Grégoire 01 (pape ; 0540?-0604).

Sancti Gregorii papae I, cognomento Magni, Opera omnia ad manuscriptos codices romanos, gallicanos, anglicanos emendata, aucta, et
illustrata notis. Studio et labore monachorum ordinis Sancti Benedicti, e congregatione San.... 1849.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

OMNIUIH SS. PATKUM, DOCTORUM SCMPTORBMQBE ECCLESIASTICOEUM
QUl

AB MVO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA

FLOROERONT
;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUMQILE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICiE TRADITIONISPER DUODECIMPRIORA
' '";~"
: ECCLESLE S^ECULA,"
JUXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS , INTERSE CUMQUE" NQNNULLIS CODICIBUS
"' '
NANUSCRIPTIS
' ' COLLATAS,
. -- PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA; 1 ,^t~.- 7"
DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTR'A¥A',
OMNIBUS OP.ERIBUS POSTAlilPLISSIMAS EDITIONES QVJETRIBUS;.NOVISSIMIS S^ECULIS
"DEEgNTUR ABSOI.UTAS
. . .. /_ .... • DETECTIS, AUCTA;"-- - - . >/""-"' ;"'' '. ' -
INDICIBUS FARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOSSIVETOMOS, SIVEAUCTORES AL1C.UJUS MOMENTI
- -" " - " f ^- ;
SUBSEQUENTJBUS, DONATA;
CAPITULISINTRA IPSUM TEXTUM RITEDISPOSlTIS,sNECNON ETTITULIS SINGULARUM PAGINARUM^AItGINEM SUPERIOREM
- ' DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANT1BUS,'AD0RNATA ! X-'-"'7c;>f>°'
«'''
OPERIBUS CUM.DUBHS TUM APOCRYPHIS, ALIQUAVERO AUCTORITATEIN ORDINEADTRADfTIOTai^'
'"- ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS,"AMPLIFICATA;
DUOBUS INDICIBUS GENERALIBUS LOCUPLETATA :ALTEROSCILICET RERUM, QUOCONSULTO, QUIDQUID -'
ONUSQUISQUE PATRUM IN QUODLIBET THEMA'SCRIPSERIT.UNO INTUITU CONSPICIATUR; ALTERO
SCRlPTURiE SACR^E, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
ET IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUM
.... ' SCRIPTUR^) TEXTUS COMMENTATI SINT."
EDiriOACCURATISSIMA, C/ETERISQUE OMNIBUS FACILEANTEPONENDA ,"SI PERPENDAflTUR : CIIARACTERUM NITIDITAS
CIIARTJS -QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO -"CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM T-UM VARIETAS
TUMNUMERUS, FORMAVOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUEIN TOTOOPERIS' DECUBSU CONS.TANTER
SIMILIS,rRETIIEXIGUITAS, PRjESERTIMQUE ISTACOLLECTIO, UNA,METHODICA ETCIIRONOLOGICA,x^-~'t*\
SEXCENTORCM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE. RACTENIIS ; HIC ILLIC SP-ARSORUM, / ^iy^
PRIMUM AUTEM IN.NOSTRA-BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS AD OMNES jETATES, / »j ^Tv/fe
LOCOS,LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM. / ^O \<>
SERIES PRIMA,
IN QUAPRODEUNTPATRES,DOCTORES SCRIPTORESQUEECCLESIJE
LATINJE
ATERTULLIANOAD GREGORIUM MAGNUM.
Stccimutfe 3.5^5. SKigne,
BIBLIOTHEC^ CLERI UHITERSS,
snii
CORSCOM COMPLETORDM1NSINGCLOSSCIENTIS:ECCLESIAST1C.E RA.MOSEDITORE

PATROLOGLE TOMUS LXXV.

SANGTI GREGORII PAPiE I
TOMTJSPRIMOS.

PARISIIS, VENIT APDD EDITOREM;

1N VIA DICTA D'AMBOISE,PROPE PORTAM YULGOD-ENFER NOMINATAM,
SEO PETIT-MONTROOGE.
184-9
 '
SANCTI :

GREGORII PAPiE I

COGNOMENTO MAGNI,

OPERA OMNIA.

. AD MANUSCRIPTOSCODICES ROMANOS,GALLICANOS, ANGLICANOSEMENDATA.-AUCTA,

ET ILLUSTRATA NOTIS.
STDDIOET LABOREMONACHOROM
ORDINISSANCTI BENEDICTl,E CONGREGATIONE
SANCTIMADRI.
E.UTIOMEMORATISSIMA
QVJEPARISIIS
PRODIIT
ANNOPOMINI NUNCAUTEM
MDCCV, ACCURATIOIt
ET AUCTIOR REVIVISCIT

ACGURANTE J.-P. MlGNE,

BIBZ.IOTHECJE CLERI TfRlVEHBJL

SIVE
CTRSDOMCOMPLETOROMIN SINGULOSSCIENTJJEECCLESIASTIC^E
RA.MOSEDITOlrff.
- . " '' - / -''

TOMUS PRIMUS.

YENITSEPTEMFRA.NC1SGALLICIS.

PARISIIS VENIT APUD EDITOREM,

IN VIA DICTA WAMBOISE, PROPE PORTAM VULGO WENFER NOMINATAai,
SEU TETIT-MONTROUGE.

1S':9
 ELENCIJUS QPEJIUM

QUIE IN HOG TOMO LXXV CONTINENTUR.

Prffifalio genefalis.
Vita S. Gregorii papse, auctore Paulo Diacono.
Eadem, auctore Joanne Diaconou -"-..-
Eadem, exejusdem S. Gregorikpapae scriplis potissimum adornata.
In expositionem Beali Job Moralia, seu Moralium libri (a primo usque
ad decimum septimirni, cseteris in sequentem tomum translatis).

Ex typisMIGNE,au Petit-Moulrouge.
 MONACHORUM BENEDICTINORUM EPISTOLA NUNCUPATORIA.

SAITISSIMO PATRI

CLEMEWTI XI,
PONTIFIGI"MAXIMO.'"

Inler omnid quce tui pontificatus exordium cdmmendarunt sarie plurima et prcestantissitha,
beatissime Pater, illudprce cceteris laude dignissimum nobis videtur, quod adulatoribus va-
lere jussis, solos audire volueris antiqucs ac spectatce virtutis viros, qui liberrime monerent,
et sine fuco vera dicerent. Nec alia quidem rdtiohe tuorum consiliorum participem faeere po-
tissimum decrevisti sanetissimum abbatem Clarcevallerisem, propter summam loquendi, mo~
neridi, etiam arguendi libertatem tiby gratissimum : cujus idcirco librosde Consideratione ad
Eugenium papam liberiori scriptqs calamo, seorsim typis iterum subjicere nobis jussisti,- ut
pro encMridio tibi essent, acfacile possent circumferri, nec atuo unquam avellereniur con-
spectu.
Quam accepta fuerit Sanctitali tuce, nova hcec editio ipsi nuncupata, significare dignata est
suispontificiis litteris adprcepositum nostrumgeneralem (8 Martii 1701), quce ad audenda ma-
foranobis animos addidere; prcesertim cum ex ipsis, et ex aliis ad eumdem scriptis (6~ Junii
1702) intelligeremus, nostrum in recensendis sanctorum Mcctesice Patrum operibus institu-
tum, aBeatiiudine lua {quodmaocime invotis erat)iaudari et approbari. Quid enim effica~
cius ad-levandos labores nostros, etsi arduos, in tam difficili quam cepimus reipublicce littera-*
rice provincia? . -
Itaque cum tunc prelo subjicere cepissemus sancti Gregorii Magni opera omnia per sexen-~
nium ad manuscriplos Codices recensita, eniendata, aucta et illustrata notis, novum hunc stu~
diorum nostrorum felum tuo sacro nomini nuncupandum statim judicavimus. Weque vero
dubitamus, sanctissime Pater, quin a te,.ut par est, excipiatur Gregorius noster, imo multi-
plicijure luus. Si enim omnibus consiliis tuis interesse voluisti Bernardum, dignus est sane
Gregorius quiprcesit. Assideat clavum navis Pelri tenehti, qui eamdem tbt annis, tanta pru-
dentia, gravissimas inter procellas gubernavit, difficillimisque temporibus, hoc est miserabili
quod agimus avo simillimis. Habeat semper ob oculos pastorum princeps librumregulce pasto-
ralisplane aureum, quem omnibus olim episcopis in ordinalione datum et commendatum legi-
mus. E supremo Ecclesics throno iterum puriora fundat oracula doctor ter maximus -digni-
tate, eruditione, sanctitate, cujus in medio Ecclesice Bominus os aperuit, et quem replevit
spiritu sapientice et intellectus. Agnoscatur denique redivivus in Clemehte Gregoriiis.
Hcs fere sunt rationes, beatissime Pater, quce nos impulerunt utad tua provoluti vestigia-
Gregorium Magnum recens a nobis in lucem editum Sahctitati tuce offerre auderemus, quam-
vis alice multoe quidem gravesque suppetant. E.tsane non aliis quampontificiis auspiciis dece-
batrursum diem aspicere.pontificem illum tot titulis maximum. Gregoriana opera Vaticanis
iypis excusa jamSixto T nuncupata fuere. Notas et bbservationes qiiasin Gregorianas episto-
las elucubravit Antonius Dadinus Alteserra Clementi IX dicavit. Quid supererat nisi ut Edi-
tionem hanc universorum sancti Gregorii operum novissimam, omniumquce prcecesserunt lo-
cupletissimam, et quantum licuil absolutissimam, Clementi XI, consecraremus ? Igitur ad
sanctam sedem, unde exierunt hcec scientice et sapientics flumina, revertantur,-ut iterum fluant,
et in universum orbem fihristianum diffundantur.
Et quidem inde nobis affulsit consilium aggrediendi tanti operis, et auxilium ad perficien-
dum. Cum enim sancti hujus doctoris vitam vulgassemus, eamque felicis recordationis Inno-
cenlio XII gratissimam fuisse nos docuisset litteris suis eminentissimus cardinalis Spada
(8 Aprilis 1698), et ad majora tentanda, impertita nomine summi pontificis apostolica bene-
dictione, provocasset; statim de divina ope quasi certi, od publieanda quoqiie novis curis,no-
visque iypis Gregorii Magni opera nos accinximus. Quod igitur cceptum est auspice anteces.-
PATROL.LXXV. 1
 '
H . EPISTOLA NUNOUP-ATORIA. 12
sore tuo, riunc afys.glutntn, ^Jque summq cum animi demissigne gblqlum[ agciperenon dedigne*
tur Sanclitas tua. Etsi vero prm. lantm. ce.Uitudinij. formidine ad thronum tuum accedere, ac
editum anobis Gregorium Magnumofferre trepidaremus; ille nostris e manibus elapsus in
sinum iuum ultro involaret, sedein vidfyicet sibi notam et gmicam hospes familiarissimus et
charissimus.' • -
Atlamen unum est, qugd^e tibi mjnus placeat in §regqrfo Mggnq, plurimwn veremur, bea-
tissime Pater. Diligis, Ul diximus, quimoneant, etlaudantes odisli. fe nihilominus abcsquis-
simo pontifice laudalum iri ne dufiites, qui qptimqs episcopos (g) laudibus ad cmlum tollere
consuevit. Ahl quanta exsultatione tibi' grgtulaturtquemjiixtapromulgatas aseJegesin libro
Regulm Pastoralis, (Reg. P.asl. in exor.diq) adsancti Petri cgihedram vqcatum,, ex earumdem
prmseriptq viv.ere, dgcere, regere, hisce perditissiniis lemporibus; necminus infirmitgtem suam
quotidie ggriqscere, pene gdmirgbundus conspicit! Quam Imtus delinegtam m sujs aut scriptis
aut gestis eximii Pgslqris imaginem, inte feliciter expressam agngscit!
Hcec qugm invitus gudias nos non latel, Pqter sanctissime, cum nqn semel 'ut g tuis laudi?
bus lempergremus, impergveris. At patere ut pqsteritaii, ut mternitgli commendemus. (quod
Ecclesim, quqd cevo riostni certe perhonqrificwn) qugnta. tibi cum. Grego.riq, ptqntificum fere
omnium quipq^t Petrum Romgnam, cathedram obtinuerwiit, mqximg, similitudq sit et cqnve-.
nientia^
Elenim sinatgles gttendimus, genus utrique p.atricium aut sengtorium; parentes religiqne
tnqgis quginngbilitate cqnspicui. S%studigqumrantur,Gregorius noster « discip.linis libfiralibus,
grdmmaticg,rhetgricg, dialecticg, g pueriiig itg est institytus, ut nulli in Urbe hgc, licet flq-
rerent hic siudia, litterarum, putaretur sequndus (Baulus Diac.).,\ Tevero,beqlissimePqter,a
primg cetate litteris humqniqrib.us Latinis et Grcecis excultum, Roma suspexit nonduni diioder
cim gnnos ngtum, ac de fuiura eruditione in omni disciplinqrum et scientiaruni maxime. sa*
crarum genere augurium sumpsit. Cujus quidem specimen fuerunt nonnullmsanctorma Pq~
irumhomilim, (b)~Menologiumque vetus : quw cum e Gxmcq, in Lalinum, cqytverlisses, luce
dignissima, severiorum etiani censorum mstimatione judicatg, sunt. Dehinc sofialenyte habere-
ambierunt (c) celebres acgdemim,el virorum eruditorwn, coslus,.
'
Gregorius. « in annis gdolescentim Deq ccepit devotus exislcre, et ad su.pernm vitce patriqm tq-
tis desideriis anh.elare (Paulus D,iac.).v Tu, lubrica. etiam in mtgte, cgnlravUiasumma moriim
innocentiqvallgtus, divinis^ rebus tgtum te statim^ addixisli.
~
Greqor.imn, pmturam, Rqnim g.essi.sse leg.imus; quq inmunere egregiq prudentim, prgbitalis,
intecjritatis, paternm inpopulos chgritgtis, aliarupique virlulum exempla cmteris jiidicibus
prabuit. Te quqque proetorem et prcefectum meruerunt hgb,ere Urbs vetus, Regte, Sabini; nec
dlio fere quarii Idudatafum virtutumjatellitio cinctum, plus gmare didicerunl quam fqrmidare.
Gregorius ad sacrum ministerium gssumptus, Pelagiq II in scribendis epistqlis. adjutor
fuit (Paulus Diac, lib. mdfe Ge.sL Langob. c. 20). Tu vero post eminenlissimi cardinatis
Slusii obitum,db Innocentio XI, applgudente sacro senalu, et a duobujs aliis qui te prmcesse-
ritnt summis pontificibus,, prm cmleris tum prmlatis tum eligm cgrdinalibus ad id muneris vq-
catus, illud strenue exsecutus es, licet ab Alexqndrq Ylllin purpuralorwnpalrum collegium
adjectus, et multis ecclesiaslicis negqtiis prccpqsilust. vix ullum gd scribendum otium invenires.
His gradibus, beatissime Pater, gd supremi pqntjficatiis fgstigium as.cendisti, ojr.niuni suf-
fragio vocatus, te solo reluclante. Nondrim obchtvtam cicatricemrefricare cogimur, et dolo-
rem renovare; qui certe lantus fuit, ut infebrim incideris : sed heec silentio prmterire non H-
cebat, in quibus^ Gregorium Magnum perfeclius tefers ei exhibes. Quis enim nesciat sanctissi-
mum virum, cumin pontificem electum se intellexisset, fugasibi consuluisse, ac prqvectiuncm
suam ad,summam illam dignitatem, continuis lacrymis tanquam grgvissimupi casum, quandiu-
vixit deflevisse?
' cum Gregoriano simililudinem,
Utindm, sanctissime Patcr, aa majorem tui ponlificatus
non conferrent terrmmotus^ alimque calamitates,, quibus Romam totamque Ilaliam atlritamlu-

(s) Legendse epistolae

" ad Eulogium Alex,, Anastasium Antioch., Domiuicum Caithag., ~Leandrum Hispa-
lensem, etc.
(b) Laudatur aliquando a BoHandianis.
etc.
(«)'Academfede gl: Cmoris«i,*Regirioe'Sueci;e,
 ' '
13 EPISTOL;i HUNGUPATORIA, U-
gemus, Ef .his .quidem ,divinm .justxtim fla^eJlis ita -fmvientibus, Gregorius olim reconcilidtoy
accedens, pop.ulum .ad pmniteniidm~gr.avi dratiohs commovit.[In fine Jipmil. in .Evang.
tpjn. I Grgg.or.. Tur.on.), q.um miro plau.su stalim .excepta, per orbem volit.avit Chrjstianum ;
n.ec non ins.t.itu.lis publici,s supplicatipnibus, vim Deo gratam faciens, angelum ultorem .exar-
mavit. Tu vero non dissimili tventu, cum terrmmotibus quassata Roma p,ericUtarefur, .e\e-
jjanii mque ac efjficaci adhortgtione, in omnes .or.bis Chrisliani provincias mgx dissjeminata,
p$enit,enlics opera frepidantibus .et fugienlibus <afaci.e areus imperasti; ac fusis lacrymis pre-
cibusque inter Deumet populum st.ans velut alter Phinees placasti,-et csssavjt quassatip.jQup
tfmpore .co.llec.tam et alias oratipnes in t.errmmotibus dicendas elucubrasti., quibus ditandum
non immerito .censuimus libr.um Sacrameritorum sancti Gregorii denuo arnob.is ediium (Tom..
IJI); ut ifi hpc etiam tibi,,sanc.tissime pontifejx^ cum Gregorio conveniat, guod utrigue sacer
ill.e Cpdex .suumjdebeat irtcrementum.
Quandpquidem .cmpimus-de re.sacr.a loqui, commemorare liceat Iiomilias illas Gregorianis
juremerilissimo mquiparandas, quas inter missariim solemnia jamplurimas hgbuisti adpopu-
lum, Jn his nihil fucatam redglet sloguentiam: Sermo vipus e.t efficax.; quipp.e to.ius ex DeL
verbo ef sacrcs Scripturcs sentenfiis .contextus, quam, ob assiduam ejus mediiationem, mira
facililatead quodiibet.-argumentum pertractandum adducis, non invitatn trahis. Quanlus <est
populi Romani plausus, quando te sacro e-suggestu oracula fundentem.avide.audU.; recorda?
turqm Leonis Magni et Gregorii Majoris, qui Romanis ex pontificibus pene soli jinle te hoc
pasfdrali officio functi siint: oh infinita'scilicet quibus distinebantur negqtta. Earumdem^,-
imo majorum mrarum sustinet molem Sanctitas lua; lo.ta fere Italia, orbe Chrisliano propff
univ.erso iellis etodiis ponflagrante, qum incendia restinguere sollicitus, animum in amnes
versas partes. Attamen ad scribendas elegantes homilias libi vacat quod irt Gregorio .no.sfrp-
inerito suspexjt Bernarius (Lib. i de Consid.,-cap. 9). Admirationem auget infirma ufr.iysqufi
mleludo,guce feriari a tabore suadere solet.
De cmlesti pane frgngendo et subditis tibi populis- appqnendo, dum ita satagis , beatissime
Pater, de ministrando cibo nutriendis- corporibus necessario non minus curas; ut propensis—
s mum-Gregorii,a®mum inp,auper.es,mnwlari jure ..dicatur Clemensj Jargus quidemet prodigus
in egenos, sibi autem fratri dignissimo, fratris fitiis optimm indoHs et spei ddolescentibus, suis
denique omnibus parcissimus. Utrero-singuiorum jiecessilatibus prpvidere possis, eos.jubes
certis diebus convenire,ac supplicantibus aures manusque aperis. -
Gregorius prm cmteris pauperibus eos fovere solebat, quos amor Christi spoliarat, monachos:1-
videlicet ac sanctimoniales,ut ex tot ejus epistolisintelligitur. lis abunde necessaria suppe-
ditavit, fuhdalis etiam plurimis monasleriis,, .ep.ru.mque,tranquillitati, concessis variis privile-
giis prospexit. Qua in re sedulo ipsius vesligiis insistis; cum enim ante pontificatum duplicis
religiosmfamilim protector fuisses (Chartusianorum et Minimorum), pontifex cregtus, factus
,es pater omnium. Quodjadnos spectat dissimulare non possumus, beatissime papa, quam pa-
terno affectu nostram-complectaris congregationem, et-maxime ipsius alumnos qui in rec$n-
sendis sanctorum Patrum operibus laborant; quod est eiiam observanlim tiim erga primctrios
illos Ecclesim doctores argumentum et similitudinis cum Gregorib, qui summam in sanctos
Patres, maxime ihAugustinum reverentiam ubique profitetur (Lib. x, epist. 37). Quam siii-
bundp ore tanti magistri doctrinam hauserit, altaque mente repositam servarit sanctissimus
pontifex, pleraque ejus clamant scripta; holebat enim tritam asuis decessoribus.viarn deserere.
Sed quis ex Romanis pdntificibus Augustinignm doctrinm (a) vindex magis strenuus quamCle-
mens, curn nonitapridem damnavit libellumsanclissimo Patri, gratim Christi assertori for-
tissimo injuriosum?
Ut institutam comparattonem paucis absolvamus, Gregorius Francorum reges officiosissi-
mos semper expertus est ac beneficos; maxime cum pro fide apud Anglos aut prmdicanda aut
eonfirmanda eprum ope indiguit. Hinc in epistolis ad illos reges scriptis (b) loties gratiarum

(a) t Romanorum pontiflcum prsedecessorumnostrorum, qui.ejusdem sancti Doctor/s (Augustmi) praceU

sam doetrinammagno semperjn pretio habuerunt, totoque mentis affectu amplexi- fuerunt, laudaMlili.us
vestigiis iirmiter inhserere volentes, s ele. (Darmwtio el prohibitio libelli typis ediiisub titulo iVerildble tra-
hition deVEylise sar la Pridestinalion; etc.)
(&)Ad fheoderieum, Theodebertuffla Glotariuai* Bfunichi!d.em.
 J5 PRJIFATIO GENERALIS. 16
actiones occurrmt, quas hoc loco referre operm pretium non est. At vero dissimulare non
possumus elogium istud Childeberto regi, ob ipsius in catholicam fidem studium ab mquissimo
pontifice repensum : « Quanto cmteros homines regia dignitas antecedit, tanto cmterarum gen-
tium regna, regni vestri profecto culmen excellit. Esse aulem regem, quia sunt et alii, non
mirum estrsed esse catholicum, quod alii non merentur, hoc satis est.y>
Prmconium hoc, beatissime Pater, Christianissimo regi Ludovico Magno jure debitum, etsi
taceremus, quis non intelligeret? Bellicam laudem et irinumera propemodum terra marique
prmclare gesta, quibus cmteros reges anlecellit, dissimulemus, quando Clementem alloqui nobis
datur, communem scilicet Christianorum Patrem, cujus est bella sopire, pacemque inter dissi-
dentes filios conciiiare. At de Ludovici Magni in catholicam fidem studio silere non licet;
ejectos a perduellibus Anglis ob fidem orthodoxam sanclum regem, piissimam reginam, regium
puerum, eorum subditos adhuG in fide integros, religionis olimin Anglia GregoriiMagni opera
fundatm veluti reliquias, hospitio exceplos, ac facultatibus pro regia munificentia et dignitate
sustentatos; hmresim c regno, vel summo cum discrimine profligatam; Europm maximam par-
tem ea de causa ih Christianissimum regem regnumque armatam, hmresis prmconibus vel ante-
'
signanis classicum canentibus, bellique facem circumferentibus: neque lamen regum maximum
adduci unquam potuisse, ut alicui pacis conditioni qum hceresi tantlsper faverevideretur con-
sentiret; quid Ecclesim primogenito dignius?
Ad hmc vero quid dicturus esset Gregorius Magnus? Quas in laudes crumperet, si foret su-
yerstes? At vivit adhuc in Clemente; nec dubium quinpro tantis in Ecclesiam collatis bene-
ficiis, gratum se probaturus sit mquissimus pontifex erga regem christianissimum.
Hmc sunt, sanctissime Pater, prmcipua lineamenta, quibus in te Gregorii Magni effigies
perfectius exprimitur, qualibet imagine aut in cere incisa, aut coloribus depicta. Hinc ipsam
in operum ejus veluti limlne affigendam pro more censuimus; ut sit monimentum quovis mre
perennius tum devoti erga sanctissimum Doctorem animi, tum singularis observantim in
apostolicam sedem, tum demissi obsequii quod pollicentur.

PR^FATIO GENERALIS

A BENEDICTINIS SUJS S. GREGORII OPERUM EDITIONI PR^EFIXA.

I. Novm SS. Patrum Editiones jam a nobis adomatm. — Quanlo reipublicse tunililte-
rarise,tum Christianae emolumento, jam insigniorum e sanclis Patribus opera, noslrorura
labore ac sludio castigala, novo cultu in lucem prodierint, commemorare neque decorum
nobisest, neque, leslanteid publica gralulalione, necessarium. Ad qaem vero ab Atbana-
sio, Hilario, Hieronymo, Ambrosio, Augustino gradum faceremus, nisi ad Gregorium, dig-
nitate, doclrina, sanctitate ter maximum? Neque tanli docloris, quem ut sumnium familiaj
nostrae decus veneramur, scripta mendorum quodammodo spinis obsita diutius relinquere
nos decebat, ne alienis colendis insudantes, agrum proprium incultum deseruisse vi-
deremur.
. II. Varim operum S. Gregorii Magni Ediliones.—Vrodierxmt sanejam saepius omnia sancti
Gregorii opera, ut de singulis ejusdem scriptis seorsim edilis inlerim sileamus. Prior Editio
est Parisiensis, 'a Rertholdo Rembolt adornata an 1518, complecliturque libros Moralium,
Pastorale, Dialogos., Commentarium in Canlica, et in septem Psalmos -prenitentiales ; Ho-
milias in Ezechielem el in Evangelia, ac Epistolarum Registrum.
Hanc breM excepit, quaj Rolhomagi facta est apud Franciscum Regnaut, an. 1521. Bien-
nio post srlia Parisiensis ex offlcina Claudii Chevalon prodiit. In eadem urbe iterum excusa
sunt omnia sancli Gregorii opera apud Carolum Guillart, an. 1542. Editionem hane anteces-
sit Lugdunensis, an. 1539 et 1540, in duobus fomis, aucta Commentario in lib. I Regum.
Longum et ta;diosum foret omnes commemorare quse deinceps Parisiis, Lugduni, Basi-
 17 . PR./EFATIO GENERALIS. is
Iea_, Anluerpiee; Duaci accurata. sunt; msigniores itaque tantum attirigenda. : in his Basi-
leensis, an. 1551 et 1564, Frobenianis typis excusa, cura Coccii, qui multum laboravit ut
sancti Gregorii opera pristinam puritatem integritatemque recuperarent; verum ut id con-
sequeretur, conjecturis potius suis (ita ferebat ha_c setas ) quam antiquis optimisque Mss.
credidit. Haciri Editione alia est in libris Moralium capitum divisio quam in superioribus.
Joannes Gilotius Campanus, vir doctissimus, in edendis etiam sancti Gregorii Maghi
operibus omnibus, repurgandisque non parum laboravit. Ejus Editio publici juris facta CsL
Parisiis, an. 1571, et iterum paucis post annis.
Quse Romse Vaticanis typis, anno 1589^ inchoata est auctoritate Sixti V, et postmodum
absolula, cui doclissimus episcopus Venusinus prsefuit, omnium superiorum visa est accu-
ralior, non lamen heterodoxis, quorum criminationibus et querelis mox respondebimus.
III. Quarum emendatior Gussanvillmanec ih multis emendanda. — Ultimo tandem loco
an. 1675, vulgata sunt Parisiis, labore et studio petri Gussanvilleei presbyteri omnia sancti
Gregorii Magni opera ex quamplurimis codicibus, ait, vir clarissimus, emendata,- Verum
quantis qualibusve erratis ullima hrec Editio adhuc scateat, ex paucis huc adducendis, in-
deque quanta sit Editionis castigatioris necessilas, inlelligere licebit.
Ex omnibus quae Gussanvilkei Editio compleclitur, Vitam Gregorii Magni a Joanne Dia-
cono scripfam, velerum Codicum manu exaratorum ope correctam, hic in specimen totius
operis exhibendam selegimus t tum quod in hac Editione stalim occurrat, tum quod in ipsa
niulta ex moralibus in Job, et ex epistolis excerpla restituerimus. Ad quos autem mss. Co-
dices hanc Vitam recensuerimus, dicendum in prsefatione ipsi praefixa.
Lib. i, cap. 28, col. 19, haec in ulfima Editione leguntur : In illa ergo cmlestis regni glo~>
ria caro secundum naturam erit, sed secundum corruptionem, vel etiam passionis desideria,
non erit,inmtema incorruptione regnabit. Quo in loco ex Moralibus descripto, Iisec aut
suppleri debent ex Mss. aut corrigi: In illa ergo coelesti gloria, caro secundum naturam
erit, sed secundum passionis desideria non erit, quia, devicto mqrtis aculeo, in mterna incor~
- "' .-
ruptione regnabit.
Cap. 29, col. eadem : Tum pim memorim Tiberius Constantinopolitanus imperator, etc;
Lege ex Mss. Joannis Diaconi, et Moralium : Tum pim memorim Tiberius Constantinus im-
perator. Tiberius enim Constantini cognomine gloriabatur Aliunde vero quem iatet Con-
stanlinopoli imperatoris tilulum, his temporibus inaudilum, diviso postea inclinatoque.
- -
imperio plurimis inde saeculis ortum ?
. Cap.'32, col. 20 : Ut nisi Deus piissimi in corde principis inspiraverit, utinsilam sibi mi-
: sericordiam suis famulis largiatur, et super illam diacoposin vel unum magistrum militum,
et unum ducem dignetur Ecclesia concedere, in omni simus angustia destituli; quiamaximcs
partes Romanw omni prmsidio vacuatm videntur. Quis hsec legens : unum magistrum militum,,.
etc, dignetur Ecclesiaconcedere, conlinuo non intelligat,_preces esse gementium populorum
in rebus desperatis, opem Ecclesise, summique pontiOcis suppliciter jpostulantium? Ipsius
tamensummi pontificis gemitus sunl, imperaloris auxilium implorantis. Al sic legi debent,:
Ut nisi Deus piissimi in corde principis inspiramrit, ut insitam sibi misericordiam,suis fa-
mulis largiatur, et super jlla ( Utic, super illa'omnia) diacopiosin, vel unum magistrum
milituni, etnnum ducem dignetur concedere, in omni simus'angustia destituli, quia maximo
ad
partes Romanm omni -prmsidio vacuatm videntur. In duobus Mss. Bigotiano etUticensi,
verbum diacopiosin, interpretationis gratia, eadem manuadditur : id est,mrarium publicum.
Eodein cap. : Quia et in ministerio tuo, et in opere cui eum prmposuimus, necessarius om-
ninocognoscitur. In Mss. auteoT: Quia et ih monasterio tuo (scilicet Romano sancti Andrea.
monasterio) e. wopus quo eum prmposuimus,necessarius esse omnino cognoscitur, vel, ut
habetur inUticensi, necessarium esse omnino cognoscimus. Porrolegendum hic, monaslerio
non minislerio, probant h3_e Joannis Diaconi verba " immediate suBjecta: Huic siquidem
• ' >.- - ,
monasterio cujushic papa Pelagius meminit, etc
Cap. 48, col. 24 : et pro culpis meis in occupalionis exsilium facie dominantis missus,
: « Qui consolabatur me,
quasi destitutm [kl., destructm] viducs vocibus cum prophetd dieo
longe recessit a me. » Q.uis hac in salebra non ha.reat? in Manuscriplis vero sive Joannis
Diaconi, sive EpistoIarum,planus esl hic locus : Etpro culpis tneis in occupationis exsiliwn\
1« PR/EFA-TIOGENERALIS. 20
a>favie~&ominantift,missus, quasidesifucla.Jucfeee vocibus cumpropheta dico : K Quidoriso-
labalur me, longe recessit a me. »Eii.nwero alludit sanctus Boctor ad Jeremiae Threnos,
quibus Judseaecalamitas, et Jerusalem eversio deflentur.
Cap. 52, eadem cpl. vlnterhmc omnia turbatus cogor, modoihipsum [Al. ipsatn] clavumad-
versitatem dirigere, modo curvata navi impetum fluctuum latere minas fluctuum ex obliquo
declinare [Al., ex obliquo' latere declinare]. Corruptus hic locus ex iisdem Mss. sanandus est
atque ita restituendus : Interque hmc omnia turbalus cogor, modo iri ipsam clavum adversi-
tatem dirigere, modo curvato navis latere, minas fluctuum ex obliquo declinare.
Duo hic otiservare lubet circa varias lectiones, quas Gussanvillaeus, ultima. Editionis Gre-
gorianse curator annolavit: primum, quod taceat unde diversas illaslectiones deprompserit.
Paucas sane profert lota Editionis serie; at nusquam, aul rarissime admonet quibus ex Co-
dicibus fuerint erute. Alterum, quod optimam lectionem a textu exsulare jubeal, retenla
viliosa;, qualis esfc, in ipsum clavum adversitatem dirigere; in qua sensus penitus desidera-
lur. Eadem osci.an.ia in variarum ieclionum deleclu per totum opus perseverat.
Nonuulla forsitan ex his erratis, typographorum incuria. sunt ascribenda. E't sane innu-
mera. pene hic occurrunt hujusmodi corruptela., quae typographi prajlique vitio irrepserunt;
at col. 15, intra paucas lineas : Aliter senior pro alter senior, accessis pro accessit; cmpit te-
mere ingentes voees emittere, pro cmpit tremere, ingentes voces emittere. Al dormitantibus
qiai preli curam gerebant, invigilare debebat Editoris diligentia, ut tot errata emendareu-
tur, aut saltem de his lector, quod etiam praetermissum est admoneretur.
Interim dissimulo viginti duos versus, qui sic incipiuut: Suscipe Momuleos, efc, in Gus-
sanvillaeana Editione deesse, licel in omnibus Mss. quos consuluimus et in plerisque libris
editis inveriiantur. Neque vero ambigitur utrum Joannis Diaconi fetus siut, aut ad vitam
Gregorii Magni perlineant, cujus sunt velut epistola dedicatoria ad Joannem papam VIII,
slricta oratione scripta.
Ha.csunt prsBcipua quae castigatione in primo Vitae'Gregorianae libro indigeant. In ipso
secundiliminestatim offenditur ad lapidem, unde non leve cadendi periculum. Nimirum ha.-
resim sapiunb haec, qua. ut a-Gregorio scripla cap. k, col". 27, referuntur : Quintum quoque
concilium pariter veneror, in quo . e. Theodorus personam Medialoris in duabus
substantiis separans, ad impietatis perfidiam cecidisse convincitur; Theodbrus Mopsuestenus
in Nsstorianismi suspicionemadductus est, non quod duas in Christo subslantias agnosceret
(quis enim, nisi Eutychi favens, negare audeat Christum ex duabus consiare subsiantiis?)',
sed quod in duas subsistenlias ipsum partiri crederetur;.In Mss. quoque Vitaeef Episto.arum
legimus 1: Theodorus personam Mediatoris in duabus- suUsistenliis separans.
Leviores allucinationes, nec tamen sineenrendatione re.inquenda.sunt, col. 28:, w Vitel-
liana sit prmsule destinatus, pro a YUaliano; col. 29, ob hocse nulli, pro ob hoc se nonnuili;
ibid. : Quiin divino anioredistrictionem subire appelit servitulem ; proquiin divino obsequio.
districliorem subire ajypelit servitutem; ibid'., in hac sede, pro in hac re; col. 34, sqncto cru-
cis signo, pro facto crucis signaculo; col. 37, divino intus auxilio, pro- divino jutus, seu ad-
jutus auxilio; col. 38, in eis clerieis vel hi"qui ih sacro sunt ordine constihiti, pro in eis cle-
rici, velhi qui in sacro sunt ordine constituli; iBid.; Volo autem ut domnmsancti Paterichim
[Al. Patriarchim] mem offeras solidos quadraginta, p.o domnm Paterim thicemem, ut legitur
in omnibus Ms.s. tum Vitae sancti Gregorii tum ejus epistolarum. Thia autem vox est Graeca
amitam signiQcans.
Ca.tera omittimus qua. vel in eodem libro n, vel in duobus sequenlibus ex Mss. corri-
genda sese obtulerunt. Inviti enim ad' aliena errata revelanda accessimus; nt> nostri erat
insliluli paucis saltem demoiistrare nova. Edilioriis necessitatem. Quae eliam ratio fuit ut in
singulis praefationibus quas unicuique Gregorianorum opes-um pra.misimus, quorumdam
erratorum a nobis castigalorum -specimen curaYerimuseshibere.
IV. Gussanvillmus et Romani Edilores excusanlur. — Absil tamen ut debifa. P. Gus-
sanviUaeo laudi ob edita sancti Gregorii opera detraclun.-, quidquam velimus. At ardunm
erat, nedicamus impossibile, doctum illum. pr.esbyterum, uemine fere juvante-, in lenui for,-
tuna, tanlae molis operi sufficere. Aliorum quoque qui Gussanvilla.um praecesser.unl Edito-
rum.igloriam obscurare non est animus. maxime Romanorum : imo vero eos a;Thomae J.a-
 li FR/EFATiG GENERALIS. . 12
inesii scriploris.fifelefodbii maledictis et fcriminatibhibiis vindicare (VindicimGregbf;,p'.1\,
hic bpera. prelium judicavimus.
Suas Jamfesius vihaiteias Gf egbf iahas ordiiiif ab Illis verbis epislola. ad sanctumLeaiidrurii,
ijua-legitli^^ritfeMbralium librbs : Smeularem hdbitum WnVemhere welius putavi, qua. sic
feirifeiidat fex Ah'glicanis Mss-.. smculari habiM cotiftgi melius puidvh Quod sic Jamfesiiis cor-
rexerit, non vituperamus> ita fenim iegehdum ex inanii exaratis Codicibus faierhur. Atquis
fejus impUderitiani ribh aegre ferat; duni ad tahtilia £ic exctatoat:: Herii Romanbs cdfreciores,
vel profahos pbtius cbffhphbfes UbfWrtiihl Agurit nbbiWum 'rion fide Rbmaha, hWc estybpfima
etdhiiquu, sed fid'e Purika, peffide; scelefdie curiUd .miM.iiwa'o..QU'a"siyfe"r"ol'ectioni's hUjus
aiiclores siiit Rorriarii EaTtbfei., ijuae vidfelicei reperitur Iii vetUstiUribUs Etiili Rasilefeusi,
an. 15i4, fel Parisierisi, aii. 1518; Libr6xxvhiMoraL,c.i',^
sefvrim meurii Job (Jbb. i, 8), pro vidisti ;"ad qua. prbte'f ve Jabifesius . Esl coffVplus; Ihquit,
iexius ut fieridmat'd Rbthahis. Nemo nbri viufet hiendiim hoc ihcohsullb irrepsissfej iiequfe
cdrijicere iicetquki causae ftiisset Rdhiahis EdilbriBui Ifegeridi. vVdi pblihs.quhrii vidVsti
Nbri .ihBeiamuf tathferi Rtitri&ha ih Ediilohfe plurima legi sfecus ab uebearit; i|ud'd pro morb
terhptirum iliofum tum apud orlhbfloxos, tiim apud haeffelicbs feceplissiriib, _i§glebtis mss.
Codicibiis, plurimum conjeciuris Indiilgefetuf.
V. Novw Ediilohis bbnsilium riiss. €bd. bpe. — Gum Itaque ihulta ufesiderSH iiqufeat. sive
ad integritaleni; sive ad pef.ectiohetriEaitibriis a Gussanviiiaeo accurala. (licet oii-hium pfae-
elahtissiriia cehseatiif); ad cmtehdanda ex "riiss. Cbaicibus; holis., ubi hecessafia. \isa. siiril,
iliiistfandaj et novis typis edfenda Gregofii Magrii bpera tandeth hbs accirixibius . adhibiti§-
que plurimis e ribstra potissihiuni cohgregaliorie sociisj Doctb'fi§ exihiii sciipta bmhia c8n-.
tuCimus ad innumeros pene optimae fidei <]bdicfes manii exaralbsi
Hoc loco de mss. iibfbfiim auctofitate ac fide" dissfeieffe supefsedemiis; qiias ipsis fegfegio -
hupef assfefiiit nbsler Jbahnes Mabillbhius inl-upplfemfehlb iibfide ReDiplbmatica; cap.- 13.
Eofum quoque utililatfem impeh§6 laudat doctissimus Js Sirnibhdus e sbfcietate J6sti in Ah-
tirrhelico adVfefshs Pi Auffeliiitti ( Tohi: IV hovw Ed-. P: de la Bfeauhe^ h-. '9; p\ _i66). Cefle
nohriisi adhibila vetefum illbfum Godiciim face spes ulla est emendahdi feanbtbfum Patfrim
bper'as ib qiiibus feastigahdis quanta diligfenlia, quantus fequir&tur labbf bptiihe feddcet
Erasmus iii epist. ad Waramuih Gantuariensem; archiepi_COpu_ri : Unum illud, inijhitj ut
vere dicam et audacter, minoris arbitror Hieronymft suos conslitisse Jibfos foriditos; qWdm
. nobis restilutos, elpaucioribus vigiliis apudillum natos fuisse, quain upUd ribs"rehalos: fiunc
laborem infra comparat Herculeo his verhis ': N'ec eriim taMumdefn tabbris exanllalhrii dr-
bitror in paucisedomandis monsiris, quam mihi in lollendis-tot mendarum niillibus.
VI. Quos habuerimus adjutores: —Pbrro quibtis usi fuferimus ms_. hac ih priefaitibhg ffe-
censere non est opus, cum in singulis admonitiohibus pfaeviis ad quodlibfet "bpfefiim sahclis-
simi Doctofis, quibusbum veleribus Codicibus fcbllatuih sit; cbmmembfare sigillatihi Hobis
curae fuerit. Quos auiern « nostra congregatiorie adjulbffes habufefimhs ih liac iibrofiim ex-
cusbrum cum manu exaratis collatiohe publicafe nostfi hbri est instifuti. Assevefare suffi-
ciai ad id opefis tlelectos fuisse doctos diligehtfesqufe vifbs, qubfum hbrinulli jarii ediiis li-
bris in republica litleraria.sat sunt nbti. Unum duiifaxat jam e vivis sublatiim, dum Rb-
ma. procuraforis officio.pro noslra corfgregaliorife furigefetui^ (.rbpfid hbmih§ ufe&ignabimris
D. Claudium Estiennot-, qui in fecen.endis Vaticaiiae bibliolhecae mss; maxime Registri
Epistolarum strehuam ribbis navavit bpefairi. Ex arhicis qui hbc ih labbrfe impfobo suppe-
tias nobis tulefuhtj praeeipue appellaridus fest vif ffeligibsissimus Dt Joahriel Biiplista de
Noyvijle, mon&stferii Vallis CIara.j ih pagb Lauduherisi, ofdinis Gistfefciehsis afctibfis fet
_ sanctioris bbservantia. pfaepbsitus; qui hbh sdliim varias plufimbfum Codicuin lebtibhfe- a se
excerpfas ad nos misil, sed pene integros propria descriptos mahii cbmmiihicavit nobiscum.
Insuper indices tum locorum santta. Sfcfiplurce, lurfi fefri-h membfSbiiiiim fet sehtenliafum
fcopiosissimos in I tomum et in librhmSacramferilorum ebntexuit; alibs atuieifi ihca.plb_i ab-
. solvere non permisit infirma valetudo. .'•'
, VII. Quos benefactores experti simus. — Magnam veteruih Godicuhi supelleclilfem' ribbis
suppeditaverunt bibliofheca. nostrae, el aliae plurimse, pffesertirii Parisiehsfes, Regia, t_oI-
berlina, Viclofina, Telleriana. Mss. bibliolhecae regiae copiam habuimus favente illustris-
 ' •
2S PR_EFATIO.GENERALIS, 24
sinioabbate 'de Louvois ejusdem praefecto, qui illustrissimi patrui archiepiscopi ducisque
Rhemensis vestigiis insistens, erga Htteratos omnes propensum se beneficumque probat.
Colbertina semper nobis patuit jussu et benignitate illustrissimi Rothomagensis archiepis-
copi, cui multa alia nos debere ultro confitemur. Codices nobis indicarunt et officiosissime
subministrarunt in regia bibliotheca cl. viri Clementius et Boivinius ; in Colbertina Balu-
zius, et qui ipsi successit in hujus bibliothecae praefectura Quercetanus.
VII. Quid hac in Editione a nobis prmstitum.—'Fant& veterum librorum copia ditati, acce-
dentibus etiam vetustioribus Editionibus, nihil antiquius (a) habuimus, ad Augustini men-
tem, quam Gregorii Magni sensus et ipsamet verba ab omni aut Iibrariorum inlerpolatione,
et allucinatione, aut typographorum corruptelis repurgata repraesentare. Ubi tamen a prius
. receptis lectionibus recedere nos.coegit Mss. consensus fere unanimis (quod saepe faetum)
, lectiones rejectas in brevibus notis subjecimus, et mss. Cpdices a quibus reprobanfur, in-
dicavimus. Quandoque nulla in textu mutatione facta, varias lectiones infra columnas
ascripsimus. Sic restitutum magno labore, majorique fide Gregorium Magnum tibi offeri-
mus, pie ac Christiane Iector. Si enim hoc (6) titulo insigniendum putavit suas Gregorianas
vindicias Thomas Janiesius, etsi vix centesimam factarum a nobis restitutionum parlem
contineant; quam potiori jure novissirna. huic Edilioni debelur.
Praeter nolas quibus aut variae lectiones exhibentur, aut restitutionum factarum redditur
ratio, alias attexuimus ad loca illustranda,- sed breves, ne plus onerare textum, quam or-
nare videremur. InDialogos tamen, in Epislolas, et in librum Sacramentorum ampliores,
„aut elucubravimus, aut ab aliis jam elucubratas collegimus. Qua ratione ita factum admo-
. nere non praetermisimus in praefationibus ad singula sanctissimi Docloris opera praeviis.
Nuric vero quo ordine illa fuerunt a.nobis disposita docendum.
VIII. Totius operis distributio in quatuor tomos — Sancti Gregorii Magni opera quatuor
in tomos distribuimus *. Priori tomo continentur Exegeticain sacram Scripturam; scilicet
. Moralium in Job libri triginfa uuirique. Homiliarum in Ezechielem prophetam libri duo, et
. totidem Homiliarum in Evangelia. His quidem Exegeticis accenser.i poluissent Commenta-
rius in librum I Regum , Expositiones in Cantica, et in septem Psalmos pcenitentiales. At
prior tomus lot complecti minime poterat; insuperque commemoratae elucuhrationes non
' sunt ita genuina sancti Gregorii opera, ut omnis interpolationis expertes sint, uti suo dice-
. mus loco. (Tom. III, secundapart., in prmf.)
Secundus tomus continet caetera sancti Gregorii indubitata et germana opera; sive ad
_ Wstoriam,.sive ad ecclesiasticam spectenf disciplinam; scilicet librum Regulae Pastoralis,
quatuor Dialogorum libros, et Registrum Epislolarum, cui brevem subjecimus appendicem,
. et multiplices indices. De additis huic Registro mulfis Epistolis, ejusdemque ordine restitulo
. legenda sunt quae pro hac restitutione attulimus argumenta.
Tertius tomus bipartitiis, priori parte exhibet librum Sacramentorum, Antiphonarium,
, et.ca.tera Liturgica, cum eruditissimarum D. Hugonis Menardi notarum et observationum
. accessione, qua dilandam hanc novam Gregorianorum operumEditionem judicavimus. Ejus-
. dem tomi pars altera complectitur Commentarium in Iib. I Regum, Expositionem in Can-
. tica cauticorum magna .ex parte auctam, aliam in septem Psalmos Expositionem, et Con-
cordiam quorumdam sacrae Scripturae testimoniorum.
Quartus tomus etiam duas in partes divisus, priori parte continet sancli Gregorii Vitam,
lum a Paulo Warnefridi, tum a Joanne Diacono scriptam, et eamquam ex Gregorianis pra>
sertim scriptis recens adornavimus. Secunda parte comprehenditur genuinus Paterius, qua-
lis habetur in quamplurimis optimae notae Codicibus mss. et Alulfi Tornacensis, monachi
Expositio in Novum Testamentum ex Gregorianis sententiis, quae Paterii nomen in superio-
ribus.Editis immerito praefert.
IX. Varim sentenliarum excerptiones ex 5. Gregorii scriptis. — De aliis hujusmodi colle-
. ctionibus excudendis minime curandum censuimus, maxime quia toties repetitae sancli
(a) August., I. de Doctrina Clirist.; c. 14 : Codicibusemendandis primitus debet invigilare solertta eorum
qui Scripturas divinas nosse desiderant.
(b) Inscribitur Jamesii opus : Vindicim Gregoriance, seu resiilutus innumeris pene locis Gregorius Magnus,
Geneva., apud Petrum et .acobum Cliouet, 162S.
.* Vide'aua. monuerimus infra col. 57. EMT.
25 PR/EFATIO GENERALIS. - SJ6
Gregorii sententiae a jpariis collecloribus consarcinalae, et contextae taedio forcnt. Et sane
omnium vice.esse possunt indices locorum sacrae Scriplura. locupletissimi a nobis.adjecti *.
Ca.terorum qui colligendis post Paterium sahcli Gregorii testimoniis insudarunt, celeberri-
mus est Taio Ca_saraugust. episcopus, qui Romam ad quaerendos Moralium Hbros venisse
dicilur sub Martino papaL Hic excerpsit ex beati Gregorii libris Sentenliarum libros quin-
que, servatis ipsius sancti Doctoris verbis, paucis, ubi ea deerant, ex sancto Augustino
suppletis. Exstant inter bibliothecae Thuaneae mss. Codices. Praefationem hujus operis ad
Quiricum JBarcinonensem una cum hujus episcopi responso edidit noster Mabillonius Ana-
lectorum lom. II. Ejusdem epistolam ad Eugenium Toletanum episcopum, bx Codice biblio-
theca. Colbertinae inseruit vir cl. Steph. Baluzius Miscellaneorum tomo IV. .
X. Utrum S. Doctor quatuor Evangelia explanarit, et de Samsone scripserit. — Joannes
Trithemius in Ecclesiasticorum Scriptorum Catalogo inter Gregoriana opera fecenset
brevem quatuor Evangeliorum Explanationem quae ab his verbis incipit: Matthmus sicut
in ordine. Hujus memiriisse videtur Honorius Augustodunensis, dum ait sanctum Gregorium
totum textum quatuor Eyangeliorum, sermocinando populo exposuisse (Lib. de Script. ec-
cles.). Explanalionis laudalse duos mss. Codices invenimus annorum circiter CM, urium. in
bibiiotheca regia elegantissime descriptum, alterum in bibliothecaBigotiana apud Rotho-
magum cum hoc titulo : Incipit Expositio secundum Matthmum...... a.sancto Gregorio
urbis Romm... Matthmus sicut in ordine primus,etc. Verum stylus.qui corruptissimus est,
Gregorianum non redolet, satisque probat orationis series lucubrationem hanc sancti Gre-
gorii operibus non esse annumerandam; ...
Explicafionem aliquam de Samsonis factis allegoricam polliceri videtur sanctissimus
Doclor haec ad Venauliuin Panormitanum Palricium scrihens : Vultis ergo ut qumdam de
Samsonis factis allegorice disserantur; sed tanta mihi debilitas corporis accidit, ut.si
qua subire valuerim, exercere.animus non assurgat. Bono autem desiderio vestro congaudeo ;
quia dum expositionem sacrorum verborum cupilis, quam stricte ipsum auctorem eorumdem
verborum qumritis, demonstratis. Si igitur vires salutis recepero, auctore omnipotente Domino
vestris desideriis parebo (Lib. xii, epist. kO). Atnunquam Gregorio liberum fuisse huicoperi
vacare, ob continuos quatuor extremorum vitae annorum morbos, pene constat.
Quid de Pmnitenliali ejus nomen prmferente sentiendum..— De Poenitentiali sancti Gre-
gorii papae urbis Romae nomen ferente, quod Jamesius ait exstare in vetustissimo libro bi-
bliothecffi publicae Oxoniensis (Vindic. Gregor., pag. 144), nihil alibi a nobis repertum:
quapropter illud hoc loco indicasse ucbis satis sit. Nunc in expendenda sancti. Gregorii
doclrinapaulo diutius immorandum; oslendendumque haereticos fere omnes, fum.veteres,
tum novos ab eo fuisse.debellatos. ...
XI. Doctrina S. Gregorii contra Manichmos, Arianos, Nestorianos et Eutychianos, Pela-
gianos. —Manichsei perversum dogma, qui duo esse.principia menliens, a Deospiritum, a
Safana vero carnem conditam asserere conalur, ila destruit, lib. ix Moral., num. 74. San-
ctus, inquit, vir prophetici gratia spirilus plenus, longe post ventura considerat, et errorum
genimina prcevidens calcat, dicens: Manus tum plasmaverunt me, et fecerunt me tolum in cir->
cuitu (Job. x, 8). Qui enim et plasmatum se, et factum tolum in circuitu a Deo asserit, tene-
brarum gentinecin spiritu suo aliquid nec in carne derelinquit; nam plasmatum se proptet
internam.imaginem retulit: factum verd '
totum in circuitu, in eo quod ex carhisconstat indu-
mento, memoravit. , ,.
Arii Filium Dei factum docentis impietalem refellit, 1. xxxu Moral., num. 51, ex Job as-
«erenle Behemoth primnm angelum a Deo condilum"esse principium viarum ejus (Job.xh, 14).
Superest ergo, inquit sanctus Doctor, ut Arius, aui non facfum Filium prmdicet, aut eum
post Behemolh conditum stultus pulet.
Incarnationis mysterium oplime explicalur hom. 38 in Evangelia, num. 3; et Neslorius
Eutychesque confutantur, lib. i in Ezechielem, hom. 8, n. 24 el 25. In homilia sequenti,
num. 2, divinae gratiae necessilas, ut bonum et velimus et perficiamus, astruitur adversus
Pelagium et Co.leslium. Docetur mala nobis, bona aulem Deo nobisque tribuenda..J.spIi«a^
* Illos de more omittimus, iadicem
Seriptune generalen. in universam Patrolbgiam confecturi. EDIT..
 ' : _iK_EFAf10 GEMRALIS. ' - "'*""
il '28
liif deriiquo quornt.t.0 pfSeveniat gfatia', .ubseqitatuf voluritas. Sed in liis; iiit|Uit, conside-
rdn&um, quid sib bori&hostfd, si omnipbkhlis Dei Sbna sunl; ut in .._ atiquid Uostrum won
sit, cur hos quasi pro meriiis mieindmretributionem quwrimus? Si autem ita kostrd suni; ut
dorid t)'ei bmnipbtehtis hon _....", cuf ex ... omriipolenti Deo gratias agimus?Sed sciendum est
quia mald nostrd solummodo ndstfa sunt; bond aulem nostra, el omnipoteritis Dei sunl, et
nostfdyquiaipse aspirando riospfwvenit ut velimus, qui adj.itvando prosequiiur, ne inantler
belimus, sed possimus implere quce volumus. PfmveiHente ergo gfatia, et boha voluhtate subse-
quentij flbbquod oinnipoteritis Dei donum est; fitmeritum nostrum. Quod bene Paulus brevi
sehteritid explicat; dicens : Pl'us illis omnibus laboravi. Qui ne sum videretur virtuti tribuisse
quod fecerat, adjunxit: Nori dutem ego; se.dgrrilia Dsi mecum. Quia enitri cmlesti dono prm-
vehtus est, qudsi alierimri se a bono suo opefe dgnovit, dicens; Non aulem ego. Sed guiapfm-
veniehs gfdtid, liberum in eo afbitfium fecerat in bonum, quo libero arbitrio eamdem gratidm
est subseeUlus ih bpere, ddjiirixit. Sed gfdtia Deimecum. Ae si dicerel: Ih bono opere labo-
rctvi; hoh ego, sed et ego. In hoc enim qu'od solo Domini dono prmventus sum, nori egb: in eo
auteih quod dohuin voluritate subsebutus; et ego* His' igitur breviter contra Pelagium et Gce-
iestlum dictis, ad exponendi ordinem redeamiis-.
De peccatb ofiginali ih bmnerii naturam humanam sesfe diffundenle, cnjus tamen expers
Chrisliis, lege libi-xvni Mofal., hum. 84, et hom. 8, lib; i in Ezechielem, num. 21.- De pcena
huicpeccato etiaihin infanlibus debita cbnsulenda presfatio libri iv Moral., c. 3, et lib. ix
-fiflm. 32.
Praedeslinationem gratuitam docet liber xxv eorumdem Moral., nnm. 32.
XII. Quid sinserit S. Gregorius de beatitudine sanctorum post mbrtem. — Beatifudo
sanctorum statim post mortem _isseritur ih pfaefat. ad libros Morai.j n. 20, ex Apocal. vi,
11: Et datw-sunt illis singulw stolm albm, elc, quae sic expohit sarictus Doctor : Ante resur-
rectionem quippestolas sihgulas accepisse dicti sunt,-quia sola adhuc mentis beatitudine per-
ffuuntur. Bintisergo accepluri sunt, quahdo cum animarum perfecto gaudio, etiam corpo-
rum iiicdrruptione vestientur. Vide quoque lib. ix. h. 17; iib. xxxv, h. 25; et lib. iv Dial.,
c. 25. be" cuHuetinvocationesarictorum, haec legimus, lib. xvi MoraL, n. 64 : Hi itaque qui
de nullo suo opere confidunt, ad sancforum Martyrum protectionem currunt, atque ad sacr-a
'cofurii corpord fletibus insisiunt, promereri se veniam, eis intercedentibus, deprecantur. Lege
qudqfife hom. 82 in Evang., ns 6 et seq., necnon lib. n Dialog., c. ultimoi .
D6 igne pufgatbrib. — De igne purgatorio, cui addicendi sunt eliafn justi nonduni ab
Ofiirii jieGcati labe mundatij lege Dialog; L iVj cap. 25, ex quo eliam luculenter confirman-
lur quae de sanctorumfelicilate statim post mortem praemisimasi Hoc loco quserit Pelrus :
Si ante restitutionem corporis recipiantur in cas.o animw fustofum. Et-respondet sanctissi-
mu's Magistfer :' Hoc neque de oninibus justis falefi possumus; neque de omnibus negare. Nam
sunt quorumdam justorum animm; quw a cmlesti regno quibusdam adhuc mansionibus diffe-
tuntuf. In quo dilalionis damnb quid aliud innuitur, nisi quod de perfecta justitia aliquid
minus habuerunt? Et tamen luce clarius constat quia perfectorumanimw, mox ut hujus carnis
cluustra exierint; in cwlestis regni sedibus recipiuntur. Ac cap. 39, inlerroganti discipulo,
Anpbstmortem purgatorius ignis sit, respondet sanctus Doclor, pro ijuibusdam levibus
culpis tergendis esse antejudiciumpurgatorium ignem; quod iufra diserleprobat. Denique,
cap. 55, ait: Si culpw post mortem insolubiles non sunt, multorum solet animas etiam post
hiortem sacra oblatio hostim salularis adjuvare; itaut hanc nonnunquam ipsw defunctorum
animm expetere videaritur*
De pwnarumreproUsdebitarum duratione. — J_ternas fore poenas reproborum docemur,
lib. xxxiv MoraL, n; 34; sed praesertim 1. iv Dial., c. 44;
Quaratione Deus hac in vita videri possit a Sanc.tis. — Libro xvm Moral., n. 88, expendit
Gregorius, ulrum sancti, quandiu mortaliter vivuftl, Deum videre possint; decernilque vi-
dere tantutri posse per quasdam imagines, et non in propria natura. At numero.89, noa-
nullos ab hac excipit lege, his verbis : Sin vero a quibusdam potest in hac adhuc corrupti-
„^-btti~c4me viventibus, sed tameft inmstimabili virtute crescentibus., quodam contemplalionis
acumine mterna Dei claritas videri; hoc quoque a beati Job senlentia non dbhorret, qui ait
{Jbb xxTiii, 21j : Abscondita est ab oculis omnium viventium; quoniam quisquis sapiehtiam,
 20 . .. . PR_EFATIO GENERALIS. 30
qum Deus est, videt, huic vitm funditus moritur, ne jam ejus amore teneatur, Nullits quippe
eam vidit, qui adhuc carnaliter vivit; quia nemo potest Deumsimul amplecli et swculum. Qui
_enim Deum videt, eo ipso moritur, quo vel intenlione cordis, vel effeclu operis db hujus vitm
deleclationibus tota merite separatur. Unde adhuc ad eumdem quoque Moyscn-dicitur (Encod.
xxxm, 21).:Non enim videbit me homo, et vivet. Ac si aperle dicerelur;. Nullus unquam
Deum spiritaliier videt, et mundo carnaliter vivil. Unde Paulus quoque aposlolus, qui adhuc
Dei invisiMlia, sicut ipse testatur (I Cor. xm, 12); ex parle cognoverat, jam huic mundo-
lolunise mortuum esse_perhibebat, dicens (Galat. vi, 14); Mihi mundus crucifixus est, et ego
mund.o. Haec idcirco observavirhus, ut palam fiat doclrinam hic assertam haud pugnare Gum
opinione in scholis satis recepta.Moysen, sanctumPaulum, et.sanctumBenedictum divinae
essentiae visione politos esse; quod, quanlum ad sanctum Benediclun. spectat, eruilur ex
lib. n Dialog., c. 35. • • ,
XIII. Doctrina Eucharistiw adversus novos hmreiicos asseria ex sancto Gregorio, prwser-
tim de nqvw legis sacrificio et prmsentia reali Christi in Eucharisiia. — Omnes fidei arficulos,
de quibus nobis est cum Lutheranis, et Calvinislis, aliisque novis haerelicis controversia*
ex sancto Gregorio sigillatimprobatos ef assertos legere Iicet in (,a) Confessione Gregoriana,
auctore Theodoro Pelreio Campensi Coloniensis Carthusiae alumno. Quid luculentius
hoc Dialogorum iestimo-iio lib. iv," c. 68, ad' prbba"ndum, lum ihcruentum hovfe.legis sacri-
ficium, tum reaiemcorporis el sanguitiis Jesu Chfisli praesentiam itf Euchafisfia i Debemus
itaque prmsens smculum vel quia jgm conspicimus defluxisse, tota merite contemriere, qiioti-
dianaDeo lacrymarum sdcrificia, quotidianas carnis ejus ei sanguinis hosiids iritmolafe. Hwc
namque singulariter victima ab wierno interitu animam salvat, qum illam ndbis' mdrtem Uni-
geriiti per mysterium repdrat; qui licel fesurgens' a morluis jaW n'affi niorilur', ei mors ei ultfd
non dominabitur; tamenin semetipsti immortaliler alque incorruplibiliter vivens,pro riobis
iternminhoc ntysterio sacrw oblationisimmoldtur. Ejusquippeibi corpus sumitur, ejuscar'6
in populi salutem partitur, ejus sanguis non jam in tnanus infidcliiim, sed in ora fidelium fiiri-
ditur. Hinc ergo pensemus, qudle sit pronobis hoc sacrificium, quod pfo absolutione nostfd-
passionem Unigenili Filii semper imitatur. Qhisenim fidelinm habefe" dubiUm pdssit, inipsa
immolationis hora ad sacerdotis vocem cmlos apvriri, inillo Jesu Christi mysterio arigelofum
ciioros adesse, summis vma sociari, terretid cmlestibus jurtgi; unuinque ex visibilibus atque ih-
visibilibus fieri ?. . • - *-
« De confessionis absolutionisque sdcerdoialis necessitate, et deEccTesim auctofitate. —'Cbn-
fessionis et absolutionis sacerdolalis necessitas probari potest mtiltis ex locis, maxime ex
lib. xxii MoraL, n. 31,'ef hom. 26 in Evang;, t_v 4, 5, 6, ubi sub scfieriiafe' Lazari ex rrior-
luis a Chrislo revocati, et ab ejus apostoiis soluti, explicatur pecbatoris pef confessibnem
peccalorum e sepulcro pfodeuntis'resurrectitf et solutio. Lazaro ergo dicitur, Vehi foras:
ac si aperte cuilibet mortuo in culpa diceretur: Cur realUm tuum intra conscientiam abscbri-
dis? Fbrasjam per confessionemegredere, qui upud te ihterius per' hegationerti lates\ Venidt
itaque foras morluus, i'd est culpam corifiteatur peccafor: Venientem vero foras solvarit disci-
puli; ul Paslores Ecdesim ei pmnam debeattt dtnovere, quam meruii, qui non erubuit confi-
tefi qiiod fecii. Hmc de soiutionis ordirie breviter dixerim, ut sub magrio moderamihepastores
Ecclesimvel solvere sludeant, vel ligare.
Omnes conlfa catholicam fidem errores aut jarif exortos, aut in posterum oritufos simul
oppressit sanctus DocforsupremamEcclesia. auctoritalenfin conciliis"o_cum"enicis astrueridb
in epistola suasynodica ad patriarchas (Lib. l, epist. 25): Quia, inquit, corde creditur ad
justitiam, ore autem confessio fil ad salulem, sicut sancti Evarigelii quatuor libfos, sic qUa*
tuor concilia suscipere et venefari mefateor. Nicmnum scilicet, in quo perversUm' Arii ddgma
-destruitur; Constantinopolifanum quoque,4n quo~ Eunomii et Maeedonii errdr convihcitur;
Ephesinum etiamprimum, inquoNestorii impietas judicatur ;Chalcedonense vefo, iriquo Eu-
tychis, Dioscorique pravilds reprobatur; tofa devotione compleclor, integerrima approSa"-
tione custodiorquia iwhis velut in qUadralo lapide,'sanctw fidei struclura consurgil; et cu-
iuslibel vitw atque actionis escistat, quisquis eorum soliditatem non tenet, etiam_si lapis esse
'
(a) Coloniseapud Amokluiu Quentelium, an. 1605. . /
 Si - PR/EFATIO
GENERALIS. 52
cernitur, tamen extrd wdificiumjacet. Quintum quoque coneilium pariter veneror, in quo et
epislold, quw Ibw dicitur, erroris plena, reprobatur. Theodorus personam Mediatoris Dei et
hominum in dudbus subsistentiis separans, ad impietatis perfidiam cecidisse convincitur.Scri-
pta quoque Theodoriti, per quw beati Cyriili fides reprehenditur, ausu dementim prolata refu-
tantur. Cunclas vero quasprmfata veneranda concilia personas respuunt, respuo;quas vene-
rantur, amplector; quia dum universali sunt consensu constituta, se etnon illa destruit, quis-
quis prmsumit aut solvere quos religant, aut ligare quos solvunt. Quisquis ergo aliud sapil,
' anathema sit.
Quisquis vero prmdictarum synodorum fidim tenet, pax ei sit a Deo Patre, etc
Hic vides parem auctoritatem quinto coneilio tribui ac quatuor prioribus, aliudque sa-
pienti dici anathema. Quapropter • quando mitius egit sanctus Gregorius cum Theode-
linda Langobardorum regina, et cum nonnullis qui synodi hujus auctoritati in trium capi-
tulorum damnatione obtemperare delrectabant, uti diximus in ipsius Vita, nec eos pro
schisrnaticis habuit, usus est prudenti quadam ceconomia; forte quod eos ignorantia labo-
rare potius quam prava aliqua voluntate noverat. Cumque doceri hon refugerint, sperabat
futurum ut fesipiscerent. Hoc modo intellectum volumus quidquid alibi diximus de sancti
Gregorii tolerantia erga eos qui cum a sanctae sedis communione non recessissent, nondum
lamen, ut tria condemnarenl capitula potuerant adduci.
XIV. Quietistarum error ex Gregorio exploditur. —De puriori morum doctrina in omni-
bus Gregorianis operibns tradita,,disserere superfluum foret. Certe omnes elhices Christia-
na. magistros longo post se intervallo Gregorium reliquisse nemo fere dissentit. Libro xxn
Moral., n. 35, emendavimus gravem errorem, qui ex Edit. Basileensi 1514 in alias omnes
posteriores irrepserat invitis manuscriptis Codicibus. Legebatur enim prius : A cunctis
quippe externis motibus eamdem- intentionem suam, quasi quemdam secretissimum secessum
petit, ibique incommutabiliter inhmrens, et mutabilia cuncla transcendens, ipsa jam tranquil-
lilate quietis sum in mundo extra mundum est. Haec quam faverent Quietistis, imo et Calvi-
nistis graliae inamissibilitatem tuentibus nemo non videt. Sed pro incommutabiliter, legen-
dum incommutabili, ut in nota ad hunc locum probavimus. Aliunde vero constat ad-men-
tem sancti Docloris contemplationis gratiam diuturnam non esse, sed raplim concedi. Qua
de re lege 1. v Moral., num. 52, 57, 58, 60; etlib. vni, n. 49 et 50. Libro 23, n. 43, mire ex-
plicantur piae animae conatus ad Deum contendentis, at relabentis ad se : Unde aliquando ad
quamdam inusitatam dulcedinem interni saporis admittitur, ac raptim aliquo modo ardenti
spiritu afflata renovatur; tantoque magis inhiat, quantomagis quod amet degustat. Atque hoc
intra seappetit, quod sibi dulce intrinsecus sentit; quia videlicel ejus amore dulcedinis sibi
coram se viluit; et postquam hanc utcunque percipere poluit, quid sine illa dudum fuissetin-.
' vehit. Cui inhmrere
conatur, sed ab ejus fortitudine, sua adliuc infirmitale repellitur; et quia
ejus munditiam contemplare non valet, flere dulce habet, sibique ad se cadenti infirmitalis sum
lacrymas sternere. Neque enim mentis oculum potest in id quod intra se raptim conspexerit,
figere; quia ipso vetustatis sum usu deorsum ire compellitur. Inter hmc anhelat, mstuat, super
se ire conatur; sed ad familiares tenebras suas vicla fatigatione relabitur (a).
, Quod spectatad gratiae amissibilitatem, ipsam diserte docet sanclus Gregorius, 1. xiv
Moralium, num. 42, ubi explicat hunc versum Job : Spoliavit me gloria mea, et abstulit co-
ronam de capite tneo (Job xix, 9). ~
XV. Num S. Doctor Angelos esse corporeos asseruerit. —Nunc quoniam visumestnon-
nullis sanctum Gregorium a communi Ecclesiae doctrina parumper deflexisse, angelos cor-
poreos asserendo,"el negando Machabasorum libros esse canonicos, de his duobus capitibus
paulo morosius inquirendum..
. Legimus lib. n Moral., n. 3, angelicos quidem spiritus comparatione nostrorum corporum
spiritus esse; sed comparatione-summi et incircumscriptispiritus, corpus. Quibus verhis, etsi
natura nostris corporibus subtilior, corporea tamen angelis tribui videtur. At pravae huic
opinioni paulo infra occurritur, scilicet n. 8, ubi angeli mali nulla carnea. natura vestiri
asseruntur; sed maxime ex lib. IV Dial.f c. 29, solvitur omnis quaestionis nodus. Hic san-

(a) Yide etiam 1. xxiv, n. 12- hora. 5 in Ezech., n. 12; et 1. n, liom. 2, n. U; necnon liom. 35 in
Evang., n. 12.
-33 _- . .' PR-EFATIO GENERALIS. 54
clus Gregorius Petrum discipulum interrogat: Dic, qumso te, apostaias spiritus a cmlesti
gloria dejectos, esse corporeos, an incorporeos swspicar.s f.Resporidet vero Petrns: Quis sa-
num sapiens, esse spiritus corporeos dixerit? Replicat sanctus Doctor: _.. igitur didbolus
ejusque angeli, cum sint incorporei, corpofeo sint igne cruciandi, quid mirum si animw, et
antequam recipiant'corpora, possint corporea sentire tormenta? Ad libros Machabseorum
veniamus.
XVI. Num libros Machabmorum negavefit esse canonicos.—Sanctus Gregorius, l.xix Mo-
ral;, n. 34, laudaturus hos libros ita praefatur: De qua renoninordinate' agimus, si exlibris
licet non canonicis, sed tamen ad mdificationem Ecctesiw editis testimonium proferamus. Haec
nobis obj cit Peirus Molinaeus in libello quodam sancli Leonis I et sancti Gfegorii Magni
Vilam Gallico idiomate compendiose scriptamcomplectente (Impres. Sedani apud Fr. Ghayer,
1650), in quo ludicre sane conatur probare concordiam doctfihae Gfegorianae cum Calvi-
hiana. De iibris tamen Machabaeorum ex prolatis verbis nonnihil difficullatis exsurgit
quam ut solvamus,
Observandum 1° libros illos longe ante sancti Gregorii tempora in Ecclesia Latina sal-
tem pro canonicis fuisse habifos. Nam hoc nomine recipiuntur a concilio Carthag. m, cari.
47; ab Innocentio I, in epistola ad Exuperium Tolosanum; Augustino 1. n de Doctrina
Christ., c. 8, lib. de Cura pro mortuis, c 1, et 1. xvm de Civit. Dei, c 36; Cassiodoro l.-u
de Insfit., c 6, qui libris illis locumdat inter haglographa; et aliis. De Gelasiano decretb
illos recipiente inter canonicas Scripturas tacemus quod illud rejiciant ex heterodoxis
Pearsonius, Guillelhius Cave, et alii criticij cum quibus nunc decertare non est opera.
pretium. - ; - • •_
Observandum, 2° duplicem esse librorum sacrorum canonem; unum Judaeorum, alterum
Christianae Ecclesiae. Prior nullus alios quam qui Hebraice scripti sunt recipit; altef Ionge:
amplior est, admiltitque praeter Novum Testameritum, plurimos ad Vetus Testamentum per-
linentes, qui Gfaece tantum exstant. Distinctionem hanc agnoscit Augustinus, dum de his
libris loquens addit: Ih quibus sunt Machabmorum libri, quos non Judmi, sed Ecclesia pro
canonicis habet. ifaque vix dubitare licet sancfum Gregorium sancti Augustini doctrineead-
hjerenlem, aliasque niemorem Catalogorum librorum sacraeScripturae a suis majoribus con-
ditorum, negasse Machaba.orum Libros esse tantum in canone Judaeorum, non verb Chri-
slianorum. Qua in re secutus est Origenem et sanctum Hieronymum, qui cum ad doctorum
Hebraeorum mentem de his loquuntur libris, eos expungUnt ex canone. Alibi tamen eos .
tanquam sacros laudant non semel, Ecclesia., noh vero Synagogae canonem secuti (Origen.,
..ii Periarch., c. 1, et inc. v Ep. ad Rbm.; Hieron., I. v Comment. in Isa;, ad c xxm, et
Comm.inc. ix Eccl.etin - ' '--
c.VmDan.).
Insulse idem Molinaeus ignorantiae arguil sahctum Gregorium (Ibid., c. xi),-quando no-
minum quorumdam sive Hebraicbrum, sive Grocorum sensrisvafferens, ^iixit. Lazarum,
quod Idem est ac Elzearus, aut Eleazarus, significare adjutum^ Jo"b, dolores, aut dolen-
lern; Cherub, plenitudinem aut multitudinem scientiae, eleos ,(ubi mala fide Molinaeus legit
oleos) misericordiam. Sed iu his Molinaei cavlllationibus refellendis if ustra tempus tere-
remus.
XVII. Ejusdem sententia de vicino judicii die expenditur. — Sancti Gregorii senlentia de
die judicii, quem proximum praenuntiavit, hunc expendenda. Sane communis fuit veterum
Christianorum persuasio, mundi finem imminefe. Tertullianus existimavit cadente impefio
Romano, mundum quoque periturum, ut observavit Franciscus Balduinus in annotationi-
bus ad Optatum, lib. in de schismate Donalist., c 3. Sulpicius Severus, 1. de Vita beati Mar-
tini, n. 24, haecreferl a sancto Martino ad diabolum dicta : Si tu ipse, 6 miserabilis, ab ho-
minum insectatidne desisteres, et te faclorum tuorum vel hoc tempore, cum dies judicii in
proximo est, pwnileret, etc.Sanctus Leodiserte ait judicii diem, etsi occullus sit, nbn dubi-
tan esse vicmum (Serm. 8 dejejunio decimi mensis et _.e_..ios.).'Quidni vero ila loquahtur
s_ancli Patres, cum apostolorum princeps dicat: Omnium finis appropinquavil? (I Pet. iv, 7.)
Et Joannes : Filioli, novissima hora est (I Joan. i, 18); quod -etiam
postea repetilur. For-
tasse ila loquentes virisancli, ad illud Psaliisregii altendebant: Mille anni ante oculos tuos
tanquam dies hesterna qum prmteriit (Ps. LXXXIX, 4). Si vero, ut docet sarictus Gregorius
 35 PR/EFATIQ GENERALI& . '
56
Dial. 1. ii, c. 35 , Yidentj Crealprem, qui immensitale gaudet, augusta est omnjs crealura,
unde non mirum or.bem uniy.ersum in uiio soli.s radip sancti Benedicti oculjs subjectum
fuissp; cur jjpn ,eade,m ratipne dicamus contemplantibus .DeLaeternita.em br.ey.e e.sse
omne Jerppus, p.tsi pjulla pli,apixanno.rum mi.llia complectatur ?
XyjlJ. Quipus S. Scfipturxs fersionibus usus sit. — Qpandoquide.m. sanclus Gregori.us
in cifauda.sacra Scriptura est assiduus, non abs re erit ostendere qua usus sit poti.ssimum
versiope, In jB»e epjstojae ,ad Leandrum i.ia Io.qu.itu.r : Novam verp fratislatipnem disserp., sed
cytm prqbationis cgusd<exigU3 nunc npvgm, nunc veterem per testimpnig .as_sunio, etc Per an-
tiquarrij intejljgit yer.s.ion.em facla.m.ex Gr.aBCOseptuaginta Inte.rpretum; per npvam .signi.fi-
cat factapi ab Hieronymo ex ipsoHebr.a.p. Hanc ,auleE_uvelustio,r.i praeferre videtur 1. xx
Mpra.I.f num., ,62: Longe ab hap sententja vetu.s translatio dissonaf, quia quqd ,in hac de Deo
dieitur, hoc in illa de ad.versariis ac persecutoribus memoratur. Sed tamenquia hmc~nova
trgnslaffo ex Hebrjmo nobis Arabicoque eloquio cuncta venus transfudisse perhibetur, creden-
dum est quidquid in ea dicilur; et oportet ut verba illius nostra exposilio subtiliter rimetur
Eamdem pra_fert Isidprps, lib. vi Etymolog.., c 5_.Presbyter, inquit, Eieronymus friutri lin-
guarun. per'tissimus ex Hebrmp inLafinum eloquium divinas Scripluras convertit,... cujus
interprefgtiq merifo cmteris anleponitur. El lib. i de Officiis div., c 12 : De Hebrmo.F.. sacras
Scripturas poftvertit, cujus editione generaliter omnes E.cclesim usquequqque utuntur, eo qu.od
e§t verqcipr %n.senienliis, et clarior in verbis,, , -
XIX De fijus stylp et ratione scribendi.. ^ De sancti Gregorii stylo r.alioneque scribendi
sn,ffiicit.h-gere quae dixinius in praefat, ad Cbmmeat. in Lib. l Reg., a rinmero 5 ad 3. Fam.i-
liare quidem est ei verba, ut aiunt grammatici, deponehlia, in passiva significatione acci-
pere, ut mefigr, tpm. I, col. 1408 c, col. 1409 d, 1410 d; veneran, col. 561 d, et 623 c; perse-
quf t col. (459 a_ imitari, ppJL. 1338. _psp de se snmma semper cum animi demissione
spntiens^ ait jn fipe epistolae ad Leandrpm libris Moralium praemi.ssae : Ndn barbarlsmi
cpfifusipnem depifo, situs motusque et prmpositionum casus servare eonlemno; quia indignum
vehemejiter exisfimo ut verbd c&lestis praculi reslringam sub r.egulis Donali. Et vero illu-
strissimusHue.lius, lib. .de oplimp genere interprelandi, n. 42, ostendit quantnm sacri
interpretes neglex,erinf accuratum dicendi genus et Grammaticae leges. S.ulpicius Severus ,
Jurp vpc.atus S,allustius Chrislianus propter facundiam, de se ita loquitur in praefat. ad Vitaai
sanptj _VIart$ni:^wta nefgs putarem tanti viri latere virtutes, apud me ipse didici.ut de solm-
cismis npn erubescerem, quig nec magnam istgrum unquam rerum scientiam conligissem. Ne-
qpe tamen omnia uuae grammalica. legibus contraria videntur in sancli Gregorii scriptis,
continsip.p.rojSoLoecismis aut barbarismis babenda. Notum est omnibus linguas ab usu pen_
dere. Itaque cum tempore Gregorii Magni qusedam voces nunc obsoletae, quaedam loquendi
formulae nostrae ^y.ntaxi cpntf.ariae, quae ad purioris Latinitatis regulas «xacta est, invaluis-
sent, fit usu fuissent.r.ec.eptae, minime vifuperandus sst aut contemnendus quod has voces
et formulas adhibuerit, Tempofe Terentii ipsus pro ipse, scibo pr.o spiam, face prp fac dice-
balur, quas yoces nemq.damnabit in hoc poefa, etsi nnnc minime probarentur. Apud eum-
' mtate, hoc fructi pro labore ab iis fero,
dem in Adelphii ,act. v, scena-iv, legilur : Nuncexacla
odium; pro hoc fructus. Hilarius, quem sanctus Hieronymus propter facundiam laudat, ut
intel.ig.ere licet ex ejus leslimoniis.Hilarii Vilae in nova ejus operum Edilione subjeclis, Hi-
larius, inquam, saepissime usurpatloquendi mpdos ab hodiernis prorsus dis?itos. Sic lib. vu
de Trin,, n. 27 : Non enim, inquit, ex composilis alque inanimis Deus, quivita esf subsislit,
neque qui pirius gsf, ex infirniibus continetur.
Nunc, prijusquam ulterius progrediamur, paulisper sistamus gradum. el ex aliorum erra-
tis, qpa. supra notarp coacti sumus,uuantum errandi quoque ppriculum nobis immiueat,
est infir-
intelligentes , omnium in quibus labi forsitan et errare continget, quod humanae
mitatisj veniarn per antpcessum deprecemur, mereamurque; quidquid a npbis esl diclum,
stalim emendandum judicio sanctae sedis Ecclesiaeque nllro subjiciendo,'
57 ' - DE HISTORIAS. GREGORIIMAGNlPR/EFATIO. 38

PATROLOGI.E EDITORIS MONITIJM.

Priusquam operi manun. admoyeremus, mens erat ita sancli Mauri discipulorum vestigiis hsererfi, ut in
utraque edilione tomus "tomo responderet. Gum vero, fe attenlius perpensa, animadvertissemus, hoc .ieri
non posse, nisi solitus quaternionum numerus in singulis tomis ultra modum ampliiicarelur, et.ajiunde, ya-
-rias .S.-Gregorii Vitas a Benediclinis iii ultimum tomum relegatas, meliori jure in fronte omniutn pperum
co'locandas esse,quinquetomosexquatuorBenediclinis confecimus, materiarumordinem aliquatenusvarian-
tes. Noverit itaque lector, in primo editionis nostra. lomq contineri partem circiter mediam primi B.pnedicr
tini, ab initio scilieet ad librum Moralium decimum.septimum,prsemissis S. Gregorii vitis: in gecundp.autpm
lomo alieram haberi primi tonai Benediclini medielatem. Tomus Benediclinorum secundus noslrae recen--
sionis tertio respondet. Quartus noster coalescit ex prima parte tertii Benedictinr, quse est liturgipa, non-
nu.lisque opera nqstra superadditis liturgisemoiiumentis. In qninto demum tomo commeii^ariain ScripturaSj
quibus tertius et quartus Be-nedictinorumabsolvebantur, uno tenore reprsesentabimus.

' " ' '

_ D&TRIPLICIVITA-
SEU

HISTORIA S. GREGORH MAGNI

"
HIC EXHIMTA,

PR.EFATIO,

I. Triplicem hic reprcesentamus Gregqr.ii Magni Vitam : primam eompendiose descriptam, quam Paulq
Diacono Casinensi monaclio debemus; secundam, sanctissimi pontiflcis prseclare gesta fusiori stylp coiri?
p.ectentem, cujus aucior .bahries Diaconus, monasterii quoque Gasinensis alumnus. Quasi enim pro
acceptis tot benefieiis gratum se osteiulere volui^set mons hic sacer, sancli Gregorii scriptis mire celebratus
{Ub. ii, Dialog.), a"claudes _aik.il.u_fependere, "nonsatis habuil.ad ipsius hisloriam posteris consignandam .
Ufiumsuppeditare scriptorem, sed alterum addidit et guidem diligentissimum historicum. Utrique Vitaepos".
allala plurifna velerum testimohia de sancto Gregorid, subjecimus tertiam, quam ex ipsius praesertim oper'
ribus eruirous.et adbrnavirnus. De priorj Vila eontrffctiori, et de ipsius auctoreprius est dicendum, et con
'
sequenter.de aliis. _.»..'_• _ • _.
II."Hanc breviofem Vitam eodem anno, scihcet 1668, ediderunt Bollandus m secundo mensis Martn lomo,
ethostef Mabilloniusin Acl."sanctbriim ord. sahcli Benedicti, sajculoi. EamdemposleasanctissimiDqctofis '
operibus prfflfixitPetrus Gussaimlla.us anno"f675. Quo vero Codicesit usus, indicare mihime curavit: Certe
plafimum discrepat a duabus"prioribus hpecEdiiio., sive id exemplaris manu descripti vitio contigerit,'sive
Edilorpfblibito multa miiitaverit, etabobsolelis, qua_hocin ppusculofrequenteroccurrnnt, yocibus con-
sullo abslinuerit. . . . ,
De Eilitibhe a Bollando ejusque sociis ado.rnata audiendi sunt lpsi m-cqmmentario praeviQde sancto Grer
gofio, § "2":'Prhno, locdviiam po.st'ejvsobituni scriptam damus ab auctore synchrono sjed ano.nymq.Iia enim
«t.m_ro26 (nobis 28) asserii: Post obiluni ejus harratum didicimus a fldeliet religioso viro, et huic fiostrq
Patri familiarissimoscif.ce.(o) Paulo Diacono, quemconstat non diu post obiluni sancti Gregorii in vitq permqn-
si'sse..'.."ExstanlhmcActain quavipiurimisCodicibusmss. eisquepervetustisquorum aliqiti qdnostram bibliother
cam spectdnt:'habemus eademetiam ex Mss. ecclesiaiCathedralissancti Audomari, et ecplesimTr£v.irei,\sis
sancti Martini; cenlulimusquecum duplici Codiceregince Suecice.signato num. 81 et 569. Item cum prmclqro
Codicemonaslerii Bonifantis in Gqllia.
ILI. MirumsaneHoi in Codicibus desiderari nomen Pauli Biaconi, germani seihcet hujus Vitse scriptoris.,
ut mox probaiufi et demonslraturi sumus/ Felicius nostro cessit Mabillonio, qui his jnActis edendis tr^s
Codices adhibens, Sangermanensem, Moissacensem, et Conchensem seu monasterii sancti Pelfide Cbnchis;
inhochltimb obsefvavjl, quod et ipsi vidimus, riostro Paulo. ascribi hoc opusculum, Deinde incidiirius in
plurima alia exemp"aria ejusdem auctoris nomen prosferentia', scilicet Casinense, Ebroieense majoris
Ecelesias, Lyrehse, Beccense, Carlhusiense [Majoris Carlhuiw}, quibus accensendus Cqdex.quem legerat
Garetius, canonicus regularis, qui iiilractatu de i-eali corporis et sanguinis Christi praisentia m Eucharislia,'
ediio.annq 1S62, aliqua ex his Aclis, sub nomine Pauli Diaconi, ad propositum"arguinentum ponfirmandum
adducit. .,.",'.,._
Verum etsi Pauli nomen in omnibus Codicibus dissimularetur et subticeretur, nihilqmmus aliunde
constaret ceftissime rioniilium fetus hujus parentem esse quam Paulum Diaconum. Sahe meminit ipse m
lib. m de gestis Langobardorum^cap.' 25 Vitse sancti Gregorii a s'e descri.pta., his verbis : Ideq de beqtq
Gregorioplura dicere omillimus, quia jam ahte dliquot annos ejus. Vitahi, Deo auxiliante, texuimus. Pqrrq
banc eamdem esse quam pra. mariibus habemus,-dubilare non licebit ipsam conferenti cum alia quse, nemine
diffilenle, Joannis est Diaconi."Hic cum esset monasterii Casinensis, in quoPaulus quqque militarat,
atumnus et monachus, ac ipso taiitum octoginta circiter annis junior, non -poluit ignorare quse et qualia de
sancto Gregorio a Paulo elucubrata fuerarit. At lib. iv, cap. 99, kudat Pauli opus, commemorato pnus
"
(a) Erravit calamus Paulum pro Petro scribens. Omissum etiam incaute suora nobis aijle narratum, cpnji-
cimus, quia loco assignato, sciiicet n. 26, legitur, nobisnarratum.
 - - DE IIISTORIA S. GREGORUMAGNIPR/EFATIO.
39 .. 40
honorificentissime ipsius nomine, allatisque ipsissimis ejus verbis qua. num. 50, Ieguntur. En luculentum
.oaiinis tes.imonium : Cujusnimirumvenerabilemeritum quousquemundihujus orbita volvitur, ut cum Paulo
viro diserlissimo fatear, semper accipiet incrementum, quia ipsius sine dubio gratim ascribitur, vel quodAnglo-
rum Ecclesia nova semper sobole fecundatur, vel quod illius doctrinh per orbemuhiversummulli per peccalum
elowgati.ad Cliristi clementiam revertuntur; vel quod boni quique ipsius suasionibusinflammati, cwlestem
patfiam desrderanter inquirunt. Hsec si attentius legissent "dbclissimi viri, non pra.misissent huic Vitse:
Auctorcanontjmo, sed synchrono. .
IV. At, inquies, quicunque sit hujus Vitse scriptor, quosdam de sancto Gregorio profert, quse asseverat
sibi narrata atf ejusdem sanctissimi Patris familiarissimo, haud dubie a Petro Diacono ipsius Notario :
Denique, inquit num. 28, a fideli et religioso viro, el huic nostro Patri.... valde familiarissimo, fideliter post
obiluriiejus nobis narratum didicimus, etc. Proindeque vixit saltem ineunte sseculovu, superatque ad mini-
mum integro sseculo cum dimidio Paulum hunc Diaconum. Non dissirnulandum his iu verbis explicandis
nonnihil difttcultatis occurrere. At cum plurima, eaque invictissima suppetant aliunde quse contrarium pro-
bent argumcnta, dicendum videtur Paulum Diaconumhic uti modo loquendi non insolenti, quahdo Scriptoris
alicujus testimonium in medium adducimus; ut cum dicitur : Ab Augustino didici, nobisnarrat Chrysostomus,
aut quid simile. Praeterea in Cod. Belvacensi, et in velustiori Gemelicensrnon legitur: nobis narralum, sed
simplicitcr, narralum; cujus voculsenobis rejcctione difficultasomnis tollitur. At de his consule Mabillonium,
tom. I Analect., pag. 519, ubi in hoc argumchtum latius excurrit. Nunc de Paulo Diacono.,quandoquidem
ipsum hujus Vitsescriptorem esse constal, operse pretium est pauca hoc loco addere.
V. ,Is gente Langobardus, patria Forojuliensis (a) fuit, Aquileiensis Ecclesio. Diaconus, et Desiderii ullimi
Langobardorum regis notarius aut Cancellarius. Genussuum ipse describit lib. iv de Gestis Langobardorum,
c. 59. Patrem habuit Warnefridum, a quo Paulus Wamefridi cognominatus esl. Victo rege Desiderio, Paulus
inler-nobiles captivos a Carolo magno Francorum rege abduclus fuit, apud quem (ut erat litteratorum
omnium culfor Carolus) propler singularem prudentiam et eruditionem, ma|no aiiquandiu in honore fuit.
Verum cum arctioris amoris et Qdei erga Desiderium suspectior esset, in Diomedeaminsulani est.'depor-
tatus, unde-ad Arichim Beneventanum principem Desiderii regis generum profugit; quo mortuo, monachum
in Casinensi monaslerio induit. Scripsit de Gestis Langobardorum libros sex, in quibus non raro sancti
Gregorii meminit, sed prsesertim Jib. m, cap. 25, testatur ipsius Vitam a se jam conlextam et elucubratam.
Edidit prseterea historise Miscellselibros viginti qualuor, ex quibus, inquit Vossius,- lib. n de Hist. Lat.,
c. 50, primi undecimlibri iidem sunt ac decem Eutropii; aliqua subinde de suo addidit Paulus, ul Adalbergm
Desiderii fiticeel Arichisi ducis uxori morem gereret. Exinde Eutropium continuat Paulus, cujus sunt quinque
qui sequunlur libri; residui octo a LandulplioSagace addili creduntur, ex Theophaneprossertim, vel potius ex
Anastasio BibliothecarioTheophanisinlerprete. Csetera operaPauli, sive quse exstant, sive deperdita.comme-
morat Guillelinus Cave in scriptorum Eccles. histbrise lilleraria. saeculovm, uhi tamen labitur vir doctus,
assignans quatuor libros de Vita sancti Gregorii papse, quos dicit in lucem editos a Joanne Mabillonio,
. sseculo i Bened.
VI. Floruit Paulus sseculovni labente. Quo praeserlim tempore Vitsesancti Gregorii scribendse operam
rtavarit vix-.assignaripotest; ipsum Romse tuiic habitasse, inde mamfestuni est.quod semper de Roma
Ioquens prsemitlat pronomen demonstralivum hmc, hanc. Sic orditur suam historiam : Gregorius hac urbe
Romana. Et paulo post, num. 2 : Ut qnamvishic eo temporepotissimumflorerent sludia litterarum, nulli in urbe
hac putaretur essesecundus.Num. •_,septimum(monasterium) intra urbis hujus muros inslituit. Et sic deinceps
constantcr usque ad voluminis umbilicum loquitur. Has quidem particulas cxpunxit Gussanvillseus, sed
vitiose, cum in omnibus Mss. lum a Bollando et Mabillonio, tuma nobis post ipsos perlectis, qui sane sunt
plurimi, reperiantur..
VII. Quid a nobis hac in Edilione potissimum prsestitum sit, paucis indicandum. Etsi de priorum Edito-
rum fidenobis constaret, ne tamen offieionostro, et promisssediligentiseulla in re deessemus,ianc historiam
denuo admss. Codices, prseserlimad Conehensem, Beccensem, Belvacensem sanctiPelri, duosque Geme-
ticenses, atque ad superiores Editioncs contulimus, textumque scriptis in calce quibusdam notis illustravi-
mus, doctorum virorum a.quibus paucas mutuati sumus non dissimulato nomine. Hsec sunt qua. de Vita
prfori sancti Gregorii a nobis hic edita prsemittenda duximus. Nunc de secunda cujus auctor Joannes
Diaconus.
VIII. Joannes ex monacho CasinensiEcclesiseRom. Diaeonus",post Paulum Warnefridi, de sancti Gregorii
geslis quatuor lihros elucubravit, jubente Joanne papa VIII, qui anno 872 sedere coeperat. Qua de re legenda
ejusdem Joannis Diaconi prsefalio, ubi eliam de totius operis inslitulo et ordine prseloquilur.
IX. Quanta autem fuerit hnjus Vitsesaricli Gregorii auctoritas apud veteres, docet Guitmundus Aversanus,
episcopus, lib. 5 de Eucharislia. Eam Vilam, inquit, iol sanctissimi doctissimiqueRomani pontifices, nullo
haclenus dissonante, probaverunt, eorumqueaucloritatem secutmtot Ecclesioccuncto populo Christiano conso-
nante nunc usque susceperunl.
X. Nonnulla tamen lioc in opere carpit eminenlissimus cardinalis Baronius, 1° quod Felicem papam IV
sancti Gregorii atavuni dical libri i, cap. primo; 2° quod ejusdem libri c. 25 sanclissimum virum a Benedieto
papa Diaconum faclum scripserit. Tertium est quod refert lib. nj, cap. M, de Trajani Augusti anima ex
inferni poenis a sancto Gregorio liberata. Quarlum quod sancti Doctoris libros abejus ajmulis igni tradilos
narret. Prseterea Joanni asserenli sanclum Gregorium factum monachum sancti Benedicti regulam obser-
vasse, et observandam in suo sancli Andreaemonasterio instiluisse, non assentitur Baronius. De singulis
dieemus in Vita sanctissimi pontificis a nobis-adornata.
XI. Joanni nbstro Vitam sancti Clemenlis papse, Velitrensis episcopi nomine Gauderici hortatu scriptam,
tribiiit Guillelmus Cave in hisloria Litteraria Scriplorum Eccles. ex Sigeberto, quam ait periisse. Ejusdem
esse dicilur commenlarius seu expositio hrevis in heptateuchum, asservata in bibliotheca Sancti Germani a
Pratis Parisiorum.
XII. Quod spectat ad sancli Gregorii Vilam, de qua sola hic agendum, ipsam contulimus cum mss. Codd.
Bigotiano, Uticensi sancli Ebrulphi, et Andegavensi. Consuluimuseliam Parisrensem ecclesisemelropolilanse,
alterum Sancti Germani a Pratis, Turonensem sancti Marlini, el Vaiicanos. Cum autemiisec Vita ex.Gregorii -
scriptis potissimumcollectasit, et contexta praesertimex epistolis, quse ex iis excerpta sunt a Joanne Diacono
in prohatioribus Mss. investigare salegimus, et in omnibus consentire prorsus ulrosque Codices observavi-
inus, Registri videlicet ac Vitse.
(a) Vide monumenta veleris Anlii, ubi agitur de Colonia Forojuliensi, auctore Philippo a Turre
Roma., 1700.
41 . S. GREGORHMAGNIVITA, AUGTOREPATJLQDIACONO.. 42
XIII. Prseter Pauli et Joannis Diaconorum lucubraiiones adjicienda duxirnus qusedam selecta veterum
testimonia de sancto Gregorio. Rullas aulem alias Vitas ex inlegro scriptas inter antiqua moriumenta reperire
potuimus. Inter opera Venerabilis- Bedse KVEXSOTK recensel quidem Guillelmus Gave Vitamsancti Gregorii
quam ait manuscriptam exstare in bibliotheea collegii Mertonensis. Ejus porro visendse desiderio accensi,
rogavimus nostrum Mabilloniumut a viro doctissimo Th: Gals amico suo in liueratos omnes benefico impe-
traret consuli laudalurh Codicem, et cum Pauli opuseulo de sancti Gregorii Vita conferri.Non solum id
praestitit vir officiosissimus,sed etiam ad nos misit excerpta qusedam tum ex primis Ms. periodis : G^-egorius
hac urbe RomanaPatreGordiano, matre vero Silvia, etc, usque nulli in hac urbe putaretur secundus; tum cx
fihe tolius operis ab his verbis: hmc breviter de vita beati Gregorii dicla sunt, etc.., usque sepultus vero est in
ecclesiabeati Pelri dpostoli ante^ecrelarium, die iv Iduum Maiiiarum. Prmslante Domino nostro Jesu Christo
qtii cum palre, etc. Et ex lvis clare intelleximus quod prius subodorabamur, bunc bihliothecse.Mertonensis
uodicem nihil aliud quam Pauli lucubrationem exhibere. Hoc loco inlegram optimi viri ThomseGals episto-
lam subjicere opersepretium duximus,' quse benefici ejus in nos animi insigne est argumenlum.
Viro optimopienlissimoqueD. D. Joanni Mabillonio Th. Gals S. P. -
Tuas per Gannovium jucundissimas et expectatissimas accepi. Conlinuo ad Oxonienses de Vita sancli Grer
gorii scripsi. Longainterpositamora hmcde Vita illa recepi. Moneo,quod tamen le monuissenon opus erit, hccc
ad Paulum Diaconum videri referenda; .s Kt/xwpTOO..oyoO, uti ex Surio colligo: Tolum opusculum in Ms.
Oxon: coli. Merlonensisdecem explicalur foliis. Si tibi ejus aliquid desiderium subeat, curabo eo fruaris. -Sane
decetmememoremsemper esse tuorum niultorum in me merilorum, el libentissimepro viribus et facultalibus tibi
tuisqueinservirem. Quare rem mihi gratissimam feceris, si quem e tuis nmicis huc aliquando tendenlemad me
deslines, ut saltem de tua valetudineet
' vita prospera subinde audiam, qua quidem re nihil mihi Imlius contingere
•
potest. Yale. .
Nobilis adolescens Spencerus Complon, qui jam cum legato nostro apud vos agit, te brevi meo nomine
salutabit.
Bloomesburi Londini, 14 Jan. 1697.
XIV. Superest ut de Vita sanctissimi Doctoris a nobis ex ejtis potissimum scriptis concinnata pauca dica-
mus. Ipsam prius Gallice publicavimus an. 1698. Indeque ccepit omriisin Gregorium labor. Ciamenini lucu-
brationem hanc qualemcunquefelicis recordationis Innocenlio XII acceplissimam fuisse nqhissignificassel.
emin. cardinalis Spada litleris datis 8 Apr. 1698,:atque ad majora audenda imperiita nomine lanti pontificis
benediclione nobis animos addidisset, slatim ad novam omnium sancti Gregorii pperum Editionem nos
accinximus. Hanc autem Vitam in Latinum versam hic ' exhihemus, at breviorem, nec servato semper prioris
Gallicseordine. • , ,
-Initio capitum fere sercper duo arinotantur anni, v. g., an. 590 et 591, quia nimirum annos:pontificatus
sancti'Gregorii per indictiones compulamus• : indictio' vero quse mense Septembri incipiebat, duobus
respondebat annis. . . •
Gseterumde utilitate elucubrati a nobis operis prsefari superfluum foret; cum in Vita niaximi hujus
Ecclesisedoctoris omniafere quse ad Msloriam illorum temporum sive sacram sive profanam spectant ex-
ponahtur, summa evangelicae doctrinse capila confirmentur, conlineatur oiuhis ecclesiastica disciplina, vitse
Christiansepisecepla, imo certissimsesublimiorisperfectidnisregulsetradantur, ex quibus profeetum sumere
possunt non solum oves gregis Christi, sed etiam Pastores. Hsec, studiose Christiane, lege in otio, sed non
otiose; et tibi apponentibus"improbi laboris fructus optimos"bene precare.

. 11. Gregorius bac urbe Romana, patre Gordiano, Afluentis

_ ingenio eis quo tramite coelestia scanderent
matre vero Silvia editus, non solum de spectabili se- patefecit.
natoriim prosapia, verum etiam religiosa, originem 2. Discipliriisvero liberalibus, lioc est grammalica,
duxit. Nam c Felix, istius apostolicse sedis antistes, rhetorica, dialectica, ita a puero esl institutus, ut
vir magnaevirtutis, etEcclesise in Christo gloria, ejus . quamvis eo tempore florerenl adhue Romse studia
atavus fuit. Sed tamen lianc Gregorius tantse nobili- litlerarun., tamen nulli in urbe ipsa secundus esse
tatis lineam moribus extulit, probis actibus decora- putarelur. Inerat ei in parvl adliuc setate maturum
vit. Denique, ut post in propatulo claruit, non sine jam studium : adhserere scilicet.majorum dictis ; et
magno quodam prsesagio tale sortitus est nomen. si quid dignum potuisset auditu percipere, non se-
Gregorius.namque exGraeeo eloquio in nostralingua gniter oblivioni tradere, sed tenaci potius memorise
Vigilator, seu vigilans sonat. Re etenim vera vigilavit commendare : hauriebalque jam lunc sitibundo db-
sibl, diun divinis inhaerendo praeceptis, laudabiliter ctrinse fluenta pectore, qusepost congruenti lempore
vixit. Vigilavit et fidelibus populis, dum doetrinse af- mellito gutture eructarel. Hic in annis adolescenlia.
R Ex Venerabili Beda magna ex parte desumpta vi- pw, edita a Paulo monacho Cassinensi.
detur, 1. n hist., c. 1, licet fusiori slylo descripta. . e Nempe quartus.
fcIn Cod. Beecensi, Incivit Vita sancti Gregorii pa- '.
PATROL.LXXY. 2
 $5 S. -GREGORII MAGNI VIT-A, AUCTORE PAULO DIACONO, U
(.in.quibus. solet. easetas vias SSJGUU- ingredi) Deo J1(flendo usus est„-dicens :-« Infelix-quippe- animus
ccepit dev.otus existere,, et ad supernse v.te palriam meus occupalionis suae pulsalus vulnere,. memlnit
toljs desideriis anhelare. ' qualis aliquando in monasterio fuit, •quomodoei la-"
3. Sed dum diu longeque conyersionis gratiam dif- bentia cuncla subter erant; quantum rebusquae vol-
vuntur eminebat; quod nulla nisi-co-leslia cogitare
ferret et postquam ccelestiest afflatusjesiderio, sse-
culari -g habitu conlegi roelius pularet, velletque consueverat; quod etiamretentuscorpore, ipsa jam.
mundo lenui carnis claustra contemplatione transibat; quod mor~
prsesenti quasi specie deservire, coepe- ' lem
runt multa contra eum ex ejusdeni mundi curasuc- quoque, quae pene cunctis po_na est, videlicet."
ut ingressum vitse, et laboris sui prsemium amabal.
creseere, ut.in eo non jam specie, sed (ut ipse de se
At nunc -ex oecasione, curae jpastqralis, ssecularium
-asserit) refinerelur et menle. Taridemcum aparen-
fani jam dudum obitu liberam disponendarum rerum hominum negolia palitur; et- post tam pulehram
suarum haberet facullalem, quod prius mente gesta- . quietis suse speciem, lerreni aclus pulvere fteda-
Irat aperuit.; quodque jam in djvinis erat obtutibus, .1111';.Perpendo itaque quod, tolero, perpendo quod'
Immanis etiam visibus ostendil. Mox etenim euneta \amisi, Cumque inlueor illud quod perdidi, fit hoc
Ecee elenim nun.c magni ma-
quae habere potuit, ad pietatis opus distribuil, ut gravius quod porto.
Ghristum pro nobisfactum egeriunuegens ipse seque- ]gris fluctibus quatior, alque in navi mehtis tem-.
retur. pestatis validss, procellis illidor, el cum prioris vi-
tse recolo, quasi post lergum reduclis. oculis,- viso
i. Sex denique in Sicilia monastefia constrnens, littore
suspiro; quodque adhuc gravius est, -diim
fratres illic Chrisloservituros aggregavit: septimum immensis fluctibus turbatus feror, vix
jam porlum
veroinjra urbis liujus muros -instituit, in quo et ipse valeb videre
multis sibi socialis fra- quem reliqui. > Haec autem ipse de
postmodum regularitramite, se, non profectum jaclando virtutum, sed deflendo
tribus, sub abbatis imperio militavit. Quibus mona-
defectum, r.eferre consuevefat, quem semper.
sleriis tantum de feddiiibus praediorum.suorumdeler polius se per pastoralem curam incurrisse meluebat. Sed
gavit, quantum. posset illic comirioranlibus .ad quoti-
- dianum viclum sufficere; reliqua vero cum omni quamvis lalia de se ex magnae humilitatis intenlione.
fcdomus pracsidio vendidit, ac paupefibus erogavit; dixerit, nos lamen credere decet nihil eum monasti-
cae-perfectionis perdidisse occasione cura. pastoValis,
nobilitatemque illam, quam ad sa.culum videbatuf imo potiorem tunc sumpsisse profectufn de' labore
habere, totam ad nanciscendam supernse glofiam di- conversionis multorum, quam de pr.opriaequo.ndanj.
gnitatis, divina gratia largiente, convertit. Ef qui quiete conversationishabuerit. -
anle serico conlextu. ac gemmis micantibus solitus
7. Sed qualiter bic sanctus vir ad diacon.atns offi-
eral ° per urbem procedere trabealus, post vili con-; Q.
et culmen ascenderit, sub-
lectus tegmine, minislrabat pauper ipse-pauperibus-.- cium, postad pontificatus.
sermo declarabit. Denique cernens Romanus
S._Etenim mutato repente.saeculi habitu, monaste^ sequens tunc Ecclesiceprseerat, virtutum gradi^
rium petiit, et ex hujus riiundi naufragio nudus eva- pontifex, qui
sit. In quo lan.aperfeclionis gratia coepitconversari, bus'Gregorium ad alta conscendere,.eum amonaste-
ut jam tunc in ipsis initiis perfeclorum posset nume- riq abstraclum, ecclesiastici ordinis officio sublima-
s_ levilamque septimum ad suum adjutorium
ro deputari. ''Tnerat d.enique ei tanta ab.stinentia in vit,
in strenuilas in ascivii; nec multq post pro responsis eeclesiasticis ad
cibis,,vigilantia orationibus, g jeju- urbeni
Constantinopolimh apocrisiarium direxit. Kec
uiis, ut inflrmato slqmacho vix consistere posset; tamen
Sustinebat prseterea assiduas corporis- infirmitales :_ ille, quamvis in terreno conversaretur palalio,
vilse coelestis intermisit propositum. Secuti sunl -
et maxime ea pulsabatur molestia, quam Grseco elo-
medici e incommodis nam_queeum mulli exmonasterio fratres sui, germa-'?'
quio syncopin vocant; cujus - na devin.clicharitaie. Quod divina factum dispensa-
ila dolore vitalium cruciahalur, ut-crebris interceptus tione
conspicitur; ut eorum videlicel exemplo, ad
angustiis, per singula pene' horarum mqmenta ad ovationis ' quasi anchi>ra.-fune re-
placidum liltus, "
^exilum propinquaret-.
P stringeretur; et dum causarum.soecularium incessa.-
- 6. Qualis autem i.n monasterio fuerit, .quanrque
bili pulsu fluctuaret, ad illorum consortium velul-lu- '
laudabili sl.udio vitam duxerit, ex ipsius possumus tissimi
portus sinum, _| posi terreni actus volumina-.
verbis eq.ligere, quibus ipse in ponlificatu jam pb- fluctusque r«fugeret. Et iicel illud eum niinisleriunr '
silus, dum cum Petro suo diacono colloqueretur, ex monasterio abstractum -a pristina. quietis vila
/(>Imo solo patre; maler enim diu postea vixit, ex = s Diaconos
-' " septem solitos adesse pontifici.s.cripsit-,
Joan. Diac, 1.1, c. 9. Cornelius papa, contra Novalum, apud. Eu-
b Gussanv., cum oinnidomo prmdia. Bolland., cum sanclus L vi hist.Eccl., c. 55.
seb.,
omni domus prmdio; reluclantibus Mss k De hac voce consule notam tertiam ad epist.
e G,uss., perurbes. libris Moral. prsen.issam, col. 1. Ex Joanne Diac., i. i,
&Post hoee verba legitur in Guss. : Eleclus.autem. c. "25,Benedictus papa Gregorium diaconum creavit,
communi fratrum concordia in abbatem, prmesse non Pelagius vero apocvisiarium misil. De hac difiicultaie""
renuii. hieral, ete., quse absunl a Mss. et huic loco . quid ssntiamus, aperiemus in Vita' sahcli Grcgorii.
incongrut sunl inserta. ' Guss., viliose, quasi anchora. Porro iiajcJesum-:
e S-.yxoTri.Celso ahimm defectio dicitur. BOLLAND.
r Guss.j Hendovisus est; manifesto errore. pla sunt ex Epist. ad Leandrum Moial. pKievia.
 45- S. GREGORII MAGNI VITA,, AUCTQRE PAULO DIAGONQ, m -
mucrone suae^occupationis exstinxerit, a inler eos A.ros urbis influeret, alque in ea maximam partem re-
lamen per SludiosseIectionis alloquium - quolidianse gionis oecuparet, ila ut plurima anliquarum a.diun_
aspiratio cpmpunction.s animabat. Ho.runi ergo con-" moenia dejicefet. Qua"etiam aquarum violentia, hcn>
sortio non selum a terrenis est miinitus incursibus, xea Ecclesise subversa sunt, in quibus nonnulla mo-
vcrum eliam ad eo_lestisvitaeexercitia magis magis- • diorum tritici millia perierunt. Tunc siquidem mul- "
qne succensus. litudo serpentium, cum magno gdracone in modum,
•8. Timc ab eisdem fratribus obnoxie rogatus, ma- trabis validseper- hujus fluniinis alveum in mare de-',
ximeque a b-Leandro,. venerabiii viro, Hispalensi scendit.; sed suffocalsebestise inter salsos maris tur- ,
episeopo, qui prb causis Visigolhorum legalus eo- -b-difluctus inlit.ore-ejec.se sunl.Subsecuta este ve-
tempore Constanlinopolim-adveneral, compulsus est stigio clades, quam inguinariam vocant; nam medio,
ut Iibnnn____eai___JolnQiu]ti'sinvolutum inysteriis eno- mense undeciino advcniens primum omnium juxta .
- dareu Nec ille negare poluit opus. fl_uodsibi charita- illud quod in Ezechiele legitur : a sanctuario meo
teinterveniente,arnor fralernus. multis utile impo- incipite, Pdagium papam perculit, elx sinemora ex-
nebat futurum.. Sed eumdem librum quomodo juxta- stinxil. Quo defuncto tanta.strages populi -facla est^
litteram intelligendus, qualiter ad. Christi ecclesise- ut, passim subtractis habitatoribus,. don.us iivurbe,
que saeramenta referendiis, quo sehsu unicuique fi- B plurimse vacuserenianerent. Sed quia Ecclesia Dei si-
delium sit aptandus, per trigintaquinque librorumse- ' ne rectore essenon polerat, bealumJJregprium licet
riem miranda raiione perdocuit. In quibus libris ila totis viribus renitentem, plebs tamen.omnis elegjt. '
de virtutibus vitiisque disseruit,- ut non solis videa- Quem ille apicem atlentius fugere tentans, esse se-
tur eadem verbis exponere, sed formis aliquo modo omnino indignunrlali honore clamitabaf; videlicet ,
visibilibus demonstrare. Unde non est dubiuni eum metuens ne mundi gloria, quam prius abjecerat, ei
perfectionem ipsarum asseculum esse-virtulum, qua- - sub ecclesiastici colore regiminis aliquo modo sub- •
rum tam eflicaciter intimafe valuit efleetum. repere posset. Unde factum est xtt epistolam ad im.
9. Qui eum.adhuc esset in ^eademregia urb e.posi- peratorem Mauricium dirigeret, eojus filium ex lava-
tus,"nasc.entemibi novam ha.resim de st.aturesurrec- cro sanclo-susceperaf, adjuransetmultaprece depo-
tionis, in ipso quo exorta est initio, juvante gratia: scens, ne unqusim assensum populis prseheret, ul se.
" catholica.
veritatis, attrivit-. Siquidem c Eutyehius, hujus honoris gloria sublimaret. Sed praefeclusurbis,
ejusdem urbis episcopus;.eorpus nbstrum dogmatiza- e Germanus nomine, ejus nunlium anticipavit :
bat in illa resurrectionis fjloria impalpabile, ventis comprehensoque eo ac disruptis epislolis, consen--•,- "
aereqiie subtilius esse fulurum. Quod ille audiens, 'J sum quem populus feeerat irnperator-i direxit. At ille
et ratione veritatis et exemplp doininicseresurrectio- gratias Deo agens pro amicitia diacoiii, eo quod lo-
nis,Tprohavit hoc dogmaorthodoxssfidei omnimodis cum ei ile.erendi horiorisiit cupierat reperisset, data
esse contrarium. Galholica elenim fides habet quod illico prseceptione, ipsum insiitui proecepit.
ipsum corpus nos.rurn in flla immortalitalis gloria 11. u Cumque in.hoc restaret utbenedicerelur, e£
sublimatum, subtile quidem sit.per effectum spirilua- lues populum devastaret, verhum ad plebem- pro
lis potentia.; sed palpabile per veritatem natura., agenda poenitentia hoc modo exorsus est: . Oportet,"
juxta exemplum dominici corporis, de quo a morfuis fratres dileclissimi, ut flagella Dei, qusemetuere ven-
suscilato dixitipse discipulis : Palpale et videte, quia tura debuimus, saltem prsesentia ,et experta timea-
sptri.us carnem et ossanon habet, skut mevidelis lia-- mus. Conversionis nobis adilum dolor aperial," et
bere ('LHC.XXIV,39). In cujus assertione fideivenefa- cordis nostri duritiam ipsa quam patimur pcena dis-
bilis Pater Gregorius in tantum contra nascentem solvat. Ut^nim propheta teste prsedictum esl: Per-
hseresim laborare_conlendit, tanta hanc insfantia ju- venit gladius usque ed animam (Jerera. iv, 10). Ecce ^
vanteeliam piissimo imperatore Tiberio Constantino. etenim cuncla plebs, ccelestis irse mucrone percuti-
ita comminuit, ut nullus exinde sit inventus qui ejiis' tuf, et repentina singulica.de vastantur. Nec languor <
resuscilalor exisleret.- . *>mortem prsevenit, sed languoris mpras, ut cernilis, >
10. Igitur postquam Rqmam venerandus levita rnors ipsa praecurrit. Percussus quisque-ante rapilur,
Gregorius regressus est, aiiquanto interjecto tempore, quam ad lamenta poanitehtise conver-tatur. Pensale.
lanta inundalione Tiberis fluvius alveum suum egres- ergo, 'qualis ad conspectum districli judicis pervenit,
sus est,a tantumque excrevit, ut ejus unda e per mu- >cui nbn vacat flere quod fecit. Habitatores quique

a Mabil., intus tamen eos. Guss. et Bollando quos
sequimur prseit Becc.
1 De Leandro vide quse diximus in nota secunda,
adEpist. jam laudatam, qua>.Momlium prologus est.'
. c Claruit multis "miraculis sanctus Eulychius (in
Mss., Euticius).etiam ob iidem exsilium passus. Go,-
litur-6 Aprilis.
a Guss., atque adeo invaluit. Observat. Boll. id an.
S09 conligisse, mease Novembris, cui assentimur.
e Gus..j cui favenl Belvac. et Becc, sune_\ Ibid.,
raamimasregienes occu.paret,cseteris dissentientih.us.;
et monapienta pro mamia. Quse narrat hie Paulus, ex
Greg. Tur. 1. x,'c. 1, descripia sunl.
f Januario anni 59t>, ac vi Idus Febr., Pelagium
mortuum esse tradit Anastasius. BOLLASO.
s Imo forlasse Germanus sanguine fraterque Grc -
gorii, quem fralran habuisse prohavimus in ,ejus Vita,
1. i, c. 1, )i. B. Locus Greg. Tur.-unde
r
hsec sumpta,
est ambiguus.
h Guss., cmnaue tempus inslarel; et ad niarg., al.
restaiel, ex mera conjectura. .^
47 S. GREGORII MAGNI VITA, AUCTORE PAULO BIAGONO. m
non ex partc subtrahuntur, sed pariter corruunt;. _i lantur, donec Apportune et gloriose, ut ordo sacer
tlomus vacuae relinquunlur; filiorum funera parentes exposeit,.in eo divinamunia eomplerentur. Oblinet is
aspiciunl, et sui eos ad interitum hseredes prsecedunt. a negotialoribus ut in cratera occultatus educeretur
Unusquisque ergo noslrum ad pcenitentise lamenta ab Urbe, alque ita latebris tfcidubse occultavit, do-
confugiat, dum flere ante percussionem vacat. Revo- necillum jejuniis et oralionibus, populus Romanus,
cemus anle"oculos menlis quidquid errando commi- columna lucis, terlia supereum nocle coelitus emissa,
simus; et quod nequiter egimus, flendo puniamus. pblinuit: qusenon parvo noclis spatio a summo coeli
Prseveniamus faciem ejus in confessione; et sicut usque ad eumdem ipsum linea recta effulgens, quse-
proplieia admonet : Levemuiicorda nostra cummani- renlibus votum optabiledemonstravit. Sedetcuidam
bus ad Dominum(Thren. lii,M). Ad Doininum quippe anachoretae Urbi contiguo angeli ascendenles et des-
corda cum manibus levare, est orationis nostrae slu- cendentes per praefatam columnam super illum sunt
dium cum merilo bonse operationis erigere. Dal pro- visi. Qui mox ielix sacrumque sumens auspicium,
fecto, dat tremori nostro fiduciam, qui per prophe- • de ea guam viditin somnis sahclus Jacdbscala, ihi-
tam clamat: Nole morlem peccatoris, sed ut conver- dcmque domum Domini dixit fore, reclorem domus""
tatur et vivat (Et.sch. xxxni, 11). Nullus au.em de Dei, quse est ecclesia, imo ipsum Dei templum inibi
iniquitatum suaram immanitate desperet.Veternosas ]g esse absconditum exclamavit. Tandemque electus ac
namque @ Ninivitarum culpas -iriduana pcenitentia dilectus domini.invenllur, eapitur, trahitur, et ad
abstersit : et conversus latro vitae praemia, eliam in beati Petri apostoli basilicam ducitur; ibique a'd pon-
ipsa sentenlia suse mortis, emeruit. Mutemus igitur lificalis gratise officium consecfatus, papa urbis efii-
corda, et pra_sumamus nos jani percepisse quod pe- citur.
timus; citius adprecem judexflectilur, si apravitate ' 14.
Quo in temporc cum a Joanne Ravennalis ur-
sua animus corrigitur. Imminente ergotanlse animad- bis episcopo reprehensus fuissel, cur a pastorali offi-'
versionis gladio, nos importunis flelibus insistamus. cio delitescendo segubducere vir lam idoneus voluis-
Ea namque quoeingrata esse hominibus importunitas set, hac occasione compulsus volumen egregium,
solet, Judici. veritatis plaeet,- quia pius ac misericors 7 c quod Pastoralis appellatur, composuit : in quo
Dominus vult a se precibus exigi, qui quanlum me- "manifestaluce patefeciLqualis ad ecclesiae reginien
remur, non vult irasei. Hinc ielenim per Psalmislam assumi, qualiter ipsi reclores vivere, qua discretioiie"
dixit : Invoca me in die tribulationis tum, et eripiam singulas quasque audientium personas instruere",
te, et magnificabis n... lpse "ergosibi testis est quia quanta consideratione propriam quotidie' debeant
invocanlibu- misereri desiderat, qui admonet ut in- fragilitatem pensare. Sed el homilias Evangeliorum
vocetur. Proinde, fr'atres.charissimi, contrilo. corde, (Q numero quadraginta composuit, quas in duobus Co-
el correclis opeiibus, ab ipso ferise quartae diluculo dicibus aequa' sorte distihxit. Libros. eliam Dialogo-
«Iitania sepliformidevola adlacrymasinterveniamus; rum quatuor edidit, in quibus rogalu Pelri diaconi
ut districtus judex cum culpas nostras nos punire sui, virtutes sanctorum, quos in Ilalia.clariores nosse
considerat, ipse a sententia proposilaedamnationis vel audire potuerat, ad exemplum "vivenlium poste-
parcat. . Quam' exhortationem beali Gregorii ideo ris collegit; ut sieul in libris Expositionum suaruin
huic opusculo inserendam putavimus', ul a quanta quibus -sit virtulibus iasudandum edocuit, itaetiam
perfection^radjc^ initium sumps_erit,monstra-' descriptis sanctorum
miraculis, quseviftulum earum-
remus. dem sit claritas ostenderet. Primam quoque et ulli-
. 12. Igitur dum magna multitudo sacerdotum, mo- n«am Ezechielis prophetsepartes,. quse videbantur
nachorum, diversique sexus et oetatis , juxlaprae- obscuriores.perhomilias viginti duas, quantum lucis
cepiionem beati Gregorii die consiitula Dominum intus haheant demonstravit.~d Scripsit praeterea et
rogatura venisset, in tantum lues ipsa divino judicio alia nonnulla, sed et-epistolas complures, quse sin-
des._v.il, ut intra unius horae spatium, dum voces gulatim cuneta edicere, brevilatis sludio, omisi.
plebs ad Dominum suppficationis emilterel, octoginla IS. Quod eo magis mirum est, tot eum ae tanta
liomines ad lerram corruenles spiritum exhalarent. j} condere volumina potuisse, qui omni fere
juventutis
Sed non destitit sacerdos fantus populo prsedicare, suse tempore, ut verbis
ipsius loquar, crebris visce-
ne ah oratione cessarent, donec miseratione divina runi cruciabatur doloribus, horis, n.omentisque om-
pestis ipsa quiesceret. •
nibus fracta stomachi viriute lassescebat, lenlis qui-
13. Cumque adhuc futurus anlistes fugse lalibulum dem, sed lamen continuis fehribus anhelabat, fre-
prsepararet b, Urbi sollicitudo el portis vigilisedepu- quens etiam eum gressuum"dolor vehementer affli-

n Al., sepiimi mensis. Guss. , hic, devola menle,:
referens ad mentem quod Greg. dicit deLitania. Ibid.
habet, cum lacrymis. Et infra : ipsam sententiam
damn. letnperando parcal, cseteris tam editis quam
manu exaralis conlradicentibus. Porro septiformis li-
tania ideo diela esl, inquit idenv Paulus Diac, 1. ni
de Gestis Langob., cap. i5,quia omnis urbis populus.
a beato Gregorio in septem partes deprecaturus Do-
minum est divisus. Lege Greg.Tur. loco laudalo, et
Joan. Diac, 1. i, c. 42.
b Incod. Moissacensi, muliis praelermissis,
prmpa-
raret, trahitur, capitur, etc, ut infra.
c'Becc et alii mss., qui Pastoralis ap. BolL, quod
liber Pasloraiis app.
a Apud Guss. solum : Scripsit pmterea super Pro-
verbia, sitper Gantica cauticorum, de Prophelis, de
libris Regum, de Replatico, et alia noiinulla : Episto-
las, etc.
49 S. GREGORII MAGNI VITA, AUCTORE PAULO DIACONO. 50
gebat. Verum.inter hoecdum sollicilus pensaret quia, A studio pro colligehdis particulatim Jidelium anima-
Scriptura teste, omnis fdius qui recipitur, flagellatur, bus salageret, doriayit illi pius dominus, ut lolam
(Hebr. xn, 6), quo malis prsesenlibus durius prenie- pariter Anglorum genlem converleret. Cujus conver-
batur, eo deseterna certius prsesumptione respirabat.. sioiiis, ut putaiur facta divinitus liaec occasio fuit.
Fatigahat eum pra.lerea de ordinandis Urbis vigiliis, Duni die quadam advenientibus nuper mercatorihus
ne ab hoslibus caperelur, sollicitudo cohtinua. a Ure- multa venalia iu forum Romaecollata fuissent, mulli-
baht quoque incessanter ejus animum iiliorum hinc que ad emendum hinc inde confluerent, h. contigitet
Inde discrimina nunliata. Sedtamen ille inter tot et Gregorium ante scilicet quam pontificale decus Jiabe-
talia deprehensus inconimoda, nunquam ; plio indul- ret, per foruin transitum facere, ac vidisse inter alia
gebal, quin aut liliorum utilitatibus. iriserviret, au.t. pueros venales. positos, laclei corporis, ac: venusli
aliquid dignum Ecclesiae scriberet, aut per coritem- vultus, Capillos quoque prsecipui candoris habentes.
plationis gratiam coslisecrelis interesset. -Quos cum aspiceret, interrogavit, ut aiunt,": de qua
16. Denique cum de tota pene Italia. Langobardo- regione vel terfa essent allali. Dictumque est quia
rum gladiosmetiientesplurimi undique adRomanam de Britannia insula, cujus incolae tali omnesdecore
urbem conffuerent, solertem pro omnibus curam ge- niterent. Rursus interrogavitc ulrum iidem jnsularii
rebat, et universis cum verbi pabulo corporis subsi- _\ Ghristiani essent, an paganorum erroribiis' implicati.
dia ministrabat. In tahtum nahique ejus animunimi- Dictumqueestquod essenl paigani. At ille intimo ex
sericordia. amor devicerat, ut rion solum horum quos corde longa trahehs .suspiria, Heu! Proh dolor! in-
prseseiites hahehat necessitatibus oecurreret, sed in- quit, quod tam lucidi vultushomines tenebrarumauctor
super lqnge po.sitis openi suse largitatis impenderet; possidet, d lanlaque fronlis species mgrain nientem et
adeo ut etiam in monte SinaiDei famulis constitutis ab internis gaudiis vacuam gestat! Rursus ergo inter-
quaeque eranlopporluna transmitteret. Nam.aliiqui- rbgavif quod esset vocahuluiu gentis illius. Respon-
<3emponlifices construendis orhandisque auro vel sum est, quod Angli vocarentur. Atille : Bene,iiL-
argento ecclesiis operam dahaiit; hic autem et his quit,'tmni et angelicam habentfaciem, et tales angelo-
insistebat, ef quasi his omissis totus erga animarum rum in coelisdecet essecohmredes. Quodhabet, inquit,
lucra vacahat, et quidquid pecunise habeie poterat, nomen illn provincia, dcquaisli sunt,allati? Respoii-
sedulus dispergere, et dare pauperibus curabat (P-sql. sum esl, quia Deiri vocarenlur ° iidem provinciales.
CXII,9), ut justitia ejus g maneret insa.culum sse- Atille : Bene, inquit, Dciri, de ira emti, et admise-
culi, et cornu ejus exaltaretur ingloria; ita ut illud ricordiam Christivocali. Rex, ait, provincimiltius quq-
beati Job veraciter dicefe posset: Benedictio perituri modo vocatur? Responsum estf quod AH.e.vocaretiir.
iuper meveniebat, et cor vidumconsolalussuin. Justi- (-, At ille alludens ad nomeiiait : s LaudemDei Creator
tia indutus sum, eivestivi me sicut veslimento, et dia- ris illisin partibus oporiet canlari.
detnate judicio meo. Ocidus"fui cmco, et pes claudo. 18. Accedensque ad ponlificem hujus Romanse et
Pater eram paupcrum, el causam quam riesciebam, di- apostolicse sedis, rogavit ut genti Anglorum in Bri-
ligentissimeinvesligabam(Jobxxix, IZseq.). Et paulo taiiriiam aliquos verbi ministros, per quos ad Chri-
post : Si comedi buccellammeam solus,'etnon come- slum converlerentur mitteret, assereils et seipsum
dil pupUlus ex ea, quia ab infanlia mea crevil mecum in hoc bpus domino cooperante perficiendum para-
miseralio, el de utero matris mem-egressa est mecum tum esse, si tameneidem apostolico papae 9 hoc ut
(Job xxxi, 17, 18).: lieret complaceret. h Quod cum ei primo ponlifex
17.. Ad cujus pietatis et justilise opus pertinet, minime annuisset, viclus tandeni infatigabilibus cjus
quod Anglorum gentem per prsedicatores quos illuc precibus assensit. Qui civibus profectionis suse celans
direxit, de dentibus antiqui hostis eripiens, aeternae negotium (quandoquidem si id novissent, nullatenus
libertalis fecit esse participes. Etenim quia qui Deo illiquoque paclp acquievissent), quanto celerius po-
noslro fideliter adha.ret, semper ex ejus largifluo mu- tuit, iler cum apostolica henedictione arripuit.
nere ad altiora conscendit, dum iste sanctus ardenti 19. Hsec inlerea ad notitiam populi veniunt. Una-
a Guss. suo more solus : Urebalur cujus allerapars Bernicia
quoque ejus ani- parsregni Northumbrorum,
mus propter filiorum, hincinde, etc. Ulinam saltem diciluf..... Capitur Deira eliam pro regno Nortlmm-
aliquando quo ms. Codice uteretur indicasset! brim. Ita dpud monachuni Engolism., in Vit. Car.
h Guss., nemine consenliente, conligilut Gregorius Mag. Eardulphus rex Nordaniinbrorum, id est de lr-
anlCquam pontificalc decus nactus fuisset,cum cmteris landa insula (imoida Deirlanda provincia) •.-" Briianni«
advenisset.ac vidisset inter alia, elc, ubilaborat sen- pulsus, art imperaforem an. 808 venil. °elvac. '
sus, imo penitus deficit. f Al. Hohel. BedaeElle, quod hai"\'
c Gu.s., utrumin eademinsula. . Bolland. ef Guss.. P.S'^em'^a f "'• alle u,a
d Guss. tantqque oi)or._r_. dec^in- Et sane liquel Gregonum
froniispicii gralia mentemab int. Laudate
Bolland., tantaquc fronti speciei gratia. Sequimur allusisse art wri»«» alleluui, quod significat,
'i lantaque fron- b In Cod. Moissac. ct lu al. Audbmar., quo Bol-
^:BCS^^ufeMriial.eteiiim land. usus est: Quod dum perfwere hon possct, ifuia
lis specie gens grata, mentem ab internis gaudiis, etc
c Guss., id eslprovinciates. Miram sane vocis Deiri etsi ponlifex amcedefet, ille quod petierat vellet (Au-
intc.prelalioneiri'. Eamtamen legere potuit in Belvac. domar.., illi quod petierat).' Non tamen cives Roma-
Ad hanc voccm Deiri Mabil. hsechabet: Modo Ebo- nos, ut tam longeub urbe secederet, putaret permiite-
racenses, Anglis York Shire appellantur. Lege Bedam, re. Moiss.-, Mox m ipse pontiftcatus officio funclus
l. III Hist., c. 1, et Bolland. Deira AnglisDeirland, est est, opus diitdesideralum perfecit, ut infra,
 'Sl S. GREGOMl MAGNI VITA, AUCTORE PAULO DIAGONO. S2
-riimi condicto omnes urhici ac subiirbani, vel quique -_\<Eccclingua Briianniw, qum nihil atiud noverat ijumn
audienles occurrere potuerunt, sese in tres partes 'barbarum frendere , jahi dudum in diviriistaudikis
aividunt, et proficiscenti apostolico Pelagio ad Ec- Hebrcea cmpitverba sonare. Ecce qubnd(im>tumidus „
clesiam sancti Pc.ri, terribili voce conclamanl: -jfltn substratus sanctorum pedibus servit Oceanus,
Eia, apostolfce, quid egisti ? Simctum Petruin offen- ^ejusquebarbaros molus, quos terreni prineipesedoma-
-disti, Romam destruxisli, Gregoriuin non tam climi- re ferro nequiverant, iios -per divinam formidincm
sistiquamexpuHsti. His ergo vocibus horribiliterper- sucerdotum era simplicibus verbis ligant; et qiii
motus pontifex populmnque vehemenlissime me- caiervas pugnantium infidelis nequaquam meluerat,
tuens, post eum summa cum festinatione, et ohliga- iam minc fidelis liumilium linguas timet. Quia enim
tionis ut quantocius Roniam rediret inlerdiclione, perccplis cceleslibusverbis,clarescentibusquoquehiira-
direxit. -culis virtus ei divinm eognitionis infunditur, ejusdem
20. Sed antequam missi eum adissent, trium die- Divinitatis terrore refrenalur, ul prave agere metuat,
rum /jam confecto ilinere, dum idem Vir domini, -ac totis desideriis ad wterniiaiis gratiam ivenire con-
Gregorius, ut iter agentibus moris est, circasexlar» cupiscat. Quod totum utfieret, iiaieidem beato Gre-
lioram in quodam prato sociis quibusdani quiescen- gorio g.alia divina cohcessit, ut merito ah Anglorum
tibus, aliis autem assistenlibus vel quibusque rebus JJ ^iopulis debeat,apost.olus appeliafi: quia etsi aliis
necessariis occupatis sederef et legeret. venit ad non est apostblus, sed tameir illis est; nam signacu-
eum locusfa, et dans saltuni paginse quam pereurre- lum aposlolatus ejus ipsi.sunlinDomino (JGor.ix, 2).
bat, insedit. Cernensque. eam heatus Gregorius tam 22. Jamvero utrtim aliquibus vir iste tanti ineriti
mansuete loco quo assederat permanere, coepit a miraculis claruerit, superlluo qua.ritur, fluod luce
collsetans sodalihus ipsiusnomen reeiprocans quasi clarius constat quodisqui virtutum signa suis nieri-
-interpfelari: Locusta, inquam, h eo dici potest, qua- tis valuil, aliis quoque Ghristo largiente acquirere,
st.oco-.fa; et suhjungens,sciatis, inquit,non progresr si exegisset opportunitas, facilius poterathsec etiam
sius nos iter cwpttimiicefe protendere. Verumtamen ipse promereri. Sed ne his qui cum Judseis signa vi-
,surgiie,el jumenta slernite, utquantum licuerit quo ten- sibilia ad ostendendam sanclilatem expetiint, satis-
dimus properemus.Dumautem hiiic mutuocOnfabula- factio desit, et illis ,qui sanctorum exemplis ad fne-
renlur, el secum qusererent, pervenerunt missi apos- liora accendi et provehi quserunt aedilicalio prosit^
-toliciequis sndantihus :cl admodum faligatis, statim- qua_dam autumo referenda , quai per ieumDominus
que illicum magna celeritate epistolam quam detule- ad excitahdum et corroborandum 'nostrsementis le^
^rant porrexerunt, qua perlecta, ita esf, inquit, .socii, porem, et(ut sic dictum sil) forte infidelitatem pb-
~utprmdixeram,Roinamceleriusremeabimus. Q liiis quam ignorantiam,'fieri et mahifestari decrevit.
21. Talique ordine inlerim dilato sua_devbtioriis 25. Materfamilias qusedam nobiliseratinhacciVi-
^effectu, mbx litipse ponlificalus of/liciofunclus est, tate Romana , quse religionis et devotiohis studio
bpus/diu desideralum perfecit, alios:quidem praedica- f oblatiohes facere, «t die Dominicaad ecclesiam de-
tores mittens, sed ipse prai.dicationem, ut fructifica- ferre, summoque .pontifici ecclesiasticse 'Cohsuetudi-
'ret, suis exhortarionibus ac precihus seu muneribus nis et familiaritatis ejusdehi j;ra_ia offerre solebat.
-ful.ciens.Deriique airexit ad eamdem insulani servos :Quse cum quadam die exmore ad^coinmunicanduni
/Dei c Mellitum , Augustinum et Joanneiri, cum mul- de manu apostolici ordine :suo accederet, illique
-ii5 aliis Deum timentibus monaclus; qui intra breve pontifex offainDominicicorporis porrexisset, dicens:
temporis spaiiuni, d regem illum.quiin capite insu- .« Corpus Domini nostri Jesn Christi prosit tibiin re-
lae morahalur cum suo populo converterunt. Quibus missionem omnium peccatorum, et vilam wlernam,
Dominus tantam faciendorum miraculorum graliam suhrisit. Quod vir Domirii cernens,. illi commuhionem
contulit, ut verhum fidei qiiod ore prsedicabant, si- sacram retraxit, et separalim super altare posuit,
gnoruni eflieacia confirmarent. Undefactuni est ut -eamqiie diacoiio servandam usquedum cuncti iideles
paucis elabenlibus' annis, etiam e cselefi insulse ip- communicarent tradidit. Expleto vero sacro riiyste-
sius reges, cmri his qui eis erant suhjecli, ad Christi J) rio, inlerrogavit eam heatus Gregorius, dicens : Dic,
Domini tidem aceederent. De cujus gentis conver- rogo, quid cordi tuo'emerserit,cum communiealurari-
sione siinul et miraculoriiiu prodigiis, qua. ibidem _is.i?.At_lla: Recognovi,inquit, porliunculam illam ex
' . fiebant, ita bealus Gregorius in libris Moralibus Jj$- eadem oblalione fnisse quam.ego manibus incis feci, et
"~T?erhibet (Lib. xxvu, elim. c. 6, nuncn. 21), dicens : '.tibi obtuli; et cumeam te intellexerim corvus Domini
« f Nota ex vetefi more laicos, eliam mulieres, of-
tta( t.o-tar^.jjp, Belvac et Gemet. Mahillon.
legit colleclans.
t BolL, hmc. NeuTTni--jJ__iialnussanvjiji
^^^~\/;
ferre solilos paiicni (imo et vinum) ad communionem.
c _ . Hinc Cyprianus, L de oper. et eleemosynis, exprobrat
"" Prior nominari debuit Auguoti__-__jIi,u.,
cundo loco fuit missus: in subsidium Augu.ttlrr5^- _di_viti femino-, quod in Dominicumsine sacrificio ve-
. sociorum. De Joanne vero nihil legilur aut apud ^urn^reTl^gTteg^TSfolf^ ^~"
Joaiuu x>iac. aut apud Bedam. c. 05.
- d Canliorum, Ethelberium nomine. s Joan. Diac, lib. n, c. H, alia verba refert, sci.
« iia Mss. Al Mombritius (queih sequitur.Guss.), licet, Corpus Domini noslri Jesu Cltristi conservet
ccelermetiaminsutm, et ipsarum reges. lnter hos pri- animam tuum, quse magis accedunt acl liodieriiaip
nms fuit sanctus Edwinus Nbrihumbrorum rex, ducta formulam dandaecommunionis.
in uxorem sancta Ethelburga, Ethelberli regis iilia,
 S5 S'. GREGOMI MAGNIVITA^AUCTORE PAULQ OiAGONO. U
epp~ellasse,su6..si\TuncsanctusDomiriipontifex ser- A tes semper babens, eum explicui_set'eorum celebra- _
monem exinde fecitad populum,et hortatus est eum tiones, quorum reliquia. petehantur, ^particulatim
ut supplieiter Dominum exoraret, quatenus acLmul- eosdem parinos consecratos, super^quibus sanctace-
torum fidem corroborandam, carnis oculis oslenderet lebraverat, divisit, et singulis singillatim a .huxis
quid infidelitas hujus mulieris mentis oculis et lidei imposuit; munilisquecis sigillo susesanctaeauclori-
luminibus 3.2. conspicere debuisset. Quod cum-fuis- tatis,-petitorihus usu ecclesiastico tradidit.Qui.de-
set oratum, ipse una eum populo et-eadem niuliere biia:cumveneratione,i)enedictioriepetitaet accepta,
al) oratione exsurgens, ad altare cunctis.cernerilihus, suseipienles, profecti sunt viam suam .gaudentes.
et sese ad cernendum coeleste spectaculum compri- Sed dumsper .aliquantos dies regressionis suse iter
inenlibus, eorporalerh paliam " fevelat, et universo carperent, ei qui primuscaeteris -habebatur,jamica^
populo ipsaque muliere conluente, partem digiti au- humanitati subripuit curiositas, dixitquesoda.ibusse
ricularis sanguine cruentatam invenit,el mulieri stulte tanti itineris subisse Isiborem, cumnesoirent
dixit: Disce, inquam, veritali vel modo jam credere quid pretiosi ttomino suo Teferrent. Pedetentim au-
contesianti.•Panisquem ego do, cafo mea;est, et.san- tcm crescente collatione verborum, ,et virescente
guis meusvere estpolus (Joan. vi, M).Sedprmscius -uggestionesociorum, conlractis apostolicae dignita-
Conditornoster infirmitatis noslrm, ea potestate qua B tis sigillis.-apertsesuntbuxtute, etin:singulissingulse-
cimcta.fecit ex nildio, et corpus sibi ___came semper' panni repertae sunt \% portiunculae. Moxquecum
Virginis, operante sanclo Spiritu, fabricavit, b panem indignatione Romani regressi, archidiaconum adeunt
etvinum aquamislum, mdnenie prepria specie in car- conquerentes: XJtquid,\i\c_mm\i,<dominu.s qposlglicus
nem et sanguinem suum ad eatholicam .precemObre- e tammlipendit dominumnestrum, qui taniam gruliam
parationem nostram Spiritus sui sanctificaliene con- se apud eum.obtinuisse speraveratj quod sic voluerit
iw.i^Indeque universos jussit divinam precari po- ilti illudere,et nos dehonoratieni el-offensionisum ad-
tentiam ul.in.forniam.pristiriam sacrosanctum refof- dicere? jEstimavimus siquidem nos ossa aposlolorum
maret mysterium; quatenus mulieri ad sumendum. vel iiiartyrum .pretiosa liinc ferre , sicul decuemt ian-
fuisset possibilej quod:et factum est. -Undesaepefata tum .virum,uti dominus noster est, a tanla nihilominus .
mulierp.lurimum in sacra religione ac iide proficiens^ sede quwsila tam longo et djfftcillimosalis ilinere, et
. parlicipatione -dominici sacramenli consecrata est. datm sunt nobis.panni modicmporliunculm., ac si liu-
Et omnes qui viderant, in divinoamore et orlhodoxa jusmodipanniculi genus apud nos nequivissetinveniri.
credulilate.ferventius excreverunt. - Nisi enim cauta sollicitu_\jonobis subvenissel, ut quod
' 24.
Quidam quoque noMissimus secundum carnis gerebamus cognosceremus, etsic stolide.ad dominum
. prosapiam, et potentissimus juxla regiam in suo mo- G nostrum nobis conligisset venire,dubium nonesl peri-
do magiiificenliam, cum.perinternuntios familiarita- culum honoris et gratim sum nos debuisse incnrrere.
tem apostolicaesedis adeptus -esset, et frequenti ad- Qu©§archidiaconus modesta increpalione redarguit,
monitione epistolarum, etiam a beato Gregorio trans- cur in tantam praesumplionemeruperint, ut aposlo-
missarum instructione,ierga Dei et sanclorum cultuni lica sigilla corrumperent, hqrlans eos ut redirenl,
sufiicienter fuisset imbutus, misit per strenuos et de- et quifeacceperant domin.osuo <sumhonore defer-
volos missos condigna c exenia ad sedemnonlifica- rent. Sed hi riullatenus monitis ejus aequiescenles,
lem, petens reliquias beatorum apostolorum ac mar- usque ad domni Gregorii venere prsesentiam; facto-
tyrum sibi transmitti. Cujus legatos sanctus aposto- que comperto. paticntissime<.orum tulit stulliliain,
licus honorahiliter et;gratuilersuscipiens., aliquan- eosque sacrosanctis missarum solemniis praecepit
diu _.eeummorari fecil, alque indesinenter sanclo-. interesse. Unde cum ad locum sui sermonis es.t ven-
rum apostoloruni memorias, ac ccsmeteria marty- lurh, suadet populo Dei sanctoruin.graliam exorare,
. rumex more.prisco, pro hujusmodi negotio missas quatenus in hac re dignetur' aperlissime sic suain
celebrandb, et reliquias in eorum veneratione con- potentiam palefacere,"ut quid merealur iides, evi-
secrando circim_ier_s,-pr__falosque.legatos sibi comi- dentius minus creduli el ignorantes possint cogno-
n Bolland., releval. De corporali palla, qua scilicet B riius et alii antiquitatis studiosi, m veleribus scri-
eorpiis Chrisli'involvebalur et "tegebatur, .legitur.in ptoribus a se editis reliquerunt exenium,-exenia.
libro Sacram., in ordinalione subdiaconi: Pallm qum d Buxum seu buxtula significat thecamjex buxo
-sunlin substralorio iiralio vase debent lavari, in alio confectam, Gallice boite, Mabil. TriaMss., buxtis, at
corporalespallm. Ubifallmcerporaies lavatm fueruni, Montbritius, buxetis.Aliud Ms., buxis. AliadiiOj-fcu-
etc. s(is. Sed mox in omnibus Mss. dicuntur buxlulw
,l>Hic haoes trahssubslantialionis dogma-, longe Reliquias sancli Mauri fuisse in buxtula "lignea re-
ante Paschasium Radberlum, quem ipsius auclorem conditas scripsit sanclusOdo abb. inmiraculis ejus-
fingunt £alviniana. secta. minislri, claris verbis -as- denieditis, 15-januar_v_. 4. BoLL_.ND.lnBelv. leg.
sertuni. buxtis.
. c Guss., munera, explicans fortasse-quid significe- e -Hic frequenler Rom. -jwhtifex aptistelicusappel-
tur per exenia. Legendum videtur-polius xenia. Xe- latur. Hoc etiam nomine apud Graecos scriptores
nium enim estmunus slvw, -id est hospili,-missum. ' papa designatur. Theodorus Sludila, lih.i,,episi. 54,
Ita quoque.legitur episl. blim (J2,1. v,-nunc"65, lib.- ' ad Leonem papam : Tibi primo omnium apbslolico
vi, tamin Mss. quam-inE:.iitis. Et. in-vet. Cod. libri capili nostro nunliare necessario oplavimiis. Etlib. ir,
Pastoralis "Eccles.Belv. saeculo-x exarati ;legitur in epist. 55, Epiphanio : Misiepistqlas duas ad-aposto-
carmine de Hugone ephc: Xenia-con$tituis,:Cliriste, licum. Ita passim, ;
iui esl operis. Passim tameii J. Sirmondus, Mabillo-
 m S. GREGORIIMAGNIVITA, AUCTORE PAULO DIAGONO. ' 56
seere. Et data oralione, accepit ab eo cultellum qui A_ ad vindictam ejus a apodixem arlis suae exercerent.
temeraverat signa, el super altare corporis sancli Qui eum facie ignorantes, dum quadam die;ad pro-
Petri acceptam unam panni porlionem, per medium cessionem ex more pergit beatus Gregorius, illi enii-
pungens secuit; ex qua statim sanguis decacurrit, nus secus transitum stantes sibi eum rogant insinuari.
ef omnem eam'dem a portiunculam'. cruentavit. Vi-. Quibus responsum^st ipsum esse qui solus ponlificali
denles autem suprascripti legalarii et. omnes populi dignitate equitans, praeeedentem et subsequentem
stupendum el arcanum fidei sacra. miraculum, «_ci- cuneum ecclesiastieorum virorum baberet; et in-
derunt proni in terrani, adorantes Dominum, et di- tuentes eum, repente equum illius maleficiis suis a
centes : Mirabilis Deus in sanclis suis ; Deus Israel, dsemonibus vexari fecerunt. Statimque bealus Gre-
ipse dabit virtutem et fortiludinem plebi sum; benedi- goriusinvocato nomine Domini noslri Jesu Christi,
ctus Deus (Psal. LXVII,-36). Et facto-silent.io inter el edito signo crucis, ab equo perturbavit daemonia;
alia fidei documenta, dixif ad eos beatus Gregorius, respiciensque in partem, mox ul magos est eontem-
qui ante has venerandas reliquias parvi duxefant: platus, e illi caecati, et ab eisdem daemoniisDervasi
Scitote, fraires, quia in consecralione corporis et san- ceciderunt retrorsum. Unde intellexit vir Domini
guinis Domihi noslri Jesu Chrisli, cuni ob sahclifica- eorum id perpetratum nequitia; et cum jussisset eos
tionem reliquiarum in honore aposlolorum vel marty- I3 ad se duci, inlerrogati rei ordinem prodidenmt;'qui-
rum ipsius quibus specialiler assignabanlur , super hus respondit beatissimus Pontifex : Perpeluo cceci
sacrosanctum altare libamina offerebanlur, semperil- esse debeiis', ne videnles, ad consuetamperversitalem
lerum sanguis lios pannos intravit, qui effusus esl pro redire tentetis. In nomine autem Domini nostri Jesu
nomine Chrisli Domini nosiri. Et oedificatisin ffide Chrisli, operante liealo Petro, liberi a vexatione dw-
cunclis qui videranl, -niunitisque iterum buxtulis si- monum silis. Qui confeslim a dsemonibus emundali,
gno suo, tradidit eis.incomparabilia munera voti sui, et credentes, fonte salutari perfusi sunt; ac perraa--
et cum gaudio reversi, haec per ordinem obrnino suo nente esecitate daninafi, jubente beato Gregorio,' de •
nuntiarunt, et sui desiderii compotem reddiderunt. cselero stipe sunt ecclesiastica alili.-
Qui pretiosa sanctorum patrocinia Teverenter susce- 26. Sed el lyrannus quidam multam oppressionem
pit, et honorabiliter in loco venerabili condidit; quo cum pene importabili imporlunitate quieti ihgerebat '
Dominus frequentiora quam in.sancti Petri ecclesia sanclae Romanse Ecclesiae, possessionesque eidem et
miracula operari dignatur ad lauderri et gloriam no- mancipia pertinentcs crudelissime devastabat. Qua
m.nis sui J.3 usque in bodiernumdiem. de re beati pontificis per internuntios admonitiona
25. Pater nihjlominus familias erat Romsevalde correptus, majori exarsit insania; adeo ut ufbem.
rebus ditissimus, sed religione nimis egenus, qui, non < G depppulandam adiret. Cui advenienti beatus Grego- -
vitiis minus plenus quam rebus, cum uxor sua ei rius ut eolloqueretur occurrit, tautamque vim nutu
displicuisset, fecit sibi ab ea conlra praeceptum Sal- divino ejus verbis inesse expertus fuit, ut cum bu-
vatoris nostri divortium. Res vero beatum Gregorium millima indulgentia religioso apostolico satisfaceret,
latere non potijit, quia et magnitudo mali, et ma- et se deinceps sibi subditum, et sanctaeRomanaeEc-
gnatio B personarum se facile prodidil. Cui beatus clesiae devolum famulum spopondisset. Is deniquo
Gregorius mulliset suavissimis monitionibus,-seu postea usque ad exitum J.4 infirmatus, venerandi
districti divini .examinis terroribus, studiosissime et papae orationem poposcit, atque in responsum acce-
saep;issime,imo indesinenter persuadere contendit ut pit quod ei Dominus adhuc.spatium poenitentiselargi-
uxorem suam in gratiam c pactam reciperet, a qua retur; et-ut plenius convalesceret, illisquibus nutri-
quoquo modo divelli nisi morte, aut amborum con-' tus fuerat cibis indulgere studeret, qui jussis obtem- -
sensu intercefente nequiret; sed is diabolica pra_- perans convaluit, et in reliquum devotius vixit. .
' ventus irremefebiliter
pertinacia, monita ejus spre- 27. Idem vero perfectissimus et aeceptabilis Deo
vit. Quem beatus Gregorius apostolica auclorilate ab sacerdos, cum quadam die per fbrum Trajani, quod
ecelesia sub analhemate, nisi resipisceret, sequestra- opere mirifico constat esseexslructum,f procederet,
vit. Quam excommunicationem idem admodum aegre'Det insignia misericordiae ejus conspiceret, inter quae
ferens, et peccata peccatis accumulans, duos ihagos ' memorabile illud comperiret, videlicet quod cum
pecuniis ex placito locat, ut in sanctum a^qstplieum idem orbis princeps in expeditionem, clreumvallatus
a Belvac, parliculam. ad ecclesiamsolemni quo sensu potest hic
bIlaMss. Germ., Becc, Conch., Moissac. Bollan- intelligi; ham in illaritupergere:
processione Gregorius pervenit
dus, agnilio personarum'. Guss., quia et mali et perso- ad sepulcrum beati Patri, ut ex sequentihus liquel.
•
narum magniludo. .Fortasse quod non probarent Consule notas doclissimi Menardi ad librum Sacra-
barbaram vocem Magnatio.. Deducla videtur a Ma- ment., ad vi Idus Septembris, ubi legitur ad proces-
gnate, quasi Magnatis stalus et conditio.
c Boll., sionem. Gaeterumquae hic dicuntur de Trajanq libe-
in graliam pacatam. Guss. omisit pacatam ralo, lieet Bollando nonnullisque aliis prohentur,
et pactam, qu.odlegilur in Mss. nostris, optinio qui* tanquam putida fabula exploduntur a Baron. ad an.
dem sensu, quasi paclis matrimonii proinissam." n. 50 et seq., et a Bellarm., lib. n de Purgai.,
d VoxGraeca, K7....t|i?, demonstratio, probatio, . 604,c. 8. Quseetiam refellimus, ex indubitatis sancti Gre-
specimen.
e Digna magis poena. Sic Paulus Elymam magum gorii testimoniis in ejus Vila Gallice scripla, tum
L II, c 7, n. 11, tum 1. ni, e. 5, n. 7, et in commen-
csecitale percusssit, Act. xm, 10. tario de Vita. - _
! Procedere in auclorilius sacris significare solet, ejusdem
, .. .,i,
 57 S. GREGORII MAGNI VITA, AUCTORE PAULO.DIACONO. . - 58
'militum cuneis, pergeret, ibidem obviam habuerit, __reticente, idem minisler ejus stylo perToraverit, ct
vetustissimam viduam, senio simulque dolore acpau- eventu per forafnen conspiciens, vidit columbam nive
pertate confectam, cujus lacrymis atque vocibus sic candidiorem super ejus caput sedentem, rostrumque
compellatur: Princeps piissimeTrajane, ecce hic sunt ipsius ori diu tenere-appositum : quaeoum se ab ore
hominesqui modomitiiunicum filium, seneclutisscilicet ejusdem amoveret, incipiebat sanctus pontifex Ioqui,
membaculumel omne solalium, occiderunl; -mequeuna . eta notario graphium ceris impfimi. Cum vefo.reti-
cum eo volentesoccidere. dedignanlur eliam mihi pro cebat sancti Spiritus organum, minister ejus oculum
ee rationem aliquam reddere. Gui ille festinato; ut res foramini iterum applicabat, eumque ae si in bratione
exigebalj pertransiehs : Cum rediero, inquit, dicito levalis ad ccelum inanibus simul etoculis, columbse
mihi, el faciam tibi omnemjustiliam.Turn illa : Do- rostrum more solito eonspicabatur ore suscipere.
mine, inquit, et si tu non redieris. ego quid faciam? Quod tandem, eodem spirilu revelante, pontifex
Ad quam vocemsubslitit,. etreos coram" se adduci sanctus cognovit,.et vehementissime tristis effectus,
fecit. Neque, cum suggereretur a cunelis. aceelerare interminatus est auctoritate apostolica lniraculi divini
negotium, gressum a Ioco fnovit, quousque et yiduse in se perpetrati conscio, ne in vita sua id alicui quo-
a fisco, quod juridicis sanctionibus decrelum est, quo modo palefaceret. Quod is interim secretum-
persolvi pro re fecit; ft demumque supplicatibnura B custodiensi post defunctionem sanctissimi d sacer-.
precibus et flelibus super faclis suis poenitentes visce- dolis compulsus quorumdam invidia, qui obtrecfa-
rali clementia flexus, non tam potestate quam pre- banl virum beatissimum, pra.sumptionis tumore tanta
catu et lenitate vihctos, praetorialibus catenis absol- ac talia de coelestium arcanorum mysteriis fuisse
vit. Hujus rei gratia compunclus venerabilis pontifex, locutum, hsec ita se per omnia vfdisse fldeliterenar-
coepit lacrymosis gemilibus secum inter Verba pre- ravit.
cantia, hoecsiquidem prophetica et Evangelica revol- 29. Migrato namque ad Dominum ssepedicto reve-
vere oracula: Tu, Domine, dixisli: Judicate pupillo, rendissimo pontifice, cum fames validissima non
defendite viduam; et venile, et arguite me (Isa. i,' 17). modo. iiihae civitate Romana, veruni el in omnibus
Et alibi : Dimillite, el dimiftelur vobis; ne immemor circa regionibus salis superque grassaretur, ei, is qui
sis, qumso,peccator ego indignissimus, propternomen «i- in sede ponlificalie successerat horrea Ecclesise
glorim lum, et fidelissimmpromissionis lum, in hujits ementibus frumenta aperiret, et illisquosbeatusGre-
devotissimiviri facto, pietati tvm humUilersupplico gorius per monasteria et xenodochia seu diaconias
(Marc. vi, 27). Perveniensque ad sepulcrum beati . vel hospitalia slipendiis .alendos ecelesiasticis ordi-
Petri, ibi diulius oravit, et flevit, atque veluti somno naverat clauderet; coeperunt omnes, famis compel-
correptus in exstasim est raptus, quo se per "revela- G lente inopia, apostolici aures inquietare, dicentes :
lionem exaudilum discit; et ne ulterius jam talia de Dominedpostolice, quospater noster decessor luus
quoquam sine baptismale sacro defuncto praesumeret sanctus Gregorius haclenus sluduit pascere, tua f san-
petere, promeruit castigari. Qua in re, licet \ a minus clitas fame non sinat perire. Quos vociferatibrium
perfectse fidei et curiosis qusedam valeant quseri, et clamores idem molesle ferens, respondit: Si Grego-
plura ab his qui credunt veritali fideliter dicenti, qum rius ad famam sum laudis cunctospopulos curaiit susci-
apud homines impossibilia sunt vel videnlur, facilia pere, nos omnesnon posiumus pascere, sicque vaGuos
mnmpud Dominum, salubfiler explanari, tulius la- sivit abire. Quseverba responsionis cum sa.pius ad se
men videtur in hoc actu divinaepietatis et-poteslatis clamantibus iterans redderet, -apparuit ei in visu
judicium venerari, et a neiiiine disculi. sanctus Gregorius tertio, illumque lertio blande iu-
28. Denique a fideli et religioso viro, ac huic crepans super- sua detractione et ipsius tenacia, seu
nostro Patri sanctissimo pro suaereligionis et utili- miserorum indigenlia, admonuit alque corripuit. Qui.
talis merito yalde c familiarissimo, fideliter post nec cor ad misericordiam flexit, nec ori ab oblrecta-
obitum ejus nobis narralum didicimus, quod cum tione adhibere cuslodiam voluit, nec manuni ad lar-,
15 idemvas.eleclionis et habitaculutn sancti Spiritus gitalem extendit." Unde illi quarto apparens- beatus
Visionemultimam prophetae Ezecbielis interpretare- D Gregorius horribiliter eum redarguit, et "comminans,
tur, oppansum velum inter ipsum et eumdem ex- eum in capite percussit, cujus dolore vexatus paulo
ceptorem tractatus sui, lllo per intervalla prolixius post defunetus est;
a Beiv., demumque'supplicaniium precibus et fleli- v tur presbyteri; eodem pene modo quo, ul observavit
bus super facli sui pmnitentiam, visceraii clemenliq doctissimus. J. Sirmondus ad- Apollinarem Sidon.
flexus, non tanlum potestate.. 1. v, epist. 7, Romanarepublica idolis adhuc ser-
i» Ita restiluimus ex Belvac. et Gemet. isccc ann. viente, F/amines in municipiis "erant, in provinciis
cum prius legeretur in Editis, a viris perf. fid., quod autemsacerdotes. Laudat hi.c Sirmondus Pacalum in
esl etiam inMss. Becc. et al. Panegyrico, etNovel. Martiani 4, neFlaminimuni-
c Hic Gregorii familiaris et exceptor est Petrus cipali sacerdoti provinciq liceret habere uxorem an-
Diaeonus, cum quo in Dialogis colloquitur. De eo • cillam.
consule Mabill. sseculoi Bened., p. 497. Hicin Belv. _ e Sabinianus is erat.
et Gemet. legitur simpliciler, narratum, omissa voce . f Titulus hic hon.oris, nunc soli papsedelatus, olim
nobis. concedebatur non-solum aliis episcopis, sed etiam
d Sacerdotes dicli olim nori quilibel preshyleri, .presbyteris, imo-et ipsis diaconis. Ennodius, 1. v,
sed episcopi, qui civitatibus prseerant; qui vero in Epist. 13,- Hormisdsc qui erat tantum diaconus scri-
vicis el oppidis sacris pfseficiebantur, ii apptllaban- bit : novil optime sanclitas veslra.
 S9 S. GREGORII MAfiNI VITA, AUCTORE JOANNE DIAGONQ... M
Hsec"breviter de vita velaclibus beati Gregorii _! _". Ex eodem.'
dicta sint. Hoc eodem tempore idem heatus Gregorius Augu-
.Cseterum qiiahdiu mundiliujus orbita volvitur, £jus stinum^ et Mellilum, et-Joannem cum aliis pmribus
laudabite "nieritum semper accipit incrementum. monachis timentibns Deum, in Briianniam misit.;-
quia ipsius sine dubio glorise ascrihitur, quod hsec eorumque prsedicalione Anglos ad Christum con-„
Romana ciyitasuiia cumsanctis apostolis ejuspreci- vertit.
bus constafe Yidetur, vel quia Anglorum Ecclesia Ex eodem. '
riova semper sobole fecundatur, vel quod illius Iisdem diebus sapientissimus ac beatissimus Papa
doctrinis per orbem universum multi a peccatis J@ Gregorius Rbmanae urbis episcopus (__.&'.iv, e. .1),
elongati, ad Chrisli clementiam convertunlur, vel post alia multa qua. ad utilitatem sanc.a. Ecclesiaa
quod:boni qiiique ejus suasionibus inflammati, cos- scripserat, eliamlibros quauior de__Vilis_s_ancj_prtim
lesterh patriam desideranler inquirunt. Qui beatissi- composuif : quem codicem Dialogiim, quia eum col-
,mus poiftifex postquam sedem Romanseet apostoiicae loquens cum suo diacono Pelro ediderat, appellavit.
Ecclesise annis tredecim , mensibus sex, et di.ebus Hos autein libros prsefalus papa Tbeodelind* reghiaj
deeem, gloriosisslme rexit, ex hac luee sublractus, misit, utpole quafn sciebat, et Clifliirfidei deditam,
atque ad setefnam regni coeleslis sedem .translatus jn et in bonis actibus esse prsecipuam. Per hanc quoque
est. "Sepiiltus vefo estin ecclesia beati Petri aposloli reginam multum utilitatis Ecelesia Dei consecuta esl;
arile secretarium, quarlo iduum Martiarum, regnante nam pehe omnes Ecclesiarum sublimitates Lango-
Donrino nostr.o JesuChristo, qui cum PatreetSpiritu bardi, cum adhuc geritilitatis"errore tenerentur,"in-
Banclo, vivitet regnat Deus, per omnia saeculasaecu- vaserunt; sed ejus salubri supplicatibne rex/permo-
lorum. Amen. • . • tus, et calholicam fidemtenuit, el multas/possessiones
Ecclesise largitus est; a"tque episeopos, qui in de-
Ex eodem Paulo Diacono.
pressipne e't abjectione erafat, ad dignitateni etlono-
, ln pestilentise .calamitate beatissimus- Gregorius, rein reduxit.
qui tune levita .erat, a .cunctis generaliter papa > 1,7 Ibidem.
eleelus est (Lib. v, c. 11, Hist. Lang.). Qui dum sep- Rex aulem Agilulfus, exsiincto Maurilione,Tici-
'
liformem lilaniam ordinasset, intra unius horse spa- num repedavit. Nec mulio post suggerenle maxiriie
tium, dum populi Deum precarentur, octoginta ex T-ieodelinda regina, conjugeejus, sicut eam beatus
eis subito ad terram cbrruentes, spiritum exhalave- Gregorius suis epislblis sa_piusadmonuerat, cum eo-
runl. Sepli.ormis autem litania ideo dicta est, quia dem virb sanclissimo papa Gregorio atque Romanis
totius Urbis populus a bealo. Gregorio in septem p'aeem firmissimam pcpigif.
"
partes Deum deprecaturus,, divisus esl. In primo (^ Ibidein.
namque choro fuit omnis clef us; iu secundo omnes Tunc beatus Gregorius papa migra\it ad Chrislum,
ahbales cum monachis suis; in tertio omnes abba- Jg cum jam Phocas per indietionein 'Jk octavam
tissse cum congregationibus suis; in quarto -omnes anno regnaret secundo. Cojus ih locuni ad apostolalus
infantes; in quinto onyies -viri laici; in sextoomnes bffieium Sabinianus esl ordinatus. Fuit autem Hiems
viduae; et in geptimo omnes mulieres conjugata_.Ideo Mgida niinis; et mortusesunt vites penein omnibus
autem de bealo Gregorio plura dicere omillimus, locis. Messes qiioque percussse uredine passirn eva-
quia jam ante aliquol annos ejus Vitam, -Deo auxi- nuere. Debuit elenim mundus famem siiimque
liante, contexuimus, in qua, quae dicenda fueranl, pati, quando,decedenlelanto doctore, animas bo-
juxta tenuitatis nostra. vires, universa descripsi- nlinum spiritualis alimonise penuria, sitisque ariditas
mus. invasit. -
"Legenduiii, septimam. Phocas regnare coepit pisse regere Eeclesiam indict. 9, rexisseque per tre-
indict. 6, cujus proinde aiinus secundus respondet decim annos :et sex menses, ac migrasse in coeluni
indictioni 7. Deinde constal sanctuni Gregorium coe- mense Martio, currente indict. 7.

'
; '..' '. SANCTI

" '
• •' .'
VITA, .
A "JOANNEDIACONOSCRIPTALIBRIS QDATOOR. ~. ' i

JOANNIS DIACONI CARMEN AD JOANNEM PAPAM YIH." "

JgSuscipe Romuleos, Paslor venerande, triumphos, J) Ut jubar"auricomi solis in ofbe eluit. -
tiregorii-sanctisuscipe gesta tui. Forma, decus, speeuluni tibi sit, via,"vitaperffivura,
Qui niluit faclis, verbis, seriptisque beatis, Si cupis seternum ferre gacerdotlum.
 "
61" -S.-GREG0R1IMAGM VITA, AUCTORE JOASNETrtACONO. PR-EFATIO. .
"62
'
Nam qui non hujus sequitur vestigia prsesul, . - ".A.b Ludereme libuit variabilis ordine campi,
Anle Deum praesul non erit. imo pecus. Postquam prosa fugit, musa jocosa redit.
Hinc Psalmista canit hominem similare caballis, ' ' ;• fla_c mihi tu fribuis, dbclor rpreliose-Gregori,
Ignavum stultis, qui sub honore perit. Qui bona das famulis, "sedmala nulla, tuis.
JNoctufnumdedimus sancto cantumque diurnum, Veslilus ecepi, nudifs tua munia dixi,
Carminihus clarum concinimusque virum. Iridiie me.Taclis, 'velleribusque tuis".
a
4J0 Redde viGem,scfiptor, servans •cbla,commafa, Etquia uiorlalis desuiit commercia carnis,
puncta, Da mihi sub ;pedibus;posse jacere tuis.
Ne tua mendosum pagina servet opus.
Mta Codd. B.got.,"Tu.pn., seu«ancti Martini, et "MaftiniTuron/Desuntomnia" carminainEd. Guss.anv.
" * In Edil. MabiL, reddinsomittuntur
alii. cola, commala, punctos\ et aliis prseter Mabil.'
in Mss. sancii
Hi octoversus ultjmi

PR&FATIO 3.

Beatissimo ac felicissimo Domno -Joanni, sancte: Bejusdem "doctoris, qua librum 'ReguiSe$astorilis
catholicse et apostolicse Romanse Ecclesise .praesu.i- guadripartita ratione distinxerat^egotquoque-illum,
JoamiesJiltimus levitarum. qualitcr ad culnien.regiminis ^venerit, in pfimb liujus
Nuper ad v igilias beati Gregorii., ^ Romani ponli- operis libro perliibui; «t ad hoc ;rite perveniens,
ficis, Anglorumgenfe aposlbli, leclione de Paulino -qualiter-vixerit, in secundo disserui; et bene vivens,
civitatis Nolanse praesule consuetudinaliter pefsp- ,quali_erdoc.uefit,:in teriio-designavi,;"et c;Tecledo-
nante, visus es a venerabilibus episcopis, divino quo • cens, inflrmilatem suam quotidie quanta.considera-
dam instinclu commotus, requirere'chr tanluspon- '"lionecognoveril, inquartoconclusi.-Neque magno-"
"tifex, qui mnltorum sanctorum "Vitas"iexuerat, geslis "peredtempora femporibus contuli, sed rebus simili-
propriis in^propria duntaxal Ecelesia caruissel;'prse- T)us similia coaptavi., "quohiam reyera nou laritum
:sertimcuii) etapudSaxones, et apudLangobardorum quando feeisse.t,'sed quariturfffecisset, sollicitus de-
"sihi profsus infensiasimam getitem, gestis •propriis •florare curavi. In quihus quaiiquam multa £t varia
ubique polleret. Cumque yenerabiles cpiscopi has ;ab niemoratudigna * stiidio 'brevitatisomisefim, nihil
"ntrisquegentibus haberi quidem, sed compendiosis- inemini meposuisse, quodscriptorum veterum ne-
sime, responderenl; meam quoque parvitatem coh- queatauctoritate defendi, exeeptisillisinifaculisquse,
feciscens, praeceperas ut Vitam ipsius de scrinio (] "noslris lemporibus facta^,22 multis a'dhucj_uper-
'sanetae-sedisapostolicse, tanlo plenius, quantoet stitibus, vivis voeibus celebrahtur. Si ciiitamen, ut
certius carpere sluduissem. Sed dum ego proprise assolet, visumfuerit aliter, ad pleniliiainem.scfiiiH
inerlisB conscius,!meTneis prioribus, acpeivhocsa- veslri recurrens, tot 'charlicios libfos eplstolariun
. pientioribus, qui vitatn ejus, licetbreviter, tamenpio ejusdem Patfis, quol annos prdbatiir.vixisse, revbl-
conalu, pulcherrimoque stylo descripserant, conferre vat.- Et quia qusedam illarum., vario tempofe desti-
penitus dubilarem,- identidem jubendo -vehementer riala., vafietatem seiishum felineht, esedemque non-
-
hortatuses, ul Romanse sedis ponlifieem, ejusdem nullis integrae, quibusdamveropartealiquadimhiutse,,
sedis -praesulis auctoritate, describerem, cui Deus pro personarum, locorum, sivetemporum dispensa-
'omriipotensprobandoruui seu repellendorum scripto- tione, videntur, iin.e tenus relegeirdo conspieiat;
•riim omniumspecialem dederit procul dubio potesla- sicquedemum lucidam veritatem cognoscenSjiue aut
-tem. Itaque tam -imperiosis auctorilatibus tandem cum amasiis defendal, aiit cum'ausorihus arguat;
compulsus, vix primum libr.um- Gregqriafiae Vitse ^ quanquam jn eo quod tuo judiciq placeo, cunctis ve-
•corhpleverata,quandohunc,in ejusdem vigiliis annua ritatem tuentibus, me perpetuo .plaeiturum fore prae-
"vertigine revolulis, tua' probavit pariterac publicayit sumam. Peto igitur ut sicut tuis jussionibushumiliter
21 auctoritas". Ergo sollicitior factus ad csetera., J) parui, sic bealiGregorii.precibus, *t in hoc sseculo
.pauca de mulils, te incentore, te prseeeptofe, le fau- ab seinulorum-insidiis, et in futuro a peccatorum
-tore, teque judice,-colligens, in libris qualuor, auxi- nexihus merear niisericofditer liberaff per Jesum
liante Domino,coarclavi; et secundum dislribulionem Christum Domirium nostrum. Amen. s

''Bigot., mmom.sanctissimm^t-ind. Trin. incipit c. Andegav., studio veritatis.

etc. . Edit., mullorum adhuc superstiium. -Sequimur
- - _prologus,
b Abesl-Romau.aColb. -Bigot.,Gemet. et Andegav. Mss. omnium eonsensum.
"SancliAlbini. . ,s Post prasfat. inBigbt-. legituf :
c Gemetic.', perfecle docens.
hinc descripLiovitiE,
d In Gemet, -et
Bigot: .deest.s.tm..«. • GfegoriipapaB.fiet
Nobilitasgeneris cujuspfMniitiituristic.
 65 S. GREGORH MAGNI VITA,, AUCTQRE JOANNE DIACONO. LIBER I. C«.

LIBER PRIMLTS.

Qua ratiohe, quibusve virtutibus ad pbniificatum ascenderit, cumulate disseritur.

ARGU.MENIUM. — 1. De genere beali Gregorii.—2. a Quod <wSw|u>« fuerit. — 5. De instilutioneejus—.4. &Pra-tor

—
urbanus exprimitur. o. Sex monasteriainSiclfia fecit.—6.Sub abbalibusin sua.domusmonasteriomililans,posl-
modnmabbasefficitur.— 7. PascliaiiSabbatojejunare non valet. — 8. A Domtnojejunandiforlitudinemimpelral.—
9. Mater Silviaei consuetudinaliterleguminamandat. — 10.Duabus vicibusab angeloDei tentatur, lertia veFOlibe-
ralissimuscomprobatur.— 11.Frater furlumfaciensa da?moniovexnlur, et a Gregorioliberatur. — 12. c Fugiturus
frater csecatus,et a riigri canismorsibusliberatur. — 15. Frater fugammolitusa daemonecorripitur,a Gregoriolibe-
• ratur. —14. Fratrum latebra immobilitatecaballorumcognoscitur.— 15. Frater Justus d pro re peculiari severiter
in morte punitur. —16. Ejus animade inferni cruciatibus liberatur. — 17.Dimissis peccatis Antoniusmorijubelur.
—18: Gerontiuscum quibusdainfratribusse asserit moriturum.—19. Frater Merulusalbis floribusse somniatcoro-
natum. — 20. Joannesab apostolosanalusa deftmctovocatur. — 21. De venalibus Anglommpueris percoutatur..—
22. Pro convertendisAnglisBritanniampeliturns absolvitur.— 25. A pra.sule tribus sentenliis consternalo redire
jubetur. — 24. Per locustamse cognoscitcontinuoreversurum.
'—•
-—25. A monaslerio tractus, diaconus consecralur.
26: t_onsraii'tinopol_mapocrisiaifusdestinatur. — 27. Pro exponendo libro, beali Job. enlxe rogalur. — 28. Cum
—
Eutycbiodisputans,victoragnoscitur. 29. Liber EutychiiabAugustoigoibus depulaiur. —50. Eutyehius moriens
pellemmanussua.
— tenebat, dicensse in ea veraciterresurreeturum. — 31. ApocrisiariatusGregorii qualila.sdeclara-
lur. 32. EpistolaPelagii papa.Gregoriomittilur.— 33. Maximianuscumfratriliusa naufragioliberalur. — 34. fio-
manaurbsdiluvioTiberisinundatur.— 35. Athesisfluviusmirabiliter solidatur.—36. I>raconecum besliis in mari
necalo, aer corriimpitnr.— 37. Sagittis ccelestibusclademferenlibus, Pelagiuspra_sulexstinguitur. — 38. Theodo^
rusa dracone liberatus, convertitur.—.39. Gregoriusadpontificatumholenseligitur.—40.Pontificalumsuhterfugere
" ' gestiens, imperatori litteras lalenler miltit.—41. Pro concione pu.nilentiampraedical.— 42. Septiformemlitaniam
localiterordinat. —43. Octogintahominespestilehtia prosternuntur, —•44. Ab Urbe diffugiens,indicioccelestimon-
stratur.: el reductus, primsesedis pontifexconsecratur:— 45. Noluisse summumsacerdolium, veraciter demonslra-
tur. —46. Discrelionisejus perfecta qualitasindicatur.— 47. Conabaturextra rnundum;et extra carnem Geri, et ad
speciemanhelare. — 48. Condoluitruinassua3gemilumrenovari. — 49. Ex scriptis Anastasiipatriarcha_quasibeali-
ludinis.requiem, salutem
— accipiens,fontem sitiens, umbramaesluansinvenit.— 50. Ab.Andrea.illustris charilaie et
animonon recessit. 81. Joannis exconsulis bona excellentiaa est expertus. — 52. Leandro Hispaiensi episcopo
respondere noluit, epistolisad se 'tr ansmissis.— 55. Cum magnoangore animi summum sacerdoliumsuscepit. —
§_•.Investigare superna judieia hullus homosufficercpotest.
"
23 L Gregorius genere Romanus,-arte Philoso- A _ lantius resonat, voearetur. Nam recta quoa docturus
phus, e Gordiarii, viri clarissimi, et beatse Silvise.fi- erat, dum vivis operibus adimplevit, sibimet ipsi uti-
lius, prsefuit f Romarisesedi annls tredeeim, mensibus que se vigilasse perdoeuit; dum vero recta qua_.fa-'
sex, diebus decem",s lemporibus Tiberii Mauricii, et ciebat docendo quoque disseruit, vigilasse dignosci-
Pliocaj Augustorum. Iste, senatoria stirpe progenilus, tur, non solum i sui, sed etiam fuluri temporis Chri-
tam nobilissimam quam etiam religiosissimam genea- stianis,
logiam duxit, ita uth quartus Felix sedis apostolicse 5. Siquidem inerant ei, k cum acerba aetate, matu-
pontifex, vir magnse in Christi Ecclesia reverentise, rajamstudia; et audilurus incognita, religiosis ^se-
qui basilicam sanctorum Cosmse et Damiani marty- - nibus indagalor solertissimus adhserebat; sumptaque
rum via sacra juxta templum Romuli, sicut haclenus doctrinse semina, tenaci memorise ruminanda, quse
cernitur, venustissime fabricavit, ejus atavus fuerit, post in populos mellito declamaret gutture congere-
et beala virgo Tharsilla, quse morilura ' proinissio- bat. Denique m docilis adolescens, cum, transmisso
nis co-le.stisaudivit harmoniam, et Jesum Christum -communiler stylo surgenlis infantise, ad biviumPytha-
ad s"erecipiendam videre meruit, amita nihilominus goricse liltersepervenissel, incunctanler sinistrum ra-
ejus exstiterit (Beda .._.'__, cap. i, Hislor. Angl.; mum eumsseculi voluptate relinquere, et ad dextrum
Greg. Tur. lib. x Hist.; Lib. iv, Dial; c. 16; Hom. JJ ] ccepit eum coelestidesiderio totis viribus auhelare.
38 in Evang. •L Sed, dum conversionis suse gratiamlongiuspro-
2. .Quam Gregorius geminse nobilitatis lineam piis trabens, tutius se Chrislo famulaturum putaret, si sub
mofibus extulit, probis actibus exornavit, adeo ut prsetoris urhani liabitu mundo specie tenus serviret,
prsesagioquodani Grsece Tpnybpio.,quod Latine yigi- coeperunt » multa conlra eum ex. ejusdenv ssecuJi
a Ita Mss. omnes, cujus tituli loco pler. Editi ha- at Tiherius etiam vocabalur.
bent : De nomine quod is habuit conveniensstudiis. t ioio Tertius Felix, ut diclum supra ( ad Vitam a
Deest index in Bigot. et-Utic. . . Patilo Diacono scriptam) et ad ejus Vitam 25 Februa-
'b Gemet., ubi prmlor urb. Ita etiam in-Regio, Col- " rii. Bolland., qui sequitur Baron., in Marlyrol., ad
bertino, Andegavensi, ct Turon., quse vox, ubi, in 25 Februar. ettom. vn, Annal., ad ann. 581. De his
quinque laudatis Mss. irichoat omhes titillos. in commentario de Vita sancli Gregorii disseruimus.
c Editi. fugitivus, melius Mss., fugiturus; neque l.In.Bigot. superscribiliir processionis cozl., haud
enim fugitmonachus,' sed fugere proponebat. - dubie quia Chrislus ei obviam processit.
d Gemet., pro peculari. Audeg. et Turon.., pro i Editi, non sotum sibi. Praeferenda uoscra ieclio
peculiari. Non legitur, re, in ullo ex Mss. nostris, quse est Mss. Reg., Turon., Gemet., Bigdt.
prseterquam in Regio, ubi reperiturinter lineas. kEditi,' in .tenerq wtate, reluctantibus Mss. -Hic
« In Turon. semper Gorgiani. . acerba idem esl ac iriimatura, ut Jerem.xxxi, 29,50,
f"In eoidenideest Rom. sedi, necnon in Reg., Utic. etEzech. xvm, 2, dicitur Kvaacerba.
et Gemel. In Bigot. est additum. In Andeg. et in G- { 1 Turon. et Andeg., sensibus.
Colb. legitur Rom.-Ecclesiee. m Ulic, Big., Andeg.; Gemet. etReg. docibilis'.
s In Excusis Tiberii, Mauricii. Cerle Tiberii Au- * Ita Mss. et Bolland. AliiEdit., multm cenira eum
gusti tempus ad Gregorii penlilicalum non pertinel; ejusdem smcul. cura>.
quippe qui non inceeperit nisi Mauricio imperante;
 65 S. GREGORll MAGNIVITA. AUCT. JOANNE DIAGONO.LIB. I. - 66
cura suecrescere; ita ut non jam, sicut proposuerat, Anere,ut addiem alterum jejuniurii transferre potuis-
specie, sed in eo retineretur etmente. ' . sete. Veruni quanquam pene quotidiano languore.
5. Tandem patre orbalus, ubi liberam disponenda- labesceret, nullam.tamen corpori suo cupiebat com-
rnmrefum suarumnactus est faeultalem, sexmoha- modare quietem, quo minus aut oraret, aut legeret>
steria in Sicilia fabricans, suffieieritibusfratribus §4 aut scriberet, aut dictarel. • ' - . .
cumulavit, quibus laritum prsediorum contulit, quan- 9._In.hujus sacri monasterii penelralibusidem vir
tum posset ad victum quolidianum Deo -illicinilitan- omriipolentis Dei Gregorius, a matre Silvia, tunc.
lium sine indigentia suffragari {Gregor. Tur. lib.- x teinporis juxta portam beati Pauli apostoli, loco qui
Histor. cap. 1). " dicilur Cella nova, quo hactenus oratorium riomini
- 6. "
Septimum, intra Rbmanseurbis mcenia, stib -ho- ejus dedicalum est, el famosum saitcli Babse confes-
nore sancti Andrese apostoli, juxla basilicam sancto- sofis f Ghristi monaslerium,, cujus laus iu sexla et"
rum Joannis et Pauli ad clivum Scauri, monaslerium seplima synodb; constitutum videtur,de^ente, crudis
in proprio domate fabricavit. In "quo, reliclis sericis, leguminibus pascebatur.
auro gemmisque radianlibus togis, simulque supel- 10. Ubi hunc de more qusedam scribentem angelus
lectilfbus reliquis in usum pauperum tt prserogatis, ex . Dei reperiens, misereri sibi flebiliter sub habitu nau-
Iiujus mundi naufragio niidus evasit, diuque deside- ]B fragi postulabat. Cui Gregorius ex intimo cofde com-
ratum monachicum capiens indumentum, primo paliens, bis ternis s riumismatibus dalis, abire prse-
h sub Hilarionis deinde sub Maxiiniani, venerabilium cepit (Inf. lib.' n, c. 25).'Nec mullo post,eadem die
Patrum, regimine, multis sibi sociatis fratribus, regu- . idem naufragus rediit, seque multa perdidisse, pauca.
lari tramitemilitavit.Posl vero cum subesse mallet, vero suscepisse perhibuit.*Aquo,'pari modo'senis
fratrnm votiva- concordia imminente, prseesse nori, numismatibus surriptis, Isetabundus abscessil. Seddie
renuit, sicut ih consequentibus apparebit. tertia- rediens, identidem adjutorium naufragus itn-'
7. Erateiabslihentiatanta ciborum, sedulitas ora- portunis vocibus requirebat. Cui liberalissiirius Pa-
tiorum et jejuniorum, studiositas tam desiderata sa-- ter,-accersito vestiario, alia sex numismala dari prse-
crorurii c librorum, ut infirmalo-stomachq lacessitus cipiens, cognovit in vestiario riihifnumismatum unde
"vixsubsistere procul dubio videretur. Nam ciirn quo- posset consolari riaufragum remarisisse. Qiiid faceret
dam tempore incisioriem vitalium, quam Gr__ci nesciebat; _Estiiabat Deo devoti pectoris pietsis, non
tj-jf/.oTzw)dicunt, pateretur, crebrisque angusliis per sufferens vacuam proximi reliquisse miseriam. Rur-
horarum'a momenta ad exitum propinquaret, ac nisi sus vestiarium suum, si forte vasijuodlibet aut vesti-
eum fralresfrequeriter-cibo reficerenl, vitalis eispi- mentum haberet, iriterrogans, audivit nil penilus re-
ritus funditusjntercipi videretur, paschalis:superve- $[] mansisse praeter matris argenteam, quse cuin inlusis
nil dies. Et dum sacratissimo Sabbato, in quo omnes, leguminibus mitti solifa erat, scutellam. Mox alacrior
etiam parvuli pueri, jejunant, ipse jejunare-nonpgs- factus, Ergo, inquit,' frater, hanc defer, ne tristis
sel, -coeplt plus mosrore quam infirmitate deficere abeat qui consolari quserit pauper. Itaque delalam
(Lib. III Dialog., cap. 55). seutellam, Gregorio satis hilariter largiente, pauper,
'- 8. Mox accersito viro sanctissimo Eleutherio, du-. qui pulabatur, Isetus amplectitur, non jam ad expe-
«um penes Spoletum multis prseposito, tunc vero tenda, sed ad conferehda suffragia rediturus. A quo
ejusdem sui mdnasterii monacho, a quo videlicet au- videlicet angelicse visitationis teiripore fantis miracu-
dierat mortuum fmsse suscitatum, oralorium petiit, lis, tanlis^st virtutibuspublicatus, ut omnibus secum
seseque cum lacrymis, ul saltem die illo ad jejunan- viventibus, et exemplo fuerit, etterron, quippequinon
dum sihi virtus.daretur, in orationem dedit. Et post sblus, sed socialiter cum beato Andrea apostolo, suo -
paululum, completa "orafione, digressus, tantam vir- monaslerio, signis evidentibus, sit-prsefuisse putatusl
tutem suum stomachum percepisse cognovit, ut ei U. Nam ut pauca de multis loquar, quadam die
cibus et morbus.de memoria funditus lolleretur. Coe- duos exinde fralres misit, qui aliquid emere pro "ejus-
pit seeum .mirari quis esset, .quis fuerit; etcum ad dem monasterii utilitate debuissent,unusjunior, "qui
animum redibat infirmitas, nihil in se ex his quas ]D prudentior videbatur, alter senior, qui custos junio-
meminerat recognoscere prsevalebat. Cumque in di-. ris esset. Perrexerunt utrique; et de pretio, quod ac-
'
sposilioneriionasteriioecupata mens esset, oblivisce- ceperunt, ipse qui custos b missus fuerat," nescierite
balur funditus segriludinis suse. Si vero redirel _egri- altero, furtum fecit. Qui inox ut in inonasterium'sunt
tudo ad memoriam, cum tamfortem se^sse sentiret, reversi, alqiie anle bratoriilimen venemnt, arreptus
mirabatur si non.gjf comedisset. Qui.veniens ad a dsenionib is qui furtum feceral, cecidit. Dimissus
vesperum, cbgnovit sibi lanlam forlitudiriem perina- aulerii a dseiiidniois, concurrenlibusrnonachis^bba-

a Hoc est, prius erogalis. d Vulgati, cum Colb., invitis" cset. Mss., momenla
i Baron., ad. ari. 58L n. 8, contendit sanctum deficerel, et udexitum. ' '
Gregorium habuisse institutorem solum Vsileritium e.Additurin Edit.,- sivoluissel, quod ab omnibus
seuValentinum, cui, expuncto Hilarione, successerunt - Mss. nostris abesl.
MaximiamiusJPretiosus et Probus. Hsec in ejusdem f In quatuor Mss. non legitur, monaslerium.
Vita refellimus. Admouet Bollandus hic legi Laurio- e "Mss.plerique
' ' hie et Infra semper ndmismatibus,
*
nisin duobus Mss., censetque legendum'ya/_n«i{)m's. nomismata. . .- . , ,
c Ilsiiri Reg._C'61b.'ei inomnibus Editis. . 'iBigot., Reg., Colb. et Gemgt.', custos junioris.
 67' S. GREGORII MAGNIVITA, JOANNE DIACONO.LIBER I. 68
tis Jussu requisilus elt a ne forte,de eo quoi accepe- _k sent. Igitur pergerites defiexerunt-iter, et-in Salaria.
tal furium fecisset. Ncgavit, et iterum vexatus esf. eos veterinon invenientes, per poriam Flamjniam.
Dimissus, atque iterumrequisilus, negavit, atque ite-_ decreverunt redire. Cumque reverterentur, mox" ut
riim vexalus est. OCIQ itaque.vicibus negavit, octo equi ante cryptas illas verierunt in quibus se mona-
vieibus vexatus est. Post octavam vero negationem.. chi absconderant, fixerunt gradum; pulsali, el com-,
GregOTio:inlcrr,ogante,confessus est!l quod nummos pulsi, passum, movgre noluerunt. Gonsideraverunt
furto ahstuleral, eique proslratus se peccasse 2»® equites.rem lalem sine myslerio esse non posse, at-
-testatiis.esf-,perceptaque poenitenlia, ulterius ad eum tenderunt ad cryptas, vider.unt earum adilus missa
da_moniumnon accessit. maceria prssdamnatos : sed caballis suis nusquam ire.
i 12. Alio quoque teropore, dum in die natalilio ejus- volentibus, descenderunt, et lapides quiin.ora cryp-
dem aposloli jam meridianis horis fratresquiescerent, tarum. compositi fueranl depdnentes, ingressi sunt,
subito quidam;frater, apertis oculis csecatus, ccepit eosque in eisdem tenebrosis lalibulis eonsternatos
tremere, voces ingentes emiltere, quibus vocib.uste-- terra. invenerunt. Qui ad rnonasteriuni reducti, tam
slabatur ferre se non posse quod patiebatur. Concur- stupore roiraculi quam exhortatione £7 venerabilis
rerunt,_fatres,.viderunt csecumapertis oculis tremen-. . PatrisGregoriisicmeliorati suul, ut eis multum pro-
tem et clamantem, et a prsesentibus alienum, nibil- "' fuerit a.d parvum lemporis de monasterio recessisse.
que quod-fbris agi poterat senlientem. Hunc in ma- 15. Alioquoquetempore qmdan. monachus. Justus-
nibus levarunt, atque ante altare sanctLAndreseapo-. nomine, medicinsCarte imbutus, bealo Gregorio se-
stoli, jussu Gregorii, projecerunt, ipsique- pro eo in dule obsequi, atque in assiduis segritudinibus ejus ex-
o.rationem prostrati sunt. Qui stalim ad se reversus, cubare consueverat. Hic itaque corporis languore
cqnfespus est quia senex quidam ei apparuit, et ca- prseventus, ad extrema deductus est, cui in ipsa mo-
nem nigrum ad eum dilaeerandum. dimisit, dicens ;. lestia frater germanus, Copiosus nomine, serviebat
Quare fugere, voluisti de monaslerio isto? Cumque (Lib. vi-Dialog., cap. 55). Sed prsedictus Justus, cum
evaderede canis,mors_busnullo.modopotuissem, ve- jam se ad extrema parvenisse cognoscerel, eidem Co-
nerunt quidam monacbi, et eumdem.senem. pro me, pioso fratri suo quia occultos tres aureos haberet inr
rogaverunt, qui statim jussit canem absccdere,, et notuit. Quod nimirum fralribus celari non potuit, qui
ipse aiHiereversussum. Hie eliam gsepe confessus subtiliter indagantes, atque illius medieamenta om-
est postea,. dicens quod eo die quo ista pertulerat,. riia perscrulantes, eosdem tres ,aureos invener.unt
consilihm habuerit de monasterio fugiendi. in medicamine absconditos. Quod mox ubi Gregorio
13.. Alius quoque monachus discedere ex eodem nuntiatum esl, tantum malum de fratre qui secum
monasterio lalen.er voiuit; cumque hoc mente tra- < C communiler vixerat. a.quanm_iler lerre-nou valuit,.
ctassel,, orator.ium ipgredi voluit, sed: dsemone corri- quippe quia eidem monasterio jam dudum regulam
piente nequivit. Reiinquebatur a dsemone quamdiu. couslitueral, ut cuncli fratres ita communiler vive-
extra oratorium stabat; si ingredi conabalur, stalim; - rent, quatenus eis singulis"nulla baber.e propria lice-»
vexabatur. Hoe.diim rel. Tunc nimio mcerore "
maligno spirilui tradilus, ssepius Gregorius, percussus, co-
fieret, tandem, Gregorio inquir-enle, sede monasle.- gitare coepit, vel quid ad purgationem morientis fa-
rio fugere.voluisse confessus est, ejusque per triduum: ceret, vel quid ad exemplum viventibus provideret.
simul cum.fralr.un.preeibus ita pietate divina cura- Pretioso igitur ejusdem monasterii pragposito ad se
lus.est, ut ad euni postmodum malignus spirilus nun» accersilo, dixit: . Vide ut nullus ex fratribus se ad-.
quamaccedere tentavisset. eum morienlem jungat, nec sermonem consolationis.
14..Alio quoque tempore duo fralres ex ejusdem ex cujuslibet eorum ore per.cipiat, sedcum in morle
Patris monasterio fugerunl, qui abqua prius collo- consliiutus fratres exquisierit, ei suus frater camaiis
f
quendo fr.airibus signa dederant, quod c per Appiam dical, quia pro solidis quos occulte habuit, a cunctis
descendentes, Jerosolymam tenderent. Hi exeunles fralribus abominatus sit; ut saltem in morte de culpa
diverterunl de itinere,, et ut a sequentibus inveniri sua menlem illius amariludo transverberet, alque a
roinime, possent, retrusas. cryplas juxla Flaminiam D peecato quod perpetravit purget. Cum vero mortuua
porlam- invenienles, in eis se occultaverunl. Cum, fuerit, corpus illius cum fralrum.corporibus non po-
verO.vesperlinis horis jussu Gregorii requisiti, mi- natur ; sed quolibet in sterquilinio fossam facite, s etx
nime in congregalione invenli fuissenl, ascensis ca- in ea corpus projieite, ibique super eum tres "aureos.
ballis, «os quidam fratres seculi sunl, per a Melronii ^juos reliquit jactale, simul omnes clamanles: Pecu-,
pqrtam exeuntes, ut eos ii_Latinam vel Appiam viam nia tua' tecum sit in perditionem,.et sic eum terra-
sequerentur.: subito. eis coHsilium ortum est uteos cooperite. . In quibus utrisque rebus- solerlissimus-
in Salariam viam exlra civilalem requirere debuis- Pater Gregorius unam morienti, alteram vero viven-
« Editi, nn forte, reluclantibus omnibus Mss. rio- eUtic., Bigot., Gemel., Andeg., Colb., compulsus..
stris. f Excusi, quia propler aureos quos occultaiosha-
b Utic. et nonnuIli.Mss., quot nummos. buit.
c Ita simpliciter Mss. Addiderunt viam Editores ; sBiget., Utic, Andegav'., Reg.,'Colb., Gernet..
quse- vox salis subinteiligUur. ibique mper euin tres aurcos, etc., omissis, et in ed
dUlic. et-Bigot., Jf..ro_J,-Andeg., Melroni. Boll. corpusprojicite. Cajterum similefactum narrat Hiero-"
cum.Keg. et Colb., Melrovii. nymas kudatos in nola c. ad epist. 2iiib. XH.
 C9 S. GREGORIl MAGNI VITA, AUGT. JOANNE DIACGNO.LIB. I..- 70
tibus prodesse voluit, ut etillum amaritudo morlis a / Lqui, tanti Patris verbis exemplisquecommonilus, mul-
culpa solubilemfaceret, et istos avaritise.tanta damna- • tis-quolidianisque lacrymis ad gaudfa patrise coerestis
lio. a_misceritalibus prohiberet, atque a culpa prohi- anhelabal. Cunique sludiosissimecum raagno fervore
beret. Quoditafactum est. Namcumidem monachus desiderii, duce Gregorio, -sacra eloquia scrutarelur,
pervenissetad mortem, atque anxie se.qusereretfratri- non in eis verba scientisc, sed fletum compunctionis
bus comniendari, nullusque fratrum' ei applicari vel inquirebat, qualenusperhsecincitatamens ejus.inar-
loqui tentaret, ei carnalis.frater, cur-ab o.mnibuses-- desceret, el ima deserensa kd^cqntemplalioneinpa-
set aboininatus aperiiit. Ille protinus. ut audivit, de trise coelestispervolaret. Huic. per nocturnamivisio-
reatu suo vebemenler ingemuit, alque in ipsa tristitia nem dictum est: Paratus esto,.et quia ° Dominus
e corpore exivit. Qui ita est sepullus, nt Gregorius . jussit, migra. Cumque ille nonhaber.e se sumptusad
jusserat. Sed fralres omnes eadem ejus sententia con. migrandum diceret,respons.umproiinu^audiyit, di,-
turbali, cceperunt singuli extrema quseque et vilia, et cens : Si- de.peccalis tuis agitur, dimissa-sunt. Quod
quse eis regulariter semperhabere licuerat,' ad me-- cum.semel audisset, et magno adhuc metu trepida-
d.ium proferre, vehementerque -forniidare ne quid ret, nocte quoque alia in eisdem est verhis adinoni-
' tus. Post quinque vero dies febre __orreplus,cunctis
-apudse esselunde r.eprehendipotuissent.
16. Cumvero posl mortem fralris:triginta jam es-.;[j fratribus ~orantibus flentibusque, defungilur (Lib, re
-
sent.dies evoluli, coepit animus Gregorii misericor-- Dial., cap.JH). . ,
diter ei compati, ejusque cum gravi mcerore supplicia 18. In eodemmonasteriofrater.quidamGerontius
pensare, et si quod essetereplionis ejus gg reme- dicebatur; "qui dum "gravi molestia corporis fuisset'
diuin quserere. Turic evocato-ad se eodem Pretioso, depressus,- in visioile noctuma albatos viros et clari
monaslerii sui prseposito, tristis dixil,:.. Diu est quod omnimodo habitus in-boe ipsum-monaslerium des-
frater Justus, qui defunclus- esl, in igne cruciatur», cendere de superioribus aspexil. Qui dumcoram le-
debemus ei aliqud caritalis impendere," et ei,. in-^ cto 3'acentis assisterent, unus eorum dixit: Ad hoc
quantum possumusi ut eripiatur, adjutorium com- venimus, ut. de monasterio Gregofii quosdam fratres
modare. Vade ilaque, et ab hodierna die continuis in mililiam mittamus ; alque alteri prajcipiens, ad-
triginta diebus offerre pro eo sacrificium -stude, ut jurixit-:.Scribe-Marcellum,Valentinianum, g9 Agnel-
nullus omnino p.selermiltatur dies quo pro absolu- lu.m, atque.alios, quorumj eognitionem ego non ha-
" lidne illius salularis hoslia' b non mactetur. > Qui beo-.Quibus expletis addidit, dicens : Scribe et hune
protinus abscessii, ct dictis paruil. Gregorio aulem, ipsum qui nos aspicit. Ex"qua visione Geronlius-cer-
curante,- atque evolutos dies minime numeranle, tus effectus, factb inane, innoluit fratrihus quot et
idem fraterqui defunctusfuerat noete quadamfratrii 3 qui essent ex-eodem monasterio morituri, sequeillos
suo c Copiosoper visionem apparuil. Quem ille cum continuo seculuruhi. Cura die alio proedictifratfes-'
vidisset, inquisivit, dicens : Quid est frater ? Quo- mori cceperunt, atque sub eodem ordihe rsein mor-J
modo es? Cui ipse respondit : Nunc usque male fui, tem secuti sunt qiio fuerant in descriplione nominali,
sed jam modo bene sum, quia hodie communionem ad exlremum vero et ipse ohiil, qui eosdem fratres
recepi. Quodidern Copiosuspergens prolinus in mo- morituros prsevidit.
liasleriofralribusindicavit. Fralres vero sollicitecom-
19. Alius etiam frater in «odem monaslerio Meru-
putaverunt dies, et ipsum diem fuisse invenerunt, lus vehementer lacrymis atque eleemosy-
eo oblatio fuerat cum dicebalur,
quo pro trigesima completa;
nesciret auctore Gre- nis, ex.Gregofii virfvenerabilis doclrina, intentus ;
etCopiosus quid;pro eo.fralres, vero ex qre illius pene nullo lempore ces-
gorio, agerent, et fralres ignorarent quid de eo Co- psalmodia
uno dum sare consueverat, excepto cura aut alimenlum. cor-
piosus vidisset, eodemque tempore agnos-
cit ille oblationem,. illi audiunt somnium, trigesi- pori, aut tnembra dedissel sopori. Huicnocturna,
visione quod ex albis fioribus corona.de;
rriuniquediemcognoscunt; concordanlesimul visione coeloin apparuit
et sacrificio, res aperte claruit, quia frater quem sub caput illius descehdebat, qui hiox molestia.
cum magria securitate animi at-
animadversione sententi_e Gregorius roori permise- " corporis occupatus,
que hilaritate defunetus est. Ad "cujiis sepulcrum,.
rat, per salutarem hostiam a supplicio liberarat (Lib. dum,-
iv" Dial., c. 55). posl anrios quatuordeeim, Petrus, qui ponlifi-
17. S.edquia idem venerabilis Pater quemadmo- calus islius Gregorii tempore monasterioeidemprse-
' dum fratribus terrori tanta de eodem
fuefit, ex parte jam teligi, qua- fuit, sihi sepulturam facere v.pluisset,
liler ejus exemplis iidem profecerint, breviter indi.- sepulcro fratris Merulifragranliasuavitatis emanavit,
candum putavi. Frater quidam in eoderfimonasterio, ac si illic-florum omnium fuissent odoramenta con-
nomine Antonius, beato Gregorio sedulus adhserebat, gesta. Ex qua re manifeste patuit quia veruin fuit
HExcusiplerique,terrerel, atgue qculpaprohiberet. • «In Turon. et Ulic, qui.hic dicitur Copiosus,,ap-
Bollandusnostris Mss. quos sequimur concinit. In- pellatur Speciosus; priusfamen Iegilur Copio.M.,-in.
Reg. et Colb. omittitur alqiie-a culp. prohib. iisdem Codd.
h Ila cumMss. onmihus Bolland., uhi alii Editi ha- d Ita cum omnihus Mss. nnstris Boll. In al. Edit.,.
lient jion offeralur. Porro qui hic dicitur monasterii aclregionempatrim cmlcstis,per contemplationenfper-
pr_eposiius,appellatur o.z&vo'f.o. in Dialogis a Zacha- ' vol.
ri.aGjreecetr.anslalis.Observa hic originem SOmissa- e Editi,' quia Dqminusjuss't miqrare ie. •
rum pro defunctis. f Plerique Excusi, nimc minimerecurdor:•
ii S. GREGORII MAGNI VITA, AUCT. JOANNE DIACOMO.LIBER I. 72
quod per nocturnam visionem lanti Patris discipulus i i gorius":Bene, inquit, Deiri, quia de ira sunt eruendi,.
Vidit (Dialog. lib. iv, cap. 47). et ad Christi gratlam convocandi. Rex, ait, illius
20. Aiius quoque in eodem nionaslerio Joannes provincise quomodo nuncupatur? Mercatpr respondit":
dictus est, magnse indolis adolescens, a qui setatem _ElIe vocatur. Et Gregorius alludens ad nomen, dixit:
suam inteliectus ethumilitatis dulcedine, et gravitate Bene, quia rex dicitur a JEUe. Alleluia etenimin
morum, imminente Gregorio, transcendebal. Huie laude Crealoris in partibus illis oportet decantari
..grotanti, alque ad extremum deducto, pernoctur- (Bed.lib. u, c. 1, Hist. Angl.).
nam visionem sub habitu senis bealus apostolus An< 22. Mox itaque accedens ad B.enedietum, aposlo-
dreas apparuit, et hunc virga tetigit, eique dixit: licsesedis pontificem, coepit vehementer expetere ut
Surge;.ex hac enirri molestia modo minime morieris, in Brilaniiiara aliquos verbi ministros milteret. Quo
sed paratus esto, quia longum tempus hic faclurus cum neminem ire velle cognosceret, semetipsum quo-
non eris. Qui dum jam esset a medicis desperatus, que non dubitavit higerere, dummodo. sibi pontifex
repente sanatus est atque convaluit. Rem quam vi- licentiam commodarel. Quilieetcummagna cuncta-
derat riarravit, seque per bienniumin Deisefvitk), tionetotius cleri^ic populi Gregorium sponte profi-
sicut prsedixi, ultra -setatis suse annos exhibuit: Evo- eisci cupienlem abire permisit, imprecatus ei divirii-
lutis aulem duobus annis, cum quidam frater fuisset ]} ius' prospera rriinislrari.
mortuus, atque in monasterii ejusdem cceineterio a 23. De cujus absentia Romaniplurimiun perturbati,
Gregorio fratribusque sepultus,- cunctis.inde disce- deliberato consilio, trifarie per loca yiae contigua
denlibus, idem Joannes, sicut postmodum pallens et unde poutifex ad beati Petri basilicam profecturus
tremens Gregorio et fratribus indicavit, sollis inven- erat, partiunlur, eumque lurmatim taliter e alloquun^
tus, ab eodem fratre qui sepultus fuerat de sepulcro tur : Petrum offendisli, Romam destruxisli, quia
vocatus est. Quod.mox etiam subsequens finis osten- Gregbrium dimisisti. Quibus sentenliis omnino papa'
dit. Nam post dies decem h correptus febribus, mo- perterritus, misiteontinuonuntios, qui virum Domini
riendo vocantem secutus esl. Verum quia longum est revocarent Gregorium. Quod ipse sibi commeantibus
el nvulla restant quse de hujus viri sanctirhonia certis jam prsedixerat forefuturum.
possunt attestationibus prsedicari, quae etlam ex rela- 21. Jamque trium dieriun itinere f profligato, ad
tione majorum, scriptisve.priorum compererim, his quemdam locum requieturi, forte diverterant, quo
inserenda decrevi. . singulis quiescenlibus, Gregorius lectitabat. Queia
21. Quadam die, cum advenienlibus nuper nego- locusta superveniens coegit paululum a legendd
'
tiatoribus, multa venalia in foro Rqmanse urbis fuis- quiescere, et ex consideratione sui nominis docuit
sent proposita,' mullique. ad emendum undique i_Jeum in eodem loco se slare debere. f s Tune ferfcur
confluxissent, contigit et Gregorium virum Deo di- dixisse : Locusta, inquit, dici potest, quasi loco sta. ]
gnissimum prseterire : qui cernens inter alia pueros Statimque comites adhortatns, festinantius ire certa-
corpore candidos, forma pulcherrimos,, vultu 3@ bat; sed prsevenientibus apostolicis nuntiis, licel ma-
venustos, capillorum quoque nilore_perspicuos esse gnopere tristaretur, redire tamen ad proprii compul-
venales, interrogavit mercatorem de qua patria illos sus est monasterii curam.
attulisset. Ille respondit : De Britannise insula, cujus 25. Denique cernens Benedictus, venerabilis ponti«
incolarum omnium facies simili candore fulgescit. fex, virtutum gradibus Gregorium ad alta conscen-
Gregorius dixit: Chrisliani sunt iidem insulani, an dere, violenter eum a quiete monasterii sui abstra-
adhuc paganis- tenentur erroribus implicati? Merca- liens, ecclesiastici ordinis officio sublimavit, levitam»
tor respondit: Non sunt Christiani, sed paganis te- que septimum-ad suum adjutorium consecravit. 31
nentur laqueis irretiti. Tunc Gregorius acriter in- In quo venerabilis levita Gregorlus tanta humilitate
gemiscens:Heii! proh dolor! inquit, quam splendidas viguit, lanta solerfciaministravit, ut in ecclesiasticse
facies princeps [tenebrarum, nunc possidet, tanta- hierarcbise ministerio videretur divinis angelis non
que ° fronlis species vacuam ab interna Dei gratia solum nitore habitus, verum etiam claritate morum
mentem gestat. Rursum interrogavit quod esset vo- j) probabilium quodammodo co_.quafi.
cabulum gentis illius. Mercator respondit : Angli 26. Nec multo post pro responsis ecclesiasticis ad
voeantur. At ille : Beiie, inquit, Angli, quasi angeli, urbem Constantinopolim a Pelagio praesule destina-
quia et angelicos vultus babent, et tales in ccelis lur, ubi quamvisin lerreno conversarelur palatio, vitse
angelorum decet esse coneives. Iterum ergo interro- ccelestis non intermisit propositum. Secuti namque
gavil quod nomen haberet ipsa provincia. Mercator sunt eum multi ex suo monasterio fratres, germana
respondit: Provinciales illi Deiri vocantur. Et Gre- devincti charitate. Quod divina factum disDensatione
«Mabill., Gussanv. et alii, repugoantibus Mss., froniis speciosi. Utic, frontis specioswgralim.
qui mtatemsuam inlellectu, et humililate, ,et gravitate, d"Andeg. et Utic. Alle; taus etenim Dei Creatoris
docente Gregor. Bolland. Mss. coiisentit, nisi quod oportei illis in parlibus clecantari.
proh imminente habet docente. e Big.,- Alloquuntur: Eia, apostolice, quid fecistit
Mabili. et Guss.,-.m)asMs,carne solutus est. Uter- sanctum Petrum.
que tamen in margine notat leclionem Mss. quod f Bigot. superscribitur, id est expenso.
etiam alibisupraetinfraprsestiterunl. Editio Gussanv. s Quse hac parenthesi clauduntur legunlur in omni-
uoii videtur a Mabill. discrepare. bus Editis, apud Paulum Diaconum et in uno tantuin
- c Andeg., frontispicii gralia. Gemet. ac Big., exMss. noslr-is, Colb. sc.
75 S. £REGORII MAGNIVITA, AUCT. JoANNE DIACONO.LIB.I. 74
conspicitur, ut.eorum videlicet exemplo adorationis _i suse de discipulorum cordibus amoveret.j Cui Grego-
ut inde
placidum littus quasi anehora. funeslringeretur, et rius dixit:-« Mira res est valde quam astruis,
dum causafum ssecularium continuatis verliginibus nobis dubietas surgat unde discipnlorum corda fue-
fluctuaret, ad illorum consbrlium, velut ad tulissimi runt a dubietate sanata. Quid enim deterius dici po-
vera carne dubium
portus a sinum, refugeret. Ac licet illud eum mini- test quam ut lioc nobis de ejus
Eterium a monasterio abstractum a pristinse quoque fial, per quod discipuli ejus ad fidem ab omni dubie-
quietis vita mucrone suse occupationis exstinxerat, tate sunt reparati. Si enim hocnon habuisse aslrui-
intereos tamenper studiosselectionis alloquiumquo- tur quod ostendit, unde fides discipulorum ejus est
tidianseaspiratio compunciionisanimabat(Berf. lib. n, confirmata, inde nostra destruitur. i Eutycbius ait:
c. 1, flis.or. Angl.). « Corpus palpabile' habuit, quod ostendit; sed post
27. Horum ergo consortio non solum a terrenis est confirmata corda palpantium, omne illud in Domino
munitus incursibus, verum etiam ad vitse coelestis quod palpari potuit in subtililatem est aliquam re-
exercitia magismagisque succensus. Nam ab eisdem dactum.. AdhsecGregoriusrespondit:«Scriptum est:
fratribus enixe"rogatus, maximeque b a Leandro Christus resurgens -a mortuis, jamnon moritur, mors
Hispalensiepiscopo, qui pro causis wisigothorum le- illi ullra non dominabilur (Rom. vi, 9). Si quid ergo
galus eodem tempore Constantinopolim venerat B in ejus corpore post resurrectionem potuit mulari
compulsus est ut librum beatiJob, multis involutum contraveridicam Pauli senlentiam, Dominus fediit
mysteriis, enodaret (Epist. inexpos. B. Job, cap. 1). inmortem post resurreclionem. Quod quis dicere
Neque ille negare potuit opus quod sibi amor frater- vel stultus prsesumat, nisi qui veram carnis ejusre-
nus multis utile imponebat futurum, sed eumdem surrectionem denegaf. . Tunc Eutychius objecit, di-
librum.quomodo juxta litteram intelligendus, quali- . cens: i Cum scriptum sit: Caro et sanguis regnum Dei
ler ad Chrisli et Ecclesisesacramenta referendus, quo possidere non possunt (I Cor. xv, 50), qua ratione
sensu unicuique fideliumsit aptandus, c per trifarias credendum est resurgere veraciter carnem ? . Cui
intelligendi species miranda ratione perdocuit : in Gregorius respondit: . In sacro eloquio aliter caro
qulbustamen ita de virtutibus vitiisquedisseruit, ut dicitur juxta naturam, atque aliler juxta culpam, vel
non solum videatur eadem verbis exponere, sed for- corruptionem. Caro quippe dicitur juxta naluram,
inis quodammodovisibilibusseupalpabilibus demon- sicut scriptum est: Hoc nunc os ex ossibus meis, et
Elrare. Unde non est dubium perfectionemipsarum caro de carne mea (Gen. ii, 23); Et: .Verbum caro
eum consecutumfuisse virtutum, quarum lam efflca- faclum esl, et Itabitavit in nobis(Joan. i, !__.).Caro
citer valuit indieare profectus. vero juxta culpam, sicut scriplum est : Non perma-
28. Prseterea venerabiiis levita Gregorius in eadem n nebit spiritus meus in hominibus istis, eo quod sunt
urbe regia constitutus, nascentem novam hseresim caro (Geues.vi, 5). Et sicut Psalmisla ait: Memora-
Je stalu nostrse resurrectionis cum ipso quo orta est ius est quia caro-sunt : spiritus vadens, et non re-
initio, d juvante gralia calliolicse veritatis, attrivit diens (Psal. LXXVII,59). Unde et diseipulus Paulus
(Li&. xiv Mor.... 72 et seq. Beda lib. l, c. 1, Histor. dicebat: Vos autemin carne non estis, sed in spirilu
Anglic). Siquidem B Eutychius, ejusdem civilalis (Rom. vni, 9); neque enim in carne non erant qui-
tpiscopus, libro de Resurrectione mortuorum con- bus epistolas transmitlebat; sed quia passiones car-
fecto, dogmatizabat corpus nostrum in illa resurre- nalium desideriorum vicerant, jam liberi per- virtu-
clionis gloria impalpabile, ventis aereque subtilius tem spiritus in carne non erant. Quod ergo Paulus
esse fulurum. Quod Gregorius audiens, et ratione aposlolus dicit: Quia caro et sanguis regnum Dei
veritatis, el exemplo dommicseresurrectionis proba- possiderenmfpqssunt (I Cor. xv, '50), carnem secun-
^it hoc dogma orlhodoxsefidei otonimodo esse con- dum culpam intelligi voluit, non camem secundum
trarium. Calholiea etenim fides habet quod corpus naturam. Unde el mox quia carnem secundum cul-
noslrum in illa immortalitalis gloria sublimatum, pam dicerel, ostendit, subdens : Neque'corruptio
subtile quidem sit per eflectum spiritualis polentise, incorruptelampossidebit, lit illa ergo ccelesti gloria
sedpalpahile per veritatem naturse, juxta exemplum „ caro secundumnaturam erit, sed secundum passionis
doiriinicicorporis, de quo a mortuis resuscilato dicit desideria non erit, quia devicto mortis aeuleo, iu
ipse discipulis: Palpate et videle, quia spiritus carnem seterna incorruptione regriabit. . Quibus auditis, Eu-
et ossanon habet, sicut me videlishabere (Luc. xxiv, lychius consentire se protinus respondit; sed tamen
59). Cumque boc 32 evangelicse veritatis teslimo- adhuc corpus"palpabile resurgere posse denegabat:
uium Gregoriusprotulisset, Eutychius ait: «Idcirco qui etiam in libello quem de resurreclione scripserat,
hoc Dominusfecit, ut dubitationem resurrectionis Pauli quoque teslimonium indideral, dicentis: Tu
a ln omnibus Mss. nostris, portus voluminatiltora- nostri Mabill. et Guss., mendose,
ih Redemptoris.Apud
que refugeret. Quse eliam suis Mss. legil. Mabill. atlribuit, pro atlrivit.
Lectio nostra quse est Edilorum omnium, convenii ?Eodem pene errore laborabat quidam Ilierax
cum epistola sancli Gregorii ad Leandrum,"unde ha.e pseudomonachus. Nimirum, is docebaVItanc carnem
traussumpla.
1 De Leandro consule quse diximus ad epistolam nonresurgere, sed pro eaVite aliam; et hanc in terram
dissolvi, inquit scriptor sancti Epipb., ejusque
Moralibus ^rsemissam. ejusd. Vilscnuni. 27. Hunc repressit Epi-
c Turon., per triginta quinquelibr. seriem; quseiii discipulus,
ad sunt phanius tum miraculo tum doctissima ex sacris Lit-
Bigot, marginem rejecta. teris dissertatione.
^Excusi quique cum Mss. Colb., mvunte " gratia
'
I^TfiOL. LXXV 3
7S g. GREGQRII MAGNJ.VIT..., AUCT. JOANNE DUCONU,.Ll.B. I. 76
quod seminasnon viviftcabilur, msi prtus morialur; et _A. 32. t Pelagius. episcopps dilcclo (ilio.Gregorio ve.
quia non "corpusquodfulurum est seminas, sed nudum, nerabili diacono. Oipnia, quidem quse nccessarisi
granum (I Cor. xy, 56). Hoc nimirum oslendere fe- fuer.iim*,per Honojalum notarium tibi cur,avimusiu-v
stinans, quia caro vel palpabilis, vel ipsa npn erit, dicare: qiiem cum ftatre et coepiscopo Sehastiano
dum sanctus Apostolus de resurrectionis agens gloria^ adJilectiqnem luam diresfmus, ul quia Hlisin par-
non eorpus quod futurum esl seminari dixerit, seq\ tibus ad Ra(vennam usque nunc cum viro glorioso
nudum granum. Sed ad hsec Gregqrius Tespondil: dpmnp, Decio patricio fuit, ipse sua relatione te ex
« Paulus apostolus dicens :,33 Non corpus quod fu- omnibus sludeat, informare ; vel si qua necessaria
turum est seminas, sednudam granum,\\oc insinuat judicaveritis, possit domno imperatori suggerere.
quodvidemus, quia videlicet grannm cum culmo et Quia tanlsecalamilales ac tribulaliones nobis a per-
ioliis nascitur, quod sine culmo et foliis seminajur. fjdia,Langobardorum, illata. sunt, contra suum pro-
.Mle itaque in augmenlo glorise resurrectionis non prium jusjutandum , ut nullus pqssit ad referendum
dixit grano s.eminis deessequod erat, sed adesse sufficere. Prsedietumaulem fratrem Sebastianum quo
quod non eral. Tu autem dum verum corpus resur- modo, susceperimjis, vel in quali.apud nos, le sugge-
gere denegas, nequaquam dicis adesse quod deerat, renle , fuerit cliaritale, ipsius poleris telatione co-
sed deesse quod erat. t 1 gnoscere. Qui etianrgig, promisit nobis necessilates
B
29'. Tunc itaque Gregorius Romanus diaconus et , vel periculaHotius Italise piissimo anmno imperalori
Eut3rchiusConstantinbpolilanus episcopus, hac de re suggerere.. Loquimini ergo et traclate pariter,. quo •
in longam conlentionem perducli, gravissima ccepe- modo nostris possitis celeriter subvenire. periculis :
runl ali invicem a simultalione resilire. Tum pisa quia ita hic coangustata. esl respublica, ul iiisi Deu.
mcmoiia. Tiberius h Coi.slan.inus imperator, secrelq piissimi in corde principis d inspiraverit. ut insilam
uirumque suscipiens, quid inter eos discordiseversa- sibi misericordiam suis famuVislargiatur, Qet supe?
retur agnovit, et uTiusque partis allegatlonem.subti- illa diacoposin , vel unum. magistrum. militum , e_'
liter pensans , eusiidemlibrum qncrn Eiitychius.de unum ducem dignelur concedere, in^omni simus an-'
res.ureciioiie conscripserat suis quoque c allegatio- guslia destituti, quia n.axime partes Romanse omni;
nibus" deslrnens, debberavit ul fiammis cremari de- prsesidiovacuata. videntur, el exarchusnullhm nobis
buisset. A quo videlicet piissimojmperalore ul simuL posse.remedium facere scribit, quippequinec adillas
egressisunl, post longissimsedisputationis conflictum partes custodiendas se testatur posse sufficere. Impe-
pa.iter segrotantes in leclulum deciderunt. ret ergo illi Deus nostris velociter periculis subveni-
•50. Guni ergo Gregorius validissimis febribus se- re, anieqnam nefandissimsegenlis exercitus loea qus_
Bluarel, Eulychius, cum morte confligens, pellera G | adhuc a republiea detinentur, Deo sibi conlrario,
manus suse tenebat coram onmihus, dicens :Confiteor. quod absit, pra.valeant occupare. Presbylerum>aulem
quia omnes in hac carne resurgemus. Post quam ca-. ad nos, Deo,juvante, retransmittere feslina,quia elin
liiolicoe (idei eonfessionem defun.ctusest; quo mpr- monnslerio tuo, et in opus cui eum pr-3po_uimus,ne-
tuo, guia pene nullus erat qui ejus dicta sequer.etiuy cessarius esse omnino cognoscilur. Data quarlo no-
Gregorius dissimulavil coopta.persequi, ne in favijlas narumf Oc-obrium, indictione leriia (Concil. lom. V,
vidrr.elur-verba jaculari. episl. 5). i
51. Quanla aulem aucloritale mi.nisleri_qm.suiapo-. 55. Huic suo cujus hic papa Pelagius "monasterio
ciisiar.a.us impleverit, quantos reverenlia. apud Au- meminit, Siculus Maximianus, qui poslea Syracusa-
gustos exstiterit, quaiitaque solliciludine afflictse. nus episcopus exstili., codem tempore prsefuit. Qui
l.alis. succurri ssepius feceril, si qu.is plenius nosse.. ad-venerabilem levitam Gwgorium in ejusdem regisa
deskieral, epislokss antecessoris sui papse Peiagii ad u>his palatio pro responsis ecelesiasticis desudan-
eum. super muhrmodis Ecclesise Dei.necessilatibus. tem, visiialionis gratia, cum fraliibus venit (Lib.m,
destinatas, quse haclenus in scrinio sanclse sedis Dialog,. cap. 56); et dum ad inonasterium sibi quq-
aposlolicSesludiosissime conservantur, percurrat, ex qi;e commissum Romam redirel, in mari Adriatico
quarum inulliludine hie unam intersero, (juatenus et J) nimia.tempestate deprehensus,-insesiiroahili ordina
illins minislcrii qualilas., et reliquaruni quqque con- alque inusitato rni.aculo erga sc, cunclosque qui
sefjuentia-cognosealur. Quseita se l.abcl.: secum. aderant omnipolenlis Dei et iram' cognovit et
a. Ita Mss., ubi Edilor.es lpgerunt, simullate. In, coposin. vel diacopidsin, signific.are a.rarium publi.
Mor-alibus,lib. xiv, n. 74.,ubi hsec rrferuntur,, logitur cum. Sic eam-hilellexisse videlur-Pel. Dam., I. vu,
quoque simullalione; necnoni. i, epist. 2, et alilji. cpist. 5 : Qui peculalus crimen incurrit, in diacoposin-
h Comiplein.omnibris fiditis , Constaniinopolita- cogitur inferre quod tutif. Bollan.l. .docet- idem. esso '
nus, ]iro Constaniinus, quod in omnibus tam Aiora- ac discis.ionem a SIKZOTTT.., discindo. Cangio diaco-
lium quam Jo.iiinfs Diac. Mss. exhibetur. Sane lunc posis est moleslia, angnslia, a xoTrita,lasso.- Utrum-
Constantinopolitanus iinperator npn dicebatur,' qui- que fefellit lectip vulgala Editorum, et supe.rilianv
Rotnanb imperio solus prsecJral. Tiberius Auguslus' d':acoposin,cutn.in fere omnibus Mss-.iegatur, et su—
cogiioininabalur, Constfintinus. per iU'i, quasi,, el prmler illa. Itaque censemus, dia-
c'In coposin, vel diacopiosin, commodius intelligi.de sera-
d In Bigql. superscribitur, affirmationibus.
Andegay.; Utic, Bigot. elGemet., impemve- rio et peeunia, pro iabore scilicet miliiati<erogauda,
rit. nimirum a _ia, propler, (l y.oirog,lubor^
0 Vulgati.cum Reg., aliis renitentibus Mss., super '- In Geinel. et Bigot., Ocio.riarum. Gussanv., ai.
. illam didcoposin. Uiic. hahel, super omnia iila dia- - marginem, pro iudiciione 5, nolat indictt'6, quod"
cop. In hoc Codicejil in Bigot. aunotatur vocem dia- nec in Mss. nostris reEerilur.
 77 S. GREGORHMAGNIVITA, AUC.T. JOANNE DIACONO.,LIB. I. 78
gratiam. Nam cum in eorum morte venlorum niniie-Jk' rent, ibique se fame et siti deficere formidarent, ad
. talibus luctus elevati scevirent, ex navi clavi perditi, Ecclesisejanuam veniebant, ad bibendum liauriebant-
arbor abscissa est, vela in undis projecla, totumque aquam, quseusque adfenestras excreverat, et tamen;,
vas navis nimiis.quassatum flue.tibus ab, omni fuerat intra ecclesiam c ut aqua nullo modo diffluebat.
suacompage dissolulum. Rimis itaque patentibus, in- Stans autem ante januam, ad ostendendum cunctis-
travit mare, atque usque ad. superiores. labulas impler meritum martyris, et aqua ad adjutorium erat, et-
vit; ita ut non magis navis inter und.as quam undse, aquanon erat ad-occupandum locum. Quodnimirum
jam intra navini, esse viderentur. Tunc in eadem, miraculum Babylonici illius ignis miraculo non dissi-
navi reaidentes, non jam exmorlis vicinia,, sed ex mile poterit sestim.ari,qui lrium<puerorum et vesli--
ipsa ejus pr_.se.nti vi.ione turbali, omnes sibimeti- menta non tetigit, et vin.culaincendit (Dan. m).
psis pacem ded^runt, corpus et sanguinem Redem- 56. Tunc etiani innumerabilis multitudo serpen-
ptoris acceperunt, Deo se singuli commendanles, ut tium cum magn.odracone, iri modum trabis validse'
eorum animas benigne susciperet, quorum corpora per Tiberini fluminis alveum,-in mare descendit; sed
ita pavendse morti tradidissel. Sed omnipotens Deus, suffocalse bestise inter salsos maris turbidissimi flu-
qui epruni mentem mirabiliter terruit, eorum quoque ' <?tussine mora.in litlore decidenml suaque putredine-
Vitamper merituiri Gregorii famuli sui, pro cujus B totum, aerem corruperunt ( Gregor. Tur., l. x liist.
. rpeciali amore veuerant, mirabilius reservavit. Nam c.i). • •
diebus qcto navis eadem usque ad superiores tabulas 57. Secuta est e vestigio clades iiiguinaria, quai"
aquis plena, iter proprium peragens, enatavit. Norio Romanam urbem adeo vehementi pestilentia lania-
autem die a ad Gbolronensis caslri portum deducta vit, ut etiam corporali visu sagiltse ccelitus venire,
cst. Ex qua exierunl omnes incolumes, qui cum prse- et singulos quosque perculere vlderenlur.'Quse in "
dicto Maximiano viro venerabili navigabant. Cumque mense undecimo veniens , prlmum omriium, juxfa
post eos ipse quoque fuisset egressus, mox in ejus- illud quod in Ezechiele propheta legilur : A sanctua-
ilem portus profundum navis demersa est, ac si illis rio meo incipite (Eeech. ix, 6), Pelagium papam
gg egredientibus pro pondere sublevalione caruis- pereulit, et sine mora exstinxit. Quo defunclo, ita
set; et quseplena hominibus in pelago aquas porta- in reliquum vulgus dessevit, ut, sublraciis habitatori-'
vefat atque natarat, Maximiano cum fratribus rece- bus, d domos in urbe plurimas vacuas omnino reli-
flenle, aqua sine hominibus in portu nec porlare querit. ''. . < :
-valuit nec natare;ut hinc ouinipotens Deus oslende- 58. Eodem tempore in monaslerio venerabilis le-
ret quia per meritum Gregorii, quem fratresAisi- vitse Gregorii puer inquietus valde, Theodorus no-
laverant, hanc onustam sua manu lenuerat, quae'v. mine, cum-fratre religioso magis necessitate quam
ab hominibus vacua permanere non potuit super voluntale degebat, cui nimium gravis erat si quis el
aquas. pro sui saliile quidquam dicebat. Bona aulem non
. 5L Igitur postquam Romam Gregoiius venerabilis . solum facere, sed etiam audire nbn poterat. Nun-
levita Teversus est, aliquanto interjeclo tempore, quam se ad sanctae conversationis habitum venire,
tanta inundatione Tiberis fluvius alveum suum egres- jurando, irascendo, ac deridendo testabatur : qui ta-
sus est, tantumque excrevit, ut ejus unda super men ejusdem peslilentise clade percussus gg in in- •
muros urbis infiueret, atque in ea regiones maximas guine, est perductus ad mortem. Cumque exlremum
occuparel, et antiquarum - sedium plurima b nioni- spiritum ageret, corivenerunt cum Gregofio fratres,
' menta
dejiceret, ecclesiastica qubque horrea violen- ut egressum illius orando'protegerent.- Jam corpus
ter subverteret, in quibus nonnulla modiorum tritici ejus ab extrema fuerat parte prsemortuuin, in solo
millia pefiere. tantummodo pectore vitalis adhuc ealof anhelahat.
55. Tune siquidem apud Veronensem urbem ilu- Cuncti autem e fratres qui aderarit, tantopro-eo coe-
vius Alhesis, ut idem Gregorius refert (Lib. m perunt enixius orare, quantum-eum jam videbant
Dialog., cap. 19), excrescens, ad beati Zenonis sub celeritate discedere, cum repenle coepit eisdem
martyris alque pontificis ecclesiam venit. Cujus ec- ^ fralribus assistenlibus clamare, alque cum magnis
clesiaedum essent januse apertss, aqua in eam mini- vocibus oraliones eorum"" interrumpere, dicens : « Re-
me intravit. Quse paulisper crescens usque ad fene- cedite, ecce draconi ad devorandum datus sum, qui
stras- eeclesia., quse eranl tectis proximse, pervenit; propter vestram' prsesentiam me devorare non po-
sicque stans aqua ecclesisejanuam clausit, ac si illud tesl. Caput meum in suo ore jam absorbuit; date
elementum liquidum m soliditatem parietis-fuisset locum, ut me amplius non cruciet, sed faciat quod
mulatum [A/. immutatum]. Cumque esse.nl mnlti faclurus est. Si ei ad devorandum datus suin,, quare
inlerius inventi, sed aquarurri magnitudine circum- propter vos moras patior? .Tuncfratres cumGregorio
data omni Ecclesia, qua possent egredi non babe- coeperunt ei dicere : «Quid est quod loqueris, frater ?
a Al., Cortonensis. Cortona urbs est anliqua Bru- nibusMss. a nobis reperlum.
tionum, ad-mare Ausonium, nunc Crotona dicta in d Utic, domus in urbe plurimmwcum<omnino re-
Calabrla ulteriore. manerent. . . . . ,
. h Bigol., Colb., Reg. etGemet., mmnia. Ita ouo- e"Abesl j?oh'.s ab Utic, Gemet.,
' Reg., Colb. et
quec apud Paulum Diac. Bigot. .
In editis. si excipias Bolland, deest «., in om-
 79 S. GREGORII MAGNI VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. I. 80
crucis t ille ad lamenta "
signum tibi sanclse imprime. Respondit l
&, poenitenlise convertatur. Pensate ergo
cum magnis elamoribus, dicens : « Volo me signare, qualis ante conspectum districti Judicis pervenit, cui
sed non possum, quia squammis liujus draconispre- non licet flere quod fecit. Et habitatores quidem non
mor. * Cumque hoc fratres audirent, a una cum le- ex parte sublrahunlur, sed pariler corruunt. Domus
vita Dei Gregorio in terram prostrati, cum lacrymis vacuse relinquuntur , filiorum funera parentes aspi-
cceperunl pro ereplione illius vehementius Dominum ciuni, et sui eos ad interitum hseredes prsecedunt.
deprecari. Et ecce subito ccepii seger cum magnis Unusquisque ergo noslrum ad pa.nitenlisc lamenta
vocibus clamare, dicens: « Gralias Deo, ecce draco confugiat, dum flere ante percussionem vacat. Revo-
qui me ad devorandum susceperat fugit, oralionibus cemus ante oculos mentis quidquid errando commi-
vestris expulsus stare non potuit. Pro peccatis meis simus, et quod nequiter egimus, flendo puniamus.
niodo inlercedile, quia converli et ssecularem vitam Prseveniamus faciem ejus in confessione (Psal. xciv,
relinquere fimdilus sum paralus. i flomo ergo qui, 2), et, sicut propheta admonet, levemus corda no-
sicul jam diclum est, ab exlrema parte fuerat prae- stra cum manihus ad Deum (Thren. m, 4). Ad Deum
mortuus, Gregorii precibus el morte corporis caruil, quippe corda cum manibus levare, est oralionis no-
et salulem animse acquisivil (Lib. IVDial. cap. 58). strse studium cum merilo bonse operationis erigere.
59. Sed pestilentia supra, modum sseviente, quia g] Dal profecto , dat tremori nostro fiduciam, qui per
Ecclesia Dei sine rectore esse non poterat, Grego- prophelam clamat: Nolo mortem peccatoris, sed ut
rium, licet totis viribus renitentem, clerus, senatus cenverlatur et vivat (Ezech. xxxm, 11). Nullus autem
populusque Romanus sibi concorditer pontificem de iniquitatum suarum immanitate desperet. Veter-
delegerunt. Quem ille apicem totis viribus evitare nosas namque Ninivilarum culpas triduana poeniten-
decernens, sese indignum omnino tali honore clami- tia abstersit (Jonm m, 10), et conversus lalro vitse
tabat; videlicet meluens ne mundi gloria, quam prsemia etiam in ipsa sententia suse mortis emeruit
prius abjecerat, ei sub ecclesiastici colore regiminis (Luc. xxm). Mutemus igitur corda, et prsesumamus
aliquo modo subrepere potuisset. nos jam pereepisse quod pelimus. Citius ad precem
40. At ubi decretum generalitatis evadere nequi- Judex flectitur, si a pravitale sua petitor conigatur.
vit, consensurum se tandem aliquando simulavil, et Imrainente ergo tantas animadversionis gladio , nos
imperalpri Mauricio, cujus filium ex lavaoro sancto imnortunis precibus insistamus. Ea namque quse
susceperat, latenter litteras destinavit, adjurans, et ingrata esse hominibus solet importunitas, c Judici
mulla prece deposcens, ne unquam assensum popu- veritatis placet,-quia pius ac misericors Deus vult a
lis prseberet ut se hujus honoris gloria sublimaret. se precibus veniam exigi, quia quanlum meremur
Sed prsefectus urbis, h Germanus nomine, ejus nun- Q non vult irasci. Hinc etenim per Psalmislam dixit:
tium anticipavit, comprehensumque ac, dirupiis epi- Invoca me in die tribulationis lum; eripiam te, el
stolis, consensum quem populus feceral imperatori magnificabis me (Psal. xxix, 15). Ip_e ergo sibi te-
direxit. At ille gralias agens Deo pro amicitia diaco- stis est quia invocantibus misereri desideral, qui
ni, eo quod locum deferendi ei honoris, ut cupierat, admonet ut invocelur. Proinde, fratres charissimi, .
reperisset, data prseceptione ipsum ordinari prse- conlrito corde, et correclis operibus crastina die,
cepit. [ primo diluculo, ad sepliformem d litaniam, juxta di-
' 41. Interim dum ab urbe
regia imperatorius prse- stributionem inferius designatam, devota cum lacry-
slolaretur assensus, et lues ipsa populum vehemen- mis mente veniamus. Nullus vestrum ad terrena
tius devastaret, venerabilis levita Gregorius verbum opera in agros exeat; nullus quodlibet negotium age-
ad plebem exorsus est, dicens: « Oportet, fralres re prsesumat, quatenus ad sanclse genilricis Dei
cliarissimi, ut flagella Dei, quse metuere ventura de- ecclesiam eonvenientes, qui simul omnes peccavi-
saltem prsesentia et experta timeamus. Con- mus, simul omnes mala quse fecimus deploremus, ut
' buimus, nobis adilum
versionis dolor aperiat, et cordis nostri districtus Judex dum culpas nostras nos punisse'
duriliam ipsa jam quam palimur poena dissolvat. Ut considerat, ipse a senlenlia proposilse damnationis
enim propheta leste prsediclum est: gf Pervenit j) parcat. ( Exstat hmcoratio post homil.)
gladius usque ad animam (Jerem. iv, 10). Ecce et- i&. i Lilania clericorum exeat ab ecclesia sancti
enimcuncta plebs ccelesiisirse mucrone percutitur, et Joannis Baplistse; litania virorum ab ecclesia sancti
repentina singuli csede vastanlur; nec languor mor- marlyris Marcelli; litania monachorum ab ecclesia
tem prsevenit, sed languoris moras, ut cernitis, mors sanctorum martyrum Joannis et Pauli; litania ancil-
ipsa prsecurrit. Percussus quisque ante rapitur quam larum Dei ab ecclesia beatorum maiiyrum Cosma.et
a Sanctus Gregorius bujus historiae meminit, tum bilur a Gregorio Turon., lib. x, cap. 1. Forlesup-
in bomil. 58 super Evang., tum libr. quarto Dialog., plicaliones illse non semel habilse sunt, ut censet
cap.. 57, dissimulata nihilominus sua prsesentia, mo- Baron., ad ann. 590, n. 12. De his ita narral Paul.
destise forte gralia. Diac, de Geslis Langob., lib. m : In primo elioro
h Utrum frater. esset Gregorii, disquisivimus in fuit omnis clerus; in secundo, omnes abbates cum mor
ejusdem Vita, Hb. i, cum 1, n. 5. nacltis suis; in terlio, omnes abbutissw cum congrega-
<=Reg., Golb., T.uron., Gemel., Ulic, Biget., tionibussuis; in quarlo, omnes infanies; iti quinlo,
judicio. omnes laici; in sexto, universmvidum; in septimo, «m»
d In Mss., lelaniam; efsic semper deinceps. Ha- nes mulieres conjugalw.
rimi litaniarum et processionum ordo aliter descri-
 81 S, GREGORH MAGNIVITA, AOCT. JOANNE DIACONO.LIB. T. 8__
Damiani; litania feminarum conjugatarum ab eccle- A in Romanaaurbis necessitate concurrite, qttia hosti-
sia beati primi martyris Stephani; litania viduarum libus gladiis foris sine cessatione confodimur, sed se-
ab eeclesia marlyris Vitalis; litania pauperum et in- ditione militum interno periculo gravius urgemur. »
fantium ab ecclesia beataeCsecilisemartyils. iffiregor. (Lib. i, ep. 5.)
Tur. lib. x Eist., c. 1.) 46.1tem Gregorius Joanni patriarehse Constanti-
45. Igilur dum magna multitudo a omnis setatis, nopolitano : «Si charitatis virtus in proximi dilectione
sexus gg atque professionis,juxta.prseeeplionem le- cbnsistit, si sic diligere proximos sicut nos jubemur,
vitse Gregprii, die constituta, .Dominumrogatura ve- quid est quod me bealitudo vestra non ita ut se di-
nisset, in lantum Iues ipsa judicio divino dessevit, ut ligit? Quo enim ardore, quostudio episcopatus pon-
intra unius horse spatium, dum voces plebs ad Domi- dera fugere volueritis scio, et lamen hsec eadem epi-
num supplicalionis emitterel, octoginta bomines ad scopalus pondera rie mihi debereni imponi non reslU •
terram eorruenles spiritum exhalarent. Sed nequa- tistis. Conslal ergo quia non me sicut vos diligitis,
quam destitit facundissimusrhetor populp prsedicare» quia ilfa me voluistis 38 onera suscipere quse vobis
ne al) oralione cessarent, donec mlseratione divina imponi noluistis. Sed quia vetuslam navim, vehe-
pestis ipsa quiesceret. "menterque confractam indignus ego infirmusque su-
44. Enimvero, cum adhucfuturus antistes putaret g scepi; undique enini fluclus intrant, et quotidiana ac
se principem a consensu consecrationis suse penitus valida lempestate quassataeputridse naufragium la-
avertisse, cognovit landem suas lilteras a Germano bulse sonant, per omnipotentem Dominum rogo ut in
pra.fecto urhis interceptas fuisse. Cujus rei gralia hoc mihi periculo orationis tuse manum porrigas,
iniperiale responsum, quod videlicet voluntati suse" quia tanto enixiiis potestis exorare, quanto et a con-
.contrarium b rebatur, pr_eveiiiens,quia palam egredi fusione tribulationum quas in hac terra patimur lon-
portas civilatis non poterat, a negotiatoribus expo- gius statis. . (Lib. I, ep. 4.)
nendum se, dissimulatq, ut fertur, habilu, callidus 47. Item Gregorius Tbeoctista. sorori imperatoris :
Impetravit, silvarum saltus expetiit, cavernarum la- « Mens mea veslrse veneraliohi quanta •devoliorie
tibula requisivit. In quibus dum ab omnibus summa substernitur explereverbis-nequeo; nec tamen me
sollicitudinequsereretur, c indicio columnse fulgidse, prodere laboro, quia et me tacente, in veslro corde
super se jugiler a coelo dependentis, agnoscitur, ca- legitis quid de mea devotione sentiatis. Miror autem
pitur, trabitur, et apud beati Pelri apostolorum prin- quodin me collatas dudurh continentias vestras ex
cipis templum summus pontifex d corisecratur. liac moderna pasloralis oflicii conlinentia distraxi-
45. Verum, quia sunt nonnulli Langobardorura stis, in qua sub colore episcopatus ad sseculum sum '
e perfidi, qui Gregorium appetisse .magis pontilicium | reductus, in qua tantis teprse curis inservio, quantis
Q
autument quam fugisse, operse pretium reor pauca me in vila laica nequaquam deservisse reminiscor.
flemultis inserere, quibus eum, in quantum sine per- s Alta enim quietis mese gaudia perdidi, et intus cor-
tinacisevitio potuit, noluisse pontificium, imo quasi.. ruens, ascendisse exterius videbr, unde me a Con-
pondus Importabile penitus cavere voluisse, luce cla- ditoris mei facie longe expulsum deploro. Conabar
rius manifeslem. Ait enim pene in ipso consecratio- namque quotidie extra mundum, extra carnem fieri, *
nis suse principio, in epistola Paulo scholastico : ciancta phantasmata h eorporis ab oculis mentis abi-
« Quidquid mihi ex honore sacerdotalis officii gere, et superna gaudia incorporaliter videre, et non
extranei arrident, non valde penso : de vobis autem solum vocibus, sed tolis medullis cordis ' ad Dei
mihi hac in re arridentibus, non minimum doleo, qui speciem anhelans, dicebam : Tibi dixit cor meumi
desiderium meum plenissime scitis, ettamen profe- Qumsivivultumluum, vultum tunm, Domine, requi-
cissemecredilis. Summus enim mihi profectus fue- ram (Psal. xxvi, 8). Nihil autem inhoc mundo appe- -
rat, si potuissem implere quod volui, si voluntatem tens, nihil pertimescens, videbar mihi in quodani.
meam, quam dudum cognitam habetis, perficere rerum vertice stare, ita ut in me pene implelum cre-
oplatse quietis perceptione valuissem. At quia hono - derem quod, pollicente Domino,"ex propheta didicis-
ris nunc hujus vinculis in civitate teneof Romana j) ] sem : Suslollam te super^altiludinesterrw (lsai. LVIH,
religatus, habeo aliquid quod etiam vestrse glorias 14). Super altitudines etenimterrsesustollitur, qui et
exsultem, quia viro f excellentissimo domno Leone ipsa quse alta et gloriosa prsesenlis videntur sseculi,
exconsule venienle, vos in Sicilia remanere non su- per mentis despectum calcat. Sed repente a rerum
spicof; et cum ipse quoque tuo honore religatus veftice tentationis hujus turbine impulsus, ad limores
Romaeretineri coeperis, quid moeroris, quid amari- pavoresque corrui, quia et si mihi nihil timeo, eis
tudinis ego patiar, agnosces. Veniente autem viro" tamen qui mihi commissi suntmultum formido. Un-
magnifico domno Maurentio Chartulario, ei, quseso, dique causarum fluclibus qualiqr, ac tempeslatibus
a In Mss.Reg.",Norm., seilicet Gemet., Utic, Bigot., e Utic. et Colb., perfidim, quam Iectionem sequi-
communismlaiis. tur Gussanv. In caeleris tamen Mss. et Edilis, perftdi.
b lidem Codd., ferebalur. Colb., querebatur. Alii, f Colb., Reg. et Norm., quibus consentiunt Bol-
videbatur. land. et Gilot., eminenlissimo.
c Hujus indicii mentionem faeit Gregor., lib. i, s Andegav.-et Bigpt., altera. Reg., interna.
epist. 20, et in lib. olim 6, epist. 4, nunc 7. h Ulic, corpomm.
d Ejus ordinatio in labulis eecles. assignatur tertio 1 Utic," ad-Dei faciem; quod eliamin Mss. cpisio-
jionas Septeinbris. larutn legitur. '
 ' "
% S.'GREGORli MAGNI-VITA, A-UCT.JGANNE 'DIACONO,LIB. I. $i
"deprimor, ita ut rectedicam : Veni in altitudinem j_ipse4 sit polensJJob. xxxvi, 5). Elper Salomonem
mdi'is, et tempesids demersit me (Psal. 'LXVIII,5). dicitur : Et intelligensgubemaculapossidebit (Prov. %
Redire post causas ad 'cor desidero; sed 'vanis ab eo 5).Sed mihl haec difticilia sunt, quia et valde one-
cogitalionum tumultibus exclusus, redirenon pos- rosa; et quod mens voluntarie non reCipit, congrue
sum. Etiiocergo mihiiongefactum est, quoli intra - non disponit. Ecce serenissimus Dominus imperator
jneest, ita ut bbedire nequeam prophelicse voci, qua fieri simiam leonem jussit. Et quidem pro jussione
'dicitur : Redite, prmvaricatores, ad cor (IsaL,XLVI, Illius voeari ieo potest, •fieriaulem leo non potest.
"8).Sed, stultis 'pressus cogitationibus, solummodo Unde necesse est n't 'omnes culpas ac negligenlias
exclainare compellor : Cor meum dereliquit me meas non mihi, sed suse piela.i rieputet, qui virtutis
" (Psdl. xxxix, 15). 'Contemplativa. vilse pulchritudi- "ministerium infirmo commisit. » (Lib. i, ep. 5).
"dinem veiut Raclielem dilexi sterilem, sed videntem 48. c_Ifem Gregorius -Nafsse patricio : «J)um A
ac prilchram; quse etsi per quielem suam minus ge- contemplationis -dulcedinemalte descripsislis, ruina.
"nerat, lucein tamen subtilius videt. Sed quo judicio, mess mihi gemitum renovaslis, quta audivi quid intus
riescio,' Lia mihiin nocte conjuncta est, acliva vide- perdidi, dum foris adculmen regiininis iinmerilus
licet vita fecunda, sed Iippa, minus videns, quamvis ascendi. Tanto autem me percussum moerore cogno-
'ampfius'pariens.Sedere ad "pedesDominicum Maria %Jscite, ut vix loqui sufficiam; oculos enim mentis mese
"festinavi, verba oris ejus percipere'; et eece cum \doloris tenebrae 'obsident, trisle est quidquid aspici-
'Martha compellor in extefiqribus ministrare, atque Vur; qiiidquid delectabile creditur, cordi meo lamen-
'
•ergamu-tasatagere. Expulsa me, a ut eredidi, le- tabile apparet. Penso eriim, ab alto <fuietis mese
"gione dseriionum, volui oblivisei quos iiovi, et ad -culmine corruens, ad quam dejeetum exteribris pro-
Salvaloris pedes quiescere; et ecce mihi ndlenti atque vectus culmen asceudi, et pro culpis meis in occupa-
compulso dicitur : Reveftere in -_|Q domum tuam, et lionis exsllium a facie dominantis missus, «^iuasi
annunlia quania tibi fecerit Dominus (Marc. v, 19). destructse Judsese vocibus cum prophela dico : <_«i
Sefl qiiis inter tot terrenas curas valeat Dei miracula consolabatur me, longe recessit a me (Thren. i; 16).
^rsedicare, cum *jam mibi diflicile sit saltem reco- Quod vero, causseet nominis similitudinem faciendo
iere? Pressus namque a in hoc honore tumultu sse- per Scripturam,-clausulas declamalionesque formalis,
cularium negotiorum, ex eis me esse video de qui- xerle, frater charissime, siniiam leonem vocas. Quoil
Ims scriptum est : Dejecisti eos, dum allevarentur eo modo vos agere conspicimus, quo scabiosos ssepe
(Psal. LXXII,1S). TCequeeriimdixit: dejecisti eos calulos, pardos, yel tigres voeamus. Ego enim, bone
postquani allevati sunt., sed dum allevarentur, quia vhvquasi tifios perdidi, quia per terrenas curas
•pravi quique 'duin, b temporali bonore suffulti, foris,. Tecta opefa amisi. Nelite ergo mevocare -Noemi
videntur sufgere, intus cadunt. -Allevatio crgo ipsa (Ruth. 1,20)^ f id est pulchram, _%-_{ sedwcateme
"ruinaest, quia dum .g.oria falsa subnixi sunt, a vera Maria, quia <amariludine plenus sum. . (Lib. i,
"gloria vaCuantur.- Hinc ilerum dicitur : Deficientes ep. 6).
ut fumus deficient (Psal. xxxvi, ^O)'. Fumus quippe 49. Item Gregorius Anastasio Bpatriarcbse Antio-
ascendendo deficit, 'et sese dilatando 'evanescit. Sic •cheno : « Scripta veslrse beatitudinis; nt fessus
"videlicetfit, cuui peccatoris vitam praesens felicitas requiem, salutem seger, fontem siliens, Tiinbram
comitatur, quia unde pstenditur -ut altus sit, inde jsestuansb inveni. Neque eriim illa verba perlinguam
'agitur rit non sit. Hinc rursum scriptum <est~,Deits 'earnis videbanlur expressa, quia sic spiritalem erga
meus, poneiUosul roiam (Psdl. I,XXXII,14). Rota kneamorem suum quem gestabat aperuit, ac si rnens
'quippe ex posteriori parte attollitur, et in anleriori- per semetipsam loqueretur. Sed durum valde fuit
"bus Gadit. Posteriora autem nobis sunl bona prtesen- quod seculum est, quia amor vester lerrena me
tis muhdi quae relinquimus; anteriora vero sunt portare onera prsecepit. et quem prius spiritualiter
jeterna et permanentia, ad quaeyocamur, Paulo at- . diligebatisj post ut ajstimo, tempuraliler amarites,
lestante, qui ait: Qum retro sunt oblilus, m ea qum . usque ad lerram ine, superposito onere, depressistis,
sunlpriora extendens me (Philip. m,15). Peccalor ** ita ul omnem mentis rectitudinem funditus perdens,
ergo cuminprsesentivita profecerit, ut rota ponitur, contemplationisque aciem amitteus, non per prophe-
quia in ahlerioribus corruens, ex posterioribus ele- tise spirilum, sed per experimentum dicam : Incur-
vatur. Nam cum in hac vita gloriam percipit quam vatussum, elhumiliatatussumusquequaque(Psal. cxvm,
reliquit, ab illa cadit quaepost banc venit. Et qui- 107). Tanta quippe me occupationum onera depri-
' dem multi sunt
qui sic exteriores provectus regere munt, ul ad superna animus nullalenus erigatur.
"sciunt, ut per eos nequaquam interius corruant. Multis caiisarumfluctibusquatior; et post illa quielis
' Unde
scriptum esl: Deus potentes non abjicit, cum et otia, tumultuos8evit.selempeslatibus alfligor, ita ut
a Colb., Bigot. et Gemel., in hoc onere. • vidum.
h AL, smculari. f Iidem, id est, pulchrum, reluctanlibus aliis
c In Mss. Norrri. tam epistolarum, quani Joann. Excusis, el Mss., tum Joann.Diac.-, lum epislolarum.
, Diac. legitur IVars-S,non_Versi,ul in Ediliset in Reg. B Turon., Expatriarchw: De eo ssepe in epistolis
et Andeg. Cod. De eo Simocatta, lib. v, cap. 3 et 5. egimus.
"•Bigol., Geinet., Reg.,ac nonnulli Mss., coniein- h Edit. Vatic etGussanv., accepi. Et paalo post,
plationis dlta describilis renovatis. specialempro. spiritalem amorem, quod exbiberit alii
e Corruptissime Edit. Vatic et Guss.,guasi deslitutm Excusi, consentientibus Mss.
 85- ". S. GBEGOMim^NiW-T-A, -ATOT- JOAINE iMKiONO. 4I©.-'I. ' 8§
recfe dicam : Veni in attitudinem maris, el lempesl.asJ_i lergo iempesias insequitur z interque -ha.c -omn"a
demersit me (Psal. LXVHI,'6). Periclilaiili igitur mihi lurbatus, cogor modo in d ipsam clavum 'adversUa-
orationis vestra. nianum tenditevos, qui in yirtutum teiri diriger.e-. -fiodo curvato navis lalerc, minas flu-
littore stalis. Quod vero me os Domini, quod lucer- ctuum ex obliquo declinare. Ingemisco, qnia sentio
"
nam dicilis, quod. loquerido mullis -prodesse,' •mul- quod, negligenle \ me.'erescit seritina vitiornm, et
tisque posse lucere perhibetis, scstimationem -mihi • -lempestate fortiter obviante, jamjamque puiridae
meam fateor-in-dubietatemmaximam ^perduxistis. naufragium tabula. sonant. Flens reminiscor -quod
Considero namque qui sum, <el.nihil -inme exliujus perBidi iriese placidiim li.tur-quieli-. -et "tTispiramio
bbrii slgno depfeliendo. "Considefb aifteni 'qiii eslis,- leffamconspicioi qiiani iairieii pewim venlis aaver-
etvos mentiriiposse-lonarbitror.i-uni ^ergo eredere •santibustenere:non '.possiim-. 'Si !erg6 'm'e,'ffater "chii-
vc-0'qnoddici(is, cohtradicit inihi Infifmitas rheY; rissime, "diiigis.,'tu8_iriilii Watiotiis "ih liis iluctibus
«-eum disputarevoloqtiod in _audemea;dicituf, con- :manum -tende, -ut quo .abofaritem 'riie adjuvas, !ex '
tradicitmihi saWclilasvestfa, "Sed,'.quo_s"o, vifsahcle, , 'ipsa Vice mercedisiri tuisqubqueiafjbiibris ya.eiitlbr
nobis aliquid^de.-hoccer-lamine-taostro?cohYenia.,,~ui -existas. •. •(IAb. i, l'ep.5i._
et-sl nori.quoafllcitisita est, 'sit ila 'quia dicftis. i 55, Sed 'quia 'G>fegorium"riontsoluiri'fleciinafe vb-
' luisse, quhi -etiam chm magno angore-animi «timriium '
.-,
(Lib. &p. 7.) . -5'
"SO.llem.GTegbfn-S Ahdfese 'i.lustri. '<'Gibinpbl-eris "sacerdoliuin susdepisse"satis,'u'tpjiiiiof,'pf'bbbliimSs't,
Dens -dulcissimo<cordivestr-ojndicet quia >etabseriS >qua idiscrelione id -fecer-it,•videlur -breviter indicaii-
corpbre, aeharitatevesifa ahimoribnfeeessi. Boria dum, nescilicettaritusSir,autpefllria'cia_,.'aiit.j)_isil-
enim vestra, -etiam si volb, oblivisei <nonvaleo. -Hoc ianimitatis vitio saltem levitef suceubiiisse putetiir.
auiem ''qubd riie-ad'episcbpat.us ordinem ,c6gri6seilis -51. Ait enim inepistola AiiSsWsib**'Cbririthiofum
i pefvehisse-, sifflediiigi.is, piangite, -quiatanta- bic episcopo. . judicia Dei quaniosuntinvestigabilia,
1 hujus 'riiunai bccupationes" surit, iit per '"epi_copai_is tarito debentesseiiuirianisserisibifs iri'e-rierid_.": "uVquia
\ordlnem "pehe ab amore t>ei me videam -essesepara- ea T-atiomortalis 'coiriprehendere nori valet, -his-sene-
tum, :quod incessanler defleb _ "atque ht pro ihie Do- cesSe esl humiii"c6r'dis'cefvic"e'sub"siefri'at,quatenus
nilnum exoretis, "rogb. . (Lib„'_,ep. 50.) •quo eaih -regeritis voluntas 'duxeiit,, illic bbedfentis
5i. liem Uregorius -Soarinlexcorisuli et quaistbfi meiitisgfessibTis jiroseqiialur. !Ego'auiferircoifsidera^a
aiqiie patflcio': « Boria yestfse excelleritiseexpertus; infirmitatem meam ad apostolica- sedis culmen mon
"anlo erga vos amore constringor, ut vestra memo- posse pertingere , onus hoc malui declinare, ne in
rla de meo peclore -aiVolefinulMetius 'possit. Sed psfstbraii fe'glmi"n*eimpafis admihislfatibriis -acfirfna
contra amorem*bin6n<rnodieecoritristbr-, 'qtria'qule'-"iG succujiibefe'!!!.' Sed 'quia corilTaire rioh 'est 'Doriiihi
lem fhe qu3.re're 'cogriovistiss et -ad -iriquietudlfiem' dispbnentis arbltfio, Wedieritef seeuiiis -sum "quod
perduxistis. "Vobis quidein omrilpoTens-©eris. -qiiia riiiseric6fs"dem*eregenlis marius voluitopefari. Naift
hocbono animo feeistis-3ona a.terna refribuar; sed fratefnitati vestfae, "et si "pra.sens'i\p'h eVeriiret oeca-
me a tanto loci bujus perieulo*, qua.iref voteefil-, siO",necessteio fuerat indicaridurri quod, licet infli-
absolvat, quiasicut peccata torieamerebanluf, rion gnuisi, "ineapostolicse sedi Domirius"pfseesse'digriatiis
- ". '
Itomanorum, sed Langobardoruin 'episcopus factus est. •.'(!•..". k,'ep. 27).
"
snm, quorum synthichiae«pathsesunt',et =gfartiaposha. • itferii de 'eadem 'fe f 'Piillippb 'cbin.fi'excubilbriirir.
Ecce ubinie vestra patroeinia pefduxerunt. Gefnd ' Tn qusinfum bonio discut6re et iriv"e5ligare!judicia
quolidie oecup"ationibus_|||:pressus-, el respirafeiion' supefna fion^siifficit,Iri tahtuhVsub^i's'dcbet'cefvice'iri
valeo. Sed vos -qtiiadhue valetis-, mundi hujus~occu- cofdisihflectefe, ut quiaid quod sibi 'ifibuituf 'iji_&
pationes fugite, quia quarilo in eo quisque profecerit; judicio!disponatur Igriorat,fiec:a'd'appe'teridiim*locu'rii
tanto ut video, ab amore -Dei amplius decreseit. » pfocax inslstefe, nec ad 's 'repellebdum coiituiiiks
- -52. Gregorius Leandro - c Hispalensi episcopo. debetiiiveriifi. Unde;43 indigniis ego'ad"siiscipieriBa
e Respondere epistolis vestris lota interitione vOluis- episcopatus bnefa, iu_slorii!6rririipotent'isD6i v&stfbb-
sern, jiisipastoralis cura.ita meiabor attereret, nt D que volunlati me subdid"r, 'cui me'pr_3esseiafgttafe
mihimagisflerelibeal quamaliquiddicere.QuodvesJra. . magis gratise quam judicii oestimalione voluistis. Po-
quoque reverentia in dpso litlerarum mearuin textu tens est enim ©eus, -propter qtiem ine indigriuiii dili-
vigilanler inlelligit, quando ei negligenter loquor, gitis, lianc voblsiri pefpetuum recbriipensafe riier6'e*-
quem vehenieriter -diligo".Tantis quippe in hoc loco deni; ut ^riitiam \l\ quam indignis tamiilis ejuS
. hujus mundi 'fluctibus qualior, utTetustam _ac pu- impendiils,'apudetimiriultiplicliis invferiirevaieatis. *.
trescenlem navim, quam regendam occulta Dei (Liv:T,%p. :52:) ' ' '
"
-dispensatione-suscepi, ad portum uirigef e millaterius Afegolric a "deflofationis opere paululuriii'espif6,
possim. Nunc ex adverso fluctus irruunt-, nune ex ut qu8e-specialiter'de"p0ritificio-dicerida'su'rit,inijb'e1i6
latere cumuli spumosi maris intumescunt, iiunc a a'lio"su'fffagantejDbinin6referantuf. ' ' ""
a Vulgali, cum discuiere, obstantibus Mss. Obser- Gussanv.,
ubilegitur-: inipsum elavum adversilatem
vandum est in Utic. epistolavum contoxtus longiofes dirigere, niodb 'cufvala navi impelum fluctuum iaters
proferri, quam in aiiis Codi<il)us. - minas ex
fluctuum obliquodeclinare. '.
- b.Gussanv:, 6
' -c Utic et vitiose, constringor. f'
Colb. elJSorm., toriiiili.archiepiscopo.
Bigot., Itnpahieiisi: Turon. "etReg.., Pliilippico. . .
d Corruptissimus est hic lbctein -Edit. Vatic. 'et' £ Ande.:.. •resistendum.
S7 S. GREGORIIMAGNIVITA, AUCT. 30ANNE DIACONO.LIB.IL 88

LIBER SECUNDUS.

Quo exponitur qualiter sanctus Gregorius in pontifieatu vixerit.

ARGmmKTUM. — 1. GregoriusservumservorumDei se scribens,medioeribnsvestimentisamicitur.—2. Fidei sua. irre-

prehensibile symbolum diclat.— 5. Patriarchalibusthronissuamsynodicamdirigit.—4. Quinqueconcihase venergri-
fatetur. — S. Collecta'synodo,pravas consuetudinesdamnat.— 6. Anliplionariumcentonizans,cantorumconstituit
scholam.— 7. CurOccidentalesdulcedinemcanlilena. corrumpant.— 8. Per JoannemKomanumcantoremcorrecti
sunt. — 9. Carolusrex dissonanliacantus offensus,duos clericorumsuorum crudiendosRoma.dimisit.— 10.Idem
dissonantiacanlus offensus,duosRomanoscaulores ab Adrianorursus percepil. —11. Gregorius,pulsislaicis,fami-
liares sibi clericos elegit. — 12. TalemEcclesiamRomanamexhibuit,qualisprimo sub aposiolisfuit. — 13. Quanta
et qualiatuncRoma_studiareflorebanl.—14. Quodnondivites, sed sapienles ad consiliumconvocabat.— 15. Quam-
obrem laici primo ca-perint tonsurari.— 16.Laicosnon ad ecclesiasticumofficiumadmiltit,sed tantuniad monaehi-
cumbabitum.— 17. CpdicemGelasianumcoarctat.— 18. Slationes a consliluens,tractatusEvangeliorumdeclamat.—
19.Cumverbi pabulopauperibus alimenla minislfat.— 20. Consuetudinesnovasinducit.— 21. Murmuranlibuspro
eisdembumilitersatisfacit.—22. Pro hospiteDominumrecipit. — 23.Duodeciminvilalis,tertium decimumangelum
sibi deputalumdivinitusrecognoscit.— 24. Quater in anno distribuendumper polyplycbumcensel. —,23.Anreoset
peregrinavestimentalargitur. — 26. Calendatimdiversasspecies erogat.— 27. TribusmiliibusancillisDei octoginta
libras annualiterprsestat.— 28. Diatimper veredarioscoactastipendiadestinat.— 29.Pro pauperemorluovehemen-
tissime Iamentatur.— 30. Quot et qualiumremunerandorumnominain scrinioteneantur.— 31. Arianorumbasilicam
, in-SuburraDominodedicat,— 32. Quot et qualia mirscuta ibidivinitussint ostensa.— 33. Pro eonvertendisAnglis
" Saxonibus Augustinumcum.aliismiltit. — 34. Sine— profecturedire volentes ad proficiscendum horlatur._—35. Pra.-.
dicantesmiraculafaciunt,mullosqueconvertunt. 36..Augustinusepiseopusconsecratus postulatadjutores. — 37. Ei
. GregoriusPallium, etdiversa necessaria,simulquenonnulla responsa transmiltit.—38. De consanguinitalibus per-
cunctatus, ponlt J>pacificerationem.—59. Quantaet qualia de conversioneSaxonum,signisquediscipulorumsuorum
; Gregorius pr_3Conetur. — 40. Augustinummonet, ne pro miraculistumeat. — 41. Panis fruslum in carnem, carnis
. rursus in panisprimordiareformavit.— 42.' Pannum.pupugit,et sanguiseffluxit.— 43. Maleficos c-.citatemultavit.—
44. Qualiterintelligi debet, GregoriumTrajani animani —
,de inferni cruciatibusliberasse. 45.Monachum sub excom-
inunicalionedefunctummirabilitersolvit.—46. Paganospueros comparat,ut Christianos efficiat.—47.Pro paganis ru-
sticis, episcopiscomminatur. — 48.Juda_osc conversosa pensionibusIevigat. — 49. Baptizandisvestimentalargitur. -
—
,—50. PuerisArianorumsubveniripradicat. 31. Singulisdlaconiisvel xenodochiisrectoresconslituit.— S2.Jero-
solymisxenodochiumconslituens,d et ibi—et inDni monteSina monachisannualia slipendiaassigna.it.— S3. Singulis
patrimoniissingulos rectores constituit. 34. persona»duo ministeria nullomodocommittendadefinit.— 5S.
Eleemosynaslocalilerac personaliter —
ordinat. 36. Quodomni petenli se voluntarietribuit. — 57. Quodetiamnon
petenti necessariaministravit.— 38.Liberalitatis
— £ ejus innocentia comprobatur.— 39.Pro faciendis eleemosynisfru-
menta comparatqninquagintalibrisauri. 60. Qualede eo-somnium Eremitacognoverit.

_g,gl. Age jam nunc,quoniam athletoe Christi Gre-, __personas, unam substanliam : Patrem ingenitum, Fi-
gorii, viriliter in gymnasio sanctse ipsius-Ecclesisede- lium genitum, Spiritum vero sanctum, nec genitum,
sudantis, praelato libello, torosa membra descripta nee ingenifum, sed coaeternum, de Patre et Filio
sunt, qualiter in pala_straquoque conflixerit, aspi- procedentem. Confiteor unigenitum Filium consub-
rante Domino, proferatur. Si quidem mox ut sum- stantialem, et sine tempore natum de Patre, omnium
mum pontiflcium felicissimaeRomanse.urbis, Christo visibilium et invisibilium Conditorem, lumen ex lu-
morlalihusx;onsulente, sortilus est, superstitiosum mine, Deum verum de Deo vero, splendorem gloria.,
Universalis vocabulum, quodJoannes Gonstantmopo- figuram substantia.; qui manens Verbum aute sae-
litanus episcopus insolenter sibi tunc temporis usur- cula, perfectus hoiuo creatus est juxta finem sajcu-
pabat, more antecessorum suorum pontilicum, sub lorum, eonceptus et natus ex Spiritusancto et de Ma-
districlissima. interminationis sententia refutavit, et riavirgine, quinaturam nostramsuscepitabsque pec-
primus omnium se in prineipio epistolarum suarum cato; et sub Pontio Pilato crucifixus est, et sepultus
servum servorum Dei scribi salis bumiliter deiinivit, tertia die resurrexit a inortuis; die autem quadrage-
cunctisque suis successoribus documenlum suoehumi- simo ascenditin coelum, et sedet ad dexteram Patris.
Utalis lam in hoc quam in mediocribus poniificali- Unde venturus est judicare vivos et mortuos, positu-
bus indumentis-, quod videlicet haclenus in san- B rus ante oculos omuium omnia occulta singulorum,
cta Romana Ecclesia conservatur, h_3reditarium re- daturus sanctis perpetua pr__miaregni coelestis, ini-
liquit. quis autem supplicia ignis a.terni, innovaturus saecu-
2. Denique f in specula sancta3universalis Eccle- lum per ignem in carnis resurrectione. Confiteoi
sia., vir totius s liumilitatis, auctorilatis, ac orthodo- unam fidem, unum baptisma, unam apostolicam,
xi_3,unde videri et audiri elarius evangelicus prajco et universalem Ecclesiam, in qua sola possunt la-
vaIerel,consistens, oris sui divinissimo gladio et rec- xari peccala in nomine Patris,, et Filii, et Spiritus
tam fidem munivit et eunctas haereses uno symbolo sancti.
dissipavit. Quod videlicet sacra. confessionis symbo- 3. Synodicam quoque suam Gregorius, secundum
liim ita se habet: Gredo in unum Deum omnipoten- priscum decessorum suorum niorem, Joanni Constan-
tem, Patrem, et Filium, et Spiritum sauctum, tres tinopolitano, Eulogio Alexandrino, Gregorio Anlio-
a Gemet., per stationes tractalus Evang. declamat. e Id non iegitur in Gemet.
h In Reg., ponit ponlificiFelici rationem.Ita quoque f Reg., Colb., Norm., in speculo.
in Ed. Bolland. et Mabill. s Sic legitur in plerisque Mss. At in Reg., Colb.
c Gussanv. et Vatic. eum Ms. Reg., convertens. et in Excusis, tolius humilitalis el aucloritatis orlho-
d Et ibi abest a Gemet, doxai. Boll., et orth. fidei.
 89 S. GREGORII MAGNIVJTA, AUCT. JOANNEDIACONO.LIB. II. 90
cheno, Joanni Jerosolymitano, et Anastasioa patriar- Aerroris plena, reprobatur, et Theodoruspersonam
chse Antiocbeno destinavit, qu__ ita 4@ se habet: Medialoris Dei et hominum s _n duobus subsistentiis
€'Consideranti mihi quod impar meritis ac toto separaris, ad impietatis perfidiam cecidisse convinci-
animo renitens pastoralis curaepondera portare com-• tur. Scripla 47ejmque Theodpriti, per qu_3beati
c I pulsus sim, caligo moeroris occurrit, et triste cor ni- Cyrilli fides reprehenditur, ausu dementi_3 prolala
> liilaliudnisi eas quaevideri nil sinunt tenebras videt. refutantur. Cunctas vero quas prasfata veneranda
Nam quid antistes h ad Domlnum, nisi pro delictis• concilia personas respuunt respuo; quas venerantur
populi intercessor eligitur? Qua itaque fiducia ad eum amplector. Quia dum universali sunt consensuconsti-
pro peccatis alienis intercessor venio, apud quem des tuta,^se et non illa deslruit, quisquis prasumit aut
•
propriis securus non sum? Si fortasse quispiam apud[ solvere quos religant, aul ligare quos solvunt.
potentem virum, qui et sibi iratus, et mihi esset in- Quisquis ergo aliud sapit, anathema sit. > (Lib. i,
cognitus, intercessorem suuni me iieri quaereret, pro- cap. 25.)
- tinus responderem: Ad intercedendum venire nequeo, 5. Hocmodo, ppstquam Gregorius fundamenlum
quia ejus notitiam ex sedula familiaritate non habeo. susefidei secundum priscum praedecessorumsuorum
Si igitur recte homo apud hominem, de quo minimei pontificum morem, luculenter apostolicis thronis ex-
pr__su'mpsissem, fieri intereessor erubescerem, quan- B posuit, animadverlens se ideo a Domino super gentes
ta. hoc audaei-3est quod apud Deum pro populo lo- el regna summum pontificem constitutum, ut, juxta
cum inlercessoris obtineo, cui fainiliarem me esse illud propheticum (Jerem. i), vitiorum radices evel-
pervita. merilum nonagiiosco? Qua in re est mihi Ieret, destrueret atque disperderet, sicque demum
adhuealiud gravius formidandum, quia sicut cuncti . ajdificaret, planlaretque virtutes, omnes consuetudi-
liquido cognovimus, cum is qui displicet ad interce- nes quas contra priscam traditionem apostolicam no-
dendum mittitur, irati animus ad deteriora provoca- viter pullulasse cognoverat, videlicet de ministris
tur, et valde pertimesco ne commissa mihi plebs fide- cantoribus, de laicis pontilici familiariter adhasrenli-
lium reatus mei additamento depereat, cujus nunc . bus, de titulandis prasjudicialiter quibuslibet rebus,
usque Dominus sequanimiter delicta tolerabat. Cum de contegendo dalmaticis apqstolico feretro, h de pa-
vero utcunque hunc timorem supprimo, et consola- stillatico, et de non admitlendis passim laicis ad ec-
tam mentem ad pontilicalis operis studia aecingo, clesiastici juris officium, pro pallio vel consecratione
considerata ipsa rei immensitate, deterreor. Per- pontificum, primo quidem a Romana3Ecclesise, post-
pendo quippe quod omrii cura vigilandum est ut re- inodum vero collectis circumquaque positarum pro-
ctor cogitatione sit mundus, operatione praieipuus, vinciarum episcopis, a totius sanctas universalis Ec-
discretus in silentio, utilis in verbo, singulis compas- ,C clesia3corpore segregavit, eaque sub interpositione
sione proximus, prae cunctis contemplatione suspen-< terribilis anathematis, tam generaliter quam perpe-
sus,' bene agentibus per humilitatem socius, contra tualiter condemnavit.
- delinqueritiumvitiac per zelum rectitudinis erectus, J 6. Deinde in doino Domini, more sapientissimi Sa-
et ca3teraqua3post in libro Pastorali prosequitur. lomonis, propter musica3_compunctionemdulcedinis,
4. . Pr_3terea quia eorde, inquit, creditur ad justj- 1 Antiphonarium.centonem cantorum studiosissimus
tiam, ore autem confessio fil ad salutem (Rom. x),, . nimis utiliter compilavil; scbolam quoque cantorum,
sicut sancti Evangelii quatuor libros, sie quatuor con- quae hactenus eisdem institutionibus in sancta Ro-
cilia suscipere et venerari me fateor : Niesenum sci- mana Ecclesia riiodulatur, constituit. eique cum
licet, in quo perversum Arii dogma destruitur; Con- nonnullis prrediis duo habitacula, scilicet alterum sub
stantinopolitanum quoque, in quo Eunomii et Mace- gradibus basilicaebeati Petri apostoli, alterum vero
doniierror d convincitur; Ephesinum etiam primum,i sub Lateranensis patriarchii domibus fabricavit, ubi
in quo Nestorii impietas judicatur; Chalcedonenses usque bodie leclus ejus, in quo recubans modulaba-
vefo",inquo « Eulhyeetis, Dioscorique pravitas re- tur, etHagellum ipsius, quo pueris miuabatur, vene-
probatur, tota devotione complector, integerrimai .ratione congrua cum authentico Antiphonario reser-
approbalione.custodio, quia in his velut in quadratoi D valur, qua3videlicet loca per pra3ceptiseriem sub^in-
lapide sancteefidei structura consurgit; et cujuslibet' terposilioneanatheinatisobminisleriiquotidianiulro-
viteeatque actionis f norma existat, quisquis eorum) bique gratiam subdivisit.
solidilatemnon tenet, etiam si lapis esse cernitur, la- 7. Hujus modulationis dulcediuem inter alias Eu-
men extra _3dificiuinjacet. Quinlum quoque eonci- ropaagentes Germani seu GalUdiscere crebroque re-
lium pariter veneror, in quo epistola qua3Ibas dicitur,, discere insigniter potu.erunt, incorruptam vero tam
8 Rig. et Reg., expatriarchm Antioch.
h Norrri. a Domino. Legendum ergo in duabus subsislentiis, seu personis,
ut baberit alii Mss. noslri, tam Joannis Diacorii quam
c In Gussanv. etVatic.,
perzelumjustilim.
d Turon. et Andeg., conjungitur. epistolarum.
h Norm., Reg. etColb., de pasiillatico, pro pallio,
-c AI., Eutychis, vel Eulyclili. vel consecrationeponiificum,et de non, etc.
f Quidam excusi, actionis norma consistit. 1 Gemet., Antiphonarium concentum s.ttd..Prius
8 In Mss. Sangerm., Reg., Colb.-et iionnuliis, men- leetum \_tin Colb. concenlu.Ulic. habet, Antiph. can-
dose, in duabus substantiis. Quibusadha3rent Vulgali ium, et per correctionem concentum. Reg., Anliplt.
omnes,quamvisha.resun sapiat negare Chrislum dt»a- cantorum.
bus substantiis conslare, divina scilicet ac humana.
 '
m S. GR^EGORTl MAGNl VITA, AtSCT. JOA^NE DIAC.ONO.LIB. II.' §2
levitate "aiiimi,'qiiia nonnuliirdeproprioGfegofianis A _ veritatem diliguril comprobatur. 'Haacergo r»eranti-
eantibus misciierunt,-quam feritaie qubqiie natufali, cipaiionem relulerim. heindiscussam Gallorum b le-
sefvareniinime-potuerunt. Alpinasiquidenrcorpora, vitatem videar pr__te'riisse
vocunvsuarumtoriitruis aItisone"perstrepehtia, susce- H.Ca^ierum pruderitissimus rectof Gregorius,re-
pta3 modulatioriis dulcedinem proprie non 'resiillant, molis "asuo cubicuio sajcularibus, ciericorum "sibi
quia'b'ibuii giitturis bafbara feritas, diim inflfcxloni- prudentissimos consiliarios _*amiliarfesque ^elegit, in-
bus et repercussionibus mitem nitituredere cantile- tef quos Pelfum Diaconum co-ataneum suum, cum
riam, nalara.i quodam fragore, quasi plaustra per quo postea disputahs, quatuot Dialogorum libros
gradirs cbnfuselsona'ritia figiaas voces jactat, sicque coinposuit; -Emilianum quoque notarium, qui qua-
audientium ariimos, qiios mulcere debuerat, exaspe- dragintahomlliasEvangeiii cum sociissuisc excepit;
randb tnagis ac o'bs'tre'p6ndoeoritufbat. Palerium a3que notafium, qriii ab e'o secundicefius
8. Hinc est quod hujus Gregorii tempore cuni _J@ faclus, ex libris ipsius aiiqua utilliiria delloravil;'et
AugustinOtuuc Rfilaiinias' adeunt6 , per Occid-ritem Joarinehi defensorem, qui ejus jussu In Hispanias "c"o-
qii6que'Roma'n_-in^titutionis'cantores dispersi, bar- gnitor deslinalus, d Januariuiri eplscopum civilalls
batos insignltef docuerunt. • Quibus defunctis Occi- Malacitan_3,abepiscopissiiis coinpairiotisdeposjtum,
deiilales Efcelesiaeita susceptum modulationis orga- B ] sedi propriD3restauravit, et depositores ejus cuih eo
ifum vi.iatiint, bl Joahnes quidafn Rofriahus caritof qui in locum ejus obrepseratpari senlentia cohdem-
eifm'Theodofo seque cive Iloinaho, sed^Eburaci ar- riavit. Monachorum vero sanctissimos sibi 'familiafes
chiepi-Copo, per Gkllias in Britaniiias a a Vitalliano elegit, 4@ inter quos Maxiiriiarium, monasterii sui
sit*pra.sule'de_tinatus, quicircumquaque positarum abbatem., queni postea.Syracusis episcopiiin fecit, ei«
Ecclesiariim filios adpristiham caritileh-ediilcedinem que per Siciliam vices suas commisit; -Vriguslinum
revocans, lam"p"e'rse, quam per suos discipiflos riiul- ejusdem monastefiisul pra3p6situm, e't Mellilum, per
lis arinis "Roriiarias<Ioetrin__f egulam cbnsefvavit. quos Anglorum gerites ad Christianlsinl gratiam con-
" 0.'Sed'et"Car61us
nosterpalricius, fex aulem 'Fran- vocavit; Mariniarium ejusdem monasterii sui mona-
cofum, dissoriantia Romariiet Gallicani caiilus Ro- chum, quem iri Ravennati metropoli episcopum con-
ni.3 ofiensus, ciim Gallofum procacitas cahtum a no- secravii; Probuiri,'quem subilo abbatem spiritu re-
stratibus quibusilarii n_3niisargumentaretiir essecor- velante constituens, pfo construendo xenodochio Je-
ruptiim, tioslriquee divefso authenticurii Antiphoria- rosolymam destinavit; simulque Claudirim e Classila^
riumprol)abiliterosleniarerit,'iriterroga'-se'ferturquis na3 clvitatis abbaterii, qui de Proverbiis, de Canticis
inter fivum et foriteriilimpidiorem aquain conservafe canticorum, de Prophetis., de libris TRegum,deque
solefet ? Resporiden tibus foritem prudentef adjecit*: C I Heptaieucbo, papa disputante, multa, licetnon eo-
Ergo et nos -qui'de fivo corfuplahi lynipham usque dem sensu, composuit (Lib. xu, episL 24).
hactenus bibimus, ad perennis fontls riecesse est '12. Cum quibus Gregorius diu nocluque versatus,
Iluenta pfincipalia reeurramus. Mox itaque duos suo- nihil fnonaslicib pertectionis in palatio, nihil pohtifi-
_ ruhi ihdustrios cleficos Adriano turic episcopo dere- calis insiilutionis 'ih Ecclesia dereliquit. Videbanlur
liquit, quihus tandem "salis eleganter instructis, Me- passim cum eruditissimis clericis adhasrere ponlifici
temseni metropolirri :ad soavitaterii modulat.ioriispfi- religibsissimi mohachi., e'l in diversis professionibus
slinae 'revocavit, et "pefillam, loTaih Galliam suafri habebalur vita communis, ita uttalis esset "tunesub
correxit. Gregorib "periesufhemRomam Ecclesia, qualem hauc
Sedcum"'miiltaposttempora,defuiictishisqui Ro- fuisse sub apostolis Lricas, et sub Marco evangelista
m'x fueranf educati, cantum'Gallicanarum Ecclesla- peiies Alexandriain Philo commemorat.
rum a Metensi discfepafe brudentisslmus feguiri vi- 13._Tuncterum Sapierifia Romossibi templum vi-
disset,-acu'numqhemque ab alterulro vitiatumcahluni sibiliter quodamniodo fabricabat, et septeniplicibus
iactanlem adverieret : 'Ilerum, inquil, redeairius ad artibus, veluti columnis nobilissiniorum lotldem la-
fontem. Tunc regis precibus, siculliodie-quidari. ve- pidum, apos'lo!ica3'sedisatriunimlciebat. Nullus pori-
ridice astipulanlur., Adrianus papa pefmbtus, duosin J) ] lilici fainulanlium, a minimo tisque ad iiiaximum,
Gailiam eantores misit, quorum judicio rex omnes barbariim quodlibet in sefmone vel habilu praefefe-
quidem corrupisse dulcedinem Romani canlus levi- bat, sed logata, Qulrltuin hiofe, seu trabeata Latinl-
tate quadam cognovit, Metenses vero sola naiufali tas suurn Latium in Ipso Latiali palallo singularilef
feritatepauMuiri quid dissonafe pr_evidit. Beiiique obtihebat. Refioruerant ibi diversafum artium slu-
usque iiodie quantum Romano cantui Melensis cedit, dia, et qui, vel sanctimoiiia, vel pf udentia forle ca-
lantum Metensi JEcclesia.cedere gallicanarum Eccle- rebat, suo ipsius judicio subsistendi coram ponlilice
siarum 'Gefmariiaf.uri_quecantus, ab his qui meram liduciam non habebat.
n,A sa.nclo Vitaliano P. ordinatus est Theodorus, Taurom. BOLLAND.-
vn Kal. April., Doininica, ann. 668. Ita Beda, I. iv, d Quartus fuit hujus civilatis epise., quo ejeeto, in-
c. 1. BoLLAKn. trusus esl quidam Joannes. V.de-Hisl. Malacit., auct.
bColb., Gemet..et Bigot., vauitatem. Utic., varie- Martino tle Roa, "cap. 12. In Mss. Norm. elColb. le«
taiem. Etsuperscribilur., ter.fa.em.
c De excepioribus harum homil. agit sanclus Gre- gitur Matalilanm, pro Malacilaum. In Rcg., Malani-
tanw.
gorius in prologo earumdem ad secundum episc. e Deeo lege Rubeum, lib. iv Hisl. Ravenu.
 93- - -S. .GREGORIIMAGNI
VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB.II. ."94
i*4.-Arcessebanlurpon.ifical-bus"profuuiliseohsiliis•.
s A ghlas drreprehensibilitei" fuerit conversatuSi, <post
-prudentes viri,. quos perhibui, potius quampoteutes; ; ;pra;fixa -sacris canonibus tempora, licenter |am -ad
«t paupere philosophia intiinsecus quid potius -aut t quodlibet ecclesiasticuni oflicium provehatur, si ta-
potissimum in unoquoque negotio sequendum pular men illis non fuerifcriminibus maculatus, quas =in
retur artificiosis argumentationibus rationabiliter in-- Teslamento Veterl morte mulelantur.»
quirenle, dives inertia, quie modo se de sapientibus5 17. Sed, etb Gelasianum Codicem de missarum.
pari sorle ulciseiiur, pr_3 cubiculi forihus despicabi- solemniis, multa subtrahens, pauca eqnvertens,-non-
-lisremanebat. Soladeeral inlerpretabdi bilinguispe- nulla vero superadjiciens, pro exponendis evangelicis
rilia, et facundissima virgo Cecropia,'qua3 quondami -leelionibusin unius libri volumine coarclavit. In ca-
su_3mentis acumina, Varrone c.3liba.um suum aufe- none apposuit: «Diesque noslros in ttia.pace dispone,
tente, Lalinis tradiderat, imposturarum sibi pravstigia, atque abseterna.damnatione nos ^eripi, et in eleclo-
sicut ipse in suis epislolis queritur, vindicabat. •rumtuorum jubeas grege numerafi. J
4S. Nemo laicorum, quodlibet palatii ministenum, 18. Stationes per basilicas vel beatorum mariyrum
vel ecclesiaslioumpatrimOniumprocurabat, sed omnia coemeleria, secundum quod hactenus plebsRomana
ecclesiastioi juris munia ecclesiastici viri subibant, quasi eo vivenle certatim discurrit, sollicitus ordina-
nimirum laicis ad armorum solam militiam, vel agro- 4} £ vit: per quas et ipse simul discurrens, duin adhuc
rum curam continuam depulalis. Ob hoc senonnulli eloqui pr&valerel, viginti homilias Evangelii coram
procerum sub obtentu religionis primo tonsurare co3- Ecclesia diverso tempore declamavit.; reliquas vero
perunt. Quorum lergiversationi Mauricius imperator ejusdem numeri diclavit quidem, -sed, lassescente
prudenter occurrens, data per Longinom SlratOrem stomacho languore continuo,, -aliis pronrintiandas
lege, prajcepitrttquisquisfuisset publicis administra. coinmisil...
lionibus implicalus, ei ad ecclesiasticum venire o(&- - 19, Sequebatur exercitus Domini ultra cilraque
cium non liceret. Quam legem Gregorius super hoe Gregorium praeuntem, et audituras yerbum doctrina3
valde laudavit, dieens : 1 Qui sajcularem habitum innumerabiles undique diversi sexus, astatis ac ,pro-
deserens, ad ecelesiactica HQ officia venire festinat, fessionis, voluntaria3 eonfluebantcohorles,quibusille,
non relinquere cupit s.3eulum, "sed mutare.. ( Lib. utpote doctor cceleslis militia., cunclis duntaxal arma
m, ep. 65.) spiritalia s.uggerebat, pauperibus vero «t advenis, qui
16. Verum, -dumad clericalem professioneni tam pro conditione lemporum Romam influxerant, quoti-
ex ecclesiastica, quam ex sajeulari quoque militia diana stipendia ministrabat.
diversis occasionibus, quotidie peue innumerabilis 20. Supercorpora beatorum Petri et Pauli apostq.
inuliiludo confiueret, pastor ad omnia providus, ne- {_ -C lorum missarum solemnia celebrari decrevit, acquisi-
quaquam eos ad ecclesiaslici decoris olficium, sed ad tisnumerosissimis olivetis, quorum summamin tabulis
capiendum solummodo monachicum propositum sus- marmoreis pra foribus ejusdem basilicseg! annota-
cipiendos esse censebat, dicens : c Multos execcle- vit. Luoiinaria superaddidil, oificia sedula deputavit.
siaslicaseusaaeulari militia novimus ad omhipotenlis De sepultura juxta Ecclesiam , coinniodum sperare
Dei servitium festinare, ut, ab humana sefvitule li- prohibuit. Septem ex defensoribus honore regionario
beri, in diviho servilio videantur familiarius in mo- decorandoslndixit. Alleluia extra Pentecosles tem-
nasteriis eonversari. Quod si passim dimiitimus. pora dici ad-missas fecil. Subdiaconos exspoliatos
omnibus a fugiendi ecclesiastici vel saecularis juns procedere statuit. •Eyrie eleison cantari praecepit, et
dominiumoccasionem prabemus. Si vero feslinanles bralionem Dominicammox post canonem super bos-
ad omnipotentis Dei serviiium incaule retinemus, illi liam censuilrecitari.
tnveuimus negare quoedam,qui dedit omnia. Unde 21. Dequibus cum postea quosdam murmurare
necesse est ut quisquis ex juris ecclesiastici-velsoe- senliret, tanquam qui Constantinopolitanas Ecclesise
cularis milife servitule adDei servitium converti consuetudines sequeretur, piissimus Pater non dedi-
-desiderat, pfobetur prius in laieo habitu conslitulus, gnatus est reddere rationem, dicens : «Nos in nullo
et si mores ejas atque conversatio bono desiderio D D horum aliam Ecclesiam secuti sumus. Nam ut Alleluia
illius testiinonium ferant, «bsque ulla retraclalione hie c diceretur, de Jerosolymorum Ecclesia ex heati
servire in monaslerio omnipotenti Deo permittatur, Hieronymi tfaditione, teropore beate mempriasDa-
ut ab humano servitio liber recedal, qui in divino masi pap_3, tradilur tractum; el ideo magis in hac
obsequio districliorem subire appelit servilulem. Si sede iilam consuetudinem amputavimus, qu_3hic a
aulem et in monachico habitu secundumPalrum re- Gra.cis fueraltradilai Subdiaconos autem.ul spoiiatos

. a Andeg., fugiendi ad ecclesiastici, vel smculqris
dominiumoccasionem
h Sic dictum ex Geiasio f,prwbemus.
juris
ejus auctore. De addi-
• tione faeta verborum,,Diesquenosiros, etc, lcge Be-
dain, lib. n Hist., eap. 1. Censet doctissimus-Hngo
Menardus, in nola 2 ad Jib. Sacramentoriim sancti
Gregorii olim posl hajc veiba, in unius libri volumine
eoarclavil, lectuni fuisse, quod volumelilibrum Sacra-
mentorumprmtilulavit; nititurijue testiroonio Berno-
nis abbatis Augiensis, c. 1 libri de quibusdam rebus
admissam spectantibus : unde, inquit, _«m Vita ipsius
legimus; Sed et Gelasianwn, etc..., coarciavit, quod
voiumen,elc. Sed fortasse ultima illa vefba sunt Ber-
nonis, non Joanni. Diaconi, Ccrte in ipsius Codd.
m. s. nihil simile legitur, nullaque supersunt abrasionis
atil avuhionis vesligia.
0 Mabill. et Gussanv., non diceretur. Tollenda esl
necessario negatio; alioquin Gregoriusnon-respon-
derct querelis de introduclo canlieo Alleluia.
 95 S. GREGOBII MAGNIVITA. AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. II.' 96
procedere facerem, anliqua consuetudo Ecclesite fuit, A. 23. Alio quoque tempore idem Gregorius, juxt?
sed placuit cuidam nostro ponlifici, nescio cui, qui consuetudinem suam, prxcepit sacellario ul duode-
eos vestitos procedere prascepit. Nam SiciliseEccle- cim peregrinos ad prandium invitaret. Qui pergerss
si_a,nunquid traditionem a-Grascisacceperunt? Unde jussa complevit, eosque ad mensam panter i ordina-
ergo habent hodie ut s.ubdiaconi in lineis tunicis vit. Dum autem simul discumberent, intuens papa,
procedant, nisi quia boc a malre sua Romana Ec- tredecim numeravit; et accersilo sacellario, cur
clesia perceperunt? Kyrie eleison autem nos neque contra jussionem suam tertium decimum invitare
diximus neque dicimus, sicut a Graecisdicitur, quia praesumpserit inquisivit. llle obstupefaclus, convi- -
in Graecia omnes simul dicunt, apud nos vero a cle- • vantes peregrinos curiosius numeravit, el duodecim
ricis simul dicitur, a populo respondetur. Et lolidem solos inveniens , veluti securus respondit: . Crede
vicibus eliam Christe eleison dicitur, quod apud Grae- mihi, honorabiiis Pater, nonsunt nisiduodecim,'sicut
cos nullomodo dicitur. In. quolidianis aulem missis ipse jussisti. > Ergo dmn convictus saepiusduodecim
alia quae dici solent lacemus, tantummodo Kyrie identidem numeraret, ac tertium deeimum quem so-
eleison, et Chrisie eleison dicimus, ut in bis depreca- lus papa videre polerat, non videret, animadverlit
tionis vocibus paulo diutius occupemur. Orationem spiritualis Pater Gregorius virum propius discumben-
vero Dominicam idcirco mox post precem dicimus, ]B tem vultus crebro converlere, et nunc adolescentem,
quia mos apostolorum fuit ut ad ipsam solummodo nunc vero vetulum veneranda quadam canitie simu-
orationem oblalionis hosliam consecrarent. Et valde lare. Finilo convivio, duodecim quidem abire permi-
mihi inconveniens visum est ut precem quam sche- sit; terlium deciinum vero manu suscipiens, in cubi-
lasticus composueral super oblationem diceremus, et culum suum induxit, vehemenler adjurans ut ei se
ipsam traditionem quam Redemptor nosler compo- nomenque suum simpliciler prodere dignaretur. Qui
suit super ejus corpus et sanguinem non diceremus. respondens, dixit: «Et cur interrogas de nomine
Sed et Dominica oratio apud Gra3cosab omni populo m.eo,quodest mirabile? Verumtamen scito, memoria
ilicitur, apud nos vero a solo sacerdote cantalur. In recognoscens, quia ego sum naufragus ille qui quon-
quo ergo Gr._eorum cpnsuetudines seculi sumus, qui dam veni adte, quandoscribebas in cella monasterii
aut veleres nostras reparavimus, aut novas et utiles tui ad clivumScauri, cui dedisti duodecim numismata,
constituimus, in quibus tamen alios a non probamur et argenteam scutellam, quam tibi miseral cum infu-
imitari? Ergo vestra charitas, cum occasio dederil lit sis leguminibus beata Silvia mater tua. Et hoc tibi
• ad Catanensem civilatem pergat, vel in Syracusana pro certo sit cognilum, quia ab illo die quo mihi liasc
Ecclesia, eos quos credit aut inlelligit, quia de hac hilari animo tribuisli, destinavit le Dominus fiert
re murmurare potuerunt, facta collocutione, doceat, <Z prsesulem sanctas su.3 Ecclesia., pro qua et proprium
et quasi alia ex occasione eos instruere non desistat, sanguinem fudit, et esse te successorem atque viea-
Nam de Constantinopolilana Ecclesia quod dicunt, rium apostolorum principis Petri, cujus et virlutem
quis eam dubilet sedi aposlolica3 esse subjeelam ? imitatus es cum substantiam ouerentium divideret,
Quod et piissimus dominus imperator, et frater noster prout cuique opus erat. i Hasc audiens Gregorius
ejusdem civilatis episcopus assidue profitentur; ta- dixit: . Et tu quomodo nosli quod tunc me Dominus
men si quid boni, vel ipsa, vel altera Ecclesia, ha- praesse sancue Ecclesia3suse destinarit?. At ille in-
bet, ego et minores meos, quos ab illicitis prohibeo, quil: i Quoniam ego angelus ejus sum, et tune ab eo
in bono imitari paralus sum. Stultus est enim qui in ad tuum inquirendum proposilum destinatus. » Tunc
eo se primum exislimat, ut bona qua3viderit discere- Gregorius, quia nondum manifeste viderat angelum,
contemnal.. (Lib. ix,ep. 12.). prorsus expavit, sihiqne hunc taliter dicentem audi-
22. Tanl83 hospilalitalis Gregorius in ipso eliam vit: « Netimeas, neque formides, ecce enim misit
patriarchio permansit, ut exceplis his quos, tam per me Dominus , ul sim tibi custos, quandiu fueris in
diversas regiones quam Romae quoque Langobardo- isto morlali sa3culo, quatenus quamcunque rem pe-
rum gg perfidia3gladios fugientes, ecclesiastica stipe . lieris, per me apud eum iiducialitervaleasimpetrare. i
Biisericordiler nulriebat, ad mensam suairi quolidie 3 Illico Gregorius in faciem suam corruit, dicens : c Si
peregrinos quoslibet invitaret: Inter qpos die quadam propter pusillum mese parvilatis munusculum lanla
unus accessit, in cujus manibus dum ipse ex humili- mihi retribuit omnipotentissimus Dominus, ul et pon-
tatis ministerio aquam fundere vellet, conversus ur- tiflcem me sancla. suas Ecclesisefaceret, et custodem
ceum accepit, sed repente eum in cujus manibus mihi suum angelum deputaret, quanta putem niihi
aquam iundere volueral non invenit. Cumque hoc restitui, siin prasceptis ejus lolis viribus permanens,
faclum secum ipse mirarelur, eadem nocte Dominus - g§ plura studuero de pluribus erogare ? i
ei per visionera dixit: « Ca3lerisdiebus me in mem- 21. Igitur incipiens tantum largior esse de collato
bris meis, hesterno aulem i die me' in memelipso temporali commodo, quanlum certior de recipiendo
suscepisli.» pramio sempilerno, cunclorum patrimoniorum praa-
HEditi, comprobamur,repugnantibus Mss.et contra seu potins saccellarius, dieitur, qui sacculos ad elee-
sancti Gregorii meiilem. mosynanv servat; seu thesauiarius. Apud sanctum
b Bigol. et Utic, invitavil, Porro hic sacellarius, Autonium scribilur succeUarius.
 " 98
97 • S. GREGORII MAGNI VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. II.
diorumque reditus ex a Gelasiano polyptyco, cujus A si eum propriis '
manibus, quod diclu nefas est, pere"
nimirum studiosissimusvidebatur pedissequus;b ^idae- inisset.
ravit, eorumque perisionibus in auro argentoque 50. Exstat usque hodie in sacralissimo Lateranen-
(collatis omnibusordinibus ecclesiasticis, vel palatinis, sis palatii scrinio hujus confeclum temporibus char-
monasleriis, ecclesiis, coemeteriis, diaeoniis, xeno- . taceum prasgrande volumen, in quo communis sexus
doehiis urbanis, vel suhurbanis) quot solidi < siugulis cunctarum _3tatum ac professionum nomina tam
qualer in anno dislribuerentur, Pascha scilicel, na- Romas quam per suburbana civitatesve vicihas, nec-
tali apostolorum, natali sancti Andreas, natalitioque nou longinquas maritimas urbes degentium, g4 cum>
suo, per polyptychum quobactenus erogatur indixit. suis cognominibus, temporibus, et remunerationibus
25. Extra quos primo Dominicseresurrectionis di- expressius continentur. Quorum summam.ne videli-
luculo in basilica quondam doctissimi papa; Vigilii, cet fastiditus' transiliar, ego transferre diffugio,meique
juxta quani consueludinaliler liaMtabai, ad imper- lectoris oculum ad lllius venerandi scrinii plenitudi*
tiendum pacis osculum residens, cunctis episcopis, nem, cujus ipse pene in cunctis auctoritatem, papa
presbyteris, diaconibus, aliisqued axiomaticisaureos largiente, secutus sum, transmitto.
erogabat. Nalalitio vero apostolorum, vel suo, mistos 51. Pra3lerea cum Arianorum basilica in regione
solidos oiferens, peregrina nihilominus vestimenta B urbis hujus qua3 Suburia dicilur clausa usque «d
donabat. Gregorii pontiflcatus tempora remansissel, placuit ei
26. Omnibus omnino Kalendis, pauperibus gene- ut in fide catholica, introductis illiic beati Sebastiani
raliier easdem species qua3 congerebantur ex redi- el sanct» Agalh_3martyrum reliquiis, dedicari debuis-
tibus erogabat: et suo lempore frumentum, suo set, quod factum est. Nam cum magna populi multi-
vinum, suo caseum, suo legumen, suo Iardum, suo tudine Gregorius laudes canendo perveniens, basilK
e manducabilia animalia, suo pisces vel oleum pa- cam pra-falamingressus esl; cumque veherabilis pon-
terfamilias" Domini discretissime dividebat/ Pi- tifex jam missariim solemnia celebraret," ac propter
gmenta vero aliaque f delicatiora commercia primo- ejusdemlociangustias populiseturbacomprimerent,
ribus lionorabiliter offerebar. ita ut niliil aliud quam quidam ex his qui extra sacrarium stabant, porcum
communia qua^dam liorrea, communis putaretur subito inter suos pedes, lmc et illuc discurrere sen»
Ecclesia. s.erunt. Quem dum unusquisque senliret, et juxla se
mo- slanlibus indicarel, idem porcus ecclesias januas
27. Tribus millibus ancillis Dei, quas Graci
et omnes, per quos transiit,- in admirationem
nastrias vocanl, quindecim libras auri pro lectisterniis peliit,
convertit; sed videri nil potuit, .quamvis senliri po-
dedit, eisque pro quotidianis stiperidiis ocloginta G tuissel. Quod idcirco divina pielas ostendit, ut cun«
libras anuualiler-conferebat. Re quibus Theoctist» ctis patesceret quia veniente cum reliquiis' sancto-
patrici.3 scribens : . Harum, inquit, talis vilarest, rum Gregorio, de loco eodem immundus habitator
atque in tantum lacrymis et abstinentia districta, ut exiret.
credamus qriia si ipsafnon essent, nullus nostrum 52. Peracta igilur missarum celebratione, papa
|am per tot ahnos in loco hoc subsistere inler Lan-
cum plebe recessit; sed adhuc nocle eadem magnus
gobardorum gladios potuisset. . ( Lib. vi, ep. 26.) in ejusdem Ecclesia3tectis strepitus factus est, ac sj
28. Quolidianis quibusque diebus pef omnium re- in ea aliquis errando discurrerel. Sequenti autem-
gionum vicos vel compita, infirmis seu qualibet cor- nocte gravior sonitus excrevit, cum subito lanius
poris parle debilibus cocta slipendia per conslitutos terror insonuit, ac si omnis ecclesia illa a fundamen-
veredarios emittebat. Verecundioribus.vero, antequam lis fuisset eversa, et prolinus recessit, ac nulla illic
ipse cibum eaperel, a mensa sua benedictionis apo- ulterius inquieludo antiqui' hostis apparuit; sed per
stolics3 ostiatim dirigere curabat scutellam, ita ut lerroris sonilum, quem fecit, innotuit a loco quem
neminem prorsus exciperel misericordisslmi benevo- diu teuuerat quod per invoeationem Gregorii coactus
lentia provisoris, quem ad fi.demIraxeratoimiipolen- exibat. Post paucos vero dies in magna.serenitate
tis cognilio Creatoris. j } aeris super altare ejusdem ecclesiuen'ubes.coelitusde-
29. Horum dum quemdam pauperem in angustis scendit, suoque illud velamine pperuit, omnemque
s andronarum recessibus a vespillionibus inveniri ecclesiam lanlo terrore ac suavilale odoris implevit,
mortuum contigisset, aestimans eum stipis inopia h ut, palentibus januis, nullus illic prsesumeret intrare,
periisse, ita per aliquot dies, ut dicitur, a missa- et sacerdotes atque custodes, vel hi qui ad celebran-
rum celebratione vacando, tristatus est, lanquam da missarum solemnia venerant, et rem videbant, .
a A Grasco <!r7<-xi<r,significat vestium , chartarum, dignitas. Non raro Joarines Diaconus usurpat veroa
et aliorum qua3 complicanlur singulas plicaluras, Grseca.
folia et laminas. MABILL.—flic libellus est in quo e-Colbr, Gemet. et Big., manduealia, quod etiam
reditus ecclesiastici annolabantur, el quid singuiis olim in Utic. legebatur.
indigenlibus erogaretur. De hac voce, vide episl. 40 1 Colb., Gemet. et Bigot., diliora. Utic. utramque
lib. vu, ind. 2. lectionem servat.
b In Colb., aggregavit; in Reg., adhwrere: In Utic, s 'Av.pwv, locus in quo sbli viri degunt; liinc an- .-
verbo admravil superscribitur vel erogavil. drona formalum. BOLL,
0 Abest singulis a Mss.Norm. h defecisse.
d Id est, viris in dignitatibus conslitutis ab &_im_iM,
 '
9>, S. GREGbRII MAGNI VITA, AUCT. JOANNE DJACOSO..LIB,. II. 100.
ingredi minime poterant, et suayilatem mirifiei odo- h. roboratus, per *_3therii Arelatensis vatis, perque
ris trahebant. Die vero alia in ea lampades sine lu- aliorum episcoporum Gallias, reguroque quibus eos
mine sunl accensse. Post paufeositerum dies cmri, ex- piissimus Pater propriis lilteris coramendarat,- hospi-
pletis missarum solpmniis, exslinclis lampadibi.s, cu- tia, Britanniam petiit, et ad s Edelbertum regem.
stos ex eadem a eccfesia , egressiis fuisset, post Cantuariorum veniens", Dei cooperanle gratia, non
pautalum intravit, et lampades quas exstinxeratlucen- solum licentiam pradicandi, verum etiam vicluset'
tes.r.eperit, quas nggligenter exstinxisse se credidit, mansiones in civitate Dorovernensi, quae erat regni
atque eas jam sollicitius exslinxit, qui exiens eccle- ejus metropolis, facile impetravit. Ad quam Augusti-
s.iam.clausit. Sed post horarum trium spatium regres- nus cum sociis, prrclata cruce, seu Salvatoris iina*
sus, lucenles lampades quas. exstinxerat invenit, ut gine, appropinquans cecinit, dicens : « Deprecamur
videlicet ex ipso lumine aperte claresceret, quia per "le, Domine, in oroni misericordia tua, lut auferatur
beatum Gregorium locus ille de tenebris ad lucem furor luus iraque tua a civitate ista, et a domo sancla
venisset. tua, quoniam peccavimus. i Praedicantibus autem eis,
55. Sed cum Gregorius pro eonvertendis Anglis et in nomine Jesu miracula facientibus, crediderunt
Saxonibus,-queroadmodum in monachalu suo propo- multi, et baptizati sunt, mirantes innocenlis vita3
b
Gtieral,, assiduis cogitalionum fluctibus urgeretur, B-simplicitatem, compleclentesquedulcedinem cosles.lls
mox ubi, Ecclesiae statu composito, c quartum {*,§ doclrina.,
sui ponlihca-tus annum intravit, Auguslinum. cmn 56. Quapropter Augustinus Arelas venit, etsecun-
aliis d.omussuaa d mpnaslerii monachis in Biitan- dum Gregorii Jussionem ab h _Etberio episcopus con-
niam evangelizandi gratia destinavit.' e Qui susceptoe secratus, in Britanniaro remeavit; illicoque pefLau-
peregrinatio.nis, post dies aliquot, inerli ta^dio rentium presbyterum, et Petrum monachum papaj
pr-egravati., redii.e domum. potius quam barbarara, Gregorio conversionem gentis Anglorurri, seque con-
feram, incredulamque gentem, cujus ne linguam secratum innotuit, suggerens ut sibi mitleret plurimos.
quidemjnlelligecent, adire decreverunl. Nec nipra, verbi ministros, eo quod messem quidem multam
Augustinum, quem eis episcopum consecrandum, haberet, operarios' autem paucos.
si ab Anglis exciperentur, indixeral, Romain re- 57. Quibus relationibus Gregorius in Chfislo I_2ti-
mittjml, summum projsulem deprecantes ut- tam
ficatus, misit Augusiino plurimos verbi minisiros,
laboriosam, tam incertam, tamque periculosant pe- g@ in quibus prascipui erant Mellitus, "Juslus, Pauli-
et
reg-inalionem sibi nuper impositam removeret, nus, et t Rufinianus; et per eos univefsa quas ad
. ad-suos reverti permitteret. Quibus' ille rescripsit,
" cultum erant Ecclesia3 necessaria, vasa videlicet
dicens : • - G sacra, et vestimenla altfirium, ornamenta eeclesia-'
54. «-Gregorius episcopus, servus servorum, Dei, slica, vestimenta clericalia, apostolorum et multorum
servis Domini noslri Jesu Chrisli. Quia melius fuerat sanclorum reliquias, et Codices multos. Misil ei et
bona non incipere, quam ab bis qu_3coepta sunt co- pallium, jubens ut sub melropoli sua Cantiae duode-
dilcot.s- cim episcopos ordinnret, ad Londouiam ell-buraeam
gi.atihne retrorsum Tedire, summo studio,
simi1Filii, oportet ut opus bonum quod ccepistis, singulos episcopos mitleret, qui sub se duodecim ni-
auxiliante-Domino, compleatis. Nec labor vos ergo liilominus episcopos consecrantes, pallium ab aposto-
ilineris, necinaledicorumhominumlinguffideterreant; lica sede perciperent, et post Augustini obitum ipse
sed1omniinstantia,- omnique fervore, qu_3inchoaslis, inter eos prirous haberi debuisset, qui prius conse-
Deo auclore, peragite, scienlesquodlaborera magnum crari meruisset. Prajcepit quoque ut in Anglormn
major oeternoerelribulionis gloria consequetur. Re- gente idolorum fana non deslrueret, sed sanctiiicatis
meanti autem Auguslino pra^posito vestro, quem et aquis respersa in basilicas dedicaret. Et quia sole-
abbatem vobisconstituimus, in omnibus. humiliter bant Saxones in sacrificio da.monum boves multos
obedite, scientes veslris animabus per omnia profu- occidere, jussil ut in die dedicalionis, vel nalalitiig
turum quidquid. a, vobis fuerit in ejus admonitione sanctorum roartyrum, quorum reliqui.3 illic poneren-
completum. Omnipotens Deus sua vos'graiia prole- D tur, tabernacula sibi circa easdem ecclesias, quos ex
gat, f- etvestri laboris fruclum in seterna me palria fanis commulaiie sunt, de-rarais arborum facerent,
videre. concedai; quatenus et si vobiscum laborare et religiosis conviviis solemnitates debitas celebra-
Et quia super quibusdam capitulis Auguslinus
nequeo, simul in gaudio relributionis inveniar, quia rent.
laborarescilicet vblo. i (Lib. vi, epist.-M.) enm interrogans, qualiter episcopus cum suis con-
35. His exhortationibus Augustinus cura fratribus versari deberet clericis, requisivit, doctor humillimus"
i
"Bigot. et.Utic, basilica. modestia tribuere : quitenus elsi vobiscum tabcrare
h Mss,, argueretur. nequeo.
c Imo sexlum, etsi Mss. Godiees liabeant quar- s Gemet. cum Bigot. etColb., Edilberlum-, Utic.,.
tum. . • Adelbertum.
d In Reg. omittitur, monasterii. Colb. et Norm., k Legendum Virgilio, qui tunc Arelatensis erat,
Britannias. episcopus. _Etl_erius'veroLugdun. Efrori occasioriem,
e Ulic, qui iler suscipienles. Beda, 1. iHist., c. 27.
pi-sebiiii
c Edit. Vaiic, Gussanv., Mabill., et noslri laboris, 1 Andeg., ^Erufni. lltic, Rufinus. Reg., Rufid-
contradicentibus Mss. el oralionis serie, qua liqtiet nus.
Gregorium uullam sibi laboris . poslQlicipartein prse • i
 _o_ S. GBEGOUII MAGNIVITA, AUCT. JOANN.E.DU.CQNO..L.IFLIJ. ¥&
ihter ccetera sic reseripsit : « Quia tua fraternjtas, A gantur; se.d adhucillos neophytos existentes, saspisr
monosleriv reguliserudita, seorsum viverenon debet s.ime eos prius illicita doeere.f vitare, et verbis ac
1 clericis suis, in Ecclesia Anglorum , qua3nnpe-, exempljs instruere, et quaepost, de t.alibus egerint,,
auelore Deo, ad a fidem perductaest, hanc deb.et ralionabiliter ae fideliter excludere .oportet. Nam
conversationem insliiuere, qu_3 in ihilio nascentis juxta Apostolnm, qui ait: Lac vobis.potumdedi, non
Ecclesia3fuit patribus nbstris, in quibus riulluseoruni escom (ICor. in,, 2), e.isl.aillis m,odo,;non posleris.,
cx his qua3possidebant aliquid suum esse dic.ebat, ul i;ri<pfixuraest, temporibus tenenda b indulsimus,
sed erantillis omnia communia. ."Cum una sitfides, ne bonum quod infirma adhuc radice plantalum.erat
cur super missarum celebralione Gallicaria Ecelesia 1 erueretur.sed coepliimaliquantulum firmarelur, _et
Romana discordet Augusllno qurcrenti Gregorius usque adiperfeclionemcustodiretur.» (Lib. xiv, epist,.
ail: « Novit tua fraternitas Romana3 Ecclesisecon- «/..) Hasc ergoidcirco perstringenda curavi, uthi qui
suetudinem, in qua _sememinit enutritam. Sed mihi occasione novse dispensationis illicita niatrimonia
plaeet ut sive in Romana , sive in qualibet Ecclesia contrahurit, erudijissimum.papam Gfegorium non
aliquid invenisti, quod plus omnipotenti Deo possit regulariter quarlae generationis copulam censuisse.,
placere, sollicite eligas, et in Anglorum Ecclesia, imo. venialiter siinulque temporaliter permisfsse co-
qu33adhuc nova est ad fidem, institutione pra3cipua B gnoscsnt. Cujus nimirum. precibus Deus omnipolens
qua3de mullis Ecclesiis colligere potuisti, infuhdas. lantani Auguslino ejusque sociis faciendorum signrj-
, Non enira pro Jocis res, sed pro bonis rebus Ioca rum gratiam contulit, ut verbum vitae quod ore pi'33?
amanda sunl. Ex singulis ergp quihusque Ecclesijs, dicabantsignorumefflcacla confirmarent. Undefactum
qusepia, qua>religiosa, quos recta stint, eligas, et esf ut paucis elabentibus annis, eliam ca3teriSaxoniaj
ho3Cquasi in vasculo eollecta, apudAngloruni.men- reges ad Christl Domini fidem per discipulos.ejus
sara in consuetudinem vertas. i Interrogatus etiam accederent.
quomodo ea qua. fures de. ecclesiis abstulerint red- E9. De cujus genlis conversione, simulque mira-
flere debeant, mittssimus Pater : « Absit, inquit, ut culorum prodigiis quae ibidem,fiebant, ita Gregorius
ecelesia cum augmento recipiat quod dfe terrenis in libris Moralibus perliibet, dicens: «_EGcelingua
r-ebus videtur amittere, et luera vana requirere. s Britannia;, qua3 nihil. al.iud nover.af quam barbarum
Sarierequisitus ab eodem Auguslino usque ad quo- frendere, jamdudum in_Dei laudibus Hebrssa coepit
lam generatioriem fideles debeant copulari, Gregorius verha resonare.. Ecce quondam tumidus, jam SHb-
dispensatorie sic reseripsit: « Qusedam terrena. lex stralus sanctorum pedibus servit Oceahus, ejusquo
in Romaha republica permittit ut sive fraler et soror, barbaros motus, quos terreniprincipes ed.omareferr.q
seu duorum lratrum germanorum, vel duarum soro- C nequiverant, hos pro divina formidine sacerdotum
rum filiuset filia misceantur. Sed experimento didi- ora simplicibus verbis liganf; el qui catervas pugnan-
eimus ex tali conjugio sobolem non posse succre- , tium inlidelis nequaquam metuerat, jam nunc fidelis
Bcere.^etsacra lexprohibet cognationis turpitudinem humilium linguas timet. Quia enim perceptis coelesli-
revelare. Dndeneeesse est ut jam tertia, vel quarta bus verbis, clarescentibus quoque miraculis,. vir.lusei
generatione generalio fidelium' licenter sibi jungi de- divina3 cognitionjs infunditur, ejusdem divinitatis
beat. Nam c in secunda, [§7 quam pr33dixinms, terrore rcffenatur; ut prave agere metuat,, ac lotis
omnimodo debet abstinere. » (Lib. xi, episf. 64.) desideriis ad aHernitatis gratiam perv.enir,e.concu-
- 58. Ver-umpost mullum lemporis a Feliee Messana__ piscat. . (Lib. xxvii Mor., n.,
21.) Eulogio quoque,
Sicilisepf33sule requisilus ulrum Augustino scripsis- -pairiarcha. Alexandrino, de doctrina, suae Ecc.lfisia..,,
conversione lisereticorum, concordiaque fidelium-,
' set utAnglorum quarlageneralione contractamalri-
monia minime solverentnr, humillimus Pater Grego- plausibilia referenti, Gregorius ita rescripsit:,« Quo-.
rius inter castera lalem reddidit ralionero : « Quod niam in bonis qua>agilis, scio quod et aliis congau-
scripsi Auguslino,Anglorum genlis episcopo, alumno detis, vestra quoque g@ grati_3vieem redda, quia
videlicet, d-utrecprdatuses, tuo, desanguinis con- dum gens. Anglorum, in mundi angulo posha, in
junctione, ipsi et Anglofumgenti, qusenuper ad fidem.;j)- cultu lignorum ac lapidum perfida nuncusque.rema-
venerat, e ne a-bono quod coeperat metuendo auste- neret',. ex vestrasmihi orationis adjiilorio placuit ut
riora recederet, specialiter et lion generaliter casteris ad.eam monasterii mei monachum in pr_edicationem
me scripsisse cognoscas. Unde*t mihi teslis omnis transmittere, Deo auctore, debuissem;qui, dala a
Romana civllas exislit, nec ea intentione ha3cillis- me licentia, a Germaniarum episcopis- episcopus
scriptis mandavi, ut poslquam iirma radice fuerint in factus, cum eorum quoqrie splatiis. ad pr_ediclam
Dde solidati<,si infra pfopriam-consanguinilatem in- gentem.in finem mundi per.ductus est. Et jam.. nunc
venti fuerint, non separentur, aut infra aiflnitatis de ejus salute et opere ad nos scripla.pervenerim.,
lineam, id est usque ad septimam generationem jifn- quia lanlis miraculis, velipse, yel hi, qui cum eo
a Vulgati, conversa est,- Bolland. Edit.
b Hasc desunt. in Bigol. et Utic, ubi post succres- e Turon., ne ab uno quod.
f Abest vitare a Norm., Reg. et-Colb.
cereimmediatesequituf :unde, etc. s Andeg., ita.
c Norm., nam.a secunda. Andegav., nam secv.n-
dam. h Ulic, indiximus.
d Plurimi Edi.t., ut recordor nostrq. Ipsis suffra- 1 Andeg.,,cum Colh. et NOfm., esureretur.
ganlur Colb. ef Reg. Sequimur tres Mss. Norm; et
 405 S. GREGORII MAGNI VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. II. 104
transmissi sunt, in gente eadem coruscant, ut Apo- A^ sigillasset, legatis largitus est. Uli susceptas reliquias
slolorum virlules in signis quse exhibent imilari vi- veneratione eongrua deferentes, postquam quoedafn
>deantur. In solemnitate autem dominicae nativitalis, • itineris milliaria consumpserunt, stulle se tanlum
qu33 a prima iridictione transacta est, plusquam de- viaticum confecisse murmurare eceperunt, si ne-
' cem millia
Angli ab eodem nuntiati suntfratre et co- sciant utrum sanctorum ossa ari magis. carnes "a
episcopo nostro baptizati. Quod idcirco narravi, ut Romano pontilice suscepissent. Itaque communi
cognoscatis quid iri Alexandrino populo loquendo, et consilio, remolo pontiflcali signaculo, reseratisque '
quid iri niundi finibus agilis orando. Vestrai enim pyxidibus, parliculas brandei repererunt. Mox ad
orationes sunt in loco ubi non estis, quarum opera- urbis mceuia cum iurore nimio revertentes, per ar-
tiones sanclce mbnstrantur in eoloco, ubi estis. » chidiaconum a Gregorio delusos fuisse, utpro reliqj.iiis
(Lib~. VIII,epist. 50.) vilem pannum susciperent, flebiliter querebantur,
<_0. Nihilominus eidem Augustino super elsdeat dicentes dominos aios puleherrimis palliis abnndare,
iniraculis inter alia -scribit, inquiens : « Scio quia ac per hoc Romanorum vilibus brandeis non egere.
omnipotens Deus per dilectionem tuam in gentein, Forte tunc Gregorius missarum solemnia celebrabat.
b quam eligi voluit, magna miracula oslendit. Unde Quibus expletis, ab eisdem legatis brandeum coram
uecesse est ul de eodem dono eoelesti, et limendo B ; cunclis recipiens, super altare composuit, seque cum
, gaudeas, et gaudendo perlimeseas : gaudeas vide- omnibus iii oralionem dedit, ut Deus omnipotens
licet, quia Anglorum animsa per exlerioramiracula utrum quod a liminibus apostolorum de mare trans-
ad- interiorenr gratiam perlrahuntur; pertimescas missum est pro reliquiis martyrum venerari deberet
vero, ne inter signa qua3fiunl infirmus auimus in sui quantocius indicaret. Deinde ab oratione surgens,
prKsumptione se elevet, ut unde foras per bonorem incredulos legatos propius astare prajcepit. Cultellum
lollilur, inde per inanem gloriam inlus cadat, etc. » petiit, e more sanclissimi papa3 Leonis, brandeum
(Li&.xl, epist. 28.) pispugit, de cujus punctionibus sanguis protinus ema-
M. Qu33autem de Gregorii miraculis penes eas- navit. Quo miraculo' tam legati confusi, quam omnes
dem Ariglorum Ecclesias vulgo leguntur. omittenda qsa aderant tremefacti, jussu Gregorii cum eo terraa
lion arbilror, ne studiosi lectoris animus, aut deffau- proslrati sunt, nec ante ab oratione cessaverunt,
dasse perlinaciter, aut neglfgenter pr_3teriisse me quam cuncta brandeorum foramina divinitus claude-»
e cognitionem congruam suspicetur. Matrona qu_3da__i renlur.
beato Gregorio, per stationes publicas missarwn so- 45. Quidam praterea divitum Romanorum, relicta
lemnia celebranti, solitas oblationes obtulerat. Cui conjuge, fuerat a Romano pontifice eommuniona
post mysleria traditurus, cum diceret: Corpu. Do- C privatus. Quod ille molestissime ferens, et auctorita-
mini.nostri Jesu Christi conservet animam tuam, tem lanli pontificis-evacuare, non pr_evalens, mago-
lasciva subrisit. Hle continuo dexleramab ejus ore rtan suffragia requisivit. Qui, magnis muneribus
convertens, partem illam dominici cOrporis super persuasi, posse se suis carniinibus agere ut, immisso
altare deposuit. Expletis vero missarum solemniis, d-3iiione, tandiu caballus pontifieis vexaretur quou-
matronam coram populo inquisivit quam ob rem sque cum sessore suo periclitaretur, Udueialiter pro-
corpus dominicum susceplura ridere pra3sumpserit. miserunt. Hac incestus judex pollieitatione laetatus,
At illa diu mussitans, tandem prorupit, quia panem, Baagosjuxla viam qua pontifex ad stationem pro-
inquiens, quem propriis nianibus me fecisse cogno- fecturus erat in edilo stare permisit, ut videre trans-
veram, tu corpus dominicum perhibebas. Tunc Gre- eimtes, non videri a transeuntibus possent. Cumqua
gorius, pro incredulitate mulieris, cum tota plebe se magi ex planetatorum mappulatorumque processio-
in orationem prostravit; et post paululum surgens, nibus magnum ponlificem cognovissent, immisso dse-
particulam panis quam super altare posueral, carnem mone, tam _fortiler ejus equum vexari fecerunt, ut
factam reperit: quam eoram cunctis incredulsema- nunquam a sessore 'sive a stratoribus teneri posse
Ironse demonslrans, ad credulitalis gratiam tam illam putaretur. Tunc Gregorius, revelante Spiritu sancto,
revocare potuit, quam lotum populum ,confirmare j) daemoniacamsubmissionem cognoscens, sancto crucis
curavit, Rursiis itaque in oralionem cum eisdem signaculo, tam caballum a praesenti rabie liberavit,
prostratus, carnis Irustum in panis primordia quam maleficos ex latente culmine jubens deponere,
reformavit. perpelua C03citatemidlavit. Quos reatum suum sug-
_2. Alio quoque tempore vir Dei Gregorius, mira- v gestione incesti judicis confitentes, acpostmultum
culum pene liuic simile perpetravit. Nam cum, peten- temporis ad sacri baptismatis gratiam venientes, lu-
tibus quibusdam occidenlalibus per legatos, 59 in . minibus quidem, f ne magica relegerent, reddere no-
singulis pyxidibns sub nominibus petitorum marty - luil, eos tamen ecclesiaslica stipe nutriri prsecepit.
rum d brandeum solito more concludens, desuper M. Legilur etiam penes easdem Anglorum Eccle-
tt Utic, qum hac prima. e Sanctus Gregorius, lih. iv, epist. 50, refert
h Colb., Gemel. acBigot., quamelegil, utvoluit.
c Andeg., cognitioni congrum. Gemet., cognilioni sanctum Leonem, dum Graci quidam duhitarent,
brandeum fbrficibus.incidisse, et ex ipsa incisione
congrua. et
Big. IJ.ic, cognitione congrua. . sanguinem effluxisse.
d lu Colb. et Norm. semper scribitur, prandeum. ( Colb., Reg., Utic. et Dig., ne magicam. Gemet.
Braudeum, Isidoro zonarum genus, velum est quo ac And., ne magiam.
•€orpusdefuncli,vel sacrssreiiquiis teguntur.M_.BiLL.
 '
105 • S. GREGORJIPAP.E VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. ll. iOd
eias, quod Gregorius per fortim Trajani, quod ipse _A propter illud quod scriptum est :-Nisi quis cenatus
quondam pulcherrimis tedificiis venuslarat, proce-' fueril ex uqua et Spi.rilu sancto non intrdbit in regnum
dens,- judicii ejus quo viduam "consolalusfuerat re- ccekrum (Joan. m, 5); sed simpliciter dicitur, ab in-
cordatus a atque miratus sil. quod scilicetsicut'a fefni solummodo cruciatibus liberata. Qubd videlicet
prioribus traditur, ita se habel/Quodam QQ tempore, potest videri credibile quippe cum ita valeat ariima
Trajano ad imminentis belli procinetum festirianli in inferno existere, et inferni cruciafus per Dei mi-
vehementissime, vidua quaedam "processit -flebiliter- sericordiam now senlire, sicuti unus -geheunas ignis
dicens : Filius meus innocens, te regnante, perem- valet omnes peccatores pariter detinere, sic per Dei
ptus est; obsecro ut, quia eum miiii reddere non justitiam cunctos non valet asqualiter exurere.* Narri
vales, sanguinem ejus. legaliter vindicare digneris. uniuscujusque quanlum nieruit culpa, ' justo Deijudicio
'
Cumque Trajanus, si sanus' reverterelur a pralio, tantum sentietur el poena. .
hunc se viudicalururh per omnia responderet, vidua IS. Nihilominus ex libro qui a Grsecis hip.wi>di-
dixit: Si tu-in praelio mortuus fuefis, quis mihi prae- citur, a Lalinis vero intelligitur campus, vel pralum,
Etabit ? Trajanus dixit : Ille qui post me lmperabit. praeceplor meus intef alia toto orbe' jam diffamata
Vidua dixit: Et libi quid pfoderit, si aller mihi jusli- miracula interpretatus est, mihi scribens.: @2.Enar-
tiam fccerit? Trajanus respondit : Utique iiihil. Et B favit nobis presbyter, norriine Petrus, de san.cto
vidua : Nonne, inquit_,melius tibi est ut tu mihi justi- Gregorio papa Rbmano (illinc enim erat reverendis-
liam facias,- etlupro hoc mercedem tuam recipias, simus hic presbyter) : Is,inquit' (Prat. spiril. c. 192),
quam alleri hanc transmittas? Tunc Trajanus ratione effectus papa, ajdifleavit monasteriuih virorum ma-
pafiter pietaleque commotus, "equo descendit, nee gnum, et dedit mandatum ut nulliis monacliorum
ante discessit quam judicium viduse per semet immi- proprium aliquid habefet usque ad unuin ° obolum.
nens profligaret. Hujus ergo niansuetudinem judicis Fraterergo de monasterio habebal fralreni saecula-
asserunt Gregorium recordatum ad sancti Petri apo- rem, etppstulaviteum, dicens : Casulam non habeo,
stolibasilicampervenisse; ibique tandiu.super errore sed fac charitatero, eme mihi.<Dicit- ei saecularis
lam: clemenlissimi principis deflevisse, quousque fra.er : Eccetria numismata suscipieris,:compara,
responsuhi sequenti nocte cepisset, se pro Trajauo dqualis tibi placet. Acceptis itaque monaclius tribus
fuisse auditum, tantum pro nullo. ullerius "pagano numismalibus, habet ea apud se. Alius autem ffate.
pfeces effundefet. Sed cum de superioribus miraculis videns eum babentem tfia numismata, pergens nun-
"Romanorum sit nemo qui dubitet, de hoc quod apud tiavit abbati. Abbas vero audiens, retulit beatissimo
Saxones legitur, hujus precibus Trajani b aniniam ab pap_3. Beatissimus autem Gregorius discens hoc-ah
inferni crucialibus liberatam, ob id vel maxime du- Q abbate, segregavit eum a communi6ne,.tanquam eum
bitari videtur, quod lanlus dqctor nequaquam pra3- qui solverat regulam monasterii. Igiturposl modicum
suirieret prd pagano prorsus orare; -qui quarto Dialo- 'tempbris moritur frater segregatus, -nesciente papa.
-
gorum suorum libro docuerit eamdem causamesse cur" Post duos ergoaut tres dies pergens'abbas nuntiavit
non oretur a sanctis in futuro judicio pro.peccatori- ei quia Trater requievit. Iu hoc itiqiie iion mediocri-
bus _3ternoigne'damnatis; quaenunc etiam causa est ter trislatus est, quia antequani exiret de hac vita,
ul non ofent sancli homines pro hominibus infide- non solvit eum ab excofnmunicationis "eepitimio; et
libus impiisque defunctis; non advertentes quia non scribens ofatioriem in pyctatio, dedit uui diaconorum
•legitur pro Trajano Gregorium exorasse, sed lanlum suorum, jubehs ei-ire, et super ftatrem legieam.
flevisse. Sic enim cum non oraverit Gregorius, plan- Erat autem oratio solvens ab excommunicationede-
gendo poluit exaudiri, sicuti Moyses ciirn dolendo functiim. Vadit ergo diaconus, sicut praceplum ei
.laceret, potuit clamasse videri, cui Doinirius tacenti fuerat, et super tumulumfrafris legit pyclatium,-har
labiis:.<_«.dc.amas, inquit, ad me (Exod. xiv, 15)? bens orationem. Etipsa nocte vidit- abbas fratrem
Nimirum Deus bmnipotens corda renesque scrulalur, illum defunctum,: et dixit ei: Non es morluus, fra-
etfrequenterea misertus concedit, quoehomo quam- ter? Ille respohdit, eliam. Et iterum" interrogavit
-vis utcarnalisdesideret, tamenpetere nonpra3sumii,. _, eum abbas : Ubi eras usque hodie?Respoiidit frater?
•Unde Psalmisla : Desiderium paupefum exaudivit Vefe, domine, in custodia, etusqueheri non sum
Dominus, et desideria cdrdis eorum audivil auris lua absolutus. Notum itaque iactura eslohmibus qmain
(Psal. xix; 17). Et notandum quia non legitur Gre- hora qua diaconus orationem dixit super sepulefum,
•gorii precihus Trajani anima ab inferno libefata, et in ea hora absolutus' est ab excommunicatione, et
- in paradiso reposita, quod omnino incredibile videtur liberata est * a dominatione aniriia ejus.'
aBig., miseratussit. ' ' non habeo. Graece,'-xafii<7.o..Hieronymus epist. ad
h Colb., Andeg. et Norm.,-Trajani anima libe- Fabiolam : Solent mililantes habere lineas lunicas,,
rata... dubilarevidentuf.. ; ,.' - ', quas camisias vocant. Isidofiis, l'-xK.'Orig.','c.;22,
c Nonnulii Editi et Mss:, obulum. cdmisias appellat, quod in his dormimus.in cainis, id
d Gemet. ac Bigot.",quidquid tibi placet. Porro ca- est in slratis nos.tris. Cousule Onomasiicon Rosveydi.
sula vestis seu lunica est .monachorum, licet v.ulgo Est autem cama eliara hotiie H.ispanislectus.cubile. -
sumatur pro casula presbyteri -,dequa nolanda verba BOLLAND. .. , , ..."
. synodi sub Carlomanno habitae arm. 742.: Decrevimus - e Epitimium, niulta eccleskslica..2.)/..«.ium, ta-
• -:
quoque.ulpresbyieri vel diaconi non sagis, laicorum bellae lilterarise. MABILL.
f Purgatorii, non inferni: vid,e notas in Vitain S,
more, sedcasulis utanlur, rilu servorum Dei, id esl
mouachorum. MABILL. In Prato sp. legilur; Tunicam P. Bened., c."25.
PATROL.LXX.V. 4
 £07. S. GREGORlIPAPjrvTTA, -ADCT. JOANNE DIAGONO.LIfi..JL. -" 108
46. Igitur Greprius non solum Saxones in propriis _i. rnissis ei relaxarjjdebeat,; si tres.vel quatuor, iinus
sedibtis comiuanerites Llhristo Dbmino dedicavit, ve- solidus relaxetur; si quid amplius, jam juxta eumdeni
rum 'etiam.puefos eorum per exteras reglones diffu- modumdebet relaxatio iiefi,.vei certe jjjxta quod di-
sbs, suls prefiis cpmparans annu.a.iler, ad cognitio- lectio tua nrsevidet, ut et ei convertitur onus releve-
\ neni fi&el deducebat. TJnde Candidum presbyterum tur, et ecclesiastica utilitas iio.ngravi disp.endio pre-
I eemihqnet, diceris : «"Pefgens, auxiiiarite"Domino matjir. Nec hpc inuliliter fapimus, si pro levandis
Deo iiqstfo Jesri Christe,, ad pa.trimonium qiiod est in p.ensjoniim on.erjbus eps ad Christi gratkm p.erducir
Galliis |ub(ifniandum, volumtis ut dHeetio tua ex so- mjis, quia.et si ,ip'?iminus fideliler veniimt, M tamen
lidig quos.acceperit vestimenta pauperum. vel puerps qui de ,eis ji^ti ilqerint, jani fidejius baptizantur. Auj,
Anglos, qui sunt ab anriis decem et septem, vel de- ipsqs ergo, ,aui -filio.sjepriimJucramur, et idep non
cem et cctc, ufin monasteriis dafi Deo jroflcianl, estgraye quidquid tle pensipne pro phrislo dimitli-.
comparet, qnatenus solidi Galliarum, quiin terra po- mp?. J (Lib. y, ejpist..8.)
stra expendiriqn_pp_&sunt,apud lpcum jprpprium uti- .49. iSnimvero tam levigationibus dationum quam
liter"experidantur/Si quid vero de pecunlls re.dituum, promissionibusT£g.ni<cq_loBiin Jud-si.pei-diversa loca
qusBtJIcuntur^ablat-e, reclperepotueris, ex his quo- ad Cbristum, quem patres eorumaegaverant, venire
que yestimenta paupernra comparare te volumus ; B coeperunl. fiuibus cuna saluteanimaefestjmentaquo-
vel, slcutpfsefati sumus, puerosquiinomnipotentis que^baptizandisftabilia poiifereb.at.IJnde.Fantinq de-
Deisprvitipproficiant. Sed quia pagaui sunt, qui illie fensori : « Dpmina, inquit, abbatissamonasteriisan-
inveniri,ppssunt, yplojifcum eis :pr,esbyter transnnt-• cli Stepbani, quop!in Agrigentirip-est temtorip.con-
tatur, ne quid segriludinis contingat in via, ut quosmo .stitutum, indicante, jpomperimusmultos Judisormn ad
fituros_.qnspexerit,debeatbaptizare.. .(Li6.vi, ep. 7.) .cbristianam ihiem-- divin,a gratia insjiirautej velle
^.•^^..AvAinimqaQqiie rusticqs .mitissimus-rectpr converti, ^e4 -essejiec,essarinm ut aliqpis -illucex no-
Gr.egorips4n-error.eJ>vfitustatis_adep,permanere con- slro mandato 46beat ,proiicispi. Proinde iiujps tibi
dpluitj «t Januarium Caralitanum «piseopum pro «jie- auctoritatis teppj-e prffidpimus nt, -omni t.x«jisatioiig
gligentiis ipcrep|mdo, inter =e;Eterascribat ::« AccL summota, ad.piaedic.tumlpcum.pergere.etdesideriuia
dit aliud yalde lugendum_,quia ipsos rustjcos, quos eoirim tuis, Deo propitio, tadhorfatipnibus ^djjivara
habet «Ecclesia ntrac usqjie -jn iijfit.elitate remanere festines. Quibus tamen,*,! longum veltristeigg.vir
<• splemnitalCm «ustinere paschaiem, et eos
negligentia frateiinitatis yeslrqeper,misit, El quid vos dehir
admpneo jit ;ad Ppminum extraneps addueatis, qui ounc .ad iajitisma festinare^ognoscis^ ne,^[uodab.-
vestrps -abinfidgjitate iiggligitis^.orrigere-?Unde ne_- sit,,longa dilatio=eorum retro possit animosTeyocare,
cesseest-vps pgr^mnia injeprpmsjqnyersione vigi- Q cum episcopo lo_ciipsius ioquere, ut poenifentia ac
lare. JN_amsi -cujusljbet episcopi in Sardinia insula. abstinentia quadragiiita dierum indicta, ^utjdip Dq-
paganum -rusticum iavenire pptjierp, in epdem <epi- joqmico, aut si «eleberrjma fpstivitas jprtassis occur-
«copp fortilgr vi^dkabo. Jarp verp si ru§ticus tante jieii|,»eos. pijinipplentis J>eiinisericordia protegente,
fuerit perfidiqe et flbstinatiqnis inventus, ut ad.ppini- baptizet^ quia et.temporis-qualitas prppter pamquae
numvenireminimg cpnsentiat, -Jantopenslonis onere sibiiniminet clad^imjpellitn.l-desideria eoram-nnUa
gravandus est, ut ipsa ,exactionis suaepp^na cpmpelr debeant ililatione diiferri. ^Juoscunque vero «x «is
latur .ad lectjtudin.em-festinare. » {Lib. w,>ep. 26,,) ,paupei'es, ^t ad-vesteni sibi •emendaiu%npn.sufficerp
48. QuodcuiriGregprius fructupse siinulque .salu-- 4)0sse cognosces, t;e eis-vesteui, quam«dbap|ismuifl.
brjter Jn §ardini*e rusticps processisse jcogH.osceret, habeanj, cpmparare vplupius .ac prabere, an quibus
etiam in Jji.dseospatrimoniorum suorum rusticos npn jjretium qupd dederis ,tuis npvei^isjiatipmbus impji-
dissimili.e)",est_ieonatus exten.dere. Unde Cyprianp landjim.. Si vero sanctiimPascha-elegerinlexspectare,
diacono SGrjbit,djcens :'< Peryenit ad me esseHe- iterum cmp episcppo loquere ut mpdo quidejn eate-
br»QS -iri possessipnibus c jiostris, -qui •eonverJi ,ad chumeni fianf, atqup-ad eos frequenter accedat,ge-
Deupt inullatenus >volunt. Sed videtur mihi ut pe,r ratque-spllicitudinemjet aniinos .epr^m admpiijlione
«
omnes^ossessi.ones in quibus ipsLHebrsei. esse nps- j) suifiadhprtationis aceejidat; ^it quantpqua3 exspe-
cuntur, epistolasjtransmittered.ebeas, eisexmespe- ctattir .elpngatur festivijas, .tantp jse .gKeparare "_J£
cialiter pr.omittens quod quicupque ad 5.erumJ-pnyV eam4esiderio.feryentj debegnt sustinere.. .i (Lib.,y_i_,
-
numJiejim nostruin Jesum Ghristumvex eis ,cqnvg!*r epist. 3S_) item Petrp, §piscopo!£prsiGse,inter-alia:
sus 'iiiefit, ,onus ,pqssessionis ejus ex jiligua partp •1Tansmisimus, :ait,-fraternitalitu8e'quinquaginta;sp-
imminuetur. JtJuodita-quoqiiefieri yolo, ufsi guisiex .ljdps .ad yestimeiita^pr.um^ui baptizandi ^unt jupm-
eis epnyjer^iislaerit, si splidi pensionem habet, tre- paranda. » (Lib. vm, ep. 1.)

'• "Big. ettiemet.,, oblatm. Vitalem, 1. ivhist.ISccl.,p. 528.*tatmtUTwegener-tfle

h' Mabill. :et-.Gussajiv., aeGnon alii-Editi, vetusiis- baptisma nisi Snbbato paschw &t Pentecostes fiat.
«rno. MABIDL. Cujus.observationem Jongiusculam-exscribe-
• . c !Big.=etjionnulli, sestrh. reex inlegro nonyacat, -«tsi.ilignam quas legatur
d Solemne fuit quondam in Ecclesia ut baplismus, lota. Vide nol.--ad epist.J__5J.ib.viri.
" f Big. etGemet., ut quanto'exspectatur etongatur*
sola #aschatis, vel dPmteGPStesvigilia frequentare-
tur. Qui mos non solum ad.GarobVM.-temporaviguit quefestivitas. Andeg.,<!(. quonioqum-exspectdiaelor,-
in Ecclesia Gallic.,sed usque ad-ssepuluirixi perdu- gutur feslivilas.
rivit. Nam in Gonc. Rothom. ann. 1.072, apud Ord.
 _0'J . S: GREGORIl PAPi_ TITA, ALGT. JQANNE QIACQNQ.LIB,. IL 1.0
§0. Nihilominus pro Arianorum parvulis fidei ca- A aeterna vita. Rfidemp.tfirisnqstri .gratia pprppeiisaiite
ihoiicse sociandis, Gregorius pastoralis curiesollici- recipias. »(Lib.<x., ep..27.)
tudinem prorsus extendit. Quapropter universis epi- 52. Haec .quidem Gregorius ip.tra vel extra urbem
scopis Italia; scribens, ait : -n Quoniam nefandissi- studio pieta.tjg«xej'e.uit.Cseterum Ri;fibumrpligiosum
jnus Authatith in haG quas nuper a expleta est Pa- abbatem cum mjiltj'; peepniis Jproso.iym|indestinayit,
schali feslivitate Langobardorum filios in fide catho- CHJUS instantia yjjnerabjle xe.nodqchiuipconstjtuit, et,
lica baptizari prohibuit, pro qua culpa eura jdivina tam ibi qu*J?n4nm.opte S.inappnps Arabiam, Dei fa-
Majestas exstinxit, ut solemnitatem h Pascha3 alte.- mul_issubr<3gjjjiijiePalladii cpns.tjtutis, quptidiani vi-
rius -non videret, veslram foalerrii.atem decet cun - setus e.t yestimenti ,c.opiamquan^iji yivere potuit an-
ttos per loca vestra Langobardos^adnionere, at quja Bualiter _mitte?eprfl.curavjt.
ubiquegcavis morlalitas imminet, eosdem filios suos 53, Nihi]ominusper diyersas prpvincias prp pustp-
in Ariana haer-esibaptizatos ad-catholicamiidem jcon- 4i.a sapriBreligippis, -.ebusqu.epaupprqjn streque gu--
eilient, quatenus iraim jsuper eos omnipotentis Dei bernandjs, Ec,clesi_esute yirbs industrjqsj reptqi^es
-placent,. Item ? Praqecto, episcopo Narniensi: i Per- pjatrimpnipriijn as.ciyit. In quibus Cypriapum diaco-
venit ad nos, peccatis imminentibus, in civitate ve,- niim patrimqjiii Siculj, Paiitaleeiiem nplarium Syra-
stra mortalitatem omnino grassari, qiiseres nos niiiiis' P-cus.ani, Fg.nt.imimdeterisprem Panormitaui, §.ergium
addixit. jQuamobremsalulant.esfraternitatem Juam, defenspre.m^alabritani, R.omanumnotarimn Apuli,
- instantissime suademus ul a 'Langobardoj-jim, sive Bejienatum defens.orem Saranitiej, Anthemiuin sub-
Romanqrum, qui in eodem loco degunl, admpnitione .diaconum Neap.qlitanj, P.etrum subdiacpnum. Gam-
nnlla ralione cessetis, et rnaxime agenljlium et hse- .pani, Candidum .d.efensp.rem,T,usci, Prbj.cum defensb- •
jeticorum, ut a'd veram reelaraque fidem e.atholicam rem Sabini, Optalum"jiefe.nsprem.Nursini., Benedi-
.eony.eriantur.Sicenim autdivjnajmiserjcordia prp sua ctumf nofarium.d.efenspre.mCarseolani,Felicem sub-
fors.an__is.conyersione,etin hacvitasubvfiiuet, autsi diacpnum Appise,Gastorium chartulariumRavennatis,
.eosmigrare jcontlgerif,a suis, qiipd.:etbi_a"gis.optand.umLlastorium notarium Histriani, Antonium subdiaco-
-esX,.transeun,t Jadnoribus absoluti.»(Lib. n, ep. 2.) num Daimatiani, Joannem notarimn e Illyricani,
Sl. Igilurprudentissimus paterfamilias Christi Gre- -Symmacliiim.,4efensor.emSartdinia3,B.onifacium no-
-gorius singulis diaeoniis sel xenp.doehiis vjxps jdp- tari.um Gorsicani, Pantalepnem nptarj.um Liguri-se,
aeos.depularit, ,quos .etiaro, Jit seeurii. s, imo s.aga- Hierpnynijim.dAfenspremAlpiumCottiarura,. Hilarium
labprarent, jiu- notarium g.ermanicjgni, et Candidum presbylerum
.cius injoper.e'pietalis.ac_a3is.erico.rdJ3e
jusmo_U_p_rivilegiis_mraiendosesse decreyit: n.LIcet _3allicani..Ha3c ajttem prudentissimus PateriGregorius,
_3Qs_quipia intentione s.ollicitudiniscuram_debilibus P-non solum in Rpmana, _.ed et per .diversas Ecclesias
. ac egenis impendunt, @4 sjja apud omnes valeat -perpe_tualiterp,bserv.anda c.ensebat._(.nde;JanuarioCa-
iueri dey.otjp, meli.ug.lamen est si.prp quiete sua d,e -rajijtano episcppo iriter ,ca3tprascribil, dicens ; . In-
•bjsfuerint .uiunili ,qu_3,gesserintjne.inde eis inquie- rdicatum est nobis quod, Jaicis quibusdam curam ve-
iudinis occasio unde magis laudandi _sunt.oriai.ur. ,stri patrimonii cpmmittentes, pcstmpdum ;@g in ru-
jQuiaigitur te viruma religiosum,,inteiitionis,tua3,stu- .Sticoruni vestrorum depraedationibus, fttque.per.hoc
dio provocati, jnensis paup,er_um,exhiben.da3 diacp- .exfatigalionibus, fuerjnidepreljensi, *etreddere res
niffielegimus pra3po.nendum, ne qua.tibi .ex.hac pa- .quas indecenterTetinent,Jiabitas.quasis'ua3 ditionis,
scatjir administralione dubielas, hac te' munitione .quippe yestrae non supppsiti curationipostponunt, vo-
pEOspeximusfulciendum, jconsiit.ueiUes,ut ,de. hoc Jiisque .des.piciant.actuum.suorum reddere rationem.
quod ad mensas pauperum vel diaeonise.exhibitioiiem jQuodsi ita ,est, dislricte ,av.obisdiscuti convenit, at-
percepisti, sive subinde,per.ce.periserogandum, nulli que ioter ,eos Ecelesia3que vestra rusticos causam
. Junquamhominum^fluolibet modp ,seu ingeniq,;coga- examinarisubtilius, ut.quidquid.ineis fueritfraudis
ris -poner.e rationem, y.el aliquam debeas jnplestiam inventum,cum pcen.adegibus_statuta-reddefe compel-
suslinere. §ed.,quiaila3huni.a.mste;p.mnibus ess.e-yo- lantur. De c33ler,overo .cavendum& fralernitate ve-
-lumusratjonibus.absolutum, ut.Deo.nostro.de his qu33 Dstra ^est, ne ssecularibus viris, ,'atque non sub.regula
tibj ep.mmisimusrationem.tenovjeris.positurum, ;hor- _n.oslra..degentibus, cujuslibetsres J_cclesi_3eommit-
-tamur ut fideiin le sineeritas vigeal, sil mensin re- - •tantur, sed probatis de vestr.ooificio<clerieis;in qui-
Jiusjntentipr, cura.propensior, e_.studiun_ yigilantius, :bussi.quid reperiri poteril pravitatis,.utiin "subditis -
idevplip Blaripr, exhibilio efflcacipr, quaterius duni, -eiriendare quod illicite gestumifueritvaleatis,j ,qups'
,diympjutusjau_dliP,;boc opus.solerterimpleyeris, et yidelicet apud vos habitus_5ui.offlcIum_magisconve-
,ilUi>rojjjubus.iSollicitudinemgeris sludii tui.solatio -fliat quam excuset..» (Lib. x,_ep.j§S.J . .
uliliter consolentur. et tu mercedis tua3 bonuni in -5't. Singula ecclesiastiei juris oificia, singulis qui-
a Corb , Bigot., Gemet. et Andeg., exempla; quam 'f Abest notarium aNorm.et-Turon. '
lectionem anriptarunt in marg. llabill. et Gussanv. e Utic, J.oannem notarium
" ' Cors,icani....t. Bonifa
In Reg., Exorta est. cmm..... Ittyficidni. '_ '.".
h Ita' Mss. riosfri, etsi legilur in-Excusis, Paschce ~ h' Poitdeprehensi in plur. Mss; immediate legitur
ulterius. ' quod si ita esi.
c Reg. et Utic, Projecto. \ * Norm. fvestra.
d In Utic., super feligiosumiegilur Joannem.' i Vatic, ,Mabil.*elGussanyv quo...... mqgis com-
e InLltic. addilur voluntas promptior. - mendel. Cedimus*Mss. et aliorum E3it. jriuliitudicL .
iil S. GREGORH PAP_E V.TA, AGCT. JOANNE DIACONO.LIB. II. . 112
Imsque persoms singillatim committi debere jubebat,. \, deant. Quibus non modicum condolentes, decessori
asserens quia sicut in uno corpore multa membra vestro lilteras misimus, ut hoc emendare per omnia
habemus; omnia aulem membra non eumdeiri actum debuisset. Sed quoniam vita3 est termino citius oc-
habent (Rom: xn),' ila in Ecclesifficorpore, secundum ciipatus, ne hoc onus monasleriis remaneret, fra-
veridicam Pauli senlentiam,.in uno eodemque spiritu, ternitati vestra3eadem nos scripsisse recolimus. Et
alii conferendum est hoc ofncium, alii commiltendum quia, ut comperimus, in hujus rei hactenus corre-
est istud; neque uni, quantumlibet exercitatse perso- ctione cessalum est, hsec ad vos iterum pr__vidimus
1133,uno tempore diuarum rerum officia committenda scripta dirigere. Hortamur.ergo ut, oninimora omni-
sunt, quia si totum corpus oculus, ubi auditus? Sicut que excusalione subino.a, ila monasteria ipsa ab
enim varietas membrorum per diversa officiaet ro- ejusmodi studealis gravamine relevare, quatenus nul-
bur corporis servat, et pulchritudinem reprsesenlat, lam deincops in eis elerici, vel hi qui in sacro sunt
ita varietas personarum pef diversa nihilominus offi- ordine constiluti, ob aiiud habeant, nisi.orandi lan-
cia distributa, et for.i.udinem,' et venustatem sancte lummodo causa, accedendi licenliam, aulsi forle ad
Dei Ecclesi33mariifestat. Et sicut indecorum est ut in peragenda sacra missarum fuerint iuvitati mysteria.
corpore humano -alterum membrum alterius funga- Sed ne, vel pro cujuslihet monachi aut abbalis pro-
tur officio, ita nimirum noxium simulque turpissi- jj molione onus aliquod forlasse suslineant, sluJendum
mum, si singula rerum ministeria personis totidem nobis est ul si quispiam abbatum aut monachorum
non iuerinl distributa. Hinc est quod quibusdam am- -«x quocunque monaslerio h ad clericatus oificum
bitiosis, sicut in suis litteris, quas ego.studiobrevitatis vel ordinem sacrum accesserit,-non illic aliquam ha-
omisi, poterit inveniri, moderationis irena frequenter beal, ut diximus,'ultefius potestatem, ne monasleria,
imposuit. Unde Anthemio subdiacono pro Paschasio hujus occasionis velamine, ea qua3prohlbemus susti-
episcopo, qui per semelipsum sibimet major domus, nere onera compellanfur. Hajc itaque omnia vigilanti
-et vicedominus permanebat, inter ca3tera prsecepit, cura emendare jam secundo commonita sanctitas
dicens : « Voluoius autem ul frater noster Pascha- vestra non differat, ne si post boc negligentes vos
sius et vicedoniinum sibi ordinet, et majorem do- esse, quod non credimus, senserimus, aliler nioiia-
nius, quatenus possit, vel hospitibus supervenieh- -steriorum quieli prospicere compellamur. Nam notum
libus vel causis, quse eveniunt, idoneus et paratus vobis sit quia tantas necessitali servorum Dei congre-
existere. Si vero vel negligenlem eum prespicis, vel gationem amplius subjacere non patimur. i (Lib. vn,
ea quse dicimus implere differentem, omnis clerus ep. 43.) Item Maximiano episeopo Syracusano post
, ejus adhiberi debel, ut communi consilio ipsi eligant aliqua : « Presbyteros, diaconos, cssterosque cujus-
quorum personas ad ea quaj prsediximus valeanl or- ,_\ libet ordinis elericos, qui in Ecclesiis quoquo modo
dinari. t (Lib. xi, ep. 71.) Item Ravennatibus cleri- militant, abbates fieri per moriasteria non permittas;
cis, ad monastefiorum regimina importune tendenti- sed aul omissa clerieatus mililia, monachicis promo-
bus, reslitit,. Joanni Ravennati episeopo scriberis: veantur ordinibus ; aul si in abbatis loco permanere
c Pervenitadme quod « in Ecclesiis fraternitatis tuoa decfeverint, clericalus nullateiras permitlantur ha-
aliqua loca dudum monasteriis consecrala nunc ha- bere militiam. Satis euim incongruum est -si cum
bilacula clericorum, aut eliam laicorum facta sunt, unum ex his pro sui magnitudiue diligenter quis non
dumque hi qui sunt in Ecclesiis fingunt se religiose possit explere, ad ulrumque judicetur idoneus, sic-
, vivere, monasteriis pra3poniappelunl, et per eorum que invicem et ecclesiasticus ordo vit_3 monachicss,
. vitam monasteria destrmmtur. Nemo etenim potest, et ecclesiasticis ulilitalibus c regula monachatus im<
- etecclesiasticisobsequiisdeservire, QQ et in mona-
pediatur. J (Lib. iv, ep. 11.)
cbica regula ordinate persistere, ut ipse districtionem SS. Qualiter sarie Gregorius per procuratores eccle-
monasterii teneat qui qubtidie in ministerio ecclesia- siasticorum palrimouiorum, velut Argus quidam lu-
stico cogitur permanere. Proinde fraternitas tua hoc riiinosissimus, per totius mundi latifudinero su.3 pa-
- quolibet iri loco factum est, emendare sloralis sollicitudinis oculos circumtulerit, non ab re
feslinet.quia
"egonullo modo palior ut loca sacra per clericorum D forsilan duxerim perstringendum. Ait enim in epi-
-ambitum destruantur. » (Lib. v, ep. 1.) Item Mari- stola Anthemio subdiacono : « Disceutitibi mandavi.
niano episcopo Ravenn_3: _ Dudum ad nos multo- mus, et postinodum praceplis ©7 discurreiilibus in-
. rum relatione pervenerat monasterta in Ravenna. iunxisse me meinini, ut.curam pauperum gereres, et
partibus conslitula omnino clericorum vestrofum do- si quos illic egere cognosceres, scriplis recurrerili-
minio pra_gravari, ita ut occasione quasi regimlms bus indicares; et vix de paucis h_3cfacefe curasli.
ea, quod dici grave est, velut in proprietate possi- Voio autem d ut domnaj Paterise, thia3me33, mox ut
* Noiinulli in Ecclesia. Contradicentibus loco iilo constitutio est, ad retundendam elericorum
Excusi,
Mss. -
h Et tainen Gregorius ipse, in litleris ad Urbicum monasleriis inhianlium cupiditaleiri. MABIL.
c Ulic' et Gemet., regula moiiachorum impedial.
abb.,- lib. ix, epist. 42 : Volumus, inquit, ut Domilius Bigut. et Andeg., regula monachos impedial. •
presbyter dbbas esse Lucusiani menaslerii debeal. Cer- d Edili, cum Mss. Reg., Colb. erbeate Mariae
te in Gallia pauci admodum abbales sacerdotii exper- Paris., liahenl aut Patericlum mem, aul.Palriarchim;
tes hoc tempore erant, imo et monachi. Vide primam sed melius in Mss. Andeg., Gemet., Bigot., Utic. et
sancti Maximini abbatis Mitiacensis vitam, num. 16. al. legitur, Paierim thim, hoc esl, amitm' mem; id
Quam ergo hic prasscribit Gregorius, specialis pro enim sonat vox graca thia.
 .13 S. GREGORH PAP_E VITA.AUCT. JOANNE DIACONO,L»B. II. 114
prsesentem jussionemsusceperis, offeras ad calciarium H coristitutum, indicante pra^seiitium portitore, victus
puerorum solidos a quadraginta et tritici modios qua- habere -necessitalem didicimus.. Ideoque experientia
dringentos; domna3PalalinK, relict* Urbici, solidos tua 68 diligenter invig.let. ul si ejusdem locimona-'
viginti et tritici modios trecentos;,doinnse > Viviana3, • chos bene se tractare cognoveris, in quibus eos neces-
relict__-Fe.licis,solidosviginti'ettriticimodiostrecentos sitaterii:habere manifesta veritate paluerit, eis sub-
quiomne. simul octogmtasolidjintuisrationibusimpu- venire, hac auctoritate suffultus, modis omriibus fe-
tentur.Summara vero pensionis sub festinatione addu- stinabis, scitiirus tuisesserationibus quidquidriostra
- cito, et ad paschalem diem, Doimno auxiliarite, occur- prseceptione praebuerisimputandum. Sedelterrulam
rito.»(Lib. i,ep. 59.)Jfemeidem: t Insinuatum nobis Eeclesiae' nbstrse vicinam sibi; quain solidum miurri
-eslahcIl-asDominiquasdamNolansecivitatis, in Abb- et tfemisses duos pensitam asserunt, si ita esf, libel-
ridana domo coirimanenles, riimiam.victus veslitus- lafionominead sunimamtreriiissisuniushaberecon-
-
que penuriam sustinefe. Quibus ex prsecepto Dei sub- cede. Studii ergo tui sit isec omnia ita coinplere, si,
venire nos convenit, et inopiam earum, quanlum pos- - sicut diximus, ejus monachi in Dei sefvitio, sicut de-
sumus, donante Doniino, sublevare. Pfbpterea expe- -cet, solertes. perstiteririt. J (Lib. n,,ep. -1_. Itemei-
rienliae tuae praesenti jussione mandavimus uthac . dem": i Divina'prsecepia'nos admonent diligere pro-
• prsesenti nona indictione quadfaginta in auro eis sc- B".xiiriessicut ncsmetipsos; et cum hac eos prsecipia-
lidos dare debeas, ex-deincepssuccedentibus indictio- nfur charitate diligere, quanto magis debemus his in
- nibus annuos
viginti solidosministrare/quituis pos- . subsidiis necessitatum carnalium subvenire, ut eorum
sint rationibus imputari. PrselereaPaulino,' presby- '•'angustiassinon ex omnibus, saltemaliquibussusteu-
" tero moriasterii' sancli Erasmi,
quoii in latere mon- taculis:sublevemus? -Qubniam ergo filium f. viri di-
tis c Soractis-silum est, sed et duobus monachis in gnissimi non solum amissione visus, sed etiam inopia
- oratorio sancli Arcbarigeli servientibus, quod in Lu- victus egestatem pafi corispeximus, riecessarium du-
- cullano castro juxta sancti Petri basilicam"esse digno- ximus, in quantum possibilitas suppetit,- ei pfsebere
scitur, binos tetanturhmodo solidos dare proecipimus, censullum. Pfoptefeaexperientioe tuse pr-sesentijus-
quiet ipsi tuis ralionibus imputeniur. Ita ergofaeut .sioneprsecipimus, ut arinis singulisvigiiiti quatuor
- impens33mercedis tu quoque participium sortiaris. J s modios tritici, fabse quoque modios duodecim, et
- (Lib. i, ep. 24.) Item eidem : i Si *'in proximorum vini decimatas viginli pro sustentalione vilse debeas
-"neeessitatibus, habila compassione, beriigna mente ministrare, quodtuis postmodum possit rationibus
• concurrimus; nostris proculdubio pelilionibus cle- - imputari.- Ita efgo fac ut prsesentium lalor.nullas da
-mentem Dominum feperimus. Palalina siquidem, il- percipiendis Domini donis inoras sustineat [Al.,;mihi
-lustris femina, continua hostilitafe insinuavit se plu- C nuntiet moras], et-tu iridie Domini benedispensatsa
rirois"necessilalibus subjacere. Propterea experien- < mercedis possispartieepsinveniri.i (LiL i, ep. 40.)
• tise tuse prsesenti auctorifate prsecipimus ut ei pr-6 Item Gregcrius, Cypriano diacono : i Cosmas ex va-
sustentatione ejus annuos solidos' triginta dare npn riis perieuloruimnecessitalibus, multis se dicit debi-
differat, qui tuis possint postmodum rationibus im- tis obligatum, ita uf pro eis a creditoribus suis suos
putari. Ita ergo fac d ut ettu bene ministratse mer- dicat lilios"detineri. Quse res,si ita est, rios omnino
cedis .comrhodum percipias, etnostra ad perfectum commovit, Quamobremhoftamurdilectioriemtuam ut
- prsecepta perducas. ,J (Lib. i, ep. 67, indict..%.) quia de rebus pauperum dandis agitur, eausam ejus
- Item Petro subdiacono : i Insinuatum nobis est Mar- * cum subtilitate summa perquifas; et si ihvenefis eum
• -cellum Barunitanse Ecclesise, ibidem in civitate Pa- " prsedictis debitis veraciter |ita involutum, utnon sit
normitana in monasterio sancli Adriani, in poeniten- substantia unde possit lisee ipsa persolvere^ prsedi-
; tiam deputatum, non'solumvictus .riecessitatem pati, - ctos creditores ejus videas, et propter yecolligendos
• sed etnudilatis nimiam sustineremolestiam. Pro qua filios
ejus, quanla cognoveris quanlitate, componas.
" re necesse habemus strenuitati tuse
prsesenti jussione Et quia ipse, sicut dicit, non habet unde resliluat,
prsecipere, ut ipsi pro victu ac vestimenlo, stratoque de rebus pauperum ex prsesenli nostra auctoritate
ad continentiam, pueroque ejus e annonam, quaritam D persolve, sciens quidquid illic, te providenle, datum
- fuerit, palrimoniii nostri pehsionibus esse reputan-
prospexeris salis esse, constituas, nt inopia.nuditas
que ejus tali providentia possint habere consultum,' - dum. J (Lib: m, e/f.58.) Idem eidem,. 'i Zerio, fra-
et eaquae eidem viro deputaveris, tuis poslmodum ter et coepiscopus nos.ler'"quosdara in .civilate sua
'
possint rationibus* imputari. Tla ergo facutet no- . alimoniorum necessilatem-innotuit sustinere. Quibus
stram jussionem impleas, et tu quoque hoc ipsum quoniam, ut possibile esl, aliquod desi.deramus ferre
bene disponendo, hac ipsa possis participari mer- - consultum,-idcir.co dilectionem luam antedicto fralri
cede. > (Lib. i, ep. 18, indicl. 9.) Item eidem : f Mo- nostro millemodios tritici, aut, si;plus,levare potue-
naslerium saucli Archangeli, quod in Tropseis est rit, usque ad duo millia scriptis te" dare. prsesentibus
spexeris.
h"Bigot., quinquaginta.
-Idem cod., Bibiahce. f In Colb. et in Edif. Vatic et Guss:, filium Fili-
c Norm., tres.Parisienses,.et Taron., Serapti. moud. In Gilot., filidm Filimoud.AyuA Boll., Godi-
_.' * Gemet; ac "Bigpt.,ut et te" bene minisirante. Utic, staldii dignissimi filium. Utic, filium Odiscalchi,
uieftu bene minislrans. e Piur.JlsSi, modia, hic et infra. -
h Tufoiii? Pftiiss ei Andegsj unttuum gutMtumpto*
 113 S. GREGORII PAP_1 VITA, ACCT. JOANNE DIACONO.LIB. II. t!6
deputamus. Hortamur ergp ut in liis prsebendis nul- A , •Gaudiosumdefensorem sedis nostrse, qui S.yracusis
lammoram aut. excusatiouem adducas., qualenus, degere cemprobatur, paupertatis asseruit.inopia-con-
; dum letripus-sinit, et hic cumJ)ei' adjutorio sine peri- stfingi, idcireo experienti-3 tuse prassenlium auctori-
" culo ad jet citius necessitateinpa- - tate mandamus, ut a prsesenti sfecundaindictione sex
' propria remeare,
tienlibusyaleat .subvenire. i (laib. vi, ep-.4, indick 4$.) . solidos iannis sirigulis ei dare non differas;. at et ille
Item Gregorius Eusebio. religioso abbati: t Credat bnjus remedii solatio poliatun et tu quod dederis tuis
mihi cbaritas tua, quia valde contristatus sum de -sine dubio noveris rationibus imputandum. "> (Lib.
tristitia tua, et c33tera. a Praeterea eenlumsoiidos ix', ep. 59. indixh 2.) Item Gregorius Libeftino es-
per Petrum subdiaccnuro ,®f$ djlectioni luse.dari pTaetoii: _Qiianta vos saeculihujus premat arigustia,
fecimus, peto quos ut absque injuria suscipias. i incpgnitum nori habemiis. Sedquia jn sumtoa tribu-
- (Lib. ri, ep. 36, iridiet. 10.) Item Gregorius Can- latione positis sola d est consolatio miserlcordia
didp defenseri; < Necessitatem patientibus penti- Creatoris, in sum spem-vestram ponite, ad ipsum
- ficale cpi-venit adesse subsidium. Prp qua re expe- vos tota jmente convertite. qiii et juste quem vull
rientis. tuaeprsesentitsuctoritateprsecipimus-, quate- - permittitaffligi,.etconfidentem in semisericordiierli-
. rius Albino,privatoluminibus,nlioquoridam*Martini berabit-, Ipsi ergo gratias agite, et patienter quaeeun-
colofii „ singulis annis duos tremisses sirie aliqua B que illata sunt sustinetc ^Q Nam reclse meuiis est
dilatione prsestare npn desinat,' nbn dubitatura Deum non solum in prosperis benedicere -, sed eliatn
suis IIOGsine dubio rationibus impatari. i {hib. iv, •in adversitalibus collaudare. In his igitur quse pati-
"ep.28.) Item "GregoriusFanlino defensori. .. -Lator mini nullum conlra Dominum murmur cordi. veslro
praesenliumCosmas Syriis in jiegolioquo.dagebat de- . e,subrepat, quia ad quid hoc Creator noster opere-
, bitum se contraxisse pefhibuuVquod et mullis aiiis, tur, ignotum esl. Forsitan enim, magnilice Mi. ali-
- et lacrymis ejus atteslantibus verum esse credimus. quid illum in prosperis posilus offendisti, unde le cle-
- Et quia centum quinqaaginta solidos debebat, volui menti amaritudine vult purgari. Et ideo nec tempo-
ut creditores illius cum eo aliquid pae-S.ceren.ur,quo- ralis te frangat afflictio, riec rerum damna discrucient,
niam et lex habet quod homo liber nullatenus pro quia si in adversis gratias referens, Deum tibi patien-
debito teneatur, si res defuerjnl qji_3possint eidem , tia feceris esse placabilem, et quss amissa sunt, mul-
debito addici. Creditores ergo srios, ut asserit-, ad tiplicata l-eddentur, et super h3eegaudia sslerrja prse-
octoginta solidos consentire possibile est. Sed quia stanlur. Pelo amem ne injuripsum dueatis qupd vi-
. mullumestut a nil habente bomine pctoglnta soli- ginti amiups vestitus ad pueros vestros per,Roma-
dos petant, sexaginta tibi solidos peij notarium tuuni num defensorem scripsimus prseberi,-quia de beati
transmisimus, ut tu Gumeisdem creditoribus sublili- G Pelri Apostoli rebus, quamvis parva sint quse offe-
. ter loquaris c et rationem reddas, quia filium ejris - ranlur. prp magnab.enediclionesuscipienda sunt sbm-
quem tenere dicuntur, secundum leges tetiere non perj quoniam et hic vobis majora valebit impendere,
possunl. Et si pptest lieri, ad aliquid minus quam nes el apud omnipotenlem Deum beneflcia seteina prse-
dedimuscondescendant; etquidquid de eisdemsexa- stare. > (Lib. x, ep. SL) Jtem Gregorius Philippo.
ginta solidis remanserit, ipsi trade, ut cum filio suo presbytero : « Suscepi epistolas dileetionis luae, in
exinde vivere valeat. Si autem nil remanet, vel ad ..quibus mihi innolescere curasti quod vir venerabilis
eamdem debitum ejus Bummam iiiGidere slude,- ul Andrasas presbyler de hac luce migraverit-. De cujus
possit sibi libere postmodum laborare; IIOGtamen so- ereptione gavisus sum, quia ad ea qusesemperf ex-
lefter age, ut, acceptis solidis, ei plenarium munilio- - petiit gaudia seterna pervenit. De solidis vero, qui
- nem scripto conficiant. . (Lib. IY,ep. 4S.) Item Grego- pro iaciendo x-enodoGhioa filio nostro Probo abbate
. rius Castorio diacono, et chartulario Ravennse, inter Jerosolymis relicli sunt, boc quod deliberatum fuerat
• csetera : » Valerianum monachum, quem emendatum uf fieri dehuisset immulare non potui, sed benedi-
in monasterio beali Joaimis in Classe posito tradidisti, ctionem parvulam sanctitati vestrse quinquaginta so-
in eo eum monasterio sine dubio volumus perma- - lidos transmisi. s (Lib. xm, ep. 29.)
nere. Prseterea, rie quam necessilatem iu expensis " S6. Longuni esl nimisque difficile, si eleemosyna-
- tua experieritia patiatur, de reditibus Sanctaelloma- rum ejus sallem hujusmodi prosequar actiones; hoc
nsa Ecclesise, qui illic, te providenld; aggregati sunt, breviter assej"o, quia et non petentibus ultro distri-
omnes expensas tuas te facere volumiis; el si quid buitj et pmnibus sibi pelentibus hilariter miriistravit.
" Isaurise :
superfuerit, nobis, cum veneriSj"defer._. (Lib. v, ep. Unde Eliae presbyterq et abbati.provinciae
28.)'Ifem Gregofius Romano defensori: « Divinorum s.s Evangelia , inquit, sicut- mandastis , transmisi-
nos admonent eloquia pfSeCeptorumriecessitalem pa- ntus.» Et posl paupa . t Solidos autem vobis volui-
tientibus eeelesiaslicum praebere subsidium. Quia stis pro necessitalibus eellse quinquaginta transmitti
ex eis nobis decem
ergc dilectissimns iilius*nester Cyprianus diaconus quos multum esse existimanles ,

a Vulgati, proptered. ris,c uno verbo, ut dieituf omfiipoteriiis..

» Beats» Mari33,Parisi, GolbV,Gemet. ac Bigot., Colb., Andeg. elplur. Mss.,_sM6rip»ot.
Marini. f Turba".Turon.,
et.Gemet., expedit. Bigof., expediunt.
» Iidem cum Andeg., et raiionibu.s reddas. e Edit. Vaiic, et Guss'., reluctanlibus Mss., evan-
& Bigot. et Gemet., sola est consolatioomnicrealo- geiistam.
 *17 _.., GREGORH PAP_E VITA. AUCT. JOANNE DIACONO. LIB. II." 118
donastis, iit quadraginta mitteremus. Sed nefersitan .h quidem chartulario nostro narrante, cogiiovimusquia
~et hoc gravfr esset, a aKos nobis ex eis adhuc digriati mudium cum quo coloni Ecclesiae frumenta dare
estis tagiri. Sed quia vos valdein continentia vestra compeilebantur viginti et quinque sextafiofuiri iii—
(
- benignos ihvenimus, eidem benignitati vice simili veneris, quod omnimodp exsecfati sumiis, atque
discussicnis causam te tarde fecisse doiur-
fespondentesrquiriquaginta transmisimus. Et ne. for- eariidem
sitan miniis esset, alios decem superaddimus. Ne mus. Quia yerp eumdem me.diurii te ftegfssfe, et -
vefo et hoc adbuc minus esset, alios duodecim jungi justum fecisse c.cmmemoras, gavisi siimiis. Sed ijiiia
nobis iii'di<r
[ fecimus. In toc aiileni cognpseimus,charitatem ye- praedictus chartularius summam quoqrie
°'
straro, quia de nebis ita praesumitis, sicut yos prae- care studuit qu*ede fraudibus coriductoriim apud ei-
sumere debetis. i (Lib. v, ep. 57.) tuam jam.de duobhs terfiforiis est col-
" p.erientiam studiose
susci- lecta, sicut te. fecisse, ff.act.oiiijusto modio,
§7. Item Juiiano : i Gloriae "vestrsescriptai d quia in futuro riobis eti.am"ita d'e pec-
gaudemus;
piens, legenda laetus apefui, sed tristis pefleeta re- catis pra3terMs cogitamus, rie sl ea quse fraudulenter
plicavi. In eis quippe dicebatuf quod pudofis causa conductores a rusficis abstulerunt, ad nos perve-
fuerif mihi vos ea quse diceiida erant tempore'multo niant, qua3 ab ipsis perpetrata suht ad nds
peccata
tacuisse. E£ ceftuiri est quia minris amatur., qui ad- B trahantur. Et ideo yoliimus cum qmni fide, oibnique
hucerubescttuf. Absqueinodoeoritristatuss-urri.quia puritate, considerato timofe omnipotentis Dei redii-
me a vobis compefi-iriiniis (juairi sestimavefam airia- cta ad memoriairi districlione beati Petri apostbli,
ri. in hoc airtem h valde me. contifietis si inefcedis per unamquamque massam colonos paupefeset indi-
causas mihi assidue providendo studiose requiritis. gentes.experiefttiam tuain describefe, atque ex eis
Nec debet esse vefeCiiridiaeei aliqiiid d6 eleemosynis pecuniis, quaein ffaudibus sunt iriyentaevaccas, oves
importune dicere, quefii corisiat nbh siias, sed ad poreosque comparare, et singulis eoibnis paiiperibus .
dispensandum res pauperum habefe. De causis itaque eas distribue.re. Qiiod facefe fe cum consilip viri re-
71 mercedis,"apudepis6opumlibereagere debuisiis, verendissimi doroni Jpannis episcopi atque Adriani
eliamsi meum ariimiim qualis iri amoreveslfo exist6- chartularii, nostri et recloris vbiumus. Si autem ne-
" fet nesciretis.
Postquam enirii et nos omnino glofiam cesse propter consilium fuerit, etiarii lilius nieiis
vestrani difigimus, et disperisationis lociiin in febiis, .domnus. Mianus debet adhibefi, ita iit huilus alius
sicut scitis, pauperuni tenemus; veslfa, fateof, vefe- hoe cognoscat, sed omhino secretiim sit. 7^ V6s
cundia valde acciisabilis fuit; Qiiam ided tof verbis igitur apud vos pertfactate uiruiu iri aufo; ari cefta
iiierepa:ido irisequor, ut hanc a corde vestro fundi. pecuniis, eisdeiu GOIOIIIS pauperibu^ dafi eadehi con-
tas fepeliam, et in inefcedis causas magnum solatium C tinentia debeal.. Quidquid vefp commuriitSr stfeterit,
vestrsepfovisionishabeam. Mohasterio itaque vestfo, prius descriptienem, sicul praedixi, fkcitp, et ppst-
quod a vobis in Catanensi urbe constructiim est, per modum singuljs juxta qualitatem suae paupertatis
Adfianum, hotafium et rectofem patrimohii, emissa distribuere studc. Ego enim, siciit Magister gentium
pfsacepti pagiiia, decera anhuos solidos daii deputa- testatur, habeo omnia, et abundo, nec pecunias, sed
vimris. Quos petiraus sine ihjtiria suscipi, quia non - mercedem
saricli Petri quaerp (Phil. iv). Ita ergo age, ut in die
haec vobis nostra oblatio, sed apostolo- judicii de qadem causa mqrcedis quseexpefieiitise tusa
' rum prlnCipis benediclio offertur. t (Lib. xm, ep. cpmmissa esl mihi fructum quein feceris ostenclas.
19.) Quod si pure et fideiiter ac strenue egefis, et hic iL
58. Sane, quia sunt nonnulli qui ea quidem quae . lumin filiis tuis recipies, et postmodum.retribulio-
habent tribmint, sed aliena qriaenon habent rapere , nem plenariam in.seterni judicis exajnine habebis. i
non desistunt, et dum valde videri munilici appe- (Lib. xi, ep. 3.)
tunt, violenter ab habentibus auferunt,, quse quasi Itero. idem Petro subdiaconq :« Qu6d fespphsalem
misericorditer non habentibus largiantur, d.uas hic tuutn tarde dipiisimus, paschalis festiyitatis occiipa-
Gregoriiepistplas insere, quibus iiberalitatls ejus inno- tipnibus implicali, eum relaxare citius minime valui-
centia mirabiliter doceatur. j_.it enim in epistola T>mus. Causas verp in qujbus indicaridiirii curasti
Pantaleoni notario : t Exp.erientia tua, quod vel omnes subtilitpr perquireptes., qqaiiler disposuiriius
quale apud sacralissinium corpus beati Peiri apostoli . jjiferius agnpsces. Cpgnpvimus rusticos Ecclesise ve-
jusjurandum prsebuerit, memof est. Unde nps quoque hementeriii frumentprum pretiis aggtavari, jta ut
securi discussionis ei causas in patrirnonio paftis i instituta sjinuna pis in cpinpaj-ati.o.neabundantise
Syracusanaecommisimiis. .Opprtet ergo te fidqnituami. lempore npn servetqf, Et vpluimus jit juxta pfetia
et ejusd.embeati Petri apostoli tiinorem semper ante* publJGain pinni temppre sive miniis, sive amplius
oculos habere, atque ita agere ut rieque in prse- frumenta nascantur, in eis comparaiionis mensura i
_ sentivitaab hominibus, neque abomnipotenli Dec). leneatur. Fnimenta .autem qhae naufragio pereunt
in exlremp judicio valeas f epMiendb c"Valerio si per omnia yplumus reputarij ila iameni ut a te ne-f

a In Viilgatis,'qlios decem. . c Andeg., Soleriq. Plurimi Norm., Salerio.

N h lla Mss., quibiis. consentiunt Bplla.nd., Giiot. et d Sic legeridum ex Mss., ubi Excusi habent quiq.
Mabil.,ex patte.InGuss. et"Vatic,"voldime bmiem- iji (uturq nabis prqderit ila etiam conducibre^ jjte.
nitis, fi.,,., non requiriUs.
 '
119 . S.' GREGOMI PAP/E VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. IL 120
gligentia ad transmiltendum minime fiat, ne dum A persolvunt. Ex quare fitutdispendiisgravibuscoan-"-
transinitteudi lempus riegligitur, damnum ex vitio gustentur. Unde proecipimus praesenti "admonitione.
veslro generetur." Valde autem iniquum et injuslum 1 ut plus quam decem et oclo sextariorum nmiquam
esseperspeximus utaruslicisEcclesise de sextariati- exigatur, e"tomne quod muluum pro' eadem causa.
cis aliquid accipiatur, et ad majorem modiuni dare ab exlraueis accipere poterant, & tua experientia-ex.
compellaritur quam in horreis Ecclesiae inlertur. publico detur, et a-rusticis Ecclesiaepaulatim, ut ha-
TJndeprsesenti admonitione prsecipimus ul plus quam buerint, accipiatur; ne, dum in tempore coangu-,
decem et octo sextariorum modium nuuquam a ru- stantur, quod eis postmodum sufficere poterat iuin-
sticis Ecclesisefrumenta debeant accipi, nisi forle si ferendum, prius compulsi, vilius vendanf, et hoc eis
quid est quodnautse juxta cbnsuetudinem super ac- minime sufficiat, , . , ,
cipiunt, quqd minui ipsi in navibus atleslautur. « Pervenit etiam ad nos quod de nuptiis rustico-
, «Cognoyimus eliam in aliquibus a locis mansisve rum immederala commeda percipianlur. De quibus
Ecclesiae exactionem" valde injustissimam iieri, ita praecipimus ut omue commodum nuptiarum uuius
ut h a septuaginla ternis semis, quod dici nefas est, solidi summam nullateuus excedat. Si qui sunt pau-
conduclores ex-igantur. Et adhue neque hoc sufiicit, peres, eliam ininusdaredebent. Si qui autem divites,
sed insuper aliquid ex usu jam mullorum, annorum B prsefati solidi summam uullatenus transgrediantur.
exigi dicuntur. Quam rem omnino dete.tamur, et Quod. nuptiale commodum "nullatenus volumus in
amputari de patrimouio funditus volumus. Sed tua nostra ratione redigi, sed utilitati conductorum pro-
experienlia sive in boe, quod per libram amplius, ficere.
sive in aliis minutis oneribus, et quod.ultra ralipnis « Cognovimus etiam quod, quibusdam eonduetora-
sequitatem a ruslicis accipitur, penset, et cmnia in Bus morientibus, parentes sui non peimittuuttir suc-
sumraam pensionis redigal, c et prout viresrusti- cedere, sed res eorum ad usus Ecclesisepertrahuntur.
cprum portant, pensionem integram et pensantem D.equa re definimus ut parentes morienlium qui in
d ad septuageua vinapersolvant, et neque siliquas possessione Ecclesise degunt Jiaeredes eis succedera
extra libras, neque libram majorem exigere debeant, debeant, nee aliquid de substantia morientium sub-.
sed per sestimationem tuam, prout virtus sufficit, in .trahatur. Si vero filios parvulos aliquis reliquerit,
summam pensionis crescat, et sic turpis exactio ne- quousque ad setatem lalem veniant ut substanliam
\ quaquam fiat. Ne vero post obitum meum hasc ipsa suam regere valeant, personse eligantur cautse quibus
onera quse super pensunrillala subtrahimus, et in parentum eorum res tradi debeant ad cuslodiendum;
capite pensionis fecimus crescere, iterum in quolibet «"Cognovimusetiam quod si quis ex familia culpam
addanfur, et inveniatur summa pensionis augeri, et G feeerit, non in ipso, sed in ejus substantia vindieatur.
onera adjeetionis insuper ruslici persolvere compel- De qua re praecipimus ut quisquis culpam fecerit, ii.
lanlur, volumus ut securitatis libellosita de pensio- ipso quidem, ut dignum est, yindicetur, a commodo
nibus facias, qualenus in primis y3 dicas iantam - autem ejus omnino abstineatur, nisi forte parum ali<.
gensionera unumquemque persolvere debere, inibi quid,_quqd in usum exsecutoris qui ad eum transmis-
abjectis siliquis, e oleribus, vel granaticis. Quod au- sus fuerit proficere pqssit.
tem ex his minutis in usuin rectoris accedebat, volo . « Cognovimus etiam quia quoties conduclor ali-
,ut lioe ex prsesenti jussione in usum tuum veniaf. quid a colono suo injuste abstulerit, hoc quidem a
Ante omnia hoc le volumus sollicite altendere', ne couductore exigitm, sed ei non Tedditur a quo abla-
injusta pondera in exigendis pensionibus ponantur ; lum est. Be qua re praeeipimus ut ^4 quidquid vio-
sed si qua talia invenerjs, frange, et nova, et recta lenter cuilibet ex familia ablatum fuerit, ipsi resti-
constilue; quia et filius meus Servusdei diaconus tualur cui ablatum est, et utilitati rios.ra3non proii-
jam lalia inyenit quae ipsi displicerent, sed licen- ciat, ne nos ipsj auctores esse violentiaevideamur.
tiaiu haec immutandi non habuit. Super justa ergo « Praelerea volumus ut si quaudo eps qui. suril in
, pondera, prseter excepla * et vilia cibaria, nihil aliud obsequio experienlise tuoe in aliquibus causis ijuas
volumus a eolonis Ecclesise exigi. j) sunt extrapatrinioniumtransmiltis,"parvaquideiii ex
< Prselerea cognovimus quod prima illatio s bur- . eis commoda accipiant, sed tamen ita in eorum uti-
dationis ruslicos nostros vehementer angustet, ita ut litatem proficiant, ut nulla sibiexiude lueri coromoda
priusquam labores suos veriuhdare valeanl, compel- sub specie noslrse utilitatis requirant, quia nos sac-
lantur tributa persolvere. Qiiae dum de suo, unde culuroEcclesise ex lucris turpibus nolumus inquinari.
dare non habent, h ab auclionariis publicis mulua ac- 1 Jubemusetiamuthocexperientia tuasummopere
cipiunt, et gravia commoda ex eodem benefieio cuslodiat, ut per conimodum conductores m massis
a Ita Reg. etCod. beatseMarise Paris. Jn Colb, et e Mss. nOstri, oncribus, et paulo post, minuliis.
in Edit. Cuss., massis. , . f Norm., etvili-cibo. ~~
h E.J., ad sepluaginta urnas et semis. Sequimur . e Pesino quam rustici solvunt. Vide Gloss. Cangii.
Mss. lum 3oan. Diac, lum epislolarum sancti Gre- h Aiideg.,lresParis, et Norm., ab actionariis,quod
gorii. in Mss. epistolarum exstat. Observandum
c Post redigat in Utic legitur : neque onera super-. estplerisque
autem Mss. Joan. Diac. fere semper conchiere
libram majera. - ' . cuni Mis. Cod. Registri Gregoriani.
d Ed., ad sepluaginta vini lagenas persolvant. Ipsis >In iisdemCod., ut omneauod muluutn, etc, aliis
P aris. et '
suffragantur Cod. beatse Marise' Regt omissisi .
 m S. GREGORII PAPJE VITA, AUCT. JOANNE D1ACONO.LIB. II: 122
Ecclesi.3 nunquam'fiant, ne dum commodum qusefi- A ut res aliensemjuste nuilo modo a creditorus detrau-
' , ' • - - "
lur, conduclores frequenler immutentur. Ex qua mu- dentur.
tatione quid aliud agitur, nisi ut ecelesiastica prsedia « Antonino medietas legati sui data est, medietas;
nunquam colantur? Sed et ipsa eliam Iibellalica, redimetur": quain medietatem ex communi substan-.
solum ei, sed etiam
prout summa pensionisiuerit, moderentur. Per cel- tia ei volurous adirapleri; et non
las et cellaria non plus de massis Ecclesise te acci- delensoribus, ef peregrinis, quibuslegali-titulo aliquid
pere volumus, nisi quantuni consuetudo .est. a Te dereliquit, et familise legatum pefsolvi volumus, quod
aulem quse comparare jussimus, ab extraneis com- , tamen«d nos pertinet. Cplleota ergoratione, pro
'parentur., nostra parte, id est, prp novem unciis perseive.
« Peryenit aulem ad nos tres libras auri" Petro 1 De solidis Ecclesise Canusinse velumus ut aliquid
conductori de^Subpatriana injuste ablalas : de qua clericis ejusdem Ecclesise largiaris, quatenus, et ii
causa Fantinum defensorem subtiliter requif e, et si qui nunc inepiam paiiuntur, sustentationem aliquam
manifeste, injuste et incompetenter ablatse simt, si- habeanl, et si illic Deus voluerit ordinari episcopum, " ,
ne aiiqua tarditate restitue. habeat rinde subsistat. > - '- . .
,
1 De lapsis sacerdotibns vel quolibet, ex clero ob-
«Cognovimusetiam rusticosburdationem quamjam.
ab eis exactam Theodosius minime pefsolverat, ite- g servare le volumus ul in rebus eorum nulla contami-.
natione miscearis, sed pauperfima regularia mona-
fum,dedisse, ita ut in duplo exacli sint. Quod ideo
factum est,.q'uia ejus subslanliaad.debitum Ecclesise stefia require, qusesecundum Deumvivere"sciunt; e{
non sufiiciebat. Sed quoniam per filium noslrum ' in eisdem monasteriisad poenitentiam Iapses trade,
in eo loco proficiat in quo agere poe-.
Servumdei diaconum edocli sumus quod ex rebus etres lapsorum -traduntur, quatenus ipsi ex_ rebus eorum
substantiaj ejus possit hoc ipsum damrium sufficien- nitentiam
.eorum solli-
ter resarciri, volumus quingentos septem solidos eis- subsidium-habeant, quidecorrectione
dem rusticis sine aliqua imminutione restitui, ne in ciludinem gerunt. Sivero parenles habent, res eorum
duplo videantur exacti. Si aulem supra damnum legitimis parentibus dentur, ita autem ul eorum sli-
in fuerint, sufficienter -
rusticorum etiam quadraginta solidi de rebus Theo- pendium, qui poenilentiam-dati
dosii remanent, quos et apud te diceris habere, vo-~ debeat procurari. Si qui vero ex familia ecclesiastica
lumus ut filiae ejus reddantur, ut fes suas, quas in sacerdotes," vel levitse,<vel monachi, vel clerici, vel
debeat. Cui etiam-b batio- quilibetalii lapsi fuerint, dari eos inpcenitentiam VP<
pignore dederat, recipere
lam patris sui reslitui volumus. lumus, sed res eorum ecclesiastico juri nonsiiblrahi,
ad usumtamen suum accipiarit;'uridead poeniteriduni
i Campanianus, gloriosns magister militum, duo-
r subsistanl; ne.si nudentur, locis inquibus dali fue-
decim solidos aimuos Jpanni n.olario suo reliquerat rint onerosi sint. Si quos"parentes in possessione ha-
ex massa Vafroniana : quos dare te. annis singulis
bent, ipsis res eorum tradendse sunt, ut ab ipsis juri
sine aliqua dubitatioiie pfsecipimus nepti Eupli con-. Ecclesiae eonserventur. -• '.',...•
ductoris, quamvisomne mobile ejusdem Eupli per- « Ante triennium subdiaconi omnium Ecclesiarum
ceperit, exceptis duntaxat solidis. Dare. etiam de so- Sieiliseprohibiti fueranf ut more Romana3Ecclesisa
lidis illius te volumus solidbs viginli quinque. Sup-
suis. uxoribus nullalenus miscerentur._Quodmihidu*
positorium aliquod argenleum pro uno solido dicitur rum atqiie incompetens. videtur; ut qui iisum ejus-
esse appositum, et calix pro sex solidis dieitur esse dem continentisenon
invenif, neque castitatem anta
appositus. Inteffogato Dominico secretario, vel aliis a sua uxore separari, aique-
proposuit; compellatur
qui scire possunt, debituin recipe, et vascula prsefata • pef hoc, quod absit, deterius cadat. Unde videtur
festitue. -
mihi uta prseseuti die episcopis omnibus dicafur ut
i Agimus autem gratias sollicitudini tuse, quia de . nullumfacere subdiaeonum-prsesumant, nisi qui se
causa fratris mei prsecepi tibi ut argentum illius re- viclurum caste promiserit, qualemis etprseterita, qusa
transmittere debuisses, et sic oblivioni mandasti, ac propositq t inentis appetita nbn sunt, violenler non
si libi aliquid ab extremo mancipio luo diceretur. n exigantur, ef futura caute caveantur. Qui" vero post
Quod jaro, vel modo non experientia, 75 sed negli- eamdem prohibitionem, quseante:friennium facta est,
gentia tua studeat implere, vel quidquid ejus apud continenter cum sjiis conjugibus vixerunt, laudandi
Antoninum fuisse cognoveris, •sub omni velocitate atque remunerandi sunt, el ut in bbno suoperma-
retransmitte. ,' rieant exhorlandi. Eos autem qui post prohibiliouem
« Re causa Salpingi Judsei epistoia aliqua_ est in- factam se a suis uxoribus conlinere nqluerunt, perve
venta, quam tibi fecimiis transmitti, ut eam relegens, nire ad sacrum ordinem noluraus, quia nullus debet
et subtiliter causani ejus, vel viduse cujusdam, quae ad ministeriumaltaris 76 aceedere, njsicujus casti •
in eodem negotio dieitur implicata, cognoscens, de tas ante susceptum ministej-ium fuerit appi;obata,
quinquaginta urio solidis c qui redhiberi noscuntur, « Liberalo negotiatori, qui se Ecclesiae coiumenda-
sicul justum tibi visum fuerit, responsiim faeias, ita vit, qui habitat in massa Cinciaria, annuam contineli-
a In nonnullis Mss., ea autetn qum. In aliis, tuaau-
' currat in cseleris epistolis a Joanne Diacqno laudatis,
iem quw cemparari.' nimirum quse jam alibiobsefvayimus, hoc-loeb
b Quid sit batiela, "require in uotis ad ' fepe-
epistoias. tere tajdiosum/oret.. , . :
Easdem consulere noa pigeat, si qulAdifilcullatis 4m c Ah, Yeddiflebem '"''"-'"". -'••-' -,
 125 S. GREGORIl PAP_E VJTA. AUGT. JOANNE DIACONO.LIB. II. 124
tiaim k tesV&luftiuslieri. Oujus continentiss summam _i aliquqd alimentum prsebe, quia Maximus eum in Si-
ipse aestimaqualis esse debeat, ut renuntiata nobis. ciiiam misefal, et ibi ei quse asserebat, abslulerat.
iri tuis ratiohibus possil imputarii De praesenti vero Cognosce ergo quae ablata sunt, yf et uxori filiis-.
Indic.ifrne jam a.filio nostro Servodei diacono per~ que ejris sine aliqua mora reslitue. Hoec omiiia soUi-
cepi qiied Fanliiium defensorem Joannes quidam cile relege, omnemque illam familiarem fuam"negli-
irionachus niofiens in sex uncias hseredem dimisii.- gentiam pcstpone. Scripla mea ad rusticos quae di-
Gui hocquidem qhod dimissum est trade, sed.conte- rexi, per omnes massas fac relegj, ut" sciant quid
stare. eum ut hoc facere ulterius fioii prsesumat, sed contra violentias s.uasex auctoritate npstra defendefe
vel aulhenlica vel exemplaria eprum
pro labore suo statue quod aceipialj Ut ei vacuus la- debeanl, eisque
bor*tius esse'nbri debeal;- et hoc meminerit, ut qui dentur. Vide ut omnia absque imniinutione cusfo^lias,
Eeclesise stipendiis siibsisiil. ad Iticra prepria non quia debis quse iibi pro servanda jristilia seribo., ego
anhejet; Si quid vero sine peecato et sine appetilu absolvor, et tu si negiigis, "obligaris. .Terribiiem Ju-
concupiscentiae:per eos qui causas Ecclesise agunt ad dicem venientem considera, et de advenlu illius nuriis
Ecclesiam venerit, dignum est ut ipsi vacui ex labore tua considerafio eorifremiscat, ne turic. sine causa
suo esse non debeant. sed riostro servetur judicie jani timeat, cum coram illo ccelumet terra tremiierint.
qiialiter debeant remuneniri.. _ Audisti (Jiiid'volb, vidfequid agas^ i (Lib. i, gp'.M.)
« De afgehte Ruslieiani causam subtililer require, 59. Hactenus de Gregorianse liberalitatis innocen-
,el qued libi justum_videtur exsequere. Alexandrum tia nie retulisse suificiat. Caeterum, quia, famis lem-
ivirum magnificutri admone, ut causam suam cum pore, ut videlicel baberef unde phristi pauperibus
sancta Ecclesia deeidefe debeat. Quod si forte facere Subveuiret, framenta comparare sfudebaf.nuiio.modb
neglexeril. eamdefn causam cum timore Dei» hone- prsetermittam. Ait enim in alia epistola cidem Petro
state servatajut potes,- exsequere.- In, qua re etiam subdiaeono inter csetera : « Quinquaginta aurLlibris
largiri aliquid tfe volumusj et,- si potest fieri,- quod n.6vaffumenta ab extraneis comparata, et. in Sieilia
aliis dandum estj ipsirelaxetur. dummodo causam In locis in quibus non pereant iepone, ut mense Fe-
quam nbbiscuiri habet perexeat; bruario illuc riaves quantas possumus dirigamus. jit
. . Donalionem ancillaeDei quaelapsa*est, ,et 111mo- eadem xtd nos frumenta deferaritur. Sed et si nos
nastefio dala> omrii postpPsita tarditate, reslilue, transmil.ere cessamus, ipse naves prpvide, et ad nes,
quatenus ipse locus, ut superius dixi, rerum ejus auxiiiahte Domino, hsec eadem frumenta -Februafio
stipendia habeait qui ejus sbllicitudinis labores por- mense trarismitte, excepljs duritaxaf frumentis qusa
tat. Sed et quidquid ab aliis ex ejus substantia tene- nunc mense Septembrio velQctobrip juxia consuetm
tuf f ecollige,<et monaslerio praefato tradei ,_ diriein transmilti prseslolamuf. Ifa efgo tua experien-
« Pensiones xeno.dochiis de yia no.va, quanias mi- tia kciiit, ul siiife aiicujus vexatiprie fioiorii ecelesia-
lii-ihdieasti, quia [Als quasj apud te habesj nobis di- stictJriimenla cPng_egen.uY,quiafariitA/.,in taritum]
rige. Actionario aulem, quem in endem patrimenio Hifca pfifva nafivifas fuit, ut, riisi, auxiliante Deo,
•
deputasti. prout tibi videtur,- aliquid largire. de SMlia ffiiihenra dotigregerituf, 7g faimesvehe-
' i D6 kneilla De'i immineat. i (Lib. 1, ep. 72.)
. qus isuia The&di.sib fiiit, Extrariea nienter
' 60. Hujiii libefSlitafis niuititiidiriem
tiemiri6,<"videlUrfriihi ut ei eontinferitiam faeias, si quidain ere-
utite cPtispicis. aiut certe donationem quam fecit red- riiifafum, Vif riiagrise viftuiis, qui flihil in murido
das. Ddihtim monasterii quarri Antonius. datis tri*- jiossidebat pfaetef unam gattam, quani, biandiei.i
ginta solidis"ia mpnasterio tulerat; receptis solidis,- crebro, quasi Cohabitatficem iri suis gfemfis.fefovt-
oirini postposita -tarditafe; restitue. Amulas onychi- baf, toghp-cferis, ofasse feftiif ad Dominuni iit sibl
nas, fequisita subtiliter veritaie, restitue, quas per ostendere dignaretur quam futurse- remunefationis
portitbfem prsesentium-retransmisia uiansioneiii sperafe d6b"tiisset',*qui pf0 illiiis Smora
« Sairirriiiiuni, si vSeat fet Pccupdius apiid te noti sa_ciiliiM desefehs,- nil ex ejiis diviiiis ppssiderct.
est, ad rios difige. Felix, cohdiiStbf dbitirtseGampahalj CumqUenoctfequadam dormiret, cognOscitdbi Jeve-
(jiiiemiibferlifhreliquefat, aut qudm iridiscussiim esse 0 laldiii fuisse ut CumGregofio Romaiio pohtiflceinan-
jiisserat, dfXii SibiaMaxiirip subdiadbrib sfejjtiiapilS siohem sibi prsepafahdam sperare debuissei. At ille
duos _0lido_ iiilipfe; pfb qiiibhs dandis ass^fuil qdia forlifef iiigehiiscfeh-pafum sibi profuisse voluntafiauj
omnfesres suas quas iri'Sicilia habuil ^et vefluridfedil fferum ihbpiahi, fahtaque s'tiae-bremotionis jejunia
vel appbsuit. Sed schelastici dixfefunt qfiia ti&fraiidi- putabat, si cum eo mansionem reciperet qtii tantis
bus iridisCiissusesse nbii J>ote_t; diini tSriieli M nbs ibhndialibus diviiiis fedundaret. Cuni vefo Grc-go-
dfeCtimpk-iiafevferleffeliif,iactd _j.mp8_ia.t_;mPr.uiis rianas divitias suse' paupertati dife ndctut[Uesusjii-
- esi-. Ctijiis te *vcMmu-uxbferri et filio. fe^tiifefe, et rahdo cbnferfet, alia nbcte ijuiesceris, audivit sibl
quidtfUittv8I appbsuefat vel verididfefat. appdslta ab- Dominum ih soinnis dieentein : < Qriarido divitem
Soive, de' VehditiSpfbtiiim -fSstilue; et Ififuper eis aori possessio divitiarum faciat, sed cupido, cur Su-
a Rigpt., parva sativitas, uti.observavimus jam ad quagesimum nonum inciper.e ab his verbis supra:
epist-. 72, Jib. i, ri&t.a^; iri "qoa cita^ihius cap. 60 lieni idem PetrO Subd. r.Qubd fespohsqteiil, efc.s
llujilsce libfi. Nota iii "ndiiniillisCbdd; -caput Uoc ubimagna ex parle.adducitur epist. 44 librij.
quinquagesiuium nonum, esse sexagesiuium, etquin- b -t-tic.j sum femuilefatidiifs.
 125 .' S. GREGORIIPAP^E VITA. AUGT;JOANNE DIAGONO.LIB. ffls , . m.
des paupertalem luam Gregerii divitiis cdmparare,"A el qui meritum suum decrevisse pritaverat; si.Gfe-
qui magis illam. galtam quam habes. quotidie pal- gorio eonferretuf _ orare vehementius cdepit ut
pando, nullique cori_erendo; diligere comprobarls, eum. eo mansionem quandoque pefcipere rnerefe-
quam ille qui tantas divilias non amando. sed con- tur. Sed istius jam secuhdi libri fiiiis advehiat • ut
temnendo,-_cuhClisqueliberalitbr Iargiendb; disper- quse setiutura sunt j auxiliahte Dotiiino, tertius pro-
- -
git ? i Ita Solitarias .increpatUs Deo gratias"relulit; sequatuf.

LIBER TERTIUS.

Quo escponitur*, qUemadmodum siincti Gregorh vita doctrina responderit.

&HGnMEN_tj_i. — 1. Qiiibiis<Aegofiusstudiiscoribmissam-sibi regebst Ecclesiatn:~ __~Qu_t_iti§ tiiictrir.tatibusSoirtra31;

moniacametNeopbjtorumliseresesdiraicariti-T-5.-Proeisdemfieii synoijumjussit.—.4:Contraeasdemtotis viribus
non pugnantes,cumSimoiiemago rjortionem,babilurospr.3c.ixit.— 5. Quam sapienier.etiahip_stellalicuh-pfo.usu
Pallii, \ el cohsecfationfe pbntificis,dafi sive accipi.prObibuef i'i.— 6. Tfia gehefa _imb'_iia.__3 d&tiSriis h'6ta'vit.^- 7. Ia
; drdiuandis episcppatibus.inequer cardinalibusEc-16siS3 sua_. heque, rrionachis'p"ep.ercit:,—.8. .Viple.riterneminem
—
pmninopromovit.—9- Violenter.promotos.ijiprislihumgradumrediixit.,—10. Ab aliisialumniO-e dejeetosih drdi-
r.essuosffesliiiiit: ll:_Cafdinaifesin forensibusp&rocbiisj.r6m'6'to.. —
ad car&iiienirevdt-avit: 12. DhdScutiqiierrie-
liores«ligere potuerat;episcoposconsecrabat; et quantadislrir.lione.-c6nsecratiaos examinaret.—1.5._El.a_h_allerius
dioeeesis-episcopqsad.regendas sua. dioecesisEcclesiasinvilabat.—,14.Quemadmod.um episrcopaluum sedes unierit.—
15.Vacautesepis_{fj._s, vS.antibtisincaf d inavitEcfclesiis. — 16.Intlii'briizati.«.piscopiseipulsos' .irfi.siiifesj'tinxit.~
17.Sedinm lofca-inutayit:—.18.Nulla.occasioneponlificenlab'uiTairi aliarnEcciesiam.ant mutayst, ajit mutari per-
misit.—19. Allerius pa.qcbianurnsib,i cardinalemsacravit.—.20.;Qualiteralleri.usKcclesise'clprico_']talUsi'ncardi-
riari pfcfmisefit.— 21; Nuuqiiampriofibus clcricisposteriusordihaiosp.aeitilit.— 22. tJUallierdeiuhctoftimep'i_c6'p'o-
rum.Ecclesias vicius visitatbribuscommillebat:— 25. Pj-o iiiventafio'-faelehdo;, niliil accipiendumdecrevit.-~
24. Consae-iidines. dationum,vel xeniorumrepulit.,—2b. Ejjiscopos. ad UrbemKomanamj.nisi^semel in.quinquennm
venire statuit. — 26.Etiarii reftini pfe'tiasuscipefe recusavit. r-27. SufTragsiiieiS
stiis-episcOpis he6es_ar'ia pia_fb^avit.'
" —28: Quamcurioseab eisdemjanetitatem;s&pienlium, et liberalllateln.qusrebat.-—29:Maiiii'ianu,m ep.iscophm. prd '
avaritianqtat. ^- 50. Serenumep.is,copum, prq confraclisimaginibusarguit. —r51. Januar.iumepiscppumsnas jnjurias
vindicanlerhdelerrel.—52.'Eumclem jifo i.xafaiioiiemes.is exaspefat.—*55. Desiderium episcopu'--pro l&tifine
libroruih g.ntiliuiriconipit; —34. Nilalem-episcopuffl de i.eglig.ntia-simiilque conviviisreprehendit...^-5_i.Quam
facetissimeeumdem propriis|.assertionibiis —
.obligat. _36.Episcpppsab Eijclesiajsua.deessevetuit.,—57.
divefsa locaiioh yagafi cehsuil. — sh. I._p_ut_i pfopriae aniita.hoh aunitavitirifemofiJecommeiidare; —'lipiscopps
39. Vita-
pef
Sianiimepiscopuh),i)fofeniinS,'qua. religibsumliiibitummula\erat,aiguit.'—40.SergiHm de.ensofempro negligentia
—
Teprehendit. l\. Pascha.sium episcoijumpro fabricanavis.et —
suiutilitate.compescuit. .^.^Gampanqrum.episcopo-
rum et VictprisJPanormitahiiiegligeritiasincrepat."——4_: QiiamrnoderateJiharpamepiscppumpro coficubiiiadijiidi-
fcat.— %i.k i-ratis cfe-_iliafiis _l/stifie"nduiii cehsuiL 4_; L'_pso'svel brimihososab'6p1si:Oporum familiaritatefe|iu-
lit. —46. Rpstringendam,prj.<posiiorum(i.am, el.uaius _7.
culpam.aliinonesse.pqciyamstatuit.^-Tj Liber.os homines
"v.fberafi, vei in-liidi"vetuit. — 48.,Qu.aliierjudicuiii vitia publicarit.-V49. Ihstigahle diaboldjtii-ifies
redarpuens
conlfaeumsjevieruflt^-— B0.MiSriCioImpebiorij pessimamIegerii fereifti,"viHHte"f contfadicif;.—Sl; D'_hypbtfisi-
Joannis.Constantinopoiltani —
^piscopise univefsalemfHtenlis^ gs.^Augustaleslitleras pro ,eo—Bupplicaptesjedarguit.
— 35. TemporaISiaunciiiriofesquedeturpai. —".b'4..Si/perbia!ii hypocnlaa sapiehter enefvat. b5. Cohsfaiitiam sii_hi
: dehiorislraiis;ass_fitse pfo'imp'_fatof& SidefB —
nilllateiius perdituriim." 56. QJiEiD.lobfem' p'o.(ttI_tasieliqillSishripfera-
tricinpn dederit..— S7. Usque ad Ula .temporailtomamispontiiex pro reliquiis brandeum conferebat.—,,_8.,Quantis
iniraciilisvestes saiicti Jo*anms.claruefint. ^-,89. Quidsit de ejusdem vestibiissentiehdurh.—'M. Gregofiuspes.eih
univ.rsaiisnohaiiiisi lo'iiu_Ecclesia.iifii(-fer_it_te repiilit. -
f9 1. Talibus yeiierabil.ispapa (Jregoiius corii- B simoniacis murieribus, quasi tot fadicibus piiHulahs,
jniissairi fibi diviniltis Ecclesiafn studiis efficacitef longe lateque prorsus excreverat, h et tnanabat.
igubcrnabat.Jam Ligures, Venetos,."1 Ibefo1!,aliosijiie Conira quam verierabilis Pater apud Brunichildem
' a sciiismaie siili' libetlo"cdnfessds, thalcedoiierisem feginam, Theddericum quoque, ef Theodebertum
sjiiodum venerafi cdnipeliens, ad unilatem sanc(-3 Ffaiicorum reges , fdrliter expugnavit, §0 donec,
Ecclesi33revocarat. Jaiii Barbariciiios, Safdds, et collecta geherali synodo, hahc sub anallieriiate dam-
Cainpaniierusiicds tani prafdicatidnibus, quaiti vef- .nandam peniliis impetraret. Necante, Syagfio epi-.
bcribusemendaids, a pagaiiizandi vanitale femdve- scdpo.Augustodu.nepsi,regina eti-egibus, multis pre-
rat. Jam Doiialistafuiii hEefesini peries Africam, cibus fiagitantibus, paliiuni cledit, quam, prcesenie
Ivianicb-sdrum penes .Sicifiaiii, Afiahorum peiies Cyriaco suo abbaie, ipsi, qudd de propcllendis iiasre-
Hispaniam, Agndetariim vero"penes "Alexaridrliirii, sibus nioriili fuerant adiriiplerent. Nam prd" bis
^criptoruni siiorum vaiidissiinis auctofiialibus im- Brunicliildi reginas inler csiera scribit, dicens :
portunissimisque legationibiis, Domino siilfraganid1, * Sacerdoiaie dfficiumiii tanlam illic, sicut didieimus,
,a corpore lotius sanctas matfis Ecclesice seqtiestra- ambitionem perductum est, ut-sacerdoles subito,
,ra't. ... quod grave niiiiis esl, ex laicis ordineiituf. Sed quid
2. Sola"penes fealliam Neqphytdruiii iseresis, qiidt Gisii aciuri, quid populo praeslaturi sunt, qui non ad
» Ailuiit fdrtasse M eju.st. 51 lfb. n, iridici. 10, Bafl.a'ficihis, Dohaiisiis, Agiioetis«t afiis.liiq cbmme^
'iit cujus.in«c:ip':'i;fe dliih.legebatuf, iihivefkisepiscq- meratis legendi sunt indices Begisifi epiiidia'fum«
h Utic,, el mahebqt.
jiis pef Hibefhiam (ipclius per /i.naiS)' Ueinuin ca-
v.tulorum causd. Viileridtani a ad laiiaatfii-itjbist: De
127 .S. GREGORH PAP.E VITA, AUCT. JOANNEDIACONO.LIB. III. 128
ut.litatem, sed fieri ad honorem,- episcopi concupi- ,A copia suffragatur, restat ut nihil sibi in honores ec-
scunt? Hi ergo, qui necdum quod docere debeant clesiasticos gravitas, nihil defendat industria, sed
didicerunt, quid aliud agunt, nisi ut paucorum pro- totum auri profanusamor. obline.st; _et dum vitia
vectns illinius fiatmultis interitus.etiriconfusionem honore munerantur, in locum. ultoris is qui fortasse
ecclesiasticoe moderatiohis observanlia deducatur, fuerat ulciscehdus adducilur, atque hinc sacerdotes
quippe ubi nullus regularis ordo servatur? Nam qui non profices-e,sed perire polius indicantur. Vulne-
ad ej'us regimen improvidus vel prsecipilalus accedit, Katonamque pastore; quis curandis ovibus adhibeat
qua admonitione subjectos sedificel,cujus exemplum medicinam ? Aut quando populum orationis «lypeo
non rationem docuit, sed errorem ? Pudel g£ pro- tueatur, quijaculisse hostium feriendura exponit?
fecto, pudet aliis imperare, quodipse nescit custodire. Ant quaiejn de se fructum producturus est, cujus
Nec illud quidem, a quod simili emendatione raden- gravi peste radix infecta est? Major ergo metuenda
dum est, praterimus, sed omnino exsecrabile et esse •estloci. illis Jore caIamitas'[4Z., metuenda locis illis
gravissimum delestamur, eoquod sacri illic ordines foret calamitas], uhi talos intercessores ad locmn re-
per simoniacam ha^resim, quse prima contra Eccle- • giminis adducuntur, qui @g Dei in se magis iraeun-
siam orta, et districla maledictione damnata est, diani provocent, * quam per semetipsds populisplacare
conferanlur. Hinc ergo agitur ut sacerdotis dignilas B debueranl.
in despeclu, et sanctus sit honor in crimine. h Perit i Nec hoc quoquemalum sollieitudonoslra patitur
ulique reverenlia, adimitur disciplina, quia qui culpas negligenter omittere, quod quidam,,instinctu gloriae
debuit emendare, committit, et nefafia ambitione inanis electi, ex Iaico repenle habitu sacerdotii hono-
honorabilis sacerdolii ducitur in depravationem cen- rem arripiunt, et, quoddicere pudet et tacere grave
sura. Nam quis denuo veneretur quod venrliliir ? Aut est, regendi, rectores, et qui ddcendi sunt, doclores,
quis non vile pulet esse quodeniitur? Unde valde nec erubescunl videri, uec metuunt. Ducatumanima-
contristor, et terrse illi condoleo, quia dum Spirilum rum impudenter assumunt, quibus via omnis ignota
sanctum, quem per manus impositionem omnipotens duetoris est, et quo vel ipsi gradiantur, ignari sunt.
Deus hominlbus largiri dignatur, divirio munere ha- Quod quam pravum, quamve sit lemerarium, sascu-
bere despieiunt, sed prasmiis assequuntur, sacerdo- • lari etiam ordine el disciplina monstratur. Naui dum
tium illic subsistere diu non arbitror." Nam ubi dona- dux exercitus non nisi labore et sollicitudine exper-
supemee gratia3 venalia judicantur, ad Dei servitium tus eligitur, quales animarum duces esse debeanl qui
non vita quceritur, sed magis contra Deum pecunia3 episcopatus culmen immatura cupiunt festinatione
venerantur. > (Lib. ix, indict. % ep. 109.) conscendere? Hujus saltem rei se comparatione con-
I'demde eisdem Theoderico' el Theodeberlo regi- C siderent, et aggredi repente c inexpertos labores
bus Francorum post aliqua : «Fertur simoniaca h*e- timeant, ne caecahonoris ambitio, et ipsis in pee-
resis, qua3 prima contra Dei Ecclesiam diabolica nam sit, et aliis pestifera erroris semina jaciant,
plantalione subrepsit, et in ipso ortu suo telo apo- quippe qui non didicere quod ipsi doeeant. Proinde
stoliccc ullionis percussa atque damnata est, in regni paterno salutantes aflectu, petimus, praecellentissimi
vestri finibus dominari; cum in sacerdolibus fides sit Filii, ut hoc tam detestabile maluni de regni vestri
eligenda cum vita, si vita deest, iides meritum non studeatis finibus prohibere, et nulla apud vos excu-
habel, bealo Jacobo attestanie, qui ait: Fides sine satio, nulla contra animam vestram suggestio locum
operibus, morlua est (Jac. n, 26). Quai enim opera inveniat, quia facientis proculdubio culpam habet,'
esse valeant sacerdotis quihonorem tanli sacramenli quiquodpoteslcorrigerenegligitemendare. >(Lib.ix,
convincitur obtinere per praemium? Ex qua re agitur indici. 2, ep. 400.)
ut ipsl quoque qui sacros ordines appelunl, non vi- Item pro eisdem haeresibus 4 Syagrio, episcopo
lam corrigere , non mores componere sludeant, sed Augustodunensi, et aliis episcopis : « Nuntio apud
diviiias, quibus sacer honor emitur, congregafe sa- nos olim discurrente, vulgatum est quod in Gallia-
tagant.Hinc fit etiam ut insontes et pauperes a sa- rum parlibus sacri ordines per simoniacam ha3resim
cris ordinibus prohibiti despectique resiliant, et dunl D conferantur. Et vehementi taidid moeroris affieimur,
innocentia pauperis displicet, dubium non est quod si in- ecclesiasticis officiis queinquam habel locum
proemiumillic delicta commendet, quia ubi aurum pecunia, et fit s_ecularequod sacrum est. Quicunque
placet, et vitium. Hinc igitur non"solum in ordinato- ergo hoc prelii studet datione percipere, sacerdos
ris et ordinati animamlethale vulnus infligitur, verum non esse, sed dici tanluhimodo, inaniler concupiscit.
etiam excellehti_evestras regnum, episcopdrum ve- Quid scilicet, quid per hoc aliud agitur, nisi ul nulla
strorum culpa, quorum magis intercessionibus juyari de actu probatio, nulla sollicitudo de moribus, nulla
dfebuerat,praegravatur. Si enim is dignus sacerdotio sit de vila discussio, sed ille solummodo dignus qui
creditur, cui non actionis merita, sed pramiorum dare pretium suffecerit_estimetur?Ex aua re si recti
a In Utic. per correctionem, quod simili emenda- '
In Utic, ItemEtherio, Virgilio,etDesiderio episc.
tioni tradendum est. Galliarum ': Nunlio, prastermisso Syagrii nomine.
• b Bigot., peril ubique. Sed aliter olim_legebalur; alicujus enim litura3 de-
c Bigot., inexperlos labores sustineant. Utic,
prehenduntur vestigia. In tribus Paris. omittunlur
inexptrtos henores suslineant, ubi suslinere noii signi- ha3.cverba : et al. episc. Colilur sanclus Syagrius
ficat pati, sed exspectare. differra die if Aupstit
 129 S.^REGOM-.PAPiE VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB.;11L 130
ibraminis examinatione pensetur, dum improbe ad/ \ sub commodi datione jconsti.uit, plura maleordi-
inanem gloriam locum festiuat utilitatis arripere, eo nando destruit, quam ille potest a3dificare, qui ab eo
ipso magis quodhonorem quoerit, indignus est. Sicut pecuniam ordinationis accepit. Ne ergo sub obtentu
autem is qui invilatus renuit, qusesitus refugit, sacris eleemosynK cum peccalo aliquid sludeamus accipere,
est altaribus. admovendus; sic qui ullro amb.it, vel apeite sacra'Scriptura nos prohibet, dicens : Ilostim
importune se ingerit, est pfocul dubi_o repellendus. -impiorum abeminabiles Domino, qum offeruniur ex
Nam qui sicnititur ad altiora conscendere, quid aliud scelere (Pro...xxi ,<27). Quidquid enim-in Dei sacri-
agit nisi ut erescendo'decrescat, et, ascendendo exle- ficio ex scelere offertur, oinnipotentis Dei iracuudiam
rius, interius ad profunda des.endat.? Itaque, frater non placat, sed irrilaf., Hinc rursus scripluin est.:
charissime, in sacerdptjb.us ordinandis sinceritas vi- HonoraDominum de tuisjuslis laboribus (Prov. m, 9).
geat, sit simplex sine-venalitate, consensus, pura Qui ergo male lollit ut quasi bene pra^beat, conslat
praferatur. eleelio, ut ad summam sacerdotii non sine dubio quia Dominum non honorat. Hinc quoque
suffragio"venditorum provectus, sed .Dei credalur esse per Salomonem dicitur : Qui offert sacrificium de sub.
judicio. Nam quia grave omnino sit facinus, Dei.do- slantia pauperis, ac si victimet filium in conspeclu
num.velprelio comparare, velvendere, evangelica patris (Eccli. iu, i, 24)^ Quantus autem ddlor patris
est teslis auctoritas. Templum enim. Dominus et^jB sit, perpendamus, si in ejus conspectu.filius vicfime-
Redemptornoster.ingressus, cathedras vendentium tur; et hinc facile cognoscimus quantus apud Deum
coluaibas evertit (Mafth. xxi). Qu.idaliud esl colum- dolor exasperatur quando ei sacrificium ex rapiria
bas vendere, nisi pretium de manus impositione tribuilur. Nimisergo decjinandum est, dilectissima
pereipere,.et S§3 sanctum Spiritum, queni .omnipo- frater, sub obtentu eleemosynse, peccata simoniacae
tens Deus hominibus .tribuit, venundare ? Quorum hasreseos perpetrare.. Nam aliud est propler peccata
«acerdotium ante Dei.oeulos cadere, eathedrarum uti- eleemosynas facere, aliud propter eleemosynas pec-
que palenter- eversione signalum est; et tamen exerit cala committerc....
adhuc nequiti_epravitas vires suas. Nam eogitven- « Hoc quoque.ad nos pervenisse non dissimili'g4
iiere, quos.decepit.utemerent. El dum nonattenditur. dignum deleslatione complectimur, quod quidam,-
quod.divina yoce prsecipitur : Gratis accepislis, graiis desiderio honorisJnflalij.defunctis episcopis, tonsu-
daie (Matth. x , 8), agitur ut crescal, et geminata ranlur, et iiunl repenle ex laicis
sacerdotes, atque
.•flat in-unqeoden_que':delieti contagio, ementis sciii- Inverecunde religiosi propositi ducatum arripiunt,
eet et vendentis. Et cum liqiieat hanc. hasresimante . qui.nec esse adhuc;inilites.didicerunt.
Quidputamus,
omnes radice pestifera surrepsisse, alquein ipsa sua quod.isti.siibjectis' praestatui-i jsunt,
cur qui antequara
origAneapostolica esse detestalione- damnatam, j discipulatus limen attingant, tenere loeum magisterii
C
non cavetur, curaon perpenditur qula benedictio illi nori formidant? Qua de re necesse esl ut
in^maledictidnem convertitur, quiad hocut fiat quamvis
ineulpatiquisquesitmeriti, antetamenper distinctos
terelieus promovetur? ordines ecclesiasticis exerceatur officiis. Yideat quod
". «"Pleriimque igilur adversarius animarum, dum -imitetur, discat quod doceat,-informetur quod
teneat,
non potest in his quse ad faciem sunt prava subri- ut postea non debeat errare, qui eligitur viam erranli
pere, a callide specie quasi pietatis injecta, nititur demonstrare. Diu ergo feligiosameditatioiiepoliatur,
supplantare'; suadetque forsitandebere abhabentibus • ut placeat, et sic lucerna super candelabrinn' ppsita
accipi, lit sit quod possit non habentibus erogari, luceat, ut adversa ventorum vis. irruens, conceptam
dummodo vel sic venena-mortifera eleemosynaecelata eruditionis flammam non exstinguat, sed augeat. Nam
obumbratione transflindat. Nam nec venator feram, cum scriptuni.sit, utjirius, Qiiis probelur,- et sicmi-
nee avemaueepsdectperet, vel piseem piscator ca- nistret (ITim.m, 10), niulto amplius ante probandus
'
si aut ille laqueum in aperto proporieret, aat est, qui populi in.tefcessor assumitur, ne fiant causa
' peret,
Ille hamum esca ahscondituin non laberet. Omnino ruina; populis' saeerdotes mali. Kulla igitur contra
" erfo meluenda et cavenda est hostis astutia, ne quos hoc excusatio, nulla potest esse defensio, quia ciin-
" aperta nequit tentatione sabyertefe, latente, telo sa3-,D ctis liquido notum est qiiassit in hujus rci diligentia
vius valeat trucidare. Neque enim eleemosyna repu- sancti etegregii sdllicitudo doctoris, qui neopijytum
- tandaest,
sipauperibus dispenselur quod ex illicilis ad ordines vetat sacros' accedere.Siciit aulem tunc
'. rebus aceipitur, quia qiii hac intentione male accipil, '' neophytus dicebatur, qni initio in saricte fiilei erat
ut quaslbene dispenset, gravatur potius quam juva^ "erudilidne plantatus,' sic modoneophyius haberidus
'." tur. Eleemdsyna Redemptoris nostri oculis i.la placet, ' est, qui reperite- in religidnis; habitu plaiitatus, ad
qua3 d.enon illicitls rebus'et' iniquitale cohgeritur, ambiendoB hondfes sacros irrepserit. Ordinate' ergo
sed quoede rebus concessis et berie acquisitis impen- ad ordines ascenderidum est. Nam casum :appetit
ditur. Unde etiamillud ceftiimest; quia et,'si mona- qui ad summa loci fastigia, postpositis gradibus^per
steria, aut xenddochia, vel quid alitid de pecunia qua3 abruptai quasrit ascensum. Et cum idem Apostolus
pro sacris ordinibus datur' coristruatur, mereedi ndn doceat inter 'alia sacriordinis instituta discipuliim,
proiicit, quoniaia durii perversus etemptof honoris . manuni non esse cuiquam citius imponendam, quid-
inlocum transmittitur,et alios ad sui similitudtnem . lioc celerius, quidve prsecipitatius, quani.ut exoria"tur
'a
Bigot,, callida specie.
 m S. GREGORH PAP.E "VlTA, AUCT. JO-iNNE DtA€ON0. LIB. III. 552
asumimla.e principium, et anlequam esse incipiat A culare flagitium sumpsite_a)rdium.« (Regist. Ub. XH,
' '
tlisclpiilus, -sit magisler? Quisquis igitur sacerdotium ep. ^9.) -
npn ad elationis pompam, sed ad utililatem adipisci S. Gum vero quosdam eognoseeret, ad evitanda
•desiderat, prius -viressuas cum eo quod est subitu- . sinioniacse%_sresis erimina, pestifer_3 negotialionis
-fus «nere metiaiur, ut et impar abslineat, et ad tnunera pastellaticum «allide vocitare, ae hujusmodi
M eum metu "etiam qui se sufficere existimat ac- mutato nomine, suaecupiditatis avaritiam velle con-
T_edat. tegere, prudentissimus doetor Gregorius sententiam,
« Ab re aiatem non facimus, si ad argumentum quam in primor4io sui pontificatus coram synodo
ralionalrile, usuin rerum irrationabilium colligainus. pr-omulgaverat, iterato protuiit, dieens : * Antiquam
Apta nanique a_dificalionibusde silvis ligna succidun- "Patrum regulam«equens,flulli-uuquam quidquam de
tur, nec taipen adhuc viridibus oedificiipondus impo- ordinationibusaccipiendumesseconstituo : nequeex
nitur,, nisi eqrum viriditatem mulidrum dierum mora dalione Pallii, neque ex traditione chartarum, neque
"siccaverit, et apta ad necessarium usum effeceril. •ex«a, quam nova per ambitionem simulatio ipvenit,
Quse si observantia forte ijegligltur, citips superim- appeilatione pasteili. Quia enim inordinando epir
posjla mdle Tranguntur, et gignij, Tuinam ad auxiliu.m scopo pontifes. manum imponit, Evangeliivero lectio-.
res prpvisa. Hinc etenim.medici, quj corporum curam fS nem minister legil, confirmationis autem ejus episto-
- iam notarius seribit : sicut
gerunt, quseda.n adjutoria recenti adhue confeclione pontificem non' decet
formata indigenti rion offerunt, sed 1113061^3^tem- manum, quam imponit, -vendere; ita minister, vel
"poribus dereiinquunt. Nam si ijnmature quis dederil, notarius non debet in orclinatione ejus vocem Buam,
dubium non est quia fit causa periculi res "saiulis. vel calamum venundare. Pro ordinatione ergo, vej
Biscant itaque, discant ip oflficio suo sacerdoles, usu pallii, seu chartis, b atque pastellis eumdem qui
qulbus animarum credita"est cura, servare quod di- ordinandus est vel ordinatur, •oinnino aliquid dare
versarum artium homiues docente ratione eustodiunt, prohibeo. ,Ex qulbus pr_3diclisrebus «i quis iiinp-aij-
•ef a pMeeipilise amhitione, et si non metu, saltem quld -commddi appellatione exigere, vel p.etere fdrie
jpudore eontineanl. Sed ne forsan adhuc pravae se -praesumpserit, in dislricto Dei omnipolentis examine
-consuetudinis quisquam velit objectu <defendere,fra- reatui subjacebit. . { Rom. Synodus c. 5, ad caleepi
teriiitatis luffi discretio rationis eos freno coerceat, Epistolarum.)
@5 etiabiinillicitis non permillat . quia quidquid t>.Item Joanni, episcopo£!orinthior-im,posl multa:
iiltione digdum est, non ad imitationis sed potins « Novil, inquit, fralernitas vestra, quia prius pallium,
M exemplum -debet correptionis adduci. * Et post nisi dato commodo, JIOIIdabatur.JUuod qupniam iri-
ptuca: Q eongruum erat, facto jconcilis ante «orpus beali
Petri, apostolorjim prineipisa lam jdeJmc quam de
3. < Dehis itaque quse superius dicta sunt, frater- ordinationiijus
aliquid subdistriclainter-
nitatem veslfam, auctore Deo , volumus synodum dictione vetuimus. aecipereigg -ut
Oportet ergo neque per -mm-
congregare: atque iri ea revefendissimo. fraire np- jnodum,
stroa Aregio, episcopo, et dilectissimo filio rioslro nequepergi^aliam, auj,quofumdam ,suppli-
cationem, aliquos ad saeros ordines x.ojise,utialisygl
"Gyriaco abbate medianlibtis, omnia q,ua3 sanctis cano-
pprmittatis addijejr ? (Rfigist. /. v, ep. Wt.)
nibus, sicut prsediximus, sunt adversa', districte sub ised asluta tiirpis.siijiDe«upiditalis iniquitas npn
ahatheniatis impositione damnentur : id esl, utnullus suffgrens tantis se cpmmodis, licet turpissimis, ijno
pro ailipiscejidis ecclesiaslicis ordinibus dare aliquod perjeulosis.simis ajigjistsri, ftpmujenium satis ariifi-
eommodum praesumat, vel pro datis accipere, neque cip.sum
rjsperit; quo ^cihcet illps s^cerdo.tio sublima-
exiaico habilu quisquam repente audeat ad loeum
\it aliaemulieres ret, qui sjbi post corj^ecratippem tanto suhjeciiores
"sacri rejgiminis pervenire, neque esse debujssent, qiianto non diyino, quin potius hu-
cum sacerdotibus habitent nisi ese quae sacfis cano-
manp judicio se tjiisse promotps ipsi ppoculdjibio
nibus sunt permissas. >
j"eputarent. Quaprflpter omnip.otenj,isDei pra3coGre-
&. Has pestiferas -h_3i'eseseernens prudentissjnius' rj^drius in Evjangeliorum traclatibus, ut scilicelfre-
do.ctorGregorius, per sacerdotprn cqnniventjam, siye quenjius legi yel audiri pqtuisset, .disputat, inquieiis :
tacilurnitatem magis magisque diffusis puneribus, n Supl nonnulli? qui quidem nujnmpj'um jira-jma ex
quasi pestifer cancer,pon vsoluminfirma ppsse cor- efdinalipne rjon ^ccipiunl, et Jamen saGi^osordin.es
rodere, verumetjam fortia meihbra mucrone pulcljer- pro humana gratia largjuntur: atqtte de largilale
rimarjim •rerpmjcorrnmpere, djvino ?e}o coinmotns, eadem, laudi.s solummo.doretrib.ulionemquasrunt. Hi
Yictpri episcopo generalem sententiam prqtjilit, jii- njmirum, quod gratis acceperunt, -gr.atis iion tri-
eens : * jQuisqujsad hoc lacjnus (yidelicet simoiiiie, Jmunt: quia de impejiso officio sanclitatjs, .expetunt
ac"neopjiytorjiin,h33j",esim)einpntlandumt _officijsui nummum favoris. Unde jjene eum justum^virpm de-
cdnsi_derat_toae yehemenler noij arserit, eum ipso se spriberet proplieta, ait: Qui excutil jrj.aps st_as ab
iaberfi npn4*iJ>itetpprtippem, a xjjio prius ho.cpia- omni munere (Isai. XXXHI, JS). Neque en.im dixit:
• a Aliter Aredio. De illo In Epistolis multa habes. in formam panis parvi cocla. Pro hoc eliam dic.lur
Colilur kalendis Maii, ut observant Sammarthani in psstellus, et inde pastellatium donum Idc indicalum.
Gallia Christ. ex Proprio Eccl. Vapincensis. Aliam significatiouem altulimus in notis ad hoc.de-
- h Ad hsec Bollandus : eslpastillus, inquit, massula creluiu in calce episl.
 m S. GREtJORH PAPiE "VITA, AUCT. JOA«NE DIAGON0. L1B. ILI . iU
-Gjii exciitit marius suis"a"munere, sed "adjunxit, ab \ *iam. A^tque-ideosaJutaiites, hortamur magmtudinem'
omtfi: qiiia aliud est muntts *ab dbsequio, aliud mu- vestrarri tit Snvocantes priofes,veI popuium civitatis, -
nus a mami, aliud munus a Jingtfa. 'Mimusquippe ab de electiorie allerius cogiletis, quidignus possit cum '
dbseguio, est subjisetio "indebite impensa'; murius- t-hristi ;solatio ad sacei^dqtjum pfomoveri. In quo^
a manu, "pecunia^ munus aiingua, favof. Quiefgo fiecrelo jsolemhiler faeto, atque ad hanc urbem trans?
sacfos ordinestfibuit, tunc ab omrii muneremanus misso", ordiaatio' iliic tandem, Ghristo auxiliaiite,
excutit, quahdo i.n divinis Tebus.aonsolimmuUam proveniat. > (Regist. lib. m, ep. 1S.)
p"ecuniam,"sedetia'mliun.anamgratiam ndn requlrit.. "9_Aij.aliisqudque-violenter promotos, in gradus
(Eom. im-Evang.) prlstinGs revdcabat. Cnde Antonino subdiacorio scri-
Hse sjjrft Gfegorii supef simonlacis, et iliieitis <or- bens, ait ? < Hondrfltus, tarchidiacflnris Gcclesise
ainatidrilbus ddctissimi papse senteiitlae, quas Ipse Salonitanse/a sanctoe memoriaj deeesfeoremeo, missa
summo cultu servasse docetur, in eo quod 'ab ipso «upplieatione, poposeerat tut ab Sntistitfe*uo irivitus
•'su_3 conseefationls exordio per om'nem dioecesim provehi ad loriioris gradus ordinem, «ontra riiorem,
snam,"episcppds"undeciirique .meJiores Invenire po- •nullatenus eogereluf. Hoe jenim fleiu sibi Monprove-
Juit, siudidsisslme drdinavit. Et si quando necessitas -hendi- gratia, «ed «ausa ingratitudinis perMbebat.
ordiijandi saceraotis dbrepsft, iieque cardinaies Ec^ j5i^ro qua Te tuiio jamsanclse memoriie -decessornos-
cieslse su33"neque monaehos monasterli sui penitus ter, scriptis iuis Watali, fratri coepiscopoque noslro
excusavit, quo mmus illis Ecclesiam regendam coni- ifiterdixerat ne pisedictum JionoFatunmreliidiaconam
mitteret, qui exemplis et f erbis -pmiter illam tedifi- invitum provelieret, neve deiorem -concept_3.ingra-
care melius potulsseni. ;Nam, "ut "pauc.a'"de mullis titudinis -dijitius in "cofdeTelineret.-i&imque-Jeta -me
"confirigam,«x,'pfesbytefis cardinalibus E-eclesiaesuae Jisec Ksidemsummdpere fuerint inter4ictar. ao««oIum
"consedraviiepiscopos, Bpnifacium1_Jiegii,JJa*bentium marfdata Dei negligens, sed etseripla "ndstf-a con-
• Perusii, et*Drihum"MessaiisB Siialise.Ex subdiaconibus teaneris, pr__.alum-ar(M>diaeei_ufl.-,quasiad forlio-
vefo", 'Glofidsum Istrise, f estum Capua3, ^ Petrum ffem' %*onoremprovehens, ieonalus est ar-te -eallide
*Treca_;efCastorium Arimlni. Atveroexmonachis •deg-r-adare.-fJnde acium«sl-ut-eodem -archldiaconatus
monasief iisifi, Mafinjanum Ravenna., -Maximlanum Joca summoto, -aiiom accersiret, 'qui fejiis.-obtempe"-
'Syfacusis, e't SaTiinumCallipoli "prasules m-.dinavit. rare moribus potuisset. ^Juem Honoratmxi archidia-
Sed et Auguslin.umpenes Anglos a Galliafum episco-' conum arbitrainur antistiti suo-aliuiide-displicererion
pis"or'dinari'pr_3'cep'it.Per quem iiihilominusad^epis- f otuisse, *&€iquodveum "vasasacra suis dafe paren-
Copatuni in eadem gente-monachi.-ejusdem-patris, *ibus ^pTohibebat.Quam"8ausam subtiliter ^otuimus',
"teriipofe tiiverso-, provetti sunt: lilellitus, fustus, <n-eftune -sanc.se «nemorise xieeessor meus, et nunC
"Laure__tius"etPaulinus. Solts "diaconibusapdstdlicas ego,'fndagatione diseutere.Sfid fpsesuoruni actuum
_sedissuper hae gupdammoilo parte parcebat: quo- xonscius, ^ersonam-ad judicium pdstposuit -flestinare.
. flim cum "decem et iidvem "pienitudine Tedunflafel, ft,oinde«xpe__enliam;luanrpr_3sentis pfsecfepliaueto-
et Titaie duximus fulciendam, quatenus conveiiiens ih •
ipse Bonifacium, Florentium, fl.7 "EpipTianium
-cousecravit. Nec quemquam eorum ab officio, riisi "Salonam^ataiem, fratrem coepiscopumque nostrum
Laurentium archidiaconum pro superbia reliqulsque «aJtem tot scriptis admonilumstudeat ^adhortari, ut
criminibus, in basilica Lateranensi, quse ^Sleitiir supra «femoratum archidiaconiim in suo statim loeo
auTea,ubi mox-Jouoratum archidiaconumcorisliluit, -suscipiat. ftuod si hoc 'faeere gg contumaeitevut
"
sequestravil. . •eonsuevlt, €orte <distuleril, usum <el pallii, qui ah
"8. Cumque Gregorhis percepta occasioneTSUseEG- 'haeseae -'concessus«st, ex-auetofitate sedisaposto-
cJdsiiBcardinales, si.tamen eonsentirefft, satis vdlun- ilcae cdrftraaicito. ;Quemsi, eiiam ariiisso pailio, <ad-
tarie proveheret". neminem pforsus, quantacunque . huc in'eadem persevfirare periiriacia. perspexeris,
necessitate-coactus, violenler -pfomovere-eertaJjat^ Cdminiciquoque-icorpofis aesanguinis eumdem an- -
ne'sub iujusmodi occasldne -quemquam.ellminahdo tistitem 'pariicipatione ffivabis. -Eum verd, qui con-
deponere viderefur. ^Unde'Schdlastico, * Sudici^Gam-0 ira ^ustiljseregulam ad -locum alterius pi"ovehi con- <
"'paniae,-sefibens, ait:' «JJumdeJMeapolilansecivilalis sensit, ab efusdem afchidiaeonatus Jionoredeponi
cura, destitutae sacerdotis -solatlo, -vehementius an- rprsecipimus : quemj-siulterius inJoco-eodem minis-.
gefemur, superveriienles •prsesentium latores-Cum trareprsesumpsefit,eemimmionlssaera. paricipatic-
iiecreloinflorentinm subdiaeonumiiostrum confecto, ne privamus. jEquuni -enim est tittisperos de'3'ustitla
•aliquid.ndbis m lanio-^cogita'-ionispondere releva- sentiat,-quos «rga «e-posilos in-eafilate contenmit.
iionis' ihverfefarit : "sed -fium'prsefatus siibdiaconus liestStutG «rgo "ioco suo Hondraib arehidiaeono,
TioslerTefugiens civitatem ^psam,-drdinationem-suam ' instructam ^personam supradictus 'aritisles; te -coni-
laci^ymaijilitei' teyJtasseM guiisi ,-ex majorj juadapi ^elLente, jdirigat,_ju_3jjitgptjonemieJBSess.evel fuisse
-desperatione, uostram.coposcite -creyisse moesti- juslam s.uis.fflihiallegattonibus possit ,o,st<findere. ;Sed
5 Huric in Jocum efforem icrepsisse non dmmerito •Petrjim Tsecslitanum j3pjsefipjim4ri,Sici|ia,std quem
fHrbilraturJMlandus; iieque enimjlegilurS..Grego- . exstat.ep. 121ib. v.-In eodice"Gemet_legiijir Treca-
rium aliqnando Tricassinum episcopum .conftecrasse, sirio pro Trepalitano_uUo.bs.eryavimusin nrta a 11 d
-aut tuncinaea Ecclesia fuisse*aliquem-.episcopumno- hanc epistolam.
mifie Petrum. Veruni -suspico? -.intelligenuum es.se h Biijot.,,tres Paris. et alii cod,d., Duci-Campania}.
 ,453 S. GREGORII PAP.E VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. HI. _S§
et eumdem archidiaconum ad nos venire prsecipimus, A met, c ,et coniritioni suse, fugse quserat auxilium. Et
ut quidquid justum, quidquid omnipotenti Deo pla- ideo, quia tales erga subjectos nostros debemus exis-
citum fuefit, cognitis assertionibus pariium decerna- tere, quales nos, si subjecti fuissemus, nostros volue-
mus. Nos euim nullum pro personali amore defen- ramus esse praepositos: magnsebenignitatis est si eum
dimus, sed auclore Deo, normam justitise, ppstposita in Ecclesiam, ubi subdiaconatus est functus offieio,
cujnslibet- acceptiohe- personse, servamus. » (Regist. sanctitas tua reducere, atque illie presbyterum
I. ii, ep. 20.) : studueril constituere cardinalem. Quod et facere,
10. Item Honorato Salonilano, jam ex preshytero quanlum arbitramur, debes, si uihil est quod juste
in-diaconatum reducto:.« Dudum. quidem decessoris eontra ipsum animum tuum exasperet. Si vero aliqua
nestri nostraque proeceptio.ad dilectionem luam cu- culpa est, suis nobis hoc epistolis fralernitas tua,
currerat, in qua, et de objectis libi calumniose capi- ut scire, possimus, insiuuet. » (Regist. lib. xin,
tulis fueras _absolulus, et in-lui gradus ordinem sine ep'. 28.) .
aliqiia inslilijimus allercatione reslilui. Sed quia rur- . 12. Quanta euriositale Gregorius idpneos quosque,
sus ante non multum temppris spatium, ad Rqmanam adregimen destitmarum qusesieritplebium, breviter
civitatemveniens, de quibusdam illicaciis.incongrue, indicabo : ut tantus vir non solum doctrinis, quin
el.de .sanctorum es conquestus alienatione yasortBn: B et operibus verus paterfamiiias fuisse gregis Domiriici
alque, dum pro hac.re. quse luis objectionibus res- probabiliter colligatur. -Aii enim in epistola Maxi-
poudere poluisset, sustinerem.us in hac civitate pec- miario, Syracusano episcopo: « Felix, vir elarissimus
sonas, Natalis, episcopus tuus, de hae luce migravit: prsesentium lator, edocuit nos, esse quemdam in illis
necessarium judicavimus easdem prseceptiones lam partibus presbyteriun , qui ad episcopatus ordinem
decessoris noslri, quam nostras, quas dudum, ut dic- provehi probalse vitaemerito dignus appareat. Huuc
tum est, pro tua ahsolutione transmisimus, prsesen- ergo fraternitas tua coram sededuci faciat: eumque
tibus deinceps apicibus confirniare. Quamobrem a sicutcertussum, propter animas periculum diligenter
cunctis tibi objectis capitulis te plenius absolventes, examiriet. Quem si ad hunc provehi gradum dignum
in tui te ordinis gradu sine aliqua volumus alterca- esse perspexerit, ad nos studeat destinare, ut eum,
tione permanere: ut nihil tibi penitus mota a prse- Domino disponente, loco, cui prseviderimus, possi-
fato viro qusestio, qualibet occasioue prsejudicet. i mus ordinare pastorem. i (Regist. lib. ii,ep.^i,
' indict. 10.)
(Regist. lib. m, ep. 32.) . ,
_ Item " in alia Epistola post multa : «Sed,etiam •Item Cypriano, diacorio : « Amarissimas Dileclio-
nunc dico, aitt easdem personas, videlicet Joannem nis tuse epistolas de Domni Maximiani obitu, mense
Chalcedonensem, et Athanasium Isaurios presbyleros •C Novembri suscepi. Et quidem ille ad prsemia deside-
in suis ordinibus suscipe, eisque quietem prsebe : rata pervenit; sed infelix populus Syracusanse civi-
aut, si hoc fortasse nolueris, omni altercatione post- tatis lugendus est, qul pastofem talem diti habere non
posita, de eorum eausa statuta majorum, aut cano- meruit. Pr.oinde dilectio tua sollicitudinem gerat ut
num terminos custodi. Sin vero, nos quidem inferre in eadem Ecclesia talis debeaf, ad ordinandum eligi,
rixam nolumus: sed tamen venientem a vobis non qui post Domnmn. Maximianum, ejusdem regiminis
deyitamus.-Quid aulern de episeopis. qui.verberibus locum non indignus yideatiir aut immeriius sortiri.
.timeri, volunt, canonesdicant,benefraternitas vestra Et quideiu credo quod Traj'anum, presbyterunr,
noyit.Paslores etenim facti sumus, non percussores. maxima pars eligat, qui, ut dicilur, bonas mentis est;
Et egregius pradicalor dixit: Argue, obsecra, increpa sed, quanlum suspicor, ad regendum Jocum illuni
cum omni patienlia, et doctrina-(III Tim. iv, 2)."Nova . idoneus non est. Tamen si melior inveniri non valet,
vero, atque inaudita est prsedicatio, quse verberibus . et ipse nullis criminibus tenetur involutus, condes-
exigit fidem. t (Regist. lib. ni, ep. 53.) , cendi ad eum, cogenle nimia necessitate, potest. Si
11. Item h cafdinales violenterin parochiis ordina- autem mea volunlas ad hanc electionem quseritur, -
tos, @9 forensibus, in pristinum cardinem Gregorius tibi secrelo indico quod volo : quia nullus niihi iii
revocabat. Quapropter Joanni, episcopo Syracusano \) ] eadem Ecclesia, post Domnum Maximianum , tam
- scribens ait -.« Quorumdam ad. nos relatione pervemt dignus videtur, quam Joaunes, archidiaconus Cata-
. Cosmam, qui ex monacho monasterii sanctse Lucise, nensis Ecelesise.Qui, si fieri potest ut eligatur, credo
. a decessore tuo venerandse memorise Maximianoin \ quddaplavalde persona inveniatur. Sed ipse quoque
Ecclesia Syracusana subdiaconus factus, alque a te prius de criminibus, quse inipedire possunt, a te se-
postea in possessione, quseJuliana vocatur, presbyter creto requirendus est: a quibus si liber inventus
dicitur ordinatus, ita nimia tristitia,.et loci qualitate , fuerit, elig-ijure potest. Quod si actum fuerit, etiam
vehementer afflictum, ut vitam .sibi poenam existi- ffater et eoepiscopus noster Leo ei cessionem.facere
a In edit. Bolland. quss sequuntur, desiderantur essent, ut patet excan. 3 synodi Rom. sub Silvesr
usque ad cap. x. nee inveniiintur in mss. trlbus Pa- • tro l. Mos enim tumeral ut nulli clerici.ordinaren-
risiens., Utic., Bigot, el aiiis passim. Cerle gravi tur, nisi ad certam quamdam Ecclesiam, ut. laituilur
errorein plerisque.editis legitur :.llem eidem in alia can. 6 concilii Chalcedon. Vide infra cap. 15. Atta-
ep. scilicet 53 libri tertii, quse tamen non eidem - men S. Paulinus Nolanus hac lege solutus est. Lege
. Honorato, sed Joanni Constantinop."scripta est. ad Severum. MABILLON.
b In singulis eDiseopalibus Eccles. olim erant . sextam ejus epist.
c Ita tres Parl=. cum Bollando. In excusis plur.,
tardinales, ita dicli quod cardiae urbis constricli et contristationis suwjugam, ".
 137 S. GREGORII PAP_E .VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB, IIL . 138
debebit, ut liber ad ordinandum valeal inveniri.. A nostro Armenio suprascriptse AnconitaniB Ecclesise
- .• visitatore illuc festmet.aecedere, et diligenler de vita"
(Regisl. lib, iv, ep. 17.)
90_ Item Clementinse, Patriciss :.« Amandum, ac riioribus singulofuin rpquirere: vel si de nulld. sibi
presbyterum, a Snrrentinis ad episcopatum, gloriosa sunt crimine conscii, qudd eos ad hoc officium.veiBt
filia, electum esse cognoscas. Quem quia huc scripsi- accedere. Pariter etiam requif enduni esf ,si.iide,'qii'od
mus^debere transmitti, contristari de,ejus absentia de prsefato •archidiaconq dictuni est quia ritinquam
non debetis, quia nec abseedere creditur, qui.mente amicus domum ejus.ingressus est, ita se yeritas lia-.
vobiscum est. Et quoniam pastorem quserentibus, is beat: et utrurri ex necessitate," an ei .tenacia talis
qui vobis olini placuit, gratus est: omnipotentem sit : 93, tjut si. ita senex est, ut ad i^egeridiini.non
- Deum benedicentes, Christiana magis in hoc devo- -possit assurgere : vel- si tactissacrqsarictisEvange-
tione gaudete. Et ut ad nos eelerius aliis profuturus liis, sicut nobis nuntiatiim est',"jiisjurandum',prsebuit
venire debeat, hilariter studete. quia sincerse chari- nunquam se ad episcdpatum "accedere. Sed "et de
tatis esl exsultare, quando is qui diligitur, ad hoc Rustico, diacond, quantos psalmds minus teneat,
vocatur ut crescat. _>_ (__.&.x, ep. 18.) scrutandumest. Florentio autem, diacono Raveimati,'
Item Passivo episeopo : «Beiie novit fraternitas sinuUum, sicut diximus, crimen est quod obsistat, 1
vestra quam longo tempore a Aprutium pastorali sit B apud episcopum ejus agi necesseest iit ei debeat
sollicitudine destitutum. Ubi diu qusesiviinusquis or- cessionem. eoncedere : non tamen' ex ndstfo' niari-'-
dinari .debuisset, et nequaquam potuimus invenire. dato vel dicto, necdritra suam voluntatem eum con-
'
'Sed quia Opportunus mihi in moribus suis, in psal- cedere videatur. > (Lib. xiv, ep.il.) -'.
modise studio, in amore orationis valde Iaudatus, re- 13. Et quidem Gregorius, pruderiter eognosceiis
ligiosam vitam omni modo agere dicituf :-hunc volu- totum corpus Ecclesiae lam per bonos episeoposfe-'
mus ut fraternitas vestra ad se faciat venire, el de liciterstare, quam per malos infeliciter cadere : noh
aniiiia sua admoneat, quafenus In bonis.studiis eres- solum diversarum genliuni diversi ordiriis cleri.cos",
cat. Et si nulla ei crimina, quse per legis sacras regu- vermn etiam vacantes episcopos, ,in suse dioeceseqs
lammortemulctatasunt, obyianf, tune hortandus est episeopatus ihvitabat. Unde Sebastiario * Sirmiensi
ut vel monaehus . vel a hobis subdiaconus fiat: et episcopo inter csetefa scribit, dicens": « Debitum sa-
-
post aliquantum temporis, si Deo placuerit, ipse ad lutationis alloquium solyens, indico quod "ad me,
Bonifacio defensore referente, pefverierit quia vir
pastoralete curam debeat "
promoveri. . . (Lib. xn,
'. • sanclissimus frater nostef ddmnus Anastasius, pav
ep..n.)
Itefn Venantio, patrieio Panormitano, petenti sibi triarcha'-, in una suarum ciyifatum regendam vobis
G Ecclesiam committere_voIuit, et conseritire npluistis.
quemdam presbyterum episcopum consecrari, rescri-
bit Jnter csetera,' dicens : «Hune pr.esbyterum dare Quem sensurir. et sapientiam vestram.valde ego li-'. "
omnino nobis exeellentia vestra sciat esse difficile : benter ariiplexussutu; etlaudaviyehementef : et vos
qiiia personarum nos neeessitas,- ad ordmandaalia ftelices, me infelicem esse deputavi', qiii tali lioe
Joca pastoribus destituta, non levis anguslat.. (Lib.. tempore regimen Ecclesiaesuscipere consensi. Si ta-
XIJI,ep.15.) men animjisvestefforfassis fratribus condescenden-
-Sed quia necessitate ordinandarum se angustatum do, et misericordiae dperibus interiti_s,"ad lioc un-
meminit personarum : ne indiscusse quemquaimpro-, quam coiisentire decreverit; peto ut amori meo
movisseputetur,uno exemplo videlur esse docenidum. alium minime prsepoiiatis. Siint eniiii in Sicilia irisula
Ajt enim in epistola Joanni episcopo : « Ne incauta Ecclesisevacarites episcopis : etsi.vobis placet, auc-
eorum •ordinatio, qui ad episcopatum eliguntur, va- tdre Deo, Ecclesiam regere, juxta beali Petri apdsloli
leat provenire, vigilanti de eorum personis est solli- liiriina, cumejus adjutofio melius "pbtestis. Si vero
citudine requirendum. Indicatum siquidem nobis est noii placet", feliciter state, et pro '' notiis' Infelicibus
'
FIorenlium,-archidiacorium,EeclesiseAnconitanse, qui exorate. . (Regist. lib. v, ep. 42.) /
ad episcopaturii electus fuerat, Scripturas quidem M. Inferea Gregorius locis munltis, episcopis
sacrse scientiam habere, sed ita setatis esse senio jam •D constitutis, dissipatas Ecclesias aduriatiat: Quaprdpter'
cbnfectum, ut ad regiminis officiumnon possit assur- Bacaudae, Forriiiensi episcopd, scribit, dicerisri Et
etiamitaillumtenacem ut' necessilas nos imininutio '
gere; adjicientes existere, temporis pefurget,'et per-
iri domum ejus amicus ad charilatem' nunquam in-?; spriarum exigif utdestitutis ;Eeclesiis'V salubri ac
tfoeat. Rusticus aufem, diaconus ejusdem Ecclesjse, provida uebeamus dispositionesuccurfefe. Et ideo '
qni similitef electus fuerat, vigilans quidem homo quoniam Ecclesiam Minlurnerisemfunditus fam eleri, 1
dicitur, sed, quantum' asseritur, Psalmos igfiorat. quam plebis destitutam desolatione cognoviriius:
Florentium vero'^<diacbnumEcclesise Raveniiatis, qui tuainque. pro ea petitionem, quatenus- Fonriianae
electusab omnibus memoratur, sollicitum esse no- Ecclesise,' in qua"beati'Erasmi'martyfis'corpusre-
vimus, sed>quaiissit interios, omnino nescimus. Ideo- qiiiescit cuique- fraternitas tua prsesidet;' adjungi
tpie"-fraternitas tua,'-nria cum fratre et coepiscopo debeaf,piamesse ac justissimamprdvideiites : neces-
a Aprutium non civitas est, sed regio Italiae/cujus aul Rhisinam , Mesopotamia3esse urhem in SyriiB
episcopi sedes est urbs Interamnensis, x vulgo Teramo, confinio, nou proeul ab Edessa. Mabill. habet cum '
ut.observat Boll.andus. - -" . Surio Smurhensi: Vide riotas ad episf. 28' libri.i,
h Bollandus legit hic Rldsiniensi, aitque Rhisinum indict. 9,' .-> - '
PA-BEOL.LXXV". S
 559 S. GREGORIl PAP./E VITA. AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. III. yo
sarium . duximus, consulentes tam desolationi loci _\ constituere sacerdotem: ut et susceptam semel ani-
illius, quam luce Ecclesiae paupertali, reditu. supra- marum curam inluitu futur» retributionis impleas ;
dictse EcclesiaeMinlurnensis vel quidquid ei antiqud et licet a.tua, hoste imniinente, clepulsiis sis, aliam
modernoque jure vel privilegio ppluit potestve qua- qusepastore vacat, debeas Ecclesiam gubernare : ita
libet ratione competere, ad fuae Ecclesioejus pptes- tahien, ut si civitatem illam hostibus liberam effici,
*
tatemque hac prsecepti npsfri auctoritate migrare,* 'e"tDomino protegente, ad priorem statum-eontigefit
ut a prsesenti tempore sicuti de propria*Ecclesia de- revocari, in eani in qua et prius drdinatus es Eccle-
beas cogitare, eique competentia tua provisione siam revertaris. Si autem prsedicta civitas conlinua
disponere, quatenus deinceps quod perire nuncusque captivitalis calamitate premitur, in hac in qua a no-
jioluit, pauperum EcclesiiBtuae utilitatibus clerique bis ordinatos es , debeas Ecclesia -
permanere a. i
"
proficiat. » (Regist. lib. i, ep. 8.) (Regist.lib.u, ep.Zl.)
Item Benenalo.episcopq: «Et temporis qualiias, Item Joanni, episcopo Velitrano : c Postquam
et vicinitas nds locorum inyitat, ut Cumanam atque: hoslilis impietas diversarum civilatum , ita peecalis
Misenatium unire .debeamus Ecclesi.as: quoniam hss" facienlibus, desolavit ecclesias, ut reparandi eas spes
rion longo a se itinefis intervallo.sejune.se 9*2;sunt; nulla, populo deficiente, remanserit: majorivalde
nec, peccatis facientibus, tanla populilnultitudo est, jj cura conslringimur, ne defunctis earum sacerdotibus,
ut singulos, sjcut olim fuit, habere debeanl sacer- reliquiseplebis, nullo pastoris moderamine guber-
doles. Quia igilur Cumani castri sacerdos vilse hujus natae, per invia fidei, hostis callidi rapiantur, quod
cursufn explevit, utrasque nos Ecclesias prsesentis absit, invidia. Hujus ergo fei sollicitudine s^pe com-
auctoritatis pagiria uriisse tihique commisisse cogno- moniti, hoc @g rioslro sedit cdrde consilium, ut
sce, propriumque utrarumque Ecclesiarum scito te vicinis eas mandaremus pontifieibus gubernandas."'
esse pontjficern; et qusecurique tibi de earum patri- Iilgoque frateriiitati iua3 curam gubernaiioneriique
monid vel cleri ordinatione promotioneve juxla ca- trium tabernarum ecc<esi_eprasvidimus committen-
noiiuin statuta visa fuerint prdinare atque disponere, dam, qiiam luse ecclesiseaggregart unirique riecesse
habebis,, ut proprius revera saceitfqs , liberam ex est: quatenus utrarumque ecclesiarunl sacerdos et
ndstrse auctoritatis consensu atque" perniissione li- recior, Christo adjutore,-possis existefe; et quse-
ce.ntiam. Ubi vero commodius aut ulilius essepro- cunque tibi de ejus pafrjmonio, vel clerl ordinatione
spexeris, habilato : ita ssine ut alteram Ecclesiam, a . seu promoiiorie, vigilanti ac canonica visa- fuerint
qua corporaliter ad prasens absens es, sollicita pro- cura disponere, quippe ut pontifex proprius liberam
videnlique cura disporias,;quatenus divina illic myste- habebis ex praesenti nostra permissione licent.am. »
ria solemniter, auxiliante Domino, peragantur. Fra- (Q (Regisl. lib. n,ep.SQ.)
ternitas ergo lua lanto in adhortationibus luerandisque Item Gralioso Numehtano episcopo curam guber-
animabus solliciliore cura semper invigilel, quanto nationemque h sancii Anthemii ecclesiae, in Curium
se. unitarum Ecclesiarum giibernationis onera sus- civilatis Sabinorum territorio constitute incardi-
cepisse cognosdit. J (Lib.n, ep. 45,.) nando conjunxit. Item Agnello episcopo Fundano
15. At vero civitatum desolalarum pontifices Gre- post aliqua : « Quoniam propler cladem hoslilitatis,
gorius vacantibus civitatibus incardinare curabat. nee m.civitate, nec in ecclesia tua est cuiquam ha-
Unde Martino, epjscopq Corsicae,inter caetera scri- bitandi licentia : ideo hac te auctoritate nostra Terra-
bens : «Quqniam, inquit, Ecclesia Tamitana, in qua cinensis ecclesise car.dinalem consiituimus sacerdo-
dudum.fuerat. Bqnore sacefdotali tua fraternitas de-_ temr> (Lib. m, ep. 20.) Et postpauca : «Illud quo-
corata , ita est, deljctis facientibus, hostili ferilate que fraternitatem luam scire neeesse est,_ quoniam
o.ccupata et.dirula, ut illuc ulterius spes remeandi sic te prsedictse Terraeinensis ecclesise cardinalem
nulla remanserit: in Ecclesiam te Aleriensem, quse esse constituimus sacerdotem, ut et Fundensis eccle-
jafn diu est pontificis auxilio deslituta, cardinalem, si_e pontifex esse non desinas, nec curam guberna-
secunduin petitionis tuse' modum, hac auctoritafe lionemque prselcreas. » (Ibid., ep. 25.)
constituimus sine.dubio sacerdotem. Ita ergq stiidio D ] .16.. Sed et expulsos episcopos, quos tam cito Gre-
vigilanti cum Dei amore secundum canonum prse- gorius, vel incardinare non poterat, vel quorum re-
cepta cuucta dispone et ordina, ul, et fralerniias tua" ditum ad sedes proprias contingere pqsse sperahat,
suis desideriis se gaudeat esse potitam, et Ecclesia aliis episcopis, qui tunc videlicet in loeis suis dege-
Dei altern.o gaudip replealur, cardinalem te.suscepisse bant, interim pro sustentatione ac stipendiis prse-
pontificem. t (Regist. lib. i, ep. 79.) senlis vitse jungebat, generaliter, dicens.: «Fratres
Item Joanni episcopo Squillacino : « Pastoralis et coepiscopos-riostros,- quos et captivitatis diversa-
officii cura nos admonet, destilutis Ecclesiis proprios rumque necessitatum angustise comprimunt, studete
conslituere sacerdotes, qui gregem Dominicum pasto- cqnsolandos, -convivendosquevobiscum m ecclesia-
rali debeanl sollicitudine gubemare.. Propterea te slicis sustentationibus libenler suscipere: non quidem
Joannem ab hostibus captivatum Lisitanaecivitatis ut per .communionem episcopaiis throni dignitas
episcopum in Squiliacina cardinalemjiecGSseduximus dividatm, sedul ab Ecclesia juxta"possibiIitatemsuffi-
a Hsec usque ad Item Gratioso, Bollandiana editio ad hunc locum., Ibidem a Cures,-formal
Curites, et
yespuit; reperiuntur lamen in.Mss. nostris-. .
h Legemlum forte.S. Euthimii. ConsuJeBollandum Qitiriles.
 Ul S. GREGORIl PAP_£ VITA, AUCT, JOANNE DlACONO.LIB. IIL; ui
cientia debeant a]imenta.:percipefe..-Sic enim" .et A situirirecepta Dominici corporis eommuniorie- ccr-
proximum in Deo, etDeum iri proximo.diligere com- rexit. Quia ergd' ut dictum est, non in hsefeslm fn-
probarnur. Nullam quippe eis nds in vestris ecclesiis eidit, sed-a sacrls-gerieralis-Ecclesi-e ministeriis,
auctorilafem tribuimus, sed tantum vesliis solatiis quasi reclae studid-intenlionis erravit, irnbecillitati
eos contineri summopere hortamur.» (Regist. lib. ejus alque-necessitatibus corisulentes,"
' ' -. maximeqrie
i,ep.m,)- . - .':.-.--. . susteritationi-ejus, -pietatis intuitu provideritds, in lua
- 17. Locaquoque sedium prudentissimus pontifex
Syracusana ecclesiaeum prsevidiinuscardinandum. i
aceepta jusla decasiqne mutabat. Unde Joanni, epi- (Regist. lib. iv. ep. i4.) *" - ; :
seopo Vellitrano scribil, dicensr «.Temporis qualitas Item Foftunato, epjscdpoNeapoliland ; «Fraler-
admonet, episcriporum sedes antiquitus certis civita. nitatemtuam aiiobis pdtisse
tibus conslitutas, ad-alia quse securiora "putamus ecclesise- Venaffsinse recdliiiiiis, ut Gralianiim;
diacdnurii, tuse. concederemus
ejusdem dloecesis loca transponere, quo ,et habita- ecclesiae oardinandum. El quoiiiam iiec episcdpuin _,
toresnunc degere, etbarbaricum possinl periculum cui nec propriam liabet ecclesiani,
te obsecundare,
facilius declinare. Propterea Joannem fratrem co- ho_stescilicet
prohiberite, quo suiim debeal miuiste-
episeopumque nostrum Vellitfensis civitatis, sedeni- rium exhibefe':• petiiionem" tuam "ndn pfsevldimus
que tuam in loco qui appellatur Arenala ad sanctum E diffefendahi:*Idcirco scfiptis tibi pfsesentibiis euiii
Ahdream apostolum, prsecipiinus exinde transBii- necessario duxiriius
et ab hostilitatis incursu liberior coricedendum, habitufd licenliam
:
giare quatenus iliaconum lllum, nostfa intervenielite auclofitate,
exislere valeas, et illic consuetudinum solemnium ecclesise tuae, Deopropitio, coristituerecardirialeiri.»'
fesla disponas:» (Regis}. lib.-n, ep. 14;) lib. -
- 18. Etnotandumquod Gregdrius, licetmonasteria (Regisl. vi, ep. 11.)
et episcopsitus imiefit, atque vacanles episcopos va- • Iteui Cypriario diacono : « Sicut Dilectio tua stu-.
eantibus civitatibusincafdinare studuefit, minquam diose laboravit pro persona frairis et coepiscopi
tamen' episeopum ab integritate -suse Ecelesiae, vel nostri Joarinis, ut in Syracusana ecclesia, auctore
Deo, debuisset ofdinari : ita iiunc necesse est ut per
ipse in aliam commutavit, vel.sub quacurique,occa- tuse studia ei quqque regimiiris solatia mi-
sione migrareconsensit. Qt%Nampostquama_Deme- dilectionis
tfium Neapolitanmn episcopum super ciiminibus nistrentur. Quemdam enim presbyterum proprium
manifestis depqsuit: cum ab eisdemNeapolitanis in- haJjtiisseseperhibet,,qui tamenafratfeetcoepiscopo
, eardinarisibiPaulum Nepesinum episcopum magno- iiostro Leone inCatanerisiecclesia di.cilur ordinalus.
visitatione Et quia m hdvam ecclesiam vadit, _et siios illic pro-
perequacreretur-:.discretissimus poiitifex,
homiries habere necesse est, ut, dum causarum
civilalis KepesinseJoanni episcopo delegata, eumdem ^ prios
tumullibiis prefnitur, in secreto suo inveriiat ubi re-
quideiri Paulum visitatorem illis tribuit: cardirfalem
vero consiituere tam.primo dispensatprie distulitj quiescal", @g prsedicto ffatii et coepiscopo nostro
-LeQiiiblande et dulciterpersuaderedebes ut.ei praa-
quam postea penitus recusavit. Cui postmodum li- fatuiii
centiam revertendi ad suaindioeeesim concedens^ presby.teruiri cedere debeat, ne quem lam be.
ad ordinandum cessit, ordiriatum destiliiere
eentum solidos de Neapolilana ecclesia, et unum nignus
ibrlasse videatur.. (Regist. lib. vi, c. 20.)
puerulum orphanum, qualem ipse de Jamilia ejusdem
ecclesiae voluisset, dari prsecepit. 2'i. Antiquissimum ecctesiastica3consueludinis or-
19. Aliarum parochiarum „clericos, sibi etaliis dinem Gregorius ab apostolis tradilum et ad sua
discfelissiiuus pontifex discrelissime incardinare eu- . usque tempora solemniter eonservatuin adeo studio-
_rabat. Quapropler Heliae presbytero et abbati pro- sissime retinebat, ut jiullum, quantalibet sanctitate,
vinciaeIsaurisepost aliquascribens.:-» FiUum, inquit, sapientia, nobilitaleve polleret,,auterioribus clericis
vestrum Epiphanium mandastis, ut ad sacrum ordU in conyerilu, consessu, statione, siye supscriptioiie
nem provehere deberemus, vobisque relransuiitlere. prseponeret. Unde Januariq, Caralitano episcopo,
Sed in uno vosaudlvimus, in.altero vero audire mi-" scribens : «.Liberatus, inquit, devquo nobis tua fra-
nime potuimus. Diaconus quidem factus est;sed- n ternitas indicavit, qui diaconifungi pciiiibelur.officio,.
quisquis semel in hac ecclesia:sacrum ordinem acce- sia4ecessoretuorionfactjis est cardihalis, ordinatis
perit, egrediendi ex ea ulterius -Jicentiamnon habet, a te diaconis nulla debet ratione prsepqni : iie eos",
Si ergo videre.vos non potui, hac ex re cohsolationem quos.consecrando probasse cognosceris- reprobarc
habeo, quia in filio vestro fequieseo. _ (Regist: supporiendo quodam modq videaris. Prsedictum ita-.
lib. y, ep.?>I.) . que Liberalum, quem reprimeiidus.ambitiouis inflai,
20. Item Maximiauo, episcopo Syracusano.: « Prse- spiritus, omni instaiitia ab inlentus' sni' prayitato
sentium.lalor.Felixj diaconus, Sum nullatenus in compesce, et ultimum inter diacoiios slare constitue;
haareticorum dogmata lapsus sit, nec a catholica fide ne, dum se illicite prseferri contendit; umneriius loco
discesserit, pravis illeclus adversus Conslantinopo- in-<)udnunc situs est judicetur.. Cujus„tatuen &iobe-
litanam synodum suspicionibus, iu Istricorum sejsepa- dientia fueris invilatus, et eum .post hoc faeere car-
ratione removerat. Qui cum Romam. venissel, re- dinalem volueris, nfsi pontificis suicessiouein soleinni
eepta anobis, juvante Domiuo, ratioue. excessum more ineruerit.,.abstinendum ab ejus incardiuationo
a Videlib. n, ep. 6, et consule plurimas ad Paulum epktolas.
 143 S. GREGORIIPAPiE VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. III. IU
memineris : quoniam a.quitati convenire non ambi- A _ nariis sive prsediis quarumlibet ecciesiaram pafie--
gis, ut aliis servare non differas, quod ipse quoque hatur auferri. Idcireo Maximiano , Syracusano epi-
tibi servare desideras. »(Regisl. lib.i, ep. 83.) scopo, interalia-scribit, dicens : « Charitatem tuam
22. Hujus videlicet antiquissimse consuetudinis or- commonere curavimus iit si quispiam episcoporutn
dine Gregoriusprqvocatus, defunctorum Episcoporum de hac luce migraverit; vel, quod absit,' pro suis
Ecclesias pro faciendo inventario, et eligendo legi- fuerit remotus excessibus, convenientibus « hierar-
timae opinionis episcopo, vicinis episcopis commen- chicis, cunctisque cleri prioribus, atque in sui prse-
""dabat, hoc modo scribens JoanniSquillacino : «Obi- senlia invenlarium eeclesisererum facienlibus, omnia
tum illius antistilis directa relatio patefecil. Quapro- quserepefta fuerint subtiliter describantur; nec, sicul
pter visitationis destitutse ecclesise,, ffaternitati tuse antea fieri dicebatur, species qusedam, aut aliud
qperarii sqlemniter delegamus : quam ila te convenit quodlibet de rebus eeclesise, quasi pro faciendi inven-
exhibere, ut nihil de provectiqnibus clericorum, re- tarii labore, tollatur. Sic namque ea quse ad muni-
ditu, drnatu, ministeriisque vel quidquid illud est, tionem facultatis pauperum pertinent, desideramus
ia palrimonio ejusdem a quoquain prsesuinatur ec- expleri, ut nulla penitus in rebus eorum ambitiosis
clesise. Et ided fraternitas lua ad prsedictam eccle- hominibus venalitatis relinquatur occasio. Visitatores
siam ire properabit, et assiduis adhortalionibus •g ecclesiarum, clerici quoque eorum, qui cum ipsis per
clerum plebemque ejus admbnere festinet: ut remoto nonsuse civilatis parochias faliganlur, aliquod.laboris
studio, unoeodeinqueconsensu talem sri)i prseficien- sui capiant, te disponente, subsidium. Justum nam-
dimi expetant sacerdotem, qui et tanto ministerio que est ut illic consequanlur stipendium, qui pro
dignus valeat reperiri, et a venerandis canonibus tempore suum commodare reperiuntur obsequium. »
nullatenus respuatur. Qui dum fuerit poslulatus, dim (Regist. lib. iv, ep. 1.)
solemnitatedecretiomnium subscriptionibus robo- 24. Consuetudines dalionuin vel xenioruin a suis
rati, et dilectionis tuse testimonio litlerarum, ad nos episcopis aceipere Gregorius, quasi pondus quoddani
venial consecrandus : commonentes etiam fralerni- pestiferum toto mentis conamine detrectabat. Unde
tatem tuam ut nullum de altera eligi permittas eccle- Felici, episcopo Messanensi.: « Consuetudines,.in-
sia, nisi fbrte inter clericos earumdem civitatum in quit, quse ecclesiis noscuntur gravamen inducere,
•
quibus visilationis impendis .oflicium, nullus ad epi- nostra nos decet consideratione remitlere,* ne illud
scopalum dignus, quod evenire non credimus, po- aliqua cogantur inferre, unde sibi inferenda debe*_t
tuerit inveniri : provisurus ante omnia ne ad cujus- polius exspectare. Clericis quidem luis, vel aliorom .
libet conversalionis meritum laicse personse aspirare consueludinem te oportet illibatam servare, eisque,
praesunfant, el lu periculum ordinis tui, quod absit, r, ( annis smgulis, qusesunt consueta transmittere. nobis
incurras. Monasteria aulem, si qua suut in ipsius pa- vero de csetero, ne quid transmilti debeat, inbibe-
rochia constituta, sub tua cura disposilioneque., mits. Et quoniam nou delectamur xeniis', palma-
quousque illic proprius fuerit episcopus ordirialus, tiaisas quas tua direxit fraternitas cuui gratiaruni
esse concedimus: ut sollicitudinis tuse vigilantia pro- actione suscepimus; sed eas, ne quod exinde sentire
posilo suo 9S congfua, Deo adjuvante, actione potuisses dispendium, digno fecimus pretio venun-
respondeat. »(Regist. I. n, ep. 38.) dari, et id luse fraternitati transmisimus b sigillatum.
Iteni clero, ordini el plebi : « Veslri antislitis Sed quia charitatem tuam ad nos velle venire cogno-
obitum cognoscenles, curse nobis fuit destitutse ec- vimus, scriptis prsesentibus admonemus, 97 ut ad
clesise visitationem ffatri et coepiscopo noslro Joanni veniendum nori debeas laborem assumere; sed ora
solemniter delegare : cui dedimus in mandatis ul pro nobis, ut quanto nos iiineris iutervalla dissocianl,
nihil de provectionibus clericorum, reditu, ornatu, .tanlo animis nostris ad invicem, Christo adjuvante,
mhiisleriisque a quoquam usurpari patiatur, cujus simus in charitate conjimcti'; quatenus alterna nos
vos assiduis adhortationibus convenit obedire; qua- obsecratione juvantes, suseeptum officium venturo
tenus in ecclesiastico obsequio sacerdos"exquiratur, inlegrum , Judici resignemus.' J ( Regist. lib. 1,
qui a veneraudis canonibus nulla discrepet fatione. r. j ep. 66,..urf. 9.)
Qui dum fuerit postulatus cum solemnitaledecreli Iteni Joanni, episcopo primse Justinianse, cui el
omnium subscriplionibus robqrati, el visitatoris pa- pallium mittil, et vices suas commiltit, posi multa
gina prosequente, ad nds veniat ordinandus : pro- scribit : ,t Xenia autem vestrse sauctitatis suscipere
visuri ante ofnnia ne cujuslibet vitse vel meriti laicam omnino nolueram, quia valde esset incongruum, ut a
. personam praesumatis eligere : nam nonsolum talem priedatis atque afflictis fratribus munera percepisse
ad episcopatus apicem nulla ratione provehendtim, videremur; sed responsales vestri alio me argumento
verumetiam vos nullis intercessionibus veniam pro- vicerunt, adeum illa deferenles, a quo nonpossent
mereri posse cognoscile; sed omnes quos exvobis de vestroe fraternitatis oblaliones repelli. . (Lib. iv,
laica -persona aspirasse consliterif, ab officio et a ep. 23.) : .
communione alienos. faciendos proculdubio nove- - 25. Hinc est quod
Gregorius episeoporum neminem
ritis. i (Regist. lib. n, ep. 29.) ad urbem fatigare delectans, Maximiano Syfacusauo
23. Nulla occasione Gregorius quidquam de "do- episcopo, vices suas per Siciliam totarii commisit;
a Iu Utic. et al. Ms., Ineralicis. rum, ubi ex aliis editis relinuimus sigillatim.
b Ita mss. Yitse S. Gregorii et 11011 pauci epistola-
 148 S. GREGORII PAP_E VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. III. 146
nraecipiens ut omnesdpiseopi semel in quinquennio A ballum vobis, qualem inyenire potuimus, de bene-
Romam venirent. (Regist. lib. n, ep. 7.) Unde Cy- dictiorfe sancli Petri transmisimus ,<ut habeatis cum
priario diacono seribens : « Novit, ait, dilecliolua quo post infirmitalem vectari possilis. J (Regist.lib.x;
hanc olim consuetudinem tenuisse, ut fratres et cq- ep. 45, indicl. 3.) , . , .
28. Tali patrono tune illius temporis ponfifices
episcopi nostri Romam semel in triennio de Sicilia
tam novas ecclesias a fundamentis con-
cpnvenireut; sed nos eorum Iabori cousuientes, scias ampliaiti,
struentes ornare, quam veteres quoque splendidissime
eqnstituisse ut suam hic semel in quinquennio prse-
sentiam exhiberent, i et csetera. (Regist. lib. vn,. renovare coeperunt. Nam Gregorius• nihil in suis
ep. 22.) Ubi notandum quia si beatus Gregorius episcopis magis, quam sanctilatem, sapientiam et
curiosissime quseritabat. Quod ut signi-
xenia,quod credi nefas est, anhelarel, non episco-. liberalitatem
adventus "atriennio in prote- ficantius elucescat, quasdam episjolarum ejus adhi-
porutn quinquennium
testimonio lector meus quorumdam
laret, immo a triennis in biennium proculdubio bebo, quarum
festinaret. -, : episcoporurii vitia repreheiisa cognoscat. Ait enim" in
:
26. Sed quando xenia grate susciperet, qui quam-, epistola Secundq, servo Dei, iuter csetera, sic
vis dispensandas alterius eleemosynas reeusare time- 29. « Fratrem nostrum Marinianum, episcopum,
ret, eas tamen et timendo suscipiebat, et cautissime ]} verbis quibus vales exeita, quia eum obdormisse
ad me in quibus
dispensabat: quique adeo sua dare, et aliena nou suspicor. Nam venerunt quidam
accipere corisueverat, ut eliam rerum quarumJam erant quidam senes mendicaules, quia ine disciissi
et et per singula relu-
pretia penitus refularet. Unde Eulogio palriarchse sunt a quibus quid acceperint,
Alexandrino inter cselefa scribjt, dicens: « De lignis lerunt quanta eis et a quibus in itinere data siut.
dum sollicite de prsedicto fratre requirerem
qupd scribitis quia brevia fueririt, nayis per quam Quos,
transmissa sunt qualitas fecit: quia si major navis quid eis dedisset, resporfderunt se eum rogasse, sed
ab eo se omnino nihil accepisse, ita li.tneque panem
venisset, potuissem ligna etiam majora transmittere."
in via acceperint, quod dare omnilius illi ecclesise
Quod autem dicitis, quia si maj"oratransmitlamus,
: sed semper familiare fuit. Dixerunt eriim : Resporiflit
pretiumdatis largitati quidem gratias agimus, nobis dicens : Non habeo qiiod vobis dare possim. Et
aceipere pfelium , Evangelio iriterdicente, prohibe- mif or si is qui vestes habet, argentuni habet, cellaria
- mur. Nos enim ea transmittimus non emi-"
quss ligna,
mus :et quomodo possumus pretium accipere,cum habet, quod paupefibus debeat dare iion habet. Die
sil: Gratis date ?,Nunc ergo Uli ut cum loco mutet mentem. Non sibicredat
scriptum accepislis, gratis ergo solam Iectionem et
modum navis oralionemsufficere, ut remdtus"
juxla per nauclerumparvalignatrans- studeatsedere etde maiiu nibil fructiiicare; sed lar-
misimus': sequenli vero anno," si omnipotenli Deo Q
i lib. gain manum habeat, necessitalem patientibus con-.
placuerit, majora prseparamus. " (Regist. vin,
-'_- . currat, alienam indpiam suam credat : quia si hsee
ep. 29.): vacuum episcdpiiiomenteitet.» (Regist.
27. Non niirum si "liberalissimus pdntifex nullas; nonhabet, .
lib.n, ep. 30.)
consuetudines asuis sufffagaHeis,'nulIa xeniacapie-"
30. Item Sereno, episcopo Massiliensi, posf ati-
bat, quibus ipse, qua si neeessai;ia videbantur, satis
: « Perlalum ad.nos fuerat, quod inconsiderato
hilafiter ministrabat. Unde Venantio episcopo Peria- qua
zelo succensus, sanctorum imagines, siib hac quasi.
sino scribit,dicens : « F.ratrem et coepiscopum no-- =ne adorari debuissenf, confregeris. Et
stfum Ecclesiumfrigofe omnino laborare cognovi- escusatione;
eo vestem non hsibeat. Et quidem, quia eas adorafi vetuisses, omniuo laudavi-
mus, prd quod hyemalem mus :• fregisse'Vero reprehendimus. Dic, fraler, a'
quia aliquid sibi a nobis petiit debere traasmitti,
fraternitali tusead hoc per latorefn prsesentium trans- qud factum sacerdofe aliquando, vel auditum.est,'
fecisti? Si non aliud, vel illud te non debuit re-'
misimus amphimallum, tunicain et" pectdrale, ut ad quod a ut,- despectis'aliis" frafribus, solumteet;
te ei debeant sine mora transmittK Et ideo.ad praedi-" vocare,
sanctum'esse crederes et sapientem. Aliud est eniui'
ctum fratfem nostrum sub omni illud celeritate stude
n adorare, alittd per picturse historiam, qujd
transmittere; atque ndbis hoe.ipsum, quia transmj-' picturam sit adoraudum.addiscere. Nam ijuod legenlibus scri-
seris, 9g tuis renuntiare epistolis non omittas, sed" -hoc idiotis prsestat pictura cerrienfibus : quia
ita fac, ut ad transmittendum, quia vehemens frigus ptura, iu ipsa ignoraiitesvident quodsequi debeant, in ipsa'
est, morarii aliquam minime facias. J (Regist.' lib. x, legurit, qui litteras neschmt. Unde et
praecipue gen-
ep. 55, indict. 5.)
pictura est.Quqd magriqpere a te,,
Ilein eidem Ecclesio Clusinoepiscopo,: « Scripta' libuspro-lectione infer gentes habitas, 1 attendi decuerat: riedum
qui
fraternitatis; veslrse suscipientes, conlristati sumus reclo zelo incaute
, succerideris, 99 ferocioribus ani- -
quod vos per ea et graviter inlirmatoset ailhuc de- mis scaridalum generafes."
biles esse cognovimus. Et licet sanclitafem vestram Frangi ergo itton .debriil,
" quod rion ad adorandum iri Ecclesiis; sed ad in-..
videridrdesiderium haberemus, benetamen fecistis stfuendas solummddo mentes fuit
nescieritiiim collo^
isto vosillic tempore eontinere : ne venientes huc, catum. Et quia in locis :veuerabilibus sanctorum
de aigritudinis vestraemoleslia recidivam nobis.tristi- historias -nonsine ratione vetustas admisit, sj
tiam facerelis."J Et post pauca : « Unum autem ca^ depingi zelum discfetione condiiss.es, siue diibio, et ea qusq
- _™,j-<-
tespectu,* m-M^.tum-vitse' "J. Greg., tumepistolarum cqnslanter babes ut, non nc. *
147 S. GREGORII PAP/E VITA. AUCT. JOANNE DIACONG»LIB; III. H8
intendebas, ,salul.riter obtinere, et collectum gregem J__landa; sed quia simplicitatem tuam eum seneelule
noii dispergere; sed dispersum potius poteras con- • novunus, inlerim taceriius. J (Lib.TX, ep.l.)
gregare : ut pastoris in ie meritum nomerfexcelleret, 33. Omnes omniuo pontifices a lectione librorum
non culpa dispersdris iucumberet. Ilaec autem dum 10© gentilium Gregorius inhibebat. Quaproplei
in lioc animi tui ineauto nimis molu exeqtieris, ita Desiderio Galliarum episeopo, pallium "posfulanti,
tuos Scandalizassefilios perhiberis, ut maxiina eorum scribit, inquiens :-« Cum multa nobls boua de vestris"_-
-pars a tua se cdmmimione suspenderet. Quandoergo fuissent studiis nuntiala, ita cordi nostro est nata
ad ovile Dominicum efrantes oves adduces, qui quas Isetitia, ut negare ea, quaesibi fraternitas vestra eon-
habes, retinere non prsevales ? Proinde hortamur ut cedenda poposcit, minime paleremur. Sed post hsec
vel nunc studeas esse sdllicitus, alque ab hac te prae- pervenit ad nos, quod sine verecundia memorare non
sumptione compescas : et eorum animos, quos a tua possumus, fraiernitateril luam grammatieam quibus-
disjunctos unitale cognoscis, paterna- ad le duleedine. dam exponere. Quam rem moleste suscepimus, ae
omni imnisu omnique studio revocare festines. »- sumus vehemenlius aspernati, ut ea quseprius dicla
(Regist. I. m,'ep. 13.) fueruut in gemitumet trisiitiam verteremus, quia ih
31. Januario quoque Caralitano episcopo, post uno se ore cum Jovis laiidibus Christi laudes nonca-
• piunt. Et quam grave nefandumque sit -episeopos
aliquascribit, dicens : «Inter querelas multiplices, B
Isidorus vir clarissimus, a fralernitate tua frustra se canere, quod nec laico religioso conveniat, ipse
excommunicatum anathemalizatumque conquestus considera. Nam quamvis dilectissimus filius noster
est. Quod quam ob rcm factuiu fuerit, dum a clerico Gandidus, presbyter, poslnaodum-veniens, liac de re
subtiliter inquisilus, negaverit, atque vos eonatus
tuq, qiii praesenserat, voluissemus addiscere, pro
nullaalia causa, nisi pro eo quod te injuriaverat, fa- fuerit excusare, de noslro tamen adhue animo non
ctum innotuit. Quse res nos vehementer afflixit, quia fecessit; quia-quantum execrabile est hoe-de sacer-
utrum ne ita sit, districta et veraci
si ila est, nil te ostendis.de coslestibus cogilare, sed dote narrarij.tanto
Unde si posthocevi-
terrenam te conversationem habere significas : dum oportet satisfaclione cognosei.
sacris denler haecquaead nos perlata sunl falsa esse elarue-
pro vindicta proprise injuriae, quod regulis *
rlnt, neque vos nugis et ssecularibus litteris studefa
grohibetur, maledictionem analhematis invexi.ti. constiterit; et Deo nostro graiias agemus,' qui cor
Unde.de cselero omnino eslo circumspectus atque vestrum maculari
blasphemis nefandorum Jaudibus
sollicitus, et talia cuiquam pro defensione injmise nou
lute inferre denup non praesumas. Nam si tale ali- permisit, et de*oucedendis quse poscjtis, securi
in te scias vindicandum. i jamet sine aliqua dubitatione traclabimus.J (Regist.
quid feceris, postea (Regist. Hb. xi,
lib. xi, ep. 49.) Q <ep.54.J
34. Nihilominus Natali, Salonitano episcopo, scri-.
32. Item eidem : « Praedicator omnipotentis Dei
bit, tlicens : « Multis ab urbelua vonientibus, fratei
Paulus apostolus praecipit, dicens : Seniorem ne in- charissime, didici, pastorali cura derelicla, solis te
crepaveris (I Tim. v, 1). Sed haec ejus regula in eo conviviis occupatum. Quaeaudita non credereniv nisi
servanda est, cum culpa senioris exemplo suo non hsec actionum tuarum experimentis approbar«m.
trahit ad inleritum corda juniorum. Ubi enim senior Nam quia nequaquam lectioni sludeas, nequaquam
'
juvenibus exemplum ad interitum prsebet, ibi districta exhortationi invigiles, sed ipsum quoque usum eccle-
increpatione feiiendus est. Nam scrjptum est: La- siaslicl ordinis ignores, hoe est iu tesf.imonio, quod
queus juvenum omnes vos (Isai. xm, 22). Et rursum eis sub quibus es posiths servare feverentiam nescis.»
propheta dicit : Peccalor cenlum annorum maledictus (Regist. lib. n, ep. 18.)
est (Isai. __xv, 20).. Tanta autem ne.quiliaad aures. 35. Sed eum Natalis per inanem philosophiam -
meas de tua senectute pervenit, ut eam nisi adhuc scriptis propriis se nileretur inculpabilem demon-
humanitus pensaremus, fixa jam maledictione ferire- strare, milissimus doctor Gregorius ita reseripsit x
mus. Dictum quippe mihi est quqd Dominico die « ln conviviorum defensionem veslra fraternitas
pr-iusquammissarum solemnia celebrares, ad exaran- D Abrahse.conviviummemorat, inquo, testo sacro elo-
dam messem latoris prsesentium perrexisti; et post quio, tres angelos suscepisse perhibetur. Sed hoc
exarationem ejus missarum solemniacelebrasti. Post exemplo deconvivio, nequenosbealitudinem vestram
mi.sarjim solemnia etiam, et terminos possessionis reprehendirhus, si hanc suscipere angelos in hospita-
illius eradicare minime timuisti. Quod factum quse litatem cognoscimus. Rursum narrat tua fralernilas
poena debuit insequi, omnes qui audiunt, sciunt. Du- Isaac satiatum, filio benediclionem dedisse. Quse
Mi autem de lanla hac perversjtate fueramus ; sedi utraque velefis Testamenti, quia ita suut gesta
per
lilius noster Cyriacus abbas, a nobis requisitus dutn1 historiam, ut tamen signar«nt aliquid per
allegoriam,
esset Caralis, ita se cognovisse.pernibuit. Et quia' utinain valeamus sic res geslas Jegendd
percurrere,
adhuc canis luis parcimus, hortamur, aliquando resi- ut possimus etiam gerendas prsevidendoseutire. Ille -
pisce senex, atque a fanta levitate morum et ope- quippe in tribus arigelis nnum salutans, Trinitatis
rum perversitate compesce : quia quanto morli vici- subsistentias unius substantiae esse declaravit. Iste
nior efficeris, tanto fieri sollicitior alque timidiorr vero satiatus benedielt filium :
quia qui diviuis epulis
debes. Et quidem pene sententia in te fueraf jacu- - repletur, illius sensus iii prophetiaeviiiutem exteudi-
 149 S. GREGORIl P.AP_E VITA, AUCT. JOANNE DIACOKO.LIB. III. fSO
luf. Divinseaulem epulse sacri eldquii verba surit. Si iAceptum susceperit-, euhi ita adTevertenaum dis.ricla
' -executione
igltur assidue legifis, si exemplum ab exlerioribus compellat, quaterius ei illic, te insisterfte,
tfalientes, interna penelratis, quasl de agii venatione qtilnqurfdiebiis sub-qualibet excusatiqne immorari
satiati, meritis ventrem "repletis, ul aritepositd filio, ndn "liceat :"ne si quolibet modq euiriibidemairiplius
susceplo VidelicetjopuJo, possilis venlufa riuntiard, mdrarii habere permisei^is, cum- ipso apiid nos gfa-
'<' viterincipias esseculpabilis.
Sedjariiin lioc-sseculo caligat^ qui.dei Deoaliquid »;(Reyist. iib: s.,<ep.10.)
pfoplietat-: quia profectddignum esl ut hic jairi per o7. ItenfArithemio subdiacorio :"«'Pervenit adiios
eoncupiseentiam ininus videat, 'cujussensusper iri- Pidaenitim; Amalfilanse c'ivltatis«piscbpum,Jineccle-
teiligentiaiii intus cdruscat. Hsec ergo ad vosnietipsds sia sua residefe noaessecontenfuin, ;_ed fdfas per
iQi tfahite; eisivostaiesagnoscitis,nihilestqrfqd Idcadivefsavagari." Qudd videntesalii; -nec ipsi'"ln
de*nostra sestimatiorie dubitelis.' .Gaudefe quoque .• castroseTetirieiitjsedejus exemplurii'sequentes;foris
Beaiitudinem vestram invenid, si voracis riomeri cuin naagls eligunt habitare": Etquia sic agentes, ipsipb-
ferum auctqre sustineat. Quod ego breviter expdnri, tius -adsuaui hostes ueprsedatioritem.irivitantvidclfca
quia si devobisialsum dicituf, riomerihoc vefaciter hae tibi auctdrltate prsecipimus fit 1$% supfadietd
cumTerumauelqreisuslinefis. Si vero.de vobjs verum - episcdpo intefhiinafr-ridh desihas, quatenusliobde
est:, Jiocdeilldfalsufniuisse quis dubltef? AhsdlveifeJjg csetdrofacere-non pfsesumat, 's_dln'-Eeclesia"sua-,sa-
vos non valetpaf rforiien, Jqudrum dispar estcausa, cefdotali more, resideat/Qu§m si forfe nbnemen--
Nam feumeo crucem etiam 'perittirus Jatrq suscejpit; darl post tuam intefmiriatioriem cognoveris, in md-
sellqiiem featuspfopfius tenuit,p'af ' crucifixiq iioa nastefio eum depiitafe et nobls curabis modis omni-
absoJvit; v\Regist. l.ii, _p.'*52.) .• " bus indicare, lit -quid facerd !debeas nbstra Ilefuin
. ;. ",' ,""
•Ego lamen, quanti valeo precibus deposco, ul sa_n- praceptldne" co"giidscas.»"i(Be,9?si./. vi, -ep. 23.)"'-
cti simam=_faternitatefn'vestfam auctori hostfo Deo 38.';NoiiniiruirisiGregorius exministerid si.bi.cre-
nori soluni fiqmen, sed etiani -causa crihjuhgai. Cdn- dito curabat vilia qubrumlibet prsepositerum verbis
vi«a aufemquseex intehtioneimpenderidsecliafitatis saJubribusincrepare, qui lapsmnpr.oprise amilserfoh
fiiirit,-recte yestra sanctitas in suis epistolisJaiidat^ diibitaverit ad iris1ruc'tionem'pdpuli posterdrum me-
sed taiien sciendum -estquia tunc vefaciter ei clia- rndrlab cdmmerfdare; "'Siquldem"Evangelica senteritia
ritatepfddeunt, eiiin irf eisn.ulla abseritium vita iriof- quaflicitur ': 'llutti suiilWcati, ' paucV.verb electi
detur,-nullusVx ifrisione repreMiditur';" etndii ih jeis (Matih.'<XXII,""i|),-v*dlens niiiltqrum vdcationMh a
inaries ssecuJai-iuirihe'gotiqriirri*Ta'bul__,
sed verba sar paucofum eieeliqne forinis exemplorum discefnere,.
crae Iecfionis;jaudiuntuf,"cum.noii plus quain hecesse perJiibet, dieens : « Paler meiistfes sorofes habjfit,
est-seryiturx.o'fpori; sed srila"ejus irifirmitasTeficitur, Qqiise'
( eunctse sacrse virgines' fiiefunt-: quarurii ufta
ut-ad usum exercefiilifiviftiitis Jiabeatuf .'Haec jtaque . Tharsilla, alia"Gofdiaria, alia-Eriilliana'''dicebatur.
srvos in- vestris conviviis a^itis, .ibstlrieritiumfafeor Urio dninesambTecbiiversse,iino eodemquetemp.oi-.e
magistri-estis. Quod ergo Pauli apostdli.ad me testi- sacratse, sub dislrictione regulari degenles in doriiq .
monium posiuslis," in quoait": Qiii ridn manducat, - pfdpfia, "socialem yltam dticebanl.'Ciiinque essent
mariducanlemnon judicet (Rom. xrv, 3), omnino exi- diutius in eadem conversatione," cdepefuint quotidia-
stimo incongruumifuisse": quia neque egq non.cdme-. nis incfemeritis irf aniorem Coiiditorissui-Thafsilla
do, neque oh-lioe a'Paul6 apdstolodic.um est, ut et -Emiliaria succresc'efe,'"et, ciim soiq"'Jiic essent
membra€hfisti,qu_3"in' ejus eqr.pore, Id esfin Ec- corpore, quotidie ariimd ad setefna transif e."At cdri-
clesia, inyicem sibi' {.haritatis" cdiripage" corinexa tra Gordianse ariimus coepitab amofe caJofis intimi
sunt.-nuilamide se ullo mdddcufami geraht." Sed si per.quolidiana decxementa tepescere, ef paulispef ad
neqiie egoadle, neque tn aliquid 'peftiher.es adme, hujus sseculiamorem redire. Crebro autem Tliarsilla
-jure tacere coropellerer.-ut eurif ndri TepreJiendeferii dicefe _Emilian_esorori susecum magrio gemitu sdle-
qui em.eiidafi-ndhposset.Haecefgd sentenliapfopter. bat: Video Gordianain sofdrem nbsirarir de ndstfa
eos soluirirriododiclaest qui illos" judicare stiident ' sorte non esse; Perpdndo eriirii quia fofas "defliiit,et
quoTum'jeura«ihicommissanon'est. Af'-|»dstquam"rios, J cor.ad quod proposiiit non custodit'. "Quaih curaJiaiit •
j)
auetdre-Ded, ununf suriiiis, Bsi ^a "quacholiis corfi-'.'. blanda quotidie redargutione cdfiipere, alque a Je-
genda surit taeemus, valde clelinquiinus. "
:"" vitate morum ad gravitatem sui liabitus reformafe.
36. Nemlnem sanepontlDcum aparochia sua saltem Qusequidem resumebat vuitum sribito gravltatis "in-
parumper absquelnevitabili prorsus riecelsltate "disce- tefvefba correptionls; sed ctirn ejtisdem cdrfepiio-
dere GTegdrius permittebat: quos niuiirum in "cau- nis Jiora transisset, fransibjit j)"rdtinusetsiiperducta
sis muhdialihus gravitas honestaiis, moxque adievia vefba fedibat..
oecuparivehementissimejirohjbebat.
Unde Romano, defensori, scfibit,* dieeus: « Perla- Pueliarumgaudebali.ocietate"Jaica"rjim, "eique pef-
. _nn3Stad nds,-reyerendissiriiumfratfeiii
rioslrum-Bar soriavalde qnerosa eral, qusecumqrieJftiic mundo de-
silium-episcopum,veJutunum fle.laicisincausis ssecu-. ditanon erat.' Quadam vefo"hocte'Jniic" Tharsillse
Iaribusoccupari,etpra3toriisinufiliter deservire. Quse amitsemese, quseintef sorores suasvirtuleoratidlris
res';'qu'oniamelipsum vilem reddit, etrevefenliamsa- continu33, afflicllonis sludiosce.' sifotirienliassingula-
cerdotaiemannihilatjStatimutexperientialuahocprse-" ris, gravilate vitse venerabilis, in hohdre et cuhnine
° AI. « .O.JSea
qumcorngendasunt lacemus: ,f.
 881 S. GREGORH PAPJl VITA,; ASCT. JOANNE-DIACONO.LIR. ffl. 1?&
sanctitatis excreverat, sicut ipsa narravit, per visio- A_ ris coercitionem expertus, in aliis disciplinsedistri- .
nem atavus meus Felix, hujus Homanse Ecclesiae an- ctionem nescias custodire . qualiler debeas esse sol-
tistes, apparuit, eique mansioriem perpetuse clarila- - licitus, congruo tibi, si Domino placueril, tempore
lis ostendit, diceris : Veni, quia in hac te lucis man- demonstrabinius. » (Regisl. lib. vm, ep. 8.)
sione suseipio. Qusesubsequenti mdx febre correpta, 40. Item Sergio defensori: « Si homo esses,.aut
ad diem pervenit extremum. Et sicut riobilibus femi- discretionem [Al. districtionem] aliquam habuisses,
nis yirisqueinorientibus, multi conveniunt qui eormn ita regularis disciplinse debuisti custos existere, ut ea
proximos consolentur, eadem hora ej"usexitum prse- quse illic illicite committuntur, ante vindicla corri-
stolantes viri ac feminse lectulum circumsteterunt, geret, quam ad noseorum.nuntius perveniret. Sed
intef quas mater quoque mea adfuit. Cum subito dum nimia te facit stultitia negligentem, non solum
sursum illa respiciens, Jesum venientem vidit, el cum de illis offendimur, sed etiam ad ulciscendam desi-
magna aiiimadversione coepitcircumstantibus clamare, diamtuamnihi.omimisprovoeamur.» (Regist. lih.xin,
dicens : Recedite, recedile, J.esusvenit.- Cumque in . ep. 9.)
eum intenderet queni videbat, sancta illa anima car- 'il.ItemAnthemio,subdiacono Campanise: < Per-
ne solula est; lanlaque subito fragrantia miri odoris .,, venit ad nos fratrem et coepiscqpum nostruni Pa-
aspersa est, ul ipsa quoque suavitas cunctis ostende-1B sciiasium ita desidem negligeritemque in eunctis exi-
ret illic auctorem suavitatis venisse. Cumque corpus stere, ut in nullo quia est episcopus agnoscatur, adeb
ejus' ex more mortuorum J@g ad lavandum bssefr , utneque ecclesia ipsius, nequemonasteria, sive filii
-nudatmn, longse orationis usu in eubitis ejus et geni- ecclesise, yel oppressi, vel pauperes, ejus erga se di-
bus, camelorum more, invenla est obdurata cutis ex- lectionis studium sentiant, nec aliquam supplican-
crevisse; et quid vivens ejus spiritus semper egerit, , tibus sibi iis, in quibus justum est, opem defeitsionis
mortua caro testabatur. Hsec autem gesta sunt ante. accoinmodet; et quod adhue dici gravius est, eonsi-
Dominici natalis, diem. Quo transacto, mox -Emilia- Jisisapientium et recta suadentium nulla patiaturra- -
n«e sqrori suse per visitationem nocturnse visionis tione suscipere, ut quod ipse per se nequit attendere,
appafuif,' dicens : Veni, ut quia Natalem Dominieum ab alio salfem possit addiscere, sed, rebusqusead
sine te feci,a sanctum Theophanise jam teeum faciam. 104 Pastoris curam pertinent prsetermissis, ad fa- ,
Cui illa protiiius de Gordianaesororis suaesalute solli- bricaridam navim totq se studio inutilitei* occupet.
csta, fespondit: Et si sqla venio, sororem nqstram Unde,.sicut fertur, contigitquadrlngentos; aut eo
Gordtanam, cuidimitto? Cui tristi vultuiterum dixit: amplius illum jam solidos perdidisse. Hoc quoque
Veni, Gordiana etenim soror nostra inter laicas de-. ejus culpis adj'urigitur, quod ita quolidie despectus
putataest. Quam visioriemmox molestia eorporis est *'(* ( cum uno autduobus clericis diciturad mare descen-
secuta; atque ita ut dictum fuerat, ante Dominicse dere, ut et apud suos in fabula sit, et extraueis sic ,
apparitionis diem, cadem molestia ingravescente, vilis et desplcabilis videatur, ut nihil in. se habere
defuricta est. episcopsilisingenii vel reverentise judicetur. Quod si
« Gordiana autem mox ut solam remansisse se re- ita est/ ndn sine culpa tua esse cogaoscas, ,-qui eum
peril, ej"uspravitas excrevit; et quod prius. IatUit in objurgare atque coercefe ut dignum est distulisti.
desiderio cogitationis, post effeclu pravas actionis . Quia ergo hoc totum noa solum illum reprobat, sed
exercuifc.Nam oblita Dominici limoris, oblita pudo- etiam ad sacerdotalis officii pertinere probatur op-
ris etreverentise,*oblita consecrationis,conductorem probrium, volumus iit eum coram aliis sacerdofibus,
postmodum agrorum suorum maritum duxit. Ecce , vel quibusdam de iiliis suis riobilibus, contestari de-
omnes tresiino prius ardore coriverssesunt, sed non beas ac hortari, ut vitio torporis excusso, deses esse
omnes in uno eodemquestudio permanserunt, quia non debeat,' sed in ecclesise suae ac monasteriorum
juxtaDominicamvocem : Mutlisuntvocali,paucivero cmasitvigilans; paternam filiis suis chaiitatem exhi-
electi (Matth:xxn, 14). ».(HomU. 58in Evang.) beat; in defensione pauperum sit alacer cum discre-
39. Subditorum quoque negligentias Gregorius, et tione; in quUbusjustitia suaserit, sit erectus; consilia
., subliliter inquirebat et dislrictissimis redargulionibus j_
] sapieritium libenter suscipiat: quatenus, et civitas
emendabat.UndeVitaliano, episcopo Sipontino, scri- illa ejus queat sollicitudine consolari, et ipse desi-
bens : « Si custos, inquit, religiosi habitus fuisses, diae suae ctdpas valeat operire. Si vero, quod non
aut esse nosses episcopus, filiam gloriosse niemoriae credimus,-post hanc adhortatiqnem nostram,, sdlito
'
Tulliani, magistri militi_a, te illic posito, nec projec- adhuc more negligens esse tentaverit, ad nos est
tis religiosls vestibus ad s_3cularemreverti habitum, modis omriibus transmittendus : uthicposilus disce-
necadnos licuissetperyefsam epistolam destinare. re possit, quid vel qualiter securidum Dei timorem
Sed quia himia desidia nimioque torpore deprimeris, agere conveniat sacerdotem. i (Lib. xin, ep. 26.),;
in tuo dedecore res ad prsesens illicita impune com-' 42. Item eidem": «Quoties illa de fratribus coe-
missa est.,Nam si, ul praefati sumus, sollicitus exti- piscopisque ndstris audinius qua. ef illos reprehensi-
tisses, prius ad nos ultio mulieris pravissimse, quam biles oslendere, et jiobis.tristitiam valeant.generare,
culpa, debuit-pervenire. Quia ergo tanlum hebes, de eorum nos emendalione non mediocriter cogit
tantumque es negljgens, ut nisi canonicam in' te fue- necessitas cogitare. Quia ergo nunliatuin nobis es( _
uBigol. et Utic, sanctum Tkeevhqnia.
4B5 S: GREGORII PAP_E VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. III. .154
Campanise episcopos ita negligentes cxistere, ut im- A _ Item Joanni, Constantinopolitano episcopo, post
mores hdnoris sui, neque erga ecclesias, neque erga nonnulla: « Ego beatissimo viro domno Joanni scri-
filios suos .paternse vigilantia3curam exhibeant, vel pseram; sed credo quia mihi familiaris ille vester
monasteridrum sollicitudinem gerant, seu In oppres- juveneulus rescripsit, qui adhuc de Deo nihil didicit,
sorum pauperuiri se tuitiouem impendant: ideo hac qui viscera charitatis nescit, qui in scelestis rebus ab
tibi auctorilate prsecipimusut-eis ad te eonyocalis, ex omnibus accusatur, qui insidiari quotidie diversor.um .
nostro illos mandato, districte commoneas quatenus mortibus per occulta testamenta, nec Dominum me- .
desides ulferius esse non deheant, sed sacerdotalem tuit, riec hqmiries erubescit. Mihi crede; frater cha-
se habere zelum, et sollicitudinem opere doceant; rissime, si zelum veritatis perfecte habes, ipsum prius
atque' ita in his quse eosjuste secundum Deum agere corrige, ut ex his qui vobis vicini sunt,etiam hi qui .
convenit, vigilanfes existant, ut nullum nos de eis vicini non smit, exemplo melius emendentur. Illius
denuo murmur exasperet. Si quem vero eorumpost . linguam noli recipere. Ille ad consilium vestrse san-
haec negligentem cognoveris, ad nos eum sine aliqua clitatis debet dirigi, non autem yestra sanctitas ad
excusatidne transmitte, ut, quam" sit grave noJle verba illius inflecti. 5i .enim illum audit, scio quia
ab his qua3reprehensibilia et valde vituperanda sunt pacem cum suis fralribus habere non polerit. i (Re-~
corrigi, regulari in se valeat districtione sentire. » B '. gist. lib. m, ep. 53.)
(Regist. lib. xin, ep. 27.) Item Januario, Caralitano episcopo : «Eos, inquit,
It.emVictori, episcopo Panormitano, post aliqua: quorum consiliis*messemalterius exarasti, et eradi-
«Cujus, inquit, jain eulpse sis intelligis, ut ego tam care terminosminimetimuisti, in duobus mens-bos
.onge positus, quse in-civitate tua aguntur, agrio- excommunicatos esse decernimus; itaut si quid eis
scam, et tot curis occupatus, quae fieri debeant, intra duorum mensiumspatium liumanitus evenerit,
lisponam.". (Regist.lib. v, ep. 6.) benedictione" viatici non pr-iventur. Deinceps autena_
43. Notandum sane, quia sicut manifesta crimina .,ab eorum consiliis cautus existe, teque sollicite CH-
discretissimus prsesulGregorius, aut vix , aut nun- , stqdi: ne, si eis in malo discipulus fueris, quibus
quam sine vindicta laxabat: ita nimirum in rebus du- . magister in bono esse debuisti, nec simplicitati tuse
Diisnunquamaliquandp certam sententiam proferebat. ulterius, necsenectutipafcamus.» (Regist. lib.ix,
Quapropter AtidresBTarentino, episcopo. scribit di- ep. 1.)
cens: t Tribunal judicis seterni securus aspieiet, Item Callinico, exarcho Italise,post nonnulla: «II-
quisquis, Teatus sui coriscius, digna eum modo poeni- lud vero cognoscite, quia me non modice contrista-
tentia placare contendil. Habuisse siquidem te con- vit quod major domus, qui petitionem episcopi vq- '
cubinam ihanifesla veritate 105 comperimus, de.C lentis a schismate Teverti suscepit, eam seperdidisse
qua etiam contraria est qulbusdam nata suspicio. professus est, et postmodum ab adversariis Ecclesise
Sed quia in rebus ambiguis absdlutuin non debet.esse tenebafur. Quod ego non negligentia, sed venalitate
judicium, hoc luo. conscientiae eiegimus committen- ej'us, factum arbitror. Unde miror quia in eo culpam
dum. Qua de re, si in sacro ordine constilutus, ej'us hanc minime vestra excellenlia vindicavit; sed ta-
te permixtione esse reeolis maculatum, sacerdotii " nien quia hoc miratus sum memetipsum citius repfe-
houore deposito; ad ministraridum nullo modo prae- hendi. Nam ubi domnus Juslinus consilium prsebet,
sumas accedere : scilurus in animse tuae periculo mi- qui pacem cum catholica Ecelesia non habet, ibi non
nistrare, et Deo ndstro te sine dubio reddere fatio- 100 possunt hseretici addici. Prseterea sancti Pdlri,
nem, si hujiis sceleris conscius, in eo quo es.ordine, apostolorum principis, natalitium diem in Romana
celansveritatempermanerevohieris. > (Regisl. l.m, civitate vqs facere velle perhibetis; et oramus dm-
' '
ep. -45.) . . nipotenlem Dominum, ut sua yos misericordia pro-
44. Obhoesollicitissimus EcclesiseDei custos Gre- . legat, et vota vestra vos implere concedat. Sed prse-
gorius, uniuscuj'usqueconsiliarios ai'guens, quantum dictus vir eloquentissimuspeto ut simul venial; qui
iu se erat, omnes omnino salvare certabat. Unde Ve- . si non venerit, a vestris obsequiis recedat :.vel cerle
nantio, exmonacho patricio, post aliqua scribens, D si yestra excellentia fortasse, emergentibus causis,
ait: «Scid quia cuiri epistola mea suscipitur, proti- venire nequiverit, ipse tamen sanctseEcclesise uuitatt
nus amici conveniunt, .litterati clienles vocantuf, et communicet. Donum euim virum audio ,• si pessimi
de caiisa vilaecoiisilium a fautoribus mortis quseri- non esset erroris. » (Regist. I. ix, ep. 9.)
tur :qui dum non te, sed res tuas diligunt, nulla 45. Item Sefeno, Massilitano episcopo, post mul-
_ tibi, nisi qusead teiripus placeant, loquuntur. Tales ta : «Pervenit ad nie, quod dilectio tua lib.enter
_nim fuerunt, sicuf ipse reniinisceris, dudum consi- malos liomines in societate sua vel consilio recipiat,
Jarii, quite ad tanti facinus perduxerunt delicli. Ef, adeo ut presbyterum quemdam, qrii, pdstquam lapsus
Bt tibi aliqitid"ssectilarisauctoris loquar (Seneca ep. est, et in suse adhuc dicitur iniquitatis pollutione
5), cum amicis omnia tractanda sunt, sed prius de versari, familiarem habeat. Quod quidem nos ex loto
ipsis. Si vero in eausa tua- hominem consiliarium uon credimus, quia qui talem recipit, scelera.non
quaeris, consiliarium rogo me suscipe. "Nullus libi ;corrigit, sed magis aliis ialia perpelfandi yidetur
fidelior esse ad consilium potest, quam qui non tua, dare licenliam. Sed,.ne forte aliqua tibi siureptiorie .
sed te diligit.. (Reqtst. iib. i, ep. 34..) vel dissimulatione, ut a te reciperetur atque adhuc
 _B5 S. GREGORII PAP_E VITA. AUCTORE JOANNE.DIACONO.LIB. III. 153
haberetur gratus suaserit, ndn solum hunc a te .011-A stanter novi, quia, et si quam rebus publicis fraudem
giusexpellere, verum etiarii excessus ipsius sacerdo- fecit, subsfanlia ejus cssdi delrail, 11011 iibertas. ISIam
tali te zdlo modis omnibus cqnvenit resecare; alios: in hoc quod liberi homines cseduntur yel includun-
vero, qui pravi.esse memorantur, parerna"adhorta- tur, ut taceam quod omnipotens Deus offenditur, ut
linne a sua pravitale compesce , et ad viam stude taceam quod vestra oprniq.veliementer gfavatur,
rectitudihis revocare. Quod si, quod absit, saluhri piissimi lainen imperatoris riostri oriinino lenipora
nioriitu eosvideris in nullo prolicere, el hos quoque fuscantur. Hoc enim ihter reges gentlum et Impera-
curabis a te pfocul abjicere, ne pravitales eorum ex tores Romanorum distat, qtiod reges genliiim Domi- '
eo qriodrecipluntur tlisplicere minime videantur, et ni servorum suiil, imperator vero Romanorum do-
non solum -ipsi inemendati remaneant, sed eliam niinus liberorum. Cnde et vos quidquid agllis, prius
eofuln feceptione alii corrumpanlur. Et considera* quidem servata jiistitia, deiride custodita per omriia
quam ef hominibus execrabile et periculosum ante libertale, agere debetis. Sciiptum est enim : Quod
Dei sit ocuios, s'i per eum a quo plectenda sunt cri- libi non'vis_fieri, vide ne allen facias'(Tob. iv, 16).
mina, riutriiivitiavideantur.Hsecigitur, dilectissime Et per semetipsam Veritas dicit: Quce vuliis ut fa-
frater, diligenter attende, et ita agere slude, utpra- ciarit vobis libnmies, el vos eadem facite illis (Mattli.
vos saJubriter corrigas , «t scandalum de maJorum __VII,12). Ih libertate ergo eorum qui vobjs in discus-
societate, filiorum tuorum aniniis non iiiducas. 1 sionenf commissi sunt, vestram sjjecialiter atleridefe
( Regist. lib'. xi, ep. 43.)' debetis : et si ipsi a maj'oribus vestris injuriari liber- -
46.' Pro unius culpa vindicari aliuni rectissimus tatem vestram iion vultis, subjectoruin veslrorum
judex Gregorius minime perrnitlebat.Ideoque Gudi- libertatem honorando custodite. Scimus erfhh qiii
scslco, duci Campariiae,scribens, ait: i Illa prsepo- dixit: Gmlumel terra transibunt, verbaautcm meanon
sitorum solliciludd utilis, illa est caulela laudabilis, transibunt (Matth. xxiv, 35). Cujiis quia verba non
in qua tolurn ratio agit, et furor sibi nihil vindieat. transeunt, sed per ouinia impientur, metuamus.quod .
Restririgenda efgo subratione potestas est, necquld- iteruin dicit: In qua mensura inensi fueritis, in ea fe-
quam agendum prius qiiam concitata ad tranquillita- melietur vobis (Matth. vii, 2). Quid aulem gloria ve-
lerii mens Tedeat. 'Nam commotioriistenipore, ju- stra exlslimat, quia si superbe, si crudeliter agimus,
'
Stumomnepulat,iraqudd fecerit. Pervenit itaque ad despeclo Deo,-nobis hominem pjacamus"?Nullo mo-
nos magnitudinem tuam usque ad hoc esse impetu do: Nam ipse <juidespicitur, eum conlfa nos, quem
furoris impulsarii, -uf hoh sdlum ffarigijanuas mona- despeeto Deo placare volumus, irrilat. Curemus ergo
slerii saricfiArchangeli, verjim <eliam diripi exinde pef omnia placare Deuui, qrfiuolens esl etiralos
quod" ibl inventum'est feceiis. Insuper autem sic p1 homines ad mansueludiuem reducefe. Nam, sicut
contraabbateni ejusdem nioriaslerii diceris exarsisse, dixi, etiam mansueti homines, indignante Deo, ad
ut hisi odcultans se iracundiae tuse tempore latuisset, iracundiam provocantur. Si autem dicitur, quia sine
non leve discrimen incurrisset; deriique, ut metu vefberibus alque terroribus fraudes publicse iuvenifi
tuo perterrilus; de domo in -quaseolim receperaf, • non possuut, hoc admittere poteram, si in ratioei-
exirehucusque non^iudeat. Quod ne frustra fecisse niorum causa domnus Leontius non venisset. Kain
forsitan videreris , fugam monachi ipsius qui ad verum est quia illi solent ipahibus excedere, qui In
hostes abiit, ad ej'us quantum ad nos: perlatum est sensu et lingua deficiunt. n (Regist. lib. x, ep. 51.)
criinen iimplngis, asserens quod illius volpritate fuge-- 48. Cunctorum j'udicum cupiditates, vel scelefa
rit. jQuod-si ita cst,' contfislamur, et valde sapieri- - Gregorius quasi camo frenoque ponlificii sul, vali-
liam vestraui mlfamur. Nam si licitum putalis, ut dissimis auctofitatibus restringebat, et si quos dul-
aliorum culpa aliissil nociva, multi huicpossunt citer a pravitate corrigere nori valebat, scriptorum
crimirfi subjacere. Divfersorum enim nobilium servi, suorum redargQtionibus publieabat. Unde Romano,
multarum ecclesiarum f'07 dlerici, diversorum mo- exarcho Italiae, residenli Ravennse, scribit, inquiens:
nasteriorum monachi, multorum judicum homines « Apud excellentiam vestram, pravorum audacia cor-
saepe se hostibus "tradiderunt. Ergo si hoc creditur, r. , reptionis debet aculeos jnagls quam defensionisinve-
servorum utique doinini, clericorum episcopi, mo- nire sdlatium. Nam salis grave esl ut contingat illie
nachorum* abbates, diversorum fugacium judices, habere pravam actionem refugium, uride disciplinse
omnessub culpa sunt et crimlne constituti. Nunquid decet prodire J®© censuram; Pervenit ilaque adl
et diebus magniludlnis tuse multi deeivltate iu qua nos Speciosum quemdam, presbylerum', qui, causa
corisistis ad Langobarddrum milites luga nonla.psi poscente, in monasiefio a Joanne, fratre el coepis-
suril? Etquis tantse indiscrelionis tantaeque possit copo nostro, fueral deputalus, contra' sui pa.foris
, stultitise feperirl, ut eorum iniquitatem libi sestituet exinde voluntatem exiisse, et ecclesiasticse c.onslitu-
ajiplicandam"?» (Lib.n, ep. 11.') lionis vigdre despeclo, antedicto episcopo vestra frer
47. Libertatem uniuscujusque hominis Grego.ius tam tuitione resistere. Quod, quia excellenlisevestrse
contra j'udicum insdlentias liberis- nibi.lominusvoci- sine dubio pulsal invidiam, riecesse est ut ab ej'iis
bus defendebat. Unde Leontio, exconsuli, posl ali- vos, habita discretione., debeatis luilione suspendere:
qua, scribens, ait: « SiLibertinus in ista causa cau- ne si nominis vestri occasionepastorisuo inobediens
tionts culpaJiilis invenitur, de aliis causis quid pro se vel contumax fuerit ad lempus vestros contra vos
alleget, nescio : unum tamen' hoc beue alque con- judices defensare, atque excellentlam veslram hac
fS7 S. GREGORHPAP.E VITA. AUCTORE JOANNE DIACONO.LIB; III, 158
ex re cogatur offendere, et nos pariter de_ vestra contra episcopum hostili mqre commotus est, eum-
' - A
discordia cqntristari. . que non fimrfit Gregdrio accusare. Cui ipse rescribit,
"
i Comperinius pra3terea, quod diei nefas est, quas- dicens : «Multum nos eaquam direxistis jam eontii-
dam mulieres, qu_3 nuiic usqueln religloso atque statqs invenit epistola, quod inler vos et Joannemj
nfonachico habitu permanserunt, reiigiosam vestem fratrem et coepiscopum noslrum, de quorum.deside-,
et suam velaluram deponere , et cqnjugibus, qurid rabamus gaudere coneordia, scandalum prodiisse co-
siue gravi doiore Teferre non possumus, sociari. Sed gnovimus. Qusevis enim causa fuisset, non usque ad
hoc quidem, rit dicere vel attenlafe prsesumant, fa- hoc debuit furor erumpere, ut arniati homines ve-
voris vestri pafrocinio fulciri dicuntur. Qudd nos stri, sicut audivimus, .« in episcopium iiruerent-, et
credere perversitatis ipsius acerbitas non permittit. ^diversahostili more" -jnala committerent, atque vos
Petimus ergo ut iri tanto vos peccato' miscere nulla- h_3c res a palerna iuterim charitale dividerel; Nuu-
fenus debealis; Nain hujusmodi iniquitalerii Impuni- quid non polerat, si quselibet contentio fuit, tian-
tam propter Deum nullo modri patirimr remanere. quille disponi, ut nec partium utilitas detrinientu-ft,
ITndeiterum qusesumus ut excellentla vestra in la- iiecsenliret gratia Isesionem? cuj'us aritem grayitati.,
lium se causaruin defensione "non misceat: ne et cujus sanctitalis, cujus marisueludinis suprascriptus,
Deus suam deferidat injuriam, et inter iios alioriim B frater nostersit, non habemus incogniturii. Ex qua,
pariat culpa diseordiam. i (Regisl. I. v, ep. 24.) . re colligimus, quia nisi vis eum doloris nimia coe-
Item Venantio, exmonachp, patfieiri : «Multiho- gisset, ad hanc rem, de,"quavos contristatos .asseri-
mkium slultiputaverunt quodsi a"dordinem episcb- tis, ejris_fraternitas nullatenus pervenisset. Nos au-
patus eveherer, fe' alloqui ac per episloiasfrequen- tem, ut hoc eo scribenfe comperimus/iliico ei.scrV
tare recusarem. Sed non ita est, quia ipsa jam loci psimus, adriiorientes ut et oblatiories vestras, sieut
mei neeessitaie compellor. ut tacere nondebeam; > ante susciperet, et missas in domo vestra non solum
Et-post-pauca." « Hacigitur considefatione coiripul- celebrari permitleret, sed si velilis, etiam.-ipsepera-
sus, velis an_nolis, locutiirus sum, quia omni vlrtute*, geret,. et csetera (\Regut. Ub. vi, ep. .43.) Veram
ant te cupiosalvari., aut de fua morte me eripi. Venantius cumepiscopo in concordiain rediens, cum
In quo enim habitu fueris recblis, et supernse dislri- per undeclm annos.a Gregorio mulliplicibus litteris
ctionis animadversiorie postpdsita, ad quid sis de- exhortatus redire ad moaachicum prppbsitum de-
lapsus agnoscis. Culpam ergo tuam pensa diim vacat, trectaret, in gravlssimam segritudinem cecidit. Quo.d
districtionem "futuri Judicis dum vales-exhorresce, a ,Joanne Syracusano episcopo GTegorius audieias.
ne tunc illam amaram sententiam audias cum eam rescripsit, dicens : itFraternitatis veslr_e scripta sus-
r Et Infra : « TesteEvan- mihi de dulcissimi fllii mei domni Venantii -
jarii nulUsfletlbus evadas. C cepi, quse
gelio(ifai(A. xn), scis quia divina severitas de otioso segritudine loquebantur, et cuncta erga eum qualiler
sefmoneJaos arguil, et :deverbo inulili raiiones sub- acta sunt enarrabant. jSeduno tempore audiiis, etil-
tiliter exquifit. Pensa ergo quid factiira bst de per- lum h desperare ac graviter a3grotare, et in reJius
verso opere, si quosdam in judicio suo Teprobat de ofpbanorum, filiarum' ejusseilicet, homihes inlquos
sermorie. Anariias Deo pecunias Tovefat-, quas post -' insistere ; vix se iri corde meo dolor eapere poiefat,
diabollcavictus persuasione-subtfaxit (Act."v); sed Sed in hoc fuit sqlalium, quod lacrymae mihi per ge-
quamortemulctafus est, scis. Srilleigitur mortis pe- iriitus erumpeEbant."Vestraigitur sanctilas primain
riculo dignus fuit, qui- eds quos dederat nummos qkam decet ciiram negligere rfon debet, ut de' aniina
Deo abstuiit, eonsidefa quanto periculo in divino ju- ejiis cogitare deBeat, exhoflando, rogando, i>ei t,r-
dicio dignus eris, qui non nummqs, sed temetipsuni, riblie judiciuin proponerido, lneffab'ile_Qejus miseri-."
omnipotenti _Deo, cui fe"suhmonachlco habitu de- cordianf promitterido'; :ut ad habiium suum redire,
voveras, subtfaxisli. Quapropler, si coTrectionis vei In extremis, debeat: ne ei reatustantse culpse in
meae verba seeuturusaudieris,-quarii sinf blanda et seterno judicio dbsistal. > (Regist. lib: xi, ep_.36.)
duleia in fine cognosces. Ecce, fateor, mcerens Jo- Si quos tamen judicum a suis" pravifalibiis incon-
quor, et facti tui tfistitia addictus, edere verba vix D veftibiIes"Gregorius adverlebat, eos scriptis propriis
valeo : et tainen ahimus tuus; actionis siise conscius, ' penes principes denotabat. Unde Constantinae Au-
vixsufficit ferre quodaudit; erube_sclt,corifunditur, gustae queriiur, dicens : « Duin in Safdinia insula
adversatur. Si ergo ferre non-vaJet verha pnlveris; * multos'esse gentilium cognovissem,' eosque adbuc
quid facturus est ad judicium Conditoris? Fateor ta- pravse genlilitalis more idolorum sacrificiis deservire,
men quia supernse gratise misericordiam "essemaxi- "ef ejusdem insulse sacerdotes adprsedicanduui Re-
rnam credo, quod te effugere yitam eonspicit, et la- demptorem nostrufri torpenles existere : unum" "illuc
men adhuc ad viiam reservat: quod superbientem ex Italise episcopis tnisi, qui riiullos geullliiim ad "
109levidet et<tolerat. J (Regist: l. i, ep. 154.) lidem, Domlno coopefante, perduxit. Sed quidarfi
Cumque Venantlus, in eaderii apostasia peririanens, rem mlhi sacrilegam nunliavit, quia hi qui in ea.
obortis quibusdam simultatibus, oblationes suas a idolis immolanl judici prseinium.persolyunl,,uthdc
Jdanne, Syracusanoepiscopo, execralas cogridsceret, eis facere liceat. Quorum flum quidam baptizali es-
allaMss. Rigot., Uiic. efalii; al editi, in episeo- - b Bigpt., disperaie ac graviter mgrolare, quod etiam
purii; qu_3lectio reprobatuf acodicibusEpistoIaruin habent Mss. EpistoJarum.
tam excusis, quammanu exaratis.
1S9 S. GREGORII PAP/E YITA, AUCTORE JOANNE DIACONO.LIB. III. 16fj
serit, et j'am immolare idolis desivissent, adhuc JIO Asollicitum vigilare, contra. ducum fallacias atque
ab eodem insulseJudice, etiam.post baptismum, prse- malitias suspectum semper exisfere :"eujus laboris,
miuin illud; exigitur quod dari prius pro idoldfum cujus ddloris sit, vestra'fratemitas tanto verius pen-
lumiolatione consueverat. Quem cum prsedictus epi- sat, quanto me,quihsecpatior,puriusafnat.. (Regist.
scqms Increparet,' fantum se sufffagium promisisse lib. y, ep. 42.)
fespondit, ut nisi de causiseliam talibus impleri non ItemAnastasiopatriarchsepostmulta : « Quse |J|
possit. Corsica vero insula tanta nimietate exigen- riiala barbarofum gladiis, qua3a perversitate judicum
lium, et-gravamine premitur exactionum, ut ipsiqui patimur, beatitudini vestra; narrare refugio, ne ejus
in illa sunt, eadem quseexigunlur cdmplere vix iilios gemitum augeam, quem minuere consolando debue-
suos vendendo sufficiant. Unde fit- ut derelicta pia ram. » (Regist. lib, iv, ep. 39.)
republica, possessores ejusdeminsulsead nefarfdissi- Item Palladio, presbytero de monte Sina, posf
mani Langobardorum gentem cogantuf effugere. Quid plurima : « Pelo ut pro riie orare debeas, qualenus
enim gravius, quid crudelius pati possunt a barbaris, omuipolens Deus, et a malis me spirilibus, et a per-
quain ut coristricti atque compressi suos' lilios ven- - versis hominibus custodire. dignetur : quia in hac
dere conipellaiilur?IifSicilia autem insula Slephanus vitse mese peregrinatione niala me simul et mulla
qrfidam marinarum partium chartularius tanta pfse- B circumdant, ita ut cum Psalmista j'ure dicam : In me
judicia tantasque oppf.essionesoperari dicitur, inva- transierunt irm tum, et terrores tui conturbaverunl
dendo loca sirigulorum, atque sine dictione causarum me. Circumdederuntme sicut aqua iola die, circumde-
per possessiones ac domos litulos ponendo, ul si demnt me simul (Psal. LXXXVII, 17 etl8). i (Regist.
velim acta ejus singula qusead me pervenerunt dicere, lib. xi, ep. 2.)
friagnovolumine hsec explere non possem. Quse om- 50. Porrollauritio tunc avarissimo simulque ra-,
nia serenissima domina solerter aspieiat, et oppres- pacissimo principi, suggestionibusinimicorumsuorum
sorum gemittis compescat. . Et post pauca : « Quse funestissimam legem ferenti, utnulli miljtunl, quj
enim mentes,' qualia viscera parentum esse possunt, . videlicet in manu signatus fuisset, lieeret converti,
perpendite, quando filios _suos distrahunt, ne tor- inter csetera sic respondit : « Ad hoc potestas supei
queantur. Qualiter autem miserendum sit filiis alio- omneshomines pietati dominorum nieorum. coelitus
rum, lidc bene sciunt qui habent proprios. Uude mihi data est, ut qui bona appetunl, adjuventur,, ut cce-
breviter hsecsuggessisse sufficiat, ne si ea qusein his . loruin via largius pateat, ut lerrestre regnum coelesti
partibus aguntur, pietas vestra non cognqsceret, me regno famuletur. Et ecce aperta voce dicitur, ut ei,
apud dislrictum judicem sileutiimeiculpaniulctaret. i • qui seniel in terrena mihlia signatus fuerit ,-nisi auf
(Regist.lib.v, ep. 41.) " expleta militia, aut pro debilitate
corpbris reptilsus,
49. Hinc est quod hujus Gregorii tempore tot sa- Domiuo nostro Jesu Christo militare non liceat; At
cerdotes et laici per diversas regiones mlraculis haececce -per me, servum ultimum suum et yeslrum,
coruscasse, Dialogo "tesle, probanlur," quot nun- respdndebit Christus, dicens : Egq te de notario co-
quam sub posierioribus pontificibus inveniri postea " mitemexcubitorum",de comiteexcubitorum caesarem,
potuerunt. de csesare hnperatorem, nec solum hoc,sed etiam
Tantis igitur Ecelesise Dei felicitatibus hostis bu- patrem imperalorum feci. Sacerdotes meos tusema-
mani generis invidens, nonnullos pontificumsimulque nui commisi, et tu a meo servitio mililes.tuos suh-
sseculariumjudicum, ad ejiisirividiam conflagravit. trahis ? Responde, rogo, piissime domine, servo tuo,
Super quorum afflictioneJoanni Revennati episcopo, quid venienli et haecdicenti responsums es lu judi-
inter csetera queritur, dicens : « Peccalis meis hoc cio Dominqtuo? J Etpost pauca: «Requifat-, rogo,
reputo; quia iste, qui nunc inlerest ( haud dubium Dominus meus, quis priorimperator.talem legem de-
qriin Romanus exarchus), et pugnare contra inimicos derit, et subtilius sestimet, si dari debuerit. . (Regist.
nostros dissimulat, et nos facere pacem vetat: quam- lib. n, ep. 65.)
vis jain modo, etiamsi velit, facere omnino.nonpos* " . Item Theodoro niedico, post aliqua : « Peccalis,
sumus : quia Ariulphus exercilum Autarith et Nor- inquit, meis facientibus', ex quorum suggeslione vel -
dulfi habens, eorum sibi dari precaria desiderat, ut consilio nescio transacto anno, lalem in republica
vobiscum.loqui aliquid de pace dignetur. » (Regist. srfa legem protiilit imperator, ut nullus qui aclionem
lib. ii, ep. 46.) publicam egil, nullus qui officiq vel manu signatus,
Item Sebasliano, episcopo Sirmiensi, post aliqua : velinter milites habilus est, ei in monaslerio con-
« Quse, sanclissime frater, de amici vestri domni verti-liceat, nisi forte mililia ej'us fuerit expleta.
Roinani persona in hac terra palimur, loqui miniine Quam legem primum, sicut bi dicunt, qui leges
valemus : breviter tamen dico quia ej'us in -nosmali- veleres noverunt, Julianus prolul.it, de quo seimus
tia gladios Langobardorum vicil, ila ut benigniores omnes, quanlum a Deo aversus. fuerit. J (Ibid.
videantur hostes, quirios interimunl, quam reipu- ep. 66.) . .
hlica3j'udices, qui nos malifia "sua, rapinis atque fal- 51. Confortabat insaniam judicum, sive Jbvebat
laciis in cogitatione consumunt. Et uno tempore cu- Joaunes, tunc ex monacho regise urbis antisles, qui
rain episcoporum, atque clericorum, monasteriorum eo tempore, quo Gregorius a Pelagio -prsesuledesti»
quoque, et populi gerere^ contra hoslium insidias nalus apocrisiarius penes Constanlinopolim nioraba-'
 161 S.«GREGORII PAP/E VITA, AUCTORE JOANNE.DIACOWLiB^ni. 1(52
tnr, fugere se summum sacerdotjum quasi humilitersr A Dominum(Prov. xxi, 30). Et quidem, ssepepraefatus
flpxit; sed.eo sascepto, usque adeo in superbiam n . sanctissimus frater serenissimo domino multa suadere
dolosaemenlis ..excreyit, ut causa alia occasionem n conatur; sed bene novi quia tantse illae oraliones ej'us
quserens, a sjrnodum faceret, in qua se unlVersal.em __ "et lacrymsenil ei a quoquam contra rationem, aut
appellare, conatus est. Quod mox papa Pelagius utit animam suam subripi permittunt. Triste tamen yalde
"agnovit, directis epislolis.ex auctoritate_saneti.Pe.riri estut patjenter feratur, quatenus, despectis omnibus,
apostoli,. ejusdem synodi. acta cassavit._Diac.onum n prsedictus. frater et coepiscopus meus solus conetur
vero, qui :juxta.-morem pfo respdnsis ecclesiasticis*. :s*. appellari episcopus. Sed in hac ejus superbia, quid
* faciendis
imperatoribus adhserebat, cum eo missarumn aliud, nisi propinqua j"am Antiehristi tempora esse
solemnia celebrare prohibuit.- Cuj'us senlenliam bea-- - "designantur?'Quia illum yidelicet imitatur, qui spre-
, tus quoque. Gregorius sequens, prsedictum JoannemQ tis in,sociaIij;audio angelorum legiqnibus, ad culmen
s_3pe commonitum;'acquiescere differentem, 3L!2» %- conatus est singularitatis erumpere^ dicens : Super
sententia pari inulctaverat, omnibusque pontificibuss astra cceli .exqltabo solium meum. sedebo in monte
sub interminatione proprii Iionoris mandaverat, nee Teslamenti, in lateribus Aquilonis. Ascendam super
unquam universalis.profanum voeabulum aut scri- altitudinem nubium . similis ero Altissime (Isai xiv,
berent, aut-seripftim susciperent, auti.ubi fuisset; t B 13).-Unde per omnipotentem Dominum rogd, ne
-seriptuni, subscriberent. Quapropler Joannes mulliss pietatis yestrse lempora" pennittatis uiiius hominis
fallaciis ad suam- hypocrisim consensum avarissimii elalione macuiari: neque tani \ J|3 peryerso vqca- "
imperaloris redimens, obtinuit ut imperator Grego- hulo ullum-quoquo modo praebeatis asserisutn, atque
rio scriberet, quod sibi pacificus exlitisset. Quapro-- . in hac causa nequaquatti me pietas "yestra.despiciat^
pter ipse imperatrici Constantinseinter aliqua scribit,, quia et si peccata Gregorii tanta sunt ut pati talia
dicens : Sabiniano, diacono Tesponsali meo,scfi- debeat, Petri tamen apostoli, peccata nulla ,sunt, ut
bente, cognovi, in causis beati Petri, aposloloru_a» vestris tempdribus pati talia merealur. Urideiterum
principis, coritra quosdam superbe humiles; "iicte3 atque iterum per omnipotentem Dominurh rogo, ut
blaudos, quanta se juslitia vestra serenitas impendat. sicut priores principes sanctl Petri apostoli gratiara
Bnde adhuc peto ut nullius prsevalere contra verita-- qusesiverunt, yos quoque hanc. yobis ei, quaerefe. et
tem hypocrisim permittatis : quia sunt quidam qui,, conservare curetis, et propter, p.eccata.nostra, qui ei
juxta egregii prsedicatoris vpcem, per dulces sermo-; -. indigne servimus, ejus apud vqs.honor, nullatenus
nes et beriedictiones seducunt corda innoeenliunul minuatur, qui etmodo voqis adjulor essq in qiimibus,
(Bom;xvi); qui.veste quidem despecti sunl, sed1 et postmodum vestra valeat peccata .diiriittere. Vi-
corde tument, et quasi In hoe mtmdocuncta despi-- < C ginti autem j'am et seplem annos duciinus, quodin
ciunt, sed tamen' ea quss mundi sunt crincta simril1 hac-rirlie inter Langobardorum gladios vivimus :
adipisci quaerunt; qui indignos_se pmnibus homini- quibus quam iriulta ab Ecclesia quotidianis ,.diebus
bus fa.tentur, sed.privatis vocabulis contenti esse nonI erogantur, ut^inter eos yiyere possimus, suggerenda
possunt, quia illud appetunf, unde omnibus.dignio-.-. non sunt. Sed breviter indicq qpia, sicut in Rayenrfse
res esse videantur. -. (Regist. lib. v, ep. 21). Et postt partibus.Dominorum Pietas apud.primum exercilum
pauca: _-••'. Italise saccellarium liabet, qui, causis. supervenienti-
. 52.'« Prseterea indico, quia piissimi domini scriptat bus,- quotidianas expensas faciat; ita .et in hac urbe
suscepijUt cum fratre et eonsacerdote riieo Joanne5 in causis talibus eorum saccellarius egosum. Etta-
debeam esse pacifieus. Et quidem sic religiosuin Do- men hsec ecclesia, quse uno eodeinqueteiupqre.cleri-
minumdec.uit, ut sacerdoti ista prseciperet. Sed cum, cis, monasteriis, pauperibus,' populq atque insuper
se nova praesumptione atque superbia idem frater Langobardis tam multa.iBdesinenter.expeudit', ecce
meus uniyersalem episcopum appellet, ita u.t sanctse, adhue ex omnium eeclesiafuni affljctioiie premitur,
memorise decessoris-mei tempore adscribi se in sy- quia de uniris hominis superbia multi gemunt, etsi,
nodo tali- hoc superbo vocabulo faceret: quamvis dicere nil prassuiiiunt.j (Ibid.) . . .' •
cuncta illius synodi, sede apostdlica contfadicente,, D 1 . 63. Avarissimo quoque principi Gregorius. voce
soluta sint, trisle mihi aliquid serenissimus dominuss- libera cdntradicit, posl alic(ua,scribens-.:;.«.Eccecla-
innuil, quod non eum corripuit qui superbit, sed me; . ves regni ccelestis haud dubium est quin -Petrus ac-
potius ah.intentione mea declinare voluit, qui in bac. cepit, potestas eiligandi atquesolvendi tribuilur,
causa Evangeliorum et canonum statuta "humilitatis; cura ei fotius-Ecdesise et principatus commiltitur, et
atque reetitudiriis defendo veritatem. Qiia'in-re ai taiuen universalis aposlolus non vocatur-; el vir san-
prsedicto fratre et consacerdote meo contra Evan- clissimus consacerdos ineus. Joarfnes vocari univer- •
gelicain sententiam,-conlra beatum quoque PetrumL salis episcopus,. cona.tur. Exclamare cqmpellor, ac'
apostolum, et coutra dmnes ecclesias canonumque dicere.: O.tempora, o mores.Ecce cuncta in Europse
stalnfe-agitur. Sed est omnipot'ens:Deus, in cujus';' partibus barbarorum.juri sunt tradita .: destructaj
lnanusunt omnia, de. quo scriptum est x Non est! ' urbes, eversa castra, depopulatse proyincise, nullus
tapienlia, non est prudentia; non est consilium contra! terram cultor inhabitat; sseviunt et dominanlur quo-
a-Jlabitam hanc syuqdum ,an. 587 conjicimus ex huj'us elapsi dicunlur octo ahul. Laudatam
- . ep.cdn-
ei). 43 libri % indict,'l3, ubi a celebratione synodi , sule. • -••..
 m S. GREGORII PAP/E VITA, AUCT. JOARNE DIACONO.LIB. m. 164'
lidiein neeem fidelium cultores idolorum; et tamen A . quia, ne ad episcopatum venire potuisses, fugisse te
Sacerdotes qui in pavimento et cinere flentes j'acere velle memini: quem tamen adeptum ita exercere de=
debuerunt, vanitatis sibi nomina expetunt, et novis sideras, ae si ad eum ambitioso desideno concurris-
ae profanis vocabulis gloriantur. Nunquid-ego hac ses.'Qui enim indignum te esse fatebaris," ut episco-
iri re, piissime Domine, propriam causam defendo ? pus dici debuisses, ad hoc quandoque perductus es,
Nunquid specialem injuriam vindico, et non magis ut, despeclis fratribus, episcopus appetas solus ap-'
causam omnipotentis Dei, et causam universalis pellari. i Et paulo post : « Vere enim flens dico,
Ecclesise? Quis est iste , qui contra statuta Evange- atque ex intimo viseemm dolore peccatis meis Te-
Iica, contra canonum decrela, novmri sibi- nomen pulo, quod ille meus frater, nunc usque reduei ad
usurpare prsesumit?-Utinam vel siue aliorum immi- humilitatem non valuit, qui ad hoc in episcopatus
nutiorie unus sit, qui vocari appelit univefsalis. Et gradu constitutus est, ut aliorum animas ad humilita-
certe niullos Constantinopolilana3Ecclesisein ha_re- tem reducal: quod ille qui veritatem docet alios,-
seos voraginem cecidisse noyimus sacerdoles, el non semeiipsum docere, nec, me quoque-deprecanle,
solum haereticos, sed etiam hseresiarchas tactos. Inde consensit. . Item post aliqua : « Quis, rogo," in hoc
quippe Nestorius, qui mediatorem Dei el hominum,- B lam perverso vocabulo, nisi ille ad iaiitandum pro- .
Ohri..lum Jesum, duasessepersonasexistimaris, quia ponitur, qui despectis angelorum legionIbu!*secum
Deum Jiominem fieri potuisse non credidit, usque ad socialiter constitutis, ad culmen. conatus est singu-
Judaicam perfidiam erupit. Inde qiiippe Macedqnius, laritalis erumpere, ut et nulli subesse, et sdhis prae-
qui consubstantialem Patfi et Filio, Spiritum san- csse omnibus videretur? Qui etiam dixit: In cmlum
clum, Deum esse denegavit. Si igitur illud Boinen in conscendam,super astra cceli exaltabo solhtm menm,
ea ecclesia sibi qiiisquanv arripuit, unde tot hsere- sedebo in monie tesiamenti, in lattribus Aquilonis;
siarchse prodiisse noscuntur : universa ergo Ecclesia, ascendam super allitudinem nubium, similis ero Aliis-
quod absit, a slatu suo corruit, quando is qui appel- shno (Isai. xiv, 13). Quid enim fratres tui omnes
lalur universalis, cadit. Sed absit a Chrisfianorum Ecclesise universaiis episcopi, nisi aslra cceli suut;
114 eordibus nomen illud blasphemise, in quo on'.- quof ufn vita simul etiingua inter peccala erroresque
nium sacerdotum honoradimitur; dum ab uno sibi ' hominum quasi iriler noctis tenebraslucent? Quibus
demenler arrogatur. Certe pro beaii Petri aposlolo- dum cupis temelipsum vocabulo elalo prseponere,
rum principis honore, per venerandam Chalceilonen- eortimque nomen lui comparatione calcafe, quid
.em synodum Romano pontifici oblatum est; sed aliud dicis, nisi : ln cmiumconscendam, super astra
nullus eorum unquam hoc singularitalis riomine uti r. cmliexaltabo solium meum? Annon univefsi episcopi
consensit,ne dum privatim aliquid daretdr uni, Jio- nubes sunt, qui Hg et verbis pluunt prssdicationis,
riore debito sacerdotes privarenlur universi. Quid et bonorum operum luee coruscant? Qnos dum ve=tra
est ergo quod nos hujtis vocabuli gloriam, ct ob!a- fraternilas despiciens sub se premere conatur, quid
lahi, nou quserimus, et alter sibi hanc arripere etiam aliud dicit, nisi hoc quod ab antiquo hoste dicitur :
non oblalam prsesumit? Ille ergo magis estpiissimo- Ascendamsuper altiludinem nubium ? Qusecuncta ego
rum dominorum prseceptione fleCtendus,qui prscce- cum ilens cqnspicio, et occulta Dei pertmesco j'u'di-
plis canonicis obedienliam proebere conlemnit. Ille cia , augentur Jacrymae, et gemilus se in meo corde
coercendus est, qui sanclse nniversali Ecclesise inj'u- non capiunt: quod ille vir sanclissiriius doomus Jdan-
riam facit, qiii corde tumet, qui gaudere de noinine nes, tantseahstinenlisealque humilitatis:, familiarium
singularilatis appetit, qui honori quoque vestri Im- seduetione lingaarum ad lantam superbiam efupit,
perii se per privatum vocabulum superponil. Ecce ulin appetilu perversi nomiiiis, illi esse eorielur si-
omnes hac de re scandalum palimur. Ad viam igitur miiis, qui dum superbe esse Deo similis voluit, etiam
rectam revertatur auctof. scandali, et omnia sacer- donatae siniilitudiuis gratiam ainisit, et ideo veram
dotum j'urgia cessabunt. "Ego enim cunctorum sacer- bealiludinem perdidil, quia falsam gloriam qu_3sirit.
dotum servus sum, iriquantuiu ipsi sacerdotaliler Certe Pelru., prineeps apostolorum, membfnni san-
vivurit. Nam qui contra omnipotentein Deum per ctse el universalis Ecclesise est; Paulus, Andreas,-
inanis glorise tumorem, atque contra stalula Palrum, Joannes, quid aliud, quam singularum sunt plebium
suam cervicem erigit, in oninipotenle Domino con- capila? Et lamen sub uno capite onines membra
fido , quia meam sibi, nec cum gladiis, fleetel. Quid gunt Ecclesias. Alque, ul cuncta brevi eingulo locu-
autem nuper in hacurbe ex hujus vocabuli audilu lidnis adstringam, saucti ante legem, sancti. ub lege,
gestum sit; Sabiniano diaeono ac responsali meo sub- sancti sub gratia, omnes hi perficientes corpus Do-
tilius indieavi.-».(i.-#.s'. lib.v, ep. 20.) miui, in membris sunt Ecclesise eonsliluti, el nemo
54. Item Joanni, episcopo Gonstantinopolitano : se unquain universalem vocari voluit. Veslra ergo
« Eo tempore quo fraternitas vestra in sacerdotalem sanctitas agnoscat, quantum apud se tumeat, quae
honorem provecta est, quanlam ecclesiafum pacem'' illo nomine voc.ari appelit, quo vocari nullus*pr_3-
atque concordiam invenerit, recolit: sed quo ausu, sumpsit,' qui veraciter sanctus fuil. i Item post
quove tumore, neseio, novum sibi conala est nomen pauca : « Certe olim clamalur per apostolum : Fi-.
arripere, unde oinnium fratrum corda, ppluissent ad lioli, novissima hora est (I Joan. n, 18). Et se-
scsndalum pervenire".Qua iurevehemerileradmirof, cundum quod Yeritas prredixit, pestilenlia et gladius
 165 S. GREGORIIPAP.E VITA, AIJCT. JOANNE DIACONO.LIB. III. ,166
per mundum saevit;gentes insurgunt gentibus; terrse.A conlra verilatem, pro veritate despiciatjet in omnj-
concutitur orbis, cum habitato.ribus suis terra dehi- - polentis Dei gratia alque beati Petri adj'utorio con-
scente sorbetur: omniaquoepraedietasunt,fiunt (Luc. fidat. VoccmVeritalis recolat,,dicentis : Major est,
xxi.) Rexsuperbise prope est, et(quod dici nefas est) . qui in vobisest,,guam quiinjiqcmundo (I Jqqn. iy, 4).
sac.erdolum ei prceparatuf exercitus : quia, cervici Elin Jjac causa, quidquid agendum.esl cum suinma
mililant elationis, qui ad hoc positi fuerant, ut duca- auctoritafe agat. Postquam enim defendi ab iiiimi-
. tum. prssberenf huriiilitatis.- Sed hac in re, eliamsi corum gladiis nullo modo possumus, postquam pr.o
"nostra.linguaminime contradicat, illiusvirtus conlra amore reipublicse argentum, aurura, mancipja, ve-
"elalioriemerigitur, qui superbisevitio per semetipsum stesque perdidimus, nimis igriominiosjim est ut per
specialiter adversatur. i Et infra : « Considerare eos. etiam fidem perdamus, In isto. eriim scelesto vo-
vos convenit.ne qua radix amariludinis sursumger- cabulo consentire, niiiil est.aliud quam. fidem per-
niinans impediat, et per Illam eoinquinentur multi : dere. Unde sicut libi j'am transacfis epistolis scfipsi,
quod tamen si nos considerare riegligimus, contra numquam cum*"'eo procedere prsesumas.-(Lib.y,
tantse elatjonislumofem judicia superna.vigilabunt. j ep'. 1%) , _ "y_ : , , ,-.
(Regist.db. y, ep. 19.) 56. Atvero Joannes, novaeprsesumptionisinventor,
' Item eidem inalia epistola post multa :-« Sed B ubi Maurieium Deo.adversum, Gregorio cum suis
etiamnuhc dico : aul easdeni pefsonas (videlicet complicibus fecit, inlensum, cernens Constantinam
.Joanhem*Chalcedonensem et Alhahasium, Isaurise imperafrieem totis conatibus Romanse Eccjesiaeser-
presbyteros) in suis ordinibus suscipe, eisqiie quietem vanda privilegia suadere., quantis valuit artibus.in.
prabe; aai si. hoc fortasse nolueris, omni alterca-. citavit ut propter eam quam in honorem sancti Pauli
tiqne postposila;-de edrum .causa, sfatuta majqrum aposloli in palatio aedificabat .ecclesiam, a Gregorio
aut canonum.lerminos custodi. Si vejro neutruni. fe- caput ejusdem apostdli aut aliud quid .de ipsius cor-
ceris, nosquidem fixain inferre nolumrfs, sed tamen pore sibi dirigi postularet. Quam calliditatem beatis-
tenienfem a vobis non"devitamu-!. Quid autem de simus papa cognoseens, impefalficis animo taliler
episcopis, qui vefberibris timeri volunt, canones salisfecit; « Dum illa mihi desiderarem imperari, de
dicant, bene frafernilas vestra novit. Pastores quibus facillimam obedienliam. exhibens, vestram
etenim facti sumus non. percussores. El egregius ergame gratiam potuissem-ampliusprovocare, maj'or
prsedicator dicit : Argue, obsecrq, increpa curiiomni me mo-Slitia lenuit quod illa praecipitis qusefacere
patierilia et' ddctrina. Nqva] vero atque inaudita nec pqssum nec audeq. Nam. eorpora sanctqrum
est illa prajdicalid, ijuse verberibus exigit fidem. . Pelri et Pauli apostolorum. tantis- in- ecclesiis suis
(Lib. III, ep. .53.) ... ,• . , C coruscant miraculis, atque terrorjbus., ut neque ad
55. Iteiri Sabiniand, diacono Constantinopolitano : - orandum sine magnoillue timore possit aecedi.De-
"«De causa fratris rioslfi viri reverendissimi joannis,"- nique dum beatae recordationis decessor meus, .quia
episcopi Conslantindpolitani, duas epistolas facere argentum, quod supra sacratissinmm .corptis.beati
nolui: sed una breviter faeta- est, quse,utrumque Petri apostoli erat, longe tamen ab eo^em corp.ore
habere videlur admixtum, id estet rectitudinem et fere quindecim pedum spatio,"mutare yoluit, signum
blandimentum. Tua ilaque dilectio eam epistolam, ei non parvi terforis apparuit; Sed et ego aliquid
qiiamnuncdirexi, propler HQ voluntatem impera- similiter ad sacratissimi corpus sancti.Pauli apostoli
toris, ei dare studeat. JSTamde insequenti lalis alia. meliorare vqlui, el quia necesse eraf ul jux\a sepul-
tfansmitletur, de qua ejus superbia nonlsetetur. Ai crum ejusmodi effodi allius debuisset, prsepositus
hoc eniin usque pervenit, ut sub occasione presby- loci illius ossa aliqua (non quidem eidem sepulcro
teri Joannis "gesta huc traiisniilteret,. in quibus se conj'uncta)reperit,-quse quoniani levare prsesmpsit,
peneper omnem versuni cecumenicuin patriarcliam atque in.aliuni locum transponere,117-apparenti-
nominaret. Sed spero in omnipotentem Deum, quia bus quibusdam tristibus signis, subita niorte: defun-
hypocrisini illius superna majestas dissolvel. Miror clus est.-Prseterhsecautem sanctsememqrisedecessor.
aulem quod dileclionem luam iallere potuit, ut per- U meus idem, ad corpus sanctiLaurentii martyris quse-
niiiteres domno imperatori persuaderi, quatenus ad dam meliorare desiderans, dum nesciturubi corpus
nie*de hac causa sua seripta transmitteret in quibus; esset venerabile collocatum, eflbdifur exquir.endo, et
admoneret ut cum eo pacem habere debuissem (qui subito sepulcrum. ipsius ignoranter.apertum esl; et
si juslitiam lenere vull, illum debuit admonere, hi qui pr_3senteseran,t atquelabo.rabant monachi, et
nt se a superbo vocahulo compesceret), et prolinus mansionarii, qui corpus ejusdem martyrisviderunt,
iriter nqs pax fieret. Tamen qua cailiditato a pra3dicto quod qmdem minime tangere praesumpserurit,bmnes
fratfe nostro Jpanne factum sit, ul suspicor, minime intra decem dies defuncti sunt, ita.ul nullus vitaesm
pensasti. Idcirco enim hoc ille feeit, ut aut audiretur peresse potuisset, gui sanctum el justum corpus illius
domnus iraperalor, et ille in sua vanifate confirma • . viderat. - . . , .
tiis esse videretur; aut noii a me audiretur, et ej'us « Cognoscat autem tranquillissima domina quia
animus contra me irritafelur. Sed nos rectam viam Romanis cqnsuetudo non est, quando 'sanctorum re-
tenehinms, nil in hac causa aliud, nisi omnipolentem liguias dant, ut quidquam langere pra3sumantde cor-
Dominum, metuentes. Uhde lua diiectio in nullo pore, sed lantummodo in pyxide brandeiun niiUitur,
trepidet. Onmia quae iu hoc saeculo videt alta esse atque ad sacratissima ganctoriiin .corpora poniliir;
 167 S. GREGORII PAP_E VITA, AUCT. JOANNEDIACONO.LIB.IH; 168
quod levatum iu ecclesia quse est dedicanda, debita"_A ctionem petunt, ut parum quid ex Iimatura perci-
cum veneratione recondilur; et tantse per hoc ibi- piant, assistit sacerdos cum lima, et aliquibus peten-
deiri virtufes" iiunt ac si illic specialiter eorum cor- - tibus ila coneite aliquid de catenis ejus exculitur, ut
•pora'defef anfur/ "Undecoritigit ut beatseTecordatio- mora nulla sit; quibusdam vero petenlibus, diu per
nis Leoriis papaeteinpore, sicut a maj'oribus traditur, catenas ipsasiima ducitur, et tamen ut aliquid exinde
dum quidam Gfaeci de falibus reliquiis dubitarent, exeal non obtinelur. (Lib. IV,ep. 50.)
prsedicfusporilifex hoc ipsum brandeum allatis forfi- 57. In quibus Gregorii veracibns utique verbis ap-
ad illa bran- '
cibusiricidif,'et ex ipsa incisione sanguis effluxit. In paret, quia usque tempora pro reliquiis
Roirianis namque vel lolius Occidentis partibus om- deum Romanus ponlifex coriferebat, cum posteriori
nino intolerabile est atque sacrilegum, si sanctorum tempore de vestibus quae sub altari sancti Joannis in
corpdra tangefe quisquam fortasse voluerit. Quodsi riasilica Constantiniana servantur, particulsecceperint
prsesumpserit, certum est quia hsectemeritas impu- prd sacris reliquiis petentibus dari.
riita nullo modo remanebit. Pro qua re de Grseco- 58. « Qu33quidem vestesusque haetenus tantls ml-
rum consuetudine, qiiiossa levare sanctorum se asse- raculis coruscare probantur, ut siccitatis tempore
runt, veheinenter mifamur, et vix credimus. Nam foras excussse pluviam conferant, inundationis vero
*
quidalri Grsecimonachi hue ante bierinium venienles, g serenitalem reducant. Namsuper hsec, quseper sin-
nocturno silentio juxfa eccJesiamsancti Pauli corpora gulas ecclesias faciunt, quse in oratorio domus mese
mortuoruhi in cainpo jacentia effodiebant, atque eq- in Suburra positse per eas Deus omnipofens fecerit,
rum<.ssafecondebant,,servantes sibi, dum recede- non celabo. NuperHadrianipontificis tempore visum
rent. Qui cum tenti,' et cur hoc facerent diligeriter inihi est, ul altare sanctse DeiGenitricis Marise, quod
fuisserit discussi, confessi sunt quod illa ossa ad Grse- extra oratorium sancti Joannis in apertissimo atrio
ciamessent tamqifam sanctorum feliquias portaturi. positum, congruis luminaribus honorari non poterat,
Ex quorum exemplo, sicut praedictumest, maj'or no- intra oratorium locari debuisset. Accersitus vero
bis dubietas nata est utrum verum sit quod levari Gaudericus Velitrensis, qui adhuc superesse videlur,
veraciter ossa sanctorum dicuntur. De corporibus episcopus, cum hymnis et cantieis ab altari veteri
vero beatorum apostolorum quid ego dicturus sum? pyxidulas duas sigillatas excussit. Quarum alteram,
Dum constet quia eo tempore quo passi surit, ex me deprecante, nimium timoratus aperiens, de illis
Orientfefideles venerunt, qui eorum corpora, sieut tunicis, quantum ex similitudine curiosis oculis po-
civiumsudrumrepelerent-, quse ducta usque adseeun- tuit deprehendi, parliculas reperit, quas solemniter
dum uibis milliarium, in Joco qui dicitur Catacmribas, sub novo altari deposuit. Ubiex tunc, sicut multi
collocata sunt. Sed duiri ea exinde ievare omnis eo- Q ( norunt, qui adhuc superstites esse probanlur, divi-
rum multitudoconveniens hiteretur, ita eos vis toni- nitus accensse lampades frequentius solito patuerunt.
trui atque fulgurisierruit ac dispersit, ut talia denuo Nam ista octava indictione in hebdomada ante Domi-
nullaterfus tenlare 'prsesumerent. Tunc exeuntes Ro- nici Natalis diem; cum ego super hujusmodi parum
mani, eoruin corpora, qui hoc ex Domini pietate me- quid dubitarem, completis matutinahbus hymnis,
ruefrint, levaverunl, et iii locis quibus nunc sunt mansionarius candelam exstinxit; Quam post vespe-
condita posuefunt. Quis ergo, serenissima domina, rum succendere cupiens, accensam reperit; eamqua
tam temerarius possit existere, ut haec sciens, eorum senegligenter exstinxisseperperidens, die altera solli-
corpdra non dico fangere, sed vel aliqualenus praesu- citius prorsus exstinxit; et obseralis j'anuis, ad ve-
inat inspicere? Dum igitur lalia mihi a vobis prae- sperum succensurus lampadem remeavit. Quam ubj
cepfa sunt de quibus parere nullatenus poluissehi, ""nihilominus accensrim reperit, ex conscientia serva-
quantum invenio, non vestrum est, sed quidam ho- taea se clavis, et miraculo non dimiuuti olei, profecto
mines contra me .pietatem vestram excitafe volue- cognovit quia lampadem ille succenderat, qui, i_<_
runt, ut mihi, quod absit, volunlatis yestrse graliam oleum in ea diunia succensiorie minui potuisset, di-
subtrahererit, et propterea qusesierunt capitulum de vinitus ampliarat..
quo vobis quasi inobediens inveniref. Sed in omni- j.. 59. Harum quidem vestium, sicut opinor, altera,
potente Deo confido quia nullo modo benigni_siniae quse strictioribus manicis constat,, veraciter sancti
118 vesfraevoluntati surripitur, et sanctorum apo- Joannis est tunica, quam beatus Gregorius suo lem-
stolorum virtutem, quos toto corde et inente dili- pore, quodam episcopo deferente, suscepit. Unde
gitis, non ex corporali praesenlia, sedexprotectione, Joanni abbati inler csetera scribit, dicens : « De tu-
semper habebitis.- Sudarium vero, quod simUiter nica sancti Joannis omnino grate suscepi, quia sol-
Iransinitti jussistis, cum corpore ej'us esl: quod ita Jicitus fuisti mlhi indicare. Sed studeat dilectio tua
tangi non potesl,: sicitt nec ad cbrpus illius accedi. mihi ipsam tuuicam, aut, H9 quod est melius,
Sed quia serenissimaedomuiaetam religiosum deside- eumdem episcopum qui eamhabet, cum clericis suis
rium esse vacuum non debel, de catenis quas ipse .et cum ipsa, ad me transmitlere : quatenus et bene-
sanctus Paulus aposlolus in manibus et collo gestavit, dictione tunica3perfruamur, etde eodemepiscopo vel
ex quibus multa miracula-in populo demonstrantur, - clericis mercedem habere valeamus.» (Lib. m, ep. 3.)
parteni vobis aliquam. transmillere festinabo,.si ta- Altera vero (quselargioribus manicis, non tunica, sed
men hanc tollerelimando valuero : quia, dum fre- plaue videtur esse dalmatica), nisi fallor, sancti Pa-
quenter ex cateiiis eisdemmulti veuiunt, et benedi- scliasii apostolicse sedis diaconi constat, qui juxta
169 S. GREGORIIMAGNI VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB IV; 170
tjuod idem beatus Gregorius in quarto Dialogorum _\_ pestem universalis nominis ab ipsis. etiam subdolis
libro (Cap. 40) jneminit, ctirn temporibus Symmachi adulatorum labiis penitus abslulissel. Quapropler En-
papae fuissel defunctus,- ejus dalmaticam feretro su- logio, patriarcha3 Alexandrino, posl aliqua scribens,
perpositam dsemoniacusletigit, stalimque salvatus ait : « Indicare vestra beatitudo studuit, jamse qui-
est. Sed quamobrem ambaevesles sancli Joannis di- busdam non seribere.superba vocabula, quse ex va-
canlur, ideo priscam consuetudinem obtiriuisse cre - nitatis radice prodierunt; et mihiloquitur, dicens :
diderim, quod sub ejus allafi consuetudinaliter re- . Sicut j'ussistis. Quod verbum j'ussionis_,peto, a meo-
condanlur. Nam quod earum altera JoannisEvange- auditu removete : quia scio, qui sum, qui estis. Loco
lisfse,non autem Baplistae sit, nemo est qui dubitet, , enim mihi fratres estis, moribus palres. Non ergo
prseserlim cum "omnis sapiens noverit Baplistam ca- •jussi, sed quse ulilia.sunt, indicare curavi. Non la-
melorum pilis pro vestibus usum fuisse (Malih. - ni),. men invenio vestram beatitudinem hoc ipsum, quod
Evangelislamvero, qui per tot annos post passioneih memorise vestrse intuli, perfecte retinere voluisse.
Domini pontificium gerens, missarum solemnia fre- Nani dixi nec mihi vos nec cuiquam alteri tale aliqujd.
quentissimecelebrabat, sine sacerdo.talibus esse ne- scribere debere";et ecce in prsefationeepistolse,quam
quaquamyeslibuspoluisse. Siautem diciturqiiod tuni- ad me ipsum, qui .prohibui, direxistis, superbse ap-
ca et,dalmatica,qulapontificaliasuntindunienta,utra- g'pellatlonis verbum, universalemme papam dicentes,
que sancti Joannis credi debeant, considerandum est imprimere curastis. Quod, pelo-, dulcissima mihi
quia Gregorius Joanni abbati non dalmaticam, sed sanctilas vestra ultra non faeiat, quia^vobis subtra«
tunieam nominarit: qui si dalmaticam quoque saneti iiitur quod alteri plusquam f atio exigit prsebetur. Ego
Joannis fuisse sentirel, ej"us tunicam-quserens, con- enim non verbis quaeroprosperari, sedmoribus; nec
sequenler habere se ipsius dalmaticam non taceret. honorem meum esse deputo, in quo fratres meos ho-
60. Haic de sancli Joannis yestibus, de quibus.a norem suura perdere cognosco. Meus namquehonor
quamplurimis dubitalur, me utcunque in beati Gre- est, honor universalis Eeclesipe.Meus honor est, fra-
gorii gestis inserusse sufficiaf.CaeterumJoannes Con- trum meorum solidus vigor. Tunc ergo vere hono-
slantinopolitanus typocrita, qui ab universalis nomi- ratus sum, cum singulis quibusque honor debitus non
nis, ambitione convertimullis tergiversalionibusfe- negatur. -Si enim universalem me papam vestra san-
•cusabat, juxla ejusdem Ealiis prophetiam JudiciaDo- ctilas dicjt, negat se hoc esse, quod me fatelur uni-
miriisuper se vjgil.arecognoscens,post non multi tem- versum. Sed absit hoc. Recedant verba quae vanita-
poris spatium subila morte defungitur; et ciijus ainbi.. tem-infiant,charitatem vulnerant. Et.quidem insancta
tiosam superbiam "toluscapere mundus vix poterat, . Chalcedonensi synodo, atque post a subsequentibus
-in unius sepulcri angustia facile collocalur. Post cii- Q Patribus hoc decessoribus meis oblatum vestra san-
jus" paulatim discessum, cum Maurici.usimperator, .elitas novit: sedtamen nulluscorumutihocunquam
-sacerdotum videlicet lg() Christi cpntemptor, pro vocabulo voluit, ut dum iif hoc mundo honorem sa-
Cyrlaco, qui Joanni successerat, suaderetne pro cerdotum diligerent omnium, apud omnipolentem
causa taiiifrivoJinominis Gregorius laboraret, ipse Deum.custodirent suum. » (Lib. vui,*e/,..5,0.)
landiupontificatus sui auctorilalibusrestitit,quousque

LIBER QUARTUS.
Quo concludilur; quunta-tonsideratione S. Irregorius recte docens.quotidie suam
, _ . inftrmitatem cognoverit.
t .
"AnGU_iEN-rai. — 1. De temperantiaGregorii. —2. Joanni,Ravennati episeopo,usuni palliimappularuniquesubdiixit.—
5. Eidemsuppliciterusum palliirepelenti quater iu anno per jilateasconcessit,—i. Eidempro diversisvitiis inore-
pato, diem su» yocationisprasdixit.— 5. Joanuedefuncto,—
Ravennalemecdesiam visilaiori commiliit; Mariniano.
episcopoconsecrato,pallii usum simili modocon.edit. 6. Andrea.snpplicanlipro pallio pi*J3ecipil']'usjufariaum. —
1. Marinianoconsuetudinempallii, sicut convenerat,defenderenon valeute, Gregorius.insenteniiasuapermansit.—
8. Pro usurpatione campagorumdiacoriosCatanensesarguil.— 9. De Maximo, SalonitanEeecciesisepervasore.'—
10."Aucloritalemsui pontiBcatuscontra tyrannumimperatovpmdefendit.— 11.Cohlra volumimperiale Maxinium
., cum suis complicibusexcommunicans,episcoposipsiusad eoplesiamreverti coegil. — 12. Maximicausamltavennas
pra.cipitveiitilsri.—.13. Maximusin terram procidenslacrymabiliterveniampetit..— 14. GregoriusMaximo,coram
~" sancti Apollinariscorpore salisfacienli.miserendumesse deceriiil.—13. Maximo,humiliter salisfacienti,coftimu-
nionisgratiamreddit, et pajliuruse_daturnmpromiltit.—16. QuamdidascalicisresponsionibiissuperbiunImperato-'
remterfuit. — 17. Mauricid,in Gregoriums_3vienli,mors per gladiumimminet.— 18.Mauriciusposnilpns\idet in
somnisse divinojiidicio.cum uxore, elfiliisPhocae mililitradi. —19. SeditioneconunolaMauficius,Phocasjussu,
. cum cunctacognationesua perimiliir.— 20. lmagine.augustalisuscepta, sapienterMauriciivitia, Pliocasimperalori
diuuinerat.—21. Ei"Apocrisiafium
' fatetur. more transmiltit.— 22. 1'onderegrandireuiolo,iuLperiate j ugum leviusreddidisse
— 25.Ex consuetudine-synodicam suam direxit, et qnodOrientalesiiullius in diptycliisnonien suscipiant,
—
donecsynodicsmfideiejuscognoverint. 24. Susceptisdecretis Mediolaneusium, eisepiscopumordinaricouseusit.
— AnaslasiumAntiochenumpost multos*annos thronoreddidit..—26. IJadrianum,'Ihebanuniepiscopui»,ordini
' sno23. subduxit."—27. Exceplism_anife_tis
ipsiusLarisssei
restituens,<lii)ecesim — e piscopi
p otestati criniinibus,npmiriem
deposuit, sed communione privavit. 28. Quanla.distri.tiane accusatorumliles tractaverit, qualia de ordinibus
et
—
j'udiciorumdecreveril. 29.' Aliorum auctoritates ppiscoporumsua auctoritale confirmabat, non—niinuebat.—
50. Cunctisepiscopispropriajura conservans,executores-dari,"et judices eligi ab accusatisvolnit. 51.Fals.rios
delatores talione mulctavit.— 52. Semel ingesta crimina indisCussaprailerire non passus est, et — qualibus poenis
lieccalorumaccusatoresmulctaverit.—'55.Consuetastipendiaeliaminlirniisclericis jussit mihistrari. 5i. Cautioncs
ejdscoporumsuis clerieis faclaslirmavil, eisque quartas ploniler dari ju.sit. — oo. Ab aliis cljligatos abSolvit,-»
P..TROL. LXXV. . ^i
 171 - S. GRE-GO&liM&GNI"VlfA, AUGTORE -JOANNEDIACONO.LIBER IV. m
"
56. Ahh_3fesise purgantes recepii. — 37. Schismaticos ad suscipiendamsatisfactiohem.Romain
ad
inyitafe cufavit.s-
5S,.-SeverumAquileiensemepiscopunj, Ravennam venire coegit: ,qui nostquamsuse uuilatem rediit, denuo—ad suum
"seiiisniaiecurrens, catbolicosque sacerdoies affiigeris, c aiisa perpetua. divisionis dioedfesis effectiise.t. 59.Per
33gritudinem(corp'oris nemihi successoremdedit, et"qiiod renuntiantibus suis'sfedibu_successores'lion den&gavif,
eisque de sumptibusejusdemcommoda ministrari p.a.cepit.—_0%Stupratam in uxorema stupratoje sumijussit.—41.
Virumjamtonsuratiithconjugireddi manda^it—42.VimnullaraJtidasis iri.erehdam stafuit.—iS.Chfistiarioseissubjici,
nuila" occasionetiebere censuit. — 44. CUrislianos e is-violemer aiiferri jubebat, quomiii si.qui auferfi Hoiipoterarit,
redimi sanciebat.—45.Eorummancipiaconfugientia ad-Ecclesiam reddi vetuit.— 46. Paganaeorum mancipiayenire ad
fidemvolentfa,rionreddenda slatuit.—47.Juda.orummancipiasuosdomlhosad fidfempracedeniia, iri eorum sefyilium
nullatenusredigendosiridixit:-etia__si ipsi edsad baptismalisgratiamsequerentdr.—48.
—
Neminemcifcumcidipaganorum
pernusit.—-£9. __Jud»is munera non s.uscijiiendadecrevit. 50,.Qnaliter Jud_3ifuerint a Romanisponlilicibus
habiti. — 51. GregofiuSnon observari sal.batumjussit, el lavaridie Dominico permisit. — ,52.Quaritas
— compassionis
eWterit in inBwnitatibus Castofii. Eulogii, et Mariniaui episcoporiira,- siveRusticitiiise pati'ici_3. __.Pro bafbaricis
incursionibus litaniamjieri voluit.— 5£. _Spirilum—prophe.ti» habuit. ad55. — Pejora-prioribus futura p___dixit.—.
S6. NemifteiniDjuste — abEcclesia deferidi permisit. 37. Confugienlibas Ecelesiam sacramentajirasstarijussit de
servandisslbi justitiis. -58.OmnessaceKloles. fratres et comministfoS';cleficos«ritem caalefos,dUeetissimosfilios:
—
..verosexus laicos, dominps.vocayit. 59.Tam fideli Theucleliiidaa, reginse,-quam suo.subdiacono'salisfe-
utriusque illum superiorem melioremque
cit. — 60. Se ihjligaam memorat reyelatidueDei. —'61.Se presbytefocoriiparans,
proniintiat.'— 62. Se indignum alieno favore faletur. — 65. Monachosibi procideritise ih tefram prostravit.— 64.
AccusatuSj inuocentiamsuam exposuit.— 65. Quid do fine.ssecttlisenserit.—r-66.Qualia
^-
de incommoditateUrbis
scripserit. — 67. Barbaricis iricursioriibiisab exponendislibris destitit. 68. De ejus obitu,.et fastigiisargenteis ab
• eo pafalis, riechori_epuitur_3ipsius.loco, vel litulo. — 69. Qiia ralioiie,- semtil--. libfos ejris ihcendere inolieiitibus,'
Petrus Diaconusmoriendodefenderit.—70. QuantaClaudiusex verbis ejus noverit:(et.qupd Gregorius muitadicta^
verit, quaeiuric nequeant (nyeniri.— 71. Duodecim epistolafuriisuafum libros reliquit, ex quib.iis 1 Hadrianip-apas
tenipore du6wvolumiria' videntur excerpta. 72.— Iu diafconatu suo Mofalia ccepit. §t quomodo ea iri fepiscopaiu suo
. per libros digesseril, eaque Leandro, Hispalensiejiiscopo,roganti direxerit.- 75.. In — episcopatus sui exoriio, li- -
—
hfum R.egula3PastoralisJoanni, episcopoRavennati,expdnens,imperitoscompressit. 74.Per slationesdiscurrens,
quadragintalectioriesdictavit, quas Secundo,servo Dei, peteritiinaniiavii.—75. DialOgorumqualuor libros descfipsit,
quos postea Zacharias,.apostolica3sedis episcopus, in Grascam Jinguam convertit.T- 76. Civibussuis petentibus,'pri-
—
mam ei ultimariiEzechielisprophetiaepartes per homiliasviginti duas tractayit. 77. Quamhumiliaipse de.suis tra-
ctatibiis sensefit, quae a posteris doctoribiisfacetissima pra_dicanlur.^—i^SrLibrossrios iri cdmparalioiieAugustini
tra.ctatuumfurfures nominans, quousquevixit; legi veluit— 79. Qaanta considerationequotidie infirmitatetn"ctffdig
—
sui cognoverif. 80. Corpusejus a Gregorio quartopapa translatuiri':et de antiquitate ipsius, yel mediocritaiej a'e
Tegrilarispecialitatfi.—-81.Graica riesciens, ialsosiractatus siio notnirie—
litnlaitosinveiiit.—S2. Mbhaciii,quiab eoiij
Saxoniammissi.sunl ,'saucti Beuedicti regulis fuerunt — maricipati. 83. De formis et vestimenlispatris elmalfis
ejus. — 84. De—tormaDeet habitu sive distichoejus. 85. Saturuinus,monachus,juxla ejus efflgiemimaginesapostolo»
runitieViinxit.—&6. DeJoanne, prfepositb,qui cumdiabolocorariiChristo conflixit; et dferevelaiioriealqiie terribilj
transiluipsius. 87, cruciatibusAndreae.conductoris, qui cum eodem iiraspositomonasterii fcbartulasse yendi-
disse jprofessusest. 88. De prasagio mortisAllianasiioeconomijqui consuetudinespauperumdefraudavit.—,89.D.a
—
iiiaboloa monasterii cfaustro fugato, qui m.iiacliuni — jaceritem perciissit.—90. De visione inohachi qiii auodecinj
hommes-intra dies lotidem morilVirosprsvidit. 9i: De-Lucidi,Ficulensis episcopi,-conversioneet transitti:"—
92. De revelatione monachi — , quj per excussionem lacrymarum cujusdain inclusi presbyleri fratris sui sanitatem
al
reversionemquedognovit. —93. De dseioone frindoTJaibilianoexcusso, qui conarictoremet bubulcos ofcidens,
Caucumfuerai persecutus. 94: De vis'ione.a.Tergaudi,-Trevirensis a
quondam episcopi,qui —beato Gfegorio pulsus
—
est a monasterio. 95. De increpatiorieFaraidi, qui a da.nionibustota nocte suspensusest. 96. De lndulphode-.
sertore riionasteriia sehe percusso: et de feveiationeclerici, feldigressioneSupponis. — 97.De Cednicopresbyiefo,
ligato et yerberato, ejusqtte miserabilitransilu. — 9S:_^Demodiomoriasterii,e{
quj Gregorianumfontem detexerat,
diversjtate ipsius redundationis,necnon miracrilomultiplicatidivinituspanis. — 99. Quamfrequenter in diversislocis
Gregorius demorislretur.---
' 100. De divisibhe scriptoris,qui ab "eihulo-terreri "" * a beato^Gregofio
pot"uit,"et - meruit
consolari. •',."
123 1. Hs_c est Gfegorii, de refutatitiile hohliriis, S_ihente, et tahien ofdinii hostri dighitaiein sefvemus"
aniversalis, plena ralionis humilitatisque sententia. in hohofe : quatehus nec in nobis liumiiitas timida,
Qui videlicet conlra shperbos prudenter uti noverat. nec ereclto sit superba,A et ca3tera.-^-L'ifcT vyep. 43.)
serpentis astutia, et a eolunib» simplicitate circa hu- _QuodGregoriug. sicut ex prsecedentibus ac subsequen-
miles minime fecedebat. Quapropter siwe temperdh- libus hianirestissime .colligi poterit, et fecit, et dixit.
tise conscius, Dominico, Carlhaginensi episcopo, post- 2. jNam Joannetn.' Ravennatem.episcopurfi. h typo
csetera : Vl)e ecclesiasticis, inquit, priyilegiis, quod lg4suPeI,l)i8ePailiumf^equentantem,suosquepresby,
vestrafraternitas scribit, hoc, postposita dubitalione, teros ac diaconos in mappulis prpeedere permilten-
teneat : quia sicul nostra defendimu.s. ita singulis" tem,primo per Gastorium chartularium familiariter
quibusque ecclesiis sua jura servanius.- Nec cuilibet, arguit; post,-ei cdnsiieluding, sive piivilegio. sibi hasc
favehig gratia,.ultfa quam ineretur, impartiof; nefc cohcessa peflinacitef nefendentem tali sententia post
ulli hoc, quod siii juris est, ambitu stimulanle,- dd- - nohnulla mulctavit. i VVeaira. inqiiit, ea quas supe-
rogabo : sed fra.tres mebs honorare per omhia ciipio, rius dixi, breviter colligam, .admoneo quatenus nisj
sicque studeo honore singulos subvehi., dttmmodo .decessorimi meofum mhnificenlia tibi haecper privi-
nori sit quod alteri jure ab altero possit opponi. » legiiim atiribula doGueris, uti in plateis ulterius non
(Epis.. lib. ii, ep. 47.) B prajsumas: nenonhabereetadmissasincipias.qiiodau-
Ilem Eulogio, Alesandrin.o et Anastasio, Antio- dacter et inplateisusurpas. Desecretario auiem.quod
owenopatriarciiis, scribit, dicens : i Cum proedicalor "^fralernitas tua rfesedis.e cjim pallio. fei fllios Ecclesia3
egregius dicat: Quandiu qiiidemsumgentium aposio- siiscepisse, se et fecil et exensavit, nunc interim.ni-
lus, minislerium meumhonorificabo(Rom. xi, 15), qui - hil querimur: quia synodorum sententiam sequehtes,
rursus alias -dicit: Facii sumus parvuli in medio ve- miriores culpas, qusenegahtur, ulcisci recusairius. Hoc
slruin (I Thess. n, 7) : exemplum procul dubio nobis tameh, quia semel et iterum sit Factiim, cogiibvihius,
Eeqneiil.Uiusostendit, utet humililatem teiieamus in se,diiefi ullra prohibeirius. Fraieriaitas autem lua sir
d Ih mss. Paris., TJteutgardi. Mabill., Tjegaudi. voce alibi diclum est-. -• .• _
'" Excusi plerique typho, qnod ide.msonat. De hac
 .75 S. GREGdlili MAGN. VITA, AUCT. JOANNE EliAtiONO.LIB. IV. 174
omnind soiiicita helidc, qiibd pf-fesumptioiii ih-a Ldupiifcicorde scribit, 61aiia bMndiihenla in epistolis
choaiiti adhiic cedituf, ih pfoficiente deterius vindi- suisfexhibei,. alia ih lihgua sua saeculariter osteiidif.
ceiur. i Ef post paiiea ;«illrid autem quodpro u.feri- Deiiiflegrave mihi est, tjuia irrisiories illds; <juasha-
dis a clerd vesiro riiappulis scfipsistis, a riostfis est bere iiotarii adhuC pufefi _oient,'iisque,liodie ffatef
clericis fortiter obviatum,dicehtibushulli hoc uriquarit nifeiisjaahnfes iri' lihglia siia fetihfet, niordacitef 10-
aliaecmlibet eoncessuhi ecclesiae fiiisse; rifeeRaven- quituf, 6t qiiasi"de tali asttitia laetatuf. Amicis prae-
nates clericos, vei illic, vei in Rohiaha fciyitatetale sferifibusblShdituri de absentibus obloquitur. Teftio
aiiqtiid ctiiri sua consfeieriti-iproesUmjisisse.Nec, si gfavfemili!etomnihofexfecrabilefest,quiasefvis suis,
tenlaiiim fesset, ex fuftiva lisurpatioiie sibi praejudi- iqua h6;fa fufit, tiirpia Cririiiriaihipbnit, ut effeminati,
ciiim genefarij sed eliairasiiri quaiibet ecclesia hoc et adliiie gf_vitef libc apeftius vocentur. Posl haec
praesiimptuirifuefit.assefurit eiriehdahdum ; quodnOn acCfessitqhod discijiliiia ad vitairi clericorum ciisto-
coiices^ioriei[&5 Rbniani pbfltificis, sed sola surfe- diendam hulla e.t. sed lantiimmodii -S clericis"suis
ptione pr_3suriiilur.Sed rios servahtes honhremfra- dominum exhibet. a Ultimmn vero est, quod tamen
terhitati tuae, licet 6ohfra voluritatem anledicti clerl pohderfe-elatibhis primuiii, quia de usU pallii exlra
hoslri, tamfeh pri-bis diaeoni. vestfis, qiios nobis fecclesiamjqrihd-temporibus decessorum'meofum fa-
qiiidam testiiicali sunt'fetiam ariteeisiisos fuisse, ih j[j cere -ritinquaih quisquam praesumpsit,- nunquam a
-obseqtiid drinlaxat tuo, mappulisuti pefniittimus. decessoribus ejus pfaesumptuhifest, sicut responsales
Alio &ul.emtempore, vel alias personas hoc agere nostritestaiiturj exfcepto nisi reliqniae condferfehtuf:
vehementissimeprdhlbemiis. > (Lib. m,ep. 56.) quod tanien- 128 de reliquiis unus tantummodo
3. (luamsehtentiani vir vanbeglofisecupidissimus, potuit inveniri quidiceret, meis diebtis in despectum
molestissime fefens, per qiioscunque polerat, usufn meum, cum summa audacia hon solum faciebat,- sed
pallii sibi rfesfilui magriopefe ffagilabat. Cui Grego- etiam frequentabat. Ex quibus omnihus invenio quia
riiis ita scripsit; . Ffaterhitatem vestfkm yalde inve- honor episcopatus vestri tolus fofas in ostensione
nio contrisfalam, pro eo quod in litaniis indtiere pal- est, non in mente. El quidem ago omhipolenti Deo
lium rationis censura prohibetur, sed per exeelleritis- jgratias, quia eo lempore, qiio aid me hoc pervenit,
simum Romanum patricium, ef per eminentissinium quod ad aures deeessorummeorum nuhquam pefve-
praefectum, atqufeper alios civiiatis sua3 nobiles vi- nerat, Langobardi interme et Ravennatem civi.latem
tos -impoftune expetit, "uthoc debeat concefli.-N6s posili fueranli Nam ostendere forsitan hominibus ha-
aulem sollicite requifeiiles ab Adeodato, quondam bui, quanlum scio esse uislrictus. Ne autem credas,
diacono ffaternilatifftuae,co^noviriiusquia nuhquam quia ego ecclesiam tuam in aliqrio gravari aut mihui
cohsuetudo fuCrit decessufibus tiiis, ut in litaniis-'Q volo., recordare in missairuin Romanaruin.solemni-
-pallio, nisi in--soIefririit_iebeali Joanriis Baplistae, bus.-ubi Ravennas.diaconus stabat; et require ubi
beati Pelri aposloli et heali raaflyris Apollinaris, hodie stat: et cognosces quia Ravennatem ecclesiam
^ulerentur. Cui quidein nequaquam credere dehui- honorare desidero. Sed nt quicumque quodlibet ex
mus, quia multi apud civitalem ffalernitaiis veslrae superbia arripiat, lioc ego tolerare non possum :' ta-
responsales saepiusfuerunt, qui se falentur tale ali- men hac de re jam diacono nostro Constanlinopoiim
quiJ"nunquam vidisse; efhae de re. multis potius scripsi, ut per .omnes qui sub se etiam iricenos e.
eredendum est, quam uni pro sua ecclesia aliquid quadragenps episcopos hahent, requirere debeat.
atteslanti. Sed quia nos fraternitatem vestram con- -Et sicubi.iste usus est, ut in lilan.iis euni palliis am-
• tristar;. nohimus, et pelitionem filiorum noslroruin bulenl,-absit ut per me honor Rayennatis ecclesia3
apud nos-minime.frustrari, usuih-pallii;, donec sub- in aliquo imminui videatur. Haecergo omnia ,- quae
tiliiis.veriusque.aIiquid'cognoscamus, in litaniis so- superius dixi, fratfer eharissime, -recogila; diem tua3
leriuhuus, id est die natalitio beati Joannis Baptistae, vocationis altende; quas rationes de sarcina episco-
et beati Pe.tri apostoli, et beati Apollinaris martyiis, patus redditurus es, considera. Emenda illos mores
atque in ordinationis veslrae celebratione concedi- notarii; vide quid in lingua, quid in.aclu episcopum
nius. In secretario vero secundum morem pristinum,- deceat. Eslo totus purus fralribus tuis. Non aliud lo-
jj
_susceptis ac .dimissis Ecclesiaefiliis, induere ve.-tra qu.aris, aliud in cordfehabeas; nec appetas ultra vi-
fraternilaspallium debeat,. alque.ad missarum so- deri,..quam es, ut possis ultra esse, auam videris. •
lemnia ita prolicisci, et jiihil sibiamplius apsu teme- (Lib. \,ep. i5.) "-_ - .
rariae pra3sumptionisarrogare:ne dum in exleiiori S. Hsec quia Joannes emendare superbiaafastu de-
Jiabitu ijiordinate aliquid arripitur, ordinate eliain, spexit, eodem annq^ juxta quod Gregoriuseijirasdi-
quae licere poterant, amittanlur. . (Lib. v, ep. li.) xerat, diefn.suaevocationis,-dum non attendit, incur-
. 4. Sed idem Joannes ab inanis glori_3ainbiiione, rit; et ante tumidus crepuit, quam meruisset amiGln
freno aposlolicaj m.oderalionis eoercitus",.ad delra- pallii saturari. Cujus rei gralia Gregorius visitatio-
ctionem pon.lilicis lotus conveititiir. Epde pruden- nem Ravennatis ecclesiaeSevero, Ficuiino episcopo,
tissinius pontifex sic eum admoiiet,'dicens :.« Pri- seGundum consuetudinem priscam comhiittens, Ma-
uiiun-me hoc contristat quia mihi. fraternitas tua rinianum , monachum,.familiarem suum Ravennati'.
a Locum hunc depravalum m excusis, emendavimus ex Mss. tum Joan. diac. tum
sum restituiuius. " ', epistolarum, et sen-
 173 S. GREGORIIMAGNlVITA, AUCT. JOANNEDIACONO.LIB. IV. 1'C
bus episcopum consec.avit; cui et Pallium dirigit,, A exitus manifeslat, deficientibus testimoniis per tres
scribens : < Apostolica^sedisbenevolentia, etanliquae continuos annos infectum remanserat, :iterum Mari-
consueludinis ordineprovocali, fralernitali tuae,quam nianus suorum suggeslione compulsus, usum paliii,
in Ravennali ecclesiagubernationis constalsuscepissei qucm ex consueludine sicut convenerat vendicare
officium, pallii usum praeyidimusconcedendum; qtto non polerat, importunitate precuiri se posse recipere
non aliter uli te memineriSj nisi iu propria luaeeivi- conlidebat. QuapropterGregorius'in eadem sentenlia
latis ecclesia, dimissisjam flliisprocedens a saliitalo- permanens, eidem chartulario per indiclionemsecuu-
rio ad sacra missarum solemnia celebranda. Pera.clisi damscribit,dicens: «Dum Florentius, Ravennatis ec-
yet o missis, id insalulatorio rursum curabis deponere. clesiaediaconus, apud nos proreverendissimofralreel
Extra ecclesiam vero non amplius illo libi, nisi qua- coepiscopo noslro Mariniano, de usu pallii ageret,
lef in anno in litaniis, quas ad deeessorem lufim requisitus a nobis quae esset anliqua cohsueludo, re-
Joannem expressimus, uli permittimus. (Lib. v, ep. spondit: quod in oninibus litaniis pallio Ravennas
.25; tib. v, ep. 56.) episcopus ulerelur. Quod ila non esse, et ab aliis
. 6. Sed Marinianus, clericorum suorum suggestio- didicimus, el ex epistolis Joannis, quondam "episcopi,
nibus delinitus, lam per, Andream virum magnifi- quas ei ostendi fecimus,. evidcnier apparuil; sed hoc
cum, quam per quoscumque potuerat, restilui suaeB 1 asseruit, quod dicere jussusesl. Nam tempore quo a
ecclesiae usum pallii flagitabal. Quapropler Grego- le eidem Jbannes, quondam episcopus, est inhibitusi
rius Castorio chartulario inter caeterascribit, dicens:. ne pallio inordinale ac temere uti prasumeret, scri-
€ Tua experientia nullius personam, nullius verba psit nobis banc fuisse priscam consuetudinem, ut ci-
consideret: solum Dei timorem et rectitudinem -ante vitatis ipsius episcopus pallio in litaniis soleinnibus
oculos habeat; et seniores personas, el ejusdem uterelur : quarum tibi litterarum exemplaria pro tua
ecclesiae arcbidiaconum, quem non suspicor pro al- informatione transmisimus. Adeodalusvero, picedictae
terius honore pejerare, et alios antiquiores, qui in ecclesiaediaconus, dum apud nos tempore ijuo hic
sacris ordinibus ante Joannis episeopi tempora fue- fuit, shnililer de ejusdem usu-paliii agere enixius
rant, requirat, vel si quimaturioressuntextra sacros studeret, volentes cognoscere veritalem, eum simili-*
ordines; 127 et veniant ante corpus sancti Xpolli- ter, quoeesset consuetudo curavimus requirendum.
naris, et taclo ejus sepulcro jurent, quaeeonsuetudo Qui uti credi sibimet sjiaderet, alque a nobis valeret,
ante Joannis episcopi tempora fuerit: quia, sicut quod petebat, exigere, sub jurejurando leslatus est,
scis, idem vir mullum praesumptor exstilit, et mulla anliquam consuetudinem fuisse, ut in qualuor aut
sibi per superbiam conabatur arrogare; et quidquid quinque solemnibus litaniis pallio civitatis suae epi-
a fidelioribusviris et gravioribus juralum fuerit, se- C < scopus uteretur. Expe.rienlia 12S erS° lua diligen-
cundum indiculutn qui suhter annexus est, hoc volu- ter invigilet, et eum omni sollicitudine, quot litaniaa
mus.in eadem ecclesia conservari. Sed vide ne ne- solemnes ab anliquilale-fuerint, requirat; nec eas
• gligenter agas, ne'
quis fldem aut devolionem tuam solemnes nomihando requirere studeat, sedmajores :
in hac causa corrumpat-. Zelum enim tuum scio. Age ut per hoc, quod nobis praefatusAdeodatus, diaco-
sollicile. ita tamen ul praedicta ecclesia contra justi- nus, testatus est, el piaedicliJoannis episcopi fatetur
tiam non gravetur; sed usus, qui ante Joannis epi- epistola, dum constiterit, quantae litaniae solemnes
scopi:tempora exstilit, ei conservetur. Personas au- fuerint, quoties indui solebat in litaniis palliumcogno-'
lein non duas, vel tres ad satisfaciendum libi, sed sceutes, libentissime concedamus; sed hoc non -ab
quantas antiquiores et graviores inveneris, require : illis perquirat, qui ab ecclesiasticis exhibentur, .sed
ut neque quod usus fuit antiquior ejusdem ecclesiae ab aliis quos sine favore partis esse cognoverit-; et
denegemus, neque quod novo ausu appetitum est, qua3 sollicita indagalione repererit, nobis subliliter
concedamus. Sed omnia age blande et dulciter, ut et indicet: ut veritate, sicut diximus, cognita, fratris et
actio tua districta sit, et lingua mitis. » coepiscopi nostri reverendissimi Mariniani animos
t Juro ergo N. per Patrem, et Filium, et Spiritum relevemus. > (Lib. vn, ep. 77, nunclib. vi, ep. 34:)
sanctum, inseparabilis divinaepotenliae Trinitatem , D ' At quia prisca consuetudo a nostratibus subtiliter in-
«t hoc<Gorpus beali Apollinaris martyris, me pro quisita, a Ravennatibus probari nullo modo poluit,
nullius favore personae, neque commodo aliquo in- Gregorium in sua sententia permansisse procul dubio
terveniente, teslari; sed haec scio , fet per memet- illud ostendit, quod neque ob hoe, quantum ex api-
. ipsum cognovi, quia ante tempora Joannis quondam cibus ej'us dignoscitur, a quoquam sollicilalus exstt-
episcopi, Ravennas episcopus praesente apocrisiario tit, neque a semetipso commotusulterius omnino
.sedis.apostolicae illo atgue illo, illis et illis diebus rescripsit. e
consuetudinemutendi pallio habuit: et non cogriovi, 8. Non solum in magtiis rebus Gregorlus sollicitu-
quia hoc latenler vel absque apocrisiario usurpas- dinis suaeoculos converlebat, verum etiam ne impu-
. set. > (Lib. vi, ep. 61.) ne praesumerentur quandoque maj'ora, lioc in rebus
7. Hoc Gregorius per indiclionem quartani deci- minimis ctiriosissime praecavebat. Unde Joanni, Sy-
mam jusjurandum pireceperat. Quod quia, sictit rei racusano episcopo, scribit, dicens: <Eeclesiasticivi-
a Cur epistolam hatie ab indictione secunda
removerimus.• aperuimus' in dissertatione de ordine episto-
arum restituto. -
 177 S. GREGORli.MAGNI VITA, AIJCT. JOANNE DIACONO.LIB. IV. 178
-goris*ordo confunditur, si aut temere illicita praesu- A usque missas facere praesumit, atque ad me venire
mantur," aut impune non concessa tenleiitur. Perve- secundum jussionem dominorum holuit. Ego aulem
nit itaque ad nos,, diaconos ecclesiaeCatanensis cal- praeceptioni pietatis eorum obediens, eidem Maximo,
• ceatos .a campagis procedere praesumpsisse. Quod qui, me nesciente, ordinatus est, hocquodm ordina-
nulli hactenus per" totam Siciliam licuisse,, nisi solis - tionesuame, vel responsalem praetermiltere prcesum-
tantummodo diaconibus ecclesiaeMessanensis, quibus psit, ita ex-corde laxavi, ac si me auctore fuerit ordi-
olim a praedecessoribus nostris non dubitatur esse natus.. Alia vero perversa illius, scilicet mala corpo-
concessum, benerecolitis. Quiaergo tantae temerita- ralia, quaecognovi, velquia cmri pecuniisesl electus,.
tis ausus non esl leviter attendendus, cum omni hoc vel.quia excommunicatus missas -facefe pftesumpsit,
fralernitas vestra subtilitate perquirat: et si ita, sic- propter Deum irrequisita"praeterire nori possum; sed
ut ad "nos pervenit, invenerit, utrum. a se, vel alicu- opto, etDominum deprecor, quaterius nihil de eo, dehis
1
jus atictoritate hoc praesumpserint, nobis subtiliter , quoediela sunt valeat, inveniri, et sine periculo animae
innoteseat, ut cognita-veritate, quid iieri debeat, di- mea3causa ipsius terminelur -. pritis tamenijuam haec
Nam si negligenter ea quae male usur- cognoscantur, serenissimus dominus diseurrente jus-
" sponamus.
pautur omiltimus, excessus -viam aliis aperimus. > sione praecepit ut eum venienlem cum honore susci-
(Lib. vni, ep. 27.) _ B piam. Et valde grave est ut vir, de quo lanta et talia
9. Jnlerea, Natali episcopo defuncto, cum Dalma- nuntiantur, cum ante requiri et discuti debeat, hono-
linorum generalitas Honoratum archidiaconum, quem retur. Et si episcoporum causaemihi eommissorum
ipse ex presbytero in diaconum converterat, "sibi apud piisimos dominos aliorum patrocinio disponun-
-praeficiendum concorditer elegissent, eorumque de- tur, infelix ego irt ecclesia ista quid facio ? Sed ut
• orelum
pontifex approbasset, faclione Malehi episco- episcopi mei me despiciant, et conlra me refugium
. p'i, reetoris apostolici patrimonii, manuque militari ad.saecularesjudiceshabeant, omnipolenti Deo gratias
Maximus multis criminibus' involutus, episcopatum ago, peccatis meis deputo.Hoc.tamen breviter sugge-
Salonitahaecivitatis invasit. Quod Gregorius audiens, ro, quia aliquantulum expecto; etvsi a"dme venire diu
Dalniatinis et Jadfertinis episcopis ne illi manus im- distulerit, exercere in eo distrtetionem canonicam
ponerent, sub magna interminatione probibuit. At nullo modo cessabo. In omnipotente autem Deo
• vero
Maximus, qui episcopatus sedem conlra cano- confido, quia longa piissimis dominis vita tribuetur,
nes ihvaseral, eliam sacerdotium contra Deum per et nos sub manu vestra nou secundum,peccala no-
-imoniacam hacresim ab-episcopis duntaxat excom- stra, sed securidum gratiae suae dona disponat. i
'
rnunicatis, pretio corruptis, non timuit promereri: (Lib. v, ep. 21.)
favente sibi occasione lemporis ex cupiditate simul C 11. HaecGregorius dissimulatrici Augiistoe.Caete-
insolentiaque Augusti, quem dispergendo facultates rum eodem Maximo in sua praesumptione manente,
invasae ecclesiae adeo defensorem scelerum suorum consecratores, atque omnes Dalmatinos et Jadertihos
'
effecit, ut a Gregorio non solurn frequenler postula- episcopos ab ejus communione sub excoinniunica-
"
ret, quatenus indiseussam Maximi promotionem re- tione disjunxit: adeo ut ne nomen quidem Maximiin-
linquefet, verum eliam Roiham salisfacturura pro ter sacra missaruin solemnia memorarent. Quo faclo
simoniacaha3resi|.29aliisque criminibus,veuientem ita omnes consternati sunt animo, ut sub poeniten-
cum honore susciperet. tiaesatisfaclione, relictoMaximo, veniampostularent.
10.-Gregorius vero faciem nullius contra verilatem ' Unde misericordissimus pontifex Sabiniaho, Jaderti-
custodiens, ipsumMaximum primo amissarum solem- no episcopo, scribens : « Sicut, inquit, perseveranli
niis, post a communione corporis et sanguinis Domi- culp_e debetur j'ure vindicta, ita resipiscenlibus est
ni nostri Jesu Christi, quousque suam praesenliam venia concedenila. Nam utres illa contfa se merito
exhiberet, privavit. Maximus aulemimperialibusmi- iracundiam excitare, sic haec insua prorsiis dileclio-
liliis fultus,postexcommunicationem, et missas cecf- ne 130 solet cohcordiam propagare. Et ideo, quia
nit, et sacramenta salis indignus acceDit. Quapropter fraternitatem tuam a consortio et communione Ma-
ConstantinaeAugustaepost mulfa alia scribit, dicefis; D ximi, ubi te prius neglectus impulerat, in tantuih po-
. Salonitanaecivitatisepiscopus.me ac fespdnsalemeo stea gravitas sacerdotis ad animum reducta suspen-
neseiente, ordinatusest; et factaresest, qua_subnullis dit, nt ej'us sola nullatenus patereris esse segregatio-
anterioribasprincipibusevenit. Quodego audiens, ad ' ne conlentus, nisi et in mOnasterii te claustfa reci-
eumdem praevaricatorem qui inordinate ordinalus est piens, dudum commissa defleres : eaprbpter inno-
protinusmisi, ut omninomissarumsolemnia celebrare stra te gralia ac commuiiione recepium esse non du-
nullo modo pra3sumeret, nisi prius a serenissimis do- bites. Nam quantum nos prius culpa tuae charitalis
minis cogrioscerem, si hoc fieri ipsi jussissent. Quod offenderat, tantum poenitenlia mitigavit. > '(Lib. vm,
ei sub exeommiiriicationis intferpositione nianda^vi: ep. 10.) -
el contempto me atque despeclo, in audaeia quo - 12. Itaque Maximiis cernens tandem aliquando du-
rumdam saecularium hominum, quibus, denudata rum esse confra stimulum calcitrare, reliclis impe-
sua ecclesia, prseriiia.multa praebere dicitur, riunc rialibus adminiculis, per Callinicum exarchum satis
" Gampagus mendose
compagus, est calceamentum qun episcopi seu pfaelati in Missa utuntur. Yide no^
tas !•»_epistolas.
 *79 ,S. GREGQRII MAGNI VITA, AI3CT. JOANNE DIACONO.LIB. IV. JSfl
liumilitej'concedi sibi pmnilentiam simulqjie venianij'A sacramento, firmaverit se simoniaca haefesi non tene-
a Gfegorio postulayit. Quem ipse Romanj fatigari no- -ri, atquede aliis ante corpus sancti Apollinaris lan-
lens, causam .ejus.discntiendam Ravenna: cojnmisit, -tummodo<requisitus, innoxium se es.se responderit,
Constantip, !|Iedi.olanensiepiscopo, seribens : « Ma- et de inobedientia sua poenitentiaiji, sicut deputavi-
1.ximus, inquit, Sal.oni.t.anap .ecclesiaepraevaricator, post- mus, egerit: volumus ut ad consolandum illam epi-
quam per potesfates majores -siEeuliobtinere nil ya- stolam quam ad eum scripsimus, ubi ei et gratjam
Juit, ad mjnores se cpntjjlif: pobisqujefam nimietate noslram et communionem nos reddidisse signavjmus,
precum, quajn.attestafione b.onorum operjijri praeya- experientia tua-dare debeal: quiasicut in .corituma-
lere cpnfeiidit. Ex qua re inhumanum credidi, si is cia persistentibus severos esse nos convenit, sjc ite-
qui -se quasi nyilfum timere me ,dicit, in aliqnp nje rum humiliatis et poenitentibus negare locum veniae
feipp.er.atjpr.3jnminime inyenire pofuisset: ,et ideo non debemus. _ (Lib. ix, ep. 80.)
decrevi ut reverendis^imjjs fraler et coepiscopus no- , 1S. Cumque Maximus penes corpus beati Apolli-
Bter M«rinianu*iejjjs causam debeat in I. ayennatj ,jir- naris secundum jussum Gregorii de cunctis hpmiliter
be cognosecre_.|.i ,aufem pergona ejus ipspecta lor- satisfecisset, Castorius chartularius cqnsolalpriain ei
sitan habebitur, yolumus ut vestra quoque fraternitas, epistolam praebuit, verbis Gregorji adserentem:
Bi ei.Iabjjriosuip,nqn est, ^d.eam.dem ciyit&em fij.i- B j « Quamvis culpabilibus ordinalionis tuse prlmojrjiiis
ga.re.s.edebeat, et cum praedictq fratr<3in jepd.emJu- grave malum per inobedi.entiaeculpam addjderis, nos
djcio p.ariter sedere. ftuidquid fiutejn y.3str.E.4tr.orum- tamen sedis apostoljcae-.auclo.ritatem e,o qu,o decuit
que sanctitaf j placuerit, scjtpfe inihi mojiis omnibjis moderamine temperantes, nji.nqjiam cojjlra te usque
plaeiluruni,et-yesfrum ego judicium meuin depulo. >' adhuc ut causa posc.ebat, jexfii-simus;sed ut. longius
(Lib. IX, ep. ,37.) , - se ingratitudo npstra, qjiam tu tibi pxci{,asti,produ-
13. Interhsep proavaricatpr Max-jmusjinno septiiijo ceret,. credita uos splli.citjid.o"vehenjeiiterangebat, ne
cxcommunicationis suae p.qst castigatjones et flagel- quaedamillicjfa, quae de Jg ajtdierainus, negligenter
la Gregorii, ad cor revertens, Ravemiam petiit, et pmjttere videi-emjir. Quaesj bene •considere_,.ips.eper
-jactavit.se tensus intra piyitatein in me<|io silige, cla- te satisfacerp diffei^ejidofirmabas, atque .ex hoc ad-
, mans et dicens : Peccavi Deo, et, beatissjmo papa. versuin te zelum jioslrunj acrius incitabas. At ubi
GjegOTiq.Et agente eo ppenitenliam tribus horis, salnbri tandem cpnsjliq psusj jtigp fe ipbedieiitiaehu-
jmcurxit Callinjcuisexarehus, et-Caslqrius, cbartula- inililej-.submisjsti, et-jiilecti.o'ttia poenitentiam agens,
iius Ecclesias Romapi», cum Mariiiiano episcppo, el ..dignase, ut deputavimus, satisfactipne pufgavit,-r.ed.
elevaverunt eum de silice : qui etiam coepit ampliq- ditam libi gratiam fraternae charitatis intellige, atque
reip poenitentiam coi'aiii - eis agere. Quod Gregorius nc -in,jiostro te recept.um cqnsortio gratulare': quia sicut
nt audiyil, j_d miserieprdiam protinus redijt, Mari- pcrseyerantibns in ,eulpa districtos, ita jresipiscenti-
•njano episcopo inter eaetefa scribens : ,s Qualis de bus nos benjgnos decet esse ad -veniam. Postquam
causa Maximi fraternilalis vestrae yoluntas sit, ac nja- ergo frateriii.tas tjia apogtpiicae sedis communionem
gis petitip,-,*,praesealium latqre .Castorio, chai'tulario se reparassecognoscit.-persqnam ad.p"osJransmittat,
nostro, renuntiahte,cognovimus.. Ideoque, ,si, idem ,quaepallium tibi defei-endumex rnore. percipiat. Nam
Maximus cqram vobis et praedicto chartulario nostro, quemadmodum illicita perp,etrai,inon patimurj sic ea
. de sijponjaca tor.estpraestitp, se sacrameino purga- quoesunt consuetudinis non negamus. Licet ajitem ad
verjt,',alque tde alijs janie cprpus sancti Apollinaris baeccopeedenda jiispensatjo n,osloci nostri v_ocay,erit:
tantummpdo i"equisitus,"Iiberum se esse resppnderil: multum tamen anobis petjlio jdjilcissimiatqu,e excel-
causam ipsius fr^ternitatis yestrae,.de ,eo,.qupdex- len.tissimi filji nostri, domn^ •_Callini,ci ,eiaTc\n, .tit
-
communicatus missaiyum solemnia ager.epraesumpsit, femperantius erga ,te ageremus?..exegjt; pjijus cha-
judicio jepmmittimus, qua debeat.poeni.t^ntia talis rissimajn yolu.nta^teni,nec peirjtuiimjis/ jiec .potuiinus
.
.culpa.pprgari. Et ideo ,quidqjiid vftbis -secundum c.ontristare. t (Lii.-ix, ep. 8.)
Deum iplacet, securi disponjte, nec aliquid denobis .16. Praelerea cupidjssinjus ac tenacissimus impe-
^djibiumJiab.eatjs.JJam-quidqujda-vobishacde causa-_n r&ioT,qui consuetudhjibus antiquissimis.datjqnes, le-
.fucrit or^inatum, inos ,et grafe suscipimus, ,et liben- gionum quo.queiiiilites _feqjj"e.ntis_sijne, sietiti _R.pma-
ier adjniltjmus. Hortamu,r itaipeiiiUt:debeatis esse " norum narrat histo,ria?.defraudabat, .cernens Grego-
.solliciti, ,-el |Ja cjuae JJ.endaconspicitiSj^emperetis, rium contra pmnes mundi.slrepitus, augustalibus de-
jqualenus et jlli, si ita videdHur, ,epmmunioneiii prae- fensionibus, .quarnm suffragio a,d arceni pbntificatus
. -sletis, et yigo.risecc)esias|tici geiiium cpngcua, ut ,o: hunc se prpyexisse jactabat. penyus non egere,: iino
suae
pertet, dispejnsatione servetis. Supriiscriptum yero canpnicjs auctoritatibus, faiictitatis acprudenti.3
, ^ortitorem in-j,^l, pr.aesenti,quW -yobis_cunieo sit virtutjhus, Christo prqpUip, cunctis alta sapientibus
illius
agenduminstruximus^ a quo cuncta subtilitej. atliii- praevalere : ad jodium .delracti.onejnque famae
scentes, sic vos in omnibus exhib.ete, ,ut iji vestra magis magisque eopyersus est, liberalitatem ppnlifi-
. ^ollicitjidine nostram fuisse.praasentwmseniiamus. t ci., guia famelicis 132 mili.tibus ,tam ecclesiastiea
14.. liem ,CastiO,ri'..> :et,chartulario Raven- quam pv.bl.ica{rumenta diyiserat, subdohs asserlio-
^et.nptagrio
hae:! Quanto credi libi et necessafias vides causfs in-? ? iiibus repfeiiendens. Cui Gregorius, lilpote qui pro-
'
-
jungi, tanlo' te-magis'strenuum debes etsollicitum yeclionem-snam ^liyino judicio., in.<ciijus^iimiruhi
exhibere. Proinde si Maximus Salonitanus, praestitoi manu corda regum eonsistentia (Prov. dxi), quo-
 m - S. JGREGORHMA-GNIYITA. AUCT. JOANNE DIACONO;LJB. 1% 182
«umque svoluerit,inclinahtur, ji,on caducis hjihianis _.scriptum est : Diis non detffihes (Ibid. XXMII),.
.-favoribusdeputabatjVcce libei^aconlradicens, hiseum scilicet sacerdotibus. Et propheta, aif : Labia sa-
responsionibusviregit, .deturpayil, atque-nonnulla de cerdotis 3,-33 cusHodiuritscientiqm, et tegem requir.ent
fiituro Dei jndiclo disserendo detemiit:«In sej'.enis- ex ore ejus, qiiia-aq.gelusDomini exercituum est (Ma- ,
'
simis, inquit, fussionibus suis domiriorum pietas, iach. n, 7). Quidergomirum si illos vestrapjetas di-
dum ine 4e quibusdam redarguere studuit,.parcendo gnelur honorare, quibus in suo eloquio hon.orem
•raihi minime pepercit. Nam in eis ufbanae simplicita- Jribuens, eos aut angelos, aut deosipse etiam appel-
tis vocabulo mefatuumappellat. InScripturaetenim lat Deus? Ecclesiastica quoque testatur historia, quia
-sacra eum in bona-intelligentia-simplicitas.ponitur, cum piae memoriaeConstantino principi.in scripto,
vigilanter saepe prudenli_3ant, rectitudini sociatnr. oblatae'accusationes contra episcopo.s fuissent, li-
Unde etiam jde beato Job seripturo est; -Er.aivir sim- belios .quidem accusationis accepit,, et eosdem
plex et r.ectus(Jjb. j, 1). Et i>.eji$jjsP.aulus ,aposf,oIus qui aceusati fuerant episcopos conv.ocans, in eorum
admonet, «iicens : Estole simplices in malo, ei-pm- conspectu libelios,.quos aeceperat, incendit, dkens:
-dentesinMnofRom. xyi, 19) .Et per semetipsam Yos diisslisavero Deoconstityii. I.te,etmter voscau-
¥,eritas in -Eyangelio.admonetj .dicens.rE.stole pru- sas veslras disponite : qutq dignum non est ul nos ju-
dentes sicut serpentes, el simpMces sicut ^ofumbai B dicemus deos. In qna tameh seittentia, pie domine,
{Ma.th.x, 1,6), .esse valde jnutilfe jjo.dica#sasj aul sM magis ex humilitate, quam illis aliquid prsestjtit
simplicilati"prudentia,,aut prndentjae.simplicjfas<le_it. ex reverenfia dmpensa. Ante eum .quippe p.agani jn
Vt ergo seryos -suosad .ouncfa_3r.ndi.tos effjcejet, jessse wpublica principes fuerunt, qui veruin Deum ne.scien-
eos-et simplices \sicut columbas, et prudentes utser- tes, ,deos ligneos et lapideos eolebant, et ifamen eo-
pentes esse yoluit, quafenus jn ejs et serpenfis aslu- rum sacerdotibus honorem maximum tribuebanl.
,lia columbaesimplicitafem ,acueret, et .eojjimb.aes.ra- iQuidigitur mirum, si Christianus.imperalonieri Dei
plicitas serpentis astujiajtftemperaret, Ego igiturqjii -sacerdotes dignetur Jionorare, ,dum pagani, ut pra3-
-in se.enissimis dominorjim jussiop.ibns ab Ariulphi diximus, principes honorem impendej-e sacerdo.ti.bus
aslutia deceptus, nojf a.djunefa f rud.entjg sinjpjex noverunt, qui,diisiignejs-et lapideis seryjebaiit? Haec
denuntior, constat pr.oculdubio quia fatjius.appeEpr, jego pietafi d.ominorum nop pro m,e, sed pro cunc.tis
- quod ita esse «go quoque jpsfrcojifiteor. Nam si hoc saceriotibus suggero. Ego enim peccator homp sum;
veslra pielas laceat, £.ausaeclamaiit. Ego leniin, si fa- fif qniaflmnipotenti Dep.incessanfer quotidie delinquji,
- tuus-•npn fuisseni, ad isia-iojeranda quae inter Lan- . aliquod jnihj apud tremendum .examen illius esse re-
gobardorum gladios ioe.inIo.co patior, injnime ye- medium suspicor, si incessantibus quotidie plagis fe-
nissero.lu.eaautem re ,qpnjide AriulphoperhibjBi,-;.J rior. Et cr.edo quiaeumdemomnipofentem Dominum
quiatoto cordevenire ad.reijjpuljjipajn par.atns fuit, tanto vobis amplius placatis, quanto ej me male. ser-
dumjnihi non creditur, etiam mentitus ,esje fepre- yientem disfrj.ctius .affligjtis, Multas enim jam plagas
-hendor.""Sed ctsi sacerdos non "sum, -JS.CJG grgyem ,accep,ej,am,et, supervenienfibus dominprvjm jussio- •
esse"hanc injiiriam saeerdoti, ,uf jyeritali seryiens, nibus, inveni .cbnsojafionem quam npnsperabam. Si
fallax credalui. Etdudum novi ? qjio.niamNpjvdulphp ,-possum, Jia§ jceleriter plagas enumero.Primo quod
•
plus est" credifum .quaro mibi, L.epnj•ampjiu.s<quam mihi pax subjiucta est, qu§iro cum Laiigobardis in
mihi. Et nunc eis., "qui esse ad medjun. videntur, _Tiiscia positis sine ullo reipublicae dispe,ndio.fec]eram.
plusquam meis assertionibus credulitas impenditur. D.einde, corrjjpfa. pace, deJEtpmana ciyitate nhlites
El quldem -si terrae me_3 captiyitas p.er quotjdiana ablafi suut.. Et qui.demalii,ab hostibus cccisi, alii vero
momenta non excreseerel, de despe.ctjone mea afque . Narniis e.t Perjisio positi; et--ut Pej^usiumteperetur,
irrisiorie laetus lacerem. Sed" h,o.c"_ine.-•yeb.jemejiter, Roma relicta cst, Pjostjh-ecplaga^grayior fuitadven-
- affligit, quia unde egocrimen falsitajis tQlerjo,inde tjis Agilulplii, ita ut oculis meis cernerein Romanos
Italia quotidie ducitur§ub Langpb.ardorum jugo ca- mori3 canuni in cojlis funibus Iigatos, qui ad Fran-
ptiva; dumquemeis suggestionibus innulloc.redifur, cjam ducebantjut;yenales. Et qijja nos, qpi int.ra civi-
-vires hostium immaniter excrescun.t. Hoc tajiien D tatem fuimus, Deo prolegente, in.anusejus evasimus,
piissimo domino suggero, jit de nie mala pmnia quae- quaesitum ,est unde cujpablles esse videremus, videli-
libctexislimet^ de utjlitate ver.oreipubjicae ,ef causa .cet cur frunienta defuerint, quaeip hac urbe diu
ereplionis Ilaliaenon-quib.uslib,et..faci.le pias aures multa servari iiullatenus possunt, sicjit in ;alia sug-
prajbeat, sei plns rebjjs jquam yerbjs credpt, Sacer- gestjone plenius in.djcavi, Etquidem de meme.tipsoin
-dolibus autem- non ex terr,en,a pptestate .doiniijus - nul<!oilurba,lus;sum,quja festeconscientia fateor, ad-
nostercitius indignetur, sed excellenti consideratione versa quaelibetpati paratus sum, dummodo hoecom-
propter euni, cujus s.eryi.sunt, =eis ita dpminetijr, ut nia cufri salule duntaxat aniniae meoB^eyadam.'Sed
etiam debitam reverentiam impendaf. Nam in .diyinis. d_egloriosis viris Gregorip, priefecto, el Castorio, ma- }
''eloguiis saceruoles aliquando.dii,' aliquando angeli gistro militum,-non mediocriler sum a/flictus •.qui et'
y.Q.cajitjjr.Et pef Moysen de eo qui ad -juramentum omnia quae.potuerunt iiefi,- nullo modo faqere negle-
.deducendus ,est dieitur V Applica jllum ad\deos xerunl, _etlabores yigiljarjirii,et custodiae civitatis in.
(Ea-.d/-xxn, S), videlicet ad .saeerdotes. El rursum obsidione eadem veheinentissimos pertulerunl; et
«Iri excusis Codd. quos Mss.-Bigot., Utic, tres Paj^isienses,,etc,,redarguunti-^Mi«]A"''i?^P''i(,> y..\A.ri«lpho,
 1,_S S. GREGORHMAGNI VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. IV. ,184
post-hsee oninia gravi dominorum indignatione per- A dem vox characleris ait: Ubi vis reddam tibi inala,
cussi sunt. De quibus patenter intelligo quia eos non quaein hbc saeculoperpetrasti ? Ille respondit: Ama-
sua acta, sed roea persona gravat, cum qua, quia torhomjnum, Domine, et Judexjuste, hic potius ea
pariler tribulalione laboraverant, post laborem pari- mihi, et non in saeculofuturo, retribue. Slatim divina
ter tribulantur. J34 Quocl autem dominorum pie- voxjussit tradi Mauricium.et Constantinam uxorem
las illudmihipavendum etterribileomnipotenlis Dei ejus, cuin filiis et filiabus,omriique cognatione ipsius,
Judieium intentat, rogo per eumdem omnipotentem Phocae milili. Evigilans ergo Mauricius misitd para-
Dominum, ne hoc ulterius faciat: nam adhue nesci- coemomenuro. et vocavil ad.se Philippicum e gene-
nius quis ibi qualis sit; etPaulus egregius prasdicator rum suum, quem dudum suspicatus fuerat imperium
dicit : Nbtite judicare anle tempus, donec veniat Do- sibi velle subripere. At jlle pro suspieione se perden-
minus, qui et illuminabit ab&eonditatenebrarum, et dum conjiciens, advocatte Gordiae uxori suae, tan-
manifestabit consilia cordium,(I Cor. iv, 5). Hoc ta- quara non se revisurae, ultimum vale dixit-; sacra-
meu breviter dico, quoniam peccator etindignus mentoque communionis accepto, ad palatium venit,
-plus de' venientis Jesu misericofdia quam de vestrae etcubiculum imperatoris 135 ingrediens, ad.pedes
pietatis justiiia praesumo; et sunt multa quae de ju- ejus procidit. Cui imperator assurgens, ad pedes ejus
dicio illius homines ignorant,_quia forlasse quae vos B nihilominuscorruit,dicens: Ignosce,-deprecor,mihi,
laudatis ille reprehendef, et.-quaevos reprehenditis, quianune profeeto divina revelatione doctus cognovi
ille iaudabit. a Inter ergo omnia incerta, ad solas la- quod nihil in me unde suspicabar commiseris. Sed si
crymas redeo, petens ut idem omnipotens Deus piis- quem in agminibus nostris cognoscis quiPhocas so.
simum dominrim nostrum, et sua hie manu regat, et leatvocitari, dieito mihi. Et-Philippicus, diuapud se
in ilkrlerribili judicio liberum ab omnibus delictis recogitans, $it: Unum Phocam cognosco, qui nuper
iiivenlat; el me ita placere, si necesse est, homini- procurator ab exercilu nuncupatus contradicebat tuo.
bus faciat, ,ut aetemam ejus gratiam non offendam. . imperio. Cum vero Mauricius de qualitate illius-in-
(Lib. v, ep.id.) quireret, Philippicus ait :.Est quidem juvehis, et te-
17; Denique Mauricius .mperator libertatem vocis merarius, altamen timidus. EtMauricius: Si limidus,
tanti pontificis, reprehensionisque constantiam adroi- - inquit, profecto et homkida. Dumqtie super hujus-
ratus-, quia de futuro' Dei judicio se terruerat, ad modi tilubaret, in crastinum magistrianus ab ereriii-
exercendam in eumlyrannidem prodire nilebatur, lis, quibus imperatoris preces portaverat, rediens,
cum protinus eodem anno vir quiaam monaehicis in- responsum retulil dicens : Deus, - recepta poeniten-
dutus vesTimentis, divina quadam virtute commotus, lia tua, salv.abit animam tuam, et cum sanctis te fcuro
dexlera spalham cepit, quam videlicet a foro usque C tota domo tua constiluet; ab imperio verocum igrio-
ad aetieamstatuam trgladiatoris nudam circumferens, minia et discrimine decides. -
imperatorem gladio cunctis moriturum praedixit. 19. Quibus audilis, Mauricius Deum glorificans,
QuodMauricius ut audivit, a tyrannide Gregorio in- poanitenliam tenuil; sed a cupiditatis avaritiausque
lerenda semet continuit, et judicium diyiimm -quod adeo noii recessit, f ut exercitus ih periculosis locis-
ei minatus fuerat cito se subiturum tanto magis hyemare, el transito Danubio viclum sibi de Sclavo-
timuit, quantoGregormm credidit non posse mentiri, rum regione periclitabundi quaerere, ne videlieet ali-
18. Mox itaque scripto preces compositas tat» ei- menfa publica manducarent, Petro praetori-feralibus
dem quam eunctis patriarchis, episcopis et monachis - litteris immineret. Qui s taxiarchis vocatis, ait;
civitatum sive solitudinum, pecunias multas, cereos c Nimis mihi videhtur gravia imperatoris praecepla,
et thymiamala destinavit,' hoc potissimum deprecans - Romanos in aliena terra hyemare jubentia.- Nam illi
ut Domino-supplicarent, quatenus in hoc saeeulome- non obedire saevumest,elrursus obedire saevissimum.
rita suorum malorum reciperet, tanlum ut a futuris Nullum bonum parit avaritia, quia mater omnium
crueiatibus redimi meruissel. Cumque hoc et ipse malorum consistit, qua Imperalor languens, horum
vehementius per multa lempofa cum lacrymis postu- maximorum malorum causa Romanis efficilur. >
laret, quadamnocte dormiens, videt apud aeneam D Exercitus itaque, hoc per taxiarchas auditq, ad sedi-
palatii portam se eoram multo popuio aeneaestatuae tionem convertitur, exaliatumque super .clypeum
Salvatoris"assistere. Tuncvox terribilis facta est ex Phocam per centurionem, exarchum acelamaverunt,
ipso incarnati Verbi characlere, dicens : Dale Mauri- fugaloqiie praetore, Theodosio iilio imperatoris et
ciiim. Et capientes eum rjudicioruni ministri, posue- Gefmano socero ejus, dirigunt ut alter eorunl sibi
runt juxta c pueri.uiribilicum qui illic erat. Cui ea- imperare studeret. Iili nullo modo consenserunt,
' u Excusi cum tribus Mss. Paris., intermitto enim Imperator hane
ergo littera P. inciperet. Acceperatillius a quo erat oeci-
omnia. Aliis Mss. adhaeremus. primam esse litteram nominis
^"!n Reglo, secunda manu snperscribitur, more. dendus.
c Ita Mss. Reg. eteCclesiae B. MariaeParis. Editi, f In tribus Paris. el in vulgalis, ut exercitus injpe-
- cum Golb. et nonnullis aliis, purpureum. - riculosis hyemaret (al. hyemarenl) et transito Danu.<
„aIta Iegendum ex Theophane, Graece, napayjiiiii- bio pei-iclitabundi(al. periclilabunde) qucsrerent,
f-.vov,accubitorem.Haecvoxcorruptaest etiam in Ms., ne manducareni. Quod cum Petro immineret,
sed prasserlini in vulgatis. ille Taxiarchis. Sequimur caeteros mss. codd.
,e.Imo erat.sororis Mauricii maritus, Cur suspectus e Hocest, ordinumPraeleelis.
foret causam affert Thedphaiies» quod ejus nomen a
 S7 GREGORII MAGNI VITA AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. IV. 186-
fg9
hoc Mauricio retulerunt. At ille Germanum A
\ quaj non sunt ab eis fraudibus accruisita. neiormeiur
jmo
in Ecclesiam fugerat, fi- jam; singulis sub jugo pii imperii libertas sua. Hoc
perdere voluil, qui quoniam
iliiflagellavit, mul- namque inter reges genlium et reipublicae imperato-
Iiumtanquamproditoremsuicon.
adhuncab eadem fecclesia exlrahendum res distat, quodreges gentium domini servorum sjint,
tosque Domini liberorum. >
transmitlens, nunquampermittifur; imo multisconvi- Imperatores vero Reipublicae
ciis apopulolaceralus, Marcionista haerelicusappel- (Lib. xm,ep. 31.)
. 21. Cumque Phocas mandari sibi Romanae .sedis
latur. Et commoto intra Constantinopolim gravir
diaconum cum magna humilitatis reverentia postula-.
tunmltu, Mauricius, dissimulato habitu, cum uxore
et filiis noctu a drontonem conscendit; et fugiens, ret, Gregorius ita rescripsit: i Considerare cum gau-
J>apud sanctum Antonomum venit. At vero Phocas diis el magnis actionibus gratiarum libet, quantas
cum exeicitucinseptimum veniens, imperatoreffici- omnipotenti Deo laudes debemus, quod remoto tri-
a Mauricius cum uxore, filiis et filiabus pe- stitiae jugo,- ad libertalis tempora sub imperiali beni-
lur; quo
nes Chalcedoniam jussus, quemadmodum sibi denun- gnitalis veslrae pietate pervenimus. Nam quod perr
tiatum fuerat, decollatur. Et quia oralio Gregorii qua manere in palatio juxla antiquam consuetudinem
illuui pelierat in terribili Dei judicio liberum ab om- apostolicae sedis diaconum veslra serenitas non in-
. nibus delictis inveniri vacua esse non -potuit, idem ng venit, non hoc jneae negligentiae, sed gfavissimaene-
-Maiuriciusid recepit quod meruit, et in cunclis suis cessitatis fuit: quia dum minisiri omnes hujus nostrae
incommodisDeum benedicens, a sempiterno supplicio Ecclesiae,-conlrila asperaque tempora cum formidine
merui iiberari. - declinarent atque refugerent, nulli eorum poterat
imponi, ut ad urbem regiam in palatio permansurus
20. Igiturseptimotalendarum Maiarum, indictione
et eum accederet. Sed poslquam vestram clementiam,"omni-
sexta, imago Phoeae Leonliae, augustorum, Dei gratia disporiente, ad culmen imperii
eorumdem iavorabilibus litteris Rorriam"delata est, potentis
Et a clero et senatu aeclamatum est pervenissecognoverunt, ipsiqubque, suadente laetitia,
3L3S postquam -ad vestra vestigia venire festinant, qui illuc prius ac-
eis iu basiliea Julii, jussu Gregorii in oratorio sancti cedere valde timuerant. Sed quia eorum quidam ita
CaesariiLateranensi palatio constituto feponitur. Qui senectute sunt debiles ut laborem
ferre vix possint,
etiam Phocae impefatori ita rescripsit: « Gloria in vero 137 ecclesiasticis curis veliemenler
exeelsis Deo, qui, juxta quod scriptum est, Mtilat - quidam
et et implicanlur, etlalorpraesentium, quiprimus omnium
tempora iransfert regna (Dan. n, 21); qui hpc defensor fuit, bene mihi ex
longa assiduilatecom-
cunctis innotuit quod per prophetam suum loqui di-
pertus est vita, fide ac moribus approbatus, hunc ap-
gnatus est, dicens : Quia dominatur Excelsusih regno tum veslrae pietatis vestigiis judicayi. Unde eum,
hominum, et cui voluerit; ipse dal illud (Dan. iv, 14). C auctore Deo, diaconum feci, et sub celeritate trans-
In omhipotenlis quippe Dei incomprehensibili dispen- . millere
studui, qui -cuncta quae in his partibus agun-
sationevitae mortalis moderamina-consistunt; etali-
tur, invento opportuno tempore, valeat clementiae
quarido cum justorum multorum peccata ferienda vestrae suggerere. Cui
unus duritiam tribulationis rogo ut serenitas vestra pias
sunt, erigitur, per cujus aures inclinare tlignetur.: ut lanto nobis celerius va-
jugo subjectorum colla deprimantur. Quod nos in no- leat misereri, quanloafflictionem nostfam verius ex
stra diutius tribulatione probayimus. Aliquando vero . relatione cognoverit. Qualiter enim quolidianis
euni misericors Deus moerentium mulloruiri corda, ejus
gladiis, ctquantis Langobardorum'incursionibus,ecce
sua decernit consolatione refovere, unum"ad rcgimi-
jam-per.triginta qumque annorum longitudinem pre-
Jiis culmen provehit, et per ej'us"misfericordiae viscera1 mimur, nullis -explere suggeslionis vocihus valemus.
in cunctorum mentibus exuliationis suaj gratiam -in- Sed in
oinnipotente Deo confidimus, quia ea quaecce-
•fundil. De qua exultatfonis abundantia robofafi nos'
pit, consolationis suaenobis bona perficiet;T et qui
citius credimus, qui benignitatem vestrae pietatis ad1 suscitavil iii
republica piosdominos, eliam exstinguet
imperiale fasligium pervenisse gaudemus. Laetenlur crudeles inimicos. . (Lib.
x\n,ep. 38.)
coeli, etexultetlerra (Psal. xcv);" et de benignis ve-- 22. Item Leontiae Auguslae: c Quaelingua eloqui,
stris aclibiis universae reipublicae popuius nunc us-• J
quis animus cogitare sufficiat, quantas de serenitate
que veheinenter affliclus hilarescat. Comprimanturr vestri imperii
omnipolenti Deo gratias debemus, quod
jugo dominationis veslrae superbae mentes hosfium,> tam dura longi temporis pondera cervicibus noslris
relevenlur vestra misericordia contrili ac depressii amota
animi subj'ectorum. Virlus coelestis gratiae inimicis3 sunt, et imperialis culminis leve jugum rediit-,
libeat porlare subjectis ? Reddatur ergO-Creatori
vos ferfibiles faciat, pietas subditis benignos, Quies- quod
oumium ab hymnidicis angelorum choris gloria in
cat felicissimis temporibus vestris universa respu-
ccelo : persolvatur ab hominibus gratiarum aclio in
blica,' prolata sub causarum imagine praeda pacis. ierra, quia universa
Cessent testamentorum insidiae, aonationum. grat;33 respnblica, quae mulla moeroris
B pertulit vulnera, jam nune consolatiouis vestrte in-
violeiiter.exac(*e.. Redeat cunctis in rebus propriiss veuit fonienta.-Unde nobis.necesse est
secttra. possessio, •utsine timore habere se gaudeantt Dei misericordiam enixius exorare. utomnipotentis cor vestrae
• * Genus navigii. celerrimum de quo passim
apud nia suh Diocletiano, colitur die 12 Septembris.
Cassiodorum, et in Ep. 37 libri x. c Lege -ad calcem Epistolarum § m de Phoca co-
h VelA«.o«omam. Is Episcopus et Marlyr in Bythi- ronato, etc- ' . .
_S7 S. •GREGORIIMAGNI «TA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB, IV.. 188
pietatis sualseniper dextera teneat", ejusque cogitar, Ascrulari. Etsi nulla.eos diversitas ab eleclionis jinjtate
tiories coelestis graiise ope dispenset; quatenus iran- dislerminat, si quidem in pr-sedictpfilio ijostro Cons.
quiliitas vestra tanto rectius valeat sibi serviejites tantio omniumv.olunlates atque consensum perdurare
regere , quanto Doniinatori -oronium noverit verius cognoscis, tunceum-a prbpriis episcopis, sjcutanli-
deser.vire.In^iriorecatholicaefidei faciat jdefensores" quitatis mos exigit, cum nostrae auctoritatis assensu,
suos,quos fecitexbenigno opereimperatoresnoslros. so.atiante et auxiliante Domino , facias consecrari-:
Ififendat in v-esirisWientibuszelum simul «t-mansue- quatenus hujusmodi servata consuetudine, et aposto--
tudinem, ut pio semper fervore vajeads, et quidquid lica sedes .proprium vigor/em retjneat, ,et.a.se con-
in Oeo exceditur, non inultum relinquere, et si quid cessa aliis sua jura non minuat._ ( Lib. HI. ep. 550:)-
in vot)i_ delinquitur-, pareendo tolerare. . (Lib. xm, , Sed, cum post annosaliquot Consfanfiusfu.ncfusin-
ep. 59. )• . • • sjgnitef pontificio dormissef jji D.ojj)in.o,
cl.erusef plebs
- 23. His Gregorius laudibus autided novos principes Mediplanensis Deusdedit .diaconuni .eligenfes ab i.gir
demplcebat, nt audientes quales csse debebant, fie'--. lulfo rege terrehtur, njialen.us iUum ..eligerenfqpem
rent mitiores quam-Mauricius fuerat, cujus lol crimi- Langobardoruni barbajies ^voJuissiet,At illidecrefu.m
nibus involuta tempora cognoseebant; aut quia eos suum Gregorio .dirjgentes, .consilium et iicentiam
sibi suaeque ecclesiae-devotissijnos cernens, non eos B petunt. .Quibusips.e inter jcteferasjc r^escripsjt,JtJJljid
ad tyrannidenr ruituros esse putabat. Qui sicut quo- quod vobis .ab -Agilulfoin.dicastis s,crip.tum,,^ijeclio-
rumlibet vitia liberis vocibus arguebat, et contra ca- nem v.es.tram npn moyeat. Nam quod nos" jjifilitafi
nones priscasve consueludines venire neminem per- vestrae salubriter consulere velimus , in Jiomine qui
mittebat, ita quae consuetudiijis fuerant nulli penilus non ^a .cathplicis ef njaxime Langobardis eligilur
denegabal. Nam mox. ut.episcopus aposlolieae sedis n,ujla praebemus ralione .consensum, quia vicarius
eniluil, patriarchalibjis sedibus suam synodicam desti- sanptj Amiir.osii itidignus eyidenter pslendituj', sj
pavit, et postmodum Secundino.-seryo Dei iricluso, electus a fajiljus qf.dinatur. ? Et post pauca,:,_Uf igitur
inter eaetcrascribit', dicens : i.Hinc est etiam, quod iij or.dinando Deusdedlt diacono, qui a yobis electus
quoties anquatuorpraecipuissedibus antistites ordi- est, n.ulla p.ossit jnpra continger.e, Panfaleonem no-
nafcur,synodales -sibi epistolas vicissim miltant, in lajrium nosfrum transmisimus, quj eum, jil moris est,
quibus sesanctam Chalcedonensem gynodum cum annuente consensus nostri auctoritafe, facjat cons.e-
aliisg§jiera_ibussy_iojiiscustodirefateantur. i (Lib-.ix, erari.,» (Lib. jx, ep. &.)
ep. 82.) Item Aihaiiasio, presbytero de Isauria, post 25. AI) adyefsjs potestatibus pragj'avatos fortissj-
rojdta-: « Fratrinostro Cyriaco,Conslantinopolitaii_3 mus niil.es Chrisli .Gregorius viriliter defendebat,
civitatisantistiti, quinuper in Joannis reverendissimi ^ injusteque dejectos noij soluni inter deposifos non
episcopi loco ordinatus cst, nostra voluimus seripta habebai, verum fetiam pristinis gradibus aucforitatis
transmittere •;sed quia nph est consuetudo utprius suqe privilegio reformabat. NamAnastasium, Antio-
quam ad nos ejus synodica deferaturei-scribere de- chenum palriarcham, qui Joannem Conslahtinopoli-
beamus, idcirco nunc-disiulimus,posteaautem -J,1§S tanujn|pra3sulemvocelibefareprehendens, imperatoris
indicabimus. i (Lib. vi, ep. 68.) Quam videlicel con- Justini jussu detrusus in exiliuni, ablpsis Joannis
suetudinem, sicut nostri quoque qui ante biennium papse temporibus, usque ad sui ponfificatus fempora
ab Hadriano Jiberalissimo papa in sancta octava syri- . permanebat, mqx ut summum sac.erdotium meruit,
odo prsefuere ^testantuf, ila Orientales praecipue re- i.nlej' patriarchas eum reputans, scriptjs talifeus ani-
tinent usque haetenus sedes,, ut in suis dyptichis mavil: « Praeterea, inquit, sicut patriarchis aliis pa-
nuilius pontificis nomen scfibant, quousque synodi- fibus vestris, synodicam 139 volijs epistplam direxi,
cam-ipsjussuscipianl, eltandiu defunctum pontificem quia apud me senfper hoc eslis quod ex omnipotentis
inter viventes annumerent, quandiu successof illius "JDeimunere accepistls essfe, npn quod ex vpluntato
suas litleras sludueriifleslhiarfe. - - - - hominum putamini non esse. » Item eidem in alia
24. Hinc est nimirum quod Gregoriusa consuetu- epistofa" post honnulla scribens : n Fraternltaii tjjae
jjUnepriscanondiscrepans, Joanni, subdiaconorectori .p. indico quia a serenissimis dominis,"quantisvaluipre-
patrimonirf-iguriae, gcribit, dicens : t Quanlo aposto- cibus, poslulavi ut vos, honore reslitutp, ad sancti
iica sedes, Deo auctore, cunctis praelata coristat ec- Petri apostolorum principis limina venire, et quous-
clesiis, ianto inter multiplices curas el illa nos valde que ila Deo placuerit, hic'mecum vivere-concedant,
gollicitat, npi ad consecrandum antistitem, nostrum quafenns dum vo^ videfe meruero , peregrinationis
exspectatur arbilrium. Defuucto igitur Laurentio, nostrae taedium, de aeterna palria invicem loquendo.,
Ecelesia3 Mediolauensis episcopo, sua nobis relatione "relevemus. > Denfque studiosissimus pafer Gregorijis
,clerus innotuit in electione se filii nostri Gonstarilii., tandiu penes Mauricium iraperatorem suggestioni-
diaconi sui, unaninjiter eonsensisse. Sed quoniam bus suis imminuit, dpnec post multorum annorum
cadem non-feifsubscripta relaiio, ne quid quod ad curricula magnus Anastasius in fhrono proprio red-_
cautelapi pertinet omittamus/idcirco hujus praecepli' deretuf. Cui eongratulaliundus rescripsit, dicens. i
micto'ri'ale-suffttllum , Genuam te proficisci necesse « Gloria in excelsis Deo ,'el in terra pax hominibus
est. Et quja Jllic multi Mejliolanensijim eoacfii LanV fionae ypluptatjs, qnia magnus ille fluvius qui quon-
gpbariloriini barbaricajj^rjfafe consjstunt, eorum te dam arentia Antiochiaesaxa reliquerat, ad projjrium
roluntales oportet, cauvocatis eis in commune, per- alveum reversus, subjeclas et juxla positasvalles ri-
 m g/GREGORH MAGNI^iTA, AUfiT. JOANNE DIAGONO.Llg, IV, 490
tantiim jnjustitiam §e& et
gat, ut ujjjjjn trjgp.simjjm,*jaliud^exagesimum, aliud j__pleyjssp-remjssius, npn |am
vero eentesimum ferat fructum. » (Lib, v, ep.?>$.) contumjaciam ffaternitatig tuae cognoscas, adjiiyante
26. Hadrianum, TJhebfjnaecivitatis epjscopjjjn, a Dominp, seyerjus puuiendam'. PraefatumyerpTIadria.
Joanne priniaeJustipianae, et alterp Jpanne, Larissaeo ntjm, fratr.gjn ,et coepiscop.ura nostrum, ex lua sejir'
.episcopis,jnjusfe jdeppsitiim,p.on solujn sedi proprios * tentia, ut .diximus, neguaquam canpnibiis neque
reddidii, yeruni etiam ipsijis ecclesiam Romano jure legjbus shbsistente. damnatum, in .suum lociirn atque
. defendeiis, a Larissffii episcppi -pptesfate subduxit^ ord.inem reyerij, Christp comitante, di.sppnimns : -ut
inler caitera dicens: «Ha,drianuni epjscopum repe- nec illi fr.aternitafis -tuae npceat contra justij-isetra--
rimus. et tjio .contra s.aeeitfotales mpres pdip IabpT mitfe.mprplata' sententia, nec charitas tua prp pla-
rasse, etnullo jure.Becu.niariis in causis eum fra- canda futuri indjgnatipne judicis incprrecta rema.
jterijiialis fjiae .condemnatiim fuisse sententia. Quia neat. j>^Ljp. III, ep. ,6.j
igi.tur ef ab anfefatp Joaniie,, pjimaeJusfiuianae cpis- 27. Hmc est qupd, pxceptis crimiriibus, ti.eminem
,copo, cpntya Jus .canonesque 4pPQsil,us, hpnpris sui sa.cefdpfum GTegorjus. depo.nebat, imp -pro .qualilaT
gradu parei.e »pnpp"tuit,_insua ^e.umreformari ,ec- tibus delictoruin venialifer cpnimunione privabat;
elesia, atqu.e in prppriae dignitalis ordinero xlecreyi. Unde Jpanni, episcopp Callipplitanp, ppst ali.qua scrj.
pius revocari. Et .eum pp.prtuissei; jte exLepDominici \j^ betis, ,ait: \ Matriculam quam frater et coepiscppus
co.rporis communione privari, quod, admonitipne noster Andreas, Tarentinus fepiscopus^fecit fustibiis
saiiejas mejnpriae de.cesspris jnei ppnfempta, _per castigaj1!,quamvis exindfe post ocU) menses hanc
_qu.ameum .ecclesiamgue ,ej"us de iuae jurisdicfiojie obiisse non -credamus, tamen, quia eam contra nrp-
pplestatis exemit, rursus ip ,eis aliquid Jjbi juris ef, ppsiti sui brdinem hujusmpdi fecit ^affligi, dupbus
ditionis seivare praesumpseris, lamen .nos hujn.anius hunc jnepsibus a jnjssartim "solemnitafesuspende, ut
jlecerneijtes, cpmmunionisque tibi sacramenlum in- yej Jjaec cum yjefeciindia? qualem -se fle cseterp ex-
jtferiiii conseryantes, decernimus ut fraternitas tua hibere ppssif^ instituat. | (Lib. III, ep. 46.)
ab eo,ecclesiaque,ejus omnem antehabit-esuaepofes.- 28. Si quando super sacerdpfum crijninihus erat
talenj jurisdictipnis abstineat-, ,e,tse.cundunj scripttj- aliquid venti.landiiin, curo sumnia jiistrictjone, gt&n*
decessoris.npstri, si qua causavel fidei.y.elcrirojnis dique caufela Gregpriijs uniuscujjisque capjfuli jnp^
vej pecuniaria, adversus praefatum Hadrian.um con- dtilos qusei^ens, sententiam suam nj.agjs difjicultet
_acer>lofemnostrum potuerit evenire.; vel pereos qui (quam facilj.t.erpfomulgabat. Uiide jNatali, Salonjtano
nostri sunt yel fuerint in ufbe regia -resppnsales, si iepiscopp, scribens, ait: . Cum cuncta negptia, inda-
metiiocris est qu_aeslio, cognoscatur; vel hjic ad gandffi sollicitudine veritatis indigfeant, tum quae ad
apostolicam sedem, si fesj ardua, deducatur ; quafe- £i fjejectioneni sacerdptalium pertinent graduiim, sjnil
nus npslrae audientiae s.ententja xie.cidatur. Quod si districiius trutinanda; in guibus non tam jlehumanis
cpntra haec jquae staluiin.us, qtipllbet ^teinpore seu copslitutis quam de .divina.quodain modo benedicfjo-
qualibet bccasipne vel surreptipne yenire |entayeris, , nis refragatione tractatur. Nuntiafiim sijj.uidemijpbis
sacra te s.cias cpmmunipne priyatuni; ne.c ,pa,mte, est FJoreriliuiji, Epidauritapae dyitatis gpiscopji,m,a
exeepto ultimp yitae ,tusetemppre^ nisi cpncess.a R6- .quibus.dani fuisse -in' cjajjsiscijniinalibus accusafum,
"roani poiuificis decerninius jjfssione recjpere. Haec et, nulljs canpnicis pi-pbationibus exquisitisj nec sa-
enim conspna sanctis PaMb.usdefinilionesanciyim.us, eerdotalis consilii praeyeiijent.fejij.dlcjp,,euin hojioris
,ut qui-sacris hescit obedjre canpnibus, nec sacris pflicio npn jure,' sed auctpritale deppsitum. Quia ergp
adminislrare vel cpmmunionem capere sit .digniis nonpofestqjaemquamanepiscppatusgt-adu, nisiJustjs
altaribiis. _»(Lib. m^ep: 7.) ". ex causis, poncoirs safeerddtumsumnioyere senlenlia,
Jtem Joanni, ebiscopp primte Justinianae : ,tPost hortamur fraternitalem yestram ut praefatumyirum ex
Ibngastribtilalibnes quas Hadrianus Thebanaecivitatis eodem in qjjoddetrususest .ejici faciatis exilio, cau-
episcopui, a consacerdolibus. suis yelutab hostibus samque ejus episcopiili disceptalipne perquiri; et si
nerfulit, in Rdmanam civitatem cpnfugit. Et licet i.nhls»iii guibus accusatur canonica fuerit proljafjone
adyersus Joannem, Larissaeumepiscopum, 140 eJusP', cohvictus, canonica proeuldubio est uitipjieplecjen-
fuisset prlma .suggestlo, non ab eo in causis pecuniij- dus, ,Qiiod si alias quani de eo aesfimaliiiii,est synd-
riis_, reservalts legibus est judiealum -: tamen post dali.fuerit inquisitiprie ebmperturo,-necesse est,'iit et
haec magis .contra pefs.onam frafernitatis. "tuae, a qjja criminajoresijusli districtionem juris .exhprreaiif, et
, ipn juste se a sacerdofii gradu flagitabat esse ,de- incriminatp .innocejitte suaeservpntur illjbata sjjffra-
jeclum, grayissime jque/ebatur.'! Et infra : «JQuad gia". Execulionem yero anlefati negotii' Anlonino,
yefp, ,in.quit,'ad pras.eps aftlnet^ eassatis prius"atgue subdiacono nostro, ex nostra" prjeceplione mandavi-
ad nihilpmjedactis prjsdictae.septe.ntiaetute decfefis, mus, 141 Ouatenusejus jnstantja, eiquae sunj legib.us
ex beati Pejri aposlolorum -principis auctorjtate de- canonicis'Jijacita decerhantur, .et decretaj juyanfe
_cernimiistriginta dierum spatip saera te coinmumone Ppminp? niancipjenttir effectui. > (Lip. m, ep. 8.)
"jirivatum, ab omnipptenie D.eonpstro tahti"excessus Item ConstariliOj episcppp Mediolanensi :' . Re-
veniam,cum(su,mmappenitentla ac lacrymis exprare. lectis eplstolisquasadnps.^per Marinianum latorem
Quod si hanc senleniiam nostram te cpghoyeris im- jra^entiuiB transnilsisiis, |fatani hpjiisspilicituflineiu
» Varie legjlur hpc -jpmen, fn Jteg. B. MariaeParis;, et Bigol., per Marinum. hi ^vjilgatis
' "--.-... .... Marianum,
_^_.-.„ ,per ...^..... ..
yel, .ciim M
Co^lb.,per aurpium. ."'";''
 191 S. GREGORII MAGNI ViTA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. IV. 132
vestram fuisse rescripsimus, quod ea quae ad nos de. A tentia recitata est. Quod si forte haecsolemniter acla
fralre et coepiscopo noslro Pompeio, qui adhuc a no- non sunt, neque causa"prohata festquceexilio vel de-
his ila esl nominandus, pervfenferunt, dissimulare positiorie digna sil, in Ecclesiam suam modis omni-
miniine perttilislis. Sed qualis Jfuit in requisitlone bus revocetur. t (Lib. xin, ep. -43.)
eura, si lalis fuisset in discussibne sublilitas, nihil ex 29. Auetorilatem quoruriilibef summorum pontift-
hoc quod de eo diclurii est fuisset arabiguum, sed cum Gregorius auctoritatis suae magnitudine nulld
ulrum verum an essecompositum patuisset. Quia jam modo minuebal, quin polius muUiplieifer roborahat.
contra ipsuin dudum 3n Sicilia apud reverendae me- Et quamvis hiter culpabiles aiictoritatem siii priora--
moriae fratrem nostrum Maxiniianum, episcopum, lus agnosceret, tamen inler insontes episcopos se
talis qusestio, ut cogr.ovimtis, mota est. Sed quia causa praebebat pforsus aequalem.,Quapropler Joaiini, Sy-
ipsins subtili oninino investigalione quaesitaesl, in- raeusano episcopo, inter caelera scribens"ait: i Quod
venlus estinnoeens, qui fuerat aecusatus in crimine. primas Bizacenus, a suis episcopis impetitus; se sedi
Nunc igitur, quoniam illa quas.conlra eum dicla sunt apostolicae dicit subjici, si qua eulpa in episcopis in-
noii sub illa qua decuil dislriclione qusesita sunt, et venituf, nescio quis ei episcopus subjecfus non sit.
gesta quaeexinde apud fraternilatem vestram confeeta Cum vero culpa non exigit, omnes episcopi secun-
sunt, neque ad condemnationem neque ad absolu- *1 B dumrationemhumilitatisaequalessumus.. Etcaetera.
tionem ejus probantur posse sufficere, non levis res (Lib.ix, ep. 12.) !
agitur ut incaule vel in transeursu debeat definiri. ltem in libro Regulae Pastoralis : « Liquet, inquit,
Nam graveestsatiset indecensut, in redubia, certa quod omnes homines natura aequalesgenuit, sed va-
dicatur senlenlia. Et haecquidem gesta essepoterant rianle meritorum ordine, alios aliis culpa postpbnit.
ad.deflniendum idonea, si accusati ea confessio se- Ipsa auterit diversitas quaeaccessit ex vitio divinoju-
queretur, si tamen eamdem confessionem sublilitas ,.< dicio "dispensatur, ut quia omnis homo aeque slare
cxaminis ex pccultis eliceret, et non affiictio velie- non valet, alter regatuf -ab altero; Unde cuncti qui
niens exloiqueret, quae frequenler hoc agit ut noxios praesimt non in se debent potestatem ordinis, sed
se fateri etiahi cogantur innoxii. Nam postquam prae- asqualitatem pensare conditionis, nec prasesse se ho-
fatus episcopus, ut dicitur, cruciari custodia, crema- nhnibus gaudeant, sed prodesse..Antiqui etenim Pa-
rique fame se asserit, scire debetis, si ita est, utrum tres noslri non reges hominum, sed pastores peco-
noceat,- si sic fuerit extorta cpnfessio. Nunquid rum, fuisse memorantur. Et cum Noe Dominus,
quando sententiam .tales causte suscipiunt, et ad filiisque ej'us, benediceret, dicens : Crescite, et multi-
sedem apostolicam appellatur, non et persona quae plicamini, et repiele terram; protinus" adj'unxit : Et
judicatur praesensest, ut districtissime atque ab omni Q C terror vester ac tremor sit super cuncla animantia
latere veritasrequiratur, ut tunc, si debeat"hecne terrm (Genes. ix, 7.1 2).- Quorum terror ac tremor,
manere, -sfententia decernatur? Necnon et si prae- quia esse super animalia terrae praecipitur, profecto
dictus episcopus ad sedem apostolicam appellare yo- super homines esse prohibetur Homo quippe brutis
luerit, causa ipsius interiuset cum omni est dili- animalibus, non autem hoininibus caeteris natura
gentia perscrutanda? Et ideo poslquam persona "praelatus est: et idcirco ei dicitur, ut ab animalibus,
absens est, et gesta quae ad nos transmisistls," nobis, et non ab hominibus, timeatur. Quia contra naturam
sicut praefati sumus, idonefesatisfecisse non videntur, superbire est, ab aeauali velle timeri; et tamen ne-
1 lemere aliqttid de episcopi pei-sona decernere, nec cesse estut rectores a subdilis limeantur, quando ah
debemus nec possumus : ne, quod absit, reprehen- eis Deum minime tiraeii deprehendunt, ut humana
-sibiles inveniamur in nostfis, quibus aliorum jure saltem formidine peceare metuant, qui divina judicia
coinpetit retractare sentenlias. » (Lib. x, _/.. 29.) iion formidant.Nequaquam tamen praeposili exhoc
Iterri Joanni defensori post allqua . t Quia, inquit, qutesilo limore superbiant, iri quo non suam gloriaro,
Stephanus, episcopus, in odio suo quoedamficta, et sed subjeclorum juslitiam, quaerunt. In eo enim quod
de falsis se.capitulis accusatufn, neque.aliquiS ordi- n.etum sibi a perverse viventihus exigunt, quasi non
nabililer factum.sed injuste se Ssserit condemna-]D hoininibus, sed animalibus dominantur, quia vide-
tum, diligenter quaerendum est primp si. judicium licet ex qua parte bestiales sunt subdili, ex ea debent
ordinabiliter est habitum, si.aliiaticusatores, alii tes- etiam formidini' jacere substrati. Sed pleruraque
tes fuerunt. Deinde causarurri. qualitas est exami- ffeetor eo ipso quo caeteris praeemihet, elatione cogi-
handa, si digna'exilio, vel deposilione fuit; autsi eo tationis intumescit. Et dum ad usum cunela subjai
prassentequi accusatus est, sub jurejurando contra cent, duinad votum velociter jussa complentur, dum
eum lestimonium dictum esl; si scriptis actum est, omnes subditi, si qua bene gesla sunt, laudibus effe-
- si runt, male geslis autem nulla auctofitale conlradi-
ipse licentiam responderidi et defendendi se habuit.
Sed et de personis accusantium ac lestilicantium cunt; dum plerumque laudant etiam quaerepro. are
subtiliter quaerendum est, cujnsvitae, cujris condi- debuerant, seductus abhis quaeinfra suppetunt, super
tionis, cujusque opinionis, aut neinopessint, aut ne ' se animus tollilur; et dum foris immenso favore cir-
forle aliquas contra praefatum episcopum inimicitias cumdatur, iutus veritate yacuatur, atque oblitus sui
_.habuissent; J42 et utriim testimonium ex audilu in voces se spargit alienas, talemque se credil qualem
dixerunt, aiufcerte sescire speeialiter testatisunt; si fpris audit, non qualem inlus discernere debuit. Sub-
Scriptis judicatum est* et partibus prae.sehlibussen» jectos despicit, eosqhe aequales siht naturie ordine
 195 S.'GREG0R1I MAGNl VITA, AUGT. JOANNE DIACONO.LIB. IV. -•_.' IU
uon agnoscit; et quos sorte 143 ;potestatis excesse- /(i humililatis custodiam sequales se ipsis fratribus qui
rit, transcendisse se etiam vitae meritis eredit. Ciro- corriguntur;agnoscant, quamvis plerumque etlam
ctis seaestimatamplius saperequihus se videlamplius dignum est ut -eosdem quos corrigimus tacita hobis
posse. In quodara quippe se coustiluit culmine apud cogitationepraeferamus. Illorum namque per nos vitia
semetipsum, et qui aequa caelefis naturae conditione disciplinae vigore feriuntur; in his yero quae ipsi
constringitur ex aeqUocscteros respicere dedignatur ,j Committimus nfe verbi quidem ab aliquo invectiohe .
sicque usque ad ejus similitudinem ducitur de quo laceramur. lanlo ergo apud Deum obligatiores su-
•
scriplum est: Omnesubttme videt, et ipse est Rex su- mus, quanlo 144 aPu<lhomines inullepeccamus.- »
per universosfilios superbim(Job. XLI, 25). Qoi sih- Etreliqua. (Reg. Pastor. p. n, cap. &.)•_ "- -
gulare culmen appetens, et socialem angelorum vilam 50. Hac GregOrius aequalitate servata, Romano^
despiciens, ait; Ponam sedem meam ad Aquilonem, defensori Sicilioescribit,.dicens : « Pervenit ad nos,
et ero similis Altissimo (Isai. xiv, 13). Miro ergoju- quodsi quis conlra "quoslibetclericos causam habeat,,
dicio inlus foveamdejeclionis ihvenit, dumforisse despectis eorum episcopis, eosdem clericos in tuo
in culmine potestatis extollit. -Aposfataequlppe an- - facias judicio exhiberi. Quod si ita est, quia valde
*' '
gelo similis effieitur, dum homo hominibus esse si- constat esse incongruum, hac tibi auctoritate prae.ci-
milis dedignatur. Sic Saul post humilitatis meritum,";Bpimus ut hbc denuo facere non praesuroas; sed si
in tumorem superbiae culmine polestatis excrevit. Per quis contra- quemlibet clerieum causam' habuerit,
humililatem quippe praelalus esl.ef per superbiam episcopum ipsius adeat, ut aut ipsecognoscat, aut
reprobatus, Domino attestante, qui ait: Nonne cum certe ab ipso judices deputenlur. Aut- si «b hoc for-
eitCs parvulus in oculis tuis, caputte constitui ihtri- tasse ad arbitros eundum est, partes ad .eligendum
iubus Israel? (I Reg. xv,<17.) Parvulum se prius in judicem ab ipso executio deputala compellat. Si quis
Etiisoculis iiderat, sed fulliis temporali potentja jam yero, vel clericusi vel laicus, corilra episcopum cau-
se parviilum non videbat. Gaeterorum' namque com- sam habueril, tunc te interponefe debes, ut inter eos
paraiioni se praeferens, quia plus cunctis poterat, aut ipsecognoscas, aut certe,"teadmonente, sibi ju'-
'roagnunr se prae omnihus aestimaba'!.-Mifo autem dices eligant. Nam si sua. unicuique episcopo juris-
-modo, cuin apud se parvulus; apud Beunvmagiius; dictio-non servatuf, quid aliud"agitur, nisi, ut per
cinh vero apud se magnus appaf uit, apiid Deum par- quos ecclesiasticus custodiri ordo Uebuerat, confun-
vulusfuit. Plferumque ergo dum ex" subjectorum datur ? . (Regist. lib. xi, ep. 37.) • - -
alfluentia animus inflatur, -iu luxum supefbiae ipso 31. Sicut convictum de crimine sine vindicta cano-
"
potentiae fastigio lenocinante corrumpilur: Quam vi- i-iea Gregorius lieminem relinquebal," sic nimirum
delicet potentiam bene regit, qui et tenere illarn no- CI falsarium delaforem regulari tramite puniebat. Unde
'yerit, et impugnare. Bene hauc regit, quiscitper Anthemio",subdiacono sciibens, ait : < Cum fortius
iliamsuper culpas erigi, scit et cum illa caeleris punienda-sint crimiua quae insontibus etmaxime sa-
pequalitate componi. Humana etenim mens plerum- cris ordinibus ingerunluf, quam silis culpabilesomn.es
"qiieextollitur, eliam cum nulla polestate fulcitur : -qui in causa Joannis diaconi resedislis, altenditeut
~quanto magis in altum se erigit,' cuirise etiam pole- Hilarium, criminatorem ejus, nuhVex defiisitiohe
Btas ei adjungit? Quam tamen potestatem rpcte vestra poena veniens castigaret. Nec,illud ad excusa-
.dispensat,-*qui sollicitenoverit et assumere ex illa tidnem vestram esse efedatis idoneuni,' quod vohis,
quodadjuvat, etexpugnarequod.tentat,et aequalem quasi judicare volehtibus, solus frater et coepiscopus
secum illa caeteris cernere, et tamen se peecantibiis noster Paschasius dicitur distulisse. Nam si zelus in"
T^eloultionis anteferre. Sed hanc discretionem plenius vobis rectitudinis viguisset, facilius uhi a multisra-
"iagnoscimus; si pasloris primi exempla cernamus. tionabiliter suaderi quam multi ab uno poterant sine
"Petrus namque, auctnre Deo, sanctae DeiEcclesiae caiisa differri. Quiaergotantae nequitiae maluin sine
'
principatum lenens, ~kbene agente Cornelio, et sese . dignanon debet ultione transire,.suprascriplira_ ira-
ei humiliter prosternente iramoderatius venerari re- trem nostruin- Paschasium vblumus admoneri, ut
'
cusavit, seque illi similem recognovit, dicens : Surge,..D eumdenf Hilarium prius subdiaconii, quo indignns
ne
" feceris; etego ipsehomo sum.(Act\ x,.26). Sed, iungituf, privet officio, atque verberibus publice ca-
cum Anahlaeet Sapphfraeculpam reperit,^mox quanla stigatum faciat in exsilium deportari, utnniusposna
"potentia super caeteros excrevisset ostendit (Act. v). multorum possit esse correctio. Cujus si iorte lenita-
"Verbo hamque-eoruin vitam perculit, quam spiritu tem diaconi sui adhuc opiriio lacerata non commoyet,
perscrutante deprehendil; et summum se intra Eccle- el in hoc quod non credimus torpensexstilerit, expe
siam contra peccata recoluil;" quod, honoresibi ve- " fientialua liaec qu_3diximus faciat, et deillius nobis
hementer imperiso,- corani benfe agenlibus fratribus neglectu renuntiet. > (Regist. tib. xi, ep. 71.)
uoii agriovit. Iliic auippe communionem aequalilatis Idcirco Gregorius non probantem quod obj'ecerat
meruit sanctitas.aetioniSj hic zelus ultionis jus ppe- subdiacbnum officio jubet privari, quia, juxta cano-
ruit potestalis. > Et paulo post : « Sed cum delin- nicas Patrum senlentias, qui.calumniam illatamnon
' quentessubditospraepositicorrigunt, restat, necesse prohat poenam debet incurrere, quam, si probasset,
est, utsolliciteattendaut,quatenus perjisciplinaede- reus utique suslineret. Ac per hoc quiasubdiaconus
biluui. culpas quidem jure potestatis feriant, sed per crimendiacono probarenoiipotuit, quoniam imposi-
 m -S. GREGORII MAGNI VltA, &UCT. JOANNE DIACONO.IlB, IV. 196
iionem iriaiftisqua earerepotuisset nonljabuit, noii A. continentiam sictit consueverant antej percipiant.
sacerdotio, sed officio caruit, et tanquam revera in- Clematium-vero Jectorem similiterbenignitatis- intuitu"
famis meruit verberibus casligari.- Nam cui cum tribus in ofdinemlpcumque suumrevocandumesse constituo.
testibus veluli laico erimeh quodlibet approbatur. Quibns eliam oranibus.,-id est Paulo Diacoiio. Euphe-
non est mirum quodobjecit dum probare noh' sufli-. mio . .Thoma., atque Clematio commoda sua.seciui-
cit,- si cofporali infamiae, queihadmodum laleiis. ex dum locum et ordinem, in qua quisque eorum est,
|uris similitudine subjugatur; Quod enim-esset dia- siGut solitus eral accipere, a praesgnli indiciione fra-
cono graduin amittere*. hoc fuit subdiacpno famoe lernitas vestra sine aliqua studeai imminutione prae-
pleniludirie caruisse.-, L bere. J (Regisl. lib. v, ep. S2.)
- 32.€rimina .semel audita Gregorius indiscussa 3.3. Consuela clerieorum'. stipendia nullis quarum-
iiullompdopra_ter.bat, efiamsi accusatus,>cum aecu- libet aegriludineih occasionibus miseiicordissimus pa-
satoresuo redisset in gratiam. Quapropler universis ter Gregorius retrahebat; Unde Candido , episcppo
episcopis Corinthi scribens, ait : . Desiderii nostfi urbis veteris, scribens, ait_: cCum percussio corpo-
est ad concordiam redigerediscordes, et 145 unitos ralis, utrum pro purgatione an pro vindicta contin-
esse in gratia eos, quos divisos ab alterutra dilectione gat, Dei in hoc judicium ignoratur, non debel a nobis
^yoluntatis facit esse diversitas. Scripta igitur frater- B addi flageliaiis afflictio , ne nos culpae, quod. absit,
nitatis ,vesfra3 relpgenles. agnovhnus quod ii qui offensa respiciat, Et quia pnesen.ium iator Calum-
contra Hadrianum fratrem et coepiscopum noslrum niosus, pro hac percussione quam sustinet, consueta
aliqua dixerant modo, cum eodem episcopp in amici- sibi commodaab Eccle.ia vestra assefit denegari,
tiam convenissent, et magna nobis ad praesensjacta idcirco ifralernitatera tuam 1'4S praesentibus horia-
est de eorum -uriitale laetilia; -Sed quoniam ea quae mur epislolis,- quatenus nihil .eum ad percipienda-
dicta sunt indiscuss.a remanere non palimur, sedis quae consuela suut h_ec aegriludo debeal impedire,
jiostrae diacpnum ad ea inyestiganda dirigimus, quia quia diveisis in Ecclesia militantibus varia, sicutnp-
nuntiati nos facihoris qualitas yehementer impellst ut sli, saepe conlingii infirmitas. Et__ihocfuerinl exfem-
ea quaeaudivimus dissimulare nullatenus debeamus, plo deterriti, nullus de csetero qui Eeclesiae militet,
praesertim cum accusatores et jaccusatum inter se polerit inveniri; sed secundum loci ejus ordinem,
fecisse gratiam indicastis. Hoc npbis necesse est sub- -queeque ei, si sanus esset, poterant ministrari, de
tilius perscrutari, ne forlasse eorum sit comparata ipsa exiguitale qiia3Ecclesias potest acciaere frater-
coiicordia": quae si, quod absil, non ex charitaie, sed nilas tua divini conterapialione judicii -.grotanli prae-
i expraemio facta consliterit,majori hoc emendatione befe non desinat. i (Regist. lib. n. ep. 8.)
plectendum est. Nara nos qui canonice, revelante n 34. -Episcopotum venerabilium factas propriis cie-
J)eo, mala, si quidem vera sunt, resecare praece- ricis sponsiones Gregorius appstolicae sedis auctori-
denlia feslinamus, commissam postmodum culpam tatibus roborabat, Unde Joamii, Panormilano epi-
sine vindicla nulla ralione- dimittimus. t (Regist. scnpo, -scyibit,dicens : «Implenda semper sunt po-
lib. m, ep. 39.) ,* slulanlium desideria, quoties iUa poscuntur quae a
Item Joanni, episeopo Corinthiorum post aliqua : ratione npn deviant. Et ideo, quia quiEdamcapitula
«Paulum, inquit, Diacdnum, latorfem praesentium, ,quae servaturum le clericis iuis peteniibus promisisri,
quamvis culpa sua vehenienter confundaiatque re- hostra ab eis postulafur auctoriiate tifmari, fralerni-
- darguaf quod, deceptus promissione, ab accusatione laterii tuam his hortamur afiatibus, ut ea" quae prae-
nuper deposili quondam episcopi sui destiterit, fet sentiai scripta continent sine aliqua debeat refragatio-
cupidilatis studio silere contra animani suam potius ,ne servare. Primum, ut de redilibus Ecciesiae quar-
^juam prodere vera consensit, tainen, quia plris hos lam iri iritegro portionem ecciesiae tuae ciericis, se-
esse convenit pios quam districlos, "hanc ei culpam .Gundummeritum vel officium sive laboreni suum, ut
ignoscinius, atque eum in ofdinelocoque suo reci- ipse unicuique dare prospexeris, sihe aiiqua debeas
.pienduni censemus. Nain ei a tempore prolatae sen- praebere tarditale. De hoc vero quod ex iidelium .6-
tentiai afflictionem quam pertulii, credimus ad vin- blatione accesserit, id est quartam paftem in solidis
dictam hujus culpaeposse suificere. Euphemium ve- vel cellario, eis juxta pristinam consuetudiriem_dare
ro atque Thomam , qui pro deserenda accuratione non differas. Reliqua autem omnia mobilia in tuare-
sacfos ordines acceperunt, eisdem ordinibus privaios tineas potestate; immoMia cuiieta ecclesiasticis-re-
esse, atque ita sicuti sunt depositi, volumus pernia- ditibus aggregentur, ut muiliplicata quantitate, cle-
'
nere; nec miquam eos sub qualibet excusaliojiis ricorum tuorum usibus, foeo largiente, proficiant.
specje hi sactos ordines revocari decerriimus. Nam Tabularfum autem, una cum "consensu seniorum. bt
nimis indignum, et conlra ecclesiasticae reguiam di- cleri, memineris ofdinandum qui annis singulij ad
suas de-
sciplinae est,.ut honore quem. non ex merilis, sed amp.uiandam fraudis suspicionem solemniler
.vero tempore
pro SGelerisproemio percepere, funga.ntur. Quia ta- beat fationes exponere. Vindemiafuni
nien pius "misericordisequam districtae nos convenit idem clerus emeudi vinum de possessionibus eccle-
veBderidnmest,
operahi dare justitiae, eosdem Euphemium atque siae fuaead justa pretia, in quautum
Tiioinani, in ordinem locumque tantummodo , unde remedium coiisequaluf. iifem satis cbntfa ralionem
ad sacros ordihes promoti fuerant, volumus fevoca- esl, ut, qtiod potesl exlfaneis veinmdari, cleficis,
ri, et cunctis diebus vitae suae eorumdeni locorum dato pretib, denegetur. Possessioiies igltur, yel si
 197 S. GREGORlf MAGNI VffA AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. IV. 198
qua sunt alia eeiclesiasticdjhri competentia,- et ab _idonensis EGclesiaepresbyterum, a vobis fueratit de-
extraheis indebite detirierituf, cuni oinni.studio ser- . putalif negligentes veritatem. opinioni crediderunt,
: vata civilitate, in jus ecclfesiaevtuiae feparafe festihtf.- et credere districte profitenti noluerunt: maxime
lit negligens in aliquo videfi hdn-valeds. Si quid ve- cum aGCusatoresipsius a Marcionistarum quam mfe-
ro de quocumque clericd' M aufes tuas perveherit,' morabant haeresim, unde eum reum raoliebantur ef-
quod te jusfe possit offendefe, facile noh efedas,- nec ficere,- interrogati quae-esset, nescire se manifesla
ad vindictam te res accendat incognita; sfed,pfaesen- professioneresponderint. Ex-qua re evidenter agnd*-
tifius ecclesiae tuaci senioribus,diligeriter est vfefitas scituf quia personam ipsius sine Dei respectu. non
perscrutanda, el tiinc si qualitas rei poposcerit,- ca- juste, sed contra animas suas sola gravare voluntate
ridmca "districtio ciilpasferlat delinquehtis. Haec ila- tantummodo voluerunt. Nos itaque, faclo concilio,
qiieoirinia slc sollicife ac mahsufete studii tui sit cu- sicut- gfestorumapud nos habitorum tenor ostendit,
stodire, qualenus nee tu pfoihissionis tuae videaris cuncta quae erant necessaria- subtililer p.erscrutantes
immemof fexstitisse,riee illi justam tonffa te dccasio- ac tractantes, quoniam in nullo antedictum presby-
hem inveriire valeaht miifmurahdi. . (Regist. libi terum reum invenire. potuimus, praecipue quia Iibei>
xui, ep.M.) lus .quem delegatis a. vobis -judicibus obtulit rectte
Item Maximiano, Syracusano episcopo".post pau- Bfidei per omnia sinceritati concordat,-. eapropter eo-
ca : . Cogndvimus de ffeditibusEcelesiae rioviter ae- Tumdemjudicurareprobantes sentenliam, nostra-eum-
quisitis canonicairi-dispositionem quartarumminime delinitione.catholicum. et abomni liaeretico cfimine
provenire, sed fepiscdpdslocoriini taihfumihododislfi- liberumcsse,Christi Dei Redemptoris npslri miseri-
biiere quaftaih antiquorurii redituum, nunfe vero cordia «t gratia revelante,- denuntiavimus,i» (Lib. Vi,
quaesita suis usibiis retinefe. Qiiamobreta-pravairi ep. 15.)
subintroduclahi cdhsuefUdinfe_-i 1
fratefriitas tua viva- •Item Mauricio impferatoTipost pauea : . Releclis
citer femfendarefestinet, ut, sivfe dfepfaelferitisrediti- in cohcilio quae contra Joannehi, ecclesioeChalcedo-
iras, sive de liis quae noviter dbvenefe; vel ijbvehiferi- nensis presbyteruni, acta sufit, «imul fetserie judicali,
.tibiis, quafta sectindum distfibutiohfeui cahohicani iriaj'oiem illum injustitiahi sustinuisse cognovimus",
dispfehsfe.ur. \t_fj Incoiigfuum namque" est iiham quippe quem clamantem se atque monslraritem esse
eamdeinqiie Ecclesiae Shbstahtiarn -duplici quodam catholicum,noh featus culpa, sed diu accusalio in-
mddb"jiire ceriseri, "ic^est usurpatiohis et canonum.- >' "certa cohtfivit; in tantum, quia accusatOres ipsius,
- - Marfcioni-tafiim quam niemorabanl hsereshh hescire
(Lib. III, ep. 11.)
55. Ah alijs episcopls commiiiiiune piivatos fif e- se apferta fesporisione professi "sunt, etqui iliicO in
gorlus coihmufiioni pristihae fefdfiriabat. QiiapfPpter G judicii fuerant limirie repellendi in accusalidne' fejhs
Magno, pffesbytei6 Mediolanfehsisecclesiie,"scfibens, iricefti perriianere pefmissi Sutit. Sed, he dicta eilin
ait: i Sieut. exigehle culpai, dighfeqiiis a sacfanierilo 3.4S saiterif iaceraffe pbtuisset dpinib, libfelluihfidei
communionis abigitur, ita insonlibus nullo inddo bbtulit, in quo sfepateiiisSrostehdfeffetidfeirettae pfo-
taiis irrogafi debet vindicta.- Corripefimiis slqiiidem fessoffemsfuduit et sequacem. Sed hurifca sanctissi-
quod Laureritiiis, quondam ffatfef et eeepiscPpus iio- ino Joimne, ffatffe etcoepiscopo noSifb; judifces de
ster,' nullis ie -culpis fexstantibus commuhione pfiva- pulati, inj'tiste ac irratlbnabiliter-hegligentes, dum in
vefil, ideoque liujiis pfaeefej)tinostfi aucloritate mu- ejus se nisi siiht occupare gfavariiiife,' se poiius re-
nitus, bfficiunituum secufus pferage, et coihmunio- pfeiiehsibiles bstenderunt. Namhullus aimbigit irifi-.
neni sinfe aliqua sumerformidine. t {Lib. m, ep. 26.) delitaterii esse, fidem fidelibusnon haberfe. »(Lii: vi,
* 56."
Purgantes se a cfimiiie ciyuslibet liaeresis Gre- ep.. \ 6.). .
gorius hbn soliini fecipiebal, Imo eiiaih" catholicos iiem Nafsi cdmitide ebdein post alia: «'Be Joanrie
declafabat. Uiide Joaniii,'Conslahlihopolilaho epi- vero pfesbyiefo iognoscite quia illius causa pef syu-
scopo, scribit, dicens: tSicut liaerelicoriim praviias odum deci.a fest, in qua aperte cbgriovi quia ejus
zelo reetae fidei cbmprimerida,-ita verae. confessiohis advefsarii eurii facefe haerelicuin vdluerurit, et ,diu
est inlegritas compleelenda. Nam si fcfedi fideliter ) conati sunt, sed minime poluerunt. J (Lib. vi, ep.
coriliierili Ufespicitur,cimctbfum in dubium fides ad
duciluf, atqtie fefroresex iricauta distrietione morli Item Athanasio, presbytero de isauria: t Sicut de
feri genferarilur; eliiinchori solumj efrantes oyesad eis qups ab unitate EcclesiaeIisereticaepfavitatis ef-
caulas "minime-Ddmihifcasfevbcahtur, sed etiam in- ror abscidif affligimur et dolemus, ita his"quos intra
( tus posite ferlhis denlibus laniandae crudeliler expo- sinum suum catholicae.fidei professio cohtinet con-
| hunluf. Hoc ergb subtilitef, ffatfei'i-harissline, per- gaudemiis; et ut pastbfali "soilicitudirie iliefiini hbs
pendatnus, et sub pfsetextu liaefesis affligi quempiam oporlet inipietatibus-obviare, siepiis eorum prdfes-
veraciter profiteritem fidfemcalhOlicam hoii sinamus, sionibus corigruit favofem impendere, el siricera esse
-nfe, quod absii, haefesifhfieri iub emendationis.ma- quae sapiuiit deciarare. -Aiqtie ideo, dum tibl Alha-
gis speciepefmittamus. Valdfeauterri ifati suinus, cur nasio presbytero mdiiasterii sanctiMilae, ciii est vo-
ii qui ih causa fidei judices feohtra Jdannem, Chalce- "cabulum Tahnacp, quod in Lyeaoriia esl pfbvincia
a In cod. epistolarum legitur, Marcianistarum. Verum ootima est lectio 'Mdrciohistdrum , ut eliam inutii-
Uiu&.innotis adhanc fepist. . - ,
 199 S. GP.EGORII MAGNI V1TA~AUCT. JOANNE DIAGONO,LIB.-IV.,' 20»
de his, de
conslitutum, contraria inlegrae fidei orla suspicio est, 1^. tionis stimulo, satisfieri yobis. veraciter
Remean.isau'emCas-
u. professionis tuae potuisset integritas apparere, ad quibus est dubi.etas, intendatis.
sedem, cui prassidemus, elegisti recur- torii nolarii mei edoctus relatione sum, frateruita-
Eipostolicam tem vestram ad me habere desiderium veniendi, si
rere, asserens etiam te corporalilef verberatum ali-
ac violenler fecisse. Et quanquam ea pronnssum fuerit quia "nullam molestiam sus.iiiebit,
qua Injuste
vi impulsionis fiunt canonum minime censura Hoc ego cognoscens, et oplo, et, suecensusardore
quae charitatis, invito ul ad me veniendi debeatis laborem
.fecipiat, et jure habeantur inlirma, quia ipse ea dis-. assumere :
solvit qui injustum' faleri compeS.il, sed magis illa quatenus pariler conferentes, quaevera et
et communiter lo-
esl suscipienda et amplectenda conlessio* qu:e ex Redemplori nostro [sunt placita,
monstratur volunlate procedere; sicul apud quamur, el modis omnibus teneamus. Ego vero, di-
spontanea satisfacere vobis
nos fecisse dignosceris. Ne quid tamen nobis^ambU vinae proteclionis gralia suffragante,
existere, sanctissimo Joanni, qtion- de quibus dubitaiis paratus sitm, et confido de pmni-
guum potuisset Dei nostri clementia, quia ita vobis satisfa-
dam fratri nostro ConslantmopT-litasi.a.civitalis ahti- polentis
ctio roea interius inhaerebit, ut nihil charitati yestrae
sliti, de te pravidimus scribendum, ut suis nos quid de caetero
actum esset epistoiis informaret. Qui .saepe a nobis possit anibiguum remanere.^ Nani illa quae
sanctissim-e quafuor synodi sapuerunt atque delinie-
admonilus, rescribens, innotuit quemdam cpdicem 1B
fuisse inyenlum quo plura continebantur runt, siculi praedecesSor noster Leo sanctissimus
apud-te ita -ea et nos sapimus, sequimur, ae tenemus,
haerfetica,etobhoc adversus dileclionem tuam fuisse papa,
commotuin. Quem qtiia ad nos studuit pfo satisfa- nec ab earum fide aliquo modo dissenlimus. Sedquia
hor-
ctione transmittere, priores ejus parles spllicila. le- pius persona praesens quam epistola satisfacit,
clionfepe_rcurrimus; et quoniam manifesta in eo hi-e. tor, dilectissiini fratres, ut ad me venire, sicul prae-
reiicae pravilatis.venenaTeperimus, ne denuo debuis- fatus sum, debeatis,-dummodo, ralione percepta, a
set legi, veluimus. Sed quia hunc te simpliciter le- concordia sanetae universalis Ecclesiae dissensio vos
' tanien certa sit vestra charitas
gisse testatus es, et ad amputaiidani ambiguaesuspi- nulla dissociet. Hoa
cionis maleriam libellum ndbis manu tua porrexisti quia vos et cum atfectu quo decet suscipiam et cum
persciiptum, in quo,iidem tuam ex'ppnens, omnes gratia relaxabo, nec aliquam vos vel quoscumque
generaiiler haereses, vel.quidquid adversus calholicas alios qui pro hac ad me causa venire voluerint, aiffli-
. professionis inlegritatem est, aperiissime condeiima- ctionem vel moJestiam_sustinerepermitto, sed seu ad
.sti, et cuncta quaesanclae quatuor umversales synodi consjmliendiim mihi cor vestrura misericbrdia di-
• recipiunt ie. semper recepisse ac reeipere, et quae vina compunxerit, sive, quod.absit, in ea vos durare
conderanaverunl condemnasse condemnareque pro- ,G dissensiope coniigerit, ad propria vos remeare
fessus fes; earo quoque synodum quceimperatoris Ju- quando volueritis, juxta promissionem meam, sine
sliniani lemporibus de tribus capitulis facla esl te et tesione vel moleslia relaxare curabimus. > (Lib. v,
, suscipere et cus.todire promisisli, el, prohibitus a *p. 5i.) .
nobis codicem ipsum legere in quo pestiferae virus 38. Severum, Aquileiensem episcopum,. caput tp-
fraudis innexum est, libentissime consensisti, repro- tius schismatis existentem, Romam venire compellit,
bans eliam atque condemnans oronia quaecontra ca- dicens : . Sicut gfadientem per devia, carpentem de-
tholicae fidei. inlegritatem in eo dicta vel latenter nuo reclum tramitem, tota Dominus aviditate com-
inserta sunt, uec eum te legere denuo promisisti: plectitur, ita demum de deserente cognitam veritatis
hae ratione permbli, postquam a etiam ex exprobati viam majori mcerore quam gaudio quo de conver-
a te libelli 5.40 pagina , fides tua nobis catholica, . tente Iaetalusfuerat eontristatur, quia minoris exces-
Deo custodiente, perclaruil, ab-omni te baerelicse sus. est veritalem non cognoscere quam in -eadem
perversitatis macula juxta professionemluam libe- agnita non manere, aliudque est quod ab erranle
, rum essfedecernimus, et cathoiicum, alque sincerae commiltitur, aiiud quod per scienliam perpetratur.
in onmibus fidei professoi;em, ac sequacenf Jesu El nos siquidem, |,g0 quanlum incorporatum te jani
Christi Salvatofis gratia claruisse pronuntiamus, li- pridem fiiisse in unitate Ecclesiae gavisi
fueramus,
beram quoque tribuendo licentiam ad tuum monaste- JJ abundantius uunc dissociatum a catholica societate
rium in tuo le locp vel ordiue nihilominus remea- Gonfundimur. Ero qua re imminente lalore praesen-
re. t (Lib.~n,ep. 66.) -tium, juxta.^chrJsiianissimiet serenissimi rertim do-
37. Schismaticos ad recipiendam satisfactionem ve- minijussionem, ad beati Petri
aposloli limina cum
nire Gregorius invilabat, quibus etiam, si nusquam tuis sequacibus venirete
volumus, ut, aucloro Deo,
aduiiitalem Ecclesiaeredire voluissent, hullam se lac- aggregala synodo, de ea quae inler vos verlilur du-
lurmn violeiitiampromiltebat. Unde Petro et Provi- bielale quod justum fuerit judicetur.» {Lib.I, ep. 16.)
denlio, episcopis de Istria, scribens, ait : i Deus qui At Severus, aposlolica siroul imperialique jussione
laetatur in unitate lidelium et revelat qutefentibus ve- coaclus, imminente
Smaragdo exarcho,.simulque An-
rifalem, cordi vestro, dilectissimi fratres, aperiat tonino, Ecclesiae Romanae defensore, Ravennam per-
.quanlo yos desiderio in gremio cupiam sanctae uni- ducitur. Ubi verilus cum Gregorio sjnodalem subire
versalis Ecclesiae coniineri,' et in ejus nianere uniiate conflictum, ad unitatem sancta3 universalis
Ecclesias,
concordes, Quod fore non dubilo si, abjecto conten- . mediante Joahne Ravennati ponlifice, remeavit. Sed
a Lxcusicum tnbus Pans, Mss., etiam 4r.pr0brc.ia ..( a te libelli
pagina, et fides.
 £01 S. GREGORH MAGNI VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. IV. 202
cum post anni spatium ad propria rediisset, ab aliis A _ rendum est ul, si is qui est in regimine oegrotat,
schismaticis persuasus, non solum ad pristinum vo- dispensator Illitalis requiralur, qui possilejus curam
mitum redijl, verum etiam Mauricii,Deo seinperad- omnem agere, et locum illius in regimine ecclesise,
versi, jussione surrepla qua juhebatur utschismatici ipso non deposito, ae iri custodia civitatis implere,
redire ad unitatem Ecclesiaeroinime cogerentur, re- ut neque Deus omnipotens offeridatur, neque civi-
liquis episcopis Ecclesiaese jungentibus, maximas se- tas ihvenialur esSe heglecta. Si vero idem reveren-
diliones conflabat. Quapropter Gregorius .neminem dissimus Joannes fortassfe pro moleslia sua petiefit
jam revertentium sine caulione juraloria penitus ut ab episcopatus honore debeat vacare, eo petitio-
suscipere salagebat. Qua praestita hujusmodi litteris nem dante scriplo,' concedendum est. Aliter aulein
eidem Patricio exarcho commendabat: i Firmihus, nos id facere pro omnipotentis Dei limore omni modo
fralef et coepiscopus ndsler, Trigeslinae antistes ec- hon valemus; "Qupdsi hoc petere ille noluerit quod
clesise, ante adventum vestrae excellentiaesalubri con- piissimo imperatori complacet, quidquid jubet facere
silio ab schismate, cui inhaeserat, resipiscens, atque in ejus esl polestate : sicut novil, ipse provideal;
ad unilatem malris Ecclesiaerediens, nostris est epi- nos tanlummodo in deposilionem insontis non faciat
stolis confirmatus, quatenus in verae quam agnOverat permisceri. Quod veroipse fecerit, si canonicum est,
shiu matris Ecclesite fortitudine ahimi fixus ac stabi- B ] sequimur ; si vero caiionicum non est, in quantum
lis permaneret. Quo audito Severus, Gradensis epi- sine peccato noslro valemus, portamus: .' (Lib. xi,
scopus, ejusdem capiit schismafis, eum diversis pri- ep. &7.) ...
mum cepit, si posset, suasionibus a bono revocare Pontificibus voluntarie suis renuntiantibus.sedibus
proposiio. Quod dum perficere, auctoreDet), minime successores Gregorius nullo modo denegabat, eosque
val.uisset, seditionemilli suorum civiumexcitarenon postniodum de reditibus relictae eeclesiae suffieienter
limuit. Quanta vero praedictus frater et coepiscopus nulriendos esse censebat. Unde Mariniano, Raven-
n.osler Firniinus ex eadem immissione pertulerit, nati episcopo, significans, ait: « Qualiter ordinatia
plehius illic.ac veriuse vicino-poteritis agnoscere; nobis.sacerdotis, corporis qua notum esl impediente
Directis itaque excelieutiss vestraejussionibus, iis qui moleslia, Ariminensis ecclesia pastprali hactenus sit
jhjslriae partibus Iocum vestrum.agere, Deo auctore, regimine destituta, dudum fraternitasvestra cognovit.
noscuntur, districtius jubetote, quatenuscl.saepe di- Quem dum habitatorum loci illius precibus permoti
ctum fratrem nostrumabillalis debeanl defensare mo- saepiushorlaremur ut, si de eadem capitis qua deti-
lestiis, et quietem illius multis ad imitandum pro- nebatur molestia melioratum se esse seritiret, ad
futuram lnodis omnibus procurare, uthaec vestra suam, auxiliante Dpmino, reverteretur Ecclesiam,
provisio, et conversorum sil opfatai securilas, et oc- C I datis induciis, in hoc quadriennio exspectatus est,
casio oborta sequentium. » (Lib. XIII, ep. 35.) Quem dum nos clericorum, vel civium illinc venien-
Deiiique'Severus, quia ad unitatem sanctae univer- t.ium b nosque precibus urgentium, instantius horla-
salis Ecclesiae redire non meruit, ad scindendam remur ut si valeret, auxiliante Domino, cum eis re-
quoque sua3 ipsius dioeceseos unitatem Roinanu__i mearet, data seriptis supplicalione, nos peliit ut quia
pontificem sua vecordia suscitavit, adeo ut ab ipso ad ejusdem ecclesiaeregimen vel susceptum officium
illius.obitus tempore, Aquileiensis dioecesisin duos.. pro eadem qua detinebatur molestia assurgere nul-
nietropolilanos, catholicorum videlicet, scbismalico- htenus posset, ecclesiaeipsi ordinare episcopum de-
fumque divisa sit, neque potuit postmodum, a licet beremus.' Unde quia cunctarum ecclesiaruminjuncta
omnes generaliter ad unitatem de schismate repeda- nos soliicitudinis cura constringit, ne diutius gregi
verint, adprislinae conjunclionis unionem usque hac- iidelium desit cuslpdia p.asloralis, illprum precibus,
lenus reformari. hujusque ex sui impossibilitate renuntiatione com •
59. Sicut nulli clericorum pro infirmifate corporis pulsi, visum npbis esl eidem Ariminensi ecclesiaede.
subsidia ita nulli * here
quartarum tiregorius minuebat, episcopum ordinari; et datis ex more praeceplis,
pontificum pro segritudine qualibet succedenduih fore clerumplebemque ejusdem Ecclesia3non destitimus
docebat. Uude Anatolip, Constantinopolitano subdia- D 1 admonere, quatenus ad eligendum sibi Antislitem
cono, rescribens, ait : « Scripsitmihi dileclio tua, concordi provisione concurrant. > (Lib. yn,'ep. 19.)
plissimuiii dominum noslrum reverendissimo fratri Item Etherio episcopo : . Quamvis triste npbis sit.
meo primseJustinianaeepiscopopro 15|..aegi'itudine valde quod loquimur, atque fraterna nospotius com-
capitis quam patitur praecipere succedi, ne forte dum passione urgeatquam aliquid deauditisdeflnire per-
episcopi jura eadem civitas nomhabet, quod absit, ab .mitlat, suscepti _tamen sollicitudo regiminis.cor.no-
hoslibus pereat. El haec quidem nusquam canones strum instanti pulsal aculeo, magha nos ecclesiis
praecipiuut, utpro aegritudine episcopi, episcopo suc- cura prospicere, et autequam harum possit utijilas
eedatur; et omnino injustiim est ut-.i molestia cor- deperire,,quid fieri.debeat, Deo auctore, disppnere.
poris irruit, honore suo priveturssgrotus. Atque . Perveiiit igitur ad nos, quemdam""|,52 episcppum
ideo hoc per nos fieri nullalenus potest, ne peccatum _ita passionem capilis incurrisse, ut, quid meute alie-
in mea auima ex ejus depositione veniat. Sed sugge- _nala agere soleat, gemitus, et fletus apdire sit. Ne
:1Vivente-.Gregorioschisma illud minime cessavit, ;.h In tribus Mss. Paris. et in Excusis,
- ' nosquepreci-
tt-in S. Doetoris vita infra probabimus. bus argueiitium. . ,
PATROL. LXXV. T
 '
GREGORII MAGNIVITA, AUGT. JOANNE' DIACONO.LIB. IV. m
205 . S.
Lsuratusestredderedebeai, bmhifexcusationecessante:
ergo languerite pastore, grex, quod absit, insidiatoris muridaria ie£ praecipit, cbhversionis
dehtibus laniandus exponatur, vel ecclesite ipsius uti- quia etsi I.5S divina
litates depereant,' cauta nos necesse esl provisione gratia, hirolibet ihvitb, solvi possecbniugiiiiri,
quem ab of- lex fieri iion pfermittiir Nam excepta forhicalidriis
tractare: Et ideo quia, viyente episcopo
hullafatione fcbncfe-
ficio suo necessilas "infirmitatis non erimen abducil. causa, viruin uxoffehifeiiriquefe
alium loco ejus,-recusante eo, nulla sinit ralio ordi- dit, quiapb-tquamcbpiilationeconjugiiviri alqiiemu-
si intervalla habere esl solitus, ipse, lieris unum cbrpus efficitur, ridn pdtfest fexparte coii-
nari, aegritudinis
in- verti, fetex partfe in saecuib femanefe. » (Lib. ia,
datapetitione,..necseulterius adhocmiriisterium *
tellectualia scilieet officia, subvertente infirmitate, ep. 50.) ,
n.on posse faleatur assurgere, et alium ibco suo ex- 42. Judaeofum pertidiam ratiohibus magis 'quam
so- violentiis excutere Gfegorius decertabat. Quapropler
petat ordinandum.Quo facto, omnium electione -Gailiafitm, post ali-
lemni, alterqui digriusfuerit episcopus eonsecretur, Virgiiib et Thebdofo, episcdpis
sic tamen, ut quousque eumdem episcopum in hoc qua scribens, ait: « Plufiini Jiidaica; feligibnis viri
saecuio vila tenuerit, sumptus eidfebiti de eadem ec- in hac pf ovincia cbhiiharienles, ac "subinde In Massi-
clfesia minislrentur. Euimverb, si riullo tempore ad . Iia3.partibus prp diversis negotiis ainbulahtes, adno-
Banaementis redit offieiuin, persona est iidelis ac vi- ! sirani perduxere nbiiiiani, multos consistehtium in
tae probabilis eligenda, quas ad regimen ecclesiaeido- illis paftibus Judaeofum Vfmagis adforiifembaptisma-
nea jpossit existere, atque de animaf um ulililate co- tis quam praedicatibne pef duclos. Nain inieritum qui-
gitare, ihquietbs sub diseiplinas vindicla restringere, dem hojuscemodi, fet laude dignum ceriseb, et de
ecclesiasticafum rfefum curahi gerere, et irialuruih Domini nbsiri, descehdere dilectione profiteof; sed
atqiie efficacem se in pmnibus eihibef e; qui etiaro, haric eamdem iniehtionem, nisi compelens Scripturae
si fe[>i-copb qrii hunc segfo.ai supefsles extiterit, saicrse comitetur effectus, timeb ne aiit mercedis
iocb ejus deBeat eonseerari. » (Lib. xni, ep. §.) bpus exinde nori proveniat, aut juxta aliquid anima-
4(.."Vifgiriemstupfatam Grfegoflusjubebat uxoreni fiiiri quas eripi vblumtis, quod absit, dispendia sttbse-
verberibus qiiantiir. Dum enim quispfam ad Baptismatis fontem
psrcipefe, autittipfatofem ejiis eastigatum
Ih fnoriastefio "deputare. Unde Ffelici,Sipontino epi- hon pf__dieatiohis siiavitate, sed necfessitatfepervehe*
scopo, scribit, dicens : « Exsptectabamus fratefnilai rit, ad prislinam supef stitionem "remeans, inde "de'tei
teni tiiarrisua aliqiios ad Deiim praedicatione conver- rius iribrituf, hiide rfenatus esse videbatuf. Fratfefni-
lere, et hiale Sgentes ad feetitiidinebi revocarfe; Qua tas fergb vestfa hujusmodi homiries ffequenti pfa3di-
flfefte hiihis cbritfistamur, quia fediverso ih nepotis catione provocet, quatenus mutafe vetererii magis
tui Feiicis pravitaie lua evidenfer, qui talerh nutristi, 1vitam de doctofis 'suavitate desidereht. Sic fehiin et
culpa ihbnstrata est. Pervenif itaque ad hos quod su- intentib vestra feete perficitur, et cbnvefsi auimus
filiam stupfo ad
prascriptus Felix Evangeii, diaconi iui, pfibrfeni denuo vomitmri hon mutatuf. Adliibfen-
d"eceperit."Quodsi vefum est, quamvis gravi esset de dus efgoillis fest sefrho, qui et efroruih ihipsisspi-
legepbenaplectendus, nostamehaliquatenus legis du- nas ufere dfebeal, fet praedicando quod in his tene-
fitiani fobllieiites, hujusceinodi disponfehdo, praecipi- breseit illuiniiiel,'ul pro his admonitione frequenti
nfus ut auttquam stiipfavit uxorem habeat, aut certe, mercedem fraternitas vesira capiat, et feoruinquaii-
"ii renueridiim pulaverit, districtus ac cof poraliter ca- tos Dfeusdonavefit, ad regeneratibnferh nbvaa vitae
stigatus, excbmmuriicatusque; in monastferiuin in quo pefiiucat. , (Lib. i, ep'.'kl.)
pderiitentiaih peragal retfudatuf, de qub ei nulla sit Iiem Viclofi, fepiscppbPanormltano : i Sicul Ju-
egtediendisihenbstfa pfaeceptione lieentia. i (IAb.ni, d^is 'hon dfebetesse iicfentia quidquam in synagogts
ep. 43.) suis ultra quam permissum est lege praesumere, ita
M: Vifuiii sine uibris proprise vPluntaife convfef- in his quae eis concessi- surit, nullum debent pfteju-
sum; etiainsi Mssbt' jain tohsufatiis, Gfegorius uxori dicium sustinere. » (Lib. vin, _•/..25.)'
reMi Jubebat. Quaprbptef Hadriaho, Panorinilano 43. Quemadmpdum Judasos violentef baptizari
nbtario. scribens",aiii":',iAgathosa, latfix praescntium > Gfegorius denegabat, ita Chfistianos eis qhoquo mo-
qnesta est mafiiuih suum cbntfa voluniateiri suain ih do subjici liullatehiis permittebat. Undfe Libertino
monasterio Urbici abbatis tesseconversum: Qubd quia pfaetofi Siciliae, scfibens, aii: tFertur quOd Nasas,
ad ejusttem abbatis feulpam el invidiam nOn est dti- quidam sceleratissimus Judaapfum, sub norhine beati
biuiri pefliheffei expefifehtiae luaa praecipimus ul dili- Eliac aiiarfe puniehSia teinfefitate construxerit, mul-
genti inquisitionfediscutiat, ne forte euni ejusvolun- tosque illic Christianorum ad adorandum sacrilega
tate eonvfersussit; vel ipsa se mutare promisefit; et seduclione defeepetii; sed ei Christiana, ui diciiuf,
si hocreperefit-, et illum ihmonasterio pefroanere pro- maricipia coniparavit, "felsuiS ea obsequiis ac dtiiila-
videat^ et -Iianc, sicut prdinisii, niutare compellat. Si tibus deputavit. Dum igituf severissime in eum pfo
vefo nihil hofum est; hec.quondam fornicatioriis cfi- taiitis facinofibus dfebuisselhifcisci,glbriosiis Justihtis
men, pfoptef quod viro lieet uxdrem rfelinquefe, prae- uiedicamento avariti_a, ut nbbis scriptum esi, "deiiui-
dictam muliererh conimisisse cognbveris, he illiuscoii- tus, Dei distiilii ihjiifiam viudicare. Glbria autero
versionxorirelict-eins-Bculofieripossilperditionisoc-. vestra hsc oiriniadistricta 'examiiiationeperquirat, et
casio.volumus ut maritumsuumilli, etiariisijaiu ioii- si hujuscemodi manifegtum esse "reperefit, ita distri»
 20? S. GREGORUMAGNIVITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. IV. 208
ctissime ac cbfppfaliter in etimdem sceleratum festi- i _ inter caetera scr.ibens, ait: ,<Fraternilatem vestram "
het vindicafe Judaeum, quatenus hac ex causa fet oportet esse sollicitam ut- si de Judaeorum servitio
gfatiam sibi Dei hostri conciliet, ethisseposteris.pro non solum Judaeus, sed etiam quisquam^paganoruni
sua mefeede imiWhdummonsVretexemplis. Mancipia fieri. voluerit Curistianus, postquam yoiuntas ejus
autem Christiaha qusecumque eum comparasse pa- fuerit patefacta, ncjhunc sub quplibet ingeniovel
tuerit, adiibefiatefn juxla legum praeceptasine bmni afgumento cuipiam Judaeprumvenumdahdi facultas
ambiguiiatepefducite, ne, qubd absit, Christiahare- sit, sed. is qui ad fiilem .Christianam eonyerti deside-
'ligio Judiels 2S.44uoquomod'o"subditaVolluatur.» . ral, defensione vestra in libertatem mpdis omnibus
(Lib. "m,ep. 38.) vindicetur. Hi vefp quos hujusinodi ppo.rtet seryos
"ItemVfeharitio,fepiscopbLunensi: tMultoruthad amiltere-, ne forsitan utilitates suas irratipnabiliter
- 0*0sfelalione pefyehit, a Judaeis in civitate Lunensi aestiment impediri, sollicita vos hoc; conyenil cpnsi-
: degehtibus/in serviiium Christiana detinefi mahcipia. deratione servare :,ut si paganos qups,raercinionii '
Quaefes hobis tariio visa est asperior quahio a fra- causa de externis finibus emerint, inti-a tres menses,
"terniiate ttia patientia opefosiof. Oportebat quippe dum emptorcui vendj debeant inveniatur, ,155 IU-
ie, fespectu loci lui, alque Christianae religionis in- gere ad Ecelesiam forte contigerit, et yelle se fieri
iuitu, iiuilanirelinquere occasioneihsuperstitioni Ju- g dixerint Christianos, vel eliam. extra Ecclesiam hanc
daicae,he simplices animaerioh tam suasionibus quam lalem -voluntatem prodiderint, pretium. eorum a
poteslatis jure quodam mbdb deservirent. Quam- Christiano scilicet emptore percipiaht. Si, autem
bbferii iibrtamuf ifaierhitaterii tuahi, ul secuhdum posl praefinitps.tres menses quisquam hujusmodi
piissimafunilegurn tramitehi hulliJud__biice.at Chri- servoriim Judaicorum yelle suum edixerit, et fieri
slianmn rnahcipium in suo reiinere domihio ; sed si voluerit Ghristianus, nec aliquis eum postmodum
qui jiehes feosiriveniiihtuf, libertas eis, iuitionis auxi- emere,necdominus qualibet occasioms specie audeat
ex legum sanctione servetur.»(Lib. iv, ep. 21.) venumdare, sed ad libertatis proculdubiopraemiaper-
' lib,M. Si
qiios Christianofhm pfb longitudine itine- ducalur, quia hpne non ad vendendum, sed ad servien-
ris per provihcias ab Hfebra3o'fum servitio per iega-' dum sibi intelligilur reseryasse. %,(Lib. vi, ep. 32.)
lem violenliairiGfegbfiusliberare.noh polerat, suis 47. Pagana mancipia Jud-eo^syidelicet dpminos
prfetiisfedimendos esse censebat. Unde Candidopre- suos ad fidem praecedentia, _in"eorum servitium,
sbytero per Gallias scribens :: t Dohiinicus,inquit, . etiamsi ipsi eos ad ehristianita|,em subsequebantur,
praesenlium pOftilbf lacrymabiiiter npbis innpfuit, . niillo modo revocabat. Unde Jo\mfj1j.Syracusahbepi-
quatuor fralres subs dfecaptivitaie a -Judaeisredein- scopo : « Felix,,inquit, praesentih#ip.qj'fjfpr5questus
tunc Narbpnaein eorumdem Ju- P nobis est, cum sit.de Christianis p^e^HBus natus, a'
' ptiis esse",atqtie ebs
daeorumsefvitio deiineri. Et quia omnino grave exe- quodam Christiano Samaraeo,quod dici scelus est, se
cranduirique est Christianos hi servitio esse Judaeo- esse donatum; et dum hujuscemodi superstitionis
iufn, dileclionem tuain scripiis pra3sent_bus,.adhor- Jiomines Christiana quolibet modo mancipia possi-
lariiur, ut cuhi oihni subtilitale et sollicitudiriestu- dere, nec ratio legis, nec reverentia religionis adrait-
deat perserulari; ei si revera ita est, aique manifesta tat, se tameu per decem et octo annos in ejus asse-
verilale libi constiterit quia neque ipsi unde se re- .rit servitio permansisse. Sed cognoscentehoc deces-
dimaht, neque suprascriptus ppftitor habet, eos stu- sore vestro, sanctae memorja3,Maximiano, ab eo se
dii iui sit fedimere, sciens quia quidquid in eis de- •zelp, sicut decuit, sacerdotali commoto,.de Samaraei
defis, tuis sine dubio
' faiionibus impulabitur.», (Lib. nefario servitio liberavit. Sed quia ejusdem Samaraei
vii, ep. il.) filius post quinque annos factus dicilur Christianus",
45. Judaiofum jhancipia semei confugientiaad Ec- et supradictum Felicem in ejus servitium; quantum
'
elesiain, riunquam quibuslibet suasionibus j-eddiju- ipse dicit, quidam nituntur redigere, sanctitas vestra
bebat. Oridejanuario, Caralilauo episcopo, inter cae- -baecquaeedocti sjimus, diligenter inquirat; et,si ita
lera scfibehs, ait: t Pefvenit ad nos, servos ancil- ei esse .cpnstiterit, eum tueri studeat, cl a nullo sub
Iasque JudaVofum, fldei cau.sa ad Ecclesiam confu- IYqualibetoccasipne gravari permittat-: quia dum su-
gienies, aut infidelibusdbminis restitui, aut feorum, pers.itiosae sectae mancipia dominos suos ad fidem
rie restituantur, pfetium dari. Hortamur igitur ut nul- praecedentia, servitio eorum ap.erte redigi j'ura pro-
latehus tam pfayaih consuetudinem manejre permit- .hibeaiit,quanto magis hic ,de .Christianisparehtibus
tas, sed cum quilibei Judaeorumservus ad venerabi- .natus, et.factus a parvulo Chrislianhs, iianc non de-
lia loca fidei causa cbnfugerit, nullatenus eum pa- bet quasstionemaliquo modo sustinere? Maxhne quia
tiairiini pfaejudiciunisustinefe, sed sive olim Chri- nec.patris esse servus potuit, quem liquet ex prava
stiaTius,sive nunc fuerit baptizahdus, sine ullo pau- potius praesuraptionepoenamposse venientem de Ie-
perum Chfisiiahbrupi darrino, feligibso ecclesiasticae gibus sustinere. ».(Lib'. vm, ep. 21.) , .
pietafis*patrociuioin libefiatem modis omnibusde- 48.. Circumcidisaltem pagariorum neminem'GVe-
fetidatiif. J (Lib. iv, ep. 9.) gorius permillebat.* Quamobrem Lebnl,: Catariensi
46; Non sblum Christiaria manjcipia Gregbrius in episcopo : t Res, inquit, ad pos omnino'detestabilis
7ibeftaiein pristinam"legaliter revobabaf, verumeliam etlegibus iniinica pefvenit, quae,si vera esl, fratef-
pagauaaUfidenrvehire volehtia, vfendi nullb modo nitatem tuam .yehementer accusal, qiiia eam de'mi-.
.perniiltebat. Unde Fortunato, Neapbliiano episcopo, nori- sollicitudine probat esse culj}abilem,Comperi'
 .,07 . S. GREGORHMAGNIVITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. IV. 208
mus autem quod Samaraei degenles Catanae, pagana A se, ita ut diesabbati aliquid operari proniberenl. Quos
mancipia emerint, atque ea circumcidere austt te- quid aliud nisi Antichristi pradicatores dixerim? Qui
merafio praesumpserint. Atque idcirco necesse est ut veniens, dienfsabbatum alque Dominicum, ab omni
' omni modo zelum in hac causa sacerdotalem exer- faciet opere custodiri. Quia eiiim mori se simul et
ceas, et cum omni hoc vivacitate ac sollicitudine resurgere simulat, baberi in veneratione vult diem
studeas perscrulari; etsi ita repereris, mancipia Dominieum. Et quia Judaizare populum compellil, ut
-ipsa sine mora in libertatem modis omnibus vindica, *exteriorem ritum Legis revocet, et sibi Judaeorum
- et ecclesiasticam eis tuitionem impende, nee quid-
perfidiam subdat, coli vull Sabbatum. Hoc enim quod
quam dominos eorum de pretio quolibet modo reei- per prophetam dicitur : Neinferatis onera per por-
pere patiaris, qui non solum hoc damno mulctandi, tas vestras die Sabbati (Jer. xvn, 22) : landiu teneri
sed. etiam alia erunt poena de legibus feriendi. » potuit, quamdiu Legem licuil j'uxla lilteram custo-
' diri".At
(Lib. VI,ep. 33.) ' poslquam gratia otnnipolentis Domini noslri
; 49. Sane quia Judaeorum perfidia zelum Christia- Jesu Chrisli apparuit, praecepta Legis, quae per figu-
norum datis conlra se muneribus ludificaresolebat, ram dicla sunt, juxta lilleram servari non possunt,
non solum nil-penitus ab eis capiebat, quinimmo eo- Nam si quis dicit hoc de Sabbato esse servanduni, di-
rum munera Gregorius execrabilia judicabat. Unde B j cat necesse est etiam carnalia sacrificia persolvenda;
Ttecaredo, regi Wisigolhorum, post caetera scribit, dicat praeceplumquoque de circumcisione corporis
dicens: t Praeterea indico, quia crevit de vestro opere adhuc usque relinendum. Sed contra se Paulum
inlaudibus Dei lioc quod dilectissimo filio meo Pro- apostolum audiat dicentem : Si circutncidamini,Chri*
bino, preshytero, narrante, 156 cognovi, quia cum stus vobisnifdt prodest (Gal. v, 2). Nos itaque hoc
veslra excellentia eonstilutionem quamdam contra "quod de Sabbato scriptum est spirilaliter accipimus,
Judaeorum perfidiam dedisset, ii de quibus prolata spiritaliter retinemus. Sabbatum autem requies dici-
fuerat reclitudinem vestraementis inflectere, pecunia- tur. Verum aulem Sabbalura ipsum Redemptorem
rum summam offerendo, rooliti sunt, quam excellen- "nostrum Jesum 157 Christum Doininiun habemus;
-tia vestra' contempsit, et onmipotentis Dei placere et qui locem fidei cognoscit, si peccala concupiscen-
judicio fequirens, auro innbcentiam praetulil. Qua in ' tiaoad mentem per oculos trahit, in die Sabbaii one-
re mihi David regis factum ad memoriam venit, cui ra per portas' introducit. Non ergo in die Sabbatt
-dum conehpita aqua de cisterria Bethlehemitica, quae onera per portas introducimus, si in Redemptoris
, inter hostiles cuneos habebatur, ab obsequentibus nostri gratia constituti, pondera peccati ad animam
militibus fuisset olilala, protinus dixit: Absil a me, vt per sensus corporeos non trahamus. Nam ideni Do-
sanguinem istorum hominum bibam (Paral. xi, 19). Q ( minus ac Redemptor noster multa in die Sabbati le-
Quam quia fudit et bibere noluit, scriplum est: Liba- gitur operatus, ita ut Judaeosreprebenderel, dicens :
vit eam.Domino (Ibid.-18). Si igitur ab armalo rege i_uis veslrum bovem,aut asinum suum non solmtin die
in sacrificium Dei versa esl aqua contcropla, pense- Sabbati, et ducit adaquare (Lttc. xm, 15)? Si ergo
"
-nius quale sacrificium omnipotenli Deo rex obtulit, insa per se Veritas non custodiri juxta litleram Sab>
qui pro amore ipsius non aquam, sed aurum accipere balum praecepit, quisquis otium Sabbati .secundum
contempsit?Itaque,fili excellentissime,fidenler dicam Legis litteram custodit, cui alteri nisi ipsiVeritati
quia libasli aurum Domino, quod contra euin habere contradicit ? Aliud quoque ad meperiatum est, vobis
nullo modo voluisli. J Et eaelera. (Lib. ix, ep. 122.) a perversis hominibus esse prasdicatum, ut Dominico
50. Hinc est quod sicut. a majoribus traditur, el die nullus debeat lavari. Et quidem si pro luxu aniini
nos usque ad tempofa nostra, dum adhuc pubescere- alque voluplate quis lavari appetit, hoc fieri nec re-
mus, oculis nostris conspeximus, consuetudo vetus liquo quolibet die concedimus. Si autem pro neces-
obtinuit ut omnes illius superstitionis homines quan- sitale corporis, lioc nec Donrinico die probibemus.
lumcunque pulcherrima mercimonia detulissent, Scriptum quippe est :.Nemo umquam carnem suam
numquam pontificalibusalloquiisfruerentur,-nunquam odib habet, sed nutrit, et fovet eam (Ephes. v, 50).
obtutibus aposlolicis polirentur, sed extra velum _. . El rursum scriptum est: Carnis curam ne fecerilis in
longissimaeporticus, non quidem in scamnis, sed in concupiscenliis(Rom. xiu, 14). Qui igitur carnis cu-
marmoreo payimento sedentes, suscepta pretia nu- ram in concuijiscentiis fieri prohibet, profecto in ne-
merabant, nevidelicet videreiitur aliquid demanu cessitalibus concedit. Nam si Dominlco die corpus
ponlificis accepisse. Nam reverenda3 memoria3Nico- lavare peccatum est, lavari ergo die eodem nec facies
laus pontifex, Arsenium, quondam Hortan_3 civi- debet. Si autem hoc incorporis parte conceditur, cur
tatis episcopum, Judaicas lunc primum pehicias hoc, exigente necessitate loticorpori denegetur? Do-
introducere molientem, adeo aversalus est, ut ei pa- minico vero die a labore terreno cessandum est, at-
latinam processionem vellet-adimere, nisi supersti- que omni modo. orationibus insistendum, "utsi quid
tiosae gentis vestes abjurando, cum sacerdotalibus negligenli_3per sex dies agitur, per diem resurreclio-.
infu-is consuetudinaliter procedere studuisset.-- uis Doininicaeprecibus expietur. t (Lib. XI.II,ep. 1.)
51. Antichristi prsecursores observari debere sab- 52. Tanta compassionis gratia circa omnes Gre-
batumpraedicanles, Gregorius taliter refutavit: iPer- goriusredundabat, ut alteriusinfirmitatem in suo cor-
veuil ad me quosdamperversi spiritus homines, pra- pore huncsustinuisse, si velis, aspicias. UndeJbanni,
va inter vos aliqua, et sanclsefidei adversa seminas- Ravennati episcopo, scribens, ail: t Dominicis man-
 209 S, GREGORII MAGNI VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. IV. . 21Q
datis - praaclpimur proximos sicut nosmetipsos dili-, A invenerunt percussum, quia fraternita.em tuam retu-
gere, eorumque languoribus tanquam propriis infif- leruntdevomitu sanguinis aegrotare. Ex qua re sol-
mitatibus' condolere. Quorum memor veslra frater- licite, et singulatim eos quos hic doctos lectione no-
uitas competenti sibi more Castorium fratrem el vimus medicos fecimus requiri, e't quid singuli sense-
coepiscopum nostjuim, et prius per compassjonem rint, quidve dictaverinl, .sanctitali vestrae scriptum
studuit visitare,' et eum postmodum excrescente misimus, qui lamen quietem et silenlium pras oroni-
molestia corporis, in Ravewnaliurbe suscipere. Unde bus dictanl. Quam si tua frateriiitas >in sua. ec.clesia
non solum nos impensae charitalis, sed et Deum vo- possit habere, valde sum dubius ; et ideo videtur
bis fecistis proculdubio debitorem, cui in fralris . mihi ut ordinata illic ecclesia,, vel qui.missarum.so-
"mfirmitatecondoluisse probamini, ipsumque aegrum lemnia celebrent, vel qui, episcopii curam gerere,
. in sui membri molestia non solum visitasse, sed etiam hospitalilalem et susceptionem possit exhibere, quive
suscepisse. Quem qiiidem ipse pro sua simplicitate monasteriis custodiendis praeesse, tua-fraiernitas ad
illie ordinafe omnino renuebam; sed petenlium im- meanteaislivumtempus debeat veriife, ut aegritudinis
portunitas fecit', ut contradicere nullalenus potuis tuae egp specialiler, inquahtum valeo, curam geram,
sem. Si autem fieri potest, multum mihi et ipsi con- "quietemque tuam custodiam, quia huic aegritudini
sulitis si eum ad me vel per Siciliam transmitta- g aestivum'tempusmbdici vehementer dicuiit esseperi-
lis. » (Lib. II, ep. 35.) culosum. -Etvalde pertimesco, -ne si curas aliquas
Ilem Leontio , episcopo Urbinati :, i Castorium , cum adversilate temporis ceperis, amplius ex eadem
fratrem coepiscopumque nostrum, Romae pro cor- moleslia pericliteris. Ego enim ipse vaide sum debi-
poris sui molestia retinemus; *et quia nuhc ad suam lis, et omnino_est utile ut cum Dei gratia sanus ad
non valet ecclesiam remeare, propterea, eo absente, tuaut ecclesiam redeas, aut certe.si yocandus es,
ecclesiae ipsius fralernitati luae visitationis operam inter nianus luorum voceris, et ego., qui me morti
providemus delegandam.V (Lib. m, ep. 24.) • , proximum video,' si me QmnipolensDeus anle yocare
Item universis-habilatoribus Arimini: « Si culpam voluerit, inter tuas nianus debeam transire.» (Regist.
vestram, filii dileelissimi, intentius velitis attehdere, ~lib: xi, ep. 35.)
assidua vos apud Deum debetis oralione purgare, 55. Pro barbarorum incursionibus bis in hebdo-
quod episcopum vestrum non devota mente, nec, ut mada fierl litanias Gregorius deccrnebat. Quapropter
"filii,suscepisthr; qnem inquietudp et tribulatio a vo- universis episcopis* Siciliae scribens, ait : « Super
bis illata ad hoc usque perduxit ,.ut molestiam cor- affliciiones et gemitus quos annosa hic conlinuatione
poralem incurreret, quamvis in eo J.58 niliil de his de hoslibus sustinemus, major nos metus excruciat,
"
quae nobis sunt scripta cognovimus, sed solam inesse Q quod inimicos nostros omni annisu ad Siciliae iuva-
debilitatem vidimus, pro qua eum hicTetinere cura- sionem cognoscimus festinare." Sed ne, hoc illis mo-
"
vimus.» (Ibid. ep. 25.) lientibus, prosperitatem multitudo nostforum pra3beat
Item Eulogio patriarchae Alexandrino : . Ante hoc peccatorum, toto nos corde ad Redemptoris noslri
temporis Bonifacii chartularii-responsalis mei, quiin remedia conferamus, et quibus resistere virtute non
~
urberegia demoratur,.vehementer me scripta rurba- possumus, lacrymis obviemus. Nam quid vobis ca-
verunt, quae dicebant dulcissimam mihi atque sua- vendum, quidve sit vehementius formidandum, ex
vissimam sanctltatem vestram defectum corporei "istius provinciae 159 debetis desolatione colligere.
lumlnis pef tulisse. Ex quibus scriptis gravi moerore Itaque hortof, fratres charissimi, .pt, omni helido-
"perculsus sum, sed subito.Creaiofis ac Redemptoris mada, quarta et sexta feria litahiain inexcusabililer
nostrigratiaprosperante, be^titudinis vestraa suscepi iridicatis, el contra hos barbaricae'crudeiitatis incur-
epistolam, fetsanum de ea corpbris xnolestia quam sus supernae proleclionis auxilium. imploretis. »
exsultavi vehemehter, quia (Lib. xi,-ep. 51.)
' audieram agnoscens, 54. Tandera Siciliarii simohiaca haeresi libidineque
lanta cordis laetitia secuta esl quarita prius tristitiae
amaritudo praecesserat. Scimus enim quia in omni- sofdentem Gregorius, sicut modo eernitur, perituram
potentis Dei adjutorio multorum salus est vita ^. praedixit, Maximiano, episcopo Syracusano, scribens^
vestra. » (Lib. xin, ep. 42.) * Taintanobis subinde mala quae aguntur in illa pro-
Item Rustlcianae patriciae: « Quoties de urbe regia vincia nunliantur, ut, peccatis"-facienfibus, quod
ad nos aliquis venit, curaenobis est de Gorporisvestri avertat omnipotens Deus, celeriter eam perituram
sospitate requirere. Sed pfeccatis meis facientibus, et credamus.'» (Ibid.)
semper audio qu_3me ttedet audire., quia in tanta 55. Sed et pejora prioribus esse futura, praesago
tenuitate alque debilitate adhuc -in vobis referunl spiritu, Maximo, Salonitano episcopo, scribit, di-
podagrae dolores excrescere. Sedoroomnipotehtem cens : t A.d.'Romanamurbem veniens communis filius
Dominum, ut omnia quaein vestro corpore agunlur, presbyter Veteranus ita me podagras doloribus debi-
a"dsalutem anima; dirigantur, flagella lemporalia: lem reperit, ut fraternitalis tuae epistolis per me re-
aeternamvobis quietem praeparent, el per eos dolores spondefe nullatenus valuissem. Et quidem de Scla- .
qui cuin fine sunt gaudia vobis sirie fine concedat. » . vofum gente, quaevobis valde imminet, et affligor
(Ibid. ep. 22.) vehementer et conturbor. Affligor in his quaejam in
Item Mariniano, Ravfennati episcopo : i Venientes: vobispatior; couturbor autemquiaperlstriaBaditum
quidain Ravennsttee horhines gravissiino me moerofei jam ad Itailiamintrare coeperunt. I)e Juliano autefn
 ~
211 S. GREGORII MAGM VITA, AUCT. JOANNE DIACfJNO.LIB. IV. 212
Scribone quid dicam? Quahdo ubique videoquia no- A mentum ab his quorum interest de servanda.Iege. et
bis peccata nostra respondeant, ut etforis a gentibus, justilia promitlatur, et per omnia eo.mmpneantur,
et intus a perversis judicibus conturbemur? Sed no,- exire, atque suorum acluum reddere ratipnero., Qui-
lite de talibus omnimodo contrislari , quia-qui post bus eliam ecelesi.aevesifae defensorem depulare vps
nos vixerint deteriora tempora videbunt, ita ut in convenit, cujus solliciludin.eea quae illis fuerint pro-
comparatione sui temporis felices hos sesliment dies missa serventur. » (Lib.x, ep. 5.8.)
habuisse. In quantum vero fraterhilas tua praevalet, 58. Quantae humilitatis Gregorius fuerit^ c.um ex
opponere se pro oppressis debet; quae, etiamsl pro- mullis, tum ex his manifestissime poterit deprehendi,
desse minime valuerit, ipsa omnipotenti Deo mentis quod omnes quidem sacerdotes, fraire.s el epmmini-
devotio sufficit, quam dedit. Scriptum est enirn : stros, clericos autein divfersi ordinis dilectissimps
'Eripe eos qui ducuntur ad moftem, et qui trahuniur ad filios, at vero laieos viros dpmiriPS,et feminas dpmi-
interitum tiberare ne cesses (Prov. xxrv, 11). Quod si nas, in suis lilteris nominabat, nequeab aliquo se
dixeris : Vires non suppetunt, qui inspector est cor- summum pontificem aui universalem sive dominum
dis ipse intelligit. In omni ergo quod agis, inspeclq- 'vocari aequanimiter permittebat. Nam ut "ea quae
rem cordis appfete habere placatum. Quidquid est super hujusniodi comprehensa sunt praelermiltara,
unde illi placeas facere non omittas. Nam humani jj Rusticiana3patriciae scribens.-ait : t Excellentiae ve-
* terrores et
gratias, fumo sunt similes, qui leni aura slrae scripta suscepi, quaeme in gravissima a3gritudine
raptus eyanescit. Hoc certissime scito, quia placere positura, de salute, dedevbtipne, ac de dulcedine
Deo sine pravis hominibus nullus potest. Intanto ergo sua omnino relevarunt. Unum vero asgresuscepi quia
se .estimet ffaternilas tua omnipotenti Deo placuisse, in eisdem epistolis ad nie (quod semel esse potefat)
quanto se perversis hominibus displicuisse eognove- sa^piusdicebatur : Ancilla vestfa, ancilla vpstra. Ego
ril. Ipsa tamen defensio pauperum mbderala et gravis enim, qui per episcopatus onera servus spin pmnium
sit, ne, si quid nimisrigide agitis, ex juveritute vos factus, qua ratione te iiiihi ancillani dicis, cujus anle
arbitrentur homines superbire. Sed talis necesse est susceptum episcopatum pmprius fui? Et idep rpgo
ul inveniatur pro oppressis vestra defensio, quatenus per omnipotentem Deura ne hpc,verbuni aliquando ad
ethufhiles proteclionem sentiant, et oppressoresnon me in scriplis vestris inveniam,» (Lib. xi, ep. M.)
facile inveniant quod ex malevola.mente reprehen- 59.-Hujus humilitatis mans_ueludineGregprjus npn
dant. Attende ergo quod ad Ezechielem dicitur : solum TheudelindaereginaeiLangobardorumprp tribus
Fili hominis increduli et subversoressunt tecum, el capitulis, verum eliam, inter alios, Savinp qnoque,
cum scorptonibus habitas (Ezech. n, 6). El lieatus Job suo subdiacono, salisfacere non renuit, dicens :
ait: Frater fui draconum, ei socitts struthiohum (Job G « Exeuntes maljgni homines iurbayei'unt animos
xxx, 29). Et Paulus discipulis dicil: Iri medio naiionis • vestros, non intelligentes neque qua3 loquuntur, ne-
pravm et perversm, inter quos lucetis, sicut tuminaria que de quibus affirmanl, adstruentes quod aliquid.de
in mundo (Phil. n, 15). Tantb ergo debemus cautius sanctaChalcedonensi synodopiae mempriaeJustiniani
anibulare, quanto nos scimus.inler Dei inimicos vi- temporibus sit imminulum, quam nos.pnini fide om-
vere. » (Regist. lib. x, ep. 5.6.) nique devotione veneramur; ef sig quafuor synpdps
56. Hujus cautelae suaeconscius Romano defensori sanclae universalis Ecclesipe sicut quatuor lijiros
Gregorius ait: « Pervenit ad nos quia quidamhomi- sancli Evangelii reclpjnius. De perspnis verp de qui-
nes, minorem omnimodo discretionem tenentes, in bus post terminum synodi aliquid aplum fuerat,
suis nos periculis implicari desiderant, atque ita yo- ejusdem piae memoriaeJustiniani temppribus est yen-
lunt ab ecclesiasticis personis defendi, ut ipsaequo- Jilalum; ita tamen ut nec fides in aljqup yiplar.ftur,
que ecclesiasticaepersonae ex eorum culpa leneantur. nec de eisdem perspnjs aliqujd aliud'ageretpj'; quain
Idcirco praesenti te praeceptione admoneo , et per te apud eamdero sanetam Chalcedpnensem synpdum
fratrem et coepiscopum nostrum domnum Joannem , fuerat constitutum, Anaihematizanjiigaulem, sj quis
vel caeteros J.QQ qul interesse possunt, ut patrocinia ex delwiitione iidei qu_33 i_neadgm synpdp prplafa est,
ecclesiaslica, sive mea suscipiatis scripta, sive etiam y. aliquid imminuere praesumpsit, yel quasj cprrigendo
ea minime fuerint directa, sub tanto moderamine ejus sensum mutare, sed sicut ijjic prolata est, pef
debealis impendere, quatenus,-si qui in furtis publicis omnia custodiraus. Te ergp, filj .cliarissime, decet ad
Implicati sunt, a nobis non videanlur injusle defendi, imitatem fidei remeare, !S! uf finpm luum valeas
ne opinionem male agentium ex indiseretae' defen- in pace concludere, ne maligniis spiritiis, qui cpntra
sionis ausu in nos ullo modo transferaraus, sed quan- te peralia opera praevalgre no.n ppfest, ex hac causa
tum decet, ecclesiam admbnendo et verbum inter- inveniat unde tibi in die exjtus tui-in aditu r.e^ni cm-
cessionis adhibendo, quibus valelis succurrite, ut et leslis obfistat.» (Lib_.m, ep, 10.) -.
illis opera feratis, et opinionera sanclaeEcclesiaenon ' , 60. Item Gregoriae, cubiculariaeAugustse, pbst cae-
inquinetis. » (Lib. ix, ep. 27.) tera : t Quod dulcedo fua in suis epistolis subjunxit,
57. Item Januario, episcopo, posl aliqua : « Si qui importunam se mihi existere qupusqufescribam mihi
eorum dfe quibus est aliqua quaestioin ecclesiam for- esse revelatum quia peccataiua dimissa sinf, rem et
tasse refugerint, ita debet causa disponi, ut nec ipsi difficilem et inutilem postulasli. Difficilemquidem,
violenliam patianlur, nec lii qui dicuntur oppressi quia ego indignus sum, cui jreypJatiojBerideupRt; in-
damna.suslineant. Curse ergo vestraj sit ut .eis sacra- utilem vero, guia seeiira depeccatis tuis fieri non de-
£5 S. GREGORII MAGN) VITA, AUCT."JOANNE DIACONO. LIB. IV. _ 21.
bes, nisi cum jam in die vilaetuae ultinio plangere ea- .\ halaret, Sabiniano suo diacono Constantinopolitano
dem peccata minihie-valebis; quaedies quousque ve- scribeiis, ait : « Uhum est quodbreviter suggeras
niat, serapef shspecta, semper tfepida, metuere cul- serenissimis dominis nostris, quia si ego servus eo.-
pas debes, atque eas".quotidianis" " ffetibus » rum in morte Langobardorum me miscere yolnissem
' ' layare.
''
(Lib. vn, Ep'.i&.)~" hodle Langobardorum gens necregem, nec .du.ces,
61.Item Anastasio, presbytefp Isauri», post aliqua: nec comites haberet, alque in summa confusione di-
c Tua itaqufefraternitas' quantum in charitate perfe- visa esset. Sed quia Deum timeo, in morte cujuslibet
clasit, scip: ef qui omnipotentem Deunimultiinrdi- hominis me miscfere formido. Malchus autem jd,em
ligit, oportet ut de proximo.mullum praesumat. Non episcopus neque in custodia fuit; neque in al.iqua.af-
eriini loca yel ordines Creatori hostro pfoximps fa- flictione, sed die qua causam dixit et addictus est,
ciuiii, sed ei hos autmerila bona conjungunt, aut nesciente me, a Bonifacio notario in domum ,ejus
mala disjungunt. Quja ergp adhuc incertjim est, quis ductus'est, ibique pfandtdit, et ionoratus_3St,_ab ,eo,
interius quaiis silj eur npn audeas sci-iberfe,cum inter et nocte subito mortuus est inventus.» -(Lib. jy,
' "
me.ef Jte quis sit superior ignores? Et qujdem bene te ep. 4/7.)
yivere scio, me auteni multis pneratum peccatis cb- t35. Igiturin omnibus suis dicfis-vel operibus, Gre^
jjnosco.^Sed etsi ipse peccatdr es, tamen me multo B gorius imminentem futurae retributionis diem ulti-
melior es, quia lua tu tantuminodo, ego verp et eo- mum perpendebat, tantoque cautius cuncta cuncto-
rum qui mihi commissisuntpeccata porto. In hoe rum negotia ppnderabat quanto propinquius finem
ergo le altum, in hpc te uiagnum aspieio., quia ante mundi insistere, ruinis ejus crebrescentibus, adverte-
hunianps p.culipsin magno atque inaitg loco minime bat. Quapropter in homiliis Evangelicisperhibetdi-
profecistj: jn quo s_3pedum exlerius ab hominilius ceris : « Exsurget gens-contragentem ct regnum ad-
honor tribuitur, ad ima animus mergitur, quia curis versus regiium, et erunt terrsemotus magni per Ioca,
"
discerpenlibus gravatur. Tibi autemdmnipotens Deus pestilenlisBet fames. »Et quibusdam interpositis ad-
juxla hoc quod scriptum esf, Ascensusin corde dispo- junxil: • Et erunl signa insole etluna et stellis, et
suit bi,vqU.e_lacrytnqrum (Psal. xxxi, 6). Mul.toautem in terris pressura- gentium prae- conftisione sonitus
mihialtjor, multo sublimior yjderi poteias, si neque maris et fluctuum. Ex qnibus profeclo omnibus alia
ducatum jiipjiaslerii quod Neas diciiur suscepisses. » jain facta cernimus, alia in proximo -ventura formi-
(Lib. vn, ep. 32.) damus. Nam gentem conlra gentem exsurgere, ea-
62. Item Stephano.episc.opp, iuter alia : « Multum rumque pressuram terris iusistere, plus j"am in no-
jvihi, et tjltra quam indignus audire debiii, favorem stris tribulationibus eenhmus qnam in codicibus ilc
jn epistolis demonstratis. Etscriptum est:Ne laudes jC gimus. Quod terrte riiotusnrbes innunieras.obruat,
honiineniquqmdiuwvit (Eccli, xi, 50). At tametsi au- ex aliis mundi parlibus, scitis, quam frequenter au-
dire talia dignjis non fui, .prationibus yestrls petp ut divimus. Pestilentias sine cessatione patimur. Signa
dignus efficiar, ut si bbna in m.e non idep ,dixistis vero in sole, etluna, et stellisadhucaperteminime
quia sunt^ idepsint quia dixfetis. » (Lib. Yii,.ep. 8.) vidimus; sed quia iiaec non longe sint, ex ipsa jam
63. Sed iie soljs yerbis tantj praesulis humilitas in- aeris immutatione colligimus."Quamvis prius .quam
culcari credatur, superestut exGraecorum relationi- Italia gentili gladio ferienda traderetur, igiieas in
-bus ad me puper interpretatis eadem Patris humilitas coelo acies vidimus, ipsumque qui postea humani ge-
vivis op-ribus -demoristretiir? in quibus yidelicet ita nerisfusus est, sangujnem ,cdr.us,cantem.tConfusio
i eferluf. Eharravit nobis abbas Joannes, Persa,,san- autem .maris et fluetu.um necdum noya jexorta est,
ctus e't feyerendus yir existehs^ de magno Gregprio sed cuin multa jam praenuntiata ;.sinf tco_mpleta,.dji-
: Roniam bium non -es.tquin .sequ.an.lur.etiam pa_uca quae Ke-
" beali.simo papa rpraano, dLcens pijm iyi
ad adprahdum loeulqs sancforum apostplorum Petri -stant, jquja spque.ntiumyer.umcprjt.if.udp^stpraeterj-
et Paiili; et una dierum, cum starerh in m.edio civita- -tarum ;exhibi,tio.;»jEtpaulppost^ ((Ecccfr.atr.esjnjei,
tis,yidebpapani Gregoriumper nie transiturum, et jam -cernlmus qjipd audiebanius. N.oivisquofidie et
cpgitavi nie iniltere ante eurii. (jjim ergo apprbpin- D crebreipeiitibus maljs inup^us «rgefur. Ex jlla plebe
quasset niihi papa, yidens qtti.a pergerem ut mitle- innjmiera quanti rejjiaijseritis aspicitis, jet ta.men ad-
fem meanteeum,sicuf coramDeo dico,.fratres, pri- - huc quptidie fiagella -urge.nt,repentini .casus .oppri-
mus misitse ante me super ferram', et npn ante sur- . munt, npyae nos et improyisae.cladpsaffligunt. Sicut
rexil quam "ego'p.ripr.surgerein, et amplexatus me .epjm in jjiventufe yige.t AP.rpjjs, forlg et jncolume
cum hiulta humilitate, tribuit" mihi germanum nu- manet pectus, torosa ceryix, plena "iuiif brachia; in
mismata tria, et jussit mihi dari.casulam et necessi- • annis autem senjjibus statura,cju.r,vatur,cejpyix.exsic-
lates tneas-omnes. Glprificaviergo Deum,'quidoha- . cata deppnifur, frequenlib.us sjjspjrjis pepfus urge-
vit ei talem humiiitatem circa omnes, e.t eleemosy- tur, virtus deficit, Ipqpentis-yer.baanhelitos interclu-
nam etcharitatem. (Prat. spirit., c. 151.) . dit (nam s\ la.ng.uordesit, plerumque senibus ipsa sa-
I@2 64. Hincest quod patientissimus paslor.Gre- . lus aegritudp est) : ita et mjundjisk annis prioribns
gofiuspenesimperaforem Mauricium,sibi prorsus in- .yelutin juventute vigjiil, ad prppagaijdam humani
fensuui, duduinaccusatusiiupdMalchum episcopum, gcneris prplem robustug fuit, salufe cprporum vi-
sui patriuionii provjsoreiji*,pro retentis pensioriibus ridis ppuleiitia rerum pinguis; at jiujic ipsa sua se-
fandiu in custoiliis afflixisset quousque spirjtum ex= nectute .deprimitur, et (jjt.asi ad vjcjnajn niortem
 * 216
_.S S. GREGORIIMAGNlVITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. IV.
molestiis crebre.cenlibus urgetur. ». (Homil. i in A dicitur: Efferbuit coctioejusfet decoctasunt ossa illius
Evang.) Et iterum : « Eunles prmdicate, dicentesquia in medio ejus : quia prius quidem in ea vehementer
apprbpinquabit Jgg regnum cmlorum (Malt. x, 7). incaluit actio gloriaesaecularis., sed poslinodum ipsa
Hoc jam,' fratres cbarissimi, eliamsi Evangelium ta- gloria cum suis sequacibus defecit. Per ossa elenim
ceat, mundus clamal. Ruinae namque illius voces potentes saeculi,per carnes vero populi designantur:
sunt. Qui enim tot attfitus percussionibus a gloria quia sicut carnes ossibus porlaritur, ita per potentes
sua cecidit, quasijamnobis e proximo reguum aliud, sseculi, infirmitas regitur populorum. Sed ecce jam
-quod sequatur, oslendil. lpsis jam et a qnibus ama- dellla onmeshujus sa^culipotentes ablati sunt :'os-
tur amafus est. Ipse enim ejus ruinas praedicantquod sa ergo excocta sunt. Ecce populi defecerunt: car--
amandus non est. Si enim ruinain sui domus quas- nes ejus J64 liquefaclaesunt. Dicatur ergo : Conge-
•sata minaretur, quisquis in illa habitaretfugeret, et re ossa qum igne succendam, consumentur carnes, et
,qui stanlem dilexerat recedere quantocius a cadente coquetur universa composiiio, et .ossa tabescent. Ubi
festinaret. Siigitur mmidus cadit, el nos eumaman- enim senalus? ubi j'am popuius? Contabuerunt ossa,
do compleclimur, opprimi volumus potius quam ha- consumpta3sunt carnes, omnis in ea saeculariumdi-
•bitare,quianulla nos ratio a ruina illius separat quos gnitatum ordo extinctus est. Excocla est universa
•in ej'uspassionibus amor ligat. Facile ergoest nunc.B g compositio ejus, et tamen ipsos nos paucos qui re-
jam, cum deslructa omnia cernimus, animum no- mansimus, adhuc quotidte gladii, adhuc quotidie in-
•strum ab ejus dilectione disjungere. Sed hoc illo in numerae tribulationes premunt. Dicatur ergo : jPone
tempore diflicillimumfuit, quo apostoli pnnedicare quoque eam super prunas vacuam. Quia enim senalus
-cosleste regnum invisibile mittebantur, cum longe deest, populus interiit; et tamen in paucis qui sunt
Iateque omnia cernerent florere regna terrarum. i dolores et gemitus quotidie multiplicantur : jam va-
(Homil. k in Evang.) cua ardet Roma. Quid autem isla de hominibus dici-
66. Quaeautem de istius urbis Gregorius incommo- mus, cum ruinis crebreseentibus ipsa quoque ejus
,ditate descripserit indicabo, quatenus ii qui, nunc in destrui aidificiavidemus? Unde apte de civitate jam
ruinis ejus habitanles, eam ordinaliorem ac per hoc vacua subdilur : Incalescat et liquefiat ms ejus. Jam
•valentiorem fuisse non aulumant- conlremiscant. enini et ipsa olla consumitur, in qua prius carnes et
•Ait enim in expositionis Ezechielis homilia . octaya bssa consumebantur : quia poslquam defecerunt ho-
. decima sic : i Quid est jam, rpgo, quod in hoe mines, etiam parietes cadunt. Ubi enim sunl qui in
mundo libeat? Ubique luctus aspiciraus, ubique ge- ejus aliquahdo gloria laetabantur? Ubi eorum pompa?
mitus audivimus.Destructaeurbes, eversa sunt castra, ubi superbia? ubi frequens «t inimoderawm gau-
depopulati sunt agri, in solitudinem terra redacta Q G dium? Impletum est in ea quod conlra destructam
est. Nullus in agiis incola, pene hullus in urbibus Niniven per prophetam dicitur : Dbi est habilaculnm
habitalor remansit; et tamen ipsaeparvae generis hu- leonum, -et pascua catulorum teonum (Nahum. n,
mani reliquiae adhuc quotidie et sine cessalione fe- 11) ? Aii ejus duces ac principes leones non erant,
- riuntur, et finem non haheht ilagella ccelestis jusli- qui per diversas mundi provincias discurrenles pra3-
dam saeviendoet inlerficiendo rapiebant ? Hinc leoiium
•tiae, quia nec inter flagella correctae sunt aclionis
- culpoe.Alios in captivitatem duci, alios delruncari, catuli inveniebant pascua : quia pueri, adolescemes,
• alios interfici videmus. Quid est ergo quod in hac vi- juvencs saeculares et saecularium filii, huc undiqne
, ta libeat, fratresmei? Si talem mundum adhuc dili- concurrebant, cum proficere in hoc mundo voluis-
• gimus, non jam gaudia sed vulnera amamus. Ipsa sent. Sed ecce jam desolata3 ecce contrita, eccege-
mitibus oppressa est. Jam nemo ad eam currit, ut in
-autemquae aliquando mundi domina esse videbatur,1 hoe mundo
qualis remanserit Roma conspicimus, immensisdo- proficiat. Jam nullus potens et violentus
loribus multipliciter attrita, desolatione civium, im- remansit, qui oppfiraendo, praedam diripiat. Dicamus
pressione hostium, frequentia ruinarum : ita ut in ea rum ergo : Obi est habilaculum leonum, et pascua calulo-
leonum? Contiugit ei quod de Judsea novimus
coinplelum esse videamus quod contra urbem Sama--
• riam per Ezeehielem
prophetam praedictum esl : D ^ per prophetam diclum : Dilata calvitium luum sicul
• Pone ollam, pone, inquam, et mitte in ea et aquila (Mich. i, 10). Calvitium quippe hbminis in solo
• aquam,
congere frusla ejus in eam; et paulo post : Efferbuit capite fieri*oIet,.ealvi_ium vero aquilae in toto fil
•
coctioejus, et decocta sunl ossaejus in medio illius; corpore, quia cum valde senuerit, plumae ejus ac
ex omnibhs illius membris cadunt. Calvitium
atque iterum: Congere ossa qum igtie succendam, pennae
cbnsumenlur carnes, et eoquelur universa compositio, ergo suum sicut aquila dilatat, quia plumas perdidit
el ossa tabescent. Pone quoque eam super prunas va- - dum populum amisit. Alarum quippe pennae eecide-.
runt cum quibus volare ad praedam eonsueveral,
cuam, ut incalescat et liquefial ms ejus (Exech. xxiv,
10 et s.iy.).'Tunc enim nobis olla posita esl, cum haec quia homines ejus potentes extincti sunt per quos
est civitas constiluta. Tunc enim in ea aqua missa aliena rapiebat.
ltem in Dialogorum libro secundo : t Prasterea,
est, et frusta ejus congesta sunt, quando ad eain
- undique populi inquit, antistes Canusinae ecolesiae ab Benediclum
confluebant, qui, velut aqua calens,
actionibus mundi fervescefent, elquasi frusta car- Dpmiui famulum venire consueverat, quem vii*Dei
hium in ipso suo fervore liquarentur. De qua bene pro vitaesuae merito valde diligebat. Is_itaque dum
cum illo de ingressu regis Tolilaeet Bomanae urbis
 217 S. GREGORII MAGNIVITA, AUCT..JOANNE DIACONO.LIB. IV. 218
perditione eolloquium haberet, dixit: Perhuncre- A non siifficit, pensate quid agere poterit divisa. Sci- •
gem civilas ista destruetur, ul jam amplius noninha- mus autem.omnes quia et fluvius qui in mullis rivis
Bitetiir. Cui vir Dei respondit: Roma agentibus non dividitur a suo alveo ficcatur.
"
exterminabitur, sed lempestatibus,-coruscis, turbini- Item in ejusdem.prophetaetractatibus, homilia II:
bus ac terrae motu fatlgata .marcescet in semetipsa. -t Sive, inquit, juslus in culpa, sive peccator in morte
Cujus prophetiaemysteria nobis jam facta sunt luce corruat, speculatpri timendum est ne huncexsuo
clariora, qui in hac urbe dissoluta moenis, eversas silentio reaclus peccanlium pariter involvat. Sed in-
domos, destructas ecclesias turbine cernimus; ejus- terim,dum loquor, avertere a memetipso oculos
que __dificialongo senio lassala, quia ruinis crebres- volo, et ecce iterum sermo divinus me impingit in
cfenlibusprosternanlur, videmus.» (Dial. I. n, c. 15.) niemelipsum, ut meam negligentiam videam, et mihi
Item in epislola Joanni, episcopo Ravennati, post dici haec quae audio pertimescam. Sicut enim supe-
aliqua : c Si quo modo festaliquando locus obtinendi, rius dixi, cujus cor innumeris curis sparsum, se ad
agat apud exarchum fralernitas vestra, ut pacem cum se colligat?Quando etenim possum et ea quae circa
- Arhilpho, si aliquid possumus-,faciamus, quia miles me suntsollicite onmiacurare, et niemelipsum, adu-
de Romana urbe a lultus est, 1@5 sicut ipse novit. nato sensu, conspicere? Quando possum pravorum
Theodosiani vero qui hic remanserunt, rogam non jj nequitias insequendo corrigere, bonorum actus lau-
accipientes, vix ad murorum quidem custodiam se dando et admonendo custodire, aliis terrorem atque
accommodanl, et destituta ab omnibus civitas, si aliis dulcedinem demonstrare? Quandovaleo, et de
pacem ejus non habef, quomodo subsistet?» (Regist. his quaesunt necessaria fratribus cogitare, et conlra
i. II, ep. 46.)' . - i. • hostiles gladios de Urbis vigiliis-sollicitudinem ge-
67. Tantis curarum tumultibus pro animarum pa- rere, neincursione Jggsubita cives pereant pro-
riter ae civilatis custodia Gregorius gravabafur, ut .videre, et inlerhaec omniapro aniraarurii _custodia
in coli molestias corruens, non solum ( sicutpfopo- plene atque elficaciter verbum.exhorlationis inipen-
suerat) per ordinem Ezechielis mysteria niinime per- dere? Loqui etenim deDeo quietaevaldeet liberae
tractaret, verumetiam hostilibus incursionibus, mul- mentis est. Tunc namque b,ene lingua dirigitur iu
tisque corporis debilitatibus aggravatus, a studio sermoue, curii. secure sensus quieverit in tranquilli-
expositionis omnino desislerel, et ad dies illos se tate : quia nec concussa aqua imaginem conspicien-
pervenisse de(leret,.atque dissolhtionem sui corporis tis reddit; sed tune in ea vultus mtendentis aspicitur,
tolis conafibus flagitarfet. Quapropter eidem Joarini ctun non movetur. Quam ergo exhortalionem vobis
episcppo qtterilur, dicens : c Quod mullis vestrae.• speculator vester, fratres charissimi, faciat,quero
beatitudini minime respondi, non hoc torporimeo., ni tot rerum' confusio perturbal? » El paulo posl :
sed languori deputate : quia peccalis meis facien- c Sacerdos etiam post compunclionem ac lacrymas
libus, eo tempbre quo Ariulphus ad Romanam urbem cogitur necessaria qiiasque filiorum suorum cogno-
veniens, alios occidil, alios detfuncavit, lanta moesti- scere, ef ea quserefugit animo palienter audire, at-
tia affeclus sum, ut incoli molestiam caderein.»(Ibid.) que post suspiria coelestium, quorumlibet carnalium
Iteni in expositione ultimaevisionis Ezeciiielispro- hominum onera portare, et saepe cum supferyenien-
pbetae: c Quia niullis curis prementibus, Ezechielis iibus cbf in diversam qualitatem translundere. Nam
prophetae librum coram charitate veslra totum per aliquando de lucris spiritualibus gaudet; sed cum
ordinem perscrutari non licuit, bonis vestris deside- quilibet moerens supefvenerit, nisi ejus moerorem in
riis plaeuit petere, ut saltem extrema ejus visio, quae se susceperit, tribulatipni illius compaliens non est.
ei facta est de sedifieio in monte cohslituto, quoaet Et aliquando de danihis aniniarum luget; sed repente
cunctis est visionibus ejus obscufior, exponi debuis- superveniuntqui de suis prosperitalibus laetantur, -
set. Et quidem voluntati vestrae me parere necesse quoriim si laetitiae sacerdos non congaudel, minus
est. Sed duo sunt quae hac in re perturbaht ahimum amare creditur filios in quoriim gaudio non exsultat,
meum. Unum, quod hacceadem visio tantae obscuri- - praecipue cum Paulus dicat: Gauderecum gaudenti-
talis nebulis tegitur, ut vix in ea aliquid, intellectu ]j) bus, flere cum flenlibus (Rem. xn, i!5). Nihil ergo
interlucenle, videatur. Aliud, quod jam Agilulphuni,". tam bnerosum in ordine sacerdolum video quaro
Langobardorumregem, ad obsidiohem nostrani sum- rigorem menfis compaliendo flectere, et cum per-
mopere festiijantem, Padum trahsisse cognovimus. sonis ,supervenientibus aiiimura mutare;et lamen
Unde pensate, fratres charisshni, in caliginosis.ac hoc valde est necessarium. Nam quando ex prasdica-
myslicis sensibus quid valeat mensmisera, timoris tione_ejus ad boni operis gratiam.peccator feducitur,
sui perlurbalionibus occupata. Quanto enim circa ler- si ipse qui prajdicat videlur ingratus? » (Prmfat. I. n
rena plus satagit, tanto in his quaesunt coelesliami- in Ezech.)
nus.yidet: pro eo quod curis suis extra se. ducitur, Itetn in fine ejusdem voluminis : t Ecce haec, ut
valde intus minor est: quia scriptum est: Deprimit Domiho largiente potuimus. coram yobis, fratres
terrena inhabitaliosensum multa^eogitdnlem (Sap. 9, charissimi, riniati sumus. Nemb autem me reprehen-
15). Quae enim superiora penetrare-, etiam collecta, datb si post liane locutionem cessavero, quia, sicu.
B De isto verbo dissferitur in nota h ep. 46 lib. n J\eg. et cod. B.-MariaeParis., siposthac atocutione
Registri. cessavero. - - '
bItaGolb. etaliiMss. Excusi,quibus astipulanlur
 219 - S. GREGORIIMAGNI VITA AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. IV. . 2_0 -
omnes cernitis, nostrae tribulationes excreverunt. IA Domine (Psal. CXLI,V. ull.). Sed quia meis adhuc-f
Undique gladiis circumlusi suriius,undique imminens precibusbbtinere nonmeredr, rogoutvestra3sancti-
niortis periculuih limemus.-Alii detruncatis-ad nds talis oralio suaemihi*intercessionis adjutorium pras-
manibus redeunt; alii capti, alii interempti nun- beat, meque a peccati et corruptionis pondere libe-
.iantur. Jam cbgorlinguara ab exposiiione retinere, ruhi reddat in illam, quam bene nostis, libert.atem
$uia taedet aniniarh roeam vitas riieae(Job. s).' Jam glorioefiliorum Dei. » (Lib. x, ep. 55.)
nullus in me sacri eloipiii studium requirat, quia Item eidem : c Peto autem ul pro' me enixius ve- v
versa"est in Juctiim cithara mea, et organum meum* slra sanctitas orare debeat, quia podagraedoloribns,
in vbcem flentium (Job. xxx). Jam cofdis oculus in et barbaroruin gladiis, et curarum afflictionibus in-
mysteriofum discussione nohvigilat,quia dormita- cessanter prempi". Sed si mihioratibnisvestra^opem
vil anima mea praa taedio (Psal. cxvm). Jam minus impenditis, credo quod me" ctfntra adversa omnia
lectio animo dulcis est, quia oblitus sufn manducare fortiter juvetis. » (Lib. ix, ep. 78.)
panem .meum a voce gfemitus mei (Psal. ci). <_ui eideip : f Rogp prgo ut pro me peecatore
autem yivefe noh lieet, de sacrae sensibus Jtem
Seripturae enixius oretis, quia et dplpr corppris, et.amariludo
loqui mystica qualiter libet? Et qui' cogor quotidie
» cordis expurarum afflictipnibus, et immensa vastitas
amara bibere, quando possum diilcia propinare? P mortalitafis, inter tot
' * barbarprum gladios me yehe-
(Homil. lilt.) menter affligit. Inter ,qua^pmnia non lemppralem,
Itejn Italicae patriciae et Venatitio, exmonacho - sed aelerijam con.solationem requiro, quam per me
palricip : « Qupsdam de Sicilja venientfes affectu qub hjipefrare npn yal(ep;,se,dper iiitercessionem yestrae
deirai de spppitate excellentiaevestrae requirere cu- , bealiludinis hanc 'me obtihere confido. » (Lib. xin,
rayi, sed de. assidmlate segriludinum mihi tristia ep. M.)
resppnileruijf. Haecautem dicens, nec ego vobis de Item * Mafinianp; ppjscopo Rayennae : J Multum
meipsp inyenip aliud quod debeam nuntiafe, nisi jani tempus est quo surgere de leeto npn valeo -:'
qpo4, peccaiis meis facientibus, ecce jani undecini naiii roejhodo podagrae dolor crucial, mpdo nescio
mehses sunt quod vaide rarum est si de Jeclo surgere quis in toto cofppre se ignis cuni dplore expandit; et
ajiquandp pptui. Tantis enim podagrae doldribus, fit plerumque ut uno in me tempore ardor cum do<-
tantisqpe mplestiarum premof angbribus, ut vita lore conlligat, et corpus in me animusque deficiat.
rnjhi grayissima posna sif. Quolidie enim in-dolore Quanlis autem aiiis Keeessitatibus extfa hasquas
deficib, et mprtis j'emediiim expectando suspiro. In protuli infirmitates alficiar enumerare non valep,
clero verp 267 hujus urbis et populo tanti febrium sed breviler dico quia-sic me infectio noxii humoris
languores iff uerjint', pl pene nullus liber, nullus ser- iG imbibit, ut vivere mihi poena sit, et m.ortem deside-
yus remanserit, qui idoheus esse ad aliqubd pfficium ranter expectero, quam gemifibus ineis solam esse
vel ministerium' possit. De vicinis autem urbibus credo remedium. Pfoinde, frafer sanetissime, divinq.
Bfrages npbis raortalilatis quotjdie nuntiantur. Africa pro me pietalis misericordiaro"deprecare, utpercus-
ajiiem qualiter tnortajitate ef languoribus vastetur, sipnjs SU33Jjpg erga me flagella propitius mitiget,
quantb yipiniores estis tanto crfedo quod subtilius et patiejitiani tolerandi concedat, ue" nimio, quod
cognovjsfis. De Qrienfe yerp qui veniunt, graviores absit, taedip in inipatieiitiain cor erumpat, et quae
desplalipnes nuntiant. In his itaque pmnibus, quja, curari perpiaganippterat ' cuipacrescatexjjiurmure.»
" '~ " "' ' '"
apprppinquante fine inundi, genefalem percussipnem (Lib.ii, ,e/?.'|2.)
esse cpgnps.cimus, affligi nimis de.gropriismolestiis Item Rusticianae-patriciae: . De "podagraemolestia
non debemus. » (Regist. I. ix, ep. 123.) quam vobis eyenisse signastis, et cohtristatus vehe-
Ilem Eulpgjp , patriarebae Alexan/irinp : ,c Trans- menter sum eflaetatus. Ltctatus, quia liumor noxius
gctp finno spayissima «ajiclitajljs 'yestrae spripta sus- infefiora petens, superiora^rofectodeseruit. Con-
cepi, quibjis pro aegfitudinis-meas njmietafe re.sppn- trislatus yerp, quia jiitam tehuissimo corpore dolores
dpf.enutjp usque non valui. Ecce eni.mjain bienhjurn yps nimips perpeti pertimesco. Ubi enini' deest carb,
pene explefuj' qup lectulp tene.op, jiantisgjje ppdagr» Bguae yj"rlus" esse poterit dojorilius resistens? Me .
dolpribug afiligor, pt yix in diebgs festis usgue .ad etenim, quetn qualis fuefim nostis, ita amariludo
horarujii. trium spafiuin surgere yal.eam jni.ssar.um animi et assidua exacerbalio atque per hoc podagrae•
solemnia celebrare. Mpp autetn cum gravi coriipellpi' moles|ia affecit, pt eoi'pus meum taraquam' in sepul-
dplpre decuinbere, uf cruciaftim jpeum iipn ppssim, iura siccatum sit unde fitut jam raro de leclo surgere
geniitu iiiterrumpente, tplerare. Qujdoloj' inferdum yaleam. » (Lib, xi, ep. M.)
jnilji l.ejitjjsest, hit^rdum nimius, sp.djieqjje ita lenms ifem eidem : < Ego in tanto gemitu et pepunatioiii-
ul recedal, neque ita nimius ut interficiat.jUndejnt ui bus vivo , ut ad difesquos agO'pervenisse me poeni-
qui qjipfidje in morie.sum, repellar a roorte. Necini- teat, soJaquemihi in consolaiione sjlmorlis exspecta-
Eum, Quia pieccg[oi'grayis lali corruptionis carcei'e tjo. Undepeto ul pro me orare debeatis,' quatenus
diji tpnepr inplu*us; unde cpmpellor clajnare :Educ de hoc carnis carcere cilius edtical, ne tanfis Iabori-
decqtcere animqm meam qd confitetj^um nomini iuo, bus diutius_torquear. » (Lib. xni, ep. 22.) Iteiu
" In Excusis_in Uticensi, etin tribus Paris. Epi- citur Maximianus, niodo Marianus, mtMarinignus.
_ scopo Arabim. Hic Episcopus in vulgatis modo di-
221 S, GREGORHMAGNI VITA, AUCT. JOANNE DIACO.NO.LIB. IV. 222
Anastasip Agtiocheno : c Rpgo.ut pro mei cordis in- _A ad comburendos-libros ejus cbepferuntpariter anhela-
firinilate eiiixius oretis, quatenus omnipotens Detis re. (Juorum dum quosdaimjannBoinbussissenl,aere-
mentem raeam- a malis oranibus prpvesfra interces- liquos velleht exurere",Petrus Diaconus familiarissi-
sione tueatur, et citius me de tot pfocellis hujus tem- mus ej'us, cum quo quatuor Dialogorum libros dispu-
pestatis eripiat, atque in aeternaequietis littbre_,per- taverat, credilur Vehementissime pbstiiisse dicens,
ducat. » (Lib. ym, ep. 2.) ad obliterandam ejus meraoriam librorum exustionem
68. Tantis, precibus Gregprius landern aliquando nihil proficere quorum exemplaria, diversis petenti-
divinitus exattditus, postquam "sedem calhplicae et bus, mundi ambitnm penetrasseiit. subjungens im-
apostolicaesanclasRpmanaeEcclesiae annis iredecim, manfesacrilegium'esse,'tanti Piiris tot et tales libros
niensibus sex et diebus deeem, doctiinis pariter ac -exurere, super cujus caput ipse Spirilum sanclum in
pperibus felieissimjsillustravit, n.aniio imperii Phocae similitudinecolumbse traclantis 1'requentissimeperT
secundo, indictione sepfima., quarlo iduura Marlia- spexisset. Gumque dudum devoluin populnm Diaco«
rum, a carnis corruptione sublraclus est, incprruptip- nus cefneret occasione temporis cuin invidis resul-
nis perpetuae.gloria subJimandus. Qui vidplicet pmni tare, in hoc omnium senlentiam dicitur provocasse,
vitae suae lempore sicut novas basilicas minime fa_ ul,rsi quod dixerat jurejurando confirmarismori con-
bricarat", ita nimiruni fabricatarum veteruin sai-ta B tinuo roeruisset, ipSi a librorum exustione desiste-
leeta cum sumroo studip annualite,r reparabaf: quas fent, si vero testiriionii sui superstes exstitisset, ipse
reditib.us, ljjminaribuSj"ofliciis atque donariis cumur quoque cpmbustoribus manus darct. s Itaque curii
Ians, in basilica b,e^ti.Pelri ajjo.sloli fastigium de av. Evarigeliis in ambonem- venerabilis levita- Petrus
gento purissimp, quop]a Lepne Tertip pontiflce in ascendens, mox ul Gregorianaesanctitati tesiimoniurii
basilica Sixtiana sanciteMafiaenominidedicata traps- praebuit. inter verba ver» confessionisspiritum effla-
latum. cst, fabricavit, el in,basilipa beati Pauji apo- vlt, et a doloremoftis extfaheus juxta hpyrgibasinf,
stpli super allare nihilo.minusaliud fastigium prpcu- sicut hactenus' cemitur, ""confessorveritatis meruit
ravil. Hujus piauerea yenerabile corpus' in extrema ,'sepeliri.
70. Hinc est quod consufetudinaliterSpiritus san- -
pprlicji basilicaebeati Petri appstoli antesecretariuiii
tune antiquissiinum-, quo vidfelieet Lpo, Smiplieiu?,, ctusinspecie coluinbaesuper scribentis Gregoriicaput
Gelasius, atque Syminachus, apostplicaesedis epi- ''depingitur, et quod expositionum illius pafs maxiiha,
seopi, cum npnnullis aliis tumulati. suis hacterius quaeutique abinvidis fexustareeolil"ur,"nonhabetur.
-epitaphiispraedicantur,sepultuin lali titjilo decoratiir: Quarumipsesumriiaro Joanni, subdiacono Ravennae,
fesponsali suo , significare videtur-, Inter caetera sic
Suscipeterra tuo corpusd.ecorporesumptum,
TFtedderequodvaleai, vivifleariteD.eo. , C describens : « Quia charissimus quondam filius meus
Spifitus asira petit, lelhi nil jiira nbcebunt, , Claudius, aliqiia me loquente de Proverbiis, "de Gan-
Cuiyilaeaheriusmorsinagis _il|a yia psl.
Ppntificis
' summihoc claudunturniembfa sepulcrp, lieis caniicorum, de Prbphelis, de libris quoque Re-
"Quiinniimerissempefc vivat ubiquebbiiis.'il gum et de Heptateucho audierat, quae ego scripto
Esuriemdapibussuperavit,ffigorayesle,. .
Atque animasmpnitistexit ab hpsjh sacris. tradere prae infirmitate non potui, ipse easuo-sehsu
Itnplebatqiii.'actii'qnidqiifdsefmohVdbcebaf;- dictavit; ne-oblivione deperirenl, ul apto tempore
Essetut exemplumniysticay'gybgloquens.
* ad Christum vertit haeceadem mihi inferret, et emendatius dictarentur.
"%\BQ Anglos pigtatpmagi.ti'a,
' "*'
Acquirensffdelqueagmfriagentaridva.':* Quae cum -rnihi legisset', inveni dictorura meorum
Hic labor,hocstudium,$ tibi curahaacpastor agebas, senstim J vaide inutilius' fuisse
offerpesplurhnaljicra gregls.
Ut-Dorrjiriq permutatum. Unde
' Hisqueliei ponsulfactusj lsBtaretriuihphis, necfesseesl ut tua experientia, omni excusatione at-
Kamniercedem"operiimjam sine Bhetepes. quemora cessante, ad ejus monasterium accedat, coh-
(59. Quo scilicet liberalissimo pastore defuricto, venire ffatres faciat, etsub omni veritate quantascun-
vehemenlissimafameseodeni annb Incubuit: el quan- que di3divefsis lf @ Scripturis chartulas detulit, ad
tb palrpno tunc Roma caruil, licet rerum inppia tpto medium deducat*:qhas tu suscipe, et mihi celerrime
pejie mundo monstraverit, invidorumtarofeh feritas transmitle. t\Regi'st. tib.xn,ep.24.)Enimvero, quia
minime recogripvit. Namsicut a majoribus i iraditur, p" sludiositas Gregorii, qui posthaec tfibus fermfeannis
cum calumniarum veterum incentores, Gregofiura superfuit, falli non potuit," cohstat nimimm quia plu-
prodigum dilapidatoremque multiplieis patriafchalus res libros quara nuhc habeantur composuit. Quorum
thesauri p.erstreperent, deficlente' personali materie, memoriamquidamin episcopaliejusperstringfens, ait:
a Hi charactefes chronologici cum anno Chri- - terius.
sli <i04eonyeniunf,: lanjfefsi ygnerabilis Jieda S. Dp- J?Lege aliqujd omnjn.Qsimile ap,u.dpreg. Tuj-on.
cipfis pbituro ad an. 605 refert; eunjque seeutus -" libide Glbfja Confess. c. S9. Subdiacpniis"vefd'ple-
DajilusDiae."in lib. iv, ' hist. Lahgbb.
" " IndictibHi*vin
— niis dieruhi aegffeferens' qubd viflus S!'Trbj'arii" o"c-
corisignat.' Mabilli eulerelur, c.onyoeatoepiscopo"cum clericis.... omnia
h Apud Bedam hos vei^susreferentem lib. n. hist. ..quse a%sapcl,pan.djerat....xeserayif,.... adj/ciensliase :
§. i,c ,e,ti,nmss. Paris. jp.a. Ef ui probeiis vera esse qum loquqr, finiio sermone
et mbx laudati mss. vivff. f et hisdiclis claiisis'Pculisbbiil.
&Beda,
Beda, dd ChristiimAnglos coriverlil, elc.
' fiiiem
'"' fdciqvitm
est doriius-turrila; p^igi biisis lurris
e Beda, hmc libi cura, Iwc Pastor agebas. f'Pyrgobasis — Hoc videtur inlelli-
1 H_3Chisforia Baronjo pes seu fulcimenlum. MABILL.
ad an. 604 dubia videtur, : gendum de aliqua\turrici.i1.aj;,o.chlidi'um, 'quOjji-ambo-
nec ihurieritb, •cium.iullius -cerii aucloris testimonio .iieni-iscendebalur,"conjtineule.""" •.-"' ' '"'
hitgtur, et de ipsa sileant Isidorus, Hdephonsus, I?a» 1 Ita Mss. AteAitifValdeinmullis. .
 225 S. GREGORIl MAGNI VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. IV. 224
Job, Ezechiel, Evangelia et Pastoralem exposuit, et A extensum, in sex codicibus explevit. Quorumexem-
roiiltaalia.UtsubaudiaSjquaejaminvenirlnonpossunt, plaria primo per Urbis monasteria subdivisit, postre-
qunniam revera ante succensa sunl quam edita, sicut rao vero eidemXeandro episcopo deslinavit.
reliqua ipsius opera quae nune in sancla Romana Ec- 75. Sed in ipso sui epjscopalus exordio, duma
clesia retihentur adhuc sub custodia, ne penitus vul- Joanne.Ravennalis urbis" episcopo, humiliter repre^
garentur. hensus fnisset, cur pastoralis curae delitescendo pon-
_ 7.. Itaque si curiosius perpendatur bmne Grego- dera fugere \ir lam idoneus voluisset, librum Regu-
rii traclandi tempus quo libros qui nunc habentur lae Pastoralis composuit: quem quadripartita ratione
exposuit, ai diaconio . suo usque ad penultimum sui distinguens, valde pensandum esse perdocuit, cum
pontificatus annum extenditrir; et licet, Langobar- reruni necessitas exposeit, ad culmen quisque regi-
dorum -perfidia saeviente, po=t Ezechielis tractatus, mihis qualiler veniat, atque ad -hoc rite perveniens
ab exposilione librorum destiterit, ab exponendis ta- qualitet' vivat, et bene vivehs qualiter doceat, et recte
men epistolis, quamdiu vivere potuit, numquam om- do.censinflrmitatem siiam quotidie quanta valet con-
nino cessavit; quarum videlicet tot libros in scrinio "sideratione cognoscat, c ne aut huroilitas aecessum
dercliquit, quot annos advixit. a Uride quartum-de- fugiat, aut pferventioni vita contradicat, aut vitam
cimum epistolarum' librum seplimae indictiohis inper- g doctrina desliluat, aut doctrinam praesumptio extol-
fectum reliquit quonianf ad ejusdem indictionis ter- lat. Primum ergo appelitum timor teroperet; post
minum non pertingit. Ex quorum multitudine primi aulem magislerium quod a non quaerente suscipitiir,
Hadriani papa3 teinporibus quaedam epistoloe decre- vita commendet; delnde necesse estut pastoris bo-
tales per singulas indictiones excerptae iinnt, et in num, quod vivendo ostenditur, etiam loquendb pro-
d.uobus voluminibus, sicut modo eernitur, congrega- pagetur; ad extremum vero snperest uf perfecta
te. Et Gregorius jamdudum in roonaslerio posifus, "quaequeopera consideratio,propriae infirmitalis de-
ubi eum angelus Domini sub habitu naufragi scri- primat, ne haec ante occulti arbitri oculos lumorela-
.bentem repererat, nimirum quoedam.dictaverat, ut tionis exstinguat. Et quiaquosdam imperitos ad sa-
ad exposilionem tantae profunditatis quam in libro cerdotinm conspirasse cognoverat, quosdam conspi-
Job penetrare potuit, eo paratior quo ex dictandi ratufos esse proevidebat : qui melifi "senescientes,
consuetudinedoctior, perveniret. quae non didicerunl docere concupiscerent, quique
72. Ergo Gregorius in diaconio suo, dum illum in pondus magisterii tanto levius aestimarenl quanto
Constaiitinopolitana urbe sedis apOstoli.a3 responsa vim illius magnitudinis ignorarent: hos in ipsojibri
conslringerent, et Leandrum, Hispanum episcopum, sul reprehendit exordio, ut si quaudo indocti ac prae-
.injuncta pro causis fidei Wisigothorum ibi legalio P ( cipites doctrihae arcem lenere appetissent, a praeci-
perduxisset, eodem Leandro (sicut in primo libro pitationis suae ausibus in ipsa Gregorianae loculionis
dixisse me recolo) cum fralribus tunc. Gregorio janua pellerentur. Huuc librum Anatolius, diaconus,
adhaerentibus , importunissime conipellente , li- ejus apocrisiarius, quaerenti ac jubenti imperalori
brum beati Job coepit exponere (Lib. _,. 27). Qui- quondam obtulerat, quem magnus Anastasius, Antio-
bus coram positis priora libri sub oculis dixit; et - chenus episcopus, in Gr_ecam linguamtransfudit, et
quia tempus paulo vacantius reperit, posleripra tra- Orientalibus ecclesiis opus veiierabile procuravit.
ctandp dictavit. Cumque ei spalia largiora suppete- , 74. Deinde, «ieut in secundo huj"usoperis libr©
.rent, multa augens,-paueasubtraliens, atqueita ut jam reluli, dum adhue Gregorius ad loquendum vo-
. inventa sunl nonnulla derelinquens, ea quae se lo- ce statuque sibi sufficeret, perstationes discurrens,
quenle excerpta sub oculis fuerant, per libros emen- viginti liomilias Evangelii diverso tempore corani
. dando composuit. Qui cum jam faelus episcppus Ro- populo declamavit;reliquas vero ejusdem numeri-dic-
mae postrema dictaret, quo stylo prima dixerat solli- tavit quidein, sed, lassescente stomacholanguorecon-
cile altendens, egit ut ea quae locutus fuerat, sludiosa tinuo,aliispronuntiare perniisit (Lib.IX,ep. S2): qua-
emendafione transcurrens, quasi ad similitudinem nimexemplariaSecundoservoDeipelentim.andavit.
. dictatus erigeret, et ea quae dictaverat, non longe a 75. Cumque a suis familiaribus ut aliqua de iriira-
cplloquentis sermone discreparent: quatenus dum culispatrum describeret Gregoriusenixiusrogaretur,
hoc tendilur, illud adtrahitur, edila ,modp dissimili Maximiano, Syracjjsano episcopo, scripsit, dicens :
res non dissimilisformaretur. Quamvis ierliam ipsius t Fratres mei, qui mecum familiariter vivunt, omni
operis partem ut colloquendo protulit, pene ita de- modo me compellunt aJiqua de miraculis Patrum quae
reliquit: quia dum eum fratres 3.71 ad alia. expo- -in Italia facta audivimus sub brevitate describere. Ad
nenda perlralierent, hanc subtilius emendari nolue- quam rem solatio vestrae charitatis vehementer indi-
runt. Qiiibus multa j'ubenlibus, dum parere modo geo, ut quae vobis in memhriam redeun.t, quaequa
h per exposillonis ministerium modo per conlempla- - cognovisse vos 172 conligit, mihi breviler indicetis.
tionis ascensum, raodoper moralitalis instrumenlum De domno autem Nonnosb ahbaie, qul juxta domnum
, sluderet, hoc opus, per triginta et quinque. libros Anaslasiurn de Pentomisfuit, aliqua retulisse te me-
a Sic legllur in Uticensi, et quidem optiroe, licet .
mysterium.
- « Corrupte quidam edili, humilitatis accessumfu-
aliis in Mss. ae editis Iegatur, unde tertium decimum.
Vide Praefat.nostrainad epistolas num. S. - gial, - . . - 4
b Excusi. cuhi tribus Mssi Paris.j per expositionis
 22S S. GREGORII MAGNI VITA, ACJCT.JOANNE DIACONO.LIB. IV. ' 226
ffiiniquoe oblivioni mandavi. Et haec ergo, et si qua ,A Geneseos admiratus : « Sumpla, inquit, sunt, ab au-
sunt alia, luis peto epislolis imprimi, et mihi sub ce- ctoribus hcec Origene, Vielbfino, Ambrosio, Hiero-
lerilate transmitii, si lameh ad nie ipse non proficis- , nymo, Cassiano, Auguslino, Fulgentio, ac nostris
ceris.» (Regist. lib.m, ep. Sl.)IlincGregoriusrobo- temporibus irisigniier J.73 eloquente Gregorio.'»
ralus, sanctorum miracula Patrutn cum Petro suo dia- Sed et Beda presbytef in libro desehetaatibus orato-
cono quae-perinquisitionemalque respohsionem.pro- res homoeoleleuton facere perhibens, exemplum pro-
tuleral 3 expositionisaltiusstudium interrumpens, sola posuit, dicens: c Beatus Job Deo soli sibique cogni-
nominumpraehotatione distinxit, et in libros quatuor tus, in tentatione ad nostram notifiam perducehdus,
ordinavit : ul, sieut in libfis expositionum suarttm taclus est vulnere ut odorem suarum virium lanto
quibus esset virtutibus insudandum docuerat, ila latius spargferet, quanto niore aromatum melius ex
eiiam descriptis sanetorum miraculis quae virtulum intentione fragraret. Quo schemate ipse, qui hoc di-
fuissel earumdfem claritas luce clarius ostentaret. xit, beatus papa Giegorius saepissimeusus fuisse co-
Quos libros Zacharias, sanclae Ecclesiae Romanoe gnoscilur; et hujuSmodi oratiohes esse reor quas
episcopus, GraecoLatinoque sefmone docilssimus, Hieronymus .concinnas rhelorum declamationes ap-
temporibus Conslantini imperatoris post annos ferme pellat. »
centura septuaginta quinque in graecamlinguamcon- B 78. At Gregorius humilitatis suae cautela commo-
vertens, Orientalibus ecclesiis divulgavit, b quamvis nitus, non solum facundiaesuaeredoleritiamcontemne-
astuta Grtecorum perversitas, in coinmemoratione bat, verum eliam in comparatione tractalus allerius
Spiiitus sancti a Patre procedentis, nomen Filii sua- dietatum suum furfurem nominans, libros suos legi
pfim radens abslulerit. quamdiu vivferel veiiementissime prohibebat, Irino-
76. Piitnam quoque et ultimam Ezecliielis prophe- centio praefecio Africaeinter caeterascribens : «-Quod
tae partesquae videbanturobscuriores, Roroanispostu- in exposilione sancli Job tfansmitli vobis codicem
lanlibu., pertractavit, easque per homiiias viginti voluistis.veslroomninostudiocongaudemus: quoniam
et duas distinguens. puantura lucis inliis habeant de- illirei emirientiamveslramstudere conspicimus, quae
monstravit;etinhis tractandis, sicut superiuspaluit, nec tolos foras vos exire permittat, et ad cor iteruni
finem iecit. - soeculafibuscurisdispersos recolligat. Sed si delicioso
77. Qui libfi dum a doctoribus sequentis temporis cupilis pabulo saginari, beati Auguslini patriotoe ve-
tam r.ectis.imis sententiis edili. qitaro lueulentissimo stri opuscula legite, et ad comparaliohem e"siliginis
rheloricae facundiaestylo coinposiii veraciter docean- .illiusnoslrumfuifuremnonquoeratis. J (Regisl.lib.x, •
...
lur, eos btatus Gregorius ex humjlitalis suae dulce-' ep. 57.)
_dine incultos perhibet, Leandro episcopo inter cae- Q Item Joauni, episcopo Syracusano : « Pra3terea
tera scribens: e Qusesout liujus bperis (haud dubiumi audio quod aliqua de his qUaescripsisse me memini
quin Moralium) dicla percurrens, in ijis verborum fralernifas vestra ad-mensam suamcoram extraneis
folia non requiras, quia per sacra elqquia ab corum legi faciat:. Quod mihi nonvidetur esse faciendum,
traelatoribus infrucluosaj loquacitatis levita. studiose quia lioc qubd vos pfo charitate facilis, possunt qui-
cornpeseitur, dum in templo Deinemus plantari pro- dam, quanlum ad.me est, vanae gloriae deputare.
hibe.tur. Et cuncli proculdubio scimus quia, quoties Ideoque corani fexlraneis anliquorum dicla legite, ex
in foliis "malelaetaesegelis culmi proficiunt, minori quorum auctoritate valeaht qui audiant reforraari. »
pleniludine spicarum grana turgescunt". Unde et ip- ( Lib. viu, ep. 9.)
sam loquendi artem quam niagisteria disciplinoeexte- Itera Joanni, subdiacono Ravenn_e, post multa :
rioris insinuant servare despexi. Nam sicut hujus «Illud, inquil, quod ad me, quorumdam relatiohe
quoque epistolaBtenor enuntiat, <_non melacismi col- perlalum est, quia reverentissimus cbepiscopus meus •
lisionem fugio,-non barbarisriii confusionem (ievilo, Marinianus iegi commenta beali Job publice ad vi-
hialus motusque etiam et praepositionum "casus ser- gilias facil, non grate suscepi, quia illud opus non
vare contemno: quia indignuni vehemfenterexistimo, est populare, et fudibus audiloribus impedimenlum
ut verba coelestis oraculi restringam siib regulis Do- p magis quam provectum generat. Sed dic ei ut com-
nati; nequeenimdhaeeabullis interprelibus inScrip- menta Psalriiorum legat ad vigilias, quae mentes sae-
turae sacrae auctoritate servala sunt. Ex qua re -nimi- cularium adbonosmorespffficipue informent. Neque
rum quia nostra expositio oritur, djgiium profecto ' enimvolo, dum in hac carne sum, si qua dixisse me
esl ut quasi edita soboles speciem suoematris imile- ' conligit, ea facile hominibus ihnotesci. t (Lib. xn,
\ lur. > (Prcefat. adlib. Moral.) In quibus verbisagnos- ep_.24.)
1 cilur Gregorius non sluduisse loculionem pbmpati- 79. Quanta sane consideratione Gregorius, qui ad
cam, sedex piistina saecularis exercilii consuetudine cuhnen regiminis humiliter pervenisse, ad hoc opus
-^poliusincurrisse. Cujus factindiaeconsonantiam Isi- perveniens benevixisse, bene vivendo recte docuisse,
dorus, Hispalensis urbis-episcopus, in expositione satis, iit opinor, monstratus est inlirmitatem suam
a Bigot. el Ulic, ea;post(!"onis
aitcrius sludium. - tur, unde vitiosa collisio. Vide Vossium Institut. Ora
h Vide lib. u Dialog. cap. ultimo, et nolas consu- loriar. lib. iv, cap. 2, § 2.
ie. De Graecatranslalione fuse in Praef-.ad Dialogos. * Ita Mss. Ai editi, ab illius temporis fiiierpreiibus,
0 Vel potius"mutacismi, nimirum Graeci:appella- - aut ab uilius, elc.
runt pM-Kv.ia-p.ov,cmn nimium aut temere m repeti- e Bigbt. et Utfc, similaginis.
 k? S. GREGORIl MAGNI VlTA, AUCT. JOAME-D-AtiONO. LIB. IV. 228
cpgnpverit, in ektremo libro Moralium mariifestat, Alegefit, apiid disifictuih Judicfem "solaiium ihihi sus
cum dieit: «Explelo itaque hoc bpere, ad me mihi ofalibriis iihpenaat, omhe quod iri mfe "sofdiduihde-
Video esse redeundum. Multum quippe mens hostfa pfehehdit Ilfelibiisdiluat. pfationis autem aique expo-
_eliam cum recle loqui cohatur, extra semetij-sain sitibriis viftute collata, leetbr meus iri recorhpehsa-
.spafgitur. Integritatem namque ai-irrii, duiri cogitan- libne 'me supefat, si, cum "pef mfevefba accipit, pro
iur .vefba qualiter profefanijir, quia tfahiiht extfin- riie iacfymas^fteddit. i
secus, minuunt. Igifur a publico locutionls fedeuh- 80. Hujus beatissimi Gfegorii vehefabile bbfpus, a
dum est acl curiam ebrdis, ut quasi in quodaih Ufegbfio quaflb sfedis"apbstoiic-. praesulea pbst an-
concilio consultatiohis ad 'me ipsurivdiscefnehiShm nbs circiter quihquaginta ifari_latum,.ahte hoveilum
couvocem, cogitationes meritis , *|7_| quaiferius:ibi "secreiafiufh cohsifiiciis absidibhs, sleuti ihodd eerhi- •
videam ne aut lncauie mala aiit boria noh behedixe- tuf,h sub altafi sui hbrriihis "collbcatuf : quo ejus
-rim. Tunc enim bene dicitur boriuni, .cihh is qiiidicit. --ahhivefsafie 'sbleihnitas ciihctls certatim pernoclani
soji ei a quo accepit, per id appetit placefe qribd tibiis venefatibhe gfatissiina cfelebratur, ih qua pal-'
dicit. Et quidem mala me aliqiia, etsi dixisse hbh liiiiri ejiis,.c et phylactea, sed et balifeus ejiis
.iuvenio , tamen quia omnino non dixerim , ribride- cbiisueiudihaliifer oschraiitur. Qh-3 sigillatito 175
'_fendo. Bona vero si qua divinitus accipifehsdixi, meo jj cohsidefala, et ahtiquilalerii viri, et mediocriiatem
videlicet yitio minus me hene dixisse pfbfiteof. "Narii habitui, et speciem regnlafis propositi"signispefspi-
ad me inlrinsecus rediess, postpositis' "verbofuiriifb- cuis fepfaesentant. Nam ih e"o qub"d"pal!ium ejus
jiis, postppsitis senlentiarumramis, dum ipsam sub- byssb candenie cbhtextuhi hullis fuissfe'cerniiuf acu-
tiliterradicem meae intentionis irispicio, Deo qiiiueto bus perforatum, sic ipsum circa "scapulas bbvoluium
ex ea me summopere placere voluisse cognbsco; sed luisse, iibh aiiieih cbnfixuih dighbsciihr. sicuti ve-
eidem inlentioni qua, Deo placere studeo, fuftim se iustissiinis ihusivis vel picturis ostehdiiuf. Quod
nescio quomodo intentio humanae laudis interserii. aulem feliquiainm pHylacteria tehui afgfehto fa;b'ri-
Quod cumjam postmodum tardeque discerno, inve- cata, vilique pallio, de cbllb suspfensafuisse videniuf,
. nio -me aliler agere quod scio roe aliter inchoasse. habilus ejus mediocritate deihonstfaiur. Porro ih -
Sicenim saepe intentionem nostram, dum ante Dei exilitatebaltei, quae unius pollicis menshram iiutn-
oculos-recle incipilur, occulte subjuncta, et earo ve- quaih excedit, speciem pfoposili. regulafis olim a
Lulih itjnere comprehendens, humanae laudis ihtenlio sahcto Benedipto slatuii, ctijus ipse viiam desfefibehs,
assequitur : sicut pro necessitate quidem cibus su- ih diaiogo fegulam qhoque laudaverat, feuhisefvasse
milur,.sed. in ipso esu, dum furtimgula-subripii, liice clafius mahifeslal, prpesfertjihcuhi idem venera-
cdendi delectatio pefmiscetur^ unde pleruihque con-' Q biiis dbclor GrfegofiusGfaeckm-iihguam neseierit, et
tingit ut refectibnem corporis, quani salutis causa sui mbhasterii mbhachbs Benedicti utique regulis .
ccepimus. causa voluptatis expleamus. Faienilum est toarieipatos in Saxoniam deslihSfit.
igitur quod reclam quidem inlenlionem nostram, 81. Siquidein quod Graefcain"lingiiam hescierit,
quoe soli Deo piacere appetit, nonnunquam inlenlio ipsfe testaiur iii epistola Eusebio, Thessaip-iicerisi
minus recta, quae de. donis Dei placere hdniiriibus episcripo , scribens : Lator pia-sentiiiih Thfeodofus',
-quserit, insiiiando cdmitatur. ,Si autem de his.divi- Ecclfesiaelectof, ad sanctorum apostbloYaih lihiina
nitus districte di.cutimur, quis in.er._sla remanet veniens, durii homo ( quippe ut novtis) hSberetur
salutis locus, quando. et mala nostfa puf a Iriala surit, Iricbgiiitus,Ahdfeaeihbnacho,-qui ad sanclum Paulum
et bonaquaenos habere. cfedinius piira bona esse iheitisus fuerat, res fetchaftas qtias"delulit, fit re vefa
nequaquam possunt? Sed hoe -hiihi bpefae pfelium "-oliin hotp, ihnocehfef deposuit, credeifs" quod ihens -
credo, "quodifateinis auribiis onirie quodinriie la- ' ipsius (sicut et nos arite puiavef aintuS) euni habitu
tenler ipse f eprehendo , incuhctantef aperib. Quia concofdaret. Sed Ille tahtae pravitatis ihvehius esl,
enim exponendo npn 'celavi qubd sehsi, cbhfiteniio Ul si ejus stultitfe sub irielusionis specie paulo adhuc
non absconiio quod patior.Per expositibheih patefeci amplius licuisset, mnitorum animas malitiaesuaefal-
dona, per confessionein delegb vuihefa. El q/uia iri- {j"sita'te
' decipefet, fetqu_3ciimque potuisset noii levia
hoc lam magnb huroano geriefe, hec pafvi desunt scandala generaret. Nam inter aliaquae idem Andreas
qui dictis meis debeaht insifui, "nechiagni desunt qui pessnne cpgitavit et fecit, eairi quoque qaahi ad uos
cogiiitaemeae debearit Irififmitati misereri, per hoec misistis, dum apud ipsum a pr_efa'lo ieclorfe esset
utraque afiis ffatribus qiiahtum pdssum chfam con- depbsila, infalsavit epislblam, ut quicuinqiie eam
iero, ab aliis spero. Illis dixi_exponendoqubd faciaiit, legerfet, vos neccatholica nec fecta sapere evidenter
istis aperio' cbhfiierido qiibd pafcarit.'Illis vefborum af^ufefet. -Ex qua fe conligit ut dum veritateni stu-
raedicamerita hoh subtrahb, isiis laicefatibfiemviiihe- diose quaeforemus, ejus qiiae latebat iniquitas vtilga-
runi hbri abscbnub. Igituf qtitfeso ui qiiistidis lioc fetuf: ei tania in eo feperta sunt, quarita nec de
" Lege ducentos viginti quinque : nam Gregor. IV Doctoris reliquiae monasterio S. Medardi Suess., ca-
au.:827 sedere coepit. _tut legendum, ante an.Jfere S0. put yero benedict. coenobio S. Petri vivi Senonensis
In Reg., postannos mult.os:, ... . - c.essisse feferuntur.. .....
b Plur. h&:,sub altaris suiriominibqs.Hunc.errorem c Phylacleriofum nohiine hitellige crueem pecto-
correxerunl Boliaiidiaui: certe facije^ex Mss. redar- . •raleni ReUquiisreferlam, quam gestari solitam reiert
guendum. Caeterumpiteter hanc traijsiationein. aliam Gregor. 111». xn, ep. 7; nunc lib. xiv, ep. 12. MABH.-..
lege Sseculoiv Bened., Ciirisli nono, quosacroe S.
 £29 S. GREGORII MAGM YiTA, AUCT. JOANNE DlACONO. LIB. iVl . &M
sceleratp qubcumque laico crederentur. Et quia inter A infefibf tuhiea pseudolactihi .cfelbfis-appateal, qtiae
diversa mala aliquoS etiam sermones scripsit, atque magno sinuamine supef pedes deiluai; duabus' zbhii
eOs ex nostro nomine titulavif, et suspecti so.mhs ne ad similitudinem daltriaticarum, sfedlatibf ibhs bihriihd
eos alicubitransmiserit, fraternilasvestrasbllicitudi- distincta; statufa plena, facifes fbtuhda quidehi fet
dem gerat; et si quid tale repererit, eos exscindi-et candida,. sed' senib jam fiigosa, quairi ipsa "qhbque
omnimodO-faciataboleri; ut quod imperitus. littera- senectus pulcheffimam liiisse sigriilicat; qciilii.glaii-
ram et Scripturae divin_e nescius, nostro,.sieut dixi- cis et gfaridibus, supefciliis iriodicis, iabellis vehustis,
mus; nornine praenotavit, quorumdam animos non vulfu Eilafi, feferis in capite d "inatfbhalfehi liiitfafh
e
possit- inficere. Nam nos nec Graece novimus, nec cahdehtis i-fan^ei raritate hiblaiain; dubbui ilex-
aliquod opus Gr_ecealiquando conseripsimus;' > (Re- tefa3 iiigiiis sighaculb cfdcis se inuriife velle pKeteri-
-
gist: iib: xi, ep. 69.) - . . dehs, in sinisifa yefb pateris psalteriiim feiiheris, ih
32. Quod vero mPnachi, qui a Gfegbrio in Saxb- qub hbc scfiptum est; Vlvit ehimd mea, et Idudabii
iiiam niissi. saricti Benedicti regulaefueriht mancipati, \e, et .juUicidtua adfuvabuiitme (Psdlrii. cxvni, vefs.
1,7© ihlef aiia etiam iliud osleridit, qubd exipsius pehuii,.). \ A dexiefb "vefb cijbiib usque "id "sihiitfuin
cifca scapulas vefsus ascehdens fefleciiiuf, qui it_,se
discipulis vix poifestin illispartibus mohachus aliquis habfet: x
ihveriiri a quo hbrijobservfelufiam in prbposito quam ;. Gregorius Silvim mqtri fecit.
in habilii fegula Benedicii. Quapropter sicut constat 48. Secl ets ii_-absidula post ffatfhrp celiafium
Gfegoriarium hipriasteriuhia Latihitate ih 6Gra3cita- -GfegoriuSejusdem arlificiS magisterio in rota gypsea
terii riecessilate potius qiiam •volhiitalfe«johvefsum; pictus ostendilur, statura justa et bene formata, facie
iia fideiiter pfaestOlaturihLatihitatis eultuiniavente depaternae faciei.longitudine fetmaternoe rotunditate
DPmiho fiemiof evefsuf uiii: ita hiedie temperata, ut cum rotundilate quadam
85. Iri cujus verierabllis lnoiiaslerii atrio ; jussu "decentissime videatur esse deducla^ barba paiterno
, liregofii, jiixla b nymphium doos iconiae veterrimae more subfulva et modica; ila calvasler, ut ih medio
arlificialitfef - depibtse usque haelenus Videhtur. Ih ffortlis gemellos clncinnos rarusculos habeat, fetdex-
qiiaruni alierabeaius Petrus apostolus sedeiis conspi- trorsum.feflexbs;-corona rolunda ei •spatiosa. ca-
citur,' stantem « Gordiarium, regioriarium, videlicet pillo subnigroet dfecenter intorto sub auricuJoe.rae-
' diurii propeiidente;.frorite SpeciPsa-,elatis et longis,-
patrfehi Giegorii, nianu dextfera per dfextefafnrii- h
hiiominus suscepisse. Cujiis Gbfdiani Habiluscastanei sed exilibus superciliis; ofeulis pupilla furvis noh
fcolorisplaneta fest, sub plarieta dalnlatiba; in^iedibus quidem magnis-sed.patulis; "subocularibus plenis-;
-nasOia radice 177 vergentium J superciliorum sub-
"caligashabens; statufa longa. faeies dfediicla. vifides
ociili, bafba modica; capilliebndfehsi, viiltiis -gfavis. Q -tiliter directp;cifca medium laliore, deiude paijlulum
Ih allefa vero maier Gregofii sedens depicta est Sil- recurvo-fet in extremo patulis naribus prominentei
Pfe rubeo"; crassis et subdividuis labiis, genis compo-
/via, candido.yfeiahiinea dexlfb humferotalifef eohtra
sihistrahi revolutb cohlecta. iit sub e'o hianus" tarh-. . silis; mento a confinio inaxijlafum deeibiliter promi-
et vivido^*nondum, sicut ei
quam de plaheta subducat. fet cifea pefetus sub gula •nente^ corofeaquilino
- a. An forte S. AndreoBmonasterium tlraecis hiona- tius Ijb. IVAnademata ' appellat.' Idem
' Mafo lib. ix
•
_chisconcessnm est a Stephano papa III, qui moriachis .-fl.neid.
itidem frraecis co.npbiurii. S; Didnysip Afeopagiiae Et haberitfedimibulamitf_3.
"sacfumaseerebtum attribuiti? Ut ut sit; Illud S. An- .. « Bigot.etUtjc.j-pi-aniiei ibid. pro, raritqte nirii-
drea? asceterium Benedictinis; juxta' Joan.- Diaconi hlaidm. Utic. liabet rdrilatibiis lalam. Mabill. phtat
votum aliquando restjtutumjtandemCanialdulensibus legendum nimbatam. Nain nimbus inqull,- esl fascibia
a Greg. XIII assignatum est. MABILL. ex aufo assuta lintet> in fronte femi-
h Est templihn feminarum seu locils lempli fehiihis tfansversa narumi. .
destinatus, itiquit Mabill. At Bollandus hic nym- .; f Haec eliam omissa sunt in
Iavacro seu fonfe efiigie vulgata
' ' S.'
phaeum pro. accipitj quia nymphae Silviae. . , .
aquarum deaeeranr.
c Imago illa Gordiahi quaih Bafonius ih Annalibus , s Excusi, iridbsidiculq. Apud Guss. "eliii "plufimis
'exhibet, quamque excudere curafunt "quiGregorii 1Oeditis legitur eliam durificis pro -artificis.
opera Vaticanis typis edidere, Gussanvillaeus/et nu- - h Mabill., Gussariv. et &li\;pupiitkfulvis. Bbllahflus
, per noster Mabilloniusin Annalibus Bened. non vi- Mss. sequilhf. ;
detur ea ipsa quam hic Joannes Diaeonus describit. > InReg. Geini., Bigbl. et Utic, ciliorum..
"Ubi enirii Petrus apost; Gbrdianum per "mahuhi
"dextefam suscipiens? Cer.tein istis icohibus visitur L-Ita optime Bollaiidus consentjentibus Mss. Vaiic,-
Gregorius_medius inter JGordianuraet Silviam qui ad "gofil etc, Alii.ei/f.jdo. CertejJbannes describiiiofis S. Gfe-
eum tantisper faciem convertuiil. J)e his imaginibus cdibfehi, aiiifequain"morbi- asiiiluis mutaihs
infra. esset; iit seqhentiaferba-ihnuunt^ fwriduhii ... car-
- d Matfdrialeih diaco:
appelfat lfanc mitfam, Ut forte eain nescio Ergp uirum
potius Jegendjum-vivido.quam livido, qund
ih aliquo Mss. codice reperiatur. Aqui-
•|dislinguat a mitra sacrarum virginum, de qua vide Iinu. c'BlbrSe'rf h'quilus ab aqua dicitur secumtum
motam 613 in Iib. Sacram.' col. lil' et i42..Mitra et ab aquiia*juxta aliivsi Slie-
efat ihuliebfe ornahienium; uhde quosdam gramniaticbs;
"pfoprie capitis toniusin Augusto.: Nasum iilsummoemmenliorem.:,..
turpe erat viro mitraih gestare. Hirife-Enfeid. iv : colorem inter aquilum candiaumque. Iii-Vita Virgiijl,
"Etnuncille Paris feuinsejniviroeomilatu ' auclore Tib.erio Donato, corpore ei statura fni.lcjrandi,
H_eoniamehiummitra cj'inemquemadenlem - colore 'acjuilino. Colofcardiacus est pallor coiilraclus
Subnixus. ex.cardiaco mprbo, sou ex ianguore sioniachi; y.v.p.im
Iledimicula habebat mitra, quae verbo GraecoLucre- eniih Graece non soium sigiiificai cor, s.ti *;li'afiiven-
 2S1 S. GREGORII MAGNl VITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. IV. 252
poslea contigit, cardiaco; vultu milis; manibus pul- A terlii usque ad horam tertiam ctim Ingenti fragore
chris; terelibus digitis et habilibus ad scribendum. prae incendio linguam ab ore projiciens ultiinum fla-.
Proeterea planeta super dalmaticara castauea, Evan- tum prolraheret. Quem presbyteri tam duriter labo-
gelihm in sinistra, modus crucis in dextra ; pallio rare videntes, deputatis illic monachis, qui cum psal-
mediocri a dextro videlicet humerb sub peetore super modiis ejus exitum commendarent, ipsi pro eo om-
slomaclihra circulatim deducto, deinde sursum per nipotenli Deo sluduerunt solemnes hostias immolare.
siriislrum humerum post tergum deposito, cujus pars Sed raonachi psalmodiam deserentes, non timuerunt
altera super eumdem humerum veniens propria recfi- inter Se morienti fralri detrahere; cum eece presby-
tudine, non per medium corporis, sed ex latere-pen- leri a missarum solemniis circa horam septimam re-
det; circa verlicem vero tabulae similitudinem, quod meantes,-Joannem presbyterum, quem incredibiliter
viventis insigne est, praeferens, non coroham. Exquo cum morle luctaniem reliquerant, levius se habere
manifestlssiroe declaratur, quia Gregorius dum advi- mirali sunt, curoque nominalim clamare coeperunt.
veret, suam sirailitudinem depingi salubriler vpluit, Mox ille oculos, subridendo, conculiens : t Parcat,
in qua posset a suis monachis, nen pro elationis glo- inquit, vobis Dominus, fratres : quare. me sollicitare
ria, sed pro cognitaedislriclioriis cautela, frequentius voluislis? _Qui ab ipso hujus diei principio usque
intueri. Ubi hujusmodi distichonjpse dictavit: g nunc coram Chrislo prassidenti multis milllbus ange-
Cbristepotens Domine, nostri largitorhonoris, lorum cum diabolo ad juilicium sleti, et, .adjuvanii»
IndultumGfficium solita pietate guberna. - bus me sanctis Andrea el Gregorio, cunclis ejus ob-
85. Ubi etiam tempore Petri archidiaconi, eta Jo- jeclionibus bene respondi. Sciatis autem.quia mona-
annis begumeni, Saturninus monachus dextra laeva- sterii sextarium, modium, libram, consuetudinent
que bfeati Gregorii effigiessanctorum apostolorum, eleemosynarum et luminum, omnemque- mensuram
quemadrooduhi modo videntur, depinxit. Quo scilicet curiosissime Christo quasrenti usque ad scabellum
loco nonnunquam divinitus candela succenditur , et pedum ejus portavi. Sed de una objectionp, falepr,
in ejusdem similitudinis effigiepro regimine sui mo- c convictus. metui de qua nimium, sicut vidistis, la-
naslerii saepebeatus tJregorius praesenlatur. jiorando vexatus sum, et jne adhuc liberare non po-
86. Nam ut pauca de muitis contingam , Leonis tui. Cumque fratres deea requirerent, ail: Non au-
Quarli pontificis lempore, cum Megistusr h Osliensis deo dicere, quia quando vos me clamastis, ct a san,-
episcopus et apostolicae sedis bibliothecarius, eidem clo Gregorio redire jussus sum,. ut vobis eliamde
irionaslerio praeesset, Joannes presbyter, ej'usdem mensuris et consueludinibus mon.asterii ponerem ra-
praepositus, cum quadam femina lurpiter vivens, ve- tionem, diabolus questus est, pulans, quod me Pater
heinentissimo podagroedolore correptus est, qni me- p ad posnitenliam remisibsel. Quapropter beatum Gre-
dicorum manu cauteriatus per exustionis vulnus cal- goriuni vadem dedi, ne connnotam calumhiam cuili-
cem coepit effundere. Quamrestringerenullisartibus bet revelarem. Illis magis imminentibus, et se pro eo
praevalens, in tantam desperalionem perductus est, deprecaturos Dominura prcmitlentibus, ut cattsam
ul ab omni illius feminaevisi.atiolie desisleret, et illa fratribus revelaret, defunctorum quorumdam domos
sibi alterum sub eodem facinorecopularet. Sed posl el yiventium merita proferebat, diceus: Iste dignus,
anuum presbyter ad pristinam sanilatem revertens, ille iiidignus est. Rursus interrogalus, ad monachos,
quamquam propositum sibi fuisset ut ulterius nullam qui pridem secum remanserant, conversus esi, di-
conlingerel, ad eamdem tamen misso nuntio, futuro cens : Omtiia in quibus iuihi delraxislis, fratres, au-
die Dominico se redire professus est. Quo reteplo, diyi, quamquam respondere iiequiverim, et i.mpedi-
ub*isuo desiderio volum quoque mulierculaeconve- mentura mibi non' modicum generastis, quia lam a
nire gavisus est, ad balnea processit. Unde revertens, vobis quaiu a diabblo sub uno tempore accusalus,
lauluin loetilioepbtionibus et canlionibus se dissolvit, nesciebam cui piimitus calumniae respohderem.^Sed
ut subrepente somno interesse nocturnis cum fratri- si quando quemlibetonigraulem viderilis, compati-
bus nunquam potuisset officiis. Eadem nocte cuidam mini sorti communi, et nolite de eo judicare, qui ad
presbytero et monacho beatus Gregorius in somnis tam dislricli judicis cum criroinalore suo judicium
apparens, ait: Surge, el dic proeposito ut poenllen- vadit. > His expielis, cuncios jubet abscedere, solum
tiam agens, peculium suum, quod eum aggregare presbylerum qui sibi mortem praeiiunliaverat secutu -
non puduit pro peccato conscienlioesuae, dispergal: tenens. Qui solus remanere pavescens, allerum secuin
178 1uia bie tertia fundilus exstinguelur avita. retinuit, horlatus ut causam pro qua conflixerat sal-
Quod praeposilus nt audivit, vehementer expavil. Et lem sibi pandere non timeret. ,A't ille J73 vehe-
quia Gregorii mandato incredulus esse non poterat, menler ingemuit a et converso ad parietem capite,
pceiuleiiliam coepit, cunctaque-sua sanus distribuens, clamabat, dicens : c 0 Andrea, Andrea, IIOGanno
tanlo febris ardore correptus est, ut, a diluculo diei pereas, qui me pravo consilio ad periGulum compu-
triculuin seu stomachum, maxime os ventriculi. De hoc esl praeses, praefectus monasterii. Infra c. 88
hoc morbo Horatius lib. 11, salir. 3. liquet liunc hegumehum, seu oecohomuni, ut habent
Non est cardiacus,Oaterum dixisse pulalo, Excusi, monaslei-io praefuisse.
Hic asger. b Ulic, Hosliensis episcopi.
« Ita Mss. At editi Joan. OEconomi. Forlasse eum c Excu.i, adstipulanlibus Germ. ,Colb. eliReg^
' S. Andreae nionaslerium Graecismonachis cessisset, qui convicius erubui de me.
uncipsipraeeratnomiiieGnfeco dicebatur nyo-ip.svos,
m S. GREGORIIMAGNlVITA, AUCT. JOANNEDIACONO.LIB. IV. 254
listi.» E vestigio Zacharias medicus, qui anno prae^ A_.cebantur , a penitus interdixit: cum ejusdem 18©
terito ad suos, videlicet Sarracenos, apostatando re- " Quadragesimaetempore beatus Gregoriuseidem pre-
versus est, adfuif, taclisque temporibus, jurare ccepit sbytero cui supra et monacho in sbmriis apparuit
diminuit coh-
presbyterum exeadem valetudine minimemoriturum. dicens : Vade et dic hegumeno : Qiiia
Quem languidus ut audivil, cum ingenti animadver- suetudinem, quam ego conslitui, Dominus quoque
sione repulit, dicens: c Fratres, jam omne corpus' ejus dies dimihuet. Quodhegumenusut au.divit, pri-
nieum esl mortuum, in extremis faucibus spiritum mo quidem contremuit, post vero tanto mirius cfedi-
permissum retineo, conlinuo morilurus; tantum dit, quanto vitam suam longius cogrioscebatextendi.
psallite, ut revideam angelos quos videbanvet in- Et ecce sub ipsis albis Paschalibus in oratorio sancti
nuens vobisostendam. i fjuibus oranlibus, lotus coe- Sevferini cum fratribus vespertinis assistens officiis,
pit tremere, pallescere, sursum desideranter aspi- ardere.parietem vidit, quem fratribusexstinguereim-
cere: cum subito spiritus adventare conspiciens , peravit. Quibus hunc vinolentum crederitibiis, ipse
revolulis terribiliter oculis, monachis innuit, et ab- tandem ferulam quam tenebal projiciens, manusque
scessit; eosque tanto lerrore pereulsos dimisit, ut per parietem circumduceris conabatuf foris flammas
multis noctibus soli jacere timuerint. exstinguere, quas constabat intima ejus depascere.
- 87. Eodem die sicut postea deprehensum est, eo- jB Denique ad hospitium rediens, tantae febris ardore
demque momento, quando presbyter moriens Andreoe succensus est, ut pervenire' ad diem septimum nulla-
periculum fuerat imprecatus, idem Andreas, fundl tenus potuisset. Quia ergo dum consuluisse putavit
Barbiliani, positi seilieet via -Ostiensi,conductor, in semonachis, pauperibusnocuisse non tirouit,, ac
Iectulum deeicit; in quo per multum temporis con- per hoc quo se placare posse Gregorium credidit,
tinuo languore correptus, ita tolus emarcuit, ut prorsus oflfendit:fruslra flammaspafietis exstinguere
omne corpus ejus particulatim videretur dissolvi. voluit, quia tenacitatis suse flammas exstinguere re-
-
Cumque defluentibuscarnibus consumi posset, mori cusavit. ,
**
autero non posset, uxor, quae foetorem vulnerum 89. Eodem nihilominus tempore post absidem ora-
virique.cruciatus jam sustinere non poterat, intelle- torii sanctee Mariaesemper Virginis oratorio sanctae
xit tanti languoris ineommoda sine divinae ultionis Barbarae, ubi Gregorius. laudes Domino celebrare
sententia hunc nullatenus ineurrisse. Quem flendo solebat, conjuncti, daemonapparuit, sibique in an-
curavit inquirere, ut quoniam a moriente praeposito tro, quod illic cemilur, hospitium faciens, nocturriis
frustra vocari non poterat, quid cum ipso commise- horis tanto crepitabat fragore, ut omnia fundamenta
rat monachis revelaret, si forte Dominus ejus con- w.onasteriiputaretur convellere. Nonnunquam equos
fessionem recipiens, eum a tantis cruciatibus libera- (C destabulis auferensaudiebaturtolanocte discurrere,
ret. At ille, cognoscens malum quod feeerat latere quorum duos praecipitio demefsisse probalus est.
non posse, monasterii monachos convocari rogavit, Cumque pavore tahli sonitus monachos a triclinio,
eisque confessusest cum eodem praepositoquasdam' in quo ad auram propter fervorem caumalis jacere
monaslerii chartulas rapuisse, ac receplis pretiis ex- solebant, penitus avertisset, unus eorum confisus in
traneis tradidisse, seque certum existere quia pro virtute Dei omnipotenlis ante foramen decumbens,
hoc flagitio mori non posset quousque hoc coram oratione facta, coepildormire. Cui doemonin siihili-
•omnibus revelaret. Quod videlicet vferumfuisse rei tudine catti apparuit, eumque unguibus est aggres-
exitus evidenler ostendit. Nam mox ut tantum faci- sus discerpere. Quo monachus oratione repulso ,
nus cunctis innotuit, is qui dudum mori volens non identidem sopori se tradidit, cum subito daemon in
poterat, inter verba sute confessionis efflavit. Quem siroilitudine cujusdam ___lhiopisiancea roinando ap-
idcirco Deus omnipotens diu cruciari voluit, mori paruit, dicens : Egp quidem hinc vado, sed te vulne-
aulem, donec reatum suum confiteretur , non posse ratum dimilto. Quo dicto, lanceam h vibravit, mona-
permisit, ut exemplo sui cruciatus oslenderet, quid chumque sicut videbatur, in somnis percussit. Qui
consumptores rerum Gregorii de semetipsis utique . tantis clamorihus ejulavit, tanquam si revera per-
sperare debuissent. D cnssus exstiterit; .accurrentibusque monachis , licet
88. Ipsiusquoque pontificis tempore, ej'usdem Pa- •pavidus, quod viderat indicavit, et deinceps ibi ulte-
tris monasterio Athanasius praefuit, vir quidem cha- rius daemoniumnon accessit. '
ritate conspicuus et sui monasterii caulissimus exe- 90. Benedicli quoqpe pontificis tempore, Lucido
ciilor. Qui cum saevientisinopiaetempus. agnosceret, Ficuliho episcopo eidem monasterio praeminente,
ne monachisnecessitas fortassis incumberet, quadra- cum pestilentia faucium multitudo.quotidie maxima
ginta pauperum, quos beatus Gregorius pasci semel deperiret, idera monaehus, praeclusisfaucibus, venit
in anno decreverat, refectionem subduxit. Quod im- ad mprtem, cul desperanti beatus Gregorius in som-
pune se fecisse perpendens, etiam duodecim paupe- nis apparuit, dicens :"Vis sanus fieri? At ille respon-
rum prandium totidemque denarios qui die deposi- dit se velle. Et beatus Gregorius : «Si milri, inquit,
tionis beati Gregorii pro commemoratioheduodecim promiseris ea quaetibi dixero fore dictururo, scito ta
ab eo quohdam iriv_tatorum,.quorumterlius decimus esse sanandum; sin vero, cifius moriturum. Cumque
angelum se.esse professusest, corisuetudinaliter pas- ille se diclurum tbta cer.tifudineproihitterel, audiyif;
e In vulgatis, penitus intercipit. •. h Bigot., librdvit. '
' ' .
-PATROI.. LXXV. , - 8
 33S , S. GREGORIIMAGNIVITA, AUCT. JOANNE DIACONO.LIB. IV, SSfi
ito, denuntians Sabae, Joanni, Benedicto, Martino,, A _ Deo fuisse' placabilis "cunctis yidenlibus monstfa-
Palumbo et Antonio monachis, Laurentio coco, XJem- retur^ " '
moso carpenlario, Accepto pistori,Andreae,iRomano,,92. Eodem tempore germanus ejusdem monachi
et Leoni laicis, quoniam a crastino Incipientes omnesj mentis insaniam passus es"t, ita ut humana consortia
tt dietim se moriendo subsequentur. Jg^ Post quo-. fugiens, multo tempore
pervagus-per cryptas solita-
rum. decessum denuntia, iiucidum episcopura , quii rias, et coenosa monumenta diseurreret. Cujus in-
tenet id monasterium, dieseptimo morilurum. . Hiss saniae frater nimium condolens, quolidie sanctum
jlictis, monaGhumoscitare praecipiens,<duos digitosj Gregorium profusis lacrymis precabatur, ut sibi fra-
infaucemconjecit, vulnusquedisrumpens, utexcrea^. trem sbspitem reddere dignaretur. Ilaque |§2 cum
ret injunxit. Ille tussiens, partem coagulali sanguinis; nocte quadam post hujusmodi fletus quiesceret,
in modtim lapidis re vefa projecit; et ab ipsis pene, beatus Gregorius apparuit ei dicens : « Videns lacry-
mortis januis liberatus, eadem nocte contra spem nias tuas, suscepi orationem tuam.; et ecce germa-
pmnium malutinalibus hjmnis interfuit. Mirantibus, num tuum tibi hodie sanum redueam. Et hoe tibi
fratribus, sanilalis suaemodum innoluit, quos quandp signum, quia, statim ut dies illuxerit, jussu pontificis,
et-qualiler ex monaslerii familia morituros praevide- presbyter qui hic inclusus est exlrahetur. . Qui sur-
rit, irjdicavit; 4e sola interim episcopi-morte dubi», JJ1 gens malulinali tempore fratribus indicavil. Forte
tando conticuit. Et e vestigio in cunclorum morti tune idein presbyter Campanus de loco d <jui Clau-
strum non longe- a Terracina vocatur, a suis pro
deputatorum auribus volans fama discurrit; et dum
ex relatione monaGhise morituros certo die cogno- . quodam crimine accusatus, in eodemmonasteriote-
scerent,.disposilis suis reculis. ita se in mortem se- nebalur; et temporibus multis labentihus a suis ac-
cuti sunt, sicul fuerant in somnio npmiuati. cusatoribus, jam contemptus, a cunctis quoque.suis
fuerat in oblivionem deducfus^cum nulluni propin-
91, Cunique presbyler monachus Lucido episcopo
tam dirum nuntium revelare timeret, lacere autem quum, nullum in Urbe cognitum habere potuisset,
penitus non auderet, monasterio se tandem proripuit, qui de eo pontifici suggessisset; et monaehi quidem
et ad domum episcopi non longe a flumine Tiberi, pro eo satagerenl, sed proficiendi adjtum nen habe-
^regionevidelicet juxtabasilicam sanctorum Cyri et rent, ponlifex divinitus recordalus ejusdem, diluculo
Jpannis positam, somnium nuntiaturus accessit. hunc ab ergastulo jussit exlrahi, liberuinqiie dimitti.
Rec multo post monaebi frater ita sanus reversus est,
Quem scilicet, ubi cum pontifice -in palatio prandere ut videretur hactenus in ejusdem Patris monasterio
cognovit, exspectansredeuntem, sacerdotalibusvesli-
inentis indutum, colore fulgidum, valetudine quoque tanto fidelius deservisse, quanto se illius adminiculo
Eanissimum, salutare curavit." Cui episcopus ait : G .- meminit ad pristinam sanitatem remeasse.
c Jam nunc in tota urbe pro divino c haberis, quia de 95. Reverendaequoque memoriae Nicolai pontilicis
liis quos moriluros pr-enuntiasti, solus unus remansil. tempore, regimen ej'usdemmonasterit Zacharia ciyi-
At ille-: Utinam sicut et ille quem vivere pulas de- iatis Anagninaeprsesule, sicut hodie superest, procu-
functus est, sic ipse qui -hunc sequi praedictus est rainle, fundum Barbilianum, cujus.superius feceram
exiliret. J Cunique episcopus de eo tota curiositale mentionem, pro incolarum sceleribus daemonaggres-
shs est; et in similitudinetaurelli de pratis mugiendo
requireret, et monachus dicere palpitaret, tandem
ubi die sexto se moriturum cognovjt, expalluit alque ad domura recurrens, invisibiliter suis cornieulis
contremuit; resumptisque yiribus, contra monachum virum senliebatm' noclu percutere, bovesque a prae-
frenduit; quem redire volentem relmuit. Interiora sepiis extrahens, per contiguos campos fet compila
cubiculi pervagus penetravit; paulatim sibi fauces eursu velocissimo fatigare. Cumque hoc diutius face-
dolere persensit.Deinde sibi tacto pulsu, moxfebris ret, crebroque ruslicis noxius immiheret, hujusmodi
signacognovit; monacho credidit; domum suahi dis- percussionibus Saxulum quemdam, ejusdem praedii
posuit; ad monasterium cui praeerat, eisdem infulis conductorem afilligendodisperdidit. Deinde bubulcos
rediroitus quibus a patriarcliio reversus fuerat, venit., aggressus, tanta caede perdomuil, ut intra trjum
Secunda feria cunctis tam subilam conversionemmi- mensium spatium neminem illic praeterunum tantum
f ahlibus, monachicumhabitum suscepit; et paulatim D.e *- Ursellum nomine, queni similiter affligebat, reli-
ingravescente molestia, sextae feriaediluculo subdor- querit. Qui Romam veniens, dum tantae cladis peri-
mivit. Ac denuo suscitalus, apparuisse sibi sanctum culuin fratribus indicaret, interrupto sermone mona-
Andream apostolum, seque circa horam tertiam vo- sterii portis egressus est, el obstupescentibus mona-
candum esse, sibique praeceptumperhibuit, ut quia chis nonnisj mane facto reversus es.t._A quibus
suae mortis exspeclatione suspensi monachi, saricli curiose discussus, quonam se pridem tam subita ve-
Fabiani munia solita celebrare non poterant, mox locitate proriperet, confessus est, dicens ; « Dum
cbrpussuuin sepullurae traderfent, acceplisque a se vobis insaniam daemonisrevelarem, taurellus adfuit,
cereis ac thymiamalibus ad peragenda solemnia festi- anterioribusque pedibus me compleetens, ac. suis
narent. flora itaque tertia episcopus laetus defungi- corniculis tundens, ante se coapitminare, et tota
tur, ut iti ipsa vultus ejus laelilia, conversio ipsius nocte me subire muros coegit et arbores. Cumqua
-a. Mss.,-diatim... post quorunidiscessum. adausiro.'
h Utici regiam videlicetjuxla basilicam. e•dUtie.,
Reg., Germ., Utic.-et Bigot., caucum ursulmn
0 Bigot./Geraii et Reg.: habcberis. Colb., cocumursulum.
 237 S. GREGORII MA€NI VITA; AUGT. JOANNE DIACONO.LIB. IV. 238
novissime perponteni roe conaretur demergere, dfe_._.mentanea sententia liberaberis;: sed neque tu, neque
tomplexibus ipsius exilui, eunique toto conamine aliquis hic tecum degenlium suam patriam revidebit.»'
fugiens, adportas quas Euthymius hegumenus feccrat Mox Theutgaudus lectulo se proripuit, et primo suis,.
monasterii hujus perveni; quas elausas inveniens, deinde monasterii raonachis, postremo quibuscunque
ambabus manibus ambos ejus annulos apprehenfJi \ potuit somnium revelavit. Et quia aliud hospitium
et dum ab eis me luctarelur divellere, quidam calvus citius a ponliflceimpetrare non potuit, apud Sabinos
pontifex Pbliquo latere se intfer poflarufn rimas consedens, eodem anno cum suis omnibus vita pri-
excutiens, ferula caput taurelli percussit, eumqufein vatus esl-.
fugam coropellens,me ab'illiusapercussioiiibuslibe- 98. Eoderri quoque lempore Suppo, Piceni comes,
ravit. i Ergo dum incote deperissent, et nullus ibi applicuit, qui mohachis quidein plurimam h dap-
ibidem habitator accederet, ac per hoc monacbi pro silitatem ostendit, et in rebus tam venerabilis mona-
desolati.onelo.cisatagerent, cuidam eorura Gregorius sterii usurpationem Suofurh prohibuit. Hujhsfami-
in somnis H.S3 apparens jubel, ut si daemonema liaris quidam, nomine Faraldus, exislens, siquando
monasterii fundo voJuissent depellere, ab oratorio Suppo ad palalium processisset, fornicarias illuc,
sanetae Martinae usque ad oratorium sanclaeMariae deleslantibus monaciiis, non verebatur inducefe,
. ibidem iu domum Dominicam constilutum, fratres JB atque cum eis eoniessationes et saltaliones illicitas
cum lilaniis aquamspargenles-exofCizatam proeede- celebrare. Ideirique noctis principio secessum pelens,
rent. Quo facto ita diemon ab omni inonasterii pos- aspiritibus immundis in aere per capillos appensus
sessione repulsus est,-nt postea per confinii limites est; cumque 1*§4 tota nocle pendens vocis officium
ore, diaribus atque oculis ilammas ejicfere,porcosque non haberel, matutinalibus horis beatus Gregorius
cogere a subulco notalus sif, sed intra fines mona- "
eivideudum se praebuit, diceiis : «Tnimice Dei, non
slerii nunquam intrare permissus. •sufficiunt tibi alia mala quoein meo monaslerio per-
"
94. Alio quoque tempore Theutgaudus quondam vicaciler operaris', insuper scenicas merelricul.as in
Trevirensis episcopus, qui cum Guntario, Agrippinas . claustro monachico tanquam in theatro conducis.
Goloniae episcopo, a reverendae memoriae Nicolao Crede mihi, hoe anno peribis. » Tunc illemagnis
fuerat sacerdotali privatus officlo, libefalitate Ha- coepit viribus posnitenliam suppiicafe, ct de cielfero'
driani pontificis in eodein monasterio mansionem plenam correctionem promittere. Continuo Gregorius
suscepil. Cui beatus Gregorius in somnis apparens, jussit eum dimitti; qui ad teiram decidens, quia
niaximum terrorem quo de suo monasterio concitus corrigi noluit, eodem anno veram fuisse Gregorii
egrederetur incussit. Ille perpendens Visum fuisse sententiam morie'ndo,'probavit.
phanlaslicum, oraiiorie facta rursus dormire coepit-.(rj 96. Ejusdem feomitis homo sub alio tempore In-
Cui Gregorius pontificali habitu f edimilus apparens : dulfus vocatus est. Cui dum cocus pro comparandis
_ Nonne, iriquit, dixi tibi, ul a niohaslerio mfeo,quod lignis denarios pelefet, nullomodo poiuilimpetrare;
in. rebus propiiis per invocationem sancti Andreae sed nefariojure pefcepit licenliam, °'ut attegias, et
aposloli Domino dedicavi, recederes ,. quia diverso- feneslras, et vicini dormitbrii tabulas aggressus diri-
rium fieri nullo modo licuisset ? i Cumque Theut- peret, -earumque ignibus sibi prandium praepararet.
gaudus hospitandi sibi licenliam Suscepissese a pon- Gum sequenti nocte idem lndulfus ad secessum per-
tilice respondisset, Gregorius ak': Et lu qiii petisti, gens, cur monaslerii tabulas lam petulanler incendi
et ille qui dedit, utrique contra Deum fecistis, cujus praecepisset, ja quodam sfene discussus est.At ille
vindictam citius incurretis. Evigilans -Theutgaudus' mofe Gallico sanclumsenfem increpilans d follem, ab
intremuit, et facta oratione sopori se reddere voluit, eo quidem virga leriiler percussus est; sed vir super-
cum repente venientium sonitum-audiensvehementer bus tanto ponderfelapsus est, ut semivivus humi de-
expavit, seque dormire simulavit. Appropinquans cumberet. Eodem momento sub eadem specle cuidam
-
ergo Gregorius sanclum Andream apostolum per cltericofpris dormienli idem senex apparuit, dicens :
dexteram tenens, praecepitsubdiacono qui se praeibat i Surge,"et diccomitiutab hoc meo monasterio, in
Gumlumine, dicens -. < Gorripe illum. Qui dum cor- Dquo divfersoriumfieri omnino non licet, aniequam
reptus in leclttlo clausis oculis resedisset, Gregorius . hie ad iracundiam provocet, salvus recedal. Ecce ego
ait: Aspiee in nos, Intuitus eos Theutgaudus magis familiari ejus mihi obnoxio, quem videlicet percus-
intremuit, eumque sibi tallter comminantem audivil: sum anto secessum dimisi, congruam medelam dif-
Quia secundo eommonitus, verbis oris mei credere fundam. i Quem quis esset clericus requirens, ipsum
noluisti, 6t rae tua inobedientia adeo provocasti ut se esse perhibuit, ,qui ex pictura quae ejns Ieclulo
nunc apostolum Dei huc faligare studuerim, scito prteminebat agnosci facile potuisset. Statim clericus
cogrioscensquia nisi hodie ab hoc monasterio meo surgens lumen arripuit, et ex picturae similitudine
recesseris, futura hebdomada cum luis omnibus vila sanctum Andream apostolum sibi apparuisse cogno-
privaberis. |Si vero recesseris, ab hac quidem mO- vit. Itaque ad Indulfum jacentem perrexit, et eum
- a c San. Germ., Reg., Colb., Utic. etBig., ut regias
Iidem_,exceptoReg., persecutionibus.
h'Depsiliias, dapsilis, v.oces sunt scriptoribus fencstras. Attegiaesunt aedicuiaeet casufee.Vide Can-
niediaemaxime aetat.isfamiliares : -3ap_i't'a_4tbeFali- . gium. Juvcnalis Sat. li : -DirueMaurorum atlegias.
tatem, dapsilis largum sigtiificat. Deliis fuse Gangius d"Vox Gallica fgl vel fou, cujus anfiquitas ex hoe
in Glossar. loco demonslfalur.
 239 S. GREGORHMAGNI VITA, AUCT. JOANNE.DIAGONO.LIB. IV. 240
seinivivum jam reperit. Quem magnis ejulatlbus cla- A.-qui monasterii sui claustra solito more perlusfraus, a.
mare incipiens, tam comitem quam cunctos qui sub te suum fontem reperit dissipatum, et nos ex ejus
eisdem domibus dormiebant miserabili vociferatione tegmiriibus tuae meretriculae furnum ac necessarium
venire coegit, et in faciem jacentis aquam suffundens, vidimus coopertum. Quod presbyter ut audivit, eru-
°
per invocationem sancti Apdreaeapostoli tandem ali- beseens intremuit, eorumque violentia se in corte .
quando loqui fecil;, atque cuncla quae sibi revelata monasteriiteneri conspiciens,quemdamsubdiaconmn
fuerant cum eo pariter Comiti revelavit. Qui, die ab intimis egfedientem atque cubiculariis dicentem
faclo, monachos evocavit, quidcontra sanctum An- * audivit: Exlendite eum, et cum quihquaginta d ru-
dream commiserit querelabundus inquirere coepit. At bricis venlrem, totidemque dorsum fornicatoris alque
illi deleturn dormitorium cocorum manibus ostende- sacrilegi presbyteri verberate. Quarum doloribus re-
runt. Cumque Deo devotus comes eos vellet supplicio vera presbyter jam febricitans excitatus, ad mona-
subjugare, confessi sunt se illud aedificiumIndulli sterium caballo impositus, dexlra laevaque ab aliis
jussionibus delevisse. Pro cujus reparatione dum susteiitatusreeueurrit,reatussui sententiain fralribus
comes monachis argentumvoluisset tribuere, Sergius, indicavit, et invisibilibus verberibus sub febris specie
jnagister militum, restitit, promittens illud se pro eo laniatus, nihil aliud dicere poterat, nisi : ? Domine,
conlinuo melius refecturum. Mox comes humiliter a B reficio; Domine, reficio. Gumque inlerrogaretur cur _
monasterii claustro secedens, ad domura Pelri filii hoc tam ffequenter repeteret, dieebat se sub eonli-
quondam Caroli cum omnibus suis concessit; neque nuo verbere gemere; sicque sexto die sub hac mise-
_nlterius in eodem monasterio hospitium sibi dari rabili voce defunctus est. Siquidem plurimis docu-
concessit. Indulfus vero in domo ejusdem Sergii, mentis probatum est in feodemvenerahili mona^ierio
inagistri militum, derelictus disperiit, sibique san- fornicationis eontagione pollutos diu subsistere om-
ctum- apostolum praevaluisse suo ipsius. delrimento nino non posse.
inonstravit. 98. Quo scilicet haetenus libra omnisque mensura
185 97* Nuper Dominicus quidam presbyter, Za- quam idem beatus Gregorius instituit cum modio re-
charia episcopo, de quo praefatus sum, Gregoriani servatur, de cujus mensura si quis ad opus monaste-
Bionasterii curam gerente, praepositus exstitit mona- rii panes velit efficere, triginta et quinque fiunt,f sin-
sterii; qui carnis fragilitate corruplus, EupraxianT guli duntaxat trium librarum; si quis vero ad opus
quamdam sanctimonialem a monasterio sancti An- alterius, ad eumdem numerum nunquam perlingit.
dreae apostoli, quod appellatur tt Clivus Scauri, diri- Quod cum praefatus Zacharias episcopus pro certo
puit vel subduxit, et in regione septem viarum loco vellet addiscere, pro celebranda lg@ feslivitatebeati
qui dieilur Vipera, collocavit. Cui cum corrupta san- ,n Andreae apostoli decem modiorum tritici mensuram
climonialis, quia latrinam et furnum contiguum non pistoribus dedit; e quibus pro undecini modiis mul-
liabebat, crebro videretur esse molesta, infelix pres- tiplicatos, obstupescentibus eisdem pistoribus, panes
byter peccatum peccato connectens, ut meretrieulae recepit. Qui ulique soilicite prius dinumerantes, si
piacere potuisset, beatum Gregorium non recusavit superfluos aliquot invenissenl, sibi proculdubio re-
offendere. Cujus mirabilis, immo saluberrimi fontis servarent.
Ijgna h tegulasque diripiens, secessum et furnum pro- 99: Sane quam frequenter beatus Gregorius tam
slilutae feminoenon erubuit fabricare. Quibus pera- illic quain in apostolorum basilicis, necnon in pa-
ctis, cum sequenti nocte j'am securior a querelis las- triarchio nunc exhof tans innoxios, nune vero deler-
civae mulieris in eadera domo dormiret, vidit duos rens s obnoxios, in ipsa suae cognilionis effigie appa-
quosdam terribiles cubicularios se ligalis manibus ad rescat, quia nnnc narrare non valeo, hic hujus ope-
venerabile monasterium reducentes. Quos inlerro- ris, adminiculante Domino, terminum facio, elreli-
gans, cujus praecepto sibi talia facerent, audivit hoc qua ejusdem Patris miracula post me doctioribus me-
Romanum pontificem praecepisse. Forte tunc Joan- moranda relinquo. Cujus nimirumvenerabilemeritum
nes, sanctae sedis aposlolicas pontifex, contra Sarra- quousque mundi hujus orbita volvitur; ut cum Paulo
cenorum incursus littora peragrabal; cujus absentiae ._ viro. disertissimo faiear, semper accipiet incremen-
ligatus presbyter recordatus, increpando subjunxit: tum : quia ipsius sine dubio gratiae adscribitur vel
Dominus papa pridie contra Sarracenos perrexil, et quod Anglorum Ecclesia noya semper sobole iecun-
,vos quomodo dicitis quod ipse me ligari jusserit, qui datur, vel quod illius doctrinis h per orbem univer-
eum postea non vidistis? At illi dixerunt : Si Joan- sum mulli per peccatum elongati ad Christi clemen-
ties papa hinc abiit, sanctus Gregorius Iiic remansit, tiam revertunlur, vel quod borii quique ipsius suasio-
a AbeslCfj-itsScaMrianonnullis.Mss. InGerman., d Per rubricas forlasse hic intelligit verbera
quibus
GlibbusScauri. cruentarentur
~ venter et dorsum fornicarii.
h Uticensis, tabulasque. Bigot., Domine deficio. Quam lectionem confir-
0 Corlis, court, •courtil. Saepe in anliquis diploma- mat ejusdem presbyieri responsio : se su.bcontinuo
tibus prsesertim occurrit. Apud .Martialem Iegitur verbere gemere.
lib. vn, epig. 30. 1 Sangerm., Reg. etBigot., singillatim. Utic, sin-
Rancascortisaves et ovamatrnm. gulalim.
Aliquando sumitur pro familia et domo etiam regia. s Hic et supi^ eap._96, obnoxiusopponituf itmoxio,
Iu capitulis Caroli Calvi cap. 1-4: quinpolius habeatis et significat eum qufpropler eplpam ae reatum posnaa
unde.sufficienter et honestecumdomestica~corle - vestra est .obligalus.
vmitis vivere,- b Abest a Mss., pw orbem universum.
m S. GREGORII MAGNIVITA, EX E-JUSSCRIPTIS ADORNATA.LIB. L VA
nibus inflammati coelestem patriam desideranter in-1 ^Gregorius, comitante secum dextrprsum reverendte
quirunt. memoriae papa J,g7 Nicolao, sinislforsum vero,
100. Eece, slumose pontificum, jussionis tuaevir- "sicut mihi videbatur, Petro suo diacpno, multo .lu^
tule coactus, dum quoedam gestorum beati Gregorii mine clarificatus apparuit, dicens : Modicte fidei,
proedecessorislui, Saxonum videlicet^gentis apostoli, quare dubitasti? Cui dum ego priori pavore percul-
deflorare desidero, virum descripsi rheloricum scrip- sus respondere non possem, benevolus mihi paler
lor ignarus. Sed deprecor ut ea curiosilate qua me Nicolaus latentem adversarium post corlinam, quae
dudumhaecdecerperejusseras, ad omnium, sicutcoe- tunc meum leetulum circumdabat, digito manifeslans:
pisti, facias pervenire notitiam : ut in eo quod sacro quia, inquit, hic invidus lucernae ipsius flammas
sancto vestro judicio placuisse me gaudeo, nnlli pe- quanlum in se iuit exstinxit. Mox Gregorius manum
nilus dijudicandus addicar, quin potius judicaturus diaconi, qua magnam facem tenere videbalur, arri-
inveniar. Siquidem nuperrimequando hunc quarlum piens, ejusque flammis os faciemque petulantis exu-
librum, cooperante Domino, claudere gestiebam, rens, ad inslar -Ethiopis.denigravit. Qua exuslione
nocte qua Domhrica3Resurrectionis dies venerahilis ab ore petulantis parvissiraa scinlilla desceudens,
illucescebat, in somnis describens, quidam-subeffigie candentem lunicam dicto citius couflagravit; sicque
cujusdam veteris insidiatoris palam videndum se R nigerrimus lotus apparuit. Cumque diaconus diceret
praebuit, et candidissima lunica simulque tenuissima, salis adversarium denigratum, beatus Gregorius :
cujus nimirum raritate nigredo subterioristunicae -Nos, ait, illum non denlgravimus, sed nigrum fuisse
translucebal, sacerdotaliler insignilus mox propius nionstravimus. 188 Deinde iniorlunium meum di-
adstitil; et inflatis buccis risum conlinere non potuit. versis consolationi.busexhortatus, abcessit. Et facein
Cui dum curulem praeparare cogitarem, hunc supra quidem secum detulil, sed tanlo Iuuiine locum ia
modum cachinnantem conspiciens, cpmpellare vide- quo dormiebam fevera fulgentem dimisit, ul exper-
bar quamobrem nocturno silentio tam pelulanler vir gefaclus, pueros ante me dormientes crebrius incla-
officii gravioris perstreperet. At ille, quia, inquit, tu marem; nec ante quidquam sub gravi sopore quoquo
scribis de mortuis quos viventes aliquandb nunquam modo responderent, aut surgere potuissent, quam
vidisti. Cumque ego tanto me veracius scribere, relictae lucis copia paulalim se subtrahens, penitus
quanlo incognitum facie, non autem incognitum eftiuxisset. At de his Deusviderit: ego tamen diviuoe
Iectione, sine ullo a livoris vel adulationis vitio re- spei iiducia roboralus, quia Gaudericus, episcopus
tulissem, respondit : Tu, sicut video, quod voluisti Veliternus, expostulat, ad clemenlem Romanaesedis.
fecisli; at ego quae facere poluero non cessabo. Hoec anlisliiem, suliragante Domino, stilum converlam :
dicens, lucernae flammas cujus lumine forte fruebar quatenus qui continuis infortuniis tenuatus, amicis
prorsus exslinxit; et lychnum lotiun quidem exstin- meis, a quibus ulcumque sustentor, meritum repen-
guere non potuit; me tameu in tenebris conslitutum defe nequeo, saltem verba quae valeo miuime dene*
ita perterruit, ut putarem me gladiis ab eo protinus gasse cognoscar.
jugulari. Cum post paululum desperanti mihi beatus
° Utic, favoris. ",

•
SANCTI"
"
P-"RFrn"RTT PAP/PT
VJ JA JQ lr lAiili 1 -
v--D-T1 -;
' " '
•"
. . -. .' :'
viTA;
EX EJUS POTISSIMUMSCRIPTISRECENSADORNATA/
' "'
• •
tffiER ."' !
PRIMUS^
Ejus historiam ab ortu ad summum pontijicalum complectens.
CAPUT PRIMUM. Dlucem editusest, parentibus non minus spiendore
ABSDMEKTDH. -r 1. S. Gregorii genus. Gordianusejuspa- a generis, quam morum integritate-ac. saiictitate il-
—
tec. 2. MatersanctaSilvia. — 5. Majores,inter quos
sanctusFelix papa.—i.Amitaa,inler quas sanclaeTliar- lustribus. Gordianus ejus pater senatorii ordinis vir
- sitla et -Emiliana. — S. Fratrem habuit. — 6. Quoanno
sit ortus. — 7. Ejus nomen quid signilicet.— 8. Sancti nobilissinms ac dilissimus, regionarius fuit; hoc est,
pueriinstitalio. —9.Et studia. (An. S49.) ut ex Joannis Diaconi I. iv, c. 83, haffalione conjicit
199 I. Gregorius cognomento Magnus Romae iu eminentissimus Annalium Ecclesiasticorum pareus,"
a Aniciorum
videlicet, ut communis fert opinio; nee abuuit nosler Mabillonius in Annalib. Bened. iit>,
\n, pap. ido. . ". ---_£ - . 'i
 '
245 S. GREGORII MAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. I. 244
ad annum b04, unns ex septem diaconis cardinalibus,, A plex hic sensus "aptafipotest, seilicet, aut Gregorium
. qui dicti sunt regionarii, quod certis Urbis regioni- ab antiquis senalus Romani proceribus, illis nimi-
bus praeflcerentur. Atvero non ex solis diaconis re- ram vigenle republiea rerum dominis, genus duxisse,
gionarii constituebantur, sed eliam ex subdiaconiset aut ejus patres inter 'primarios sui temporis sena- .
*exnotariis, posteaque, Gregorio Magno concedente, tores locum obtinuisse. Felicem papam alavuro suum'f-;
ex defensoribus. (Regist.l. vni, ep. 14.) Verba Joan. fuisse testatur ipse lib. iv Dialogorum, c. 1G, et lior
Diaconi referam; ul quid ' ex illis intelligendum sit mil. 38 in Evangelia.
prudens leclor statuat: hi cujus venerabitismonaste- Quis autem fuerit ille Felix, terlius an quartus,^; -•
rii (S. Andreae)atrio, jussu Gregorii,juxta nymphium ambigitur. Joannes Diaconus quartum fuisse asserit,
Mumiconimvelerrimm arlificialiter depiclm,usquehac- quem virum magnm in Christi Ecciesia reverentimap- ,
tenus videnlur; in quaruin qltera B. Petrus apostolus pellat; aitque basilicam sanctorum Cosmmel Damia- '•
sedens conspicitur stantem Gordianum regionarium, ni martyrum via sacra juxta templum Romuli venu- '
videlicelPatrem Gregorii, manu dextera per dexleram stissime fabricasse. Neque vero facile iu aniiuum in-
suscepisse.Cujus Gordiani habilus, castanei celoris ducere possumus Joannem Diaconumtemere Felicem
flatteta est, sub planela daltnalica, inpedibus caligas IV pro III pronuntiasse. Vitain S. Gregorii, horlalu
kaberis. Quaesane vestimenta arguere videntur dia- JJ \ Joannis papaaVIII, scribendam suscepit hie Rom.
conum. Sed Ferrarius lib. i de Re Vestiaria, c. 38, Ecelesiae diaconus, quampostea ejusdem summi
censet promiscuum tunc fuisse planetae ac dalmaticee pontificis auctoritate comprobatam publicavit. Omnia
Hsum; idque luculenler probalur ex ipso Joanne vetera rhonumenta inspexerat, summorum ponlificum
Biac, dum inter vestimenta S. SilviaeMatris B. Gre- catalogos, acta, diariaevolverat".Stantem adhuc,qua-
gorii, planetam recenset, ut infra dicemus. Qua de lem ^elix papa eam construxerat, sanctorum Cosinae
re legendus doclissimus Joannes Mabilloniusin Prae- et Damiani basilieam, sollicitis oculis luslraverat, et
fat. ad Tom. I Act. SS., § cvni. Regionarium tamen ex nonnullis proculdubio yel inscriplionibus vel aliis
fuisse Gordianum, et inter ministros basilicaeS. Pe- certis argumentis deprehehderat,Felicem pontifieem
, tri, aut EcelesiaeRom. cooptatum, demonstranl tum Gregorii atayum fuisse quarlum nomine, non terliuin.
Joan. Diaconi verba, tum B. Petri efflgies, Gordia- Et sane ante Baronii emeudationem in Marlyrologio
pvoi dextra manu suscipientis. Ex eadem veteri pi- Rom. legebaturFelix IV, aliundeque conslat basi-
ctu.a Joan. Diacon. (Cf. Paul. Diac; loan. Diac. licam sanctorum martyrum de qua Ioquitur noster
lib. i, n. I; Beda l. n, Hisl. c. 1; S. Greg. Turon. (jiaconus, non a Felice tertio, sed a quarto hujus no- .
tib, x£-'_.. c. i) tribuit Gordiano staturam longam, minis pontifice, fuisse -3dificatam.
laciem diductam, virides oculos, barbam modicam, C Hanc Joannis senlentiam eminent. card. Baronius
vullum gravem,- impugnat, tum in Annotat. ad Martyrolog. Rom. die
2. Silvia roater Gregorii mundo valedicens (utrum 25 Februarii, tum in Annalibus Eccl. ad an. 581,
viro demortuo, an adhuc superstite, incertum) juxta hac praesertim ralione, quod Felicem IV Saronitem
porlam basilieccS. Pauli apostoli, secessum sibi de- fuisse constet, majoresqueGregoriiMagni, Romanos.
legit; quo in loco viilgo dicto Cella nova conditum At quid vetat Felicem, etsi genere Romanum, in
oratorium ejus nomini dicatum, adhue sua aetate ste- Samnilibus tamen .ortuin esse? Quahquam ipse Gre- ,
tisse testatuf Joan. Diaconus. Silvia enim in Sancto- gorius, aliquos e suis consanguineis Saumites fuisse
rum album est relata, "ejusquenomen Martyrologio satis innuere videalur, eum ait, lib. ni Dialbg. c. 26 :
Romano inscriptum legitur ad diem tertiam Novem- Nuperin Samnii provincia quidam venerabilis vir,
hris. S.- Silviam in S. Andreae asceterio depictam Mennas nomine, solitariam vitam ducebat, qui noslro-
jussu S. Gregorii refert laudatus scriptor : Sedens, rum multis cogniius,.ante hoc fere decenniumesl de-
inquit 1,depicta esl Silvia, candido velamine a dextro functus. Cseteroquin magnatum assignare pairiam
humerotaliter cenlra sinistram revoluto2Q0 coniecta, nonita quandoque expeditum est, quiaparentes ipso-
ut sub eomanus tanquam deplanetasubducat. Reliqua rum sive ob, diversas quas pro utilitate reipublicoe -
ad vestimentum et ornatum ejus perlinenlia lege D obeunt provincias, sive propter varia multis in regio-
apud Joannem Diaconum lib. iv, c. 85. Ad formam nibus praedia quaepossident, nulla fere in civitate
ejus quod attinet : Sialura ei plena, inquit ibidem, fixam habent sedem. Sane exlra Ronianum agrum "".
faciesrotunda quidemet candida, sed seniojamrugosa, Gregorii proavos villas plurimas opimasque obti-
quatnipsa quoqueseneclus pulclierrimamfuisse signi-• nuisse, inde lique.t quod eorum heres Gordianus,
ficat, oculis glaucis et grandibus, superciliis modicis, amplissimum"filio patrimonium in Sicilia reliquerit,
tabellis venustis, vultu hilsri, ferensin capite matrona- ex quo postea sex monasleria in eadem insula, non
lem a tnitram. (Cf. Joan. Dia.c. L i, n. 9.) solum construxerit, ut infra dicelur, sed etiam mu-
3. De Gregorii majoribus nihil certi nobis tradi- nifieenlissime dotaverit. Ruit etiam tota hujus argu-
tum, nisi quod de senatoribus primis, ut docet Gre- menti moles, si dicatur Gregorium ex generepatemo
gofius, Turonensis episcopus (Lib. x Hist. c. 1),, Romanum quidem fuisse; aliquemtamenex ejus ma-
eossevusscriptor, fueril oriundus. Quibus verbis du- joribiis m Samnio habitasse, ubi Felicem sustceperit.
a Demitra lege notam ad IocumJoan.Diaconi lau- riis compaclae. (Auctor vet. Etymolog. Grmd.) Vide
datum. Mitra proprie coronaesunt ex fascns et ora- notam 947 ad lib. Sacramentofum.
 EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB, I. • 246
US S.~ GREGORII MAGNI ViTA,
debuisses. Lib.
Unicus duntaxal nodushic superestsolvendus. M-. , pi libi, ut argentum illius transmisisse
no-.
nnrum Felicis IV, qui auspicatus est pontificatum an._ IX, ep. 98 : Sed ,si tantum est, gloriosum fratrem
S2<_ *etan. S29 ad coelummigravit, aetasvix sinit eum strum, vel de episcopis unum..,. subscribere faciemus.
Gregofli atavum suspicari; quinque enim generatio- Eodem libro, ep. 102 : Filius nosier vir magttificus
num gradus inter utrumque numerari deberent, etsi Occiliams....puerumunum...,. ex jure germani noslri
a Felicis obitu ad Gregorii ortum undecim tantum- qd eum noscitur perduxisse. Lib. x, ep. 51 : Qum a
modo anni effluxerint et Gordianum abnepotem se- glorioso fratre meo Palalinp Patricip, etc. Denique
ptennem saltem Felix vidisset. lib. xiv, Ep. 2 : De.monasterio S. Hernim, quod.... a,
Fateor equidem ram evenire ut pater filios usque fratre noslro construclum est. De eodem loqui videtiir
ad quartam generalionem propagatos, quod Felici da- Greg. Turon. (Lib. x, c. i), cum ait: Sed Prmfectus /
tum fuisset, amplectalur ; neque tamen id omnino urbis Rommgermanus ejus (Gregorii) anlicipdvit nun-
eliam apud oplimae Latinitatis
impossibile, aut hiauditum, vel etiam prorsus inso- Mum. Nam .germanus,
lens est. Forsitan etiam a.a.Ms.hic stricte pro patre scriptores, ffatrem quasi eodeni germme naium signi-
abaviet avo proavi non est accipiendus, sed hacvoce ficaf; hincque ab Hispanislier-Jiono fraler dicitur.
anus ex majoribus, non hahita ratiohe gradus gene- et ab Italis Germano _ , '.
rationis, significari potest. 3 6. Quo anno in lucem susceptus fuerit, Gregorius
Felix IV Ecclesiam ea prudentia et virtutum 6ifi> conjecturis potius assequi quam rationum momeulis
nium laude gubernavit, ut Sanctoruffl fastis addi me- statuere lieet. Ut ja notis ad obscuriora elucidanda
Tuerit ad diem 30 Januarii. Eumdem honorem conse- perveniamus, constatex antiquis monumenlisjpsum
cutus est Felix III, cujus natalis dies- 25 Februarii diem .extremum clausisse mense Martio an. 604.--
celebratur, - . Mprbis continuis potius quam senio confectus e vivis
=. 4. De tribus amitis suis hsec observatione digna excessit sanclissimus pontifex. Nutrix ejus adhuc su-
^ coramemoral sanctus Gregorius, tum lib. IV Dialog. . perstes erat, decem sallem annis antequam ipse.vita
•c. 16, tum hom. 58 in Evahgel.: Tres pater meusso- cederet: quo tempore eam Rusticianae patricioe eotn-
rores habuit, qum cunctm tres saerm virgines fuerjint i mendavit ep. 46 libri iv. Proeterea de ppdagra, de
quarum una TharsiUa, alia Gordiana, alia JEmiliana stomachi languore, ac de variis aliis infirmitatibus
dicebalur. Uno otnnes ardore conversm, uno eodemque ' saepeconqueritur Gregorius; at de senii incommodisj
tempore sacralm, sub districlione regulari degentes,.in nusquam; quod sane non leye suppeditat argumen-
domo propria socialem vilam ducebant. Pergit sanclus lum nondum ita provectae setatis. His adde quae scfi-
Doctor in describendo continuo Tharsillae et _Emil_a* psit sanclus vir ad Januarium CaraUtanum episcopuhi
neeprofectu, optatoque ad coslum transitu, invitante ^ ep. 1-lib. ix, pontificatus sui an.nono ahte obilum
maxime Tharsillam neptem suam ad lucis aeternae quarto vel quinto. Nempeobjurgarecoactus huncepi-
coiisortium S. Felice papa, occurrenteque charissimacf scopura senem, pudore statini videtur cphiberi,-sibique
sponsae Christo Domino. At contra, inquit Gregorius, haec Apostoli ad Timotheum adhuc juvenem objieit:.
Gordianm. animus ccepit. a calore airioris iniimi per Seniorem ne increpaveris (ITimot: v, i). Ergo juhio-
quolidiana delrimenta tepescere, et paulisper -ad liujus. rem se tunc agnoscebat prae Januario, proindeque
smculi amorem rcdire. Quam curabaht (piaesorores) yix eredipotestipsumtuncsexagenario fuisse majo-
blandd quolidieredargulione corripere, atque a levitate rem; verum quid de sua oetate suis in' Dialogis. ipse
morum ad gravitaiem sui habitus r.formarg.-Defunetis doceal consulamus. ' ""
vero sororibus, oblita Dominici timoris, oblita pudo- Lib. iu, c. 11, Gregoriusjeferens miraculum ihi
riset revereniim, oblila consecrqlionis, conductdrem, S; Cerbonio Populonii episcopo factum, lempore quo.
- agrorum suorum postmodummarilum duxit. Ecce em- Totila Golhprum rex, Merulis octavo ab urbe^Roma'
nes tres .uno prius ardore conversmsunt, sed non in milliario castrametabatur, idswjsdiebus contigisse ob-1
uno eodemquesludio permanserunt: quia juxta Dohii- servat. Totila,, qui regnare coepit an. 541,.Eomam'
nicam vocem,mulli sunl vacali, paucivero electi. bis obsidionecinxitcl expugnavil annis.videlicet 54€-
Gregorius alterius aut amitse aut maiterleraeimemi- r. et 549. Prior obsidio in annum integrum protracta
nit lib. i,--ep. 39, scribens Authemio subdiacono : est, quo lempore Totila non longe ab Urbe distabat.,
Voloautem ut domhm Paterim 'thirn mem.... offerqs Unde-vero propius . vldetur tunc id accidisse quod'<
qd calciarium puerorum solidos viginti, ettritici.__\Q\ narrat.Gregorius, eique ac aliis Romae degenlibus ea-
modiostrecentos. Thia enhn vox est a Graeco. _i«,quod ratione facileinuotuisse. Sexautemautseptemannoss
amilam vel materteram significat, derivata. Lingua eo tempore saltein .natus eral; neque eiiim quae nobi-J
etiam Hispaniea tia Idem sonat. Quonaih casu extre- adhuc vagientibus gestasunt, ea noslris diebus eve~
niain ad ihopiam pateria nobilissima femina redacta nisse dicere cqnsueviff.us. His perpensis, referendum-
'
fuerat, diu non est inquirendum, conflagranle lunc existimo S. Gregorif oftum ad an.. 540. Vigilir papSe'
assiduis bellis universa Italia. terlium (si tamen ejus pontilicatus anhfa t.empore'
5. Gregorium fratrem habuisse, nullus qui ej.us quo iiirlocum S.,Silverii hijusle exaucl'orati<suffectus'
epistolas aitente Iegerit in dubium revocabit; saepe est computandi sunt), Justiniani Aug. deeimum tter-
enim in illis fratris sui mentionem habet. Libro i, tium,"Vitigis Golhorum regis, quem B.ellisarius eap.ta
ep. 44, Petro subdiacono scribit: Agimus autem gra. Ravenha vinctum duxit Gonst^minopoliui „ quintum.
lias solliciludini lum, quxade causa fratris mei prwce- etultiraum.
 24? S. GREGORII MAGN. VITA, EX EZUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. I. 148
i -'"'. 1. Gfegorii nomen, quod vigilantem sonat, Non _"i litterarum studia, nimirum, annitenle pfaSsertimma- (__]
. sine magno quodam prmsagio consecutus est, inquit gno Cassiodoro, qui in Italiajaeentes litteras excila-
Paulus Diaconus (num. i). Re etenim vera vigilavit verat, et celeberrimam in suo monasterio aeademiam
sibi, dum divinis inhmrendoprmcepiislaudabiliter vixit; instituerat, ut toto fere libro terlio ejus Vitseilescri-
vigilavit fidelibus populis, dum doctrinm affluenlisin- psimus. Notanda prae ca3terissunt haecPauli Diaco-
genio. eis quo tramite cmlestia scanderent patefecit: ni (Num. 1) verba : hterat ei (Gregorio) 202 «» .
Quanli fecerit vigilantiam sollicitudinemque Grego- parva, adhuc wtate maturum jam studium, a adhmrere ,'
.ius noster non obscure multis in loeis aperit, maxi- sciliceldictis majorum, el si quid dignum poiuissel au-
me verolib. xx Moral. num. 8 : Electi quique,quan- ditu percipere, non segniter oblivioni tradere; sed te-
_ diu in hac vita sunt, securitatis sibi confidentiamnon naci potius memorim commendare. Eauriebatque jam ,
promittunt. Horis enim omnibusconlra lentamenta su- tunc sitibundo dectrinm fluenta pectore, qumpost con- '
specti, occulli hostis insidias metuunt, qui etiam tenta- gruenti tempore, mellilo gutture eructaret.
lione cessante, vel sola graviter suspicione turbanlur. Paulo concinit Joannes Diaeonus, addilque Gre-\//, .
Nam smpe mullis grave. penculuni incauta securitas gorium fuisse arte philosophum(Lib. I, n. lj. Quam
fuit: ut callidi hoslis insidias non tentati, sed jam vero philosophorum sectam sit amplexus, non ape-
• prostrati cognoscerent.Vigilandumquippesemperest, ]8 rit. Ethicen ab eo maxime cultam fuisse nuilus igno-
ut mens conlinue sollicita nunquam relaxelur inten- rare potest, nisi in operum ejus lectione fueritpe-
tione superna,' ne laboriosa desereris, in cogilalionibus regrinus. Certe Christianorum Senecam eum libenter •
fluxis, quasi in quibusdam mollibus slramenlis jacens, appellarem, nisi dejllo satius videretur dicere, quod
venienli corruptori diabolomens se resolulaprostituat: de Abraham Ambrosius : Magnus plane vir et multa-
Caetera omitto etsi ad Cliristianam vigilantiam sua- rum virtuium clarus insignibus, quem votissuis philo-
deiidam-exquisitissiraa. sophia non poiuit mquare.Deniqueminus est quod illa
8. De educatione et institutione Gregorii in pue- finxitquam quodisle'gessit (Lib.i de Abrah. c. 2). ,.
rili oetate nihil nobis compertum est; verum neque Astrologiam divinantem .aliasque curiosas etperi-•';'-'
sumaia parehlum pietas, neque-filii sanclitas eximia,- culosas artes nunquam sectatus est. Contra inathe-'' "
quietiam in saeculomililans, mores suos ad exactis- maticos futura praedicereprasumenles insurgit hom.
simam Ghristiana3perfectionis normam componere 10 in Evangelia num. 4 et 5. Quod autem ait Joan-
salagebat, dubitare sinunt quin a teneris fuerit om- nes Sacrisburiensis lib. n de Nugis Curialium c. 26 -
nibus legis Evangelieaepraeceptis innutritus, in om- et lib. vm c. 19, eum non solum mathesin ab aula
nium virtutum palaeslra quantum ferebat aetas, imo recedere jussisse, sed etiam Bibliothecae Palatmas
supra aetalem, exercitatus et edoctus. Cumque par- <i incujus archivisrecondebanluromniumdisciplinarum
vulorum educalio matrum polissimum sit provincia, libri, zelo intempestivo ignem admovisse, ut major
juxta Paulum (I Tim. v,- 40), non".immerilo conji-~ *esset sacroe Scripturae auctoritas, et in ea legenda -
' cimus S. Silviam hoc strenue officio erga suum Gre- flagranlius studium; id plaue inter nugas et aniles_
garium defunclam esse, omnesque Christianaematris . fabulas rejici debet. His virtutibus ornatus, his excul-"",-
partes in ipso inslituendo diligenter implesse. Qua tus studiis Gregorius, inox ad praecipuas. Urbis, se-
vero arte ac industria excoli ad pietalem informari- natus, reipublieae diguilates viam sibi aperuit. Quia
que debeant pueri nobiles maximeque regiae stirpis, vero pars magna fuit eorum quae aut in imperii.aut
Gregorius docet pulchre ad Theoctislam scribens in Eccclesiaeadminislratione gesta sunt dum viveret,
lib. VII, ep. 26, cui ul charissimae sorori Mauricius qualis tunc fuerit utriusque status, maxime in Ilalia
Augustus dulcissima pignora sua crediderat, iilios vi- paucis exponendum.
delicet tradiderat educandos. Inter caetera eximia CAPUT II. V|
quaehacjn epistola legunlur, haecmaxime ponderan- ARGDMENTUM. — 1. Ecclesiaestatus.— 2. Et imperii. Lau-
da etmerooriaj insculpenda : Verba, inquil, nutrien- gobardi ItaliamJnyadunt. —— 3. Gregorius fit prator
Brbis. Ejuspiasturaelempus. 4. Quomodoin praslura
tium, aut lac erunt si bona sunt, aut venenumsi mala. se gesserit. — S. Frequentia de rebus piis colloquia
9. Quibus magistris ac doctoribus usus fuerit san- ]rt ad monaslicse \\__epropositumeumaccendunt.Quoddiu
—
differt. 6. Seplem a-dificatmonasteria.—7. Fit mo-
clus puer, ut ad tantum scientias ac sapienliae cul- -nachus. Quoin loco ettempore. —8. Quibusmagistris.
"•" men
perveniret, penitus nos fugit. Lilteris grammati- (An.S74.)
cis, inquit Gregorius Turon. loco jam laudato, dia- 1. Dejecto S. Silverio papa, Vigilius ab anno 537 '.'[
lecticisque ac rhetoricis ila erat inslitutus, ut nulli in usque ad an. 554 vel 555 sedem Romanam occupavit,
Urbe ipsa putarelur esse secundus. Linguam tamen a Justiniano Aug.", quo auctore ipsam invaserat,
Graecam minime calluisse, raro inter doctos humili- multa postea perpessus. Cum condemnationi trium
latis exemplo, profitelur ep. 32 libri VII.Juris eum capitulorum, ut imperatpri obsequerelur, tacdem -
fuisse peritissimum et consultissimum plurimaepro- consensisset, ab ejus communione secesserunt plu-
bant ejus epistolre, maxime libri decimi tertii 45. rimi in Occideivle,maximelllyrici et Africa3episcop!
Eadem cum Gregorio Turon. tradit Paulus DiaconusP quod indigne ferrent tres episcopos Theodorum
additque Romae lioc tempore potissimum floruisse' Mopsueslenum, Ibam Edessenum, et Theodoretum
HId ipsum de seipso teslalur. Ut
' - mihi, inquit^ senum collocutio esse semper amabilis solet. Dialog.,
lib. i,"c. 9;'
 2**. S_ GREGORIIMAGNIVITA, EX EJUS SCUIPTIS ADORNATA.LIB; I. 2S0
Cyri, quos concilium Chalcedonense pro orthodoxis A et septcm annOsducimus, quod in hac urbe inter Lati-
habuerat, condemnatos et reprobatos ab Orientalibus gobardornm gladios'; vivimus, In posteriori. vera ,
fuisse in- synodo Constantinopolitana, quae quinta scripta an. 603, indiet. sexla, quae est 58 libri xm:
^cecumenica vulgo appellatur. Qualiter,,inqail,.quotidianis gladiis.'.... eccejam per
_ '- Demortuo in Sicilia Vigilio Pelagius I successit. trigintaquinque'annorumlongitudinempremimur, quae
, Quo tempore Istriae, Liguriae, Venetiarumque epi- chronologiam noslram mire adstruunt.
scopi, habita synodo, cui praefuit Paulinus, Aqui- Qnantis autem rapinis, incendiis, caedibus Italiam
leiensis episcopus, pro causa trium capitulorum in fere totam devastaverint, idem Gregprius nos docet
. apertum^chisma eruperunt; Narsemque comitem tu- lib. ni Dialog. c. 38 : Mox effera, inquit, Langobar-
multuanles coercere conantera, imbelli inanis excom- dorum gens de vagina sum habitalionis educta, in
municatiouis fulmine percusserunt. Tot tantisque nostram cervicemgrassata est, atque humanum genus,
Italiae malisconflictatum Pelagium mors ad ijuietem quod in hac terra prm nimia mullitudine quasi spisste
"fiternam vocavit an 559. IUi tamen undecim anui segetis more surrexerat, succisumaruit. Nam depopu-.
pontilicalus etmenses decem, in appendicead Mar- latm urbes, eversa caslra, concremalmecclesim,destru-
cellini comitis Chronicon tribuuntur. cta sunt moriasleria virorum ac feminarum, desolata
Ejus successor Joannes III per annos 14 Ecclesiam B «6 hominibus prmdia, atque ab omni cullore deslituta,
_~rexit. Sedente hoc pontifice, Gregorius praeturam in solitudine vacat terra; nullus hanc possessor inha*
Urbis sapienter gessit, ut infra dicemus ;*verum quo bitat;
occupaverunt bestim loca qim prius mullitudo
anno cceperit, utrumve Justiniano, qui usque ad hominum tenebat. Easdem clades deflet hom. 17 in
an. 565 pervenit, adhuc imperante, non liquet. et alibi. Non dissimilia narrat Gregorius
Evangelia,
2. Reportatas de harbaris victorias, recuperatas ' alter Turon. teslis cotevus Jib. iv Hist.c.
38, ubi
plures imperii provincias, aliaque sub Justiniano pra3- praeserlim observat spoliatas a barbaris ecclesias,
clare gesta, in Vita Gassiodori magna ex parte atti- occisos ut sane decebat
Immortales presbyteroset episcopos,
gimus. sane laudes consecutus fuisset aut idolorum cultui adhuc addictam aut
-:.Justinianus, si in rebus ecclesiasticis et theologicis gentem
Arianorum impielalibus corruptam. Victoribus tota
sapere.ad sobrietatem didicisset. At praeire volens cessit Ilalia, si Romam, Ravennam, finitimaque ac
episcopis,.factus esterrOris dux et magister, quos maritima loca exciplas. Ravennae toliusque Ilaliaetunc
sequendo factus fuisset hUscipulusveritatis.. erat Longinus Narsi successor dalus, qui
Ut Gothos ex ltalia pfaefectus
7 penilus expelleret imperator, exarchi nomen assumpsit. . , -
primus
Langobardcs e Pannonia evocavit, belloque confecto,
Langobardorum furorem fugiens.Paulinus, Aqui-
priores sedes, additis in mercedem praestitaeoperaequi- G leiensis
busdam urbibus, repeterejussit. At Italiaedeliciis ine- episeopus seu p.atriarcha (sic enim eum ap-
scati, dataposteaTedeundioccasione, statim adv6la^j"^ pellat Paulus Diaconus (Lib. n, c. 10 et 25), quasi
runt. Gumverode ipsis'deinceps frequenlissime siikua s nbvura hunc titulum pro priemio conflati a se schi-
smatis fuisset consecutus), Gradum insulam et urbem
locuturi, eorum historia a prima origine brevilerfejK
deducenda. *^ Forojulii, hostibus, quodnavibus carerent, inacces-
. E Seandinavia orli, quam utpote <£_racissimam. sam se recepit; ubi expleto 12 episcopatus anno
habuit successorem.
belligerantium populorum,-Jornandes offieinam gen- mortuus Probinum
tium, vaginam nationum, oplime appellat de Rebus Alboinus, scelerum et singularis immanitatis qua
Geticis c. 4, in eam Germaniae parlem quae Pome- uxorem coegerat cranio patris, quem ipse occiderat,
rania nunc dicitur prius commigrarunt, deinde in uti pro poculo, pcenas dedit ipsius uxoris artibus in-
Pannoniam, licet abHunnis magna jam ex parle oc- teremplus. Clebo postea quem sibi regem elegerant,
cupatam.' elapsis decem et octo mensibus eliam occiso,T.an-
Langobardi, tesle Paulo Diacono (De GestisLangob: gobardi a multis simul ducibus per decennium regi
lib. i, c. 1 et 2), a longabarba dicti sunt. Nam eorum maluerunt. - -
lingua lang longam significat, et baerl barbam. Qua- 3. Inter tot armorum strepitus et.bellorum cala-
rum vocum utia efaliarum plurimarum apudPaulum D mitates Gregorius aliquandiu.praetoris Urbani officio
Diaconum passim occurrentium affinitas cum Gothi- defunctus est; verum quo tempore magislratum hunc
cis ac Germanieis vocabulis, Langobardorum origi- auspicalus sit aut deposuerit, non in promptu est
nem non obscnre demonslrat. Ducibus primum, dein staluere. Ipseteslalur (Lib. iv, ep. 2)', se, dum prm-
regibus paruerunt. Ah Agelmundo, qui primus fuit, turam Urbanam gereret, subscripsisse cum aliis no-
duodecim numerantur, usque ad Alboinum; qup im- bilissimis viris caulioni seu promissioni, quam Lau-;
perante Italiam a Narse invitati invaserunt, anno rentius Mediolanensis episcopus de tribus famosis
203 scilieet 568, ut ex duabus Gregorii epistolis capitulis ad sedem apostolicam miserat. ld contigisse
colligitur. In priori enim scripta indictione tertia an. 581, quo Laurentius creatus est episcopus fidem-
decima an. 595, quas est libri v, 21, ait: Vigiiitijam que suam contestatus est, asserit Baronius, ex Me-
a Ut shnt Wodamm Godan, quaesignificat Deum, explicantur autem ab Hugone Grotio Hist. Goth.
Feld, patentes campos; Lama, aquam; Scala, pa- Wandal. et Langob. pag. 574 et seq., quera cpn,
teram, Sc/ii/por, armigerum; Marpahis, velMarhais, sule, necnon Mabill. Analect. tom.' II, pag. 18>1 -
ejjuisonem, unde forte Gallica vox Marechal; Fara, et.seq.
fainiliam. Omnia fere vocabula haecGermanica gunt;;
 251 . S. GREGORII MAGM VITA, EX EJUS SGRIPTIS ADORNATA.LIB. I.- 252
diolanensium pontificum indicib.us, qui duodecim A . non sseeulo sedChristo militabal; inter ilfog reges et
annos pontiflcatus Laurentio Iribunnt. Cumque Lau- consules lerrse proculdubio numerandus, qui, iit
_ renlii obiium, Gonslaniiique in ejus locum electi loquitur Job, mdificant sibi solitudines (Job m, 14}. -
ordiuationem factamfuisse an. 593, exploratum ha- G_uemlocuni exponens noster.Gregoriuslib. iv MoraK
beamusexepistolis-29, 30 et. 31 libritertii, ut duo- i). 58 el59, seipsum diim prsetor sederet, adumbrasse.
decim annos.ppntificatus Laurenlii numeremus, ejus videtur : Solitudines, inquit, quippe cedificare,est a
exordiuin ad an. §81 referri debet; cbnsenliuntque, secreto cordis terrenorum desideriorumtumultus expet- -~
teste doctissimo annalista, omnes qui res Ecclesise lere, et una injentione mlernm palrim hi amerem in-
Mediolanensis prosecuti sunt, et exiejusdeni Ecelesjse timm quietis anhelare. Beneautem hi qui\sibisoliludines
mouumenlis episcoporum seriem texuerunt. Proinde- construunt, eiiam consules vocantur : quia sic in se
que Gregorius nondumtunc, abdicata prsetnra, ad soliludinemmentis mdifwant, ut lamen in quo prmva-
monasterii porlum confugerat. lent, aliis per charitatem conmlere minime idesislant.
Sed banc Baronii argumentationem evertit index El libro xxx, num 32 : Si premgtur t inquit; 2(14
arcbiepiscoporum Mediolanensiumex veterrimis illius aliquis popularibus lurbis, et lamen nullos curarum sw-
Eeclesioetabulis anoslroMabillonioeditus,exquopost cularium tumultusin corde palitur, non est in Urbe,
- Frbntum seu Frontonem Laurentius episcopus sedil io sed solitudinis quiete fruitur.
annes novenidecim,mensesseptem; obiitque dnodecimo 5. De illo sane ita scribit Paulus Diaconus ; Hicin -_
Ketlendas Septembm (Mus. Ital. lom. I, pag. 111); annis adolescentim, in quibus solet hujusmodi wtas ^"
quos annos, inquit Mabillonius, si ex nouagesimo sceculivias ingredi, Beo cmpil devolusetislere, et ad T~
tertio Constantius ei suffeetus esl ,•deiraxeris, anno supernm vitm patriam lolis desideriis mihelare. Vix
'' 574, Laurenlifcreationem, adeoque ejus cautionem ad - quidem anuum vjgesimum altigerat ,_cum frequenti-
Romanum pontificem missam, cui Gregorius prsetor bus collocutionibus a bealo Constantino, S. Benedi- ,
subscripsit, admiltas necesse est. Huic sententite, ait cti discipulo ejusque iu monaslerii Gasinensis regi-
idem Mabillonius,, subscripsere Bollandiani sociiin. mine successore, qui anno circitertfO, supra S00,
vita S/Gregorii;'ubi tamen incaute j>ost Baronium, obiisse legitur, jam omnia pene qiias de eodem S.
Gregorium prmfecturam gessisse dicunt, quamvis jn Benediclo scripsit toto lib. u Dialogorum perfecte
omnibus podicibus manu exaratis sive Epistolarum .didicerat, ut ipse Gregorius testatum reliquit in lau-
sive Vitaea Joanne Diacono conscriptae, legatur prm-. dati Iibri Dialog. prsefatione; nnde inlelligas quse
: tor, et prmtura, non prmfectus, et prmfectura. fuerint nobilissimi hujus juyenis sludia. De eodem
Prsetor Urbanus, ut jus in Urbe diceret, crea- argumento, scilicet de S. Benedicti vita, frequenlet .
* 4.
tus est. Penes eum erat omnis publici privatique juiis ,_ eliaui^colloqui solebat cum Valentiuiano, qui annis
potestas;'adeo iit novum jus'condere, et vetus abro- ^uiultis monasterio Lateranensi prsefuit; cum Simpli-
gare posset. Ut auotoritate, sic dignitatis apparatu v5aiof'qui S. Benedicti congregationem posteum-ter-
et insigniis.consulibus pene par videbatur. Primus %I|s rexit; el cum Honorato, qni Sublacensi monaste-
qui praluram obtinuisse in Urbe memoralur, fuit rftfjirsaeral; jamque tunc ad arctioris et perfeclioris,
Furius Gamillus, Romanorum suse aetatis clarissimus, vitai prppositum accendi videbatur.
_|qui multoties.palriam suam in libertalem vindicavit. At conceptum vitse monasticsa desiderium implere
.' Quid in hac amplissima dignilale gesserit Gregorius, diu distulit, utileli se suiscoueivibus existimans, nie-
ignorari a nobis yoluit; conjicitur tamen ex morum Iiusque pulans sseculari habitu contegi,.sub quospe-
probitate, juris perilia, judicii maturitate, strenuitate, cietenus tantum sseculo militare sibi persuadebat,
vi indefessa in laboribus et negoliis, denique ex tot quam exteriorem cultum mutare. Postea lameu pius
tanlisque^animi dotibus quibus magis quam purpurse prajtor, cum.intimos animi sensus explorare scrutari-
Splendore .prsefulgebal', eum oplimi praetoris partes que ssepe eonsuevisset, animadvertil tandeni, coelesti
omnes obiisse : unde singularis ille amor quo Ro- lumineillustratus, inolita sevitse S8acularisconsuetu-
niahi civesipsum prosecuti sunt, quique maxime in dine devinctum mundiqueblanditiisirretitum, inipsis
ejus ad pontificatum electione. enituit. Ilaque haud , relinquendis moras neclere, neque corpore tantum,
dubie suo tum exemplo docuit quod postea scripsit utfalso putaverat,sedipso mentis affectu in sseculo
ad Juslinum Sicilise praelorem iNulla vos lucra ad in- retineri. Cuncta itaque sollicile fugiens portum mo-
jiisliliam pertrahanl, nullius vel minm, velamicitim ab nasterii petiil, et relielis quaemundi sunl, ex bujus
ilinere rectitudinis defleciant. Quam sit vita.brevisaspi- vitse naufragio nudus evasit, ut ipse scribit ad Lean-
eite, ad quem quandoqueituri estis Judicem, qui judi- dr'um_in epislola quam libris Moralium praemisihius
ciarinm .potestatemgeritis, co&itate. Solerter ergo in- stalimabexordio.
tuendum est,-quod cuncta lucra hic relinquimus, et 6. Antequam aulem sseculo nuntium remitleret, -O-,
solas dispendiosorum iucrorum causas nobiscumad hi rebus propriis sex in Sicilia monasteria congregavit,
judicium deportamus. (Regist.-1.i, ep. 2.) ut loquilur illorum temporum scriptor Gregorius
Ut consuetudini et dignilati morem gereret Grego' Turon. (Lib. x , c. j1), seplimuminfra urbis Homm
\rius, serico contectus ac gemmismicanlibus solitus era muros inslituit; quibus tantam delegans terrarum co-
pe\Urbem.procedere trabeatus, inquit alter Gregorius piam, quantatad victum quotidiamm prmbendumsuf-
Tuw^k, a quo fasecipsa verba mutuatus esl Paulus ficeret, reliqm vendidit, cum omni pmsidio ac pau$>e*
Diaeon^(iv«m. 2}i Yerum sub ssecularibus pompis, ribus erogaviu
 ' '
253 S.GREGORRMAGM VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. J. ggg
Observet hic obiter studiosus lector, consilium A biennium integruni commoratum esse censet. flujus
munilici ac pii fundatoris non fuisse ut monachi pro- autem opinionis fundamentum nutat, imopenitus
prio laliore sibia victum quserere cogerentur; Et sane subruitur, post vindicatos Laurentio pontificatus no-
in omnibus epistolis in quibus de monasteriis insli- vemdecim annos. Neque ehim alia ralione vir histo-.
luendis agit, iis assignari vult sufficienles reditus ad jise ecclesiasticse peritissimus adeo confraxit tempus
vitse necessaria.-Sex illa Siciliaemonasteria enumerat quo S. Gregorius in monasterio vixit, quam quod
post Rochum Pirrum Mabillonius Arinal. Bened. Laurentii in Ecclesia Mediolanensiepiscopatum duo-
lib. vi, pag. 104, et de iisdem deinceps ssepe agit. decim tantum annorum fuisse crediderit, ac inehoa-
Opes ad hsec sediiicanda el suffieienlibus praediis do- tum au. 581,-quo emissam ab ipso cautionem a Gre-
landa necessarias, liberamque iis utendi facultalem gorio adhuc prsetore subscriptam asserit.
conseculus fuerat Gregorius parentum obitu, si- Etiamsi veteris monumenii a Mabillonio laudali
Paulo Diacono fidcs sit. Conlra vero Joannes Dia- de lempore episcopalus Laurentii, nulla •haberetur
'" conus scribit
(Lib. i, «. 9) Silviam ejus malrem ipsi ratio, cerie ipsi Gregbrio credendum est loties in
monacho legumina minislrasse. Locus ergo Pauli de monasterio vixisse diu setestanli, utlib. v, ep..i8 :
' Marinianum
solo Gordiano patre videtur accipiendus. quem diu mecum didicere in monasterio
Septimum quod in ipsis aedibus parlernis con- B conversalum; etlib. ni Dialog. c. 33, de Eleulherio :
* struxit monaslerium, celebre fuit cosnobium b S. An- Diumecum est in.hac urbein meomonasterio conver-
'
dreaj ad Clivum Scauri, iu quo ipse vilam amplexus satus. .
esimonasticam, Eucherium, Paulinum, Cassiodorum,- Doclissimi annalislse chronologia aliunde everlitur
aliosque plurimos patrieise ac senalorise nobilitatis a Joanne Diacono, imo ab ipso Gregorio. g0g
viros semulalus. Hoc asceterium, postquam a mona- Djalogos ab eo scriptos fuisse an. 593 aut 594 pro-
cliis Benedictinis diu occupatum fuisset, Joannis bavimus in prsefalione ipsis prailixa num. 18; in iis
Biaconi tempore Grsecisraonachis cesserat, forsitan vero Dialogis eap. 47 libriiv, narrans felicem.exitum
- Siephani III beneflcio, qui etiam.Grsecistribnit aliud quorumdam monachqrum quos in monasterio eon-
nioriasceriiun a se constructum, et S. Dionysio victores habuerat, ut expresse docet Joannes Dia-
Areopagitse dicatum; att Benedictinam regulam se- conus (Lib. i, n. 19), nec obscure colligitur ex Gre-
quenlibus tandem restitutum est a Gregorio XIII gorii verbis, Meruli mortem ante annos quatuordecim
islud S. Andreae sancluarium, -et Gamaldulensibus contigisse asserit; ergo vel an. 579 aut 580 ,• proin-
datum. De Gregorio sua Deo consecrante sat dixi- deque Gregorius an. 581, Romse proetor non erat.
mus; eumdem seipsum totum offerenlem vitse mo- His rationibus trutinatis,-eminentissimus cardinalis
naslicse professionc videamus. (Cf. Joan. Diac. ^ Norisius Baronii chronblogiam deserit in disserta-
<.vi,«.82.)> tione historicaiie Synodo v^j § 3, et nostram con-
7. Incongruum euipiam ibrtasse videbitur pium iirmat sententiam. Utque pfobet S. Gregorium diu
virum in ipsa .palria, in ipsa urbe quae ejus imperiis mbratum <in monasterio, adducit hunc lpcum
parueral, seccssum sibi tranquillamque stalionem Dialog. lib. m, c. 35, ubi de Eleutherio abbate dicit:
qusesiisse. At vero nullus erat in tola Italia locus a Diu mecum est in urbe, in meo moltdsterio conver-.
barbarorum armis el incursionibus tutior, ac proinde satus. „
quieti aptior urbe Roma, piopugnanlibus eam san- 8. Idem eminentissimus Annalium seriptor colli-
ctis aposlolis, ut saepe suis in epislolis asserit san- git (Ad ctn. 581, num. 8) ex lib. iv' Dialog. c. 21,
ctissimus.Patcr, et Langobardorum impetum retun- S. Gregorium habuisse iu vita monaslica institutorein
dentibus= Valentium seu Valentionem abbatem, cui successit
Ut vero quanlum lieebil assignemus quo tempore, Maximianus, Maximiano Pretiosus; post quem S.
quave aetate Gregorius monachum induerit, id fa- Andrese monasterio prsefuit Probus. Itaque ex abha-
ctum subodorainur paulo post subscriplam Laurenlii lum coenobii hujus catalogo expungit HilarioDem,
caulionemde qua supra num. 3,,hoc esl, anno K75, quem Joannes Diaconus primum Gregorii palrem
cum quadragenario quinque annis esset minor. Sane docloremque In monasticis instilulis tradit; nisi fli-
plurima quoede se in monaslerio degente narrat, aut camusllilarionem alium non esse a Valentione, cujus
quse aliunde ipsum-gessisse.novimus, infra.a nobis mentio fit in prselaudato libri iv Dialogorum loco.
ordine rcferenda, nos minime sinunt in sentenliam Asserit autem Baronius Gregorium sub Maximiano
Baronii desceudere, qui vix eum in monasterio pei abbate rfon miMtasse, quod diu non sit permissus Iii
* Ubimonasteriis non erant sufficienter assignata I>Verisimile est aliud fuisse Romse monasterium
praedia, quse monachis sufficerenl ad viclum et ve- S. Andrese.etS. Lucise; alii, melius forsitan, S.
slitum, hoecEcclesise sumplib.us suppeditabantur, ut Lucm. Singularis eral causa SS. Andream et Lucam
colligimus ex Severi Sulpicii Dialogojn de S. Mar-' in^eodem simnl cultu conjungendi; nimirum ecd.em
tino : Sed priusquam pondus illud ( cenlum viginti die scilicet 9 Maii, eorum reliquiae translatae fuefanl. ,
librarum) monaslerii limeh atlinqeret, redimendis id Vide Hieronymum de Scriptoribus Eccl. in Luea.
saptivis conlinuo de.putavil(S. Marlinus). Et cum ei Hnjus monasteiii abbas fuit illeProbus qui condendi
tuggereretur a fratribus, aHquid ex eo in sumptum testamenti facultatem impelravit; quam vide ad
monasterii reservare KOS,inquit, ECCLESIA ET PA- calcem Epistolarum. Consule Annales Bened. lib. ix,
SCATET VESTU.T;BCHH6D0 KIHILUSIBOS QO^SISSE VI- uum. 26, et lib. x, num. 6.. ,
»EAMDE;
 255 S. GREGOR'1'IMAGNIVITA, EX E3US SCRIPTIS ADORNATA.LIB. I, 25S
monasterio degere, conlra manifestum Joannis Dia-1K Projectis quas sponte assumpserat religiosis vestibus
coni (Lib. i, n. 6) testimonium cui- infra suffragabi- indumenlisse laicis delurpavit.Lib.ix, ep. 114, liabi-
-niur. Nec' dissimulandum doctissimum scriptorem tum monachicumsacram vestem appellat. Idem cou-
adhuc falli,cum Pretiosum abbatem fuisse S. An- ficitur ex hom. 10 in Ezechielem num. 8. Missafacio
drese asserit ex lib. iv Dialog.c 55, ubiPretiosus quamplurima alia testimonia, in quibus coacervandis
non abbas sed prseposilusdicitur. Neque etiam le- frustra tempus tererem.
gimuscap. 21 ejusdem libri, Valentium fuisseGrego- Ut singulari veste, ita etiam tonsura insignes eraht
.rii in vita monastica institutorem, cum 'de eo S. Do- monachi; quod S. Benedictus clare docet Regulae
xtor tantum dicat: Valenliusqui post in hac Romana e. 1, de pseudomonachis, dicens : Mentiri Dee per
urbe, mihi, sicut nosti, meoquoqueprmfuitmonasterio. tonsuram noscuntur. Id etiam liquido constat ex S.
Quod spectat ad Probuminter illos S. Andreseabbates Gregorio lib. xi, ep. 50, ubi virum Agathosae, mo-
a Baronio commemoratum, verisimile est alii S. An- nachum ipsa renitente factum, reddi jubet, Etiamsi
dreae asceterio ipsum prsefuisse, ut jam mouuimus jam lonsuralus est; hoc est, etiamsi posl probalionem
supra in nota ad num. 6. jam vestem mutaverit, el lonsuram lnonaslicam ac-
- Itaque sie restitui debet abbatum S. Andrese se- ceperit. Lege quoque libri x ep. 24, tonsuram eliam
ries : Hilarion, Valentius,Maximianus ( quilum cum Jfj esse monachorum coanobitarum, non eremilaruni,
a
Gregorius legatus creatus est Andriano monasterio insigne apud Groecos,discimusex Theodoro Studita
prseerat), ipsemet Gregorius (qui ex sua legatione lib. xt ep. 137.
reversus raonasterium suum rexit, ut infra vide- 20® 3. Hisbreviteret data tanlum occasioneobser-
bimus), dehique Petrus, quo sedente sanctus Do- vatis, expendamus Baronii de monastico S. Gregorii
ctor suos scripsit Dialogos. Verum ad graviorem iristitulo-sententiam,cujus auctorem fuisse non S. Be~
nobis a Baronio motam, demonastico quodGrego- nedictum contendit, sed S. Equltium; haud alia ra-
rius sectatus est inslituto, litem dirimendamjam ve- lione quam prima primum S. AndremabbalemValen-
niamus. tiumex pTOvincice Valericemonasterio,in quo S. Equitii
CAPUT III. vigebat institutio pelilum apparet, inquit, ex duplic*
ABOOMENIUM. — 1. S. Gregoriimonachalusindubitatus,— Gregorii tesiimonio. Audiamus ergo S. Doctorem de
'2. MonacUlolimut nunc veste peculiari insignes.Kt se loquentem : -Vitmvenerabilis Valentius [Lege Va-
tonsura.— 5. Baroniide monaslicoS. Gregoriiinstilulo
sententiarefellitur.— 4. Et nostraadslruilnr.Laudesa lentio], qui post in hac Romanaurbe, mihi, sicut
S. GregoriodataevilseS. Benedicliet Regulaj.— 5. In nosli, [Deest nieoque] monasterio prmfuit, prius in
ejus monasteriisobservabalur. — 6. lllius verba saspe
usurpat.— 1. Fuit etiam propagata in Valeria.—8. Valerimprovinciamonasteriumsuum rexit. 0_uavi aut
Adversariorumcavillationesrefutantur.—"9. Concilii~ arte ex his veTbis extundi potest Valentionemfuisse
DuziacensisdeRegulaS. Benediciite9timonium.—- 10. primum monasterii S. Andreas
Aliudinvictissimum a
argumentum, propagationehujus abbatem, etinstituto-
Regulaj per S. Gregorii discipulos.— 11. Nonnullis rem ? Quid hic de Equilio, Equilianove inslituto, cui
objeclionibusoccurritur. (An.b7S.) addictus Valentio iuerit? At, inquit Baronius, quaa-
. 1. Gregorium monachum fuisse nemo cordatus ac dam de S. [EquitioGregoriusnarrat, quse a Valentio
sanus negare potest, quod de se toties ipse clamat " suo abbate didicisse profitetur. Porro Valentius ea
tum in Dialogis, tumb hom. 12 in Evangelia, tum noveral, dum in monasterio S. Equitii degebat, quod
in c prsefat. ad libros Moral. seuepistola ad S. Lean- solum celebre tune fuisse reperitur in Valerise pro-
drum, ubi texit histbriam eonversionis susediu di- vincia. Quasi vero in aliquo vicino seu Valerisesive
latse, quod exteriorem cultum mutare molestum ipsi finitimae cujuspiam regionis ccenobio degens, non
forel, maxime cum sub ssecularihabitu Deo se posse potuisset nosse miraculum publica. fauia dissemi-
militare non dubilaret. Sed coelesti lumine afflatus natum.
moras rupit, monasterium peiiit, et ex mundi nau- Itaque prqlatis a Baronio testimoniis nequaquam ,
fragio nudus evasit. Idem de illo docefcGregorius probalur Valentionem fuisse S. Equitii discipulum, ;
Turonensis, mutataque pretiosa et micaniia gemmis ejusqueinstitulisectatorem, imo contrarium[excollalis
indumenla iri vilem vestitum miraluiv D inler se duobus locis elicilur. Nam 1.1 Dialog., c. i,
2. Ex his satis innuitur monaslicasvestes, uli nunc, Gregorius asserit Equitium post mortem discipulos
olim etiam fuisse monachis peculiares; quo in pro- suos tutatum esse conlra Langobardos, alque amorte
bando non immorarer, nisi a nonnullis crilicis inje- liberasse. At lib. iv, cap. 21, refert Langobardos e
ctos ea de re scrupulos viderem. Sane id luce clarius monaslerio Valentionisabbatis duos monachos in ra-
ex Gregorio demonstrari polest.- Lib. vni,- ep. 5, mis arboris suspendisse, qui eodem die defuncti sunt.
scribit de militibus monastiesevitsecandidalis : Juxla Aliundesatis liquet, dum dicit Yalentionemin Valeria
normam regularem debentin suo habiiu per triennium priusrexissesuum monasleiium,persMiwn,inlellexisse
probari, et pinc monachicum habitum Deo auclore monasterium noii ab Equitio aut ab alio, sed ab ipso
suscipere.Ejusdem libri ep. 8 : Necprojectis religiosis Valentione conditum; quo sensu suum semper dicil
vestibus,ad scecularemreverli habitum. Ibid. ep. 9 : S. AudreaaRomamimasceterium.Judicent ergo aeqai
a Lib. iv, Dialogorum : quem ipse jam manachus o Portum monastemi pelii, etc.
monachumvidi, et in^prsefat.ad Dialog., ubi suam in a Et quodslupendummagis, kiquil, qiii, quod soli-..
monaslerio conversationem describit. larim vitminsighe,delonsusfueras.,, promissamrursus
b Num. 7, quem ipse jam monachus monachum comam alas in moremEremitar.um,Yide etiam lib. xi,
vidi. ep. SO.
 257 S. GREGORII MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. I. 258.'
lectores utrum haec eminenlissimi scriploris argu- A 6. Certe Gregorius ita Benedictinse.Regtilseassue-
meuta persuadeant S. Gregorium non a proximis Ca- factus et velut innutrilus videtur, ut ejus verba pas-
sinatibus Lateranense monasteriu.m incolentibus in- sim usufpet. Apud S. Berfediclumcongregationis iio-
stitulum suum accepisse, ut commiinis anleBaronium mine intelligitur monachorum ccetus; eodemque
fefebat opinio, sed a longe positis in Valeria mona- sensu in Gregorianis Epistolis centies occurrit,- ut
chis"; atque prasponderare debeant gravissiiriis ratio- ep. 48 lib. xi. Ideni observavimus de votfe utililas
nibus quibus sanctissimum virum Benedictinse fa- snmpta pro rebus utilibus. Lib. x, epist. 32 et 61,
milisevindicamus. officium divinum appellat, opus Dei, quod S. Beiie-
4.1° Constal ex a supradictis, Gregorio, longe diclo familiare esse norunt, qui ejusRegulam lege-
antequam de S. Andrese monasterio cogitaret, nola runt. Eleganter S. Benedictus Reg. c. 64 monet
fuisse S. Benedicti gesta, miracula, scripta, scilicet abbatem, Oportere prodesse magis quam prmesse. Et
reguiam. Quanliautein fecerit hanc Regulam prodit S. Gregorius Moral. lib. xxi, num.-22, necprmesse
lib. H Dialog., c. 56': Scripsit, inquit, Monachorum gaudent sed prodesse. Abbati prsecipit S. Benediclus
Regulam discretioneprmcipuam; sermone lucuientam. Reg. c. 64 .• Oderit vilia, diligat fratres; et S. Gre-
Regulseautem ab Equitio conscriptse nullibi meminit. gorius, epistola 12 lib. xi ad Cononem abbatem scri-
Interim sileo S. Gregorium fuisse vitse S. -Benedicli B bit: Personas diligas, vilia persequaris. In Ep..29
admiratorem polius quam scriptbrem, cui delineandse lib. xii S. Gregorius ait: Nam ad personam in priori
vix satis fuit integerliber secundus Dialogorum : nam loco posilam respicit, qaidquid a minori delinquilur;
alibi passim adhue ssepe in S. Benedicti laudes ex- sane sanctum Benedictum imilalus qui Reg. c. 36,
cumt : de Equitio vero unico duntaxat' capite /4 ad ipsum (abbatem) inquil, respicit, quidquid a disci-
liforii loquitur. Quomodo ergo tarita de S. Benedicto pulis delinquitur. Apud S. Benedictum responsum
ejusque legibus et institulis concepta existimatione, idem est ac negotium. Cap. 51 : Fratres qui pro quovis
aliani.sini suoque monasterio qusesivisset regulam, responso propciscuntur. Ila etiam apud S. Doctorem,
vir monasticse perfectionis amantissimus, quam Re- maxime iriitio ep. ad Leandrum prsefixselibris Mora-
gulam Monachorum discrelione prmcipuam? lium :'Cummeillic sedis apostelicmresponsa conslrin-
5. Quando autem illam appellat xW ifyyjn Mona- gerent. Passim apud utrumque eulogise pro munu-
choium Regulam, gatis ostendit eam cseleris, si quse sculis, solalium pro auxilio sumuntur. Non raro idem
in Occidente jam receptse forerit, esse anteponen- S. Legislator monastefii superiorem, priorem appel-
dam. De eadem proculdubio loquitur lib. xi, ep. 48, lat, ut cap. 53. Ita eliam S. Gregorius lib. xxv Moral.,
cism de Catello monacho scribit ad Urbicum abba- num. 36, et ssepe alibi. Hom. 10 in Ezech. num. 51
tem : Quia monachus non sit agnovimus; ex parva '•G legituf : Eo ipso xelo quo alios correxit, semetipsum
emm eulogia quam Eonus monachus accepit, partem convenil, et 20T erubescitimmunda cogitare, qum se
petendo, contentienemfacere in ilinere minime timuit. in aliis recolit correxisse. Idem fere legeral in Regula
Quod ex quanta amaritudine cordis descenderit, tua S. Benedicti c. 2 : Qualis debeat esse abbas, duobus
poterit dileclio scire, si Regulam Monachorum scire inJocis, maxime in-line:.CMm de udmonitionibus
vohiisset. Scilicet S. Benedicti Regulam, cap. 54, de emendationem aliis admxmstrat, ipse efpcilur-a vitiis
eulogiis vel quibuslibet munusculis non accipiendis emendatus. In c concilio Rom. m, habilo au. 601,
sine abbatis prsecepto, et cap. 34, ubi murmurationis prohibens in monasteriis missas publicas celebrari,
malumante omnia prsecipitur amputandum; cavelur- ne populi frequentia et mulierum accessu servorum
que ne occasione rerum neeessariarum sibi procu- Dei quies turbaretur, addit: Quod omninonec expedit
randarum tantum vitium subrepat. Urbieus in mona- dnimabus eorum, quse totidem verbis habenlur Re-
slerio S. Andrese, aut saltenr in alio SiciliseS. Gre- gul. Bened. c. 66. -
gorii munificentia condilo prceposilus fuerat, ex ' Verum iu Expositione libri [i Regum frequentius -
ep. 6 lib. v, posteaabbas monasterii S. Hermae apud Regulse Benedictinse sententias et verba ipsamet ad-
Panormum, unius ex sex Gregorianis coenobiis, in hibet; nec mirum, cum tunc abbas esset, atque his
quibus'ordinandis, auclorilate sanctissimi pontificis, D homiliis suo.s alumnos ad monasticse vilai perfectio-
velut 'praepositigeneralis offieium gerebat; quod vel tiem erudiret. In prsefatione ad hunc conimentarium
ex laudata ep. 48 lib. xi liquet. Qua vero xalione plurimos loquendi modos ex laudata Regula petilos,-
Gregorius objicit Urbico et monachis ei subditis Re- quos colligere curavimus, invenies; exquibus hunc
gulam Monachorumseu Regulam S. Benedicti, hoc lantum iocum nunc proferemus, sed adeo luculen-
tilulq deinceps in b Conciliis passim et apud eccle- lum, ut ad probandum S. Gregorium beati Benedicti
siasticos scriptores;designalam, nisi quia ejus prse- diseipulum fuisse sufficeret: Quare, inquit, el ejusdem
ceptis addicli erant?. At si pro Iege habebatur haec arctissimm vitm magister eplimus, summm verilatis
Regula in-monasteriis Siculis a Gregorio coriditis, discipulusprmcipil, dicens: Probale spiritus si ex Dee
quidni etiam in Andreaho Romse-coenobio? mnt; et item : Nuntientur ei dura et aspera per quce
a Cap. 2, num. 5. moiiasticaj Iaudat Regulam S. Benedicti, cujus
b S. Benedictus in concilio Rom. siib Bonifacio IV, adducit verba e-x^cap.S8. Cselera omitto..
ipsa
c Vide lib. VIII,ep.' 15, et no.tam a, in qua concilii
an. 610, sex annis post S. Gregorii obilum, appella-
. tur monachorumpmcepler, proculdubio propter Re- hujus fit mentip. Silaciniam illam de missis publicis
gulam Meneclwrum ab eo scriptam. Coiicilium Clo- • ab hujusce synodi actis reseces; vix ab Hla epistola
veshovense in Anglia an. 747, nomine Regulse 15 discrepabit;
 2S9 S. GREGORH MAGNt VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. I-. 200
itur ad Deumut sciai ad quod intrat; quse eap. .58i A.B tantum observetur. Quanquam hoc nomen Ber-
Reg. totidem fere verbis exstant. Gselerum eommen- nart, a lingua Gothorum non multum abhorrere vi-
tarium illum Gregorio vindicare el asserere hoc loeo deatur, in qua multa reperiuntur desinenlia in hart,
superfluum foret, cum id in prsefatione praevia prse- quorum_a varia exempla exhibet Smaragdus abbas
stiterimus. Neque tamen inficias imus, aliqua esse a CommentafilinDonatum lib. u, cap. 10. Nec mirum,
Glaudio abbate addita; sed si velis quse ex Regula postquam Gothi diu Ilaliam oceupaverunt, aliquos ex
S, Benedicti deprompta sunt, Glaudio tribuerida, illa gente conversos in Italiae monasleriis, posteaque
idem superest argumcntum de Benedictina Regula in abbates factos. Et quidem vn sseculo inter episcopos
monasterio S. Andresa recepta nostris adversariis Gremonenses tmus recensetur Bernardus nomine,
dissolvendum. Nimirum hujus ascelerii alumnus fuit Italise sacrse tomo IV. Quod spectat ad aliud nomen
-
Claudius, et sub abbatis Gregorii disciplina positus ut illo sasculo insoleus a Gallonio nqtatum Hugo vel.
exceperat quae sanctus pater de libris Regum disse- J]jgo, videtur etiam Gothicam originein aut Theodi-
ruerat et exposuerat, ut ipse testatur lib. xn, ep. 24. scam seu Germanicam redolere: nihil enim frequeu-.
Si itaque Glaudius S. Gregorii filius, sub Regula tius inter illas seplentrionales gentes, quarum una
S. Benedicti in Andreano monasterio militarit, quid origo est, occurrit, quam vacabula in God vel Goth
depatre sentiendum? g cadentia. Neque aliunde ob unam voculam debuit in-r
7. 2° Jam vero ut ipsum opinionis Baronii funda- tegram epistolam, in suspieionem fraudis adducere
mentum convellamus, probandum est in Valeria Gallonius, cnm alioquin jpse primus ediderit^x Va-
propagatam fuisse S. Benedicli Regulam; imo solam ticano codice quosdam versus de nostro Simplieio,
hic viguisse quando ea in provincia Valentio mona- qui manifesle docent eum S. Benedicti Regulam pro-
sterium regebat. Id autem clare demonstratur ex epi- pagasse in omnes. De his versibus, ut de totb hoc
stola Fundani abbatis ad Simplicium, tertium aS. Be- argumenlo, lege Mabili. tom. U Analect., p." 200
nedicto Casinensis moaasterii abbatem scripta; quam. et seq.
Mabillonius exhibet integrarii in prsefat. ad Tom. I 9. 3° Tametsi disputare non est animus de vulgato
^Act. Sarictorum, ae iterum propugriat Annal. Bened. Sublacensi privilegio, quo aiunt S. Gregorium in sy-
lib. vi, npin. 2. Summaepislolse est, eo tempore nodo Regulam S. Benedicti conflrmasse, observan-
omnia Campanice, Samnim, Valerim, Tuscim, Ligurim, damque monachis omnibus in Ecclesia Latjna propo-
et aliarum lialim provinciarum-monasleria, dimissis suisse : id certe a sanctissimo papa factum aliquando
peculiaribus Regulis, Benedictinam servare deore- dubitare vix possumus, post luculentum illud concilii
yisse. Hanc epistolam in codice manu exarato explo- Duziacensis ii (An. 874) teslimonium cap. 7: Eadem
ravit Lucas Holstenius eruditus, bibliothecg?Vaticanaej,Q Regula (S. Benedicli) sancio
Spiritu promnlgata, et
prsefectus, suoque calculo comprobavit.- Eumdem laudis auctoritate beati papm Gregorii inter canonicas
. codicem recensuit quoque Mabillonius, nec ullas scripturas et catholicorum dectorum scripta teneri
fraudis notas observavit. Ergo .paulo posi S. Bene-. . dejcretaest. Quod cum reierri non possit ad cap. 36
idicli obitum monasteria etiam Valeriae, etsi fortasse lib. n Dialogorum (etsi enim Regula S. Benedicti hoc
prius ab Equitio jnstituta, sanctissimi Legislatoris laudetur loco, nullum tamen ibi de ea decretum le-
Regulam sectabantur. Nec mirum ea cosnobia, qui- gitur), eade re S.jGregorium in synodo edixisse.pene
bus S. Equitius nullam certam Regulam assignaverat, constat. Accedit BonifaciiIVet concilii Rom. an. 610.
'
postea illam Monacherum Regulam discretione prmcW auctoritas. Cum enim clericos inter et monachos de
puam assumpsisse: Inio polius miraculo proximum muniis eeclesiasticis orta essetcontroversia, Bonifa-
videretur, S. Benedicti Regulam, quse statim ac est cius et synodi Patres ex Regula S. Benedicti, utpole
condita, in duodecim monasteriis Sublaco proximis jam inter canonica scripta Ecelesiaa statuto relata,
observata est, postea brevi temporis intervallo in Ga- litem finiendam g>@g censuerunt, decreveruntque
sinensi et Terracinensi ecenobiisinstituta, adhuc vi- monachos a sacris miuisteriis non arcendos: Neque
vente S. Benedicto,in Sicilia et paulo post in Galliis . enim, inquit ponlifex, Benedictus, monacherum prm-
disseminata, ab Hispanis expetita et culta; ujque ad iQ ceptor, hujus rei aliquo modo fuit inlerdiclor.
tempora S. Gregorii in provincia Valeriaenon longe 10. 4° Aliud superest argumentum, idque invictis-
a Sublaco dissita, incognltam et neglectam prorsus simum, quod petitur expromulgationeReguIseBene-
fuisse; ita ut sie arguere cum Basonio liceat: Va-. dietinse iu Anglja per monachos Romani S. Andrese
lentio in Valeria monachus et abbas fuit; ergo-a monasterii a Gregorio Magno missos; at illud alteri
S. Benedicti legibus prorsus liber, alteri quam Be- loco reservamus, opportuniusque pertractabimus,
nedictinse Regulsa parebat. quando de Anglorum ad fldem Chrislianam conver-
8. Scio Gallonium opinionis Baronii assertorem, sione, illorum monachorum opera, eril agendum..
de epislote Fundani abbaiis sinceritate dubitasse, Interim vero respondeamus quibusdam, qusa solvenda ~
- quia Bernardi etUugonis nomina, hoc,
inquit, sseculo "supersunt, contra nostram sentenliam hic assertam
, ignota in ea deprehenduntur.' At Bernardi nomen hae vel jam objectis, vel objieiendis.
iu epistola non magis exprimilur quam vel Bartholo- 11. GregoriuSj inquies, quaedam ab Regula S. Be-
niaei-,vel Barnabse, etc. Gum vocis decurtatse.Iittera,, nedieti plurimum dissona constilui* Nain cunrnovi»
tl Ea lege tom. IIAnalecl,
MaMll., p. 422.
 261 S. GREGORII MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. T. 3G2
liorum'probafio yix ad annum integrum extendatur,, A tum itf prsefatione ad lom. I Act. Sanctorum, tum
s juxta Bened. Regulse cap. 58, Sanctus Gregorius in singulari dissertatione De monastica vita Gregerii'
lib. x, ep. '24,' scribit Fortunatb, episcopo Neapoli- Jfagw.analeet. lom. H, tum in Annalibiis Benedic-
tano : Monasleriisbmnibus fraternitas vestra distric- tinis lib. vi et In Appendicej, ubi secunda parle § 6
lius inlerdicat, ut eos quosad converlendumsusceperint, fecensenlur gravissimi scriplores ab obitu S. Grego-
priusquam bienniumin conversatione compleant, nullo rii, quinostroe causse suffragantur; a quibus com-r
modo audeanl tonsurare. Ergo Gregorius Regulam S. memorandis abstinemus, lum quod post tot rationum
Benedicti non erat amplexus, quam hac in parte pondera vix indigeamus testibus, tum quod rerum
improbavit. Respondeo S. Benediclum , etsi proba- dicendarum mullitudo 'ac magnitudo in hac contro-
tkmis novitiorum tempus ultra annum non prolrahat, versia nos non sinat diutius immorari. Nunc quid in
minime tamen vetare ulterius proleftdi; quapropter-. riionasterip gesserit Gregorius, quantumque invirtii-
in plerisque congregationibus Benedictinis arctioris . tum studio prbfecerit, inspiciamus.'
observantioe, fratrum cbhversorum probationi bien- CAPUT IV.
nium impeditur, et monachi choro addicli aliquando ABGUMENTPM. — 1. Gregoriiprofe"ct-usin monasterio.—
- 2. in eo uioraa argumenlum. — 5. Ejus
de causis ultra annum Longioris
justis probantur, illaesbS.Be- abstineiUia el jejunia. Undemolestissimimorbf.— 4.
nedicli ejusqueRegulse hbnofe. Cur autem S. Grego-;JJ Ipsius exemplo quantum alii mouachi profecerint.—
fius biennium exercendis explorandisque noviiiis S._3am'lunc Angliamcogitat. —6. Fit diaconus.—
-7. A quo poniiflce.-^- 8. An diaconus cardinalis.
- —
assignaverit in diceeesis Neapolitanse monasteriis, 9. An archidiaconus.(An.S7S,'S76,etc.)
ipse docel his veibis: Pervenit ad nos Mauricium 1. Qualis in tranquilla monasterii statione Grego-
quemdam,quinuper in monasterio Barbaciani conver- rius evaserit, ipse mire depingit, dum amissam quie-
sus est, ablatis secum'aliis monachis, -fuga de eodem tem in pastorali cura, non mentitis oculorum lacry- .
monasterio 'discessisse. QuCiin re prmdictum nobis mis, sed inlimo cordis gemitu ita deflet : Ihfelix
Barbacianumhmcprmcipilalio vehementeraceusal, qui animus meus occupalionis sum pulsatus vulnere, me- <-
' temere smcularem hominem, el non ante, prebatum minit
qualis.aliquando vn, monasteno fuil; tpiomodo /.
tonsuravit. Sane tot monachprum anie suificientem ei labeniia cuncta subler.eranl,; quantumrebus omnibus('
probationem temere admissorum apostasia, ratio qum vokuntur eminebat; quod nulla nisi ccelestiac,o-
erat haud spernenda decernendi, ut deinceps per gitare consueverat; quod etiam retentus corpofe, ipsa
biennium exercerentur et probarentur, anlequam jam carnis claustra- contemplqtione transibat; quod
pfofessionem emitterent. mortem quoque,-qumpene cunctis pmna esl, videlicel
Opponunt ^tiam nonnuln cura cardinali -Baronio ut, ingressum vitm et labpris sui prmmium amabat. At
S. Gregorium prohibuiss.esuscipi in monasteriis adb- G ( nunc ex occasione curm pastoralis smcularium homi-
lescenles ante decimum octavum selatis annum, ut num negelia palitur, et pbst tam pulchram quietis suce
conslat ex ep. 50 iib. i. Id autem riianifeste pugnat speciem,terreni aclus pulverefcedatur. Cumque se pro
coiitra S. Benedicli Regulam, quse cap. 59 permitlit - condescensionemultorum ad exteriora sparserit, etiam
etianr infantes libertatis et rationis expertes in mo- cum interiora appetit, ad hmc proculdubiominor redit.
riasleriis a paremibus oblalos recipere. Perpende ilaque quid tolere, perpendo quod amisi.
Respondemus illud Gregorii Magqidecretum, non (Prmfat. Dial.) Familiares sunt Gregorio, peneque
proomnibusmonasteriis, sed pro his tanlum quaequi- continua., similes querelse de' amissis monasticse vilse
busdam in insulis Tyrrheni maris erant condita fuisse lionis, dum pectus suum amicis explicat, ut m epis-
promulgatum; idque"s_alis innuil sanclus pO-.tifex tolis, 4, 5, 6, 7, 25, 26, libri primi, et in prseviaad
dum ita scfibit: Quik autem dura estin insulis con-' 209 libros Moralium singulari epistola. In publicis ,
gregalio monachorum, eliam pueros in eisdem monas- etiam ad populum concionibus dolorem de prioris i
leriis (insulse Eun>orphianae)ante decemet octoan- vitse in monasterio sanclissime institutae jaclura- pre- /
norum lempore suscipi prohibemus hoc et in mere et cohibere vix potesl: Et quidem in monasterio
Palmaria, aliisquehisulis le per omnia.volumuscusto- positus, inquit homil. undecima in Ezechielem, vale-
dire. Causarnigilurhabemuseuradolescen.es nondum "J) bam et ab otiesis linguam reslringere, et in intentione ,
malurse selatis vetet suscipi, et monachos in his iu- orationis pene centinue mentemtenere.
sulis fieri. Nempe darum erat et asperum vivendi , 2. Quis facile sibi persuadeat Gregonum, cui cum
genus in illis locis, sive proptef insalubrem aerem , inolita consuetudine vilse ssecularis, mollioris, et
sive proptersoli sterilitatem; nec ad id tolerandum fastuosss, ipso teste (Ep. ad Leandrum seu Prmf. in ,
vires in tenera setate suppelebaht, • lib. Mojral.), certandum fuit, statim ad hoc perfee--
' Hsecsunt
argumentorum momenta quibus eminen- tionis culmen, ad orationis pene cbnlinuaj conleni-
UssimusAnnaliumEcclesiasticorum scriptor, aut ejus plationisque fastigium/ adhuc novitium, si Baronio
opiuionis assertores, conati sunl iirrriatam doclorurii fides, pervenisse; et non potius id labore improbo
viroruin fere omnium consensu,' tot a Sseculissen- assiduaque exercitatione, adspifante lamen divina
tentiain deS. Gregorii vita monasticajiixta S. Bene-' gratia, conseculum esse? Attamen concedamus. Sed
dieli leges, evertere. Utrum lormentorum illorum quo paclo tam bfevi mora tanlam moralium ac spi-
mole ruat,aut inconcussa stet prseeoncepta opinio, ritualium rerum peritiam comparavil, quanta elucel
sapiens Iector judicet. Be hacce, controversia (use in exposilione libri Job, cui elucubrandse.paulo posf-'
docteque pro suo more scripsit noster MabilloniuSj quam avulsus a monasterib legatus-CbnStaftlinOpb-
 263 S. GREGORII MAGNl VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADGRNATA. LlB. I. 264
lim missus est, operam dedit? Fortasse praetursecuns .k sano episcopo, passim in Dialogis et in Epistolis. ^
in sublimioris Porro certis annis *
pene immersus, theologiae cognitione assignare qua. S. Gregorius de
lantum profecerat, abstrusioresque sacrse Scripturso sanctis illis narrat, difficillimum. De Merulo lameu
sensus tanta facilitale, felifcitatetanta rimatus fuerat? constat eum anno saitem 579 ad meliorem vilain
Ejus ergo plurium annorum in monasterio commo- transiisse, cum ab ejus morte usque ad tempus quo
tationi et ascesi adscribamus illam, divinarum sacra- sunt seripti Dialogi, scilicet ad an. 593 vel 594, sal-
rumque rerum scienliam, quam jure suspiciunt, qui tem anni >>quatuordecim effluxissent. Caetera ea ra-
iis studiis tota fere vila innutriti sunt, sapienliores tione distinguemus quse Joannes Diaconus fortasse
et peritiores spiritualis vitse magistri. Verum diulur- confrindit, si ante S. Gregorii legationem conligisse -.
nam in monasterio -Gregorii commorationem jam dicamus ea ex quorum narratione non liquet eum
sufficientibus argumentis adstruximus. tunc monasterio suo praefuisse, et post ejusdem re-
3. Non solum orationi et cohtemplationi ab ipso ditum expleta legalione, alia ex quibus summam
mbnastieae palsestrse irigressu totum se dedit Grego- eum poleslatem jam obtinuisse in eodem monasterio
rius, sed etiam abstinentise, jejuniis, aliisque poeni- constat.
tentiae operibus, quse sacrorum librorum lectione ac 5. Intra monasteni claustra contineri non potuit
meuitatione condiebat, ita deditus erat, ut, debilitato B sanctissimi viri flagrantissimus zelus, sed transmisso
stomacho et afflicta valetudine, brevi moriturus vi- Oceanoad procurandam Anglorum, noudum Christia-
deretur. Neque tamen frequenles morbi suadere po- norum, conversionem vehementius exarsit. Qua oc-
tuerunt ut de" lanta vitae asperitate aliquantulum easione pium illud consilium inierit, narrant post Be-
dam Paulus et Joannes Diaconi. Quo vero tempore,
I remitteret. Cibus ejus legumina erant quae Silvia
mater eodem, forte cibo viciitans [suppeditabat et etsi omnes id factumjante Gregorii ponlificatum con-
parabat. Irideconlractus, ipso teste, molestissimus sentiant, solus tamen Joannes hoc ante Constantirio-
sinorbus quem medici syncopen, seu vitalium incisio- polilanam legationem contigisse asserit, aliis neque
nem vocarit; qua Iaborans crebris angustiis per hora- affirmantibus neque inficianllbus. Rem ex Beda
fum momenta, ad exitum properare putabatur;<et deseribemus, a quo primum desumpta est, quamque
nisi frequenter cibo reficeretur, vitalem sibi spiritum ipse ex majorum traditione accepisse profitetur vir
inlercipi sentiebat; et tamen de intermissione jejunii, summse fidei, nec minoris diligentiae, qui a S. Gregorii
magis quam de gravi dolebat infirmitate^ Maxime temporibus integro saeeulouon aberat. Cum Grego^
vero moleste tuht quod ipso sacratissimo Sabbato rius in foro venales conspexisset pueros nuper ex
Paschae pervigilio, in quo omnes etiam parvuli jeju- Britannia adveetos egregia forma, candido corpore,
nareht,'ipse a cibo abstinere non posse videretur. Id C ipso etiam capillamento insignes, interrogavit qua
. tamen el suis etR Eleutherii, S. Andrese monachi, ex gente essent. Anglos esse responsum est; ad
sui convictoris et sodalis, precibus el lacrymistan- quod, Bene, inquit, nam et angelicam habent faciem,
dem impetravit; quamvis soli Eleutherio miraculum et tales Angelorum in cmlis decet esse consortes. Nee
hoc tribuerit vir summsehumilitatis et modestiae: Ad mora aceedit ad summum pontineem , rogatque ut-
vocem benedictienis illius , inquit, virlutem tantam genli Angiorum, quam audiebat adhuc idolorum
meusstomachus accepit, ut mihi funditus a memoria cultui addictam, aliquos sacri verbi miuistros mittat,
tolleretur cibus et mgritudo. Cmpi mirari quis essem, qui eorum conversioni operam dent, seipsum para-
qui fuerim cumquein mondsterii dispositione oc- tum esse in hoe opus, si ita supremo anlistitivideatur-
cupata mens esset, obliviscebar penitus mgriludinis. Annuit papa, infatigabilibus ejus preeibus victus, in-
Quod hic ait S. Pater, de occupatione sua in dispo- quit Paulus Diaconus; Gregorius vero.aecepta disee->
silione monasterii, forte intelligi debet de aliqua ad- dendi copia, assumptisque e suo Andreano sodalitio
ministfalione bonorum temporalium ipsi injuncta, selectis quibusdam sociis, quamcitius elam se sub-
non de abbaiis ofticio, quod non nisi post suam le- duxit et itineri commisit; metuens quod postea
galionem gessisse .Gregorium jam cum Mabillonio contigit, ne ab itinere, suorum civium amore ac stu-
diximus. (Gf. Joan. Diac. lib. i, nn. 7, 9,10; Greg. 0 dio revocaretur. Itaque Romani audientes viri sancti
Turon. lib. x, c. 1; lib. ni Dialog., c. 38.) profectionem, summum c ponlificem adeunt et ter-
4. Plurimos ejus exemplo in monasterio profecisse ribili voce conclamant: Eia, Apostolice, quid fecisti?
et ad summam sanctitatem pervenisse prohant quae S. Petrum ojfendisti, Remam destruxisti. Tanta erat
de multis e suis cominilitonibus ipse referfc, prseser- de sancto viro exislimatio el fiducia jam eoncepta,.
tim in Dialogis. De Eleutherio jam pauca altigimus. ut ex uno Gregorio,salus omnium pendere videretuf.
De sanetis Antonio, Merulo et Joanne, qui quoiidianis His clamoribus motus papa, seditionemque pene im-
lacrymis, assiduis orationibus, conlinua sacrarum minentem 22.©venementer meluens, celerrime mi-_
litterarum meditatione, ad seternam felicitatem, quo sit nuntios qui vel renitentem viatorem' ab iiinere
jam animo prsevolarant, -coelitusvocati perveherunt, quanlocius revocarent et in Urbem reducerent, ut
legendum caput 47 lib. iv Dialogorum. De S. Maxi- viso eo cives a tumultu compescerenlur. Jamque
uiiniano coenobh S. Andreae abbate, postea Syracu- trium dierum confecto itinere, sodales post brevem
'« D.esarictitate Eleutherii vide lib. m, Dial. c. 33. xiv voluisset.
k JDBBIPetrus,...sibisepulturamfacerepostannos c Pelagiuni ex Paulo, et Benedictum ex Joanne.
 265 . S. GREGORH MAGNI VITA, EX. EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. I. 266
quietem, ut alacriter coepfam persequerenlur viam 1A rio summorum pontificum asservatis. Haec quidem
hortabatur, cum ecce adveniunt sudantibus equis a magna exparte adnos minime pervenerunt; sed cum
sumnio pontifice missi, offeruntque epistolam qua videamus illius scriptoris diligentiam et iidem in le- '
Gregorio prsecipiebatur vestigiaTelegere, et actutum gendis S. Doctoris operibus quse prse manibus habe-
- Urbem revisere. Obleniperare coactus vir sanclissi- mns, nullatenus desiderari (quseenim-ex ipsis ex-
mus, qui obedienliamDeo prae sacrificiis omnibus cerpsit, eadem apud S. Gregorium legunlurvix unica
placere noverat, Rbmae sumrffa omnium ordinum voce mutala) quidni de ejusdem optima fide ae sin-
gratulatione exceptus est; et in monaslerium re- ccritate cerli et securi simus in aliis laudandis ? Cert§
gressus, novofervore ad intermissos monastici instituli Joanriem Diaconum in suspicionem vocando' vel
labores sese accinsil, in his damni quod patiebatur fraudis vel incurise, alterius Joannis, scilicet papse
solatium et compensationem quserens. Sed eum spes VIII, pulsatur auctoritas; qui et illum ad vitam S.
fefellil. (Cf. Beda, L n, .. I; Paul. Diac. n. 14; Gregorii conscribendam hortatus esl, et scriptani ap-
Joun. Diac. 1.1, n. 20 et seq.) probavit, haud dubie-prsemisso accurato examine, uti
~6.~Vix enim in moriasterium sese receperat, cum sane tanli luomenti .opus postulabat. Igitur cum
ab ejus quiete^abstraclus a summo antistile, et dia- Joaime'Diaeono asserendum putamus a Benedicto I-
conus septimus creatus est, tum ut ad altare ministra- ]TJavulsum e monasterio S. Gregoriuin, et assumptum
ret, tum ul iu partem pontiiicalis sollicitudinis succe- fuisse ad Ecclesise ministerium. Benedicius I, mortuo
deret. Quod.audis hic Gregorium factum diaconum Joanne III, rexit Ecclesiam a mense Maio anni 573
vel levilam septimum, significat tunc adhuc Romse ad finem Julii an. 577; elapsisque tribus mensibus et
viguisse antiquum * morem cujus meminil S. Gorne- paucis diebus, Pelagius II creatns est summus ponii-
lius papa in ep. apud Euseh. lib. vi, cap. 43, ut se- iex; quo sedente, officio djaeoui Gregoriusin Eccle-
piem duntaxat essent diaconi, exemplo forlasse. sia Romana fere fungi coepit, quod-a Benedicto e]us
prioris et apostolicse Ecclesiaein qua seplem tantum antecessore paulo anle mbrtem ordinatus esset. Hac
diaconi ordinati sunt. Hic eliam numerus septenarius, quidem ratione conciliari posse Joannem Diaconum
septem praecipuis Urbis regionibus et basilieis respon- cum Paulo non difftdimus. Quid enim. vetatdicere
debat, quibus singuli diaconi prseficiebantur ; hinc- . cum Joanne, a Benedicto primo.Gregorium assump- -
que-dicli sunl regionarii. (Cf; Greg. Turon. I. x, c. tum fuisse ad Ecclesiae Romanse diaconatum, et for-
2.) - tasse ad legationem apud imperalorem obeundam;
- Vim sibi tunc factam explieat sanctus vir m epi- quse enm nonnisi niorluo-Benedicto, sedenteque Pe-.
stola ad Leandrum jam toties laudata, testaturque lagio H, ejus successore,-fueriiitimpleta, Paulum
sibi nolenli elrenitenti obedienliaevirtulem objeclaBi, jp,DIaconum non immerito.scripsisse bsec a Pelagio '
eui cedere coactus est. A quo pontifice conseoratus facta?'
fuerit, ef in parlem curaeecclesiasticse vocatus, neque 8. Gregorium factum iuisse diaeonum cardinalem
Gregorius furon. neque Paulus nos docent: hic ta- ait Baronius (Ad an~.581, n. 2), quarnvis apud niillos
men.Pelagiq secundo-4d adscribere videtur. Etenim velerum qui de ipso seripserunt hoc Iegerit: nisi
diserle testatur Gregorium ab eodem ponlifice dia- forte per levitam seu diaconum septimum, cardinalem
conum effectum , et Constantinopolim missum. Cum significari ceuseamus: Et quidem erant septem illi
itaque constet ipsum non Benedicti sed Pelagii II Rom. Ecclesi'33diaconi singuiis titulis quasi cardsni-
legatum seu apocrisiarium apud Augustum fuisse, - bus affixi; unde dici poterant cardinales : non secus
inde liquet ad mentem Pauli, non a Benedicto, sed ac ila dicebantur vel presbyteri minoribus, vel epi-
a Pelagio II papa effectum eum. esse diaconum. scopi majoribus ecclesiis tanquam proprii sacerdotes
7. Hsec apud Paulum legerat Joannes Diaconus; addicti, et- ul ipse Gregoriirs loquitur, incardinati;
-cumque in his maxime qua. de Gregorio refert ante . de quibus Irequentissime in ejus epistolarum Regi-
adeptum pontificalum, ab ejus sententia reeedere stro, ubi consule notas, indicis adhibila face.
non soleat, sed ipsa ejus verba et periodos integras 9. S. Eulogius Alexandrinus palriarcha videtur
iranscribere , quando hiVa Paulo dissentire conspi- D ] sensisse S. Gregorium archidiaconum fuisse, penes
cilur, liquel id non temere sed gravissima de causa -quemeral summabonorum omnium ecclesiasticoriim
factum..Nimirum aliter haud duhie in RomanaeEccle- praefectura. Eulogius enim, Gregorio nostro, perne-
siae scriniolegerat Joannes,"ac in Pauli historia. cessarius , asserit in Iibro de administratione eecle-
Eminentissimus cardinalis Baronius Joannis opi- siastica contra Novatum, arcbidiaconum in Ecclesia
nionem inipugnat,. non alia ratione quam tuehdsesuse Romana mortuo episcopo semper succedere ex vete-
chronologiae necessitate; sed eam stare non posse ri more et constitutione. Quo paelo vero id asseve-
.jam a nobis demonstratum, aliundeque non ita nobis rasset, si intellexisset S. Gregorium, etsi non arcbi-
conteinnenda videtur Joannis auctoritas. S. Gregorii diaconum, ad summum sacerdotium
provectum
vitam scripsit hic Ecclesise Romanse diaconus tum fuisse ? Non potuil autem ignorare de amico sibi fa-
ex ejus epistolis aliisque operibus collectam, lum ex miliarissimo, utrum a-diaconatu lantum an ab archi-
antiquis Ecclesise monumentis, in scrinio seu labula- " diaconatu adpontificalum asceiniisset.-At credibil.'
a VideMabill. in Comment. de OrdineRom. Sep- sar. ineunte
quario sseculo habiti-, ne plures quam
tenarius ille diaconorum numerus, etiam in Orienle septein diaconi minislreut, etiamsi magna sit civi-
receptus erat: cavelur enim can. 15. concilii Neocae- las. , -
PATROL.LXXV. 9
 207 S. GREGORil MAGNi VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADOBNAT&.,L1B: 1. . 268
est Eulo^ium, de veteri Ecclesiae consuetudine tunc A adjunxerunt, aot in urbe regia commorantem chari»
' tate moti adierunt, eminebat S. Maximianus presby-
anliguataloqui; nempe agit de S. £ornelio papa, a
quo dicit Novatum EcclesiseBomansearchidiaconum, ter et monasterii S. Andresa.abbas, postea Syracusa-
presby.terum factum hiisse, jie, si in archidiaconatu nis datus spiscopus, ex multis Gregorianis epistolis
reinaneret, sibi successor daretur; quippe archidia- aut ad ipsum aut de ipso scrlptis salis nolus. At
conum succeder.esummo sacerdoti statutum eratpro post aliquot annorum moram, jubente summo ponti-1
ihujus^empo.ris'jnore. flee, Romam redire coactus est, ut suo monaslerio
' provideret.ac invigilaret. Pelagiiepistolam Maximia-
&ii JCAPBTV,
num revocantis exhibet Joannes Diaeonus, ex qua
'SBGDMENTUM. —'. GregoriusConstaminopoUm -mittitnra
JPelagioII.— 2-Ejus yivendj laiio inaula. —3.',Qui- conjicere possumus quo teinpore Romam redierit,
buscunf sociis.— 4. Quse ab eo ConstantinopoUsint relicto Constaritinopoli Gregorio."Si quidem data est
—
gesla. — <5.De pellendistangobardisPelagiipapaesol- epistola quarto nonas Octobris, in.dictione terfia;
JLcitudo. 6. jSuifAhiinovamhawesimGregoriuscom-
—
primit." 7. An cum Joanue Eutycliii suceessorejam sie enim legitur omnibus in manuscfiptis quos con-
tum-decertavefit.—"'8.fetempore collationis— cumEu- suluimus. Torro hsec indictio, quse mense Septembri
,tychioinabilse, noslra chronolqgiastabilitur. senserit.
9. De
novaalia liairesifama. Quidde ipsa Gregorius inccsperal, pertinet ad an. 584. Rediit Maximianus
— 1?).LibrosMofaliumelucubrat.—11. Prascipui ejus R vel desineute hoc anno, ve_l sequenti inchoato. illo
.amiciex aula. Filiura imperatoris ex sacrofonte susci- " ;
- pit, — 12. Quaradiuin urbe regia nianserit. —15. Ro- itaque anno 1585Gregoriusadiiue in urhe regia com-
mam redit sacris reliquiisditatus. (An.-<S78 usque ad morabatur, vel potius exsulabat; se enim in exsilio
S8b.)
positum tamfliu doluit, quamdiu inter aulicos strepi-
1. INonmulio postsuam in EcclesiseRomanseminis- lus vivere coactus esl.
terio «t diaconatu pro vectionem S.Gf egorius Gonslan- Quod spectat ad Maximiani reditum, narrat S-.
tinopolim migrare jussus est a P-elagio E, ut in ea 'Gregofius imminens mortis periculum a quo cum^
-urbe totius imperfi sede, negotiis ecclesiaslicis <cu- sociis in Adriatico mari liberatus est insigni mira-
ram et sollicitudinem impenderet, apocrisiariique culo : nam per oclo dies navis
qua vehebantur^ «s-
(LatinewspoJtsafem diceres, vel potius hegotiorem que ad supefiores ifcabulasaquisplena^iter proprium
curaiorem ) ibi officio fungeretur. Etsi vero arduum " peragens enatavit: Nono autem die in Crotonensis
sit deeernere quo anho hsec ei provincia demandata castri portum deducta est. Ex qua exierunt omnes in- .
est, v.ero tamen propiusest eam adid munerisas- cohimes, qui cum prwdicto venerabili vjro Maximium
sumptum fuisse an. 578 aut-sequenti, quod Tiberius navigdbant. Cumquepost eos ipse quoquefuissetegr.es-
post Justini «bilum coepil imperare solus; *necdiu sus,mox in ejusdemportus profundum navis demersa
post subrogatum Benedicto I Pelagium II, qui gratum ,E est, ac si illis egredienlibus,pro pondere, sublevatione
-
proculdubio se facturum Augustoputavit, talem tan- caruisset; el qum plena homiriibus hi pelago aquas
tucnque virum, prsecipuis olim reipublicse muniis portaverat, atque nataverat, Maximiano vum suis fra-
egregie ^efunctum ipsique probe notum legatum ad Iribus recedenie, uquas zine 'hominibus in portu non
,eum mittendo. valuit porlare. (Lib. m, DiaL, c. 36.)
•2. Quamvis autem in regia urbe inter.auliGos vi- Abeunte "Maximiano,plurimi e fratribus Gregorio
yeret, ae in ipso imperaloris palatio manere cogere- semper adbseserunt; qui videlicet sive fcgatus apo*
tur, yitaepoeleslisprop.ositumnon intermisit, inquiunt stolicae sedis, sive postea episcopus, tanti fecit mo-
, -seepelaudativitseejusscriptores, venerabilem Bedam nachos, ut eos in mensa convictores, in operibus
«eculi. Gum enim usque ad extremum sph'itum in adjutores, consiliorum participes, et vitse
lestes,
jjsaonasterio perseverare eupiens, voti sui compos pene dixerim moderatores et arbilros, semper ha- -
^SSB<nonpoluissel, effecit quodammodo ut monaste- bere voluerit. fline monachorumccetui cum Grego-
rium jsecum migraret, sibique semper adhsereret. rio in regia hospitanti frequens intererat S.
Leander,
Ipsum audisimusea de re ad S. Leandrum (Prmf. ad monasticae quoque vitse cultor, de quo fusius postea
lib. Mgr.i scribenteni: Cum in terreno palalio ticeii- erit agendum.
lius excubarem,- inquit, me multi ex monasterio fra- ]) 4. Quse,gesserit apud^Tiberium Constaiitinum Au-
tres mei gerynqna vincli cltaritate secuti sunt. Qupd guslum Gregorius, non namnl scriptores; ipse quo-
divinq factum dispensationeconspicio, ut eorum sem- que ab omni jactaniia prorsus alienus iumili obruit
,per epemplp, ad oralionis placidum littus quqsi an- silentio. Duo -tunc erant qua? ^racipue Romanam
chorm fune restringerer, ne causarum smculqrium in- Ecclesiam totamque vexabant Italiam, scMsma scili-
cessdbiliimpulsu flucluarem- Ad illorum quippe con- licet ob tria capitula confialum, et LangobardoriHP
sorlium velut ad tutissimi portus sinum fugiebam. bellum. iDe -schismate sopiendo, revocandisque. ad
Et licet illud me ministerium ex monasterio abstra- sEcclesiaesinum schismaticis, quam sollicitus fuerit
i cium a pristinm quietis vita, mucrone sum occupqtio-~ Magius, lestantur ejus epistolse brevi a nobis com-
nis exstinxerat, inter eos tamen per studiosmleclionis -memorandae. JSTeeminori zelo id proseeutus est no- -
'
altoquium, quotidianmme aspirqtio compunctionisani- ster Gregorlus, quod etiain ex ipsius «pislolis itliis-
mdbai. Quibus verbis expressius adumbrari poterat, que mqnumentis liquet; unde satis intelligitur fre-
quam pie in obeunda Goiistantinopolilana Iegatione quenter sapienlissimum legsitum apud iniperatorem
Gregorius sese gesserit? egisse, ut tanlo scandalo . tam foedsescissioni, tam
S. Inter eos qui sancto viro sese comites itineris gravi vulneri remedium afferret.
269 S. GREGORUMAGNl VITA, -EX EJUS SGRIPTIS ADORNATA. LIB. t. 270
Magna sane spes affulseral sehismalis exstinguen- A decerlaverit pro oecumenici litulo quem usurparat»
li, cum Tiberius pius imperalor, ecclesiasticse 2J.g nos latet. Testatur quidem ep. 68 libri IXJoannem,.
pacis amanlissimus, ad reipublicse clavum solus Ju- in synodo superbum.hoc vocabulum"usurpasse, ac
slino mortuo sedere coeperat,-maxime vero Lango- Pelagium suum%decessorem hujus synodi gesta ir-
bardos ab ipso 4.pta ex Italia pellendos sibi Romani -ritasse, atque adhibita prius ineum districtissimtt
pollicebantur, post plurimas et prseclaras' quas de increpatione, prohibuisse ne suus diaconus seu apo-
Persis repor.tarat-victorias. Tunc excusso regisepo- crisiarius cum Joanne procederet,hpc est in sacrbrum
lestatis Jugo Langobardr tringiuta sex ducibus ob- celebratione communicaret. At quis esset ille dia- .
temperabant, qui sibi partiti erant quas ocGupaverant conus, firegorius, an qui ei successit Laurentius, si-
civitates. Ab illis aulem tyrannis toto decennio spo- lentioprseterit. Si tamende se loqui voluisset, quare
Jiatas ecclesias, sacefdotes interfectos, urtoes ever- non dixisset, sibi a Peiagio prasceptum non pro-
sas, popnlosque qui m&m segeturo ^xcreyerant, .cedere cum Joanne?alium efgo a se designare vi-
excisos narr.ajtPaulus Diaconus (Lib. n, Mist. Lan- detur.
-gob. c. -17.) Hujus interr<egnietyelutianarchiseitem- 8. Cum legamus apud Gregorium iconcerlationi
pore, anno circiter .579 aut 580, iGasinensemonaste-. cum Eutychio Tiberium imperatorem interfuisse,
rium io.taJtalia £eleb_errimurn, a barjiaris direplum B ] conslanterque asseverent melioris notae chronogra-
et dirutum est. phi et historici ipsius mortem contigifse mense
-S. Cumtot cladesa Langobardis pateretur Italia, Augustoanhi 582, indenovum eruitur argumentum
gravioresque RomaeimpenderemyPelagius papa op- conlra Baronii opinionem demonastica vita tardius
portunum esse tempus liberandse patriseexistimavil,- a S. Gregoriq suscepta, hoc est vel an. 5i2 vel-581,
quando tot in partes, tot in -duces divisa bar-baras quo eum adhuc prseiurain gessisseconfendit.Nostram
-gentis -polestas imminuta wdebalur.Ea de causa non ehronoiogiam confirmat Gregorius Turon., qui scri-
solum adXJregorium scripsit illam quam refert Joan- 4it anno octavo Childeberti regis, Mauricium im-
nes ©iaconus Epistolam (Lib. i, n. 32), ut quantoeius perare eoepisse, hoc est an. 582. Nam Sigeberto
missis, -pecunia, duce perilissimo, et copiis, pericli- patre occiso successit -Childebertus an. 575 et ejus
tanti Romanae reipublicae-subveniretur -; sed etiam regni annus' decimus quintus scilicet absolutus, tes<e
-Aunacharium episcopum Antisiodorensem, qui erat ebdem seriptore, convenit cum an. 590. Accedit ve<
regibus •Franeor-unia -consiliis, admo.iuit, nt ea qua nerabilis Bedae auctoritas. Nam >lib.,-i,e. 25, Eccl.
pollebal -apud eos auctoritate, Ecclesiae Romanseet hist. : Anno, inquit, ab incarnatione Domini quinqua.
Italise, unde jfialliis fidei lumenaffulserat, suppetias gesimo octogesimo secundo , Mauricius ab Augusto
ferd .pTocuraretdeterreretque pios-prineipes quibus^t] {juinquageshnusquarlus, imperium suscipiens, uno %t
>nnafium R.omanis -erat -fides ab omni -foederecum miginii annis ienuit; niniirum viginti annis integris et
-Langobardis-ineundo. Epistola Pelagii'iegilur data uno Anchoalo. Hac ratione temporum tam incon-
anno seplimo imperii Tiberii, ubi necesse est ejus «cussisfundamenlis stabiiita, intenogare liceat chro-
imperii tempus compulari antequam solusimperaret. nologise Baronianoepropugnalores, qui possit iulel-
Kon multo -posl Childebertus rex bellum cum Lange- ligi Gregorium adhuc laicum et prsetorem fuisse
bardis qui jam ssepe in G-allias irruperant, feliciter -anno 581, postea .monachum dnduisse, deinde avul-
gessil, litteris Pelagii motus, ut par est credere. sum a monaslerio In quo se diu vixisse passim
Quod vero spectat ad Tiberium Augustum",•aliisbel- asserit, diaconum factum, mox Constantinopolim
dis «curisquedislentus, parum de recuperanda Ilaiia, missusn, ibique «um Eutychio patriarcha disputaise,
aut eliam Roma conservanda cogitavit; adeo ut solis sallem mense Aprili an. 582 quandoquidem «onstat,
piorum, maxime vero ancillarum Dei precibus et Hl latetur Baronius, Eutychiiobitum,testeEiistalhio,
MSciorum apostolorum prolectione, tuncetpostea qui prseseris aderat, antecessisse quatuor inensibus
• JJrbs stetisse videatur.. Xiberii imperatoris mortem, qui ut diximus, .e ,-vita
6. NiMl autem utilius reipublicse Chrislianse prae- niigcavit ;mense Augusto an..582? sed de his salis,
stitit Gregorius Conslantinp.ppli agens, quam cum D'4Cf.Greg.' Tm-on. j. vi liist. n. 25 .et 50;#. x,
nascentem Eutychii, Gonstantinop. palriarchse, hse- n.l.)
iesim.de imnalpgbili.sanctorum,corpore,p.ost resur- 9. Eodem -tempore quo in urbe regia commo-
leclionem, oppressit.. Integram de.hac quaestione -rabatur Gregorius, rumor invaluit de nova hseresi,
iConcertalionem refert ipse libro xiv Moralium a *ed ut suspicatur ipse Gregorius, imaginaria : de
num. 72 ad 75.,imde transeripta apud Joannem Dia- qua egit epistola- 45 libri xi. Illius seciatores diee-
conum legiturlib. I, c. 29. Gregorio victoria cessit; banlur sub obleniu religionis conjugia solvere, et
at-vietoriaefructus Eutychio, quierrorem antemor- docere quod- baptisma peccata penilus non auferaU
-
tenvpaule post secutara ejuravil.Gregorii doctrinami iEt si de iniqmtatibus suis quis in -triennium pceniten-.
Tiberius August. calculo-suo comprobavit, delibera- 4iam ageret, poslmodumeipemerse vhereiiceret. Sed
vitque de libro Eutychii flammis abolendo. Eulychiot -ieste conscientia, •iuquil.Gffigorius, (aicor nunquam
subrogatus es,t invitus -et reluctans Joannes, co- in eis aliquid.er:roris,tdiguid .prqviiatis,.ahquid de ki$
gnomento -jejunator. qumconlra -eos dicebanlur imnni. >Qndeel eos, opi-
7. Utrum vero jam tum Grege-ifiuscmri Joannei nione contempta, familiarUer suscipere, el magis db
 271 _S. GREGORII MAGNl VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.UB. I. 272
insequentibus defendere curabam; quo exemplo do- A gorius, qnia Maximianum laudata epistola revoca-
,cemur quomodo cum his qui de falso dogmate turn, ut supra diximus, et hoc anno vel «tiam-se-
gralis infamantur, sit ageudum. quenli Constantinopoli profectum, reditum Gregorii
10. Quidquid-temporis a negoliis vacabat, illud anlecessissemanifestumest ex libro i"iiDialog., e. 36.
sacrse Scriplurae legendse, piisque studiis impende- -Hsec quomodo stare possint cum sententia Raro-
•
balur. Tunc a Lennder, episcopus Hispalensis, le- nii et b Binii salis non video, quibus placet sla-
. gatione et ipse fungens apud imperatorem, auclor tim poslquam Mauricius renuntiatus est imperator,
fuil Gregorio exponendi libri Job. Inter praestan- quod contigisse mense. Aug. anno 582-jam osten-
tissimos illos viros magnam necessiludinem adstrin- dimus, Lau^entium ftrisse a Pelagio missum ut irr
xeranl vitse monastiese communis utrique professio, apocrisiarii officio succederel, ;
par fere morunr sanctitas, eadeni studia. De lega- - Diuturnioris mansionis in urbe-regia probationem
.tione S. Leandri apud imperatorem pro Hermene- adhuc suppeditat ingehs Moralium volumen iiac in
'. gildo, Wisigolhorum regc, in . Hispania, consulendi . urbe a Gregorio elucubratum, cui plures anni,
ilispanici scriplores; el legendum caput 31 libri m •maxime tot inter negolia vix potuerunt sufflcere.
Dialog. Amicissimi viri, necnon iratrum suorum Neque vero S. Leander, neque Gregorii frafres et
"
precibin .ccdere coactus Gregorius .ad 'feseranda B sodales, eum ad opus illud aggrediendum hortati
iantm profundilatis mysleria, quoein libro Job latent - esseni, si Constantinopoli tam brevem moram, ut
sese accinxit, certus, inquit, quia impossibileesse non placet Baronio, fuisset factur.us,
poterat, quod de fraternis cordibus charilas imperabal. 13. Jam. vero de reddendo Romse.Gregofio cogi-
Verum gjg de hoc opere quod Leandro nuncu- tenius, et quem abeuntem comitati sumus, redeuniem
pavit sanctus Doctor, legere juval quss de ipso prse-- prosequamur. Rediil autem magnis muneribus, ni-
faiur, etadmonitionem quam eidemprsemisimus. , mirum sanctissimis reliquiis ditalus, scilicet brachio
11. Praeler S. Leandriim Gregorius multos alios S. Andrese apostoli, et capile S. Lucse, quae sacra
amicos in urbe regia sibi comparavit, in his praecipue pignora ab imperaiore impetrata in suo Romano
Domitianum, Mauricii Augusli -consanguineum, Me: monasterio colloeayit, ut refert J3afonius (Ad an.
litinse episcopum, de quo infra;'Theoclistam ejusdem .586, num. 24).ex priori pagina Vaticani cod. signati
imperatoris sororem; Narsem palricium bellis contra numero 153. Neque huic narrationi contrarium est
Persas feliciter gestis celeberrimum, quem re non quod dicit ipse Gregorius lib. iv, ep. 50, ad Constan-
salis perspecla, Baronius. eumiiem esse putavit, qui tinam Augustam, consuetudinemnon esse, ul quando
post multas de Gothis reportatas in Italia victorias, sanctorum reliquim dantur, quidquam de corpore tan-
lam prseclare gesta invitatis postea Langobardis ad C gere prcesumatur; nam loquitur de Romanorum et
Iialiae direpiionem, ulciscendae privalse injurise gra- Lalinorum, non vero Grsecorum.more et coiisuetu-
tia, foedavitel deturpavit. Alios omittimus de quibus dine. Italiae quoque reportavit ab Mauricio Augusto
in historia pontificatus Gregorii frequens occurret . spem proximi auxilii, quod brevi adfuit, duce Sma-
menlio. Et ut paucis absolvamus, mullorum quidem ragdo exarcho Longini successore. Si tamen quis
familiaritatem et amicitiam, omnium vero amorem xxmlendat SmaragdumGregorii reditum prsevenisse,
et exisiimationem est consecutus. At silenlio.prsete- de re tam incerta minime pugnabo; neque enim
rire non possumus quod Gregorius Turonensis refert expeditum est certo assignare quo tempore Grego-
(Lib. x, c. 1), sanclum Diaconum, filium Mauricii rius repalriaveril. Id vero constat ejus precibus et
Augusti (haud dubie nalu majorem), ex lavacro sa- sollicitalionibus impelratum hoe subsidium. .Caete-
cro suscepisse, dum Consiantinopoli adhuc morare- rum ex epistola 1 Pelagii ad Eliam Aquileiensem
tur : quod quantum ei fuerit perhonorificum nullus episcopum, discimus. quid Italise praestiterit Sma-
esl qui-non intelligat. ragdi adventus : gratulatur enim sumnius pontifex,
12. Ex hoc Gregorii historici teslimonio possumus - quod, per labores atque sollicitudinem excellen-
facilius statuere quo anno vir sanclissimus Romam lissimi filii Smaragdi exarchi et chartularii sacri pa-
redierit. Mauricius non prius Conslantinam Tiberii D latii, pacem et quietem Deus donare dignatus sit.
Augusli filiam duxit, quam lieret imperator; sed si- GAPUT VI.
mul et uxorem, et dotis nomine imperium aceepit,
anno seilicet'582, mense Auguslo, ut jam supra de- -AEGUMENTOM. —1. S. Gregoriusmonasleriisui fitabbas.—
2. Pelagius eunisibi adjutoremadhibet scribendis epi-
monstravimus. Itaque nasci ei non poluil filius, nisi stolis. — 5. ArgumenUimprioris epistote ad Eliam
scriptaecontrasehisma. — i. De secunda ad eumdem
anno sequenti mense Aprili aut Maio. Ex iis eviden- Eliamepislola.— S. De tertia. — 6. Schismaficte eju-
ter probalur Gregorium ex urbe regia prius non ranrquidam episcopi.— 7. S. Gregorius libros Mora-
discessisse. At ex epistola Pelagii ad eum scripta lium retractat. (Aban. 583 iisquead 589.)
quam profert Joannes Diaconus, lib. i, c. 52, multo 1. Romam-reversus Gregorius, in monasterii sui
longior mora colligitur; nam data legitur liaec epi- porlum, urbis aulseque lumultum exosus, iterum se
stola mense octobri indict. 3, proindeque anno 584. recepil, ubi abbatis officium rogantibus, imo cogen-
Neque vero hoc anuo Constantinopoli discessit Gre- libus fratrihus c exercuit. Quod in monasterio post
a De S. Leandro lege Annales Benedict. Mabill. ' b In notis ad ep. Pelagii II, inter Concilia.
lib. vi, num. 64, et Nicolaum Antonium in Biblio- . o Assumplo nuper ad Syracusanum episcopatum
theca vet. Hispan. S. Maximiano S. Andrese abbale.
 . 273 -S. GREGORII MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB J: .274
reditum et ante suam ad pontificatum assumptio- A a Pelagio papa Elise, Aquileiensi -episcopo, missam,
uem- babitaverit et prsefuerit, dubitare' non sinit (jrt«m, inquit, beatus .Gregorius, cum adhuc esset,
ipse Gregorius narrans lib. iv Dialog., c. 55, jnfeli- Diaconus scripsit. .Tres editae"sunt ium~.a Baronio
eem Justi Andreani monachi mortem quam . dicit (Ad au: 586, num. 26), tum a Conciliorum collecto-
contigisse ante triennium, hoc est paulo antequam ribus Pelagii il episiolse ad Eliam'et ad alios Istrim
- aposlolicam catliedram ascenderet. Ex hoc loco li- Ecclesim episcopos^et filios; prq trium capitulorum
quet huncmonaclmmmedicinali arte imbutum, Grego- causa tumultuantes. .Unum est trium-illariim ep.isto-
rio in eqdemS. Andrem monasterio^cqnstiluto, sedulo larumJargumentum, unusscopus, stylus plane non
obsequialqueinassiduisejusmgriiudinibusexcubareso- absimilis; proindeque idem omnium scriptor Grego-
litum. Cuih Justus morti proximus deprehensus fuis- rius a quo unam saltem scriplam esse Pauli coristat
set reus oecultatae pecunise, niox ut lantum' malum testimonio. Adde.quod his in epistolisquas Gregp-
Gregorio nuntiatum est,id mquanimiter ferre non vq- rius jam pontifexfactus ad eosdem schismaticos scri-
luit. Stalimque violatse regulse monasterii-vindex, psit, vel ad alios quos in condemnatione Irium capi-,>
quia abbas, cogitare ccepit vel quid ad purgationem lulorum liserare noverat; eadem pro pacis hostibus
- morienlis faceret, vel quid ad exemplum vivenlibus charilas ferveat, pro anxiis et.scrupulosis eadem
fralribus provideret. Prelioso igilur ejusdem moriaste- B indulgentia elucescat, El de iisquidem posteafusius;
riiprmposilo accersiio, jubet ul cureta rei consortio nuric autem paucis exponenduin quid tribus epistolis
fratres omnes recedere. Praecipit quoque 21^> nior- nomine Pelagii II scriplis potissimum conlineatiir.
tuo etsi in extremispcenitenli stercbrariam- parari 3. -Inprima praefatur piissimus Pater de viscerum
sepulluram; etsuperejus-eadaver tres oecuilatos au- suorum divisione,; nimirunnle schismate Ecclesiam
reos projici, fratribus clamantibus: Pecunia lua le- scindente, se non sxne gravi fletu doluisse; ad pacem
cum sii in perditione. Tandem quia Justus piaculi dissidenles cum lacrymis adhortatur. Vacillautibus in
poenilens diem exlremum clauserai, prbeurat ut Jide,Pelriiidem indeficienlenropponit; J.itubantibus,
Pretiosus praspositus per triginla dies continuos pro sedis Petii firmitatein, contra.quam portse inferi
ipsius absoluiione a sacrificium offerat. Quantuin sa- praevalere non possint.' Coeterumut omnem praescin-
pientissimi abbatis severitas Justo cseterisque fratri- dat sese caluniniandi occasionerii, pfqiiletur ample-
bus profuerit, lege aut in laudato Dialogorum libro, cli quse ab apostolis eofumqiie successoribus tradita
aut apud Joannem Diaconum. Quse apud eumdem sunt, et in quatuor cecumenicis conciliisexplanata
leguntur de largis eleembsynis.aGregorio faclis dum et confirmata, maxime in synbdo Clialeedonensi,
in monasterio degeret, pfobaut quoque eum tunc eujus auctoritatem pulsari et iabefactari, trium ca-
monas"lerio prsefuisse; alioquin non prmcepissetlG pituiorum damnatione in quinto post concilio con<
kvestiariOjUt tot daret numismata. Postea mulla re- clamata schismatici querebantur. Si tamen hseb ad
fert Joannes Diaconus quoe Gregorio abbatis loco compescendum scandalum sufficere non. videantur,
sedente eontigisse testatur : qualia sunt miracula et rogat eos ut manentes -in unitatis charilate eligan!
signa quibus Deus quosdam monachos autfugientes, "trausmittantque aliquos e fratribus, ad proponendas
aut de fuga cogitanles aut alterius, noxse reos ter- et componendas pacifice qusestiories omnes. Et parali
ruit, et ad saniorem menlem fevocavil.Sed fallitur sumus, inquit bonus ille pastor ovibus errantibus
hic scriptor, quandoquidem ipsemet Gregorius scri- - compatiens, secundum prmceptionem-aposlolicani, el
beris ad Rusticianam ep. 44 libri xi eadem coriime- cumcharitule eos suscipere, et cum humilitate ad ;;•/«-
morat, aitque ea sibi narrata fuisse ab abbate et a cila satisfaciionis reddere rationem; ef sine aliqua
"prseposilohujus monaslerii. Verum quid indigemus. ' impedimento, cum omni dilectione, c/uandoreverti vo-
aliunde quaBsitis argumenti.s, cum ipse "Gregorius luerint, voluntaie sincerissima , relegare (I Petri m).
coram synodo diserte professus sit se olim rexisse 4. Ut ad hanc epistolam responderent schismatici,
monasterium , his verbis : Quam' sit necessarium scripta diversis infecta contagiis direxerunl, "quibus
monasteriorum quieti conspicere..: anteaclum nosoffi- Patrum leslimonia incongrua et ad causam nonper-
cium, quod in regimine monaslerii exhibuimus «nfor-JD tinenlia inseruefunt, ordineita turbato, ut quod scri-
- mat'i (Co.ncil.m seu Lateran. sub S. Greg.)
plum nomine alterius fueral, alterius nominis tilulo
2. Saneto viro in monasterii recessu otium el la-
promerelur, uti observai Pelagius in ep. 2 ad Eiiam
tebras quserenti, diu tamen iis prorsus frui non li- ejusquesymmystas, unde ipsis hsecab
Apbstolo dicta
cuit, aut ab omnibus penitus ecclesiasticis hegotiis Iribirit: Nescienles' neque de quibus dicunt, neqne de
feriari. Nam ut olim Hiefohymus S. Damaso papse, quibus affirmant (I Tim. i. 7). Itaque -ut veris et
Prosper S. Leoni Magno, sic ille Pelagio Juhiori in genuinis falsa et suppositilia dcsirueret, Pelagius
scriberidis epistolis.adjutor fuit. Ita serisit Baronius; curavit schismaticorum legatis ex antiquis polijptycis-
et sane ipsi tribuit Paulus Warriefridi lib. III de. scrinii sancim sedis
aposlolicm sineera synodoriim
gestis Langobardorum; satis' uiilem epistolam acta exhiberi; ipsosque secunda sua epistola vehe-
aJJesacrificio'pro defunctis offerri solito jam di- batur. Proprie vestiarium est locus ubi vestes sacrae
ximus in not. ad libri iv Dialog. caput 55.
b SicJoannes vocat monachum vestiarii euslodise ct vasa ad allaris ministerium aliaquepretiosa re-
posila custodiebantur; qui cum esset tutior, forXe
prseposiitim. Porro in chronico Casiriensilib. i, c. 2S, aliquando ad pecuniairi asservaridam deligebglun
mtiarkm appeliatur locus afei etiam pecunia serva* Yide notam lfl§4 M librum Sacrami
 '
275 S. GREGORII MAGNI VITA, EX, EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. I. 276
menter est cohortatus ad charitatem el unitatem, A . Digna sane esl haec epistola, quae ex integro lega-
eujus seissio culpa est ita inexpiabilis, ut ne marty- tur. Nemo autem legens, nisi in S. Gregorii scriplis
rio quidem purgetur. Postremo invitat eos ad colla- peregrinus, dubitare polerit, an sit ipsius felus;
tiohem Romseper legalos habendam; aut si locorum quippe sapit Gregorianam phrasim, et explicandse
obstent intervalla, rogat ut apud Ravennatem urbem sacrae Scriplurae methodum. Idem sil de duabus aliis
Istrisefinitimam conveniant, quo se legatos missurum criterium. Hinc eas hoc loeo-inserendas, aliqua sal-
pollicelur, qui vice sui synodo Intersint. tem ex parte judicavimus.
5. Irrila fuit vigilanlissimi pastoris sollicitudo 6. His armis cum expugnari non poluissent schi-
curaque erga oves extra Ecclesise septa et pascua smatici perlinaces, Smaragdus patricius, veniensde
vagantes. Utque suam in schismate pertinaeiam tue- Ravenna in Gradum, per semelipsume basilica ex-
rentur, pro defensione damnatorum in v synodo trahens Severum, Aquileiensem seu Gradensem epi-
trium capilulorum, apologiam evulgarunt: ad quam scopum, Ravennamcum injuria duxit, cumaliis tribus
' refellendam
Pelagius, Gregorii opera rursum usus, episcopis (Verba sunt Pauii - Warnefridi in historia
tertiam scripsit epistolam, quam ipse Gregoriusii- Langobardorum); quibus comminuns exsilia, atque
brumappellat (Lib. n, ep. 51). Ex hac epistola in- violentiam inferens, communicare compulil Joanni
lelligimus conjuratos Istrise vicinarumque regionum I) Ravennati... Exacto vero anno ex Ravenna Gradum
episcopos, eo insanise provectos, ut suinrno ponlifiei reversi sunt, quibus nec plebs communicarevoluit, nec
tam prseclara liumililatis et charitatis exempla prse- cmteriepiscopieos susceperunt. Severum incorporatum
beuti, deliberata judicii sententia imperarent, atrium fuisse in uniiatem Ecclesim quam poslea deseruit
capitulorumdamnalioneresilire. Dehac perduellione testatur S. Gregorius lib. i, ep. 16, ad eumdem
gemit Pelagius, doletque oves extra eaulas, leonis scripta.
rugienlis morsibus patere, palmites a vile rescissos 7. Eo teropore cum paulo;liberiori olio frueretur,
exsiccari et ad combusiionem prseparari, operarios suam in Job expositionem ad limam revocavil, multa
extra vineam laborantes et desudantes mercede ca- augens, pmica subtrahens, ut ipse' ait in prsevia ad
rere; novo diluvib mundum obruenle, vesanos homi- illos libros epistola, ubi lege csetera, qusc in hac
nes arcam fugere. Ut autem satisfacial omnibus quae veluti secunda Moralium ediiione praestitii. Sed
obtruderant schismatici, primum singillatim expen- araicam illam quietem turbavit pestis gravissima
dit ea quibus abutebantur S. Leonis papse pro con- quse Romam Italiamque devastavit, et Pelagium
xilio Chalcedonensi ieslimonia, quse soli fidei deft- summum pontificem in.teremit; GUJUS loco Gregorius
nitioni favere-,ostendit; at de ea non agi-sedde electus est. De his nunc morosius esl agendum.
personis, ut etiam in superiori epistola luculenter G - CAPUT VII.
probatum est, contendit. Deinde nodum solvit.quem AKGUMENTOM. — 1.-Tineris' esundatio. — 2. Mala'iuJe
cx Vigilii papse aliorumque Latinorum episcoporum subsecuta.In his peslis. Pelagio peste sublalo,Grogo-
reluclantia adslringebanl; qui scilicet prius damna- rius in ejus locumeligitur. Pelilur imperatofisconsen-
sus. — 5. JuTean injuria.— 4. Kumad consensumiiii-
tioni trium capitulorum 215 consentire constan- petrandumsolulapecunia.—,b. Acrius dessevit pestis.
Gregorius Romanosad posniteiitiamhortatur. — 6. Iii-
tissime recusarant. Ait nimirum Latinos linguse —
dicit pubiicas supplicaiiones. 7. Quaaucloritate. —
Gfsecseminus peritos, errores in Theodoriti, Theo- 8. Fngit et latebras quwril. Iudicio columusefulgiJoa
.dorifit Ibse seriptis latentes stalim non potuisse de- agnoscilur.(An. 389el 590.)
legere; quibus tandem cognitis eorum condemna- 1. Anno octogesimo nono supra quingentesimum,
tioni ultrq subscripserunt;"etprius acta relractarunt. mense nono seu Novembris lanta inundatione Tiberis
Caeterummirum non etse Petrisuccessorem, insen- fluviusurbem Roniam oblexii, ut mdesantiqnm dirue-
lenliavariasse, cum ipse .Petrus qui prius resliiit ne renlur; horrea etiomEcclesimsubversasint, in quibus
ad fidem genles sancla Ecclesiasine circumcisionere- - nonnulla millia modiorum trilici periere, inquil pri-
iperet, postea Paulo reprehendenti cessit, el obsli- mus rerum Franciearum scriptor (Greg. Tnron. lib.
tit ne jugum. Mosaicselegis genlilibus imponeretur. x, c. 1); observalque id conligisse anno xiv Childe-
.Denique Pelagius mulla ex Theodori Mopsuesteni berti regis; quod de anno hoe non inchoato, sed
scriptis protert in Christum impiissima, multa quo- complelo intelligendum est. Nam eodem Gregorio
que ex IJiaeepistola, quibus palam fit quanta perti- historico teste, medio mense a undecimq sequenti,
nacia Nestorio adhseserit, etin S. Cyrillum impii hoc est januario, Pelagius papa ^este jiercmsus est.
Nestorii adversarium exarseril; unde manifestum Et quia Ecclesia Dei absque recforeesse-noii polerai,
est eorum scripla vel hserelica, vel haeresifaventia, Gregorium diaconum plebs omnis eleqit. Gregorium
, non immerito fuisse damnata. Ad Theodorilum quod ordinaium e.sse mense Spptembri anni 590 nemo dif-
spectat, lisec ait Pelagius : Neque Tlieodorili omnia fuetur. At si decimo quarto arino Childeberti tantmn
scripla damnamus, sed sola qum conira duodecim inchoato, Pelagius pesle correptus interiisset, hoc
Cyrillicapitula, solaqumcontrarectamfidemaliquando est anno 588, per viginli menses vacasset sedes Ro-
scripsisse menstratur, qum lamen et ipse damnasse man-a, scilicet a Januario anni 588 usque ad ordina-
cognosciiur. tiouem S. Gregorii mense Seplembri an. 590'; tam-

aCum hic legis' Januarium esse auni undecimum mensem, intellige Gregorium Tur.on. annum non in
ehoasse a Januario, sed a Martio.
 277 S. GREGORH MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. I. 278
diu aufem Romam, imo totam Ecclesiam sine paslore A cham, ut imperatori, apud quem gratia plurimum
trinc fuisse nullus ex historiae scriptoribus iitteris pollebat, reseindendse hujus electioriis suasor et au-
consignavil. Itaque inundatio de qua Gregorius Tu-. ctor esset, "conjicitur ex epislola 4 libri i, in qua
ronensis accidit mense Novembri, an. 589, Januario cum ipso expostulat, quod ne ad episcopatum eve-
-sequenti pestilenlia Pelagium papam abstulit. Paulo heretur minime obsliterit. Sed praefectus urbis Ro-
post electus est Gregorius in summum pontificem. mae, a germanus ejus, praeoccupato nuntio, misit ad
Verumcumreluctaretur, exepectandusqueforetimpe- , imperatorem solemne electionis decretum. Mauricius
ratbrisconsensus, ejus ordinatib Giliusquamineuiite Deo gratias. agens, quod diaconus sibi amicitia con-
rnense Septembri proximo non potuit implerL His junctissimus, ad tanti honoris culmeu populi suffra-
certis terminis deficienda fuit et stabilienda chrono- giis fuisset vocatus, dato ex more praecepto jussit
logia, antequam cseteraqusevelprsecesseruntGregorii eum institui et ordinari. Ha3cex Gregorio historico
electionem,-vel subsecuta sunt, prosequeremur. excerpta-, quae ipse ab oculato teste, Turonensis Ee-
Tnundationis Tiberis meminit ipse Gregorius lib. m clesisediacono (quippe qui tunc Romse ageret), didi-
Dialog. cap.-19 hisverbis : Anie hoc fere quinquen- cerat. Inter optimates qui ad electionem Gregorii
tiium, quando apud hanc Ramanam urbem alveum suis suffragiis et forlasse consiliis auctoritateque
suum Tiberis egressusesl, tqnlum crescens ut ejusunda B plurimum coniulerunt, .prajcipuam laudem, merue-
super muros Urbis infiueret, alque inde jam maximas rimt Joannes, exconsul et qusestor, vir Patricise
rcgiones. opcuparel, apud Veronensem urbem fluvius nobilitatis, necnon Philippus, excubitorum comes,
Allwsis.excrescens, ad beali Zenonis martyrh atque de quibus eam ojb rem querilur epislolis 51 et 32
pontificis ecclesiamvenil. Haec raagis ac magis con- libri i.
Jirmant stabilitam a nobis chronologiam. Gregorius Gregorium solummodo diaconum fuisse cum ad
enim scripsMpialogos an. 593 3 qui eraAfere quintus, pontificatum evecius esl, ex hoc alterius Gregorii
hoc est quinlus inchoatus ab anno 589. Tiberis in- teslimonio liquet. Neque vero legimus eum b presby-
flatio jani antea Romse non semel exitialis fuerat, teratu donalum, antequam in ponlificem ungeretur
videratquesuis temporibus-Horatius: et conseeraretur; quod hodiernis quidem moribus
Tiberim retortiS' adversari-haud diifitemur; sed non ila fortass"et.anti-
Littore Etruscoviolenter undis quis. . -
Ire dejectunimonunientaRegis,
Templaque vestse".(Lib.i, od. 2;) 3. Nonnullorum quoque mentem haud dubie pul-
Inter maximas autem Urbis ef orbis clades hujus sabit, quod narrat laudatus scriptor, de petito et ex-
fiuminis exundatio censebatur. Unde Terlullianus pectato imperatoris. consehsu,- antequam Gregorius
C
21©" Apolbgetici c. 40 : Si Tiberis ,-xiiqn\t,-ascendit eleclus ordinaretur. Sed.a regum Golhorurff.Italiam.
ad mmnia, si Nilus rioriascendii in arva;- si cmium obtiuentium saltem tempOribus usurpatum erat,. ut
stelil, si terrd movtt; si fariies, st lues : siaiini Chri- eleclus papa noir sederel nisi accedente prius prin-
sliarios ad leonem; quasi tot calamitatum suisflagitiis cipis conflrmatione. Huic juri yel injurise qusesitus
" hic color, quod cum summi pontificis eleetio,. non
provocatores el auctores.
2. Quanta niala intulerit hsee Tiheris prope im- solum ad clerum, sed etiam ad senatum populum-"
mensa effusio, narfat Gregorius" Frahcicus his ver- que. Romanum tunc spectaret, citfa auctoritatem
bis : Mullitudo etidm serpenlium cum niagiio dracone imperatoris aut prineipis, qui senatus populique ca-
in iriodunitrabis validw, pef hujus flutii alveum in put erat, slarenoii deberet. Neque vero Gregorius,
c -
rnare descendit; sed suffocdlm bestimiriter salsos ma- qui sacrum sibi ininisterium ab iuiperalore com-
~fisiurbidi fluclusiittori ejeclm sunl.- Siibsecuta est de missum agnoscit (Lib.-1, ep.5),- hunc morem usquain
aut improbasse. Nam quod-affert"
vestigioclades qUamingidnariam vocaiid Primus o'm- dainnare visus est,
hium hbc flagello percussus interiit Pelagius papa, Baronius ut displicuisse sanctissimb ponlificr morem
eodem Gregorio teste, juxtaillud qubd inEzechiele hunc ostendat,- id ex spurio vel saltem' dubiq cqm-
d Pcenitentiales loco depromp-
prophela legitur : A sarictuario meo incipite.- Mox mentarii in Psalmos
subsecuta est magna populi strages.- In tanta ergd D sii. Restiiulo in Occidehte imperio, Carolus Magnus
calamftate populus Romanus ad Gregorium confugit, ejusqueposleri, hoc jure confirmandi summi pontifi-
eumque fn summuni ponlifieem elegit. Atille hunc cis, nulio repuguante, potiti suiit, ut ex Anastasio,
dpicein dttentius fugere tentans, ne quod prius abjece- Ecclesiae Romanse bibliothecario. et ex aliis passim
tai, rursurneiin smculodeadepto horiore ja&untia non iniquis erga sedem apbstolicam scfiptoribus
qumdariisubrepetet, Mauricium Augristum', cujris fi- constat.
lium ex sacrofonte susceperal, confestim shpplieibus 4. Tdem e eminenlissimus cardinalis existimat
lilleris ofavit, ut consensum eligehti populo seque Mauricii consensum in Grogorii eleclionem soluta
ad. episcopalum deposcenti denegaret. Scripsisse pecunia comparatum fuisse; quod nescio. an in hujus
iiuoque ad Joannem,- Cohstantinopoliianum patriar- aut inferioris sevi scripto aliquo legatur. Querela \
a Aliqui legunt apud Greg. Turon., Prmfectus ur- b Lege notas" ad ep. 34 lil>. x, nota d.
bis germanus , ej«s, elc, rninime rati feferendum c Qui vinutis minislerium inftrriiffcommisit.
esse ejus ad Germanus. S. Gregorium fratrem seu d Vide censur:nn de litfc Conmientfirio tom, IH,
germarum habuisse' jam supra ostendimus c. i, n parte, col. 463.
nuin. 5. <*Ad an. 690, num. 5".
 - '
279- S. GREGORll-MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB.-I. 2SO
emin de sponsa Christi captiva facla et tribuio sub- 1tVrum regionum presbyleris, ad sanctse Dei Genilricis
dita, quae profertur ex commentario in Psalmos poe- basilicam ex conduclo cum precibus et laerymis pro-
riitentiales neque id significal, neque extra suspicio- cederent. Insuper congregatis Clericorum catervi.%
neni interpolalionis et" suppositionis est. Non me praecepit psallere per triduum. Hor.a igitur tertia
fugit Athalaricum Arianum aliquando imperasse tria (nostro more nona) veniebantomneschori psallenlium
solidorum millia pro confirmatione aposlplici ponti- ad Ecclesiam, clamantes per plateas, Kyrie eleisoiv.
ficis, et duo millia pro confirmanda aliqrum patriar- Ipso autem supplicationis tempore iritra unius horse
chafum, hoc est metrbpolitanorum electione; sed spatium octoginta homines spiritum exhalarunt! Hsec
calholicos principes, liberata a Golhis Italia, idem Gregorius Turonum episcopus, ex sui diaconi qui
exegisse, aut Gregorium ab hnjusmodi simoniaca tunc Romse erat haud dubia relatione memorise
pecunise pensitatione non abhorruisse nusquam sibi prodidit, cui subscripsit Paulus Diaconus Lib. iu de
persuadere poteril, qui legerit ejus epistolas quam- Geslis Lang. c. 25). Joannes Diaconus vero et alii non
pludmas contra simohiacam ti3eiesim scriptas. Prae- parum discrepant ab aliis scriptoribus sive in reeem
terea rex~Arianus pecuniam persolvi non jubet, nisi sendo personarum ordine, sive in assignandis basi-
cum de electione aut ordiuatione praesulum, ad pala- licis. Nam Joannes Diaconus assignat pro iitania
lium producla fuerit altercatio pepulorum. a At in 3B clericorum ecclesiam S. Joaunis, consehlitque ehar-
electione Gregorii mirns fuit populorum consensus. ta de litaniis quaenunc Iegitur in appendice Epistola--
Addo insuper obscurum esse locum hunc ex rescri- rum : Gregorius Tur. yero, ftasilicam sanclorum
pto ad Joannem papam quaesitum, quandoquidem in Gosmseet Damiani. Hoc tamen dissidium componi
eo rex contra-simoniaeos, sivequi danl, sive qui ac- potest si dicamus non semel indiclas fuisse supplica-
cipiunt, saluberrima promulgat decreta. (Cf. Cassio- tiones illas; et in his quidemservalum ordinem a
dor. I. ix, ep. 15.) Gregorio Turonico relatum, inaliis aiterumaJoanne
5. Interea" dum expectaretur Augusli responsio et assignalum; quod ex ritualibus libris potest coniir-
assensus, in dies augebatur peslilentia, Romaque mari, si Emin. Annalium Eccl. parenti fides sit. Ha-
coEiinuis fuheribus devastabaiur. Ab hac lue imnmne bent, inquit Baronius (Ad an. 590, num. 18), rituales .
non fuit S. Andreae coenobium; tuncque enituit ma- libri ullimis litaniis esse pwcessum adbasilicam apo-
xime fratrum omnium sollicitudo et charitas erga slolorum principis, atque ab Gregorio sanctam imagi-
Theodorum adolescentem hoe morbo correptum, el ' riem e Deiparm magna venerationedelatam. Tunc fe-
ad extrema perduetum ; quem eorum orationibus a l unt prope molem Hadriani Tiberi adjacentem visum
duplici morte animaeseilicet ac corporis liberatum esse angelum, in signum reconciliati Numinis, nuda-
refert Gregorius tuni homil. 19 et 58 in Evangelia, (C lumgladium in v.aginamreponere,eogue symbolomor-
tum lib. iv Dialog. cap. 38. bum cessassesignificare voluisse. De supplicationJbus
- Aberat tunc a monasterio sanctus Pater, procu- ssepius habitis, et ultimo loco faclis in basilica S.
randis affliclae civitati' solatiis totus incumbens. Ut Petri contendere minime volumus, etsi de muliipli-
autem pene jam despondentes animum Romanos spe ci, aut etiam duplici processione tempore pestis ha-
•in Deum erigeret, atque ad pcepilenliam tot inter bita scriptores omnes sileant. At qusenarrantur de
flagella velinvitos provocaret, concionem ad popu- viso angelo et sedata peste dubiae videntur fidei. Si
lum habuit, dignam sane quam' litleris consignavcril enim id contigit, quonam pacto Gregorius Turon.
glf Gregorius Turonensis. Ejusdem meminerunt id a suo diacono non accepit ? Si vero ipsum audierit
Paulus et Joannes diaconi, necnon alii quamplurimi. tanta miracula referentem, quomodo ab ipsis com-
In prioribus editis legitur habita indictione sexla, memorandis abstinuit, qui aliquaudo levissima nec
cujus loco potius legendum, indictione viij. Constat ita certa referre jdelectatur? Altuin ,est quoquede
enim Gregorium incipienle indictione nona iuisse or- istis Bedse, Pauli, et Joannis silenlium. Peslilentiam
- dinatum. Erroris causa fuit, quod haec oratio libro tamenquievisse Paulus et Joannes, qui res a Grego-
'
Epistolarum olim xi, nunc xiu, iuerit prsemissa, rio gestas accuralius prosecutisunt, non obscurs
b
cujus videlicet libri indictio.est sexta. Nec mi-; D teslantur; sed brevi reeruduisse postea ostendemus.
nus mendose assignatur dies quarta Kalend. Sep- Cum de supplicationibus iteriim aut saepius tempore
• tembris. peslis habitis, scriplores omnes sileant; felicius for-.
6. Post concione|mS.' Gregorius publicas supplica- tasse dissidenles scriptores ad eoncordiam revoca-
" tiones seu litanias indixit,
praecepilque ut convenien- bunlur, dicendo unius ejusdemque liianise ordinem
tes ad septem designatas in totidem Urbis regionibus varie indictum ac prsescriptum. Nempe cum prius
basilicas, omries clerici, monachi, ssicrse virgines, assignatae fuissent hae et illse basilicae quo varii con-
infantes, laici. vidus, corijugatae, inde cum'singula- venirent ordines, alise postea mutato consilio delecise
«' Eodem sensu^debet intelligi Justiniani jussio de generale inlroducalur in r&giamurbemsecundumaivi-,
quaBaronius ad an. 554, num. 1 et 2, et quod legi- quam consuetudinem. Tom. VI Concil. in Agath. pag.'
tur apud Anastasium Biblioth. in Agalhone : Hicsus- 574. Cseterum ista pecunia persolutio potius videtur
cepit divalem jussionem (imperaloris.constilutionem) populis eligentibus imperata, ut jus eligendi conser-
per quam relevata esl quanlilas, quce solita erut dari varent, quam electis pontificibus.
sic tatnen, ut si b Lege notam qua isia priorum editorum errata
pro ordinalione pontificis fdcienda, toiu. I, col. 1663.
post ejus transitum conligerit eleclionem fieri, non castigavimus
.c Quara dicunt a Si Luca faetanti
'debeatordimri qui electus ftierit ( nisi pritts dscrekmt
 "
281 S. GREGOHIIMAGNl VITA, EX EJUS SCRIPTIS APORNATA. LIB. I. 282
sunt,- vel quod ampliores, vel quod propiores forent, A eleclum sludio, certiorem faciebat, sibi maxime
vel quod in regionibus ubi sitae eranl ecclesise illse timendum ratus, de fuga quamprimum eogitavit.
peslis minus grassaretur. Nimirum cavendum erat a Formidabat enim celsum.quidem, atarduum 218
loeis in quibus acrius morbus desseviebat. Itaque Iocum, Et sic meluebat pauperlatis sumsecurilatem
juxla opinionem hanc quam ultro faleor nullibi le- perdere, siculi avari divites solent periluras divitias
gisse me, tum Ecclesia S. Joannis, tum sanctorum cuslodire, ul ejusdem Gregorii (Lib. m, Dialoy. c.
martyrum Cosmaeet Damiani designatse sunt, quo 14) verba usurpem. Verum cutnlatibula fugmprmpa-
conveniretliianiaclericorum, et unde postea proce- rarel, capitur, trahitur, et ad beali aposloli Pelri ba-
deret (idem de cseleris in quibus discrimen esl, di- silicam deducilur, ibique ad ponlificalis gratim offi-
cendum)., sed ad alterutram tantum convenere cium consecralus, papa Urbi dalus esl. HaecGregorius
clerici. Turon. eujus ullima verb.a exscripsit Paulus Diaco-
Ab illis supplicationibus originem traxisse yiden- nus. Addit vero Gregprium, cum ad portas Urbis
tur a litanise quse dicunlur majores, et in festo S. sollicite excubaretur, ne evaderet, a negotiatoribus
Marci quotannis celebrantur, cum illae quse in tri- inipetrasse ut in cratefa occultatus educeretur extra
duo anle Ascensionem Domini iiunt, dicanlur mi- Urbern-; sicque perlriduum delituisse, sed teitia no-
' ' - B cte indicio fulgidse columnsefuisse detectum ei com-
nores.
7. Quseri potest quo nomine quaveauclorilate prehensum. Missa facio cselera quse tum obtigerunt,
Gregorius adhuc diaconus tantum, electus quidem mira quidem et stupenda, quia' apud Paulum legi
ad" pontificalurii, sed nondum ordinalus, Ecclesiae queunt. Joannes Diaconus in omnibus fere Paulum
Romanse gubernatibhem, quodam modo jirseoccupa- seeulus/nullius tamen alius signi meminit, quam co-
vil, omnia quse superius retulimus d,ecernendo. Eum luimiaefulgidse. Ipse Gregorius miracula tuuc facta,
quidem jam presbylerum factum fuisse putant non- etsi premere silenlio, praemodeslia et animi demis-
nulli, quosinter emiuet Baronius, propter illa de eo sione (quse ambse^virtuies in ipso prsesertim eiiitue*-
Gregorii Turoriensis dicta ': Scd non desiilil sacerdos runt, plurimum optasset, dissimulare tamen omnino
tantus prmdicare populo, etc. At vero sacerdoiis no- non potuit, scribens ad Natalem, Salonitanmn epi-
mine non solebanl veteres designare presbyterum. scopum : Cohscientiam noslramindicamus, ipsius ho~ '
Itaque Turonensis episcopus nostrum Gregorium hic noris onera me mgro animo suscepisse. Sed quia divi-
nbn' alia ratione sacerdotem appellat, quam quod nis judiciis non poieram resullare, etc. (Lib. l, ep. 21).
esset ad summum electus sacerdotium; unde paulo Et ad Cyriacum, Constaotinopolitanum palriarcham :
post non obscure innuit eum adhuc in diaconatus Ego quoque qui indignus ad locum regiminis veni,
gradu positum. Neque' vero presbyteratus ordo jus G infiririiiatis mem conscius, secretiora Ipca pelere ali
ipsi eonlulisset" exercendse in Romanam Ecclesiam quando decreveram; sed supefna mihijudicia adversari
polestatis; Subodoramur ergo Gregorium tanquam conspiciens,jugo Conditoris subdidi cervicemcordis.
electum pontificem, vacanlis sedis administrationem (Lib. vii, ep.k.) Fugse lalebrarumque suarum memi^
.naetum esse cum aliis Ecclesise Romanse vicariis; nit quoque inilio libri Regulse Pastoralis. Ita Grego-
idque conjicimus ex epistola cleri Romani ad Sco- rius vocanlis, melius dixerim, cogentis Dei signis,
tos reddila, cum morluo Severino papa sedes aposto- potius quam hominum votis obtemperans, accedenta
fica vacarel anno circiler 640. - Illa eriim epistola imperatoris consensu et-gratulatione,' ordinatus est
scripta legitur nomine Hilarii, archipresbyleri et die 3 Septcmbris an. 590, in ipso indiclionis nonaa
sei-vantislocum, scilicet, ut auguror, vicarii, sanctm - principio, quse dies intabulis ecclesiasticisoonsigna-
eedis aposlolicm; Joannis , diaconi cl in Dei nomine ta, olim fuit celeberrima. Cum enim sanctissimj
electi, qui fuit Joannes IV ; Joannis, primicerii el ser- Ponlificis natalis incidat in diem 12Martii, qub tem-.
vantis locumapostolicmsedis; etjoannis, servi Dei, pore propter. Quadragesimam nullse antiquitus erant
consiliarii ejusdem sedis aposlolicm. Quod monumen- Sanctorum solemnes feriae, anniversaria ejus ordi-'
tum exhibet venerab. Reda Jib. n Hist., c. 29; uude nalionis dies, ipsius meinorisecelebrandse fuit con-
addiscere iicet, quibus demandata foret Ecclesise D secrata.
Romanseadministratio, donee qui eleclus erat pon- Nunc vero paululum subsistamus, eladmirati pene
lifex consecraretur. invictam Gregorii in fugiendopontificatu perlinaciam,
8. De conciviumsuorum salute sollicitusGregorius, doleamus Ecclesiae vicem, cujus dignitates et suiuma
pene sui oblitus fuerat, et propositum fugiendse - sacerdolia invadunt plerique ambiliosi, ea vel nata-
pontificise dignitalis intermiserat. Securus forsan lium suoruni splendori, velxonsanguineoruinhellicse
dormiebat, quod Mauricium imperatorem suis sup- fortiludini, vel suis in aula obseqiiiis assiduisque pre-
plicibus litteris permolum electioni factse non eon- cibus et excubalionibus debila existimantes. Tantum
sensurum speraret. Ut vero accepit intcrceptam e Gallia malum magna jam ex parle depulit Rex
fuisse suam ad Auguslum epistolam et jaliam-dela- Christianissimus Ludovicus XIV, cujus exemplo uti-
tam qua prsefeetus Urbis eum de electione unanimi nam obsequantur omnes quorum interesl : El lamen
consensu facta, et de incredibili populi totius erga ^ nomen Chrislittiam perlucrorum sectaloressum glorim

a De Litahiis coHssleildiBnote ad lilmiiri $MhMnim\M>

 283 . Si GREGORII MAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTiS ADORNATA..LIB. II. 284
retinet potestatem. El fiunl in talibus causis ministri A lu.i: et tamen mare smeuli hujus necessanos habet
mercenarii, sicut naves onerarim...... quamm rectores liujusmedi transvectores. (Vide Arnald. de Bonavalle/
polius eorumquos ducunt pecuniis inhiant, qucm sa- tik. de Card. Christi oper.j c. de Baptis. Christi.) -

LIBER SECTODUS»
Qudtitor'-priores pontificatus S. Gregorii anrioscomptectens. -'

CAPUT PRIMUM. solum nonien patriarchse ad quem unumquodque

ARGCMENTDM. — 1. S. Gregoriusordinaiur, el fideisymbo- mitlebatur erat inscriptum. Neque enim
lufn erriiltit.— 2. Ejusdemsynodicaepistolaad patriar- quod ad Joannem delatum exemplum
• cuas.—5.-De ipsius ins«riplione.— 4. .Cur dicta syho- est, aliud quam Joannfs
dica. —8. Gratulantibusde susceplo.pontiflcatuquam ipsius nomen prseferebat. « Hine Iegitur Frater cha-
hrimiliterrescripseriC.— 6. Alise praeter"animi dernis-
sionem,-detreelandi episcopaluscausae,gravissimaEe- rissime, non Fralres charis-Ami.Noslram sententiam
Clesisemala,—7. Ea magnaex parle sustulit.—;.8.Ejus confirmat, quod subjunctum fiierit,' a paribus, post
lioc in opere adjuiores. Joarines'CP'. —9'. Eulogius
Alexandrious.— 10. Anastasius-AiilioBhenus.- — 11. patriarcharum nomina, ut in notis observavimus.
Joan. Jerosolymitanus.—12.. Domitianus, Arahiasme- Nihilo tamen minus jam consentientibus aliis patriar-
— —
{ropol. 13-DomiiiicusCarlhag. U. S. Le'ander"iin h chis, Coristantinopolitanus primum loeum post Ro-
Hispania.-—15.- Virgilius Arelal.,. Syagrius, eto.,-
Galliis.(An. S90 et 591.) j, manum pontifieem obtinebat.
i. a Gonsecrandus de more Gregorius,- ad Confes- Tunc duo erant Antiocheni patriarchse; nam d Ana-
sionem. S. Petri apostolorum principis ductus esi stasios ex liac sede pulso, Gregorius subrogatus
(hoc nomine intelligitur apud veteres e]us sepultura; fuerat; quod curh injuria magis quam jure factum
locusj, ubi fidem orlhodoxam exposuit, quam intra- fuisset, aliundeque Anastasius prsecipua laude pietatis
paucos articulos complexus est. Hlud aulem symbb- et doctrinse inter Orienlalis Ecclesise antistites fulge-
Tum exhiberit Registri Epistolarum codices fere ret; noluit sanctus pontifex pro exauctorato eum
oiuhes manu exarati, vel in capite vel ad caleem, habere, sed ad ipsum sicut ad caeteros palriarchas
Iegilurque apud Joannem Diaconum lib. n, c. 2 : id- synodicam transmisit. Jamque ad ejusdem litteras de
circo iosum tanquam genuinum S. Gregorii fetum suscepto summo ponlificatu gratulatofias responde-
epislolis subiiciendum duximus. rat. Sed quia Gregorius ei successor datus, pro legi-
2. Ut etiam. receptse jamdudum b consuetudini limo paslore in univigrsa Orientis Ecclesia, nemirie
morem gereret, synodicam epistolam scripsit ad om- reluctanle agnoseebatur, vir alioquin ob sanctissimos
tfes patriarchas,- in qua suscipere ac venerari profi- iriofes, episcopatu digiius, eum prseterire insalulalum
lelur qualuOr concilia, Nicaenum, Constantinopolita- non debuit novus papa, ne pacem turbarel.
num primum, Ephesinum, el Chalcedonense, sicut Q 4. Synodica vel synodalis dicta est praelaudata
Jancti Evdngelii quatuor libros (Lib. i, ep. 4). In epistola. bimul ae enim quis creatus efat Romanus
eadeni epistola sjmodica, ea qua par erat veneratione, pontifex, collectis vicinis episeopis, synodum habe-
Gregorius amplectitur quinlum concilium , in quo bat, in qua se fideicatholieaaassertorem profitebatur;
epistola. qum Jbm dicitur,- erroris plena reprobatur; ex eaque synpdo epislola synodica transmitti solebat
Theodorus persenam Mediatoris Dei et hominum, in ad absentesuniversi orbis episcopos, polissimumvero
duabtis gjl® substantiis separans, ad impielatis per- ad prsecipuarum ecclesiarum palriarchas. Hujus sane
fidiam cecidisseconvincitur; scripta quoqueTheodoritij consuetudinis exempla in ahtiquis Ecclesise monu-
perqum beati Cyrilli fidesreprehendilur, ausudementim meniis passim sunl obvia. Porro iidei suse confessio-
prelala refulantur. Subdit: Cunctas vero quas prmfala nem recens assumptus ad ponlifieatum mittebat, non
veneranda concilia personas respuunt, respuo (Ibid. solum ut se orlhodoxum proharet, sed etiam ul sub
cp. 25).- Tandem quoslibet aliter sentientes anathe- Cjuafide vivendumesset secundum statuta palrum, sibi
mate ferit. In alia rursus epistola (Lib. m, ep. 10), subditos-.doceret. Hac etiam iri epistola, primariis
.qualuor univerialis Ecclesise synodis cum toiidem Qrientalis Ecclesiae episcopis, ipse primus pastor
libris Evangelibrum collatis summam supremamque Gregorius, voluit absolutissimam recte regendi et
Iribuil auctoritatem. 1) pascendi Christi gregis formam prsebere : ad illos
S. In hujus epistolse synodicse ad patriarchas in- enim fusissime ac doctissime scribit de munere pa-
"
scriptione primum omnium occurrit Jpannis Constan- storali; adeo ut in ea epistola suo de Regula Pasto-
tinopolitani nomen, quod a Gregorianarum epistola- rali aureo plane libfo proelusisse videaiur. Verum
rum collectoribus factum,' uon ab ipso Gregorio jure nihil magis elucetin ea, quam slupenda viri saiiclis-
censel Baronius (Ad an. 591). Singulis enim patriar- simi humilitas, imparem se episcopali curse ex animo
chis singula misit illius.epistolaeexemplaria, inquibus prblilentis. (Cf. ep. 2 Gelasii I. toin. noslro LIX.)
a' Hujiis ofdinationis dies in tabulis-ecclesiasticis irivicemepistolas mittant, in quibus se sanclam Chalce~
cbhsignalur; cstque tertia'Septembris. - '., t donensein synodum cum aliis generalibus synodis cii-'
b Hujus consuetudinis meminit Gregorius lib. ix, slodire fateantur. - .
ep. 52 : Hinc est, inqtiit, ut quoliens in qualuor prm-. c Vide notam u ad h.anc epistolam.
cipuis sedibus, anlistites ordinanlur, synodales siH a De jllo consule notas ad ep. 7 lib.-1.
 285 S. GREGORHMAGNI VITA. EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.-LIB.H. > 286
5. Eamdem animi demissionem testatam reliquit 4 QuippeLangobardiautiidoloIatriseaddicti, autimpie-
in plurimis quas paulo post susceplum pontificatuni talis Ariahse sectalores, Rdriiseltofius'Christiaiisere-
rescripsit epistolis. Quippe siatim ae fama de ejus ad ligionis arci imminebant; parumque abfuit quin ex-
summum ponlificatumassumptione percrebuit, illu- pugriarent. Nuper Autharis, ipsoruin rex Ariaims,
sires viri quamplurimi, maxime qui in urbe regia ejus TiBerbsebruhi in iide caihoiica baptizafl prohibuerat,
modestise, sapienlise, pielatis, cseierarumque virtu- orthodoxisque sese infensissimumosteridebal (Lib. i,
tum tesies et conscii fueraht, eum amicis et gratuia- ep, 17). Fefvebat furebatque in Istria et in finiliihis.
toriis litteris compellavere, quibus polius lacrymas provlnciis sehisma pro tribus capllulis excitafum. in
el gemitusquam verba, rescribendo reddidit et repen Hispania et Gallia Narbonensi Wisigothi Ariariam
dil. Legendse sunt prae cseteris terti-i cum quatuor" haeresiniad hsec usque tempora disseminafant gjgCjj
sequentibus, vigesima prima, et quadragesima terlia el propagarant. Qui Britarmiam.invasefanl Angli, ad-
lib. i,- in quibus vehementksime dolet imposita sibi huc idolbrum cultui mancipati, .Christi nbineri igriri-
itomerilo elimpari episcopatus pondera : Tanlo, in- rabant. Pergebanl Dohatistae Africanam Ecclesiam'
quit Narsetem patricium alloquens, me percussum Scindere vexareque jam pene fribus a sseculis.Foeda
mmroreagnoscite, ut vix loqui sufficiam; oculosenitn erat Orientalis Ecclesise facies, propter grassarites
mentismemdoloris tenebrmobsident. Trisle est quid- B ubique Nestorii aut Eutychetis errores, qubruih plu-
q::id aspicilur, etc. Quia vero suas lacrymas , etsi rimi surculi pullularant. His accerisebanfur Agnoilse,
iuges, ad deplorandam mutatam sorlem, minime qui non ita pridem apud Alexandriamfuerant exorti.
sufficere putabat, familiaribus suis pro amicitise tes- In Galiiia, qiiaecafhblicfefidei seriiel fecepfsefeiiaeius
sera,- ffetusea deTe suspiriaque imperabat. inhseseranl, variae morurii irrepsefarif corfuptelse,
Joannes exconiul non paruni contulerat lum ad ipsamque discipiiham ecclesiasticarii iabefactarant,
Gregoriieiectionem, ut jammonuimus, luui adhujus maxiine simoniaca hoeresis (sic appellat S. Gfego-
. electionis confirmationem; idcirco in ilium.amice .ex- rlus) ef Nebph)'tbrum, lioc est ad ejusdem meiifeni, -
candescere videiur, Sed nullibi magis prodit dolorem Jaicorum immaturse praecipilesque ad sacefdbtium
de' amissa vitae monasticse tranquillitate, et suscepta promotiones. . '
pastorali cura,- quam hom. II irr,Ezechielemi Unde 7. Tot maiis mederi Gregorio iriciinibebat, eiij
non inmieritoJoannes Diaconusndnnuilorum ex Lan- cum sumnio ponlificatu Ecclesiaruni oirimiim sbllici-
gobardis vesaniam exagilat, quos non pudebat affir- tudo fueral demand.ata. Sed ad tanlse molis" opiis
mare Gregorium appetiisse magis ponliticatum quam iinparem s'e prae' humilitate judicans, maxifrie in-
fugisse (TirfeLift.j, e;;. 51). . firma semper altritaque valeludine,-magria ariimi i
6. Quid causseesset cur a •pontificatu'tantum ab- [] anxietate laborabat. Verum adjutorein expertus-est
horreret sanctus vir, prseter singularem animidemis- Deum, cui vocanti obsecutus fueraf; ejusque bpe
sionem et vilae solilariie amorem,--hic investigare qui ,se servum inutilem existiriiabat et dictitabat,,
opersepfetium videmr.- Turic Roma, tolaque Italia schismaticos Ilaliam turbanles coercuit, Larigobar-
cruentissimo Langobardorum bello premebatur, cui dos ad fidem catholicam perduxit, Gotiios Ecciesiae
accesserunl iide comites fames et pestilentia. Verum reeonciliavit, Anglos Christianis prseceptis imbuii et
gravioribus adhuc malis Ecclesia laborabat-. De his sacro lavacro linxit, repressit Donatistas in Africa
dolensita seribitad amicum Leandrum : tumulluanles, Agnoilasaliosque in Orienle hsereticos
Respondere episiolis vestris tola intentione voluis- debellavit, varios ubique succrescentes conlra fidem
setri,-nisi pasjoralis curmila me iabor dltereret, ut mihi aul pios mores exslirpavit errores, lot denique lah-
inagis flere libeat qiiam aliquid dicerei Quod veslra taque intra paucorum annorum spalium prsesiitil
quoque reverentiain ipso lilterarum mearum lextu ut jure omnium genlium consegsu Magni cognoinen
vigilanter intelligit, quando . ei hegligenler loquor, sit consecutus. Proecipuos aufem quos babuitlabqfis
'
quem vehemenler-diligo. Tantis quippe in hoc .loco socios et adjuWes, qui scilicet majoribus tunc
s hujus mundi fluctibusquatior, ul vetUstamac putre- prseeranl Ecclesiis, recenseamus.
I scentem navem, quariiregendam occulla Dei dispen- [) 8. Joannes, propter miram abstinentiam diclus Je-
snlionesuscepi, ad porluni dirigere nullatenus possim. junator, ojb insignes virlutes ad Constantinopoiita-
Nrincex adversofluctus irruunt, nunc ex lalere cumuli nam sedem , quae secundum post Romanam iocuiii
spumosi maris -inlumescunl, nunCa tergo tempestas~ jani sibi vendicabat, mortuo Eutychio assumplu;
Al CP.
insequiiur. h.iierque hmc omnia turbatus cogormodo ' fueral, utsupra diximus. usurpato in.synodo nun-
in ipsatiiclavuiri advetsilateth dirigere, modo cutvato cecumenici patriarchse titulo, quem deponere
navis latere', minas fluctuum ~ex obliquo declinare. quam consensit, Pelagium papam ei postea S. Gre-
De illo deinccps frequentei
.Ingemisco, quia sentio -quod negligente me cfescit goriuni in se concitavit.
sentina viliorum, et tempeslale fortiter obviante, jam- acluri sunm-. Eum summis laudibus efferuiit.scrip.
- jamque putridm naufrdgium tabulm sonant. (Lib. i, toresGraeci,propter doctrinam, pietatem, singula-
'
ep. 43.) remque in pauperes,~cum sibmetforet parcissimus;
Cerie si fluelibu; obrui potuissel Petri navis, ex liberal.itatem et niuiiificenliam. Diem clausit estrc-
saevientibus turie proeellis nuhquani ehiefsisset. muiu an. 596, eladsecis in Sanclorum catah*
« De stolida illorum idoloiatria, in capreae capitis adbratiorie vide lib. m Dialog. c. 28.
 £87 . S. GREGORII MAGNI VITA. EX EJUS'SCRIPTIS ADORNATA.LIB. II. 288
gum est relatus. Hunc excepit Cyfiacus in eadem A j erga amicos Gregorius ostenderet, quisque possit .
tedeCP. intelligere.'
9. Eulogiusex monacho, si. auctori Prati spiri- 11. Ut ab Anliochena sede ad Jerosolymitanam
lualis fides sit, factus patriarcha, Eeclesiam Alexan- transeamus, eam obtiriuit Joannes IV ab anno 561,
drinam rexit ab' anno 581 ad an. 608, hsereticofum- quo Eustochio demortuo subrogatus est, usque ad
que hostem acerrimum et strenUissimum fidei or- annum 595, successoremque habuit Amos, cui Nice-
thodoxse vindicem se sefnper probavit. Quinque li- phorus octo episcopatus annos tribnit, Verum exstat
bros scripsit adversus Novatianos seu conlra Nova- S. Gregorii epistola ad Isachium (Lib. xi, ep. 46),
tum, impugnavitque varios temporum illorum bsere- qui ei suffectus est, seripta indicfione 4, hoc est
ticos, contra concilium Chalcedonense et S. Leonem anno 60i vel 600. Unde erroris arguilur Nicephorus,
papam rebellantes. De ipso ejusdemque lucubrationi- probaturque jam ab anno C00. Isachium Jefosolymi-
bus agitPhotius multis in locis. S. Gregorio propler tanum patriarcham creatum esse , ac synodicam
eximias quibus prseditus erat virtutes et animi dotes, epistolanr ad S. Gregorium misisse, cui respondit
fuit semper acceptissimus, ut ex epistolis infra. com- hac eplstola indictionis quarlse. (Cf. Evag. I. v, c.
memorandis palam fiet. Post obitum, Sanctorum 16; Niceph: l. -xvn, c. 36.)
albo fuit additus. (Cf. Phot. cod. 182, 208, 225, 226,"B -12. Domitiauus, Mauricii.Augustiniconsanguineus,
227.) Melilinaeepiscopus et Armeniaemetropolitanus erat,
10. Anastasius, quem Sinaitam esse multis scriptis quando summum pontificatum auspicatus £St vir
celebrem plurimi putarunt, ad sedem Antioehenam sanctissimus. Eum ad res maximas gerendasapiissi-
-assumptus, eamdem Gregofio, monasterii apud mon- mum, et in consiliis prudentissimum expertus impe-
tem Sina, ut aiunt, prsefecto, cesserat anno 572, a rator,muItis in negotiis adjulorem adhibere con-
Justino imperatore pulsus etdejectus. Ipsuni tamen sueverat, 221 ac liberis suis tutorem designarat.
pro legitimo patriarcha sedis hujus habuilseniper S. Fuit quoqueGregorio Magno charissimus, ob exi-
Gregorius ; unde ad eum scripsit (Lib. i. ep. 26) : miam vitse sanctitatem, ut exlitleris ad eum scriptis
Apud me semper hoc estis, quod ex omnipotentis Dei liquet. Mortuus apud Theophanem in chronographia
munereaccepistis esse, non qiiod ex voluntate hominum legitur indictione 5, quse anuo 601, ex modica parle,
putamini non esse. Mortuo.Gregorio Aiitiocheno, cu- et 602 respondet. Peragrato Oriente, nuuc Occiden-
jus laudes fuse persequitur Evagrius lib. quarto, prop- talem orbem perlustremus: (Cfi Evag. I. vi, c. 18.)
ter virtutes muitiplices-et prsettantissinias', reeteque 13. Ecclesise Carlhaginensi totique Africsea Wan-
administratam Eeclesiam, Anastasius susesedi resti- dalorum Arianorum jugo non ita pridem viudicatse
tutus est an. 594. vel, ut aliis placet, 592, quam p, prseerat Dominicus, ob pasloralem soilicitudinem,
usque ad an. 599, quo devixit, sanclissime guberna- strenuamquein coercendis hsereticisnavaiam operam
vit. Quae scripserit aut scripsisse vulgo sit creditus, plurimis S.' Gregorii epistoiis celebraius. Dltima ad
Iege apud sacrarum Bibliolhecarum auctores. Pluri- . eum scripta, quinta iridiclione.flineunte", hoc est
mos autem spectatse sanctilatis snse Iaudatores et mense Septembrianni 601, probat eum saltem ad hoc
admiratores nactus est, inter" quos Gregorio Magno usque tempus superstilem fuisse.
prknus extra controversiam locus debetur. Non me- 14. Quamvis episcopus Toletanus, qui.nunc tolius .
ditfcreconceptse de Anastasio existimationis et sin- Hispaniaeprimas audil, jam tum primatus titulo, plu-
gularis in euinamoristestimonium exhibuitS. Grego- rimis ejusdem Hispanise prseesset Ecclesiisi in.uni-'
rius, quando statim post sumptum pontificatum, • versa tamenWisigothorum monarchiaquseHispanias
suggestionem summk precibus pletiam fecit apud et Galliam Narbonensem complectebatur, S: Leander
piissimos dominos,* ipso teste (Lib. i, ep. 28), ut Hispalensis episcopus, onmium*erat antistitum cele-
virum beatissimum dontnum Anaslasium palriarcham, . berrimus, quod Recharedum, regem universamque
concessousu pallii, ad beati Petri apdstolorum prin- Wisigolliorum gentem, Arianis prius erroribus im-
- '
cipis limina secum celebralurum solemnia missarum pielalibusque maucipatam ad catholicam fidem per-
transmitlere debuissenl : quatenus si ei ad sedetnsuam duxisset. Arianani hseresima Recharedo, annitenla
minime reverti liceret, saltem secumin honore suo vi- S. Leandro in concilio Toletano' an. 589 aut 590,
veret. Utrum tamen suggestionem hanc vel libellum proscriptam fuisse auclor est Nicolaus Antonius.
supplicem miserit, dubios nos facit, quod ibidem - 15. Sub pontificatu Gregorii, Virgilius Arelatensis
addilur. Quam tenera vero charitate amicum hunc -archiepiscopus, inter cseleros Gallicanos prsesules,
complecterelur, quse ad ipsum seripsit palam de- non solum dignitate sedis eminebat, sed morum
<•_
monstrant. Sie prsefatur in epistola 26 libri i : etiam integritate omnibusque virlutibus quse pas-
a Scripta vestrw beatiiudinis,uti
fessus requiem, salu- torem decent. Ex monacho. Lirinensi abbas mona-
tem mger, fontem sitiens , umbram mstuans inveni. slerii Augustodunensis primum factus fueiat; dein
- Neque enim illa verba per linguarii carnis videbantur mortuo Licerio Arelatensi
( episcopo an. 588, Sya-"
expressa: quia sic spirilalem amorem suum quem ges- grius.multae apud Gallise principes auctoritatis ei"
tabat, aperuil, ac si mens per semetipsam loquerelur. • gratise episcopus, cui perspeclissimae eraut sancli
Quse hoc loco describere voluimus,b ut quajem se . viri dotes eximiae,vacanli Ecclesisepraeficiendumeum
- ' ~
aIdempeneestEpistolse7,.ejusdemlibriexordium. .
Hdem exmultig RliU(Jfigor!anW fipif.tolis eVuilUft.fidsprsSsc.rtirisiib»itl, ep« Ul
289 S. GREGORH MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. II. 290
curavit, quam annis 49 sanctissime rexit. Florebant; A infauslo,belIumredintegraruntFranei, quorumimpe-,
tuncin eadem Ecclesia..Gallicana Etherius Lugdu- tum bellicamque virtulem, artibus cunclabundaque
hensis,.DesideriusViennensis, Gregorius Turonensis, prudentiafrangeresoIiluseratAutharis. Anno tandem
AregiusVapincensis, inprimisque jam laudatus Sya- 590, quo S. Gregorius pontifieatum auspicatus. est,
grius, et alii ex Gregorianis epistolis satis noti. rex Langobardorum pacem supplex oravit, et magno
De Britanniejs insulis in quibus nunc Anglise, Sco- Italioe detfimento, a Ffancis impetravit.
lise, et Hibernise regna numerantur, de Germania Superiore anno foedus eum Bajoariis inierat, dueta
ad Bqream vergente, de Polonia seu Sarmalia aliis- in matrimoniura Theodelinda, Garibaldi eorum regis
queSeptemtrionalibus rogionibus nihil hic atlinet di- filia, quae eum catholicse iidei ardore flagraret, ad
cere : quippe quaeChrisli suave jugum, nondum ex- eampqstea tolamfereLangobardorum gentem pelle-
cussa idolorum servilute, ad hsec usque teinpora xit. Interim FrancorummetusolutiLangobardi, tota
detrectarant. fere Italia, nimirum abultimis Istrisefinibus, Rhegium
CAPUT II..
ABGUMEKTBJI. — 1. Orbis "ChfistiaBistatus politicus sub usque in exirema Calabria, libere potiti sunt;vix-,_
Mauricioimperatore.— 2. Stalus italiaB.—5.Galliarum que capiit orbis Roma furofem barbarorum evasit.
-. suh iribus Francorumregibus. — i. Hispanisesub Re- (Cf. Paul. Diac. lib. m de Gest. Lang.capp. 52 et
cbaredo.—"S.MajorlsBfitapni».— 6. Quas-adTegen-
daitiEcclesiamdotes altulerit Gregorius.— 7. Summa.
ejushumilitas.— 8. Etcharilas.
", — 9. Animi constantia.
222 .5« ttuae de bellis a Childeberto Italiseillatis
(An. S90et5gf0 •
ut quo statu tune.res Fran-
1. Delirieato breviter, quantum ad ecclesiasti- attigimusnonsufficiunt,
corum essent, intelligatur.-FraiiGia omnis tunc in
cuiri statum, orbis Chrisliani quodammodo situ,
tria regna divisa, tolidem parebat regibus. Clotarius
idemnunc eadein brevitate, quarilum ad stalum po-
n, Chilperici anno 584 o.ccisi filius ex Fredegunde,
liiicum, praestare operae pretium est.Mauficius ab -
anno 585 renuntiatus imperator', iisdem virtutibus, Neustrise seu Francise Occidentali adhuc junior im-
Childebertus Sigeberti' et Bruniehildis es
prudentia maxime fortitudine acreligione rem- perabat.
regia Wisigothorum stirpe iilius, Austrasiam seu
publicam adniinislrabaVquibus ad impefium viam Jranciam
sibi munierat. Postmultas dePersis, assiduis Roma- Orientaleni, cui tunc magna Germanise
oblinebat. Guntramnus utriusque'
norumhostibus, relatas, viclorias.,eorumregeth Chos- pars aecensebatuf,
roem profugum behigne suscepit, et dato exercitu, regis patruus, Burgundiam, cujus tunc provincia
orbus liberis regehat; sed Childeberlum
inregnutn pristinamquedignitalem restituit. Cumzelo portiq erat,
cathblicse fidei flagraret, eo regnante, ut eliani testis hseredem instiluit: Hsee Francise divisib, et duarum
est S. Gregorius (Lib. xi, ep. 46), hcereticorum qra praesertirii regiriafum Fredegundis el Brunichildis
conticuenint, et prava quse sentiebant, elo.qui non C odia, multorum bellorumseminarium fuere.
s4. Hispania lbnge pacalior erat, ex quo ejurata
prsesumpserunt. .
Ariana hseresi, ad fidem orlhOdoxam Wisigolhi
2. De IlaliseJlomseque"prassertim salute sollicitus,
transierarit. Antea enim fuerat cum Francis decer-
Smaragdum, praestantissimum ducem,exarchumcon- tandum. Guntramnus elenim indigne ferens .ngun-
slituerat, et bello adversus Langobardos prsefecefat. fratris filiam, Hermenegildi regis uxorem, ab
Fraricos etiamab ipsisjam lacessitos, missis legatis, dem,
Leuvigildb et a Gosuvitha"Hermenegildi noverca, in
oblataque pecunia, ad ultionem sollieitaverat. Qua odium fidei
re audita Langobardoriim duces, de rege sibi cohsti- catholicsc, ad mortem usque vexatam
tuendo serio cogilarunt, et Autharim [seu Autharilh], fuisse," duobus missis exercitibus bellum Wisigothis
riioverat. Sed exstinclo Leuvigildo, cum Recharedus
Clebi, qui ultimus apud eos regium nomen obtinuerat, fidem calholicam,
filium, vlrtutis fama nulli secundum, elegerunt. Hic ejusfiliusacsuccessor, amplexalus
a Flavii prseriomen apud Roihanos illustre, quo sibi Ecclesise reconciliatus fmsset, pacem a Francis im-
ac pro pacis et fGederispignore Clotsindem
plus dignitatis et gratise apud Italos conciliaret, as- petravit,
in uxorem. Ea erat Childeberli sorbr, quam Aulliari
sumpsit. MoxqiieTBrixellum defectione Dfoctulfihu-
enixe petenti- collocare nolue-
per amissum oppugnavit- ac fecuperavit. Cumque Langobardbrum regi
Childebertum," francorum Regem, Alpes cum exer- D rat. Recharedi laudes abunde persequitur S. Grego-
citu superasse aeeepissetj belli Langbbardisinferen- rius lib. ix, ep. 122, et Hbro m Dialog. c. 31, ubi ait-
di gratia, sequo ,vero marte cum ipsis cohfligere ' eum lanto fidei calholicae ardore ffagrasse, ut nul-
posse diffiderel, ducibus suis prsecepit utinlraurbium lum in suoregno militare permilterel, qui regni Dei
munilarum et arcium murqs sese continerent. Inte- hoslis existere per hcereticampravitatem non timeret :
rimlegatos ad Childebertuni de pace misit, quam, de- quod ad conversionem bellicosissimse, gentis no.n
-.
missisprecibus amplissimisque muneribus, consecutus parum contulit. ,
est.- Ex hac expeditione Childeberlum pene adhue 5. Dritannia vulgo dicta major ab Anglis idolo-.
impuberem plurimum glorise reporlasse scribit.Gre- rum cultoribus occupata, plures in dynastias divisa
goriiis Turonensis lib. vi, c, 42. Ssepe postea conlra erat. Qui superefant ex pristinis incolis Britbnes in
eosdem hostes ancipiti plerumque eventu, aut etiam Waliise loca. inaccessa, jugum noyorum dominorum
a-Observat doctissimus Tillemonlius in historia usurparat, fuisseassumplum; maxime vero' alienige-
Auguslorum iii Conslantjo art. 36, pagl 408,^ hoe nas ipso se exofnare solitbs.
Flavii uraenomen a Silvano qui imperium in Galliis
 m S- GREGORIl tiAGM VITA, EX EJUS SCRiPTiS AOORNATA.LIB. II. 29J
fugientes «ese r&ceperimt, aut in Aremorieam •Gallise^. charitale mellifluam, in qua inter cselera rescripsit,
provinciaai. Hitoemia suis regibus obtemperabat. Meliora sibi csse vulnera ditigentis, *quani inimim'.
i. <&.En aperuiimis stadium in quo Gregorius de- blandietitis oscula (Lib. vn, ep. %1). Atque ul Anasta^
cur-rens, et idecertans, jam spectaeulum futur.us est siomonenti morem gereret, Cyriaci, nuper ad sedeiu
mimdo, -imoet angefisiet hominibus; licetsi ipsicro- CP. evecli, epislolam synodicam in qua oseumenici
dainus, vilis homuncio, ignavia torpens. Verura, ut patriarchse titulum sibi vendicabat, «ine niora susce-
res esl^ -gigasfortissimus, «t moilis otii prae caeteris pit, ne unitatem Ecclesise turbaret.
pasterita impalientissimus. Quas autetn doles ac Deniquesingularemomriibus inepistolis animide-
virUilesadponlificatum auulerit uleo rite ftmgere- missionem testalam, et quodammodo inseulptam
luf, exfarn dictis facile poteritVintelligi, «t ex-di- reiiquit, cumpfimus omnium Romanorumpontilieuui
cendisclariuselucebit.SufficiathocobservarelocOjin in ipsis a servum se servorum Dei praefari'voluil;"
sanctissimb poniifiee, ad miraculum et stuporem us- hanc modestias lesseraui yaijp et superbo cecumenici
.que efMsisse humililatem et charitatem. Per liumi- tjlulo qup gloriabatur CP. episcppus objiciens, siinul-
litatem sollicilus «bique- et semper de circumStaati- que aon obscur« signiiicans pontiiicafum ddjram sibi
Imsperieulis, eavebat m decollato tanlo Iionore-sibi vjderi servitui,em, cui soia ox chariiale coiium ju-
blandiretur et assentaretur. Per charitatem cum jam 8 beate Deo sub.didejit,,(Cf.Jaan. Diac. I, &, fi, 1).
sibi «iluisset, m fieum semper erec.lus,, .e supremo -8. Ad charitatem quod spectat, quanto «r|a Deum
iilo fastigiosubditigregis necessjitaiibus oticomm.odis amore flagraret, salis probant coutinuae quas singu-
rigilantissime prospiciebat. (Vide Prmfat, in <Pi«4 lis fere epistolis inspergit querelae deamisso illo pr»
etMb.m, ep, l%\.) sollicitudinepaslorali, velremisso : qui=enimde sacri
1, fljjmilitaiis abyssumproduntmulta4am.exejus hujus ignis jactura ita est anxius, dolet, lacrymalur,
efistojis.prolata, qjjibus loege plura adderfi licuisset, quanto ardore se Deum diligere vel toc ipso demon-
Quo fuigse a.nimofifga sujJiemam, pui aliigatus non slrat. De charitate erga prpximum dicere' hoc loco
jSpontefuerat, Ecclesise dignilalem Gregprium exjsii- nihil attinei, post tot effusaeitlius in pauperes libe-
L«iamus,quandp amfcp Leandro scribebat oeto annis ralita.tis argumenta, qu.sesuppedilant Bjusdem epi-
-a sua inauguratipne jjam .elapsis; Summopere ,esse stolae, recensetque Joanues Diacouus, praesertiiu
-
decKvemm pppwprium hpminum, etabjeclio plebis., lib. 11,capiiihus novem, scilicel a 22 ad 30.
Mque in ejus sorle currere, de quo rursus oer Pscdmir 9. Ex utraque iila summa virtule prodiit infracta
Mqm dicitur : Ascensusin ,conie.ejusdispo.suit in cpn- quaedamanimi conslanlia, quse in arauis^ etiu 223
valle laerymarum,,utvidelicet tantp 3).erj,u& inius ascen- gravipribus periculis maxime elucebat: quippe, quo
derem quanlp per convallem.lacrymarum foris humi- G magis sibi dijfidebat Gregofius per liumilitateui, eo
'
Mus.jacerem{Psalm. Lx^xni, 7)_.Al memultuyi nutic majori in Deum fiducia uicebat curii Aposlolo : Om-
•deprimithonpf onerosus, ciurminnumerm perslr.epp.nl, - nia ppssum in eo qui me conforlal (Philip. iv, i5).
£l .cumgese ad Detqn atiimuscplliait, hunc ,suisimpulr Ila de se loquitur ep. 47 libiiiv, ad -Sabiriiauum :
sibus quasi quibusdam gladiis scindunl. Nulla cordis Jfores meos bene cognitos habes, quia diu pdflo. Sed
quies,esl. Prostratuni in infimis jacet sum cogilalionis si semel .deliberaveronpn porlare', contra omnia peri-
popdere depressum. Aul ram mlde put nulla hoc in culalmtusvado.
$ublimia penna conientplatipnis levat. Torpet ignava Verum si yelimus nosse qualis ad summum ponti-
mens,,et.circumlalr.cmlibuscuris lemppralibvs,jampene fic.aium aecesserit S. Gregorius, et qualiter in eo
Mdstuppremdeducla,fiogilurmodo terrena agere, modo vixerit, legamus librum Regulse Pasloralis, de quo
gtiam gum sunt carr.qlia dispensare,(Lib, js.,ep. 121). stric.tim jam loquejidum; iit enim ,de S. Benediclo '
Gum Natalis, Salonilanus ^episcopusanoleste fulis- ,ait (Lip. iiDial., c. 36),, eumno»pptuisseafiter do-
sej.se a :gregorip.jcorreptum-fuisse, ipse-ad eunir.e- cere in Regula Monaclioruni a se promulgata, quam
^cripsit; Ab omnibus corripi, ab .omnibusemendari vixit, jdem quoqpe de .sanctissimo papa, Regulse
parqtus sum; .ethunc solummihi amicim mstimoper P.astofum auctore. affirmare jion yeremur.
.eujus linguam, ante appariiionem. distri.cti Judicis, D €APUT III.
-me.mmaculas mentis.teiyp [Lib. ii, iep. 52), Quod ot — i. S, Gregorjus.librumRe^ulaePastoraiis
A»GUMEKTDM.
fectb.comprobavil: ,cum enim Anastasius^.Antioche- .elucubrat.— 2. Et librurii Saeramentoruin —
"cumAnli-
-phbnario melibrem in formam restituii. 5. E.e sua
nus patriarclia, motam de usurpajo cecumenici ti- —
idomocanstituenda et ordinanda.statim pogitat. 4.
tu'.o iGonlroyeisiam par.YJpend^ns,ad. S,-tGy.cgprium Laicisyalere ,|ussis,clericoset monacliospieiate ac eru-
BummatUbeiiale scjipsisset, prp nuMacausq eumdare ' ditione conspicuos,convicLoVessibiassuina.—-S.-Quanta
ei{)auperiim et peregriuorumcura.—6,KuUostaicqs
— 7. Dei ver-
locum scandalis non debere, et tnaligrio spirilui _qum- prpcurandisEcples'133 pairiqioniis
-— praeficii. < —
ralio.
ho suuni pascit gregein. S. Ejus jifajdicandi
venii aijinias cribrme, quibjj.sngn .obsc.ureariiico si- 9. ?Barbarisiiondum*£lu:istianis'.pra3dicatoresnoiltil.—
gniiicab.at leyem sibi ivideri qua3.sti.0nemjn qua zelus 10. Episcororum rigidus cejisor, sed sui maximefuit.
ila .«anctissimus ad .cathedrae tAn. B90el §91.)
;ejus tplferluiejat, pate.r,
suoeprijB.atum,uon,attendensJ aGuIeij.maj)j^ (ita^n^- i, P.aulo p.ost assumptum pontificatum S. Grego-
stasium vocat) iufixum modestissime ac patienlissime rius liliruin Regulse Pastoralis elucubravit, tum ut in
tulif, et pro aculeo mel reddidil; episiolam dico Ecclesiae^gubernatioue^quidquidad pastoris cofficium
a Lege Prsefalionem nosiram ad Registrum Epist. § 11.
 283 S. GRE^ORil MAGNIVITA.' EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA;LIB. II. 294
speclat ob oculosliaberet semper, ium ut.amicorum, A h c.efl,tiaeconsona. .Spieba.t.eriimjuxlaprsepeptum Apo-
praesertim Joannis, Ravennatis .episcopi querelis, stoli (I Tim. ni, 2), o.rnalumquld.em esse febere epi*
quibus assidue pulsabatur, projster xliu reeiis.atum scopu.m, sed pudicitia, candore mofum, charitate,
"episcopatuni j responderet. In hoc.enim ojjieropjane. do.ctrina : ppmpam autfem,luxum, prejtibsas aut mol-
aureo, tot lantaque esse episcopatus onera, v.el vali- les y.es.tes,superk aulici, aut eliam lascjvie.nlis mu-.
dissimis humeris piurimum fqrmidanda probat; ut lierculse insignia potius esse quam episcopl et apo-
nullus fllsi mentis iriapos.,ad illa attend.ens possit stolorunr successoris. Dedit operam in i^so poniifi-
episcopalem' dignitalem ambire, aut .etiam oblatam catus exordio, utj)rayoe consuietudines ellminarenlur,
ultro suscipere. Verum cuni ea quse de.hoc librq maxinieyeroqusevel .tanlispef sinioniam redoiebant.
prsefati sumus adiri facilepossint, cseteris hac de re (Cf. Joan. Diac. lib. n, n. 1T, elseq.'; iib. iv, c. 80.)
dieendis nunc supersedemus. Optimum yero forel 4. Mos ad-superipris a^latispbntifices iny.aluefat,
ipsum opusculum ssepius legere, et assidue terere, ut ,adjninis[eriuin pubiculi sui ~~laicos pueros adhi-
adquasque vitse Christianse prsecepta,, quprum re- berenf; quemjjregpriq.s exemplb.suppriusi.mproba-
fertissimum "est promptuarium, animo imbibenda.. yil, ppstea yorp in .synodo Romana
publico decrefo
Nunc quomodo ex perfectissimse hujus regulae prae- damnavit;
jussiique ut selecti ex cleficis et mona-
scriptp S. Gregorius tum vixerit tum rexerit "Ec.ele-j; B chis ad pubic.uli officia^summp jiontifici ministra-
siam perspiciamus. rept,: Nimiriim ut is, .inquit S. -Gregorius, qui toco
2. Omnis pontifex ex hominibu.s.assurnptust pxp est regminis,, hgbeal testes tgles, qui vitarii ejus in
hominibus constiluitur in his qum ad Deum .sunt., ut sepretg cpnversatione videqntP et ex visione .sedula
offerat dona et sacrjficia (H.ebr. y> 1). Quod intelli- exemplum profectus sumant, Hecretihujus in synodo
jgens S, Gregorins mox ut ppntificatum iniit,, d,e Li- •--facli memi.nit Jp.annes Diacpnus lib. n, capp. S, 11
turgia rebusque saeris fi.te disponendjs cogitavit. .etlS. Aitque sar'ct!ssimum pap.am, remolis a suo
Qrdinem itaque.Romaraim a Gelasio I quibusdam ap£, snbi.eulp sse.culafibusj sijii prudentissimos consilia-
detractis,- aut additis, aut jnimutatis, melipri forma rios famili.aresQ.ue delegisse : ex .clpricis. quidem,
donavit, Canoni missse attexuit: Diesque nqstros in... Petrum Diaconum,;iEmilianumJSotafium, Patefium ,
tua pace disponas, atgue ab mterna damnatipne nos ... Joannem defensprem; ex monachjs vero., Maximia-
eripi et in electorum iuorum jubeas grege numerari. num, Augustinum, Mellitum, Marinianum , Pf Obwn,
De stationibus et- proeessibnibus ad sanctorum mar- -Claudiuni. Pprro '%%% quales fueririt hi papae epn-
tyriim basilicas et coemeteria ab"ipso institulis, nec- yictpres, etquibus viftutibus, quibus studiis, quibus
fton de missarum solemriiis super heatofum apostp-: scriptis, gestisve" insignes evaserint," disces tum ex
lorum.Petri et Pauli corpora celebrari "jussls, de( iC Joanne: Diacono, lib. n, c. 11, tum ex infra dicesi-
plurimis plivetis ad basilicaruni luminari.a concessis^ dis, Ita Gregorius quidquid statuebat/exemplomagis
de auclo sacrorum minisjrorum quiiniis basilicis; quam auctoritate corilirmabat.
famularentur numero, consulendus est JoannesDia- Giun his sociis et.commiiitoifibusGregorius vitam
conus. Psalmodiain et canlum.eeclesiaslicum; quod conimunem relinuit semper, nihil de monasiica per-
amplificando divino cultui el fovendsein Ghfistiariai fe.clione remisit, nihil tamen.omisit quod a poniificls _
plebe pietati plurimum conferat, ex gravioris musicse> _ officium curamque periineretrMagna sollicitudinis
regulisad accuraiiorem harmoniam et rnpduialionem~ i^ -ejus parsfuit in pfompVendis lilleraruni et pptima-
revocavit, inslituta cantorum schola," etofdinato t rum artiumstudiiSjO.useJlomseprseserlim, et maxime
ant4phonario. Verum de iis uberius in pfseTationibusi , in papse palatib, reflorere visa sunt; cum neminem in '
ad librum Sacraneentorum, Antiphonarium, elc. (Cf. famulitium recijieret aut in sodalitium nisi quem sin-
Joan. Diac. lib. n, n. 6 et 17; Beda lib. n Hist., c. 1;; gularis vitse sanctimonia vel alicujus ards ex liberali-..
- Ibid. 'bus-non mediocris "periiia commendaret. (Cf. Joan.
c.9e!20).
3. Gum Apqstolus gr.avi notet censura episeopos., Diac.-l. li, n. 12.) '
qui dbmui suse praeesse nesciunt, infidelique deterip- , 5. Peregrinps tamen et pauperesnbspitio excipie-
rem judicet eum qui curam suorum non habel,maxi- •D "1 bat (quod eliam lil cseteri prsejsfarent c episcopi iria-
me domeslicorum (ITim. m), Gregorius in regeri- gno sludio curavit). et ad mensam non modo invita-
da domo famihaque sua prseeipuam statim curami bat,.-sed 'cogebat. Effusam -in egenos liberalitatem
adhibuit, et vitaui ita suam-composuit ut omnibusi con^iehat mira qusedam affabllilas qua 3psps com- -
exemplum se praeberet bonorum opefum etqu.arjim- p.ellabat, maxime s.enes, .honoris«ausa ^ p;a.lreseos
libet virlutum. Viiis erat ejus su'pellex,"vestimenla i vocans ; ulque inopia !labp'rantes,omni verecundia
- juxta a monasticam normam
siniplicia .et iripulta ;; sive 3n petendo sive in accipiendo liberaret,, dicere
.pontifi.caliaquoque, quibus rem ^sa.cramfactuius ute- sptehat nqn a se ,se.4 a sanGto Pefrp 4ari, quse ,tam
batiir, indumenta, modestise potius quam -magnifi-• liberaliimanu frofundebat^ quod *x flurimis ejus
a Vide MabiU. Pi^ajrat..ad sseculumiv
• Benetli.ct., eptscgpilui comuttilgs.puerqs•etcomtosadotescenies-se-
.parleii, pag. S3, ubi probal episcopos, et ip.sbssum- dumnon'habere.Gerteinier milrMosdiscurreremlmtA-
inos pohtifibes ex monachis ffctos, yesles mbnasti- stratos npn decet.'
cas oliin nunquam dimisisse. ' . - , ~l:Vide libVsi, en: 33,
b-Contra morem hunc pulchre Bernardus lib. iv d Qusesoie, 'Pater, nuui'Fortunamm' episcopum
de Corisider., c. 6,-adEugenium : Discant nie co- nosti? (Lib. r, Dialotf. c. iO.)
 29S S. GREGORIl MAGNIVlTA; EX EJUS SGRIPTIS ADORNATA.LIB. II. 296
a epistolis infra recensendis patebil. Ea comitate po- k sissmie agit tota tertia parte libri RegulsePastoralis,
tissimum utebatur erga nobiles viros aut matronas qmtiium amplissima. "Huicitaque ne deesset, quam-
quos ad inopiam redactes noverat, ne dum eorum diu per vires corporis licuit, Evangelia et seleclos
sublevaret egeslalem eosdem pudore sufiunderet. quosdam sacrae Scripturse libros in publieo coetu
Monaslicam vilam sectantibus omnia ad sumptus exposuit; antecessores suos semulalus,. 0 quibus nihil
necessaria in primis erogari curabat, ut liberiori antiquius erat quam uti exemplo, ila verbo gregi
menle Deo rebusque divinis vacarent. In perquiren-. suo prodesse. Ex ejus autem horniliis adhuc super-
dis et quodammodo venandis pauperibus assiduus, suntquasin varias Evangelii cerlis anni Dominieis
Ialebras omhes explorabal; obscuriora quaequetecta diebus aut solemnitatibus assignatas Iecliones pero-
in quibus lamquam sepulti jacebanl scrutabatur; et ravit, et quae iia Ezechielem prophelam sunt ha-
si quos offenderet, quorum <os metus pressissel ac bilse.
verecundia, eos "serio increpabat quod sibi benefi- 8. d In his nihil mollius, niliil complius occurril;
centiaeoccasionem invidisSent. Amplissimos egeno- sed pura et casta, sine fuco, sine lenocinio, fluit elo-
rum calalogos, dictos olim b malriculas, apud se quenlia. Ponderosa verba, graviores senleniise, qua-
habebat, quibus ahunde omnia suppeditabat neces- jes et Scripluroe sanctaj majeslati, et tanti s.acerdotis
saria B dignitati convenirent; niagno cum delectu inserla
6. Quo majori sollicitudine pauperum neeessitati- ex divinis libris leslimo.nia, non per vim tracta, sed
bus aut commodis prospiceret, omnia Ecclesiaepa- quasi sponte adiucta, Hoecsuni quseIaudatas homi-
trimonia, quse in toto orbe Chrisliano plurima erant, lias maxime commendant. Ex priori autem in Evan-
solis clericis procuranda et administranda commen- gelia, paucas duntaxat senlentias decerpsinius,
davit. Cum enim sine liberis essent, futurum spera- hocque loco subjiciendas in cseterarum speeimen
bat ut pauperes in filios adoptarent et susciperenl. duximus. Exponens itaque sanctus doetor illa verba
Si qui autem parcius eleemosyrias erogarent, eos Luc. xxi: His autem fieri incipienlibus, respicile et
acriori censura et viridicta quam si ecclesiastici fundi levate capila veslra, ad diligenduin oplandumque
ilepraedatores fuissent, afficere .consueverat. (Cf. Christi adventum, ac mortein non forinidandam ita
loan. Diac. I. n, c. 15.) nos adhortalur : Qui Deum diligunt, ex mur.di fine
Cum itaque laici omnem sibi aditum ad patrimonia gaudere atque hilarescerejubenlur : quia videliceteuni
et officia ecclesiastica praecludi sapientissiuiis Gre- quem atnanl mox iriveuiunt, dum transit is quem non
gorii decretis moleste ferrent, in haereditalem Christi amaverunt. Absit ettim ul fvdelisquisquequi Deutn vi-
subdole irrepere tentarunl, et. ex oplimatibus etiam , dere desiderat, de mundi percussionibuslugeat, quem
nonnulli clericali militise per tonsuram adscribi cura- ,^ finiri eisdemsuis percussionibusnon ignoral. Scriptuni
nint; at eorum fictse conversionisapiens ponlifex namque est : Quicutnquevoluerit amicus esse smculi
nova opposuitdecreta, quibus cautum erat ut qui ad hujus, ininiicus Dei conslituitur (Jacob. iv, h). Qu\
tervitium Dei converti desiderarent, probarentur prius ergo appropinquante mundi fine non gaudet, amicum
\n laico habitu, deinde servireDeo in monasierio per- se illius esse testalur, atque per hoc inimicus Det esse
mitterenlur. P.ostquam vero in monastico habitu convincilur.Sed absil hoc a fidelium cordibus, absil
fuissent exercitati, et posl prmfixa sapris canonibus ab his qui et esse aliam vitatn pef fidem credurit, el,
tempora, ad quodlibel ecclesiasticum officium licite eam per operaiionemdiligunt. Ex mundi enimdeslru-
proveherentur. Cseterum aiebat eum qui saecularem ctione lugere, eorum est qui radices cordis in ejus
habitum deserens ad ecclesiastica officiavenire festi- amore plantaverunt, quisequenlemvilam non qumrunt,
naret, non relinquere sseeulum sed mutare. (Cf. qui illam neque esse suspicanlur. 22S Nos autem
Joan. I. II, c. 16.) qui cmleslispatrim gaudia mterna cognovimus, fesli-
7. De spirituaii cibo nonminus quam de corpprali nare ad ea quaniocius debemtts. Oplandum nobis esl
filiis suis ministrando semper sollicitus fuit oplimus t ciiius pergere, alque ad illam breviorevia pervenire.
pastor. Sane inter prsecipua episcopi munera merito Quibus enim malis tnundus no)i urgelur? Qum nos
reeenset praedicandi et docendi qfficium, de quo fu- t> tristitia, qum,adversiias non atiguslat? Quid est vila
> r '
a Vide prsesertim lib. x, ep. 31 et 45; lib. xi, ep. populum, cuin Marcellinam aliasque virgines sacro
2; lib. xin, ep. 19. Legendus etiam Joan. Diac. lib. velamine donaverat. Cassiodorusqiiein pro senlentia
it, bcapp. 22 et seqq. Soxomeni confirmanda Valesius adducit, in Tripar-
Hinc pauperes Ecclesiae sumptibus nutriti, dicti tita hisloria non suos sensus proferl, sed eormn
qlim matricularii. Greg. Turon. lib. vn, cap. 29 : scriptorum quos in compendium redcgit, scilicel So-
Nonnulli eliam matriculariorum el reliquorum paupe- zomeni, Socralis, et Theodoriti. Aliunde quis in
rum, etc. mentem inducere "possitverbum divinum in Ecclesia
« Inde mendacii aut hallucinationis arguendus So- Romana per lot ssecula non fuisse prscdicatum? Tot
'
zomenus, qui lib. vn, cap. 19, asserit in Eeclesia sanclissimos pastores fuissecanes mutos et maximse
Romana neque episcopum neque alium prsedicare sui officii parti deluisse ? nam utaitS. Greg.' ep. 25
aut docere. Sane.Leo Magnus praedicare solitus erat, lib. i: Prmconis officiumsuscipit, quisquisad. sacer-
ut ex ejus operum inspectione statim liquet. Nec le- dotiumaccedit. Vide dissertalioneriii de vila etrobus
gimus primuiu eum fuisse ex Romanis pontificibus, gestis S. Leonis Mag. ad ah. 440, §§ 8, 9, 10, 11
qui concionandi partes sibi sumpseril. Cerle Anibro- et 12. d Legendse Prsefationes quas illis hoiniliis prsemi-
sius lib. tertio de Virgin. multa refert ex concione
nunm Liberius papa in basilica S. Petri habuerat ad siinus lomo 1 (Vid. seq. lomum).
2'97 S. GREGORli MAGNI V1'1A, KX WUb SCRIPTIS ADORNATA, LIB. II. 298
mortalis,:nisi via ? Et quale sit, fralres mei, perpen- A t\ tur linguam. Qui oliesis verbis smpe implicor? et ab
dite, in labore vimlassescere, et tamen eamdemviam exhortatione atque mdificalione proximorum iorpens
nolle finiri. Et post nonnulla, mundum senescentem et negligens cesso. Qui in conspectu Dei factus sum
describens : Sicul, inquit, in annis senilibus statura' mutus et verbosus: mutus in necessariis, verbosusin
curvalur, cervix exsiccata depoiiitur, frequenlibus su-' oliosiSvSed ecce sermo Dei de speculatoris vita com-
spitiis pectus urgetur, ' virtus deficit,-loquentis verba peliit ut loquar. Tacerenonpossum, el tamen loquendo
anhelilus intercidil (nam elsi languor desit, plerumque me ferire perlimesco. Dicam, dicam, ul verbiDei gla-^
setiibus ipsa sua sulus agritudo est) : ita mundus in dius eliam per memeiipsum ad configekdumcorpro-
annis prioribus vetul in juventute viguit, ad propagan- ximi transeat. Dicam, dicam, ut eliam contra me ser-
datn humani generis prolem rebustus fuit, salule cor- mo Dei sonet per me. Ego reum me esst non abnego,
porum viridis, opulenlia rerum piriguis; ainunc ipsa torporem meumatquenegligenliamvideo. Erit fortasse
sua senectule deprimilur, el quasi ad vicinam morlem apud piutn Judicem impetralio venim, ipsa cognitio
molestiis crescenlibus urgelur. Nplile ergo, fralres culpm (Hom. 11 in Exech., num. S et seq.). A reli-
mei, diligerequem videtis diu stare non posse. Csetera quis abstineo; nam pauca hsee satis ostendunt Gre-
commodius ex ipso fonte possunt, hauriri. Attentius gorium severitatem plusquam censoriam in semetipso
aulem has homilias legenti perspeclum erit quam JJ ] arguehdo adhibuisse.
sapieriii consilio Ecclesia eas omnes, si unam aut' Ista Gregoriani pontificatus prima veluli lineameri-
alteram eximas, cursui seu officiosuo inseruerit. ta modo sufficianl. Singulas autem res ab eo gestas,
Quandb in sanctorum natalitiis concionabatur, servato annorum et temporum ordiue quanlum lice-
rion solebat in steriles eorum laudes excurrere; sed bit, jam evorvamus.
quse ad mores recte componendos conferre poterant, GAPUT IV.'
hsec urgere eurabat, ut patebit legenti homilias in ABGIJMENTUM. — 1. S. Gregoriusin Sicilia synodumquo-
solemnilatiiius S. Andreae apostoli, sanctorum mar- tannis-celebrari
— jubet. —2. Inde frumentaKomamad-
velii curat. 5. Luctuosus B-Omas slatus.Cuj"usocca-
tyrum Nereiet Achillei, sanctaeFelicitatis, etc. ( Vide '' sione Romanosad poenitentiamhortaturS. Gregorius.—
hom. 5 et 28.) 4. Ecclesiisdestructisqua ratione provideril, et egeno-
rumepiscoporumnecessilatibus.Translaliones episco-
9. Cum per se non posset, per discipulos suos, pofum.'—b.—Gregorii erga monasieria sollicitudo el "
raaxime per sui" monasterii alumnos, Evangelium liberalitas. 6.-vagos et flagiliososmonacboscoercet.
— 7. Nova monasteria jubet construi.— 8. Viduarum
apudbafbarasgentes jugo Christi nondurii subditas cwam suscipit.(An. S90 etS91.)
disseminavit ef propagavil. Et quidem superioris oevi 1. Parum fuisset Gregorio seipsum domumque
pontifices idem-strenue prsesliterant, quippe qui se suam re.cte regere, aut .eliam Romanse Ecclesise
toti.reipublieseChristianse prsefeetos fuisse intellige- C
( singulariter spectatse invigilare, nisi toti simul Chri-
rept:. hincque ex Romana sede per totum orbem sti gregi, cui auctoritate praeerat, paterna cari-
fides dimanavit. At nunquam tanta felicitate, faicili- - tat.e ac sollicitudine providisset. Prima ejus epistola
tate.lanta, quanla Gregorio ad Ecclesiasticae navis ad episcopos Sicilise scripta constituitur, ut singulis
clavum sedente'. Audeo dicere Petrum jussum a Do- annis ad synodum conveniant, cujus moderatorem
mino ducere in altum et laxare relia in capturam, esse jubet Petrum subdiaconum, patrimonii S. Petri
vix unquam majorem, quam tunc piscium multitu- procuratorem hac in insula; el ideo suas ipsi vices
dmem, inlra sagenam conclusisse; quippe Rritan- intra provinciam hanc se commisisse significal. Erat.
niarii fere integram, omnium olim notarum insularum enim Sicilia una ex suburbicariis provinciis, quse
maximam, missis semel aut ileriim retibus, cepit, Romano episcopo immediate subjiciehantur, de qui-
et ad littus, hoc est ad verse fldei siationem tutam, bus legendus sextus canon Nicenus ex Rufini trans-
traxit. lalione. Consulendus etiam vetus codex carionum
10. Si novis In Ecclesiis Chrislo congregandis lam a Justello editus, in quo sextus canon ex Nicsenis,
sedulam navavit bperam S. Gregorius, de antiquis ecclesiarum a suburbicariarum meminit. Utrum
recte ordinandis multo sollicitior fuit; et ut ipsis tunc forent in Sicilia metrppolitani disceptatur : in
digni prseficerenlurpastbres, imprimis "curavit. Quos-;D partem negantem, quam sequitur et luetur Rochus
si contingeret aliquando suq deesse officio, paterna Pirrus, in notitia secunda Ecclesise Messanensis pro-
charilale admonebat; contumaces autem acrius in- pendemus; eamque sententiam multis gravissimis
sequebatur. Verum erga nullum episcopum severio- rationibus confirmayimus in notis aii laudatam epi-
rem censuram quam in semetipsum exercuil. Quis stolam. Cum forlasse 226 molestum foret Siculis
rion admiretur prsestantissimum hunc viriim quem episcopis subdiacono apostoliGse s.edis vices agenli
suspiciebat orbis uriiversus, publica confessione et . obtemperare; S. Gregorius eas anno sequenli S.
quidem ex suggestu facta, leviora in se piacula, ut Maximiano, Syracusano episcopo, commisit (Lib. ir,
putabat, redafguentem his verbis: 0 quam dura ep. 7),ut infra dicemus. Iisdem postea indulsit, ut
mihi suni ista quceloquor: quia meriietipsumloquendo uno quoque quinquennib tantum Romam ad syno-
ferio, cujus neque lingua,- ut dignum est, prmdicatio- dum convenirent, cum prius inlra triennium semel
nem tenet, neque inquantum teneresufficit, vita sequi- se sistere tenereritur.
a De provineiis suburbicariis sevo nostro -motse mus.
Lege quae observavimus in indice Geographico
sunt controyersise quamplurimse, a quibus abstine- epistolarum^. Gregorii ipso in limine.
PATROL.LXXV. io
 299- S, GREGOKHMAGM VITA, EX EJUS bCRIPTiS ADORNATA.LIB. II. 500
2.;Romae totiusque Italise horreum erat Sicilia, A episcppos ilios ul fratres et coepiscopos suos sibi
indeque frumenta Romam transmiltere penes insulae convicluros sociarent, eorumque inopiam subleva-
prsetorem erat. Magistratum hunc gerebat Juslinus renl. Aliquos eiiam episcopos suis eeclesiis depulsos,
Gregorii familiaris,quem statim ae pontificatum auspi- alios ad episcopatus transtulit, ut patel ex pluribus
catus est,i-ogavit ul debitam et indiclam frumenti cp-; ejus.epistolis. Qbservatione dignum est quod legitur
piam in Urbem transvehi curarel, ne interitiis totius de a Paulo, Nepesino episcopo, quem sapientissimus
populi Roriianireus fieret, id minus streriue implendo; papa visitatorem et adminisiratorem Ecclesise Nea-
simulque bfficii sui eum admonuit: Nulla vos tucra,, politanae, sede vacante, constituerat, commendala
inquit, ad injuslitiam pertrahant. Nullius vel minm Eeclesise Nepesinse.visitatione.et cura Joanni epis-
vel amicitim ab ilinere rectiiudinis defleclant. Quam copo, maxime ut in solemnibus Paschse diebus sacra
sit vita brevis aspicite. Ad quem quandeque ituri esth faceret. Paulus dum traditam sibi provineiam exse-
Judicem, qui judieiariam potestatem geritis, cogitate querelur, gravissimam.injuriam passus est in Castrb
(Lib.ji, ep. 2). Neque enim verbis adulatoriis ami- Lucullano prope Neapolim, Eum-Gregorius litteris
cos palpare consueverat. Eumdem hortatus est qt cpnsqlalus est; et ne tantum scelus inullum rema-
ab qmni adyersus ecclesiasticosviros simultate absli- neret, misitb Epiphanium subdiaconum , ut simul
neret; cupiens maxime coneordiam •fovere inter sa- 3 cum Cariipaniaejudice de perpelrato facinpre inqui-
cerdfitium etimperium, ac utriusque minislros. reret, ac sententiam .ferret. Ex dietis autemprobatnr
5. Quis tum esset Romse status. describit S. Gre- eo tempqre Italiae episcopos immediate Romano pon-
gorius hom. 1 in Evangelia, tempore advenlus habita, tifici tamquam suo metropolitano subditos, ad ejus
tribus post initum episcopatum circiler mensibus, et nutuni a propriis ecclesiis ad alienas quandoque mi-
lib. H Dialog. c. 15. Pestilentia desseviebat, et multos grasse, eorumque ecclesias aliis. episeopis eadem
repentina morte opprimebat; subito turbine annpsoe auctoritate fuisse commendalas. (Vide Regist. lib. i,~
arbores erutse nuperrime fuerant, destructse domus, ep. 8, 15. 45, 79 ; lib. n, ep. 57 et 48.)
eversse a fundamentis ecclesise. Sic implebatuf hoc , -.5. Pqst primas iis ecclesiis curas impensas, alteras
S. Reuedicti vaticinium, ut ipse Gregorius observat: ciiaris sibfmonasteriis servavil. Ilaque egestate la.-
Romq « genlibus non exlerminabitur, sed tempestati- bpranlibus munificenlissime subvenit. Ab .episcopis
bus, coruscis, lurbinibus ac lerrce molu fatigaia, in gravari se vexarique conquerentes monachos in siiam
semelipsa marcescel(Lib. n, ep. 2). Ne ad tot ffagella tutelani suscepit, inhutnanum censens eis interdicefe;
onmium forsan gravius, fames videlicet, accederet, suis in monasteriis missarum celebrationem ot mor-
merito' formidabat piissimus palrise paler; qua? ad tuorum sepulturam. Ipse spectandum humililatis et
Juslinum praetorem scribendi fuit praecipua ralio. s, asquitatis exemplum omnibus praesulibus prsebuit,
Tot fiagellis castigatos, tol calamitatibus atlritos, erga monachos S. Theodori in lerritorio Panqrmi-
lilios ad poehitentiam fiectpre tentabal Gregorius, et lano. Gregorius servus Dei presbyter et abbas hujus,
salutafi melu concutefe: Si enim, inquii, per tenuis- nionasterii oblato libello supplici conqueslus fuerat
simi venti spiritum Deus terram movil mdificiorumque fines possessiqnuin suarum ab actoribus Eeclesisa
fundqmenta subruil, si per levissimamnubemita feril, Romanse fuisse pervasos. Quapropter Petro subdia-
quid fqclurus esl cum ipse advenerit Judex ac vindex cono,qui sedis apostolicae negotia et patrimonia.
cumque in ullionem peccatorum ira ejus exarserit? tunc in illis oris curabat, praecepit S. Gregorius ut
(Hpm. 1 inEv.) res quas repetebat abbas, restituere feslinaret, si eas
4. Prsedicandi sludium, quominus Gregorius pu- continuis annis quadraginta quiete coenobiumposse-1
blieis Ecclesiaeutililatibus assiduam operam daret, disse probaretuf. Ubic pfivilegio Ecclesia3Romanse,
minime obstabat. Destruclse jacebanl quamplurmise coneesso a Justiniano, uti noluit: quo videlicet abba-
in Italia ecclesise, ob conlinua Gothorum, posteaque lem.ad centenariaui possessionem probandam cogere
Langobardprum bella, occisis aut fugatis clericis, potuisset. ( Videlib. i, ep. 9 et 12. Cf. Cod. de SS.
caeterisque fere in servitutem abductis. Graves prae- Eccl., lege Vt iriler.) '
sertim calamitates p.assseerant Minturnensis et Po- JJ 6. Aliud eral S. Theodori mbnasterium apud Mes-
puloniensis, in quibus nullus supererat sacerdos, a sanam, in quod recludi voluit monachps civitatis
quo vel pmriiteniia decedentibusvel baptisma posset Tauri apud Rrulios a barbaris fugatos, et per toiam
infaritibus dari. Quocirca vidualas et desertas illas Siciliam sine rectore vaganles. Qua de re scripsit tum
ecclesias, reliquasque parem calamitatem passas aut ad Feiicem, episcopum Messanensem, lum a'J Pelrum
proximis ecclesiis adhuc integris uuivit, aut vicinis subdiaconum jam laudatum (Lib. \, epp. 40 et 41).
episcopis visitandas et regendas commendavil. Mau- Alia sanclissimi papae epistola monachi quidam
ricius imperator jusserat ul episcopi quos a propriis Surrenlinse dibecesiseadem vagandi licentia abrepti
locis hpstilitalis furor expuleral, ad eos episeopos se et peculio insuper studenles, adofficium revocanlur.
conferrent, qui suis ab ecclesiis avulsi non fuerant, Nonnulli quoque ex islis erronibus, usque ad tantum
et ab eis stipendia vilseque necessaria acciperent. nefas prosilierant, ut uxores publice duxissent, de
Hoc decretum Gregorius laudavit, hortatusque est quibus scribit ad Anthemium subdiaconum (Ibid.,
a Vide m, epp. 1, 2 et 35. deo Iiic, qued novum non esse docet nola e ad ep. 1
~~' lijb.
- Judicem Ecelesiasiicurii et laicum de eodem ne- libriiu.
gotio conjunctim inquirere, et senlentiam ferre vi- c Vide notam c ad ep. 9 lib. I.
 ,-Wi S. GREGORH MAGNLYITA, EX EJUS SCRIPTIS.ADORNATA. LIB. 11. 502
ep. 42), ut omni vigilanlia perquirantur, et in mo- A, conversationis via riteliorari debeai (Lib. i, ep. 53).
nasteriis digna coercitione tanti flagitii poenas luere Sed in rebus mdriasticisdiutius non est Imiriorandum.
cogantur. Usque adeo monasticse stabilitatis assertor 8. Ut episcqpi viduas honorent jubet Aposlolus
fuit, nl clericis in monastefio. conversis. hullam ad . i Tim. v, 5), quod etiam de suppeditando victu eae-
227 Ecclesias in quibus prius mililavefaht remeandi terisque vitse necessariis est intelligendum. Idcirco
licenliam' relinquendam censuerit, et multo mimis Gfegorius non solum eas ""commendayit,
episcppis
ad alias transeundi, riisi ees ad sacerdotia.assumen- , sed tueri
quoque ac in egestate sublevare semper
dos judjeaverit episcopus.
ipse curayit. Hujus autem palernse erga eas caritatis
-"- Quanta fuerit sanctissimi ppnlifiGisde ordine mo- argumentum est imprimis epistoja 59, libri i,
qua
et
nastico sollieitudo vigilanlia probat alia ad eum- ..iniperat Anttaemio subdiaeono, ecclesiastici patri-
.. dem Anlheraium rEpistola, qua duo prsecipit non monii curatori in Campania, ut mille modios tritici
"levilerlprsetereunda. -Unnm.est ut muliergs,qusehos- - et octoginta solidos tribus eroget viduis necessitatem
-" tiummelu ad Eumefphianam iusulam cpnfugerant : patientibus. Annuam fuisse largitinnem hanc iex
inde amoverentnr, ne monachis hanc insulam inco- .ep. 59 ejusdem .Ijbri conjicimus. Exordium priofis
-, lenlibus .occasionem Japsus praeberent. Ailerum est epistolae.nos docet,. nihil sancto el pip pastpri cordi
nt antelmnum setatis qctavum decimum nulli ado- ]B magis fuisse quam. pauperum curam, prsecipuamque
-lescenteg ad monasticum habitum hae in insula, in actorum et procuratofum ipsius provinciam fuisse
. Palmaria, etin aliis insulissusciperentur. Quia, in- indigentibus snbsidium ferre, ad quod eticoramet
Iquit providus ponlifex,. dura est in insulis congregatio scf iptis eos hortabatur. At si officio suo riegligentius
monachorum; hoc-est, quia durissirnam vitam hie ineumberent, et pauperibus prsesto nori adessent,
agebanf monachi, propter aeris inclementiam et re- , acrioribus Gregorii increpationibus stimulati suse so-
"rum ad vitam requisitarum penuriam. Perperam au- cordiae slatim pcenas dabant.
tem exboc loco quidam arguunt hic.defmitum abso- Ex tribus viduis mbdo'commemoratis efat Paleria,
lute aS. Gregorio tempus professionis monasticae, thia seu amita aut mateftera S. Gregorii: quam etsi
-cum ibidem jubeat pueros his in-monasteriis.repertos viduam expresse non dicat,' inriuit tamen, dum eani
infra annum setatis 18 Romam transmilli, proculdu- aliis viduis annumerat, et de
ubi mitior esset ipsius filiisloquens, de
bio ut in monasteriis discipiina pos- viro tacet. Tanti ponlificis, exemplo discere
= sent institui. Verum de bis jam diximus libro primo possunt
50. episcopi consanguineis et proximis suis (elsi ditari
(Cap. 5, § 11) etin nota ad hanc epistolam bonis Ecclesjse non debeant) misericordiae tamen
Ad reslauranda et cohstruenda etiam nova mona- -, viscera non claudere, sed inter alios pauperes" illis
iteria, aut his in insulis aut in adjacentibus, usus est' locum dare. Si qui autem propinquitate sibi conjun-
Gregorius Horosii abbatis opera, ut ox.variis hoe ctos"pauperes a se repellant, videant ne superbo id
nnno" scriptis epistolis inlelligimus (Lib. i, epp. 51 pudofi adseribi possit. • .
et 52). Monachi in insula monlis Christi degentes a Cum beneficia conferre, non foerierare cuperet vir
regulse monaslicae praeceplis penitus exorbitarant: munificenlissimus, et beatius esse dare judicarefi
necqui habilabant in insula GorgomVreligiosius quam accipere, mrinefa feriuebat, ut ex ejus epislola
leges suas observare ferebanlur. Hsec erat-perlrifba- ad Felicem.Messanensem hoc anno scripta (Lib.i,
lorum et iniquorum illorum temporum conditio, ep. 66) potissimum discinius. Nimirum inlelligebat
circumstrepentibus' undique armis, inter quse"leges se ideo in summo Ecclesise fasligio constitutum, ut a
eliam sanctiores aul silerit aut vix audiuntur. De se in subditos dona copiose sponteque defluerent;
frairum lameh illorum emendatione non desperans non, inverso brdine, a subditis ad se refluerent.
Gregorius, Horosio abbati jam laudatb in .mandatis CAPUT V.
'
dedit ut hsec monasleria visitaret tanquam sedis 22S
tt et correctione inve- ARGDHENTIJM. — 1. S. Gregorii miseficordiain hsereticos,
legatu?, quae digna
' apostolicse
niret ea salageret exsiirpare, alque monachos" ad
per prudentiamlemperata.—.2, Quomoripse gesserit
' - erga scliismaticosprotribuscapitulislumultuantes.Dam-
meliorem frugem revoearet.' - • . 1D nalio trium capitulorumnumiriHispaniisreeepla; et iu
Galliis.^.5. Exemplacharilaliset ajquilatisGregoriiia
7. Neque verb propter nonnullorum monachorum Judaeos.—4. Authafis Langobardorumrex moritur.
mores a novis monasleriis excilandis absti- Cujus suceessorAgilulfuscailiolicisfavet.— b. Quidpro
corruptos fide et pro disciplinarestauranda Gregoriusdpcrevefil.
nendum judicavit ajquus ille rerum sestimator. Quin- — 6. Quidstatuerit de subdiaconorumcEelibalu.Pulida
"immo eidem Horosio*et Symmacho ('efensori prae- heterodo>.orumfabella exploditur.— 7. De Venanlio
monasticistatusdesertore. — 8. EumS. Gregoriusad
cepit, ut prseter monasterium a Lahina religiosa prjenitenliam hbrtalur. De monachorumcorijugiisquid
feniina aedificaium in Corsiea insula, ad senliendum.(An. 590 et S91.)
" nuper quod
institiiendum moriachos a Gfegorio postulaverat - 1. Qua charitate Gregorius siibs etEccIesiae filios
ex
Symmachus, aliud in loeo ejusdem insulse nmnito complecterelur, satls superque demonstfant, quse
sedilicari curarent: Quateims,inquit, insuta ipsa qum ejus epistblis primo ponlifieatus anno scriptis jam
monasterium tmnc usque non habuit, eliam in hujus eruimus. Nuiic vero deejusdem in alienos",videlicet
a Seripsit S. Gregorius ad illos monachos : Quid- collatam fuisse iegati ant vicarii apostolici auctori-
quid disposuerii (Horosius) vetut a medispostlum, tatem.
- cum debita revetenlia cuslodite. Quod pfobat ipsi h Lib. i, epp. 15 et 62.
305 S. GREGORIl MAGNI VITA, EX. EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. II. 304
hsereticos aut schismaticos, imo eliam in Judaeosmi-, A aliisfere provinciis quse Romano imperalorinon pare-
sericordia , qusedam iisdem ex monumentis depro- banl(quovidelicetcogenle,licetVigilius papa relucta-
menda rubi quomodo se gesserit erga omnes illos relur, danmata sunt capitula hsec) de eorum damna-
Christi et ejus sponsse hostes, simul ostendemus. tione decretum nonnisi tardius fuisse receptum. De
Mansuetudiiiem severitali praeferendam esse, ut in Hispaniis id' luculentissimis argumenlis probat emi-
hseresim lapsi ad veram fidem revocentur, docet nentissimus cardinalis Henricus Norisius, disserta-
ep. ad Demetrium Neapolitanum episcopum (Lib. i,. tione historica' de synodo v, cap. 9, § 2, praesertim
hanc
ep'. 14): 'ipsosque ad communionem etiam inlerposi- ex conciliorum Hispaniae silentio synodum
tionis aiiimm peficulo facile suscipiendos. -Ne tamon suscipiendam nullibi decefnentium, alque ex S. Isi-
summa hsec indulgenlia in nimiam remissionem doro" qui tum in catalogo Scriplorum Eccles. de
tum in €hronico,
declinaret, aderat moderatrix prudentia, quse ma- Theodoro Mopsuesteno loquens,
xime eluxit in resporisione ad.quaestionem de unica Justinianum imperatorem quod episcopos intra im-
aut trina mersiorie baplismi a S. Leandro Hispalensi perii fines,. ad tria capilula damnanda compulerit,
liberius redarguil.
proppsitami, Ritus apud Arianos reeeptus erat tribus
-vicibus in conferendo baplismo mergere, sed ortho- De Galliis idem probatur Tomo II, seu in appen-
doxis "unica sufficiebat mersio. Nuper ad fidem ca- D dice ad opera S. Leonis Papsemagni, in observalione
tholicam conversi Wisigothi, auctore prsesertim Re- a"d Judicium Chrodoberli Turonensis episcopi; pro-
chafedo rege et doetore S. Leandro, pristinum ter lalis cliam Vigilii et Pelagii ponljficum epistolis id
mergendi mofem retinere cupiebant. Obstabant.vete- non obscure significaiillbus. Sane qui aiu vixerat in
res catholi.ci, sui quoque ritus relinentissimi. De hsc Galliis S. Coluinbanus , ita sensisse salis aperuit in
eontroversia consultus Leander, sedem apostolicana epislola ad Ronifacium V, ubi inter csetera haec con- -
adeundam censuit, eaque inconsulta nihildecernere tra Vigilium papam intorquet-: Vigila itaque, qumso,
est ausus, anliquam a patrum suorum secutus con- papa, -quia forle non bene vigilavit Vigiiius, quem
suetudinem. Seripsit itaque ad Gregorium et in caput scandali isli clamatit, qui vobis culpam injiciunt.
utramque partem dissefuit, varias tum pro unica tum Elsi vero de Columbani doctrina et ritibus motasit
pro trina immersione rationes exponens. Ad quassi- ' quandoque in Gailicanis synodis controversia, nun-
tum respondit sanctissimus magister, citra fidei.pe- quam lamen iii suspicionem erroris aut schismalis
riculum, alterulrum indiscriminatim ritum sequi adduclus est ob trium capitulorum damnationem re-
licere, quia ubi una esl-fides, nihiT officit Ecclesise jeetam.
consuetudo diversa. Addittameri:Sed quia nunc us- Si inlra lineas istas sese continuissent Islriae anti-
que ab hmreticis infans in baptismate terlio mergeba Q stites, satisque habuissent tolies decantatae damna.-
tur, fiendum apud vos esse non censeo, ne, dum mer- tioni non subscribere, eommunionis el charitalis' vin-
siones numerant, divinitalem dividant; dumque quod culum non abrumpendo, minime scliismatici audivis-
faciebant faciunt, se mbrem nostrum vicisse glorientur sent. At nunquam tumultuari cessaruut, et in Roma-
(Lib. i, ep. 43). Prudentissiriium sane responsum. nam sedem debacehari. Eps tamen eorumque 229
Atque eaderii est ratib .cur fratribus nostris nuper e . antesignanum Severum Aquileiensem seu Gradensem
pravo Calvini dogmate ad nos reversis, plurima non episcopum relapsum et reversum ad ejuratum prius
censeri possint. sclfisma S. Gregorius affectu paterno ad paeem invi-
indulgeamus, quae alias inler a.§iK<fopix.
2. Eadem Ienitate per prudenfiam "allemperala , tavit, et ad synpdum imperatoris jussu eelebrandam,
usus est Gregorius erga schismaticos, eos maxime Joannes Diaconus refert (Lib. i, ep. 16) Severum
qui pro trium capitulorum defensione dissidebarit ab turic apostolica simul imperialique jussione coactuni,
Ecelesia. Pro schismate isto soli tunc stabant Istri et imminente Smaragdo, Ravennam veuisse, ubi ve-
episcopi et Veneli. Quamvis enim prius in' Afrifa et ritus cum Gregorio synodalem subire confliclum,
in Illyrieo acrius conflagrasset, his in provinciis jam mediante Joanne Ravennale episcopo, ad unitalem
sopilum fuisse non temere conjieimus, ex tol episto- Ecclesise rediit, a qua paulo post eum resiliisse tesla-
lis tum ad Illyricanos tum ad Africanos episcopos a tur, subrepta quoque Mauricii Augusli jussione. qua
S. Gregorio missis, in quibus nulla schismatis hujus praecipiebatut schismatici redire ad unitatem Ecdesim'
flt mentio. Schismaticis autem .non- accensemus eos» minime cogerentur. Verum quae hic narrat Joannes,
qui, etsi concilium V npn reeiperent, et trium capitu- prius contigerunt, utpatet ex Paulo Diacono .( Lib.,
lorum condemnationi minime subseripsissent, tamen m de Gest. Langob.,c. 27). Gonstat enim Smaragdum
ab eorum communione qui synodum haric admise- exarchum jam locum cessisse Romano, quando Gre-
raiit, et conclamalam in ea trium capitulorum' dam- gorius Severum litteris suis ad pacem compellavil. In
nationem, nullatenus abstinebant. Certe pro schis- iis quoque S. Gregorius meminit tum reditus Severi
maticis eos nunquam habuit S. Gregorius, sed illos ad Ecclesiam, tum ejusdem recidivi lapsus in sclri-
tantum qui oecasione quintse synodi secedebant, et sma : Quantum, inquit, incorporalum te jam pridem
aliorum commumonem respuebant, ut infra manife- fuisse in unitale Ecclesim gavisi fueramus, abundan-
stis documenlis -ostendemus. tius nunc dissocialum a calholica societate confundi-
Quippe observandum est, in Hispaniis, Galliis et mur. Obluravit aures episcopus schismatis ineentor
a Himerius Tarraconensis episcopus consuluit Da- stolam decretalem ad Himerium; quam legesis tqm.
masum papam. Gujus successor Siricius scrip.sit epi- II Conciliorum.
 505 S. GREGORII MAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. H." 5C6
cum suis sociis; at de paterno erga perduelles affectu jA naculo semper assideret, et quem mallel -e ducibus
nihil remisif. sanclissimus vir, ut ex aliis ipsius epi- in maritum sibi et in totius gentis regem deligerel.
slolis infra ostendemus. llla habito cum majoribus natu consilio Taurinatium
5. Ipsos eliam Judsens non solum cequilatis,sed ducem, Agonemseu Agilulfum nomine, in regni tha-
etiam charitalis Gregorii periculum feeisse jam de- lamique consortem adscivit: cui Mediolani in fre-
monslremus. Petrus Terraeinensis episeopus, Judseos quehli totius gentis conventu imposita est, ut habent -
de locoin a quo ad celebrandas festivitates suas con- scriplores Mediolanerises, corona aurea ,ex incluso
venire consueverant, expulerat, assignato tamen alio ferreo eirculo dictaferrea; quaeceleberrima deinceps
loco, ubi libere possenl religioriis causa congregari. evasit. Tanto beneficio sibi devinctum Agilulfum
At paulo post oosdem inde quoque migrare coege- Theodelinda catholicoe fidei ardore incensa impulit
rat. De injuria sibi facta Jiidsei conquesti sunt apud ad eamdeni fidem amplectendam , si Paulo "Diacono
papam, qui Petro rescripsit: Si ila est, volumustua credimus ( Lib. iv, c: 6). Regis.vero exemplumse-
fraternttas ab hujusmodi se querela suspendat, et ad cuti magna ex parte Langobardi, Ariariismumejura-
jocum quem cum lua conscientia quo congregentur runt. Quod tamen de suseepta caiholica iide ab Agi-
adepti sunt, eos, sicut.mosfuit ibidem liceat convenire. lulfo Paulus ait, tardius factum intelligimus ex S.
Eosenimquia religione Christidna discordant, man-, B Columbani ad Bonifacium papam epistola, non ante
suetudine, benignilate, admonendo,.suadendo,' ad uni- annum 607 scripta, qup tempore rex Langobardorum
tatem fidei necesse est congregare: tte quos dulcedo adhuc erat Ariaiius, de eo namque sic loquitur : Fer-
~
prmdicalionis et.prmventus fuluri judicis terror ad lur enim dixisse, si certum sciret, et ipse crederet.
credenduminvilare poteral, minis et terroribus repet- Ejus rei causa Columbanus librum contra Arianos
lanlur. composuil, teste Jona. Cbnstat nihilominus Agilul-
' Huie (Lib.i, ep. 55.)
senten.fiseprorsus consona sunt quse paulo fum, etsi nondum orthodoxam sequerelur fidem, ca-
post ad Virgilium Arelatensem , et ad Theodorum tholicis multuin favisse, ab ipso regni exordio; quod
Massiliensemepiscopum scripsit,"videlicet Judaeosad etiam experlus est S. Columbanus ab eodem beni-
non ~~rie neces- - -
baplisraum suscipiendum cogi debere, gne exceptus.
sitate potins quam voluntate Chrisliani facti, ad pri- 5. Gregorius audita regis Autharis mbrte, scripsit
stinam superslitionem relaberentur, indeque deterius . ad universos Italise episcopos (Lib. i, ep. 44), ut
morerenlur-, unde renali esse videbantur. (Ibid.,^ep. Langobardorum parvulos in Ariana baptizalos ad
47.) catholicam fidem coriciliare, imminente maxime
Delinquentes tamen Judseos, maxime si periculum gravi mortalitate, curarent; postea vero ad resar-
foret ne corilemptui esset religio Christiana, coercere iG ciendam in Italia Ecclesise disciplinam, quse' inter
quantocius. satagebat. Hinc ubi accepit Judseum barbarorum heterodoxorum gladios pessumdata fue-
quemdam EeclesiseVenafranse ministeria seu vasa rat, mentem. applicuit. De sacerdotum aliorumque
sacra (quod legibus inlerdictum) comparasse, prse- ex clero lapsorum pcenitenliasollicitus, jussit eos in
serlimque calices duos, jussit Anthemib subdiacono pauperrima monasteria, ubi regularis observantia vi-
ut emptorem per judicem provincise facerct conveni- geret; retrudi, eisque sufficientia stipehdia suppedi-
ri, et adsacra illa cimelia restiluenda cogeret, rele- tari, ut ex.iis etiam subsidium.ad victitandum habe-
gaiis iri poenitentiam diacono et aliis clericis sacrse rent monachi, qui.de eofum emendatione.sollicitu-
supellectilis impiis venditoribus. dinem gererent.
4. Nunc Langobardorum res primo Gregoriani .Ambitum in clericis comprimere satagebat. Unde
ponlificaius anno geslas summatim attingamus^ Hoc Liberatum diaconum ambitionis spiritu inflatum et
anno exstinclum iuisse Autharim- eorurii regem di- distenlum , in. ultimo inter, caeteros diaconos lo.co
scimus ex ep. 17 Iibri i, prolalo Regium usque in stare jussit, quo humifitati et subjectioni assuesceret
extremis Bfuliorum fi.nibusLangobardorum imperio . (Lib. i, ep. 83 e*,84). Episcopos de crimine postula-
(Paul. lib. m, c. 34). Paulo anlea princeps Arianus . tos, jri concilio de more judicari, neque alia quam
'"suoesectse
propagandse zelo abreptus, edicto solemni r. synodali sententia deponi prsecepit (Lib. m, ep. .8).
'
prohibuerat, ne.suorum gentiliumfilii, in fldeoalho- . Clericos peregrinos absque episcopi sui cessione/ seu
lica baptizarentur. At non mullo post Deurn expertus . litteris dimissoriis non recipiendos arit incardinandos
est vimlicem,-et pro hac culpa e vivis est sublatus. esse ^statuit. De subdiaconorum coelibatu.quid de-
" Eum veneno interiisse narrat rerum
Langobardica- creverit, nunc morosius explofandum (Lib. i, ep.
rum scriptof" (Paul. Diac. lib. m, c. 36), postquam 85.) . / .'.,,, ['' \ ., :_
sex annis regnasset. Cognita ejus morte, Langobar- - - 230 ^. Pelagius papa II, ante triennium, legem.
; dorum duces et optimates Papiam convenerunt, de coelibatus Sicilisesubdiaconis, c mbre RomanseEc-
successore eligendo deliberaluri. Quibus incomiliis clesise, imposuerat; jusseratque ut qui jam uxorati
unanimi sentenlia decretum est ut -Theodelinda, essent, ab uxoribus separarentur'; quod durum Gre-
spectatse prudentise.virtutisque regina, regni guber- gorio incompetensquevisum est, ae plurimis pejus ca
a Cur id. factum docet ep. decima hujus libri. c Moris hujus meminit S. E'e9'ep.T2/ c. 4 : Nec
Nimirum syriagogaila erat ecclesise proxima, ul inde - subdiaconisquidem connubiumcarnale conceditur; ut
faeile audirentur.voees psallentium Judseormn. el qui habent, sint tanquam non liabentes, et qui non
h Vide etiam libi itt epr 6i hubent, perman&antsingularesi,
 807 S. GREGORIIMAGNIVITA. EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. H. 30S
dendi periculis obnoxium. Hoeitaque detretum ila A £ dierat, ,ex qua duas filias Barbaram et Anlohinani
tefnperavit sapientissimuspontifex, utsineret conju- suscepil. Tunc temporis aliquos monachos uxores pu-
gatos subdiaconos uxores retlnere, ea lege ut ad sa- blice duxisse dolet S. Gregorius lib. i, e'p.42, jubet-
cros ordines nunquam pervenirent : Quia nullus de- que ut ab ipsis avulsi, in monasterium retrudantur,
bet ad minislerium allaris ascenderenisi cujus cqstitas nti jamobservavimus. Suspicatur noster Mabillbnius
antt susceptum ministerium fueril approbata (Lib. i, Italicam fuisse Venantii parentem,.non rixbrem (Au-
ep. 44, et lib. iv, ep. 54). De csetero prohibuit ne nal. Benedict. an. 601, pag. 266); at, quod tanti viri
deinceps episcopi subdiaconum ullum ordinarent, pace dixerim, conjectura liseeruit lecta inscriplione
nisi qui victurum se casle promitteret. His explodi- epislolse123 libri ix. Non flrmiori fundamenlo niti-
tur fabella quam Cenlurialores Magdeburgenses ex tur Cancellarii Italisetilulus qui gralis huic palricio
conficla nomine S. Udalrici Augustani episcopi epi- confcrtur, ex corruptis epislolarum inscriptionibus
slola ad Nicolaumpapam deprompserunt, seilicet no- quas habent codices editi, non vero manri exarali.
slrum Gregorium prius uxores sacerdotibus sqlemni Barbaram et Antoninam ante Venanlii lapsum natas
decrelo ademisse",-at cum ex piscina sua capita in- nihil cogit dicere. Venanlius aliquot ann.is anie sus-
fantium ad sex iriillia extracta fuisse a piscatoribus ceplum a Gregorio ponlifieatum e monasterio exces-
iritellexisset, hocque infanticidium sibl tfibueret ]} I -serat. Ejus natselitteris Gregorimn compellarunt un-
(non- dubitabat enim tot infantes e%furtivis sacer- decimo ejus ponlifieatus anno , una forte duodecim,
dolum fornicationibus aut adulteriis natos), decre- altera.decem annorum (Lib. xi, ep. 55 et 78). Quid
lum suum fefixisse, et de tanto scelere' poenituisse. supra illam setalem? Non magis abhorrebal a san-
. Quot verba hic, tol putida el stolida legis menda- elissimi pontificis pielate, virgines nobiles etsi ex
cia. Qua ratioiie in pisciriam potius pontificiarum iniquisnuptiis nalashonorificesalutare actueri, quam
seiium projecta isthsec infantilia capita, quam in ad earum parentes Venantium et Italicam reveren-
Tiberim, aut in cloacas pubiicas? Capita inveniuntur tissiniis et amicis verbis scribere, Joanriemque, Sy-
et numerantur,- quid de reliquis cadaveribus faclum . .racusanum episcopum, ob repulsas Venantii oblatio-
est? Quasi verisimilitudinem vel minimam habeat nes Tedarguere (Lib. vi, ep. 44). Parumper extra
infantium illorum parrieidas quorum adeo-intererat -melas excurrimus, viri doclissimi conjecturas ex-
. tantum scelus occultare, projeclis"ex condicto in pi- pendendo; nunc ad id unde digressi sumus, redeuri-
. scinam pontificiam occisorum capilibus, illud ultro dum.
quasi perludum voluisse publicare? Quam perfrictse 8. ^regorius ad Venantium propositi monaslici
vero frontis sunt, qui volunt Gregorium poeuiluisse, desertorem gravem epistolam seripsit, ul eum ad
• quod presbyteros et ministros'sacros legi ccelibatus poenitentiamhorlaretur, quse facile legi polest.' No-
(;
Q
adstrinxeritj cum nec ipse talis legis unquam auctor tatu pfsesertim digna sunt verbabasc : Ananias pecu-
.fuerit (quippequae semper saltem in EcclesiaLatina . nias Deo voverat, quas posi, diabolicavjclus per.sua-
fuerit obsefvata, ubi vigebant canones), nec ulliim -sione, subtraxit (Act. v). Sed qua tnorie mulclalus
- fere sui pontificatus anmuri elabi
siverit, in quo de est, 'scis.-Si ergo ille morlis periculo dignus fuit qui'
- majorum clericOrumccelibalu
aliquid non scripserit. eos quos dederal nutnmos Deo abstulit, considera
• Lege praesefiim sequentes"epistolas lib.
i, epp. 44 quanlo periculo in divinojudicio dignus eris, qui non
et 52; lib; iv; epp. 26 et 36; lib. ix, ep. 60; lib, x, numtnos, sed lemelipsum,Deo omnipotenti,cui le sttb
ep. 62; lib. xi, ep. 64, ad Secundam, interrogat; res- monachalihabilu devoveras,subtraxislil Consideraju-
pondendo , ubi de clericis Ioquens quibus liberum diciumDei, quod mereaturj qui semelipsumDeo vovit,
est uxores aceiperej exCluditeos qui sacris in ordi- . coiilinuoquemundi desideriis irretitus, mentilus est
nibus sunt eonstituti; denique lib. xm, epp. 55 quod vovit (Lib. i, ep. 54). -Quibus verbis quid
et 36. expressius ad votorum monasticorurn obligaiionem
Caeterumbperse pretium non est, pluribus argu- adstruendam? Incesla monachorumet sanclimonia-
- mehtis fabulam haric
explodefe, quae statim evanes- lium ionjugia diu antea Siricius papa tanquam pu-
~cit, cum expenditur qiib
tempore vixit S. Udalricus £r. blicis legibus et ecclesiastico juri contraria damna-
episcopus. Neque'ehirii coseviisesse potuit aut Nico- rat, scribens ad Himerium, Tarraconensem episco-
lai I aut H. Quade re consulendusest em. card. Ba- pum (Ep. ij c. 6, tom. I Concilior., p. 1019). Suffra-
ronius ad an.'59l; niirh.21. "
ganlur concil. Chalced. can. 16, elGarlhagin. iv, cui
7. Haud iriinori zelb Gregbrius fcavitmonaehorum - subscripsil Augustinuscap. 104. Docere tamen vide-
caslitati et famsequam clericorum, ut prsemonuimus tur Augmlinus,- conjugia eorum qui. contmentiam
6. adulleria nonesse, quamvis eprnmdem kp-
' cap. stiperibfi iium. Et qui.deiiiarctissime alligatos. voverint,
Illos vbib seu pfoposito casiitatis 'pefpetusecensuit, sum quovis adulterio pejorem censeal (Lib. de Bono
ul ex ipsius ad Venahtiuni epistola hbc arino scripta viduit., cap. 10, 11, 12). Sed hoc vilium jiubeiitium
'
extra dribiumponituf. Veiiaritiiis,patricio gertefe in - esse contendilj.nbn ipsarum nupliarum, quse sanctse
SiciKa; iit yidfeluf, bftus, viiaffi ahsplexus erat mo- sunt et nunquam damnandse.Ita vero loquitur san-
nasticam; verum, reliclo postea.meuasterio, .uxorem ctus doclor, ne Manichseisnuptias damnantibuscon-
duxeral a nomine Italicaihj aut ad prius ductam-re- sentire videatur, Hanc qusestibhemsibi proposilam
a Videep. 125, lib. ix et iib. xi, epp. 35 et 78.
 So:i S. GREGORII MAGNI VITA, EX EJUb bLKlPTIS ADORNATA.LIB. II. 5i3
attingit-S. Bernardus lib. de Praecepto et Dispensa- /\ commissmsibi plebis tantummodo curam gerere, "non
"
tione cap. 17, at nihil deeemit. . autem etiqm illos aniisiites-quosealholica fides in Ec-
Non resipuit Venantins; neque "tariienabejiis ami-J clesice sinu el edoiuh el getiuii-,ad oblinehdi culmim
citiaresiliItGregofius,,speraris dppbfturiius aliquaiidq" piiriiatus 'dnteire (Ibvd., ep. 77). ~~
Hsec Gfegofiusad
sibi tempus adfntufiim, aniiciim ad pberiitentiamite- episcbpos Nuhiidisescriberis, et fatas habens feli-
rum adhortandi. Sane"audita pdstea gfaviijiia de- quaseorurii consuetudines, quas" sibi servafisuppli-
cumhebat segritudirie, de ejus saluTe sbllicitus scrip- Ces a Pelagib II petiefant.
:i sit ad Jo.anriem, Syfacusahum episcopufn, '%%_[ut 2. Qui Columbum^episcopumtuficpfifnatem <=Nu-
de aniriia.ejus cbgitafe debedt, "exhortdndo,"rdgaridb, niidisefuisse eiim- Barbnib (Ad un. 592, n.- 4) asse-
Dei terribile jtidicium propbriendb', iheffabilem ejus funi, a verb profsus abefraht, f efeiiiinturqu8ab ipso-
misericordidrh,prohiiitenUb,ut dd lidbiiuril siluiji redire iriel Gregorib ad Columbum scribbhte : Itaque erga
vel in extrethis debeat, ne ei tantm culpm realus in primdteth-sijhbdi iumesib iollicitust Ad edffi scripta ,
miefno.judicid obsisirit (Lib. xi,-ep. 36). "Vermriquid est epistola 49 lib. m, in cujus titulo iegitur : Adeb-
inde secutuih sit, igiioramus. DeVfenaritio adhuc po- dalo episcopo, pfimati prbvincim_Niimidim; eumque
slea erit agendum.Kunc e"Sicilia inAfrieam irans- . hortaturS. GregoriusMof/ieium.jmmate, quod Deo
mittanius, ubi ponfificia S. Gfegofii taetorilas, et ]'B auclore Iiabet, sludeat to.td-inlenlioiiesagttciter exhi-
- bere. Paulo iriffa «uadet ut Columbum prse cseteris
sollicitudo.pastofalis, pfiino Snno" ' "quo "Rbmahamas-
'
cbndit sedeih, innbtuefuut. '." adjulorein adhibeat iri omnibus. Adeodato successit
in pfimaiu Victor, de quo in. epistola 28 lib xn* ad
'_ , CAPUT VJ.: _/_.,. Columbuin scripta : Viclori fratri et eoepiscopoho--
ABGDMENTIJJI.— 1."Qnid de primatibusinter Africanosepi- intef vos locum tenel,, curavimus
scopos S. Gregorius decreyerit.— 2. Num Columhus stro, qui primatiis
tunc Numidiseprimas essel.— 5. S.-Gregoriilaboresin "scribendurii.Ad Golumbmh tamen in praecipuis pfo-
• Donatistas.Quo successu.^-4. jQuaadam aotalu digriade vinciseNumidisenegotiis "seribere solet sanctus papa
... reis episcopisjudicandis. De eeclesiasiicisimmunitali-
bus. Defitibus.A quibus moriachoseximir.— S. Pravas "quasi "vicafium sarictaesedis eiirii conslituisset, quod
- eonsueludinestollit. — 6. De riionachorumtesiamenlis. Miiloimnus nullibi factuiri
—.7. Debonis lapsofumet dejectoiumsaeerdotum.— ' legitur.
8. OfatofioriimdedlcatibuestunS pereelebres. (An.£90 3. Singulari Gregofii erga Eeclesias AfricanasjJilif
- et59i.). . . :...-:
gentia pfsestitiim est ut prius tumultuantes Donatistse
1. Mos efat apud a Africarios episcbpbs, ut singulis tandem quiescef ent. Niinirum satis non fuit vigilan-
in pfovinciis inter eos loco primatis aut metrbpolifani -tissimo pastbfi adversus illos lupos in gregeni Christi
haberelur, qui ordinationeforetantiquior;"undenon -soevierites,-alios sibi subditos pastores ad vigilantiam
j.r»i.as. sed senex, aut primse sedis episcopus vocaba- IC"et constaritiam excitare; scriptis-ad eos plurimisepi-
tur. Sola Carthaginerisis ecclesia, inter cseteras di- stolis, inflictaque negligeritibus et mercenariis pceha
vercaruni provinciarum Africse,perie ihhiimeras, pri- (Lib. i, ep. -77; tib.-h, ep. 48; lib. iv, ep. 35; lib'. V,
malu perpetuo gaudebat.^Cum itaque sedes episcb- 'ep.'5); sed eliam Gerniadium.patricium et exarchum
:
pales etiam iri exiguis ignotisque vicis essent insiitu- '.Africoe,qui muliis bello prseclare gestis illustris erat,
'ise (iiinC igripta fere bbscuraque AfricariseEcclesise ^rogavit ut hseretieorurii cbntra Ecclesiam catholicam
rnotilia)," ssepe fiebat ut ignobilis' oppidi episcopus colla subrigentium cbnatus comprimeret-, ac superbas
'
reliquis provincise suse episcopis tarriqiiam primas 'eofiim cervices inflecteret, omnemqiie adimeret no-
"
proeesset. Quod cum incongruum S.-Gregorio visum •eendiiicentiam (Lib. i,-ep. 74).,Postea cum fescivis-
fuissbt (jitreapseefai), optimuni esse judicavit prliho sbt PantaleoriiSj Africseprsefecti; nimia in hoerelicos .
eligi primatem non exordine tbci (Lib. i; ep-.:74), vi- ihduigentiafactum esse, ut eorum audaciaindies cres-
• delicet aut"
pfopter antiquitatenr ofdiriationis; aut 'beret, irisolescerehtque in Ecclesise catholicse sacer-
propter sedis dignitatem eoricessi, sed habitapolius dbtes; "ab eis^baptizatos' iterum -baptizando; de so-
• niorum ac meritorum ratione. Seeuridb
piiihatein -tordia praefectum increpavit, quanique gravi peccato
non passim, sicut mbris erai, pefv_l!as,:sed ih una - subjaceret, reserpendi oceasionem hseresi tribuendo,
eivitatum residere, quo facilius Tionatistafum in D ] liberrime admonuit (Lib. rvj ep-.34)/
" Africa
grassantium insidiis et cbriatibus fesistere va- - Tandem frequeritibus S. Gregorii monitis tum ad
leret. Tertio prohibuit ne hi qui ex Doriatistisad epi- episcopos, tum ad praefectos et magistratus; tum ad
seopatum pervenerant, pfimatis digriilatem possent ipsummet Augustum, habitum est concilium in quo,
adipisci. Loquitur autem de Dohatistis' ad fidem et arinitente praesertim Dominico, Carthaginensi, epi-
unitatem Ecclesise reveriis : Suffiiiai, iriqiiit:, illis : scopo totiusqhe Africseprimate, constitutum est in-
a Loquimur de.politia ecclesiastica apud ortho- drinae post. Romanam. secundse privilegia confirma-
doxos observata. Quod speciat adWandalos Arianos, : Improbm, inquit, quorumdanvariibitibhi, servalo
" yit
'siuiiii in Affica patriarcnam habebafit. DubS ,ebfum verorumprivilegiofumjtire, solliciiusobviavi:..;. leneat
patfiarchas^nomiijat Vicior Vitensis, Jociindum et ...fraterriitas tuw-suorum.consuet^dinemdecessorum, eL
Cyfylam, qui.ut pulb successive sederunt.tlohsulaiur '". comprovincialessuosepiscbpos...., congruasibi
" aucto-
. "'
Victor Vit. (Histor. Wdndal. persecui. Ub.ii, c'.'18.) riiate disponat. S. Leb ep. 105J"/
b Observa sancise sedis apostolicae auctp.ritateni, 0 Numidia ex septem-^Africaeprovinciis secunda
ad quam videlicet pertinet reinotissirriarum Ecclesia- erat, et pbst proyinciam-pro.cbrisuiarem cujus eaput
rum confirmare consuetudines.Ea.magis eluxerat ,_ Carthago, recensetuf inriotitia Africae,quamconsule
longeantea in S. Leone,-qui rogatus EcclesiseAlexan- . jn nova edit. histof. Vyaridaiicsepefseciit.
 311 S. GREGORH MAG.NIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. II; 352
vestigandos esse ab episcopis hsereticos, et compes-,A noverat, et qusecunque percepla fprent injuste ru-
cendos (Lib. v, ep,- 5); quod decretum qui exsequi sticis abunde restitui. Quin etiam veritus ne Petrus
negligerent, bonorum ac dignitatum privatione essei - sibi mandata minus strenue impleret, judicium ulti-
plectendos. Laudavit papa Dominici zeliim; neque mum ei comminalur, et his verhis epistolam claudil:
tamen omni ex parte probavit decretum de spolian- Vide ut omnia absque iintninutionecustodias, -quia de
dis qui negligentius hac in fe incumberent episcopis. Jtis. qum libi pro servanda juslitia scribo ego absolvor,
Resipuisse landem Dona.tistas aut a quievisse 232 el tu si negligisobtigaris. TerribilemJudicemconsidera
inde aulumamus, quod sanctus pontifex ad Domini- venientem, el de adventu illius nunc tua conscientia
cum et ad alios Africsetum episcopos tum imperato- contremiscat, ne iunc sine causa jam litneat, cumco-
ris ministros deinceps frequenlius scribens, nus- ram illo cmlumet terra tremuerit. Audisti quod volo:
quam de illis coercendis ampliusagat, post indictio- vide quid agas.
nem xiv. 6. In eadem epistola Iegitur Joannem monaehum
4. Cum caelera quseprimum Gregoriani ponlifica- morti pfoximum, Fantinum defensorem hseredem
lus annum commendant, fusiori stylo prosequi non in sex uncias, hoc est in dimidiam bonorum partem
liceat, qusedamtaulum ex ejus epistolis nondum su- instituisse. Quod non improbat S. Gregorius. Ne ta-
pra delibatis decerpemusnotatu digniora. Episcopos, B men inde inferas lieuisse tunc monachis testamen-
nonnisi a synodo judicari voluit, etiamsi graviorum tum condere, lege nolam qua locum hunc illustra-
noxarum rei forent, ut in -causa Bfandi, Hortensis vimus. Consule quoque noslrum Mabillonium in
episcopi-,non obscure significavit (Lib. i, ep. 53). Annal. Bened. ad an. 599, num. 51, etadan. 601,
Septa ecclesiastica tunc habita pro asylis probat num. 6.
epistola 57. Quse vero loca persepta ecctesiasticade- 7. Ex laudala epislola comperlum habemus quam
beant intelligi, docent notse ad hanc epistolam. sollicite S. Gregorius caveret, ne ii quorum nii-
Cum a strepitu forensi multum abhorreret vir nislcrio in Ecclesise negoliis utebatur, in sacerdo-
sanctissimns, si qua litigandi occurreref occasio in- tum et aliorum clericorum lapsorum e suo gradu
ter episcopos, clericos,' monachos, eliam laicos no- dejectorum bona invaderent, unde sane grave scan-
biles, suadebat ut pro componenda controversia eli- dalum oriripoluisset;nimirum ila dejecli haud dubie
gefentur arbitri qui nullo vel niinimo sumptu, prseci- conquesti fuissent se ideo ioco motos, et ad pceni-
sis dilationibus fruslratoriis, jus cuique litiganlium lenliam in monasteria detrusos, ut sua"bona, suse
tribuerent. Ipse, si qua oriretur qusestio de finibus el facultates ponlificiorum minislrorum prsedsepaterent.
fundis, inter actores EcclesiseRomanaequi ejus prae-. Hecernit ergo S. Gregorius ut eorum bona, vel mo-
dia curabant, el vicinorum agrorum possessores, iC nasteriisjn quibus poenitentiam agunt, cedant, vel eo-
Tiujusmodi.judices eligi volebat. Quo. animo esset rum parentibus denlur: ita tamen ut eorum slipendium
ergaiiles, non potuit melius prodere quam his ver- ' qui in pttnilentiam dali fuerint, sufficientur debeat
bis :'Non solum nunquam mola suscitari volumus; procurari; vel, si ex ecclesiastica fuerint familia illi
iverutnetiam qumprava foris admoventur, sopire modis lapsi, res eorum ecclesiastice juri non subtrahantur,
oninibus feslinamus (Lib. i, ep. 9). seryata poenitentibus alimentaria pensione. Consule
- Quanto studio monachos a forensibus liligiis et nolas ad hunc laudatse epislolselocum.
•strepitibus curaretsubmo.vere.testatur ejus epislola , 8. Quanla celebritate tunc vel oratoriorum dedi-
69.: cuni ehirri Joannes abbas ipsi suggessisset pluri- , cationem fiereiit, et quse his in feslis esset in paupe-
ma se Habere pro monasterio suo negotia, quibus in- . res munificentia docet ep. 56. Dedieationes ecclesia-
tendere vix' posset citra regularis observantise. di- rum et oratoriorum sine sacris reliquiis quaein eis
-speridium, optimum visum est prOvidopatri uthujus conderenfur vix flebant. Nullum autem, ubixolloca-
'monasterii tuendi eoiitra litigantes cura commenda- bantur, ° corpus prius humaium iuisse constare
relurk cuidam Fausto, Romani expraetoris Cancel- oporiebat; sane oplimis de causis, ul explicatur in
lario, eique salerium pro impensa opera constituere- not. ad ep. 54 lib. i. In Italise provinciis Romanse
lur. Expedit enim, inquit, parvo incomrriodoa strepitn j) sedi tanquam metropolilanae arctius adslriclis nullas
cqusarum'seriios Dei quielos exislere, ut et utililates tunc iactas fuisse templorum consecraliones non
cellm per negligentiam non pereant, et servorum Dei -audet asserereMabillonius. In hanc lamen sententiam
- mentes
adopus Dominicum liberioresexislant. Hsec valde propendet, nec immerito. Aldehocargumento
yidetur prima commendatariofum abbatum origo ; alibi fortasse opportunior erit dicendi locus. Interim
qui utinam tales forent ut servos Dei ab omnibus ne- lege ep. 37 lib. v.
goliis eximerent, non in lites immergerent. 233 CAPUT VIL
5. In ep. 44. Petro subdiacono, pleraque Ecclesiae AnGUj-ENTtTM. — 1.De causaNatalisepfseopiSalonitani.—
Sicilia curanti, prsecipit emendareplu- 2. Archidiaconusab eo dejeclusapostolicamsedem ap-
' patrimoniain pellat. — 3. C.U83responderit Nalalis. Resipiscit.— i.
rimas censuetudines quibus Ecclesise celonos vexari Illo morluoS. Gregoriusde elig"endosuccessorecurat.
a Lege Donatistar.um hisloriam novissimse Optati • et ad orationemvaca.
operum editioni additam et praefixamj m. fine. <•Id centies repetit S. Gregorius, seilicet omnibus
h De hujusriiodi proeu,raiore loqui videlur S. Gre- in epistolis, in quibus de
templorum consecratione et
gor. ad Joannem abbatem scribens lib. m, ep. 5: In reliquiarum collocatione agit.
cautis istis procuratorem inslitue, et lu ad lectionem
-513 S. GREGORII MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. II. 314
Blectus est Honoratus archidiaconus.— 5. MauriciusA nos commendata leguntur el laudata; sibi tribulatio-
- itnperalormitiuscumschismalicis" agit. —"o.Langobardi nibus
l.oman. premunt.— 7. S. Gregorius Ezechielem pro- presso liberum non esse lectioni sacrse bperam
plietam exponit. Luctuosus' Romse' "" status. (An. S91 dare, at nqn ideo intermlssum prsedicationis ^opus.
. et 892.) .Quid de vasis sacris dislractis, quid deHonorato ab
1. i.unc"ordorerum temporumque ratio postulaat, archidiaconatu avulso responderit , subticetur, in
ut de Natali, Salonitano episeopo, Dalmaliae metro- epistola quam ad eumdem Gregorius scribendam ju-
politano, loquamur. Qui cum adversus summum dicavit, uthominem exasperatum, de' sincera tameri
pontiflcem-diu rebellasset, hoe secundo Gregorii obedientia spondentem, pia humilkate mitigaret, ac
annOj ad saniorem mentem, ejus invicta magnanimi- in spiritu lenitatis, ulitlocet Apostolus, instrueret.
tateacpatientiadebellatus, feliciter tandem rediit. Admiremureum itablandis, efficacibus tamenverbis;
Hic episcopus ferebatur, pastofali cura dere.icta, - oleum simul et vinum Natalis vulneribus infunden-
solis vaeare conviviis, et, quod gravius est, vasa tem: Ecce, inquit, fraternitas tua cegre lulit se de
sacra pretiosamque Ecclesia3-supellectilem, suos ut conviviisesse reprehensam,cumego, quietsi lianc non
ditaret, distraxisse. Cui sacrilegio cufii obstaret vita, tamen loco transgredior, ab omnibus corripi, ab
Honoratus archidiacqnus,' quod ejus esset res sacfas bmnibus emendari paralus sim (Lib.u, ep. 52). Addit
asservare, Natalis eum, ut ab hoe officibremoveret, •15post multa : Quod si quilibet ex quatuor patriarchis
honorisspecie, licetrenileritem,presbyterum ordinare fecisset (nimirum sedis apostolicaedespexisset judicia),
voluit; neque enim-presbyter tunGarchidiaconi mu- shie gravissimo scandalo' tanla contumacia transire
nerefungi poterat, ut observavimus maxime ex S. nullo modo potuisset. Tamen postquam fraternilas ve-
Leone ef Apoll. Sidonio in notis ad epistolas indica-- stra ad suum ordtnem rediit, nec ega.memnec decesso-
tas. Sententiam suam de Honorati dejectione ab ris mei injurimmemor sum(Ibid.).
archidiaconatu in provincise suse cpncilio ratam habefi Magnam Gregofio laetitiam,attulit Natalis poeni-
et geslis synodicis conflrmari curavit. Quibus sane tentia, de qua his verbis certiorein fecit hoc ipso
nihil iniquius, nihil insulsius : eodem enim judicio, anno Jriannem Ravennatem : De fratfe autem et co-
ab archidiaconi rainisterip tanquam indignus repel- episcopo nostro Natali valde contrislabar, quod de
lebatur Honoratus, et ut dignus ad presbyleratum illo qumdam superba cognoveram; sed guia- mores
assumebatur. (Vide lib.i, epp. 19 e.-20; ..&-.n, epp. suos ipse correxit, meam tfistiliam simul meipsum
18,19 e.20; lib. m, ep. 32.) vincendoconsolaius est (Lib. ii, ep. 52).
2. De vi sibi illata jam expostulationem fecerat .4. Nalali paulo post e vivis siiblato, Gregorius ad
.Honofatus, etad Pelagium papam confugerat; qui Antoninum subdiaconum scripsit, ut de successoris
utrumque, archiepiscopum videlicet archidiaeonum- Q electione sollicitus esset. Et quia ex ejus epistola
que adessesaltem per procuf atores jusserat, ut de ea qusenam electionum tunc esset forma licet intelli-
con.roversia judicium ferret. Natalem cunctantem gere,.quaedam ex ea decerpta hoc loco subjiciemus.
et moras nectentem iterum ad causam dicendam vo- Experientia tua, inquit, omni instqntia omnique solli-
cavit S.Gregorius primo sui pontiflcatus anrib, prae- citudine clerumetpopulum ejusdem civitdlis admonere
cepilque ut ante omnia Honoratum -in pristinum gra- festinet, quatenus uno consensu ordinandum sibi de-
dum restitueret. Anno vero sequenli eomminatus est beant- eligere sacerdotem, factoque in personqm qum
ei pallii privationem, sl obtemperafe abnueret,acde- fuerit electa decreto, ad nos transmittere studebis, ut
mum excommunicationem; ut a corpore et sanguine curiinostro consensu, sicut piiscis fuit temporibus, or-
Domini esset abslenlus, nisi riiale acla emendaret. dinelur. Illud quidemprm omnibus iibi curm sit, ul in
De episcopalu, an inipso permanere deberet,-alio hac electionenec datio quibuscunquemodis interveniat
definieridum judicio reservavit. Prseterea in locum prmmiorum, nec_quarumtibet perspnarum palrocinia
Honorati ordinatum archidiaconum depositione pler convalescanl(Lib. ni, ep. 22).
clendum censuit, et si ultra hoc in cfflcic ministrare > Quid vero curse impendereut sanctse sedis minisfri
"prsesumeret,sacrse commuriionis exsortem esse pro- aul legati, qualis erat Antoninus subdiaconus, ut iri-
nuutiavil. tacta conservarenturEcclesisebonajnortuoepiscopo,"
De his Gregorius certiores fecit universos Dalma- discimus ex his verbis : De rebus vel ornamento ejus-
tise episcopos et Antonium subdiaconum, ecelesia- detn ecclesim, fideliier rerum inventarium facito te
. stici patrimonii rectorem inhac provincia," cui-jubet prmsente conscribi. Etne rebus ipsis possit aliquid
latam iriNatalem etin-intrusum ab eo archidiaconum deperire, Respeclum diaconum alque Stephanum pri--
sententiam, ulrique prsemissis adhortalibnibus, de- . micerium notariorumutipsarum rerum omninogeranl,
"
nuntiare.Ne vero Jobinus,Illyrici prsefectus, Natali ciislodiam admonelo, interminans eis de propria eos
patrocinaretur (sciebat eriim eum oplimatibus quos salisfacluros esse subsianlia, si quidquamexinde eorum
' conviviis
excipiebat esse pergratum) illum scriptis negligentia fuerilimminutum. Denique'de suppeditan-
litteris rogavit ne epem reo centra justitiam fefret. dis omnibus ad electionem necessariis ita 234 mo*
(Videlib. i, epp: 19 e.20.) net: Expensa vero qum necessaria fueril, -pefmcono-
' 5. Natalis
segre tulit papam sibi poenam excom-s. mum qui temppre mortis prmdic-ti episcopi invenlus
municationis esse comminatum, et in sui defensio- esterpgelur, quatenus raliones suas'fuiuro episcopo
nem ad eum scripsit: convivia non dedecere episco- ipse, ut novii, exponat.
pum, qusi insacra Scriptura et apud ve.eres Christini» Noa leviter pratereuuda fuerunt hsec, inquibus
sis S^GREGORH MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB, II.. 510
tanta elucetRomanse sedis auctoritas, eliam in.me-1."_.offieia poterant_cogi. Reliquas copias eJuxerat exar-
(ropolilanas.extraIlaliam ecclesias. Aliquapdp Gre- cluis, quibus-aucto exercitu, receperat siibito velut
goriusbancdeclionum curamoabat episcopis (Lib. i, impetri Sutrium ,-Polimarfiuin, Hoftam, Tuderlum,
ep. 57; lib. n, ep. 38), aliquando etiam iudicibus et Ameriam, Perusium. Hinc queritiiif Gregorius ad
magistratibus, utargumento est epistpla 15 lib. III, ad Mauricium scribens (Lib.x, ep.40), Romam, ut Pe-
Judieem Campanise ea de.re scripta.Sed laicis riul- , rusium teneretur, fuisse relictam : maxime vero pa-
lam iu bona Ecclesise potestatem tradidit, facta sci- cem quam ipse impetraverat a Langobardis, Etruriam
licet.ipsis lantum obpia plebis Christiaiiae ad eligen- obtinentibus, temere violatam deflet amare pius ille
dum-episcopum convocandae. _. -. . pacis angelus. Ita cum tanta spes affulsissel pacaiidse
'.Eleclus fuit a clero in Salo.nitanmn af chlepiscopum totius Italise, cum Ariulfus ipse jamiu partes Roma-
Honoralus archidiaconus, de qupjam ssepe dictum';, norum inclinaret, neque a paee abhorreret Agilulfus-
qupd pergratum Gregprio fuit: perspectain enim ha- rex,,a Tlieodelinda, quse Gregorii observantissima
bebat hujus viri probilatem, cpnstantiam, et in rebus erat, mitigatus, atrocius bellum, ob Romani exaf ciii
gereudis prudenliam. Sed ejus sede.m invasit Maxl- periidiam, recruduil. Rex etenim illatam suse geriti
mus, auetoritate.oplimatum fretus, ut infra suo loco mala flde injuriam ullurus, Perusium obsedit expu-
dicetur: quai. enim hic„.de morje'. Ijatalis ejusqueJB gnayltque, capto Maurisiorie Langobardorum duee
successoris eieclione alligimus, ,per antecessum dicta quiad Romanos ' defecerat. (Cf. Paut.' Diac.
~ lib. iv,
suntj. ut una eademque serie, quidquid ad controver- c. 8.) .
siam iilum inler et Honoratum. motam pertineret Legenda est ex integro jam laudata epistbla \Lib.
Gontractum ob. o.culos poneretur.Nunc quq nos re- li, ep. 46), lit exploretur qua.nia calamitosis illis
vo.cat ordo tempbrum redeamus.. temporibus essei papse cura, ut periclitantibus eivita-
, 5.-,Cum in I.lalia fes inipefii nutarent, nb schfsiria- tibus subveniretur, ut bello eapti data ex^Ecclesise
tici Veneti-e et Istfiae desperatione acti Langobardis serario pecunia redimferentur, maxiirie vero ut pax
deditioueni faeerent,*si ad ejuranduni schisma com- in tam deploratis febus Pmnino necessaria sequis
pellerentui'. Mauricius Auguslus Gfegorium admo- conditionibus compararetur. Ex aliis epistolis hoc
huit ut a vi et coactibne inleriiri abstiriefet. Nuper annd scriptis liquet in rebtis' bellicis quam' sollicitus,
GTadus,.Seyeri schismaiicofliriipaifiarchaesedes, in- quamperitus foret (Ibid., epp. 5, 29, 50, 51.)
cendib vastata fueral; quod niovlt Joarineni Raven- 7. Ih ea de qua locuti siiinus Agiluifi expeditione,
nalem a-sancto pbntiiice postulare, ut illiic eleemo- Langobardi non solum agrum Romanum -Perusio vi-
synas mittere.curaret [Lib. n,.ep. 46); cui respondit einuni deprcedationibus, incendiis, caedibusfbedarunt,
Severum abunde habere, unde njunerain aulicos pfo-, Q sed ad ipsius Urbis muros casframetati sunt. Tune
^underet, et in suas eos parles contra sedem aposlo- S. Doctor Uzechielem prophetam Chfistianse plebi
Jicam pertraherqt. Misericordiam quidem Ecclesiae exponebat eadem anlmi tranquillitate,] ac si uihil ab
Jiostibus denegandam non esse, sed prius -fidelibus hosle fuissetmetuendum. Nequeposlquamaccepitre-
^exiiibendam. In.proximp yero e.sse civitatem, cujus gemPadumjamtfansiisse etad Urbis obsidionemfesli-
jnulticives incaptivilatem abdueti, ad quos rerdimen- nare, coeptumbpus intermisit, quod merito Bernardus
dos mittehdum esse ciim pecunia Ciaudium abbatem. admiratur. Sed ab ejusverbis referendis abstineo,.
Hanc Gradi corifiagratipnem conljgisse credimus 4uae in praefatione ad homilias in Ezeciiielem legere
.quandb Agilulfus contra tresduces qui rebellaveranj. licet, uti caetera quae adillas homilias pertinenl. Ho-
.pfofectus est. Ex his J-Iinulfus, duxJnsuIse.S. Juliani ste famen Urbi jamjam imminente, flnem epncio-'
[siye S. Julii ], qui ad Francos defecerat, eorjumque riandi lacere coactus est ut ipse ait. j.Partem hanp
,partes, aperte fpyerat,, victUs et interemptps est. homilise ullimse attexo, quod in ea miserabiiis fiomae
Gaidulfus \Al. Gandulfus] Pergamensis ,seu Bergo- status quasi ob oculos positus conspiciatur. Ecce hmc,
•mensis, -deditione facta, in gratiam esl recepius; Ul- ul Deo largiente potuimus, covam vobis, fratres cha-
.fariautehi, Tafvisii dux, urbe capta, in vincul.aconr risshni, rimali sumus. Nemo aulem mereprehendal,
jicitur. (Cf. Paiil. Diac,-lib. iv, c. 3.) j) s. post hanc loculionem cessavero : quia sicul omttes
.. 6. Hbcannp.Ariulfus, secundus post Faroaldum cernitis, uoslrce tribulationes excreverunt: undique
duiBeneyentanus, agruin. Romanum invasit, ,et e gladiis circumfusi sumus, uridique imminens morlis
Roriiana plebe piurimo.s, qut occtdit aut detruncavit, periculum timemus. Alii delruncaiis ad nos manibus
inquit Gregorius (Lib, n, e;..46), qui pra mcestilia ih redeunt, alii capli, alii interempti nuntiantur. Jam co-
choiicammblesliafnincidit; choleram iorsitan seubir gor tinguam ab expositione retinere, quia tmdet ani-
lem quaintesiinalaborarenlet stomachus hic signifi- mammeatn vitm mem. Alibi testatur visos a se Ro-
eat.trisiitiam augebat Romanus exarehus, quietsi bei- manos tnore catium in collis funibus ligatos, qui ad
loiiriparesset, pacinihilofniijusiotonisurepugnabat, Franciam ducebanlur venales (Lib. v, ep. 40). 0 du-
lucrum expublicis calamitatibus aucupans. Omnifere ram illorum quondam Orbis dominorum sortem!
praesidib vacua erat, Rpma ,et qui' ad murorum cu- HaecAgilulfi expeditio, inter res anno 595 gestas
fuerant a Theoddsiani, cumstipendia
stodiam .r.fejicti. referri solet, sed ad annum 592 polius pertinere,
.non.acciperent,. vix ad excublas. aiiaque miljtaria hseemihi persuadent. Agilulfus Romam .tentavit,
* Sic dicti milites legionis qute iiomine Theddosii unius ei hnperaloris filiis insigniebatiir.
 S17. • S. GREGORll MAGNl VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADQl.NATA.LIB: H.j M&
quando ad Perusii expnguationem est profeclus, ut A cujus doloris sit,ve'stra fraternilastanto.veriuspenset,
colligifurex Paulo Diaeono.:.Siar..?. Ticirio eijfessus quantoinequi hmcpalior, purius airicit(Lib. v, ep.-42).-.
rex, Perusium peliit..: hujus regis advenlu in idn- 3. Paiilo post adinota mceniis Urbis-caslfa reeeir
tum beatus Gregoriuspaparexterritus est, ut ab exposi- sit Agilulfus. Paeem tunc factam, suadente Theode-
tione templi, de quo Ezechiel scripserai, desisierel linda, namt Paulus Diaconus.Ad ejus-consilia Gre,-
(Lib. iv, c' 8). Id contigisse statim ac rex accepit gorii preces" aecesserunt et munera, quibus populi
Perusium, cuni aliis ufbibus jam enumeratis,- ab ex- Roriiani liberlatem vitamque redimere solebat, ut
archo fuisse occupatum, idem Scriptor clSre docet.- ipse describit, rerum statum ConstaritinseAuguslse,
At Romanunrexarchum Periisio pofitum esse saltem exponens : Vigititi autemjam el septem qnnos duci-
anno secundoponlificatus S. Gregorii, scribil ipse in inus, quod in hac urbe hUerLangobardorumgladiosvi-
epistola hoc.anno data, quse cum alia jam saepelau- vimus. Quibusqudm multahac ab Ecclesiaquotidianis N
data conferri dehet'(Lib. n, ep-. 46 ;..._>."v,ep. 40). diebusefoganlur, ut inler eos vivere possimus, sugge-,
235 GAPUT VIII. - '. renda non sunt.,'Sedbreviter indico, quia sicul in Ra-
. AnGuii 1. Roma tame laboral. — 2. Quid passus sit venrimpariibus dominorbmpielas apud prinium exer-
. Gi-egorius —
ab adversariis. 5.1'acem ab Langobardis citutn llatim .sacellarium- habet, quf causis super-
— 4. A turpi lucro quamalienus foret. —5." venienlibus
'- impetrat.
De judicuinrapinisebnqueritur.— 6. Arcbidiaconttm B quolidianas expensus_faciat,ita el.inliac
""ob supeibiam— depdnit.'-r.7. Sanctaesedisvices
—
Maxi- urbe in causis talibus eorum sacellarius ego^-sum.Ei
" mianotribuit. eo
V.Varia"ab constitu.ia. 9. Legum
amiciti-efiiit obseivajitissimus.'—10. Pacem inler Ma- tamen hmc Ecclesia, qum uno eedemquelemporecle-
- iimiBniimepiscopume.1Eusebium abhatemconciliat. ricis, monasieriis, pauperibus_popuio, alque insuper
Prudentjssimaulrique dat monita.— 11. Privilegjum
- Ariminehsinior.as.eri6coricessuni.(Au. 591 6t S92.) Langoburdis tam multa iridesinenler expendit, ecce
adhuc ex omnium Ecctesiarum premilur afflictiohe
1. Eodem anno adbeili incendium quo. Romanus '
(Lib. v, ep. 21). ..
ager conflagravit; famis flageilum accessit, pb quam 4. EcclesiaeRomame facultates (duin ejus patrimo-.
•Gregorium.prsefectum tlrbis, Caslorium magistrum
nia el praediaubique pradse paterent) tot hecessila- '
inilituni, et summum.pontificem, negligentisecrimi- fibus, eas dispensante, suffecisse,miraculo
nariausisunt apuij Augustum eorum inimici el aemuli videturGregorio
proximum, praesertim cum nihil
quanquamoninenipuramadhibuissetn.OsterGregorius haberet, quam illata colonis et rusticis a antiquius
a ut hanc penuriam depeile!'e"t:cum enim superiori patrimo-
riibrum Ecclesise tectoribus el cecoriomisdaiima re-
anno paucaeob-slefiiitatem collectseessent segetes in
ut supra observavimus, atque in posterum
Halia, opporluno tempore operam dedit ut a Pelro sarcire,
Subdiacono (Lib. i, ep. 72) magna frumenti eopia cavere. Quantum ab injustis exactionibus abhorfe-
rel, indicant verba hsec ep. 44 lib. i: Nos sacculum
compararetur in Sicilia, aut ab ecclesiasticoriim prse-.G Ecclesimex
diorum colonis, absque tamen vexatione suppedita-" lucris lurpibus nolumus inquinari.' Quhi
relur. Deindeque ut multse quibus deportaretur naves etiam in conciiio Romano (Olim ep.M, lib. iv, nunc
ad calcemEpp.) iion solum rectores palrimoniorum
"oneraria.prsesto essent, curavefat; sed hanc egesta-
ultra quam par esset illis amplificandisgtu-
tis quam passa est Urbs assignat causam, quod vide- Ecclesiae
licet frumenta diu Romaeservari non possunt incor- dentes, et alienos fines apposilis titulis invadenles,
Hoste autem in- "anatheniatispoenamultandns cerisuit; sed ipsbs eliafli
rupta. immihente", o bsessisque viis,
"tegrum non erat novis subinde commeatibus Urbi hiberent. pontifices, si id fieri, aut praeciperent?aut non prp-
subvenire.
2. Incredibilis ,lunc enituit -Gregorii conslantia, 5. Verum ejus asquitas, inlegritas, elariimima-
lum in pefferendis sequoanimo calumniis, tum in gniludo nullibi claiius elucent, quam in epistola ad
•flsserendaillustrium virorum sibiamicitia conjuncto- Consiantinam Augustam, ea occasione scripta (Lib. v,
"rum adversuspblfectatores innocenlia.- Obscurum ep. 41). Cum gentilium non paucos adhuc ih Sardi-
non erat Romanum exarchiim rerum infeliciter ge- •hia-superstites esse cognovisset, "acirisulse"sacerdo-
siarum invidiam ut a se deprecarelur, in praefectum tes prse lorpore de ebfum coriversione parum esse
Urbisipsumque summum ponlificem rejecisse. De eo D . sollicitos; illuc quemdam episcopumex Italia miltere
sic loquiturS. Gregoriusin epislola ad'Seba5tianums curaverat, cujus prsedicatione plurimi ad fidem ac-
Sifiniensem episcopum vQum, frater sanctissime, de - cesserant, accepto baptismate, idolisque sacrificare
amici vestridomhi Romani persona inhac lerra pati- desierant. At quia prsetori seu judici prius nesejo '.
nv.tr, loqui minime valemus."Breviler tamen dico, quid prelii persolvere solili erant, ut immolandi co- ~
"
quiw ejus tn tios malitia gladios Langoburdofum piam consequerentur, judex hoc turpi lucfo carere
- victt; ita utvenignioresvicteaniurhosles,qtti nos int_er- iioleris. etiam a baptizatis, nec amplius alii. quam
"imunt,quam reipublicm judices, qui nos maiiiia sua, verb Dco sefvienlibus, idem tributum exigebat. Qua
'
'aptnis aique fallaciis in cogiiaiienc consumuni. El de re cbrreplus ab episcopo, responderat "sibi ipsi
uno temporecuramepiscoporuth,-alqueciericorum,Mo- tanlum pecunise-imperari, ut nisi injusta hSc exi-
-itesterwrutnquoque, et populi gerere, conira Itostium gendoy id per-solvere rien posset. Tam immensis
i;isidiassollicilumvigilare,conirdducutnfailaciasatque «tiam in Gersica insula exaclionibus oppfihiebantur
matitias mspecium semper exislere, cujus laboris, iucolce, ut.eisfacere satis, etiam venditisliberis, vix
a Ea de re statim post suam ordinalionem Justinum Siciliae prsetorem CGmmonefecefat.-Yidelib. i, ep.2._
 3*9 S. GREGORII MAGNl VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. II. • S20
possent; nec minoribus depopulalioftibus vexabatur £A etiam in subjectis episcopis. Idem leslatur ad Domi-
Sicilia. Quorum scelerum et lalrociniorum Gregorius nicum episcopum rescribens : De ecclesiaslicisprivi-
cerliorem fecit Augustam, ut de his, explofato com- . legiis quod vestra fraternitas scribit, hoc poslposila du-
modo tempore, Mauricium commonere curaret. Oc- Vtlationeteneai: quia sicut nostra defendimus, ita sin-
cupatautem.h.acin epistola, quodresponderepoterat gulis quibusqueEcclesiis sua jura servariius.Nec cui-
imperator 1:Nimirum quia in Italim expensis transmit- libet, faventegraiia, uilra quam merelur imperlior, nec
tebatur quidquid- de prmdictis insulis aggregabalur. ulli hoc quod sui furis est, ambitu slimulante derogo,
Ad quod sanctissimus papa : Sed ego, inquit, suggcro sed fralres meos per omnia honorare cupio (Ibid.,
ad hoc, ut elsi minus expensmin Italia tribuantur, a ep. 47).
suo tamen imperio oppressorum lacrymas compescat. 9. Epislolam Dominicide suscepto pontificalu con-'
Natn el idcirco fortasse lantm gj3|| expcnsmin hac gratulatoriam detulerant ad Gregorium honoris causa
lerra minus ad utilitalem proficiunt, quia cum peccati duo episcopi, quibus tluo coihites dati, diaconus unus
aliqua.admixlione colligunlur. Ptmcipiant ergo sere- et alter notarius. Cum honoris vices reddere non pos-
ni.ssitni domini nil cum peccalo colligi. "El scio quia, set(hoc enim a suprema ejus dignilate fuisset alie-
etsi parum' reipublicm atiribuitur ulilitaiibus, ex eo num) amorem eerte' amori rependit, etiam cum fce-
multum respublica adjuvalur. Quam etsi forlasse con- jB nore, non minus videlicet sollicitus amicitiae quam
tingat .expensis minoribus minus adjuvari, melius esl episcopatusjura servare. Id pro certohabebitqui hane
tamen temporaliier nos non vivere,quam vos ad mter- ad Dominicum epistolam legerit. Quanta enim chari-
natn vitam obstaculum aliquod invenire. Qum enim tatis fragrantia his in verbis : Hanc malrem - custo-
menles, qualia viscera parenlum esse possunt, perpe.i» demque virtulum (dilectionem), sanctissime frater,
dite, quando filios suos distrahunt ne torqueantur. inconcussa stabililate teneamus. Nullm in nobis eam.
Nunc ad res ecclesiasticas convertamur. subdolorum lingum imtninuant, nullm antiqui hostis
6. Ineunte hoe anno secundo Gregoriani pontifica- insidieecorrumpant. Hmc namque divisajungit, et con-
tus, Laurenlius Romanae Ecclesia. arcbidiaconus (is juncta custodit.Hmc humilia sine lumoresubrigit. Hmc
forte quiin locum ipsius Romamrevertenlis Conslait- erecta sine dejectione^ubmitlit. Per hattc universalis
tinopoli suffeelus fuerat a Pelagio papa) ob superbiam Ecctesim unitas, qum est compago corporis Christi,
et alia depositus est. Ejus locum accepil Honoratus exmquationementis gaudet in singulis, cum sil ei dh- '
in synodo presb.yterorum diaconorumque omnium et parililas in diversitate membrorum. Per hanc eadetri
universi cleri (Ad caicetn Ep., olim ad init. lib. n); ut membraet alieno gaudio in suis afflictaexsiliunt, et alie-
palam faceret summus pontifex quantum sibi cordi nis mmroribus etiam in suis lceta contabescunt. Teste
esset indignos a sacro ministerio removere; sapien-( Q enim magistrogenlium, dumsi quid patiiur uttum mem-
tissime scilicet intelligens rempublicam eliam eccle- brum compaliuntur cmtera membra, et si gloriaiur
- siaslicam, uli prmmio, ita pa.no conlineri (Cic. ad Bru- unum membrum congaudent otnnia membra, vos non
lum). ambigo de nostra perturbalione ingemiscere,cum nos
7. Eodem anno sedis aposlolicse vices in cunetas omnino certum sit de vestra pace gaudere. Et post
. Sicilise Ecclesias commisit sanclo Maximiano, Syra- multa : Per charitatis compagetii et lua sunl qum de
cusano episcopo, de quo jam egimus : quam digni- me loquor, et mea qumte agere concupisco.
tatem non loco tribuit, sed personae; ex transacla 10. Ut de rebus mbnasiicis ad secundum ponlifica-
vita probe intelligens, quidde subsequentiejus conver- tus Gregoriani annum pertinentibus pauca delibemus,
satione prmsumereliceret (Lib. n, ep. 7)..Majores la- nihil notatu magis dignum nobis OGCurrifquarii papse
men causas difficilioresque dirimendas ad se deferri sollicitudo ad componendum dissidium inter Maxi-
voluit. Ex epistola ad eumdem paulo post seripla mianum episcopum Syracusanuiri, et Eusebium ab-
(Ibid., Ep. 24) liquet' quam curiose .invesligaret, batem. Quanlse sancliialis foret Max-imianusjam non
quinam episcopatu fungi (ubicunque laterent) digni semel a nobis dictum. Sanclse sedis vices ipsi com-
\ iderenfUr, ut eos ad pastoralem curamprovehi sa- • missasa Gregorio, ineunte hoc anno supra comme-
tageret. j moravimus. Virum tamen sanclum, et in intimis fere
jx
8. Inter csetera observatione digna quse hoe anno primum, redarguendum censuit sanctus ponlifex ob
constituit, non obiter prsetereundum hoc adversus inilictam, levibri ex causa et ex animi commolione,
iteratasordinationes decretum : Sicut bapthatus se- Eusebip abbati excommunicationem. Ea de re mo-
- hiel ilerttm bdptizari non debet, ita qui consecralusest nendum eum pulavit a Pelro subdiacono in Sicilia
semel, in eodem ilerum ordine non valet consecrari. . pronegoliisRomansesedisagente, ad quemilascribil:
Sed si quis forsitan cum levtculpa ad sacerddtiumvenit, Mgre tuli quod (Maximianus)domnutn Eusebium ex-_
pro culpa pmnitentiaindici debet, et lamen ordo ser- communicavit,virum tantm mtatis.ellantm wgritudi-
vari (Lib.n, ep. 46). nis, Undenecesseest ut eidem dotnno cpiscoposecrete
Attente qubque legenda sunl verha hsecsancli pon- dicas, quatenus in proferendis senienliis prmcepsnon
lificis : Absil hoa.a me, ut slatuta majorum consa- sit, quia causm qum per sententiatn decidendm sunt,
-.cerdbtibusmeis in qualibet Ecclesia infringam : quia ~ necesseest ut prius studiosa et frequentissimaeonside-
' mihi injuriam facio, si fratrum meorumjura perlurbo ralione mensurentur (Lib. n, ep. 32). Nota domni titu-
\lA~b :' n/ -ep.' 52).' Quibus ostendit quam religiosus lum ab jpso papa honoris causa seni concessum ab-
cultor foret institutse a Christo episcopalis potestalis. bati. Nec satig fuit Gregorio Maximianumalloqui per'
 521 S. -GREGORIIMAGNIVITA. KX EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. II 322
Petrum sed litteris eum admonuit ut lenire et conso^ A dignum moribus alque aplum monaslicm disciplinte
lari Eusebium tanto furore exasperatum studeret. communi'corisensucongregatio tola poposcerit, te tio.it-
Hac in epistola ad Maximianimentem revricat, quo- mus ordindre(Lib. n,ep.41).Dealiis privilegiis in gra-
tieseum admonuerit, utinproferenda sententia prae- tiam monacbbrum datis infra loquemur (Lib; in, c. % .
"eeps non esset (Lib. n, ep. 34). Miratur eum ita furo-" n.9). -
re exarsissein abbatem, cujus antiqua conversatio, CAPUT IX.
sefas longa et aegritudo diuturna episcopi animum abi AKGJIM. — 1. Duos.metropolitanoscastigat !_i.Gregorius,
— 2. Episcopumpercussorem
ira deflectere debuissent. Quilibet enim iri eo fiierit, . cansa Thebani.episcopi.
excommunical.— 5. De .Isauriae monachis aJoanne
'
excessus,inquit, ipsa mgritudinis afflicliq ei debuit prd . • CPrmaie liabitis. EpistolaeS. Gfegoriiad Joannem ea
sed fortasse ideo excedere in tali; de causa scripl_e.—4. Monachospost oblaiamfideicon-
flagellosufficere fessionem ab.solvit.De. Joanne presbytero ab haeresi
persona permissus es, utcautior in vilioribus fias. Uli- quoque absoluto.—b. Joannes'—
CP. ha_re'simobjiciens,-
nam haec sahctissimi docloris monita ob oculos ha- in errorem incante labitur. 6. Joannis.Ravennatis
fastum comprimitS. Gregorius.—_7.De DomilianoMe-
berent semper in suis erga subditos judiciis antistites lilina. episcopo.Qui pra_dicalPersis irrito cosatu. Eum
et reetores. Obtemperavit Maximianus, et Eusebio consolatursanGlusponlifex.(An. S92et 593.)
communionem ae gratiam reddere/voluit; sed accl- 1, Quanta Gregorius charitate compleclebatur
detrectabat abbas. Unde illum ad offlcium re- B ] opiimos episcopos, tanta severitate eoercebat eos
' pere
vocare studuit S." Gregorius hac epistola : Credat qui sua potestate nori ad ' sedification.em,sed, con-
mihi- charitas tua; quia valde contristatus sum de temptis ecclesiasticis regulis, ad destructionem ute-
trislilia ttia, _ac si in _le. injuriam ipse pertulissem. barilur; quod in ipsotertii arnii sui pontiflcatus ux-
Sed cumpostmodum agnoviquia eliam reddenlereve- ordio contra Joannem, primseJustinianse, et alterum
rendissimoviro fratre et coepiscopo-nostro Masimigno Joannem, Larissse archiepiseopum, deinonslfavit.
gratiam atque communionem, tua dilectio ab eo com- Hadrianus, Thebarum episcopus, cum duos diaco-
municari nolebat, cognovi et iltud prius juslum fuisse hos exauctorasset> unum quod violatse castitatis esset
quod faclum est. Servoruni Dei humilitas in afflictionis reus, alterum propter ffaudeni in rerum ecclesiasti-,
tempore debet apparerer Qui vero se cotttra prmpositos carum.administralione factam, ab utroquefuerat apud
suos erigunt, profeclo oslenditur, quia servi Dei esse Maiiricium Augustum provocatus, tam de pecuniariis
conlemnunt.Et quidem 237 fl**Moh°c au°d factum quam de criminalibus causis. Imperalor, -servato ca-
est, mititmefieri debuit, a te tainen cum omni debuit nonuni ordine, constituit- ut a Joarine, Larissse ar-
. humiliiale suscipi; el rursum cum gratiam reddebat, ad chiepiscopo, Thebarum' metropolitano, pecuniaria
eum cum gratiarum actione debtiit occurri. Quod quia conlroversia dirimeretur; de criminibus autem obje-
ita a ie factutn non est, ad -hoc cognoscoquia hobis /-. , ctis, ad se referretuf quidquid habita inquisitibne
omninqlacrymarum opus est. _Nonenimgrande estiis cognitum et exploratum fuisset. Hsec Hadriano im'-"
- nos esse Itumiies,a quibus honoramur, quia et hoc sm- pacta legimus, quod Stephaniim, turpissimse.vitae
culares quilibet(aciunt; sed itlis maxime humiles esse diaconum.locb nori movisset, et quod" infantes ba-
debemus,' a quibus aliqua patimur. Nam Psalmista ptizari prohibuisset postea sine baplismate -mortuos.
dicit: Vtde humilitatem meam de inimicis meis. Nos (Vide tib.-m, epp. 6 et 7.) . .
ctijus vitm siimus, qui humiles esse etiam patribus no- Larissseus archiepiscopus, insuper habita imperiali
liimus? Proinde, dilectissimefili, rogo ut omnis amari- jussione, de utroque controve.rsise capite judicium
tudo de corde tuo transeat, ne fortasse finis vicinus lulit,' etHadrianum condemnavit, -provocanlemque
eit, et antiquus hoslis per iniquilatem 'discordim, viam ad Augustum nihilofninus in arclissimain custodiam
regtti cmkstisintercludat. Integram fere hanc epislo- "detrusit. Suscepta ejusappellatione, Mauricius'quse;
lam plene aureambic recudendam existimavimus, ex- gesta eranl- expendi voluif ab Honoralo diacono, san-
qua discant omnes humilitatem.et erga majbresetiam cte sedis apocrlsiario, etabSebastianoa antigraphp,-
iniquius agentes reverentiam. Al veroneEusebius ."quibus auditis eum absolvit. At nescio quibus.machi-
libera hac increpatione forsitan exacerbaretur, ad nationibus impelratum est postea ut de hoc negotio
eum demulcendum, cenlum ei solidos a Petro subdia-1rj Joannes,:primaa Justiniahae episcopus,- apostolicse
cono ad ejus monasterii necessaria erogandos cufa- sedis vicarjus,'cognosceret ac judicaret: Qui, divino
- vit; quod summamviri probat simul et liberalitatem humanoque jure contempto, dbruptam- in .condemna-
et prudentiam. tioue Hadriani senlentium-prolulit.
11. Alio modo composuit rixas inter episeopum . *
Gregorius his ad se relatis Hadrianum injuste de-
Ariminensem et monachos monasterii-SS. Andrese el positum iri pristinam dignitatem restituit, eumque ac
Thomse apud' Ariminum, quibus ampluin concessit"" ejus Ecclesiam a jure Larisssei episcopi (quod jam a
privilegium, ut his verbis Castorio, Ariminensi epi- Pelagio II consliiutum fuerat) eximi voluit. Joanni
scopo, significavit: Fraternitalem tuam hortdmur, ut tameri, ejusdem urbis episcopo, poenam excomriiuni
obeuriteabbale monasterii ipsius, Ecclesia tua, in de- cationis ejus prsevaricationi et prsesumptioni debi-
seribendisprevidendisqueacquisitis acquirendisveejus- tam remisit; ea legeut nisi abstineret in posterum
4em~monasteriirebus, nulla se occccsionepermisceal. ab omni jurisdictione in Ecclesiam Thebanam exei;-,
Abbatem vero eideni monasterie non alium, sed qiiem cenda. ipso faclo «ommunione sacfa carerel, nec
8 De hac vece consule nolas s.d epist. 28 lib. i.
 -MS S. GREGORII MACNIVITA. EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. II. 524
illarii iinquam, exceplo morlis articulp, nisiprius ju- A _ fuisse nomen creaitur presbyteri hujus et rnonaciuj
dicio Romani ponlificis absolveretur, pefciperet. cum Gregorius aecepisset, semel et iterum ad Joan-
"Cum Joanne, primse Justinianse, severius aclufri; - nem scripsit, ut criminis perpelrati veritalem expio-
-rescissis enim ejus. sententise decretis, ipse triginta raret. At ille dissimulans respondit, se qua de re
dierum spatio sacrse.pommunionis expers, jussus est interrogaretur penitus ignorare; sibqrie violatae in
pcejiitentiam agere. inonacho et sacerdote religionis invidiam depfecari
Hadriani aGCusatorescumeo ingratiam rediisse volens, culpam augebat.: elenim vel ipsam cumulabat
docpt ppistola 39 lib. III, 'ad episcopos Corinlhios : mendacio^ vel se velerni et socordisearguebat. Nimi-
vix enim dubitare licet utrum idem sit Hadrianus epi- rum, ut objicit Gregorius, quid.deterius esse pptest;
scopus de quo hsec agit epistola. Sic jllatam episeo- quam ut aganlur talia conlra servosDei, et ipsenesciat
pot tolique simul ordini episcopali ultus est injuriam qui preslo est? Quavero polesl esse pastoris excusatio,
S. Gfegorius; et qiii episcopos omnes (ipsp quidem si lupus oves comedit, et pasior nescit? Hsec prsefatus
Romano pontiflce non exceplo) secundum raiignem papa, Jpanriem ad saniora consilia reyocat, et ad ca-
hutnilitatis mqtiales esse pulavit (Lib. ix, 'ep. 59), nones obseryandos hortalur, qui episcopos paslores
cum culpa pulla in eos animadvertere cogeret, su- esse volunt, non percussores. Nova enim et inaudita
premam quam oblinebat poleslatem in delinquentes B | est istq prmdicatioqumverberibusexigit fidem,inquit:
exercere- solljcitus fuit, ad rjuantumlibet gradum si autem canonesnon custoditis, el majorum vultissia-
in episcopatu provectus esset, et in qunvis orbis lula convellere,non cognoscoqui eslis. Ad extremum
• Chrisliani loco sederet. suadet ut emendato jiivene tolius niatli arlifice, ro -
%.Ejus quoque magnanimitas hoc anno exarsit in jectisque ejus consiliis, monachos a se maje habitos
in suis ordinibus suscipiat, eisque pacem praeheal.
Andream,] Tarentinum episcbpum. Illum concubinam
Sabiniano quoque, suo apud Mauricium legato, prse-
__S38riabuissecomperlum eral, et postsuseeptum sa-
crum ofdinem eam adhuc retinuisse quibusdam nata cepit ut de eodem negotio patriarcham sui officii a.d-
Illum statim non obtemperasse saiis indicat
fueratsuspieio. Prseterea pastoralis mansuetudini^im- mpnefet. alia epistola ad Nafsem palricium : De causa, inquit,
memor, mulierem quamdam fustibus crudeliter caedi
cum fralre meoel coepiscopo,viro
jusserat, quae migraverat e vila post octo menses; presbyterorum,quw
revereridissimoJoanne patriarcha, agitur, ipsum,puto,
quam ob saevitiamstaluit Gregorius eum per duos
menses in pa.nilen.ia transigendos a missarunr ceje- adversariumpalimur, quem asseris vellecarionescuslo
"
bratione suspensum feriari debere (Lib. m, ep. 45). dire. Charitali autem tum breviter fateor quia otnni
virtule et omni pondere camdem causam, auxitiante
Quia vero non ita certum erat, ipsum carnali se fla- C
gitio maiciilasse,cum in rebtis dubiis absolutumjudi- omnipotenteDeo, exigerepardlus sum. In qua si videro
eium ferfe non liceat, eumdem suse eonscientise di- sedi apostolicmcanones nonservari, dabil bmnipotens
mittendum ut ab ea judicaretur, censuit; simul- Deus quid conira contemploresejus fqciam (Lib. iv,
que admonuit, ut si tanti-flagitii sibi coriscius forel, ep. 32). Alhariasium ejusque socios de Manich_eorum
"
saeerdotia honore abdicato, nunquam ad sacrum haeresi infamatos esse docet epistola 14 libri sexti.
accedere prsesumeret. Ut hujusmodi suspicio- 4. Quid posteaiactum sit disce ex eadem epistola
1 opus
nibus, quibus etiam opfimorum episcoporum fama et ex 66 ejusdem libri, quam integram hic exhibe-
potest laborare, tolleretur occasio, olim prmceptum mus, ut quse essel Gregorii prudentia in tractandis
fuit, Ennodio teste (Opusc. 7), ut omnes episcopi hujusmodi negoliis ostendamus : GregoriusAlhanqsio
celhdarios haberent, occasione fortasse calumniarum presbylero de Isauria. Sicut de eis quos ab uniiale
quibus vexatus nuper fueral Symmachus papa, ut Ecclesim hmrelicmpravitatis error abscidit affligimur
jam dixiriras in nolis ad decrela S. Gregorii col. et dolemus, ita his quos inira, sinum suum catholkm
' '
1289, nota g. fidei professio conlinet congaudemus; el ut pastorali
3. In coercenda etiam Joannis, patriarchae Con- sollicitudineillorum nes oportet impietatibusobviare,
stantinopolitani, ssevitia et immanitate, palerna Gre- sic piis horum professionibuscongruil favoremimpen-
gorji piejas eodem fere tempore laboravit; quod dere, et sincera esse qumsapiunt declarare. Atqueideo,
satis probat nullum episcapum psse, ut alibi doGet, dum libiAlhcmasiopresbytero, monasterii sancli Mile,
qui sedislaposlolicaepotestati ei casligalioni, si culpa cui est vocabulum Tamnaco, quod in Lycaoma est
exigat, non subjiGialur(Lib. ix, ep.M). Ex Isauriae provincia conslitutum, coptrqria inlegrm fidei fuisset
monachis urius dignitate sacerdotii insignis, in eccle- orla suspicio; ut professionistum potuisset integrilas
sia CP. fustibus c_esus fuerat. Tanti facinoris reus apparere, ad aposlolicamsedemcui prmsidemuselegisti-
ferebatuf juvenis quidam Joannis familiaris, multo- recurrere, asserens eliem le corporqliter verberatum
rum scelerum infamiasatis nolus; qui, utail Grego-. aliqitainjuste ac violenterfecisse.Et quanquamea qum
rius, adhuc de Deo nihil didicerat, qui viscera cha- vi impulsionisfiunt canonumminime censura recipiat,
ritatis ngsciebat (Lib. m, ep. 53); quiinsidiari quo- et jure habeantur infirma, quia ipse ea dissolvitqui in-
tidie 'divefsorufn mortibus per -oeculta testamenla justum fateri fieriquecenipellit; sed magis illa susci
dicebalur, nec Deum meluens, nec homines eru- pienda est et qmplectendaeottfessio,qumex sponianea
bescens. voluntatemonstratur procedere, sicut apttd nos fecisse
Hanc yim et ignomiriiam Athanasio illatam (hoc dignosceris.Ne quid tameri riobisanibiguumpotuisset
 .525 S. GREGORHMAGNI VITA, EX EJUS SGRIPTIS ADORNATA.LJB. H. 326
existere, sanciissimo Joanniquondam fratri et coepi- ,Aiiis esl integrilas amplectendd. Nam si credi fideliier
scopo noslro, Coiistanlinopoiitanmcivilatis anlisliti, de confitenlidespicitur, cunciorumin dubium fides addu-
te prcevidimusscribendutn(Indict. 41, ep. 5$), ul suis citur, atque errores mortiferi ex Xncauta dislriciione
nos quid actum essel epistolis infoftharet. Qui smpe a generantur. Ei hinc non solum erranies oves ad caulas
hbbis admbnitus, rescribens (Indict. 15,- ep. l8)-inno- minime Dominicas revocanlur, sed etiam inlrqpqsitm
tuil, codicem apud te fuisse invenium in quo plurima ferinis deritibus lanidndm crudetiier /exponunlur, Jioc-
' continebantur
hmrelica; et obhoc se adversus dilectio- ergo, fraler charissime, subtiliter perpendamus, el sub
-nem tuamfuissecommoium. Quemquia ad nos stitduit prmlextu hmresisaffligiquempiamveraciter prpfileniem
pro salisfactionetransmitlere, priores ejus partes sol- fidem calholicamrion sinamus,ne; quod absii, hmresvi
licita leclionepercurrimus.Et quoniam manifesla in eo fieri subemendatipnis magisspecie permiftamus.
-hmrelicmpravitatis venena reperinius, ne denuo de- 5. Quod aulem illis oblrectatofibus eontingerb
buisset legi, veluimus. Sed quia hunc te simpliciter solel, ut hseresim objicienles, in opposituni ferantur
testalus es legisse, el ad amputundum ambigumsuspi- errorem, hoc Joarini CP. eyenisse teslalur g. Grego-
• cionis maiefiam libellumnobis mariu tua porrexisli per- rius his verbis : Ante triennium, cogeritecausa mona-
scriptuin, in quofidem luam exponens, omnes genera- chorum Isaurim, qui Itmrelici dccusabanlur, salisfq-
liter hwreses, vel quidquid adversus catholicm fidei vel JJ ciens mihi quondam frater et ronsacerdes meus domnus
professionisintegfilatem est, apertissime condemnasti; Joanneslitteras misit, quibus nitebatur ostehdere' eos
eicunctd qum sanctm qualuor universales synodi reci- Ephesinmsynodi definitionibusconiradixisse, el velut
piunt, te setnperrecepisseac fecipere, el qum condem- ex eadem syuodo.cerla nobis quibus ipsi obsisterent ,
nant condemnasse, cotidemnarequeprofessus.es; edm capilula destinavit. Inler alia av.temscriplum ijlic con-
quoqtiesynodumqumJustiriiani impefatoris temporibus tinebdtur, de Adm anima, yuia in peccqto fnqrlua-tvbn
de tribus capilutis facta esl, el suscipbre et custodire fuerit; eo quod diabolus in cor hominisnott ingrediatur;
proimsisti, el prohibitus a~riobis~codicem ipsum legere et si quis hoc dixisset, aiiathema esset. Qumcutr. mthi
in quo pestifermfraudis virus innexum est, libentissime . relecta fuissent, valde conlrislalus sutn (Lib. vu,
consensisli; reprobans etiam' alqtte condemnans ea ep. 34). Hunc Joannis errorern hsergsis Pelagianse
omnia qum contra catholicm fidei integritatem Tn eo surculum Pelagianorumque- id pseudo-Ephesina sv-
dicia vel lalenier inserta sunt, nec eum te legere denuo nodo fetum refellit doctissimus Papa, lumin laudata
promisisli. Hac ralione permoli, postquam eiiam ex epislola, tuiii lib. ix ep. 49, ubi capitula sub nbmine
prqbali a te libelli payina, fides lua nobiscatholicaDeo . synodi Ephesinae ad se ex regia urbe transrnissa, as-
cuslodiente perclaru.it, ab omni t_ehmrelicmperversi- serit esse ipsamet Pelagiiet Coelestiiprava dogmala.
lalis macula juxta professioiiemtuam liberuttt esse de- - De monachis Isaurise cohsulenda historia monaslica
cernimus dlque catholicum, et sincerm fidei in omnibus Orientis lib. iv",c.17, p. 753, ubi eos polius in Lyr-
professorem atque sequacem, Christi Jesu Salvatoris caonia vixisse dicitur, quam in Isauria. Cer.telib. iv
grulia clari&ssepronuniiatiius; liberam quoque tribui- . Dialogorum: c." 38, Gregorius rrieminit cujusdam
mus liceniiamad luum monaslerium in luo iejoco.vel Athanafii presbyteri, et ut conjicere licet, nionachi
ordine nihilominusremeare.De hoc quoqueet dilectis- Lycaonim, si fides sit plurimis Mss.Jioc loeo in nola
sitno frairi noslro, ConsTdnlinopolitanmcivilatisan- designatis. kl Isauria et Lycaonia vicinseerant prq-
'
tistiti, qui in supradicti sancii Joannis loco ordinatus vincise; unde non niirum unam pro alia iisurpalam
esl, nosira volumussctipta transmittere.Jsed quia con- _ fuisse.
sueiudonon esl, utyriusquam ad nos ejus ^39 syno- Exstat Iibro v, ep. 37, ad Heliam, presbyterum et
dica deferaiur, debeamusscribere : idcirco distulimus. abbatem iri Isauria, cujus discipulum Epipiianium
Sed poMquamea nobis delala fuerit, eihmc, dum op- nomine, S. Gregorius diaconum Ecelesise Rom. ordi-
- porlununi-fuerit,indicabimus. navit. Petierat Helias 50 solidos ad monasterii sui
Huic negotiq affinis est causa^Joannis^ presbyleri necessaria; sed misit 72 beneficenlissimus pater.
-Ghalcedqnensis, quem ^eodem tempore ab ignaris Ulrum in illo monasterio degerent illi monachi de
accusatum de" haeresi Marcianistarum, vel potius iv i hseresis erimine insimulati, prorsus incerlum esl. Ex
. Marciqnitaruni, judices ab eodeni Joanne CP. depu- commemoralis ihtelligere licet Joanneiu CP. non satis
jtati injusle damnaverunt. At papa facfo concilio a Pelagiaria hseresi cavisse (quod de Grseeis quam-
eumdem absolvit, lnaxime quia libellus ab ipso obla- plurimis eliam constat) et in historia scientiaque
tus fidei sinceritati per omnia concordaret. De hac Ecclesiaslica parum exercitatum, quippe qui suppo-
senlenlia Joanrieiri presbytefum ab hseresis crimine sititia et hseretica," pro genuinis Ephesinsesynodi
liberum prpnimtiahte scfipsil Gregbfius aa Maurieiiim actis iriiperite laudabat. Nori semel cum hoc regiae
"
: Augustuijj.et ad flieoctistarii (Lib. vi, ep. 16 et 17). urbis patriareha luctandum Gregorio fuit,- ut suo
Synotialis quqqiie judicii Hujus certlorem fecit ipsum dicetur loco.
Joannem GP. patriarchaui (IMd: ep. 15). In ea qriain "- 6. Quandoquidem de episcopis officii sui-immemo-
ad ipsum sefipsit epistola S. Doclor aperie damnat ribu. a Gi-iigoriocotreptis et emendatis loqui coepi-
. eos qutfalsqabrepti zelo / hsereses eliam inviiis, et mus, operse prelium est de Joanne,. Rayeniiate epi-
bf-hodoxam fidem profitenlibus oblrudunt. Notanda - scopo, propter fastum et insolentem pallii usum lioc
-•'sunt pise caeteiis verba bsec : Stcut hmreiicorum
pra- etiam anno reprehensb pauca subjiceie (Lib. m,
vilas xelo~recimftdei comprimenda, ita verceconfessio- ep. 56). Hic exai.chorum Ravennse connnorantium
 527 S. GREGORII.MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADGRNATA.LIB. 11. 328
auctoritate fretus, nonnulla sibi supra communem .A verat Augustus. Quin etiam ejus tutelse commendarat
metropolitanorum consuetudinem usurpanda exisli- liberos suos adhuc immaturos, dum anno imperii
mavit. Cum efiim cseteri pallio, extra missarum decimo quinto periculose- segrptaret, ut ait Simo-
a lempus non ulerentiir, ipse in litaniis solemnibus catta, qui in Domitiani Iaudes latissime excurrit. Cum
et supplicationibus publicis," ex poenitentisedisciplina Cosroes, Persarum rex, profugus, llauricii ope re-
inslitutis', novo cultu palliatus incedebat, qui in ci- gnum recuperasset, ac paulo post ad Gregorium An-
nere potius et in cilicio tunc debuisset humilitaterii tiochenum patriarcham crucem auream gemmis ful-
profiteri. Hoc improbavit Gregorius modeslise sacer- gentem misisset in templo S. Sergii, offerendam,
dotalis prsecipuus assertor, cujus illud plane aureum ejusdem martyris basilicam plurimis donis ornasset
dictum, nihil in episcopi cervice splendidius fulgere (quod ejus ope regno se restilutum crederet, conju-
quam humilitatem. gemque suam dilectissimam et prolem consecutam
Ad arcbiepiscopi sui exemplum superbientes Ra- esse et valeludinem), magna spes injecta fuerat fidei
~~
vennalis Ecclesise clerici-, mappulis uti (quod solus Christiaua. apud Persas disseminandseac propagandse.
sibi vendicabat clerus Romanus) prsesumpserunt., De Hujus rei gralia Domitianus ad regem perrexerat,
liis Gregorius ad Joannem scribere quanlocius cura- quem jam sibi pluribus devinxerat beneficiis; •hunc
vit per Castorium S. Ecclesise Rom. notarium.. g euim episcopum regi fugienli et extorri Mauricius
Joannes hsec privilegia sibi suaequeEcclesiaea summis obviam honoris causa- miseraf, ut eurii quocumque
pontificibus concessa respondil, et a Gregorio confii'- vellet deduceret. Cosroem Christianum tunc factum
mari poposcit; quod etiam flagitarunt Remanus fuisse narrant Joannes Biclarensis in chronico, el
exarchus, praefectus, et aliiurbis Ravennse nebiles Paulus Diaconus lib. iv, c. 17.«Atvana specie reli-
viri. Iis ergp morem gerens pontifex annuit, ut Ra- gionis delusosfuisse scriptores hos, ob regis munifi-
vennse archiepiscopus, donec aliquid certius consta- centiam erga Christianorum templa, eumque a gen-
rel de privilegiis ipsi concessfs, pallio uteretur in M- tilium cultu non recessisse manifestum esf, lum ex
taniis quatuor tanlum dierum solemnium; seilicel Graecis-seriploribus, qui gesta Mauricii proseculi
S. Joannis Baptistce, S. Petri apostoli, S. Apollinaris sunt, tum praesertim ex Gregorii epistola consola-
hujus Ecclesise patroni, et in anniversaria suse ordi- toria ad Domitianum hoc annq scripta : Imperalorem
nationis commemoratione (Lib. v, ep. 11). vere Persarutn, inquit, etsi non fuisse conversumdo-
- Non placuitJoanni judicium-hoc, ut conjicere Iicet leo, vostamen ei Chrislianam fidem prmdicasse omni-
ex epistola ad eumdem postea scripta, in qua queri- modo exulto": quia etsi ille ad lucem venire non-me-
tur S. Gregorius de irrisoriis et mordacibus Joannis ruit, vestra tamen sanclitas prmdicalionissumprmmium
sermonibus (Ibid. ep. 15). Ut autem omnem expo- „ habebit. Nam el JHthiops in balneum niger inlrat, et
stulandi occasionem tolleret, scripsit archiepiseopo ,niger egreditur, sed lamen balneator nummos accipit
exploraturum se per Apocrisiarium suum Constanti- (Lib. m, ep. 67). Sic sanclissimi episcopi sibique
nopoli agenlem, utrum nonnulliexinajoribusmelro- amicilia conjunctissimilaboresirritos blande acinge-
politis, qui tricenos et quadragenos sub se episcopos niose consolatus est Gregorius, ad ejus epislolam
habebant, in litani_scum pallio solerent ambulare; et respondens, qua suam ad Persas profectionem' prse-
si qui reperifentur,- se libenter episcopo Ravennali dicationis gratia fructu caruisse dolens Domitianus
concessurum pallii in litaniis gestandi privilegium. indicaverat. (Cf. Evag. Vjta Mauric. lib. iv, c. 14;
Sic exasperatum placare conatus est humilis pon- lib. vi, c. 13 etseq.; lib. vm, c. 41.)
tifex. Joannis tamen vilia nequaquam dissimulanda CAPUT X.
existimavit, sed ipsum sedulo ,de iis admonuit; prae- ARGDM. — 1. De lege Mauriciimililesin monasteriisrecipi
sertim quofamicis praesentibus blandiretur, obloque- prohihente. Hanc improbat S. Gregorius.—— 2. Dtrum
illam, antequam publicaretur, emendaverit. 5. Qua
retur absentibus; quodin servos 240 fureret ae occasionelex illa fuerit lata. Quibus rationibusnite-
lurpia evomeret; quoddisciplina ad vitam clericorum retur,. — 4. Gregorius de disciplinamonastica solli-
citus.•—S.Numabbatihuset monachisegredi ibraspro-
custodiendam nulla esset, sed tantummodose clericis hibitum.— 6. JudseusfalsoElia.cuitu Curistianisilludit.
suisdominunrexhiberet. ,_. De eo puniendo scribil Gregorius.— 7. Dialogos-elu-
7. Quantumtalibus episcopis infensum se Gregorius L> cubrat. (An. 592 et 593.)
exiiibebal, tantum erga optimos pastores benignum 1. Antequam ab Orienle recedamus, agendum est de
se officiosumque prsebebat; quod maxime erga Do- lege quadam eodem fere terapore ab imperatore pro-
mitianum Melitinse in Armenia episcopum et metro- mulgata, qusesanetissimumpontificema?gritudinejam
politanum comprobavit. Is Mauricii imperatoris con- laborantem, gravissimodolore affecil. Nimirumsanxe-
sanguineus erat, vir prudens, induslrius, verbo et ratMauriciusnonsolumutquisquispublicisadministra-
opere potenlissimus, et[ ad res maximas gerendas tionibus fuisset.implieatus, ad ecclesiasticumofficium
efficacissimus, inquit Eyagrius. Hinc ad plurima et pervenire uon posset, sed etiam nt ei in monasterio
gravissima negotia hunc 'adjutorem adhibere consue- coaverti non Iiceret: quod de iis quoque qui mili-
a Quineliam in Eecl. GrsecaEpiscopi quibus con- c. 24, n. 5.
cessus est Pallii usus, illud non toto Misssetempore . c Ejusdem rcgis conversionem refert Fredegarii
geslant, sed usque ad recitalionem Evangelii, ex Isi- cbronicon c. 9, aiique ipsum cum sexaginla Persarum
doro Pelus. lib. i. Ep. J156. Idem testalur Simeon millibus esse baptizatum, et a Gfegorio Autiocheno
Thessalonic. lib. de Templo et Missa. de lavacro susceptum.
b De his lege Cardin. Bona lib. i. Rerum Liturg.
 32S S. GREGORII MAGNlVITA, E% EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. II. 330
tise adsevipti erant eoristituerat, quibus deinceps li- A, additque S. Gregorium hanc legem emelliendp eadem
Jjerum non erat monasteria, poenitentise.cafisa , pe- auctoritate usum qua praefecti prsetorio, penes quos
tere. a Curiales quidem-' et ssecularibus negptiis. - erat civiles leges ad se. ab imperatoribus directas ut
adstrictos ab ecelesiaslicis dignitatibus excludi valde publicarenlur, aul taritisper immutare, aut ab earum
laudavit "S. Gregofius, evidentissime sciens, Tnquit, publicatione abstinere, donec. de iis -emendandis ad
qitiu qui sceculareih habitum deserens ad ecclesiastica Augustum scfipsissenf vel.ipsum adiissent. Alii vero
officia ventre festinat ,mutare tiult smculum, non re- existimaht hanc legem nulla mutatione facta. fuisse
linquere..kxiisdem noniicere in monasteriis converii missam aS. Gregorio.qtialem acceperat ab impera-
riiinime probavit. Etsi eriim ffiris alieni debitores fo- tore; idquehisGregPriiverbissignificari cpntendunt,
rent, ac' publicis rationibus iinplexi, poterat eorum eamdem legem per diversas terrarum paries transmitti
debilis per monasterium satisfieri, inquit sanctus feci. etquia lex ipsa omnipoleiitiDeominime concordat,
ponlifex. Quod uno eodemque argmento simul de- ecce...-.. nuntiavi-Ergo, inquiunt, lex qualis a papa
monstrat et dotata fuisse tiinc monasteria etiam transmissa est nondum.fuerat castigata et emendata,
amplis reditibus, e.t "summamin ipsis viguisse chari- quandoquidem voluntati legique Dei pbst emendatio-
•.talem. Maxime vero damnavit sanctissimus pater nem consentahea erat. Utramlibet sententiam eligat
legem qua milites ab ingressu mbnasteriqrum.pfohi- --jj lectof. .
bebantur, nisi aut expleta militia, :aut pro corpbris 3. Gaeterumlegis hujus ferendae.occasionemimpe-
debilitate missibnem -essent consecuti. Ipsum audia- ratori prsebueratTrequens pcenitenliam tunc ambien-
mus de hac lege cum Iilauricio "exposlulantem : Ad tium concursus ad monasteria, ita ut plerique sa_cuIo
"hmc,ecce per me -servumullimum sutim el yestrum et curise.variis offieiis ministeiiisque alligali, inten-
respondebii Christus, dicens : Ego te de~~notarioco- tatis lotjrse diviriaeflagellis perterriti, rei lum pu-
mitem excubilorum, de comiteexcubilorum Cm.sarem, blicse tum privafse nuntium remitlerent, publicani
deCcesare imperatorem; nec sokm hoc, sed etiam pa- telonia deserererit; militares yiri, sive ii gregarii.et
Iremimperatorum feci. Sacerdoies meos inm manui manipulares, sive centmiones aut tribuni aliique
zommisi, et tu a meo servilio mitiles tuos-subtrahis ? duces, milili-e.insignia prpjicerenl, ad conversionem
Responde,.rogo, piissimeDomine, <servotuo, quid ve- festinantes.
nienti et Iicec-diceniiresponsurus es in judicio Domino Porro non deerant rationes quse persuadefent mi-
iuo? Csetera legantur eadem quse summum.deeebat liles non.nisiemeritos et dimissos, Inmonasterii.s esse
pontificem libertate dicta,-quarii tamen his postea suscipiendos. Quippe can. 4 concilii Chalced. cautum
verbis temperavit liumilitalem spirantibus : Ego qui- est, rie quis in monasleriis servus obtenlu morias-4C£e
dem jussioni subjectus, eamdem legem per diversas tQ professionis recipiatuf, prseler. domini sui conscien-
ierrarurn partes-transmitti feci; et quia lex ipsa omiii- riam : transgredientes autem banc tleflnilionem exr
poientiDeO minime concofdal,~ecce per suggestionis icommunicantur..Etrin concilio.Gangrensi can. 3 le-
iriempagiriam serenissimis "Dominisnunliavi. Vtrobi- gfcnus: Si quis-semum prmtextu divini.cultus doceat
que ergo cjudidebui exsolvi,qui et imperatori obedie-n- dominum contemnere proprium, ut discedat ab.ejus
tiam prmbui, et pro -Deo quod sensi minime tacui. obsequio anathema sit. At ihililes toto mililise
( Vide lib. m, epp: 65 et'66.) tempo.re-nonsecus ae servi,.ad reipublicseobsequium
2. flaric epistolam Gregorius misit ad Theodorum adstringebantur; unde etiam iri manu signati lunc
imperatoris archiatrum. seu medicorum principem, erant tanquam mancipia^quibusnotse qusedaminure^
rogans ut eam captato tempofe offerret-Mauricio, bantur-. De his legendus Vegelius lib. it, e. 25. Ipse
apud quemgratia plurimum valebat^ adhibitisque Gregorius in prsefata ad Mauricium ep. milites ap^
tum consiliis tum precibus ad banc legem refingen- pellat nwnu signatos. Juxta niorem- hodiernum etsi
"danraut emolliendam Augustum impelleret. 241 militibus nulla inurautur stigmata, statim tamen ac
Utrum idTheodorus prsestiterit ignoramus. Docereta- sacramento dato militiam professi sunt, "eam des.e-
menvidetursanctus pontifexMauricium alegesancita rere.etiam sauctioris mililise amplectendse causa,
postea resiiiisse. Seribens enim-ad plurimosmetro-. _ impune rion possunt. Hsec dicla sint ut eam legem
politas de militibus post triennii prbbatioriem ad' oslendamus nec impie ab Auguslo Iatam, nec a Gre-
inonaslieum liabitum suscipiendis, subdit: Qua de re gorio temere promulgatam. Licet enim contra pie-
etiam serenissimus et Chrisiianissimus imperator, tatem pugnare videretur, quod insacranionachorum
mihi credite, omni modo plqcatur, et libenier eorutn acie mereri prohiberentur mililes (quapropterGre-
conversionetnsuscipit,-quos in rationibus publicii im- gorius Mauricium liberius increpavit), re lamen pro-
' • • - - -"- - -
plicaios tton esse cognoscit. pius. perspecla, bonique publici babita.ratione, ita
Ceriset etiam E. C. Baronius legem hanc impera- statuendum esse pruderitia consultissimorum fortasse
toriam a Gregorio emendatam et temperalam prius suadebat. . ' -
fuissequameam promulgari curaret, transmitteretque - 4. Cum de conscribendis Christo niililibus ita SPI-
ad metropolitas. Eadem est fere illustrissimi viri J).- licilus esset vlr.sanclissimus, ut inter "eos disciplina'
de Marca sententia (De Coricord. lib. a, c. 11); yigeret magis ac magis allaborabat, pra3_iertimyero
a Idem.plurimis jam canonibus, et summerum ~~Ex
Gassio.dorolib. i Var., ep. 4, jcolligitur, No-
ponlificum decretis slatutum fuerat.- Vide- epist. 2 "In- tariorum apud imperatores magnam fuisse dignitatem
nocentii I ad Victricium Rotom. - etpolestatem. -. - ... '. _ .-
. PATHOL.LXXY. 11
 ' S. GREGORHIvlAGNIVITA, EX EJUS SCRIPT1S;AD0RNATA.LIB. II.
331 , 332,
ul fratrum suorum saluti custodiaequeabbates iuvi- A ablaclatus a materno ubere infantulus, tot fere ya-
gilaren.admoneresaiagebai.-Unde statim ae audi- gilus ernisit, quqd scripta edidit.
vita Joannem -abbalem sua socordia opinionem sui 242 6. Ut de iis etiam qui foris f unt, ,et ad Ec-
monasterii inquinasseac labefaetasse, ad eumscripsit clesiam qoii perlinent obiter agamus, Judaei non
in haecverba: De fratrum animdbus omnino estp sol- semel experti Gregprii clementiam, hoc anno ejus--
liciius. Sufficiatjam quodopihiomonaslerii per vestram dem impigra sollipitudine zeloque indefesso repressi
neqligentiaminquinata esl. Non frequenler foras e.gre- supl, Ninrirum cum quidam'«.Nasas inler'eos scete-
diaris. In causis istis procuratorem institue, et lu ad ralissimussub bonorebeali Elisealtarecqnstruxisset,
lectionem atque orationem vaca.... In ipsis autem "multosqueChristjanorum illuc, pralipnis causa per-
fratribus"monasterii tui quos video,non invenio eos traxis.sel ac seduxisset: scripsit vigiiantissimuspcn-
ad leclionem vacare. Gnde considerare. necesseesl tifex ad Libertinum-Siciliaeprsefectum (Lib. ni, ep.
quantum peccaturh.est, ut ex aliena oblatione Deus 38),ubi iaciuus admissum fuerat, superstitioque vi-
vobis alimoniam transmiseril, el vos mandata Deb gebat, ut dislrictissitne et corporaliler in Judaeum
discere negligaiis (Lib. m, ep. 3). Nonsolum aulem hunc , si de lealu constafet, animadverter.et, nec
clericis- et nionachis leclionem. sacram imperabat socprdiam eaque pejerem avariliam Justini ejusdem
perilissimus animarum rector, sed etiam laicis. £t B j insulqepraeloris imitaretur. Is enim Judseorum deli-
militiseaddictis, ut liquet ex epistola ad Maurentium nitus muneribus, Dei injurias yindicare non curabal,.
magistrum militum scripta (Lib. vm, ep. 17), quem uti Gregorius scriptis ad se lilleris didiceral. Idem.
.obidlaudat.quod humana convenliculacavens sacris Judseus ilhrisliana sibi mancipia comparasse fereba-
libris evolvendis incumbat; dolet vero quod in hoc -• tur, quod contra legem a Constanlino Magnp lalam
pio' lectionis studio nullum socium babeat. , ne Judseis famularentur Ghristiani, pugnabat. Quia
5. Gaeterumex his verbis Gregorii ad Joannem , verp eadem lege caulum erat, ut si quosiudaei Ciiri-
non frequenter egrediaris, immerito asserit novae stianos in obsequio .el famulitio habereiit, ii extem-
BibliothecseEccles. Gallice conscriptse b parens prb- pio in libertatem assererentur (Euseb., lib. iv Vitm,
liibitum esse tum. abbatibus tum monachis, foras Const. c. ~n.); id" exsecuiioni inandari strenue ac
. progfedi, cum Gregorius frequentes tantuni egressus sine .mora. papa poslulal. Idem fere est arguiuentimi
m publicum viluperet. Sane ,qui suos "alumnosvitae allerius epistolse (Lib, iv, ep. 1), ad VenauliuBi, Lu-
solilariseaddictos essevoluit S. Benedictus, in duobus nensem episcopum, scriptse annq seqiienti.
Regulse susecapilibus (Scil. 51 el67)clai'e signifieat, 7. S. Gregorium hoc lertip sui ponlificalus annq
non;eis interdictum extra monasterium exire, et ne- de conscribendis Di.alogiscogitasse, testatur epislol^
goliis vacare. Ipse vero Gregorius mnllis negoliis C ' ad Maximianum, .episcopum Syracusanum, in qua
tum ecelesiasticis, tum etiam politicis non solum eliam subodoramur eum paulp post iis elucubrandis
adhibuilabbates et mouachos, ul infra ssepediceirius, incubuisse (Lib. iif, ep_:51). Veruin de tempore quo
sed etiani prsefeeit. Anno superiori seripserat Joanni scripti simt lege prsefationem^nostranilom. II, ina-
-Ravennati (Lib. n, ep. 46), mittendum esse in urbem xime num. 17 ac fi.equentibus.Ex eadem praefatione
Fanum cum aliquanta peeunia Claudium monasterii omnia repelenda sunt quae ad hos libros.pei'tinent.
Classensis abbalem,'ad caplivos redimendos. Postea Id unum hic observabo,. egregium hoc ppus fuisss
cum Tbebdelinda regina sese acommunione Constan- solitudinisfructum, ad quain frequentgr anhelabat
tii Mediolanensiscpiseopi suspendissel,propler dam- G-regorius, ul a pastoralisvitse molestiis et sollicitu-
risita ab eo tria capitula, misit ad eani Joannem dinibus levaretur, et amjssae quietis, eam piis de-;
abbatem et Hippolylum notarium, qui daninatione flendo lacrymis, jactur.am utcunque resarciret. Qualis
hac minime pulsatam fuisse (quod schismatici voci- autem essel in secessu, quibusve irieditandis lunc
ferabanlur) concilii Chalcedonensis "auetorilatem animum intenderet, disce ex ipso Dialogorum exor-
dio . _.
reginsepersuaderent, eamque ad Coustanlii commu- CAPUT XI. "
nionem revocarenl (Lib. iv, epp. 5 et 4). Quin etiam
— l.-In EcclesiaSalonitanaturbai' propter Maxir
Secundirii monachi et Probi abbatis opera usus esl, -U ARQJIM.
"
mum, invitopapaiordinatumepiscopum.—2! Gregorii
ad pacem eum AgilulfoLaugobardorum rege.coinpo- hoc iri negotio eonsiaritia"et patientia.—3. Maximi
nendam ; quod feliciter cessit (Lib. vi, ep. 30, et audacia insanctuni pontiQcem. —.4. Manmi ordinatio-
—
neiri asserit imperalor. 8. Maxiuiipoeriileiilia"elsa-
iib.f rx, epp. 4 et 45). Commemorandos boc loco . tisfactio. —6. ^uid de Honofato archidiaconodeflnitiim.
— 7. ConslantiuaAugusta S. Pauh reliquias i.rostulans
"nonexlst_niam.ustot monachos a S. Gregoriq Evan- fert repiilsam, Mosantiquus sauctbrum"corpdra locb
"geliiprsedicandigrlttia missos, de quibus postea fiet iibnroovendi.—L8. Anliquitustamen factaj.nonnullse
menlio, Secessuin lamen et ab omni negolio feria- translationes."(An.595et 394.) .
tlonem, quibus solitaria vila maxime coriimendalur, 1." Yix in tranquillo monasterii.secessu "Gregorius
quandiu his frui licet, amplecli debent monaclii ac otiuni et quietem tantisper degustayeral, cum ad
onera redeundum fuit, et Salq-
prpsequij exemplo S. Gregorii potissimum id sua- cqnsueta ponlificatus
dente, qui a monastefii qriiele absfractus, et ad nilan_eEcclesiselolique Dalmatisesubveniendumat-
eummi pontificatus fastigium evectus; lanquam que Gonsulendum(Lib. iv,.ep. 10). P-royinciaahujus

. K Isgstfortasse cui inscribitur ep.,50 lib. v." c Hop noniine forsitan inlelligendus prseses seu
b f dia- IV, pag. <M1et 279. princeps Syriagogaiqui a JudseisNdsci dicitur.
 353 S. GREGORII MAGNI ViTA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. 1., .. 334
eplseppi, Natalis olini sui metrqpolitani de quo supra A ex ipsa epistola 20 elici poiest. Idque forsan in
"diximus, pfavis exemplis corrupli a sacerdotalis ho- "causafuil ut cum eo postea Gregorius mitius egerit,
npris tramile deflexerant-: ssecularibus enim negetiis ejusdemque ordinationem landem ralam-habuerit.
immersi, abjeceranl omnem Dei metum'; neque quid Nbn me latel renuntiatum Gregorio fuisse , post
Deq", sed quid sibi placeret exquirere ae explere interdictionem ab ipso prolatam, deductumin medium
jamdudum corisueverant. Hinc mortuo Natali, cum _ fuissemilUarimanu Maximum \Ibid.),quod in ejus
Honoratus arcMdiaconus vir ihculpatse vitse, incredi- ordinatione ebntigisse debuit. At illa deductio potuit
bilisque constantiae. quam non semel ostenderat ad- etiam iieri aliquo post erdinationem, intervallo.
versris Natalem bona Ecclesise. dilapidaniem, in Sa- ' Ad haec, plufima de iioc episcopo ^jusdemque
lonitanum episcopum electus fuisset: illi pluiimum corruptis moribus acceperat papa, quse nullo le-
sibi atam severo censore morumque magistro for- gilimo tesliirionio riitebantur, quseque postea diluit,
jnidantes, Maximo qui a sseculari potestate fretus ut quPd suhreptitie imperaloris diplomateusus fuis-
bane sedem invaserat, favere dicebanlur. His accep- set, quod per simoniam ad episeopatum.pefvenisset,
tis, Gregorius ad universos-Dalhiatiae episcopos scri- quod violatse castitatis reus foret.'Quidni ergo dica-
bendumduxit, ut nullurii iu Salonitanum'«piscopum, miis, incerlo aut etiam falso rumore pervefiisse ad
"nisi corisulta prius et annueriteapostolica sede, or- g summrim pontificem Maximum, spretis ejus litteris,
• dinsife prcesumerenl. Seeusfaciehtes, excommuni- ordinatum fuisse ? Sane Gregorius ad Goiistantinaih
catos ef a participatione corporis et sanguinis Do- Augusfam poslea scribens, anno videlicet sequenti,
mini abstentqs dehuntiayit, qrdinaiionemque futuram quasi de omnibus certior factus, tantum conquerilur
irriiam "declaravit. Prseseftim veroMaximo manus .Maximurh se suoque Responsali nesciente fuisse ordi-
imppnere proMbuit (Ibid., ep. 20). Attamen aut ualum (Lib.v, ep. 21).
nondum accepta ponliflcia iussione (quod vero pfo- 3. Quse pbstea subsecutasuntdocet S. Gregorius'
piuS videtur) aut insuper habita, ut papsesignifiea- in episiola ad Sabinianum sedis apostoliese apocri-
tuirrest, Maximus cajsis presbyleris, fliaconibus, siarium seu legatum apudMauriciiim imperatorem
omnique clero,'miIitari irianu iu Eccleslam deductus (Lib. lv.-ep.ll). Nimirum saeculari et aulica auclo-
est, et tunc forsitan episcopus corisecratus, si lameri lilate fretus Maximus-,eo venit andaeise ut papse lit-
'
cepsecratio dicipbssit, quse ab excommunicatis cele- teras excommunicationem, ni subdereturel resipisce-
brata, et excommunicato dirisque devoto collata fel, intentantes, publicescindi fecerit,1psumque apud'
foerat. Aderat tunc Aiitoninus subdiaconus ecelesia- Auguslumaceusaril, quod b Malehum episcopum' ali-
slici patrimonii iri Dalmalia rector (Lib. HI, ep. 22); 'quantEepecunisesibidebitorem in custojjia occidisset.
'
qui-cum siimmi pbnlificis jussu adlaborassel ul Salo- ifj Calumniam hanc ita diluit vir sanctissimus.:-De
liitanus episcopus juxla.canones eligeretur , ea ra- qua re, iriquil Sabihiano, rinum est.quqd breviter sug-
lionejlaximo prsevaricatori exosus, et ab ejus satel- geras serenissimis dbminisnostris, quia si ego servus
litibus ad morlem qusesitus ,"fuga sibi consulere eorum in mtirle Langobardbrumme miscere voluissem,
coaclus est (Ibid., ep. 47). Prsecipuus mali auctor ' hodie Langobardorum cjens,~necregem, nec duces, nec
,'erat Marcellus, Dalmatise proconsul, ut habemus ex cbmites haberel ,'atque in sitmma donfusiohe es.se. di-
ep. 5 lib. ix. visa; Sed quiaDeumtimeo, iri mortem cujuslibelho-
2. Gregbrius ad taiitara offensionem ab Ecclesia ' minis me miscere formido. Malchus autem episcopus
Salonitana removendani, rion m.nus prudentiam,- riequein custodia fuit, neque in aliqua afflictione, sed
' '
quam cohstantiam' necessariam ratris, litteris monuit die qua causam dixit, et addictus est, nescieriteme, a
, Maximum (Lib. iv, ep. 20), ut ipse ofdinatoresque Bonifacio riolario iri domurii ejus -duclus esi, :cui _et
ipsius altrectare quidquam sacerdoialis officiinon prm- prandium factum est, ibique prandit, ei honoratus est
sumerent, donec explorare possel ulfiim vera' an db eo, etnocte subito morluus esl. Itaque statim eva-
supposititia" imperalbris jussibnefuisset ordirialus, nuit falsa hsec Maximi criminatio.
"quidvesibi visurij foretresfefiberet. Siverocontra in- 4. Niliilo tamenminus MauriciUs ordinationem
ot.ducum tjui; publicse in
" terdielum. aliquid agere rion vererelur, ei "anathema p' ejus assefiiii, pf:Efectorum
comminalur a Deo et.a B. Pelro apostolorum p'rincipe. Dalmatiarei prseerant, ut cbnjicerie -licet,-impulsu;'
Maximurniam ab ahno superiqfiSalonitanam sedem quibus uimiruni, denudala sua Ecclesia, pr&mia
iuvasjsse ," niiriirrim labente -undecima indictione , mutta ptmbere dieebatur. Ea de/e ad Consiantinam
docet.quod legimus de ejus poenitentiairi fragmenlo Augustam scribens, vehemenler expostulat S. Gre-
'nuiic ad epistoiarurij calcem f ejecto, priiis vefo' prse-. • gorius : Et si, inquit, episcoporum causmmihi .cdirp- ,
misso epistolis indict. primse.-Quoeirca'eonstat non- missorum~apud piissitnos dominos aliorum pairociniis
dum-ad eum auf ad episcopos Dalmatiae tunc perve- 'dispo'nutiiur,'infe!ix ego in Ecclesiaisiti quid faeio ?
' '
niss<3:epistbias10 et 20, hoc anno quartb poritificatus Sed c-ut episcopi mei -me despiciant, ef conlra me.,re-
Gregorii, duodecima iridicl.^datas, g_|,^ quod etiatn fugium ad smcularesjudices habeant, omnipotenti Dee
a Miiites et- lictores' Romani Eati-jcii "con^uxerat, et quef um qrdinationes, ad eum. aliquatenus pertine-
" "
exlib. iv, ep. 47. jjant;-cum finiversis quiderii pfa_essel episcopis ei
b Patrimoniumaliquod Ecclesise Rom.-proeurave- •patriarchis, prpplefsingularemEcctesise Roin. prin-."
" "
rat iri-Daimatia, ut.patet ei ep. 46 lib. ii. -cipalitaiem. .,' ";..-
-' c Sic appellat eos ques ju.repatriarchali regebat,
 335 S. GREGORUMAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. II". 536
gratias ago, peceatis meis deputo. Hoc tamen breviter A (constabat enim eumpost intentatam a summo pon-
suggero, quia aliquantulum exspeclo; et s. ad me diu tifice excommunicatioiieni, ad sacrum altare acces-
venire distulerit, in eo exercere dislrictionem canoni- sisse) judicio Mariniani reliquit statuendum, qua
cam nullo modo cessabo. s..tisfael_one lalis - deberet culpa purgari. Ex cujus
Jusserat Mauricius ut Maximus papae se sisteret, forsitan antistitis consilio et sententiaprostralus per -
eumque cum hpnore Gregorius exciperet; quod ei tres horas Maximusjacuit, gravis luclus et pmnilen-
grave visura est; nempe quo honore dignus erat is tice causa clamans : Peccavi Deo et beatissimo papm
de quo tanta el talia jiuntiabantur,, anlequam di- Gregorio (In appendite epist.). Sublevatus a Mari-
scussa -causa, insontem se probasset? neque vero. de niano , juvantibus Callinico exarcho et Castorio
ipsius ordinatione inscio Romano pontiflce facta erat chartulario, coepit veiiementius dolere; at in recon-
. amplius quscstio: eam enim ut imperatori morem ciliationis et absolutionis argumenlom,, Castorius ei
.gereret, ita ratam habere eonsensit, ac si se auctore epistolam a S. 244 Gregorio scriptam obtulit, qua
hic episcqpus ordinatus fuisset; quamvis sub ante- significabat redditam ipsi fralernse cbarilalis.gratiam,
rioribus principibus nullus ad hsec usque tempora pollicebaturque se^ad eum quantocius pallium esse
Salonae episcopus, prcetermissa Romana Anlistitis missurum.
atietoritate fuisset constitutus. At multa supereranf 15 6. CumSabinianus Jadertinus episcopus, Honoi'alus
crijhina diluenda, nimirum qaod flagi.iose ac inipu- archidiaconus Salonitanus, et alii plurimi, sedis apo-
dice vixissetj quod data pecunia fuisset eleclus, quod stolicse jura contra Maximum asseruissent, jussit sa-
excommunicalus missas facere prsesumpsisset. pientissimus pontifex ut- eos qua decebat charitate
Gallide egerat-Maximus,. ut Gregorii litteras qui- .-susciperet (Lib. IX, ep. 125 ).-Optabat Gi-egoriusut
bus a missarutt. celebratione cessare jubebalur, ad Honoratus ab ai^chidiaconimunere ac dignilate, de
se noii pervenirent. Ideoque iterata jussione rem ei qua jam a Natalis archiepiscopi temporibus fuerat
sacram interdixit. Qua de.re clero et oplimatibus quseslio, non repelleretur; verum obstabat illius
tum Salonse tum Jaderse scripsit ( Lib. vi, epp. 27 ac Ecclesiae consuetudo", qute archidiaconos expleto
29), ut a-communione Maximi recederent; neque • quinquennio a suq removere miiiistei'io cogebat. Id in
enim ullus adhuc- ejus communionem respuerat, Ecclesia Salonitana pro lege haberi asseveravit Maxi-
praeter Paulinum episcopum, et Hpnoratum archi- mus, conflrmavitqueCastorius chartnlarius; quin
diaconum, cujus electienem de qua supra egimus, eliam adjecit tres superiores archidiaconos ab ipso'
non amplius tuebatur sanctus pontifex^ quandoqui- Honorato, postquam per quinquennium.ministrassent
dem eum archidiaconum tantum appellat, nen epi- -cedere eompulsos. Quapropter sententia Gi'egorii
scopum. -_ G fuit. non flagitandum ab Honoralb judicium de causa,
5. Tandem paternis adhortationibus et infracta quatn ipse jam judicarat. Hunc exitum habuit diuturna
constantia consecutus est-Gregorius, ut Maximus ad illa de Maximi ordinalione contentib, in qua.vicil
. sanierem rediret mentem. Ab ejus cemmunipne jani tandem infracta sancti pontificis patientia et constan-
plerique recesserant; et Sabinianus, Jaderae episco- tia, ex adversis augeri solita. Quas animi -dotes ac
pus poenitentia ductus , quod invasori et perdueili virtutes oplime describit in epistola ad Sabinianum
adhsesisset, iu menaslerium abjecte episcepatu sese diaconuin : Paralior sum,- inquit, jnori, quani beati
receperat, ut tantam culpam lacrymis diluei'et. At Pelri Ecclesiam meis diebus degenerare. Mores etiam
S. Gi'egerius eum ad suam communionem et amici- meos bene cognitoshabes, quia diu porlo; sed si setnel
tiam receptum, ut pastoralem curani resumeret hor- deliberaveronon portare, conlra omnia pericula tmlus
latus est, cselerisque ad .Ecclesiam revertendi prse- vado (Lib. iv, ep.47);
beret exemplum , quod futurum sperabat (Lib. vn, 7. In hoc toto negotio Gregorius adversarium.apud
ep. 17; lib. \ai,,ep. 10). Neque vero spes fefellit; imperalorem expertus est Joannem Constantinopoli-
ipse enim Maximus rediit landem ad cor et jugo se tanum, ut par esl credere; quippe quem ob usurpa-.
debitse obedienlise subdidit. Urgente papa ut Romam tum oeeumenici patriarchae titulum redarguendo et
iudieandus accederet, obsessas ab hostibus vias cau- D increpaudp, infensum sjbi fecerat. Antequam vero
sari polerat, el imperatoiis praeceptum, qui jusseral de hac disceplatione fusius et enucleatius agatur,
ut Salonoe aut in Dalmatia mota hsec qusestio finire- quod paulo post fiet., ratio temporis postulat ut qua
tur; quod etiam sacris canonibus erat consentaneum. arte idem Joannes Gonstanlinse Augustse mentem a
Prseterea plebem et prsefeclos militari manu suse Gregorio alienam efflcere molitus sit aperiamus.
videtur sanctissimus
profeclioni, suo ilineri obstilisse respondere -in Ipsum enim digilo monslrare
homitiesconira me
promptu erat. Quibus rationum momentis prudenter ponlifex his verbis : Sed quidam
perpensis ,. aecedenlibus quoque Callinici exarchi pietatem vestram excitare voluerunt, ut. mihi, quod
precibus Gregorius annuil ul Maximus Ravennse absit, volunlalis vestrcegratiam subtraherent (Lib. iv,
coram Mariuiano archiepiscopo , et Castorio sanclse ep. 50).
Eeclesiae chartulario , se purgaret tam de simoniaca Piissima Augusta basilicam in honorem S. Pauli
hsgresi, quam de caeleris objeclis criminibus, praestito apostolr sadificandam curaverat in ipso regise urbis
ad corpus S, Apollinaris marlyris sacramento (Lib. palalio; quam ut sacris ejusdem reliquiis ditaret, po-
m, ep. 79, 80, 81). Cum autem inobedienliaeet per- slulavita Gregerip ut sibi Iransmittere vel beatissimi
duellionis in sedem aposlolicam reus esset manifeste uposloli caput, vel dtiud quid de ipsitts corpore festi-
 337 S. «REGORII MAGNI VITA. EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA, LIB. H. 338
naret. Cujus jussioni respondit se obtemperare nec, !__ factas, quas Gregorius ignorare miniine poluit. De
posseneeaudere, quod sanctorum-apostolqrum cor- his quoque consule notas ad ep. 30 libri quarli, ve-
pora riequidem loco moyeri impune,'veltangipoS- rum his in translationibus e lumulis suis educebantur
sent; idque multis miraculis ibidem commemoratis saera illa pignora, ut in aliquo decentiori loco
confirmat. Petieral eliam Gonstantjna beati-apostpli quiescerent, neque procul deferebantur.".
sudarium, quo forlassenomineintelligi debetlinleum Haud improbavit quidem sanctus doctor episco-
aliquod ejus cruoresaerq linctum, et in sepnlcro in- pum et clerum urbis Euriaeinde commigrantes corpus
clusum. Sed quia extrahi non poterat nisi corpus S. Donati secum abstulisse, etin Cassiopi Castro.in-
aposloli detegendo, et. loco,ifaovendo,.quod nefas Sulae Corcyrse deposuisse (Lib. xrv, epp.-l et 13). At
erat, pise,Augustseprecibus annuere non poluit papa. "vero migrationem istam necessariam effecerant bar-
In epislola quam Gregorius ad eam misit, ait": Quia baricus gladius et hostiles incursus. Metuentes ergo
Romanis consuetudonon est, quando-satxctorumreii- sacerdotes et clerici civitatis hujus, ne sscrae S. Do-
-qttias dant, utquidquamtancjefeprfGsumantdecorpore; - nati reliquiae in -ecclesia deserla et.patente aliquam a
sed tantummodo in pixide brandeum [Id est velameri] baiiaris injuriam paterentur; maluerunt eas secum
millitur, atque ad sancliSjiimacorpora .sanctorum po- asportare.
nitur. Quodlevaium, iti ecclesia qum esl dedicanda, g Qiice de sarictis corporibus loco non movendis ad
devota cum venerationereconditur. -Addit plurimaiis mentem S. Gregoiii diximus, de eorum veslibus. aut
in locis, ac si sanctorum -e.orporibus-pot_ren.ur, pa- aliis rebus ad ipsos.sanctos .pertinenlibus,.minime
trari solila juiracula. Insuper docet in totius ,Occi- intelligi debet: nam cum accepisset a Joanneabbate
-denlis partibus omnino intolerabile esse ac sacrilegum, ;tunieam S. Joannis repertam, ut eam ad se trans-
si sahctorum corpora. tangere quisquam foriasse vq- mitlere curaret rogavit. Tunicam 245 nanc fuisse
/_.eri..-Utinamvero piam lianc et sanetorum reliquia- S.'Joannis apostoli et evangelistse, positamque Romso
rum venerationi consentaneam consuetudmem per- in basilica Constanliniana, docet Joannes Diaconus
peluo retinuissemus. €um -Grsecorumcontrarius mos (Lib.-ni, nn. 57, 58, 59), ubi eam asserit multis
posset objici-, quibus videlicel nulla erat s.acra cor- coruscasse mifaculis. Ulrum hsec papae responsio
pora levandi ac alio transferendi religio, respondit .Constantinse Auguslse. satisfecerit, comperlum non
S.-Gregorius dubise fldei sibi videri, quas transfere- habemus. Exstant tamen plurimse sancli pontificis
bantetdistrahebantreliquias; suspicionemque suam epistolse ad eamdem postea scriptse, ex .quibus intel-
hoc exemplo confirmat. Nimiruni quidam Grseci mo- ligitur eam quod sibi denegata. fuissent S. Pauli reli-
nachi ante biennium Romse deprehensi fuerant nq- quise,-non indigne lulisse, sed erga sedem"apostoli-
cturno silentio juxla ecclesiam beati Pauli, corpora -\ cam pio semper Jagrasse studio.
mortuorum iri oampo jacentia-effodientes", atque ip- CAPUT XII.
sqrum ossa reeondenles. Qui cum iriterrogati fuissent ARGTIM. — 1. Theodelinda Constantio,Mediolanensiepi-
•
quo.id consilio.facerenl, confessi sunt quod illa ossa ^ seopo,inferisapro causatrium capitulorum.—2. Grego-
rius ad eam legatosmittit et epistolas.—-3. eventu.
ad Grmciatn essent tanquatn sanctorum reliquias por- — 4. Tdo.o.alris^onvertendis iucumbil.—Quo 5. Januarii
taiuri; Apud Gregorium Turonensem et alios passim —
et aliorumSardiniseepiseoporum socordia. 6. De li-
cenlia chrismate presbylerisSardis data.
;a seriptores, occui'ruuttales, non piae(ut vulgo vocari — 7. Res hocannoconsjgnandi
in monacliorumgratiam a S. Grego-
solent) sed sacrilegse fraudes, quaejdubias fiffecerimt _Tiogesta.! — 8..Mulieres a monaslenorumingressuar-
sanctorum Unde cel. — 9. Monialiumhonestatiet tranqiiillitati prospicil.
plurimas alioquin genuinas reliquias. — 10. De abbatissarums_latedeoernit. — 11. Ejusiiem
liquet nullam majorem aut certiorem sanctis venera- , decretum de clericis ahbatibus"-explicatur. (An. -S9o
-tionem procurari posse, quam eorum sacra pignora, elS94.) ;
in prioribus sepulcris (quse tamen ornari -lecet) inte- "1. Eodem fere tempore S. Gfegorius ad Thebde-
gra et intacta relinquendo; quod eliam b 'civilibus lindam,. Langobardorum reginam, seribere coactus
cavetur Iegibus. . - - est,.ut ejus animum Conslantio, Mediolanensi epi-
8.' Absil tamen a nbbis, ut omnes Sanctorum scopo, infensum, ad pacem et concprdiam revocarel
translationes damnemus pio-cbhsilio factas. ^'Tem-. D (Lib. III, epp. 29-, 30, 31). Laurenlio, Mediolanensi
pore Conslanlii -Augusti legimus Gonslaritinepolim . episcopo, evivissuMaloannosuperiorj, Constantius,
delatum fuisse-S. Timbthei:corpus Ephesi prius se- ejusdem Ecclesise diaconus,-unaniini totius cleri con-
pullum, ac in basilica sanclqrum apostolorum collo- seusu successor datus fuerat, Gregorip dudum probe
calum esse. Paulo post etiam reliquise sanclorum cognilus, cui etiam dum Coiistantinopoli moraretur,
Andrese apostoli et Lucae evangelistse delatse sunt ex longo tempore adhseserat. Et qusmvis in ejus moribus
Achaia, etebdem inloco deposilse; quod refert ac nihil quod reprehendipoluisset, invenissel; quia tamen
laudat Hieronymus" (Hieronym. contra Vigilant".). in animum suum. pridem iriduxerat, adsuscipienda
Lege apud Mabillonium (Prmfat. ad iotri. II Aci. SS.S pastoralis curm onera, pro nullius unquam misceri per-
observat. 8) plurimas sanctomm translaliones quarto sona, ab ejus eleclione promovenda penilus absti-
. et quinlo -sseculo in Occiderite, ipsaque in Italia '.nuerat : ipsam solis apud Deum precibus prosequi
a Vide Guibertum de Novigento lib. de Pignoribus c Cpnsule Tillemontium in Constantio arl. k, pag.
sanctorum. . 415. Tfanslalionem hanc faetamvigesimoConstantini
" -
^ Lege ultima de sepulcrorumviolat., estque Theo- Magni anno,dicitTIiero-iymus.
tio&iiMagni an. S86i
 559 g. GREGORII MJ.GN3VITA, EX E'JUS SCRlPf.S ADORNATA.LIB.~II-.: 3-10
eontentu_s; assidiie oraris ut summus pastor taieih A , schisma bccasiorib cohderiinatibnis illorum capitulo-
MediolaneriSibuspastdrem pfseberet-, in cujus tirigtia rum exoftiirii, non in ~sopOsitum erat, quod ab illis
et maribus exhortationis divinmptiscua vtilerehtihve~~ eorideiiiuandis abstinereTiir, sed quod a condemnan-
nire : in'ciijus mente et humilitas cum fectitudirie ful- tiuhi cbmmunione secessio fiefet. Gregorius enim
geret, et severitas cum pietate :~qui eis viam vitm non pro veris EcclesiK filiis semper habuita eos, qiiicum
soltim loquendo, sed etiam vivendo possel bstendere; tria illa capitula rejicefe formidarent, in Ecclesiaj
tjuatenus exeiriplo illius discefent ad mlenim patrim tarrien iinilate permanserunt, etcum ipsisbenignius
desiderium suspirare: Itaque ipando sapientissTmns egilsemper, qubs infer, praeter Theodelindam, erat
ponfifex aliquas episcbpbrum eleetiones-sibi-veridi- "Secundinus eximise sanctilalis monachus, regiha^
cavit; nonnisi gravissimis ralionibus eoactus; a priori accepiissimus.
proppsito recessit. Nimirum satis habebat, ut anii- Redeunte ad Constantiicommunionein regina^ ties -
quam servaret, consueludinem, aliquerh mittere Ec- de quibtis jam loculi sumus episcopi, ut vero simile
clesise Romanse mititem (hoc nbmine clericos; Ee- est, quieverunt; nec ultra eutii ri'Rrisiehsibus civibus
elesisemilitantes et servientes significat) qui electioni vexatum fiiisse ut sacraMfenium de tribus capitulis a
interesset, et ab episcopis provincialibus, eum assensu se riunquam damhatis pfaestaret, inde potest colligi,
tanibn summi pontifieis, cbnsecrari procuraret. Con- g] quod plurimis in epistolis ad ipsum deiricep'siscriptis
stantius in ipso episeopatus eiordio suam fldei con- ea de re plane sileat saffcliis poritifex.
fessibnem, ut morisj.rali papse obtulifc;iri qua con- i: Non minoii labore ac stiidio in vocandis ad^Ec-
demnata fuisse tria capitula,- Isesamque ac pulsatairi "clesiam irifldelibus, qiiarii iii -revocandis schismaticis
concilii Chalcedonensis auetoritatem tres episcopi 24Q desudabat. Safdinise partem iiicolebahi qriidam
pervulgarunt; qiiorum malis artibus decepta Theode- populi, Rarbaiicini dicti, qui ad haec usque tierijpofa
iinda, Langobardorurii regina,- Constanlium slatiin cultum idblorum retinufefant. -Eos a Waridalis piilsos
aversata est utlegilimse fidei desPrtorerii. Rrixienserii "ex-Affici-, iiiSardiniarii "rijigrasse,cbnjectura polius
episeopum unum ex tribus iis scbisfaiatieisprsesulibus quaih ceflis faiibhuhi mohifntis habetiif. Barbaro-
fuisse. non obscure indicat epistola 39 ejusdem libri, ' fum illoruhi nibfes exprimit.his verbis Grfegbrius :
ex qua habemus ipsuib et-TMxise cives importurie TJtihserisaia tiriiniaiia vivuril-, Deum veruriinesciunl,
jjoslulasse ut Consfantius jurejurando affirmai"et se iiqna auteriite. lapides 'hdorant (Lib. iv, epp. -23et 24).
itria noh damnasse capilula; (V-idetib. iv, epp. 2 e. 4.) - Arduuin igliur erat ebs a'd vefam lidem protfabere;
2. Hsec audiens Gregorius; rit opem utrique fefret, - quod tamen aggressus est sanctlssimus papa-, cujus
scilieet arcbiepiscbpo calumniam passb, etreginse ob charilati hihil erat difficile; atque ad boc opus elegit
sprelam ejus communionem de saliite periclitanti, G < FeliceJn queriida.mepiscopum-, et Cyriacum servum
misit ad Theodelindani Hippolytum nolarium et Joan- Dei, abbatem S. Aiidrese. Ab iisdem postea didicit
uem abbatem, qui eam revocarent ab errore.; quod hon sbios Rarbaricirios, sed fusticos fefe omries in
et lilleris suis prsesiare conatus est (Lib. iv, ep. 4). Safdiriia idololatrise dedilos- (Ibid. ep. 25)-. Quapro-
Priores quidem ipsius liltefas reginse offereridas non pter scfipsit eohfestirii ad iibbiles et ad cseterbsin
censuit Gonstanlius, quod in eis rerum tempore Ju- Sardihia possessores, VArusticis a cultu idoloriim
. stiniani Augusti gestafurii, et quintse synodi menlio- avertendis et retrahendls irivlgilarent; significans
nem injecisset-, qua offendi poluissel ejus animus. • Tiihilsibi gralius aul-jucundius ab ipsis possenuntiari,
Alteras" vero ihisit in quibus' Consianlio suadenti quam quot quisqtfe idololatfas ad Ghfistjim pwduxis-
morem gerens, de illa synodosiluit, et quatuorprio- "Set-. Sti'enuam ad hoc operarii riavavit -Zabarda Sar-
res tantnm laudavit, imprimisque Chalcedonensem, difiise dux, tle quo Felix el' Gyriacus ad Gregorium
-
eujus aucloritati detracturn ifi pef tfium capiiulbrum scrijiseraht, euiH cum Barbaricinis €0 paclP facere
damnatibiiemscMsmatici caiisabantiif. Amotoitaque pacem disp"oliere,ul Cbfisfi fidem et servifiitem ~m-
hoc seriipulo. sanetissitnus ponlifeJ. boftatur piissi- pleclerenlur (Ibid., ep. 24). Ea de causapiissimo duci
mam 'feginairi, ul imperitis stultisque hohiinibus mi- gratias egit pontifex sanetissimus-, et p"raedicatoi'esa
nime cred&i, eaveatque ab eatholicoeEcclesise com- j) €e missos commendavit. Tunc Hospitonem Rai-bari-
• nrunione separafi; ne tot ejus lacrymse, tanlaque einorum ducem jam Ghristianum factum, patel ex
bona opera perireht, si a vefa fide alieua ihveniren- . epistola ad ipsum scripta {Ibid.,_ep. .23) ,-qua Gre-
' iur. Decel
ergo, inqtrit-, 'Gloriam vestram, adrevefen- . gorius de recta fide ab eo suscepta euin Iaudavil;
dhsimum fratrem et coepiscopummeiim Constanlium, admonuit autem veram fidem bonis operibus esse
ciijuset /...es, et vtla beneoliriiniihi approbata est, sub comprobanslam, iusuper ejus officiiessejul quoscum-
"om...celeritaieirarismiiiere, eiqhe'diWctis vestris epi- que posset ex subditis.ad Christum adduceret-, <i,c
•stolisindicare ordindlionem ejusiquam benigne stisce- prcedicatores eorum conversioui insudantes solatiis
pisiis, ei quia ab ejris Ecdesim communioriein nullo foveret neeessariis. "
separaihini; Quid illi, tune profuerint satisjion liquet. EK alia
3.. Rediit ad unitatem Ecclesiae prudentissima «l .epistola diu posiea scripta (Lip. xi, ep. 2i!) cousiai
Ghristianissima regina, quamvis ad condemnanda tria mullos adhuc barbaros in Sardiriia idololatriam lune
capitula riiiriime adduci pptuerit; aut cerfe idsi ali- minimealjjecifese, .qubstaineri fid fidehi'fihfistianam
quando impetratum est ab ea, tardius contigil. At amplectendam festinare seribit insulae.prsesidi:!Eb-
a Vide supra cap. 5, num. 41.
:"3M S., GREGORILMAGNI .VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. II. . .542
Tdemt"empbfejussit(£rt_i;ix,ip. 23). ut Vitalis inSaf- ^et presbyieri,, sed ita hegligenter, ut etiam die Do-
dinia defensorRafbariciria mancipia edmpararet; an . minico nullus adfesset presbyter qui missafum solem-
ut ea in flde erudienda curaret, iisdemque postea -nia celebraret. Murmuraiitibus hac de re populis,'
uteretur ad ebfum populares Chrisiiana flde imbrien- qui istue devotionis.gratia eonfluebaht, Gregorius
-
dbs,? Ebdetri sane ebrisilio legimus pueros. Anglos ab riaatura deliberaiione judicavit soeordes illos clericos
annis deceriiet septem, vel decemet octo, ejus cura et - inde amovendbs, et In monasterio huic ecclesise co-
munificentia emptos, ac in monasteriis, ut ih"Ghri- h_efenteihstituendam-esse monachorum congregatio-
stiaha feligione instituefentur. positos (Lib: vi, ep. nem, "cuiabbatem pr"_efecitMaiirum (Lib".IV,ep. 18).
7); quoram postea -ininisterio usus est, ad tdtius Legenda estea;de re epistola ad eumdeni Maufum
Arigloruingentis cbnversibnem-, de qua infra. qria ei terrarum, redituum; oblatiorium illius «ccle-
5. Ideo GregoriusFelici et Gyriaco partes impb- •sise smrimam administf atibnem tribuit sive ad mbna- ,
suit annumiandi inSardiniaEvahgefii barbaris et -chbrum victum; sive ad sarta tecta: Observat ho,e
- rusticis, quia insulae bujus episcopi parum de eo- loco Mabillohius ad fldelium,a.difipationem aliquan-
fum-salrile solliciti- videbaniur. His verbis increpat do conducere, lit monaehi in loeis frequentibus ins-
lanuarii Galaritani episcopi,' et lotius insulsc metfo- tiiuantur. (Cf. Mubill. locolatid:, ad __._•. 594.)
polifani sbcbfdiam et segnitiem : Accidit; inquit, S 8. Aliunde tamen sollicite cavebat vigilantissimus
aliud valde lugenduni: quia ipsos rustices , quos hab.et pater"ne ex.muliei-um «oiis'ortio'fegularis apud
Ecclesia iua, huncusque in irifidelilate remanerehe- moaachosuisciplina labefactaretur: Uiide Valentinum
gligentia fralefnitatis veslrm permisil. Et quid v'osad- '-abbaterii increpat quod miiiiefes in monasterium
morieoul exkaneos ad Derim addticalis, qui vestros ab suum ascendere sinefetjae fieri' monacliorum comma-
infidelilale corrigere riegligilis^ -Unde n,ecesseestvos tres ; idque ne ulterius contingat, eum severissimae
per oinriia in wrum conversionem vigiiare. Nam si iiltidnis comminalione prohibet (Lib., iv, ep. 42).
cttjuslibet episcopi in Sardiriia ihsula pdganurii.fusti- Utfuiu arcendas mulieresab ecclesiarum ubi:mona-
cum itivenhe poluero, in eumdem episcopum fortiter chi observabaht et 'saeras laudes perSolvebarit introi-
-
vinciichbb(Lib. iv; ep.26): tu, ceribuerit Gregorius, hocque a'd Valehiinum prae-
6; Januarium despieiebant ejus ministfi ef clerici, cepto sanxefit, exploi'afum non est. Sane in epistola
quod himise essel •simplieitatis ; unde oriebatur ec- 41 libri secundi frequentioreni tantum feminariim
elesiaslicae diseiplinse neglectus et remissio. Hirie accessum admonasteriorum ecclesias videtur interdi-
fortasse data pi-esbytefis occasio prsesumehdi, sacro cere: Praeierea basilicam' S; Pancratii martyris fre-
cbfismate parvulos in ifonte signare, quod ne ultra quehtabat promiscuus sexus, in, cujus gratiam singu-
iiefet proliibuit Gregorius (Lib. iv; ep. 9). Quia ta- J Iis Dominicis-ibidem missarum sofemiiia celebranda
meri afecepitpostea quosdarii ob hanc prohibilionem decrevit -; in qua tanien monachos maluit militare
" , -
-.valde offehsos, alind pfomulgavit decretum in bsec qhamclericos.
verba": Pervenil quoque ad nos quosdam.$candalizd- 247 9. Erga moniales; ob sexum fragiliorem,
-fos fuisse quod -presbyferosclmsmate tangere eos qui majorefli splliciluditiem et sevefiqrenj custodiam ad-
bapiHandi sunt, prohibiXimus.Et nos quidem, secttii- -liibendam ralus, hssc ad Jamiarium Garalitanumj-hoc
durii usum vetefem Ecclesicenoslfm fecimus; sed si feffe iiieunte anno scripsit: Perveni} ad nos minus te
mhtiiriohac de re aliqui contristantur; ubi episcopi.de- mondsteriis riiiciliarumDei .n Shfdihia sitis tuitionis
suitt; K. presbyieri eiiam iti ffoniitms bapthandos impendere: el cumMspositum a iuis prudenler.fuisset
chrismatelangeredebeant, conceclimus (Ibid:,,ep. 26). decessofibus, hl quidcvmde clero probati "viricuram ge-
De hujus decfeti sensu digladiaritur^theologi;, aliis • fenies, earumsenecessiidtibusudhiberenti nunc itdfun-
permissum presbyleris ul sacramentum eonlvmalio-' ditvs esse rieglectum,ut per pubiicrispersoriaspro tri-
nis admiriistrent cbntendentibus,, aliis negaritibus. butis uiiisquemuhiis ips'eper se principaliter Deo dica-
Mentem nosiram-circa' quacstibnem et controvefsiam tmfeinince compellantur ire, necessitatemque-habearit
hanc satis aperaimus iri notis ad laudalas epistolas, " prosupplehdis fiscalibus per villaspmdiaque discurre-
quas diligentem Iectorem cbnsulere nom pigeat. • f'e, ctique vifilibus incompetenter ,se miscere negoiiis.
7. Ut res monasticas, quae Gregorio semper cordi Qiiod jnalum "fralerriiias tuu facili hbrrectibne remo-
fuerunt, uunc attingamusjad quartum ejus pontifl- veat; ut unum probatum virum vitq moribusque; cujus .
catus annum pertinefe videtur quod de ipsius erga mtas atque locus nihil de se pravm suspicionisobjiciat,
mpn.asteriu_mSublaeen.seolima S. Benedicto eondi- sollicite deputet, qui^sic monqsteriis ipsis cum Deiti-
tum, et Honoratum abbatem , munineentia legitur: more possit assistere : quatenus ulterius eis pro quibus-
nimirum eum cum sua matfe Silvia. fluie -.ca_hbbib libel causis privatis vel-publicisextra venerabilia loca
Castrum Apollonium et alia multa bona contulisse c.ontra regulam vagqri non liceat,.sed quidquid pro his
(Mabillon. Ahndl. Bened. lib.\m,nurit. 44, pag. 231).. agendum esi, per eum quem depuiavefis, raiiaiiabilitcr
"Neque pi-setereundaquse hoc anuo contigit, admis- _peragatur. Ipsm vero referentes Deo laudes atque co-
sio monachqrum.in ecclesiam S. Pancratii, quse Ro- ercentes semetipsus in monasteriis suis, nullam occa-
maevia Aurelia eiiam mmc exsfat. Jn ea priusminis- sionem ullerius fidelium meniibus pfavw suspicionis
. traveraht et reih sacrain curaverant clerici sseculares irijiciaht (I_._i.iv, ep. '9)__
. - * Yide lib. xi, ep/. 25, olito 20 libfi.ix.
 345 S. _GREGORHMAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB..1H. 544
10. Ad eamdem isanctissimi papae sollicitudinem A 50 statuunt, ut episcopi clericis monachoram pro-
erga moniales speclat quoque quod constituit ad Ma. positum appelenlibus, -quia meliofem vitam sequi
-ximiarium, Syracusanum episcopurii, scribens : Ju- cupiunt, iiberos in monasteriis largiantur ingressus.
venculas abbatissas fieri vehementissime prohibemus Cavet igitur sapientissimus papa laudata epistola, ut
(Lib. iv, ep. 11). Addit nullas a velaridaset benedi- presbyteri, diaconi, aut alii clerici, abbates in mo
cendas ab episcopis in abbatissas nisi sexagenarias nasteriis non fiant et ordinenlur, nisi post legitimapj
virgines, quarum aetas boe atque mores exegerint.- . probationem, et diutinam in monastica vila exerci
Mirum fortasse videbitur Gregorium tantam in lationem,o»i!sss(jf_.eprius clericalusmilitia (Lib. i, ep.
abbatissis setatis maluritatem requisiisse. Verum alibi 42), hoc est relicto illo Ecclesisetitulo, cui per suaro
docet, eos qui impugnantium vitiorum certamina ordinationem erant alligati, et ut aUquando loquiiur
adhuc tolerant, quodj in juventute et in virili setate Gregorius, incardinati. Eadem ralione alibi yetat
ssepe fit," aliorum curjim.suscipere non debere. Sta- eos qui clericalem militiam cum monastica mutave-
tim autem ac domita sunt vitia, etiam juvenes, incul- -riut, pro arbitrio ad suam reverti denuo Ecclesiam.
pate possunt mornm Imagistri judicio episcoporum Ubi obiter notandum dari a sancto papa- clericis co-
et prselatorum censtitui, aliisque regendis prsefici. piam amplectendse vilse monasticse his verbis: Si
Unde S. Gregorius minime improbavit beatum Be- g quos autein quatibel occasione a ciericatu in monachi-
ned.ctum in juvenili selate, post superatam carnis cam conversionemvenire contigerit, etc.
tentationem, -exstinctumquespinarum aculeis omnem Perperam quoque nonnulli prohibitum monachis et
voluptalis sensum, in virtutum magisterio mullis prse- abbatibus putant Gregorianis verbis superius allatis
fuisse discipulis. (Vidb Moral. lib. xxm, num. 21, et (Ex ep. 11 lib. iy), ne presbyteri erdinenlur, aut eleri-
iib. n, Dial. c. 2.) j caliadscribanturmilitise: quiavidelicet ordo Ecclesias-
- 11. Ih eadem epistola ubide abbatissis haec edixit ticusviim monasticmobest,et vicissimJRegu.amqnasli-
Gregorius, qusedam de abbatibus prsescribit observa- ca Ecclesiasticis utilitatibus.- Sed ne ita interpretemur
-tiorie digna: Presbyteros, inquit, diaconos cmterosr Gregorium ipse intercedit, cum ssepius monaebos
que cujuslibet ordinis clericos, qui ecclesiis militant, presbyteratu insigniendos censuerit et jusserit. Vide
abbales per monasteriu esse non permitlas, sed aut epistolam 42 libri sexti, in qua Vi.ctorem, Panormi-
omissa clericatus militia, monachicis provehantur or- tanum episcopum, hortatur, ut unum e monachis S.
- dinibus, ant si in abbatis loco permanere decretlerinl, Hermaepresbyterum ordinet absque mora, postulante
clericalusnullatenus permittantufhabere-mililiam. Sa- Urbico abbate, quem sacerdotio quoque insignitum
tis enim incongruum est, si cum unum ex his pro.sui legimus. Ea de^ re sane nullus remanebit scrupulus
magnitudine diligenter quis iton possit explere, ad p( legenti notam e ad epistolam ex qua ita cavillandi
utrumque judicelur idot eus : -sicque invicem et eccle- sumpla occasio. (Gf.\}Iubill. ad an. 594, p. 235.) _
siuslicus ordo vitm monachicm et ecclesiaslicisutilita- Scopus-ergo vigilantissimi pastoiis eo loci eslre-
tibus regula monachatus impediat. pellere a monasticis praelaturis clericos, ut nunc au-
Ex hoclocoqufdamprobare nituntur.S, Gregorium diunt, saeculares, aliarumjam ecclesjarum litulis ad-
clericos ab amplectenda' professipne monastica de- dictos, pro illorum temporum more; tum quod cle-
terrere ae prehibere voluisse; sed centra ipsius ricalis' et monaslica militia in diversis-ecclesiis iia
mentem, cum aIibiDesideriumepisccpumhortetur,ut sociari non possint, tum pptissimum quod per cle-
Paneralio, Ecclesi._e-sucediacono, graliammonaslicm ricorum illorum qui monasticis inhiabant dignitatibus
conversalienis appetenti, minime impedimento sil; sed ambitionem et remissiorem vitam (ne quid pejus di-
eum polius pastorali admonitione succendat, ne hujus camus) monasteria destruenda, quod etiam postea
desiderii fervor in eo tepescal (Lib. xn, ep. 39). Prse- contigit, prsevideret: Dumque Iti, inquil vir sanetus, -
terea sanctissimus doctor beall Benedicfi regulam quasi valicinans, fingunt se religiose vivere, monas-
impense laudat commendatque, cujus cap. 60 sacer- leriis prmponi appetunt, et per eorum vitam monaste-
dotes in monasterio suscipi roganles^ ea lege adinitti ria destruuntur (Lib. v,.ep. 1) ; quibus quoque verbis
jubentur, ut otnnem regulm disciplinam observaluros'jv id se jam experimenlo didicisse significat.
se spondeant. Hinc concilii Toletani IV patres h can.
~~Juxta
a Consule notam . ad liunc laudatse epistolse lo- Loaisam, aut 49. -
eiuu. !

LIBER TERTIUS,
. Complectenshistoriam pontificalus S. Gregorii ab annis 59i et 595 ad annos 598 et 599
seu ab indictione 13 ad indict. 2.

248 GAPIJT PBJMUM. pugnatur. — 6. Quibus gradjbus asfienderitpatriarcha-

— 1. OEcumenicitilums a CP..patriarchaassum-
-ABGJIM,
- plus. — 2..Qu_econciliacecumenicadicta.—5. Oblatum
hunctitulum paparespuit.—4. Hujus vocissignilicatus.
—-S: S. Gregorii studiumin explodendohoe tilulo pro-
rum CP. ambitio.— 7. Quanta fuerit in Joarine.— 8.
An ex monacliofactus sit patriarclia, — .9. Epistolae
S. Greg. de illa controvefsia expendunlur.De prima
ad Maurieiumscripla. Et ad Auguslam.—10. Scribit ad.
patriarchas.—11.Quidab EulogioAlexand.responsum.
 345 S. GREGORIIMAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. III. 346
—12. Et ab AuastasioAntioch.—13. Deintefpolatis Ameniea, nimirum accedente postea orthbdoxorum
S. Ignaiiiepistolis.-—14. Summaepistolaead Joannen. omhium eonsensu.
""CP.seriptee."—15.Irrili S. papaeconatusin Joan. et it ,
ejus successorem.— 16. Hujus con_foversi_efinis.— Si exhocsignificatuquid sitoecumenicus episcopus
-17. Refelluntur haereticiS. Gregorii modesliam"ejus
successoribusobjiciehtes.(An. S9i et S93.) autpatriarcha constitnamus, statim quale in religione
Chrisliana monslrum forel hujusmodi episcopus ma-
. l.Exordiumhujuslibrisumimusaoontroversiaqua. nifestum fiet. Nullus enim universalis episcopus fleri
Gregorium inler et Joannem CP. patriarcham exarsit, propriepotest, nisi exclusis cseteris aliis episcopis,
ob superbum oecumenicipa.riarchsetilulum a Joanne eteniiri si tbtius orbis Christiani unus foret
quispiam
assumptum, et favente huic injustee usurpationi Mau- episcopus, cui alteri locus relinquerelur? Id vero sa-
ricio, dissimulantibusque -illatam sibi invldiosa hac crae Scrip-ur_e diserte adversalur, quae non obscure
appellatione injuriam eseteris patriarchis, assertum JIOSdocet Spiritum sanclum.posuissenonunum, sed
etoonservatum. Quamvis vocis bujus insoientia tur- Ecclesiam Dei (Act. xx).-
plures episcopbs regere
bas et gravissimam offensionem diu ante Gregorii Unus sed plures gregls hujus
de lamenemedio tol- quideni.est grex €hristi,
pontificatum excitasset, illa
ante hune annum pastores sunt, qui singuli uriam hujus gregis portio-.
lenda serio non cogilavit pontifex nem pascendam et regeridam suscepefunt,-
prudentissimus, qui nihil nisi maturo cum consilio •** "5. Non inficior' aliquo sensu nec a Ddei fegula
aggredi solebat. exorbitante, Romanos pontifices oecumenicos dici
: 2. Quod spectat ad ipsum cecumeniei titulum,
potuisse, propter siugularem quam obtinent in tota
constat eiim concilia generalia sibi ionge antea tri- Ecclesia jurisdictionem; cui singuli subjiciuntur etiam
buisse. Antesynodum tamen Chalcedonensem nullam episcopi. At cum ab illo, titulo modeste abstinere
aliam hoc.tilulo donatam fuisse'tradit P. Gussau- voluissenl, qua fronte Constantinopolitani 249
villseus (Inno.is adep. 32 lib. iv),et legalosS. Leonis episcopi eumdem sibi vindieare non verebanlur?
papse hujus esse nominis auctores. At hsec ipsi -in- Quasi vero extra sui palriarcbalus -fines aliquam
cauto-aliudque agenli excidisse fatebitur, quisquis eplscopalem auctoritaterii exercere possent, aut pa-
Ephesinum concilium atlente legerit: etenim part. n, triarchatus Constanlinopolilanus pro toto orbe chri-
actione 3,oceurrit: Exemplum Epistolm, etc, saticld stiano non insulse intelligerelur et sumeretur ? Satis
et magna et mcumenicq synodus; Act. 4 in epistola • ergo mirari noripossum quosdam ' scriptores, licet
Cyrilli et Memnonis ad synodum"iConlra hujus cecu- orthodoxam" ii.dem profitentes, Gregorii Magni stu-
menicm^synodiprmsides.Tn relatioiie synodi_ Piissi- dium in oppughando hoc superbo titulo vellicasse,
mis C/iristianissimisqueTheodosio, etc.,socra cecume- vel etiam aperte damnasse: quasi de nomine tanlum
nica synbdus.Ja relalione de subscriptione -.Piissimis, ^ et non de re gravis momenti acrius quam par erat
elc, sanctd et mcumenicasynodus.Tam graviter aber- decertaverit.. Ipsis equidem ultro concessurus sum,
rantem Gussanvillseumnihilominus secutus est Ludo- huic voci et nomenclalurse nonnullos affingi et accom-
vicus Menibourg. histor.. Pontif. S. Gregorii Magni modari potuisse sensus innocuos. Al cum longe plu-
" -
lib. n. ribus noxiis et a fide alien.is subjacent, iisque obviis,
3. Oblatum Rofnano pontifici, nimirum-S. Leoni dum ecoritfario qui sani sunt,aliunde accersili vi-
Magno, prd beali Petri apostolorurnprincipisJionore dentur, quis nisi temere improbare audeat tantum
oscumenici titulum per venerandam Glialcedonensem pontificem de novo insolentique vocabulo et a mo-
synodum testatur S. Gregorius; sed nulltis, inquit, destia episcopali prorsus alieno prolligando solli-
eorum unquam hoc singularitatis nomen-assumpsit, citum'?
nec uti consensit (Lib. v, ep. 20). In Chalcedonensi Aiunf Aristafchi nostri eamdem esse cecumenicisi-
sarie concilio lecti sunt nonnulli libelli supplices papse gnificationem ac' generalis, cujus tilulus tot praefectis,
oblati, in quibus hoc honorifieo vocabulo"insignitur. sive inilitaribus, sive civilibus et politicis, sive etiam
Et in Act. sexta.Paschasinus episcopus-unus ex S. eeclesiasticis ac monasticis, tribuituri Al longe latius
Leonis legatis, babita coram sancla synodo oratione, patet oeeumenici, significalus. Illi autem minislri aut
summum ponlificem mcumenicumappellavif; quibus praefecli in exemplumadducii, generales dicuutur, ut
cum non intercesserint synodi Palres, ea probare et a parlicularibus, quorum minor est aucloiitas, discef-
rata habere visi sunl: niaxime cum hsec acta in sy- nantur. Verum hoc sehsu patriareh_e Constantinopo-
• "
nodi tabulas relata iuerint. lilani nequaquam generales dici polerant. -Peto enim
4. Quod spectat advocis liujus sigiilficationem, qui-fueririt illi patriarch_e particulares a quibus hoc
idem est cecumenicum ac universale; et conciliuni vocabulo secerni debuerinl?
oecumenicumdicilur, quqd ex omnibus mundi parfi- Praeterea cum in ancipiti forel, quq sensu oecume-
. bus babitabilibus ad quas religionem Christianam nicos esse se jaclarent, metuendum erat ne ipsorum
credimus pervenisse convocatur et congregatur. Et ambitio satis riota, illum qui lalius pateret, hoc est
assumefet: quis modo sanus
quamvis bas ad synodos ex omni orbe Chrisliano pessimum et haereticum
cum ipse in pr_esian-
epis.copi aut eorum legali forlasse non convenerint, viluperet sanclum virum, quod
aliquando qusein convocatione etcojigregationenon tissima summaque Ecclesise dignitate .humililatem
erat synodus.uniYersaUs,facta est generalis et oecu- adeo coleret, superbientesepiseoposadeam virtutein
347 . S. GREGORH MAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LiB: III.;; 348
quam Ghristus asenos discere potissimum voluit,. A gnomento Jejunatoris. Additur eum Liturgiam quae
• Chiysoslomi efeditur meliofi "ordirie dispbsuisse,
provocare et revoeare conaretur? .
6. Hicoperajpretium est bbservai-o-quibusgradibus atque in ea se nomine sacri monachi aut sacerdotis
Constaritinopolitauus episcopus ad tantse dignitatis mbnachi -Epb/iovaSovTo,- designasse. At IHa oratip ia
fastigium pervenisset. ut. nulli alii quam Romano qua yocabulum hoc legitur, abest a Liturgia S. Ghfy-
pontifici haberetur inferior. Primum itaque T_piscopo sbstomi quam exhibet doctissimus Jafcobus Goar.
Herapleensi subditus-, postea jus metropoliticum et_ Neque eonstat Liturgiam hanc Joannis JejurialOris
exarchicum in fleracleeiisehialiosquepliirimosepis- opefa fuisse ordihatam. Fueiunl aiilem plurimi epis-
copos exefcuit. Deinde auliquis patriarchis annume- cbpi CP. qui ctim prius vitam mohasticam essent
ralus esl; ac -non multo post fultus imperatorum amplexi, hpop.ova&vrosaut sacfi mohachidici potue-
potestate, consentireque coactis episcopis. qt ipsis. ruhl. Ex Grseeorum MehseisJoahries Jejurialor Cons-
etiam pa.iiarchis",qui ejus opera et gratia apud laritinopbli bftusb" erat, ulii primum statuariam
Auguslos, in-variis eeclesiarum suarum negotiis indi- (nielius. /apa.Y.zns sculploriam) ar-tem exei'cuit: At'-
gebant, id ebnseculus est iu concdio Gonstantinopo- ob prsestanles virlutes a patriarcha bujus ufbis in
litano secundo. generali, et in .Ghalcedohensi, ut clerum fuit cooptatus tet diaebniis factus. Mortuo
seeundo post Romanum pontificem loco sederel;. B tandem Eutycbib; ad feuScipieiidam patfiafchalem
repugnante licet S. Leone, qui canonem Ghalcedonenr dignitatem invitus cegitur, quam mifa abstirientia, -
seln ea"de re promulgatum, tanquamsupposititium, . largiseleemosyriis, aliisque piis, operibus decorayii.
et absoluto jain concilio per fraudem adjeelum re- Ejiis vitse sanetilas sive Sincera fuerit, ul Graci con-
probavil. Neque hoc in gradu stare et quiescere tendimt, sive' fucata, ut plerisque Latinis plaeet,
potuit ambitus. hujus praesulis,..de cathedra sua-in quod hiimilitas virtulum omninm fundamentum el
regia urbe quse nova Roma dicebatur, constiluta , defuisse videalur; hsee, iriquam, sanetitas auf sancli-
ultra riiodum sibi blandieiitis et superbientis : nam talis ispecies, nbn parum centulit ad concilianduni ei
(BCumenieitifulum aut sponte assumpserunt, aul ab Mauricium imperalorem, quem in tota illa de cecu-
adulatofibus oblatum ambabus manibus aceeperunt • menici titulo controversiainfensissimum «xperlus est.
relinueruntque_Joaunes -HI., Epiphanius, Mennas., S. Gre.gorius.
oscumenicus patriarcha ssepe a synodo Constanlinop. 9. In pririia quam de hoc argumento seripsit epis-
sub ipso liabita vpcatus ; aliique deinceps ejusdem tola, apud Mauriciurii Augustum eonquestus esl de
urbis episcepi, universalem praefec.uram fersitari in Jbanriis superbia, qiia pax inter episcopos turbata et
tptum orbem Christianurii et in ipsam Romanam Iabefactata fuerat, qiiave didit bafbaroi'um gladips
Ecclesiam sibi vindicaturi, nisi eorum superbiae quse 'C in rempublicam exacui. Eum verb his vei'bis mire
semper ascendebat Roinani pontifiees obstilisseiil., depirigit: Ossa jejuniis utleruntur, et mehte turgemus.
7-.Ex omnibus autemConslanlinopoiitams episcopis C0.7.MSdespectis vestibus tegiiur. el elatione :cordh
nnllus tanta cupiditateaucupari visus est cecuinenici pufpuram superdriius. Jdcemus in.icinere; et 2SO
nomenclatioriemi quanla Joannes «ognomento Jeju- excelsa despicimus. Doctores humilium, duces super-
nalefj qui eade causa, licet.aliam simularetur, sy- bim_ovinaffacie lupinos dentes abscondimus.,Et multe
nodiiin tolius Oriehtis iiabuit. Constanlinopoli, ut manifestius de^edem loquens infra: Ille ergo, inquit,
docent nos scriptdres non pauci, -prsesei-timque magis esi piissimorum dominorwmprmceplioneflecten-
S. Gregbrius. Quod moxj,.inqnit, idem decessor meus~ dus-,qui prmceptis canonictsobedientiam prmberecon-
(Pelagius) ut agnovit, direclis 'lilteris ex ducteritaie temnit.. Ilte coercendus est, qui sanctm universali
-__>.Petri aposloli.ejusdemsynodi,l ctctqcassavit. Qua- Ecclesim injuriam facit, qui corde tumel, gui gaudere
.•_.?..videlicel eptstolarum sanelitati pestrm exemplaria denomirie sincjularitalis appciil, qui-honori quoque
Stucluidestindre. Diaconum vero quijuxla mprem prb impetii .vestri s.eper pfwatutn vocabulum superponit
tespdnsis Ecclesim faciendis piissimorum dominorum (Lib. v, ep. 20). Objieit Joannis fastui apostoiorum
vesiigiis adhmrebat, cum prmfalo cpnsacerdote noslro "principis modesliam, qui elsi totius Ecclesiaecuram
missarum sotemnia celebrare prohibuit (Lib. v, ep. 45)'. fia
: Ghrislo accepisset, numquam tamen universalis
Haec Giegorius, qui cum. Pelagio successof datus apostolus vocarivoluit; cujus exempio adhseserunt
fuisset. Joannem per Sabinianum legatum suum ro- ejus- diguitatjs haeredes Romani pontifices; postea
gavit nl ab hof. titulo abstinerel. Al nihil his precibus exclamat: 0 lempora, 0 mores 1 Ecce-cuncla in Eu-
lucratus, alia lentavit remedia. ropmparlibus Barbarorum jurisunt iradita, deslructm
8. Anlequam de epistolis in_hanc rem a sanctb urbes, eversa caslrd, depopuldtm.provincim, hultus
cultor inhdbiiat; smviurit"eldomhmntuf gtib-
pohtiMce scriptis loquamurj quisnam fuerit Joaunes ierram
JeiUhatof; explorandum est. Vulgaris est opinio eum tidie in necetn fidelium cullofes idolorum; it iameri~
fuisste hidhacuum, nititurque tum Joannis Diaconi sacerdo'es, qui in pavimeitlo et ciriere7flente'sjhcere
ttesiiiiibnib(Lib. m, c; 51); tum inseriptione cujusdam debuerunt, vunitalis sibi norhind expetunt, ei riovis
sermbhis de poenitentia, qui ipsi tribuitur, et in titulo ac profanis vocabulis glorianluf.
GP. co- Tandem hunc lilulum arietat multls rationurii mo-
prseferi ribirien Joarinis moriaclii palriarchae
" Exceptis tameh his quse jii caufeaGfegorii An- b S. Isidorus lib. de Viris lllust. c. -26docet tameE,
tiocheni hac in synodo absoluti et restiluti gesta" eum fuisse Cappadocem.
ftierant, utpatet ex ep."68 lib. ix? .
 349 S. GREGORHMAGNIVITA, EX EJUS SCHIPTIS ADORNATA.LIB. Hi. ggd
mentis, prsesertimexpravo sensu cui subest, deduelis, A 11. Responsum Eulogii diuexspec.avit{Jregorius_
Prsecipua quibus-Joannem urget argumentavtumin quj de lanta mofa cum eo expostulavit amice alia
hac epistola tum in aliis, ea sunt -:repugnat bumili- in epistbla ubi commemorat beatum evdngelistam
tati ChristianaequseIri episcopis magis fulgere debet, Marcutna sancto Pelro apostolo magistro suo Alexah-
novum oecuineniciuoriien; charitatem turbat, unila- driam fuisse iransmissum. (Lib. vi, ep."60); liride
tem scindil, casteros episcopos sua dignitate spoliat, infert Ecclesiam Alexandrinani arctius Rbmanaeesse
ut unuhi taiiiuiri faciat episcbpuni', quq ruente tota adstriclam. Postea "tamen Eulogius papaerespbndit.
ruit Ecclesia. Cumqueplurimos Conslantinppolitanos se ut jussus fuerat, scribendo ad Joannem abstinuisse
episcopos in haeresimlapsos esse legamus, inde se- a superbis vocabuHs,quae ex vanitatis radice prodie-
queretur a yera fide stepius excidisse Ecclesiam. rant, eaque se amplius non usurpaturum. At _se_eruiit
Denique Roinani pohtificis titulum bunc ultro sibi summam Gregorii modestiam verba haec, sicut jus-
. bblatum respuefunt. sistis: Quod verbum jussionis, iriquit, peto a meo
Papam hortatus fuerat imperator ut cum Joanne auditu removete; quiascio quisum, qui esiis. Loco enim
pacifice ageret; ad quod respondit: Ad vitam rectam mihi fratres estis, moribus patres (Lib\ viu, ep. 50).
revertaiuf auctor scandali, et omniasacerdotumjurgia Magfssegre tulit se ab illb universalem papam in
cessabuni. Ego enim cunctomm sacerdotum servus B epistolse inscriplione appellaluni. Recedaiit, inquit,
sum, inquantum ipsi 'sacSrdotaliier-vivunt: nam qui verba qtimvanitatem inflani, 'et charitatem
' ' "vulnerant.
conlra omnipotentem Dominum per. inanis gloria~ \Ibid.)
tumorem, alque contra slatuta Palrum suam cervicem •12. Quod spectat^ad Anastasium, non prbbavit vir
erigit, in omnipolentiDominoeonfido,quia meam-sibi pius tanlam pro.cecumenici titulo motam coritrbver-
nec cumgladiis flectit. - ,' siam, ut patet ex alia ad ipsum scripla episfola.
ldem fere est argumenturii epistolae ad Constanli- - Mira autem eluxit Gregofii modestia et humiliias In
nam Augustamscriptse (Ibid., ep. 21). Vehementius excipienda Jib.erahac amici adirioniiione, perie dixe-
tamen insurgitinJoannem, cujus immensam super- rim increpatione; his enim verbis charita^ein spirari-
biamait praeriimtiarepropinqua Antichristi tempora; tibus orditur epistolam qua Anastasio nibnenti fes-
illum qoippe imitaluri qui spretis in sociali gaudio pondet : pesidefalam. suavissimmveslfm sanctitatis
angelorum legionibus,ad culmeneonalus. est singuia- epistglam commrini filio Sabihidno diacono defefente
ritdtis eruinpere, dicens: Super astra ,-cceliexallabo suscepi, in qua non lingum, sed anirnmvbrba proflue-
^oliummettm (Jsa. xiv, 13). . • . bani. Et non miruni si berie'loquitufqui
"' ~ peffecte vivii
10. €um «piscoporum omnium, maxime vero pa- (Lib. VII,ep.27). . '
Iriarcharum-, iionor bac usurpalione pulsarelur;; Q Et quaihvis ab ihsectandb {ECurrienicivocabulb
j_anetusGregorius-ad Eiilogium Alexandrinum,.ei ad nunquam cessayeiit, qriod illud prbfanum, ei bpisco-
Anastasium AnlioGbenum p.atriarcham , communem pis omnibusinjuriosurii putaret; iiihiioirimus a com-"
-scripsit epistolam (Ibid., ep. 43), cui adjunxit onmia munione patriarchse CP. nbri recelsit": et mbriiio
lit.sbujus instfumenta,«_exemplarialiUerarum tum Joarine, Cyriaci ejus successofis eplstblarii synbdi^
-a Pelagio II, tum a se ad -Joannem scriptarum; ut "cam,in quacecumenicum.se patriarcham pfaefatus
intelligfirent desumma episcopalus, adeoque tolius .fuerat, suscepil^ n"e unitafem" Ecclesi_esclndefei.
Ecelesiae,agi hac in-confroversia. Tum -eoshorlatur Qua vefo de causa patientef" ferehdufrihbc vocabui
tit ueminem uhquam.-suis in epistolis univers.alem lum senserit Anastasius, haull difficilees't¥iibb'dbra'fi.
nominent ..piscopum,ne sibidebitum detrahant, cum Nuper enim, e.vivis sublato'Gregofib 'Ariiibcbeno
alteri lionoiem bffeiunt indebitum. Quia vero pacis palriarcba, ab exsilio revocatusfuerat Aiiastasius; et
esunitalis amor intercederopoterat quominus Joarini pfistin_esedi fesfitutiis'; qua de re;gfai'ulatus ei luei- -
resisterent-, docetqua ratione fovenda sit pax, ex ratrioster Gfegbrius (Lib. v, ~ep.39). feuiri igituf
Apostolodicehte: Si fieri potest, quodex vobisest, cum post loriga bella, "pacetarideriifrueretur, atque im-
omiiibusheminibus.pacemhab"entes(Hom. xn, 15.): peratoris beiieficio, anniteiile qubqueforsan Joanrie.
Vidit enim, iniruil, pacem-bonos cum malis habere^0 CP. patriafclia, "quem Aiigustus de iiegbtiis fecele-
-
non posse; et idcirco, sicul nostis, prmmisil, si fieri siasticis consulere solebat, suam sedem recupefasset,
potest.... Quam videiiceipacem luncveraciter teitemus iterum adife pefibula metueris, e fe niagTs'esse judi-
cum superborum cutpas charitale simul el justitia in- eavitbenigne flecumenicitiluluni inlefpre_aii.-quam
sislente prosequimur,cumeos diligimus et eorumvilia pro illo usufpatotiimiiltuafi el ebhlfehdere.
odio habemus.Hoc animo ail bellum superbiaeJoan- 2Sl i'3. Hac in 'epislbla bbservatione dignum
hi. indicendhm esse, et pro tuendo suarum Ecclesia- videtuf, hsec verba Amen-gratia, laiidari tanquani
jum honore, pef, hanc.superbiam pessumdato illis "sancti iijaftyris Igriatii Ahtibfchenifepiscbpi.priusque
csse decertandum : Slate, inquit, fortes, state securi. usurpata etiain aij Anasiasio fiiisse-velritab Ignatio
Scripla cum universalis nominis falsitate, nec dare siiis inserla-epistelis': e'atainen ih gernianis et sin-
-umquam, -nec recipere prmsumatis.... Si qua autem ceris ejusdem'martyfis epistolis -ninime -repefifi,-se.d
adversd subsequaniur,unanimiter persislentes, etiam dunlaxat in corruptis; unde cpnstat <_'asjam tune
• .
moriendodebemusostendere quia iri damridridogene- luisse depravatas. ; .
ralitatis nomine, neslrum specialiteraliquid non ama- _ 14. In disculiendis cseteris Gregorii eam ob rem
-
mus. ,scripliS'epistolis non iirimorahiur; at siiehlib proe
 351 S..GREGORU MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. 111. 352
tereunda non est ea qua ipsum Joannem ad sanioremi A.aut similem titulum mque insolentem ambienti et
mentem revocare lenlavit. In eastatim de pace Ec- sectanti tolis viribus intereessisset, utque digmtaiem.
clesise ab.ipso turbata conqueritur, miraturque quodI episcopalem lueretuf, lubens omnibus se periculis
cum ad episcopalum invitus accesserit, in eo tamen,, exposuisset? '
postquam adeptus est, iia se gerere. videatmy ae sii 17. Jmmerito vero beterodoxi apostolicse. sedis
ambitione ad sacram illam dignilatem viam sibi pa- bostes infensissimi ad se trahunt quod sanctus Gre-
rsesset. Omnia cohtra eum gesta tempore Pelagii HI gorius docet, cecumeniei nomen ne Romano quidem
• ad menterii revecat, quseque ipse ingravescenti maloi pohtifici concedi posse, .cujus primalum et aiuplis-
lenia primum per legatos suos remedia coriatus sitt simain in omnis Ecclesise jurisdictionem hac senten-
adhibere, antequam ad disiricta el canonica pervenires tia pulsari conlendunt. Sic ex saneti viri modeslia et
cogeretur. Et quia, inquit, resecanda vulnera prius: humilitate fragrantibus illis floribus non mel ul apes,
leni manu palpauda sunt, rogo, deprecor et quantas sed venenum conficiunt ut aranese. At non atlendunt
possum dulcedineexposco,"utfralernitas veslra cunctis: ceeumenicum eo sensu quo sanclus Gregorius vocem
sibi adulqnlibus alque erroris nomen deferenlibus con- hane interpretatur, significare umcum in tota Eccle-
tradicat, nec stulto ac superbo vocabulo appellari con- sia episcopum , quod tiltro fatemur papse non con-
senliat (Lib.v, ep. 18). Sileo rationes quibus hoc B gruere, et ad Supreniam ejus dignitatem ac potesta-
vocabulum impugnat; esedem enim sunt quas jam tem minime convenire. Cseculiunt aulem qui non
attigimus. vident Gregorium Ipsum de sesuaque aucloritate
15. Irriti fuerunt tot conatus; Joannes enim as- tam modeste sentientem, jurisdictionem tamen in
sumptum titulura usque ad mortem retinuit, quse lotaEcclesia exercuisse; in Africa. jEgypto, Asia,
paulo posl acceplam hanc epistolam contigit. Dala intfa ipsos CP. pati-iarchalus-fines, ut ex-causa mo-
est eriim Kalendis Januarii indiclionis 15, scilicet . nachofum Isaurioe liquet. Libro JII, ep. 30, ait:
anni 595', quo anno Jqannem e vivis excessisse do- -Apbslolicd"sedes,Deo anctore, tunctis prmlata constal
cent qui de ipso scripsere. Cyriaci suecessoris ei Eiclesiis. Libro v, ep. 13 : Curm, inquit, nobis fuit,
dati synodicam epistolam recepit quidem sapieniis- qum universis Ecclesiis u nobis impenditur. Lib. vn,
simus papa; eum tamen admonuit (Lib. vn, ep, i), ep. 19 : Quia'. cunctarum Ecclesiarum injuncta nos
ut profanum nomen deponeret tot scandalorum se- solliciludinis cura conslringit, etc. Lib. ix, ep. 59,
minarium. In epistola ad Mauricium scripta (lbid._, occasibne primatis Byzaceni in Africa, qui se aposto-
ep. 6), in qua de Cyriaci electione gralias agit, Joan- licse sedi subdilum pi'ofitebalur, hsec scribit.Joanni
nem sanctaememorise episcopum appellat, quod safis Syracusano': Si qua culpa in episcopis invenilur^
'" nescio
probat eum nunquam a sedis aposlolicae communione quis ei episcopussubjectus non sit. Hoc jure usus
fuisse a rejectum. Imperator de successore -Joannis esl in episeopoSjCum Pelri, Afiicani episcopi, eau-
diu deliberaverat; unde rion mirum est Cyriacum sam Columbo,'iii Kumidia episcopo, judicandam
tardius, integro etiam annp ^lapso, fuisse ordi- commisit (Lib. vi,-ep. 37); Ursicini, Taurinse civi-
natum. tatis episcopi, Syagrio Augustodunensi (Lib. ix,
16. Paulo post sancti Gregorii transitum ad su- ep. 115); el Januarii, Malacitani episcopi, alteriusque
peros i Bonifacius tertius qui ab ipso ad Phocam episcopi nomineStepbani, Joanni Defensori (Lib. xui,
imperatorem apocrisiarius fuerat missus, eumqtie ep. 45).. Paulum iri Africa episcopum a Gennadio
sibi demeruerat, h ab eo impetravit sanciionem, qua patricio accusalum, oum ipse nt judicio papse se
cavebatur ne in posterimr Cyriacus, cui Phocas in- sisleret, venisset Romam, nec ladfuissent accusatores
fensus^rat, aut alii-deinceps' CP..patriarcbse, cecu- idonei, remisit (Lib:. -vii.ep. 2). Joannis,, episcopi
menicos ultra se profiterentur. Diu lamen hseclex non primse Justinianse in Illyrico episeopi et primatis,
viguit; nam in synodis generalibus sexta et septima ordinationem, peteritibus provincise -episcopis, sua
li.oc tilulo, non secus ac Romani pbntifiees, insi- auctoritate coiiiirmavil, eumque pallio donavit
gniuntur, illbque gaudet adhuc. Constantinopoiilanus (Lib. II', ep. 22 et 25). Plurima.alia jurisdictionis
antistes. .- ^D hujus exempla jam exhibuimus, et infra oceuiTcnt.
De illa voce conligit, quod de niuitis aliis quse CAPUTII. .
2it
staiim ob novitatem periculosse visse sunt e"tidcirco
AtiGUM.'— 1. Gregoriiprqpace faciendasollicitudo.— 2.
rejiciendse,,paulatim vero, cum eas veneno carere Konauditurab imperatoie. Palsaecontra eum crimina-
et ad legiiimum sensum inflecli posse exploralum tiones. — 3. Luget S. Maximiaaumvita.defuncuim.Cui
successorem dal Joannein virum tanclissimum.— 4.
iuit, iis assuefieri coeptum. Neque tamen vitupi.r?ri JoannesRavenuasrhofilur. — S.€ura S. Gre.goriipro
debet iliud Gregorii studium quo voci d.ubise, novse, moiiasleriis.— 6. MarinianusRaveunsefit episcopus.—
7. synodidecrela.—8. De Marinianoquerelse.
peregrinse, faslum-redolenti, multisque pravis sen- -—Ronianae.
9. MaxiinequoJ mouasleriavexari paterelur. — 10.
sibus et significatibus obnoxise obslitit. Certe mo- Privifegiummonachisconcessum.(An. 394 el S9H.)
rosiilli censores, qui eum pro-vocula lamdiu digladia- 1. Pro paee Romanos inter et Laugobardos fa-
tum _essecriminantur, quantis laudibus exlollerent cienda et coagmenlanda, hocanno Gregorins adlabo-.
episcopum quempiam qui Romano pontifiei, hune rayit. Ab ea non abhorrebat Agilulfusrex; at postu-
8 A sancto Isidoro multum laudatur Joannes: se- extremum..
"cus auterii fecisset si in schismate diem clausisset h Vide Raronium ad annum 606, § 2.
 353 S. GREGORIl MAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIR. III. 354
labat ut quaetempore, pacis ablata sibi per dolumI A Maximianumdiem clausisse extremum mense circi-
fuerant,restituereritur; vicissimquese modisomnibus s ter Noveiribrian. 594. Npbiles Syracusani electionis
salisfaclurum polltcebatur,si quid a parlibussuis con-'-, onera sapienler declinanles (Ibid., ep. 22), Gregorii
stiterit esse commissum\Lib.v, ep. 36). Id sequitatii arbilrio commiserant, quibus gratias agens scripsit,
eonsentaneumesse judicavit sancius pontifex , et ne_ se quem rpsis daret pastorem Maximiano similem
ab exareho respueretur, adSeverum ejusdem scho- non habere. -Cypriano diacono tamen indicavit Joan-
lasticum scripsil, ut ipsi persuaderet oblalas"illass nem Catanensis Ecclesise archidiaconum tanquam
pacis conditiones non repudiare. Romse quidem,, magis idoneuin; cui, sieligeretur, voluit a Leone
agroque Romano pacem privatim procurare in prom- Calanensi episcopo cessionem,sive ut modo loquimui',
ptu erat, ad eam enim. concedendam propendebatt dimissoriaslitterasdari,antequamordinaretur.Deinde
Agilulfus. At Gregorius, ut communis pater, de pace> electo et ordinalo pallium- misit.
generali coniicienda sollicitus erat, quianisi.bellumt . Joanries in episcopatu virtutibus omnibus fulsit,
cum Larigobardis componeretur, diversm\insulmet. prsesertim effusa in pauperes liheralitate, ita ut, e.
loca alia proculdubibperiiura erant. ' si-innumerosapud se pauperes haberei, pro explenda
2. At de pace minime cogitabat exarchus, qui bel-. tamen largitate misericordise,etiam loca alia el ionge
bim loli reipublicseexitiosum, sibi utilissimum esse)g posita-requireret, inquic sanctus Gregoiius, ipsi
futurumque perspiciebat: ex detrimentis enim alie- "gratiasreferensproeleemosynisad semissis(Lib. vi,
nis lucra _captare non verebatur." Illius itaque alio- ep. 18). Ideo fortasse in egenos ita beneficum se
rumque similium publicse rei adminislratorum sua- prsebuit, quod adsanctissimi doctoris prsecepta sese
sionibus et consiliis deeepius Mauricius, non soliim" ,- componeret, eaque assidua scripterum ejus lecticne
bjellofinem impbnere minime oonsensit, sed eliam imbibere euraret. Hanc lectienem susemensse, etiam
Gregorium ad odia deponenda el ineundum foedus coram extraneis adhibebat, qua cibos quodammodo
hprlantem, nimim simplicilatis a_'guit-, maxime qriod condiret. Id segre omnino tulit vir summse humilita-
deAriulfo, Spoletano duce,' seripsisset, eum tolo tis et modesti_3,"auctorquefuit ut saltem coram pere-
conde,venire ad reihpublicam paratum esse (I-bid., . grinis ab hae lectione Joannes abstineret, ac anti-
Ep.- 40), lioe est, ad pacem et societatem cum Ro- guiorum Palrum rfjctelegi juberet, ex quorum aucto-
manis faciendam pronum. Sicque dum papsesaniori- ritate valerent informari (Lib. \n ,ep. 9).
buB consiliisnon credebatiir, vires hoslium immani- . 4. Eodem quoque anno quo Maximianus Joan-
ter excrescebant, et Italia quotidie sub Langobardo- •nes, Ravennatum archiepiscopus, e vita iriigravit,
rum jugo captiva ducebatur. Haec deplorat pius nondum sopita de usu pallii controversia, jit ex non-
paslor, et clades tumTlaliae, tum praeserlim Rbmse ^nullis £ Gregorii epistolis ad eum paulo antea scriptis
illatas enumerat. Cumque nihilominus a suadenda (Lib. v, ep. 25, 48,56),.perspicuum"est. Imminentem
petendaquepace non cessaret, adhibita Castorii nota- mortem ei prsenuutiasse visus est -sanctissimus Pa-
rii-.opera, quem Ravennaeresponsalem habebat 'apud tef bis verbis, ep. 15 : Hmc ergo omtiia, qum.su-
exarchum : Quidam malignispiritus corisiliorepletus, perius dixi, frgier charissime, recogita. Diem lum vo- .
contra huncnocturno silentio, in civitatislococonlesta- cationis altende, quas rationes de saycina episcqpatus
tionem posuit in ejus crimine loquentem, elGregorio reddiiurus es, considera. Emenda illos mores nolarii.
etiamdefaciendapacecallide contradicenleni(Lib.vi, Videquid in lingua, quii in aclu episcopum decedt.
Esto totus purtis fratribus tuis, Non aliud laquaris, et
ep. 31). Adversuslibelli hujus famosi -audOFemex-
- communicationissententiam
tulitpapa, nisi prodiret, aliud in corde habeas. Nec appetas utlra videri quatn
ac ea qusein contestatione objiqiebantur, probaret; es, ut possis ultra esse quam videris (Ibid., ep. 11
aut facli poenitens, publica confessione suam agno- et 15). Prius eum increpaverat quod irrisoriis ver-
sceret culpam, poenamque debitam deprecaretur. bis uteretur; quod servis suis, ciim fureret, lur-
Eadem excommunicatione mulctavit eos, qui con- pia imponeret crimina; quod se dominum tan-
sensum in lantm iniquilatis consilio prmbuissenl.. tummodo clericis exhiberel, quos nulla coercebat
5. Gregoriidolorem de publicis ralamitatibus con- -n £ disciplina.
ceptum, auxit liictus de amici morle, nimifumS. 5. Ejusdem socordiae forsilan tribui debet, quod
Maximiani, qui ex monacho _et abbate S. Andrese clerici multa monasteria pervasissent. Nimirum fin-
creatus fuerat episcopus Syracusanus. Tanto viro de gentes religiose viyere, monasteriis prmponi appete-
se optime merito his yerbis jusla persolvit, et paren- bant; verum'per eorum vitam monasteria destrueban-
tavit-sanctissimus pater, ad Cypfianum diaconum tur, 253. inquit S. {Jregorius : qui enim in «leri-
scribens : -4_j.iamsiii.asluai dileclibnis episiotas de... catu militat, arctam monasterii disciplinam ipse
domni Maximianiobitumense~Novembrissuscepi. Et servare non potest. Quo itaque pacto qui inonasticam
quidemille ad prmmia -desideratapervenit, sed infelix ' r«gulam non implet, ad eam stfictius observandam
populus Syracusancecivitatis lugendusest, qui pasto- alios cogefe poterit? Proinde non immerito jjrovi.dus
retn talem diuhabere.nonmeruit. Proinde dilecliotua Patertanto malo mederiquantocius curavit, locasacra
sollicitudinemgeral,ut ineadem Ecclesialalis debeat per clericorumambilumdestrui minimepatiens(Li6.r,
ad ordinandum eligi, qui post demnum Maximianum ep. 1).
ejusdem regiminis locumnon videalur immerito sor- Nonnullibac usi sunl epistola",ut probarent mo-
tiri(Lib. v, ep. 17). Ex hac epistola inte.ligimus nasticoeviicestatnm a clericatu prprsus es?e alieuum.
 S55; S..GREG0RH MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ABORNATA.LIB. III. . 356
Verum quantum id a mente S. Doctofis abhorreat, _AEpistolas. Prseeipua siint de diaconorum pffieio, de
ipse manifeste osteridil cum ad sacros ordines, imo amovendis a ppntificalis cubiculi minislerio laicis
ad episcopatum moriacbos quamplurimos tum e suo pueris, de coercendis recjqrum ecclesiastici palrimo-
tum ex aliis monasteriis assumpsit, et apostolicis nii deprasdationibus, de sacris prdinibus pallipque
etiam praefecit muriiis. Quid quod monachalum. ali- gralis et absque ullp pretio confei-endis, ele; In hac
quando assignat et gradumet.disposition.em prieviam synpdq sancita unanimi consensu cori'obqrarunl et
ad episcopatum ? Hortandus esl, iriquil, Opportunus, subscriptionibus munierunt vigintl tres episcqpi ac
ut vet monaclms vel a vobis subdiaco,nusrfiat; ut post plurimi presbyteri qui praeclpuis Urbjs,titulis seu ec-
aliquanlutum temporis, si Deo placueril, ipsejidpasto- clesiis prseerantj.uonautem diacpni et paeteri clerici.
ralem curam debeatprombveriJLib. xn, ep. 12). At In subscriptienibus secundo loeo legitur Mariniani
consulendus est doctissimus Mabillonius tum saeculiiv pomen, scilicet post Gregorium,.-De hoe coetu loqui
Benedietirii tomo I in Prsefat., tum in Annaiibus. creditur sanctus papa, ubi plurimis in epistolis (Lib, vi,
Mens igitur sancti Doetoris fuit a quantum ex laudata epp. 14",15, 16,17) lestatui- Joaiinem EpclesiaeChal-
libri quihti prima epist.et ex aliis assequi possumus, cedonensis presbyterum de quq jam dictuni (Sup.,
moiiasteriorum prsefecturam minime clericis esse iib. u, e.-9, num.W), in synodo, episcopprum judicib
commendandam; quia cum disciplinselaxiori servianl, g fuisse ab haeresis crimine liberalum.
nee severioribus monachpium moribus sint innutriti, 8. C-eterumnon multo pqst, suscepti episcopalus
de regulae rnom.stic_eobsbrvantia minussollicitisunt. et amissDemonasticsetranqiiillitatis pcenituit Marinia-
Prseterea quandoquidem aut" ahibitus, aut avarilia, num, calumniantibus schismaticis eum minus quam
aut pravus quispiam alius affeclus,iis clericis quos decerel concilium Chalcedonense yenerari. Qua de
Gregorius insectatur, viain ad ^ibbatialem dignitalem re scripsit S. Gregorius ad clerum et plebem Raven-
munierat, ssecularium vivendi modum sec.abantur, ualem, asserens Marinianum a cunabulis in sanctm
in epulis, in suppellectili, in yestibus, guibus sibi universalisEcclesim gremio nutrilum, rectmnfideiprce-
proeurandis ut pares esse possent, monasteria «xpi - dicaiionem tenuisse (Lib. vi, ep. 2), nec aliter quam
iabanf. • '
: ; par essel.de Chalcedonensi sentire synodo. Projnde,
6. Mortuo J[oanne, de eligendb successore sollici- inquii, satisfactionem ptenissimamrecipientes, cliari-
ludinem gessit sanctus ponlifex. Donatum arcliidiace- tateintegra, purp cqrde, pasloretnvestrum diligite, nt
"num postulabat exarchus; eum enim designarici'e- _apudDeutn ppiriusfusq ejusdem yobis vaieat prqdesse
dimus his verbis : Excellenlissimi viri domni patricii intexcessiopastoris (Ibid.). Haac prq Mariniaiiq Gre-
voluntdtemin persona Donati 'archidiaconi impleri gorius.
voluimus (Lib. y, ep. 48). Sane periculosum erat C Postea cum accepisset eum in pauperes esse nimis
'sutnmi hujus prsefecti pbstulationi moremnou gerere; paffcum, et litteris suis ejus te.nacilatem increpayit, et
qui cum Ravenii_esedem haberet, in episcopi illius per Secundum \Al. Secuudjnum] sanctissimummona-
"rirbis electione plurimum sibi vindicabat. Verum cbum hsec ad eum secretq nipniti deferenda curavit.
"cum non pauca iiinoluissent in' vita et "nioribusDp- Non sibi credqt solam lectionemet oralipnem sufficeret
nati quse ali' episcopatu repellendum eum suaderenf, ut rempfus studeqt sedere, et de mqnu miitime frucli-
ejus "ordinatioiii consensum non praebendum censuit ,ficare; sed largqmmdnum habeal, necessilatem patien-
Gregbrius. Joannem quoque presbyterum ad episcb- tibus xoncurrqt, gliengm inopigm suam credut ,• quia si
palem dlgnitatem promoveri non est "passus, quod hmcnon habet, vacuum episcopi nomen tenet.
Psalmorum nescius foret, ac in officios"acei'dotalimi- 9. Alice fuerunt postea de Mariniano querendi oc-
nus streiiuus. Tandem uhanimi consensu electus est casiones, maxime quod monachis
ipse monachus'
'
invitus et reluclans. Hic diu in monasle- iniquiorem se prffiberet; unde" ad
'llarinianus, ipsum scripsit. ^.
rio cum Gregorio vixerat; qui eum Aridfeseschola- Gregorius : Miramur cur sic in brevi freternitatis tum
sticosibi familiari commeridavit.
- Gratum erga suum archipr_esulem ariimum tesla- fuerit immutald discretio,'ut ea qum poslulat, non
advertat: ex qua're dolemus; quia manifeslumprmbes
'
turus Andreas, apud S. Gregoiium postea pi'ecibus indicium,
plus apud te-verba malesuadenliumvaluisse
egit, de usu pallii secundum dntiquam consueludinem divinmiectionis studium profecisse. Cumquemo-
quam
in IiavennaliEcclesiaresiiluendo'(Lib:vi, ep. -61-). nasleria te oporteat deferisareet religiosos iltic summo-
"Veruin antequamannuefet, ut quibusdamTn lilaniis ui iucrumde animarum congregatione
pere corigregare,
et diebus sbiemnibus pallio uteretur Marinianus, jus-
"possis efficere, ineorumte e diverso gravamina, sicut
sit sapiens poritifex ea de re explorari arciiidiaconi ' liiterm'tum
' iestanlur, desideras exercere; el, quod esl
et seniorumurbis testimonia, praslito priusasingulis
• deterius, nos tum culpmstudes fieri deliere participes,
sacrameuto. sciiicei, dum eum nostro consensu mcnasierium qupd
7. Ravennatem Ecclesiam ri3^ere coepil Marinianus decessbr turis cbndidit cupis sub curandarum rerum
anle quintani Julii diem hujusce anui quo interfuit " atque cansarum nomine prmgravare. Debes enim reco-
'
synqdo Romse a Gregorio celebraise.' Hujus auiem Jere, quia te prmserite, diversis etiam presbyteiis et
'
synodi gesta et decreta quae prius in Epislo.arum diaconis, clericisquetuis prmsentibus, contra ieslamen-
. serie habebantur, nunclegere licet in appendice ad ' ium ipsius pfmieplum sicut posiulavere, concessimus.
<• a Vide supra lib. n, cap. ultimo. , -
 357 S. GREGORII MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.'LIB. III.. 3SS
Ubi tamen ejusdem decessoris tui disposilio, quam fe- j_. monialium coenobia. Quis aulem" S. Papse scqpus
cerat de monasierio ipso, firmata est; tu nunc isla dis-, essethas immunitates concedendo, non obseure ape-
simuians, contraria nos 254 poscis debere prmcipere "ril ad Luminosum abbatem scribehs : His auleni 'ita
(Lib. vi, ep. 29). Cujus mbnasterii defensionem hac perfeciis, in Deiopere estole solliciti, et assidue operam
in epistola Gregorius susceperil, npn clafe conslat. oralionidale, nenbnmdeaturmdgisvobis qumsild men-
Lbqrii' tanien optimum moriachoruin patrem pro iis in oratibne'securitas, sedmale, quodabsit, degen-
Classensi S. Apollinaris monaslerio a Mariniani prae- tibus episcopalis evitata districtio (Lib. n, ep. 42).
deeessore cbnstructo conjicimus. Nec alia monasteria CAPU.T HI.
in Raveniiati diceeesi posita archiepiscopum magis ARGUM.—1. S. Gregoriussimoniam,et neophytorumordi-
nationes in Gal.iisinsectatur.—2. Arelatensi epjseopo
berieficum experiebantur; ut ex firie laudatse epistplse siias viees'cominitlit.""Eccl.'GailicanaRoman_elilia. —
3. De primatu Arelatensi. — i. S."Gfego*rii"dS'Fra-ici-e
liquet. Prmlerea, inquit, pervenit ad nes, quiamona- Regibusoraculum. — S-De iaudibus a S. Gr.eg.Dr.uni-
steria qicmsub fralernitate ._._.sunt conslituta, 'clerico- childidalis. ^—'6'.'*Quantum "aijadulationeabhorruifif.4- ,
rum importunitatibus, et diversis eorum molestiis prw- 7. Gregorius Turonicus papamiuvisil. QubTenipore;'— _
v 8. Quqmpdo.abipso,expeplqs.—:9, Qua_damprp.Mojia-
graventur;quod ne de cmtero fiat, districta hocinter- chis porisiituta,"—10."Ef .pro SanctimpnfalibUs. — 11.-
heterodoxos qiiomodo"segessefif S.'Gregorius.
minationecompesce:quatenusmonachisillic degenlibus, ,_ Erga »94et 59b.)
liberein Deinoslrilaudibus liceat exsullare. ]P (An.
" l.Paulo post profligatam in synpdo Romae hoc
Gumque pius Pater audisset, insuper habita sua
anno habita simbniam,l cum inaudiisset vigilanlissi-
admonitione, monachps adhuc a Ravenriatibus cleri- mus
dissimulante non secus ac antea pastor in Galtiarum velA Germanim parlibus ple-
eis, archiepisccpp,
iterum seribendum et' vebementius rosque episcopos ejusdem esse reos, nullumque iis in
vexari, putavit, ad sacrum ordinem sine commodi datione
instandum. Epislolani sUamhis verbis claudit: Hmc provinciis
omnia com- pervenire, tanto Ecclesise Gallicanse morbo mederi
itaque vigilanlicuraemenddre jamsecundo ad Virgilium, Afelalensem episcopum, ot ad
moniiasanclilas vestra noh differai; nesipost hmcne- volens, in
universos regnq Cliildeberti prsesules, necnon ad
giigeniesvosesse, quodnon credimus, senserimus', ali-
Cbildebertum regem scripsit (Lib.y, epp.~"~5,
ter monasterioruriiquietiprospicere comp.ellamur.Nam . jpsum
ut de haccofrnptela quampriniun.
uobis notum sits quia ianlm necessitali servorum Dei 54, 55), rogavitque
eliminanda sollicitiforerit. Inhis-etiam epistolis lai-
congregationemamplius subjacere non patimur(Lib. '
" ' - - corum et neophytqrum pra_cipi.es ac immaturas Bor-
vii, ep. 45). dinatiories damnat, tanquam a i^cto ordine piwsus
10. Dum hsecseribei'et S. Gregorius, jam fortasse jdissentaneas. Quid enim ? Qui discipulus rion
fuit, hi-
meditabatur tranquillilatimonastei-iorum prospicere, considerata ambitione magisler,efficitur,inquit S. Gre-
r
{
eelebri illo a-privilegio,- quod in concilio Romano gofius; e. quoniam quod possit dqcer.e non didicit,
tertib promulgavit. Simile;jamconcesserat'monaste- sacerdotium iantum gefh in rcomine. Quomodo vero
rio sanctorum Joannis et-Stephaniin urbe Classitana,
pr-o aliorum peccalis intercessurus est, qui sua primi-
«ujus erat abbasClaudius S. Gregorii discipulus.-In- ius.non deflevit?
Jer arcMepiscopos Ravennates et abbateni huhe.mo- '
' Quodsupra de.s_imon.ain C.aHiisgrassante Grego-
tamlilem Romsejudieari voluerat sanclissimus pon- riuni querenlem atidivimus, cbnfirmal alter
Grego-
-tifex. Cumque nonnulli ex clero et ex populo contra rius, Turonicus videlicet. .de re sibi. nola in -
loquens
c.anit;assenf,id legibus etcanonibusadversari, rescri- Vitis Patrum _c.6 : Jam tunc, inquit, germen illud
psit papa: Hocpoteratfortassis opponi, si nori ad ritajo- ihiquum cmperat fruciificqre, ul sacerdo.liumaut veu-
rem recurrerel, el apud eum caiisw sum pelerel meri- dereluf a regibus, aut. compqraretur q clerkis.
Neque
-tu]n terminari. Nunquid non ipse nosti quia-causa ad taritum- malum averruncaudum satis fuit sancto
-quma Joanne presbylero conlra Joannem Constanlino- .pontifici, ^emel aut iterum scribere. Imq plurimis
-politamim fratrem ~et coepiscopum nostrum ortq est, deinceps epislelis vel ad Brunichildem reginam, vel
secundumcanones ad - sedem apbslolicam recufrit, et ad reges el ,ad episcqpos missis, vix ila
prpfeeit, "ut
nostra est spnlentia definita? Si-ergo.de illa civilate a tanta labp Gallicanam nonnihil Ecclesiam reoursa-
ub.iprinceps.estad noslrqm causa cognilionem deducla M ret. Tales enim su.nt hujusmodi corruptelse.e'x
cupi-
^st, qv.anlgmagis negotium quod intra vbs est, hic est ditateortae, ut continuis curentur reniediis, sarientur'
veritale_cpgnita ter.minandum? (Lib.i vij ep. 24.) Ut nunquani. - " •, ' - -
igit.ur.eoatroversiam_iancra.dici.usamputaretomnem- ' 2. Virgiiiq probis moribris el virtutibus ornatissimo
__quelitigandi occasionem, sapiens-pontifex monasle- suas vices, jrixta anliquum morerii Gregorius con-
-rium hoc amplo munivit.^.privilegip, quod itainci- cessit inti-a regni "Childeberli fines,- et pallii usurij,
pil : Quam sil necessarium monasteriorum quieti pro- abipso-regeetab' arehiepiseopo rogatus. Qua vero
'
spicere, etc. JSimilibus.quoque munivit* privilegiis 255 iri subjectos episcopos auctorilate tanquam
&.VideilludinAppendice, - . dunensera, appj-Jlai Liigdunensem Germaniam lib. v,
" J»
£egitur iib. yui, ep. 15. . . ,ep. 7; Etiamnum aigijiepispopusSeupnensis prim_a-
> L.ib. vii, ep. 12, etlib. XIII,ep.'9. tis Gailiaf.umet Germariiaetitulb glpfiatjif. .
"a Gallia est seu Frincia, quam Germaniam ' "« Vide codice_ri"Cariorium'Eccl,.'>Rbrijai'i&',i.a_j.
yocat, 36 :
fortasse quod Franci e Germania sint oriundi. Eodem JVeneophyli presbyteri yel episcopi
modo ssepeloquitur Joan. Diac. in Vila S. Greg, su- " Ne laici'fiani episcopi. ~ ,'"•'' fiaul. Et c. 39 :
i perius.edita.-Apollinaris Sidonius provinciam Lug--
 359 S. GREG0RII MAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. III. 360
sanctse sedis vicarius polleret, explicatur in epistola j\ risque virtutibus colendis adhortationem. Ul ergo
&4jam laudala. Ad ipsum causse omnes, nisi forte sicut fide, ita el actione vineanlur (caeteri reges),
majores aul de,fide forent, qusepro sui magnitudine .benignam se excelleniia vestra suis subjectis sem-
judicio sedis apostolicse indigebant, finiend_eet judi- per exhibeat.Et siquapunt qumejus animumoffendere
candaereferebantur. Concilia cogebat et coactis prse- valeant, ea indiscussa non puniat.Tunc enim vere Regi
erat, nullus episcoporumad longinquioraloca sineejus regum, id est omnipotenli Domino vmplius placebit,
auctoritate proficiscipoterat. si potestatem suam reslringens minus sibi crediderit
Non prsetereundum quod.Gregorius docet in ep. ad licere quod potesi (Ibid.).
Virgilium (Lib. v, ep. 53), Ecclesiam Gallicanam Ro- 5.-Laudes ab eodem pio pontifice in Rrunichildem
-manse esse sobolem; et quidem, admentem Innocen- reginam effusas nonnulli paulo iniquius ferunt. Ni-
lii I scribentis.ad Decenlium Eugubinum,in mnriem mirum non ob id solumquod incolumem filio suo
ltalium, Gallias, Hispanias, Africam, atque Siciliam, Gbildeberto rerum temporalium gloriam provida solli-
insulasque inlerjacentes, nullum instituisse Ecclesias, citudine conservavit,eam laude dignam existimat; ve-
nisi eos quos venerabilis apostolus Pelrus aut ejus suc- rumeliam quod ipsi mlernmvilm prmmia pia inslilu-.
cessoresconstituerunt sacerdotes (Ibid., ep. 54). Are- lione providerit.Ubiquepietatem ejus et~~summumerga
latensis aulem Ecclesia pi'aesertim bac illustri origi- g res divinas studium honorifice commemorat. Inter
ne gldriatur. Ejus sane autiquse nobilitatis meminit alia bona, inquit ad eam scribens, hoc apud vos prw
S. Gregorius; quando aitantiquam se consuetudinem cmleris tehet principatum, quedinmediis hujus mundi
secutum esse, quando suas Virgilio vic.es commisit. fluctibus, qui regentisMttimosiurbulenta solent vexaiio-
3. -Urbem Arelatensem a Valentiniano et-Honorio ne confundere, ita cpr ad divini culius atnoremet ve-
Galliarian malrem appellatam referunt qui de ea scri- nerabiliumlocorum.dispbnendamquietem reducitis, ac
pserunt, sedemqiie consfitulam prsefecti.praetorio,in sinuilavos alia cura sollicilet. Unde quia hujusmodi
qua septem provinciarum Galliaeconventus quotan- prmpqsilorum,actio, subjectorummagria solet essemu-
nis celebrabatur. Ab ea dignitale politica primatus et nifio, prm aliis get.Uibus gentem Francorum asserimus
exarchatus ecclesiaslicus initium duxisse videtur. felicem,qumsic bonis omnibusprmditam meruit habere
-Placuil enim Zozimo aliisque deinceps Romariis pon- reginam (Lib. iv,-ep. 5), Hsecne,inquiunlRrumchiIdis
tificibus, nobilissimsecivitatis episcopos, vicaria sah- criminatores, haeenecilra ad.ulationem dici potuerunt
ctse sedis potestate iiisignire: quorum tanta eral au- de regina flagitiosissima, tot bellorum el discordia-
"ctoritas, ut septem provinciarum synodo prseessent, rum flabello, tot regum inteffectrice, tot scelerum
litteras forriiatas clericis peregrinantibus, ipsisque artifice?
episcopis abeundi licentiam darent; si quse vero in ' Si exeutimus Gregorianas ad firumchildem episto-
Galliis et in Hispania orirenlur de fide aut moribus (j
in illam collatas perpendamus, eam
- conlroversi_e<,ad illos tanquam primales Romani- las, laudesque
At cum qb regnum_summa prudenlia gubernatum, et filiis
que ponlificis vicarios dirimendaj refefrenlur.
fuisse Metro- assertum, uecnon propter Cbristianam et Catholicam
ab Hilario Arelatensi episcopo pervasa fidem vel apud Francos conservalam, vel in exteris
politanorum jura et usurpatas quse ipsis deberentur
gentibus propagatam, et propler insignia qriaedamin
ordinationes accepisset S. Leo, primatum amplissi- xenodochiorumac monasteriorum aut aliorum sacro-
mum inter ipsum episcopumque Viennensema divisit. rum locorum construclione
pietatis opera eommeh-
Collatam aut confirmatam Virgilio vicariam sedis datam fateri cogemur; dumtaxat a Gregorio, nec
-apostolicsepolestalem Gregorius Magnuspostca im- immerito fuisse liquido constabit. Sane firunicbildis
minuit, quando, ut infra dicetur, Syagrib, Auguslo- Childeberlum-filium.quinque annorum, mortuo pa-
dunensi episcopo, 'suas infra Ghildeberti fegiium vi- tre Sigiberto, e Fredegundis msinibus ereptum, ab
ces demandavit. Ita Romani ponliiices, in argumeu- Austrasiaeoptimatibus regem Metisrenuntiari, quod
.liim summse qua pollent-, non precaria.' potestatis, summsefuit prudentise ac industrise argumentum,. -et
liujusmodi honbres, ut magis e re Christiana videba- a Gunlhramno patruo Burguudiqnum rege hseredem
lur, ad nutum aul conferebant aut auferebarit. p postea institui curaverat, rejeclo Clothario Chilperici
4. Ad ulteriora progredi non licet, nisi observato filio. Post Childeberti obitum,utriusqueregni Auslra-
prius hoc celeberriinoFrancise regum encomio, quod sisescilicet ac Burgundite'adniinislrationem,etTheo-
oraculo simileGregoriusIn epistolaad Childebertum deberli ac Theoderici nepotum adhue in lenera setate
regem ceciriit : Quanto cmteros homines regia di- lulelam, quibus optime defuncta est, suscepit. Cum
griilas antecedit, lattto cmterarum gentiumregna regni summa rerum potiretur, missos a S. Gregorio ad
veslriprofecloculmenexcellit. Esse autem regem,quia Anglorum conversionem monachos fovit, et suppedi-
sunt et atii, non mirum esl; sed esse cathoticum,quod talisomnibus necessariis sanclum hcc opus mire
alii non merentur, hoc salis esl. Quidquid autem reges promovit. In construendis sacris locis iisque ornan-
se cmteri gloriantur habere,habelis, etc. (Lib vi,ep. 6). dis ac dilandis munificentiam ostendit plane regiam.
Plurimis aliis laudibus quas subticeo subjecit saprens Quis tot tanlisque prudentise, religioms ac liberalita-
•
pater praestantissimam de sectanda justitia esete- tis operibus debitaslaudes invideat?
" Ante S. Leonem Bonifacius I et Coelestinus I detraxerant.
de Arelatensiuniepiseoporum privilegiis jam qutedam b Vide lib. xi, ep. 62 et 65, necnon lib. sm, ep. 6.
 361 S. GREGORIIMAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIR. III. ., 562
Quod spectat ad crimina huic reginse inipacta, aut A primo : quandoquidem quae Romse tunc contigerant
post epistolas ad eam a Gregorio scriplasadmissa didiceral et Tetulit ex sui diaconi teslhnonio; quod
sunt, aut plane nulla fuere; ab ejus videlicet adver- aperte liquet ex lib. x Hist., c. 1. Anno sequenti,
sariis conficta, ut non immerito putantex recentiori- regis Childeberti decimo sexto in Galliis erat, et Tu-
bris scriptoribus Carolus Cointiusin AnnalibusFranci- ronis excepit episcopum quemdam Armenum, 110-
cis,et CordemoyusinHisloria regumFrancorumquam mine Simonem, ex eodem libro Hist. c.. 24. Hoc
Galljcescripsit.NimirumcumtandemBrunichildisCIo- ' ipso anno ad CMIdeberli regis aulam perrexit, et per
tharip, Chilperici filio, quo nullum magis infensum pagum Rhemensem transivit, ex lib. iv.de Miraculis
hoslem habebat, fuisset ab Austrasise etBurgundise S. Martini c. 26. Aimo 592, Plato ejus archidiaconus,
optimatibus tradita, ut 256 crudelissimam cui ad- cujus meminit eodem Iibro c. 32, ad episeopatum
dictaestmortem juste meriiisse crederetur, undique Pictaviensem vocatus est, cui cathedram hanc ascen-
conquisitis criminibus esl impetita i-ita ut ei etiam denti adfuit, uttestis est Fortunatus, Platonispostea.
objicerentur csedes, quas vel Clolharius iraperaverat, suecessor. Anno nonageshno tertio supra quingente-
vel qui ejns partes sectabantur, patrarant. simum, mense Januario, S.. Leobardum reclausum
6. Ut autem ostendamus quantum ab adulatione in majori monasterio prope Turonum invisit; qui
S. Gregorius alienus fuerit in epistolis ad Brunichil- i» paulo post, hoc est die 18 ejusdem mensis"die Domi-
dem scriptis,. indicare sufficiat a epistolas in quibus nica efuavit animam. Anno assignato dies 18 Januarii
eam de nonnnullis emendandis in ejus regno admo- Dominica erat, quod nobis persuadet obilum S. Leo-
net; scilicet de simoniaea labe, de laicorum imma- bardi hoc ipso contigisse, non qmnque aut sex annis
turis ordinationibus, de idololatria in Galliis adhuc prius. Quippe cum Gregorius ultimo Ioco de S. Leo-
superstite, de sacerdotibus flagitiose viventibus. "Le- bardo egerit in libro de Vita Patrum, conjicere licet
genda prsesertim sunt haec increpatoria verba quibris eum non multis arile suum obitum annis hsec san-
Dei judicia non obscuro intentat-Brunichildi ejusque ctissimi hujus monachi acta lilteris consignasse.
nepptibus : Cum scriptum sit: Justitia elevat gentem, Eodem afino 593, quo Childebertus rex Aurelianen-
miseros auiem facit populospeccatum; tunc.regnum sium urbem adiit, ef Gunthramni defuncti regnum
stabile creditur, cum culpa qum cognoscitur ciiius est adeptus, Gregorius in ejus aula erat, ex lib. iv
emendalur (Prov. xiv, 34). Mullorutn igitur ad nbs de Miraculis S. Martini c. 37; Turonisque S. Mar-
relalione pervenit, quod dicere sirie afflictione'cordis ' tini solemnitatem annuam celebravit mense Novem-
nimia non valemus, ila quosdam sacerdotes-in illis bri, ex ejusdern libri c. 38. Cum itaque S. Gregorius
oarlibus impudice ac nequiier conversari, ut el audire Turon.evivisexcesseritTuroni^utprobabiliusvidetur,
nobis opprobrium et lamentabilesit referre. Addit li- ni menseNovembri an. 595sejusdem adventui in Urbem
bera et pene prophetica voce : Nec enim sunt dissi- et reditui assignarl debet annus nonagesimus quarlus
mulanda qum dicimus: quia qui emendare potest et supra quingenlesimum aut sequenlis initium.
negligit, participem se proculdubio delicti constituit. De bac profectiorie Gregorius histpricus omnino
Providete ergo animm vestrm, providetenepolibus quos Silet, quod argumento est ipsum morte oecupatum
cupilis regnare feliciler, providele provinciis; et prius- statim ac Turones reyisit, uihil novi seripsisse aut
qtiam Creator noster manum suam ad feriendum jam scriptis adjecisse. Quippe si diutius. incolumis
exculiat, de correclione Ivujus sceleris sludiosissime in Galliis postea vixisset, de tol sanctorum sacris
cogitule, ne ianto posimodum acrius feriat, qucmto reliquiis Romse visis eorumque miraculis auditis diu
modo diutius el clementer exspectat (Lib. xi, ep. 69). silere non potuisset.
Hsec sane hsec satis superque demonslrant Grego- 8. Quidquid sit de tempore quo Gregbrius Turon.
rium cum apostolo dicere potuisse: lta loquimur, sanctorum apostolorum limina visilavit, eum a san-
non quasi hominibus placentes, sed Deo qui -probat ctissimo papa magna cum reverentia exceptum fuisse -
corda nostra; neque enim aliquando fuimus in "ser- narrat S. Odo. Quem, inquit, ad beati Petri confes-
moiie adulationis (IThess. n, 5). sionem [M.ad altare] introducens, elalere constitit
7. E Galliis discedentesltaliam repetituri, Grego- D prmslolans quoad surgerel. Interim autem ul erat in-
rium Turon. comitemur Romam erintem ad visilanda genio profundissimus, secretam dispensationem admi-
sanctorum apostolorum limina, visendumque no- rans considersbat in hujusmodi hominem (erat enim
strum Gregorium: hane enim sacram peregrinalio- slatura brevis lantam gratiam ccelilus
) profluxisse.
nem cujus meminit S. Odo-in ejus vita, vix licuit aut
Quod ille mox divinilus persentiens, etab oratione
citius referre, aut .serius morari. f ardius quidem
non potuit Romam proficisei Gregorius Turonicus; surgens, placidoqueiuterai vultu ad papam respiciens,
fecit nos, et non ipsi nos; idem in
qmppe S. Odone tesle morluus est an. 21 suse ordi- Dominus, inquit,
nationis,.quem ipse cum anno quinto pontificatus S. parvis qui et in magnis. Cumqueid sum cogitatipni
Gregorii concurrere testatur in fine libri decimi sanclus papa responderi cognosceret, ipsa sua depre-
Historise. Multa vero persuadent Gregorium Galli- hensiene £avisus, graliam quam hactenus in Gregorio
cum haiid citius Romam advenisse. Romse quidem mirabatur, in magna veneratione deinceps habere cm-
non erat anno 590, Gregorii Romani pontificatus pit; sedemqueTuronicam ita nobilitavit, ut auream ei
11Vide prsesertim Hb. ix,
ep. 109, et lib. x., ep. 69.
PATROI,.LXXV. 12
 563 S. «REGURIl MAGNl VllA, EX. LJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. III. 364
cathedfdin lionaret, qum apiid prmfatam sedem [Al. A in monasteriorum gratiam a S. Gregorio sunt con-
urbeiri] ih posterum servaretuf. stiluta, vix numerando essem. Non minus curaeerant
Paulb post feditum siium sanctus episcopus e vivis pio patri sanGlimonialesquam monachi, quas ulpote
excessit die 15 Novembris. Exstat S. Gregofii epi- infirmioris sexus, iegibus muniendas severioribus
tola ad ejus suCcessoremPelagium scripta indict. existimavit. Quapropter cum aecepissel per Anasta-
14, quse respondet an. 595 el 596 (Lib. vi, ep. 52). sium medicum in quodam virgirium coenobio tnulia
Verum cum inter ullimas hac indictione currenle mala contigisse, ei nionasterii hujus, el caeierorum
scriplas legalur, adfinem hujusindicllonis, pfoinde- quse sacrse virgines incolerenl, fores occlu<iend;is
que ad anhum 596 pertinef e debet. esse censuit, de animse potius quam de corporis -sa-
9. Etsi non pauca in monastefiorum commpdum lute sollicilus (Lib. v.-ep. 6).
hoc anno a S. Gregorio constituta jam observaveri- Romanum exarchum sanctimonialibus a<isseculum
mus, aliqua tariieil adhuc Siipersunt observatione reversis et conjugio socialis auxilium patrociniumque
digna, quse brevitef hic recensere non pigebit. Mo- inipendentem, ab boc peccalo deterruit, ei libere
nachofuni qui hd sacefdolium seii potius-ad presby- significans se nullatenus amicum ejus esse posse,
tei'alurii assuiheijantui1, alii ecclesiis fegendis prsefi- qui tanto flagitio, quod inultum remanere nunquam
ciebahtuf, alii prc riiOnasleriisbrdinabantur, quibus Bpassurus erat, tanlisper faveret (Ibid., ep. 24).
addicti ei alligati perniahebant. Et illi quidem, nisi 11. A se constilula mutare el fixa refigere nou
consentiente abbate, non poterant ab episcopo e verebatur humilis Gfegorius ,
quando experientia
moiiasterio tolli, ut manifeste probanl quselegunlur
comperlum habebat, ea reipublicse Chiislianse non
in epistola. ad Candidum episcopum Urbe veteri de
a Coniirmal amplius prodesse. Ilaque quamyis plurimis in episto-
scripla (Lib. v), ep. 28). Idque quod lis (Lib. i, epp. 35 et 47) docuisset eum belerodoxis
biennio 257 Post scfipsil ad Marinianum Raven- et Judseis mitius esse agendum , religionenique
natem episcopum : Pariter. autem custodiendumest, ipsis
Cliristianam, non miiiis et terfofibus, sed benignitaie
ul inviio ejusdem moriasteriiabbate,ad ordinanda alia ac debere :.poslea
prmdicaliohis suamiate, persuaderi
monasleria, aut ad ordines sacros, vel clericalus ofti- tamen mutato consilio,frequenter scripsit Manichseos
cium, lolli exindemonachinon debeant(Lib.viu, ep.15). et Judseos qui in possessionibus Romanae Ecclesiie
Ad sacrum minislerium ordinari non debebanl, nisi erant (cum mansuetudine pellici non potuissent)
praemisso de vita et moribiis serio examine^Lifc. vi, summopere esse insectaudos et tribulis oneraudos :
epp. 28 et 42). El hi quidem veliit emaucipali ulle- conversos autem ad fidem, remissis ex parte pensio-
rius in monasterio nec habitabant nec.habitandi po- numoneribus confirmandos. Et si, inquii, ipsi minus
testalem habebaht aut licentiarii : iVe inonasteria G fideliler veniuni ( ad Ecclesiam), hi lamen qui de eis
hujus ocbasionisvelamtne , ed quceprohibemus, susti- nati fuerint, jam fidelius baptixanlur. Aut ipsos ergo,
nere onera compellantur, inqriit S. Gregofius lib. vn, aul eorum filios lucramnr (Lib. y, e/j. 8).
ep. 45. Qui vero pro monasteriis presbyleri consti- Quantum luerandis animabus inhiaret S. Grego-
tuebantur, adhuc juris abbatum erant, neque obe- rius pblissimum ostendit, missis' ad Angios adhuc
dienti_e jugum exculere poterant; quod etiam Re- idolorum cultui deditos prsedicatoribus; de qua sacra
gulse S. Benedicli c. 62 cautum esl; eosque tantum. expediliene nunc agendiim.
ordinabal episcopus, quos ad hoc officium abbas
Ad summum tamen CAPUT IV.
ejusque congregatio elegissent. — 1. S. Gregorius riiitlit S. Auguslinumin An-
non abbalum aut congrega- AHGIJM.
sacerdotium, exspectato gliam.— 2. Cbri-lian_e fideiexordiuminBritannia.—
tionuni consensu, sola cleri populique voluntate ac 3. Augliidololatr-ehancor.cupantiusulam.
—
—4, Quando
Tunc enim ex ~~clericis profectiAugustiuuset soeii monacbi. — S. De reditu
postulatiPne' rapi poterant. cogitantes a S. Gregorio corroboranlur. 6. Quo loco
et -ex monachis indiscriminatim assumebantur , qui subsiilerint.— 7. Korumiter per Galliamdescribitur.—
cura i. 18): 8. De Canliiquo appulsi sunt — fegno, rege, regina. —
episcopali fungerentur (Lib. ep. 9. Augustilius regem adit. 10. Ejusdem ad regem
Eisi nondum lege fuisset constilutum, ut abbates — —
oralio. 11. ResponsumEdilberthi. 12 Canluariam
non raro tamen di- ingreditur cumsociis.Qrioapparatu.(An. 89Set 596.)
essent presbyteri, presbyterali '
monasteriis 1. Anglorum salutem jam a longo tempOre sitie-
-gnitate lunc insignes erant, qui regendis ex c antea "diclis liquet, ae
prseficiebantur, ul ex plurimis S. Gregorii epislolis bat Gregorius,, qued
Ut verbi Dei prsecoriesilluc
exploralum habemus, et ex variis aliis Ecclesiseino- B.rilanniam cogitabat.
numenlis. Qui propter lapsum a saero minislerie brevi profecturi aliquos adjuloi-es habej'ent, jussit
cessare jussi fuerant abbaies presbylefi, licel ad sapienlissimus pontifex a Candido Gallicani palrimo-
sacerdolale officium resurgere nunquam possent, ad uii reclore, ex Anglorum gente comparaiu adole-
monasteriorum tamen prsefecluras redire, ex sanctis- scentes, ab annis decemel seplem, vel decem el oclo
simi pontificis indulgenlia passi sunt (Vide lib. i, ep. (Lib. vi, ep. 7), et in hionasleriis de fide ritibusque
9;..6. v, epp. 3, -4, 7-,38). Christianis edoceri ac erudiri, quorum poslea.mini-
10. Si omnia vellem hic reccnsere quse hoc anno slerio^ ad geniis totius conversionem utefetiir. Etsi
R Propterea prmsentibus vobis licentiam datnus' ' h De clero Ecclesiafumipsarum, VelexWionasteriis,
epistolis, monacltbsde tnotiasierih in lua parochia po-. si qui digni ad sacerdotalemlocutn possunt inveniri.
<•Vide iib. i, c. 5, num. 5.
sitis, cum consensu abbatis sui tollere et presbyteros
- grdinare.
 305 S. GREGORUMAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. III. 566
nondum tanto labori et operi maturi viderenlur hii A supei-andas hsereticorum versutias, impares sentie-
pueri (.sexto enim anno sui ponlificatus ineunte, dee, bant, duos doclrina el sanctitate prsecipuos in
ipsis emendis scripsit S. Gregorius ad Candidumi subsidium episcopos miserunl, Lupum Trecensem et
presbyteiuni; eteodem exeunte; Auguslinum in Gal- Germarium Antissiodorensem episcopum, cujus prse-
liam misit, "unde in Angliam postea transmitteret), , sertim miraculis et prsedicalipne qui perseverarant.
hanc tamen expeditionem diutius procrastinandami -in iide, confirmali sunt, debellatiqueheterodoxi. Bri-
non est ratus; sive quod morte, quam ex assiduis3 tannicam postea Ecclesiam a caeleris pene divisit.
m.orbis-vicinainesse suspicabatur, prseveniri metue- Scotorum error et singularis in celebrando paschate
ret, sive potius quia. iit Ipse innuit.ad Gallicanoss rilus,. quem dociissimus Petavius ortum putat ex
episcopos scriberis. Anglorum genteni velle fierii Auatolii loco falsa Rufini inlerpretatione corrupto.
Christiahaininaudierat; RerlbaEdilbbrthi Cantiofumi Sane Anatolium, qui fuit Laodicenus t,empore
regis uxore Chrisliana, virum proculdiibio ejusques Diocletiani et Maximiani episcopus, mire laudat S.
- sidjdilos ad Chrisli fidem
ampiexandam
' pellicienfei Columbanusin c epist. ad S. Gregorium, in qua pro
(Ibid., epp. 52,-53,etc:, 58, 59). hoc suoruin Scotorum ritu decertat (Cf. animadvers.
2. Insiila illa omnium quse Europse adjacent am- ad Epiphaniutn hmres. 51.).'
plissima, Britannia tunc dicta , et ab Anglis incolis j{ 3. Christianam religionem ininsula pene oblittera- .
Anglia postea magna ex parie nuncupala, loiige rarit Angli et Saxones, aliique bafbari nondum ab
antequam ab bac genle occuparetur, fidem Chrislia- idoloeum servitute liberati; quos Britones adversus
naih 25S susceperat, et a ab ipsis quidem (si Euse- Pietoset Scotosassiduos hostes, ab extrema "Germa-
bius Caesariensisepiscbpus audiatur) Christi Salva- . nia.malis avibus accersiverant. Ab hispotior insulae.
toris diseipulis. Quinam illi fuerint noh audemus as- pars occupata est, et in septemelhnarchias, progen-
serere; vulgo lainen cfeditrir Josephum ab Aririia.h_ea tium diversitale divisa; Pictis inlerim e Scythia, et
b Britannis Christum ahnunliasse. Sanctos aposlolos Scolis ex Hibernia oriundis Septenlrionalem parfem,
Pelrum et Paulum in Britarihiam trajecisse, •praedi-'• Britonibus vero magis Auslr_tlemrelinentibus.
candi Eyangelii eausa rioiiriolloruni est sentenlia, ut In tanta rerum pefturbalione, ueque Britones op-.
apud Spelraaftnum legere licet; ad qnod probandiim pressi de serendo apud' hosles infensissimos Evan-
adducunt testimonium Theodbriti. Qiii Britanhicse et gelico seinine cogilabant ;'neque, etiamsi de Chrisliana
Anglicae gentis histbiiam texuit venefabilis Beda lege prsedicanda solliciti fuisserit, Anglieam eranl am-
(Lib. i, Hist. c. 4), de Lucii regis conversione agii, plexuri,nevictisyictores deditionbm fecisse videren-"
sedente RomseEleuiherio, a quo Luciiis vefbi divini tur. Gallicanorumepiscopbrum bscitantiam in acc"ui'an-_
pracones peliit et infpetfavit, cirea ahnuni Christi < p da eorum conversione carpitS. Gregorius ad Theoderi- -
177. aut 180. Sane Tertulliauiis Eleutherii suppaf cum el Theodebertum,- Francorum feges, scribens :"
lib. advefsus Judseos,quem cifca ah.208,elucubravit, Pervenit ad nos Anglorum genterh ad fidem Chrislia- " '
dbcet cap. 7 , Rritarihdruhi inaCcessa Rouianis loca" nam Deo miseranle desiderantef velle converti, sed-
Ghristo patuisse el subdita fuisse; cui suffiagatur vix sacerdotes e vicino negligere, ~eldesideria eorum ces-
selateelauctoritaie inferiorOrigeneshom. 6inLiicam. sare sua adliortalione succendere (Lib. vi,ep. 58).
Diocletianipersecutiomultorummartyrumsanguiiie 4. Cseterumtantse molis, utilitatisque majoris opus -
Britariniam purpuravit consecravitque, quos inter Gregorib debebatiir, quod eum anno sexto sui pbnii-
eminet S. Albanus, ex celeberrimo lota insula mo- ficatus agressum esse testis est Beda : Anno, inquit-
nasterio ejus nomine insignito notissimus. Pace Ec- decimoquartoMauriciiAugusii, Christi juxia eumdem
clesise reddita, plurimi e Britannia episcopi, variis 596, misil servtimDei Auguslinumet alios plures cuni
quarto ineunle el decurrente sseculo habiiis-conci- eo moitccchostimentes Dominum, pfmdicare verbum1
liis interfuerunt; Arelatensi arino 314, Sardicensi Dei genti Anglofum (Lib. Hisi. 'c' 23). Praecipue
anno 551, et paulo post Ariminensi: unde profecta Auguslini adjutofes fuere LaurentiuS pfesbyter etPe- '
hseresis Ariana, corrnplo pene loto orbe, hanc etiam trus. De lempbfe cceptsehujus expeditionis validius
insulam velut extra orbem positam Infecit : dum-tr. argumentuni eruilur ex Epistolis ea de' fe scf-ipiis,
illius incolmnovi semper aliquid audire gaudenl, et ni- quse pmnes ad indictibnein xiv peftinent, et libfo vi
litl cerli firmiter obtinent, inquil Beda de populis sibi Registri cbntinentur. .'
notissuisque genlilibus (Ibid., c. 8). Poslea fegnan- Ex iisdeni epislolis liquet Augristinuni'fuisse"Mo-
tibus Areadio etHonorio, Pelagius Brito conlraauxi- nachum et quidem d monasterii S."Andresecujus prse-
lium gralim supernm venena, sum perfidice longe positus erat. Ipsius socios ex eodem monasterib
'
lateque dispersit; quseper Agricolam Severiani epis- - sumptos ei delecios, pfobant ista.verba : Remeanti
copi Ariani filium, apud Brilannos illata el propaga- Augusiinoprmpositovesiro, qiiemet abbaiemvobiscon-
ta, Gallicanorum antistilum ope repressa est ac ex- siituitnus,in oriinibushumiliierobedite(Lib. vi,ep. 51)'.
stincta. JEIi etenim supplicantibus Britannis, qui se ad. 5. Al cum prpfecti essenl, et aliquanturii ilirieris''
a Lib. iii Demonstrat. Evang. pag. 112, im zac K«- Loridini,-an.l673. • ' . '
' -« Vide lib. ix Epp. S. Greg., ep. 127.
vria.ouf.
_l.0Ufi£VKC"-B/.-7K-jb.a_'
1 VideSpelmanniprsefalioneminCpiiciliaAngliae,§ d S. Gregorius in ep. 3 lib. vm, scribens Eulogio,
de exordio Chrisiianse Relig. in Britanniis,-eti)anie- Auguslinuriiappellat monasterii sui monachum, *
Tem Langhornium in Antiquilatibus Albionensibus.
5£7 S: GREGORII MAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. ffl. 568
confecissent, perculsi timore inerti, redire domum,. A que sodales, id intelligendum nen simpliciter, sed
potius quam barbaram, feram,.incredulamque gen- cemparate ad multo longius auod conflciendum su-
tem, cujus ne linguam quidem nossent, adire decre- pererat. Eadem ratione debet explieari scriptor vitse
verunt; quod tamen exequi minime ausi sunt incon- S. Augtistini, dum post iter aliquot dierum de reditu .
siilto sancto pontifice. Ad, eum itaque miserunt eogitasse monachos illosasserit. Nunc ipsos alacriter
Augustinum ipsum Gregorio supplicaturum, ut sibi viam iterum carpentes videamus.
sodalibusque suis revertendi copiam eoncederet, ne 7. Ex -commendatitiis quas Augustinus -deferendas
se suamque gentem, imo summum ipsum-pontificem acceperat Epistolis descriptum babemus ejus iter per
Francorum Anglorumque ludibrio exponerent, ob Gallias. Primo quidem. appulerunt Massiliam, ubi Se-
tentalam temere nulloque fruetu incertam aleseque renum episcopum salutarunt; ex Gregorii nomine
ac laboris plenam peregrinationem. At Gregorius, ut data ei epistola (Lib. vi, ep. 52). Pqstea pervenerunt
titubantes confirmaret, Augustinum ad socios redire Arelate, inviseruntque Virgilium archiepiscopum
jussit, quibus scripsit in hsec verba : Quia melius sanctse sedis vicarium, cui eos potissimum commen-
fuerat bona non incipere, quam ab his qum cmpta dai'at papa (Ibid., ep. 55). Deinde adeunda Vienna
sunt, cogitatione retrorsum redire, summo studio, di- cujus episcopus erat Desiderius, unus ex his ad quos
leclissimi filii, oportet ut opus bonum, quod anxilianie R Gregorius scripsit \lbid., ep. 54). Tum petendum
Domino cmpisiis, impleatis. Nec ergo vos labor iti--' Lugdunum, etsi ad Etherium hujus urbis episcopum
rteris, nec maledicorum hominum lingum deterregnt: nullse exstent litterse tunc ea de re scriptse.Tnde le-
sed omniinstantia, omniquefervore quminchoastis Deo tenderunt Gabilonem, ubi Tlieodericus rex cum Bru-
auctore peragite, etc, quaelegi possunttum apudBe- nichilde avia residere consueverat. Utrique papa
dam, tum in Registro Epistolarum (Lib. vi, ep. 51). suis commendarat epistolis Auguslinum ejusque ad-
Ex tempqre quo scripta est haee epistola (data legi- jutores (Ibid., ep. 58 e. 59)'. Tum Auguslodunum ""
tur decima dieKalend. Augusti) conjici potest quando perrexerunt Syagrii episcopi opem mjploraluri, lilte-
Augustinus et socii profecti fuerint. Eodem die et rasque" papse oblaturi (Ibid., ep. 54). Multis per-
anno scriptam epistolam 52 ex Reda prsesertim eam agratis locis vel Divodurum Mediomatricum perve-
referente intelligimus. Eamdem quoque setatem esse nerunt, vel Durocortorum Rhemorum, Theodebeni
cseterarum Epistolarum, quibus papa prsedicatores a Austrasise regis sedes, quem eonimendatos habere
se missos commendavitGallisetumregibus et opti- suos monachos verbi divini prsecones, lilteris pluri- "
matibus, tum episcopis, facile in animum induxerim. mum rogabat S. Gregorius. Ab bujus regis aula
Quippe cum illos nutantes cognovisset, ggg ac viso Csesarodunum-Turonum venerum, tum ut S. llarli-
eminus tantum periculo terrilos, atque ad longam „ ni tumulum sacrasque reliquias venerarentur, tum
inier ignotas gentes peregrinationem minus expedi- ut Pelagio Episcopo S. Gregorii litteras redderent
tos, ad procuranda ipsis subsidia,"quibus magna la- (Ibid., ep. 52). Utrum e'x ilinere deflecteutes Medio-
boris pars levaretur animum adjecit. Hoc autem lanum-Santonum adierint ad salutandum Palladium
consilio scriptam fuisse epistolam 52 cum duabusim- episcopum, ad quem papa scripserat, difficile est
mediate subjeetis, necnon 57 duasque sequerites libri slaluere. Fortasse cum plurimum gratia polleret
sexti; satis intelligitur ex argumento singulis prsefixo. apud Francorum reges, eum in aula invenerant,
6. Quo loco substiterint hi verbi sacri prsecones eique sanctissimi pontificis, qui eumdem jam bene-
non legimus. Apud Redam (Lib. I, c. 23) et in Vita ficio devinxerat, lifteras reddiderunt. Augustinum
S. Augustini tanlum habetur eos poslquam aliquan- per Andegavos transiisse auctor est Golselinus in
tum itineris confecissent, seu emenso__...<j/!.otdierum ipsius Vita; narratque miraculum non longe a Ponle
ilinere, cursum repressisse, et donec redirel Augu- Sai sive, ut alii dicunt,' Ponle Cmsaris.
stinusad S. Gregorium ab ipsis missus moram fecisse. 8. His omnibus omissis Beda scribit: Roboratus
Conjicitur tamen, nec immerito, eos in Provincia, ergo confirmatlone beati Pattis Gregorii Augustinus
nonlonge ab insulaLirinensi consedisse. Id sane si- cum famulis Christi qtti cutn.eo erant rediit in opus
gnificant verba hsec epistolse 5b libri vi, ad Stepha- " verbi, pervenilque in Briianhiam (Lib. i, c. 25]; et in
num abbatem Lirinensem : Lmlos nos relatio Au- insulam Tanetos dictam appulit regni Cantii portio-
guslini servi Det prmsenlium portitoris effecit, quod nem ad Orientalem plagam. In Cantio regione Rri-
dilectionem tuam, ut oporlet, vigilantem esse narra- tannise Galliisobjecta usque ad.Humbrum fluvium,
vit. Quomodo enim Augustinus Romam ex suscepto tunc regnabat a Edilberthus, cujus uxor erat Rerllia,
ilinere reversus, Iisee de Lirinensi abbate retulisset, Chariberli Francorum Regis filia et Clolharii primi'
si longe antequam ingressus esset Ptovinciam, pa- neptis : Anglo regi hac lege in matrimonium data,
triam revisisset? Idem Augustinus adierat quoque utfidem Christianam relineret ac libereprofiteretur; -
Protasium Aquensem episcopum, el Arigium patri- quapropter Luidha.-duni, Silvaneetensem episcopum,
cium, de quibus multa Gregorio tanquam oeulatus secum duxit, ac in aula sacrorum ministrum babuit.
teslis narravit in Urbem redux (Lib. vi, epp. 55 et Ab illa prsesertim pellectum fuisse regem ad ejuran-
57). Itaque quando legitur apud Bedam aliquanium dum idolorum eultum eredimus, ex S. Gregorii con-
itineris tantum progressos fuisse Auguslinum ejus- silio (Lib. xi, ep. 29), qui cunversionem gentis An-
* Sic
legendum, non Adilberthus. Edil lingua:Saxonica significat gloriosum, honqratum juxta Spelman-
num.
369 S. GREGORHMAGNI VITA, EX EJUS SCRIPT*S ADORNATA.LIB. 111. 370
glorum ejus mercedi reservatam asserit, atque ad j _.Christianum faetum a Gregorio Romano pontifice
tantumopusperficiendum eamdemvehementissima ad- sapientisslme gubernari : quisalutem regis Anglo-'
hortatione accendit : qua'si Regise Francorum slirpis rumque omnium siliens, libenter hsec ipsis praedica-
filise veram fidem.pro dote virissuis afferre consue- turus advelasset, nisi tet sibi creditarum' evium cu-
vissent. -Sic enim Chlodesuinda, CMotarii regis filia, ram deserere formidasset eplimus pastpr : se vero
Alboinum Langobardorum regem Christiariuni effe- pre ipso legatione fungi.
cit; et Ingundis, filia Sigiberti et Childeberti regis 11. Ad hsec rex inter inolili erroris tenebras, et
soror, Hermenegildo Ariano tradila, eum ad catholi- affulgentem veritalis lucem anceps el cunctabundus,
cam inflexit iidem et ad martyrium inflammavit. respondit ut mger, favens quidem medicis, sed necdum :
9. Augustinus ab insula Taneto misit-ad Edilber- -paliens curdtionis, pulchra sibi videri verba et pro-
tbum exsuis sociis, qni dicerent se Roma profectos missa; sed quianova sunt et incerta, inquil, non pos-
nuntium ad eum ferre eptimv.m,qui sibi obtemperan- sum assensum tribuere, relictis eis qumtanto tempore
tibus mterna in cmlis gaudia et regnum sine fine cum cum dmni Anglorum gente servavi. Verum quia de
"Dee vivo et vero futurutn, sine ulla dubitatiotte pro- longe huc venistis, ut qumvera et oplima vobisvidenlur
mitteret (Beda lib. i, c. 25). Eos perhumaniter exci- ea ttobis cominunicaretis, pergratum habemus; annui-
piens rex, jussit ut in eo quo appulsi erant loco ] \ musque ufquicunqueChristo nomen dare voluerint, a
aliquandiu. morarentur, donec quid facto opus esset vobis suscipianlur, el pro vestro more instituantur
decerneret, suppeditatis inlerim cunctis necessariis. (Beda, 1.1, c. 25). Prseterea locum assignavit in civi-
Post dies aliqubt venit' ad insulam rex, et sub dio tate a Dorrobernia, totius regni metropoli, ubi com-
'residens, Augustinum ac socios ad colloquium accer- mode manerent; el quse ad vitam necessaria forent
"sivit : Caveral autem ne in aliquam domum ad se abunde suppeditari jussit.
iniroiret, veteri ustts augurio, inquit fieda, ne super- 12. Urbem regiam ingressi sunt, crucem et imagi-
ventu suo, si quid maleficm arlis habuissentj eum su- neni Christi Servatoris more suo prseferentes, el lita-
•perando deciperent. A_illi non dmmoniaca, sed divina
niam banc -voce consona modulantes : Deprecamur
virtute prmdili, veniebant, crucem pro vexillo ferentes te, Domine, in omni misericordia lua, ul auferatur fu-
argenleam, et imaginem Domini Salvdioris in tabula _ror tuus et ira tua a civitate ista, et de domosancla tua,
depictam, tilaniasque canentes." quoniam peccavimus, alleluia (Beda, lib. i, c. 25). In
10. Augustinus, impetrata loquendi licentia, regi cencessa sibi sede Augustinus ejusque cemmilitpnes,
"
aperuil se sociosque suos eo consilio advenisse, ut aposlolicam nascentis Ecclesise vilam imitari coepe-
ipsum docerent qua ratione post mortem^gloriosius rnnt, cuncta mundi hujus velut aliena spernendo, et ea
"regnarel, immortalitatisque coronam consequeretur. 3 tantum quaevictui necessaria forent ab eis quos do-
Ipsam credenliiras in se Jesum Christum sua morte eebant accipiendo, ut exemplis polius quam verbis
promeruisse, regnumque coelorum reserasse. Nimi- Chrisliansesanctitatem cqmmendarent. His in-
legis
rum tanto Deum amore flagrasse erga bomines, ut,
• ad eorum salutem procurandam, Filium suum unige- noxiis illecebris allecti ad veritatis retia non pauci,
fldem in Chfistum amplexi sunt; quibus in antiqua
nitum lurpissiniavmorti, crucis videlicet supplicio, sancti Martini
juxta urbemEeclesia, solalum suppr-
tradiderit. Ita crucis scandalum minime dissimulan- concessum est. Atposlquam rex
dum putavit egregius prsedicator ; quo magis divi- stite, synaxesetagere ~~miracnlorum
ipse credidit baptismoinitiatusest,
nam ejus "virlulem ad bominem a mortis peccatique
Deus servorum suorum ^doctrinam sanclita-
servitute liberandum eonimendaret. Quid enim lam quibus
Deo salus hominis ? Eumdem Christum temque confirmabat, invicto testimonioultra reluctari
dignum quam non ferens, velera templa"dirula restaurare ac nova
post mortem resurrexisse , regnum coelorum cons-
exstruere mira coeperunt alacrilate neophyti. Nimi-
cendisse, atque ad dexteram Patris 2@Q sedere ad-
- jecit; venlurum autem in extrema mundi consum- rum tanta tunc Ecclesise naseenti facta est aecessio,
Anglis regis exemplum certatim sequentibus (licet ad
matione ad ferendum de cunctis mortalibus judicium.
- Atque ut fidemfaceret, miracula enarravit innume- religionem neminem cogeret) ul eos prior Ecclesia
ra et stupenda, quse divinitatis Christi certa -argu- IY " minime caperet. CAPUT V.
-menta sunt; prse cseteris vero gentium fere omnium ARGIJM. —1. Auguslinusordinaturepiscopus.'—2. Bapli-
insuseipienda Christianareligione, idolisquerejicien- zat decem Anglorum millia. Romammittit et papam
dis miram.conspirationem, licet renilentibus pravis , consulit.— 3. A quo novum — prsedicatorumsubsidium
hominum aileetibus ac vitiis ; quibus ita favebat aceipit. Et alia plurima. 4. Epjs.o.se S. Gregorii ad
regem. Adreginam.Et ad Augus.inum.—S. Demonaste-
Ethnicismus, ut divinos etiam honores pro eis de- rio prope Cantuariam condito: Et monasticavila in Ec-
clesiaCanluariensiinstituta.Luculentum ea de reBedie
cerneret ae rependeret, cum e contra mortem seter- ' tesiimonium.—6. Alterumex Beda sumptumargumeu-
nam corruplelse morum stipendium esse doceat tum ineluctabile.
lex Evangelica. Subjunxit Augustinus orbem ita 1. Datam sibi a S. Gregorio provinciam tam felici-
- a Poslea Cantuaria dicla.
b De patiatis ab Augustino sodalibusque ejus mi- in sunt, in gente eadem coruscant, ut apostolorumvirlutes
sigwsqum exhibent,imitari videanlur. In solemnitale
raeulis, non solum eorum acta loquuntur, sed etiam auletn Dominica Nativilaiis, qumhac prima indictione
Beda loco laudato, et ipse Gregorius, prsecipuein transacta est, plus quam decemmillia Angli ab eoderi.
ep. 50, libri vui, ad Eulogiuni: Tantis, inquit, mira- iiunliati sunl fraire et coepiscoponostro baplizati.
cnfisvel ipse (Augustinus) vet hi qui cum eo transmissi
 §71 S. GREGORII MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. III. 572
ter auspicatus Arigustinus, ejusdem jussu in Galiiam A_ necessaria, vasa sacra videlieet, pallia vestiendis et
itraiecit ubi a Germaniarum episcopis factus est episco- ornandis altaribus, sacerdotaliaindumenta, martyrum
jpus (Lib. vin, ep. 30). Per Germauias Gregorius in- reliquias, et codices plurimos (Beda, lib. i, c. 29).
4,elligit Gallias Junc a Francis e"Germania oriundis Addidit pallium et epistolam qua novo aposlolo de
'e.t prafectis. ocGupalas. Forsitan quoque Germanias -Angloruni conversione, ac de patratis ab ipso mira-
inter Arelatensem censuit previhciam ob Burgundio- culis ita gratulabatur, ut ad humilitatem et de acce-
nes ejus ineolas origine Germanos (Lib. v, ep. 53). ptis donis formidinem nihilominus diseipulum suum
Eadem enim ralione Apollinaris Sidonius provinciam provocaret, a reprobis facta miraeula rii objiciens
Lugduno subditani, Lugdimensem Germaniam appel- (Lib. xi, ep. 28; Beda, lib. i, c. 31).
Iat. Ab episcopo Areiatensi ordinatum fuisse Augu- 4. Scripsil quoque Edilbertlto regi, gralias agens
slinum refertBeda (Beda, lib.i, c. 27),- quemmemo- pro iide Christiana quam
susceperat, et "velut alter
-ria Japsus Etherium nominat. Constantinus prppagaverat; qua in epistola Augusli-
2. In insulam reversus novus apostolus ipso a Na- num
impense laudat, quqd in monasterii regula dq-
talis Domini die plus quam decem Anglorum millia etus sit-, sacrse
• Scripturse scienlia repletus, et bonis,
luslralibus aquis tinxit. Quod indictione i contigisse auctore Deo,
prseditus operibus : dignus proinde quem
^eslatur Gregorius ad Eulogium scribens (Lib. viu, B J rex monentem audiat, cui suadenti morem gerat
ep. 50), hoe est pontificatus sui anno oetavo. Mox (Lib. xi, ep. 66),
Augustinus duos ex sodalibus, Laurentium et Pelrum Arite illam JEdilberthq regi scriptam epistolain,
Romain misit, ut de omnibus quse gesta fueranl cer- Gregoriqs Berthse ipsiris uxori scripserat, ei gratula-
tiorem facerent sanctum pontificem, eumque de non- tus quod tanquam alter^ Helena, Cohgtantini
impe-
nullis qusestionibus interrogarent et consulerent, ratqris maler, ?elo fidei accensa, -ppnvqrsiqni Anglq-
quas cum ipsius responsis ad singulas legimus tum rum qperam daret; eam tamen tapite negleclus
apud Bedam, tum in Epistolarum Registro (Lib. xi, arguens ob Edilberthum ad Christianam fidem non-
ep. 64). Prsecipuse sunt de quatuor ecclesiasticorum dum ejus cura etprudenti_( inflexum; qui psiulo post
redituum et oblationuniportionibusfaciendis, decle- Christo se subdidit (Ibid., ep. 29).
-ricis post susceptum clerieatum conjugatis, de "con- Praeter epislolani ad Augpstinuni missam, pujus
-.anguinitatis affinitatisque gradibus matrimonium im- meminimus supra (Lib. i, c. 29), exhibpt aliam vene-
pedienlibus, de ordinatione episcoporum. Canonibus rabilis Beda , in qua legimus Augusfino jus pallii
quidem cautum erat, ut episeopo alterum consecranti . eoncessum, potestatemque datam duodecim episco-
duoalii adesserit episcopi, saltem H81 tanquam pps ordinandi, quiejus ditioni subjacerent; ea lege
tesles. Verum quia in Anglorum Ecclesia Augustinus (Q ut Londoniensis episcopqs in poslerum
semper a
solus tunc-erat episcbpus, annuit papa ut ab illo solo propria synodo consecraretur,
palliumque ab apostp-
episcopi possent ordinari. _lica sede acciperet (Lib. xi, ep. 65).. Eboracensem
3. Quandpquidem ab Augustini legatis acceperat quoque episcopum ab ipso ordinandum, constituil
{Jregoriiis'messem in Angiia multam esse, operarios deinceps melropolitano jure palliique honore politu-
autem paucbs (cum quadraginta tanien circiter sociis rum; a quo, si finitimse urbes _verbum Dei recipe-
in insulani hanc appulsus fuerat), novum subsidiumf rent, duodecim episcopi insliluerentur." Post Augu-
plurimos videlicet selectps ad verbi divini altarisque stini mortem, quem quandiu viveret, voluit Gregorius
ministerium monaches, Laurentio et Pelro adjurixit; •Angliaeprimalum oblinerei decrevit ut ex Londoni_e
quorum praecipui fuerunt Mellitus, Justus, Paulinus, ac Eboracse civitatis episcopis ille primas haberetur,
Rufmianus. Transituris per Galliam b littei-as dedit qui prior fuisset ordinatus. Ex hac epislola conjicere
commendatitias adBrunichildem reginam, adregeset licet summo pontifici prius placmsse, ut Augustinus
ad prsecipuos Galliarum episcopos, in quibus omni- Londonisepotius quam Dorobernisecatbedramhaberet.
bns Mellitum abbatem, cseterosveromoiiachosvocat. .Aliler vero visum est postea; primaquesedesepisco-
Ex uionaslerioS.Andre_eprodiissesupplementumhoc palis Anglise, Dorobernise seu Cantuarise reniansit:
prsedicatofum, unde etiam priores educti, significare ]D 5. Augustinus prope eamdem civitaiem monaste-
videntur illa verba epistolse ad MeHitum abbalem : rium eonstruxit, in quo, ipso auciore, rexEcclesiam
Post discessum congregationis nostrm qum tecum beatoruin apostolorum Petri et Pauli nomine sedifi-
<?s.,'elc. (Lib. xi, ep. 76). Quod argumento est quan- cari curavil, ac diversis dilavit donis; qu^ ejusdem
tuni floreret Gregorianum hoc coenobium. Augustini et oninium deinceps episcoporum Dorober-
Pef eos papa misil ad Augustinum quseque erant nensium, neciion regum Cantii eondilorium fuil. Hoc
ad cullum divinum el ad ministerium ecclesiasticum monasterium primumabbatemhabuitPetrumc mona-
,« Sirieius papa in ep. adHimeriumTarracon. can.2 Fili, iri Cbristidna fide cum exordio nostro in pontifi-
•damnat quidem eos qui passim baptizant in Natali- catu contigisse gratulamur. Porro Anastasius paulo
tiis Christi aliisque solemnitaiibus; solumque Paschale ante.Nalalem Christi " dicm pontificatum
" auspicalus
ac Pentecosten ad celebrandum ba- est.' i -
lempus assignat h
ptisnmm. Ab liactamen eximitlegenecessitatiscasus. Lege lib. xi epistolas 54, 55 et seplem immediale
SaneClodovaeus, qui primus ex Francorum regibus sequentes,
Christo nomen dedit, die Nalalis Domini baptizatus P Hic Romam cum Laurenlio missus fuit. Beda
estcum multis aliis, ex epistola S. AviiiViennensis quidem eum vocat tantum presbyterum loco indi-
episcopi ad eumdem Clodovseum. Quod conlirmatur catp : verum c. 27 ejusdem libri eumdem - fuisse- mo-
Anaslasii-ILadipsum scribentis ep. 2: Tuum, gloriose "nachum plare docet.
 57S S. GREGOMI MAGNIVITA. EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB 111. 374
dium et presbylerum, cujus jam meminimus. De A_ btriniacumipso episcoporeguldmservent. Quqmvivendi
~
ejusdem sanetitate, niorle, editisque post morlem hormam niultum se diligere probavit -beatuspapa G,re-
ad ejus sepulcrum mu-aculis legendus venerabilis gqrius, cum sciscitanti per lilteras Augustirio quem pri-
Anglicanae Mstorise scriptof (Beda, lib. i, c. 55)., mum genti Angiorum episcopum miserat, quqlilerepi-
'
In Eeclesia quoque metropplitana CaiJtuarieijsi S. 'scopi cum_suis clericis'conversari debeqnt, respondil
inter alia : Sed quia tua fraternitas ntonqsterii regulis
Augustinus vitam observayit coenobiticam cuni suis erudita
, seorsum fieri non debeta clericis suk, in Ecc\e-
sopiis, et pbsqryandam deiqceps instituit, gxGiegp-
rii consilipyel prsecepto his verbis dato : Quia, inquif, sia Angiorum, qum Deq quctore nuper adhuc ad fidem
tuq fraiernitas monqsierii regulis , erudilq, seorsum perducta qsl; hanc debet convefsatignem inslituerej
viverenon debet q clericis suis in Ecclesiq Anglqrum, qum in inilio nascentis Ecclesim " fuit patribus no-
' ~s?n.s,elc., ut supfa. ,
qum auclore Deq nuper gd fidem perducta e_st, Jianc
debel inslituere cqnversatibnem qum in h.iliq nqscenlis Ex tam perspicuis yerbis pene pculati ac ipdubi-
Ecclesim fuit patribus nqstris,, in guibus nultqs eorum lalse fidei testis palet Porobernensem Eqplgsiam,
ex his qucepqssidebqnt uliquid suurn esse dicebqi, sed seque ac Lend.isfarnensem, prp clero suq splqs ha_-
erantillis qmnig,communia(Lib. xi, ep. 64). biijsse mpnachbs. Unde mjiaji subit nuperi-scriptpi'is
B de ordine canqnicorum jegularium
Equidem haud inficior his verbis seque significari cpmiiientum qui 1
posse .vitain. coenobitieam-et eommunem, qualis est gpribens (Qap. II, grt. et seq,), Augustjnum gjqsque
secics _exhibet tanquam primiiih exemplum elerigp-
panpnicorum, ut yocant, regularium. ac monasticam. rum
Yerum de cpnversatione monastica in Ecclesia Can- cemmunitgr canpniceque viventium,; cumqvje
tuariensi institufa qualis decebat Auguslinum ejusque tam aperfis testiineiiiis quae ipsps fuisse mansisseque
.sncips mpnachps, id interpretatur yenerabilis Beda, mpnachos luce clgrjus probant, eflugium non inveni-
sane hac in re audiendus. Cumenim bisteriam eecle- ret: ipsqs fingit p_ lege in clerum coqptatqs Juisse,
siasticam susegenlis texendam suscepisset accuratis- utmp.iiachisinum ejurargnt. Qu.busraliqnibu.s fulcire
simus et doctissimus scriptor, S. Augusfiniaut ejus .cqjjetur bqc paradqxum., nunc expendamus, licet
diseipulonmi fere suppar ( eodem-nempe: saecule paulq extra jGregqriansehistori_e metas, hac in dis-
. flprere ebepit qqo Auguslinus Christianae religioriis; .ceptatiorie, exqtirfere videamur.
Jn Ariglia fundamenta jecit, et tanto operi est im- CAPUT VI,
mortnus) nqn potuit euiri fugerc, quale vitse geiius ' ABGUH. —i. Objecta ex Gregor. ___.pi_.toUs dissolvmitur.—•-
inprimaria Anglorum Ecclesia, clericonim an mo- '2; Bespondelur alteri objeetioni.—r 3. An monachus.ad
nachorum instiluerit vir sanelissimus. Bedam igitur s. S. .clericatum .prpmotus, ullra npn-dicalurmpnachijs,apud
Gregofium.'-^ i. Moriachi olim clericipassim dicti.—
_audiamus iib. iv Hist. Eccles. c. 27 : Quia niinirum, 'v* H.Utrumcanonicosreg. ihstituerit S. Gregorius. Joan-
nes Diappnus explicatur. ,— 6. Num vita coriimunis
inqqit, Aidan qui primus liujus loci (Lendisfarnensium canouicumpiitius innuat qiiamMonachnni.— 7. Obje-
_episcopus fuit, citm monachis illuc et ipse monachus ctbrumJoannisDiaconiverborumgenuinusstatuilursen-
. adveniens, monachicamin eq conversalionemitislttuit. sus. An cappnicis regufaribiis anniimerandi .cfericl
omnes qui juxla" canoues vivunt. — 8.De discrimine
Quomodoe. prius bealus Paier Augustinus in Cantia canohieorumsa3c.nl.et regul. — 9. Noviim,deS. Augu-
_ fecissenqscilur, scribenle ei beatissimopapa quod su-' stini spciismonaclrisnunquam ordinatis commentum.r-
10. Xaurentiuset alii S. Augiislinisodales omne;sfuero
pra posuinyus : sed quia fua fraternllas, inquit, mo- nionachi.—'11. De presbyleris ArelatehsibusAugusli-
nasterii regolis erudita/seofsum fleri non debet a gu.mseculis aliiidfigmentum.r^ 12. Gregorii ad Au-
gust. respbnsio explicalur. — 13. Urbani II testimb-
clericis suis, elc. Unde patet minus fidos esse meritis —
hium experiditur. 11. Decretum Bonifaoiiiv. Pro
. S. Gregorii interpretes, qm ex his verbis extundunt monachisecolesiaslicamuniaobeuntibus.—15.Hjusdem
epistola pro monachisin Ecciesia.Cantriar.militahtibus.
"
cleriealem vifam quam canoiiiei regulares vulgo dicti Malea nupero scriptore intellecta., " '
seclantur, a beato Augustinq fuisse in primaria An- 1. Duae nobis opponuntur S. Gregorii epistplse.
glorum Eeclesia institutam : nisi fateri velint mona- Ii
chos eosdem esse atque canqnicos communis vitse ~ priori, quae Iibri quarti prima est, legiiur: Nemo
polest et ecclesiaslicis officiisdeservire, et in monachi-
seetatore?. ca regula erdinate persistere , etc. Ergo admissis in
6. Mentem suam clarius oxplicat venerabilis Reda clerum Augustini sociis integrum npn fuit mpnastica
, in vita S. Cutberthi cap. 16 : Neque aliquis miretur, retinereinstituta.Huic loco-jammuilbties respousum
inqnit,.quod in eadem insula\Lendisfarnea', cum per- est tum a llabillonio riostfo, tum a nobis, lib. n, c.
modica sit, et supra episcopi, etnunc abbatis 262 '
42, § 11, et in notis ad banc epistolam., ubi genui-
et monachorumesse tdcum dixerimus. Re vera enim ita ' numverborum illorum sensum aperuimus. Jam dic-
'
est. Namque una eademque servofum Dei habitatio tis tamen addendum, fateri rios perliberiter monachbs
ulrosquesimul lenel. Inio oriinesmbiiacliostenet. Aida- qui nonnullis Ecclesiasticis efficiis deserviunt, qrialia
nus quippe qui primus ejusdem loci episcopvs fuit, Sunt verbi divini assidua prsedicatib, sacramerilorum
ptQiiachuserat, et monachicamcum suis omnibus vitUm ' administratio, Eeclesiarum gubernatio, qiiaeque Gre-
semper agere solebat. Unde ab illo oritnes loci ipsius gofius his verbis significaf: Qtii quotidie in obsequio
antistites, usque hodie sic episcbpale exercent officium, Ecclesim cogitur permahere, rion posse ad amussim
ulregente monasterium abbals, quem ipsi cumconsilio '.onmla regulse monasticaa iristituta' districtius obser-
fratrum elegerint, omnes presbyteri, diaconi, canlores, vare, in silent-in, vigiliis',jejuiiiis, aliisque similibus;
Uctorescceleriquegrqdus ecclesiastici monachkam per quod est .Gregprio, districlionem mqnasterii tenere*
 375 S. GREGORII MAGNIVITA. EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. III. 376
Hnde abbates aUique coeriobiorum prsefecti, a quo- A i a Germaniarum episcopis episcopus factus (Lib. vm,
fum verbo et exemplo pendet vigor omnis regularis ep. 30).
observantise, non possunt simul ecclesiastica implere Idem de S. Augustini sociis et in Anglorum con-
munia,et riionasteriis praeesse. Cseterivero monachi, versioneadjutoribus dicendumest, quosS. Gregorius,
r si Ecclesiarum plebiumque curam gerant, aliquid de etst ad prsedicandum missos et ad apostolica
• opera,
rigore disciplinseremittere cogantur. At idem dicere nunquam rion mbnachos appellat: Quia, inqmt, •
sive de canonicis regularibus, maxime severioris Redemptbris nostri gratia eooperanie, tanta de An-
el arctioris observantise, qualis adhuc viget apud glorum genle ad chrislianm fidei gratiam multiludo
Proemonstratenses Reformatos, sive de eorum .prse- ' convertitur, ut reverendissimus communis frater et
fectis quid prohibet ? Ideone vero somniabit quis eos coepiscopusnoster Auguslinus eos qui secum sunt, ad
non posse clericorum-simul obire munus, et eccle- hoc opus exsequendum, per diversa loea asserat non -
siasticis officiisaddici?nisi prius canonicorum regula- posse sufficere: aliquanlos, ad eutn monachoscuin di-
rium institulo valedicant. Adhibita forsan distinctione " lectissimis et communibus ftliis Laurenlio presbylero
"respondebunt illi, duo in suo canonicorum regula- et Mellito abbate prmvidimus transmitlendos.(Lib..
rium instituto conjuncta ; vota scilicet quse ad' sui xi, ep. 5S). Idem repetit ad nauseam usquein epislo-
status essenliam pertinent, et pias quasdam asceses, -i JJ lis aliis" ea de Te scriplis (lbid. , epp. 54 , 55, 56,
quales sunt certis boris in choro psallere, lectioni, 57, 59, 60, 61, 62). Rrevi audiemus Ronifacium IV
'oralioni, meditalibni operam dare, in communi coe- non secus ac antecessor Gregorlus loquenlem iu
naculo cibum sumefe, ab hominum consortio sece- epistola ad Edilberthum regem: Ut ipsi vestrmsalulis
"dere, silentioque stuiiere, eqdem Ioco et lempore prmdicatores monachi mo.nacherum
gregem sibi asso-
decumbere, etc. Et quidem horum dispendium pati cient. Non pudet Ronifacium appellare monachos,
"eos qui aut lucrandis autregendis animabus ineum- . illos prsedicatores haud dubie clericos, imo episco-
bunt; vota vero illibata permanere. At eamdem si- pos, presbyleros, diaconos. -
mul responsionem suppeditabunt monacbis sacerdo- 4. Ex cosevis scriptoribus sufficiat nobis Gregorius
tale. munus obeuntibus, nodique solulionem quem , Turonicus ut ostendamus tunc temporis Monacbos.
"ex
priofi Gregorii testimonio adstringere 'con.an.tur. passim clericos dictos. In Jib. i de .Gloria Mart. c.
2, Adposterioremlocum jam vemamus. S. Doctor, 76, qui in monasterio Agaunensi Deo laudes persol-
lib. vii, ep. 43, hoee decernit: Si quispiani_abbatum vebant, indiscriminalim vocantur modo clerici, mo»
aut monachorum ex quocunquemonasterio ad clerica- do monachi. Mulier, inquit Gregorius, qumdam filium
tus officiutn vel ordinem sacrum accesserit, non illic suum unicum ad hoc monasterium adducens, abbati
aliquam Itabeat utterius, ut diximus, poteslatem; ergo tradidit erudiendum, videlicetut faclus clericus sanctis
-hoc ipso quod ad curam Ecclesise sustinendam ordi- manciparetur officiis.Verum cunt jam spirilalibus eru-
nabatur monachus, monachatus auferebalur, inquit , ditus esset in litteris, et cum reliquis clericis in choro
-nuperus scriptor. Mira sane consequentia. Quasi canenlium psatleret, etc. En clerici dicuntur Agau-
vero idem esset potestas in monasterio, et monasti- nenses ; at paulo infra monachi appellantur : Audies
- cus slatus, qui obedientia et subjectione 2@3 potius vocem ejus inter choros psallerilium monachorum.Et
quam potestate ac auctoritate constat. Scopum aiitem paulo post: Ubi antiphonam caterva suscepitmo-
S. Gregorii hsec scribentis jam ostendimus (Supra nachorum, audit genitrix, parvuli vocem cognoscit.
cap. 3, num. 9). Cseterum ut tam dubiis, ne dicam Idem Gregorius libro de miraculis S. Juliani c. 28 :
- plane falsis, certissima et invictissima opponamus Clericus aulem quidam Aridii Lemoviciniabbalis, etc.
argumenta, breviter ostendamus primo Gregorium Mulla omitto quibus narrat clericum hunc miraculo
Magnum nonsicubiqueclericumamonacho sejunxisse, . in basilicam S- Juliani fuisse introductum. Et sub-
ut quem setnel clericum appellaverit, is hoc ipso quis- dit: Quod ne quis dubitet, testor omnipotentemDeum,
quis est, nequaquam sit pro monacho pulandus, quod quia ab ipsius abbatis ere hmc omnia cognovi apud
forte aliud cogitans dixit ille scriptor: secundo mo- cujus monachum gesta suni. Vides hic monachum,
nachcs passimclerices etiam dictos in celeberrimis ^ quem supra clericum legisti. At vice versa cap. 35,
scripteribus Gregerio synchronis. quem prius Monachum dixit, statim clericum appel-
3. Sane clerieus jam erat, et ecelesiasticis, imo lat. Etsi vero raonachus ad ecclesiasticas curas et
apostolicis officiis addiclus S. Auguslinus, cum eum dignitates assumptus monachus ultra- non dicerelur,
ad Anglorum conversionem misit sanctissimus ma- esse tamen minime desineret, quod coutendit vir
gisler. Eumdem tunc aut presbyterum aut Diaconum doetus, at in leetione Gregorii Magni pene pere-
saltem fuisse pene liquet, quod Gregorius illum, nul- grinus. Cum enim denominatio a nobiliori gradu de>
la alterius ordinis collati facta mentione, ordinatum - sumatur, quid mirum si quis monacho superinduens
episcopum testetur. Nihilotamenminuseumdemmo- episcopum, exempli gralia, non amplius mpnachus
nacbum adhuc appellat adEulogium scribens : Dum - vpcitetur, licet monachum non deposuerit, et iu
gens Anglorumin mundi anguloposila, in cultu ligno- monasticis etiam institutis, in vigiliis, jejuniis, ora-
rum ac lapidum perfida nuncusque remaneret, ex tionibus perseveret ? De his quae delibamus tantum,
. vestrm mihi orationis adjulorio ptacuil, ut ad eam legendi suat noster Mabilleaius tum in. Prsefat. ad
monaslerii mei monachumin prmdicalionem transmit- sseculumnBened., uum. 27, tum iu resp. 1 adscri-
tere Deo cmcioredebuissem, Qui, dala a tne licentic. ptum canonicoruni reg. de sessiojubuj.in Burguiidige
 §77 . S. GREGORII MAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. 111. 378
comitiis, Hadrianus Valesius m disceptatione de ba- A prioris et apostolicseEcclesisemqrem occurrit mentio,
silicis, et in ejus defensione, necnon Thomassinus id ad probandum canpniccrum regul. institutum tra-
DisciplinseEccles. parte i, lib. i. bat: non attendens coenobiticamet communem mo-
5. Magnumsaneopinatorem esse virum eruditumcu- naehcrmn vitam, etiam ad ejusdem antiquioris ab.
jusnunc argumeritaexpendimus,infieiabiturnemo, qui apostolis instilutse Ecclesisemodum normamque pra3-
ad ea ponderanda liber ab omnibus prsejudiciisacces- scriptam fuisse, et in bmnibus peiie moriasticis re-
serit; qusevideli.celpropouere, refellere est, ut ex mox gulis exemplum veteris illius EcclesiseJerosolymitanae-
dicendispalamfiel.Nonstabitper ipsum quominusper- sub aposlolis, in medium adduci : Omniaque omnibus
suasumhabeamus Gregorium Magrium canonicos ;re- sint commuhia, inquit S. Benediclus, sicut ssz&alum
gulares instituisse, posteaque decrevisse ut ex eodem est (Acl. IV),nec quisquamsuum aliquid dicat vel prm-
instituloclericiprimam Anglorum Eeclesiam Cantua- sumat. Et cap. 34: Si omnes mqudtiter debeant neces-
rioecondilam occuparent; tandemquereliquas Anglise saria accipere. Sicut scripium esl, dividebalur singulis
sedespontificalescanonicisclericis similiter obvenisse. prout cuique opus erat. Cum sancto Benedicto vero
Primum quidem probare nititur ex Joanne Diac. hac in parte concinunt omnes ferenionasticarum
. lib. II Vitae S. Greg. cap. 12: Videbantur, inquit, regularum, conditores, ut videre est in concordia re-
passim cumeruditissimisclericis adhmrereponlifici re- T, gularum, auctore S. Benedicto Anianse abbale, capp.
tigiosissimimonachi,etin diversis professionibushabe- 42 et 43, proindeque potiori jure monacbi sibi ven-
batur vita communis:ita ut talisesset tunc sub Grego- dicare possunt veterum de vita coenobitica et com-
rio penes iirbem Romain Ecclesia, qualem hanc fuisse muni testimenia.
subapostolis Lucas et sub Marco Evangeiista. penes Qued spectat ad Ecclesiam Alexandrmam sub
AlexandriamPhilo commemorat. S. Marce sanctitale florenlissimam,.plerique.veterum
Hic agnosco nostrum Gregorium monasticae vilse qui de rebus monasticis egerunt, in ipsa et in thera-
cultorem, et monastici sui instituti retinentissimum, peutis Philonis a Joanne Diacono commemoratis,
monachos habentem convictores, cum quibus diu prqpositum esse stalus politiseque monachorum
noctuque versatus, nikil monasticmperfeclionis in pa- exemplar, non canonicorum, censuerunt..
latioi.. dereliquit, inquit Joannes- Video quoque ipsi 7. Explosp falso verborum Joannis Diaconi ficti-
adhserereclericos, qui libere nullis adslricti votis, nulla tioque sensu, sincerurh jam et genuinum "aperiamus.
iege obligati, cum monachis communem ducebant S. Gregorius qui mpnachis convictoribus usus fuerat,
vitam.-Caeierumde canonicorum regularium inslituto cum Constantmopoli apocrisiarium ageret, ut eorum _
cujus fuerit parens. S. Gregorius, neque hoc in loco .exemplo semper ad orationis placidum tillus quasi an-
qmdquam legitur, neque ullis in epislolis aut Iucu-_„ chorm fune reslringeretur (Prmfat. Morat.), eosdem
brationibus Gregorianis. Num ergo clerici statim ac voluit habere contubernales, postquam ad pontifica-
vilse victusque communitatem habebunt, continuo . tum invitus raptus est, palaliumque suum velut in
evadent canouici regulares ? aliquod monaslerium converlit, ubi familiariter ipsi
At inquies cum docto viro, p.oeta, nescio quis me- assidebanl selecli quidam *x nionachis; Sex monacbos
minit canonicorUm ordinis Gregoriani; ergo Grego- pietale ac sanctitate insignes recenset Joannes Dia-
rius Magnus canonicorum regularium ordmem insti- conus. Qualuor quoque clericos nominat prudenlia et
luit; Et quidni, ait, nos Gregoriatios canonicos liono- eruditione conspicuos, quorum operam et.consilium
ris causa nominemus? - sive in Ecclesise negotiis, sive in studiis adhibebat.
Absit ut pios ac religiosos viros Gregoriam ordinis Prseterea cum a cubiculo suo saeculares omhes remo-
canonicos. eodem sensu appellemus, quo ab illo visset (quod eliam ut fierel a poiitificibusimposlerum
poeta dicuntur, quos refert e S. Walanci monaste- decrevit Romana synodus [Decrel. 1] ipso auclore),'
rio ejeetos his verbis : quosdam cx clericis et ex monachis indiscriminatim
Ordinedux HugovacuansmoxGregoriano. accersierat qui sibi ministrarent. Quorum omnium
Templum,normalemstetuit normammonachilem. unaniriiitatem, licet in diversa professione, vitamque
Nam ,ex historia relationis S. Walarici discimus (Ma- socialem et eommunem admiratus Joannes Diaconus,
bill., saec. v) canonicos illos saecMares fuisse: Tunc non dubitavit dicere in e"asocietate et concofdia visas
prmfatus Dux 264 magna sollicitudine procurans S. esse veluti redivivas fundalas ab apostolis apud Jero-
Walarici locum, abjecit ab eo smcularemcongregatio- solymam, et Alexandrise a S. Marco Ecclesias. Cse-
nem,etaggregavitineoregularemordinemmonaclwrum. terum de canonicis regularibus a Gregorio institutis,
Ila scriptorsuppar, quem latere' nonpotuitquietqua- ne quidem per somnium cogitavit, quippe cum nulli
. les fuerinl isli canonici ut sal infatualum foras pro- fuefinlsiveS. GregoriisiveeliamJoannistemporibus.
jecti, forte ideo Gregoriani ordinis dicti quod in Neque enim iis adscribendi sunt clerici omnes juxta
psalmodia ordinem Romanum a Gregorio concinna- canones et regulas Ecclesisemores componentes suos
lum sequerenlur ( non monaslicum qualem prsescri- quos ab exordio exstilisse conslat, nisi volis fuerunt
bit S. Benedictus), et postea observarunl qui cano- alligati. Sane ab undecimo sseculp canonicorum re-
mcis successerunt in S. Walarici ecclesia Benedictini gularium, qui monachorum more, iisdem fere votis
_Monachi. obligati, suis abbaiibus aut prsepositis obedienles sub
6. Id fallit virum uimio in ordinem suum studio arcta disciplina viverent, ssepe fit mentio apud Ful-
sestuantem, quod ubicunque vifse comniunis juxia bertum, Bernardum,Pelrnnt J31ej.ensem. et alios au-
 379 S. GREGORII MAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. III. 380
ctores cpaevos : abbatiarum aut aliorum monaslerio- jA quando eosdem, jubente sanefissimo-ponlificp, in
rum pro bujusmodi canonicis. tunc . exslruclorum Cantuariensi Ecclesia iiistilulosasserit.
origines novimus, vel.aliorum jam exstantium quae 9. Primo quidem fingil ex monachis ad Auglorum
ipsis cessqrint mulafiones (ipsis eiiim prseposilurse conversionem procurandam delectis, a S. Gregorio
ijoii paucse oi'dinis S. Benedicti surit concessse, quas nullum aut ordinalum aul ordinandum ex ejusdem
inter eminet celeberrimum S. Victoris apud Parisios senlentia fuisse, prseler Augustinmn : Necdum scilicet,
asceterium); de his vero anle illud sseculum nihil inquit, Gregorius cogitabat de monachorum ordina-
occurril. Nam Aquisgranenses canonici aut qui Chro- lione; lantummodoAugustinumeis episcopumvrdinari- .
degangi regulam seelabantur, vel eliam Eugenii II et dutn, si ab Anglis susciperentur, disposuerat (Lib. xi,
Leonis IV, non solum a religiosis et solemnibusvolis ep. 58 el seq.). Ergo eos non ad verbi divini prsedi-
solufi vivebanl, sed etiam ex regularum suarum prae- cationem aut ad sacrum ministerium (quod tamen-
~~
scripto nonnihil proprii habebant et peculii; n fatenle jpse ubique clamat, consentientibus Beda, Boni-
ipsocanonicorum regul. oratore, quem hic impugna- - facio IV, Scripiore VitseS. August., etc), sedfqrtasse
mus. Porro vel hsec sola proprii retentio, ex ipsomet ad olera serenda, aut ad coquinse curam habendam.
regulseinstituto, a canoniei regularis statu adeb ab- Cui enini sapienti veniat in mentem, mitlere ad opus
horret, ut evertal, et ssecularem eum efficiat. (Cf. B j apostolicum laicos etiam nunquam ordinandos, ma-
' Gall, Christ.-Atberic.qd an.
1029.) xime cum sacrorum ministrqrum adest eopia ?
. 8. Scio equidem minimum discriminis inler cano- - Haud equidem diffiteor a Gregorio solum Augusti-
nicum ssecularem et regularem agnosci a Disquisitio- num ad episcopalem.dignitatem, statim, cum adhuc
num auclore apud quem non absque stupore legi c. 1, anceps esset de eventu, delectum fuisse. Verum de
ai't. 2, pag. 8: CmterutnquimemineritmonachosBene- aliis oidinibus aut nondum collatis, aut nunquam
diclinosin ordinem Cluniacensem,aut Tyronensem, in confprendis Auguslini sodalibus altum ubique silen-
ordinem majoris monasterii atque in alios benemultos -tium. Imo ex monachis ejus adjutoribus fere quotquot
ordines fuisse xi smculo atque xn distribuios, is facile novimus, episcopi fuere, ut Mellitus Londoniensis,
intelligel quomodpid tempus fegularium ordo el stecu- Juslus Roffensis; qua de re legendus Beda.
lariutn ordo canonicorum_,tametsi uterque uniusmodi 10- Secundo placet canonicorum regularium pa-
esse debuisset, inler se dislingui ac secerni poluerint. . trono, Laurentium presbyterum unum ex Auguslini
Unde infert: sed neqne doclus quispiam si viderit re- sociis, ex numero et censu monachorum expungere,
gionescanonicisscecularibusabundanles diu regularibus suisque adscribere.Quo vero jure, cum eos omnes
caruisse, inde quidquam eliciet ad impingendam'cano- iuonachos clament -S. Gregorius, Beda, et alii qui de
nicis regularibusnovitatem. Alioquinsimili argumento (Q ipsis loquunlur? Num quia presbyter eral? quasi tune
nccesseesl ut conficiat ,a Cluniucensibusaut mqualibus uulli exstitissent in monasteriis presbyteri, contra
monachisesse Benediclini ordinis sumenda primordia. quam probant tot S. Gregorii c epislolse. Golseiiiius
Itaque.ad mentem nuperi scriptoris, in ordine cano- in Vita S. Augustini eum cjusque symmystas, a ma-
uicorum haud majus est discrimen regulares inter ac tefnis visceribusmonasierialis Ecclesimavulsos fuisse
sseculares, -quam in ordine Benedictino inler Clunia- dicit; additque tol Dotninicm legationis maniputares,
censes, Tyronenses, elc, qui cum omnes-magistram ad quadraginla numerari, quot videlicet Beda narrat
sequerentur regulanr S. Benedicti, eorumdemque ad insulam Tanetum applicuisse. Ergq nullus locus
volorum legelenerentur, penes minutissimos ritus reUnquitur presbyteris non mpnachis sive qxltalia,
distingui lantum poterant, ut aiunt, accidentaliter; sive ex Gallia assumptis, nequidem-Ai-elatensibus
indeque consequens test nihil esse quod secernat quos suo ordini liberalissime tribuit Disquisilor; lin-
eanonicum regularem a' sseculari quoad essentiam, gitque religionem canonicam ad Anglicam Ecclesiam
ad quam proinde neque vota neque religiosaevitse in- detulisse. Injunxerat quidem.papa Augustino ejusque
stituta pertinent, sed velut inter adiaphora debeiit sociis ut ad agenda hmce viciriosecum deberent pres-
amandari, levissimamque tantummodo constiluunt byteros ducere. Verum fortasse nullus adfuit qui ad
differentiam. .. y. legalionem et peregrinationem hanc paratus essel;
Ad. hsec, fateor, expavi; et nisi nota scriptoris quandoquidem docet Beda (Lib.j, cap. 25) aecepisse
ejusque sodalium religio securura mefecissent, valde . eos de gente Fraricorutn interpreles, at de assumplis '
veritus fuissem, ne forte iis defectio transilusque ad presbyteris omnino silet; quod si factum foret, non
canonicos sseculares pararetur, quos adeo vicinos,,et . fuisset dissimulalurus. Adde Auguslinum coaeluin
vix levissima diflerentia discrelos ostendil.Disau.s./io- fuisse novos ex Romano S. Andrese monaslerio verbi
num parens. Verum hsec ipsi incaute, inconsultisque - divinipra.eones advocare; hauddubie quia in Galliis
maxime suaecongregationis religiosissimisprsepositis, parum subsidii nactus esset.
exeidisse credere maluerim, quam ultra urgere. His II. Esto tamen seeuti sinl eos nonnulli Ai'elatenses
itaque omissis, pqslquam probavimus plane ficlitium - presbyteri; quidni dicariius eos fuisse simul mona-
esse quod excogitavit hic scriptor de canonicis regu- chos, e.t forsitan ex illis Liriuensis monasterii pres-
laribus in Ecclesia Romana a Gregorio Magno for- byteris quos laudat S. Gregorius? uimirum ne pro-
matis, expendamus 2@5 utrum melius divinarit, fessionis diversitas aliquid dissidii, ut iit, iu boc
-» Pag. 34, 305, 312, 315, 325. c Vide prsesertim lib. vi, ep. 56.
; * Vide.supra el jrifra § 14 et 15.
-soi S. GREGORH MAGNI VITA, EX UUS SCRIPTIS ADORNATA. LR3. III. -382
sanqtp eqetii generaref, monachos mqnachis spciare _A P.ores n.equidemin appendice Episfplarura Urbani II
debuit Virgilius Arelateusis episcopus, maxime cum lopqm dedprunt, respondpo his yerbis tantuminpdo
Lirinensis monachus fuissel, ijti ex ejus praedecqsso- significari S. Gregorium caijonicis regularibys ihsli-
ribus quamplurimi (Lib. vi, epr 56). tuendis. in sua ad Augustinum responsiqne prselusissg.:
Demus etiampresbyterqs aliquos monasticis legibus - gueniadinodum (uf, in- eadem Urbani 266 epistola
nullatenus adstrictos Augustino sqcialos esse; quid legilur) apostoli in Ecclesia Jerosqlymitana cominqnia
inde eliciet virdoclus, adeanonicorum regularium esse omniainslituendo, el Ui'banus papa-^t martyr
inslitutiohem in Cantuariensi Ecclesia probandam ? suis decretis (quse tamen pro spuriis babeqt omnes
quasi vero clericl ac presbyteri.omnes, illis tempo- eruditi) canonicoi-um regulariqm discipliiiam prsevie
ribus ad eofum ordinem perlinereiit? Difficultatem delineasse dicuntui'; iieque enim exeiijpli gratia de
omnem, si qua occurreret, tolleret unicum venera- eqrum instiluliqne proprie dieta intelligi ppssunt quse
bilis Bedaetestimonium supra relatum. Solus est qui de Ecclesia Jerosqlyin.itana scribit S. Lucas, jn qua
responsionem S. Gregorii ad Augustini qusesita de prseterapostolos, discipulos, clericos, pranf. uxorati
vita communi in CantuariensiEcclesia servanda ncbis laici, viduse, mulieres qmnis setatis et conditionis.
Sane ex yetefibus non pauci nec infimi ordinis
transmiserit; cujus proinde legttimus est interpres.
At verp de vita cqenobitica monacborum eamdem in- g' scriplores, monastic_evitse institutionem, aii Heliam,
tellexit. Neque sarie ignorare potuit scriptor di]igen- Joannem Baptislam , et apostqlps revecandam cen-
- tissimus et doctissimus, penequp suppar,quinam gt suerunt. Cassianus Heliapi el Elisseum prqfessionis
quales, ab initio hacin Ecclesia notissima tolius kn- hujjjs fundasse primordia docet lib, i Inslitut; c. 2,
glorum gentis primaria Deo militaverint, cleriei seu num quod etiam asserit Hierqnymus epist.43, ad Pauli-
canonici regulares, an monachi; cum etiamuunc : Monachorum priticeps Joannes Raplistq est,
haud igppremus qusenam ecclesise calhedrales, quse a inquit Chrysostpmus hpm. 1 in Mareum, cui suffra-
trecenlis annis canenicis saeeularibus cessei-unt, plim ,galur Sezpmenus lib. i Hist. c. 12. Monasticum pr-
aut a canqnicis regularibus, aut a nipnaehis fuerint dinem commendat Rei'nardus in Apqlog. ad Guillel-
teniere- inum abbatem,' quqd primus fuil in Ecelesia, imo a
occupatse. Quis autem nisi credat, virum
sgnctilate conspicuum, fingere voluisse nullum alium q/uoccepit Ecclesia, quo nullus in terra similior ange-
licis ordinibus, cujus apostoli inslilutqres, cujus hi
praefer nipnachqs clerum in Ecclesja Cantuariensi
quos Paulus iqm smpe sanclos, appellqt inchoalores '
exstitisse; qucdfalsireyincere facile petuisset quilir exstiterunt.
bet Iii AngUanatus? Hsec Remardus confirmaf; allato' Lucse
testimoriio, act. iv, de vita cpmmuni a priinis Cliristi
12, Igitur ut jam fusius dicta colligamus, et ex prse- n discipulis obseryata. Innuriiei^a possemus addu-
missis interpretemur S. Gregorium Augustino inler- ideresive ex sanctis Patribus, sive etiaiq ex conciliis
a
roganti respondentem (ex ejus enim responsionis loea idem significantia.
inlelligentia pendet hujus controversiae composilio). Neque. tameii ideircp de mqnachis instituendis ali-
Primq S. Gregorius discipulum suum meminisse vult quando cogitasse apostqlos asserimus, aut de talibus
vitse monasticse quam Romse professusest in S. An- auctpribus nob,is blandimur; .adumbratam solam-
drese aseeterio. Quia, inquit, fraternitas tua mona-
modq in eorum exemplis ac institutis monasticam et
slerii regulis erudita, etc. Seoundo eum liQrtalm' ad caBijqbiticamvitam dicimus,
idque significare v.oluisse
vitam coenobiticam et communem cum clericis spis
scriptores laudatos , cum. ad monachorum cbmmen-
dueendam, seorsim fieri noridebeta clericis suis; quo dationem eos ab apostolis prodiisse ortumque ducere
homine significantur lum moriachi ad prsedicandum pronuntiarunt, Sic
" explicari quoque debet, quod
adjutores ei dati, et in partem labpris vocati, tuni- Urbanus H et alii de canonicis dixei^equos videbant
«liam juniores clerici quos irisfituqbant, tanquam ser ccenobilicam yitam seetari et monachos
semulari,
minarii episcopalis prsefecti etadministratores. Tertip
prorsusque nutat quidquid pro eorum antiquitale
providet victui clericprum illqrum, quibus, cum in stabilienda inde pelit vir doctus.
sacris qrdinibus constituti non esserit, uxores ducere Ex dictis ergo planissime liquet -in Ecclesia Can-
j.
licebat':'Si qui vero sunl clerici extra sacros ordines luariensi, ab ipsius exordio, solos railitasse mona-
cqnslituti, qui se continere non possunt, sortiri uxores chos, non puros clpricos. Unde licet in adversarium
debent, et slipjendiasua exterius recipere. boc argumentum rptorquere : Si unam hanc sedem
13. His onunibusargumentis, imo demonstrationi- recte canonicis ctericis adjudicavero , inquit. ( dicam
bus, unicum nobis objicitur Urbani II lestimpnium, *1 ego , monachis), non immeriio concludam reliquas
certe gravp, eta Benedictinis eo minus respuendum, Anglim sedes pontificqles canonicis'clericis (dicam
quqd ipse ex S. Benedicti familia fuerit ad summum nionachis clericis)s.m./.fc}' ob.venisse, . . ,
poiilificatum assumptus, Is itaque in quadam adca- 14. Hoec monachoruni in ecclesiastieo.ministerio
nonicbs regularesscriptaepistqlateslatur, Gregorium prsecipua auctorilas cum eprum semulps commovis-
vitam canonicam Augustino Anglorum archiepiscopo set, Mellitus unus ex Augustini sociis Londonim
epi-
instiiuendqm prmcepisse; hauddubie quando ad euni scepus Romam venit, de necessdriisEcclesim Anglq-
scripsit ut communiter cumsuis viyeret clericis. ' rum causis cum apostolicqpapa Bonifacio tfactaturus.
Quidquid sit de hac epistola cui conciliorura colle- Et cum idem, papa reverendissimuscogeret synoclun
* Vide gupra c. S, § 5.
 ' "" '
383 S. GREGORIIMAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. III. 584
episvoporumIlalim, de vita monachorumet quiete or- A nomen insertum. — 5. Cloveshovianse synodisitentium
—
frustra nobis"objectum. 6. Et venerabilisBedaa.—
dinalurus; et ipse Mellilus inter eos assedit... acin 7. Aliudargumentumex S.Benedicliregulaper.mona-
Britanniam rediens secum Anglorum Ecclesim man- chosAnglosin Germaniamdelata.— 8. Bollandianorum
ea de re sententia,-— 9. Maresiiamusaliter sentiens
data atque observanda delulit, una cum epistolis quas ' refellitur.
idem ponttfex Deo dilecto arcltiepiscopoLaurenlio, et 1. Commemoratum S. Benedicii nomen a summo
clero universo, simititer el Edilberlho regi, atquegenti pontifice Bonifacio, addito etiam proeceptorisniona-
Anglorum direxit (Beda lib. u, Hist. c. 4). Interlau- chorum litulo, ubi maxime de monacboium Anglica-
data mandata, celeberrimum est Decretum quod ita norum non obscure nobis
tranquillitate agebatur,
incipit: Sunt nonnulli fulli nullo dogmate ( vel, sunt conjiciendum praebet Anglise monachos tuncJuisse
nonnulli stulti dogmatis), magis %elo aniariludinis
Benedictinos; sive ii essenl Augustini socii supersti-
quam dileclionis inflammati, asserentes monachos, tes. sive illi quos sibi post legitimam probationem
quia mundo mortui sunt el Deo, vivunt, sacerdotalis suseque congregationi sociarunt. Verum quid opus
officiipolentia (vel, sacerdotali officio) indignos, etc. est conjecturis, ubi tot adsunt demonstrationes? hoc
(Tom. V Concil.) Eos refellit summus pontifex, ma- sane nomine dignse sunt rationes, quas doctissimus
xime exemplis Gregorii Magni et Augustini ejus di- Mabillonius in boe
argumentum congessit, tum in
scipuli, qui licet monachi, pontificali dignitate fulse- B prasfat. ad sseeulumI Benedict. § 8; tum in observa-
fiiut; additque : Neque enim Benediclusmonachorum tionibus prseviis ad S. Wilfridivitam I Soeculi
rei parte
prmceptor, hujus aliquo modo fuit interdictor. IV Benedici.; tum Analeetorum tomo II, in disserta-
15. Epislolam ad Edilberthum regem, cujus Reda tione de S.
Gregorii monachata, parte n, § 8, pag.
meminit, habemus in novissima collectione concilio- 175 et seq.; lum
ex ad nostrum denique Annalium Benedict. lib. x,
rum, qua-quoe propositum faciurit
§ 18, ae in appendiee I, pag. 655 et seq.Prsecipuas
satis erif exscribere : Quapropter, gloriose fili, quod autem delibare ad nostrum satis erit
ab apostolica sede per coepiscopumnostrum Mellitum unde institulum;
consequens erit, quod jam quoque diximus (Lib.
postulastis, libenli animo concedimus; idest, ut veslra i, c. 5, § 3-10), S. Gregorium Benedictinam regu-
benignitas in monasterio in Dorovernensicivitale coti-_ lam observasse, observandamque suis commendasse.
slitulo, quod sanctus doctor vesler Augustinus beatm 2. Prima ducitur ex indubitato S. Aldhebni testi-
memorimGregorii discipulus sancli Salvaloris nomini
monio, qui ab Hadriano abbate monasterii S. Petri
consecravit, cui ad prmsens prmesse dignoscilur dile- apud Canluarium' primum eruditus, deinde monachus
ctissimus frater noster Laurentius; licenter per omnia et abbas in cpanpbioMaildunensiseu Malmesburiensi
monachorum regulariter viventium habitalionem sta-
West-Saxones, quorum etiam episcopus fuit, in
tuat: aposioiica auctotilale decernenles, ut ipsi veslrmG apud carmine de virginitate, S. Benedictum hoc elogio de-
salulis prmdicatores monachi, monachqfum gregem
sibi associent (Ibid.). Ex his liquet melropolilanam signat:Primus
qui statuit noslrsecertaminavitas,
S. Salvatoris eeclesiam ab exordio monasterium fuisse Qualiteroptatamteneant coenobianormam,
dictam propter inhabitarites monachos. Non solum Quoquemodoproperet directotramile sanctus,
Adsuperos scandensceelorumcnlmiriacultor
autem ratum habuit summus ponlifex traditam fuisse Cujusprasclarampandensab origine vitam
mpijachis hanc ecclesiam, sed etiam apostolica au- Gregoriusprsesulchartisdescripseratolim.
ctorilate decrevit ut prsedicalores monachi alios sibi Hie manifeste S. Aldhelmus monachus et abbas, qui
monachos socjarent, a quibus ad posteros monasti- eodem saeculoquo S. Augustinus ejusque socii An-
cum institulum propagaretur. Non ergo contendimus glos ad fidem Chrislianam adduxerunt fioruit (devi-
monachos ad ecclesiam Christi Cantuariensem, ex xit enim tantum an. 709, teste Beda), palam lesta-
Bonifacii litleris admissos esse, ut credei'e videtur tur Benedictum vitse monasticse, quam professus
canonicorum regularium patronus, sed ejusdem papse fuerat observabantque Anglicana monasteria, pri-
auctoritate in hujus ecclesiaepossessione confirmatos mum fuisse institulorem.
et assertos. Somniare autem eumdem causse prorsus 3. Secundam ralionem suppeditat vitseS. Wilfridi
desperatoeactorem pene dixerim, dum fingit Bonifa- n scriptorcoaevusEddijisSlephanus, apud quem sanclus
cii consensu aut decreto adjunctos canonicis regula- Wilfridus ita loquilur ad synodurriejus causa congre-
ribus fuisse monachos, qui psalmodiam quotidianam - galam : Nonne[A~. Necnon] ego primus post obitum
absolverent dum illi clerici, quos alio publica utililas pritnorum procerum a S. Gregorio direclorumcuraviut
vocubat, libere fungerentur omni ecclesiasticomunere. Scoticm virulenta planlalionis germina eradkarem...
Nugsesane, quasi vero priores hujus ecclesiaepraedi- vel quomodovitam menachorumsecundum regulam S.
catores et babitatores non monachi a Ronifacio ap- Benedicti patris, qudm nullus prior invexit constitue-
pellarentur, sed clerici; aut ullum, post ea quaedixi- retn (Smcul. iv Renedict., part. 1, in Appendice);
mus, receptbrum ab initio in ecclesia €aiituariensi scilicet apud Ulira-Humbrenses : nam in regnb Can-
clericorum non monachorum vestigium appareret. tii jam receptam fuisse S. Benedicti regulam, inde-
2@7 CAPUT VII. que ad Nordam-Humbrorum coenobiavel ins.iluenda
ARGUM. _—1. Angliaemonachifuere ab initio Benedielini. vel restituenda a S. Wilfrido delatam fuisseprobant
Undejam dictaconfirmanturde S. "GregorioS. Benedi- hoecEddii verba c. 14 : Ecbertus qttbquerex Canlua-
cli iegibusadslriclo.— 2. Prima.ratioex Aldhelmo.—
3. Secmida ex S. Wiifridivit_escrii-lore eosevo.— 4. riorum religiosus, ponlificemnostrumad se accersivit
Tertia ralio ex veteribus liiauiis,quifeusS. 1}enedicti et illic presbyteros multos ordinavit bmnibus
 38S S. GBEGORH MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. III. 386
.charus episcopalia officiaper plura spatia agens, eum• A suspicari licet (si ali.a uon suppeterent
argumenta)
cantoribus JEdde et JEona, el cmmentariis In fe- synodum Cloveshoviensem ,.Joannem laudando
' sub
gionemsuam revertens cumregula Benedicli, instituta Apostoli nomine, morem gessisse S. Benedicfo.
Ecclesiarum bene melioravit. 6. Quod spectat, ad venerabilem Bedam, in a Hi-
i. Tertia ratio petitur ex veteribus litaniis Angli-. storioe Abbatum Wiremutensium et Girwensium ab
canis, quas a mille saltem anuis, et ante sseculrim ipso editse libro i legimus S. Benedictum Biscepum
vni coricinnatas probat doclissimus Mabillonius, tum quartam prpfectieneni Remam aggressum esse, pest
ex pervelusti codicjs characteribus semi-Saxonicis; cpmppsitum juxta Regulam mpnasterium. Quam re-
tummaxime quod in eis uullus invocetur aut com- - gulam intelligit nisi benedictinam, prseter quam nulla ;
memoretur sanclus medio sseeulo vn inferior; non fuit in Occidente late prepagata? Verum hanc ipsam f
Mellitus, non Paulinus, Culhbertus, Wilfridus, Ai- peslea clare designat Beda referens in fliie libri i '
danus et alii plurimi, multis recensitorum in litania- hsec abbatis sui verba in^ eratipneextrema ad disci-
rum serie Beatorum sanctitale et doctrina longe il- pulos habila : Mullum cavetote, fratres, ne deforis
lustriores; qm sane.prsetermissi non fuissent, sidiem aliunde vobis pairem qumratis; sed juxta quod regula
jam clausissent extremum, et de eorum sanctitate, magni quonddm abbatis Renedicli, juxta quod privile-
quemadmodum postea sseculo VIIIconstitisset. In Ms g gii vestri conlinent decreta, in conventu vestrm con-
autem litaniis S. BenedictL nomen his inclamatur gregationis, cemmuni consilio perquiralis , qui secun-
'
post S. Hieronymum, ante SS. Hilarium et Marti-' dum vitcemeritum et -sapientimdoclrinam , aptior ad
num; quod argumentum est validissiraum, S. Bene- tale ministerium perficiendum digniorque probetur.
dictum apud eos qui bujusmodi litaniis utebantur, Hse sunt dotes quas ineligendo Abbate postulat S.
patroni locum obtinuisse : alioquin cur Mc solus Benedictus Regulse eap. 64. - _
commeinoraretim omiss&Pachomio, Antonio, Basi- Ceolfridus abbas , Biscopi suceessor, mare trans- ,
lio, Columbano? Cur bis invoearetur, quod nulli al- missurus, eadem suis fratribus prsecepit: Utilius de-
leri coneessum, praetefquam S. Stephano et S. Ma- . crevit, inquil Reda ejusdem congregationis monachus,
rioeler appellaloe? Porro usitas fuisse litanias illas lib. n, dalo fratribus prmcepto, ut juxta sui slaluta
in -Anglia; imo pro Anglia concinnalas,, probat hsec privilegii, juxtaque regutam S. abbatis -Benedkli, de
: Ul clerum et piebetn-Anglorum conser- suis ipsis patremqui aptior esse eligerent.
"supplicatio
vare digneris, te-rogamus, audi nos; nullius alterius Cum idem venerabilis scriptor asserat lib. i, Bisco-
genlis facta mentioriev . . pum eam discipulis suis regulam tradidisse, quam
5. His aequalance ponderatis, Cloveshovianae sy- in decem et septem monasteriis a se perlustratis in-
nodi et venerabilis Bedse sileritium de Regula "S. G * venerat, • quof um unum erat Garituariense S. Petri
Benedicti, quod ab adversaiiis olim objectum nobis coenobium, evideutissime patet longe ante ipsum S.
est, rninime causoe nostroe nocere posset, etiamsi Benedicti regiilam in Anglise monasteriis feceptam
nulla in illis aut S. Benedicli, aut promulgatse ab eo fuisse et viguisse..
regulae lieret meritio. Verum ne illud quidem licet. 7. Non minus validum depromitur argumentum,
nobis opponere; nam in synodo Cloveshoyiselegitur: ex propagatione regulse Benedictinse in Germania et
Vicesimo quarlo sancitum est capiiuio, ut si quis sm- vicinis regionibus septentriqnalibus, auctore S. Bo-
cularium sanctm professioriis famulatum subire deside- nifacib aliisque monachis ex. Anglia profectis, ad
rat, non antea tonsurm habitum suscipiat quam illius *. fidem Chrislianam disseminandam: qui videlicel plu-
conversatio et morum qualitas secundum monasticm rima -ccenobia condiderunt, in his maxime Fuldense
regulm definiiionemmanifeslius pfobetur, juxla dpo-. monasterium tota. Europa nedum Germania celeber-
stolicum prmceptum:Probate spiritus, si exDeo sunt; rimum, ubi ritus Benedictinos ab exofdio viguisse
nisi uliqua rationabilis-cuusa nt ante suscipianiur in_, inficiatur nemo. Nimirum quam a majoribus suis Au-
sodalibus "
congregationemrite"persuadeat. Qusenam, rogo, me- guslino ejusque Gregoiii Magni discipulis
diante oclavo sseculo, quo 2SS teihpore concilium >Romanique monasterii alumnis accepefant M sacri
Cloveshovise celebratum est, regula monastica ita D 3 verbi proecones, eamdem in ereetis a se asceteriis-;
celebris erat, ut slmpliciter nulloque addito, nomine lobservandam tradiderunt, et in ipsius Jnstitutis ad
Regulaemonasticse designaretur, prselef S. Renedicti amussim sectandis ad morlem usque perseverarunt.
regularii in cujus cap. 58 legitur : Noviter veniens Hucrevocanda sunt quse libro i diximus, cap. 3, do
quis ad conversionem,non ei facilis iribuatur ingres-- S. Beuedicti regula in.RomanoS. Andreoemonasterio
sus (I Joann. iv), serf sicul ait Apostolus:'Probale suscepta, et ab ipsomet S. Gregorio servala.
spiritus si ex Deo sunt? Deinde prsescriptis' omnibus 8. His rationibus vicli Bollandiani socii, conlrar-.
ad probationein et receptionem novitiorum, subjun- riam olim secuti senlentiam, tandem ultro confessx
gitur : Et jam ex illa die in congregatione reputelur. sunt. Benedictinos maxima cum verosimilitudine ac
Neque silentib prsetermittendum videtur in utroque propemodum evidentia Augustinum ejusque sodales
coniextuS.Joannem,pra3tersolitumvocariApostolum inter suos numerare. Quibus si videre" contigisset .
Shnpliciter, quod soli Paulo ex more tribuitur ; unde laudatam supra Eddii Iucubrationem de S.Wilfridi
» Hanc historiam cujus meminit Guillelmus Malmesbur. lib. i, c. 3, primus edidit Jacobus Warseus
eipes
auralus Dublini 1664.
 387 S. GREGORIFMAGNIYITA. EX EJUS SCRIPTIS ADORNAfAi LIRi III. 3SR
vita (nondum enim eam e tenebris.eruerat noster A , Gregorius amicos suos adgralias Deb pro tanto be-
Mabillonius, cjim hsec docti viri scriberent), remota neficio agendas litteris suis provocavit. Ad S. Eulo-
omni dubilatione ac fluctuatione, S. Augustinum, . gium, a quo nuper laelumde hoerfeticorumTjonVef-
Ariglorum apostolum ejusque socios Benediclinsefa- sione, et de calholicorunf concordia nuniium acce^-
milioe adjudicassent.- perat, ita scrihit: Quontam vere in bonis qum 'agilis
9. Aliter sane sentit Joannes Mareshamus in pro- scio quod el aliis congaudetis, vcslrmvobis graiim vi-
pyloeoad Moriaslicum Anglicanum ; qui, licet fatea- eem reddo, el non dissimilia nuntio : quia dum gens
tur maxiinam apud Anglos olim fuisse regulse S. Anglorum in tnundi angulo posita , in cullu lignorum_
Benedicli reverenliam, eamdem lamen ab anno tan- ac lapidum perfida nuncusque remaneret, ex vestrm
tum 965 in Anglicanis monasteriis receptam esse mild orationis adjutorio placuit, ut a<team monaslerii
coritendit, ob synodi Cloveshov.se ac venerabilis mei monachum in prmdicaiionem Iranstnitiere Deo
BedK hac de regula silenlium. Verum neganlia bsec auctore debuissem (Lib. vin, ep. 30.) Narrat postea
argumenta jam sufficienter diluimus, prolatis tum ex quol quantisque miraculis Augustinus ejusque socii
laudata synodo, lum ex venerabili scriptore non du- apud Anglos coruscarent; ita ut apostolorum yirtu-
biis de Benediclina regtila teslimomis. Aliunde vei'o tes , in signis quse exhihebant, imitari viderenlur.,
ab historise verilate prorsus abei-ral llareshamus, o; Quod idcirco narravi, inquil, ul cognoscalisquid in
cum anle sseculum x S. Benedicli regulam Anglica- Aiexandrino popttloloquendo, el quidin mundi fini-
nis monasteriis ignolani asseril: quod quam sil le- bus agitis orando. Vestrmehim oraliones suni in eo
mere diclum, vel unus Joannes Diaconus osiendit loco ubi non eslis, quorum operaliones sanclm motf-
lib. iv VitoeS. Gregorii cap. 82: Quod vero, inquit, strantur in eo locoin quo eslis. Sic debitas sibi lau-
monachi, qui a Gregorio in Saxbniam (transmarinam des pro lanto opere deprecari conabatur humilis pon-
scilicet seu Anglicam) tnissi sunl, S. Benediclire- tifex, ac in quoslibet alios fegerere.
gulm fuerint mancipati; inter alia etiatn illud osteri- 2. Quam tunc lioreret in Britannia religio Christia-
dil, quod ex ipsius discipulis vix polest in illis parli- na, his verbis exprimit: Ecce littgua Britannim, qum
bus monachus inveniri, a quo non. observelur tatnin nil aliud noverat, quam barbarum frendere, jam dudum
proposito quatn in habilu regula S. Benedkli. Seribe- in divinis laudibus Iiebrmum.cmpilAlleluya resonare.
bat Joannes Diaconus nono socculo, cenlum pene Ecce quondatitlumidus, jam substrqtus sanctorum pe-
annis ante concilium Wintoniense habitum an. 965, dibus servit Oceanus, ejusque barbaros motus, quos
in quo de S. Benedicti regula in Anglicanis mbnaste- terreni principes edotnare ferro nequiverant, hos pro
riis admittenda aclum censet Mareshamus; et jam divina formidine sacerdotutn ora simplicibusverbis li-
eo lempore ita passim S. Benedicti regula in Anglioe,„ ganl: et qui catervas pugnanlium iitfidelis tiequaquam
monasteriis obtinuei'at, ut vix in t.ota reperiretur ''meluerat, jam nunc fidelis humilium linguas tiinet;
Anglia vel unus monacbus qui S. Benedicti leges Quia enim perceptis ccetestibusverbis, ctarescentibus
non observaret. Neque vero id levius a^sertum a . qttoquemiraculis, virlus ei divinm cogt~.itionis irifundi-
Joanne Vilse S. Gregorii scriplore suspicabitur, qui tur , ejusdem divinitaiis terrore refrenalur, ut prava
adducla supra ex Aldhelmo, Beda, Eddio el Cloves- agere metuai, ac tolis desideriisad mternitaiis gratiam
hoviensi concilio lestimonia non oscitanter legerit. -penenire poncupiscat (Mordl. I. 'axvi\,num; 21).
Prseterea Joannem, ut de S. Gregorii rebus gestis, 3. Qusedamtamen in gratiam neophylofum indul-
ac prseserlim de Anglicana Ecclesia ab ejus diseipulis sit, quse antiquilus receptse in Ecclesia leges prohi-
fundata, gubernata, propagata scriberel, non per-^ Jjebant; maxime de contfahendo intra certos coh^
fnnctoriam Anglicanarum rerum notiliam sibi com- sanguinitat_js et affinitalis gradus malrimonio : ut
Ghristi jugo assuescerent in ipso recens ge-
parasse constat: unde ignoi'are non potuit quibus paulatima
adstringerenturlegibus Anglisemonasteria.Verum de niti] et fide quam susceperat gens Anglorum, fe-
hoc argumenlo plusquam satis; maxime cum illud eederenon cogerent austeriora (Lib.xi, ep. 64). Hanc
occupayerit doctissimus Mabillonius. Nun.c ad S. rationem concessaeindulgenliseaffeft ipse respondens
Gregorium redeamus, de conversis Aqglis in Domino Felici, Messaiiensi Episcopo (Lib. xiv, ep. ult.), de
exsultantem, ac de absolvende tanlo opere sollici- hoc sacrse legis laxamento pene expostulanli. Sic
tum. summam in Ecclesia naclus auctoritalem, elpremere
269 CAPUT VIII. et Iaxas dare habenas, iil e fe videbatur, noverat
AREDU. — 1; SanctusGregoriusdebitassibi pro Angforum penlificum prudenlissimus.
conversionelaudes in alios regerit. — 2. Quantumflo-
reret lunc religio in Anglia. — 5. Quaedamrecens con- 4. Prius statuerat ut idolorum templa everteren-
—
versis indulgetpapa. k. Idolorum templa Christiano
rilu consecrarijubet. — S. Quas ueopuytis • tur; qua de re eliam ad Edilberthum seripserafr '
— epulas et
agapes concesserit. 6, Auguslinus frustra-Brilones (Lib. xi, ep. 66); sed mutato consilio satius pulavit
dissidenles ad pacem invital. Qui pervicacisepoanas ea, destruclis
dant. Augiistiniobitus,el post obilum cultussacer.— ejectisque idolis,- aspersione aquae he-
^7.Quanlumejus successorespro reconciliandisBriloni- nedictae lustrafe, atque ritu Chrisliano consecrare;
bus et Scottis laboraveriut.— 8. In AnglosCbiislianos ut Angli
persecutiodes_evit.Qua?tandemsedatur.—9. Brilones nuper ad fidem vocati, familiarius ad loca
EcclesiaaRomaneedoclriuam rilusque suscipiunt. Pro consuela concurrerent (Ibid., ep. 76).
hodiernqrumAnglorumconversionevotum. 5. Consueludo erai gentilium multos, cumsuis
1. Acceplis quse in Ariglicaha expeditiene feliciter idolis
oflerrentsacrificia, boves oecidei;e, atque ex
ab Augustino ejusque fratribus in-dies gerebantur, eis epulari, Quod ut in piani solemnitatem Iransferret
 389 - S, GREGORH MAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. III. . 590
sanetissimus papa, annuit ut in die dedicationisEccle- A Kalettd. Junii), S. ,Augusiini archiepiscopiet confes-
sim, vel nalalilio sanctorum martyrum quorum reli- soris, qui genti Anglqrummissus esl a prmfato papa...
quise in novis templis- conditse fuerant, Angli nuper scientiamfidei, baplismisacramentumet cmlestis-patrim
Chrisliani facti tabernacula sibi, circa easdemecclesias notitiam prinuts allulil, ab omnibus sicul decet hono-
qttceex fanis erant commutatm, de ramis arborum fa- rifice venerentur : ita ut ulerque dies ab ecclesiasticis
cerent, el reiigiosis conviviissolemnitatemcelebrarent. el monasterialibusferiatus habeatur, nomenqueejusdem
Nam duris, jriquit, mentibus simul omnia abscindere B. Palris el Doctoris nostri, Attgustiniin Lilanim de
impossibile esse non dubium est: quia is qui locum cantatione posl sancli Gregoril votalionem semper
summumascenderenitiiur, necesseesl ut gradibus vel dicatur. - . . - ,
passibus, nottautem saltibus elevetur (Lib. xi, ep. 76). 7. Evocato ad superos Auguslino, qui ab ipso pf-
Eadem pia industria usum olim legimus S. Grego- dinaii fuerant episcopi, Mellitus Londonise , Juslus
rium cognomento Thaumalurgum erga neophytos, l>Roffse,et Laurentius ipsius in Dorovernensi cathe-
ut refert alter Gregorius Nyssenus dictus in ejusdem dra successbr; de revocandis a schismate tuni Brito-
vita; quodidcirco judicavimus.observandum, ne Gfe- nibus, tum ScQttisHiberniaeinsuloehabitatoribus piu-
gorius noster illa paganis nuper conyersis ad fidem rimum salegerunl, scriplis ad eqs epistolis charitatem
Christianam concedendp et facile indulgendo, huma- et humililatem"Chrislianam spirantibus. Missoe ad
num aliquid passum esse, ac secundum carnein sa- £ Scotlos seu Hibernos hoecerai
inseriptio quam reliert
puisse videatur. Hie una eademque serie qusecumque Beda : Dominis charissimis fralribus episcopisvel ab-
ad Anglorum conversionem annitenle S. Gregorio batibus universamScotiam. Ubi episcopi et abbates
per
facla, et ad npscentis Anglieange Ecclesioeconstilu- iidem fuisse videnlur.
tionem perlinebant contraximus, etsi diversis annis 8. Nec minus prb novse Ecclesiae profectu et in-
contige.rint.Qusetam fauslis iniliis successerint, bre- cremento allaboraruntvigilautissimi episcbpi; at vita
viter delineare, et ob oculos conlracta ponere bperse funclis Edilbertho et Saberetho ejus sororis
regibus
pretium est. lilio, qui Cbristianam fidem impense coluerant et
• 6. Quamvis nihil antiquius haberet-Augustinus
asseruerant, adeo grave bellum in Anglipanam Ec-
quam Anglos ad Chrislianam fidem perducere, Bri- clesiam exarsil, moventibus persecutionem in fideles
tories tamen anliquos insulss incolas, ad Ecclesise eorum successoribus, ut Mellilus et-Justus in Galliam
Romanaeunilatem, a qua penes nonnullos ritus diss-i- trajicere coacli sinl; qubs brevi sequi parabat Lau-
debant, revocare sollicitus fuit, coactasemel et ite- rentius, nisi gravissima objurgatione-acrioribusque
rum in hanc rem synodo. Quibus reluetantibus, etsi flagellis ab apostolo Pelfo fuisset deterritus. Adiens
quoe verbis prsedicarat, miraculo confirmasset, vir „ ergo Eadbaldum regem, el inflicta sibi verbera osten-
Domini fcrlur miniians prmdixisse, quod si pacem dens, eum ad idololatriam ejurandam, amplectendam-
cum fralribus accipere nollenl, bellum ab hoslibus fo-, que Christianam fidem. cui postea ex.animo favit
rent accepturi (Bed. 1.11,c. 2). Nec vaticinium efleotu in omnibus, adduxit. Saberelhi autem fiiii qui Mel-
caruil; nam Edilfridus Nordan-Huuibrorum rex ior- litum et quod prsedicabat Evangelium rejecerant,
tissimus, post,Augustini obituih Britones ingeati perduellionis susepoeuas dederunt, in proelieadversus
strage profligavit; nec sacerdotibus pepercit, qui Genissorum gentem cum omni exercilu caesi.Revocati
frequentes convenerant, maxime ex monaslerio itaque ex Galliis ab Laurenlio Mellilus et Juslus, ad
< Bancor, 270 m 1U0 luntus ferlur fuis_senumerus intermissum
prsedicalionisopus redierunt. Hajc fusius
tnonachorum,ut cum in septem porliones'esset^cutn apud Bedam. ( Cf. Beda, 1.11, c, 6.)
prmposilissibi recloribus divisum, nutla harumporlib . 9. S. Laurentio laboribus aposlolicis et vita de-
minus quam trecenlos homines ltaberet, quiotnnesde
functo successor datus est Mellilus ; Mellilo, posfea
labore manuum suarum viveresolebanl (Ibid.). Hujus
Juslo Honorius. Huric excepit Deus-
inlerneeioriis invidia Auguslihum oherare conati sunt successit Justus;
Theodorus a Vilaliano papa
ex heierodoxis nonnulli, quasi ipse belli Bfitbnibus dedit, post.quem sedit
tandem ad Ecclesise Romanse
inferendi EdilFrido auctor fuerit (Spelman., tom. I missus, qui- Britones
feliciler pefduxit. Hic subsislendum pu-
Goncil.Angl., p. 93). VerumidminimeapudBedam, j) rilus omnes
aut alios e veteribus legitur scriploribus. Imo caesos lamus, ut ad S. Gregorii gesta redeat Oratio. Quse
recolant eo-
eos, ipso jarii mulio arile tempbre ad cmleslia regna deAnglorum conversionecongessimus,
Patrem suse fidei S. Grego-
sublato; expresse docct venerabilis Beda. Quseverba ruhi posleri: interrogent
. et annuntlabit ejs; majores -Augustinumejus-
praetermisit qiiidem Alvredus in versiorie Saxonica; riiim,
sed ea repraesentant exemplaria omnia Lalina.' Ad que adjhlores monachos, et (Jicent ipsis, quam ab
fidem sint amplexi, quantam apostolicae sedi.
superos-autem trahsiit Auguslinus an. 607, die 26 exordio
Maii,- qui feriatus fuit apud Anglos hoc synodi Clo- reverentiam exhibuerint et obedientiam, quibus olim _
veshovieiisis ann. 747 decreto : Seplem decimo con- usi sacramentis, quos ad Dei cultupi ritus adhibue-'•
stituium esl prmceplo, ut dies nalalilius beati papm rint. Heu.altaria quae illi erexerant destruxerunt,
Gregorii, et dies quoquedepositionis(qui est seplimo heterodoxi, et avilam catholicamque religionem .
~ In Wallia videtur in Vita S. Malachisec. 6.
Angliaeprovincia situm erat, et dislin-. dush meminisse
gui debet ab alio ejusdem nominis monasterio jn _ adhuc Rochestef -apud Bedam' vbcatiir, quod nbmfen-
OLloniaTiibeiniaspfbvmcia-posito.eujus S. Beniar- retinet.
 391 S. GREGORIIMAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. IH. 392
aumissis omnibus erroribus et impielatibus, repule- __i A gnitudine potes ipse colligere. Ea de re pro remedio
runt. Del Deus illis pmnitentiam ad cognoscendam captivorumqui tenti sunt, solidos experientim-tum per
veritatem, et resipiscant a diaboli laqueis, a quo captivi horum porlitorem Stephanum, virum mugnificum,
tenentur ad ipsius voluntalem (II Tim. n, 25). - transmisimus, admonentesut omninodebeas esse sol-
CAPUT IX. licitus, ac strenue peragas, el liberos homihes quos ad
ARGUM. — lj Gregoriidecretum de episcoporum-hajredi- redemplionemsuam sufficere non posse cognoscis,tu
tale. —-2. Ejus misericordiapraesertiniin captivisredi- eos festiriesredimere. Qui.veroservi fuerint, et dominos-
tfiendis.— 5. Hujus redemptionisgralia vasa sacradi-
strahi laudat.— 4. QuosdamEcelesisefamuloslibertate eorumita pauperes esse comperer~_~, ut eos redimere
donat.—5. Scliismadeserentiumsustentationiprovidet. non assurgant, et hos quoque comparare non desinas
— 6. Quaetunc essentEcclesiaeRomana.opes et patri-
monia. Plurimeeurbes ejus dominiosubdita?.Priorum (Ibid., ep. 35). Hoc eliam anno Crotona, ad mare
Rom.pontificumlarg.e eleemosynae. Quibus S. Grego- Adriaticum jacens, a Langobardis capta est; e. multi
—
rius addidit. 7. Ejus de residenlia episcoporumsen- viri ac
tenlia. — 8. Clerici extraneisine dimissoriisepiscopo- multmmulieresnobiles in prwdam duclmsunt;
ruin suorumfitteris non recipiendi.— 9. De missispri- et filii a parentibus, parenies a filiis, el conjhgesa
vatis et altarium pluralitale tempore S. Gregorii,~ .-
10.Causssetiam episcoporumribi judicandee.— lt. A conjugibusdivisi (Lib. vn, ep. 26); quibus in liberta-
quibuScausa.'clericorum.PrivilegiaEcclesiarum'illibata tem restituendis et propriam el ab aliis oblatam
servat S. Gregorius. De Ecclesiarumconsecratione.—
i% Quem ia laudandis amicismodum tenuerit. (An. g] pecuniam impendit piissimus pater.
596 et 597.) 3. Pro redimendis captivis vasasacra distrahi rion
1. Gregorius tanto labore ac sludio in aggregaiidis solum permittebal, sedlaudabat;ut explurimis ejus
colligendisque intra Ecelesiamiis qui foris erant, in- epistolis liquet. Fortunatus Fanensis episcopus co-
cumbens, nihil tamen de pastofali sollicitudine remi- piam patieral ea vendendi, ut mutuam pecuuiam
slt erga gregem jamdudum susecurse a summo pastofe quam captivorum redemptioni imperiderat, solveret,
commendafum. Perieulum erat ne episcopi proxi- cum alias solvendo non foret;cui rescripsit.: Quia
morum cupiditati servientes, eorumquepravis abducli fraiernilate vestra indkante comperimusad redemp-
consiliis, ex Ecelesios reditibus prsedia, quoe ipsis tionetncaptivorummutuam sefecisse pecuniain, el eam
hsereditario relinquerent jure, compararent: unde unde solveretnon habere, atque ob hoc cum nostra vos
eleemosynae aut nullaa, aut parciores in egenos. Id auctoritate sacrata velle vasa distrahere; in hac re,
quidem a sacris legibus jam probibiturii fuerat; sed quia et legum et canonumdecreta consenliunt, nostrum
' Joannes Ravennas episcopus eas spreverat, et condilo consensumprwbere
curavimus, et in distrahendis sa-
Teslamenlo, diversain Ecclesimsucegravdmina con- cratis vasis vobis licenliam indulgemus (Lib. yjj,
scripserat (Lib. vi, ep. 2); "qua de re expostulantes, ep. 43). Hic annuit; at in alia prsecipit, ad Donum,
papam adierunt presbyteri, g»1^! diaconi, omnisque /-! r Messanensemepiscopum, scribens: Fraternitas vestra
Ravennae clerus : a quo judicatum, b ut eaquse de debet esse sollkila ut si quidemde prmdkla Ecclesia
Ecclesise suae, vel de acquisitis in episcopatu rebus usuale argentum est, suprascripiam quantitatem acci-
contra legum statufa testamento saneivisset, haec piat: alioquin de sacratisvos vasis hac in re eatti quam
irrita censerentur. Si quid autem de pfopriis rebus prwdiximus quantitatem prmbere necesse est. Nam
quas anieepiscopaium habuit, quodquidem prius Ec- sicul otnnitto grave esl frustra ecclesiasiicaministeria
clesimsumnon contulit, fieri votuit vel decrevit, fir- venundare, sic iterum culpa esl, imminente hujusmodi
mum per omnia robur obtittere necesse est, inquit necessitate,res maximedesolatmEcclesimcaptivis suis
sequissimus pontifex. Idem iterato postea decrevit, prmponere, et in eorum redemptione cessare (Ibid.,
jussilque insupef Scholasticodefensori (L. xi,ep.20), ep. 58).
ut a vestibus et a quibusIDietinventis in domo^patris 4. Eadem pielate ac munificentia quandoque Ec-
ejiis episcopi nuper demortui prorsus abstineret: vo- clesiseRomansefamulosde ipsa benemeritos Iiberlate
lebat enim omnia quse episcoporum aliorumque cle- donabat, et cives Romanos efficiebat, concesso ipsis
ricorum parcirnoniapauperibusfortasse subtraxerat, omni peculie, additis etiam donis. -Hujusmodima-
eisdem postmodum cedere, egenorum vere pater. numissiouisexemplum et formulam hebes in epistola
2. Cum sciebat episcoporum reditus ad pauperes y ad Montanam et Thomam scripta (Lib. yi, ep. 12).
alendos minime posse sufficere, libentissime quae Solemniler ab episcopis in Ecclesia celebrari manu-
satis essent eis suppedilabat. Legenda epistola ad missiones alibi nos docet, ad Paulum episcopum scri-
Cyprianum, qua praecipit ut ex Ecelesisepatrimonio bens (Lib. u, ep. 10). f
quod regebat, usque ad duo modiorum millia, si tot 3..*Misericordiam Gregorii prse cseteris experie-
«ollegeril, Zenoni det episcopo egenis distribuenda banlur, qui a schismate aut ab hoei'esiad Ecclesiam
(Lib. vi, ep. 4). Largum se prsesertim ostendebat in reversi, suos gentiles adhuc in perduellione pertina-
-redimendis captivis, cui pio operi strenue incumbere cius hoerenlespatiebantur adversarios (lbid.,epp. 39
jubebat, quosEcclesisenegotiisproefecisset. «Tta scri- et 4.7). Hanc sanclissimi et sapientissimi pontificis
bit ad Anthemium subdiaconum Campanisepatrimo- liberalitalem imitatus Ludovicus"MagnusFrancorum
nium cui'antem : Quantus dolor quantaque sit nostro rex Christianissimus, annuis pensionibus fbvere cu-
cordi afflklio de his qumin partibus Campaniaiconti- ravit erroris Calviniani sectatores ad Eeclesiaesinum
gerunt,,dicere non possumus, sed ex calamitalis ma- reversos, utin pioematris gremio eadem saltem vitas
a Vide notas ad banc episf. c Vide etiam lib.
vn, ep. 24, 28.
* Idem etiam slatuitur lib. ix, episl. 77.
 593 S. GREGORIIMAGNI VITA; EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. 111." 394
uecessaria naneiseerentur, quoerioverca hseresisprius A j cundo inelinante floruit, ita scribit ad Romanos, et
"
abunde suppeditabat.- * adSoterempapam, apudEusebium (Lib.VJ,c. 23): Hasc
6. Cum multoties jam de effusa in omnes S. Gre- inquit, vobisconsuetudoest, jam inde ab ipso reliyionis
gorii liberalitate verba fecerimus, operse pretium est exordio, ut ffatfesomnesvario beneficiorumgeriereaffi,-
paucis ostendere quse tune essent Ecclesioe Romanse ciatis et ecclesiisquamplurimis qum in sittgulis urbibus
opes , unde ad sumptus tantos el pene immensos conslitulmsunt necessariavitmsubsidia transmittalis, et
bauriret. Multa et maxima jam a priscis tempqribus -, hac rationetumegentium molestiam sublevatis,tum
fra-
latifundia possidebat in toto orbe Christiano Ecclesia tribus qui iri metallis opus faciunt necessaria suppedi-
hoec coeterarum princeps, quse S.- Petri patrimonia taiis... Atque Itunc morem beatus episcopus vester So- '
vocabantur. Nota sunt.exsancti pbritificis epistolis ternon solum servavil, verum etiam adauxit. Alter
Africanum; Sieulum multiplex, ut ex epist. 44 lib. j, Dionysius, scilieet Alexandrinus,-in epistoIa.Stepha-
et ex pltiriiuis ad Siciliaedefensores et rectores mis- no papse medio circiter sseculo tertio nuncUpata,
sis, quas in indice geograpbico sub Siciliae titulo h testatur ipsum omnibus Syrise provineiis cum Ara-
coilegimus, manifestum est; Corsicum, Dalmaticum, bianecessariasuppeditaresolitum (Ibid. lib.vii, c. 5);
Gallicanum. De iis quse intra ltaliam, in Campania quae omnia tum summse potestatis, tum optime di-
praesertimEcclesia Romana possidebat loqui foret; B spensatae sunt argumenta. Piarii hanc in sublevandis
supervacaneum. Amplissimas possessiohes aConstan- egenis deeessofum suorum consuetudihem adeo nori
tino Magnd concessas auguramur", cujus in ditandis abrogavit, vel imminuit Gregorius, ut eliam auxerit
ecclesiis.munifieeritiamprsesertim laudat Eusebius in, plarimum. s
ejus Vita. (Vide lib. 1, ep. 75; lib. m, ep. 27; lib. ix, Inter inopes quibus libentissime necessaria mini-
ep. 18; lib'. vi, ep. -22; lib. 111,epp. 22 et 33; lib. i, strabat, numerat tria monialium millia in urbe Ro-
epp.. 55 et 65; lib. iv, c. 28.) . . ma; neque vero sibi ab ipsis quidquam ob tam amplas
Kepesinam civitatem in Etruria juri Romani ponli- eleemosynas deberi putabat; quin poiius se Roma-
fieis subditam fuisse conjicimus ex ep. 11 iibri se-~ nosque' omues iisdem debitores esse profitebalur:
cundi, qua Leontio viro clarissimo curam sollkitudi- Harum, inquit, tatis vila est, atque in tantum-lacry-
nemque civilatis injunciam a se fuisse significat, ul in mis, el ebslinenlia distrkta, ut'credamus quia si ipsm ~
cunctisinvigilahsqumad utitilatem civiumvelRepublkm non essentf nullus noslrum jam post tot annos itt loco
perHneredignoscet, ipse disponat. Eadem epistola hoc subsistere inter Langobardorum qladios poiuisset.
clerum, ordinem senatorium, et plebem urbis hujus 7. Quo suis ovibus prsesto semper adessent pasto-;
admonet; ut a se constituto prsefecto in omnibus res, ut quseque ad vitam, siye animse, sive corporis
obedientiam exbibeaut: Quia quisquis, inquit, incon- (C.forentnecessaria suppeditarenl, eos abeeclesiis suis-
tjrue ordinationi ejus restiterit, noslrmresultare dispo- . abesse aut-vagari non sinebal. Quapropter cum au^.
Bi.ioiti cognoscelur. Quicumquevero eum in iis, qum disset Pimenium Amalphitanum episcopum, in eccte-,'
wpra retulimus, audierit, nos audiet. Si quis autem, sia sua nbn residere, de ipso minacibus lilleris ad Am*
quqd non credimus, eum post nanc admonitionem no- themium scripsit (Lib. yj, ep.25), ut eum ad residen«
slram contemnendumputaverit, ad suum proculdubio dum sacerdotali more cogeret: si vero non emenda-
sciat perlinere periculum. Qua auctoritale et potestate retur, eum in monasterium detruderet. Episcopali
GregoriHS, tum Leontio viro clarissimo cuslodiam residentise gratia, Siciliae episcopis indulsit ut uno-
Nepesinse urbis demandasset, tum civibus ut ipsi quoque quinquennio tantum semel Romam conveni-
obsequereritur, additis etiam minis praeeepisset, nisi rent, cum prius singulis trienuiis sistere se cogeren"»
juris fuisset Ecclesia;? Ad.eamdem perlinuisse Hy- tur; quainre ipsorum eliam labori minuendo con-
druntum et Callipolitanum castrum aliunde colligitur sulebat (Lib. vu, ep. 22).FelixMessanensisepiscopus
(Lib ix, epp. 99 et 100). Id quoque dicendum de Nea- magno videndi Gregorii desiderio flagrabat; sed quia
poli, cum legamus papam. ad hujus civitatis custo- ex diulurna forsilan absentiapastoris, grex ipsius
diam tribunum deputasse (Lib. 11, ep. .31), ac " aliquid damni pati potuisset, rogavit amicum ne tanti
militibus qui in hujus urbis proesidio erant 272 1J) itiueris laborem assumeret: Sed ora, inquit, pro no-
imperasse, non alia proculdubio ratione qiiam, quia iis, ut quanto nos itinefis inlervatla dissociant, tanto
ejus domiuio foret a subdita, non excusso tamen pe- anants nosms ad invicem Christo adjuvante, sitnus in
nitus imperatorum iugo. Jam diu. antea summos charitate conjuncti (Lib. 1, ep. 66). - ..
•
ponlifiees ad amplissimam"dignitatem evectos fuisse,- . 8. Non solum episcopos, sed etiam presbyteros-et
testis est.Ammianus Marcellinus (Lib. xxvn, c. 3); alios clericos fixos in-suis eeelesiis permanere, non
quam etiam suae proeferendamnon dubitaret praetex- de parechiain parochiam migrare, ac vagari valebat,
tatus Urbisprsefeclus, etsi saecularistantum potestatis qupd etiam ecelesiaecanenibiis cautum erat. Si qui
rationem haberet. :. ."_ . > . vero episcopi extraneorum clericorum nonnullos, in
Dienysius Corinthiorum episcopus, aui ssecuio se- suo clero promovendos, et cerlis niinisteriis addi-
a Vide lib. ix, ep. 69, ubi arguit Maurentium ma- tinebat. In epist. 104 ejusdem libri. vccatur Majot
gistrum militum, quod episcopum Neapolitanum ea Urbis, ~~ qui dicitur bic patronus, Gallice Mdiite.
quse'patroni erant hujus urbis usurpantem non cobi- Vide quoque epist. 220 S. Rasilii magiu^ad Diq.
ueret; non alia, ut opinamur, ralione, quam quia nysium papam.
domiuium temporale Neapolis ad Rom. sedem per-
- PATROL. LXXV. i3
 - S. GHEGORHMAGNI VITA, ES EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. III. 596
595
cendos "postiilarent, eos prius " dimittere debebat, ..animus, faciie -urgeri possent; quippe 293 altai'e
proprius episeopus, facta cessione.; nec citra ipsius- Graece Soo-_«cn./)tov, sacrificium et hostiam in lege
conseiisum poteratincardinari (Lib. vi, ep. 20). Ipsi nova cogit admittere, quodlamen procul rejiciunt.
eliam qui iu episcopos electi fuerant, hujusmodi lil- Altaris auleni vox in scriptoribus apostolorum sup-
teris, utaiunt, dimissoriis episcopi sui indigebant ufc" pai-ibus frequentatur. Unus pro omnibits sit martyr
ordiijarentur-(Li6; v, ep. 17). Eadem quoque ratione Ignatius : Omries_,inquil iu ep. ad Magnes. num.-7 ,
monacbos absque _abbatis sui consensu ab episcopis _velul in unum templutn Dei concurrile, velut ad unum
assumi ad presbyleratum, aut alia ecclesiaslica mu- allare. Et in ep. ad Trall. num. 7 : ~Quiittlra allare
uia obeunda prohibitum erat (Lib. vi,, ep. 28). Ubi esl, mundus est; qui vero extra altare est, non esl
adverle quantushacin parte sit hodiernae disciplinse mundus. Accinit * Paulo et Jpanni aposlolis, apud
cum veteri conseiisus. . quos, etiam post reprobatum vetusallare, soepe al-
9. Hanc ipsam consensionem juvat ostendere in taris alterius occurrit menlio. Sed Ms-omissis, ad
inissis privatis, et in altarium multitudine intra eam- reliqua S. Gregorii gesta huie anno debita festine-
dem ecclesiam, ut refellantur heterodoxi de novita- mus.
le litem importune nobis moventes. Joannes, episco» 10. Summa ejus in supremi pontificatus admini-"
in epislola ad Columbum,
pus Syi'acusanus, Venantii patricii oblationes repule- 5 stralione modestia elucet
rat; quod illeMridigneferens-hostiliter in episcopium in Numidia episeopum.'Petrushujusprovincise quon-
armatos immisit-'satelliles. Hoec ubi accepit papa, dam episcopus, ut aiebat, adieral sedem apostolicam,
geripsit ad Venanlium de injriria episcopo illala ex- ejusque judicium postulaverat. Sed quia, inquit sa-
poslulans, 'cum obnotam gravilalem, sanctitatem et piehtissimus papa, causm ipsius interna subliliter ne-
mansuetudinem, a vi et insultalione tanla futus esse quaquam addiscere tam^iongo itineris inlerviillo dis-
debuisset (Lib. vi, ep.'45). Undenecesse est, inquit, juncti potuhnus, eam, incerti quippe, definirenequivi- •
ut et vos sacerdotatetn illi reverentidm exhibere, sicut- mus (Lib. yi, ep. 57). Quapropter optimum ei visum
decet filios, debeatis,. nec ejus adiracuttdium animos esl ut Columbus episcopus judex sederetinter Petrum
vrovocelis. Nam cum quo fidam eslis graliam habiluri, et ejus accu^atores, quia prmsens causam subtiliuspo-
» vobis, quodabdl, cum sacerdole fueril discordia? terat scire. Aliquando etiam accusatos episcopos, ul
Alia epistola (Ibid. ep. 44) Joannem ad concordiam se purgareni, regiani urbem petere et imperatori sa
et pacem cum Venantio habendam hortalus est; cu- sistei'e permittebat.
11. Quam strenue jura episeqporum propugnaret,
jus gratia placuit Gregorio non solum ut patricii
oblationes susciperet, sed etiam ut in domo ipsius probat epistola ad Forlunalum, Neapolitanum epi-
niissarum peragi mysteria permitleret, imo eliam ipse, G scopum, cujus haec verba sunt: Quia pervenit ad
si voluerit, Venantius, celebraret. Quippe ob hsec nos clericos aliasquecivitatis ac parochim tum retigiosas
duo deriegata orlum prsesertim hocjurgium. Quis nisi persorias ab aliis conveniri, fieri hocde cmiero prolti-
lippus Mc non videat clare usilalas el approbatas bemus; et neque clerkurii iuum, neque monachum ve^
missas priyatas, et in privatis a_dibus? quamlibet civitalis aliam religiosam personam paro-
Quod speclat ad altarium pluralitatem intra ejus- chim ium conveniri a quoquam, vel ad ailerius volumus
deiri eeclesise septa, efuitur ex epistola "liqc- anno judicium exhiberi. Sed si quis conlra hujusmodi per-
quoque seripla adPalladium, Santouensem iu Galliis sonas cujuslibel negolii movere voluerit qumstionem,
episeopum (Lib. vi, ep. 49). Consiruxeral ille eccle- fraternilatetn tuatn noverit adeundam. Aut si forte, ut
siam in. honorem bealorum apostolortim Petri et assolet, aliqua illis quolibetmedo fueritnata suspicio,
Pauli, sanctorum Laui'entiiel Paucratii martyrum; et eleciorum desideraverint fortassejudicium, sub lua
in qua tredecim altaria collocarat, miseratque Ro- exsecutione eligendi fas habeanl cognitores; quatenus
mam Leuparicum presbyterum, ad petendas sacras hoc mvdo nec lu ainisisse jurisdictionem, nec acler
i'eliquias, in quatuor altaribus nondum dedicatis po- apud suspectumlitigando videalur prmjudkium susti-
nendas. Annuit pius pontifex, misitque Palladio lau- ncre (Lib. vi, ep. 11). Hcec exscribere "non piguit,
dalorum apostolorum ac martyrum reliquias, quas P quod judicioi'um ecclesiasticorum formam coritiuere
summa cum reverentia suscipi et collocari postulavit. videanlur.
Consulat sludiosus lector notas ad hanc epistolam, Ut episcopomm, ita ecclesiarum jura et privilegia
ex quibus discet ionge ante Gregoi'ium plurima ere- illibatapermanere volebat sequissimuspontifex, utpa-
cta esse altaria. Etsi vero Graecorumhodiernus mos lam profitetur, adDonum, Messanensem, et Joannem,
hanc altarium multitudinem non admiltal, olim ta- Syracusanum episcopum, Pallium"mitfens. In epistoiis
nien ab ipsisminime repi'obatam esse nslendilur.ex ad utrumque missis quse sunt omnino similes, depre-
~~
Theodorb Studita epislola 219, interrogat. 15. Ex hendere mihi videor Gomriiunemet usitalam pallii
altaris voce, si cum heterPdoxis digladiandi esset concedendi, formulam (Lib. vi, epp. 5 e. 18).
a. S, Leo epist. 12, c. 9 : Alienum clericmn, invilo conlineanl,
episcopoipsius, nemo sttscipiat. Ibid. : Tratisfugam h Sunt Ecclesim, inquif Theodorus, quceduas aul
clericum,ad suam ecclesiammelropolitanusredire cotn- tres habeant wdiculas [jirasce v.6y%a.;].Ex his aulem.
pellat. Et ep. 13, c. 4 : Ut nullus episcopus, allerius nna esl quam nemo occuparit, uirum fas ibi sUcrum
episcopi clericum sibi audeat vindkare, sin.eillius ad 'Jacere an non. \
quem pertinet cessione,quam tamen evidenlia scripta c Hebr. xm, 10; Apocal. vi, 9.
597 Si GREGORII"MAGNl VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADPRNATA. LIR. In. 398
Notatu dignum est nullas ecclesias provinciarum _$ i In alia.breviori ad.Cyriacumepistola lestaturipsius
Siciliaeet Italiae,Romano pontifici tanquam melro. bona jampridem sjbi perspecta, dum scilicel in ufbe
politano subditarum, tunc fuisse consecralas absque, regiamoraretur. Aninio despondenlem exmfirniitatls
ipsius.Iicentia; quod non solum ex a. epistola 45, hoc, conscientia, eiigitdicens : Scimus quia~prima virlus
anno scripta, ermtur, sed etiam ex aliis plurimis. In est cognitio infirmitatis, -atque ex.eo colljgimusposse'
h baptisleriis eonsecrandiseadem eral raiio. vos bene susceptuth,ministeriumimplere, quia vos vi-
42. Exempluin nobls praebet mbdi in laudandis detnusinfirmitalemprqpriam ex humilitateeognoscere...
amieis.tenendiepistola ad Slepbanum abbatem Liri- ; Omnesenim infirmi sumus, sed ille esl infirmior, qui
nens.em,scripta. De concordia ejus congregaiionis, suam considerare.non valet infirmitatem \Lib. va,>
in qua plures erant presbyteri et diaconi, certiorem ep.S).. \ - ; ,.•._• ', ': ;
fecerat papam Augustinus, Rdmam rediens. Quanto 2. De Cyriaci electione gratulatus.esllmperatori-,
cum gaudib id acceperitGregorius testalur, Slepha- vir sanctissimus, quod de oplirao paslpr.e' Ecclesise.
num abbatem amicis' compellans litteris, laudatque. Consiantinopolitanse_dandq adeo,-fuerit,- sollieitus':
ex
ejus vigilantiam, gt pro donis ab eo acceptis ad mi- (Lib. vii, ep. 6). Quaedam epistola ad;Maurijcium.•
nisleripm.pauperum gratias agil..Atlamen praemissis . subjiciemus, ex quibus intelligelur quis esset Gyria-
laudibus subdit hanc adhortalionem: Quia veroliuvta- ]B cus, et qua ratiohe tardius Joanni, qui non parum •
ttigeneris inimkusjnsidiarinostris actibusnon quiescit, laudalur, fuerit successordatus: Non parvm',inquit,
sed assidua calliditale hoc nititur, ut Deo servienles poluit esse mercedis, quod Joqnne sdncimmemorimde
animas in qualibet parte decipiai : ideo, dilectissime Itacluce subtracto, ad ordinandum sacerdolempielas
veslfd diti hmsitavit, tempus paulo longius itistulit,-
fili, horlamur 'ut sollicitudineni luarii vigilhnter exef-
ceas, el ita commissosoratione etcura providenlicusto- cum ritetuomnipotentisDomini consilitim qumsivit,ut
dias_,ut lupits circumiensnullam ditaniandi occasio- videlket causa D.eicum magno debuisset titnore dis-
neininveniat (Lib. vi, ep. 56). poni. Unde et aptum valde exislere -in.pastorali regi-
mine fratrem atque consdcerddlem meum Cyriacum
CAPUT X. existimo, quem ad eumdetn ordineni pietatis veslrm
ABGUH. — 1. CyriacuspatriarchaCP. mittit ad S. Grego- consilia longa genuerurif. .Qui in administrandis du-
riun. legaliQnemet epislolam.Cui respondet.— 2. Cy- duni rebtts ecclesiaslicisquam sollicilus et quomodo
riaci encomibhi.— 3. Corripiunturqui
—
sacramScriptu- fuerit exerciiatus, cuncli novimus. Unde el
superna
'
ram usurparantad eum laudandum. 4. LegatiCyriaci
—
erroris arguuntur a papa. b. Fabula de Trajano S. gestumdispensationerion ambigo: ut qui bene minima
Gregoriiprecibus liberato ind« explosa.Sed praserlim '' gesserat, congruemajora susciperet, alque a cura re- .
ex Dialogis.— 6. Objecliones contra pcenarumiiiferni
a-ternitatemsolvunlur. 7. Cur finita culpa puniatur(Q .•«»., ad animarum
— regimina tratisiret (Lib.vm,
sine liue.—8.Cursanctipro damnalisrionofent.Eadem ep. ik). - -'
rationeprobatur S. Gregoriumorare.non potuissepro
—
- Trajano. 9. .oannis Diaconipffugiumexploditur.— 3. In ordinatione Cyriaci, episcopi quidam immo-
" aclis' oujeclioni oceiirritnr. deratius exsultantes exclamafant: Hmcdies quam fecit
10. Petilaiex S.Perpetuse
{An.596etBg7.i Dominus, exsultemuset tmlemur in ea. (Psal. cxvu,
1. Etsi Joannes CP. e vivis excessisset mense Ja- 24). Quasi sol esset hie.patriarcha cujus lumine dieg
nuario an. 595, ut jam supra monuimus (Cap. 1, illuxisset. Hanc verborum sacrae Seripturae usurpa-
f_.im.-l5),ejus tamen successoris Cyiiaci legationem tionem in sermone. adulatorio pforsus damnavit
et epistolam synodicam, de sua cleclione ac ordina- S. Gregorius, uti suis.ad illos episcopos litteris sighi-
tione scribentis, nonnisi post viginli fere menses ficavit (Lib. vm, ep. 7). Ne vero putaretur zelotypia
excepit S. Gregorius. Cyriaci epislolas honoris causa laboras'e, laudesque Cyriaco collatas ad se potius
delulerunt Georgiuspresbyter et Theodqrus.diaeonus. trahere voluisse, statim culpam immoderataelauda-
His respondens papa, laudat quidein Cyria.eiimpro tionis hujus elevare conatur. Quantum autem alienus
amore quielis pastoralem sollicitudinem fugisse, sed essetanimiis et immodicis, imo a quibuslibet laudi-
inde probat ipsum ad episcopalem promovendum bus appelendis el aucupandis, certe millies, et hoc
fuisse.dignitatem: Quia skut locus regitnhtis deside-iy prsesertim anno testatum reliquit, dum redarguit •
rantibus negandusest, ila fugienlibusofferendus(Lib. Joannem, Syracusanum episcopum', ob adhibitam
vn, ep. 4). Monet itaque inlernse tranquillitali chari- siisemensse coram px.raneis lucubrationum suarum
talem erga proximum esse prseferendam, quod suo lectionem (Ibid., ep. 9).
quoqiie ostendit exemplo, et qua ralione caveri pos- i. Legali Cyriaci,testibus EcclesiseRoni. diaconis,
sit ne curse pastoris animum penitus obruant, docet. dixeranl: Jesutn Christum ad inferos deseendentem,
Quodspeelat ad fidei confessionema Cyriaco datam, omnes qttiillic cottfiterentureum Deum,salvasse.aique -
ipsam approbat papa; dubilat mhilominus g74 a pmnis debitisliberasse.De qua re, inquit S. doctor,
utrum quidam <=Eudoxius inter hsereticos a quatuor volout charitas veslra longe aliter senliat. Descendens
synodis oecumenicis damnatos referri debuerit; at quippe ad inferos, solos'j7.es per gratiam suam iibe-
ejus uubitationem et haesilafionem postea sustulit ravit, qui-eitmet venlurumesse crediderunt,et prmcepla
Eulogius. De oecumemci titulo respuendo qusedam ejtts vivendotenuerunt.Constat autemauia post incar-
altingit. natiouem Domini, nullus eliam ex his satvari potest,
" Lih.vi, ep. 45; lib. xu, ep. 11: lib. xiv, ep. 9. «s. <?Vide ep. 31 sequentem et notas ad eamdem.
h Lib. xm, ep. 20. . " -'-- •
'".'.,
399- S. GREGORII.MAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. III. m
qui fidem ilfius tenenl, et vitam fidei non habent A et tatnen ad aliquid ardebunt, scilicel, ul justi omnes,
(Lib. vin, ep. 15); quod multis sacrse Scripturse testir et in Deo videant gattdia qum percipiunt, etinillis
nioniis demonstrare pergit. respicianl supplkia qum evaserunt : quatenus tanto
5. Solus bic' locus sufficeret ad explodendam fa- magis m mternum gralim divinmdebilores se esse co-
bellam de Trajano ab inferni poenis Gregorii preci- gnoscant, quanto in mternummala puniri conspiciunt,
bus liberaio, quam referunl Parilus et Joannes Diaeo- qum ejus udjtttorio vicerunt.
uus in ejus Vita lib. n, c.'44: Quid enini? potuil g75 8. Ista perpendenti quonam pacto venire
scilicet pro Trajani cultofis idolorum, Christianorum- potest in menlem, Gregoriumita sapienlem, ila do-
que perseculorisusqueadmortem liberalione.preces centero, preces' aliquando fudisse-pro Trajano impe-
ad Deum fundere, qui noverat, trahi ad. Deum post ratpre, "quemob infidelitalein et motam in Christia-
mortem non posse, quise a Deb male.vivendo separas- nos persecutionem (ut alia interi.ii dissimulenius')
sei; id enim conceptis verbis dicit egfegius Doclor. .eterriis pcenis addictum non dubilabat? Al quse se-
5ed longe validius refellitur commenlum hoc ex as- quunlur, ne leviusculam quidem felinquuut ea de re
serta in Dialogis"doclrina lib.-iv, cap. 44. difficultatem. Quoerit enim Pefrus : Er KO. esl quod
-Quteslio "eo' loci proposita est : Si setnper ardeant sancti sint, si pro inimicis suis quos tttiic ardere vi-
qui gehennmihcendiis deputaritur; ad quam respondet B dent, non orabuttt, quibus utique dictumest -: Pro itti-
S. Gregorius : Consiat nimirum, et incunctanter verum micisvestris orale? (Mattb. v, 44.) Cui respondet ita
est, quia sicut finis non est gdudio bonorum, ita finis sapientisslmus Doctor : Pro inimicis suis oranl eo
non erit tormenlb malorum. Nam cum Verilas dicat: tcmporequo possttnt ad fructuosam pmnitentiam cortitn.'
Ibunt impii in supplkium mternum, jusli autetn ... vi- corda convertere, atque ipsa conversionesalvare. Quid
lammiernam (Mdtth._ii.jiv, 46); quidverum est quod enitn alittd pro inimicis orandttm est, nisi hoc quod
promisit, falsum proculdubio non erit ~
quod minatus Aposlolusait: Ul det illis Deus pcenitentiatnad cogno-
estDeus. - scemlatn verilatem, et resipiscanl a diaboli laqtteis, a
6. Petrus his opponit : Quid si quis dicat: Idcirco quo captivi tenenturadipsius volunlalem? (II Tim. u,
peccantibusmtemam pmnamminalus est, ut eos a pec- 25.) Et quomodopro illis lunc orabunt, -qui jam nul-
catorum perpetralione compesceret? At illa diluit taienus possuntad justitim opera ab iniquitaie commu-
S. Doclor respoudens in haec verba : Si falsum est tari? Eadetn iiqque cattsa est, cur non oretttr tunc pro
quod minatus est, ut ab injuslilia corrigeret: eiiant hominibusigni mlernodamnatis, qumnunc etiamcausa
falsa est pollicitus, ut ad juslitiam provocaret. Sed esl, ut non orelttr pro diabolo angelisque ejus mterno
quis hoc dicere vel insanus prmsumat ? Et si minatus suppticio depulatis. Qum nunc eliam causa est ut non
est quod non erat impleturus, dum asserere eum mise- C ( orent sancti hotnines pro hominibusinficlelibusimpiis-
ricordem volumus, fatlacem, quod dici nefas est, prm- que defunclis, ritsi quia pro eis ulique quos wterno
dicare compelliniur. deputatos supplicio jam noverunt, anle illum judicis
7. Pelnis hac responsione sibi factum satis intel- justi conspeclumor.ationis sum meritum cassari refu-
ligens, alium nodunf proponit solvendum : Scire vel- gittnt. Quod si nunc quoqueviventes justi mortuis et
lem, inquit, quomodo justutn sit, ut culpa quce cum damnatis htjuslis minime compaliuntur, quundo adhuc
fme perpetrata est, sine ftne puttialur. Cui respondet aliquid judkabile de sua carne sese perpeti etiam ipsi
sapierilissimus magister: Ilbcrecle diceretur, si distric- noverunl; quanto districlius lunc iniquorum tormenta
lus judex non corda homiitum, sed facla pensaret. respiciunt, quando ab omni vilio corruplionis exuti,
Iniqui cnim ideo cum fitte deitqiterunt, qttia cum fitte ipsi jam juslilice vkinius atque arctius inhmrebunt? Sic
vixerunt. Nam voluissenl.tttiqtie si potuissent sine fine qttippe eorum tnentes per hoc quod juslissima judici
vivere, ut potuisscnt sine fine peccare. Ostendunt enim inhcerenl, vis dislriclionis absorbet, ul omnino eis non
quia in -peccalo semper vivere cupiunt, qtti nunqttam libeat qttidquid ab iliius mternm rcgtilm subtititate
desinunt peccare dum vivunt. Ad magnam ergo justi- discordat.
liam judkantis perlinet, ul nunquam careanl sttpplicio, Hsec legenti num dubia aut obscura esse potest
qui in hac vitd nunquam voluerunt carere peccato. D S. Gregorii sentenlia, tum de poenarum mferni seter-
Egregia sane.ratip qua pbenarum probelrir selernitas, niiate, tum de negandis precibus omnibus iis quos
adversus religionis contemptores, qui solent hoc de cilra iillani hoesilationem scimus hujusmodi posnis
dogmale, ul liberius peecent, cavillari. Petrus tamen addictos ?
argumenti bujus pondere nondum oppressus, adhuc 9. Ut vim argumenti bujus eludal aut elevet Joan-
sublilius instat: Sed nullus justus crudelitale pascitur, nes Diaconus, lioc excogitavit effagium. Nempe Gre-
el delinquens servusa jusio dotnino idcirco cmdi prm- goriutnpro Trajano libemndo non exorasse, sed fle-
cipitur, ut a nequitia corrigatur. Ad hoc ergo vapulal, visse. Quasi lacrymoe coram Deo fusse alicujus rei
ut emendari debeat. Iniqui auietn gehettnm ignibus' obiineiidse gr-alia,.preces non sint, et quidem effica-
tradili, ,si ad correclionem non perveniuni, quo fine' cissimsc. Addit Trajanum ita liberatum fuisse ab
semper ardebunt ? Respondet vero Doclor discipulo : " inferni cruciatibus, ut in inferno lamen remanserit,
Omnipotens Deus, quia pius esl, miserorum cruciaiu non autem sil evectus ad superes. At sancti Doctoris;
non pascituf; quia verejustus est, abiniquOrumultione ratiocinatio, uli et testimonia omnia sacrse Scripturse
in perpeluum non sedatur. Sed iniqui omnes mlerno .. ab ipso prolata', non solum probant setemam damna.-
supplicio deputati, sua quidem iniquitale puniuntur, torum in inferno mansionem, sed etiam exuslionem.
401 S. GREGORH MAGNIJVITA. EXEJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. III. 402
Keque fingerelieet S. Doctofem duplicem babuisse _.i. dicans, ipse reprebus^efficiur.(1 Cor.-;ix_,27). Adhuc
diversis lcmporibus de hac quseslione sententiam : timet qui jam ad cmlum. ducitur, ~et jam limere non
nam primo.non potuit ignorare quse esset sacrarum vult qui adhuc in terra conversalur? Perpende, dulcis-
lilterarum Ecclesiseque hac de re doctrma; secundo sima filia, quia maler negligeniimsolet esse.securilasl.
constanter idem in omnibus pene operibiis, diversis Habere-ergo in hac vila non debes securitatem, 27@
lieet temporibus elucubf atis, nimirum in -Moralibus per quam negligens reddgris. Scriplum estenim.': Bea-
lib. xxxiv num. 34,-in Dialogis, et in epislolajam tus vir qui semperest pavidus (Psal. _n,.11). Et rursus
laudata, quse buic dissertatiunculae"occasionem prse- .scriptum esl: Servile Domino in. titndre^ et exsultate
eicum tremore (Prov. xxvui, 14). In pauco~~ergo
buit, ob errorem legatorum Cyriaei iriea refulatum. Jtujus
C_eierum opimonem haiicquse Origenriribui solet, vitm lempore mentem veslram necesse est ut tremor
securilatis gaudium sine fine post-
impugnafant jam AuguStinus et Basilius Magnus. teneat, qualenus per
Vxde lib.' xxi de Civit. Dei,c. n,_ Reg. tirev. modurii exsultelJLib.vn, ep. 25). - ,
(
- _ Quid opportunius hoc loco ad exsufflandas .lai-valae
qumst. 267.) -
10. Quod Iegilur iri actis S. Perpetuae (Patrol. cujusdam piet.atis fallacias qusesub menlito purioris
tom. III), nimirum illani pfo fratre Dlnocrate orasse," . amoris nomine omnem timorem de.salule seterna,
sicque Ipsum a poenis quibus in loeo tenebroso ple- ]B sollicitudinem . omnem excutit ?. In epislola quidem
. clebatur libefasse, mmime favet qpihioni quam post ad_,.Theoctistam patriciam (Lib. vn, ep. 26) , quse
Gregorium hnpugnamus. Probat enim tautummodb proxime sequitur, «xplicat S. Doctor duq genera
-lnortuos - purgatoiii •cruciatibus addictos bb levia compunctionis, unum quod,_ceternas pmrias metuit,
.«peccatapost baplismum admissa,posse fidelium pre- alterum quo longa moeroris formidine et anxietate
cibus ab iis eximi. Quani responsionem suppeditat . consumpta, qusedamjam de prsesumptione veniocse-
Augustinus lib. i-de Origine animae c. .10, el lib. ni curitas nascilur; At hic statusnon.excludit omnem
.c. 9, ubi ait Dinocfatem propler peccata qusedam .salutis curam ;'neque enim adest pJena.securitas, sed
-commissa post.baplismum aliquas pertulisse poenas. inchoata,.non omnem expellens timorem/sedmmis
Quippe cuui septennis essel, potuit mentiri, aut alio- anxium. Hoc in slatu, inquam, anima de cmleslibus
levi piaculo aiiimam maculare. Quod "auteni ante prmmiis suspirat. Qui prius flebal, ne duceretur ad
. mortem fuisset bapiizatus negari.neqmt," Perpetua .supplicium , postmbdum flere amarissihie iricipit, quia
ipsa testante. tetani familiam suam, excepte patre, differlur a regno. : _ . ., . . ; -: .
" "
Chrisii coluisse religionem., -2. Ex hac epistola inlelligimus Theoctistam, im-
CAPUT XI. "_• peraloris sororem,_sacri verbi ubertate plenam fuis-
AKGUJS, — 1. S. Gregorius in moribus"efformandisdoctor IQ se, ad seterna gaudia incessariter suspirasse, ad re-
eximius..Quiddoceat contranimiamsecurilatem et de promissionis patriam interundas sseculi siccis vesti-
duplici cqmpunctione. — S. Theoctistaesororis impera-
torispiefas. — 3. S. Gregoriusamicisdenegat opem.ad giis properasse; nimicum intef homirium tuniultus
- obliuenda.s_ecularia-officia.— 4. Qualesamicismoeren- et in jpsa aula solitudinem colendo ; quodpro riiira-
tibus adbibereleonsolaliones. — B.iauriat faicosdivini culo habet S.
verbi-cibumquaerentes.— 6. Ariminensi episcopo in- Grego.ri.us, comparatque.cum filiofum
._ - firmo successordatur.— 7. Et Corueliensi ob Japsum Israel transitu. per Mare Rubrum. Piissimse sorori
dejeclo. Laudatur a Greg. Stephanus episeopus.— 8. hutriendorum liberorum p.royinciam-dedei'a"t.Mauri-
- Res (jnaedammonaslic«.— 9. IusulaeCo.rsicse prospicit cius
papa.— 10.-.Qu_edam.de servilium personarnm cbnjugio Auguslus ; binc ,eani hortatur.papa ut illos opti-
observantur. (An.596. et 897.) mismoribus imbuere conetur, _eteiinuchos ipsorum
1. Mox vidimus S. Gregorium, Theologorum op- custodise ac obsequiis" depulalos admoneat, quam -
timum, pro iidei puritale ac integritate forlisshne caule .coram ipsis loqui debeant :.Verba'sLquidem
decertantem; nune mifemur ipsum tanquam inmo-' nulrientium, inquit, aui lac erunt si bpna ,sunt, aut
ribus liiforniandis magislrum eximium pietatis perfec- .venenumsinmla: Ineadein epislqla Gregoriu.sosten-
tionisque Christianae. exquisitissima submiriistrantem dit se de salute Constanlin» Augustoe, e.t ;de ipsius
consilia. Gregoria, Augustse cubicularia,- scripserat profectu in virlute sollicitum : quqs enim amabat, a
ei se nunquam ab imporlunis precibus cessaturam, _ terrenis cupiditalibus abslrahere, et inamore cceles-
donee ab ipso cerlo sciret, nimirum ex divina reve- , tium succendere conabalur; hsecque erant ejus ami-
Iatione, peecala sua esse dimissa. Cui sic respondit cilise symbola et argumenta. , . ,
• 5. Andreas, yir clarissimus , ejus familiaris , pos-
, modestissime simul ac prudentissime : Reni difficilem
eliam e. inulilem ppslulasli. Difficilem quidem, quia tularat ab eo imperatori commendari, ad aliquod
ego indignus sum .cuirevelaito fieri debeat. lnutilem officiuui in republica oblinenduni;, quqd sanctissi-
vero,quiasecura de peecatis tuis fieri non.debes,nisi cum mum patrem non niedjocri moerore perculit. Mul-
jam iri dievitcetumullimo plangere eadem peccata mi- tos novi, inquit amico, qui in serviiio reipublkm posili
. mthevalebis. Qumdies quousqueveniatsemper suspecla, .vehementei-affliguntur : quia eis.non licel vacare el
_sempertrepida meluere culpasdebes,alqueeasquotidia- _ peccaia sua plangere; et vos quare. nesciq,implicari
nis fletibuslavare.CertePaulus apostolusjam qd lerlium desideratis? Multa proetermitto demundiconteinptu,
cadum ascenderai, in paradisum quoque ductus fuerat, • digna tamen quaelegariiur et seriq aniniis irisculpan-
.arcandverba audierat, gum homini loqui non liceret _tur. Epistolam isla clauduut: Hocipsum vero esse in
{HCor. xn); el tamen adhuc trepidans dkebal: Castigo obsequiopiissimiprincipis, quanta estmentis occupatia
corpus ineum, etservitdtisubjkio, neforte aliis prm- in appeiiluierrenmgrdlicv_etquantus est timpr nelice.
 403 S. GREGORILMAGNIVITA, EX EJUS SC&PTIS ADORNATA.LIB. III. 404
eddem gratta perdatur, si adepta fuerit ? Perpende A cidentem reverlamur, ubi potissimum vigilabat ad
ergo qum pmna sit, aut, prosperitaiis desideriofatiga- Ecclesiarum gubernalionem pastoralis Gregorii sol-
-ri, aut ddversitatis limore pavescere. Unde magis sua- licitudo. Ariminensis Ecclesia.diu sine episcopo fue-
deo , ut magnitudo veslra in suo.proposito quondam, raf, ob iiifirmam Castorii valeludinem. Qui cum per
in pauco tempore delectabili receptaculo peregrinatio- quadriennium abfuisset, nee melius liaberet, dala
'nisvivere studeat, et -quieiam uc tranquillam vitam - -scriplis suppiicalione peliit a papa, utqnia ad ejus-
-ducere, sacris lectionibus vacare, cwlestiaverba medi- dem Ecclesim regimenvel susceptum offwium,pro ea-
idri in mternilalh amore se accendere, de terrenis re- dem qua delinebalur molestia assurgere nullalenus
bus secundumvires bona opera agere, et regnum pef- posset, Ecclesimipsi ordinare episcopumdeberet. Ejus
petuum in ebrutn remurieratione sperare. Sk autem votis annuens smnmuspontifex,- quia cunctarum Ec-
vivere, jgm in mternitatis vita partem habere est. Hmc, clesiarum injuncta ettm sollkiludinis cura constringe-
magnifice fiti, loquor ,-guia multum te diligo. Eiquia . bat, datis de more prseceptis clerum el popMum ad
in procellas et fluclus tendis^ verborum meorum funi- eligendum sibi antistitem hortatus esl, quem Mari-
bus te ad litlus revoco; et si traheniem sequi volueris, ijjano Ravennati examinandum sisti voluit (Lib. vn,
qum pericula evaseris, qumgaudia inverieris,in ipso ep. 19).
quielis tumlittore positus agnosces (Lib. vn, ep. 2p), -]j 7. Paulo post ad eumdem Marinianum scripsit, ut
. .4.. Quando amicorum animos faliscere sub oerum- dejecto ex"Corneliensis Ecclesice sede episcopo in
uarum pondere obsefvabat, litteris consolatoriis eos .177 erimen lapso, in ejus loeum alius oi'dinaretur
erigebat , vel ipsa animi magnitudine qua suprahu- episcopus ; quia nec lapso spes ulla superesse*possel
mana omnia in iis eminere videbalur. De amicorum ad prislinam redeundi dignitatem. nec xtltra Ires
nostforum liberis , aut aliqua ratione propinquis menses Ecclesiani vacare sacri permitterent ~>cano-
morte prsereptis immatura, solemus dolere; idque nes (Lib.vn, ep. 41). Dum vero legis supra Grego-
;de eorumamissione lugentibus significare. At Gre- rium cunclas in Ecclesias sollicitudinis ciiram sibi
;gorius niliiumani sapiens, ad-Andream amicitia sibi tribuere, ne suspiceris ipsum ultra mqdum ponlifi-
..•conjuhclissimum scribit: Quod domna Constantina ciani protulisse potestalem,-quod ab ejus roodestia
clarUsima puella, priusquam tiuptias facerel, ab hujus et animi demissione prorsus abhorrebat. Certe qui
.tnundi illecebris.£st erepta, vehementerexsullo- (Lib. 150 eirciter annis ante ipsum sedit, Leo Magnus, ad
vn, ep. 29). Et ad Narsam : Per scripla vestra mild ep. Thessalonicensem «eribens (ep. xn, c. i) ut e\
'transiium.domrim Esychim nunliaslis; et magna ex- vices suas committeret, ait eum. in partem vocalum
-sultationegavisussum , quia illa bona anima ad suam. esse sollkitudinis, non in plenitudinem poteslatis;
palriampervenit,quminpatria laborabat aliena\Ibid.t~\C quam proinde sibi vendicare non dubilabat. .
ep. 30). Noverat fortasse haud ingratum fbre hoc ge- Quemadmodum Grcgorius episcopos qui officiosuo
nus consolationiSjNarsse viro religioso (sic appella- deerant, dignis poenisafficiebat, ila optiriiospastbres
tur in epistolaeinscriptione) qui crim patriciae digni- debitis laudibus et pi-aemiisremunerare satagebat..
. tatis esset, ut ex ep. 32 lib. iv colligitur, ssecula Quapropler Stepbarium "episcopum impense laudal
nuntium tuncfemisissejvidetur, et qaibusdam monas- quod assidua prsedicatione^Iariam palriciam abhae-
teriis praefuisse. Filia ejus Dominica, virgo doctissi- resi aut schismale ad Ecclesisesinum revocarit, alios.
ma, quse Latina cum esset, Groecetamen scribebat, que non pauces (Lib. vu, ep. 8). Ex hue fprlassa
aulam quoque _ugieiis,monasteriumingressa fuerat, numero erat Dominica gloriosa femina, Joannis cu-
ibique postea facta prseposita. Quss de Dominica, -jusdam uxbr Gregorio intimi"; ad quem scripsit se
in Graecislitteris erudita diximus eo magis mirari non iiie diberiter laetalhm, eum ipsam cognovisset
:debemus, quod S. Gregorius ad ejusdem patrem scri- unitali EccIesise:sociatam(Ibid., ep. 57).
beris, asserat tunc non fuisse Cbnstantinopoli satis 8. Ut res-monasticas breviterattingamus, hocain
•3octos iriterpretes, qui de Grmco in Laiinum et de nopapa privilegiis donavit monasterium S. Cassiani
"Latino in Grmcumdictala bene irarisferrent? (Lib.vu, apud Massiliam cui prseerat Respeeta. De boc mo-
-ep.-30.) -;
j) nastefib cbnsule notas ad epislolam hsec privilegia
'
' 5.-Laudabat maximeS.
Gregofius si amici,. eliam continentem (Lib. vn, ep. 12).
a laici, in verbo divino solatium et animoe cibum In alia epistola (Lib. vn , ep.'18)fegimusMartinum
"qusererenl. Td.Jjotissimumliquel ex epistola hoc an- quemdam diaeonum et abbatem, de qno atiqua pa-
noad Dynaniijgn et Aureliam Gallos scripta (Lib. pae fuerant niintiata , qum officiiejuspropositum non
'vii, ep. 36), ubi eis gratulatur, quia sacrse lectionis levitermacularent, nee tamen sedula inquisitiohe facta
"
pabula quaerebant; subditque optimam bujus Evan- probari potuerant, ne qua de iis Suspiciorenianeret,
gelicse sententise expbsitjonem : Otnnis quipetit ac- ad sacratissimum beati Petri aposlolorum principis
cipit; et qui qumrit invenit, et pulsanti aperietur corpus districia sacfamenta prmbuisse,quibus irison-
'(Malth: VII, 8). Petamus; inquit, orando , qumramus tem se assereret. Quapropter eum absolvil"S. ' Grego-
Jegendo, pulsemus eperando (Luc. xi, 12). At de his rius et sub loco restiluit.
"Satis; ad alia transeamus. <_ Epistola 32seripta estad Anastasiumpresbyterum,
; 6. Posl diiitinam in Oriente moram factam, in Oc- ; quem multis et proeclaris virlutibus orrialum depiu-
b Ex can. 25 Chalceiion. iu codice canonum Eccl.
. " Vide.gupra £p. 26, et ir.fra lib. xi, Ep. 78. - • -
Rom-' •_-'-
.405 S. GREGORII MAGNl VITA, EX EJUS -SCRIPTIS ADORNA.TA..LIB; III. 406
git; vituperat lamen ob ducatum in monasterip quod A\^ scfibil. S. MoriturAnastasius.Ej'us suecessoi'ad S. Gregorium
'Hfereticoruriifafsam"Epliesisynodumprdvera
vocabaluf Neas assuiriptum, quod ho.c iu eoeriobio obtrudentium fraudem.exveteribus ,co'_l,d..dptegendam
multa sub sancliialis habitu smcuiaria agerentur'. Hor- censet S. Dociof.—_6.'EulogioAlexaadrinogralulatur..
—.7.Be MarlyfologiiRom. a'ntfquitate.-:Opihio Henfia
'taturautem illum ad cohlentlonem quse inter ejus- - Vaiesii expenditur. — 8. Suspicio&e.Valicanorumcodi-
dem monasteriipatreni, et Amos Jerosolymorum pa- _, cum supposilioae injecta exsuiilatur..— 9. ;Episcopjim
triarcham. exorta erat, tollendam et componeiidain» Kvimidia.injuriarn passum-protegilS."Porilifex.—10. .
AfricanaEcclesiaducit originema Romana;-a-11. Quid
Magna.erat altercatio -inter Csesarium , abbatem _ de pretiopro sepultura datosenserit sanctusGregorius.
mbnasterii sancti Petri -apud Baias, el Joannem. ab- -r-"12.Quid de feditiiumEccles. partitione staiuerit.—
"13.Et.-deCampagis!"^U. Seplem delensoresfecit re-
baterri S. Lucise, in Syracusana urbe ; de qua diri- gionarios. — iS. Res monaslicaehujus.anniattinguntur."
- (An.1.97 et598.) - ",
menda Gregorius ad Joannem Syracus. episcopum
scripsit (Lib. yii, ep. 39), rogans ut ipse cum Fanti- 1-. Octavum sui pontificatus annum' auspicatus est
no defensore, adhibilo Joanrie agrimensore (erat _S. Gi'egorius'magno cum gaudio, pfoptef Cprsorum
enim qutestio de finibus) accederet, acsententiam conversionem, de qua nuperrime perscripserat Pe-
ferrel: Ne religiosorum virorumcorda smcularium re- =trus, Aleriensis episcopus. Gratiis Deq de more actis
rum-itilentio a muiua disjungeret charitale. De - ser- qb Isetum nunlium, eumdem Petrum hortatus est u%
vanda monastica disciplina in Alfica sollicitus, Do-.]Bcceptum feliciter opus pei'iieeret, ac cseteros qui
'iiiinicum, Carlhaginenseni' episcopum , rogavit, ut necdum baptizali erant, aul post susceptum baplis-
'coefceret riionachos impune "vagantes, eosque obe- mum, sive negligentia siy.enpcessitatq, ad idolorum
'dieritise jugo, quod excusserant, rursum subdi cura- .cultum reverti fuerant, congregare, et ad fidem per-
fet ;'episcbposque quos' audierat iis erronibus patro- ducere pergeret., Quod eritm-,inquit, opus ulitiuset
ciiiiuin ferre, ab eorum defensione modiS'omnibus sublimius acturus es, quctmul de animamm vieifica-
intefininaiido compesceret (Ibid., ep. 35). - .liotie el collectionecogites,et tuo Domino, quitibilocufH
9. Aiia Dccasipne ad Geunadium, Afriese prsefec- pr.mdicandidedit,immortale tucrum reporles? (Lib. vu,
tum, scripsit, riiriiirumut ei Ruferium eomitem ejus- ep. 1. j Adhortatioui liberalilatem-, ut; solebal, ad-
"
que cbnclves ac ipsam Corsicam insulam commenda- -.iunxif,; transmisit eninr huic episcopq quinquagint.a
"ret (Lib.vn, ep. 3). Unde iiite]iigimus insulam lianc solidos, ad -vestimenla eorum qui baplizandi erant
ad Africaepisefectufani seu exarchatum pertinuisse.; comparanda.(£i6.-vi, .ep.^f); et pfesbytero episcopi
foftasse "quod Sardiriise adjaceat, quse tunc inter adjutori _quiregebat Ecclesiam non itapridemjussu
Africoa pfdvincias accensebatur sepiima et ullima. papoe.inppssessione Rom. Ecclesioe.constructam ciini
Hostium "incursiqnibus patebat Corsica.; nec salis . baplisterio,prse,dium aliquod, pro stipendio assignavit
"n gt conce_ssit.Laudavit insuper ccnsilium .Petri epi-
efat illuc exercitum. 'transmittere, nisi huic prseesset _|
dux peritissimus. Ideoque rpgat" Gregorius proefi.ci scppi-de -alio episcopoIneadem insulaordinandb,
Anastasium Iribuuum, qui jam eadem provincia stre- -non propul a monte quem plurimi adhuc idolOrum
nue defunclus fuerat, ei ab ipsa dein amotus,ma- cultpres ihcolebant. Non in sola Corsica exsulabat efc
gnam sui existimationem omnibus insulaa incolis, 4ati.tabatidololatria.nam ex ep. 48,, hoc .anno scri-
majusquereliquerat desiderium. p.taad.Agnellum, Terracinenseih-Ep., discimusx[uos-
" dam boc jn pago -tunc arbores ..adhuc -coluisse.' Et
iO.Septimumhune Gregoriahi pontificatusannum
claudemus observatione de conjugio, si-alter con- biennio. post -Brunicbildem -reginam bortatus est
jugum servilis sit coriditionis, dirimendo ; quod a .(__}./}IX, .ep. 1.1) ut ab jdqlorum c.ultii'Sibi subditos
sanciissimo pontifice nequaquam reprobatum, ut -populqs coefceret; Quia, inquil^ pervenit ad nos,
patet ex epistolaad Fortunatum, Neapolitanum cpis- qupd multi Chiistianoncm tet ad Epclesias occurrant,
copum (Lib. vn, ep. 1). Ejus.Ecclesise clericus uxo- et,-auod dici nefas est_, _apulturjs dmmonutiinon ,ab-
rem a suo .consortio removerat, quod •illa fuisset de scedant. Quodnam-esset ideiplatrisegemis explicatTiis
-servilicohdilionepulsata. Contenditverornulier ejec- yerbjs : Cullqres arbprum nori exisiant, ,de wiinialium
ta se liberam esse; et summum pontificem adiit, ro- capitibus saprificia -npn exhikean.t.cQuss Aii no.tisc.ad
gans viro suo restitui. Benignas aures proebuit sup-: -_. hunc locum expp.suimus.Aliainepistolajdolorum cul-
plicanti pius Pater ; cumque in ea nulla servilis ma- : tpribqs jiingit aruspices aiquesortileg.ps.(-Iftjrf,,ej»..65).
cula inventa esset, jussit ut ille Glericus conjugem % Lsetitiam pro conversis idololatris-excepit |oiu-
injuste repudialamreciperet; si vero. abnueret, dis- Sium de Judseis 'AgfigChtinis ad :(idem;CIii'islianam
trictoevindiclsa subjiceretur. Unde liquet ;nqn alia venire feslinaritibiis (Lib.-vni, ep. ®§). Ne vefo lon-
raiione coactuin fuisse clericum illum ad uxorem giori mora ;desidefium eorum defefvescefet (nam, "a
denuo aciSpiendam, quam quia falso fuerat ,de servili mense'JunioJquo'ea de re seiipta 6st epistbla S. Gre-
conditiqne pulsata., Itaque JHnupsis.sel ut Jibera, et .gofii^usque ad p.foximum ^ascba, hbvem ailmirius
postea probata-fuisset ejus eondilio servilis, propter Imenses compufabantur), indulsifpapa utante soiem-
cbnditioms vitium, irritum Tuisset matrimoni.um. nitatem Paschalem, a. extra quaiiret festuiii Perite-
'
: "27.SCAPUT .XII. -• .. -costes' bapt.srijus ^daii n6n^oJ.eljat'.ih*Eccl6sia-Latina.
. ARGJJM. — I. Cofsorumidololatrarum conversio.— ?-Et .lustralibiis^aquisiairigCTeiituY/indictaprius qriadfa-
JudaaorumAgrigeniiriofuin.— 5. Aiios Judaos injuste
— 4; AnastasiumAntio- ~ginta; dierum abstinentia et ppenitentia.Cumque ex
vexari prohifiet S. Gregorius".
chenum variisDersecutionibuspppressumcohsolatur-.—,____illis plurimi pauperes essent, ita ut *ad-emendani
0 Vide notas ad lianc ep.
 *07 S. GREGORII MAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. III.. - 408
sibia candidarn vestem a recens baplizatis gestari 1A. et successorem babuit alium Anastasium dictum ju-
solitam, ob rei domesticseangustias, pares esse non niorem; qui cum ad papam scripsisset de sua prove-
viderentur, jussit Fantiofl defensori ut Ecclesise sum- ctione, ac fidei professionem ut moris erat misissel,
ptibus compararentur hse vestes, quas egestate labo- responsum ab ipso tulit pergratum et cbarilatis melle
rautibus distribuere curaret. Inierim episcopum Agri- condilum. TJt sedis Anastasii majoris successor fuit
gentinum monitum esse voluit, ut Illos Christianae ille patriarcha, ita etiam molesliarum et persecutio-
feligionis candidatos catechumenqs facerel, aceos nurii : nam post novem episcopatus annos, in sedi-
•fide quam suscepturi eranl mature docere, necnon lione martyr occubuisse dicitur. In epistola. S. Gre-
Evangelic33legis prseeeptis imbuere sollicitus foret. gorii (Lih. ix, ep. 49) qua respondet Anastasio nuper
3; Ut facilius Judseosalios clementia et mansuetu- ad sedem Antiochenam assumpto, id prse caeteris
diue ad fidem pertraheret sapientissimus pontifex, observatione dignun., pseudo-Ephesinam synodum a
prohibuit ne locis juxta leges sibi concessis depelle- Nestorianis habilam, in qua impia Ccelesliiet-Pela-
rentur, aut aliis afficerentur injuriis. Id liquel" ex gii dogmata.sunl approbata, tuncstepius pro ipsamet
epistola Viclori, Panormitario episcopo, in gratiam oecumenicasynodo Ephesina, versipellium hserelico -
Judaeorum hac in urbe degentium scripta, h pauio rum fraude fuisse obtrusam. Gui erroriutoccurratur,
post superiorem de Judaeis Agrigentum incolentibus ]Bsuadet doctissimus pater, in scriniis praeeipuaruin
•
ad Fantinum directa (Lib. viu, ep. 25). Si qui lamen Ecclesiarum Roinanse, Alexandrina., Antiochense,
Judseoruminsolescerent adversus Christianos, eorum sincera Ephesinse syhodi aeta perquiri; ubi vides
audaeiam frangere et cbercere quantocius satage- veterum codicum iidem et auctoritatem assertam.
bat; et episcopos ut eorum pravis consiliis resiste- 6. Tumultuantes adversus Anastasium hsereticos
rent hortabatur (Ibid., ep'. 21). mox vidimus In Oriente. Pacatior autem erat iEgy-
4. Lselum de lot mfidelibus ad fidem conversis ptus el Alexandrina Ecclesia sub Eulogio patriarcba,
nuntium turbarunt Anastasii, Antiocheni episcopi, qui plerosque hserelicos Ecclesise.reconeiliaverat, et
epistolse, qttmpro verbis lacrymas fluebant (Lib. vin, "concordiam inter fldeles firmarat. Hoec ut accepit
ep. 2). Amici dolorem lenire, animumque pene sub S. Gregorius,'arrepto calamo statimamico gratulatus
adversitatum pondere deficiehtem erigere conatus est est, vicissimque de conversis nuper Anglis eum cer-
Gregorius. A qnibus tunc vexaretur hic patriarcha, tiorem fecit. At de his jam diximus.Erat inter utrum-
non explicalur.in epistola ccnsplatpria summi pon- que sanctissima consuetudo mutuis confirmata bene-
tificis. Hoereticostamen qui tunc in Oriente grassa- ficiis et officiis. Eulogras postularat a summo ponti-
bantur plurimi, sub variis Acephalorum, Severiano- fice, ut sibi cunctorum marlyrum gesta, qum pim
rum, Theodosianorum nbminibus, adversariorum iC memorimConslantinilemporibusab.EusebioCmsariensi
ejus antesignanos exstitisse vix dubilamus. Prseler coltecta sunt transmitteret. At ille respondit se de
commemoratos beterodoxos, alia monstra nuper hac d Eusebiana collectione nihil miquam ante ac- -
consurrexisse rqueritur vigilantissimus papa; novos ceptam Eulogii epistolam audiisse. Addit : ^Prmler
videlicet errones, qui Prophetas, Evangelia, et dicta illa qum in ejusdemEusebii libris de geslis sanclorum
, Pqtrum evacuare moliebantur.Sed permanente, inquit martyrum continentur, nulla in archivo hicjus nostrm
Gregorius ad Anastasium, vila vestrm sanclilalis, Ecclesim, vel in Romanm urbis bibliolhecis esse'co-
2£ff_.in protectoris nostri grdtia speramus quod eorum gnovi, nisi pauca qucedam in unius codkis volumine
ora citius obmutescant qumcontra soliditatem verita- coitecta'. Nos autempene ohtniummariyrum distinclis
tis aperta sunt; quia et quamlibet ucuti gladii immit- per dies shtgulos passionibus collecta in uno codice
tantur, cum saxum feriunt, fracti resiliunl. Oplima nomina habemus,-atque quotidianis diebttsin eorum
saue ratio, cur tot hsereticorum tela in Ecclesiseiir- veneratione missarum solemnia ayimtis. Non tamen in
missimam petram intorta, retusa tandem in ipsos 'eodem voluminequis qualiter sit passus indtcalur, sed
reciderint auctores; Aliunde spes affulgebat victoriae tanlummodo nomen, lecus, et dies passionis ponilur.
de his Ecclesise hostibus reportandse, scilicet ab' Unde -fit ut multi ex diversis terris alque provincih
•eorum divisiorie: Quia, inquit sanctus Doctor, in B per dies, ut prmdixi, stngulos coqnoscattturmartyria
•ipsis, qui a sanctmecctesimdoctrina.divisi sunl, unitas' coronati (Lib. vui, ep. 30).
. non est. 7. Hic habemus Martyrologii Roinani prima veluti
. Inter eos qui sanclo Anastasio infensi erant, S. rudimenla. Ipsius nieminit synodus Clo.veshoviens.s
Gregorius designare videtur patriarcham"CP., quemi an. 747habila, in qua decretum ut pergyrum lotius
ait addidisse onera, cum sublevare debuiss.et; sub1 anni natalilia sanclorumuno eodemquedte juxla Mar-
.ovium vestitu intus fuisse lupum rapacem; el solum' tyrologium EcclesimRomanm, cum sua sibi coiiveniente
prm aliis habere appeliisse, quod dignus non fueratvell . psalmodia et cantilena venerentur. Martyrologiofum
.cum fralribus habere, ob usurpatum scilicel cecumenicii origo a fastis Ecclesiarum repetenda nobisvidetur.
. .patriarchse titulum. - . : Singulse enini habebant martyrum. suoruin aliorum-
, 5. Paulo post acceptas a Gregorio litteras, Anasta- que sanctorum catalogum quorum in niemoriamfesli
sius ad tranquilliorem et meliorem vitam ° tfarisiit,, "celebrabantur dies. Hinc Cyprianus ; Demquefuiqiut,
E Consule notam 327 ad Librum Sacrameritbirum. -Eccles. c. &, et lib. v, cap. 5,
h Legeetiam ep. 6 libri ix, et 55.. . .;';'d'.'i' - - < Lege notas ad hanc epistolam.
c De Anastasio legendus Evagrius lib. iv Hjst:
,409 S. GREGORHMAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. IH. . .410
et dies eorumquibus excedunt qnnotate, ut commemo-A raque reperirentur, quasi in unum corpus redacta;
rationes eorum inler meniorias marlyrum celebrare sed ditatsenihilominus erant actis singularibus mar-
possimus (Ep. 12, Palrol. tom. IV). De hoc argu- lyrunf, maxime in Italia, et pfseserlim Romsemar-
mentQ lector studiosus consulat Henricum Valesium, tyrio coronatorum. Taceo de vetefibus-codicibus ad
qui singularem edidit _deMartyrologio Romano disser- alia quam ad martyrum historias pertinenlibus, quo-
tationem, et suis in Eusebiuin Csesariensemannota- rum poterat esse Romse maxima copia : de his enim
lionibus attexuit; -perpendalque rationes quibus ad- silet sanclus Doctor. '_
struere conatur vir doctissimusnullum unquam fuisst Tertio quid vetat etiam post sanctissimi.Pontiflcis
proprium ac peculiare Marlyrologium Ecclesise-Ro- obitum mullos aliunde codices Romam fuisse allatos,
manoeante illudqubd jussu Xisli V Pontiiicismaximi quos nunc laudare nos non puderet, etiamsi non es,-
editum est boc litulo, et.Raronii annotationibus illu= sent Gregorio -anliquiores? Qua etenim veneralionc
stratum. Proecipua ducitur ex veterum scriptorum dignse sunt membi'an_eplusquam~centum annoruiu
silenlio, quaetamen ruit lecto synodi Cloveshoviensis supra mille? Nunc ad hislorise Gregorianse seriem
allato supra testimonio. Non inficiatur quidem Vale- revocemus gradum. ,
sius Ecelesiam Romanam et alias saltem insigniores 9. Bellumhoe anno.in Italia exarsisse innuit san-
habuisse sua, kalendaria suosque fastbs, quibus in- B cfus Gregorius, dum dellet mala quse a Barbarornm
seripta propriorum marlyrum ac sanctorum episco- gladiis perpeti cogebatur (-Lib. vin^ep. 2). Ipsos in
pof um nomina contmebantur, sed hullatenus marty- Sardinjam descensionem fecisse Colligiturex epislola
rolqgia, qumnon unius,-mquU, loci propria, sed totius sequenti indictione scripta (Lib._ ix, ep. I el seq.).
Ecclesim fuere communia, quippe qum lotius orbis . Idcirco forlasse voluil S. Gregoriusut riiillus etiam'
marlyres confessoresquegeneraliter centinerent. Certe elericus a vigiliis et excubiis ad urbium custodianr
si ex allata Jefinitioiie controversiam dirimamus, necessariis excusaretur : eademque lege tenebantur
Valesius lite casurus videtur. Quippe non alicujus JWonachi (Lib. ix, ep. 73). Non minus dolet vir san-
kalendarii meminit S. Gregorius, in quo martyrum ctus de judicum et magistratuum perversitate el ini-
tantum Romanse passorum nomina continerentur, quitate, quamdeferoeitatehostium. Interarmaenim
sed codicis in quo pene omniuni martyrum dislinclis .silentibus legibus omnia sibi licere exisjimabant.
per singulos dies passionibus"collecla nomina. Ut Gennadius; AfricoePatricius, Paulum, episcopum in
autem agi de martyribus ubique lerrarum passis Numidia, multis. ab annis vexabal. Cumque sedem
qstendatur, subdit : In eodem volumine nomen, appslolicam appellasset, variis calumniis impetitus
locus, et dies passionis ponitur. Unde fit ut mulli 'ex prsesul, - quominus Romam veniret obstiterat patri-
diversis terris atque provinciis, per dies singulos G cius, penes quemin adminislratiqne hujus provincise
cognoscanturmartyrio coronati. Hic quid sentiamiis sumina erat auclorilas (Lib. vi, ep. 63). Consensit
deTalesii opinione aperire opersepfelium judicavi- papa ut episcppus ad comitatum pergerel atque ad
mus, ne quis forte crederet notam quamdam quse Augustum suas deferret querelas (Lib..vn, ep. 2).
Valesiofavet subjectam laudatse epistoloeex Gussan- .Tandeni Paulus ,in Numidiamredire jussus est, ut ab
viliseoiuisse a nobis adoptalam. Absit eriimut bmnia episcopis bujus provincisejudicaretur; cujus innocen-
quoein Gregorianas epistolas observavit vir doctus, tiam cognoscensGregprius, ipsius causam episcepis
nobis approbentur. , Adeedalp, qui lune ft primatum gerebat,.Maurenlip,
8. Certe boe loco suspiciqnem injicit demanu et prseserlim Columbo commendavit (Lib. vm, epp.
exaratorum codicum ctiam Valicanorum suppo- 12 el 13); hunc enim noverat Ecclesisea beatp Petro
sitione, quam diliuere nostri est officii. Ait-enim: .fundalseaddictissimunjj et recti tenacissimum.Nihilq-
Romm nulla vel pauca tunc fuisse marlyrum gesla, lameriminus ipsum adhuc munire curat contra opli-
nullas de martyrum passionibusnarraliones , id cerle .niatum sollicitaliones etimpulsus,-quibus ejusyirtus
1 labefaclari
estmirabile, el novisauctoribus qui Valicanos codices poluisset: Nulla ergo, inquit, vos res ab
"
passim ingerunt,-incommodum,-. . _ :mquitatisstudio, nulla suspendat potenliapersonarum,
. AtprimosanctusGregoriusmiiiime dicit non exsli- JJ Sed innitens prmceplis Dominkis, omnia qum sunt
tisse iriarchiyoEcclesiaeRomansecodicemggO quem recliludini adversa, conlemne.In defendendispartibus
sibi communieari poslularat Eulogius, sed- tantiim justitim constqnter insiste. Odia pfo veritate, si qua
non inverilum; unde subdit: Qucerentes quidem non sunt, suslinerenon renuas : ut tanto majorem in ad-
.invenimus,sed adhucnon invenientes qumrimus;et si . ventu-Redemptoris nostri fructum mercedis invenias,
potuerint inveniri transmiliemus. ; quantoejus mandata nonnegligens, in favoremjuslilim
Secundo etiamsi cunctorummartyrum gesta, qum... . et defensionerhimpenderis. , , .. . . ,
Consiantini temporibusab Eusebio Cmsuriensicollecla . 10. Proeter communein sollicitudhieiii quam de tota
fuerantj in archivis et bibliothecis Romanis tunc lo- .Ecclesiagerere debebat summuspontifex, sngulari
cum non obtinuissent, inde temere colligitur tunc- studio et cura Ecclesiae Africanseprospicere teneba-
Romm nullavel pauca jfuissemarlyrum gesta, nullas _tur, quod a Romana suam_trahefel originem, ul
de martyrum passionibusnarraliones. Faletur fortasse .docet S..Gregofiusad Dominicum, Carthaginensem
Gregorius caruisse suotemporebibliothecas Romanas episcopum, scribens : Scientesundein Africanis par-
collectaneis in quibus acta martyrum bmnia aut ple- libus sumpserit ordinatio sacerdotalis.exordium, Idu-
" Vide qusesupra diximtts Iib. n, c. C, num. 2,
 411- S. GREGORII MAGNrvtTA, EX EJUS SCRIPTISADORNATA. LIB.TH. 412
"davilitef agitis qtiod sedeni dpostolkam ctiligendo, ad _debeas segfegare, atque eam secundum Dei (tiitomjt
officiivestfi originem pfudenli recorddlione recurriiis presbyteris; dtacohis, ac clero, ullibi visnm fuerit, di-
(Lib. vin, ep. 33). Hinc ad foyendam ihiituam chari- screiedividere :itas'ane ut unicuiqu.estculmerilum la-
latem teneri utriusque Ecclesiae antistites prbbat; boris exegerit _ libera ttbi sii, ju-xta quod prwvideris,
(.xcurritque"bac oeeasidne in laudes chafitalis, his. largiendi licentia; quatetms ei hi qui merenlur, eliam
verbis plahe aureis : Magna autem dtafiiaiis virtus leniporali se senliant Itoc cbmritodoconsolari, et dlii,
est, dilecte frater, qum sinceritalis sum vinculo alterna adjuvante Dbmino, eorum ad inelius cdntenddiit imi-
"muttio affectu corda"cbnslringit, et eaa^gralim non taliohe proficere (Lib. ix, ep.'64).
sinit compage dissblvi; disjuncta conjungit, unita cu- 13. Qui, justis Catanensium clericorum quefelis
"stodit, et ignbtos.sibiimagitie feddit coghitdsperamo- pulsatus, hanc senlenliam lulit contra episcbpum,
~'rem. Qiiisquis igitur "m Jtujus cdrdine mentent ficjit, eorumdem superbiam et inanem "gloriblamrepressit
eum desupernm patrim habitaculo ciijuslibet adversi- paulo post, ob usurpatos h campagos, quod est genus
'lalisimpulsio non evellit': quoniam quocuhiquese ver- calceamenli ad usuni prseiatofum solemniter rriissaui
leril, a mandalorum limitte nori~excedit(lbid_). Ita celebrantium. lis uti cum solis in tota Sicilia diacoriis
"sapieiiiisslii-us ille pietatis Christianse magister om- Messahensis Ecclesioea Roinanis"pbntificibus cbnces-
"nibusepistblis suis exquisitas ainspergebatsententias | sum olim fuisset, Catanenses lamen diaconi calceati
dechafiiate, de friuiidi contemptu, de "advefsispa- campagis procedei-e"prajsumpserant. Quem temera-.
tieiiler fefendis, d'estudib'saerarum littefarum, et d"e rium ausum exosus papa scripsil ad Joannem Syra-
"cselefis virtutibus acl"cb3lestein'vitani pertinentibus; cusanum ut ea de re inquireret, "acutriim a se ve]
eoqne veluti sale quidquid sciiberet coiidire cu- alicujus.aucloritaie id proesumpsissent expibfaret;
i- ..
"rabat pbsteaque decerneret ipse quid facto esset opus. Ndm
11. Episcbpbs, aliosque sacfis fiiinisteriis addictos si negligenter, iriquit, ea qum male usurpantuf qmitti-
a turpiJ.ucro e"tavariiia verbo et exemplo averiere mtis, excpssusviam aliis aperimus (Lib. vifi, ep_.27).
potisslmum 'saiagebatsanclissimus Pohtifex. Hint 14. Quemadmodurii superbeinsolentefque agentes--
molesie tulit Donum, eplscopum Messariensem, pro coercebat, ilaeliam utiliter pro Ecclesia mililaritibus
tepultura tatilum pretium accepisse, iit ejiis qui se- debita honoris prajmia rependere salagebat. Idque
pulturse juscomparaveral, boeredes a"dinopiamre- "defehsores hoe anno sunt experli; nam' septein 'ex
dactividerentur:Suadetigilrir episcopo'ul qiiaeacce- ipsorum cbilegio. regiohafios Constituit, ob slrenue
pit rbstiluat, maxime cum- ea esse juris alieni Pa- navalam in causis Ecclesise et ponlificuto obsequiis
lumbi, episcopi Consentini, "lestimonio probaretur operam(Lif). viu, ep."14).'Oruhex solis diaconis assu-
'{Llb. vni, ep.*3).iEtsi ver.pnoriproliibeataliquid pro ; mebanturregionarii; postea, quorumdam pontificum
sepnltura accipsre, faiealurque aiitiqria ex cbnsuetu- concessione, exschola notariorum et subdiaconpruni
dine id factum;'ait tamen In sua Ecclesia yetitum nonnulli constituti sunt; tandein ad defensores hic
"asefuisse, nee euiquam-assensum seproebiturum,'ut bonor pefvenit S. Gregorii beneficio.
'ioca humaridi cbrporisprelio possint ddipisci. Nos, in- 15. Eisi hoc proesertim arihoS.,Gregorius quantuih
c
"qiiit, qui episcopi dicihvur, de'humandis.fideliuin cor- sibi euroe essent fes moriasticbe plufimis epislbiis •
:'pdribus perisa facere kjuid debemus? Postea scribens palaiiifecerit, pauca tamen ex his delibabimus. In-
•ad-Januariurii, ihdulsit tantum Jlit pro Iuminaribus sigue proe cseteris est privilegium concessum mona-
•aceipereturquod quisque offerre veilet. Peti vero, stefio sanclorum Joannis-etSfepbani in urbe Classi-
inqiiit, uiit dliquid' exigi omnino prbhibemus; qued "tana conslituto, de quo scripsit ad Mariniamim,
valde -irreligibsuin est; ne aut venalis fortasse, quod 'Ravennalem episcopum (Lib. vni, ep. 15). Quidboc
absil, dkatur;Eccles'm7 autiws de humauis videuriiini piivilegiocautum essetingfatiammonachorum,
"
inde
-
-morlibus grdlulari; svex eorum caddveribusstudeatis fepelendum.
•quce'rere~iquolibel modo comperidium(JAb. ix, ep".5)/ Ex epistolis 31 et 34 liquet Gastellierise moriaisle-
- 12. Leo Catanensis episcopus ferebatur quartam rium olim a magno Cassiodoro fundatum, non solum
. fCdituum ecclesiasticofum partem rioh. ex integro, jtunc perseverasse, sed etiam fioruisse, aliaque iiio-
•sed eiimaliqua diminutione suis clerieis dividere, nasteria sibi unita obtinuisse. Nam priori epistola
quod cupidilatis argumeritum «rat. Tnde:acblytborum Secundinus,:Taurom"enitanus episcopus, •
inSicilia,
et alibrum declero querelse ad papam perveneruut. monetiir ne patiatur monastefium suse dioecesis ad
Ex-tribusaiiis boiiofum Ecclesise portionlbus una ce- Castellienses monachos pertinens, iri laicaa personae
'debat,«f)?se6poel familim ejus, propter hbspitalitatem potestatem^venire."AIia epistola S."Gregprius incre-
et susceptionem,alia pauperibus, alia deniquereparaitr pare videtur Joannem, episcopum Scillitanum; in-"
dis ecetesiis !sefvabdlUr('Ltb. vm, ep. 7). -Ut -autem eujus civitale positum erat illud Castellierise cajiib-
omnis querelaruih! calunmiafumque iii' cpiscopuin "birim, quod ipsi concessa privilegia lofigo nsu iirmata
tblleretur :occasio*j'h_ec iiecrevit sapleritissimos et -fentarel labefactare. Hac ex epislola -consiat-fpsuiu
seqQissimusjudex : Votuinusut quidquid gg|_ Eccle- Scillacium Castrum iii solo furis mohastfirii fufesc
sicelumexredituveiquolibetalio titulo forlassis acces- fundatum, cujus incoioe Casteliiensibus persoivere
"
$enl,'quartam exinde portionemsine diminutioneriliqua censum tenebantur.
a'Vide ep. 17 ac"55 lib. ejusdem "vrii. c Videepp..4 8,"9,11,15,5i.'34..
b Vide nolasad laudatam ep .
 413 "S. PREGOKlf MAGNTVITA,-EX MUS -SCRlPTIS ADORNATA.LlB; IV. 414

LIBER QtJARTUS ET ULTIMUS.

Quidquid-superest historice vitcequeS. Gregoriiexhibens., »-_

282 GAPUT PRIMUM. A ducibus per diversa loca, et maxime in Roriianis pdrli-
ARGDIIBKTDM.— 1. Pax fitRbmanosinter etLangobardos, bus constitutis prsecipiat-pacem sicut promissumerat
annitente S. Gregorio.— 2. Prsdicit eam non fore — custodire. Metuebat.enimne redintegrandi belli occa-
—
diuturnam. 5. Bellumredintegratur ab exarcho.
4. Schismaticiad Ecclesiamredeunt. Quidpro ipsis in sionem queererent. Reque vanus fuit timor;' Ariulfus
unitateEcclesiasconfirmandisprsesliteril S. Gregorius. cnim, dux Reneventanus, pacem servalurum se
—S.Scliismaticorum episcoporumdepravati mores.—6.
5. Gregoriieharitas erga schisnjalicos. 7. De Secun- jurare noluit, nisi adhibilis certis condilionibus .iii
—
dino,-monaelioceleberrimo. Scribitcontratria capitula, quibus latenter acsubdole opportunitatem quoerebait
—
etsi minimeschismaticus. 8. Secuudiniliumiliscon- Romanos incautos ob fidem datam opprimendi. •
"fessio. Eum consolalurS. Gregorius."— 9. S.Doctoris
sententia de usu et cultu sacrarum imaginumexpendi- Suspicionem.augebat, quod Warnilfrida, ex cujus
lur. AbEcclesisedoctrinanuncrer.eplanonexorbilai.— arbitrio et consilio Ariulfus cuncta faciebat, onvnino
10. Objeclionibusoccufritur. S. Gregorius in epistolis
ad Serenumprohibetsolumne imaginibusiatriaecultus _jurare despexisset. (Cf. Paul. Diac. l.iv Hist. c. 43.")
— 11.T.audatimaginumusum, lanquamanli- . 2.
' tribualur. Sed non adoialionem proprie dictam. Aliaexparte Agilulfus et Langobafdi ufgebant
quiius receptum.
"" —12.Ej'usdemveneratioerga sanclorumreliquias. (Au. Gregorium ut pacto subscriberet, quod negabat, quia
S98etb99.) medius et sequestei?:erat regem inler ac exarchum.
1. Jam a longo tempore S. .Gregorius de pace Ro- Itaque cum res in ancipili, cssent, bellumque sub
manosinteretLangobardos facienda confirmandaque A specie -pacis periculosius imminere videretiir : "rie
cogitabat; quam ut impelraret egit lum apitd impe- ignis doloso cineri suppositus erumperet, Jlomanis
ratorem, tum apud-Agilulfumregem ejusque uxorem nilril tale cogitanlibus , suasit Gregorius ut in ipsa
Thecdelindam, missis non solum epistolis, sed eliam . pace, -belli agitarenlur consilia; scripsitque iproeser-
legatis." Tam ulili necessarioque reipublicae consilio tim ad Januarium Caralitanumprimoiieconciliandis
semper obstiterat Romanus exarchus; quariivis viri- inler se hostium metucivium animis,"fluia, inquit»,
bus impar, aliundeque belli et rei militaris non satis hoc maxime lempore,-quandodehosle formido esl, di-
perilusesset, uta Langobardis Italiam liberaret. Nu- visum populum habere rion debelis. Deinde vero de
perHunnofum rex-ab Agilulfo, Mediolani sedente-, Garalitana urbe aliisque insuloelocis mtiniendis. Vnde
.pacem impetrarat. Rebus itaque eompositis cum necesse est, inquil, ut fraternilas vestra, dum iicet;
bellicosissimagente, Langobardi feroclus imminebant xivitatem suam vel alid loca forlius muttiri providedt,
urbibus adhue intactis. Non ita pridem Crotonam in atque immineat ut abundanler in eis condita procu-
cxtrema pafte Ilaliae expugnarant, abductis in capti- rentur : quatenus, dum hoslisiUuc Deo sibi iralo ad-
vilatem civibus. Nuperrime Sardihiam populabundi cesserit, non invenial quod imdal. 283 sed confusus
invaserant, quod futurum proenunliarat Gregorius; abscedat. Sed et nos pro vobis quantum possumus c'o-
moriueratque tum Gennadium, Africae proefectumfj gilamus , etiis quorutn iriterest, ut se ad' obsistendum
(Lib. vn, ep. 3), tum Januarium, Caralitanum episco- •Deo auctore prmparare debednt, imminemus : quia;
pum (Lib. rc, ep.i et 43),-ut insulsedefensioni pro- sicut vos noslras tribulationes .veslras dttenditis, ila
spicerent. Quis tunc ausus fuisset pacem sibi polli- quoque nos veslras affliclionesriostrasshniiiterreputa-
TOri? At Deus in cujus manu sunt corda regum, mus (Lib. vs.,.ep.<3).
Agilulfum ad arma depouenda,et accipiendas pacis , 3. Metus de brevi futuro bello nonTefellit papam;
conditiones a papa oblatas flexit. .Usus ille fuerat nam paulo post recruduit, et ferocius desoeviit.Nuper
Probi, * abbatis ministerio, quem.jam ante multum Agilulfus pacem perpeluam cum Theoderico, Fran-
temporis adregem reginamque miserat, ut de pace corum rege, fcedusque coristituerat. Tres duces, iu
ageret, irrito tameu semper conatu quandiu vixit his Veronensem et JPergamensem, eui jam bis peper-
Romanus exarchus, hostis pacis infensissimus. Eo cerat,c_uiu !rebellassenl, oppressos-jussefat morle
ilaque morluo cum Callinicus pro reipublicse bono affici, ul bac severifate Coeterosin offlciocbnlinefet.
melius afleclus. summa rerum politus esset jn Italia, De pace panlqantea cum Hunhofum rege facta^supfa
- spes denuo pacis resarciendoe affulsit. Tandemque diximus. Hoecperpendens
Callinicris,ob reporlatas de
facta est aunilente prsesertim Theodoro, Ravennse Sclavis victorias forte fefox, metuensque he, liberab
curatore, quem adjutorem expertus est in omnibus j) omnibus bellis, Agiiulfuscqnjunctis viribus ih Rbhia-
Probus pro pace coneilianda legatus (Ibid., ep. 98). nos eximproviso irrueret, ipsum'occupare constituit.
Pacta conditioiiesquepacis Agilulfusrex optima fide ' Collecto jtaque cxefcitu. tractisque ad imperfi partes
sacramenlo confirmayit, qua.de re Gregori.ustum ipsi nonnullis Langobardorumducibus, Paffnam urbem
"
gratiasegit, tum Tbeodelmdaereginse^quam studio- munitissimambbsidione ciuxit ac expugnavit. Captbs
sius pro concordia laborasse, a Piobo abbate acce- in hac expugnatione Godiscaleum ducerii "et ejus
perat. In epis.iola ad Agilulfum eum rogat ut suis uxorem, regis filiam, Kavennamduxit eiarchus. At
« Quis fueritille Probiis abbas.quaerit-MabiU.-Arinal. Benedict. libi rx, num. -26,pag..^52.
 IIH S. GREGORHMAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIR. IV 416
illalam sibi injuriam ulcisci cupiens Agilulfusvicem-. Aadscliismaficumepiscopum, qui dereditu ad Ecclesiss
. que rependere,cum"tenlareyelle Cremonam, Man- catholicae unitatem et ad pfopriam plebem eum ad-
tuam, Monlem Silicis in agro Patavino simulasset, , moneret. Scripsit etiam Gfegorius ad bujus insulse
ipsum adorsus est Patavium, quo potitus urbem solo habitatores, laudans amorem unitatis quo flagrabant,
aequavit; prsesidium tamen Ravennam se "recepil, et de iis quoe Mariniano scripserat eos certiores fa-
populi autem pars maxima ad loca Venetoium palu- ciens. Eauca ex bac epistola quasi ilosculos quosdam
stria confugerunt. Ne obsessis opem ferre posset excerpenda duximus, etapponenda; mulcebunt enim",
, exarchus, rex imperayit Ariulfo et Larigobardis Etfu- et odore, et aspeclu : Redemptor nosier, inquit,
_ riaru obtinentibus,, ut Romam ipsamque Ravennam sk imis stintma conjungit, ut ipsein mlernilale perma-
continuis excursionibus.lacesserent. Interim Avares, neris, ila iemporalia occulto instinctu pia consulens
Langobardofum" et Sclavorum copiis juncti, ferro moderalionedisponat:quatenus de ejus maim antiquus
igneque Histriam vastavere. Patavio capto, Mons hoslis nullatenus rapiat quos ante smcttla intra sinutn
Silici.s expugnatur, et duo Langobardorum duces, mutris Ecclesimcoadunandos esse prmscivii. Natn; etsi
Tridentinus ac Forojuliensis, qui a rege defecerant, quisquam eorum inter quos corporaliter degit, flatibus
Veniam ob violatam fldem petunt, alque in gratiam molus, a'd lempUsul palmes titubet, radix tamen rectm..
recipiuntur. Ita turbatoe paeisreligibne sacramenii B fidei, qum ex ecculto prodit, divinojudicio virens ma-
paulo antea sancitse et consecratae Callinieus pcenas net; qum acceplotetnpore fructum de se oslenlare va-
.dedit. (Cf. Paul. Diac. Hist. Larig. lib. iv, capp.&l, teat qui latebal. Quod in vobisnunc ex desidetio veslro
.24e«25VJ" - ' gesium essesupernirespeclus iltustratione.cognoscimus,
. i. Id quammoleste tulerit S. Gregorius, qui prb qui schismaiicorum inier quos habitalis perttnaciam
pace adeo laboraverat, quamque amare jaclwam refutantes, coadunari ovili Dominko mente promplis-
illius fleveril hic pacis angelus, facilius esl cogitare _ simaipsa rei operatione monstralis. Quibusenim scis-
quam verbis exponere. Dolorem tantisper leidvil sura displicet, sanos se velle esse lestantur, et repro-
- reditus ad.Ecclesiam a Caprilanae insuloe, quoesehis- banles errorem, ostendilis vos dmare quod rectum est,
mati ,pro. tribus capilulis conllato diu adhsesei'at. vitare quod devium (Ibid., ep. 97).- De aliis'Histriae
.Quandoquidem Caprilanos, ad schisma ejuranduma populis qui schisma deseruerant, agitufin aliis pluri-
Callinico impulsos audierat papa, ipsi gratias egit, inis hujusce arini epistolis (Ibid., epp.M, 9i, 9S, 99).
faudavitqheconsiliumderevocandisadsinumEcclesise In illis ad Ecclesiam revocandis eluxerat maxime
dissidentibus, el tumulluanlibus populis sibi subditis. Gulfaris, magistri liillitum, sludium, de quo ipsiigra-
Ne lamen iii hoc proposito perseveraret, obstare vi- tulatuf, etjraiias agit piissimus pastor; eumque ad
debalur jussio Mauricii Augusti, pro scltisriiaticorumG perseverantiam et ad protectionem a schismate re-
" -
ad
defensione ipsum transmissa; sed eani ita iriterpre- deuntibus impendendam adhortatur.
latur Gregorius : Quod auletn exemplarjussionis qum 5. Qui ex schismaticis illis ad ovile reversi fuerant,
ud vos pro. schismalicorum defensione transmissa est, de pravitale episcoporum Histrise multa narrabant :
mihi ostendi voluistis, pensare sollicile dulcissimamihi quse ut Mauricio imperatori signiflcarenl, medelam-
vestra excellentia debuit ; quia quamvis jussio ipsa que flagitarent, Constantinopolim se contulerunt, et
subrepta est, non tamen in ea vobis prmceptum est ut Anatolio, sedis apostolicse legalo, commeridari pDs-
venientesad unitatem Ecciesim repellatis, sed ufvenire tuiarunt. Id cumillis denegarenon possetsanclissimus"
ttoienleshoc incerto iemporemiriimecompellalis. Uiide Pontifex, scripsit Anatolio ut eis, sdlva raiione, proe-
necesseest ut hmc ipsa piissimis imperatoribus nostris beret auxilium. Non dubilabal enim quin hsereliciset
suggerere festine debeatis : quatenus cognoscant quod schismaticis, haud secus ac .eseleris, sequum reddi
eorum lempofibus scltismalici cum omnipolentis Dei deberet (Lib. ix, ep. 66).
solatio, et, labore veslro;.sua sponte reverli feslinanl 6. Hoc sane proprio probavit exemplo, erga Co-
(Lib. ix, ep. 9).ln eadem ad exarchum epistola con- mensis Ecclesise clericos, qui ab Ecclesia Romana
querilur S. Gregorius, tum de majore ejus domus, secesserant, ut Histricorum sehisma sequerentur.
tum de Justino cujus consilio.utebatur; quinimirum DConstantius, Mediolanensis arcbiepiscopus,- studio
uon obscure hserelicis favebant alque scbismaticis. sacerdotali cos monuerat ut ad Ecclesise uiiilatem
Quia bujus insuloe episcopus; postquam petitione redirent. At illi fesponderunt se a multis injuriam
oblata Callinico postularat ut sibi cum omni populo passos, et praeseitimab Ecclesia Romana, quoe suse
ad unitalem Ecclesiae reverti liceret, mentem deinde Ecclesise proediumquoddam usurparat, potius 2S4
mutaverat et se ad schismatlcos iterum contulerat,- hac iniqua prorsus agendi ratione a Romanofum so-
placuit papae. ut Mai-iiiiauus, Ravennas episcopus, cietale repelli, quam cbaritate allici. Haecut accepita
Caprilanse Ecclesise ordinaret episcbpum, qui adsuam Constantio Gregorius, resporidit possessionem quam
metropolim pertinerel, donec.flistrici episcopi ad sibl ablatam Comenses causabautur contra rationis
fiderii calholicam rediissent, quoruni scificet provin- ordiuem ultra delineri se minime passurum, si eis
.ciae tribuebatur insula Caprilana (Lib. ix, ep. 10). jure competeret, quamvis ad communionem redire
Nihilotamenminus ante novi episeopi ordinalionem differreiit, sed, cognita veritate, reslitui jussurum.
visum esl sapientissimoPonilfici, ut mitleretiir prius Porro siadunitatemEcclesim se coiiverteriitt;_)rxdi~iiii
a In iulimo' recessu- maris
Adrialici, uon Ionge a littore provincia. Forojuliensis .,
 4JH - S. GREGORII MAGNI.VITA. EX, EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. IV. 418
de quo erat contrbversia, qiiamvis illishon compete-. A iride diseant nimiam de suo statu"*securitatein abji-
" . .'
ret, libentefconcessurum. cere, et ex ea nasci solltam socordiam excutefe,'
_7. Scbismaticis, uti jam diximus, accensen non - majbrique conira iatentes hostis insidiasexcubare'
" '
debere Secundinum monaehum quHamen triiiru ca- vigilanlia. • >' '
'
pitulorum damnationi nbn consenseral, vel ex epis- 9. _Al in fine laudatse epistolse occurrit locus de
tola hoe annb ad ipsum scripta satis intelligiliir. Imagiriibus, cujus occasione quid, sehserit S. Gre"1-
(Lib_j~%,ep. 62); Magna erat Secundini fama , proe- gorius de sacrarum imaginum usu et criltu inquiren-"
serlim in aula regis Langobardorum, et apud Tbeo- dum et expendendum censemus. Postularat pius
delindam sumriia auctoritas , ob ipsiiis eruditibnem mbnachus a porilifice sanctas imagines, cui morem
et sanctitaleni.Unde voluilregina ut fiiiumsuum gerens misit surlarias duas imaginem Dei Salvatoris, -
Adaloaldum-e fonte"sacro susciperel'", Paulo rerum" et sanctce.Deigenitricis Marim, beatorumqueapbstolo-
Laugobai-dicaTumscriptore teste (Hist. Lang. I. iv, - rum Petri el Pauti continentes. Prsemonuerat disci-
c. 26), apud quem vocatur a Secundus, servus Christi pulum de usu iniaginum his verbis ; Valde nobis tua
de Tridentq: Jn inscriptione epistolse dicitur inclusus; - postulalio placuil: quia illum toto corde, lota inten-'
et.ex epistolse serie ubi monomachus appellatur, ob lione qumris, cujus imaginem prm oculis habere desi-
solitariam quam colebat vilam,liquet ipsum non coe-_; _B derhs, utie visio corporalis:qublidiana reddat exerci-
nobitam-, sed eremitarii et anaehoretam iuisse. Ejus tatum : ut dum- picturatn illius vides, ad illum animo
•autem reclusionis districtio tanta non erat, ut e cella inardescas, cujus imaginem videre desideras. Et in-
egredi non licefet, aut eliam de gravissimis uegotiis fra: Scio qmdem quod imaginem Salvatoris nostri
tractare. Profert Mabillonius exemplum -Sigbberli non ideo -petis, ut quasi Deum colas, sed ob recor-
reclusi apud S. Dionysiuni, in agro Parisiaco,. qui dationem filii Dei itt \ejus' amore recalescas , cujus
cum Grimone, abbate GorbeiensiadGregoriumpapam te imaginem videre desideras. El nos quidem non
eo nomine quartum, a Carolo, Frahcorum principe, quasi ante divinitalem ante illam prosternimur, sed
missus est (Ann. Rened., pag. 252). Cum adhuc bae- illum adoramus quem per imaginem aut natum; aut
reret pia regina, et adduci non potuissel Gi'egorii passum, sed'etin throno sedenlemrecordamur. Et dum
adhortationibus aut prgcibjis ut trium capitulorum nobis ipsa pictura quasi scripiuraadmemoriamFilium
damnationem amplecteretur, Secundinus, qui CMJS Deireducit, animum nostrum aut deresurrectionelm-
ipsa i.demsentiebat, libellum scripsit quo suam tue- - iificat, aut de passione demulcet. Hic habemus omnem
batur senlentiam, rogavItque.Gregorium Theodelin- de usu cultuque imagiriurii Ecclesioe "calholicoeuoc-
da, ut ad singula.libelli ad se a Seeundino.missi res- tririam ;.et ipsam ante illasprostrationem. Nequcde
ponderet argumenta. Deprecatus est bunc laborem Q i hac parte laudatse epistolse amplius dispufandum,
Gregorius ob podagrse dolores qui eum decumbere postquam eam Gregorib riostris in notls vindicavimus.
cogebant, et ab omnl lucubratione fefiari. Sedsi om- Pfacterea idem docet sanctissimus Pater aliis in locis
nipotente Deo dispbhenie ,' convaluero, inquit, -ad indubitatis. In epistola; ad Januariurri pauio antea
cuncla qum mihi scripsit ( Seeundinus ) subtiliter scripseratut a synagoga Judoeorum crux. et imago
respondebd (Lib. xiv, ep. 12). Id-tamen praestare Dei genitricis, cum ea qua dignum est veneratione au-.
sarictissimo Doctori nuhouam licuit ob assiduas in- ferrentur_-(ti/». ix, ep. 6).
'
lirmitates. _ _. 10. Neque vero quse paulo post scripsit ad
8. Diu ante libellum hunc, in quo de fide rebusque Serenum,. ,episcopum Massiliensem, imagines qui-"
ecclesiasticis disputabat pius ille monaclius, scripse- dem non esse ffangendas, aul ex ecclesiis projicien-
rat ad S. Gregorium, ab ipso postularis erudiri, et das, imo potius in templis babendas,' ut hi qui'
conlra bostis.insidias ejus monitis muniri. Qua in litteras nesciutit; saltem <iriparietibus videndo legant
epistola htimili aperuerat confessione, se quamvis qum iegercin -codkibus non valerit ;' at minime ado-
quinquagenario -majorem, juvenilibus adhuc deside'-' randas; hsecj inquam, verieratibrierii imaginibus de-
riis teneri et subjacere. Molestissime id ferentem ac bitam nbn tbllunt aut impugnant, sed damnantico-.
pene ahimo despondenlem erigil peritissimus vitoe jr. nolalras,' eqs videlieet qui imaginem quasi Deum co-
• ccelestis magister, illi respondens mirumnon esse si'-'- lunt,. ut sujjfa. legimus in epistblaad Secrindinum.
' Id
majores insidias callidi hostis patiatur, quimajofa' liquefex ipsis Gregbfii ad Serenum. scribentis
contra eum bella prseparavit: Tarito quippe ille de- verbis : Fratefhitas vestra quosdamimaginum adora-'
ceptionis molimina afdentius exquirit,' iuquit, quanto loresdspkiensf.easdemin eeclesiis imagines cbnfregii
te cmlestipalrim fervektius itihiare cognescit... Et nos atque projecit. Ei quideth zelum vos, ne quid manu.
quidetn qui inter hontines vivimus, smpe per Iwmines faclum adorari posset, Itabuisse laudavimus, sed fran-
a callido liosle ienlamur. Vds duiem qui viam vitm gefe easdem imagines nen debuisse indicamus. Subdif
prmsenlis, extra hominutn frequenliam ducilis, ianto quaejaim ex parte retuliuius, imagines litteras.nes-
majora certamina pali necesse est, quanio ad vos ipse cieniium codices esse, in quibus legant et discant,
tenlaiionuni magister accedit. Csetera omittb sane quae ex libris addiscere non possunt. _ .
eximia, et maxime a Monachis assidue legenda, uf Cum Serenus admonitionem sunimi pastoris insu-,
aTdem Pauius docet ip.sum Mstoriam' Laugobardorum
' comperidiose elueubrasse. Iib. m., de GeslisLan
"
' -
gobar. cap. 30, etlib.Mv, eap. &.
 419 S. GREGORII MAGNI.VITA, EX EJDS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. IV. 420
'
per haDuisset, aliam is epislolam scripsit, "qua ip- A 12. S. Gregorii mens erga cultum sanctarum rina-,"
sius temere factum acrius increpavit: Petiatuth, in- ginum agnosci quoque potest-ex singulari veneratione
quit, ad nos fuerat, quod inconsiderato %eiosuccensus, quam sacris reliquiis exhibendam ubique docet;
sqnctorum imagiiies snb hac quasi excusalique, ne eliam linleis et pannis, n qui s_uper.sanctor.umapos-
adorari debuissent. confregeriss Et quidem quig eas tolorum aut marlyrum tmuulos poslti fuqrant, aut
adorari veluissesomnino laudavitnus, fregisse vero re~ similibus. Qui sub ejus disciplina instiluti erant Au-
prehendimus. Dic, fraler, a quo faclum saccrdote ali- gustiuus ejusque soeu, cum Dorqberniam ingressi
qugndo285 audilum est quod fecisli. Si non aliud, sunt, uti supra narrayimus,, crueem et imaginem
vel itlud te non debuit revocare, ut.despeciisqliis fra- Salvaloris. pro sacro vexillo prseferre conslituerunt;
tribus, sqlum te sanctum et esse crederes sapientem ? ut publice, quantum iis cultum, quaniam deferrent
Aliud est enim picturam adorare, aliud per pklum reverenliam, testarentur. -At quae.a discipulis hic
hisloriqm,quid sit adorandum addiscere. Infra doeet facta legimus, doctiinse magislri sunt argumentum."
velttslaiemnon sine raiiorieimagihesadmisisse. Unde CAPUT II.
ait^Sereni facinus gravissimum in Ecclesia scandalum AHGUM. — 1. Cyriacusabbasin Galliamlegatus mitlitur.— .
generasse, itai ul maxima/.fo'ora»t-cjuspars ab ejus 2. Massiliamvenit, ubi a Sereno male exceptus. — 5.
cominuiiione se suspendisset. Proinde hortamur, in- B Inde Arelalum.De privifegiisab aposlolicasede ad re-
gum postulationemconcessis.— 4. DesiderioViennensi
qjiit, ul vel nunc siudeas esse sollicitus, atqtte ab hac te • S. pro suaeEcclesiaeprivitegiissupplicautiquidresponderit
— S. Usnm dalmaticafumAregioVapin-
prmsumplionecompescas, el eorum animos quos q tua Gregorius.
censi concedit.—6. Et palliumSyagrioAuguslodunensi.
disjunctos unilate-cognosds, paterna ad te dulcedine, Quibusconditionibus.—7. Epistofa.ad Galliarumreges,
de emendandis c ieri Gallicani
omni adnisu, omniquestudio revocare festines. Convo- — 8. De Maurienneusiepiscopo. — 9. Cyriacilsuccessu.
corruptelis.Quo
egatio in
candt euim sunt dispersi Ecclesim fiXii,eisqueSctipiu- JT-:spaniam.—10. Felix tnncHispaniagslatus. De Uaudio
rm sacrm esl testimoniisoslendendum,quia omnemanu- regni administroa papa laudato.— 11. Argumentum
epistote ad Leandrum scriptaj.Pallio donalur.— 12.
faclum adorari npn licef; quoniam scriptum est ; liecliaredi regis encomium.Respuitpecuniama Juda_is
Dominum Deum titum adprabis, et illi soli servies oblatam.—15. Eximia regi data monita. (An 598et
5990
(Luc. iv, 8). Ac deinde subjungendum,quia picturas . 1. Ecclesia Gallicana Gregorio nostro semper cha-
imaginum qum ad mdificalionemitnperili p opulifuerant
hoc prsesertim anno paternam ipsius experta
factm, ul nescientesjilieras, ipsam hisioriam intenden- rissima,
. les.quid qclum sil discerent, qtxiqtransisse in adorct-- est sollicitudinem. Gum eriim de variis viliis et cor-
b
iionemvideras : idcirco commolus es, ul eas imagines ruptelis in Gallia grassanlibus cerlior"factus esset,
Ex his conslal : non satishabuit dehis emendandisregeseiepiscopos
frangipr.mciperes (Lib. xi,ep.' 15).
11. Primo,-S. Gregorium laudasse.imaginumusum,. (~ admonere, sed etiam Iegatum eo .mittendum exis-
timavii: ui quantocius concilium eelebraretur
tanquam anliquitus ,in Eeclesia receptum. Neque ' ad haec qui,
tamen pulamus ab ipsis religionis Cljristianaeincuna- i-eseeanda, strenue aprid prineipesac antistites -
bulis> nunc coepisse usum, cum et .Judseis recens ageret (Lib. ix, ep. 10S et 120). Is fuit Cyfiacus ab-
conversis potuissenl imagines esse offensioni, et bas S. Andreaead Clivum Scauri, qui prius in Sardi-
G»enliles.nuperfactos Ghristianos a.didolola.riam re- niam missus fuerat. ut in c Rarbaricinorum couyer-
vocare. Sed ubi sine periculopoluerunt recipi, stalim sione_Felici episcopo collaboraret. Unde ihtelligimus
visse sunt in Ecclesiismaxime ad ornatum, el ad il- quantum-fforeret tum istud Romanum S. Gregorii
literatorum eruditionem, ut docet sanctus Paulinus , monasterium; ex quo videiiceteodem tempore lot -
Nolanus episcopus (In Natali 9, deS- Felice.), qui assumpti sunt verbi sacri praecones ad Anglorum
quafto sseculoflorebat. cqnversionem missi; et s.edis"aposlolicselegatus de-
Secundo, sanctum doctorem per adoralionem quam lectus est, qui tum in Galliis, tum in Hispaniis gra-
vetat imaginibus exhiberi, intelligere supremum illum. vissima negolia pertfactaret. (C/. Mabill. ann. Bene-
cultum soli Deo debitum. Unde, adducit hoc Scriptu- dict. lib. ix, p. 256.)
rse testimonium",Dominum Deum.luum adorabis, etc. 2. Cyriacus mullis papoeepistolis munitus, Massi-
Et infra quserens aliquam Sereni faclb excusationem, v liam primum yenil" marilimo itinere/ ubi saluialo
ait non alio consiliofraclas ab eo, et projectas fuisse Sereno episcopo nomine pontificis, litteras de frac-
imagines, quam ne adorarentur, quod jam a nqnnul— _ tion.eimaginum commonilorias' dedit, quarum supra
lis admissum observarat. Certe inter Gentes degebat meminimus (Cap. l,.n. 10). Legalum ab episcopo
Serenus, ut ait S. Gregorius (Lib. xi, ep. 15). In non ea qua par erat charitale ae reverentia exceptuni
Gailiis hoc aevo multas adhuc idololalrioe reliquias fuisse inde conjicimiis, quod, ulliberius slomacbari
superstites fuisse jam observavimus. Hinc nonnul- liceret, finxerit Serenus ponlificias lilteras a Cyriaco
los ante imagines prostratos videns Massiliensisepis- sibi oblalas, supposilitias esse. Haric falsi suspicio--
copus, temefejudicav.it eos imagines tanquam Deum nem legalo injuripsam graviler postea redarguit S,
colere ; ac majori temeritate, quse ad conimuuionem Gregorius, ita scribens ad Serenum : Ex illo auietn
ejus deserendam plerosque compulit, easdeni imagi- quod de scriplis nostrh, qttmad ie misimus, dubilasti,
nes fregit et projecil. 28© quamsis incautus apparuit. Nam si diligentei,
i Vide lib. iv, episl. 30; lib.- vn, episl. 26; lib. exiendebatur Cyriaci legaiio, el Syagrio collala po-
IS, epist. 122. '•'''- testas cogendaruin sviiodorum.
i> Maxime in regno Rurgundise extra quod non cYide ljb. iv, epp. U, 25. 26.
 121 _ S..GREGORII MAGNlVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB, IY. , kt%
ca qttmfraterrio arriofemonuimus atlendisses, non so- A citfa quam videlicet nihil ratum habebatur; qqa verq,
lum minime dubitasses,sedimmo.quid t.e sacerdotali' - accedente inconcussa omnia stabant.
gravitate oporterel agere, cognovisses. Neque enim k. Arelate discedens, Cyriacus fortasse Viennam
Cyriacus quondam abbas, qui scriptorum nosirorum perrexit, Desiderioque archiepiscopo obtulit S. Gre-
portilorexstitit,islius dtsciplinmvel eruditionis fuii,ut gorii epistolam, qua ipsi.etiam pro priyilegiis s;ipr„
vet ipse atiud facere, sicut pulas., auderet, vet istqm plicanti respondet. Aiebat hic pfsesul,Ecclesise suae.
de ejus tibi persona susvkionem falsitatis assumeres. qqsedam olim priy.Ilegiaesse ab apos.tolica sede con-:
Sed dum monita salubria pensare ppslponis, conligif;- cessa, usumque pallii suos antecessores antiquitus
uljatn non solutn aclu, verumeliqmesses !
" inlerrogalione habuisse : quse sibi. aliisque in posterum, Viennensi-
culpabilis(Lib,.xi,~ep.-15). _ lus antistitibus restitui magnopere cupiebat. Sed;
3. Massilia relicla Gyriacum Arelatem venisse, nihil repertum in EcclesiseRomanse scrinio, quo de
credimus, et ad Virgilium detulisse summi ponlificis concessis aliquaudo pfivilegiis illis fldes.fleret, tesla-
epistolam, qua conimnabat priyjlegia a cuidam mo- tur S. Gregorius; unde monet archiepiscopum ut in
nasterio virbrum olim a Yigilio.papa cqncessa.be requirendjs Ecclesise suoechartis sit sollicitus,; et si
privilegiis huic coenobia indultjs nihil aliud scimiis quse 1'eperia.nturquibus quod contendebat -probari
quam quod nos dqcet S. Gregorius (Lib. ix, Ep. Bpossit, Romam curet transmittere. Nam qui nova,
111); scilicet gloriosse memorise b Childebertum., concedimus, inquit, vetera libentissime repargmus
Francorum regem-, intra muros Arelalensis civilalis (Lib. ix, ep. 112). Unde liquet non omnibus.qlim -
monasterium virorum -constitujsse, et qusedam pro melropolitanis concessum pallium. Eadem fere scrip,-
babitantium sustentalione eoneessisse; cujus ne vo- sil postea jElherio Lugduriensi(Lib. xi, ep. 56). -
luntas ducerelur in irritum, et ea quoe pro quiete 5. Cyriacum Vapincum petiisse testis est, epjstola .
monachorum disposita fuerarit, turbarentur, epistolis ad, e.Aregium episcopum yapjncens.em'scripta(I,?/!. ,
suis haecapostolica petiisse auctoritate firmari. Sub- xi, ep. 1.07), qua sanctissimus.pontifex tuni"amipum
junxerat petilioni suai ut -eidem monasterio tam in de suqrum bbitu mcerentem' cqnsplatur, tum rqgat
dispositionererum, quam in ordinalione abbatis quw- ut synodqper Syagrium cqgendae.intersjt, ac se de
dam pariler privilegia largirenlur : sciens quippe eam omnibus in ea gestis reddat certiorem, quod, tanti
apostolkm sedi reverentiam. a fidelibus exhiberi, ul viri sanctilatem compertamhaberet, Aregius nonita
qum ejus fuissent decreto disposila, nullius deinceps pridem Romain' profectus fuerat ajj inyiseuda- san^. _
xllicitmusurpationis motesiia qualerenlur. Annuerat ctqrum apostolorum limina, et, ad salutandum, S. ^
regiaeposlulalioni Yigilius papa, et ea de re.scripsil Gregorium; postularatque ut sibi afque. archjdiaconq.
ad Aurelium seu Aurelianum episcopum. Verum ne-'C suo licentia darelur uleridi dalmaticis. Iisenim tunc.
lapsu temporis, quseindulserat Vigilius oblivione de- non uiebantur diaconi promiscue, sed tunicis.quse
lerentur, et ab Arelatensibus episcopis convelleren- erant slrictis manicis, dalmatiese'verp ampiis,, Legi-
tui', S. Gregorius exemplumprivilegii ab anlecessore mus in f Vita S. Goesarii Arelalensis , Symmachum
suo concessi misif ad Yigilium, et omnia in ipso - papam, fanla ejus merilorum dignilgle peiniotum^...
contenla rata se habere significavit. Nam licet, in- diaconos ipsius adRomanm-inslar Ecclesim dqlmqli-
quit, ea qttmsemelqpostolicmsedis auctoritalesancita curum fecisse habitu prmeminefe.^Aregirishqminum .
sunt, nilegeanl firmitatis; ex abundaniia tamenxun- suorum infirmilate compulsUsfestinanter qbscesserat,
cta, qum pro hujus rei quieie a prmdecessorenostrp nondum obtento dalmaticis utendi privilegio. Quop!,
staiuta sunl,-nosifa ilerum auctoritate in omnibus per Cyiiacum ad eum misit, additis eliani ipsis dai- -
roboramus.Fraternilas ergo vesira ita se in cttstodieh- malieis, (Cf. Jqan. Diac. I. III, c. 59.)
dis eis exlitbeal~ qualenus et bmnem occasionemin- 6. Tot perlustratis urbibus, legatustandem AAigu-.
quietudhtisexcludat, el aliis hmc operari suadeat, dicm stodunum, peryenil, ubi maxime cum Syagriq epi-
se in citsiodiendac defuticlipiissima voluntdte,sollici- scopo de negoliis eeclesiasticis ti-actandum ei-al.
iam,uldecel, exhibuerit et devotam. Adeo cautum Duas ad eum S. Gi'egorii epjstolas detuht Cyriacus,
esse servorum Dei tfanquillitali cupiebat optimus u unam velul encyclicam et Syagrio Augustodun.ensi,
paler. Cseterum hsec et similia'd privilegia ssepe Elherio Lugdunensi, Virgilio Arelatens|, Desjderio-
Gallicanis monasteriis, pQstulant.ibus etiam regibus, que Viennensi episcopo communeni, qua grassantia
concessa romaiiis a ppntificibus,jam tunc summam jn GallicanisEcclesiis;mala enumerat, videlicet sjmo-
ebrum efiam in Galliis auctoritatem, fuisse probant, niam, neophytorum seu laicorum nondum probalo-
a Dehoc monasterio consule hotas ad laudatam regem, fundatorem etiam habuisse A.urelium; fof-
epislolam, et AnrialesRened. Mabill. lib. v, pag. 128, tasse quod ipsi regulam dederitad ciijiis pfoescripfuin
ubi refellit cbnjecturam auctoris ponlilic. Arelat. de viverent monaphi. Eam lege Cod. Reg; parl. n,'
boc~~monasterio. pag. 69. ,. .-
linlta alia- monasteria eonstruenda curavit et £ Vide procserlimlib. xm,epp. 6, 8, '9,10.
amplissim.isditavit donis Childebertus, maxitne cele- e -Sive Aredium : hic success.erat Sagittario,' qui
berrimum S. Germani apud Parisios asceterium. cum Salonid pluriniis in cqjieiiiis fuerat.depositus.
c Ex his verbis discimus non solum Aurelium pri- Tandem uterque;in basilicaiiiB. Marcelli Cabil. sub
vilegiis ab apostolica sede indultis conseusisse, sed cust^dia detruditur,
' ' ""'" tesle' Gfeg. Turon.
">' - " '"' lib. v* Histor.
' "
rtiam ut concederenlur Optasse; quod persuadere c:28.
videtur oroefalummonasterium, prseter Childeberiuuf f Tom. I Act. SS. a Mabilloiiioedil:. n, .6.6.5.
 m S. GREGORII MAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIR IV. 424
rum praeproperam provectionem ad sacerdotia, mu- A __ fex,-noluit amplius .Taurinensi subesse Episeopo,
lierum cum clericis eohabitalionem ; necnon syno- quia hsecurbs erat in Langobardorum ditione. Itaque
dorum quae quolannis baberi debent, negleetum ; de proprium habere coepit episcopum urbsc Maurienna,
quibus eliminandis in concilio deliberandum censet: qui prinio Tarentasiensi metropolitano attributus
altefam, qua prius gratiis aclis ob navatam Augusti- est, " postea Viennensi, quod hodie perseverat.
no opefam, ipsi " pallii usum concedit, decernitque . 9. Gyriacb apud Hispanos felicius legatio cessit:
ut Ecclesia Augustodunensis primum in provincia etenim ipso annitente, ut par est credere, celebratum
locum post Lugdmiensein bblineat. Deinde Syagrio est boc annb kalendis Novembris Bareinonense con-
taiiquam apbstolicse sedis vices gerenti curam con- cilium, cujus cum quatuor sint tantum canones, duo
gregandse Synodi demandat. Magna erat hujus epi- simoniacam labem insectantur, tertius adversus prae-
scopl 287 auctbritas apud Rrunicbildem reginam maturas Neopbytorum ordinationes conditus est. Hoc
ejusque nepotes Theodericum et Theodebertum. Nec nomine, ut diximus, intelliguntur laici, qui nondum
immerito, nam sacerdotis nomen, Joannis regionarii assidua exercitatione probati, auspice ambitu, ssecu-
aliorumque mullorum testimonio, etiatn moribusim- lari potestate duce, ad sacerdotia",et ad Ipsos prosi-
plebat. Jam pridem erat ex quo Brunichildis de . lire audebant episcopalus.
pallio ipsi concedendo apud papam egerat. Quid B ] .10. Felixtunc erat Hispanisestalus sub Recharedo
autem causse fuerit, ut tardius hoc honore donare- rege optimo, qui ad regni sui administralionem ad-
tur, disce ex laudata mox ad eamdem reginam epir jutores adhibuerat probos viros ; in liis Claudium et
stola. Imo quando illi uteridi pallio ad sacra tantum Leandrum, Hispalensem episcopum, de quo soepe
missarum solemnia celebranda potestatem feeit, jam dictum est. Claudius vero quis et qualis esset,
"
adjecit conditionem : Quod,' inquit, ita tibi danduiri . non potest melius agnosci quam ex Gregoriaria epi-
esse decrevimus,si prius per synodi definitionememen- stola cujus lator fuit Cyriacus : Quia urigueuti more
dare promiseris qumcorrigendamandavimus.Etinffa: bonorum fragrat opinio, veslrm Glofim de Occidenla-
Unde quia prwcellentissimosfilios nostros Fraricorum libus parlibus hucusque odor telendit. Cujus profeclo
reges mdgnamvobis novimus dilectionem impendere, aurm suavilate respersus, multum fateor quem nescie-
omni vos studio omnique agere arinisu necesse est, ut bam dilexi, atque intra sinum cordis amoris manu te
-
quod de synodo congregandamaridavimus,fraternitalis rapui: nec jam eum nesciens diligebam, cujus bona
veslrm vigilantia compleatur, atque omnia illk qum, cognoveram. Qui enim mihi magna hitenlione nolus,
pro aritmarum salute scripsimus censeantur; quatenus; sed corporis visione manel incognilus, de eo procul-
per hoc, et vos zelum vesirum, et qualiter vobis illir dubio veraciter dicere possum, quia personatn illitis
cita displicednt ostendaiis, et nos utiliter providisse, C scio, sed domum nescio. Magna aulem veslrm laudis
qui vestram ad Itoc prm cmteris personam elegimus, datur asserlio, quod excellenli.Gothorum regi veslra
videamur (Lib. ix, ep. 11). Gloria sedulo adhmrere perhibelur : quia dum malis
7. De ebdem argumento scripserat papa cum ad[ boni semper displiceant, bonos vos esse cerluin est,
Brunichildem, tum adreges Theodericum et Theo- qui bono placuislis (Lib. ix, ep. 120). Postea optimum
deberlum \Lib~. ix, epp.,109 et 110). Summa ejusj virtim ad perseveranliam horlalur; ef in fine episto-
Epistolarum est, multos per simoniam ordinari, eti lse commendat Cyriacum, ut peractis qum ei injuncta
ex laicis repente fleri episcopos. Synodum ad hoec. erant, nulla eum remeandi mora prmpedirel. De dua-
emendanda celebrari curent; insuperque constituant; bus aliis epistolis ab hoc legato in Hispaniam delalis,
ne JudacisGhristiana liceat habere mancipia. De sy- una ad Leandrum, altera vero ad ipsum regem, quse
•nodo celebranda itefum scripsit niultas b epistolas; sane sunt eximise, lacere non est integrum.
duobus annis elapsis. 11. Li priori Gregorius mire laudat litteras quas
Concilium tamen pro extirpandis et eliminandis e. nuper a saneto"viro acceperat. Roni, inquil, sapien-
clero Gallicano hujusmodi corruptelis, quod sanctis- lesque viri, cutn legerelur (hsec epistola) adfuerunt,
simo pontiflci adeb cordierat, nullum his lempori- quorum statim viscera in compunclionem commota
bus habituni in. Galliis legimus, fortasse quod Sya-. D sunt. Cmpitquisque amoris manu in sub corde ie ra-
grio sibi prselato episcopi, metropolitani maxime, pere, guia in illa epistola tuce mentis dulcedinemnon
oblemperare detractaverint. erat audire, sed cernere. Accendebanturet mirabantur
8. Non feliciorem exitum habuit quod. postularatt singuli, atque ipse ignis audientium demonstrabal, qu%
ab iisdem regibus pro Ursicmo, Taurinensi episco-_.' fuerat ardor dicenlis. Qu33sane magnum deperdilse
po, nimirum, ut ejus Ecclesise subtraclse qusedam i hujus epislolae desiderium generant. Unum in ea
parochioe restituerentur (lbid. epp. 115 et 116). vituperat pontifex incredibilis humilitalis, et dolet
Controversia praesertim erat de Mauriennensibus etl- ab amico scriptum; nimirum vilam suam cunctisesse
Segusiensibus; quas cum occupasset Guntramhuss imitabilem. His provocatur ad lacrymas de amissa
a Supra observavimusnon omnibus metropolitanis « Dicta postea cum ipsa valle S; Joannes de Mau-
datum olim pallium. Neque illis solis concessum rienna, ob 'miraculorum S. Joannis Baptisloeeelebii-
probat exemplum Syagrii. Plurimis etiam Sicilioe tatem hoe in loco, ubi insignes ejus exstanl reliquice;
episcopis, aut Syracusanis aut Panormilanis conces- de quibus vide Greg. Tuion. lib. i de Glor. Maft. c.
sum legitur in Gregorianis epistolis. 44 el seq.
b VideTib. xi, ab ep. ad 63.
42S S. GREGORH MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. IV. 426
prioris vitae tranquillitale, adeptoque pontificalu : JA admiretur ipsa, quam sint magna qumfecil: Qum dum
Quasi ettim, inquit, prospero' flatunavigubain, cutri per bccultum lumorem apud semelipsam exlollitur,
zranquillamvitamin monasterio ducerem. Sed procel- ejusqui donum tribuil, graiia privatuf Quid ergo
losis-subito molibus tempestas exorla, in suaperlur- in his agendum est, nisvut malignusspiritus cum nobis
balione me rapuit, et prosperitatem ilineris amisi : ad elevandammentem reducit bona qum egimus,nos
quia quiete perdita mentis naufragium perluli. Ecce semper ad memoriam mala nostra revocemus: quate-
nunc in undisversor, ei lum ihtercessionis tabulam nus et noslra cognoscamusesse qum peccandofecimus,
qttmr.o,ut qui navi iniegra dives pervenire non merui,' ei solius omnipotmlis Dei munerae cum peccata decli-
sctltempost damna ad liltus per tabulam reducav {Lib. riamue?
ix, «p.121). Pro acceptis a rege muneribus sacras reliquias
In fine epistolse signiflcatmissum ad Leandrum ex repeudit-S. Gregorius. Lbrige ampliora dona Recha-
S. Petri behedictione pallium, quod et antiquse con- redus miserat diu antea per legatos qui eranl abbates
suetudihi, et ipsius gravitati ac bonitati, et Recha- ex monasleriis; at quibusdam scopulis prope Massi-
redi regis, qui hunc honorem suo in fide catholica liain inhmrentes, vixsuas potuerunt animas liberare
patri et magistro concedi rbgarat, optimis moribus (Lib. ix, ep. 61). Sed -de Gregoriana ad hunc regem
jure debebatur (Lib. ix, ep.122). - 1B epislola satis, maxime cum in notis ad ipsam, ejus
12. In epistola qua alitteris a rege acceptisrespon- exeellenlia' commendetur.
det S. Gregorius, non minus elueet summa animi CAPUT III.
demissio. Nam postquam de conversis ad iidem ca- AKGUM. — 1. Gregorius segrotans,nihil remittit de cura
pastorali.— 2. CremenliusByzacenae provinciasprimas
thplicam Recharedi opera omnibus Golhis, prius ad ejus judicium confugit.—- 5. Metropolilanorumin
Arianis ,r exclamavit stupens-: Hmc est immutaiio suaaprovinci*episcoposauctoritas.— &.Vagantesabs-
dexlermexcelsi (Psal. LXXVI,_11); subdit: cujus enitn que metropolitani— licentia episcoposad eos remilti ju-
" bet S. Gregorius. 5. Forma.judiciorumin episcopos,
vel saxeum peclus tantq hoc op&recognito, non statim in condemnationeepiscopiMeiitensis.— 6. Defensorum
in omnipoientisDei laudibus, atque in lum excellentim officiumusurpantes puniuntur. — 7. Humilisresponsio
S. Gregoriiad injustas querelas.— 8. Invariis ejus
amore mollescat? Hmc me, fateot; qitmper vos acta decretis quanta efuceatprudentia.— 9. Quanlaeju.sde'
monachissollicitudo.—10.S. Columbanuseum consulit.
sunt, smpe converiientibusfiliis meis dicere, smpe cum (An.S98et S99.)
eis pariter adtnirari delectal.Hmc me plerumqueetiam
contra me excitant, quod piger ego et inutilis tunc. ,1. Etsi compertumbabemus hoe-proesertim anno
infirma usum esse valetudihe, ac poda-
inerli otio iorpeo, quande in qnimarum 2S8 congre- Gregorium
lucro cmtestis elaborant. gra laborasse, numquam tamen sfrenuum se magis
gationibus pro patrim reges ostendit in exsequendis qusesui erant officii, uti pro-
Quid iiaque ego in illo tremendo examine judici ve- Q bant tot variis de negotiis ad universi pene orbis
nienli dkiurus sum, si tunc illuc vacuus venero, ubi
Christiani episeopos ab eo seriptse epistolse (Lib. JX,
iua excellentia greges post se fidelium 4ucel, quos Lib. x, ep. 55) : adeo ut perpensis qusepro
ep. 121;
modo'ad vermfidei gratiam per studiosam et conli- Ecclesia et
nuam prmdicalionemtraxit (Lib. ix, ep. 112). jepublica gessit dicere libeat, oegrotante
Gregorio, semper valuisse ac viguisse ponlificem. •
Postea gratias agit pro muneribus regiis ad beatum 2. Extrema ex Africa, nimirum ex Byzacena pro-
Petrum missis (in bis erat calix aureus), et maxime vincia Crementius
Iaudat regem ob rejeetam ingentem pecuniae'sum- tandem ipsius piimas ad papse judicium
confugere coactus est. Is de quodam crimine
mam, quam Judsei obtulerant, ut legem contra ipsos fueral accusatus-, et imperator eum juxta canonica
latam refigei'et: quo facto, auro innocenliam pi-se- staluta voluerat a Romano
pontifice judicari, sed
tulit, et Davidem semulatus est, imo superavlt. Nam Tbeodorus
magister. militum, acceptis deeem auri
si ab artnalo rege in sacrificiumDeiversdest aqua con-
libris, obslitil ,ut minime fierel. Urgebat tamen Augu-
' tempta, pensemus quale sacrificium omnipotenti Deo stus ut papa transmitleret aliquem, et quidquid essel
rex .obtttlit,qui pro amoreillius non aquam, sed aurum canonkum
faceret. Crementius itaque, a suis collegis
accipere contempsit? Itaque, fili excellentissime, fi- et coepiscopis impetitus, instante aliunde imperatore,
denier dkam, quid libasli aurum Domino,quod contra Tj misit in Siciliam Martinum scholasticum ad
Joannem
eumItaberenoluisli. Magna sunt Itmc, et omnipotenlis .
. Dei laudi tribuenda (Lib. IX, ep. 61)._ . Syracusanum, quem sciebat Gregorio gratissimum-et
familiarem, ut eo favenle facilius posset summo pbn-
. 13. Gnianloprsestantiora erant qusede juveni rege tifici obi'epere. Profitebatur hic primas se apostolicse
narrabat Gregorius, tanto majus imminebat a super- sedi subjectum esse;sed dubium erat utrum pure
biae spiritu periculum. Neque enim, inquil, latrunculi an ficte. Quod autem se dicebat sedi apostolicacsub-
in via capere viatores vacuos expelunt, sed eos qui jici, si qua culpd in episcopis imenituf, inquit S.
aurivascula vet argenli ferunt. Itaque contra dolosi Doctor, nescio quis ei ephcopussubjectus non sit. (Vidii
Iiostis latentes insidias eum eximiis monitis el prse- -lib. ix,"ep. 59.) ,
ceptis ihuniendum putavit, Smpe namque, Inquit, Crementius ejusque patronus Martinus scliolasti-
mulignus spirilus ut bona destruat quibus prius adver- cus, ut Byzacenorum episcoporum criminaliones
sari non valuit,. ad operanlis mentem post peractam facilius diluerenl et in eos regerererit, de ipsis varias
opera(ionem-venit_,eamque tacitis cogitalionibus in quei-elas ad summum ponlificem detulere; maxime
quibusdatnsuis laudibus excutit; itaut decepla mens quod ex illis aliqui sine primatis sui epistolis ad co-
PATROL.LXXV. 14,
 " m
427 S. GREGORU MAGNI YITA, EX EJUS SCRlPTiS ADORNATA'.LIB. IV.
mitalumprqfeeti essent, et" convenlus illicitoscele- A instilueral, quam perscriptam ad summum ponlifi-
Id .minime sibi probari significavit Grego- cem miserat postea. Qua lecta Gregorius Joanni
' brarent.
rius, at in. boc negotio sententiam ferre noluit: rescripsit: Quia tanti facinoris ultio nulla debet dila-
Quia, inquit, causarum origo vel qualilas omninp tione differri, fraternitas vestra tres vel quatuor de
nobis ignota est, a pronunliare aliquid definitivenon fralribus ac consacerdotibusnostris sibi adhibeai, ut.
possumus; ne, quod reprehei.sibile nimis est, de rebus ipsis quoqueprmsentibus prmdicla ac satisfacta veri-
rion bene cqgnitis proferre spnteniiam videamur (Lib. tate, prmdktum Lucillum de episcopalus ordine, -quem
vi, ep. 58). Scripsit vero ad Jo.annem Syracusanum, hujuscemodi sceleriscontagio. maculavit, studeat sine
ipsius arbitrio permissum ea de re colloqui cum ambiguitate deponere (Lib. ix. ep. 63); Criminis epi-
Martino, et quid facto esset opus judicare. Causam scopi conscii et parlicipes esse dicebantur quidam
Crementii postea in synodo Byzacense provincise sive diaconi sive presbyleii; quos, proemissa sedula
agitatam nos docet epistola 32 libri xu, ad eamdem indagalione si rei reperiantur, vult ponlifex ab ho«
synodum.seripta. noris sui gradu dejici, et in monasteria poenitentise
3. Ex querela Cremenlii de suse provincieeepisco- causa detrudi. Quod speclat ad laicos, ejusdem pec-.
pis sine sua licentia et litteris cbmmendatitiis ad cati socielate maculatos, deeernii eos, qui rei esse
Comitatum, hoc est ad aulam profectis, daturintel- ]j ciaruerint, Dominici corporis ac sanguinis pariicipa-
ligi quantum lunc a suis melropolitanis aul primali- tione privandos, indictis insuper litaniis et oratiqni-
bus penderent eorum sufifaganei.' Idem probatur ex bus. h Tempus hujus poenitentioedefiniendum rclin-
alia S. Gregorii epistbla Sardinise episcopis directa, quil Joaimis arbitrio; quem admonet providere, ut
qua arguit tum eos qui diem paschalis festivitatis_a iis qui morlis urgerentur periculo viaticum non
srio Metropolita ribn dignabarilur addiscere, Hg<?$ negetur. Jn iocum dejecti episcopi cum suffectus
tum illos qui pro emergentibus Ecclesisesuoecausis esset Trajanus abbas monasteiii Syracusani, S. Gre-
transmarina petentes, sine sui' rnetropolitani cogni- gorius praecepit ipsi festilui a Lucillo et a Pelfo
tiorie vel epistolis, sicut canonum ordo constituit, ejus filio res Ecclesise Melitensis cujus. depi'a?datof
audebaut anibulafe. Hortamur ergq, inquit, fraterni- fueiat' ilagitiosus bic episcopus, non rector aut pa
tatem vestram, ut antiquam Ecclesiarum vestrarum ler (Lib. x, ep. 1). Petiit novus episcopus ut qualiiof
consuetudinem exsequenles, tam de suscipieridaPas- aut quinque monachos e suo monasterio assuinere
chali denuhtiatione, quam eliamsi quemdam veslrum sibi liceret, quos adjutores el convictores baberet;
pro caiisis propriis ubicunque compulerit ambulare quod etsi oequiimjudicaverit sapientissimus pontifex,.
.necessitas, ab eodem metropolitano vestro secundum- tamen illos concedere propria auctoritate noluit;
indictam vobis regulam petere licbntiam debealis, nec G sed id Joannis permisit arbitrio, ne jura episcopi
eum postponerein aliquo prmsumalis; exceptosi, quod nsinuere viderelur.
non optamtis, contra eumdem metropolitanum vestruni 6. Hoc ipso anno sequissimi ponliflcis vindicta
habere vos aliquid causm conlingat, utob hoc sedis exarsit in eos qui defensorum nomen et auctorita-
apostolka-judicium requiratis (Lifr/ix, ep. 8). tem asciscei'e sibi audebant in Sicilia. De iis inqui^
h. Vagos episcopos hietropoiitanis inobedientes rendis et coercendis ad Romanum defensorem scri-
Ipsis reddi proecipiebat, ut dignis afficerentur pcenis. psit. Quia vero unus ex illisMartianus nomine, Joanni
Unde seribit Syagrio Tbebdorum quemdam, episco- episcopo patrimonii Romani curam gerente obedien-
c
prim dimcesis Mediolanensis, qui disciplinam Gon- tiam exhibere distulefat, conlumacem in exsilium
stantii archiepiscopi devitans morabatur in Gallia, deporlari jubet.
diligentissime requirendrim et ad metropolilanum 7. Qui inflexam erectamque mentem in his omni-
suum rediicendum. Jubet eadem in epistola Menatem bus judiciis exercendisostendit, quam demissi tarnen
quoqiie episcopum, d.edimcesi Romanm Ecclesim, cui esset animi probavit, maxime respondendo Joanni
episeopatiis homen non amplius in honore efat, e Syracusano jam ssepe commemoi'alo , de nonnullis
GalliiSpelli, et Romam transmitti; ut sub ea qua di- querelis eontra se, ul a Joanne audierat, publicalis
gnum erat bbsirvantia refrenatus, smculares mores, D (Lib. ix, ep. 12). In ordinandis quibusdam ritibus ad-
ad sacefUbialemstuderei converteregravitatem (Ibid., missam pertinentibus, Gregorium consueludinibus
ep. 1.13). Ecclesiee Gonstantinopolitanae obseculun- esse aegre
5. Fofma judiciorurii ih episcopos reos, describi- ferebantj quifalso pro Ecclesia Romana zelo abrepli,
tuf in epistola ad Joannem episcopumSjTacusanum. ejus honorem mutualis ab inferiori Ecclesia cei-e-
Commota ^uerela adversus Lueiilum, Melifsecivitatis moniis Iaesumcausabantur. Ad hoee respondet Pori-
episcdpuiri, Jbannfes iuquisiliOnem de ipsitis cfimine iifex humilitate qriairi dignitale praeslaritibr, pririib
a Eadem prudenlia elucet in ep. 29 lib. x, ubi de b De excommunicatione episeopi, presbyteroruii'
causa Pompeii episcopi agilur. In ea videtur iniriime et diaconorum-iiulla fit mentio, quia suorum gra^
probare confessionem ciimmis tormentis extorqueri. duum prhalione sufficie;ites posnas dabant. Quandq
Hmc, inquit, gesto esse poterarit ad definiendum aderant sufficierilia criininis indicia , presbyteros
idoned, si accusati e'd cohfessiosequereiur ; si tamen aliosque clericos iri dhtrktam custodiambonlici ju-
eamdem confessionem subtilitas examinis ex occultis bebat S. Pontifex. Vide lib. x, ep. 4.
eliceret, et non afflictio vehemens exiorqueret, qum c Videiib. xi Ep. 71, et lib. xiu ep. 45, ubi etiam
frequeriter hbc agii, ut noxios sese fateri cbgantur fit mentio poenseexsilii iuflielse aiut infligendse cle-
etiitrn iriiioxii. ricis, ipsis quoque episcopis in foro ecclesiaslico.
 '"
m S'. GREGORll MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LiB. IV. 430
_,enullius altefius Ecclesiae rilus in his quae coristi- A . nriro, ut ad ipsiim' confugeret, duni nf Galliis exagi-
tuit imitatuiff esse; seeuiido s'e"non pudere imitari. . taretur, ob singulafes quosdam Scbftoriim rilus"_,
qiiidqiiid bbni iri inferioribus Ecclesiis repererit : maxime in .celebratione Paschatis; qiibfum1efat feti-
Siuilui est euim, inquit, qui in e'ose prinium existi- nentissimusvEadecausa^scfipsit' adhbsffrini-Gfego.
~mdt;ut bdnd qumviderit, discere cbriiemnat. Qusesane r-ium (Lib. ix; ep.127). Siimma ejris'bplstolse"6"st,:i»
tam sapiente poutiflce sunt dignissimaV celebralione' Paschse;1f ejectb Victorif Cyclo,JScbt.«_f»
' 8. Sancti virisumiria
pruderitia preeserlim enituit, fnm" iribfeiii amplecteridum:, cul -Anatblivisab Hiero-
in his quoeadveisus Judoeos"negotiatbfes cohstiluif, riymo laudafus favit. Cofisalit etiam' S." Gfegofiufa.
ne mancipia Christiana ipsis fetinere licefet,- quod "de episcbpis, aut per simofiiani ofdiriWtis, 4 aut post
maxime cupiebafif et variis arfibus obtiriere qusere- lapsum" teriipore diacbnaliis; iiecriori de lrioftachis
baiit; sedomrieselusitvirperspicacis^imus etin mira mbnastefiuiri' sifturiideseferilibn's..Lau'da'tfififum Re*
"sTmpiicitatesagacissimus. Ejusdem prudenliae depu- gulaj Pastbfalis, petitque expbsitibnes ih: Ezechie-
landum quod, elsi suis eleemosynis nulios terriiinos lem el in Ca'ntica"•.Anrio sequsnti ha'b'itum. es't in
pisescribi sineret, decfeverit tarrien haud patiendum Gallia coneiliiim in quo Scbllorum fitiisa Golrimbatio
utconcessa per aliquot annos in eleemosynam, posf- bbservalris pfoscfiptus fiut.-E Galiia prifsus"sarictis-
ea qiiasi debitum quid exigefentur (Lib. ix, ep: 56).; B simus' abbas, ad! Agilrilftim Langobafdbrum fegerii
Quariiquarii' ea quae ad Ecclesise jura peryeniunt . perrexit, ef in ejus ditiohe Bobiensfe'monasferiurii
alieriafilegis ratio non pefinittai,' ut ipse S.Doctor ' celeberrimum construxit. Cur autem Iri*regiib' Lari-
prsefatuf in epistola adRomariumdeferisorerii, teni- gobafdbfnm' sederii figefe inaluerit, qiiani' iri aiiis
perandarii tamen aliquando legis lmjus severitalem ltaliae iocis, id forte iri causa fuit, quod apfitf Laifj
censuit intuilu misei'icoi"dise" (Ibid., ep. 26). Qua- gobardos' nosset daJririatibrierii trium" ca'pitulofiim.
propter donataih ab Ammbnia RomariseEcclesise do- ribn esse receptam. Huic enini damnatioiii .aoversa-
mum, Calixenb ejus nepoti paupertaf.e laboranti fialui' pius aliuride abbas, ut ex ejus episfola ad
restiluijussit: inaximetum confendefetaviam suam Bonifacium IV liquet. (Cf. AnridL BetiSdict. L n_
'" •
hujus domus alienandse riullam babuisse potestatem; p. 256.) , '.
etsi id mlriime pfobarel. CAPUT IV.
Eumdem" Rbmanmn* alia admbnuit epistbla (Lib. AHGUM. — 1. Gregorii ih itilifmitatibus paflentiS et assi-
duus labor,._—2. Qua sollicitudine" exoftamAgnbitafum
ix, ep.- 27), caveret ne patfoclnium Ecclesise' facilius bssresimoppriuiere corialus sit. Laudat scripta sancti
impenderido fiagiiiosos deferideret, ae sicfleret eon- -e Eulogii adversusillos. Occurfit errbfi nascenli Thessa-
lonicaa. — 5
_ . Sclau io Ilaliam irrumpunt. Pactaj-adaii- -
scius eofum facinorrim: unde riec litlerarum suarum, - num i'nduci33\cu_ri Langobardis •&.Eorum regi «asci-
si quas fbrte.commehdatitias incaule dedisset, fatio- pu( tur flliris.- Laiigobafdoruinyestes et cufius.— S. Au-
uem rillani haberi volriit (lbid., ep. 69)'.-Nunc bre- guslus .reos r"e[ielundarujiipunit. Asyla in: ecclesiis.
Gregoriipro amicis accusatis solljcitudo.— 6. Judicem
vifer pefstringamus qussiri ordiuis monaslici gratiam a'd clementiamflectere conatiir."—7. A.mii_um fo'rtunis
exutum consolalur, et liberalitate rocreal. Kjusdem
boc anno ab sequissihio patre" decreta sunt. c,onso]ator.i_e'lilteraead Dominicjim.— 8.-Pfosperis rebus
"9.Primo irrilmri deelafavii testanientum cujus- utentesad earumcoutemptumaccendif.—9. Amicoruih
dam abbatissoe, et quos aliis illicile legarat, festitui ' vilia minimedissimulat. —10. ForiunatusNeapolitaUus
De ipsius successore diu deiiberat
episcopus-moi;itur. —
ejus monasterio jussit: Quia. inquit, ingredieniibus sanclus Gregorihs". 11'.Ducem'Campahi'se bb vexalos
monasterium conveftendi gralia; ulterius nulla est monachos arguit. {Au. 599 et 600.)'
testandi licerilia, eliamsi mobachica' veslis nori sit I: Gregoriisegrftudines in dies ingravesVebahfl;*at
assumpta (Lib.ix, ep. 7); Be his legenda libri decimi dicere pbtefat •cum Apostolo :•Cuiri infirnior, (iinc
"epistola prima. - polens sum (II Cdr. xn, 10)VSiimmam animi sui
Secundo conifoversiam ihter Antoriiuiri slibdiacb- cequalilaieiri intef tot morbbfum cruciaius optime
num suum"cujusdam xeriodochii prsepbsitum, ^H® aduinbrat bis a'd aniieurii Eulogium yerbis': Ecce,
et Domiiium presbylerum et abbatem monasleiii 5S. iriquit, jambiennium-peneexpleluf qitod leclulo terieor,
Maximiet Agathae cotnposuit, et quse inter illos pacta laniiSque pddagfm doldribus dffligor, vXvix iri diebus
erant confirmavit (Lib. ix, ep. *20). ; <~festis usque ad horarum trium spatium stifjjere valeam,
Tertio MassaniTeneris ab EeclesiceRomanse aclo- missdrurn solemnia celebrare'-.Mox dufetti ium gravi
ribus injusle oecupatanr reddi jussit mouasterio pellbr, dolofe decuyibere.ut crucialunv metini possim
sancti Marci apud Spoleturii (Lib. ix, ep. 30). iriierrufnpeiiie gemiiti loleidre. Qui aotdr interdum
Quafto eum queslus essel Valentinus, presbyter et fhilti letilus est;iriterdumnimitis. Seds.eque ita lenius
«bbas, rijohacbos a se exigerite culpa -a'cbmmunione itt fecedai, neqiieiia niniius ut iriierfidat. Etide fit ut
pfivalos, in dioecesiSpoletana uihilominus ad com- -qui quolidiein mofie sum, quoiidie repeliar a niorte,
iuunlonem recipr, S. Gregoriris Chfysantho,"episcbpo Nec miruiii; quia peccdtof gfabii trilis Mffuptibhis
Spoletano, scripsit: ne cohfugientibus ad ejus Eccle- cdrcefe diu terieof inclusus. Unde compiltbi excld-
"siammcmachiscbmmunionem indisef ete*reddi pate- mare-: Ediicde chrcere animammeam; ttd cdhfiieri^
retur (Lib. ix, ep. 37). De privilegiis' monasterio dum nomini iuo (Psal. CXLI, 8), Sed quia meis Itoc
Arelatehsi concessis diximus capite superiori. pfjecibusddliuc bbtihere hotvniereor, rbgb. vesirp san-
lO.-Fama. summse ejus benignitalis in monachos, ctitatis oralto sutemilii inteicessionis"ddjutorium prw-
impulit fortasse celeberrimum abbalein Columba- beat; riiequea peccali e. corrupliohis pbhdere'libefiiiii
- E De escommumcatione monachorum pro culpis, consuleReg. sancti Benedicli
capp. 23, 24,25,26 et 27»
 431 S. GREGORII MAGNl VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. IV. .452
reddat in iliam quam bene noslis libertatem giorim A inebriatus eructabal. Certe suffieit Gregoriana hajc
in ea
filiorumDei (Lib. x, ep._55). jEstivi calores qui ad epistola, ad Agnoitarum somnia refellenda;
podagroe crucialus mitigandos eonferre posse vide- enim occurrilur. omnibus, unde Christo qualiscum-
bantur, quod.apti essent ad noxium et morbidum que ignorantia posset affingi. _De boc argumento
humorem oispellendum, aliunde cprpori ejus valde scribendi occasionem habuerat doctissimus papa.
contrarii erant, ut ipse ait (Hom. 34 in Evang., «.- Quippe ante biennium Jerosblymitani quidam mona-
de quaeslione,
1); quia lentis et continuis febribus urebatur. Alius chi Constantinopolim veneranl, et ea
proculdubio pontifex nihil aliud cbgitans qtiam de ut conjicere licet, Analolium sanctoe sedis apocrisia-
levandis ineommodis, de adhibendis remediis accer- rium interrogarant. At ille diaconus respondere dis.
seridisque medicis, ad eorum nulum negotiis eccle- tulit donec Gregorium consuluisset. Cui, inquit ipse
siasticis nuntium -remisisset, omnesque pontificatus ad Eulogium,-ego ante longum iempus quam veslra
res-
.curas vicariis credidisset. Non d.esunt summis anti- scripia susciperem, contra eamdem hmresim ipsa
slitibus el episcopis, qui succedere oneri pastorali, pondi, quce postmodum in epistola vestrm sanclilatis
sive ex eharitate, sive ex cupiditate ambianf. At inveni; atque omnipotenli Deo magnas gralias retuii,
sanctissimus Pastor omnium Christi ovium, in alie- quia de cunctis inquisitionibus Romanorum atque
nos et vicarios humeros rejiciendum non putavit B Grmcorum Palres, quofum nos sequaces sumus, uno
Nestoria-
jugum sibi a Christo impositum, ita enim appellabat spirilu sunt toculi (Ibid., ep. 35). Agnoitas
pontifieale munus. nos fuisse Gregorius docet esse manifesium (Ibid., ep.
2. Praecipua autem ejus sollicitudo fuit insurgentes 39); unde me latet qua ralione contrarius Eutycbia-
~~doctissimo
errores, mox ut innotescerent, discutere et oppri- norum erroripsisa Theologo iriljuatur.
mere. Non ita pridem exorta erat Alexandrioehsere- Certe neque Gregorius, neque Eulogius qui cum ipsis
sis Agnoitarum, cujus initia quidam referunt ad et coram et scriptis congressus fuerat, ipsos Eutycbia-
Themislium diaconum, unde dicli.sunt Themistiani. nis unquam accensuerunt. Eodem tempore vigilan-
Haiic hoeresim excitasse quosdam monachos ex Pa- tissimus Ecclesise Pastorcum accepisset in Ecelesia
Ioestina auctor est S. Eulogius Alexandrinus, qui Thessalonicensi non leve ortum scandalum, Luca
advei'sus hujusmodi hsereticqs decertavit (Joan. presbytero et Petro concilium Chalcedonense susci-
Damascen. de Hmres. apud Photium Riblioth. cod. pere nolentibus, ea de re sfatim scripsit ad Eusebium,
250). Hi vero Christo ignorantlam tribuebant, ex Tbessalonicensem archiepiscopum, ut ad removen-
nonnullis Evangelii locis male inlellectis. Nimirunjg dam offensionem sedulo incuiriberet. Qua ex epistola
Ghristo de Lazaro sepulto inquii'ente, Ubi posuistis prsesertim docemur, quid sit praestandum ab iis de
' etim?
(Joan. xi, 34) et alibi dieente:i)e die autem pj quorum flde suborta est suspicio. De Luca eadem,
ilto vel hora, nemo scit," neque angeli in coelo, neque adhuc praecepit sanctus Gregorius anno sequenti.
Filius (Marcixm, 32); inde asserenduih putabant 3. Ecclesiam turbanlibus haereticis, res imperii
ipsum ea ignorasse. Conlfa hunc 291. errorem non erant pacatiores. Nam Sclavi per Histrioeaditum
scripsit Eulogius, et ad Gregorium a lucubfationem jam in Italiam inlrare coeperant, quando S. Grego-
suam approbandam curavit mittere; quam papa rius ad Maximum Salonitanum qui de Barbarorum
valde laudavit, ut doctrinoeEcclesise prorsus consen- irruptione monuerat, rescripsit (Lib. x, e/?.'36). Ad
taneam : De doclrina {jesJra,.inquit,-cottfrahmreticos, eumdem quoque annum refert Baronius quse de Cha-.
qui dicuntur Agnoitm, fuit valde quod qdmiraremur; gano, Avarum rege, Yenetiam provinciam invadente,
quod autem displiceret, non fuit. In eodem autem Foroque.Julii insidiis Ramildsepotito, narrat Paulus
sensu jamdudum communi filio ribstro Analoljo dia- Diaconus (Lib. iv, c. 12). TJlruni bis Barbaris fave_-
cono piurima scripseram. Ita aulem doclrina vestra rint Langobardi, dum imperii provincias depopulali
per jomnia Laiinis Patribus concordavit, ul mirum smit, non audemus asserere ; nam boc eodem tem-
mihi non esset quod in diversis linguis spirilus non pore factum fui.ssepacem cum rege Langobardorum,
fuerit diversus. Nam hoc quod de ficulnea dixistis, in aut potius pactas inducias usque ad mensem Mar-
eo sensu proprie beatus Augustinus loquilur, quia cum Q tium indictionis quartse, testatur S. Gregorius ad
Evangelisla subjupxit : Nondum enim erat tempus Innocentium, Africse praefectum, scribens. Hac in
ftcorum (Mar. xi, 15), qperle cognoscitur quod per epistola occurrit insigne humilitatis ejus, et summse
fictim Dominus in Synagoga fructum qumsierat, qum erga Auguslinum observantise non prselereundum
foiia legis habuit, sed fructum operis non habebat. Non argumentum : Quod, inquit, in exposiiionem spncti
enimpoteral Creator omnium nescire, quia fructum Job tfansmilli vobis codicem voluistis, de vestro om-
ficus non habuit, quod dutn lempus ficorum non esset, ritno studio "gaudemus: quoniam illi rei eminentiam
omnes poterant scire (Lib. x, ep. 39). Pergit sanctus veslram studere conspicimus, qum nec tolos foms vos
Paterjostendere mirum consensum doctrinoeEulogii exire permittal, ef ad cor iterum smcularibus curis
cum Augustiniana, quam ipse sitibundus hauserat, et dispersos recolligat. Sed si deiiciosocupiiis pabulo sa?
'' a Forte ipsa est quam exhibet Photius loco assi- nitatem loquilur. Qua de re legendae Disquisidones
gnato. In ea omnem a Christo etiam homine amovet RR. PP, Congreg. S.Vitoni, n parte, pag. 168, nbi
•ignorantiam. Aliter sensisse videtur Athanas.lib. de alia pi'oferunt S, Athanasii teslimonia ex ep. ad
Incarn. conlra Arian. n. 7 : Cai» dicit de uitimo die, Serap. et ex orat. 4 contra Arian.
inquit, nemo novit,'neque Filius.... secundumliuma- b Yide Natal. Alexand. sseculo vi, cap. 4, arl. 3.
435 S. GREGORIIMAGNI YITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. IV. 434
ginari, beati Augustini patriotm veslri opuscula legite, A sule sisteret judicandum, S. Gregorius eidem Seri-
et ad comparatiqnemsiliginis illius nostrum furfurem boni signiflcavit moroe ac procrastinationis causam
noirqumralis (Lib. x, ep. 37). fuisse gMvem infirmitatem, non dilalionem sponta-
4. Ex eadem epistola intelligimus, Romse nunlia- neam. Quid de illo judicatum sit assequinon possn-
tam fuisse regis Langobardorum mortem: Id incef- inus. nunc tamen exprsefectum a pristino slatu non
tum esse scribit Gregorius, qubd pOstea falsum com- exeidisse, sive quoad honores, sive quantum ad for--
perit. Imo pro luctu de morte principis, maxima fuit tunas, conjicere licet exepistola duobus ' post annis
in lota gente loetilia de nalo ipsi filio notnine Ada- ad eumscripta(Xifr. xii, ep. 22). , . ;
loaldo. Editus est in lucem Modicise non procul a '6. Libertinus.quondam Siciliaeproefectus, S. Gre-
Mediolano, qui locus Theodelindse reginse charus. -. gorii familiaris, longe durius habitus esl. Rogaverat
Ibi enim basilicam S. 3oarinis Baptistae tolius_genlis exconsulem pius Pontifex ut amicum haberet com-
patroni .aedifieavit,ornamentis auri et argenti decora- mendatum ; et de jpso ad plurimos alios eodem con-
vit, ct amplissimis dilavit proediis; Olim hae in Ec- silio scripserat. Sed Leontius exconsul, vir sane ni-
ciesia quse adhue stat, ministfarunt monachi Bene- mioe severilaiis, riiisit ad. Gregorium
exemplar
dietini. Ibidein exstruxit regia muniflcentia celebi'e cujusdam cautionis plane exsecrabilis, quoe fldem
palatium,Tibi depicta prsecipua Langobardorum gesta B faciebat quam perversa mente ad praefecluroedigni-
videbantur. (Cf. Paul. Diac, lib. iv, capp. 22, tatem Libertinus accessisset.Taeite
- exprobranti quod
25, 26; Mabil.,- Mus. Ilal. p. 21-2et 213.). . scelestissimum -hominem commendasset respondit
Fortasse-non erit injucundum lectori hoc loco
Papa, se de nemine unquam ad ipsum scripsisse uisi
-deseribere ex Paulo Diaeono quis lunc esset Lango- ut protectionem suam, favenle justitia, proestaret; de
bardorum eultus, quse vestes, utex Modiciani palatii Libertino, proefectoSiciliaedato, provihciam univer-
piciis tabellis deprehendebalur. Gervicem radentes sam gratias retulisse, quod sufflciens_videbatur ejus
nudabant usque ad occiput; capillosaTacie usque ad
probitatis argumenlum ; coetenim quis esset, aut
os demissos habentes, quos utramquein frontis par- quales causas habuerit, qriidye ad impactas crimina-
tem discriminabant. Vestimenta eorum erant laxa, tibnes sibi prorsus innognitum : Unum
responderet,
et inaxime linea, ornala insli(js varii coloris. Calcei ' hoc bene alque constanter novi,' quia et
summum et tamen, inquit,
erant usque ad pollicem pene apetti, si quam in rebus publicis fraudemfecit, subslantia ejus
alternatim laqueis corrigiarum retenti. Postea cos- cmdi
a debui', noii liberlas. Ndm in hoc quod liberi cm-
perunt hosis uti, siiperquas equitanies subrugos
v.duntur_ ut taceam quod omnipotehs Deus offendilur,
birreos mittebant. Sed haec de Romana consuetudine
ut taceam quod vestra opinio vehementer gravaiur,
trahebant. (Cf. loc. sup. laud.) C piissihii tamen iniperatoris nostri omnino tempora fus-
5. Interim Mauficius imperator brevi pacis inter-
cantur. Hoc enim intef reges genlium et imperatores
vallo uti constituit ad rationes exigendas ab iis qui
Romanorum distat, quia reges genfmm domini servo-
pecunias publicas dispensandas acceperant, ac in
rum sunt, hnperator vero Romanorum dominus libero-
proprios convertisse usus ferebantur. Eo consilio
rum. Unde etvos quidquid agiiis, prius quidem servata
misit.Romam Leontium exconsulem, quem S. Gre- - justitia, deinde custodita per omnia libertate agere de-
gorio commendavit Doriiitianus, Melitinae metropoli- betis
(Lib. x, ep.M).
tanus, Augusti, ut jam dictum est, cognalus; rogans
ul in iis ei utiliiale serenis- Pergit vir sanctissimus" increpare nimiam •judicis
insuper quse propublica
simorum Dominorum jussione mandata erant, in austeritatem, et ad eam emolliendam eximia sane
quaritum ralio sineret, suffragari dignarelur. Id " proecepta dare, exquibus pauca heecdecerpereplacuit:
libentissime se praesliturum pollicitus est papa ; nec Quolies c ira anitnum-invadit, mentem edorria,vince ie
et cum trdnquilla mens
idimplere distulit, nam cum Gregorius expraefectus ipsuin. Differ tempus furoris,
et alii qui repetundarum accusabantur, in septa ec- fuerit, quod ptacet judica. Ira enim ih vindiclam malo-
clesiaslica se recepissent, quod pro inviolabili "habe- rum sequi debetraliottem animi, non prmire,ut quasian-
renlur asylo, S. Gregorius eis persuasit ut exirent, ciila juslitim post tergum veniat, et non tqscivd ctnle
etraliones suas exponere curarenl (Lib. x, ep. 50}. faciem prorumpal. Aliqudndovero ostendenda est, el
Egressi sunt itaque, et Marco Scriboni qui ad exltibi- iton exhibenda; aliquando exhibenda est, sed nunquam
tioitemeorum venerat tradili, aecepla prius sponsiorie, sequenda. Quando ettimin exsecuiioriejustitim placata
nullam se violentiam passufos. Gregorium exproe- menle irasciinur, iracundiam et hon sequimur et exhi-
-
fectum amicitia sibi conjunctissimum commendavit bemus.
gfJJI Papa lum b plurimis in Sicilia episcopis, tum Pro Libertino commendando «cripserat quoque
Leonlio exconsuli et aliis qnos in aecepia"provincia Gregoiius ad Amandinum domesticuni (Lib. x, ep.
vel adjutores el consiliorum parlicipes babebat, vel 52), quod mpleste ille.tulit, efsi hihil asperi haberet
ministros. Cmm diii posl indictum et constitutum epislola. Jamque Gregorio reseribere asperis verbis
lempus a Marco seu Azimarcho Scribone, Gregorius parabat, sed ne id exsequerelur prohibitus est per
expraefectusin Siciliam venisset, ut se coram «xcon- sorrinium. Teslatus est enim se insomnis vidisse
a Hosa, tibiale, caliga.'Galii olim dixenmt hou- h Vide epist. 'Hbri x , a 54 usque ad 60 inclusive.
seux. Affiries sunt voces Germanicoe, Italicse, etc, c Noverat fortasse Leontium iroe esseimpaiientem. .
idem significantes. . De esdem argunientovide ep. il ejusdem librii '-
 435 S. GREGORIl MAGNI VJTA,,EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. [V. 456
papam ea.de causa reprehendentera et increpanteiu.___ A 10. Hoc anno mor.tuusestForlunatus Episcopus.
7. Ad Libertinum omnibus pene .fprlunis exutum Eumpaulo anle obitum redarguerat Gregorius (Lib.z,
Gregorius episto.lam scripsit consplaloriam, e.l ut ep. 24 el 2B), tum de minima sollicitudine erga mo-
'' adversa
patienter suslineret amieum hortalus est. nasteria, tum de occupatis Urbis portis ,etaquaeductu
. Yerbis addidit liberalitatem, quam solila urbanitate qu.orum.cura et custodia pertitiebat ad Theodorum,
condivit: Peto qutem, inquit, ,ne injuriosum ducfllis, majorem populi, et ad Rusticum seniorem. Proinde-
quodviginti a nobis veslilusadpuerosveslrpsper Rotna- que jussit sequissimusPonlifex usurpala resfitui, Erat
numdefensoremscripsimusprmbeti,yuiq.de beali Petri hic major populi f_re idem magistratus ac apud nos
apostoli rebus, quarriyisparva sint qum offeruntur, pro modo ,_gSg major urbis. Amplissima jam iuin erat
magna sempervenedictione suscipiendqsuiit (Lib. x, " civitas Neapolis.lbiartifices in diversa corpora, pro
ep.Zi).
' unaquaque arte quam profitebanlur, coaluisse disci-
Nommi dumtaxat amico, sed plu.rimisimpendendum ljius- ex querelis sapoiiariorum adyersus Joannem
friil a Cregofio consolandi bfficlum, preesertjm Domi- Palatinum, qui nova piurimg eorum corpqri prajudz-
nico, Cafthaginensi 'episcopo , ob pestiTentiam in cialiter .nilebulur imponere, el sibi proficere, vplebai
Africa desaevientem, quem docet qriinam fruetus ex .fjuidquid commodi de introitu ejus accederel ,jbucest
boc flagello sint colIigendi.Tune Italiam a tali per-_E B quidquid persolvebant qui huic ordini aul pojp.ori
cussionenon fuisse liberam asserit, ad quam plurimee sociarj impetrabant (Lib. x, ep. 26).
quasi acervalim
" "" accedebant
' calamitates' (Lib. x, DesuecessoreFortunatidiudeliberatum. Pars po-
ep.Qi). puli favebat Joanni Diacono ; sed a papa rejectus
8. Quos .nov.eratrebys uli pi'osperis, et nulla affli- est, quia cum parvulam baberet iiliam, ejus conti-
ctione magistra erudiri ,ad bonorum temporalium nenlia nonduin sufficienli lempore probata erat ct
.contemptum, et aj.ternorumamor.em magis _acmagis explorata. Pars altera Petrum itern diaconum elege-
accendebat. Ila scribit ad .illustrem quamdaiii femi- ,rat, qui nee pontiflci placuit propter nimiam simpii-
uam: Magnamnobisl&liliamGJorim-vestrceiiigessilppis- citatem. Pi'_etereadicebalur olimpecuniam adusuram
tola, qummlernm viim desideriumvps habere sfgiiavit; dedisse. Neuter itaque factus est episcopus, sed Pas-
sed quia hujusmodi studium fugilpvasqlet tnundi gloria chasius ad quem plurimaeGregorianae epistoise.
prmpedire, fiprfamur ut meniis pestrm saluberritnam 15. Nunc de rebus monasticis ad hunc annum per-
deliberatipnem res qumlibel trqnsitaria non revopet, tinenlibus agendum fofet, sed brevitalis gratia, uni-
pec ab ptcmploeqmfraniite deviet. Sed tnagis supernm cam dumtaxal S. Gregorii epistolam in defensionem
patrim qmor gccendut,prmtnia mansura soliicUent, et _ monacborum scriptam expendemus. Ex monasterio
ad venturi Judkis proniissignemcerfa .semperpspiret, 'f S. Archangeli, apud Neapoljni, nibiiachijs quidam
atqueex iemporatibus(eternanierpelur: ulex Itocetin abierat ad Iwstes ; quo.dGodescalcum, Campaniaedu-
-
verq glprig esse, el inter mqtrqngs possitis ctelesiesad- cem, in lanlum furprem abripuit, ut januas monas-
scrili. Redncite ad animos prosperitales temporum, terii frangi jusserit, et quidquid ibi inventum est,
multitudinem hpipinum, dignitqtum ppmpas, malrpna- diripi. Fuseus, monasterii abbas, discrimen fuga eva-
ritm gtpriam, dwiliqrum abundqntiani. Aitendiiehmc serat, sciens ducem ipsi fugitivi monaclii crimen
omttia ubi vel quid facta sunt; el ex hpc pensaie guqpi impingere. Quod quam absurdum esset ostendit S.
nulla sint, et quia qui ista diligit somniumvigilans Gregorius, eum ad saniorem r.eyocans inentem pro-
videt (Lib. x, ep. 49). prio exemplo : Numquid et diebus magnitttdinis tum,
9. Ainiporum yitia mjnime disjimulabat ad eos inquit, multi de civitalein qtta consislisadLangobardos
scribens. Ita Clemenlinam palripiam alloquitur: milites fuga non lapsi sunl ? El quis tatttm indiscrelio-
Nunliatum mihi est guod si quqndq vos quisquqmqf- nis, lanlccqy.epossil stultiiim reperiri, ul eprupxiniqtti-
fenderit, dplorem irremissibiliter retinetis. Quod si talemlibi mslimelapptkandani ? \Lib.x, ep. II)
iierum est,quiqquqntum vos diligq, tqntum contristor : Yis huic monasterio illata fortasse occasionem de-
peto-ul hoc q yqbisviliutnnobiliter ex.cludqlis, el secus "' deral Constantio monacho et pi-esbytero transmigran-
boni operis seqeieminimici semen crescerenon sinatis. di in Siciliain, el seeum auferendi monasterii sui vela
Dominicm qrqtipni^ ver.ba ad mentoyiatnreducattlut; et codices. Qui cuni ibidiem clausissetextremuin, Gre-
et non anud vo§ plus vateqt culpa quarn venia. Exces- gorius, a Fusco abbate rogatus, ad Fantinum defen-
sus Glorimveslrm bonitgs snperet, et mqgis salubriter sorem sciipsit, ut ablata reslitui curaret ( Lib. x ,
ignoscendodevolum faciat, quem potest persislens _fa- ep. ' 14). =
cere asperilqs indevotum. Reliitcjualurilli unde pere- CAPUT V.
cttndiamhqbeqt, et nqriservetur quod doleat. Nam ple- AEGUM. — 1. S. Gregorius obstat ne is Mediplani essct
rumqueplus virium habet discretqin cqrrectiqneremis- episcopus,quemAgilulfuselegerat. OrdiriallirDeusde-
" dit. Somniumcu;usdamhelerodoxide seaualitateEccle-
in '''" ullione districtio
-"-<- ( Lib. x, siseMediol.pumRomana.— 2. Amos patriarchseJero-
' sio, guam exsequendq sdlymitano mortuo succedit Isacius.— 5. Mulliplexet
ep. 58)..'" gravissimus S. Gregorii morbus.— i. -De amicorum
' salute magis quam dp sua est sollicims.— $. Amicos
. Si coniingeret amicos ex libertate corripiendi
fegrotantes ad prenilenliam hortatur. PrsesertiniVe-
offendi et exacerbari, amicabilibus yerbis nantium. Quomortuo iie ipsiiis filiabussollicitudinem
' quandoque
eos delinire satagebat, ut intelligerent aspefa verba . gefit.'—'6.'H6stes imminenlSiciliae.'Fidesin Sardinia
propagatur. — 7. S. GregoriusTheoctfslarh'de hajfesi
non ex odio, sed ex charitafe fluxiss.e. infamatamconsolatur.— 8.Scandalumtollere debehws
 .437 S.- GREGORH MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. IV. 438
quandopossumus. —.9.HseresispbjectaaTheoctisloeca- A quaedam maiisuete corrigeijdo, quaedamquse corrigi
—
pitarefellunlur. 10.'Caluihiiiatoresgravibus pconis
addicitS. Gregorius.—11. Falsarjum punit. —12. De nequeunt, sequanimiter tolerando.
" rebusecclesiasticis.— 15. Et monasticis.-*-%i.Recha- 3. Hoc anno qupque parum abfuit quin orbis om-
• redi fegis mdrs"etsuccessores.(An. 600et 60J.)
nis Chrisiianusprsestantissimum suum amitteretpon-
1. Mortuo Constantid, Mediolanensi episeopo, pe- tificem. His verbis, quam male se haberet .describit.
riculum schismatis in Eeelesia Mediolanensi immine- Muttum jam tempus est quod surgere de leclulq non
bat. Nam clerus et populus. unanimes elegeranl in valeo.Nam mbdome podagrmdolor crupiat,modg nps-
ejus su.Gcessor.em Deusdedit diaconum. At rex Agilul- cio quis in tolo corpore cum iolorese ignis exprindit;,
fus, in cujus ditione Mediolanum erat, alium postu- et fit plerumqueul unp in me iempore ardor cumdolore
labat ofdinari; et ea de re scripserat ad Mediolanen- confligat, et corpus in me animusque defitiat. Quaniis
_ses.Haecut rescivit Gregorius, ad eos iu priori pro- aulem. aliis necessitatibus extra hmcqum reluli infir-
posiio corroborandos, ne fortasse niinacibns regis mitatis afficiar, enumerarenon valeo.Sed brevtter dko,
iitleris cedei'ent, scribendum quantocius putavit. quia sic me infeciio noxii humpris intbibit, ut vivere
Buam epistolam exordilura Conslantii laudibus. Com- mihi pmna sit,,el mortem desideranler exspectem,quam
-memorat maxjme ejus tum solliciludinem in servan- gemitibusmeis solam esse credo posseremedium. Pro-
da Ecclesiastica disciplina, tum vigilantiam in tuenda B inde, frater sanctissime, divincepro me pietalis mise-
civjiale. Laudat postea Mediolanenses ob ejeclum ricordiam deprecare, ut percussionis sum erga me fia-
unanimi consensu. Deusdedit, et electionem faclam getla propiiius niiiiget, et palientiam toferandi conce-
-sua auctoritate conflrmat. De electo a i,angobardis dat: ne nimio, quod absit, tmdio in iinpatienliam cor
el ab ipso i'.egeita constanter loquitur.: Illud autem erumpal, et ea qum bene curari per plagam pbterat,
-quodvobis ab Agilulfoindicastis scriplum, dileclionem culpaerescdt exmurmure (Lib. xi, ep. 32).
vestram non moveat. Nam nos in hotninem gui non a i. Attamen in tot tantisque doloribus posilus vir
cailtolicis, el maximea Langpbardis eligituf, nulla suminse patientise, quid foleraret vit cogitans,de
•prmbemusratione consensum.Nec si alicujus prcesum- amicorum suorum valeludine sollicitudinem gerebat.
-plionis usuipaliope factum fuerit, in iqcupi velordinem Id expertus est Marinianus, Raverinaeepiscopus,quem
iilum sacerdoiis suscipimus: quia vkarius sancti Am- cum"vomitu sanguinis laborare audiisset piissimus
_brosii indignusevidenter ostenditur, si-electusa talibus Pater, ad se accersivit ut curam ejps agere.t. Interim-
ordinatur (Lib. xi, ep. 4). .Scripsit quoque adPanta- que ut a jejuniis et vigiliis temperaret prsecepit. Aliud
leonem notarium (Ibid., ep. 3), .ulpergens ad Ge- tamen simul in animo habebat, Marinianum ad se
nuensem urbem Deusdedit episcopum solemniter • yocans."Eieriim proximum se morli intelligens, intef
faceret ordinari. Agilulfum nondum tunc amplexum C amici manus animam efflare cupiebat, (Lib. x,
fuisse catholicam fidem , vel ex hac epislola liquet. ep. 33.)
Noluit tamen cum Gregorjo contendere, suadente Eamdem palernam charitatem expertus olim fuerat
_ forsan Thebdelinda, quse lum catholicam fldem, tum Castorius Ariminensis episeopus, quem diu ob inflr-
sanclissimum Ponliflcem_impense colebat; et electus mitatem retinuerat apud se, de cjus valetudine resti-
a MediolanensibusDeusdedit, nemine reluctante est tuenda anxius el- sollicitus (Lib. m, ep. 5:4 et 25).
a
-oi'dinatus,.Quod hoc in loeo, et piius in ordinaijone Tenerum ejus animum erga oegrotantes amicos, ma-
. Constanlji factum legimus,. proculdubio sufficit ad xime demonstrat epistola hoc anno ,ad Rusticianam
refellendum somnium Jacobi Golhefridi in dissertat. patriciam scripta, in qua licet asserat corpus situm
2 de suburbicariis regionibus. et ecclesiis, in qua . tanquan. in sepultura ita siccatum esse, tamen ut pise
conlendit Mediolanensis et Romani ep.iscoporum femincedolori comp.atialur, proprii videtur oblivisci
. summam sequamque poteslatem. (Ibid., ep. M). _ ;;
.2. floc etiam anno luxit Ecclesia Jerosolymilana 5. At prsecipuaipsius cura erat in amicorum infir-
•
patriarcham Amos,cujuscalhedram accepit Isacius, mitatibus, ut eos-hujusniodi flagellis attritos ad poe-
et paulo post ad Gregorium synodicam misit.epislo- " nitenliam provocaret. Sic urget Venantium podagra
lam. Fidem quam in eaprofltebatur Isacius probavit laborantem, de cujus lapsu jam locuti sumus ; -Inter
papa, eigratiasexsolvitDeq,q«ief immulatisgregh sui guos (dolores) quid aliud debemusmisi semper deiicia
-pastoribus,fidem quam semelsanctis Patribus tradidil, nostra ad memoriam revocare, atque omnipotenli Deo
- etiam posieoshnmutabikmcusiodil:Gratiarum actioni- gratias- agere? Quoniam qui.ex carnis blandhnento
bus adJidi/, pr.epespro imperatore, cujus tempqribus, mulla peccavimus, ex carnis afjlicf,ipnepurgqmur.
inquil, hmrelicqrumorg contkescunt, gUiqeisi eqrum Sciendum quoqueest nobis, quia pmnaprmsens, si ani-
cordainittsqniqperversisensus ebftlliunl, orthodoxila- mnm afflkti convertit, finis esl eulpm prmcedqnfis,Si
\nen imperaloris lempore prava qum seniiunt, elqqui . autem ad timofem Domini minipte cpnyerlit, inilium
non prmsumunl (Lifc;xi, ep._46). Atg_9& quia au- esl pmnm sequenlis. Gurqndum igilur nobis est, et
dierat in Orienlis Ecclesiis nullum ad sacrum ordi- summoperein flelibustota menlis cpnver.sipnevigilqn-,
_ uem, nisi exprsemiorum datione pervenire, ad tam .dum,ne de tormentoad iormeniq trapseamjts. Consi-l
iiefariam simoniam eliminandam novum hortatur derandum quogue est, quanfa ergg \nps dispenfqtjpne
palriarcbam. Monet quoqu.e.de compescendis jurgiis pieialis agat Conditor nosler, quodmorte dignqs qssi-
« Vide lib. iii,' ep; 29, 30 et $1.' -/ -
 439 S. GREGORIl MAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. IV. 440
due percutit, et tamen adhuc _ntntn.fioccidit (Lib. xi, .knobis, sedhi aliorum ore posuimus... In omneauiem
ep. 39). quod exlra de nobis dicitur, recurrere adarcana men-
Hachi epistola siletS. Gregoriusde Yenantiiapo- tis debemus, Etsi omnes vituperent, liber esl tmxen-
stasia, nec.de reditu ad monasticum statum quem quem conscienlia non accusat. Aliam longe post ea
deseruerat ipsum bortatur, quia malebat id oegroto subdit rationem. Sunt autem plurimi, inquit, qtti vi-
suggeri ab ejus episcopo, scilicet Joanne Syracusano, tam bonorum forlasse amplius quam debenl, laudant;
ad quem scribit primam ejus curam esse debere hor- et ne quaelalio de laude surripiat, permittit oinnipoiens
tando, fogando, Dei terribile judicium proponendo, Deus matos in obtrectationemet objurgaiionemyro-
jneifabileni ejus misericordiam promittendo, Suadere rumpere : ut si qua culpa ab ore laudanlium in corde
Yenantio ut ad habitum suum vel in exlremis redeat, nascitur, ab ore vituperanlium suffocetur.
ne ei tantm'culpm reatus in mlernojudkio obsislat Simile pertraetat argumentum scribens ad Palls-
(Lib. xi, ep. 56). Eidem Jbanni Venantii fllias Bar- dium presbyterum de monte Sina (Lib. xi, ep. 2), qui
baram et Aritoninam commendavit, quibus etiam etiam obloqueutium g9g linguis stimulabatur;
scripsit litteras consolatorias, et patroeinium suum ubi hsec inter caetera nolatu digna dicit: Inter verba
adversus pravorum hominum consilia pollicitus est, laudanlium sive vituperantium ad mentetn semper re-
quod praestilit (Ibid,, ep. 78). Yenantium ex hoc ]_\currendum est, et si inea non invenitur bonuni-quod
morbo non assurrexisse, sed occubuisse satis probant de nqbis dicitur, magna tristilia generari debet. Et
aliss S. Gregorii lilterse; utrum pfius acta pceniteu- rursum si in ea non invenitur malum quodde nobis ho-
tia, res est divino relinquenda judicio. Italica ejus -miries toquuntur, in megnam debemustmlitiam prosi-
nxor jam obierat; nam si vixisset graviter decum- lire. Quid enim si homines laudent, et conscientia ac-
benie et poslea e vivis sublato maritp, ad eam*potius ciisel? Aut qum debet esse tristitia, si omnes accusent,
quam ad ejus fllias scripsissetCregorius, aut sallem etsolaconscientia nos liberos' demonstret? Ac infra :
iis .in litteris aliqua matris injecta esset mentio. Quid aliud detrahenles faciunt, nisi in pulveremsuf-
. Hinc facilior erat Yenantio reditus ad monacbi sta- flant, atque in oculos suos lerram excilant, ut unde
tum, dissolutis conjugiivinculis. plus detractionis perflant, inde magis nihil veritalis vi-
• 6.
Gupiebat Gregorius nobiles virgines e Sieilia deant?
Romam- migrare, forte quod cognovissel hosles ad 8. Atiamen in utraque epistola docet qua ratione
hujus insulse invasionem festinare, ut alias rationes tollipossit scandalum, quodnegligerecitra peccatum
interim taceam. De impelu hostili jamjam imminenle non possumus. Proponitque S. Pelri, apostolorum
vigilantissimus Ponlifex admonuit universos Siciliae pfincipis, exemplum, qui fidelium quereke arguen-
episcopos, et horlatus est nt lilanias omni hebdo- <3 tium quod intrasset ad gentiles et manducasset cum
mada feriis quarta et sexta indicerent, et ita conlra eis, eosque ad baptismum recepisset, non ex pole=
barbaricm crudelilatis incursus supernm prolectionis state, sed ex ratione respondit, causamque per ordi-
auxitium implorarent (Lib. xi, ep. 51). Precibus au- nemexposuit: Si enini, inquit, cum a fidelibusculpa-
tem addere-bona opera jubel, quia, inquit, inanis fit relur, auctoritatem quam in-sancta Ecclesia acceperat,
oratio ubi prava est aclio.' Idem periculum Sardiniae attendisset, responderepoteratut paslorem suumoves...
non longe dissitse insujse, ab hostibus impendisse su- reprehendere non auderent. Sed si in querela fidelium
pra diximus. At pacem ac tranquillilatem ipsi resti- aliquid de sua potestate diceret, profeclo doclor man-
tutam esse autumamus ex felici religionis Christianae suetudinis non fuisset. Humili ergq eos ratione placa-
propagatione apud Sardos aut advenas etBarbaros vil... Si ergo pastor Ecclesim, apostolorum princeps,
seu Barbaricirios aut indigenas. Ea de causa S. Gre- signa et miracula singulariter faciens, non dedignatus
gorius rogavit insulse proesidem, ut Victori episcopo est in causa reprehensionis sumraiionem liumililer red-
in gentilium conversione Iaborariti opem ferret. Ad dere, quanto magis nos peccalores, cum de re aliqua
eral enim omnibus qui ejus opera et commendatione reprehendimur, reprehensores nostrbs humili ratione
indigebant (Ibid., ep. 22). placare debemus?
7. Proesentissimumeum experta est hoc.aniio Theo- D 9. Non poierat efficaciori exemplo humilitatem il-
ctista Mauricii Augusti cognala, pia femina de qua lustri feminsepersuadere sanclissimus Doctor. Poslea
jam alibi aclum, a nonnullis temere boeresisiiifamata. hseresis ipsi impacleecapita omnia recenset, ac con-
Jam diximus (Lib. i, c. 5, num. 9), Gregorio in urbe futal et conterit. Primo ostendit religionis causa con-
rumorem sparsum de nova bsere- jugia non dissolvenda. Secuhdo peccata omnia in
" regia commorante,
si, cujus notam inurere nobilissimoe ac sanctissimse baptismate penitus dilui et dimilli. Tertio post actam
matfonae non sunt veriti sycophantse; unde in popu- pertriennium poenitentiam, licentiam peccandi mi-
;o, sua levitate ad atrociora maxime in principes nime concessam. Quarto eliam illum anathemalis
credenda satis prono, magnus subortus est tumultus. vinculo teneri, qui etsi necessitate compulsus, id de
Statim autem "atqueid papae fuil indicatum, scripsit quo reprehenditur anathematizaverit. Ad ultimum
ad Theoctistanr(Ltf>. xi, ep. 45), cui multiplici ra- lestatur plerosque falso de quatuorillis capitulis
tione ostendit ejus mentem obtrectationibus turbari imperito zelo accusatos; placandos tamen esse il-
miniirie debere : Si enini -laudibus Imtamur, inquit, los accusatores tum ratione, tum mansuetudine.'
el detractionibus franghnur, gloriam nostram non in 10. Etsi vero calumnias patienter tolerandas doce-
 441 S. GREGORII MAGNI VITA/EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. IV. 442
ret summus ille morum magister, calumniatores ta- A Quoe ad' obfinendum defensoris oflicium conditio •
men gravibus p.oeniscoerceri jubebat.' Dnde cum ac- ries requirerentur, qualia forent eorum munia, quave '
cepisset Hilafum subdiaconum qui Joanni Diacono formula constituerentur, habemus in epistola ad
crimen ingesserat, a judicibus nulla fuisse pcenaxa- Yitum (Lib. xi, ep. 38).
stigalum, praecepit ut virgis publice coederetur, etin Gesta velscripta S.Irenaei diu a se qusesita, sed ex
exsilium deportaretur (Lib. ix, ep: 62). Jam supra eis aliquid invenire non valuisse lektatur maximus
observavimushanc exilii poenamjudicio ecclesiastico Doclor. Nunc de rebus monaslicispauca altingenda
decretam in d.efensorem episcopo non obedientem. (Lib. xi, e/j.-56). _
11. Non minus in falsarios, qui ..ealumhiaioribus 13-.Cum Agathosa questaessetmaritum suum, se
afflnes sunt, indignabatur Gregorius veritatis sludio- invita monachum factum, quOd ad culpam invi-
sissimus cultor. Hinc graviter exarsit in Andream diamque Urbici abbatis, in cujus monasterio conver-
monachum (Lib. xi, ep. 74), ut conjicere licet, Grse- sus fuerat, pertinebat, edixit papa reddendum eiirn
cum, qui non solum epistolam Eusebii, TbeSsaloni- petenti, licet jam tonsufatum, nisi coristaret ipsam
censis episeopi, ipsius fldei cohimendatam ut Lati- prius mariti conversioni consensisse, suamque pro-
nam eam faceret, corruperat, et hseresibus infecerat, misisse, aut ipsam adullerii esse ream (L._>.xi, ep.
sed etiam sermones aliquos Grsece evulgarat quibus B50).
praeflxerat papae nomen.Eos diligentissime requiri In eodem concilib. a quo damriatus est Andreas fal-
jussit Gregorius et aboleri. Proeterea concilium ha- sorum scriptorum artifex, concessa est.Probo, mo-
buit. in quo de poena falsario aliunde flagltiosissimo nacho et abbati, lestandi facultas de bonis ante sus-
infligenda deliberaretur; at vero qute decreta fuerit ceptum habitum monasticum ad ipsum pertinentibus.
nos latet. Epistola ex qua hoec habemus, humilitatis Tanli enim erat momenlifacultatem hanc dare, ut
et modestiaeGTegorii argumentum est. In ea enim synodi totius consensum i'equirendum judicaverit
simpliciter profitetur Groecarum j_elitterarum nes- sapientissimus •Ponlifex. Neque vero facta fuisset
cium. Probotestamenti condendi licentia, nisi liquido 29Q
12. Ut res ad hunc annum spectantes absolvamus constitisset ipsum jussum fuisse et quasi coactum a
notanda sunt summalim quse ad illustrandam eccle- S. Gregorio monasterium subito introire, non indulto
siasticam disciplinam aut historiam conferre possunt ad 4eliberandum veltraclandum spalio. Unde non in-
nondumanobis delibala. Imperatori Joannem primoe" tegrum ipsi fuerat de rebus suis disponere. Perieulum
Juslinianse episeopum pro oegritudine capilis ab epis- autem erat nebonis ipsius monasterio cedentibus, fl-
copalu amovere eupienti, cOnsentire noluit oequissi- lius ejus summa egestale laboraret.
mus pater, nisi segrolus ipse, dato libello supplici, Q Laudavit Jariuarium Caralitanum quod monaste-
hoc peleret. Sed suasit ut qusererelur dispensator, rium virorum in domo ancillarum" Dei monasterio
qui munus episcopale obire posset (Lib. xi, ep. 47). cohserenle" construi noluerit; voluit tamen alium
Qmrieus et alii Ibeiise episcopi summum pontifl- quoerilocum, ubi constitueretur (Lib. xi, ep. 25).
cem eonsuluerant de diversorum lisereticoruriiljap- Omitto beneiicia quse in monasteria, eiiam remb-
tismo e.t ordinationibus. Quibus respondit baptizatos tissima, contulit hoc anno optimus pater, pnesertim
in hoeresi eunr Trinitatis invocalione, non ilerum in'cosuobium montis Sina (Lib. xi, ep. 1); sed qui-
baptizandos quando ad Ecelesiam revertuntui-, sed buslibet muneiibus et beneflciis praestantiora mihi
aut impositione manuum, aut chiisirialis unctione, videnlur monita Cononi, Lirinensi abbati, data, qui-
aut professione fidei reconciliandos. Redeuntes vero bus eum docet quanta cura, qua solerlia monasterium .
Neslorianos de inearnatione edocendos; et si Nesto- sibi commissum regere debeat; maxime ob ejus de- '
rium analhematizaverint, receptasque ab Eeclesia cessoris incautam. remissionem : Dileclionis lum,
synodos recipere profileantur; in propriis ordinibus inquit, vigilantia_ardenliorise semper cura succendal;
admittendos (Lib. m,£p. 67). et ita cuncta, Deo adjuvante prmmuniat, ut tupus sm-
Cum audisset Desiderium Yiennensem episcopum viens huc illucque discurrens, in oves. Dominicus ih-
grammalicam et litteras humaniores quibusdam ex- j, grediendi locum non habeat. El posl aliqua : Itaque
ponere, id gravissime tulit, quia, inquit, in nnose boni te dulcetn, prqvi seniiant correctorem. In gua
ore cumJovislaudibus Chrisli laudes non capiunt (Lib. videlket correctione hunc esse ordinem noveris obser-
xi, ep. 54). Po.slea tamen Candidus presbyter ex Gal--' vandum, ut pers.onas.diiigas, ef vitia persequaris: ne -
liis rediens, Desideri.umapud papam excusavit, ne- si aliter agerejortasse volueris, transeat in crudelita-
gavitque ipsum in his nugis.tempus lefere. tem correclio, efperdas quos emendare dcsideras. Sic
Deferendas ad episeopos clericorum causas ssepe eniih vulnus debes abscindere, ut non possis ulcerare
docet, ne episeopalis jurisdictio pessumdetur, cleri- quod:sanum est: ne si plus quam res exigit ferrum
cos ab episcopo^ exigente culpa, in poenitentiam impresseris, nocectscui prodesse feslinas. lpsa enim
missos Romanus defensor, episcopo inconsulto et in te dulcedocauta sit, non remissa : correclio vero
'nesciente, auctoritate propria ejeceral e loeo ubi ad diligens sit, non severa. Sed sic alterum condialur ab
prjenitentiam traditi iuerant. At jussit papa clericos altero, iit el bbnihabeatvt amando quod caveant, et
-episeopo sine mora restitui, et Romano prius incre- prdvi metuendo quod diligant (lbid., ,ep. 12).
pato, gravia comminatus est, si talia deinceps com- 14. Hoc anno e vivis excessisse pium regem Rer
mitteret (Lib. xi. epp. 77 et 37). cliarcdum fldei catholicaein Hispania restauratoreai
 44S S. GREGQRH MAGNI VITA.EX KJJDSSCRIPTIS ADQRNATA.LIB. IV.. W.
tradunt Kispanicaruin rgrum spriptores. Arianps qb •_,conflagrayit in Ilaiia, ubi res jnfelicite." pr.q impera-".
sludium quo. flagrabat in religiouem orfhodoxam' tore gestse sunt. Nec felicius in Oriente cesserunt;
gemper expertus-esl infensissinjps, maxime yero fio- qnasi jam omnia yergerenj ad Mauricii de "solio
.suintbam, Leuvigildi regis viduain, cujus auctoritale. dejeclionem et csedem. Langobardi cuni Scjavorum"
audaciores faeti, npn semcl in rpgem conspirarunt. auxiliis ab Avarum i'ege missis Cr,emonam primum
Horum antesignaiji fuerunt quidam episcopi hoeresi obsidione cinxerunt et occuparuhf, quam Agilulfus
Ariana-polluli.. Ex his duo in exsilium ejeeli sunf, ajquari solo jussit. DeindeMantuani expugnavit idibiis
etsi gravioribus poenis digni forent. Recharedo suc- . Septembris, quse vix clementiorem yictorem est ex-
cessilLinba II, qui duobus tantum annis regno poti- perta. Ronianorum prsesidium Brixellum incendit"et
Uis.Hunc excepit Witericus. . deseruit. Hqstilibus armis prementibus exarchus pa-
CAPUT VI: . cem impetravit, ea lege ut redderet Godiscalcum.
AHGUM.-_-1;'S. Gregorius de instaurandis SS. Apostolo- ducem ejusque uxorem filiam Agilulfi, ipsorumque
rum basiliciscogilat. Ejus munificenliain illas blisjlicas. liljeros in expugnatione Parmae captos. Quanivis tot.
— 2. Bellumfedinlegratum infelicilerceditimperatori.-
— 5. Haefeticorumet schismaticorum-conversio.Quid annis inter Iiostiles gladios -vivere -consuevisset S.
redeuntes e sehismatesponderent.—4. Firminum epj-, Gregorius. de hoctamen bello ggf vehemenler in-
scopurrireversum , et ob uoc ab aliis ve'x.alumschi-
smaticistuelur S. Gregorius.— 5. DocleatinasEcclesiaeB gemuit, et cum amicis expostulayit, eorumque pre-
. pacandaaprovidet.De Paulo, flagitiosoepiscopoet pras- cum opem sibi adesse rogayit supplex, maxime S-
done, judicium.— 6. De TebusAfricanis curat. Causa
"Paulini episcopi. Et alterius nomineVictOris.— 7. Au-, Eujogii (Lib. xn, ep._$0).\Cf. Paul. Didc. f.-iv, cppp.
. ctoritalis Rom. ponliGcrsin Afrieaargnmenta.—8. Gre- 29'«(-21.)
gorii sammain polestate
- 9. majorJmmilitaset modestia.— ,3. In
De ejus homiliis in varios sacrasScriptura iibros a epjstola huic iuseripla patriarehae, -quae
Claudioexceptis. De Ciaudio inquirilur. — 10, S: Gre- omnium hoc auno scrjptarum est ultima, meminit
gorii in eligendis dignis abbatibus,et tuenda monastiea
'—
disciplina'sollicitudo. if. Utrnm monachatumloco papa Monophysitarum seu haereticorum unicam in
subdiacouatusesse putaverit.-—12, Diaconum jfactuiji Ghristo -nafuram confilentium, qui errorem hune
' ':' e monaslerio
monachum avelli non
" patitnr.' (AII.601et msper ejurarant. Hi.eum in Siciliam
' venissent, iama
602.) '_
1. Cuni imminere sibi mbrtem proesciret S. <&re- sanetissimi doctoris invitati, Romam perrexerant",
ubi in fide confirmati, litteras a summo ponljfice
gorius, jam conceplumde reparandis SS. apostolorum
Petri etPauli basilicis consilium nbn ultra differen- testinsoniales petierunt. Eos commendat sanctissimus
dum judicavit. Idcirco prsecepit Sabino subdiacono pater amico Eulogio, ipsisque restifii monaslerium
res Ecclesise inXucanla et Brutiis curanti, ut his in ab hajrelicis oecupatum, pelit," nisi forte maluerint
provinciis trabes ad fd operis necessarias pararet, ipsius invasores ad Ecelesise redire-sinum;Eodem
atque ad mafe advehendas curaret", unde navibus 3 tenopore Firminus, Tergestinae ufbis episeopus , in
in schismate ob tria damnata capitula
impositce Romam deportarentur (Lib. xn, ep. 20). Ea Isfria, prius
de causa scripsit ad a Arogem, queni Beneventanum conflato pertinax, venehum ewmuit, et relictis schis-
ducem Zotorie mbrtuo eonstituefat Langobardorum maticorum partibus, ad unitatemEcclesise seeontulit.
De ipsius reditu Gregorius tetus, .grafulatoriam scri-
rex, rogavitque ut Sabino subdiacouo in hujus mate-
rioe vectura opem ferrel; promiltens duci dignum Jjendam epistolam censuit, in qua revocatuin etresi-
xenium (Ibii.; ep. 21). Idem est argumentum epislo- piscentem horlatur ut Satanee jaculis conslanlise
larum quas ad Gregorium exprsefectum et ad Ste- scutum opponat, aliisve seciim revocandis insudet.
phamiiri episcopum seripsit (Ibid., epp. 22 et 23). Insuper vilse subsidia pollicetur . Nobis, inquit,
Biennio post paiilo anle mortem' assignavil lnulta omnino curm eritde fraterrittatis lumguiete, u.l dignum
b
prsedia basiiicse S. Pauli pro luminaribus, ne minus est, cogitare-; quia postquam hobiscunij jam ,Deo pro-
illic habere luminaria prmco fidei cerneretur, quilo- tegente, unus es, non aliter utilitales tuas, quamnostras
tummundum tuminesuce prmdicdlionis implevit, quam altendimus \Lib. xn, ep. 33).
S. Petrus. De olivetis et aliis fundis a S. Gregorio Exstat promissio cujusdam episeopi ad ' unitalem
concessis ad basilicse S. Pelri lumina' nutrienda et Ecclesioerevertentis, quanva.Firmino datam non im-
augenda, legenda tabula donalionis quamYitae S. Dmerito putant eruditi (Olim lib.x,ep. 51, nunc in
Gregorii subjiciendam duximus. Legitur aiibi fecisse appendke). Sine observatione proeteriri rion debet
ad beatum Petrum apostolum super altare ciboriuin episcbpuirihunescliismadeserentem omnino silere-de
cum cotumnis quatuor ex argento puro. De fastigiis concilio v, et de trium capitulorum condemnalione,
exargento purissimo fabricatis in basilicissanctorum sed spondere lantum et jurare se prona et spontanea
aposlolorumPetri etPauli " legendus Joarines Diaco- volunlale ad unitatem sedis apostolicaj redeuntem,
nus (Lib. iv, c. 68). • ad schisma numquam reversurum, sed semper in
2. Ex epistola ad Arbgerii seripta datur conjcien- unitate sancte Ecclesiae Catholicss et communione
dum pacem aril inducias tunc fuisse Romanos inler Romani pontilicis permansurum.'Quod saneargu-
et Langobafdbs. Altamen hoc anno rursus bellum mento' est, ut jam non semel a nobis .dictum, illud
. a Apud Paulum, Diac. lib. iy, c.,19, et alibi dici- .clesioeinvaspris cum militari riiariu, ait tunc vi abla-
lur Arigis aut Arechis. ArTgissjgnificat hbnore' fortem. iuiri a miliiibus oleum ad Ecclesioe luminaiia fe-
" "D
DeEeclesise' luiriinaribus legendus Athanasius positum; adcoque insaniisse qui pseudbepiscopuin
. iriep; ehcyclica.adepiscopos.iom. I, p. 114, nurii. 4, comjtabanlui'.-, ut candelabra ad parietem _stalim
ubi describeps iijgressumGregorii Alexandiinae Ecr reponerent, etEcelesiae cei'e.osidolisac^enderetit.-
 U5 S; /iBEQOBII MAGNJVITA, E_XEJDS SCIUPTIS Ap.ORNATA.LIR, IV. r 446
Istrieorum scliisnia non in eo positum esse, quod.A ferre tetitaverit, auousque omne quod dilapidavit, vel
tria copitula uon damnarentur, sed. quod ea con- de substantia iulit Ecclesim reslituat, in monaslerium
demuantes a commuriloue i'epellerentur, fieretque mitleridus esl, ut sqllem coactus reddai cjuod mate
sic ab E.cclesiacatholica secessio. auferrenqn limuil, inquit S. Gregorius. Qui si fprte,
4. Quod Firmino praenuntiarat vir sanclissimus, quod non credimus, posl deposiiionem suam invere-
ejus videlicet constanti.am terroribus et blaridimenlis _cunde. ac .meiite perversa aliquid de episcopatuloqui
tentatam iri ab hostej ut retro redire compelleretur, qtque rursus gd hoc, guaftbeiaspirare prmsumpiidne
_paulopost accidit. Nam Severus, Gradensis episco- teniaverit, fraternitatis vestrm se conlra improbitatem
pus, ejurati a Firmi.no scbismatis caput, audita ejus ipsius omnino vtgor accendal, atque Domhtici cbrporis
_reveriione,eutndiversis prmntiorumsuasionibuscmpil, ac sattguinis communioneprivatum, in monasterium
st posset, a bonorevocgreproposito. Quod, dum perfi- eum usque ad dieni obitus sui ad qgendqin curet pm-
cere Deo auclore minime valuissep, seditipnem illi nitentiam retrudendum: gualenus perpetrqli sceleris
suortimcmumexcitare non iimuil (Lib. xiu, ep. 33). maculas dignis discat flelibus emundare, quas magis
Periclitanfi episcop.omanum porrigere et subyenire in interilu animm suce nequiler augere desiderat. De
conslituit jGregorius. Quapropter Smaragdum exaiv Nemesio yero decrevit ut ei locus ejus et episcopatus
cbum rogavit, ut nulla mora Firminum episcopum g festitueretur;
ab illatis molestiis futai-i sluderef, ac quieleni illius 6. Eodem l_empoi'eGregorio cogitandum fuit de
mullis gd imilandumprofuturam mpdisomnibusprocu- rebus AfricanaeEcclesise, ubi ex episcopjs et ex aliis
raret: Excellentiam, inquit, veslram paierne sqlutanr ^cclesiasticis viris nojjnulli, ad offjcium erant rcvo-
4es affectu, 'petimus ut zeli vestri iii hac causa olipi candi, Mullaepraesertiin erant querelse de Paulinq
exhibili, nunc vehemeniiusfervor incandeat; tantoque Tegessis civitalis in Nuinidia. episcopo, quem clerus
_vosconlra hostesDei vindices-defensoresquereperiqnt, et qui eligm in sacro grdfne erant cqnsltluti, in se
quqntogpud Deumpretiosior est animm quam defensio corporaliler excessisse perhibeba.it (Lib. xn, ep. 28).
.corporis.Armei vos conira-devios ipsa quce in vobis Causam hanc inter.episcop.um ejusque clericqs juddr '
fidei viget reciiludo , rediniegretur vestris temporibus caudanri S. Gregorius detulit ad Yiclorem Numidise"
jjiwd in illis est parlibtts scissttm. corpus Ecplesim. primatem, el ad Colmribum episcopuni-, quibus in
Sabfilis in liac cansg retributorem veslri operis, recti- mandatis dedit, ut quos yellent e suis coepiscopis
iudinis ac inlegritalis auclorem. - assumererit ad seutentiani de reo vel de accusatori- -
5. Cum non -minus.pateret sanctissimi Papse sbl- busfereiidam. Idcm Pajilinus dicebalur ecclesiaslicos
licitudo, quam auctontas et potestaSj providendum prdines gim.oniacejdare, vel.polius vendere , quod
.censuilhoc anno EcclesioeDoclealinse.rebus perlur-^Q omuistud.o exploi-andumdicit sanctjssiinus Pontifex,
batissimis, Paulus, bujus urbis episcbpus.-inj.er alia ut lam dans quam accipiens proemium,uterque ca-
mala in cprporale ciimen lapsus, a suis clericis ac- nonieoeultionis gententia feriatur, Yeruni nesimonioe
cusatus fueratj et conyicius; itaulipse libellum in radix mortifera coalesce.ret, ac plures interjmeret,
qup ea deqtubus accusalus fueratjoera esse confUebuiur __I9©cupit cqmnjuni totius concilii definitione pro-
obtulissel (Lib. xn, ep. 31). Qua de re sententia epis- biberi, ne ullus unquam pro quovis ordine accipiat
.eOpali-depositusest, el in locum ejus ordinatus fuit aut det, neve quisquam ex gratia prbmoveatur, seJ
Nemesion, eonsentiente Joanne, primfleJustinianse. exmerito.
episcopo, ad quem tamquam primatem lunc pertine- Paulo antea oblaluin a Donadeo diacono libelhim
bat Doclea,cum lamen EcclesiseScodrifaneesubesset, supplicem,quo se querebatur a suo episcopo Victore
Jure nietropolitico. At Paulus facti postea male poe- injuste deposilum, ad eumdem Coluriibum miserat
nitens, auxiliossecularjumjudicum fretus,episcopium (Lib. xn, ep. 8), utuna cum primate concilii aliisqiie
more proedonis.ingressus, ablatisque violenter jEc- coepiscopis de bae querela judicaret. Episcopus con-
clesioerebus, receris ordinatum episcppum ejecerat tendfebalDonadeumob coiporale peccatufn de ordine
summa cum injuria, magnoque vjtaepericulo. Ncme- suo dejectum. Quod si prqbafi possit, Gregbrius vult
sion Romam veniens de vi-sibi illata questus est jr. ' diaconumin poenitentiamdetrudi, ut coihniissi ffagitii
-apud summum pontificem, qui scripsit tum ad Con- vinculum lacryinis valeat absolver.q.At yefp si conslet
stanlinum, Saodritanum episcopuni, quem « metro- epjscopum in insontem soeviisse,decernitinipsiim
politam fuisse satis iudicant S. Grcgorii verba, tum canonici rigoris districtipiie.mexercendam. DeCre-
adJoannem,.primae Justinianse primatem, insuperque menlio prOvinciseByzacenoe.primate' graviter accu-
sanclsesedis vicaiium, ut sires jta sese habuissent, salo ,_querii a totius' prpvincjpeconcjlio judicandum
cogerent Paulujn ad reddenda confestim omnia quse- censuit libc "anno vigilanlissimus Pontifex (Ibid.,
cumqu.eabstulerat. Qiiaesi probaret non esse Ec- ,ep. 32), jani parilo supi'a dictum ' ; quaprbpfer.nihll
' '
clesise, sed ipsius propria; tamen ex his retinendum lioc loco adderidum yidetuf. _ .'.,.'
_satis ad resarcienda bonis Ecclesiastieis illata delri- 7. In his,.eoriiagis elucet Romanl.pontiflcis .auctc*
menta; nam ea ffilapidasse ferebatur. Si.autem dif- ritas, quod ei diversa statuentrqmnes obtemperaye-
«-Hsee.scfibitS. Greg. ad Joannem; quamvisgrave , petebat tamen Joja.noijusaliquod in Pauljim.; tmde
eliniquum fuerit uinon a vobis vel a metropolitano eonjicimus eum fuisse primatem vel- exarchum. Ex
ejus hoc peteret, scilicet Paulus...Ergo Joannes non,- bis,cmenda'nd,a.videnij|},pa5ad,]jan|.
erat Pauli metropolilanus, «gd ConstaiJtiuus. Coin- Gussaiivillseumaririblavimus," " .,'.*.epjsfplampost\"
'
447 . S. GREGORII MAGNIVITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. IV. 4*8
rint, ipsa concilia, primates, .eliam Cartbaginensis __ A homiliarum de Proverbiis, de Canticis canticorum,
episcopus, penes quem in totam AfricanamEcclesiam de Prophelis, de libris quoque Regum, et de Hepta-
summa erat potestas. Certe Doniiuicus qui catbedram teuco, quas' exceperat Claudius abbas. Quomorluo
Carthaginensem Gregorio Romee sedente qbtinebat, jubet papa requiri omnes eiiam ehartulas de his su-
nunquam questus est Romanum anlislitem falcem perstites. et ad- se mitti, igne, ut ex ejus humililale
misisse in messem alienam, nunquam pro tuenda suspicari licet, forlasse abolendas.- De bis autem le-
sua auctoritate cum eo conlendit, sed ejus amicitiam gendce sunt prsefationes aut admonitiones pfeevioead
semper coluit. Noverant videlicet Africani Patres . Commentarium in librum I Regum, ad Expositionem
Gregorium suo tantum uli jure, suorumque decessb- in Canlica, et ad aliam seplem psalmorum'po3nilen-
rum insistere vesligiis. Nondum obliterala eratLeonis tialium Expositionem. Sed quia forsan 'parcius illic
Magni memoria qui Potentium commissis ipsi sedis diximus de Claudio abbale, nunc, colligendum quid-
apostolicoevieibus miserat in Africam, ut labelacla- quid in Epistolis Gregorianis de ipso sparsum legitur.
tam Waudalicis beliis ecclesiasficam disciplinam re- Monachum fuisse in Gregoriano Romoemonaslerio,
sarciret, nonnullosque episcopos contra canones et quidem sub ejus disciplina, probat filii-litulus ipsi
ordinatos exauctoraret. Tempore quoque Augustini, a Gregorio datus. Jam assumplus fuerat ad regendum
licet de appellationibus ad sanctam sedem quoeslio]_BClassense SS. Joannis et Slephani monasteriuni,
esset orla cum Zosimo, quanta esset Africanorum anno secundo pontificatus sancti vlri; ejus enim
erga Ttorrianum pontifleem reverentia probanl con- tamquam ahbatis meminit hoe tempore ad Joannem
ciliorum acta, episloloead ipsum scriptoe, aliaque Ravennatem scribens : Videtur mthi ut Claudiumab-
monumenta. Ipse Cyprianus apostolicse calhedrse baletn cum aliquanlapecunia illuc transmittere debeatis
sententiam de lapsorum reslilulione sciscitatus est; (Lib. II, ep. 46).
quein Africani Patres diversis temporibus seculi -" Romam venit, tum ut jura monasterii sui adversus
sunt; summos pontifices de variis ecclesiasticaedisci- Marinianum Ravennatem ejusque clericos tueretur,
plinoecapitibus a consulendo. Et quamvis magnus Cy- ' pro quo impetravit privilegium ; tum ut sludiormtf
prianus aliud senserit de baptismo hoereticorum quam S. Gregorii adjulor foret acpai-ticeps (Lib. vu,ep. 45';
Slephanus papa, aliosque Africanos episcopos ad itb. vin, ep. 15). In Urbe diu moram fecil, S.-Grego-
suas paites traxerit, vicit tamen sententia Slephani, rio eum relinenle, quia magnutn ipsi eral in verbo
etiam in Africa, rescissis conciliorum sub Cypriano Dei solatium (Lib. viu, ep. 16). At quia monasterium
habitorum deeretis. Hoec paulb extra metas obser- suum repetere et j-evisere fesliriabat; aliimdeque
vavimuscontj-a nonnullos qui Africanam Ecclesiam non lalebat vigilantissimum Pastorem, eongregationi
vel acephalam audent dicere, vel autocephalam, quod Q { fralrum praesentiam sancli abbalis esse summe ne-
proprii primatis-, boc est Carthaginensis auctoriiate cessariam, ei redire permisit, eumque commendavit
sola, regeretur: Qmsi vero ad Romanam Ecclesiam Mariniauo; quem rogavitul paternam illi monaste-
propter potenliorem principalitatem, necesse non sit rioque ipsius chaiitatem, uti decebat, impesderet.
omnem convenire Ecctesiam, hoc est eos qui undique Morluum eum fuisse suspicamur paulo anle scriptam
sttnl fideles, ut ait Irenoeus (Lib. m, advers. Valent. ad Joannem subdiaconum epistolam (Lti.xn, ep.24),
c. 3). cuijus jam meminimus," lioc est anuo 601 desinenle.
8. Summa boecGregorio demandata potestas, ejus 18. Post ejus obitum monachi -ejus monasterii ve-
modestise ac humilitali minime dfflciebat; quarum nientes Romam petierunl sibi Conslantiummonachum
virtutum argumentum sane maximumest epistola hoc abbatem constitui. At eum mhiime probavit sanctis-
anno ad Jqannem subdiaconum, Ravennse commo- sinaus pater, quod peculiaritati studere' diceretur, et
rantem, scripia. Etenim in ea pene indignabundus in Piceni provinciam perrexisset sine aliquo.fratrum
queriturde Mariniano archiepiscopo Ravennate, quod suorum. Eo itaque rejecto consensit ordinari Mau-
legi publice faceret ad vigilias commenta beati Job,' rumcellerarium, modo quse deipsius vita et indusliia
quia, inquit, illud opus non est populare, et rudibus teslabantur qui elegerant vera' esse probarenlur. De
auditoribus impedimentum magis quam pf oveetum D his scripsit ad Joannem subdiaconum, insuperque
generat. Addit: Neque enim volo dum in hac carne ' proecepit ut Marinianum .episcopum admoneret, pe-
sum, si qua dixisse me conligit, ea facite hominibus culiaritatem a quatuor aut a quinque monachis mo-
innotesci. Nam quia dilectissimm memorimAnatolius nasterii resecare.
diaconus qumrenli ac jubenti domno imperalori li- 299 11. H^c sane sunl argumenta sollicitudinis
brum Regulm Pastoralis dedit, mgre suscepi : quem et curse singularis quam gerebat de statu monastico,
sanclissimus frater ei coepiscopus- meus Anastasius • Quanti aulem illum faceret praesertim boc anno de*
Antiochenusin Grmcam linguatn translulit. Et, sicut monstravit duabus in epistolis. Ex priori scripla ad
mihi scriptum est, ei valde placuit, sed mihivalde Passivum, episcopum Firnianum (Lib. xn, ep. 12),
displkuit, ut qui meliora Itabent, in minimis occupen-.- colligit Thomassinus (Part. u, lib. i, c. 34) monacha-
tur (Lib. XII,ep. 24). '
tum tunc loco subdiaconatus fuisse. Quippe cum
9. Eadem in epistola S._Gregoriusmeminil suarum Aprulium Castrum Firmensis territorii Pastore ca-
a Vide ep. Felicis papse Dynamio et Sufidio consulibus dalam an. 488, etconsule histor. Vandal. per-
secut. part; u, c. 12, n; 9:
 449 S.. GREGORII MAGNI.VJTA,_EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA.LIB. IV. 450
reret, indicavit S. Gregorius Opportunum quemdam A facta -Deus audivit, ut Theodoro Siceotse ostensum
ob morum innocentiam,- psalmodiai studium, amo- est ac ipsimet Augusto, qui fuerat admonitus rit
venique orationis a multis landatum, quem bortan- caveret ab homine cujus nomen a duabus his lilte-
dum dicit ut vel mqnachus fiat vel subdiaconus; et ris ph inciperet, et ab eo se occidendum sciret.
post aliquanlulum temporis ad pasloralem curam 2. Statim suspicatus est Mauricius a Pbilippico
eum suadet promovendum. Cur hicmonachatus fieret sbroris suaemarito sibi insidias et hecem parari. At
' menlio sicuti subdiaconatus, quando de promovendo in somnis vidit se -judici Christo adslare cum turba
ad sacerdotinm Opportunoagitur, nisi oequead sacros railitum captivorum ipsum accusantium,"uti narrant
ordines disponeret? El ideo forlasse S. Benedictus scriptores Graeci, nec mora statim jussum esse, ut
qui de monachisad presbyteratum el diaconatum cum uxore sua et liberis totaque familia Phocse mi-
assumendis loquitur, de subdiaconatu ipsis confe- liti trucidandus traderetur." Expergefaclus imperator,
rendo prorsus silet. Sed legendus ea de re nosier statim misit qui Philippicum ad se perducerent, Il)e
Mabillonius, maxime Annal." Benedict. lib. x, an. 602; vocari se nocte videns, mortem sibi imminere non
num. 20, eol. 277. dubitavit; noverat enim se apud impei'atorem in suspi-
12. In. altera epistola scripta ad Desiderium, cionem adductum esse. At Mauricius-statim ac illum
Viennensem episcopum, pro Pancralio diacono, qui B vidit, adejus pedes provolutus ait: Ignosce mihi,
monachus faclus fuerat, sanctissimus pater hortatur frater, quas tibi innocenti calumnias et criniinationes
Desiderium, ut tampromptm diaconi devotioni,quam in imposui. Rogo autem ut siquemin exercitu militem
sancto studebat Itabere proposito minime impedinienio Phocatn riomine noveris, indices mihi. >N,ovi,inquit
sit. Magis autem, inquit-, quibus valelisadhortalionibus ille, quemdam, qui pridem ab exercitu missus, cum
pastorali adineuilione (eum) succendite,ut fervor-hujus majeslale tua jurgavit. Non dubitavit. Mauricius ipsum
desiderii in eo non tepescat: ut qui a lurbulento cura- esse quem in somnis viderat.
rum smculariumtumullu se segregans, quielis desiderio 3. Sub id tempus Petrus, imperatoris ffater, ejus
portummonaslerii appeliit, rursum in ecclesiastkarum jussu misit litteras ad exercitum, quibus jubebalur
curarum nondebeal perlurbalionibusimplkafi. Istrum trajicereacibidem hyemare; quod cum milites
inolesle ferrent, quia iis in -hybernis assidue cum
CAPUT YU.
barbaris erat praeliandum, cceperunt de novo impe-'
AnGtni.—1. Mauriciiimper. dejectio et csedes.,—2. De qua ratore creando agere, moxque Phocam centurionein,
—
i divinitus pnemonetur. 5. Pliocas eligitur imperator
ab exercitu. Qui Constaniinopoliniadvolal.Mauriciifi- quem audacem noverant, super scutum de more
liosipsumquepccidijubet. KecnonConstantiuamAugu- eievantes, imperatorem aeclamarunt salutaruntque.-
slam ejusj|ue tres filias.— 4. S. Gregbrius ad Phocam
scribit.-Ejus episiola expenditur. De alia ad eumdem Q His auditis, Pelrus, confeslim €onstantinopolim ve-s
epistola.—S. CurS. Gregoriusduriusde Mauricioscri- niens,eorum certiorem fecit, imperatorem,qui paulo
"- —:pserit.—6,.Apocrisiariummiltit ad novumimperatorem.
7."MiserabilemItatias slatum Bxponit.— 8. Legatio post navem conseendit cum uxore ac-Iiberis; sed
Theoderici,Francorumregis, et Bruuichildisad papam. tempestate fepulsus, delatus est ad S. Antonomum,
Xllumcousuluntde episcopoarrieriie.Papaj responsum.
Bigamum arcet a sacrls ordinibus.—9. Peiit regina eademque nocte podagrse 4oloribus correptus, quoe
mitii legatum iri Gallias,ad conciliumcelebrandum.— fuit grave fugseimpedimentum.
10. Papsesoiliciludode Eccles. discipiinain Italia.—H.
Conductorum Ecclesiaefraudibusinjusteablataresiituit.— Inlerim Byzantium advolat novus imperator, cum-
12. Ejus in faciendaeleemosynastudium.—13. Urbicus que jam pervehisset ad Hebdomum, facti sunt ei
abhas eligituriu Panorm. episeopum.Cur hanc eleclio- obviam
nemrespuerit S. Gregorius.—14.Scribit contra nuper palriarcha senatusque; mox urbem regiam
exortosRomseerrores. (An. G02el 605.) ingressus insignia -sumpsit imperatoria. Biduo post
1. Annus hic pontiflcatus S. Gregorii decimus ter- curru adveclus imperatorio,venit in regiam; quinta
lius insignis est rjbMauricii Augusti casum ipsiusque vero die Leonliam uxorem corona imposita, 3©©"
ac iiliorum csedem, necnon Phocae cenlurionis pro- Auguslam pronuntiavit. Ad Phocoe adventum cele-
veclionem ad imperium. Iram odiumque militum in brandum edita sunt plurima spectacula. Cumque de
se concitaveraf imperator, nolens modico pretio re- pompa et solemni apparatu ad.excipiendam Leonliam
.dimere captos ab Avaribus ,'qubs barbari interfece- deliberaretur, de loco stationis inler Venetos el Pra-
-
runt; sive id avaritise causa factum, ut vulgo credi- sinos (duse eraiit factiones) orta contentione, Yeneti
-tur, sive voluerit eos hostili gladio perire, quia ab semulis male habiti clamarunt: Adhuc vivil Mau-
sedilionem fecerant. Ipse vero tanti criminis conscien- ricius, quem Prasinis, infensum sciebanl. His cognitis,
tiam pondusque diulius ferre non valens,-Dominum Phocas missis militibus jussit adduci Mauricium ad
precatus est ut bac in vita debitas sibi poenas inlli- Eutropii portum, ubi ante oculos ejus primurii inler-
geret, seternisquesuppliciis se non reservaret. Postu- fecti sunl ejus » iilii, patre interim haecDavidica usur-
lavit autem ab omnibus palriarchis monachisque, pante : Justtts es, Domine, et rectum judiciuni iuuni
maxime Jerosolymitanis, ut eadem quoque a.Deo (Psa. cxvih,137). Quinetiam cum loco natu minoris
suis precibus exorare satagerent. Vota ex animo adhuc.laclenlis nuti'ix proprium iilium obtulisset,
-a Aliidicunt quinque, alii tantum tres. In fragmento -Bylhinia postea comprehensum capite tfuncalum
a nobis laudato inter occisos numeratur Theodosius, esse., Sed Theophylactus Simocalta. scriptor pene
qui jam Coesarfuerat a patre renunliatus.. Abfuisse 'coaevus, quemproptereacaetefisduximusanteponen-
tamen quando hoec gesta sunt, vulgaris est sententia, dum, diserte dicit Theodosium a sria legatione ievo-
quia.missus fueral a Mauricio ad Persarum rege.m, caluui apatreMauricioarf mctctatibnemadfuisse. >
ejus opem postulaturus: eumdemque aiunt Nicaesein
 451 . S. GREGORH MAGNl VITA,. EX EJUS .SCRIPTIS ADORNATA. LIB. IV. 452
Mauricius infantem prodidit. Eadem const aniia mor- A / tamen ejus nomine) scrjbens ad Phocam aul ad
tem excepit; sicque calicem irae Dei .coriyerlit in Leontiam, non .injustis qiierelis quoerit imperatoris
medicinae poculum, quod ipsi ad peccatorum-purga- demortui famam obscurare. Yero propius auiem vi-
tionem, et ad perfectam animse salutem consequen- detur sancti viri propositum esse novi impei-aloris
dani profuit. .Constantinam Augustam cum tribus animum ad misericordiam et clementiam erga sub-
filiabus, in privatam domum -Leonis dictam iuclusit ditos inflectere. 'Maurieii avaritiam carpjt quidem
tyrannus, uti narrat Simocalta lib.vm, c. 15, quas latenter, et coetera mala quae ex h.oe vitio solent
tamen elapsis paucis mensibus interfici jussas alii oriri. At ipse Simocatta (Lib. vui, cap. 6), etsi erga
referunt scriplores. Petrum, Mauricii fratrem, ei alir hunc imperatorem iridulgentior, non Inficiatur ipsum
quoi procerum siniul interfectos .esse docet fragmen- avarilia laborasse, dum ait ea ratibne Mauricium
tum de Phoca^oronato; unde eliam habemus nornina voluisse exerciium irajecto Istro hyemare, ut barba-
quinque.fiiiorum imperaloris, et lempus quo ista rorum regionem ineursafet, ac inde coiuparalis ali-
contigerunt, scilicet indict. vi,die 23 Novembris. mentis vietitaret, rie annonam militi preebere coge-
Ex eodeiri scriplo doeemiir venisse Romam icones relur; unde occasio rebellandi data, et alterius im-
rhocoe et Leontise Auguslorum Kalendis Maii, el ac- . peraloris eligendi.
clamalum esse eis in Lateranis in basilica Julii ab I. ' - Belliea Mauiicii virtus etsi laudetur, altamen vix
omni clero etsenativ; pbstea jussisse S. Gregorium ullum bellum post assumplum imperium gessit, nisi
imagines illas reponi iii oratorio S. Csesarii marlyris per duces. Quamvis aulem quamdiu imperavit, bel-
intra palatium. !.-'• landum ei fere semper fuerit, maxime contra Ayares
4. Non, erat inlegrum papse abstinere a scribendis. vel Abaros",vario tamen eveulu et soepeinfelici pu-
ad Phoeam litteris, quibus ipsi gratularetur adeptum giialum esse constat ex eodem Theophylacto Simo-
calta. Interea Italiam, Siciliam, Sardiniam, Dalma-
imperium.' Iis qui Gregorium arguunt quod de Mariri- tiam "
cio iniquiusVde Phoca vero adulaiorle loculus sit Langobardi aliique barbari depopulabantur,
jam "« respondimus. .Sanequse dicimtur adulationes imperatore vix curante. Hoc moleste ferebal S. Gre-
•et assentationes potius vola sunl prb imperaiore,- a gorius, uude expostulandi contra Mauricium in epi-
quo sumiriuS'pontifejt' optime gubernari rempubli- stolis.adPhoeam
" 6. Ut axi novum
et Leontiam "data oeeasio.
cam oplat,' u't legenti palam fiet : Lmlehtur; inquit, imperatorem redeat oratio, cum
coeliet exsullet terra,- el devestris benigtiisdctibusurii- iiulluni in palatio invenisset Ecclesise Roriiau'a3apo-
versus reipublicm pdpulus nunc usque vehementer affli- crisiariuhi, idminime gratum habuit. Anatolius boc
cttts hilarescat. Cbmprimuntuf jugo dominalionis ve- munere fungebatur adhuc indict. iv, an, 601, ut
sirm, superbm mentesitostium. Reteverilur vestra mi- iG patet ex epistolaad euni seripta (Lib. xi, ep: 47) :
'iericordid coniriti ac depressi ariiiiii subjectoritm.Vif- quo vero tempore urbe regia excesserit, quave occa-
lus cwlediigraliminimicis ierribiles vos-faciat, pietas sione, diyinare non possumus. Gregorius excusaturus
subdiiis beiiicjnos.'Quiescdi felicissimis iempbribus ve- se apud Phocam, scripsit: Quod'permanere in palatio,
strisuniversarespublica, prolata sub causarum iinagine juxta antiquam consuetudinem, apostolicmssdis diaco-
prmda pacis. Cesserit teslariientoruminsidim, doituiio- .num veslra Serenitas non invenit, non Iwc ritemnegli-
'
num grdiim vtolcnter cxactm. Redeal cuhciis in-r'ebus genliw, sed gravissimmnecessitalis fuii: qitia dum mi-
propfiis secura .possessio, ut. sine .tmore habere se nisiri omnes itujus nostrm Ecclesimtam contrita aspe-
gaudeaht; qum nori sunt eis fraudibuS acquisita. Re- raque lentpora cum formidine declinarent, alque refu-
formeiur jam singulis sub jugo imperii pii libeflas sva. gerent, nnlli eorum polerat imponv,ut ad urbem-regiam
Iloc namque inler reges geniium, et reipublicminipera- in paiatio permansurus-accederet. Sed pbstgiiam tie-
lores distdi; quod feges geniium domini servormn strum Clemenliam, omnipotenlisDei gralia disponente
suht,• iniperdtbres vero reipublicm, domini itberorum. dd culmen imperii pervenisse cognoverunt, ipsiquoque
Sed meliushmcorando qudni suggerendo dicimus (Lib. -suadenle imtitia ad vestra vesligia venire festinant, qui
'xiu,ep. 31); Quoesequuntur usque ad firiem epistolse prius illiic accederevalde timueranl (Lib.xm, ep. 58).
sriht preces quibus vir sanctus a Deo postulat auxi- U ] Postea signilicat ad id muiieris^delectiim fuis.e Boni-
liurii gralise Augusto rieCessarium". facium primum defensorum, quemait-sibi tbngaas-
Iri alia ad eumdem Phbcam epistola hullse lauues siduilale compertuin,vita, fide ac moribus-approbattim,
occumint qusesefmbnefri adulatorium fedblea"At(i,i6. idcirco' Diaconumg|J_| eflectum, ui hanc legaiionem
xin, ep. 38)."In ea qua Leoiitiam salufavit, vbla quo-' . ac proviffciam obtret. Is est Bonifacius ex plurimis
que iuiricupal, ribri vefbis JenoCiriathr, ut legendo - Gfegorianis epistolis satis «btus, qui postea electus
quisque bteervafe ptfte^t \lbid., ep. 53). est in sumiirum pontificem et dictus -est Bohifacius
5. Qutfd spectat ad qusedarii-in Mauiiciuiri Augii- tertius ; at ad bf eve tempus Eeclesiam rexiU' Quam
sturiidufius H S. Gregofib scripta iis in epislolis, aeceplus fuerit Phocoeindecoliigimus,quod pfliitifex
constat huric imperatorem iniquiorem sese fere sem- ereatus obtinueiii, b ul Gonslantinopoliiahlis pa-
per osteiidisse sanctissimo ponlitici, Roinse"lotique: triarcha cecumenicumse dicere desinefet.-
-Italioeut ex tot Gregorianis epistolis liquet. De duroi 7. Ih epislola adPhocam, cujus lator fuil novus
itaque ipsius jugb quando conqueritur (dissimulatoi apocrisiarius,. miserabilem Italise statum deploral:
a In notis ad ep. 31 lib. xm. ~~Vide
quse diximus supra lib. m, c. 1, n. 16. -
 "
453 , S. GREGORII-MAGNIVITA, EX EJUSSCRIPTIS. ADORNATAiLIB. IYi 454
QuatUer, inqriil, quottdianis gladiis et quantis Lattgo- A.nec
A est quod in edxanbnkm districtidnis judicium re-.
bardorum incttrsionibus, eccejam per iriginia quinque prehendal, ad destinatum-ordineni hon dliter nisi te
annorum longitiidinempremitnur, nullis explere sug- ordindnte perventat (Lib: xin, ep. 5);-
'
-geslionisvocibusvalemus (Lib. XIII,ep. 33). Consultus abeadem regina S: Gregorius de" biga-
Sane ex episfola ad Smaragdum exarchum hoc ino dn ctdsUcfum^ordinemposset accedere, respondit
annb scripta compertum habemus bellum adhuc id jiixla CanonicamTfegulamiriinime lieri debere. Po-
fuisse cum Langobardis,etsi quandbque indueiis pau- stulanti aiitem ut privilegiis munire dignaretur mb-
corum •dierum intermitleretur; Eadem epistola pene nasferium S'. Martini in suburblo Augustodunensi;',
persuadet Pisanos jam tunc fuisse sui juris, potuisse- aliiid monastefium arieillaruiri Dei, et xeribdochium
' que pfo arbiirio pacis foedera inire aut bellum -indi-.. quse"in Cadem ufbe oonstruehda curaverai, libenter a
cere". De eorum dromonibus ad- egrediendumjam pa- aiiffuit pius Poritifex. •
ralis ibidem S. Gregorius meminit : uridediscimus • 9;-Gralum se"faoturam
vigilantissimo totius Eccle-
eos mari friisse proepbtentes. Eosdem ad pacem cum sioe pastori putavit fegina,"ip'sunirogando ut legatmri
Romariis ineundam hortatiis fueratsummuspbnlifex, mitlei*et in XJallias, qui facta synodo, cuncta- quie
misso Iegato; sed oblinere nihil^otuit, quod nnn- • coritra sdcralisSimoS canones petpelrabantuf, posset
tiandum putavit exarcho. I mrrigbre. Nam id ipsi maxime iii votoerat; ut liquet
jB
~ S.-Paulo antea ex Tot de fe ~~annis
Theodericus, Fraricorum rex, in epistolis quasea superibribus
Burgundio, miserat legatos ad papam illustres viros scripserat ad eatridem reginam, reges et episcopos
"Burgoaldum et Varmaricarium, ut "eo adjutore-pa- Galliarum quSm' plurimos. Itaqiie -Gfegorius; actis
"cemcum imperatore ac republica Romana facere -ac reginse graliis, resporidet apto tempore se missurum
"stabilireposset. Laudavit ejus consilium sapiehtissi- aliquerii qui synodum cogeret, ejusque pia desideiia
mus pater, operamque suani ad id prsestaudum pol: se impleturum pollicitus est. Nulla tameri coacta est
iicitus est (Lib.iiu;ep. 7). Fortasse jam dissidebant synodus in- Galliis qui cleri^corrupfelis mederetur,-
duo fratres, Tbeodeberlus, Ausirasianorum rex, "et nisi post annos ferc trigirita., civilibus bellis bbrium
. -;
Theodericus, qrii pfudehter amicitiam Romariofum hbc opus jmpedieiilibus.'
ambiebat. Favebat buic Brunichjldis avia, infensa -10. De resarcienda in Italia "Eeelesisediscjplina
Tiiebdeberto nepoti, qui tandem duplici prselio fusus majorem adhuc •sollicitudinem gerebat sanctissimui'
fugatusque, a suis"oceisus est victoris gratiam ejus patef. De amovfendisa saterdotum aliorumque cleri-
capite merearl volenlibus. eorum contubernio' [mulieribUs extraneis scripsil ad
PreeTatilegati jussi fuerant a Bruftichilde.consulere Ghiysantum/Spoietanum episcopum, ei adplurimos'
"papam de quodam episcopo quem eapitis infiririitas G v alios (Lib: xiu, epp: 36 et 3'5); atque ad" id Optati
administrare surim ofiiciuin nori sinebat. Alienald defensofisopefani adhibuit. Prsecepif Antheriiiosub-
ntenU fuisse' hunc episcopurii docet nos epistola ad diaeono ut Cariipaiiioeepiscopos convocarctj admo-
EtheriumLugduneiisem eade re scripla,-in qua sic ad neretque officii sui, eujus immemofes esse videban-
quoestioiempropositam respondet: Quia vivente epis- tur (Ibid., epp. 27 et 26). Si vefb' quis postea semel
copo qiiemdb officiosuo necessitas infirmilatis rion cri • admonitus negligens exstiterit ac desidiosus, vult
men abducit, alium locd ejus, uisi recusarite eo, nulla ut Romam Irarismittatur, districtius' puniendus. Pas-
sinit raiib ordhtari, si intervalla mgriludinis Itabere chasius episcopus proe cseterisblio tbrpere ferebatuf;
esl sotiluSjipse data pelitione rion.se litterius ad hoc unde jubet Antberhio ul "eum de negligentiacoram
ministeriuin,inlellectualianempe officiasubvertentein- selectis testibus cbrripiat. Si vero, desidiam non ei-
firmilaie, posse faieatur assnrgere, el alium loco suo cutiat-, Roriiam '
tfarisfnitti pfoeclpit severius casti-
"
expetat ordhiandum. Quo facto, ohtniuin solemniler gandurii..
electione, rilter qui dignus fuerit episcopus consecte- 11. InEcclesise Romanae actoribus.ei coriductori-
tur : sic iameri ul qubusque eumdein episcopumih.hdc: bus ffaudes ofnries non mbdo vindicabat, "sed etiam
'
smculo vitq tenuerii, sumptus ei debiji de eadem Ec- damjia ebruni ffaudibus colbriis illata resarbiebat.
clesia ministienlur. Enimverosi nulld tempore iid sa- '- E*Tlinc laudaivit P.mtaleonem patrimonii SyfacUsrini
nm redit ineritis offwium,persbna fidelis ac vitm pro- rectorem, quod fregisset modium,-qrio cbloni ffu-
. babilis est eiigerida, qum ad regimen Ecclesim idotiea: meiila dare' coiripellebarituf; quia debllaifi-iriensurarii
, possit existere.~atque de animarum utilitate cogiiare, "excedebat; jussitque; pecuriiarii' ex injusto" modio
inquietos sub disciplinmvinculo cohstrincjere,eccUsias-- perceptairi" colonis'pauperibribus • seCreto -. . '
distribui
licarum rerum curam gerere, el maturuih aique efficd- ~(Lib. XIII,ep. M).
!.cem se in omntbusexiiibere. Qui etiam si episcopo,quii 42. Geriequainarierius esset abinvadendis"paupe-
nunc cegrotqt, superstes exsliierii, loco ejus debedt! runiboiiis, pfobat e'jus studium- iricfedibile ,in ia-
consecrm. Ordinaliones vefo presbyleroruiri vel dirico- - ciendaeleemosyna". Sic exposlulat ciim Julianpviro
norum, seu allerius ordihis, si fieri in eaderiiEcclesia« illuslri bb dissimu^atam ex vefecuhdia. ihbpiam.;:
causa poposcerit,fraterniiati tum noveris reservahdum:: 'Cerluin est, ihqu.it, •quia minUS-amaturqui udlmc em-
qualemts st lumest dimceseos, de^ejus qui ad Iwc eli-- bescitnr: Aique bninMddb-cbntristatus sum; ijuiamea
gilur vita, nioribus, actuque perquiras. Et si placitiril, vebis coriiperi mirius quam mstimayerim amari. In
a Exstant hsec privilegia in epp. 8, 9,10. " Maxime anno
pontificalus sui ngiiOe
455 S. GREGORIl MAGNI VITA, EX EJUS SCRIPTIS ADORNATA. LIB. IV. 456
hoc autem valde me continelis, si mercedis causas Aexplodens, cujus auclores Anlichristi prsedicatores
S©_51 mild assidue providendas studiese requiritis. appellat, qui veniens, inquit, diem Sabbatum atque
Nec vobisdebet esse-verecundim eialiquid de eleemo- Dominicumab omni faciel opere custodiri. Hdem, aut"
synis imporlune dicere, quem constat non res suas, alii perversi-homines, proedicabant, Dominico,die nul-
sedad dispensandum, res pauperum habere. De causis lum debei'e lavari. Et quidetn, inquit, si pro luxu ani-
itaque mercedis apud episcopum libere agere debuistis, mi atque voluptate quis lavari appetit, Jtoc fieri nec
etiamsi meum animum qualis in_amore vestro existe- reliquo •quolibet-dieconcedimus: Si autem prp necessi-
ret nescirelis: Postquam enitn et nos omniiio gloriam tate corporis, hoc nec Dominkorum die prohibemus.
vestram diligimus, et dispensatoris locum in rebus, CAPUTVIH.
sicut scitis, pauperumtenemus; vestra, fateor, verecun- — 1. Gregorius mittit defensorem in Bispaniam,
AHGUM.
dia valde aceusabilis fuit. Quam.ideo tot verbis incre- -utjudex sit causarumepiscop.JudiciumJoannisdefen-
ut hanc a corde vestro soris. — 2. Eidem injungitpapa visitationemmonaslerii
pando insequor, fundilus repel- _ insulceCaprariae.Ejusdem^proaliis monasteriissollici-
lam(Lib..s.m, ep. 19). Ex epistola ad Pantaleonem tudo."-^-5. Quidstatuerit de episcopoMissaesacrilicium
discimus palrimoniorum reclores apud sacratissimum ob inlirmilalemintermittente. —"4.Pro pace inter epi- _
• scoposconciliandaquamrueritsollicitus.—S.S.Gregorii
corpus beatiPetri jusjurandum olim preebuisse. ad Theodelindamreginamepistola-et mnnuseula.— 6.
Cum propria auctoritate imperatoris ministros pri- n" DltimiS. Gregorii labores proEcclesia. Quidconsulenti
episeopo Messanensirespoiiderit.— 7. Consiliaabipso
vatorum bonis, utilitatis publicee uomine, insidiantes amicisdala. Ejus obiius: Sepultura.Sacercultus. Trans-
coercere nbn posset, de eorum malis arfibus et rapi- lationes. (An. 605et 604.) .
nis certiorem fieri Augustum curabat. Hoc anno ad- 1. Ex editissima Ecclesise specula S.' Gregorius
monuit Rusticianam patriciam venisse Romam quem- conspiciens turbatas Hispaniarum Ecclesias, ob iu-
dam Reatorem, qui se comitem pfivatarum dicebat,. justam presbyteri et quorumdam episcoporum deje-
et. mulla inique agebat,maxime adversus ipsam efc ctionem, eo misit Joannem defensorem,'qui, auctori-
ejus ueptes, scilicet a Antoniriam et Barbaram, Ye- tate sibi a summo Ponlifice delegata, judex sedit
nantii filias, de quibus alibi. inter presbyterum episcoposque vim passos, et alios
13. Hoc anno mortuo Yictore, Panormitano epis- qui aut ipsos injiisle dejeceranl aut eorum sedes in-
copo, Yenantius, patricius Panormitanus, alius a vasei'ant aut eorum invasores ordinaraut, necnon
Syracusano exmonacho, de cujus morte jam dixi- inter gloiiosum Gomitiolum, Boeticse, ut par est.
mus, Urbicum abbatem monasterii S. Hermetis cu- eredere, proefectum, quo proeserlim auctore tanta
ravil eligi in hujus urbis episcopum.Laudavithanc ele- inala hac in provincia perpetrata sunt. Joaunis de-
ctionem S. Gregorius, quod Urbicum nosset vigitan- fensoris legationi occasionem dedit Januaril, Mala-
tem, solticitum et divinm Scriplurm scienlia, quod ] citaui episcopi, petitio seu libellus supplex papoe
maxime in sacerdotibus eligendum est, 'institutum. oblatus, quo querebalur unum e suis presbyteris ab
Quietem tamen> hujus abbatis turbare noluit papa, officiosuo amotum, et in exsilium deportatum fuisse.
ne, eum.ad altiora producendofminorem seipso fieri In eodem haud dubie Iibello de simili quoque pcena
missum in fluctibus cpmpelleret. b TJrbicus erat quasi sibi. inflicta couquestus est Januarius. Aliris incerli
preefectus aut proepositus gerieralis omnium mona- loei episcopus nomine Stephanus cuni Januario de-
steriorum in Sicilia, uti jam observavimus; quod pbsitus el in exsilium ejeclus, ad sanctam quoque se-
fortasse in causa fuit ut eum a tali praefectura, ul dem appellavefal. Ut in his episcoporum et presby-
fieret episcopus, amoveri non sit passus Gregorius. terorum causis recte senlentiam ferret Joannes, de-
Panormitanam sedem obtinuit Joannes, querii S. dit ipsi papa duplex capitulai'e seu commonilorium,
Gregorius monuit de reditibus Ecclesiee quartam in - quorum unum prsescribit quidquid facto opus sit in
integro porlionem suo clero tribuere, et tabularium his litibus lum instruendis lum judieandis ulterum
instituere qui singulis clericis debita distribueret continet leges imperiales de clericorum immunitate.
juxla tabulam seu matriculam (Lib. xm, ep. M). In sententia Joannis defensoris, quem omnes partes
Eidem eximla proebet prsecepta ad optimam Ecclesise pro Iegilimo suo judiee agnoverunt, nulla fit mentio
gubernationem. Ad Joahnem pallium jam paulo an- . y Stephani episcopi el presbyteri Malacitani, sed tan-
tea fuefat missum. In epistola qua saiiclissimus pon- tum Januaiii, episcopi hujus urbis, qui hoc solenini
tifex recens ordinatum episcopum jure utendi pallio judicio-fuil Ecclesioesuoe restitutus : Nullatn, inquit
.donavit, ait eum speculatoris Ecclesise Panormitanse Jpannes, in antedklo Januario culpam qum exsilio vel
officiumsuscepisse; nomen episcopi probe interpre- depositionedignaessel puniri, sed tnagis illum ejeclum'
latus (Ibid., ep. 37). de Ecclesia violenter inveni. Et @®g quatnquum hu-
14. Certe .speeulatorem indefessum ac vigilantissi- jusmodi temeritatem legum censura dislrktissime fe- f
mum sese probabat ipse-Gregorius,.assidue excubans, riat, egp tamen legumvigorenvsacerdotali moderalione _"
licet gravissimis mofbis' decumberet.-ut a grege suo, lemperans, mediis sacrosanclis Evangeliis, quibusprm- '-
senlibus ab ittitio. in hoc cogniior rese.dijudicio, ea
quidquid immineret mali areeret. Unde cum intel-
lexisset quosdam in ipsa urbe Roma perversi sph-i- qum conlra eum stalula sunl, licet jure non teneanl,
tus homines die, Sabbati aliquid operari prbhibere; necalkujus sinl momenti, injusta tamen el infirma esse'
ad civesRomanos scripsit, Judaieum bunc errorem pronunlio, aique illoselillos memoratosepiscopos,quis
a Ita auguralur Barbnius. t YideMabillon.Annai. Bened. lib.vin, n. 55 et 59.
437 S, GREGORIIMAGNI.VITA, EX E3US SCRIPTIS ADORNATA.LIB. IV. m
poslposiia .consideratione sacerdotali; in fratris sui, K berent percipere; sed admonendi sunt, inquil sanctus
prmjudkium atque condemnutiqneminjuste et.conlra Doctor,«t nuliatenus perlimescgnt,sed cum omnifide -
Deitimorem versati sunt, condemnqns,Jn monasterio et securitale cbmmunkent, quia mgiitudopersonmsacri
recipiendos ad agendam in iempus pmnitentiam slaiuo mysterii benedktionem nec mutat nec _poiiuil.-Voluit
atque deeerno. Itlum ,veroqui locum.aniedicli sanctis- nihilominus a Vitali suggeri Januario, ut quoties, ali-
simi Januar.ii contrasacrsrunicanonum statutanequi- quam; sentiret molestiam, non procederetj ne ex hoc
ier prmsumpsit invadere.condemnans, privari sacerdo- et se despicabilem preeberet, et infifmorum apimis
tio etab omniecclesiasticoordine removeri statuo,ut et generarel scandalum. ; . ..; • , , •
hocquodmaleesladeplus amittat,nec ad officiumquod • Infirma'Januariivaletudo inprovecla oatate, magna
anie indigne gesserat, revertatur. Sa~pedktum autem EcclesiiSjXenodochiis,etmonasteriis damnaintulerat
sanclissimum Januariumepiscopumabsoiulumloco suo in,Sardinia. Xenodochiorum curam habere Ecclesiae
iiiepiscopalusgraduDeoauclorereverli(Lib.xm,epA~'). Caralitanseoeconomumet afchipresbyterum jussit pa-
2. EidemdefensoriS. Gregorius in mandatisdedilut pa,de neglectu, siquisdeincepsesset,po3nasdaturos.
monasterium €aprieanse, seu Caprarioe insulee prope , 4. Gregorii sollicitudinem pro tota Epclesia, neque •
StajoriGamvisitaret, et monachorumcorruptos mp- ingravescens oetas,neque assidui acrioresque labores .
res emendaret (Lib.'im, ep. £6). Nam ita perverse B in.diesmorbi, quimortem proenuhliabantproximam,
agere dieebantur, ut non Deo, sed antiquo. potius potuerunt immiriuere; maxime.cum de pace resti-
hosli, se mililare oslenderent. Sic studium suum tuenda inter episcopos agebatur. Quod.ipse significat
pro conservanda aut resarcienda monastica disci- in.epistola hocanno scripta : Quoties, inquit, nos-eo-
plinanbiquedemonstrabatsariclissimuspater. Anno rum discordia tristes facil, qui pacisprmdicatores esse
ejus pontificatus decimo quarto ineunle', ipsi curae debuerant, magna sollkiludine studendum est, ul liligii
fuit providere monasterio sanctorum .Laurentii et ablala materia,-ad concordiatn redeqnt; qui.diversa ab
Zenonis in-Caesenati caslro, quod Concordius hujus invicem vdluntate discbrdant (Lib. xiv, £p: $): Hoec'"
loci episcopus turbarat injusta Fortun.ati abbatis de- ait occasione lilis inter Alcysonem, Corcyrae, et
positione. Ab ejjusantecessore Natali, Csesenoeepis- Joannem, Eurisein Epiro episeopum, qui ex hac.urbe
copo, Fortunatus prdfnatus fuerat abbas bujus mo- fugere coactus a Barbaris una cum clero, ablatoque
nasterii; et-si nulla exislente causa novus episcopus secum sancti a-Donati corpore iri Cassibpi :castro sa-
eum ab hoe amoverat officiq, aliumque instituerat crasiliasreliquias deposuerat,sibique aGsuis clei-icis
abbatem. Forlunalus 'de sua dejectione querelam ad sedem fixerat, anmiente Alcysone, Corcyrseoepisco-
sumrrium detulit ponlificem,"qui, quamvis ex ipso - poyadcujjis dicecesimpertinebat castrum. At conlra
Cohcordii diaeono abbatem injuste spoliatum cogno- G ecclesiaslicam ordinationem, contra sacerdolalem ino-
visset, de boc negotio tamen Marinianum, Ravenna- desliam,-conlra sacrorumcanonum stalula, prmdictum.
lem archiepiscopum, voluit inquirere, quia, inquit, caslruiiide jurisdklioneAlcysonis abducereac summoli-
cerlior in partibus ubi res acta est, potest esse proba- lus eslpotestatisubjicere,ut fierent.quodammododomini
tto. Et si nulla manifesta causa depositionis exstitis- ubipriussuscepti fuerant peregrini. De ingrato episcopi
set, jussit Fortunatum in pristinum gradum restitui, animo, injustaque castri usurpatione expostulavit
iricreparique episcopum qui decessoris sui, nullis .Alcyson tumapud imperatorem, tum apud Andream,
provoeatus exeessibus, destruere ordinationem mo- Nicopolitanum - episcopum ,. utriusque melropoli-
'
litusisit (Lib. xiv,.ep."6). , tam, qui tum.ex officio, lum ex principis prae-
De quibusdam abbatibus monasteriorum-Sardiniae cepto lata sentenlia,,decrevil Cassiopi castrum sub
scripsit eodera fere tempore S. Gregorius ad Vitalem jurisdictione Corcyritanse Ecclesiae debere-persistere.
hujus insulsedefensorem, eos qui cum adhuc in mo- -Melropolilani sententiam , comprobavit ,papa. Et -
riachicoetminori essent ordine, lapsi fuerant, abbatis -quamvis districlionem contra senon modicam hujus
officiumsuscipere minime debuisse, nisi omninbcor- litigii culpa jrideretur exigere, propter quod maia
-recta vita ei digtta prmcedente pmnitentia; sed quia jypro bonis sunt reddita: Sludendum tatnen est, inquit
jam abbates facli erant, voluit sapientissimus Pater clemenlissimus Pater, ut excessu benignitm non vin-
utde eorumvita, moribus ac sollicitudine curara ge- catur, necillud quod extraneis debetur, fralribus eiiatn
reretYitalis.Et. si aclus eorum inventicontra officium necessilatem palienlibus denegelur... oporlet. ergo ut'
nonfuissent, in accepto perseverarent brdine etoffieio. sacer.doles.vei.-clerusEuricu civitatis ab antefati Ccts-
Alioquinremotis, inquit, eis alii qui commississibi ani- siopi castri habitatione_.nullatenusrepellanlur, sed et
mabus prodesse valeant ordinentur-(Lib:x\v, ep. 2). bealiDonati sanctum ac venerabile cptpus,quod secum
3. In epistola ad Vitalem ea de re scripta respon- detulerunt, in una ecctesiarumantedicli loci.quam ele-
det S. Gregbrius quaestioni-propositse de Januario, gerittt, sive httus, sive foris habeant recondendi debiia
Caralitario archiepiscopo, qai.tempore quo sacriftcium cum peiteratione licentiam. Sk.tameii.ut dilectipnitum
celebrabat tantam.frequenler angustiam patiebatur, ut in cujus parocltiq castrumipsuni est posilum,emissa
vix post longa intervalla ad locum canqnis redire vaie- procuretur caulione munUio, per quanvproiriiltat epis-
ret. Inde multis bfiensionis data. occasio,- ita ut copus Eurim nullam.sibi in ep potestatem,,nullum pri-
. dubitarent, si communionemde ejus consecrationede- vilegiumfore, nullam jurisdiclionem, nuilatriianquam
- « Aquohsecurbsnomeriaccepit, vocaturque etiam nunc Sctit-Donato. • '
PATKOL.LXXY. i§
459 S. GREGORIIMAGNlVITA, EX E-JUSSCRIPTJS ADORMTA. LiB." IV^ 4<_0
cardinalis episcdpus ittterius aucioritatem'~deferidere,}Llaicis sibi subdilis,-et de Eeclesiisde quafurii dedica-
ted.pace Deo propilio reddita, ablato-i&Qfcvenerabili fibnedubifabatur.M brimumflicit ea quaemdulsitAri-
sancli Donati,si maluerintftorpore, ad propria se giis heophytis(£. xi, ep.64), nimirumut matfimbniurii
riiodis omtitfwsfeversuros \Lib-. lav, ep. 7). > - iti gradibus prohibitiscbptfahere"pbssent;"nonesse
Huicjudieio non statim acquievitepiscopus Eurioe,- bmnibusa se coneessa•,imb hecipsismet Ariglisnislad'
sed ab imperatore subreptitiam bbtinuit jussionem tempus, videlicet Jioriec in i_is eoalesceret religiu"
qua in castrum Gassiopi omnem sibi vindicabatpo- Chrisliana. Ad ^secundrim"quaesituni respohdet': Si
testatem. Id segre tulit S. Gregorius; ne tamen com. •David, regum justissimiis, inSaul, quem iohslabat
tra Augusli praeceptum aut in despectum ipsius ali- jam d Domhvoreprobaiumesse, matirimmiilere rion
quid facere videretur, nulli partium dalaex juris pfmsumpsii, quanlo magis tavendurii esl rie -mdnurri.
formulis sententia : salis habuit erim. admonere, 'delraetiohis aut wtuperalioiiis, siviindikcrelioiiis~aut
Bonifacii legati sui opera* de iussionis ab ipsosur- deiwhorationis; quidani rriiltatii in nnciuhi D'oinihi~,
reptaeihiquitate, rogareque ut.contfariam daret, qua vet in prcedicatSres sdnctm- Ecclesim?' quia eofttm.
metropoiitae jfldiciUma sancia sede ratum habitum "vexatio- sivediiractidad Christum'pertinel, cujus "vice
confirmaretur (Lib.'xivy ep. 8). Resipuisse -Eurise in-Ecclesia tegalionefuhguntur: Unde:sumhioperecu-
episcopum-nos docet scripta ad Aicysonem epistola, B vendurii£StomnWusfidelWus,necianculo antpubiice
(Ibid., ep. 13). Nam capitulare oblulit quo supplex episCopumsuutn,id esl unctum Domini,~'detfa"ciibnib~us
patebat a Gorcyrilano antistiie, ut' in Ecclesia S_. aut vituperationibusdilanient. Ad tertiam vefo Inter-
Joannis, intra eastrum Cassiopi posita,'"licentia re- rogafiohem ait: D'e dedkationuni verq Ecclesiarurii
condendi corporis beati Donatisibi dafetur; para- 'dubitatione, super qua inter cmtera nbs cbnsuterevo-
tumque se asserebat ad emiitehdam munilionem qua luislis, hoc vos rite tenereMebelis,quod db'anUcesso-
locum hune Corcyritanae dioecesisesse ullro agho- ribus nostris -irddiium accepimus:~id e'st,'ut qudlies
sceret, nullunique sibi jus in illmn unquam vendir ~tamZlebaptismo dliquortvmyet confirmdlioiie;ijuarh,
caturum poliiceretur. Alcysonem hortatus est papa ut de ecclesiarumconsecrationedubitatiqhqbelur, efnec
accepta cautione poslulata concederet, sponderetque "scriptis,nec teslibus-ratio •ceflahcibeturUtrutribapli-
tum episcopo Eurise lum ejus clericis, restitula pace, zati, vel cohfirmati, sive 'ecclesimconsecratm sint : at
-cum adpropriam redire -liceret Ecclesiam, ipsos baptizeiilur tales ac confirmentuf,atque ecciesimidno-
auferendi secum corpus sancti Donati fas habituros. nke dedicentur, ne lalis dubitatio fuiha fidelibusfiaf:
5: Euriae episcopum ad propriam Ecclesiam deser guoniam rion monstratur-iteralum, quod rion certis
rendam coactum esse a Sclavis aut Avaribus suspf* hldiciisbstendilurrile pefaclum.
" 7. Hisresponsistotam informare Eccleslam ciira-
«amur, non vero a Langobardis, cum quibus.nullum
tunc fuisse bellum conjicimus ex litteris et inuuuscu- bal sanctissimus Doctbr,nec ab admonendis.privatim
lis a S. Gregofib ad Theodelindam reginam boc amicis, ubi. e re Ecclesiae esse 'videbalur, cessabat.
anno missis (Lib. xiV-,cp.21). Ipsa scripserat summo -Gratulatus «st Paulb ScholaMco \Lib. xiy; e'p. 1),
pontifici, ut eum sul gaudii parlieipem eificeret ob tum de ipsius sollicitudinein coefcendis puhiendis-
Adaloaldum filium in lueem editum,.quemin fide ^ue maleficis, liim de ejus; cum Lebne' •Calanensi
catholica baptizari curaverat, licel Agilulfus rex, episcopo, reconciliatione; el ntrumque hortatus est
ejus pater, nondum Arianismum ejurassel. Begio ad diligendampadem, fovendamque chafitatem :
puero ejusque sorori papa misit sacra qusedamdona quatenus reciprocum affectiim, qriasi mutuurii ali-
et alia munuscula, de quibus legenda epislola ad quod foeneratores,seniper ab ihvicemposseht exigere.
reginam scripta. Ipsam rogavit Jit suo nomine fegi Andiens abductam.'a qiibdam milite ancillam Dei,
conjugi de facta.pace grafias agere dignaretur, at- detanto facinofe puniendo scripsit ad Guduinum,
que ejus aninium, sicul consueverat, a'd pacem de Neapolitanumducem, in haecvefba": Cumiriter mulia
futuro provocaret. ' 'bona gum nbbisde magniiudirievestra.smpiusnunlian-
fe
In eadem cpistola, cum rogatus esset a Theode- tur. illud in vobispius lau&abitedkatur existere, quod
linda respondere scripto Secundiniabbatis pro tribus V^castitatemdiligiiis, et disciptinam, skut 'dignum.est,
capitulis decertanlis, excusatum se haberi poslulat cuslodilis: satis mirali sumus quod' in milite.Wo qui
ob infirmitatem, cujustesles fuerant reginae legati-; -ancillamDei diubolka instigaiioneperdiderit, dislri-
quandoquidem ipsum discedentes in summo vitse ciissimahacteixusvindicta facta- nen fuerit. Nani el
periculo ric discrimine reliquerant. moribus el bonitali vestrm vaide cdnveniensfuit, itt
6. Neque laimenpro Ecclesia.sollicitudinem gerefe ante ad-nosultio qudm perpetfatm' cuipm htiquitds
intermisii. Nam eodem tempore, cum vacasset perveniret,.etc. Pro exarcho sollicitus, "ciiiri.sclret
paslore Anconitana Ecclesia, de ordinarido episcopri cum ex-linguoe ihcbnlineritiaea ssepe loqui' quce
qui dighus esset-diu deliberavil, animi dotes, virlU'- omnesqui illum amabani, ad inimicilias illius.valerent
tes, mores trium qui' electi fuerant -explorans(Lib. provocare, ad quehidaniejiis familiafem scripsitutca
aiVj.ep. 11); et ad.plurima quaesila Felicis, Messa- "dere amicrim commoriefestuderet (Lib. xiv, ep: 15).
nensis episcopi amplissimerespondit (Ibid., ep-.17). 8. His assiduis labofibus non minus quam cbnti-
scilicetHie-conSanguiriilalisgradibus inlra quos nu- "nuismorbis absumptns Gregbfius, tandem ad opta-
bere lieet, de vexatione quam episcopipatiebantur a lam quietem transiyit iv Idus Martias, anno Ehocse
 461 DE IMAGINIBUSS. GREGORHMAGNi.: /M
imperaioris securidb, n iridict.:-vii, Ghrlsti anno 604, A'inceleberrimum S. Medardi ccenobiuni-legendi Ma-
et sepultiw estrn extfrimaporticu basilicse'beali^Pe- billbnius-el-Boilandus (Smculoiv Beried.,~parl.i, p.
lii apostoliante vetus secfetarium. De-his^acde ejus t383; Bolland.diei%Mart.), quiagiteliarii detrans-
'
epitaphio:legeridus"Joanries Diacorius (Lib. iv, c. 68), lalo ejusdem sancti eapite ad inonaslerium S. Peiri
qui ait veuerabile ejus corpus a •Gfegbrio IV -papa fvivi apud Sehorias, -circa an. 876; ex.dorio Joarinis
305 translalum ante nbvellum secretarium, con- papse, favente Carolo Calvo, Francorum rege et im-
strucliiTabsidibusTsuTaltafi sui rioiniriis.cbllbeatum," peratofe,"pblfulaiitequeAhsegisb"," Senonensiumitf-
ubi ejus anniversaria_ splemnitas_,cuncli_s.certalim _.chiepiscopp,,. ,_ _-...._.
pernoctantibus celebrabaiurJJbid.; c. -80).'Honores Statufam sanctissimi Poritificis, vultus lineamenta,
ei sacri ab Anglicana Ecclesia decreti sunl in cpnci- _.capi_ll,amentum, barbam, et quaecunque ad formani
]io_Cloveshovisean. 747, can. 17 i Ut dies natalitius spectant, satis accurate depingit Joannes Diaconus
beatipapce Gfegorii, et dies.quoquedeposilionisS.Au- (Lib. iv,- e.:84). At prsestantissimi ahimi statum,
-guslihirarchiep_:.ab oinnibus, sicut decet, hqnorifice .flagranlissimum amqrem in Derim, immensain erga
venerenfur; ita.ul utergue dks ab ecclesiasticiset mo- proximum charilatem,_demississimam humilitaiem,
'nqsterialibus feriatus liabeatur, Non a sblis Lalinis _foi'titudineminffactam in adversis, modesliafn, tem»
_coli.meruit vir sanctissimus; sed etiain a Greecis, jjjperantiam, vigilantiam, prude.nliairiceeierasque vir-
iquorum menologio sacrum ejus noraen - inscribitiir iutes quee Gregorium npstrum cerlatini-orriaverunt,
ad diem 11 MarliijCum amplissimo «^00^10' quod quis describere valeat? Ut enim cum ;S. Tlildefonso
.rcfertBollandus. • .- loquar, ^Fjc.t sanctitate Antonium, elpquentiaCypria-
• De -translatione sacrarum reliquiarum S. J&regorii num, sqptentiaAitguitinum(Lib. de
VirisJUuslr.c.l).
, ? Ejus tamen .obitum Beda corisignat indict. vm, %bb.; al uterque " fallitur, utprobat Baron. ad bunc
;.quem secritusest Paulus Diaconiisin Historia Lan- an. . ... -_""':-

- BEATI '''
;-';; ; . PIJLOWES' GKEOORIlMAG-p/
- ' - ;. ' '
- • EJUSQUEPARENTUM, _
A Joanne diaconp descrjptae lib. iv in ejusdem Sancti Yita, cap. 83 et 84, et ab Angelb
-. - ' - Rocca. apostolici sacrarii prafecjo, notis illustratsB. ,

: 31§ Deimagine.B, Gregbrii, cqp. 84. C est, prajfeiens, rion cbrorisim.Exquoniahifestissime

>; In " absidicula Gregorius in :rota- gypsea pictus declaratur, quia Gregorius,dumadliricvivcret,.suam
' '
ostendilur,^tatura justa e.t bene formala, facie de simililudinem flepingi salubriler: vbluit : "in qua
- paternae faciei.-iongitudine, et materria fotiiriditate, posset a suis monachis, nori proelationis gloria, sed
ita fnedie temperata., ut cum ro{unditate-quadam : pro cognitaeT districlionis cautela frequentiusintueri.
^ decentissinie'Mdeatur esse' deducta; barha palerno ; Ubi hujusmodi distichon ipse dictavit:
more subfulva, et riiodica ; I'a calvaster,'ut in medio Christepotens, Doimne,nostrilargitor honoris,
*fionte cineirinos^rarusculos et dex- Indultumofficiumsolitapielate gjiberna.'
^emellos habeat,
. trorsiini reflexos; cprona rotunda, et spaliosa, ca- - 313 Deimagine GorMani,.cgp.-8~~.
sub auriculse In venerabilis e moriasterii atrio jussu XJregorii
pillo subnigro et-decenter'intorlo,
medium propendenle; fronte speciosa, elatis et-lon- juxta Nymphium duaeicoriiseveterrimse-artiflcialiter
gis, sed exilibus supefciiiis; oculis pnpilla fulvjs-{Af. depictoe.usque.bact.enusvjdentur. In quarurii altera
beatus Petrus apostolus sedens_conspicitur, stantem
furvjsJ,*noiiquidein magnis, sed patulis, b "subocula- *
' ribuspIenis;.iiasoaradicevergentium superciliorum Gordianum *f regionarium, videlicel patrerii Grego-
subtiliter directo, circa medium latiorc, deinde pau- rii, manu dextefa per. dexteram nihiloriiinus susce-
lulurii recurvo, etin extremo patulis naribus proemi-;rj:pisse. Gujus Gordiani habitus castanei cbloris planeta
.pente; ore rubeo, .crassis et subdiyiduis labiis, genis est, sub planela dalmatica, In pedibus } caligasha-
: slatura longa, facies deducta, yirides ^iculi,
composiliSj-meritOa conflnio maxillarum decibiliter bens,
.prominenle"; colore ° aquil.ino,ct livldo[Af. vividoj, barba• modica, capilli 5ondensi,v,ullus|t"ravis..
jaondum, sicut ,ei postea contiglt, cardiaco1.;vultu De imagine Silvim,eodenicap.
<milis, manibus. pulchris, tefelibusiiigitis, et habili-. In alteraicona mater Gregorii sedens depicta est
"bus adicribendum.Pj-oe.tefea planela super dalriiati- Silyia,,candido velamine a dexiro humero taliter
C.amcas.tanea.Eyangelium in.sinistra, modriscrucis conti-asinistram revbluto contecta,-'«t sub eo manus
in dextra; d pallio mediocri a dextro videlicet hu- tanquam de planela. subducat, feteirca. pectus s.ub
k
merp _.ubpectore«uper stomacbum circulatim dedu- - gula inferior tunica pseudolactini colqris appareat,
cto ; deiride sursiim per sinistrum iiumerum' post quse magno sinuamlne super pedesdefluat; duabus
tergum. deposilo,.cujus pars.allera :super eumdem ; l zonisadsimilitudinemdalmaticafum,sed latioiibus,
bumerum veniens propria^ectitudine, «on per me- . omnino dislincta.; statura plena, facies rptiirida qui-
dium corporiSj sed Cx latere p.endet",circa verticem <3emel-candida,' sedseriio jam rugosa,-_quam ipsa
; .vero? tabula similitudiriem, quod viveritis Insighe _ quoque senectus pulcherrimam -fuiss.e •signiflcat;
_465 DE IMAGINIBUSS. GREGORHMAGNI. 464
oculis glaucis et grandibus, superciliis modicis, la- A, retinens, in quo hoc scriptum est-: Vivil dnima mea,
.bellis venustis, vullujiilaris, ferens in capite. matro- el laudabit te, eljudkia tuq adjuvabunt me. A dextei*o
. nalem mmitram candentis brandei raritate niblatam, vero cubito usque ad sinislrum circa scapulas, ver-
_duobus-,dexteros digiiis, signaculo crucis se munire sus ascendens refleclitur, qui ila se habet: Gregorius
, velle preetendens; in sinistra vero patens psalterium Silvimmdtri fecit. , .

OBSERVATIONES AKGELI ROCCE.

33[_|.' Hsec Joannes Diaconus lib.- iv, cap. 83 el Dialogorumcap. 36,1. ivDialog.cap..21 el26,etalibi.
"84, de Vita B. Gregorii Magni, qiii obiit annoDomini Sed nodus difficiliorredditur ab ipso Diacono, qui,
604 vel 605, testeTrithemio; Joannes vero -Diaco- lib. iv.cap. 97, eodem in loco.de monasterio Grego-
•nus claruit circaanriuni Domini 870. Quamvis autem riano, necnon de monasterio sanctimonialiumsancti
dictoe imagines a.Joanne descriptse npn eodem in Andreaemenlionem facit, quasi unum fuerit virorum;
loco essent,. eas tamen.boc disposui brdine, juxta alterum feminarum : quod etiam, ut Diaeonus ex-
quem in sedicula-sancti Andresepictas Romoeinveni: • presse ait, Clivus Scauri appellabatuF; fieri enim
'hoe nariique circa trecentos fere annos ex iis quas' potest ut vetus monaslerium modo Gregorianum,
• Joannes Diaeonus sua tempestate. in alrio monasierii _ modo sancti Andreaeob assignatam ralionem nuncu-
exstilisse testatur, desumptae videntur, a pictore ta- **patum, oelate Joannis Diaconi, non virorum sed san-
mennon satis perito, sicut res minus aptse, minusve ciimonialium foret. Sunt interea qui sedieulam sancti
ad artem pictoriam pertinentes, idnobis persuadenl. Andreaevocitalam, fuisse oratorium monasterii pfi-
Idcirco ego suasione judiciosorumhominum monitus, mitus oodificati: majoremvero Ecclesiam monaslerio
. dictas imagines juxta exactissimam Joarinis Diaconi annexam, multo post tempore ab eodem Gregorio in-
descriptionem quasi penicillo reprsesentatas, omni suo videlicet poniificatti conslructam esse 315 v'e-
ex parte ad vivum exprimendas diligenter curavi: lint, opinantes illud fuisse oratorium, de quo Joannes
quibus etiam magna ex parle respondent illoe, quae Diaconus lib. i, cap. 12, mentionerii facit. Hree -de
rudi nunc arte picl.sein ipsa cernuntur sedicula. monaslerio et ecclesia sancti Andrese ac beati Gre-
Quonam aulem in monasterio dictaeimaginespictse gorii mihi dicenda vide"bantur: quid autem sentien-
fuerinf, non satis constat, si verba Joannis Diaconi dum sit, judicent alii, rationibus ad utramque partem
cap..83 accurate perpendantur. Ego autem Romoe diligenler pensitalis.
monasterium illud esse credo, quod in ejusdem beali Quatuor interea circa descriptam,etincisam beati
Gregorii sedibus ad Clivum Scauri prope ecclesiam Gregorii Magni effigiem explicatu digna videnlur;
SS. Joannis et-Pauli in honorem sancti Andreee, cur scilicet imago ipsa senilem setatemnon referat;
tesle Joanne Diacono lib. i, cap. 6, et lib. vn Regislri cur barbata sit.; cur item absque columbse specie
sancti Gregorii ep. 13, constructum fuit : cujus Ec-' appareat, -nam senior, abrasa, et columbee specie
clesia prsesens in tempus nbmine saricli Gregorii vo- propeejus caputexslantis,.ab omnibus depingi solet;
citatur. Idque ex eo quod cap. 95, 96et 97, ab eodem cur denique sine mitra, autsine liara, quamregnum
Joanne Diacono.scribilur,'colligi potest. Huc accedit p -vocant, efflelus cernatur.
quod Joannes Diaconus dictas imagines' deseribere, Gfegorius Magnus, ut nodos propositos dissqlva-
et quasi penicillo, earumdem, ut ila dicam, minutias mus, dumievita, ut ait. Joamies Diaconus lib. i, cap.
lam exacte npn potuisset repreesentare, si eas Romce, 41, 43 et M; in ejusdem beati Gregorii Vita_rsiveS.
ubi vitam degebat, non vidisset. R. E. cardinalis diaconus adhuc foret, uno omnium"
Non desunt qui a beato Gregorio Magno duo mo- consensu, invilus tamen, pontifex creatur,'bomo,'.ut
nasleria ad Clivum Scauri conslructa fuisse opinen- conjeclare licet, annorum 46, vel ad summum quiti-
tur, moti ex iis, quoelib. i in ejusdem Sanetivitam quagenarius : propterea quod .anno ipsius beali
cap. 32 et 38, lib. n cap. 43, ef.lib. iv cap. 97. Joan- Gregprii pontificaius iv nutrix-ejus vivebal,"ut ex
nes Diaconus seribit, proeserlimvero lib. n cap. 45, ejusdem beati Gregorii libri in Epistolarum ullima
in quo ipse Diaconus ex libro, qui Groece As.uwv videre licel : sanclus namqrieGregorius ad Rusticia-
dicitur, Lalineautem Campus, sive Pratum,"hoec'in- nam palriciam seribens ait : Domnam vero illam,
venisse ait: Is (nempe Gregorius) effecluspapa mdi- nutrkem meam, quam per lilteras commendalis, om-
ficavit monasterium virdrum magnum, et dedit man- nino diligo, et gravari in nullo iio.o..Heecbeatus Gi*e-
dutum, ut nullus monachbrumproprium aliquid haberet gorius circa annum sui pontificalus quartum. Adde
usque ad unum obolum. HoecJoannes Diaconus. Cum etiam quod, beatus Gregorius nunquam de senectse
aulem a beato Gregorio monasterium unum ad Cli- selate, quce morbus -ipse vocilari solet," conqueslus
vum"S.cauri ante pontificatum, mortuo palre Gor- esl, quippe qui praeeipitata aut ingravescente selate
diano, oedificatumfuisse constet; allerum, et magnum "• non erat; sed tantum podagree ae siomachi molestiis
"quidem,inpontificatucbnstructumfuissedicasoportet, se labofasse multis in locis narravit: imrno iib. vn
nisi illud ipsum, a Joanne Diacono lib. i, cap. 6, D ] Regislri indicl. 2, epist. 1, circa annum susefjrdina-
commemoralum, in ampliorem deinde formam reda- lionis, se polius juniorem quam.seriem ostendit, si
ctum dicamus. Quamvis item a Joanne Diacono lib. i, verba ejus diligenter examinentur. Dicta namque in
cap. 6, monastefiuin a beato Gregorio constructum epislola, dum Januarium, episcopum Caralitanum,
sub nomine sancli Andrese, et cap. 38 sub nomine hominem senem, reprehendere studet, reprehensio-
venerabilis levitoe. Gregorii nuncupetur, utrumque : nem ab illa beati Pauli apbstoli sententia I Timolhei
tamen esse potest, etiamsi unum tantum fuisset mo- cap. v exorditur, dicens : Seniorem ne increpuveris;
nasterium : nam.sancti Andreeedici valet, quaienus ' eamque in ejusderii epistolae initio interpretatur, ne
in honorem ejus aidiflcatum; Gregorianum autem - ipse apostolicoesententiae reffagari videalur, senio-
quatenus a Gregbrio consti-uctum.Hinc PelagiusII, rem se reprehendens. Is interea in lib. Dialogorum
ut legitur lib. i cap. 32 Joannis Diaconi, et lom. I m, cap. 2, sua tempestate (boc est irilantili, vel ad
Decretal. Epist. .ult. ad bealum Gfegorium, tunc le- stimmum puerili,. ut conjicio, - setate) Totilam, Go-
vitain, et Constantinopoli apocrisiarium scribens, tliorum regem, vni ab Urbe milliario cum exercilu
monasterium, ab eodem .Gregorio oedificatum,Gre- resedisse teslatur. Tolila vero,' occupala omni fere
gorianum nominat. Idem scribitur a Joanne Diacono Italise parte, Romam per annum inlegrum obsessam
lib. ivcap. 88 et aliisinlocis; idemque legitur lib.'m expugnavit anno Domini 546, anno 9 Vijjilii papae, et
 465 • DE JMAGINIBUSS. GREGORIIMAGNI. . 466
imperii Justiniani 19, vel, ut alii volunt, aliquot post A regi Francorurii, coronam auream cum gemmisdono
- annis.. Beatus autem Gregorius circa annum Domini misisse, eamque deinde a Clbdoveo ipsi sancto Petro
S91 Romanus pontifex renuntiatus,-anno Domini604 u!tro_obIatam velint, legi tamen apud Anastasium
vel 605 obiit.Hinc eumdem sanclum, ut conjectura Bibliothecarium, et ]?latinam, compluresque alios ,
mea fert, atque ex ejusdemiib. Dialogorumm, cap. qui Annales Romanorum pontifleum scripiis manda-
h; 8 et 11, colligitur,"quinquagenaria ad summum runt, multos cx anliquioribus pontiflcibus arite Clo-
oetale, ad pontificatumfuisseassumpium affirmandum doveumfuisse corohatos, papalique insignilos corona
videtu"r._Ille. enirii sub inilium Toiilse regni duobus sive liara, quamregnum vulgo appellanl. Illud au-
videlicet annis plus minusye ante Urbis bbsidionem tem scilu dignum videtur, quod tiara tribus coronis,
ualus indicatur, ul ex iocis nuper .citatis a.cdiligen- regiam scilicet, imperatoriam, etsacerdolaliem, ple-
lef peispectis videre licet. Ad hanc de B. Gregorii nariam videlicet et universalem lolius orbis potesta-
Magni oetate sentenliam "CsesarBaronius S. R. ~E. tem repraesentantibus,decorata, nonnisi jam inde a
cardinalis yidetur aceedere, sicul ex iis quse tom: VII Bonifacio VIII, ex nobilissimaCajelana.familia,us«m
Annaliumnon minus accurale, quam erudite scribit, recepit: ante enim tiaram una tantum corona idem
colligi implicile comprehendente eo usque prnatam fuisse
- Idenipotest.
barbatus a nobis expressus esl, non solum ihveni, utvidere est in-anliquissimismusivis, et in
juxta picluram, quaein sediculaS. Andfeseet in:ora- omnium Romanoruni pontificuniiconibus, quseseneis
lorio Aulae Leoninse prope Sealam sanctam annexo ' typis incisoe.cernuntur.: Anteigiiur beati Gregorii
exstat, sed juxla etiam luculentissimumtestimonium Magni pbntiDcatum:,mitrae.ac tiaree usus exstabat,
Joannis Diaconi;, qui floruit circiter 265 annis post „ originem, ul.eilmicbrumpileos.acmitras pqsthabeanj,
obitum beati Gregorii, suaque tempestate dictas " a Testamentoyeleri trab.ens.Nam in lib.-.Exodi xx,
imaginesboniinumprospectuifuisse,scriptumreliquit. xxix et xxxix, Levit. vni.et xvi, Ezech. xxi, Zacha-
Absque interea cblumbsespecie a.Joarine Diacono riae.ni, et.in aliis Scripturee.sacroelbcis de mitrasa-
imago beati Gregorii describitur, quippe quse jussu cerdotali ,•necnon de cydari ae tiara ppntificali ex- _-
ejusdem depicta fuit, eo scilicet tempore, quo (ut sic pressammentionem factam invenimus.Beatumlamen
dixerim) apparilio columboellla ad ipsiuscaput a Gregorium hoclbco nudo capite adyivum exprimen-
-Petro.Diacono ejus_familiarissimo nondum fueiat ' dum curavi non quod ejus.lempore, et ante ipsius
-promulgata : hic enim nonnisi posf beati Gregorii ^ponlificatum,milrae &ctiareeusus non esset; sed ob
,obilum diclam columbee apparitionerii,_supercaput rationes initio assignatas id faciehdmn visum fuit.
, Gregorii scribentis se vidisse teslatus est, ut Joanncs Hoecde imaginibus a Joanne Diacono.descriptis :
Diaconus ]ib. iv, cap. 69 et 70, refert. Adde eliain nunb reliquum est ut nonnrillas voces subobscuras
quod Spiritus sanctus in specie columbsesuper.beali ac res inlelleclu subdifficiies,in ipsaruni imaginum
Gregoriicaput, 316 nonnisi dum.sanctus -Doctorin des.criptionibuscompreberisas
a explicemus.
aclu scribenlis.reprsesentatur, teste Joanne Djacono, Beatus Gregorius Magnus, pontifex creatui, in
depingi solet : in quo videlicet aclu ipsam columbam -parva qtiadam abside, qua.mfornicis curvaluram ap-
ad beati Gregorii caput frequentissime se vidisse pellamus,"inlra rolam gypseam; arte scilicet plastica
Petrus Diaeohusmediosolemni juramento affirmavit, constr.uclam^pictus fuil.
divinoque ihiraculo approbavit _et confirmavit,.ut b Suhocularia plena,.ho"c est partem illam, quoe
scribit Joannes Diaconus,lib. iv cap, 69 de Vita beati subest oculis, plenam, siye lurgidulam, subdividua-
Gregorii papae. que labia-, aliquaniillum Videlicet (ut itai dicam) ab
- Hocloco beatum Gregoriinn nudo capite effingen- Q,invicemseparata, beatus Gregoriushabuisse a Joanne
dum curavi, quia.uon solum in sedicula sanctiAn- Diaconoscribitur. - .
drese ita piclum, verum etiam a Joanne Diacono c
33.7 Deinde colorem. aquilinum el lividutu, sed
scripiore accuratissimo, ila descriptuminveni, etiam- - in seneclute colorem cardiacumeidem luisse Joannes
sijamindea Silveslropapa hujus nominis primo, Diaconus ait. Colorem aquilinum apud eos qui de
infulam vel miiram episcopalem; necnon tiaram, coloribus loquuntur non inveni, nisi ille sit, qui ab
' quam cydarim et diadema , vel coronam el regnum Anlonio Thylesio aquiiusnuneupatur, diceule : Aqui-
vocant, iuisse constel. Hse namque, mitra scilicet, lum veteres hitnc fuscuma colore aqumvocarurit,qui
per quam spiritualis aucloritas; ac tiara, sive corona, inter nigrutn est.et album. Id quod Plato eliatndocet.
per. quam temporalis polestas; significaniur, leste Hoec Tliyiesius cap. 3 de coloiibus. Cum auteni • in
Innocenlio lU,.serm. 3 de conseciatione ponlifieis declaralione coloris armili fial mentio -de fusco, qui
Maximi, beato Silvestro daleesunt, ut in prima parte inter nigrum esl et album, aquilinum, sive aquilum
Decreli, distincl. 96, cap. 14, et apud Theod. Bal- ab aquee colore dictum,-eumdemfere cum livido esse
sam. in Nomocan.Photii, lit. 8, cap.l, videre licet. . puto : fuscpsenim color a livido, qui est coloi; sub-
HinePlalina in beali Silyeslii Vita de hujus generis niger, et plumbeus, parum aut nihil ferc "dislarevi-
_conees.sioneac donatione luculentissimamfacit men- '_detur, vel adiividum proxime accedit, cuin a Joanne,
tionem. De mitra vero qua usus est beatus Silvesfer, Diacono aquilinus color cumlivido conjungaiur, ex
in Eugenii IVTila idem Plaiina loquitur hunc in qiiibus color fuscus componitur : qui, Thylesib leste,
' riiodum : Eugenius sancti Silvesiri mitram Romam non est insuavis, atque in homine persoepelaudatur.
Avenionedelaiam, ipsemet e Valicano ad Lateranum M Festus Pompeius de colore .aquilo hunc ait in mo-
detuiit.HeccPlalina. Nunc autem medietas ejusdem, dum : Aquiius color est -fuscus,,et subniger, a quo
. aul allerius mitraebeati Silveslri ad-sanctum Marti- aquila dicta esse videtur, quamvis eam ab acute vi•
num in Blonlibtisinter reliquias custoditur. De sua dendodictatn velint. Aquilusautem color ab aqua est
ipsius miira ipsemet Gregbrius Nazianzeriusin Apo- nominalus : nam cum antiqui duos bmnino naturales
logetieo 3 sermonem habet. De inilra vero sancti coloresnossent, nigrum scilicelel albutn, inlerveniret
. AmbrosiiEnnodiusin suo Epigrammate, more poe- aulemis qubque,qui ita neulri similis,est, ul tamen ab
lico, sub serlorum nomine vefba facil._Medietasvero . utwqueprbprietatem trahal, potissimumab.aqua,,cujus
inilroe beati Silyestri holoserica non villosa, viridis incerlus esicoler, eum denominaverunt.HoecFestus,
eoloris esl, in qria beataeMarise.semperTirginis ima- cui Junianus Sipontiriusin commentariis, Huguilio,
goFiliurii ingremio gestantis, acu (r.udilamen arte) _Papias, et alii asseniiunlur. Si autem color aquilinus
-picla cemitur, puerulis alalis ac steliulis circumspe- ab aquila dicalur,.fulvuscolor inlelUgipotest. Aquiia"
Gre- . enim fulvi coloris est. Hinc Ovidiuslib..v Fastor.um,
" cla. Usumjilaquefnitreeantiquissimumanle beaii
gorii Magniponlificaiumfuisseambigendum non est. aquilam. averii fulvam appellat; et-Ciaudianus ful-
<}uamvis,aulemdiadematis vel coroneesive tiarse vum Jovis armigerum nuncupat. Per colorem.igitur
ririginem .Sigeberlus ad annos Domini . aquilinum et lividuiri, vel colorem fuseum, vel.iul-
50, et Aimoinussive Annonius monachusin Histo- vum intelligi posse opintjr. At,.quia fulvum.colorem .
§onlifi'calis
- iia Francorum, lib. 1, cap. 24 , Clodoveo acceptam . multa jaclant, et ut ail Thylesius cap. 11, aurichal-.|
: referaiit,diceriles Anastasiumimperalorem Clodoveo,- . cum inpfimis,"deinde aurum. stellae. arena, leo, et\l
 itfl Dl-IMAGINIBUS S. GREGORHMAGNI. M$
aquilae geiius qubddam ab Aiistotele.-maxime ceie- .\ 63, et ex aliis. Adde etiani, qiiod extferiiiiati duaruui
bralum, fuivumhominiminus corivenirevideo. Qriare liriearum afite nc l'etro-pendentium duse laminae
per aquiiinum colorem nonnisi fuscurn inieliigi de- piumbeeeserico nigfo coopeftee juxta earnmdem li-
bere puto : fulvus enim ex rufo et viridi videtuf esse . uearum laiitudiuem annexoesunt.-Hujus igeneris est
iuixtus. Jaspidem tamen, quam yiridis tantuni colofis pallium, quo- nunG-Latina"iititur Ecclesia." Verba
esse eonstat, fulvamvocant; atque ilem oliva fulva vero Joannis Diaconi-de^beatitGfegbriiMagnipallio
uuiicupari solel. Hoe interea loco sriblicendum Jiori toqucnlis, buic fornieeadaptari non queunt ;sed so-
videtur,'quod in-omnibus codicibus mss. Valicanis iiihi foi'iri_e,qua episcbpiGraeciuturitur. Hi enim pro
legitm', colore aquilino et vivido,-non, livido. Quse pallio fasciain quamriamseu zonam, latiorem sahe ac
sane lectio meliof videiur. Color eriim vividus, bbc jongiorem quam stolam, sed instarsloloe collo impo-
est mulio vlgore praaditus, colori aquilo et frisco nunt:-dexlra lamen ejus pars mullo estiougiqf, et
maxime congruit: fusca namque facie-homines viva- ad terramusque defluit,-cujus pars major persini-
ciSres quam candidi esse solerit. ' .stfum humerum post terguin rejieilur, ita vero ut
Colorenr auteiri cardiacum a morbo cardiaco di- <cruxuna a lergo maneat, akera ad dextram, tenia
cium pulo :®eardiacus enini morbus a v.apSiavoce ad sinistram- appareat, quarta vero ad eajn pallii
Grseea, id est corde, nuncupatus, est passio sive pal- partem, "quseab' huniefo sinislfopehdel. Hujus^e-
pitatio cordis, seu oris venlficuli affeclUs: eor enini •neris pallium tempbre beati'- Gregqrii fuissequis ul-
pro venlricuii ore sumebanl interdura ariiiqui. liujus «at qportet, si Joannis-Diaconi vefba recle exami-
autem generis morbus Cornelio Celso teste,"lib. m, iienlur. Egb itaque tametsi in sediculasancti Andrese
cap. 19, nil aliud proprie tst quaih niniia corporis hi'allium beali Gregofii more-Latino. facturiifeperi,
imbecillitas;quod stomacholanguenieimmodicesudofe Bhoc est Circularemzonam osatis latam et intfgrain,
digeritur. Hoc slomachi fofsari morbo se laborasSC Jiumeios constringehtein, duasque"lirieas.iiaberitfih
Gregoiius Magnus non -semel dixit, homilia scilicet 4ive fasciola-,"ex eadeni tamen' laiitudine, uiia.scili-
-"21et 22 in Evangelia, alque aliis in locis ; et ex hoe 'cet a posterjori, altera vero ab ahteribri-deorsurii
morbo colorem cardiacum, hoc est pallorem crocea- •vergentes-;illudtumen more Greecoa Joanne Diacono
tum, seu gilvo pauxifluliim tinclum"; ab eo deinde -toiiscriptuni inGidendumho.cloco.cufavi.-HunciiBni
contraclum fuisse, credendum est: quia ex hac sto- In modum non solum in imaginibussummofum pori-
maehi affectione sive imbecillitale, addifa podagra, -tificum typo seneq incisis a Lino papa^ad Miltiadem
quna ipsum bealuni Gregorium mirandum in "riiodum usque, sed in vetuslis qnoque ^celesiarum musivis,
infestabat, hujus generis colorem nasci posse, medici ^irsestrliin vero ad sanctum Pelruni,"iii-eoruiijdeni
volunt. Qua ex re bealuui Gregorium Magnum in sui summoruin poutifieuni imaginibus, "quas Fofmosus
pontificatus initio proescriptum in modum, hoc est, papa Girca annum Domini HdQpingendas Romoeou-
coloi'e aquilinoet Iivido, sive vivido, pictum fuisse favit, in hanceamdem fofniampalliuriipictuin fuisse
argumenlor, et prp comperto habeo. inveni. Idem videi-eest ad sanclum Paulum, et mul-
d Quse de pallio a Joanne Diaeono dicunluf, lis aliis in locis, ,in quibus eliam Honorium primum,
haud facilia intellectu videntur, nisi quid sitpalliuni, qui ohiit auno Domini 635.JoanneriilV, Theodbrum
quamnam iormam habeat, et quonam modo corpori piimum, Domnionem primuni, coii.ipluresquealios
sit adaplandum,explicemus. Auclor libri C-eremoniar ante Gregorium Magnum, et post ejus lempora,'hac
rum lib. i, lit. 10, cap. 5, ex Maximo episcopo, h;i- -pailiiforiua, quajiunG JGreeciuluntur,'decoratos re-
mil. de veste sacerdotali, exque Euscbio Csesariensi;:Q• peri. Heecitaque pallii forma tempore beati Gregofii
serm. de Epiphania, docel in lege gratiseantiquurii in usu habebalur, deinde multis post sseeulis inde-
esse illud nostrum ephod, id est pallium candida.laiia -suetudinem deducla est, nova ad majoiemcommo-
contexlum, a Lino, post Pelrum n Romano poiuifice diiatem inventa, et in risum recepia. Id quod de ca-
' institutum, et in singulareet potestatis privilegium rstai: sula, quametiam planetam vocant, factumesse con-
summopoiitifici, patriarchis archiepiscopis dalumj aniiquilus enim, ut in planetabeatiGregorii,-et
liabens circulum humeros constringentem, duasque -in vetustis;EccI6siarum piciuris videre esl, casula
lineas ab utraque parle, ante scilicet, ac relro pen- - sive planela nullam, ut ita dicam, aperturam-pro Bra-
dentes, immb Rupertus Tuitiensis iib. i, cap. 27, de >chiis emittendis habebat, sed tota integra circulalim,
divinis officiis,aii,- Malernum a sanclo Petro mi^suin -el undequaque ad pedes usque demissa toluni cor-
Treverehsi Ecclesise,hsereditatem palliisiiis succes- pus iia tegebat et circumibat; ut hrachia emitti non
soribus reliquisse. Pallium in sinislfa duplex est, possenl, nisiiimbus vel fascioiaextremitatem ca*ulee
ad tolerandas prsesentis vilaemolestias, quOe - ambiens supcr soapiilasprojicerctur errabunda. Hinc
' 318 sinistram
per- significanlur : simplex vero in dexlra casula, quasi par-va casa (Rabano auetore, lib.-i lu-
est, ut deferens pallium, ad viise fuiurse quieleui ob- stit. Cleric.) totum hominemtegens; et planela,
• tinendam,
quse per dextram reprocsentatur, tolo • quasi emtica, vocabatui", elMhanc usque diem ita
• aflectu adspiret-. Pallium item purpureas cru- - vocitatur.-jEtate veroiioslra, etsupefioribus aliquot
- ces haberesplebat, quaesuntquatuor quatuor virlutes poli- saeculis,ut ail Lindanus, lib. i_v;cap. 56, ab ulraque
• ticee, quoenisi -cruci.sChrisli sangtiine purpufenlur, paite, dextrascilicet ac sinislra accisa, etaperlaest,
sibi virtutis nomen usurpant.Harum prima ante ac reiro deeurtata,' et paulo infra crurum me-
- frustra
est justilia, quee in anteriori parte esse debet; se- D dium-producta. .
esl prudentia, quaj debet esse posteriori parle; e Viventis indicium est tabula illa, quam beatus
"•cunda
tertia est fortiludo, qriee sinislree convenit; quarla "Gi'egorius gf9'ad occiput, idest ad ppsteriorem
est lemperaiitia, -quaedextrae congruit: nunc autem eapitispartem fiabere cefnilur : anliquitus enimcum
: cruces in pallio affixsenon sine mysterio nigroesunt. quisvivens pingebatur, labula quadrata ejus capiti
Pallib denique tres- infiguntur acus, sive aciculoe,in • subjiciebalur, utirivelusiisaliquot ecclesiarum mu-
'quarum prima signiflcatur' compassio proximi, in sivis videre-licet".Id quod fieri solebaf, lioc sanear-
•secauda.officii administratio, in tertia judicii distri- gumerito aut symbolo,quod homo ih hac mortali vita
ctio. Prima pungit animamper doloi'em, secunda constitutus, per labulam quadfatam quatuor vii luti-
animam per laborem, tertia pungit animam bus cardinalibus (ul ait Durandus, lib. i, cap. 3,
•.pungit
per lerrorem. Trium acuum sive aciculafum, una ii- •.nuiij. 20, necnon Stephanus Durantus",lib. i,-cap. 5,
gilur in anieriori parie, altera in posleriore, tertia • num. 5) vigere Intelligatur; vel quod stalus vifae
-tin bumero sinistro : in dextroenim acusnon figitur, pnesentis'imperfectus esse demonstretur, angulos
oeternaqtiiete, quse per dextram feprsesehtari -scilicet multos, hoc est multa inipedimentaet obsla-
' quia inriuliusest
solet, afflictionisaculeus.Circuluspallii.per cula secnm deferens. Saneti vero.seternam gloriam
-quem-humeri, dexler-seilieetac sinister, eonslringun- - consecuti, ut eoruni vita undequaque perfecla nuilum
ihr, significat pccnsefqrmidinem ab illicilis"coliiberi- - penitus iinpedinientum habens indicaretur,- cjrculo
•;tem, et amorem justitioe a superfluis temperantem. ,-seu coi-oiiaquam diadema solent appellare, sive -ra-
;'lIoecex-InriocentioIII, libro primo Myst. Mi6sse,-cap. diis sblaribus insiguili, jam IiiJe-ab initionascentis
 mu ,&%_IMAGJNJBUS-.S.GIIEGORIJ-MAGNI. 470
Ecclesioepingt et^sculpi consueverunl: nam.per figu-iihabenfibusannexa, invquibus a"diaconp egenisne--
fram sphaericam", quaebmnium figurarum perfectissima cessarja subministrabanlur, Ad banc rem prsestan-
-est. per.fectissima''eorjjmvita quodammbdo aduni- ,-dam_virigraves ac religiosj a beato.Gregorio electi
.bratur. Non iJesiint autem-qui velint splarefri corq- .fueruntpriyilfgii.s insigniti, utlegitur apud Joanneni,
.Tiamsupef capita s.an.e"orrim, et appstqlorum prsesef- .Diaconum, lib. n, cap. 51,.in ejusdem Vita. Ex col-
:_tim,pingi et.sculpi sojitam,-ex_eo quod Abdia Ra- .iegib itaque defensQrum; qui ex prdine.qjjpque cle-
.jjylonico teste Iib."v_Hist. apbstolieee.lux tanta-super (iicprum, Panyjiiio teste, sumebantur, vel ex diaco-
-Joanhem apostoiuni "morib.undumper unamiere ho- Inorum collegioi si hac in re conjeclare liceat, Gordia-
«xamapparuit; ul, nuiius eam.sufferret aspectus, Ut- .numiuisse repr,_-epe.lesiasticisindumentis, hoc est
4-curiiquevero'sit. corbnam fameri.sanctis-jn coelp -;dalmatica el planeta, diiigenter consideratis :.diaco- '
-gloriam consecutiSj-aiiis.aufem inbac morfali adhuc .nus enim non sp}um dalmatica.m, quae ei proprie
-vita-ooirimorantj.bus. tabulam quadratam a pictoribus ..convenit,gestaresplpt; sed, tft scrjbit Alcuhjus, iib.
-.elsculplorjbus.effirigi.solitam, hoc saltem loco-expli- rde-Hjvin.Qffic. cap. de significatibnibusvestimento-
.casse.sat est, ..'".',-_ , •. - ". .runij casuiarif jtpmj quam AmalariusFortunatus lib.
-_ .f -Gognitm'_districtioiiis cautela,- Distfictio ,', vel n de Ecclesiastici.s Officiis, cap. .19, generaliter a.d
^destrictio, vo_xest ab ecclesjasticis scriptoribus ire- ,omnes_eierico.speftinere ait: ad finem auterii praefa-
.-quent.er.usurpata; et, s.icut*x Placido Grammatico, ;tibnisin ipsum de.officiisopus ostendit, ;quando djar
; apnd Fuivium Ursinum, virum eruditissimum, ac "de ' ...conuscasula sit induendus; quando vero exfiendus.
r,bpni.sJitteris jjptime. mei-ifum, asservatp, in Glossis .' r H.uc accedit .quod a Joanne Diacono Gordianus
,-cpJljgitur, seyerit.atem significat, Placidus enini ait.: •caligas in pedibus gestare dicitjir ? per caligas autem
rEsti_uiein__d'eslrkius,:qtlentus; pel severus;a,c non sq-1".nonnisi gandalia-inlelligenda surit: non enim.verp
_{titusfi lenis:i(i fiync sensum ab InnpcentipIII distrj- .adsiinile-.esl,Ut per caligas, tibiarum tegumenium jn-
":ctioiudjcii.li_.ro prinio Mysj. Mis?serc> 63,ei a Gre- ,telligi queal, quia,hujus jfeneris tegumentum iji pi-
goiio "ultipet.emendatio ^istricta nuricupatur; ho.e Lctura nec fieri, nec videri potest ob vestem ad pedes
_~autem Ipco.jdisfrictiqneiripro arcta-vifii. sunii debere usque demiss.am.Caljgsejtaqueprq sandaliis aJoan-
puto, 0ii.<_.flt-ait JoannesDiacqrius,.jmagiijenrsuam ,na Diacono suniuntur. Huic sane rei favet vulgata
^bealus <iregorius salubriler depfngi yoIuil,.ut Mona- .Bihliorum edilio, quse pro.sandaliis caligas vertit,-ut
. chi per ipsam,imaginem non pro inani gVoria.:sedip .yidere est lociini illum Actuumxn in quo beatus Pe-
!suam:ipsqruni salulem, Cogriitambpati "Gregoriidj- (rus sandalia sibisubligare abangelojussusest hisce
^strictionem, id estai'ptaiii vi.tam in memoriamreyo- ,verbis_-v P/mcingere, et calceqte ^aligds tuas. Pro
..carentjdicfajuque vitam jmitaren^ur, dum locoipsius .qupd Grseca editio habejt, T.tp%anaxxul vizbt.aui T«
„ imaginem freqiienlius intuerentur. Jmueri autem hoc . a-uvtiAliy. c-ov,bop est, Pfri"ctngere,et subliga,sandctlia
, loco_a,Joarine Diaconopassive snmilur. ,tuq. Latini tameq recentioresprosandaljis rion cali-
I _ 8 Nympjiajumprchlayaero et -forite5necnonpro -gas, sed soleas yertunt: quia caligsepro tibiarum
obalrieo apud Pliniurii. JuliumCapitol., Josephjim,_et , gtiam operimentis sumi solent. Beatus aulem Hiero-
rajips~sumisplet,~.aNympha .diclum : quia elhnici 3u- . nyriiusejplicaris xx Isaise caput, calceamenta, san-
«-jninisveritatis expertes, Nymphas aquarum-deas esse , dalia et caligas pro epdeni videtur accipere per hsec
jputarunt. Adde etiam, quod yetefes.Gr.eci PJympham :37erba ;J)epositis (inqujt) tfalceamentis,qucea Sepj.ua-
-oicebant, quam nps mutatjpne unius litterse, Lym- gtnla, sandalia, id. est caligm vocanlur, etc. Caiigae
-pham, id est aquam, yocamiis. Nymphoeum'itaque./Q-item pro-caiceis a.beato Gregorio Magno, lib. i cap.
"JhocJoco velpro lavacrb, ypl prq fo.ntesumi.posse- . &et lib. in.cap. -20Dialpgbrumsumuntur; imjno se-
. puto: de qup-fpnte Joannes' Diacpnus, lib. iv, cap. .curidp lpco.citatojde caligarum corrigiis, quse caiceis,
.- 97,ipqjjilur. . .. _- _.'_' ^iion lib.ialibus conveniunt, menlionem facit. Adde
«, _'*Gordianus, bpati Gregorii pater, regionarius a _etiam, quod illud Actuum, 'Calcea te caligas luas,
; Joari. DiaGpnpnuncupatui;: quem quamyj.s virum , Tjpnnisi :ad pedes et ad calceos referri pptest, quia
^ecclesiasticum nullibi-fuisse inyenerim, vestes tamen calceafe nil aliud quam, calceos induere, significat.
~ si specientur, gt verija Jpannis Diacbjii.accurate per- BiiiG.apiid; Sqefonium in Vespasiano, equi vel muli
pendanlur, euiri Ecclesi.asficumyirmn pmnino fuisse <_. palceari dicuntur, cum pedes eorum adyersus gaxp-
r dicas oportgi. Regipnarii nopien, a regioni.bus di- . rumjnjjiriam ferrameritis, seu soleis ferreig muniun^
, plum, nptai-iis.quibusdain, necnon defenspribus et tur. Per caligas igitur, quas etiam Isidorus,Jib. xix
'. diaconjs, dari splebat. Notarii regipnarii, praiit pro- - Elymoipgiarum cap. 34,intercalceament0f'um.gene-
_. tonptarji, ad qups. gesia .proeseft.jninjartyrim scri- ; ra vjdelur numej-are, et a caligis caligariuni dicium
- be.reperlLriebat.Defeiiso.resregipn.arij,advarias pro- . jiutat, sandalia inteiliguritur. NarijIsidprus caligarium
vincias destinati.ut'^cribit Joanpes Djacpnus, lib. n . qon a callo pedum, seda voce Grseca,palo, idest ligno,
de.beatfGregorii Vita, cap^.53, circa pia proesertim , qup_dGraeciro v.&lovdicunt, nuncupatum opinatur :
, ppera yersabaniur, ul yideliceflegata, ad _pias cau- UOdeealgpod.irinj,calceamentum ligqeuriivelsopcus.
. sas relicta, iri eieempsynainpauperibus distribueren- - -Per caligas ifaque rectius sandalia,, quam tibiarum
- lur, sicut ex lib, iy ep"isf.'24gt |5, Jib, vu ep. 66 et . pperjmenta inlell.igenda sunt. Qupj aulem diaconi
. iib.-xi ep_.21 bpati Gregprii eolligilur. Hgrum item ; sandaliis interdum uti consueverint, Albinus, sive Al-
officiuinerat de episcoporufn excessibus cognitjonem D cuinusjn.lib. de~DiyinisOfficiis,.cap.de signiflcatio-,
'. ac ripiiiiam ,sus.cipei'e,regularesque per\;e"r§eagen- . uiijus yej5timentprum,.etAmaJarjusFortunatus lib. n
les cori-igefe. His etiam defensoribus, ul Panyinius ,. de Eccl, offiG.iis cap, 25, el a|ii apei-tefatentur; immo
.- ex epjsiola in -papile de Primicerio Defenso- . etiam a pfesby.teris et ,_3ubdiaconissaridalia gestata -
- rumPelagii
ait, cpnven.iebantGausaruni cpgni.ipnes, con- i ..olim.fuissenarrapl.jsed.sineligamine, ad differentiam
-venli.ones, actus.-.publica.Iitigia; et queeeunquevel episeoppriim et diaconorum, qui m sandaliis.ligamen
ecclesjastica jnstjtuta,
* vet supplicanlium ppcegsitas
' .., haijebarit, Qpamyjs autem .sandaliornm.gpstatio tem-
. .poslulabat., _ -_ ,_- . _ . ; jore, bea.li Gregprii. llagni diaconis velita fuisseyi-
Diacpni i'egionarii, ui subdjacpnog^qups in Regi- _ deatui', Jib._yiiRegistrj.epist. .28;et--can,• PsrvenU,
strp Jjeati Grggprii, lib- ym.epist, .5,.Iib, xi epist, 20 dist. 93,.jdem tampn (Tregprius eadem i.n epistoia,
_et 30, videre_.esi,preetermittam,septem juxta septera ; sandaliprum .nsum djaconis Ecclesjse Messanensisa
. regiqiies Urbis efaul, ut leghur in Ording Rom. Vel . preedecesspriijussuis copcessumolim fujsse testatur.
siiiguiicfuabqs-exquatuordecimregionibuspraeerant; -. Sandalia vero inibi cpmp.agfappellantur : ab aliis
- _deinde^quatupfdeeijn-jux.ta quatuorde_cim regiones : vero -cpmpagi.a.vociiari soient. Hpdie vero. npnnisi
3.20 fueMint JBstituti, et ita_vocabaijtur, fluod sin- .jsummus ppntifex, episcopi et; presbytefi cardinales
gularuni Urbis rggibnum, 4§ste~Panvinio, diaconiis - sandaliis.uti splent, quse yeterum sandaliis dissimilia
vel xenodpehiis proeessent;,Hi Jisjmqueviduarjim jn- .-'.sunl,: ea enim subter pedem,iiitegram soleamhabe-
opia- labpraniium, pt pupiU.qrumminislri.erant, in ;. bant.supra vero porium feneslralum seu perforalum,
. pubHcis.payperum'dpmibusj-Or&jow.aet,|ic.ellaj5ibi ;..hocsanesymbolo q.uod-pedes-episcopdrum'etdiaco-
 471. DE IMAGINIBUSS.. GREGORHMAGNI. 472
norum, seu pfeedicatorum (quorum officium etiam ''iA Romarii, necrion martyres ciuo, sandaliis parvula ci-
diaconis erat demandalum), subter deberent esse mu- gri coloris-cruce insignitis conspiciuntur \-quorum
niti, neterrenis affeclibuspolluerentur; sursum vero pontificum alter, ad dexteram videlicet postremo lo-
aperti, quatenus prsedicatofesad ccelestiacognoscen- •co pictus; est Joannes IV, ecclesiam manu gestans,
da, necnon ad mysteria revelanda et 321 preedi- quippe qui eam construendam curarit.-Quam iterii
canda, tales et ipsi forent. Hujus generis caligas aut rem versus aliqubt, qui inibiieguntur, nos aperte
sandalia Gordiani fuisse conjectare licet: sin secus, monent. Pontifex ad sinistram postremo loco pictus,
nihil erat quod Joannes Diaconusde communibuscal- librumque manutenens, ut^Panvinioplacet, estTheo-
-ceariientis itaexpresse et insignitermentionemfecisset. dorus, Joannis successof : qui, ut idem ait Panvi-
Hoc loco facere non possum, quin admirer, cum ,-uius, ecclesiam fortasse, vel, ut ego arbitror, absidem
Jpannes. Diaconus, qui dictas imagines exacte de- a Joanne inchoatam perfecit, iiincinea piclus cer-
scripsit, ut multas earumdem minutias expresse- nitur" Cur autem hoc loco Venantius et Domnio, et
rit-; sandalia Gordiani commemorarit, -de sandaliis extra absidem Maurus, martyres, crucem .super
autein.beati Gregorii nullam penitusfecerit mentio- sandaliis gestare cernantur, 322 igno.ro,"nisi id ar-
riem. Quonam autem modo huncnodum dissolvere bitrio pictoris, vel ad crucem martyrii reprsesentan-
queam, ignbro, nisi id memorioe lapsu faclum esse dam, factum esse dicam : nam summi tantum pon-.
dicam. Hiric calcei beali Gregorii, num in superiori tifices hunc ritrim super sandaliis gestandi crucem
parte fenestrati aut perforali, necnon cruce insigniti observare solent: hi enim de se humiliter ac demisse"
effingendi essent (ut hac nostfa setatefleri solet);an- sentientes : Cum omnespopulos cbmmunivoto, ut Jo-
ceps profectofui; propterea quod calceos ipsos in "'. seplius Siephanus, episc. Oriolen., in libro de Oscu-
oedicula sancti Andrese neutro modopictos inveni, latlbne pedum Romanj pontificisnon minjis docte, ut
QuamvisaulenrJosephus Stephanus Valentinus, epi- omnia, quam accurate ac pie cap. 18 scribit, ad subs
scopus olim Vestanus, nunc vero episcbpus Oriolen., pedes adorandos prbpensos dgnoscerent, cfuci Christi
vir sane doctissimus, in libro de Osculalionepedum osculationem potius quam sibi ipsis tattium honorem
Romani pontificis, cap. 18,-adversus Papirii Masso- deferri maluerunt, ut omriesChristianos beniqnead
nis calliditatemj' risum geslandi sandalia pontificiaj oscula pedum-exciperent.Ilaqtie, ut expressam Christi
cfuceiiisignita, yetustissimumfuisse per picturas con- itnaginem referrent, et Salvatoris passionemin Itotni-
jeclet; ego tamen, qui potius oculatus quam auritus nuni memoriamredigerent, crucemsandaliis affixeruni,
testis bac in.re esse eupiebam, veteres ecclesiarum ut Christiuni homines'eos honores quos debifoset rie-
Rornseabsides bpere musivo decoratas, diligenter cessarios pontificideferebant,cruceperspecla, aiacrius
perlustravi. Qua in re perquirenda, calceos summo- exhiberent. Haec Josephus Stephanus. Cur itaque
i-um ponlificumin superiori parle nec omnino fene- martyres yel alii sancti, non pontifices Romani, cal-
stratps, aut pefforatos, nec undequaque pedem obte- ceis cruce insignitis decorentur, non satis perspicio,
gentesfeperi; nam tantummodo in pedis acumine, at- nisi Id ad ea quee dixi referam; "vel"obepiscopalem
que in caleaneo tegumentum cum ligamine; a solea fortasse dignitalem, qua martyres ipsi, Venantius vi-
eta calce ad collum, et ad pedis acumen, ad supe- delicet, Domnibet Maurus, fueranl insignili, factum
"riorem videlicetcrucepedis partem diducto, inessecorispi- id esse dicam, ut prse se fert palliunj,.quo dicti epi-
' citur; parvula supra digitos pedum, tibialibus scopi et martyres, Groecorumepiscoporummore, or-
et corio coopertos, impressa, sive picta. nati cernuniur : apud namque Latinos jure commu-
- Taiuetsi Innocenlius 111lib. Mysteriorum Missse*P ni nonnisi summis ponliiicibus, patriarcbis et archi-
cap. 34 et 4,8,Alcuinus cap. de vestimenlorum sigrii- episcopis, ex indulto auteni apostolico episcopis non-
.flcalionibus, Amalarius Fortunatus lib. u cap. 25, nullis pallio uti licet. Sicut itaque pallium, quod pon-
Rabanus lib; I eap. 22, Ivo Carnotensis serm. de si- tifici Romano in primis eonvenit, non episcopo, eis
gnifieaiiorieiudumentorum, GuillelmusDurandus lib. datum est; ita et crucem quseproptef pedum oscula-
m
• quicap.8, Stephanus Durantus lib. n, cap. 9, et alii, lionem-in solius Romani ponlificis sandaliis apponi
de sandaliis locuti sunl, de cruce super calceis solet, diclis martyribus dalam esse opirior, ritus in-
pontificiis apponi solita non meminerunt; hanc lamen venli ratione sive causa non perspecta.
consueludinem antiquam esse, nonnunquam vero Ad S. Marlinum in montibus inter reliquias beali
inburia pictorum e"tlapicidarum, vel eorumqui sta- Martini Ipapoe et martyris anno Dom. 647 calceus
tuas ct pielwas elficiendas curabant, prselermissam in superiorj parte fenestratus, et in acumine tantum
inveni. Nam, ut ab antiquioribus summorum pontifi- obtectus juxta formam nuper a nobis descriptam as-
cum imaginibus. quas irivenire potui exordiar, vidi servatur. Acuminis autem pedis tegumentum coria-
Romsevelustissimam ecclesise sanetas absi- ceum, caeruleo colore tinctum, et quibusdam operi-
• dem,,-opere vermiculato circa annumAgnetis Domini 624 bus ex serico et auro- eonlexlis ornatum exstat, in
exbfnatam,' in qua Honorius, hujris nominis primus, quo instar fere hujusce litlerse Graecae,X, queedam
• qui sacram beatoe Agnetis sedem via Nomentana crucis imago, ut ita dicam, transversaliler acu picla
conslrueiidam,- et absidem musivo decorandam cu- cernitur; qute ornatum facit, et quariidam crucis si-
ul Anasiasius Bibliothecarius teslalur, el car- militudinem refert, ut infra explicate oslendelur. In-
• ravit, ter easdem reliquias exstat etiam calceus beati Sil-
- mina in abside indicaut; sahdaliis alba crucesatis
'' cpnspieua insignitis calcealus, et ecclesiam manu ge- D
- vestri.primi holosericus, viridi colore imbutus, non
stans exstare cernitur. Hic enim dum viyeret, in ab- villosus., sed jam ob vetustatem satis decoloratus,
• side ipsa pictus fuit, sicut ea,' quse dixiriius id nobis quamdam lamen viridis coloris, et holoserici speciem
facile pefsuadent/Quamvis iutemHbnorius I crucis relerens, operibus ilem ex serico et auro contextis
signum super sandaliis gestarit, Honorius tamen IU - insignitus. Is autem caleeus quadam calcanei parte
et IV, ex nobilissima Sabellorum familia, crucem ob nimiam vetuslatem carens, non est juxta formam
" in sandalijs non haberit. Ille enim ad sanctam Bibia- antiquiorem in usu olim iabitam, hoc est juxta illud
nam circa annum Domini 1240 ad januam ecclesioe calceamenti genus, quo solae obteguntur plantse, c;e-
pictus, hic vero in Ara ccelicirca annum Domini 1287 teris pedum partibus nudis relictis, ansulis tantum
ex-marmoi'e effictus'; Romse'conspiciuntur. quibusdam in superiori parle-coeunt.bus, quas ligulas
In oratorio seu potius ecclesiasarictiVenantii, nune vocant, revinclum; nec item instar cakeiest quem
sanctse Mariaead Fontem nuncripata, prope Baptiste- nuper.explicavimus,.sed est caleeamenti genus,~co-
rium sive' Fonlem Lateranensem, exstal absis bpere • riaceam habens soleam, necnon tegumentum,'tolam
tessellato exornata, in cujus fornice, praeter aliquot superiorem pedis paitem oblegens, instar calcei quo
imagines sacras, pictus cernitur Joannes IV Dalma- riunc omnes indifferenter uti solent..Qua ei. re in
-la, ui Anaslasius Bibliothecarius et Pariviniustestan- - hanc sententiairi devenio, ul calceumhuncabeoquo
- tur, eam struxit ecclesiam circa annum Domini 639, in rebus ecclesiasticis et in funclionibus quibusdam,
absidem picturis musivis ornavit. Inler ad pontificiam proesertim majestatem exprimendam
' dictamque
alias-imagines opere musivo picias.^duo ponliflces idoneis, beatus Silvester uti solebat, diflerre credarb.
 "
473 DE IMAGINIBUSS. GREGORJIMAGNI. 474
Quamvis autem hujus genens.calceamentum nostroi A . dem pervetustam, necnon Pasehalem I ad sanclain,
- de cruce argumento haud omninb faveat, ipsum ta': Praxedem et ad sanctam Coeciliamcirca annum Do-
men tanquam veherandoe"veluslalis menumentumj mini 807, et Gregorium IV ad S. Marcum circa an-
et memoratu digniim, quamdam item crucis formami riumDom.^30, operemusivopiclos,sedsaridaliasine
latenterper aliquot linearum involucra reprseseritans,' cruce gestanles. Id quodiion sineincuriavel pictorum,
ut infra explicabimus, silenlio pralerire mihi visum vel eorum qui picturas faciendas curabant, factum
non fuit: . * videtur, ut cernerc est in abside ecclesise sanctse
Ad sanelam Martinam, in Foro Boario ad radicem Marisetrans Tiberim ciria annum Dom. 1143 opere
Capitolii, yetustissima exstat absis tempore Domnio-t lessellato decorata, in qua proeteralias imagines, Ro-
nis circa annum Domini679 opere musivo insignita,* mani pontifices, bealus -scilicet Petrus apostolus,
inquaduoRomaniponlifices, unus addexlram, alter Calixtus, Julius, Cornelius, et IririocentiusH, qui
ad sinistram bealse Marioesemper Virginis Filiurii in opus musivumfaciendumcuravit, picti conspiciuntur;
- sinu gestantis, pallio, juxta morem antiquum fbrma- sed Gornelius solus, qui passus esl anno Domini253,
to,- decorati cernuntur."Hunc vel Honorium primum, calceos cruce insignitos gestare pernitur.. Idipsum
vel~Gregorium Magnum(qui arite Domriionemfue- confirmalur per BoiiifaciiIX^tatuam marmoream in
runt)~essecorijicio: quem sandaliis parvula nigri co- basilica sancti Pauli asservatam,eicircaannum Doni.
loris cruce calceatum vidi,-et prope eum ad sinistram 144J effictam, qua?calceos sine cruce habere con-
partem litieras hasce legi.... ORIUS PP. coelereeno- spicitur, aliostamen porilificesarile InnocentirimII
men summi ponlificisproprium complentes, collapsoe et BonifaciumIX sandalia non sine cruce gestare vi-
desiderantur : alius vero pontifex, ante Donmionem, dimus. Nam si antiquiores pontifices calceos cruce
dictam"iiominis proprii terminaiionem haberebaud- x> ' insignitos geslasse constet, eumdem etiain ritum a.
quaquam potest. Hluminterea Pontificem,qui exstat fecentioribus obscjrvalumfuisse, fatearis necesse est.
ad beatoe Marieesemper Virginisdextram, ecclesiam' Quamvis aulem anle Honorium I, qui.pontifex fe--
manii geslans, quippe qui sedemsacram construen-* nunlialiis fuit circa anuum Dpm. 622, et anno Dom.
dam/velsaltem reparandam curarit, 323 Domnio'- 635 obiit,buncritumobabsidesecclesiarurii operemu-
nem esse dicas oportet. Panyinius etiam in adnola-' sivo.decoratas; et himia vetustate vel omnino',' vel
tione ad Vitam Domnionis, a Platina descriptam, ait majori ex parte collapsas, in usu habitum-invenire
hunc iri modiim : In anliquo riiusivo;quod est Romm non potue.rim, ipsum tamen antiquiorem esse conji-
in ecclesiasancimMarlinm, hic ponlifexDomnio,non cio, eliamsi scriptores tam antiqui quani recentes,'
Dorvussive Domnus,appellatur, Quibus verbis Panvi- de sandaliis loquentes, nullam penilus; ut dixi, men-
jjius Domnionisnomen se ihibi legisseaperle narrat. lionem de-cruce fecerinl, quippe qui de sandaiiis
Verum quia hujus pontificis nomen nunc eo in loco 324 episcoporum, sacefdolumet diaconorum abso-
npn legilur, lilteras omnino pefiisse, mihi persuadeo, lute sumpiis, deque eorumdem tantum forma et si-
sicut in allerius ppnlificis'nomme aliqua ex parte gnificatu ac ministerio verba• iecerunt, pr_e,lermisso
factum esse vidi. Quare sicut anliquior pontifex san- ritu ad osculalionem pedum Romani poutificis in-
daliis cruce insignitis calceatus cernitur, ita el aite- venlo/Qubd autem beatus Gregorius Magnushujus
rum recentiofem iiiisse credendum est : namcaleei generis sandalia, hoc est calceos eruce iusigriitos-
opere olim musivo facli, nunc collapsisunt": quorum' geslarit,. id nobis faeile persuadet, qiiodjnterppnli-
lOco, calcei-rudi arte picli sirie cruce conspiciuntur. ficatum beati GregoriiMagriiet Honorii I, quem cal-
Ad basilicambeatiPetfi, SS.. apbstolorum prlnci- Q ceiscruce brnatis usuirifuissevidimus, nonnisi viginli
( annorum
pis, Romee a tergo oratorii, sivesacelli. vel altaris - spatium plus minusveintercessil. Hinc vero
sanctissimi Sudarii Salvaloris noslri supra Porlam' adsiniile est, utldem hujus generis-sandaliageslandi
Sanctam, ad interiorembasilicoepartem,' exslat ora- ritus-ab Honorio I, _quiohjit anuo Doniini655 usur-
torinm opere musivoinsigni, excultoque deeoratum, palus, apud GregoriumMagnum et alios pbntifices
el in honoremimmaculatsesemper Virgini.s ad Dei ejus preedecessores,in frequenliusu haberetur : Ho-
Genitricis a Joanne.VH, ,'circa annum Domini 706 norius namqueprimus, riatione Campanus, obbrevem
construclum, ut Anastasius:Bibliothecarius, Platina temporis intercapedinem, quoeinter eorumdemponr
et Panviniustestaritur, et inscriplio ipsa docel hisce tificatusinlerjeeta erat non solumipsum Gregoriiim,
verbis : JOANNESINDIGNUSEPISCOPUS FECIT. qui anno Domini-604vel, seeuridumTriihemium, 605,
Huc accedit qubd Joannes ad "capitistergum quadra- ex^hac vita decessit, verumetiam Pelagium, Gregorii
tam habet tabulam, quoe, ut superiris diclum est, In- proedecessorem,.videre poluit; iriimo quod eos vide-"
dicium ea tempestate viventis esse solet, dumfieret rit, credi potest ac debet.
pictura illa. Joannes vero prope imagiriem beatoe Illud preelereaad vetustissimam-super sandaliis
MarisesemperVirginissandaliisinsignitis parvula ni- summorum pontificumcrucis,signum gestandi con-
gricoloris cruce, quseex quatubr lapillulis fnusivis suetudinem comprobandam, scitu satis dignrim vide- -
constai, cernitur calceatus. tur, quod Panviniusdumvitas summorum poiitificum,
Jri basilica ilem sancli Pelri exstat simulacrum nondtimIn lucem editas. conscriberet, eor.umderiique
- .Urbani VI e marmore-circa annum Domini 1589 ef- imagiries ad vivum exprimendas curaret-, iii abside
ficlimi. Ad sanctum Joaiinbm in' Laterano exslat quadam veluslissimomusivo decorata vel beati Sii-
MartiniV statua sepulcralis oeneacirca annum Dbmi- D I vestfi, vel alteriusexantiquioribusRomani pontificis
ni 1431. In atrio monaslerii S. Salvatoris in Lauro iftiagiiiem a calce ad caput integram, sandaliis par-
statua Eugenii IV mai'morea circa annurii Doniini vula insignitis cruce pictam.iiivenit, eanique tan-
1447. In basilica etiam saucti Petri exslanl quoein- quam -perpetua memoria digriam . inter- insigriibres
fra leguntur sta.luoesepulcrales, hoc est, Nicolai V, summorumpontificum iniagiues ad vivum expressas
circa annum Domini 1455; Calixli III, in atriolb, penes se habebat, coeteris, quas pictorum arbitratu
prope sacellum Sixtianum, 1458; Pii II, 1464; Pau- piclas dijudicabat., preeterniissis, sicut Silvius Anto-"
lill, 1471; Sixti IV, 1484; Linocenlii VIII, 1492; nianus,' sanctissimi D. N. Ciemenlis VIII cubiculi
PiilU, 1505.' In ecclesia sanctoeMariscsupra Miner- proefecfus, apprime eruditus, necnon spectaioeinte-
vam exstat Leonis X.simulacrum sepulcrale, et in gritaiis, probatteque fidei vif splendide teslatur", di-
<"apitoliostatua item marmorea circa annum Domini etnmque imagineiri a Panvinio sibi ostensam.praescri-
1521. Horum omnium Romanpfurii pontificum,'et •- ptum in,modum_ calceatam-sese vidisse omnino,
-aliorumhis recentiorum,,hoc est, Parili III, PauliiV, riuiaque haesitationeaffirmal. •
iPii V,'Gregorii XIII et Sixti V, staluas vidi calceatas Hscc de cruce super sandaliis -Romani pontificis
sandaliis cruceinsignilis.-Vidi etiam alios Roriianos antiquitus gestari solita. Qua in re tanquam ab aliis
pontifices opere tesselialo, efiictos., Honorio I.anti- nondum explicata, mihi immorarivisum fuit. ,"
k Tunica Silviseinfefior pseudolactini coloris esse
quiores,,sed propter magnam picturarum vetustaleni-
calceos collapsos reperi. Contra verovidi adS. Lau- a Joan.Diacono .dicitur. Color pseudolaciinus est
rentiuih in Lucinapictam"Sixti HI imaginera,-et qui- -.color exalbidus; quasi falsam qiiamdam albedinerii,
 4*5 DE MMATJINIBUS S, GREG9RJf-_MA«NJf _ 4_~G
sive, ut bpinor,' le"ucbpii£eufii,5idest, colorem quem-": "A*LCO!ID in
dam-ex albb ei nigellb faixtum; vel. ut sic dixerim, ipsomet hocioco.-et-.ljb.^. ii-cap";--2i,~sed,e.iam ex
Gregorio Magno,-lib.iii»,' epist..30, pfafsu-.
ciriericium refefens. Nani Grsece ^_!J<.o'~L'al.ne soriat qariolum album, seu velum lineum,.vel sericuiii, _ex~
falsilm; eoque'utim"urin cbihpositione, utpseudblus, quo miti-am.Siiyise ad ofnalurii .capitis .contextam;
id est fklsus s*erviis;pseudographiis, id est falsariiis;, , fpisse, dic.endumest. Quid auterii vox
. pseudbpropheta, id est falsus pfbpheta, et alia idi proprie.sibi yelit, illa, niblqiam,'
non
genus pefmulta. Golor iiaque pseudolactinus afalsb • baram essecredo, inyenire pptui; eaniquebar-;
dicius- lacle , pef qiiod 'Joan. Diacoritis albedinem.:. cfatn, vel^jiubilatam, usurpaiagi hoclbco^pro,.ffis(tn-
id est nubis instarfactain, seu"
qriamdam intelligi voliiit, significat falsum albuin, potius exraritalgsive subtilitateearideritis.jseu.cari-'
id:est exalbidum, "seuciiiericium, " .albedinemquodam" ," tfidi liriteoli conlextam, VeJ, -niblqta', est.vdx bb 1i,-'.
njodo-imrtantehj.; . .. -, - brafibrum oscitalipnem. corrupta -pro, riimbata,",_'k:
'.,"1.,Tj_iijJcam
Silvioe infeiiorem,' quarri pseudolaclini nimbo dicta jnimbusenim nori soluih.esf.piuvia
coloris fuisse scfibit Joannes Diaconus, duabus zonis repenlina e. prseceps,- sed etiarii fascib].a'.tfan"sv.eifsa
distirielam ait. Zdna eisi proprie pro cingulo" sunub' ex auro assuta in Jintep, quod est inirbiite feiriiria^,
sblet, hbc tamen loco per*zohas a Diacono comme- rum, teslelsidoffl Ijb. xix-Etymb]ogiafuni",."cajj". 31,"
moratas, -norinisi faseiolas quasdairi vestinm mulie- de capitis feminai-umornairientis. Hacvbce, nimb'ata,_
, bfiiim exlremitatem circuihquaqueambienles, et a'd usus est PlautusinPoenule, dicens ;. '•"•]'.' ...."'
brnatum"elaboratas,.accipiposse aiilumb; una enihr
zohainfra alierarii.quodam intervallo, etornatum, et, ~r .- Qup magis eam aspicio;-tantomagis riiflfbataest,et
-' hagh
dislinctioneni vestisquamdam reddil;. ita vero, ut, meie.'' . .".' --''."". i ::.- ,-
dusetunicse iristar duarurii jdalmaticarum essevidean-;' B"! " Luriien iterii, qupd cifca angelbrurii/capita pirigi- 1
tiir; fiam dalmatica -in exti-emilate pro ornaiu babefr tur, .utibiclem Isjddcus,_ait, nimbiis vbcafuf,- Jicet
_ limbiim quenidam, quo.fasciola-sivezona ipsa., de jjimbus sit densjtas iiubis,'Dici ergp potest mitfaP
qija est sermo apud-Joannem Diaconum, est paulo canderitis bfandei faril.ate.pimbata,;vel quia riiitfa"
latiof, ut ipsemet-affirmat.' Huc spectare videiiif, ninibo erat ofriata", yel ex,candidp etrafo vel subtili
Hlud,- qubd lsidbfus lib. xix, cap. -22 Etymolog., -de veiajnine fasciala, _siyeJiristar candidse:riribis tufbi-
riominibus Vestiumscribens, de segnientis ait : Seg- nala. Hsec a.d"sensuni per'.cbnjecturam; quid-eninf
riieniazbnisquibusdam, elquasi prmcisamehtisornata:: : voxilja. nibiaia, quse iri pmnibusMss. .Vaticariis lla
riam pgrtkulas cujusquemdterimabscissmprmsegminas legj!,ur; pfpprie sigiiific'el,=viiiepmninp "ignorare :fa-,
vocani. Hsecisidofus. - . _.-'• teor, riiujtis a'c vafiis TJictioriariis.penesme exslan--
": m"Siivia niitfam matrorialem- candentis brandei ljbris~, riecrion receiitioribjis "•%antjquls .auctbribiis
raritate hiblafam iii eapite gesiasse (teste Joanne diligenier conquisitis,"aecurate periustratis. Ut utTes-
Diacdho) legitur. Mitra utebaniur malronse, ut ifinuit sese habeal, fnitrani ijlam ad orriatum capitis a.-iriai
Varrolib; iv:de Lingiia Lalina. Isidoius lib. xix, tfonis biinj gesfafi ,soIitam,."exsudarielo quodam aiit
cap. 51, ait:'Mitra est pileum Phrygium; caput prote- v.elo teriuissimo coiitextam, sive fasciatam, yel tuf-
ijens, quateest brhaiiienium devolarum; sed pilenm bifiatarii fuisse mihi persuatleo, et-pro comjjertoiia-
virorum ,est; iiiilra autem feminarum. Quod autem beo, sicut iri ahtiquis simiilaeris femiriarum iiiafmo-
niilra sit iegmen quoddam ,ad ofnatum capjlis mu- reis, quoe Reriioe~et,aiibi passimcernuntur, videre
liehrehv, ex Isaioe eap. m ebnstat.: qriin mitra viris Jicet. Huic "acIsiriiiIevidet_jr"eSseilIud;4uedfepefitur
probrosaerat.utexLuciahOj Virgilio iv et ix Mvieid., Q.in ( stola quadam sacefdotali perahtiqua, aeu insigriita-
*_..et aliis, colligi potesl. •"."'"--- yel variata,, et quasj'peiiicillo picta, qiioe Roniseiii
- Mitfa igiiiir matfonalis, ut alias mifra?formas-ct Saerafio Pbn|ificw "ad liane usqiie diem" asservata
significationes posthabeam, erat quoddam capitisoi-- custoditur. Iif hac enimstola ve^tustissima1et pnl- -
riamerilurii friuliebfe"; 3§_|§ sed varias, ef matronar cjierrima quidem, inter ajias imjigines saGras quse
rum, el adblescentiiiarum,'aut virginum, mitras apud ihibi conspiciuntur, "exstatbeatee Mariee'semper-Vir-
varias natiohes fuisse opinor. Apud Pbryges mitra -ginis, _etDei Malris.imagb, hujus jgeneris milrarii ad
sumebaliir pfb inuliebri .ad ornatum -capitis ado- qrnafunj capitis gestans;,Circa yero-ejus imaginerii
Iesceritularum cofbna, ex q«a pendebant fasciblae, Iise notae Grfl?cae,'irp.'©xiioc est. k-.r.o^eeov, idest,
quae phylla dieebantur, quod foliorum vel floruni" Maier J)ei, acu insignitee leguntuf.. Qu'_esane res
instaf dependererit. Hiuc' Virgil. lib. ix J5neid. ait j riiagnairi nbbis de iriilra.illa, ad oiiiatum capilismu-
liehrepi bliiri inventa, Ddem facit.j "_="•"- "'
Et tunicsenianicas,e'thabentf edimiculamitr_e. Haecde saricliGfegorii, Gprdiani acijealoe Silviae
De mitfa vifgiriali serfcoiiem habet Oplatus., epis.co- iniaginibus : npnc feliquum" est ,J ut, mllrse paftb
pus Milevitaiius; lib. vi adversus Parmenianu.m. sancti Silvestfi," el antiquis sumrijorum pbntiflcuni
Judith Hebraea in sacra Script;, Jib. de Histpria' sandaliisperspeclis, ad*scholia iribeati^Gregoriili-
ejusdem cap. ix=, mitram pfo ornatu papiiis gestasse, brum Sacrameritorum tandein, aliqjiaiido'accedamus.
le*itur : quam scilieet mitram Lyranus cucufam ap-
pellatmuliebfem; hoc est; ut ego interpretor. calan- ' _"3S@ -®emilrq, sancti Silvestri pqpce.'
ticam; capitisvideliceiornatummulieljrejij; noslrates MittsesanctiSilvestripapaepartem, sive anteriorein
riutem cuffiariiappellant. Muliebre ajitem-capitis or- D D medietaierii aefe iricisamad yenerandam mitroe pon-:
hamentum (utdixi) varium fuit.-Turcse.hodie, et alise iificiee antiquitat'erii,o'ccasione sese oblata ihdicaiir
hatiories OfiCntales pileis turbinatis ex lintep vela- dani hoc loco appontre visum est, etiamsi beatiGrer
riiine, vel ex tela serica contextis utuntur: euiii- gbrii imaginem hiido capite incidehdam curarim oh
&emque fere in modum Turcarum feminae, ut in sacras causas inilio enarratas. Hanc vero milraeparteiri inter
€hfonicis Tnrcicis,-ni paft., cap. 3 et 4, legitur, reliquias ad sanclum Mariiuum, in mqntibus
pileis tiirbiriatis et acuminatis caput.ornare solentl ' asservatam, ad ariiussimuna cum iitieris et imaginiT
Hujus gerieris fere ornaaienip, pileo scilicet lurbinalo bus" reproeseiilare sludui, eisi acu satis - imperite
quodmitfa appellabatur, matronse olim Roiqanae pictam, proul illa *tas fer-ebat, iii qua tam_sculpendi
utebarilur, utinnuit Varro libro«quarto iJe Lingua "quariipingendi artes jamdiu niendis et.iheptiis sca-
Latiria.- Quae sane res comprbbatur ex statuis anti- tentes defioruei'anli Quamvis mitree iiiedietas,-quaead
quafimi matroharummarmoreis; qusemultis iu locis, Sanctum Marlinum in monlibus asservatur,, et quan-
et prsesertim Romae,-adhanc usque diem conspiciun- ium ad Ialitudinem el aititudinem-major sit, jpsam
tur. Hrijusgenerismitram candentis brapdei faritate lariien ineam^juantitalem incidendam.cufavi, utin
niblataml libc est ex cajidenle brandeo cpntextam, - eadem pagirioefacie mitra cum calceis ineam.item
Silvia gestasse legitur -apud Joamiem Diaconum. ^parviiatem contfactis comprehenderetur.;Mitra vero
'jBrahdeum; ut colligitur non solum ex Jpanne Dia- coibris viridis hoioserica, non villosa, Pbrygiaha esf,
*;
*Habes isia scholia loiri. IH, col. m^-\tonuLXtyUiJmmBibl^^ _...-...- _.'--'-
 475 DE-IMAGINIBUSS. GREGO.RIIMAGNI._ 478
ut suo loco explicavi, dum de mitra summorum Acrueem satis, belle reprsesentan posse. scnbant.
pontificum sermonem habui. Hsee duo- sandalia, _quamvis explicatam crucem
non| habeant, ea lamen, ob rationes alibi enar- '
De sdncli Silvestriprimi, sancti Martini pr\mi,-.etHo- ratas, oeTeincidenda et hoe locp-apppnenda curavi.
noriiprimisummorumponlificumsandaliissivecrilceis.),"" Caiceiis Honbjii poslreriioioco_repreeSentatus ad
Calceus, quemsanctus Silvester gestabat, viridis,-. 1absideitf sanctse Agnetis yia'Noriientana";ab eodem
etiam coloris_,hplosericus non villpsus, quibusdarii Honpfioopere^-.musiyo exornatam^-picttis exstare
operibiisCx serreo.ei aufb contextis ofnatus, ad san- cerriiiur,-utfusius 'ostendi dum de caligis:sive calceis
ctjim Marfinum in Montibusiriier easlleui -reliqii.ias
' Gordiani, suminorumque poritifteumsandaliis cruce
asservatur.- Hujiis generis calceuirij "^quem Groeci" irisigriitisverbajeci' Ad absidem riamqueipsam circa
Voeant,-quamyjsab e'6 quo iif functionibus ahnum •Domini 624 constructam Honorius primus
G-_*V§_3._OV
eeclesiasticisad pontificiani ma|estate"mreferendain hujus' geneiys sandaliis alba.cruee salis conspicua
beatus-Silvester'.uti forsan solebai, ditterrecredam ; decoratis calceaius cerniluf. Hinc calceum ipsum et
CUIIItamen sine=cfuce pninino essp inflcias ire no_n ad .veluslunj supef sandaliis.crucem.gestaiidi ritufti
audeo, dumcnodos_super sandaliuni confeclos dili- iridicaiidum et ad antiquam sandaliorum formam;ob
gentef^speclo ac.perperido-: nodi nairique-ipsi per oculos posiiam facile explicandam hoc loco repfse?
aliqubt linearmtfimplexionem sive ihypluCfa, prna- sentandiim cerisui : antiquiora" enim sandalia etsi
pluresque cruces efficiunt et cpriipre- soleam iantum et ligulas iiababant astrictorias, l~ut
trim pfoeslarii,-,'
hehdunt.; _ ." '. '..,..'' loco superius citato, satis dictura esse rieor; bmries
-327 Galceus item, querii sanclus_Mar'inusgesr _" lamen fefe.poritificesquiin, musivi.s antiquis picri
tabat; eoderii in ieep nuper commemoratoasserya- fepfseseritantur"; juxta ealcei Honorii prinaifbrmam
tur: iu crijusacnmine tegunientiimexstat cbriaceum, sandaiia g&tare coftspiciuntur. De sblea'vero sancti ,
ceeruleocelore imbuium, eiquibusdarif etiam-operi- Peiri bealus Bpnaventura meniiouerij facit; eamqiie
bus exisericoel aurp coiitextisornatum. Hic calceus ad suum usquelempus Rbniseasseryalam fuissejte-
instar.sandalii Honoriuprimi fuisse cernilur j~tegu- iiatur, tom.IV, part.iv, inillode.sanctorumaposlo'-
nrentb-callcariei,et ligulis astricloriis ob.vetuslatem lorum sandaliis;bpusculo,_iii quo multis Scriptufse
careiis;: iri cujus calcei acurniiieoniatus ille formarii sacfifi locissanctorumque "Patrum tesiimoniis in m'ei-
Giseci characterii hujusce X ./.vei, lilferee Servianse dium al)atis;et expiicaiis, 4oc~tissimeiut omnia ex-
JK qupdarhmodo.referens,".'quamdam
" cruei.s-ima- planat,el eruditissime decet, qricmode et quarido
gtnem, ti-ahsvefsalem tamen. reprsesenlare vide- SaJvatof nbster Chrislus apostoii aC discipuli ejris
tur. Jlinc nori desuri. qui "per hasce - lilleras , incessefintriiscalceati. ._ '.'':- - '_-
 TABULA ADPORTICUM
S.PETRI
PARIETI
AFFIXA. *...
-I
MARMOREA ,«s

*DOMINIS SCIS AC PETRO

BEATISS ETPAVLO APOSTOLORVM PRINCIPIBVS;GREGORIVS
!_£t INDIGNVS
SERVVSs_g
LAVDI
^VOTiENS VSIBVS
VESTRAE SERVITVRA PARBA
QVEDAMLiCET VESTRA
CONQViRIMVS VOBISREDDIMVS LARGIMVR
NON.NOSTRA
. VT HiEC
AGENTES
NON DE
SIMUSELATI MVNERESETDESOLVTIONE
SECVRINAM
gB QVID
YNQVAM SINE
VOBIS EST
NOSTRVM s_8
QVI NON
POSSVMVS
ACCEPTA
REDDERE8.NISI PER
QVIA VOSITERVMET HOC
1PSVM VTREDDEREMVSACCgplMVS
*VNDE
EGOVESTER
SERVVSREDVCENS
AD MVLTVM
ANIMVM ME BEATi
VOBIS APOSTOLi
PETRE
ETPAVLE!
ESSEDEViTOREM
.PROPTER AB
QVOD VVERIBVS
MATRISMEMDIYiN_£
P.QTENThE PROTEGENTE
GRATiA INTRO GREMIVM
ECCLESIJE
VESTR^E
ALVISTIS
ETAIDNCREMENTV
"H
PER SINGYLOS.GRADVS
VSQVEAD SVMMVMAPICEM
SACERDOTiI
LiGET
IMMERITVMPRODVCERE ESTiS
DlGNATi'*
IDEOQVE B»
HOC PRIVILEGII
MVNVSCYLVMHVMILIINTERIMOFFERREDEVOTION STATVO
PRJEVIDIJES ENIMETAMEISSVCCESSORiB S-
r"
SERVANDVMSINE REFRAGATiONE
ALiQVA VT
GONSTiTVOtS LOCAVELPR^EDJA
CVMOL1BET1S DESCRIBVNT
QViINFERIVS
QVOS CONCINNATIONE
PRO LVMINARIORVM ADIVERSIS
VESTRORVM DETENEBANTvR-
QVIBYS RECOLLiGENS
VESTRA DICAYI
VOBIS o"
o
IMMVTILATAPREMANERE
IDEST INPATRIMONIO
APP1.EMASS"VICT0R1OLAS
OLIBETV INFVND IN
RVMELLiANO INTEGRo z
IN-FVND
OLlBETv. IN
OCTABJANO INTEGRo TRABATIANA
MASS OLiBET.
IN-FVND VT
BVRREIANO. S P
OLiBETINFVND.APPIAN
VT . So.
- . .... , „. - o
. ; ; .- sF 5B
^
INFVND.
OLIBETV IVLIANOININTEGRo
OLiBET.INFVND VIVIANOVTSVP. OLiBET.INFVND.GATTiA...
INFVND.
OLiBET. VT
SOLiFICIANO. SP.- IN
OLiBET. FVND.PALMIS
YT SVP. OLIBETINFVND. vT.'.. P-
SAGARiS.
Jffl
INFVND.
OLIBET. MARANO.VT SVP.
OLiBET.
INFVND. VT
IVLIANO SP.OLiBETINFVND. VTSP. so
SATVRRIANO.
INFVND.
OLiBET. CANIANOETCARBONARIAVT SVP.MASSTCESARIANAOLIBET.lNFVND. FLORANVT !»
P3
OLIBET.
IN PRISCIANO
FVND, ETGRASSIANO
VTSVP.OLIBET1NFVND.
PASCVRANO VTSP. 1N
OLIRET FVNiYS
VARINIANO
VT OLIBET
SVP. INFVND. VT
CESARIANO. SP. PONTiANA
MASS. OLiBETIN
FVND. VT
PONTIANO SP.
OLiBET.
INFVND.CASAROMANIANA
VTSP.
OLIBET.
INFVND.TATTiANO
VT OLiBET.
SP. 1N CASAFLoRANA
FVND. VT"SP_
STEIANA
MASS. OLIBET.
INFVND. BERRANO
VT SP. IN
OLIBET. VT
CACLANO
FVND. SP.OLiBET
INFVND.
PONTIAN"
VT
INFVND.
OLiBET. VT
AQViLIANO SP.OLIBET.
INFVND VISP.
STEIANO INFVND.
OLIBET. VT
CASSIS MASsT
SP. TERTIANA
OLIBET.
INFVND,CAMME
LIANO ETFVND. VT
TORTILLIANO SP.
OLiBET
INFVND.GASACYCVLi
VT SP?
MASS?
NEViANA
1N
OLIBET.FVND. ANO
ARCIPI VT SP.
OLiBET.
INFVND.
CORELLIANO
VTSP. INFVND.s
OLIBET. YRSANOVTSVPER
"g
INPATRIMONIO
LABICANENS ALGISIA
MASS. OLIBETQVIEST ADTVFV IVXTA ANAGNIASININTEGROfe
-OLiBET
QVI IN
EST SIBVLA
ET TALIAS
MGDICAS CATAGEMMVLVM OLIBET.
AG~MlLiT. INAPLINEAS
ININTEGRO
gg
OLIBET. JNCLAVINIANOOLIBET.
QVIEST QVEMTENETFRANCVLVSCOLONVSINFVND.ORDiNIANO
ININTEGRO*oc
 '
.BASILICAM
AD'
MARMOREA
TABULA S,'PAULl
PARIETI-AFFIXA. oo
fr—

GREGORIVS SERV
EPISC. VSSERVOR '.« ^ELICI
VM.TTl SVBDIAC.ETRECTORIPATRIMONII
APPIS
LICET
OMNIA HABET
ECCLESIA
BEATORYM
PETRI
AGP AVLI HONORE
QVORYM ETB ENEFICIIS -
SVNT
ADQVISITA
QVJsTljEC"APOSTOLICA
DO
SINTAVCTORE ESSE
TAMEN
COMMVNIA. 1N
DEBETAMMINISTRATIONE
ACTIONVM
DIVERSITAS
PERSONARVM
VTIN
ADSIGNATIS.
CVIQV.E
CVRA
.REBVS POSSIT
ADHIBERI CVM
_IMPENSIOR. PftO
IGITVR ECCLESIA PAVLI
,BEATI APOSTOLI
SOLLICITVDO
NOS COMMONE
DEBITA
PRJECO
FIDEI
CERNERETVR '
R"ET
NE HABERE
MINVS~1LLIC
LVMINARIA.ISDEM QYlTOTVM
MVNDVM
LYMJNE
PRJEDICATIONIS
VAL
1MPLEVIT
ET ";
DE ACESSE
INCONGRVVM VT
ILLA
VIDERETVR
DYRISSIMVM EISPECIALITER NON
SERVIRET
POSSESSIO. INQVA
PALMAM
SVMENS
MARTY -9
CAPITE
RII "VIVERET
YT
TRVNCATVS
EST' VTILE EANDEM'
IVDICAVIMVS MASSAM
Q\M SALVIAS
AQVAS NVNCVPATVR
CVM
OMNIBVS >,
'
03
a
FVNDIS CELLA
IDEST.
SYIS YINARIA^ VILLA
ANTONIANO. PERTVSA
BIFVRCO.
PRiMINIANO.
CASSIANO. .. t-
CORNELI
SILONIS.
fes
TESSELLATA.
ATQVE CVM
CORNELIANO IVRE
OMNI INSTRVCTO SVOET
INSTRVMENTOQV.E OMNIBVS AD
GENERALITER
EAMrs
o
CVMXTTGRATIA
PERTINENTJBVS DEPVTARE
LVMINARIBVS ADIICIENTES
ETIAM
EIDEM
CESSIONI PO- z>
DVO
HORTOS
INTER
SITOS TIBERIM
ET 1PSIYS
PORTJCYS EVNTIBVS
ECCLESliE APORTA
CIViTATIS
PARTE
DEXTRA DIVIDIT
QVOS FLVVIVS . 2'
o
"' "»
ALMONINTER HORTI
ADFINES STEPHANI
MONASTERII
,SCT, QVODEST BT
ANCILLARVM AD
POSITVMSCM"
PAVLVM
ETAD e:
FINESPOSSESSIONIS
PISINIAN
SIMVL
ETTERRVLAS '
YOCANTVR
QV_E FOSSA
LATRONIS
POSITAS.
IDEM EAN-3 •
IVXTA
PORTICVM
DEM EVNTIBVS
SIMILITER
APORTA
PARTESINISTRA NVNC
VB.I V1NE.E SVNT
FACTJE CO-'•s»
TERRVLiE
QVM S
HJERENT LATERE
ABVNO POSSESSIONI SCOLASTICI
EVGENIT1S"QDALIAET
A B o
PARTE
POSSESSIONI -_ ss
SCTARISTI
MON.AST. QVJE w
OMNIA DO
QVONIAMADIVVANTE
ANTEDICTJE
PER ECCLESI^E
PR-EPOSITOS TEMPORA
QVIPER APR.ESEN.TI
F.VERINT SEP--
"„
ORDINARl
VOLVMVS
TTM~A~1NDIGTIQNE ET EXINDE
QVIDQVID ACCESSERIT EIYS
LVMINARIBySIMPENDI 1PSOS
ATQVE EXIN-
DE.PONERE IDCIRCO
RATIONES EXPERIENTI.E
TV^E YT
PRyECIPIMVS
SVPRASCRIPTAM
MASSAM CVM
SALVIAS
AQYAS PRM
NOMINATIS FVNDIS
OMNIBVS SVIS
NECNON
HORTVS TERRVLAS
ATQVE SVPERIVS
QSM: CONTINENTVR
DE
BREVIBVS
SVIS
DELERE,
DEBE-
AT AA CVNCTA
ET
CYFFERRE AD
NOMEN
PRJiDICT^;ECCLESLE
BEATI
:PAVLI
APOSTOLI.TRADERE SIBI
PRJGrOSITI
QVATENVSSERVIENT ..'
OMNI HOC
POST EXGVSATIONE"
CARENTES DE
LVMIiNARIBVS
-EIVS
ITA
SINE
NOSTRA
STVDEANT
SOLLICITVDINE
COGITAREVT
NVLLVS
IL-
LIGYMQVAM POSSlf
NEGLEGTVS EXISTERE.
FACTA-
VERO
SVPRASCRIPTARVM"
OMNIVM
RERVM
TRADlTJOiNE
VOLVMVS PR^l-
VT/nOG
*!'. CEPTVM
INSCRINIO NOSTR^l
ECCLESI^ EXPERTENTIA
TVARESTJTVAfBENEVALE
!
e»
DAT. KAL.
VIII. FEBRYARIASIMP.
D¥NF^HOCA ANNO
AUG>
PP, SECVNDO EIVS PRIMO
ET.CdNSVLA.TVS
ANNO IND.
SEPTIMA. oe
4&Z DE TABJJLIS DONARipj\U_M
MAR-MQREIS. m

DE TABULIS DONARIORUM MARMOREIS

Romee a beato .Gregorio Magno sanGtis apdstolis Petro et Paulo ^icatisv.

330 Tabulas Donariorum" marmoreas sanctis, Avavit, ijt neminem In hoc ^enere parem 331 ba-
apostolis -.Petro et Paulouta bealo Gregorio Magno ,, buerit. Non desuut eliam scriptores, qui dictas voces
dicatas pro luminaribus, ipse ait, coricinnaodis, .apud antiquos in usu frequenti fuisse • dicant: quos
et in porticu-sancti Petri.affixas, boe in locoappo- .brevitatis causa omifto,- . - .
hendas cerisui, utea quae-de vetusto scribeiuliniodo '- Illa item B. Gregoi-iijetaslitfera B pro V et V pro
' in seholiis, et pra3ser.timin scholio illo %M,-%i% ,• B uli nbn raro.-solebat, ut snpra videre est in tabula
dixi {Infra tom. IV S: Gregorii Operum, Patfblogice ex duabus prima, in qua legitur, parbd pro parva,
tiero LXXVIII), iorrobbrentur. "Quooiamvero do- alibelunt pro olyvetum, silbula pfo silvula , octabiano
naiionem aliam beato Paulo ab eodeni Gregoiio• •pro octaviand; devilorentpro debilorem,~et uvefibus
sancto pro luminaribus iiem concinandis Iapide inci jpro uberibus.Hunc vetustum scribendi usum in scho-
sam; -et.in porticu t)lim sancti PauJi a&parietem ec- , lio nostro 246 (Ubi supra) satis diffuse«xplicavimus,
elesiai afiixam,uunc auterii paucis abhihc diebus ailte , ut idem scliolium ,~in quo nonnulla scitu -fortasee
majus altare trahslaiam prope alteram «xa dexlera duabus -digna enarrantur, Jiuic«tiam tabulaedeserviret. Aiia
columnis, quae primarium fuiciunt arcum, item baud omninocolilemnenda ad bujus; geiieris
parte collocatam;~ueenon,inejusdem beati Gregorii scribeudi pronuntiandique"usum spectantia in Com-
Regist. iib: xn ep. ,19 corisci-iptaininvenf; ad ipsius mehtario hostro bibliblhecae .VatiGan_e " anno 1S91
SanclietChrisiianametAppstolicam pietatemsplen- impresso, pag.- 1S5et 297 "docuimus.
dide 4-epraesen'taridaniac perpeluo cdriservahdam, . - "Lectorem item moneo, In "blivetorumrecensione
hoc etiaih-locp imprimendam uidiGavi.Reruni nam- legi semper olibelumin accusandi casu per vocem
que geslsirum inonumenta; ut ratib ipsa suadet, et i» hoc mbdo rconlractam, olibet et cum puncto et sine
experienlia dpcel,: facilius per lypographicam quam ipsb, yel olibetu,modo etiam cum punctp, modo abs-
per scutptoriam artem ab Interitu vmdicari queunt. , que ipso. <Juod autem accusaridi casus sine littera
Tabulaj primo loco posilae, el ad porlicum sancti jjn fuerit in usu apud vetcres Latinos illos qui cetaie
Petri affixse, duaium Tabularum frusla videntur; si- beati Gregorii ^exstabaut, id nobis persuadent multae
cut diversEelapidum formae, tiecuon mutili - • Donario- antiquorum inseriptionej.lapideincisae,quarum eliam
rum fmes prae se ferunt. . exempla, brevitati consulens Omitto.
, De Tabulis Donarionim marmoreis in por.ticu san- Illud Interea subticendum non videturj cur scilicel
cti Petri ad parietem ecclesiaeafflxis MaphcehsY.e- elivetum, quod esl generis neutrius, in hac inseri-
gius tn libello de- proestanlia basilic_e sancli Pelri ptione masculjni semper generis esse inveniatur: id
loquitiir in hanc veibprum form.am:-Beqius Grego- quod factum puto per figuram synthesim,- quae di-
nus id inslruenda abundanlius-basilkm sancti Pelri scordat cum voce, et cum sup concorda significaiu,
iuminqrid, mulla pimdia, muilaqueprmserlim oliveia ut estilud Virg. vjn M<ct.,Prmrieste sub ipsa, leste
illi donavil, skut constat ex _publicodocumeiito in- ' Alilo seniori _.iet Camerinosub ipsa, i. •civitate: nam
cum pritnoseptem es- Prmneste et Camen')iumsunt gen.erisneulrius. Per
scripio taviclismarmoreis : qumsuntmuro
sent, ~'duce •tanlumadltuc affixm anle ingres- "banc ilem figuram , syntliesim.,dicitur,: Lilium"est
sum bqsUicm.JBx,cMaphaeusVegius diclo in libellp, albissimus llorum. i. flos alblssimustimnium fiorum;
b_uiin bibliolheca basilicaesancti Pelri asservatur. . ita ciiam olivelum, quod e'st locus, sive^ger, in quo
Egb. inierea lectorem nioneo, omnem vel eliam oleoeconsilaesunt, dis.cordat -cumvoce, et cohcor-
fulilejh hisceiii tabulis describendis el impnmehdis ~dat cuni significatu, si leferalur ad locum, sive ad
industriani fuisse -adbibitam ,• ut vetuSta scribehdi * agrum.
consiieludo ad aniussim, vel, ut reclius dicam , ad. In secunda tabula, quae infra cernilur., legitur is-
minimuui usque apicem repraesentaretur, spaliis tan- dem inrecto pro idem. Hanc vocem isdem, in nomi-
tum exceptis,
- quse quamvis in inscriptionibus lapide nalivo singulari pro idem, non solum Eucherius bis
incisis inter singulas quasque' voces desiderentur; in n lib. in Gen. et bis iu lib. Regum usurpavit,"sed
ea tamen in-bisce impressis.apponenda curavi, ut Ennius etiam auctor perantiquus in norainativo sin-
lectio facilior .reddatur. In nonnullis item vocibus gulari, et in ablativo plurali, ut refert -Giceroin iib.
'cbntractispunctajipiifixstant, etminuscula eleffiejita deOratore, usus est oadem.voce, isdem dicensj Is-
niajusculis admixla inlerdum cemunlur. iilam dem campusImbetjinquit" Enniurs)et irilemplis isdem,
. ~"Vo_cesdenique obsoletas quae pilscam vete- probavit, elc. _" _
rum scriploruiiiaatatemsapiunCeliamprout jacentre- In lemplis isdem pro itsdem, djxitEnnius.-Hinc
Jiquimus, easquelapieidarumnieiidis earere lectorem Cicero eodem in loco ait j'sfl!em dici etin nominalivo
^jiosiitiim.volo: littera'.enim pi"olittera nohnunquam singulari,elin ablativo plurali, etTitrumqueusiirpa-
,a veteribus usurbala .invenitur , ut inmutilata pro tuni fuisse ab Ennio : nam voxisdem derivatur ab is,
immuiilata, htmeritum pro immeritum, inpendi pro ea, id, et demum , auctoi'e Pxisciano'lib. xn, cap.
culquisilapro acquisila, adsi- - de ligura. flinc, si uon "isdem, sed iderit, campujsle-
impeiidi, set pro, sed,intro
gnatis^fo assignatis, prp" htiral~vS est, adver- gerelur, ut nunc profecto legitur, sed corrupte qui-
bium"locp pr2epositioiiis),"s«)3ei- iioc est, dem Ciceronis de hac voce dispulatio vana esset.
pro &upr'a-'(
pTajppsiiioprp adyerbio), post hoc pro posthac (ivam .Ennius^njm quamvis in nominaiivp riiigiilari dixerit,
[post iioc quasi posi hac .empas.-dicilur, cujussignifi- isdem, non idemcampus, in ablalivpplurali etiam
-eationeni liabet adverbium posihac ) ;adfines (agro- ry dixit iri templis isdem, pro iisdetn,",ei uti maluit ea--
r\mi)giro affihesetconfines, adicientes pio adjicienles, dem voce in secundo loco, alteriim i, abjiciens ut
exsistere$rQ£xistere,-1torlus <(inaccusaiifli casu) pro _malum
' sonum vitaret, quam pro iisdem, voceiu eis-
hortos, detenebanturpro delinebanlur; consolatus pro dem usucparel, quae sane vox (ut ait-Cicero)- eral
consuiatus. Hujus generis. exempla majori ex parte opimior, quam scilicet ferebat Eririii Klas, quaeni-
in otHiograpfiia ,Aldina, etjnaliis inscriplionibus, . niirum vetuslatem sapiebat. Jsdem itaque voce, primo
-quas" ad-miliia sexaginta et eoampliusdescriplas JEiiniiloco pro idem, reposita,-Giceronislocus emen-
^penes-se habere Aldus junior affirniare solebat, au- datur,
, Duo eliam pro duos, uihorJos duo posilos. Quem
.liquitususui^ata.leguntur, quaebrevitalis gratia si-
lenlio praetei^mittendacensui: sal enim est hac ih re locum in stcundatabula jnendosum esse credidissem,
citasse inscriptiones vclerum Latinorum ab Alilode- nisi locum Chaiisii legissem-scribentis, duo pro duos,
scriptas. Tpse enim abstrusa omnia anliquitatum in et ambo pro ambes juxta analogiam , et deelinatio-
Latine scribendo monumenta adeo accurate obser- nem Graecamrecte dici. Ait enim Charisius libro i:
 m ',. m TA.BULJSDONARIORUM MARMOREJS. »86
Nonuulli, Graecossecuti,,g32 <lmailii,.•">"'' ouVet A!faiidb~sife villa,-quam yulgo dicuritcui possessionem,
lotius yillae
rovc o.pfo iiicunt, lios 4ub ,• et hosambo dixeruiit. _."_ usiirpatiir. Unde.-.rmassams^§3
Ain6opro atribosapud Yirg; ecl; 6 : -"- ; cura"commissa'est-nuncupatur;~ut.p]acetHuguitioni;
.. . nanisaspe senex spe carminis anibq ' - Hinc.nonhullis in, lpcis ruslieapossefsip, pro' villa
Luserat: • .' • • — -- . sive fundo sumpta, mqssaria-vpcitari solet.. .
.Haecde glossemalibus^sive<vPcibusyele'rtim'LatlT
Ita.legendum ex, Charisio, riecnon.ex cbdice Ms; norura abstrusis in ulraque Doriaripriim'tabula"cbri-.
yetutiisimd et.irisigriiori, characieribus majusculis : de. lectoremmoriiuim ut ne
in" bibliotheca .Yatieaiia aiservatuf." scriptis qiiibus •yblui,-.,
cphscriptp'-,qui quis voces obsoleias, per typograpborum incuriaih
Idem Yirgiiius"irilib. iy Georgicofum :. •
impressam fuisse" ppinetur, nec\*eqiiis_6iifnes' illa"|
... , Yeruniubi.duetoresacie reyocavefisambo.. . lapicidarum menda esse siispiGetur. -.-. _"J_ sari ^;'
Ita Yii'giliilocus'ex Charisio, emendaridus. In.codice -;_Ea Donariprumtabula quaenuric adiiasilicani
Valicario -insigni vei's~usbic nonexstat,-quia in Ijo.c cti Pauli exsiat, legilur etiam iri Reglstro,beati.Gre-
lib. iv Georg. aliquotpaginsedesiderantur.Afranius
' "goriilib. xij, epist. 19; se.din epislola quasRegistrd
in Pantaleo: - - _ - • - "insertaeslnonnulla desiderantur : riamin salutatione
Jievorasnosaihboad praelium. ~-" ' ' > • epistolari desunthcec verba, quaeiii tabrila iharinbrea
Idem Vh;giliusIBJ.xn ^Eiieidbs :_. ., "
'," " iexstant: -Episcopus servus servoruin Dei,, Ad "fineiti
•vero epistolie verba hsec:. Bene vale. Dal. viij. Ka-.
Hunc congressus,et hunc; illumeminus,eminusarnbd. lettd. F.ebruarias, Imp. DominqN^Flioca PP. Aiig^
Ita legitur in codicejns. vetustissimo et insigniori ,anno secuhdo,et consoialusejus anho ,primo,irid.' ~s'e-
-Vaticario. Terentius in Andria act. u, sc. 2 : Amba ? ftima. H^ecin tabula marmorea. . *_
opportune vos volo.Ita legendum ex Charisio; alii, - ,' Nonnulla.-item voces, ul, m foro, jpro quo .inta-
eBJm leguut.: Ambo opporlune: vos volo. , _ ,__ - Jjulalegitur bifurcq; hqrosduos, prd Jtorios-idubpo-
: Duo pro duos recte _scribit, ait'.Charisiusjib.;i, jsitos; id est, pro ibiderii; -simiiiter' parte sinisir'a""ad
Attius in Epinausimache: ; -..'".- .portam, pro similiter a porla, parle sinistrdj Eitgeh-
Martes-armisduo congressoscrecleres._ . . ,lis, pro Eu_genilis;'possessibriibusmbfiasterii"sdiicii
Ita legendum ex Charisio. Terentius in-Adelphis, Edislii, pro posspssioni mdnasierii _sancli ArislV;
" '"' . ~ Itorlps, pro horfus; deleri facias ac dufeffi,'. pjfo de- '
act..'v,-sc. 3: iere debepXac auferre: . . ."
- -" TuHlosdudpro reolfmloilebastua. ' .... '.."
His de.rebus lectorem iteni riibnitum volui, ut si
Hbi-flejenius Acroii, dwo_prpduos. Iia.legitur iu.co- quis labuiam marmorearij cumppislola R.egis'troih"-
-dicems.vetulissimoelinsignioriVaticario._ Itaetiam serta conferret, 'iianc coliationerijifi Reglsirb impfi-
legitur in Terpnlio a Ga.bfieleFaerno,; et i a Teren- uiendo faptam noii fuiss.esciat rpiopterea quoddum
tii locus es Charisio- .e.st.enieridandus. Gicero in .Regislrumtypis mandaretur, .tabula illa, noridum ih
.Yerrem lib...1, act.. 2: Horum Paler, abhinc dtio et ecclesiam translala, ih porticu sancti Pauli, ad pa-
vighuiannos est morluus. Sic legejjalur, el ita* Jegi •rietem affixa erat in editissinid ldco sita, bine-pef-
_deb~et.Ideii ad.-Atticumlib. jy',_epist. ulihna; Z)MO paucis etiere jiemini riota : quia vix aliqiifd de""ea
consulares, qui te dicerenf.Sie jegendum. ideiri ad .l.egipoterat. Ego vero dum scboliaet alia iii bealum
;Q. Fr_.-iib.i, ep. 2 :puq Mysos.hu legendum, et ita Gregoriurii a hie elaborala iri luceni edfendacurarem,
.emendavit Paulus Manutiusex iib. Bessarioi.is.Idem Q aliud agens., iricidi in Panvinium, qui totam hailc
Jib,_ Famil._ni, epist. &_:_Duqeriim duaruni mtatuin tabulam iii libellp de septem Orbis ecclesiis scriptam
.plurimi faciq, Cn.. Ppmpeium filim socerum, et Ml - reliqult, dum debasilica sancti Petri sermoitem ha-
Rrutum generumiuum. Idem lib. vii, ep. 2S iPrmter iheret. ..- . -.'. ", "..'-"
^duqnqs, loquitur isio mpdd nemp. Ita legitur, et ita Quare omni adjubita diligeiitia eXiridiistfia",eam
^legi-debet.idem lib. eod.,.epist. 29": Duo pafieles de quaerendoinyeni, inveritamque ex ri]_arrii6r'e flcteliter
eadeinfidelia dealbare. Idem de Amicilia : Ui oniiiis decerpsi, dec.efptamque deiiique atqueimpressam,
_cltarilas sive inter duo , -mttinler paucos jungerelur.. ob rationes -initio assignatas hoc loco appoiiereli-
' ."'."."""
Saliustius hisipriarurij lib. iy, in episf. Mithridalis : buit. ,. ... _ ..-''" ,
Inter me atque'Luculium, prope inopid rurstis ariibo , . Reliquuni est "ut paucis "explicemus cuf' beatijis
incessit. Virg. ecl. v : Craierasqueduo siaiuatti tibi. Gregoriiis Magnussdlis pro iuriiiriafibusseii Iafripadi-
_!ta Jegit Pieriiis_ad_sibi_um.eyitaiidum_; jeijtajegi.ur, _ bus-jn bonorem _sanctorum. apostp_lorum_Peir_i= et
in codice ms. vetustissimo, et insigniori Yaticauo. Pauji accendendis, tol iundos et praedia, sive lot
IJeni Jib. u-JSneidos; - .-. .- : possessiones, -totque- denique. olivela eorumdem
Si diioVrseterea.taleSI'd£ealuiissfet -= --T --sanctbrum basilicis-iiedicarit-,- ac-dfestinarit: nam
Terra viros - . _ _ ex tot lantisgue praediorum, et olivelorum prsesef-
' , fiui
Ita legitur in codice ms. vetustissimo et ihsigniori reditibus^Onnisi ingentemlampadum numerum
Yaticanp, uec aliter legi polest, quia utraque syllaba dictis in ecclesiisadhibitum olimfuisse, colligere pos-
, in voce, Duo, est brevis; et in primo loco est da- sumus. Id qup.d'planum cuique profecto fit, si
- duabus se- Vitte 'suminorum pohtiiicuni ab -Anasiasio-3Jiblio-
- clylus,"in"quo priiha syllalja
brevibus. ' longa- "est,
Othecarip'-, et a Platina_, necpon Hislorife';saci;ae a
quentibus
- . Priscianus lib. >n ait: Oporlet scire quidem'.a_ia- Petro Mallio eonsciiptse legantur. Nani post Sjl-
lpgiaerationem, usum tamen auctorum magis cemu- "TCslruhi-papam", et'Coelestinus, "HilkTi.as)% Siriipli-
".lari. DzJo.prEeterea,el Afnboaccusativbs, secunaiim eius, tSymmaehus post ,Gfegorium;-Mag:r;u"m='Sa-
bane declinatioriemproferunt, Ambos, et Duos'~C. binianus, ejUs..succe.sso_r,.-deinde Hpiiorjus, Agathp,
. -Julius llomanusin libello de Analogia rectamponit , Gregorius,II, Zacharias, et alii yaria, candelab.fo-
.-_esse declinatipnem: Hos duo. -,.-.- \ r'um~geriefa afgentea, vafiis'' hbininibus' ninjcupata
Duo igiiur ,pro duos, et anibo pro ambqs recte •' (hbc est-coroiiaB/iphara , -canthafa•, cefosiata 'et~
sci'ibi exCharisip et aliis probatissimis auctoribus rhetia) multasquesauri el aigehti Jibras.'pro Jajiip.a-
-: fatendum, affirmanduihqueest.' -- -;.dibu_sliasilicaes.ancti Petri Roinae,do,np .dederuijt.
. - . Quod.autem.ad orlhograpliiam attinet,. duaeyoces Idem lecit-Consfariiiniis.llagnusinip.1,.deinde "Theo-
, iu prima tabula absque dipbtongo leguntur, quaruhi d'ori6us.'fe"x sub Hormisda,'fielisaTius'que sub' Yigilio,
prima est dictio quedaih, altera vero Cesanaiio.ln "qui "riiagrii pretii varia candelaJjrorum genera,-.njul-
' secunda =argeiiti pondp, tinjperat6riae;.ac xe-
vei-oTabulaiegitur Fhoca, pro Phoca. Quas , taque, auri el ae
sane voces lapicidaruni mendis carere non puto. gise opiiierilise liberalitaii coijseritaiiea,"ecciesiae
sancti Petri atque item beati PauH.p.btulerunt.,Pan-
r vinius, de.-rebus aritiquis "iriemofalibiiS Wjifaiistan-
M.assabisce-intabulis uon eosensu quo dicilur tiaJjasilicae sanctiPelri lib."v in ejiisdeih' ecclesiaj
massa aiiri et aigerili, atqiie id genus alia; sed pro bibliolliecaasseryato,"aJt: Mffthilda~$ahciitqfcMebrist
 487 TESTIMONIAET ELOGIA DE S. GREGORJO. 488
tanti basilicam sancti Petrifecit,-utquo luminaribus A _ stricto.tandem utroque gladio, Petroque sancii Nico-
adhibilis magis decorarelur, tanquam debitam-eido- Iai in carcere diaco.nocardinali Aldobrandiuocjus-
tem donavit pstrimonium suum, id esi, Ligurim et dem Clemenlis nepote, ad res sane prseclaras et ar-
Hetrurim prmcipuas partes cum omnibus oppidis ac duas pro Romana Ecclesia celeriler ac feliciter per-
eorumdem Hsec-Panvinius. Platina in ipso ficiendasnato, ad ducatum 335 Ferrarise rectiperan-
- Pascbalis IIjuribus.
Vita, in.quit hanc in moduin : Hoc lem- dum cum miiitaribus copiis misso, Csesar Estensis
pore Mathilda comilissa, admodumsenio confecta, nullo militum "exspectatocongressu, eumdem Ferra-
morieris, Romanm Ecclesim ex testamento reliquil rise ducalum antiquo ac iegitimo S. R. E. domino,
quidquid'a Pissia ariine, etsancto Quirico agri Senen- ' anno boc ipso 1S9Sdie 12 Januarii restiluerejinita
sis usque ad CeperanuminterApperininumetmureper- convenlione scriptis mandala," prdmisit: reque ipsa
fjKef,334 additaFerraria,qum cidhucRomanmEccie- ejusdem vigesima nona mensis die, hoc est; pridie
siqi veiligalis est. HsecPalatina. Sed-Ferraria longe tiiei sancto Hippolyto consecralse, in qua- ipsius Cle-
prius subEcclesiseriitionefuit,Jioceslmille abhinciete mentis, antea Hippolyti nuncupati, poritilicatus tia- '
annis, tempore videlicel Yitaliani, utin chronicispe- talis celebratur, hbere ae pacifice, non bumano tan-
regrini Prisciahi et Gasparis SardiVidere licet, dein- tmu, sed expresso divinoe opis prajsidio, restituit,
de tempore Pipini; Karoli Magni, Ludovici I, Henrici Ferraria gaudio gesliente, lolaurbeRomaexsullante,
Iet OlhonisI anteMathildam, et ex eorumdem,,cse- "Deoque ingentes gralias agente. universaque Italia
ieroTumquepost Mathildam,imperatorum privilegiis, admirante. Hactenus de Ferraria. Nunc ad nostrum
qute in archivo castri sancti Angeli custodiuntur, _. de lampadibus in honorem sanclorum aposlolorum
conslat. De hac ilem donatione, donationisque con- . Pelri s-i Pauli olim accendi soliiis.inslitutum rever-
firmatione a comitissa Mathilda lempore Gregorii B lamur. Nam Petrus Malliusin libro d'e historise fla-
VII et Paschalis II praestita anno H02auiheritica non silicse sancti.Petri; ut in Bibliotheca vaticana videre
desunt momenta scriptis mandata, |quse- in oronibus est, post varia donorum ac redituum genera basilicae
S. E. R. archivis asservanlur. Postquam auiem in sancti Petri pro lampadibus accendendis enumerata,
sermonem de Ferraria non consulto, sed re id mihi de luminaribus dicta in Ecclesia perpetuo acccnsis
subministrante incidi, breviter et quasi prseteriens, loquens, CL Jampades ,diu nocluque, in slatiohibus
dicam quod de ipsa Ferraria accidit dum hsec de auiem CCLsua lempestate in basilica sancti Petri ar-
sanctorum aposlolorum Pelri. et Pauli lampadibus sisse testatur, variaque lampadum et candelabrofum
typis maridarem. Superiori namque anno Domini-- genera et nomiria, atque item loca omnia, in quibus
1597, die. 27 Octobris, Alhdonso gslense hujus no- candelabra suspendebantur, recenset, stationibus
minis 11et ultimo Ferrarise duce sine flliis ac descen- quibuscumque lotius anni enarratis.-Accendebalur
dentibus mortuo, sanctiss. D. N. Clement VIII pastor etiam candelabrum, quod tol habebat lampades, quot
Ecclesiae vigilahlissimus, el patrimonii sancti Petri dies auni sunt, hoc est CCCLXV. Imo ut Anastasius
deferisor acerrimuset indefessus,- ubiprimuni acce- bibliolhecarius in Hadriano primo ait: Hadrianus
pit Ferrariae ducatum iri feudum olim a Romanis ipse basilicae sancii__Petridonodedit caudelabrum,
ponlificibus prsedecessoribussuis concessum, ad Ro- crucis formam reprsesentans, MCCGLX cahdelis vel
manam Ecclesiam ob lineam dicti-Alphonsiiinilam lampadibus insignitum , quod. anle .presbyterium
fuisse devolutum, nulla penitus cunctatione inlerpo- pendens, quatuor anni vieibus, die scilicet Natalis,
sita",cum' universo S. R. E. cardinalium collegio de Domini, in Paschale, in Natali sanctorum apostolo-
illius fecuperalionegraviterac sapiemer egii, dictam n. rum Pelri et-Pauli, ,et in Romani pohiiflcis electio-
recuperationem iisdem quoque cardinalibus instanter ne, quse singulo quoque anno, ipso vivente, celebra-
postulantibus. Quare saneliss. D. N. in decrcto, hac - tur, ac accendi-solebat, HcccLXxlampadesantejjres- .
de re proriunliando, humanis posthabitis rationibus, byterum accendi splebant. Idem Jere Irgituf de basi-
totam Ferrarise ditionem Chnsto DominOSalvatori lica sancti Pauli. Cum itaque in basilicis sanctorum
nostro, necnon gloriossc ac semper virgini" Dei ge- apostolorum Petri et Pauii tot lampades- perpeluo
nitrici' Marise, sanctisque apostolis Pelro et Paulo ardereul. mirum rieminivideri debei, silol praeJia,
constanti auimo miroque pielalis ardore addixit et totque olivela dictis basilicis fuerint dedicala ac
corisecravit. Juris itaque ac canonum ordine servalo, destinata.

TESTIMONIA ETELOGIA VETERUM SGRIPTORUM

- "
.- DE SANCTO GREGORIO PAPA.

a S. Gregorii Turonensislib. x Historiar., cap. 1. quam inguinariam vocant.=Nammedio mense unde-

" Anrioquintodecimo Childeberti Tegis, diaconus no. B cimo adveiiiens, primum omnium, juxta iliud quod
ster ab urbe Roma cum sanclprum pignoribus in Ezechiele propheta legitur : A sancluario meoin-
, veniens, sic ~~-retulit quod anno superiore, mense cipite(Ezech.ix, 6), Pelagium papam perciilit, el sine
nonof tanta c inundatione Tiberis fluvius urbem Ro- mora exslinxil. Quo defuncto, magna strslgespopuli
main' obtexit, iit sedes antiquse diruerentur, borrea dehocmorbo facta est. SedquiaEcciesiaDeiabsque
etiata Ecclesise subversa sinl, im quibus nonnulla rectore esse non poterat, Gregorium, diaconum, plebs
millia modiorum tritici periere. Mullitudo etiam ser- omnis elegit. "
"pentium cum magno dracone in modum trabisvali- Hicenim de senatoribus primis, ab adplescenlia
dse, per hujus iluvii .alveum in mare descendit. Sed ' devotus Deo, in rebus propriis a sex in Sicilia mo-
suffocataa bestiae inter- salsos maris turbidi fluctus, nasteria congregavit, sepiimum intra Urbis-Romae
littori ejeclse sunt. Subsecuta est de vestigio clades, .. muros instituit. Quibus tantam delegans terrarum
a S. GregoriiMagni cosevusfuit. in de Gestis Langobard. c. 2<LIdem legitur in utra-
. ^Confer cum iih. i de Gloria mart. c. 83. ubi de ~quevitaS. Greg. anlea edila.
liujus Diacdnl peregrinalione. d De his monasteriis lege nostros de S. Greg. ^vila
" Vide lib. m. Dialog. c' 19, et Paulum Diac. lib. commentarios.
m TESTIMONIA ET ELOGIA DE S. GREGORIO MAGNQ. 490
copiam, quanta ad victum quotidianum prsebenduni. _,ecclesia sancti marlyris Clemehtis, cum presbyteris
sufficeret, reliqua vendidit "" cum omni prsesidio do- regionis terlise : ut de" siugulis ecclesiis exeuntes
mus, ac pauperibus^erogavit; etqui ante serico con- cum precibus et lacrymis, ad bealae Mariaj semper
tectus ac gemmis micanlibus solitus erat per Urbem Yirginis Genitricis DominiDei noslri Jesu Christi ba-
procedere irabeatiis,h nunc vili contectus vestitu ad silicam congregefnur, ut ibi diutius cum fletu, ae
altaris Domimciminislerium consecratur, c sepli- gemitu Doinino supplicantes, peccatorum nostrdrum
tanta- veniam promereri valeamus. i '
iriusquelevitaadadjutoriumpapseadsciscitur;
que ei abstinentia in cibis, vigilaiitia in orationibus, -Hsec eo dicente, congregatis clericorum catervis,
strenuitas iujejuniis erat,ut, infirmato stofnaebo, psallere jussit per triduum ac deprecari Domini mi-
vix consistere posset. Litteris grammaticis, dialecti- sericordiam. De bora quoque lertia veniebant omnes
cis(pie,_ac rhetoricis ila erat institutus, ul nulli in cbpfi psallentium ad ecclesiam, clamantes per pla-
Urbe ipsa putaretur esse seeundus _•_ leas Urbis_: Kyrie eleison. Asserebat autem diacorius
Hunc apieem attentius fngere tentans, ne quod noster, qui aderal, in unius horae spatio, dum voces
prius abjecerat, rursum ei iu ssecuJode adepto horiore plebs ad Dominum supplicationis -emisit, ocloginta
jactantia qusedam subreperet: unde factum est, ut homines ad lerram corruisse, et spirilum exhalasse.
epistolarii ad imperatorem Mauriciura dirigeret, cujus 3 Sed non destitit sacerdos tantus prsedicare populo,
filium ex lavacro sancto susceperal, conjurans et ne ab oralione cessarent. Ab hoc etiam diaconus
multa preee poscens, ne unquam conserisum praebe- noster reliquias sanctorum, ut diximus, sumpsit, dum
ret populis, ut bune hujus honoris gloria sublimarel. adhuc in diaconatu degeret. Cumque Iatibula fugae
Sed praefectusurbis Romse, germanus ejus, anticipa- , praepararer, capitur, 4rahitur, et ad beati apostoli
vitnuntium, et comprehenso, disruptis epistolis, con- Petri basilicam deduciiur"; ibique ad ppntificalis gfa-
sensu, quem populus fecefat imperatori direxit. At -lise officium consecratus , papa Urbi datus esf. Sed
ille gratias Deo agens pro amicilia ipsius diacoui, nec destilit diaconus noster nisl ad episcopalumejus
quod reperisset locum honoris ejus, data prseceptione e de porto rediret, -et qualiter ordinatus fuerit, prae-
- -
ipsum jussit institui. <^umquein hoc restaret ut be- senli contemplafione suspiceret.
nedicerelur, et lues populum devastaret, verbum ad Sancti Pateriiejus disciputi' prolog., lib. de ,Testim.
plebem pro agenda poenitentia in hunc modum exor- Dum unius sanfcii viri, hoc est beati Job histo-
BUSest: riam abstrusis mysteriorum opacitatibus tectam sub
ORA.TIO GRECORII PA.P.EA.DPLEBEM; triplici, id est typica morali, atque historica studuit
discutere, ac repulso ignorantise nubilo,
c Oportet, fratres charissimi ,'at'flagella Dei, etc. n expositione luce clarius serena patefactione
3 Proinde, ftatres charissimi, eontrito corde, et cor- in aperta cunclis
monstrare , pene lotam Yeteris ac Novi Testaiuenti
rectis operibus, ab ipso feriae quartse primo dilueulo, seriem rerum explicandarum necessitaie est coactus
ad septiformem litaniam juxta distributionem inferius -
- exponere.
designatam, devota. ad lacrymas mente veniamus : f Isidori Hispalensis'lib. de III. Eccles. Script.,
ut districtus judex, cum culpas nostras nos punire .'c. 27.
consideraveritj ipse a sententia prppositae damnatio- Gregorius papa, Romanaesedis apostolicaeprsesui,
nlspareat. Clerus igituregrediatur ab ecclesia san-~ compiinctione limoris Dei plenus, et humilitate sum-
ctorum maftyrum CosmaeetDamiani, cum presbyteris Kius, tanlumque per gratiam sancli Spiritus seieritiae
regionis sextse; omnes vero abbates cum monachis lumine prajditus, ut non modo illi prsesentium tem-
suis, -ab ecclesia sanctorum martyrum Gervasii et poi-um,quisquam doctoriim, sed nec in prseteritis
Prothasii cum" presbyteris. regionis quartse; omnes quidem illi par fuerit unquam.Hic iuepiseopatus sui ,
abbatissseeum congregationibus suis, egrediantur ab exordio edidit libruni Regulae Pastoi^alis,, directum
ecclesia sanetoi'um martyrum Marcellini et Pelri, adJoannem, Ravennae sedisepiscopum.Inquo quis-
cum presbyteris regionis primse;' omnes infantes ab que docetur, qualis ad officium regiminis veniat, vel
ecclesiasanctorum martyrum Joannis et Pauli, cum qualiter, dum venerit, vivere vel/docere subjectos
presbyteris regionis secundse; omnes vero laici ab studeat. ldem etiam, efflagitante Leandro episcopo,
ecclesia protomartyris Stephani cum presbyteris re- librum beati Job mystico ac morali sensu disse-
gionis-septimae; oriines inuliefes viduai ab ecclesia ruit, tolatrique prophetise ejus -bisloriam in trigiuta
sauctaeEuphemise, cum presbyteris regionis quintse;. quinque volummibus largo eloquentise fonte expliea-
omues autem mulieres conjugatse egrediantur ab D vit: in quibus qujdem quanta mysleria sacramento-
-. a Hsec vox<Jregorio Turon. familiaris (Vide lib. vi septiformi apud Greg.Turon. hicexcudeiida censisi-
hist. c. i, etl. ix, c. 20),signiiical pecuniam, supelle- mus, quod injiis cum Joanne Diaconb, imo cuni ip-
ctilem, bona riiobilia. Yide notas ad lib. Sacram. somet S. Gi'egorionon conveniat. Dissensus illiusfa-
coh~m. -' tionem alibi attulimus. _
b, Nempe monastico. e Beccensis, de portu; plerique editi, deporta. Se-
c Nonnisi septem"diaconi, scilicet regionarii, tuuc quimur editionem nostri D. Theoderici Ruinarl. De
iu Ecclesia Romana ordinabaritur. De hoc more infra porto forfe significat diaconum Ecclesiae Turon. ad
fusius dicelur. sacris cum reliquiis deductum, ul legitur Jib.
• < Ut edita sunt tum in Yita auctore Joanne Dia- porlum l de Gloria Martyruni c. 85, inde.rediisse Romani. ul
cono, tuni ad ealeem bomil. in. Evang. Tom. I.,- S. Gregorii ordinatioiiem propriis oculis usurparet. - '
(Patroi. f.LXXVl.) Quae vero leguntur de Lilania l
. S. Gregorii seiati suppar fuit. -'
PATROL.LXXV. , 16 -
 49. TESTIMONIAET ELOGIA DE S. GKEGORIO MAGNO. ' 492
rum aperiantur, quanta smt in amorem. vifai scternaeA _. cognati virlute devotionis exercuit. Nobilitatem vero
morum prsecepta, vel quanta clareant ornamenla illam quam ad sseculum videbalur habere, lotam ad
yerborum, nemo sapiens explicare valebit, etiamsi nanciscendam supernse gloriam dignitalis, diviua
omnes artus ejus vertantur in linguas. Scripsit etiam graiia largiente, convertit, Nam mutato repente sae-
el quasdam epistolas ad prsedictum Leandrum, e qui- culari habitu, monasterium pe.tiit, in quo tanta per-
JJHSunam in eisdem libris -Job iitulo prsefationis fectionis gratia coepitconversari, ut sicut ipse postea
adneclit. Altera loquitur de mersione baptismatis, iri coniesiari solebat flendo (Promm. lib. i DiaL), ani-
qua inter csetera ita scriptum est: i Reprehensibile, mo illius labenlia cuncta subter essent, ut rebus..
inquit, esse nullatenus polest infantem in baptismate omnibus quaevolvuntur emineret, nunquam nisi cce-
mergere vel semel, vel ter, quando in tribus mer-_ lestia cogilare soleret: ut etiam retentus corpore
sionibus personart.m Trinitas, et in una potest divi- ipsa jam carnis claustra conlemplalione transiret; -
uitatis singularitas designari. > Fertur tamen idem ut mortem quoque, quaep.ene cunetis poeuaest, vide-
excellentissimus vir, et alios libros morales scrip- licet ut ingressum vitoe, et laboris sui prsemium
sisse, tofumque textum qualuor Evangeliorum ser- amaret. flsec aritem lpse de se, non profeetum jac- .
mocinando, iri populis exposuisse, incognitum scili- tando virtutum, sed deflendo potius defectum, quem
cet nobis opus. Felix tamen, nimium felix, qui om- p] sibi per curam pasloralem incurrisse videbatur, re«
nium studiorum pjus potuit cognoscere dicla. Floruit ferre consueverat. Demque tempore quodam secreto
autem MauriGioimperatore, obiitque in ipso exordio cum-diacono suo Petro eolloquens, enumeralis
Phocse Romani priricipis. animi sui virtulibus priscis, mox dolendo subjunxit:
Joannis Diaconi l. i, c. 17, de Vita S. Greg. 5 Al nunces occasione curae pastoralis saecularium
Gregorius a mullis enixe rogatus, maximeque a bominum negotia palitur,, et post tam pulchram
Leandro Hispalensi episcopo, qui pro causis Yisi_go- quietis suse speciem, terreni actus.piilvere foedaiur.
thorum legatus eodem tempore Coustantinopolim Cuinque pro condescensione multorum se ad exle-
venerat, compulsus est ut librum beati Job, mullis riora sparserit, '
eliamcum interiora appelit, ad haec
involutum mysteriis, enodaret. Neque ille negare po- proculduhio minor redit. Perpendo itaque quid
tuit opus auod sibi amor fraternus multis utile im- tolero, perpendo quid amisi; dumque intueor illud
fit
ponebat futurum; sed eumdem librurn, quo modo quod perdidi, hoc gravius quod porto. _>(Ibid.)
litteram ad Chrisli et Hsec quidem sanctus vir ex magnai humilitatis in-
juxta intelligendus, qualiter
JEcclesisesacramenta referendus, quo sensu unicui- tentione dicebat, sed nos credere decet nihil eum
.monachicse perfeetionis perdidisse, occasione"cura
que fidelium sit aptandus, per trifarias intelligendi
miranda ratione in tamen _ pastoralis; imo potiorem tunc sumpsisse pi'ofeclum"
Species perdocuit; quibus ( de labore
ita de virlutibus vitiisque disseruit, ut non solum vi- conversiouis multorum, quam de propria.
deatur eadem verbis exponere, sed formis quodam- quondam quiete conversionis babuerat, maxime quod
roodo visibilibus seu palpabilibus demonstrare. et ponlificali furictus officio, domum suam monasle-
a Venerabilis Redmlib. n Histor.-Eccl. gentis_An- rium facere curavit. Et dum primum de mouaslerio
gtorum, c. 1. abstractus, ad ministerium altaris ordiriatus, alque
Anno DominicaeIncarnationis sexcentesimo quiu- Constantinopolim apocrisiarius ab apostolica sede
directus est, non tamen in terreno conversatus pa-
lo, beatus papa Gregorius, postquam sedem Romanae
et apostolicse Ecelesiae tredecim annos, menses sex iatio, proposilum vilae ccelestis intermisit. Nam
et dies decem glofiOsissime rexit, defuncfus est, a.t- quosdam fratrum ex monasterio suo, qui eum gratia
germanse charitalis ad regiam urbem seeuti sunl, iu
que ad seternam regni coelestis sedem translatus. De lulamenlum coepit observanliae regularis habere :
quo nos cbhvenif, quod nostrani, id est Anglorum, yidelicet, ut eorum
exeroplo, sicul ipse seri-
gehtem de potestale Salause ad iidem Christi sua bit, ad oralionis semperlillus
indusfria coriverllt, laliofehi in hostra bisloria eccle- placidum qriasi anchorseAme
eum incessabili causarum sseculariuin
siaslica facere sermonem. Quem recte nostrum ap- restringerelur,
et debemus impulsu fluctuaret, concussamque sseeuli aclibus
peliare possufnug apostoluin, quia, **; mentem inter eos
cum primum in toto orbe gereret pontificatum, et boraret quotidie per studiosse leclionis ro-
alloquium.
conversis jamdudum ad fldem veiitatis esset prselatus Horum ergo consortio non solum a terrenis est
in Ecclesia,, nostram gentem eatenus idolis mancipa- munitus incursibus, verum eliam ad coeleslis vilse
tam Christi fecit Ecclesiam: ita ut apostolicum illum1 exercilia
magis magisque suecensus. Nam hortali
de eo liceat nobis proferre sermonem, quia etsi aliis• suut eum ut librum beati
Job, magnis involulum ob-
non est apostolus, sed lamen nobis est: Nam signa- scuritalibus, myslica
interpretatione discuterct' ne-
culum aposlolatus ejus nos sumus in Domine (I Cor. que
negare potuit opus quod sibi fratemus amor
jx, 2). Erat autem riatione Romanus, ex patre Gor- muliis ulile futurum imponebat. Sed eumdem librum •
diano, genns a proavis non solum nobile, sed et reli- quomodo juxta litteram intelligeridus, qualiter ad
giosum, ducens. Deinde Felix, ejusdem sedis aposto- Cbristi et Eccksice sacramenla refereudus, quo sensu
U(3 quondain episcopus, vir maguse gloriae in Chri- unicisique fideliura sii apl'audus,'per
triginta quiit-
ku>et >n Ecclesia, iiiit ejus atavus. Sed et ipse nobi- que libros expositionis miranda ratione
perdocuit.
_:Utein religionis" non minorera quam parentes et' Quod videlicet opus in regia quidem urbe apocrisia-
""J!?ioruii aesinente saec.
VHet lere per oa annos sascufiviii.
593 TESTIMONIAET ELQGIA-DE S. GREGORIOMAGNO. 494
rias ihcnoavit, Romseautem jam-factus pontifex im- __ /__quod nec lanfo poluit corporis dolore restringi. Naiit
plevit.-Qui cum esset adhuc in urbe Tegia positus, alii quidem ponlifices construendis ornandisque auro
nasceulem ibi novani liseresim de slatu noslrae re- -velargento ecclesiis operam dabant: hic autem tot,us
surrectidnis, in ipso, quo exorta est, inilio, juvaute erga animarum lucra vacabat. QuiJquid pecuniseba-
se gratia catholicseveritatis, attrivit. Si quidem Eu- buerat, sedulus hoc dispergere ac dare pauperibus.
tychius, ejusdem urbis episcopus, dogmalizabat cor- curabat, xitjuslilia ejus manerel ir smculumsmculi, et
pusnostrum in illa resurreclionis gloria impalpabile, cornu ejus exallareiur in gloria (Psal. cxv, 8) : ita ut
venlis, aereque sublilius esse iuturum. Quodille au- illu.l beati Job veraciier dicere posset: Auris audiens
diens, et ratione veritatis et exemplo Dominicse re- beatificabat me, el oiulus vidensleslimoitiumreddebat
surrectionis probavit hoc dogma ortbodoxse iidei milii, quod liberassem pauperem vociferantem, et ptt-
omnimodis esse conlrarium. Catbolica elenim fides pillum cui non esset adjutor. Benedktio pdriluri super
babet quod corpus nostrum in illa immortalilatis me veniebat, el cor vidumconsolatussum. Justilia in-
gloria sublimatum, subtile quidem sit per effectum dutus sum, el veslivime sicut vestimentoet-diademate,
spiritalis potentice, sed palpabile per veritatem na- judicio meo- Oculus fui cmco, et pes claudo. Pater
turae, juxla exemplum, Dominici corporis, de quo a eram pauperum, et causam quam nesciebam ditigen-;
morluis suscitato dicit- ipse discipulis : Palpate et ]B tissime invesligabam. Conterebam molas iritqui, el de
videlequia spiritus carnetn et ossa non habel, sicut me denlibus illius auferebam prmdam (Job. xxix, 11 et
videlis habere (Luc. xxiv,. 39). In cujiis assertione seq.). Et paulo post.: Si negavi,inquit, quodvolebant,
fidei venerabilis Pater Gi'egorius in tantum contra pauperibus, et oculosvidum exspectare feci. Si comedi.
uaseentem hseresimnovam laborare contendit, lanta- buccellammeumsolus, et non comedit pupiitus ex 'ea.
que hac instantia, juvanteeliam piissimo imperatore Quia ab infantia mea crevil mecum miseratio, et de-
Tiberio Conslantino, comminuit, ut nullus.exinde sit ulero matris mem egressa esl mecuni(Job. xxxi, 16 et
inventus, qui ejus resuscitator existeret. seq.).
Alium quoque librum composuit egregium, qui yo- Ad cujus pietatis et justilise opus pertinet etiam
catur Pastoralis, in quo manifesla luce patefecit, lioe, quod nostram gentem per prsedicatorps quos
qualis ad Ecclesiseregiriien assumi, qualiter ipsi re- buc direxit, de dentibus antiqui' hoslis .eripiens,
ctores vivere, qua discretione sirigulasquasque au- ajternselibertatis fecit esse participem. Cujus Udeiet
dientium instruere personas^et quanta considera- saluti congaudens, qusequedigna laude commendans,
tione. propriam quotidie debeant fragilitatem pen- ipse .dicit in Expositione beaii Job : « Ecce lingua
safe. Sed et Homilias Evangelii numero quadraginta Britaimise, quae nihil aliud noverat quam barbarum
composuif, quas In duobus codicibussequasorte dis- i(__frendere, jam dudum in divinis laudibus Hebrseum
tirixit. Libros. etiam Dialogorum quatuor fecit,in coepit Alleluiaresonare. Ecce quondam tumidus, jam
quibus rogatu Petri, diaconi sui, virtutes sanctorum substi-atus sanctorum pedibus servit Oceanus; ejus-
quos in Italia clariores nosse vel audire poteral ad qtie Barbaros immites, quos terreni principes edo-
exemplum vivendi posleris collegit: ut, sicut in libris mare nequiverant, hos.pro divma formidine sacerdo-
Expositionum suarum quibus sit virtutibus insudan- tum ora simplicibus verbis ligant; et qui catervas
dum edocuii, ita etiam, descriplis sarictofum mira- pugnanlium infideles nequaquam metuerent, jam
culis, qusevirlutum eorumdem sit claritas ostende- .nunc fideles humilium linguas timent. Quia emm
ret. Primam quoque et ultimam Ezechielis prophetiae perceptis ccelestibiisverbis, clarescentibus quoque
partem, quse videbantur obscuriores, per Homilias miraculis, viftus ei divinse cognitionis infunditur,
viginti duas declaravit, ac quanlum lucis intus ha- ejusdem divinitatis terrore refrenatur, ut grave agere
beant, demonstravit. Excepto libello Responsionum metuat, ac totis desideriis ad seternitatis gratiam ve-
quem ad interrogationesS. Augustini, primi Anglo- nire concupiscal. > (Lib. xxvn, n. 21.) Quibus verbis
riuii episeopi, scripsit, ut supra docuimus, totum beatus Gregorius hoc quoque declarat, quod S. Au-
ipsum libellum his inferentes historiis; libello quo- gustinus et socii ejus-non solum prsedicatione yerbo-
que synodico, quem cum episcopis Italisede necessa- I) rum, sed etiam coelestiumostensione signorum gen-
riis Ecclesiaecausis ulilissimum composuit, et fami- temAnglorum ad agnitionem veritatis perducebant,
Iiaribns ad quosdam litteris. Quod eo magis mirum Fecit inter alia beatus papa Gregorius, ut in ecele-
est, tot eum ac tanta concedere volumina potuisse, siis apostolorum beatorum Petri et Pauli super cor-
tjuod pene omni juventutis suse tempore, ut vferbis • pora eorum misssecelebrarentur. Sed et in ipsa mis-
ipsius loquar, crebris viscerum dolpribus erueiabatur, sarum celebratipne tria verba maximfe perfectionis
horis momentisque oninibus fracta stomachi virtute
plena superadjecit: Diesque noslros in tuapace dis-
lassescebat, lenlis quidem, sed tamen continuis fe- ponas, alque ab mternadamnatione nos eripi et in ele-
bribus anhelabat. Verum inter li.ec dum sollicitus ciorum tuorutn jubeas grege numerari. Rexit aulem
pensaret quia, Scriptura teste, omnis filius qui reci- Ecclesiam temporibus imperatorum Mauricii et Pho-'
piturflagellalur, quo malis prsesentibus durius de- catis. Secundo aulem ejusdem Phocatis anno (rans-
primebatur, eo de aeterna certius pi-sesumntionere- iens ex hac vita~,-migravit ad veram, quse in coelis
spirabat est, vitam. Sepultus vero est corpore in ecclesia bea-
{feeequidem de immorlali ejus dicta sint ingenio, .tri Petri apostoli ante secretarium, die quarto Iduorii
,qg TESTIMONIAET ELOGIA DE S. GREGORIOMAGNO. 496
Martiafuni, quandoque in ipso cum cseterissanct8ejA aggregatis, sub abbatis imperio strenue militavit, et
Ecclesiaepastoribus resurrecturus in gloria. Serip- susenobilitatis lineam moribus extulit, probis actibus
deeoravit. Nam qui ante sericis vestibus ac gemmis
,tumque"est in tiimba ipsius epitaphium hujusmodi:
Suscipe, terra,iud corpus de corpore sumptum, etc. micantibusper Urbem splebat procedere trabeatus,
(ut apud Joan.Diac. lib. iv Vitm,c. 68). Necsilentio post vili contectus tegmine, ministrabat pauper ipse
praetereunda opinio, quse de beato Gregorio traditio- pauperibus. Quibrismonasteriis tantum de rediiibus
ne majorum ad nos usque periata est: qua videlicet prsediofumdelegavit,quantumpossetcommorantibus
ex causa admonilus, lamsedulam ergasaluteinnoslrse ad quotidianum viclum sufficei'e : reliqua vero ven-
gentis ciiram gesserit. Dicunt quia die quadam, cum didit, ac pauperibus erogavit. Deinde coaclus et mul-
advenienlibus puper mercaloribus, multa venalia in tum renitens, factus Urbis Romsesummus ponlifex,
forum fuissent collala, multique ad emeridum con- Anglorum gentem ad iidem convertit : direciis vide-
fluxissent, el ipsum Gregorium inter alios advenisse licet sui monasterii monachis, Mellilo, Auguslino at-
ac vidisse inter alia pueros venales positos, candidi que Joanne, et cum eis aliis plurimis fratribus. Rexit
corporis, ac venusli vultus, capillorum quoque autem gloriosissimeRomanam Ecclesiam annis xm,
fprma egregia. Quos cum aspiceret, interrogavit, mensibus sex, et diebus decem. Augmenlavit etiam
ut aiunt, de qua regione vel terra essent allati; j> ; in praefatione Canonis : Diesque noslros in tua pace
dictumque est quod de Brifannia insula, cujus dispone.
incolae talis essent aspectus. Rursus interrogavit Ejusdem, in Chronico.
utrum iidem insulani essent Cliristiani, an paga« Gregonus, adhuc apocrisiarius RomanseEcclesise
nis adhuc erroribtis essent implicaii. Dictumest quod in Conslantinopoli, libros triginta quinque exposi-
essent pagani. At ille intimo ex corde longa trahens tionis in Jobcondidit; atque Eutycbium , ejusdem
suspiria: Heu proh dolor! inquil, quod tam lucidi urbis episcopum, in iide nostrae resurrectionis er-
vultus homiaes tenebrarum auctor possidet, tanta- rasse, Tiberio praesente, ita convicit, ut imperalor
que gralia frontis speciei mentem ad internam gra- librum Eulycbii, quem de resurrectione scripserat,
tiam vacuam gestat. Rursus interrogavit quod esset flammiscremari debere deliberaret.
•vocabulum gentis jllius. Responsum est quod Angli h Hadriani papm I ad episcoposHispanim, tom. VII
vocarentur. At ille : Bene, inquit, nam et angelicam Concil.p.iOn.
-liabent faeiem, et tales angelorum in ccelis.decetes- .Tamnune videamus, quid de bac re sentiat prsede-
se cohsefedes".Quod babet nomen ipsa provincia de ' cessor nosterbe'alusGregoriusegregiusdoctor,sagacis-
quaisti suril allaii? Responsum est quod Deiri voca- simus verbi Dei indagator, et venerabilisPater. Deni-
rentur iidemprovinciales. At ille inquil: Bene Deiri, iG que in Lihris Moralibussancto repletus Spirilu, elc.
de ira eruti, et ad misericordiam Christivoeati. Rex c Eincmari Rhemensis,,de Prmdeslinat. c. 18.
proviriciae illius quomodo vocatur? Responsum est Quodvidit beatus Gregorius primss et sanclaesedis
quod .Mle diceretur. At ille alludens ad nonien, ait: Romanseornatus prseeipuus, dicens in libro i Dialo-
AlleluiaJaudemDei Crealoris illisin partibus oportet goruni: Qumperennis,inquit, regniprmdeslinaiio,ila
'
cantari. Porro accedens ad ponlificem JAonianseet est ab omnipolenteDeo disposita, ut ad Itoc elecli ex
apostolicse sedis (nondum enim erat ipse ponli- labore perveniant; quatenuspbstulandomereanlur ac-
fex faclus) rogavit ut genli Anglorum in Brilanniam cipere, quod iis omnipoiensDeusanlesmculadisposuil
aliquos verbi ministros, per quos ad Christum con- donare. Unde et, sicut in GestisRomaiiormn pontifi-
verlerentur, mitteret; seipsum paralum esse in boc-•• cum legituiv arcanis sacramentorum co3lesliuniaug-
opus, Domind cooperanle, perficiendum, si tamen mentare curavit: Ut dies disponat, ab miernuaqmna-
aposlolico papse hoc ut fieret placerel. Quod dum ttone nos eripi et in eleclorum suorum jubeat grege
perfieere non posset (quia etsi pontifex concedere illi numerari. . , _ -
quod petierat voluit, non tameu cives Romani, ut Vita S. GregoriiMagniper <"SimonemMetaphrasten.
tam longe ab Urbe secederet, potuerunt permittere), Beatus Gregorius, qui sanctse Dei EcclesiseRo-
mox ut ipse pontificatus officio functus est, perfecit, D manseponlifexfuit, antequam fieret patriarcha, mo-
opus diu desideratum, alios quidem praedicalores nachus erat. in monasterio sancti Andreaeapostoli
mittens, sed ipse praedicationem, ut fructificaret, ad clivum Scauri, prope templum sanctorum marly-
suis exhortationibus ac precibus adjuvans. Htec juxta rum Joannis et Pauli. Atque illi quidem monaslerio
opi.nionem, quos ab antiquis accepimus, hislorise ipse praeerat. Matrem vero habuil bealam Silyiam,
nostrse ecclesiasticseinserere optimum duximus. quae lunc juxta portam saucti apostoli Pauli locum
Aaonis, a arcltiepiscopiViennensis. patrium, qui Cella nova dicilur, incolebat. Accidit ut
Bomse deposirio sancti Gregorii papse, qui nobili cum in cellula ipse sua sederet et scriberet, accesse»
genere, liberalibus artibus eruditus est. Deinde de- rit ad eummendicus voce supplici : Miserere mei,
fuiictis"parenlibus, sex in.Sicilia monasteria con- inquiens, serve Dei Altissimi, qui cuiii essem.navis
struens, seplimum intra Urbis mui'os constituil. In gubernalor, naufragium"feci, et aliena meaqueper-
quo ipse post saecularem habitum multis fratribus didi. At ille, uti benignus in pauperes, ac vere Christj.
a Floruit post an. 8S0. c Floruit medio sseculonono.
b Rexit Ecclesiam ab aniio 772ad an. 79S. d Yixit ineunte saecuiodecimo.
 i97" TESTIMONJAET ELOGIA DE S. GREGORIOMAGNO. 498
servus, vocato procuratore : Da, inquit, frater, huic A _$ et Petri principis apostolorum suceessor esses: ut
sex nummos aureos. Frater autem id quod servus posses omnibns quodcumque opus foret submini-
Dei Gregorius mandaverat, fecit, mendicoque pecu- strare. Unde, beatus inquit Gregorius, nosti, tunc
niamdedit". Eodemrursusdiepauperidemadbealum Dominum, ut ego pontifex fierem, decrevisse? Quia,
Gregorium venit; et, Miserere mei, inquit, serve Dei respondit, sum Dei angelus omnipotentis, idcifco id
Altissimi,qui cunf multa amiserim, parum abs te ac- novi. Et tunc Dominus misit me, ut animi tui pro-
cepi. Reatus autem Gregorius ministrum suum ite- positum explorarem, et utrum humanitate duclus,
rum vocavit,; dixitque ut sex iteni nummos eidem an oslentatione faceres eleemosynam'. Quo beatus
pauperi numerarel. Ac frater quidem parmt. Sed Gregorius audito timuit, neque euim antea eum an-
pauper cum,'acceptis duodecim nummis, discessisset, gelum esse cognoverat; et ideo cum illo tanquain
ad beatum Gregorium paulo post rediit eodem die.: cum homine egefat" et locutus fuerat. Dixit autem
Miserere, inquiens,.mei, serve Dei Altissimi, et ali- angelus ad bealum Gregorium: Ne timeas, misit enim
quid rursum elargire :quoniam riiagnam jacturam me Deus ut tecum verser in hacvila. Quod ille cum -
feci. Procuratore tertium accersito : Da, irater, in- audisset, humi prostratus in faciem suam, adoravit
quit, huic pauperi sex alios nnmmos. At ille respon- Dominum : Si propler exiguam hanc, iuquiens, ad
dens : Crede mihi, "Pater, inquit, ne unus quidem in _9promerendum
j animi" propensionem, tantum beni-
arca~ relictus est nummus. Cni beatus Gregorius : gnitalis cumulum clemenlissimus Dominus declara-'
Nonne aliud quidquam habes in promptuario, ut vas vit, ut angelum suum mitteret, qui me.iin perpetuum
aliquod aut vestimentum, quod pauperi Jargiaris? custos esset, qusenam eorum futura esl glorise,'ma-
Nullum, respondit.ille, vas habemus, prseter argen- gnitudo, qui mandatis ejus ob.temperabunt, et justi-
teum illud, quodmagna domina de more leguminibus tiam colenl? Verax enim est ille qui dixit, judicio
plenum misit. Abi,"inquil servus Dei Gregorius, at- miserieofdiam prseslari, el Deo fenerari eum qui
queillud pauperi praebe. Fraterauteinfecilquodsibi pauperis miseretur. Quin etiam ipse Dominus ange-
a beato Gregorio mandatum fuerat. Pauper igitur, lorum , qui salulis hominum auctor est, eos qui a.
aceeptis duodeeim nummis, et vase argenteo,'disces- dextris erunt collocati, sic alloquetur: Venite, be-
sit. Cum autem in sanctissima et maxima Dei Ec- riedicliPatris mei, paratam vobisa mundi conslilutione
clesia veteris Romae creatus esset patriarcha, et, suscipiteregnihtBredilatem.El: Esurivi enim, et dedi-
quemadmodum patriarcharum est consuetudo, quo- stis mild manducare. Sitivi, el dedislismihi bibere.
dam die thesaurario mandasset ut duodecim pauperesi Hospes eram, et collegistisme: .JEger,et visitaslis nxe.
ad mensam suamconvocaret, qrii secum pranderent, Nudus, el operuistisme. ln carcere, et venistisad me.
paruit ille, ac pauperes convocavit. Verum cum dis-, Q ( Qualenus enim fecislis uni ex Itis fralribus meis mi-
cubuissent cum patriarcha, deprehensi sunt esse nimis, mihi fecislis (MaUh. xxv, 45). Quam quidem
tredecim. Quamobrem accersito thesaurario: Nonue, beatam yocem ulinamauftiamus nos omnes qui hsec
inquit, mandavi tibi ut duodecim vocares? Cur igi- vel legimus, vel audimus •, -et consequamur ea hona
lur tredecim vocasti praeter sententiam meam? Hisi sempiterna, quse paravit Deus iis' a. quibris diligitur,
- ille auditis perterritus : Crede, Inquit, mihi.' vene-- per- gratiam alque bumanitatem.Doriiini riostri' Jesu
rande Domine, duodecimsunt; nec alius quisquam,, Chrisli, cui gloriain saeculasaeculdrum.Amen.
prseler palriarcham, tredecim vidit. Inter pranden- SigebertiGemblacerisisa, libi de Script.Eccles., c. -41.
duni igitur patriarcha terlium decimum illum specta- Gregorius, natione Romanus, ex prsetore Urbano,
bat, qui in summo scamno considebat. Et ecce facies3 monaclius abbas, seplimus Romanae Ecclesise
ejusvarias formas sumebat. Modo euim senex,.modo) levifa, • apocrisiarius papse Romanae Ecclesise,
adolescens ille videbatur. Itaque cum e mensa con- multa scripsit. Rogatus a Leandro Hispalensi
surrexLssent,beatus Gregorius, reliquis omnibus di- episcopo, librurii Job" exposuit tripliciter, bislorice,
missis, tertium decimum illum, qui tam admirandus s allegofice et moraliter ; et librum dividens in sex li-
jpsi visus fuerat, inanu apprebensum in cubiculum i bros, consummavit hoc mirabile ppus in triginla
duxit, et allocutus est ad hune modum : Adjuro te2 _0 ] quinque libris. Primam et ultimam partem Ezechielis
per magnam omnipotentis Dei virtutem, ut aperiass prophetse, quse obscuriores erant, exposuit homiliti-
inihi, qui sis, et quo nomine appelleris. Et ille : Cur,, co sermone. Scripsit ~~ad Marianum episcopum qua-
inquit, nomen meum quseris, qiiod est admirabile?? draginta duas Evangelii homilias. In inilio ponlifica-
Ego sum pauper iile qui ad le yeni in mansionem a tus sui scripsit ad Joannem, Ravennse episcopum/
saucli Andrese apostoli ad clivum Scauri, cuma librum Regulse Pastoralis; librurii Dialogorum, quem
fu in cellula tuk sederes ac scriberes, cui duodenos s eum Pelfo, diacono suo ,de miraculis sanctorum sui
dedisti nummos, et vas, quod tibi beala mater Silvia a tempofis habuit, TheudelindaaLangobardorum ,regi-
cum Ieguminibus miserat. Itaque cum perspicuum u naepro munere misit. Epistolarum lot librps posteris
fuerit te in cordis simplicitate et patientia constan- reliquit quot annos in pontilicalu vixit, id est trede-
teui permansisse, ex quo die mihi- liaec iribuisti,, cim. et semis. Scripsit et.alia, quaoa Romanis pos'
• coustituit Dominusut Ecelesisesanctse suse,
pro quaa mortem ejus combusta sunt; qui et-omnia opera
.proprium eliam sanguinem eifudit, ponlifex fieres, i, ejus combussissent, nisi Pelrus, diaconus eius,
a Obiissedicilur an. 1115. cundinum Tauromenitanum ep. Cseterumliomilias4C
1 Non ad Marianum, seu Mctrinianum,sed ad Se- tantum agnoscimus.
 m PR-4EFATI01N S. GREGORHLIBROSMORALIUM. 500
c Joannis Tritltemii, tib, de Scrivl. Ecct, ,
iniprveniens, confirniasset jurejurando se vidisse .k
coluinbam "Gregoriuspapa primus, ex monacho ordinis sancli
Spirilum sanclum, quasi super capulGre-
goni tractantis, sedenteur, roslrum suum ori illius Benedicti, patria Romauus, post Pelagium ponlificem
annis tredecim, mensibus
inserenteni..Ethoc ipsum Pelrus hac conditione fe- sedit in cathedva Pelri
vir in divinis Scripturis eruditissimus, et in sse-
cit, ut si post factum jusjurandum stalim moreretur, sex; cularibus litteris utique doctissimus, tbeologorum
.Romani a libris Gregorii comburendis cessarent; si
n.oninoreretur,, ipse eiiam combustoriDus librorum - princeps, splendor pbilosophorum, et rbetorum lu-
daret. SicPetrus inter verba men; vita et conversalione iriteger, atque sanctissi-
_.manus juramenti exspi-
mus: divinas Scriptura.s ^xplananti, Spiritus
_ravit, et Romanorum insania cessavit. Qusescriplura sanetuscui, visibili specie apparuit, eique ar-
Gregorium lamilluslravit, quam illud quod Anli- aliquolies
cana mysteriorum eorumdem invibibili magislerio
pbonaiium regulari musieamodulationecenlonizavit, sanclumPetrum habita sy-
et scholas cantorum in Romana Ecclesia conslituit. reseravit. Hic Romse.apud
nodo viginti qualuor episcoporum, miilla ad Eccle
Honorii Augustodunensisn, de Scriptoribus ecclesia- sise et decretum bnmunitatis
utililatem constituit,
slicis. monasleriorum promulgavil. Scripsit auleni plura
Gregorius, Romanse urbis episcopus, orga- B-necessaria vplumina, de quibus ferunlur subjecta :
num sancti Spirilus, incomparabilis omnibus suis Ad Leandrum Hispalensein episc. Moralium in Ji-
prsedecessoribus,multa prse sole prajelara, ac prse brum Job. Lib. xxxv. Inter multos smpe.
obrizo auro pretiosa scripsit. Ad supradietum Joan- De Cura pastorali. Lib. n. Pasioralis curmme.
•nem, Pasloralem Curam; ad Leandrum episcopum, Dialogorum de miraculis sanctorum. Lib. iv..Qi_a.
librum Job triginta quinque voluminibus largo elo- dam die ntmis.
quentiseFonleexplieavit; Dialogurade miraculis san- In Ganlica canticorum. Lib. iv. Postquamaparadisi.
ctorum ad Petrum archidiaconum; quadraginta ora- In Ezeclrielem prophelam. Lib. n. Dei omnipo-
cula Evangeliorum, * imo tolum texlum quatuor teniis.
Evangeliorum, s_ermocinando,populo exposuisse di- HomiliseEvangeliorumXL. Lib. n. Dominus ac Re-
citur ; et viginli Homiliasin Ezechielem, et infinitas demptor.
epislolas, qtiarum collectio Regislrum dicilur. F.lo- < Explanalio IV Evangeliprum brevis. Lib. iv. Mat-
ruit sub Mauricio. p thmusskut in ordine. i .
»l'loruit sseculoxn jam aduuo. sitio non redolel stylum S. Greg.Mag.,cui tamen eam
~>De his' Iege quaeinffa ad Joan. Trithemii testi- tribuere videlur Honorins August. cum de ipso ait :
monium observavimus. Quadraginta oracula Evanheliorum, imo totutn le.x-
c Floruil ineunte sseeuioxvi.
4 Hujus explanalionis codices duos Mss. annorum tum quaiuor Evangeliorum sermocinandopopuloex-
posuisse dicilur. (Lib. de ScriploribusEccles.in Greg.)
900 invenimus: unum, ip?umque eleganiissimecon- Codex Bigot. est muiilus : nam expositio in Lucam
scriptum., in Hegia Bibliotlieca; alterum vero , uon pene deest integra. Uuie prsemitlilur exposilio Evan-
ita accurate exaralum , in Biblioth. Bigot. cum hoc gelii secundum Joannem ; forma codicis' responriel
tiltilo : Incipil exposiiiosecuttdumMalthmum nostris voluminibusin octavo, et in dorso superscri-
a sancto Gregorio Urbis Romai,Maltltmusstcutin ptum Iegitur : HomilimS. Greg. Concordiamensium.
ordine primus, etc. Puncla hic notata designant verba CanonesAposiolorum, \
quse ila abrasa ut
snnt, legi non possint. Haecexpo-

PRJEFATIO IN' LIBROS MOM-ALIUM*

I. Gregorianorumoperum novis curis ac typis edendorum initium ducimus a Moralibusin Job, pro-
pler antiquitalem tum operis (est enim omnium qiisesanclus Doctor elueubravit primum), lum auctoris sacri
hocin commentario explicati; cum liber Job aut Moysen,ut plerique senliunt, aulJMoyse antiquiorem pa-
renlenihabeat.Hanc expositionemaggressusesl nostef Gregorius, cum apocrisiarii seri leg;ili sedis apostolicc
Gonslanlinopoliprovinciam obiret, ut iu epistola ad Leandruin proxime sequente Ifusius explicai; postea
j i vero majori olio potilus, ad incudem revocavit et retractavit; sicque majori dihgentia iteruni :;c tertio
recognitum a sanctissimo doctissimoquePalre illud opus (quod' de nulla alia ejuk lucubralione asserci-o
licet) ut numeris"omnibusabsolulissimum, priorem^locum ordine quoque digniiatisfmeriio consecutumes'.
In ea sane expositione seque copiosa et eleganti, tantum cacterosscriptores qrii librum Job coniment::riis
conati suin, antecellil, quanlum in divinorum arcanorum cognitione et Icontempiatione, Cliri-
• illuslrare
siianse ethices scientia experienii;e conjuhcta,rerumque sacrarum omnium peritia, longe superior fuit. Adoo
ut his in libris referlissimum simul habeamus armamentarium ad ecclesiastica dogjmala aslruenda coufir-
mandaque, et copiosissimumad mores instruendos ac informandos prompluariuni.
. H. Statim ac in lucem edili sunl libri illi, quam avidefuerint excepti, jubentibus etiam episcopis ut ad
.Tigilias saci^aslegerenlur, quamque aegre id tulerit vir humilitate prsesiaritissimus,"ipse nos docet in ejii-
stola ad Joannem subdiaconuni Ravennse, his verbis : « Illud'aulei:i quod adrne quorumdam relalione ]iei-'
lnlum est, quia reverendissimusffaleret. coepiscopus meus Marinianuslepi co:r,meniaheati Job publice ad
vigilias facial, non grate suscepi, quia non est illud opus populare; et rudibus auditoribus impedimenlum
magis quam provectum generarel. Sed dic ei ut comriienta Psalmoruin lcgi ad vigilias faciat» (Lib. ______
- .
e.ist.%).
 SOl Mt JIFATIO IN S. GREGQRHLIBRGS MORALIUM. «02
III. Prseeonceptamde sancti Gregorii Moraiibiisopinionem ad yosteros -propagataui,majores quoque JIO-
stri testatam nobis religuerunt, maxime cum ex illis, ut praa manibus semper liabe.ripossent, tot, yariis sub
nominibus, epitomes confecerunt. InsignioresTiiccommeranrabimusin bibhothecisa nobis repertas.. Iu Go.dice
Corbeierisi nunc. bibliotheca? sancli Germani a Pratis, qui collectionem quarumdam epistojarum sancti
Gregorii * Paulo Diaeono missam ad sanctum Adhalardum abbalem-Corbeiensemconliiiet, exstal quoque ;
opusculum hoc titulo donatum :-hi nomine Dei Patris, ,et Filii, «l Spirilus sancti. Jncipil Eglogaquam scri-
psit Laleen filiusHaith,de MoralibusJob quas Gregorius fecit, Videtur esse saltem sccc annorum, Qusedam
folia perierunt. Post librum trigesimum, ex reliquis quinque nihil legitur.
In bibliolbeca sancti Audoehi RoChomagensis habemus manu exaralum, Adalberli Levitm speculum
ad Rairmannum presbyterum,seu Moralia beati Gregorii abbreviala. Codex est s.c annorum. Ej,usdemcollec-
tionis esemplar jani occurrerat doctissimo ' nostro Joanni Mabilloniobibliollieeam Prsemonslratensem exeu-
-
lienti
' {Tom. 1 vei. AnaL, p. 517).
In Cod. ms. biblioihecseGemeticensis sunt abbreviationes Moralium sub titulo Reclinaioriixmimm.
Eosdem-collegissedicuniur Simon Affligeriiensismonacbus decemparvuiis libris , ,et Garnerius canonicus
et subprior sancii Victoris Parisiensis libris sexdecim. Exstat Garnerii opus Gregorianumdictum, in biblio-,
theca NaVarrsea.Verum omnium qui l)iijusmodicompendia confecefunl, lilustrior fuit sanclus Odo ex cano»
nico sancli Martini Turonensis, monachus et abbas Cluniacensis postea factus, cujus libros xxxy ex Mprali-
bus Gregorianis collectos edidit Parisiis D. Martinus Marrier saneli Marlini a Gampismonaohus anno 1617.
. Exstant in biblioljieca Patrum Lugdun. lom. X¥II. Huic scriptioni operam dedit Odo cum adhuc junior in
sancti.Martinisodalitio mililaret. Odonis exemplum secutus Joannes ejus discipulus,qui ipsius vitam -tribus
' libris coniplexus est, opuscuium ex Gregorii Moralibus defloratum ..concinnayil, quod in bibliotbeca
Casinensia se invenlum lestalur idem Mabillonius(Mus. ltal. tom. I, p. 123).
In biblioiheea Laudunensis Eeclesiseinslgnls est Codexinaiiu exaratus eosdem Moraliumlibros in .com-
-pendiumredaelos exbibens, quem buic Ecclesiajdono conluleriint duo ejusdem canonici, Adaleliftus"Ther
saurarius, posiea, teste Flodoardo, Bjusdem Ecclesisecreatus episcopus, an .921, ac Bernardus.(Gfl/L.C/iris(.,
in episc. laud.).' Opus sic incipit : In nomine Domini. Prologus beati Job. Inter multos smpequmrilur, quis-.
beati Job libri scriptor haberetur.Alii -quidemM-oysen,etc. Sic absoMtur projogus : sum vicloriwgesta nm-
ravit. Post prologunr legitur : Jncipiuni Mwalia sancti Gregoriipapm de libro Job, Vir erat in terra Hus no-
mineJob. Idcirco sanclus vir ubi habitaverit dicilur, ut£jus meritum virlutis exprimatur. Sicut miim, gmvioris
culpm,est, etc. Liber primns desinit in hsec -verba-: quiu.sinecessatione Patri suam pro nobis ihcarnalionem
demonstrat. Sequuntur ordine xxxiii iibri. Nam tricesimus quintus deesl. Quis autem hujus :colleclionis
auctor sit, uondum nobis comperlum-est.
iy. Ex bis liquet-quam assidui essent veteres in legendis colligendisque velut in faseiculos Gregoriano- .
rum Moraiiumlibris; quod habita? deillis existimationis argumentum est luculenlissimum. Ctaulemiatinse
linguoeimperitia quominus legerentur non -obesset, ipsorum in vulgares Hnguas translationes faetsesunl
plurimas. Nam Noikerus eos Germanice vertisse dicitur; Hispaniceautem Grimoaldus, amonaslerii sancti
^miiiani monacbus, cirea saeculixi finem, ut de eaeleristaceamus (Bibl. vet. Hisp., tom. II, lib, vu, e, l,
num, 15). Non minus aviditatem legendi libros Moralium'probat Codicuni ananu descriploram, qui iibros
lllos reprffisentant, innumera pene multitudo. Proecipuosa nobislectos et evolutos bicrecensere operaapre-
tium duximus.
Anliquitate pra3stantissimus est Codex cl. vlri Stephani Baluzii, qui Gregorii «tatem pene attingere
-creditur. Utinam vero plures quam quinque iibros, scilicet a vigesimo tertio ad^igesimum septimum,- comv
plecterelur \
Secundus propter anliquitatem locus debetur Rhemensi plus quam nongentorum annorum, qui Ecclesiai
Rhemensi -donodatus est ab Hincmaro archiepiscopo. Hunc appellamus Rhem. vet., aut 1 Rlwrn. ut ab-alio
Codice ejusdemEcclesise,sedastatis inferioris,"4istinguatur. . .
Tres Codices, nobis suppeditavit biblioiheca archimonasterii saneti iRemigii RUemensis. Prior majoris
formaevocabitur a nohis Remig. 1; sequentes, 2 et3.
Insignis CodicisEcclesiaaBellovaeensis copiam habuimus, annitenle cl. viro O. Foy a «ancto Hilario BJUS-
dem Ecclesia?canonico, qui quoad vixit studiosissimum se oslendit litterarum lilteratonimque omnium.
Godex qui DGC annorum selatem praifert, <iomp'lecti(uryiginti priores Moralium libros»In squibusdamJocis
recentiori manu correctus fuit, seu potius corruptus^ sed prioris lectionis quae facile dignoscilur, rationera
habuimus. Libro undecimo prsemittilur indexcapilulorum, quorum distinctio ex iextibus libri Job explicatis
repetilur. Addunlur argumenta quasdam, deigne aiterno,defelicitale, de timore Dei, etc. Remigianus^Codex
1 exliibet eliam nonnulla summaria titulorum ioco ascripta. Codex Bellovacensis primis his litleris Bellov,,
aut Belvac, signifieabilur. - . .
Becem priorum librorum Moralium variantes lectiones ex duobus Codicibus Corbeiensibusexcerpsimus,
qui cum ab invicem nunquam fere- discrepent, ambo sic nolabuntur, Gori.- Alterius Cbrbeiensis
occurret saepementio, gui cum Parisiis in bibliotheca sancti Germani a Pratis nune asservetur, dicetur
Corb. €erm. Eadem sancli Germani bibliotbeca nobis prsebuitoptimaanolaaCodicem Germanensistitulo infra
indicandum. - ..
Ascelerii Dionysiani propn Parisios olim fuit Codex a BCCCcirciter annis descriptus, qufemGolberlinum
noniinamus, quod in celeberrima-Colbertina bibliotheca nunc asservetur.
Ex Eeclesia Laudanensi duos Codicesin quibus libri Moralium continentur a decimo septimo inclusive ad
nltimum, utendos accepimus, infra sic indicandos Laud. fiimus, Laud. secundus.
Sex priores libros et totidem posteriores cum vigesimo,vigesimoprimo et 'vigesimo«ecundo.,e^uimus .ex
tiibliotheca monasterii Vallis Claraa, brdinis Cisterciensis in dicecesi Laudunensi, annuente reverendissimo
•abbate, faventeque boelissimo. seque ac liumanissimo viro domno de Noyvilleejusdem monasterii vigilaa-
tissimopraeposito,cujus ope ae labore multa alia ad nostramEdilionem-adornandam, ' conseculi sumus. Huie
Codicinolam hanc assignanius Val. Clar.
Decempriores Moralium iibros, atque undecim novissimos invenimus 111monastefii Congiponlis e,jusdem
ordinis Cisterciensis membranis optimaenotse «excentorum circitef aiiiiorum anliquitatem pra3 -se ferenti-
Inis; flUDB hoc dimidialo nomine Lo?igipont.lacile a caeterisseeernenlur.
_ Duobus Codicibussancti Cornelii Compendieiisisusi sunius^uoncc aunorum, altero inferioris aetatis. AB-.
tiquiorem appellabimusCompend.i, alterum Compend:2.
Regise apud Parisios bibliotliecae Codices elegamia et venustate magis quam vetustate coinmen-
dalos •consuluimus, et magna ex parte evolvimus, Unusoinnes Moralium libros eoutuiet, alter4eceii!
 §05 PR^EFATIOIN S. GREGORII LIBROSMORALIUM. W&
et oeto, tertius tantum quinque; quartus longe majori forma elegantissimisque characteribus esaratus,
decem et septem duntaxat.
Ex CodiceGarnotensislilcclesiae,soeculox scripto, pauca delibavimus, quod ab aliis jam a nobislectis uon
ulsereparet. ,
In monasterio sancti Petri in v.alle Carnolensi exstat Codex Morauum ante annos DCCC scriptus, quem
Ardeus Carnotensis Ecclesisedecanus, postea inmonasterio Floriacensi monachus, indeque Carnotum missus
ad restaurandum sancti Petri monasterium, secum delulisse dicitur. Hunc in quibusdam tantum locis inst
gnioribus consuluimus, quod magna ex parte mutilus sit.
Floriacensis monaslerii bibliotheca magna olim Mss. supellectile instructissima, tria Moralium exemplaria
manu exarata asservat, ex quibus varias lectiones non paucas excerpsimus.
- Ex Bibliotheca sancti Martini-Tufonensis eorumdem Moralium vetus exemplar oblinuimus
evolvendum,
spondente pro nobis cl. viro D. de Galiczon doctore ac socio Sorbonico, eiusdem Eeclesioe canonico et
prsecentore, cui litterse plurimum debenl.
Ex Codice sancli Albini Andegavensismultas Moraliumvarias lectiones accepimus, et novse inseruimus
- Editioni. '•
In bibliotheca monasterii Vindocinensistres nacti sumusCodices Moralium manu exaratos vetustissimos,
Qui antiquitate proeslat tredecim libros ultimos exhibet; alter duodecim priores, tertius viginti duos: In eo
singulis libris quidam praeuiiltuutur indices argumentorum seu titulorum ae veluli capitum, in quselibri
secantur. Idem duplieem ssepe lectionem exhibet, quod etiam in Uticensi, Lyrano et Bigotiano infra com-
mernorandis, observavimus.
Verum majorem Codicummss. copiam, et variarum leclionum segetem nobis subministravit Normannia,
qua in provineia nova hsecEditio potissimum adornafa est.
Libros quindecim priores accepimus ex bibliotheca Ecclesise Bajocensis, favenle prsesertim illustrissimo
reverendissimoque episeopo Henrico de Nesmond; qui cum resarciendss ex sancti Gregorii doctrina disci-
plinoe ecclesiasticsesit studiosissimus, ut emendatoria prodirent ejusdem sancti Doctoris opera curandum
pulavit.
Omnes Moralium Iibrbs legimus in CodicibusEbroieensis Ecclesise nobis commodatisbeneficio prsesertim
clarissimorum virorum DD. Bitaut decani, Petit proecentoris, et Aubery canonici acbibliothecsa prsefeCli.
. Eosdem libros contulimus ad varios Mss. sancti Michaehs in periculo maris, sancli Martini Sagiensis,
sancti Ebrulfi in pago Uticensi, beatse Marise de Lyra, beati Petri de Conchis, monasterii Beccensis, Pra-
tellehsis, Gemeticensis, Hi Codices pene omnes ncc annorum aetatem assequi videhtur, oplimeeque sunt
notse, praeserlim Pralellenses et Gemeticenses qui anliquilate praestant. Sancti Ebrulphi Codices aliquando
Uticenses appellabimus a pago Uticensi in quo situm est illud monasterium. Conchensis nunc asservalur in
celeberrima bibliotheca Bigotiana apud Rolhomagum, ex qua illum accepimus cum plurimis.aliis, humanitate
clarissimi viri D. Bigot de Monvillein suprema Normannisacuria senatoris integerrimi;~ quapropier eum noc
Conchensem sed Bigotianumappellabimus.
. Octo Anglicanorum Mss. variantes lectiones suppeditavit nobis Thomas Jamesius in Vindiciis Gregorianis,,
sed paiicissimas; ex quibus tamen inlelligere licet- ArigliseCodicesmanu exaratos a nostris non discrepare.
Dehique Romanorum Vaticauorumque Godicumlectiones diversas ad nos misit D*Cl&u&ius Estiennot, quem
liuic labori plurfmisque aliis pro reipublicse litterarise bono susceptis immortuum, lugemus.
. V. Chrislianorum studium erga libros Moralium saricti Gregorii non minus probant frequentes eorum
Editiones, a quo ars typographica amanuensium labores levavit, quam Codicum manu exaratorum copia.
Eas tanlum quibus usi sumus, Mc recensere sufficiet, sive seorsini excusi sint laudati libri, sive simul cum
aliis sahcti Doctoris operibus; omnes enim enumerare immensi laboris esset ac supervacanei.
Antiquior a nobis leeta, Parisiensis est an.. 1^95, quoeprodiit cura magislri Udalrici Gering Conslanliensis,
el BerctholdiRembolt Argentinensissociorumin soleaureo vici Sorbonici commorantium.
Hanc secutse sunt-piurimee Parisienses, scilicet an. 1S18, cum omnibus saneti Gregorii operibus studio
ejusdem Rembolt vel alterius cognominisin sedibusJoannis Parvi. An. 1S35, 1543,1551, 1562,1571, 1575
(quse duse ultimo loco laudatse Joannis Gilotii Campani viri doctissimi opera prodierunt) 1586, 1605,1619,_
1640 et 1675, a Gussarivillaeoadornata.Prior Basileerisisest anni 1496, quam proxime excepit excusa in offi-
cina Nicolai Keslers an. 1503. Huic successit quse in eadem urbe publici juris facta est, mre et impensis
LudoviciHorneken Bibliopolmcivisquemagnm Agrippinm,labore tamen et curis AdmPelri a Lagendorf hypo-'
plastis (forte typoplastis) pridie Kalendis Februariis, an. 1514, e nobili Basilea, regnante Salvatorenostrocarne
trabeato. "HaecEdilio discrepare non videtur a superiori Basileensi, aul in textu, autin capitum partitione.
Quarta publici juris facta est an. 1551, ilerumque prodiit an. 1564, ex officina Frobeniana, cura Buldrichi
Coccii. - .;
. Omneslaudatas Editiones setate superat Romana an. 1475, Sixto IV Romaesedente, cui praefixaest brevis
prsefatio dominici Brixiensis episcopi. De alia Romana cui operam impendit Venusinusepiscopus, jam diximug
in praefationegenerali.
Editionem Venetam an. 1494 non raro adhibuimus, dimidiato Bartkol. nomine infra designatamproplet
BartholomDaumCremonensem canonicum regularem, qui huic accurandae praefuit. Eam antecesserat prioi
Venela an. 1480, quse nobis non occurrit. De aliis Editionibus Lugduni, Rolhomagi, Duaci, Antuerpise, aul
alibi factis dicere supersedemus, ut quid in hac novissima prseslitum sit a nobis, uberius explicare liceai.
VI. Primo quidem ex variis Mss. magno labore nec minori fide collatis, purum sancli Gregorii texlum,
quantum in nobis fuit, restituimus. Locorum vero a nobis emendatorum in primo et secundolibro bic speci-
men accipe; nam omnes Moralium libros examinare non paliuntur prsefationis angustise.
Libro i, num..17, prius legebalur de Christo, morlempro illo humilemsumpsit; cum legendum sit menlem,
- etc. Num. 18, qui (jubilseus arinus) monade addita, nostrmadunaiionis summa impletur, ubi redundat summa,
mutatque sensum; uti legere est in nota ad hunc locum. Num. 20, infirmioresfideliummenlesaccipimus,fidem
Trinitatis tenentes ; quoetria ultima verba invitis Mss. addita expunxiinus ut omnino superflua; quod statim
liquet Iegenti quse sequunlur. Num. 21, antea lectum, memoratis filiis el filiabus; etsi hoc loco filiarum tan-
tum haberi mehtio debeat. Ibidem vitiose prius, tota gentilium vitiositas, pro torta, elc., quae lectio mss.
Codicum ex sequentibus astruitur : in lorlis viliosisquevitmveteris conversationibus; ubi corrupte superioref
editores legerunt ima voce, intortis. Num. 22, pro in omne quod faciunt (mo.duseslloquendiGregorib fami-
liaris) olim le.ctum, id omne.
Num. proxime sequenti aliis in Editis habes : quid est enim sedendo asinum Jerusalem venire. Ubi contra
lnentem sancti Doctoris Gussarivillseuslegit; sedendoasinam, Num. 51, apud eumdemoccurrit; per eos vras-
 505 PRJEFATIO1N S. GREGORIILIBRGS MORALIUM. . 50G
dicationisgrdtia derivalur,pro purgationis. Ibidem graviore errore legitur deCbristo : nam cuncta sciens,sed
in semelipsoignorantiam noslram suscipiens, etc.Hsec sane a doctfina sancli Gregorii prorsus abhorrenl, ut
observavimus hunc locum emendando.Itaque sequendomss. Codices, reslituimus : Sed in locutionesua igno-
rantiam nostram suscipiens.Num. 57, prius scriptum : qum.melurelinquitur, pro qummente relinquiiur,'quoi
- .
reposuimus ex Mss. .
- Libro secundo, num. 9, olim corruple : dicilur eis qui aderant, cum legi debeat, tum ex Mss., tum ex ora-
lionis serie : dicilur eis qui adhmrent. Non minus viliose, num. 11, irrepserat, tanto majorem voremin aures
circmnscriplispirilus exprimit, ^voincircumscriplispiritus, scilicet Dei. Ibidem, quomododicuntur vindiclam
desiderare, pro, quomododicunlur petere. Num. 15, ubi legi.lur, Deum dicimusin sua propositione pefdidisse,
additum gratis ab aliis Editoribus, vicleriam. Num. 15, iidem mutarunt addicat, quod signiiicat condemnet,'in
uddiscat. Num. 19, in aliis Editis contra Mss. iidem, acsaneti Doctqris mentem, post hsec verba, alia dd teh-
landum dat, adjeclum, alia ad affligendum.Num. 28, pro ictus rerberum, in Editis Gussanvill.ictus verborum.
Num. 55, Excusi habent, de temporalibus-editisloquitur, incaute addito de, quoeparticula mutatsensum.
Num. 49, legitur atta sapere,pro capere. Num..56, post hsec verba, unitalem concordimperdidit, in Editis se-
quilur longum hoc assumentuma Mss. reprobatum, nee antecedentibus cohserensnec consequentibus : cum et
post resurrectionemsuam quibusdamnon credituris se abscoudit.Num. 59, ubi simpliciter legendum, erit ergo
quando conspicuusetiani Synagogmappareat, sic.ab Editoribus mulalum, erit ergo quandoqueconspicuus,ut
eliam Synagogm appareal. Num. 60, in Excusis legis, accipit omnia, pro, accipxiinier omnia; et num. 61,
in perseculione,pro in percussione.Num. 76, haeegenuina lectio, domuseruitur, niutata erat in, domusobrui-
lur. Deniquenum. 92, paulo ante libri finem, haecsententia de Spirilu sanclo: dissimiliter ergo spiritus in illo
manet, a quopernaturam nunquamrecedit, sic interpolata legebatur : inillo manet, cui se ad votumsubstan-
tialiter exhibet, et a quo, etc.
De his porrorestitutionibus et emendationibus a nobisfaclis rationem semper subjecimus in brevibus notis
ssepius ex Mss. consensu petitam. Quando vero vetera dissentiunt exemplaria, yariantes quasdam lectiones,
quaealieujus momenti vissesunt, indicare salis nobis fuit.
VII. Secundo divisionemhujus operis sex in parles a sanctb Doctore institutam, in noslris Mss. observa-.
tam, sed in Editis (a) negleclam, et a plerisque Editoribus forsitau ignoratam secuti sumus. Deilla partitione
sanctus Gregorius.ita loquitur in epist. ad Leandrum mox subjicienda : Opus hoc per triginla et quinque vp-
lumina extensumin sex Codicibusexplevi. Initio libri xi: In epistola, inquil, libris prmmissacausam redUidi
cur lertiam hujus operis parlem, ad aliarum usque simiiiiudinemminimeemendandoperduxi. Denique in iine
libri xvi: hmc sicut in Jiujus parlis tertim inilio, promisisseme memini, siib brevilate transcurri.JPluribusid
confirmare sive ex ipso Gregoriopetitis, sive ex aliis scriptoribus, opersepretiuih non esl. Itaque prima pars,
ut ex Mss. inspectione facile-intelligelur, contiriet quinque priores libros. Secunda pars alios quinque usque
ad undecimum. Ab undecimo incipit pafs tertia. Quarta a decimo septimo, nou ab octavo decimo, ut roen-
dose habetur in Editione Paris. 1518, inehoatur. Quinta a vigesimo terlio, et desinit in vigesimo"septimo.
Ad sexlam partem liber vigesimus octavus perlinet cum reliquis. • -
- VIII. Tertio elsi, capitum divisionemab lis qui nos pfsecesserunt Editoribus inslitutam relinere in animo
-esset, eain tamen ob gravlssimas ratibnes mutare coaeti sumus. Sanctum Gregorium de libris Moralium per
capita distinguendis non curasse in confesso est apud omnes. De primo auctbre divisionis per capita factse
hsec leguntur " in Cod.- Colbertino nolato 62, post epistolam adLeandrum, et praefationemin Moral-
'. - ,
' libros. .
In nomine Dei Palris, et Domininostri Jesu Christi, et Spiritus sancti.-Incipil protogussuptr capitula Mo-
ralium beali Gregoriipapm venerabilissimi..ChristiJesu Gregoriusservusac lirbis Rommpapa venerabilissimus
composuit,etprmtitulavitmullavoluminalibrorum. Prmposuit eliam per libros seriem capitulorum.Fecit qupque
in verbaJob expositionem,sed capitulorum ad ejusdemsentenlias non addidit oi'dinaiionem.'Igitur Henrici II
imperaloris(b)temporeRaineriusArelinmEcclesimcanonicus presbyter, per omnes fere sentenlias supradictm
expositionisvigilantisludioel cogitaiione capitula supposuit,non propter inanis glorimfavorem, sed ductus di-
vini amoriszeloel ulilitale legehlium,seu eliam legentesaudienlium; ut quidquid
' utile ad tempusin illis senten-
liis cito etquasisine laboreinveniret. . , . ...
- Inqumrcret,
prioribus Edit/Parisiensibus, et in.aliis aut vetustioribusaut fere-supparibus,.libri Moralium in varias
sectiones brevissimas, nulla facta capitum mentione fuerunl dislincli. Basileensis an. 1505,exhibet capitulo-
rumparlitionem, quam retinuerunt sequenles Edilores usque ad Coecium. Hic enim aliam, ut ipse praefalur,
.•divisionismethodum secutus, nova capita inslituit; quaedivisio in omnibus aliis.posterioribus Editis.perse-
veravit. Verum ut ab bac et ab ea-qusepraecesseratdividendiratione reeedefemus , persuasif qubd iderh
eaput ssepediversa penitus complecti observaverimus; aut idem argumenlum, cui unicum'deberetur caput,
.irfplura dislribui. Exemplo sint inveteribus Editis anle-Coccium capp. 5, 4 et 5 libri prinii, ac,in posteriq-
ribns EditionibusCoccianaet cseterisquse seculse sunt, ejusdem libri capita etiam 3, &et 5,'in quo absolvi-
tur explicatio historica litleralisquetextus Job, ac mulato stylo inchoatur expositio allegorica ad hsecverba :
Vir eral in lerra Hus, elc, hmc per histqriamfacta credimus, etc. .
Cum itaque neuter capilum assignandbrumarrideret modus, eum amplexi sumus quem offerre videbantur
textus libri Job versus aut integri aut dimidiati, dum sigillaiim a sahcto Doctore explicandi.proppnuntur; ita
- ut idemfere semper sit et capitis et paraphrasis seu explicalionis exordium. Nihilominustamen textum
in minores sectiones numeralibus nolis distihctas partiri curavimUs. Prioruin eliam'Editionum' capila
inter uncinos assignavimus, ut quse juxta illas Editiones passim ih libris laudantur", nullo negotio pos-
sirit inveniri. Vetusliores ante Coccianam Vet. appellamus; hanc autem el sequentes, Rec.
IX. Qnarto, arguihenla capitum pene ubique mutavimus, quod lextui minime responderent. Exemplostatim
occurrit argumentumcapilis 1 praefationis. In Edit. Paris. an. 1518, legiiur : de qua stirpe, vel quo tempore
fuerilJob; quod in sequentibus Ed. etiam in Gussanvillaeanaan. 1675, perseveravil. Attamen sancliGfegq-
- rii scopumminime reproesentat; disserit enim hoc loco de scriptore libri Job; quaerit'utrum Moysesfuerit
aat alius ex prophetis, ac landem docet Spiritum sancluiri sacri hujus libri solum esse.-auctorem,usum tamen
'ipsius Job calamo, quod in argumento signilicandumesse existimavimus.
' :
(«) In Edit. Paris. an. 1518, quajdam sunt hujus diyisionisvesligia. Nam ante iiBrum iindeeiiuumIegitur
Liberundecimustotius operis; lerliamnotat partem moralis exposilionis,etc. Et'initio lih. dechui octavi; Liber
- Moralissancli
Gregorii-decimusoctavus, et lotius operispars quarta. Dcnique in capite lib. vigesimi terlh :
Totius operis pars quinln.C&lexwnparlis primne,secundoe et sextae nulla iit menlio ,. -
(b) Imperare ccepil an. 1002, nec serius exarattts esl bic Codex.-
 507 PR^EFATIG IN S. GREGORII LIBROS MORALIUM. 508
Cum argumenta superioribus in Editis ordine prsepostero fuerint huc usque ante eapitum inscriptionem
annolata, morem in aliis libris edendis observari solitum sequi maluimus; et prius quidem caput inseriben-
dum esse judiCavimus; deinde quid in capite assignato tracletur, brevi argnmento aperiendum. Insuper quid-
quid observatione dignum hobis occurril in texlu, summatimin margine descripsimus(a). Brevibus quoque
nolis ad calcem eolumnarum rejectis, loca qusedam obscura et rudioribus lectoribus minime perspicua
illustravimus. Cseterum quam anliquus usus sit ascribeniii in margine exteriori summaria eorum quoe in
contextu fusius cominentur, liquet ex Hieronymi epist. 101, ad Pammachium, qui rogatus ab Eusebio Cre-
monensi ut quamdani Epiphanii Epistolam in Latinum verteret, de hocopere ita scribit: Feci quod voluit,
accitoquenotario raptim celeriterquediclavi ex lalere in pagina , breviler annotans quem '
inlrinsecus sensum
singula capitula continerent. _-t.
Quinto, longos libri Job lextus inlegra capita conlinentes, quos in nullis Mss. libris reperimus, ut inuliles
"'resecuimus.
Sexto, teslimonia el elogia veterum scriplorum de libris Moralium jam edita, rionnullisaut additis.autde-
traclis, ptoemisimus.
X. Ex hac editione expungere noluimus historiam inventorum a Tajone Caesaraugustanoepiscop» Mora-
lium, quamvis non onmi ex parte cerlam; quam non solum in omnibus anliquioribue Edilionibus, sed etiam
in Codice manu exarato monasterii Longiponlis legimus. Rationes de narrationis hujus veritate diibilandi
sunt plurimae.
Primo, dicitur hic sanctum Leandrum Job a sanclo Giegorio exposilumin Hispaniam ad sedem Hispalen-
sem delulisse. Conslat lamen rogante Leandro missum fuisse a sancto Doclore per Probinum presbyterum,
uti legitur lib v, epist. 49. AHundevero sanctum Leandrum Romam venisse sedente sanclo Gregorio, quo-.
modo probari possel?
Secundo, Romanus pontifex bac in relatione, papa et dominus papa, quasi singulariter hoc titulo jam tunc
gauderet, simpliciter appellalur; quod ulrum hanc rednleataetalem et anliquitalem non sat scimus.
T<rtio, exstat epistola ipsius Tagionis ad EugeniuuiTolelanum a cl. viro Stephano Baluzio, Misceiianeorum
tom. IV, edita ex Cod/ Colbertino, in qua miraculi de iiivenlione Moralium nulla fit mentio, elsi hujus
commemorandi occasionem nactus essel Tagio. Imo negat Gregorium unquam a se visum : Vidimus, inquit,
.Gregoriumnostrum Rommpos4um, non visibuscorporis, sed oblulibusmentis. Vidimuseum non solum in cjus
nolariis, sed etiam in familiaribus, etc. Ergo qucede Gregorio a Tagione viso in historia inventionis Moralium
habenlur, sunlTejicienda.
Quarlo, quod in hac relatione legilur, Augustinum altiori loco contineri, quam quilibet successorum san-
Btorum apostolorum Petri e.t Pauli, quos inler plurimi martyres numeraniur, fiiie dignum non videtur. De
Tagione repertisque ab eo Moralibus legi possunt Mariana, lib. vi Historioe, e. 8, et Mabillonius, lom. H
.Analeel.,; p. 78.
De scribendi genere a sancto Gregorio in libris Moralium observato nihil aliud monendum, quam quqd
iu prselatione generali supra diximus. De- his quidem potissimum libris loquiiur, cum «il in fine epi-
^Slolsead Leandrum : Non melacismicollisionemfugio; non barbarismi confusionemdevito, elc. Ubi permeta-
cismum intelligi posse conjecimus frequentia (b) hyperbata seu transposilioues verborum, quse lum in Mo-
ralibus lum in aliis sancli Gregorii' operibus occurrunt. Fortasse tamen pBr melacismum inlelligenda
eslpolius, ad grammalicorum menlem, frequens litteroe m repetitio, quae in sermone ingratam collisionem
generat, etsi hujusmodi repetitiones in Moralibus non deprehenderimus.
Col. 767, in nota legilur mutata puncluaiione,additurque : hac voce, punctuatio, licet minus vsitata aut
etiam recens conflala, uti coget aliquando necessitas, ne circumlocuiionibusdetur locus. Aitamen s*bliac voce
quse nobis occurrit in notis Angeli R.occa3ad librum Sacramentorum, et in similibus scriptoribus, deinceps
abstinuimus, magisque placuil interpunctio.

M Nos in textu hos marginales elenchos italico cbaractere expressimus. EDIT.

(b) Vide lib. III, num. 51 et 82; lib. iv, num. 10 et 18; lib. v, uum. 10; lib. vn, num. 15; lib. xxx, num.
(5 et'52; lib. xxxi, num. 4; lib. xxxm, num. 25; lib. xxxiv, num. M. Vide qusediximusin praefat. ad com-
mentarium in lib. I Regum.

J>E («) INVENTIONE LIBRORUM MORALIUM SANCTI GREGORII,

Beatus Gregorius papa librum beati Job, pelente j& rat, ita per negligentiam perditi sunt, ut in tota His^.
sancto Leandro Hispalensi episcopo, exposuil, sicut pania non -invenirentur.- Post aliquot ergo annos
in prologo Moralium palenter videri polest, et ei ex- Cyndesindus [Ms., Cyncynder] rex Hispanise eon-
positum tradidit; llleque expositum eum in Hispa- cilium triginta episcoporumin.urbe Toletana.congre-
niam ad sedem Hispalensem delulit. Hispalensis au- gavit: ubi querimonia facta de amissione Moraliuni,
teiu civitas vulgari nomine Sibilia vocalur, et est uhanimi consilio episcoporum, praefalus rex Tagio-
nietropolisHispaniae.Decedente ergobeatoLeandro, nem Coesaraugustanumepiscopum Romam misit cum
sanctus Isidorus germanus ejus, doctor prsecipuus, epislolis ad papam , pro quaerendis [Ms. , Trajo-
loco ejus factus est archiepiscopus. Post cujus de- nem cum epislolis suis pro TequirendisJeisdcm
cessum, libri Moralium, quos beatus Leander allule- libris. Erat enim Tagio [Ms., Trajo] episcopusdivinse

(a) Recensuimus ad Codicemms. monasterii B. M. Moralium. Contulimus etiam ad veteres Edilioues

Longipontis optimse notaa el annorum circiler DC, Basii. 4514 et Paris. 1518.
in quo legHur bic titulus: Qualiler reperti sunl libri
 m SANCTI GREGOfillMAGNILIBRI MQRALIUM.- MO
, Seripturaa amator ferventissimus. Venit ergo Ro- A quit, illi, quos pmcedentes, sequeinvicemmanu in-
inaui, praesentalisqueregalibus epislolis et muneri- serla videscomplectentes,[xxu]'beati apostotisuntPe-
bus, cum de die in diem videret pelilionem suam a irus et Paulus. Reliquivero, quosposteos cernis stan-
.papadifferrijquasipraemultitudine alibrum Iibrorum, tes,ipsi,sunt successoreseorum,hujus aposlolicmsedis
illi quos quserebat, non possent in archivo sedis pontifices.El eodeinordihe, quo eosin episcopatusunt
aposlolkaa reperiri, ad ultimum postulavit ut sal- secuti, eliam nunc eos sequunlur. Et sicut hanc Ec-
teni sibi licenlia daretur, una nocte inlegra in eccle- clesiam in vita sua dilexerunt, ita_et nunc post obitum
sia beati Petri vigllandi et orandi. Qua accepta, cum. diligunt, el frequenter eam invisere veniunt. Tnnc
enixius obsecraret Deum , ut janrjamcue sui itine- episcopus, Oro, inquit, mi domine , ut dicas milii
ris effeclus prosperarelur, eccecirca mediam noc- quisnam lu ipse sis. Ille respondit: Ego sum Grego-
tem in ipso orationis fervore persistens, vidit totam rius, pro cujus libris lanti itineris laboremsusiimtisti.
Ecclesiamimmenso-luminerepleri. Deinde prospicit Jdeoque nunc veniut tum saiisfacerempetitioni. Tunc
magnam reverendorum virorum niveis veslibus in- episcopus inquil, Obsecro,domine mi, si hic est, mihi
dutorum multitudinem, januam ecclesiseingredien- dicas quisnam islorum esl [Yet. edil., Si hic est, et
lem, et decenli ordine binos et binos ad altare quinamesi\ beaiusPater Auguslinus',cujus tibros non
sancti Petri tenderilem. Cumque nimio terrore U minus quam tuos dilexi. Respondit: BeatumAugusli-
perterritus, de loco in quo stabat, se moyere non num virum excellenlissimum, de quo qumris, altior a
auderet, ecce vidit duos ex eis de coelueorumegres- nobis coniinet locus. Hsecdixit, statimquecum socio,
,BOS ad sevenientes. Exquibusunus dulciter salutans .qui secum venerat, ad coetum aliorum rediit. Post-
eum, percontatur quis esset, unde et cur yenisset, et ea, vidente episcopo, omnes slmul ad altareljeati
curea boraibi vigilarel.Episcopoveroad-singulares- Petri reverenter submissis capilibus inclinantesp eo-
pondente, tolamque ilineris suiet orationis causam dem quo venerant ordine, januam Ecclesioerepetie-
referenle, is qui advenerat, digilum protendens : in runt, et cum lumine quod prius viderat recesserunt.
'
strinio, inquit, Jllo quqd cernis, continentur libriquos Mane autem facto , praefatus episcopus dominoPa-
qumris.Tuncvero episcopus fiducia assumpla, Obse- pae, cun.cla quse- viderat retulit. S|cque acceptos et
cro, Inquit, mi domine, ut mihi servotuo pandere di- descriptos libros Moraliunfin Hispaniamreportavit.
gneris qumnam sit illa quam ceriw, lam prmclara vi- flancque visionern eis deinceps prsenotari et prse-
rorum wncdssio. Protinns iile respondens, Duo, iii- Q scribi jnstituit.

CAPUT.PRIMUM. D coepiscopo, Gregorius servus servorumDei.

Dudumte, fralerbealissime, inConstanlinopolitana
Opus subsequensquandoinchoalum, qua occasione, ° res
quibus liortatoribus, quidve rogitantibus. urbe cognoscens,cum me illic sedis^apostolicae
J Reverendissimoet sanctissimo b fratri Leandro ponsa constringerent, et te illuc injuncta pro causis
- a HujusepistoIaememinitsanctusIsidorusHispal., • &Cod. Rhemens. Eccl. ab annis circiter CMexara-
I. de Scrip. Eccl., cap. 27. Scripsit, inqull, et quas- tus, Palri Leandro. De sancto Leandro lege c. 31
dam epistolas ad prmd. Leandrum, e quibus una in 1. m Dialog., et plurimas Gregorii ad eumdem epi- -
eisdem lib. Job, titulo prmfationis annectilur. Ujide stolas. Ejus elogium inseruit Mabillon. saec.iBened.
prommiumseu prologus,in Mss. Colbert. GermanCns., ' <=Id est negolia. Reg. S. Bened., c. 51: Fratres
Nornian., etc, appVllatur: quas foriasse causa fui! qui pro quovisresponsoproficiscuntur,id est negolio.
cur ejiislolaium Registro non inscriberetur. Libros ldem apud Groecos'oblinuit usus vocis airoY.pia-i;, res-
Moralium Leandro dicatos testaturipse Gregorius ponsum.Apud incerlum auct. sub uomine Alhanasii,
his-verhis: Maxim"quia et hoc ipsumopus ad vestram cujus opus inscribitur Doctrina ad Anliochum, toma
reveremiamscripsi (Lib. i, epist. 41). 11novae Ed. Athan.» p. 259. 'A.no>.pLtji<xf>io;
T«f p.ow
 5H SANCTI GREGORHMAGNI 512
fidei a Visigothorumlegatio perduxisset, omne In A ipse meminisli,ut librum beati Job exponere impor- "j
luis auribus, quod mihi de me displicebat, exposui: tuha me pelitione conipellerent; et prout verilas vi- j
..quoniam diu . longeque Jeonversionis gratiam dis- res infunderet, eis mysteria tantaeprofunditatisape-
tuli, et.postquam coalesli sum.-desiderio afflalus rirem. Qui hoc quoque mihi in onere suaj petitionis
b saecularihajjitu contegimelius putavi (Joan. Diac, addiderunt, ut non solum verba historiae per allego-
1.1, c. 27).'Aperiebatur enim mihi jam de aeternilatis riarum sensus. excuterem, sed allegoriarum sehsus
amore quid qusererem, sed inolita me consuetudo protinusin.exercitium moralitatis inclmarem; adhuc
devinxefat, ne 2 exteriorem cultum mutarem. Cum- aliquid gravius adjungentes,ut inlellecta quaequetes-
qne adbueme cogeret animus prsesenti mundo quasi limoniis cingerem; et prolata lestimonia;si implicita
specie tehus deservire, coaperuntmulta contra me ex fortasse viderentur, interpositione superaddilseexpo-
ejusdem mundi cura succrescere, ut in eo jam hon sitionis enodarem.
specie, sed, quod est gravius, merite retinerer. Quse CAPUT II.
taudem.cuncta sollicile fugiens, portum monaslerii Qua animi demissione,qua in Deum fiducia. Idem
petii, et relictis quae mundi sunt, ut frustra tunc opus qua ratione retractatum, absolutum'ac -divisum.
credidi, ex hujus vitae naufragio nudus evasi. Quia Quosrimetur sensus.— Mox vero, ut in obscuroboc
enim plerumque navem incaute c religatam, etiam B opere.atqueantenos hactenus indiscusso,adtantame
desinu tutissimi littoris-unda exculit, cum tempes- pertrahi actalia cognovi,soloaudituspondefevictus,
tas excrescit, repente me, sub prselextu ecclesiastici fateor, lassatusque succubui. Sed repentelnter for-
ordinis, in causarum ssecularium pelagoreperi; et midinem devotionemquedeprehensus, eum in largi-
quietem monasterii,quia habendo non forliter tenui, torerh munerum oculos mentis attollerem, cuncta-
quam stricte lenenda fuerit, perdendo cognovi. Nam lionepostposita, illico certusattendi,quiaimpossibile
cum mihi ad percipiendum sacri allaris ministerium, esse non poterat, quod de fraternis mihi cordibus
obedientiaevirtus opponitur, hoc sub Ecclesisecolore cbarilas imperabat. Fore quippe idoneum me ad ista
susceptum est, .quod 3 si inulte liceat, iterum fu- desperavi: sed ipsa mei desperatione robustior, ad
"giendod deflectatur. Postque hoc nolenti mihi atque illuni spem protinus erexi, per quem aperta est lin-
renitenti, cum grave esset altaris ministerium, etiam gua mutorum , qui linguas infantium facit disertas
pondus est curse pasloralis injunctum. Quod tanto (Sap. x, 21); quif immensosbrutosque asinsefudi-
nunc durius.tolero, quanto rae ei imparemsenliens, tiis, per sensatos humani colloquii distinxit modos.
in hulla fiduciaeconsolatione respjro. Quia enim , Quid igitur mirum, si intellectum stultoiiomini prse-
mundi jamtempora, malis crebrescentibus, lermino beat, qui veritatem suam, cum voluerit, etiam per
propinquante turbata sunt; ipsi nos, qui internis C ora jumentorum narrat (Num. xxn, 28)?Hujus ergo
mysjeriis deservire credimur, curis exlerioribusim- robore cbnsiderationis accinctus, ariditatem meam
plicamur: sicut eo quoque tempore, quo ad minis- ad indagandumfontem tantae proTundilatisexcitavi.
lerium altaris accessi, hoc deme, ignoranle.me, Et quamvis eorum, quibus exponere compellebar,
actum est, ut sacri ordinis pondus acciperem, qua- longe me vita transcenderet, injuriosumtamen esse
tenus in terreno palalio licentius excubarem; ubi me non credidi, si fluentausibusbominumplumbi flstula
scilicet multi ex monasterio fratres mei, gefmana ministraret. Unde mox eisdem coram positis fratri-
vincli charitate, secuti suht. "Quod divina factum bus,priora libri.sub oculis dixi; el quia tempus paulo
dispensationeconspicio, ut eorum semper exemplo vacantius feperi, posteriora tractando 4 dictavi.
ad orationis placidum littus., quasi anchorsefune Cumque milii spatia largiora-suppeterent, multa au-
reslringerer, cumcausarum ssecularium ineessabili gens, pauca subtrabens, atque ita ut inventa sunt,
impulsu fiuctuarem. Ad illorum quippe consortium, nonnulla derelinquens, ea quaeme loquenle excepta
velut ad tutissimi portus sinum, e terreni actus yolu- sub oeulis fuerant, per libros emendando composui,
inina fluctusquefugiebam; et licet illud me ministe- quia et cum postremadictarem, quo styloprimadixe-
rium ex monasterio abstractum, a pristinse quietis ram, sollicite altendi. Egi ergo, ut et ea quaelocutus
vi.ta, mucrone suae occupationis exstinxerat; inter JJ sum, sludiosa emendatione transcurrens, quasi ad
. eos tamen per studiosae lectionis alloquium,quoti- similitudinem-dietatuserigerem; et ea quae dictave-
\ dianseme aspiratio compunclionis animabat. Tunc ram, non longe a colloquentissermone discreparent;
i eisdem iratribus, etiam cogente te, placuit, sicut quatenus dum hoc tenditur, illud attrahitur, edita
dicitur, qui procurandismonasleriinegoliisprmposilus confirmatJoan. Diac, 1. i VitoeS.Greg., c. 4: Dum
erat. Porro LeonemMagnume Romanis pontificibus conversionissumgratiam longiusprotrahens, iutius se
primum, apocrisiariumhabuisse Constantiriopoli in Cliristo famulalurumpularet, si sub prmtoris urbam
comitatu , exemplo Alexandrini episcopi, contendit habilu mundospecielenus deserviret.
doctissimus Quesnellius, ex epist. 86 ejusdem sancti c Corb. et Vindoc, relictam.
Leonis {Vide Dissert. 1 Quesnel., ad an. 45o, n. 4, dHiepleriqueMss.variasexhibenllect. DuoRhem.,
pag. 514). 5ecundus Remig. etLyr., iterum fugiendodeseralur,
-. <a.Seu Visigotharum,ut in antiquioribus Cod. le- ilerumfugiendodefleatur.Ita Corb. et Colb.
gilur. Hi erant Gotlii Occidentales qui Hispaiiiaset e A Coccio hic "prsefixaparticula posl, deinceps
GalliamNarbonensemoccupabanl.Ostrogolhinuncu- oblinuit,"renitentibusMss'.etvet. Edit.
pati suril-GothiOrientales. ' f 1
b Editi, exceplo Remig., inseusatosquebrulosque.In Corb., Wc-
Gussanv., smcularemhabilumcon- , ius, in altero Regio, rugitusi Hic immensus,id est.
tenmere, contra Mss.. omnium fidem. Nostram lect. sine mensura, opponitur dislinctismodis.
 513 MORALIUMLIBRI. — EPISTOLA MISSORIA. §J^
modo dissimilires non dissimilis formaretur; quam- A.mea, etmortem ossa mea\<,06.~xn,15). Et quisree-
vis tertiam hujus operis partem ut colloquendo pro- lum sapiens credat virum tanti proeconii, quem vide»
tuli, pene ita dereliqui-,quia eum me fralres ad alia licet constat d ab interno judice praemiapro patien-
pertrabunf, hanc subtilius eniendari noluerurit. Qui- tiajyirtuterecipere, decrevisseinter verbera suspendio
bus nunirum multa juhentibus, durii parere modo vitam linire ? Aliquando etiam , ne fortasse intelligi
per exposilionisa ministerium, modo per contempla- juxta litteram debeant, ipsa se verba lilterse impu-
tionis ascerisum,modo per moralitatis inslrumenlum gaanl. Ait namque : Pereat dies in qua natus sum, et
volui, opus hoc per triginta et quinque vblumina nox ihqua diclumest: Conceptusest homo (Job. 111,2).
extensum, in sex Codicibus explevi. Unde et ih eo Et paulo pbst subjicit: Oceupet eam catigo, et invol-
saepequasipostponere ordinem expositionis invenior-, vatur amaritudine (Ibid., 5). Alque in ejusdem hoctis
et paulo diulius contemplationis b lalitudini ac ino- maledictione subjungit: Sit nox illa solitaria'(Ib,, 7).
ralilatis insudo. Sed tamen quisquis de Deo loqui- Qui nimirum nativitatis dies, ipso Impulsu temporis
tur, curet necesse est ut quidquid audientium evolulus, s.tare non poterat. [Vet. et Rec. IV.] Quo
mores instruit, rimetur; et hunc rectum loquendi igiturpacto bunc involvi caligine optabat? Elapsus
ordinem deputet, sicum opportunitas sedilicationis quippe,-jam non eral; et tamen si in rerum natura
exigit, ab eo se, quod foqui coeperat, uliliter derivet. 3; subsisleret, sentire amaritudihem nequaquam pos-
Sacri enim- tractator eloquii morem flumiuis debet set. Constatergo quod nullo modo de die insensibili
in.itari. Fluvius quippe dum per alveum defluif, si dicitur, qui sensu percutiamariludinis optatur. Et si
valles concavas ex latere conlingit-, in-eas protinus conceptionis nox reliquis noclibus conjuncta disces-
.Buiimpetus cursum divertit; cumque illas sufficien- serat, quo pacto hanc fieri solitariam e exoplat? Quse
ter impleverit, repente sese in alveum refundit. Sic ut a lapsu temporis iigi non potuit, ita etiam nec a
nimirum, sic divini verbi esse tractator debet, ut reliquarum noctium conjunctione separari. Qui rur-
cum de qualibet re disserit, si fbrtasse juxta posi- suin dicit: Usquequonon parcis mihi, rtec dimiitis me,
lam . oecasiohem congruae aedificalionis invenerit, ut gluliam salivam meam (Job. vn, 19)? Et tanien
quasi ad vicinam vallem linguaeundas intorqueat"; ef paulo superius dixerat: Qum prius tangere nolebat
cinu subjurielaec instruetionis campum sufficienter anima mea , nunc prm angustia cibi mei sunt (Job.
infiiderit, ad sermonis propositi alveum recurrat. vi, 7). Quis autem nesciat salivam facilius posse glu-
CAPUT HI. tiri quam cibum ? Qui itaque se sumere cibum de-
Quo ordine singulos- sensus explicel. Allegorico nunliat, incredibile est valde quo ordine glutire posse
interdum necessarioinhmrendum. — Sciendum vero salivam negat. Atque iterum dicit; Peccavi, quid fa-
est, quod qusedam historica exposilione transcur- (Hcimn tibi, 0 custos hominuin(Job.vn, 20)? vel certe :
rimus, et per allegoriam quaedam typiea irivesti- Consumere,me vis peccalis adotescentimtnem (Job.
galione perscrutamur; quoedam per sola allegoricse xm, 26 J? Et tamen alia responsione subjungil:
inoralitatis instrumenla discutimus; nonnulla autem Neque enimreprehendil mecormeumin omni vita mea
per cuucta simulsollicitius exquirenles, tripliciter (Job. XXVH,6). Quo igitur pacto a corde suo minime
indagamus. Nam primum quidetn fundamenta histo- in omni vita reprebenditur, qui peccasse se publica
rioe ponimus; deinde per significationem lypicam in voce lestatur? Neque enim simul uiiquam conyeuiunt
arcem fidei fabricam mentis erigimus; ad exlremum culpa operis,-etirreprehensibilitas cordis. Sed nimi-
quoque per moralilaiis gratiam , quasi superduclo rumverba litteroe, dumcollata sibi convenire ne-
sediGciumcolore'vestimus. Vel certe quid veritatis queunt, aliud-ih se aliquid quod quaeratur ostendunt,
dicta,hisireficiendse mentis alimenta credenda sunt? ac si quibusdamvocibus dicant: Duui nostra nos
Qusemodisalternantibus multipliciter disserendo, fer- conspicitis"superficie destrui, hoc in nobis quoerite,
culum ori offerimus; ut invitati lecloris quasi con- quod ordinatumsibique congruehs apud nos valeat
vivaenoslri fastidium repellamus, qui dum sibi multa intus inveniri.
oblata eonsiderat, quod elegautius deeernit, assumat. . .: CAPUT IV.
Aliquando vero exponere anerta hisloriaeverba ne- ID Aliquahdolillerali sensui inhmrendum.—lAliquando
gligifnus,ne taf dius ad obscura veniamus : aliquando autem qui verba accipere historise juxta litteram ne-
aulem intelligijuxta litteram nequeunt; quia super- gligit, oblatum sibi veritatis lumen abscondit; cum-
ficie tenus accepla, nequaquam instniGtionem legen- que laboriose invenire in eis aliud intrinsecus appe-
lilius, sed erroremgignunt. Eece etenim dicitur : -lit, boc quod foris sine difficultate assequi poteral, •
Sub quo curvanlur qui porlant orbem ( Job. ix, 13). amittit. Sanclus namquevir dicit: Si negavi quod
Et de lanto viro quis nesciat quod nequaquam vanas volebant pauperibus, ct oculosvidum exsveclare feei;
poetarum fabulas sequitur, ut g mundi molem suh- si comedibuccetlammeam solus, et non comedit pu-
vehigiganteo sudore suspicelur? Qui.rursum pres- pillus ex ea; si despexi praitereunlem, eo quod non
sus percussionibus dicit : Elegit suspendium anima habuerit indumenlum, etabsqueoperimentopauperem;
a Ebroic, Myslerium.
h Secundus Rhem., Floiiac.', secundus probandamagis videtur vox latitudini, quse iu potid-»
Remig., - ribus Mss. babetur.
Reg., Mich.-,S. Albin., Allitudini. Convenitque con- c Eliroic, Lyr., Bigot., wdificationis.
templatiohisascehsui. Hic tamen,"uljidiffundendiser- d Editi, ab mterno.
monisratio subjicitur, el in moralitatibus excurrendi, e Norm., S. Alb., Floriac, Colbert., exerat. ~. 'r
 " "
!iIS SANCTIGREGORII MAGM 516
j{ non benedixerunt mihi latera ejus, et de velleribusA
. liquet, quia adversitate non modica laboris mei stu-
oviummearumcalefactus est_ (Job. xxxi, 16 Sl seq.). diis in hoc molestia corporalis obsistit, quod carnis
Quscvidelieet si ad allegorise sensum violenter in- virtus cum loculionis ministerium exbibere vix suf-
flectimus, cuncta ejus misericordise facta vacuamus. ficit, mens digne non potest intimare quod seiuil.
Divinusetenim sermo sicut mysteriis prudentes exer- Quid namque est officium corporis, riisi organmn
cet, sic plerumque superficie simplices refovet. Ha~ cordis? Et quamlibet peritus sit canlandi arlifcx,
betin publico unde parvulos nutriat, servat in secreto explere artem non valel, nisi ad hanc sibi et minis-
unde mentes sublimium in admiratione suspendat. tena exteriora concordent: quia nimirum canticmn,
Quasi quidam quippe est Q fiuvius, ut ila dixerim, quod docta manus imperat, quassata organa proprie
planus et altus, in quo et agnus ambulet, et elephas non resultant; nee artem flatus exprmiit, si scissa
nalet. Ut ergo uniuscujusqueloci opportunitas poslu- riinis fistu'a sfridet. Quanto itaque gravius exposi-
lat; ita » se per.studium exposiiionis ordo immutat; tionis mese qualitas premilur, in qua dicendi gratiam
quatenus tanto verius -sensum divinselocutionis in- sic fractura organi dissipat, ut hanc peritisears nulla
veniat, quanto ut res quseque exegerit, per causa- componat? Quaeso autem ut hujus operis dicta per-
rum species alternat. currens, in his verborum folia non requiras, quia per
, CAPUT V. - ] sacra eloquia ab eorum ti-aclatoribus infructuosaa
B
Gregoriusmgritudinelaborans opus sequensperfecit. loquacitatis levitas studiose compescitur, dum in-
Artem,loquendineglexit. Quibus ulatur Scripiurm ver- templo Dei nenius plantari prohibetur (Deut. xvi, 21).
sionibus.—-Quam videlicet expositionem recensen- Et cuncti procul dubio scimus, quia quoties in foliis -
dam tuaebealitudini; non quia velut dignam debui, male leetoesegetis culmi proficiunt-, minori plenitu-
ied qu.ia te petente memini promisisse, transmisi, dine spicarum grana turgescunt. Unde et ipsam lo-:
In qua quidquid lua sanctitas tepidum incultumque quendi arlem, quam magisteria disciplinaeexterioris. ]
!
repereril, lanto mihi celerrime indulgeat, quanlo hoc insinuant, servare despexi. Nam sicut.hujus quoque
me aegrum dicere nonignorat. Nam dum molestia epistolaelenor enuntiat, d non metacismi collisionem
L
corpus atteritur, affecta mente etiam dicendi studia fugio, non barbarismi confusionem devito, situs ino- .
languescunt. Mulla quippe annorum jam curricula - tusque el praeposilionum casus servare contemno, '
devolvuntur, quod crebris viscerumdoloribus crucior, quia indignum ( Dist. 58, c. Indignum) vehementer
lioris momenlisque omnibus fracla stomachi virtute existimo, ut verba ccelestis oraculi restringam sub
lassesco, lentis quidem, sed tamen continuis febri- regulis Donati. Neque enim haecab uins interpreli-
bus anbelo. Interque bsecdum sollicitus penso quia, bu?, in Scripturae sacraeaucloritate servata sunt. Ex
Scriptura teste, Omnis filius qui a Deo recipitur, (Q qua nimirum quia nostra expositio oritur, dignum
jlagellatur (Hebr. xn,"6), quo malis praesentibus du- profecto est ut quasi edita soboles speciem susema-
rius deprimor, eo c de aeterna certius prsesumplione tris imitefur. Novamvero translationem dissero; sed
respjro, Et fortasse hoc divinae providentioeconsi- cnm probationis causa exigit, nunc novam, nunc ve-'
Ifura fuit, ut percussum Job percussus exponerem , terem per leslimonia assumo; ut quia sedes aposto-
ct flagellati mentem melius per flagella senlirem. lica, cui Deo auctore proesideo,ulraque utilur, mei
[Vet, et Rec. V. ] Sed tamen recle considefantibus quoque labor studii ex ulraqiie fulciatur.
11S! Alb., ita sempersludium. ie mterna cerius consolalione.Editi, de mternis.
b Editi, afflicta. Eleganlius M&ssReg., Corb., d Legendum non Iotacismi-monei illustriss. Hue-
S. Alb., 1 Vindoc., affecla. 2 Vindoc. babet utram- tius (Lib. de opt. gen. interp., cap. 42), cujus con-
que lect. jeciurse nulli Mss. favent. Metacismus a p.tre.Y.£i_j.M
Sic Mss., nisi quod in Reg. etColberl. legilur: derivari polesl, et Laline dici transpositio.

ln qua quce toto opere edisserenda sunl paucis perstringit.

CAPUT PRIMUM. D cessisse describitur, hunc beatum Job longe ante

—
71. Quh scriptor iibri Job. Inter mullos ssepe Moysitempora exstitisse erediderunt, morem pro-
quseritur, quis libribeati Job scriptor habeatur. Et/alii fecto saeri eloquii nescientes, quia in superioribus
quidem Moysen, alii unum quemlibet ex propbeiis suis partibus solet breviler lnnge post asecutura per-
scriptoreni hujus operis fiiissesuspicantur. Quia enim stringere, cum studet ad alia subtilius enumeranda
' in libro^eneseos (Genes.xxxvi, 55) Jobab de stirpe properare. Unde efillic Jobab, priusquam reges in
Esau descendisse, etBalefilio Beorinregnum sucr Israel existerent, fuisse memoratur. ,Nequaquani
" In omnibus vet. Mss. hic incipit prima pars et legendis : In longum prmfationis verba proiraximus.
• '" Ed., enuntianda; correximus ex conseusu Mss.
Bb. 1, nulla facta proefationis menlione. Proufarita
laeu sanctum Doctorem liq:uet ex his verbis in fine
 g17 . MORALIUMLIBRl. - PR^FATIO. , 518
exstitisse ante legem eognoscitur, qui Israelili- j .-gem meam; inclinate uurem vestramin verba.oris mei
ergo Non enim lex David, aut populus
corum judicum tempore fuisse signatur; Quod dum (Psal. txxvn, 1). '
sed ejus, ex loquebatur, assu-
quidani minus caute cpnsiderant, Moysen gestbrum David, personam quo
illius' quasi lpnge antepositi scriptorem pulanl; nt mens, ipsius auctoritate loquitur,'cujus inspiratione
videlicet is qui potuit ad erudifionem nostram legis replebatur. Hoc quotidie fieri in Ecclesia cernimus,
intuemur. Nam stans in medio populi
prsecepta edere, ipse credatur eliam.ex gentilis yiri s\ vigilanter
historia, virtutis adnos exemplamandasse. Nonhulli lector clamat: Ego sum Deus Abraham, Deus Isaac,
vero, ut dictum est, scripiorem hujus operis unum et Deus Jacob (Exod. m, 6). Et quod ipse Deus sit,
quemlibet ex prophetis arbitrantur: asserentes quod vere profecto non dicit; nec tamen per hoc quod di-
nullus tam mystica Dei verba cognoscere potuit,"nisi cit, veritatis regulain deserit; quia cui minislerium
cujus mentem 'prbphetise spiritus ad superna suble- lectione exhibet, ejus dominiumvoce praetendit. Ita-
vavit. - que scriptores sacri eloquii, quia repleti sancto Spi-
2. Auctor Spiritus sanctus. — Sed quisbsec scrip?c- ritu super se trahuntur, quasi extra semetipsos fiunt;
rit, valde supervacue quseritur,. cum tamen auetor et sic de se sententias, quasi de aliis proferunt. Unde
libri Splrilus sanctus fideliter credalur. Ipse jgitur et beatus Job sancto Spiritu afflatus, potuitsua gesta,,
haecscripshyqui scribehda dictavit. Ipse seripsil, qui ]J quce erant videlicet supernse aspiralionis dona, quasi
et in illius opere inspirator exsfitil, et per scribenlis hon sua scribere : quia eo alterius erant quae loque-
vocem imitanda ad nos ejus facta traiisriiisll. Si ma~ batur, quo homo loquebatur quae Dei sunt; et eo al-
gni cujusdamviri suseeptis epistolis legeremus verba,. ter quse erant illius loquebatur, quo Spiritus sanclus
sed quo calamo fuissent scripta qusereremus, ridicu-. loquebalur quaehominis sunt.
Ium profecto esset epistolarum auctorem scire sen CAPUT II [Vet. III]. :
sumque cognoscere, sed quali.calamq eai;um verba @ 4. Prmcepta homini data. — Sed jam debemus
impressa fuerint indagare. Cum ergo rem cognosci- ista poslponere , et ad consideranda sacrae historice
mus, ejusque rei Spiritum sanctum auctorem tene- gesta properare. Omnis homqeq ipso quohomo est,-
- mus, quia scriptorem quaerimus, quid aliud agimus, • suum intelligere debet auctorem; cujus voluntati
nisi legenteslilteras, de calamo a perconlamur? tanlo magis serviat, quanto se quia de se ipso nihil
[Vel. II.] 5." Quq inspirante Job sua cerlamina de- sit pehsat; ecce autem condili Deum considerare ne-
-
tcripsit. — Arbilrari tamen verius possumus, quod gleximus. Adhibita.suntpraecepta,prseceplls quoque
idem beafus Job, qui eertamina spirilalis pugnse obtemperare noluimus. Adjunguntur exempla, ipsa
sustinuit, eliam consummatsesuoevictorisegesia nar- quoque imitari exempla declinamus , quse edidisse
ravit. Nec irioveredebet quod in eodem libro dicilur, ^ bnobispositossublege conspicimus. Qttia enimDeus
Dixit Job; vel, hmc alque illaperlulit Job. Moris aperte quibusd.am sub lege positis locutus est, quasi
g enim Scripturoe-sacraeest ut jpsi qui scribunt, sic alienos nos ab eisdem-prseceptis aspicimus, quibus
de se in illa quasi de aliis loquantur. Hinc est enim haec specialiter locutus non est. Unde ad confutan-
quod Moysesail: Erat Moyses trir mitissimus super dam impudentiam nostram, gentilis homo ad-exem-
omnes homines,qui morabantur in lerra (Num.xu,.7>). p!um deducitur; ut quia obedire homo legi sub lege
Hinc Joanues dieit: Discipulus ille, quem diligebal positus despicit, ejus saltem compafatione evigilet,
Jesus (Joan. xix, i6). Hinc Lucas ait: Quod ambu- qui sine lege legaliter vixit. Erranti igitur homini
lareni duoex discipulisinvia, Cleophas-etulius (Luc. data est lex;- erranti vero etiam sub lege adducitur
xxiv, 15); quem profecto alium, dum tam sludiose lestimonium eorum qui extra legem sunt, ut.quia
tacuit, ut quidam dicunt, seipsum fuisse monslrayit. condilionis nostrae ordinem servare noluim.us, prea-
Scriptores igitur sacri eloquii, quia impulsu sancli ceptis admoueremur; et quia prceceptis.obedirecon-
Spiritus agitantur, sic de se in illo testimonium tan- tempsiraus, exemplis confunderemurj.neciutdiclum
q-uamde aliis proferunt. Ergo sanclus Spiritus per est, eorum exemplis, quos lex astringeret, sed quos
Moysen loculus est de Moyse; sanclus Spiritus per lex a peccalo nulla cohiberet.
Joannem losulus est de Joanne. Paulus quoque quia D 5. Prmcepta contemnentiaddita exempla Job homi-
non ex se ipso loquerelur, insinua.tdicens': An experi- nis gentilis. — Circumscripsit nos-divinaprovidentia,
menlum qumritis ejus qui in me loquitur Chrislus circumvenitexcusalionemnostram; undique conchi-
'
(II Cor. xni, 5)? flinc est quod angelus qui Moysi sus est aditus lergiversationis humanse. Homo geri-
apparuisse describilur, modo angelus, inodo Domi- tilis, homo sine lege, a.dmedium adducitur, ut eornui
nus memoratur: angelus videlicet, propter hoc, quod' qui sub lege sunt pravitas cpnfundatur. Quod benc
exteriusloquendoserviebat; Dorninusaulem dicitur, per prophetam ac breviter dicendo.ostenditur : Eru-
quia inierius praesidensloquendi efficaciamminlstra- besce, Sidon, ait mare (Isai. xxiu,4). In Sidone
bat. Cum ergo loquens ab interiofi regitur,' et per quippe figuraiurstabilitas in lege positorum • in mari
obsequium angelus, et per inspirationem Dominus autem, vita.genliliuni. Erubesce ergo,. Sidon, aij
nominatur. Hinc David ait: Atteiidilepopulemeusle- mare, quia ex vila genlilium redarguilur viia sub
a Corb., Rbem., Remig. et plerique, percuncta- qui sanctum Gregorium de Christianis
qui sub Evau-
mur. Li Vulgati-, perscriilamur.
1 Gilot., Valic, Gussanv., nobis positis sub lerje. gelio pbsiti, declinant exempla sanctorum sub lege
posilorum. Antiqua tamen'est lectio bsec, quippeih
Emendaviiuusex Mss,bac ratioue fulli; nimirum lo- Ms. Utic seu S. Ebrulplji legitpr posilis etpositos.
 '
519 SANCTl GREGORHMAGNI §20
lege positorum, atque ex actione soeculafiumconfun- h. adt (Job. xxxi,- 52). Disciplinaevigorem tenuit, sicut
dilur actio feligiosorum: dum illi eliam promiltendo ipse indicat dicens : Principes cessabunt loqui, et di-
rion servant qute in praeceptis audiunt; etisti vivendo gitum superponebant ori sno (Job. xxix, 9). Mansue-
ea custodiunt, in quibus neqnaquam mandatis legali- tudinem in vfgore custodivit, sicut ipse fatelur,
bus aslringuntur [Vel. IV]. Qua vero auetoritate dicens: Cumquesederem quasi rex, circumstante exer-
liber iste sit praeditus, ipsa sacrarum paginarum so- citu, eram tamen marentium consplator (Ibid., 25).
liditas altestatur, .dum per Ezechielem prophetam Eleemosynarum largilatem amplexus est, sicut ipse
dicitur ( Ezech. xiv, 14), quodtres solummodo viri insinuat dicens : Si comedi buccellammeam solus, et
liberentur, Noe scilicet, Daniel et Job. Nec immerito non comedit pupillus ex ea(Job. xxxi, 17). Cum igitur
iuter Hebraeorum vitas, in aucloritatis reverentiam omnia virtutum mandata perficeret, unum ei deerat,
vila justi gentilis adducitur, quia Redemptor noster, ut etiam flagellalus agere gratias sciret. Nolum erat
sieut ad redemptionem Judasorum et genlilium venit, quia servire Deo inter dona.noverat : sed dignum
ita se Judaeorum et gentilium prophetari vocibus fuerat ut districtio severitalis inquireret utrum de-
voluit; ut perntrumque populum diceretur., qui pro votus Deo et inler flagella permaneret. Pcena quippe
utroque populo quandoque pateretur. interrogat, si quietus quis veraciter amat. Quem
6. Ejus virtiis, quo magis fragraret, flagellis(itlrita. B hostis quidem ut defieeret petiit, sed ut proiiceret
— Vir itaque iste summis viribus fultus; sibi notus accepit. Fieri Dominus benigne permisit quod dia-
erat.et Deo : qui si non flagellaretur, a nobis nulla- bolus inique postulavit. Nam cum idcirco illum expe-
tenus agnosceretur. Virtus quippe etiam per quietem lisset hostis ut consumeret, tentando egit ut ejus
se exercuit, sed virtutis opinio commota per flagella merita augeret. Scriptum quippe est : In omnibus
fragravit. Et qui quietus in se ipso quod erat conti- his non peccavit Job labiis suis (Job. i, 22). Et qui-
nuit, commotus ad notitiam omnium odorem suse dem quaedam verba respousionum illius imperitis
fortitudinis aspersit. Sicul enim unguenta latius re- lectoribus aspera resonant, quia sanctorum dicta pie
dolere nesciunt nisi commota, et sicut aromata fra- intelligere, sicut dicuntur, ignorant; et quia animum
granliam suam non nisi cum incenduntur expan- dolentis et jusli in semetipsis assumere nesciunt, ideo
dunt; ita sancti viri omne quod virtulibus redolent doloris verba bene interpretari non possunt. Mentem
in tribulationibus innotescunt. Unde et recte in Evan- quippe patientis bene pensare nqyit condescensio
gelio dicitur i Si habueritis fidem lanquam granum passionis.
tinapis, dicetis huic monli: Transi hinc, et transibit' 8. Ab imperitorum criminationibusDei judicio ab-
(Matth. xvn, 19). Granum quippe J.© sinapis nisi solvitur. — Credunt ergo bealum Job in suis sermo-
conteratur, nequaquam vis virtutis ejus agrioscitur. u nibus deliquisse, minus caute intuenles, quia si beali
Nam non contritum lene est : si vero conteratur, Job responsa redarguunt, falsam etiam de eo Domini
Inardescit, et quod in se acerrimum latebat, bsten- sentenliam fuisse testanlur. Diabolo namque a Do-
dit. Sic unusquisque vir sanetus, cum non pulsatur, mino dicitur : Considerasli servum meum Job ,, quod
despicabilis ac lenis aspicitur : si qua vero illum tri- non sil ei similis super terram : vir simplex et recme
tura persecutionis opprimat,"mox omne; quod cali- ac timetis Deum, et recedens a malo (Vers. 8) ? Cui a
dum sapit, ostentat; alque in fervorem virtutis ver- diabolo mox respondetur : Nunquid gratis Job colii
tilur, quidquid in illo anle despicabile irifirmumque Deum? Nonne tu vallasti eum cunclamquecfamiliam
videbatur; quodque in se per tranquillitatis tempora ejus ? Sed milte manum tuam, el tange eum, st non in
libens operuerat, exagitatus tribulatioriibus coactus faciem benedixerit libi (Vers. 10). Hostis itaque iu
innotescit." Unde bene per prophetam dicilur : a In beafo Job vires suas exercuit, sed tamen cerlamen
die mandavit Dominusmisericordiam suam, et in nocte conlra \\ Deum assumpsit. Inter Deum itaque et
declaravit (Ps. XLI, 9). Misericordia enim Domini in • diabolum bealus Job in medio materia cerfaminis
die mandatur, quia in tranquillo tempore cognos- fuit. [Vet. VI]. Quisquis ergo sanctum virum inter
cendo percipitur; in nocte-vero declaratur, quia flagella positum, dictis suis peceasse asserit, quid
donum, quod in tranquillilate sumitur, in tribulatio- 3 aliud, quam Deum, qui pro illo proposuerat, perdi-
nibus manifeslatur. disse reprehendit? Ipse quippe ih se tenlati causam
CAPUT IH [Vet.V]. suscipere voluit, qui eum et ante flagella prsctulit, ef
7. Virlules Job recensenlur. — Sed subtilius per- prseierens tentari per flagella permisit. Si ergo
scrutandum est cur tot flagella perlulit, qui tanlam excessisse Job dicitur, laudator illius succubuisse
virtutum custbdiam sine reprebensione servavif. Hu- perhibelur, quamvis eum nullatenus deliquisse eliam
militalem quippe habuit, quia et ipse testalur : Si doua testantur. Quis enira nesciat quod culpis non
contempsijudicium subire cum servo meo, et ancilla praemia, sed poenaedebeantur? Qui ergo duplicia re-
mea, b cum discepturent adversumme (Job. xxxi, 15). cipere quse amiserat meruil, ex remuneratione edo-
Hospitalilatem exbibuit, sicut ipse perhibet, dicens: cuit quia nequaquam vilium sed virtus fuit onine
Foris non mansit peregrinus, ostium meum viatori pa- quod dixit. Assertioni quoquehuie adhue adjungitur,
"Ita Mss. Rhem., Remig., Corb., Bajoc, etc Edit. iicat liligare. - -
vero Gilol., Vatic, Giiss., In die mandabit... decla- c Edili cum Vulgata, Cunctamque substahtiam,
rabit. . Mss. vero, fumiliam.
b Ebroic: Mss., Cum decertarent. Vox Hehr. signi-
§91 ' - LlBRl MORALIUM.— PR^EFATIO. 522
quod ipse pro amicis delinquenlibus intercedit. In A h.deinterioribussentiamus. Inimicus namquesaeviens,
gravibus namque peccatis quis positus (Causa 5, q. 7, et urbem circumfusis «xercilibus, vallans, si ejus
cr Jn gravibus), dum suis premitur, aliena non dilnit. munimina invicta conspexerit, ad alia se pugnandi -
Mundus ergo ostenditur esse de se, qui emunda- argumenta' convertit, ut irilus etiam quorumdam
tionem potuit obxinerepro aliis. Sivero-hoc quibus- - civium corda corrumpat; quatenus cum extrinsecus
dam displicet, quod bona sua ipsenarravit, sciendum impugnatores admoverit, internos quoque habeat ad-
est quia inter tot rerum damna, -iriter tot cor- jutores, atque increscenle belliforas certamine, de
poris yulnera, inter-tot pignorum funera, .amicis ad quorum intus fide confiditur, eorum perfidia ufbs
consolalionem venientibus, "et .ad increpalionem destituta capiatur. .
prbrumpentibus, .de vita sua desperare cogebatur; 10. Foris bellum, virulenta intus coiisilia adhibuir.
et quem tot detrimenla affiixerant, contumeliosa in- — Itaque exterius auasi ariete constituto, murum
super inerepantium verba feriebant. a Hi namque, civitalis istjus tot ictibus perculit, quot vicibus ad-
qui ad consolandumvenerant, dum quasi ejus inju- versa nuntiavit. Intus autem quasi civium cofda cor-
stitise exprobrabant, desperare eum de semelipso rupit, dum fortia urbis hujus munimina persuasione
funditus compellebant. Quod ergo bona sua ad men- destruere conjugis sluduit. Foras itaqrie admovit
tem revocat, non seper jaetahtiam elevat; sed quasi •B impetum belli, iriliis venena consilii; ut tanlo cilius
collapsum inter verba et.vulnera ad spem animum urbem eaperet, quanto eamextenus interiusque tur-
refbrmat. Gravi enim b desperationis telo mens per- baret. [ Vet. VIII. ] Quia autem nonnunquam plus
culitur, c cum supernse iroetribulalionibus premitur, conturbant verba quam vulnera", amicorum, ut di-
et.foris linguarum opprobriis urgetur. Beatus jgitur ctum esl, seliuguis armavil. Qui quidem quia seniores
Job tot dolorum jaculatione confossus, drim labefa- erant, de eorum verbis minus fortasse £ doleri pote-
ctari per opprobria timuit, ad statum se fiduciseex rat. fieliu junior subrqgatur, ut sanctum pectus tanto
anteacta vita confirmando reyocayit. Nequaquam acriori vulnere percuteret,^quanto contra illud ietus
ergo d in arrogantise vilium cecidit, quia contra in- bracbii B vilioris excitaret. Ecce ad feriendum invic-
ternum desperationis impulsum, per exteriora prseco- tissimum robur inimicus saeviens, quot tenfationum
niorum suorum verba pugnavit;- ut dum Tjona quae jacula invenit; ecce quot obsidionum macbinamenta
fecerat diceret, nequaquam de bono e quod quae- cii'cumposuit; ecce quot percussionum lela trans-
sierat desperaret. misit: sedinhisomnibus mansit mensimperterrita,
CAPUT IV [Vel. VII]. stetit civitas inconcussa.
9. Omnia Satanm machinamenta conlra Job erecta, CAPUT V.
~—Sed jam nunc ipsum ordinem tenlationis ejus n
W.-PatientiaJob in.adversis. —Studerithostes,
exsequamur. Inimicus sseviens, el sancli viri validis- cum conlra faciem veniunt, alios ex occulto traus-
simum pectus debellare conlendens, cunctas conlra miltere, qui eo licentius pugnanlis latus feriant, quo
eum lentationum machinas erexit; abstulit substan- is qui pugnat intentius venientes hostes, conlrafaciem
tiam, inlerfecit filios, percussit corpus, instigavit aspectat. [Rec. V.] Igilur Job, in hujus certaminis
uxorem, amicos ad consolalionein adduxit; sed in bello'deprehensus, suscepit damna, quasi hostes
asperitatem increpationis excitavit : aliuhi quoque contra faciem; sustinuit verba cmisolantium, quasi
amicum durlus increpantem, in extrema et acriori hosles ex latere : sed in his omnibus circumacto
invectione servavit, ut saltem crebrius feriendo cor gravitatis suoe clypeo, ubique munitus astitit, undi-
altingeret, quod novo vulnere semper iteraret. Quia que venientibus gladiis vigilanter obviavit : amissam
enim in sseculopotentem yidit, damnis substantiae substantiam tacite despicit,' carnem in filiis mortuam
eum moveri credidit, quem non concussum ex filio- ajquanimiter dolet, carnem in se percussam patienter
rum morte pulsavit. Videns autem quia ad augmen- tolerat, carnem in conjuge male suadenlem sapienter
tum divraae laudis etiam ex vulnere crevit orbitatis, docet. Super hoec amici in- asperam correptionem
•peliit feriendam salutem corporis. Intuensetiamquia prosiliunt; et pro sedando dolore venientes, vim
per dolorem corporis pervenire nequiverit ad passio- doloris adjungunt. Omnia ergo macbinamenla tenta-
nem mentis, instigavil uxorem. Civitatem quippe, tionum sanclb viro vertunlur in augmenia virfutum.
quam expugnare appetiit, nimis munitam.vidit; et Per vulnera quippe probatur ejus. palienlia; per
idcirco exlerius tot plagas inferens, quasi foras exer- • verba vero exercelur ejus sapientia. Ubique fortiter
citum admovit; animum vero uxoris in verbis malas ''occurrit," quia et flagella robore, et verba ratione
persuasionis 12 accendens, quasi intus civium corda superavit. Amici vero ejus, qui ad consolatiohem
corrupit. Es bellis enim exterioribus discimus quid quidem veniuut, sed usque ad-verba increpationis
a Addilur in Ms. Carnut., amicorum qui ad eum prmscierat. Vet. Ed. Paris. et Basil. cum Gilot. ha-
veniebanl, quod forte irrepsit ex margine. bent utramque lect.
b In Vulgatis, desper. stimulo, pro lelo quod hahent f Al., Dolere, ut habent Gilot., Vatic, Gussanv.-
Mss. pene omnes. s Ita Mss. Anglic, Norm."et pene omnes. Editio
c Colbert., cum superne tribulat. prem. 2-Vindoc, Basil. 1514, et alice seq., excepta Gussanv., brachii
eum pro lonis malorum relributionibus premitur. validioris. Remig. alter babet, brachii juhioris. Fbr-
d Sic Mss. Editivero, in jaclanlim. tasse propter Heliu 'uniorein, de quo paulo antea.
e Ila Barthol. cum Mss. In Valic. el Guss., quod
' "
PATROL.LXXV. 17
 525 . SANCTI GREGORII MAGNl 524
exceuunt, ignorantiamagiscredendi sunt, quamma- A suntdeinjustfliareprobare;.nescientes videlicet quod
litia deliquisse. Neque enim tantum virum amicos idcirco flageUatusfuerat, ut pro flagello ejus divina.
iuiquos habuisse credehdum est: sed dum discerneres glorise laus cresceret, nqn' autem ut per flagella-
causam flagellorum nequeunt,- in culpam dila- peccala quae nequaquam commiserat emendaret.
buntur. Unde et ad veniam.citius redeunt, quia iguorantia po-
[Vel. IX.\ 12. Varia percussionumgenera. — Per- tius quam malitia peccaverunt. Qnoruni superbiam
cussionum quippe diversa sunt genera. Alia namquei. divina juslitia eo yehenienter bumiliat, quo uequa-
est percussio , <jua peccator perculitur, ul sine re- quam iUos ad suam gratiam, nisi per eum quem des-
tractatione puniatur; alia, qua peccator perculitur, pexerant, reformat. Valde quippe elata mens retun-
ut coirigatur; alia, qua nonnunquam quisque percu- ditur, si ipsi super quem se extulit supponatur.
titur, non nl prseferita corrigat, sed ne venlura eom- CAPUT VI [Vet. X].
mittal; alia qua Jg; plerumque percutitur, per quami 15. Sancti omnesquasi slellm, nociemviiaiprmsentis
nec prseterita cuJpa corrigitur, nec futuraprohibetur; ' illuminant. — Sed libet inter hsec mira divinsedis-
sed ut, dum inopinata salus percussionem sequitur, pensalionis opera cernere xjuomodoad illuminandam
salvantis virtus cognita ardenlius amelur; cumquei noctem vitae prsesentis aslra quaeque suis vicibus in
unioxius flagello atteritur, ei per patientiain merito- B cceli faciem veniant, quousque in finem noctis Re-
rum summa cumuletur. Aliquando enim peccator demptor humani generis,-quasi verus lucifer, surgat.
percutitur, ut. absque relraclatione puniatur, sicut; Nocturnum namque spatium, dum decedentium suc-
perituroe Judaesedicitur : Plaga inimici percussi le, cedentiumque stellarum cursibus illustratur, magno
castigatione crudeli (Jer. xxx, 14). Et rursum : Quid'. coelidecoreperagilur.Ut ergonoctisnostraetenebras
clamas ad me, super contritione tua ? Insanabilis esl: suo tempore editus, vicissirrique permutatus slella-
dolor tuus(Ibid.,iS). Aliquando peccatorpercutitur, rum radius tangeret, ad ostendendam innocentiam,
ut corrigatur, sicut cuidam in Evangelio dicilur : venit Abel; ad docendam J_4 actionis munditiam,
Ecce sanus faclus es, jam noti peccare, ne tibi deterius venit Enoeh; ad insinuandam longanimitatem spei et
aliquid contingat (Joan. v, 14). Verba enim salvantis operis, venit Noe; ad mauifestandam obeiiientiam,
indicant, quia peccata proecedentiahabiti vim doloris venit Abraham; ad demonstrandam conjugalis vifse
exigebant. Aliquando quisque non proproeterita culpa casthnoniam, venitlsaac; ad insinuandam laboris to-
diluenda, sed pro futura vitanda percutilur; quod leranfiam, venit Jacob; c ad rependendam pro malo
aperte Paulus apostolus de semelipso testalur, di- bonseretribulionis gratiam', venit Josepb; ad osten-
cens : Ne magnitudo r,evelqlimiumexlollat me, datus dendam mansuetudinem, venit Moyses;ad infbrman-
est milti stimulus carnis mem, anqelus Satanm, qui me Q dam contra adyersa fiduciam, veriit Josue; ad osten-
colapliizet (II Cor. xii, 7). Qui enim non ait, quia dendaminter flagellapatientiam, venit Job. Eccequam
extulit,"sed ne extollat, aperte indicat quod pereus- fulgentes stellas in coelo cernimus, tit inoffenso pede
sione illa, ne eveniat, compescitur, non autem quse operis iler nostrse nqctis ambulemus. Nam cognitioni
evenit eulpa purgatur. Nonnunquam vero quisque hominum divina dispensatio quot justos*exbibuit,
•nee pro proelerita, nee pro fulura iniquitale percu- quasi tot astra super peccantium tenebras coelum
titur; sed ut soia divmaevirtutis potentia, ex ampu- misit, d quousque verus l.ucifersurgeret,qui'03ternum
tata percussione monstretur. Unde cum Domino in nobis mane nuntians, steliiscseterisclariusexdivini-
Evangelio de caeconalo dicerelur: a Hic peccavit, tate radiaret.
aut parentes ejus, ut cmcusnascerelur (Joan. ix, 2)? 14. Cuncli Christum prwnuntiarunt, maxime Jo6.—
respondit Dominus dicens : Neque hic peccavit,neque Quem electi omnes dum bene vivendo praeeunl, et
parenles ejus; sed ut manifeslentur opera h Dei rebus et voeibus prophetando promiserunt. Nullus
(Ibid.- 5) ? In ,qua manifestatione xjuid agitur, nisi ul etenim justus fuit, qui non ejus per figuram nuntius
ex flagello meritorum virtus augeatur; et cum nulla exstiterit. Dignum quippe eral uf in semetipsis bonum
praeterita iniquitas tergitur, inagna de patientia for- omnes ostenderenl, de quo et omnes boni essent, et
titudo generetur. Unde idem beatus Job praefertur JJ quod prodesse omnibus scirent. Unde et-sine cessa-
prius voce judicis, et post njanui commiltitur ten- tione promilti debuil quod et sine sestimatione daba-
latoris : quem post flagellum Deus dum remunerans lurpefcipi, et sine fine retineri; ut simul omnia.sse-
familiarius alloquitur," aperte quantum de verbere cula a dicerent tjuid in redemplione communi saacu-
creverit indicatur. Auiici ergo beati Job, dum per- lorum finis exbiberet. Unde et necesse fuif ul etiam
cussionum genera distinguere nesciunt, percussum beatus Job, qui tanla iucarnationis ejus niyEteriapro-
pro culpa crediderunt: etdum Deum justmu in per- tulit, eum.quemvocediceret ex conversationesigna-
cussione sua conantur asserere, beatum Job compulsi rel; et per ea quse pertulit, quae passurus esset

a Sic vet., Edil. cumCorb., Rbem., Remig., Gol-
bert., German. aepler. In Ebroic : Hic quodpeccavit
aut parentes ejus? Cocc. Edit. et seq.: Quis peccavit,
hic aut parentes ejus ?'
h In 2 Rhem., duob. Rem. et Vind. 2, Dei in illo. _
c Guss.,flrfrepe.encif.!rt.Emendatur'exal.Ed.jetMss.
d Exciderat in Gussanv. verus. Quam vocein sup-
plevimus ex Mss. et al. Vulgatis.
* Ed. cum Ms. Golbert. aliisque nonnullis,'s«ec.
discerent. Prseferimus dicerentcum duob. Rhem.,tle-
mig., uuo Vindoc, Cdrb. Germ., maximg cum de
Job mox-legatur : quem vocediceret, ex conver.saiione
signarel. Quo postremo locb apud Gtiss., niendose, ex
conversione.
 525. LIBRI MORALIUM.— PR/EFATIO. §26
ostenderet ;1aritqque verius passionis illius sacramen ta A expfimitur, qua_iiiultiplici priesentis viise fatigatioiie
praediceret, quanto bsec non loquendotantummodo, crucialur. Amici quoque ejus ex .Tdcabulb iibmlriis
sed etiam patiendo prophetarel. [Vet. XI.] Sed quia merltum suse iridicaiit actionis. Nam ElipMz Latiua
Redemplgr- noster unam se personam cum sancta lingua dicittir Dominicontemptus.' Et quid aliud iise-
Ecclesia, a quani assumpslt, exhibuit; de ipso enim retici faciunl, nlsi quod, dum falsa de Deo seritiurit,
dicitur, Quiestcaputomniumnostrum (Ephes. jvw15); eum superbierido ebntemnunt ? c Balflad intefpfeta-
et.de Ecclesia ejus scriptum est: Corpus Christi, quod tur"Vetustas sola. Bene autem onihes I.iSretici ih his
estEcclesia (Cblos.i, 24); quisquis eum in seme- qute de Deo Ioquunlur, dumnonihtentioHe recta, sed
tipso significatj-modohunc excapite, modoex corpore appetitione temporalis gloriae videfi prsediealpres ap-
designat,utnpnsolum vocem capitis, sedeliamcof- pelunt, vetustas sola nominanlur. Ad loquendum
poris teneat. Unde et Isaias propheta ejusdem Doinini quippe non zelonovi hominis, sedvfiae veteris pra-
yerba exprimens, ait : Quasi sponso posuit mihi mi- vitate concitantur. Sophar quoque Latino sermone
iram, et quasi sponsam ornavil me ornamenlo (Isaim dicitur dissipatio specute,.d vel speculatiohem dissi-
LXI, 10). Quia igilur ipse in capite sponsus, ipse est pans. Mentes namque fidelium ad contemplanda su-
in corpore sponsa, neeesse est ut cum nonnunquam perna se erigunt ;'sed dum hEerelicorrimverba perver»
aliquidde capite dicitur,,sensim ac subito etiam ad j> tere fecta eorilemplantes appetunt, speculam flissi-
vocem corporis derivetur; etrursum cum de corpore pare couantur. [Fe£.',XJII.]In.tribusilaqu'eamichr'u'ui
aliquid dicitur, repente ai vocem capitis ascendafur. Job nominibus, tfes haereticafum mentium perditiohis
[Vet. XII'.] Beatus ergo Job venturi cumsuo corpore casus exprimuntur.-Nisi eniin Demh cohlemnerent,
.lypum Redemptoris insinuat; uxor vero ejus, quse nequaquam de illo perversa seiitirent; et nisi ° vetu-
eum ad maledicendum provocat, vitam carnalium de- stafis cor traherent, in novse vitoe ihlelligeniia non
signat; qui intra sanclam Ecclesiam incorr.ectis mo- errarenl; f et nisispeculali&nembonofum destrue-
ribus positi, quo per fidem bonis juxta sunt, eo per rent, nequaquam ebs superna judicia lauf districto
vitam durius premunt; quia dum quasi fideles vitari examine pro verbofum" suofum culpa reprobarent.
non possunt, a fidelibus tanto deterius, quanto et in- Coritemnendo igitur Deum,-In vetustate se retineht:
terlus tolerantur. sed in vetustale. retinendo, pfavis sufs sermonibus
15. Amici Job hmrelicqs adumbrant. — Amici vero speculationi "rectqrum nbcent. '
ejus, qui dum consulunt invehuntur, haereticbrum . ^CAPUT mn. . . \ '. „
figuram exprimunt, qui sub specie consulendi agunt 1-7..In amicorum Jofc reconciliatione hmxeticorunt
negotium seducendi. Unde et ad beatum Job quasi conversiofiguratur. •—Quia vero nqnnu.nquam haere-
pro Domino loquuntur, sed tamen a Domino non ap- G tici divinsegratise iargitate perfusi ad unitatem sanctse
probanlur; quia videlicet omnes haeretici Deum, dum Eeclesiae redeunt,.benehqc ipsa amicorum reconci-
defendere .1 g nituntur, -offendunt. Unde eis aperle lialione signalur. Pro quibus tamen beatus Job exo-
et.ab eodem sancto.viro dieilur : liiiputare cum Deo rare prsecipilur, quia hseretieorum sacriiiciaaceepta
cupio : prius vos oslendens fabricatores mendacii, et Deo esse nequeunt, nisi pro -eis universajis Ecclesiae
eultores perversorum dogmatum(Job xm,'3 et 4). Con- manibus offerantur; ut ejus meritis remedium saiutis
stat ergo eos hsereticorum typum eiTando gerere, inveniant, quam verborum jaculis impugnando ferie-
quos sanclns vir redarguit eultui perversorum dog- -bant. Unde et septern pro eis sacrilicia memo.rantur
matum deservire. [Rec, FII.]-Qmnis vero bsereticus oblata; quia dumseptiformis gralise Spirilum confi-
in eo qriod Deum defendere.cernituf, veritati illius tentes acpipiunt,-quasi septem oblationibus expiantur.
adversatur, Psalmista altestante, qui ait: Ut iestruas Hinc esl quod in Joannis Apocalypsi per septem Ec-
et Inimietis desiarum huriiefum universalis Ecclesia- designatur
" inimicum. 4efensbrem \Psalm. Yin, 5).
quippe etdefensbr' est, •'bquiDeum quoprsedicat
' im- .(Apoc.i,U-). Hincper Salomoneni deSapieiitiadici-
- -. -
pugnat. ' tur: Sapientia mdificavitsibi domum,-exciditcoiumnas
CAPUTVH.
septem (Prov. ix, \). Ipso ergo sacrificiorum numero
16. Nominibus suis Job Cluistum, amici ejus hmre- J) reconciliati hoeretici, quid J@ prius fuefint expri-
licos significant. — Nam quia.beatus Job venturf Re- ' jjiuht, qui perfectioni septiformis gratise non nisi re-
demptoris speciem teneat, etiam nomine demoristrat. deundVjunguntur.
Job quigpe interpretatur dolens. Quo nimirum do-- l8:Illorummactanda superbia, ut Ecclesimhoc sa-
lore, vel Mediatoris passio, vel sanctae Ecclesiaelabor . crificio restituantur. — Bene autem tauros pro se et
- n Corb., quatn sumpsit. in qub"mendose,!Jetustot!scontraherent. In uno Reg.: -
-k-Coecius quem seculr.sunt .posteriores .omnes Vetustatis vitium contraherent; in ali., sicut.in Ed.
Edit. nullis Mss. prselucentibus: Qui Deuni quemprm- Barthol. : Veiustates contraherent. Utic". ulfamque
dicat moribusimpugnai. Sane hic de' cofruptis mori- lect. pi-aefert,vetustalis cor traherent, el vetustates con-
bus non agitur, sed de maja illorum (ide qui "speciehi~ fralrerent.An Ed. Basil. 1514, et aliis seq., nisi vet.
gerunt consulendi, etaguntnegoiium'seducendi. prava verba etale loquehdo conlraherenl.
c
.. Rbem., Remig., Colb.-, BaldacCorb., Baldach, r Mss. pene oiunes-sic legendum docent. Vulgati
d Unus Rbem., unus Remig. et Keg„ve)speculam.
antiquiores eousentiunt. Gilot. vero' efseq. habent;
2 Vnidoc ulramque lectionem exhibel. - '' Et nisi in se: . . destr: .-. .-supernd justitia . . * re-
eItaMss. Bellov., Compend.,Cofb.., Ebroic 1, probaret.
Remig.l,Rhem., Germau. Proximeaccedit Colbert.,
 S27 - SANCTl GREGORIIMAGNI 528
aiieles ontulissedescribuntur. In tauro quippe cervix: A verborum, duplici remuneralione sublevatur; quia '
superbiae,in ariete aulem ducatus gregumsequentium nimirum sancta Ecclesia, adliue etiamin hac vilapo-
designatur. Quid est ergo pro eis tauros arielesque sifa, pro laboribus quos sustinet, duplicia c muriera
mactare, nisi eorum superbum ducatum interiicere; reeipif; cum susceptisjjlene gentibus, in fine mundi
ut de se humilia sentiant, et post se corda innocen- Judaeorum etiam ad se corda converlit. Hinc enim
tium nonseducant? Cervice enim tumenti abEcelesise scriplum est: Donec pleniludo genliiimintrarei, el sic
unitate resilierant, et infirmos post se populos quasi oinnis Israel salvus fieret (Rom. xi, 25). Duplicia et
sequentes greges trahebant. Veniant igitur ad beatum postmodum recipiet : quia finito labore prsssentis
Job, id est, revertantur ad Ecclesiam, et septehario temporis, noh solum ad animarum gaudium, sedetiam
sacrificio tauros et arietes mactandos offerant; a qui ad beatitudinem corporum ascendit. Unde bene per
ut universali Ecclesiaeconjungantur, humilitate inter,- prophetam dicitur : In terra sua dupticia possidebunt
veniente interficiant quidquid prius tumidum de su- (Isai. LXI, 7). Sancti quippein lerra viventium du-
perbo ducatu sapiebant. plicia possident, quia nimirum beatitudine mentis si-
CAPUT IX. -mul el corporis gaudent.JJndeJoanries in Apocalypsi,
19. Superbus' licet recte senliens, increpandus. Qua quia ante resurrectionem corporum clamantes san-
ratione non indiget sacrificio.—Per Heliu autem, qui B ctorum animas vidit, accepisse eas stolas singulas
rectis quidem sensibus loquitur, sed ad stulta elatio- aspexit, dicens : Et datm sunt illis singulmstolm albm,
nis verba derivatur, persona uniuscujusque arrogan- et dSictumest illis, ut requiescerentiempus JJJ adhuc
tis exprimitur. Multi namqueintra sanctam Ecclesiam modicum, donec impterelur numerus conservorumet
positi, recta quae sapiunt recte proferre contemnunt. fmtrum eorum (Apoc. vi, 11). d Ante resurrectionem
Unde et divinaeincrepationis verbis arguitur, nec ta- quippe stolas singulas accepisse dicti sunt, quia sola
men pro illo sacrificium offertur; quiafidelis quidem adbucmentis beatitudine perfruunlur. Binas ergo ac-
esi, sed tamen arrogans : per veritatem credulilatis cepturi sunt, quando cum animarum perfecto gaudio,
intus est, sed per tumoris sui obstaculum acceptabilis etiam corporum incorruptione vestieutur.
non est. Hinc ergo increpaiio redarguit, sed sacrifi- 21. Afjlicliohic certa; quantum duralura sil, incer- '
ciuai non reducit; quia in ea quidem fide est in qua tum Recle aufem afflictio quidein beati Job dici-
esse debuit, sed superna hunc justitia iricrepans pro lur sed quantilas lemporis in ejus afflictionerelice-
su-perfluisrepellil. Unde et beneHeliu Latino.sermone tur; quia sanctse Ecclesiaein hae vita tribulatio cer-
dieitur, Deus meusiste, velb Deus Dominus. Arro- nitur, sed quanto hic tempore conterenda atque diffe-
gantes enim viri intra sanclam Ecclesiam, quamvis renda sit, ignoratur. Unde et ore Veritatis dicitur :
Deum elate vivendo refugiunt, eum tamen veraciter Q i Non esl veslrumnosse lempora, vel momenta, \% qum
credendo confileritur. Quid estenim, Deus meiis iste, Pater posuii in sua potestale (Act. i, 7). Per boc ergo,
nomine dicere, nisi eum, cui credidit, aperta profes- quod beati Job passio dicitur, docemur quod expe-
sione monstrare? vel quid est, Deum Dominumdi- riendo nbvlmus. Per hoc vero quod quanlilas lem-
cere, nisi hunc et Deum per divinitatem credere, et poris in passione reticetur, docemur quid nescife de-
Pominum ex incarnatione perhibere ? ieamus.
, CAPUT'X; [Vet. XIV.] In longum praefationisverba protraximus, ut quasi
20. Job duplicia recipiens quid prwsignet. Sanclo- totum breviter perstringendo loquefemur. Sed quia
rum ante resurreclionemuna bealitudo; posl duplex.— ad loquendi initium, diu loquendo, pervenimus, de-
Bene autem postdamnarerum, post funerapignorum, bemus prius historiae radicem figere, ut valeamus
post crucialus vulnerum, post certamina pugnasque mentem postmodum de allegbriarum fructu satiare. -
a 1 Remig.: Quia ut. . . conjunganlur, necesseesl nera, reslituimus ex Mss. et antiquioribus Vulgalis.
ul humiliidte. <i Locus nolatu dignus ad probandam sauclorum
b Apud Barthol., Renib., Coc, et in Ed. Basil. beatiludinem, anle judicii-extremi diem. Sic expli-
1514, hic additnr meus. cant hunc Apoc locum Bernardus et alii non pauci.
c Omissam in Ed. Vatic. et Gussanv. vocem mu-

LIBB.OS QUINQUE COMPLECTENS.

LIBER PRIMUS.
Capitis primi libri Job priores versus primum hislorico, deinde allegorico, postr&no
morali sensu explanat.

CAPUTPRIMUM. D quod summa laus esi.—Idcirco sanctus vir ubibabita-

VEUS.1. — Vir eral in terra Hus, nomine Job. '
verit dieitur, utejusmeritumvirtutisexprimatur.Hus,
HiSTOKicusSEKSUS.—1. Job inter malos bonusdicilur, namquequisnesciatquodsitlefragentilium?Gemiiitas
* Ia Mss. hictitulus occurrit -.Moraliabeali Gregorii per contemplalionemsutnpta. In Corb. omillitur beati.
 '
529 MORALIUMLIB. I.. — IIN CAP. I B. JOB. 550
autein eo obligata vitiis exstitit, quo cognitionem sui A ditur (Act. n, 5)-: quia quicunque illo pleni sunt, sic
conditoris ignoravit. Dicatur itaqne ubi habitaverit, mansueludini simplicitatisinserviunt, ut contra culpas
ut hoe ejus laudibus proficiat,'quod bonus inter ma- delinquentium etiam zelo rectitudinis accendantur.
los fuit. Neque enim yalde laudabile est bonum esse Sequilur :
cum bonis, sed bonum esse cum malis. Sicut enim CAPUTHI.
gravioris culpse est, inter bonos bonum non esse; ita IBID.—Timens Deum, et recedensa malo.
immensi est praecbnii, bonum eliam inter malos ex- 3. Deum timere quid sit. Bona malis admista re-
stitisse. Hinc est quod isdem beatus Job sibimet alte- probantur. — Deum timere est nulla,"quse facienda
statur, dicens : Fraler fui draconum, el socius str.u- sunt bona praeterire. Unde per Salomonem dicilur -:
thionum (Job. xxx, 29). Hinc Petrus magnis "Loth Qui Deum timet, nihil negligit (Eccle.vn, 19). Sed
Iaudibus extulit, quod bonum inter reprobos invenit, quia nonnulli sic bona qusedam faciunt, ut tamen a
dicens : El juslum Loth oppressum a /nefandorum quibusdam malis minime suspendantur, berie post-
- injusta conversationeeripuil. Aspectu enim et audilu quam timens Deum dicitur, recedens quoque a malo
\usius eral, habitans apud eos, qui de die in diem ani- perbibetur. Scriptum quippe est: Declina a malo, el
mamjusli iniquis operibuscrucidbanl (IPPet. n, 7, 8). •facbonum (Psal. xxxvi, 27). Neque enim bona Deo
Qui nimirum cruciari non posset, nisi prava propin-. B accepta sunt, J@ quae ante ejus oculos malorum ad-
quorum opera et audiret, - et cerneret. Et lamen mistione maculantur. Hinc namque per Salomonem
aspectu et auditu justus dicitur, quia iniquorum vita, dicitur : Qui in uno offenderit, multa bona perdet
non delectarido justi aures alque oculos, sed fe- (Eccle. IX,18). Hinc a Jacobus attestalur dicens : Qui-
riendo b tangebat. Hinc Paulus discipulis dicit: In cunque totam legem servaverit, bffendal autem in uno,
medio nationis pravm et perversm, inter quos lucetis fsclus est omnium reus (Jac.n, 10). Hinc Paulus ait:
sir.utluminaria in mundo (Philip, n, 15). Hinc c an- Modicumfermenlum tolam massam corrumpit (I Cor.
gelo Pergami ecclesiaedicitur : Scio ubi liabilas, ubi v, -6). [ Vet. III.] Beatus igitur Job , ut osfendatur
sedes est Satanm; el tenesnomen meum, et non negasti quam mundus in bonis exstitit, solerter indicatur
fidem meam(Apoc.ri, 15). Hinc sanetaEcelesia sponsi quam alienus a malis fuit.
voce laudatur, cum ei inamoris Cantico dicitur : Sicut 4. Cur virlutes Job ab exordio describantur. — Mos
liiium inter spinas, sic amiea mea inter filias (Cant. n, vero esse narranlium solet, ut cum palsestrsa certa-
2). Beriecrgo.beatus Job, membrata terra gentili, in- men insinuant, prius luctantium membra desciibant
ter iniquos vixisse describitur; ut, juxta sponsi pi'se- quam latum validumque sit pectus, quam sanum,
conium, interspinaslilium crevisse monstretur. Unde quam pleni tumeant lacerli, quam subterposilus ven-
recte mox subditur : (C ter nec mole gravet, nec exlenuatione debilitet; ut
CAPUT II. - cum prius aptos certamini artus ostenderint, tunc
IBID.— Simptex, et recius. demum magnae forlitudinis ictus narrent. Quia ei"go
2. Job simplicitas et reclitudo. Vtraque necessaria. atbleta noster contra diabolum fuerat certalurus,
— Nonnulli namque ita sunt simplices, ut fectum quasi anle.afense spectaculum, sacrae seriptor bislo-
quid sit ignorent. Sed eo verse simplicitatis inno- rise in athletahoc spiritales virlutes enumerans, meri-
centiam deserunt, quo ad virlutem rectiludinis non tis lnembra describit, dicens : Eralvir ille simplex, et
assurgunt; quia dum cauli esse per rectitudinem ne- reclus, ac limens Deum, et recedens a malo, ut, dum
sciunt, nequaquam innocentes persistere per simpli- membrorum posilio magna cognoscitur, ex hac ipsa
citalem possunt. Hinc est quod Paulus discipulos ad- jam fbrti positione subsequens etiam.victoria praeno-
monet dicens : Volo vos sapientes esse in bono, sim- scatur. Sequitur :
plices aulem in malo (Rom. xvi, 19). Hinc rursum . CAPUT IV.
dicit : Nolite pueri efficisensibus, sed malilia parvuli VERS. 2. —Natique suntei septem filii et tres
estote (I Cor. xiv, 20). Hinc per semelipsam Veritas filiw.
discipulis proecipit, dicens : Eslote prudenles sicut 5. Filiorum multitudo eum ad avariiiam non pel-
serpenles, el simplicessicut columbm (Matth, x. 16). -D lexit, — Ssepead ayaritiam cor parentis illicit fecun-
Utraque enim necessario in admonitione conjunxit; ditas prolis. Eo enim ad ambitum congfegandoehae-
ut el simplicitatem columbse astulia serpentis iri- reditatis accendilur, quo multis haeredibus fecunda-
strueret, et rursum serpentis astutiam columbse sim- lur. Ut ergo' beati Job quam • sancta mens fuerit,
plicitas temperaret. Hinc est quod sanclus Spirilus ostendalur, et justus dicitur, et multae prolis pater
e
praesentiamsuam hominibus, non in columba solum- fuisse perhibetur. Quiin libri sui exordio devotus
modo, sed eliam inlgne patefecit (Matth. m, 11,16). sacrificiis offerendis asseritur, promptus autem largi-
Per columbam quippe simplicitas, per ignem vero tatibus eliam post asemetipso memoratur. Pensemus
zelus indiealur. In coluihba igitur, et in igne osten- ergo quanta fortitudine praeditus exstitit, quem ad
a Plerique, injuria conversatione. Primus Remig., Ecclesim.
gelo Peryami
a nefandorum injuria et conversalione eiipuiu InCol- d Unus ex Remig., hinc Jacobus apostolus
bert., impudica convers. e Vulgati omnes : Qui in libri hujus. Forlasse quod
B Corb., non- langebant; et .paulo anle-, secundis Editores non censerent hic dici posse Latine, libri
curis, vitia pro vita.
* Vatic.etGussanv., et pene omnesMss., hitw an- sui, ut habelur in MssMsed scrupulqsius.
 SANCTI GREGORII MAGM' '
gM 552
Mrbdifalis tehaciam' nee tot hacredurii affectus incli- A j gensque dituculo offerebat holocausla per singutos.
navit; Sequifur: 10. Nulla pene convivia siiie culpa, propiet volnpta-
CAPUT V [VeU IV]. lem el loquacitaiem.—Cvimdicitur, millebal et sanclir
VERS. 3. — El fuit possessio ejus sepiem millia ficabat illos, aperle: demonstratur quid.districtionis
ovium, et tria millia cainelorum;quingenta quoqnejuga erga iilos praisens ageret, quibus absens sollieftudine
boum, et'quihg'ehtm asinm, ac familia mutta nimis. non deesset.. Sed hoc nobis est solerter intuendum
' 6;
Opes sine amore possedit. — Scimus, quia ad quod, peractis diebus convivii, purgaliobper singulos
inajofem dolprem mentem commovenl damna hia- adhibeturholocausti. Virquippesgnclusnoveratquia
|bra; Ut igitur ostendatur, quanfse virtutis exstitit, celebrari convivia sine culpa vix possent. Novei-al
pmltuiri fuisse"dicitur, quod patienler amisil. Nun- quia magna purgatione sacrificiorum diluendas sunt
qiiam- quippe sine dolore amittituf, nisi quod sine epulse conviviorum; et quidquid in semetipsis filii
amore' possidefur. Itaque dum substantia magna de- convivantes inquinaverant, pafer sacrificiom immo-'
scribitur, etlamen paulo posl patienlef amissa per- Iando tergebat.' Nonnulla quippe sunt vitia qusea con-
hibelur; quarii sine dolore perdidit, constat quia sine viviis autseparari vix possunt, aut certe nequaquam
amofe pbssedit. Nolandum quoque est-, quod piius possunt. c Pene semper enim epulas comitatur vo-
cordis divitiae, et posl, opes corporis desmbunlur. B ] luptas. Nam dum corpus in refectionis deleetatione
Solet ehiiri rerum abundantia tanto magis a divioo resOlvitur, cor ad inane gaudium relaxatur. Cnde
timore mentem solvere, quantq magis hanc exiglt di- scriptum est >Sedit populus manducare et bibere, el
versa eogilare. Nam dum per iriulta spargitur,- slare surrexerunt tudere (Exod. xxxiij 6).
ih iniimis fixa probibelur. Quod per semetipsam Ve- H. Pene semper epulasloquacitas sequilur'; cum-
ritas, cum parabolam seminahtisexponeret, indicavit que venter reficitur, lingua diffrenatur. Unde recte
diceris : Qui seniinatus est in spinis; hic est, qui ver- dives apud inferos aquam appetere describitur, di-
bum audit, et solliciludo smculi islius, et fallacia divi- cens i Pdier Abraham, miserere mei, et mitle Laia-
tidrum, suffocat verbum, etsine fructuefficitur (Matth. ruhi; d ut inlingat exlremum digili sui iii aquam, et
xin, 22; Luc, vm, "7,.8; Marc: iv, 7). Ecce bealus refrigerel tinguam meam, quia crucior in hac flamma
Job et multa pbssidefe dicituf, fetpaulo posl divinis (Lucx\'i, 24). Prius epulatus quotidie splendide di-
sacrifieiis instanter cleservire perhibetur. citur; et post aquam pelere in lingua mem.oratur.
7. Cuncla jam corde reliquerht. — Consideremus Quia enim, ut diximus, inter epulasvalde diffluere
ergo cujus sahclilatis iste vif iuerit, qui ad tam sedula loquacitas solet,'ex posna indicat culpam, cum eum,
Dei obsequia, et sic oecupatus vacavit. Necdum prae- quem epulatumquotidie splendide Veritas dixefal, in
cepti yfrlus emicuerat, quse omniarelinqui prajcipe- IC lingua plus ardere perhibebat. Hi qui chordarum har-
ret; sed tameri beatiis Job ejusdem jain prseceptionis moniam temperant, fanta hanc arte dispensant, ut
vim corde servabat; quia riimirum substantiam suani plerumque, cunruna tangiiiir, longe alia acmuitis
mente 20 reliquerat, quani sirie delectatione possi- interjacentibus posita chorda quatiafur : cumque ista
debat. sonitum reddit, illa, quie in eodem caritu temperata
CAPUT VI. esi, aliis impercussis, tremit. Sic ergo in Scriptura
IBID.—Eralque vir iile magnus inter omnesOrien- sacra plerumque de virtutibus. sic de vitiis
agituf; ut
tales: "dum loquendo aliud insinuat, tacendo aliud innote-
8. Quantis divitiis afflueret Orientales viros esse scat.
[Vet. VI'.] Nibil enim cpntradivitem deloqua-
praedivitesquis-ignorat? Magnus ergo inter Orientales cilate memoratuf ; sed dum posna in Imgua dicitur,
exstitit, ac si aperte diceretur : quia etdivitibus dilior quaeih couvivio inter alias graviof fuerlt
fuit. culpa mon-
stratui\
CAPUTVH.
VERS.4. — Et ibanl filii ejus, eV faciebant a con- 12. Job octavo die sacrificium offerens,.mysterium
vivia per doihos,wiusquisquejn "diesuo : el mittentes resurrectionis colit. —rCuni vero septem fratres per
vocabahl ires sorores suas, ut comederenl et biberent dies singulosconvivia facere describuntui-, etperaclis
' -' D diebus convivii, Job seplem saerificia offerre perhi-
cum eis.
9. Subslantia dividenda inter filios, eorum corda betur; aperte historia indicat quod beaius Job qctavo
non divisit. — Solet inter fratres major SHbstantia, die sacrificiuhi offerens mysterium resurreclionis
discordise fieri gravioris causa. 0 inaestimabllem pa- colat. Dies namque qui nunc Dominicus dicitur, a
ternse instilutionis laudem! Et paler dives dicitur, et morte Redemploiis est tertius, sed in ordine condi-
- filii concordesasseruntur. Et dum dividenda inter eos tionis pctavus, qui et primus in coadiiione est. Sed
substantia aderat, corda tamen omnium indivisa cha- quia revolutus septimum sequitur, oclavus gf recle
rilas replebat. numeratur. Quia ergo octavb die offerre septeni sa-
CAPUT VIII [Vet. V, Rec. IV]. crificia dieitur, plenus septiformis gratioe Spiritu pro
VERS.5. — Cumquein orbem trahsissenl dies con- spe resurrectionis Domino deservisse perhibelur.
vivii, miitebai ad eos Job, et sanctificubat illos, sur-. Unde et psalmus pro oclava praescribilur, iri quo^a'V-
a Mss. et B£vlhol., faciebant conviviumptr domos. c Deest peneinCompehd., -Ebroic. et aliis.
AliaeEd., cbnvivia. 3 Mss., ui intinguat extremumdigili^uiin^equa. •
b PliirimiMss., prosingulis.
 556 - M6RAL1UMLIB.J. — INCAPUT I B. JOB. £54
diuin de resurrectibne nuntiatuf [Yef. VII]. Sed Avirlutum, et Dei sapienliam.- (I Coi\ i, 21). Atque
quia beati Job filii tanta fuerant disciplina bonoein- hsec ipsa Sapientia per Salomonem dicil: Ego sa-
stitutionis accincti, ut neque per facta.in^eonviviis, pieniia habilo in consilio, et eruditis inlersum cogita-
heque per verba delinquerent, aperte monstrafur, tionibus (Proverb. vm, 12). Hus ergo terram inha-
cum subditur : bitat;Job,quia Sapientia, quaepro nobis passionis do-
CAPU.TIX [Rec. V]." lorem sustinuit, corda vitae consiliis dedila sibimet
IriiDf— Dicebatenim :Ne forte peccaveriht filiimei habitationem fecit.
et benedixerinlDeoin cordibussuis. CkPm\\l[VetX].
13. De allerius corde non est temere judicandum. —
IBID. El erat vir ille simplex el reclus.
; In rectores fideliumquieorum opera nesciunt. — Per- 16. Simplicitalem et .reclitudinem tenuit. —" In
feetos quippe esse in opere et sermone docuerat, rectiludine jiistitja, in simplicitate autem mansuetu-
^pro quibus de sola pater cogitatione metuebat. Quia . do signatur. Plerumque nos cum rectitudinem ju-
.Tei'ode alien's cordibus judicare temere non debea- stitise exsequimur, mansuetudinem relinquimus; el
mus, jn saneti hujus viri verbis agnoscimus, qui cum mansueludinemservare cupimus, justitise recti-
non ait: Quia benedixeruntin cordibus suis.: sed, ATe .tudinem declinamus. Incarnatus g^ -vero Dominus
forte benedixermtDeo in cordibus suis. Unde bene B simplicitalem cum rectitudine tenuit.: quia nec in
per Paulum dicitur : Nolite judicare ante tempus, mansuetudine districtionem juslitioe, nec rursum in
quoadnsqueheniat Dominus, qui illuminabit abscondila dislrictione justitiae virtutem mansuetudinis amisit.
tenebrarum, et mahifeslabit consilia cordium (I Cor. Dnde cum qriidam,deducta adultera, hune tentare
iv, 5). JTef.VfJI]. Quisquisenimiucogitatioue a rec- vqluissent, ut in culpam autimmansuetudinis autin-
tiludine exorbitat, in tenebris peccat. Nos ergo lanlo jusliliae laberetur, ,ad ufraque respondit dicens.: Qui
minus debemus aliena corda audacter reprehendere, sine peccato est veslrum, primus in illam lapidetj^.mit-
quanlo scimus, quia visu noslrb non possumus alienoe lat (Joan., vm, 7). Dat simplicitalem mansuetudinis
..eogitationis tenebras-illustrare. " Sed\ hac solerter qui sine peccato est vestrum; dat zelumjustitiae, pri-
intuendum est, quanla pater severilate potuit iilio- .mus in illam lapidetn miital. Undeeteipropbetadicit:
rum opera corrigere, qui tanta sollicitudine studuit lntende, prospereprocede, et regna propter verilatem
'- corda mundare. Quid ad .bsec reetores fidelium di- et mansaetudinem et justitiam (Psal. xiiv, 5). Veri-
.cunt, qui.discipulorum suorum et aperta opera tatem quippeexsequens, mansuetudinem cum justi-
nesciunt?.Quid in sua excusatiqne cogitant, quiin tia conservavit; ut nec zelumfeclitudinis in mansue-
commissis sibi nec vulnera actionum curant? Ut tudinis pondere amilterel, nec rursum pondus man*
vero hujus sancti b operis etiam perseverantia ,de- iC sueludinis zelo rectiludinis perturbaret. Sequitur :
tnonslretur, recte subjungilur: CAPUTXIH.'.
CAPUT.X. IBID.— TimensDeum, et recedens a.malo.
IBID.— Sic faciebalJob cunctis diebus. 17. Deum quomodo timuit. •— Scriplum- est de
14. Job perseverantia. — Seriplum quippe est : illo : Et replevit eum spiritus limoris Domini (Isai.
Qui perseveraverit usque in fiiiem, hic salvus erit. xi, 5). Incarnatusenini Dominus in semetipso omne
{Mailh. x, 22'; xxiv, 13.) In sacrificio igitur sancla quod nobis,d inspiravit, ostendit; ul qpod prseceplo
- actio, in cunctis autem diebus sacrificii, conslantia -
diceret, exemplo suaderet. Juxta humanitatis ergo
-sanctaeactionis oslenditur. Hoecbreviter hisloriam naturam Redemplor noster Deum timuil; quia ut
- seqtiendo transcorrimus; nunc ordo expositionis . hominem redimeret p mentem pro illo
superbum
-
exigit ut exordium repetentes, allegoriarum jam se- humilem sumpsil. Cujus bene per hoc, quod rece-
creta pandamus. dere a malo -Job .dicitur, et actio designatur. Ipse
CAPUTXI. [Vet.IX].. quippe recessit a malo, non quod faciendb eonligit,
VERS.'li— Vir erdlinterra.Hus,nomineJob\ sedquod inveniendo reprobavit : quia vetuslam,
15".SENSUSA.LLEGOR. — Chrislus Job nomine deii- '
quam natus invenit^ humauae conversalionis vitam
gnalus. — Hsec per histofiam facta credimus, sed';D deseruit; el novam, quam secum detulit sequacium
per allegoriain jam qualiter sint impleta, videamus. moribus impressit.
Job namque, ut diximus, intefpretatur dolens : Hus . -i CAPUTXIV [Rec. VI].
vero'eonsiliator; Quem.efgo. alium bealus Job suo Vers. 2.—Natique sunl ei septemfilii, et ires fiiim.
nomine exprimit, nisi eum de quo propbeta loquitur 18. Septenarius numerus perfectus. — Quid| in
dicens -:dbtoresnoslros c ipsepoflavit (Isai. LIII,4) ? -septeriario nuhiero nisi summa perfectionis. accipi-
Qui Hus terram inhabitat,' quia in corda populi coh- tur ? Ut enim humanae' rationis causas de septe-
siliatoris regnat. Paulus. quippe aic Christum Dei nario numero taceamusi quae asserunt, quod id-
s
a'Mss. Remig.i,Rem.', Ebroic, etc, sed Imc in re et alise, liabent, quod nobis imperavit'.
solerter. -' e Ita Mss. S. Germ., Regii, Rem., elc,'veteresque
b Ita-Corb., Germ. et pler. Mss. In Edit., Edit. Paris. el Basil. Unus Remig. habet, mortem
hujus
suncii viri operis. ilto humilem sumpsit. Hoc -Ms. usus fbrtasse
c AMss. Corb. et nonnullis abest ipse, quod in pro Joann. Gilotius Gampanus, in sua Edit. anno 1571,
Germ. additum secundis curis. utramque lectionem adoplavit; aliaepostea Edit. re-
d Ita Mss. omnes, Rem., Remig., Colb., Cor- .- tinuerunl - hanc nnicam : mortem. pro. xllo 'liuinilem
beiens., Turon.,.etc. EditioBasil. 1514,Paris. 1518, sumpsit
 1553 SANCTI GREGORII MAGNI 556
circo peiiectus sit, quia ex piimo pari constat, et A mundi, quas possident, dum pla opera faciunt, quasi
"
primo impari; ex primo qui dividi potest, et primo per terrse viam ad ccelestem patriam tendunt ? Quia
'
qui dividi non potest; cerlissime scimus quod se- igitur post sanctos apostblos tres istse-fidelium dis-
pteharium numerum Scriptura sacra-pro perfectione tinetiones secutse sunt, recte posf fiKos, tres filiae
"ponere consuevit (Genes. n, 5;f Unde et septimo natae memorantur. Sequitur : .-
die Dominum requievisse ab operibus asserit. Hinc CAPUT XV.'
est etiam quod septimus dies in requiem hominibus, VERS.3. — Et fuit possessio ejus septem millia
id est, in sabbatum datus est. Hinc est quod jubileus ovium, et tria millia eamelorum.
annus, in quo plenaria requies exprimitur, septem 21. Ovibus- innocenles, camelis vitiosi genliles
hebdomadibus consummatur, qui monade a addita
adumbrati et Samaritani.'— Quia fideles auditofes
nostrae adunationis impletur. ex varia conversatione coUeeti sunt, quod prius
[Vei. XII.] 19. FiliiJob aposlolossignant.— Nali universaliter, d memoratis filiabus, dicituj', hoc dis-
sunt ergo eiseplem filii. Ad prsedicandum scilicetvi- tincte poslmodum appellatione animalium subinfer-
rililer incedenles apostoli. Qui dum perfeetionis tur. Quid enim in septem millibus ovium, nisi per-
proecepla peragunt, quasi supefloris sexus ibrtitudi- fectam quorumdam innocentiam exprimit, quae e ad
nem in convefsatione tenuerunt.' Hine est enim, B perfeetionem gratise", ex legis pascuis venit ? Qujd
'
quod perfectione septiformls gratise Spiritus implendi yero in tribus millibus camelorum, nisi ad plenitu-
ilnodecihi sunt electl. A septenario quippe numero> dinem fidef veniens, f torta gentilium yitiositas de-
in duodenarium surgitur. Nam septenarius suis in signatur ? [Vet. XIV.] In Scriptura aulem saera ali-
separlibus multiplicatus, ad duodenarium tenditur. quando cameli nomine ipse Dominus; aliquando au-
Sive enim quatuor per tria, sive per quatuor tria tem pbpulus gentilis exprimitur. Cameli enim no-
ducantuf, septem in duodecim vertunturb. Unde miije Dominus designalur, sicut ab eodem Domino
sancll apostoli, quia sanctam Trinitatem in quatuor Judaeis adversantibus dieitur : Liquantes culicem, ca-
partibus mundi prsedicare mittebantur, duodecim melum glulientes (Matth. xxm,-24). Culex enimsu-
sunt electi ; nteliam numero perfectionem osten- surfando vulnerat, camelus autem sponte se ad sus-
derent, quam vita et voce proedicarent. cipienda onera inclinat. Liquaverunt ergo Judseicu-
20."FiHm fideliumplebes. Fidelium tres ordines. — lieem, quia seditiosum dimitti Iatronem petierunt;
Ndtm <mntet tres filim. Quid in filiabus,uisi <|||in- cameluni vero glutierunt, quia eum qui adsusci-
firmiores fidelium plebes accipfmus, c qua; etsi ad pienda nostraemortalitatis onera sponte descenderat
perfeclionem "operis nequaquam forti virtule per- exstinguere clamando- conati sunt. Rursus cameli
manent, fidem tamen Trinitatis cognitam constanter 't' nomine gentilitas designatur. Unde et Rebecca ad
tenent? In septem ei'go filiis ordo prsedicantium, in Isaae veniens (Genes. xxiv, 6i), dorso cameli-dedu-
tribus yero filiabus multitudo significatur auditorus. cilur; quia ad Christum ex gentilitate Ecclesia pro-
' Possunt -etiam
per tres filias tres ordines fidelium perans, s in tortis vitiosisque yitse veteris "conversa-
- designari. Post filios quippe filiae nomlnantur,- quia tionibus invenitur. Quse, Isaac yiso, descendit;
" quia
post apostolorum conspectam fortitudinem, tres dis- Domino cognito, vitia sua gentilitas deseruit, et ab
tincliones fidelium in Ecclesiae eonversatione secutae elatione celsitudinis ima bumilitatis petiit. Quae et
sunt: pastorumvidelicet, et continentium, atque con- verecundata pallio velatur, qnia coram illo ex an-
jugatorum. [Vet. XIII.] Unde et Ezechiel propheta teactavita confunditur. Unde et per Apostolumueis-
tres liberatos viros audisse se asserit, Noe seilicet, dem gentibus dicitur : Quem ergo fructum habuistis
et Danielem, et Job (Ezechiel xiv). Quid enim per tunc in illis, in quibus nuncerubescilisl (Rom. yi, 21.)
Noe, qui arcam in undis rexit, nisi praeposilorum Quia igitur per oves, 24 Hebrseos a pascuislegis ad
ordo signatur; qui dum ad formam vitse populis fidem venienles accipimus,. nihil obstat ut per ca-
praasunt, sanctam Ecclesiam in lenlationum fluctibus melos, tqrtos moribus, atque onustos idolorum cul-
regunt? Quid per Danielem, cujus mira abstinentia tibus, gentilium populos sentiamus. Quia enimexse-
scribilur, nisi continehtium vita figuratur; qui dum ;D metipsissibiinvenerunt deos quos colerent.quasia se-
curicta, quavmundi sunt, deserunt, -despectseBaby- metipsis eis onus in dorso excreverat, quod portarent.'
loniae alta mente dominantur ? Quid per Job, nisi [VeJ-ZV.]22. Potest etiam per camelos, quia b
bonorum conjugum. vita signatur; qui de rebus communia sunt animalia, Samaritanorum vita si-

a Hic variant Mss., aliis monadi addita, aliis plu-
~ ribus monade Utic.addito, prseferenlibus. Ex his s.unt
Corb., Germ., Ibidemih Utic et Ed. legitur,
nostrm adun. summa. Redundat summa depravatque
sensum. Gregorius quippe vocat monadem aduna-
lionem illam quain mundi line congregandi sunt
electi, ul ex sequentibus patebit.
"bRem., Vindoc, Ebroic. verlunt,
" In solis vulgalis post accipimus, adjicitur : fidem
Sanctm Trinit. tenentes, quod glossema rejiciendura
censuimus.
dEditi, memoratis filiis et filiab., renitentibus
Mss.j et pivBterGregbrii -mentem, paulo antea dor
ceutis tribus filiabus, nulla filiorum facta mentione,
tres fidelium ordines sighificari.
6 Ed. Vet. et Rec, ad perceptionem, quod habent
Utic etnonnulli Mss. Unus Vindoc; et al. ad perfe-
ctionis gratiam. Sequimur Ms. Corb.
f Vatic et Gussanv., tota genlilium, mendose.
B Gilot., Valic,, Guss., nno verbo, inlortis, repu-
gnantib. Mss. ae vet. Edit.
h Primus Rem., commune est animal. Corb. el
Germ., communesunt animal.
K57 MORALIUMLIB. I. -IN CAPUT I J3. JOB. 558
gnari. Camelinamque ruminant, sed nequaquamun- jA ostendilur. Unde Jerusalem tendens Dominus, aselr
gulam findunt.a Samaritani quoque quasi r.uminant, lum sedisse perbibetur c
(Mattli. xxi, 5).Quid est
quia ex parte legis verba recipiunt; et quasi ungu- enim sedendo asinumJerusalemvenire. nisigentili-
lam non findunt, quia eam pro parte contemnunt. tatis-simplicia cofda. possidendo, ea ad visionem
b
Qui et grave onus In dorso mentis lolerant, quia pacis regendo et prsesidendo perducere? Quod uno
inomne, quod faciunt, sine spe jeternitatis elaborant. et facili testimonio ostenditur: quia et per boves dJu-
Fidem qhippe resurrectionis nesciunt. Et quid esse doea&ggoperarii, et perasinum gentiles populi desi-
gravius atque onustius potest, quam afflictionem- gnantur, cum per prophetam dicitur : Cognovit bos
saeculi prsetereuntis perpeti, et nequaquam ad re- possessorem suum, et asinus prmsepe Domini^sui
levationem mentis^ gaudia remunerationis sperare? (Isai. i, 3). Quis enim bos, nisi Jndaicus populus
Sed quia in carne Dominus apparens, et Hebrseorum exstitit, cujus cervicem jugum legis attrivit? El quis
populos perfectionis gratia implevit, et Samarita- asinus, nisi gentililas fuil,-quam quilibet seduclor
norum quosdam ad cognitionem .iidei, mira. opera reperit quasi brulumanimal, el nulla ratione reni-
ostendendo, perduxit; dicatur recte de nmbra, quae teris, quo voluit errore substravit? Bos ergo posses-
verilatem exprimeret, quod et septem millia ovium, sorem, el asinus Domini praesepe cognovit', quia et
et camelorum tria miUia po.ssideret. Sequitur : ] Hebraicus populus Deum, quem eolebat, sed ignora-
B
bal,reperit; et gentilitas legis pabulum, quod non
CAPUTXVI. habebal, accepit. Quod igitur superius nominatis
IBID. — Quingenla_ juga boum, et quingenlm ovibuset camelis dicitur, hoc inferius in bobus et
atinm. asinis replicatur.
23. Boum nomine quid designeluf. Quid nomine 24. Prwdicatores Judmorum bovesjugo iegis pressi.
asinprum.—Jam superius dictum est, quod iii quin- — Habuit vero et ante Redemptoris adventum Ju-
quagenario numero, qui septem hebdomadibus ac dsea boves, quia ad praedicandum misit operarios,
monadeaddita impletuf, requies deslgnatur;, de- quibus voce Veritalis dicituf : Vm-vobis, hypocritm,
nario autem numero summa perfeclionis exprimitur. qui circuilis mare et aridam, ut faciatis unum prosely-
Quiavero fidelibus perfeclio quielis promittitur, . ium; et cum fuerit faclus, fatilis eum filium gehennm
quasi quinquagenario decies. ducto ad quingentesi- dupio, quam vos(Matth, xxm, 15). Quosgraveju-
luum pervenitur. [Vet. XVI.] In. Scriptura aulem gum legis presserat, quia exteriora litterae maridata
sacra bonm nomine aliquando hebeludo fatuorum, tolerabant. Quibus vqce Veritatis dieitur.: Venite ad
aliquando bene operantium vfla signatur. Quia enim me omnes, qui laboralis et onerati estis, el ego refi-
bovisnomine stultorum vecordia iiguratur, recte per C ciain vos. Tollite jugum nieum super.vos, et discile a
Salomonem dicitur-: Statimque eam sequitur quasi nie, quia miiis sumel humiliscorde (Matlh. xi, 28, 29).
bos duclus. ad viclimam (Proverb. vn, 22). Rursum Quod ergo in Evangelio bene laborantibus. requies
quia boum nomine vita uniuscujusque operantis promitlitur, hoc/est quod bic juga boum quingerita
exprimitur, legis. praecepta lestantur,, .quae" per memorantur: quia qui Redemptoris dominio colla
Moysen prascepit, dicens : Non alligabis os bovi tri- subjiciunt quo, nisi ad requiem, tendunt? [Vet.
luranti (Deut.xxv, 4). Quodaperte rursum dicilur: XVII.] Unde et asinae quihgenfaeperhibentur; quia
Dignus esi operarius mercede sua (Luc. x, 7).- Asi- vocatse plebes.gentilium, dum ad requiem pervenire
uorum quoque nomine aliquando slultorum pigritia,. desidefant, cuncta mandatorum onera libenter por-
aliquaudo immoderala petulanliumluxuria, aliquan- tant. Undebene, quod hanc requiem populus gentilis
do gentilium simplicitas designatur. Stullorum pi- appeteret, Jacobiilios alloquens,prophelica hocstuduit
grilia asinorum appellalione figuratur , sicut per, voce signare, dicens : Isachdr asinus fortis, accubans
Moysen dicitur : Non arabis in bove xiinul el asino einter lerminos, vidit requiem quod esset bona, el ter-
(Deut. xxn, 10). Ac si diceret: Fatuos sapientibus ram quod oplima, et suppesuit humerum ad porian-
in pnedicatione non socies, ne per eum qui implere dum (Genes, 14, 15). Inter Jerminos namque ac-
rem nonvalet, illi-qui praevalet obsistas. Immoderata D cubare, estprsestolatomundifinerequiescere^nihilque
quoque petulantium .luxuria asinorum appellatione de bisqusenuncin medio versanlur quserere,sedultima
exprimitur, ut propheta testalur, qui ait: Quorum desiderare. Fortisque asinus requiem aclerramopti-
carnes suntut carnes asinorum(Ezech. xxm, 20). mamvidet, cumsimplexgentilitas idcirco sead robur
Asinorum rursus nomine, simplicitas- genlililatis boni operiserigit, quia adaeternoevitaepatriamtendit.
a ln Corb. et Germ., Samarii. In Reg., Samarei: lens, nec in scriptoribus sacris peregrina. Optalus,
sic dicuntur lib. vi, episl. olim 5, et lib. vm, episl. lib. n de schism. Donafi, cap. 3: Cathedtain unicam..,
olim 21. . sedilprior Pelrus. Ita lib. i, cujus tu cathedram sedes;
b ItaMss. Corb.,Germ., Rem,, elc, acvet. Edit., et, dquis cathedram sederet atleram.
id omne, quod legitur in Vatic et Guss. ' Gilot. et seq. Ed., Judmi qp. At Corb. et pleiu
!proc Rerh., Remig., velus Editio Basil,, ita habent. Ms's., Judoemop.; quod convenit Seq., habuit Judcea
Alia 15i'4, sedendo asinam. Hancsequuntur recen- boves, elc.
liores Ed. Praefereridavidetur prior leclio, ut magis e Re.m.,,Remig., Corb, Vlhdoc, etpeneomnes,
accedensad sancti Gregorii menlem, qui irifra ex- accubans in terminos. Et infra: In terminos namque
plicat quid significet asirius, non asina. Caeterum se- habitare, elc
mm$ asellum, etc, phrasis est Gregorio non inso-
53(J - SANCTLGREGORII MAGNI - 540

Quaeaadpbrtandumhunierumsupponit;<juia cohspe-1kQuoe convivia,quomodo exbiberentur,- adjungilur5

eta superna requie, prseceptiseliam gravibus in opera- cum prolinus subinfertur:
Sionese subjicil,el quidquid intolerabile pusillanimi- ' ' CAPUT xx. - . - '-;
tas asserit, hoceileve ac facile spes remunerationis IBID.-— Onusquisquein die suo. -
ostendit. Quia ergo ad aeternam requiem pro electo- 28. Juxla mensuram intelligentimpascendi audite
rum parte Judsea gentilitasque colligiiur, reele quin- res.~—Si ignorantise obseurilas sine dubitatione nox"
genta juga boum, et quingenlse asinaehaberi pefhi- cordis est, intellectus non immerito dies vocatur.
bentur. Sequitur: Unde el per Paulum dicitur : Alius judicat dieminter
"CAPUT XVIII [Vet. XVIII]. diem, alius' jtidicat omnem diem (Rom. xiv , 5).
Ac si aperte dical: Alius quaedaninonnullis intermis-
—
IBID. Ac familia multa nimis. sis intelligif, alius vero omnia b intelleclu possibilia
.25. Stulli mundi prius vocati quain sapienles. — ila ut sunt videnda cbgnoscit. Unusquisque ergo
Quid est, quod prius aiiimalium multitudo describi- filiusin die suo conviviumexhibet, quia sanctus quis-
tur, el familia in exlremo memoratur: nisi quod ad que praedicator juxta mensuram illuminatoeintelli-
cognitionem fidei prius stulta mundi collecla sunt, gentiae mentes audientium epulis veritalis pascit. In
ut post ejus etiam astuta vocarentur, Paulo altes- jB diesuo Paulus fecerat convivium, cum dicebat: Bea-
tante; qui ait: Non mutli sapienles se_cundumcarnem, tiores erunt si sic pennanserint secundummeum consi-
non mulli polentes, non mulli nobiles, sed qumslulla lium (I Cor. vn, 40). De die sho unumquemque ad-
sunlmundi,elegit Deus, ut confundat sapientes [i Cor., monebat cogitare, cum diceret: Unusquisquein suo
i,27)? Ipsa namque sanctse Ecclesise principia, lilte- sensu abundet (Ronu xiv, 5). Sequitur :
rarum perbibentur ignara, ut videlicet, cuneiis in
ad CAPUT XXI.
praJdiealoJibus suis Redemptor ostenderet quod
sed eausa sua- IBID.— Et mitlenies vocabant tres sorbres suas, ui
vitam credentes populos nqn sermo, comederentet biberent cum e[s.
deret. Sequitur:
29. Hi per filias Job significanlur. Scriptura sacre
CAPUT XVIII[Vm. XIX]. modo cibus, modo polus. — Sorores filii ad conviviura
IBID.— Erat vir 'ille magiiiiS inter omnes Orien- vocanl: quia infirmis auditoribus sancti apostoli re-
tales. " - reclionis supernaegaudia proedicant, eorumque men-
* 26. Christus humanitate cmleris _
siriiilis, divinitate tes, quia a verftatis pabulo -jejunas aspiciunt,- divini
singniaris:—Quod Redemptof hoster Oriens dicilur, eloquii epulis pascurit. [Vet. XXI.] Bene autem dici-
propbeta g@ testanle perhibetur, qui ait : Et ecce tur : Vt comedereni et biberenl cum eis. Scriplura
vir Oriens nomen •ejus (Zach. vi, 12). Onines ergo, ^ enim sacra aliquando nobis est cibus, aliquando po-
qui iri boc Orierite fiiie consistunt, recte Orientales tus. Cibus est iri locis obscuriofibus, quiaquasi ex-
vocantur. Sed quia Omnesbomines tanlummodo bb- 'ponendo frangitur, et maridendo glutitur. Potsis
inines sunt, ipse autem Oriens Deus et homo, recle vero est in locis apertioribus, quia ita sorbetur sicut
diciiur, Erai niagnus inter omnes Orientales. Ac si invenitur. Cibum vidit pfopheta Seripturam sacram,
aperle dicereiur : Omnes, qui in flde Deo nascuntur, qui expqnendo frangeretur, cum diceret : Parvuti
superat; quia non ut caeteros adoptio, sed natura peliefunt panem, et non eral qui frangerei eis (Thren.
Illum diviriitatis exaltat, qui etsi liumanitate cseteris JV,4): id est, infirmi quique Scripturse sacraevalen-
apparuit similis divinitate tamen mansit super om- tiores sententias petierunt exponendo comminui; sed
jjfa singuiaris. qui exponere debeatnon valet inveniri. Potum vidil
CAPUT XIX [Rec. VII, Vet. XX]. Sci-iptufam saci'am prophela, cum diceret : Oinnes
silieniesvenite adaquas (Isai. LV,1). Si potus aperta
Vers. 4. — Et ibant filii ejus, et faciebant convi- mandata non essent, per semelipsam Veritas non
via per domos., clamaret : Si quis sitit, veniat ad me et bibat (Joan.
27. In filiis Job conviviacelebranlibus prmdicato- _" vn, 57). Quasi cibum et potum vidit prophefa Juiloese
res inteliigendi. -^- Filii facluri convivia per domos •'-'defuisse, cum diceret : Nobiles ejus interierunt fame,
ibaht, cum pfsedicalores apostoli in diversis mundi el muttitudo ejus siti exaruit (Isai. v, 12). Paucorum
?egionibus, virtftlum epulas audientibus^ quasi eden- quippe est fortia et occulta 2f cognoscere; mhl-
tibus ministrabanl. Unile et eisdem filiis de esurien- toruiu verb, hislorise aperta sentire. Et idcircb Ju-
tibus plebibus dicitur" : Dale 'illis vos mSnducare daeoenobiles non siti, sed fame interiisse asserit;
(Matth. xiv, 17; xv, 32; Jlfarc. vi, 57; Luc. ix, 15). quia hi qui proeesse videbanlur, dum totos se exte-
Et furSum : Himillere eos jejunos nolo, ne deficianl riori intelligentiaadederant, quod de inlimis discu^
in via. Id est, in praedicalione vestra vefbumconsola- liendo manderent non babebant. Quia vero sublimio-
tionis accipiant, ne a veritatis pabulo jejuni rema-' ribiis ab interno intellectu eadentibus, parvulorum
rientes, in hujus yitae Iabore succumbant. Hinc rur- intelligentia et in exterioribus exsiccalur, recte illic
sum eisdem filiis dicitur : Operamini non cibumqui adjungitur : Multiludb ejus sili exaruit. Ac si aperte
perit, sedquipermanelinviiammternam (Joan. vi,27). -diceret: dum vulgus vitse suse studium deserlt, jam
a Idem Mss.: Qumetad portandum, humerum appohit."
b Corb., Germ. ac. pl. Mss. cum vet. Edit. Paris. et fiasfl,Qtilhia' ad ihtelleclumpbsMbiiia.
 S41 MORALIUMLIB. I. ~* IN GAPUT I B. JOB. 542
nec fluenta hisloriae exquirit. Et oceulta sacri eloquii jVnis gloriam, cogitationum pnlvefem tergere, gres-
niandata et aperla se inteUexisse testanlur, qui re- susque cordis ab interna.elatione mondare? Necob-
probanti se judici conquerentes dicunt: Manducavi- stat ab omriimoda Mediatoris scientia'quod dicitur.:
- mus et bibimus coram te (Luc. xm, 26). Quod aperte Ne fprte. JNaincuncla sciens, sed ° in loculione sua
exponendo subjunguht: Efin ptateisnostrisdocuisli igriorantiam nostram suscipiens, gg atque dum sus-
(Ibid.). Quiaergo sacra eloquia in Io.cisobsc.uriori- cipit docens, nonnunquam quasi ex nostra, dubita-
bus exporiendo franguntur, in locis vero apertioribus tione loquilur, sicut dicit: Fitius hominis veniens,
ita, ut inventa fnerint, potantur, dicatur recte : Mil- putas, inveniet fidem super terram ? (Luc. xvni, 5.)
tenles vocabant tres sorores suas, utcomedereut et.bi- Explelis ergo conviviis, sacrificium Job pro filiis of-
'berent cumeis. Ac si aperte diceretur: infirmos quos- ferens dicebat : Ne forle peccaverint filii mei, el iie-
que Wauda ad se persuasione deducebant, qualenus nedixerinl Deo in cordibus suis; quia Redemptor no-
eorum mentesj' et magna per conlemplaliohem disse- sler postquani proedicatores suos a maiis impughari-
reutes pascerent, et parva per hisforiani tradentes libus diluit, etiaih inter bona quse egerant a lentatio-
riutrirent. Sequitur : - - riibus defendit. Sequilur:
'
CAPUT XXII [Vei. XXII]. . CAPUT XXIV [VeU XXIV; Rec. IX].
D . - -
VERS.5. — Cumquein orbem transissent dies con- IBID.— Sic faciebat Job cunclis diebns.
vivii, mittebat Job, el sanclificabat eos : consurgens- 32. Holocauslum [a Christo pro nobis jugiler obla-
que diluculoofferebat holocaustaper singulos. tum, Cunclis diebus Job sacrificium offerre non ces-
50. Christusprmdicatorumsuorum cordamundat.— . sat; quia sine inlermissione pro nobis holocaustum
In orbem dies eonvivii transeunt, cum prsedicalio- Redemptor immolat, qui sine cessatione Patri suam
num ministeria peragunlur. Peraetisque conviviis, pro nobis iucarnationem demonslrat. Ipsa quippe
jiolocaustum Job pro filiis obtulit; quia pro^apostolis ejus incarnatio nostroe eniundalionis pblalio est;
de pracdicatione redeuntibus, Patrem Redemptor cumquese bominem ostgndit, delicta-Jiominis jnter-
exoravit. Bene aulem ihittendo sanctificaj^edicitur; veniens diluit. Et humanitatis suoemysterio perenne
quia dum sanctum Spiritum, a qui a se procedit, sacrificium immolat, qriia et bacc sunt aetenia quse
discipulorum cordibus tribuitj guidquideulpaeinesse mundat.
potuit, emundayit. Recteque ad offerenda holocausta 53. [Vet. XXY.J Quid hactenus de sensu hisior, et
difueulo consurgere perhibetur; quia per hoc quod -allegor.qniddeinceps demorali prosequendunu—Igi-
pro nobis intercessionis suse petilionem obtulit, dis- tur quiain ipso expositionis exordio sic persona beati
cussa erroris nocle, liumanse mentis tenebras illu- Job nuntiari pominum diximus, nt designaii per il-
p
slravit; ne quo peccati contagio, ex ipsa praedicatio-" lum caput et corpus, id est, Christum et Ecclesiam
nis gratia, mens in occulto polluatur ; ne sibi quae diceremus; postquam capul nostrum quomodo desi-
.agit tribuat; ne sibi tribuendo quae agebat, amittat. gnatum credatur, ostendimus, nunc corpus ejus,
Unde recte subjungitur:- quod nos sumus, quomodo exprimalur, indicemns;
CAPUT XXIII [Vet. XXIII; Rec. VIII]-. ut quia audivimus ex historia quod miremur, cogno-
IBID.—Dicebalenini, Ne forte peccaverint filii mei, vimus ex capite quod credamus; cqnsideremus nunc
el benedixerintDeq in cordibussuis. ex corpore quod vivendo teneamus. In nobismetipsis
31. N&culma prmdicatoribuscontractmquomododi- namque debemus Iransforniare quod legimus; ut
iuendm.— Deoquippebenedicere; id estmaledicere, - cum per auditum se "animusexcitat, ad operandum
est de ejus munere sibi gloriam praebere.-Underecte quod audierit vita concurrat. , ,
sanctis apostolis pbst piredicalionem Doininus pedes CAPUT XXV [Vef; XXVI, Rec. X].:
iavit (Joflii.xin, 5); ut videlieet aperte monstraret — Vir eratin leria Hus nomine Job.
VERS. 1 .
quia plerumqueet in bono opere peccati pulvis con- 34. SENSUS MORALIS. — Job electos significat. Qum
trahitur, et inde inquinantur vestigia loquentium, eorum — Si Job do-
affectio circa terrena et mierna.
unde audientium corda mundantur. Nam saepe non-
Hus eonsiliator dicitur, non immefito per
nulli dum exhorlationis verba faciunt, qiiamlibet te- D lens, ei
* utraque nomina .'electus quisque Hguratur; quia ni-
nuiter, sese inirihsecus, quia per eos, purgalionis
verbo aliena miruih consiliatorem aiiimuin inhabitat, qui dolens
gratia derivathr, extollunt; cumque
de proesentibusad selefna festinat. Narrisunl rionnulli
opera dUuunt, quasi.ex bouo itiiiere pulverem malae
vitam suam negligunt; et dum tansilorja (appe-
cogilationis shhihht. Quid ergOfuit post prsedicalio- .qui
- nem pedes discipulofumlavafe, nisi post praedicatio- tunf, dum acterna vel non intelligunt, vel fntellecta

- *l€brb.,.Vindoc, Ebroic, Utic, et al., qui ex - ris. 1518, et aliaehabent, sed in semetipsqIgnorantiam
se procedit. nostram suscipiens; sane mendose et coritra mentem
Mta Mss; :Anglic etplerique lex noslris, nec non sancti Doctoris, quem Agnoilis hoereticisfavenlem
vet. Edit. .Unus ex Vindocin. habel, prmdkationis inducunl. Consule quse in ejus-Vita dixlmus,._de
gratia. Ita etiam^Belvac. Verba sequenlia piiorem ipsius doclrina adversus Agnoitas. olim
' lectionem Legeetiam epist.
42 lib. vm,
pKhfefeudam suadei'e videntur : Cumque ad Eulog. Alexandr. patriarch.,
verbo uiiena npera diluunt, quasi ex bonoilinere pul- jnd."3, quiriuncest 10^ Inqiia a Chrlsto etiain ho-
verem malm cogilationissumunt. . mine bmnem ignorahtiaui aihovet.
c Sic omnesMss. nostri. AtEdit. Basil, 1514, Pa-
 =
5.43 SANCTI GREGORTIMAGNl m
contemnunt, nec dolorem sentiunt, nec habere con- A timis sentit. Sunt namque nonnulU qui in bonis quse
silium sciunt. Cumque superna, quseamiserunt, non faeiunt simplices non sunt -, dum non in his relribu-
considerant, esse se, Ireu miseri! in bonis a putant. tionem interius, sed exterius favorem quserunt. Unde
Nequaquam enim ad veritatis lueem, cui conditi-fue- bene per quemdam sapientem dicitur : Vm peccatori
rant, mentis oeuios erigunt'; nequaquam ad contem- terram ingredienli duabus viis (Eccli. n, 14). Duabus
plationem seternae patriae desiderii aciem tendunt: quippe viis peccator terram ingreditur, quando et
sed semetipsos in his ad<ruseprojecti suntdeserentes, Dei est quod opere exhibet, et uiundi quod per cogi-
vice palriae diligunt exsilium quod patiuntur, et in tationem quaeiit.
caecitate, quam tolerant, quasi in claritate luminis 57. A timore inchoat, incharitate consummatur.—
exsultant. At contra electorum mentes dum cuncla Bene autem dicitur : Timens Deum, et recedens a
transitoria nulla esse conspiciunt,b ad quae sint con- malo; quia sancta electorum Ecclesia simplicitalis
ditae exquirunt; cumque eorum satisfactioni nibil suseet rectitudinis e vias limore incboat.sed ebaritate
extra Deum suflicit, ipsa fnquisitionis exercitatione consummat. Cui tunc estiunditus a malo recedere;
fatigata illorum cogitatio, in conditoris sui spe et cum ex amore Dei coeperit Jam nolle peccare. Cum
contemplatione requiescit, supernis inlerseri civibus vero adhuc timore bona agit, a malo penitus non re-
appelit; et unusquisque eorum adhue in mundo cor- B cessit; quia eo ipso peceat, quo peccare vellet, sl
pore positus, mente jam extra mundum surgit, inulte potuisset. Reete ergo cum timere Deuni Job
terumnam exsilii, quam tolerat, deplorat, et ad su- dicitur, recedere etiam a malo perhibetur; quia dum
blimem patriam incessantibus se amoris stimulis ex- metum charitas sequitur, ea quse f mente relinquitur,
cilat. Cum ergo dolens videt, quam sit aeternum quod eliam per cogitatiqnis propositum culpa calcatur.
perdidit, invenit salubre consilium, temporale hoc [Vet. XXVIII.] Et quia ex timore 'unumquodque vi-
despicere quod percurrit; et quo magis crescit con- lium premitur, ex chariiale aulem virlutes oriuutur,
silii scientia, ut peritura 29 deserat, eo augelur do- recte subjungitur;
lor, quod necdum ad mausura pertingat. Unde bene CAPUT XXVII [Rec. XII].
per Salomonem dicilur: c Qui apponit scientiam,
d
apponit dolorem (Eccles. i, 18). Qui enim scit jam VERS.2— Natique sunt ei seplemfilii el tres filim.
summa quse adhuc non habet, magis de infimis in 58. Septem filiiJob totidem dona Spirilus sanclv
^uibus retinelur dolet. significant; tres filim, spem, fidemel charitalem. —
35. In terra Hus, id est, in consilio habitant. — Septem quippe nobis iilii nascuntur, eum per con-
Recte ergo fn terra Hus habitare Jqb dicitur, quia in ceptionem bonse cogitationis, sancti Spiritus septem
tcientioe consilio electi uniuscujusque dolens animus Q in nobis virtutes oriunlur. Jlane namque internam
lenetur. Intuendum quoque esl quam nullus dblor prolem propheta dinumerat, cum Spiritus 4nentem
mentis sit in actione proecipilationis. Qui enim sine fecundat, dicens : Requiescelsuper eum Spiriius Do-
Eonsiliisvivunt, qui se ipsos rerum eventibus praeci- mini, spiriius sapienlim et intelleclus, spiritus con-
jjites deserunt, .nullo interim cogitationum dolore silii el forliludinis, spirilus scientimel pietatis, efre-
fatigantur. Nam qui solerter in vifae consilio ligit plebit eum spiritus timoris Domini (Isai. xi, 2). Cum
mentem, cautesesein omni actione circumspiciendo ergo per adventum Spirilus sanetf, sapienlia, intel-
considerat; et ne ex re quse agitur repentinus finis lectus, consilium, fortitudo, sciemia, pietas ac limor
adversusque subripiat, liune prius molliter -posito' Domini unicuique nostrum g@ gignitur, quasi man-
pede cogitationis palpal; pensat ne ab his quaeagen- sura posteritas in menle propagatur, quae supernoe
da sunt formido prsepediat; ne in his quse differenda nostrae nobilitatis genus eo ad vitam longius servat,
sunt praecipitatiq impellat; ne prava per concupis- quo amori aeternitatis sociat. Sed habent in nobis
centiam aperlo bello superent; ne recta per inanem septem Uliitres procul dubio sorores suas, quia quid-
gloriam insidiando supplantent.- Job. ergo in terra quid virile lii virlulum sensus faciunt, spei, fideicha-
Hus habitat, dum mens elecli quo magis per consi- ritatique eonjungunt. Neque enim ad denarii perfec-
liuui vivere nititur, eo aneusti itineris dolore fatiga- j) tionem septem iilii pervenittnt, nisi in fide, spe et
tuiv Sequitur : charitate fuerit omne quod agunt. Quia vero hanc
CAPUTXXVI [Vet. XXVII, Rec. XI]. prseeunlium virtutum copiam multimoda bonorum
IBID.— Simplex et rectus, titnens Deum, et rece- operum cogitatio sequitur, recte subjungitur:
dens a malo.
CAPUT XXVHI [Rec. XIII].
36. Jusf*simplicitasetrectitudo.—Quisquisaeternam
patriam appetit, simplex procul dubio et rectus vivit: VERS.5. — Et fuit possessio ejus ,septem millia
simplex videlicet opere, rectus fide; simplex in bonis ovium el Iria millia camelorum.
quoe inferius peragit, rectus in summis qoss in in- 39. Oves possidel qui tnentem innoxiam intus »ert-
- a Editijin&oms felicespulant. Expunximus -o feli- d Ita duo Mss. Reg., et Corb. et nonnulli. Ebroic.
ces, ut merum glossema Mss. incognitum. Tinus ex Remig., Coinpeud., Lorigip. : Qui enim
*>Colb. et Corb., qd quem. Reg., adquod. -scientiamsummatn adhuc non habel, minus de, etc
c Rem., Remig., Vindoc, Corb., Reg.",aliique an^ e Vindocinenses, vias a timore inchoat.
liq. siclegendum docenl. Inedit., quiaddil scientianii Sic antiquior Rem., Corb., Germ., Viudocin.,
addit et dolofem: elc. Editi, qiim melu relinquitur.
 545 ilORALlUM L\B. 1. — IN CAPUT I B. JOB. 546
tate pascit. — Servata qnippe veritate historiae, imi- A mus, levius onera aliena toleramus. Cumque nos
lari spiritaliter possumus, quod carnaliter audimus. a quasi singularis sapientiaealtitudo non elevat, ad per-
Ovium eriim septetn iniUIapossidemus,. cum cogita- fefendam alieni cordis inerliam, ntens se nostra
tiories innocuas ,-perfecta cordis munditia, intra nos- sequanimiter inclinat. Recte autem sive juga bdum,
metipsos iriquisito veritatis pabulo pascimus. sive asinse quingentse referuntur ; quia vel in hoc,
40. Camelos possidet, qui quod in.se allum ac ior- quod prudenter sapiriius, vel in hbe, quod humiliter
tuosum, aut fidei subdit, aut prm charitate flectit.— ignoramus, dum seternae pacis requiem quserimus,
numerum tenemur. Sequitur:'
Eruntque.nobis in possessione eliam tria millia ca- 'quasi intra jubilei
melorum, si omne, quod in nobis altum ac tortuo- CAPUT XXX [Vet. XXXI, Rec.XIV].
sum est, ralioni fidei subditur, et sub cognilione Tri- IBID.— Ac familidmullanimis.
nitatis, sponle in appetitu humiliialis inclinatur. Ga- 42. Mulia familia est mullitudo cogitalionum cohi-
melos quippe possidcmus, si quod altum sapimus, benda.- — Mullam riimis famiiiam possidemus, cum
bumiliter deponamus. Camelos prbcul dubio possi- cogitatfones innumeras sub mentis dominatione re-
. demus, cum cogitationes nostras ad infirmitatis fra- stringimus; ne ipsa sui multitudine aniirium superent,
ternae compassionem fleclimus, ut vicissirn onera _ ne .perverso ordine discretiqnis nosfrae principatum
nostra portanles, alienseirifirmitati compati condes- calcent. El bene cogitationum turba mullse familioe
cendendo noverimus. Possunt etiam per camelos,qui appellatione signatur. Nam scimus quod absente do-
ringulam nequaquam fiudunt, sed tamen ruminant, mina, ancillarum linguse perstrepunt, silentium de-
lerrenarum rerum bbnaedispensationes intelligi: quse serunt, deputali operis officia negligunt, tolumque
quia babent aliquid sseculi, et aliquid Dei, per com- sibimet ordinem vivendi confundunt. At si repenle
mune eas necesse est animal designari. Neque enim domina veniat, mox perstrepentes linguoereliceni,
terrena-dispensatio, quamvis aeternaeutilitati serviat, "officia uniuscujusque operis repetu.nt; sicque ad .
sine perturbalione menlis yalet exhiberi. f Vet. opus proprium, ac si non recesserint, revertunlur.
XXIX.] Qtiia igitur per hanc et ad praesens mens Si igitur a domo mentis ad monumentum ratio dis-
confuriditur, et in perpetuum merces paratur, quasi cedat, quasiabsente domina, cogitationum seclamor,
commune animal, et aliquid de lege babet, et aliquid velut garrula aneillarum turba mulliplicat. Ut autem
rion habet. Ungulam namque non findit, quia non se ratio ad menlem redierit, mox se confusio tumul-
penitus anima ab omni terreno epere disjungit; sed tuosa compescit; et quasi ancillee se ad injunclum
lamen ruminat, quia bene dispensando temporalia, opus tacite reprimunt, dum cogitationes protinus
-pef certitudinis fiduciam coelestia sperat. Terrenae causis se
propriis ad_utilitatem subdurit. Possidemus
igitur dispensationes, quasi camelorum more', capite (^ ergo muitam familiam, cum recto jure innumeris co-
legi concordant, pede discrepant; quia et coelisunt gitalionibus rationis discretione dominamur. Quod
illa quaejuste viventes appelunt, et hujus miindi sunt nimirum cum solerter agimus, jungi per eamdem
ea in quibus opere yersantur. Nos ergo cum easdem discretionem angelis conamur. Unde et recle sub-
terfenas dispensationes cognitioni Trinilatis subdi- iungitur:
inus, quasi camelos b fide possidemus.Sequilur: CAPCTXXXI.
CAPUT XXIX [Vet. XXX]. IBID.— Eratque vir itle magnus inler omnes Orien-
Quingenta quoquejuga boum, et quingentmasinm. tales.
41. Boumjuga concofdesvirtules. Asinmlascivien- 45. Earum refrenatione magni eficimur. — Tunc
tes, motus aut cogilationessimplices: — Juga boum namque magni inter omnes Orientales efficimur, cuio
in usum nostrse possessiqnis sunt, c cum concordes eis spiritibus, -qui orienti luci inhserent, pressa car-
virtutes exarant durfliam mentis. Quingenfas quoque nalis comiptionis nebula, discrelionis nostrse radiis,
asinas pbssidemus, cum lascivientes motus restrin- in quantum possibilitas suppelit, sociamur. Unde et
gimus; et quidquid in nobis carnale exsurgere appe- per Paulum dicitur : Nostra conversutio in cmlis esl
til, spiritali cordis dominatu refrenamus. Vel certe . (Philipp. III, 20). Quisquis temporalia ac defectiva
asinas possidere, est cogitaliones intra nos simplices -Dsequitur, occasum petit; quisquis vero superna desi-
regere: quaedum in subtiliori intellectu currere non derat, quia in Oriente habitel, demonstrat. Magnus
valent qno quasi pigrius ambulant, eo fraterna one- ergo non inter Occidenlales, sed inler Orienlales ei-
ra mansuetius portant. Sjint namque nonnulli qui ficitur, qui non e inter malorum-actiones ima et
dum alla non intelligunt, d ad exleriora conversa- fugitiva quaerentium, sed inter cboros prolicere su-
tionis opera sehumilius pr.emunt. Bene ergo per asinas, pernorum civium conatur. Sequitur :
pigrum quidem animal, sed tamen portandis oneri- GIAPUTXXXII [Vet. XXXII, Rec. XV].
bus deditum, 31 simpUces cogilationes accipimus; VERS.4. Et ibant filii ejus,.et faciebant convivium
quia dum nostram uleruraque ignorantiam cognosci- perdomos, unusquisquein die suo.
0 Rem. et Remig., Corb., Germ. : Ovesenim seplem d Sic Mss. Cofb, et Germ., qua particula proepa-
millia. Ita veteres Edit. Paris. et Basil. ratio animi indicatur. Mox vei'bum premunt perinde
.. b SicMss.Tn Vulgatis &ddilur : intra indivisibilem est ac deprimunt. In Edit., per exleriora.
numeruin, sive, etc. e Antiq. Kem., qui non inter aclionis imaet fiigi-
.- c Ebroic, S. Ebrulph., Germ. et alii, cum cordis liva. Corb. non babet maloruni;
virtutes exarant.
 '
M1 SANCTl GREGORlt MAGNr- SlB
- - 44, Virluies singulm,in a\ie suo conviviurnfaciunt. ;A sublevat, quasi per dies suos numerpsa soboles pas-
— Filii per domos convivijim faciunt, dum virtules cenda eonvivium parat. Sequitur :
singulaea juxla modum proprfum mentem.pascunt. CAPUT XXXin [Vef. -XXXIII, Rec. XVF_..
Et bene dicilur : Unusquisque in die suo. Dies enim IBID.— Et mitlentes vocalanl tres sorores suas, ul
uniuscujusque fiiii, esl illuminatio-uniuscujusque comederentet biberentcum eis.
virtutis. Ut enim.hsec ipsa dona breviter ,septifoi'mis 46. Ad convivium virtutum invitandm, spes, fides,
— Cum virtutes noslrae in omne quod
gralise replicem; alium diem habet sapienlia, alfum chdritas.
c spem, fidem, et charitatem ciunt, quasi
inlelleclijs,-alium consilium, alium fortitudo, alium agunt,
scienlia, alium pietas, alium timor. Neque enim hoc operatores filii,'-'tres ad convivium sorores vocanl ,
esl sapere, quod intelligere; qiiia multi seterna qui- ut ftdes, spes et ciiaritas in opus bonum gaudeant
.dem sapiunt, sed' haec intelligere nequaquam pos- quod uiiaquaeque virlus administrat. Quaequasi ex
sunt. Sapientia ergo in 32 die suo convivium faeit, cibo vires accipiunt, dum bonis operibus liaeniiores
quia mentem de aaternorum spe et certitudine fiunl; et dum post cibum contemplalionis rore in-
reficit. Intellectus in die suo cqnviyium parat; quia fundi appetunl, quasi ex poculo d ebriantur.
in eo quod audita penetrat, reficiendo cor, tenebras [ Vel. XXXIV."] 47. Ipsis bonis qum ayitnus, ad
ejus illustrat. Consilium in die suo convivium exhi-; g deteiius prbpinquamus. — Sed quidest, quod in hac
bel; quia dum esse praecipitemprohibet, rationeani- vila sine quavis tenuissimi contagii inquinatlqne
mum replel. Fortitudo indie suo convivlumfacit; quia pefagalur? Nonnunqiiani namque ipsis bonis quse
duiu adversa noh meluit, trepidanti menti cibos con- agimus ad delerius propinquamus; quia dum iaeti-
fideritiseapppnit. Scientia in die suo convivium paraf, liam menti pariunt, quamdam etiam securitatem
quia in ventre mentis ignorantiaejejunium supefat. gignunt; dumque mens secura redditur, in toi'porein
Pielas.in die suq convivium exhibet, quia cordis vis- laxatur. Nonnunquam vero' e aliquanlula elatione
cera misericordise operibus replet. Timor in die suo nos polluunl; el tanto dejectiofes apud Deum faciunt,
Uiide
.convivium facit; quia dum premit menlem, ne de quanlo apud nosmetipsos tumidiores reddunt'.
de futuris illam cibo bene subjungitur :
prsesentibus .supei'biat, spei CAPUT XXXlV [Rec. XVII].
confortat.
VERS.5. Cumquein orbemtransissenl dies convi-
45. Si ab invicem separentur, deficiunt. — Sedil- vii, mittebat Job, et sanctificabat eos.
lu"d inhoc filiorum convivio perscrutandum video, 33 47. In bonis operibuspurgandq intentip—Per-
quod semetipsos invicem pascunt. Valde enim sin- acto quippe orbe dierum convivii, mittere ad filios,
gula qusslibet virtus destituitur, si non una alii virtus .Q eosque sanclificare, est post virtulum sensum, inten-
yirtuti suffragelur. Minor quippe est sapienlia, si in- tioriem eordis dirigere, et omne quod agilur, districta
tellectu careat; et valde inutilis intellectus est, si ex relractationis discussione mundare; ne bona aesti-
sapientia nbn subsistat'; quia cum altiora sine sapieh- menlur quae mala sunt; ne saliein veracfter boua
tise ppndere.penetrat, sua illum levitas gravius rui- putentur suffieientia, cum perfecta non sunt. Sic
turum leval. Vile est consilium, cui robur fortitudinis enim mens plerumque deeipitur, ut aut qualitale
deest; quia-qubd tractando invenit, carens viribus, mali, aul boni quanlitate fallatur. [Vet. XXXV.] Sed
usque adperfectionem operis non perdueit : et valde hos virtutum sensus meliuspreces quam discussiones
fortiludo" destruituf, nisi per consilium fulciatur; inveniunt; nsm ea quse perscrutari in nobistaetipsis
quia quo plus se posse conspicit, eovirlus sine ra- plenius nitihiur, soepe veriusorando quam investi-
tionis nfoderamine deterius iri praeceps ruit. Nulla gando penelramus.- Gum enim mens per quamdam
est scientia, si ulilitatem pietatis Jion habet; quia compunctionis machinam ad alta sustolliturf, omne,
dum bona cognita exsequi negligit, sese ad judicium "quod ei de se ipsa occurrerit, sub se ipsa dijudicando
arctius stringil. Et yalde inutilis est pietas, si scienlise eertius contemplatur. Unde et recte subjungitur :
discrelione caret; quia dum nulla hancscientia illu- CAPUT XXXV [Rec. XVIII].
minat, quomodo misereatUE.ignorat. Timor quoque rv IBID.— Consurgensquediluculo offerebat holocausla
ipse nisi has eiiam virtutes habuerit, ad nullum opus per singutos.
procul' dubio bonae actionis sui'git; quia dum ad 48. Holocaustum precis pro singulis virtulibus pur-
cuncla trepidal, ipsa sua formidine a bonis omnibus gandis offerendum.—Diluculo riamque consurgfmus,
toi'pens vacat. Qula ergo alternato ministerio virtus^ cum compunclionis luce perfusi humanitatis nostrae
a virtute reficitur, recte dicitur .quod apud se iilii noclem deserimus, et ad veri luminis radios, oculbs
vicissim convivantur. Cumque una aliam sublevando mentis aperimusi Atque bolocaustum per Bingulos
-
aSecundusRem., 1 Remig. Corb. el Gevm.,.juxta pondet vei-bo vocabanl.
modum ,' propriam menlempascunt. Ita Edit. Paris. d Mss. fere omnes, quasi ex poculo debriantur.
1640. - - e In Edit. liic addilur virtuies, quod- abesfr a Mss.
b Primus Remig., el valde
fortitudo desiiluitur,-
c Omnes, Rem., Remig.', Longip., liujus vocis loco subaudi ppera bona.
Corb., Germ., f Antiq. Rem., Corb., Germ., 1 Remig., Vindoc,
Ebroic, etc : Spem, fidem ei charilalem sciunt, Ebroic etaliiMss. Nomi.\Omnequodeideseipsa,^sub
quasi operalores, etc. Carnot. habel.~: Spem, fidem se ipsa est, dijudicando, etc 2 Rem. et 2-Remig. :
et charitatem sitiunl. Legendum, spem, fidem et cha- Omne quod ei de seipsa altum videbalur,- sv.bseipsa,
ritatem ciunt, a cio voco. Sane fulciuntur minus res- elc.
 S49 MORALIUMLIBi I. — 1N CAPUT I B. JOB. 550
nlios offerimus, eum pro unaquaque virlute Domino A i gine pe.nseinus, ne ex malo orlu prodeant, etiam si
uostianrnostrae preds immolamus: nesapientia ele- i'ecia sunt quae ristenlant. Uude hic quoque recte
vet; ne intellectus, dum subtiliter currit, aberret; ne subjungitur :
'
eonsilium, dum se multiplicat, confundat; ne forti- CAPUf XXXVI[ Vet. XXXVII, Rec. XIX].
tndo, dum fiduciam prsebet, praecipitet; ne scientia, IBID.---Dicebatenim : Ne forle peccaverintfilii meis
dum novit et uon dfligit, inflet; ne pieias, dum se et benedixerint Deo in cordibus
suis.
estra rectiludinein inclinat, ihtorqueat; ne timor,
durii plus Justo frepidat; in desperalionis fbveam -50. Variai hostis ihsidim ; ut bonq opera viliet, hi
in in in
mergat. Cum ergo pfo nnaquaque virlute, ut pura operis inilio^ progressu, fine.—Filii cordibus •
esse debeat, preces Domirio fundimus , quid aliud, ~ maledicunt, eum recta nostra^ppera a nqn rectis co-
quam juxta filiorum mimerum holocaustum per sin- gifalionibus prodeunt; cuih bona in aperto exerunt,
sedin occulto jioxia mqliuntur. Deo quippe maledi-
gulos exbibenius? Holocaustum namque totum incen-
sum dieitur.- Hblocaustum igitur dare, est totam cunt, cum nientes nostrae se de se aestimant habere'
' mentem sunt. Deo maledicuut,, cum se et ab illo acce-
igne compunctionis ihcendere, ut in afa quod
amoris cbr ardeat, et quasi delicta prbpriae sobolis, pisse vires inlelligunt, sed tamen de ejus muneribus
inquiriamenta cogitationis exurat. - 1 propriam laudem quaerunt.. [Vet. XXXVIII.] Seien-
ij
49. [Vet. XXXVI.] Illud non o/fert quiinternos dum vero est, qubd bona noslra lribus modis anti-
motus nbn frenat..— Sed hsee agere nesciunl, nisi quus hbstis insequitur, .ut yidelicel boc, quod i-eetum
hi qui prlusquam cbgitaliones ad qpus prodeant, in- coram hominibus agitur, 3n interni judicis conspectu
ternos sups motus sollicite circumspicientes frenant; vitielur. Aliquandonamquein bono opere inlenlionem'
a hsec agere neseiunt, nisi qui virili custodia munire polIuit,'«t omne, quod in actione sequilur, eo purum
mentem noverunt. Unde reete inopinata morle exslin- mundumque non exeat, quo hoe ab origineperiurbat.
ctus Isboseth dicitur, quem et Sbripiura sacra non in Aliquando vero inlentionem boni operis vitiare non
domo ostiarium, sed ostiariam babuisse tesiatur, di- proevalet, sed in ipsa actione se quasi in itinere op-
cens : Venientes filii Remmon Berolhitm , Rechab et ponit; ut cum per propositum mentis securior quis-
Banaa, ingressi sunt fervenle die domum Isboselh, que egreditur, subjuncto iatenter vitio, quasi ex in-
qv.i dormiebat super slralum suum meridie. Ingressi sidiis perimatur. Aliquando vgro nec intentionem
sunl autein domum; et ostiaria domus purgans triti-, vitiat, riee in itinere supplantat, se"dopus bonum in
cum obdonhimt. Assutnentcs spicas trilici, latenter fine aclionis illaqueat"; quantoque vel a domo coi'dis,
mgressi sunt, etpercusserunt eum in inguine. (II vel ab ilinere operis longius recessisse se simulat,
Reg. iv, 5.) Osliaria triticum.pwgat, cum menlis /< ( tanto addecipiendum.bonse actionis termihum aslu-
custodia discernendo virtutes a vitiis separat. Quoe tius exspectat^ et q;uo incautum quemque quasi rece«
si obdormierit, in morlem proprii Domini insidiatores dendo c reddideril, eo-illum repentino nonnunquam
admittit.; quia cum discj'elionis sollieitudo cnssaverit, vulnere durius insanabiliusque transfigit. - -
ad interficiendum animum malignis spiritibus iter 51. Intenlionemquippeinbonooperepolluit, quia
paridit. Quiingressi spicas tollunt, quia mox bonarum cum facilia ad decipiendum corda hominum conspi-
cogitationumgermina auferunt. Alque in inguine fe- cit, eorum desideriis auram transitorii favoris appo-
riunt, quia virtutem cordis deleclalione carnis occi- hit; ut in his, qusa feeta faciunt, ad appetenda ima,
dunl. In inguine <ruippefeiire, estvitam mentis dele-. forlltudine Intentionis inclinentur. Unde recte sub
ctatione carnis perforare. Nequaquam vero Isbosethi Judsese specie. de unaquaque anima laqueo miseraa
isle bac morte succumberel, si non ad ingressum_ intentionis eapta, per prophetam dicitur : Facli sunl
domus mulierem, id est, ad mentis aditum mollem_ hoslesejusin capite. Ac si aperte' (Threnn. i, 5) dice-
custodiam depufasset. Fortis namque 34 virilisque f elur : Cum bbnum opus non bona intentione sumi-
sensus prseponi cordis foribus. debet, quem nec ne- lur, huic adversautes spiritus ab ipso cogilatioriis
gligentise somnus opprimat, nec ignorantiae error exoi'dioprincipantur; tantoque eam plenius possident,
fallat. Unde hene et Isboseth. appellatus est, qui n] quanto et per inilium dominantes terient.
- custode femina hostilibus gladiis nudalur. Isbbseth 52. Cum vefo inlentionem vitiare non praevalent,
quippe vir confusionis dicitur. Vir autem coniusionis , d in via positos laqueos tegunt, ut In eo quod berie
est, qui.forti menlis custodia munitus non esl; quia agitur cof exalians se ex latere ad vitium derivetur;
dum virtutes se agere aestimat, subintranlia vitia b quatenus quod iiicboans aliter pj-opbsuerat,-in actioiie
nescientem necant. Tola itaque virtute muniendus lon^e aliter quam eoeperat perciirrat. Ssepe enim
est aditus mentis3 ce quando eam.jnsidiant.es hostes hono operi dum laus humana bbviat, meritem ope-'
penetrent foramine ueglectse cogitatioriis. Hinc Salo- raritis,Imniutai: quse quamvis quaesita non fuerat,
mon ait: Omni custodia serva cor tuum? quoniamex tamen oblata delectat. Cujus 3g delectatione Cum
ipso vita procedit (Prov. iv,'23). Virtutes ei'go quas mensbeneopeEantisi'.eSolvitur,ab.omniintentiqnis in-
a nius dignum est ut summqpere ab intentionis ori- timse.vigoredissipalur. Ssepe,sebene inchbataeaiostroe
a Ita Corb., Remenses, duo Remig., cPlurimae edi\U,quasirecedendosecurumreddiderit,
LJT..,JJigot."
et nonnullaeEditiones, masime veteres Paris. et Ba- Reduudat securum, et abest a Mss. Corb., Gefm.,ete.,
-sil. At Gilot., Valic, Guss.-, hmc cavere. d Antiquior Rem., Turon., S. Mart., Corb., et
-b QuidauiMss., nescientemmentem-nece.nl. nonriuHi, in via positus laqueosteglt.
 55 J - SANCTl GREGORII MAGNI - 552
justiiioe,ex latere ira subjungit; et dum zelo reetitu- A IUic apte subjmigitur: Decem autem viri reperti sunt
dinis iminoderatius mentem turbat, cunctam quietis inler cos qui dixerunt ad Ismael: Nali occiderenos,
fniimae salutem sauciat. Ssepe -gravilatem cbrdis, ' quia habemus tliesauros in agro frumenti et hordei, et
quasi ex latere subjuneta tristilia sequilur; aique olei, et mellis; et non occidit eos (Jer. XLI,8). The-
omne opus quod mens bona intentione ihchoat, hoec saurus quippe in agro est spes in poenitentia", quse
velamine mceroris obumbrat. 4}uae et nonnunquam" quia non eeraitur, quasi in lerra cbrdis .suffossacon-
tantotardius repelliturj quanto et pressse menti quasi tihetur. Qui ergo thesauros in agro babuere, servali
serior famulatur. Scepe se bono operi laatitia immo- sunt; quia qui post incaulelaesuse vitium, ad lamen-
derata subjungit; cumque plus mentem quam decet, tum 36 poenitentissredeunt, nec capti moriuntur.
hilarescere exigit, ab actione bona omne pbndus gra- 55. Cum vero antiquus hostis neque ifl exordio
vitalis repellit. Quia enim bene eliam inchoantibus inlenlionis ferit, neque in itinere actionis intercipit,
subesse in itinere laqueos Psalmista eonspexerat, duriores in fine laqueos tendit. Quem tanto nequius
recte prophetico plenus sphitu dicebat: In via hac, obsidet, quanto solumsibiremansissead decipiendum
qua ambutabam, absconderunt a laqueum milii (Psal. videt. Hos namque iini suo appositos laqueos Pro-"
CXLI,4). Quod bene ac subtiliter Jeremias insinuat, pheta conspexeral, cum dicebat : Ipsi cqlcaneum
qui dum gesta foris referre sluduit, quaeintus apud B meum observabuht (Psdl. LV, 7). Quia enim in calca-
iiosmelipsos gererentur indicavit, dicens: Venerunt neo finis est corporis, quid per hunc nisi terminus
ocloginla viri de Sichem, et de Silo, et de Sumaria, signatur actionis? Sive ergo maligni spifitus, sive
b rasi bjirba, et scissis veslibus, c squalenles; munera pravi quique iiomines, illorum superbise sequaces,
el thus habebant in manu, ut offerrent in domo Do- calcaneum observant, cum actionis bonse finem vi-
minu Egressus autem Ismael. fiiius Nathanim in oc- tiare desiderant. Unde et eidem serpenti dicitur :.Ipsa
cursum eorum de Maspha , ihcedens et plorans ibat. tuum observabil caput, et tu calcaneum ejus (Genes.
Cumqueoccurrissel eis, dixit ad eos': Venite ad Go- lu, 15, sec. LXX). Caput quippe serpenlis obseryare,
doliam filium Aicham. Qui cum venissent ad medium est initia suggestionis ejus aspicere, etB manu solli-
vivitatis, inlerfecit eos~(Jerem.XLI,5). Barbam quigpe cilseconsiderationisacordis aditu funditus exstirpare.
radunt, qui sibi de propriis viribus fiduciam subtra- Qui tamen cum ab initio deprehenditur, percutere
hunl, Vestes scindunt, qui sibimetipsis in exlerioris calcaneum molitur, quia etsi suggestione prhna in-
decoris laceratione non parcunt. Oblalurf in^domo tentionem non percutit, decipere in fine tendit. Si
Domini thus et munera veniunt,'qui exhibere se in .aulem semel cor in intentione corrumpitur, sequen-
Dei sacrificio orationem cum operibus pollicenlur. fis aclionis medietas, et lerminus abboste callido
-Sed tamen si se in ipsa sanctse devotionis via caule C securenpossidetur; quoniam totam sibi arborum fru-
circumspicere nesciunt, Ismael Nathanisefilius in eo- ctus fei're conspicit, quam veneni"dente in radice vi-
fum occursum venit; quia nimirum quilibet malignus tiavit. Quia ergo summa cura vigilandum est, ne vel
spiritus, prioris sui, Satanae videlicel exemplo , in bonis operibiis serviens mens, reproba intentione
^superbiae errore generatus, se ad laqueum deceplio- pollualur, reete dicilur : Ne forle peccaverint filii mei,
nis opponit. De quo et bene dicitur; Incedens el et benedixerint Deo in cordibus suis. Ae si aperte di-
plorans ibat; quia ut devotas mentes interimere fe- cerelur: Nullum est bonum, quod foris agitur, si
riendo prsevaleat, semetipsum quasi sub velamiue' non pro eo inlus anle Dei oculos innocenliae victima
.virlutis occultat; et dum concordare se vere lugen- in ara cordisimmolatur.-[Ve«. XXXIX]. Totaitaque
tibus simulat, ad cordis inlima securius admissus, virtute perspiciendus estfluvius operis, si prirus e-
hoc, quod inlus de virtute latet, d occidit. Qui ple- manat ex fonte cogitationis. Omni cura servandus
rumque se spondet ad altiora provehere. Unde et esl a malitise pulvere oculus cordis; ne hoc, quod in
dixisse perhibetur, Venile ad Godoliam filium Ai- actione rectum bominibus oslenlat, apud semetipsum
cham; atque dum. majora promittit, etiam minima per vitium pravaeintenlionisintorqueat.
subtrabit. Unde et recte dictum est: Qui cum venis- 54. Ideo curandum, ne bonu opera nostra pauci
sent ad medium civitatis, interfecil eos. Viros ergo D sinl, aut indiscussa. —Curandum itaque est ne bona
ad offerenda Deo munera venienles, in medio civila- noflra pauca sint; curandum ue indiscussa ; ne aut
tis interlicit;.quia divinis deditai' operibus mentes, pauca agentes, inveniamur sleriles-; aut indiscussa
nisi jnagna -se circumspeclione custodiant, hoste su- relinquentes, vecordes. Neque enim unaquseque vere
bripienle,. dum devotionis portant hostiam, in ipso virtus est, si mista aliis virtutibus non est. Unde
itiuere perdunt vitam. De cujus hostis manu non recte ad-Moysen dicitur: Sume tibi ardmata, stacien
nisi citius ad recurratur. Unde et onycha, f galbanum boni odoris, el thus lucidissi-
evaditur, poenitentiam

a Remehses, 1 Remig., Corb., Germ. et alii habent
mihi.-
laqueos
b Unus ex Rem. et 2 Remig., rasis barbis. 5 Re-
mig., rasi barbam..
c Ibidem, pro, squatenles munera, etc, omnes
llem et Remig. habent squalentes pulvere, ete.
d Mss. Corb. et Germ., occidat. Cnde prius forsi-
lan leg. ut dum, non et dum.
- e Deest in pl. Alss. et manu exsiirpare, sed esf
in Colb. Legitur etiam apud Palerium iu Genes. cap."
xxv. In Ms. Michaelens. haac quidem exstant sed non
cap. xxv.
f Mss. pl., galbanen, se. Rem., Remig., Twon.,
Corb., quibus consenliuut Yet. Edil.
§53 MORALIUMLIB. D: —INCAPUT.ITS. JOB. 554
mum; a mqualisponderis erunt omnid, faciesque thy- . ^ficiem virtutis. amovemus. Cujus artus in frusta con-
rnvamatomposilum opere unguentarii, mislum diligen- cidimus, cum distinguentes subtiliter ejus intimai
tef et purum (Exod. xxx, 34). Thymiama quippe ex * membratimque cogitamus. Curandum ergo est, ne
aromalibus compositum facimus , cum in "altari boni cum mala viricimus, bonis lascivientibus supplante-
operis, virtutum fnultiplicitate redolemus. Quod mi- mur; ne fortasse fluxa prodeant, ne incircumspecta
stum et purum fil; quia quanto virlus virluti jungitur, capiantur, ne per errorem"",viam deserant, ne per
tanto incensum boni operis sincerius exhibetur. Unde lassitudinem fracta, anteacti laboris meritum perdant.
etbenesubjungitur : Cumquein tenuissimumputverem In cunctis enim yigilahter debet se mens circurhspi-
nniversa contuderis, pones ex eo coram lestimonii ta- cere, atque in ipsa circumspectionis 38 SU8eprovi-
bernaculo (Ibid., 56). In tenriissimum pulverem aro- dentia perseverare. Unde et recte subjungitur :
mata universa conterimus, cum bona nostra quasi in CAPUT SXXVII [Rec. XX].
b pilo cordis, occulta discussiqne tundimus; et si ve- IBID.— Sic faciebat Job cunctis diebus".
raciter bona sint, subtiliter retractamus. Aromata '55. Perseverantia necessaria. —^lncassum quippe
ergo in pulverem redigere, est virlutes recogitando bonum agitur (Depmnit., dist. 5, can. 17, incassum),
terere, et usque ad subtilitatem occulti examinis re- si ante terminum vitoe deseratur; quia et frustra
vocare. Et notahdum, quod de eodem pulvere dici- ] ! velociter currit, qui prius quam ad metasveniat
lur : Pones ex eo coram iestimonii tabernaculo ; quia deficit. Hinc esTenim quod de reprobis dicitur : Vm.
tunc nimirum lona nostra veraeiter in eonspeotu his qui perdiderunt sustinentiam (Eccti. II,16). Hinc
'
ludicis placent, cum hsec mens subtilius recogitando electis suis Veritas dicit : Vos estis qui permansistis
conterit, et quasi de aromatibus pulverem reddit; ne mecum in tentationibusmeis (Luc. xxn, 28). Hinc Jo-
37 grossum durumque sit borium quod agitur; nesi seph, qui inter fratres usque ad finemiustus psrseve-
hoc arcta fefractationis manus non comminuat, odo- rasse describitur, solus talarem tunicam habuisse
reni de se sublilius non aspergat. Hinc est enim quod perhibitur (Genes. xxxvn, 24, sec. LXX). Nam quid
sponsaevirtus, sponsi voce laudatur , cum dicitur:' esttalaiistunica, nisiactioconsummala? Quasi enim
Qum esl ista, qum ascendit per desertum, sicut virgula d protensatunica talum corporisoperit, cum bona ac-
fumi ex aromatibus myrrhm et thuris, et universi pul- tio ante Dei oculos nsque ad vitse nos.tefminum te-
veris pigmentarii (Cant. ui, 6)? Sancta quippe Eccle- git. Hinc estquodperMoysen caudam hostisein altari
sia. sieut fumi virgula ex aromatibus ascendit; quia offerre prseeipitur (Exod. xxix, 22; Levit. m, 9); ut
ex vitae suaa virtutibus in interni quotidie incensi videlicet omne bonum quod incipimus, etiam perse-
rectitudinem proficit, nec sparsa per cogitaliones de- veranti fine compleamus. Bene igitur coepta -cunctis
fluit, sed sese intra arcana cordis in rigoris yirga 1 diebus agenda sunt; ut cuni malum pugnando repel-
constringit. Quae ea quse agit, dum recogitare sem- Jitur, ipsa bonivictoria cdnslantise manu teneatur.
per ac retractare non desinit, myrrham quidem et 56. Hsec itaque subintellectu triplici diximus, uit"
thus habet in opere, sed prilverem in cogitatione. fastidienti animaevaria alimenta proponentes, aliquid,
Hinc est, quod de oblatofibus hostise ad Moysen ite- quod eligendo sumat, offeramus. Hoc tamen magno-
rum dicitur : Detracta pelte hosiim,surius in frusta pere petimus, ut qui ad spiritalem intelligentiam
e
concidant (LeviUi, 6). [Vef. XL.] Pellemnamque ho- mentem sublevat, a veneratione historiaenbn re-
stiae subtrahimus. ciun a mentis nostrae oculis super- cedat.
a Hsec, mqualisponderis erunt omnia, in pl. Mss. Mss. Colb., Rem., Remig., Compend., Germ. et
- non habentur. alii; neque etiam superius-habentur inexpos. sive
b Mss. Anglic. et nostri, excepto tamen Corb., ih historici, sive allegorici sensus. •
-. . d Antiquior Rem.et 1 Remig.:cum:Corb.propensa/
pilac cofdis. Ita etiam legit Paterius.
In vulgalis additurtiite sucB.Quaeverba nesciunt . e InlRemig.. secundamanu,a verarationehistorim.

LIBER SEGUNDUSi

Capitis primi a versu sexto' ad finem usque , secundum ' triplicem sensum prosequitur
':- ' "
enarrationem.

CAPUT PRIMUM. da provocat infirmoruhj. Dumque illorurri victricia

1. S. scriptura Speculum est. — Scriptura sacra
mentis oculis quasi quoddam speeulum opponitur
(Vid. August. in Psal. cm, ser. 1, n. 4), ut intei'na
nqstra facies in ipsa videatur. Ibi etenim foeda, ibi
pulcbra nostra cognoscimus. Ibi sentimus,-quantum
proficimus, ibi a provectu quam longe.distairius. Nar-
- ratautemgesta a sanetorum, et ad imitationem eor-
a Rem et plurimij gesta fortium. Aliqui addunt,
gesta forlium heroum. NonnuIIi_habent gesla virorum:
, • 18
PATROL. LXXV.
facta commemorat, contra vitiorum praelia,- debilia
nostra confirmat; fitque yerbis illius, ut eo mens
mihus inter certamina trepidet, ,q'uo ante se positos
totvirorum fortium triumphos videt. Nonnunquam
vero non solum nobis eorum virtutes asserit, sed
etiam casus innotescit; ut et in victoria fortiura. quod
imitando arripere, et rursum: videamus in lapsibus
Corb., a seeunda manu, sanctorum, aprima eorum;
quod etiam habet Qerm, . ' ' •
.'
5SS'- SANCff GREGORIIMAGNI Sgg
quod debeamus fimere. Ecce enim Job describitur ten- .h. moratur. Hine est quod Salomon, qui sapientiaui non
tatione auctus, sed David tentatione prosfratus; uf perseveraturus accepit, in somnis hanc et nocte ac-
et majorum viflus spem nostram foveat, et majorum cepisse describitur (III Reg. m, 11). Hioc est.quod
casus ad cautelamnos humilitatis accingat; quatenus angeli ad Abraham merldie veniunt; punituriautem
dum illa gaudentes sublevant, ista metuentes pre- Sodomam, ad eam vespere venisse memoraiitur (Gen.
mant; et audienlis animus illinc spei fiducia, binc xvni, 1, 2; xix, 1). Quia igitur beati Job tentatio ad
humililale timoris eruditus, nec temeritafe superbiat, vicforiam deducitur, a die coepta perbibetur, cum
quia iormidinepremitur, ne.cpressus timore desperet, dicilur: .
quia ad spei fiduciam virlutis exemplo r.oboraliir. CAPUT HI.
CAPUT II. IBID.— Quadam die, cum venissenl filii Dei, ulas-
VERS.6. — Quaaam die cum venissent filii Dei, ut sislerent coram Domino, adfuit mter eos etiam Salan.
assisterenl coram Domino, adfuil inler eos etiamSalan. 5. Quomodo Ahgeli_peo adsunt, eliam.in minisie-
• 2. HiSTORictrsSENSUS. Quam accurate S. Scriplura rium missi. Quanlm subtililalis sint angeli. — Qui au-
facta describat. — Inlueri libet quomodo sacra elo- tem Dei filii, nisi electl angeli vocantur ? De quibus
*mia in exordiis narrationum qualilates exprimant," cum constet, quod obtutibus majestatis inserviant,
terminosque causarum. Aliquando namque a posi- B valde quoerendum est unde veniant, ut coram Dqmi-
tione -loci, aliquando a posilione corporis, aliquando no assistant. De his quippe voce Verilatis dicitur:
a qualilate aeris, aliquando a qualilate temporis si- Angeli eorumin cmlis sempervident faciem Pairis mei,
gnanl, quid de venlura actione subjiciant. A positione quiin cmlisest (Matlh.xnn, 10). De bis propbeta ait:
quippe loeorum divina Scriptura exprimit subsequen- Miltia millium minislrabant ei,. et deciesmillies cente-
liuin merita finesque causarum, sicul de Israel dicit na mitlia assislebant ei (Daniel. vu, 10). Si igitur
quia verba Dei in-monle audire non potuit",sed prae- semper vident, et semper assistunt, vigilanti cura
cepta in campeslribus accepit: subsequenlem nimi- quserendumest unde veniunt, qui nunquam recedunt.
rum infirmilatem populi indicans, qui ascendere ad Sed cum de illis per Paulum dicitur : Nonne-omnes
summa non valuit, sed seriietipsuin in infimis negle- sunt administralorii spirifus in ministerium missi, pro-
cte vivendo lasavit. A positione corporis futura de- pier eos qui hmredilatemc capiunt salutis (H^b. i, 14)?
nuntiat, sicut in aposlolorum Aclibus Stepbanus Per boc, quod missos cognoscimus, unde veniant in-
Jesuui, qui a dextris virtulis Dei sedet, slantem se venimus. [Vet. III.] Sed eece qusestioni quaeslionem
vidisse manifestat (Act. vn, 55, 56). Slai'e quippe jungimus, et quasid dum ansam solvere nitimur, no-
adjuvantis est. Et recle stare cernilur, qui in bello" dumiigamus. Quomodo enim aut semper assistere,
certaminis opitulalur. A qualitate aeris res subse- G aut videre semper faciem Patris possunt, si ad mi-
quens demonstralur, sicut evangelista, cum praedi- uislerium exterius pro noslra salute mittunlur?
cante Domino, nullos tunc ex Judaeacrediluros dice- Quod tamen citius solvimus, si quantae sublililatis
tfet, praemisitdicens: Hiems aulemerat (Joan. x, 22). sit angelica natura pensamus. Neque enim sic a di-
a
Scriplumnamque est: Quoniam abundabit iniquiias, vina visione foras exeunt, ut inleraae contemplatio-
refrigescet charitas mulloruin(Uaith.xxv!, 12). ldcirco- nis gaudiis priventur; quia si conditoris aspeclum
ergo hiemis curavil tempus exprimere, ut inesse au7 exeuntes amitterent, nec jacentes erigere, nec igno-
ditorum cordibus malilise frigus indicaret. Hinc est ranlibus vera nunliare poiuissent; fonleriique iucis,
quod de negaturo Petro praemiltitur : Quia frigus quem egredientes ipsi perderent, caecis nullafenus
erat, et stans ad prunas calefaciebat se (Loan: xvin, propinarent. In hoe ilaque est nunc natura angelica e
18). Jam namque intus a charilalis calore lorpuerat, anaturse nostrae conditione distincta-, quod nos et
et ad amorein praesenlis vitse, quasi ad perseeutorum loco circumscribimur, et esecitatis' igjioi'antia eoar-
prunas infirinitale sestuante recalebal. A qualitate clamur : angelorum vero spiritus loco f quidem cir-
quoque temporis finis exprimitur actionis, sicut non cumscripli sunt, sed tamen eorum scientise Ionge
redilurus ad veniam; ad traditionis perfidiam nocte super nos incomparabiliter dilatantur. Interius quip-
Judas 39 exiisse perhibetur, cum egredienle illo, ab B pe exleriusque sciendo « distenti sunt, quia ipsum
evangelista dicitur : Erat autem nox (Joan. xm, 50). fontem scientise eonfemplantur. Quid enim de his
Hinc enim el iniquo diviti dicitur: Hac nocteh repetent qua3 scienda sunt ne=ciunt, qui scientem omnia
ahimam tuamabs te (Luc. xn, 20). Anima quippe, quse sciunt?Eorumitaque scientia Dcomparalione nostraa
ad tenebras dueitur, nonin die repeti, sed in nocte me- yalde dilatata est, sed tamen comparatioue divinsa
a In Rem., Remjg., Compend., elc., abundabit Antiq. Rem. et Reg., a nalura nostrm condilionis.
iniquilas, el refrigescit, etc, deest quoniam. Unus ex f In Ms. Colb.., super hsue verba, aseriplum est:
Remig., el Corb., a \>rimsim&rm,abundavil iniquilas, vel quantum ad noslrummodumcircumscripliperscien-
refrigescit charitas. Corb.,a secunda manu, el Germ., liatn non sunt. Et mox : Vel diffusi, supra verbum di-
abundabit iniquitas, refrigescet. stenli. Ac posl pauca : circumscripta, supi'a vocem
i>Iiilem Mss., hac nocte repelunt animam. Ila etiam angusta; quse glossemata duin arripiunt librarii, cor-
Lyr. el Big. ruptos libros nobis prsebs-nl.
c.Aiiiiquior Rem. cum Corb. et Germ., qui hmredi- s lta omnes nosfri Mss. In Elit. Rmn. Sixti V, et
tatem capiunt salulis. Gussanvill. : Sciendo dijfusi sunt.
d S. Albini m-. dum hanc perhanc solvere nitimur. h OmnesRem.jRemig., VisiiIoc.^Normaimi,Gorb.,
Floriac, el quasi hanc per hanc, elc. Germ., comparatione noslra valde.
5§7 MORALIUMLIB. If. — .!& CAPUT-I B. JOB. - 558-
scienlise arigusta-: sicutetipsi.illofum spinfus p.bm-i&.dacium dedignatur; nbn "qno"sfmentM. velit";>iresciafr''-
•
paratkmequidem nostrorumcorporum,'spiritus sunt-, ' sedquo falsailoqui.veritatis amore contemnat.. Quid-
sed comparatibne summi et incircumscripti spiritiis, est ergo/ad Satan dicere, Uh'devenis, nisi viasillius-
corpus. Ermittunturigitui',et~assislunt: q»ia etper - quasi incognitas reprobare? Veritatisigitur. lumeu."
boc, quod circumseripli suffl, exeunt;- et per hoc,- tenebras, quas reprobat, ignoral;-et Satanae itinera;,1-
-ruod intus quoque prsesentes sunt nunquam rece- quia-judicans damnat,. dignum esfrut quasi aesciens
cun!. Et faciem ergo Parris semper vident, et tameni. requiral. Hinc esf quod Adaepeccanti conditorisivoee, -
arl nos veniunt; quia et ad nos spirifali prsesentia fo- - diciluri,rArfamubi es? (Genes. in, 9..) Neque enim=dit--
ras exeunt, et tamenibi se, nndc recesserant, per yina potenlia riesciebat,-post culpam seryus adqnae.
inleraam contemplationem servant. Dicatur ergo>: latibnla-fugCTat.;sedquia vidit iir culpa lapsum, jam'
Venerunffilii-Dei, ut 40 dssisterent cordm Domino, sub peccalo velut ab oculis: yeritatis- absconditum,.'
quia illue spiritus conversionerede.unt,.unde nulla quia tenebras erroris .ejus non.approbat, quasi nbi sit
mentis aversione discedunt. peccator ignorat; eumqueet vocaf,etrequirit,,dicenSi. .•
CAPCT IV. •- Adam ubi es? Per hoe quod vocat, signum; dat qui» •
' - ad poeiiitentiam revoeat. Per hoc qurid=requirit,; a- -:
IBID.-—Affuit inter eos_etiamSatan..
'
4. Sataitinter angelos, quia naturam non amisit. — gperte insinuat,- quia. peecatores- jureb damnandosu-
Valde quoerendumest quomddo inter electos-angelos ig«orat.- Salan ergo Dominus non voeat,,sed tamen,
Salan adesse potuerii, qui ab eorum sorte, exigente -' requirit, dicens : Unde venis?..quiaf.niminnfi*;Deus-.
ad poenitentiam. nequaquam. re-
superbia, dudum damnatus exivit. Sed recte inter eos apostatam spiritum
adfuisse deseribitur, quia etsi beatitudinem perdidit,, vocat; sed vias superbiaeejus"nesciens',;damnat..4i
naluram-tamen eis similem nori amisitpet simeritis Igitnr dum Safan deitioeresuo'discutitUF,-elecli;angeli ••
non sunt:'cLquia.eoEumvise^
praegravatur,-conditibne naturse sublilis attollitur. In- requirendiunde venianl
ler Dei ergo filios eoram.Domino adfuisse dicitur; taitto Deo notse sunt, quanto et ipso auctore pera-
voluntati inserviunt,.eo_esse
quia eo intuitu, quo oronipotens Deus euncta spiri- 1guritur; dumque soliejus
talia conspicit, eliam Satan in ordine naturaesubti- incognilae nequeunt,- quo per approbationis oculum -
lioris videt, aitestante Scriptura, quae dieit: Oculi ex^ipso semper ante ipsum fiunt. Sequitur ::,..'
Domini conlemplanlur malos el bbnos (Prov.- xv,. 5).-' • CAPUT VI.-
Seihoc, qnod adfuisse Satan coram Domiuo.dicitur,, IBID. — Respondens Satan; att: Cifcuivi terram, ''
in gravi nobis quaBstione.versatur, Scriptum quippe' ei-perambulavi eam. ;
est: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt 7. Satanm circuiius,- ejus anxietalis argumentiim.
(Rattlu v, 8). Salaritvero, qui mundo corde esse non. Q'_.—Solet per gyruui circuitusy laboris' anxietas'; db^-
' signari. Salan ergO laboransi terrarn circuivit', quia' 1'
potest, n quomodo ad.videndum Dbminuni adluisse:; ' "
polesi. . quietUs in cceiiculmine stare"contehjpsif. Gumque'se- •
5. Beo adest, quia ab eo v.idetur.— Sed intuendum nori-volasse,- sed perambulasse irisinuaff, quantopee-
est quia adfuisse coram Domino, non autem Domi- cati pondere in imis prematur, "demonstrat. Pefam-
num vidisse perhibetur. Venit quippe, ur videretur, butans ergo terfam circuivit; quia abillo spiritalfs
non ut videret. Ipse""in conspectu Domini, non aa- polentiae volatu corruens, malitiaa susepress'usgra>
'
tem in conspectu ejus D.ominus:fuit: sicut csecus- vedirie, foras ad gyrumiaboris veriit. Hinc est enim'J
cum insole consistit, ipse quidem radiis solis perfun- quod et de ejus membris per Psalmistam dicitur : In
ditur, sed tamenlumen non videt quo illustratur. It-a drcuitu impii ambulant (Psal. xf, 9)Vquia"'diimfiritbi- '
ergo etiam inter angelos fn eonspectu, DominiSatan riora non appetunt, iri extefibrum laBore fatigaritur|
'
" --
adfuit;.quia vis divina, quseintuendo penelratomnia, Sequitur : .
'
non se videnlem immundum;spiritum vidit. Quiai ' •
CAPmVtilRec. IVJ.
enimel ipsa,quse Deum fugiunt,iatere. nonpossunt, VERS.8^.—Nunquid-cbnsiderastiserv&mmcfuihJob',,
duih cuncta nuda sunt superno conspectui, Satan ad-' quod norisit eisimilis in lerra,homo simplexeVfectus',
fuit absens prsesenti. Sequitur : ~£j*actimens Deum, eire'cedehs'amulo ?:"
CAP-UTV '[Vet.IV, Rec. JJJ]. 8.' VarimDei spiriluumque locutiones.— Hoe~quod;
VEBS.7. — Cui dixit Dominus,. Unde venis?' divina vbce' Beatus Jobsimplex-etreclus, ac-timens
6; Nescire Dei est reprobarei—Quid est, quod Deum, et i ecedens a malo dicitur, quia subliiiter* -
venientibus"angelis electis nequaquarii'.dicitur,- Unde membratimquesupra^exposhimus, replicarequsedixfi
venilis? Satan vero unde- veniat percontatur ?' ho'ir mus devitamus; ne^duni discussa repetimus, tardius"'
enim requirimus, nisi utiquequae nescimus.-Nescire ad-iridiscussa veniamus. [Vel. V.]Hocergohobis-est'
autem Dei, reprobare. est. Unde quibusdam inline solerler inluendum,'quidsit, quod,veladSatan-ioqui
diclurus esl: Nescio vos unde sitis, discedite a me,_ Dominus dicitur, vei.quodS.atanDomino respondere;
omnes operarii iniquitatis (Luc: xiri=, 27). Sicut et perhibetur.. Disculienda' quippe est quaenam'sit ista-
nescire mentirivirverax dicitur qui labi per menr loeutio. Neuue eniin vel a Domino,.qui suftimus atque'
a Rem., Remig. etplur. alii, quomo.dovidendo Do--/ .c Plurinii quia eorum vitm. Utic. habet, utramque ;
mino affuissepotest. leclioneni". • . -
1 Vindocicenses,jH« daihnando, ignorat.
559 ' . SANCTi GREGORH MAGNI 569
Incircumscfiptus est spiritus, vel a Satan, a qui nulla A _, miratio intimae contemplationis.. Virtutis divinaemi-
est carnea natura vestitus, humano modo, aereus racula obstupuisse, dixisse est, quia excitatus cum
flatus folle ventris attrabitur, ut per oiganum gultu- jeverenlia motus cordis, magnus est ad aui'es incir-
ris, vocis expf essione.reddalur. Sed dum naturss in- cumscripti spirilus clamqr-vocis. Quse vox seJjuasi
visimii.natura incomprehehslbilis loquitur, dignum perdistinctaverba explicat,-dumseseperinnumeros
est ut mens nostra qualitatem corporese locutionis modos admirationis format. Deus ei-goangelis loqui- .
excedehs, ad sublimes atque ineognitos modos locu- . tur, cum eis voluntas ejus intima e videnda manifes-
tiohis intimae suspendatur; Nos namque ut ea quae tatur. Angeli autem loquuntur Domino, cum per
sentimus intrinsecus extrinsecus exprimamus; haec hoc, quod super semetipsos respiciunt, in motum
per organum gutturis, per sonum voeis ejicimus. admirationis surgunt.
-
Alienis ouippe oculis inlra secretum mentis, quasi [ Vet. VI.] Aliter Deus ad sanclorum animas, et itlm
postparietem corporis.stamus; sed cum manifestare • ad Deum. — Aliter Deus ad sanctorum aninias, aliter
nosmetipsbs cupimus, quasi per linguaejanuam egre-; sanctorum animse Ioquuntur ad Deum. Unde et in
dimur, ut quales sumus intrinsecus ostendamus. Spi- .Joannis Apocalypsi rursmn dicitur : Vidi subter altare
ritalis.autem natura non ita est, quae ex mente et animas inierfectorum propter verbumDei, et propter
corpore compbsita dupliciter noh est. Sed rursus |{ teslimonium quod habebant; et clamabant vocemagna
scieiidum est quia ipsa etiam natura incorporea cum dicentes: Usquequo, Domine, sanctus etverus, nonju-
loqui dicitur, ejus locutio nequaquam una atque dicas et vindicas sanguinemnostrum'de hisquihabitani
eadem qualitate formatur. Aliter enim loquitur Deus in terra ? Ubi illico adjungitur, Datm sunt illis singulm
ad angelos, aliter angeli ad Deum; aliler Deus ad stolm-albm,et dictum est illis, ui requiescerent tempus
sanctorum animas, aUter sanctofum ariimae ad adhuc modicum, donecimpleatur numerus conserwruni
Deiim; aliter Deus adxliabolum, aliler diabolus ad el fratrum eorum. Quid est enim animas vindictsepe-
Deum. ' ' tilionem dicere, nisi diem extremi judicii, el resur-
9. Aiiter- Deus loquitur ad angelos. •— Narn quia i'eclionemexstinctorumcorporumdesiderare?Magnus
spirifali naturae ex corporea b oppositione nihil quippe earum clamor, magnumest desiderium.
obstat, lbquitur Deus ad angelos sanctos eo ipso, Tanto enim quisque minus clamat, quanlo minus
quo eorum cordibus occulta sua invisibilia ostentat: desiderat; et tanto majorem vocem in aui'es Hncir-
utquidquid agere debeant, in ipsa contemplalione cumscripti spiritus exprimit,' quanto se in ejus
verilatis legant, et velut quaedam praeeepta vocis sint .- desiderium plenius jfundil. Animarum igitur verba
ipsa gaiidia conlemplationis. Quasi enim audienlibus ipsa sunl desideria.' ,Nam si desiderium sermo non
dicitur,.quod videnvibus 42 inspiratur. Unde cum Q esset, Propheta non diceret: Desiderium cordis eorum
eorum cordibus, Deus contra humanam superbiam, audivii auris tua (Psal. ix, 17). Sed eum aliter moveri
animadversionem ultionis infunderet, dixit: Venite soleat mens quse petit, aliterque quse pelitur, et
descendamus, et confundamus ibi c linguam eorum sanctorum animse ita in interni secreli sinh Deo in-
(Genes..n,1). Dicitur d eis qui adhserent, Venite; haereant, ut inbaerendo requiescant.; quomodo di-
quia nimirum;hoc ipsum. nunquam a divina eontem- cuntur petere, -quas ab interna voluntate constat
platione decreseere, in divina.contemplatione semper nullatenus discrepare ? quomodo dicuntur s petere,
accrescere est; et nunquam corde recedere, quasi quas et voluntatem Dei certum est, et eaquaa futura
quodam stabili motu est semper venire. Quibus et sunl, non ignorare? Sed in ipso positae, ab ipso ali-
dfcit: Descendamus et.confundamus linguam eorum. quid petere dicuntui', non quo quidquam desiderent,
Ascendunt.angeli, in eo quod creatorem conspiciunt. . quod ab 43 ejus voluntate,:quem cernunt, discor-
Descendunt angeli, in eo quod creaturam sese in dat: sed quo niente ardentius inhserent, eo etiam de
illicitis erigentem examine; districtiouis premunt. ipso accipiunt, ul ab ipso petant; quod eum faeere
Dicere ergo Dei est : Descendamus et confundamus velle noverunt. De ipso ergo bibunt, quod ab ipso
linguam eorum, in seipso eis hoc, quodrecie agatur . sitiunt; et modo nobis adhuc incompfehensibili, in
ostendere, et per vim internse visionis, eorum men- |) boc, quod petendo esuriunt, praesciendo satianlur.
tibus exhibenda judicia occultis motibus inspirare. Discordarent ergo avoluntate conditoris,si quaeeum
10. Aliter angeli ad Deum. — Aliter loquuntur an- , videntvelle, non peterent; eique minus inbaererent,
geli ad Deum, sicut et per Joannis Apocalypsim . si volentem dai'e, desideiio pigriori pulsarent. Quibus
dicunt: Dignus est Agnus, qui occisusest, acciperevir- . responsum divinitus dicitur : Requiescite tempus adhuc
tutem, et divinitalew, et sapienliam (Apoc. v, 12). Vox modicum, donec compleatur numerus conservorum et -
namque angelorum est in laude conditoris, ipsa ad- fratrum veslrorum. Desiderantibus animabus,- Re-
a Hsec verba nqtanda sunt, ut mlelligalur quod 6 Rem., Remig.,
_ Longip., Val.-Clar., Corb., in-
sup., cap. 5, dixit, angelos comparalione Dei esse' lima videndo.
corpus. Habes in praef. generali assertam ejus doctri' f Ita Corb., Germ. et omnes Mss. ac vetustiores
nam de natura angelorum incorpoi'ea. . E.ditiones Parisiensis el Rasil. Gilot., anno 1571, et
1 Ila Mss. ac Vulgati, apposilione. alise deineeps habent in aures circumscripti sphilus.
" Pene omnes Mss., linguas. Idem obsefvavimus in Manifestus est error. Sanctus Gregorius per
ubi ! ' ' incircum-
consequenlibus, loeus bic laudatur. spiritum Deum intelligit." -
d Edili, qui aderant. -Emendantur ope Mss. Gorb., ' scriptum s Iu Editis, quomododieuntur vindictam desideraret'
Germ. et al. nullis Mss. nostris consentientibus.
 561 nlORALlUMLIB. II. — IN.CAPBT I B. JOB. SC2
quiesciietempus adhuc modicum, dicere, est inter ar-', A.ab immoderatse tentationis impetu eum etiam per-
dorem desiderii ex ipsa prsescientia solatium a con- mittendq restringere. Dicereaulem diaboli est, Ctr-
solationis aspirare; ut et animarum vox sithoc, quod • cuivi.terram, et perdmbutavi eam,- sagacitatem siiae
amantes desiderant; et respondentis Dei sermo sit . malitjse invisibilibus ejus oculis occultare non posse.
hoc, quod eas fetribulionis cerlitudine inter desideria Dicere.diabolfest, .Nunnuid frustra.Job timel.Deum?-
eonfirmat. Respondereergq.ejus est, ut collectionem contra bonos intra. cogitationum suarum. latibula
ffatrum exspectare debeant, eorum mentibuslibenter . conqueri; eorumque provectibus invidere, atque in-
iexspectandi moras infundere; ut cum carnis resur- videndoreprobatiouisrimas exquirere. Dicere diaboli
rectionem appetuiit, etiam ex colligendorum iiatrum est, Extende pauiulum manum luam, et tange cuncta
augmento gratuleutur. qum.possidel-(Vers. 11), ad afflictionem bonorum,
efille ad - malitiae seslibus anhelare. Quo enim eorum lenta-
[Vet. VII.] 12. Aliter Deus ad diaoomm, tionem invidens appetit, eo illorum quasi probationem
Deutn. Aliter Deusloquitur ad diabolum, aliter dia- . internarum loculionum
"bolus ad Deum. Loqui enim Dei est ad diabolumj vias deprecans petit. Quia igitur
" modos succincfe diximus, ad intermissum paululum
ac
ejiis negolia animadversione occullse dislrictionis
exposilionis ordinem revertamur .
increpare, sicut hic dicitur : UndevenisP-Diaboliau-
CAPUT VIII [Vet. VIII, Rec. V]. .
tem ei respondere, est omnipolenti majeslali ejus B
VERS. 8. — Considerasti servum tneum Job, quod
nihil posse celare. Unde hiG ait, Circuivi terram, et
non sit similis ei super terram, vir simplex el rfectus,
oerambutavi eam. Quasi enim dicere ejus est quid
ac limens Deum, et recedens a malo? ,
egerit, scire quod actus suos illius oculis occultare
13. Dei diabolique pugna, cujus materia Job fuit.
non possit. Sciendum vero est, quia sicut hoc loco —
ad Praecedehti jam sermone tractatum est, quia dia-
discimus, qualuor modis loquitur Deus diabolum; bolus non contra Job, sed contra Deum certamen
tribus modis diabolus ad Deum. Qualuor modis
et vias proposuit; maleria vero certaminis beatus Jqb-in
ioquitur Deus ad diabolum; quia injustas ejus
et eleetorurii suorum contra illum . inedio fuit. Et si insermonibus suis dicimus Job inter
arguit, justitiam
et tentandam eorum innoeenliam ei conce- fiagella deliquisse, quod sentire nefas est; Deum di-
proponit, ciuius in sua propositione e perdidisse. Nam ecce et
dendo permittit, et aliquando eum, rietentare audeat, in boc loch intuendum
est, quia non prius diabolus
prohibet. Injustas enim vias ejus redarguit, sicutjam bealum a Domino petiit, sed enm Dominus in
dictum est : JJnde venis? Elecloruni suorum contra diaboli (Job
despeclum laudavit. Et nisi in sua justitia
iUum iuslitiani proponit, sicut ait:b Cbnsiderasti ser-
pefmansurum nosset, non utique pro illo proponeret.
vum meuin Job, quod non sil ei smiilis super lerram ? Nec periturum in tentatione concederet, de quo ante
,,
Tentandameorum innocentiam concedendo permiltit,
tentationeiu, ex Dei laudibus, in lenlatoris mente
Sicut dicit : Ecce universa qum habet in manu tua invidise fuerant faces excitatae.
sunt. Rursumque eum a tentalione prohibet, cum di- 14. Quam aslute qumrat didbolusunde nos accuset.
cit: Tantum in eumne extendas manum tuam. Tiibus. — Sed antiquus adversarius cum quse accuset
mala,
autem modisloquitur diabolus ad Deum, cumvelvias non invenit, ipsa ad malum inflectere bona quserit.
suas insinuat, vel eleclorum innocentiam fictis cri-
Cumque de operibus vincitur, ad accusandum verba
minibus accusat, vel tentandam eamdem innocehtiam nostra perscrutatur. Cum nec in verbis accusationeni
postulat. Vias quippe suas insinuat, qui ait: Circuivi reperit, intenlionem cordis. fuscare contendit; lan-
terram, el perambulavi eum. Electorum innocenliam quani bona facla bono animo non flant, el idcirco
accusat, quidicii; (Vers. 9, 10) Nunquid irustra Job perpendi a judice bona non debeant.' Quia enim
thnet Deum? Nonne lu vallasti eutn, uc domum ejus, , . fructus arboris esse et in sestuvirides conspicit,
quasi
universamque subslantiam" per circuitum ? Tenlandam vermem ponere ad radicem quserit. Nam dicit: .
eamdem innocentiam postulat, cum dicil Extende : . CAPDT IX. ,
manum tuam, et tange cuncla qum possidel, nisi in VERS. 9, 10. — Nunquid fruslra Job limet Deum?
faciem benedixerittibi. Sed dicere Dei est , Unde ve- Nonne tu vallasti eum ac.domum ejus, universanique
nis? sicul et supra insinuavimus, vi suse justitise ili- substantiam per circuitum? Operibus manuum ejus be-
nera malilise ejns inerepare. Dicere Dei est, Consi- nedixisli, et possessioillius crevitin terra.
derdsti servum meum JoU, quod non sit ei d simiiis 15. Ex' prosperis, et ex adversis tentat. — Ac si
super terram? lales electos suos juslificando facere, aperte dieat: Qui lot bona in terra recepit, quid mi-
qualibus nimirum apostataangelus possit invidere. rum est, si pro eis se innqcenter geril? Innocens vere
DicereDei est» Ecce universa qum habel.in manu tua esset, si bonus inler adversa persisteret. Cur.autem
sunl, 44 ad probationem lidelium, conira eos oc- magnus dicitur, quem mefcessuiuniuscujusque ope-
culta vi incursum illum suaemaliliae relaxare. Dicere ris tanta reruni.mulliplicitate comitatur? Astutus
Dei est, Tantutn in eum ne extendas manum tuam, quippe adversarius, cuin saiictum viruminter prps-
«Ebroic, Vindoc etnonnulh, consolaiionisinspi- Redundat ejus, nec legitur iii Mss. iiostfis aut
tare. vet. Ed. - ..-",' :
b In Exeusis, nunquid considerasti. In omnibus d Quidam Mss., simiiis in terra.
quos consuluimus Mss. non legitur nunquid. Ideoque e Editi hic addunt,"victoriam, invifis Mss. ac Gre-
liic et deinceps expunximus. goriana phrasi. In prsefat., n.: 8, legiihus : provo-
c In Gilot., Vatic., Gussany., subslanliam ejus. suerat,
verdidissereprehendit. Vide-I,'"-'"
XXJH,n. 1.
_«-v
'
mZ ' SANCTI-GREGORIlMAGNr 5G4
-peraJjene egisse consideral, reprobareapud.udieem. Ajusta. — Sciendum vero"".estsquia.Satansc voluntas
-per adyersa ifestinat. Unde recte in Apocalypsi voce semper iniqua est,>sed -nunquam-polestas injusta :
.'angelica dicitur : Projeclus est accusator fratrum nos- quia ,a semelipso volunlatem =habet, sed a Doniino
•troruni, quimcusabat illos anle conspeclum-Deinoslri polestaleni. Quod enim-ipse facere inlque appclit,
-dievcnocie (Apoc.xn, 10). [Ve(. IX.] Seriptura au- iioc Deus fie?i nonnisi justepeimittit. Unde.beiie in
tem-sacraisaepe diempro prosperis, noctem aulem librisRegumdicilurs Spiritus Domini malus irruebat
•pro adverslsponere consuevit. In.die ergo elnocle in Saul (I Reg. xvm, 10). Ecce unus idemque spiiii-
aecusare -non desinit, quia modo uos in prosperis, tus, et Domini appellalur, ctmalus : Domini vidcU-
modoin adversis accusabilcs-ostendei'econtendit. In cel per liceniiam poleslalis juslse., malus autem per
, ^die accusat, cum prosperis male nos uli insinuat. In desiderium voluntatis injustae. iFormidari engo aion
, uocte accusat, cuni in adversis 45 nos 110nhabere , debei,,qui niliilaiisi permissus valeL Solaeigo vis illa
patientiam :demonstrat. Beatum ergo Job quia nec- timenda est, quae cum hoslem ssevire permiserit, «i
dumflagella attigerant, -quasi adhuc unde m nocte ad usum justi judicii, et injuslaillius voluntas servit.
accusai'e posset, omnino non habebat. Quia vero in •Paululuuivero manuni poslulat extendi^ quia exte-
prospefis roagna a sanclitate viguerat, pro eisdem liora sunt ,quae expelit eonleri. Neque enim Salan
prosperis boha illum egisse simulabat: versuta asser-iR facere se aliquid inullum putat,Jiisi cum in anlma
"tione mentiens quod non ad usum Domini substan- sauciat,, ,ul ab illa palria feriens revocet, a qua ipse
•{•iam.possideret, sed ad usum substaritise'Dominum longe, telo suae superbiaeprostratus jacej.
coleret. Sunt enim nonnulli qui utfruanlurDeo, dis- 18. Facies Dei respeclus gralim. — Sed quid esl
'pensatorie utunturlioc sseculo. 'Et sunt nonnulli qui ,quod,ait.: NisiAn faciem benedixer.itiibi?_Nosnempe
ut fruantur hoc sseculo, transitorie uti volunt Deo. quod amamus respieimus:; quod vero aversari volu-
:Gum igitur hona divini muneris narral, putat quod mus, ab eo /a.ciem 4f3 declinamus. Quii itaque -Dei
facta fortis operarii leviget; ul cujus vitahi reprehen- facies,jiisi respectus ejus gratiae c prsebetur.intelligi?
dere de operibus non valet, ejus mentem quasi ex eo- Ait ergo.: Exlende paululum manum imnij, etiange
'
gitatioriibus a addicat; mentiens craod non amori cuncta qum.possidet, nisi in faciem benedixerittibi.Ac
Dqmini, sed temporalis prosperitatis appelitioni ser- si aperte dicat: Eaquse dedisti sublrahe; nam siac-
vierit omne, quod innocue exterius vixit. Vires ergo cepta perdiderit, respectum tuaa^ratise, ablalis rebus
beati Job nesciens, sed tamen unumquemque adversis lemporalibuSj non requiret. Si enim ea in qtiibus de-
probari verius sciens, "tentandum hunc expetit; ut leclatur nonJiabuerit, favoi'em,tuum etjam maledj-
qui per diem prosperitatis inoffenso gressu incesse- ceiido confemnet. Cujus petitionecaliidanequaguam
rat, saltem in noete adversitatis impingerel, el ante £. provocaiaVeritas vincitur, sed ad deceptionem suam
'laudatoris sui oeulos oflensione impatientiseprostra- hosti concedilur, quod fideli famulo ad augmentum
tus jaceret. Unde subjungit: muneris sufifagetui'. Cnde mox.subditur.:
• '
CAPUT.X [Rec. VI]. , - CAP.UTXI [V.et. XI, Rec. VII].
VEUS.11. —Sed exlende pautulum tnanum tuam, el VEIIS.12. — d Ecce universa, qum habet, in manti
tange cuncta qum possidet, nisi in faciem benedixerit lua sunt : tantum in eum ne exlendas manum huun,
•tibi. 19. Deus tentalori alia permittit, alia negat. — Gon-
16. Diabolus hihit nisi Deo permittente potest. — .sideranda est in verbis Domini dispensalio sanclae
Cum sanctum virum Satan lentare appetit, et tamen pielalis, quoniodohostemnostrum pennittil, etTeli-
Domino, ut manumsuam exlendere debeal, dicit; net; relaxal,et refrenat. Alia ad tentandum dale, sed
valde notandum est quia feriendi vires nec ipse sibi ,ab aliis religat. Universa qumhabet, in manu tua sunt,
tribuit, qui contra auctorem omniunj singulariter su- tanlumin eumne extendnstnanum tuam. -Substantiam
perbil. Scit namque diabolus, quia quodlibet agere prodit, sed tamen corpus ejus protegit, quod quidem
exsemetipso non sufficit, quia nec per semelipsum in postmodum tenlalori traditurus esl; sed tamen.Jion
^eo quod est spirilus existit.ilinc est quod in Evan- simul ad omnia .relaxat hostem, ne undique feiiens
•gelio'-expellenda de bomine legio dicebat : :Si ejicis |D frangatcivem. Malaenim cuin niulla electis.eveniunt,
nos, mitte nos in gregem porcorum (Matth. vm, 51). mira conditoris gratia ex lempore dispensantur.; ul
Qui enim per semelipsum ire in porcos non poteral, •qusecoacervala perimereni, possinl divfsa tolerari.
quidinirum«i sine auctoris manu, sancli.viri domum Hinc Paulus ait : Fidelis Deus, qui non palietur vps
contingerenon valebat? tentari f supra id quodpoteslis, sed^facietcum lenla-
[Vet. X.] 17. Diaboli voluntas tnala, sed potestas tione eli.amexilum, ui possilis suslinere (I Cor.x, 15). •
a Corb.., Germ., Rhem., Remig., Ebroic. et.caeteri o Editi, perhibetur. Mss., adhaeremus.
"Norm.,magnasanitate. d Gussanv. bic prsefigi.l:Dixit ergo Dominusad S.x-
4;Ila Mss. Anglicani et alii. At Edit. GiIot.,Rom., tan, quod abest a God. lum excusis, tum manu exa-
Sixti,y,,et.plurimae.habeiit.addisc«f. Verliumaddicit, - ralis.
Ut significat condemnat, est Gregorio familiare. Eo- « In Edit. per intei'polationem legitur, qlia ad affli-
demqu.ogue.sensu"non raro reperiturin scriptor.ibus gendum, se(/-;-sane praater fidem Mss. el Greg. pro- -
sacris sive antiquioribus sive posterioribus. Ambro- positum, qui duo hic, non tria probanda suscipil,
_ sius, lib. i, de Yirj_in., de sanctse Agnetis carnifice : scilicet hostem nostrum el-relaxari e.t retjneri. Re-
"jcerneres .trepi.darexarnificem, quasi ipse addiclus fuis- laxatur-cumpermitlilur lenlare; retinetur, cum hapc
[set:Berriardus, lib: nde Consid., cap. 14: indeinno- potestas eertis conditionibus -ligalur.
Qentiumfrequensaddictio. f Rhem., Remig., Norm., supra quampotestis.
 -..565 MORALIUMLIB. J.I. — jN CAP. I B. JOB. ,SC0
"
UincDavid ait': Probame,.Domine, et tenla me.(Psal. A 21. A fgcieDomini exit Saian, cumad desiderii-sui
xxv, 2). Ac si aperie dicat -. Pfius vires inspice, et effeclum venit. — Quo igitur exitur abeo, quidnm
lunc ut ferre yaleo, tentafi pei'mitte."Hoe.tamenquod per molem corporis nusquam est,perincircuinscrip-
dicifur : Ecce universa, qum hubet, ih manu lua sunt, tam substanliam nusquam deest? Sed quandiuSalan
lantum in ewn!tie exlendas snanum tudm, intelligi et pressus majeslatis potentia, appetitum suse malitisa
aliter potest, quia fortem quidem pugnatoremsuum exercere non valuit, quasi ante faciem ©omini stelit.
Dominus noyerat, sed tamen dividere ei eertaniina [VeUXIIl..] A facie autem Domini exiit; quiarre-
xontra hoslem volebat; ut quainvis robusto bellatori laxatus diyinitus ab internse retenlionis ariguslia, -ad
victoria in cunclis suppeteret, prlus tamen de uno sui desid.erlieffectumvenit. A facieDomini exiit, quia
certaminehostisadDominumviclusrediret: luncque diu vinculis disciplinsereligala quandoque volunlas
- ei alfud iteruni vincendo eoncederet,.quatenus fidelis noxia ad opus processit. dum enlm, sicutdictum-est,
famulus eo mirabilius victor existeret, quo victus id quod voluit implere non valuit, quasi ante faciem
hostis se contra illum iterum ad nova bella repara- Domini stetit; quia illum ab effectumalitise superna
ret. Sequitur: dispensatio .coactavit. Sed a facie ejus exiit, -quia po-
CAPUTXII \Jet. XII, Rec VJJJ]. testateih lentafionis accipiensi ad malitiae suse vota
IBID.— Egressusqueest Satan afacie Domini. ;_9perveriit. Sequitur:
20. Deus est intra et extra otnnia, supra et infra CAPUT XUI IRec. IX}.
omnia. — Quid est quod Satan a lacie Domini egres-
cus dicitur? Quo erihn exitur ab eo c_uiubique est? VERS.45, 14, 15. — Cum autem quadam die fiiii
flinc namque^ait :Cceium el lerram ego impleo (Jer. el filim cjus comederent, et biberent vinum in aomo
xxm, 24). Hinc est, quod Sapientia illiusdicil-: Gy- fratris sui primogeniti, nunlius venitad J.ob, qui 4ice-
rumcmli circuivi sola (Eccli. xxiv",$). Hine de ejus ret :'Boves arabant, et asinmpascebaniur juxta eps,.et
"Spiritu scfiptum est: Spirilus Domini implevit-ofbem irruerunt Sabmi, tulerunlque omnia, et pueros percus-
-ierrarum-(Sap. i, 7). Hinc est quod Dominusilerurn serunt gladio, el evasi egosolus, utnunliarem tibi.
dicit: Cmlum niihi 'Sedes est, terra- autem scabeltum 22. Diabolus ientandi tempora eiigit. — Notandum
pedum meorum -(Isai.-vx.-n, 1). Rursumque--.de eo quse tempora tenlationibus congruant. Tunc quippe
scriptum e6t: <Cm[utn meliiur palmoM omnemrlerxam diabolus tentandi tempus elegit, <juando beati Job
pugillo ioncludit (Jsa. XL-, 12). -Sedi quippe, cui filiosin convivioirivenit. Neque enim solumniodo in-
praesidet, interior 'a el exterior •manet. Coelumpalmo tuetur "hostis quid -faciat, sed etiam quandofecial.
-metiens, et terram pugillo concludess -ostenditur, Namquamvis potestatem aceeperit, aplum^tamena ad
-quodipse-sit circumquaque cunctisrebus, quas crea-^f,G subversionem tempus exquisivit; ulvidelicet nobis
vit, exterior.Id namquequodinterius-concluditur, a Ceodispensanteproderetur, quia-pi'3enuntiatribula-
concludente exteriuscontinetur.. Per s.edeniergo, cui lionis est Isetitiasatietatis. Inluendumvero-est, quam
*> "
praesidet, Iffl intelligitur esse interius supraque; callideipsa damna, quseillata sunl, nuntiantur, Non
per pugUlum,quo continet, e.sseexterius'suhlerque enim dicitur, boves e a Sabaeisablati «unt : sed qui
fignalur. ,Quia enim ipse jnanet intra- oiimia_,.ipse ablati suut, boves arabant; -ntvidelicet memorato
• extra omnia, ipse supra emnia, dpse,-infra,omnia-;et iructu operis, causa crescal-doloris. Unde et apud
superior-est per pot.entiam, et inferior >persuslenla- ^Grsecosnon solum asinae. sed fetae asinse i-aptaiirefc'-
lionem ;.exterior per ma.gn.itu(lihem.,el dn.leri.orper 'runtur; ut dum minima animalia audienlis anhnum
• subtilitatem ;:_sursum iregens ,-•jdeorsum cpntinens; minusex sui 'qualiiate-perculerent,-amplius exaecun-
extra circumdans., i.nterius ,p.enelrans;.nec alia .ex ditate vulnerarenl. ^Etquiaeo-magis adveisa animum
parte superior, aliainferior, autalia ex .paile exte- -feriuiil, <[uo cum mulla sunl, eliam subita nuntian-
rior, atque ex-alia manet inlerior .: -sed unus -idem- tur, aucla est mensura gemituum, etiani £-per ar.li-
que totus ubique prsesidendosustiuens, sustinendo eula nuntiorum. Nam seauilur :
praesidens, chcumdando jienetrans, penetrando cir-
cumdans; unde superius.praesidens,.inde inferius su-j D CAPUTXIV[Ve.t..JJV]. -
.
stinens.;.et unde^exteriusambiens, indeiriterius re- VERS. 16. — 4S Cumque adhuc ille ,,oquer.etur,
plens : sine inquietudiae-superiusregens, sine labore venitalius, el dixil: Ignis Dei cecidiidecmlo, et/taclas
, inferiussustinens^.interius sine extenuatione pene- oves puerosquecbnsumpsit,el-effugiegosolus, ul nun-
trans, exterius sine extensione.circumdans.Estitaque liarem tibi.
-inferior.et superipr sineloco; c est amplior sine la- VS.Casibusrepenlinis constantiam Job evertereco-
iiludine,, esl subtilior sine exlenuatione. natur. — Ne -rebus >perditlsminorem audienti .dolo-
" Mss. Corb. et Germ., el superior manet. e Vindocin., a Sabmis ablatmsunt; sed qum ablatm
11In Mss. Corb., Germ. ,etjilur.imis,,deest, intetli- sunt. Ita S. Michaelis et alii.
gilur, et sic legitur: Per sedem.ergocui prmsidet, esse ' f S.iel.egimusin Mss.Rhem., Remig.,'Corb.,G.erm.,
iiiterius.supraque-;perpugillum^qup continet, .esse ex- •.Compend..,Val Cl. Eadem voce -tanquam neutri.us
ieriussub.ter.quesignalur,
c Rhem., Remig., Vindocin., Corb., .Germ., etc, generis ulelur Gregorius, lib. vni, cap. olim 7,.inunc
' cap.. 11, n. 27, nullum adhuc mor.tismrlicuiumirrum-
;habent,.est. amplus-sinelaiiiudine, est subtilis, etc
d Antiquior pit. Hic autem variant Edit. Paris. 1495. Rabel etiam,
Rheru. el Gevm.j adsubmersionem; ita particula. Edil. Basil. 1514,-eliam- per auricula. Re-
eliaui anfiq. Compeud. Val CL, Belvac. liq., per particulam, velper particulas.
 567 SANCTI GREGORII MAGNT S68
rem moveat, ejus animum ad a excedendum etiam A sint, latenter nlertur quod -pse contra illum elemeuta
ipsis nuntiorum verbis instigat. Intuendum quippe mpverit, qui moveri.permisit; quamvis Satan seniel
est, quam callide dicitur : Ignis Dei, ac si diceretur : aecepta a Domino potestate ad usum suse nequitise
Illius animadversionem.sustines, quem tot hostiis pla- etiam elementa concutere praeyalet. Nec movere de-
eare voluisti; illiusiram toleras, cui quotidie serviens bet, si spiritus de summis projectus turbare iu ventos
insudabas. Dum enim Deuni, cui servierat, adversa aereni poluit; cum nimirum constet quiaet damna-
intulisse indicat, i>lsesum commemoral, in quo exce- tis 43 in metallurii, ad usum aquaetignis servit.
dat; quatenus anteacta obsequia -ad mentem reduce- Qusesitum est igitur ut nuntiarentur malay quaesitum
ret, et frustra se servisse aestimans, in auctoris inju- ut multa, qusesilum ut subita. Sed cum prius adversa
rain superbiret. Pia elenim.mens, cum se adversa ab nuntiavit, tranquillo adhuc pectori, quasi sanis mem-
hominibus perpeti conspicit, in divinse gratiae conso- bris vulnus inflixit; cum vero percussum cor feriendo
latione requiescit; cumque tentationum procellas1 repetiit, ut ad iinpatientiae verba compelleret, super
mcrescere extrinsecus viderit, secessum spei Dbmi- vulnera vulnus irrogavit. . , .
- nieceappetens, intra conscientiaeportum fugit. Ut vero 26. Plagm Job subitmet mullipltces..— Intuendum
versutus hoslis uno eodemque tempore saricli viri
, vero est quam callide curavit hostis antiquus, "non
robustissimum pectus et humanis adversilatibus, ef' B tam
c jactura rerum sancti viri patientiam rumpere,
divina desperatibne' coneuleret, et prius Sabaeos
quam ijiso brdine nunliorum. Qui studens prlusparva,
irruisse intulit, et mox ignem Dei de coelocecidisse et
omnem aditum consolationis post nunliare majora, in extremo filiorum mor-
nuntiavit; ut quasi tem intulit, ne vilia pater rei famUiaris damna du-
exeluderet, dum et ipsum adversanlem ostenderet, - ceret, siilla jam orbatus
audiret;et minus percute-
qui consolari animum inter adversa :
potuisset qua- ret rerum
lenus dum se tenlatus undique destitui atque undique . amissio, praecognita morle filiorum, quia
videlicet nulla esset hsereditas, si iUos prius subtra-
pj-emi consiiierat, in contumeliam tanto audacius, bereld qui servabantur haeredes. Sed a minimfs in-
quanto et desperatius erumpat. Sequitur :
- cipiens, in ultimum graviora uuntiavit; ut dum gra-
CAPUTXV. datim deteriora cognosceret, in ejus cor.de doloria
VERS.17. — Sed et illo adhuc loquente, venitalius locum omne vulnus invemret. Notandum
quam cal-
et dixit: Chaidmi fecerunt tres turmas, et invaserunt lide tot malorum pondera,- et divisa, et subita nun-
camelos, el tulerunt eos, necnon el puerps percusserunt tiantur, ut et repente, et parliculatim crescens _, in
gladio, et effugiego solus, ut nuntiarem libi. , audientis corde sese dolor ipse noncaperet; et tanta
24. Vulnera ingetninat.'—Ecee^iterum, ne quid ardentius in blasphemiam accenderet,
quanto subilis
minus dehumana adversitate doluisset, Chaldseorum ™ ac multiplicibus huntiis in se e angustius sestuaret.
lurmas irruisse denunliat; et ne illum minUs desuper
veniens adyersitas feriat, iteralam iram in aere de- [Vet. XVI, Rec. X]. 27. Prmposiiis voluptati ser-
vienlibus, subdilis frena laxuntur. In conviviis eiiam
monslrat. Nam sequitur : moderatis locum diabolus invenit, Sed nequehoe ne-
CAPUT XVI [Vet. XV].
glecte praetereundum puto, quod filiiin majoris fra-
VERS.18,.19. — Loquebatur ille, el ecce aliusJn- tris domo convivabantui', cumpereunl. Dictumnam-
travit, et dixit : Filiis tuis el filiabus vescentibus et " que est superius, quod convivia peragi sine
bibentibus vinum in domo fralris sui primogeniti, re- culpa vix
possunt. Ut ergo nostra, f non illorum loquamiir,
pentevenlus vehemensirruil a regione deserti, el con- sciendum nobis est quia quod a minoribus
cussit qualuor_angulos domus, qum corruens oppressit tubse volup-
iiberos tuos, et morlui sunt, et effugi^go solus, ut nun- " agitur, majorum disciplina eohibetur; cum
tiarem tibi. , - vero majores ipsi yoluptati deserviunt, nimirum mi-
25. Ad odium Dei provocare conalur. — Qui uno uoribus lasciviseffena laxautur. Quisenim sub disci-
vulnere non prostemitur, idcirco bis, terque percu- plinse se conslriclione retineat, quando et ipsi, qui
litur, ut usque ad inlima quandoque ferialur. Nun- jus eonstriclionis accipiunt, sese voluptatibus rela-
tiala ilaque fuerat adversitas de Sabseis, nuntiata di- jj ] xant? Dum ei'go in majoris fratris^domo convivantur,
vina animadversio per ignem de coelo, nuntiatur ab pereunt, quia tunc_contra nos hostis vehementius
hominibus iterum camelprum raptus, csedesquepue- vires accipit, quando et ipsos qui pro cuslodia disci-
rorum, et divinse indignationis ira repelitur, dum plinsepraelati sunt e laetitiaeservire cognoscit. Tauto
ventus irruens concussisse domus angulos, atque enim licentius adferiendum occupat, quanto ethiqui
exstinxisse Jiberos indieatur. Quia enim nblum est, intercedere pro culpis poterant voluptati vaeant. Ab-
qxiodabsque superno nutu inoveri elementa non pos- sit autem rie tanti viri fiUos per conviviorum studia
a Editi cumunoMss. "J\eg.,.adexercendum. Rhem. bus servabatur hmreditas.
et Remig. omnes eum aliquib. Norm., ad exedendum. -e Iidem Mss., ahgustiis.
SequiriJurMss.BelVac.; Compend., Corbo., Val. CI. f Gussanv., non aliorum. Melius alii Iibri, non illo-
^Antiq. Ed., Imsionem. Coc,.Gilot, Vatic, Imso. rum, sc. filiorum Job, de quibus «ale sentiri non pa-
Gussanv., qb eo Imsum. At Mss. simpliciter Imsum. litur sanctus Gregorius.
c Ita ,'Mss.prope qmnes. At duo Reg., cumEd., s Sic Mss.; Editi vero, veniri. Mox posl verbu.ni
divina dispensatiehe. occupat Coccius adjecit, subdiios; quod nullus dein-
d Antiauiof Rem., cuin Gorb., Germ. et Colb., qui- ceps expunxjt, etsi non exstet in Mss. -.
569 MORALIUMLIB. II. - 1N CAP.I B. JOB. 570
iugurgitando. ventri vacasse suspicemur; sed tamen A _ omnino motus est, ne nimis dolendo peccaret. Sed
veraciter novimus quia etsi per disciplinsequisque quia duo sunt praecepta . charitatis j Dei yidelicet
custodiamnecessitalismetasedendo nontransit, ae- amor, el proximi; ut dilectionem proximi exsolve-
censa tamen mentis intentio inter convivia torpescit; ret, im_jendit filiis lucturn; ne dileclionem Dei dese-
et minus iri quanto sit teritationum"bello considerat, reret,. explevit inler gemilusf orationem. Solent-
a quae se per securitatem relaxat. In die ergo primi . nonnulli in prosperis. Deum diligere, in adversis au-
ffalris filios obruil, .quia antiquus hostis in minorum .tem posili flagellanlem minus amare.. Beatus autem
morte subversionis aditum per negligentiam majo- ^Job per hoc, quod motus exterius exhibuit, ostendit
rum quserit. Sed quia quanlis nuntiorum jaculis ~.quia flagella patris agnovit; per hoc autem,-quod
sit percussus, agnovimus; vir fortis noster, qualis in- adorando bumilis mansit, ostendit quia amorem pa-
ter vulnera consistat, audiamus. Sequitur: tris nec in dolore deseruit.-Ne igitur superbus esset
non sentiens, in percussione corruit; ne autem se
CAPUTXVIfflecfXJj,
VERS.20. — Tunc surrexil Job, el scidit veslimenta . ferieiiti extraneum facei'et, ad hoc - corruit ut ado-
sua-, et tonso capite corruens inlerrdtn adoravit. . raret. Mos aulem veterum fuit, ut quisquis speeiem
28. Flagella Dei aut non sentire, aul nitnis, vilium sui qorporis capillos nutriendo servaret, eos tempore
est. — Nonnulli magnse constanlise philosophiam pu-. g afflictionis abscideret; et rursum qui tranquillitatis
tant, si disciplinaeasperilate correpti, ictus b verbe- . tenr.pore capillos abscideret,. eos in ostensione affli-
rum doloresque non senliant. Nonnulli vero tamni- . etionis enutrirei. Bealus itaque Job.tranquillitatis
mis percussionum ffagella seutiunt, ut immoderato . tempore capillos servasse ostenditur, eum ad doloris
dolore commoti, etiam in excessum linguae'dilaban- . usum caput totondissememoratur; quaterius cum in
tur. Sed quisquis veram tenere pbilosophiam g® . cunctis eum r.ebus manus superna percuteret, etiam.
nititur, necesse est ut inter utraque gradiatur. Nnn -sponte illum poenilentiae.speeies diversa fuscaret.
esl enim pondiis verse virtutis, insensibilitas cordis : . Sed iste exutus rebus, filiis orbatus, qui -vestimenta
quia et valde insana per stuporem membra sunt, scidit, qui caput totondit, qui in terfarri corruit, '
quae et incisa c dojere nequaquam possunt. Rursus . quid dicat, audiamus.
virtutis custodiam deserit, qui dolorem verberum - CAPUT XVII [Rec
XII].
ultra-quam uecesse est sentit; quia dum riimia affli- VERS.21. — Nudus egressus sum de utero matris
ctione cor tangitur, usque ad impatientise contume- mem, nudus reverlar-illuc - .'
lias excitatur, et qui per flagella corrigere malefacta 5(S.Temporalia parvi facienda, quod ea aliquando
debuerat, agit u't nequitia per flagellum crescat. Con- • non liabuerimus, nec habituri simus. — 0 quam altae
tra inserisibililatemquippe percussorum per prophe-JC sedi mterni consilii praesidet isle, qui scissis vestibus
tam dieitur : Percussisli eos, nec doluerunt; allrivisti in lerra proslratus jacet! Quia enim judicante Do-
eos, el renuerunt accipere disciplinam (Jerem. v, 5). mino, cuncta amiserat, pro servanda gj, patientia
Gontra pusillauimitatein percussorum per Psalmi- illud tempus ad memoriam reduxit, quo necdum ista
stam dicilur : In miseriis non subsistent (P-sal. cxxxix - quaeperdidit habebat; ut dum intuetur quod ali-
11). Inmiseriis namque subsislerent, si aequanimiter quando illa non habuit, dolorem temperet quod ami-
- adversa tolerarent. At postquam menle inter flagella sif. Magna enim consolatio est in rerum
amissione,
corruunl, quasi inter illatas miserias subsistendi con- -Ula tempora-ad mehtem reducere, quibus noscon-
- staniiam perdunt. - tigit res'
quas perdidimus non habuisse. Quia vero
[Vet xvii.] 29. Jpb ulrumque cavit. Mosnuiriendi vel omnes nos terra genuit, hanc non immerito matrem
abscidendicapillos temporeaffliclionis. — Beatus ila- - vocamus. Unde sci'iptum est : Giiauejugum super fi-
que Job, quia verse philosophiseregulam tenuit, con- lios Adam a die exitus de ventre malns eorum, usque
- tra utraque mira se aequitalis arte servavit; ut riec d in dietn sepullurmin matrem omniuin (Eccli. XL,1).
dolorem non sentiens, flagella sperneret; necrursum - Beatus igitur Job, ut patientenlugeat quod hic ami-
ultra modum dolorem senliens, contra judicium fla- sil, vigilanter attendit qualis.huc venerit. Ad aug-
gellantis insaniret. Cunctis enim"rebus perditis, cun- D mentum autem servandaepatientiae, adhuc solertius
clis liberis amissis, surrexit, scidit vestimentasua, - inspicit hinc qiialis f ecedit, el dicif: Nudus egressus
el tonso capite corruens in terram, adoravit. Quod sum de utero matris mem,nudus revertar illuc. Ac si
vestimenta scidit, quod tonso capite in terram cor- dical : Nudumine huc inlranfem terra protulit, nu-
' XVIII. I
ruit, monstral nimirum quia flagelli dolorem sensit. dummehinc exeuntemlemrecipiet.fFef.
Quodveroadjicitur, adoravit, aperte ostenditur, equia Qui ergo accepta, sed relinquenda pefdidi, quidpro-
et in dolore posiius contra flagellantis judicium - prium-amisi ? [Rec. XIII.] Quia vero' consolalio nbn
non excessit. Nec omnino ergo non molus est, ne solum ex consideratione conditionis adhibenda est,
Beum ipsa insensibililale contemneret; nec rursum sedetiam exjustitia conditoris, recle subjungit :
a Excusi, qui; et mox, in domo ergo. Reponimus - Mss. '•
. exMss. qum, sc. mens. Et, «i die ergo suo. Alluditur d Particulam quasi remqvimus, auctorilate Mss
nimirum ad id quod supra legitur, Job i, vers. 4, fa- . Reg., Corb. G.,etc - -
ciebant conv. . . unusquisquein die suo. e Duo Rheni. cum uno Remig., quia per flagella.
. b Apud GussansC,mendose, vefborum. f Corb.-Germ., adorationem; sie etiam bliin le-
c Coc. et seq. Ed., sentire dolorem, repugnantibus clum iu Ulic . -- --.'
. .. \
 ,671 '
SANGTI-GREGORMMAGNi" -572
- IBIB. >—sDominus dedtt, Dominus.abstulit, micutA
-CAPUTXIXpec. XIV].
iDominopiacuit, ita facium.est. ViERS.-.22. — Jn omnibus his nbn peccavit ,/ot>,:
31. Deusibonisnos spolians, non -nosiraauferl, serf .fc neque .slulluni aliquid co.ntrajDeiimloculusest. " -
sua. —iSanctus vir, tentaute adversario, cuncta.per- 55. Job<amurmuratibne oris el cordis abstinuit.—
diderat; sed.tamen-sciens, quia contrase Satanten- Quia .tentationum iribulationibus ,deprehensi, leliaiu
tandi yires, uisi permitlente Domino, non 'habebat, laoito ;cogilationum >niolu -possunius non Joquendo
non.ait: ©ominus dedit, diabolus abstulit; sed: Do- peccare, bealo Job et oriSflesimiQnmmperhibetur, :et
minus dedii, Dominus abslulii; fortasse enim fuerat «cordis. Prius eiihn dicitur;; Non peccavit; et lu.nc
•dolendum, si quodconditor dederat bostis abstulis- dem.umsubdilur : Nequeslullum allquid contra Deum
set: al poslquam non abslulit nisi ipse qui dedit, Jpcutus est. Qui enim stultym locutus non est, culpam
^suarecepit, non nostra -abslulit. Si enim ab illo ac- a lingua compescuit.; sed cum prsemutilur,' Non pec-
sciphrius,quib.usin liac vita utimur, curdoleat quod cavit, constal tquod .murmurationis vitium etiam a
-ipsojudicanle exigimur, .quo iargiente -feneramur? cogitatione restriuxil. Nec.peccavit ergo, iiec-stulle
Nec -aliquando injustus est credilor, -qul dum prae- locutus est, quianecper conscienliam lacilustumuit,
fixo reddendi tempore non constrigitui; quando nec linguam ,in conlumaciam .relaxavit. .Sful.le.enim
vult, e.xigifquod feneratur. Ubietbene subjungitur :"Ig.contra Deum loquilur, qui inter divinse animadver-
Sicut D.otninoplacuil, ,ila factum esl. Cum eniin in sionis flagella positus, juslificare semetipsum cona-
ihac-yitaea quae nolumus, patimur, necesse estut ad tur.Si enim.innoeentemse asserere.superbeaudeat,
eum qul injustum yelleuil polest, sludia nostrae vo- quid aliud quam juslitiam jferientis.iaccusat?Hucus-
luntatis inclineinus. Magna quippe est consolatio in que nos verba historise transcurrisse sufficiat : jam
eoquod sdisplicet, quod illo ordinante -erga nos agi- munc ad indagauda allegoriae mysteria exposiiio-
[lur, cui nonnisi.juslum placet. Si igitur justa placere nis se sermo convertat. Sed in boc .quod s.criptum
Domino schnus, pali autem nulla, nisi quseDomino est : - '
iplacuerhil,- possumus; justa sunt cuncta quss pafi- -CAPUTXX [Vet. XX, Rec XV].
mur, etvaldeinjustum est, si-de justa passione mur- VERS.6. ^—Quadain die cum c venissent filii Dei
muramus. coram Domino; adfuit inter eoseliam Salahj
,52.Diabolus nps ,aggrediens, humililateac patientia 54. Deus tempora sine .tempore disponit. — -Dis-
nostra confoditur. —Sed qiiiaiorato.r fortis quomodo cutiendum prius est, cur^quadam ,die factuin; ali-
assertionem par,tis suae<coiiti'aadvcrsarium allegavil, quid coram Domino dicitur, .cum apud illum ne-
audivimus; nunc quomodo in oralionis suae termino quaquam cursus temporis, iiiutatione diei n.octis-
judicem.b.enedicendoJaudet audiamus. Sequitur : Sit; c. ( que varietur. ,Neque enim in ea luce, quse .sine.ac-
nomen Domini benediclum. Ecce omne quod rectum, cessu ea quae eligit illustrat, ei sine recessu ea-quae
;sensit, Domini Jjenediciione conclusitj ut hinc ad- respuit deserit, defectus mutabilitatis venit; quia in
- .versarius.inspiciat,et ad
pcenam suam vicfus einibes- .semeiipsa mauendo immutabilis, mutabilia cuncla
cat, quia ipse JJominp coniurnax eliarn in heatilu- disponit; sicque in se transeuntia condidit, ut apud
-dine eqnditus .exstitit, cui homo hyninuni glorise. ^e transire nequaquam possinl; nec tempus intusin
etiam pereussus dicijt. [Vet. XIX.] Intuehdum yeroi ^conspecluejus .defluit, quod apud nos forasdecurril.
est, quia.hostis nos'.er lot nos jaculis percutit., quot_ Unde fit ut in aeternitate ejus fixa maiieant ea quae
lentationibus affiigil. Quolidie namque in acie sla- non fixa exterius sseculorumvoluniina emanant. Cur
mus, .quotidie tenlationum ejus tela excipimus. Sed[ ergoapudeum dicitui:, Quadam rf.e,cui niniirumdies
el nos contra illum jacula mitiimus, si confossi tri- una est aeternilas sua ? .quain yidelicet nec fine
bulationibus, humiliarespondemus. Reatus igitur Job} claudi, nec initio vidil apeiiri Psalmista, cum dicit :
percussus damno rerum, >percussus .morte filiorum,. Melior est dies una in atriis iuis super tnillia ,(Psal.
quia vim dqlorfs vertit in laudem conditoi-is, 52 di- LXXXIII, 11-).
cens:.Dominus dedil, Dominus abstulit; sicut Domino 3 55. Assuetos temporalibus sensim ad mterna dedu-
placuit, ila.factum esl; sil nomen Domini benedictum; rv cit. —Sed.cum Scripiiira.saci'a d ,tempoi'aliter editis
supeiimm Jiostem humilitate percuUt, crudelem pa- loquilur, diguuni est ut verbis temporalibus utatur,
- lientia stravit: .Nec credamus, quod bellalor noster_• qualenus condescendendo levet; et dum de. seterni-
accepit.vulnera, elnoninflixit. Quot enim voces.pa- tate aliquid temporaliler narrat, assuetos lempo.rali-
tientise in.Dei laudem peroussus reddidil, quasitot ini bus sensim ad selerna trajieiat; sequebene nostris
adversarii peclore jacula inlorsit, ,et acriora valde_. menlibus-seternitas incognita, dum -verbis cognitis
quam sustinuit » infixit. Afflictus enim .terrena per- blandilur, infundat. Quid,autem mirum, si in sacro
didit, sed afflietionenv.humililer suslinens eoelestiaa eloquioincommutabilitatem suam JJeus praeprqpere
multiplicavit. Sequitur-: huniauae menti non aperit;<quando-et resnrreclioms
n Sic Mss. Regii, Corb., Gei-m., assisterent. Rheni.,; Reniig.", German., cum venis-
Colbert., emen-
datus Utic,, .aliiqpe Norm. Eiliti vero. inflixit. seni.
1 In Eii. Gilot., Vatic,
Gussanv., quibus praivit A.Excusi, delemporal. Emendandi ex Mss..etsan-
Cuc,, aiidjlur labiis suis, in Mss. incognitum. cti Gregorii scopo; sermo quippe est de aeiernis, sed
r 1 Vindoc.^et .Corb.,-Geim., cumes- quse non assequantur lemporalibus assueti, nisi per
quadamdie
seni filii-Dei coram Domino. Alter, quad. die cum teiuporali.a.
 '
.S73 MORALIUMLIB. 3,1,~r IN $AP» I B. JOB. -$74
suse solemnitate .celebrata, quibusdam prpvectionum .A A-exsequi Teprobationis <onatur. ,[J&ecXVI..] Uncle
hene in per-prophetam dioitur J Vidi
' accessibus innotuit, incorruplionem corporis, quod Dominumilibris.Regum
resuih.psit? Luca quippe attestante (Luc-xxlv, 4),di- sedenlem super solium suum, >elexercitum
dicimus.quod quibusdam ,se in monumento quseren- cmlia dextris et sinistr.isie'jus.,.eldiclum esl : In quo
tibus prius augelos misit; et rursum gg ..discipulisde decipiam c Achab, ut ascendateticadatin Ramoth Ga-
se in via loquenlib.us ipse quidem,, sed non cognos - laath? Et%dixit aliu.s-ita,, >et.alius dliter'. Et eqressus
' ceridus
* apparuil (Ibid., 15),, quLpost exhor-lationis est-unus,,.el,dixit: Egpdecipiam.Achdb.Et-diclumest:
moras, cqgnoscendum se in panis fraetione mon- Inquo decipies?,Qui r.espondit., dieent . EgreSiar, -et
stiavit; a.d exlremum vero ,.i;epenteingrediens,'Lnon y_eroSpiriliis niendax in ,oretomniumpr_ophetar-umejus
solum se cognoscibilem, sedetiam palpabilem prae- i(III Reg'. xxn, 19 seq,). ;Quid;enim solium ©omini,
'
bujl. Quia .enhn.infirma adhuc gesiabant coi.da dis.ci- nisi angelicas polestates\ac_cipinjus,.quar-umuientibus
puli, in cognitifme tanli mysterii ? jsiaiueraijt,dis- iiliius .prsesidens,,,inferius cuncla disponiti?-Etiquid
pensatione iiutriendi,utpaulisper aliquid ^quayentes exer.eilus .cceli,ji.iai ministrantium ;angelorum smulti-
invenirent.; iuvenientes crescerent, et crescentes iudo describitur? Quidtes.t ergo,tquode.xercitusiC03li
cognita robustius tenerent. Quia jgitur non repente, a dexlris el smislris tejus si&v.e perhibetur^? Deus
sed causarum verborumque iucrementis, quasi qui- .1 B .enim, i34-9u-i ita ,est iulra ;omnia, ;ut etiam «itjextra
busdani.adaeternitalem passibus ducimur, inlusapnd omuia, ne.c dextra, riec. sinistra ,$ohcludilur. ;Sed
eum quadam die aliquid factum,dieilui., (quiipsa quo- 1 dextra Dei, angelorum ;pai'_selecta,; sinistra autein
que tempora sine teriipore contuetur. Dei, pars angelor.um reproba idesignatur. Non .enim
[Vet.' XXI.] "56. In luce lenebras videt. — Aniquia ministrant Dep solummodo boni, qui .adjuv.eht";is'ed
eliam Satan adfuit, dum quadam diehoc factum di- eliam mali, d ^ui probent; non .sqlunvqui a eulpa
citur, ii.jdicafe sacra Scrjptura jsluduitquiam luce" redeuntes sublevent, sed etiam qui jredire nolentes
Deus tenebras vidil? Nos quipp.e uno eodemgue con- gravent. Nec quod eceli exercilus dieitur, angelorum
tuitu lucem et lenebras iutueri non possumus : quia pars reproba in eb intelligi posse prohibelur. Quas
cum intenebras oculus figitur, lux fugatur; etcum enim suspendi in aere novimus", aves coeli nbmina-.
ad lucis se coruscationem veflerit, tenebraiuim um- mus., Etide' eisdem spiritibus 'Paulus dicit •; Contra
bra discedit. Iila autem yjs, quae cuncta mulabiiia spiritalia nequilimin cmlestibus(Eplies.Lvi,42). Quo-
immutabililer videt, quasi in die ei Satan adfuit, quia mini/caput-enuntians, ait : Secundum principempo-
apostataeangelitenebrassfneobscuritate compreheh- lestalis aeris ejus i(Ephes. n, 2). Adextra ergo'Dei et
dil-. Nos, ul.dictum est, uno eodemque intuilu con- •sinistra jangelorum .exercitus slat 'iquiaet vblunlas
teriiplarinonpossuinus", elquaeappro.bando-elighnus,"^ J_]^electoi;umispirituumdivirisepietati concordat; et re-
et quse feprobando damriamus: quia eum ad Jiaricani- proborum sensus siisemalitiac "servlens,- judicio di-
mus verlitur, ab illa cogitatione separatur-; cum vero ;Sl'rictionisejus,obtemperat.iDndeet-moxfallaxspiril.us
ad Illam reducjtur, ab hac cui inbaesit j'emov,etur. ,in medium prosiliisse describltur, per quem Achgl)
Txi. Diversa mdinans non esl diversus,,=- D.eusi srex,^exigentibussuis meritis, decipiatur. Neque eniro
vero, quia sine mutabilitale simul cuncta respicit', fas esi.er.edere>bonumspifitum'fallacise deservire vo-
sine distenlione comprehendit, aidelieet «t bona quse. luisse, ait ;diceret: Egrediar, et ero spiritus mendax /n
juval, et mala qusejudicat, etquae.adjutajemunerat, lore omnium prophelarum <ejus.Sed quia Acbab rex
et quaejudicans damnat, in.liis* quae diverso dispo-. -peccatis praecedentibus dignus erat, uttali debulssef
nit ordine, diversus non est. In die ergo ei Satan ad-. .deceptione damnari : quatenusqui saepevblens ceci-
fuisse descfibilur? quia.lumen aelernitatis ejus nulla ,derat in culpam, quandoque nolens caperetur ,ail
mutabilitatis fuscatione tangitur; et in hoc,, quod ei pcenam, occulta justitia licentia malignis "spiritibus
tenebrse prasenles .fiunt, adfuisse inter filios Dei di- dutur, iut ;quosvolentes in peccali Iaqueo slrangulant,
citur : quia ea vi jusliliae immundus spiritus pene- in peccati pcenam etiam noleiites trahant. Quod
iratur, qua_-vjdelicet mumlorum spirituunj corda ergo illic a dextris atque sinistris Dei, exercitus eceli
eqniplentu.r;"eoque radio luminis iste transfigitur, P : astitisse describitur, ;hoc hicinter filiosDei Salati ad-
quo illi ut luceanl perfunduntur. fuisse perhib.etur. Ecce.a dextitis-Deisleterunt:angeli,
38. Dep serviunt .angeliboni ad adjutorium, mati ad; quia nominanlur .filii Dei-; ecce a sinistris «tanlan-
prbbationem. ^- Inter filio.sDei adfuit, .quia efsi -illi ^eU, quia adfuit inter eos etiam Satan.
Deo ad' electorum adjuiorium , iste ad probationem .•[Vet. XXII.] 39. Sed quia € allegoriae mysteria
servih Inter iilios Dei adfuit, -quia ,etsi ab illis iri hac; indagare decrevimus, non in.converiienter accipimus
vita labbrantibus auxilium pietatis impenditur, istei • quod in die Dominus Satan
yidit,;quia vias ejus in
occultae;ejus,justiiisemesciendoseiviens, minisleriuini Sapientiae suse incarnatione corripuit; {^uasi" eum
a »ic Mss. t.oro., tierm. , Khem., -
liemig. ,ac lit. c. _ ,
-Norm. omnes. Editi vero, ita fuerant divina dispen- a In quibusdam Edit., -maxime in 'Paris. J16I9,ef
satione. J.640., •quiir.eprPbeni.Ita etiam inRom. S.ixli V.
* 2 Rhem. et 1 Remig'., "
qumdivisoo!isponitordine In dllegoricetnysteria indagare, etc.
divisus nonest.. f Lyr.nonnullis,
et Big., quasi enim non vidisse .fmt.,. tqn-
c in duobus Rhem. et duobus
"Remig. scribitur ,etc.
Ahab. Ita etiam in Val. Cl. In ,Cprb. expuncta ,est diu,
S7S . SANCTI GREGORIIMAGNI _ S76
non vidissefuerit, tandiu pravitatem illiusin liumani Ai repressit, — Quod Job interpretetur dolens, paulo
generis perditione tolerasse. Unde et ei divina voce ante jam diximus. Dolens vero ipse veraciter per
mox dicitur: dolores nostros, Pro-
" figuram dicitur, qui pbrtare Cui in terra similis noii
CAPUT XXI. pheta attestante, perhibetur.
VERS.7. Undevenis1 est, quia omnis horno tantummodo bomo est, ipse
40. Diaboliinsidias Deus incarnalm sapienlimluce autem Deus et homo. In terra ei similis non rt est,
delexit. — In die Satan de viis suis requirilur, quia " quia etsi adoptivus quisque filius ad percipiendam
in lucemanifeslatae sapienliaeocculti hostis insidise diviuitatem proficit, nequaquam tamen ut Deusna-
detegunlur. Qi>iaergo incarnalo Domino diabolus in- turalile^ sit accipit. Qui bene etiam servus dictus
crepatur, et a sua pestifera effrenalione corripitur, est, quia formaui s.ervi suscipere dedignatus uoa est.
recle subjungitur : Cuidixit Dominus: Unae venis ? Nec majestati injuriam intulit assumpta. bumijifias
'
Tunc enim Satanaevias requirendo arguhycum per carnis; quia et ut servanda susciperet, uec laraeu
Mediatoris adventum persuasionis ejus nequitias re- habita permutaret, nec divina humanilate mlnuif,
primens increpavit. Nec immerilo in hoc die filii Dei nec humana divinitate consumpsit; quia elsi per
coram Dqmino astitisse referuntur; quia videlicet Paulum dicilur : Qui cumin forma Dei essel, non ra-
ad aeternaepatriae vocationem electi omnes, luce sa- E JJ pinam arbitraius est essese mqualemDeo , sed semel-
pienliae se illustrante, collecti sunl. Quos quamvis ipsum exinanivit [ormam servi accipiens(Philipp. n,
inearnata Sapientia aggregare a effeclu operis vene- 6), ei semetipsum exinanisse, est ab invisibilitatis
rat, divinilati tamen illius jam per ejus h prsescien- suaemagniludine se visibilem demonstrasse, ut servi
tiaro intrinsecus assistebanl. Sed quia de viis suis forma legeret hoc quod incircumscripte omnia ex
antiquus hostis Redemptore veriiente discuiitur-,quid divinitate penetraret. Dei autem ad Salan per figu-
dicat audiamus. ram dieei'e est : Nunquid considerasliservuni meum
CAPCT XXR. [Rec. XVII.] Job ? unigenitum filiuni conlra eum in forma servi
admirabilem demonstrare. Eo enim, quo illum tantae
— et
IBID. Circuiviterram, perambulavi eam. •virtvilisin carne innotuit, quasi superbienti adver-
41. Diabolus terraih circuivh; quia omneshomines sario, quod dolens consideraret, indicavit. Sed quia
circumvenit, et possedit. — Ab Adam quippe, anle bonum quod miraretur intulerat, restat ut ad repri-
advenlum Domini, onines posl se gentium naliones mendam ejus superbiam virlutes ilUusadhuc enume-
traxit. Circuivit terram et perambulavit, quia per rando subjungat. Sequitur.
corda gentium iniquitatis suaevestigia impressit. Ca- CAPUT XXIV.-[Vet.XXIII].
dens enim a sublimibus gg humanas menles jure Q , IBID.— Homo simplex et rectus, ac limens Deum,
possedit, quia in culpae suaevinculo volentes astrin- et recedensa malo.
xit; tantoque latius in mundo vagatus est, quanlo a 45. Qua ralione Chrislussimplex, reclus, etc Dia-
reatu quisque illius liber per omnia inventus non est. bolodivitdiaiemsuain, ob ea qum passus est, dubiam
Cui quasi ex poteslate mundum circuisse est, nullum fecil. — Venit namque inter bomines mediator Dei et
hominem qui sibi plene resisteret invenisse. Sed jam . hominum, homo Christus Jesus, ad praebeudum
Satan redeat, id est, ab effectu susemalitiaevis illum exemplumvitse-hominibus, sfmplex; adnonparcen-
divina constringat, quia jam apparuil in carne qui dum malignis spirilibus, rectus; ad debellandam su-
cin peccati contagioneexcarnis nibilhabebat infirmi- •
perbiam, limens Deum; ad detergendam vero in
tate. Venit humilis, quem et superbus hostis admi- eleclis suis vitse immunditiam, recedens a malo. De
retur; qiiatenus qui fortia divinitatis ejus despexerat, ipso enim per Isaiam principaUler dicitur :_Et e re-
etiam bumanitatis ejus infirma pertimescal. Unde et plebiteumspiritus timorisDomini (Isai. xi, 3). Et ipse
mox significationemirifica, contra eum ipsaiiuma- a malo singulariler recessit : quia facla imitari nb-
nitatis infirmitas obstupescenda proponilur, ut di- luit, qusc in hominibus invenit, quoniam attestante
catur: Petro : Peccaiumnon fecit, nec dolus inventusest in
CAPUT XXIII. j) ore ejus (I Pet. n, 22). Sequilur : RespondensSatan
VERS.8. — Nunquid considerasti servummeum ait: Nunquid frusira Job limet Deum? Nonne tu val-
Job, quod nen sit ei similisin lerra? laslieum, ac domumejus, universamquesubslanliam
42. Done.cveniret Christus de quo rursus explican- . per circuilum? Operibusmanuum ejus benedixisti, et
luf dicla de Job. Assumpsithumililatemcarnis, sine possessioillius crevil in lerra. Anliquus hostis Re-
injuria majestalis. Virlutibus suis diaboli superbiam demptorem 5@ humani generis, debellatorem suum
a Ita nostri Mss., non affeciu, ut prius legeb. in ut Deus naturaliter esset,
accepit. Corb. German.,
Edit. Rom.:Sixti V,.et al. esse.
&DuoRhem., Corb., Germ. et unusRemig., jam naluraliier e Quidam Mss., et replevil. Suspicamur autem hic
perceius prmsentiam.Ita etiam quidam Edili.- jnlerpolationem, ex 'anliquariorum errore, lextum-
Vindocin.el plurimi, qui in peccaticonlagio, An- que sancli Gregorii sic esse restituendum :.Timens
tiquior Rhem. , Corb., Germ.- et unus Remig., qui Deum, do ipso enim per Isaiam principaliter dicilur :
in peccati conlagio ex carnis nihil habeat infirmitate. el replebit eum Spiritus timoris Domini. Ad delergen-
2 Rbem. et I Remig., qui de peccaticonlagio.... nihil dam veroin eleciissuis vitmimmunditiam,recedens a
hubeat. In Mss. Norin. legitur etiam, nihil habeat. malo. Et ipse a malo singulariler recessit,etc Ver-uill
d Mss. Norm., quia elsi
adoptionisquisquefiiius..... sine Mss. aucloritate nihil iihmulare voluhmus.
 577 MORALIUMLIB. 11— IN CAP. I B. JOB. 378
fn muudum venisse eognovit: nnde et per obsessum A ad crueem venit, quasi prius habita. amisit, et post
Iiominem in Evangelio dicitur : Quid nobis, et libi, iu semelipso' adversantis.nequitiam perlulit.
Fili Dei? Venislihuc anle lempustorquere nos (Maith. CAPCT xxvm.
Viu, 20). Qui tamen prius cum hunc passibilem cef- IBID.— Egressusqueest Salan a facie Domini.
neret, cum posse mortalia perpeti humanitatis vide- 47. Diabolus voli composfaclus a facie Domini exit.
ret, omne quod de ejus divinilate suspieatus est, ei — Sicul et superius dictum est, Satan a facie Domini
fastu suae superbiaein dubiuni venit. Nil quippe nisi . exiit, quia ad desiderii sui vota pervenit. Quasi enim
superbum sapiens, dum esse bunc bumilem conspi- ante ipsum erat, dum propter ipsum quse male
cit, Deuui esse dubitavit. Unde et ad tenlationum se sitiebat implere non poterat.'
argumenta convertit, dicens : Si Filius Dei es, dic ut CAPUT XXIX.
lapides isti panes fiant (Malih. iv, 5). Quia igitur VERS.13/—Cumautemquadamdie filii ejus etfilim
passibUemvidit, a non Deum natum, sed Dei gratia comederent et biberehtvinum in domo fralris sui pri-
custoditum cfedidit. Unde et nune inferre perhi- mogeniti. -
betur. 18. Filius . Domini major Judaicus populus. —
CAPUT XXV. Beati Job filios ac filias, vel apostoloriim brdinem,
VERS.9, 10. — Nonne tu vallasti eum, ae domum B vel cunctorum fideliuni multitudinem diximus de-
ejus, universamque subsiandam .ejus per circuitum?. signasse^ Incarhatus auteni Dominus prius ex Judaea
Operibus manuum ejus benedixisli, et possessioejus ad fldem paueos elegit, et post sibi 57 multituainem
crevitin terra. v populi genlilis aggregavit. Quis autem major Domini
44. Eum humilein videns superbus diabolus, Deum filius, nisi Judaicus accipi populus debel, qui ei dur
:
esse dubitavit. — Euni quippe ac domum ejus a Deo dum datae legis fuerat doctriria generafus minor
vallatam dicit; quia tentando ejus conscientiam pe- autem genlilis populus, qui et in mundi extremitate
netrare non pbtuit. Substanliam ejus vallatam asse- collectus est? Quia igitur cum*Salan utilitati homi-
riesciens deseiviret , et corruptis persecutorum
rit, quia eleclos ejus invadere nori prsesumit. Operi- num
bus manuum ejus benedixisseDeum, etpossessionem cordibus 'licenliam Dominicae passionis expeteret,
sancti' apostoli necdum aggregandam Deo genlilila-
ejus excrevisse in terra queritur :'quia scilicetia-
bescens videt, quod fides ejus in notitiam bominum, terii noverant, et soli Judsesefidei arcana pfeedica-
Possessio bant; cum Satan exiisse a Domino dicituf, filii et
praedicantibus aposlolis, mulliplicatur. filisein domo fratris primogeniti convivari referun-
quippe ejus crescere dicitur, dum laborantibus prae-
fidelium numerus Hsec tur. Dictum quippe eis fuerat : Iti viani genlium ne
dicatoribus, quotidie augetur: C abieritis (Matth. x, 5). Post mortem hamque resur-
itaque Safan Deo dixisse est, talia inviderido sen-
sisse. HsecSatan-Deo dixisse est, de bis tabescendo, rectionemque Dominf iu . geritium prae.dicationem
doluisse. Sequitur :. . conversi sunt. Unde et in suis Actibus dicunt: Vobis
CAPUTXXVI [Vet.XXIV]. - oportebat loqui primum verbum Dei; sed i>quia repu-
VERS.11. — Sed extende paululutn tnanum tuam, listis illud, et indignos vosjudicaslis mlernmvitm, ecce
et tange cuncla qum possidel, nisi in faciem bene- convertimur ad gentes (Act. xm, 46). Hi itaque filii
dixerit tibi. sponsi, de quibus et ejusdem voce sponsi dicilur :
45. Ejus divinitalem tentalionibus exploravit. — Non .jejuriabunt filii sponsi, quandiu cum illit esi
in domo fratris prirnogeniti
Quem enim tranquillilatis tempore, Deigratia custo- sponsus (Matllu ix, 15),
ditum credidit, peccare posse per passioneiriputavit. conviyaulur, quia. videlicet adhuc apostoli sacras
Ac si aperte dicat: Inlerrogatus afuiclionibus homo, Scripturse deliciis in solius Judaici poprili collectione
el peccalor agnoscitur', qui in miraculis Deus puta- vescebanfur.
tur, Dixit efgo Dominus ad Satan : . CAPUT XXX [Vet. XXV, Rec XVIII].
VERS.14,15. — AT!oifH(s venitadJob, quidiceret:
CAPUT XXVH. Boves arabant, et asinm pascebantnr juxta eos, et ir-
VERS.12— Ecce universa qumhabet, in manu lua D ruerunt Sabmi, tulerunlque omnid, et pueros percusse-
sunt': tanlum in eumne exiendas manum tuam. runt gladio, etevasiego solus, ut nuntiareih tibi.
46. Salanm manus, non potestas, sed tentalio debet 49. Simplices perfectioribus adlimrentes, eorum in-
inteliigi. — Cuni sacram historiam sub ligurali intel- telleclu pascuntur. — Quid aliud per figuramboves,
leetu discutimus, Satanse manus non potestas, sed quam bene operantes; quid aliud asinas, quam quos-
tentatio debet hitelligs. Univefsa ilaque quse babet, dam simpliciter viventes accipimus? Quse bene juxta
in manum tentantis dantur, elineunitenlationisma- boves pasci referunlur; quia liientes simplicium etiam
nus extendi prohibetur, quod tamen fieri substantia cum alta c capere non possunt, eb magis vicinsesunt,
amissa conceditur : quia nimirum prius Judsea, quoe quo et fraterna bona, sua per charitatem credunt;
pbssessio ejus fuerat, in infidelitale sublata esl, et cumque invidere alienis sensibusnesciunt,quasi in
pqst ejus caro patibulo crucis affixa. Qui igitur prius pastu se minime dividunt. Simul ergo se asinaecum
Judaeam adversantem perlulit, et poslmodum usque bobus reficiunt, quia prudentibus conjuncti tardiores,
•a h PleriqueMss., quiarepellilisillud, el indignos vos
VetustiorRhem.,noni)c«mfan?wm; sedmendose
mius Vhid., non Deum lantum, sed in noiitia. judicatis.
S79 SANCTl GREGORII MAGNI - '
680
eorum ihtelTigentia pascuntur. Sabaei autem capti- Aividebanlur. Sed quia ipsi summopere ih redempto-
vantes interpretantur.Etqui alii captivantium no- ris nostri c. adversiiale commolisunt, quasiignis de
inine, nisi immundi spiritus designautur, qui cunctos coelo ceci-Jil, dum ad decipiendum imperitum popu-
quos sibi subjiciunt in infidelitalem caplivos ducunt.? lum, ab his efiam qui vera docere putabantur,
Qui et pueros gladio feiiunt, qiiia eos tentalionis suse -flamma invidiaeexarsit.Teste quippe Evangelio novi-
graviter- jaculis vulnerant, quos necdum juvenilis mus quod doctrinse veritatis invidentes, opportuni-
constantia liberos vel robustos servat. Quf bene qui- tatem Dominicaetradilionis exquirebant"; sed metuen-
dem bona incipiunl, sed inipsa adhac incboatipnis les populum, quae moliebahtur innotescere nbn au-"
suae teneritudine captivantibus- immundis spiritibus debant. Hinc.etiam in eo scriptum est, quod d dis-
substernuntur. Quos gladiohostispereulit,quiaaeler- suadeiidis populis dicunt: Nuhquid aliquis ex priti-
nitatis desperatione transfigit.' cipibus credidil in eum, aut ex I^harismis? Sed turba
hmc qum non novil legem, matedicii suht (Joati. vu,
[REC.XIX.] 50. Prophetia, cmterispereuniibus,'in
mternummaneU.— Quid est auteni hoc quod nunlius 48). Quid autem in ovibusatque inpuerfs, riisiinno-
venit, qui-dicefel : -Evasi ego solus? Quis esl iste centes quosque, sed lamen adbuc infirmos, accipi-
mus? qui dum adversitatem Pharisaeorum acprinci-
nuntius, quii, aliis perehntibus, solus evadit, nisi pro-
tolersre timuerunt, infidelitatis concrematione
pheticus sermo, qui, dum fiUntomnia mala quseprae- g' pum' sunt. Dieatur ergo-: Ignis Dei cecidit de
dixit,,q,uasisanusadiDomiimm solusredil?-Dum enim consumpti
vera dixisse de perditorum easu cognoscitur, quasi cmlo, et lactas oves, puerosqueconsumpsit, id est, a
inter mortuos vkisseinonstralur. Hinc est, quod ad prajpositorum cordibus flauima invidiae cbrruit, et
ilebeccam in Isaae conjugio deducendam puer mil- quidquid boni in plebibus oriebatur,incendit;. quia
tiiur (Genes.-xxiv,,9), quia vjdelicetad desponsandam dum mali praepo.iti suum contra veritatem honorem
Ecclesiam Domino, interposita prophetia lamulatur. exigunt, ab omni r.eclitudine corda sequeniiume -
Sabaeis ergo irruenlibus, solus puer qui nuntiaret subvertunt. Ubi et bene adjungitur :-Et effugi ego
evasit, quia malignis spiritibus infirmorum mentes in solus, ut nuntiarem tibi; quia dum impletur prasdicla
causa maliti», fallaciae interitum evadit serino pro-
captivitatem ducentibus, sentenlia -prophetiae eonva-
ait : Et nunc ignis adversarios consutnil
luit; JJg quas eamdem eaptivitalem prsenuntians di- pbetiae, qui
cit : Propterea captivus-duclus est populusmeus, quia (Isai. xxvi, 11). Ac si aperle dicat: Malosnon solum
non habuii scientiam (Isai.y, 15).'Prophelia ergo ignis per vindiclam post cruciat, sed nunc eiiani per
-livorem cremaf, quia qui post puniendi sunt retribu-
quasisalvatur,,dum,captiviias, quam praedixit,osten-
ditur. Sequitur: liouis supplicio, nunc semetipsos afficiunt invidiX
CAPUT XXXI [Vef. XXVI, Rec.-XX]. - G * tormento. Puer ergo solus fugiens remeat, el jgnei
periisse oves puerqsque dehuntiat, dum prophelia
VERS.16. — Cumque adlmc ille loqueretur, Tienit Judaicum populum deserens, vera se dixisse mani-
alter, et dixit : Ignis Dei cecidil de cmlo, et tactas festat, quas ait : f Zelus apprehendit populum ineru-
oves, puerosqueconsumpsit, et effugiego solus, ut nun- dilum. Ac si aperte dieat : Dum verba prophetarum
tiarem iibi. plebs discutere noluii, sed credulitalem suam verbis
51. Ignis oves et pueros Job consunteiis, invidiam invidentium dedit, zeli igne periit, quia in alieiiaa
sacerdotum conlra Christum significal. Malos ignis inyldise se flamma eoncremavit. Sequitur :
nunc cruciat perlivorem,postea per vindictam.—Oranes CAPUT XXXII [Vet. XXVII].
qui praedicationis officium in synagoga lenuemnt, VERS.17. — Sed et illoadhuc loquente,venil alius,
ccelum recte voeati sunt, quia nimirum sapere su- et dixit: Chaldmi fecerunl tres lurmas, et invaserunl
perna credebanlur.JUnde etMoyses, cum sacerdotes camelos, et lulerunt eos, necnon etpueros percusserunl
ac populiim ad verba suae admohitionis excilaret, gladio, el effugi ego solus,,ut nuntiarem tibi.,
dixit : Attende,cmlum, etloquar; et audiat terraverba g9 52. Chaldmi tres lurmas facienles Pharismi,
ex ore meo^Seut. xxxn, l, sec. LXX); per ccelum Herodiani et Sadducmi. Cameli, Samaritani, aut Ju-
videlicet signans pfaepositorum ordinem,per lerram D j dmi tnerm legis lilterm adhmrentes. — Quia Chaldaeos
vero b subditam plebem. Hoe igiturloco coelum, sa- interpretari ferocesnovimus, qui alii Cbaltlaeorumno-
cerdotes, velPharisaeos, vel Ifegisdoctores non incon- mine designantur, nisipersecutionisauctpresusquead.
venienter.accipimus, qui ante oculos bominum dum apertos clamores malilise prorumpentes, cum dieirat:
coeleslibus officiis inservirent, quasi desuper lucere Crucifige,crucifige (Luc xxni, 21; Marc. m, 6).? Qui
aIta omnes Mss.nostri.IniEdit. Vatic, altasapere; d Reg., succendendis.DuoRhem,,Remig.,Val. Cl.,
quod etiam retinuit Gussanvill., rejeclo ad marginem, Corb., Gerni., a prima manu, de suadendis. Norm.el
capere. Germ., suadendis.
bEditi, subditorum plebem. Melius Mss., subditam 6 Anliq. Rem. et Vindoc., subverluntur. Corb.
, pl. Sic inffa, num. 53, legimus,. prmdicantes aposto- Germ., subverterunt,-
los, el-plebes subditas. f Quse sit baec prophetia non satis liquet. Prophe-
c Corb., Germ. et Colb., in adversitatcm. Hoe tiae tamen nomine omnis sacra
Scriptura intelligl
.autemloco adversilas non idemsignificatac calami- polest. PorroR.oi.li. x, 2', Apostolus ait de populo Ju-
tas, sed estpropiie adversantium oppositio. Quo sensu daico, eum habere oemulatiouemDei (Graecef^ov),
lib. III, cap. olim 1B, nuuc, 26, imm. 52; Je'gitur :. sed noi) secundum scienliam. quod esc fere-dicere,.
protinus in adversitalem presiliunt. Vide eliam 1; n- selum apprehendisse populum ineruditum, hoc est,
n. 58, et 1.16, n. 45. scienticeexperiem.
 m MORALIUMLIB. II. — IN CAP. I B. JOB. 8*f*
de semefipsistres turmas faciunt, cu-mse ad proponen- A tator colit. Ventus autem vehemens"b quid aliud,
das quaeslionesDbminoPharisaei,' Herodianr et Sad- qham tentalio fortis accipitur? Ventus ergo; vehe-
ducaeidiviserurit.Qui ore quidemSapienliaevicli sunt: mens a regione deserti irruit;. quia in passione' Re-
sed quia siullosquosdam posl se-eos'traxisse-credeh- demptoris nostri conlra fideles ejus, forlis'tentafio a*
dum est, factis turmis camelos tulerunt. Unusquisque cordibus Judseorumvenif. Potestetiam deserti regio,-
namque eorum ordo in- prava quaj sapuit, insipien^ derclicta immundorum spirituum mullitudo non in-
tium cbrda corrupit; et dum persuadendb ad interi- convenfenter intejligi. A qua ventus venit, etdomunv
tuin pertraxit, quasi tortuosas mentes infirmanlium' conculit, quia ab'@gj eis tentatio prodiit, etpersecu-
ad.captivitatemduxit. Praedicante quippe in Samaria torum corda commovit.
Domiho, multi ex Samaritanis fueruril in possessio- 54. Ejus domus eversa, est synagoga,quatuor angu-
nem ejusdem Redemptoris noslri asciti. Sed nunquid lis, hoc esi quaiuor ordinibus. concussisdirula. Unde
ri qui pro septem viris unius mulieris mortuis, de re-- ei oppressi tibefi. — Sed baec donms, in qua conviva-
surrectionis desperatione Dominum tentant (Malth. banlur filii, ,c ih qualuor angulis,stabat. Tres enim
xxn, 25), nequaquam conati sunt credentes Samaii-- regentium ordines in synagpga cognovimus, sacerdo-
lanos a fide -reducere, quos constat spem resurrec tum scilicet, scribarum atque seniorum populi. Qhi-
tionis ignorare? Qui dum exlege nonnulla recipiunl, B bus si et Pbarifseos jungimus, quatuor in hac domo
nonnnlia contemnmit, quasi carnelorum more, velut angulos invenimus. A regione igilur, deserli ventus
muriduriaanimal ruminant, sed ut immundum ungu-' venit, et quatuor domus angulos concutit, quia ab
lam nequaqnam findunt. Quamvis el eos cameliru- immundis spiritibus tenlatio irruit, et mentes quatuor
minantes, sed tamen ungulam non findentes, indicant ordinum, in maliliam persecutionis excitavit. Qusa
qui in Judseajuxta litteram, historiam audierant, sed domus corruens, oppressit liberos, quia dnm Judaea
virtutem ejus discernere fpiriialiler nesciebanl. Quos in crudelitatem Dominicaepersecutionis cecidit, apo-
tribus turmis Chaldsei rapiuot-;-dum Pharisiei,- Hero- stolorum fidem desperalionisformidirie obruil. Teneri
iiiauiet-^Sadducseiab omni-sensus rectitudine iniqua enim tantummodo magislrum viderunt, et jain ne-
persuasibue pervertunl. Simulque pueros gladio fe- gantes. per divei'sa fugiebant. El quamvis interna •
ilunt, quiaetsi qui in populo uti jam ratione pote-- manus eoruni spiritum in praescieniia ad vilam te-
ranl, eis' ipsi non virtute ralionis, sed polestatis nuil, a vila tamen fidei eos inlerim carnalis tiriior
auetoritale contraibant; dumque se quasi prsepositos exslinxit. Qui'ergo'auctorem suum, Judsea.saeviente;
imitari a subdilis volunt, etsi intelligere aliquid se- reliqucront, quasi coucussis angulis domo eversa .
quentes possunt, ex auctoritate tamen suscepli regi- necati sunt. Quid autem illo tempore de grege fide-
minis eos ad perniciem pertrahunt. A quibus bene C lium factum credimus, quo fugisseipsos elianrarietes
solus puer qui nuntiet fugit: quia Pharisceis, Hero- scimus ?,Sed inter haecunus qui nunliet evadit, quia
dianis, alque Sadducseis iniqua patrantibus, eos convaluisse se "sermo propheticus, qui haec .denun-
nimirumdeserens propheticus sermo convalescit, qui tiaverat, ostendit, dicens de persecutore populo :
ait : Ei lenenlesiegeinnescierunt tne (Jer. n , 8). Se- Diiectus meusin domo mea fecit scelera multa (Jerem.
quittir-: . , . - xi,
15); dicens de bonis prsedicatoribus_ sed tamen
CAPUTXXXIU[TeC. XXVIII, Rec. XXI]. in passione fhgientibus : Proximi mei a longe stete-
. .VERS.18 19 a Loquebatur ille, et ecce alius runt (Psal. xxxvn, 12)'; dicens de cunctis valde for-
et dixil: Fitiis tuis el vescentibns et midantibus : Perculiam paslorem, ei d dispergentur
intravit, fitiabus
bibentibusvinum in domo fralris sui primogeniti, re- oves gregis (Zach. xin, 7; • Matth. xxvi, 51). Sequi-.
tur : -"
penle venlusvehemensirruii a regione deserti, et con-
cussil quatuor dngulos domus. Qum corruens oppressit CAPUT XXXIV Vet. [XXIX , Rec. XXII].
liberos tuos, et mortui sunl. VERS.20. — Tunc surrexit.Job, et scidit vestimenta
:55. Judaicus populus in primogenito Job figuraius. sua, .
•^.Paulo ante.jam dix_imus.qu.od-_ilios el filias, pr_e- _ .55. Job surgens et vestemscindens.Chrislum adum-
dicantes aposto.losetplebes subdilas sentiamus : qui brat. —- Ruente domo exslinctis filiis, Job surrexit,
in domo fratris primogenitrcqnvivari referunlur, quia quia Judaea in ihfideljtate perdita,,- prsedicatoribus in
in habijalione adhuc. Judaici ,populi sacrae praadica- e pavoris niorte cadenlibus, Redemptor humani ge^
tionis deliciis vescebantur. Repente autem vebemens neris r semetipsum, a, carnis suae morte suscitavi.t: "
ventus irruit a regione deserii. Regip deserti est cor quanto judicio persecutores, suos, deseruit, demqnr
infideliuin,quod dum Creator deseril, nnllus inbabi- slravit. Surgere quippe ejus est qua districtio.ne.pec-,
Editi hic et infra, adhuc loquebalur, cum in Mss. Rhem., Remig., Cqr., Germ., 1, Vindoc, VaL. Cl.,
simpliciter legamus,
h In Lyr. et Bigol. toquebalur.. quossequimur, in pavons morte: Utic.' habet in pavore.
' ' .
bic addilur, qui a regione deserti morlis. .
irruit, quid. f Duo Rhem., 1, Remig., Corb., Germ., Norm.,
c Mss. Norm., German., umis Remig. Val. Cl., Val. Cl.",omissis his verbis, sic habent : Redlemptor
eoncussadicilur in quatuor angulis. Tres. Slamus re- humani generis, quanto judicio suos persecutores de~.
"ceplaj lect., quaj est Codicum meliorum. seruerii, deimnslrasit. I.i Colb., posi, suscilavit, at-.
d Lyr., Bigol.j Utic., et texilur, veicerte resurrexit, quandojudicio, etc.,'.qua3..
e Editi, excepto Barthol.,dispergenlurgreges.
in pavore morlis. Melius pro glossemate haberi forlasse debent.
 ' •
583 SANCTI GREGO.RIl.MAGNI -,' -.. _ 584
catores derelinquat ostendere, a quasi enim jacere A abstulit, ad notitiam gentium venit. CapilloSenim a
ejus est patienler mala lolerare. Surgit ergo, cun capite rasit, quia sacramenta legisab iUo primo suo
contra reprobos judicium justitise exerit. Unde e sacerdotio sustulit; et in terram corruit, quia sal-
recle vestimenta scidisse perhibetur. Quid enim ve- vandis se peccatoribus dedit; dumque eos qui sibi
"Stimentum Domini nisi Synagoga exstitit, quse pro> justi videbantur deseruit, hos qui se injustos et no-
phetis praedicantibusexpectalioni incarnalionis illiui verant, et fatebanlur, assumpsit. Hinc et ipse in
adhaesit? Sicutenim hisnunc vestilur, a quibus dili Evangelio dicit: Ego in judicium veniin hunc mun-
gitur, Paulo altestante qui ait: Ut exldberet sibi glo dum, ul qui non vident videant, et qui vident cmci
riosam Ecclesiam, non habentem macuiam aut rugan fiant (Joan. ix, 59). Hinc et columna nubis, quaein
(Ephes, v, 27). Quae enim maculam aut rugam nor eremo populum praeibat(Exod. xm. 21), splendore
habere dicitur, profecto vestis rationalis et pei jgms non in die, sed in nocte radiabaf, quia videlice-
a'ctionem murida, et per spem tensa monstratur. It_ redemptor noster, suse eonversationis exemplo, du-
cum incafnandum eum Judaea credidit, adhaerendc catum sequenlibus prsestans, de justitia sua corifi-,
nihilominus vestis fuit. dentibus nulla luce claruit; peccatorum vero suorura •
56. Synagoga ejusvestis scissa, aliis credentibus, tenebras agnoscenlibus, ' igne sui amoris infulsit.
aliis non credenlibus. — Sed quia exspectatus venit, B Nec quod corruere Job dicitur, indignum mens hoc,
veniens nova docuit, docens mira exereuit, mira fa- significatione Redemploris arbitretur. Scriptum
ciens prava toleravil; vestem quam indutus fuerat namque est; Verbummisil Dominus inJacob, et ceci-
scidit, dum in Judsea alios ab infidelitate sustulit, dit in Israel (Jsai. ix, 8). Jacob quippe suppfantator,
b alios in.infidelitate dqrelhjuit. Quid est igitur vestis Israel vero videns Deum dicitur. J__tquid per Jacob,
scissa, n-.siJudsea in contrariis sententiis divisa ? Si nisi Judaicus populus; quid per Israel nisi gentilis po-
enim vestis ejus scissa non esset, evangelista non di- pulus designatur ? €_.uiaquem Jacob per carnis mor-
ceret quod prsedicanle Domino contentio oriebatur tem supplantare sluduit, hunc nimirum per oculos
in populo, Ut alii dicerent, Bonus est; alii auiem, fidei gentilitas Deum vidit. Ad Jacob ergo missum
Non, sed seducit turbas (Joan. vii, 12). Quasi scissa yeibuni, in Israel cecidit, quia eum quem ad se ve-
vestis illius fuit quae divisa @|, per sentenlias unita' nientem Judaicus respuit, hunc repente confllens
tem concordise perdidit. c Sequitur : populus gentilis invenit. De saucto quippe Spiritu
- CAPUTXXXV.l Dotninisuver eos (Act.
, scriplum est: Ceciditspintus '
'
IBID.— Et tonso capile corruens in terram, ado- x,44). _• ".
ravit. 58. Caderequi dicatur verbumDe\ aut Spiritus san-
57. Quasi tonso capite in ierram ruit, dum Judaico ! clus. — Idcirco autem vel verbum Dei, vel Spiritus
sacerdotio rejeclo, ad genies desccndit. — Quid per sanctus in sacra Scriptura cadere dicitur, ut inopi-
decisos capillos, nisi sacramentorum subtilitas; quid nalus ejus adventus exprimatur. Quod enim ruit vel
d
per caput, nisisumma sacei-dolii designalur? Unde cadit,ad ima repenle venil. Mediatori ergo in ter-
et ad Ezechielem prophetam dicitur : Tu, fili homi- ram quasi corruisse est, nulUs signis prsecurrentibus
nis, sume libi gladium aculum, radentem piios, et as- inopinale ad gentes venisse. Bene autem dicilur quod
sumes eutn, et duces percaput tuuni etbarbam (Ezech. corruens adoravit, quia dum ipsg humilitalem carnis
v, 1), ut yidelicet propbetae facto judicium Redemp- suscepit, in se credentibus vota humilitatis infudit.
toris exprimatur, qui in carne apparens caput rasit, Fecil enim, quia fieri docuit; sicut et de ejus Spi-
sa- ritu dicitur: Ipse Spirilus postulat @g pro nobis gemi-
quia a Judaico sacerdotio prseceptorum suoru.ni
cramenta abslulit; barbam rasit, quia regnum Israe- tibus inenarrabilibus (Rom. vm, 26); Neque enhtt
lilicum deserens, decorem virtutis ejus amputavit. petit, qui sequalis est, sed postulare dicitur; quia ni-
nisi mirum quos repleverit, postulantes facit: quamvis
[Vet.XXX.] Quid vero hoc loco per terram,
lionio peccator exprimitur? Primo quippe peccanti hoc et in semetipso Redemplor-noster ostendit, qui
homini dictum est: Terra es, et iiiterramibis(Genes. Patrem etiam, dum passioni propinquaret, exoravit.
de- i £ enim si in forina servi exorarido sa --
Hi, 19). Terrae ergo nqmine peccatrix gentilitas Quid mirum,
signatur. Nam cum justam Judsea se crederet, con- Patri subdidit, in qua etiam manus peeeantium
stat quam reproba de gentilitale sentiret, Paulo at- usque ad mortis extrema toleravit? Sequitur :
testante, qui ait: Nosnatura Judmi, et non exgenii-- CAPUT XXXVI[Vet. XXXI, Rec XXIII].
bus peccatores (Gal. n, 15). Medialor igitur noster VERS.21. — JVtidusegressus sum de ulero malris
quasi detonso capite in lerram corruit, quia Judseam mem, nudus reverlar illuc.
deserens, dum sacramenta sua ab ejus saeerdolio 59. Christus ad Judmose quibus exivit, in fine mun-
a Hsee verba, quasi, etc, usque ad tolerare, desi- marg. Colbert. Cod., abest vero a eseteris-Mss. el
deranlurin Mss. Corb., Germ.; Reg., Utic, et for- antiquioribus Ed.
tasse e marg. in textum irrepserunl. d In Editis, exceptis tamen antiquioribus, legitui
. >>Edit., repugnantibus Mss., alios in incredulitaie. sacerdotii dignitas.
c In Edit. Paris. 1518, et omnib. seq., huc immis« e M.,ignem... infulsit, ut habelur Innonnullis.
suin est, cum et post resurrectionem suam quibusdam ^ f In Mss. Rhem., Remig., Val. Cl., legilur : Quio
credituris apparuit, elquibusdam non crediluris se ab- enim mirum si in formu servi Palrem exoravil? Qttic
scondit. Merum assumentum, quod anteeedenlibus mirwin, si in fonna servi exorando, etc.
at(t svibsequentjbus non cohsei'et. Legilur tamen in
 585 MORALIUMLIB. II. — IN CAP. I B. JOB.
di esfrevefsurus. — Redemptoris mater juxta car- A gellis positi benedicere Domino sciant, cum Subditur:
nem Synagoga exstitit, ex qua ad nos per corpus vi- SicutDomino placuil,ita factum est; sitnomen Do-
sibilis processit. Sed hunc intra se tegmine litlerae mini benediclum. Unde et teste Evangelio (Matth.
adopertum tenuit, dum ad spiritalem ejus inlelligen- xxvi, 26), cum 63 propinquare passioni dicitur, •
tiam meutis oculos aperire neglexit. Hunc quia iri acceplo pane gratiasegisseperhibelur.Gratias itaque
carne humani corporis latentem videre Deum noluit, agit, qui flagella aliense iniquitatis suscipit. Et qui
.
quasi in divinitate uudum a considerare conteinpsit. nihil dignum percussione exhibuit,- humiliter in
Sed nudus demero matris exiit :h quia a Synagogse - percussione benedicit; ut hinc videlicet ostendat
carne prodiens conspicuus ad gentes venit. Quod ' quidunusquisquein llagello culpaeproprlaefacere de-
•
bene Joseph relicto pallio fugiente signatnm est beat, siipseaequanimiter flagella culpsepbrtat aliense
(Genes. xxxix, 12). Dum eniin mulier adullera male ul hinc ostendat quid iri correptione faciat subditus,
illo uti volnisset, relicto pallio fugit foras, quia dum si in flagello posilus Patrigratias agit aequalis. Se-
Synagoga Dominum purum bominem credens; quasi quitur :
adulterino complexu constringere voluit, ipse teg- CAPUT XXXVHI.
men litterse ejus ocuUs reliquit, et ad cognoscendam VERS.22. — In omnibus his non peccavit Job e
divinitatis suse potentiam conspicuum se gentibus B neque slultum atiquid contra Deum locutus est.
prsebuit. Unde el Paulus dixit: Usque hodie, dum te- 62. Dolus apud homines prudentia, apud Deum stul-
c
gilur Moyses, velamenest super cor eorum (II Cor. titia est. — Quod nec peccasse, nec slultum aliquid
ni, 15), quia videlicet adultera mulier apud semet- contra Deum locutus asseritur; hoc de illo Pefrus,
lpsam pallium retinuit, etquem male tenebat, nu- sicut jaih prsediximus, aperte testatur, dicens : Qui
dum amisit. Qui ergo a Synagoga veniens, fidei gen- non fecit, nec dolusinventus est in ore ejus
ex utero matris. niidus peccalum
tium eonspicuus ajjparuit, Pet. II, 22). Dolus quippe in ore",, quahto apud
(I
exivit. Sed nunquid hanc omnimodo deserit ? Et ubi homines
dicitur : Si numerus prudentius callet, tanto apud Deuni slultius
"est quod per prophetam fuerit . desipit, Paulo attestante,.qui ait: Sapientia hujus
filiorum Israel quasi arena maris, reliquim salvm fient' mundi stuliilia est apud Deum.(ICor. m, 19). Quia
(Isai. x, 22, Rbm. ix, 27) ? Ubi quod.scriptum est: ergo dolus in ore ejus nqn fuil, stultum proculdubio
Donec plenitudo gentium inlroiret, et sic omnis Israel nihildixit. Hune contra Deum sacerdotes et.princi-
salvus fieret (Rom. xi, 25)? Erit ergo a quando cons-
pes locutum stulte crediderunt, cum interrogatus
picuus etiam Synagogse appareal. Er.it in fine Dei se Filium testaretuf. Unde et.
mundi proeul dubio, quando genlis suaereliquiis se- passionis tempore,
sicut est innoteseat. Unde et bene conquirentes dicunt: Quid adhucegemustestibus?ecce
metipsum, Deus, C audivimush blasphemiam(Mattlu xxvi, 65). Sed
hic dicitur : Nudus revertar illuc. Nudus quippe ad ipsi
conlra Deum stultenihil dixit:quiayeraioquens,hoc
uterum matris revertitur," cum in mundi hujus ter-
de seiniidelibus eliam moriendointulit, quodpaulo
mino is, quiin sseculo factus homo.despicitur, Syna- .
suse Deus ante saecula declaratur. Se- post redemplis omnibus resurgendo monslravit.
gogse oculis,
: - [Vet. XXXII.] 65. SENSUS M ORALIS.•— Satan Deo
quitur
CAPUT XXXVII [Rec XXIV]. cum sanclis angelis assistit, cogilationes malas bonis
IBID Dominus dedit, Dominus-abslulit: sicut Do- interserendo. T- Hsecin significationem noslri capitis
mino piacuit, ita factum est: sit nomen Domini bene- breviter tractata transcurrimus : nunGin sedificatio-
diclum. nem ejus corporis, ea moraliter tractanda replicemus,
60. Deus ChristoJudmam dedit et abstulit. — Re- ut quod actum foris narratur in opere, sciamus quo-
demplor noster per hoc quod Deus est, cum Patre modo intus agatur in mente. Nam cum filii Dei assi-
dat omnia'; per hoc vero quod homo est, a Patre e stunt coram Deq, inter eos quoque assistil et Satan,
aceipit inter omnia. Dicat igitur de Judaea, eum ven- quia plerumque.bonis nostris cogitalionibus, quse in
turrim incarnationis ejus mysterium erederet: Do cordenostro, adventu sancti Spiritus^operante, se-
minus dedit. Dicat de Judsea, cum exspectatam in- T* D minanlur, antiquus ille callide se.interserit et subjun-,
carnationis ejus prsesentiam contempsisset: Dominus git inimicus, ut bene cogitala pertorbet, maleque
absiuftt. Data quippe est, cum per quosdam fulura "- perturbata dilaniet.Sed nequaquam nosintentatione
credidit; sed exigente merito suae csecitatis ablata deserit, qui creavit. Nam liostem nostrum, qui se
est, cum credita per quosdam venerari contempsil. contra nos in insidiis contegit, illuslralione sui lu-
61. Christus exemplo docuil Deo in flageilis bene- minis nobis deprehensibilem reddit'; propter quod ei
dicere. — In se autem credentes edoceat, ut in fla- moxdicit :
a Editi,-conspicere. mus ex Mss. Sic infra, lib. ix, cap. olim 16, nunc
- bNonnulli Mss., quia a Synagoga carne prodiens, 50, num. 48, huncDeum supra omnia, et hominem
quse lectio videretur praeferenda, si poliores Codices inira omnia agnoscunt. Vide 1. xv, n. 20, el 1. xvi,
suffragarentur. n. 36.
c Coccius addidit positum, quod in seq. Edit. ir- f Coc., Gilot., Valic, Gussanv., in persecutione,
repsit. contra Mss".fidem.
d Excusi, quandoqueconspicuus, ut etiam. Casfigan- s Hic additum, in labiis suis, a Gilot. et aliis "§ec[.
tur ex Mss. expimximus. ,
. e Particulam inter in Vulgatis omissam revocavi- h
. Antiq. Rem. et Vindoc, btasphemias,
PATROL. LXXV. 19
 B37 : . SANCTI GRJiGORH MAGNI S8S
CAPUT XXXIX, • ,A in ijonis de quibus gaudebat concutitur, imbecillita-
VERS.,7. —-Unde venis 2 tis suse debilitate cognita, in spe divini adjutorii ro-
64. Gui dicendum wndevenis? ^-.Callidum namque bustius solidetur. Fitque niira dispensatione pietatis,
hostem requirere, est ejus nobis insidias declarare ._ ut mide malignus hostis cor tentat, utinterimat.inde
ut <pio eum subintrare cor cernimus, forti "cohtrail- misericors conditor hoc- erudiat, ut vivat.- Unde et
lum eircumspectipne vigilemus. bene subjungitur ":
CAPWTXL. '
CAPUT XLIV. _ . _
IMD_—Qu\respondens ait: Chicuivijerram, etper- VERS. 12. — Ecceuniversa manu lua -
' " qum habetyin
ambulavi eam. sunt, tantum in eutnne extendas manum luam.
<65. Qui insidias ejus Deusnobis detegal.— Satanae 69. Deo perseverantiam tribuente. — Ac si aperte
terram circuire, est carnalia corda perscrulari,et un- dicat: Eleeti uniuscujusque bona slc libi tentanda
de occasionem accusalionis invenire possil, exquire- exterius tribuo, ut tamen ipse noveris, quia perseve-
re. Terram cireuil,quia humana corda circumvenit, ranlem mihi illuminmentisradiceconservo. Ubi et
ut bona follat, ut-mala aientibus iuserat, ut Jnserta benesubditm'":
cumulet,.ut cumulata perficiat, ut perfectos in ini- CAPUTXLV.
qnitatibus ad poenam socios acquirat. Et nofandum B 1 IBID..— Egressusque est Satan a facie Domini.:.
quod hon transvolasse, sed perambulasse se asserit, 70. Quo moderante, diaboius bonorum corda usque
quia nimiruHi nequaquam quem tentat velbciter de- ad interitum non vulnerat. — Quia per hoc, quod .us->
serit-; sed ubiniolle cor invenil,ibi pedem rihserse quelad defecfum cordis prsevalere nequaquam perr
persuasionis figit, ulimmorando actionis pravae ve- mittitur, exclusus ab intimis, exlerius vagatur. Qui
sligia imprin.at, el ex suae iniquitalis similitudine, etiarii si virtutes mentis plerumque turbat, eo ipso
quos valet, reprbhos reddat. Sed eontra huric beatus foris est, quo resistente Deo, usque ad interitum bo-
Job laudalur, et dicitur : norum corda jiori vulnerat. Tantum quippe cbntra
' '' " illa -saevire permiltitur, in quantrim necesse est ul
CAPUT LXI.
; VERS.8. —
Nunquid considerasli servum meumJobf tentationibus erudita solideritur; ne ea quae agunt
quod @4 n°n s'*^' similis super terram , vir simplex, bona, suis viribus fribuant, uein securilaiis torpore
- et rectus, actitnens Deum. e't recedens a malo? se deserant, et a formidinis accinctione dissolvant:
66. Laudgre Dei est bonq dare, ac data cuslodire,— h sedad provectus sui eustodiam tanto solertius in-
Quem divina inspiratio contra hostem roborat, hunc vigilent, quanto se contra adversarium slare semper
"
quasijn Satanae auribus Deus laudal. Laudare quip- in acie tentationum vident.
pe ejus est, ct prius bona concedere, el post conces-"'C CAPUT XLVI [Vet. XXXIII].
ja custodire. Sed antiquus iiostis eo conlra bbrios ¥ERS. 13, 14,15.— Cum autem quadam die filii-et
gravius saevit, quo vallari eos divinaeprotectionis mu- filim ejus comederentet biberent vinutn in domo fratris
nere cbnspicit. Unde et subjungens dicit: sui -primogenili, nuntius venil ad Job,qui diceret :Bo-
CAPUT XLIL ves arabant, et asinm pascebantur juxla eos, et irrue-
VERS."9.^—Nuhquid fruslfaJo'b"timet DeumfNonne runt Sabmi, luleruhtque omnia,et pueros percusserunt
tu vallasti eum, ac domum ejus, unkersainque subslan- gladio; « et eiiasi ego,sotus, >ut nuntiarem libi.
tiampercirciiitutn? Operibusmanuum ejus "benedixisii, 71. Fides wlulum omnium prima.—In electorum
el possessio'iltius crevit in-terfa. corde prior bonorum sequenlium sapientia nascitur,
671 Suisviribus 'homonon •stai. — Ac si aperte di-' alqueiisec per donum Spiritus quasi primogenita
cat: Cur iaudasquem protegendo robofas? Despe- proles profertur. Quaeprofeeto sapientia, nostralides
cto -enim-me,-dignus'tuis!laudibus!homo-esset, si suis est, prophela attestante, qui ali : Nisi credideritis
coritrame viribus siaret. Cnderaox et malitiose de non intelligelis (Isah vn, 9. see. LXX). Tunc enim
homine expeiit, -quod tamen"protector hominis be- vere ad intelligendum sapimus, cum cunctis Qg quae
" -
nigne concedit. Nam subditur : conditor dicit, credulitaiisnostrse iidem prsehemus.
-'GAPUTXDIII.[Rec. XXV], D Indomo ergofralri.s primogeniticonyivanfuriiliijcum
VERS.ii. Sed exlende paululum manum luam, et virtutes reliquae epulantur in iide. Quaesi nonjirima
tange cuncia,qumpossidet, hisi in-a facienfbenedixerit ineorde nostro gignitur, Teliquaquaeque essebona
tibi. - , non possunt, etiamsi bonavideantur.lridqmo fralris
'68. Eieciiin teritdtioheproficiunt.—P\efuihqueenirii, pfimogenili lilii convivantur, dum virtutes noslrse in
dum virtutum fructus feCunde reddimus, dum conti- habitaeulo fidei, sacri eloquii cibo satiant"u"r.'"ScrI-
nua prosperitate pollemus,',aliquantu.Iummens erigi- ptum quippe est: Sine fideimpossibile.esf.placereDeo.
tur, ulasemeiipsa-sibiexisterebonaqusehabei', ar-' (Uebr. xi,. 6). Tunc ergq virlutes nostraeveras vitae
Mtretur.-Quse nimirum!bona ariliquuS'hOstisnmlitio- epulas sumunt, cum nulriri 'fidei sacramentis inci-
se attrectare appetit; sedhaec tentari Deus riounisi piunt.-In domo fratris primogeniti eonvivahtur filii,
benigne permittit; ut dum mens tentatioiiepulsanle,. quia nisi virtutes reliquae saplentiae epulis repletae, ea
" Corb. Germ., «isi infacie tua. restituendam ,.non autem in omnibus Iocis, eumpro-
h Ubi legitur m Editis profectus, in Mss. fere sem- vox syhonynia sit.
fectus
c Hic versus
per habetur, provecius. Quam vocem hic curavimus abest a Ms.-Gorb.Gerni.
 '
589 MORALIUMLIB." II. —"1N CAP/ I B. JOB. 590
<jus appetunl prudenter agant, vlrtutes esse nequa- 4. dum subita ad nos perturbaflone teitatiohis irrtiit,-
-- , circumspectiones «cordisinopinale praeveniens, quasi-
quampossunt.
72".Virlutibus nostris quam.-varie insidieiur diabo- ipsos eustodes puerosgladio occidit. Sed tamennnus
lus:—Sed.ecce dum bona quse agimus , sapientise fugit, qui c alia periisse «untiet, quia in eo quod .
cpulis fideiquepascuntur, hostisnoster arantes boves niem ab hoste palitur, ralionis discretio semper^ad'
et pascentes asinas subtrahit, el pueros gladio occi- animum redit; et ^quasisolam -se eyasisse indicat,
dit. Qujd arantesboves,nisi graviores noslras cogi- quae apud •seraetipsam-fbrtiter guidquid pertuktit.
taliones accipimus ? quse dum cor studiosa exercita- pensat. Aliis ergo pereuntibus unns ad domum re-
tione conficiunt, uberes proveetuum fpuctus reddunt. dit,.d dum turbatis in tentatione motibus discretio
Quid pasceules iiitelligimus"'asinas, .nisi simpliees ad coriscientiam recurrit- ut quod repentiriis -ineur-'
riiolus cordis? quos dum studiose a duplicitatis errore sibus prceoccupata mens perdidisse «e pensat, boc.
compeschrius, quasi in campo liberse poritatis nutri- «ompunctionisstudio " afflicta recipiatr
rhus. Sed"plerumque hostis eallidus, cum graves.co-' , CAPUT XLVR. -
gftationes in cordeconspicil, eas sub inlroducla vo- VERS.-16.— Cumque adhuc ille ioqueretur, venit-
luptatis deleclationecorrumpit; et dum motus cordis alter, et dixit: Ignis Dei ceciditde cmlo, el iaclas oves
simplices videt, sublilia invenlionum acumina osten- ipuerosque consumpsit;
" ' et effugiego soliis',ut nuntiarem
•
dit; ut dum laus de subtilitate quaeritur, puritalis tibi. ',""-
simplieilas amittatur; ei si usque ad opus pravum -74. Diabolus caslas cogitationes cprrumpere cona-'
pertrahfere non valet, tentandb lamen bonorum co- tur,- Sed discrelio periculum evadit. — Quidper oves,
gitationibus a subrlpiens nocet; ut dum turbare bona nisi eogitaiionum innocentia-,. quid ° per oves, nisr
-mentisagnoscitur, ea.quasi funditus abstulisse videa- bonoruimcordium munditia designatur^Coelumvero^
tur. Possunt etiam per aranles boves, cogitationes aetium dicipauloanlejamdiximus:undeelavescoeli
.chariiaiis accipi; quibus prodesse aliis conainur, curn" nominamus. Et scimus quod imnmridi spirilus, qui -e
fraterni cordis duriliam prsedicando scindere cupi- . coelo sethereo lapsi sunt, in hoc coelf terrseque medio
mus. Potest etiam per asinas, qusenimirum sese one-- vaganlur: qui tarito magis corda bominum ascendere
rantibus, nuUa ferocitatis insania Tesistunt, patien- ad coelestia invident, quanto se a coelestibus per ela-
tise inansuetudo signari. Et saepebostis antiquus cuni' tionis sua3immunditiam projectos vident. Quia ergo
velle prodesse hos loquendo aliis conspicit, in quo- ab aereis poteslatibus conlra cogitationum nosira-
dam torpore olii mentem mergit; ut aliis prodesse rum munditiam ilamma livoris irruit, de coelo ignis
non libeat, etiam cum apropriis vacat. Afantes ergo ad oves venit. Ssepe enim mundas mentls-nostrse co-
boves subtrahit, cum cogitationes mentis fralernse ^. g.ita.tiones ardore libidiuis accendunt; et quasijgne
utllitatis fructibus deditas, per submissum negligen- oves concremant, dum castos motus animi, luxurise
ti_e torporem frangit. Et quamvis eleclorum corda tentatione perturbant. Qui ignis Dei dicitur, quia etsi
intra arcana suae.cogitationis invigilant, el quid a non faciente Deo, tamen permiltente, generatur. Et
tentatore suslineat, superantes pensant, eo tamen quia impulsu subito ipsas nonnunquam circumspec-
ipso malignus inimicus aliquid rapuisse se gaudet, tiones mentis obruunt, quasi custodes pueros gladio''
quo cogitalionibus bonofum vel ad momentum occldunt. Sed tamenunus incolumis fiigit, dum omne
praevalet. quod mens patitur, perseverans discrelio subtiliter
[Vet.XXXlV.]15. Ejusconalibus quantu vigilanfm respicit, solaque mortis periculum evadit; quia etiam
occurrendum. Discretionismunus in tentatione.—Saepe perturbatis cogitationibus, discretio non succumbit,
autem cum prseparatam mentem ad tolerantiam vi- ut damna sha animo renuntiet, et quasi dominum ad
det, qiiid ab ea maxime diligatur exquirft,- et ibi lamentum revocef.
scandali laqueos inserit, ut quo magis res-quaeque di- CAPUT XLVIII [Rec XXVI].
ligitur, eo per eam facilius patieritia turbetiuv Et VISRS.17. —Sed et illo adhuc loquente, venii atius,
quidem electorum corda ad se semper sbllicite re- et dixit: Chaldmi fecerunt tres lurmas, el invaserunt
deunt, et semelipsa gravfler vel pro levi mbtu exces- 5 camelos,-el tulerunt eos, necnon ef],ueros percusserunt.
sionis afiligunt; et dum mota discunt quomodo stare gladio; et effugi ego solus, ut nuhtiarem tibi.
debuerint, aliquando melius concussa solidantur. 75. Qiiantis periculis lerrenafum rcrum dispensatio
Sed antiquus hostis, dum toleranliae cogitationes vel sil obnoxia. — Per camelos, qui imindum aliquid ha-
ad momentum turbat, quasi abstulisse se ab agro benl, dum ruminant, et immundum, dum nequaquam
' cordis asinas exsultat. In his autem quaoagere dispo-
ungulam findunt, supra jam diximus bonas rerum
riimus, rationabiU custodia quid b quibus rebus con- temporalium dispensationes intell:gi, In "quibus quo
graat,'sollicite QS pensamus. Sed plerumqu.e hostis, est cura dulensiar, eo nobis multiplicius insidiatur -
a Quoties in Editis occurrit subrepens subrepit, ut dum turbata lentationis (vel intentationis) motibus.
hoe in.loco, tolies in nostris Cod. manu exaralis le- , e Hic legitur in .Editis et duob. Reg.Mss., quid
gitur sub.ripiens,subripit, aut surripiens, etc per pueros. Nec incongrue quoad sensum. Le'ge.ndum
h' ExcusS, quibusquerebus. tamen peroves, secunduni Mss. Rem., Remig.,
c In Vulgatis, qui alios. Melius Mss., qui alia, scir Norm., quid
Turon., Corb., Germ. _ - , .
licet, boves, asinas, pueres. _ i Iia legendum docenl iiderit Mss. sup. laudati,
d Ita Mss. Norm., Rem., Remig.. Turori., Val. quib. acce.d. Bellovac
Cl.,.etc,,a quibus omnes Editi recedentes habent,
 " -" SANCTI GREGORII MAGNI
S9I . S92
Jnimicus.fVer.TJJV'.] Omnis enim, qui dispensan-, i cita sibimet anima quid suWto irnpulsu tentationis
dis terrenis rebus praesidet, occulti hostis jaculis la- intrinsecus amittat, intelligit. Sequitur." '
tius patet. Nonnulla enim providens agere nititur, et CAPUT XLIX [Rec XXVII],'
c Loquebatur ille, et ecce alius in-
ssepe dum cautus futura subtiliter praevidet, incautus VERS.18,19
damna prsesentia nequaquam videt; sajpe dum prse- travil, et dixit: Filiis tuis et-filiabus vescenlibuset bi-
sentibns invigilat, ad instanlia praevidenda dormitat; bentibus vinumin donio fratris sui primogeniti, repente
saepe dum aliqua tofpens agit, quae yigilanler agenda ventus vehemensirruit a regione deserli, et concussil
sunt negligit; saepe dum plus justo vigilantem se in quatuor anguios domus,-qumcorruens oppressit liberos'
actione exbibet, a ipsa actionis sme inquietudine re- tuos,elmertuisunt:eteffugiegosolus,utnuntiaremtibi.
bus subditis-pejus nocel. Aliquando autem linguse 76." Virtuiibus quatuor innitilur spiritale mdificium.
modum ponere nititur, sed onere dispensationis exi- Unde conculiatur. — Sieul supra jam diximus,"regio
gente, silere prohibetur. AUquando dum niinia se deserti esl immundorum spirituum mullitudo -dere-
censura restringit, tacet etiam 67 qu8el°qul debuit. licta: quse dum conditoris sui beatitudinem deseruit,
Aliquando ad inferenda necessaria dum se latius re- quasi inanum cultoris amisit a qua ventus vebemens
laxat, dicit etiam quae loqui non debuit. Plerumque venit, et domum subruit; quia ab immundis spiritibus
autem tantis cogitationum voluminibus implicatur, ut B -fortis tenlatio subripit, et a tranquillitatis suss statu •
ipsa ferre vix valeat, quae intra se providus versat;- conscientiam evertit. [Vet. XXXVI.]_ In qualuor
et cum nil opere faciat, b sub magoo cordis sui pon- vero angulis domus ista consistit, quia nimirum so-
dere vehementer insudat. .Quia enim dura sunt quae lidum meriiis nostraa sedificium, prudentia, tempe-
apud semetipsum intus patitur, quietus foris otiosus- rantia, fortitudo, justitia sustinet. In qualuor angulis
que lassatur. Plerumque enim quasi ventura animus domus ista subsistit, quia in bis quatuor virfutibus
conspicit, tolamque contra hsec intentionem propo- tota boni S§ operis structura consurgit. Unde et qua-
'
nit; magnusque ardor contentionis se inserit, sopor tuor paradisi flumina lerram.irrigant, quiadumhis
fugit, nox in diem vertilur; et cum quieta foris mem- quatuor virtutibus cor infunditur, ab omiiidesiderio-
l»ra lectuius teneat,inlus magnis clamoribus in cordis rum carnaiium sestu temperatur. Sed nonnunquam
foro litigatur. Et fit plerumque ut nulla evenfant quse dum mentiignavia subripit, prudenliaffigescit; nam
: illa eogilatio, quse diu se plena cum fessa torpet, ventura non providet. Nbnnunquam
' prsevidentur tqtaque
intentione paraverat, repente vacua quiescat. Tanto dum nounulla menti delectatio subripit, lemperantia
aulem longius mens a necessariis cessat, quanto ina- nostra marceseil; in quantum enim ad delectationem
nia latius cogitat. Quia igitur dispensationis curas praesentium ducimur, in tantum minus ab illicitis
uialigni spirilus modo lorpenti vel prtecipiiata ac- G temperamus. Nonnunquam se limor cordi insinuat,
tione feriunt, modo pigra vel immoderala loculione et vires noslrse fortitudinis turbat; et eo minores
confundunt, pene aulem semper nimiis cogitalio- conlra adversa existimus, quo quaedam perdere im-
num molibus premunt, tribus turmis Chaldseicamelos moderatius dilecfa lormidamus. Nonnunquam vero d
rapiunt.- Quasi enim tres turmas contra camelos fa- amor suus se menti ingerit, eamque latenti motu a
cere, est terreharum dispensationum studia modo rectitudine justilise divertil; et quo se totam auctori
ilUcito opere, modo superflua locutione, modo inor- reddere negUgit, eo in se juslitise juri contradicit.
djnata cogitatione vastare.; ut dum se ad adminis- Ventus ergo vehemens quatuor angulos domus con-
tranda exlerius mens efficaciter extendere nitilur, a cutit;-dum fortis tentatio occultis motibus quatuor
sui consideralione separetur; et eo damna quae de virtutes quatit; et quasi quassatis angulis.domuse
semetipsa patitur nesciat, quo erga aliena fortiori eruitur, dum pulsatis virtutibus conscientia turbatur.
studio quam decet elaborat. Recta autem mens cum 77. Inde virtules. cmierm quasi cordis sobolesse in-
curas dispensationis suscipit, quid sibi, quid proxi- vicempascunt. — Intra hos autem quatuor domus an-
mis debeat attendit; el nec per alienaesollicitudinis gulos filii convivantur, quia intra arcana mentis, quse
immoderationem sua sludia negligit, nec per suse principaliler- his quatuor virtutibus ad summaerecti-
utilitatis vigilantiam aliena poslponit. Sed tamen ple- D ludinis culmen erigitur, virtutes caeteraequasi quae-
rumque dum ad utraque mens solerter invigilat, dum dam cordis soboles se invicem pascunt. Donum
magnis erga se, et ea quae sibi commissa sunt, cir- quippe Spiritus, quod in subjecta menle anle alia
cumspectionibus vacal, repenlino tjrbata cujuslibet prudentiam, temperantiam,,fortitudinem, justitiam
causae emergentis articulo, ilainpraecepsrapitur, ut format, eaihdem mentem ut contra singula quseque
ab ea subito cunctae circumspeclioues ejus obruanlur. tentamenta erudiat, in septem mox virtutibus tem-
Unde et custodes camelorum pueros Chald_ei gladio perat, ut contra stultitiam, sapientiam; corilra hebe-
feriunt. Sed tamen unus redit; quia inter hsec dis- tudinem, intelleclum; contra prsecipitationem, con-
cretionis ratio mentis nostrse oculis occurrit, et solli- silium; contra thnoreni, forlitudinem; contra igno-
* Mss. Norm. et nonnulli, ipse aclionis sum inquie- a Ita Vet. Ed. cum Mss. At. Gilot., Vatic, Gas-
tudine. sanV,, amor sui.
h Antiq.-Rhem,,Turon., Corb., Geun., Val. CL, e Ita omnes Mss. nostri, vel evertitur, non autem
etalii, sub magna cordissui pondera. obruitur, nti prius legebatur; et sane domus non
c Hinc ut el supra, cap. 21, particulam adhuc re- obruitur, sed obruit dum cadit.
movimus auctorilate Mss.
S95 MORALIUMLIB. H. — IN CAP. I B. JOB. S94 ,
rantiam, scientiam; contra duritiam, pietatem; contra A tit; et tanto hanc solidius recipit, quanlo ejus virtu-
superbiam a det timorem. tis pondus quasi amittendo pensavit.
78. JJis quivirtutibus prmditi sunt, gralia uliquando 79. Tentationibusacquirunlur humilitas ef vigilan-
utiliter se subtrdhit. — Sed honnunquam, dum mens tia Eversa igitui domo, moriunlur fiUi quia tur-
nbstra tanti muneris plenitudine atque ubertate ful- bata in tentatione conscientia, c ad utUitatem pro-
cilur,.si continua in his seeuritate perfruitur, a quo priae eogmfionis raptim et in momento temporis
sibi hsec sint obliviscitm"; seque a se habere putat, obruuritur genitaein corde virlutes. [Vet. XXXVII.]
quod nunquam .sibi abesse considerat. Unde fit ut Qui profecto filii intus per spiritum vivunt, dum
aliquando se haeceadem gralia uliliter subtrabat, et exterius earne moriuntur, quia videlicet virtutes.
pi^sesumentimenli, quantum in se inlirmatur, osten- nostrae-tentalionis tempore elsi in momento tmijatae
dat. Tunc enim vere cbgnoscimus bonanostra unde ab siatus sui incolumitale deficiunt, per intentionis
sunt, quando hsec qhasi amittendo, sentimus quia a tamen perseverantiam integrae in mentis radiee sub-
nobis servari non possunt.Ad hoc itaque inlimandae sistunt. Cum
quibus etiam tres sorores occumbunt,
humililatis magisteriuni, fit plerumque ut irruente in corde nonnunquam per flagella turbatur
nostram quia"
tentationisartichlOjtanta stultitia sapientiam charitas, per formidinem conculitur spes, per quse-
feriat, ut lurbata mens, qualitef malis imminentibus
stiones pulsatur fides. Ssepeenim quasi a conditoris
obviet, vel contra tentationem se
quomodo prseparet, • amore torpescimus, dum utoa quam nobis con-
ignoret. Sed hac ipsa stultitia cor prudenter erudi- credirhus, fatigamur. Ssepe dum plus
tur, quia unde ad momentum desipit, eo post verius, gruerenecesse est flagello mens formidat, fiduciam sibimet
et et unde amit- quam
quo humUius, sapit; sapientia quasi
inde certius dum subli- spei debilital. Saepe dum immensis quaestionibus
titur, possidetur. Aliquando fides quasi defeclura
mia intelligendoin elatibne se animus erigil, in rebus animus teriditur; perlurbata
Sed tamen vivunt filiae', c_usedomo con-
imis etyiUbusgravihebetudine pigrescit, ut repente fatigatur.
etsi inlra conscientiam, spem,
sibi etiam ima clausa videat,-quih pernix summa pe- cussa moriuntur, qriia
occumbere perturbalio
netrabat. Sed hsec ipsa bebetudo intellectum nobis; fidem, charitatemque pene
tamen anle Dei oculos vivas per-
dum «ubtrahit, servat, quia dum ad momentum cor ipsa renuntiat, has
confirmat. severantia rectae intenlionis servat. Unde et puer
humiliat, verius ad sublimia intelligenda
qui haecnuntiet solus evadit, quia mentis discretio
Aliquando dum cuncta nos agere consilii gravitate etiam inter tentamenta incolumis permanet. Agit-
gaudemus, pulsante causseemergentis articulo, prae- Job filios flendorecipiat,dum, disere-
subita et nos semper dispo- quepuer.ut
cipitaiione rapimur; qui dolens animus vires quas quasi'
site vixisse credidimus, repente 09 intima confu- , tione nuntianle", consefvat. Mira autem
sione vastamur. Sed tamen ejusdem confusionis amittere coeperat poenitendo
hoc nobiscum dispensalione agitur, ut mens nostra
eruditione discimus , ne nostris viribus consilia nos- feriatur. Nam esse se
tra tribuamus; et tanto maturius ad gravitalem res- culpagnonnunquam pulsalione
magnarum virium homo erederet, si nullum unquam
tringimur, quanto ad "hanc quasi amissam redimus.
fortiter adversa earumdem-virium defectum intra mentis arcana sen-
Aliquando dum mens contemnit, Sed"dum tentatione irruente quatitur, et quasi
subortis adversilalis evenlibus, hanc metusvehemens tiret.
cui tribuat ultra quam sufficit fatigatur, ei conlra hbslis sui in-
percutit. Sed per hriiic concussa discit
sidias munimen humilitatis ostehditur, et unde se
in
quod quibusdam fortiter sletit; et tanto post vali-
perlimescit enerviter cadere, inde accipit forliter
dius fortiludinem retinet, quanto hanc repente ir-
stare. Tenlatus autem, non solum vires a quo acci-
ruente fqrmidine sibi jam quasi elapsam videt. Ali-
dum nos scire piat discit, sed quanla eas vigilanlia servet intelli-
quando magna gaudemus, repentinse enim quem tentationis certamen su-
csecilale Sed git. 70 Saepe
ignorantise torpescimus. quo ignoranlia securitas stravit.
nientis oculus ad momentum clauditur, eo post ad perare non valuit, sua deterius
disso-
scienliam verius aperitur,' ut nimirum flagello suse Nam dum lassum se quisque in blio remiltit,
at si eum ex
csacifaiiserudilus, et seire ipsum a quo habeal sciat. lutam mentem corruptori proslituit;" non
dispensatione supernaepielalis tentatio repenle
Aliquando dum religiose cuncta disponimus, dum pie- accessu erudiens
tatis viscera plene nos habere gratulamur, quadam vehementer irruens, sed temperato
insidias providendas evigilal, nt
mentisdurilialrruente percuiimur. Sed quasi obdurati pulsat, nimirum ad
contra hostem se in certamine caulits accingat. Unde.
cognoscimus,cui pietalis habilse bona tribuamus; et
et bene subjungitur:
pietas verius velut exslincta recipitur, dum q_uasi
amissa amplius amatur. Aliquando dum subjectum se CAPUT L.
divinosformidini'ammus gaudet, repente superbia VERS. 20.—Tunc surrexit Job.
tentante rigescit. Sed tamen valde mox timens quia 80. Discretio tentutionibus proficiU—Se&ereenim,
non timet, ad humilitatem se iterum festinus inflec- quiescentis est; assurgere, decertantis. Anditis ergo
a 2Rbem. et unus Remig., del humilitatem; error h Antiq. Rem., qui pernixunf' sumnia penelrabat.
est librarii, superbise magis adversari humilitatem Vet. Edit. Paris. el Basil. cum Uarthol., qui perlinax
cogiiantis, quam "timorem. Verum hic enumerat summa. Quod habct Corb., Germ.
sanctus Doctor Sphilus sancti dona in qufbus ulti- e Antiq. Riiem., Corb. et uonnulli, ad humilita-
jnus censetui' timor, non humilitas. tem propritv cognilionis.
 595 SANCTI GREGORII MAGNI , 596
adversis surgere, est experlis lentationibus mentem: A magnis actibus cogitationum fiduciam non habere.
sad certamina robustius parare. Quibus nimirum ten- Eo ipso enim quo contra vitia forliter vivitur, cogi-
tationibus etiam discretib proficit, quiaut virlutesa tationum praasumptio in corde generalur; et cum
"vitiis subtilius distinguat, agnoscit. Unde et bene mens foras culpas valenler conlerii, plerumque apud
- ' . semetipsam lalenter intumescit; jamque se esse
subjungitur:
CAPCT LI [Vet. XXXVIII]. magni alicujus meriti seslimal, nec se peceare in co-
iBW.-r-Scidit vestimenla sua. gitatione suseaestimationisputat. Ante dislricli autem
judieis oculos tanlo deterius delinquitur, * quanto
81. Tentationibus pulsati ad luctuth pcenitentimhu- -
— culpa 7| quo occullius, e'opene incorrigibiliter per-
militatemque confugiant ut saneniur. Vestimenta
cuni discernendo pelratur : et tanlo ad vorandum latius pafet fovea,
scindimus, nostra opera rctracta- de semetipsa elatius gloriatur vita. Unde, ut
mus. Si enim apud Deum nos operaiiostra quas1 quanto
veslimentanon tegerent, nequaquam voce angelica s.aepejam diximus, pia conditoris dispensatione agi-
ut de se confidens anima, dispensaloria tenta-
diceretur : Beatus qui vigilat, ef custodit vestimenla lur,
tione pulsetur quatenus infirmata, quid sit invenial,
sua, nenudus ambulet, et videanl turpitudinem ejus et
praesumpiionis proprise fastum deponat. Moxenim
(Apoc. xvi, 15). Turpitudo enim nostra tunc cerni-
ut tentalio mentem pulsaveiil, omnis cogilationum
tmy cum vitaa'eprehensibilis ante justorum oculos __jnostrarum
in judicio, nequaquam subsequenlis boni operis praesumptio tumultusque conquiescit.
84. Mens elata in tyrannidem. erumpit; satellites
legmine velalur. Sed quia cuni culpa tentamur, ad ^ — Mens enim cuni _se in
lamenta aGcendimur-;atque ipsis lamentis .excitati, ' ejus tentatione fugantur.
ad perspiciendam lucem justitiae subtilius oculos elatione erigit, quasi in tyrannidem erumpit. Habet
mentis aperimus, quasi in dolofe vestimenta scindi- aulem tyrannidis suaesatelliles, faventes sibimet co-
suas. Sed si super tyrannum hostis iiTuat,
mus, quia ex fletu, discrelione crescente, cuncta gilationes favor mox satellitum cessat. Intrante namque adver-
quse agimus, districtius irata manu a judicamus.
Tunc omnis nostra elatio corruit, tunc euncla ab sario, satellites fugiuiit, eumque terrili declinant,
animo cogitationum superfluitas cadit. Unde et sub- quem in pace positi callida adulalione laudabant.
ditur: . Subduelis vero satellitibus, anie hoslem solus rema-
CAPUTLII. net, quia recedentibus elatis cogitationibus, pertur-
batus animus se solummodo d et tentationem videt.
IBID.—Ettonso capite corruens in terram ddoravit. Audilis ergo adversis capuf detondelur, cum tenta-
82. Elatio et cogiialionum vaniias,^ quomodo rese- t.ionibus vehemenler irruentibus, a prsesumptionis
centur,—Nam quid moraliter per capillos, nisi deflu- Q ( suae cogitatiouibus mens nudatur. Quid est enim
entes animi cogilationes accipirnus? Unde et alias qnod Nazaraji capillos nutriunt (Num. vi, 5), nisi
Ecclesiae dicilur : Sicuth villa coccinea labia tua, quod per vilam magnaecontinenliae prsesumptionum .
sponsa, et eloquiutn luum dulce (Canl. iv, 5). Vitta cogitaliones erescunt? Sed quid est quod, devoiione
quippe crines capitis aslringit. Labia ergo sponsae completa, caput Nazaraeusradere capillosque in igne
sicut vitta sunt, quia exhortatione sanctae Ecclesise, sacrificii ponere jubelur, nisi quod lunc ad per-
cunctae in auditorum meniibus diffusae cogitationes. ' fectionis summam pertinginius, cum sic exteriora
ligantur; ne remissae deftuant, ne sese per illieita vitia vincimus, ut eliam cogilaliones superfluas a
spargant,ne sparsas cbrdis oculos deprimant; sedquasi nienle i'esecemus? Quas nimirum sacrificii igne con-
ad unam se intentioneni colligant, dum vilta eas san- cremare, est Uamma eas divini amoris incendere,
clse pra_dicalionis Iigat. Quam recte et coccineam ul tolum cor in Dei amore ardeaf, et eogitaliones
asserit; quia sanctorum praadicatio solo charitatis superfluas concremans, quasi Nazaraai capillos de-
ardore flammescit. Quid vero per caput, nisi ea, votionis perfectione consumat. [Vet. XL.] Et nofan-
quaepiincipale uniuscujusque aclionis esl, mens ipsa dum quod in terram corruens adoravit. Ille enim
e
signatur? Unde et alias dicitur : Et oleum de capile veram Deo adoratiqnem exhibet qui semetipsum,
tuo. non deficiat (Eccles. ix, 8). Oleum quippe in D . quia pulvis sit, humiliter videt, qui nihil sibi virlutis
capile, est charitas in mente; et a capiie deficit tribuit, qui bona quae agit esse de misericordia con-
oleum, cum cbaritas a menle discedit. Capul ergo diforis agnoscit. Unde et compelenter dicit :
detondere.est cogifationes superlluasa menle rese- CAPUT LIII.
care. Et delonso capite in terram corruit, qui repres-
sis prassumptionissuse cogilalionibus, quam in semet- VERS. 21. —Nudus egressus sum de utcro~malris
ipso infirmus sit humiliter agnoscit. tnem: nudus revertar illuc.
[V.et.XXXIX.] 85. Difficilemagna agere, el de 85. Qui se a »virtutibus nudutn putal, ipsa melius
actis fiduciam non liabere.—Difficile namque est Immilitaie veslitur.—Ac si tenlalus animus et f in
magna agere, et apud semetipsum quempiam de -infirmiialJssuse inopia deprehensus dicat : Nuduiu
a Mss. Norm. et plurimi, vindicamus. e Corb., Germ., cum nonnullis, adorationem. Va-
h In nonnullis, sicut vittm 'sunt. riant Excusi. Edit. Paris. 1495 babet adoralionem,
e Ita restiluimus ex Mss. Prius legebatur :~guanto Basil. 1514, orationem. Coc, Gil., Valic , Guss.,
culpa occuttius, ei pene incorrigibiliier perpetratur. banc lect. servarunl.
d Editi, in tentatione D!de.,.Mss..",sequimur.. 1 1. Reg., el infirmitatis sum inopia depressus.
 S97 MORALIUMLIB. II. — IN CAP. I B. JOB. 598
me in fide jSrima gralia genuit, nudum eadem gratia Aros . (Amos. vn, 14). Quoihodo autem prophela non
in assumptione a salvabit. Estnamque magnumani-- fuit, qui de fuluris tot vera"prsedixit? Aht quomodo
mi turbati solalium, ut pulsalus'vitiis, cuiri se quasf propheta fuit, si"de se in praesenti vera denegavit ?
nudari'virtuiibus eonspicit, ad solam misericordiaa Sed quia eadem hora qua -requisitus est -propbetise
spem recurral; gt eo se nudari non sinat, quo se a sibi spiritumdeesse sensit, de semetipso testimonium
vjrtulibus humiliter nudum pulat : qui-etsi foriasse veraciler inlulit, dicens : JVo« sum prophela. Qui
aliqua virtute in tenlatione detegitur, infirmitatem tamen secutusadjunxit: Et nunc audi verbuthDomini.
tamen propriam agnoscens, ipsa melius humilitate Hmc dicit Domihus : Uxor tua in civilate fornicabitur,
vestitur; et valde robusliusquam stelerat jacet; cum et filii tui et filim tiim in giadio cadenl, el huinus tua
sibi sine divno adjutorio^jessat tfibuere quodhabet. funicuto melietur; et-tu in lerra polluta morieris (Ibid.
Unde et manum mox largiloris et judicis humUiter 16, 17). Quibus prqphetae verbis aperte ostendilur
agnoscit, dicens : quia dum dese illa loqueretui', implelusest; einiox
CAPU¥ LIV. . - habere prophetandi spiritum meruit, quia se prophe-
" IRID.—Domi.ius "tam noh esse humiliter agnovit. Et si prophetiae
dedit, Dominus abstuliu
86. Tehtalione eruditi crescimus.'— Ecce tentatio- • spiritus prophelis semper adessel, David regi de tem-
: nibus eruditus crevit, qui et in virlute habita largi- jjplise
; constructioneconsulenli, nequaquam Nathan
"tatem danlis, et in perturbatione fortiludinis, po- propheta concederet quod posl- paululum negaret
testatem tollentis agnoscit. Quae tamen fortitudo non . (IIReg. 1,3,5), -- -
tollitur, sed perturbata fatigatur; quatenus concussa 90. Spiritum hdbere permaneniem Chrisii estpri-
mens, dum se hanc jamjamque quasi amfltere trepi- vilegium. Qul dicalur el in discipulis mansurus.—
dal, semper facta humilis nunquamperdat. Unde berie et in Evangelio scriptum est: Super
CAP.UT LV. quemvideris Spiriluth descendenlemetmanentemsuper
IRID.—SicutDomino placuil, ita factum est, sit no- eum, hic est qui baplizat (Joan. i, 35). In cunctis
men ^^.Domini benedictum. _~ - - " narnque fidelibus Spiritus venit, sed in solo Media-
87. Tentato quid agendum In hoc, quod interna tore c singulariter permanet, quia ejus humanitatem
perlurballone concutimuf, digrium.est utad condito- nuiiquam deseriiit, ex cujus divlnitate prbcedit. In
ris judicium recurramus; ut inde cor nostrum adju- illo igitur manet, qui solus et omnia et semper
tori' suo majores laudes exhibeat, unde pulsainm -- potest. Nam fideles, qui hunc accipiunt, cum signo-
- verius imbecillitalem suae infirmilatis pehsat. Bene rum dona habere semper, utvolunl, non ppssunt,
dutem dicitur: - , ... hunc se accepisse quasi in transitus ostensione te-
CAPCT LVI. C starilur. Sed cum fursum de eodem Spiritu Veritatis
VERS.22.—In omnibus his non peccavit Job nec ore discipuUs dicitur, Apud vos manebit, et in- vobis
"stultum aliquid contra Deuin locutus est, erit (Joan. xiv, 18), quid est quod divina yoce Me-
88. De tenlqtione noti murmuret. — Quia solerti . diatbris d.signum haee eadem sancti Spiritus mansio
cura custodire doleris ahimus debet, ne cum se intus declaralur, cum dicitur : Superquem videris Spirilum
lentalio stimulat, in verbis foras illicitae locutionis , descendentem, et manentem super • eum? Si igilur
erumpat, ne de "probalione mufmuret, et iguis qui juxta -magistri vocem ei in discipulis manet, quo-
hunc velut aurum concremat, per excessum sermo- modo jam singulare signum erit quod in Mediatore
nis illiciti in paleae favillam vertat. 73 permanet? Quod lameh cilius cognoscimqs, si
. [Vet. XLI, Rec. XXVJII.J 89. Dona Dei ali- dona ejusdem Spirilus discernamus.
quando utililer subirahunlur. Prophetim Spiritus pro- [Vet. XLII, Rec. XXIX.] 91. Mansurus est in
phelis non adest semper.—Nihil vero' obstat si hoc.' donis quibus sanctilas conferlur, non in iis quibus hmc
quod de virtutibus diximus, de bis quae in oslensione1 pfo aliorum utilitate declardiur. —-Alia namque smit
virlutis dantur'donis saiicti Spiritus sentiamus. Alii'.' dona illius, sine quibus ad vitam nequaquam pertin-
namque prophetise, alii genera linguaruni, alii virtutes' gitur, alia quibrisvitaesanctitas proaliorum u.tilitate
curationum dantur. Sed qnia haec ipsa dona non sem- j) declaratur. Mansuetudo" namque, humiUtas, paiien-
per in mente eodem modo sunl, liquido ostenditur• tia, fides, spes, charitas, dona ejus sunt, sed ea sine
qnod ne se mensin prsesumptione"elevet, aliquando' quibus ad vilam homiues pervenire nequaquam pbs-
uiiliter subtrabuntur. Nam si prophetiae spiritus pro- sunl. Prophetiae autem, yirtus curationum,.genera
phetis semper "adesset, nimirum Elisseus prophela1 linguaruni, intefpretatio sermonum, dona ejussunt,
nqn diceret vDimitte eahi, anima enim ejus in amari- sed quae virtutis ejus pKesentiam pro coirectione
tudineest, et Dominus celavil a ,meverbum-(IV Reg. intuentium ostendunt. In his igitur donissine qriibus
4, 2"). Si prophetiae spirilus prophetis semper ad- ad yitam perveniri non potest, sanclus Spiritus sive
essel, ihquisilus Amospropheta non diceret: Non1 in prcedicatoiibus suis, sive in eleclis omnibus sem-
sutn propheta, nbi et subdidit : Neque filius pro- per manet; in iUisaulem quibus per ostensionem -il-
phetm; sed armentarius h ego sum, veliicans sycomo- lius aon nostra vita servaiur, sed alioruni qnaeritur,
a In nonnullis Cod., salvavit. . '
et ideo rejecla. .
h Prius legebatur in Ed., armentarius puer. , d In Edjfis, signumhoc. Restituimus hme, supple
c Vox semper, qusein editis hic inlerponitur, abest
mansio, ex omnibus Mss. nos,iris.
Y6ro a Mss. Corb., Germ. et Reg., visa esl addititia,
 599 - SANCTI GREGORII MAGNl .1506
nequaquam semper m praedicatonbus permanet, A _ pitis m quibusdam virtutibus emicant, ipsuin vero
quia_semper quidem eorum cordi ad bene vivendum caput in cunctis virtutibus flagrat. DissimiUter ergo
praesidet, nee tamen per eos virtutum signa semper Spiritus in illo manet, a a quo per naturam nunquahj.
ostendit: sed aliquando se eis asignorum ostensio- recedit. Dona vero ejus quibus ad vitam tenditur,
nibus sublrabil, ul eo humilius virlutes ejus habean- sine periculo amitti non possunt; dona autem quibus
tur, quo habitae teneri non possunt. vitse sarictitas .demonstratur, plerumque, ut dlctum
92. Longe aliter ab his manet in Christo. — Media- est, sirie dipendio subtrahuntur. Illa ergo pro noslra
lor autem Dei et hominum homo Christus Jesus, in eruditione tenerida sunt, hsec pro adienis proveclibus
cunctiseum et seinper et continue habet praesen- exqiiirenda. In illis nos terreat formido,nepereant;
tem, quia et ex illo isdem Spiritus per substantiam in istis vero ad tempus aUquando sablatis consolelur
profertur. Recte ergo et cum in 74 sanctis praedica- humilitas, quia ad elationem mentem fortasse suble-
loribus maneat, in Mediatore singulariter manere vant. Cum igitur concessajiobis virtutum signa sub-
perhibetur, quia in islis per gratiam manet ad ali- trahuntur, dicamus recte : Dominus dedit, Dominus
quid, in illo autem per subslanliam manet ad cuncta. . abstulit; sicut Domino piacuit, ita factum est;sitno-
Sicut enim corpus nostrum sensum tantummpdo ta- men Domini benediclum.Tunc" enim vere ostendimus
, ctus agnoscil, caput autem corporis usum simul om- B quia accepta recte tenuimus, cum profecto
aequani-
nium quinque sensuum possidet, jjt videat, audiat, miter ad momentum sublata tolefamus.
gustet, odoretur, el tangat; ita membra supernf ca-
a - absunt aMss. et antiq. Ed. atque abesse debent; pu-
_ Apud Gilot,, Vatic, Gnss.,-'post., Coc, liic ad-
jicitur: eur se ad volum substantiatiler exhibet; quae gnare enim videntur cuin sententia seq..

LIBER TERTIUS.
Totum caput secundum libri Job, ad modum superiorutn librorum, historice, allegoriee
acmoraliter eocplanat.

' sito homine

CAPUT PRIMUM. vinceris, qui te contra me auetorem om-
HISTORICUS SEKSUS. — 1. Beatus Job ad mortem nium erigere conaris. Unde mox Dominus cnm beati
petitus in tentalione, ad vitam a crevit ex verbere; C Job bona, sicut prius diceret, h»c cum -victbrite
et antiquus hostis unde se bona ejus sestimavit ex- triumphis enumerans adjungit:
stinguere, inde doluit multipUcasse. Sed quia in CAPUT H.
primo certamine se succubuisseconsiderat, ad alia se IBID.— Et adlmc retinens innocentiam suam.
lentationum bella restaural, et de sancto viro mala 2. Job innocentiam gloriosius servavitin verbere.—
adhuc impudenter sperat; quia bona maliis credere Ac si aperte dicat: Tu quidem exercuisti maUtiam,
non potesl, vel experta. Ea aufem quse iriprima ejus _sed ille innocentiam non amisil; et unde te aeslima-
percussione prseriiissa sunt, iterum subnectuntur, sti provectum ejus imminuere, inde compulsuses ejus
cum dicitur: proveetui deservire, quia mentis innocentiam, quam
VERS.1, 2,3.— Factum est cumquadam die ve- gloriose fenuit in tranquillitate, gloriosius servavitin
nissent filii Dei et assisterent coram Domino, venisset- " verbere. Sequitur:
que Satan inler eos, et staret in conspeclu ejus, ut di- , CAPUT HI [Rec. JJ].
ceret Dominus ad Satan : Unde venis? Qui.respon- IBID.— Tu autem commovisti me adversus eum, ui
dens, ait: Circuivi lerram, et. perambulavi eam. Et afjligeremillum frustra. . -
dixit Domihus ad Satan : Nunquid considerasti ser- 5. -Dezjsafflixit Job frustra, quia in eo non punivit
vutn meum Job, quod non sit ei similis super terram, peccatum; et non frustra, quia auxit ejus meritum. —
homo simplex et rectus, timens Deum, el recedens a Cum sit Deus justus et verax, valde quserehdum est
mato. quomodo beatum Job frustra aiflixisse se indicat.
Infirmitas superbim diaboli increpatur.—Hsecquia Quia enim justus est, frustra affligere rion potuit; sed
latius supra disseruimuSs melius silendo prseterimus: rursum quia verax est, aliter non potuit dixisse quam
,ne, dum saepius discussa repetimus, tardius ad in- fecit. Ut ergo justo etveraci utraque conveniant,
discussa veniamus. Quamvis hoc, quod voce Domini quatenus el vera dicat, et injusta non faciat; cogno-
ad Satan dicitur : Unde venis? nequaquam sestimo searifus beatum Job et juxta aliquidfrustra, et rur-
quod ei, ut prius, dicatur. Cum, enim ab eo certami- sum juxla aliquid non frustra percussum. Quia enim
ne in quo relaxatus fuerat vietus redit; et unde venit justus et verax haec de semetipso asserit, pstendamus
requirilur, qui unde veniat scitur; quid aliud quam et verum exstitisse quod dixit, et rectum fuisse quod
infirmitas superbise ejus increpatur? acsi ei aperte feeit. Necesse quippe erat, ut sanctus vir Deo soli si-
diviiia vox dicat: Ecce ab uno et in infirma carne po- bique cpgnitus, .quanla virtute polleret, ad imitan-
a Aliqui Msg.,crevit ex vulnere.
 «01 MORALIUMLIB. III. — IN CAP. II B. JOB. 602
dum cunctis innotesceret. Aperte namque aji^j__lr_iu- A
A calorimpudensvelssepevictusobmuteBcat. Sequitur:
tis exempla non daret, si ipse sine tentalione rema- CAPUT V [Rec. III].
neret. Actum ergo est ut et vires ejus cunctis imitan- VERS.6.—Dixitergo Dominus ad Satan : Eccein
das ipsa vis percussionis ostenderet, et flagella pro- - manu tua est, verumtamen animatn illius serva.
derent quod iri tranquillitate latuisset. Sed eisdem 6. Manui adversariiJob sic traditur, ut in adjutoris
flagellis crevit virtus paiientiae, alque ex dolore ver- manu semper relinealur. —Ecce iterum permissio-
beris aucta estgloria remunerationis. Ilt ergo in diclo nem verberis comitatur cuslodia protectionis, et
Domini veritas , rectitudo autem leneatur in faclo,. electum suum divinadispensatio cuslodiendo deserit,
beatus Job'et non frustra percutitur, -quia augetur deserendo cuslodit, alia illius prodit, alia p.rotegit.
meritum; et tamen fruslra percutitur, quia nullum Si enim totum.Job desereret in manu tanti adversa-
punitur 75 admissurii. Frustra enim percussus est, rii, homo quid esset? Inipsa ergo justitia permissio-
cui culpa nulla reciditur; et non frustra percussus est, nis miscetur quaedam libra pietatis, quatenus in uno
cui virtutis meritum cumulatur. eodemque certamine et servus humilis ex oppressio-
[Vet. II.] 4. Commotus Deus qui intelligalur. — • ne proficiat, et hoslis superbiens ex permissione,suc-
Sed quid est quod dicilur : Commovistime adversus cumbat. Manui itaque adversarii sanctus vir traditur,
eum? Nunquid Satanae verbls Veritas accenditur, ul B j sed tamen in intimis adjutoris sui manu retinetur. De
in subditorum suorum cruciatibus instigetur? Quis illis quippe ovibus fuit, de quibus in Evangelio ipsa
haec de Deo senseril, quse recto etiam homine indi- Veritas dicit : Non rapiet eas quisquam de manu mea
-gna perpendit? Sed quia -nos ferire nisi commoti (Joan. x, '28); et tamen expetenti hosti dicitur:
nescimus, ipsa divina percussio commolio vocator; Ecce in manu tua est. Isdem ergo in manu Dei, isdem
et ad nbstra verba divina"voce descendilur, ut ejus in manu est diaboli. Nam dicens : ln manu tua est;
factum ab homine utcunque capiatur. IUa enim vis cum protinus adjungit : Verumtamen animam illius
quae absque necessitate omnia creavit, et asine de- serva; patenter pius adjutor innotuit, quiaienuit
spectu omnibus prsesidet, et sine' labore. cuncta su- quem concessit, et dando non dedit, quem adversa-
slentat, et sine occupatione regit, etiam sine commo- rii sui y@ jaculis d ejieiens abscondit.
tione corrigif, sicque humanas mentes ad^ea quse . [Vet. 111.] Satan id servare dicitur, in quod irrum-
voluerit flagellis format, ut in diversitatis umbram pere non sinitur. — Quid est autem hoc, quod ad Sa-
a suaeincommutabililatis luce non transeat. Sequitur: tan dicitur : Animam iilius serva ? Quo" enim pacto
CAPGT IV. ille custodit, qui cuslodita semper irrumpere appetit?
VERS.4, 5. — Respondens Satan, ait: Pellem pro Sed s.ervare Satan dicitur, irrumpere non audere,
pelle, et cuncta qnm habet homo dabit pro anima sua; G Q sieut e contrario Patrem in oratione postulamus, di-
alioquinmitte manum tuam, et tange os ejus et carnem, centes : Nenos inducas in tentalionem (Maith. vi, 15).
et luncvidebis quod in faciem benedicat tibi. Neque enim in tenlationem Dominus inducit, qui
5. Deus sinit diabolum conlra sanctos bellumredin- sempera tentalione subditosmisericorditerprotegil:
legrare, ut smpiusvictus obmutescat.—Antiquushostis sed lamen in tentalionem quasi ejus inducere est, a
exrebus exterioribus coIligit,.quod beato viro ad tentalionis nos illecebra non muhire. Et tunc nos in
nientis crimen infligit. Pellem enim pro pelle dari teritationis laqueum nbn inducit, cum lentari nos
asserit, quia ssepe.dum venire ictum cbnlra faciem -ultra quam possumus nqn permittit. Sicut ergo Deus
r cernimus, marium palpebris opponimus, ut ab ictu inducere nos in tentationem dicitur, si nos ab adver-
oeulos defendamus; et corpus vulneri objicimus, ne sario induei patiatur; ita adversarius servare animam
in corpore teneriori vulneremur. Satan ergo htechcon- dicitur cum hanc tentando superare prohibetur.
suete fieri seiens, dicit : Pellem pro pelle, el cuncta VERS.7. — Egressus igitur Salan a facie Domini.
, qum habet honio, dabit pro anima sua. Ac si aperte -Quomodo Satan a faeie Domini exeat, ea jam quse
dicat: Idcirco Job tot extra se flagella sequanhniler . superius sunt dicta, manifeslant. Sequitur :
. patitur, quia pavet, ne ipseferiatur. Cura ergo car- CAPUT vy
nis est, quod damno affectuum carnalium motus D I IBID.—Percussit Job ulcere pessimo, a planta pedis
non est, quia dum- sibimetipsi metuit, miniis usque ad verticem ejus.
suorum percussiones sentit. Unde et mox ejus 8.1n corpore Job nihil vacat a pmna, ut in anima
carnem feriendam postulal; dicens : Mitte manum nihil vacet s gloria. — Duobus semper modis flagella
- tuam, et tange os ejiis et carnem, et lunc videbis
quod ' pensanda sunt, ut scilicet perpendanturj aul qualia
in faciem benedicattibi (Job n, 5). Superius dixerat: sint, aut quanta. Nam ssepe multa ex qualitate, saepe
- Tangecunctaqumpossidet, et tunc videbisquodin faciem
- benedicaltibi e gravia ex quantitate leviganlur : si videlicetcum
(Jobj, ll).Nuncquasipriorisproposi- multa sunt, non sint gravia;' cuni vero grayia,
, lionis oblitusjfraclus de aliis alia postulat. Quodtamen non sint multa. Ut igitur ostendatur quomodo
'
rectedivinadispensatiqnepermittitur, quatenus alter- per asperilatem flagelli adversarius contra sanc-
F
alta omnes Mss.nostriet vet. Edit. Paris. etBasil. In e Ita Rem., Remig., Compend., Corb., Germ., a
nonnullis Edilis, et sine defeclu. Prior leeilo est opti- secunda manu,.ei vet. Ed. At Coc, Gilot., aliaeque
ma, siguificatque Deum cuncta sua, prbvidentia gu- seq, Ed., hahent oblitus factus,
bernare, ne vilioribus quidem entibus despectis. d Solus Guss., jacuiis objiciens.
1 Nonnulli; consiiltefieri.
 603 SANCTI GREGORIl MAGNl > 604
tum yirum non solum per nequitiam qualitatis, A I nasceretur, renatus : llle amicus sponsi, ille, quo in-
sed etiam per pondus quanlitatis exarsit, ad demon- ler natos hiulierum major nemo surrexil; ille sic
strandam qualitalem dicitur : Percussit eum " ulcere propheta, ut plus etiam quani prophela (Matth., xi,
pessimo; ad inslnuandam vero quantitatem subjun- 9), ab iniquis in carcerem miltitur, et pro pueUia
gitur: A planla pedis usque ad verticem, ul niniirum saltafu,' capite truncalur, et vir tantae severitatis pro ,
nibil in mente vacel a gloria, in cujus corpore nil risu turpium moritur. Nunquidnani credimus aliquid
vacat a poena. Sequilur : fuisse,quod in ejus vitaillasicdespectamors tergeret?
CAPUT VII [Rec IV]. Sed quando illevelin cibo peccavil, qui locustassolum-
VERS.8. — Qui -testa saniem radebai, sedens in modoetmel silvestre coriiedit? Quid Deovel de quali-
slerquilinio. tate sui tegminis deliquit, qui ckmeiorum pilis corpus
9. Job lesta saniem corporis radens, nos docetvas operuit?Quiddeconversationesuaoffenderepoluil,qui
ficlilequodgesiamus cito conterendum.—"Unde lesta, de eremonon recessit? Quid illum loquacilatis reatus -
nisi ex luto conficitur? Quid vero est sanies corporis, polluit,quidisjhncluslongeabhominibusfuit? Quando
.nisi iulumj Saniem ergo radere lesta perhibetur, ac illum vel silentiiculpaatligit, quiad se veriieriies tam
si aperie diceretur : Luto tergebat lulum. Pensabat vehementer inci'epavit, dicens : Genimina viperarum,
quippe virsanctus unde sumplum fueral quod gesta-]B quis demonslravit vobisfugefe a venlura ira? (Malth.
bat, et fragmento vasis ficiilis confractum vas fictile ni, 7; Luc. ni, 7; Marc i, 4.) Quid est ergo, quod
radebat. Quo facto patenter ostenditur corpus suum Job Dei testimonio praeferlur, et tamen plagis usque .
quomodo sibi sanumsubdidit, quod et percussum sic ad sterquilinium slernilur? Quid est, quod Joanues
despiciens curavit; quam iilemolliliem sanassusscarni Dei voee laudatur, el tamen pro"lemulenti verbis d
concessit, qui non vestem, non digitos, sed lestam in saliationis praemium mqritur ? Quid esl, quod om-
etiam vulneribus admovit. Testa ergo radebat saniem, nipotens Deus sic vehemenler in hoc sseculodespicit,
ut semelipsnm et in. fragmenlo considerans, etiam quos sie sublimiter ante saeculaelegit: nisi hoc, quoii
de extersione yulneris sumeret cufam mentis. pietali fidelium patet, quoriiam idcifco sic eos pre-
[Vet. IV.] 10. In slerquiliniojacens cogitat corpus mit in infimis, quia videt quomodo remunerel in
brevi stercus futurum. — Quia vero saepeper ea quoe summis; et foras usque ad despecla dejicit, quia in-
circa corpus sunt, animus inflatur, et per hoc quod tus usque ad iiiconiprehensibilia pefducil. Hine ergo
.- erga nos agiluf fragililas nostri corporis ab oculis unusquisque colligal quidillie sint passuri quos re-
cordis amovetur (sicut nonnulli sseculares cum teni- probat, si hic sic cruciat quos amat; aut quomodo
poralibus dignitatibus fulciunlur, dum locis allioribus ferientur qui in judicio arguendi sunl, si siceorum
prsesideni, dummullorum obsequia sibi suppeiere ad G ( vita premilur, qui ipso judice teste laudanlur. Se-
votum vident, fragilitalem suam inlueri negligunt, quitur :
et vas quod gestant iictile, quam sit velociter conte- ' CAPUT VIH
[Rec VI].
rendum, obliviscentes omni modo non allendunt),
bealus Job ut consideralionem fragilitatis suseetiam _ VERS.9. — Dixit aulem ilti uxor sua: Adhuc per-
ex circumstantibus traheret, et ante oculos suos vim manes in simplicitate tua? Benedic Deo, et morere.
. susedespectionisaugeret,bnon quolibet in lerfa, quae 12. Tentat diabolusslantes aut tribulationibus fran-
pene ubique munda reperitur, sed in sterquilinio se- gere,autpersuasionibusmollire. Qumrilmulieremquasi
disse describitur. In sterquilinio ponebat coi'pus, ut scalam, qua in cor Job ascendat: sed fruslra.—Anti-
ex lerra sumpla quse esset carnis subsfanlia, hene quus bosiis humanum genus duobus modis lentare
proficiens perpenderet animus. In slerquilinio pone- consuevit; ut videlicet corda stantium aul iribulalio-
bat corpus ut etiam ex loci felore caperet, 'JJ quod nibus frangal, aut persuasionibus moUial. In utfisque'
festine corpus ad fetorem rediret. ergo eonlra beatum Job se vehementer exercuit.
; [Rec.V]. 11. Ex sanclorumflageUisinielligendum e Nam prius patrifamilias intulit damna rerum,
qum ipsis tnerces, qum iniquis pmna reservelur.—Sed orbavit patrem morte filiorum, percussit incolumem
ecce cum beatus Jqb lot rerum damna sustinet, c tot JJ] putredine vulnerum. Sed quia putrescentem foras,
funeribus,pignerum percussus dolet, lot vulnera to- sanum adhueinteriusstareconspexit; etquem exte-
lerat; dum decurrentem saniem testaradit, dumper rius nudum reddidit, hunc inlerius diliorem fleri per
putredinem defluens in sterquilinio residel; intueri exhibitam laudem condiloris invidil; callide cogitans
libet quid esl, quod oninipolens Deus quos sibi tam pensal quod :contra se athleta Dei unde premitur, .
charos in aelernum conspicit, tam vehemenler quasi inde sublevalur, viclusque ad subtilia-tentandi argu-
despiciens affligit. Ecce autem dum beati Job vulnera menla convertitur. [Vet. V.] Nam anliqu_eartis insi-
cruciatusque considero, repente menlis oculos ad dias repelit; et quia scit quomoSo Adam deeipi so-
Jbannem reduco, et non sine gravissima admiratione leat, ad Evam recurril. fS Beatum enim Job inter
perpendo, quod ille prophetisa spiritu intra matris tot rerum damna , jnler tot percussionum vulnera,
uterum impletus, atque, ut ila dixerim , priusquam quasi in quadam virtutum arce stare iiiviclum vidit.
*"Corb.,Germ., hic et supra, vulnere. d Iia pene omnes.Mss. Quidam Edili, in sailatn-
h Omnes Excusi, non quulibetin terra, conlra Mss, cis prmmium.
teslimoniiim. e Duo Rem., nam qui prius.
c Ebroic, tot vulneribuspignerum.
 605 MORALIUMLIB. III. — IN CAP. II B. JOB. 606
In alto quippe mentem fixerat; et idcirco hanc ho-JA lento sermone cqrrumpere. Verba enim post vulnera
- stiles insidise.irrumpere non valebant. Quseritur ergo intulit, ut nimirum cum visdoloris ingravesceret,
ab adversario in hanc ai'cem munitissimam jjuibus facile' persuasionis suggestio perversa praevaleret.
gradibus ascendalur. Vieina est autem viro mulier [Vel. VJ.J Sed si ipsum subiililer tenlationis. ejus
atque a subjuncta. Cor igitur-mulieris lenuil, el quasi ordirtem perpendimus, qua calliditale sseviat iriveni-.
scalam, qua ad cor viri ascendere potuisset inyenit. mus. Movit namque prius damna substantise, quse et
Occupavit animum conjugis, scalam mariti. Sed nibil cxira naturam profecto essent, et extra corpus. Sub-
hac arte prasvaluit, quia sanclus virsubjectam sibi traxit lilios, quod jam quidem exlra naluram non
mulierem, et non .prseposilamattendit; et recfaD lq- esset, sed lamen adhuc aliquafenus exlra proprium
quens docuh, quam serpens, ut perversa loquere- corpus. Ad excremum percussit et corpus. Sed qiiia
tur, insligavil. Dignumquippe erat ut fluxammentem vulneribus carnis ad mentis vulnus pervenire non
virilis censura restringeret, cum profecto et de ipso valuit, eliam conjunctaemulieris 7® linguam,qusesi-
pririio lapsu humani generis c nosset quod docere vil. Quia enim aperto certamine superari se doluit,
mulief fecta nesciret. Unde bene et per Paulum di- . de ore conjugis jaculum quasi de insidiis intorsit, quae
cifur : Docereautem mulieri nonpermillo (1 Tim. n, profecio diceret: Adhuc permanes in simplicilaie lua?
12); quia nimirum aliquando curii docuit, a sapien- _B j Benedic Deo, et morere. Ecce tentando omnia abstu-
. ti» aeternitate separavit. Anliquus itaque bostis ab lit, ecce tentando mulierem reliquit,, et sancto viro
_Adam hi sterquilinio d perdidit, qui Adam in para- callide cuncta diripuit; sed valde callidius adjulricem
diso superavil; alque adjutricem suam mulierem dum suam mulierem reseryavit, quse dicat: Adhuc pertna-
ad yerba malse persuasionis accendit, ad doctrinam nes in simplicitale tua? Yerba sua Eva repetit. Nam
sanctse eruditionis misit; el quse excitata fuerat ut quid est dicere : Simplicitalem desere, nisi:Obedien-
perderet, er.udita est ne "periret. Sic sic a nostris vi- liam, f vetilum comedendo, contemne? Et quid est
ris fortibus bostis percutituf, ut sua ei etiam tela ra- dieere.: Benedic Deo, el tnorere, nisi : Transcendendo
pianlur. Unde enim se exaggerare sestimat dolorem praeceplum, ultra quam es eonditus, vive? Sed Adam
vuhieris, inde e eis contra semetipsum suggerit arma noster fprtis in sterquiliuio jaeuil, qui jn paradiso
yirtutis. quondam debilis stelit. Nam .Uicoad malc suadentis
15. Ex vefbis diabolus per eos qui nobis adhmrent, yerba respondit, dieens :
nos tentat.—Ex verbis autem male persuadentis con- CAPUT IX [Rec. VII].
jugis vigilanter debemus aspicere ijuod antiquus ad- VERS.10. — Quasiuna de slultis mulieribuslocula
. versarius non solum per semetipsum, sed per eos . es. Si bona accipimusde manu Domini, s mala quare
eliam qui nobis adhserent, -statuni satagit noslrae G C non susiineamus? ...
mentis inclinare. Cum enim cor noslrum sua per- 15. Job externis rebus vacuus, intus Deo plenus.
suasione non subruit, ad hoc nimirum per linguas Mala quatenus vocentur flagella Ecce ubique hostis
adbserenliumrepit. Hinc enim scriptum est: A filiis frangitur, ubique superatur, per cuncta lenlationum
tuis cave, ei a domeslicistuis attende (Eccli.,xxxu, argumenta succubuit, quia et illud suum familiare
26). flinc per prophetam dicitur : Unusquisque se a solatium etiam de muliere amisit. Inter lisec igilur
pfoximo suo_cuslodial, et in omni fralre suo non ha- sanctum virum intueri lihet, foras rebus vacuum, in-
beat fiduciam(Jer. ix, 4). Hincrursuni scriptum est: trinsecus Deo plenum. Paulus cum in seipso divilias
Inimici Jiominis domesiiciejus (Malth. x, 56). Calli- sapienlise internoe conspiceret, seque ipsum exterius
dus namque adversarius, .cum a bonorum cordibus esse coiTuplibile corpus videret, aii: Habcmus the-
. repelli se conspicit, eos qui ab illis valde diligu-ntur saurum islum in vasis fictiiibus (II Cor. iv, 7). Ecce
exquirit; etper eorum verba blandiens loquitur, qui in bealo Job vas fictile scissuras ulcerum' exterius
plus caeteris amantur; ut.dum vis amoris cor perfb- sensit; sed hic thesaurus interius integer mansil.
rat, facile persuasionis ejus gladius ad intimse recti- Foras enim per vulnera crepuit, sed indeiicienter
tudinis munimina irrumpat. Post damna igilur rerum, interius nascens thesaurus sapienlise per L verba
post funera pignorum, post vulnera scissurasque.E J) sanctaj eruditionis emanavit, dicens : Si bona acce-
membrorum', antiquus hoslis linguam movit uxoris. pimus demanu Domini, mala quare non sustineamus?
.14. ln serie tenlationumJob qum artes ihimici. bona scilicet, dona Dei vel temporalia vel seterna;
Et notandum quo tempore viri mentem studuit yiru- mala autem, flagella prsesentia appellans ,'de quibus
a Ita omnes Mss.'Corb.,
Germ., non subjecta, ut "Val. Cl., eic, antiquus itqque Iwstis Adamin slerqui-
legilur in Editis. Paulo post tamen legimus-, sanctus linio perdidit. Ita vet. Edit. Basil.
vir subjectamsibi " mulierem,
' etc, et ita in" omnib. • e Mendose in vet. Edit. Paris., et Basil., et ciele-
Mss..habelui'. " - ris, inde ei. Ad -vifos fortes de quibus supra actum
h Plurimi, el recla loqui docuit. ~ est refcrtur, inde eis contra semetipsum(Satari) sug-
c Vera lectio ex omnibus Mss.
confirmata; in virlulis.
noniiullis Editis pro nossel legitur nocet, in aliis gerifarma f Sic Coib., Germ. In Edilis legilur , pomum veti-
docet. lum. In n.illis Msc. invenimns pbmum,quod supplen- .
d flie varlant Mss^antiq. Rem. cum dum fortasse puiaverunt Edilores.
habet -.antiquus itaque hoslis abAdam Corb.,Germ.,
in sterquilinio s In secundoRhem. j_tuno Remig. semper legitur,
perdidil; quam leclionem amplectimur post. vet. Ed. "mala quare non suscipiamusl
Paris. 2Rhem., omnes Remig., Vindoc, Norman.-, )l Mss. Norm., Val. Cl. et alii, ad verba. -
607 SANCTl GREGORII MAGNI 608
per prophetam Dominus dicit: Ego Dominus, et non A J jungenda sunt, ut unum semper ex altero fuMatur;
est alter, formans lucem, et creans tenebras ; faciens quatenus etflagelli posnam memoria temperet doni,
pacem, el creqns mala (Isui. XLV, 7). Neque enim et doni laetiliammordeat suspicio ac formido flageUi.
mala, quae nulla sua natura subsistunt, a Dbmino Sanelus igilur vir, ut oppressam mentem inter vul-
creantur; sed creare se mala Dominus indicat, cum nera muleeat, in flagellorum doloribus blandimenta
res bene conditas nobis male agentibus in flagellum donorum pensat, dieens : Si bona accepimusde.manu
format, ut ea ipsa et per dolorem, quo feriunt, delin- Domini, mala quare non sustineamus? Ubi el bene
quenlibus mala sint; et per naluram, qua existunt, praemittit, Locuta es quasi una ex insipientibus mulie-
bona. -Unde et venenum mors quidem est homini, ribus. Quia enim sensus c pravse mulieris, non au-
sed lamen vita serpenli. Amore enim prsesentium ab tem sexus in vitio est, nequaquam ait: Locuta es
auctoris nostri dileclione recessimus,; et perversa quasi una ex mulieribus, sed, ex ineptis muUeribus,
mens dum a dilectioni creaturse^e subdidit, a crea- ut videlicet oslendalur quia quod pravum sapit, d ac-
toris socielale disjunxit. Ex his ergo ab auclore fe- cedentis stultitiae, non autem conditae sit naturae.
rienda erat, quscerrans auctori prajposuerat, ut unde Sequilur: , .
homo culpara non tiinuit superbus admiltere, inde CAPUT.X [JJec."VJJJ].
pcenam corrigendus inveniret; et tanto citius I
resipis- - IBID.—In omnibushis non
eerel ad illa quaeperdidil, quanto doloris plena esse peccavitJob labiis suis.
conspieeret quaequaesivit.Undeet bene dicitur: For- 17. Job nonpeccavit labiis, quia nec injusta dixit,
mans luceni, et creans tenebras , quia cum per fla- nec justa retickit.—Duobus modis labiis delinquimus,
gella exterius doloris tenebrae ereantur , intus per ' cum aut injusta dicimus, aut jusla relicemus: Nam
eruditionem lux mentis accenditur. Faciens pacem, si aliquando et lacere eulpa non esset, propheta non
et cfeans mala, quia tunc nobis pax eum-Deo reddi- dicerel: Vm hiihi, quia tacui (Jsai. vi, 5). Beatus
tur, cuni hsec quae bene sunt condila, sed * non bene igitur Job in cunctis quse egit, labiis suis minime
concupita, in ea quaenobis mala suut, flagella ver- peccavit, quia nec contra ferientem superba dixit,
tuntur. Per culpam quippeDeo discordes exstilimus; nec contra suadenteni recta reticuit. Nec loquens
dignum ergo est ut ad.paceni ilUusper flagella redea- ergo, nec tacens deliquit, qui et flagellanti patri gra-
mus; ut cum unaquaeque res bene condita nobisIn tias reddidit, et male suadenti conjugi doctrinaesa-
dolorem vertitur, correcli g© mens ad auctoris pa- pienliam ministravil. Quia enim scivit quid deberet
cem humililer reformetur. Hsecitaque flagella bealus Deb, quid prqximo, scilicet patientiam conditori, sa-
' Job mala
nqminat; quiasalutis et tranquillitatis bo- pienliam conjugi, idcirco et hanc redarguendo do-
num, qua perturbalione feriant, pensat. 'C cuit, et illum gratias agendo laudavit. Quis autem
. 16. Fldgelli pmna memoria doni, Imlitia metu fla- nostrum, si unum quodlibet vuluus tantae hujus per-
gelli temperanda. Sensus pravis, non sexus in vitio., cussionis acciperet, non- mox ab iniimis prostratus
' — Sed illud valde in
ejus verbis inluendum est, jaceret? Ecce stralus fbris vulneribus carnis, ereclus
contra persuasionem conjugis quanla considera- inlrinsecus munimine permanet menlis; et sub se-
tionis arte se colligat, dicens : Si bona accepimus metipso omne jaeulum transvolare conspicit, quod
de manu Domini, mala quare non sustineamus?' in se exterius districla manu saeviens hostis figit,
[Vet.- VII.] Magna quippe consolatio tribulalionis, vigilanter deprehendit jacula, modo vulneribus con-
est, si cum adversa patimur, auctoris nostri ad tra se a facie, modo verbis quasi ex lafere intorla.
'memoriam donarevocemus.Necfrangitquod exdo- Et bellator nosler circumyallahtium certamiuum
lore obviat, si menti citius hoc, quod ex munere fervore deprehensus, ubique patientiae suaeclypeum
subleyat, occurrat. Hine namque scriptum est: In die opponit; -undiquevenientihus spiculis obviat, et per
bonorum ne immemorsis malorum, el in die tnalorum, cuncta virtutum latera circumspectam contra irruen-
'
ne immemor sis bonorum (Eccli. xi, 27). Qaisquis. tia vulnera e mentem rotat.
enim dona percipit, sed donorum tempore nequaquamL [Vef. VJJJ.] 18. Tentatur per amicos.—Sed anli-
'
etiam flagella pertimescit, in elatione per lsetitiam- _® quus hoslis quo valentius vincitur, eo gj, adhue ad
corruit. Quisquis autem flagellis atteritur, sed flagel- insidias ardentius instigatur. Nam quia uxor jncre-
lorum tempore nequaquam se ex donis, quse eumi pata reticuit, prolinus alios quic increpandi ad con-
contigit accepisse, consolatur, ab stalu menlis om- tumelias surgefenl, excilavit. Sicut enim damna
nimoda desperatione -deslruitur. Sic- ergo ulraquei rerum studuil crebrius nuntiando percutere; ita nunc
a Aniiq. Rhem.,unus ex Remjg., Compend.,Corb., Mss. et vet. Edil.
Germ., Colbl, vet. Edit. Paris. et Basil., dum dele- e Ita Coi'b., Germ. et omnes noslri Mss., non
ctationi crealurm. mentein roborat, ut in plerisque Edilis legitur.
h Editi, sed male concupila. Elegantius Mss., sed f Ant. Rhem., qui increpandi contumeliassuggere-
non bene. rent. Secundus Rhem. et secundusRemig., qui incre-
e Ita Mss. Norm. omnes, Rhem., Corb.,
Germ., pando conlumelias suggererent. Primus Remig., qui
Remig., unus Vindoc, Turon., Compend., Val. Cl., ad increpandutn conlumeliissurgerent. Germ., ad ...-
etc At Ed., quia enim sensus pravm voluntaiismnlie- crepandi contumeliassurgcrenl. Corb., Genn., seeun-
dbus. Secundus Vindoc confirmal hanc lectionem. dis curis, sed, uti videlur , ab eadem mauu, incre-
d Gilol., Valic., Gussanv.,
accidenlis, contra fidem pando, non male.
 «09 MORALIUMLIB. III. — IN CAP. II B. JOB. 610
robustum pectus satagit verhorum. contumeliis sae- - A est dolori quem suscipit ponat, ne non solum dqlen-
pius feriendo penetrare. Sequitur : tem nonmulceat, sed intemperate dolens, afflicli ani-
CAPUT XI [Rec IX]. . mum ad pondus desperationis premat. Sic enim do.
VERS.11. —Igitur audienles tres amici Job otnne> lor noster mosrentium dolori jungendus est, ut per
malum quod accidissetei, venerunt singuli de locosuo: temperamentum sublevet, non autem' per augnien-
Eliphaz Themaniles, Baldad Suhiles, et Sophar Naa-. tum gravet. Unde fortasse colligendum est 82 qu°d
malhites. Condixerant enim sibi, ut pariier venientes; amici beati Job plusquam necesse fuerat, in conso-
visitarent eum, et consolarentur. lalione doluerunt, qui dum percussionem eernunt,
19. AmicorumJob recta inlenlio indiscretione fus- sed percussi mentem nesciunt, ita inimmensum )u-
catur. — Qui ex condicto ad afflicti consolationem.. ctum versi sunt, acsi percussus vir tantaefortitudinis,
veniunt, et inter se et erga percussum quantae chari- in plaga cqrporis, etiam a corde cecidisset. Sequi-
ratis fuerint, demonstrantur. Quamvis et per hoc, -tur^
CAPUTXIII. .
quod Scriptura eos lantisiri amicos fuisse testatur,
quia boni studii et rectse fuerint intentiohis ostendi- VERS.15. — Sederunlque.cum eo in terra septem
tur; sed tamen hsec ipsa illorum intentio, eis ad diebuset seplemnoclibus,etnemoloquebatureiverbum;
verba prorumpentibus, ante districli judicis oculos, B videbant enim dolorem e ejus esse vehenientem.
suborta indiscretione," fuscatur. Sequitur :• 22. Conlinuis ne, an intermissis septem diebus ac
CAPUTXH [Rec. X]." noctibus, amici cum Job sederint incerium. — Ulrum
VERS,.12.— Cumqueelevassentprocul oculos suos, continuis septem diebus et septem noctibu.s cum af«
non cognoverunteum; et exclamantesploraverunt, scis- flictoJob sederint,an certediebus seplem et rioctibus.
sisque vestibus sparserunt pulveremsuper caputsuum totidem instantia ei crebrae visitationis adhseseriut,
in cmium. ignoramus. Ssepe enim rem quamlibet tol diebus
' 20. Consolalurus
afflictumdebet mmrere.At modum agere dicimur, quamvis-non eisdem diebus ad
dolori ponat. — Quia percussi speciemplaga muta- eam continue vacemus. Ssepe vero Scriptura sacra
verat, amici plorantes exclamant, vestes" scindunt, sictbtum pro parte, sicut pro loto partem ponere con-
capita pulvere aspergunl; ut cum mutatum eum,ad suevit. Pro toto enim partem loquitur, slcut Jacob
quem venerant, cernerent, ipsam etiam consolalorum familiam describens dicit: Iniravit Jacob inJEgypium
speciem spontaneus dolof immutaret. Ordo quippe cum animabusseptuaginta (Gen. XLVI,27). Qusenimi-
consolatibnis est, ut cum volumus afflictum quem- rum cum animas memorat; constat quia intranlium
piam a moerore suspendere, studeamus prius nioe- et corpora. comprehendit. Rursum totum pro parte
rendo ejus Iuctui coneordare. Dolentem namque non Q | insinuat, sicut ad monumentum Maria queritur,
potest consolari, qui non concordat ejus dolori, quia dicens : Tulerunt Dominum de monumento, et d
eo ipso, quo a moerentisafflictione discrepal, niinus nesc.mws ubi posuerunt eum (Joan. xx, 2). Solum
ab illo recipitur, a a quo mentis qualitate separatur. quippe eorpus Domini qusesilura venerait, et quasi
Emolliri itaque prius debet animus, ut afflicto con- totum simul Dominunie tultum deplorat. An ergo et
gruat, congruens inhaereat, inbaerens trahat. Neque hoc in loco totum pro parte dicatur incertum est.
enini ferrum ferro conjungitur, si npn, utrumque 23. JVecsermo sit prmceps, nec posl debitum silen-
exustioneignis liquetur; et durum mollinon adhajrel tium indiscretus. — Sed tamen hoc, quod diu tacue-
nisi prius duritia ejus temperala mollescat, ut quasi runt, et quandoque loquendo reprobati sunt, negle-
hocipsum fiat, quodcuralur ut teneat. Sic nec jacen- cle prsetereundum non est. Sunt namque nonnulli qui
tes erigimus, nlsi a rigore noslri statusinclinemur, etioqui praccipitanter incipiunt, et effrenate "coepta
quia dum reetitudo stantis h a jacentis silu discre- effrenatius exsequuntur. Et sunt nonnulli qui tarde
pat, eum, cui condesceriderenegligit, nequaquam Ie- quidem Ioquiinchoant, sed semel inchoantes, habere
"vat. Amici igitur beati Job ut afflictum a dolore sus- modum locutionis ignorant. Amici igilur beati Job
penderenl, curaverunt necessario simul dolere; et dolorem videntes, diu tacuerunt; sed tarde inchoan-
cum vulneratum IUius.corpus viderent,"studuerunt JJ ] tes, indiscrete locuti sunt, quia parcere doleriti no-
ipsi vestes scindere; et cum immutatum ednspice- ' luerunt. Tenuerunt linguam, neprsepropereinciperet;
rent, studuerunt pulvere capila foedare; quatenus sed incipienlem semel nequaquam moderali sunt, ne
afflictus vir tanto facilius eorum verba reciperet, se ex consolatione usque ad conlumelias effrenaret.
quanto in eissuum aliquid deafflictione cognoyisset- Et bonaquidemintentioneadconsolandum venerant;
"
[Vet. IX.] 21. Sed inter hsec seiendum est quia is sed hoc, quod pia mens mundum Deo obtulit, locutio
qui "afflictumconsolari desiderat, mensuram necesse praecipitata vitiavit. Scriptum quippe est: Si recte
a Antiq. Hhem., seeundus Remig., Corb., Germ., Germ. et alii veteres Mss.Voce hac tullum aliquando
Norman., Val. Cl., Turon., cui mentis qualitale sepa- ntitur Gregnrius,,in epistolis. Eamdem usurparunt
ratur. auctor libri de Speculo, apud Augustinum, append.,
h Plurimi mss. cumGorb.,Germ. et vet. Edit. Pa- t. VI, cap. 1, et Joannes abbas Fiscan., in eadem ap—
ris. et Basil., ajacenle discrepat. pend., p. 120. In Utic habetur etiam tullum, sed re-
c Deest ejus in Corb., Germ. etplurimis mss. centiori manu superscriptum legitur sublatum ut in
a Duo Rherii., duo Remig., Val. CL, Corb., Germ. Edit. A ta/fam.postea faclnm est tolium. Unde mala
et alii, habent et nescioubi, etc tolta, pro re injiisle exacta. In Mss. Germ. legiturse»
eltaantiq. Rem., unus Remig., Turon., Gorb., pullum.
 ' "
611 SAM.TI GREGORII MAGNI , 612
offeras, non recte autem dividas, peccaili (Genes. iv, 7, A
j [Vef. XI. Rec. XI.] 2S, ALLEGORICCS SESSES. —
sec. LXX). Recte namque offertur, cum recta inten- Chrisli et Ecciesim quanta sit conjunctio.—Hseejuxta
tione quid agitur. Sed recte non dividitur, si non hods historiam breviter traclata percurrimus, nunc ad al-
quod die agitur,- etiam subliliter discernatur. Oblata legorfarum mysterium verba verlamus.-Sed qnia in
enim recte dividere esl quselibet bona nostra studia exbi'dio hiijus opeiis dum de unitate eapitis et corpo-
sollicite * discernendo pensare. Quod nimirum qui ristractaremus, sollicltainteritione praemisimusquah-
agere dissimulat, etiam recte offerens peccat. ta in eis sit compago charltatis, quia -nimirumet Do-
[Vet. X,] 'ii.-Providendum ul quodrecto studio in- minus mnlla adhuc per corpus, quodnos sumus, pati-
cipimus, recto fine peragamus. — Ssepe ergo et quod tur, et jam corpus ejus, id est-Ecclesia, de suo capite,
bono sludio jgerimus, dum discemere caule negligi-- videlicet Domino, in coelo gloriatur; ita nuncpassio-
nms, quo judicetur firie nescimus; et nonnunquam nes exprimi_ ieju?dem capitis debent, ut ostendatur
hoc fit reatus criminis,-quod putatur causa virtutis. quam multa etiam in corpore suo «ustinef. SI enim
Quisquis aulem amicbrum beali Job facta coiisiderat, capulnostrdmtormenta nostra noniangerentjuequa-
quam pia ad eum inlentione verierinl non ignorat. quam proaffliclis membrispersecutori sup etiam de
Pensemus enim cujos charitatis fuerit, ad afflictum cosloclamaret: Saule, Saule, quid me persequeris?(Act.
concprditer corivenisse;-quantavirtus longanimitafe g1 ix, 5.) -Si cruciatus nosiri *>jus"posnae non essent,
exsliterit, septeni diebus et noclibus cum afflicto ta- conversus afflictusque Paulus minime-diceret: Sup-
cuisse; quaehumilitas, interra tot diebus acnoclibus pleo ea qum desunt passionuni Chrisli,in carne tnea
sedisse;ggquae compassiq, pulvere eapita consper- (Coi. i, 24). Et famen resurrectione jam sui capitis
sisse. Sedtameninchoantes loqui, unde se asstimave- exaltatus dicit: Qui nosyotiresuscitqvit, et consedere
riinl praemium mercedis acquirere, inde eos contigit fecitin cmlesiibus(Ephes.n, 6).Nempe hunc jn terra
reatuiri reprehensionis invenire, quia incautis stcpe perseeufionum formenta cohsirinxerant-; sed poana-
ad peccati finem verfitur, etiam quod pro solq studio rumsuarum ponderibus pressus, ecce |am per glo-
mercedisinchoatur. Ecce praecipiti locutione perdi- riam capitis in coeloresidebat. Quia ergo in pmnibus -
h
derunt bonum, quod tanto labore mereali sunl. Et unitum c;>put.et corpus novimus, sic a percussione
nfei divini graiia oflerre eos sacrificium pro suo reatu capitis incipimus, ut subsequenler tanien ad corporis.
prsecepissef,-inde a Domino juste puniri poterant, flagella veniamus. Sed hoc, ,quod quadam die Satan,
unde se placere Domino mii-abiliter "sestimahant.In- coram Dominoaslitissedicitur,quod unde venialg^
de judici displicent, unde sibi quasi pro defensione percontatur, quod bealus Job magnis conditoris prse-
judicis per effrenationem placent. Idcirco vero haec cbniis prsefertar, quia jam saape .diseussimus, repll-.
dicimus, utad memoriam legentium revocemus, (jcare < devitamus. Si ejiim diu meris i-ebus djpcussis-in-
quatenus sollicile quisque considerbt ea quae malo volvitur, pervenire ad indiscussa prffipeditur.Jbi ergo
voto perpetrantur, quanta Dominus animadversione allegorise .uuncinitium ponimus, ubi posi ve-rba i>;epe
puniat, siinchoata bono studio, sed negligenliaein- repelita, adjuncmrii novi aliqnid sciunis. Ifaqne ait:
discretionis arimista, tantainveclione castigat. Quis CAPUT XIV. •_
non mercedis causam peregisse secrederet, si aut Commovisti me adversus eum, uVafjligerem illum
injefensioneDei quidquamcoctfaproximunidiceref, fruslra. - -
aut cer,te septem diebus ac noctibus pro proximi do- 26. Christuspro se frustra, pro nobis non frustm
lqre tacuisset? Et tamen amici beati Job lisecagentes, affiictus. -rr Si beatus Job Redemptoris nqstri in pas-
ad culpamlaborando pervenerunt, quia consolationis sione positi speeiom tenet, quomodo ad Saism a Do-
quidem bonum quod agebant, noverant; sed cum' Riinodicitur-: Commovistime adversus eum? Mfdialor
quanla agendum essel discretionis libra, nesciebant. quidem Dei et honiinum, honio Christus Jesus, ut
Unde necesse est ut non soium intueamur quid agi- culpas nostrss transgressionis exstingueret, venil
risus,sed etfam cum quanta discretione peragaraus. mortalitatis nostra; flagellatolej-are'; sed quia unius
Priinum quidem, ne mala quoquomodo, postmodum cum Patre ejusdemque nalijrae-est, quomodo per Sa-
vero ne bonaincaute faciamus. Ad quse nimirum bo- D 1 tan motum se adversus eum Pa.ter asserit, cum con-
na solliciteperagenda.propheta nos admonet, dicens: ,'stet quod Patris Filiique ooncordiam nnlla potfstslis;
Maiedictus homo, qui facit opus Domini negligentef iiiaequalitas, nulla volunlalis diversitas iuierrampat?
(Jeretri. XLVIII,10). Ad hoc vero ista proficiant, ut Sedtamen isdem, qui_Patri asqualis est per diyinita-
ante lerribilis judicis subtile atque incomprehensibile tem, venit propter-nos ad flagella,percarneni. Quoe
exarilen non solum mala quae commisimus, sed ipsa nimirum fiagella non susciperet,.nisiJormam damna-
etiam, si qua in nobis sunt bene gesta, limeamus, lihominis redimendo sumpsissei. Et nisi primus ho-
quia saepe in ejus Judicio culpa esse-deprehehditur, mo delinqueret, secundus,c ad passionis probra mi»
quod virtus ante judiciumputatur; et unde exspecta- nime veniret. Cum er^goprimus homo per Satan a
tur pia merces operis,,inde supplicium justse sequitur Domino molus est, tunc est Dominusin hoiriine se-
'
ultionis. cundo commotus. Satanitaqueadlmjus afflictionem,

«Ebroic. et aliqui, subtiUter discernendo. . . <. Rem. elRemig. omnes cum Gbrb., fierm., ad
h In plerisque Editis, *a persecuiimie; Mss..omnes ', ,'" ,•
passionum
' ' probra.
cum Corb.s Germ., habent a percussione.
 616 MORALIUMLIB. III. — 1N CAP, H B. JOB. 613
Bominum tunc commovit, qnando in paradiso prr- A latur. Satanm loqueta tum per se, tum 'pef suos. —
naumhominem a justlliae culmine inobedientise cul- Malignus spiritus cum Redemptorem nostrum mira*
d
pa prbstravit. Nisi enim Adam primum per volunta- culis coruscare conspicit.-clamat : Scimus qui fis,
rium vitium In animaemoriem traxisset, Adam secun- Sancius DeiJLuc iv, 34). Quihaec dieens, cogno-
dus sine vilio In carnis mortem voluntariam non ve- scendb DeiFilium peftimescit; «ed tamenvim.super-
niret. Rene ergo ei eliam de Redempiore nostro di- nce pielalis ignorans, honnunquam dum passibilem
cilur: Commovislime adversus eum, ui affligeremil- consideraf, hominem purum putat. Multos autem
lum frusira. Ac si apertius dicatur : Durh iste.non' sub sanctilatis specie -in pastofali positos loco -didi-'
sua, sed illius causa moritur, tnnc me In hujus affli- cei-at, qui avisceribus charitatis alieni.valde, pro
ctionem commovisti,.cum iUum a me callida persua- mirihno aliena damna pensabanl. Hunc ergo quasi ex
sione traxisti. De qu.o et bene additur, frustrd. aliis colligehs, quia subtractis rhullis , superari non
Frustra qriippe afflielus est, qui et culpae ultlone vidit, usque ad ejus carnem, per taclum passionissic
pressus est, et culpse contagio inquinalus non exarsit, ul diceret: Pellem pro pelle, ei cuncla qute
est. Frustra afflictus est, " qui incarnafus, propria hobet homo, dabil pro dnima sua. Alioquin'miltema-
admissa non hahuit,' et lamen poenam carrialium nuni tuam, et lange os ejus et carriem, et tunc vide-
sineculpa' suscepit. Hinc est.enim quod per Pi'o- 6 bis quod in faciem benedicat tibi. A.csi aperte dical:'
phetamioquitur, dicens: Qumnonrapui^ tunc exsol- Moveriex his, quce extra se surit,negliglt; sed tuhc
vebam (Psal. LXVIH,5). b Alius namque ad paradi- veraciter qui sit agnoscilur, si in se ipso quod do-
sum condilus,divinse polenlise siihilitudinem superbe leat, experiatur. Hsec por se Satan cum fieri appetit, 1
rapere voluit, sed tamerTculpam bujus superbiaesine non vefbis,' sed desideriis dix.it. Hsec per membra suri
culpa Medialor-exsolvit.-Hinc estquod P-alri quidam etverbis el desideriis intulit. Ipse quippe loquitur,
sapiens dicit:_C«msis jffstus,justeomniadisp'onis,eum cum jhxla prophetce vocem ejus, sequaces dicunt:
quoquequinoh debet puhiri condemnas (Sap. xn, 15). Miltamus lignum in panem ejus, et eradamus eum de
'. '27. iluiDeus Chrislum innocentempmns affecit. — terra viveniium (Jerem. xi, 49). Lignum quippe an
Sed pensaudum est quomodojustus sif,eromnia_u- panem mittere, est configendo ejuscorpori-stipitem
ste disponat, si eum, qui non debet puniri condehmai. crueis adhibere; et viiam illius de terra viventiuffl
Mediator etenim noster punifi pro semetipso non de- eradere se posse exisiimant, quem dum mortalem
buit, quia niillum culpse contagium perpetravil. Sed conspiciunt, finiri morte suspicantur.
si ipse indebitani non susciperet,nunquam nos ade- GAPUT XVI.
bita morte liberaret. Paler ergo cum justus sit, ju- VERS..6. — Dixit .aulem Dominus md Satan: Ecce
stum puniens, omnia juste disponit; quia per hoc C in manu iua est,verumtamen unimamillius serva.'
cuncta juslificat, quod eum qui sine peccato est, pro 29. Satanm membra, omnesmale viventes. Satanm
peccatoribus damnat; ut eo electa lomnja-ad culmen manus, polcstas ejus. Iili se iradens Dominus, eum
justitiaesmgerent; quo is qui est superomnia damna sibi servire cogit. — Conditorem omniuni Sataiiae
injustiliae nostrsesustineret. Quod ergo illic damnatus manui tradilum quis vel disipiens credat?'sed tamen
cum non debeat dicilur, bob hic afflictus frustra me- edoctus verilate, quis nesciatquod ejusdem Satanse"
moratur. Quitamen juxlasemelipsum frustraafflictus membra suht omnes, qui ei perv.ersevivendo jun-
est, juxta vero.-nostraacia nbn frustra*. ggRubigo guntiir? Membrum quippe ejusPilalus exstiiit, qui,
quippe vilii pnrgari non pbtuit, nisi igne tormenti-. usque ad mortis extrema, venientem in redeinptio-
Venit itaque sine vitio, qui se subjiceret ;sporite tor- nem aiostram Dominum rioncognovit.Corpus-ejus
menlo; ut debita"nostrae iniquitaii supplicia eo reos saeerdolum principes exslilerunl, qui Redemptorem
suos juste amitlerent, quo hunc a semetipsis liberum mundi a imundo repellere, usque ad>crucem perse:-
injuste tenuissent. Frustra.ergoet non frustra affli- quendo, conati sunl. Cum ergo se.ipro nostra redem-
ctus est, qui in se quidem admissa non habuit, sed plione Dominus membrorum Satanse manibus tradi-
ci uore proprio reafus nostri maculam tersit.' ' dit, quid aliud quam ejusdem Satanae manum in se
CAPUT XV [Vel. XII]. : D ssevire pei-misit; ut Jinde ipse exlerius occumberet,
VERS.- i, -5. — Respondens Satan ait: Pellem pro inde-nos exterius interiusque liberaret? Si -igitur Sa-
peile, et cuncta qum habet homo, dabit pro anima tanse manus., ejuspotestasaccfpitur,' ejus manum
sua. Alidquin miile tnanum Xuam, et tange os ejus ,et juxlacarnem perlulit, ^ujus polestatem corporis .us-
carnem, et tunc videbisquodin faciem .benedicuttibi. que ad sputa, colaphos, flagella, crucem lanceamque
28. Satan ltnde sciat-Christum,.unde de eo dubitel. toleravit. Undeel Pilalo, ejus videlicet -ecorpori, ad
In charitate ac patienlia Christi mslimanda unde fal- passionem veniens dicit : Nonhaberesinmepotesta-
a Sicomnes, Rbem.,i.emig.,Gorb., Germ., Utic.;-- qui sis Filius Dei; alii, scimus quia es Sanclus Dei ;
Val. Cl. aut.,
' quia incarnatus. Editi yexo,qui in carne nonnullidenique, scio.quisisSanctusDei. Ger-m., <sci-
nalus. -•_, mus qui sis.DelenimFilium pertimescens,'.sedlamen,
h Mss. Norm. et plurimisupra laudati, Adam natn- etc Mox pariicula nonnunquam; quse in Editis"desi«
que,- , - revocalur ex Mss.
c Iia nosiri Mss. omnes. Editi habent,, Rubigo derabatur,e Editi, corporis membro, refraganlibus Mss. J__t
quippe peccali. sane liquet Gregorium hic appellare «orpus diaboli
d Anliq. Rhem.,Norman.,Corb., Gerrii. etplerique eos aquibus Christus passus est.
Kss. habentscimMsqui sis sanclus Dei. Aliqui, scitnus
 615 SANCTI GREGORII MAGNI 616 .
tem, nisi tibi data esset desuper (Jo<m.'xix, M). Sed .\. tan ad feriendam Redempforls carnem permittitur,
tamenhanc potestatem, quam contra se ei extrinse- ab anima separatur; quia. cum corpus ejus ad pas-
cus dederat, suis servire lucris intrinsecus 86 com- sionem aecipit,. electos ejus a jure su» potestatis
illius caro per crucem moritur,
pellebat. Pilatus enim vel Satan, qui ejusdem Pilati amittit; cumque
horum mens contra tentamenta solidatur. Dicatur
caput exstiterat,.sub potestate illius, super quem po-
testatem aceeperat, tenebalur; quia et superioripse ergo : Ecce in manu tua est, verumtamen animam il-
lius serva. Ac si aperte audiat: Licentiam contra cor-
disposuerat hoe qupd inferius accedens a persecutore
lolerabat; ut cum ex mala mente infidelium surge- pus ejus accipe, et ab electis illius, quos apud se
ret, utilitati tamen electorum omnium ipsa quoque ante saeeula praeseiens possidef, jus pravae domina-
crudelitas deserviret. Pie igitur disponebat intus tionisperde.
quod semetipsum pati nequiter permittebat foris. CAPUT XVII \VeU XIV].
Hinc esl enim quod de .illo in coena dicitur : Sciens VERS.7. — Egressus igitur Satan a facie Domini,
Jesus, quia omnia dedil ei Pater in manus, et quia a percussit Job ulcere pessimo, a plania pedis usque ad
Deo_exivit, el ad Deum vadii, surgit a cwna, et ponit verticem.
vestimentasua (Joan. xm, 3). Eece jn manus perse- .52.. Chrislus ab exordio mundiinsuis percussus, —
quentiumiturus, sciebat quod in manu sua ipsos B Nullus in hanc vitam electorum venit, qtri non hujus
etiam.persecutores acceperat. Qui enim omnia acce- hostis adversa sustinuit. Membra autem nostri Re-
pisse se noverat.constat quia et.ipsos a quibus tene- demptoris exsliterunt, etiam qui ab ipso munai .
batur tenebat; ut ipse in se ad usum pietatis intor- exordio, dum pie vivunt, crudelia passi gy sunt.
queret quidquid eorum eqntra se malitia permissa An non hujus membrum Abel se esse perhibuit, qui
sseviret. Dicatur ergo ei: Ecceinmanu tuaest; quia ejus mortem, de quo scriptum est, Sicut agnus coram
ad feriendam carneni sseviens licentiam accepit; sed tondente se obmutescel, el non aperiet os suum (Isai.
potestati illius nesciens deservivit. L-III,7), nori solum placensin .sacrifieib. sed etiam
. [Vet. XIII.] 30. Diabolus animam Chrisli superare moriens tacendo signavit? Ab ipso itaque mundi
non posse convincitur. — Animam vero illius servare exordio Redemptoris nostfi corpus expugnare'cona-
tus est. A planta ergo pedis usque ad verticem vul-
prsecipitur, non quod hanc tentare prohibetur, a sed c quia a puris hominibus inchoans, us-
hanc non convincitur. Neque nus intulit,
quod superare posse
enim sicut nos, qui puri homines sufnus, irruente que ad ipsum caput Ecclesiae saeviendo pervenit.
Beue autem dicitur:
ssepe tentatione concutimur, ita Redemptoris nostri
anima tentationis est necessitate turbata. Hostis CAPUT XVIH.
namque nosler, etsi in excelsuni montem eunfD per- G VERS.8. — Testa saniem radebat.
missus assumpsit, si daturum se regna mundi perhi- 33. Tesla, hoc est, carhe sua e terra sumpta, saniem
buifj-si quasiin panem vertendos Iapides ostendit peccati rasit. — Quid enim aliudin manu Domiriite-
(Mattlu iv, 8; Luc iv, £), mentem tamen mediatofis sta est, nisi caro ex hostrse subslantise luto sumpta?
Dei et hominum tentatione quassare non valuit. Sic Etenim tesla igne solidatur.. Caro autem Domini eo
enim dignatus est haec.exterius cunctasuscipere, ut ex passione sua robustior exslitit, qub per infirmita-
ejus tamen mens interius divinitati suae inhserens ih- temmoriens, a morte sine infirmitate surrexit. Unde
concussa permaneret. Qui et si quando turbatns spi- recte etiam per Propheiam dieitur : Exaruit 'veiut
ritu infremuisse dieitur (Joan. xi, 33, 38), ipse divi- - testa virtusmea (Psal. xxi, 16). Sicut testa enim ejus
nitus disponebat quantum ipse humanitus turbaretur, virtus exaruit, qui susceptse carnis infirmitatem pas-
jmmutabiliter onmibus prsesidens, et semetipsum sionis suse igne roboravit. Quid vero per saniem, nisi
mutabilem in satisfactione infirmitatis ostendens. peecatum, debetintelligi? Per carnem quippe et san-
Quielus ergo in semetipso manens, -disposuit quid- guinem solent carnis peccata designari. Undeper
quid pro ostendenda humanitate, quam susceperat, Psalmistam dicitur : Liberamede sanguinibus-(Psal.
eliam turbulentus' fecit. L, 16). Sanies itaque putredo est sanguinis. Quid
31. Anima Christi dici possunt electi. Ri a potestate D ergo accipimus d saniem, nisi peccata carnis ex loriga
diaboli eximuntur. — Quia vero cum recte diligimus, vetustate pejora? Vulnus itaque in saniem vertitur,
nihil in rebus conditis anima noslra charius ama- cum negleela culpa usu deterius gravatur. Mediator
mus; et sicut animam nos eos diligere dicimus, qui- itaque Dei et hbminum homo Chrislus Jesus (ITitn.
bus amoris nostri exprimere pondus conamur, potest II, 5) eorpus suum manibus persequentium tradens,
per ejus animam electorum vita signari. Et cum Sa-r saniem testa rasit, quia peccatum carne delevit. Ve-
a Antiq. Rhem., Remig., Colb., Corb., Germ., sed c Ita Mss. Corb., Germ., Colb., Reg. Alii, quos
quod hanc tentare noii posse convincitur. Secundus Excusi sequuntur, quia prius ab. In TJtic, quia puris,
Rhem., duo Remig. et Cl.Val.,sed _/.«)-?/-_mcs..per_.reel dquia primus.
tentator nonposse convincitur. Alii, sed quod hanc su- In Excusis, per saniem-.In Mss. quibus adlisere-
perare tentando non convincilur. mus, simpliciter legiluf : quid ergo accipimussaniem?
h Rhem.,Remig., posse,
Corb., Germ.,Vindoc.,_Val.CI., Est modus loquendi nostro Gregorio familiaris, Infra
Norman., Floriac, elc, ita habent. Sle etiam legi- C xxv, n. i8. Sicut vestimentaEeclesimcunctos fide-
tur in vet. Edil. Paris. In aliis : hoslis namque noster lcs accpimus. Et lib. n, cap. olim 16,-nunc 21, u. 38 :
etsi in excelsummontem eum quempermissus assum- Quid enim solium Dei, nisi angelicaspotestates accipi-.
psit, duxit; si daturum. etc mus.
 6(7 MORALICMLIB. III. — IN CAP. II B. JOB. 618
nit enim, sicut scriptum est,'i» simililudinem camis A i in Ecclesia vident deesse quod ambiunt, hostes bo-
solum pravse semetipsos actioni
peccati,ut depeccato damnaretpeccatutn(Rom.vm, 3). • norurri iiunt; ethon
Dumque hosii objicit innocentiam carnis suae, exter- inserunt, sed etiam justorumrectitudinem inflectere
sit contagia carnis nostrse; et ex qua nos captivbs ad perversa moliuntur. jEterna' quippe inluef i ne-
inimicus tenuit, per illam nos liberos expiavit; quia -• gligunt, et appetitui temporalium mentis pusillanimi-
quam nos Instrumentum fecimus culpae, haec nobis tale succumbunt; tantoque ab aeternis altius cor-
per Mediatorem versa est in arma justitise. Testa ruunt, quahtoboha teihpbralia esse quasi solasuspi-
ergo saniesraditur, cum carne culpa superatur. Behe cantur. His justorum simplicilas displicet, et cum oc-
aulem subditur: casionem perturbationis inveniunt, suam eos arri-.
CAPUT XIX. pere duplicitatem suadent. Unde hoc quoque congruit'
—
IBID. Sedens in sterquilinio. apte quod subditur : ,
34. In sterquiliniosedit,.quia infirma muridi elegit.. CAPUT xx. :
— Kon in for'o,in quo lex perstrepit; non in aedifi- VERS.9. — Dixit autem illi uxor sua,: Adhuc per-
cio, quod se culminein alta sustollit; sed in sterr manens in simplicilate tua ? Benedic Deo et morere.
quilinio residet, quia videUcet Redemptor humani 36. Uxor Job' male suadens, figura est carnalium in
'
generis ad carnem veniens, attestante Paulo, Infirma Ecclesimsinu positorum. — Cujus enim speciem male
mundi etegit, ut confunderet fortia (I Cor. i, 27). An suadens mulier tenuil, nisi quorumlibet carnalium
non quasi ruentibus aedificusin sterquilinio residet, in Ecclesise sinu positorum, qui quo verbis professae
qui relictis Judseis superbientibus, in ea quam dudum fidei intus sunt, eo bonos incorreclis suis moribus pe-
abjecerat gentilitate requiescit ? Extra habitaculum jus premunt. Nam minus forlasse nocuissenl, si non
reperitur in vulnere, qui in eo quod Judaeam adver- eos sancta Ecclesia introrsus admittens usque ad-fi-,
sanlem pertuUt, passionis dolorem a gente propria dei cubile, reciperet, quos dum per professam fidem
despeetus sensit; Joanne attestante, qui ait: In pro- recipit, sibi procul dubio pene inevitabilesfacit. Hinc
pfia venit, el sui eum non receperunt (Joan. i, 11). est, quod premente turba, una Redemptorem no-
Sed quomodo sedehs in sterquilinio cpnquiescat, strum mulier tetigit; unde el isdem Redemptor noster
haec eadem de semetipsa Veritas dicat: Ait enim : prolinus dicit: Quis metetigitl Cui cum discipuli.res-
Gaudiumerit in cmlo super uno peccaiore pmnitentiam ponderent: Turbmte c comprimunt et affligunt, et di-
agente, quam super nonaginta novem justis, qui non cis : Quis me tetigit ? iUico adjunxit : Teiigit me ali-
indigentpmnitentia (Luc. xv, 10). Ecce dolensin ster- quis, nam etego novi virlutemde me exisse (Lwc."yin,
quilmio-sedet, qui post perpetratas culpas libenter ' U, 45, 46). .
corda poenitentium possidet. An non quasi quoddam
[VeZ.XX.] 37. Hi premunt Christum, non tangunt.
sterquilinium sunl corda poenitentium, qui dum mala — Multrergo Dominum eomprimunt, et una tangit,
sua flendo considerant, quasi ante se stercora, sese
quia carnales quique in Ecclesia eum premunt, a'
abjiciendo coacervant? Eercussus ergo Job -montem quo longe sunt; et soli tangunt qui hiiie veraciter
nbn petiit, sed in sterquilinio i'esedit, quia ad pas- humiles adjunguntur. Turba igltur premif, quia riiul-
sionem Redemptor veniens, alta superborum corda litudo carnalium quo intus admittitur,
" grayius tole-"
deseruit, et in afflietorum humilitate requievit. §g ratur. Premit, et nqn tangil,"quia et importuna est
Quod-tamen de se etprius quam incarnaretur, indi- per praesentiam, et absens per vitam. Nbnriunquam
cavit, cum perProphetam dixit: Ad quem respiciam, enim pravis nos sermonibus, nonnunquam vero so-
nisi ai humilemet quietum ettrementemsermohesmeos? lis perversis. moribus irisequuntnr.' Suadenl namque
(Isai. ivi, 2, sec: LXX:) aliquando quse tenent; aliquando vefo etsi noh sua-
- 35. Christus in suis, et ab infidelibus, et. a fidelibus dent, tamen iniquitalis exempla non 'ces-
' carnalibus multa praeb.ere
patitur. — Quis vefo consideret, is sant. Qui igitur ad mala nos vel verbis vel exemplis
quitotpiahominibus intulit, quotabhominibus per- illiciunt, profecto persecutores noslri sunt a quibus
versa toleravit ? Quis consideret, quanta nunc usque n ientatibnum cerlamina sumimus, quae'salfem iri
"
tolerat, eliam cum de coelo super corda fidelium re- corde vincamus. . . .
gnat? Ipse quippe quotidie patitur onine quod a re- 38. Prava interdum metu, aliqudndo audacia sua-
probis ejus electi lacerantur. Et quamvis caput hu- dent..— Sciendum vero esl, quia.carnales in Ecclesia
jus corporis, quod videlicet nos sumus, jam sese su^ aliquando metu,' aliquando vero audacla suadere 89
per omnia Uberum b exerit, reproborum tamen vul- perversa contendunt; curriqueipsi vel pusillanimilate
nera adhue per suum, quod deqrsum retinet, corpus vel elafione deficiunt, haec justorum cordibus infun-
sentit. Sed quid ista de infidelibus dicimus, cum in dere quasi ex dilectione moliuntur. Carnalerii videli-
ipsa quoque Ecclesia multos carnalium,.pravis mori- cet mentem Petrus ante Redemptoris hiortem resur-
bus contra Redemptoris vitam' pugnare yideamus? fectionemque retinebal; carnali mente Sarvise filius
Sunt namque nonnuUi qui hunc, quia gladiis non duci suo David adjunctus inhaeseral; sed tamen unus
possunt, perversis actibus irisequuntur; quia dum sibi formidine, alter elatiorie peccabat. Ille quippe magi-
a Editi, in affliciorum cordium humilitate.Deesi Corb., Germ.., S. Mart., etc In Editis legitur erexe-
cerdium in Mss. -" rit pro exerit.
h Isla omnes Rhem. et Remig., Belvac, Floriac, c Ed., iurbm te premunt.
PATROL.LXXV. 20 • «'
 - " '
c.Q SANCTI GREGORH MAGNI 620
sfri mortem ^udiens dixit s Msit a te, Domine, non A. A adjsingit: Prfeler \lta qum exfrinsecjis -suntfinstantiq
erit tibi hoc (Mattlu svi, 22, 23); hicvero injurias mep quotidiana, solljcitudo p_p..ipniIScclesiarum.Ecce
ducis non ferens, ait: Nunquidpro Ms verbis non pc-, in se bella forliter suscipit, et tuendis se prqxiniis
ddetur Seriiei, a gui maledixit Christo Domini ? (1J . miserjcorditer impendif. Narrat mala quse patilur^
Reg. xix, 21, -22.) Sed ilii ptox dicitur : Rei}i post subjungit bona quae impartitur. Pensemus ergo cuius
me, Saiana; et hic cum germano audivii. protinus : laboris sif, uno eodemque tempqre foris .adversa
Quid mihi elvobis, filit Sarvim^cur efficiminimihi fio- tolerare, intus infirma protegere. Foris ppgnas pali-^
die in Satan ? Male itaque suadenles, angeli apostalse tm-, quia 0Q yerbaribus scinditur, palenis ligatur;
appe.lalione censenlur, qui blandis verbis ,ad illicita intus nietum toleraf, quia passionem, suam iion.sibi,
quasi diligentes Jrahunl. Yalde yero delerior.es sunt, sed discipulis obesse fonnidat. Unde et eisdem seri-
qui huic culpae non formidine, sedelafione suecum? bit, diceris : Nemo mpveatur in tribulalipnibus islis.
bunt: quorum specialifer be.ati Jpb uxor figuram te- Ipsi enim scitis, quod in hoc posiii .sumus (1 Thess.
nuit, <JU33 marito suadere superba fenlavif, dicens : ni, -3). Aliorum quippe casus in pj'bpria. passione
Adlffp permanes insimplicitaletua? Benedic Dxp, et metuebat, ne dum ipsum discipuli afflictum pro fide
mprere. Simplicitatem in marito redarguil, q,u.od_. verberibus agnoscerent, fideles se proiiteri recusa-
.transitura cuncla despiciqns,-puro corde sola aeterna"B 1 rent. 0 immensae charitatis viscera; despicit quod
coneppiscit. Ac si dicat: Quid simpliciter aeterna ap- ipse patitur, et curat ne quid pravae persuasionis
petis, et s.ubmaljs prsesenlibus. aequanimiter inge- discjpuli In corde patiantur. In se contemnit vujnera
rriiscis ? Excede.ns,seterna despice, et mala praesenlia corporis, et in aliis vulnera medetur cordis, Hahent
velmo_rien_seyade.[Vef.XVI.] Sed electiquique cum quippe hoc justi proprium, ut in dolore positi tribu-
curam nou deseranfulilitatis aliense;
prava intus a carnalibus tpleianf,h quantae se formam lalionis suae,
recljtudinis ostendant, discamus ex verbis vulnerali et cum de se adversa patienles dolent; aliis neces?a-
et incolumis, sedentis et crecti, qui ait : ria docentes praevident, et quasi. percussi quidam
magni medici aBgrotanf. Ipsi tolerant scissuras vul-
CAPUT XXI.' neris, et aliis proferunt medicamenta sanitatis. Valde
VERS.10. — Locuta es quasi una ex siultis mu-. autem minoris laboris est,-aut docere cum nihil to-
lieribus. Si bona accepimus de manu Domini, mala leras ; aut lolerare, chm nihil dqces. Unde sancti
' '
quare non sustineamus? viri ad utraque se solerter extendunt; et cum tribu-
scutum lationihus fortasse feriuntur, sic exteriora bella sps-
|59. .Sancti ferjentibus ppponunt pqtientim, utsollicite cogilent, ne proximorum Interiora
male suadenlibusjacula intorquent doctrinm.—Sancfi cipiunl,
*
Q lacerenlur. Sic sancll viri fortes in acie assistunt; et
virilribulationumbellp.deprehensi, cum uno eodem- '
illine jaculis adversantia peclora feriunt", hinc scuto
que tempore alios fenenles, alibs suadeutes ferunl,
illis opponunt scutuuj paiienli.fe, istis intorquerit ja- postpositos debilesiuentur, atque ita uu--obiqueve-
locitate circumspeclionis invigilant; quatenus et ante
cula doctrinae; atque ad utrumque pugnandi moduin se
audaces confodiant, .et post se trepidos a vulnere
mira virtulis arte se erigunt; quatenus el perversa defendant. Quia igitur sancti viri sic seiunt foris ad-
Infus sapienter. doceant, el ioras fortiler adversa versa
hos docentes tolerantes lolerare, ut inlus eliam noverint perversa cor-
contemn.anl; corriganl^ illps
hostes rigere; dicatur recte : Locuia es quasi una ex stultis
prema.nl. Insnrgentes namque patiendo despi- mulieribus. Quia enim eleclis dicitur : Vifiliter
dgile,
ciunt; infirmantes vero cives epmpatiendq ad salu-' et confortetur cor veslrum (Psatm. xxx, 25), mentes
lem reducunt: illis resistunt, ne et alios sublrahant;
e istis. metuunt, ne vitam reetitudinis funditus per- carnaliunisquaBfluxa Deo intentione deserviunt, non
immerito mulieres vocantur.
dant.
41. Ad mterna bona tendens, non mgre fert tnalq
[Rec. XII.] 40. Id exemplo sqncti Pauli comproba-
ta\—Videamus castrorum Deimilitem contra utraque» ternporalia. — Si bona qccepimus de tnanu Dpmini,
praeliantem. Ait_: Foris pugnm, iniustimor.es. Enu- iriala quare non suslineamus? Ac sidicat : Si ad bona
nierat bella, qute extrinsecus tolerat, dicens : J^en-. Bjseterna tendimus, quid" mjrum. si temporalia mala
cutis'fluminum,pericuiis latronum, periculis ex genere sufferamus ? Haee autem bona sollicile Paulus "in-
periculis ex genlibus, periculis in civitate, periculis inj spexerat, quando illala aequanimiter iiiala tolerabat,
soliludine,' periculis in mari, periculis in falsis fratri-'_ dicens : Npn sunt condignm passiones hujus tem-
bus (11 Cor. VII,5; xi, 26). In hoc autem bello, quae; poris ad supervenluram glbriam, qum revelabitur in
confra adversarium spicula intorqueat, .adjungat: Int hobis (Rom. vni, 18).
iabore et mrumnq,,in vigiliis multis, in fame et siii, in1 IBID.— In omnibus his npn peccgmtJo.biqbiis suis.
jejuniis multis, in friggre et nuditate. (Ibidem.) Sed in- NecinDeum, necinadversarios estcgnttinielipsus.-Tr
ter tot certamina deprehensus dicat, quantq yigilia-- Sancti viri cupi persecu.lionem foris inmsque -patiun?
rum munimine etiam castra cusfodiat. Nam protinuss lur, non.solum in Dei jnjuriis jn.fnime .excedunt, sed
R Mss. plur., matedixit Christum Domini.
h Iia Corb., duoRtiero. et duoRemig. UnusRemig. Editi, quantam se formqm; vel quantam ex se formam
recl. , . .,
cum.Val. Cl., quantam ex se formam rectitud. Turoii. c Ita Corb. et omnes Mss., non, istis medentur,' ut
Ct unus Comperid., quantm in se formam rectitud. legifur in vet. Edit. Earis. ef Basil. ac aiiis. ~~"
tSU MORALIUMUB, !& -?"IN CAP. IJ B. JOB. 622
neque contra ipsos adversarios -cojjjumelfosa verb.a ,A eo perversa sentirent. Bald.ad auteip intqrpretatur,
jaculantur. Quod dux bonoj-um recle Petrus adrpo- vetustas sola. Dum enim yere vinci'refugiunt, efpqr-
net, dicens : Nemo vestrum patialur quasj homicida, verso studio esse victores quterunt, novae vitae scqn-r
aul fur, aut.inqledicus (I P-et. iv, 15). Maledicus enim versalionero n.egligunl; et ex .spla yetustate estquq^
patitur, qui passionis suae tempore in sui salutem in- intendunt,Sophar vero spe.culam dissipans, Hief?
juria persecutoris pfifenatur. Sed quia Redemptoris enim,qui insanclaEcclesia siiisu.nt,Redenjptqfis,su,i
corpus, sancta nimirum Ecclesia, ita pondus dolo- mysteria fi.deyei-a lipjnilitercqntemplantur; sed,dum
rum portat, uf humilitatis modum; per verba non baeretici cum falsis allegationibus yeniunt, ppeculam
trajiseat, regte de hoe dblente dicilur : dissipanf, quia eoruni mentes, quos-ad se-attrahpnt,
ab intentione rectos <putemplalionis inclinanl.-> .
CAPpT XXU [Vet. XVII].
— [Vet, XVIII. Rec XIV.'] 45. Hmrelicorum curip-
IBID.ET VERS.41. In omnibus his non peccavit sitqs, tpquucitas, hypocrisis locis qmicorum.Job desi-
Job labiis suis; neque stultum aiiquid conlra Beumlo- ' gnata. — Bene autem loca de quibus veniunt conjgrjia.
cuius est. Igiiur audientes tres amici Job omne nfalum, .haereticorum aclibus describuntur. Dicitur etenini"
quod accidissel ei, venerunl singuli de loco suo-: Eli- Themanites, Suhiles, Naamathites. Thema namque
phaz Themanxtes,el Baldad el
Suhites, Sopliar Naa- B inlerpretatur Auster; Suhi, loquens; Naama, decor.
mathites. . Austrum aulem ventum calidum esse quis nesciat?
42. InamicisJobadumbrali hmrelici.—Inpraefatione Haeretici igitur, quia ardentius appetunt sapefe,
hujus operis dixiinus, quia amici beati Job, etsi bona quasi plusquam necesse est, sludent calere. Desidia
a~deum inteutione converiiunt, -hsereticbrum lamen quippe c torpori frigofis et rursum inquietudo im-
idcirco speciem - lenent, quia' ad culpam indiscrete moderatae curiositatis, intemperato concordat calori.
loquendo dilabuntur. @f Unde et illis ab eodem ' Quia ergo amplius quam debent, calorem sapientisc
beato Joh dicitur : Disputare cutn Dep cupio, prius percipere appetunt, ab Austro venire referunlur; Ab
vos ostendens fabricatores mendacii, et cullores perver- hoc calore immoderatse sapientise menfes fidelium
sorum dogmatum.\Rec. XIII]. Sancta ilaque Ecclesia Paulus temperare curaverat, cum dicebat :,Notvplu&
omnihoc lempore peregrinationis suse in afflictione sapere quam oportet sapere, sed sapere ad sobrietatem
constituta, cum vulnera sustinet, cum membrorum (Rom. xii, 3). Hinc est quod David valles salinarum
suorum iapsus dolet, insuper alios sub Christi no- percutit (JJ Reg. vin, 13), quia videlicet .Redemptor
rriine toierat hostes Christi. Ad augmentum namque nostpr suse disfrictionis examine in his qui de 'illo
doloris ejus, etiam haeretici in contentione conve- praya sentiunt stullitiam immoderati saporis exslin-
niurit, eamque quasi quibusdam jaculis, irrationabi- C guit. Suhi autem dicitur loquens. Calorem quippe
libus verbis transfigunt. nohutbene viyant, sed @g ut elate loquanlur, ha-
43. LOCMS unde venerunt superbia. — Bene autem bere de'sidei'ant. A Thema igitiir et Suhi, id est, a
dicitur : a Venerunt de loco suo. Hseretieorum quippe calore et loquacitate venire referuntur, quia per hoc
locus ipsa-superbia est; quia nisi prius in corde in- quod Scripturarum se studiosos exhibent, solius ver-
tumescerent, ad prava^ assertionis cerlamina non ve- bis loquacitatis, non autem visceribus charitatis ca-
nirent. Ita namque' malorum locus superbia, sicut rent. Naama vero interpretatur decor. Qula enim
esf e contra humilitas locus bonorum. De quo per docti rion esse, sed videri appetunt, ex eruditionis
Salomonem- dicitur : Si spiritus potestatem habenlis verbis speeiem bene viventium sumunt; et per calo-
ascenderit super te, iocum iuumne dimiseris (Ephes. fem loquacitatis in se imaginem ostendunt "decbris,
x,4). Ac si aperte dicat: Si tentatoris spiritum con-h lil eo per decorem linguse perversa facile persua^
tra te in aliquo praevalere consideras, humiljtatem deant, quo foBditatemvitae sensus callide d occullant.
poenitentiae non felinquas. Qui quia locum nostrum Sed rieque ipsa locorum nomina inordinata sunt naf-
' humilitatem poenitentiaedixerit, veiiris sequentibus
fatione distincta. Prius' enim Thema, postmodum
ostendit, dicens : Quia curalio cessare faciet percata Suhi, ac deinde Naama pohitur; qua prius illos ilior-
maxima \Ibid.). Quid est enini aliud humilitas la? B dinatus calor e aceendit, nitor deinde Joquacitatis
riienti, riisi medicina peecati? Hseretiei igitur deioco erigit, et tune demum decoros hominibus hypocrisis
suo veniunt, quia contrasanctam Ecclesiam ex su- ostendit. - •
_ -
perbia moventur. CAPUT XXIIL
44. Amicorum Job nomina actionem signant hmre-
licorum..— Quorum perversa quoque actio ex ipsa IBID.— Condixerant eniin ut pariter penientes visi-
—
suorum nominum inlerpretatione polligilur. Dicuntur tarent eutti, ei consol_arentur. 46. Hcerelici.cqnlra
Amici ppssunt v.pcqri. Condi-
enim, Eliphaz, Raldad, Sophar; et, sicut superius Ecclesiam'epncordant.
diximus, Elipbaz interpfetatus dieitm', Dei contem- cunt sibi hseretici, quando prava quaedam contra ECT
etin quibusa yeritate.
ptus. Nisi 'enim Deum contemnererit, nequaquam de elesiam-concprditer sentijint;
- ? Ms. Corb., Germ., convenerunt de loco sup. Floriac et pene qmnes. Primus ex Remig., gug /ter.
h Colbert., bic et inox, humilitatem paiientim, con- dilalum vitm intrinsecus callide' occiiltanU'Editi vero,
hic, sed.nqn inferius, Corb. et Reg. calliditqte occultant.
senligntibjis " In Ed., accendit in corde.;Poc glqssema.t»
c In norinullis Mss., torporis frigori. ' - cofde
d l',a M5s. Sorm.", Corb.,; Germ., Colb,9 Reg., nesciunl Mss. "'
 '""" '
«25 SANCTI GREGORII MAGM 624
discfeparit, sibi In faisitate concordant. Omnes autem A j super caput in cosluttr spargere, est saeculariintel-.
qui nos de aeternitate erudiunt, quid aliud faciunt, lectu mentem corrumpere, et de verbis coelestibus.
nisi in peregririalionis nostrae nos affliclione conso- terrena sentire. Divina autem verba plus discutiunt
lantur ? Haeretici autem, quia sanctam Ecclesiam sua plerumque, quam capiunt. Super capila igitur pulve- .
docere desiderant, ad eam quasi consolantes appro- rem spargunt, quia in prseceptis Dei per terrenam
pinquant. Nec mirum quod qui adversantium formam intelligentiam ullra suarum mentium- vires enitun-.
exprimunt,'"amiei nohiinantur, cum ipsi quoque tra- tur.
ditori dicitur : Amice , ad quid vehisti (Matih. XXVJ, CAPUT XXVI [Rec. XV].
§0)? et dives, qui in inferni igne exurllur, ab Abra- Vers. 13. — Sederuntque cum eo in-terra septem
ham filius vocatur (Luc. xvi, 25); quia etsi per nos' diebus et septem noctibus. ~ ' - ' '
mali corrigi negligunt, dignum tamen est ut a nobis 50. Per ficlam humililatem persuadere tentant su-
non ex sua nequitia, sed ex nostra benignitate a — In die quae videmus agnoscimus; in nocte
perba.
amici nominentur. • autem; aut csecifate nil cernimus, aut dubietate cali-
CAPUT XXIV.
Per diem itaque inlelligentia., per iioctem
VEBS.'12. — Cumque elevassent procul oculos suos, gamus.
vero ignorantia designatur. Septenario autem nu-
twn cognoverunleum. 1B mero summa universitatis
47. Non coghoscunt Ecclesiam. Cur. — Hseretici exprimitur. Unde et non
cum sanctaeEcclesise facta ocu- amplius, quam diebus septem, omne hoc tempus
quique considerant,
los leyant, quia videlicet ipsi in imo- positi sunt, et transitorium consummatur. Quid est ergo, quod-
amici beati Job consedere ei septem diebus etsep-
cum ejus opera respiciunt, in alto sunt sita quae
tem noclibus referuntur, nisi quod hseretici, vel in
cernuut; sed tamen hanc in dolore positam non eo- his in
quibus verum lumen intelUgunt, vel in his in
gnoscunt. Ipsa quippe appetit hic mala, recipere, ut
ad aelernae remunerationis quibus jgnorantiae lenebras patiuntur, quasi infir-
possit prsemium purgata manti sanctae Ecclesise se
et condescendere simulant,
pervenire. Plerumque prospera metuit, disciplina
erudilionis hilarescit. Hajretici igitur, quia pro ma- eique sub blandimehtorum specie, dolos deceptionis,
eam in vulneribus parant? Et quamvis vel in his quse intelligunt, vel in
gno praesentia appetunt, positam his quse intelligere non possunt, elationis c typo tur-
non cognoscunt. Hoc namque quod in illa cernunt, se apud semetipsos existimant, nonnun-
jn suorum cordium h cognitiqne non relegunt. Cum gidi,magnos
haec et adversitatibus suo quamtamen sancteEcclesiajspecie tenus incUnanl; et
ergo proficit, ipsi stupori dum verba molliunt, virus infundunt. In terfa ergo
inhserent : quia per experimentum ignorant quae
est aliquid de imagine humUitatis osten-
vident. , .< consedere,
CAPUT XXV [Vet. XIX]. G dere; ut dum humiUa exhibent, persuadeant superba
IBID. —Scissisque veslibus, sparserunt pulverem quse docent.
super caput suum in cmlum. [Vef. XX.] 51. Nobiscum in terra sedent cum
48. Multas inpartes scinduntur.—Sicut vestimenta de incarnatione nobiscum consentiunt. — Potesl vero
Ecclesiae cunctos fideles accipimus; unde et per per terram ipsa etiam Medialoris incarnatio designa
prophetam, dicitur : Omnibus his vetut .ornamento ri. Unde'et ad Israel dicitur : Ahare de terra facielis
vestieris; ita haereticorum vesles sunt omnes, qui eis mitii (Exod. xx,,24). Allare enim de lerraDeo facere,
concorditer.inbaerentes, illorum erroribus involvun- est in incarnationem Mediatoris sperare. Tunc quip-
tur. Habent vero hseretici hoc proprium, quod in eo pe a Deo munus nostrum accipitur, quando in hoc
gradu inquo deEcclesia exeunt, diu slare non pos- altari nostra humilitas, id est, superDominicseincar-
sunt; sed ad deteriora quotidie ruunt, el sentiendo nalionis fidem, posuerit quidquid operatur. In altari
pejora," in multis se partibus scindunt, atque a se- ergo de terra oblatum munus ponimus, si actus no-
melipsis' plerumque longius confusibnis suae alterca- stros Dominic-Kincarnalionis fide solidamus. Sed sunt
tione dividuntur: Quia ergo hos quos suaeperfidise nonnulli hserelici qui factam Mediatoris incarnatio-
adjungunt, 93 adhuc in multa divisione dilaniant, nem Jion denegant, sed aut de divinitate quam est
dicatur-recle quod amici qui veniunt vestes rum- D 3 aliler sestimant, aul in ipsa a nobis inearnationis
pant. Ruptis autem vestibus corpris ostenditur, quia qualitate discordanl. Qui ergo veram nobiscum in-
saepe scissis sequacibus , malitia eorum cogitationis earnalionem Redemptoris perhibent, quasi cum Job
aperitur; 'ut discordia dolos palefaciat, quos gravis in terra pariter sedent. Septem vero diebus et sep-
prius concordise culpa claudebat. tem noclibus in terra consedere deseribuntur, quia
" 49. Tefrena de verbis cmleslibus
sapiunU — Pul- vel in hoc quod aliquid de plenitudine veritatis intel-
verem vero in coelum super capita spargunt. Quid ligunt, vel in hoc quod suai stultitiae tenebris excae-
<per pulverem, nisi terrena intelligenlia? quid per cantur, incarnationis mysterium negare non possunt.
capuf, nisi hoc, quod principale noslrum est, mens Cunf beato ergo Job in terra sedere, est veram Re-
. videlicet, designatur? Quid per eoelum, nisi praecep- demptoris carnem cum sancla Ecclesia eredere.
tumsupernae locutionis esprimitur? Pulverem ergo @4 82. Jlfa_isamici, contradicenlibusfiunt adversa-
a.Deesteliamemk., inMss. Gorb., Germ., Norm., Cl., in suoruni cordium cogitatiene non eligunt.
Compend. et aliis plerisque. Longip., in suorum cordium non eligunl.
!>Mss. Norm., unus Compend., unus Remig., Val. c Corb.jGerm., secunda, cognitione
sed antiqua manu, typiw.
625 MORALIUM LIB. 1H. — 1N CAP. 11 B, JOB. . 626
ru.—Aliquando vero haeretici contra nos etiam sup-. \. rem? Quem tainen a praelioTeverlentem ire ad do-
pliciis saeviunt,-aliquando nos soUs verbis insequun- mum admonet pedes lavare. Qui protinus respondit,
tur, aliquando quietos a lacessunl, aliquando autem, dieens : Arca Domini sub pellibusest, et ego.in domo
si nos tacentes videant, quiescunt; et mutis amici mea resquiescam (II Reg. xi, 11)? Quem Dayid ad
sunt, loquentibus adversantur. Cnde quia beatus Job . mensam propriam suscepit, eique epislplas, per quas
necdum ad iUos aliquid disserens dixerat, recte sub- - mori debeat, tradit. Cujus autem David in solario
jungitur : Et nemo loquebatur ei verbum. Tacentes deainbulans typum tenet, nisi ejus de quo scriptum
enim adversarios habemus, si veraefidei filios prae- est: In sole posuit tabemaculum suutn (Psal. xvm,' 6) ?
dicando generare negligimus. Siautem recta loquj Et quid est Bersabee ad se perducere, nisi legem lit-
incipimus, grayes mox conlumelias ex eorum res- terae, carnali populo eonjunctam, spiritali sibi intel-
ponsione sentimus ; protinusb in adversitatem pro- lectu.sociare? Bersabee enim puteus septimus dicitur,
siliunt, ei, contra nos in voceni doloris erumpunt, quia nimirum per cognitionem Iegis, infusione spiri-
quia videlicel metuunt ne eorda, quse.in infimis pon- lalis gratiae,perfectanobis sapientia ministratur. Qucfn
dus stultitiae aggravat, ad allum vox recla loquenlis vero Crias, nisi Judaicum populum signat? Cujus no-
trahat. Quia ergo, ut diximus, mulos nos adversarii men interpretatum dicitur, B lux mea Dei. Judaicus
diliguut,'loqnentes oderunl, recteapud tacentemJob B 05 autem populus,.quia de aecepta legis scientia ex-
dicilur : tollituf, quasi de Dei luce gloriatur. Sed huic Uriae
CAPUT XXVII. David uxorem abstulit, sibique conjunxit: quia vide--
IBID.N«mo toquebatur ei vcrbum: licet manu fortis, quod David dicitur, in carne Re-
53. Quandoquesilere coguntur hmretici. — Nonnun- demptor apparens, dum de se spiritaliter loqui legem
quam tamen cum per torporem c inertia fideliumcor- innotuit, per hoc, quod juxta litteramtenebatur, hanc
da considerant,erroris semina spargere loquendo non a Judaico populo extraneam demonstravit; sibique
cessant. Cum-vero mentes bonorum vident alta sa- conjunxit, quia se per illam prsedicari declaravit.
pere, ad patriam reditum quaerere, de aerumna hujus Uriam tamen ad domum ire David adihonet pedes la-
exsilii strenue dolere, circumspectione sollicita lin- vare, quia incarnatus Dominus veniens Judaico po-
guam frenant, quia vident quod contra corda dolen- pulo prsecepit ut ad consclentiam redeat, et sqrdes
tium incassum loquentes citius obmutescant. Unde operum flelibus tergat; ut spiritaliter mandata legis
et recte-cum diceretur : Nemo loquebatur ei verbum, intelligat, ef post tanlam duritiam prseceplorum, fon-
mox causa sUentii subinfertur, cum dicitur : tem baptismatis hiveniens, ad aquam post laborem
CAPUTxxvm. recurrat. Sed-Urias, qui arcam Domini esse sub pel-
IBID.— Videbant enim doloremAesse vehementem. C libus meminit, respondit quod domum suam intrare
54. Cum ex amore Dei cor dolet, prava loqui adver- non possit. Ac si Judaicus populus dicat :. Ego man-
sarius metuit. — Cum enim amoris Dei dolor vehe- data Dei in sacrificiis carnalibus video, et redire ad
mens corda.nostra transfigit, passim prava loqui ad- conscientiam per spiritalem intelligentiam non requl-
versariusmetuit, quia yidet quod intehtam mentem ro. Quasi enim arcam essesub pellibus dicit.qui prae-
lacessens, rion solum ad perversilatem trahere non cepta Dei non nisi ad exhibendum ministerfum sacri-
valet, sed e per excitatam forsitan et quos tenuerat, ficii carnalis intelligil. Hunc tamen etiam redire ad
perdet. domum nolentem David ad mensam vocat; quia
[Vet. XXI. Rec XVI.] 55. In script. bene gesla quamvis Judaicus populus ad -cqnscientiam reverii
inlerdum significant tnale gerenda;ac vice versa,— contemnat, ei tamen Redemptor yeniens mandala
Fortasse aliquos movet nos haec ita dixisse, quod spiritalia praedicat, dicens:Si crederetis Moysi, crede-
quse bene ab amicis gesta sunt, male ab hsereticis relis forsitan etmihi, de meenimille scripsit (Jpan.y,
gerenda significerit. Sed sic plerumque res 'quaelibet 46). Legem itaque Judaicus populus tenet, quaeejiis
per historiam virtus est, per significalionem culpa : divinitatemloquitur, cuiisdeni pqpulus credere dedi-
sicul aliquando res gesta, in facto causa damnationis gnatur. Unde el Urias ad Joab cum epislolis, ex qui-
esl; in scripto autem prophetia virtutis. Quod verum bus occidi debeat, mittitur, quia idemipse Judaicus
citius ostendemus, si unum sacrae Scripturae testimo- populus legem portat, qua .convincente moriatur.
nium ad ulraque probanda proferamus. Quis namque Dum enim mandata legis retinens implere renititur,
"
audiens, non solumfidelium, sed ipsorum qhoque in- ipse nimirum defert judicium unde damnetur. Quid
fidelium,f nqn omni modo detestetur quod David, in *ergo per factuni istud David sceleslius? quid Uria
solario deambulans, Bersabee Uriaecohcupiscit uxo- muiidius dici polest?Sed rursus, per .mysterium,
a Mss., lacessiunt, et inferius lacessiens, ac sic redundat et abest a Mss.
deinceps constanter. f-Hic Gussanv., abjiciens, hoc factumjuxta histo-
h Hoc est, ad adversandum, ut supra explicuimus, rigm, monet hsecquaiuor verba deesse in quibusdam
lib. n, cap. 51, n. 51.Vide eliam infra, cap. 33, n. 65.
c Ita omnes Mss. Prius legebalur in E.ditis eliam exemplaribus. Ea non occurrerunl nisi in unoColb.
a glossematis non semper puro. Desunt eliam in Vet."
velustioribus, per torporeminerlim, fid. corda. Edit. ,
d Guss. post Gilbt. et Vatic dolorem ejus. e Gilot., vitiose, lexmea. Gnssanv., luxmeaDeus,
* Ed. Vet., per exercilam forsilan sapientiam. Alii, pro JJei, ut habent omnes libri tam scripti quaqn
per excilatam forsilan sapieniiam. Quae vox ultima excus;
 627. SANCTI GREGORHMAGNI '628
quid Dayid" sanctius, quid Uria infideUusinvenitur, v4 cussiergo testasaniemradimus, cumpost pollutiones
quando et ille, per vilos culpara, h in prophelia si- cogitationisillicitae, nosmelipsos aspere dijudicando
gnat innocentiam; et iste, per vitae innocenliam, in mundamus. Potest etiam lesta fragilitas mbrlaiila-
prophetia exprimit eulpam ? Non ergo incongrue per tis intelligi. Testa ergo saniem muudare, esi moifa-
e'a qusebene ab amieis Job gesta sunt, male ab hsere- litatis cursum fragililatemque pensare, et pulredi-
ticis gerenda signantur, dum yirtus sacri eloquii sic nem miseraedeleclalionis abstergere. Nam dum quis-
transacta narrat, ut ventura exprimat; sic in facto que eonsiderat, quam cilius caro ad pulverem re-
rem approbat, ut ei in mysterio contradicat; sic ge- deat, festine superat hoc, quod se de carne intus
sta damnat, ut hsec mystice gerenda persuadeat. turpiter impugnat. Cum ergo ex tenlatione prava
SENSUS MORALIS. ,— [Vef. XXII]. 56. Cur diabolus mentem cogitatio influit,-quasi exvulnere taniesde-
atiquando a lentalione quiescat.—Igilur quia allegorisa currit. Sed cifius sanies lergitur, si in consideratione
mysleria membratim enodantes eiplevimus, nunc nostra fragilitas quasi in manu testa teneatur..
moralitatis intelligentiam raplim langentes exsequa- 59. Cogitationespravm non sunt spernendm.— Ne-
niur. Ad obscuriora quippe disserenda mens prope- que enim parvi pendenda sunt quse, quamvis usque ad
rat; et si apertis diu involvitur, clausa, ut dignum effectum noupertrahmit, tamen illicilein nienle ver-
est, pulsare praepeditur. Saepeantiquus hostis post- B santur. Hinc est quod quasi a vulneribus Redemptor
quam menti nostrse tentationum certamen inflixerit, " noster saniem radere veneral, cum dicebat: Audistis
alj ipso suo certamine ad tempus recedit; non ut quia diclum est aniiquis : Non mmchaberis. Ego au-
malitiaefinem praebeat, sed ut cofda quse per quie- tem dico vobis quod si quis videril mulierem ad con-
teni secura reddiderit, repente rediens facilius inopi- cupiscendunieatn, jam mmchalusesl eamin corde suo
natus irrumpat. Hinc estquod ad tenlandum beatum (Matth.Y, 27). Sanies itaque tergilur, cum cufpa non
virum iterum redit, ejusque crucialus cxpetit, quem solum aij opere, sed etiani a cogitatione resecatur.
tamen ei superna pietas retinendo concedit, dicens: Hinc est, quod d Jerobaal cum a paleis frumenta ex-
CAPUT XXIX. culeret, angelum vidit, ad cujus imperium prolinus
VERS.6. —Eccein tnanu lua est, tantum animdm haedum coxit, quem super petram posuit, etjus car-
illius serva. nium desuper effudit; quae angelus virga tetigit, ea-
• 57.
Quandoque Deus nos deserit ut custodial. Ten- que ignis exiens de petra consumpsit (Jud. vi, 11,-
tatio fit satva anima, ubi negalur consensus. Delecla-
12, 19). Quid est enim frumentum virga.caedere,
tionis tamen vulnus pmniteniia curandum.-—Sicqriippe nisi reclitudine
judicii, a viliorum paleis virtutum
ille nos 'deserit, ut custodiat; sic custodit, ut tamen grana separare? Sed hsec agentibus angelu? apparet,
permisso' tentationis articulo QQ statum nobis no- Q .
quia tanto magis Dominusinteriora denunliat, quan-
strse infirmilatis ostendat. Qui mox a faeie Domini lo se studiosius bomines ab exterioribus purgaht.
exiit, atque a planta pedis usque ad verticem acce- Qui occidi haedum praecipil, id est, omneih appeli-
ptum feriendo vhlneravit, quia nimirum cum licen- tum nostraecarnis immolari, carnesque feuperpetrani
liam percipit, a minimis incipiens, atque usque poni, et jus carniiim desuper fundi.Quem aiium si-
ad" majora perveniens, quasi omne c corpus men- gnat petra, nisi eum, dfe qho per Pauliim diCitur :
lis" illatis tentationibus lacerando transfigit. Sed Petra autem erat Christus (1 Cor. x, 4). Carnes ei-gb
tamen ad animam feriendo non pervenit, quia cun- Super petram-ponimus, eurii corpfis noslrum in Clui-
ctis cbgitatibnibus interior, inter ipsa vulnera dele- ^li imitatione cruciamus. Jus ellam earnium desupei'
ctalionum qusesuscipit, arcani propositi intentio re- fundit, qui in eoriversalione Christi ipsas a se eliam
sistil; ut quamvis delectatio mentem mordeat, deli- carnales cogitationes exinanit. e Quasi enini jus ex
berationem tamen sanctae rectitudinis usque ad con- carne liqiiida in petrain funditur, quando mens el a
sensus molliliem non inflectat. Debemus tariien per cogitationum carnalium fluxu vacualur. Quoetamen
asperitatem poeriitentise ipsa delectationum vulnera mox angelus .Jf virga tarigit, quia inleiilioneni no-
lergere, et censura districlionis rigidse, si quid Uu- slram nequaquam polestas divini adjutorii deseril.
xum emanat- in cogitatione, mmidare. -Unde bene ,jy De petra auteni ignis exit, ei jus carnesque consumit,
jnox subditur, " quia afflatus a Redemptore spirilus, tanta cof nti-
CAPUTXXX[Rec. XVII]. strum flamma compunclionis concremat, ut omne
VERS.8. — Quia testa saniem radebat. qiiodin eo est illicitum et operis et eogitationis ex-
58. Quia testa saniem radere est sejudicando fra- urat. Quod ergo illic est jus in petram fundere,, libc
gililatemque suam contemplandopeccatum purgare. —? est hic saniem tesla mundare. Peffecta enim mens
Quid enimpertestam,nisi;vigordislrictionis; quidper solerter invigilat, ut non solum perversa agere re-
saniem, nisifluxusillicitae cogilationis accipitur?Per- nuat, sed omne etiamquod in se per cogitationes
a In duob. Remig., duob. Rhem. el Cofb. Germ., dum corpus tneniis, quod apud Gregoriuin significat
quid David sacrius. Melius Val. Cl., sacratius. omnem facultatum mentis ac cogitationum com-
h Itaplures et melioris nolseMss.-,Gilot: .etGuss., pleEionem.
deiracta praepositionein, proplietim sing. innocen- d Valic. et Guss., pro lerobaal, babent Gedeon.
c Conupte Floriac, Germ., Corb., quasi enim
tiam; cui lect. favent Mss. Corb., Germ., Colb. et
Reg., in quibus legitur prophetim, fortasse pro pro- res. ln Vaiic, Gilot., Guss., legilur liquidum, prq
phelice, quod habeht pl. Mss. liquida, scilicet cnrne.
c Mendose legitur in Guss. corpus, menti. Legen-
629 MORALIUMLIB. III. •— IN CAP. 11 B. JOB. 630
lurpiter liquatur tergat. [V?.. XXIII.] Sed saepe de A tingit ut is queni avaritia sauciat, alium in luxurisg
ipsa victoria bellum oritur,ut crim immuhda cogila- yoi'agine mersum cerriat; bt quia se a pollutiofie
tio vincilur, victoris animus elalione pulseturi Sic carnali alienum respicit, g$g qufbus ipse sofdibus
ergo mentem necesse est per niunditiarii erigi, ut la- spirilalis viiii intrinseeus polluitur, uon attendit;
men sollicite debeal in huinilitate substerni. [Rec. dumque in alio pensat inalum quod ipse non habet,
XXVIII.] Uride et cuin de- sancto viro diceretur, iu se hegligit considerare quod habet: sicque fit, ut
Testd saniem radebat, protirihs apte subjungitur, dum ad aliena dijudicanda mens ducitur, proprii ju-
"" ' dicii lumine priyetur; et eo durius cbntra aliena sri-
CAPUT XXXI.
perbiat, quo sua negligentius ignofat. ".
IBID.—Sedensin sterquilinio.
60. Tentaiionis victor huinilitatem serveU Eialio. [VeJ. XXIV.],6i. Humilitatem qui non perdat per-
et dese sentientium. Elatio fectus, intuitu culpm alietim. Tenlatio inter.dum foris
parva agentium, .magnd et intus pulsdt.—At contrahi, qui ad aita virtutum
iniquorum, vM alii in
peccanl quibusipsi non peccent.
— In sterquilinio quippe^ sedere, est vilia a de se surgere yeraciter appetunt, cum-alienas culpas au-
diunt, mox cor ad proprias reducunt; el tanto re-
et
quempiam abjecla sentire. ln sterquilinio nobis
ctius illas dijudicant, - quanto verius istas deploranl.
sedere, est ad ea quae illicile gessimus mentis oculqs T. Quia igitur electus quisque hr.inlirmitalis suse-consi-
poenitendo reducere; ut cum ante nos peccalorum _ deratione se
stercora cernimus, omne quod in animo de elalione comprimit, dicatur recte, quod vir san—
ctus in sterquilinio dolens sedet. Qui enim vere 'se
surgit inclinemus. In sterquilinio' sedet; qui infirmi- h conlinuse considerationis oculo, c qui-
taiem suam sollicitus respicit, et sese de bonis. quae humiliat,
bus circumseptus sit delictorum sordibus proficiens
per gratiam perceperit, "nonextollit. An non apud se vero est quia plerumque in pro-
in stefquilinib Abraham sederat, qui dicebal: Loquar pensat. Sciendum
tenlatione menstangitur; sed tamen
ad Dominummeum, cum sim pulvis et -cinis (Genes. speris importuna
aliquando el adversa exterius patimur, et intus ten-«
in
xvm, 27)? Aperte enim-cernimus, quo ,se apud se
tationis impulsu fatigamur; uf el carnem flagella cru-
locd .posuerat, qui pulverem se ac cinerem , etiam
et tamen ad mentem carnalis suggestio inundet.
dum cum Deo loquerelur,.£esiimabat. Si igitur ita se cient,
Unde et bene post tot beali Job vulnera, adhuc sub--'
despicit, qui usque ad honorem divinaecollocutionis
sunteliammalesuadentisuxorisverba, quteait:
ascendit, sollicitaintentione pensandum est qua poena juncla
illi feriendi sunt qui et ad summa non proficiunt, et CAPUT XXXII.
tamen de minimis extolluntur. Nam sunt nonnulli, VERS.,9. — Adhuc permanes in simplicitate tua?
qui cuni parva agunt, de semetipsis magna sentiunt,: " BehedicDeo et morere.
in altum menlem sublevant, et prseire se cosleros 6_!. Uxor Jbb thaie suadens,- est carnalis cogitatio.
yirtuiuni meritis putant. Hi himirum apud se inlror- —Uxor quippe male suadehs est carnalis cogita--
sus humilitatis sterquiliriium deserunt, et elationis lio menterii lacessens. Ssepe eteniin, ut diclum est,
fastigia ascendunt; illum videlicet imitantes, qui fet fbris fl&gellis alferimur, et intus carnali sugge-
primus se apud se extulit, sed elevando proslravit; Stiorie fatigamur. Hinc fest enim quod-Jeremias de-
illum imitanles, qui accepta conditionis dignitate plorat, diCens : Fpris interfitit gladius, et domi triors
conlentus non fuit, dicens : tn cwlum conscendani, similis esl (Thren. I.-20). Fbris enim gladius interfi-
super astra cmli exaltabo soliuhi meum (Isai. xiv, citj cum nos exterius feriens vihdicta configit. Sed
13). Unde et ei male conjuncta Babylonia , id domi mors similis est,,quia et flagella quidem susti-
est, confusa mhllitudo peccantium , dicit .: Sedeo net, et lamen intus conscientia a tentationis sor-
regina, et vidua non sum (Isai. XLVII,_8 , sec. dibus munda non est.-Hinc David ait: Fiant tanquam
LXX.) Quisquis ergo introrsus intumescit, in al- pulvis anle faciem yenii, el angelus Domini affligens
lum se apud semetipsum posuit. Sed eo se gravius in eos (Psal. xxxiv, 5). QuienhM in corde suo aura
infimis deprimit, quo de. se infima veraciler sentire tenlationis rapitur, qriasi arite venti faciem -pulvis
conlemnit. Sunt vero nonnullf quf nihil quidem vir- elevalur. Et cum inter hsec divina districfio percu-
tutis agere student, sed tamen cum alios peccare U tit, quid aliud quam angelus Domini affligitj.
conspieiunt, justos se in eorum comparatione suspi- 63. Tenlationem aliter electi, aliter reprobi exci-
canlur. Neque enim corda omnium una vel similis piunl.—Sed haec aliter agunlur a reprobis, aliter ab
-culpa transfigit. Hunc namque superbia illaqueat, il- eleclis. Illoru.m namque corda ita tentanturj ut cori-
lum forsitanirasnpplantat, hunc autem avaritia cru- sentiant. d lstorum vero, tentaliories quidem susci-
ciat, illum vero Juxuria' inflammat. Et plerumque piunt s sed repugnant. Illorum mens delectabiliter
conlingit ut is quem superbia-deprimit, alium respi- Capitur; et si ad tempus quod male suggefitur dis-
ciat qualiter ira succennal; et quia se ira non-citius '
plicet, sed postmodum per deliherationem libet. Isti
instigal, rneliorem iracundo jam repufat, alque apud > vefo sic tentationumjacula excipiunt, ut semper. re-
semefipsum quasi de juslitia extqllilur, quia peiisare sistendo fatigehtur; et si quando usque ad delecta-
negligit vitium qrio gravius tenetur. Plerumque con- lionem tentata mens fapitur, ipsam tamen eilius
8 Coc. et alii deinceps, vilia invitis Mss. ' Primus Rbem., quibus.circumscriplussiU,
qumpiam,
"
et anliq. Edit. e A Gussanv. observat aliamesselect., sc. justomm.'
h NonmiliiMss., continum '
circumspeclionis. Reperitur in quibusd. Mss.
631 SANCTI GREGORII MAGNI 63?
subreptipnem suae delectatiohis erubeseunt, et forti ,A CAPUT XXXV.
censura redarguunt quidquid intra se exsurgere car- VERS.12. — Cumqueelevassentprecul oeules sues,
nale deprehendunt. Unde et bene mox subjungitur: non agnoverunteutn.
. . 67. Afflicliofugat vitia. —Ailllictos enim nos vitia
CAPDT XXXIII. [Rec. XIX].
minime cognoscunt, quia -triste cor mox ut pulsave-
VEBS. 10. — Locuta es quasi una a
ex stultis mu- . rint, reprobata resiliunt; et qusenos lsetos quasi no-
lieribus. Si bona accepimus de manu Domini, mala
verant, quia penetrabant, moerentes cognoscere
ujuarenon sustineamus?
nequeunt, quia ipso nostro rigore frangunlur. Sed
64. Conlra aspera aut blanda quomodo resisten-
antiquus hostis, quo in eis fortiter deprehendi se
dum.—Dignum quippe est ut sancta mens spiritali conspicit, eo illa sub yirtutum imagine altius abscon-
correptione comprimat, quidquid apud se earnale _dit. Unde et subditur: ~~"
insolenter immurmurat; ne caro autloquens aspera, CAPCT XXXVI.
ad impatientiam iliam pertrahal, aut loquens blanda,.
ad Ubidinis fluxa dissolvat. Censura igitur virilis, il- IBID.—Etexclamantesploraverunt,scissisqueveslibus
sparserunt pulveremsuper capul suum in cmlum, el se-
licitae cogitationis suggestionem redarguens, dissolu- derunt cum eoin terra
seplemdiebuset seplemnoctibus.
lam turpitudinis mollitiem Teprimat, dieens : Locuta n 68. Nisi sub virlutum illudant. — Signatur
' specie
es quasi una ex stullis mulieribus. Et rursum consi- enim
pietas per ploratum, discretio per scissionem
deratio munerum 99 cogitationis asperae impatien-
veslium, affectus operum per XOO pulverem capi-
tiam refrenet, dicens: Si bona accepimusde manu
tum, humilitas per sessionem. Aliquando enim pium
Domini, tnala quare non sustineainus? Quisquis aulem quid hostis insidians simulat, ut ad crudelitatis ter-
subigere vitia appetit, et ad aelerna internae retribu- minum deducat; sicut est, cuin plecti per disciplinam
tionis eulmina, verae intentionis""gressibustendit, quo
culpam prohibet, qualenus quse hic non reprimitur,
magis vallari se vitiorum bello undique conspicit, eo gehennse igne ferialur. Aliquando discretionis
se virtutum armis robustius-accingit; et lanto minus nem oculis imagi-
contra haec objicit, et ad indiscretionis laqueosper-
jacula metuit, quanto venienlia fortiter
ducit; sicut est cum impulsu ejus pro infirmitate
pectus munit. nobis plus alimentorum quasi diserete concedimus,
65. Vitia se sub virtulum specie tegunt.—Sed ple- sed indiscrele contra nos bella carnis excitamus. AU-
rumque dum conlra iioc tenlalionum bellum fulciri
quando b affectum simulat bonorum operiim, sed per
magnis yirtutibus nitimur, qusedam se nobis vitia hunc inquietudinem irrogat laborum; sicut est cum
sub specie virtptum tegunt, et quasi blanda ad nos
quis quiescere non valet, etquasi de otio judicari
facie veniunt; sed cujus adversitatis sint, discussa timet. Aliquando imagiuem humililatis ostentat, ut
sentiuntur. Unde et amici beali Jbb qriasi pro conso-' _ c affeclum utilitatis sicut est cum quos-
subtrahat;
latione conveniunt, sed in contumelias erumpunt;
vilia dam,-plusquam sunt infirmos atque inutiles sibime-
quia insidiantia virtutum faciem jsumunt, sed tipsis asseril, ut dum se nimis indignos considerant,
hoslili invectione nos feriunt. Nam saepeimmoderata res in
quibus prodesse proximis poterant, ministrare
ira, justitia; et ssepe dissoluta remissio, misericordia pertimescant.
vult videri. Ssepe incautus timor humilitas; saepe 69. Compuncliocontravitiamunit.—Sed haecvitia
effrenata superbia appetit libertasapparere. Ad con- sub virlutum specie antiquus hostis occultat,
quae
solandum ergo amici veniunt, sed ad increpationis valde
verba dilabuntur; quia nimirum vitia virtulum specie enim veraciter subtilitefTrianus-compunctionis examinat. Qui
intus dolet, quae agenda foras, quae
palliata, blandaquidem superficie"inchoarif,""sedaspera non agenda sint, fortiter Si enim nos vir-
nos contrarietate perturbanf. Bene autem dicitur : praevidet.
lus" compunctionis in inlimis afficit,"omnis strepitus
CAPUT XXXIV. pravaasuggestionis obmulescit. Cnde et sequitur:
VERS. II.'—Condixerant enim sibi, ui pariterve- CAPUT XXXVII.
nientes visitarent eutn. VERS.13.—Et nemo loquebalureiverbum: videbanl
66. Feedus adversumnos ineunt.—Vilia quippe sibi y, enim doloremesse vehemenlem.
sub yirtutum prastextu condicunt, quia sunt qusedam 70. Qui vitia ad virtutis usum possunt famulari. —
quae adversum nos inter se quadam convenientia Si enim cor yeraeiter dolet, linguam contra nos vitia
conjunguntur, sicut superbia et ira, remissio et li- non habent. Nam cum plene vita rectiludinis quaeri-
mor. Vitinanamqueest ira superbiae, remissio limori. lur, supervacua suggestio pravitatis d obturatur.
Condicendo ergo veniunt, quae contra nos sibi ex Saepeautem si forli nos studio contra vitiorum incen-
quadampravitatiscognationesociantur. [Vet. XXV.] tiva stringimus . ipsa etiam vilia ad ,_usum"virtutis
Sed si sernmnam nostrse captivilatis agnoscimus, si immutamus. Nonnullos namque ira possidet: sed
ex amore aeternse patrise in intimis. dolemus, vitia, hanc, dum ralioni subjiciunt, in sancli zeli ministe"
quse male iselis surrepunt, bene tristibus praevalere rium vertunt. Nonniillos superbia erigit; sed dura
non possunt. Cnde et bene subditur: divinaeformidini aninium inclinant, hanc ad defen-
a Nonnulli Cod., ex insipientibus mulieribus. - Mss.
h Aliqui, effectum. gantibus potioribus
d Primus Remig., unus Vindoc, Gorb., Gerra.,
c Edit. Vet. et pl.
Mss., effeclum utilitalis, non obduratur.
malo sensu, Magis tamen probatur, ajfectum, guflra.
635 MORALIUMLIB. 1Y. - IN CAP. III B. JOB. 634
sionem justitiae in vocem liberae auctoritalis immu- tA cogitaliones suljigendo in virtutes vertimus, tenta-
tant. NonnuUosforliludo carnis illecebrat; sed dum tionum adversa studia per intentionis hostiam, quasi
exercendis piis operibus corpus subdunl, unde ini- ad amicacorda permutamus. Haecnos'in tribus vo-
quitatis stimulum passi sunt, inde pietatis Iucra mer- luminibus tripliciler disseruissesufttciat. In ipso.nam-
cantur. Unde et bene isdem beatus Job post mulla que opefis hujus exordio velut in molem nascilurae
cerlamina hostiam pro amicis immolat. Quqs enim arboris, linguae radicem iiximus, ut expositionis ra-
per contentionem diu hostes pertulit, quandoque per mos postmodum, proutangula expctunt loca, pfo-
sacrificium cives reddit; quia dum vitiosas quasque. ducamus.

LIBER QUARTUS.
Jn quo, Gregorius paucis prwfatus Scripturce litteram secum aliquandp pugnare, et impreca-
tiones Job sicut Jeremim ac Diivid, secundum id quod sonant, sine absurditateintelligi non
posse, verba Job ab initio capitis.tertii, adversum vigesimum historice, mystice a'c morcditer
exponit.
IIi
-_itMi"
CAPUTPRIMUM. . ]B sonant. Tanto autem quisque notitiae illiiis exlraneus
a PR.EFA.TIO. "
redditur, quarito.in"sola ejus superficie ligatur.
101 Scripturm litlera aliquando sibi conlradicit. CAPUT II.
Scripturm sensus ab humilibusassiduitale legendi pe- Imprecationes Job intelligi ad litteram sine absur-
netratur. — Qui textum considerat, et sensum sacrae ditate nequeunt. — Ecce enim quod beatus Job diei
locutionis ignoral, non tam se erudilione instruit, suo maledi.xissedescribitur dicens : Pereat dies in
quam.ambiguitate cbnfuudit, quia nonnunquam sibi qua nalus sum, et nox inqua diclum esl: Conceptusest
litterae yerba.contradicunt; sed dum a semetipsis per homo, si superficie tenus attenditur, quid his verbis
contrarietatem h dissident, lectorem ad intelligen- reprehensibihus invenitur?Quis aulem nesciat, diem
tiam veritalis mittunt. Quid enim est quod Salomon in quo natus est nequaquam -tunc stare potuisse?
ait : c Melius est comedereet bibere (Eccle. n, 24); et d Modus quippe est temporis, ut statum non habeat
non longe post subjicit : Melius est-ire ad domum mansionis. Quia enim per ventura tendit ad esse,
luctus, quam ad domum convivii'-(Eccle. vn, 3) ? Cur semper ex prseteritis festinat hon esse. Cur ergo vir
luctum convivio prsetulit, qui prius esum potumque tantus malediceret rei, quam nequaquam subsistere
laudavit ? Si enhn per electionem bonum est come- non ignoraret? Sed forlasse aliquis dicat, quod ex eo
dere etbibere, procul dubib esse melius debet ad C pondus virtutis ejus aspicitur, quia tribulatiqne com-
domum gaudii, quam ad domum lamenti properare. motus, illi rei maledictum |_02 irrogatqua3 constat
Hinc est quoditerum dicit: Lmtare,juvenis, in adole- quod minime subsistat. Sed hoc citius perspecta ratio
scentia iua (Eccle. xi, 9). Et paulo post suhjicit: destruit, quia si subsistebat res cui malediceret, per-
Adolescentiaenim et voluptas vana sunt (Ibid., 10). niciosum.malediclum inlulit: si aulemnon subsiste-
Quid est hoc quod vel prius reprehendenda praecipit, bat, otiosum. Quisquis vero ejus spiritu plenus est,
vel post praeceptareprehendit, nisi quod jpsis.litterse qui ait : Omne verbum oliosum, quod locuti fuerint
verbis innuit, utxpii difflcultatem exterius patitur, homines, ralionem reddent de eoin diejudicii (Malth.
veritatis inteUigenliam consideret, quam sequatur? xn, 36), ita otiqsa admittere, sicut etiam perniciosa
quae nimirum veritatis intelligentia eum per cordis formidat. Cui adhuc sentenlise adjungitur : Dies ille
humililatem quaeritur, legendi assiduitate penetralur. verlalur in tenebras, non requirat eum Deus desuper,
Sicut enim ignotorum hominum facies cernimus, et et non sit in recordalione, et non e iUustreUlumine:
corda nescimus, sed si familiari eis locutione con- obscurent eum lenebrmet umbra tnortis, occupet -eum
jungimur, usu colloquii eorum etiam cogitationes in- caligo, et involvalur amaritudine. Noclem illam lene-
dagamus; ita cum in sacro eloquio sola historia " bfosus turbo possideat, f sit nox ilta -solitaria, nec
aspicilur, riihil aliud quam facies videtur; sed si huic laude digna; exspeclel lucem, et non videai, nec ortutn
assiduo usu conjungimur, ejus nimirum mentem surgentis aurorm. Dies qui elapsus cursu temporis
quasi es coUocutionisfamiliaritatepenetranius. Dum scitur, cur verli in lenebras dicitur? Et cum consta-
enhn alia ex aUis cplligimus, facile in ejus verbis ret quia non subsisteret, cur opHaturut eum umbra
agnpscimus, aliud esse quod inlimant, aliud quod morlis obscurets; velquse caligo occupat, quaeim-
a Quse sequuntur prsefatioms titulo msigmenda habent motus. Mehus, modus-, ut eliam vetustse Ed.
esse, ad mentem sancii Doctoris, probant quse legi- retinuerunl, quod stalimpalebitattendefiti; nam dies•
mus in fine cap. & : Quia igitur utcunque qumin prm- est vere modus seu species temporis. .
fatione fueranl exquirenda, distinximus, verba jam hi- e Editi, non Ulustrciur.Huic lect. contradicunt om-
storim disserentes-exsequamur. ... nes Mss. nostri.
h Corb. Germ., dissidunt. f Hicinserlum ab Editoribus, non computetur in
< In duob. Rhem.,duobus Remig., Compend.,Val. diebusanni, nec numereturin mensibus, amputanduni
Cl., melius est manducareet bibere, quam ire ad do- censuimus, Mss. omnes secuti.
mumluctus. • s Locum hunc valde corruptum ex Mss. restitui-
a Gilot., Yatic, Gussanv., a Mss. recedendo, hic mus. Prius legebatur apud Coc. et in seq. Ed., quem
«35 SANCTl GREGORII MAGNl <.636
plicatio amaritudinis irivolvit; aut quis noctem tene- A dia sperant ? Quod tameri, ut Rederof.lbr ribstef
brbshs liirbo possidet, quam nullus status tenet? Aut vaiderarum, etexsolodivino miraculo evenire pbss.e
quomodo opiatur fieri solilaria, quse transeurido jam rhonslraret : Apud homines, inquil, hoc hnpossibile
fueral nulla? Aiil liicem quomodb exspectat, quse et est, apud Deum autem possibilia omnia snht. Quia
"
sensu carel, etiri proprio statu non permanet? Qui- igituf verba basc in superficie a ratione discordant,
biis adiiuc veibis subjicit : ipsa jam littera indicat, quod in eis sahctus vir juxta
_CAPUTIII. litteram nihil dicat. .
Quare non in vulvamortuus sum, egressus-exutero CAPUTIV [Vel. III].
non statim perii ? Quare exceptus genibus? Cur lacta- Nec David nec Jereimm imprecaliones ad litteram
tus uberibus? Nunc enim dormiens silerem , et somno accipiendm.— Sed si prius in sacro eloquio alia ma-
meo requiescerem. ledicta discuiimus, hoc qiiod beati Job ore prolalum
Argumenli propositi confirmaiio: Qui liberareniur est, sublilius indagamus. Quid esl enim, quod David,
homines ab originali peccato, ante instituium baptis- qni retribuenlibus sibi mala non reddidit, cum Saul
mum. — Nunquid si egressus ex utero statim periis- et Jonathas bello occumberent, Gelbbe monlibus ma-
set, retributionis meritum ex hac ipsa peidiiione ledicii, dicens : Monies Gelboe,nec ros nec pluvia ve-
conciperet? Nunquid aelerna requie abortivi per- B niat super vos, neque sinl o.gri primitiarum, qiiia ibi
fruuntur? Quisquis enim regcnerationis unda non abjeclus es. d clypeusSaul, qxiasinon essetuncius oleo
solvitur, a resitu primi vinculi ligalus tenetur. Qudd (IIReg. i, 21)? [Ilec. IV.] Quid est quod Jeremias, --
vero (De cbns., dist. k, c, 5, Quod aulem) apud nos cum prsedicationem siiam cerneret audientium dilfi-
valet aqua baplismatis, hoc egit apud veteres vel pro cultate prsepediri, maledicil dicens : Maledictus vir
parvulis sola fides, vel pro majoribus virtus sacri- qui annuniiavil patri meo, diceits : Nalus est tibi piier
ficii, vel pro his qui ex Abrahae stirpe prodierant, masculus (Jerein. xx, 15)? Quid ergo montes Gfel-"
myslerium circumcisionis.Nam quia unusquisque cum boe, Saul morienle deliquerunt, qualenus in eis nec
primi parentis culpa concipilur, Propbeta testalur, ros nec pluvia caderet, et ab omhi eos viriditaiis
didens : Ecce enim in ihiquitaiibus conceplus sum h germine sentenlise sermo siccaret? Sed quia Geliioe
(Psdt. Lj 7). Et quia is queni salutis uhda noh diluit, interpretatur decursus, per Saul autem unctum et
tjriginalis Culpaesupplicia hon amittit. apcrtfe per.. niorfuurii, mors nofetriMediatbris exprimitrir; non
semelipsam Verilas perbibet, dicens : Nisi quis fena- immerito per Gelboe montes superba Judseorum
tus fuerit ex aqua et Spiritu sanclo, nonhabebit vilam corda signaiiliir, quae dum in hujus mundi desidcriis
mtefnam (Jban. m, 5). Quid est ergo qiiod in vulva defluunt, ih Cliiisti, id est uncti, se morte misciie^
Se mortuum fuisse desiderat, et poluisse se quiescere; C< runt. Et quia in eis unctus rex corporaiiter morituf,
ejusdem tnortis beneficiis sperat, dum consiet quodl ipsi ah omrii gratise rore siccantur. De quibus el bene
nequaquam eum requies vitse susciperet, si a reatui dicilur : Ut agri primitiarum esse non possini. Su-
ilhim origirialis culpse \.Q\\\t nequaquam divin» co- peibaj quippe Hebraeorummentes pi-imitivosfruclus
gnitionis sacramenla libei'assent? Qui adhuc cum qui- non ferunl, quia. in Redemptoris adventu ex paite
bus quiescere potuisset, adjungit dicens: Cutn regibus; jaaxima ih perfidia remanentes, primordia fidei sequi
et cohkulibustefrm, qui mdificanlsibisoliludines. Quisi noluerunt. Sancta namque Ecclesia in primiiiis Suis
ignoret quod reges terrse ac consules eo a solitudine. mullitudine gentiurii fecundata, vix iri mundi firie
longe shiit, quo innuhieris obsequenlium cuneis con- Judaeos, quos iriveuerils suscipiet; et extrenia colli-
slip&ftlur?Vel qusim difficilehi ad requiem tendunf, gens, eos quasi reliquias frugum ponet. De quibiis
qui tam duris ralionum multiplicium nexibus astriri- nimirhm reliquiis Isaias dicit : Si fueril nutnerus' fi-
guntuf ? Scfiplura attestante, quse ait : Judicium du- liofum Israel sicitl ariha maris, feliquim Salvm fient
rissimum c in his qui prmsunt fiel (Sap. vi, 6). Undei (Isaim x, 22, sec. LXX; Rom. is, 27). Possunt ta-
in Evangelio Veritas dicit-: Cui inullum datum esi, men idcirco Gelboe monies ore pfophetae maledici,
mulluhi qumreiur ab eo (Luc xii, 48). Qui adhuc quos nt dmn fructus exarescente terra non orilur, posses-
ln eadeih requie socios habuisset, insiriuat dicens : jj
] sores terrae slerililatis damrio feriantur, quatenas ipsi
Aut cuin principibUs,qui possident aurum, efreplent maledictionis sententiam %Qlfcaccipereht, qui apud
domos suas afgehto. Raruni valde est ut qrii aufum se mortem regis suscipere iniqultate-sua exigente
possident, adrequiem tendant, dum per semetipsam meruissent. [Vel. IV.] Sed quid est quod a Prophela
Veritas dicai: Difficile,qui pecunias hdbent, intrabunt malediclionis sententiam vir ille suscepit, qui nali-
in regnum cmlorum (Matth. xix, M). Nam qui hic,, vilatem illius patri nuntiavit? Hoc niniirum taiilo
mulli{>licandisdivitiis inhiant, qusealterius vitse gau- intrinsecus iriajori mysterio "plenum est, quanlo
diem catigo occupel, quemimplicalio amaritudinis non Mss. auctoritas. Cum iis quae proxime sequuntur
involvit.Aut quam-,elc Particula non, addita conlra conlerendus Auguslinus, episl. ad Dardanum nunc
Mss. omnium fidem, sensum everlit, aliunde satis 187, c 11.
apertum et pbvium, sc : Qum caligo occupare, aut b Subjungitur in Ed. e. in peccat. concepitniematef
qum amaritudo involverepotest diem qui jam'elapsus mea, non in Mss.
es!?Quemadmodum slaiimdicitur :.Quisnoclem lene- 0 Revocavimus partic in omissam in EJ.
brosus lurbo possidet, etc. aIn Ed. Coc, Gilot., Vatic, Guss., inseiitur, cltj-
. a Coc, Gilot., Vatic,-Guss., realus primi vinculis, peus fortium; qua auctoritale, nos latet.
optimo sensu. At ne buic Iectioni adhaereamusobstat
 '
«37 MORALIUMLIB. IV. — IN CAP. III B. JOB. 638
extriasecus huiriana ratione vaeuuni. "Nam si quid A . v, 2); quamvis illic et hoc accipi debeat, quia tunc
exterius rationabile fbrtasse sonuissetj nequaquam os suum in praeceptis aperuit, in quibus dudum ape-
nos ad studium interiqris intellectus accenderet. Eo ruerat ofa prophetarum. Valde autem solerler in-
ergo hobis plenius aliquid intus inriuil, quo foris ra • tuendum esl quod dicitur, Post hmc, ut nimirum rei
tionabile nihil ostendit. Si enim ex msitris suaj utero virtus quae agitur veraciter ex tempofe sentialur»
hoc in mundo propheta affligeiidusprodiit, .nativita- Piius eniih vasiilas rerum, exsiinctio pignorum, 105
tis ejus rihhtius quid deliquil ? Sed quid persona pro- dblor vulrierum, persuas.iocdnjugis, adventus amico- .
phelae fluctuantis, nisi per pcense merilum veniens rum describitur,. qiii scidisse vestes, exclamantesqne
humani generis mutabililas designalur? El.quid per flevisse, puivefe capita conspersisse, et diu consi-
jjatrem illius, nisi iste de quo iiascimur mundus expri- dentes in teria tacuisse riiemcfrantur, ac deinde sub-
milur? Et quis est ille vir qui nativilatem noslram jungitur : Posl limc aperuit Job os suum,et matedixil
patri anriiinliat, nisi antiquus hostis , qui cum nos in diei suo; ut ipso videlicet narrationis ordine perpen-
cogUationibusfluehiare considerat, malorummentes, datur quia heqjiaquain riialedictum per iinpatieutiahi
qui ex auctbritate hujus-mundi praeeminent, ad per- protulit, qui ad nialedictiohis vocem amicis adiiuc
suasionem nOstfsedeceptionis instigat; cumque nos iacentibus erupil. [Vei. V.] Si enim ira motusmale-
agere infirhia conspexerit, ea quasi foitia favoiibOs K dicei'et, audito damno substantise, cognita mqrte fi-
extollit, a et qtiasi nalos masculos loquiliir, eurii cor- liortihf,' eiihi jjfociil dubio ad maledictionem dolor
ruplbres vefitatis per hiendacium nos exsfitisse gfa- excitai-et. Sed quid tunc dixit audivimus. Ait nam-
tulatuf? Patri efgo masculum natiiin denuntiat, qiiari- que : Dominusdedit, Dominus absiulii (Jbb. i, 21).
do huic mundo euhi, quem persuaserit, factuin inno- Rursum, si ira motus malediceret saitem percussus
centiae corruptorerii deriionstrat. Nam cum cuilibet in corpore, velmale suasus a conjuge, nialedictum
peccanti ae superbienli dicitur, Fecisti sicut vir, quid iriferre potuisset. Sed quid tunc resporidit agnovi--
aliud quam natus inasculus in ihundd herbibetur ^ Ju- liius. Ait namque : Locula es quasi una ex slultis mu-
re itaque vir, qui masculum natum riuntiat, maledi- lieribus. Si bona accepimus de manu Domini, inaia,
citur,- quia.ipso ejus.huntio reprobum gaiidium rio- quarenon sustinedmus? (Job. n, l(j.) Post hsec vero.
,stri corruptofis indicatur. His ergd Scripturae sacfae deseribitur, quia amici veniunt, flenl,' consident, ta-
fnaledictionibus discimus qiiid apud beatuih Job ih cent; moxque subjungitur hoc, qhod diei suo male-
voce maledictionis inquiranius, ne querii Dehs post dixisse perhibefur. ISimis itaqiie incbngruum est tit
vulnera et b verba remunerat, lector verba ejiis re- suspiceinur euni, nullo instiganle, hulio pulsaute,'ex'
darguere non inteUigenspfiesumat. Quia igituf ulcun- inipatientia ad vocem maiedictionis erunipere, quem
que hase quaein praefatiorie fueraht exquirenda dis- . nimirum novimus inter damna rerum mortemque ii-
finxhnus, verba jani historise dissererites exsequa- - liorum, inter vulnera corporis, ifiter verba maie sua-
mur. - ., dentis uxoris, magna creatoii prseconia humili nien-
CAPTJTPRIMUM\Rec. V]. te reddidisse. I^atefecit ergo qha merite hsec quietus
GiP.ni. VERS.i-Z.—PosthmcaperuitJobossuum, et dix-erit, qui lot Dei laudes etiam percussus d eriiana-
maledixiidieisuo, dicens : Pefeutdies inquanalus suni; vif. Neque erihh postmoduiii non perciissus supeibire
1; UISTORICUS ET"MVSTICUSSENSUS. — Job exiihpa- potuit, quem el in percussi&nedblrif humiiem osteri-
lienlia muledicitm noh prolulit. — Non esl negiecte dit. Sed cuiri certo hovitnus qubd nialedictum sacfS
disserendum dicitur, Aperuit os suum. Scriptufri Scriptura pfohibef, cur recte aliqiiando fieri dicimiis
' erwnisacra exquodhis quse tenuiter prsemittit, reverentef qhod e vitafi eodeni sacro eloquio nph ignoraihus ?
exspect-indaindicat qusesubjungit. Sicul enim clausa ' [Rec. VI.] 2. Maledictumaliud ex judicid , atwd
vascula quid intiis habeant ignoramus, aperto verb ex vindicla. — Scienduin vero est quod/Scriptura sa-
ore vasculorum quid intrinsecus cdntineatur agno- cra duobus modis maledictuiri memOrat, aliud vide-
scimus; ita sahctorum corda, quaeclauso ore occultd licet quod approbat, aliud quod damnat (24, q. 3, c.
sunt, aperto ore deteguntuf; etcum cogitaliones de- l\ cah. Cuhi sancli). Aliler enim malediclum profer-
tegunt, os aperire referunlur, ut hilenlamente, qua- . tur judicidjuslitisei aliier livore vmdictaa.Maledictuiri
si_apertis vasculis, quid intus contineant Lstinemus u quippe judicio juslilise.ipsi{ primo boniirii peccanti
cognoscere, ac nosmetipsos eorrim inlimo odore re- prolatum est, eiim audivit: Maledicia 'lerfa ih bpefe
creare. Unde etsublimia praecepta Domino in monle luo\Genes. m, 17).. Maiedic.tumjustilisejudicio pro-
c dieluro prasmitlitur: Aperiens os suum dixit (Matih. " fertur, ciiin ad Abraham dicilur : Maledicam maledi-
a Ita in omnibus pene Mss., nimirum in Corb. male suadentis uxoris: Possunt etiam amicorum ver-
Germ.,duob. R.hem., duob.Remig.. in omnibus Nor- ba et probra hic notari.
man., duob. Compend., S. Alb., LongiP., Yal. CI., c Unus ex Rhem. et alter Remig., daturo, quo ver-
in uno Vindocin.Ex. Remig/ urius el alter Vindoc bo uiilur Augustinus, 1. i dfeSerm. Dom. in mbhte,
babent, el quasi nalus masculustoquilur. Iii nullo au- quem hic nonnihil imitatur Gregorius.
tem legilur ut inaliis editis : et quod sit nalus mascu- 4 Ita onines Rhem., Remig., Gorb. Gerni., Colb.,
lus loquitur. Velus Edit. Paiis. habet, et quasi nato Floriac, Vindoc.,Norm. jCtc. et vet. Edit. Recentio-
masculo ioquilur. Yet. Basil., et quasi nalis masculis res, percussus enarravit.
loquilur. e Ita etiam laudati Mssi Kdiii habent qued iietari.
. h In Editis etnonnuUisMss., et verbera.Legendum ! Noiniulli Mss., ipso primo hohiine peccanie. Ali-
cum Mss. Corb.Germ. et Germ., el.verba; suadent qui, inipso primo homine peccante.
hsec proxime seq. inter vulnera corporis, inler verba
 '
639 , SANCTl.GREGORII MAGNI 640
centibustibi (Genes.xn, 3). Rursum quia maledictum jAligi? quod quandiu nos in hac nostrae mutabilitatis
non judicio justitise, sed livore yindictse promitur, cbrruptione retinet, aeternitatis nobis incommutabili-
voce Pauli apostoli praedicantisadmonemur, qui ait: tas non apparet. Qui igitur diem jam selernilatis
Benedicite, et nolilemaledicere \Rotn. xn, 14). Et videt, aegre diem suaemortalitatis sustinel. Et notan-
rursum : Neque maledici regnum Dei possidebunl (I dum quia non ait, Pereat dies in qua conditus : sed,
Cor. vi, 10). Deus ergo maledicere dicitur, et tamen Pereat dies in qua natus sutn. In die quippe juslitise
inaledicere homo prohibelur; quia quod homo agit homo est conditus, sed jani in tempore culpsenalus.
malilia vindictse, Deus non facit nisi examine et vir- Adam enim conditus , sed Cahf primus nalus est.
tute justitiae. [Vet. VI.] Cum vero sancti viii male- Quid est ergo diei nativitalis maledieere, nisi aperte
dictionis sententiam proferunt (24, q. 3, can. 12, dicere : Dies mutahililatis pereat, et lumen seternita-
Cum sancti), non ad hanc ex voto ullionis, sed a ex tis erumpat.
justitiae examine erumpunt. Intus enim subtile Dei [ Vel. VII. ] 5. Tempus mutabilitatis nostrm ali-
judicium aspiciunt, et mala foras exsurgenlia, quia quandopenilus perilurum. Dies qui hic ita optaturpe-
maledicto debeant ferire, eognoscurit; et eo.in male- rire ut male sil,est apostalaspiriius.—Sedquiaperire
dicto non peccanl, quo ab interno judicio non dis- duobus modis dicere solemus (aliter enim perire di-
cordant. Hinc est quod Petrus inofferentem sibi pe- JJ ; cimus, quando aliquid optamus ul non sil; et aliter
cuniain Simonem, sententiam malediclionis intorsit, perire dicimus, quando optamus ut male sit), hoe,
dicens : Pecunia tua tecum sit in perditionem (Act. quod de hoc die subditur, Obscuret eum caligo, et
VIII,20). Qui enim non ait, est; sed sit, non iiidica- involvatur amaritudine, liquido ostenditur quia dies
livo,. sed optalivo modo se hsec dixisse J,0@ signa- iste non ita ut non sit, sed ita perire optatur, ut male
vit. Hinc Elias duobus quinquagenariis ad se venien- sit. Involvi enim amaritudine non polest quod omni
tibus dixit: Si homo Dei sum, descendal ignis de modo perditum non est penitus. Hoc autem tempus
cmlo, et consumatvos (IV Reg. i, 10), Quorum ulro- noslne mutabilitatis non quandoque ita periturum,
rumque sententia quanla b .verilatis ratione conva- id est, transilurum est, ut male sit; sed ut penitus
luit, terminus causse monstravit. Nain el Simon non sit, angelo in sacro. eloquio atteslante, qui ait:
ajterna perdilione interiit, et duos quinquagenarios Per viventemin smcula, quia teinpus jam non erit
desuper veniens flamma consumpsit. Virtus ergo (Apoc. x, 6). Nam etsi Propheta dicit, Erit lempus
subsequens testificatur, qua mente maledictionis eorumin mternuin ( Psal. LXXX,16 ) , quia per ruo-
sententia prqmitur. Cum enim c et maledicentis in- menla lempus deficit, nomine temporis eorum defe-
nocentia permanet, et tamen eum qui maledicitur, ctum vocavil, ostendens quod d sine omnimodo de-
usque ad interitum maledictio absorbet, ex utriusque Q , fectu deficiunl lii qui a visionis intimaeconsolatione
partis fine colligilur, quia ab uno el inlimo judice in separantur. Quia 'gQJ ergo nostrae niortalilatis hoc
reum sentenlia sumpta jaculatur. lempus non ita ut male sit, sed ita perit ut non sit;
3. MaledictioJob ex recliludinejudicis.—Igitur si quaerendumest quid sit quod non ita ut non sit, sed
subtiliter beati Job verba .pensamus, non esl ejus ita perire optatur ul male sit. Humana enim anima,
maledictioex malitia delinquentis, sed ex rectitudine seu angelicus spiritus ita immortalis est, ut mori
judicis; non est ira commoti, sed doctrina tranquilli. possit; ila morlalis, ut mori non possit. Nam beate
Qui enim tam reeta maledicens intulit, non perlur- vivere, sive per vilium,, siye per suppliciuni perdit.
halionis vitio succubuit, sed doctrinae niagisterium Essenlialiler autem vivei'e, neque per vitiuui, neque
impendit. Vidit quippe amicos cum clamore flere, per supplicium amitlit. A qualilate enim vivendi de-
vidil vestes scindere, vidit pulvere capita consper- ficit, sed omni modo subsistendi interilum nec mo-
- sisse, vidit eonsideratione suae percussionis obmu- riens senlit. Ut ergo breviter dixerim, et immorlali-
tescere; et vir sanctus inspexit, quia hi qui prospera .ter mortalis est, et mortaliter imniortalis. [Rec.
temporalia requirebant, ex comparatione merilis VIJI.j Dum igitur dies ut pereat optatur, et parilo
proprise eurh temporali fractum adversitate credide- post involvendus amaiitudine dicitur; quem creda-
ranl. Perspexil quod transiloria afflictione percus- n mus, quod vir sanctus diei nomine exprimere voluit,
sum desperale non flerent, nisi ipsi desperatam nisi apostatam spiritum, qui in vivendi essentiaetiam
menlem ab spe incolumitatis internae sublraberent; moriendo subsislit ? quem perdilio vitaenon subtra-
et dum erumpit foras in vocem doloris , vulneratis hil, quia in seterno dolore positum , servando mors
intus ostendit virlutem medicaminis, dicens: immortalis exslinguil: qui jam a beatitudinis gloria
Pereat dies in qua natus sum. dejectus, adhuc optalur ut pereat, ut videlicet retru-
[Rec. VII.] .4. Maledicit diei mulabilitalis, ex in- sus dignis suppliciis, etiam lentandi licentiam amit-
tuitumternilatis.—Qaii enim debel per diem nativita- tat.
lis, nisi omne hoc tempus nostra. morlalitalis intel- [Vef. VJII, Rec. IX]. 6. Qua ratione dies, quave
a Ila fere omries nostri Mss. Vet. Edit. et aliae, ex tur quis, et maledicentisinnocentia permanet.
juslilia ea.a»m..s.Secundus.Rhem. habet: sed ex volo d Ad iidem antiquiorum Mss. hic expunximusvo-
scilicetexaminejustilim. culam fine, quse sic legitnr in aliis Edilis : Quodsine
b Sicultionis,
'justitim
legitur in Corb. Germ., in omnibusMss.et in fine omnimododefeclu deficiunt,etc In Utlcensiolim
Vel. Edit. Paris. et Basil. ln aliis loco verilalis, ha- Iegebatur, sine fine, sed vox fine expuncta est. Per-
belur severitatis. several in Colb.
c'Uni.s'Rhein. et duo Remig., cumenim maledici-
 641 MORALIUMLIB. IV. — IN CAP. III B. JOB. . . 642
nox sit. Quid ei optetur, dum ut pereafoptaiur. —Is A etiatn perdifa bona reparavit. Duas verd ad intelli-
nimirum diem se exhibet, quia per pfospera a illicit; gendum se creaturas fecerat, angelicam videlicet, et
sed in noctis tenebras desinit, quia ad adversa per- humanam : ulramque vero superbia perculit, atque
ducit. Diem namque h ostendebat, cum diceret, In ab statu ingenitae rectitudinis ff egit. Sed una tegmen
quocunquedie comederitis exeo, aperientur oculivestri, carnis habuit, alia verb nibil infirmum de carne ge-
et eritis sicut dii (Geries. in, 5); sed noctem intulit, stavit. Angelus namque solummodo spiritus, homo
cum ad mortalitalis tenebras perduxit. Dies ilaque vero et spiritus est et caro. Misertus ergo creator ut
est, illata promissio meliorum; sed nox est, exhi- redimeret, illam ad se debuit reducere, quam in per-
bita ipsa experleritia calamilatum. Antiquus hosfis petralibne culpae ex infirmitate aliquid constal ha-
dies est per naturam bene conditus; sed nox est.per buisse; et eo e altius debuit apostatam angelum re-
merilum ad tenebras delapsus. Dies est, cum polli- pellere, quo cum -a persistendi fortitudine corruit,
eendo bona, humanis aspectibus lucis se angelum hihil infirmum ex carne gestavit. Unde recte Psal-
simulat, Paulo attestante qui ait, Ipse enim Satanas mista, cum misertum Redemptorem hqminibus dice-
- transfigurat se in angelum lucis (II Cor. xi, 14), sed -ret, ipsam quoque causam misericordiae expresslt,
nox est, cum menles consentientium erroris tenebris dicens: Et membraius est , quia caro sunt (Psat.-
obscurat. Yir ergo sanctus in dolore proprio causam B LXXVII , 39). [Rec. X.] Ac si diceret: Quo eorum
totius humani generis deflens, et nihil speciale omrii infirrria vidit, eo districte culpas punire noluit.
modo c in speciali vulnere cogitans, reducat ad ani- Est adhiic aliud, quo .et perditus homo reparari
. mum originem culpae; et consideratione justitiae, debuit, et superbiens spiritus reparari nqn possit",
dolorem temperet poenae. Videat humanum genus quia .nimirum angelus sua.malitia cecidit , ho-
unde quo cecidit, et dicat; Pereat dies in qua natus minem vero aliena prostravit. Quia ergo humanum
sum, etnox in qua.dictum est, Conceplus est homo. Ac genus ad lucem pcenitentiae Redemptoris adventu
si aperte dicat: Pereat spes ab apostata angelo il- -reducilur, apostata vero angeius ad reslajurationis
lata, qui diem se simulans, ex proinissione divinita- Iucem nulla spe veniae, nulla ( conversionis emen-
tis emicuit; sed noctem se exhibens, lucem nobis no- datione revoeaiur; dicatur recte : Non requirat eutn
strae immortalitas obscuravit. Per6at antiquus hostis, Deus desuper, et non illustret lumine. Ac si aperte
qui lucem promissionis ostendit, et peceati tenebras dicerelur: Quia jpse tenebras intulit, toleret sine'
contulit; qui quasi diem se blandiendo innotuit, sed fine quod fecit; necunquam lumen pristini status re-
usque ad tenebrosam noctem ex impressa cordis cipiat, quia hoc eliam non suasus amisit. Sequitur:
caecitate perduxit. Sequitur: CAPUT IV.
CAPUT H. [J VERS.S.—Obs~curenl~eum lenebrm.et umbra mprtis.
VERS.4.—Dies ille veiialur in tenebras. 9. Diabolum erroris cmcitassic obruit, ut ad pmni-
7. Vertitur in tenebras, cum qumpromittit prospera, tentim lucem nbn sit resurrecturus. — Per utabram
intelliguntur adversa.—Quasi lucetdies istementibus mortis, oblivio debet intelligi; quia sicut mors inte-
hominum, cum praviialis ejus persuasio prospera . fimit vitam, ita oblivio exstinguit memoriarii. Quia
creditur., et qualis sit intrinsecus non videtur. Sed ergo apostata angelus sfileniseoblivioni lraditur, um-
cum iniquitas illius, sicut est, agnoscitur, dies falsse bra mbrtis obscuralur. Dicatur igitur-: Obscurent
d
promissionis quasi quibusdam anle judicii nostri eum tenebrmet umbra mortis; id est, sic eum erroris
oculos tenebris obscuratur; quia videlicet qualis est sui caecitas obruat, ut nequaquam ulterius ad lucem
, ex merito, talis perspicitur in blandimenlo. In tene- poenifentiaeper-divinirespectus memoriamresurgat,
bras ergo dies vertitur, quando adversa intelligimus, Sequitur:
etiam quaeprospera suadendo pollicetur. In tenebras CAPUT V [Vet. X].
dies vertitur, quando antiquus hostis qualis est sae- IBID.— Occupet eum caltgo,_et involvqtur amaritu-
viens, taUsa nobis perspicilur etiam Sub blandimen- dine,
lis lalens; ne iictis -prosperitatibus quasi ex diei lu- 10. Quid nunc palialur , et quid passurus, sit post
mine illudat, et veris miseriis ad 103 peecati tene- 0 judicium. — Anfiquus hostis nequitiae suse vinculis
bras pertrahat. Sequitur: • astrictus, aliud est quod nunc patitur, aliud quod in
CAPUT Hl [Vet. IX]. fine patietur. Quia enim a lucis intimse oi-dine.ceci-.
IBID.—Nonrequirat eum Deus desupef, et non illu- dit, nunc semetipsum intrinsecus erroris caligine
stret lumine. confundit. Sed post hoe amaritiidine involvitur, quia
8. Cur humana natura reparata, non angelica. — ex merito" spontaneae caliginis acterno gehehnse"tor-'
Omnipotens Deus sicut ex nihilo bona facere potuit, mento cruciatur. Dicatur ergo : Is qiii sefenilatem
ita, cum voluit, per incarnationis suae mysterium lucis intimse perdidit, quid est quodante extremum
a lta omnes Mss., noii, per prospera incipit, ut esl hon de Domini, sedde mentium nostrarum judicio,
- in Editis. hic sermo esl.
. b Additum se ab Editoribus, expunximus, consen- . « In Vulgatis, amplius. Sequimur Mss. Gorb..
lientibusHss. uoslris. Gerin., omnes Rhem., Remig., Norman., in quibus
e Autiq. Rem., in mortati vulnere. Colb., Germ., constanter habetur altius, hoc est ex altiori loco.
morlali: sed expuncla est voxj mortali. x Edit. Vatic. et Gussany., cum Colb., convefsq-.
'
inspeciqli _ -'
9 Editi, invitis Mss., ante judicis nostri. Et vero tionis.
 '
64S SANCTI GREGORII|IAGNI 64a
snppliciupi tolei'^t? Occupet eum caligo. Subjungaturr A, in interna luce permanent, angelici ^plritusi men.ses
eliam., quse lilum pcensisubsequens etiani sine ter-- autem, eorum oi-dines et dignitates intelligj. Singjili
Siino devastat: Invqlvatur qmaritudine. Omnequippee enim quique spiritus, quia lucent, dies sunt. Sed quia
quod invqlytupi est finejii suum quasj nusquam indi-- cerlis quibusdam dignitatifius dislinguunlur, ui alii
caf; ,quia-sicufiiqii qslendif quo incipit, ita non de-- fhroni, alii dominationes, alii principatiis, alii peies-
tegit iqup d.esjsfil. Invplyi ergo amaritudine antiquus3 tatessint; pro hacipsa distributione agminum, men^
hostjs dicitur, quia supei'biseejus supplicia non-splumi ses yocantur.. Sed'quia antiquus hostis.uequaquam
qmnimoda, sed etiam infinita prSeparantur. Quaevi- ad meritum Iucis, nequaquam ad ordinem superno--
delicef ejus pcena lunc initium accipit, cum .districtus5 rum agminum reducitur : nec in diebus anni, nec in
.ad extremum judicium judex yenit, Unde et bene» mensibu.s numeratur. Sic quippe illum perpelratae
subflitur: • superbiae caecitas gravat, -utultra ad illa clarilatisin-
1_W CAPCT VI [Rec XI]. timaj agmina superna non redeat. Neqpaquam jam
VERS.Q.—Noctemillam lenebrosus lurbopossideat. stantibus lueis dignitatibus admiscetur, quia tenebra^
.11. Quanta iempestate ad mterna supplicia raptus. rum suar.um merito semper ad ima deprimitur. Qui
— Scriplum quippe est : Deus « manifeslus veniet, quia ab illa patriae coelestisfrequentia .exsors in per-
Deus noster, et non silebit. Ignis in conspectu ejus, 31 peluum permanet, recte adhuc subjungilur :
ardebit, et in circuitu ejus tempestas vaiida (Psal. CAPCT VIII.
XLIX,5). Tenebrbsus ergo turbo banc noctem possi- VERS.7.~~ Sitnox itta soliiaria, nec laude digna.
det, quia apostalam spirilum a conspectu districti judh-. . 13. Diabolus redempto homine el idolis reprobalis
cis, ad aeterna suppIiGia,pavenda illa tempestas rapit. fit solitarius et sine laude. — Nox illa solilaria effi-
Turbine ergo nox ista possidetur; quia superba ejus; cilur, quiac distinctione perpelua a frequeiitia pairise
caecitasdistrictaanimadversionepercutitur.Sequitur: supernae separatur. Quod tamen intelligi et aliler po-
' test, utvidelicet hominem, quem sibi soeium adperdi-
CAPCT VII.
IBID.— Non cqmpuletur in diebus anni, nec nume- tiopem feceral, J|.@ amiliat; et solus cumsuo cor-
retur in mensibus. pore hostis pereat, dum mullos quos destruxerat,
12. Quid diei inensis et qnni nomine, in verbis Job Redemptoris gratia reformat. Solitaria ergo nox effi- .
intelligendum. — Annufn praedicafionem supernaj gra- citur, cum sublatis eis quj elecli sunt, solus hostis
tise nqn inconvenienter accipimus; quia sicut in anno antiquus ajternis ignibus gehennae mancipatur. Rene
congestis diebus. tempus perijcilur, ita in superna autem dicitur: Nec laude digna. Cum enim huma-
num genus, -erroris tenebris pressum, deos lapides
gratia virtutum multiplex vita completur. Potest per
annum etiam muliitudo intelligi redemptprum; quia G crederet, per hoc quod idolis serviebat, quid aliud
-
sicut ex dierum multitudine annus ducitur,ita ex quam seductoris sui facta laudabat?-Cnde bene per
• colleclione bonorum omnium, illa electorum innu- Paulum dicifur: Scimus, quia nihil est idolum; sed
merabilis universitas-expletur. Hunc namque annum .qum immolanl genies, dmhioniis immolanl (I Cor.
idolorum venerationi substratfsunt,
perfeclse multitudinis Isaias praedicat, dicens : Spi- vin, i). Qui ergo
ritus Domini super me, eo guod unxerit me Dominus : quid aliud quam noctis tenebras laudaverunt? Sed
ad annuhtiandum mansuelis misit me, ut mederer con- ecce jara cernimus, quia nox illa non esse laude di-
tritis corde, et prmdicarem caplivis indulgenliam, et gna cognoscitur, cum jam a redempto humano ge-
clausis apertionetn, ut prmdicarem qnnum h placabilem nere idolorum veneratio reprobatur; et solitaria nox
Doinini (Isai. LXI,1). Annus enim placabilis Domini relinquitur, quia cum damnato apostata spiritu ad
tormenla non itur. Sequitur :
praedicatur, cum futura plebs fideliumveritatis lumine
illustranda praedicitur. Quid vero per dies, nisi sin- CAPUT IX. _"
gulae quseque electorum menles; quid per menses, • VERS.8. — Maledicanl ei qui maledicunt diei, qui
nisi multiplicatae eorum Ecclesiaa, quae unam calho- parali sunt susciiare Leviathan.
Iicam faciunt, designatur ? Illa ergo nOx non eompju- 14. AfJiristo ejus malilia jam destruitur; in fine
teturin diebus anni, nec numeretur in mensibus; D ^ mundi potentia exstinguelur. — In translatione ve-
quia antiquus"hostis superbise suse lenebris pressus, teri ila noii dicitur"; sed, Maledical eam, qui mate-
adventum quidem Redeniptoris conspicil-, sednequa- dixit diem, qui capturus est grandem cetum. Quibus
quam" ad veniam cum eleclis redit. Hine eni>.iiserl- verbis apeite osteuditur quod a sancto viro in fine
ptum est': Nusquam enim angelos apprehendit, seclse- mundi venlura Antichiisli perditio prsevidetur. Ma- "
men Abrahmapprehendit(Hebr.n,..6). [Rec.XII.] Id- lignus nai-ique spiritus, qui per merilum nox est,
circo namque Redemptor .noster non angelus, sed die :. se iiri muudi fine simulat, cum se quasi Deum
homo factus est, quia hoc procul dubio "fieri debuil, _ hominibus ostentat, cum claiitatem sibi Diviiiitatis
quqd redemit; ut fsfperditqni angelum nqn apprehqn- fallaciler tribuil, el se supra.omne quod-Deus vel di-
dendo desereret, et hominem in semetipso apprehen- citur, vel colitur, extollit. Nocteih igitur maledicit,-
dendo repararet. [Vet. XL\ Possmit etiam dies hi qui qui maledicit diem; quia ille nunc -ejus maii.tianj
a Ita Mss. potiores. ln Utic^ ad margiiiem notatur Bominq. -
manifeste, quam leciibnem amplexi" suh t Vulgati". c Antiq. Rhem., quia desiructione perpelua, Non-
b Unus Rhem., duo Remig. et Val. Cl., placabilem nulli, cum Corb. Germ., guia distrktione perpelua.
 645 MORALIUMLIB. IV. -* IN CAP, III B. JOB. 646
destruit, qqi jllustratiorie adyentus sui tunc etiara A sum premunt.—Sedhunc Leviathan felecU.aijgplpruin
potentiarn ejus fortitudiriis exstinguet. Unde.et bene spiritusiiunc in puteo abyssi clausum prqmimt, U.ndq
subjungitur : Qui caplurus est grandem cetutn. Bujus scriptum est ; Vidi qngelum descendentem de cmfo,
enim cetl fortitudo in aquis capitur, quia antiqui habentem clqvemabyssi, el cgtenam magnam in manu
hostis versutia baptismi sacramento superalur. suq: et apprehendit drqconem serpe$terq anfiquum,
15. Elecii angeli ejus doli lenebras npbis indicqnt. qui est diubqlus el Satqnds, et ligqvii ,eum per an\\ps
- — Sed-quod translaiione veferi de auctofe omnium mille, et misil eum in abyssum (Apocal. xx, 1, 2 et
dicitur;hoc translationehac, qhseadnos exRebrseo est seq.). Quem tamen in mundi fine adapertiora cerr
Arabicoque sermone derivata, de electis ejus ahgelis tamina reypcant, et totum cqntra pos in suis yiriljps
memoralur (Consule qum diximus l. xxxv, cap. oiim ralaxarit. Unde et illic rursum scriptum est: Cum
15, ad vers. 14 c. ult. I. Job.) De his namqjie dici- completifuerinl miile anni, solveturSaianas (Ibid., 7).
tur : Maiedicanl ei qui maledicunt diei. [Rec. XIII.] Hle enimapostata angelus, quia ita conditus fuerat,
Diem se quippe iste superbiens spiritus qstentare ht angelorum caeleris legionibusemineret, ita super-
etiam angelicis potestalibus voluit, cum se super cse-. biendo succubuit, ut nunc slantium angeiorum difiqni
leros quasi in potentia divinitalis extollens; tot post substratus sit ; quatenus vel nunc ad utilitatem
se adinteritum legiones traxit. Sed hi nimirum,-^jui g nostraiii eis ministrantibus religatus lateat, vel turic
in auctore suo humili cbrde perstiteruiit, cum errori ad probationem nostram eis relaxantibus, totis se
ejus noefem inesse conspicerent, diem claritatis il- coiilra nos suis viribus solutus exerceat. Quia igilur
Jius de semetipsis humiliasentiendo calcaverunt: qui hi electi spiritus superbum apqstalam comprimunt,
nunc nobis doli ejus tenebras indicant, et quam sit qui humiles hunc sequi noluerqnt, ipsisque -admini-
iilius despicienda ficta claritas, demonstrarit. Dica- strantibus disponilur, ut ad.intentionem aperti"certa-
tur ergo de tenebrosa-nocte, qusa humanEe infirmi- fninis desiruendus, funditus quandoque revocetur,
tatis oculos claudit: Maledicani ei, qui maledicuht dicatur recte : Qui parati sunt suscitare Leviathan.
diei, id est, illi electi spiritus erroris ejus tenebras Quia tamen hostis callidus ad aperta beila n.ecdum
a damnando deminlient-,qui maguiludinem claritatis suscitatus est, quomodq quorumdam mentfes noxist.a
iUius jam ab exordio fictam vident. Bene auteni sub- nunc latenler pbscuret,"insinuet. Sequitur :
ditur: Qui parati sunt suscitare Leviathan. Leyiathan , " l CAPUT X [Vet. XIII, Rec, XIV].
-quippe interpretatus dicitur additanientum eorum. VERS.9. — Obtenebreritursleilm caligine ejus.
Quorum seilicet, nisi hominum? Recte autem addi- il.Sleltm atiquando sancli, aliquando- hypocritm
tamenlum eorum dicitur, quia postquam pririiam in Scripiufis dicuntur. Hypocritarum lux obscuratur
eulpam mala suggestione inlulit, hanc quolidie au?. C-dperto errore.—in Sciiptura sacra stellarum noihirie
gere gravioribus persuasionibus non- riesistit. Vel aliquando sanctorum justitia, quae in hujus vit_e te-
certe per exprpbrationem Leviathan vocatus esf, id nebris lucet, aliquando vero bypoerilarum fictio de-
'est, additamentum hominurn dictus. Ebs namque in - monstfatur, quf bona quae faciimt, ad percipiendas
paradiso immorlales reperit; sed divinitalem immor- . laudes hominibus ostendunt. Si enim recte viventes,"
talibus 1,1,1'promittendo, quasi eis aliquitl ultra steilae non esserit, nequaquam Paulus discipulis di-
" -
quam erant se addere spopondit. Sed dum blande cerel; In medio nationis pravm et pervefsm, infer quos
non habfla se daturum perhibuit, callide et habita- lucetis sicut luminaria in mundo (Philip. n, 15). Rur-
subfraxit. b Unde et eumdem Leviathan ita propheta sum, si inler eos qui recta agere videnlur, quidam
deseribit dicens : Super Levialhan serpenlem vectem, de aclione sua retributionem favoris humani non
snper Levialhan serpenlem tartuosum (Isai. xxvii,, 1). qiisererent, nequaquam stellas Joannes -ruere a coe-"
Leviathan quippe iste in eo, quod se addere honiini Iestibus videret, dicens : Misit draco caudam,-e't traxit
spopondit, tortuosis ad eum sinibus ir-repsit; "quia lertiam partem sletiarum (Apoc xn, 4). ©raconis
dum faiso impossibhia" promisit, vere et possibilia enim eauda stellarum pars trahitur,- quia •extrema
sustulit. [ Vet. XII.] Quserendum vero nobis est cur persuasione Antichristi quidam quividentur hicerera-
qui serp.ent.emdixerat, tortuosumque illico subjun- P pieritur.|._|,2SleUasnamque interramtrahere,esteos
gens, in.tefposnit-yectem, nisi fortb quodin serpentis qui yidentur studio vitae coelestisinhaerere, .ex airiore
torlitudfne fluxamollities, in vecteauteni est p duritia lerreno iniquitate apertferroris involvere. Sunt nam-
rigiditatis. Ut ergo hunGetdurum signaret ,~el mol- quejionnulli qui ante humanos oculos velut magnis
lem; et vectemnominat, 4 et serpentem. Durus quippe operibns lucent; sed quia hsec ipsa bpef a a mutido
est-per malitiam, moilis per-blandimerita. Vectisergo cordenon prodeunl, capti in occultis cqgilalionibjis,-
diciiu.r,.quja usque ad necem percutit; serpens au- noctishujus tenebris obscurantur; quf saepe ea quse
tem. qnia se perinsidias.molliter ? itifundit. mundo corde non faciunt, etiam opera amittunl.
16. Diabolumelecti angelorum in puteo abyssi clau- Quia ergo nqx praevalere permittitur, quando et inter

t aItaRhem.,Corb. Germ.., Remig., Norm., FIo- 0 In Editis, duritim rigiditas.

riac, quos sequuntur Vet. Edit. Pafis,..elBasil. Coc- d InMss. Nofm. et plerisque legitur? ettortuosum(-
Alii deinceps, damnandos. Etinfra : tbrtuosus autem, quia se~perinsidiqs" m.plUier
h In Mss. Norman., Vindocin., Germ.-, legftur : " infuadit.
'e Utic ulramque habet leciionem.
Un4e et Dominus eumdem.ila per prophetam descfMt. - infleclit.
Secun.(lris5Com|.end.,prqm/«»2rfft;liabest,
In Gtic- prius legebatur iit esl in Edliis. Ita etiam Lqngipont.
 "
647 " SANCTI GREGORII MAGKI 648
bona bpera cordis intentio minime mundatur,'_dicalur A.. tionem iaciunt Iaudis, jam prsemium ab humano ore
recte: a Obscurentur slellm caligine ejus; b id esl, receperunt, Yeritate altestanle, quae ait: Amen dico
contra eos qui ante humanos oculos quasi boriis.ope- vobis, receperunt mercedem H3 suam (Matlh. vi,
ribus splendent, malitia antiqui hostis obscurapraeva- 2, 5). Ubi et bene subditur : Nec orlum surgentis
leat; et hoc, quod ante huniana judicia sumpserant, aurorm.
lunien laudis deponant. Caligine quippe noctis obscu- [Vet. XV.) 19. Ecclesim in judicio novissimo cla-
rantur,"cum eorum vifa aperlo errore confunditur; ritatem non videbunt. — Aurora quippe Ecclesia di-
ut nimirum tales etiam foris in aclione appareant, citur, quse a peccatorum suorum tenebris ad lucem
quales apud semetipsos intus divino parere judicio juslilise permutatur. Unde et hane sponsus in Canti-
non formidant. Sequitur: corum cantico miratur, dicens: Qum est ista, qum
CAPCT XI [Vet. XIV]. progreditur quasi aurora consurgens (Cant. vi, 9)?
IBID:Exspeclet lucem, et non videat, nec ortum sur- Quasi aurbra quippe electorum surgil Ecclesia, quie
genlis aurorm. pravitatis pristinae tcnebras deserit, et sese in novi
18. .Ghrislus cum bonis una est persona, et diabolus luminis fulgorem convertit. In illa igitur luce, quse.
una cum reprobis. Qui prava agunt, aut recla non in districti judicis adventu monstratur, corpus dam-
recto corde, mercedem mternam ffustra sperant.— g nati hostis ortum surgentis aurorse non videt; quia
In Evangelio Veritas dicit: Ego sum lux tnundi (Joan. cum districtus judex ad retributionem venerit, ini-
vm, 12). Sicut autem isdem Redemptor noster una quus quisque suorum caligine meritorum pressus,
persona est cum congregatione bonorum; ipsenam- quanta claritate sancta Eeclesia in internum cordis
que eaput est corporis, et nos hujus capitis eorpus; lumen surgal, ignorat. Tune namque electorum mens -
ila antiquus hostis una "persona est cum cuncta col- jn altum rapitur, ut divinitalis radiis illustrelur; et
lectione reproborum, quia ipse eis ad iniquitatem quo ejus respectu perfunditur, eo ultra se gratia co-
quasi caput prseeminet, illi autem dum.ad persuasa ruscante sublevatur. Tunc sancta Ecclesia e plena
deserviunt, velut subjunctum eapiti corpus inhserent. aurora fit, cum morlalitatis atque ignorantise suae
Quod ergo dehac nocte, id est antiquo hoste dicitur, tenebras funditus amittit. In judicio ergo adhuc au-
dignum est ut ad corpus ejus, id est ad iniquos quos- rora est, sed in regno dfes; quia etsi jam cum restau-
que, derivetur. Quia igitur Redemptor humani ge»e- ratione eorporum videre lumen in judicio-inehoat,
ris Iux est, quid est quod de hac nocte dicitur : Etc- ejus tamen visum plenius in regno consummat. Or-
svectet lucem, el non videat: nisi quod sunt nonnulli tus itaque auroraeest exordium clarescentis Ecclesiae,
qui fidem, quam operibus destruunt, tenere se ser- quem videre reprobi nequeunt, quia a.conspectu
monibus oslendunl? De quibus per Paulum dicitur : Q i districti judicis malorum suorum pondere ad tene-
Qui confiteniur se nosse Deum, factis autem negant bras pi'essi pertrahuntur. Unde recte per prophetam"
(Tit. i, 16). lli nimirum aut prava sunt qurc faciunt, dicitur : Tollatur impius ne.videai gloridm Dei (Isai.
aut recta opera non recto corde seetantur. Non enim xxvi, 10, sec LXX). Hinc est quod de hac aurora
de suis operibus retributiones perpefuas, sed transi- per Psalmistam dicilur : Abscondes eos f in abdito
torios favores quserunt; et tamen quia quasi sanctos vultus tui, a conturbatione hominum (Psal. xxx, 21).
laudari se audiunt, esse se veraciter sanctos arbi- Electus enim quisque in judicio per internum visum
trantur; et quanto se ex multorum aestimatione irre- in vultu Divinitatis absconditur, dum reproborum
prehensibiles putant, tanto diem districti judicii foris csecitas dislricta aniinadversione justitiae re-
securius exspectant. De quibus bene per prophetam pulsa turbatur.
dicitur : Vmdesideranlibus diemDomini (Amosv, 18). 20. Hypocritm justor.um opera non' intentionetn
Quibus beatus Job debitam sententiam pfofert, prae- cernentes, lucem eorum non videnl. — Quod etiam ad
dicentis sludio; non optantis voto dicens : Exspectet praesens non inconvenienler accipimus, si simulato-
lucem, et non videat. Nox- quippe illa, videlicet tene- rum corda sublilius indagamus. Arrbgantes namque
brosus hostis,- in membris suis-lucem exspeclat, et et hypocritae bonorum facta exterius aspiciunt, eos-
non videt, quia vel hi qui fidem sine operibus reti- D que in factis suis.laudari ab hominibus agnoscunt,
nent, cum pro eadem fide in extremo judicio salvari eorumque celebre nomen mirantur, et quod pro bene
se posse confidunt, spes eorum frustrabitur, e quia geslis laudes suscipiant vident; sedquanto sludio
hanc vivendo demoliti sunt, quam confilendo tenue-, easdem laudes fugiant, non vident. Aperta eorum
runt; vel hi qui pro humana laude in bona aclione se opera considerant; sed quod sola spe intima hsec
exhibent, incassum d a veniente judice retributionem operenlur, ignorant. Qui enim vera luce justitiae clari
bonorum operuni sperant; quia dum haec in ostenta- sunt, prius a tenebfis internae intentionis immutan-
_a Unus Remig. et Val. Cl., obtenebrentur stel- tom.VIU,p. 165. (Patrol.tom. XL,col. 197.) Eosdem
Im,b etc refutat lib. de octo Dulciiii Quaest., 1, el alibi.
d In Corb. Germ., Vindoc oninib. et-Remig.,
Sic Corb., Germ., Npi'man. omnes, Vindoc,
Val. Cl. At Coc et alii recentiores, a Mss. receden- legitui', advenientejudice.
tes : id est eos qui obscurare prmvateal. e~ Edili, plene aurora.
c Iri Excusis prjefigitur vox male, quaain Mss. igno- Duo Rhem., Corb. Germ. et unus Remig.,
ratur. Porro contra eos qui fidem sine opefibus reti- abscondes eos in ubscondito. Ita et.iam Vet. SMU
nentes in extremo judicio se salvandos esse eonfidunt, Paris. et Basil.
specialis est Augustini tractatus de Fide et operibus
 649 MORALIUMLIB, IV. — IN CAP. III B. JOB. 6S0
tur, utebscuritatem intus terrense appetitionis plene A A spiritui quasi -lucra nobis dedisse fuerat, si damna
deserant, et corda suaad supernse lucis desideria non inlulisset. Sic nos de latronibus loquimur,h quia
perfecte convertant, rie cum aliis apparent lucidi, captivis suis donant vitam, si non abstulerint.
23. SENSUS HOEALIS. — Lihet hsee ab inchoatione
sibimelipsis sintobscufi. Arrogantes ergo qulabono-
rumfacta considerant, et corda nbn pensaut, imi-' repetere, atque ex-eo quod inusu praesentis vitae
tanturunde laudari foris valeant, non unde intus ad recognoscimus, moraliter retractare. [ Vet. XVII.]
justitiae lumen surgant: et quasi ortum surgentis Bealus Jobcohsiderans, postquam a mentis stalu
aurorae videre nesciunt, quia intentionem' religiqsae succubuit genus humanum, quanta in rebus prosperis
. mentis considerarecoptemnurit. _ _ fiducia sublevetur, vel quarita ex adversis perturba-
[Vet. XVJ.] 21. Judma Christi venienliset Eccle- ' tione frangalur, ad illum, quem habere in paradiso
sim nascentislucem non vidit. — Potest etiam sanctus pbtuit, incommutabilitatis stalum mente recurrit, et
vir, gratia prophetici spiritus plenus, Judaeaeperfi- mortalitatis lapsum per prbspera et adversa variantem,
diam Redemptore veniente conspicere, ejusque cse- quam despicabilem cerneret,' maledicendo declaravit
cltatis damna per verba haeequasi ex optanlis quaU- dicens:
tate prophetare, ut ' dicat: Exspectet lucem, et non CAPUT XIII [Rec XV].'
videat, nec orlum surgenlis aurerm. Judaea quippe B I VERS.3. Pereal diesin qua natus sum, et nox in
lueem exspectavit, et non vidit; quia humani gene- qua dictuhi est, Conceptusest homb.
ris Redemptorem venturum quidem prophetando 24. Diesest prosperiias, nox tribulatio. Dies peccali
sustinuit, sed venientem minime cognovit; el quos delectatio, nox cmcitas mentis: —' Quasi dies quaedam
ad spem aperuit 114 mentis oculos, ad praesentiam est, cum nmndi hujus. prosperitas arridet. Sed dies
lucis clausit. Quse et surgenlis aurorae ortum non vi- isle in noclem desinit, quia ssepe temporalis prospe-
dit: quia infirma illa sanctaj Ecclesiae prhnordia ve- ritas ad tribulalionis tenebras perducit. Hune prospe-
neraricontempsit; dumquehanc labefactari suorum ritatis diem prophela.despexerat, cum dicebat: Diem
mortibus credidit, ad -quae fortia perveniret, ignora- hominis non concupivi,lu scis (Jerem. xvn, 16). Hanc
vit. Sed quia de infidelibus loquens, iniqui capitis tribulationis noetem postremo incarnalionis suaetem-
mernbra innoluit, ad ipsum rursum iniquorum caput pore passururii se Dominus nuntiabat, cum per Psal-
verba convertit, dicens : - mistam quasi ex praeterito diceret: Usque ad noctem
CAPUT ,XU. increpuerunl me renes mei (Psal. xv, 7). Potest au-
tem per diem," peccali delectatio , per noetem vero .
VERS.10. — Quia non conctusit ostia veniris, qui caecitasmentis intelligi, per quam se
nec abstulit mala ab oculis meis.. . homp palitur in
porlavil me, C, culpae perpetratione prbsterni. Optat igilur perire
22. Paradisus humani genefis ulerus, cujus osiia diem, ut omne quod blandiri culpa cernitur, vigore
serpens aperuil. -—Quod unicuique hominum venter justiliae inlerveniente destrualur." Optat etiam perire
est matris, hoc univefso humano generi exstitit ha- noctem, ut quod csecata mens etiam per consensum
bitalib illa summa paradisi. Ex ipsa namque a proles perpetrat, auimadversione poenilentiaeexstinguat.
humani generis velut ex ventre prodiit, et quasi ad ! 15.25. Scriplura tribus mpdis hominemappellat.
increjnenta corporis,. sic adaugmenta propaginis fo-- Homo per voiuntarias menlis tenebras a deleclalione
ras emanavit. Ibi conceptio nostracoaluit, ubforigo ' peccati rapilur. — Sed quserendumnobis est.cur in
hominum homo primus Jiabilavit. Sed hujus ventris die homo natus dicitur, in nqcte conceptus? Scri-
- ostiaserpens aperuit, quia persuasione callida in
ptura sacra tribus modisxhominem;appellat, scilicet
corde hominis mandatum coeleste dissolvit. Hujus aliquando per naturam, aliquando per culpam, ali-
ventris ostia .serpens aperuit, quia munita supernis' quando per infirmitatem. c Homo quippe per natu-
monitis claustra menlis irrupit. Sanctus igituf vir in ram dicitur, sicut scriptum est: Faciamus hominem
poena quam tolerat,.ad culpam mentis oculos redu- adimaginem et similitudinem nostram (Genes. l, 26).
cat. Doleat hoc,"quod tenebrosa nox, id est, antiqui Homo per culpam, sicut scriptum est: Ego dixi, Dii
hoslis obscura suggestio humariis mentibus intulit;. eslis, et filii Excelsi omnes; vos autem sicut homines
doleat hoc, quod suggestioni callidaehumana mens jy "
moriemini (Psal. LXXXI, 6). Ac si aperte dicat: Sicut
in sua deceptione consensit, et dicat: Quia non con- delinquentes obibitis. Unde et Pau.us.ail : Cum sit
clusit ostiai)enlris,*qui portavit m.e,nec abstulit mala inler voszekis et contentio,~nonnecarnales eslis, et se-
ab oculismeis. Nec moveat quod non conclusisse que- cundum hominem ambulalis (I Cor. m, 3)? Ac si di-
ritur, quem aperuisse paradisi januam detestatur. cat: Qui discordes mentes ducitis, nonne adhuc ex
Non conclusilenim dicit, aperuit; etniala non dbstu- repreliensibili humanitate peccatis?|Homo per infir-
lit, irrogavil. Quasi enim auferret, si quiesceret; et, mitatem dicitur, sicut scriptum est:td Malediclusiw-
ijuasi clanderet, si ab irruptione cessaret. Pensat; mo, qui spem suam ponit in homine (Jerem. xvn, 5).
namque d» quo loquitur, et perpendit quod pravo Ac si aperte diceret, in infirmitate. Homo ergo in die
a Yind.)cin.et unus Remig. : Ex ipsa namque hu- per naluram. Primus Vindoc, homoquippein eaparte
manum genus velut, etc. Ita eliam Ebroic perd rialurain.
h Plurimi habent, quia captis suis. Deest homo in duob. Rhem., Remig., Corb.
° Duo Rhem., duo Remig. , Corb. Germ., unus Gerru., Reg.
Yindoc, Itomo quippe in ea (id est in sacra Script.) "
PATROL.LXXV". '
21 . ;
6S1 SANCTI GREGORtt MAGNI 6§l
Hascitur.,' sed iri nocte concipilur, quia nequaquaro i i. per Prophetam dicitur : Beali quorum remissm surit-
a a deleclatione peccali rapitur, riisi prius per volun- iniquitates, et quoruni tecla suntpeccaia (Psal. xxa,
tarias menlis tenebras infirmetur. Ante enim-dcaecus i). Quia ergo omne quod tegitur, velut in tenebris
in mente fit,-et postmodum se repfobse delectatiohi. occullatur; i.n die extrenii judicii non ilhistratuf lu-
sribsternit. "Dicatur ergo : Pereat iies in qua natus mine,"quod non diseutitur ultione. Actus namque
sum, et nox iri qua diclum est, Conceplus est homo : nosfros, quos "tunc iusle puriire noluefit,. ipsa sibl
id est, pereat delectalio, qriaa in .culpam hominem aliquo modo sciens divina misericordia abscondil. ln '
raipuit, pereat incauta mentis Infirmitas, quae usque lumine vero ostenditur', quidquid tunc in" consp.ectu ' -
ad tenebras pravi consensus excaecavit. Homq enim omnium demqnstratur. Bie ergo dies vertatur infe-
dum hlandimenla delectationis caule non perspicit, nebras, ul videlicet omne quod delinquimus, hos pef
eiiam in noctem nequissimaj perpefrationis ruit. So- pcenitenliam iefiamus. Hunc diem.Dominus non rer
lerter ergo vigilandum est, ut cum blandiri culpa in- quirat, ellumine non illustret-; ut scflicet nobis^culr
choat, ad quantum interitum mehs trahatur, agno- pam nostram ferientibus, ipse hanc extremi judicii " .
scat. Unde ef apte subditur : animadversione norf increpet. . _
'
'. CAPUT XIV, 28. Pmriitens solus iocum invenit, quo se Deo jitdici
g abscondat. — Ipse autem judex venlurus est, qui
YERS.•&.— Dies illa vertatur in tenebras. erincta penetret, cuncta perslringat. Qui qiiia ubiqtte
26. Detectationis inifmm pmnilentim lamenlis casti-
est, locus quo fugiatur, non est.[Vei. XIX.] Sed quia
in lenebras cuhi
gandum. —Dies quippe verlitur, - correctioriis noslrae fletibus placatur, solus ab illo lo-
culpa in jpso delectationis exordio, ad quem perdi- . cum fugaeinvenit, qui pqst perpelratam culpam nUnc
tiopis"finem rapiat, videtur. In letfebras diem verli- se d ei in poariitenfiaabscondit. Unde et apte adhuc de
mus, cum nosmetipsos districte punienles, ipsa de- hO"cdeleetationis die
lectationis pravaa hlandimenta per districta posnilen- subjuijgitur:
tiae lamenta cruciamus, cum fleridoinsequimur quid- -CAPUT XVI [Rec.XVII].
quid in corde tacili ex-delectatione peccamus. Quia YiZEs.5. — Obscureriteum tenebrmetumbra moriis.
enim _fidelisquisque cogitaliones in judicio exquiri '29. Occuttd Deijudicia,, qumda-mtenebrm sunt.—
subtiliter non ignoral, Paulo altestante, qui ail:' J«- Diem tenebrae obscurant, quando delecta-
aut etiam de- profecto
ter se invicem cogiialionum accusantium, tibnem mentis inflicta pcenitentise"lamenta transver-
fendentium { Rom. n, 15) ;"semetipsum introrsus dis-
berant. Possunt etiam per tenebras occulta judicia
cutiens/antejudiciumvehementer-examinat, ut di-
rea- designari. Inluce aamque-quod -videmus-agnoscimus;
strictus judex eo jam tranquilUus venial, quob in tenebris^vero aut omnino jjihil cernimus, -aut-in-
Q
tum suum, quem diseutere appetit, jain pro culpa certo yisu caUgamus. Occulta ergo judicia<[uasi quae-
punitum eernit. Unde et recle subjungitur : dam anie oculos nostros tenebrae sunt, quia perscru-.
CAPUT XV [Vet. XVHl,'Rec XVI]. tari nequaquam possunt. Undeet de Deo*criptum
IBID.— Non requirat eum Deus desuper. est : Posuil tenebras latibulum suum{Psal, xvn, ,12).
27. Ul a Deb in judicio non puniatur. — tlequirit Et-quia ahsolvi non meremur, agnoscimus": sed prae-.
Deus quai judicando disculit; non requirit quseigno- yeniente nos .divina gi'atia, per ejus.judicia- hcculta
scendo in suo jain judicio impunita derelinquit. Hic iiberamur. Diem igilur tenebrae.obscurant, eum flen-
iiaque dies, jd est, haecpeccati delectatio, a Domino dum nostrae delectationis.gaudium, ab illojustaa ani-
imri requiretur, si animadversione sponlanea punilur, madyersipuis radio inscrntabilia ejus judicia miseri-
Paulo atlestanle, qui ail: Si nbsmelipsosdijudicare- corditer occultant. Cbi et apte subjungitur -:Ei «n,-
trius, nonutique a Dominojudicdremur (1 Cor. xi, 31). bra mortis.
Beo ergo diem nostrum requirere, est contra men- .[Vet. XX.] 30. UmbramortistriplkilerinScriplu-t
tem nostram subtiliter in judicio '<=omne qiiou "de ris accipitur.— In Scriptura enim sacra umbrampr-
culpa gratnlatur indagare; in quascilicetrequisitione tisaliquando obliyio mentis accipitur:, aliquando imi-
illum tunc severius percutit, quem sibi iiunc mollius _ tatio diaboli, aliquando mors carnis. Umbra enim.
:
pepereisse deprehendit. Bene autehi sequitur Et nsortis, oblivio mentis accipitur; quia, ut superius.
non illustret lumihe. In judicio namque Dominus ap- diximus, sicut mors hoc quod interficil, agit.ut non.
parens, |_3.@omtiequod tuncredarguit, "lumhie il- sit in vita; ita et obhvio boc quod intereipit, agitut
lustrat. Quasi enim sub quadam ohscuritale tegitur, non sit in memoria. Unde el recte, quia Joannes.
quidquid tunc in memoriam judicis "nonrevocaiur. Hebrsorum populo eum, cujus obliti fuerant, Deum
Scriptum qulppe est: Omnia autem tjumdfguunlur, a pradicare veniebal, per Zachariam dicitur : Jllumi-
lumine.manifestantur'(Epltes. v, 13). Quasi qhsedaih nare his qui in lenebrisel in umbra morlis sedent (Lnc.
tenebras peceala pbeniteiitiumabscqndurit, de quibus i, 79). In umbra enim inorlis sedere, est a divini
a Ita Mss., nisi quod Floriac habet -a dileclione ris. 1495. Edit. Basil. 1514 et Paris. 1518, omne
In Excusis legifu", ad delectationem. deeulpa gratulare ddinissnm. iFmehclantrircs
- h Rhcmenses el Rcmigiani omries, quibus Consen- quod
peccati. Mss. magno consensn. Poiro hic quod de cuipa gra-
tiunl Norm., quo reum suum. tulalur , idem esl ac quod de>culpagr:.iume. t.
•1 Reprassentamos hic ManuScriptos, non veteres ? -Negleclam in aliis Ed. voculam ei revocavinlus
autrecentiores Editiones corruplissimas:-Coc. etalii ex Mss.' Corb. Germ.', Comp., JAhem.,R.emig., etic
deinceps, gralulamur admissum. Ita etiam Edit. Pa-
 653 MORALIUMLIB. IV. — IN CAP. III B. JOB; 6§i
anioris notitia 5noblivione "lassescere. Umbra morlis. s A mentis jiostrae confusiq. caligo*omniatur.1Sajri'<stcat:
.ihiilatio antiqui hostis accipilur. Ipse enim quiamor--- caligo nehulosa congerie 'obscurat diem, itaconfusio-
t m inlulit, mors vocatur, Joanne attestanle, qui ait:':' perturbalis.cogrtationibus obnubilat mentem.: De 'qua
iit nomenillimors (Apoc. vi, 8). Per umbram iglturr ,f per quemdam -dicitur.: Est confusioudduoehsglo-
"jiorlis ejus imilatio designatur; qriia sicut umbra_ riam(Eccli. iv,25).'Cume"nim'admejit«mihaIe|!eEta'
jiixta qualitatem corporis ducitur, ita actiones irii- poeriitendbredueimus, gravi mox tooerore «Onfundi-
qnorum de speeie imitatioms "JCSJ ejus exprimun- mur, perslreplt inanimo turba cogitalionumj snueror
tur. Unde recte Isaias cum geritiles populos 1 in anti- conterit,"anxielas devastat,in serumnammensverS-'
qui hbstis cerneret jmitatione flefecisse, eosque adl tur, -et quasi quodam nubilo caligihls -ohseuratur;
veri solis ortum resurgere, quae certo futura eonsi- _ Haechamqde ealigp coiifusioniseorum nientem salu-" -
derat, quasi ex praeterilis narrat, dlcens : Sedentibus. briter oppreSserat; quibus t?.ah.us"dicebati" Quern'
iii tenebris efumbra mortis, lux ortaest eis_(Isai,.}x,t eriim fructum habuislis tuncin illis, m quibusnunc
2). Urabraeiiam mortismbrs carnis accipitur; quia_ erubescitis (Rom. vi,-21)? Hunc ergo peccafi-dierii
sicuf veramors est, qua anima separatur a Deb, ifai" caligo occupet, id est, Mandlmentum nequllise affli-'
"umbra mortis est, qua caro separatur ab anima. Un- ctio poenifenliaedigno moerore pierturbet. Unde et
de xecte voce martyrum per Prophetam dicitur : JJu-• *jT. apte subiungitur : •
- CAPUT XYHI. - -
miliasli nos in toco afflictionis, et cooperuitnos umbra
mortis (Psal. XLIII,20).Quos enim' conslat non spi- IBID.•—Jnvolvalur_amariludine.
ritu, sed sola carne mori, nequaquam se vera morte, 33. Salubris mmror de prava deleclatione. —JJies'
sed umbra diciint mortis operiri. . enirn amaritudine involvitur, cum ad cognitionem
'
ol. Christusunica morte duplicetrihominumtnortem, mente Todeunte, peccali blandimenta -UQ cruciatus-
delevit.— Quid est ergo, quod beatus Job, ad obscu- poBnitentiaesequuntur,- Diem amaritudine involvimus,
randum diem pravse c delectatidnis postulal umbram, cum pravas delectationis gaudium, quae supplicia se-
mortis; riisi quod ad delenda peecata.ante Dei.oculos, quantur aspicimus,- et asperis hoc fletibus circumda-
Dei et hominum medialorem requiril, qui solam pro, mus. {Juia enimhoc quod-involvilur, exlalereom-
hbbis mortem carnis susciperet, et veram mortena de- nis partis operitur, involvi dies amaritudine optatur,
linquenlium per umbram suae mortis deleret? Ad nos, quatenus quae mala incorrectis imminent, ex ora-
quippe venit, qiii in morte spiritus carnisque teneba- jii paf te «quisqueconspiciat, et voluptatis suaelasci-
niur; unam ad nos suam mortem detulit, "et duas, viamtristitiaelamenlis tergat. / •
nbstras, quas reperit, solvil. Si enlm ipse utramque 54. Quarito major esse debeat de eonsensu ad cul-
susciperet, nos a riuUaliberaret. Sed unam miseficor- „ pam. —Sed si diem, quam peccati delectationem
diter -accepit, et-juste utramque damnavit. Simplam ^* diximus, tbt impeti precibus audivimus, ut videlicet
suani duplae nostrae contulit, et duplam nostram mo- circumdanles fletus expient quidquid deleclatus per -
riens subegit. Unde et non immerito uho die in se-' jiegligenllaih anin^us deUnquit, quanta animadver-
' sione
pulcrb et duahhs nocfibus jaeuit, quia videlicetlu- poenllentiaehujus diei nox Terienda est, videli-
cem susesimplae mortis,"tenebris duplse nostrae mor- cet ipse jam consensus ad Culpam? Sicut ehim mino-
tis adjunxit. Qui ergo splam pro nobis riiortem carnis' ris culpaeest, cum carnaliter mens in delectatione
aecepit, hmbfam mortistpertulit, et a Dei ocuUs"cul- rapitur, sed tamen delectationi suae per «piri-
pam quamfecimus abscondil. Dicalur Igiturlrecte: tum reluctatur__ ita gravioris et pleuse est nequitise,
Ohscurent eum tenebrmet uthbra mortis. Ac si aperle ' ad peccati illecehram non solumdelecfationepertralii, -
dicerelur: Ille veniat, qui ut a morte carnis et spirl- sed etiam consensu fainulari. Tanto igilur s arctiori
tusdebitoreseripiat,mortem carnisnondebens solvat. mahu poeriitentiae, mens a pollutione tergenda est,
[Vet. XXJ.]Sedquia nullum peccatum Dominus inril- quanto se per consensum conspicit «ordidius " • inqui-
tum relaxat, aut enim noshoc flendo insequimur, aut natam. Undeetapte subjungitur :
ipsedjudicando, reslat ut ad enjendationem suamsem- CAPUT XIX
per mens solerter invigilet. In quo ergo sibi qulsque j> r VERS.'6.— Noctemillam ienebrb&usturbopossideat,
misericorditer subvenirie considerat, hoc necesse' 155. Vis compunctionis. — Quasi enim quidam tur-"
. est utconiltens tergat. Unde et apte subjungitur : bo lempestalis est concitatus spiritus moeroris. Nairi
CAPOTXVU. dumpeccalum quisque quod fecit, Inteiligit; dum
. IBID.— Occupeteum caligo.
pravilatis susenequitiam subtiliter_pensat, mrerore-
32. Mentis pomitentis^aiubris caligo. — Quia enim mentem obnubiiat et
quasl concusso serenae Isetilias
in caligine ocuius CGnfuudilmyipsa per pcenitentiam aere, omnem in "se
tranquillitatem cordis poeniten-
a In Ed. Coc- et aliis deinceps legifur, in oblivione
latescere. Veteres Editiones nti omnes pene Manu- restat,,Xocem reservat, quse redundat.et jui omnib..'
Mss. deest, expunximus.
scripti habent,./flssescew. Belvac. habet languere. *Ex Corb. Germ., Vindoc:, Val. Cl., Rhem.', Re-
h Ita eliam bnmes Mss., Corb. Germ. et vct. Efiit. mig., Compend., . i|rima Edilione Rom. Parisiensi
In Gilot., RomanaSistl V et Gussanv., lego : ab an- et aliis antiquioribus, emendavimus cseleras.
etc 1495,,
tiqui iwstis, lu quibnsjjro considerat, Jegitur, desiderat.
Altaomnes Rhem,, Remig., Corb. Germ., Bei- Etllt., * Pleriqueex
vet. laudatls.M^s. 'habenl, per quemdam
vac, Ebroic, etc, necnon ' Edit. At alise, diem sapientem. .
prasm dileeiiotiis,' B"NonnuiIi, dcriori inahu.
d Editi, sivetustiores
excipias, judicmido reserwt;
 655 -- SANCTI GREGORII MAGNI 6S6
tiae turbine.devastat. Nisi enim recognoscentem se A.nit ut virtutes remuneret, etiam-ea quseillicite gesta
animum istelurbo contereret, nequaquam Propheta sunt examinans, subtiliter penset; ne cum annum
dixisset: In spirilu vehemeriticonleres naves Tharsis complet, etiam noctem nnmeret". Dicat itaque de hac
(Psal. XLVII,8). Tharsis quippe exploratio gaudii di- nocte: Non computelurinAiebus anni, nec numerelur
citur. [Vet. XXII.] Sed cum vehemens poenitentiae in mensibus. Ac si districlum judicem exoret, dicens: •
spiritus mentem occupat, omnem in ea exploratio- Cum completo sanctse Ecclesioetempore, extremo le
nem reprehensibilis gaudii perturbat, ut nihil ei jam. examini manifestas, sic dona quse contulisti remune-
nisi llere libeat, nihil nisi quod se terrere possit at- ra, ut mala quse commisimusnon requiras. Si eniin
tendat. Ponit namque ante oculos illinc dislrfctionem nox illa in diebus arini computalur, omne quod egi-
justitiae, hinc meritum culpae: conspicit quo suppli- mus, expravitatisnostraeaastimatiorieeonfundilur. Et
cio digna sit, si parcentispietas desif, quaeper lamen- dies vklutum jam non lueent, si hos in cbnspeclu tuo
ta praesentia ab aeterna eruere pcena consuevit. Spi- annuni eratanoslfaenoctis tenebrosa confusioobscuret.
ritus ergo vehemens Tharsis naves conterit, cumvis , [Vet. XXIII.] 38. Ideo nuila impunita retinquamus.
compunclionis valida mentes nostras huic mundo, — Sed si de nocte nostra moveria tunc inquisitio-
quasi mari deditas, salubri terrore confundit. Dicat nem nolumus, magnopere nunc curandum est, ut nos
igilur : Noctem illam tenebrosus turbo possideat; id 25in ejus discussione yigilemus; ne quaelibetnobiscul-
est, perpelrationem culpae, non blandimenla securae pa impunita remaneat, ne mens perversa quod fecit,
quietis fbveant, sed piedesseviens amaritudo poani- defendere audeat, et defendendo, nequilise nequitiam
tenlise irrumpat. adjungat. Uride et bene subditur :
, 36. Quid sil possidere noclem, et a nocte possideri., CAPCT,XXI [Rec XIX]. .
— Sciendum vero est, quia cum peccala impunita VERS.7. — Sit nox illa solilaria, nec laude digna.
relinquimus, a nocle possidemur; cum vero haeeani- 59. Nulla excusando exaggeremus. — Sunt non-
madversione poenilentiae plectimus, nimirum nos nulli, qui non solum nequaquam deflenl quod faciunt,
noctem, quam fecimus, possidemus. Sed tunc pecca-, sed etiam laudare et defendere non desistunt. Et ni-
tum cordis sub juris nostri possessionem reducitur, " jnirum dum defenditur culpa, geminatur. Conlra
si cum incipit, reprimaturr Unde et divina voce Cain quod recte per quemdam dicitur : Peccasti, ne adji-.
prava cogitanti dicitur: In foribus peccatum luum,• cias ilerum (Eccli. xxi, 1). Peccatum quippe "peccato
ader.it, sed sub te erit appetilusjejus, et lu dominaberis adjicit, qui male gesla etiaih defendit; et noctem so-
ti.t-is (Genes.rv, 7). In foribus quippe pecealum adest, litariam non relinquit, qui culpsesusectenebris.etiam
cum in cogitation.ibuspulsat. Cujus appetilus subler patrocinia defensionis adjungit. Hinc est, quod prk
est, eiquehomo dominatur, si cordis nequitiainspecta, « mus bomo de erroris sui nocle requisitus, eamdem
citius prematur, el priusquam ad duriliahi cfescat, noctem esse solitariam noluit; quia dum requisilione
.reluctanti "menle 'subigatur. • Ut ergo. deliclum. ad poenitentiam vocaretur, ei adminicula excusatio-
suum citius animus sentiat, J. J9 et culpse tyranni-; nis adjunxit, "dicens : Mulier, quam dedisti h mihi so-
dem sub jure suo pcenitendorestringat, dicatur recte: ciam, dedit mihi de ligno, et comedi (Genes. m, 12);
Noclem iilam lenebrosusturbo possideat. Ac si aperte scilicet excessus sui vitium in auctorem lafenter in-
diceretur : Ne capliva mens culpae serviat, culpam torquens, ac si dicerel: Tu occasionem delinquendi
a ppenitenlia liberam non relinquat. Et quia quod prajbuisli, qui mulierem dedisli. Hinc est, quod hu-
flendo insequimur, nequaquam nobis a venturo judi- jus erforis ramus in humano genere ex illa nuricus=
ce hoc objici certe speramus, bene subditur: . que radice 120 protrahitur, ut quod male agitur,
CAPUT XX [Rec. XVIII]. adhuc eliam defendatur. Dicat ergo : Sit nox illa so-
IBID.— Non compuletur in diebus anni, nec nume- litaria, nec iaude digna. Ac si aperte exoret, dicens :
relur in mensibus. . Culpa, quam fecimus, sola remaneaf, ne dumiauda-
57. Rogandus Deus ne mala qumgessimus,injudicio tur et defendilur, in conspeclu nos nosfri judicis
nobis objiciantur. — Illuminationis nostrse annus multiplicips astringat. Peccare quidem non debuimus;
tunc periicitur, quando apparente selerno judice san- sed utinam alia non jungentes, vel ea quse fecimus
ctae Ecclesise, peregrinationis suse vita completur. V sola deseramus.
Tunclaboris sui remuneralionem recipit, cum exple- 40. Culpam suam veraciter insequitur,.qui prospe-
to hoc belli tempore, ad patriam redit. Unde bene rilatem smculi calcat. —Sed inler hsec sciendum est,
per Prophetam dicilur : Benedicescoronmanni beni- quiailleculpam suam veraciter insequitur, quijam ad
gnilatis tum (Psat. LXIV,12). Quasi enim corona an- amorem prsesentissseculinullo appetilu prosperitatis
nf benedicitur, cum finito laboris tempore, yhj_utum instigatur; qui liiijus mundi blandimenta quam sint
remuneratio conferlur. Dies vero hujus anni sunt fraudulenta considerat, favoresque ejus quasi quas-
smgulae quseque virtutes; menses autem mulfiplicia dam persecutiones pensat. Unde et bene subditur :
facta virtutum. Sed ecce cumper fiduciammens eri- CAPUT XXII [Rec. XX].
gitur, ut speret quod yenientejudice de virlutibus VERS.8. — Maledicantei, qui maiedicunl diei.
remuneretur, occurrunl ejus memoriseetiam niala quse M. Transaclas culpas punit qui seducloris insidias
-gessit; et valde formidat, ne districtus. judex qui ve- in ipsa suggestionedeprehendit.— Ac si aperte dieat:
a Utic. ct alii Norm., tunc
inquisiti nolu-' b Non legitur,
mihisociam, in Corh. Germ., Vind.
:--»ure. et anliq. Rheni.
 6J.7 MORALIUMLlR. iV.^-IN CAP.IlI B. JOB. . 6S8
Hli hujus noclis tenebras vere poenitendq feriant, qui _. A quod alia vitia subigit, aliis reluctatur, aliquando de
jani lucem prbsperitatis saeculidespicientes calcant, culpa aliquid, quod tamen non valde- noceat, rema-
Si enim diem laetitiamdelectationis accipimus," recte nere permittitur. .
de hac nocte dicilur : Maledicant ei qui maledicunt 45. Ob hurhilitatemDeus sinit ut qui multa et gra-
diei; quia niinirum illi veraciter mala transacta per viayitia subegit,unumminimumnon expugnet. — Et
animadversionem poenitentiae cqrrigunt, qui jam ad saepe mens, quae adversa mulla et fortia superat,
bona fallentia nulla delectatione rapiuntur. Nam quos unum in se, et fortasse minimum, quamvis magna in«
adhuc noxia alia deleclant, falsum est quod cernilur, tentione invigilet, non expugnat. Quod divina nimi-
quia perpetrata alia deplorant. Si aulem, a ut supra _. , rum dispensatione agitur, ne ex omni parte virt__tibus„_,
•dictumesl, suggestionem caUidam antiqui hostis acci- splendensrin elalione sublevetur; utdum iri separ-
pimus, illi maledicere noctem intelligendi sunt,,qui vum quid reprehensibile videt, et tamen hoc subigere
diei maledicunt; quia scilicet illi transactas culpas non valet, nequaquam sibi, sed auctori victoriam
vere puniunt, qui maligni seductoris fnsidias in ipsa tribuat in his quae subigere forliter valet. Unde et
blanda suggestione deprehendunt. Rene autem subdi- bene subjungitur:
tur : CAPUT XXIV [Rec. XXII]:
-.. CAPUT XXffl [Vet. XXIV, Rec. XXI]. 9. — Obtenebrentur slellm caligineejus.
^r. VERS.
IBID.— Qui parati sunl suscitare Leviqthan. 44. Sic qui slellm sunt, aliqua' caligine obscuran-
42. Diabblumcontra se suscitani, qui ejus tyranni- tur, — Stellae quippe hujus noclis caligine tenebraiv-
dem despiciunt. —Omnesenim, qui ea quse mundi tur, quando etbi qui magniyamyirtutibus splendent,
sunt mente calcarit, et ea quse Dei sunt plena adhuc de obscuritate culpaaaliquid renitentes susli-
Inientione desiderant, Leviathan contra se sus- nent, ut etiam magna vitse clarilate luceant, et ta-
citanl, quia ejus maliliam insligatione sum conversa- meri adhuc noctis reliquias nolentes trahant. Qubd ad
tionis inflammant. Nam qui ejus voluntali subjecti hoc, sicut dictum est, agilur, ut mens proficiens .ad
sunt, quasi qriietb ab illo jure possidentur, et super- virtutem justitise suse, melius infirmitate roboretur;
hus eofum rex quasi quadam securitate perfruitur, et inde"verius in bonis Iuceat, unde eam etiam no-
dum eorum cordibus inconcussa poteslale dominatur. lentem parva reprehensibilia humiliter obscurant.
Sed eum uniuscujusque spiritus ad cbnditoris sui de- Unde et behe cum Israelitico populo, percepta re-
Siderium recaleseit, cttm torporem negligentise dese- promissiohis terra, partiretur, Ephfaim tribui Cha-
rit, etfrigus insensibilitalis pristinae igne sancti amo- nanaeus gentilis pbpulus non occisus, sed faclus tri-
ris accendit; cum libertatis ingenitae meminit, et te- butarius dicitur, sicut scriptum est : Habitavit Cha-
neri ab hosle servus erubeseit, "quia isdem hostis se „. nahmus iri medioEphraim tributarius (Jos. xvi,10).
considerat despici, quia vias Dei videt apprehendi, Quid enim Chananaeus,genlilis vidplicetpopulus, nisi
dolet contra se captum renitl; et mox zelo accendi- vitium significat? Et saepe magnis yittutibus terram
tur, moxadcertamen movetur, mox ad lentationes repromissionis.ingredimur, quia spe intima de ceter-
innumeras contra rebellantem mentem se excitat, . nitate roboramur. [Ve(. XXV.] Sed dum d inter acta
atque in omniarte iaceratibnis instigat,"-ut tentalio- sublimia, vitia quaedamparya retinemus, quasi Cha-
jium jacula.inlorquendo.confodiat cor, quod dudum nanseum vivere in. terra nostra concedimus. Qui ta-
quielo jure possidebat. Quasi dormiebat quippe, dum men e tribularius efficitur,. quia hoc ipsum vitiuin,
sopilus in prayo cbrde quiesceret : sed excitatur iri quod subigere non possumus, ad usum noslraeutili-
provocatione certaminis, cum jus amiserit perversse talis humiliter retorqueriius; ut eo de se mens et in
dominationis. Huic ergo.noeti maledicant, qui parati suoimis vilia sential, quo suis viribus etiam parva
sunt suscitare Levialhan : id est, hi se contra pec- quseappelit, non expugnat. Unde bene rursum scri-
caturri fortiter b judicio dislriclionis erigant, qui in ptum est: Hm sunt gentes quas Dominus dereliquit,
suis lenlationibus excitare anliquum adyei'sarium ut erudiretin eis Israelem (Jud. m, l).\Ad hoc nam-
non formidant. Scripium namque est: Fili, accedens que qujedam minima vitia noslra jetinentur, ut.sqse
ad servilulem Dei, sta in justitia 12 ][ et limore, -et nostra intentio solliciiam in certamine semper exer-
"
pmpara animam tuam ad teniationem (Eccti. n, 1). ceal; et eo de victoria nqn superbial, quo vivere in
Quisquis enim accingi in divino servilio properat, se hostes conspicit, aquibus adhuc vinci fofmidat.
quidaliud, quam se contra antiqui adversarii cerla- Israel ergo reservatis gentibus eruditur, quando ih
men parat, ut liber in pertamine iclus suscipiat, qui quibusdam minimis vitiis elatio-virfulis noslrae com-
quietus c sub lyrannidein caplivilate servieljat?S.ed primilur, ef hTpafvis siTjifesTsterilibusdiscif,i quod
in eo ipso, quod mens conlra hostem accingitur, ex se majora non subigit.
a Antiq.Edi*.: Si autemelsupradiclam diem. Pejus a consensu. Caeterum nostra Iect. est Mss. Coib.
~ apud Cocc, Vatic, Gilot., Guss., Iegitnr.noctemsug- Germ., antiq. Rhem., duorum Remig., Turon., •-Vin-
gest. Quippe sanclus Gregorius, tam num. 7 quam doc, Nonn., ad quos accedunt vet.: Edit. . •
24,"et alibi,,per diem inteHigil suggesliohem diaboli ;.-h Gilot;, Yatic.,'Gussanv., post Gocc, injudicio.
ac peecali delectalionem ab ipso ministralam; nus- c Ita Corb. Germ. et omnes Mss. noslri, quos se-
quam vero per noctem, qua vult significari consen- quufiliir d
vet. Edit. Aliaehabent, sub tyranno.
sum ad peccalum, et tenebras inde ortas. Quo positq, Unus Remig., ihler subacta sublimia.;
consequenter hic loquitur,- cum ail eiim qui maledicit e Praemittitur nobis in Ed., quo carent omnes
diei,,maledicere et noeti; qui.enim abhorret a sugge- Mss. noslri. • ..
«tioae et delectalione peccati, mullo magis abhorret f Nbnnulli, quod in se.
 '
, 659 . SANCTI,GREGQRH MAGNi 6S0
45. Nemo in hae vita, quantalibet sanctitate fulgeat, A't ' CAPUT XXV
~Deum sicufesl viderevalet. — Hoc tamen quoddici- [Ree. XJJJIj,
tur: Oblenebfentur' stellm -caligine ejus;- intelligi et IBID.— Exspectet lucem, et non videat, nee orlum
aiiler potest. Nox quippe illa, videlieet consensus ad surgentis aurorm.
culpam, quae ad nos prirai parentis est excessu pro- 46.' Orlus aurorm est inlernm veriialis claritas. —
pagata, mentis noslraj ochlum tanta obscuritate per- Quantalibet namque intentiohe adhueperegrina mehs
•culit, ut « iu hujus vitse exsilio, csecitatis suse tene- satagat videre lucem sicut est, non valet, quia hanc
"bris pressus, quantalibet vi aeternitatis lumen-inten- ei damnatioriis suse csecitas .abseondit. (c Ortus vero
"derit, penetrare uon possit. Post posnam namque aurorse estinlernae veritatis clarilas, quae semper rio-
"damnati 122 peccatores nascimur, atque ad hanc -" bis debet esse nova. Quam nox procui dubio non vi-
vitamcum mortis nostrse merito venimus; etcum ad det; qiiia per culpam caeca nostra infirmitas ad illud
:sv__ernselucis radium aciem mentis erigimus, ipsa lumen, quod supernos jam cives irradiat, in "carne
infirmitatis liostrse obseuritate caligamus. Et quidem adhuc corruplibili posita non ascendil. Intus namque
inulli in hac infirmitate carnis tanta yirlute roborati haec aurora surgit, ubi angelofum spiritibus divini-
sunt, ut resplendere mundo quasi stellae^potuissent. tatis claritas nova semper ostenditur; et quasi serii-
Multi in lenebris vitaa prsesentis, dum superiora de se 'i per gaudium lucis.. oritur, quod nunquam. -finitur.)
exempla exhibent, astrorumt more nobis desuper Ortus vero aurorae est illa nova nativltas' resurrec-
lucent; sed quantalibet coruseatione operis ful- tionis,- qua saueta Ecclesia etiam earne suscitata
geant, quaulolibet se igne cbmpunctionis accen- orilur ad contemplandum lumen aHernitatis. Si enim
dant; nimirum constat quia dum cprruptibili adhuc ipsa carnis nostraa resurrectio quasi quaedam nalivi-
carne gravati sunt,a3ternum Iumen, sicut est, videre tas non esset, de ea Veritas non dixisset: In regetie-
nequaquam possunt. Dicat ergo : Obtenebrenturstellm ratione, cum sederit Filius hominis in sede majestalis
caligine ejus; id est, etiam illi in contemplatione sua, sum (Mqtlh. xix, 28; Luc xxn, 69). Esse ergo hanc
antiquse noctis adhuc tenebras sentiant, de quibus ortum vidit, quam regenerationem J23 vocavit.
. nimirum eonstat.quod humano generi in hujus vitse Sed quantalibet virtute electf nunc fulgeant, pene-
caligine Xir.tijtumsuarum jam radios expandant, quia trare nequeunt, quae erit illa novae nativilatis gloria,
elsimentejam adsumma exsiliunt, adhuc tamen qua tunc cum carne ad contemplandum Kternitatis
lii infimis primae culpse pondere gravantur. Unde fi. lumen ascendunt. Cnde et Paiilus ait: Quod oculus
ut el foras exempla Iucis velut astra prsebeant, sed non vidil, nec auris audivil,nec in cor heminis ascendit,
tamen intus usque ad fixsevisiohis cerlitudinem pres- qum prmparavil Deus diligentibus se (I Cor. n, 9).
si nociis caligine non aseendant. Ssepe autem ita f Dicat ergo : Exspectet lucem, et non videat, nec ortum
mens acceriditur, ut quamvis in carne sit posita, in surgentis aurorm; quia spontaneo vitio tenebrata
Deuni tamen omni subjugata earnaU, cogitatione ra- nostra infirmitas, nisi prius per fnortem pcenaesuse
pialur; iiee lamen Deum sicut est conspieit, quia debitum solvat, claritatemiucis inlernse non pene-
hanc nimirum, sicut dictum est, in carne eofrupli- trat. Sequitur :
bUi pondus prihise damnalionis premit. Saepe ita ut GAPUT XXVI [Rec. XXIV].
est, absorberi desiderat, ut seternam vitam,'si possit — Quia non conclusii ostia veritris qui
feineInferventu mortis VERS.10.
Eeri, corporeas attingat. Unde riec abstulit mata ab oculis meis.
Paulus, CTimardenlerinternam lucemqusereret, sed porlavil me,
tameri utcunque exterioris mortis damna formidaret, 47. Concupiscenlimoslia consensus noster aperuif,
ait : b Qaandiu Sumusinhoc habilaculo, ingemiscimus unde innuiriera mala. — Sicut et superius dictum est,
non conclusit, dicitaperuit;"et non abslulit, irrogavit.
gravali, eo qubd notumus exspoiiari, sed supervestiri,
iit absorbeatur quod morlaie esl a vita (II Cor. v, .4). Hseeitaquenox,videlicet culpa, ostiavenlrisaperuit,
quia concepto ad peecalum homini desideria concu-
[Vet' XXVi.] Sancti igitur viri videfe verum mane
piscentise reseravit. Ostia quippe venlrissunt deside-
appetunt, et, siconcedatur, etiam cum corpore illud
attingere lucisintimse seeretum volunt. Sed.quanto- D . riaconcupiscentise,d de quibusperprophetamdicitur:
Intra in cubicula iua, claude ostia tua (Isai. xxn, 20).
libet ardore intentionis exsiliant, adhuc anliqua nox
graval, et cofruptibilis hujus camis oculos, quos. menlis Cubiculaquippe ingredimur, cum secreta noslfse
intramus. Ostia aulem claudimus, cuni desi-
hostis caUidus ad cqncupiscentiam aperuit, Judex;
deria illieita coercemus. Haec itaque concupiscentise
justus a contuitu interni sui fulgoris preinit. Unde et - earnalis ostia, dum consensus noster
bene snbditur: - aperiut, ad in-
numera nos mala corruptionis pertraxit. Uride * jam
nunc subjnortalitatis pondere gemimus, quamvis ad

- aIn Edilis, ut oritnis homo in hujus; expunximus sunt in Mss: et in omnib. Edit., praeterquam in' Gus-
omnis homo, ad fidem omnium Mss.,hisque rejectis sanv., quinon indicat ubi ea invenerit.
d Editi addunt carnalis : hocverbum abest a Mss.
integre perseverat sensus; et pressus ad oculum.
refertur. - Corb. Germ. et aliis quos consuluimus. In Lyrano
b Pene omnes Mss., qui sumus. Corb. Germ. 'ha- pro reseravit -legitur reservavit. Magis discrepat a cae-
bet, quandiu sumus. , teris unus Vindoc, in quo habelur : quia concepta ad
. c Hsecverba, orlusvero, etc, usque, quod nun- peccatum hominis desideria, concupiscentia reseravit.
~e.Editi etiam locojam. Et mox ad hanc pro ad hoc.
quam finitur, quaeintra parenthesim inclufiimua- de-
 6b*i MORALIUMLIB.:IV. -» 1N CAP.ill B. JOB. 662
hoc arbitrio nostro a venerimus; quia et judieii sic jy.etiam
t delectaliq rapuit. Post egressionem vero ex-
justitia exigit, ut quqd sponte fechnus, inviii tolere- ceptus est genibus.; quia cum ad delectationem car-
mus. Sequitur : , nis prodiit, nfmirum culpam per consensionem spi-
CAPUT xxvn. ritus, subjeetis eunctis sensibus, quasi suppositis ge-
VERS.11, 12. — Qaare non in vulva mprtuus sum; nibus consummavit. Sed genibus exceptus, etiam
egressus ex utero non slatimperii? cur exceptus geni- uberibus esf lactatus. In consensu ejnim culpae addi-"
- bus? cur lacialus uberibus? ctis spiritus sensibus, mnlta cassaefiduciaeargumenfa
48. Quid intelligendum in verbis Job cum se optat subsecula sunt; qusenatam in peccato animam, yiru-
abortivum, — Absit nos credere. quod beatus Job,, lento lacte nutrierunt, et ne aspera mortis supplici.a
tanta spiritus scientia prseditus, tanta interni judicis metueret.hancblandisexcusalionibus foverunt. [Vet.
attestatione laudatus, aborlivum se optet interiisse, XX VIII.] Unde ef primushomo post culpam audacior
Sed qriia, sicut etiara per remuneralionem cogno.sci- exstitit, dicens : Mulier, quam dedisii mihi h sociam,
tur, intus habet teslem suse fortitudinis, intus pen- ipsa dedit mihi de lignp, et comedi (Genes. m, 1-2)..
sanda sunt ejus pondera loculionis. Qui quidem-per timorem semetipsum absconsurus
[Vet. XXVII, Rec. XXV,] 49: Peccalum-quakior fugerat; sed tamen requisilus. innotuil qiianlum
modis seu gradibus in corde, ac lolidem in opereper- g] etiam timens tumebat. Curn eniin ex peccato prsesens
ficiiur. — Quatuor quippe modis peccatpm. perpe- pcena metuituf _ et amissa Dei facies non amalur; ti-
tratuc in corde, quatuor consummaiur in opere. In mor ex lumore est, non exhumilitate. Superbit quip-
corde namque suggeslione, delectatione, consensu, et pe, qui peccatum, si liceat non puniri, noh deserit.
defensionis audacia perpetratur. Fit enim suggestio Si. Deplorat ac deprecalur quatupr modos quibus
per adversarium, delectatio per carneni, consensus hominespeccant in opere,.— Sed his, sicut dictum est,
per spirilum,- defensionis audacia per elalionerh. quatuor modis culpa, ut in corde agilur, etiajm iri
Culpa enim, quse terrere mentem debuit, extollit, et rjpere perpetralur. Ait "enim : Quare non in 'vulva
dejiciendoelevat, sed gravius elevando supplanlat. mortuus sum'?Vulva quippe peccantis, esl hominis
"Unde et illam primi hominis rectitudinem antiquus culpa • latens, quae occulte peccalorem concipii, et
hostis bis qiiatuor ictibus"fregit. Nam serpens suasit, reatum suum adhuc in tenebris abscondit. Egfes-
Eva delectata est, Adam consensit; qui etiam requi- sus ex-utero non statim perii? A vulva de utero
situs, confiteri culpam per audaciam noluit.Hbe vero exitur, cum peceator qua?in occulto commiserit, haec
in humano genefe quolidie agitur, quod actum in etiam in aperlo commitlere non erubescit. Quasi
primo parente nostri generis nbn ignoralur, Serpejas enim ab occultatioais stes valva pTocessera.ut,de qui-
' suasit; quia occultus hostis mala cordibus hominutn _, bus Propheta dicebat*. El peccalumsuum quasi So-
latenter suggerit. Eva delectata est; qnia carnalis - doma prmdicaverunt,nec absconderunt (Isai. ni, 9).
sensus, ad verba serpentis mbx se delectaiioni sub- Quare exceptusgenibus? Quia nimirum peccator, cum
sternit. Assensnm vero Adam.mulieri, prsepositus jam deiniquitate sua>non confunditur, in iniquitale
prsebuit; quia dum caro in deleclalionem rapitur, . eadem etiam adminiculis pessimae consuetudinis ro-
etiam a sua "rectitudine spiritus infirmatus inclinatur. boratur. Quasi genibus peccator fovetur ut creseat,
Et requisitus Adkm confiteri noluit culpam.-quia vi„- dum culpa consueludinibus firmatur ut vigeat. Cur
delicet spiritus, quo peccando a veritate disjungitur, lac.Mus uberibuiy Quia dum prodire culpa in usum
eo in ruina; suse audacia nequius obduratur. Eisdem cooperil, nimirum se vel falsa spe divinasmisericor-
etiamquatuormodispeccatum consummatur in opere. diae, vel aperta miseria «iesperationis pascit; rit eo
Prius namque latens culpa agilur; postmodum vero nequaquam ad correptionem redeat, quo vel factorem
etiam ante oculos hbminum sine 5,24 eonfusione -suum pium sibi inordinate simulat, vel hoc quod fe-
reatus apefitur; dehinc et in consueludinem ducitur; cit, inordinate formidat.-Beatus igitur vir- humani
ad extremum -quoque vel falsse spei seductionibus, - generis Iapsus aspiciat,-'et quibus praecipitiis mersum
vel obslinatione miserae desperaiionis enutritur. sit in foveam iniquilatisintendat, dicens: Quare rion
SO. Job deploral hos quaiuor in corde peccandi mo- in vulva morluus suin? id est,in ipsaocculta perpe-
dos.~—Hos itaque peccati modos, qui vel in corde " tralione peceali, cur a carnis viia-mortificare me
latenler fiunt, vel patenter in opere perpetrantur, nolui? Egressus ex utero npn stalimperii? id est, post-
beatus Job considerat, et.humanum genus in quot quam ad apertam £g>g iniquitatem exii, cur.me
peccatorumgradmus sit iapsum, deploraf, dicens : tunc salteni perditum non cognovi? Perisset quippe
Quarenoninvulvamortuussum; egressusexuteronon "in suo judicio, si.se perditum cognovisset."Quare ex-
stalim perii? our exceptusgenibus? cur lactatus uberi- ceptus genibiis? id est, eliam post apertam culpam,
,i.(s?i,rimaenim vulva conceptiqnis, fuit lingua ma- cur me adhuc in illa eliam consuetudo suscepit, ut
te suggestionis. Sed peccator in vulva ihqreretur, si vaienliorem adnequitias redderet, etpravis meusibus
rnoriturum se horiioin ipsa suggestione cognosceret. sustineus foveret? Cur lactatusuberibus? jd esl,_posl-
Qui tariaehex utero egressus est; quia postquahi iri quam jn culpaeconsuetudinem veni, cur me ad atro-
peccato eum suggerens lingua concepit, foras mox ciorem nequitiam vel falssespei fiducia, vel laete mi-'
a In Corb. Germ., non venerimus, Mihime proba- b Hunc locum Mss. Rhem., Corb. Germ., Vin-
-tur; loquitur enim hicsanclus Doctor de corruptelis doc, ea ratione hic exhibent qua jam num. 39 pb-
ad quas conserisusnoster ostiura aperuit. servatum.
 665 SANCTI GREGOkll MAGNI «564
"seraedesperalionis enutrivi? Cum enim culpa in usurii A\ sollicitae cogitationes vivunt. Ahquando autem, sicut
veneriC ei jam animus eliam' si appetat, debilius re- et superius 120 dictum esl, falsa spes mentem non
sistit; quia.quot_vicibuspravaefrequentationis astrin- in.tercipit, sed hanc deterior desperatio configit,
gitur, quasi tot vinculis ad mentem ligatur.- [VeU qusE.dum omnem spem venisefunditus inlerimit ,er-
XXJX.] Unde fit ut enervis animus, cum solvi non rorislacte anhnam uberius nutrit.
valet, ad qusedam se solatia falsse eonsolationis in- '- [Vet. XXX, Rec.XXVI]. HZ.Mne in primo hb-
clinet; quatenus veuturum judicem tantse sibi mise- mine peccasse, et hujus peccati mrumnas defleU—
ricordise spondeat, ut eos etiam quos arguendos in- Consideret igitur sanctus vir , post pririiam ciilpam
venerit penilus non occidaf. Cui rei hoc deterius ac- quanta deterius honio mala commisit; postquam pa-
cidit, quod ei multorum sijnilium lingua consentit, radisum perdidit, usque ad quanta hujus exsilii jprae-
cum multi etiam male gesta laudibus exaggerant: rupta descendit, et dicat: Quare non in vulva mortuus
hnde fit ut incessanter creseat culpa, favoribusnu- sum? id est, cum serpenlis suggestio peccalorem me
trita. Curari "autemvulnus negligitur, quod dignum coneiperet, tune utinam quae me mors sequerelur
prsemio laudis videtur. Unde bene per Salomonem agnovissem, ne usque ad delectatioifem-suggestio
dicitur : Fili mi, si te laclaverint peccatores, ne ac- raperet, et- morti arctius ligaret'. Egressus ex ulera
quiescas e.s (Prov. i, 10). Peccatoresetenimlactant, Jn nonstatim perii? Ac si dicat: Utinam ad exteriorem
cuni vel perpetranda malahlandimentisinferunt, vel delectationem exlens , quod interioreiumine priva-
et saltem jn ipsa_ delectatione oc- -
perpetrata favoribus extollunt. An non lactanlur, de bar agnovisseiri;
quo per Psalmistam dicitur : Quoniam laudatur pec- cumberem, ne per consensum mors acrius puniret.
' catorin desideriis animm sum : e. ? Ac si dicat: Utinam mihime
qui iniqua' gerit be- Cur exceptus genibus
'nedicilur " (Psal. ix, 24) ? t - me consensus d subjeclis pravitati sensibus excepis-
52. Peccati quartus gradus difficiliuscorrigitur.— sel, ne ipsa me consensio ad audaciam deterius ra-
Sciendum quoque esl, quod tres illi modi peccantium peret. Cur lactalus uberibus? Ac sf dicat: Ulinam -
juxta descensus sui ordinem facilius corriguntur, blandiri mihi saltem post mala perpetrata.noluissem/
quarlus vero iste difficilius emendatur. Unde et Re- ne tanto me culp,e nequius astringerem, quanto me
demptor noster puellam in domo, juvenem extra in iUa mollius foverem. His itaque reprehensionum
redar»
portani, in sepulcro autem Lazarum suscitat. Adhuc suarum vocibus in parente prhrio se peccasse
quippe in domo mortuus jacet, qui latet in peccato. guit.Sedsi ad serumnam hujus exsilii nequaquam homo
Jam quasi extra portam edueitur, cujus iniquitas ipeccando descenderet, dicat qua perfrui quiete po-
usque ad inverecundiam publicae perpetralionis ape- tuisset. Sequitur: CAPUT XXVIII.
rilur. Sepullurse vero aggere premitur, qui in perpe- ^( " VERS.13.—Nunc enim dormiens et somno
silerem,
tratiqne neqhitise eliam usu consuetudinis pressus meo requiescerem. '
gravatur. Sedhos ad yitam miseralus revocal, quia ' IM.Prima horiiittisconditio, q
divina qua peccando cecidit.
plerumque gratia, non solum in occullis, sed •Quietum silenlium hominis innocentis.—Ad hoc in
etiam iu apertis hiiquitatibus mortuos, et mble pravae
paradiso homo positus fueraf,, ut si se ad conditoris
consuetudinis pressos, respectus-sui lumineillustrat. sui obedientiam vinculis charitatis astringeret, ad
Quartum vero mortuum RedemptoE.noster nuntiante coslestem angelorum palriam quandoque sine caruis
.discipulo agnoscit, nec tamen suscitat, quia.valde morte transiret. Sic namque immortalis est condi-
difficile est ut is quem post usum inate consuetudi-
tus, ut tamen si peccaret, et mori posset; et sic mor-
nis etiam adulantium linguse exeipiunt, a mentis suae talis est
conditus, ut si non peccaret, etiam non mori
.morte revocetur. De quo et bene dicilur : b Sine
posset; atque ex merito liberi"arbitrii beatitudinein
mortuos sepelire morluos suos (Luc. ix, 60). Mortui illius
regionis attingeret, in qua vel peccare, yel-
. enim mortuos sepeliunt, eum peccatores peccatorem mori non posset.- Ubi igitur ,post redemptiohis tem-
.favoribus premunt. Quid <=enim aliud est peccare,
" pus, carnismorteinlerposita, electi transeuiit, illuc
quam'occumbere; et sepeUre, quam abscondere? procut dubio parentes primi, si in conditionis suae
-Sedquipeccantemlaudibusprosequuntur, exstinctum D ] statu perstitissent, etiam ginemorte corporumtrans-
• sub verborum suorum aggere abscondunt. Erat autem
ferripotuissent. Dornjiens igituf silefet, et somnq
et Lazarus mortuus, sed tamen non a mortriis sepul- suo homo requiescerel, "dum ad ffiternae patrias re-
-tus. Fideles quippe mulieres illrim obruerant,' quse
quiem ductus, quasie secessum quemdam a clamore
et ejus mortem vivificatori nuntiabant. Unde et pro- hoc humanse infirmitatis invenifet. Pdst peccatum
tinus ad lucem rediit, quia cum in peccato ariimus "
namque quasi elairians vigilat, qui conteiitionem car-
.moritur, cifius ad vitam reducitur, ^i super hunc nis proprise repugnans portat.-Hoc quietis silentium
... a _ -
—
In Ms.
"emendatur Colb., post, benedicilur, sequitur,: difficile c Barthol.: Quid'enim est aliud sepelire quatn oc-
peccatum, quod linguis pravorum nutritur. culere? Sed ^MJ.-AIisevel. Ed. cum Mss. Reg.,-pro
Quseverba, addito enim Gussanv. in suam editionem" occulere, habent, occumbere, In aliis Mss. omitlitur,
.transtulit, quamvis oratioriis seriem solvant, et ab . et sepelire quam abscondere,' Quod typis data sint,
omnUjus aliis Codicib. sive manu exaratis, sive ex- Coccio debemus.
cusis exsulent. d Vindoc, subjectis pravitati genibus excep.
h In pleK Mss., sine...mortuos 0 Mss., magno consensu,' -secesswm
sepeliantmortuos suos. quoddam hieet
Melms unus Gompend. et Val. CI., sine mortuos, iu infra, cap. ol.
28, nunc c. 29,'n. 58.
sepeliant moritws suos. Ita. olim Iegebalur in Uiic.
 m$ MORALICMLIB. IV.- IN CAP. III B..JOB. ' " 666
' homo conditus
habuit, ciim contra hostem suum li- A
'. Us homo quiesceret, si persuasoris linguarii sequi
berum voluntatis arbitrium accepit. Cui quia suaL noluisset. Qui bene eliam consules vbcantur, quia
sponte succubuit, mox de se, quod contra se per- spiritali reipublicaeeonsulunt, dum nos sibi ad re-
"streperet, invenit, mox in certamine infirmitatisi gnum socios jungunt. fiene consules vocantur, quia
tumultus reperif; et quamvis in pace sileritii abi dum ipsis nuntiantibus volunlatem conditoris agno-
auctore fuerat conditus, b.osti tamenspontesubstra- scimus, iii eis proeul dubio consullum ab hac-angu-
tus.clamores de pugna tqleravit. tpsa enim carnis stia nostrae tribulalionis invenimus.
suggeslio, .quasi quidam clamor est contra quietem [Vet. XXXII.] 56. Sahcti ante Chrislum inferno
mentis, quam ante trarisgressioneni homo nbn sen- delinebaniur, nunc sine mora cmlum pelunt.<Reges
sit; quia nimirum quod de infirmitale posset tole- et consulessunt sancti prmdicatores.—Sedquia beatus
rare, non habuif. Postquam vero se sponte" hosti Job sancto selefnilatis spiritu-impletur,- et fuisse,
subdidit, aslriclus culpaesuse vinculis, in quibusdam vel fulurum esse seternilas non habet, cui.nimirum,
ei etiam nolens servit, et clamoresin mente patitur, nec praeterita transeunt, nec quae futura.spnt, ve-
cum caro spiritui reluctatur. An non clamores 127 niunt, quia cunetaper praesens yidet, potest futuros
inlrinsecus audiebal, qui pravaj contra se legis verba prsedicatofesEcclesiae in prsesentia spiritus contem-
lolerabat, dicens : Videodliam legemin metnbrismeis g] plari, qui postquam de corporibus trauseunl,.nequa-
repugnantein Iegi menlis mem,-et captivum me ducen- quam per morarum spatia, sicut anliqui Palres, a coe-
tem in legepeccati, qumest in membrismeis (Rom.vn, lestis patriae perceptione differuntur. Mox quippeul
25)? Contempletur ergo vir sanctus in quauta cordis a carnis colligatione exeunt, in coelesti sede requie-
pace requiesceret, si serpenlis verba suscipere homo scunt, Paulo attestante, qui ait : Scimwsquoniam si
holuisset, et dicat : Nunc enim dormiens silerem, et terresiris domus nostra hujus habiiaiionis dissolvatur,
somno meo requiescerem, id est, intra secrelum quod mdificationemex Deo habemus domum non ma-
mentis a ad conditoris contemplationem secederem, nufactam, mternam in cmlis (II Cor.y,- 1). Prius
-nisime exlra me lenlationum tumullibus b consensus autem quam" Redemptor noster morte ,sua humani
priniiculpa prodidisset. Hujus aulem quietis gaudiis generis poenam.solveret, eos etiam qui coelestispa-
cu/m-quibus etiam. sociis perfrueretur, adjungat, triae vias sectati sunt, post egressum carnis inferni
dicens : claustra lenuerunt: Jgg non ut poena quasi pec-
CAPDTXXIX [Vel. XXXI, Rec. XXVII]. catores plecteret, sed ut eos in locis remotioribus
YERS.14.—Cumregibus et consulibusterrm. quiescenles, quia necdum intercessio Medialoris ad-
55. Angelici gaudii socius fuisset. Qui-angelisinl yenerat, ab ingressu regni realus primae culpaepro-
reges et consules.—Ex rebus insensibilibus discimus p/ hiberet. Unde juxta ejusdem Redemptoris nostri
quld de sensibiUbus atque intelligibilibus sentiamus. testimonium, dives qiii apudinferos torquetur, in
Terra namque aere fecundatur, aer autem ex cceli siriu Abrahse requiescere Lazarum contemplatur
"qualitate disponitur. Sic jumenlis homines, homini- (Luc. xvi, 19). Qui profeeto si adhuc in imisnon es-
bris" angeli, archangeli vero angelis praesunt. Nam sent, hos ille in tormenlis positus non videret. Unde
quod jumenfis homines prsesint, et usu cernimus, et isdem Redemplor noster pro nostrae culpse debito
et verbis Psalmistaedocemur, qui ait : Qmnia subje- pccumbens, inferna penetrat; utsuos, qui eiinhaese-
cisli sub pedibusejus, oves et boves universas, insuper rant, ad coelesliareducat. Sed quo nunc homo re-
eUpecoracampi (Psal. viu, 8). Quia vero angeli ho- demptus ascendit, illuc profecto.si peccare noluisset,
minibus.praesint, per prophetam testatur angelus, etiam sine redempiione perlingeret. Considerel ergo
dicens : Princeps regni Persarum reslitHtmihi (Dan. vir sanetus quia si non peccasset, illuc.etiam non
x, 13). Quod vero angeli a superiorum angelorum redemptus ascenderet, ad quod praedicatores sanctos
potestatibus dispensentur, Zacharias perhibet pro- post redemptionem necesse. est cum magno labore
pheta, qui ait: Ecce angelus, qui tpquebatur. in me, pervenire. Et cuhi quibus jam nunc quiesceret, in-
egrediebatur; et angelus alius egrediebatur in occur- sinuet, dicens" : Cum regibus et consulibus terrm
sum-ejus, et dixit ad eum: Gurre, loqueread puerum rr.[Vet. XXXIII]. Reges quippe sunlsancti praedicato-
isium, dicens : Absque muro habitabitur Jerusalem res Ecclesise;qui ,et commissos sibi recte disponere,
(Zach. ii, 3). Si enim in ipsis officiis sanclorum .et sua bene regere corpora seiunt; qui dum deside-
spiriluum nequaquam potestates snmriiae minimas riorum inse motus lemperant, super subjectis cogi-
disponerent, hullo modo hoe, quod.homini diceret, .lationibus lege virtulis regnant. Qui bene eliam terrse
angelusc ab angelo cognovisset. Quia igilur cuncto- , .consules voeantur. Reges enim sunt, quia sibimetipsis
rum conditor omnia per semelipsum tenet, et tamen praesident; terrae aufem consules, .quia exstinetis
ad dislinguenduni pulchraeuniversilalis ordinem, alia peccatoribus vitae consultuni prsebent. Reges sunt,
aUis dispensantibusregit, non immerilo reges, ange- quia semelipsos.regeresciunt; terraesuritconsules,
lorum spiritus accipiraus, qui quo auctori omnium ;quia terrenas menles per exbortationis suae coiisi-
familiarius serviunt, eo subjecta potius regunt. Cuni lium ad coelestiapertralmnt. An terrse consul non
regibus ergo.dormiret, quia nimirum jam cum ange- erat,~ qui dicebat : JOevirgiriibus'.autem prmceptum
« e In Mss.Norjn. et nonnullis, uhgelus angelo nun-
_ 1 Remig., cum urio Reg., a conditoriscontempla-
tione non secederem. tiaret. ...
h Sic Mss. Edili vero, consensusprimmculpm.
«67 SANGTI GREGORIIMAGNI . . . .668
Demini non habeo, consilium autem do (I Cor.. yn, id Honorum sublimium infulas appetit, exaltari sue-
25)? Et ilerum : Bealior eril, si sic permanseril, se- cessibus exquirit, totumque quod esse desiderat, sibi
cundum meutnconsilium(Ibid., 40). Bene autem sub- apud semetipsum/ in cogiialionibus depingit:jam
dilur: , quasi tribunali pr3ssidel, jam sibi parere obsequia
CAPUT XXX [Rec XXVIIL] subjeclorum videl, jam caeteris eminet, jam aliis
mala irrogat, aliis quia irrbgaverint recompensal.
IBID.—Qui mdificantsibisoliludines. Jam apud semetipsum slipatus^ cuneis ad publicum
57. Turbam tumultuantem in se geslant. Luvurim procedit, jam quibus obsequiis.fulcialur conspicit;
dediius, iracundus', avarus, superbus, curis smculari- qui tamen hsec cqgilans b solus repit; jam alia con-
bus deserviens.—Omnes.enim, quivel illicita appe- culcat, alia suble.vat; jam de conculcatis salisfacit
tunt, vel in hoc mundo videri aiiquid volunt, densis bdiis , jam de sublevatis recipil favores. Qui igitur
cogilationum tumullibus in corde comprimuutur; tot phantasmata cordi imprimil, quid iste aliud quam
dumque desideriorumturbas intra se excitant, pro- somnium yigians videt? Quia ergo tot rerum eausas
stratam mentem pede miseraefrequentationis calcant. quas fingit tolerat, .nimirum intrinsecus nalas ex.de^
Alius namquejuri se luxurise subdidil, atque arite sideriis furbas portat. Alius jam illicita refugit,- sed
"menlis octtlos schemata turpium perpetrationum fin- ,i> famen bonis mundi carere pertimescit : coneessa
gil: et cum effectus non tribuitur operis, hoc cre- tenere appetit, videri inter hominesminor erubescit,
hrius agitur intentione cogitationis. Yoluplatis per- et cural summopere ne inops in domo sit, ne despe-
fectio quseritrir, et concussus enerviter animus,"hinc ctus in publico. Exquirit quid sibi sufficiat, quid
inde et sollicitus et caecatus, occasionem nequissimse necessitas subjectorum petat; atque ut sufficienler
expletionis rimatur. Mensitaque haecquasi qnemdam jura palronalus -subditis expleat, palronos. quaerit
populum patitur, quae insolenti cogitalionum tumultu quibus ipse famuletur; sed his duni familiariler jun-
"vaslatur. Alius irae se dominio stravit; et quid in gitur, eorum procul dubio causis implicatur, quibus
corde; nisi jurgia , etiam quse desunt peragit? Hic saepe consenlit in illicitis, el mala quae propler se-
ssepe praesenles non videt, -absentibus conlradicil, melipsum non appetit, committit propter alia quse
intrasemetipsum conlumelias proferf et recipit, re- inon derelinquit, Nam ssepe dum honorem suum in
ceptis autem durius respondet; et cum qui bbviet hoc mundo imminui trepidat, ea"apud majores per-
nullus adsit, magnis clamoribus rixas in corde com- sonas approbat, quse.jam per proprium judieiunr
ponit. Turbam itaque hic intus sustinet, quem pondiis damriat. Is dum sollicite cogitat, quid patronis de-
vehemens inflammataecogilationis premit. Alius juri beat, quid subjectis; quid sibi augeat, c quid "affe-
se avaritiaetradidit, el fastidiens propria,-aliena con- clibus prosit, quasi tanta frequentia turbarum pre-
'
cupiscit.' HiGplerumque' concupita adipisei non va- mitur, quanta curarum importunitate laceralur.
lens, diem qtridera in otium, noclem vero in cogita- [VeJ. XXXIV.] 58. Soli secumsunl qui vitia sube-
lionem versal: torpet ab utiii o(rer«, quia fatigatur gerunt.—At contra sancti viri, quia nihil hujus mundi
iUicita cogitatibne; consilia multiplicat, ei. sinum "appetvtnt, jiullh proeul .dubio in corde- iumultihus
mentis cogitationum a inventionibus lalius expandit; premuntur; omnes quippe inordinatos desideriorum
pervenire ad concupita satagit, atque ad obtinenda motus a cubili cordis, manu sauelaeconsiderationis
hajc quosdam secretissimos causaruih meatus quse- ejiciunt, el quia transitoria ciihefa dejpiciunt, ex his
rit. Qui mox ttt in causa aliquid sublile inveriisse se nascentes cogitalionum insolentias nori patiuntur^
sestimat, jam se obtinuisse quod concupierai," 1_|@ Solam iiamque aeternam patriam appetunt; et quia
exsultat: jam quid eliam adeptse rei adjungat, exco- nulla hujus mundi diligunl, magna mentis tranquilli-
gitat, atque ut in meliori stalu debeat excoli,. per- tateperfruuntuf. Unde et j-ectedicitur : Qui mdificaht"
tractat.Quam quia jam quasi possidet, et quasi ad sibi solitudines. Solitudines quippe aedificare, est a
meliorem speciem adducit, mox insidias invidentium . secreto cordis terrenorum desideriorum lumullus
considerat, et quid contra se jurgii moveatur, pen- expellere, 13© et una intenlione aeternae patrise in
sat: exquirit quid respondeal,' et cum rem nullain amorem ihtimaequietis anhelare. An non .cunctos a
•
teneat, jam in defensione rei quam appelit, vacuus D se cogilationum tumultus expulerat, qui -dicebat:
-liligator elaborat. Quamvis ergo nihil dp concupita Unam peiii a Doinino, hanc requiram, iil inhabilem
re ceperit, habel tamen in corde jam fructmh con- in domoDomini^ (Pss/.xxvi, 4)? Afrequentia quippe
cupiscentise, laborem fixae. Gravi itaque popuki terrenorumdesideriorum.fugeral,c ad magnamvideli-
premitur, qui instigantis avaritia?tumultu vastatur. cet solitudinem semetipsum, uhi eo lulius nihil extra-
Alius se tyrannidi superbise subjecit; et cor mise- "neumconspiceret, nihil amaret. A
' quo incompetens
rum, dum contra homines erigit, vilio' substernit. tumultu rerum temporalium riiagnum quemdam
a Unus e Remig. et Norm., quos sequuntur Rar- ' e In
Vulgatis, et ad magnam videlicel-soiitudinerii
thol. et aliaevetust. Editiones, immensilatibus. semelipsumconlulerat; quo depravatnr sensus sancli
h Ita-Corb. Germ., Rhem., Remig. Alii habent Gregorii non aliam nobis solitudinem ostendentis
solus repelit, aut recipit. Praetulimuspriqrem lect;, quam.nosmetipsos, non alium "secessumquam men-
quae nobiliorem -sensum exhibet. Secunda tamen lem~ quietam, ul paulo-post legitur."
sensu non cai-et. - t Edit., corporaiium. At Mss., lemporalium;ibid.-,
c In quibusdam Mss.',effectibus. _[ magnum quoddam secessum, legitur in Mss., pro
d Subjiciunt hie Ed., omnib.dieb. vilm mem; quod magnum quemdam; vide quse diximus supra, n. 5£.
abest a melioribus Mss.
 MORALIUMLIB. IV. ^-IN CAP, IR B. JOB. 670
£69
tumsolus sedebam, -
seeessunia petierat quietam mentem, in qua tanto ;A abscondat, dicens : A facie manus
me. Acsi aperte di-
purius Deum cernerel, quanto hunc cum .se.solo sb- quoniam pomminaiione replesti
lum inveniret. , .. _ cat: Dum considero quid jam per judicii experi-
a tumultu desideriorum lempora-
59, Etvere consules sunt, -quia consulere alHs npn mentum patiof, el adhuc
desistunt. —Bene autemhi, qui sibi sqlitudines con- - lium trepidus mentis secessum peto, quia
struu.nt, etiam consules vocantur, quia sicin sesoli- acrius illa qase riiiriaris", seterna supplicia formidq.
dicitur : Qui
tudinem menlis aedificant,ul tamen inquo praevalent, Bene ergo de regibus atque consulibus
charifatem consulere mhiime-desistant. mdificant sibi soliludines. "Quia ii qui et se bene re-
riliis per
Hunc ergo, quem modo praetulimus consulem, paulo gere, et consulere aliis sciunt, quoniam prsesentari
non possunt, hanc ap-id
subtiliusperpendamus, quomodo ad praebenda vitae inlerim illi intimse quieti
mentis imitanlu!'"
.subUmiorisexempla, subjeetis populorum cuneis, vir- semetipsos per studium " tranquillse
tutum calculos spargat. Ecce ad insinuandam retribu- Sequilur:
tionem bonipro malq, de semetipso fatetur, dicehs: Si CAPUT XXXI. .
reddidi retribuentibus mihi mala, decidam merito ab , VEKS.15.—Cum principibus, qui possidenl aurum,
inimicis tneis inanis (Ps. vn, 5). Ad djlecli.onem condi- et replent dpmos suas ar_genlo.
toris excilandam insinuat, dicens : Mihi autem ad- jB 61. Principes sunt reclores ILcclesim,aurumsapien-
hmrere Deo.bonumesl (Psgl. LXXII,28). Ad formam tia, argenlum verbum Dei.—Quos -alios principes^
sanctae humiUtatis imprimeudam, secrela cordis .nisi sanctseEccleste rectores vocat, quos indesinenter
sui indicat, dieens : Domine, non est exaltaium cor in loco prsedicatorum praecedentium divina dispensa-
meum, neque elali sunt oculi mei (Psal. cxxx, 1). Ad *- lio subi'0gat? De .quibus eidem Ecclesiae Psalmlsta
imitandam zeU rectitudinein exemplo suo nos exci- ait : Proipalribus tuis nati sunt tibi filii: constilues
tat, dicens : h Nonne qui le oderunt, Deus, oderam eos principes . super omhem lerram (Psal. xuv, 17).
eos, et super inimicos luos tabescebam? Perfecto odio Quidvero aurum, nisi sapientiam appellat? de qua
oderam illos, initnici facti sunt mihi (Psal. cxxxvm, perSalomonem dicilur-: Thesaurus desiderabilis re-
. 22). Ad aeternaenobis patriae desiderium succenden- quiescil in oresapientis (Prov. xn, 20). Aurum nempe
dum, vitaeprsesenlis Ipngitudinem deplorat, dicens : sapientiam yidit, quam thefeaurum vocavit. Quse et
Heu c mihi! quod incolatus nieus prolorigatus est recte.auri appellatione signatur; quia sicut aiiro
(Psal. cxix,_5). Largitate nimirum d consulalus " lempqralia, ila sapientia bona aeterna mercantur.
emicuit, qui exemplo co.nversationis propriae, tot Si aurum sapientia non esset, nequaquam Laodiceso
nobis virtutum calculos spargit. Ecclesiae ab angelo diceretuf : Suadeo tibi emere a
. [Vet. XXXl^Ji607S.ed e iste consul an sibi eiiani (C me aujum ignilum (Apoc m, 18). Aurum quippe
solitudinem aedificet, narret. Aitenim : Ecce elon- emimus, cum accepturi sapientiam, prius qbedien-
gavi fugiens, et mansi in sblitudine (Psal. LIV,8). Fu- tiam prsebemus."Ad quem videlicet nos contractum
giens elongat, quia a turba desideriorum. tempqra- bene s quidam sapiens excitat; dicens : Concupisti-
Uum in alta Dei contemplatione se subleval. Manet sapientiam ? Serva mandala; el Dominus h prmbebif
vero in solitudine, quia pei"severat in remota .mentis illam tibi (Eccli. i, 35). Quid autem per domps,. nisi
infenlione. Dequabene solitudine Domino Jeremias conscientiae designantur ? Unde_ sanato, cuidam dici-
ait : A facie nianus ium solussedebam, quo/tiam-com- tur: Vade in domum tuam (Malth. ix, 6). Ac _si
minatione replesti me (Jerem. xv, 17). Facies quippe aperte audial: Postexterius miraculum ad conscien-
ihanus Dei, est illa percussio justi judicii, qua super- ii.afn revertere, et qualem le intrinsecus Deo debeas
bientem hominem,a paradiso repulit, et in bae cse- exhibere, perpende. Quid-etiam, per argentum,.nis'
citaie f prsesentis exsUiiexclusit. Comminatio vero eloquia divina figufantur ? de quibus per "Psalmistam
. ejns, est terror adhuc supplicn sequentis. Post fa- dieitur: Eloquia Domini, eloquia casta, qrgentum
ciem igilur manus adhuc.uos minse terrificant, Iquia "igne examinalum (Psdl..xi, 7). Eloquium. Domini
per experimentum judicii jam iios et poenaprsssentis argentum.igne examinatum dicitur, qriia sermo Dei
exsilii percuUt, et si peecare non desislimus, seternis D ] si iri corde figitur, tribulationibus probatur...
adhuc suppliciis addicit. Consideret ergo vir sanctus,
[Vef. XXXVI.] 62: Si Adam non peccasset, soli
projectus huc, unde homo ceeiderit, atque hunc post nascefentur, qui nunc, salvandi sunt.-—Vir igitur^an-
istapeccantem, quo adhuc justitia judicanlis rapit; ctus spiritu seterhitalis plenus, quseque. fulura sunf
et cunctas a se desideriomm temporalium turbas
Colligat; et quos longe post venlura ssecula gigne^
ejiciat, seque. in magna mentis 1_%\ solitudine reht, laxato mentis sinu comprehendat;-et magna
2 Rhem. et unus Remig., quietam scilket men- aliis
' menlis. consulens, quomodosibi. Occasionem"errori for-
"1'rh 1uietem
» Ld., nonnequi oderuntReg., inquielam mentem. sitan praebuit Ms. Reg., "in quo habetur : Sed ' iste
te, Domine, oderamf - cohsulens. _ , . ." '
<=Vindoc, S. Albin., etc, heii me 'f Rhem., Remig., .uno excepto, Norm., Reg.,
> Comperid.,
-
quod,. Compend.. Longip., S. Aibin'., Turon., Val.
...A Vet. Ed.-cum-antiq. Rhem. el Germ.," consola- Germ., Clv, ita. habent, non inctusit, utin vet. Ed; et aliis
ius; neque,vero mfrequens est -librariis o' pro « de- deinceps. _ ; • -
pingere. ,
- ,e Sic restituimris ad fiderii omnium ,s In Ed. Paris. 1495," Basil. 15U,. et Guss., qui-
pene Mss., cum dem sapiens, pro'quidem sap,
Ifl vet. Ed. et in aliis deiriceps legeretur ; Sed isle b-Mss. Corb. Germ. et Reg., prwbet. -"
 - ; SANCTI GREGORU MAGNI .672
671
admiratione considerelcumquibuselectissine labore A.humiliter
A fugit, elertienter edomuit; quiprolequi-
in seternitate ,'quiesceret, si per appelitum superbise dem fecuridus exstilit, sed tamen spiritus ubertate
nemo peccasset, et dicat: Nunc enim dormiens sile- fecundior, eamdem prolem sub prophetiae SUSB vincu-_
rem, et somnomeo requiesceremcum regibuset consu- lis astrinxit (Genes.:xxxm, 4)". Rene aulem aborti-.
libus lerrm qui mdificanlsibi soliludines, aul cmnprin- vurii hoc absconditum dicitur, quia a mundi primor-
dum quosdam pauGosMoyse scribente cogno-
cipibusqui possident aurum, el replent domos suas diis,
nobismaxima humanigerierisoccultatur.
argento. Quia enim si parentem primum nulla.pec- scimus, pars tot
cati putredo corrumperet, nequaquam ex se lilios "Neque enim justos solummodo usque ad ac^eptam
exstilisse credendum est, quot Moysesbrevis-
gehennse generaret; sed hi qui nunc per redemp- legem a mundi
lionem salvandi sunt, soli ab illo electi nascerentur, sima descriplione perstrinxit. Quia ergo
ex
eosdem eleelos aspiciat, atque cum eis quomodo primordio edila multitudo bonorum, magna parte
intendat. Yideat sanctos nolitiae nostrae subtrahitur, abortivum hoc abscondi-
quieseere potuisset aposto-' et non subs.lilissedicilur, quia,, -
los sic susceptam Ecclesiam regere, ut ei prsedica- lum vocatur. Quod
tionis verbo non desinant conshltum praebere, eosque enumeralis paueis, eorum frequenlia nullo apud nos
memorise scripto-retinetur.
reges et consulesappellet. Videat post hos in eorum 64. Conceptisunt, sed lucemnoti
T»
] [Vet. XXXVII.]
-locorectoresexsurgere, j.32 quietsapicntervivendo '— Reetc
aurum possideant, et aliisrecta praedicando,argento viiderunt,qui post legemante Christumnati.
sacraeloculionis enitescant, eosqueprincipes repletis vero additur : Vel qui concepli non viderunt lucem.
. conseientiarnm domibus auro et argento divites me- HI namque, qui posl aceeptam legem in hoc mundo
moret. Sed quia aliquando prophetico spiritui nequa- nati sunt, auclori suo ejusdem legis sunt admonilione
quam sufficit ut veritura prsevideat, nisi cordi pro- concepti. Sed tamen concepli lucem mmimeviderunt,
ad advenlum incarnalibnis Dominicse,quamvis
phetantis etiam prselerita et-antiqua reprsesentet, _ quia
sanctus virinfra supraque oculos aperit,et non so- hanc fideliter crederent, pervenire nequiverunt. In-
lum venluraconspicit, sed eliam transacta admemo- carnatus quippe Dominusdicit : Ego sum lux mundi
riam reducit. Nam protinus adjuhgit *, (Joan. VIII,12). Atque ipsa Lux ait: Mulli prophelm
. . CAPUT XXXII [Rec. -XXIX]. et justi desideraverunl videre qumvideiis, el non vi-
. VERS.16.—Aul sicut abortivum absconditumrion derunt (Maltlwxm, il). Concepti igitur non viderunt
subsisterem: vel qui conceplinon viderunt lucem. ~ lucetn, quia ad spem venturi Mediatoris apertis pro-
vocibus excitati, nequaquam potuerunt
1)3. Sancli ante redeniplionistempus orli, sunt velut phetarum
cernere ejus incarnalionem. 133 tn ms haque con-
abortivi. Plures fuerunt quam quos memorat Moyses _
— Aborlivam, quia ante plenum tempus oritur, . I ceplus inlerior formam fidei edidit, sed hanc usque
ad aperfam visio.nemdivinseprsesentisenon perduxit,
exstinctum protinus occultatur. Quos ergo sanclus' hos a mundo mors inlerveniens rapuit,
vir alios abortivos vocat, cum quibus se quiescere quia prius c illustravit.
quam manifesta mundumVeritas
poiuisse corisiderat, nisi electos quosque, qui ab ipsoI
mundi primordio' ante redeinplionis tempus exorti [ Vet. XXX VII1.] -65. Job prmlerita -cernensel fu-
tura, ad mlerna anhelat. — Vir igitur sanclusspiritu
sunt, ettamen huicmundo semetipsos mortificare aeternitatis
curaverunt? Qui conscriplaelegis labulas non haben- plenus, manu cordis curicta labentia ad
tt memoriam aslringit; et quia angusla est omnis
ies, quasi ab ulero mortui sunt, quia auctorera crealura creatori, per eumderii spiritum, qui a nihil
suum naturali lege timuerunt; et cum venturum Me- in se vel se aliud, nisi semper esse habel, hoc
dialorem crederent, sluduerunt summopere, morti- juxfa
hoc praeteriit, conspicit; ac irifra
ficaindisvoluptalibus, etiam quae seripto rion acee- quoderit, mentisquod oculum tendit, ef-yenientia velut
' supraque
perant praeceptaservare. Tempusitaque illud, quod transacta considerans, ad aeternum esse medullitus
juxla mundi initium mortuos huic sseculopatres no- inardescit, dicens : Nunc'enim dormiens silerem. '
stros protulit, quasi abortivi uterusfuit. Ibi namqueJ i!V!H(c enim prsesenlisest temporis. Et quid est stan-
Abel, qui occidenti se fralri restitisse non legiturr tem semper in praesenti quietem quaerere,' nisi ad
(Genes.iv, 8, 24). Ibi Enoch, qui talem se exhibuit,i ** illud, eui nihil veflit, nihil praeterit, gaudium telerni-
utambulaturus cum Domino transferrelur (Geues.v,_ tatis anhelare? Quod nimirum Veritas semper esse
22, 24). Ibi Noe, qui per hoc, quod divino examinii suura, ul nobis utcunque infunderet, Mbysemediante
placuit, b jn mundo mundo superstes fuit (Genes.vn,> insinuat, dicens : Ego sum qui sum. Et dkes filiis
23). Ibi Abraham, qui dum peregrinus est in sseeulo, , Israel: Qui est, misit me ad_vos (Exod. m, 14). Sed
factus est amicus Deo (Genes. xn, 1). Ibi Isaac, quiI "ecce,
quia labentia conspicit, quia seihper praesens
caliganlibus carnis oculis, per aetatem quidem prae- -- gaudiumquaerit, quia venlurae lucis memorat, quia
sentia nOnyidit, sed per virlutem propbetici spiri- eleetorum ejus ordiries enumerans pensat : ipsam
tus in futuris etiam saeculismagna videndi luce ra- jam nobis
apertius quietem hujus Iucis insinuet ,• et
diavit (Genes. xxvn, 1). Ibi Jacoh, qui iram fratris3 quid apud illam quolidie de pravorum" cohversa-
. a Sic Mss.Corb. Germ., Rhem., Remig., Vindoc, - c Rhem. et Remig., mundoillustravit.
etc, ubi Editi habent in utero. & Sic Mss. Corb. Germ., Rhem., Reniig., Cora-
h Germ.:.et:nonnulli al., immundo mundo. Corb, pend., Vindoc., Editis habenlibus nihil ex se; et.moxi
Germ., Reg., Colb., in mundum (hoc est fortasse in omne quod erit, pro hoc quoderit. '.
mundi restauratibnem) tnundb superstes.'
 673 MORALIUMLIB. IV,—-INCAP. III B. JOB. - 674
tione a agitur, verbis manifeslioribus demonstret., \piscebtia, quam non mox etiam proprius sequilur"
Sequitur : defectus. Qui enim ad appetenda- aeternitatis atria
CAPUT.XXXlil [Vet. XXXIX, Rec XXX\. accenditur, dignum profeclb est ut ab hoc tempora-,
VERS.17. — Ibi impii cessaverunt a tumultu, et ibi litalis amore lassetmy ut tanto frigescat ab studio
requieveruntfessi robore. saeculi,q'uantq surgit ardentior in amorem Dei. Quem
66. Impii- Incarnationis beneficio a gravilabore scilicetBf perfecte arripit, mundum etiam plene dere-.
erepti. — Paulo ante jam diximus quia corda peccan- Iinquit; et eo funditus temporalibus moritur,- quo ad-
tium per hoc quod strepitus desideriorum possidet,_ supernam vitam altius afflatu aeternitalis animatur.-
gravis cogitalionum histigantium iumultus prerhit. An nonrobore suo fessam se inveneral, quaedicebat f
Sedin hac luce, qiiam concepti minime viderunt, a Animameaiiquefacta est, ulelocutusest (Cant. v,-6)?
tumultu suo impii cessare perbibentur, quia nimirum Quia nimirura mens durii occultaelocutionis aspira- .
Mediatoris adventum, quem palres in lege positi diu tione tangitur, a statu susefortitudinis infirmata, ipso
praesfolalisunt, ad vitse suse requiem populi gentiles quo absqrbetur desiderio liquatur; et inde se apud-
invenerunt, Paulo attestante, qui ait: Quod qumrebat ' semetipsani fessam invenit, unde ultra se esse con-
lsrael, hoc non est consecutus, electio autem consecuta spicit forlitudinem, quam conseendit. Hiric projiheta,-
est (Rom. xi, 7)..In liac itaqueluce impii a tuinultu B cum visionem Dei se. conspexisse diceret ,'adjungit,
cessant, dum perversorum mentes, veritate cognita ,' Elangui-et mgrotavi per dies plurimos (Dan. vm, 27),
laboriosa muridi desideria' fugiunt, el tranquiltitati quia cum ad virtutem Dei-mens stringitur, a fortitu-
intimi amoris acquiescunt. An hon ad cessalionem dine propria caro lassatur. [Ve^. XL.]-Hinc Jacob,
vocat Lux ipsa, qiiaeait: Venite ad me- omnes qui qui angelum lenuit, uno mox pede claudicavit-
laboratis et onerati estis, et ego vos refieiam : tollite (Genes. xxxn, 25), quia qni vero amore sublimia
jugum meum super vos, et discite a me, quia mitis sum respicil, jam in bunc munduni duplicibus incedefe
el humilis corde, et invehietis requiem animabus ves- desideriis nescil; Uno enim pede innititur, quisolo
trh; jugum enim tneum suave est, et onus meum ieve Dei amore roboratur; et necesse est ut alius mareeat, .
est (Matth. xi, 28, 29, 30)? Quid enimgrave menlis quia, "mentis virtute crescente, oportet procul duhio
nostrafcervicibus imponit, qjuivitari omnedesiderium ut carnis forlitudo tqrp.escat. Beatus igitur'Job alta
quod perturbat prseciplt? Quid grave subjectis jubet, , fidelium corda respi.ciat, atque perpendatcjuemsinum
qui declinari laboriosa mrindi hujus ilineraadmoriet? intims quietis inveniunt, dum a-vlribus propriisin .
. Attestante autem Paulo apostolo,' Christus pro iinpiis Deum profieiendo lassantur, et dicat: Ibi requieve- '
"
morluus est (Rom. v, 6). Sed idcirco dignala est pro runtfessirbbore. Ac si aperte insinuet, dicens : Illic
Impiis ipsa Lux oecumbere, ne impii in tenebrarum C fequies lucis remunerat, quos hic interius recreans
suarum tumultu remanei'ent. Contemplelur-ergo vir proveclus fatigat. Nec movere debetquod lucem 110-
sanctusquod Lux per iucarhationis susemysterium ex minans, nequaquam subdidit.: ln hac, sed Ibi. Quam
graviiabore impios eripit, dum ab eorum cordibus enim continere electos conspicit, quasi. locum. 110-
desideria pravitatis tergit; contempletur quod cbn- strusn hanc essedeprehendit.Unde Esalmista "cum
versi quique quielem, quam percipere iu aeternitate . incommutabilitatem seternitalis aspiceret, dicens :.
desiderant, Iiic jam per tranquillitalem menlis de-., Tu nufem idem ipse es, et annijui ,non deficient
guslant, et dicat:.Ibiimpii cessaverunt a tumullu, et (Psal. ci, 28),.himcelectorumlocurii esse denuntiat,-
ibi requieveruntfessi robore. .. ...-'. . subdens: Fiiii servorumtuoruth inhabitabunt ibi(IUd. -,
3.34 *>'•"Quo P'!(S 'B am°fe Dei roboramur, eo - 29). Deus enim', qui sinesilu omnia coiitinejr, nobis
magis deficimus a propria viftute. Lux mterna locus ad se venientibus locus non localis manet. Quem
noster. — Gmnes enim qui in hoc mundo forles locum*dum pertingimus, etiam ipsa in hac vita
sunl, robore quasi fortes sunt, non robore defessi. mentis nostrse tranquillitas, quanta fuerit perlurbatio
Qniyero inauctorissui amore roborantur, quo magis videmus; quia etsi jam justi in pravorum compara- .
in concupila Dei forlitudine^convalescunt, eo a pro.- lione quietfsunt, in aestimationetamenquietis.intimae
pria virtute deficiunt; et quo robustius aeterna appe- D omni inodo quieti '.non sunt. Unde et bene sub-
tunt; eo a temporalibus salubri defectione lassanlur. dilur: . -. -
Hinc Psajmista amoris sui robbre fessus dicebat: CAPCT XXXIV. .
Defecit b insalutari tuo anima mea (Psal. cxvm, 81). YEas. 18. —,JE. quondam vincti pariter sine
In salufare enim; Dei proficiendo defecerat," quia molestia. _, - . .'.''
acternitatis lucem desiderans, a carnis jam fiducia 68. Jincula dura.quibus hic ligantur etiam justi.
fraclus auhelabat. Hinc rursum dicit : .Concupivit,el — Justos enim quamvis nullus desideriorum carna-
defecifanima.meain alriaDomini (Psal. Lxxxiu, 3). lium tumultus. pbssideal, duris tamen vinculis eos in
Quinimhum cum diceret, Cbncupivil, recte subdidit, hac vita positqs sase molestia corruptionis 135
Et defecit: quia valde ininor est divinitatis concu- ligat. Scriplum quippe esl: Corpusquod corrumpilur,
a Corb. Germ. et aliqui alii, de pravoruni converr Ed; Basil. In aliis, defecilin satutare luum.
sione. Lectionem hanc ulpote sequeutibus consonam c Editi, ut dilectus loculus est. Abestrfj/ec/«saMss.
ariteponeremus, nisi Mss. melioris nolae multitudo Cbrb. Germ.,. Reg.", Colb.; antequam secundam
prseponderaret. . manum pateretur.
h Ita Corb. Germ. et alii vetasf. Mss. et antiqua -
 675 " '
SANCTI GREGORH MAGNt' 676"
aggrdvat ahimam, et deprimiltertena inhabitatio seri- Aexuimur,
i quasi ab his, quibus nune astringimur,
sum multa cogitantem (Sap. rx, 15). Eo itaque ipso -molesliae vinculis relaxamur. Prsesentari.nahiquejam
quo adhuc mortales sunt, corruplionis suae pondere Deo.cupimus, sed adhuemortaliscorporis ohligalione
gravantuf, et aslrieti molestia vincli sunt, .quia in iila prsepedlniur. 3ureergo vincti dicimur, quia adhuc
adbuc libertatevitse ineorruplibilis noriexsurgunt. incessum J3@ nostri desiderii adDeumliberumnori
Aiiud namque de mente,' altad de corporetoterant, habemus. Unde bene Paulus aeterna desiderans, sed
et contra semefipsos quotidie in iriterno certamine tamen adhuc corruptionis suae sarcinam portans,
desudant. Au JIGIIduro molestise yiriculo ligantur", vinctus clamat : Cnpio dissoM et esse curii Christo
quorum niraSruinmens sine labore in ignoiantla sol- (Phil. i, 23). Dissblvi eriim non "quaereret, nisi so
"vltur, et non nisi cum studio laboris «ruditur?-- procul dubio vlnctum videret. Haec autem vincula ,
«Cpaclaerigitur, libens jacet, ab infimis vix levatur, quia certissime rumpenda inresurrectione conspexe-
et tamen eievata-prolinus labitur.-Semetipsam labo- rat, jani quasirupta garidebat Prophela, cum dice-
riose vincendo, superna conspicil; ^ed reverberata, ret :_I>irupisii vincula mea, tibi sucrificabo fwsiiam
lumen-i" qifod se irradiaverat," refugit. An non duro- laudis (Psal: cxv,'7). -•
molestise vinculo ligantur-, quos cum accensus spi- — Gontempletur itaque virsanctus, quod'
Epilogus.
-rimsadsinumpacisintimaepleno desiderio pertrahat, B j eonversos peccatores lux interna recipiat,'el dical:
feryente certamihe caro perturbat? Quse etsi jam 16»
antefacieiu velutex adverso acie erecta non obviat, impii cessaverunt a tumuHu.-Contempletur, quod
sancti.viri desiderii exercilatione fatigali, alfius in
adhuc tamen .a mentis "dorso quasi captiva submui'- illo
inlimb sinu requiescant, et dieat: Et ibi requieve-
murat: et *>quamvis timendo, sed tamen turpi stre-
runt fessi robore. Contempletur, quod cunctis simul
pitu 5n corde speciem pulchrae quielis fodat. Electi
eorruptionis suae.vinculis absoluli, ad Illa libertatis
jgiturelsivalenteromniasuperant, cum securitateni
gaudia incorrupta perveniant, et dicat,: El quondam
pacis internae 'desiderant, gi'avis eis est molestia, vinclipariler sine moteslia. Beneautem
adhuc babere quod vincant. * Qui his-exceptis, ea dam dicitur, Quou-
vincli; quia dum illa semper praeseus iaelitia
etiam vincula sustinent, quae gravis exierius neces- omne quod erit et defluit, quasi praterilum
sitas astringit. Esurireqjjippe, silire, lassescere, vln- cernitur,
jam vidctur. Dum enim rerum finis attenditur, omne'
cuta comipiionls sunt: quse scilicet solvi hequeunt,. -"
nisi cum in illam immortalitaiis gloriam nostra mbr- quod praeleril, quasijam Tuissepensalur. Sed omnes
hi quos illuc quies interna suscipiet, d hic interim -
talitas' permutatur. [ Vel. 'XLI.'\ Replemus elenim
quid egerinl, narret. Sequitur :
iefectioiiibus cei-pus, ne extenu.vlum deficiat;-exte-
riuamus abstinetttia, ne nos repfetumpremat. Vege- , GAPDT XXXV.[ Jiec. XXXJ ].
tamus hoe motibus, ne sltu immobilitatis ihtereal; u IBID.—Non exaudierunt vocem exactoris.
sed citius hoc collocando «istimus, ne ipsa sua vege- -69. Diabolus exaclor. Non-exauditur, cum teritanCi
'
tatione suecumbat. Adjumentis hoe vestium tegimus, resistitur. — Quis alius debet nomineexactorisinlel-
ne frigus dnterimat, "et qusesita adjumenta pfojicinius, iigi,'nisi importunus ille persuasor, qui humano ge-
ne calor exurat. Tot igiturdiversilalibus occurrentes neri semel nummuin deceplionis coritulit; et * ab hoc
quid agimus, nisi corruptibilitati servimus, ut saltern • quofidie expetere morlis debitum noh desistit? Qui
niultipliciiasimpensi bbsequii corpus suslineat,-quod in paradiso hominif peccati pecuniam commodavit;
anxietas infirmae-mutabilitatisgraval"? Unde bene per sed iniquitate crescente, hanc quotidie cum nsuris
Paulum dicitur : V-anilalimim crealura subjecla est exigit. De hoc exactore in Evangelio Veritas dicit,
nonvolens, sedpropter eum qui subjecit in spe : quiaet Et judex tradel te exaclori (Luc xn, S8). Hujus igilur
ipsa creaiura liberabkur-a servituie corruptionis, in; esacloris vox est tentatio miseraj suggestionis. Au-
liberlatem' glorimfitiorum Dei{Rom. viu",'20). Vani- dimus auteni vocem exactoris , eum ejus tentatione'
tali quippe creatura non voiens subditur, quia hoirio, pulsamur; sed non exaudimus, si pulsantj resistimus.
qui ingen.iae conslantiae statum volens deserult, Audit enim, qui tenlalionem senfil; exaudit vero qui
pressus .jusfaemortaiitatis pondere, nolens mutabili- ', tcnlationi consentit. Dicatur ilaque de justis: Non
tatis suse corruptioni servit. Sed creatora haec tunc: exmidierjml vocemexactoris, quoifiam suggestSonem
a servitute corruptionis eriphur, ciim ad filiorum Dei ejus etsi audiunt, quia tentantur; non exaudiunt^
glbriamineorwipla resurgendo suhlevalur. Hicitaque i quia cousenlire contemnunt. [Vef. XiJJ.] Sed quia
clecli molestia vincti sunt, quia adhuc corruptionii quod valde nieus amat, etiam iu sermone saepiusre-
suse pcena deprimjintur. Sed cum corruptibiii carnes, plicat, beatus Job, quia internae pacis frequentiam
a Expuiiximiis.voculam qum in al. Edit, addilam, illas quas acarnis concupIscentiasustinetTnolestias.
sed in Mss. peregrinam acsuperfluam. d Excusi, in terra. locp interim, quse vox est Mss. .
h Unus Rhem. et unus.Remig., quanwis .non ii- e Batlhol. etvet. Edit., bb hoc Coc et seq. Ed.,
mendo; nec dispticetsensus, si non timendoleferatur adhuc. At Mss., ab hoc, scilicel ab humanb genere.
ad , sed tamen turpi .strepitu, quasi diceret concu- f Edili cuni nonimllis Mss., peccanti pecuniam; se-
piscentiaelu'ctam,etsi hon timendam justis, molestam quimur Corb. Germ., antiq. Rhem. et Norman.,iibi
-lamen bb strepitum ess6. At huie leciiont iion patro- legiiur peccaii pecuniam. Ad lios accedunt Vindoc,
cinalur-Mss. autanfiquitasaut multitwdo.' qui habent peccali pecuniani commendavit.Eodem
cIfa Mss. probatisshni. In Ed.- tegitur, Quibus' s?nsu Gregorius dicil peccali pecuniam, quo supra
exceptis. Melius, Qui his exceptis, hoc est, proeter dix.l numimim decepiionis.
 MORALIUM LtB. IV. — IN CAP. III B. JOB. .675
-677
a ejus "iterum servit,". fimiserit, meminit; sed an commlssadignedefleyerit,
diligens conspicit, aescripfioni "
"" neseit; ac ne culpse immanitas modum poenitentiae
dicens:
CAPUT XXXVI. transeat, metuit. Et plerumque culpam jam verhas
relaxat, sed mens afflicta adhuc de venia, dum valde
VERS.19. — Parvus et magnus ibi sunl, et servus sibi est sbllicila, «trepidat. Sefvus«rgo hic j'amfugit
liber a dorninosuo. dominum, sed libernon est, quia peccatum suum
'
70. Ut Mcmeriia, Ttam cmloefiiritprmmiadiversa. homo jam corrigendo et poenitendodeserit, sed ta-
— Quia in hac vita nobis est discretio operum, erit men adhuc districtum judicem de ejus retributione
in illa procul dubio discrelio dignitatum, ut quod hic peftimescit. Ibi ergo servus a domino liber erit, ubi
alins alinm merilo superal, ilUc alius alium retribu- jam de peccati venia dubietasaori erit, f obi jam
tione transcendai. Unde in Evangelio Veritas dicit: - securam mentem culpae suse menioria non addicit,
In domoPairis mei mansiotiesmultmsunt(Jban. xiv, ubi non sub realu animus trepidat, sed de ejus in
2). Sed ineisdem multis mansionibus erit aiiquo dulgeritia liber exsultat.
modo ipsa Tetribuljonum diversitas concors; quia 18S '2. Annulla in cmlopecbati memorid: qui-
tinta.h yis in .illa pace -riossociat, ut quod in se hmcbeatitudihi<nonpfficiat.— Sed si nulla ibi homo
alio B
quisque non acceperit, hoe se accepisse in peccati sui memoria tangitur, ereptum se unde gra-'
exsultet. Onde et non seqne laborantes in vinea lulalur? Aut quomodo largitori gratias referlde venia
(Matth, xx, 10), «eque.|,37 cuncli denarium sor- quam -accepit, si inlerveniente oblivione transactai
tiuntur, Et quidem apud Patrem mansiones multse nequitisc-, esse se poensedebitorem nescit? Neque
sunt, et tamen eumdern denarium dispares labora- enimiieglecte praetereundum estquod Psalmista ait:
loresaccipiunl-; quia una cunctis erit beatitudo Miserkordids tuas, Domine,- in mternum canlabo
tsetitise, quamvis non una sit omnibus sublimilas (Psal. i.xxxvin, 1). Quomodo enim Dei niisericordias
vitse. Parvum et magnum in hac luce conspes.ei'at, in aelernum cantat, si se.fuisse miserum ignoral? Et
qui ex voce capilis dicebat <:Imperfectummeumvide- si miserise transactae non meminit, e«undelargitatf
runt oculi tui, el in libro tuo omnes scribentur (PsaL misericordiaelaudes reddit? Sed rursum quserendumi
cxxxvin, 16). Parvum et magnnm conspexerat, cran est, quomodo electoruni mens perfeeta esse in beali-
dicebat: BenedixitomnestimenlesseDominus;pusillos tudine poterit, si hanc inter -gaudia memoria sui
cutnmajoribus (Psal. cxm, 13). reatus tangit? Aut quomodo perfeciae lucis clarescit
71. Quispeccati servus,quisabeo liber, et quod hic gloria, quam reducta ad animum obumbrat culpa ?
•
nemo ab eo liber. — Bene aulem subditur :,Et.servus Sed sciendum est quia sicul ssepe nunc tristium Imti
liber a dominosuo. Scriptum quippe =est, Omnis qui r reminiscimur, ita tunc Uransactaenequitiaesihetae-
bealitudinis reeordamur. "Plerumque
peccat, servusest peccati (Joan. Vin, 34)-;quia nimi-. sione nostrse
rumquisquis se pravo desiderio subjicit, iniquitatis enim incolumitatis tempore ad niemoriam dolores
dominio.dudumliberamentisijqlla supponit. Sedhuic praeteritos sinedotbre reducimus; etquo isegrosreco-
° domino contradicimus, cum iniquitati quae nos ce- limus, eo nosincolumes ptus amamus. Erit ergo etin
perat, reluclamur ; cum consueludini violenter re- illa bealitudine culpaememoria, non'quae mentem
sistimus, et desideria perversa calcantes contra hanc poiluat, sed quae nos h arcfius lsetiliseastringat; ut
jus iiobisiifiertatis ingenitaevindicaihus; cum culpam dum dolorissui animus sine dolore reminiscitur, et
poenitendopercutimus, ef maculas sordium"fletibns debitorem se medico verius intelligai, et eo magis
Iavamus. Plerumque autem jam mens -quidem quod acceptam saluleui diligat, quo de moleslia meminit,-
perverseegissejsememinil, deploraf; jampraveacta quidevasit. lu illa itaque laetitia sic tunc sine tsedio
noa solum deserit, sed amaris.simis eliam lameniis - mala nbstracohspicimus, sicut nuncin lucepositi,
punit; sed.tamcn dum eorum quse egit reminiscit-ur,. sine ulla cordis caligine animo tenebras videmus;'
d gravi de judicio pavore terretur. Jam se perfecte quia elsi obscurum esl quod mente cernimus, de ju-
converlit; sed adhuc se perfecle in securitatem non dicio est hoc luminis, non de passione caecitatis.Et
erigit, quia dum quanta sil districtio extremi exami- D in aeteriiuniergotaudemmisericordiae' largitori nostro'
nis pensat, inler spem ac formidinem sollicita tre- "referimus, e't nequaquam misefiaeconscienlia gra-
pidat, quia justus judex veniens, quidde perpetratis vamur; quia dum mala nostra sine aliquo mentis
reputet, quid relaxet, ignorat. Nam quamprava cora- malo respicimuSj et imnquahi erit quod corda lau-
a Hic abinyicera discreparit tam Mss. quam Edit., d Non alio sensu Excusi, gmviter judiciipaxore.
' Gorb. Germ. habet discreiioni ejus iierum servit.' e Al., Jormidat, ut habenl omnes Vulgati.
' f ;Pro ubi Coccius posuit ibi, quod-deinceps obti-
Yel. Edit., discreiioiiem-ejus.ilerumdisseruil. Coc.et
posteriores Ed., descripiioniejus iterum inservit. Se- nuit Tenitenlibus Mss. ac prlorib. Ed.
quimur iectionem Cod. Ulic, quaevidelur proposilo ,.« Ita Corb., Germ., antiq. Rhem. et potiores Mss.
sai.cli Gregorii magis consona; loquitur enim de Editi cum nonnullis scrvplis, largitori,
beatorum iulerna pace his verbis Job significata : tton h Inomnibus Rheiii., Remig., Corh., Germ., Reg.,,
exqudierunljvocem, exactoris-, et aliis anlecedenlibus.. Colb., altius pro arclius, quod lameh inagis congruit
Quam iterum ab eodem describi docet his verbis: verbo ' asiringat.
el ibi.sunt. . < {n Viulgatis, miseria 'conscientim.Melius Mss.,,
h Editi,magnus
parvus
tanta vis ambris. Abest vox amorisa Mss. miserim conscientia,hoc est, intima 'Cognitione
* Editi, dominio. Pbtiores Alss..quibus inhaeremus, cqrdatione, ' et• re-'..
~ ' quajninimegravantur^ancfi,
domino.
m SANCTI GREGORH MAGNI 680
dantium de transaclis iniquifatibus poUuat, etseraper A peccatoris animus culpae suae memoria tangitur, ut
erit quod haec ad Iaudem liberatoris accendat. Guiia tamen nulla ejusdem niemoriae.confusione deprjma-
ergointemse lucis requiessic in, se magnos sublevat, tur, congrue subjungitur ; Et servus liber a do-
ut lameri nec parvulos derelinquatj dicatur Tecte : mino. suo.
Parvus etmagnus ibi sunt, Quia autem sic ibiconversi

LIBER QUINTUSe_

Reliquam capitis iertii partem a xx versu, totum caput quartum, et quinti duos
priores versus enarrat..

CAPUT PRIMUM. mundo prospera" quamr"adversa formident. Sciunt

1. Sancli hic prospera magis -formidare, quam ad- namque quiamens dum blandaoceupationepremitur,
versa. — Cum valde occulta sint divina ju.dicia, cur g aliquando libens ad exteriora derivatur. Sciunt quia
in hac vita nonnunquam bonis male sit, malis bene, saepe sic hanc clandestina cogitalio decipil, ut quo-
tunc occultiora sunt, cum et bonis hic bene esl, et modo permutetur ignoret. Pensant autem quse -sint
malis male. Nam cum bonis male est, malis bene, «aeternabona quse cupiunt,et cognoscunt quam nihil
hoc fortasse deprehenditur, quia et boni, si qua de- sit omne quod blandum temporaliter arf idet; cuncta-
liquerunt, hic recipiunt, ut ab aeterna plenius damna- • que hujus mundi prospera mens eoriim eo aegre tole-
tione liberentur; et-mali bona, quae pro hacvita- rat, quo supernae felicitatis est amore sauciala, tan-
faciunt, hic inveniunt, ut ad s.ola-in posterum tor- toque magis in prassentis duleedinis aspernalione
menta perlfahanlur. Unde el ardenti in inferno diviti erigitur, quanto hanc conspicit, quia furtive sibi in
diciturj Memento, fili, quia recepisii bonain vita tua, seternae glorisa despectu blanditur. Unde beatus Job
et Lazarus similiter mala (Luc.xxi, 25). At cum cum supernamTequiem contemplalus diceret: Parvus
bonis hic bene est, et malismale, incertum valde fit et magnus ibi sunt, el servusliber a domino suo, illico
utrum boni idcirco bona accipiant, _ut provocati ad adjungit :
aliquid melius crescant;- an justo latenlique judicio CAPUT R [Rec. II].
. hic suorum operum remunerationem percipiant, ut YERS.20. — Quare daia est misero lux?
a priemiis vitse sequentis inanescant; etulfum malos ,(_ - 2. JElerna contemplanles terrenam prosperitatem
idcirco adversa feriant, ut ab seternis suppliciis ° cor- - refugiunt. — In Scriptura sacra nonnunquam lucis
rigentia defendanl; ah hic eorum poena incipiat, ut appellatione prosperitas, noclis autem nomine hujus
quandoque complenda eosad ultima gehennae Jg9 - mundi adversitas designatur. Unde et bene per Psal-
tormenta perducal.. Qiiia ergo" inter divina judicia mistam dicitur : Sicut tenebrm ejus-,ita et iumen ejus
gravi incertiludinis suse caligine humana mens pre- - (Psal. cxxxvin, 12). Quia enim sancli viri ita prospe-
mifur, sancti viri cunf sibi suppetere prospera hujus ritatem sseculi despicientes calcant, sicut et adversi- -
mundi conspiciunt, pavida suspicione_ turbantwr. tatem ejus calcantes tolerant, per magnam mentis
Timent enim ne hic iaboruni suqruni fructus reci- celsitudinem mundi sibi et adversa et prospera sub-
piarit; timenl Jie ijuod divina justitia latens in eis slernentes dicunt: Sicut tenebrm ejus, ita et iumen
"vrilnus aspiciat, et exlerioribus eos murieribus cn- ejus. Ac si apertius dicant: Sicut intentionis nostrse
mulains, ab intimis repellat. Cum vero taciti cogitant fortitudinem ejus tristia non premunt, ita hanc nec
quod nec bona agunt, nisi ut soli Doniino placeant, blanda corrumpunt. Sed quia hsee,'ul diximus, bo-
nec in ipsa afiluentia suae prosperitatis exsultant, norum menlem eliam cum non shblevant, * pertur-
minus quidem deprosperis occulta contra se judicia bant, sancti viri, qui se in hujus"exsUii aerumna mi-
metuunt, sed tamen eadem prospera, quia se ab in-' j) seros coghoscunt, clarescere-in ejus prosperitate
lima intentione praepediunt, segre.ferunt; etiioleste refugiurit. Unde bene nunc dicitur.: Quare data esl
praesenlis vitseblandimenta tolerant, quia per hsecse •miserolux? Lux enim miseris datur, quando ii qui
utcunque tardari in interno desiderio non ignorant.. sublimia contemplantes, esse se in hac peregrinatione
Plus enim in hoc mundo honor quam despeclio occu- miseros agnoscunt, claritatem transitoriae prosperi-
" tatis
pat, et magis prospefitalis sublimitas quam necessi- accipiunt'. Et cum valde defleant quia- tarde ad
tatis adversitas gravat. Per banc namque nonnun- patriam redeunt, tolerare. insuper honoris onera
quam cum homo exterius premitur, ad concupiscenda compellunturrAmor eosaefefnorum conterit, et gloria
quse inlus sunl,b liberius relaxatur. Per illam vero de lemporalibus aiTidet. IQui dum cogitant ___40iquse
animus, dum multis parere cogitur, a desiderii sui sint quse in infimis tenent, et quse sint qusede subli-
cursu relinetur. Unde fit ut sancti viri magis in hoc mibus non vident;. quse sint quae in terra futciunt,
a Omnes Mss. ita habent, el veter. Edit. Paris. et c Nonnulli Mss. et Editi, qum sint interna. Sed le-
Basil. alise; corrigendo defendant, gendum esse mlerna, patet ex oppositione omnis q^tod
h Mss. Corb. Germ,, Reg.; Norman., et aliqui, blandum temporaiiier arridet.
liberior relaxaiur. d Vindoc. et antiq. Rhem., probant.
 681 MORALIUMLiB. V. — IN CAP. III B. JOB. €82
quae autem de coelestibusperdiderunt, prosperitatiss A ipse in amore nrimdum retinet, nec rursum a mundi
suaemoerore mordentttr; quia etsi vident nequaquama amore retinetur, vicissim sibi utrique exstincti sunt;
se ab_ea funditus opprimi, pensanl lamen soflicile e quia dum aller alterum n.on appetil, quasi mortuum
cogitalionem"suam in amore Domini el in ejus dis-- mortuus non. attendit. Quia igitur Paulus nec mundi
pensalione partiri. Undebehe cum dicit: Quare datan gloriam quserebat, nec a mundi gloria ipse quaoreba-,
est tnisero.lux? protinus adjungit: tur, et se mundo, et mundum sibi crucifixum esse
CAPUT III [ Vet. II, Rec. III]. gloriatur. Quod quia muiti appetunt, sed tamen usque
VEIIS.23.— Etxila his quiin amaritudineanimmsunl. ad culmen exstinctionis 141 omni modo non assur-
3. Jfic in amaritudine sunt elecli et reprobi; quo, gunt, recte gementes difeunt :-Quare data est misero~
discrimine. — In aruaritudine quippe animse suntl lux, et vita his qui in amaritudine animm~sunt Vita
omnes. electi, quia vel prinire flendo non desinuntt quippeamaricatisdatur,cura hujusmundigloria tristi-
qusedeliquerunt, vel gravi se mcerore afficiunt, qriiax busgementibusquelrUjuitur. Inquanirtiirumvitapoena
j se validissimi limoris afiiciunt, quia etsi ipsi mundum
longehuc a facie conditoris projeeli, adhuc in aeternae
patriae gaudiis non "sunt.De quorum cofde per Salo-. non tenent, adhuc tamen tales esse se metuunt, qui a
monem bene dicitur : Cor, quod novit amariludinemi mundo teneantur; quia nisi ei quantulumcunqjie vi-
animm sum, in gaudio illius non miscebilur extraneusj B verent, hos ad usum suum procut dubio non aniafet.
(Prov. xiv, 10). In amariludine namque sunt et corda'; Mare enim viva corpora in semelipso retinel; nam
reproborum, quia ipsis eliam pfavis suis desideriisi niortua exlra se protinus expellit. Sequitrir :
aflliguntur; sedeamdem anjaritudinehinesciunt, quia CAPUT IV [Rec. IV].
pensare quod tolerant, sponte sua excaecatinon pos- . VERS:21,—-Quiexspectanl morlem, el nonvenit.
sunt. At-contra cor bonorum amaritudinem suam 5. Mori smculo appetentes, smpe humanis ministe-
novit, quiaserumnam exsilii,.in qua projectum lace- riis servire coguntur. Non sine suo et aliorum lucro.—
ratur,intelligit; etquamsinttranquillaquse perdidit, Desiderant quippe mortificare se funditus, atque ab
quam-confusa in quibus cecidit, senlit. Sed hoc ama- ccmnivita glorise lemporalis exstinguere; sed occultis
ricatum cor ad gaudium suum quandoque reducitur, ssepe Dei judiciis veiprseesse inregimine, vel occu-
atque-in ejus gaudio extraneus non miscetur; quia isi pari injunelis honoribus compelluntur, atque inter
qui nunc ab hoc moerore cordis foras se per desideriai hsec mortificationem plenissimam indesinenter ex-
ejicit, seelusus lunc ab iUa intima ejus solemnitate! spectant. Sed exspectata mors nqn venit, quia eorum
remanebit. tisus temporali glorise eliam nolens vivil, quam ta-
i. Quis mortuus mundo, et cui mundus mortuus.— men pro -divino c timore tolerant. Et iijtus quidem
Hi itaque' qui in amaritudine animse sunl, mori C ( servant desidefium pietalis, foris autem explent mi-
mundo funditus concupiscunt; "utsicut in sseculoipsi nisterium ordinis; quatenus nec a perfeclione per
nihil appetunt, ita jam a sseculo nulla obligatione inteulionem recedant, nec dispositioriicondiloris per
'
leneanlur. Et plerumque conlingit ut jam homo mun- superbiam contradicant. Blira enim divinilatis pie-
dum mente non teneal, sed tamen mundiis hominem , tate agitur, cum is qui perfeeto corde ad contempia-
occupationibus astrlngat: et ipse quidem mundo jam tionem tendit, htraanis minisleriis occupatur; ut et
mortuus est, sed ipsi mundus adhuc mortuus non est. multis infirmioribus ejus mens perfecta proficiat, et
Quasi enim adhuc vivus mnndus eum conspicit, dum quq se ipse imperfectum respicit, inde ad humilitatis
alio intentum in suis aclibus rapere contendit. Unde culnien p.erfectiorassurgat. [Vet.III.] Nonnunquam
bene Paulns, cum et ipsesaeculum perfeGtedespice- etenim sancti viri unde desideriorum suorum detri-
ret, et talem se.factum videret,"" quemjam hoc sse- menta tolerant, inde majora lucra, conversis aliis,
.culum concupiscere omnino uoii posset, ruptis hujus reportant;* quia dum eis vacare ut appetunt non
vitse vinculis liber dicit: Mihi mundus crucifixusest, licet, rapere secum alios, quibus admiscentur, libel.
el ego mundo (Gal. vi, 14). Mundus quippe ei cruci- Fit ergo mira c.dispensatione pietatis ut unde se de-
fixus fuerat, h quia hunc cordi suo jam mortuum non structibres sestimant, inde locupletiores ad .coeleslis
amabat. Sed et se ipsum mundo erucifixerat, quia Y) j patriae constructionem surgant.
talem se ei exhibere studuit, ut ab eo quasijaorluus 6. Desideria pia smpe Deus explere differt, ut cre-
eoncupisci non posset. Si enim uno in loco sint mor- scflMt.-r-Norinuiiquam vero idcirco ad concepta desi-
fuus et vivens; etsi mortuus vivurii non yidet, vivus deria minirne.perveniunt, ut ipsa interveniente tar-
tamen mortuum videt; si verb utrique sint mortui, dilate, ad eadem desideria laxalo menlis sinu d.ila-
alter alterum nequaquam videt. Ita qui jara mundum tentur; et quae extenuafi fortasse impleta poterant,
non amal, sed tamen.ab illo vel nonvolens amatur, magna dispositione agilur, ut repulsa crescaiit.- Sic
etsi ipse velut morfuus mundum non videt, hunc ta- quippe morlificari appetunt, ut jam perfecte, si.li-
men mundus adhuc non mortuus videt. Si vero nec ceat, conditoris sui faciem conlemplenlur. Sed eo-
aItaMss. peneomnes, non, quodjam, utiu Editis c OmnesMss. sic habent, non, pro divinoamore, .
-legilur; primam leclioneni optimam esse probant ut legilur in omnib. Ed., excepta Barthol.
qiiaesequuiitur: talem se ei (mundo) exhiberestuduil, - d In quibusdam Mss., bonitatk pielate. Iri Reg.
'
ut ab eo giiasi mbrtuus concupiscinon posset. Divinitatis polentia. -
'" Nonnulli cumCorb., a primamanu, quia hunc e Edili, disposilione.
corde suo,
PATROL.LXXV.
 ' '
ogg SANCTI GREGORIl MAGNf 681
-
rum desiderium differlur, ut proficiat; et tarditatis £i_(Prov. II, 4,5). Sapientia quippe in rerum superficie
suse sinu nutritur, ut crescat. Unde bene sponsa in non jacelsquiaininvisibilibus latel. Et tunc mortifi-
sporisi sui desfderio anhelaris clamat : In ieclulo meo calionem nostram sapientiam contingentes apprehen-'
per noctes qkmsiviquem diiigit animamea; qumsivi dimus, si relictis visibilibus in invisibilibus abscon-
illum, et rion inveni (Cant. iii, 1). 'Abscondit se dafriur; si sic hanc, cor effodrentes, quaerimus, ut
sponsus cum' quseritur, ut non iriventus ardentius - omne quod terrenum mens cogitat, a semetipsa,
quseratur; ef differtur quserens spririsa, ne iriveniat, manu sanctse discretionis ejiciat, el thesaurum virlu-
ut tarditate su.acapacior reddita, mhitipliciris quan- lis, qui se latebat, agnoscat. Facile enim inse thesau-
c
doque inveniat qttod quserebat. Unde bealus Jbb cum rum inveriit, si eam quse se male presserat molem
diceref : Exspectant tnortem,. ei nori venit,- ut lipc a se terrense cogitalionis repellit. Quia autem qusesi-
ipsum quserentium desiderium subfilius expleret, il- tam mortem sicut thesaurum dicif, recte subjungit:
lieo adjungit : CAPiJTVI.
GAPUT [Rec. V]. VERS.22. — Gaudenlque vehementer, cum inve-
-IBIO.—Quasieffodientesthesdurum. nerint sepulcrum.
• 9. Divina
7. Crescuni, ubifinispropinquior.—Omnes namque contemplatio sepulcrum esl in quo mens
qui-fodiendo thesaurum quaerunt, cum fodere altius Jo mundomorlua quiescit.—SAmtenim sepulcrum locus
cosperint, ad a iabofem instantius inardescunt; quia est quo absconditur corpus, ita divina conlemplalio
quo se thesauro absconditb jam jamque appropin- quoddam sepulcrum mentis est, quo abscqnditur ani-
quare sestimant, eo in effossione enixius laborant. ma. Quasi enim buic -adhue mundo vivimus, cum
Quiigitur plene 1412 niortificationem suaui appe- mente in eum foras vagamur; sed mortui in sepul-
timt, quasi effodientes thesaurum quaefunt; quia cro abscondimur, cum morlificati exterius, iri secrelo
quanto fiunt viciniores ad finem, tanto. se exhibent internae ebntemplationis celamur-. Sahcti igitur viri
ardentiores in opere. Laborando ergo non deficiunt, ab iiriportunitate desideriorum teniporalium ,-a lu-
sed magis ad"usum laboris crescunt; quia quo jam multu inutilium curarum,-a clamore pefstrepentium"
prseniia propinquiora considerant, eo in opere de- perlurbaliouum, semetipsos sacri verbi gladio morti^
lectabilius exsudant. Unde bene Paulus quibusdam ficarenondesinunl, atque irifus ante Dei "facieui in
absconditum seternce patriae thesaurum quserentibus sinu mentis abscondunt. Undebene per Psalmistairi
dicit : -Non deserentes collectionem nosiram, sicut dicitur : Abscondes eos~in abscotidito vultus tiii, d
est consuetudinis quibusdam, sed consolantes, h et conlurbationehominum(Psal. xxx, 21). Quodquamvis
tanto magis, quanio viderilis appropinquantem diem perfecte postmodum fiat, etiam riunc ex magna parte
(Hebr. x, 23). Laborantem quippe consolari, est pa-' " agilur, cum a temporalium deslderiorum tumultibus
riter in labore persistere, quia sublevalio laboris deleclatiorie in interiora rapiunlur; 143 ut" niens
esl f visio collaborantis : sicut eum inilinere comes eorum dum in amorem Dei lota tendilur, nulja inu-
jungituf,.via quidem non d abstrahitur, sed tamen lili' perturbatione laceretur. Hinc est quod Paulus
de societale comitis labor itineris levialur. Dum ita- per conlemplationeiri mortuos et quasi in sepulcro
que Paulus consolantes se in laboribus qusereret, absconditos discipulos viderat, quibus dicebal : Mor-
adjunxit dicens : Tanto magis, qiianto videritis -ap- tui enim estis, el vita veslra absconditaesl cum Chrisio
propinquaritemdiem.Ac si diceret: Eo labor creseat, in Deo (Col. III, 5,-4). Qui efgo mortem-quaerit,
quo ipsa Jam prsemia laboris appropinquant, velut si gaudel dum sepulcrum invenit, quia qui mortificare
aperte dicat: Th6sam.um quaeritis? sed eo fodere se appetit, yalde ad inventam requiem contemplatio-
"ardentius debetis, quo jam juxlaquaesitumaurum fo- nis hilarescit; utexstinctus mundo laieat, et a cunclis
diendo pervenistis. . ' -
exteriorum rerum perturbalionibus intra sinum se
8. Mortui mundo se ihtra se a terrenis abscondunt. iritimf amoris abscondat. - -
— QuSmvis 'hoc quod dicilur : Exspeclant moriem, 10. Mortui olim cum divitiissepulti. — Si vero ad
et -norivenil, quasi effodientesthesaurum, intelligi et hoc quod thesaurus effodi dicitur, etiam sepulcri in-
aliter potest. Quia enini perfeete mori mundo rion T*yentio subinfertur, hoc necesse est ul intentio noslra
possumus; nisi iritra menlis noslrae invisibilia a visi- cohspiciat, quod antiqui morluos cum divitiis obrue-
bUibus- abscondamur, recle ii qui mortificationem , bant. Qui igitur tbesaurum quserit, gaudetcum se-
suam appetunt, thesaurum effodienlibus comparan- pulcrum invenerit, quia sapientiam perquirentes,
tur. Mundo enim' per invisibilem sapiehtiam mori- cum sacrae Scripturae paginasvqlvimus, cum exem-
mur, de qua per Salomonem dicitur : ~Si qumsieris pla f pfaecedenliumperscrutamur,-quasi ex sepulero -
illam quasi pecuniam, et sicut thesauroseffoderis eam gaudium sumimus, s^quia mentis divitias apud mor-
a Anfiq.-Rtiem., ad laborem intentius. iic» abstrahitur. Moxin Gorb. Germ., tera-
h Hic Gussanv.- de suo addidil laborantem, reni- "tamen,
tur; in Reg., levigaiur.
tenlibus textu Graeco,Yulgata, Mss. et Editis omni- e Additur qumsiiumin Yulgatis, Manuscriptjs non
bus. OGcasionemfortasse dedit hujus additionfs fa- •favehtibus. '
ciendse quod sequilur : iaborantem quippe, etc f In Editis, prmcedentiumpatrum. desideratur pd-
._,o-Ita omnes Mss. nostri, non, visitatio collaboran- trum in Mss.
tis, ut habent quidam Editi. Yet. Edit. Paris. et Ba- s In omnibus nostris Mss.,quiamenlis divitias, non
sil. consentiunt cum Mss.
' In omnibus fere Mss., non attrahitnr. In Germ. el mentis; mox in Reg. et Germ. qui guia, non quia
qui.
 685 MORALIUMLIB. V. — IN CAP. ill-B. JOB. 686
tuos invenimus : qui qu.ia huic mundo perfecte ex- Acircumdatus l npn„est,,-qui plerumque praeferitqrum
stincti srint, ih occriifo cuiri divifiis requiescurit. Se- non memhjit,._futura riqhinvenit, praesentia yix.cb-
pritcfo efgb dives efficitur, qui per exempla justbruhi gribseit? Tehebris se cjrcumdatum, quidam sapieris
iri cbnterriplaiionis virtute subleyatuf;. Sed. cum fe- viderat, cum dicebat: Qum iri prospectu sunt,c in-
_qriirehs dicat: Quare data eshhiiserojtix? cur hoc venimus cum.labore; .el.qum in, cmlis.sunt, a quis
ipsrini requirefepraesuriiat, irisiriuat dicens ": invesiigabii-.(Sap. ix, 16)? His se tenebris Prqpheta
CAPUTYII [J?ec;.VJ], circumdalum vidit, cum dispositioriisinlimaepene-
., VERS.-23. — Viro;<cujus abscondita est via, et cir- trare .interna :non. ^ptuit, .dicens : Pbsuit tenebras
cumdediteum Deus tenebris. laiibulum suitm (PsaL.xvii, 12). Auc.torenim noster,
qriia ribbis iri hoe exsiliufn dejectis, tuceni suse yisior
11.-Ignofat recte ag"ehs utnim pefsevefdturus sii. riis afetulit, sese nostfis oculis quasi in tenebrarurii
—Yia" enim sua-vifb" ahseondita estj-quia efsi jaih in
latiriulq, abscqridit. , .' . - -,,.,.• -.-, -
qua sit vitse'qhalitate-considerar., fdhuc tameri-ad 13. Hinc.sanclis materia fiendi. — Quas jniininim
queni finem'teiidat,igriofat. Etsffjarifsuperha'a"ppetit, csecitatis hqstrae Jenebras cum stuoiose conspicimus,
jetsi pieiiis hasc digsfderiis"quserif,»-adhric tanfen sf in mehterii ad lamrinta' prbyocamus, Flet enjm caecita-
eisdem desid'bfilsp6rmarieaf, riescitVPeccata quijppe . teni
,B quairi"fbfis patifur, si.humiliter meiriinit quqd
deserentes; ad jristiliariitendimus; et uride vehimris,' iri' interiqribus luiriine priyatur. Cufnque tenebras,
novimusy fsed quo perveniariius:,' igriofaihus.' Qriid quibiis cifcuriidatur, respicit, .spleridoris in.timi ,ar-
h'esteMa;die fuhnusy schrius; sed qjiid' cohfingat efa- aeriti'sedesidefio affiigit
;'omrii'queinientlonis iidriisu
slinaribs'esse,mescimus. Yfa ergb-sua'™o'aBseori- semetips.airi coricuiit, et J-
sriperriam.lucem,
-• •.-3*- - ...» quamcon-
dita est,- qula sTe^pedemponif-opferis", u( faffieh •"1--, -*.-. ..._. .-.....:. , ....- - -. J • i •
prae- dita"deseruit, repulsa quaerit. Unde flt plerumque,
videfe neqheal exMm consumihatibnis ejus".' ".r -.36=-..,'-_. J,--'- >:j-." --^^ ' <<<"'. - - I.
- ._'->'•'
ut in ipsis pus. flelibus illa interni. gaudii claritas
- ['VefiIV.<]'l%-Ignofdt tXtfurriqiiod -recttim putdf,
eruriipaf;" etmeris", qriae'iiitbrp'bre priris cseca jacuo-
Deus iibn ddihnet.-Gircuriidaiuf-tenebfisV—Est aufeih rat, ad inspectionem., fulgoris intimi suspiriis ve-
et alia vlsfehostrse'ab"s"consio;f qiiia' ndnriuriquarii'-ea getata.convalescat. Unde" berie sequitur :
ipskqiile reeferidsagefe credhhus,':aiv. iri disriicii
CAPUT VIII [Rec-VIl]:'
ju'dici-jexamihe f ecta- sirit, igrioramittVSsepe efiirii;
sicnt etibn^e" superihs"dixinius,- opus-nbstruih csiusa YER'si.2li — Anfeqttdriicbtfiedam, suspifb.'
damrialioiiis estj et pioveetus putatur esse-virtutis: l~&.- Lacfyrhdi s'm'p'eexcipii gaudiuni coniemplalib-
S_epeuhde placari judex cfedituf, iiide adirascehdurii nis,—i-Coihe"defe" namque est-ariimaj", supefrise' liicis
pla'cidiis';insligalur;' Saiohibne' aitestahtey' qui ait ; " cottteri-platibriibiis fasci." Suipirat" efgb riritequsihi
EsTviri (jumvidefuf-''"liomirii recfd;-' novissima diitem cbihedat; quia i>rius gemitibus tributatibhis- afficitur,
ejiis diicmit ad'fnorteiiv(Pfov. xiv,'12).Uride saricli et'postmbdriih" cohtemplatiohis fefectioriesatiaiur.
vifi' cu_ri!ifiala-sttpeVahtVsua'etiaiii 1bene gesta- fof- Kisi eriirii sushiret; floncbmedit; quiri qui se ih hbc
riiidant,rie" cuiri boria agere"^ppetuni, de' actibiis exsilibper desideriorum'coelestiurhi&inerita'hori liu-
ihiaglne'fallantuf ,'ne pestifera tabes putrediriis sub miliat;'e aeternae'priifiae'garidia' noh degusfat. A' vbri-
borii; specie laleat colbfis. .Sciiint ehiriiquisrcoifu- taiis eriiiripahutbjejuhi surit, "qui ih hab'pefegriria-
ptionis adhuc pondefe gravati, dijudicare' boria'sub- tionis iribpialsetarituf; Stispifat aufem qui coriiedit,
tiliter riesciunf; et cuni^ariteoculCs^extremi exami- quia' quos" airior vefitatis' afficit,'etiam" rerectib'c'bri-
nis regiilahi deducuntjiiaJC ipsa in se ribnriuriqriamei teinplationispascit. Suspiraris'Pfophetacofiiedebat, ~
quse "approbant nieiuuht. Ef lota' q'uidemmente iiii cuni dicerel : Fuerurit milii tdcryrnmmem panes
terna *desiderant,'sed tafrieri de'iriceftitudirie' operufii (Psal.^siv, 4).-'Liietu'eninisii'6'ariiniapascituf",- euiri
-
tfepidi,-qub gradiunturigrioranf. Uridebehe pbstqtfamL a'd superna gaiudia flerido sublevatuf. eiiritusquidem
dictum est -.Quaredala esfriiisero"^^^ iux? adjun- dolofis "sui gemittis tolerai; sed:eb refeclioms pabu-
gitur ; Virb', cujus dbscotiditaesfVid: Acsfdicatuf: lurii'pe'rcipit,"quo" vis"ahioris p'er lacfyfrias:emanaft
Cur hujus vitse •successiis"baccipif, qrii shb qua' sit[ Uricle et 'eamdem'tacfyniaf uiri virii' bSatris lob adhuc
" -
sestimatiohe''judicis-itef' shi bperis riescii? "Behe au-. "sequituiy shbdens':'
teiri suhditiir •: Et cifcumdedif eutri Detis teiieiris. -
' /./'"'-- . CAPUT^IX;- ;;_"d'./
.Tehebfis nariique hombcircumdatuf'; qufa'g^uariiyis' >' —
iBip. Etquasiinuridutitesaqum, stcrugitus meils,
coetestrdesidefibferveat, quidde^seriieiipsositdispo- 15V Qum satictis lugetidi.et irepidandi causm.—
situm ihfrinsecuSjigribfat.Et valde m"etiiif,ne" qriidI Aquae, cuni inuiidani," cuiii iriipefu vehiunt.; et. :cre-
. sibi ih judieio obviet',:qubd se de.se 1riuric' in deslde- sceritiriusmuftiplicilefyoluhiiriiBriSjirilu.^^^^
rib boriifervbfis IateL"TeheBris^iibmo cifcuriidatur, ctivero dum mentis SUKqculisdiviria, judicia e op-.
quiaignbfantisesusecaiigirie' pfemitCf: Anienebris > pqnunt, dum de occulta sttper se senteiilia-trepidant,
a Oriines Rhem. et Remig., Jleg. et Germ., gua; textus
sacrag.S.criptiJi-se.r , - ...,-, .../J,. . • - -
indeiuflwhiiniffilsfecta. d Corb. Cefrii.' et Reg., gkis investigavU.,_r_ ?,
h Ita laudati Msfe Viiidoc^, Nbrmah., Corli. Cefm'., '.-e Oriine^ '^M. e! Rettiig., "CGB.- Germ'?;, Reg. -,
Reg., etc, nec non vet. Vulgati. In Editis post Coc- Yal. Gl., internm palfim : ita etiam " '' vet. Edit.",.
-
cium, saccessMSappelil. .-',,. ' Corbi" QeTm.,''faiiis'';'' .-'""' -
s Idem Codex, apponunt. '
c.Parficttlam-sjisa"Coccio^pfimnm"hic adjectam ;'-'•; .
supprimimus auctofitate Mss., vet. Edit.- et fpsius
 J '
687 SANCTi GREGORII MAGNI 68S
dum se ad Deum pervenire posse confidunt, sed ta- A 1 leant in potestate constituti.—Quamvisquolibet in loco
men ne non perveniant metuunt, ° dum prseteritorum positi, cogitando, loquendo, agendo peccemus, tunc
suorum recolunt,. J,45 quse deflent, dum quae sibi tamen per tria li.ec animus effrenatius rapitur, cum
adhuc futura sunt, quia nesciunt, pertimescunl; quasi mundi hujus prosperitate snblevatur. Nam cura
qu_edam.in eis aquarum more volumina colliguntur, praeire se potestate caeteros cbnspicit, alta de se
quai in moeroris rugitus quasi in subjecta littora de- elate cogitans sentit. El cum auctorifati vocls a nulio
fluunt. Vir igitur sanctus vidit, quanta sint in lamen- resislitur , lingua licentius per abrupta diffrenatur.
tis poetiitentisevolumina cogitalionura ; atque ipsas Cumque facere quod libet, Iicet, juste sibi omne
mosroris undas inundanles aquas vocavit, dicens : Et seslimat Iicere, quod libet. Sed sancti viri cum mundi
quasi inundantes aqum, sic rugitus meus. [Vet. V.] hujus potestate fulciuntur, c tantq sub majore mentis
Nonnunquam vero justi, sicut et paulq superius di- disciplina se redigunt, quanto sibi per impatientiam
ximus, in ipsis bbnis operibus positi trepidant, ac ne poleslatis suaderi illicita quasi licentius seiunt. Cor
in eisdem occulto aliquo errore displiceant, continuis namque a eonsideranda sua gloria reprimunt, Un-""
lamentis vacant. Quos cum divina subito flagella eor- guam ab immoderata 14S loeutione restringunt,
f ipiunt, auetoris sui se gratiam offendisse suspican- opus ab inquietudinis vagatione custodiunt. [-Vet.
tur, quia vel infirmitatibus praepediti, vel amaritudi-}" VI.] Saepe enim qui in potestate sunt, ea quae recte
nibus pressi, ad impendenda proximis pia opera non faciunt, quia elate cogitant, amittunt; dumque se ad
assurgunt. Et cor inlamenlum vertitur, quia corpus cuncta uliles sestimant, etiam impensse utilitatis sibi
adevotionis suse ministerio retardatur. Cumque se meritum damnant. Ut enim cujuslibet facta digniora
mercedem non -augere considerant, etiarii transacta sint, necesse estut ei apud se semper indigea vi-
opera displicuisse formidant. Unde bene beatus Job deantur, ne eadem bona aclio agentis cor sublevet,
ciim rugitum suum quasi inundantes aquas diceret, et sublevando plus auctorem de elatione dejiciat,
illico adjunxit: quam ipsosquibus forte impenditur juvei. Hinc est
CAPUT X. enim quod rex Babyloniae, dum elata mente apud se
VERS.25. —Quia timor quem limebamevenitmihi, tacitus volveret, dicens : d Nonne hmc est Babylon,
et quod verebar, accidit. quam ego mdificavi(Dan. iv, 27) ? in irratibnale ani-
16. Judicia Dei quam metuenda. — Justi igitur de- mal protinus. versus est. Qubd enim factus fuerat
flent et pavent, et magnis se lamentis crueiant, quia perdidit, quia humiliter noluit dissimulare quod fe-
deseri formidant; et quamvis de correptione sua cit. El quia elatione cogitationis se super homines
gaudeant, eorum tamen trepidam mentem correp- extulit, ipsum, quem communem cum hominibus
tio ipsa perturbat; ne malum quod lolerant, non pia C *• habuit, sensum hominis amisit. Saepevero qui in po-
percussio disciplinse sit, sed animadversio justa vin- teslale sunt, ad subjectorum passim contumelias
dictse. Quod bene Psalmista considerans ait: Quis erumpunt; et hoc quod.invigilantes regimirii ser-
novit potestatem irm tum (Psal. LXXXIX, II)? Poteslas viunt, per linguae procacitatem perdunt, minori
quippe divinse iras noslra non potest mente compi'e- scilicet formidine judicis verba pensantes, quia qul
Jiendi; quia ejus dispensatio obscuris super nos dis- sine causa fratri, e falue dixerit, gebennaese ignibus
positionibus, saepe nnde aestimatur deserere, inde addicit (Matlh. v, 22). Saepe ii.qui in polestate sunt,
nos recipit; et unde nos recipere creditur, inde de- dum sese a licitis retihere nesciunt, ad illieita opera
relinquit; ut plefumque hoc- iiat gratia, quod ira et inquieta dilabuntur. Solus enim in illicitis non
dicitur, et hoc aliquando ira sit, quod gratia pula- cadit, qui se aliquando et a licitis caute restringit.
tur. Nonnullos enim flagella corrigunt, nonnullos ad Qua videlicet constrictione religatum bene se Paulus
impatienliae vesaniant perducunt; et alios prospera insinuat, dicens : Otnttta milii liceal, sed non omniu
quia demulcent, ab insania miligant; alids quia ele- expediunt (I Cor. vi, 12). Atqueiit ex ipsa religa-
vant, funditus ab omni spe conversionis eradicaot. tione oslenderet in quanta se mentis liberlate dila-
Cunetos autem vitia ad ima pertrahunt: sed tamen taret, illico adjunxit: Omnia mihi licenl, sed ego sub
quidam eo ab his facilius redeunt, qiio se in eis cor- DJ nullius redigdr potestate (Ibid., 12). Cum enim mens
ruisse altius eruhescunt. Et semper virtules ad sii- concepta desideria sequitur, servire rebus convinci-
perna sublevant; sed nonnunquam quidam dum tu- tur, quarum amore superatur. Sed Paulus, cui cun-
morem dejvirtute eoncipiunl, per ipsum tramitem ctalicent, sub nulliuspotestate se redigif, qu.iasemet-
ascensionis caduht. Quia ergo potestas divinse irae ipsum etiam a Iicilis restringendo, ea qu.aedelectata
minime cognoscitur, in cunctis necesse est ut sine premerent, despecla transcendit.
cessatione timealur. Sequitur: 18. QuomodoJob hmcvitavit.—Bealus igitur Job,
CAPUT XI [Rec. VIII]. ut nos erudiat, qualis in pqlestate fuit innotescat,
VERS.26. —Nonne dissimulan? h nonne silui ? diceus : Nonne dissimulavi? Potestas namque cum
nonne quievi? elvenit super me indignaiio. habelur, et cogitanda est ad utilitaterii, et dissimu-
47.- Qum cogitando, loquendo, agendo peccare so- landa-propter tumorem; quatenus isqui ea utitur,
a Mss. Norm., dum prmterita sua recolunu mentis disciplinm.
* Vindoe., nonne tacui. d Vindoc, nonne hmc est Babylon etc.
" Unug Vindoc. et tmus Reinig., tanto sublimiori e Corb. Germ. et plur., fatuum,- magna,
 689 MORALIUMLIB. V. — IN CAP. III B. JOB. 690
et ut prodesse debeat, posse se seial"; et ut extolh . exterioribus voluptatibus fusi carnem sequunlur?
li A
non debeat, posse se nesciat. Qualis vero in oree Qui etiam agricola esse describitur, quia amatores
fuerit, adjungat l- hujus sseculitanto magis exteriora d colunt, quanto
dicens : Nonne silui? Qualis erga il-
' licita _t inieriora sua inculta derelinquunt. Jacob vero vir
opera, adbuc subjiciat: Nonne quievi? Potest
autem silere et quiescere, adhuc subtilius perseru- t- simplex in tabernaculis vel in domo haliilare perlri-
tari. Silere namque est mentem a terrenorum desi- i- belur,- quia nimirum omnes, qui in curis exlerioribus
'
deriorum yoee reslringere. Vis enim magni clamoris is spargi refugiunt, simplices in cogitatione atque in
est tumultus cordis. conscientisc suse habitatione consistunt. In taberna-
19. Qui prmsunt, occupationestemporales, ut Deo o culis enim aut in domo habitare, est se intra mentis
vacent, inlermittere debenU—Quiescunt quoque qui ii secreta restringere, et nequaquam' exterius per de-
b.ene in potestate sunt, cum terrenarum aclionum n sideria dissipare, ne dum ad multa foras inhiani, a
strepilus pro divino amore intermittendo postpo- semetipsis alienatis cogitalionibus recedant. Dicat
nunt; ne dum ima indesinenler occupant., cor fun- igitur probatus vir', et exercitatus in prosperis :
diius a summis cadat. Sciunt enim quia nequaquam a Nonne dissimulavi? nonne silui ? nonne quievi? Ut
mens ad superna atlollitur, si curarum tumultibuss enim supra diximus, sancli viri, cum eis transitoria
eontinue in iufimis occupatur. Quid enim de Deo oB ] prosperilas arridet, favorem mundi quasi neseientes
occnpata oblineat, quse de illo apprehendere aliquid d , dissimulant, et forli gressu interius hoc unde exle-
etiam vacans laborat. Bene aulem per Psalmistam ft rius e sublevantur calcant. Silent autem, qiiia nullis
dicituf: Vacate et videte, quoniam ego sum Deus s pravae actionis clamoribus perstrepunt. Omnis nam-
(Psal. XLV,11); quia rqui vacare Deo negligit, suoo que iniquitas habet apud secre.ta Dei judicia vbces
sibi judicio lumen ejus visionis abscondit. Hinc etiamn suas. Unde scriptum est: Clamor Sodomorumet Ga-
per Moyseridicitur ut pisces qui-pennulas non habent!t morrhmorutntnultiplicalusest (Genes.xvm, 20). Quie-
non edanfur (Lev. xi, "12, 13). Pisces namque qui[i scunt vero; cum nou solum nullo cupiditatum lem-
habent pennulas, .saltusldare .super aquas solent.;, poratium.turbulento appetitu rapiuntur, verum etiam
1-47 SoU ergo in eteclorum corpore quasi a cibuss curis praesentis yitae necessariis immoderatius occu-
transeunt, qui in eo_b quod imis deserviunt, ali- pari refugiunt.
"quando ad superna conscendere menlis saltibuss 21. Justi cur assidue fiagelta patianlurl—Sed-haec
sciunt, ne semper in pfofuridis curarum laleant, ett agentes, paterna adhue flagella senliunt, ut tanlo
nulla eos amoris summi quasi liberi aeris arira con-. perfectiores ad haereditatem veniant, quanto eos pie
lingat. Qni ergo rebus temporalibus occupantur, tunc3 feriens disciplina quotidie etiam de minimis purgat.
bene exleriora disponuht,. cum sollicite ad iuteriofaj C t Justa itaque indesinenter faciunt, sed assidue dura
refugiunt; cum nequaquam foras perturbalionumi patiuntur, quia ssepe ipsa nostra juslitia, ad examen
strepitus diligunt, sed apud semelipsos intus inj diviiiKjustitise deducta , injuslitia est, et sordet in
tranquillitatis sinu requiescurit. dislrictione 14S judicis quod in aestimatione fulget
[Vet. VII. ] 20. Quomodoaffeclm circa has occu- operanlis. Unde Paulus cum diceret: Nihil mihi con-
petionespravmmenles. Quomodopim.—Pravseetenimj scius sum, protinus-adjunxit: Sed non in hoc juslifi-
iuerUestemporalium rerum lumullus intra "semetipsas cetus sum (I Cor^iv, V). Qui- causam moxcur non
versare non cessant, etiam cum vacant. In cogitatione» sil justificatus insinuans, ait: Qui autem judicat me,
enim e servant depicta quaeamant, et quamvis nihilj Dominus est. Ac si diceret: Idcirco in eo quod nihil
exteriusfaciant, apud semelipsas tamen sub pondefej mihi conscius sum juslificatum me.abnego, quia ab
inquietaequietis elaborant. Quibus si earumdem re- eo qui me judicat examinari me sublilius scio. [Ve{.
rum administratio pr_ebealur, semetipsas funditus VJJJ.] Dissimulanda ergo sunt quse exlerius favent»
f reprimenda quae interius perstrepunt, declinanda
deserunt, et fugitiva hsec temporalia per intentionis
cursum continuis cogitationum passibris sequuntur. quse quasi necessaria involvunt; et tamen in his
Piae aulem mentes hsec et cum desunt non quaerhnt,' . omnibus adhuc districti examinis flagella metuenda,
et graviter etiam cum adsunt, ferunt, quia per exfe- i) ^ quia et ipsa nostra perfectio culpa non. caret, nis£
riorum curam a se exire pertimescunt: Quod bene_ hanc severus judex in-subtili lance examinis miseri-
illa duorumfratrnm vita sigrialur",de quibus scriptum corditer penset.
est: Faclus esl Esauvir gnarus vendndi, et iiomoagri- [JRec.IX.] 22. Si tot paliantur justi, qum iniquos
—
cola; Jacob aulem vir simplex habitabat in taberna- manent suppticia? Bene autem subditur : El venit
culis (Genes. xxv, 27, sec. LXX). Vel sicut in "alia. super me indignatio. Magna quippe arte doclrinae.di-
translatione dicitur, Habilabal domi. Quid enim per clurus s verbera praetulit recte iacta ; ut hinc unus-
"venationemEsau, nisi eorunu vita figuratur, qui in quisque consideret quse peccautes postmodum sup-
- d In M.ss.incolunl. ' -
a Sic vet. =Ed. cum Mss. Corb. Germ., antiquo e IB nonnullisMss., male sublevantur.
Rhem:, uno Remig., Val. CI., Reg., Colb. At Coc. - .! Unus Remig., exprimenda^
eumque secutaeEdit. cum nonnu.UisMss., pisces. s Mss. AngUcani, Norm., Yindoc, Corb., Reg.,
h llnus Remig., quod ima deserunt. Corb. Germ., Germ., et pene omnes ita-habent, quos secula est
prima manu, quod imis deserunt. . vettis Ed. Pafis. Aliaefere, dicferas verba. Tum Cqrb.»
e Quidam Editi, servant dicla, cum in Mss, ttnani- prmvidil, non prmtulitf , , ,
miter legatur servant depicta:
 69! - ' SANCTI GREGORII MAGNI 692
plicia manearit; si etiam justos tam valida hic fla- A J jusli, nisi arca testamenti? QUDS gestata a bobus cal-
gella castigant. Hinc est eriim quod Petrus ait: citranlibus inclinatur; quia nonnunquam etiani qui
Tempus est ut judicium incipfat de domo Dei. Et- si beneprieestj.dum subjectQrum populorum confusione
justus vix saivabilur, pnpius et peccator ubi parebunt .concutitur, ad dispensatiqnis condeseensionem ex,
(I.Pel. iv, 17, 18)? Hinc Paulus, cura multa in Thes- sola dilectione permqvetur. Sed in hoc, quod dis-
salonicensium l.audem dixisset,- protinus adjunxit: pensatqrie agitur, inclinatio ipsa fortitudinis, casus
Ila ut el nos ipsi in vobis gloriemur in Ecclesiis Dei putatur imperitis. Unde ,et nonnulli subditf cqntra
pro patientia vestra et fide , in omnibus perseculioni- hanc, marium reprehensionis mittunt, sed a vita pro-
bus vesiris et Iribulationibus, quas suslinetis in-exeth- tinus ipsa- sua temeritate defieiunt. Levit.es ergo
plum justi judicii -Dei'(II Tltess. j, k). Ac si dieeret: .quasi adjuvaps, manum tetendit, sed delinquens vi-
Dum lot dura toleratis, qui tam recta agitis, qjjid tam perdidit, quia dum infirmi quique fortium facta
aliud quam justi Dei judicii exempla datis ? quia ex corripiunt, ipsi a yiventium sorte reprobaniur. Ali-
veslra posna colligendum est quomodo feriat quibus quando etiam sancti viri d qusedam minimis conde-
ifascitur, si sie vos affligfpalitur, in quibas tetatur; scendentes dicunt, quasdam verq summa conterii-
aut quomodo illos percussurus est, quibus --justum plantes proferunt; dumqu.e vim vel condescensionis
judicium exhibet, si etiam vos sic cruciat, quos pie Jj J v.el altilpdinis nesciunt,' audacter baec stulti repre-
- hendunt. Et quid est justum ,de sua condescensione
redarguens fovet.
- [Vef. IX, Rec. X.] 25. AmicorumJob ihtentio pia velle corrigere, nisiinclinatam.arcam superba repre-
fuit,sed incautalocutio. Quid ipsisagendumerat,—Vn- - hensiqnis manu relevare? Quid estjustum de incq-
riia igitur beati Job locutione lerminata, vicissim se gnita locutiqne reprehendere, nisi motum ejus fqi-ti-
amici, a qui consolaturi venerant pie ejus increpa- ,. tudiqis, erroris lapsum putare? Sed perdit vitam, qui
"tioni subjiciunt; dumque ad contentionis yerba pro- arcamDei tumidp subleyat, quia neqnaquamquis san-
"siliunl, eam pro qua veherant eausam pietatis amit- ctorum corrigere recla prajsumeret, nisi de se priris
tunt; Qui quidem non prava hoc intentione faciunt; meliora sensisset. Unde et Leyites isdem recte Oza
'
sed quamvis affectum percusso exhibeant, percussum dicitur, quod videlicet robustus Domini intefpreta-
tamen nonnisi pro iniquitate crediderunt; dumque tur; quia praesuniptoresquique nisi audaci mente fqbu-
intentionem bonain nequaquam locutio cauta sub- sios se in Domino crederent, ncquaquam meliorum
sequitur, ipsa pietatis propositio in transgressionis facla vel dicta velut infirma-Judjcarent Amici;igitur
vilium vertitur. Pensandum. namque fuerat, cui et Job, dumcontraeum quasl in Dei defensipnem prosj-
quando- Iqquerentuf.' Justus quippe erat, ad quem iiunt, divinipraeeeptiregulamsiiperbientes excedunt.
yenerant, et-divinis-verberibus cinctus. Ex anteacta Q ( . 25. Si- aliquid in his displicet, twn est reiicendum,
ergo ejus yita debuerant ea quae intelligere non sed magna huiniiitaie promendum.—Cum yero quse,-
yalebant illius verba perpendere; el ex flagellis prse- dani facta meUoruih deterioribus dispiicent, nequa-
'
sentibus noh illum redarguere, sed de siia vita- for- quam hoc quod mentem moyet, relicendum est, sed
midare; seque flagellato justo, non quasi ratioei- cum magna humilitate proferendum; ,guatejius in-
hando erigere, sed flehdo soeiare ; -ut nequaquam se tentio pie sentientis eo yere servet formam rectilu-
eorum scientia, per verba ostehderet, sed loqui recle diuis, quo per iter graditur humilitatis. El, libere
'
linguam consblantiuhih magister dolor erudiret. Qui ergo dicenda sunt quae sentimus, et valde humiliter
etsi qua forsitan diversa sentirent, dignum profecto promenda quae dicimus, ne et quaerecte intendimus,
eraf ut haec humiliter dicerent, ne percusso vulnera haecelate proferendo nqn e recta facIanms.-PauIus
" verba cumularent.
per-immoderata auditoribus suis mulla'humiliter dixerat; sed de
' 24. Detefioribus
smpe displicenfdicta vel facla me- ipsa exhortatione huniili placafe eos adhuc humillus
liorum. — Saspe enim, -quia intelligi non valent, de- satagebat, dicens: Rogo auiem vos, ffatres, ul suffe-
terioribus displicent vel facta vel dicta meliorum : ratis verbum solalii; elenim perpaucis scripsi vobis
' sed eo "abeis non temere
reprehendenda sunt, J4S (liebr. xin, 22). Ephesiis'quoqiie Mileti valedicens,
quo apprehendi veracilefneqiiaquani possunt. Saepe D { afflictis ac gementibus, humilitalem suam ad memo-
aliquid a majoribus ° dispensatorie agitur, quod a riam i'eyocat, dicens : Vigilafe, f memoria retinenles
minoribus error putatur. Saepe multa a fortibus di- quoi)iam per triennivm nocteJIC die non cessavi cum
cuntiir, quae inrirhiridcirco di|udicant, quia ignorant. Iqcrymismonens unumquemquevestrum (Acl. xx, M).
•
Quod bene bobus calcitrahlibus inelinata illa tesia- Eisdem rurshm per Epistolam dicit: Obsecro vos,
" menti arca
signavit, quam quia casuram credens fratres, ego vinctusin Domino, ul digne ambutetis vo-
Levites erigefe voluit, ihox SentSjitiam mortis acce- catione, qiiq _vocali eslis (Ephes. iv, l).'Hjnc ergo
"
pit (JJ Reg. vi, 7). [Vet. X.] Quid 'est namque mens colligat, si quando aliquid recte sentit, quanta I? ©
R Nonnulli, qui cpnsolqtufi vehefini, <«r,subjiciunt, vel prmcipitur, quodmeliusabestaMs-.
ejtid ftte in-
crepatiohi subjiciiihu dExcusi, qitmdamminima... dicunL aiiquandomro.
_ h. Edili, magistri.dblofefudiret, reclaihanlibus iJJss. Corrigenrti ex Mss. pofioribus .Corb, ' Germ., Reg.,
bhihibus, ubi magistir dolbr. anfiquo Rhem. et Norman. . _,
* Antiq, legitiifCblb., et nonnuili," e Corb. Germ., German., n,ee no.n C.qlb., prima
Riiem.; Gefm.; Reg.,-
necnoh Edil. Bafthbt. aC vet. Paris. etBasil., dissi- ^^nu, non recte.
mulatorie agitur.M Germ., ajhariu feeehtiore addi- { (^irb. Germ.-, Reg.?"Ger.m., unus Rh,ein.,etsunus
'
ttfm, vel dispensatorie. Editi, post dispensqtorieagi- Renljg, Corb., memoriammei retitwtites, ;.
 £93 MORALIUMLIB. V. —IN CAI>.IV B. JOB. 694
humilitate debeat magistr.olo.quijiispipulus; si ipse A buerunt; et Paulus haec ex virlute pensans, in aucto-
jnagister genlium.iHhis qua?.cum auctoritate praedi- . ritate proferat; et iudex quia incaute prqlata sunt,
cal, lam submisse discipnlos rogat. Hinc uriusquis- ex personae qualitate reprehendat. . . t
qrie feoUigaf,eis.a quibus bene viyendi exempla per- 28, Iiim, ut qumdamhabent recta et alia perversa,
- cepit, hoc quod bene intelligit, quani humUiter di- hmreticiscorigruunt.— Sed quia eosdem amicos beati
.cat; si Paulus iUis humilise voee subdidit, quos ad , Job haereticqrum. fenere speciem superius diximus,
. vitam ipse suscitavit. nunc eorum verba quqmodq haereticiscongruant in-
26. Humiiiter-loqui nesciens cotisolationisregulam dagemus. Qus?damnainque valde recta sentiunt, sed
ignprat. —-Elipbaz autem, qui primusamicorum lo- ' tamen inter bsec ad perversa dilabuntur. Habent
quitur, quamvis ad consolandumpietate yeniat-, hu- l'Si quippe hochaeretici proprium;"xtt malis bona
militatemtamenlocutionis deserens, regulam conso- permisceant, quatenus facilesensui audientis illudaht.
lationis ignorat. Qui dum loquendi custodiam negli- Si enim semper piavi» dicereht, citius ih sua pravi-
-git, usque adafflicti contumelias excedit, dicens : tate cogniii, "qubd vellent, minime persuadererit.
Tigris periit eo quod non haberet prmdam. Rugilus "Rursuln, si seniperrecta seritirent, profeclo haeretici
leonis, el vox lemnm,~etdetttcs catuloruihleonumdis- non fuissent. feeddum fallendi arte ad utraque de-
Sipati sunt {Jpb- ir, Ai). JBeatum v.ideUcelJob no- B . serviunt, et' ex malis bona irificiunt, et ex bonis
mine tigridis, quasi.vitio varietatis nolans, per leo- mala, ut recipianlur, absc'ondunt;sicut qui. veneni
- fiis rugitum ejusdem viri lerror.em,,per leaensevocem poculum porrigit, ora poculi dulcedine mellistahgit;
ioquaGitatem conjugis, per dissipalos vero dentes dujmque hbc quod dulce est primo attactu delibalur,
-,catulorum leonum deslructam ifliorum edacilatem a etiam illud quod esl mbrtifefum indubitanter absor-
.sjgnans. Unde et bene amicorum sensum, qui in tu- betur. Itaque hsereliei permiscent recta perversis, ut
naida correplione se extulit, sentenlia divina repre- ostendendobona, auditores sibi attrahant; et exhi-
hendit, dicens : iYo.J.estis locuti corain me rectum, bendo mala, lateriti eos peste' cofrumpant. Ali-
_s.ic.itseryusmeus Job (Job. -xxxn, 1). -quaaidoiamen prasdicaiione sanetse Ecclesiseatque
. [Vet. XI.] 27. Sententias atnicorumJob quq ratione exhortatione correcti, ab hac sensus sui-diversitate
Deus arguat, et Paulus conimendet.— Sed quseren- salvantur. Cnde et amiciJob reconciliationis suaesa-
_dum video cur Paulus illorum sententiis tanta aucto- crificium ejusdem sancii viri fnanibris offerunt, atque
ritate.utilur, si haeeorum senlentiae"Donjinicarepi'e- ad superni judicis .gratiam velc addicti revbcantur.
bensione cassantur ? Eliphaz quippe verba sunt, quae Quos bene in Evangelioilla deeem leprosorum munda-
. Corinthiis intuUl diqens, sicul scriptum est : Com- tio designat (Luc xvn, 15). In lepra qiiippe et pars
prehendam sapienles in astutiaeorum (1 Cor. m, 19; n{ cutis in fulgorem ducitur, et parsin colore sanoreti-
Job. y, 15). Quomodo ergo quasi prava respuimus,' nelur. Lepi-osiitaque-hsereticosexprimunt,quia dum
qusePauIus.ex auctoriiate astruit? aut quomodo at- rectispravap"ermiscenl,;coloreriisanummaculisasper-
testatione Pauli recta putabimus, quae per semetip- gunt. Unde et bene uf salvehtur, clamant, Jesu prm-
sum Dominusnon recta definivil? Sed -utraquehaec ceptor. Quia enini inejusverbisseerrasse significant,
- citius quam non sint diversa cognoscimus, si ejus- huoc"salvandi humiliter praeceptoremvocimi; cuih-
dem Dominicsesenlentiae subtilius verba pensemus; que ad cognitionem praeeepioris redeurit, mox ad
- quaenimirum cum diceret : Nonestis tpcuti coram formam salutis j'ecurnint. Sed quia in amicoriim di-
,me rcctum, iUico adjunxit-; Sicut servusmeus Job. ctis praefationemexpbsitionispaulo lohgius duximus,
liquet ergoquia qu^dam in eorum dictis recta ipsa jam eorum Verba subtililer pensemus. Sequituf:
-sunt,, sed melioris comparatione. superantur._ Nam
inter ajia quse irrationabiliter dicunt, multas ad bea- CAPCTXn [Vet. XII, Ree. XI].
lum Job fbrtes sententias proferunt, sed comparatse CAT.JV.YERS.1,2; — Respondensautem Eliphaz
diclis forlioribns vim.fbriitudiriis amiftunt. Mira au- Themanites, dixit : Si cmperimus' loqui libi, forsitan
tem siint mulfa quaedicunt, nisi in sancti viri.adver- molesleaccipies,- .
sitalem dicerentur. In semetjpsis igitur magna sunt, \D 29, Hmreticofiimverbablanda primum, post
aspera.
sed quia justum virum transflgeie appetunl, ejusdem — Jam superius difctasunt quse his vocabulofuni in-
magnitudhiis pondus perdunt; quia et b quamlibet terprelationibus exprirttantur. Quia ergo festine ad
forte, fruslra jaculum mittitur, ut dura.saxa feriap- - indiscussa tendimus, prolaia feplieare devitamus.
tur;. eo namque obtusum longius dissilif, qup inlpr- . Hoc itaque est solefter inluendum, qiiod ii qui hsere-
tum torliter yenit. Igiturajnicorum Job dictaiicel ticqrum speciem tenent,ioqui mollitef ihchoant, di-
_in quib.usdamvalde sint foilia, cum tamen sancti - centes : Si cmperimusloqiii libi, forsiian molesleacci-
_viri fqrtem vitam feriunt, c.unctumsui aeuniinis ,mu- pies. Exasperare quippe haerelici auditores suos in
cronem retundunt. Quia ergo et in semetipsis magna exordio locutionis suae metuunl, ne vigilanter au-
sunt, sed contra bealum Job nulto niodo assuhii de- diantur, eorumque valde trislitiani declinanf, ut ne-
« Addunt Ediii. etMudaciam. Quaeverba in nullis ut exhibentEditieliam vetu'stiores,-,quorum
• ,adducti,
.Mss. reperta dflevimus. . errattf ad caeterosbmnes pbstea pfopagata
J>Quidam Mss., quamlibet forles fruslra jaculum pteraque
sunt. Addicti majorem vim habet. significatque, con-
mitlunt.__Reg...,qup.dlibetforle. demnati.
. £-JIssvAnglicani et omnes alu ita habent, non,
693 SANCTIGREGORIIMAGNl 696 .
a i\ fueril, qui indoctos docens, lassos roborans, vacil-
gligentiam capiant. Et pene sehiper blanda sunt A
quseproponunt; sed aspera quaeprosequendo subin- lantesque confirmans, inter curas domus, inler mul-
ferurit. Unde et nunc amici Job a reverentia man- liplicium rerum custodiam, inter affeefus pignorum,
suetaelocutionis iricipiunt, sed usque adjacula asper- inter studia lol laborum, erudiendis se caeteris im-
rimae inveetionis erhmpunt; quia et radices spina- pendit. Et illa quidem occupatus exercuit, sed ta-
runi molles sunt, sed tamen ex ipsa sua mollitie pro- men Ubef magisterio doetrinae militavit. Temporalia
ferunt unde pungunt. Sequitur : regendo disposuit; seterna prredicando nunliavit; vi-
CAPUTXIII. tse rectitudinem et agendo videntibus ostendit, et lo-
quendq audientibus ingessit. [Vef. XIII.] Sed sive
YERS.2. — Sed conceplum sermonemtenere quis hseretici, seu perversi quilibet, cum bona justorura
possit? referunt, haec in argumentum criminis inflectunl.
30. Verba prava alii concipiuntet proferunt, aliicon- Inde namque Eliphaz contra beatum Job occasionem
cepta reprimunt, alii nec concipiunt. — Tria sunt ho- objurgalionis colligit, unde laudaiida narravit. Nam
minuni genera, quaegradatim ductis a se qualitati- sequitur :
bus dissident. Shnt namque alii qui et ad loquendum CAPUTXY.
prava concipiunt, a locutione sua nulla silenlii gra-
vitaie refrenanlur. Et sunt alii qni cum prava conci- B g YERS.S.—Nunc auiem venit super te plaga, etdefe.
cisti; tetigitie, el conturbaluses.
piunt, magno se silentii vigore restringunt. Et sunt
52. Perversi bonorumvitamduobusmodis impelunt.
nonnulli qui, yirtutum usu roborati, usque ad eam — Perversi quique duobus modis bonorum vitam
celsitudinem provebuntur, ut ad loquendum, ne in
impetunt, quia aut pfava eos dicere asserunt,- aut
corde quidem perversa concipiant, quaesilendo_J,52 rectanon servare
sil osten- quse dicunt. Unde etbeatusJob in-
compescant. Eliphaz itaque quo ex ordine, ferius ab amicis suis de loculione reprehendituf;
ditur, qui conceptum sermonem tenere se non posse nunc autem recta dixisse, sed haecnon servasse la-
teslatur. Qua in re et illud innotuit, quod se loquendo ceratur. Ab iniquis ergo modo bonorum locutio,
offensurum novit. Neque enim retinere verba quae modo actio reprobatur, aut reprehensa lin-,
quatenus
non potest vellet, nisfper hsec se vulnera inferre gua taceat, aut
ejusdem linguaj suse adjudicata testi-
praenosceret. Boni enim viri ireno consilii retinent
monio, in crimine vila - succumbat. Et notandum
praecipitationemverbi, et caule considerant ne rela- quod prius laudes linguse inferunt, et poslmodum
xantes linguselasciviam auditorum conscienliam in- c de vitseinfirmitale conquefuritur. Iniqui etenim, ne
cauta loc.utione transfigant. Unde bene per Salomo- publice pravi videantur, loquuntur aliquando bona
nem dicitur : Qui dimitlit aquam, caput est jurgiorum de justis, quae esse jam coguita et aliis noverunt. Sed
Q
**
(Prov. xvn, 14). Aqua quippe dimittitur, cum lin- sicut prsediximus,iiaec ipsa protinus ad cumulum
guae fluxus effrenalur. Sed dimissor aqusejurgiorum 153 reatus pertrahunt, el credendum sihi incon-
caput efficitur, quia per Unguaeincontinentiam, dis- trariis, ex eo quod et prospera loquebantur, osten-
cordiaeorigo propinatur. Pravi igitur sicut in s.ensu dunt; tanioque mala qiiasi verius insinuant, quanto
, leves sunl, ila in locutione prsecipites, et reticere et bona quasi devoie laudabant. Ad usum ergo iutor-
perlractando negligunt quae loquantur. Sed quod quent criminis voces favoris, dum justorum vitam
levis conscientia concipit, levior protinus lingua pro- inde post gravius vulnerant,. unde hane paulo anle
dit. Unde nunc Eliphaz ex suo experimeuto colligit," specie tenus defendebant. Ssepe aulem eorum bona
quod desperate de omnibus sentit, dicens : Sed con- quseprius habila despiciunt, haeepostmodum quasi
ceptum sermonemtenere quis possit? Sequitur : perdita mirantur. Unde et Eliphaz sancti viri vir-
CAPCT XIV [Rec. XII\. lutes, quia amissas asserit, enumerando subjungit,
VERS.3, 4..— Ecce docuisti plurimos, et manuslas- •dicens:
sas roborasti; vaciltantesconfirmaveruntsermonestui, CAPUT XVI [Rec. XIII].
et genua trementia confortasli, VERS.%. <—d Ubi est limor-tuus, forliludo lua, et
51. Quantus Job fuerit, cujus laudes nec silerevalet " paiicntia lua, et perfeclio viarum tuarum?
qui crimeningerere conalur. — Si ipse historiae tex- "- 33. Virtulumquatuorgradus,-—Qute nimirum cun-
tus aspicitur, magna est lectoris utilitas, quod ab cta ei senlenlise subrogat, quam prsemisit, dicens :
amicis jurgantibus in "beatoJob pro laceratione _vi- Nunc autetn venitsuper te plaga, el defecisli; teligit le,
tiorum, virtulum prseconia proferuntur. Nunquam et conlurbalus es.'Omnia ergo simul interisse asserit,
- quippe est tam robustum vilse testimonium, quam in eo quod beatum Job turbatum flagello reprehen-
cum ille J>laudanda loquitur, qui ingerere crimen co- dit. Sed intuendum valde est, quia quamvis incon-
"
natur. Pensemus autem cujus. celsitudinis iste vir venienter increpat, congruenter tamen ordines vir-
* Itat etiam ex Mss. Anglic. et cseleris omnibus lius, laudandoioquitur.
restituimus, cum prius legeretur, apud Coc. et seq., c Rhem., Remig. et aliqui alii, de bonmvitminfir-
et plane semper blanda sunl qum proponunl, scilicet mitale. Reg., de linguu infirmilates. Corb. Germ., de
amiei Job; quod sane falsum est. Redditur ergo ver- lingumvilm infirmilale. Barthol. et vet. Ed., de lin-
bis Gregorii veritas et legilimus sensus, legendo pene . gum vilmqueinfirm.
pro plane. d In Mss.Corb. Germ., Reg., Colb., Norm., omit-
h Corb. Germ., prima manu, aliique forlasse me- titur ubi est. Exslat in German. secundaemanus ope.
€97 MORALIUMLIB. V. — 1N CAP. IV B. JOB. 698
tutuin narrat. Quatuor quippe gradibus vitam beati A.cens: Tempus est ut incipiat judicium de domo Dei
Job »"virtutes enumerando disfinxit, dumeltimori (I Pet. iv, 17). Illi ergp veraciter recti -sunt, qui
fortiludine_n,.et fortitudirii patientiam, et patientiae amore supernse palrice ad cuucla praesentis vitae ad-
perfeclionem junxit. In via eteniin Dei a timore in- versa praeparantur. Nam qui pro aetemis bonis mala
cipitur, ut ad fortiludinem veniatur. Nam sicut in" hicperpeti metuunt, videlicet recti non surit. Sed
via. saeculi audacia fortitudinem, ita in via Dei Eliphaz vel deleri rectos, vel innocentes hic. perire
audacia debHitalem parit; et sicut in via sseculi non aestimat, quia saepehi qui non spe coelestisglo-
thnor debilitatem, ita ih via Dei timor fortitudinem rise, sed pro terrena Deo relributione deserviunt,
gignit.Salomone attestante, quiait: In timoreDomini ipsi sibimet fingunt quod quaerunt; et docere prse-
fiducia fortiludinis (Prov. xiv, 26).. Timori quippe sumentes, cum terrenam securitatera prsedieant,
Domini inesse,fiducia fortiludinis dicitur, quia ni- cunctis suis labqribus ostendunt quid amanl. Se-.
mirum mens nostra tanto valenlius terrores rerum quitur : "
temporalium despicit, quanto se auctori eorumdem CAPUT XVIH [Vet. et Rec. JVJ.
temporalium veracius- pef formidinem subdil. Quae VERS..8,9..— Quin potius vidi eos' qui operanlur
in timore Domini constituta, non invenit extra quod iniquilatem, el seminant dolores, et metunl eos, flanle
metuat, <juia- dum rectb melu conditori omnium B Deo perisse,-el spiritu irm ejus esse consumptos.
jungilur, potestate quadam supra omnia sublevalur. 33. Dolores seminant ac metunl. Cur malos Deus
Fortitudo autem-nonnisi in adversitate ostenditur, aliquando toleret, atiquando statim feriat. — Dolores
unde et mox post fortitudinem patieutia subrogatur. seminare, est fraudulenta dicere; dolores autem me-
Tanto enim se unusquisque ad fortitudinem profe- tere, est dicendo praevalere. Vel certe dolores semi-
cisseverius demonstrat, quanlo aliena mala robuslius nant, qui perversa agunt; dolores metunt, cum de ea-
tolerat. Nam minus in se convaluil, quem alienaini- demperversifate puniuntur.Fructus quippe doloris est'
quitas sternit. Qui in eo quod ferre eonlrarietatenGL retribulio damnationis. Sed cum protinus subinfer-
non valet, pusillanimitatis suaegladio eonfossus jacet. tur quia qui doloresseminant et metunt, flanteDeo
Qui.avero perfeetio de patientia nascitur, statim post pereunt, et irae ejus spiritu consumuntur, hoc loco,
patientiam, viarum perfectio subinferlur. [Vet.XIV.] doloris messio, non jam pcena, sed adhuc perfectio
Illeenimyereperfectusesi, qui erga imperfeclionem iniquitatis oslenditur, quia ex divinse irae - spiritu,
proximi impatiens hon est. Nam qui alienam imper- ejusdem messionis poena subrogalur. Seminant ergo
feclionem ferre non valens h deserit, ipse sibi lestis hic dolores et metunt, quia iniqua sunt quse faciunt,
est quod perfeele necdum proficit. Hinc in Evan-- et iri ipsa iniquilate prosperantur; sicut de iniquo
gelio Yerilas-dicit : In patienlia veslra possidebiiisC per Psalmistam dicitur : Potluuntur vim ejus in omni
animas vestras (Luc. xxr, 19). Quid est enini animas tempore; auferuntur judicia tua a facie ejus, omnium
possidere, nisi perfeete in omnibus vivere, cunctis inimicorumsuorumdominabilur (Psal. x, S, sec' H-eb.).
mentis motibus ex virtutis arcejlflminari ? Qui igitur De quo paulo post subditur: Sub lingua ejus labor
patientiara tenet, animam possidet; quia inde contra -eldoior (Ibid., 7). Dolores itaque seminat, eutn pef-
adversa omnia fortis eflicitur, undesibi et semetipsum versa agil; dolores metit,"cum ex eisdem perversita*
vincendo dominatur. Et quo se laudabiliter frangit, tibus temporaliter excrescit. Quomodo ergo flanle
infractum se forliter exerit; quia cum in suis se vo- Deo pereunt, qui plerumque diu hic subsistere, et
luptalibus superal, sese ad conlraria invictum parat. juslis felicius , permittuntur? Hinc namque de illis
Sed quia Elipbaz invehendo corripuit, nunc aliqua iterum per Psalmistam dicitur : In laboribus 'honii-
velut exhortando subjungit, dicens: num non suut', et cum hominibus non flagellabunlur
CAPUT XVII [Rec. XIV]. (Psal. LXXII,S). Hinc Jeremias ait: Quare via impio-
VERS.7.—Recordare,obsecro, quisunquaminnocens rum prosperatur (Jerem.' xn, 1). Quia enim, sicut
perit? autguando recli deleli sunt? scriptum est, Dominus paliens redditor est (Eccli. v, &),
15& 54. Smpeinnocenteshicperire et deleri, rectos. ssepe diutolerat quos in perpetuum damnat; non-
— Sive haeretici, quorum amicos beati Job tenere jjnunquam vero concite pereutit, qui pusillanimitati
speciem diximus, sive perversi qnilibel, quam inordi- innocentium * consolando coricurril. Aliquando ergo
nate redarguunt,"tara reprehensibiliter exhortantur. omnipotens Deus diu prsevalere iniquos-patitur, ut
Ait namque : Quis unquam innocens periil, aul quando justorum mundius vita purgetur. Aliquando vero
recti deleti sunt? Saepe quippe hic et innocentes pe - injustos celeriter trucidat, eorumque interitu inno-
reunt, -et recli funditus delentur; sed lamen ad aeter- centiura corda confirmat. Si enini nrine omnes male
nam gloriam pereundo servantur. Si enim nullus agentes perculeret, exlremum jam- judicium quibus
innocehs periret, Propheta non diceret: Justus pe- exhiberet? Si auiem nullum omnino perculeret, quis
xriit, et nemo esl qui recogitet (Jsai. LVII,I). Si rectos Deum res humanas curare credidisset? Nonnunquam
Deusprovidendo non raperet, iiequaquam de justo ergo 155 iniquos ferit, ut ostendal quia inulla mala
Sapientia 4ixissel: -Raplus est, tie n alitia mutarel non deserit. Nonnunquam vero iniquos diu tolerat,
inlelleclum ejus (Sap. iv, 11). Si justos animadyersio ut. considerantibus insinuet, ad quod eos judicium
nulla percuteret, Petrus minime prsenuntiaret, di- reservet.
« Laudati Mss., praetef Norm., virtutibus. « Unus Rbeih., duo Remig., Reg. et alii, maxime
h Editi, patientiam deseritj reluclantibus Mssi Norm.^ consuleiidbconcurriti
 699 _- SANGTlGREGORH MAGNI 760
. 36. Iniquos 44\e\riqup sensu falsum, guo verum.-_-1^exstipcjj sjunt,denliujn expressione.-SJgna.ntur.-Quse
Hsec itaque $qntenlia a deletionis iiiiquQruni>sj non quncla dupi contrjta -EJipbas figjdus exsultal, quasi
cum fine praesenjis sseculi _de cunctis gejieraliter di- juredamnala denunfiat. Cujus adliuc durjliam incrq-
citur, cx magna parle procul dpbio yeritalis virtute p.atipjiisingeminat, cum subjpngif;: ,
eyacuatur, Sed tunc vera erit, cujn jam iuiquilatjs • CAPUT &1 [Vet. et Rect. -XV-J].
dilatip non erit. Quae jioc fortasse modo inlelligi YERS.11. — Tigrts periil, eo quod non haberet
rectius polesl, quoiiiamnec-innqcens peril, nec re-
prmdam,ef_l_l$Qcalulileommidissip'aiisunl.
clps deletur.; quia efsi carpe hfc alterftur, in conspectu 59. Tigris varia ac rapax lujpocritasapte significat.
sajerjii judicis vera salufe i'eparatur. Et-qui seminant — Quem euim nomine tigridis, nisi beaium Job nota
dplpres et metu.nt, flante Dep pereunt; quiaqpanlo varietalis sighat, vel aspersum maculis simulationis?
hfc-alt.uspeiverse agendp pj'oi?cjiinl, lantp durius Omnis namque^siniulator in eo quod videri reetus
subsequenti damnatione feriuntur. Sed cum eidem appetit, mundhm se per omnia non osleiidil; -quia
sententias prjejiiitlitur, Recordare, yidelicet patet quia dumvirtutes quasdam per hypocrisiri assumil, et
trapsacta res ad rnentem reduciiui', non aulem futura occulte semetipsum-vitiis subjicil, quaedam iatehlia
nuritiaiur, Tunc ergo Eliphaz verius diceret, sj haep vitia repente in faciem erumpunt, el superductsesi-
de iniquis gejjeraliter fieri exlrgma anijnadversione ]'* mulationis,"quasi visionis corium, ex admistione sua
credidisset. yariuin ostendunt; ut plerumqiie sit mirum-cur homo,
57. Fltre Deus apte dicitur, cum vindictam retri- .qui laniis.virlutibus pollere cernitur, eliam tamre-
buit. Tunc qui_in se trqnquillus, pereuniibus videtur pi'obis aclibus inquinetur. Sed nimirum omnis by-
turbulenfns..—Sedihoc qupd flare Deusdicitur, urgel pocrita tigris est, quia dum mundus color de simu-
ut sublilijis. disc.ernalur, Nos quippe c.um flamus, lalione ducitur, vitiorum-uigredine interrumpente
aerein ab exierioribus introrsus trahimus, et jptrorsus varialur. Saepe enim dum de caslitatismunditia ex-
toaetqm liune e^lqrius reddinms, Flafq ,ej-gqDeus in lollitur, sorde avaritiaj fcedalur. Srope dum rirj___te_
vindicfae retributione dicifur, qpia ab exteripribus largitatis speeiosus oslendilur, luxuriae maculis' in-
causis introrsus judicii .consiliuin cpncipil, et ab in- quinatur. Saspe dum caslitatis atque largitatis deeore
terno cpnsi}io exlrqrsus senkmfiani eniittif.'Quasi vestitur, velut ex zelo juslitise, cfudelitatis atrocitale
flanteDeo, ab exterioribus aliqufl jnti'prsiistrahitui', fuscatur. Ssepe largitate, castitate, pietate ex pul-
1'
quando ibras mala noslra conspicit, etmtps .B(!i" ehra visione induitui', sed interfusa obscuritate super-
eiumdispqn.it. Etrursum, quasi flapte Deo, afj infe- biae notatur. Sicque fit ut inlennistis viliis dum
rioribus spiritus extrorsus emittitui', q:iando ab mundam in se speciem hypocrita non ostendit, quasi
interno-0copeeptu consilii, exlerius jndicium damna- G unumcolorem tigris haliere nequaquam possit. Quai
tiqnis inferlur, Bene itaque dicitur quod qqi dolores videlicet tigris rapit praedam, quia-huniani sibifavo-
semhjaiil, flante Deo pere.ipf; quia nflde fpris per- ris usurpat gloriam. Qui enim rapta laude extoliitur,
versa faeiunj, inde ab iptimis recte feriunlur. Ve) quasi pi-aedasaliatur. Bene autem hypocritarum laus
cerle cum flare Deus dicitur, quia et statini irae ejijs prseda dicitur. Praeda quippe esl, cum aliena violenter
spiritus subinfertur, appellatione flaius illius potest auferuntur. Oninis autem hypocrila,quiavilam jus-
jpsa ejps animadversio designari. Nos quippe cum tilise simulans, justorum sibi laudem arripit, alienum
iraseimiir, flatu furoris d inflammaniur. Ut ergo;vin- profecto esl quod tollit. Eliphaz itaque, quia beatum
diclajn cogitans Dominus demonslretur, flare ira- Job incolumitatis suas tempore laudanda egisse cog-
scendo dipitur; non quo ipse in natura sua mutabi- novit, percussione subsequenle, haec illum lenuisse
Iitalis yicissitudinem recipiat, sed quo posl Ipr.gam perhypocrisin credidit, dieens : Tigris periit; eo quod
patipijliam, qpando vindjclam peccatoris exsequitur, non haberel .prmdam. Ac si aperte dicat: Yarietas
is qpi in senielipso tranqiiillus est, pereuntibus tur- \\\i%simulalionis exstincta est,-quia et adulatio Iau-
bulenius yidetur. Mens quippe reproba, quia adver- dis ablata est; et jam lua-hypocrisis.pra.dam non
sum suis aclibus judicem conspicit, quasi commbtus habet, quia percussa divinitus, humanis favoribus
ei ostenditur, quia in conspeclu illius suq realu ipsa D caret.
iiirbatur. Sed poslquam.quasi clementer admqnuil, 40. Mijrmicolepn eos adumbrat qui timidi in fbr-
aperte increpationis verba subjungit, dicqns : liores,audaces in parvos sunt. — Translatione autem
CAPUT XIX, Septuaginta inlerpretum nequaquam tigris dicitur,
. VERS.10. -^-Rugitus leonis, etvox lemnm,et dentes sed, Myrmicoleonperiit, eo quod non haberet prae-
calulorum Iponum.conlriii sunt. dam. Myrmicoleonquippe parvum valde est animal,
~SM. Di.fq in Job Eliphaz verbq. -r- Qujd enim ru- formicis adversum, quod se sub pulvere abscondil,
s gitunj Jeonis appellat, nisi, ut paulo ante praemisi- et formicas frumenta gestanles inlerfieit, interfeclas-
\,t muSj seyerilalem vjri? quid vocem leaenae,nisi loqua- que consumil. MyrmicoleonautemLaline dicitur, vel
! citatem conjugis? qjiid dentes catulorum leonum, formicarum leo, vel cerfe expressius formica paiiter
jiisi edapitatem prolis ? Quia enim. filii .convivantes etleo. Recte autem formica et leo noininatur, quia
» Coecius ae deinceps-Edili, dilalionis. Reetius alii - o Rhem. anliq., ab interno conceptbconsilvo.
cum Mss., sentenlia delelionis, quu scilicet dicebat &.Mss. Norm., inflamur. In Utic. seu S. Ebrulpbi
Eliphaz omnes iniqu.osflante.Deo peiiisse. prius legebalur, inflamtnamur ipsa.
h' Remig., anliq. in judicio disponit.
 70i MORALIUMilB. V. -r- IN CAP, IV ^B. JOB. 702
sive-Vqlatjlibus,seu quibuslibet aljis niinutis animar A circurospqctione custqdiunf., neJeo «circuiens fnsi-
Ubjis fojniica est, ipsisautem formicis leo. Has enim .di.andp-subripiat, i.d est, ajjliquus Jiostis sub -.aljqua
quasi Jeo.devorat, sed ab jl-llsquasi.formica devpra- imagjne virtutis qpcidat; ne leaenaeyp_x" auribps qij-
tur. _Cun_jgitur Eliphaz dicit: Myrmicoleon periii, ^tPppAf,id est, ne Pabyl,qnj|e.glorja-^ensujn_ab;a_mqre
quid in beato Job sub a myrmicoleontis iiqmine, nisi -jjaj.riaeccelestisqyerlat; ne.cajulorugi leqnum dentjeg
pavorem et.audacianifeprehendit? Ac si ei aperte mordeant, ,id est, ne.reprqborjiuj pqrsuasip pi jeprde
jdicat; Npp jnjpstq percus.spses, quia conlra ere.Gtos jcq,ny.alescal.AJ,.epnjra Ji,aerelici'j'ii.m quagi de sanclir
timidus, contra subditos audax iuisti, Ac si aptirte tajq^ecpri ,s,upj,quja vi,tae/jj_emej-itiscjmctasp suT
dicat :_Gonlraastjitos te formido pressit, cpntra sim- perasse suspiA^ntqr. Und.e et punc.djeij.ui': Magtt.V?
plices temeritas inflayit. Sed praedam.jauj piyrmi- lep)iis, el vox lemnm,et d.enfesf.qluloruniJ,eonup} fpn-
h
poleon nbn Ijabet, quia timidfi tjia elatio duni' yeiy trili§mt- Ac si.apej-le diceretur; ,%s ide-oJJjilli.s
beribuspremitur, ab flji.ens.Jaesiqne]j_J§__7 prphibelur, . flagelljs alter.imur, qpia pj ykjutem jantjquiiioftis,
Sedquja ainicosbeati J,qbhaerelicor.umtenej'e speciejn . ,ei cupjditatem t.errep,eejgloriae,e et pereu^siones re-
diximus, ui'gel ,pepes_sario,ut ha3p padem Eljphap prqbprqip qiijjiium vitaenieritis superandq calcapijus,
yerba quojnqdo etiam typjce sentjenda sinl-inlime- Unde adliuc sub.dftur
' '' : . •
nius. " .... B CAPIIJ' XXII,
_' CAPUT %~UIJJec. XV1I\, VERS..\1. t^ Tigtjs perjit, ep gug^ npn fiabeyefprp-
YERS.10, — Ilugiiiis lepnis, et-vpx lempm,et den- dam, et cgluli leonupi dissipati sunl.
fes catulorum feqnitincqnlriti suni. , |5. S.atqn #f leo recfe ivpcafur,et f}gri$ettmyrmicp-
SEKSJJS A^LEGQRicps. — M. Eqdeni re.i)i Spripffiris lepti. Hmfefici quasi 4e vpcto Sqfat}q.gfojicitftyr,—
(igurqntuf d\versqt— ,Quiahatura qniuscujusque rei Pjjnc vqqabij,l,qJigrj^js repefit queni Ipqnis fippella-
.ex ,diyqrsj(.atecorijpqnifur, in samj eloquiq p.er,rem ^ione.signavit.. Satan qujppe ej p.rppfprcrudeljtatejii
qu?uiilibet licite diversa figuranlur. H.a|}.ejgujppp leb. .dicijui', «f prppfer jBuhi.forjjijs. astujjae var
leo virtulem, habet .el ^aeyiliam.Yirtut.e ei'gpsD.qmi_- riefatenj rion incpngrp,e tigrjs yppamr, JJpdo.ienim
num, ^KvIliadiaboluni signal. Hinc enjni de IJqmiiio se sicut est perdilps hjjjjianjs seqsibu.s pjijicjt,,
.dicitur : Vicilleq~.deIribu Juda, fadix'Dupid-.(Appc mqdq quasi .apgelum Jucjs ..ostejjdijf, Jriodp .stjil,-
v, 5). Hinc de diabolq scriplum est: Adversarius vp- foram menles Jjlajjdjenjjppersuadet, njpjlq a4 p(jl-
ster diaboius, sictu leo rugienscircuit, gumrpns guepi pam tejTCjidp pqrlr^hjt. Mqdp suad,ere Jgg yjtia
devoret(I Pet, v,_8). Lea_nse-jujehinqjijjne aUquan- aperie nititur, modo in sjijs suggestjonibus^^ubyjr-'
_dosancta Ecclesia, alijuaiido.Bal)yIqii.ia.desigijalj}r. tutis specie palljatur.' Jfaecilaque bejfua, quse tanta
Pro eo enini gnod coiilrg adyersa audax j;st, Jepsna'< Q varietate fespergituf, jure ligris vqcatiir, quse apud
"
Ecclesia dicitur; sjeut. ejusdeni beali Job vocibus Septuaginta interpreles, iit prajfati sumus, iriyfmico=
appi.ob.alur,quj d.er.eliclait)ab Epcjesia Jddseani ipdi- leon dicilur. Quod videlicet animal absconsum pul-
cans, ait : Non calcaveruntgpnj,Jiliiinstiforftni, npc vere,'fbrmicas, utdiximus, frumenlagestahtesiriler-
.pertransiv\t per __eam iefpjia(Jgb. x-x-yiij,8). Aliquando ficltjqhia nimirum aposfata angelus fiiterram de
.yerp leaaisenqjnine Jijijps nipndi cjvitas, id ,es.tBaby- caolisprojectus, justorum mentes, qusebonorum sibi
loriia, expriniitui:r quse cqi]jr3 yjtain fnjiQcenlium opeinmirefectioiieiri pi'aeparant, in jps.o actionis iti-
. fmmanitaie c,mdelitajis s eITeratur,,p3_ anjiquq hos- nere obsidet; cumque eas perinsidias superat, quas,i
,.ti, quasi saevjssiniqJepnl sociala? pery.ersaepersua- lormicas frunienta gestantes imprqvisus necat. Reclc
sionis ejus semina concjpij, et fjspjrqbosex.se filiqs autemmyrmicoleon, id esl, leo et fbrmica dicitur,
ad similitudinemiljips, qujfsi crqdeles caiulos gignit. Formi.cfsenim, utdiximus, leo est, volatilibusformi-
,£aluli aufeipJeQjjumpqj qujjjbet.reprqbi, ad ipj.qpam ca, quianiiriirum antiquus hostis sicul contra con-
yiiami,.jn,aligi)qrum ^p.jritjiumerrprg geji.efa.ti:q,uiet senljerites foftis est, ita contra resistentes debilis. Si
simui omriesuniversam m.undiciyiiai.eni.quamprae- eijim ejus suggeslioiiibus assensus praebelur, quasi
dixinius, Babylpnjamfaeiujjt, et tamen ijde__n sjnguli leo tolerarj nequa^quainpolesl; si autem resislitur,
Babjiqniae Jilji, quasi non Ieaeria, sed Iesenaecatqli D' quasi formica atterilur. Aliis ergo leo esl, aliis fof-
vocautur. SjcjiJ;.eniipSiqiit,.ofasjmul Eccjesiadicitjir, jnica; quia crudelitatem Ulius carnales mentes vix
. fiUiautepSion safictpfum d .q.uiqiiesiiigiilimemqran- toierant, spiritates vero infirmitatem illius pede vir-
_tur, il.a-.elflljj Babylqniaesinguti .pique reprobqrum, tutis calcant. Haefeticiigitur, quia de sanctitalis prse-
et eadem Babylpjiia sijflul omnes reprqhi vocarij.ur. sumpiione superbiurit, quasiexsultantesdicunt: Myr-
[Vet. XVII.]i% Sanclitepfationes melnunt; hm- micoleon,vel cerle iigris, periit, eo quod nbn haberet
retkl.de sup,^anclilqleseciifi cotitemnunt.r-Sed san- prmdum'' Ac si aperte dicant: Vetuslus adversarius
cti viri quandiu in hac vita suntj seinetipsqs sqllicila in nobis praedamnpn haib"et,quiaquantum adliostia
a Vindoc, Norm. ct alii, tnyrmicoleonis. Corb. -° Ita Corb; Germ., Reg., Germ»,Utic.,'etG".Edjli,
- Germ. et Rng., «ij/.-m.co.eo.if.s,rectius a Graseop.vp- effrenalur. • . - ,
Quodconfirmaripptest ex ftieropypio, I. n d In Gjissariv., corrupfe, sanctorum
pLHiolsovToc. ' quippe... sin-
. adv. Jorin., uJji Jegitur chammlepn.es. , , -. .
h lta Anglic. Mss. et cseteri quolqhpt CQijsu]uimuS; guli quipp.e.
v Ed'liuelsut!S.iQtiqsi$p!.al}jnimjimhtum. Vbx qm-
ul
non, JegituritiEditis, qui.aiimida tua eiqtip. Prior iiiuni rivgis congfuit fastui vifnfum de quibus paulo
qaoque leclio magis convejiit prqpqsitq Eiiphai. ex- post: magnos se in onmi^S.mslimqnt,infrq ?e cMJJCfbs,
probrantis Job timiditatem simul el audaclam. respiciunt, etc,
 ^05 SANCTI GREGORIIMAGNI 704
studia jairi victus jacet. Idcifcaautem myrmicoleon-. A qui ad percipiendam yjrtutis ejus notitiam, deserto
tis appellalione vel tigridis repetilur, n qui jam con- publicaepraedicationisostio, pravaeintelligentiaerimas
trito leonis rngitu fuerat designatus, quia quidquid quaerit. Quia vero fur.et latro, qui intrat aliunde, et
per gaudium dicitur, saepe replicatur. Voces quippe tenebras diligit, et clarilatem luminis perhorrescit,
ingeminat animus cum exsultat.. Unde et veracilseti- recte subjungitur:
tia Psalmista crebro repetit hoc, quod se exauditum CAPUT XXIV [Vel. XIX].
esse cognovil, dicens: Exaudivit Dominusvocemfle- VERS.13. — In, horrore iiisiontsnocturnm,-quando
tus mei; exaudivil Dominus deprecationem meam, soiel sopor occupare homines.
Dominus oralionem meam assumpsit (Psal. vi, 9, .10). 46. Ot alta esse ostendant qum docent, ea se vix ca-
[ Vet.XVIII.] M. Sancti de domitisviliis cum limore pere declafanl. Modo de sapienlimsingularitate extol-
gemdenl.Hypocritmveluno superato se 'perfeclos pu- lunlur. — Saepehseretici dum altiora dicere corianlur,
tant. — Sed sancti viri cum de quibusdam se vitiis ipsi sibi testes sunt quia quae proferunt, vera nou
ereptos hilarescunt, magno se metu etiam in ipsa sunt. In nocturna quippe visione dubie cernitur.
essultalione concuiiunt; quia etsi jam de cujuslibet Rimas ergo susurrii in pavore nocturnse visionis se
procella tempestatis erepti sunt, esse se tamen adhuc percepisse asserunt, quiaht ea qusedocent alta aliis
in incerti maris dubiis fluctibus sciunt: et sic spe B 1 ostendant, vix ea se capere posse denunliant. Sed
exsultant, ut pavpre trepident; sic pavore trepidant, hinc colligendum est quomodo audientibus certa es-
utspei.fiduciaexsultent. Unde per eumdem Psalmi- se poleruht,- quse ipsi dubie viderunt. Miro ergo or-
Stam dicitur : Servile Dominoin limore, et exsultate dine cum alta loquentes profluunt, in patefactione
eicum tremore(Psal. n, 11). At conlra, quidespecie stultitise, ipsis su_ealtitudinis voeibus ligantHT.Quan-
sanclitatis intumescunt, cum unum quodlibet vilium lum vero de singularitalesapientiae elevantur, osten-
superant, mox menlem in superbiam erigunt, et dilur cum protinus subdit: Quando solet sopor occu-
quasi de vitse suae perfectione glorianlur ; et pro eo pare homines. Ae si aperte ab haereticis dieeretur:
quod fortasse semel.a periculo tempeslaiis erepti Cum honiines inferius dormiunt, nos ad percipien-
sunt, jamquiainmari navigent, obliviscuntur: ma- da superna vigilamus , quia ea-Bobis nota sunt, ad
gnos se in omnibus aestimant, et vicisse se antiquum quse videlicet cognoscenda caeierorumhominum cor-
adversarium funditus "pulant; infra se cunctos respi- da torpentia nonassurgunt.Ac si apertius dicant:
ciunt, quia se per sapientiam transcendere omnes In quibus intelligentia nostra se erigit, reliquorum
arbitrantur. Unde subditur: hominum sensus dormit. Nonnunquamvero cum hoc
CAPUT XXIII [Rec XVIII]. despici ab auditore d conspiciunt, semelipsos simri-
VERS.12. —POITOadme dictum est verbum abs- G lant timere quod dicunt. Unde subdilur:
coriditum. CAPUT XXV.
45. Hmrelici novum et occultam doclrinam affe- VERS.14. — Pavor lenuil meel trenior, et omnia
ctanl, cur. — Yerbum absconditum hseretici audi- ossa mea perlerrita sunt.
re se simulant, rit audilorum mentibus quamdam 4.7. Modo pavidos se simiilant. — Quia enim de
prsedicationis suae reverentiam obducant. Unde et doctrinaesuse altitudine miri videri appetunt, quasi
latenter prsedicant, quatenus eorum praedicatio lanto pertimescunt quse fingunt; et cum minoris laboris
sancta, quanto et pcculta videatur.. Communemau- sit audire quam dicere , ad ea proferenda audaces
tem scientiam habere refugiunl, ne caeteris sequales sunt, quse scilicet aslruunt 6 quia ipsi vix audire-po-
aestimentur; h et qusedam nova semper exquirunt, , tuerunt. Unde adhuc subditur:
qusedum alii nesciunt, apud imperitorum 1.59 nien- CAPUT XXVI.
tes ipsi de seienlise singularitate gloriantur. Quam, VERS.1S, 16..—Etcum spirilus me prmsentetrans-
ut diximus, occullam insinuant, quia scilicetc ut mi- irct, inhorfuerunt pili carnis mem; sletit quidam, cu-
ram ostendere valeant, hanc se latenler percepisse jus non agnoscebamvultum.
confirmant. Unde apud Salomonem hsereticorum 48. Modofingunlin seincomprehensibilianovisse.-_-
"
speciem mulief tenens, dicit: Aqumfurtivm dulciores Ut Incomprehensibilia se cognovisse indicerit, non
sunt, etpanis absconditussuavior (Prov. ix, 17). Unde stetisse, sed transisse coram se spirilum narrant;
hic quoque subdilur : Et quasi furlive suscepil auris el vultuni se vidisse incognilum simulant, ut esse se
mea venas susurrii ejus. Furlive susurrii venas perci- ei cognitos qui ab humana mente cognosci non va-
piunt, quia socialis scientise gratiam deserentes, ad lel ostendanl. Cbi adhuc subditur :
hanc nequaquam per osfium ingrediuntur, Domino CAPUT XXVH.
attestante, qui ait: Qui non intrat per ostiumin ovile VERS. 16. — Imago coram oculis meis, et vocem
ovium, sed ascendit aliunde, ille fur est et iatro (Joan. quasi aurm lenis audivi.
x, 1, 2). Venas itaquedivini susurrii furlive suscipit, 49. Deumintueri spiritaliter nequeunl,nequetamen
a Hic dissentiunt Mss. Compend. Corb. Germ. et e Editi, ul admirationem oslendere valeant, corru-
S. Alb. haberit, quia jam contrilus leonis rugitus, pfe. In Vindoc. legitur, ul mira ostend.
Utic. olim ita habebat, nunc yero, quia jam conirilo d Huc immisit Coec, quod dicunt, quseyerbainMss.
leonis rugitu. Vindoc. elGernian., quijam conlrilus, et superioribus Ed. reticentur.
elc. e Compend. et Germ., quia ipta. Sicque olim in
b lu Vulgatisj obculla etnovai Utic. iegebatur. Rec, qui etipti.
 MORALIUMLtB. V. - JN CAP. IV B. JOB. 706
•;05
loquunlnr. —' A ,\ haberi pbtest.Unde etVeritatisvoce de hacabscondita
semper errant. Qumdant vera efsubliinia
haeretici Deum sibi (l imaginaUtef fingunt locutione dicilur : Ego rogabo Pairem, et alium Pa-
-Saepe"
intuerl nequeunt; ejusque 160 raclitum ddbit vobis, ut maneal vobiscumin mternum,
quem spiritaliter mundus noh potest accipere
vocem quasi aurse lenis audire se perhibent, quia ad Spiritum veritdtis, quem
Sicut enhn isdem Paraclitus post
secreta illiuscognoscenda, quasiesse se caeteris fami- (Joan. xiv, 16).
Mediatoris ascensum, alius humani generis consola-
liarioresgaudent.Non eniihea docent quse Deus pu- "
tor, in semetipso invisibilis est; ita pmnem, quem
blice loquilur, sed quae eorum auri quasi latenteras-
Hsec diximus, ut sub haerelicb- Tepleverit, ad desideranda invisibilia accendit. Et
pirantur. igitur quid
rum specie in Eliphaz sermonibus sentiendumsit quoniam mundana corda solavisibilia diligunt, hunc
intimemus. Sed qui amici beati Job tariti viri amici mundusjion accipit, quia ad diligenda invisibilia non
non essent, nisi manifes.te aliquid ex veritate didi- assurgit. Sseculares etenim mentes" quanto seibras
cissent , quia quamvisin sententiis correplionis per desideria dilatanl, lanio adreceptionem illius
cordis anguslant. Et quoniam valde in 161
errant, in veritatis tanien cognitione h non in toto sinum
litubanl: haec"eadem paulo superius verba replice- humano genere pauci sunt, qui adesiderioruni tem-
sofde purgati, ad perceptionem sancti
mus, ut sublilius discernamus quomodo' ea quse de poralium
perceptione verilalis dicuntur, a recte senlierilibus „j hoc Spiritus ipsa hac purgatione dilaleutur , verbum
absconditum dicitur, quia illud a quibusdam
proferri veraciterpossint. [Vet. XX.] Nonnunquam
vero hseretici vera quaedam et sublimia Ioquuntur, procul "dubio in corde percipitur, quod a maxima
nescitur.- Vel certe h:ec ipsa afilatio
non quod hsec divinitus ipsi percipiunt, sed quod ex hominum parte
absconditum verbum est, quia sentiri
sanctae Ecclesias contentione didicerunt; nequeiiaee sancti Spiritus
locutioriis esprimi non potest.
ad m'ofectum conscieritiae,sed ad scientiacostentatio- potest, sed sirepitu
Cum Igitur divina. aspiratio slne strepitu mentem
riem trahunt. Unde fit pterumqUe ut alta sciendo di--
sed vivendo dicunt neseiant. Sive igitur "ex sublevat, verbum absconditum audilur, quia sermo
cant, quae aure cordis silenter sonat. Cnde et^ub-
haereticorum specie, videlicet non vitam scientiae, Spiritus.in
aniicorum ditur: "."",-
sed.verba tenentium, seu certe ex persona CAPUT XXIX [Rec.XX]. ,
beati Job, qui decognitione veritatis potuerunt pro- IBID. — Et quasi furtive suscepit auris mea venas
cul dubio percipiendo experifi, quod studuerunt do- susuvrii , "
ejus.
cendo eloqui, haee eadem quae transcurriirius, subli-- 51. Mentem-iqumrita visibilibus abstractam. Quam
lius dicta disseramus; ut dum sollicite Eliphaz sermo variis modis eam
alloqualur. —Venasstisurrii superni
discutitur, quantse scientiae fuerit, .demonstretur; auris cordis furtive suscipit, -quia subtilitatem locu-
quamvis in eadem scientia humilitatem non tenuit, .C ( lionis intimse afflata mens et raptim et occulle co-
qui commune bonum"sibi specialiter arrogavit. Ait
gnoscit. Nisi enim se ab exterioribus desideriis abs-
- '
namque: condat,|interna non penetrat. El oceultaturut audiat,
CAPUT XXVfll {Rec. XIX}. et audit ut occultetur; quia et subtracta a visibili-
' VERS.12. —Porroad me dictum est verbum abs- bus, invisibilia conspicit, etrepleta invisibilibus, vi-
sibilia perfecte contemnit. Notandum vero quod non
condiium. ait : Quasi furtive suscepit auris mea susurrium -ejus;
ALLEGORICUS SENSUS. — 50. Verbumabsconditum,> sed venas Susurrii
~ ejus, Susurrium quippe, occulti
Dei Filius, vel Spiritus sancti' locutio. Hmc a paucis verbi, est hsec ipsa loculio aspiratiohis internae. Venae
percipitur. Sentiri potest, non expfimi. — Yerbumi autem susurrii dicuntur causarum origines," quibus
quippe absconditum, invisihilisFilius v.ocatur, de quoJ hsee ipsa aspiratio ad mentein ducitur. Quasi enim
Joannes ait: Jri principio erat Verbum. Quod ipse3 venas susurrii sui aperit, cum nobis Deusiatenter
quoque' abscondilum insinuat, dum subjungit : insinuat, quibus modis ad nostrse intelligentiae aurem
Et Verbumerat apud Deum, et -Deuseraf. Verbum. venit. Aliquando enim nos amore, aliqtiando terrore
Ised hoc verbum absconditum electorum mentibuss compungit; aliquando praesentia quam nulla sint
dicitur, cum poteslas unigeniti Filii credentibus ma-; - D ostend.it, et" ad aeterna diligenda desiderium
erigit;
hifeslatm\ Potest etiam per verbum abscondifum,, aliquando prius aeterna indicat, ut post temporalia
allocutio intimae aspirationis intelligi; de qua Joan- vilescant. Aliquando noslra hobis mala aperit, et ad
nes dicit: Vnclioejusdocelvosdebmnibus(I Joan.H,i, hoc nosusque, ut alienis etiam malis dolea.mus, ex-
27). Quae nimirum aspiralio humanam mentem coh-i- tendit. Aliquando mala aliena noslris obtutibus obji-
tingerido sublevat, et temporales cogitationes depri- cit,_et compunctos mirabi!it"er~ahostra pravitate nos
mens,aaternishancdesideriisinflammat,jitnihileljam, i, corrigit. Venas itaque divirii susurrii lurtive audire,
nisiqusesuperna sunt, libeat, et cuncta quaeinferius de >e est occultos divjnaeaspirationis modos tenuitef et la-
humanaperstrepuntcorruptionecontemnat.Abscondi- i- tenter agnoscere.
tum "ergoverbum audire, estlocutionemsancti Spiritus is S2. Susurrat nobis Deus, quia- non se plene mani-
corde concipere.Quaeprofecloscirinonpotest, nisi a quo 10 feslum facit. Per creata opera velut per quasddm ritnas
a Editi, imaginabilitet: '.
* Ita Iegendum docent Mss. pene gnilione tion litubant, cui suffragatur Gorb., Germ.
omnes, quos se- Hsereiici.enim fere semper tilubant, sed ialsitati scn-
quuntur Barlhol. et.vet. Ed. Falsa autem est Coecii tentiae occurrilur addendo, nonmtoto tilubant. '..
auorumque recentiorum lectio, iii veritalis tamen eo-
 707 ...... -. SANCTl GREGORII MAGNI 708
se admirandum prmbet. — Quamvis adhuc vel susur- A ul Uluminata plus metuat, quia. ma'gi"saspicit a yeri-
rium, vel- venas susurrii intelligere aliler valemus. tatisregulaperquanta,discordat; eamquegravffor-
Qui enim susurrat, occulte loquitur., el voeem non1 midine suus ipse profectus quatit, quae prius c quasi
exprimit, sed imitatur. Nos igitur. quousque carriisi securius-nihilvidebat. Quamvis quaiitalibef virfute
cprruptionepreiriinmr, nullo.modoclaritalemdivinae ; profecerit, nqn jam manifestum aliquid de sefernifate
pptentiaef sicut irise incomiritttabUismanet, videmus :: - comprehendit, sed adhuc.sub cujusdam caligine ima-
quiaaeies infirmitatis nostrae non srislinet hoc quod| ginationis conspicit. Unde et haec eade.m,- noeturna
de ejus aeternitatis radio.. super nos intolerabiliter visio dicitur. In nocle quippe, sicut et superius dixi-
fulget. Cutn ergo se nobis oninipotens Deus per rimas; mus, dubie; in die auteni cpnstanter videmus. Quia
contemplationis indicat, nequaquam nobis Iqquilur, igitur ad contemplandum interni sohs radium, nubeg
sed susurrat, quia elsi se plene nori mlimai,- quid- sese nostrae corruptionis interserit, nec ad irifirmos
dajntamen' de-se hum_trise.mentimairifestat. Tune nostrae mentis oculos illud, sicul est, incommutabile
. autem nequaquam jam susurrat^ sed loquitur, cuni lumen erumpit; adhuc Deum quasi in noclurna vi-
ejus nobis speeies certa revelalur.- Hinc esl enim sione cemimus, cum procul dubio sub incefta con-
qiio,din Evangeiiq' Veritas- dicit : a Palarri de Palre templalione caligamus. Sed quamyis extremum de
annuntiabo vobis (Joan. xvi,-26). Hinc Joannes ail: B illo aliquid niens conceperit, in consideratione fameri
Videbimuseumsiculi est (I Joam in,-2). Hinc Paulus ejus magnitudinis inhorrescit, et magis metuit, quia
dicit; Tunc cognoscam,iicut el cognitus suiii (I Coiv Ipsis contemplationis ejus vestigiis se imparem sentit,
xni^ 12).- Nune:autem divinum susurrium tot ad nos: atque ad se.relapsa, eum arctius diligit, cujus miram
yenas habet, quot-creatis operibus'ipsa divinilas prse- dulcedinem ferre non valens, vix hanc sub incerta
,sidet..Dum enimquae surit cuncta creata cernimus, visione gustavit. Sed quia ad riujus sublevationis cul-
iii crealoris • admiratione sublevamuf. Nam sicut; men tninime pertingitur, nisi prius desideriorum
aq.ua knitef fluens,- rimata per venas quaeriluf, ril, carnalium importune perstrepens" turba reprimatur,
augeatur, tantoque se vastius fundit, quanto-vena's fecte subjuiigitur:
apertiores invenerif; ila riosdum stud.ose divinitatis CAPUT XXXI [Rec.-XXII].
162 noiiliam ex-cfeaturae ejuscoiisideratione col- IBID.— Quando solet sopor.occupare homines.--
ligimus, quasi susurrii illius ad nos venas apeYrmus;• 54. Ad conlemplationemnon pervenitur tiisi.sopitis
quia per hoe quod facrkimcernimus'; vrfiufSni facto- carnalibus desideriis. Somnus tribus modis accipitur.
ris admiramur; etper ea quse 611111'iri publico-, illud — Quisquis ea qua. mundi sunt;agereappetit,-.qnasi vi-
ad hos-emanat, quod latet iriocculto. Quasi enim per . gilat; quisquisyeroinlernamquietem-qusei'ens,-hujus
queftfdanaadnPssbnitum efumpit, dririiconsideranda C l mundistrepitum fugit, velut.obdormiscit. Sed prius
nobis sus- operri osteridii', iri-quo serijetipsum ulcun- sciendum est quia in Scriptura sacra figurate pqsilus
qrie ihdieat, drihi quam sit iiicomprehensibilis mani- tribus modis somnus accipilur. Aliquando enim
feslat. Quia' igilrif considerare euihuighe' honpossri- somno mors cafnis, aliqu&ridb'lofpbf riegligentiaj,
mus, non ejis vbcerii, sed vix susUrriiimaudimus. aliquando vero exprinjitur,! calcatis terrenis deside-
Plene' e*nim quia- perpendere neque ipsa quse sunt riis, quies vitae. Somninamqueveldormitionis.no-
creatasufficiihus'; fedte dicitur': Qudsi furlivesuscepit; mine carnis mors intimatur, sicut Paulus ait:-d Nolo
aurismed venas susurrii ejus. Projecti quippe^apara- vos ignorare frqtres de dormientibus. Et paulo post-:
disf gaudiis', et csecitatis pcena miiltaii, virsusuiTii 1 Ita et Deus eos qui dormierunlper Jesum;\adducet cum
verias appffehendimus, quia ipse quoque mfira ejus' eo (I Thess. iv, 1S).- Som.no 2,@g rursum torpor
opera" raptirii fenuiterque pensamus. [Vet. XXI.].I- negligentisedesignatur, sicut ab eodem P-aulodicitur:
Sciendurii vero' e'st, qtiia quahto virtutem illius mens1 Hora~~esi jam nos de somnosurgere {Mom. xnx, 1-1).
sublevata cbnsiderat, tatito ejus h' fectiludirieni re- Et-rursum : Evigitate_,justi„etnplile.peccare (,1-Cor.
: ''
pressa formidat. UndiS et rfecte subjungitur xv, 54). Somno quoque calcatis carnis desideriis
CAPUT XXX [Rec. XXI]. ™ quies vitae figuratur,-sicut sponsse yoce in e,cantico-
' VERS.$5. — In horrore visionisnoclurnm. rum Cantico dicitur : Ego dormio, et cpr meumvigilat
55. Menseo amplius de suis factis trepidat, quo al- (Canl. y, 2); quia videiieet sancta mensquo seab
lius ih Deum elevatur. Hinc Deum tnagis metuit el di- strepitu- tempoi-alis concupiscenliae.comprimit, ,eo
— Hbfror. hocturnae visionis,' est pavor occultae verius interna cqgnoscit; et tanto alacrius ad intima
" ligit.
conlemptaliohis. Humana etenim mens quo altius vigilal, quanto se ab exterioriinquietudirie .occultat.
elevafa, quse sint aeterna considerat, eo de factis iem-. ' Quod beneper Jacob in itinere dormientem.figui'a-
'
poraiibris graviris tremefacta formidat; quiatar.to se! tur',(Genes. xxvm, 11), qui adeaput lapidem posuit,
feam verius cernit', quanto serab illo lumine discre- et obdormivit : a lerra scalam coeloinhaerentem,.in-
.passequod super se intermicat ccnspicit;'sicque fit, . nixum scalae Dpminum, ascendentes quoque-et de-
HEAiii,palqm de Patre meo. , Gompend., Corb:.Germ.y_Golb.,-rReg.;Val."GI.,-"Ho-
h Triron., Corb., Germ., secundis curis, et alu, liimus vos. In GKBCO lexlu ad litt.,-«oJo vos.
- fortitudineriu e lla Corb. Germ., Reg.; Nbfm.',. VSl. Cl. Sicque
e lta cum plerisque Mss. Ed. anliq. Alise*'vero, melius repraeseniatur hujus.sEcji ljbfi iilriluS",., Sir-
quasisecura, ut-etiamiiiibetur ih-uno Vindoc- • ftitsir-im, Cauiicumcanticorum: Editihabeht,
%
inGan-
dinVindoc. et plur., nolo autem vos. In duob. ticis canlicoriiiri.
 709 MORALIUMLIB. V. — 1N CAP. IV B. JOB. 710
scendentes angelos vidit.. In itinere quippe dormire, A j quae exterius implicant studiose subtrahatur. Hinc
est in hoc pfaesenlis vilse,transitu a ferum teinpbfa- est enini quod per senietipsam Verilas dicit : Nemo
lium amore quiescere. In itinere dorniire, est in die- poiest diiobus dommis servire (Matih.Yi, 24). Hinc
fum"labenlium cursu ab appetitu visibilium riientis Pauliis ait : ATemomilitans Deo, iriiplicat se negoiiis
bculos claudere :'quos pfimis hohiiriibiis seductor smculafibus, ut ei placeat, cui se prbbavit (H fiin. u,
aperuit, qur dixit: Scit enim Deus qiiod in quocunque 4). Hinc per Prophetam Dominus admonehS dicit :
die comederitisex eo, aperientur ocuii veslri (Genes. Vacaie, et videte, qubniam ego siim Deits (Psal. XLV;
iri,-5, 6). Unde el paulo pbst subditur : Tulit de fructu 11).-Quia igitur nequaquam noiitia interha h conspi-
illius, et coniedit; deditque viro suo; qui comedit, el ciluf, nisi ab externa implicatiorie eesseiur, recte
aperti sunl oculi amborum."Culpa quippe oculds cOn- nunc vefbi abscbrid.itiei divirii susurrii tempus ex-
c~upiscenti_e aperuit, quos inuocentia clausos tenebat. primituf, cuiffdibituf :' in hbrfore visioftis noclurnm,
Arigetos vero ascendenles et descendentes.cernere, quaudo solet sbpbr occiipare homiries, quia rifriiirum
est cives supernaepatriae contemplari, yel quanto inens riostra riullo modo ad virii intimae contempla-
amore a arictori suo sripef sehietipsos inhsereant, tionis rapituf, hisi studiose pfius a tefrenbruhi desf-
vel quanta compassiorie cbaritatis nosfris infirmila- deriofuni tumultu sbpiaiuf. Sed huiiiahus ariimus
titras condescendant. • ', B ; quadam suae coritemplationis riiachina sublevatus,
55. Ad conlemplatiotienition sufficit&ihiindi actio- - quo supef se altiora*conspicit, eo in semetipso lefri-
iiivus quiescere, nisi et virtutes exerceahtur. — Et bilius contremiscit. Unde el apte subdituf :
notaridum vaidb est quod iUe dofmiens angelds coh- CAPUT XXXtf[Rec. Z^JJJJ.
spicit, qui in lapide caput ponit; quia nimirum ipse VERS.14. — Pavof lenuit me, et tremor, et omnia
ab exterioribus operibus eessans ,• interiia penetrat, ossa mea perlefrila suni.
quiiBtentamente,"qu3epriucipaleesl [Grmce,TOjfye/Jio- 56. Quo allius Dei rectitttdinemcoriieniptamur,eo dh
vtzov]hominis, imitationehi suireiemploris observat. nbslra magis fofmidamus. •— Quid pef bssa, nisi
Caput quippe in lapide pohere, est mente Christoi fortia acta signantur? De quibus et per Prophetam
inhserere. Qui enim a praesentis vitse actione remotii dicitrir : Domiriuscustodil bmriia ossa epfuhi (Psal.
sunt, sed ad superna nullo amore rapiuntur, dormire! XXXIJI, 21). Et saepeea quaeagunt homines, esse ali-
possunt, sed videre angelos nequeunt; quia caput in, cujus momenli aeslimaht, quia' dislrietionis inlinrse
lapide tenere contemnunt.' [Vet. XXII.] Suitt nam-, qriaifi' _iit sribtile jiidibiurii igribrant.- Sed cuni per
que nonriuIUqui muudi quidem actiones fugiunt, sed[ contemplalionem rapli superna corispieiunt, ab ipsa
-nullisvirtulibus exercentur.- Hi nimiriim torpore, non[ aliquo modo (irEesuiriptionissuseseeurilateliquefiunl;
-studio dormirint; et idcifco interna non conspiciunf,. ^•et lantq-magis in divino coiispectu trepidant,"quanto
' nec
in
fluia capul*riqn lapidesed inferraposuerhnt. Qui- . bona sua digna' ejus examine, quem eonspiciuht,
rbusplefumquecontfngitut quanto secufiusabexler- . pensaiit. Bine est etenim quod is qui forlia operandq
nis aclionibus cessant, tanto latius "in s'e immundse > profecerat, prf spiritum suijlevatus clamabat: Omnia
cogitatioriis sfrepitom pef iolium"coiigerant. Unde; bssa meadicent: Doihine, quis similis tibi (Psalm.
sub Judaeaespecie perProphelam torpens otio aminai xxxfy,iO)? Ae si diceret: Carries meae vefba hon _-
deflgtur, cuhi dicitur: Viderunl eariihostes, et derise- habent,-quia infirnia hiea-apud te funditffs sileht;
fiinf Sabbata ejus (Thren.j, 1)". Praecepto etenimi ossa autem llea tuae magniludinis iaudem dicunt,
: legis ab exteriori bpere in sabbato cessatur. "Hosless quia ipsa quoque', qua.!esse iri.ihe foftia' cfedidi, tua
ergo sabbata videules irrident, cuni maligni spirilus. consideratioiVeconlreirijscunf. Hinc-est quod Manue,
"
ipsa vacafionis otia ad cogitatibnes illicitas pertra-- viso angelo peftiniescehs,-dicit: Mbrte'moriemur,quiu
hunt;-ut unaqussque anima quo remota ab exlernis3 ' vidhnus Dominurii (Jud. XIII,-22); Queljihxor pfotinus
aclionibus servirc Deo credilur, eo magis eorum ty- consolatur, diceris': Si Dominusriosveilet occMere,de
-rannidi iUicila cogitando famuletur. Sancfi autemi inanibus riostris hblocausturh el libdmehtd tton' susce-
-viri, qui amundi operibiis non torpore, sed yjrtutei pissel (Ibid., 25). "Quid-est autem quod ad visionem
sopiuntur, lahbriosius dormiunt, quam vigilare po-- n>angeli vif fil iimidus, et niulief audax, nifeiqriod:n'o--
, tuerunt,-quiain eo quod actiones hujus saeculidese- bis qiiottes ceelestia demonstvaJilur, spifitus (juidem
-renles superant, robusto conflictu quotidie contrai ' pavore se' concutit,- sed' tamen spes prsesumit? Inde
semetipsos pugnant, ne mens per negligentiam tor- namque spes ad majora ° audendasese erigit, unde
peat, ne subacta otio ad desideria immurida frigescal,, . lurbatur spiritus, quteeaiquiS.sriperna sunt, prior vi-
ne in ipsis bonis desideriis plus justo inferveat_;ne siibb det.. [ Vet. XXIII.-] Quia igilur eum altiora secreto-
'
-i!S4 discretionis specie sibimelparcendo, aper- - rum-ccelestium sublevata meris conspicit,, cuncta bu-
fectione ianguescat. Agit haec, et ab hujns mundii manaruin»virium soliditas conlremisicit,-.-reete'nunc
inquieta concupiscentia sepenitus subtrahit,-ac ter-- -diciturrPavortenuit me, et tremor, elomnia ossamea
renarum actionutn slrepitum' deseril, et per quietiss perietrita sunt.. Ac si aperle dicefetur : SubliUtalis
- studhnn_virtutibus intentai,
vlgiianS dormit. Neque e intimse arcana. percipiensvunde_me apud me.fortem
enimad;contempl'andainlefnaperdacitur, nisiabhis s -credidi, arite conspectum judicis inde litub.ayi.'DisM-
; e. Ita omnes nostri Mss-.et-vej. Ed. Goe.-et reeent. In Corb. Germ., Reg., Colb., prima manu,. conspici-
Edit., auciori suo semctipsosiranscendendoinhmreant. tur, quaju le'ct.*pra3tulimus.
h Iaplur. Mss., cmmpitur. fn Val. Cl. c Coi'b. Germ... cum urib Reg., audiendd.
concupitut:
7H SANCTI GREGORII MAGNI 712
ctionem quippe divinaejustitiae contemplantes, etiam A vitas omnes pilos carnis radere, quia is qui in obse-
de ipsis operibus jure. pertimescimus, quse nos forlia quiis divinis assumitur, debet ante Dei oculos a
egisse pulabamus.. Ducta namque ad in.ernam regu- cunctis carnis cogitationibus mundus apparere, ne
lam nostra rectitudo, si 3,©5 districtum judicium illicitas cogitationes mens proferat, et pulchram
invenit, multis lortitudinum suarum sinibus in inti- animae speciem quasi pilis h fruticantibus deformem
mam rectitudinem impingit. Cnde bene Paulus cum reddat. Sed quantalibet, ut diximus, quempiam vir-
et virtu ura ossa habere se eernerel, et lamen sub di- tus sanctae conversaiionis evexerit, adhuc tamen ei
stricto esaminehaec eadem ejus ossa trepidarent, ait: de vetustate vitse nascitur quod toleretur. Undeel
Milii prp minimo est, utavobisjudicer, aut ab humano ipsi Leviiarum pili radi praecepti sunt, non evelli.
die. Sed neque me ipsum a judico; nihit enim mihi Rasis elenim pilis in carne radices ^remanent, et
conscius sum (I Cor. iv, 5). Sed quia auditis venis crescunt iterum ut recidantur, quia magno quidein
divini susurrii, haec eadem ejus ossa contremuerunt, sludio superfluse cogitationes amputandae sunt, sed
illico adjunxit : Sed non in hoc juslificatus sum : qui lamen ampulari funditus nequaquam possunt. Sem-
autem judical me, Dominus est. Ac si diceret: recia per enim caro snperflua generat quse semper spiritus
egisse me recolo, et lamen de merilis non prsesumo, ferro sollicitudinis reeidat. Sed tamen hsec in nobis
quia.ad ejus examenvita nqstra ducitur, sub quo B tunc subtilius conspicimus, cum speculationis I6Q
noslrse fortitudinis et ossa turbaniur. .alta penetramus. Unde recte nunc dicitur: Cutn spi-
57. Contemplalionisgratianon est diuturna.—Sed rilus me prmsenle transiret, inhorruerunl pili ,carnis
cum mens in contemplatione suspenditur, cum car- mem.
nis angustiassuperaiis,perspeculationis vim deliber- [Vet. XXIV.] 60.Hmc sotliciiiusresecat mens con-
tale aliquid intimse securitatis rimatur, slare diu su- lemplalionidedita, sicque Spiritum pene figil, nec ta-
per semetipsam non potest;quia etsi hanc spiritus mendiutenet Humana etenim mens in contem-
ad summa evehit, caro tamen ipso adhuc corrup- platiohis arce sublevala, tanto semetipsam duriusde
lionis suse pondere deorsum premit. Unde et sub-
superfluis cruciat, quanlo nirais sublile conspieit
ditur : - . esse quod amat; et eum pulchrum intuetur hoc quod
CAPUT xxxni.
super se appelit, districte judicat quidquid in se
VERS.15. —Et cum spirilus me prmsente transiret, intirmum prius tranquille lolerabat. Transeunte ergo
inhorruerunt pili carnis mem. spiritu pili perlimesr.unt, quia ante eompunctionis
58. Irivisibitia quidemcognoscimus, sed raptim. — vim cogilalibnes superfluaefugiunt, ut nihil fluxum,
Nobis prsesentibus spirilus transit, quando invisibilia nihil jam remissum libeat, quia « afllatam mentem
cognoscimus, et tamen boec non solide, sed raptim C etiam conlra semetipsam visitationis inlimae seve-
videmus. Neque enim in suavitate coniemplalionis ritas inflammat.- Cumque boc, quod in corde .illici- -
inlimse diu mens figitur, quia ad semelipsam ipsa im- tum nascitur, conlinua districtione resecatur, iit pte-
mensitate lumihis reverberata revocatur. Cumque rumque ut vegelata mens paulo latius radio suaa
inlernam dulcedinem degustat, amore aestuat, ire speculationis inhaereat, et pene figai spiritum qui
super semetipsara nititur, sed ad infirmitatis suse le- transibat. Nec taraen haec ipsa corilemplationis mora
nebras fracta relabitur; et magna virtute proliciens, Divinitatis vim plene aperit, quia ejus iiumensitas
videt quia videre non possit hoe quod afdenter dili- humanas vires auctas sublevalasque transcendit:
git, nec tamen ardenter diligeret, nisi aliqualenus vi- Unde et bene subditur :
deret. Non ergo slat, sed transit spiritus, quia su- CAPUT XXXIV[Ree. XXV].
pernam lucem nostra nobis contemplatio et inhian- YERS.16. — Sietit quidam, cujus non agnoscebam
tibus aperit, et mox infirmanlibus abscondit. Et quia vultum.
in hac vita quanlaUbetyiriute quis profecerit, adhuc 61.-jffomoper peccalum iotus carnalis factus, non
tamen corruplionis suae stimulum sentit : Corpus cogital sine imaginibus cofporum. Qui sine his ani-
quippe, quod corrumpitur, aggravat animam, et de- tnam suam, ac deinde Deum percipiat Quidam
primit terrena inhabilalio sensum mulla cogilantem namque non dicimus. nisi de eo utique, quem expri-
(Sap. ix, 15), recle subditur : Inhprruerunt pili car- mere aut nolumus', aut non valemus. Sed qua mente
nis mem. « hoc loco dicitur quidatn, videlicet exponitur, cum
[Rec. XXIV.] 59. Nemo hic ila perfectus, cui non protinus subinfertur : Gujus non agnoscebamvultum.
nascalur- semper quod resecelut:— Pili elenim carnis Humana quippe anima, primorum hominum vitio a
,sunt quselibet superflua humanse corruptionis. Pili paradisi gaudiis expulsa, lucem invisibilium perdidir,
carnis suut vitae veteris cogitationes, quas sic a et totam se in amorem visibiUumfudit; tantoque ab
mente incidimus, ut deamissione earum nullo do- interna speculalione caecala est, quanto foras defor-
lore faligehiur. Bene autem per Moysen dicitur: mitersparsa; unde fit ut nulla noverit nisi ea quai
Levitm radant omnes pilos camis snm (Num. vm, 7). corporeis ocutis, ut ila dixerim, palpando cognoscit.
Levita quippe assuniptus vocatur. Oporlel ergo Le- Homo enim, qui si praeceptum servare voluisset,
a Compend. et Corb. Geriti., dijudico. c Ita omnes Mss. nostri. In editis lego afflietam_
h Ita Mss. Corb. Germ. et Norman., quasi pilis mentem.
frulicanlibus. Editi, fructificantibus.
 715 _'-'•• ." MORALICMLIB. V, — IN GAP. IV B: JOB . 714
etiam carne spiritalis fuiurus er_at,'peccando factus jA perseverant. Stare ergo,-soliiis creatoris est, per
est etiam merife carnalis ut sola eogitet, quae ad ani- quem cuncta nbh" transeurilem -transeunt, eiin quo
mumper imagines corpofum ifahif. Corpus. quippe aliqua,ne transeanl,"rSlii)erilur.iUnde"etRedeinpior
est cceU, lerrae, aquarum, animalium, cunctarumque nbster, quiadivinitalisejiis slatus.capi ab- humana
rerum visibilium, quas' indesmenter iniuetur, iri niente non poluit, hunc nobis ad ribs veniens, crea-
quibus dum totam se delectata riiens pfojicit, sb tus, natus, inoftuus, - sepultus,' resurgehs, alque a.l
internse intelligenliae sublilitate grbssescit; et quia coetestia rediens, quasi transeundo morislravit. Quod
jam erigere ad suinma se non valet, in his infirma bene per Evangelium illuminato cseco « iiinuit, cui
lihentef.jacet. Curii vero miris couatibus ab his transiens auditum prsebuit, sed stans oculos reparavit
. exsurgere nititur, magnum valde est, si ad cogni- (Matth. ix, 27;.xx, 50^ Marc vin, 22; Lvc. xvin,
tibnenrsuam, repressa corporali ^pecie, anima per- 55; Joan. ix, i ). Per humanitalis quippe dis-
ducatur; ut sefnetipsam sine corporea. iriiagine cogi- pensalionem transire" habuit; pef divinitatis vero
tet, etcogitando se, viam sibi risque ad consideran- potentiam, quiaubique prsesens est, slare.. Voces
dam aBternitatissubstantiam paret. -igitur csecitalis- nostr.e Dbfhinus audire transieiis di-
•
[Vet. XX-V.] 62. Anima hutnana qudntum a di- citur,-quiabuman.emiserias factushohio riiiseretui^
viiia subslantia distet. Si necdum.qufd Detis sit, cetie ]g Stans autem Iueem reparat, quia infirmitatis noslrae
quid non sii percipil. — Hoc autem modo quasi tenebras ex virtute diviriitalis illustrat. Bene ergo;
quaiudatn scalam sibi eshibet semetipsam, per quam postquam dielum est: Cuni spiritus 1 ,me prmsenie
ab exterioribus ascendendo in se transeat,, et a trahsiret, subditur-:-S<efii quidam, cujus-noii agnosce-'.
se in auctorem tendat.. Cum enim corporeas ima- bdm vultum. Ac si aperle" diceretiir : '$ Euni, quem-
gines deserit, in semetipsam mens yeniens, non per.transituni -seiisi, non transire.deprehendi. Tpse
modicum asceridif. Sed quamvis incorporea sit aninia,' est ergqqui transil, ipse quistat. Transjt_enim,,quia
a '
quia tamen corpori inhseret, ex ipsa sui qualitate tqneri cognitus.non yalet; stat; autem, quia in quan-
. agnoscitur," quse carriis loco "reiinetur.' Quse .dum lum cqgnqscitur, inconnhulabilis apparet. Quia ergo
obliyiscitur scita, cognoscit"iiicognila,"meminit obli- raptim is qui semper idem esl cernitur, simulDeus
vioni inandala, hilafescit pqst trislia, addicitur post esl transiens et stans videtur. Vel cerle stare ejus
laela ; ipsa sui diversiiaie indicat quanturii a sub- est nulla mutatione variari, sicut ad Moysen diciiur ;
Btaritiaaelernaeincommulabilitatis b.distai, quaesem- Ego sum qui siim(Exod. m, 14). Et-sicut hnnc Jaco-
per, ut est, idem est: ubique prffi3ens, ubiqiie irivisi- bus hjsinuaf, dicens : Apud.quem non esl transmuta-
sibilis, ubique tota, ubique iricomprehensibilis, per .' lio, nec .vicissiludinis obumbratio (Jqc. i, 17). Quia
inhianteiu mentem sjne aspectu "1©7 cefnitur, e Q yero quisquis ja.ii aliquid de conleniplatione aeterni-
- sine dubio auditur, sine motu
suscipitur,1sine' cor- talis apprehendit, hanc per coacternam ejus.speciem
.pore tangitur, sine loeo retirietur."Hanc' nimiriiiri conspicit; recte siibjungitur :
subslantiam cum animus cogilat assuetusiebus cor- -'- _ , . CAPUT XXXV. .. .
poralibus, diversarum imaginum phantasmata susii^ i Ifiii). —=•Imagocoram oculis meis. , .'<
riet. Qusedum ah intentionis sute oculis abigit manu '< 64. Quidquid de paire percipimus, per filium vide-
discretionis, postponens ei oniriia, j"amhanc aliqua- mus. — Imago quippe Palris, Filius.est, sicut de
tenus eonspicit. Quam si needum quid sil apprehen- condito hoihine Moyses insiriuat, dicens : Creavil
dit, agriovit certe quid non sitl Quia ergo ad inshela Deus hominem, ad imagiriem Dei fecit illum (Genes.l,
mens rapitur, cum'diviiiitalis essentiam rimatur, 27). Etsicut per expressionem Sapientise de eodem
recte nunc dicitur : Sletit quidani, cujus non agnos- Filio qnidam. sapiens dicit: Candor est enim' lucis
. cebam yullum. mternaj (Sqp. vn, 26). |@§ El siculPauIusail:. Qui
155.Stare solius Dei est. — Bene autem dictum"est cum sit splendor glorice, ac figura substanlim'ejus
stelit. Omhis quippe creatura,_quia ex nihilo facia' (Heb.~\, 5). Cum ergo seternitas ejus cernitur, prout
est, et per semetipsam' ad hihilum tendit, non stare infirmitatis nostrse possibilitas admittit, imago ejus
iiabet,sed defluere. Rationalisverocreatura eo ipso, D mentis nostra. bculis anteferlur; quia cum vere in
quo ad imaginem auctoris esl cbndita, nead nihi- Patrem intendimus, hune quantum' accipimus, per
luin transeat, figitur; irrationalis autem nequaquam suam imaginem, id est, per Filium videmus; el per
figilur, sed donec visionis suse miuisterio universita- eam speciem,' quae de ipso sine initio nalaest, eiim
lis speciem impleal, transeundo tardalur. Nam elsi aliquo modo cerriere,qui nec ccepit, nec desinit
coslum ac terra.post in teternum permanent ex se- coiiamur. Unde et bsec eadem Veiitas in Evangelio
jnelipsis tamen nune ad jjibilum properant, sed pro dicit : Nemo venit ad Patrem, nisi per me (Joan. xiv
eoruin usu quibus serviunt in melius d mutanda 6). Bene autem subditur : ....
a In Edilis, post Mss. Colb. localis cognoscilur; Editorum, sine voce._
deest autein localis in caeteris Mss. nostris. d Cnus Cod. Reg. cum Corb. Germ.et Colb
h Editi, quantum a subslanlia mternmincommutabi- tata.- ' ,.mu-
_-'--
litalis naiura distal; sed superfluit haec vox nutura, <•"Ita Corb. Germ., Colb., Reg., Norm. e!
in nullis Mss. invenio, nisi in Corh. Germ. plerique,
quam pro cmco innoiuil, quod legitur in Edit.
e SicF.oriac., Turou., Compend., Vindoc, Coib., f PriinusC-unpend., tne prmsenlein-transntel. '
Germ., duo Reg., Germ., Norm. ln Colb. juguiato - s.YindoCj-a.ffl per quem iransitum seiiifi.
dubio; nunc legitur sine sono ; quod accedil ad Icli.
PATB'it. LXXV. 23
 715 .- SANCTI GREGORII MAGNI 716
CAPUT XXXVI [Rec XXVI], A ignem sibilus aurm tenuis d (III Reg. xix, 11, 12).
Spirilus «jfuippeante Dominura evertit montes, et
IBID.— Et vocemquasi aurm lenis audivi. petras J,gg conterit; quia pavor, qui ex adventu
I 65. Spiritus Sancli vox el aura leriis el spiriius ve-. ejus irruit, et altitudinem cordis nostri dejicit, et du-
hemens: — Quid enim per vocem aurae lenis, nisii . litiam liquefacit. Sed spiiutui commotiqnis .et igni
cognitio sancti Spiritus designatur," qui de Patre_. non inesse Dominus dicitur, esse vero in sibilo auraa
procedens, et de eo quod est Filii aecipiens, nostraej tenuis non negatur; quia nimirum mens cum in
. tenuiier notiliae infirmitatis infunditur ? Qui tamen1 contemplationis sublimitate suspenditur, quidquid
super apostolos veniens, per exteriorem sonum tan- pgrfecte conspicere praevalet, Deus npn est: cum
quam per vehementem spirilum demonslratur, cum1 vero subtile aliquid conspicit,.hoc est quod de in-
dieitur: Factusque esl repente de cmlo sonus tanquam1 comprehensibili substantia actemitatis audit. Quasi
advenientis spiriius vehementis (Act. n, 2). Sanctuss enim sibilum tenuis aurae percipimus, cum saporem
ehim Spiritus cum se notitiaehumanseinfirmitatis in-. incircumscriptae verilatis contemplatione f subita
sinual, et sonitu vehementis spiritus; et voce aurse a subtiliter degustamus. Tunc ergo verum est quod de
lenisexprimiiur; quia videlieet veniens, et vehemenss Deo eognoscinius, cum plene nos aliquid de illo
est et lenis : lenis, quia notitiam suam, quatenus co-- B cognoscere non posse sentimris. Unde bene illie
gnosci utcunque valeal, nostris sensibus temperal; subditur : Quod cum audissel Elias, opefuit vullum
vehemens, quia quantumlibet hanc temperet, ad- suum pallio , ei ingfessus stetit in oslio speluncm
ventu tamen suo infirmitatis nostras caccitateraillu- (Ibid.). Post aurae tenuis sibilum, vullum suum pro-
minando perlurbat. Illhstratione enim sua nos leniter_• pheta pallio operil, quia in ipsa subtilissima con-
tangit, sed inopiam nostram immaniter concutit.,., templalione veritatis, quanla ignorautia homo tega-
66. Aura lenis quia se quanlumlibet sanclis hic mo- tur, agnoscil. Vultui namque pallium superducere
dicum aperit. In contemplalioriequidquid mens per- est, ne altiora mens quaarere audeat, Iianc ex con-
sideratione propriae infirmitatis velare; ut nequa-
fecte valelconspicere, non est Deus. —Vox ergo Deij
oculos itltra se praecipitanter
quasiauraeienis auditur, quia in hac adhuc vila po-. quani intelligentiae
silis contemplaloribus suis, nequaquam se Divinitas aperiat, sed ad hoc quod apprehendere non valet,
sicut estinsinuat, sed lippienlibus mentis nostras ocu-. reverenter claudat. Qui hasc agens, in speluncae oslio
lis claritatem suam lenuiter demonstrat. Quod benes stetisse describilm'. Quid riamque spelunca n.ostra
nisi haec corruplionis habitatio, in qua adhuc ex
ipsa legis acceptione. signatur, cum dicitur, quiaL est,
vetustale retinemur? Sed cum aliquid percipere de
Moyses ascendit, et Dominus a in monle descendit-
Divinitatis incipimus, quasi jam in spe-
(Exod. xxiv, 1). [Vet. XX VI.] Mons quippe est ipsat'. g< cognitione
nostra- contemplatio, in quam nos ascendimus, ut luncaj nostraj ostio stamus. Quia enim progredi per-
ad ea quae ullra iiifirmilatem nostram sunt vi- fecte non. possumus, ad cognitionem tameu venlatis
denda sublevemur. Sed in iianc Domirius descendit, inliiantes, jam aliquid de Jibertalis aura captamus.
In iugressu ergo speluncai stare, est represso no-
quia nobis multum proficienlibus parum de se ali- strae
quid noslris sensibus aperit; si tamen dici in illo vel corruptionis qbstaculo, ad cognitionem veriiatis
exire. Unde et nube in tabernaculum des-
parum, vel aliquid potest, qui uuus seriiper et idem incipere cendente Israelitae e longinquo cernentes, in papilio-
permanens, intelligi b parlililer non potest, et tanien ' num suorum
a suis fidelibus parlicipari dicitur, cum in ejus sub- osliis slelisse me.morantur (Exbd.,
stantia pars nullatenus admillatur. Sed quia Iiunc xxxin, 9) quia ii, quiadventum Divinitatis utc.unque
quasi jam ex habiiaeulo carnis proce-
exprimere perfeclo sermone non possumus, huma- conspiciunl, dunt. Quia igitur humana mens quautalibet se virlute
nitatis nostrae moduio, quasi infantice imbeeillilate
eum tetenderit, vix de inlimis exlrema cognoscit, recte
praepediti, aliquatenus balbutiendp resqnamus.
sub- nunc dicitur : Et vocem quasi aurm lenis audivi. Sed
Quia vero el in magna contemplatione sublevali,
tile quid de aetemitatis cognilione perlingimus, -sa- quonianicum de se saltem parum nobis divina cogni-
lio exbibel, infirmilalis nostrae ignorantiam perfecfe
craehistorise verbis ostenditur, cum- de cognitione w 3 docet,
c
Dei prophela nobilis Eliasedoceiur. Cui cum trans- qui vocem aurae lenis audivit, dicat quae ex
insa hac auditione didicerit. Sequltur :
iluruni anle eum se Dominus promitleret, dicens :
Ecce Dominus transit, spirilus grandis el fortis, sub- CAPUT XXXVn [Rec. JXFJJJ.
vertens tnontes el conlerens pelras ante Dominum; VERS.17. — Nunquid homoDei comparalionejusti- -
illico adjunxit : Non in spiritu Dominus; et posl spi- ficabilur, aut factore suo purior erit vir?
rilum commolio,non in commolioneDominus; et pos! 67. Justitia humana divinm comparala, injustitia
commotionem ignis, non in igne Dominus; el post esl. Qni compescendmde Dei
flagellis querelm.— Hu-
a lta Mss., pro in montem, ut ex Editorum cqrre- nobis.
elio.ie legilur hic et alibi saepe, non altendeniium propheta d In Ed. additur et ibi
Gregoriuiii grammalicae leges parum observasse, ut Dominus; quae desunt in
Norm., Belvac, Vind., Compend.etc Servanda quo-
ipse testalur in epist. ad Leandi;um libris bis prx- que esse non pei^suadentquae postea leguntur: esse
missa.
b In quibiisdam, intelligiparticulariter; duo Vindoc. veroin sibilo aurm tenuis, non negatuf. Nam non ait
affirmalut:
inlelligi
< Duopariter.
Yind., Corb. Germ., unus Reg., Colb,,
eBelvac, conlemplationesubtiiitaledegustatiius.
 71? MORALIUMLIB. V. — 1N CAP, ltl B. JOR. 718'
uiana juslitia divinse juslitiae comparata, injustitia A-mutabilitatis'su-e_ motibus subjaeet. Sola aulem na-
est: quia et lucerna in leriebris fulgere cernilur, sed lura incomprehensibilis a statu suo nescit moveri,
iu solis radio posita ° tenebralur. Quid ergq Eliphaz quae al) eo quod semper idem est jjipscit-iiiimiitari."
raptus in conlempJatione cognqyjt, nisi quod jtislifi- Nam. si angelorum substantia a mutabjUtatis mptu
cari-horaoDei comparationenonpossii? Rectanam- fuisset aliena, bene ab auclpre condita, nequaquam
que credimus quaeexlerius pperamur, sed cum mi- in reprobis spiritibus a bealitudinis suaearce cecidis-'
nime inlerna cognosGimus,~>. quasi in solis radio po- set. Mire autera omnipotens Deus naturam e summp-
siti caligamus.. Cum vero illa utcunque'percjpimus, rum spirituum b.onam;sed mufabilem coiididit, ut et
ista tion ulcunque judieanius, quia tanto quisque qui permanere nollent, ruereht, et qui in conditione
sublilius de tenebris judicat; quanto ei yerius claritas persisterent, tanto in ea jam dignius, quanto et ex
lucis constat. Qui enim tueem videt, scit quid de te- arjjitrio starent; et eo majoris apud Deum meriti fie-
nebris acstimel. Nam qui candorem, lucis-ignorat, et -rent; quo mutabilitatis suaemotum vqluntalis statione
ohscura pro lucidis approbat. Rene autem subditur : fixissent. Quia ergo ipsa quoque natura angelica est
J.JQAut facloresuopuripr enf w>?.Quisquiscdeper-" in semetipsa niutabilis, quam videlicet mutabilitatem
cussionemurmurat, quidaliud quam justitiam ferientis vicit per hoc, quod ei qui semper ideth est yinculis
accusat? Puriorem se ergo vir faclore suo existimal, B amoris illigatur, recle nunc dicitur : Ecce qui ser-
'
si contra flagellura querelam parat; eumque sibi viunt ei, non sunl stabiles. Atque ejusdem protinus
-
proculdubio postponit, cujns. judicirim de sua af- documentum mulabilitatis adjungitur, crim de apo-
fliclione redarguit. Ut ergq hpmo fepretiendere ijon .statis spiritibus subinfertur : El in angelis suis wpe-
audeat judicem culpse, hunc huiniliter cpgilet aucio- rit pravitatem. f Ex quorurn casu benp jnfirmitatis
rem iiaturae, quia qui mire ex nihilo hominem fecit, humanse considerationem polligit, cum illico shbne-
factum impie non aflligit. Qu.qdtune Eliphaz didicit, clit: Quanto magis hi, qui habilqnt domos luteas, qui
cum vocem quasi aurae. lenis audivit. In considefa- terrenum habent fundamentum, consumentur velut ti-
lione namque divinae magnitudinis discitur quam jiea? Luleas quippe domos habifamus, tjuia in eor
humiliter in sua animadversione timeatur. Et qui poribus terrenis subsistimus. Quaebene Paulus cpnsi-
-superna degustat, inferiora aequanimiter tolerat, quia .derans ___-_?___ ait : Habemus thesaurumistum in vasis
-plene intus conspicil, quanti aeslimet quod foris agit. fictilibus (II Cor. ry, 7). Et rursnm : Scimus quig si
Male enim se rtclum putat, qui regulam summae terrestris domus nostra hujus liabilalionis dissolvalur,
reclitudinis iguorat; ef ssepe lignum rectrim creditur, SjuodmdificationemexDeo habentus, domum npn niq-
si ad regulam non ducalur; sed cum regulse jungitur, nufactam (II Cpt: v, 1). Terrenum quoque funda-
jier quantam torlitudinem tumescitinvenitur, quia j[} mentum est substantia carnis. Quod iu se sollicite
nimirum rectiludo a abcidens increpat, quod oculus Psalmisia conspexerait, cuni dicebat: Npn est occul-
decep.lus approbabat. Eliphaz itaque quia superna latumos meuma te, quod fecisliin qcculto, etsubstan-
conspexit, districtumjudicium de inferioribus exerit; _tiatneain inferioribus lerrm (Psat. cxxxviu, 15). Ti-
el quamvis beatum Job- non recteredarguit, jn neaautem deveste nascitui-, et eamdenivesteni, de
comparatione tamen creatpris ."omnium, creaturae qua britur, xjriendp corrumpit. Quasi quaedamvero
imoduni-recte describil dicens : veslis animae caro est; sed bajc nimirum vesiis har
[CAPUT XXXVHI[Vet.XXVIl, Rec XXVIII]. bet tineam suam, quia a'b ipsa carnalis tentalioori-
VERS.18,19. JEccequi serviunt ,ei, non sunt stabi- tur, ex qua laceralur. Quasi enim quadam sua tinea
les, el in angelis suis reperit praviiatem : quanlo magis vestis nostra consumitur, cum paro corruptibilis ten-
hi, quihabitanl dotnos lutegs, qui lerrenumhabent fun- tationem gignjt, el per hanc ad interitum pervenit.
damentum, consumenlurvelut tinea? Velut liiiea homo consumitur, cumde seoriturnn.de
68. _Natura angelica cuf tnulabiiis, e.l unde fiat .conteratur. Ac si apert.e dicat: Si illi spiritus esse ex
immutabilis. Angelomm lapsus homines admonet de se incommutabiles nequeunt, qui nulla carnis infir-
sua infirmilate diffider.e.Tinea, concupiscentia.—Na- mitate deprimuiitur; qua temeritate se hoihines in
tura augelica etsi contemplalioni auclpris inhse- jj boap permaijere .constanler existmiant, quos in eo
rendo, in statusuo immutabiliterpermanet; eo ipso quod intelleclus ad summa evehit, carnalis infirniitas
tamen quo creatura est, in.semeiipsavicissitudinem aggravanspraepedit, ut per corruptipnis vitium inse-
mutabilitatis habet. Mutari autem, ex alio ad aliud melipsis habeant undeab iutima noyilateveterascant?
ire.est, et in semetipso stabilem non esse. Unaquae- \yet.XXVllI.]§% Angetidoctores sunt, quiguam-
queenim res quasi tot passibus ad aliud tendit, quot libel sancli. npn sunt sine culpa. Tinea sine sonilu
=>Iri pterisque', tenebricatur." Ita olirii lectum rn bet; alter; rectiludo abscedens.In Ed., rectiludo acce-
Colb.- ""• : dens.
bHaec.verba quasi.;..cqligamus., non sunt in Yin- e Noniiulli, supernorum spirituum. In uno Reg.,
dpciri.j Belvac, Norman. etplerisque. Ppfest etiam supernorum. in alterb, suofum. -'
ser.sus integer constare his rejeclis : exslant iu-Col- f Hic variant Mss. el Editi: sequimur probatissi-
' "
bert. . - mam lect., qute est omniumNorm., unius Anglic,
c Ita plures et potiores, non de-persecuiione,ut in ulriusqiie Cqmpeiid.,Rellovac, Corb. Gefm., Colb.,
Editis pqst-Coc ' - - . '• Germ. Editi habent,ea; quorum comparqtione-Jjent
dSic Compehd., Belvac.-, Turon., Corb. Germ., casus infirmitatis hum.
Colb., Germ.,- Norm. Yindociri.ensis ita quoque ha-
 719 SANCTI G&EGOIM MAGNI. 720
ddmnum faciens, iniquos exhibet damna sua non at- A. . Viri sanguinum et dolosi non dimidiabunt dies suos
tendentes. — Possunt quoque per angelos sancti do- (Psal. LIV, 25). Dies quippe dimidiare, esl, teuipus
ctores intelligi, sicut per prophelam dicilur : Laeia vil_emale in voluptatibus ductum ad poenitenfiaela-
sacerdotis custodiunt scientiam, et legemrequirunl ex i.ienta dividere, alque boc ad bonum usum partiendo
ore ejus, quia angelus Dominiexerciluumest (Mal. vn, reparare. Sed iniquidies Subs nequaquam diinidiant,
1). Qui quantalibet virtute fulgeant, esse omnino quia perversam mentem riec in exlremo tempore im-
sineculpanequeunt, cumiterpraeseiitis vitaegradiun- niutant. Quo contra ,bene Paulus admonet dicens:
"tur, quia eorum nimirum gressus tangitur aul lulo Redimentes tetnpus, quoniam dies mali sunt (Ephes.
illiciti operis, aut pulvere cogilationis. Romos autem v,* 16), Tempus qttippe fedimimus, quando ante--
luleas habitant, qui de illecebrosa hac vita carnis actam vitam, quam lasciviendo perdidimus, flendo
exsultant. Hane domum luteam Paulus habitare con- reparahius. Sequitur :
'
tempserat, cum dicebal : Nostra aulem conversalio CAPUTXL.
in cmlisest (Philip. m, 20, 21). Dicat ergo : Ecce aui IBID.— Et quia nullus intelligit, in mternum peri-
serviuntm non sunt slabiles, et in angeiis suisreperit bunt.
pravitatem; quanto magis hi qui habitant domos luteas 71. Scire negligunt qum eos_supplicia, qum justos
qui terrerium habent fundamentum, consumenlur.velut g\ prmmiainaneant.—Nullus videlicel eorum qui amane
tinea? Ac si aperte dicat : Si praesentis vitae viam illi - usque ad vesperam succidentur. Nullus intelligit
sine contagio transire nequeunt, qui seierna a nun- vel b eorum quipereunt, vel eorum qui perditos per-
tiantes, sese contra temporalia accingunt, quae detri-" euntiura mores imitantur. Unde alias scriplum est:
menta illi sustinent qui esse se in.carnalis habitatio- Juslus perit, et nemo est qui recogilelin corde suo, et
nis Voluplatibus gaudent? Qui enim serviunl ei, non viri tnisericordim colliguntur, quia non esl qui inlelli-
sunt slabiles, quia cuni mens ad alta nititur, carnis gat (Isai. vi, 57). Iriiqui ergo dum so!a' temporalia
suse cogitalione dissipatur; ita ut saepe animus dum appeluut, et quae bona electis in aeteruum niaueant
intimis inhiat, dum sola coelestia aspectat, subiia scire contemnunt; dum juslorum affliciioiieniconspi-
carnali deleclatione perculsus, a semelipso scissus ciunt, sed quse sit afilictionisrelribulio non agnpscunt
jaceat, et qui se infirmitatis suaemolestias superasse -• actionis suae pedem iii profundum porrigunt, quiaa
gaudebat, repentino vuhiere prostratus gemat. Pra- Iuce inteliigentiaesponle sua oculos claudunt. c Slul-
vitas ergo et in angelis reperiiur, dum ipsos quoque tis enim voluptalibus decepfi, dum quae vident, tem-
qui verilatem nuntiant, nonnunquam subreplio vitae" poraliter diligunt, a semetipsis alienati non vident
fallacis gravat. Si ergo hi etiam mundi hujus iniqui- ubi in aelernumruunt. Potest etiam mane prosperi-
tate feriunlur, quos contra eum sancta intentio erigit ,n tas, vespere hujus mundi adversilas designari. De
quibus ictibus illi penetrantuc, quos ante ejus jacula, _ mane ergo usque ad vesperum rcprobi s-iiccidunlur,
ipsa inflrmiiatis sua. delectatio sternit? Qui bene ve- quia et per pi'ospera lascivientes depereunt, et per
lut linea consumi describuntur. Tinea quippe dam- adversa impalientes ad insaniam exsurgunt. Quos de •
nunifacit, et soniturii non facit; ita iniquorum meri- mane usque ad vesperam nequaquam culpa succide-
les, quia damna sna considerare negligunt, integrfla- ret, si vel prospera fomentum crederent, vel adversa
tem quasi nescientes perduht. AmiUunt namque a sectionem sui vulneris aestimarent.
corde innocentiam, ab ore veritatem, a carne conti- [Vet. XXIX.] 72. Qui prosperis vel<adversis bem
nentiarii, et per accessum temporis ab aetate 172 -* ulanlur. — Sed quia nequaquam sic humani generis
vitam. Sed hsec se indesinenter amiltere nequaqu_MB multitudo deseritur, ut cuncta ad interilum tendere
conspiciunt, dum folo desiderio curis temporalibus permillatur, sunt nonnulli qui prsesentis vitae oblec-
occupantur.' Quasi ergo a tinea consumuntur, quia tamentura despiciunt, eliam cum adsunt, transiloria
sine sonitu, culpse morsum tolerant, quanta detri- esse considerant, atque hasc ex amore seternitatis
menta vitae et innocenlise patiantur, dum ignorant. calcant. Cumque in hoc primo gradu judicii gressura
Unde et bene subditur : ponunt,d vegeliores ad altiora perveniunt, ut cuncta
CAPUT XXXIX. temporalia non solum jquia citius sunt amittenda,"
VERS.20. — De mane usque ad vesperam succi- ?r despiciant, sed his inhserere non appetant, eliam-si
denlui: aeterna esse potuissent; et a pulchre condilis amo-
70. Reprobi nec in extremo lempore mentem per- rem subtrahunt, quia in ipsum auctorem pulcbritu-
versam mutant. — A marie usque ad vesperam pec- dinis cordis passibus tendunt. Et sunt nonnulli qui
cator succiditur, dum a vilae suaeexordio usque ad bona vitae prsesentis diligunt, sed lamen hsec nulla-
terniinum, iniquitatis perpetrationeyulneratur.Omni tenus assequuntur : qui rehus temporalibus lolis de-
namque tempore reprobi per augmentura malilise sideriis inhiant, mundi gloriam quserunt, sed adipisei
contra seictus ingeminant, quibus succisi in jirofun- nequaquam possunt. flbs, nt ita. dixerim, cor ad
dum ruant. De quibus bene per Psalraistam dicitur: mundum 173 pertrahit, mundus e ad cor repellit.
a In vulgaiis cogitantes,' pro nunliantes, quod est thol. el al. vet. : Muttis enim malis voluptalibus,Al.
omniuni nostrorum ftlss. Ed., tnullis enim mali voluptalibus.-
h In 1 Gompend;, Lyran , Bigot., Ebroic, Germ., d Fere omnes habent, vegelaliores.
Colb., Reg. 1, quiprmunt. elpaulo post, mores prm- e Unus Compend. et Longip.,'««(nrfwsacorde re-
unliutn. - . peltit. Prsefeienda est lectio quam retinuimus, et
< Corb. Germ., pro sliillis, praefert malis. In uno conlirmatur ex niox sequenlibus: ut ~ad menum
autcm Reg. et in altcro Vindoc, nec non in Ed. I3ar- redeant, et iu semelipsisreversi considerent, clc*
wi- MORALIUMLIBER V. — IN CAP. IV B. JOR. 722
Nani saspe contingit.ut ipsis suis adversitatibus fraeti £^ ferentur £X eis; et.hoc protinus, quod eisdem eleetis
admehtem.redeant, et in semetipsis reversi conside- _non conveniat, subdit dicens : Morientur, et non in
enim a reprobis divinilus auferuntur,
rent, quam sint inania quae quserebant, seseque pro sapienlia?.Si
lam stulto desiderio prolinus ad Iamentum vertant; . quo pacto morinonin sapientiadicuntur? Sednimi-
e't tanto yalenlius setefna desiderent ,-quanto se stul- rum sacrae Scripturae cqnsueludo est, ut cum aliquid
lius laborasse pro tehiporalibus dplenl. Unde bene narrat, interposita alterius causae sententia, adsupe-
descriptis reprobis subditur : . riora protinus redeat. Nam postquam dixit : Et quia
CAPCT XLI [Rec. XXIX].- nullus est qui inielligat, in' mternum periburit. electo-
Vers. 21. — Qui aulem reliqui fuerinf, auferentur . runi mox sortem subintulil, dicens : Qui qutem reliqui
ex iis. . fuerint, auferentur ex eis. Et-rursum senteritiaesuae
73. Quos mundus despicit, Deus eligit. —-Quos a.oculum in. eum, quem prsedixerat, interilum i'epro-
~
alios reliquos, nisi hujus mundi despectos accipimus? borum mittens, subito adjunxit : Morientur-, 3.74
Quos dum praesens saeculumad nullius glorise usum . et non in sapieniia. Ac si diceret,: Hi quos dixi quia
eligit, quasi minimos indignqsque derelinquit. Sed nbn intelligentes in seternum ppribunt, procul dubio
mundi reliquos auferre Dominus dicitur, quia despe- . non in sapienlia morientur. Sedhuncesse nonnun-
clos hujus sseculi eligere dignatur, Paulo attestante JJ ] quam morem sacri eloquii nielius ostendemus, si ex
qui ait: Non muiti sapientes secundum carnem, non . eo aliquam hujus rei similitudinem proferamus. Pau- '
mulli polentes, non mvlti nobiles; sedqum slutta sunt lusnamque apqstolus cum dileclum.discipulum de
murid>elegit Deus, ut confundat sapienles; et infirma inslituendis Ecclesiae officiis admoneret, ne quos
mundi elegit Deus, ul confundat fortia (I Cor. r, 26, forte ad sacros ordines inordinate proveheret, dixit:
27). Quod bene in libris Regum J__gyplio puero in Manus cilo nemini imposueris, neque,communicaveris
via lassescente signatur, quem Amalecita segrotum peccatis alienis, te ipsum castum custodi (I Tim. v,
in itinere deserit, David vero invenit, cibo relicit, 22). Qui ad infirmitalem ejus corppris protinus verba
ducemsui itineris. facit; Anialecitam persequitur, convertens ait: Noli adhuc aquam bibere, sed modico
epulantem reperis, et fuhditus exstinguit (J Reg. xxx, vino utere propier slomachuni tuum; et frequentes tuas
15). Quid est enim quod ,/Egyptius Amalecitse puer in infirmitates (Ibid^, 23). Stalimque subjungit, dicens :
itinere lassatur, nisi quod amator pr-esentis saeculi Quorumdam hominum peccata manifesla sunt prmce-
peccafi iui nigredine opertus, ssepe ab eodem saeeulo dentia ad judicium, h quorumdahi autem et subse-
infirmus despectusque relinquitur, ut cum eo currere quuntur (Ibid., 21). Quid ergo ;ad illud pertinet,
nequaquam valeat, sed fractus adversifate torpescat? quod ab infirmo bibi aquam prqbibuit, hoc quod de
Sed hunc David invenit, quia Redemptor iiosterve- iC peccalis abscondilis quorumdam hominum manifes-
raciter manu fortis nonnunquam quos despectos a lisque subjunxit, nisiquod interposita de ejusinfir-
mundi gloria reperit, a in suum amqrem convertit. milate sententia, ad iioc in exiremo rediit, quod su-_
Cibo pascit, quia verbi scientia reficit. Ducem itine- perius dixit : Manus cito nemini imposueris, neque
ris eligit, quia suum eliam praedicatorem facit.-Et communicaverispeccatis alienis ? Ut enim hsec eadem,
qui Amalecitani sequi nori valuit, dux David eflicitur, peccata cquanta sollicitudine perquirenda essent oslen-.
quia is, quem indignum mundus deseruit, nqn solum derel, interposita. conlra infirmitatis molesliam
conversus in suas inentes Dominum recipit, sed prse- discretionis admonitlone, prolinus intulitquod in
dicando hunc etiam usque ad aliena corda perducit. aliis patescerent,-in aliis laterent, dicens : Quorurit-
Quo videliceti duce David Amalecitam convivantem dam hominum peccala manifesta sunt prmcedentia ad
invenil et exstinguit, quia ipsis Christus praedicanti- judicium, quorumdam aulem et subsequuntun Sicut
bus mundi laelitiam destruit, quos mundus comites . ergo per hanc sententiam Paulus non eisdem verbis
habere despexit. Quia igitur plerumque quos mundus congruit, quibus eam loquens de Timotbei infirmitafe
relinquit, Dominus eligit, reete nunc dicitur: Qui subjunxit; sed ad illud.rediit, quod superius inter-
reiiqui fuerint, auferentur cx eis. Sequitur : miitendo narravit; ita hocloco Eliphaz cum de ele-
CAPUT XLU. p. clisdiceret : Qui_reliqui fuerint, auferentur ex eis,
- IBID.— Morienlur, et non in sapieniia. illico adjungens.: Morientur, et non in sapienlia, ad
74. Scri;.f.(nE mos, ut ubi qiiid interponit peregri- iilud protihus. recurrit, quod superius de reprobis
num, mox ad tractaium argumentum redeat. — Quid . protulit, dicens: El quia nullus inlelligit, in miernum
• ....
est.quodsuperius Teproborum interilum prolulit, di- peribunt.
cens: Quia nullus inlelligit, in mternum peribunt; et [Vet. XXX:] 75. Mofiuntur reprobi et electi, hi in
deelectis Dei ilUco adjunxit: Qui reliqui fuerint, au- sapieniia, illi in insipientia. — Idcirco autem reprobi
a Duo Compend,, Corb., Colb.. Germ., Reg., mitate molestim discrelionis admonitibnein
protinus
Remig. et nonuulli, iri suo amoreconvertit. inlulit. Vetiis Ed. Paris. 1495,, interposita continuo,
h In. Vindocin. et plerisque, quosdam autem et sub- infirmil. moleslia, discreliohis admonilionem
sequunlur; quodiufra adhucrepeiitur. AtinGorb. inlulit. Edit. Rasil. 1514, inlerposilam conlraprotinus
infirmi-
Germ., Colb., 1 Reg.', quorumdam, - licet iuferius in tatis molesliatn, dhcretiohis admonitioriem proi. intu-
Cbrb. et Reg., quosdam. lit: Eadem esl lectio Bai-tbol. efEd. Paris. 1518.
° Mira hic Mss. etEdil. diversilas. In Mss. Reg. Eam
1Geriri., Norm. et plur.,' legitur, iriterposita continua et-Golb. praetulinius quam praeferuni Mss. Corb. Geim.k
infimitlam mblesiia, Unus Vindoc, inlerpostta infir-
 725 SANCTI GREGORIIMAGNI "724
electos despiciunt, quod ad vilam invisibUem per A / [Vei.XXXI.] Quantaergosit iracundiseculpa pense-
visibilem mbrteni tendunt. De quibus bene nunc di- mus, per quam dum mansuetudo amittitur, supernse
citur : Morienlur, et non in sapientia, Ac si aperte imaginis similitudo vitiatur. Per iram sapientia perdi-
-dieerelur : Mortem quidem et sapientiam pariterfu- tur, ut quid quove ordine ageiidum sit omnino^nes-
giunt; sed sapienliam penitus deserunt, mortis au- ciatur, sicut scriptum est : Ira in sinu stuid requies-
tem laqueos non evadunt. Et quia quandoque mori- cit (Eccl. vn, 10); quia nimirum intclligentiaelucem
turi vivere moriendo poluerant, dum mortem quae subtrahit, cum mentem permovendo confundit. Per
- procul dubiP vehlura est metuunt, el vitam simul et iram vita amiltitur, elsi sapientia teneri videatur, si-
• sapienliam pefdunt. At contra justi in sapientia mo- -cut scriptum est: Jra perditetiam prudentes (Prov.
riuntur, quia morlem quam devilare furiditus ne- ' xy,-1, sec LXX); quia scilicet confusus animus ne-
queunt, cum pro veritafe imminet, differre contem- quaquam explet, etiam si quid intelligere prudenler
, nunt; eamque dum aequanimiter ferunt, poenampro- valet. Per iram justitia relinquitur, sicut seriptum
paginis yertunt in instrumenlumyirlutis, ut inde est : Jra viri justitiam Dei non operalur (Jac. i, 20);
< debeat vita recipi, un3e "per primae culpse meritum- quia dum perturbata uiens judicium suce rationis
• cogitur finifi. Sed
quia hsec Eliphaz contra iniquos exasperat, orane quod furor suggerit, rectum pdlat.
. veracifer prolulit, beatum Job reprehensibilem aesti- B Per iram gratiaevitae socialis amittitur, sicut scri-
mans, de fastu se sapienlias inflavit. Unde et post ptum est : Noli esse assiduus cum homine iracuhdo,
prffidicamenla tanlae reclitudinis, irrisionis verba ne discas semitas ejus, el sumas scandalum aniihm
subj'ungit, dicens: tum (Prqv. xxii, 24,25).b Et idem : Quispoierilhabi-
CAPUT XLIII [Rec. XXX]. tare cum homine, cujus spiritus facilis est ad irascen-
Cip. v. VERS.1. — Voca erqo si est qui tibi re- dutn? (Prov. xvni, 14.) Quia qui se ex humanara-
. spondeat, tione non temperat, necesse est, ut bestialiter solus
76. Vocare-Deumquid sit, quid Dei respondere. — vivat. Per iram concordia runipilur, sicut scriptum
Oinnipotens enim Deus saepeejus precem 2,75 in per- est : Vir animosus parit rixas. Et vir iracundus effo-
turbationq deserit, qui prsecepta illius in tranquilli- dit peccata (Prov. xv, 18). Iracuudus quippe peccala
: tate contemnit. Unde scriptum est: Qui avertit aurem effodit, quia eliammalos, quos incaute addiscordiam
suamneaitdiat legem,oratioejuseiit exsecrabilis(PiGV. provocat, pejores facit. Per iram lux verilatis amit-
xxvin, 9). Vocafeautem nostrum, est liumili Daim t_tur,'sicut scriptum est: Sol non occidat super ira-
. prece deposcere^ respondere vero Dei, est efleetum cundiam veslrqm (Ephes. iv, 26); quia cum nienti ira-
precibus praebere. Ait ergo : Voca, si est qui tibi re- cundia confusionis tcuebras mculit, bujc Deus r.v
spondeat. Ac si aperte dicat: Quanlumlihet afflictus Q < dium suaecoguiiiqnis abscoijdit. Per irani sancti Spi-
clames, -Deumrespondentenfnon habes, quia vox in ritus splendor excluditur; quo contra, juxla vefu-
tribulatione non invenit, quem mens in tranquillitate slam ti'anslationerii scriplum est : Super quem 17(3
cqntempsit. Ubi adhuc deridendo subjungit : requiescclspirilus meus, nisi snper humilemet quieium
CAPUT XLIV. et tremenlemsermonesmeos (Isa: J_.T_.VI, 2)? Cum enim
IBID.— Et ad aliquetn sanctorum convertere. humilem diceret,"quietum protinus adjunxif. Si ergo
77. Ac si despiciens dicat: Sanctos quoque invenire ira quielem -mentis subtrahit, suam sancto Spiritui
"
inaffljctione adjutores nonvales, quos habere socios habitalionem.claudit, cujus recessione animus vacuus,
in hilaritate noluisti. Qui post irrisionem protinus ad apertam mox insaniam ducitur, et usque ad super-
sentehtiam subdit, dicens ": ficiehi ab inlimq cqgitationum fuudamenlo dissi-
"
CAPUT XLV. patur.
VERS.%.-•—Virum stultum interfwit iracundia, et 79. Imago irali optimis coloribus expressa. — Nam
parvuium bccidit invidia. irae suaestimulis accensum cor palpilat, eurpus tre-
78. Veta dicit Eliphaz, sed non vere in Job. Irm. mitjiingua se praepedit, facies igoescjt, exasperan-
- quanta culpu,quot mala. — Quaenimirum sentenlia lur oculi, el nequaquam recoguoscuntuv noli. Ore
vera esset, si illata contra tanli viri patientiam rion' j) quidem clamorem furmal, sed sensus quid loquatur
fuisset. Sed nos pensemus quod dicitur, quamvis-ab ignorat. In quo itaque islc ab arreplitiis. longe est,
auditoris sui virtute relidatur, ut ostendamus quam qui actionis suae conscius non esl? Unde fil plerum-
reetum est quodpromitur, si non in beatum Job'iri- , queut usque ad-manus ira prosilial, et quo ratio
juste prpmeretur, cum scriptum sit, Tu autem, Do- tongius recedit, audacior exsurgat; seque ipsum reti-
mine, cunifcanQuiUitatejitdipas.(§ap. xn, i8); scien- uere animus non valet, quia,factus est potestalis
dum nobis jnagnopere est quia quotiens lurbulentos alien_e;-et eo furor membra fbras in ictibusexercet,
motus animi sub mansuetudinis virlute j;estringimus, quq infusipsam niembrqrum dopiinam menlpm cap-
redire ad similitudinein conditoris conamur. Nam tivain tenet. Aljquandq autem tnanus non exeril,
c«m tranquiHiiatemmeniisii-adiveiherijt, dilaniatam sed in malediclionis jaculum, linguam vertit. Fratris
quodam modo scissamqpe per.liirbal, ut sibimetipsi nauique interitum precibus exppscit, el hoc Deum
non congruat, ac mm intimaj similitudinis amiltat. perpetrare expetit, quod ipse jjerversus homo facere
" In lextu Job, vere stuflum.
h Haecverba et textus sacrae ' etc.,' nec in ullo
Utic., Cor-b., Coilj., Germ., Reg.,
Scripturae sequens Mss. reppriihus,"' ,
oniiltuniur in Mss. "Compend., Belvac, Ebroic,
 725 MORALIUMLJBER Y. — IN CAP. IV B. JOB. . . 726
vel metuit, yel erubescit. Fftque ut volo et-voce ho- A nientia tanto fortior excipit, quanto se cautius ex
micidium peragat, etiam cum a laesioneproximi ma- praescientia armavit. C_uiemm iinprovidus ab adver-
nibus cessat. Aliquando ira perturbato animo, qaasi -siiate deprehenditur, quasi ab hoste-dorniiens inye-
ex judicio silenlium indicit; et quo se-foras per Iin- jiitur; eumque citius inimicus neeat, quia non re-
guara non exprimit.intusdeteriusignescit, utiratus pugnantera perforat. Nam qui mala imminenlia per
quisque collocutionem suam proximo subtrahat, et sollicitudinem praenoiat, hostiles incursus quasi iu
nibil^dieendo, quam sit aversus dicat. Et nonnun- insidiis vigilans exspeclat; et inde ad yictoriam ya-
quam hsec silentii severitas per disciplinae djspensa- lenter aecingitur, unde nesciens- deprehendi puta-
tionem geritur, si tamen sollicite in intimis discre- batur. Solerter ergo animus anle actionis suae pri-
tionis forma lenealur. Nonnunquam yero dum accen- mordia, cuncta debet adversa medilari; -ut semper
sus animus a consueta. loculione res.tringitur, -per haeccogilans,-«emper contra hsec thorace paiientiae
"accessumtemporispenitus a proximi dilectione se- jsiunitus, el quidquid aecesserjt proyidus superel, et
paratur, et acriores stimuli.admentem veniunt, cau- quidquid non accesserit lucrum putet. Secundus au-
sse quoque quse gravius exasperaut oriuntur; atque tem servand.aeinansuetudinis modus est, -utcum alie-
in irati oculo festuca in trabem vertitur, dum ira in nos excessus aspicimus,nos,tra, quibus in aliis exces-
otlium permutatur. Plerumque ira per silentium J} simus, delicta cqgilemus. Considej'ata quippe infir-
clausaintra mentem iehementius sestuat eUclamo- rnitas propria, mala nobis excusat aliena.Patienter
sas tacita voces format; verba sibi, quibus exaspe- namque illatam, injuriam tolerat, qui pie meminit
returob]icit,et quasiin causaeexamine posita durius quodfortasse-adhuchabeat,.in quo debeat ipse tole-
exasperata respondet; quod Salomon breviter insi- rari. Et quasi aqua ignis exstinguitur, cum snrgenle
nuat, dicens : Prmstolutioimpiorum furor (Prov. xi, furore animi, sua cuique ad mentem culpa revocatur,
23). Sicque fit ut perturbatus animus majorem stre- quia erubescit peccata jipn parcere, qui vel Deo, "
vel
pilum sui silenfii.sentiat, eumque gravius" clausse proximo soepese recolit parcenda peccasse.
irae flammaconsumat. Unde bene ante nos quidam [Vet. XXXIII.] 82. Jra alia ex impalientia, alia
sapiens dixit: Cogitationesiracundi viperem sunt ge- ex zelo. 1'rima oculum excmcat, altera ita turbat, ut
nerationes, menleincomedunlmatrem suam. ad clarius videridumdisponat. — Sed iriter haecsoler-
[Vel. XXXZJ.] 80. Gradus qualuor quibus ad iram ter sciendum esl quod alia est ira, quam impatientia
eumus affecli.—Sciendumvero est quo nonnullos ira excitat, alia quam zelus * formal.IUa cx vilio,hsec cx
citius riccendit, facilius deserit. Nonnullos vero larde virtute generatur-. Si eriimnrilla ira ex virtute surgc-
quidem commovet, sed dlulius tenet. Alii namque ret,divinae animadversionis impetumPbinees per gla-
accensis calamis similes, dum vocibus persireprint, G dium non placassel. Hanc iram quia Heli non habuit,
quasi quosdam accensionis suaesonitus reddunt, ci- naotum conlra sP implacabiliter supernse ultiohis ex-
iius quidem flair.mam faciunt, sed protinus in favil- citavit. Nam quo contra subditbrum vitia tepuit, eo.
iam frigescunt. Alii autem lignis gravioribus durio- contra illum districtio aeterni rectoris exarsit. De
ribusque non dispares,accensionem tarde suscipiuni, hac per Psalmistam dicitur ; Irascimini, et nolite pec-
sed lamen accensi semel difficiliusexstinguunlur, el. care (Psal. iv,.5). Quod nimirum rion recte iptelli-
quia se tardius in asperitalem concitant, furoris sui b gunt,"qui irasci nos nobistantummodo, non etiam
diutius igiiem 177 servant. Aiii autem, quod est proximis delinquentibus volunt.Sienim sicproximos-
nequius, et cllius iracundiae ffammas aceipiunt, et ul-nos amarepraecipiinur, restat ut sic eorum errali-
tardiiis deponunt. Nonnulli vero has et tarde suscj- bus sicut nostris viliis irascamur. De hac per Salo-
piunl, pf ciliusamitlunt. In quibus nimirum qualuor paonemdicitur: Melior estirarisu, quia per irisliliam
modis liquido lectoragnoscit, quia et ad tranquilli- vultus corrigitur animus delinquentis(Eccle. vn,'4).Oe
tatis bonumultimus plusquam primus appropinquat, hac ilerum Psalmista ait: Turbaius esi prm ira oculus'
• et in malo secundum lerlius superat. Sed -quid pro- meus (Psal. vi,8). Irai quippe per vitium oculum
dest quod iracuridia quombdo nienlem teneat, dici- -menlis excseoat, fra autem per zelum turbat; quia
mus, si non etiam qualiter compesci debeat exprima-' D qub saltem recli semulalione concutitur, ea quseiiisi
mus ? tfanquillo corde percipi non potest, contemplalio
' 81. Irm compescendmduo-inodi.— Duobus etenim
dissipatur. Ipse- namque zelus rectitudinis, quia in-
modis fracta possidere animum ira desuescit. Primus quietudine menlem agitat, ejus mox aciem obscurat,
quippe est, ut menssollicita antequam agere quodli- 17@ ut altiora in commotione non.videat, quaepene
bet incipiaf, omnes sibi,'quas paii potesl, contume- prius tranquilla cernebat. Sedihde subtilius ad alta
•lias proponal, quatenusRedemplorissui probra co- reducitur, unde ad tempus, ne videal, reverberatur.
gitans, ad adversa se prajparet. Quae.nimirum ve- Nam ipsa recti aemulatioaeterna past paululum in
a ln Ldit. Rom. Sixti V, et m anliquioribhs, si clesiastici et
Sapjentise quos laudare solet Gregorius
Barlbol. exdipias, ewnque gravius clausa .irm flamma sub nomine cujusdam
consumat. Mss.et ratio pprsuadepl letrendumclausm, 50, quod libi non vis fieri, sapieiilis^ cap. olim i6, nunc
etc, ad neutrum ex
pro clausa. tn Colbert. tamen, Corb. Germ. et al. praedictislibris pertinent, sed ad qute Jib. Tob. iv, 16.
Mss., legiVsr cliiusairm flamma, quod idem sonat. - '<Mss. Norm., Turon., Corl). et alii, furoris sui
Ita haberi in Mss. Anglic. lestalur_Th. Jamesius. In durius ignem servant. -
Reg. et plerisque consianter, clausm. Subsequen.; c Apud Cqc etdeinceps, zelus
justitim; quod glos--
autenl testimonium fruslra quaesivimusin libris Ee- semaesl inMss.
sallemsinceriPribus-ignotumi
7-27 " SANCTI GllEGORJI MAGM 728
iranquillitale largius aperit, quse haee interim per A . persecutionem frairis exarsit (Genes.xxv, 54; xxvit,
commotioncm claudit; et unde mens lurbatur ne vi- 4i), quia primogenitorum benedictione perdita, quam
deat, indeproficitut ad videndum verius clarescal: tamen esu lenticulse'ipse vendiderat, minoremse
sicut infirmanti oculo cuin collyrium"immittitur, lux ei> 179 quem -nascendo praeibat, ingemuit. Hine
penitus negatur; sedinde eam post paululum vera- Joseph fralres sui Ismaelilis transeuntibus vendide-
citer recipit, unde hanc ad tempiis salubriter amittit. runt (Genes. xxxvn, 27, 28), quia cognito revelatio-
Nunquam vero commotioni contemplatio jungitur, nis mysterio, ne se melior fieret, ejus provectihus
nec praevalet mens perturbata conspicere, ad quod obviare conati sunt. Hinc Saul Davidsubditum, lan-
vix tranquilla valet inhiare, quia nec solis radius ceam intorquendo, persequilur (I Reg. xviu, 11),
cernitur, ciim commotaenubes coalifaciem obducunt, quia quem b magnis quotidie augeri virtutum succes-
nec turbatus fons respieientis imaginem reddit, qriam sibus sensit, ultra se excrescere expavit. Parvulus
tranquillus proprie ostendit, quia quo ejris unda pal- itaque esl qui invidia occiditur, quia nisi ipse inferior
pitat, eo in se speciem simililudinis obscurat. existeret, de boiio alterius nondoleret.
85. Cavendumne ira menli ex zelo commotmdomi- [Vel. XXXIV.] 85. In invidia serpens antiquus
nelur:— Sed cum per-zelumanimus movetur, euran- totvm virussuum concutit ac vomit.-Invidi descripiio.
dum sumnippere est ne haeceadem, qme instrumento ]___,—.Sed inler baec tciendum est quia quamvis per
virtutis assumitmy menti ira dominetur, nec quasi omne vitium quod perpetratur, humano corJi antiqui
domina praeeat, sed velut ancilla ad obsequium pa- . hostis virus infundilur, in hac tamen nequitia, tota
rata, a rationis tergo nunquam reeedat. Tunc enim sua viscera serpensconcutit, et imprimendaemaliiiaj,
robustius contra vitia erigitur, cuni subdila rationi peslem vomit. De quo nimirum scriptum est: Invidia
famulatur. Namquantumlibetiraex zelo reclitudinis diaboli morsintravit inorbem terrarum (Sap: H, 24).
surgat, si immoderala mentem vicerit, rationi proti- Nam cum devictum cor livoris putredo corruperit,
nus servire contemnit; et tanto se impudenlius dUa- ipsa quoque exteriora indicant, quam graviter ani-
tat, quanlo impatientise vitium virtutem putat. Unde mum vesania instigat. Color-qulppe pallore alficitur,
necesse est ul hoc ante omnia, qui zelo rectitudinis oculi deprimuntur, mens accendiiur,et'meuibra frf-
movetur, attendat, ne ira extra mentis dominium gescunf, fit in eogitatione rabies, in dentibus siridor-.
transeat, sed in ultione peccali lempus modumque cumqueinlatebris cordis crescensabsconditur odium,
considerans, surgentem animi perturbationera sub- dolore cseco c lerebrat conscienliam vulnus inclu-
tilius ^1retraclarido restririgat, animositalera repri- sum. Nil lsetum de propriis libet, quia tabescentem
mal, et motus fervidos sub aequitate disponat; ut eo mentem sua pcena sauciat, quam. felicitas torquet
( aliena; quantoque extranei' operis in altum fabrica
lial justior nltor alienus, quo pi'ius exstitit victor {_;
suus; quatehus sic culpas delinquenlium eorrigat, ut ducitur, tanlo fundamentum mentis lividaeprofundius
anle ipse qui corrigit, per palientiam erescat, et fer- suffoditur; ut quo alii ad meiiora properant, eo ipse
vorem suum transcendendo dijudicet, ne intempe- d delerius ruat; qua ruina videlicet eliam illud de-
ranter excitatus ipso zelo rectitudinis, longe a recti- struitur, quod in aliis actibus perfecto opere surre-
tudine aberret. Quiavero, sicut dixiraus, eliam lau- xisse pulabatur. Naminvidia cum nientem tabefecerit,
danda boni semulatio mentis oculum turbat, recte cuucla quseinvenerit bene gesta consumii. Undebene
nunc dicitur :.Virum stultum inlerficit iracundia. Ac per Salomonemdieitur : Vita carnium, sanilas cor-
si aperte diceretur : Ira per zelum sapientes turbal, dis; pulredo ossium invidia (Prov. xiv, 50). Quid
ira vero per vilium slultos trucidat, quia illa sub ra- enim per carnes, nisi infirma.qusedam ac tenera; et
tione reslringilur 1, haecvero irrationabiliter deyiefse quid per ossa, nisi fortia acta signantuf ? El plerum-
menti dominatur. Bene aulem subditur : que contingit ut quidara cum vera cordis innocentia
CAPCT XLVI. [Rec XXXI]. in nonnuliis suis aclibus infirmi videantur; quidam
IBID.— Et parvulum occidit invidia. vero jamqusedam ante humanos oculos robusta
84. Invidus eo cui invidet, se minoremtestalur. — exerceant, sed tamen erga aliorum bona, 1 gQ intus
Invidere enim non possumus, nisi eis quos nobis in D ] invidiae peslilentia labeseant. Rene ergo dicilur:.
aliquo meliores putamus. Parvulus ergo est qui li- Vita carnium, sanitas cordis, quia si menlis innocen-
vore occiditur, quia ipse sibi testimonium perhibet, lia eustoditur, etiam si quafqjis infirma^unt, quan-
quod ei minor sit cujus invidia lorquetur. Hinc est doque roborantur. Et recte subditur : Putredo ossiutn
quod hostis callidus primo homini lnvidendo subri- invidia, quia per livoris vitium, ante Dei oculos
puit, quia amissa beatitudine, minorem se immoria- pereunt etiam fortia acta virtutum. Ossa quippe per
litati iUius agnovit. Hinc est quod Cain ad perpelran- invidiam putrescere, est quaedameliani robusta de-
dum fratricidium corruit (Genes. iv,,5-7); quia de- perire.
speclo suo sacrificio, praelatum sibi infremuit, cujus 86. Invidim imminulio el mors, inchoatus aut per-
Deus hostiam accepit: et quem meliorem se esse ex- fectus amor mternitatis. -^-Sed cur haec de invidia
horruit, ne utcunque esset, amputavit. Hinc Esauad dicimus, si non eiiam qualiter eruatur irilimenins?
a Mss. Norm., Colb., Germ. etalii, subtilius per- plerique. In Editis Coe. et seq., dolore cmcotenebrai.
tractando; leclio quce obtinet, est antiquiorum. d Sic legendum docenl eiiam nostri Mss., non. ut
h Belvac, quia quem magis quolidie, etc. habetur in Edilis, eo ipso.deterius ruant, vel, ut in
<=Ifa Mss. Vindoc, Norraan., Yal. ,C1., Germ. et antiquioribus, eo ipsa res.
729 MORALHJMLIBER VI..— IN CAPUT V B. JOB. 750
DiJficilenamque est ut hoc atteri non invideat, quod A niefo partitur, tanto magis proximum.diligif; quanto
adipisci alter exoptat; quia quidquid'temporale per- minus ex provectu illius sua damna pertimescil.Quae
cipitur, tanto fit minus singulis, quanto dividitur in si perfecte in amore ccelestis patrise rapitur, plene
multls; et idcirco desiderantis mentem livor excru- etiam in proximi dileclione sine omni invidia solida-
ciat, quia hoc quod appetit, aut funditus alter acci- tur; quia cum nulla lerrena desiderat, nihrl est quod
piens adimit, aut a quantitate restringit. Qui ergo ejus erga proximum charitali conlradicat. Quae nimi-
livofis peste plene carere desiderat, illam hseredita- rum charilas quid esl aliud quam oculus inentis;,qui
lem diligat, quam cohseredum nuraerus non angus- si terreni amoris pulvere tangitur, ab internae lucis
slat; quK et omnibus unaest, et singulis tota; quse mox intuitu Jaesusreverberatur? Quia aulein paryu-
tarito largior ostenditur, quanto ad hanc percipien- lus esl qui terrena diligit, magnus qui aeterna con-
tiuni multitudo dUatatur. Imminutio ergo livoris est cupiscit, potest etiam sic non inconvenienler intel-
affectus"surgensinternse dulcedinis et plena mors est ligi : Parvulum oceidit invidia, quoniam hujus pestis
ejus, perfectus amor aeternitatis. Nam cnm mens ab languore non moritur, nisi qui adhuc in. desideriis
ejus rei appelitu relrahitur, quae accipientium nu- infirmalur. . ' .

LIBROS QTJINQTJE CONTINENS.

LIBER SEXTUS.
Totum caput quinlum, a versu terlvo orsus, spiritali inlellectu, paucaquidem aUegorico,
pleraque autem morali exponit.

[CAPUTPRIMUM. B Ecclesiam incorrectis moribus positi, quo per fidem

18___ Job Christum et Ecclesiam, ejus amicis hm- bonis juxta sunt, eo per vitam durius premunt. Quia
reticos prmsignari.— Servata hisloriaeveritate beati enim quasi fidelesvitari nequeunt, a fidelibus tanto
Job dicla, amicorumque illius mystica proposui in- deteriusj quanto et interius tolerantur." Amici vero
terpretatione disculere; quia cunciis vera scientibus illius, qui quasi ad cojisolandumveniunt, sed ad verba.
liquet quod redemptorem mundi totis suis allegatio- asperae invectionis excedunt, haereticorum speciem
nibus curat sancta scriptura promittere, eumque per tenent, qui cum contra bonos Deum defenderp nitun-
elec'tosomnes," ut per ejus scilicet membra, studuit tur, offendunt.
signare. Unde et idem healus Job latino eloquio 2. Spirilales sensus quos edit Gregorius{prodeunt
dolens dieitur, ut per ejus et nomen et vulnera, -ex historim radice. Amicorum Job dicta nequaquam
Redemptoris nostri passio designetur, de quo pro- per omnia reprobanda. — Mvdcitaque superius Jatius
pheta ait: VereJgnguoresnoslros ipse tulil, et.dolores dicta, nunc breviler studui ex mystica designatione
nostros ipse portdvit (Isai. LIII , •_.). Cui tentator, succingere, ut lector meus ex ipsa hac replicatione
ablatis. omnibus, et servos et filios occidit; quia non meminerit me in hoc opere spiritali intellectui de-
solum Judaicum populum ex timore servieniem, sed servire. Et lamen cum utilitalis usus postulat, subti-
ipsos quoque. apostolos in suo a.more regeneratos, C liter quoque 182 studeo historiae verba disculere.
passionis ejus tempore telo perfidiae perculit. Vul- Cum vero necesse est, simul utrumque complector,
nere beati Job corpus atterituf, qriia Redemptor ut spiritales fructus allegoria germinet, qubs tamen
noster configi clavis in crricis patibulo non dedigna- ex radice historiae veritas producit. Amicos vero
tur. A planta autem pedis usque ad verticem vulnera beati Job, quos haereticorumtenere speciem dixiiuus,
suscepit, quia sanctam Ecclesiani, quse corpus ejus in dictis suis nequaquam per omnia reprobamus,
est, non solum per extrema et ultima, sed usque ad quia dum pef supernam.sententiam contra eos dici-
summa membra persecufione ssevienstentator affli- lur ; Non estis locuti coram me reclum , et proliniis
git. Cndeetiam Paulus-dixit: Compleoea qumdesunt subditur, sicul servus meusJob (Job XLH, 7), profe-
passionum Christi in carne tnea (Coloss."t, 24). Cui clo liquet quia non omniriq despicitur quod ex me-
suadere uxor ad maledicendum nititur, quia carna- lioris©comparalione reprobatur. In reprehensionein
les quique inlra sanctam Ecclesiam adjutores callidi quippe ejus incaute dilabuntur; sed tanien quia tantj
!teutatoris exislunt. Quaeenim eum ad maledicendura viri amici sunt, ex famiUaritate illius myslica multa
provocat, vitara carnalium designat; quia, ut jam - didicefunt. Unde sicut ef superius diximus (Lib. v,
supra diximus(/. m, c. 20 n. 56, 57), intra sanctam n. 27), eorum verbis etiam Paulus utitur, et hsee in
«'Yindoc, ac per eos scilicet studuit membra si- lqcum exhihent, eumque per etectos omnes, ul per
gnare, quod prius legebatur iu Corb,. Germ., sed ejus scilicetsiuduit membra signare.
merito fuit emendatum. Norinan. sic integrum hune
 - ' "'
751 SANCTI GREGGKHMAGNI 752
asseitipnis suse adjutorium assumens, prolata ex ve-. A plebs Judaica-sine intellectu laboravit. Hos fafnelieos
ritateteslatur. Quselamen veriias iecte reprcheudil, . fidei Dominus pravidit, cuni per evangeiislam dixit:
quia quamlibet fortis sentenlia coptra-sanclum virum Beali qui esuriunt et siliunt jusliltam, quoniam ipsi
prbferri ijon debuit. Possunt ergo mystice Elipbaz salurabuntur ('ilatth. v, 6). De bis famelieis Anna
veilia pensari, quibus ad beatum Job loquitur, -di- prophetante dicitur : Repleli prius, pro panibus se
'
cens: . locaverunt, et fahielici saiufati sunt (J Reg. n, 5).
CAPUT II. Sed quia messem perdidit, recte subjungitur qualiter
VEBS.3.—Ego vidi siultuni firma radice, et male- ipse etiam stullus perit, cum.dicilur : Et ipsum ra- v
dixi pulchf.tudini ejus stalitn. piet armatns. Anliquus hbslis Judaicum populum ar-
ALLEGOKICUS SENSUS. 3. Judmi sunt slulli, eliam ' matus rapuit, quia in eo vilam fidei fraudulentae
hmrelicorummaledictionipb Clirisli repulsam obnbxiu suggeslionis jaculis esstinxit, ut-unde se inhserere
—-Stullus qnipp.e Jud_eorum populus exstitit, quia Deo crederel, inde ejus ofdinalioni repugnaret. Quod
ipsam in carne praesentiamaeternaeSapienliaesprevit. profecto discipuios Yeritas praemonel, dicens: Venit
Qui quasi firma radice convaluil, quia electorum vi- horuulpmnis qui interficit vos arbitreluf obsequium
tam lempoi-aliter exstinguendo superavit. Sed huric seprmslare ' Deo (Joann. svi, 2). Sequitur;
Eliphaz maledicendo despicil, quia nirhiruni omnes B CAPDT V [Vet. et Rec III].
hairetici, quorum tenere speciem am.fiogIjeafi Jpb IBID.—Et bibenl siiienles divitias-.ejus.
diximus, cum de nomine Christi gloriantur, Judseo- 6. Eloquia Dei efmessis et divilim.Quomodoet co-
rum perfidiam ex auetoritate reprehendnnt. De guo . medi, el bibi dicunlut: — Hujus.slulli divilias sitien-
stullo prolinus subditur: les bibunt, quia fluentis sacrselocutionis, quseJudai-
CAPUT IH. cus populus in superbiae ostentatione possederal,
VERS.4. — Longe fiant filii ejus a salute, e( cpn<- conyersae gentilium menles irrigantur. Unde et eis-
terentur in porla,et non erit qui eripiat. deni per prophetam dicilur : Omnes sitientes venite
4. Horu.n fitii omnes perfidi. In Christo i quiest Mdaquas; et qui non habelis argentum, properale
porta, conlerunlut: — Filii hujus stuili sunt- omnes (Isai.hv, l), Quia enim argenti vocabulo eloquia
qui-perfidiaeillius praedicationegenerantur. Qui sci- - divina signantur, Psalmisla testatur, dicens: Eloquia
licet a salute Jpnge simt, quja etsi temporalem yiiai» Dotnini, eloquia castg^ argentum igne examinalum
sine afjflictipnepercipiunt, aefei'na gravius ultjone (Pspl. XJ,7), Qui ergo argeutum non habent, &d
feriujitur, $icut de eis.demfiliis iliius Dpminus dicit: aquas vopanlur, quia pimirum genfilitas , quae Scri-
Vm vobis, Scribm el Pharismi hypocritm, qui circuilis pturse sacroe pracepta non acceperat, sacri ploquii
mare et gndant, ut fqciutis unum.proselytum, et cuttt C imntJatione.satiajuF, quam tanlo nunc avidius potat,
flierit factus, facitjs eum filiun. gehennm Jj§3 dnplo quaolo. hanc dju sjcca siliebat, Eadera ergo divina
quqm vos (Mgflh. xxm, 15). Sequilur : Et conleren- eloquia et mesges et divitiss vocsintiir: messes quia
tur in porta, et non erit -qui eripiat, Quis alius portse j>junam njentem reficiunt; divitiae,quia magna uos
nomjne, nisi ine.diator Dei et hojjiijjuni debpt intel- morum venustate componunt. Eadem et cpmedi di-
Iigi, qui ait: Egp sutn ostiiipi, per me si quis inlroie- cuntur et bibi, quia nimirum dum quaedam in eis
rit, sqhabitur (Jganii. x, 9)? Filij jgifur hnjus stulti obscura sunt, quae non nisiipterpreiata intelligimus,
extra pprtam profipiujjt, et in porta cqnterunlur, hsep quasi mandendo"glutimus; dum quaadam vero
quia pravae.Judgeorumsobples anjp Mediatoris ad- ad inlelligendum faciija ita sumimus ul invenimus,"
ventum in legis oljservalione flpruerunt; sed in ipsa ea quasi non mansa bibimus, quia non fracta sorbe-
Redeniptoris nostri praesenlia a Divinitatis obsequio, mps. Haec sub intelleclu mystico brevi loeutione
perlidise suae rq.eritisrepulsi ceciderunt.-Quos niini- transcurrinius, ne quid forsitan.praeterisse videre-
fum non est qui erjpjal, quia sciljcet dum ipsura mjir. Sed qwia beati Jg^ Job amici esse non pos-
Redempjorem ey^tinguere persequendo conati sunl, seiit, jiisi in quibusd.amquoque magna morum hqne-
pblata sibi erepjipnis- remedia absciderunt; de quo state fulgerenl, restat ut in epruni verbis yirtulem
bene subditur : - T^sensuuin moraliter inquiramus, quatenus dura locu-
CAPUTIV. - tionis eorum pondus discutitur, cujus .doctrinaefue-
VEIIS.5'. — Cujus niessem famelicus comedet, et rint, pstendalur.
ipsum rap\et armnius. , _ , , jCAPUT VI \Rec IV].
"
.5, Genliles messem eorum, i4 esl, sacrg eloquia, VEJIS,3- — Fge fidi stultum firmq radice, el maler
comedunt, gp diyitias rapiunt._—Hujus enim stnlli dixi pulchrilu4iniejus'stiiiim.
niessis fperat " sacri seges eloquji. Qusedaronamque SEKSUS MOEALIS, 7, Terrena seclantesin prosperis
spiearum prana, spnt yerba prophetarujn, quae slul- videnlur firma radice.—Quasi. firma radice sLultus
tus Jiabulj, s,ed non comedjt, quia Judajpqs populus in tei'ra figitiir,quia totis desidejiiisip terreno amore
legeai quidpm verbo tenus tenuit, sed per fatuitatis splidatur. Unde et prjmus Cain civitalem in terra
fastidhinj a)J ejus inlejlectu jejun_ivitr Hujus yerp construxisse descrjbitur (Geues. jv, 17}, ut apertp
stulli messem famelicus comedit, quia nimirum gen- monstraretur quia ipse in terra fundamentumposuit,
tilis populus verba iegis intelligendo edit, ad quae qui a soliditate cceleslis patrise alienus fuit. Quasi
11Ms. Cod. S. Mich., sacrm legis eioouium
 755 MORALIUMLIB. VI. — IN CAPUT V B. JOB.' 734
firma radice stultus attollitur, quando hic temporali A simul ptiam pcenam sequentem viai. Non enimsta-
prospeiltate' fulcitur; ut omne quod appetit assequa- - tim maledicerem , si qua me gloriaeillius delectatio
tur, adversa nulla sustineat, contra infirmos sine re- tenuisset; sed sine tarditate maledixi, quia supplicia
pugnatione prsevaleat,bene agentibus ex auctoritate mansura conspiciens, ejus-potentiam sine dubitar
contradicat, ad majora commoda ex .pejori -se/nper tione i'eprobayi, Sed quia iniqui quique quo plus iu
actionepprveniat, ut undeviam vitaedeserit, indead Iioc mundo proficiunt, plures secum ad interitum
teropus felicior vivat, Sed cum malos florpre jnfirmi trahujjt, recte subditur ; Lorige d fiant filii ejus a sa-
couspiciunt, trepidanl; et apud senietipsos ppccan- lute, Filii quippe slulti sunt, qui in ambitione hujus
tipm prosperitate turbati, intus in gressibns jnentis SsecuUexejus imifatione nascunlur; qui profecto a
nutant. Quorum profectp speciem sumpsit Psalmjsta saJute tanto longius fiunt, quanto in perpetratioue
cum diceret: jlfej qutem pene moli sunt pedes,pene nequitise nulla infirmitate.feriuntur. De quibus bene
effusi sunt gressusme%;a quia zelavi in peccalpribus, addituf :
pacempeccalprumvidens (Psal. LXXII,2), G.APOTVII [Vet. IV, Rec. V].
8. Prudentes eorum glpridm despicittnt.'Nec dam-
nare differunt.— Cura yero eorum gloriain fortes YEBS.&, — Et contereniur\n pbrta, et riorierit qui
aspiciunt, protinus quse_postglpriam pcenasequatur, D eripiat.
aitendunt; et aita intus cogitalione despiciunt hoc, 9, Judicii diesporta tegni. Tuncnon vqlefefipi, qui
quod superbi fpras faslu vacuseinflationis intumes- renuii iric corripi. — Nam sicuturbisadilus j.oita di-
cunt. Bene ergo dicitur : Ego vidi siullum firma ra- citur; ita estdies judicii porla regni,
quia per eum
dice, et piaiedfxipiilchritudiniejus siatim. Pulcbritu- ab electis omnibusad coelestispalriav gloriam intra-
dini quippe stjilti nialedicere, est ejus gloriam ex tur..UnJeethutic djem-cpm adretribulionem sanctse
.cpnsiderata damnatione judicare , quia.eo atrocius Ecclesise.Salonion appj-opinquareconsjicerel, dixit:
intprmentis obruitur, quo allius in peGcaliselevatur; Nobilis in portis vir ejus, quando sederil cum sena-
qpia iransit quod exlollitpr, permanet quod punitur; loribus terrm (Prov. xxxi, _s3).Vir quippe est Eccle-
quia qui ljoiioratur in via , in perventione damnabi- sise hujnani generis ReJemplor, qui in portis se no-'
jur; et quasj per amosnaprata ad carcerem perve- bilem oslen.it, qui despectus piius. in conlumeliis
nitj qui pei" praesentisvitas prospera ad interitum exslitit,sed in ingressu rpgni sublimis appaiebit. Qui
tendit. Nqtandum yero, "quodcuni stulli pulchritu- cum teirae senalpnbus j'esidet,
quia judicii senlen-
dini maledixisse se diceret, prolinps addidil, slatitn. tiamcum sanclis ejusdeui Ecclesiae
praidicalorihus
Jlqs-namqpebumanaeetiiifirnj.ae menlisest, uth cum (iecernel, sicutipse in Evaijgelio djeit : Fos qui se-
earunj rerqm quas resj.iejt qualjtate varietur. SaepeC cuii estis me, -in regeneralionecumsederit Filius ho-
enim ej'us judicjum. cum ipsa pi'sesentisrei specie minis in sede
piajtsialis suce, sedebilis et vos sup.er
ducitur, et j'uxta boc quod aspicit,- intentio illius sedes dupdecim, judicanies. duodecini iribus Israel
sensusque fbrmatur. Nam plerunique nonnulli, dum .(Maith. xix, 28). QuodIsaias quoque longe ante prae-
quorumd.amgloriam cernunt, ejusdem gloriae aspe- nunliansa\i:-Dominus adjudiciuin veniet cum senio-
ctibus deleclantur, "ae magnum aliquid « existimant, ribus
poputi smi (Isai, m, 1|). De his pofjis Salomon
seque ut taUa mereantur exoptant.' Cum vero glo- iteruni dicit: Ddte ei de [ructu ptanuum suarum , et
iiosos quosque, aut dejectos subito, aul fortasse laudenl eam in
potiis opera ejus (Prov-, xxxi, 51).
eliani morientes aspiciunt, quia bumana gloria omni Tunc
quippe sancla Eccleria .defrucju manuum sua-
modo nihil.sit, cura gemitu fatentiir, ila ut pfolinus rum
dicant: Ecce quam nihil est hpmb. Qui hoc riimirura accipit, cuui eam.adpeicipienda coelestialaboris
sui relribiitio altollil. Tunc eam sua opera in porlis
in
reclius dicerent, si "cum gloria hohiiuem cerne-
tunc interit-um transeuntem lau.;ant, quando ejus memljris in ipso regni adifu
rent, "ejus cogitantes,
sensissent. Tunc est hu- dicitur : Esurivi, et dedisfis mihi manducare; sitivi,
potentiam nihil esse quippe el collegisiis
mana elatio pensanda quam nihil sit, cum sesesuper el dedisiis mihic"bibcre; hpspes efani,
- me; npdus, ei cooperuistis me (Malth. xxy, 35), et
caeleros successibus extbllil. Tunc considerandum
D ante pbrtam elati
est quo cursu felicitas transvolet, cum anle humanos cselej-a. Fjlii igitur Uujus stjilii
oculos quasi permanens potlet: Nam gloriam mori- sunt, sed in port.a conteieiilur, quia amalores hujns
vita superbiunt, sed in ipso regni
turi nihil esse , in ipsa jammorte pensare infirmi saeculLinpraesenli
Tunc enim ei etiam illi dero- aditu aelprna animadversiqrie feriuntur. Bene autem
!@g quilibet possunt.
:"Et non eriiguj eripiaUIllps qiijpp.everitas
gant, qui hanc et usque ad mortem sequentes a- snbditnr
mant. Bene itaque dicitur i Ego vidi stultvm firma ab ceierna adversitate eiipij, quosiii temporalilms
radice ,'et maledixi. puichritudini ejus slatim. Ac si prosperis per disciplinamprerait. Quj ergo nunc re-
euni,
aperte diceret: Contra stulti pulchritudinem, moram nuil prerni, lunc non valet eripi, quia jniqui
in maledictione non habui, quia cumbanc cernerem, quem per disciplinam habere negligunt palrem,
a Corb., quia xelavisuper iniquos. exstat in Mss. Vindoc, «orb., Germ. et Ed. -Bar-
h Apud Coc et seq. Edit., ut cum earum rerum thol.
quqs. respicit quqtitaie. varielur; smpe ejus judicium ? Nonnulji, ejusdem aspeclibus deleclgntur, hana
cum ipsa prmsenlis rei specie ducalur, etjuxtq magnum ali'quid'exisiimahl.
d Cofb."Germ.,"Crilb., longefient filii ejus, -etc
fvrmelut: Pro verbo ducatut: In vet. Ed. Basi!..'51& * Ua Mss. At Editi, ei dedistis wit/jipotup\
legifur judketur; in Paris. 1495, indkeiur, quod
 735 SANCTI GREGORUMAGNI 750
affliclionissuaelempore peradjutorium non inveniunl ^ ornamenti sui usum minime assumit, quia verba legis
ereptorem. Sequitur: audiens, magna quidem esse corisideral, sed ad com-
CAPUT VHL prehendenda haec nullo studio amoris elaborat. At
VERS.5. — Cujus messemfamelicuscomedel. contra alius sitim habet, ingenium non habet; amor
10. Malus recia el intelligens el dicens, tnessemha- ad meditandum pertrahit, sensus hebeludo contra-
bet quam alii comedanl. — Habet etiam stulius mes- dicil; et saepehoc in divinaelegis eruditione quarido-
seisi, quando iniquus quisque donum recte intelli- ., que studendo intelligit, quod per negligentiam in»
gentia. accipit: Scriplurae sacrae sentenliis docetur, geniosis nescit. Hujus ergo stulli divitias silientes
bona loquilur, sed tamen nullo modo hoc quod dicit bibuiit, duiu praeceplaDei, quasinge.niosifastidieules
operatur : !§©verba Dei pfoferl, nec tamen diligit; nesciuut, hebetes amantes assequunlur. Iu his niini-
Jaudando exaggerat, vivendo caieat. Quia ergo stultus rum c tenebras hebetudinis illustrat oculus amoris;
iste recta ..-l inielligit et dicit, sed tamen hsec ope- nam hoc tardioribus sitis aperit, quod velocioribus
ramlo non aniat, niessem habendo jejunat. Quam faslidium claudit. Qui et idcirco ad inlelligentisealta
jiimirum fajnelicus comedit, quia is qui ad Deum perveniurit,quia agere quse intellexerunt, vel minima
sanctis desideriis anhelat, discit quodaudit, agil quod nulla conlemnunt; et dum serisunimanibus adjuvant,
didicerit; et dum docloris pravi recta prsedicatione.j_Bsese ultra altiludinem ingeniosorum levanl. Unde
reficitur, quid aliud quam stulti fruge satiatur ? An bene per Salomonemdicitur: Stellio manibus nitilur,
non famehcos suos Veritas, ut stulti messem come- et moralur in mdibusregis (Prov. xxx, 28). Plerum-
derent;admonebat,eum perdesideria sancla flagran- que enim aves, quas ad volatum penna subleval, in
tibus, de Pharisaeis praeciperet, dicens : Qum dicunt vepribus residenl; etstellio, qui ad volatum pennas
facite, juxta opera, vero eorhm noiite facere (Malth. non habet, nilens manibus, d regni aedifieiumcenel,
xxin, 3). Ac si aperte diceret: Yerbi messem lo- quia nimirum saepeingeniosi quique dum per negli-
quendo excolunt, sed hanc male vivendo minime, gentiam torpent,in pravis 1S7 actibus remanent,
continguht. Yestram ergo famem messis ista reliciat, et simplices, quos ingenii peuiia non adjuvat, ad
quia vobis hanc per faluitalis-suas fastidium servant. obtinendaaeterniregni mceniavirtus operationis le-
Bene autem subditur: vat. Stellio ergo dum manibus nititur, in regis sodi-
CAPUT IX. bus moralur, quia illo simplex,per intentionem recli
IBID.— Et ipsum rapief,urmalus. operis pervenil, quo ingeniosus minimeascendit. Sed
11. Diabolus smpescientiam permittit, ulcorrumpat his auditis, quaestionosirp cordi suboritur, cur vel
vilam.—Amiquus namque hostis quasi inermis a vin- negligenliinlelligetuiaedonum tribuilur, vel sludiosus
citur, cum mala aperte suggerens humanaementi, Q ( quisque sensus -sui tarditate prapeditur? Ad quam
bona omnia simul destruere conatur. Sed armatus citius respondeluf, dum protiuus subditur :
venit, quando" bona alia intacta deserens, latenter " CAPUTXI.
alia corrumpit. Nam saepequosdam in intelleetu non YERS.6..— Niliil in ierra sine causa.
'teniat, eisque in sacri eloquiimeditatione non obviat; •. . 13. Curingeniumstudiotardum,negligenti acre tri-
sed tamen eorum vitam in - operatione supplantat, bualur. —Idcirco enim ssepe et desidiosus ingenium
quidumde scienli» yirtute Iaudantur, nequaquam accipil, ule de negligenlia juslius puriiatur,quia quod
suorum operum damna respiciunt; cumque in favoris sine labore assequi potuit, .scire contemnit. Et idcirco
h delectationem animus ducilur, vilaesusevulneribus noiinuiiquam studiosus larditate intelligentiaepremi-
non medetur. Hunc ergo armatus hoslis rapuit, quem tur, ut eo majora praemiaretributionis invenial; quo
" fraude tectus in alia
deserens, ex alia parle supera- magis in studiq inventionis elaboral. Nihil eigo est
vit. Sequitur : . in terra sine causa, quando et studioso tarditas ad
CAPCTX. •
prajmium proficit, et desidiosovelocitas ad suppli-
IBID.— Et bibentsitientes divitias ejus. cium crescil. [Vet. V.] Ad intelligenda autem quse
|12. Smpe hebes hoc in divinmlegis erudilionestu- -• recta sunt, aliquando laboris studio, aliquando vero
dendo inlelligil, quod per negiigentiam ingeniosusD 1 dolore percussionis erudimur. Unde cuni dictum sit,
nescit. — Saepestultus habet Inlerni liquoris forilem, Nilftlin lerra sine causa; apte prolinus addilur:
sed non bibit, quia ingenium' quidem intelligentise CAPCTXII;[flec.-VT]..
accipit, sed tamen veritatis senlentias cognoscere IBID.— Et de humo non egredietur dolor.
legendo conlemnit; scit quia intelligere stndendo 14. Per occidtamerita mentium, aperla prodeunt
praevaleat, sed ab omni doctrinae studio laslidiosus flagella pmnarum.— Dolor namque quasi de humo
cessat. Divitiaequoque mentis, sunt verba sacrae lo- f egreditur, cura homo ad Dei imaginem condilus de
cutionis;*sed has divitias stultus oculis aspicil, et in rebus inseusibilibusflagellatur. Sed quia per occulta:
» Vindocin.,quasi.inermisvincit.S. Michael., quasi Norm.,Coiiipend.Coc. etseq.Ed.,regismdificiumlenet. '
inermes vincit. Ulic habet utraniqne lectionem : hyc in exeiuplari
t>Gemet., eumque in favoris dilectionem. Recen- scrioiturs...iopros(e//io,etitaquQ-|UeinplerisqueMss. I
tiori lamen manu scriptum legitur, delectalionem. " e Editi, ut ingeniosus; cjuod aB oninibus nostris)
e Vindocin., Turon., S. Mart. et S. Mich., inhis Mss. abest, et sane s.uperfluit. *
nimirumtenebrishebetudip.isillustratur oculusamoris. f In Gemet. et nounullis, quasi dehumo non egre- .
d Ita Corb. Germ.. Golb., Reg:, Tiiron., Bellov., ditur. Ita quoque Barlhol. ef vefus Ed. Basil.
 737 MORALICMLIB. VL — 1N CAPUT V B. JOB. 738
mentium roerila, aperla prodeunt flagella pcenarum, /A is qui apprehendet, noverit diu stare non posse.
et de-humo dolor non egreditur, quoniam sensus ' Sancti autem viriquia transeuntia non amant, non
liostrimalitia exigit uta rebus insensibilibus feriatur. solum nulla temporalium desideriorum pondera to-
-Ecce enim cernimus quod -ad correptionem nostram lerant; sed et si qua adversa consurgiml,, in ipsis
exspeclalusimber arenle terra suspenditur, etaca- suis pressuris et languoribus non laborant. Quid enim.
"
liginosus aer inardescente sqle siceatur; mare procellis ilagellis diirius?; et tamen de flagellatis apostolis
tumescentibus ssevit,et alios ad transmeandum su- scfiptum est: Ibanl gaudentes a conspectu concilii,
sceptos intercipit, alUs desideratum iter erecta in quoniam digni liabiti sunt pro nomine Jesu contume-
cumulum unda h contradicit; terra non solum gef- liam paii-^Act. v, 4,1). Quid ergo eorum mentibus
mina fecunditatis imminuit, sed etiam semina accepta labor est, quibus et poena verberum labor non est?
consumit. In qnibus nimirum curictis patenter aspi- Homo ergo ad laborem nascilur, quia ille hujus
.citur hoc, quodquidam sapiens de Domino teslatur, mundi veraciter mala sentit, qui ejus bona inhianter
dicens : El pugnabit cum eo orbis terrarum contra appetit. Nam cuj"us.mens ad alta suspendilur, sub
insensatos (Sap.v, 21). Orbisquippeterrarum « cum ipsa est quidquid exterius contra ipsam movetur.
Domino contfa insensatos pugnat, quando in poena [Vet. VI.] Bene ilaque subditur, Et avis ad volatum.
delinquenlium et elemenlorum adversitas militat. gj Quia tantoanimus a laboris afflictionese sublrahit,
Sed tamen de humo dolor non egreditur, quia res quanto per spem ad sumiria suslollit. An nori quasi
qu_elibet'insensibilisad afflictionem nostam slimulo avis, Paulus ad volatum natus fuerat, qui tot adversa
noslrae actionis excitatur. De humo dolor non egre- sustinens dicebat.: Nostra conversatio in' cwlis est
-ditur, quia nequaquam poenade ea nascitur creatura, (Philip. xxxi, 20)? Et rursum : Scimus quoniam si
quse perculit, sed de ea procul dubio, quaepecpando . lerrestris domus nostra hujus habilalipnis dissolvatur,
vim percussionis extorsit. S.ed curandum magnopere guod mdificaiionemhabemusex Deo, domum non ma-
est ut cura in rebus exterioribus pondere doloris nufactam, mlernamin cmlis (II Cor. v, 1). Velut avis
afficimur, spe ad superna tendamus; quatenus eo ergo ima transcenderat, quem adhuc corpore in terra
mens adalta perveniat, quo.nos exterior poenacasti- demorantein, jam in sublimibus spei penna suble-
gat. Unde et apte subjungitur : vabat. Sed quia nullus suis viribus valet sese in alla
CAPUT XIII [Rec. VII]. sustollere, ut cum visibilibus affligitur, in invisibilia
fecte mox subditur:
VEKS.7. — JHOJKO ad laboremnascitur, et avis ad sublevetur,
volatum. CAPCT XIV. ,
VERS.8— Quamobremego deprecabor Dominum,
IS.Quantumcaro flageltis afficitur, mens ad al-
tiora sublevatur,—Adlaborein quippe nascitur homo iQ el ad Deum ponam eloquiummeum.
nimirum is est 17. Hoc Dei donum est. —<Ac si aperte diceret-:
quia qui accepla prasditus ratione,
considefat quod valde sibi sit impossibile, ut hsec illuin rogo, perquem haec tribui.scio. Si enim hoc
se habere se crederet, deprecarf Derim non in-
peregrinalionis' suae tempora sine gemilu evadat. per
Unde bene Paulus cum tribulationes suas discipulis digeret. Sequitur:
CAPUT XV.
enumeraret, adjunxit: Ipsi enim scitis qubd in hoc
posili sumus (I Thess.w, 5). Sed in eo quod caro VERS.9. — Qui facit magna et inscrulabilia ei mira-
flagellis afficilur, IgfjJ mens ad appetenda altiora bilia absque numero,.
sublevatur; Paulo rursus attestante, qui ait: Et licel i&. Mira Dei opera humanis .oculis usu viluerunt.
is qui foris est nosler homo corrumpilur, tamen is qui — Quis omnipotentis Dei mirabilia perscfutari suffi-
iritus esl, renovatur -de die in diem (IlCor. iv, 16). ciat, quod cuncta ex qihilo creavit, quodipsa mundi
Homo ergo ad taborem nascitur, et avis ad volatum, fabrica mira potentiae virtute disposita est, et super
quia inde mens ad summa evolat, unde caro in infiriiis aera coelum suspenditur, et super abyssum terra
durhis laborat. libralur; quod ex rebus invisibilibus omnis haecuni-
16. Carnalium gravislabor, spiritaliunt nutlus.— versitasac visibilibus_existit, quod hominem fecit,
^otest quoque appellalione hominis carnalium vita D J ut.ila- dixerim, in brevi colligens mundrim alterum,
signari. Unde et Paulus ail: Cum enim sit inler vos sed ratibnalem; quod hunc ex anima et carne consli-
zeluset contentio,nonne carnales eslis? (I Cor.iu, 5.) tuens, invesligabili virtutis disposilibne permisciiit
Quibus paulo posl subjecil, dicens : Nonne homines spiritumellutum? Exhis Iggitaquealiudnovimus,
estis? (ibid., &.)In hac it.aque vila homo adiaborera aliud et sumus; sed tamen mirari negligimus, quia
nascitur, quia carnalis quisque cum transetintia ap- ea quse incomprehensibili indagatione mira sunt,
petit, desideriorumsuorum se pondere affligit.Gravis humanis oculis usu viluerunt. Unde fit ut si morluus
quippe labor est, hanc ipsam prsesenlis vitae gloriam homo suscitetur, in admirationcm omnes exsiliant,
quaerere, qiisesitara quandoque percipere, el per-. • et quotidie homo qui nbn erat nascilur, et nemo
ceptam cura circumspectione custodire. Gravis labor miratur, cum procul jjubio omnibus constet quia plus
est, hoc cum magna faligatione apprehendere, quod sit creari quod non erat, quam reparari quod erat.
R Plerique Mss., et caligosus aer. - ' e Vindoc, Germ., Corb. Germ., ante emendat -
11In omnibusMss^ unda contradicit, ubi in Ed. leg. pro eo. In Vindoc. infra , orbis. quippe terrarum pro
• " Domiho- '
inierdicil. .
,?39 SANCtl GREGORIIMAGNl 740
Quia arida Aaron yirga fl.oruit, cuncli mirati sunt; A versitas, mollities foliorum? Et tamen quia hoc per
quolidie ex arPnte terra arbor producitur, yirtusque experlmentum novhnus,.ex uno grano semmis pro-
puiveris in lignum verlitur, et nemo miratur. Qtiia dire omnia non dubitamus. Quid ergo est difiicile, ut
qiiinque sunt. panibus quinque iniUia a hpmines sa- 190 pulvis in membra redeat, dum conditoris pp-
tiati, crevisse escas in dentibus cuncti mirali sunt; tenliam quotidie cernimus, qui et ex grano ligna mi-
quotidie sparsa grana seminum, plenitudine mulii- j'..bibler, el adhue mirabiiius fructus ex Ijgnis creat?
plicanlur spicarum, et nemo miratur. Aquara semel Dical ergo : .Qui facil tnagna et inscrutabitia, et mira'
in vinum permutatam yidentes cupcti mirati sunt; bilia absque numero, quia divinomm operum niagni-
quotidie humoj' terrae in radicem yjlis attractus, per ludo nec ex qualitate valet discuti, nec ex quaiitilate
hotrum in vinum verlilur, et nemo miratur. Mira numerari. Unde et adhuc subdituf :
sunt itaque omnia quaj roirari bomines negligunl. -
CAPUTXYItVet. VII].
quia ad considerandum , ut praediximiis, iisu tor- - VERS;10, 11'. — Qui dat pluviam super faciem
pescunt. [Rec. VIII.] Bene autem cum dic-eret: Qui ierrm, et irrigat aquis universa. Qui pouii Immilesin.
facit magna, adj'unxit stalim : El inscrutabilia. Minus sublimi, cl mmr.enteserigil sospitate.
eriim fuerat magqa facere, si lamen ea quse facta SENSUS MVSTICCS. — 20. Aquisgratim DeusMiversa
sunt, perscrutari jiotuissent. Recte autem subditur : '5 V irrigal. Vniversitalisnomine hotno sic/natur-.<—Quia
Et mirabilia absque numero, quia minoris esset jna- amicPs beali Job eruditos ejus societale credimus,
gnitudinis, si quae inscrutabilia b condidit, pauca « necesse est ut hsecEliphaz verba myslice disserauius.
fuisset. Omnipotens enim Deus terrse pluviam tribuit,- eum
19. Miracula Dei per studiriin cohsideranda, non arenlia corda genlilium, supernaegralia praedicationis
disculiendaper intellecluni:Fides ubititubat, qui fir- infundit. Et aquis universa irrigat, quia sterelilatem
manda. Unde resurrectio fial credibilis.-— Sed inter perdili Iiominis replelione Spiritus adfructificalioriem
haecsGienduinestquia divina miraculaetsemper de- format, sicutper semelipsam Verilas dicil : Qui bi-
bont considerari per studiurh, et uunquam discuti beritex aqua, quamego daboei, non siliet in mleriium
jier inlelJectum.-Saepe namque humaiius sensus duni (Joan. iv, 15). Universilatis aulem nomine bbmo
quarumiJanirerum ralionemquserens non irivenit,-in signalur, quia in ipso vera species, el magna com-
-dul.ilationis se voraginem mergitr Unde fit ut non- munio universitalis ostendithr'.-Omne namque quod
nulli homines morlrioruiri corpora in pulverem re- esl, aul est, et non vivit; aut e>i, et yjvit, sed ne-
dacla consiilerent; diiniqiieTPsurreclionis vimexra- quaquam senlit; aut esl, et vivit, et sentit], sed non
tione colligere non possunt,-haecad slatum pristirium intelligif, necdiscernil; aut est, aut vivil, et sentit, et
'
redire posse desperent. Mira igitur, ex fide credenda " intelligit, discernit. Suut namqueJapides, nee tamfen
-sunt, perscrutanda per rationem tion sunl; quia si vivunl. Sunt arbusfa, vivunt quidem, nee lamen
haecnostris oculis ratio exparideret,-mira non essent. ser.liunt. Herbarum namque afque arborum vita vi-
Sed cum in his forlasse animus titubat, necesse est riditas vocatur, sicut per Paulum de teminibus dici-
at ea quaeperlisum novit, nec lamen per ratioiiem lur : Insipiens, iu quod seminas, non vivificatur, hisi
colligit, ad memoriam redueat; d qualenus rei similis prius moiialur (I Cor. xv, 36). Surit bruta animalia,
afgumentq fidem roboret, quam labefaetari sua sa- vivuntel sentiunt, Knec tamen intelligunl. Suntan-
gacilate deprebendil. Consideraio quippe humanse geli, et vivunt, et seniiunt, et inlelligendo discer-
carnis pulvere, quorumdam mens concnssa desperat, nunt. Homo itaque, quiahabet^comniune esse cum
quando pulvis ad carneni redeat, et redivivum corpus lapidibus, vivere cum arboribus, sentire cum anima-'
per meinbroruni lineamenla componat; -quando illa libus, discernere cum angelis, recte nomine univer-
- terrae aridilas per viyentia membra viridescat, ac se .silatis exprimilur, in quo juxla aliquid ipsa univer-
per eorum species formasque'dislinguat. Hqc nimi- silas tenetur. Unde el discipulis Veritas dicjl: Euntes
rum compreliendiperralioiieniuonpolest, sedtameni in nmndum universum, prmdicaie Evangeliuin omni
credi facile per exemplum potest.- Quis enim ab unoi . creatiirm(Marc. xvi, 15).' Omnenividelicet crealiiram
grano seminis, immensam surgere arboieni crederei,, " solura inlejligi hominem voluit-,cui conimuue aliquid
nisi certum hoc per experimentum lenerel? In tantai cum omnibus creavil.
" 21. EJniwersaDews
namque uniusgrani pai-yitate c et pene nulla sui.dis-~ irrigat, cum ex omni Iwminum
similitudine, ubi latel ligni duritia, et ligno tenerior generc ad suam ccgnitionetnvocat. — Quanjvis hoc
vel durior medulla, asperitas corticis,-viriditas radi- Iqcp universa intelligi et aliter possunt. Sancti enini
cis, sapor fructuum. suayilasodorJim,colorum di-- -Spiritus gralia cum sibi divites subjicit, pauperes non
a Editi, hominunt.Seqriifhiir Mss. Lyr. CtiC, eamdeirihabet lectioriem, et alterariiquae
b Abest condidit a Corb. Gerni. est Editorum recent. :
, -e Ita Geniet., Germ., Qoib. Germ., Cqlb., >Reg,, { Sie Yindoein., Norm. et pene pmnes, quiljus con-
. ubi ed. habent fuissent. Ctic. utrAmque tectionem sentiunl vel. Ed.; in recent. subticelur' vel durior.
exhibet. KAliquot Mss., senliunt riec discernuni, quombdo
d Gemet.-,-Qualenus rei similis arguhtenlum fidetn legitur hom. 29, in Ascens.-Dom.Plerique et poliores
roboret. nec lamen inlelligunt: quibus .subjungunt
e Vindoc, eui cqncjiiit Bai-thol. cum aijtiq. Ed., sentiunl,
Ed., nec discernunl.
vides siniililudinem. Val. £1., ubi pene h Non legimus commuhe,nisi in Klss.Colb.
' penehullgm
nullam videsdissifnilitudinem.Ita quoque Bigol. et
 711 MORALIUMLIB. VI. - IN CAPUT V B. JOB._ . 742
repeUit, eum fortes bumiliat, venire ad se debilesA J. qui nunc a mcerore compunclionis alienus est, trinc
3 non recusat; cum notiles colligit, simul et ignobiles particeps ad laelitiamconsolalionisnon est. Hinc Pst
'- apprehendit; cum sapientes suscipil, imperitorufii quod in Eyangelio Verilas dicit : Amen amen dico
'" stultitiam non contemnit.
Uniyersa ergo Detis aquis vobts, quia ptorubilis et flebitisvos,mundusautemgau-
iriigat, qui dono sancli Spiritus ex qmni genere hor debif; j)os autem cpntrisiabiinihi;sed trislilia vestra
minum ad suam cognilionemvocat. vertelurin go.udium(Joah.xvi, 20). Et rufsum : Vos
[Rec. IX.] 22. UniversaDeus irrigal, quia vimsui igitur nilnc quidem trisliliam habelis', itrrum autem
sermonisin singulisjuxta morumdiversitaiemformal. videbovos, et gaudebitcor vestrum, el gaudimnvesirum
— Possunt autem universorum nomine ipsae morumL nemo auferet d vobis(lbid.j 22).-Sospitate ergo Do^
dissimilitudines designari. Aiius naraque elalione, minus moerentcs erigere dicitur,' quia pfo se -afflietps
erigitur, alius pondere timoris inclinalur, alius libi- temppraliter vera salute consolatur. Quod tamen de
diiie aesluat, alius avarilia anhelal, alius remissione, electis Dei etiamin hac vita nil obstat iiitelligL ~
se dejicit, alius ira fervescit. Sed per doctrinam, 24. Humilesjahiex.hac vila iri sublimisunt pbsiti.
sacri eloquii, dum superbo humilitas tribuitur, timidoi — In sublirhi quippe humiles ponunlur, quia cum se
confldeiitia praebetur, luxuriosus |'er castitatis slu- es humilitate substern&nt, altsementis judieio euncia
diumab immunditiatergitur, avarus perconlinentiam B tompo:alia transeunt; cumque se indignos in omni-
ab ambitionissestu temperatur, remissus zeli rectilu- bus aestimarit, reetae cogitationis examine _"hujus
dine erigitur, 101 iracundus a praecipitationissuae luundi gloriam transcendentes calcant, Videamushu-
excitatione refrenatur, universa Deus aquis irrigat; milem Paulum. Ecce discipulisdicit : Non enininos-
quia vim sui sermonis in singulisjuxla morum diver- melipsosprmdicamus, sed Jesum Christum Dominum
sitatem format; utiioc in ejus eloquio quisque inve- noslrum, nos anlem servos-vestros pet Chtislum (11
niat,per quod virtutis necessariaegemien ferat. Unde, Cot. iv, 5). Videatnus hunc hujnilem' in sublimi j'am
perquemdamsapientemdeniannai dulcedine dicitur: posilum. Ait: An tiescitis quia nngelos judicabimus
Paratum panem de cmlo prmsfitisti illis sine labore, (I Cot. vi, 5) ? Et rursuiri : Conresuscilavitet conse-
omnedeltctamentumin se habeniem, atque omnis sa-. dete nos fecit in cmlestibus(Ephes. n, 6). Fortasse
poris-suavitatem(Sap. xxvi, 20). Manna quippe omne, hunc exlerius tunc catena religabat, mente tamen
deleclamentum atque omnis saporis in se suavitalemL positus in sublimibug fueral, qui jaih per spei suaj
habuit, qiiod videlieet in orespiritalium, j'uxta yo- eertitudinemin ccelestibussedehat. Sariciiitaqueviri
luntalem" edentium, saporem dedit, quia _divinusj foris despecti sunt,et velut iiidigni omriia'tblerant;
sermo et omnibus cpngruens, et a semetipso nont 192 sed. dignos se snpernis sedibus eonfidentes,
discrepans, qualitali audientium condescendit; quenn C seternitalisgloriam cum cerfithdine exsp«ctan£; cum-
dum elecfus quisque uliliter juxta modum suum in- que laborant fbris adversifate persecutionis, ad roii-'
tetligit, quasi acceplum manna in volunfarium sapo- nitam recurrunt inlrinsecus arcem mentis; et inde
rem verfit. Et quia laborem boni operis gloria sequi- cuncla sub se ire despiciunf, inter qoae et trarisi:e
tur retributionis, post aquarum rigationem recte. "corporaliler etiam semelipsos cernunt; minas non
subjungitur : Quiponil humilesin sublimi, et mmrenles ; ineiuunt, quia et totmenta patiendo contemnurit.
erigit sospitate. iline enim per Salomonem dicitur : Justus quasi<leo
[Vet. VIII, Rec. X.j 23. ServosDei nunc despe- confidensabsqueierrore erit (Prov: xxvm, '). flinc
ctos et affliclosgloria et gaudium excipient. — in su- ab eo iternm scfiptura est : Non conlrislabitjustuth,
blimi hurailes ponuntur, quia hi qui nune pro Dei[ quidquid ei acciderit (Prov. xn, 21). Quia enim recti
amore despecti sunt, lunc cum Deo judices veniunt, quique in alto iutentionis suae vertice sifi sunt, dum
sicut hoc quod paulbante jani diximus, eisdem humi- morfem moriendo non sentiurit,"iniro ttiodo eosre-
libus Veritas pollicelur, dicens : Vos qui secuti estis;• proborumjacula ei feiiuni, et non -contiugurit. In
me, in.regeneraliotieeumsederitFilius hominisin sede. subliml ergo humiles suntposili, quia undesein om-
majestatissum, sedebitis el vos super duodecimsedes, nibus" despiciunt, inde conlra omnia securiores riurit.
'
.judicantes duodecim tribus.Israel (Matth. xix,28).-DD' [Vet. IX, Rec. XI.] Mens ad ed qum supra tpsam
Tunc mcerentesDominus sospitate erigit, quia hi qui, sunl inhiare cessans, sub seinelipsamindesineriferruit.
ejus desideriis accensi, prospera fugiunt, advefsa — Quo conlra recte sob Babylonis specie per pro-
patiuntur, cruciatus persequendum toleranl, seque: phelam menli reprobae dicitur : Descende,sedein pul-
ipsi per lamenta castigant, lanto sublimiorem tunc; vere, virgo filta'<<Rabylonis,sede in terra; non est
sospitatem recipiunt, quanlo nunc. cunctis niundi[ solium filim Chaldmorum(Isai. xtvil, 1). Hoc ehim
•
gaudiis devote moriuntur. Hinc est enim quod per locohumananierisvirgonon incoTiupta,ut.al'bitror,
I Salomonem dicitur : Cor quod novit amariiudinem dicitur, sed infecunda."Et quia Baby.lonconfusio in-
animm sum, in gdudioejus non nuscebiiurexlraneusi terpretatur, reete iiifecrinda' mens" Babylonis filia
(Prov. xiy, 10)..Humana etenim mens amaritudinem . v^caiur, qute in eo quod nequaquam bonaopera' ger- _
animaasuse scit, cum, aeternaepatriae desideriis ac- minal, dum nullo ordirie rectse vifse componitur,
"censa, peregrinationis suaepoenam flendo cognoscit; quasi confusione fiiatre generalur. Siri' autem' virgo
sed in e!us gaudio extraneus non miscebitur, quia non infecunda dicitur, sed incorrupta\' postquain

,a Plerique, filia Rabylon. Ita etiam vel. Edit.

 743 .' SANCTI GREGORII MAGNl "7M
statum salulis perdidit, ad confusionis suae cumulum Aj stratiorie quippe operis turpitudo denudatur, duiri
appellatur quod fuit. Cui apte per increpationem_di- 5^ilis mens abj"ectaquein aclionis ostentatione cogno-
citur divina voce : Descende.In alto quippe humanus scitur, qusequieta prius magna putabatur. Humenun
animus slat, quando supernis relribulionibus inlijatj; mens discooperit, quando opus suum quod ignoraba-
'
sed ab hocstatu descendit, cum turpiter victus sese tur oslendit. Crura revelal, quia quibus deslderiorum
defluentibus mundidesideriis subjicit. Cui bene mox passibus lucris mundi inhiet manifestat. Flumina
-additur : Sede in pulvere.Descendensenim in pulvere eliam transit, quia actiones hujus sseculi, quae quo-
residet, quia coelestia deserens, terrenis cogilalioni- tidie ad terminum defluunt, indesinenter appetit;
bus aspersus in infirmis vilescit. Ubi adhuc _ingemi- dumque alias relinquit, alias assequitur, quasi sem-
•nando subjungitur : Sede _in terra. Ac si aperte ex- per <~de flumine ad flumen tendit. Haec paucis per
probrans dicat: Quia ccelesti conyersatione noluisti excessum diximus, ut mens a solio sanclaeinteritionis
le erigere, sub temelipso prostratus in terrenis acli„- excussa quo j'aceat monstraremus, quia si ad ea quae
bus humiliare. Unde et necessario protinus additur : super ipsam sunt inhiare cessaverit, sub semelipsam
Non est solium filim Chatdmorum, Chaidaei namque etiam indesinenter ruit. In alto autem figitur, si amo-
feroces interprelantur.Valde autem feroces sunt, qui rem temporalium deserens, ad spem inconmiutabilis
a voluntates proprias sequentes, nec suis parcere B 1 seternitatis ligatur. ' .
mortibus sciunt. Ferocia sunt terrena desideria, quae 26. Lmtitia servorum Dei vera; Imtitia iniquorum
non solumconlra praeceptaconditoris, sed saepeetiam exinsania, non ex sospitale. — Rene ergo dicitur :
contra percussionum verbera, duram atque insenbi- Qui ponit humilesin sublimi.Alque apte subjungilur: . _
bilem mentem reddunt. Sed filia ferocium soliura non Et mmrenles erigil sospitate. Ssepe "in hoc mundo
habet, quia mens, quse ad amorem mundi ex pravis etiam laeti quilibet ereeti sunt, duni de ipsa gloria'
desideriis nascitur, atque eisdem desideriis obdura- suse prosperitatis intumescunt. Sed moerentes Domi-
tur, in eo quod se terrenis concupiscenliis subjicit, nus sospifate erigit, cfuiaaflictos suos ad gloriam ve-
sedem judicii araittit; nullique apud se solio prsesi- rse Jactitisesolidilate- sustollit. Sospilate quippe, non
del, quia examine discretionis caret, et quasi a j'u-.. insania erecti sunt, qui in bonis actibus positi, spe
dicii sui sessione repellitur, quia per exleriores con- in Deum firma gralulantur. Nonnullienim, sicut di-
cupiscentias vsfgatur. Liquet enim, quod meiis, quse ximus, et iniquitates perpetrant, et gaudere noh
intus consilii sedem perdideril,ioras se per desjderia cessant; de quibus per Salomonem dicitur : Qui Im-
innumerabiliter spargit. Et quia agere inlellecta tuntur cum malefecerint, et exsullant in rebus pessi-
dissiraulat, caecatur'recte, ut'etiam nesciat quod mis (Prov. II, 14). Et rursum : Sunt impii, qui ita se-
( curi sunt, ac si juslorum facta habeant (Eccle. vni,
agat; el ssepejristo j'udicio in sua ipsa voluntate re- C
linquitur, et sub ea quseanxie appetil Iaboriosamundi 14). Hi nimirum non sospitate eriguntur, sed insa-
ministeria relaxatur. [Vet. X.] Undeaple illicsubdi- nia, qui supeibiunt cum affligi debuersint; et inde
tur : Quia ultra non vocaberis mollis et tenera; tolle miseri in exsuliatione defluunl, unde a bonis flenlur.
mofqm, el mote faringm (Ibid., 2). Coustat nimirum Phreneticorum videlieet sensibus similes , insaniam
quod tenerse suae filise pai'entes, parcunt, nec duris qua praevalent, virfulem putant; qui ex morbo esse
atque servilibus hanc operibus affligunt. Omnipolens, nesciunl hoc, quod amplius sanis possunt; et quasi
ergo Deus quasi teneram filiam-vocat, 193 quando crevisse se viribus aesliinant, dum ad vitae terminuui '
dilectam uniuscujusque animam a laboriosis hujus. per augmenta languoris appropinquant. Qui (|uia ra-
mundi servitiis revoeat; neduni exterioribus actibus tionis sensum non liabent, flentur,-et rident; et tanto
afficitur, ab inlernis desideriis obduretur. Sed Chal- in magna exsultatione se dilatant, quanto et insen-"
daeorumfilia mollis et lenera non vocatur.; quia mens sibiles malum quod patiuntur ignoranL Sospilale
pravis desideriis dedita, in eo h quod anxie appetit ergo Dominus moerenles.efigit, quia electorum mens
bujus saeculilabore relinquitur, ut foras mundo velut non de prsesentis viiae insania, sed de cerlitudine
ancilla serviat, quae intus Deura ut filia nequaquam aeternaesalutis hilarescil. Unde apte mox de hac ip-
amat. Unde et molam tojlere, ac farinam molere ju- D ] sa pravorum destruclione subjuhgilur :
betur. Mola in gyrum ducitur, et farina proferlur. CAPUT XVII.-
Unaquaeque autem niundi hujiis actio mola est, quse 194 VEI.S.12.—Qui dissipal cogilationesmaligne-
dum muitas curas congeril, humanas mentes quasi rum ne possinl implere manus eorum quod cmperant.
per gyrum verlit; atque ex se velut farinas projicit, 27. Malorutn smpe cassm sunl cojtaiiones, nec mi-
quia seducto corde, semper minutissimas cogitationes nus rea conscienlia.— Reproborum mentes pervcrsis 5
gignit. [Vet. XI.\ Nonnunquam vero qui quietus cogitationibus semper invigilant, sed jjlerumque cis
alicujus esse meriti creditur, positus in qualibet super-nadispensatio obviat; el quamvis praviiatem
aclione denudatur,' unde illic protinus subinfertur.: - consilii nec fracti adversitatibus corrigant, ne tamen .
Denuda turpitudinem luam, discooperi humerum, contra bonos praeyaleant, eorum vires refrenat,.Quos
revela c crura, transi flumina (Ibid., 2). In admini- conlra-miro judicio agitur, ut effeclu quidem jiravi
n Bellovac, Val. Cl. et peneomnes, qui voluptales «Compend., Bellovac., Germ. etplerique, revela
proprias. crus, el infra, crus revelal.
h In Mss. Corb. Germ. et Colb., qucm anscie. 15Mss. Nonn. etalii, ad .flumentransit.
74S MORALIUMLIB. VI. — IN CAPUT V B. JOR. '-- 546
operis careant, et tamen justae sententiae judicis reos A
, cohati sunt, renitendo servlerunt. Inde quippe coacti
•conscientiaeaddicat. Quod ergo, mala eogitaiit, quid surit Dei voluntatemperagere, unde hanemoliti sunt
ipsi-faciant ostendunt; quod vero mala implere ne5 aslute Commutare. Sic divinum consilium dum de-'
tjueunt, hi contra quos cogitaverant, defenduntur.. .- vitatur, impletur; sic humana sapientia dum reluc--
. Unde et adhuc bene subditur: tatur, comprehenditur. Timuerunt fratres, 195 ne
' CAPUT XVIH
[Rec^ XII]. Joseph super eos excresceret; sed hoc quod divini-
VERS.13. — Qui comprehendifsapientes in astulia tus dispositum fuerat, caverido factum est ut eveni-'
eorum,-el consilia pravorum dissipat. ret. Humana ergo sapientia in se ipsa comprehensa
28. Dei consiliis renitentes, ipsis famulanlur invi- est, quae voluntatiDei, unde per intenlionem reslilit,
" ' "
ti. Ostendiiur exemplisfralrum Jbsep/i,-Satilis, Jonm, c inde ejus impletioni militavit. .
Judmorum. — Ssepe enim nonnuUi humana sapienlia \Vet. XUI.] 30. Sic Saul dum David subjectum
inflati, dum desideriis suis diyina judicia contraire quotidiano succreseere virtutum successu corispice-'
conspiciunt, aslutis eis reluctari machinationibus co-" ret, suam eiin conjugium filiam spopondil,- atque-
nantur; et quo ad votum suum vim supernaedispen- _ in ejus dotem centum dari ab eo Philistinorum prse-'
sationis intorqueanf, calUdis cogitationibus insislunt, putia petiit, ut cum provocatus miles ultra se excre-
subtiUora consiUa exquirunt; sed inde voluntatein B ] scere qusereret, inimicorum gladiis traditus vitani fi-
Dei peragunt, unde hanc immutare contendunt; at- niret," sicut scriptum est: iVojihabetrex necessespon-
que omnipotenlis Dei -consiUo,dum resistere nitun- salia, nisi tantum cenlum prmpulia Philistihorum, ut
tur, obseqnuntur, quia ssepe et hoc ejris dispositioni fiat idtio de inimicis regis (I Reg. xvm, 25). Porro
apleinUilat, quod ei per humanum studium frivole Saulcogitabattradere Davidinmanus Philistinorum;
resultat. Sapientes ergo Dominus in ipsa eofum "as- sed David dispositioriis. inlimse favore roboralus,
lutia comprehendit, quando ejus consiliis humana centum se dare perhibuit, et ducenta praepulia repor-
facta etiam tunc congrue serviunt, cum resistuht. tavif. Cujus nimirum operis Saul argumento supera-
Quod melius ostendimus, si pauca gestarum rerum tus, superna providenli.a in sapientise suaeest consi-
ad medium exempla proferamus. lio comprehensus; quia hnde succrescentis militis
[Vet. XII.] .29. Joseph somnium viderat, quod vilani se exstiriguere credidit,. virlutis a ejus gloriam
suo manipulo fratrum ejus se manipuli prosternebant inde cumulavit. -
(Genes. xxxvn, 7); somnium viderat, quodsol et 31. Sedquia nonnunquam. astute aliquid sapere
luna se cum refiquis steUis adorabant. Qusequia pu- etiam electi moliuntur, libet ad medium alium sa-
re fratribus retulit, eorum corda protinus futurae pientem deducere, e-et quomodo in internis consiliis
dominationis invidia pavorqhe percussit. Cunique ad ^(_;astutia mortalium comprehendatur, aemonstrare.
se hunc venire conspicefent, malitia saeviente dixe- Prudenter ~quippe Jonas sapere voluit, euiu ad prae-
runt: JEecesomniator ille venit, veniteoccidamuseum, < dicandam Ninivitarum pcenitentiam missus, quia
el videamusquid illi proderunt somnia sua (Ibid., 20). electis gentibus Judseam deseri limuit, prsedi-
Cumque se ejus dominio subjici metjmnt, somniato- cationis officium Implere recusavit (Jonm i, 2,
rem in puteum deponunt, eumque tsmaelitis trans-..-. 3, seq.). -Navimpetiit; fugere Tharsis elegit; sed pro-
euntibus vendunt: qui in iEgyptum duetus, servituti tinus tempestas exqritur, sors mittitur, ut videlicet
subditus," luxurise accusatione damnatus, •castitalis cognoscaturcujus culpa mare turbetur. Jonas in culpa
merilo adjutus, prophetiae judicio .a"erectus, omni deprehenditur,-inprofundummergitur, ceto sorbente
^Sgypto praelalus est; per supernam vero sapienliam devoratur,~atque illuc gestante.bellua perveriif, quo
providus frumenta congessit, ei futuro perieulo ne- ire sponte contemnit. Ecce fugitivum Dei tempestas
-eessitatis obviavit. Cumque in brbem h faraes irruit,. . invenit, sors. ligat, mare suscipil, bellua includit, ef
de alimentorum praeparalione sollicitus Jacob filios quia auctori suo obedire renilitur, ad locum quo
suosin .(Egyptummisit: qui frumentorum dispensa-' missus' fuerat, suo reus carcere pqrlatur. Jubente
tioni praeposilumJoseph nescienfes inveniunl, atque Deo ministrare horao prophetiam noluit, aspirante
ut mererentur alimenla percipere, eorum dispensa- _. Deo bellua prophetam vbmit. Comprehendit erge
lorem compulsi sunt pronis in terram cervicibus ado- Dominus sapientes in astutia eorum, quando et IioG
rare. Pensemus ergo gestae rei ordinem, penseraus in usum suaevoluntatis redigit, per-' quod sibi volun-
quomodo sapienles in ipsa sua astutia. vis divina tas humana contradicit.
conrprebendat. Ideo ab eis venditus fuerat Joseph, • 32. Perscrutemur adhuc Hebraeorura-sapientiam,
ne adoraretur; sedideo est adoratus, quia venditus. ut yideamus quid providendo prohibriit, quid prohi-
Aslute namque aliquid agere ausi sunt, ut Dei con- bendo provocavit. Certe cum-ad Redemptoris nostri
silium mutaretur; sed divino judicio, quod declinare miracula credentium lurba cbnflueret, crim sacerdo-
- a Corb. Germ., erectus. InUtic., ereplus etere- silii asluiia mortatium comprehendatur demdnstrafe.
ctus. In Turon. legilur : Et quod inierni consilii judicio
h Gemet., Ulic., Yal. Cl. et alii, fames inlior- aslutia, elc. S. Mich. et Germ., ef quos in intetni
ruit. " consilii astutia, etc. Vet. Edit., et qUomodoiri in-
-'« Ehi'oic, ejus intentioni militavif. terni consilii aslutia compreiiendalut: In quibusdam
d Vindocin., Vhiutis ejus gloria inde convaluit. deesl in. {
* Compend., Val. Cl., Longip., Corb. Germ., Colb. f Ebroic., ad prmdicandam Ninivitis-pmnitentianu
Norraan., unus Yindocin. : Et quo sinu inlerni con-
PA-LROL.LXXV. : 2'f
 747 SANCTI GREGORHMAGNI - - -J48
les populi, invidise facibus accensi; mundum ppstj i, liter eliam ea quse subj'unclasunt, eorum caecatati
eum ire proclamarerit dicenles : Videtis quia nihil congruant, ostendamus. Sequitur;
proficimus, ecce mundiustptus posl eum abiit (ioan. ,- '.' C-APDTXIX [Rec.XIII].
xn, 19); ut ah illp vim tantse concursionis abscide- . VERSJ44. —.Per diem incurrent tenebras, et quasi
ront, finire ejus pplentiam mo.rle.eonati sunl,--dicen- in nocte, sic palpabunt in meridie. .. -
g' tes,: Expedit ut unus homo morialur, el non tota gens 54. Christi persecutores in die- tenebras passi sunt.
pereat(Joan. xi, SO). Sed Redemptoris roors adcon- El quasi cmcipalparunl in meridie. — Per diem fe-
junctionem sui corporis, id esl Ecclesise, valuit, n.on nebras incurrerunl, quia in ipsa veritalis pfaesentia>
ad separationem. Unde et per legem turluri vei perfidiae errore caeeati sunL Clare quippe per diem
coluinbae, in figura nostri sacrificii, secari gultur cprnitur, per nocteni vero nostra acies onseuralur.
' prascipitur, et non penitus abscidi, ul et post mortem Persecutores igilur Redemptofis nostri h dum divi-
corpori caput inhse.reat (Levit. i, {5); quia videlioet nse virlulis miracula cernerenf, et tamen de ejus dU:
mediator Dei et hominum(I Tim. n, 5), id est, caput vinitale dubitarent, in die tenebras passf sunt,-quia
omnium nostrum, lg@ et versemundationis hoslia,, visum in luce perdidemnt. Hinc est. quod eos ipsa.
unde pro nobis mortem pertulit, inde nobis verius Lux admonet dtcens.: Ambulate ~dumlucem habetis,
inliaesit. Post sectionem ergo caput lurluris suo eor-,'g ne vos ^tenebrm comprehendant (Joan. xn, 3S). Hinc
pori inhaeret, quia Cbristum ab Ecclesia nee niQrs, est quod de Judsea dicitur : Occidit ei sol, ciitti adlmc
interveniens dividit, Persecutores igitur peregerunt esset dies (Jerem. xv, 9). Hincest quod.vocem pceni-
lioc quod pernicipse moliti sunt, intulerunt mortem, tenlium in se propJaeta iterum smnpsif, biceris: Ipi-
ut ab eo ? absciderent fidelium devotionem ; sedin^. peginmsmeriaie quasiir. lenebris, in caiiginosis quasi
de fides crevit, unde banc se exslingu.ere infidelium mortui (Isai: ux, 10), Hinc itefiim dieii: d Custos
crudelitas eredidit. Cumque se sestimant ejus mira- quid de noele? cusios.quid de uocle ? Dixit custos-: Ve-.f
cula persequendo abscidere, baee nimirum eompulsi nii mjme et nox (Isai. xs.i, 11). De nocte elenim cus-
sunl nesciendo dilatare. Cpijiprehendit ergo Dominus tos, venit, quia humanigenerisprolector el manifes-
sapientes in astulia eorum, quando et hoe ad pieta^-. lus in £3)^ cai-ne apparuit, el lamen hunc pressa.
tis suaeobsequium red.igit, quod contra illum humana perfidise suss tenebris Judsea minime agnovit. Ubi
crud.elitasexarsit. bene ex voe^ eustodis additur, Wenilmane et nox,
33. ,Deus alia concedit propiiius, alia -permittitita quia per ejus praasentiam et nova lux mundo incla-
tus. ->- Justus namque el miseiicors mortalium acfa ruil, el tamen in corde infideUum velusta esecitas
disponens, alia concedit propitius, aliapermittit ira- remansit. [Vet. XV.] Bene auleai dicitur: Quasi in
lus; alque ea quse permittit, sie toleral, ut ha3c in Q <" no.cle,sic palpabunt in meridie. Hoc quippe paljiando
sui consilii usurn vertat., {VeU XIV.] Cnde miro exquirimus, quod oculis non videmris. Judsei autem
modo fifut et quod sirie voluiitale Dei agitur, "vo- aperta -ej'us miracula viderant, et adlitie eum quasi
Juniati Dei eontrarium non sit, quia dum in bonuin p.alpantes quaerebant, cum dicerent: Quo usque anu.
usum mala facta vertuntur, ejus consilio militaut tnatii noslram tollis ? Si tu es Chrislus, dic nobik pa-
eliam quse ejus consilio repugnant. Hinc eniin per lam(Joan. x, 24). Ecce miraculorum lux anle oculos
Psalmistam dicitur : Magna opera Domini, exquisita aderat, et tamen in cordis sui tenebras oifendenles,"
ht omnes voluntaies ejus (Psal. cx, 2). Sic quippe adhue requirendo palpabanf.-Quorum nimirum eseci-:
ojus opera magna sunt, ul-per omne quod ab homi- tas.adcrudeiitalem, crudelitas etiam usque ad aperta
nibus agitur, ejus volunlas exquiratw. Nam ' s_epe opera persecutionis exarsit. Sed Redcmptor humani
inde perficitur, unde repelli puiabaturi Hinc rursuiri geiieiis peiseculorum suorum manibus diu teneri.
dicilur: Onmid qumcunque voluit Bominus fecit in iiojipoluit. Cudeetprotinussubditur:
cmloet in terra (Psal. cxxxiv, 6). Hinc Salomon ait: . t' CAPUTXX.
Non esl sapieniia; non est prudenna, nonesl consilium •VBRS.1S.—POJTO salvumfaciet e egenumde gladio
contra Dominum (Prov. xxi, 30). Reslat ergo ut in oris eorum, el de manu violentipauperem. - '
cunctis quae agimus virii supernas-voluntatis inquira- B 33. Chrislus Judmorum linguas el gentilium gladium
mus, cui videlicet cognitae"debetnoslra actio devote rcs.irgendo superavit. —Ipse quippe isle pauper est,
lamulari, et quasi aucemsuiitineris persequi, ne ei de quo per Paulum dicilur : Propter nos egenus fa-
etiam nolens serviat, si hanc superbiens declinat. clus est, cum divesesset.Etquia Judsei Dominuniac-
Vitari enim vis superni consilii ntquaquam jiolest; cusando tradiderunt, quem tradilum gentiles f occi-
sed magna sibi virtute hane lemperal, qui se sub derunt(JJ Cor-.vuf, 9), potest per oris gladium accu-
ejus nutibus refrenat-;- ejusque sibi pondera levigat, santium Hebraeorum lingua signari, de quibus per-
qui hanc subjecto-coi^dishiimero volens portat. Sed Psalmistam dicitur : Fiiii hominum, denles eonmr
quia persepulorum superlus.meqjoriam fecimus, qua-. at;ma el sagitlm, et lingua eorum maclwra, acuta
a Ubique Mss. haben.t qbsciderept, abscidere, et d In Ulic. et Germ. correcto.: Custosqui de uocte,
siniilia, pro qbscinderent, etc. Cuslosqui de hocle.
i El}j;oic.et alii Norman., dum divinmpielalis mi.-. e Deest egenum in Compend., Norm.,' elc.,-hic c< ;
racula. Utic. habet uti*amqueleclionem. dein.ceiisubi idem textus profertur.
c Vindqc. et alii, ne tenebrmmqrtis vos comprehen- { Pro occiderunl,,quod legitur in Mss, GUql. ef f-3"
dant. al., Receni. habent crucifixmint.
.749 MORALIUMLIB. VI. —"IN CAPUT T B. JOB. 7§0
dum bona
(Psal. LVI, S); quia Evangelio etiam.teste clamave- J i lucis obscuratur; quia saepe iii proximis
runt ; Crucifige, cracifige (Luc. xxin, 21):. Per ' aperta cbnsiderant, si qua mala lateant irivestigantj
violenti vero manum, ipsa crucifigens gentilil.as ex- et solliciiis Inquisitionibus laborant, si qiiid forte
Saiia quidem mem-
primi potest, quss in Redemploris morle HebraBOi-um quod accusai'e possint inveniant.
voces opere implevit. Deus ilaque hune pauperem et. bra conspiciunt : sed ciausis eordis' oculis vulnus
de violenti manu, et de orjs gladio salvum fecit; quia palpantes quserttnt. Unde et bene subditur : Et quasi
videlicet Redemptor noste-r et vires genlilium, et in nocle, sic palpabunf in weridie. Dies boni bjjeris in
linguas JudaBorummoriendb ex. humanitate pertulit, proximo exterius lucet; sed quasi in hocte palpant,"
sed ex diyinitatis suse-potentja resurgendo superavit. - quia livoris siii intus tenebras tblerant. Peryenire ad'
Qua yidelieet resurrectioiie.auid aliud-agitur, nisiut 'aliqua, quae reprehendant, satagunt, detractionis"
ad spem vitaj subsequentis infirniitas nostra robore- aditum quserunt-, sed quia hunc invenire non vah.hlj
tur? Undeet bene mox subdilui": casci exterius circumeuht. Quod bene expriiiiitur,'
CAPUT XXI. - cum Lol, protegentibus angelis, in domo ejus ostiurii"
VERS.16.—Et exit egeno spes. , - . Sodomilse non invenerunt, sicut scriptum est : tim
36..Suorum spem solidavit.—Erepto quippe pau« faciebant Lot vehementissime, et jamproximum eral
p.ere, egenus ad spem reducitur, quia liumilis fidelium ;B ut frangereni fores, et miserunt manum viri, et intro-
pojjulus, Redemptore nioriente, pavore concutitur, diixerunt adseLot. clauseruhtque.bstium, et eos qui,
sed resurgente solidatuf. Ipsos iiamque primos hujus eranllforis, percussenmt cmcitate a minimo<usquead
populi pauperes, electos videlicetpraadicatores, visa maximum, ita ut ostium ihvenire non pbssent (Gen.xix,.
ejus mors percnlit, sed resurreetio ostensareparavil. 9, 10 seq.). Quid est quod malis adversanlibus, intra"
Salvato ergo-paupere, spem egenus recipit, quiri" domum Lot reducitur et riiunitur, nisi quod j'ustus.
resurgente in carne Domino, fjdelis quisque ad seler- quisque duni pravorum insidias sustinet, ad menteiu
nse vitsefidueiam convalescit. Scd ecce jarii inmani- revertiiur, ot imperterritus manet? Sodomilae autem -
festa oslensione Verilas venit,j'sni carnis mortem -\fjriin domo Lot iiivenire ostium iiequeunt, quia cor-
a
p.erlulit, eamque resurgendo destruxit, jam resur- ruptores merilium contra vitam justi nullum accusa-
rectioneni gloria ascensionis honoravit; et lamen liouis aditum deprehendunt. Percussi enim .ciecitafe -
Bebraeomm lingua adliuceum contumetiis lacessere quasidomum circumeunt, qui invidentes facta dicta-
nondesinil, quos nimirum reqnanimiter tolerat, ut que perscrulantur. Sed quia eis de yita jiisti' fbrtis
p.Iiostolefando convertat^ atque alios minime con- undique ac Jaudabilis actio obviat, errahles nihil aliud
versos quandoque.districtius feriat. Tune enimiingua quam parietem palpant. Benp ergo dicilur : Quasi in'
nfidelium ab effrenatione suse loquaeitatis obmule- [__iiocte, sic palpabunt in meridie, quia dum bqnum
s.eet, cum venire eum justum judicem viderit, que-m qiiod yident aceusare nequeunt, caecati ni.aiitla,.
nune injuste judieavit. IJnde et bene subditnr : Biialumquod non vident ad accusationem quacruht..
'
'"CAPUT XXII.;.- 39. Ad culpam nos' trahit deieclalio aut ierrqr;,
1BID._— Iniquiias aulem contrahel os suv.m. neutrum valet in humilem.—Ubiet recle subjungitur:
: _57.Judmi a coniumeliisinChristum'cessabunt.—;Os Porro salvutti faciel de gladio oris eorum, et de manu
enim.suum nunc adhuc iniquitas dilatat, quia humani violenii paupereni. Pauper quippe esl, quisquis"apud
gpneris Redemptorem Iingua infidelium contumeliis semetipsura elatus non est. Unde et per Evangeiium,
lacessere" riequaquam cessat. Sed tunc os contrahel, Veritas dicit : Reafi pauperes spirttu', quomam ipso-
eum hoc quod non vult per J@g studium, h per rutn est regnum cmlorum (Matth. v, 3). Duobus au-
supjjlieium claudet. Quod tamen bene accipi etiam temmodis ad culpam unusquisque pertrahitur. Auf.
de conversis perseeutoribus polest. Salvato euim enim delectatibne ducitur, aut terrore superatur,
paupere, dum egenus ad spem redit, contracto ore Gladius namqueohs esl iniquitas persuasionis, ma-
.. iniquitas obmulescit, quia.resurreetionis ejusclare- lius autem violenti est adversitas potestatis.Sed quia
scente miraculo, dum copiosa imiltitudo infideliuni veraeiter humilis, qui hpc loco pauper vocatur, quo'
credif, _aRedemploris sui injuriis coutumeliisque ces- JJ' nulla hujus mundi prqspera appetit, \QQ e"oauden-
savit. Os enim suum, quod Deum deridendo aperuit, ter 6tiam adversa contemnit, recte"dicitur : Salvuhi
Jam formidando contraxil, faciel de gladio oris eorum et de manu violenii paupe-
_ [VeK.XVI.] SEKSUS HORALIS.—5S. Invidorum tene-. rem. Ac si aperte dicerelur : Sie in -se.Deus mentes
.brm el anxia maliiia.—Libethsec moraliler, poslpo- ' liumiiium soiidat, ut eas ad perpetrandam nequitiam
sila Judseoram s.gnificatione, transcnrrere, atque a nec blandimenla suasiphum pertraljant, nep dolores
pravis generaliter quomodo.agantur indagare. Iniquo- suppliciorum franganl. Spes quippe' in seternitatem"
rnm quippe.hominum mentes cum qusedam a proxi- aiiimum erigit, el idcirco liulla mala exterius quse
mis bene gesla conspieiunt, in extenso Jivoris sui tqlerat sentit.Unde ei subditur : Et. crit egeno spes.
equuleo torquentur, et gravem mali.tia. suse poenam Ad cujus spel videlicel fructu.m.cum jiaupei; pefyene-'
sustinent, cumbona inaliis fabescentes vident. Recte rit, omniselalus obmutescit. Unde et adhuc subdi-
itaque dicitur :-Per diemincurreni tenebtas', quia meus tur : Iniquitas -autem confralmt os suum. -Nuiieenim
eoruni cum de aliena melioralione affligitur, de radio malus bonis derogal, et fecla-qnte agere negligit.
"
a Vinfloe., Jam resurreciignis giorimn ascensione - ' i»DeeBf.per in G.eraef. . - -., :. -
- honoravit
 7M - SANCTI GREGORIIMAGNI 7S2
ucecin aliis obtrectando lacerare non cessai. Sed tunc £^ gatione criminis, sed pro 2O0f°rtitudinisprobatioiie
iniquitasos suum contrahit, cumjustis quanta suppe- feriuntur, cum causas sua; percussionis inquirunt,
tat gloria retributionis agnoscit. Tunc enim ei loqui nequaquam increpationem Dominireprobare diceudi
contra bonosnon vacat, quia malorum suoruni digna sunt, quia in semetipsis c satagunt invenire quod
'
relributione linguam tormenta ligant. Dnde bene, nesciunt. Unde et beatus Job ad libertatis verbainler
Anna prophetante, dicitur : Pedes sanclorum suorum percussionis verbera erumpens, tanto de se reetius
servabit, ei impii in tenebrisconlicescent(IBeg.n, 9). judicia ferieatis interrogat, quauto in semetipso ve-
Sed ut eleclus quisque celerna supplicia' evadat, et rius causas a passionisignorat. Eliphaz itaque, quia'
ad perennem gloriam pauper ascendat, debel hic hunc percussum non probationis examine, sed pur-
assiduis flagellis atteri, quatenus in judicio valeat gationis sestimavit, dum libere inter flagella loquere-
purgalus inveniri. Ipso namque-infirmitatis nostrae tur, reprobasse Dei increpatiortem credidit. Quem
pondere deorsum quotidie ducimur, a nisi mira manu apte etiam hajreticoruni tenere speciem diximus, qui
artiflcis per subvenientia flagellaTelevemur.Unde et oinne quoda sancta Ecclesia, recle agitur, apud ju-
Bubditur : diciuui suum semper ad vitium torlitudinis inflectunt.
CAPUT XXIII [Vet. XVII]. Quia vero bona intentione ad loquendum ducilur, sed
VERS.17.—Bedtus homo qui corripitur a Domino. ]B non curat discernere cui loqyatur, adhuc supernaa
40. Assiduis.flagellis hic alleri electus debel. — dispensationis moderamina prajdicando subjuugit,
Prima virtus est, *>ne perpetrari debeant, vitare dicens : -
peceata; secuuda autem, saltem perpetrala corrigere. CAPUT XXV [Vet. XVIII].
Sed plerumque culpas non solum imminentesminime VERS.18.—Quiaipsevulnerat,el medetur; percutit,
vitamus, veruui etiam nec commissas agnoscimus. el manus ejus sanabunt.
Etpeccatorum menstanto altius tenebreseit, quanto 42. Duobusmodis Deus ad salutemvulnerat. Mentt
nec dainnumsusecaecitatisintelligit. Undeflt plerum- ad Deimi redeunti, ad lenlalionem verlilur, 'quidquia
qiie divini muneris largilate, ut culpam poena sub- prius in smcido blandum.—Duobusmodis omnipotens
sequatur, et flagella oeulos delinquentis aperiant, Deus vulnerat, quos reducere ad salutem curat. Ali-
quos inter vitia securitas eaecabat. Torpens quippe quando enim carnem percutit, et mentis. duritiam
animus percussione tangitur, ut excitetur; quatenus suo pavore tabefacil. Vulnerando ergo ad salutem
qui statum suserectitudinis securus perdidit, afflictus revocat, -cumelectos suos affligitexterius, ut interius
consideret quo jaeel. Hinc itaque ipsa asperitas cor- vivant. Unde per Moysen quoque loquitur, dicens :
feptionis origo fit luminis. Unde etper Paulum dici- Ego occidam, elvivere faciam; peiculiam, et ego sa-
lur : Omne quod arguitur, a lumine manifestatur < C nabo (Deut. xxxn, 39). Occidil enim ut viviflcet,
(Ephes. v, 15), argumentum enim salutis est vis do- perculit ul sanet; quia idcirco foras verbera admovet,
lbris. Hinc est enim quod Salomonait: Curaliocessare ut intus vulnera delictorum curet. Aiiquando autem
faciel peccata maxima iEccle. x, 4). Hinc iterum eliam si flagella exterius cessare videantur., intus
dicit : Quem enim diligit Dominus, castigat; flagellat vulnera infligil, quia menlis nostoe duritiam suo
autem omnemfilfam quemrecipit (Hebr. xir, 6). Hinc desiderio perculit. Sed percutiendo sanat, quia ter-
voce angelica Dominusad Joannem loquitur, dicens : roris sui jaculo transfixos ad sensum nos rectitudinis
Ego quos amo, redarguo el castigo {Apoc.m, 19). revocat. Corda enim nostra male sana sunt, cum
Hinc Paulus ait : Omnisautem disciplina in prmsenli nullo Dei amore sauciantur, cum peregrinationis suse
quidemnon videlur esse gaudii, sed mxroris; posiea, serumnamnon senliunt, cum erga infirmitatem proxi-
autem fruclum pacalissimumexercitalisper eamreddit lni nec quamlibel minimo aflectu languescunt.' Sed
fustitia! {Hebr. xn, 11). Quanivis ergo convenire vulnerantur ut saneniur, quia amoris sui spiculis
simul nequeant dolor el bealiludo, recte tamen nune , nienles Deus insensibiles perculit,- moxque eas sen-
dicitur, Bealus homoqui corripilur a Domino; quia '- sibiles perardorem oharitatis reddit. Unde et sponsa
per hoc, quod peccator dolore correplionis premitur, in Canticis canticorunrdicil: Vulnerata ckaritale ego
quandoque ad beatitudinem, quoesine inlervenlu est p sum (Cant. n, 5, sec.eLXX). Male enim sana anima,
doloris, eruditur. Sequilur : atque in hujus exsilii stratum caecasecuritate pro-
CAPUTXXIV [Rec. XIV]. slrata, nec videbat Dominum, nec videre requirebat;
IBID.—Increpationem ergo Dominine reprobes. percussa autem,charitatis ejus spiculis, vulneralur in
41. CorreplioDei alia punit, alia probat Quisquis inlimis affectu pietalis, ardet desiderio contempla-
pro culpa percutitur, sed in querela suaj percussionis lionis, et miro modo vivificaturex vulnere, quaj prius
elevatur, increpationem Domini reprobat, quia hanc mortua jacebai in salute; aastuat, anhelal, et jam
injusle se ,perpeli accusal. Qui autem non pro pur- videre desiderat qiiem fugiebal. Percussione ergo ad
a Mss. Norm. , nisi misericordia arlificis. Utic. ne perpetrari debeant, vilare peccata.
• praeter hanc Iectionem aliam exbibet, scilicet, nisi c Additur in Ed. castigando, quod redundat, el
~ misericordi manu urtificis. a Mss.
' i>Hic variant Mss. Unus Vindoc. et Colb. habent, abest a Edili, loco passionis, adhibent persecutionis.
- e In ed., exsilii stalu. Slratum invenimusin Com
ne perpetrare debeant peccata. Alter Vindoc., ne per-
pelrare debeantprmmedilatapeccala.Reg., Ebroic. et pend., Val. CI. ac Norman. Corb. Germ. babe»
alii Norman., neperpetrari debeantvelitwpeccata. exsilii slatim cmcasecurUale.
-Gerni, et Corb.) pro vetita, habeivitala peccata. Aiii.
 7S3 MORALIUMLIB. VI. — IN CAPUT V B. JOB. 7S4
salutem reducitur, quaead securitatein quielis intimae,A fentationes eorppris fortes reddit. Sed sunt nonnulli
amoris sui perturbalione revocalur. Sed cum sauciata qui etsi ex divino eloquio ab inlerna se fame refiV
ruens anbelare in Deum coeperit, cum cuncta muridi ciunt, si jam b contra tenlationes corporis continen-
hujus blandimenta despiciens, ad supernam palriam tise virtule fulciuntur, adhuc tamen percuti liumanis
per desiderium tendit, ad tentationem ei protinus detractionibus metuunt, et ssepe dum liuguarum ja-
\vertilur, quidquid amicum-priusjin sseculoblandum- cula formidant,' peccati se laqueo strangulant'. Unde
*
que putabatur. Nam qui peccantem amare consueve- et apte subditur:
rant, recte viventem crudeliter impugnant. El ereclus CAPUT XXVIII [Vet. XIX].
in Deum animus, carnis suse bella tolerat, in qua VERS.21. — A flagellolingum abscondens..
prius vitiis serviens,deleciabiliter jacebat; voluplales 45. Conlra flagellum.lingum, contra painas corpo'
priscse ad memoriam redeunt, et conlradicenlem rales armare seoportet. — Flagellum linguseest ex-
inentem gravi certamine affligunt.Sed,quiadum 201 illatse contumelise.Flagello linguse bonos
transitorio labore atleririuny a perpetuo dolore libe- probraiio
feriunt, qui eorum. opera irridendo persequuntur.
ramur, apte snbjungitur : Ssepe enim lingua a bono opere, dum viluperat,. re-
CAPUTXXVI [Rec. XV]."
• VERS.19. — In sex tribulalionibus liberabit le, et.A vccat; et quasi flagelluni,se .exerit, quia dorsura
timidaj mentis csedit. Hoc flagellum linguae, electse
in septima ntin tangel te malum. menti insidiari Propheta cqnspexerat, cum super-
45. Transitorio labore e->-nimur a perpetuodolore.— num
adjutorium pollicensdicebat: Ipse liberabit c de
Quid enim senario numero, quem septimus sequitur, laqueo venantium, et a verbo aspero (Psul. xc, 3).
nisi prsesentisvilae operatio decufsusque signalur ? Venantes enim nihil aliud
quam carnem quserunt.
Sexto quippe die omnia periiciens, hominem condi- Sed a venanlium
-die laqueo, atque ab aspero verbo eri-
et
dit, seplimo Deus requievit. Qui scilicet septi- pimur, quando el insidias earnalium -, et irrisionum
mus vesperam non habet, quia subsequentem re-
terminus claudit. Perfectis probra despiciendo superamus. Aspera quippe e.orum
quiem nullus jam ergo verba sunt, quae^bonisnostris itineribus adversantur.
omnibus requies sequitur; quia postI)ona vilaj prse- Sed
sentis opera, retributio 33ternsequietis invenitur. In lieniium asperitatem verbi evadere, est irrisiones detra^
dissimulando calcare. Sancta ergo 202
sex itaque nos tribulationibusDominus liberat, ne
anima a flagello linguseabsconditur, quia dum in
nos in seplima malum tangat, quia pjrjjatemae
hoc mundo honorem laudis non quserit, nec contu-
pielatis eruditionem prsesenlis vitae labore nos atte- melias detractionis sentit. Sed sunt nonnulli -qui
rltT^eYlrradveTitu judicis-a verbere abscondit; ut
tanto tunc ad salulem cerliores exhibeat, quanto C jam derogantium verba despiciunt, jam irrisiones
( pro nihilo attendimt, adhuc tamen -pcenascorporis
nrine nos llagella durius secant. Qui aple mox et
niala vitse prsesentis, et adjuldria supernseproleclio- sarius cruciatusque pertimescunt. Antiquus namque adver-
ul a recla intentioue nos retrahal, multilbr-
nis emimerans subdit: miter impugnat; et tentatidhem nostram modo verbi
CAPUT XXVII.
— fame, mbdo carnis certamine, modo flagello sermo--
VERS.20. In fame eruet le de morte, et in bello
nis, modo calamitate persecutionis aggreditur. Sed
de manu gladii.
44. Deus dum verbisui pabulq menies reficit, con- quia perfectus quisque cum in seipso vitia vicerit,
statim mentem «tiam contra yulnera passionis accin-
tra lentaliones forles reddit. — Sicut fames carnis :
est subtractum subsidium corporis, ila fames menlis git, aple subjungitur
est silentium divinaelocutionis. Unde recte per pro- CAPUT XXIX.
phetam dicitur : Emittmn famemin terram, non fa- IBID.— Et non limebis calamilatem, cum venerit.
mem panis, neque silim aqum,- sed famem audiendi 46. Gontramulliformemadversariumpugnantesmul-
verbumDei (Amosvm, 11]. Et quia humanam men- tiplicius nos parare debemus.—Sanclienim viri quia
tem cuni divina allocutio deserif, contra eam tenla- contra mulliformem adversarium se pugnare consi-
lio carnis invalescit, apte subjungitur : Et in bello w j. derant, semelipsosin certamine multipUciter.parant.
de manu gladii. Bellum quippe patimurj cum carnis flabent enim contra famem' divini verbi "pabuluui,'
nostrsetentationibus impugnamur; de quo nimirum contra belli'gladium, continentise-scutum; contra
belloperPsalmistanrdicitur: a Obumbracaput meum flagellum linguoe, protectionem . palientise; coriira
in die belli (Psal. cxxxix, 5). Quia igilur reprobi' exterioris calamitatis dainnum, interni amoris adju-
dum fame verbi Dei deficiunt, eliarn belli gladio torium. Undemiro inodo agilur,:'inVquo eoshostis
transCguntur; electos' suos Dominus et in fame ai callidus numerosius lentat, eo circumspecli Dei mi-
morte eripit, el in bello a gladio abseondit, quia eo- lites virlutibus ditiores flant. Et quia electi quique
rum mentes dum verbi sui pabulo reficit, contra dum prseseniis vilae certamina fortiter tolerant,- ia
a Sie pler. Mss., qriomodo eliatn exstat in Rom. iionum) prmlia conlinentim virlute fulciuntur. Utic.
Psalt. In perpaucis, obumbrasti caput. In Corb. et aliqui Norm.: se jam coHra tentaliones carms,
Germ., obumbravitcaput. In uno Reg., ut in Ed., conlinenlimvirtute fulciunl; adlmc, elc.
obumbraslisupercaput. c Utic.etpler. Mss., liberabil te, sicul eliamha-
L Vindoc, si jam contra tenlaliones,prmlia conti- bent Hebr. textus, Athanas'. Sixtina editio, -etc, At
nentim virtute fulciuntur. Colb., Corb. Germ., Com- Theodoretus legit liberabitme, astipulanle Aug., qui
peud. et Turon.: Sijani conlra tentationis(vet tenta- habet eruet me. ,
 /55 SANCTIGREGORIIMAGNi • 755
terrore sibi venturi judieii securitatem parant, recte A ridebunt. Quia enim modo ad eorum labi imitatio-
subjungllur: siem possunt, bic habent formidinem;, quia vero
^ CAPUT' XXX [ Vet. XX, Rec. XVI].' damnatis tunc prodesse nequeunt, illic non habent
VERS.22. — In vastitate et fame ridebis. compassionem. Mltmo itaque supplicio deditis non'
-W. Reprobi interius exteriusque iorquebuntur.— esse miserendum, in.ipsa qua beati sunt justitia ju-
TunG quippe reprobi vastilatem famemque passuri dicantis leguul, qui, quod suspicari "fasnon est,.qua-
sunt, cum damnaliin extremo judicio ab aeterni panis Iitatem sibi perceptae felieitatis imminuunt, si in
visione separantur. Seriptum -namque est: Tollatur regno positi volunt quod implere nequaquam pos-
impius, ne fyideatgloriam Dei (Isai. xxvi, 10, sec. sunt. Sed quisquis ad vitse praecepta se dirigit, pri-
LXX). Et .per semelipsum Oominusdicit: Ego sum usquam prsemia seterna percipiat, hic jam initia se-
panis vhus, quidecxelo descendi {loan'. vi, 61). Si- cuturae in perpeluum securitatis degustat; ut anti-
niul ergo eos vastitas famesque cruciat, qui non quum hostein non meiuat, ut interveniente mortis
solum foras tormenta. sentiunt, sed intus etiam ine- articulo violenlos ejus impetus nullateuus perhorre-
dice peste moriuntur. Vastat gehenna , quia concre- . seat. [ Vet. XXI. ] Jusds namque initium retributio-
mat.-fames interfieit, quia suam illis faciem Redem- nis esl ipsa plerumque in obitu securitas mentis.
ptor abscondit. a Bene namque relribulionem inte- gI Unde et recte subjungitur :
rius exteriusque reeiplunt, quia eteogitando miseri CAPDT XXXI.
et operando deliquerunt. Unde bene per Psalmistam VERS.22.—Et besliamlerrmnon formidabts.
dlcitur : Pones eos ut clibanum ignis in tempore 49. Smpein obitu percipiunlsecurilaletn menlis.—'
vuitus tui; Dominus in ira sua conturbabit eos, et Callidus qiiippe adversarius beslia terrse dieitur,
devorabit eos ignis {PsaL xx, 10). Quod enim ab quia ad rapiendas mortis tempore peccatorum ani-
igne-devoratur, ab exteriori parte accendiiur, cli- riias violenlia crudelilatis efferatur. Quos enim vi-
banus vero Inlerius inflammatur. In tempore'ergo ventes blandiens decipit, morientes sseviens -rapif.
vultus Domini Injusti omnes et ut clibauus ponun- Quo contra de electorum Ecclesia per prophetam
tnr, et ab igne devoraritur; quia, apparente judice, Dominus polliceiur, dicens : Mgla beslia non lrr<ns-
• cum "a visione illius eorum multitudo repellitur, et ibit per eam (Isai. xxxv, 9). Illi igitur terrse bestiam
irilus.per desiderium ardel conscientia , et foris car- morienles timent, qui conditoris sui potentiam vi-
nem eruciat gehenna. ventes non timent. Sancti etenim viri quia divinsese
• 48. Justi tnnc
ridebunt, nec ulla in damnatos mi- formidini medullilus subdunt, omne de adventu ad-
sericordia movebuntur.—Potest etiam flagellumlin- versarii pondus timqris abjiciunt. Hinc est ensm
guse,senlenlla ullimseanimadversionis intelligi, qua Q ( quod Psalmista Dominumexorat, diems : Ne qumido,
dislrictus judex reprobis dicit: Disceditea me, inale- rapiai ul leo animummeam (Psal. vn, 5)..Hinc rursus.
dicli, %nighemwternum, qui faralus est diabolo et ait: Exaudi, Deus, oratwnein meamd cum tribulox-,a.
angelis ejus {Malth. xxv, 41). Justus ergo a fla- limore inimici eripe animam meam (Psal. LXIII, 1,
gello linguse atque a calamilate veniente abscondi- 2). Viventes quippe perfecte timent judicem, ne
tur, •> qriia in tanta dislriclione sententiae blanda morienles meiuant aecusatorem. Bene ergo dicitur:
tunc judieis voce -refovelurcurrijiicilur : Esurivi, et Ei bestiamlerrmnon formidabis. Ac si aperle diee-
dedistis mlhi manducare; silivi, et -dedislis mihi bi- retur : Quia a blandiente hosle modp non vinceris,
bere; hospesvram, el collegislis me; nudus, et co- hunc saevientem postmodum rion timebis. Sed cum
operuistis me; infirmus, el visitastis me; in carcere bene vivitur, valde cavendum est ne mens, despeelis
eram, et venistisad ineilbid., 35, 56). Quibus prse- . caeteris, de gloria singularitatis elevetur. Unde apte
mittitur : Venite,benedicti%$$%Patris.mei, possidete ad memoriam borium sociale reducitjir, cum proli-
paralum mobisregnum a conslilutione mundi (Ibid., nus subinferlur:
34). Invastitate ergo et fame justus ridebit; quia CAPUT XXXII.
cum iniquos omnes extrema ultio perculit, ipse de VEKS.23.—Sed cum lapidibus regionumpactum
gloria dignseretributionis hilarescit. JNecdamnalis ]j. tuum.
jam tunc ex humanitate compalilur; quia divinse, 50. Pie vivenlibus cavenda singutaritas. — Quasl
justitise per speciem iuhserens, inconcusso districtio- distinctsein mundo regiones sunt Ecclesiae genlium,
nis intimae.vigore solidatur. Erectas namque in cla- qusein una fide posilse, morum linguarumque diver-
ritate supernse rectitudinis eleetorum mentes nulla - silatedividuntur.Quidergoregionumlapides, nisiEc-
niisericordia afficit, quia has a miseriis altitudo bea- clesiawimelectos accipimus?quibusprimiinstructoris
tiludinis alienas reddit. ,Unde bene etiam per Psal- voce dicitur: Vosautemtanquamlapidesvivi supemdi-
inistam dicitur : Videbuntjusti et timebunt, et super ficamini(1 Petr, n,5). De quibus sanctaeEcclesise
eum ridebunt, et dicent: Eccer homo qut non posuit! per prophetam Dommus pollicetur dicens: Ecce ego
c Deum adjutorem suum (Psal. LI, 8). Iniquos enimi sternam per ordinem lapides tuos (Isai. LIV, ii),
lusti nunc vident et metuunl, tunc visuri sunt et Qui igitur recte vivii, pacto se lapidibus. g©4 rfr
a:Mss,.Gemet., Pomwnamque retributionem.. aliis Ed. et Mss".,quibus concinit Rom. Psaltemmi
t>'Ebroic.j quia interiladislriciione. Juxta tamen textum Heb. potius legendum depr-eeor.
c .Gemet., Deumadjutorem sibi. quam tribulor.
d Cocciusac deinceps; cum deprecor,reluctantibus
 757 MORALIUMLlB. VI. — IN CAP. V B. JOB. 758
gionuiri jungit, quia iri eo quod munal desideria su- kj nis irripellitur, ut.illud toto borde diligat, quod COH-
perat, vitam'suain procul dubio ad sarictorum pra> tradiciio nulla periurbat. Uride fli, ut quietem inti- p
cedenlium imilalionem iigat.Sed cum airiundi Rac-. • mam ad fnemoriam revocel, et carnis suaeillecebras ?v
lione disjungilur, malignorum spiriluuni impugna- fugieris, ad illam pleno amore suspiret. Considerare
tiones erescunt: quse. lainefl quo riiagis in mcerore enim ex tentatione \i
unusquisque compellilur, unde ||
quemquam atieruiit, eo conditori humilius subdurit. quo cecidit, qui postquam pacem Dei deseruit, rixam
!Undeet subjungitur: sibi contra se V exsurgere ex semeiipso senlil, et
CAPUT XXXHI. tuhc verius videtdesecura Dei dilectione quid per'
IBID.— Et beslimterrm pacificm erunt libi. didit; qui ad. se dilapsus, suam in se contumeliam
51. Acrioreshostis insidim , ad gratim adjutorium invenit. Pacem ergo.nobis terrse bestise faciuril, quia
postirtundumnos compellunt.— Notandum prius est hiptus carnis, dum nos tentando lacessunt, adamo-
quod non ait pacatse , sed pacifieae.,videlicet, rion rem quielis iutimse impellunt. Bene aulem subdi-
quia pacem habent, sed quia.pacem faciunt. Hostes ttir:
quippe callidi dum insidianlur, affiigunt; sed afflicta -. CAPUT XXXIV.[VeL XXIII.]
mens tanto niagis ad seternam patriam reditum dili- VERS.24. —Et scies qupdpatem habeat tabernacu-
git, quanlo in hoc serumnoso exsilio laboriosius B 1 Itsm mutn. • -
vivit; el verius se graliae sui adjutoris humiliat, • 20§ 55. In JScripiurispax plena ei pax iiichoata.
cum contra se insidias hostium acfiores pensat. — In Scriptura sacra aliter pax plena dicitur, atqua
Terraeergo bestisepacifieseelectis liunt, quia maligni aliler inchoata. Irichoatani quippe pacem Verilas di-
spiritus, eum bonorum corda adversantes deprihiunt, scipulis dederat, cum dicebat: Pacem relinquovob\s%
haec nolentes ad amorem Donlini impellunt.. Inde pacem meam do vobis(Joan. xiv, 27), et plenarii Si-
ergo cum Deo pax Tobuslior oritur, unde nobls ab meon desideraverat, cufn exqraret dicens: c Nmic
adversariis durior pugna genefatur. dimillis servum tuum, D.omine, secundum verbum.
[Vel. XXII.] 52: Molus wrnis ientahdoriigiUnt, tuum in pace (Luc. n, 29). J?ax enim nostra ex desi-
"sedusque ad morsum non .pervehiunl.' hno ntibis pd- derio conditoris inchoatur, ex hianifesta auterri vi-
cem tum Deo procuranl.'— Possutit eliam per terrse sione perflciiuf. Plena quippe tunc .erit,, cuni menS
bestias motus carnis intelligi, qul dum mentem rioslra nec ignorantia ca^catuf,nec carnis suseiriipri-
nostrahi irrationabilia suadendo laeessunt, conlra gnatione ConCiilitur.Sed "quiaejus exordia tangimus,
nos bestiaiiter insurgunt. Sed cuto cor sub divina cuhi vel menteni Deo, vel carnem menti subjugamus,
tege deprimilur, etiam carnisincentiva delurnescurit; "tabernacuiumjusti habere pacem dicitur, quia vide.-
Ut etsi lenlando submufniurant, riequaquam tameri.G ( licet ejus corpus, d quod mente ihbabitat, a perver-
usque ad efteeiuni bperum, quasi ad aperti iflorsus sis desideriorum motibus e sub.justitise dispositione
Tabiem exsurgant. Quis enim in hac adhue corrupii- refrenalur. Sed quid prodesl pef conlinentiaincarnem
bili carne subsistens, has terrse besiias plefte edo- restringere, si mens se per conipassionem riesciat in
mat, cumillead tertiuoi Coeiumraptusegregius prse- proximi amore dilatare? Nulla nariiqueest castitas
dicalof -dicat: Video aliam iegem in membns meis carnis quain non Comnieiidatsuavitas niehtis. Unda
repugnanlem legi mehtis mem, et capiivum me diicen- . post pacefri tabCrnaCuli apte subjungituf-:
tem in iege peccali, qum est in membris meis (Hom. . : CAPUTXXXV.
vii, 23)?13ed alius est has beslias in campo operis IBID.— Et visiians speiiem tuum, hoh peccdbis.
ssevieiitesaspicere, aliud intra cordis caveam fre- 54. Se quisque in altero cogitet et amet. Paulus
mentes tenere. Redaetsenamque intra ciaustra cori- mmibusomnia factus condescendehdo, non cddendo,—
tinentiae, elsiadhuc leiitando rugiunt, usqiie ad Species quippe homlnis esl alter homo. Recte enim
morsurn tamen, ut diximus,1actiortis illiciuBhori ex- species nostra dicitur proximus nosterj quia in illo
cedunt. Paciflcseitaque suut terrce bestise, quiariiri- cernimus quid ipsi sumus. Corpofali enim visitatione
1us carnis etsi per desideria palpitant^ aperta nOS ad proximum gressuum accessu imus; spiritali vero,
iamen eontradictione operis non inipugnant. Quam-']j) non gressu, sed affectu ducimur. Speciehi efgo suam
"TISper hoc ipsum quod paeificsedicuulur,"eliam id visitat, quisquisiid eum, quem: sibi siniilem per na-
quod de malignis spiritibus diximus, non inconve- turani conspicit, passibus amoris tendit; tit in allerb
nienler accipiiur. Molus etenim carnis paceni riobis sua considerans, ex se ipso cdlligal, qualiler infir-
cum Deo faciunt j cUm tentando cOnlradieiint. Nafn manti alteri condescendat^Speciem suam visitat, qui
jusli mens iu eo quod, ad superna dirigilur, excor- ut in se alterum reficiat; se iri altero pensat. Hinc
ruptibilLcorpore gravi bello faligalur. Quaesi quando namque per MoysenVeritas curii gesla describeret,
a desideriis coelestibus, hujus mundi quamlibet ini- gerenda signabatj dicens.: Protulil terra lierbam vi-
niuia delectatione tardatur, ipso bello susetentalio- rentem el afferentemsemeniuxta genus suum, ligiium-
'- aIla Mss. Al Editi, a mundidilektione. ' '
Norman., Compend., Corb. Germ.
b Aliqui, exsurgeresemetipsumsentit. * Aprid Barthol. el al. antiq. insertum legitur
c Gemel^, Corb. et aliqui,A7(mcdimitte.Itaeliam prius inquietaverat, nunc; subinde Coc.,.pro inquie
-vel.Edil.-Basii.,
- a Gussanv., quo quod magis respoudettexluiGrseco. taverat, reposuit inquietatum. Ab his addilamenlis
mensinhabilat. Ed. alii, quod mente purgavimus textum ope Mss_.
iniiabilatur.Sequimur lectioiiem Mss., Vind., Bellov.-/
759" SANCTI GREGORIIMAGNl 760
que faciens fruclum,et habehs uhuhiquodquesementemAmenta . etiam ad semen 1'eportant. Frugem quippe
tiecundumspeciemsuam (Gehes.i, 12). Lignuni quippe ad esum etiam liberi accipimus, cum et sacro elo-
seeundum speciem suam semen producit, cum mens quio pascimur, et tamen ad.qusedam, quae inhoc
nostraa exseconsiderationeminalterum colligit,et mundo appetimus in nostris voluptatibusc vagauiurv
recti operis germen paril. Hinc quidam sapiens dicit: Sed servi facti, et ad semen frumenta percipimus,
Quod tibi non vls fieri, alieri nefeceris (Tob. iv, 16). quia dum plene Deo subdimur, etiam verbo lirsedica-
Hinc in Eyangelio Dominus dicit: Qum vullisv,t fa- tionis replemur. Et quoniam magna proles fldelium
ciant vobis hpmines,et vos eadem facite illis (Matth. sequituricum sancta prsedicatioprserogatur,postmul-
vn, 12). Ac si aperte diceret: Speciem veslram in liplicilatem seminis recte subjungilur : Et progenies
allero-visitate, atque ex vobismetipsis cognoscite, lua sicut herba terrm. Justi progenies herbse terrae
quid vos oporteat aliis exhibere. Hinc Paulus ait: comparatur,quia qui de ejus imitatione nascitur,
Factus sum Judmis tanquam Judmus, ut Judmos lu- _ dum arentem vitoa prsesentis gloriani deserit, d spe'
crarer; et his qui sub lege sunt, quasi sub lege essem, in seterna viridescit. Vel cerle jusli progenies sicut
cum ipse non essemsub lege, ul eos quisub lege erant herbaoritur, quia dumyivendo monstrat quod prsedi-
lucrifacerem; el his qui sine lege sunt quasi sine lege "cando asserit, multitudo sequentium innumerabilis
essem, cum sine iege Dei non essem, sed in lege essem-B exsrirgit. Sed quisquisjam terrena desideria despicit,
Christi. (ICor. ix, 20 et 21). Et paulo post: Omnibus - quisquis se per aclivsevilse-opera exlendit, nequa-
omnia factus sum, ul omnes facerem salvps(lbid., 23). quam ei sufficil magna exterius agere, nisi eliam per
Neque enim egregius praedicator, ut quasi Judaeus eoritemplalionem valeat interna penetrare. Unde et
fieret, ad perfidiam erupit; neque ul quasi sub lege apte protinus subinferlm-:
esset, ad carnalesacrificiumrediit;neque ut omnibus CAPUT XXXVII [Rec. XVII].
omuia iieret, simplicitatem menlis in erroris varieta- ^VERS';26. — Ingredieris in abundantia sepulcrum,
tem commutavit; sed eondescendendo appropinqua- sicut infertur acervus tritici in lemporesuo.
vit infldelibus,.non cadendo; ul videlicet singulos in 56. Qui carnem domuit,contemplatiohivacaredebet.
se suseipiens, et se in singulos transflgurans, com- Et qui prmdicationioperam dat Quid enim sepulcri
patiendo colligeret, si ita 206 JPse> ut illi» esset nomirie,,nisi contemplaliva vita signalur, qusenos
quid impendi sibi ab aliis recte voluisset; et tanto quasi ab hoc mundo mortuos sepelit, dum"a terrenis
verius unicuique erranli concurreret, quanto salutis desideriis susceptos in intimis abscondit? Ab exteriori
ejus modum ex propria consideratione didicisset. quippe vita mortui etiam sepuln per contempialio-
Bene ergo. dicitur : Ei visitans speciemtuam non pec- nem frierant, quibus Paulus dicebat: Mortui enim
cabis, quia tunc peccatum plene vincitur, cum ex sua C estis, et vita vestra abscondita estcum Christoin Deo
simililudine unusquisque perpendit, uuomodp in (Colos.III, 3). [Vet. .OT.]~Acliva quoque yita^epul-
proximi dilectione dilatetur. Cum vero a viliis caro crum est, quia a prayis nos operibus mortuos tegit;
restringitur, cum mens virlutibus exercetur, restat ut sed contemplativa perfectius sepelit, quia a cunctis
loquendo quisque doceat vitam quam moribus ser- mundi actiohibijs funditus dividit. Quisquis ergo jam
vat. [Vel. XXIV.] Ille namque.uberes fructus prsedi- in se contumelias 207. «arnis edomuit, superest ut
cationis colligit, qui semina bonae operationis prse- rnentem per studia sanctse operationis exerceal; et
mittit. Unde post pacem tabernaculi, etspeciei nostrse quisquis jam mentem per sancta opera dilalat, su-
visitationem, recte subjungitur: perest ut hane usque ad secreta intimae contempla-
CAPUT XXXVI. tionis studia extendat. Neque enim perfectus praedi-
VERS.^ 25..—Et scies quoniammultipiex erit semen cator est, qui vel propter contemplationis studium
tuum, et progenies tua sicut herba terrm. operanda negligit, vel propter operjationisinstantiam
55. Senten justi mulliplex. — Post pacem quippe contemplanda poslponit. Hinc est enim quod Abra-
'
tabernaculi, post speciei nostrse visitationem, serrien ham conjugem mortuam in sepulcro duplici sepelil
jusli multiplex surgit, quianimirum postmembrorum (Genes. xxiu, 19); quia nimirum perfectus quisque
inacerationem ,l ac morum magnitudinem, lanto ei D prsedicator exstinctam a prsesentis vitse desideriis
fecundius prsedicalionisverbum tribuitur, quanlo boc animam suam, sub bonaj operationis tegmine et
inejus pectore perfecli operis exaralione praevenilur. contemplationis abscondit, u,t a carnali concupiscen-
Hle namque bene loquendi facundiam accipit, qui lia sub activa contemplativaque vita quasi insensi-
sinum cordisJ) per recte vivendi studia extendit.Nec bilis laleat, quse prius mundi desideria sentiens,
loquenlem conscientia prsepedit, cum vita linguam - mortaliter vivebat. Hinc est quod bumani generis
anlecedil. Hinc est quod ^Egypti, servilio publico, Redemptor per diem miracula in urbibus exhibet, el
Joseph dispensante, subjecti (Genes. XLVII,20 seq.); ad orationis studium in monte pernoctat, ut perfeclis
cum juri regis semelipsos tradentes humiliant, fru- ..videlicet prsedicaloribusinnuat quatenus nec activam
a Editi, ex sui considerationese in alt. coil. Yeram Editi habent, in noslris volupt. vacamus. Utic. e!
lect. suppeditarunt Mss. Compend., Val. GI., Tu- Bigot. ulramque leelionem exhibent. ,
ron., etc. d. Hic variant Mss. Vindoc. habent, in spe interna
L Iri Ed., pro per recte vivendi, habes ad perfecte Gemel., Corb. Germ., spe in wterna. Ebroic, swpe
vivendi,reclamanlibus Mss. in mtrna viridescit.Edili spe internavirid.'
c Sic Norm., Corb, Germ. Colb. et Gerai., ubi
 761 MORALIUMLIB: VI. — IN CAPUT.V B. . JOB. 762
ritam amore speculationis funditus deserant, nec jA est tibi cumuno ocuto-invitam intrare, quam duos ocu-
contemplationis gaudia penitiis operatiohis -nimielate los habentemmitii in geliennamignis (Malth. v, 29).'
coutemnant; sed quieti contemplantes sorbeant, quod Dirse quippe"vilse,' acliva videlicet et contemplaiivaj
occupati erga proximos loquerites refundaut, Specu- cum coriservantur iri menle, quasr duo ociili habeh-
Iandoquippe in Dei amorem surgitur, sedprsedicando tur in facie. Dexter narnque oculus vila contenipla-
ad proximi ulilitatem reditur. Unde apud"Mojsen, tiva est, sinister activa. Sed sunt,nonnulIi,ut diximus,
dum in sacrificiovacca mactalur (Num. xix,3), offerri qui discrete intueri summa et spiritalia nequaquam
cum hyssopo lignoque cedrino bis linctus coccus possunl, el tamen alta contemplationis-assumunt,
prsecipitur. Vaccam quippe mactamus, cum carnem atque idcirco in perfidisefoveam, c intellectus pravi
a laseivia suse voluptatis exstinguimus. Quam cunl errore dilabuntur. Hos ilaque contemplativa vita ul-
hyssopo lignoque cedrino ac cocco'offerimus; quia tra vires assumpta, ° cogit a veritate cadere, quos in
cum maceralione carnis, sacrificium fidei, spei et stalu suse rectitudinis humiliter poterat sola activa
charitatis adolemus. Hyssopus quippe interna nosira custodire. Quibusrecle hoc quod prsefati sumus, Ve-
mundare consuevit. Et per Pelrum dicitur : Fide ritas dicit : Si oculus tuus dexler scandalizat ie, erue
mundans corda eorum (Act. xv; 9). Lignum cedrinum eum, et projice abs te. Bonum tibi esl cum uno oculo
riulla putredine deflcit, quia spem eoelestiuiii lenni- B in vilam inlmre, quam duos oculoshabentem initlvin
nus non oousmiiil;Unde et per Petrum dicitur : Re- gehennam ignis. Ac si aperle diceret: Cum ad.con-
genetavii nos in spem vivam per resurreclionemJesu templalivam vitam idonea discretione non suffieis,
Chrisli ex morluis, m hmreditatemincorruptibilem, ei solam securius aclivam tene. Cumque In hoe, quod
incontaminalam, et immarcescibilem(I Pet. i, 3). pro magno eligis, deficis, eo conteritus esto, quod
Coccus rubeo colore flammescit, quia quem implet pro minimo attendis; ut si per conlemplalivam vitam
charitas incendit. Unde et in Evangelio Veritas dieil: a veritatis cognitione compelleris eadere, regnum
Ignem venimittere in lerram (Luc; xn,'49). Sed bis coelorumper;solamaclivam valeas saltem luscus in-
tinctus coecus oflerri praecipitur, ut videlicet ante trare. Hinc rursum dicit: Qui.scandalizaverit unum
Interni judicis oculos charitas nostraDei et proximi de pusillisistis qui in me credunt, expedit ei ul suspeu-
dilectione coloretur; quatenus conversa mens nee datur mola asinaria in collo ejus, et demergaiur in
sic pro amore Dei quielem diligat, ut.curam proximi profundum maris (Matlh. xvni, 6). Quid per mare,
uiilitatemque postponat; nee sic pro amore proximi nisi prsesens sseculum; quid per molam asinariam,
occupata inserviat,-ut quietem funditus desereris, - nisi aclio terrena signatur ? Quaedum colla menlis
ignem in se superni amoris exstinguat. Quisquis ergo . per stuhadesideria stringit, banc in laboris circuitum
semetipsum Deo jain sacrilicium obtulit, si perfecta :£• mittit. Sunt.itaque nonnulli qui dum terrenas actiones
desiderat, curet necesse est, ut non solum ad opera- deserunt, el ad conlemplatiofiis studia, hrimilitate
tionis se latitudinem, verum
'- etiam ad culmina con- . postpbsita, ultra intelligentise vires surgunt, non so-
lemplationis extenoat. lum se in- errorem dejiciunt, sed inflrmos quosque a
[Vel. XXVI-J]57. Vila activa aliis, aliis contem- gremio unilatis dividunl. Qui ergo unum de.minimis
plaliva magis congruit. Alterulra cuique pro ihgenio scandalizat, meliusalli fuerat, alligata collo mola asi-
colenda.—Sed inler hsec magnopere sciendum est, naria, in mare projici, quia nimirum perversaa menti
quia valde inter se diversaesunta conspersiones ani- expeditius esse potuisset, ut occupata mundo terrena
inorum. Nonnulli namque hominum ita otiossemenlis uegotia ageret, quam per contemplationis studia ad
sunt, ul si eos labor .occupalionis excipiat, in ipsa multorum perniciem vacaret. Rursum, nisi quibus-
operis inchoatione succumbarit;. et nonnulli ita in- dam mentibus contemplativa vita potius quam activa
-quieli sunt, ut si vacationemJaboris habuerint, gra- congrueret, nequaquam per Psalmistam Dominus
viuslaborenVquia tanlo h deleriores cordis tumullus diceret : Vacate et videte, quoniam ego sum Deus
tolerant, quanto eis licentins ad cogitationes vacat. (Psal. XLV,11).
Unde necesse est ut nec quieta mensad exercilalio- [Vei. XXVII.] 58.' Quidvaleant timor et amor ad
neni se iminoderati operis"208 dilatet, nec inquieta D contempiationem'.— Sed inter hsecsciendum est quia
ad studium conlemplationis angustet. Ssepeenim qui ssepe et pigras menles amor ad opus excitat, el in-
contemplari Deum quiefi poterant, occupationibus- quietas in conlemplaliorie timor refrenat. Anchora
pressi ceciderunt; et ssepequi occupati bene bumanis enim cordis est pondus limoris^ el plerumque fluctu
usibus viverent, gladio susequietis exslincti sunt. Hinc cogitalionum qualitur, sed per disciplinje suaevincula
namque est quod nonnulli inquieti spiritus, duni plus retirietur; neque boc tempestas suaeiriquietudinis ad
exquirunt contemplando quam capiunt, usque ad naufragium pertrahit, quia in divini amoris litlore
perrersa dogmata erumpunt; et dum veritatis disci- perfeeta charilas astringit. Unde necesse- est 209,
puli esse humiliter negligunt, magistri errorum flunt. ul quisquisi ad conlemplafionis studia prdperai, se-
Hiuc per semetipsam Veritas dicit: Si oculus tuus meiipsum prius sublililer interroget^ quantum ainat.
dexier scandalizatte,erueeum, el projiceabs te. Bonum Machinaquippe menlis est vis amoris, quse banc
a Vindoc,, Corb., Norm. et plerique,-consparsiones licentius ad cogitationes vacant. '
animorum. Gerni., compassiones. ' -c-Aliqui, inteVeclupravi errolis.
* Ita Norman., Corb.-Gerin. et alii, nec non vet: A Norm.an.",Compend., Vindoc. Val. Cl., Corb,
Edit. In reeent,, tanto deterius tolerant quanto Germ., incognita veritate compeilit cadere.
 m SANCTl G8EG.0RII MAGNI - 764
dum a mundo exlrahit, in alta sustollit. Prius ergo ;o A Hinc est enim qubu is qa.em legio daemonum Domino
disculiat,«isumma inquirens diligit, si diligens ti- i- jubente tlereliquit, ad Salvatoris sui pedes * residet,
met, si novit incognita aut amando comprehendere-, :, verba doclrinss percipit, et de regione sua simul
aut non comprehensa timendo venerari. In coniein- ii- discedefe cum salutis auc.tore concupiscit; sed lamrn
platione etenim mentein si amor non exeitat, tepo- )- ei ipsa rjuossalutem contulit Veriias dicit: Revertere
ris sui torpor obscurat; Si limor non aggravai, sensus
is primum in domum 2J_@ tuam, et narra quanta libi
hanc per inania ad nebulam erroris leval; et cum m feceril Dominus. Cuirt enim quamiibel parum de di-
elausa ei secretorum janua tardius aperitur, al) ea ;a vina cognitione percipimus,-redire ad humana jam
Hongiusipsa sua prsesumptionerepellitur; quia irrum- 0- nolumus, et proximorum necessitalibus onerari re-
$efe appetit hoc," quod -non inveniensquseiit;. eum- cusamus; quietem contemplationis quaerimus, nihil-
«que-superba mens errorem pro veriiate percipit,?5 que aliud, nisi boc quodsine labore refleit, amamus.
<raoquasi intus gressum porrigit, foras tendit. Hinc 1C Sed sanatos nos Verilas ad domum 'mitiit, narrare
-esl enim qbod.legem daiurus Dominus, iri igne fu- i. qriae nobiscum acta £unt praecipit, ut videlicet prius
•moque descendit (Exod. xix, 18); quia el humiles ;S mens exsudet in opere, et poslmodum refici debeaf
per claritatem suaeostensionis illuminai, et supeibo-j. per contemplationeni.
rura oculos per «aliginem erroris obscurat. Prius ,s B [Rec.XVIII.] Ql.Contemplationiselactionisfigura;
igitur mens ab appetitu gloriae lemporalis, alque abjj Rachel el Lia, Maria et Martha. Vitm actkm magna
omni carnalis concupiscenlise deleelaiione tergenda |a merita, conlemplalivwpotiora.—Hinc est quod Jacob
esl, et tunc a ad aciem contemplaiionis erigenda^ ,.. pro. Rachel- servif, et Liam>accipit, eique dicitur *
Unde ,et cum lex accipitur, pnpulus a monte probi-[. Non est consueludinisin terra noslra ut minores mitt
hetur, ul videlicet qui infirmis adhuc meutibus ter- tradamus ad nupiias quam majores (Genes.xxix, 271.
rena desiderant, considerare subliniia non pr.i sumant.t, Rachel <=namque, visum principium; Lia autem la-
,_ boriosa dicitur. Et qnid per Racbelem, nisi conlem-
Unde et fecte dicitur: Si bestia tetigerit montem, ia-
pidabiluY(Ibid., 12,13). Bestia enim ruonlem tangit, l plativa ; quisl per Liam, nisi acliva vita designatur-?
eum mensirrationabilibus dcsideiiis tubdita ad con- ,_ In conlemplaiione quippe principium, quod Deusesi,
templationis alta se erigit. Sed Japidibus percutitur, quseiitur; in operatione autem subgravi neeessila-
quia" sumnia non sustinens, ipsis superni ponderisis tum fasce laboratur. Bnde et Rachel pulchra, sed
Jctibus necatur. sterilis; Lia autcm lippa est. sed fecunda, quia ni-
89. Qum ad eam assequendamperfectio necessaria. :. - mirum mens cum contemplandi otia appetit,plus
—Qui igilur culmen apprehendere perfectionis ni- videt, sed jiiinus Deo filios generat; cum vero ad
.uhiUr, cum contemplationis arcein teriere"deside-! . C laiwrem se proedicationis dirigit, minus videt, sed
-rant,prius se in campo operis per exercilium pfobenl,5 amplius parit. Post Lias ergo complexus ad Ra-
jl sollicite sciaht sinulla jani mala proximis irro- cheleni Jacob pervenit, quia perfectus quisque
•jant, sHrrogata a proximis sequanimiter portant, fei ,i a:ile aclivse viise ad fecunditalemjungitur, el post
jbjeelis bonis teriiporalibus nequaquam niens lajlitiaa contemplativoe ad requiem copulatur. Quia enini
^iolvitur,'si sublractisnon nimio moerore «auGialur; eontemplativa vita minor quidem tempore, sed me-
-jc^leinde pefpendant si cuni ad semellpsos introrshsB rilo major esl quam activa,. sacri Evangelii verbis
"•edeunt,in eo quod spiriialia rimantur, nequaquam, oslenditur, in quo duae mulieres diversa egisse re-
secumrerum corporalium umbras trabunt, vel for- feiuoiur. Maria quippe Redempioris nostri verba
",asseiraetas manudiserctionis abigunl; si.incircum- audiens, ad peaes illius re-idebal; Marlba autem
icriptum lumen videre eupientes; cunelas circumscrip» ', Gorporalibus rninisteriis insistebat. Cumque conlra
lidnis suceimagines deprimunt; et in eo quod superr Marise otium Martha quere.-elur, .audivit: Marlha , -
se eonlingere appetunt, vincunt quod.sunt. [ Vel. Marlha, soilicila es, tt lurbarin erga plurima. Pprro
XXVIII.] Unde' recte nunc dicitur : Ingredieris ini untim estnecessarium. Maria optimampartem elegit,
itbundantia sepulcrum. Vir quippe perfecius sepul- quw non auferelur ab ea (Luc. s., 41, 42).-.Quidenim
cruni in abundanlia ingreditur, quia prius aciivse] jQper Mariaiu, quD3verha.Domini residens audiebat,
vitse opera congregat, et poslmodum carnis sensumi nisi contemplativa vita expriuiilur? Quid per Mar-
-pereontemplationem mortuum, huic mund) fundiluss tbam exterioribus obsequiis occupalam, aisi activa
occultal. Unde et aple subditur : Sicul infertur acer- vita signatur? Sed Marthaecuranon reprehenditur^
mis triticiin ieniporesuo {Ibid.). Mariaevero eliam laudatur, quia iriagna sunt activse
60. Acfio contempiaiionem debet anlecedere. — vitoB merita, sed contemplaliyse poiiora. Unde-nec
-Actiohis namque tempus primutn esl, coiileiuplalio- auferri unquain Maria; pars dicitur, quia activse viiae
«is exlremuni. Unde necesse eslut perfectus quisqne3 opera cum eorpore transeunt, contempUtivaeaulem
prius virtutibus menlem exorceat, atq:;e hanc posl- gaudia melius ex iine.convalescunt. Quod bene ae
modum in horreum quntis eondat (Luc. vm, 55). breviter- Ezechiel propbeta exprimit, cum volantia
a Ita IMlovac, Compend., Norm., Val. Cl. et vel. - Seu poiius videntem principiurn. Id sorial Rachet
Ed. Coc: et reeenliores, ad arcem. lib
J)Norma.n. et Corb., redit. Piimus Compend.- ita si derivelur exTitn raa et Hb-Pichalal. Consule
de Nominibus Hebraicis, el nolas" IIOVK
locum hunc repisesenlat, ad Salvatoris vedes discere,. Hieronymi
Ediiioriis Benediclin. tom. II.
cum salutis auctore recmcupiscit.
765 . MORALIUMLIB, VII. — IN CAP. VI B. JOB. •7-66
anlftulia conteinpiatusait : Et siniilitudomanus hoT& ^. quidem tempore percussiones semiunt, sed -cin suo
ninis subtus a pennas eorum erai (Ezech.s^li). Quid a percussiqne requiescunt. Eleciis quippe lenipus
•enim per pennas animalium, nisi contemplationes alienum est vita prsesens, unde el quibusdam adhue
possumus sentire sanciorum, quibus ad summa trans- infidelibus Veritas dicit : Tempus meum nondum ve-
volant; et terrena deserentes, sese in ccelestibus li- • nit, iempus autem veslrum semper esl paralum (Joan.
brant? Quid per manus; nisi operationes accipimus? vn, 6). Et rursux. : Itwc esi hora veslra, et poteslas
Quia "cum in proxiini amore se dilatani, bona quse lenebmrum (Luc. xxn,. 53). Sepulcrum ergo in lem-
prsevalent etiam eorporaliter administrant. Sed ma^ pore suo sicut frumenti acervus ingreditur, quia ille
nus eoruin sub pennis sunt, quia actionis suae qpera aHernara requiem 212 percipit, qui prius hie, ut
virtute contemplationis vincunt. - . ' ab exurendis paleis Iiber sit," disciplinae pressuras
[Vet. XXIX.] 62. Sepulcri .nomine requies mterna sentit. Elipbaz vero, quia etin locutionis suse.serie
potestinteiligi.—Polestetiariip.ersepulcruninonsoluni labernaculum, lapides, .beslias, semeiii her.basy.se->
in hac vita nostra cohteniplatio, sed reguies seternse pujcrumque nominavit, quod non Iisecjuxla litteram
et mtimse retributionis inlelligi;' .in qua tarito verius dixerit, ipse innuit,- qui posi cuncfa illico subjungit.
tjuiescilur, quanto in nobis .corruptibnisvita.perfe-. CAPUT XXXVIII. ,
ctius necalur. In'aburidantia. ergo sepulcrum 2!1 g| VERS.27. — Ecce hoc, ut investigavimus.,ilaest.
ingreditur, qui pqst cpngesta vilae praesentis opera, 63. Verba Eliphaz spirilaliter intelligenda sunt. '•—
mutabiiitati suae plerie mortuus, in secreto veri lu- Liquet profeeio quod in his verbis nibil ab eo juxta
minis oceultatur. Unde et'per.Psaliriistam didtu.r; superficiem dicitur, quia ;nimirum ante faeiem non
Abscondeseos in abfito vuitus tui, a conlurbalione^ jacet quod invesligatur. Qui ergo haec investigasse
hominum (Psdl. xxx,' 21). Quod iene' eliam.compa- se indicat, quia in verbis exterioribus interiora quse-
fatio adjimcta commendat, cum siibdiiur : Sicut in- sierit demonstral. Sed post cuncta ad s*ultiliain ja-
ferlur acervits' trilici in tempore suo. Frumentum ctantioe-pervenit, <]uiaprolinus subdit:
quippe in segele sole langitur, quia in hac vita, hu- . CAPUT XXXIX.
niana aniiria .respectu superrii juririnis illuslratur; IBID.— Quod auditum, menle perlmbta.
pluvias accipit,'quia veritatisTeldquio pinguescit; 64v Gravis ejns imperitia est velledocere meliorem.'
ventis *corieutilur, quia tentationibus exereelur; et — Quanialibet doctrina mens polleat, _gravls ejus
seeum creseerites paleas portat, quia nequiorem imperilia est yelle docere meliorem. Unde et ea -quse
contra se quotidie Vitarh peccaniium tolerat; atque ab amicis recte prolata sunt, ab interno (1arbitro
ad aream 'deductum"trilurationis pondere premitur, non recla judicanlur. In eo namque vim suse reclitu-
utapalearum connexio'ne.solvatur; quiameris nostra Q ^ dinis araitiunt, quod auditori non congruunt; quia
coelesli disciplinae supppsitaYdum correciionis fla- et medicamina vires perdunt, cum sanis membris
.geua.pereipit, a.socielate carnalium'b mundior re- apponuntur. In omni ergo quod dicitur, necesse esl
cedit; et relictis paleis ad horreum ducitur, quia foris ut causa, tempus et persona pensetur; si verba-sen-
rensaiieniibus reprobfcs, .elecia aniraa' ^d supernse tenliaeveritas- roborat, si hanc tempus. congruuiu
riiansionis seterna gaudia sublevaiur. Bene ergo dici- pbstulat, si et veritatem sentenlise, et congruentiam
tur: IngretMerisinabundanlia sepulcrum, sicut infertur temporis personae qualilas non impugnat. Hle enim
ac&yus triiiciintempotvsuo; quia diira post afflictio- laudabiliter spicula emitlit, qui prius hostem quera
nem jusliprajmia patriae coeleslis.ihveniunt, quasi post ferial consficit. Male nanique arcus validi cornua
pressuras ad horreum grana deferulitur; el in alienb subigit, qui sagittam fortiter dirigens.civem ferit.
a In GemeU, pinnqs; et infra, sed manus eorum- "•«
Vindoc.,' Compend.,, Corb;, etc., m sua percus-
sub pinnas. In quibusdam Mss. lioniil.' in Ezechie- sfonerequiescunt.
lem observari ssepelegi pinnm, pinnis", pro pennw, cl Mss.-vetusi., magno consensu,' arbitre, quod
'
pennis.
1 Tu«ron., velut ' stepius occurrit, iufra maxime, I. vm>cap. olim .27,
frumentum mundior. 29,50, nunc 45, 47, 48. _ ,

'
•','•' LIBEft-SEPTIMUS.

Totum capul sextum, tribus rjostfetnis-versibus ex,cepks, partim aUegprtce,

" - •---.•
'. partini maroliter explical.

'/- .CAPUTPRIMUM. D saspe contra nos quibiislibet poenis durius tormenta

:211'^- <-O0fldgelliset ionviciis probutus. Si qua
loquilur qum impalieniiam sonanl, hwc.non humano
pmsanda iudicio, sed divino. — Quorumdam mentes
plus flagella, quam convicia crucianl; quorumdam
vero pius convicia quam flagella castigant. Nam
verborum saeviuntj.eumquenos ad defensionem eri-
gunl, in impatienliam sternunt. Unde beato Job ne
deesse tentatio ulla potuisset, non solum bunc fla-
gella desuper feriunt sed graviora plagis amicorum
colloquia aifliguut; ut sanctiviri anima hinc inde
im SANCTIGREGORII MAGNI - 768
pulsata, ad motum iracundise et elationis erumperet, JAnens, culpse suse supplicia ettolerabat, et nescie-
eta quidquid mundum vixerat, per contumaciam bat; ita ut exsiliuin patriam crederel, et sicsub cor-
superbse locutionis inquinaret. Sed lactus plagis gra- ruplionis pondere quasi in salutis libertate gauderet.
tias retulit; lacessitus verbis recta respondit; et per- Sed is, quem intus horiioreliquerat, assumpta carne,
cussus innolescit, quam pro minimiosalutem carnis foris apparuit Deus; cumque se exterius prsebuit,
Iiabuerit. Loquens quoque indjcat, quam sapiens ta- expulsum foras hominem ad interiora revocavit, ut
cebat. Sed quaedamejus verbis admista sunt, quae jam damna sua videat, d jam poenamsuaecsecitalis
apud humana judicia palienlise limilem transire vi- ingemiscat. Calamitasergo hominis in statera gravis
deantur: qusenos vere inlelligimus, si superni sen- apparuit, quia malum quod pertulil nonnisi in prse-
tenliaiu judicis iri eorum examinalione pensamus. sentia Redemptoris agnoyit; lucem .quippe nesciens,
Ipse quippe beatum Job et prius contra adverSarium damnationissuaetenebras voluptuose tolerabat. Sed
prselulit, dicens : Vidisti servummeumJob, quod non postquam vidit quod •diligeret, iritellexit etiam quod
u similisest super terram;'vir simplex h et rectus, ac doleret; et grave sensit quod perlulil, quia dulce
timensDeum, el recedensa malo (Job. i, 8) ? Ipse post innotuitquod amisit. Vir igitur sanctus colloquentis
probationem-amicbs ejus redarguit, dicens : 212 amici sententiis a claustris silenlii excussus, et pro-
Non estis loculi coram me reclum, sicut servus meus B 1 pheiici spiritus affluentia fepletus, dicat sua, dicat
Job(Job. XLII,7). Restal ergo ut cum mens in beati humani generis voce : Utinam dppenderenlurpeccala -
lob sermonibus fluctuat, eorum pondus ex ejusdem mea, quibus'iram merui, et calamilas quam palior, in
uistorise initio ac flne perpendat. Ab seternoenim slatera, quasi urena maris hwc gravior appareret. Ac
)udice nec casurus laudari potuit, nee lapsus prse- si aperte diceret: Damnationis nostrae"malum leve
ferri. _Si igitur iri mnbiguitatis tempeslale depre- creditiir, quia necdum cognita Redemptorisaequilate
uensi, prima hujus historiaeel postrema conspieimus, pensalur. Sed ulinam veniat, et aerumnamlanti exsi-
naviscordis cOnsiderationissusefunibus, quasiaprora lii misericordise suaelance suspendal, et quid post
et puppi, resrrhigitur, ne in erroris saxa perducafur. exsiliumrequiramus edoceat. Si enim innotescit quid
Nullis ergo ignorantiaenostrse procellis obruimur, si amisimus, grave esse insinuat quod toleramus.
tranquillum supernse sentenlise,littus tenemus. Ecce [Vel. II.] Bene autem haec eadem peregrinationls
enim dicit quod qusestioue non niodica lectoris ani- nostrae calamitas maris arense eomparalur. Arena
mum nioveat. Sed quis hoc non reclum dicere au- etenim maris, undarum sestuexterius pellitur, quia
deat, quod in Dei auribus rectum sonat? et delinquens homo, e quoniam tentationum fluclus
CAPUTII [Rec. II]. mobiliter pertulit, exlra se ab intimis exivit. Magni
CAP.VLVERS.2,3.—Ulinam appenderenturpecca- C autem arena maris est ponderis; sedcalamitas homi-
ta mea , quibusiram merui, et calamitas quam palior, nis arena maris gravior dicilur, quia dura fuissepoena
in statera: quasi arenu maris hmc gravior appareret. ostenditur, dum per misericordem judicem { culpa
SESSUS TYMCUS. 2. Christuslibta eslin qua el quod! levigatur. Et quia quisquis gratiam Redemptoris
meremur, et quod pro nobis passUsest, pensantur. agnoscit, quisquis redilum ad patriam diligit, erndi-
Pwnm noslrw gravitaiem nobis nblam fecit. — Quis. tus sub pondere peregrinationis gemit, posl staterse
. alius staterse nomine, nisi Dei et hominum mediator, desiderium recte subjungilur,:
exprimitur? qui ad pensandum viise noslrsemerilumL CAPUT III.
venil, ac secum juslitiam simulet misericordiam de- VERS.2.—Unde et verba mea dolore suntplena,
tulit; sed misericordiae lance praeponderans,culpas; 3. Gemere hic non cessat qui se exsulemnovit.—
noslras parcendo levigavit. In manu etenim Patris,, Qui peregrinalionem pro patria diligit, dolere etiaui
quasi statera miri libraminis factus, hinc in se cala- inter dolores nescit. Justi aulem verba dolore plena
mitalem noslram, 2J2§ et illinc peceata suspendit. sunt, quia quo usque prsesenlia tolerat, ad aliud
Sed gravis ponderis calamilatem moriendo innotuil,, loquendo - suspirat; omne quod peccans pertulit,
et apudmisericordiam leve esse peccatum relaxando> conspicit; atque ut ad slatum beatiludinis redeat,
monstravit. e Qui hoc primurn gratise contulit., quiat D sollicite judicia quibus affligitur -pensat. Unde sub-
poenam noslram nobis cognoscibilem fecit. Homoi dilur:
nanique ad contemplandum auctorem conditus, sedl CAPOT IV.
exigentibus meritis ab internis gaudiis dejectus, ini VERS.4.—Quia sagiilmDominiin me sunt.
aerumnamcorruptionis rueris, csecitateniexsilii susli-- - -4. Sagittis prwdicatiovel posnasignatur.—Sagitta-
a Recenl. Vulg.,-et quidquidmunde vixerat. ' tionis nexum Solvens, el quod ne in uno
1 Deest et rectus in Vindoc, Corb. el plur. quidem of-
lendimus Ms.
e In vulgatis, apud misericordiamsuam Deus leve (1Ebroic, Jam pwna suw cwcilalis ingemiscat.
esse peccalumrelaxando monstrqvit.Ergo per verani e Ttiron. et Corb. Germ., quo lentalionum fluclus'
pmnitenliam,quamvismulla el gravissimasint peccata, mobViusperluiit, eo extra se ab intimis exivit. In
per misericordwn Dei -facile(Bartb. et Remb., faci- Vindocin., prq ab inlimis exivit, legilur ab iiitiims
lius) rdaxanlur; el apud niisericordiamsuam leveesse exegit. \
peccalumquod relaxatur (Barlb. et Reml)'., peccatum f Ila omnes Mss., nisi quod in uno Reg., culpa
relaxatuihymonstravit,qui hoc primumgraliw (vel, ut quw aghoscilur, levigaiur; unde forle in Yulgalis ia-
apudBarlb. et Remb., grave) conlulit, quia pwtiam ctum, culpa quwlevigatur agnoscilur. r
. twstram, etc. Manifesiumglossema, Gregorianseora-
 769 , MORALIUMLIB.VIi; —IN CAPUT VI B. JOB. 770
rum quippe noniine aliquando prsedicationis yerba, i1 quia in hujus caicilalis exsilio a paradisi gaudiis"ceci-
aliquando animadversiouis sententiae designantur. dit; timet ne et cum exsilium relinquetur, mors
Prsedicationis namque eloquia sagittis exprimuntur,' seterua subsequatur. Jam ergo sententiani tolerat in ^
male vivenlium sed minasadhuc venturi *'
quia in eo quod vitia feriunt, 214 poena; judicis formidat ex
corda transfigunl. De his sagittis venienti Redem- ciilpa. Hinc Psalmista ait: In,me pertransierunt ira
ptori dicitur: Sagittm lumacutm,potenlissime; populi iuw, et lerrores tui conturbaveruntme (Psat. LXXXVII,
- sub te cadent in corde (Psal. xiiv,' 6).'De quo Isaias 17). Interni quippe judicis.postquamiraejpertranseuut,
- dicit.: Mittam ex eis qui salvati fuerint ad genies in etiam terrores conturbant, quia jam aliud de dam-
mare, inAfricam,aetinLydiam, tenentes sagiitam ,'in natione palimur, el adhuc aliud de seterna ultione
Italiam, in Grmciam(Isai. LXVI,19). Rursrim sagittis, formidamus. ,Vit ,igitur sarictus, perpendens mala
animadversionis percussio designatur, sicut Joas regi quse tolerat; dicat: Sagittm Domini in tne sunt, qua-
per Elisseumdicitur : Jace sagittam. Quojacierite ait: rum indignatio ebibif spiritum ineum. S.ed, graviora
Percuties Syriam, donec consumas eam (IV Reg. xiu, in perpetuum metuens, adjungat: Elterrores militam
17). Vir igitursanctusquia peregrinationis suseierum- contra me. Ac si aperte diceret : Percussus quidem
nam respicit, quiasub percussionibus Dominicaeani- depraesentibus doleo;".215 sea^ hoc in dolore fil
madversionis ingemiscit, dicat: Unde et- verba inea ]B gravius,quia-et in poena positus, adhuc supplicia
dolore sunt plena, quia sagittm Domini in me sunt seterna pertimesco. Sed quia jam -staterse-interven-
[Rec, III.] Acsi aperteuiceret :Ego in exsilii damna- tum desiderat, jam mala in quibus humanum genus
tione nou gaudeo, sedsubjudieio positus doleo, quia cecidit pensat, quamvisln gentili natioiie positus/
vim percussionis agnosco. Plerique aulem sunt quos munere tamenprophetici spiritus plerius; qiio ardore
lormenta cruciant,sedno'nemendant:Quoeon.tra apte Hedemptoris adventum vel gentilitas,'. vel Judsea si-
- - -
subjungitur : - . tiat, verbis sequerilibus- demonstrat, dicens: '
. CAPUT V [ Vet.IIl]. CAPUT VH [Rec. IV]."
IBID.—Quarumindignaiioebibit spirilum meum. VERS.'5—Nunquid rugiet onager cum habueril
5. Jasti pmnis-qnas suslinent emcndaniur. r—Quid. herbam? aut tnuqiet bos cum ante vrwsepe plenum
enini est spirilus hominis, nisi spiritus elalionis ? steterit?
Sagitfse autem Domini spirilum hominis ebibunt,- eum - 7. Genlilitalis et Judmw in Redemploris advenlum
supernae animadversionis sententise afflictammentem desideria.—Quidnamque per onagrum, id est, agre-
ab elalione compescunt. Sagitfse Domini spirilum ho- slemasinum, nisigentilis popuius designatur? quem
minisebibunt, quia inlentum exteribribus inirorsus sicut natura extra stabula disciplinseedidit, ita yagus
trahurit. *>Epotalus namque David spiritus fuerat, iC in voiuptatum suarum campo^permansit. Quid per
cum dicebat: In deficiendoin me spiritum meum, et bovem d nisi plebs Judaica figuratur,. quse, jugo do-
lu cognovistisemhas meas (Psai. CXLI, 4). Et rursum: minalioms supernse supposita , ad spem proselytos
Negavi consolari unimam meatn', memor fui Dei., et colligens, per corda quaevaluit vomerem legis traxif.
deleclatus sum, exercitalus sum, et" defecit paulisper Sed beati Job vita atlestante cognoscimus, ut exspe-'
spirilus meus (Psal. LXXVI,4);-Sagittarum ergo indi- ctasse Redemptoris adventum multos etiam ex genti-.
gnalio jusli spirilum ebibit, quia supernse sententise bus credamus. Et nascente Domino, Simeone in spi-
electos, quos in peccatis inveniunt ,•dum -vulnerant, ritu in templum veniente, didicimus quanlo desiderio
imniutant; ut duritiam suam transfixa mens deserat, ex plebelsraelitica sanctiviriincarnationisejusmyste-
atque ex salulifero vulnere e sanguis confessionis riumviderecupierunt.Undeet pereumdem Redem-
currat. Pensant namque unde, quo lapsi sunt,' pen- «ptoreni discipulis dicitur : Mulli, dicovobis, jilsli et
sant a quanta bealitudine ad quse corruptionis suae pfophetmdesideraveruntviderequm videlis, et non vi-'
tormenla ceciderunt-; et non solum • gemunt in his derunl (Luc. x', 24). [Vet. IV.] Herba ergo onagri, et
qu« sustinent, sed insuper metuunt hoc quod distri- fenum bovis esthsec ipsa Mediatoris incarnatio, per
ctus judex delinqueniibus de gehennae ignibus mina- quam simul gentilitas et Judsea satiatur. Quia enim
tur. Unde recte subjungitur : i)per prophetam dicitur : Omniscaro fenum (Isa. XL,
: -CAPUTVI. . 6), universitatis conditor, ex noslrasubstantiacar-
IBID.—Ettermres Domini militant contra-me. nem suinens, fenum fieri voluit-, ne nostra in perpe-
6. Deum prmsentes pmnas doleht, pavent futuras. tuum caro fenum remaneret. Tunc ergo herbam
—Juslorum mens non solum peijpendit quod tolerat, onager invenil, cum gentilis populus graliam divinae
sed etiam payet quod reslat; videt qualia in hac vita incarnalionis accepit-Tunc bosvacuum prseseperion
palitur; metuit ne post hancgraviorapatialur. Luget habuit, cum plebi Judaicse ejus carnem exspectanli
•a Apudvet. Edit. Bartb:, Remb.,.Coc, in Libyam." quod peccalum esse confessus esl, deinceps debet ad-
mendqse. mittere, quia confessio peccali professio est desinendi.
1 Cbmpend., Turon. et alii, his namque sagiltis A Ita restituimus hunc locum ex Mss. Compend.,
epotatus David spiritus fuerat. Barthol. et Remb., Vindqcin., Norm., elc Prius legebatur, nisi plebs -
cum Mss. Colb., et hocpotatus. Judaica significalur, qum jugo supernm damnalio-
cMss. Norm., sanguis.confusioniscurrat; nonpro- nis, etc.; mendose, uteenseo : erroris occasio for-
bantur- Corifessionisauteni nomine intelligit Giego- tasse fuit vox, dominationis, sic abbreviata in vet-
rius poenitentiamcum cpnversibne conjunctam; nam, Edit., dnationis, quani legerunt damnationis.
ut loquitur Hilarius in p's. cxxxvn, n. 3,' nullus id
 m SAKCTI GREGORIIMAGNI _ 772
lex exhibuit, quem diu a exspeeianii prophetavit. A.verbalegisj intelligil, angustala desideriis sms,eunr
Unde et riatus Dominus-In-prajsepeponitur, ul vide- quem veheriienler diligit jnter praecepta carnalia
licet signarelur quia sancla animalia, qusejejuna diu spiritaliler requiritv. [Vet. V, Rec. VI.] Unde el
apud legem inventa sunt, incarnalionis ejus feno exvoee mox Eeclesiso per propheliaa spiritum "
sub-
satiantur. Praasepe euim natus implevit, quicibum- dilur : -
dicens : •' CAPUT'X.. .
seiriclipsum mentibus mortalium-prasbuit,
Qui comedit carnem meam, et bibit sanguinem meum, VERS.7. — Qiiw prius tangere nolebat anitna mea,
hime manel,.el ego ineo (Joan. vi, 57). Sed quia nunc,prm angusiiu, cibi mei sunt.
diu et eleciorum gentilium vota dilala sunt, et-ex 10. VerbaJob spiritali intelleciuesse gravida.£enles-
Hebraico populo sancli quique longo temporeredem- legis cibum quwsiiurw, et- Judwi gentimn socielaUm
—
ptionem suam exspectando gemuerunt, beatus Job, non dedignalurw prmdicunlar. Vakie namque in
bene prophetise mysleria enarrans, ex utraque na- errorem labitur quibeati Job verba ad solam prolala
tione causas afflictionis Insinuat, dicens: Nunquid liislorlaui suspicaiur. Vir enim sancluj., et lotcondi-
rugiet onager cum habuerit lierbam"? aul mugiet bos toris sui prseconiisfultus, quid magnum, vel potiu?
cum-ante prmsepeplehumsteteril ? Ac si aperle dicat: quid verum diceret, si insulsuiri cibum comedi non"
ldcirco genlilitas gemit-,"quia eam necdum Redcm- gj pos-.e dixissel? Aut quis ejus esui morlifera alinienta
ptoris sui gratia reflcit; alque ideo Jadaea mugitus obluleral, ut subjungal : Aut potest aliqvis gnstare
dilatat, ,quia_,lcgem lenens,-sed legis auelorem non quod gustalum affert mortein? Qnsc si de ariiicorum
vidensi stans ante prsesepe jejunat. Quae nimirum colloquiis dicta sentimus, ab intelleclu hoc senteutia
lex, quia ante Mediatoris adventum nequaquam subjuncta compescimur, qua ait : Qum prius. langere
ipiritaliter, sed carnaliter tenebatur, recte subjun- nolebal nnimamea, nunc, prm anguslia,.cibi fnei sunt.
gitur : •-. . , Absit enim ne vir sanctus, in stalus sui incolumitale
CAPUT Vni [Rec. V]. . constituluSj-amicoruni suoram" aliquando dicta de-
VERS.6. —-Aui poteril comedi msulsum, quod non spexeril, qui, sicut ipso attestaate post didicimus, et
'
est sale conditum? - . - servis humilis fuil. Verba ergo ejus a niysleriis noa
8. Lex carnaliter inlellecta insuisa, a Christo sale vacant, quae,.sicui ex fine historiae discimus, el inter-
condita.—In lege sal litterae est yirtus, intelligentise nus asbiter laudat. Qusonequ-iquam eiiam cum tanta
Dccultae.Quisquisergo, obsequiis.carnalibusintenlus, veueralione usque aa mnndi extrema decurrerent, si
iianc intelligere spiritaliter noiuil, quid aliud quam iBleiiectu myslico gravida non fuissent. .— -
-' ijt.
tnsulsuni; cibumcomedit?' Sed hoc in glg. eibosal Beatusigilur Job, quia.n.embrum sanctae est
cognila Veritas misit, cum latere in legcsaporeia Q | Ecelc.iae, ejuseiiam.loquaiur ex voce,.dicens : Qum
occultse,inlelligentise docuit dicens : Si crederetis prius tangere nolebatanima meli, nunc prm angustia,
Moysi, crederelis forsitan et mihi, de tne enim illfi cibi moi sunt, quia nimirum amoris sui aestibus anxia
icripsil (Joan. v, 46).Etrursum : Hdbelesal in vobis, cibum Scriplui-a. veteris cooversa gentililas esurit,
>Apncem hdbele inler vos (Marc. v, 49). Sed quia queni dudum superba despexit. Quaetamen et Judasa.
- anle.Medialoris advenlum Judsea legem carnaliter le- vocibiiS eongruunl, si paulo consideratius disseran-
•uuit, prseceptis ejus dura jubentibus gentilitas subdi tur. Ipsa quippe ex eruditione legis, ex unius Dei
recusavit. Insulsuni ergo cibum cofnadere noluit,.-: cogiiitione- sal habuil, e et cunctas gentes lanquanr
quia prius quam Spiritus eondimenlum perciperet animalia bruta despexil. Sed uuia societatem genti-
servare vim lillerse expavit. Quis namque gentilium lium ad semetipsam recipere prseceptis legis erridita
lioe.quod illic prsecipilur ferret, filiorum earneni pro.. coutompserat, 217 quid .aliud quam insulsum cibum
obsequio religionis incidere, verborum culpas morte sumerefasiidiebat? Divina quippe serilenlia, propo-
resecare? Unde et bene_adhnc subditur : sila morte, veiuerat ne plebs Israelitica foedus cum
CAPUT IX. '- - alienigenis jungerel, et vilam sanctse religionis inqul-
IOID.—Aul gustare aliquis polesl quod gustatum af- narel (Exod. xxni, 32). Unde et subditur : Aui gustare
ferlmortem? \ . U aliquis polest-quod guslalum affert morlem? Sed quia
9. Lex carnaliler deguslaia, prius erat moriifera. — ad Redempioris fidemhsec eadem Judse.)ex eleetorum
Lexnamque carnabler deguslatamortem detulit, quia.;. p.irte conversa est, lucem quam cognoveratprsedicare
commissa delinquenliuni dura animadyersione di-- per sanctos aposlolos suaeprolis infidelibussatagebal.
strinxit; mortem detulii, quia et per prseceplum cul-• Ejus aulcni prsedicationis obsequiura Hebraeornms"u-
pam innotuit, et hanc per graliam non delevit, Pauloi perbia repulil. Unde roox ad colleclionem geniium
atlestante, qui a,it : NikiLad perfeclum perduxil le% ; cxhorlaiwni') suse verba" declinavit, sicut et j-er
(Heb. vn, 19). Et rursum : Lex quidem sancla., el( cosdeni aposlolos dicitur : Vobisoportebalprimumlo-
mandalum sanclumel jusium ei bonum.El paulo posl:: qui'verbumDei; sed quoniamrepulislis tlliid, el indignos
Peccatum,- ul appareat peccatum, per bouuxn mildi vosjiidicitsih wlernw vilm, ecce converlihturad genlei
operalum estmortem (Rom. vn, 12,13). Ad Chrislunii (Act. xiii, 46). Unde hoc quoque' loco aple subjungi-
vero conversa genlilitas, quia hunc "a sonare perr tur : Qum prius tangere nolebat anima mea, nuric
a Excusi, exspectatum, renitenlibus Mss. <•Bellovac.jGemet. etnonnulli,el cunclasgenleslioi
11Iia Mss. Corb, Genn., Colb., Germ., Turon., allter quam animalia. Corb., et cunclns gentes noi
Vindoc., Fioriac , Norm. At Editi, signari. aliud quam animalia. - • - .
 ' '
773 . MORALIUMLIB. VII. — IN CAPUTVI B.JOB. • 774
orce ungusiia, cibi mei sunt.Jadsea quippe, yitam gen- A , mit? Herba v.ero onagri et.pabulum bovis est intenia s
tiliuni.dedignata, eam dudum quasi tanger-e noluit, refeetio populi fidelis. Alii namque more bovis intra
cuius societalerri feeipere sprevit; sed ad Redempto- Ecclesiam suseepti. officii loris tenentur; alii more
ris graliam veriiens, ab Israelitis-ihfidelibus repulsa, bnagri sacri ordinis stabuia nesciunt,-"et-in eampo
dum per sancios apostolos ad eollectioriem se gen- proprise voluntatis degunt. Sed cum quls ex vita sss-
tium dilatat, quasi hoc in cibum esuriens accipit, quo.d culari internse visioriis desiderio a^stuat, cum refei-
iadignum prius fastidiosa despexit. Prsedicationis . ctionis inlimse pabulum concupiscit, cum jejqrium se
euini suae angustiaspeftuTit, quse apud Hebrseos de- in peregrinationis hujuscaecitate considerans, quibus
spici quod loquebatur vidit.Sed pr'33angusiia cibos valet fletibus reficit, quasi herbam non inveniens
quos" dudum coriteriipserat comedit, quse, repulsa onager rugit. Alius quoque necessitarem suscepti
Judaeorum .'duritia, genliles suscipere populos quos ordinis tolerat^ in iabore prsedieatioriis exsudat,- et.
despexefal coneupiscit. Quia Igitur baec figura- per seternam jam. contemplationem refici appetitj;
liter diximus, restat nunc ut moraliter inquira- sed quia Redemploris sui speciem necdum couspicit,
mus^- quasi bos ad prsesepe vacuum ligatus gemit. Quia
SENSDSHORALIS.—12.Vir sanclus, Redemptbris enim, longe ab inlerna sapienlia positi, selernse.hse-
'
adventum sub staterse appellatione desiderans, dum n redilatis yiriditatem non cernimus, velut bruta ani-
asepereloqulum aperit, nos ad vivendi studium eru- ", malia, a desiderata Jierbajejunahtus. De qua niniirum
dit; dum sua narral, qu.sedamnostra indicat; dum de herba Redempioris voce;dicitur : Per me si quis in-
se quaereeognoscamus. insinuat, nos adspem trepi- troierit, salvabitur, et ingredielur, et egredietur,, el
dos-irifiimosque confirmat. Jam quippe per fldem pdscua inveniet (Joan. x, 9). Sed plerumque-,. quod
llediatoris vivimus, el tamen adhue pro "5expurga- esseamautibus graviussolet, sanetisbonoruin-studiis
tione vitiorum dnra animadversionis intimse fla- malorum vita coufradicit.j-et cuni mens ad coeleste
gella sustineiau.s. Ucde et post staterse desiderium desiierium.rapiiur, bene ccepta intentio, interrum-
subditi ... pentibus siultorum veijiis acmoribus, reverberatur;
". .CAPUTXL,. - - "' ila utquse jam pefcontemplationis adriisum adsumma.
'
VERS.4. — Quia sagittm Domini in mesuni, qua- evolaverat, ad expugnanuam pravorum stultitiani
nmi indignatio ebibit spiritum meum. '•'. sese in infimis contra certamina accingat. Uude et
"..15. Boni flagellis ac,judicii lerrore configunlur. subditur: • . ,
Prwstat lamen agi ainore.~—Sedeece, ut superius di- ,- CAPUT XIII. . .
ctuni est, et divinse correj)tionis percussione configi-. . VERS..6.—Aui polerit comediinsulsum quod non esl
mur, et tamen adhuc illud gravius est quod de terrore , sale conditum? Aut potesl aliquis gustare quod gusta^
venturi judicis .ex seterna animadversione formida- tum afferl mortem?
mus. Unde prolinus subinfertur : Et terrores Domini 15. Electisquam gravia sint verba moresque carna--
militant contra me. Debet taraen a metu et dolore lium,—Verba quippe moresque carnalium quasi ci^
animus exculi, et ad sola aeternsepatrise desideria bum se nostris fnenfibus ingerunt, ut in delectationis'
extendii Tunc enim nobilitatem nostrse regeneralionis ventre rapiantur. Sed electu^ quisque insulsuni non
ostendimusj.si eum ut patrein diligimus, quem nunc "comedii, quia pravorum dicta factaque dijudieans, ab
servili.mente ut dom.imim formidamus. Unde etper ore cordis repellil. Paulus ad esum nientium inferri •
Pauluni dicilur : Non accepistis spirilum servilutis - insulsa prohibuit, cum discipulis dixit : Sermo vester
iiermn in timore, sed accepistis. spiriium adopiionis semper in gralia sale sit condilus (Coloss.
iv, 6). Et
filiorum, in quo clamamus, Abba pater ^Rom. vm, Psalmislae quoque verba reproborum in cofdis bre
15). Pondus itaque formidinis mens electi postponat, insulsa sapuerant, cum dicebat : Narraverunt tnild
in virtute se anioris exereeat, renovationis suae digni- iniqui fabulaiiones, sed non ila ui lex tua, Domine
talem desideret, ad eohditoris sui speeiem anhelet; (Pjial. cxvni, 84). Ssepe autem verba carnalium dum
quem quo usque conspicere non valet", seternitatem se importune noslrislauribus ingerunt, in corde bel-
ejus necesse est, id esl, intimurii cibum suum esu- luni tentaliohis gignunt; et quarnvis haec et ratio-
riens, exspectet. Unde e.t apte subditur : •
' respuat,, et lingua reprehendat, cum labore tariien
. CAPU-TXII [Vet, VI]. . -.'' . intus vincitur quod foris cum auclorilate judicalur.
VERS.5. — Nunquid rugiet pnager cum habuerit • Unde uecesse est ut nec ad aures veniat quod raens
herbam? auj, mugiet bos cum. ante jprmsepe plenum. a cogitationis adiiu vigilans repellat'.
' - Sancltigkur
slelerit? . . viri, "cum »3teiiMtaiisdesideriis aiihelant, intantam'
14. Onagerfidelemplebem, bos , ordinem ecclesiasti- altiludinem vite se- sublevant, ut andire jaui quae '
cum designal. Otrisque hic gemendi causa de dilqta msnJi sunt grave sibi-ac deprimens pondtis creJant,
Dei visione.—-Qui aiii onagri appellatione signali Valdenauiqueinsolens atque'inlolerabile acslimanJ
sunt, nisi hi qui, in campo, -fidei constituti., nullius quidquid illud p.on-sonal quod intus ariiant.
officii loris g J,8 ligantur ? V.el quos bovis .signifiea- ~.[Vet. VIL] 26. Non.omnium est dd cruciaius cor-
tio expriorit^ nisi hos quos intra sanctam Ecclesiam poris pro Deo subeundosaccingi.—Sed saepe-inensjaui
ad prsedicationis officium susgepti ordinis jugum pre- per desidcrium ad sublimia rapitur, jam fuiiditus a
a Coc. et al. seq., se Viliosa est * B Cod. Germ,, expugnatiorie, ' ' '
per
• ' eloquium:
- ~ ' • ' ' ' ' -
Irauspositio. • -.' : . >
 775 SANCTI GREGORII MAGNI 776
fitulta terrenorum hominum loculione separatur, nec A . quod exspebtoiribuat mihi Dominus; et qui cmpit,ipse
tainen adhuc pro amore veritatis ad perferendos pr_e- meconterat;solvqtmanum suam, etsuccidalme,et hwc
sentis vilse cruciatus accinghur; jam superna appetit, tnihi silconsolalio,ulJiffligensmedolore,non parcat?
jam in infimis stulla contemnit, sed necdum se ad 49. Exemplum Job suum percussorem benedicentis.
perferendse adversitatis tolerantiam dirigit. Unde et Conlerit nos-Deus, conterit el diabolus, diveysisexiti- '
subditur : Aut potest aliquis gustare quodguslatum bus. — Sed fortasse hsec per; contumaciarii expetit,
- fortasse in eo
affert martetix? quod se perfecte exstirigui desiderat,
CAPUTXIV. injuslitiam ferienlis accusat. Absit hoc. Nam qua
'
i7. Proximorum infirma tolerando, ad cruciatus mente id expetat, verbis sequentibus demonstrat,
subeundosrobbramur.— Duruni quippe est appelere dicens : Nec contradicam sermonibus sancti. Nequa-
quod cruciat, 23,@.sequi quod vilam fugat.-Sed ple- qiiam ergo de injustitia percutientis murmurat, qui
rumque mens justi-ad tantum se virtutis culmen percussorem suum et inter verbera sanctum vocat.
ut et apud se in internse rationis arce prae- Seiendum vero est' quia aliquando nos adversarius,
' extendit,el
sideat, quorumdam foris stullitiam tolerando con- aliquando autem conterit Deus. Ex contritione aiiteiu
vertat. Quos enini ad fortia trahere riitimur, eorum adversarii a virtute deficimus; per contritionem vero
necesse est ut infirnia toleremus, quia nec jacentem jg Domini fracti, a vitiis in virtute roboramur. Haue
erigit, nisi qui status sui reclitudinem-per compas- contritidnem Propheta prospexerat', cum dicebat:
sionem flectit. Cum vero aliense infirmitati compati- Reges eos in virga ferrea, et tanquam vas figuli conte-
mur, valentius a nostra roboramur; ut amore futuro- res eos(Psal. u, 9). In virga nos ferrea Dominus
rum. mens" ad praesentia adversa se .praeparel, et- regit et conterit', b quia 220 dispensationis suae
crueiatus corporis quos timebat exspectet. Auctis- forli rectitudine cum nos interius refieit, exterius
namque desideriis eceleslibus anguslalur; cumque affligil. Nam quo virtulem carnis humiliat, intentio-
o_ternscpatriae quanta sit dulcedo considerat, pro ea nem spiritus exaltat. Unde et hsec eadem contritio
praesentis'vitaeamaritudines ardenter amat. Unde post figuli vasi comparatur, sicut et per Paulum dicitur;
Insulsi cibi.fastidium, post impossibilem piorlis gu- Habemus thesaurumisluminvasis fictilibus (HCor.iv,
: '
stum, fecte
' subjungitur 7). Qui simul contritionem et regimen exprimens,
\ CAPDTXV-[Rec. VII]. ait : Licet is qui fork est noster .hoino corrumpi{ur,
VEBS. 7. — Qum prius tangere nolebat animatnea, tamen is qui inlus est renbvalur de die in diem
nunc, prm angustia, cibi mersunt. (Ibid., 16)1 [Vet. VIII.] Sanctus igitur yir, qutap-
-18. Prw amore tmleslis palriw exsilii pmnas ama- propinquare Deo etiam per flagella. desiderat, per
mus.—Mens e.nim jusli pfoficiens, qiiaa prius, dum n spiritum humililalis dicat :' _
sola propria curaret, ferre aliena faslidiebat, quse CAPUT XVII.
-minus alienis compaliens, convalescere contra ad- VERS.9.—Qui cwpil, ipse me conlerat.
versa rion poterat, curriad toleranda proximi infirma - 20. Efferentem se de virtulibus Deus misencorditer
»e attrahil, ad adversa superanda convalescit; ita ut corripit. —Plerumque enim viliorum contritionem iu
pro amore veritatis'prsesentis vitas cruciatus tanto nobis agere Dominus inchoat.; sed cum mens ex ipso
posl a fortius appetat, quanto prius infirma fugiebat. exordio provectus extollitur, cumque se jamquaside
.Inclinatione namque sua.erigilur, altractione ten- Xir.tJ.tibus_erigit,saevienti.contra se adversario adi-
ditur, compassione roboratur; cumque in amorem tum pandit,qui cordis intima penelrans, omnequod
proximi se dilatat, quasf ex meditatione colligit iri ea de studio bonaeinchoationis invenerit, confrin-
quanta fortitudine in auclorem surgat. Gharitas nam- git; lanloque se vehementius in ejus confractione
, que, quse nos ad yim.compassionis humiliat, altius in exhibet, quanto et gravius,-quiavel ad.modicum
culmine eontemplationis Ievat; et multiplicata jam fuerat provectus, dolet.- Unde et teste Evange.io,
majoribus desideriis sesluat, jam pervenire ad vitam voee Veritatis, ail neglectam domum conscieriliseispi-
spiritus, etiam per cruciatus corporis, anhelal. Quod fitus immundus qui solus exiit cum.spiritibus^eptem
ergo prius tangere nolebat-, hoc.post prae angustia- . redit (Mdtth. xn, 45).'Neergo postdivinsecorreplio-
comedit, qui -desideriasua vix capiens., et ipsas quas nis exordia aritiquus hostis subripiat, atque adjjrlu-
dudum limueral, jam prae arriore coelestis patrise poe- tum confractionem trahat, sanctus vir congrue exorat,
nas amat. Si enim mens in Deuni forti iutentione dicens : Qui cwpil, ipsetne conleral. Ae si aperle "di.
dirigitur, ,quidquid sibi in hac vita amarum lit, dulce dical': Hoc, quod in me exorsus est perficere feriendo
^stimat, omne quod affligitre.quiemputat; transireet non desinat, rie desertum me adversario ad contrltio-
per ,mortem appetit, ut obtinere vitam plenius possit nem tradal. Uride et ap.te subditiir :
funditus in infimis exstingui desiderat, quoverms CAPUT XVUI. \
sunima coriscendat. Sedhaec de cujuslibetjustianimo, IBIO.—Solvatmanum sudm, et succidat me.
hsec debeati Job mente mentior. nisi ipse subjungat: 21. Quam iimendum ne ad' ferienda nostra vitia
GAPUT XVI. ligatam manunfteneal.—Ssepe nairique fiducia longae
VERS.8-10.-^Q«JS det ut veniat pelitio mea, et prosperitatis inflali, in quodam c statu elationireri»
" Norman., lantopost forlis appetat. Unus Vindoc, - suw
tavlo posl forlioi\ - ' ,. c fortitudine.
.Turon., in quodam faslu.
b Gemet. ac unus Compeud., quia dispensationis
 '
777 MORALIUMLIB. VII. — 1N CAPUT VI B. JOB. 778
gimur. Cumque nos extolli eonditor conspicit, sed,l A erga nos tacitus operatur. Beatus igitur Job senno-
amorem suum erga nos per verbera'non exercet, , nibus 'Dei contradiceret, si de ejus percussionlbus
quasi ad ferienda nbstra vitia manum ligatam tenet. murmuraret, Sedquid depercUssoresuosenlial, in-
An non affectus sui marium ligaverat cum peecanti dicat, qui (sicut jam dixinius)quem ferienlem tolerat,
populo dicebat: Jam non irascar tibi (Isai. LIV,9); sarictum Vocat. Sequitur: ;
et: Zelus meus recessil a te (Ezech. xvi,-42) ? a Sbl-
CAPUT XXI [Vet. IX, Rec. VIII].
vat- ergo tnanum dicitur, exerceat afleclum. Recte
autem subjungitur : Et succidatme. Cum enim secu- "VERS.11 Quw est enim fortiludo nxea, ul sus-
fos nos ac de virlutum affluentia elatos, repentinus : tineam; aut quis fmis meus, ut patienter agaml
vel flagelli dolor, vel infirmitatis teritatio pereutit, - 24. Qum justorum fortitudo,
qumreproborum..-—'
i
protinus a status sui vettice mentis nostrae elatio Scienduni quod alia justorum, alque alia est fortitudo
succisa cadit, ut de senietipsa nihil audeat, sed, infir- reproborum. Juslorum quippe fortitudo estcarnem
mitatis suse iclU prostrata, manum levantis quserat. vincere, propriis b voluntatibus.contraire, delecla-
Hinc est quod sancti viri cum de occulta "ergase: tionem vitae prsesentis exstinguere, hujus mundi as-
dispositione suspecti sunt, plus"prospera ipsa per- pera pro aetefriis preemiis amare, prosperitatis blan-
timeseunt, tentari appetunt, flagellari concupiscunt," „ dimenta conteniriere, e adversitalis metum in corde
quatenus incautam mentem metus et dolqr erudiat,, , superare. Reproborum vero fortitudo est transitoria
ne in hac peregrinationis via, hoste ex insidiis eium- sine cessatione diligere, contra flagella conditoris
pente, sua eamdem deterius securitas sternat. Hinc insensibiliter perdurare, ab amore rerum lempora-
Psalmista-ait : Proba me, Dotnine, et lenta jne. lium nec ex adversitale quiescere, ad iuanemglo-
(Psal. xxv, 2). Hinc jterum dicit : Ego ad fla- riam etiam cum vitae detrimenlo peryenire, malitiae
gella-paratus sum (Psal. XXXVII,18). Quia enim augmenla exquirere, bonorum vitam non soluni ver-
sancti mentis.susecorreplionis vulnus sine putredine bis ac moribus", sed etiam gladiis impugnare,:iri se-
non esse considerant, libenter se sub manu medicl ad metipsis spem ponere,-iniquitatem quotidie sine uilo
sectionesparant, ut, aperlo vulnere, virus peccati desiderii defeetuperpetrare. Hinc estqupd per Psal-
exeat, quod sana cute intus occidebal. Unde_et adhuc mislairi dicilur ad- electos: Viriliter agite, et confor-
subditur: tetur cor vestrum, omnes qui speratis iti Domino (Psal.
CAPUT XIX. xx;x, 25). Hinc per prophetam reprobis dicitur: Vm
qui potenles eslis adpotandum vinum, et viri fortes ad
VERS.lQ.—Et hmcmihi sit consolatio, ut affligens miscendam ebrietatem (Isai. v,
' 22), Hinc per Salomo-
me dolore, non parcat. nem dicitur quod sancti quique sine ulla debilitate
22. Sancti timetit prospera, cupiunt flagella. — p
*
desiderli internam requiem contemplantur : En lec- _
Electiquicum perpetrasse se illieita noverunt, sed tulum Salomenis, sexaginta furtes ambiunt; ex forlis-
perscrutantes inveniunt.quia nulla pro illicitis adversa simis Israel (Cant. III, 7). Hinc P.almisia contra re-
perpessisimt, vi immensae formidinis 2231 tabe- probos in passione positi vpce Redemptorisinsinuans,
- scunt, paVoreaesluant, sinistris agitati suspicionibus ait: Ecce
occupaverunt animam meam, ii ruerunt in
Jaborant,-ne iriieternum se gratia deseruerit, quos in me fortes (Psal. LV.III,4). Quam bene utramque for-
prsesenti vitamalisui retribulio nulla custodit; ti- titudinem Isaias complexus est, -dicens : Qui confi-
ment ne ultio quae suspenditur gravior in fine serve- dunl in Domino, mulubunt forlitudinem (Isai. XL,51).
lur; feriripaterna correptione desiderant, et dolorem Quia enim nequaquam sument, sed mulabunt dixit,
-vulneris medicamina salutis putant. Recte ergo nunc profeclo patenter innotuit aliam esse qused ponilur,
dicitur : Hwc mihi sitconsolatio, ut affiigensme dolore et aliam qiue inchoatur.
non parcat. Ac si aperle diceretur : Qui ideo hic qui- 25. Inquibus fortis-est.reprobus,segnis estjustus. —
busdam parcit, ut eos in perpetuum feriat; ideo hic An non etiam
reprobi fortes sunt, qui ad praesentis
me feriat, ut non parcendo, in perpetuum parcat. Ex vitae
concupiscentiam lot laboribus currunt, periculis
.;a(uictioneenim me consolor, quia corruptionis hu- _se audenter objiciunt, pro lricris conlumelias liben-
inanae putredinem. sciens, ad spem salutis ex yulnere I ter ab appetitus sui libidine 222 nul'a vlcli
ferunt,
certus reddor. Quod quia non tumenti sed humili contrarielate
mente edidit,-subjungendo, ut prsediximus,patefaeit, resiliunt, percussionibus durescunt, et
mala.mundi tolerant pro mundo, .ejusque, ut ita di-
dicens : "
" " .xerim, gaudia quaerentes perdunt, nec lameri hsec
- CAPUT XX. perdendo fatigantur ? Undebeneex humani generis
IBID.— Nec contradicam sermonibus sancti. voce per Jeremiam dicitur i^Inebriavit me absinthio
25. Deusswpetacitus ioquitur operibus.— Plerumque (Thren. III, 15). Ebrius quippe quod patitur.nescit.
ad nos verba Dei non sunt dictorum sonitus, sed ef- Absinthib ergo est ebrius, qui, prse amore praesentis
feetus operationum. ln eo enim nobis loquitur quod sseculi a sensu rationis alienus, dum quidquid pro
• a Ita Norman., Vindoc, Compend., Bellovac, - '
luplatibus:
Turon. et vet. Ed.,quodCoccius ita mutavit, sequen- » Corb'. Germ., adversanleminimicumin corde.
tib. aliis Ed.., solvere ergo manum suam dicitur cum a.Ila in Belloyac, Norman. etaliis; et quidem
exercel affectum,- • ' melius quam , proponiiur, ut legitur in Editis. Hic
b Compend., Ebroic et alii Nofman., propriis vb- autem ponitur significal, deponilur, relinquitur.
' "
PATROL, LXXV. 23
 SANCTI GREGORUMAGNI - 780
/79
mundo suslinet, Ieve deputat, laboris amaritudinem;A cens : Reproborum similitudinemsub disciplinsever-
qriam tolerat ignorat, quia nimirum delectabililer ad bere fugio, quia nec more 223 lapidum ita obdu-
cuncta ducitufj iri quibus pcenaliter fatigatur. At con- rui, ut sub percussionis stimulo a ministerio coufes-
tra vir justus ad mundi pericula pro mundo toleran- sionis obmutescani; nec rursus quasi ses voceiri
da esse debilis studet, finem srium a conspicit, vita eonfessionisfesono, et sensum vocis ignoro. Sedquia
prsesens quam sit transitoria atlendit, et pro ea exte- ad percussionem reprobi debiliter forles sunl, eieeti
rius labores perpeti renuit, cujus iritririsecus delec- autem valenler infirmi,beatus Job dam forteui se per
tationem viciti Beatus igitur Jobt prsesentis vitse ad- -insaniam non esse asserit,- fortem se per statum sa-
versitaiibus pressus, dicat ex sua, dicat ex omnium ' lutis inii(.Jescil. [Vel. XI. Uade ergo iianceamdem
voce justorum; Qum est enim fortitudo tnea, ut sus- fortitudinem percepit, insinuet, ne si sibi vires quas
lineatn? aut quis finis meus, ut patienter agum? Ae si habet arroget, potenter ad morteni curral. Plerum-
aperle insihuet; dicens : Mala mundi pro mundo to- que enim virtus habila deterius quam si deessel in-
Ierare nequeo,' quia jam in ^jus desiderio fortis non terficit; quia dum ad sui, confldentiam menteni
sum. Dum eniiri priesentis vilaefinem conspicio, cur erigil, hanc elationis gladio transfigil; cumque eam
poridusejuspat_or,cujusappetitiimcalco?Etquiainjus- quasi roborando vivificat, elevando necat; adinleii-
ti qdique.uldiximus, tantofortiuslabores illius perfe- B lum videlieet pertrahit qtiani per spem propriam ab
runt, quatitoavidiusejus delectatione pascuntur, recte internse fortiludinis fiducia evellit, Sed quia beatus
mox eamdemreproborum fortiludinem subdit, dicens.: Job et virtule pollet, el in &emetipsoflduciam non
CAPUT XXII [Vet. X, Rec. IX]. habet, atque* ut ila dixerim, vires infirmus habet,
VERS.12. — Nec fortiludo lapidum fortitudo mea, apte subjungil, dicens:
nec caro mea wnea est. CAPUT XXIII.
26. Ad percussiohem Dei alii surit lapides sine sono, VERS.15. :—Ecce hon esl auxilium niihi in me.
alii ws sonans sine sensu: Job non per insanidm, sed 27. Quia vires suas iion sibi, sed-Deo asctibit: —
salutisstaium fortis. — Quid hoc loco sere ac la-.
per Palet jam ad cujus spetn percussi animusrecurrat,
pidibus, nisi insensibilium hominum corda signantur, "cumin se sibi esse auxilium
et ictus et tamen nulla denegat; Sed quia infir-
qui ssepe supernos accipiunt, "nwiiiisiein sehietipso insinuat, ad majoris adhuc for^
?
disciplinsepercussione rnollescunt Quo contra elec- titu.uinis meritum, quomodo etiam a proximis desli»-
tis per prbphetam, pollicenle Domino, dicitur : Tol- tuatur —iBit).: — Necessarii qiioquemei
adjungat,
lam a vobis cor lapideum, et dabojoobiscor carheum recessemnt a me. Sed ecce
Paulus ait: Si despectus exterius, inlus
(Ezech: xi; 19). quoque tinguis homi- solib judicii prsesidet: Nam cuni derelictuni se asse-
num loquar et-angelorum, charitatem aulem non ha- C rit, protinus ad sententiam erumpit, dicens:
'beam, factus sum velut afs sonatls, aut cymbalum <_».-«
niens (I Cor. xiii, 1). Scimus autem quoniam percus- CAPUT XXIV [Rec. X].
si lapides clarum sonum reddere nequeunt; oes vero VERS;14. — Qui tollit ab uinico suo misericordiam,
cum percutitur, canorus valde Sonitus ex ejus 'thnorem Domini derelinquit.
percussione formatur. Quod quia^ ut lapides, vita 28. Amor Dei et amor proximi quid sibi invicem
caret, serisum in sonitu non babel, Et sunt nohnulli prwsleni: -^-Quis h6c loco amici nomine nisi quilibel
qui, lapidibus similes, ita ad pietatis prsecepta du- " proximus designatur, qui eo nobis fideliler jungitur,
ruerunt, ut cum eos percussio supernse animadver- quo, percepto nunc a nobis bono opere, ad obtinen-
sionis exaniinat, nequaquam sonitum bumilis confes- dam pbsta_terham patriam veraciler auxiliatur? Quia
sionis reddant. Quidam vero.a metallo serisin nullo aulem duo sunt praecepta charitatis, Dei videlicei
discrepantes, cum flagella supernae percussionis ae- "afhor et pfeximi, per amorem Dei amor proximi gi-
cipiunt, piaeconfessionis sonitum emiltunt; sed quia gniturj ef per amofem proximi amor Dei nutritur.
humilitatis voces ex corde non proferunl, ad statum iSlamqui amare DeumnegligIt,profecto-diIigereproxi
salutis reducti, nesciunt quod promiserunt. 1111 ergo, mum hescit; et tunc plenius in Dei dileelione profi--
more Iapidum pereussi-, nec voces habent; isti-au- r. cimus, si in ejusdem dileclionis gremio pritis proximi
tem in riulloseris imitationem fugiunt, qui, in per- charitate lactamur. e Quia enirh ambr Dei amorem
cussione positi, boria qusenou sentiunl loquuntur. proximi generat; dicturus per IegelriDomirius, Diti--'
Illi b venerationi ferientis et verba denegant; isti, ges proximum tuiim (Deut. vi,-5; x, 12), prsemisit,
pollicentes quod non impleant, sine vita clamant. dicens : Diliges DominumDeum luum (Malth. xxn,
1.ir igitur sanctus, reproboruni duritiam inter verbe- 37, 39): ut scilicel ih terfa pectoris nostri Driusamo-
ra fugiens, dicat : Nec fortitudo lapidum fortitudo ris sui radieem figeret, uuatenus per ramos ppslmo-
mea, nec caro mea ceneaesl. Ac si aperte fateatur, di- dum dilectio fmtema germinaret. Et rursum quia
a Ebroic,' finem conchpiscil. verbera; et quidem ad meritem sancti Gregorii, -qtii
b Sic restitiiendurii putavimus ex Mss. plerisque, de .quibusdam hominibus loqiiitur, more lapidum,
'
emendavimusque quod prius legebatur: Illi venera- nullum sonitum, dum perculiuntur, reddentibus.
lionem ferientis et verbera denegant. Dissimulandum - c Ita Mss. Anglic , Norman., Turon., Floriac. ,
tamen non est hicvariarC exemplaria. Unum Com- Vindoc, etc. Quidam tamen habent laciemur, et
pend. et Bigol; habent, veneratione ferienlis et verba mendose aliqui, lactemus. In nuHq, autein leginius
denegant. Aiiud Compend., Lyran., Uticense, vene- ligamus, ut in Editis. ' Unus Vindoc habet ievigainur,
rationi ferieniis, elc. Omniaveroexhibent, verba, non et lactamur. - _
 - 782
781 MORALIUMLlB. Vll. ^- lN CAPBT VI B. JOB.
ainor Dei ex pfoxiriii a&ore a cbalescit-,-lestalur _A hobisciini ^elnio-.pfef fidefn pfbdfeunt; sed in tmo ;
Joauhes, dicfens":QuirioH diligit frdtrem Mumquem fcharitatisstudib bfgaDeririietproximurii non figuii- •
oidet, Deiitn quem iioii videt, quomodopbtesl diligefe tur. Uiide aple etiam Ibffenti qtti Japtiiri -Ifarisitin
(I Jdait:' iv5 §0) ? Quae taiiM uivihatiilebtib pef tl- convallibus compafanthr; Tofreiis hamqiie ex monta-
iriorfeui-ha_61tuf.sed' in affectuih ctelceridd perfflii- his -aci iiria defluit, et cbllfebtus-Iiiehialibuspluviis,
tatur. sestivis solibus arescit. Qui enini terreria diligehtes
29. Proa;imidileclioih ejiis aHniriihispfofcdfuf.Ami- spefri i.uj)efria1paifise deseriirit; iqiiasiex inoritibus
cum in bdversis despicieriiisqudiitd iniquitas. — Sae- yaltes petiint; quos taineri hieirispfa.sbriti_vitse iriiil-
- pe verb oriiriipotensD.eusut tjuantuin irhisque a cha- tiplicat, sfed c sesias vetttufi jridibii ex:siccat, quia
ritate ejus ac proximi longe sit, vel in ea quanturii cum sbi superhS. iiislfictibiiis ihfeahdufefit,fepfobb-
prbfeberit ihnotesfcat; mifb' brdirie tuncta "dispen- f liiriIsetitiahiiii afiiiilatem vfefiit".Bfeneefgb 'dicitur:
saiis, alios flageliisdeprimit,. alios successibiislulcit. Rupiirh tfdnsit .rt eohvullibus:Tbffefitefn .<quippfead
Et cum quosdaih tempbralilefdeseril;'ih qriofumdarii bbnvailei f aptim trahsife estpfavbruhiriieritfesadihia.'
cbrdifius quod niaiUmlatet osiendit;-T.amplbrumque desidefia sififeUllo"obsiacuibacdirfifeditatedegfcfeiidfefe.
Ipsi fios hiiseros insequurituf; qui felices sitifeCdni- \ Vei.XII.] Oihuisenihi ascfeiisiisirilabofe est; desfcen-
pafatione eoluefuht. Cum enim quis poMtus"in prbs- IS siis iri voluptate, "quiapfef adnisum gressii. ad 'Supe-
p.eritaie diligitur, incerlufri vitlde est btruiri prospe- riora iehditur, pfef refnissioribm yefd ad infefiofa
fitas-an personadiligatur. Ariiisgioautemfelicitalis decliriatiif. Ad mqntis enini vefticefn sasuhi subve-
interfogat vim' dileetibnls. Uhdfe berie quidaih Sa- here inagni laborls- estj idemqiib a siimiriis ad ima
piens dicit :'N6h agiioscitur ih bohis aniicus; el tiori diriiittefelabof fibii est. Sine iribra yidelicei prof uit,
%%l&'abscondiiwi- in malis ihitnicus - (Eccli xit, 8). qUi ihagriis coriatibus ad suriiiria pefveriil. Lbiigb
Neb prosperittts quippe &micumindicat, nec advefsi- sitfdib seges sefitui, sole atque iiribrediutiho huiritur,
ias ihimiciim cfelat, quiaet ille ssepe pfospefitalis sed iariien ririact sribTtSscintilla cbhsumitur. j?aiilis-
hbstrse feVerehtia tegitur, et iste fei coriUdentiaad- pef aedificia"ad alta"pfoficiurit, seb.reperiiiriis casiBiis
versitaiis aperitur. Vif igitur justus in flagellispbsitus terrairi peturit. Rbbusta afbof iri kefa per lafda iri-
difcal.:Qui tollit ~abamicdsko misericordidm,timbrein cremeniaseerigitjsed quidqriiddiu ad alta pfdtulit,
Dorhini dereiiiiquit',quia nimiruiri qui ex advefsitatfe .semei et simul cadit. Qiiia igitrif ascerisus.iri iabbre
cohvincitur quod hiiric in est; descerisiisin vbrupiale, fecle riuhc dicitiir: Fra-
" pfOximuih"despicit,apefte
pfospfens hOri amavit. Et cum omnipblens Deus tres ritei prwierierunt me sicuiibrrehs, qui rdpiiin
- "* ideo qtiosdaM p.fcuiiat,- ut et per cussos erhdiat, irahsit iri convdUibus.^Qriod iaiirieh "seritifiet aliter
'
fei,hbh perciissis occasiorierii boni bperis praebeat, <C poiest. ".
tpiisquis percussum despicit, occasioneriia se virtu- 125 31.- Si enim convalles ima poenarum loca
tis repellit; fet tahto se nequitis eohira Suctofein intelligimus, injusti quique.sicut torrens ad
nec raptim
efigit, qiiahto hunGhec piuni iii salute propfia, convalles transeunt, quia in hac vita, quam totis de-
justurii iri aiierib vuiuere ^tgnoscit. intfienduiri vefb sideriis appelunt, diu stare nequaquam possunl.-Naui
"estqribd Beatiis.Job sic sua lbquituiy ut totius.quo- quot dies setatis,accipiunt, quasi tot quotidie gressi*
que electi pbpuii per eiini vila sigheiur. Quia enim bus ad^fiiierii tendunl. Augeri sibi optant tempora,
ejusdem populi meriibriiinest, Cum quaeipse patitur ,sed quia concessa subsistere nequeunt, quot au-
mrrai, ea eliafn "quae"siistinfetillfe' deriimliat, di- griienta vivendi percipinnt, a de vivendi spatio tot-
ceirs: , " " idemperdunt.Momenta ergo temporum.quo sequun-
._ . CAPtif XXV. ', tur fngiunt, quo accipiunt amitiunt. Raptim ilaque
VERS..15. — Fraires jmei prwterierunt me sicut ad conyalles transeunt, qui in longumijurdem yolu-
torrens; qui raptini-transil in cohvallibus. .ptatum desideria pertrahunt, sedad inferni clauslra
50i Reprobicur-a juslis dicanlur et fratres; -etprm- repenle deducuntur. Quia criim hoc eliam tempus,
-tereunteSiTorrenli recle comparantur..Vita brevi et ' quod qualibet longsevitate extensum esl, si fineclau-
— Reprobd- D dilur, iongum nbn est; ex-finemiseri colliguntbreve
"-fugiti.a transeunt ad wlerna tormenla.
runi mens quia sola praesentia diligit plerumque fuisse quod amitlendo tenuerunt-. linde bene et per-
nunc tanto aliena exislit a veibere, quanto posl ex- Salomonem dicitur : Si mult%sannis vixerit homo, et
tranea remanet ,ab haereditale; el supei-ba justos in his omnibus-twtatus fuerit, meminissedebet teiie-
despicij,quqspaterna misericorditer severilas affligit. brosi temporis, el dierum multorum, qui cum venerint,1
Ssepevero reprobieamdem fidem qua vivimusreti- vanitutis arguehlur prwlerila (Eccle. xi, 8). Slulta
nent, eadem fidei sacfatrrierita"percipiunt, ejusdem eteriihi riiens curii fhalum feperiie irivenerit, quod
religionisunilate conlinenturj sed tamen compassio- nequaquam pfseteritj .seierhitatem ejus tolerandb ,in
iiis viscefa fleseiuiit, Chdfitafisvim,-.qu"airi Deurii fla- telligitjquia.quod pfa_tefife-pbtultvanuni.fuit;.Scieh-
granius et proximum, li.onagnoscunt. Recte fefgoet duih vefo est qubd plefiqiie aggfe fefcta delidferaht,
fratres et prselereuntes vocautur, quia ex unomatris sed sunt nonnulla quas infirmis eofum mentibus ex-
a Gehret.,-cbnvhlemt. a Obscurus Ibcus; In sex Anglic;;et quatuor Nbrm
b Sic pene omnes; at Editi habent cruciat. occurrit .lecliorquam amplexi srimus, ubi prius lege
«Ebroic, sed cestus. balur, diu vivendispatia tolidemperdurit.
 .783 SANCTIGREGORHMAGNI 784
prsesenti vita contradicant; cumque adversa in infi- A pcenitentisese ignlbus iriflammat, duci ad supplicium
- inis perpeti.metuunt, in supefni judicii rectitudinem timet, prseseritem.yitamex desiderio retinet; sed de
offeudunt. Unde recte subjungitur : loco suo solvitur, quia oblectamenta carnis deserens,
CAPUTXXVI [Rec. XI]. .ejus dnritia persupplicium liquatur. Sed quia iniqui
VERS.16..— Qui timenl pruinam, irrmt super omnes quid abstractionis suse tempore patlentur au-
eos nix. divimus, adhuc aliqua quibus in llbertatis suaespalio
32. Qm lemporaliumdamnorum metu juslitiam de- .implicantur audiamus. Sequitur :
serunt, ineident.in mlerna mala. — Pruina quippe in- , . CAPUT XXVIU[Fe«. XIV, Rec. XII].
ferius gelascit', nix autem de superioribus ruit. Et VERS. 18. — Involutm sunt semitm gressuum
saepenannulli dum temporalia adversa perlimescunt eorum.
•t . . •
,a districtioni se seternse animadversionis objictant. 34. -Nihil prodest recta proponere, nisi proposili
De quibus bene per Psalmistam dicitur : Illic trepi- simus tenaces. — Omne quod involvitur in semel-
daverunt timore, ubi non erat timor (Psal. xm, 5). ipsum replicatur. Et sunt nonnulli qui seducentibus
Iste namque veritatem jam libere deferidere appetit, vitiis obviare quasi tota intentione deliberant, sed
•sed tarrien in ipso suo appetitu irepidus indignatio- irruente tentationis articulo, in deliberationis pro-
nem potestatis huriiausepertimescit; cumque in terra g posito non perdurant. Alius namque, pravo d ausu
hominem coritra veritalem pavet, ejusdem veritatis superbiseinflatus, cum magna esse prsemia humili-
iram coelitus sustinet. Ille, peccatorum suorum con- tatis considerat, adversum semetipsumse erigit, et
scius, ea quacpossidet indigentibus jam largiri desi- quasi tumorem turgidi fastus deponit, exhibere se
derat, sedtanieri nedatis febus egeat ipse formidat. quibuslibet contumeliis humilem promitlit; sed cum
Cumque carriis subsidia resef vando trfepidus praepa- repente hunc unius injuria verbi pulsaverit, ad con-
rat, abalimentis rriisericordiseariimam necat; et cum suelam protinus elationem redit, sicque ad tumorem
"pati in terra inopiam metuit, aeternapi sibi abundan- ducilur, ut nequaquam quia humilitatis bbnum con-
tiam supernae refectionis abscindit. Recte ergo dici- cupierat recordetur. e Alius avaritia sestuans, augen-
tur : Qui liment pruinatn, irruit super eos nix, quia dis facultatibus anhelat. Is cum prseterire omnia
ab infirhis a me- "
qui eonculcanda metuunl, sumriiis velociler conspicit, vagantem per concupiscenlias
tuenda paliuntur; et cum transife nolunt quod cal- menlem figit, decernil jam nihil appetere, et adepta
care poterant, judicium de shpernis excipiunt, quod laritummodo sub magni moderamlnis freno possi-
tolerare nequaquam possunt. Sed hsee agentes, dere ; sed cum repente ftierlnt oculis oblata quaepla-
obtinent. Quid autem ceant, in ambitione protinus mens anhelat, semet-
" mundi gloriarri teniporaliter
tempore vocatibriissuaefaeturi sunt cum cuncta simul 2 ipsam non capit, adipiscendi ha.c occasionem quaerit,
pavidi deserunt quse hic cum gravi timore servave- et oblita continenlise quam secum pepigerat, cogita-
runt? Unde et apte subditur: tionum se stimulis per desideria acquisitionis inquie-
CAPUTXXVH. lat. Alius luxuriae tabe polluitur, et longa jam con-
VERS.17. — Tempore quo fuerint dissipali per- suetudine captus tenetur; quanta autem castitatis sit
ibunt: munditia conspicit, et a carne vincilurpedepreheu-
' 33.
Quantus eorum pavor, judicio appropinquanle. dit. Restringere ergo voluptatum fluxa deliberat, et
— Quos enim praesehtis vitae sollieitudo ordinat, resultare consuetudini quasi totis se' viribus parat.
amissio dissipat; et tunc etiam exlerius pereunt, qui Sed vel objecta oculis specie, vel ad membriam re-
intus dudumaeterna negligendo perierunt. 226 I*e ducta, cum £ subita tentalioneconcutitur, pfotinus a
quibus recte additur : El ut incaluerint, solvenlurde pristina praparatione dissipalur; et -qui contra hanc
loco suo. [Veti XIII.] Iniquus enim quisque cum clypeum deliberationis erexerat, delectationis iaculo
incaluerit, "deloco suo solvitur9 h quia judicio iritimae confossusjacet; sicque eum luxuria enervem superat,
dislrictionis appropinquans, cum jam ° per cognilio- ac si nulla conlra eam intentionis arriia praeparasset.
nem poenaefervere coeperit, ab ea, cui dudum inhae- Alius irseflammis accenditur, et usque ad inferendas
serat, carnis suse delectatione separalur. Hirie est n.proximis contumelias effrenatur. Gum vero nulla fu-
enim quod per prophetam contra reprobos dicilur-: roris animum occasio pulsat, quanta sit mansuetu-
Et tanlummodosola vexatio intellectum dabii audilui dinis virlus, quanta patientise s altitudo considerat,
sed
(Isai. xxviu, 19), quia videlicet ajterna non intelh- sequeetiamconlracorilumeliaspatientemparat;
gunt, nisi cum pro temporalibus jam sine emenda- cum parva quamlibet eommotlonis occasio nascitur,
tione puniunlur. Tune mens sestuat, et infructuosse 227 repente ad voces et contumelias .medullitus
a In Vindoe. et plerisque Norman., dktriclionis d Ila Vindoc. et Norman. plerlque, nori pravo nsu,
(Blernmanimadversionemabjiciunt. Corb. Germ., dis- ut legitur in Editis. -• _
trictionis wternm animadversiones objiciunl. Germ., e Floriac et unus Compend. ita habet: aliusdvd-
districtiones mternmanimadiersionis ob.A Reg., dis-. rilia mstuans, augendis faculialibus anhelans, cum
tricliones sibi miernmanimadversionisobjiciunt. Alter prmlerire, etc
Reg. ut in Edit. 1 Ita omnes Mss. nostri elquinque Anglicani,quib.
• b Unus Compend., quia judicio intimmdistrictionis concinunt vet. Ed. Cbc. et seq., pro subita, habent
appropinquanle. subjecta.'
c Ebroic-, per cogitationem pene. Gemet. et Ulic, s In Mss. Gemet. et paucis.aliis desideratur altitu-
per cognilionem pmnm fervere, 'quam lect. amplec- do, iUsesosensu.
timur.
 fS5 MORAXIUMLIB. VII. - IN CAPUT VI B. JOB. 786
mflammatur; ita ut non solum ad memoriam pa-j A.alterius-ue plunum. consequeritiuin. Quasi homo in
lientia promissa non redeat,.sed et semetipsam mens bestiam desinil, dum sub obtentu ralionis conlraratio-
eteaquse loquitur eonvicia non agnpscat. Cumque nem peccat. — Aliquando verp involutis gressuuni
furori plene satisfecerit, quasi post-exercitium iri semitis et nulla culpa devincitur, et alia_per aliam
tranquillitatem fedit; et tunc se ad silentii claustra perpetratur. Nam ssepe furto negationis fallaciajun---
recoUigit, cum linguae non patientia, sed procaci- gitur, et ssepe culpafaliaeiseperjurii reatu cumula-
tatis suse satisfactio frenum posuit. Yix igitnr. sero tur. Ssepe quodlibet vitium impudenli prsesumptione
pest convicia illata' se cohibet, jjuia et a cufsu ssepe committitur, et ssepe (quod omniculpafit gravius)
spumantes equos nqn prsesidentls dextera, sed campi etiam de commisso ytiio supetbitur. 228, Nam
terminus coercet. Bene ergo de .reprobis dicitur: quamvis de virtute nasci elaiio soleat, ..nonnunquam
Involutmsunt semitw.gressuumeorum, quia recta qui- tamen h stulta mens de perpetraia se nequitia exal-
dem deliberando appetunt, sed-ad consueta semper tat. Sed cum culpa culpaeadjungitur, quid aliud quam
mala replicantur; et quasi extra-se tensi, ad semet- involutis semitis atque innodaiis vinculis pravormu
ipsospercircuitumredeunt, quibonaquidem cupiunt, gressus ligantur? Unde beneeontraperversam.menr
sed a malis nunquam recedunt. Esse quippe humiles, tem sub Judaesespecie perlsaiam dicitur : Eritcubile
sed tamen sine despeetu; esse cqntenti propriis, sed B draconum, etpascua struthionum, et occurrent dw-
sine necessitate; esse casti, sed sine maceratione monia onocenlauris, et pilosus clamabit aller ad alte-
corporis; essepatienles, sed sine cbntumeliis volunt; , .rum (Isai. xxxiv, 13). Quid namque per dracones
cumque-adipisci virlutes quaerunt, sed labores virlu- nisi malitia , quid veto struihionum nomine nisi hy-
tum fugiunt, quid aliud quam a et belli cerlim.na in pocrisis designatur? Siruthio quippe soeciem volandi
campp nesciunt, et triumphare inufbibus de bello " habet, sed usum volandi nbn habet, quia et.hypo-
eoncupiscunt."' .crisis cunctis intuentibus ima^iem dese sanctitaiis
[Vet. XV.] 35. Dum aliqui vilia quwdam domant, insinuat, sed tenere vitam sanctitatisignorat. In per.-
- alia
negligunl, eliam subaclis mox succumbunt. — versa igitur mente draco cubat, et struthio pascitur,
Quamvis hoc, quod eorurn semitaeinvolutse memo- quia el latens malitia callide tegitur, et intuenliuui
rantur, adhuc intelligi et aliter possit. Ssepenamque oculis simulatio bonilatis.antefertur. Quid vefo onb-
nonnulli contra qusedam se vilia vehementer aeein- cenlaurorum «omine, nisi et lubrici figurantur et
gunt, sed qusedam su^igere negligurit; cumque se elati? Grseco quippe eloqnio ovo?asinus dicitur, et
contra ista non erigunt, et illa eonlra se reparant appellalione asini luxuria designatur, propheta atte-
.quaesubegerunl. Alius namque jam carriem a luxuria stante, qui ait: Ut carnes asinorum-, carnes eorum
edomuit, sed tameriidhuc mentem ab avaritia, non C (Ezech. xxni, 20). Tauri autem vocabulo cervix su-
reffenavit; cumque se in mundo pro exereenda ava- perbiae demonstratur, sicut voce Doininica de Judaeis
rltia«Tetinet, cumque a terrenis actibus non recedit, superbientibus per Psalmistam dicitur: Tauii vinaues
erumpente occasionisarticulo,etiam in luxuriamla- .- obsederunt me (Psal. xxi, 13). Onocenlauri ergo sunt
bitur, quam jam subegisse videbatur. Aliusavaritiae qui, subjecti luxurisevitiis, inde cervicem erigunt,
sestuin vicit, sed nequaquam vim luxuriae subdidit; undehumiliaridebuerunt. Qui, carnis suaevoluptati-
cumque explendse luxuriae pretium prseparat, jugo bus servientes, expulsa.lqngeverecundia, non solum
quoque avaritiae, quam dudum edomuit, cordis cer- - se amiltererectitudinemriondolent, sedadhuc etiain-
yicem subdit. Alius rebellantem jam impatientiam de opere confusionis. gaudenl. Onocentauris autem
: stravit, sed inanem gloriam needum vi.cit, et cum se dsemonia occurrunt, quiamaligni spiritusvaldeeisad
pefiancmundihqnoribus inserit, conflxus causarum votum deserviunt qrios de his gaudere conspiciunt
stimulisadimpatienliam captus redit; cunique inanis quse flere debuerunt.-Ubi aptesubjungitur : Etpilo-
gloria ad defensionem sui aninmm erigit, et illam sus clqmabit alter ad dilefum Qui namque alii pilosi
victus tolerat, quamsuperavit. Aliusinanemgloriam appellatione ligurantur, nisi hi qu.os Grseci <"Pahas,
subdidit, sed tamen impatientiam necdum stravit; et Latini incubos vocarit? quorum nimirum forma ab
cum mulla Tesistenlibus ,per irnpatientiam niinatur, i\ humana efflgie incipitur, sed bestjali exlremiiate
"erub.eseens non implere quod loquitur, sub irianis - terminatur. Pilosi ergOnomine cujuslibet peccati as -
glqriae-jugum revocalur; el hoc victus per aliud to- peritas designatur, quod et si quando quasi ab ob-
lerat, quod plene se vicisse gaudebat. Sic ergo ope tentu ratiqnis incipit, semper tamen ad irralionabi-
. vicaria •fugitivumsuum vilia retinent, et quasi jam les motus tendit; et qriasi homp in l)estiam desinlt,
- amissum.sub dominii sui jure recipiunt, atque ad dum culpa, per rationis imaginem irichoaris, usque
vindictam sibi "vicissiuitfadunf. Perversis ifaque in- ad irrationabilem' eftectum trahit. Nam ssepe edendi
voliitaesunt gfessuum semitae, quia etsi devicta una deieetatio servit gulse, et servire se simulat indigen-
rieqbitia pedem levant, regnante tamen altera,hunc tiae naturae; cumque ventrem in ihgluviem extendit,
iu ea etiam quam devicerant Implicant. membra.in luxuriam erigit. Pilosus autem aller ad
36. Peccms se implicat, dum culpa tina eccasio est alterum clamat, d eum perpetrala nequitia ad aliam
-a Excusi, quam exhibere. Corriguntur ex Mss. Ge- Genn., quos Grwciphanas. Bigot. et Lyr., quos Grm-
met., utroque Compend., Utic, elc.- ci Panas,-aliter Phaunos.
h Yiudoc, Coiripend., Nbfman., "elc, stuliamenlis . "Floriac., uriusCompend. et.Gemet., cum perpe-
elatio. . trata riequitia perpelranddm aliamvocat, vel provpcat.
« Uuus Compend., quos Grmci Pahos. 2 Viridoc. et Ebrbic. el Utic., perpetrandam malitiam provocat.
 787 SANCTI GREGORII MAGNl ", 788
perpetrandam provocal, et quasi quadam cogitatio- A _ quandoque peceati usu perducitur, rit ipso quoque
nis voce, commissa jam culpa, culpam adhuc quae rationis lumine privetur. Cnde Babylonis rex, exstin-
committatur invitat. Saepe namque, ut- dixiriius, ctis prius filiis, Sedeohiaeoculos eruil, quia malignus
gula dicil: Si abundanti alimenlo corpus non feficis, spiritus,'subductis prius.bonis operibus, postel in-
in nullo utili labore subsistis. Cumque mentem per lelligenti__lumen tollit. Quod recte Sedechias in Re-
desideria carnis accenderit, mox quoque luxuria ver- blallia palitur. h Reblatha qiiippe, multa haec, inter-
ba proprise stiggestionis facit, dicens: Si miseeri pretalur. Ei enim quandoque et lumen rationis elau-
Deus hominescqrporalitef nollet, niembra ipsa coe- ditur, qui pravo usii ex iniquitatis sua. multitudine
undi apta usibus non fecisset. Cumque hsec quasi ex "gravalur. [Vet. XVII.] Quomodo autem culpa pro-
ratione suggerit, mentem ad libidinum effrenationem deat, vel quibuslibet ex occasiortibuserumpat, repfq-
trahit. Qusessepe deprehensa, patrocinium mox fal- borum lamen semitae semper involntaesunt, ut pravis
laciae et negalionis inquirit; reamque se esse non concupiscentiis dediti, aut bona nullaappetant, aut
seslimat, si mentiendo vitani-defendat. Pilosus ergo appeientes infirmo desiderio, ad haec nequaqua n
alter ad alterum clamat, qriando sub aliqua falioci- meriiis liberos gfessus tendant. Recta enim ai.t non
naridi specie 229 perversam mentem culpa subse- incipiunt, aut, in ipso fracti itinere, ad hsecminime
quens ex occasione culpae prsacedenlis illaqueat. B J pertingunl. Unde fit plerumque ut c ad morem suum
Cumque hancpeccata dura alque aspera deprimunt, lassati redeant, seseque ab intentione animi in carnis
qriasi convocali iri ea concorditer pilosi dominantur ; voluptatibus sternant, sola quae transeunt cogilent,
sicque fit ut semper se gressuum semila. detefius nulia quaeggO secum permaneant curent. Unde apte
involvant, dum menlem reprobam culpa per culpam subditur: '
ligal. CAPUT XXIX.
[Vet. XVI, Rec. XIIL] 37. Peccandi consueludo IBID.— Ambulabuntin vacuum, et peribunt.
aliquando prw.cedilurmentis cwcitale, et hanc aliquan- 38. Transitoriis bonis inhiantium vacuus Idbor. —
do prwcedit. — Sed inter haec sciendum est quod In vacuuin quippe ambulant qui nil secum de fructu
aliquando prius oculus intellecUis obtiindilur, et posi- "sui labofisportant. Aliusnamqueadipisc-ndis hono-
modum caplus animus per exteriora desideria vaga- ribus exsudal, alius rriulliplicandis- facultatibus
tur, utcseea meris quo diiciiur nesciat, et carnis suae _3stuat,alius promefendis laudibns anhelat; scd quia
illecebris sese libenter subdat. Aliquando vero pritis eunctahsee bic quisque moiiens deserit, labores in
desideria carnis ebulliunt, et posi longum usum illi-. vacuum perdidil, qui secum anie jtidicem nihil lulit.
citi operis oculum cordis claudunt. Nain ssepe mens Quo conira bene per legem dicitur:' Non gpparebis
recta cernri, nee tamen audenter contra pefversa se G ( in conspectu Domini. vacuus (Exod. XXIII, 15). Qui
erigit; et reniiens, vincitur, dum, hoc ipsum quod "efiiui prbmerendse vitse "mercedem bene agendo non
agit dijudicans, cariiis suae delectatione.superalur. providit, in conspectu Domini vacuus apparei. Hinc
Quia enim pleruriique prius pculus-contemplationis . de justis per Psalmistam diciliir: Venientes autem
amittiuir, et post per carnis hujus desideria mundi venient in exsiiltalione, porlantes manipulos suos
laboribus anjmus subjugatuf, testaiur Sanison ab (Psal. cxxvj 6). Ad examen quippe judicn portanies
Allophylis captus, qui posfqiiam bculos perdidit, ad riianipulos veniunt qui in senietipsis recta opefa qui-
molam deputaius est, quia nimirum fnaligni spirilus, bus vitam inerearitur ostenduut. Hine de unoquoque
postquam leritaiionum stimulis intus aciem contem- electo Psalmista iterum dicil: Qui non accepil iti va-
plalioniseffbdiunl,forasin circuitumlaborum miltunt. num animam suam (Psal. XXIII, 4). In vanum ham-
Rursum, quia ssepe et recta operalio exterius perdi- que animam suam accipit, qui, sola pra.sentia cqgi-
tur,et tamen adliuc faliqnislumen incorde retinetur, lans, quae se sequantur in perpetuum non altendil.
prophela Jerefnias insinuat, qui dum Sedeclriaecap- In vanum animam suam accipiiqui, ejus viiam negli-
livitatem narrai, ordinem captivijatis internae denuri- gens, ei curam carnis anteponit. Sed animam snaoi
tiat, dicens: EtoccidilrexBabylonis filios Sedechimin _ jusli ii) vanum nori accipiunt, quia inteniione conli-
Reblathainoculisejus,elomnesnobiles Judqoccidit rex T} ] nua ad ejus utilitatem referunt quidquid ciirporaliter
Babylonis, oculos quoqueSedechiweruit.Jerem. xxxix, operantur, quafenus et transeunte ppere, operis cau-
6). RexBabylonis est anliquusliostis, possessor inti- sa non transeaf, quse vitaepraemia-posl vitam parat.
mae confusionis, qui prius filiosante inluentis oculos" Sed ha.c curare reprpbi negjigunf, quia prpfecto,
trucidat, quia ssepe sic bona opera inlerficitj ut h:cc ambulahtes in yacuum, vitam sequenles fugiuntj in-
se amittere ipse qui captus est dolens cernat. a Nam" yenientes per.dunf. Meliusyef.q a pray.oruiu iniitalio-
gemit plerumque'animus ; et tamen, carnis suse de- ne eompescimur, si eorum .damna ex fige pensanius.
leclationibus ,victus, bona quaegenu.it ainan.s perdit, "
Ui)de bene etiara cum jexhortatiqne subjungijur
~ "' '"" : '
ea quaepatitur damna considerat, nec tamen vjrtutis CAPUT tXX [Rec. XIV].'
brachium contra regem Babylbnis leyat. Sed dum VERS,19. Considerate seniitas Tkeman, ifihera Sa-
videns nequitiae perpelratione percuiitur , ad hoc ba, et exspectate paulisper.

- a Ita,Vindoc, Compend., Norman., etc, cum ve- Germ., duob. Reg., pro genuit, legitur gemuil.
. ieribus Edit. Gilot. 1571 cum hae leclione aliam ex- b Rebla vel ReblathaHebr., multiludoilli. .
. hibei., quaeest etiam in recentioribus Edilis, scilicei, e Gerjn. Cqrb. G,erm„ EbrjOJ.c;,p ud qmoretn
nambona pterumguegignil animus. In Vindoc, Corb, suum. '
 .-789 MORALIUMLIB. VII. — IISCAPUT.VI 13.JOli. 790-
39. Aliqui honestatis nomine in swculi retibus illa-- Arelinquere, elmundi stqdia in se jam d.'jtdurndestru-
queanlut: In his sunl qui curppi rei fpmitians gerunt,, _cta*repprarc Quo itaque isti nis.i in rete. ambnlant,
- aut qui propinquos inordinate diligunt. -^ Themani .qnos a praaseritisseculq inehoata jam viias perfectiq
quippe Austpr, Saba autemrefe-interp.relatur. QuidI .solyerat, sed inordinatus" amor
" terrenae cbgnationis ' li^"
_hic per Austfum, qui a afflata leporibus rnembrai i?at? \ '"; '." /
dissolvit, nisi fluxa yiyendi remissio, quid per refei lk},tPropinqups Dei cqusa aebenws-despicere, odisr
nisi actionis qbligatio demonstf atur . Qui.enimdjs- . ?e, nescire. ^- Qui epim districlo studio, et nori dis-r
soluta mente ea quach aaterna sunt appelijnt, s ne sqlutis gressibus aetemse^ponsionis.prsemiumsequunT
gressu libero ad Deum prodeant, ipsi se sujs inordi- tur, sicut semelipsps pro djvino arnore despiciunt,
natis conatibu.sligant; ^eumqug se fluxiscqpyersatio-• _siccuncta, quibus se sentiunt pr,sep.ediri,pogtponunt;
nis suaeactibus implicant,e quasi remansuros in retis et cum pro Deq neeesse est rit quibus yalent cunei.is
maculispedesponunt. Utenim paulo superiusquqsdam in.seryiant, pro Deq privata obs_equiaetiam propin-
ad devictas jam culpas retrahi per aperta qusedam .quis negant. Hinc est enini qqod quidanr cum di.ce-
"
et non devieta vitia dixiinus, ita jiqnnulli ad ea quae TCJ;:Permitte mihi prius ire elsepclire pqtrpm meum
reUquerant redeunt.per qusedam quse vel hoijesfatis (Mqtth. vin, 21), Veritatis qre prqiinus audiyit: Si-
nomine, vel laudis Jionore, palliantur. Nam £jmt ple- B _?e a. morlui sepeliant morluos suos, tu yulem mde,
rique qui jam aliena npii appgtunt, atque ab hujiis annunliq regmtn De\ (Ib\d..t 22). Qua in!re nptaqdrib.
raundi jurgiis inchoatoquielis amore diyiduntur, erur est quia eleetus dispipulus.dpm a pareiitis sppultgp,a
diri gacris eloquiis sitiunt, vaeare supernis cqntem- iGompescitpr, hop deyotum quemqqe exhibere patri •
platiqnibus eoncupiseunt; nec tamen perfecta animi -niortuo ex affecfu carnali proptef D.qminum non li;
libertale curam rerum familiarium deserunt, cui cet, quod prppter Dpminum et extepis debet, [Vef,
ssepe dum licife seryiunf, etiam illicitis hujqs mundi XVIII.] Hine rursurn Veritag dicit: §? quis yen\t ad
{urgijs implicantur _ cunique terreuas.res studiose me, et non odU patrem suuni, ei mqlrem, et uxorem,
tqeri desiderant, eordis requieni -deserunt, quaip- et filios, et fratres, et sorpres, adfiuc aufeni et qirmam
quserebant; fet cuni spbstanlia fugiens cpnlinua prp- suam, non potest meus esse discipulus (Luc,.xiv, 56).
fisiorip protegitur, ebnceplus in animb divinae 231 Quo in loco viiielicet, dum propinquqruro odiq ani-
jcienlise sermo dissipatur, quia, jiixta yerilatis sen mae qupqqe ripstrse pdium subinfertur, ^atenter os-
tenliam (Malth.xmi, Marc. iv, Luc. vm), pbortjim tendjtur quia sic propinqups, sicut np^metipsos qdio
semen spinae opprimunt, eum yerbum Dei a rnemo- babere prsecipiniur, ut lips ad aej.erna-rapientes, ep-
ria importunse terrenarum reruni §pllicitudipes; ex- rumque carnalem jgrat.j^ni cum prajpedit.postponen-
pellunt.' Dissolutis itaque gressibus in rele ambu]ant, (G tes, discamus temperata eqs discretionis arte eticqn-
tpii dum niundum perfecte non deserunt, semetipsos yenienter diligere, et salubriter odio habere, .qpate-
jgradiendq qbliganj. ne gradiantqr. pus sic sciat per- amorern qdium surgerp, pt yaleamus
40. Et sunt pleri'jue qui npn solum aiiena nqp §Pr _jps verius ppr odium amare. Hioc rprsum per Moy-
pelunt, verum etiam cunpta quse ppssederant in • sen djcitur :, Qui dixerit pdlri suo et mairi sum, Nes-
mundo derelinquunl, semetipsbs despiciurit, nullam cio ajos, et frqtripus suis, Ignora illos, et nescierunl fi~
prsesentis vita. glpriam y.equirunt, ab hujus mundi. lips supfi, hi cuslodierunt eloquinm tifum et pactum
se actionibus separant, el pene quidquld prosperita- tuum, §.t sermverunt judicia tua ( Deut. xxxui, 9 ).
tis f arriserit calcant. Sed larnen a(3hucyincuio carr Ille ^nini scire Deqm familiarius appetit, qui pi>ae
- nalis cognationis obligati, dum ampri propiiiqyitatis amqre piejatis nescire desideraj qups carnaliter
indiscrple deseryiunt, ad _ea ssepe per effectum co- spiyit- 2S2 G.r?v' ptenJJP damno scientia diviua"
-'gnationum redeunt, qusejam et cum proprio despectu miiiuitpr, g{curn carnis notiliapartitur. Extra cogna-
_subegei-unt. Gumque plus pam necesse est carnis fps ej-gp quisque ac,prpxinib§ debet fieri, si vult pa-
prppinquQSdjligunt, reiracti exterius, a cppclispa- renti Qippjuniverjps juqgi, qiiatenris eqsdem (jjios
rente diyiduntur. Nam ssepq ..qiipsdam vidpmus , prqpter D§pm . utjlijer pegligit taqtq $ solidius dili-
quanlum ad proprium studium-speetat, jain prsesen- jD gat, i qqanto in eis affectum sqlubjlgm eppulae. car-
tii vitae desjderia non habere, mundum et, ppere fet nalis ignqrgt. - • -
,
professione reliquisse; sed lamen pro iriordinajis af- 42. Propinguis plus cmteris pradesse debemus,-rno-
fe.tibuspropinquorum prsetoria irrumpere, terreua- do hinc nosle.r ad Deum progregswsnil_ret{ir(tetur>Qui '
rum rerura jnrgiis vacare, libertatem intiinae quietjs ^6emt(s grgq eqs benigne afjicU ri.e?tamen qb_iiinere
- a Turori., qui ad flatum teporis membra dissplvit. -Coc.-et recent. Edit., pro maculis, posuerunt vincu-
Coib: Ge!'ni..qui afjlal acteporibus. lis, forte quod ignorarent macutas al quando sumi
b liailss.' omries Ariglic. et nostri, pro ea qum ter- pr.o.retis fqrajninibus Gallice mqilies.
rendsuni, utin Ediiis legitur. Occasioneriimutaridi '"f TVIridbc.^et.Cbrb.Ge"r_ri;*,-ft pene
' quidquid prospe-,
wierhw in ierfetia dedif serisus paulo obscurior, et ritatis admisefant. . .
tarheii optihius, . - s Coe-.solitq more ]i\c utiliter- mulavit in viriiiter,
c Floriac, Turon., 2 Compend., ne gressu libero quem alii recent. secuti sunf riiss." Cbd."minus con-
ad Deum pergant. Germ., 1 Cqmpend. gt 1 Vindoc, sulgnt.es. - •.,•.'..-
ne gressum liberum. 0 Cprb. Gefm. elEbroic, soiiciiim.
0 Gemet. el alii Normari. ac Turon., cumque fiu- } Yindqc; quuntq in ejus- affectu sobplem copnlw
xis conversationissumactibue implicqntur. cdrpjifis .giiqrai. . .
e Duo Compend., Turon. et Norm., itahabenl..
 '
791 SANCTI GREGORII MAGNI 792
qusd ad Deutn ducit declinqre. —Debemusquidem et A quanto discretionis moderamine divinsesententiae ar-
teriiporaliter his quibus viciniusjungimur plus caete- cam portat. 233 Amissis namque vitulis mugit,
ris prodesse,"' quia et flamma admolis rebus incen- auia, audita morte fllioruni, in terram tonsb capite
dium porrigii, sed hoc ipsum prius ubi lrascitur in- corruil (Job. I, 20); sed reclo jtamen itinere mugiens
cendit. Debemus copulam terrenae cognationis agno- graditur, quia os ejus in gemitu ad Dei laudes aperi-
scere; sed tamen hanc , cum cursuin mentis prsepe- tur, cum protinus dieit: Dominui dedit, Dominus
dii, ignorare, quatenus fidelis animus in divino sludio abslulit, sicut Domino placuit, ita {actum est; sil no-
accensus, necea quae sibi sunt in infimis conjuncta men Domini benedictum(Ibid., 21). Sed indiscretse
despiciat, et, haec apud semetipsum recle ordinans, mentes hanc vivendi regulam neseiunt, et quo vias
summorum amore transcendat. Solerti ergo cura Dei dissolute appetunt, eo ad mundi itinera slulte
providenduin est ne carnis gralia subrepat, atque a replicanlur. '
recto itinere cordis gressum deflectat, ne vim super- 44. Teporis damna in aliis visa pius movere solent.
ni amoris impediat, et surgentem mentem superim- — Recte igitur sanclus vir post Theman semitas,
posito pohdere deorsum premat. Sic elenim quisque Saba itinera memorat, quia quos Auster reprobi te-
propinquorumdebetnecessitatibus compati,'ut tamen poris' sblverit, hos nimirhm rete implicationis teriet.
per compassionem non sinat vim suaeintentionis im- B Bene autem pravorum facta describens considerare
pediri, ut affeclus quidem mentis viscera repleat, sed haec admonet, quia perversa agendb diligimus, sed
tarrien a spiritali proposito non avertat. Neque enim haec visa iu aliis dijudicamus; et qusein nobis minus
sancti virfad impendenda necessaria propinquos car- dijudicanda credimus, quam slnt turpia in aliorum
nis non diligunt, sed amore spiritalium ipsam in se actione cognoscimus; sicque fit ut ad semetipsam
dileclionem vincurit, qualenussicearndiscretionismo- mens redeat, et agere quod reprehendit erubescai.
deramine temperent, ut per hanc in parvo saltem ac Quasi enim a speculo foeda facies displicet, cum
minimo a recto itinere rion declineut. Quos bene no- mens a vita simili in se ipsa quod aversetur videt.
bis per significationem vaccse innuunt, quse, sub ar- Ait ergo : Consideratesemitas Theman, ilinera Saba,
ca Domini ad montana lendentes, affectu simul et et exspectate paulisper, Ac si aperte diceret: Damna
rigido sensu gradiuntur, sicut scriptum est :'Tollen- alieni teporis attendite, et tunc spem de aeternis fir-
tes duas. vaccas quw laclabant vitulos, junxeruni ad mius sumells, si recto cordis oculo quod in aliis"dis-
plauslrum, vilulosqueearum clauserunt domi, etposue- plieeat videtis.
rurit arcam Dei super plaustrutri (I Reg. vi, 10 ). Et f Vel. XX. ] 45.. Vitm hujus brevilas quam uliliier
paulo post: Ibanl iti directum vaccw per viam quw atlendatur. — Bene autem dicituf: Exspectale pm-
ducit Betlisames, et itinere uno gradiebantur, pergen- G C lisper. Saepe "etenim dum prassentis vitae brevitas
tes et mugientes, et nbn declinantes tiequead dexteram, quasi diu perseveralura diligitur, ab aeterna spe ani-
rieque adsiriisiram (Ibid., 12). Ecce enim, reclusis nras frangiiur, et delectatus prsesentibus, desperatio-
domi vitulis, vaccse quse sub arca Dominiad plaus- iiis suse caligine reverberatur. Cumque longum putat
trum religantur, gemunt et pergunt, darit ab intimis quod ad vivendum sibi spatium restal, b-repente vi-
mugiius, et tamen ab itinere non demutant gressus. ram deserens, aeterna invenit, qitae vilare jarii ne-
Amorem quidem per compassionem sentiunt, sed queat. Hinc est enim quod per quemdam sapieniem
colla posterius rion deflectunt. Sic sie necesse est ut dieitur : Vm his qui perdiderunt suslinenliam (Eccli.
iucedere debeant qui, sacrselegis jugo suppositi, Jam n, 16). Sustinentiam videlicet perdunt qui, dum diu
pcr internam scientiam Domini arcam ^ortant, qua- - se iminorari visibilibus sestimant, spem invisibiliuin
tenus per hbc quod propinquorum necessitatibus derelinquunt. Cumque mens in prsesentibus figitur,
condolent a coepto rectitudinisitinere non declinent. vita terminatur; et repente ad supplicia improvisa
Betbsames quippe domus solis dicitur. Arca ergo> perveniunt, quse, decepti suis prsesumptionibus, aut
Dominisuperpbsita Bethsames pergere estcumsuper- nunquam s"econlingere, aut tarde crediderunt. Hinc
. ua scientiaadajternaelucishabitaculumpropinquare. Veritas dicit: Vigilateitaque, quianescilis diem neque
Sed tunc vere Bethsames tendimus, cum viam recti- D ; lioram (Matth. xxv, 13). Hinc rursum scriptum e-l:
tudinis gradientes, ad vicina erroris latera nec proi "Dies Domini sicut fur in nocle, ita veniet (I Thess. v,
"affectu -* pignorum declinamus. Quorum riimirumt 2). Quia enim ad rapiendaut animam propinquans
gratia mentem nostram tenere debet, sed refleeteres minime conspicitur, furi in nocte Comparatur.' Tanio
non debet, ne hsec eadem mens aut siaflectunon i igitur debet quasi semper veniens melui, quanlo a
tangitur, dura sit; aut plus tacta, si Jnfleclilur, re- nobis non ° valet ventura praesciri." Unde et sauetj
missa. viri, quia brevilatem vitse indesinenter ascipiunt,
[Vet. XIX.] 43. Pfopinquorum gratia tenere debet,, quasi quotidie riiorientes vivunt^ et tanto se d soli-
reflectere non debet. — Intueri libet beatum Job, ini dius mansuris prseparant, quanto et nulla esse tran-
quo divini timoris jugum colla cordis attriverat,- subj sitoria semper ex fine pensanl. Hinc quippe Psalmi-
-aGeiuet.,Corb. Germ.etalii,vetustiores,j)i5inerajn, e Floriac, Turori. et 2 Compend., quanto a nobii
" neii valet venlurus prmsciri. Alii, non ~valelventurc
bic el .semper.
D Turon., repente vitam deserens, mlernam inve- prwsciri. Aiiqui, non valel ventura prwscire.
nial, quw, elc "Coccius,"invitis Mss. et anterioribus d Vindocinenses et Corb. Gerin., et tanto sesol
Edit. addidit, mata posl wterna. licilius.
 ' MORALIUMLIB. VII. — IN CAPUT VI B. JOB. . 794.=
793
sta , veloci cursu fffgere vitani peccatoris aspiciens, A _ nta obscurarit, sed tunc cogriitio.featiis illuminat, ut-
ait: Pusiilum adhuc, et norierit peccator (Psal. xxxvi, et modo sequenda non videant, el tunc ea postquam
amiserint cernant.' Nunc- qulppe "seternaintelligere.
10)/ Hine iterum .dicit: ffomo- sicuf fenutii dies ejus
vel appetere intellecia-coitemnunl; sed
(Psal.cn, 15). Hiric Isaias ait: Omnis caro fenum, negligunt,
_. gloria ejus « sicut fios feni{Isai. XL,6). Hinc "men- tunc ea intelligentes proeul dubio desiderantesque
les praesumeritiuin Jacobus corripit dicens : Qiiw est cbnspiciunt, . cum desiderala assequi - nequaquam.
sAtavestra? Vapor -es(_ad- modicum parens (Jac. IV, possunt. : •,.'"'
15). Recte ergo dicifur : Exspectate paulisper, quia [Vet.-XXI.]48. Amici Job ex £jus in Deum fiducia
'
et immensum est quod sine termino sequitur, et pa- pudore suffusi. —Quse etiam beati Job verba amicls.
rum est quidquid flnitur. Longrim quippe nobis 234 ejiis specialiter congruunt, qui duris objurgationibus-
videri non debetb quod cursu sui temporis tendit ut ^sancti viri animum labefactare conabantur. Ait
non-sit; quoddumper mbmenla ducitur, ipsa hoc enim : Cdnfusi sunt, quia,speravi. Ac si aperte di-
mbmenta sua e quse differuntimpellu-nt; alqueunde ' ceret: Dum me slultis increpationibus -ad despera-
teneri cernitur, inde agitur ne teneatur. Bene autem tionem fleclere nequeunt, ipsi temeritatis suse insa-
beatus Job, postquam brevitatem prsesentis vitse de- nia eonfunduntur. Veneruntquoqueusque ad.me,-4t
sunt. Ac si dicat ::Videntes corporis";
spiciens intulit, contra iniquos prolinus in voce om- T>- I pudore cooperli
nium electorum surgit, adjungens': vulnera, e sed mentis constantiam nescientes, dum.
me de injustitia increpare ausi^unt, usque.ad -me.
CAPUTXXXI. riecdum venerunt; sed dura me -invectiorie 235.
VERS.20. — Confusi sunt, quia speravi. dum stare animum inter adversa- depre-.
46. Reprobospudore afftcit bqnorum constantia. — , pulsantes,
.'' hendunt, quasi ad me venientes erubescunt. Eo enim <
Cum bonis mala reprobi ingerunt, si hos a spe inti-
,ad me veniunl quo me in intimis cognoscunt; ibique;
ma labefaetari-conspiciunt, effectu deceptionis hila- eos ubi me stantemfbrtiter.exteriof -
pudor cooperit,-
rescunt. Lucrunf namque maximum, erroris sui pro- non tangit. Sunt vero nonnulli qui timere
jactura
pagationem deputant, quia habere se ad perditionem Deum nesciunt, nisi cum vel in se experta,. vel in
socios exsultant. Cum vero bonorum spes interius aliis cognita adversitate terrentur, quosprosperap.er.
figitur, et nequaquam malis- exterioribus ad ima re- audaciam elevant, contraria per inflrmitatem tur-.
elinatur, prav«rum mentem confusio qccupat, quia ." bant. Ex quorum scilicet uumero amicos suos esse
dum pervenire ad aiflictorum intima nequeunt, in- beatus Job
redarguit, cum protinus subdit, dicens :
cassum se existere crudeles -erubescunt. Sariclus CAPUT XXXIU, . _
igilur vir dieat ex yoce sua, dicat ex universalis Ec- VERS.21.—Nunc venistis, el modo videnies pla-
clesise afflicta. gementisque cqnstantia, quse,inler{ ** gam meam timetis. -. • .
auversa reproborum supemae retributionis gaudium 49. jDewsetiamin prosperis metuendus. — Ac si
sine ullo meritis defectu desiderat, atque ad vilam aperte -dicat: Ego tunc Deum timui,- cum, fultus
moriendo perdurat: Confws. sunt, quia speravi. Ac prosperis, flagellqrum detrimfenta non .sensi. Vos,
si aperte dicat: Quia driris persecutionibus reprobi autem qui ex amore Deum non metuistis, ex sola
vim mei rigoris non "emolliunt, erubeseentes proeul eum verberis percussione formidatis. Sequitur: •
'
dubio laborem suae crudelitatis perdunt. Undeet . CAPUT XXXIV. -
nibx venturae retributionis bona quasi jam prseseniia VERS.22, 23. -r Nunquid dixi: Afferte mihi, tt de.
d
conspicit, et qui reatus in judicio reprobos marieat substantia vestra donate milii? vel: Liberate ,me de
attendit, subdens: manu hoslis, et de manu rob.ustorumeruite me? .
. CAPUT XXXH.; . 50. Ecclesia ab tis qui prava de fide asserunl,.qum.
IBID.— Venerunt quoque usque ad me, et pudore de moribus vera docent, audire nori vult. Maligni spi-.
coopertisunt. ritus absque carnis infirmitate sunt conditi.-'—Si ad
&. Reproborum trepidatio in judicio. — Usque ad _personam sanctse-Ecclesise hsec verba referuntur,-
sanctain quippe-Ecclesiam in diem judiciiTeprobi- . quia amicos beati Job bsereticorum tenefe speciem
veniuot, -quia usque ad ejus. tunc conspiciendam D I diximus, recte se asseiit eorum subslanlia non indi-
glofiam perdueuntur, ut ad majora reatus sui'sup- gere.. Haereticoruni' quippe .subslantia. earnalis sa-
piicia repulsi videant quod perdiderunt. Tunc vero.' pientianon ineonvenienter accipitur, qua duhi per-
iriiquos pudor cooperit, cum-.eosin conspectu!jud_eis'< verse fulciuntur, quasi in verbis se divites osten-:
testis conscientia addicit. Tunc judex exterius.cer- • . dunt; qu.am.eosancta Ecclesia non quserit, quo hanc
nitur, sed accusatpr interius loleratur. Tunc omnisi spiritali intellectu transcendii. Saepe vero hseretici,
ante oculos culpa reducitur,- et mens super gehennsei eum jierversa de fide asserunt, nonnullacontra an-
t
ineendia suo gravius igne cruciatur. De quibus reclei tiquum hostem sublilia de carnis tentationibus- lo-
per Prophetam .dicitur : Domine , exqlieiur manus quuntur. Nam nonnunquam eo in se quasi sana
lua,~ui non videanl, videarilet confundantur (Isai. membra operationis ostendunt, quo in flde' vulnerati
xxvi, 11.) Intelleclum quippe reprobofurh nune me-- serpentis morsu in capite tenentur. Sed sancta Ec-
-a MeridoseCoc et sicul flos agri'. - - deserunt. deserunt.- „ '.
seq.,
b Turon., Tloriac, Longip.,- etc," Gemet.,quae
quod cursu ad • d Norman. el.Corb'. Gefm.,- reprobis maneat,
accasumsui temporis iendit ut non sit. - e Norm. et Turon.,.sed mentis conscienliam ne~
. * Germ., 2Compend., Turon. et nonnulli, quoe scienles.
 7fl5 SANGTI GREGORH MAGNI 7s6
clesia audife ab his subfilia de tentationibus non i4 in arguendis potestqtibus libertas,. — Libetipter hcec
vult, qui dum yera qusedam de conversatione asse- oculosmentis attollere, P eteleetos Dei exieriqs op^
runt, ad falsa perfidiae perdueunt. Unde feele nune prpssqs quantse inlrinsecns arci praBsidgant yidere.
dicitur: Nunquid dixi i Afferte mihi, e{ de substantia Cuncta qpippe quse foris eminent ? occultis porum
vestra donale mihi? vel: Libefate me de manuhostis, obtulibus per despectum iacent. Nam, sqper se jn.
et de manu robustorum eruite me? Manum quippe- terius rapti, iff ajtq anrmuni figqnt; et quseqqe}nhac
hoslis Satanae fortitudinem vocat, et manum robu- vita patiuntur, quagi longe infra Iabijntia atque a se
storum vires malignorum spirituum appellat. Quos a)iena cpnspipiunt; atque, ut ita djxerirn, durrj niente
idGirco robustos memorat, quia dum absque carnis exlra carnem fieri decertant, pene ipsa quas lolefant
infirmitale sunt conditi,praviseorumadnisibus imbe- ignorant.in hqrum prpfeeto oculis quidquid lempo-
cillilasadjunctanon obvial.-Hoc vero quod subditur : raliler eminej, altpm nqp esl. Nam, vplpE in magni
CAPUT XXXV. vertice mpntissiti, praeseptis vi(aec.plana despieipnt,
VERS.24. —-Docete me, et eqo tacebo; et si quid seque ipsos per spiritalem celsitudinem iranspen-
forteignoravi, instruite me.. deptes, subjecta sibioiet iiitus vident. quasque per
51.. Sub eujus distinetionis libfamine pendeat, carnalpm gloriani foris.lument. Unde et nullis conlra
ineertum videtur; ulrum ad hoc subjunptum sif, g1 yerilat,eiri ppteslatibus paj-cnnt; sed quos atlolli per
quqd intulerat: Nunquid dixi? an certe disjuncla a ''eiationem conspiciunt, per spjritus auctorjtatem pre-
superioribus sententia prornitur qua per-increpatio- munt. Hinc est enim quqd, a deserjo Moyses veniens,
nBrn dicatur-: Docete me, et ego Jacebo; el si quid jEgyptiregeniexauetpritateaggreditur, dicens: Hmc
forte ignoravi, instruite ine. Quod tamen utrique dicil Dominus-Deus Hebrmorum: Usquequo non vis
dislinctioni converiit, quia ab intellectus sani tranii= subjici tnihi ? Dimilte populum rneum, utsacrificel mi-
te per neutram recedit. Sed quia haecin transcursu hi (Exod. x, 3). Cui dum plagis pressus Pha.raodice-
pef allegoriam dixirhus, restat ut moraliter historise ret: Ite, sacrificale Deo veslroin terra islq (Exod. vm,
. verba-perserutenrur 2'5), aucta protinus auctoritale respondil: Non po-
[Vet. XXJi; Rec. XV.]— SENSUS MORALIS. 52. test ita fieri ; a abominationes JEgyptiorum immolabi-
Pduperis, oppressi, ac,stulti propter Deum qualis sit musDominor Deo nostro (Ibid., 26) ? Hinc est quod
anirims. — Beatus Job rerum darnna pertulerat, ma- peccanlem regein Nathan aggrediiur, cuiprius simi-
lignorum spirituum pereussionibus traditus ^lolores lltudinefnperpetratseprsevancationisobjjelens, eum-
vulnerum sentiebat; sed, sapientem Dei stultitiam que reuni per proprii judieii vocem tenens, protinus
diligens, stultam mundi sapientiam nientis despectu adjurixit, dieens : Tu es ille vir, qui fecisti hanc rejn
calcaverat. Igitur contra mundi divites 2813 pau- Q ( (H Reg. xu, 7)."Hinc est quod vif Dei, ad destruen-
per, eonlra potentes oppressus, contra sapientes dam idblolalriam Samariam missus, Jeroboam rege
stultus dicilur.- Tria respondit, quia nec pauper eo- super allare thura jaeiente, non regem yeritus, non
rum substantiam, ueG oppressus adjutorium contra formidine mortis pressus, conjra altare jnlrepidus
robustosj necslullus doetrinam sapientiae carnalis < auctoritatem liberae vocis exercuit, dicens : Allare,
quaerit. Sanctus etenim vir, quiamentesuper semet- dllare, hmcdicit Dominus Deus: Ecce fitius. nascetur
ipsum rapitur, et pauper inopia non anguslatur, et doniui Da,vid, Josias nomine, et immolabit super le sa-
oppressus nihil patitur, el voluntarie slultus carna- cerdotes excetsorum (111 Reg. XIII).Hinc qstquod
lem sapienliam non miratur. HinGest enim =quodop- Achab superbus , idolorum sefvitio subactus cum
y
pressus alius pauper dicit; Aporiamur, sed non des- increpare Eliam prsesumeret, dicens : Tune es_ille
lituimun persecuiionem palimur, sed non derelinqui- vir, qui conturbasLsrgel (III Reg. xvm, ? Elias
17)
mur; dejicimur, sed non perimus (II Cor. iv, 8). Hinc protinus superbj regis stullitiam, objiirgalionis lij)p^
esf" quod sapientiam sanctse stullilise insinuans, Tae aucforifate percussit, dieens : Non
ail: Qum.stulta sunl mundi, elegil Deus, ul confundat Israel, sed tu et dpmus ego. lurbqvj
palris tui, qui dereliqui-
sapienles (I Gor. x, 27). Et: Si quisvideiur inlervos *'?? 237 -rnandaia Domini, et secuti estis Baaiim.
sapiens in -Jwc smculo, slultus fiai, ut -sit sapiens (I ip Hinc est. quod-Elisaeris,veram niagisiri eelsitudinem
Cor, III,18). Hinc et gloriam oppres.ionis, el divitias sequeps, e Joram filium Achab ad se cum Josaphat
desiderataepaupertatis aperjens, dicil: Quasi morien- rege ve'nie'ntemex reatu
perfidiaccpnfudjt, dicens:
tes, el ecce vivimus; ul et
castigati, non moftificati; ilui(_ mihi el tibi esl ? Vade ad prophetas patris tui et
quasi tristes, semper aulem- gaudentes; sicut eqenies, matris^tum (IV Reg. iy, 13). Et : Viyit Pqminus,
multos aulem iocupletanles;. tanquam nihil habentes,-- exerciluum, in cujus conspectu fle, guod H non vultum.
(t omnid passidentes (II Cor, i, -19). Josaphat regis Judw erubescerem, nec altendissem
., 53. Sanctorum exterius oppressorum sublimitas. Et quidem ie, nec respexissem (Ibid., 14). Hinc est, quod
a Compgnd. 2 et Turon,, quod sapientiam esse d Gemet., abhomina enim Mgypt.;
sedrecentiorj
slultam insinuqns. nianu, abhominationes enim , "ele.; in mullis aliis
. h Turon,,
'' ''" g/* electi
- •' Dei;' extertus
' "- oppressi,
' quanlw, reperitur enim.
etc
e Ita 1 Compend., -Norman.et Tpron., etc. Coc eCorb.Germ.,duoVindoc, Gerni., dno Compend.,
vero genjo suo iudu|gens sic hiutavit, prmsentis vitw Turon., Nonuari.; eumdem Aehqb pd se cum Jostt
gavMn pleue, nec a stq. Edit. est casiigatus. phat, "coritramanifestum sacrspScriptiira}testiriiqniuij!
 .97 M0RALIUML1.B,-VH. _-. IN CAPUT "VI B. JOB. 798
isderr.vir Na;aruaji adL.sercuni e.q.jiset cujrilras ye= f_ n\pnle\n, qpp.rehendilpedes eju§;et accessit Giezi, ut
uientem ante pstium domus.fixjt, et taleriforum cp? g.niovfxe.1 eqm.,et ait hprno_Dei.: Dimille eam', qhima
pia ac yesfiuip luJtp.non occurrif; non januam dq-. enim ejus in qmqritudine.est "(IV Reg. iy, 27). QiiOr-
mus aperuit, sed ut layari septies in Jprd.arie de.bu.is- nigdo gjjas gppefbp regi" increpatioriis yerba per
set per "nuntium jussit (IV Reg.y, 9, 10). IJude ef tumorem intulit, qili anle ejos curruni humiliter cu-
jsdem Naarnan irafus rpcedgbat flicejis; Putabg.ni currit, sicut scrifitum est;Afciwc(is(jf?te./t;m6is, curre- ..
quod egrederetitr ad pip~(Ibid., -11). a llinc, esl quqd b.utanle, Achqb (III Reg, xyiri, 46) ? Quoiu.pjioyir Dei
-
Petrus, eirm gum sacerdotes ac prineipps etiam per Jeroboam praesentiam ex elatiqne despexit, qui aren-
fjagellgsaevientesin nornine Jesu Ioqui prphiherent, tenj dexteram ejus saluli pristinse proiinus ex pietate
cpni rqagha protjppg aueforilale resppndit, dicpqs : reparpyil? sifut scriptuni est : Cutnqiieaudissel ffx
Si jiisluni est in coiispectuDei vps-poliusffudire.quqm, sermonem hornih\s' Dei, quem inclamqyerat contra~
Dteuni, judicate.,Nort enim possumus qum vidimus, et • g\lare in Bethel. e.xlendii mqnuni suam de aliari,
aud.ivjm.us non loqui (Acl, iv, 19). Hjnq est qupd P.au7 dicen,s ; Apprehendile («jn; et exqruil mqtius ejus
lus cum residpntem cqntra yeritafem §acgi*d.oJii;!i (III Ile.g. xiii, 4). Et paulb posj : Orayit yir Dei fa-
principem cgrneret, eumqiie nrinisler illius alapa cipin Dqmh.i; el feyersa est manus t\egis ad eum, el
percussisset, nop. malgdieturr. perturhatus jnfulit, [_factq est sicutprius fu_eral(Ibik., tj). Quia eqlm super--
sed repletus Spirifu Iib.era.ypce.prgphp.tavit,dicens ; bja gigiipre yirtute. nescit, quanta. ex humilhate.
Perculiel" te Deus, paries dealbate. Et tu. sedexis proait yox increpatiopis pstepditur', quam signa co- ,
1'judicans me secundunilegen\, et contm legem ju- mijarilur. Qupmodp N?than cpntra Dayid re|eni per
bes tne perculi (Ibid., 5)'( Hinp est qupd Stephariu.g yprba increpationis tumuit, q|p cum inprejianda culpa
eontrst yim persequenlium aucloritatem vopis exe. deesse.t, iii tqrrarn se jn ponspectu ejus f prontis
'
rere nec pigri.iirus expayjf, dieens-: D,urq ceryice et slravit,sic.u|, scriptuni gst: Ny.ntiaveruniregi 4icenT
incircutncisi cgrdibus el auribus, vps, SpMlui sanctp les ; Adest. N.alhqn prpp/ie% Cumque.yntroisset rinte
resisfitii, siail patres vgslri e( yos (Act. yn, 51). iQiispecium regis, qdoravH eupi vronus ,n ierra
\Ve\. $.XIlf-]54. Hwc sanctprum libertas ex zefp (III Reg, i, 25)? Qqqmodo Mpyses regi ^gyplio
cerilalis existit, hpti ex vilio p.qlionis. — §§d-quja ljbere rosi_(ens eujp (|espicerepntuit, qpi, De.ofer
ganpti yiri ad ygrba lanjss allitudinis zelq yeritajis, jpjiiariter cpjlqquens,, sequenteui ^e Jetjiro co,g'-a-
npu auieni viiio elatipnis.exsiliunf, ipsi patepter in- tuinsuuni liUfflilis.adqravit (Exofj. xvni, ~7j? Qujus
dicanl, qui factis dictisque aliis et quaniChumilitaie fitiani"eqnsiljo.tanlam obedientiam pr;cl)riit, ut pbst
poljeanl, et erga eqs quqs redargiiiipHjuajj.ia gharir seci-efaDei collpfjuia magpum lugrpm duceret quod
tate fervganj, -papifestaut. Supgrbia qulppe odium j' l' fprjs al) ore hominis audirp.t.
generat,.buniilit|s aiporeni, Verba ilaque qu* ampr . . [Yet,XXiy.] 55. Qtii qlips qrguunt, sejpsps pon -
exasperat profectq ex fQn.lehuBiilitati^manant. Quo^ pqtyent.^kx aliis ergq gapclpriijn-factis discirijps
1
tnodo grgq Stephanus prpferre incrgpationeni p r quid dg aliis pensare debeamus. -Sancii enim viri,
elationem pnluit, qnipro ejsdern quqfincrppgverat, nec ex elalibne sunt liberi,' nec ex limore su])rnissj;
addeteriora crescenjibus, seque lapidantibus,"flexis sed-cum reclifudo eos.ad libeitatpjp vpcis efigit, con-
genibus * prayit, dicens : Domine, ne stqtuas illis sideratip infirrnila.fis prpprig. in h.upiilil.ajg cusjpdii.
hoc peccatiim(Ibid., 59)? e Quoippdq Paqjjis cqnlra Culpas quippe delipquejifiiini glgi jgx.ajjq jncrcpgntes-
genlis suaesacerdntem ac prirfcipeni a.spgrj!afi.syerba feriunt, sepietjpsos igrgPOapufjse subiiJLqsjudican-
superbipns infuljt, quj Jjumiljlate se etiajri discipuli;r tps, quasi in afejectis ponunt; gf qup praya in ajiis
rnip seryitiosubsJernjtj^icens ; N'ot\ enini nosmetipsps inseqpjinturj"eo s ad reprirngjidps se. a,tr.qgjqrpsrg«
prwdicamus, sed Dominum noslrum Jgs^mChrislum, deunf; rursusque quq sjbiingf mejipjraagejitibus ng-
nos fiutem seryos yestt-pspef Chtislimi (II Cgr, iv, b) ? 'quaquarii parpunj, eo yigilaijtius ajiejia faqjn reprc-
Quomodo Pejrus pej-elaiiqnem principihus reslitij, hgndupl. QqijJ pnim de jjum^ns ppffinlia jnirai-i
quoriiiq'errori cqriipatign§regj,uni yelrit excusat. dj- p^leriqs ppterupt, qui peinejipsosiiqogpe despiciunl,
cens : Scio quiqper ignprantiam fecis.is, sicut el priti- ,' )_ej.iarpcuin intijnse pepe jaip arcem subjimitatis ap-
cipesvestri. Deus antem, qui prwnuptiay\t p jr ps oni- prejjgjidupt, Idcireo igjtpr bene foris dijpdicant ajti-
nium prophe(qri.mpali Qhiistitnx suum, .mpievilsic fudineni terrenae cglsitudini§',quia intus pculuin riqn
' -
(Ac(. iii, 17), Quos a_j yitam .jfljserieprditer Jrahit", ^rayat pondus lumqris. Un^e et bg.atusJob, cuui in
.dicens : Pwnilgminiigilpr. el coitvertimiiii;ut detmn- amicis duj-a Jqqueniilijjsfgi^renarqprq^e.ntiau!, yires,
turpeccaia vestra (Ibifi,, 1?), guprnqdo Eligaeusyjdere sppstanjiapique d.espifiefet, dicens ; Nungfiid dixi:
fiaainauex elatjooepqjijil, qpi ijpp sqlum se coij- Affptte.tnil.i, §1de subslqn(iavestrg donale niihi? yei :
spici, sed Xpneri gtiam _amuliqre perpiisit? de qiia Ljberqte me de -mqiiu fiostis; et de mgnu rpbustpruni
scriplum est: Gumqueyenissetad virutn Dei fn 23@ eru\le nu? Qocete me,.et egp tacebp; et si qu}d fprle
a Auctorilate Mss. Gompend., Bglloyac, Yindoc, resistilis, sicut patres veslri itget vps.
Norm., etc, rembvimu_ hinc, et stans invocaret no- 0 Gemet. ,'adoravit.
vien Dei suj; ab Edit. inserta. •FAdditur in Compend. quia nesciunl quid.fqciunt.
3»€<ie.£t&l'ti£<iq.,judicasme.Legen&amjudicans,
' f Male, .Gussariv., prolinus. ." , .
ex Grsecotextu. ' S Gemet/, ad "deprihiendas.se. 1. Yjn Loc, eo ad
- Ila-Comperid.; Nonu., etc.At "Eiiiti, et incir- repiimendos se alrociores redduht: jlsi ftiam Norm,
' "
pumcisicgrde et auribus~,ms semper Spiritui sanclo "plerique. 2, eo..... atrgcius redeunt,
 M - SANCTI GREGORII MAGNI 800
.gnoravi, instruite'me; quid de semetipso sentiat,, A increpationis effrenafur. Quibusdam enim"ruinse suse
paulo infenus manifestat, dicens.: Super pupUlum gradibus desidiosa mens h in foveam bpsus impelli-
irruiiis (Vers. 27). Luce itaque clarius patet quantae tur. Nam dum otiosa verba eavere negligimus, ad
se infirmitatis conspiciat, quem pupiilum vocaf. Se- noxia pervenimus, uf prius loqui aliena libeat, et
quitur : postmodum detractionibus eorum vitam, de quibus
. -CAPUT XXXVI [Rec.XVI]. loquitur, lingua mordeat, quandoque autem usque
VERS.25.—Quare delraxislis sermonibus veritatis, ad apertas contumelias erumpat. Hinc e iraruni s"e-
cum e vobisnullus sit qut possit arguere ? minantur stimuli ,-oriuntur. rixse, aeceriduntur faces
5.6.-Mundus esse debet qui atios vult corrigere.— odiorum, pax tbta exstinguitur cordium.Unde berie
Muridus a ipse esse a vitiis debet qui curat aliena per Salomonem dicitur: Qui dimittil aquam caput est
corrigere, ut terrena non cogitet, ut desideriis 239 ' jufgiorum (Prov. xvn, 14). Aquanrquippe dimittere
infimis non succumbat;qualenus tanto perspicacius est Iinguam in fluxum eloquii relaxare. Quo contra et
aliis fugienda videat, quanto haee ipse per scientiam in bonam partem asserit, diceus : Aqua profunda,
. et vitam verius declinat, quia nequaquam pure ma- verba ex ore viri (Prov. xvni, 4). Qui ergo dimittit
culam in membro cbnsiderat oculus quem pulyis -aquam,'caput est jurgiorura, quia qui Ihiguam non1
gravat, et superjectas sordes tergere non valent riia-; B refrenat, concbrdiam dissipat. -Onde e diverso scri-
nusquae lutumtenent. Quod,- juxta antiquaetransla- ptum est : Qui imponit stullo silentium, iras miligal
tionis seriem, bene ad David-erga-exteriora bella (Prov. xxvi, 10).
laborantem per significationem "divina vox innuit, [Vet. XXV.] 58. Mutliloquii. mala. Oliosum ver-
cum dicit: Non tu mdificabis mihi templum, quia burn.-—Quiaautem multiloquio quisque serviens re-
- vir sanguinum es (II Reg. vu; xvi, 8; -1 Par- xxn, ctitudinem justilise tenere non possit, testatur Pro-
8), Dei autem templum. sedifical, qui corrigendis phela, quia ail,': Vir linguosusnon dirigelufsuper ter-
atque fnstituendis proxiinorum mentibus vacat. Tem- rani (Psal. cxxxix, 12). Hinc Salomon iterum ait:
plum.quippe Dei nos sumus, qui ad veram vitam ex Iti mulliloquio 2>40^peccatum non deerit (Prov. x,
ejusirihabitalione construimur, Paulo.attestante, qui 19). Hinc Isaias dfcit : a Cultus justitim silenlium
ait : Templum Dei sakclum est, quod estis vos (Isai. xxxn, 17), vldelicet indicaus qriia menlis ju-
(I Cor. m, 17). Sed vir sanguinum templum Deo stitia desoiatur, quando ab immoderata loculione non
, sedificare prohibetur, quia qui adhuc actis carnali- parcitur. Hinc Jacobus dicit: Si quis putat se reiigio-
-bus incumbat neeesse" est ut mstruere spiritaliter sum esse, non refrenans linguam suam , sed seducens
proximorum mentes erubescat. Bene ergo dicitur :. ^er suum, hujus vana est religio (Jac. i, 26). Hiric
Quare delraxistis sermonibus veritalis, cum e vobis C i rursum ait: Sit qutempmnis' homo velox ad audien-
nullus sit qui possilarguere? Ac si aperte diceretur.: dum, lardus autem adloquendum (Ibid;, 19). e Hinc
Qua iemeritate audita "reprebenditis, qui, percussio- iterum adjunglt : Lingua inquietum mqlutn, plena
"nismese causas ignorantes, adhuc reprehensibilia veneno mortifero (Jac. m, S). Hinc per semelipsam
proferlis.: Sequitur: nos Veritas admonet, dicens: Omne verbum oliosum
CAPUTXVU[f_.c.J..7_"]. . tjuod loculi fuerint homines, reddent de eo rationem
VERS.26.—Ad increpandum lantum eloquia concin- in die judicii (Malth: xu, 36). Otiosuni quippe ver-
nalis, et inventum verba profertis. . buin est quod aul ratione justsenecessitatis, aul inten-
57. Locutionum duo genera hominibus"noxia. — tione piaeutilitatis caret. Si ergo ratio de o.liososer-
Duo sunl genera locutionum importuna valde etnoxia rnone exigitur, pensandum valde est qriaepcenaillud
generi humano, unum quod curat etiam perversa multiloquium sequatur, in quo etiam per. superbise
Iaudare, aliud quodstudet semper etiam recla corri- -yerba peceatur.
-pere. IUud deorsum cum fluvio ducitur, hocvero 59. Sine silenlii censura mens tota jpatet hosli. —^
' contra fluenta veritatis obserare et alveiim conalur.
Sciendum quoque est quod ab omni reetitudinis statu
Illud melus premit, hoc elatio erigit. Illud gratiam depereunt, qui per noxia verba dilabuntur. Humaria
ex-favofibus captat^ hoc ira ut ex cerlamine bsten-. O etenim mens, aquae more, et circumclusa ad supe-
, datur exagitat. Illud in promplu subjacet, hoe semper riora colligitur, quia pud Tepetit unde descendit-; et
e diverso tumet. Ex hujus ergo qualilate beatus Job relaxata deperit, quia se per infima inutiiiter spar-
ainicos suos, fuisse redarguit, cum dicit; Ad incre- -gil. Quot enim supervacuis verbis a silentii sui cen-
pandum lantum eloquia concinnatis. Sed rinde usque sura dissipatur, quasi tot rivis extra se ducitur. Uride
adinjustse increpationis audaciam pervenitur, proti- et redire interius ad sui cognitionera non sufficit,
nus innotuit, cum subjunxit: El in ventumverba pro- quia per multilbquiurn exterius- sparsa, vim irilima.
fertis. In ventum enini yerba proferre est otiosa di- considerationis amittit. Totarri se igitur insidiantis
, cere. Narri ssepe dum ab otiosis verbis nequaquam liostis vulneribus delegit, quia nulla se munitione
lingua compescitur, ad temeritatem quoque stulise custodise circumcludit. Unde scriptum est : Sicut
i-
a Viridoc , Bellov. et plurimi, mundiis.in se esse. 4 Gemet., Custosjustitim sil.Nox Hebraica habod-
- ]) 2
Compend.-, in foveamlapsa impellilur. Gemet. dah significat cultum, sexvilutem, opus. Ulic. habet
el C;irb. Germ., in foveamlapsus impellitur. etiam ciistos, pro secunda lect. ...
c Deest .rarumiu Betlov., Corb. Genn. et pluri- e
-., In Edit. additur : et tardusai iramj qua. nec iu
mis Mss. Mss. sunt, nec ad rem pertinent.
 VIII. — IN CAPUT VI B. JOB. * 802
801 MORALIUM LIB.
ur6s patens, etabsque murorum amotfu,ilavir qui non lA quasi conspectis vulneribus usum medicaminis sub-
virus
polest in loquendocohibere spiritum suum (Prov. xxv,. trahunt. Eo enim mortis auctores fiunt, quo
Unde et
28). Quia gnini "murumsilentii non habet, patet ini- quod .poterant ejicere loquendo'rioluerunt.
mici jaeulfs civitas mentis;.-et cum se per verba extra -immoderatum silentiufn si in culpa nbn esset, pro-
semetipsam; ejicit', apertam s&adversario-oslendit, phetanOn diceret.: Vm mihi"quia tacuv (Isai: vi, S).
quam tanto ille sine labore superat, quarilo et haec 61. Litigua per disciplinam reltneatur, et ex necessi-
eadem quae virrcitur contfa semetipsam per multiltf- tate laxetur.—Quid ergo inter hsec, nisi studiose Iin-
' -
quiuru pugnat. gua submagrii moderaminis libralione" frenanda est,
.60. Silenlii immoderaliincommoda.—Sedinter htee rion insolubiliter obliganda, ne aut laxata iri vitium
'
sciendum est quia cum pavore nimio' -a ioGiitiorie "defluat, aut restricta eliam ab utilitate torpescat?
restringimur, interdum piusquam necesse"est intra Hinc namque.per quemdam dicitur ; Sapiens iacebil
claustra sllentii coarctamur; et dum linguae vitia in- usque ad tempus (Eccli. xx, 7), ut nimirum cunrop-
caute fugimus, occulle delerioribus implicamur. Nam poftunum considerat, poslpbsita censura silentii,
ssspe °duin ab eloquib immoderate compescimnr, loquendo quse congruunt,,in usrimse utilitatis im-
grave multiloquium ineorde" toleramus, ut eo plus pendat. Hinc Salomon ait : Tempustdcendi, ~et tem-
-cogitationes in mente ferveanf, quo illas violenta I**pus loquendi (Eccte. m, 7). Discrete quippe vicissi-
custodia indiscreti silentii angustat; et plerumque , tudinum pehsanda sunt teropora, ne aut cum restringi
lantolatius diffluunt, quantose esse securiores sesti- 242 lingua debet,'per verbase iuutilifer solvat;' aut
n_ant,quia foris a reprehensoribus rion videntur. eum loqui 'iililiter potest, semetipsam pigrerestrin-
Unde mensrionnunquam in superbiam tollitur, eosque gat. Quod bene Psalmista considerans brevl pbstula-
quos loqnentes audit quasi infirmos conspicit. Cum- lione corriplexus est dicens : Pone, Dbmine, cutio-
que os corporis claudit, quanlum seJvitiis superbiendo diam ofi tneo,' et osiium circumslantim labiisineis
aperiat non agnoscit. Linguam etenim premit, cogi- (Psal. cxuxi 3). Ostium narriqueaperitur et claridi-
tatioriem erigit; et cum se pef negligentiam rainime tur. Qui ergO orisuo' nequaquafirpbrii obslaculum,
considerat, tanlo apud secunctos liberIus,-quanto et sed oslium peliit, aperte docuit qriod ef per discipli-
- secrelius accusat. [Vet. XXVI.] Plerumque aulefn -hamretineri
lingua debeaf, et ex necessitate laxari,
nimis taciti cum norinulla irijusta patiuntur, eo in quatenus os discretum et congfuo tempore vox ape-
acriorem dolorem prodeunt,- quo ea quae sustinent riat, efrursurii congrub taciturnitas claudat. Qubd
non loquuntur. Nam si illatas moleslias lingua tran- quiavel amici beati Job, vel omneshaeretici, quorum
quille diceret, a conscientia dblor emanaret. Vulnera hi speciem tenent, servare nesciunt, in ventum
enim clausa pmscruciant, a quia cnm jutredo, quae(^ verba proferre periiibentur, quia riimirum dicta quse
intrinsecus lfirvei, ejicitur,ad salutem dblor aperitur. discretionis poridus non solidat aura levitatis por-
- " •'...--
Plerumque nirnis taciti dum quorumdam niala respi- fal.
ciunt, et lamen in silentio £41 linguam premunt,
a Additiir in 2
Compend,' quam aperla.

LIBER OCTAVUS.
Postremam'capUis sexti partem, a 27 versii, et cum septimo totum octatium, emirat. In hac
. porro enarralione a versu 11 capitis octavi ad finein usque, de hypocrisis vUio copiose
- edisserit. "-' - - • "'"
_ -.-'__
- - CAPUT-PRIJIUM. - . D exprimalur, -"qui haereticorum contrarietatem: tole-
*• 36b humilitas el amor in Quo rans, et infirmum se perhumilitatem eonspicit, et
241 perseculores. - non rece-
Ecclesiw charitas erga hmreticos adumbfatur.—Prae- lamen a servandse dilectionis magnitudirie
cedenti jam libellq tractavimus, quqd beatus Job vim dit. Sanctae quippe Ecelesise popuius,- quiairiortui
nobis humlUtatis suaeinnofescit, diceris : patris esllilius, pupillus nonincongfue'dicitur,;.cu-
' vitam iam quidem per fidem sequitur,
CAP.vi, VERS:27.—Super pupitlum irruitis, et sub- - jus Tesurgentis
• y sed necdum per speeiem contemplatur. Super pupil-
vertere nitimini amicum vestrum.
lum yero hseretici irruunt, cum hamililalem iidelis
.Quantaenamque infirmitatis seperpendat insinuat, :populi importunis falsisque allegationibus affligunt.
quem pupUlum-vocat; quia vero ab amore-recedere Et tamen.amicus est quem nituntur evertere, quia
letiarhlaesacharitas-nescit, et subverti velle se que- fidelisDei populus ipsos quoque a qubs persequenles
ritur, et tamen amicum se esse testatur. Cujus verba, - folerat amando noii desinitad veritatemvocare. Sed
-ut saepejam diximus, sic eidem.specialiter congruunt, inter hsec sciendum est quia-sancti viri nec sustinere
ut tamen per haec*ex propheticb spiritu etiam sen- falsa
pef infirmitatem rrietuunt, neclaesi uuquama
-fentia fidelis populi, ex voce Ecclesise.universalis, veritale.conticescunt. Unde subditur ; » -; •
a Nornian., Germ, et ujaidarri
Editi, quos persequendotolerat.
 .$05* ' . SANCTI GREGORii MAGNI • .. m
GAPUT II. A enim haeretici inquisitionibus suis veritatem conan-
'&
VERSS V&.^Verumlamen quodcmpistisexplete; prw tur assequij ^sedvictores videri. -Guniquefofis ostei:di
bete aUVempt videle an menliar, sapienles appeluntj intus per stultitiam elationis sute
2. Gliaritqti vem contra adversarios adesse debent vincujis l.iganlur. Unde^it ut contenlionum certamina
pgtienliq et benignilusi—Quia enim adyersa perpeti exquirant, et de Deo, qui pax nqstraestj loqui pae^-
non timet.dicat: yerumtamenjyuodmpistis.explete. •fice nesciant, alijue expacis negotio rixae inventores
Quia vero ipsjs suis p.ersecutoribus yeritatis prsedi- fianl. Quibus bene per Paulum dicilur: Si quis aulem
camenta nbn sjibirahit» adjungat: Prwbeie aurem, et videtur esse contentiosus,nos talem consueludinemnon
videte an menliar. Ac si aperte oiceret . Nec anie habemus, neque Ecclesia Dei (I-Cor.
xis 16). Jlbcte
illatas moiestias frepidb,- ncc ingratis auditoribus autehi subditur:
correpiionis adjptoria abscqrido, qriia e| inalis pres- GAPUT IV.
..sus exerceor., et ipsis meis perse"cul.ofIbps242 be- [BID.—Etloquentes id quod justum est. judicate-.
uigrie impensus crescb. Mens quippe Sanctorum i'n 5. IVre7inconsulte toqtiendum.— h namque quilo-
hoc.tentatiqnum prselip et rriunita patientise cjypeb, et quilur, e dum <Ie verbis suis .auditoris sententiam
gladiis amoris accincta, ad p.erferenda inala sumit exspectal-, quasi ejus judicio supponitur aqrio audi-
fprtitudinem, ef ad rependenda bona -l exerif beni- U ^ tur. Qui igitur in'diclis suis reprobafi meluit, apse
gnita.tem, quatenus et odiorum tela.potenter excipiat, prius debet examinare quod dicit, quatenus iiiler cor
et amoris jacula. valenfef reddat. Nequaquarii quippe et linguama.quusquidauidiscrelusque arbilersedeat,
_ad bella armatus pergith qui aqt ciypeiini sunieris, subtiliter pensans ,• si recta verba cqr offerat, qu.ae,
gladiis nori utitur, au.t utens gladiis clypeo hon mii- utiliter suscipiens, ad auditorum judicium. llhgua
nitur. Unde et miles Dei, adversitatis bello depreheri- .perdueat. Beatus igilur Job sua contra amipos agens,
sus, et scutum patjenlise debet anteferre, ne pereat; sed contra hsereticos noslfa denuntians. prsecjpitatib-
et ad prsedicandum promptus amoris infgrre jacula, riem loquentium reprehendat, atque ad eorum raen-
ut vinGat. Cujus armatura. summam Paulus breviter tem verba colligat, diGens: Loquentes id quod juslum
msinuat, dicens : Chdritas patiens est, benigna est esf, judicate. Ac si aperte diceret: ° Si in eo quod
(I Cor.xm, &). Cum vero unum ex utroque defuerit, ad^nos egressum licutionis exitis^-reprehendi non
charitas non ,est,si, videlicet, maios aulabsque be- vuliis, intus justiliae'iibram tenetes-ut tanto forisqubd
uignitatetolefans, noriamat, aut rursum, sese sine dicitur ex veritatis pbndere placeat,.quanlo boCiu-
.palienlia exhibens, negliglt tolerare quos. arnat. Ut terius irutina discfetionis pensat; Et -quia lri erga
ergo a npbis charitas vera. tenealur,~necessg'est aliena dicta reetum judicium exer^untj qui judieare
juatenus et benignilati patieptia, et fursum, patien- « "prius prppriasciunt, postquam dixit, Loquentes id
. lise benignitas suffragefur, ut magnum quoddam in quodjustum esl. judicate, apte moxsubdit:
corde nostro sedificium construens, et benignitalis _ CAPUT % . -
arcem patienlia solidet, el palientia. fundala sediiicia VJERS.30.—Et noninvenielis in lingua mea iriiqui-
benignitas exornet: Beatus igitur Job promptus ad tatem, nec~in faucibus meis stullitia personabiu
patienliam dicat: Verumlamenquod cmpistis, expleie; 6. Dictbrum subruiricensof rectius judicat de atie-
lienighitaie prsediltig adjungat : Prwbete uurem-, el nis, Prius-falsa refelienda. quam vera -doceantwr:—.
videlean mentiar. Ac si aperte diceret : Si subtilius vestra perpenditis,
3. Ecclesia errantes studet rationibus revbcafe.-^' verius aiieha pensatis, et cum reetum coeperit esse
Quia verq sancta Ecclesia ex magisterio humilitatis quod dicitis, justumcognoscetis quod auditis. Nequa-
iustituta, recta quae errantibus dicit, non quasi ex 5uam qoippe mea vobis iingua stultitia.m resonat, si
auctoritale praecipit, se"dexratiohe persuadet, bene'; a vestfa conscientia nbn prbcedat. Sic sancta Eccle-
nuuc dicitur: Videte,an mentiar. Ac si aperterUcat-s sia studet prius assertiones hostium falsas ostendere,
Ea quse assefo nequaquam milii ex auctoritate ere- et tune prsedicarpenta yeritatis aperire, quia eum
"
.-dite, sedan vera siut ex ratione pensate. Quae et si; recla se tenere sestimant, recta.quae audiunl cqntu-
ijuando.dicit quod ratione comprehendi. non valet, j„ maciter irripugriaht. Ahte ergo riecesse est ut erro-
ue det)"ccultisiiumana ratio quseri debeat, ralionabi», rehi suum hserelici sehtiarit, * rie audite vefitati
liter suadet.-Sed saepe haeretici,- dum occasionem ra- contfadicaiit, qriia et cahipbfdrii seiiies si arator vq-
tiocinationis accipiunt, ad jurgia contentionis effre- meris scissibne rioh efuit, terra accepta - seiuina in
nantur. Uride etaple mpx subdilur : , • segeteiri iibri pfbduCif;' ef cum putfedihehi liiedlcus
CAPUT IIL . - vulneris apertione libh ejicit; riequaqriaiiiiri Ibtibpii-
yEfss. 29. i_-243 Respondete, quwso, absque con- tredinis saria carq coalescit. Prius ergo pefvefs4 de-
tentione, - ,, stfuens, dieat: hoquentes-idqtibdjustxtMeSljudicaM;
4. Hwretici rixds. non ratwnes exquirunt. — Neque post autem recta insinuans^ adjungat x Et hdti inl'e'z
-a Editiliabeht, eaJei.efpro exefit, quod.iii omnibus tiara.-l: dumde verbissuts audiiofibUs. Cbifi. Reg.,
nostris Mss. reperitur. - Germ., dufn verbis suisdudilbfis .
!? In Vindocjn, et Corb. Germ., legitur simpliciter, d 1 Compend., siin ep quod «d; nos. per egressum
qule ciypeutAsuvehs glttdiis non ntiluf. Utide. locutionis ejiciiui\ . ... - . . •- -
__ic in varia abeunl .Mss. €orb. Germ. et e fibroic, iie 'aiidita vefitale cohtradicaht. Cbih.
1 Compend. habent: dum diversis suis audiloribus Germ.,ne audita veritatis.
sententiam. 1 Vindoc : dum diu audiloris sui senleii-
 £05 MORALIUMLIB. VlJl. — IN CAP. VII B. JOB. 806
nietis in Jingua mea iniquilatem _ nec in faucibus meis AJtaiuenex
j infjrmitate. generat, quod ex virtute sac-
stultitiapersonabit. [V-et,JJJ.]Soient aritem haeretiei cidat.. :
alia aperte dicere, a alia in oecultis tenere; Per lin- 9. Quol triodis tentemur; qui tentationi urii succedat
"guamquippe aperta loculio, per fauces yero "qccuita allera,—Sic.itaque humana vita tentatio esf,.ut etsi
traetaiio designatur. . ., . jain ab iiiiqujtalis perpetratiorie compescitur, jri ipsis
7. Ecclesianori alia aperteprofert,_alia£elat, hw- tamen bonis operibus, modp maioruni menioii»,
relicorutn more -Sanctseergo Ecclesiaenec in lingua modo seductionis-caligine, modo iriiehtibms SUDS iri-
iniquitas, nec stultitia iu faucibus resonat, jjuia ea ieffiipiioiig fusceluf. Alius narnque a luxuria barnera
quae per publicam locutionem prsedicat, etiam per jaui iefferiat, sfedtarnen adhuc luxiifiae j.h-.riia_mata
intimam fidem serval; nec in aperto aliud docet, at- tolefat, qiiia qriaevolehs fecit, horum inVilus riiemi-
que inoccultisaliud retinet, sed et quod sentit 244 iiit, el poenam susliflgt, quod voiiiptatgm puiavit.
loquendb b gjiejt, et quod ioquitur vivendo custodit; Qiiia vero ad devictam culpam retrahi riietuit, ven-
ac.de sapientiae supefriaeebriyiviq quidquid per lin- trehi mirae abstihentiae e;*igbrb restrihgit, vullusque
guairi pra_dicationi_° emanat, hoc per fauces tacilse exabstineritiapailescit; curnqiie in facie fiallor aspi-
cxspeciatibriis degustai. Sed beatus Job unum scili- citur, reverenda ab hdminibus vila laudaiur; mbx-
cet membfiini uriiversalis Ecclesiae,.sua insinuans, JB que Inariis glofia ad abstirientis. animurii chrii verbis
atqiie electorum oinniurii corda rriariifestans, bmne favoris venit, ijuam cpncussa mens duiri subjiCere
tjiiod sentif aperiat, ut meritis ejus rectitudinem at- nbn valet, erim per querii veriefat tefgere a facig
teslatio iocutibriis iriholescat. Sequitur -: paiibrem quaerit; sicque iit ut, irifirmitalis riexibus
CAPUT "VI[Vei. it, Rec. 1I1\. aut pailorem abslineritiaefugieris,, itefuiri pef
' ligata,
XIAP.vii,VERS. i.—Militiaesiviiaitominissuperterram. aiitnerita subdi luxuriae 245 riietual,.aiit, impul_uiri
8. Vitanoslrd, et'mililia et ieniatlo eodem sensu. -luxuriae per abstineritiam superaris, pallbfem suriiri
Vpsasibi ientaiib esi.—-Hocin lbcb ifanslaiiorie veteri inuui glorise miiiiare. "perj,imescat,Alius, Japsuriisu-
riequaquanimiiilia vita hominis, sed teritatio vbcatur. perbiae superans, toto jafn desiderio statiirii huhiiii-
Sed si iitfiusque verbi sensus aspieitur, diversum tatis apprehendit; cumque superbientes qhosdam
quiderii est qubd extefius fesoriat, sbd urium euin- usque ad bppfessionem inriocentium eriirripefe cbri-
deiriqiie cbncbrditer irit.ellgcturriforrnat. Quid eniiii spicit, zeli exsitatione succensus, f ostponere ajiqria-
riisi pugna coritfa niaiighos spiritus, ribmine tenia- tenus cogilur qubd decrevit, vim rectifudihis exefif,
jioriis expriiriitur. Et quid appellatibrie militise, nisi prayisque nqn mansuetudine, sed auctbritate cohtra-
. cprilfa hbstes exercitium designatur ? Tentaiio itaque dicif." Unde pleruirique fit ul aut Humilitatis stridio
ipsa miiilia ,est, quia dum contra maiignorum spiri- Q ( zelririifectitiidiriis desefat, aut iufsurii zelb rgctitii-
tuum insidias vigilat, in beliorum prbcinctu procul dinis tiirbet huinilitaiis studirim.qubii ieriebat. Cum-
dubio .exsudat. Notandum vero, quod hseceadem vita que "servarisimhl et zeli aiictoritas, et propbsitioriis
hominis non lentationeni habere diciiur, sed ipsa huriiiiitas r vjx possit, sibimeiipsi hoirio ex peftuf-
tentatib esse perhibefur. Sponte quippe a statu cbn- batibrie iricbgnitiis redditur, ita ut Teherrieiitef arnBi-
dilioriis lapsa, et corruptionis suse puiredini subdita, gat, rie aprid seducluth animum aul siipefbia se au-
duiri sibi ex semetjpsa molesiias gignit, hoc est jam cloritatefn zeli insinuet, aut torpof pavidus hrirailita-
faClaqribd toieraf. Quia enim statuin a. mentis incli-- temTirigat.Alius, quanlasit fallaciaeculpa considefans,
riata de.seruit,quid in se nisi niotum yarietatis inve- niunife se arce vefitatis decerriit, rit ex bre jafn
nit? Unde nunc etsi ad summa appetenda se erigit, falsus sermo hon prodeat, seseque funditus a meri-
mutabilitatis lubricaeimpulsu protihus ad semetipsam dacii transgressione disjungat. Sed fit. plerumque ut
cadit. Vuit in'contemplalione' stafe, sed non valet. cumverum dicitur, vita" proxirrii gravciiij;, curiiqiie
Cogitaiionis gressum figere nliitur, sed ififimiitalis ingerefe aiteri Jaesionemmetuit, ad hocquod dudurii
suse Iapsibus enervalur. Qusenimirum mutabiiitatis presseral fallacise vitium, quasi ex slridio pietafis
'
suse onera quia volens expetiit, noleris portat. Quie- redit; sicque lit ut etsi mahtia meiitem.non tgneat, in
.tus hqmo possidere carnem potuii, sl b.enea.bauctore D J ea tamen veritatis radium umbra mendacii obscirret.
condifus, possideri voluisset.-Cumque se erigere . Unde et ssepe quia percontatus quisque conticesceie
contra conditorem studuit, in semetipso protirius jiou valet, aut, falsum dicens, suarri mentem ifucidat,
cafnis cnntumeiiam invenit. Sed quia cum culpa aut, vera loquens, proximi vitam gfavat. Aliifs,
simul ab qrigirie etiam pbena propagatur, inserto amore conditoris sui excitatus, a terreriis cogii,afib--
Infirmilatis vitio nascimur, et quasi nobiscum hos- nibus pienterii curat assidua oralione' siisperidere,
tem deducimus, quem cum labore sup.eranius.Jpsa atque Iianc in secreta .quietis intiinse securilate coiio-
1 ergo hbminis vita tentatio est, cui ex
semetlpsa care; sed in ipso suae orationis asceiisu, dunielevari
naseitur unde perimalur. Quae etsi semper ex vir- ab iriiimis uititur, infimurum phantasinale revefbera-
tute succidit, quod ex infirmitate "generat, semper tur; atque ad intuendam iucerri meritis ociiliis teridi-
- ft lta Mss. At Editi,.«/ta occulle: . . e Ebroic, dbnthentim rigbfes Testringu:
;
b In Excusis docet; bptimi sensus lectio., et in f Ita Bellov., Norm., 2Compend. et nonbrilli: In
.llss. ineognita. .- ,-_'., Editis et quibusdarri Mss., el proposiltbnxsllimililus
c Gemef., seminqt. non possit. In Cofb. Germ., noirest particula riegans,
d Gem/, mens inclindla deserit. aut vix. - -
 "
. S07 SANCTI GREGORIl MAGNI 808
tur, sed ex corporeo usu, surgentibus rerum terrena- A }. lur, quia et itinerantis gressus dum in anteriora pro-
runi imaginibus, obscuratuiv Unde fit plerumque ut ficii; qubd restat iter decrescit. "Vita ergo nostra
mtcndenlis ariimus, ipsa suainfirmitate faligalus, aut, "militia est, quae quo ad augmentum dueitur,- eo ut
oraiionera desefens, desidia torpeat, aht, si diu in nori sit finilur. Bene igitur dieitur: Miiilia est vita
oratione permanserit, ante oculos ejus * bbortarum hominis super terram, quia dum -per -spatia tempo-
' „ rum crescere appetit, c ab eodem spatio, quod per-
imaginum ealigo densescat.
. [Vet. V.] 10. Ex occasione mrlutum, deterius ali- dendo collighy crescendo pertransit. Unde apte quo-
militise cursus exprimitur, eum-protinus
quando ruimus. — Bene ergo dicitur -. Tentatw est queipse
vita. hominis super terfam, quando ibi quoque f eatum sul>irife'rtur:
descensionis invenit, ubi se provectum comprehen- CAPUT VII.
dere ascensionis putavit; et inde mens confunditur, IBID.— Ei sicut dies mercenariidies ejus,
unde surgere a confusione nitebatur, ut per hoc ad 12. Eleclus, mercenariiinstar, dies suos cilo evoivi
.semetipsani.diverberataredeat, per quod semetipsam optet. ln alieno laboral. Curat ne ullus.dies vacuus
j'am collecia et coadunata transibat. Iste, ab erudi- labatur ab opere. — Dies suos mercenarius evolyi
tione divinaelegis alienus, ignoranlia sua deprimitur, citius exoptat, ut ad laboris sui prsemium sirie tardi-
- ne quid obtineridaesalutis operetur. Ille divinse Iegis B I tate perveniat. Dies itaque hominis vera el seterna
scientia prseditus, dum sibi prae eaeteris gaudet intel- sapientis recte mereenarii diebus comparanlur, quia
lectum suppetere, quia privato gaudio exsultat, per- prsesentem vitam, viam non patriam, militiam non
cepti intellectus in se munefa dissipat; etinde in jur palmam deputat; et eo se abesse longius a praemio
diqio cseteris deterior exhibetur, uhde clafior caeteris conspicit, quo tardius ad finem venit. Consideran-
a'd tempus ostendllur. Hunc quia yirlutum dona non dum quoque"est quod mercenarius in ahenis labori-
sublevant, eliam viani - simplieem rectitudinis decli- busexsudat, sed tamen.sibi praemiumpropriura prse-
nat; el velut exlraneuni se a ecelesti munere depu- parat. Voce autem Redemptoris nostrl dicituf : Re-
lans, quasi eo securius prava agit, quo superni doni gnwmmeum non est de hoc mundo (Joan. xvm, 56).
sublimia munera non pereepit. Ulum prophetise spi- Omnes ergo qui, spe ccelestium priediti, exercfJio
ritus replet, ad prsescieniiamsublevat, eique ventura vjlai -prfflseiHigatleiiuiur, m alieno laboramus. Nam
quseque jani, piaesentia osfeinai. Seif duni saepe et ssepe et reprobis servire cogimur, mundo^qua.mundi
246 in mullis super semeiipsum lollitur, ut futura sunt reddere coarctamur; ef alieuo quidem labore
veraciter contemplelur, mens, in sui coniidentiara de- fatigamur, sed tamen prsemia nostra pereipimus ; et
ducta, eum qui haberi semper non potest semper sibi per hoc pervenimus ad propria, qiiod pure ministra-
adesse prophetise spiritum aestimat; cumque omne G < mus aliena. Quo contra quibusdam Veritas dicit: Si
quod senserit prophetiam pulal, quia sibi hanc et in alieno fideles non fuistis, quod vestriim-est quis d
cum nori habet tribuit, et in quantum habere potuit dabit vobis (Luc. xvi, 12)? [Vet. VII.] Sciendum
amittil. Sicque fitutinde post b aliorum merita tri- quoque est quod mercenarius sollicite curat inspicere
stisredeat, uiidesestimatione omniumfsetuspraeibat. ne unquam dies vacuus labalur ab opere, et exspe-
Tentatio esl ergo vila hominis super lerram, quse aut etalus finis temporis ne inanis venial "ad xemunera-
aliena a,,yir-tutibusad cceleste prsemium surgere non liohem. In laboris -nanique studio conspicit quid
valet, aut ditata donis spiritalibus aliquando deterius percipere in tempore remunerationis possit. Narri
ex occasione virtufum ruit. cum opus crescit, praemii fiducia proficit; cum vero
[Vet. VI.] 11. Vita nostra militia, quia ut hmc; bpus torpueril, spes a remuneratione 247 lassescit.
crescendo decrescit ac fmitur. — Quia autem pauio Unde et electus quisque vitam suani quasi mercena-
superius hoe esse tentationem quod miliiiam dixi- rii dies pensans, tanto fidentius spe tendit ad pra_-
mus, scienduin summopere-est quod quiddam nobis mium, quanto nunc robustius perdurat ad laboris
appellalione militise amplius quam nomine tentatio- incrementum; qui sit decursus praesentis' temporis
nis innuitur. Hocnarnque nostro intellectui expres- pensa.t, dies cum operibus numeral, ne a labore va-
'
siorie militiaeaugelur, qupd nimirum per militiam ad D 1 cua transeanl vilse moirienla formidat; adversis gau-
'finem quotidie tenditur; cumquepeT ordinem militise del, passione reficitur, moerore refovelur, quia sub-
locus crescit, tota simui hominum militia deficit. sequentis vitse Ipreemiistanto se remunerari largius
'Mitilia ergo estvifa hominissuper terram, quia et, conspicit, quanlo pro amore illius quotidianis se
sicut superius diximus(Lic vn, n. 31), unusquisque morlibus verius impendit. Hinc nanique est quod
dum quolidie ad vitae terminum per temporum aug- cives supernse patrise conditori ejus Psalmisiie vo.ci-
menta lendit, augendo vitam, vivere desiriil. Dies bus diemit:. Propter le morte afficimurtola die (Psal.
quippe exspectat ut veniant; sed cumad augmen- XLIII,22). Hinc Paulus ait: Quoiidiemorior propter
tuih vilse veniunt, jam ab augmento vitae subtrahun- vestrdmgloriam, fratres (J Cor. xvi, 31). Hiric iterum
a Viridoc, Corb. Germ., occuliarum imag. caligo Atrecenl. Editi, ad eorum spatium quod perdendo,
desislat. -elc In Gemet.,
' pro quod
' perdendo, legilur quod per-
°. QuatuorMss. Anglic'.,' ut inde post ad aliorum pendendo. .
meriia Legitur etiam dd in Lyrano et Bigot.; in Uti- d Coc etaliideincepsEd., quis credit. Asti])ulaii-
censi vero reccntiori manu addilum est. tur nonnulli Mss., sed nou potiores.
rIta Turon., Longip.,Norman., Angli''. c't aliiMc-s.
 '
809 MORALIUMLIB. YUI. — IN CAP. -VII B. JOB. 810
dieit : Ob quam causam hwc patior, sed rioriconfun- A ._ conspicit, mentem protinus ex ionginquitale et pon-
Aor; scio enim cui credidi, et.certus sum quiapotens dere Iaboris addicit;. cum vero lassescentem animum
esl deposilum meum servare iniilum diem (II Tim.i, ad considerandum bperis' prsemium revocat, yigorem
12). Sancli igitur viri quot labores nunc veritati mox animi ad exercitium ;Ial)oris refonriat,- et quod
commendantes1exhibenf,4ot jam remurieralionis sose grave perpendit.ex.opere, .leve exislimat.ex remu-
-
pignora intra spei cubiculuin clausa tenent. & Sed .neralione. Sic, sic- electi quique cum mundi hujus
c honeslatis -contumelias,
gravis nunc seritilur sestus in qpere, ul quandoque adversa patiuntur, cum
refrigerium percipialur ex quiete. Unde el aple mox rerum damna, crucialus corpqris tolerant, esse gra-
subdilur : ,via quibus exercentur pensant, sed cum mentis ocu-
-CAPUT VHI [Rec. IV]. los, ad seternae patriae considerationem tendunt, ex
VERS.2, 3. — Sicut servus desiderat umbram, e. comparatione prsemii, quam sit leve qiiod paliunlur
sicut mercenarius prwstolatur finem operis sui, sic et inveniunt.Quod enirn valde esse imporlabile exdo-
egohabui tnenses vacuos, et nqctes laboriosasenume- lore ostenditur, consideratione provida ex remunera-
ravi mihi. " - - , tione levigatur. Hine est quqd Paulus semper se ipso
13. Requiem wlernamdesideral. Sermis est, non li- robustior contra adversa erigitur, quia nimiruni
•
ber, quoad corruptioni subjacel. — Umbram quippe; j> flnem sui operis sicut mercenarius praestolatur. Gra-
servo desiderare est post tentatibnis seslum, sudo- ve namque quodsuslinet aestimat, sed leve hoc per
considerationem pensat. Ipse quippe quam
remque operis, selerni reffigerii requiem quserefe. prsemii
Hanc namque rimbram servus ille desideraverat qui _sit grave quo.dpatitur indicat (JJ Cor. xi, 23), qui
dicebat: Silivil anima mea ad Deum vivum; quando in carceribus abundantius, in plagis supra mbdum, - Ju-
in mortibus Irequenterse fuisse teslatur; quia
Deniairi,el parebo ante faciem Dei (Psal. XLI,3) ? Et doeis
rursum ; JJe« me! quod incolatus meus prolorigaius quinquies quadragenas una minus accepil, qui
est (Psal. cxix, 5). Qui quasi a labofe b acri seslum ter virgis csesus, semel lapidatus est, ter naufragium
nocte et die in prbfundo maris fuit; qui pe-
fugiens, alque ad obtinendam requiem refrigerii teg- passus,
men q'__rens, iterum' dicit': .Ingrediarin locuritta- ricula fluminum, latronum, ex genere, ex genlibuS,
bemaculi admirabilis, usque ad doinum Dei (Psal. in.civitate, in solitudine, in mari,- in falsis fratribus
xrii, 5). Hanc umbram comprehendere Paulus anhe- pertulit; qui in labore et serumna, in jejuniis multis,
Tabal, desiderium habens dissolvi, et eum Christo in fame el siti, in frigore et nuditale labbravit; qui
esse (Philip. i, 23). Ad hanc umbram ex desiderii foris pugnas, intus timores suslinuit; qui ultra vires
jam perfectibne pervenerant qui dicebant : Nos qui grayatum. se asserit, dicens : Supra modum grayali
portavimus pbndus diei et wstus (Matlh. xx, 12). Bene „( sumus, supra virtutem, ita ut tmderel nos eliam vivere
'aulemqui desiderare umbram diciiur, servus-voca- (II Cor. i, 8). Sed quomodo remuneralionis linteo
tur, quia«lecius quisque. quousque infirmitatis con- sudores tanti laboris.tergat, ipse denuntial, dicens :
ditione constririgitur, sub dbminaiilis corruptionis Non suntcondignm passiones hujus iemporis d. ad
jugo, quasi sub sestus anxietale relinetur. Qui nimi- futuram gloriam, qum revelabitur in nobis (Rom. vm,
rum cum corruptione exutus fuerit, lune sibimetipsi 18). Finem itaque operis quasi mercenarius pra_sto-
"liber et tranquillus innotescit. Unde' et recte etiam -latur qui, dum provectum remuneralionis -conside-
per Paulum dicitur : Ipsa creatura liberabilur a ser- , rat, vile existimal quod pene deficjens laborat. Apte
viiute corruptionis, in liberlalem gloriwfiliorum Dei autem subdilur : Si et ego liabui menses vacuos, et
{Rom.-vm, 21). Electos enim nunc pcena corrupiio- ,nocles laboriosas.enumeravi mihi.
nis aggravat, sed lunc incorruptionis glofia exaltat; "; 15. Electis sunt menses vacui, etnoctes laboriosw,
etquantumad prsesentis necessitatis pbndera- riunc .patieniibus inopiqm et adversa, ac prwmium necdum
"in Dei filiis de libertate nihil ostenditur, -tantum leneniibus. — Electi quippe conditori rerum serviunt,
"vero ad subsequentis libertatis gloriam, tunc in Dei et saepe rerum. inopia coangustantur; per" amorem
famulis de servitute nilril apparebit. Creatura ergo, Deo inhserent,. et tamen vitoe praesentis , subsidiis
servitute eorruptionis exuta, ^et dignitate liberlatis , .egent. Qui igitur per actiones,suas prsesgntia non
'
"accepta, in fiiiorum Dei gloriam vertitur, quia, unita ^quserunt, a mundi conipeiidiis menses vacuosdu-
Deo per spiritum, quasi hoc ipsum quod creatura est; cunl. Noctes quoque laboriosas toleratit, quia adyer-
transisse ac subegisse declaratur. Sed qui adhuc -sitatum.lencbras non solum usqrie ad innpiam, sed
umbram desiderat servus est, quia quousque sestum saepe usque ad eorporis cruciatum portanf. e'Despe-
.tentalionum tolerat, jugum miserse condiiionis por- ctum namque egeslalemque perpeti laboriosum bo-
tat. Ubi apte subditrir : Et sicut mercenarius praislo- nis menlibus non est; sed cum usque ad afflictionem
lalurfinem bperis sui. carnis adversitas vertilur, labor procul dubib ex:do-
248 [Rec. V.] 14. Eleclorum labor.intuitu tnerce- lore senlilur. [Vet. VJJJ.] Potest- eliam non incon-
dislevaiur. —Mercenarius etenim cumfacienda.operai venienler intelligi quod sanctus uuisque.mehses va-
a Vmdoc et Corb. Gbrm., ut cutn gravis nunc • c Nonnan; et cum honestatiscontuhielias:
Vindoc,
senlilur wslus iri-opere, quandoque refrigerium perci- Bellov., cuminhoneslalis contumetias.
-piatur.eaquiete. Plerique Mss., - quibus adhaefemus, d' Norm., BeUovac,"Germ.,"ad.superventurdm glo-
habent sed gravis, non sed gravius;ut legitur in Edit. riam. . .
b Ita Vindoc, Compend., Norm., ctc,- cum in e Gussanv., despectumnamqueesse, uullisfaventi-
Editis recent. legatur,"<rw.quasi a idbore agri. bus Mss.
FATHOL. LXXV 26 ..
 Sii SANCTI GREGORII MAGNI " 812
cuos sieut mercenarius ducit, quia-laborem jam su^ A et filii diei; non sumus noctis neque tenebrarum {I
stinet, sed prsemiuni necdum tenet; hoc tolerat, il- Thess. \; 5); quibus praemisit: Vos autem, fratres,
lud exspeclat. Noctes vero laboriosas enumerat, quia non es.isin lenebris, ut vos diesiila lanquam fur com-
adversitates sibi prsesentis temporis sese in virtuti- "prehendat{Ibid,, •_); polest hoe in loco ex -eorum
bus exercehdocoaeervat. <Namsi proficerein menle persona vox sanctaeEcclesiaeaccipi, qui post igno-
non appelit, minus fortasse aspera quse mnndi sunt >rantiaesuaecaliginem ad amofemrectitudinis redeunlj
sentit. • i' ,et, veritatis radiis illustrati, fletibus diluunt quod
16. Ecclesia in membris infirmis menses vacuos, .n erraverunt. IUuminatus elenim quisque respicit quam
- fuerit quod prsesentis vitae amore laboravit.
fortibus nbcteSlabdriosas hqbet. Labor pro smculo turpe
inanis ex fine dignoscilur. — Quaetamen senlentia si [Vet..IX.] In eis ergo sancta Ecclesia, inquibus-ad
ad vocem sancta. 243 Ecclesiae ducitur, IntellecluS vitam revertitur laborem suum ajstuanti servo et -de-
'
ejus paulo sublflius indagatur. Tpsa quippe vacuos ^ideranti finem mercenario comparat, dicens:. Sicut
-ineriseshabet, * quas in infirmis suis membris lerre- servus desideral umbratn et sicut mercenarius prwslo-
rias actiones Stbsqhevitse prsemio defluentes sustinet. latur fiiieni operis sui : sic et ego habui menses va-
Ipsanocteslaboriosas enumerat.quseinmembris for- cuos, et noctes laboriosas enumeravi milii. In compa-
libus- multiplices tribulationes portat. In hac etenim B ^ ratione etenim duo suntquae prsemisit; in expressione
vila quaedamlaboriosa sunt,qusedam vacua, qusedam etiam fatigationis duo prdtinus subdidit. Ad sestuan- ,
vCro.vacua simul el laboriosa. Amore quippe condi- tem quippe inenses vacuos reddidit, quia quo magis
toris prtesentis vitoe tribulationibus exerceri laborio- seternum __\^Q refrigerium quaeritur, eo magis
sumquidem est, sed vacuum non esl. Amore autem conspicitur quam vacue pro vita ista laboratur. Ad
saeculivoluptatibussolvi vacuum quidem est, sed rion .prsestolantem vero laboriosas noctes subintulit, quia
Iaboriosum. Amore vero ejusdem sseculi adversa quo magis ex . termino operis praeraium quod asse-
aliqua perpeti et vacuum simul est et laboriosum, quamur inspicimus, eo magis ingeniiseimus diu nos
quiaetex adversltate mensaffleitur,etremuneratio- nescisse quod quserimus. Unde et ipsa pcenitentis
nis prsefnio nori repletur. In his itaque sancta Ecele- cura vigilanter exprimitur, ut laboriosas noctes enu-
. sia qui in ea jam positi adhuc voluptatibus defluunf, merasse diceretur, quia qiianto verius adDeum re-
-etpfoinde fructu boni operishon ditantur, menses vertimur, tanto subtilius labores, quos perignoran-
Vacuosducit, quia vitae tenipora sine retribulionis tiam in hoc "mundopertulimus, dolendo perisamus.
munere expendit. In his verb qui, a_lernis desideriis Nam quo unicuique plus dulce fi£ qiiod de aelernis
deditimundi hujus adversa paliuntur,laboriosas no- desiderat, eo ei magis grave ostehditur quod pro
ctes ehumerat, quia' tribulationum tenebras quasi ia £G prseseritium amore tolerabat. Si vero ad solam histo,-
caligine vitaeproeseiftis porlat.' In his autem qui et riam sequenlia verba pensaritur, per hsec procul du-
transeunlem mundum diligUnt,' et lamen ejus con- bio animus dolentis exprimitur qualiter per diversos
J motus desiderii, mceslitia
trarietate fatigantur, simul menses vaeuos et-nocles impellerite, variatur.
laboriosas tolerat,-quia eorum-vitam et retributio Nam-subdilur ;
subsequens nulla remunerat, et praesens tribulatio CAPUT IX. .
anguslat. Reete aulem nequaquam dies, sed in eis VERS.i. — Si dormiero, dicam : c Quando _«r-
menses vacuos habere se perhibet. Mensium quippe gam ? et rursum exspectdbovesperam.
nomine dierum colieelio et sumiria signatur. Per 18. Dolens prwsentiadsspicit, exspectat,futura. —
diem ergo unaquseque aclio exprimitur, per menses In nocle quippe dies quaeritur, in die vespera desi-
autem aelionrim finis innuitur. Et ssepe cum in hoc deralur, quia nimirum dolor non permittit placefe
muudo aliquiflagimus, Intenta «pei alacritafe sus- quse adsunt; cumque menlem per experimentura
pensi, hoe ipsum quod agimus vacuum non puta- praesenliumafficit, semper hanc quasi consolante de- •
nius; sed postquani ad actionum. lerminum perveni- siderio ad alia per exspectationem tendit. Sed quia
mris, non obtinenles quse appetimus, laborasse nos el afflictamens perappetitumdueitur, el tamen dolor
ih vacuum dolemus. Nou solum igitur dies, sed et "~~* D ejus etiam seductus desideriis non finitur, recte sub-
menses vacuos -ducimus, cum nos in terrenis aclio- jungilur, — IBID.: — Repiebor doloribususque adie-
nibus sine friictu laborasse, non ex actionum priuci- nebras. Causa aulem ejusdem doloris . exprimitur,
pio, sed fine pensamus. Cum enim labores nostros cum protinus subinfertur :
adversitas sequitur, quasi vilse nostrse vacui menses CAPUT X fRec. VI].
arguuntur, quia ex complelione aclionum agnoscitur TERS. B. — induta est caro mea putredine, -et
quam fruslra in actionibussudabatur. sordibus pulveris, cutis mea aruii, ,et wmlracta est.--
17. J3einani Jioclabore Ecclesia ingemiscit. —Sed 19. Hominis lapsi inslabilitas. — Sed haec subtilius
quia in sacro eloquio nonnunquam nox pro ignoran- congruenliusque'disseriraus, si ad pra_missKexposi-
tia ponitur, Paulo atlestante, qui venturam vitam lionis ordinem redeamus. Somno namque torpor
scientibus discipulis ilicit: QiiM.esvos filii lucis estis, olii, surreetione autem exercitalio aclionisexprimi-
R Gemet., quw in infimis mis terrenqs.. 2 Vindoc, c -Ita semper legitur hic textus in Mss. pler. 2 Vin-
quw in infirmiiate sua. dqc habet tamen resurgam, nullusautem consurgam
b Vindoc el Corb., modos. utEditi.
 813 MORALIUMLIB. VIII. — IN CAP. VII B. JOB. . 8U
tur. Vespersetjuoque nomine, quia somno congruit, A debet attbllitur,' per contrarietatem praesentis vitse
mrsus otii desiderium liguratur.- Sancta vero Eccle- edito incerore solidetur. Unde e't nequaquam Formi-
sia quousque vitam corruptionis ducil, flere mutabi- dabo vesperam dicilur; ged Exspeclabo. Exspectamus
litatis suaedamna non desinit. Ad hoc namque horiio etehim- prospera, formidamus adversa. Vir. igitur
conditus fuerat, ut,.stante mente, rin arcemse con- justus vesperam exspectat, quia cum exereeri hrinc
teinplatiohis erigeret, et.nullahuhccorruptioa con- tribulatione necesse est, ipsa ei fit adversitas pro-
ditoris sui amore decliharet. Sed in eo quod ab in- spera.
genita standi soliditate vohratatis pedem ad culpairi - 21. Tentalioni peccali nunquam hic.non est obno-
movit, a diiectione conditoris in semetipsum proti- xius.' tentalionesnontimet, sed contra eqs se parat.
nus eecidit. Amorem vero Dei, veram scilicet statio- — Potest, vesperse nomine, etiam peccati tentatio
nis arcem desefens, Tieeinse cbnsislere potuit, designari, quse saepe tanto acrius mentgm lacessit,
quia, lubriea. mutabilitatis impulsu,infrase pef"cor- quanto et eamdem mentem spiritus ad superna altius
rupiionem prorueng, etiam a semetipso "dissensit. evehit. Nequaquam enim sic in hac vita per exerci-
Qui nunc, quia conditionis suse'soliditate non fjgitur, tationem justitise' pgccatum deseritur, ut in eadem
altemantis semper desiderii motu' variatur, ut et justitia inconcusse maneatur, quia etsi jam a cordis
quietus actionerii desideret, et occupatus adotium JBhabitaculo culpam reetitudo eliminat, ipsa tamen-
anhelet. Quia enim fixa mens stare cum potuitnoluit,' culpa quse repellitur, cogitationis nostrse foribus assi-
stare j'am .non valet etiam cum-volet. Conditoris dens, ut sibi aperiaiur pulsat. Quod Mpjses quoque
quippe sui- confemplationem deserens, salutis sua. spiritaliter irinuit, cum facta corporaliter.temporum
'
fortitudinem perdidit, et quolibet posifa, semper momenta narravit, dicens : Factaest \ux; atque
segra alium locum quaerit. Varietatem ergo humanae paulO post subjiciens : Factum est vespere (Genes. i,
mentis exprimens, dicat: Si dormiero, dicam : Quan- 3, 5). Creator quippe pmnium, Jaumanse culpae prse-
do surgam? et rursum'exspectabo vesperam. Ac si scius,.tunc expressi.t in tempore quod, nunc ygrsatuf
aperte diceret: Nihil pereeptum menti sufficit, quia iri mente. Lux quippe.ad,vesperum ducitur, quia ni-
ipsum qui •vefe sufficere potuit amisit. In somno mirum lumen reclitudinis unibra sequitur teniatio-
namque surrectionem desidefo, in-surrectiorie ves* riis. Sed quia electorum lux tentaliorie non exstin-
peram exspecto, quia et quietus exercilium sictionis guitur, nequaquam nqx,sed~vespera .factaperbibetur,
appeto, etexerdtatus otium quielis quaero. quianimirum saepe tentatio [ in.ebfderectqrurnju-
-251 [Vet. X.] 20. Justo elidm quwrendum a pec- men justiliseabscqndit,; sed non.interimit; quasi iaci
calo surgere. Ne exlollptur , adversis muniri cupit. , pallorem trepidafionis pertrahit, sed funditus non
'— Quodtamen intelligi et aliter potest. .Dormire (C gxstinguit. Electi ergo post somnum surrectiobem
namque est in peccatis jacere. Si enini Somni b ap- appetunt, post surrectioiiem yesperam prsestolaniur,
pellatioculpanoriessel, hequaquam Pauius;discipu- quia et de peccato ad justitiae lumen gvigilant, et rn
lis diceret : Evigilale,justi, et nolite peccare (I Cor. ipso justitiae lumine ppsiti, .semper seeontra illece-
xv,-54). Unde et auditorem suum adriionel, dicens : bras fentalionum parant. Quas nimirura non timent,
Surge qui dormis, etexsurge a mortuis, « et }llumi- sed exspectant, quia ufilitati suserectitudinis etiam
nabit ie Hhristus (Ephes. v, l&). Efrursum : Hora tenfamenta proficere non ignorant.
est jamnos de somno surgere (Rom. XIII,-11). Unde 22. Nutlus hic salute iritegra potilur. — Quantali-
et Saiomon peccantem increpat, dicens : Vsquequo; - bgt autem cqntra corruptioricm suam virtuteconten-
piger, dortnis' (Pfov. vr, 9) ? Electus igilur quisque derint, habere integranij salufem ggg nequeunt,
eum peccati somno premitor, ad justitise vigilias quousque dies prsesentis, vilse finiatur. Unde et
exsurgere conatur. Sed soepecum surrexerit, ipsa ise subditur: Et replebor tdoloribus usgue ad tenebras. .
extolli magnitudine virtutum seritit.' .Unde'et •tenlari Modo namque adversa "irriiu.il: inodo ipsa quoque
,se prsesenlisvitse adyersitatibus post virtutes deside- prospera, caUida bilaritate blandiuntuf. Modo sur-
rat, nepejus exconfidentia virtutum cadat S.i epim "' gentiayitia bellum.carnis excilant, modo devicta ahi-
-servarise mefius per lentationem_non cogposceret, -D.muniad elatiqngnivocant. Bqriorum igitur vita us-
nequaquam Psalmista diceret: Proba me, Domine,- que ad. lenebras doloribus replelur, qufa quousque
et lentame (Psal.sxii, 2). Bene.ergo nuncdicilur : tempus corruptionis agiluf, interria externaque affli-
'Si dormiero, dicmn: Quando surgatn? et rursum ex- ctione conculitur, et salulis seeiiritalem ribri inyenit,
spectabo vesperam,quia el in peccati.sqmno^ lunien nisicum.digm funditus tentaliqnis.relinquit, Unde
juslitisequseritur; et eum yjrtutum prospera menteni bene et hseceadem dolorum causa;proiinus subin-
elevant, adjutrix adversitas desideratur, ut profecto fertur, cum dieitur: lnduta est caro triea putredine et
animus, cum virtutum suarum gaudio plus quam sordibus pulveris. [Vet. XI.] Ut.enim paulq superius
. ~ -Coe.et recent. Ed., discessit pro dissensil, quod d Vindoc el Corb., quiq et peccali somnolumen
' • ju^
legituriri omnibus Mss. Anglic. et noslris. - . -'"'.'
-b Ex Cocc. auetoritate <priuslegebalur _ si enim stiliwpremilur.
e-Plurimi Mss., faclum est.marie; ' el ihifa, matie "
-somuiappellatione culpa designata non e*seti;emen- quippe qd vesperumducitur. ;.
-daviinus=exMss. Turon.y Vindoc, -Norman.,.Corb. f 1 Vindqc, in corde rectpruth. Alter habet electp-
Germ., etc - . • _ . rum vel rectbrum,.In Utic "prius Iegehalrif,:elecio.rtXm,
c Gemet. et alii optimas nota% el illuminabit tibi cujusloco succes^iirectorani. •" '"-
Chrislus. . s Ebroic, habere integram mehtem.
 8)5 ••-.' SANCTI GREGORIIMAGNf .. S16
' '
diximus, solidilatem ingenitam a vbluntarie homo A mentis a metuens,' dicebat: Skut.adipe ei, pingue-
deseruil, et sese in corruptionis" voraginem mersit; dine repleqtur anima tnea (Psal. LXII, G). Adeps
unde nunc vel per immunda opera labitur,-vel per quippe pinguedinis animam replel, cum hanc contra
cogitaliones illicitas foedatur. Utenim ita.dixerim,' prsesentium desideriorum oestura supernaespeiinfu-
culpae suaepcenaliler siibdita,'ipsa jam natura nostra . sio refovet. Cutis ergo arescens alirahiturcum cor
facta est exlra naturam; et remissa usque ad.perver- rebus exlerioribus deditum, atque , ex desperatione
sa opera ducilur, festricla autem perversorum.ope- siccatum, in auctoris suiamorem.rion tenditur,' sed
fum importuna cogilalione fuscalur. Per expletio- in semelipso, ut ita dixerim, rugosa cogitatione re-
nem ergo actioriis illicilaecarnempulredoaflicitfper plicatur. . .
leyitatem vero cogilationis impfobse quasi ante.ocu- , 25. Amore prwsentium-non ienelur, qui vitw hujus
lospulvis surgit. Consentiendo vitiisputredine alte- brevitatemrecogitat."—Pensandumvero est quod car-
rimur, vitiorum vero imagines in corde fblerando nales mentes idcirco prsesentiadiligunt, quia vita car-
sordibus pulveris foedamur. Ait ergo : Induta est nis quam fugitiva sit minime perpendunt. Nam si ve-
caro meaputredine etsordibus pulveris. Ac si aperle Iocilatem transitus ejus aspicerent, hanc etiam pro-
diceret: Carnalem yitam, quam palior, aut tabes ", sperantem miuime amarent. Sancla autem Ecclesia
lubricae operationis polluit, autex vitiorum memoria B ; in eleclis suis quotidie quantus sit rebus exlerioribus
caligo misersecogilalionis premit. cursus.conspicit, etidcirco in intimis pedem sollicilaa
25. Ecclesiw caro in lubricis membrisputrescit, -,in intentionis figit. Unde et apte subdilur :
quwrentibusterram sordescit. — Quod lamen si ex CAPUT XI [Rec. VU].
-voce Ecclesiseuniversalis accipimUs,aliquando hanc
prbcul dubio carnis putredine, aliquando autem gra- VERS.6.— Dies mei velocius-transieruht quatn a
vari sordibus pulverisinvenimus. Mulliquippein ea lcxentctela succiditur.' -, . .
sunl qui, dum amori carnis inserviunt, fetore luxuriae 26. Tempus carnis telmaptecomparalur.—Congrua
computrescunt.. Et sunt nonnulli qui a voluplate valde similifudine tempus carnis. lelse comparalur,
quidem carnis abslirient, sed lamen tola meiile in quia sicut tela filis, sic vila mortalls diebus singulis
terrenis actibusjacent. Dicat ergo sancla Ecclesia proficil; sed f quo ad augmentum -proficil, eo ad
unius menibri sui voeibus, dicat-quid de ulroque incisionem tendit, quia, sicut et superius diximus
genere hominum tolerat: Induta est caro mea putre- (Lib. yii, n. 30), cum tempora percejpla prsetereunt,
dine el sordibus pulveris. Ac si aperte insinuet, di- venlura breviantur, etde universo vilse spatio eo
cens : Sunt plerique qui mihi per lideiiimerribrasunt, fiunt pauciiira quse veniunt, quo multa sunt quse
SGJIlamen sana vel munda per aclionem non .sunt, (C transierunt. Te!a quippe inffa supraque ligala, duo-
quia aut, vicli desideriis lurpibus, ad corruptionis bus lignis innectitur, ut texatur; sed quo inferius
pulredinem defluhnt, aut, terrenis actibus dediti, texta involvilur,' eo sup.erius texenda e. deplicatur;
pulvere 1"consperguntur.-In illis enim quos lubricos et unde se ad augmenlummultiplicat, inde fit minus
tolero cafriem videlicet putrescenlem gemo, in istis quod restat. Sic nimirum viloe-noslrse lenipofa et
'
autem quos terram quaerentes palior quid aliud -transacta quasi inferius involvimus,-et venlura a su-
-
qiiam foedatariipuivere porto ? periori deplicamus, quia quo plus fiunt praeterita,
.,24. Ecclesiw cutis qui solis exterioribus curis in- minus esse incipiunl futura. Sed quia nec tela ad
serviunt: unde arescat. — Unde et apfe simul de expressionem noslri temporis sufficit, nara ejus quo-
ulrisque subjungitur : Cutismea aruit, etcontracta que fesiinalionem vitsenostrsevelocitas transit, recte
est. In sanctoequippe Ecclesiaecorpore hi qui solis nunc dicitur : Dies mei velocius transierunt, quam a
exterioribus curis inserviunt, corigrue culis vocan- lexente tela succiditur. Tela quippe tarditalem prove-
"lur. Quaenimirum cutis arescendo attrahitur, quia ctus habet, vila autem praesens riiorani defeclusnon
menles carnaliura, dum praesentia diligunt, et quasi habet. In illa namque cum laborantis mauus b figitur,
juxta posita conciipiscunt; ad futura tendi per longa- advenlus terminus elongatur; in ista vero, quia tem-
nimitatem nolunt. Qui dum inierna. spei pinguedi-1Dpussemper desinens indesinenter consumimus, ad
nem negligrinl,ut atlrahantur arefiunt, quia si eorum linem nostri itineris etiam quiescendo ;pervenimus,
corda desperatioiion siccarel, nequaquam 253 etper cursum nostri transilus etiam dormiehtes imus.
seslus haec pusillauimitatis altraheret. Hanc namque Elecli igitur, quia pra.sentis vita. momenta deeurrere
attractionem Psalmisla formidaverat cum, siccitatem sub festinalione conspiciunt, nequaquam in hoc tanlae
a Turon., cum voluntarie. . _ e Vindoc., Gemet., Corb. Germ., Colb., Reg.,
~>Subjectum a Coc et aliis recent., terrenm cupi- sicut adipe pinguedinis. Ita etiam nunc inJJlic. At
'
ditatis, quod a Mss. et superioribus Ed. abest. legebatur
s
olim sicut adipe el pinguedine.
«. Mira hic Mss. et Edii. dissensio.-Gemet. et alii Normao.- et Vindoc 1, sed quo augmenlum
Norm.' habent, quid aliud quam fwdata pulverenipor- percipit. 2 Vindoc utramque lect. exhibet.
to. Turon., quid al. quain fmdalgs pulvere porto. B Gemet., duplicatur. Lyran. etBig., displicatur.
' Corb. Germ., Cplb., Germ., quam fmda pulverem Ebroic, implicatur. Utic. prius" habuit duplicalur,
porto. Vet. Ed., quani fwdaiumpulverum; Coc et nunc per correctionem displicatur.
11Monet Thomas Jamesius legiin Mss. Anglicanis
Tecent., quam fmdata pulvere tnembra. Unus Reg.,
quem sequimur, quam fwdatam, supple carnem. »on figitur. Hanc variara lectionem quam dubius pro-
d Ebroic, Lyran., Bigot., inluem. ponil, in nulio 'Ms.Codice invenimus.
 817 MORALIUMLIB. VIII. — 1N CAP. VII B. JOB. 818
nipbilitatis itinere cordis intenlionem figunt. Unde A _ sestimarenon sufficit, quia admirationi illius ex amore
et apteproiinus subditur: succumbit. Sancti aiitem viri, quo ad seterna cor ele-
. IBID.—Etcensumplisunt absque ulla spe. vant, quam breve sit quod fine clauditur pensant; et
27. Elecli morlem cogitant etiam sani, reprobi ne- eo eorum sensibus"vilescit quod praeterit, quo intel-.
quidem cum imminet.-r-Reproborum meris erga diesi leetu radiante inlerlucet quod acceptuni' nunquam
vilse praesentisfanto amore constririgitur, ut sic sem- recedit; cumque infinilalem perennilalis aspiciunt,
per bic appetant vivere, qualenus, si valeant, vivendii . nequaquara jam pro magno desiderant' quidquid finis
cursum desiderent nunquam iinire".Cogitare quippe! angustat. Sed- sublevata mens extra temporum ter-
ventura despiciunt, spem totam in rebus transeunli- minos ducitur^ etiam cum carne in tempore tenetuF;
busponunt, habere nulla nisi quae prsetereunt con- et tanlo altius linienda despicit,. quantb verius infU
cupiscunt. Cumque' nimis transeuntia cogilant, et; nita cognoscit. Sed haec ipsa Jiumansebrevitatis con-
mansura nullatenus speranl, sic csecitate 254 insen- , sideratio auclori nostro magnaejurlutis oblatib est.
sibiU cordis oculus clauditur, ut oeternaeluti nulla- Unde recte nunc cum deprecalibne d immolalio ej'us-
tenus intendatui. Unde fit ut-ssepe jam corpus mole- dem viitulis offertur, crim dicitur : Memento quia
stia quatiat, et vicina mors virtulem vitalis spiritusi uenlHSest vita mea. Ac si apertediceretur : Transeun-
inciiiat, nec tamen curare quse mundi sunt desinant. jj tem velociter benignus respice, quia et tanto a
Jamque eos ultor ad judicium perlrahit; et tamen ipsi,, te videri misericordiusdebeo, quanlo ipse a eonside-
ordinatione sollicita rebus transeuntibus .occupati, ralione brevilatis meae oculos non averto. Sed quia
niliil aliud cogitant nisi in hoc mrindo adhuc qualiter dum tempus 255 yil?&praesentis absc.difuf, ad ope-
vivant. Relinquendo omnia quasi a possidendo dispo- ralionem promerend.se venise ulterius non reditqr,
nunt, quia spes vivendi non frangitur, eliam cum vita . recle «ubjungitur:
lerminatur. Jam ad judiciurii trahuntur per senten- CAPUT XIV.
liam, et tamen adhuc habendis rebus inhaerent per• . IBID.—Nece reverlelur oculus meus ut videat bona.
cui'am. Dura elenim mente abesse mors longe credi- 29. Post mortemnon est locus promerendmvenim.—
tur, etiam cum sentilur. Sicque a carne anima sol- Ad videnda bona exstincti oculus non rerfit, quia ad
vitur, ut ergapraesentia immoderato amore se reti- . exhibenda reda opera exuta carne anima non recur-
nens, dum ad aeternum supplicium ducitur, hoc ipsum rit. Hinc est-qupd dives quera inferni flamma crucia-
quoque nesciat quo duci.tur; et deserens quse amare: bat, quia semetipsum reparare operaudo nori posset
cum lermino noluit, repente sine termino invenit; agnoveral; nam nequaquain sibi, sed feliclis fralri-
quaenunquam prsevidii. At conlra rectorum mens ad bus prodesse satagebat, dicens : J%o te, paier Abra-
.seternilatis intenlionem tendilur, eliam cum praasens p( ham, ut miilas eum in domum patrismei,haDeo enim
, eam feliciler vita comitatur. Magna carriis salute uti- quinque fralres", ut testetur illis, ne el ipsi venianl. in .
tur, nec tamen ejus fiduciaanimus retardatur. b Nul- locum hunc lormentorum(Luc. xvi, 27). Solet nariique
lum adhuc mortis articulum erumpit, et quasi.prae- moeslumanimum spes vel falsa refovere. Sed ut poe-
sentem hauc quolidie conspicil. Quia enim vita inde-. . nam suam reprobi' gravius sentiant, et spem de ve-
sinenler labitur, spes ei vivendi funditus ampulatur. nia amitlunt. Unde ,flammis ultricibus traditus, non
Bene ergo de diebus praetereunlibus- dicitur : Con- sibi, utdiximus, sed opitulari fraifibus concupivit,
. sumplisunt absque ulla spe. Ac si aperte dieeretur : quia nuhquam se ignium carere tormentis, adjuuelo
Mcnlis Uduciamin prsesenti vila non posui, quia omne_ desperationis supplicio, agnovit. Hinc Salomon ait .
uuod praiterit calcando c desperavi. Unde et moxi Quodcunque polest manus tua facere, inslanler ope-
. aple subditur: • ... rare, quia nec opus, nec ratio, nec scienlia, nec sapien-
~
. CAPUT XIII [Rec. VIII]. iia erunt apud inferos, quo tu properas (Eccle. ix, 10).
-. VERS.7.—Memenloquiaventus est vila mea. Nequaquam ergo ad videnda bona oculus revertelur,
28. Vita_prwsens, mlerna non atlendentibus cara,_ quia retribulionem suam mens iuveniens, ad opera-
attendentibusmlis. Vitmbr.evisconsideralio, grata Deo 0 lionis usum nullatenus revocalur. Quia igitur fugit
est oblatio.—Hietenim vitam carnis quasi permanen-~ j) omne quod cefnitur, et raansura sunt qusesequuntm',-
lera diligunl,-qui quanta sil vitaesequentis aiternitas. . bene beatus ,Job uno versu utraque cqmplexus est,
non attendunt; Gumquesolidiialeni perennitatis non1 dicens : Mementoquia yentus est vita mea, riec rever-
consideranl, exsilium palriam, tenebras lumen, -cur- ietur oculus meus ul videalbona. Cursum quippe pi-se-
sum stationem putant, quia qui majora nesciunt, ju- seritium contemplatus. ait: Memento quia ventus. esl
dicare de minimis nequaquam possunt. Ordo quippe» vila med. JEternitatem vero sequeritium considerans
judicii exigit ut quod examinare nilimur transcenda- adjunxit": Nec revertetur,ocutus meusut videat bona.
mus. Si enim praeesserebus oninibus animus non va- Dbi apte quoque universi.humani. generis a.re-
let, nequaquam de his certa a quibus vincitur videt. demptionis munere deslituti vocem prolinus sumit,
Idcirco ilaque mens reproba- praesenlis vitse cursunii dicens : • - .
. a Alii Mss., possidenda; alii, possidendo. In Ulic. c Ita Mss. plerique.quo.d respondet \efbis'absque
prius lectum possidendo, nrinc o mutatum est in a. ' ulla spe. Vindoc, despexi. " Vet; Ed., superavi. Recen-
1 Editi, nullus ariiculus. Iri Corb., Bellovac, tiores,' dcspfevi.
Norm. omnibus; Corb. Germ., etc, arliculum. Vide . d' Bellovac, imploratio.
1. ii, n. 22, ubi mendo typographico legitur per Gemet., nec'reverlitur.
pattkuias, cum sit legendum per artfcula.
819 SANCTl GREGORII MAGNI 820
CAPUT XV [Vet. XIII]. A dex merita subfiliter inquirit, reus ad tormenta non
VERS.8.-—Necaspiciet me visus hominis. suffleit.
80. Tunc Chrisli gratia non liberal, quemnuhc non 32. 3usti.se perilurossciunt, siremota pielatea Deo
reformat.—Visus quippe hominis est miseficordia judicentur.—Quamvis hoc etiam justorum vbci con-
Redemptoris, quse insensibilitatis nostrae duritiam, gruit, quorum mens semper-sollicila venturo examini
curri respicit, eraollif. Unde, teste quoque Evangelio, inlendit. Omne enim quod agunt meluunt, dumcaule
dieitur : Respexil DominusPetrum ,- et recordalus est considefant d qui ante quantum judieem slabunl."
Peirus verbi quod dixerat Jesus; egressus foras, flevit Intuentur poleritiam illius magnitudinis, et pensarit
arriare (Luc. xxn, 61). Exutam vero carne animam quanlo reatu eonstricti sunt propria_ infirriiitatis.
nequaquam jain visus hominis aspicit, qiiia post mor- Enumerant mala proprii operis, et contra haec ~ exag-
tem non liberat, quem arite mortera gralia ad ve- gefant boha conditoris. Considerant prava quafn
niam non reforrrial. Hincetenim Pauliisdicit: Ecce "dislricte judicet, bona opera quam subtiliter pgnset,
nunc tempus dcceplabile; ecce nunc dies salutis et perituros se alisque ambiguitate praesciunt, si re-
-(II Cor, vi, "2)1Hinc Psalmista ait : Quoniam in sm- mota pietaie judicentur, quia hoc ipsum quoque
culum misericordiaejus (Psal. cxvu, 1). Quia niniirum R quod juste videmur yivere culpa est, si vitam no-
quem nequaquanrmodomisericordia eripit, sola post slram cum judicat, hanc apud se divina misericor-
praesens sseculumjustiiia addicit. Hinc Salomon ait : dia non excusat. Hincenimin hoc eodem libro scri-
Quia lignumin quocunqueloco ceciderit, sive ad Au- ptum est: Astra non sunt munda _n conspectu ejus
slrum, sive ad Aquilonem,ibi erit {Eccle. xi, 3), quia {Job. xxv, 5), quia apud eum districte judicati, ipsi
.curii humani casus temppre, sive sanclus, sive mali- quoque maculas inquinatioriis habent, quiperinuri-
-gnus spiritus egredientem animairi claustra carnis ac- ditiam sanctitatis lucenl. "Bene ergo dicilur :~Oculi
ceperit, in aeternum «ecum siue ulla permulatione ' tuiinme,el non subsistam. Ac si aperte justi voce
retinebit, ut nec exaltala ad suppliciuni proruat, nec diceretur : Si sublili-examinaiione "disculior,perfe-
mersa aelernis suppliciis, riltra ad remedium ereplio- rendo judicio non assurgo, quia ad pcenariivila rion
nis ascendal. Yir igitur sanctus, bumani generis sufficit, si hanc immanitas justae retributionis premit.
damna considerans, quod a praesenti sseculo sine Bene"aulem ejusdem humani genef is et culpa brevi-
Redemptofis a cognitione sublrahitur, atque in seter- ter, et pcena subrogalur, cum protinus dicitur : -
nis ignibus irreparabililersepelitur, et ejus vocem CAPUT XVH [Vel. XIV, Rec. X].
in se suscipiens, dicat : Nec aspiciet me visus homi- VERS.9.—Sicut consumiturnubes, et pertransit, sic
his, quia 253 nimirum Redemptoris gralia, quem qui descenditad inferos non ascendet. • '
nunc b non intuelur ut corrigat, tunc non respicit' 53.'Damnatis non esl rediius ad veniam, aut ad ea
ut-ab interitu abscondat. In judicium quippe Do- quw amabant.—Nubes quippead altiorasuspendilur;
minus veniens, peccatorem videful feriat, sed non sed densata vento impellitur ul currat, calore aulem
videt ut ad largiendam salutis gratiamf eeognoscat; solis dissipatur ut evanescat. Sic sic nimirum corda
.culpasexaminat, et vitam pereuntium ignorat. Dnde sunt hominum, quaeper acceptaj ralionis ingenium
sanctus vir, cum .sepost prsesentem vilam, respectu ad alta £ emicant, impulsa autem maligni spirilus
hominis videri non posse-fateretur, apte mox sub- flalu, pravis desideriorum suoruui motibus Iiuc illuc-
didit: que perlrahuntur; sed, districto respectu superni
CAPUT XVI [Rec. IX]. judieis, quasisolis calore liquefiunt, el, seniel Iocis
"IBID.—Oculituiin nie, et non subsistam. poenalibus tradita, ad opefationis usrim ullia non
"31; Ckristus in judicio reprobos ad feriendumvide- redeunt. Vir igitur sanctus elationem,! euisura defe-
bil,.quos hic ad misericordiamimpendendamnon vidil. ctumque iumani generis expriraens dicat: Sicut con-
.— Ac si aperte diceret : Dislrictus ad judicium ve- sumilur nubes, el pertransil, sic qui descenditad infe-
niens, et ad salvandum non vides, et ad feriendum ros non ascendet. Ac si aperte-loqueretur, dieens :
vides, quia quem in prsesenti vita dispensalionis tuae ,'„ fn altum currendo 2g*J deficit, qui superbiendoad
miseratione non respicis, respiciendo, poslmodum interilum tendit; quem si semel culpa ad poenamper-
per juslitiam exstinguis. Nuncenim peccator quisque trahit, miserieordia ulterius ad veniam non reducit.
Deum -HOnmetuit et vivil, blasphemal et proficit, Unde etadhuc subditur :
quia scilicet misericors crealor, quem exspectando CAPUT XVIII.
vult corrigere, • aspieiendo non vult punire,- sicut VERS.10.^—Necrevertetur ullra iri domumsuatn.
scriptumest-: «=Dissimulens peccata hominumpro- 34. Domus mentis esl id quod amendo habilal. De-
pter pmnitentiam(Sup. xi,-24). Sed lunc peccaior sperantium corda nubibussimilia. Exlra se fundunlur.
cum respicitur nbn subsistil, quia cum districtus ju- —Sicut domus est corporis habitaculum corporale,
. « Ita nostri Mss. At Editi recenliores, cogita- tas peccata. ' ' -'
tione. d Omissam in Vulgatis voculam qui revocavimus '
bExquatuorMss. AngIic,omnibusNorm., Vindoc, maxime ex Mss. Norm.
resti.uimus negantem parliculain a Cocc et seq. sup- *-*Hic supplevinius ex Mss. et aliis Ed.'multa quae
pressnm, apud quos legitur quemnunc inluelut; -pro in fEd. Gussanv. desunt.
quem nunc non intuetur.
~ Gemet. Cocc., quem recent. Edjti sequuntur, mutuvit
el Corb. Germ. a prima mariu, dissimu- emicantin emigrant.
821 MORALIUMLIB. Vlli. — IN CAP.-VH B. JOB. 822
ita unicuique menli hoc dbimis firquod ex desiderioj. ^ tanto nequius pereunt, quanto et oblata remediami"
inhabitare eonsuevit. Ad domum' igitur suam ultra sericordiae contemnunt. Reete ergo de damnatb ho-
nou revertitur,-quia setoel quisque, seternis suppliciis mine' dicitur : Neque cognoscet' eum amplius 2g@
traditus, ad hoc jam ubi amore inhseserat nullatenus locus ejus, quia a conditoresuotanto tunc' districlius
revocatur. -Potest etiam inferni nomine peccatoris •in judicio non cognoscitur, quanto nunc ad" repara-
desperatio designari,-de qua per Psalmistam dicitur: tionis gratiam riec per dona revocatur. Unde et no-
In infemb auiem quis confitebilur libi (Psalm. vi, 6) ? tandum summopere est quod non ait:' Neque cogrio-
-Underursum scriptum est -.Impius cumin profundum scet amplius ldcum surim, sed ait: JWequecognoscet
yerierilpeccdtoriim., contemnil (Prov. xvnr, 3). Qriis- eum amplius locus ejus. Dum enim cognitio non hb-
-quis autem impietati succumbit, vitam profecto jusli- mini, sed loco tribuitur, patenter. ipse condilor loci
iiae moriendo derelinquit. Qui vero eliani postpec- nomine designatur, qui, districtus ad examen ulti-
fatunimole desperationis obruitur, quid aliud quam mbm veniens, in iniquitate duranlibus dicet: Nescio
poslrnortem in inferni suppliciissepelitur? Bene ergo vos mtde sitis (Luc. xin, 25). 15ed electi quique quo
•dicilur; Slcat consumitur nubes, elpertransil-, sic uistricte reprobos repelli considerant, eo semetipsos
d
gui descenditad inferos non ascendet, quia plerumque quotidle a perpelrataa nequitise sordibus solhcitius
cum perpetratione nequitiae etiam desperalio socia- 1B.purgant. Cumque perituros alios frigescere a vitse
tur, .etvia jam reyersibnis absciditur. Reete_autem^ amore conspiciunf, studioaese ad poenitentiaelamenta
corda desperantium nubibus compafantur, quia et succendunt. Unde et apte subditur :
' ^ " '
caligine erroris obscura sunt, et peccatqrum.mulli- - ~. "CAPUT XX. ,'
plicitatecondensa; sedconsumpta periranseunt, quia VERS.11.—Quapropter et ego non parcam ori meo.
clarilatejexlremi judicii irradiata dissipanlur, Solet 36. Iram judicis in confessipne prmveniunt electi.
etiam domus inhabitatio cordis intelligi. Unde sanato -^-Orietenim suq eparcil, qui confiferi malum quod
cuidam dicitur : Vade in domum tuam (Marc, V,19), fecit erubescit. In laborem quippe os mittereest hoc
_quianimirum dignum est ut peccator posl veniam ad ad confessionem perpeiratse iniquitatis occupare.
mentem suam redeat, ? ne iterum quo juste feriatur Sgd justus orj suq non parcit, quia iram judicis di-
admittat. Sed qui ad infernum deseeuderit, ad do- stricti pra.veniens,verbis contra se propriaeconfes-
mum suam ulterius non ascendet, quia eum quem sionis saevit.Hine Psalniista ait: Prmveniamus
faciem
desperatio obruit, a cordis suihabitaculo foras miltit, in confessione(Psal. xciv,-2).. Hinc per Salomo-
ejus
et redire introrsus aon valet,- quia, fusus exteiius, ad nem diciiur : Qui .absconditscelera sua, non dirigetur;
- deieriora quotidie compulsus-cadit.. Ad contemplan-
n qui autem confessus fuerit el deretiquerit ea, misericor-
duin quippe Creatorerii homo conditusfueral,.ut ejus< diam consequelur (Prov. xxvm, 15). Hinc rursum
sempgr speciem quaereret, atque b in solemnilate scriptum est : Justus in principio accusqtor est sui
illius amoris habilaret. Sed extraseper inobedien- , XVIII,17). Sed nequaquam ad confessiorieih
- liammissus, mentis suaelocum pgrdidit, quia,-tene-' bs {Prov.
- brflsis itinerjbus sparsus, ab iphabitatione veri lumi- pandifur, nisi cpm consideratione districti judicii
,per pavofem spiritus angustatur. Unde et apte mox
riis elongavil. Unde apte adhuc subditur": subditur :
CAPUTXIX [Vet.XV]. CAPUT XXI. [Rec. XI].
IBID.—Nequecognosceteutnampliuslocusejus. Imv.^Loquar in iribulalione spirilus mei.
- 55".Locus JiominisDeus, per inobedieniiamdeserlus. 37. Peccatorum confessionemconiitari debet pwni-
Noneognilurus est injudicio, qui eiim hic spreverinl. tentim luctus. -r Tribulalio quippe spirilus Jinguam
—Locus quippe hominis, sed non localis, ipse scili- .commovet,, ul realum pravi operis vox confessionis
cet condilor. exstitit, qui hunc ut in-.semetipso con- impugnet. Sciendum quoque esi quia saepeet reprobi
sisteret creavit. Quem ni i.irum locum tunc homo jieccala cqnfitenlur,sed deflere.contemnunt. Efecti
deseruit, curii, seducloris verba audiens, a eonditoris autem culpas suas, quas yocibus confessionis ape-
amore disceshit.-Sed cumpmiripotensDeusrediniendo _ riunt, districlse animadversioriisfletibusinsequuntur.
se homini eliam-corporaliter oslendit;-ipse,_ulita" Undg beng beatus Job postquam se orf srio noripar-
dixerim, fugillvi sui vestigia.subsequens, •ad-reiineii- eere spopondit',tribuIationem mox spiritus subdidit.
- dum quem amiseral homhiem locus venil. Si enim Ac si apertg fajeretur, diceris-; Sie reatum lingua
apfic-llariioGUSnequaquariicoiiditor posset,-Deum loquitur, ut neqpaquam expers a moeroris stimulo per
fuidans Psalmisja non diceret :Filii servorumtuorum alia spirifus - yaggtur : sed culpas Ioquens, vulnus
habiiabutil ibi (Psal. ci,-29).Ibi enim non dieimus, aperio; culpas yerq ad cqrrectionem cogitans, salu-
iiisi cum locum. speeialiterdesignamus.. Sedsunt tem vulneris ex mgdicamirie mosrqris" qusefo. Qui
plerigue qui etiam post perceptum c Redemptoris gnim mala quidejn qusepei-petravit irisiriiial, sed flere
auxilium ad desperationis tenebras devolvuniur; et quae ins,inuaverit-recusat,-,quasi subducla veste vul-
a Gemet., nec iierum. d Ab his verbis sollicitius purgant, csetgra desunt
b SieUtic, Gemet., 2 V.indoc, Gorb.."Germ., . bi Mss. Beilovac. ef Geiriet,, usque ad, iniquilalem
Regii etvet. jjdit. 1 Vindoe., insocietqte illius qmo- 'meam ~ egopronuntidbo. Degfant eli^im blim in Ulic
ris-. Colb., in soiidilale, quam le.cliOnemCocc.et alii Edili, non parcit, et mox noti erubescit, refragan-
recentiores prselulerunt. tibus Mss. Anglic et' plerisque.
c Gemel., Ulie. el ald, redemviionis auxilium.
 823 . SANCTl GREGORH MAGNI _>u
nus detegit, sed torpenti mente medicamentum vul- kanimai mew,qm&'\te doloris, quse peccata singula
neri nonapponit.-Gonfessionis igitur. vocem sojus reputans, lorpentem animum ad lamenla excilat,
necesse.es.t.utnioeror excutiat, ne vulnus proditum, , quasi ad eum verba confabulationis format, in qui«
sed negleclum, quo <licentiusjam per humanam no- bus semetipsum correctus' inyeuiat, etad sui jam
. tit.iam tangilur, deleriuspulrescat. Quo contra Psal- , eustodiam sollicitior exsurgat. Dicatitaque vir justus
mista plagarn cordis non solum detexerat, sed de- ex voee sua, et sanctae Ecclesiae typum tenens, dieat
teetse etiam. medicamentum nieeroris adhibebat, di- ex nostra: Confabulaborcum amariludineanimw mew.
. cens :, Iniqhilatem meam ego a pronuntio, et cogplabo Ac si apertius insinuet, dicens : Intus contra me
pro peccato meo(Psal. xxsvn, 19). Pronunliando cum cordis mei dolore colloquor, et foris me a ver-
enim occultum vulnus, delegit, cogifando-autem bere judicis abscondo. Sed mens pcenitentiaedoloribus
quid aliud quam medicamentum vulneri apponit? pressa in semetipsa conslringitur, atque a cunclis
, [ Vet. XVJ.\ Sed afilictaemenli, et sua sollicite damna -delectationibus carnis forti eogitatione separalur, ad
, cogitanti, rixa pro senietipsa oritur contra semetip- summa proficere appetit, et tamen adhucde corru-
sam. Nam cum se ad lamenta poeniienliae insligat, ptione corporis conlradiclionem sentil. Unde et apte
. occulta se increpatione dilaniat. 259 ^nae et apte mQXsubditur :
moxsubditur: . -
B , CAPUT xxni.
CAPUT XXII. VERS.12.—Nilnquid mare sum ego, aul cetus, quia
IBID.—Confabulabor cum atiiaritudine animm mew. circumdedistimecarcere?
38. Compuncta mens multa in se delegit deftenda. 39. Carcere constringunturhomo, diabolus, carna-
Recotil guot Dei donis quam fuerii ingrata.—Pavore les ; cum quod voiunl implere non valent. — Carcere
liamque divini judicii afflicti, dum qiiaedam male ge- .homo circumdalur, et virtutum pro-
sla plangimus, ipsa vi nostfae amaritudiriis ad discu- vectibus "ad alta quia plerumque
tiendos nos vigilantius excitati, alia in nobis etiam suae exsurgere niiitur, etlamelfcarnis
Qua bene exui Psalmi-
quae amplius defleamus, invenimus. Nam ssepe quod sta corruptione praapeditur.
• flentibus' subtilius innotescit; et deprecatur, dicens ; Educ de carcere animam
latuitj
" torpentes invenit malum fecerat el
'- meam, ad confilendum nomini tuo (Bsal. CXLI,8).
afflicta mens certius quod
rixa sua veiius a Quid vero appeliatione maris, nisi corda earrialium
nesciebat, eique aperit, quantum 1 tumidis cogitatiojibus fluetuosa; 2@0<Iuid autem
veritatis pace deviavit, quia reatum suum, cujus se- . ceti
hunc in se commota nomine, nisi antiquus hostis exprimitur ? Qui
cufa non meminit, deprehendit. dum menles c saccularium possidendo penetrat,
Suecrescens quippe amaritudb poeriitentise, verecun- a quasiin ecrum lubrica cogitatione natat. Sed cetus
danti cordi importune ingerit' illicila quse eommisit, C carcere in inferio-
conlra oslendit, stringitur, quia malignus spiritus,
districtum [haecjudicenf supplicio- ribus
dejectus, ne ad coeiestia. evolare.prsevaleat,
ruin minas inculit, pavore animurii ferit, pudore " susepondere coarctatur, Petro attcstante, qui"
confundit, motus illicitos increpat, quietem noxia. ' poenae ait: Deus angelis peccaniibusnonfepercil, sed ruden-
securitatis turbat; quse eiconditorbonaconlulit.quse
mire tibus inferni delractos in tartarum tfadidit in judicium
ipse bbnis illius mala respondit enumeraf, quod
cruciandos reservari (II Pelr.u, &). Cetus carcere
ab eo conditus, quod gratuito nutritus, quod rationis
tentare bonos quantum desiderat
substantia in condilione ditalus est, quod condiloris aslringitur, quia
et vocatus prohibetur.,Carcerequoque mare circumdatur, quia
gralia vocatus,- quod sequi ipse noluit,
misericordia nec surdum hunc reni- . camalium mentium tumida insanaque desideria ad
quod vocantis
. peragenda mala quse appeiunt impossibilitatis. sua.
tentemque despexit, quod illuminatus doriis, quod -
sua sponte pravis actibus etiam post dona caecatus - angustia gravantur. Ssepe enim dominari melioribus
a caecitatis suae erroribus paternae sollici- cohcujiiscunt; sed lamen eis, divino judicio cuncta
est, quod substrati sunt. Nocerebonis
a flagellorum dolori- mirabiiiter.disponente,
.ludinisflageUisexpiatus, quod . --elatidesiderant, et tamen subjecti ab eis solatia spe-
bus ad salutis gaudia misericordiae medicamento re-
' etsi non rant. Pro explendis voluptatibus carnis longsevilatem
ductusesl; quod quibusdarri culpis, gravibus D yii_3piaesenlis cupiunt, sed tamen ab ea sub celeritale
subditus, peccare tamen el inter flagella non desinit;' - rapiuntur. De quibus bene per Psalmistam dicitur :
qflod peccalorem suum superna gratia nec contempta
afflictam menlem Statuit aquas quqsiin utre (Psal. LXXVII, 13). Aqusa
dereliquit. Cum igitur modo_per
donorum Dei, modo per improperia quippe in utre sunt cum lubrica eorum desideria,
replicationem - quia operis efiectum non inveniunt, sub carnali corde
actionis susetantaseveritateincrepat, habet in corde
animae tanto . deprimuntur. Cetus ergo ac mafe circumdalione pre-
justorum amaritudo linguam suam, quae
. mitur carceris, quia vel malignus spiritus, velsbqua-
eissubtilius loquilur, quanlo et interius auditur. •
dicitur : Fabulabor in amarifu- ces illius, in quorum se mentibus colligit, atque in
et
Unde nequaquam - eis undas tumentium cogitationum-yolvit, ut implere
dine animae meae, sed, Cbnfabulabor cum amaritudine"
a Ita Corb. Germ., Gemet. etPsalter. Rom. Utic, ulramque lectionem exhibet.
J Gemet. et Turon., quasi in eorum lubricas cogi-
annuntiabo: Vulgati, pronuntiabo.
b Lyran. etBigot., turbidis cogitationibus.lta quo- taliones. Ita prius legehatur in Utic.; nune,.iK eorum
in Ulic, ubi prius, tumidis cogila- lubricis cogitationibus. Ita quoque legilur in Bigot. et
que hunclegitur " • * •
tionibus. '"'."" J. Lyran.
e Ebroic, Lyran. et Bigot., earnalium.. ¥T Utic
 g2g MORALIUMLIB. VIIL — IN CAP. YII B. JOB. 826
niala quae appetunt nequeant, superna eos districtio A sionis imagine, iii cribili cordis invenitur. Unde et
' eisdem suis dilectoribus Veritas dicit; Regimm D«i
angustat.
"
[Vet.XVII, Rec. XII.] 40. Idem se patiquerun-. inlra vos esl (Luc: xvn, 21). El rursum : Si ego non
tur jusii. Non prw •tuniore, sed amore veritalis.^— abiero, Paraclitus non veniet (Joan. xvi, 7 ). Ac,si:
Sancti autem viri, quomundiori corde'ccelestium aperte diceiet: Si ab intenlionis vestraeoculis corpus
arcana consideranl, auctis ad haec quoti iie ardofibus non subtrabo, ad intellectum vos invisibilem per con-
anhelant. Ibi jam plene saliari desiierant, unde ad- solalorem Spiritum non perduco. Hinc de juslis per
huc parum aliquid ore conleniplationis degustant. Psalmistam dicitur : Exsullabunl sancli iri glofia, Im-
Perfeete cupiunt carnis stimulum subdere, nihil in tabuniurin cubilibussuis (Psal. CXLIX, 5), quia scili-
cogitalione illicitum de ejus jam corruptione tnie-. . cet cum mala ab exleiioribus fugiunt, securi intfa"
rare; sed quia scriptum est: Corpusquodcoyrumpilur mentium secrela gloriantur. Sed - tunc Isetitia cor-.
aggravalanimam, et deprimil terrena inhabitatiu sen- dium erit perfecta cum carnis exterius pugna non
summulla cogilantem (Sap. ix, 15), itilenlioiie janv- fueril. Nam quousque caro illicit, quia quasi domus
quidem ultra semetipsos emirient, sed tamen, adhuc nostrse paries quatilur, etlam cubile turbatur. Unde,
infirmitatis suaeihcertis motibus subditi, corruptionis et recte per eumdem Psalmislam dicitur : Universum
se carcere clausos dolent. Aitergo : Nunquid mare JJ ] stralum ejus versasti in infirmitale ejus ( Psal. XL, 4),-
sitm ego, autceius, quia circumdedistime carcere\? Ac quia dum nos tentatio -carnis coneufrt, tremefacta
si aperte diceret: Mare.vcl cetus, iniqui videlicei, noslra infirmitas etiam mentis cubile confundit.- Quid .
eornmque auctbf malignus spiritus, quia eflfenari ad vero hoc loco somnia vel viviones accipimus, nisi-
solam perpetrandae iniquitalislieentiam appelunt, imaginaliones ultimi districtique examinis? quod jam.
recle poenossuaecarcere constringunlur. Ego aulem, ulcunque per timorem cernimus, sed tamen ut est
qui jam aelernitalistuae liberlatem desidero, cur ad- veraciter non videmus. Sancii itaqueviri, ut dixi-
huc meaecarcere corruplionis premor ? Quod tamen mus, ad cordis semper secreta redeunt, cum ab hoe
nec a justis superbe f equiritur", quia; amore veritatis mundo vel ultra votum prospera, vel ultra vires
accensi, infirmilatis suse angusfias transgredi perfe- adversa paliuritur; atque, externis laboribus fessi,'
cte eoncupiscunt; nee ah auctore justorum injuste quasi stratum vel leclulum, cuhilia mentis pelunt.
disponitur, quia electorum ^suorum vota differens Sed dum quibusdam imaginationibus cbgita.ionura
cruciat, crucians purgat, ut ad percipiendum quod quam sint subtilia divina judicia couspiciunti quasi
desiderarit quandoque melius ex- dilaiione convale- in ipsa strati sui requie somnii' visione lurbari-
scant. Electi aulem quousque ab intima qtiiete dif- tur. Contemplanlur enim quam districtus judex.
feruntur', ad cor suumredeunt; ibique, a carnis suse Q < veniat, qui, dum vi immensse magriitudiniscordium'
a lumultibus absconsi, quasi anicenissimunisecretum secreta illuminat, omnes anle oculbs culpas redu-'
petunt. Sed in eo ssepe tentationisaculeos sentiunt, cat. Pensant.quanta illa sit verecundia, in conspectu
carnis incentiva patiuntur; etibi gravissimos labores turic totius bumani generis, angelorum omnium ,
inveniunl, ubi magnam requiem alabore quajsierant.' archangelorumque corifundi.-Perpendunt qui posf.
Unde sanclus vir post' insinuatum 261 corruptio- confusioneni crucialus maneal, cum et reatusani-
nis suae carcerem, b ad quieta cordis spatiaredire mum immortaliter morientem et indeficienter defi-
festinans, quia eamdem rixam et in iritimis'inve- cientem carnem gehenna consumat. Cum ilaque tam
. nit quairi ab exterioribus fugit, protinus subdil, di- pavida imaginatione mens quatitur, quid aliud quani
cens : " ..... . _ . in stratu tristesoninium videfur?-Dicat ergo':Si
CAPUT XXIV [Jiec. XJJJ]. dixero Consolabilurme lectulus meus, et relevaborlo-
- VERS.13, 14."—Si
dixero, consolabilur meleclu- quens"mecum in stratu meo, terrebis me per somnia,
ius meus, el relevaborloquensmecum c in stralu meo; et per visiones'horrore concuties. Ac si aperle fatea-
terrebis me per somnia, et per visiones Jwrrore con- tur, dicens": Si, exleriora fugiens, introrsus redeo,'
culies. - - - ' • . et d in cordis cubili concupiscq,
" 41. iustus ab utcunque requiescere
exierioribus ad cor redit; nec ibi!J)] ibi me, duni districlionis tuaj contemplalioni objicis,
requieminvenil. Judiciorum Dei terrere lurbatur. — vehemenler per ipsas meae providentiae imaginatio-
Iri sacro namque eloquio lectulus,cubile, vel stratum, nes terres. Bene aulem dicitur : El relevubor, loquens
secretum solet cordis intelligi. Hinc esl enim quod mecum in slratu^ meo, 2S2 °_u'a nimiiiini cum ad '
sub uniuscujusque "animae specie sponsa, occultis meniis nostrse silenlium fessi revertimur,' quasi in
stimulis sancti amoris excilata, in Canlicis cantico- stratu colloquentes, occuita inlra nos cogitationum
rum dicit: In lectulo meo per nocles quwsivi quem verba versamus.Sed haec ipsa noslra colloculio in
diligit anima mea (Canl. m, 1). In lectulo quippe el pavorem- vertitur, quia ex illa vehementius inlelle- ~
~
per noclem dilectus quaeritur-,quia nimirum invisi- ctiis'nobis,qui'terrorem judicis intentet, iritnente
bilis conditoris species, repressa omni corporeaevi- aperilur. ,
n2 Vindoc, slimutisvel lumullibus. , d Edili, in cordis cubiculoconcup. Ibi mihi dum
h Edii. posteriores, ad quietam cordis palriam, re- districtionis tuw conlemplalionemobjicis.
~
pugnantibus' Mss. Beilovac, Vindoc,'Turon., Nor- , . 1.-1Ita Bellov., Corb. .Genn. el Norm. InEditis,
man., etc. ." - innoiescat. Vindoe., pro in mente, habenl inlente.
c Gemet., in strato.
 827 SANCTl GREGORII MAGNI '
828
[Vet. X yjll.] 42. Somniorum sex cuusm..— Ne A t men haee maligne agere superna dispensatio benigne
-
quis vero hsec studeat juxla lilleram perscrulari," permittil, ne" in^ electorum cordibus ipse saltem a
exquirendum magnopere est quot modis langant ani- passionis praemio sOmnus vacel. Bene ergo rectori
muni imagines somniorum. Aliquando namque so- omnium dicitur : Si dixero Consolabitur me .lectulus
muia ventris plenitudine, vel inanilate, aliquando meus, et relevabor loquens mecumin stratu meo', ler-
vero illusione, aliquajido cogitatione simul et illu- rebis meper somnia, el per visioneshorrore conculies,
sione, aliquando levelatione, aliquando aulem cogi- quia nimlrum g<3§ Deus mirabiliter cuncla dispen-
tatione simul et revelatione generantur. Sed duo sat, et ipse facit quod malignus spiritus injusle f'a-
quaeprima diximus onnies experimenlo cognoscimus, cere appetit, qui boc fierinonnisi juste permittit. Sed
subjuncta. aulem quatuor in sacrse Scripturaepaginis quia justorum vita et per vigilias lentatione qualitur,
invenimus. Somnia etenim nisi plerumque ab oc- et per somnium illusione faligatur, foriscorruptio-
culio hpsle per illusionem fierent, nequaquam lioc nis suae moleslias iolerat-, intus. apud semeiipsain
vir sapiensindicaret dicens : Mullos errare fecerunt graviter illicitas cogitationes porlat, quid est quod
somnia, el iilusionesvanm(Eccli. xxxiv, 7). Vel certe: faciat, ut pedem cordis a tot scaridalorum laqueis
Non augurabimini, nec .observabilis somnia (Levil; eveilat ? Ecce, "beatevir, quanta. undique premerij
xix, 26). Quibus profecio vefbis, cujus sint delesta- B ] perlurbatione cognovimus, sed quod consilium contra
tionis oslenditur quaeauguriis conjuiiguntur. Rursum hanc invenias audiamus. Sequitur :
"
nisi alkjuando ex cogitatione simul et iliusione.pro-
CAPUTXXV [Rec. XIV].
cederent, Salomon minime dlxissel : Multas curas
sequuntur somnia (Eccle. v, 2). Et nisi aliquando VERS.IS. — Quamobremelegit suspendium anima-
somnia ex mysterio revelationis" orirentur, Joseph mea, et mortem ossa mea.
prseferendum se fralribus sornnio non viderel (Genes. 44. Remedium est contra tnentis anxietatem, ad
xxxvn, 7), nec Marise sponsum ut, ablalo puero , alta eam ferre. — Quid per ariimam nisi menlis in-
in _Egyptuin fugergt,-a per somnium angelus admo- lenlio, quid per ossa nisi carnis fortiludo designatur?
.neret (Matth. H,-13, 14).' Rursum nisi aliquando Omne autem quod suspenditur procul dubio ab imis
somuia cogilatione simul et revejatione procederenl, elevalur. Anima ergo suspeudium eligit, utossa mo-
nequaquaui Danj.l-propheta, Nabuchodonosor visio- riantur, quia dum mgnlis interitio ad alta se suble-
nem disserens, a radice eogitationis jnchoasset: Tu vat, omnem in se fortiludinem vitae exterioris necat.
rex cogitare cmpisti in slratu tuo quid esset futurum Sancti.etenimviri certissime sciunt quia, habere in
post hwc, et qui revelal mysleria ostendit tibi quw hac vita requiem nequaquam.possunt; et idcirco
venlura suiit ( Dan. n, 29). Et paulo posl : Videbas, C ( suspendium eligunt, quia nimirum, desideria lerrena
et ecce quasi slalua una grandis, statua illa magna, deserenles, ad alla. aninium tollunl. Suspensi autem
etslatura-sublimis slabat conlra le (lbid., 31), efc. lMorlemsuis ossibus- inferunt, quia amore supernae"
Daniel it.que dum somnium adimplendum reveren- palriae, in virlutum studiis accincti, boc quod fortes
ler insinuat, el ex quaortum sit cogilalione.mani- ' prius in mundo. fuerant, c vinculo huriiilitatis inse-
festal, patenter osteudilur quia hoc plerumque ex quuntur. Iulueri Iibet quomodo animam Paulus sus-
cogitatione simul et revelatione generatur. penderat, qui dicebat: Vivo autem jam non ego, vivil
•43. Somniis non facile credendum. Cur Mmmon vero in me Chrislus (Gal n, %(s).Et rursum : Deside-
sanctorum corda somniis ufficere sinatur. — Sed ni- rium habens dissolvi, et cum Chrislo esse (Philip. i,
mirum cum somnia tol rerum qualitatibus alternent, 23). Et: Mihi vivere Christus est, et mori iucrum
tanto eis credi difficilius debet, quanto et -es quo (Ihid., 21). Qui, gesta lerrense fortitudiuis ad me-
impulsu veniant, facilius non eluoef. Ssspa namque moriam revocans,, quasi qusedam in se ossa nume-
malignusspiritus his quos amore viue praesentis vi- rabal, dicens : Hebrwus ex Hebrwis, secundumlegem
gilantes intercipit prospera eliam dormientibus pro- Pliarismus,secundum wmulalionempersequens Eccle-
niiilit; et quos forroidare adversa consideral, eis hsec siam Dei (Pldlip.m, 5; 6), Sed suspendio anima., quia
durias somnii hnagmibus intentat, qualeuus indiscre- jI» hsec in se ossa interficit, protinus asserii, qui subjun--
tam mentem diversa qualitale afficiat, eamque aut git: Sed quw tnihi fuerunt lucra, hwc arbitratus sum
spe 6U,blevans, aut deprimens limore, confundat. propter Chrislum detrimenla (Ibid., 7). Quae adhuc
Saepe.aulem eiiam sanclorum corda afficere somniis ossa in. semelipso insinuat vehemen.ius exstincta,
nitilur, ut ab inlentione cogitationis solidae,ad tem- cum subdit: Propter quem omnia detrimeijtumfec%,
pus saltem momentumque deriventur, quamvis ipsi et arbitror ut siercora (Ibid,, 8).-Mortuis vero ossibus
protinus animum ab illusionis imaginatione discu- quam exanimis pendeal ostendit, qui illicq.subjun-
tiant. Sed ho.stis insidians quo eos vigilantes roinime gil, dicens : Ul Christum lucrifaciam, et inveniar in
superat, eo dormientes gravius jmpugnat. Quein la- illo non habens meam juslitiam, qum ex lege est, sed
a Bellov.,Gemet., Corb. Germ., Colb., persomnium. pressus sit perlurbatione cognovimus,sed quod consi-
veriias admoneret. In Ulic, expuncla voce. verilas, liutn conlra hanc inveniat audiamus. Ulic ulramque
antiqua manus scripsit angelus. lectionem
~ habel. J
b ItaMss. Corb. .Gerni., €olb., Germ., Turon., Lyr. elBigot., jugulo humilitatis. In.Utic. ita
Vindoc, Gemet.; sedReg. et nonnulli,quos sequun- nunc legilur, cum prius scriptum esset vinculo hu-
fur posteriores Edit.: Ecce beatm vir quanta undique militatis.
 829 MORALIUMLIB. VIII. ^- JN GAP. VII B. JOB. 85fl
eam qum ex fi.deesl Jesu Christi (Ibid. 9). Sed quia A 1 sensu haec' dixerit, ipse prhtinus indieal, qui sub-
collatis ejus testimoniis Paulum ad alta suspensum, jungit: .
mundo niortuum, testali sumus, nunc-beatum Jobsi,
CAPUT XXVII [Rec. XVI].'
plenus eodem spiritu-, exlerioris -vitse concupiscen-
tiam fugiat ostendamus.-Sequilur :. IBID.•—Parce mihi, Domine, nihil enim sunt dies
CAPUT XXVI [Vet.XIX, Rec. XV], mei.
46. Job bona deseruil, in
. - VERS.16,, — Desperavi, nequqquatn ultra jqm vi- wternummansuiaperitura pia—desperatione
' expetiit, Neque enim duo sibi
vam. •_ .".,'. hsec verba conveniunt, desperayi et parce. Naiu qui
.. 45. Jnsfi alii ierrena possident,alii abdicanl. —
ut desperat jiequaquam jam sibj parci postulat, et qui
Sunt .nonnulli justorum qui sic ccelestia appefunt, adhuc sibi parci desiderat prplecto minime despgrat.
tamen a terrenorum spe minime franganlur. Largita Aliunde ergo est quod
ad necessitatis subsidium despgrat, aliunde vero quod
divinitus patrimonia possi- parci sibi sanctus vir postulal, quia nlmirum- dum
dent, bonores sibi temporajiter impensos fenent, bona vitae iranseuntis per desperationem deserit^ ad
aliena non ambiunt, suis licile utunlur. Qui tamen obtinenda
quaeperinanent in spe robusfior-exsurgit.
ab-eisdem rebus quas habeni- alieni sunt, quia ad K j DesperanJo itaque mglius ad spem veniae duciluf,
haec ipsa quse possident ex desiderio non tenentur.
qui eo certius ventura appefit, qub praeseutia verius
Et sunt nonnulli j'ustorum qui, ad comprehendeudum exjlesperalione derelinqujt.
Efnotandum quod, vim
eulmen perfectionis accincti, dum altibra interius • nobis cordis jnsinuans, una^mquidem de se seiir
suj
appetuhl, exterius cunctaderelinquunt; qui rebus se tenliam prolplit, sed hanc tertioinsinuandq replica-
habitis nudan'.,-2l8'i gloria honoris exspoliant; qui= vit.
Qubd enim superius dixeral: Elpgii suspendium
internorum desiderio per assiduitalem se amici moe- driima hoc leplicans addidil, Desperavi; atque v
mea,
roris afficiunt, habere de exteriofibus consoiationem aeterna
inlernis dum menle coucupiscendp, et lempqralia poslponendo,
nolunl; qui gaudiis appropiant, intulit, Parce mihi; etquod superius
vitam -in se funditus corporeae delectationis necant. hocposfremo Morlem ossa meq, hoemmiruin subdidit, Ne-
dixit,
Taiibus namque per Paulum dieitur :41orlui enitiv
et -vitavestra abscondita est cum Christo in Deo quaquam ultra jamvivam; hoc ultinium prolulit, Nihil
eslis. enim sunt dies mei. [Vet, XX.] Bene autem dies suo|
(Col.m. 3). Horum vocem Psalmista expresserat,- nihil esse cojisiderat, quia, ut paulo,superius saspe
cum dicebat -:-HConcupiscit et deficil anima mea in
jam diximus, sahcti viri quo verius summa cogno-
atria Domini (Psal. xxxxm, 3). Concupiscunt.enim-, -
scunl, eo sublimius lerrena despiciunl; ef idcirco
sed non deliciunt, qui jam.quidem coelestia appetunt, £" vila. dies nibil esseconspiciunt, quia illu-
mi- praesentis
sed adhue tamen a teii-enorum delectalionibus ', hiinalae mentis oeulos in consideralione seter-
vero elinDei alria defi- ^gg
nime lassantur.Concupiscii nilalis figuni. De qua dum ad se redeunt, quid se
cit, qui, cum seterna desiderat,in amore temporalium esse nisi pulverem agnoscunt', et irilifmilalis isuse
nonperdurat. Hinc Psalmisla iterum dicit: Defecilb Conscii,districte juJicari metuunt? Cumque vim tanli
insalutari tuo anima tnea (Psal. cxvm, 81). Hinc per examinari quod suiii.
: vigoris aspiciunt, "trepidanl
semetbsam Vefitas admonet, dicens Si quis' vull Unde et adbuc
Et aple subjungiiur :
post me venire, abneget semetipsum (Luc. ix,"25).
rursum : Nisi quis renuntiaverit omnibus qum possi- CAPUT XXVIil. -
det, nou potesl meus esse discipulus (Luc. xiv, 53).
Horum igitur numero sanclus yir, diyisaia lerrenis VEIIS.17. — Quid est homo quia magnificas eum?
e gut auid gpponis erga eum cbr tuum ?
desideriis mente, se inserit, qui ait: Desperavi, ne-
quaquam uitra jam vivani. Jusliquippe desperare est -47. Sqncfi suqm yU\la(em,ac Dei munerq eljudicia
' —
prasseniis viue bona seternitalis electione fleserere, semper, cp.i.\s\dergni. Hominejn Dgus riiagnifieat,
mansura quaerere, el-in rebus temporalibus fiduciam quia iargUate ratipnis dilal, iiifusione grafjpeyisitat,
noniiabere.Quihaecagens nequaquam.se ultraviyere .n bonpj-ecpllata. yiifulis exaltaf, Cgjnque persenietip-
asseril, quia videlicet viyificatnce morte quolidie c a suni nihil sif, #sse tamen eum cpgniljoiiis spse parti-
vita ,se passjonis occidit. Absit eiiim ne vir sancliis cipem. beuignilaiis munere concedit. Sgd erga eum-
-
de divinaomisericordise largitale despgret, ne gres- jlem liiagpificalum Jiomipgra por suum Doininus
sum cordisaprofectu intimi itineris subtrahat, ne, appqnit, quia ppst doiia jqdigiqm gxerit,.niei.ila sub-
amorem conditoris deserens, quasi a duce destitutus tiliter pepsat, vitse, pondera vejieinerifgr exajpin.at,
in via remaneat, et cbnfpssus gladio-lalrocinantis gt tanto ab ep ppst dis.trictips pcerjas gsigit, quanto
ddesperalionis ruat.Sed neejus dicfaad nostri intel- hunq iinpenso mpn.erft Jargips,,prse.ygnitIVjr igitur
lectus. arbitrium yideamur yiolenfer inflectei-e, de- sanclus inimensitatem supernaenia|estafis. aspicial,at-
bemus ex posterioribus pfaemissapensare. Quo enim que ad infii;mitatem propriam considerationis ocuium
a Pene omnes, concupivil et defecit,- hujus vitm se.passioneqccidjt.. . -
quotidie
d Lbrigip., in desperqlionemruat.
!,.Lyr., Bigpt., Utic, ' -Germ., "defecit in salutare
tuurri.
~ 1 Vindoc
' . c Gemet., Cbrb. Germ,,4 Reg., ' Gejip., aul ouia
a vita reparationis occidit. ponis, liiG el infra... ;
- Altei. Vindoc, et-€orb.,
a vita se reparationis pccidit, Reg., . . .;,-;-?
.-.
 831 . SANCTl GREGORH MAGNI - . «32
reducat. Videat quia earo capere non.valet hoe quod,l A subilo, infirmus per.deserta fugiens, miam «lulierem
ade semetipsa Veritas per spiritum docet.Videat quiat expavit (111- Reg. xix, 3). Sic Paulus ad tertium ;co_-
etiam sublevatus hominis spiritus judicium tolerarei lum ducitur, paradisipenelrans secreta cocsiderat
non sufficit quod Deus sub examine districtse retri*- (11 Cor. xn, 2); et tamen, ad semetipsunixediens,
.bulionis intendil, et dicat: Quid est homo, quia ma- contra carnis bellum laborat, legem aliam in mem-
gnificas eum? aul quid apponis erga eum cor tuum?' bris suslinet, cujus inse rebellione fatigari spiritus'
Ac si aperte exclamet, dicens : Magnificalur homo- legem dolet"(Jiom.'vii,21). Diluculbergo Deusyisitat,
spiritali'munere, sed-tamen caro est; et vias ejus: sed subito post visilationem probat, quia et collato
pqst munera districteconsideras,sedtaraensiremota munere sublevat, et abstracto ad paululum, ipsum
•pietate judicetuf, pondus quod de tua b subtilitatei sibi. homiriem demonslrat. Quod eb usque procul
imiuinet, ferre nec sublevatus ad justitiam spirilus dubio palimur, quo, detersa funditus labe peccatl,
va'et, quia elsi hunc ullra se tua dona dilatant, ad adpromissae incorruptionis substantiam refonnemur.
inqui-iliojiem lamen tui districli examinis suainfir- Unde adhuc apte subditur: - - '
mitas anguslat. Unde et adhuc aple subj*ungitur;
CAPUT XXX [Vet. XXI, Rec.XVUl].
" ' CAPUT XXIX
[Rec. XVII], j
JJ VERS.'19.—Usquequonon parcis mihi, nec dimittis
V-ERS.18. — Visitas eum diluculo, el subito probas me, ut glutiam salivam meam?
illum. . ' , 49.. Contemplationis sapor, non satietas hic datur.
iS. Quos donis ditavit. Deus,tentationibus probat. — Saliva in os ex capite labitur, ab bre vero ad ve"n-
Ut quid ex Deo, quid ex se sint, discant'. Ideo iunc trem ducilur cum glutitur. Quid itaque- est caput
iubricis' cogilationibus turbanlur. — Quis nostrum nostrum nisi divinilas ? per quam existendi princi-
nesciat quia diluculum dicilur cum jam nocturna pium sumimus, ut creatura simus, Paulo alteslante,
b.mpora in claritatem lucis mutantur? Nos itaque qui ait: Caput viri Ghrislus, capui autem Christi Dsus
«i.ictis tenebris premimur cum perpelfatione iniqui- (I Cor. xi, 3). Quid autem venier nosier est, nisi
tatis obscuramur. Sed nox in lucem verlitur cum mens? quae dum cibum suum, supemum videlicet
errdris nostri obscurilas veritatis cognitione irradia- iniellectum suscipit, refecta procul dubio omnium
tm Nox in Iucem vertitur cum corda nostra justitise membra aciionum regit. Nisi enim saera eloquia ali-
fulgor illuminat, qure caecitasculpaedeprimebal. Hoe quandomentem nomine veniris exprimerent, Salo-
ililiiculum discipulorum mentibus oriri Paulus aspese- mon utique non.dixisset: Lucerna Domini spiracutum
rat cum dicebat: Nox prwcessil, dies autem appro- hominis,.quw investigal omnia.secreta ventris (Prov.
pinquavil (Rom. xm, 1.2). Diluculo ergo nos Dominus n( xx, 27), quia nimirum duni nos gratia supemi respe-
visitatj quia erroris noslri lenebras luce suae cogni- ctus- illuminat, cuncta etiam mentis nostrse nobis
tionis dlustrat, contemplationis munere sublevat, in absponsa manifestat. Quid ergo saliyse nomine nisi
arcem viriulis exaltat. Sed nolandum quod Deus sapor. intima. conlemplationis accipitur? quae ad os
postquam diluculo visitat, subito hominem probat, a capite delluit, quia de claritate condiloris adhuein
quia et accedendo corda noslra ad virtutes provehit, hac vita nos.positos vix c guslu revelaiionis tangit.
et-reeederido coneuti tentatione permittit. Si enim Unde et Redemptor veriiens salivam luto miscuil,et
post .virtutum munera nulla tentatione concutilur, caecLnalioculos reparavit (Joan. ix, 6), quia superna
bas se habere animus ex semetipso gloriatur. Ut ergo gratia carnalem cogitationem noslram per admistio-
et firmitatis dona habeat, et infirmitatem suam huml- nem suse conlemplationis irradiat, et ab originali
liler agnoscaf, per accessiim graiise ad alta sustolli- csecilatehomjnem ad intellectum reformat. Nam quia
lur, et per recessum quid ex semetipso sit probatur. a paradisi gaudiis expulsum in hoc j'am exsilio na-
Quod bene nobis ex historia sacrse lectionis innuitur. lura edidit, quasi a nativitate homo sine oculis pro-
(111 Reg. m,16), qua Salomon et divinitus acce- cessit. Sed siculsanctus vir insinuat, hsec saliva ad
pisse sapientiam, et tamen p.ost acceptam eamdem os quidem Jabitur, ut vero ad ventrem usque perve-
iapienliam meretricum statirri pulsatus qusestione tJJ niat non glutitur, quia divinilatis corilemplatio sen-
memoratur. Mox enim ut tanlse revelationis gratiam sum tangil, sed plene mentem non refieit, quoniam
iccepit, cerlamen turpium niulierum pertulit, "quia perfeele animus conspicere non valet^quod-adhue,
.lirhirum ssepecum menlem rioslram concessis g®@ quia caligo corruptionis prsepedit, raptim videt.
virlulibus respectus intimse largitatis illuminat, banei 50. Mens.mole corporis pressa,-supernw luci diu
protinus etiam lubricae cogitationes turbant, ut qua. inhwrere non vgXet.— Ecce enim' eleciorum mens
sublevata immmenso""munereexsultat,' eliam lenta- jam terrena desideria subjicit, jam cuncta quse con-
tionepulsata quid sitinveniat. SicElias etvisitatus..i siderat pra?terire transcendit, jam ab exieriorum r,
diluculo, sermone ccelos aperuit; et tamen probatusi deleclalione suspenditur, et quse sintbona invisibilia
" 1 Vindoc et Corb. Germ., quod per semeiipsam docel. In omnibus aulem nostris Mss.legitur, spiritum,
teritas spiriium dbcet'. Ita quoque riunc. lt-giiur in lion adciito, sanctum, ut in Excusis. .
Ulic, et in margine al., de semelipsa. 2Tindoc, b Ebroic, de lua sublimilale.
' SicMss. At Edil.-vetust.,
quodsemelipsamverilatisspiritu docel. R&g.,quod se- gulta, Goccms el.po:
metipsam veriiatis spirilus docet. Aller-Reg. cum ster.i gusws. Gemel. Codex, vixguslo revel., et ubique
Gerni; et Golbi, quod de semetipsa veritas spiritum habet gustd pro guslu. . .-.
 8;.'. MORALIUMLIB. VHl. — IN CAP. VII B. JOB. 834
ririiatur, atque- haec agens plerumque in dulcedinem A £ si ejjis nos custodia. miuime protegit, ante oeculti
supernae contemplalionis rapitur', jamque de iiitimis hostis insidias, nostra. sollicitudiois oculus vigilans
aliquid quasi per caliginem conspicit, et ardenti de- ' dormit,-Psalmista rursus ,altestante,.qui. ait: Nisi
siderio inleresse spiiitalibus angelorum ministeriis Dominus custodierit civitatem, in vanum vigilant qui
conalur; gustu incircumscripti Iuminis pascitur, et cuslodiunleam (Psal. cxxvi, 1, 2). Per nos namque
ultra se evecta ad semetipsam relabi dedignatur; sed cecidimus,sed nostris resurgere viribus non valemus.
quia adhuc corpus quod xorrumpitur aggrayat ani- Culpa nos d voluntatisproprisesemel stravit, sed poena"
mam (Sap. ix, 15), inhaererediu luci 267 non valet, culpaedeteriusquotidie deprimit; Ad amissam recti-
, quam raplim videf. Ipsa quippe carnis infirmitasi tudinem surgere sludiorum conatibus nilimur, sed
transcendentem se anhnam retrahit, alque ad cogi- merilorum pondere gravamur. Unde et apte sub-
-tanda ima ac necessaria suspiranlem reducit. Saliva ditur, , ,.!,.
ergo ex eapite defluens os tangil, sed ad venlrem - CAPUT XXXII
[Vel. XXII, Rec. XX].
minime pervenit, quia liquore supernae contempla-
ISID.— Ij.uareposuisti me conlrarium tibi, et faclus
tionisjam quidem intellectus noster infunditur, sed ' '
sum mihimetipsi gravis ?
nequaquam mens plene satiatur. In ore elenim gustus
iest, in ventre satietas. Salivam itaque glutire non -. 52, Peccundo conlrarius - factus eslDeo. — Tunc
j
sibi conlrarium Deus hominerii posuit, cum iioiho
possumus, quia supernae claritatis bono satiari non
Deuni peccando dereliquit. Serpentis quippe per-
permitiiraur, quod adhuc ex tenuitate guslamus. Sed
quia hoc ipsum, quod ulcunque.jam a superne cb- suasionibus captus hosiis ej"usexslitil, cujus prtecepta
gnqscimus, ex pietate parcentis est, quodvero hoc contempsit. Justus verb conditor hunc sibi contra- •
percipere perfecte non possunius adliuc ex pberiave- riiim-posult, quia inimicumex elalione depulavit.
fustae damiialionis,rectenuncdicitur : Usquequorion Sed haecipsa contrarietas culpae3_@B.facta esl u°-
parcis mihi, nec diniitlis me; ul gluliam salivammeam? mini pondus poenae, ut corruptioni-suae jnale liber
Ac si aperte diceretur : Tunc bomiui plene parcis, sefviat,qui bene servus. de incorruptionis libertate.
cum riune ad perfectionem tuae contemplationis ad- gaudebal. Salubrem quippe huraililatis arcem dese-
miseris, ut claritalem tuani raplus inlerius videat, et rens, ad infirmilatis jugum superbiendo pervenit, et
eum carnis suae corruplio exierius non repellat. . cervicemcordis erigendo supposuit, quia qui subesse
,Tunc permiitis ut salivam glutiam, cum me sapore divinis jussionibus noluit, sub suis se necessitatibus
tuae claritatis usque ad abundaritiam salietalis infu- stravit. Quod melius ostendimus,.si ea quse dejectus
deiis, ut nequaquamjam per indigentiam gustu oris sitstinet, etpriuscarnis,' et posl pondera m.entisex-
esuriam, sed iri te b solidu. irrigato roenlis ventre Q „ primamus. .
subsislam. Sed qui promereri vult bonum quodc ex- 53. Quot modis homo sibi gravis sit, propter cor-
"pelit, debetmalum confiteri quod fecit. Sequitur : pus.. Et propter tnentem. Mens noslra ampla et an-
- . CAPUTXXXI [Rec. XIX]. gusla..— Ut eniin taceamus hoc, quod dolores tole-
rat, quod febribus anhelat, sua quadam segritudine
VERS. 2 0. — Peccavi; ~qu'idfaciam libi; o custos constringitur ipsa bsec noslri corporis quse salus ~
' . voeatur. Nam otio tabescit, opere. deficit; inedia de-
hominum?
• 51. Homo se iapsus, per se hon valel surgere. ' ficiens, cibo reficitur ut subsistat; refectione Iasse-
"— per
Ecce fatetur malum quod egil, sed bonum quod scens, abstinenlia relevalur ut.vigeat; aqua perfundi-
' Debin
recomperisationem debeat oiferre non invenit, tur, ne arescat; linteis tergitur, ne ipsa nimis
quia ad abluendam culpani quaelibethumanseaclionis .• perfu.sione liquefiat; Jabore vegetatur, ne quiete
virlus infirrria est,nisi hanc miserieordia parcenlis •' iorpeat; quiete refovelur, ne laboris exercitatione
' '
foveat, et non justilia recte judicantis premat. Unde succumbat; faligata vigiliis, somno Teparatur; op-
"recte per Psalmistam dicitur : Meliorest misericordia pressa somrio, vigiliis excutitur, ne sua pej"usquiete
tua super vitam (Psal. LXII,40), quia quamlibet vi- lassetur; veslibus' tegilur, ne .frigoris .adversitate
"deatuT innocens, apud districtum tamen jiidicem I> D penelretur; qusesito calore-deficiens, aurarum flatu
- noslra nbs vita non
liberat, si ei reatus sui debilum refovelur. f Cumque inde molestias invenil, unde
"misericordise benignitas non relaxat. Vel certe cum -" yitare molestias qua.sivit, male sauciata, ul ila dixe-
"dicitur: Quid faciam libi? patenter osteriditur quia - ' rim, de ipso suo medicariime langueseit. Remotis
ha.c ipsa' bona quseagere prseeipimur, non -pra_ce- -" ergo febribus, cessantibusquedoloribus, ipsa neslra
ptori, sed nobis prosunt." Unde rursrim per Psalmi- salus ifigfitudo• est, cui B curandi necessitas nun-
stam dicitur : Qubniam bonorummeorumnon indiges quam deest. Quot enim solaiia ad vivendi usum
(Psat. Xv, 2). Humililas"autem noslrse destitutioriis . quaerimus,quasilotnostraesegiitudini medicamentis
exprimitur cum Deus hominum custos'vocatur, quia • obviamus. Sed ipsrimquoque medicamen in-vulnus
a Turon., Germ., Norm., Anglic et vet. Ed.,jam d Lyr. et Bigot., voluptatispropriw. Ita nunc legi-
superna, Vindoc "etCorb. Germ., jamsiiperne. Editi tur in Uiic. antiqua ,manu additum; prius enim le-
poster.,
b Ita jam super nos. gebatur volunlalispropriw.
Corb. Germ., Yindoc, Norm., Bellov: Iu e Additur in Editis mgritudo est, quse redundant,
Turon., solidius irrigatione mentis subsist. Edili, so- et in nullis Mss.invenimus. -
lidatus. f Gemet., cumqueinedimmoleslias. , •
~ Corb, '"
Germ., expedit. e Bellovac et Gemet., cui curanda hecessilas,
 «38 SANCTI GREGORHMAGNf ^S6
vertitur, quia exquisilo remedio paulo diutius inhse- _A autem Job ista eonsiderans, et quare ita ordinala
rentes, ex eo gravius deficimus, quod provide ad sint ingemiscens, non'justitiam redarguit, sed mi-
ivfectionem paramus. Sic nimirum debuit pra_sumptio sericordiam inquiril, ut percunctando ipse humiliter
"cbrripi,- sic superbia slerni. Quia enim elalum semel pulset quod parcendo divina pietas immutet. Ac si
sumpsimus spifitum, ecce deiluensquotidieportamus aperte dicat: Gur quasi contrarium tibi hominem
lutum. despicis, qui cerlus scio quia perire vel ipsum quem
54. Ipsa quoque mens nostra a secreli interioris despicere crederis non vis? Unde bene adhuc ethu-
securo gaudio exclusa, modo spe decipilur, modo mililatem confessionis exprimit, et vocem.liberae in-
pavore vexatur, n modo dolore dejicitur, niodo falsa quisitionis adjungit, dicens : ' -
hilaritate relevatur; transitoria pertinaciter diligit,
CAPUTXXXIII [Vel. XXIII].
eorumque amissione incessanter atteritur, quia et
incessanler cursu rapiente permutatijr. Rebus autera VEBS.21.—Cur ngn tgllis peccatummeum, elquare
mutabilibus subdita, et a semetipsa variatur. Nam •non aufers iniquiialem meam?
quserens quod non habet, anxia percipit; cumque 56. Mediatorem desiderat et resurrectionetn.—Quir
hoc habere cajperit, tsedet hanc percepisse quod quse- bus profecto yerbis quid aliud d quam desiderium
sivit. Amat sa_pe quod despexerat, despicit- quod JB prsestolati Mediatoris ipnpitur? de quq Joannes ait:
amabat. Cum labore quse a.t"ernasunt discit, sed ho- Ecce Agnus Dei, qui tollit peccatum tnundi (Joan. i,
rum repente obliviscitur, si laborare desierit. Diu 29). Yel eerte ab humano genere tunc peceatum
quaerit, ut parum quid de sumrnis inveniat, sed ad plene tollitur, cum per incorruptionis gloriam noslra
consueta citius relabens,'nec parum iu his quae in- corruplio permutatur. Esse namque a culpa liberi
venit perseverat. Erudiri appelens, vix suam igno- nequaquam possumus, quousque in corpore morlis
rantiarii superat, sed erudita, gravius conira scientiae tenemur. Redemploris ergo gratiam, vel resurreclio-
gloriam pugnat; Vix carnis suae sibi lyrannidem nis soliditatem desiderat, qui iniquitatem*suara au-
subjicit, sed tamen adhuc intus culpse imagines tole- ferri funditus sperat. Unde mox etc poenamquam ex
rat, cujus Jam foris opera vincendo restrinxil. In origine meruit, et judicium quod ex propria actione
auctoris sui inquisilione se erigit, sed reverberalam pertimescit adjungens subdit:
haric, corporeafum rerum amica caligo confundit. CAPUT XXXIV[Hec. XXT].
Beraetipsam qualiter ineorporea corpus regat intueri
IBID.—JTcce nunc in pulvere dormiam; et simane
vult, et non valet. Requirilmire quod sibi respondere
non sufficit, et.sub eo ignara deficiVquod prudenter me quwsieris, non subsislam.
requirit. 2@f| Amplam se simul et angustam consi- iC 57. Dum prwsenti pwna premilur, de futuris gra-
dersins, qualem se veraciter seslimel, -ignorat, quia si vius urgelur. Humilitas tegmen a gladio judicis.'—
ampla non esset, nequaquam tam investiganda rtqui- Peccanli primo homini dietum est: Pulvis es, et in
reret, el rursum si angusta non esset, hoc ipsum pulveremreverteris ( Genes. m, 19). Mane aulem di-
saltem quod ipsa requirit inveniret. cilur illa tunc manifeslatio menlium, quae in adventu
55. Homo dum relicto Deo, se sibi sufficerecredi- judicis apertis cogitationibus quasi pqst noctis tene-
dit, nihil in se nisi lumullum perturbationis invenit. bras demonstratur. De quo nimirum mane per Psal-
Hoc pressus Job misericordiamDei postnlat. — Bene mistam dicitur.: Mane astabo tibi et videbo ( Psal. v,
ergo dicilur : Posuisti tne conlrarium tibi, et faclus 5 ). Qua_rereautem Dei est hominem subtili interro-
sum mihimelipsigravis, quiadum repulsus homo, et gatione discutere, et distrjcte discutiendo judicare.
aearne molestias, eta mente qusestiones lolerat, Beatus igitur Job humanae dejectionis damna consi-
grave nimirum pondussemetipsum portat.b Undique derans, videaf quia et praesenti jam poena premitur,
languoribus premilur, jindique infirmitatibus urge- el adhuc de futuris gravius furgetur : Et dicat:
tur, ut qui, -relielo J3eo, se sibi ad requiem sufficere Ecce nunc in pulvere dormiatn; et si tnane me quw-
credidit, ,nibil in se nisi tumul.uro perlurbaiionis sieris, non subsistatn. Acsiapertius deplorel, dicens:
;inveniret, inventumque se fugere qusereret, ,sed, jD in praesenliquidemmortem j'am carnis.patior, et ta-
auctore icontemplo, quo se fugeret non haberet. Cu- men adhuc de venturo judicio graviorern s raortem,
j'us infirmilatis pondera bene fpiidam sapiens con- dislriclionis tuae sententiam, pertimesco : interitum
itemplatus, _ai_.:Grave jugum super filios Adam, c o pro culpa sustineo, sed adhuc ad judicium veniens
die .exitus de-wentr.emalris eorum usque ad diem se- culpas reslitui et ppst interitum formido. 270 Ex-
pultum in matrem omnium { Eccli. XL,1). Beaius . teriorem ergo mortem considerans, dicat, Eccenunc

* Vindoc, Bellovac, unus fleg., Colb. etGemet., ' ~In

Edit., ei pmnam prwvaricationis culpm,qpa.
,modo Jdespiciendo..dohre dejicitur. Turon., Germ., duo ultima verba nuJlis in Mss. repeftai expungenda
Ebroic cum reuquisNofman.., modo deficeindo dglore duxiirius. •
- ... - f Bellovac, arguelur.
'"dejiciiur.
b Norm. et Bellovac, undique angotibus vel an- s Ex aniiq. Edit. el Mss. restitui.mus morlept, sc.il.
guoribuspremitur. interiorem illam de quamox, ubi male Coccius sub-
c Gemet.; db exitu'. . stituerat morle, quem tamen poster. Edit. secuti
d Bellov. et Gemet., qudm desideriorum prwstola- sunl. • .
tio Mediatoris.
 5K7 MORALIUMLIB. VifL — 1N CAP. VIII. B. JOB. 838
tn pulveredormia,m"interiorem metuens adjungat: Aper j! ingenium non aSsufgit. Nam prima Jaudanda
Et si mane me quwsteris, non subsistam. Quantalibet est, quseutroque valenter pollet., Secunda mise-
enim justilia polleant, riequaquam sibi ad innbcen- randa, quse ulroque humiliter caret. Quarta adju-
tiam vel electi sufficiunt, si in judicio districte re- vanda, qita. explere quod sentit non valet. Teriia
quirahtur. Sed hoc nunc ad solatium suse ereptionis vero despicienda atque reprimenda, quse, dum ser-
iriveniunt, qubtt nequaquam se posse sufficere hu- mone se erigit, sensu jacet, quse membris inflalione
miuter sciunt. Sub humilitalis ergo legmine a gla- tumentibus similis, ad aures audientium vasta, sed
diosetantae animadversionisabscondunt, etquo ter- vacua, procedit. c Quod nunc Baldad ad beali Job
rorem venturi judicis pfsestolantes conlinuo timore crimen"intorquet, dicens : [Vel XXV.[Spiritus mulli-
trepidant, eo indesinenter agitur, utparatiores fianl. plex sermonis oris tui. 271 Qii enim multiplieita-
• tem d sermoriis ori tribuit, profeclo cordis inopiam
Sequilur."
CAPUT'XXXVf Vet. XXIV, Rec. XXII]. reprehendil.'Ac' si aperte dicat: Abundantia spiritus
in sermoneoris attolleris, sedsensusindigentiacoan-
CAI>.vm, VERS. 1, 2. — Respondensdutem Balddd
gustaris. [Vet. XXV.] Pravi aulem, cum recta repre-
Suhites dixit. Usquequoloqueris talia, et spiritus hendunt, ne ipsi quaejusta sunt nescire videantur,
mulliplex ~-sermonisoris tui ? .. 1 uota omnibus bona, quse audiendo didicerunt, quasi
B
.58."Justorum verba injuslis.grdvia. Loquendiqua* incognita proferunt. Unde et Baldad protinus ad-
druptex vis. Unica crimini subjacet. Injustis semper • jungit : :
--gravia sunt verba justorum; et quae ad sedificatio- CAPUTXXXVI.
nem prolata audiunt, hsec quasi superimpositum VERS. 3. — Nunquid Deus supplaniat judicium et
pondus ferunt. .Quoddese aperte Baldad Suhites in- Omnipolenssubverlit quodjuslum esl ?,
djcat, dieehs : Usquequo toqueris talia? Qui enim , 59. Pravi doclrinw laudem aucupantttr. Jusliliam
usquequo dicit, quia sedificaiionisverba jam porlare Dei laudant ubi eis bene est, uli male damnant. Haec
non possit ostendit. Sed cumcorrigi iniqui despi- . beatus Job nec loquens negaverat, nec reticens igno-
ciunl, bene prolata eriminanlur. Unde et protinus rabat. Sed procaces quique, ut diximus, eliam uola.
adjungit : Et spiritus multiplex sermonis oris tui, -jaetaivter proferunt, "ut loquendo docti videanlur :
Cum lriultiplicitas in sermone reprehenditur. esse conlemnunt moderate conticescere, ne credantur ex
procul dubio intelligentisegravitas in sensu denega- imperilia tacuisse. Sciendurri vero est quia tunc dir
lur. Vis quippe summa loquentium, quadrifaria qria- vinaejuslitise rectiludinem laudant, .cum se ad gau-
litale distinguitur. Nara sunt nonnulli quossentiendi dium incolumitas sublevat, et alios flagella casti-
simul.ac dicendi amplitudo dilatat, et sunt nonnulliCC gant; <iumse conspiciunt rerum .prosperitate per-
quos sentiendi simul et dicendi inopia angustat. frui, alios adversitate fatigari. Nam dum jjerverse
Suntnonnulli qui efficaciam dicendi habent, sed acu- agunl, sed tamen se rectos.arbitrantur, hoc quod
men sentiendi non iiabent; et sunt nonnulli qui sibi prospera suppetunt, deberisuis meritis eredunt;
aeumine sentiendi subnixi sunt, sed ex inopia locu- ebque colligunt quod Deuslinjuste no.n judicat, quo
tionis obmutescunt. Hoc namque iri hominibus eer- -quasijustosse adyersitas nulla contrislat. Sed si eo-
nimus, quod in rebus ssepe insensibilibus videmus. rum vitam quamlibet breviter vis supernae correptio-
Nam plerumque et abundans. aqua ab inlirnis duci- nis altigerit, pulsali protinus consilium divini exa-
tur et largis in superficiem meatibus derivatur. Ple- minis increpanl, quod paulo a.nte incolumes admi-
rumque angusta in infimis latet, et progrediendi ri- rando pr_eferebant. j'uslumque esse judicium, -quod
iriasdifliculter inveniens, foras anguslior b exsudat. suis .moribus adversatur, negant, de divina.sequitale
Plerumque minima in absconditis oritur.; cumque disputant, ad resultaiionis verba prosiliunt, et cor-
patenter qua exeat invenil, exjargo foramine tenuis repti u.uia. deliquerint, gravius delinquunt. Unde
procedit, magnique se mealus dilatanl, sed non est bene etiam p.r Psalmistam contra peccatoris con-
quod fundant. Plerumque vero ampla in abscondilis fessionem dicitur : Confilebituftibi, cum bene feceris
surgil, sed anguslis pressa meatibus tenuissime pro- D j; e. { Psal. XLVIII , 19.). .Despcclaquippe vox eonfes-
fluit. Sicitaque in aliis os patens emanai, quodlar- sionis est, quam format jucunditas prosperitatis. Sola
gus ingenii fons ministrat. Irj aliis intellectum nec autem-' confessio habet magni meritum ponderis,
sensusporrigit, nec lingua fundit. In aliis os quidem quam a veritate rectitudinis nequaquam separat
ad loquendum patet, sed ad reddendum parata a visdoloris, quam usque sid judicium yocis exacuit
sensu lingua nihil accipit. Inaliis vero laigus sen- adversitas testis cordis. Non ergo niirum quod .Bal-
tiendi fobs a corde eiuberal, sed hunc quasi meatus dad divinam justiliam laudat, qui jiihil adversi ab
-tgnuisimpar lingua coangustat. In quibus nimirurii eadem justitia tolerat.
quatupr dicendi qualitatibus, sola crimini tertia sub- .-60. Hwreticorum inJEcclesiamadversispressam in-
jacet, quaehoc sibi per locutionem arripit, ad quod sania—- Sed quia amicos beati Job haereticorum
l In Gemgt. et Utic aUisque Mss. el Edit. sic le- al. poster., quae lectio sensum evertit.
gimus, prseterquam in Gussanv. ubi sermpnes pro c Ilaquoque oiiraes_Mss.ln"EAit.,quodnunc Bal-
sermonis; cui favgre yidetur tum hebr. texius, tum dad beaio-Job crimenintorquet.
paraphrasis chald. dPene"omues,
' sermonisoris tribuit.
b lta Mss.;non exundat, ut legitur iu Edjt. Coc. et Editi, a veritatis rectitudine. vJ
 839 . SANCTI GREGORll MAGNI. . 840
teriere specierii dixirhus, Jibet ut paueis -quomodoA : CAPUT XXXVIII. .
Baldad verba bserelicorurri subreplionjbus congruanti VERSl.—lntantum, ul si priora tuajuerintparva,
demonstremus. Hi quippe dum sanctam Ecelesiamt et novissima tua tnuiiipiicentur nimis.
temporalicorripi animadversione conspiciunt a iu! - 62. Quid suis sequacibus promitlant.— Si vero.ha-
semetipsis, audacius in jaclanliam perversse prsedi- bitaculum juslitiae, consilium mentis vocat, .affliclis
cationis inlumescunt; et superni examinis rectilu- catholicis errorum magistri pacalum habltaculum
dinem prsetendentes, prosperari- se ex meritis asse- jusliliae promittuntj quiasi.eos ad sua perirahunt,
runt, illanTvero affligi dignis retributionibus. atte- profectp a contentione conticescunt. Namque hi qui
stantur, et verbis blandientibus subreptionis-aditum trahi ad perversa potuerunt, tanlo j'am tranquillius
protinus inter-dolores quaerunt, atque aliorum vi- temporali pace quieti sunt, quanlo longius ab aeterna
tam, * exprobratis aliorum mortibus, feriunt, ac si separanlur. Opes quoque iiitelligenliaese sequenti-
1111jam j'uste defuncli sint qui de Deo credere digna bus crescere spondent. Unde et subdilur : In tantum,
noluerunt. Unde Baldad Suhites, postquam divinam vt si priora tua fuefunt parva, et novissimatua mulli-
justitiam protulit, illico adjungil: pticentur nhnis: Sed quia eorum verbis non facile
creditur, quoniam saepe vita contemptibilis demon-
CAPUT XXXVII. B stratur, antiquorumpatrumsentenliasproferunt, ea-
VERS.k, 5, 6. — Etiamsi filii tui peccaverunlei, el rumque rectitudinem-in argumentum suierroris
iuflectunt. Unde.et subditur :
dimisit eos in manu iniquitalis suw, tu latnen si dilu-
culo surrcxeris ad Deum, et Omnipolentemfueris de- CAPUT XXXIX.[Rec. XXIII].
VERS.S.Jrilerroga enim generalionemprislinam, et
precatus, si mundus el rectus incesseris, staiim evigi-
labitJid te, et pacqtum reddel habitaculum jusliliw. diligenler investiga patrutn memoriam. -
v 63. Antiquorum patrum auctoritate abuluhtur. —
61. Populorum ab Ecclesia discissionem tahquam Generationem
erroris jargumetilum exprobrarant. — Ac si affliclis pristinam, ae patrum memoriam ne-
sed invesligari admonent.- quia
catbolicis errorum prsedicatores dicant: Vitaeveslrae quaquam videri,
hocin ea nolunt conspici, quod liquido eunctis pa-
providete, et quam perversa 272 teneaiis, exeo-
tet. Nbhnunquam vero, morebonorum, qusedam
rum qui inter vos defuncti sunt damnalione co- moraliter
condilori oranium nisi veslra docent, et qualiter ex praeteritis praasenlia
gnoscite, quia perfidia ex his quse jam a noslris
a.vobis tam numerosos colligantur insinuant, alque
displiceret, -nequaquam po- oeulis
interilu saeviente subtraheiet. Ait enim : Etiam pertranseundo subtracia sunl quarri nulla sint
pulos videntur demonstrant. Unde et adhuc subdiiur:
si filii lui peccaverunl ei, et dimisit e.osin manu ini- • quse
dicens: In suae G VERS.9. — Hesterni quippe sumus, et ignoramus
quilatis suw. -Quasi aperte iniquitatis
manu riimissi sunli qui' vitam nosirse rectitudinis quoniam sicut umbrcedies nostri sunt super lerram.
64. Quw jam transacla sunt nos docent quam ce'e-
imitari "noluerint. Tu iamen si diluculo surrexeris ad
et riler caslera sinl transilura.—.Generalio itaque pri-
Deum, Omiiipoteniemfuerisdeprecafus.[Vet.XX VI.]
stina interroganda proponitur, nt transire tempus
Quia enim se haeretici tenere lucem vOritatis sesli-
sanctam Ecclesiam in erroris nocte vilae praeseniis sicut umbrb monstrelur; quia videli-
mant, quasi po-
ad diluculum veritalis et cetsi ea quse eran(,-et jam transacta sunt, ad me-
silam, vocant, quatenus
Dei, diluculum et moriam reducimus, patenter agnoscimus quam ce-
per cognitibnem quasi per surgat,
diluall Si mundus leriler hoc quoque fugiat quod leriemus. Saepevero
per precem po_nitentise prselerila
et reclus incessefis. Mundus videlieet in cogitatione, hseretici, ebsdem 273 nobiscum patres, quos vene-
nos
rectus in opere. Slalim evigiljibitad le. Ac si aperle ramur laudant, sed inlellectu depravalo, ipsis
dicat: Quia is qui nrinc tribulaiionibus tuis yirtu- eorum laudibus impugnant. Unde et adhue subditur;
tem suseproleelionis non exerit, ° quasi ab adjulo- CAPUTXLI.
rio errahlisdorriiil. El-pacalum reddet habilaculum VERS.-IO.— Ipsi docebunt te; d loquentur tibi,- et
juitiliw tum. Id est, praesenlh viiae contrarietates de corde suo proferent eloquia.
•amovet, et tranquillitalis-protinus securilatem prae- . 65. Prari bona interdum proferunt, sed non bene.
bef Quiaenim.perversi quique temporale gaudium Suo ium se mucrone feriunt. — Nolaudum qubd su-
singulare aeslimant divina. remunerationis bonum, perius dixerat: Spirilus multiplex sermonis oris tui;
'
qiiaeipsi-arixie'ambiunt,hsec aliis pro magno polli-' nunc vero, reductis ad memoriam patribus, dicit :
- centiir. Unde
plerumque fit, ut aut ami.sa ^recupe- - De corde suo proferent eloquia. Ac si vitam sariciae
rari sporideant, aut itd majora adhuc praesenlis Ecclesiaehseretici detestantes, dicant: Mulliplicita-
vitse praemia auditorum suorumanimos extendanl. .-tem spirilus in orehabes, in corde.nonhabes. Sed
Quod patenter Baldad exprimil, cum protinris ad- - illi conlra te audiendi sunt, qui verha ex eorde pro-
jungit: ferentes, recta vivendo docuerunt. Saspe autem pra-

- a Expunxit Coccius, in semetipsis, aliis Edit. er- ' Germ. ac Norm. Apud Barthol. et Rembold. 1518
- rantem sequentibus et tum.Mss. tum vet. Edit. mi- corr.uple legitur morsibus, pro tnbrlibus.
"nus consulentibus.' German. habet semetipsos pro c G6met., quasi ad adjutorium.
^ In Mss. Reg., Germ., Corb. Germ., desideratur
setnelipsis.
b Eiliti, vitam exorobrantes. Sequimur Mss, ,Corb. loquentur tibi. ,
Ui MORALIUMLIB. VIII. — IN CAP, VIIlB. JOB. 842
vi; dum - suse vitium fortitudinis ignorant,. -audenter Aj perna bqnitas et ingratos largius infundit. Fitque cis
alioruui rectitudinem-laceranl; cunique contra bo- ampliludo muneris 274incremeritumdamnationis,
nos sibi aucloritatem Increpafionis arripiunt, aut ea quia irrigati fructum non fefunl, sed sub viriditalis
bona proferunl, quae non videndo, sed audiendo di- colore vacui in altum crescunt.-Quos.bene per Evan-
dicerunt; aut ea aliis mala. mentientes ingerunt, gelium Veritas exprimit,-dicens : Multi dicent mihi -
quae ipsi committunt. Sed cum ealiona proferunt inilladie: Domine, Domine, norine in nominetuo
quse seryare contemriiint, sciendum est quia plerum- prophetavitnus, et in nomine' tuo damonia ejecimus,
que veritas sic per ora adversarioruih sonat, ut.eo- et in ngminetuo virtutesmiultas fecimus?'El tunc con-
rum linguam movens viiani feriat, •qualenus culmen •fileboriliis, quia nunquam novi vos, discedite a me qui
reetiludiiiis loquenles et ignorantes, ipsi et verbis operamini iniquitatem (Matth. vn, 2). Scirpus igitur
-
judices, el factis accusatofes fiant." Unde Baldad vel carectum sine a>iuanon vivit, quia nimirum-hy-
mira quidera contra hypocriias subdit,.sed mucrone pocritse non nisi ex superno munere viriditatem bo-
verbi se impelit, quia simulator j'ustilise,' nisi.ex nae operationis accipiunl; sed quia hahc in usum
aliquantulo Ipse esset, doeere justum nequaquam proprise laudis arripiunl, in aqua quidem yirides, sed
- tanla temeritate prsesunierel.. Et quidem fortia siint tamen inanes crescunt. •
valde qusedicit; sed.hsec stultis, non autem sapien- B ] . 67. Ilypocrita .correplionis esl impatiens. — Bene
ti, prav|s, non reclo, dicercdebuit, quia et vecordem autem subditur : CKIM adhuc sil in flore, nec carpatur
se asserit qui, horfis sitientibus, - in flunifn aquam maiiu, ante omnes iie.bas arescit. Scirpus in flore est
fundit.-Sed interim posfponenies cui dieitur, pen-"" hypocrita in laride. Acutis vero angulis surgens ca-
semus subliUter quid dicatur,. ut nos prolala in- rectum .manu non carpitur, quia, exasperalis per ar-
• struant, quainyis merituui sui auctoris
impugnent. Se~ rogantiaai sensibus, de pravilate sua hypperita-cor-
quilur-: -_ ripi dedignatuf. Iri flore suo manum carpenlis inci-
... VERS.11. — Nunquid a virescere potest srirpus dit, quia in laude hypocrita posilus* e ne hunc quis-
absque humore, aut crescere careclum sine aqua? quam corripere audeat, asperitate sua proiinus vi-
- .[J?ec.XXIV.] Cbi Baldad scirpum, yel carectum tam corripienlis secat. Sanctus namque nori esse
cbmparet, ipse protinus aperit cum subjungit: appeiit, f sed vocari; et cum fortasse corripitur,.
- CAPUT XLH. quasi in opinionis gloria detruncatur. .Deprehensum
se in pravitate' irascitur, loqui-sibi redarguentem
VERS.12, 1-3. —Cumadhucsit inflore, nec car- prohibet, quia-velut in occulto vulnere taclus dolet.
palur manu, ante omnes herbas arescit; sic b vim Qualis imperitis innoluit, talis.vult ab omnibus4jesti-
omniuiri qui obliviscuntur Deum, et spes- hgpocritoi C l mari; et, paratior mori quam corripi, redargulione
peribit. _- ' deterior redditur, s quia quasi dirae percussionis
66. Hypocrita bonorum operum speciem, non fru- aestimat jaculum purilatis verburo. Unde exasperalus
ctuin-Jiabet. Doria Dei ad incremenium damnationis; pTOtinusin contumelias sufgit, et quae mala exagge-
habet. — Scirpi ergo vel carecti -nomine hypocrilaei ret contra vitam correptoris inqiririt. Demonslrare
vitam signat, qua. speciem quidem viridilatis habet, longe incomparabiliter feum reprehensorem suum,
sed adhumanos usus c fructum utilitalis non habet; desiderat, ut innocenlem se -non suis actibus, sed
quae, slerilitate. operis arida permanens,- solo san- alienis criminibus ostendat; ita utsaepe homore-
ctitatis coloreviridescit.fVet. XXVII.] Sed neque . dafgulionis aliquid se dixisse poeniteal, et quasi a
sine hunrore seirpus, neqiie sine aquacarectum prq- carpentis manu, sic a cofripientis animo quidam, ut
flcit, quiai hypocritaruin vita ad bona opera infusio- iladixefirh, sanguis moeroris currat. Unde bene per
nera quidem superni muneris percipit, sed, in cun- Salomonem dicitur : Noli arguere derisorem, ne ode-
ctis quaeagit exteriofes laudesappelens, a fructu fit te (Prov. ix, 8). Neque eriim justo limenduhi est
perceptae infusibnis inariescit. Ssepe namque mira he derisor cum cbrripitur contumelias inferat, sed ne
signorum opera faciunt,-ab obsessis corporibus spi-= tractus ad odium pejorfiat. . - ,,
-ritus pellunt, et per prophetise donum veniura. quae- D ; 68. Hypocrita in bonis operibus nori perseverat.—
que sciendo 'prseveniunt, sed tameri a largitore tot Inter hsec sciendum esi quod justormn bona, quia
munerum cogitsitionis intentione divisi sunt, quia -ex corde incipiunt, usqrie ad praesentis viise termi-
per ejus doha non ejus gloriam, sed proprios" favo- numcrescunt; hypocritafum vero opera, quia ne-
res quserunt^ curuqueper accepla d bonain sua Iaude qriaquani sunt in obculio radicala,"ssepeame defieiunt'
se elevant," ipsis niuneribus contra lafgilorem pu- quam prsesens vita fihiatur. Nam plerumque studio
gnant. Inde quippe contfa danlerii-supefbiunt, unde sacrse erudilioriis insistunt; et. quia hanc rion prsepa^
ei amplius humiles esse debuerunl. Sed eo eos -posl- randis meritis,-sed promerendis favoribus inquirunt,
modum uislrictior sontenlia percutit, quo nunc s'u- statimut judicium-humanae-laudis arripiunt," et per
a Ita Norman. etpeneomnes, euilect. favet ite- accepta bona, elc, seelevant, qups sequimur. _
rala viriditatis mentio.Tn Editis legilUr vivere. -'' e Worih. et Germ.,'si hunc. --- ...
h Corb. Germ.,- viim. >~ f Ebroic, sed videri. Utic utramque lectionem
~ Nonnulli --. '
Mss., frucium humilitatis. habet.
d Gemet. el Gerni., eumque pefcepla bona in sua 6' Vindoe., qiiia quasi de ira percussioniti Gemet.,
&udelevantrLyr.,Bigot., Utic, Viridoc, cumqiteper quia quasi de repercussionis.
PATROL.LXXY.
 '
845 SANCTI GREGORII MAGNI S14
hpcgratiani transitprii profectus assequuntur, tola A J getur. laudes resonant, sed ad finem cum laudibus
merite ssecularibus cm-isinseryiunt, atque a sacra tempora festihant; et quia nequaquarri- animus iri
fanditus eruditione vacuantur; et agendo post indi- aeternitatis amore radicatur, curii ipsis profecto re-
cant quantum temporalia diligant, - qui sola -prius bus quas diligit labitur. Nemo namque -valet mbbilia
seterna praedieabant. Plerumque autem assumptae diligere et ipse immobilis stare". Qui enim transeun-
specienfmaturitalis ostehdunt; uuiete silentii, lon^ tia ampleclitur, eo ipso ad cursum ducitur, quo
feanimilatepatientiae, continentice virtute decorantur; decurrentibusimplicatur. Dicatergo: Elspes hypo-
sed cum pef -Iiaecquaesiti cullneri honoris attigerint, critw peribit, quia huniana laus quanv magnis labq,-
cumque sibi jam reverenlia a cuhctis inipenditur, ribus appetith impulsa temporura momentis d.ecurr
protirius se in lasciviam vqluptalis fundunl, et bona rit. Bene autem subditur :
se non'g75 ex corde tenufsse ipsi silri iestes sunt CAPUT XLIII [ggg. XXV].
qui l_3_c~cito dimiserunt. Nonnunquam vero aliqui
quaepossident "tribuunt, atque indigentibus euncta VERS.U. — Ngn ei placebit vecordia _««.-
largiimtur; sed tamen ante vitae terminum, ayaritiae 70. Rem magni prelii vili vendil hypocrita. Fecun-
prurigine accbnsi, aJiena appetunt, qui sua Jargiri dm el neglectwviti similis est..— Magna quippe ve- "
videbantur, et pertinaci post erudelitate ambiunt gj" cordia est laboriosa agere, et aurae iaudis inhiare;
quod ficta prius--piet_.tereliquerunt.-TFe/. ifXVIJJ.] forfi opere praeceptis ccelestibus insgrvire, sed ler-
tJride et recte nriric dicitur : Gum adhuc sit in-flore, "renaerelributionis praemium quserere. Ut enim ita
ne.carpatur manu, ante omnes herbas ar.escil... _ux- dixerim, qui pro^virlute quam agit humanos favores
, ta carnem quippe et jusli herba sunt, propheta at- desiderat fem magni meriti vili pretio venalem por-
testante, qui. ait: Qmnis caro fenum (Isai. XL, 6). tal; unde coeliregnum mereri poluit, inde nummum
Sed anteomnesherbasaresccreseirpus dicilur, quia, transitorii sgrmonis - quaerit. Vili ergo prelio opus
juslis in bono suo permanentibus, a viriditate as- vendit, '2'J© quia magna impendit, sed minimafe-
sumptae rectiludinis hypocritarum- vita siccatur.. cipit. [Vet. XXIX.] Quibusitaque hypocritse similes,
Arescunt herb'jeetiamfeliqua., quia justorum opera c nisi fecundis el neglectis vitibus existunt, quaeper
cum carnis vita defieiunt. Sed herbafum ariditatem ubertatem fiuclum proferunt, sed nequaquam -per .
scirpus-pra.venit, -quia priusquam Se caiiie' liypor studium a tep:a sublevanlur? Quod pingues palroites
crila transeal, ea qusein se oslenderat yirtutum facla germinant, errantef bpstisegqnculcant; el quo hoc
derelinquit. De quibqs bene etiam per Psabnistarn uberius aspiciunt, projectum in inflmis avidius con-
•dicitur i'Fiant sicut fenum mdificiorum, quod pr.ius sumunt, quia nimirum-hypoerilarum opera, d dum
quam evellatur arescit (i.sa/..cxxviii, 6). Fenum quip- tr«'
clara monstrantur, qiiasi pinguia prodeunt, sed duni
ar>esedificiiin alto nascitur, sed nequaqu am pingui" humahas faudes appetunt quasi iri terra deseruntur.
radice solidatur, quia et hypocrita s.iroraa quidem Quae hujus mundi beslise, maligni scilieet spiritus
agere cerailur, sed nori m .eis.ex cordis pjiiitatg ro,- cornedunt, quialiKC ad pgum perditionis iiifleclunt;
-bqralur. Quod nimirum fenun. et non gyuSsiroi"eitius tantpque ardenj.iig capipnf, quaiito gt magha clarjus
aneseit, quia videlicet hypocrita-et in praesenti adhu.c innotescunt. Un.de_l.ej.e pcr prophplam dicitur :
vita subsistit, et jam sanctilatis opera .quasi viridi- Gulmusstans, non esl . in eis gernim, et non facient
latis speciem arnit.it. Quia enim sine inienlione fqrinam; qugd elsi fecerini, alieni cgmedenl eam
rectaeoogitationis bona gtuduit"agere, " lisecamittgns, (Qsee. yjn, 7). Gulnius qnippe gerjnfin non Jiabet
indicatsesineradice floruisse. ,. cum vita-. ni.ejjtis yjr^ulum cargt. Farinam culmus
69. Hypocrita spe suq diu fmi rion valet. — "Sed nop facit cnro is fluj in prasenfi sseculo proficit nil
Bald sd, sicut praadixinms, eui scirpura ,vgl carectum subtilitalis -in.elligit, nnllum boni. qperis fruclum
comparet,- illico aperit, cum subjurigjt: Sic pim gm- Teddil...
nium qui obliviscunlurDeum, et spes hypgcriim peri- ^J. Fruc.lb.us suis mulignos spirifus sqiigtjiypocri-
bit. Quid enim cuuctis suis pperibus hypocritaspg- ,tg. Pqscitur et ipse tnedo, se,cuspost Pigr.lem. — Sed
rat, nisi honoris revefentiam. gloriam laudis, a me- ,'j. sa_pg,et cuni fecerit, Jianc aljeni pom.edunt, quia, et
lioribus metui, sanelris ab oronibusyocari? Sed per-' - _gujnbopa ppera Jiypoprjtae osiendunt,. de. his riiali-
maneje sp.es hy.pocrita_non 3ralet, quja, jeternitatem griqrujn spirituuni yqta satianlur. Qui enim pgr ijKC
non^quserens, fugit quod tenet. Nequaquamquippe .Qeopjapere pqn appelunf;, nequaqjigrn agri do.mi-
mentis ejus fntenfio-in illagloriafigilur.qna.sine num, se.d aliepos pas.cunt. Fe.cund.oilaque hypocrita
fine possidetur, sgd _eumtransitoriis fayorijms jnhiat, et nggjecfp pajniiti .sjn)ijig,sgrvarg jOuplujn nqn ya-
perdit pgrcipif.ndo .quod laboral, Veritatg attgsianjp, tgrra Jacgt.Sed tamen
Igf, iriiiAl).qtrusJ..Qni.opj3ri._in
quagail; Amen dico vgbis quiq. receperimt -mencedevi hac ip?a s.uaye,c.ordJapascifur,-qu]| pro. bmio opere
suam (Mfltlfi. y),S., 8). Sed bsec spes re.cipjenla. .a.ctincfis hon.orajjjj;; qajieris pr^eminet, _subject33
roercedis tgngri.dijj non p.otgst, qpja pro ostensis hQminpm iBgEtegteugi, m.ajqribus lpcis, atfDUitur,
operibus honor tribuitur, sed vita ad terminum ur- favoribus nutrltur. Ha3c vero ei sua veeordia placet
a Edit. Rom. el Gussany., juxtq carnalium quippe d BeUovac effiemet., dum gloTiosamonstranlur.
"" ' ' "- ' e Editi, in eo germen et norifaeiel farindtii'; quod
intellectuin. '.
h Gemet., impulsa lemporamo-h.entisdecurrit. et si fecerit, rp.uclant.bus Mss, . " '" '"' -
f Jjgmgt,, nisi fwcundis'sed-neglectisvitibus'.'
 84S . MORALiUMLIB.. VilF. — IN CAP. VII B. JOB. ~m
interim, sed npn pjaceljit, quia cum relributipnis A Nam pra pallescunt, corpus clebiiilate qiialituf, pe-
tgmpus advgnerit, in ppe.na dispjiget quqd vecors clus iptgrrunipentibus suspjriis ufgetur, Sed int.ef
fuit. Tunc se sfulte egisse intelliget, cum pro dele- hffic,ab prg prqximorumsermo admlratibhis quaeri-
ctalione laudis senientiam divinae iricrepationis ac- tiir, iuhilque tanto labbre aliud, nisi sestimatiq hu'
ceperit. Tunc se vecordem fuisse eonsiderat, cum niana cpgitatur. Qups nimirum behe Simoh ille sigbi-
se protemporali quampercepif glqria perpetua. tor- f|cat, qrii dqminicae passinnis teinpOfe in angafiahi
menta casligant. Turic verain scientiam supplicia crucem portahat, de quo scriplUm est : Invenerunl
aperiunt, quia per liaspprofecto coljigitui}nihil fuisse hominem Ctjrenwum, venieiitem obviam sibi, nomine
omnia quaetransire potuerunt. Unde et rgcte s\ib-r Simonem; hunc angdriaverunt, ul tollerel crucemJesu
•
-dilur:. . - ... (Matth. XXVII,32; Marc. xv, 21). Quod enira c pgr
CAPUT XLIV [Rec. XXVI]. arigariam agimus, non hoc ex studio amoris opera-
mur. Crucem ergq Jesu in "angariapoi?tare est affli-
Imp. — Ef sicul lela araneqfum fiducidejus. ctionem abslinenliaj d pro alia quam necesse est in-
72. Rypociiiw fiducia ygna, bonacoram Deonulla, lentione tolerare. Ah nori Jesu crucem in angaria
prwdicatig infrucluosa,- qbstinentia inanis. -rr Bene• portat, qui quasi ad prseceptuin Domini, carnem do->
hypocritaruni fiducia aranearum telis similis dicitur, B mat, sed tamen spiritalem patriam non amal? Unde
quia pmne quod ad obtinfndani gloriarn exsudant et Sirrionisdem crucem portal, sed nequaquam mp-
- ygnfus,yi'a. niorlalis dissipat.
Nanj quoniam selerna ritur, quia qmnis hypoerita corpus quidem per aib-
aion quserunt, bona temporalia cuni. tempore' smit- Stinentiain allicit( sed tainen per amorem gloriae
tunt. Pensandum quqque est quod fija.arpneaeper muridp yivit.
.ordineni ducunt, quia sua hypqcrifae quasi sub disr [Vet. XXXI.]'73. Crucem carniinfeft, sed tnundo
crelione opera disponunt. Aranearum tela studiose vivit. — Quo cpntra per Paulum bene"de electis di-
texilur, seclsubito flalu dissipatur, quia qpidquid hy- "citur : Qui autemsunlChrisii'cdrnemsuam crucifixe-
.pocrita cum labore peragit aura humDni fayoris tol- runt cum vitiis et concupiscentiis. Cum viliis quippe
lit;eldum in app"eti.tulaudisopus. deficit, quasi in et coricupiscenliis carnem crucifigim.us,si sic gulam
venlum Jabpr eyanescil. S.sepenaiiique et usque ad , reslfingimus, rit jam de muridi .gjaria nihil quaera-
praesenlisyitse tgrminum liypocrilarum facta perdu- mus. Nam quicofpus macerat, Sed honoribus anhe-
rant, sed quja per-iisee auetqris laudem non quae- lat, crucem carni intulit, sed mundo per concupis-
runt, bona anle Dei bculos nunquam fuerunt. Ple- cenliam pejus vivit, quia et ssepeper sanclitatis ima-
ruinque enim, ut prsediximus, sacra. legis eruditione 1 ginem loeum regiminls indignus assequitur, quem,
fulciuntur, doctrinae verba proferunt,' omne quod C nisi aliquid in se virtulis ostenderet, nullo percipere
seniiurit-testimoniis accingunt, nec tamen perhaec laboTe mereretur. Sed transil quod delectabiliter ob-
vitam audienti.um, sed propr.ios favores quaerunt, linet, et poenaliter quod sequitur manet. Sanctitatis
quia nec proferie alia noverunt, nisi qua. auditof um nunc fiducia in qre hominum ponitur; sed cum inter-
, corda ad repehdendas-laudes"a exculiant, non autem nus judex secreta eordis examinat, festes vitse exte-
ad.lacrymas accendant. gf J [Vet. -XXX.] Mens rius non quseruritur. Bene ergo dicitur : Sicut -tela
quiope concupiscentiis exterioribus .occupata igne aranearum fiducia ejus,j quia apparente eordis teste,
-xlivlniamoris non calet; et idcirco.ad s.upernum de- praeterit omne quod exterius de humanb favorecon-
siderium inflammare anditores suosnequeunt verba fidit. Unde et adhuc apte subjungitur :
-quaefrigidp-corde proferunlur^. Neque enhn res quae CAPUT XLV [Rec. XXVII].
in se ipsanon.arserjt aliud accendit.. Unde. fit ple-
rumque ut hypocritarum dicta-et-audientcs non eru- VERS.15. — Inniiiiur super domum suam, et noh
'
dianl, et eosdem ipsos qui se proferunt elalps laudi- stabii; fulciet eam,.et non siirget.
hus deteriores reddant.. Attestante etenim. Paulo , "tk. Hypocritm domus super quam ihnitilur, favor
Scientia inflat, charitas wdifieat- (I Gor. vm, 1). humqnus. Stare non valet. —Sicnt domus exterloris
h Cum ergo charitas a_difican.dp. non-erigit, scieiitia j) conversationis est a_diliciumquod inhabitat eorpus',
•inflandopervertit. Plerumque^se hy.pocriisemij-a.ab- ita domusnostra. cogitationis est-res quselibetquam
/stinenlia affligunt, oriine rbbur eorporis alterunl, et perdilectioneminhabiialanimus. Onine quippe quod
quasi carnis vilam fundilus in.carne vivenles exstin- diligimus, quasi in boc quigscentes habilamus. Unde
guunt, sicquepei1abstiiienlianvmorti appropiant, ul Paulus, quia in supernis e cor fixerat, in terra qui-
penequolidiemorientesvivant. Sedad.hacchumanos dem !i7@ positus, sed tamen a terra extraneus,
oculos quaerunt, admirationis gloriam.expetunt, Ve- dicebat : Nostra conversatioin cwlisesl: (Pliilip: ni,
ritate altestanle, quaeait : Exlerminant facies suas, 20). Mensitaque hypocritse nihil aliud in omne quo,d"
ut appareant hominibus jejunantes {Matth: vi, 16). agit nisi opinionis suae gloriam cogilat, -nec.eurat
. Vindoc., qd repetetidqsiqudes.excutiqnt. Vitiqse Ebfoic,. quod enim angarizamur.< Utic. _•--•""---*
Iiabetan^a-
Coc", pro excuiiahl,
~ auclbritale
' ' - censoria pbsuit exci- riamuf, elangarizahiur.'" '.
tent. - - ' • -- . d- BelTovac et-Norni., pro gliquanecessitatis- inten-
* Ita Turon., Vindoc, Norm., et pene omnes, ubi tione tolerare.-In Utic. prius legebatur " pro' alio
'- quam
Editi habeni, Quemenim chariias. necessitatisinientionetoierdre.*
'' Corb. Germ. et
c Vindoc et Gerhet., quod' enim angariamur. Beg., confixus erai.
847 SANCTI GREGORII MAGNl 848
quo post per meritum ducitur, sed quid interim di- }A Rec. XXVIII.] Sed quia vila hypocritse, scirpi ap-
catur. JDomus ergo ejus a est delectalio favoris, pellalione signata, qualiter in jifdicio reprohelur au-
quam quasi qiiietus inliabitat, quia per euncla sua divimusfpriusquamdistrictusjudex appareat,"qualis
operaad.hanc se intra aniraum reclinat. Sed stare ab hominibus habeainr audiamus. Sequitur:
domus hsec non valet, quia laus cum vita prselerit, CAPUT XLVI.
et humsnus favor in judicio npn subsistit., Unde et
fatua. virgines, quseoleum in vasis non sumpserant, VERS.16. — 279 Humectus videlur-anlequam ve-
niat sol.
quia in alienis scilicet vocibus gloriam el non in suis
conscientiis habebant, lurbafse per sponsi proesen- 76. Nunc sanclus creditur hypocriia, sed Christo
venienteiniqiius apparebit. — Sa_pe 5n sacro eloquio
tiam, dieunt: Date nobis de oleo vestro, quia-lampa-
des nostrw exstinguuntur (Matth. xxi, 8). Oleum Dominussolis appellatione liguralur, sicutper pro-
dicilur : Vobisaufem qni limeiis nomen Do-
quippe a proximis petere est gloriam boni operis a phelam
testimonio alieni oris implprare. Mens etenim vacua, mini, orielur sot juslilim {Mal.lv, 2). Et sicutrepulsi
cum cunctis suis laboribus nihil _se inlus lenuisse in judicio impii dicere Sapienliae librb describuntur :
Erravimus a via veritalis, et lumenjuslilim non luxit
invenerit, lestimonium fbras quserit. Ac si aperte n Ante.so-
fatuie virgines dicant : Cum nos repelli sine re- 1 nobis, etsot-non esl orlus nubis {Sap. v, 6).
tribulione. conspicilis, dicite in noslro opere quid lem igilur scirpus humidus cernitur, quia prius quam
"divina districtio injudiciob candeat, onmis hypocrita
yidislis.
infusum se sanctitalis gratia ostenlat; quasi virens
[Vet. XXXII.] 75. Nec tnagis slabit in judicio honoris locum ob-
sanclilalis hypocritw. — Sod frustra tunc hy- aspicitur, quia juslus seslimalur,
fiducia de gloria sanclilalls pollel, a curictis ei vene-
pocrita in hac donio Jaudis innititur, quia nibil ei in tinet, ralio defertur, opinio laudis c extenditur. Scirpus ila-
judicio alleslatio humana suffragalur; quia eamdem
iste in nocte humidus esl; sole aulem veniente
laudem, quampost in teslimonio exigit, prius in mu- que
nere recepit. Vel.cefte super domum suam hypocrita siccalur, quia nimirum hypocrita in lenebris vtlse
vanis favoribus de praesentis sanclus ab omnibus credilur, sed cum di-
innitilur, cum, deceptus, quasi
iidueia sanclilalis elevatur, MuUa qriippe hypocriia. slrictus judex venerit, quam sit iniquus apparebit.
in occulto mala faciuni, qusedam vero bona in publi- Dicat ergo : Humeclus videtur nntequam veniat sol,
co.Cumque ex bonis patenlibus laudes recipiunl, ab in quia virenfem se nunc humanis oculisexhibet, sed
occultismalis considerationis oculos avertunt; lales- calore lunc divini judicii arescet. Sequitur :
que se seslimanl, quales foris audiunl, non quales CAPUT XLVII.
inlus noverunt. Unde fit plerumque ut ad supernum (n IBID.— Et in orlu suo genneivejus egrediiur.
quoque judiciurii cum fiducia veniant, quia tales se 77. Staiim ut recle agit; vuil laudari hypocrila. As-
apud internuhi arbitrum eredunt quales ab hominibus sumpto sanciilalis habitu, inlerdum
pejor fit. — H. rba
foris habebantur. Sed stare' domus hypocriise non quselibet nascendo prius a terra producitur, aura et
valet, quia in terrore districti examinis oranis ante- seslibus tangitur, soleac-pluviisnutritur, el lunede-
acla fiducia sanctitalis cadit. Cumque sibi oris alieni mum ad proferendum sui seminis germen aperitur.
testimonia deesse cognoverit, ad sua se opera enu- Scirpus vero cum flore suo nascilur, moxque a terra
meranda conveflit. Unde el adhuc Subdifur : Fulciet surgit, sui secum seminis germen producii. Be.ne
eam, elnon surgei. Hoc namque, quod per se stare ergo per herbas reliquas sancti quilibet, per sci.rpum
non valet, fulcitur ut stet, quia cum vitarii suam hy- yero
hypocrila designalur, quiajustiviri, prius quam
pocrita labefactari in judicio conspicit, hanc fulcien- in opere sancta. conversalionis brianlur, hujus vita.
do statuere operum enumeratione contendit. An non
biememtolerant,eosquegraviurapersecutionuma_stus
laudis susehabitaculum hinc inde fulciunt, qui facla sed cum recta faciunt, nequaquam hic suae
fatiganl;
sua, ut praefati sumus, in judicio enumerantes, di- reclitudinis remunerationera ^ua.runt; cum vero a
cunt: Dbmine, Domine, nonne iti nominetuo.prophe- praesenlis mundi laboribus exeunt, ad seternain pa-
tavimus, el in nomine tuo dwmonia ejecimus, el in D '. triam venienies, exspeclala relributione perfruuntuf.
nomine tuo virtules multas fecimus (Matlh. vu, 22) ? At conlra hypocrila, quia mox in bono opere nasci-
Sed domus laudis tot allegatibnibus fulta minime tur, praesentis mundi reeipere gloriam conatur. Qua-
consurgit, quia prolinus judex dicit, Nunquam novi si scirpi more cum gerniine oritur, qui pro eo quod
vos, discedile a tne qui operamini iniquiialem (Ibid. bene vivere incipit, qu__ritstatim ut a cunclis hono-
23). Et sciendum est quia hoc quod surgit ab infiinis retur. Germen itaqne in ortu est remuneralio in in-
ad superiora se erigit. Domus ergo hypocrila. sur- choalione. Saepe namque nonnulli aperla. pravitatis
gere non valel, quia per omne quod juxla jirsecepta vias deserunt, sanctitatis habitum sumunl.; moxque
coelestia agerc poluit, a terra animum nunquam le- ut prima limina bene vivendi conligerint, obliti qui
vavit. Jure igilur tunc nequaquam ad prsemium re- fuerint, affligijam per peenilentiam de consummalis
tributionis erigilur, qui per hoe quod nunc exhibet nequitiis noluiit; laudari auiem de inchoata justitia
iu appelitu lemporalis glorise jacet. [Vet. XXXUI, appelunt, praesse caeierlseliam meiioribus concupis-
a In eisdera Mss., dilectio favoris. osienlal. ' '
b Ita Anglic etnoslri, nou cadat, utin Edit Gilot. c Norman., estenditur. . ...
et Vatic., ubi etiam legitur mendose ostendat, pro
849 MORALIUMLIBER VIII. — IN.CAP. Vll B. JOB. - 850
cunt. Quos plerumque dum a jrix.a votum praesens AL [Vel. XXX V.] 79. Bonmvilminitia uni Deo dican-
prosperilas sequitur, multp quam prius fuerantde da. Gurinnotescere cilius nondebeant. —Ad sola
sanelilalis habilu pejores fiuut. Nam-rehusmultipli- crgo divina sacfificia houm primogenita oviumque
cibus occupali, atque ipsa occupalione b confusi, proficiant, ut quidquid forte innocuumqne iiicipimus,
non solum perpelrata minime deplorant, sed adhuc hoc ad honorem intimi" judicis in ara cordis immo-
quae deplorentur exaggerant. lemus. Quod ab illo procul dubio tanto Iibenlius ac-
[Vel.XXXlX. Rec.XXIV.]JS. Recensconversus, cipitur, quanto et ab hominihus oecullalum nuila
udexUrioraoflicianen eslpfovehendus Injpocrila.Bona laudis appetitione maculatur. Sa_pe autem novaecon-
noslra pereunl si cilius retecla. — Qui enim mundum versationis primbrdia adhuc ex parnali sunt vila
deserunt, ad exleriora officia provehi c non debent, commista; et idcircoinuotescere cilius non debent,
riisi per humilitafem diulius in ejasdem mundi coh- ne cum laudantur bona quseplacent, deceptus laude
templu solidentur. Cilius namque bona depei erint sua animus deprehendere in eis nequeat mala quse
quae hominibus ante lempus innolescunt, quia et ar- -latent. Unde recte rursflm per Moysen dicitur :
busta plantata prius quam fixa radiee coalescanf, si Qyando ingressi fueritis terrarii quam ego daturus suni
manus conculienstangil, arefacil. At si in allurii radix vobis, et plantaverilis in ealigna pomifera, auferetis
figituf, etlerraehumoribus conspersa solidatur, 2S0 IB prmputia eorutn. Poma -qum germinant, immunda
haec et manus impellil, sed non lsedit; haecef vento- erunt vobis, nec edetis ex'eis (Levit. xix, 23). Ligna
rum flatus mflectendo conculiunt, sed non evertunt. quippe ppmiferasunt opera virlulibus fecunda. Prae-
Ne ergo erualur d vila coeptioperis, diu ac robuste •putia itaque lignorum^u*fefimuT"crim7,Se ipsa in-
in alto humilitatis figenda gst radix cordis, ut cum choationis infirmitale suspecli, primordia nostrorum
ab humano ore delraciionis aura-vel favoris flave- operum non approhamus. Poma aiilem quaegermi-
rit, etsLinuuamlibetpartem utcunqueincurvat, ani- narit immunda ducimus, nostrisque esibus non apla-
mum funditus-uon evellal; sed ad statum suum pro- mus, quia cum primordia boni laudantur oj>efis',/ldi-
•tinus post inflexionem redeat, si apud se fortis in ra- gnum esl ut hoc aninium non pascat operantis;' ne
dice perdurat. Quid in rebus eicrescentibus pariete dum accepta laus suaviter 28l carpilur, fructus
surgenlerobustius? Qui tamen "si, duni construitur, operis intempestive coiriedalur. Qui ergo" inchoatae
impellatur, statim sine labore destruitur; si.autem virtutis ab humano ore iaudem receperit, quasl
per spatiuni temporis ab humore suo exsiccari per- pianlati ligni ante terapus pomum coraedit. -
miltilur, ssepe etarielum iciibus minime quassatur. 80. Hypocrila lestes operis sui quwrit; si non adsint,
Sic sic videlieet bona nostra et jntempestive mani- operam se perdidisse putat. —Hinc per Psalmistam
festata depereunt, et diutius occultata solidantur, Q . Veritas dicit: Vanum est vobis ahte lucem' surgere,
quia human__ occupationis manus cum incipientem surgilc postquam sederilis (Psal. cxxvi, '3). Ante lu-
conversaiionis nosirse vitam contigeiit, quasi recen- cem quippe surgere-est prius quam clarilas selernae
tem parietem impellil, eamque facile deslruit, quia retribuiionis appareat,iii prseseniis viise nocle gau-
adhuchumorem infirmilalis propriae non amisit, Cum dere. Sedendum ergo prius est, ut pbsl recte surga-
vero-in lohga quielis suse abjectione se animus com- rrius, quia quisquisuunc sese sponte non humiliat,
primit, quasi more ex.iccati parietis contra ictus ob- nequaquam hunc sequens gloria exaltal. -Quod eigo
durescit, et coufraclum prolinus resiljt omne quod e " il ic arite lueem surgefe', hoc hic hypocritae in ortu
solidum ferit. Hinc -est quod vilam inchoanlium est germen proferre, quia liumanas laudes desiderans,
'
Moyseshumanis occupalionibus"exerceri prohibuit, "ubi ad bpus bonum naseilur, ibi mox appetit ut glo-
dicens: Non operaberis in primogenito bovis, el non riam retributionis assequatur. An non in ortu suo hi
tondebis primogenita ovium (Deul. xv, 1.9). In pri- germen protulerant, de quibus Veritas dicebat:
mogenito quippe bovis operari est bonae conversa- Amant primos discubilusin conviviis, et primas calhe-
lionis primordia in exercilio publieae actionis osten- drasin synagegis, el salutationesin fere, et vocari ab
dere. Ovium quoque primogenita tondere est ab oc- hominibusrabbi (Luc. Xx, 46; Malth. xxni, 6) ? Pr'o
eultationis suae tegmme humanis oculis inchoanlia .0 eo ergo quod bene agere incipiunt, quia honorem
hona nostra denudare. In. primogenito ergo bovis consequi ab hominibus conantur, quasi scirpi more
operari prohibemur, atque-a primogenilis ovium de- ab oftu suo cum germine' exsurgunt. Hi nimirnni
tondendis compescimur,' quia et si quid robuslum ^cum-recta -operari appetunt', prius mente sollicita
incipimus, exercere hoc in aperto citius non debe- ejusdem operis sui tesles quaerunt, et lacila cogifa-
mus. El cum vita hostra simplex quid atque inno- lione) pertiactant, si surit qui gerenda videa.nt, si
cuum inchoat, dignumest ut secreti sui velamina non digne haec elo-jui qui viderint possint. Sfvero eorura
relinquat, ne uudum hoc humanis oculis quasi sub- "facta nullum fortasse hominum eonlingat aspicere,
duclo vellere ostendat. haec se procul dubio aeslimantperdidisse; etinternl

* Norma.n.,juxlavoluntatem, etc -
b Ita Bellov., Vindoc, Norman.,Longip., ubi apud ' Incwpti.
gituf
' Coc et Vulgatis, auod sotidum impactumferit. In onir
seq. Ed. legitur eonfisi. nibus Mss.deesl impaclum. In Germ., quod solidim
c Gemel., provehinon habent. ferit; sic etiam Iegltur iu Corb. Germ. et Colb.,se-
d In Gemel. oUm legebatur vtta concepti operis; cunda manu.
eed, prima syllaba deleta recentiori manu, nunc Je-
 " 852
851 , SANCTI GREGORII MAGNI
arbitri oculos quasi absentes depulaut, quia ab eo A . tima relribuiione vacuanlur.
vicem.sui pperis recipere in poslerum recusant,-Et 82. Hypocrita bond sua dum bstentdt, maiignis spi-
quoniam eum rectum quid hyppcrila egerir, videria riiibus prodit. Uostes ad rapinam proVocat,dum suas
multis quaerit, bene adhuc de hoc scirpo subjungi- eis divilias delegit..— In eb euirri qubd bbna sria pa-
fur; . ' , ,ti.,.. .- .. „ tefaeiuut, ostendurit nialignis spjiitibus,-quasi insi-
CAPOT XLVIH.. diantibus hostibus; quae pr__aenlur; Quoruhi profe-
VERS.,17. —Super.acervum petrarumvadiceS ejus eto vilam illa cunctis nplissima Ezecliise culpa figu-
dens.abuntur-,et inter lupides commorabitur. ravit, qui posiquam una pfece, et sub unius noctis
81. Hypocriia admirgtionetn hom-inuinlota sibi in- spatio, centum octoginta quinque millia hoslium an-
tenlione procural. — Quid enim radicum noinine, gelo feriente prosiravit , postquam'oceasui proxi-
nisi latentes cqgitationgs accipimuss quae in occulto muiri ad aliiora cceiispatia solem reduxii, poslquam
prodeunt, sed in ostensione. operum per aperlum vitam propinquantejam termino cparctatam in-tem-
surgunl_? sicut et de verbi semine per prophetam di- pbra longiora protelavit,. suseepiis Babylouici regis
eitur : Et hoc quod salyatum fuerit de domo Judu; et nunliis, bona omnia quae.possidebat osiendjt; .sed
quod reliquum^est, mittet radicem deorsum, et faciet prophetae vbce protinus audivit: Ecce dies venienl,
fruciuni sursum_(Isai..x\yi\n, 31). Radicem quip- H et huferentur omnia quw in domo lua sunt, iri Baby-
pe deorsum niitlere est cogitationem bonam in lonem; non relinquetur quidquam, dicit Dominus (1V
abditis multiplicare. Fruclum vero snrsum facere, Reg. xx, 17). Sic sic nimirum hypocritae, postquam
est per effieaciam operis recta <ruae cogitavit os- magnis yirtutibus exGrescunt, quia cavere rriaiigno-
tendere. Lapidum vero noinine in Scriptura sacra ho- ruin spirituum insidias negligunt, etcelariiu eisdem
mines designantur, sieut sanctse Ecclesiaeper Isaiam . yirlutibus uolunl, bona sua o.stenderido, tiosti.um fa-
dicilur: Ponani jaspidem propugnacula tua, et portas . ciunt7 et prodentes subito ariiitiunt quidquid diiiiius
tuai in lapides a sculpios (Lai. uv, 12). Qui eosdem . sfudent.s operantur. [ Vei. XXXVII. ] Hinc pgr
lapides quid dixisser.aperuitcumsubjunx.it: Univer- Psalmistam dicilrir: Tradidit in capiiviialemvirluies
sos filios lups docibs q Domino (Ibid., 13) : Et sicut eorum, elputchritudiues eoruminmaiius_inimici(Psai.
admonente.Petrb diciiur: Et vos tdnquam lapides • XXXVH,'61). Virlqs.quippe el pulchriludo arrdgan-
vivi supermUificaminidomus J spiritates (1 Petr. n; 5). tium inimici uianibus traditur, quia olune bonu;ai
Hoc ilaque loeo quia lapides dicti sunl, sed tamen quod per concupiscentiam laudis ostenditur oceulti
vivi ~ niinime dicuntur, nuda appellaiione lapidum . adversafii -juri mancipatur. Hostes namque ad rapi-
permisti gqssrint reprobi et electi figurari. [Vet. nam provocat; qui suas eorum notitiae divitias deriu-
XXXVI, -Rec..XXX.] Scirpus ilaque iste qui inlef Q { dat. Qaousque enim-ab aelern_3patria. secmitate dis-
Iapides cbmmoralur, sriper aeervum peirafum.radi- . jungimur, per iatronuni insidianliuni iler amhuia-
ces densat, quja .omnis hjpocrita cogitationes suas mus. Qui ergo in itinere deprcedari formidat, abs-
in exquirenda hominum admiratiorie multiplicat. Per cohdat neeesseest bona qu;e portat. 0 miseri; qui
bmne enim quod hypocritae iaciunt, quia oecultis co- - affectantes laudes hominum, in semetipsis dissipant
gitationibus laudes iiominum reqriirurii,. qsiasi radi- • fruclus laborum ; cumqiie se ostendere aUenis oculis
ces scirpi in acervum petrafum mittunt. Operaturi appelunt; damnanl quod agunt! Quos nimirum nia-
quippe laudes "suas cogitanl, laudali autem has se- ligni spirilus cum ad jactanliam provoCants eorum,
cum lacili in cogitationibus versanl.j|§|g Gaudent sicut diximus; opera captivauies denudant. Unde sub
se prcectpiios in huinana seslimatione elaruisse. cu|usdamgentis specie anliquorum hosiium malitiam
Cumque inflati favorihus apud semetipsos intume- -.sixnims pfer prophetam Veritas dicit. Posuii vhieam
scunt, ^aepe mirantur tacili eliam ipsi quod sunt. Vi- meam in deserlum, decorticavit ficum tneqm, nudans
deri quotjdie sfiiielipsis altiores cupiunt, ac d roiris - exspoliavit eam, albi facti sunt rami ejus (JoeL l, 7).
inventionibus in opere excrescurit, qriia,sicut yirlu- . Insidiantibus quippe s spiritibus, Dei vineajii deser.
tes omne vilium enervant, sic arrogantia roborat. _ tum panitur, cum plena fructibus anima humana.
Cogit naraque menlein juveriescere, et contra vires Q | laudis cupiditate dissipatur. Ficrim Dei gens ista de-
valere, quia ef quod negat vigor valgtudinis,. impe- . .corlical, quia seductam mentem in favoris appelitum
rai amor laudis. Ur.de et. faclis suis, ut diximus, rapiens,.quo hanc ad oslentaiionem pertfaLil, teg-
e arbitros inquirunt. Si vero eorum operi tesles de- _ men eihumililatis tollii ; eamqtie nudaus exspoliat,
esse confingat, narrant ipsi quae gesserinl. Cumque quia 2,83 quousque in bonis suis absconditur, qua-
erterri fayoribus.cceperinlj tsepe eisdem suis operibus si propHi legrriinis corlice vestilur. Cum vcrb iiiens
quse egisse se refgrunt menliendo aliquid adjungunt. lioc"quod, egerit videri ab aliis concupiscil, qnasi
Cum vgrq et vera dicunt, haec,dicendoaliena faciunl, spoliala ficus h euni qui se texerat corticem aiuibit.
quia qusesitis f remunerati favotibus, ab edruni in- Ubi apte subditur: Albi facti sunl rami ejus; quia
a Gemet., in lapides scalplos. s Norm., hosfibus; rioririullitariieh utiafrique leclio-
* Geihfet:\'siipefw'd'ificdmihi Hiymni'spifiiulis. ". T_5BTI_
"e^hibehV.
* Pq^B; Gerin.; qui tnihime'dic h Turon. el a.l. Mss. pl.",_ficu$^ua^e iexerai cpni-
d Bellov. el Isehigir, itc niiserii"hivenliohibus. Lyr. cem amisit. Et pauld post : Wd- 'quoniam subdncla
et Utic utramque iect. habent. 'coriice. NprriVari.ct'Cofh-. Gferni-.-,ficus edm 'qum se
e Gerael., urbilres. iexefat cbrlicem 'amilii. El infra, subtiiiita ibfiice.
f Turon., quwsiiis rewiuneraiionis
favoribus.
 •§35 MORALIUMLiil; Vil). ^ ii\f CAP; VlH B. JOB. 834
ftsteiisa nuniahis oculis ejiis bpefa caridescuiit, de A A.fe ihiefiiis riegiigiii.t, spafsi gxtefius ignofant qubd
laiiciiiaie riorilensurnitur,cuiii fecfa aclio diviiigatur. agufii'; ebfuriiqiie ^§4 °Pus su» eiatibrii inilitat,
Sed quoniahi; iulidiictb cortiee, rairii fici hujiis afe- "alqiifefcbc se iniperidere bfasfequiolafgitbfiS putarit.
fiufi., solefter iniuehdufh est qriia lactd afrbgaritiiirii Scifpus efg'b ihter lapides 'cbihmoraitif, rjiiia iiii h}"-
imriiahis ocrrlis bstensa unde placere appetunt iride pocfita Stai, iibi fBfeiitife sbseihtferitibheriisblidat: Nafn
]* siccan.uf. Merisilaque 'qiiie pef jactaniiarii proditiir, 'curiiiitte„iatib'rib:hipetcipere' rriiiitbfuifiairibit, qiidsi
iiecbfticata recte ficus vocatuf, qiiia e. caiidida eit in lapidum cbllfeetibiiesubsisiif-: Sefl iste hypocrita .
pef lide qiiou cefriiiiif, et siccilati pfbxiriia pef lioc ' sclrpiappellatione signalus, cum eorpus abstineritia
qriodteginine cdr.icis riudaluf. Iiitus efgb iiiht sef- domat, cum largiendo quae possidel studio pietatis
vanda quaeagimiil, si afairitefrio arbiiro viceiiifeci- exsudat, «uni noliiia,b sacrse legis eruditurj cum
pefe 'riosifi bpefis exspeciariius. Hihc est eriini qiiod yerbo-pTsedicationisutitur, quis h.unc tanta pierium
, f)er Evarigeiihni Verilas dicit: Nescidt siilisifa iu'a iargilate conspiciens, a gratia seslimetlargitoris alie-
'qiiid facial "dexleraliia'; ut sit eleemosyha lua ih abs- num? Et tamen superna dispensalib largiturhuic "do-
Eondilo, el P'a:ef tuus, qui videt in 'abscotidiib,reddel .na operis, et sortem denegat hsereditatis ; operaridi
iftj [M'Suh: vi, "3)-:Hinc esi 'qiidd dte"eiectbfuhi lc- .nmnera cumulatj et tameri viiam operantis ignorat,
clesia per Psalnjistain dicitur : OiriniS'gttWdejui /.- "jjquiacum
j" pfrceptum munus ad laridem propriam >
iiw regtffl -a'6liiius [P'sul:'iW/; 14); Hiric Piiiilus .trahitur, in conspectu iucis intimae umbra elationis
iait:-fc/orta "JtbStf«iimc eht; iesiimdhiuiri cb)ise._.ii:i__.obscuratur. Unde et b.enesubdilur: .
ribstfm (JJ 'Cor: \; 12): Fili-Aquipgi- fegiiiri Ecclfesia CAPUT XLIX.
'quaj.in iibnb 8_t b"3fef8'spiHtaiiiiiiipriricijiuiHprS.df-- "
-catiorie gfeiieraia. 'Gibriam ihibS liatiet; quia libc VBRS."18. —-Si absorbuerit eurric\elocb siio, "nega-
qubd agil; iri bilerilatidilli jaeiaritiarii iiori liaBel. bit eum, ei d>cet: Non noviVe.
-Gloiiarii sriafii PaiHUi ieiiiihoiiiiifti conseieriliaetbe- 85. Hypocritm reprobdiio. — Be locb suo fiypb-.
fiiOfaf, qiiia; f_.vof§§bfis alifeiii-flbriappeiens ; litae critst absorbetur," euni a prseseiitis vitse favoribiis,
Sdsegaudiaextrasemelipium poiifeTfe ighbraiv morteinierveniente, separaiur. Sed huncabsbfpiurii
[Vet: -XXXViUi] 83. 'WccuiiuriQeberil'o'p'efabbha, inlernus arbilef iiegal, seque erim nescife deriuiiiiat, -
uiii pfbptefuhwti Dei glbriam revclafi' — Gcctiilaiida quia simiiiaioris- yilam juste reprobaiidb Vefitas
Sufitefgd qtfi agiirius; rie; iiDeciii lihjus viia. jtiiieie ignorat, liec recognoscit ejus boria qu.« egit, quia
liibauteporta&tesrliirociiianiiuriiSpifitliuiri inerifslb- hsec.ex recfa inienlipne non protiilii. Uriileet faluis
he perdaiiiui. Ei laffien Vferiiasdicit: Videahl bfeia virgiiiibus iii judicituh veniens dicet':. Ariien dicb v'o-
vesira bbhu; %Xrjlbfifii'ehlP'ali"ehiSjesifum-,qui in cw- ^, (: bis,nesciovos (Maith. "xxv,12). Iriquibus duni nieiitis
iis 'est {&aah: V, lo). SedaJiud fest pfbfectb chrri iri coiTuplionem cbnsiderat, cafnis etiarii iricbffuplib-
bsteiisibrie bperisglbfla ifjiia.fitui1 lafgitbiis-, iaiiud-. nenr damnat. Sed ufiriariihypbcritis siia perditib t>'<5-
'cuni laus' pfivala c'oribii'piS'eitilf 'dSUbiVblafgifehiis. la sufiieerei, et~ nequaqdam "pervefsa eofum sludia
Uride e't iufsuhi iri Evari^elio liseceatdeiriV^filaSfli- ardenfef alios ad viiam dupiicilails insVigaferit.Hbc
'cii: Aiteiidite,We]ubti\laWivMifath facidifs xsoratnh'6- namque uhiiiseujusque pfopfiurii esse sblet, ut qua-
- tj...i.6as, ril videamini "abiis '{MA\h. -
vi,*i). Opu§ 'ef- lis ipse. fuerii,-tales sibi cbnjungi e"t alibs 'v.elii, 'di
gb rioslrufad'curii hbminibus OsteriuiHif, iri cbfdis versitatehi viise feiugiat, aique hbc iriiitahdum iriipfi-
p;"HUs'exaihiriaiibne riensariuUIii est pbf fejiisdSm .inat quod ariiai; Uride et apud hypbcfitafurii 'serisum
oiieri'Sibiiisstridbim'qbid qua.fathf. Si "ehimdariiis simplicitas biiihis in cfiiiiine 0'st. .Apeftas" quippe
nientes dijudicant, et prifil&ferncordis hebetudinem
gidriaiu qu3.iin_us,etiaifi * pu'blicat'd ttoiira opeia, .
iri ebrispectii ifiius "ocfeuitasefvariihS.STVeio"pfefh3.c, appeliant; qmnesque quos sibi adhserere cupiunt a
'
nosirahi iaridsn 'c'd"ricupiseiriius, fdras aii 'ejus 'cbhs- simplicitatis ilinere divertunt; et, quasiexpulsa in-
eos erudisse se aeslimant, in quibus puri-
pecui jarii fusa siiht, biraniii a muiils ignoffehiur. sipientia,
84. Peffecimum esX, bstehsd ipefe, Dli glbfiam tatem menlis, Id est, arcem sapienliae, debellant.
[Veu XXXlX.] Quia vero non solum ex' sua per-
qumrefe.— Se'd valde peifecibfiiiri 'est, si'c ostehso "] versitate
opere, auclofis "gibriarriqiisefeffe,ut 'de ilfat'a laude, hypocrita , sed adjuncla etiam sequacium
pfivala fiesciahi 'exSullaiibiiS'gaudeffe.Tuttc solum perditionereprobalur, postquam noncoguosci a,ju-
dice dicitur, recte protinus subinfertur •:
riahiqileirihbxiehorhiriibusiaiidabile 'bpus.ostferiditur, ' "
curii jief "dfepfefcturii
irieriiis vefiVcIlbi.-ibus impehsa[ -'_ . CAPUTl* . .
' 'caicaiiif.
Qdaiii qula iriiirhii qbiiqrifepeiifecrbtbrftehi- VERS-.18, 19.—HWc'esferiifn Iwiitia^inte^jus-ut
"rifendoribri sripefarit,.reiiai hebSSle feli, ui btthbm - furshm de ierfa 'hiii gerth\h'ehiur:
quod operantur abscondant. Ssepe eriihi 4b ifiso 6's- S6. STvlitylexhypocfii-ms^fptitiufri.^M; sl apfefte
tensionis exordio propriam laudera quserunt. S33pe ) dieeretur : Venienle judice, nequaquam cognoseitur,
vferbifi Bstferisiotieeperis auctofis pateftcei* glofiami sed jiaXilliplicilei.suppiicia Teeipit, ijuia eb lalius in
cupiuht; seji fexc^ti ravoribbs, In laridis pfbpiia.s ~sira iiiiquiiate Isetatus est, qho et iri -aliismala pfo-
-. eupidilalerii rapiuntur. «umque semetipsos dijudica- pagaviu Cui enim liic non sufficit iniquitas propria,
a Ita cum Mss. Norm. et.plerisque vet. Edit.-, ubi JectioBemfeabet.
.. .
posteriores habent pubiica'. e Gemet.rGerni., Longip-.j ad viam.
">Bigot. et Lyr., sacrm lectionis. Utic. ,d Gemet, et Germ., vitqt.
uiramque
 SSS . SANCTI GREGORII MAGM - - SS6.
torqueatur illic necesse est et merito reatus alieni., i. A d dicilur : Timenti Dominum, bene erit in exiremis
Nunc itaque siniulatores gaudeant, et humana judi- (Eccli.i, 15). e Non autem tunc risus erit corporis,
cia se obtinuisse glorienlur; despiciatur j'ustoruma sed risus cordis. Risus enim nunc corporis de lascivia
simplicilas, atque a calliditate duplicium iatuilas vo- dissolutjonis, Jiam risus cordis tunc de laelilia riasce-
cetur; a citiusdespectus simplicium transit, citius du- tur securilatis. Cum ergo elecli omnes iniplentur.
pliciura gloria percurrit. Unde et apte subjungitur : gaudio manifeslse contemplationis-, quas.i ad hllarila-
CAPUT LI fJJec. XXXI]. tem risus exsihunt in ore mentis. Jubilum vcro dici-
VERS.20.— Deus non projiciet simplicem,nec por-. mus, cum tantam laetitiamcorde concipimus, quan-
tam sermonis eflicacia non explemus; et tameu
riget manum malignis: mentis exsullatio hoc quod sermorie non explicat
285 87. Propter bona non b.onainlenlione facla, '
dolos,— districlusin vpce sonat. Bene autem os risu impleri dicitur, Iabia-
" etpropier Quianimirura j'udicio in illa seterna patria, cum justorum mens
apparens, et. despe.ctumsimplicium glorilicando eri- jubilo, quia
"get, etmalignorumgloriam reprobando confringet. in exsultalionera rapilur, lingua in cantum Jaudis
Maligni enim vocanlur hypocrilse, qui bona non bene; elevatur. Qui quoniam tantum vident, quantum di-
istciunt, et recla b qpseque sub studio laudis operan- . cere non vaknt, in risu jubilant, quia non explendo
tur. Manum vero cui porrigimus, hunc videlicet ab B * resonant quod amant.
imis elevamus.-Malignis ergo Deus manum non por- [Vel. XL.] 89. Reproborumnunquam.finiendasup*
— Donec.autem dicitur,
rigit, quia quserentes terrenamgloriam in imo dere- plicia. Vis pariiculw donec.
Jinquit, el quamlibet recla videanfur esse quse agunt, non quo omnipotens Deus eousque malignos non
bos ad gaudia superna nori provehit. Vel certe ideo sublevat, quousque electos suos in jubilalionis gaudia
ac si posl a poena eripiat quos ante in culpa
maligni' appellantur hypocrilae, quJa beriignitalem' assumat,
erga proximos ostendunt, et dolos suse iniquitalis deserens damnat; sed quo hoc nequaquam vel ante
operiunt. Per omne namque quod vel Jaciunt, velI 2SS judicium faciat, cum dubium hominibus videri
Ioquuntur, s.implicitatem exterius exhibent, sed sub- possit an fiat. Nam post eleclorum suorum jubiium,
tilitate interius duplicitatis callent; puritatem super- quia malignis manum non porrigat, ex ipsa j'a"m
ficie simrilant,'sed semper malitiam sub specie puri- districlione ultimi examinis conslat. "Sic namque et
latis occultant. Quos contra bene perMoysen dicitur: per Psalmistam dicitur: Dixit DominusDominomeo ;
Non indues vestem ex lana linoque conlexlam (Deut. Sede a.dextris meis, donec ponam inimicos-tuos sca-
XMI, 11,12). Per lanam quippe simplicitas, per li- bellrim pedum tuorum (Psat. cix, I, 2), nonquo a
num vero sublilitas designalur. Et nimirum vestis, dexlris Domini nequaquam Dominus sedeat, posl-
i~
* quam inimicos illius feriens ejus po.testatisubsternit,
qiioe ex lana. linoque conficitur, linum interius celat, <J
lanam in supefficie dembnslrat. Vestem ergo ex lana sed quo in asterna cunelis beatiludineprsesidet, et
in .' priusquam rebelliumsuorum cordaeoncuicet. Inqua
linoquecontextam induit, qrii loculionevelactione
utilur intus sublililaiem maliliae et sim- nimirum constat quia subjectis hoslibus sine fine ef •
qua operit,
plicilatem foras innocenliai osiendit. Quia enim sub poslefius regnal. Sic per Evangelium de Marise
puritatis imagine deprehendi calliditas non valet, sponso dicitur : Et non cognovil eam, donec peperif
suum primogenilum {Matlh. l, 25); non quo
quasi sub Janse grossitudine iinum latet. Bene aulem filium
c post reprobalionem duplicium justorum remune- hanc post riativitatem { Domini cognoverit, sed quo
ratio demonstratur, cuiuprotlnus subditur: nequaquam illam contigit, eliam-curn conditoris sui
matrem esse nescivit. Nam quia eam nequaquam
CAPUT LII. contingere valuit, postquam redemptionis nostrse ex
VERS..20, 21. — Donec impleatur risu os tttum, et ejus utero celebrari mysterium agnovii, de illo pro-
labia tua jubilo. fecto temporenecesseeratutevangglista testimonium
88. Sanclorum risus post luctum. Jubilum. — Os „- ferret, de quo propter Joseph ignoranliam dubitari
quippe j'uslorum tunc risu replebitur, cum eorum potuisset. Sie ilaque nunc dicilur : Deus hon projiciet
corda, finitis peregrinalionis fletibus, aeternaeIsetiiisef. j simplicem, nec porriget manum matignis, donec im-
exsuliaiione satiabuntur. De hoc risu discipulis Ve- plealur risu os luum, el labia luajubilo. Ap si aperte
~
ritas dicit : Mundus tjaudebit, vosautem contrislabi- diceretur : Vitam simplieium nec anle judicium de-
mini; sedirhtitia vestra verletur in gaudium(Joan. xvi, serit et malitiosorum mentes deserendo percutere,
20). Et rursum : Videbo vos, el gaudebit cor vestrum, nec prius qunm appareal prseteriiiiiiit. Nam quia sine
f *t gdudium vestrum nemo auferet a vobis (Ibid., 22). fine reprohos cruciet, et electi ejus in perpetuum
De hoc risu sanctse Ecclesise Salomon ait : Ridebit posiquam apparrierit regnent, prolecto dubium non
. in die novissimo (Prov. xxxi, 25). De lioc iferum . est. Sequitur:
i
a Coc. et poster. Ed., cui et, pro citius, quod le- d Mss., dicit; qua' lecliong Ecclesiastiei verba Sa-
gitur tum in Mss. Ariglic. et Norm,, tum in anterio- lomoni a Gregorio conlra morem tribuunlur.
ribus Vulgatis. € Corb. Germ., tunc risvs erjt iion corporis.
h Gilot., Vatic., Gussanv., post Coc, recta f- In .pler. Mss., Dei. In Utic. aniiqua liianus, pro
quw
studio.
c Itavidentur,-sub
agere
onities Mss. nostri, non, ut legituf in Edilis, Dei, sciipsit Domhii. Mox-ineod. ei in Corb. Germ.,
• ' - inLyr. et Bigot., sed nequaquamj omisso quo.
pbst reproborutn supplicia. .
 '
8S7 MORALIUMLIB. VIII. — 1N CAP. VIII B. JOB. 858
CAPUT LIII [J?ec. XIXII]' A_.riis prosperari refugiunt, ne delectatione iiineris a
' palrise p.erventione tardentur, ne gressumcordis in
VEIIS.22. — Qui oderunl le induenlur confusione. via peregrinationis iigant, et quandoqije ad conspe-
90. Reprobiunde erubescenlin die judicii. — Juslo- ctum coelestis patriae a sine remuneratione perve-
rum hostes in exlremo examine confusio induit, quia niant. Gandent despici, nec dolent se necessitalibus
cum transacta mala redundare sibi ante oculos men- affligi. Qui ergo conlraprsesenlia se adversa non
tis aspexerint, suus eos undique deprimens reatus muniunt, quasi conlra sestus et pluvias habere taber-
vesiit. Ad pceuam quippe tunc faclorunf suorum me- naculum nolunt.. Unde et Petrus jure reprehenditur,
moriam tolerant, qui nunc quasi a sensu ralionis ex- necdum "mentisperfeclione roboratus, veritatis
quia
tranefgaudenles peccant. Ibi vident quanlum debue- clarilafe cognita, in terra figere tabernaculum cqna-
rint fugere quod amaverunt, ibi conspiciunt quam. lur (Mallh. xvn, £; Marc. ix, 2). Jusli itaque hic se-
lugubre fuerit quod nunc iu culpa gratulanlur. Tunc conslruere negligunt, ubi peregrinbs se et liospiles
animum reatus obnubilat,-el recordationis susej'aculis noverunt. Quia enim in propriis gaudere desijerant,
ipsa se eonscienlia impugnal. Quis igitur digne^ esse in alieno felices rec.usant. Injusti.autemquanto
penset iniqubrutn confusio quauta tunc erit, quando longius ab aeternae patrise" haereditate divisi sunt,
et foris seternus judex cernitur,, el intus ante oculos B tanto in lerra altius fundamenla -cogilationis-figunt.
culpa versatuf? Quitid hsecidcirco perveniunl, quia f 2S8 Hinc est qubd ab ipso humanse conditionis-
sola Iiic transeuntia dilexerunt. Unde et apte mox exordio, in electa prole Etioch septimus nascitur. -
subditur:, Hiric est quod Cain primum filium Enoch vocat,
CAPUT LIV.
alque ex cjus nomine cvitatem quam condidit ap-"
-
IBID.-T-El tabernaculumimpiorum non subsistel. pellat (Genes. iv, 17)-.Enoch quippe dedicaiio dici-
91. Quw circa lerrena bona reproborum affectio. lur. Iniqui ergo se in primordiis dedicant.quia in hac
Quw justorum. — Tabernaculum quippe conslruilur - vita, quae ante esl, cordis radicem plaritant, ut hic -
ut ab sestu corpus el fiigore defendatnr. Quid itaque ad votum floreanl, et a sequenli patria funditus
hoc loco tabernaculi nomine nisi aedificatioterrenae arescanl. Jusiis vero Enoch septimus.oritur, quia
ielicilatis exprimilur, pef quam super"se reprobi eorum vilse festa 11dedicatio in fine servatur. Hinc
casura multiplicant, ul _e a prsesentis vilse necessi- est quod,' alleJtanle Paulo, Abraliam in casolis ha-
tatibus quasi ab seslu et imbribus defeudarit? Hono- bilat (Hebr. xi;, 19), quia habeniem fuadamenla ci-
ribus namqueexcrescere ambfunt, ne despecii vi- vitatem, quamsupernus arlifexconstruxit, exspeclat.
deantur. Terrena aggrega.ndoexaggeranl, ne inopiae H(nc est quod Jacob greges ovium sequens hurailiter,
frigore tabescant. Contemnunt curare quod sequitur, C C graditur (Genes. xxxui, 14), atquehuic Es;,uobviam
ettoia intentione satagunl ne quid in pisesenlibus veniens lumullu muliiplicis comitatus elevaiur, quia
desit. Student nomen -dilatare, ne lateant; et - si nimirom et electi hic elationem non babent, et in
euncta ad desiderium suppetant, munitos se in om- bonis carnis reprobi laetilument. Hine ad Israel Do- '
nibus et felices pulant. Ubi ergo 287 menlis habi- minus dicit: Si elegerisunum de populolerrw, et con-
tationem conslruunt, ibi procul dubio tabernacula stitueris pfmcipem super te, non faciet sibi equos et
fixerunl. Adversa inipalienter perferunt, remisse in equiies(Deul. xvn, S6). Et tamen primus rex ab eo*
prosperis telantur. Sola qnse adsunt cogitant, nec ad derapopuio electus, repente ul culriien pole.latis
affectum co.lestis patriae ulla recordatione respirant. attigit, tria roillia sibimet equites elegit, in elaiionem
Gaudent sibisuppeterebona quaecupiunl; atque ubi protinus prodiit, ad sedificationempercepti culmiuisc
carne requiescunt, ibi et menlem exstingucndo sepe- erupit (J Reg. xm, 2), quia foras reslringere snb
liunt, quia, saeculariseurse telo trucidaii, terrenarum sequalitate non poierat quod iiitu.s aninius super
refiini aggerem, quemioras exquirehdo mul.iplicant, cseteros tumebat. Quasi munitum sibi dives ille ta-
hunc semper inteiius per cogitalionem portant. bernaculum constrnxerat, qui dicehat: Animq, habes
92. [Vet. XL.] At contra j"ustinec oblala bona hic ,Y^mulla bona reposila in annos multos; requiesce, co-
pro magno suscipiunt, nec illala mala valde perli-.• mede el bibe, etepulare'(Luc. xu, 19)".S.d quia ejus
mescunt. Sed et cum honis praesentibus uluntur, . tiibemaeulum in verilatis fundamento non subsi4:t,
ventura inala metuunt; et cum de malis prsesentibus illico audivit: Stulte, hac nocle rcpelunl animamtuam
gemunt, b.onorum sequentium amore consolaniur. abs le; qumprwparasli, cujuscrunt (Ibid., 20)? Bene
Sicque teraporali refoventur subsidio, sicut viator in ergo diciluf: Tabernacnlum impiorum non subsistel,
stabulo utilur leclo : pausat, el recedere festinat; . quia vitse fugientis amalofes, dum sludiose se iii
quiescit corpore, sed ad aliud tendit mente. Nonnun- prsesentibus construuni, repenle c ad seterua ra-
quam vero et adversa perpeti appelunt/in transito- piuntur.
a Unus Vindoc. et Edit. Froben., sine mora. ~ Ita Mss.
h Ita omnes Mss. In Editis, Bellov., Vindoc:, Norm., etc, quae in
festa dedicalione, et Excusis explicationis gratia sic legunlur, ' qd Mernam .
•paulo superius, exjusiis, ubi unauimiter Mss. habent pmnatn rapiunlur. _
. justis.
 8S9 SANCTI GREGORII MAGNI 800

MBEll NOWUSt - - '

CiPtlT. NONUMCUSl TQTQ DECIMQE5PI.i_.AT.

G-APtiT PRIMUM. ; Ap.agiriel iiurhefeiiiuf (Luc. iii, 5SJ; Quiil Sfgo ih

"
l&tf^ \: -PerW-sifecla ui pfafa riUvefsdiiliurii'dicltt riiilleriarib iiuifiefo, riisi ad pfbfereiidairi ribvafn"sb-
rejMuAi; Wciisbohi. — 'Peh:er___riientes si seriiel ad boiehi perfecta univefsitas prseSciiib"'genbfatibnis
siiiiliuiit'codttSHelatig feiupferiht,-sive pravum; seu eXprihiituf? HiHCfet pef Ibanherri "dicitur':El fegna-
refcliiitiquid a 6b'htfddiccniiliUs audiarii; advefsig hric buht cum "e'omilie 'dhnis [Apoc. i±, 6), quia videiicet
rgspbrisKriibus' irhpugnarit,-. fqtlla eurii persriha pef fegtiuin sancia3feccieSiss &
iiiiivfefsiiatis peffeciifihfetb-
cbiftfaiifel.fteih displibet^heB recta qua. prbttilerit lidatur. Qiiia Viio m'oha_ riiiiiiipiicata hi 'ileriafiurri
plaefetit. AicTihlra bohbrurheofda; quibii_ ih odium ducitur, deriaHus per lemetipsririi dufetus iri centena:
non venit persohs; sed eulpa; siefer"versa"dijudieants fitirii diiaiaiur, qiii rufsiii pfer dferiafiiim duciui ih
ut recla quai dicuhtur aslumaht: Diseeritendis qliippe riiilleriafiuhi tfehdituf, feriiriab iiiib incipihui_, ut ad
c6istra_i'e'eHtiiiifisensibhs sdnuilsirrilarbiiri resideht; riiilleriariuih vfeniariius,quid hoc iofcounifli appeiia-
et -sic male prolata respuutit, ut lanifen apprdbent tibhe, hisi bferievivendi iri;tium;'qiiid iriiilfenafiiiirii
riiefi ampliiiidirie hisi ejustteni bohaeVitse p.rfeetlb
quae ex veritafe cognbsCurit; Solel liairii|ue inteF Spi-
naruni- iiiullitudiherii; etiam de frugis semirie spica designatur ? Cum Bep autem contendere est ifdfi fei
suecrescere. Gauta ergo manu bperantis agendum ]_ tribuere, sed sibi glofiarri _uaeviitutis arrogare. Sed
sanctus vir conspiciat quia et-qui summa jam dona
est-, ut duni spina tbllilurf spica iiutriaturj quaTerius
si de acceptis extollitur, cunela quss acce-
qui-sludet eradicare quodpungit; noveril sfervare pefcepit,
quod reficiti Unde.et-beatus iFob;quia Baldad Suhites peratnon amittit, et.dicat: Si voluerit ^contendere-cum
reete pef iriquisitionem dixcrat: NuhqiAd Deus sup- eo, poterii respondere ei unum pro mille. Qui
eniih cum auctore conlehdif, urium prb mille respon-
plantat judkium; dut Omnipoiens288 subveriit quod dere non de perfectione se erigit,
? vera iii r'o- suffieif, quia qui
jusiumresl (Jgb-.vni; 5) quia hypocritas se bene vivendi neciniliumoslendit. Unum
bustaque protulerat,-bene haefeeteohtfa prafoVge^ hapiere -
neraiiter prblata conspiciens; studibm pfopria. defeii- namque pro rnille respondere non possumus, quia
cunide bonse vit3.'perfectioiie extollimur, banc nos
sionis cateat; atque audita protiisus apprbbat; di-
nec inclioasse monstramus. Sed lunc de fiostra infir-
ceris •. ••.___ r .
, CAPUT.II.LJ.ec. JJ.]. mitate verius concutimur, si quaro sit immensa po-
CAP.ix-, VERS.2; — Vere 'icib quod iia sit, eVqu'o'd "ientia j'udieis, considerando pensamus. Unde,- ef
~ subditur: .__,.., ,_
non justifibaiur homo cdmposiiusDed: "GAPUT \N'{Vet..ll].
-2: Deo suppohi debemus-,tionvdmpohi. "^- Hbriib C ( " VKBS.i.—Sapieris e"dfd'e'est, et fdftis "fobbfe.
quippe ]) Deo supposilhs .juslitiam b"ereipil; fcoropb- 4. Deus ~i'tsapiens falti, ul "fbftisvitafi iioii poiest.
situs amitlitj qriia quisquis se auelori boriorurii tofii- —tjuid hiifurii si coriciitbfem sapieritiuiri, sapieriteni
parat; boao se quod aec/epefat $rival. Qui ehhn ciiciihus, querii ipsarh esse sapieritiam scinius? Et
accepta bona sibi arrogal. suis contfa Deum donis qiiiQ iriifum "quoaIbf leiri esse riieriioiat, quein fiafic
pugnat-. Undeergo despectus efigituf; digtiuih festut ipsam esse foriitudiriefii riullus ignofat? Bed sarictus
..ereclus inde deslruatur.^ Saiielus auteih virs c quia vir dubbiis vefbis iri laiideiri auctbfis pfolatis, ali-
omne yirtytis nostrse meritum fesse vitium ebnspieil; hbbis iniimat, urideribs ad cbgriiiibrieniriostfaiii
qiiid
si ab interrio arbitro "districte.judicefur-, reete sub-
trepidbs reiihcat. feapierisquippe Deus dicituf, quia
jungit: . bcciilla hbstra subiilitef agnoscit. et. esse fortis ad-
- . . . CAPUT III-. , jungitiif, qiiik vaieriter Sbgniia pefcutit.Nfec ialli.ef-
Si voiuerk •contendetetuni eb, ftjft poiefiyrespbii- gb a 1'i'bbis,qlila sapien*s; iiec "viiari, qriia tdrtis est,
defe ei unufn prb inille. valfel-.Niinc .ut sapieiis bmiila invisibiiis aspicit, fuhc
- @SS ^: Dona Dei amillil 'qUi'deiis 'extoltiluf: — 'u't fbftis siiie uHb bbsiaculo qbos repfobat piinil_
In Scriplufa sacra miJteuariUSmlhifefuspfb Uhivef- 0 *QVIlibc qubque iiic ibrli sapieritia bfdiriat, ut B"u-
'
Sitale sblet Iritelligi. flinc eteiiim Psaimifeta ail : 'maiia iriebs ciirii c'6n_fa aiictbfem se elevat," ipsa se
Vefbi •quodtnaftdaiviiin tilitie geWeWlibnes{P$U. "e_V; Sha 'elaiidife feofifdnaal. Uhde et subdituf *:
8); cum pfofeeto constfet, quod abipsb niiihuiexoh 'CA^UT V.
^dio tisque ad Redehiptoris advehltiai.', pef fevanpH- Imb.— Quis ^ .__£!!.£%i,et pdcem fidbuit?
stani non amplius quam septuaginla et septeffl jii-jj- -5. f3tti Deb"•'esisiii,fuce}cahi\. Aesislefe &eo quid.
" Editi etiam antiq., justificabitur 5 conlra Mss. etc.Mox in laud. Mss-.:judiiehiur-,pro jddiceiuh
iideiri:.
- b ; , - _,. . - , d.Iri Tu.rpp., Bellovafe-.;Geniet-.alii.que Norrrian.,
Vrtlgati, Diohori 'cdmfbsiius. Edilib tariieii " inonqsmutiiphcaius. Jn Vindbe-.tamen legitur nionas
Paris. 149S convenit cum Mss. Nostfam qiloque lect. muitiplicata. In omnibus aulem oriiitiiiur decies,quod
annotavit Gilot. ad marg. Coccius primum addidit, deinde alii Edit. aute mui-
c Vindoc, Ebroic, Bajoc,-Lyr., Bigot.,Utic, tiplicata.
omnes virlules nostrm mentis esse vilium ' Gemet. et Corb.
quia conspi- Germ.: Quis resisiit ei, et pa-
cil. Jn Utie. oiim legebalur ut U\ Editis, quia omne, cem habuit-1
 "§61 MORALIUMLIB: IX; ^ i8 C&PYlk B. JOB. 882
si. Qui eriirii curicta iriifabilitfef-cfeat. ipse; iit_jA gehtliihm vfenerunt: Unde ipsi quoqueih suisActi-
creata sibiriietcohveriiaiit bfdihat: Iri qiib fergocbri- biii difeuht : YoMs opgrlebat pfimum Igqui verbuhi
bitbri fesistiluf, pacis eonvfehliq_dissipatui;quia bi- Dei; ted quia fepeiliiis'itlud, et indignos vosjudica-
dlhata esse liequeuPit;qiiaesuperhimoderamiriis8i== stis "celefhwvitw; ecce cohverlimurad genles (Acl:
pbsitibriehiperduht. Qriae erilm subjectsi Ded"iif Sfli; 46); Sed-hanc eamdem translatiohem montium
tranquillitate a persisiefenl. ipsa.se. sibimet.dimissa' lii ipsi nestierunt, ijui in Domini furore subversi
confundunt, quia in se pacem %Q@non inveniunt, Suht; "quiacflm de suis fiiiibusHebrsei aposlolbs pel-
:cui venienti desuper.in auctore corilradicurit. Sic lerght; liicruiii SOfecisifeafbitrali sunt; qubd pfsedi-
surnmusille angeii.GUS spiriius, qijtisubjectus Deb in catiOriiiJumfehamiseruht: Exigeiitibus.quippe meri-
culmine.starepolriisset, h semelipsiiirifepulsrispali- tis;justa animadvtrsioue percussi; tarito inteiligenliDS
, 4ur; cpiisper nalurse suse inquieiiidiheriiibras vaga- efriire 'csecali sunt; ut quod lucem perdeient; hqc,
tur. Sic primus humani generispaferis, quia "aiictbfis esse gaudiumpulafenl; Sed. repulsis apostolis? per
pr__ceplb resliiii, carnis pfotirius ciifilunaelianisen- Roihailiiin-prbtinusprincipera Tilum Judsea deslrui-
sit';et quia subessecoridiiofi per bbedientiam rib- l\it; atque ih eunctis gentilms sparsa dissipatur.
luit, sub semetipso-prosifafus, ei paeeiri corporis Unde fetIransiatis monlibus recte subjungitur.: . :
- protirius arriisii. Bene ergb dicituf : QH.Sfestiiit ~ei,B \
et pacem iiabuit?qriia "pefversafrieiis-undesfecbrilfa , CAPUT VII [Vet. iii]~-
auciorem efigii, iride se in senielipsa coiiflinhii.Rfe; VERS:'6; — Qui commovetlerram de loco suo , et
sistere autein Deo diciriiiir, cufii repflgiiaife;'ejiis e@lv.nin'os ejus cbncutientur.
dispbsiiioriibuscoriariiur.'Neijile eriirii.iibstra infif= - __@I 7. -Judwommdispersioprmdicitur..—Deloco
ej'usseriteiitiaeobviaf;Sedlarrieii quippe sua terra commotaest cum plebs Israelilicaj
riiilas.iricbifiiriutabili
qubd eipieie iibri vaiei iehtat. Mih" saepejiuiuaiia de. Juda.celinibus evulsa, - niniirum colla genlibus
iriiirhiitas occiihe virii 'dispoiiiiohii ai*n6sci't,"etta- subdidil; quia ,subdi auctorf recusavit. Quaescilicet
roerihaiic si iiiiiiafevalfeatappetil. CohirSire s.alagit,- terra coluinnas habuit, -quia in saceidoles el praici- .
sed ipsb s'e gladib corilfadiciibnis ifangil. DfUliii pes, legis doctores atque Pharisseos, raitura ejus
iiitefnb rehiiiiiir, seci stiis vibta cbn.atibiisligatiih .d pertinaciae^lrnclurasurrexit. In ipsis namqueliitera.
Habferefergbpaceifafesisleiis iioh pbifeii. qdia duFri _edificiumtenuitj et tranquillitatis suaeteropore, Sa-
EiiperlJiarii cbrifusibseqtiitiir,'qubd stuile per ctilpaih cfificiorum carualium quasi superimposiiaefabrica.
'
gefitur, libe iii agehtis po.rianiihirabiiiter ofdiiia- onera porlavit. Sed translalis moniibus, colurnnse
iuf. Seii vif saricius, viftuie^Jjfqplieiicispifitus pie- concussoe sunt,. quia subductis a Judaea apostolis,
iriis, crinicohuisibiieihgeriefaliief,liUriiarise superbise^Q nec ipsi viveie in illa perm^si sunt, qui ab ilia vitae
cbnipicii, a'd "speciaie-nialumpfbtiriusplebis,Israe.i- pi sedicatores expulerunt. .Dignum quippe erat rii
ticsebculoiiiierilis ieiidii, fetqri__poeiiaelaibs bmiies terrenam'palriam subacti perdefent, crijus ambi;e
veriii sunt cceleiiis milites '
niarieai, ex iiniiii geriiis iiitefiiu osifeJidit.
N aih re- nequaquam paiiiae IrripuT
perile siibjiingit,dicebs: •guare. Sed expulsis sanciis docibfibus, Jiidseit,liiii-
dsius e.iofpuit, et justb j"udicstntisexariiineih feffbris
GAPUT VL sui tenebris mentis bculos claiisit. Ufide et aidhiiS
YMflS.S. — Qiii trahslulit iriOiiles;'el n'e'scieruhlM, subditiir :.'"..
quossubvertitin furore suo. CAPUT Vlli [Rec, Iil]. . - . .'
6. Prwdicilur Veibi.Dei pfwdicdlib a Judmis ad .'. VEHS.t-.-^Qui prwcipii soli; et non oritur; et
gentes iransferenda.—In Scriplura sacrasoepe mon-, ,siellas claudil quusi sub signaculo:
lium notnine prsedicantiumaititudo siguatur de qui- •8. Prwdicatoribus expulsis Judww lux defuil. —
"
busper Psalmislamdicitur : Suscipiant montespacem Aliquandonamtjue in sacro' eloquio solis- noroine,
populoiuo (Psal. LXXI;5). Electi quippe prsedicatdres prsedicaforuin claritas designatur; sicnt per Joan-
EBternae patrife non iinuierito monles vocantur, quia nem dicitur : Factus esl sol ut saccuscilicinus(Apoc.
. per vitaesux celsitudinem ima terraruni desefunt, vi; 12). In exlremo quippe tempore sol quasi cilici-
el ccelo propinqui fiunt. Sed monies-Verilas tranttui^|> nus saccus ostendilur, qnia iulgfens viia prsedican-
. lil-, cum praadicaloressanctos a Judsea. obduraiiorie -. 4iuni, ante reproborum oculos. aspera el (iespeela
sublraxit'.Unde recte etiam per Psalmisiaurdicitur: inonslratur. Qui stellarum quHqueclarilate figuran-
Transfeieiiturinonlesin.cot\ri\aris (Psal. XLV,3). h\ ,tufrquia dum rectapeccatoribus pra.dicant,-tenebi'as
cof enim niaris mbrites,translaii sun.t curii prasdican- .iiostrsenoclis Ulustrant..Unde et "subtractisprsedica-
tes apostoli a Judseseperfidia repulsis ad inteiiecium .tbribus, per proplielam diciiur: ProhihHwsurit' steilm
a Ita fere omnes Mss. nostri. Longipont.
hsbel, in - virtule mirabililer ordinutur; alter Vindoc, lioc in
trunquillitaleperstitcrunt. Ipsa sibimet dimissfifecii- pwhu; Velex judiffahlis vlhdicld bmiHblliler
tudinisordiiiemcorifuWutii:.l'ti. VeWf.E9ii. legitur, Wgehlis ordindlur. '. '
m)faiiqm)Tiiaie'persisiuri't.Viridbc-.-Msi'." adduhi iie- In Vulgaiis, fabficmpro periinaciw, qUbd Ifegi-
"gaiionfeii!, Wihi^ifiquiditate noh pcisisiuht: ftuceiilibffes tur in Vindric, Turori;; Nofmah., eic-.
.Edil. habenl, in iranguillitale persislerenequetdiX: e Sic \rfesiiiiiimii.ex Mss-..penebhiliibus-,pi.o'cor-
h Bfeini:'Coi.S-.;Berdi-.^Lohiip.; Tufbii.i •- '
Bajoc,- iWt; quod habeniExciisi-. •' -
a semetipsorepulsuspalilur. f Vide nura. 1S, nol. b,
"'-Prlmul V.mubc.et "Gbrb. infraf ".
'Gfefm.-, i'w
Wc 'afentis
863 SANCTI GREGORII MAGNl , - - 864
pluviarum {Jererii. m, 3). Quia vero sol per diem A j duratur. Nam prsedicatores veritatis renuit, verba
fulgei, stellse obscuritatem noctis irradiant;- et ple- adjutorii sprevit. Quod tamen mira auctoiis disperi-
rumque in sacro eloquio diei appellatione oeterna salione agitur, ut niuiirum prsedicantiumglo.ria,quse
palria , noclis autem nomine praesensviia sigiiatur: •recepta in uno populo latere poterat,.in cunctis gen-
prsedicalores sancti ut sol nostris oculis fiunt cum libus repulsa dilatelur. Cnde et apte mox subdilur :
conteroplaiionein nobis verse lucis aperiunt, et velut. CAPUTIX [Jiec. IV.]
stellse in leirtbris ducenl cum per activam vitam
a prpfuturi nostiis necessitatibus terrena disponunt. VERS.8.—Qui exlendit cwlos solus.
Quasi in c.ieut^sol coruscant cum ad conteinplaiidam 10. Evangclium a Judmis repetli permisit Deus, iit
internseclariiatis palr.am menlis nostrse aciem sub- in omnes tentes diffunderetur.— Quid narnque coelo-
levant; et qua.i stellse in nocte resplendent, quia rurn riomineni i hsec eadem ccelestis praedieaiitium
et -cumterrena' agunl oftensurura jamj'amque noslri vila desiguatur? De quibus per P_almislam dicitur:
operis pedem exemplo suae rectitndiiiis dirigunt. Cwli enarrant gloriam Dei (Psal. xvm, l)..Ipsi igitur
Sed quia expulsis prsedicatoribus non fmtqui plebi cceli, ipsi sol-esse memoranturj.coeli scilicei, quia
Judaicaein perfidisesuse nocle remanenii vel clafita- intercedendo prot.g-int; sol autem, quia praedicando
tem contemplafionis oslenderet, vel activse vilse 1j, vim luininis"ostendunt. Comruoia igitur lerrav coeli
lumen aperiret (verilas quippe, quse hanc repulsa exten.-i suut, quia cum Judsea ad vim perseculionis
deseruit, subtracto prsedicationis luroine, merilo suae Mremuit, aposlolorum vitam Dominusin e
cunctarum
pravilatis excsscavii), recle dieilur : Qui prmcipit so- gentium cogniii'.memdilalavit; et dum illa per j'u-
li, el non oriiur; elsiellns ciuudit quasisub signaculo. dicium in mundura captiva dispcrgitur, isii ubique
Oriri quippe ei solsm n sluit, a qua prsedicanlium per gratiam in houorem tenduntur. Angusti quippe
«ntsuim diverlit. Et quasi sub siguaculo stellas cceli fuerant, cum una plebs tot egregios piseiiicalo-
res tenebal. Quis enim gentilium Petrum nossef, si
clausil, qui dum prsedkalorcs suos persilentiuro in-
tra semetipsos retinuit, crecis iniquorura L sensibus in solius Issaehtici populi praeJicatione remaneret ?
ccelesteiurarn abseondil. Quis Pauli virtules agnosceret, nisi hunc Juda?a ad
nostram notiliam persequendo transmisisset ? Ecce"
[Vei. IV,.] 9. Judwa ad fidem est revocanda. — f
Peiisandum vero est quia idcirco aliquid sub sigillo jam qui flagris et conlumeliis ab Israelilica plebe
claudimus.ut hoc cum lempus congruit ad medium repulsi suut per mundi fines bonorantur. Solus ergo
Et sacro attestante didicimus Dominus ccelos tetendit, qui secreli mira dispensa-
profeiamus. eloquio lione consilii prsedicatores suos unde permisit iri una
quod Judsea, quse nunc deseritur, gggj ad sinum
fidei in fi'ie colligatur. Hinc namque per Isaiam di- . gente opprimi, fecit in mundi cardines iride dilalari.
C Sed neque ipsa haec piaesenli dedita mundo gentili-
cilur: Si fueiit numerus filiorum Israel quasi arena
tas, cum culpas ejus apostolorum lingua corripuit,
maris, reliquiw salvw fient (Isai: x,. 22, sec. SepL). verba vitaelibenler
Iiinc Paulus ait: Donec pleniludo genlium c inlrolrel, accepit. Nam prolinus in elatio-
nem conlradictionis inlumuii, alque ad crudelitatem.
el sic omns Israel salvus fierel ( Rom. xi, 25 ). Qui
se persecutionis excitavit. Sed quse praedieationis
Igitur prseidicatores suos nunc Judseseoculis subtra- veibis contraire niiitur, signorum citius admiralione
hit, sed poslmoduni ostendit, quasi sub signaculo Unde apte quoque in auctoris laudcm
stellas clausit, ut, absconsis prius, et posl coruscan- lemperatur.
tibus, asirorum spirilalium radiis, d noctem suse subjungilur:
perlidiae et nunc repulsa non videat, et tunc illumi- CAPUT X [Vel. et Rec. V].
nata deprehendal. Hinc esl quod duo illi eximii prae- IBID.—Etgraditur super fluctus maris.
dicatores dilata morle subtracti sunt, ut ad prsedica- 2§)3 H- Gentiliumpersecuiiones.miraculorumvir-
lionis usurii in fine revocentur. De quibus per Joan- tute frangendm.—Q.id enim maris nomine ni_i in bo-
nem dicilur : Hi sunl dum olivm, et duo candeldbra norum nece saeviensmundiiiiijus amariludosigiialur?
in conspecluDomini terrw stanles (Apoc. xi, 4). Quo- Dequo elper Psnhnislam dicilur: Congregahsquasiin
rum unum in Evangelio per semetipsam Veritas itlre aquas maris (Psai.'xxxu,7). Aquas etenim maris
pollicetur,"dicens : Elias venlurus est,\ el resliluet'D quasi in uli e Dora nus congregatcum, miro moderami-
omnia (Matlh. xvn, II). Quasi ergo sub signaculo ne cuncta disponens, s in suis clausas cordibus carua-
stellaeelaussesunt, qui et nunc occultanlur ne appa- lium minas frenal. Super fluctus ergo maris Doininus
reant, et post ut prodesse valeant appafebunl. Sed graditur, quia cum se procellaepersecutionis erigimt,
lamen plehs I.raelitica, quse ubertirain fine collige- miraculoruni ej'us obslupefaclione franguntur. Qui
tur, in ipsis sanctaeEcclesiseexordiis crudeliter "o'b- enim tumores humansevesaniaemitigat, quasi erectas
a Ex plur. variis lect. seu Mss. seu Excusorum mis.
hanc e^egimus, quse est Mss.Cofb. Germ.. Gemet, d Gemet., nocte perfidiw suw.
. German. ,- nobilioremque sensum conlinel. Edili, 0 In Gemet. et Corb. Germ. deest dum; legitur-
prob fuiuris necessitatibusnostris. "que : Et illa per judicium dispergitur, etc. Abest,
Ed., mentibus, ubi Corb. Germ., Vindoc, Tu- capliva.
ypn., Norm., habent sensibus, quos religiose sequi- f Iia plerique Mss., vel flagellis. Ed. cum Col-
riiur. ' bert., qui plagis.
c Gemet., introierit. In Utic. olim ita legebaturj s In Lyran. et Utic, pro diversa Iect., annotatur
nunc aulem intfoirel. Sic legitur in Turon. et pluri- ad iharginem, in suis clausas ordinibus,
 895 MORALIUMLIB. IX. IN CAP. IX B, JOB. S66
in cumulo undas calcat. Nam-cum morem suum gen-.jA.fecto constet quia is qui cuncta prius quam Teniant
tilitas destiui novaeconversationis prsedicalione cori-' conspicit, riequaquam poslquam aliquid feceril pte-
spiceret, cum mundi bujus divites elatiOni suae con- nitendo resipisGat. Quid ergo mirum si spiritales viri
traire viderent faeta pauperum, cum sapientes sseculi utuntur verbis carnalium, quando ipse ineffabilis et
adversafi sibi imperiiorum verbapensarent, in per- creator omnium Spiritus, ut ad intellectum siium
secutionis proiinus lempeslaiem.lumuerunt. Sedqui, carnem pertrahat, in se ipso carnis sermonem for-
verbormn adversitale commoli," ad persecutionis mat ? In Scriplura igitur sacra ilum nota astrorumno-
procellas in.iUurit,signorum, ut diximus, admiratioiiB mina audimus, de quibus astris sermo movealiif
leniperantur. Tot ei:go in his Ilucljbus Dominus gres- agnosciraus. Cum vero quse narrentur aslra perpen-
susposuit, qaot superbis pefseeutoribus miracula dimus., reslat ut ex eorum molibus ad spirilualis
ostPiidil. Unde bene rursum per Psalmistam dieitur . inlejligenlise arcana surgamus. Neque. enim j'uxla
Mirabites elaliones maris, mirabiiis a in excelsisDomi- litteram mirum aliquid dicitur, quod Deus ArClu-
nus (Psal. xcii, i), quia conlra electorurri vilam ad rum, Orionas, et Hyadas fecit, de quo nimirura con-
perseculionis undasmundus se mirabililer extulit, sed stat quiaomnino in miindonihilsit quod ipse non
has supernorum conditor b sublevata" virtute prsedi- fecefil. Sed sanctus vir hsec fecisse Dominum dicit:
canliuni mirabilius slravil; mitiistros etenimsuosplus per quse signari proprie ea quaespiriialiter geruntur
ostendilpossepermiracula,- e quampoteslatesierrense I^inlelligit. .
tumuerant per iram. Quod berie eiiani per Jereiniam 15. Arcturus significat Ecclesiam.—Quidnamque
Dominusexleriora narrans, inlerioradenuntians, di- Arcturi nomine, qui, in cceli axe constiluius, septem
cit: Positi areham termiiiummari, prmceplumsempi- stellarum radiis fulget, nisi Ecclesia uniVersalis ex-
ternum qu/idnon prwleribit; el commovebuntur,ct non primitur, quae.in Joannis' Apoealypsi per sepiem
poterunt, et intumescentflucius ejus, el non transibunt Ecclesias seplemque candelabra iiguralur (Apoc.i,
d illutn (Jerem. v, 22). Arenam quippe Dominus mari 12, 20) ">Quae dum doiia in se septiformis gratia; Spi-
terminum posuit, quia ad frangendam mundi glo- ritus conlinet, claritate" summse y.iruitis irradians,
riam abjeclos et pauperes elegii. Gujus nimirum ma- quasi ab axe verilalis lucet. [Vet." VII.] Pensandum
ris fluctus intutnescunt., cum polestates sseculi ad quoque esl quod Arclurui semper versatur, et nun-
commotionem persecutionis exsiliunt. Sed transire quam mergitur, quia et sancta Ecclesia persecutiqnes
arenam nequeunt, quia despectoram miraculis elhu- iniquoruni sine cessalione tolerat, sed lamen risque
mUitate franguhtur. Sed dum mare ssevit, dum per ad mundi tenriinum sine defectu perdurat. Ssepe
insaniaesuse fluclus erigitur, quia lamen \jr_ljitis in- riamque eam reprobi, quia usque ad Iiilernecionem
timae ostensione'calcatuf,- sancta Eeelesia proficit, . perseculi• sunt, quasi hanc se funditus exstinxisse
atque ad staturri sui ordinis per temporumincremenla (G crediderunt; sed eo mnltiplicius ad stalum sui pro-
consurgit. Uride et apte mox subditur : . vectus rediit, qub inler manus persequentium mo-
riendo laboravit. Arclurus ergo dum versalur erigitur,
CAPUT XI \Vet. et Rec. VI].
quia tunc sancta Ecclesia valentius in veiitate refici-
- VEES.9.—Qui facit Arclurum, et Orionas, et
"tur, cum ardenlius pfo veritale faligalur.
Hyadas, et interiora Auslri. 14. Oriones marlyres. — Unde aple quoque post
12. Verbis sapienlum mundi cur utalur Scriptura. Arcturum protinus Orionas subdit. Ofiones quippe
—Nequaquam.sermo veritatis vauas Hesiodi,Arati, in ipso ponJere temporis hiemalis oriuntur, suoque
etCallimachi fabulas sequiiur, ut Arcturum nomi- orlu tempesiates excitant, et maria terrasque perlur-
nans, extrerriam stellarum seplem caudam Ursae su- bant. Quid igitur post Arcturum per Orionas nisi
spicetur, et quasi Orion gladium leneat amator insa- martyres designantur? Qui, dum e sancla Ecclesia ad
nus. Hsec quippe asirorum noiriina a cultofibus stalum prsedicationis erigitur, pondus persequentium
sapienlise carnalis inventa sunt; sed Scriptura sacra molestiasque passuri, ad cosli faciem quasi in hieme
idcirco eisdem vocabulis utitur, ut res quas insinuare veneruntr.His etenim nalis,mare lerraque turbata
appetit nolitia usitatse appellationis exprimantur. est, quia dum gentilitas mores suos deslrui, appa-
Nam si astra quae vellet per ignota nobis nomina di- rente illorum fortiludirie, doluit, in eorum necem
ceret, homo, pro quo liseceadem Seriptura facta esf, 0I non solum iracundqs ac lurbidbs, sed eliam placidos
nesciret procul dubio quid audiret. Sic igitur iri sacro erexit. Ex Orionibus itaque hiems inhorruit, quia,
eloquio sapientes Deifsermoriem trahunt a sapjeriti- clarescente sanclorum conslantia, frigida mens infi-
bussaeculi, sicul in eo pro utilitate hominis vocem delium ad tempestatera se perseculionis excitavit.
in se humansepassionis ipse.conditor hominum suniit. Orionas ergo coelum edidit, cum sancla Ecclesia
Deus, ut videlicet dicat : Pwnilel me 2S4 fecisse marlyres misit. Qui dum loqui recta rudibus ausi sunt,
hominem super. terram (Geries. vi, 6, 7); cum pro- omne pondui ex frigoris adversitate pertulerunt.
a Vindoc., mirdbilis in allis. et Mss. Corb. Germ., et ad terminum referi-
~ h Coc galis
el Edit.,- sub elevata.
<•Antiqusesequentes mus.
Edit., quam poleslates terrenas tumere. e Coc. et seq. Ed., dum sanclam Eccl eri-
Coc. et sequentes, quam polestales terrenas" qum iu- gunt, contra fidem Mss. In Corb: Germ. et un»
mueratit. Sequimur Mss. >
d Plerique Rlss., illud, quod ad _ Vindoc legitur, ad statum perfectionis vel prmdicatio-
nis . '
prseceptum erigitur.
commode referri potest. Retinuiriius illum cum Vul-
 S67 - SAffQTI GIJEG.Oill!fflAGfjf. , ,
gCS
_§. Hyades dflc.ores.—BiJneautem prolinjis Hyadas A , tur Hyndas nuneupatas arbitrantur. Quod si ita esf.
subdit, quaejuvfinescentp yerno ad cqelifacjem prq.- signijipalJQpi.qjiani diximus Gontrarium noij est. DQ-
dcui.f, et cqm.jam snl G.aJQpis sjii vires exerii .osleiir clores. enim his stellis non -inconyenienter exj)re>si
dunliir. Blius quippe sigiii injtiis inhserent qupd sar sunt quse a litteris liqmen trahunt. Sed quamvis Jfya-
pientes saeculi-Taurum vpcant-, ex qu.o aygprisql desab ejusdein litlersevisio.ne non discrepenl, certum
ineipit,g9g alque ad ex.pndenda dipi spatja fprvep. tarnen pst quia -JETO. imber. flicilur, . et ortse pluyjas
iior exsurgil. Quiil.quepo._t Orip.nasHyasiumnpmine apportant.
nisi doctores sanptse Eeelgtjse desjgnanlur? Quj, 46. In Ecclesiq fulsei;unl aposlpli^ tum martyres,
subductig martyribjis, po jam lemporp ad piundi n,n- posl dpctgxes.— ¥ir. igitur sanctus redcmpiionis no-
"
titiam-yenerjint quq-fides clarius eljtcet, ei, repressa sirse ordinem contemplatus adniiretiir, atqup adpiir
infidelilatis liieme, allius per pov/.dafidetiujn spl rans exdamet, dicens : Qui extendit cwlos solus, et
yeri.at i. calef. Qui, rempta tempestate penspeutipT graditur, super fluclitsmaris; qui fac\l Arctuvum, e.t
nis, « expjplis nq.clibus Iqngae infidelilalis, lutjc san- Orionas, el Ihjadas. Exlensis.elenim coslis, D.omi.
Ct*eEeplesia. exor.fi sunt, eum pi j'am per. prpdulifatis nus formavil Arcturum-, quia,in honoremdeductis
vernum lucidior annus aperilur. f Vet. VIII.] Nep aposlolis, in ccelesti conversalione fundavit Eccle-
- imnierijp docfores saiiGli Hyadum nuncqpatipne si- Siim. Formato.
quoque Arcluro, feciiggg Orip.nas,
ghantur. Grsecoquippe eloquio V_TO_ pluvia vpcalur, *' quia, roborata fi(Ieuniversalis Ecclesiae, contra pro-
et Hyades qpmen- a pluvjis acfieperupt, <|iiia orlse cellas mundi edidit riiartyres. Editis quoque O.rioni-
procul dubio in.hres ferujif. Bepe grgp . Ifyadum apr lnis, protulit Hyad.a,s,quia, convalescentibu.seonlfa
peUatiQneexpressi sup.f qui, ad slatuni uniyersalis adyersa uiarlyribus, ad infundendam. ariditatem IIU.T
Ecclesiae quasi in cceli faeiem dedueti, super ai-pnlein inaiipruni cordium doctrinam cpntu]it magisiro.runi.
ier.ram humarii pecfo.ris sanctse prscdicaiioni§imbr.es Isti itaque sunt aslroruin spiritalium ordines, qui,
fuderunt.. Sj enim praedicationis sermq pluvia npri duni summis yirtulibus eminent, semper ex sup.ernis
esset, Moyses minime dixisset : Exspecjetip: sicut lucent."
pluvia elo.quinin,tneu.ni (D^ut. XXJCII , 2); neqpaq. am . 17. Quw sanctis hinc migrantibus gloria prmparatq..
per Isaiam Yeritas diceyet : iljaiirffl&onubibus,' ne —S,edpost ista quid reslat, nisi ut saneta Ecclesia,
p.tuant super eam imbrem (lsai. v,C); alque ,hoc, labpris sui frucium recipiens, ad videnda supernre
fluod pa.ulo.ante protulinuis : Quaipobrem p;-o.liibitw palriae iniima perveniat? Unde apte,' quia dixit,
sunt h sleUmpluviqrnni(Jerem. 111,5). Diini <jr^pliya- Qui facif Arclur.um, et 0,rionas, etHyadas, prqlinus
des cum pluviis veniqnt, ad cpali.sjialia aliiora spl sdtiidit: El interiom Austri. [Vet. IX_] Quirl namfjue
dticilur , quia,- apparentp (Ipctqrum. spienlja,, dutn in lipc lqco Austri nomine nisi fervor. sancti S.piritus
ir.ens nostra irnb.re propdipafipiiis infuii-liuu.'.,. fidei(V designatur? qub dum replelus. quisque fueril, ad
calor augefur. Et perfusa, terra ad frucliim p.rofici!, amorein patrise spirilalis .ignescit. Unde et sponsi
.cum lumen se.heris ign'esc.1, quia ube.iu? (rugcra voce in Canlicorum canticis diciiur : Surge, Aquilo,
•honi operis reddimus, dum pey. sacnvi crylitionis et veni, Ausler, perfla horlum meum, et f fluent
fiammam in cp.rde clarius ardei^us. Duuvqtie per eos s/oniqtajllius (Cant. iv, 16). A.ustro,quippe yenjente,
diebus singulis magis magisgue scienli^ ccolesiis Aquilo surgens lecedit, -cuni adveniusaiicfi Spjritus
ostenditiir,.guasi intprni nobis lumiuis vernuiii.lem- exp.ulsus anliqiius bo.sljs,' qui in torpo,re mentem
•pus aper.itpr, ut nqvus sol nostris iiientib(usrutilet, cpnslrinxeral, desevil. Atque hprturn sponsi A.uster
ef e.o.ruipy,prbis nobis cognitus, se ips.pquqlidje cla- perflat, ul arpniata deflaant, quva nimirum dum san-
rior micet. c Urgente etenim niundi line , S':perna Clani Ecclesiam don.orum suorum virtutibus Spiritus
S.cientiaproficit, et iargius cuni -tempore excteseit. ycritalis impleverit, ab, ea longe lateque ojorcs boni
,I;Iinc naniqtie, per- Danielem dicilur : Perlransibv.nl operis spargit. .Interiora ergp -Austrisuot pcculti illi.
piurimi, qt muliiplex er.it:scientia (Dan..xi\, i). Hinc angelomm ordines;, et seerelissim.i patria) coelestis
Jo-uini in priori parte revelationis _angelusdicit : sinus, quos implet calor Spiritus sancli. Illuc quippe
-Signa tpiw iocut.a simt serjlem lonitrua (Apoc. x,4). sanclorum anhiiEeel.nunc cqrppribus exuia. et post
.Pu.i tamen in eju0dem revela,lionjsfer!\\ino.pi-secipil,B ] corporibus resljtuOe perveniunt, et . quasi astra in
; dicans : Ne sigiiayiris v.erbq pr.ophelimlif>;i hujus abdifis occultanlm'. Ibi.perdiem, quasi in meridiano
(Ibid., XXII, 10). Pars quippe revelationis anlerior teinpore, ardentius solis igiiis accenditur, quia cpn-
..sign.ari.p/secipiiur, terminus proliibelur, qui.a quid- diloris claritas, morlalitalis.nqslrse jampressa cali-
guid in sanclse Ecglesiseinitiis lafuil, finis quoiidie gine, manifestius videlur; et velut spliaerse radius ad'
. psfepdit. Nomiulii.yero a Grseca •!lillera quse y dici- spaiia aifiora se eleval, quia de semetipsa nos yeri-
° Ita fere omnes Mss. noslri, non, ut lesiiur c Lyran. et Bigot., vergepte.
in -Eifil.. expleiis "toncjis iioclibiis'infidelitdlis: In d In Edit. Gil.,"-Valie/et Guss., qum ypsiton
solp Gemel. habetur
" '' • • - lon_jis.
expleiis noct^s.infideli-
• • diciiur. Exprimimus lectionem prsecedentium
"""' '-"-*''.''-"- ""--* '"est-
quaa
. ;« et Mss.
''idtibusT'""'"
h Nop legiuir stellm, sed stiilw, tum in Hebraico e Ila melipres JSlss.At Editi, eo.guodexorlm..
fonte, tViriibrvulgalat.ranslaiibneV auf inaliis sive - 1' Mss. Cbrb. Gerni. el^Germanv flumit.
In Grsefa aul/riiin- Ita vef. Edif. crini' Viridbc., 'Geinel., Lyra.n.,
' yersionibuj.,'"siye^paraplirasibus.
le¥pret"aiio'he,'lieuifa.vbx oeciifrif."Manif(Jstuiutamen Bigot., Uiic, Longip., elc;, qubrum loeo Cpc' 'efal.
est.Gregorium ila legisse. Edit. posuerunt,' quasi ij$ Austriabditis..
 869 MORALIUMLIB. IX, — JfS CAP, IX B. JOB. . 8W
tas subtilius illusfrat. |J)L Jp.men in.imse contempla- iA valet, hsgc idonee mutus laudet. Unde bene per
. jtipnissiiie.inter.veni.ente cernilur umbra lnutabilita- Psaimistam dicitur: Laudaie enmin potentalibus ejus,:
tis; ihi calor sumrnnuminis sine "ulla obscurilale iaiiddte eum secundum multitudinemmagnitudinis ejus
ibi chori quasi astra (Psal. cc, 2). Ille quippe Dbrainum secundum mulli-
cqrpqris.; inyjsibjles angeiqrujn.
laudat, qui se suecmnberc
in^abditjs emieant,\quse eo nunc ab hqniinibus videri tudinem magnitudinis ejus
flanmia verilumjnjs allius perfun- in ejus laudii explelione consideraL.Dicat ergo : Qui
ijequeuntj qjiq
dnnlur. Vaide ilague m'irum esi q.uod, rriissis aposto- facft niagna, et ihseruiabilia^ et mirabilia, quorum
inscrulahi-
lis, pomiiius ccelqs tetendit; quoo, temperatis perse- non est numerus, videlicet magiiavirtute,
Jia ratione, innupjerabilja rqtiljipfipitaje. Divina ergo
•cufipnuniJ.umqribns?marii iluctus gradiens repfessit;
Ecelesia, Areturum statuit;' quod,; oppra, quae exjriere diccndo non potuit, facunlius
quod'|qlidala definivit. Sed in cdnsideraiione rerum
rpboraliscqnlra adyersa niartyribus, Orionas misitj deficierido
cur longe extra nos ducimur, qui hoc ipsum quoque
gjfpd,/epjetis in tranquijlitate dqctoribus, Hyadas
- prffibuil; sed ppst baec yalde est admifabile quod quod erganqs agilurignoramus? Unde etapje fub-
-
sinum nobis c.qelesijipati-ise.quasi inferiora Auiiri jungitur:
- CAPUT XIII [Rec fll.]
piaparayjfj
alia mqrvtmrqliqprm- B VERS.11. r-'Si venerit 'ad- me, non videbo eum;
' 18. -Sqnctprum pulchriludo ]
' et si
migr.um:—Pulpjirum est hpc oirine quod guasi jn abierit, non intelligam.
j_p_ljfiicie de diyiria disp.ens-HiqneceiTiifur, sed longe 20. Jfomo ita cmcus, ut gratim dgnumismpe irarii
iljud et incqmpapatjiiiter pulphrius ad cjpod inyisibi- putet, ac vice versa. — Seclusum quippe ab iutcrnis
- lifer peryenitiir. Unde beri.eiferum sopnius in sponsse gaudiis genus humanum, exigenle culpa, mentis ocu-
£pa_laudi|)us dipit; Qugm pulchr^ es., aniica nieq, los.perdidit, et quo mefitorum suprumpassibus-gta--
jjuam pulchra! ocidi iui colunibafum, absque eo quod dituroeseit.So.pe enim donumgraiisees(,quodiram
tH?r.-isecuslate\ (fanf. iy, 1). Ptilchram ijarraf, et deputal, et ssepe divinse districtionis ira est, quod
pulciiram repjical, quia alia ej est pulcliriludp nioruni gratiam putal..Naihplerumque gratiam sestitnal dona
in gua nunp cernitur, atque ajia piilclirjludqpraemio- virlutum",et, tamen "eisdcro donis elalus corruit. Ele-
pum in qua tunc per epridiloris sui speciem suhleva^ rumque velut iram. meluit adversa lentationum; et
bitrir. Cuj'us yidglicet merjjbra prmjes electi, quia ap; ' tamen, eisdem lenlationibus pressus, ad virtutuin
cuncla simpliciter incedunt, ejus oculi 237 PP_Hm" cuslodiam cautior exstirgit. Quis enim Deo' se pro-
Jiaruin vpcjjnlqr, qqi roagiia luce irradiant/quia et pinquare nbh sestimet cum superuis excrescere se
signqrum miraeulis epjiiscant. Sed qtiantum est fnurieribus agnoscit, cum vel prophetia. donutn, vel
onine lipc mjrapulum quod yideri pptest? IUud dein- iC doclrina. maglsierium percipil, vel ad exercendam
ternis miraculum.est mirabilius qnqd.videri nunc non curationisgratiam cqnyalescjt?.Ettamen saepe mens,
pptest. ^equg illic aple subditur.: Absque eo cjuod dum de virtulissuae seeuritate resolvitur, insidiante
inirinseciis lalet. Magna quipjie glpria aperli .operis, adversario, iriopinatasculpsetelo perforatuf; et inde
spd Ionge incompafabilis oeeultiie remuneralionis. a Deo iri aelerrium longe flt, unde ei ad tenipus sine
Quod ergq perheaturii Jol) aslroruni nomine, Lpc cauie'a_ custodia prbpiriquavit. [Vet. XI.] Ef"quis se
.Sajoraqnis vqcibus pculornni appellatibne sigriatur; derelicium jam gralia divina rion depulelcum post
et quod per, Salonionem dieilur : Absque eo qugd experimentum munditiaelacessirise cariiis tentatibni-
intrinsecul tqtet, boc npbis beatus Job iriiiniat, "cum bus videt, inhonesla' ad aniinum-congeri, et anle co-
Austri interiora commendat. Sed ecce. yir sanetus gitationis ocrilos ribniiunaimproba et immudda g@g
~
exteriqra mifans, interiora consrderans, aperla versafi?Et tamericum fatigant isia, nec superarit,
natrans, occulta penetrans, pmne quodinterius exte- nequaquani per pollutionem-lriicidarit, sed per hu-
riusque agitiir dieere cqnalur; sedbpera suipmaema- lailitatem sefvanf, ut infirmiini se' animus iri tenta-
guitudinis quando explicet linguacarnis? Uiide et "tione deprehenderis, totum se adDivinitatisadj'uto-
. apte mox haeceadem opera rnelibs * deficienaocom- j. rium coriferat, etsui iiduciam fundijus amiltat; sicque
- ' - ., r --. ., '
prehendifdieehs : flt ut iiidealtius Deb inhaereat, unde se a Deo pro-
furidius cecidisse suspirabat. Accessus igitur reces-
CAPUT m[Vet. X].'
"susque Dei a riiente nostra riiininie cogiioseitur,
VERS.10. — Qui facil ihrigna, et inscrutabilia, et * quohsqueferumaliefnanlium fini.ignoratur, quia;el-
mirabilia, qugrum nonest- numerus. -, - rle teniatione incertum est utrum probel an trucidet,
; 19. Dei opera facnndius obstupescendo quam lo-~ ' et de donis nequaquam depfehenditur uirum hic de-
quendo laudamus. — Divina. fortjtudinis facta tune "serfosfemtinefent, an in vianutriani, ut ad
-verittsexpleinus, cum hcecnos explere non posse co- pairiahi
perducarit. Homo efgb ab inlernis gaudiis semel ex-
tunc facundius loquimur, cum ab Iiis ob-
' gnoscimus; pulsus clausas conlra se janrias secreii spiritalis?aspi-
stupeseendo relicemus. Ad narranda quippeDei.opera ciat,'atque a'd semetipsufn foras -proj"eciiisin eaiiie
habetdefeetus noster, quam sufficieri.er exeratlin- gemat, et, ca_;italis suaedamna considerans," clkat:
guam suam, ut quae eqmpreliendere idonee non • Si veneritadtne, non yideboeum; elsi abierit, ngnin- .
~ Sic
ie.g. cum Mss. Turon., Vindoc, Coib.Germ.,
" "' ' Bellov., elc., ita liabenl, et quiderii-melius
ulri
OinnibusNormsh.," Excusi, riomihans: " ' ' quam
!
. '''Mss.-AngUc, Nofi.iaii.",":Go!l).".GeT.ii., <<e^niel^(-0,;'qUod"legitllr"in'Edilis.,
Vindoc,
 '
871 SANCTI GREGORH MAGNI • 872
" '
telligam. Ac si aperte deploret, dicens : Postquami A '.CAPUT XVI [Rec. IX].'
seinel sponte oculos perdidi, quoniam qua.silaenoctis VERS.13. —Deus, cujus resistere irm nemo potest,
csccitatem palior, nee ortum jam,nee oecasum -so- etsub
quo curvantur qui porlanl orbem.
lis agnosco. Et tamen homo qui infirmitatis poena;; 23. Qua ratione irmDei nemo resistat. Quwstio-
preinitur, el csecitatis suse caligine gravatur, ad su- . nis solutio. — Mirum valde est quod irse Dei riulium
pernae lucis judicium properat, ut suorum actuum posse resistere dicilur, cum multos indignationi su-
ralionem reddat. Unde et-mox subditur : pernae animadversionis obviasse eloquia diyina tes-
' tentur. An non irse Dei Moyses reslilil, qui, pro ca-
CAPUT XIV [Rec. VIII].
denle populo ereetus, ipsum supernsepercussionis
VERS.12. — Si repente inlerroget, quis responde-
impetum mortis suse h. oblatione restrinxit, dieens:
bilei? ^ Dimilte iliis hanc noxam; alioqvi dele ine de libra tuo,
21. Deo judicanti aut percutienti respondere homo quem scripsisti (Exod.xxxu, 31)?Annon irseDei
non sufficit.—Repente Deus interrogat cum nos-ad Aaron restitit-, cum inler.viventes ac mortuos thuri^
districtionem stii examinis inbpinatos vocat. Sed in- bulum sumpsit, atque animadversionis ignem iucensi
fumo temperavit (Num. xvi, 11, 48) ? An non Phinees
" terrogationiillius respondere homo rion sufficit, quia
si remota tunc pietate discutitur, in illo examirie irse Dei reslilit, qui, luxurianles cum alienigenis in
etiam j'nstorum vila sucgumbit. Vel certe interrogat jj ] ipso coitu trucidans, zelum suum divinae indignatio-
cum duris nos pe.cussionibus pulsat, ul cum mens ,ni oblulit, et furorem gladio placavit (Nujn. xxv, 11) ?
nostra magna de se in tranquillilate seslimat, semet- An non irae'Dei David restitit, qui, angelo ferienli se
ipsam veraciler qualis sit in perturhatione depre- offerens, placatibnis graliam et anle tempus prbpo-
hendat. Et plerumque quoniam percutitur gemit, sed situm exegit (II Reg. xxiv, 25) ? An non Elias irae"Dei
- respondere non sufficit, quia et ipsa ei percussionis reslitit, qui longo jam tempore terfa arente, subduc-
suaeadyeriltas displieet; sed lamen semetipsum homo las decoelo pluyiasverborevocavil(JJJ Reg. xvm, '14)?
. considerans, tacet, et divina judicia diacutere me- Quomodo ergo divinaeirae nullunl posse resislere di-
tuit, quia esse se pulvereni agnoscit. Unde et per citur, cuin multos saepe restitisse exemplis exislen-
Paulum dicilur: Ohomo, tu quis es qui respondeas tibus demonstratur? Sed si subtiliter et ha_c beati
D_eo(Rom. ix, 20)? Respondere Deonon-posse con- Job eloquia, et illorum facta pensamus, et verum
vincitur qui homo nominatur, quia per hoc quod de cognoscimus quia divinas irse non resistilur, et ve-
Jiumo sumplus est, judicia superna discutere dignus rum quia multi ssepe resliferunt. [Vet. XII.] Omnes-
non est. Unde hic quoque apte subjungilur-: eiiim sancti qui irse Dei obvianl ab ipso accipiunt ut
contra inipetum-percussionis ejusbpponantur, atque,
CAPUT XV.
ut ita dixerim, cum ipso se erigunt contra ipsuni,
IBID..— Vel quis ei dicere potest, curita facrs? ^
eosque' divina vis sibi opponit secum, quia in eo
22. Dei facla non disculienda, sed venerandd. — qriod adversum ssevientis iram foris obtineiit, in-
Auctoris facla semper indiscussa veneranda sunt, tus eos graliairascentisfovet; et famulantes interius
quia injusta esse nequaquam possunt. Rationem levat, quosquasi adversantes exlerius tolerat. Por-
quippe de occulto ejus a consilio quserere nihil est lat ergo conlradiclionem depreeantium quam aspi-
aliud quam contra ejus consilium superbire. Cum rat; et velul nolenli d imponilur, quod ab ipso ul fiat
ergo factorum causa non deprehenditur, reslat ut imperalur. Moysi elenim dicit: Dimilte me, ut iras-
srib faclis illius cum humilitate lacealur, quia nequa- caiur furor meus conlrd eos, el deleam eos; faciamque
. quam sufficif sensus carnis, ut secrela penetret ma- te in genlem magnam {Exod. xxxu, 10). Quid est
jestalis. Qui ergo' in factis Dei ratio.nem non videt, servo dicere, Dimilte me, nisi deprecandi ausum prse-
Infirmitatem suam considerans, cur non videat ratio- bere? Ac si aperte dicerelur : Pensa, e quantum
nem videt. Unde et per Paulum quoque subsequen- apud me valeas, et cognosce quia oblinere poteris
Her adj'ungitur : Nunquid dicet figmentum ei qui se quidquid pro populo exoras. Quod quia hac mente
finxit: Quare me fecislisic (Ibid.)? Quo enim se cer- agilur, slalirn venia subj'uncla tesfatur. Cum vero sii-
nit figmentum divini operis, eo semetipsum redar- perna indignatio sese, ulita dixerim,niedullitusmo-
guit, ne contra manum resultet operantis, quia qui 0£ vet, hanc f oppositib humana non relinet (23, q. k,
benigne quod non erat fecil, quod est, inj'uste non c. Vasis,% unde Grogorius); nec se uliliter cujuslibet
deserit. Ad semelipsam ergo in percussione mens re- deprecatio objicil,- eum semel Deus aliquid ab inti-.
deat, el quod apprehendere non valet, non requirat, mis irascendo disponit. Hinc est enim quod Moyses,
r.3 si divinaeirae causa discutitur, amplius discussa qui reatum totius plebis apud Deurn suis precibus
289 provocetur; et quam placare.humililas pole- tersit, dumque se obicem obtulit, divinse iracundise
rat, inexslinguibililer superbia accendal. Unde apte vim placavil, ad petram Horeb veniens, et pro aquse
quoque de hac eadem ira prbtinus subditur: exhibitione-diffidens, repromissionis lerram ingfedi,
' a
Lyran., Utic., Bigol., judicio. man.,"siclegendura suadent, non opponitur, quod ha-
i b~ Longip., objectionerestfinxit. Germ., restinxit. bent Excusi.
Gemel., quod.adversum se venienlis. Plur., ad- e Vindoc, Gemet. et alii Norman., quanli.
1 Apud Gratianum Jegitur hanc dpiniovel opposiih
'Versumsesmvientis.
* Vindoc, Longip., Corb. Germ., et omnes Nor- humana.
 873 MORALJUMLIB. IX. — IN CAP. IX B. JOEh: . 874
Domino irascente, nonpotuit (-Vum.xx, 12). Etssepe A igitur sanctus aspiciat quja riuliius interventu diyina
hac-de re affligitur, ssepe desiderio se excitante tur- iraresiringilurcuirfimplacabiliter excilatur,etdical:
balur, etUispositse ullionis iracundiam.repellere .a- --Deus,,cujus resistere irw nemo potest. Quod' bene et
semelipso non valuit, qui hanc, volehle Dqmino, et ad specialein intellectum ducimus, si ejusdem plebis
a populo amovit. Hine.David,.a qui.aprostrata.pJebe Israeliticse, damna pensamus, qriam jiederriptor per
postmbdum angeli gladium prece compescuit" {JJ dispehsatiohis suseniysterium bstensussuperbientem
Heg. xxiv, 10), prius plorans et ej'ulans,,nudis pedir. ' deseruit, atque ad cognitionis suae gfatiam genles
bus rllium.fugit; et quousque 300 perpetrati faci- vocaviti Unde et apte mox subdituf _:Syib'qiioctirvari-
.noris^ultionem ad. plenum reciperet, iram Dei pro iur qui poftani orbem. ' '' '
J'
semelipso lemperare nequaquam valuit. HincElias,
ut sicut homq parum aliquid quasi de divina animad- [Jiec: Z:J 23. P-ortant orbem qui regunt.:— Ipsi
versionesentiret, qui verbo ccelos aper-uit (III Reg. etenini brbem portant qui curas prsesentis sa.euli to-
xvu, 1), ante.indignalionem.mulieris territus per.de- lerant: Tahtoruni quippe pondera unusquiSque susfi-
serfum fugit; et.pro seniet.psb infirmatur in ibrmi- nere eompellitur, quantis in hoc murido principatur.
, dine, quifurbrem Deiplacat.aliis per interventionem ... -. Unde et«' terTse-princeps-non incongrue Grseco elo-
(Jbid., xix, 5). Irseigitur,Dei etresisti valetrquando _g qui.o ]3_>:«rt5.sOg-. dicitur. A«oj.enim populus interpreta-
ipse quiirascituropitulatur,; et resisti oinninq non lur. _~K<TI1£-U£ igitur p&ais,)KO0vocatur, quod Latina
valet, quando se et.ad ulclscendum excitat,et ipse videlicet lingua basis populi dicitur, quia yidelicet
precem quae- ei funditur non asph-at. JHinc-adJere- . ipse super se populum siistinet, qul motus illiuspo-
miam dicitur : Tu ergo noliorare pro populo hoc, et teitatis ponderefixus regit.^Ol-.ft 110bnim subjec-
ne assumas pro eis laudem. et orationem; quia non torum suoruhi bnera tolefat, eo quasi superpbsifarri
esaudiainin iempore clamoris eorum h__,ad me (Jerem. coluirinam hasis, portat. Beatus igitur Job, yirlute
•yu, 16). Et rursum : Si sieterinl.Moyses et Samuel; prophelici spiritus plenus, aspiciat quod Judsea dese-
'•cofam
me, non est anima mea ad populum istum (Je- ritur, atque ad Divinitatis culturri'geritiumpfiricipes
rem. xv, i). ' -
,-•-•." inclinantur, et dicat: Deus cujus irw nemo resistere
-. 24; Orationispro4niinicisvirlus:—$ua in requaeri potest, sub quo curvqriiur qui portant orbem: Ac.si
uliUter pbtest eur, relietis-tot antiquio.rib.us patri aperte" fateatur dicens : d Et, subjectos quondara
bus, ad efijmdendam preeem Moyses et Samuel tan- , districte desefis, et erectas pbtestates gentium mise-
tummpdo nominantur ? ficorditer '
"" prsestantius elegantiusque ileptis. . .
Quod tamen facile-agnoscimus,- si ^ejus quae diligere - "
et inimicos praeeipitur charitalis" merita _pensamus. [Vet. XJV,]'26. Talesdrigeii in ministerium missh
p -zj.
G
\Vet. XJJJ.j Conditoris namque auribusilla maxime Quamvis per.hoc quod dicitur,' .U&quo curvantut
qratio cbmmehdatur, quae prb; inimicis quoqueiriter- qwiportant dfbem, possunt et arigelicj»Tirtutes inlel*
cedere nititur. Unde.etper semetipsam Veritas di- ligi. Ipsse eleriim ofbem portant,quae regendi muudi
cit: Orale_pro persequenlibus e.t calumniantibus vos, "curas admiftistiarit,Paulo altestante,"quiaiti.Nonne
(Mallli. v, 44). Et rursurri iGym siabitis ad orandum, Diiinek'sutit adfhiriislraiorii "spirilus, in' ministerium
dimitlite si quid habelis adversusallerum (Murc. xi, 25). inissi propier eo~squih'wreditalemcapiunt'salutis(Heb.
"Cum verq patruiri prioruiri facta sacro eloquib de- j,14) ? Ait ergo: Deus cujus resistere irm nemo polest,
.scribente revoivinius, Moys.enet Saniueiem exorasie, • sub quo curvantuf quiportarit bfbem. Ac si humilila-
prq adversanfibus inveriimus. Unus quippe ebruiri. tem,omnis cfeaturse conspiciat, et tremefactus.dicat:
saevieritispopuli persecutionem fugit, et tamen prpj Quis infirmorum horainum;tuisnutibusrob.yiat,,cujus
vita sui persecjiloris inlervenitj.alier, expritfcipatu j se.e fortitudini et virlutes .angelics^iiiclinant ? Vel
poprili dejeclus, ipsis suis adversariis dicit: Absit a% certe, quoniam cuni cu"rvsrrififr7superioranon cerni-
ine hoc peccaium in jDomino, quo ininus cessemsrare„ mus^ Ereeti essent illi subtilissinii s.piritus.siplerie
pro vobis (1Reg. "xii, 23). Quid est ergo in difficul- potentiamejus majeslatis attingerent. Sed qui prbem
tatedepTecandi Moysen et Samuelem deducere,:riisij y" portanl, sub Beo, curvi sunt,,quia,diyinilatis ejus cel-
aperlius indicare quia ejus irje neque illi si astarentt situdinem quamvis f sublevatseyideant, nec vututes
pbsisterent, qui Idcirco.pro amicis intervenire citius, lameh angeJicse.compreliendunt. Quajn yirjuslus prse
possent, quia apud hunc intercedere et prb inimieis, irifirmitatej non .penetrans, sed hanc uteunque ? ex
solerenl? Hinc adeamdem Judseam dicitur.: Plaga _subjectis..summorum .spirituum.ministeriis-pensans,
' initnici
percussi te_'castigatione crudeli-'(j'erenk'ixxx, ad considerationem se propriam solUcita humililale
14). Et rursum : Quid clamas ^admeysuper contri-. recolligit,, sibique coram- se?prae potestale -superna*
">tionetua? - •" ;•
lnsanabilis'estdolor-tuus,(lbid., 15). Virr Biagnitudinis vileicit,'dicensr':
a Edit. Barlhoi. et al. vet., * Gemet., Turon., Colb.,.cujus se
quia prost. Gilot., formidini. Ita
Valic, Gussanv., qui• pfost. -Rectius-Goe..cura-Mss., quoqueveteres Edit.
qui1 a prostrala. . .. .•..- 'c Edili, sublevati. Atin-Ba.ffliol:,-Paris;'e't'Basi1.''
In Viudoc. • -' ' Mss.' oriinibus,
'" sublevala!,
' deestrii. me. quod TefeTturad virfuies
Vindoc, etrecteprinceps., '.'' angelieas.
B Reg., Germ., Corb. €erm., ex subjectissimormri
'\ Vhidoci, Lyran;ret Bigot.; el subjeclas-.irdeseris, - spirituum ministeriis.
el erectas poteslales, etc. - . -
PATnc.t. LXXV. J
. §8
 875 -, SANCTI GREGORII MAGNI 876
CAPUTXVII. A rapit. Quos alternantes cogitalionum motris inanimo
•
VERS.14. —:Quantus ergoego sum, ut respondeam bene Psalmista iniueris, ail: Ascenduntusque ad cw-
' los, et descenduiitusque ad abyssos (Psal. cvi, 26).
ei, et loquar verbis meis cum eo?
27. De judiciis Dei disputare non ppssunt,'qui pon- Usque ad ecelos quippe ascendimus cum summa pe-
dere corruplionispremuntur.—Ac si aperte dicat: Si netramus; sed ad abyssbs usque deseendimus, cum
creatura illahunc considerarenonsufficit, quaecarne repente a conteniplationis culmine per turpia tenta •
non preniitur, qua mentede ej"usegojudiciis disputo, menta dej'iciraur. Motus itaque animi dum inter vota
quippnderecqrruptipnrs anjgustor?Sicut'autem ssepe, et vitia alternant, nimirum sibi ceftitudinem exaudi-
ad nos verba Dei sunt judicia illius, quse nostrorum tionis obnubilant. Recle ergb dicitur : Et cum inro-
actuum senlentiam loquuntur, ita verba nostra ad camem me exaudieril, non credo quod exaudierit vo-
Deum sunt opera quaeexhibemus. Sed cumDeo Ipqui cem nieam, quia raens ex "ipsa sua mutabiiitate fit
verbis suis hpmp uon valet, quia apud sublile ejus trepida; et per hoc quod nolens patitur, repulsam se
judicium nullam.desuis actibus fiduciam tenet.Unde abjeetaroque suspicatur.
et apte subditur: '_''_, 30. Judicii exlremi severitas.-Maxime iri eos quos
diu Dei pdtientia toleravit.—Libet intueri "vir sanclus
CAPUT XVIII [Rec. XI).
B quanta se subtilitate dij'udieat, ne quid in illo divina
VERS.15. — Qui^si habuero quidpiamjustum, nori j"udiciareprbhendantrlnfirmitatem namquesuamin-
respondebo, sed meum.judicem deprecabor. tuehs, ait: Quantus ergo sum ego qui respondeamei_
. 2&..Jusiitia noslra eget veniw deprecatione. — Ut et loquar verbismeis cum eo? [Rec. XII.] De justitise
enimjssepediximus, omnis humana justilia hrjustitia 'Suse oieritis non confidens, sed ad solamsespem pos?
esse conviucitur, si districte j'udicetur. Prece orgo tulalionis conferens, subdit: Qui eiiam si habuero
ppst justitiam indiget, ut quse s.uccumbere discussa quidpiamjustum, non respondebo, sed meumjudicem
poierat, ex sol.ajudicis pieiate convalescal. Quse cum deprecabor. Sed de ipsaquoque postulaiione'pavidus
plene a perfectjoribus habetur, haberi de illa quid- adj'ungit: Elcutriinvocantemme exaudierit,non credo
piam dicifur, quianienshuriiana e.tcomprehensa vix quod exaudierit vocemtriedm.Cur tanta cireumspee-
peragit, el valde^extTjemasunt quae compr.ehendit. tione irepidat, cur tanta sollicitudine formidat, nisi
Dicalergo : Qui si habuero quidpiqmjustum,.non res- quia terrorem judicis in exlrema districtione consi-
pondebo, sed meumjudicem deprecabor.Velut si apef- derat, et, vim diseussionis illius non ferens, omne
tius ialealur,"dkens: Efsiad opus yirfutis excrevefo, quod-gerit esse sibi insuffieienspensat? '
Utnde' etpro-
ad vitam non meritis, sed ex venia convulesco. Preci tinus subdil:" - .
ilaque innitendum "est, cum recta aginius, ut omne < «" -"
'CkPmTS.[Vet.XVi].
•q,uo,djpste.vivimus, ex humilitate condiamus. [Vet.' VERS.17.—In turbine enim conteretme.
XV.] 30g Sedplerumque ipsanostra deprecatio tam _ 31. Peccator quisque inturbineatteritur, cjui©rec-
multis tentationibus quatitur, ul pene a conspectujudi- tus in (ranquillitate videbatur-, quia quem diusup.ern^.
eis repujsa videatur. Etsaepe hanc creatormisericors lopganin.ilas tolerat, extrema judicii severitas necat;
~>percipit j sed quiaiUmalam se ut vultc exererenon
qiise-recle-turbp dicitur, * quia iu elemenlorum pom-
valet, super se judicium reprpbalionis. pavet. Dnde motione revelatur, Psalmista attestante, qui ait:
et subditur: Deus f manifestus yeniel, Deus noster, et non silebit.
£IAPUTXIX; lgnis in conspeclu ejus ardebil, etin circuitu ejus lem-
VERS.16.—Et cuminvocantemme exaudieril,non pestas valida (Psal.xux, 5.)Undeet prophelaquoque.
credo quodexaudierit vocemmeam. alius riicit: Dominusin lempestateet turbine viwejus.
29. Animi inter oranduni alternantes motus.—Ple- (Nah.i, 3).Inquonimirum turbine303id_ircoj'ustus
etenini mens divini aniorisd igne accenditur, nequaquam conterilur, quia semper hiciolliciteme-
rumque luit ne conteralur. Perpendit namque,-adhuc inprse-
' ad inluenda ccelestia et
atque arcanasublevaiur; ad
seniis vitse itinere constitutus, humanis aciibus
surrirriajamrapitur,et, perfecto desiderio compuncta, *-* ] exactor operum quam distrielus appafeat, qui quos-
ab infimis alienatur; sed repentina tentatione per-
intenlione forli erecla in dam turic realu culpse originalis astriclos etiam sine
cussa, quae Deumfuerat, dafnnat. Unde recte vir sanctus ex humarii
transfixa ila ut se- operibus
qbortis cogitationibus curvalur;
discernere neaueat, alque inter vitia virtutes- generis voce prolinus adjungit:
ipsarii
que deprehensa, ex qua partesitvaleutiornon agnos- CAPUTXXI.
cat. Nam ssepe ad hoc usque perducitur, ut mireltir Ism.—El multiplicabitvulnera mea etiamsine causa.
quomodo tam summa comprehendit, quam cogitaiio 32; Damnantur parvuli ex solq culpa originali.' __-
illicita polluit; et rursum quomodo illiciias cogila- NOnnulli eienimprius aprsesenli luee sublrahuntur "
tiones recipit, quam super se valide fervor spiritus quam e ad proferenda bona malave merita activaa
' a Ita Mss. Excusi habent etiamsi.
b Edili cum aliquot.Mss., fespicit; rnagis placet , _.
potiores Utic, Lyr.jBigot., desiderio.
eEbroic.-, Lyr.,Big., quia inelectorum. Uiic. hanc
cum Corb.'Gerin., Colb., uno Reg., Vindoc, Lon- Iectionem ad marginem rejfcil.
gip., percipit. f Ita Mss. In Vulgalis. manifes!e.
c Bellbv., eccercere. - s Bel.Iov.,Longip.., Gemet. el alii Nornian.,: <_uam
 "
877 MORALIUMLIB. IX. — IN CAP. IX -B. JOB. -878
vitae perveniant. Quos quia' a culpa originis sacra-'}h. rare. Sed ut eorum vires certamen plenseprobatibnis
nienta salutis non liberant, et hic ex proprio nihil erudiat,-hos nonnunquam et foris tormentalacerant,
egerunt, et illuc ad tormenta perveniunt. QuibUs et iritus tentamenta castigant. Unde vir sanctus im-
unum vulnus est a corruptibiliter na.ci, aliud carna- pletum se amariludinibus asserit, quia cum flagella
litpr emori. Sed quia pOst mbrtem quoque seterna exterius tolerat. illud est gravius quod de tentatione
mors sequitur, occulto'eis justoque judicio etiam sine adversarii in intimis portat. Sed inter haec mitigat
causa vulnera multiplicantur. Perpetua quippe tor- vim doloris cbrisiderata sequitas et potentia feriehtis.
menta- percipiunt ef qui nihil' ex propria voluntate Unde^subjungit: .- - -
peccaverunt. Hinc riairique scriplurii est: Non est CAPUTliXIII.
.-mundus inconspectu ejus nec unius diei infans 'super
terram (Job. xv, l[). Hine pef semetipsam Veritas VERS.19.—Si fprtitudo quwritur, robustissimusest;
diiit: Nisi quis renalus fuerit exaqua' et Spirilu si mquitasjudicii, nemo pro me audet testimoniumdi-
non inlroire iri Dei cere. , . --.'*.
sancto, potest regnuni (Joan.iw, 5).
Hinc Paulus ait: Eramus natura filii irw, sicut el cm- 35. Mquitas judicii Dei.—Ille quippe yitaecausas
teri (Ephes. n, 3). Qui itaque, -nullum proprium ad- .examinat, qui has per alienum testimouium non ex-
jungens, ex solo originis b reatu perimitur, quidiste -]j. plorat, quia qui districtus quandoque ostenditur illa-=
-in illo extremo examine, quantum ad humani sensus tor poense,ipse diu tacilus exstitit testis cul|ise. Hinc
a.stimalionem, nlsi sinecausa' vulneratur? Sedta- etenim per prophelam dieitur: Egosiim judex et
-men sub- divina districtibne justum est ut propago testis (Jerem. xxix, 23). Hinc rursurri ait: Tacui,
mortalis, velut infruetuosa arbor, et-in ramis servet semper silui, patiensfui, sicut parluriens'l'o(_uar(JsaJ.
amaritudinem quam traxit ex- radice. Ait ergo : J» XLU,14): Partufiens namque cum dblbre ejicit quod
lurbine enim conteret me, c etmultiplicabit vulnera diuin abditis cum pondere porlavit.'Post lorigurii
.meaetiamsine cqusa-. Ac-si, aperte humani generis ergo sileritium, sicrit parturiens, Dominus loquituf,
damna eonsiderans, dicat: Districlus judex qua eos quia quod apud senuric tacilus tolefat, iri ultlone
animadversione trucidal quos culpa propriae actionis quandoque judicii quasi cum dolore mariifestat. Sed
damnat, si et illos in seternum percutit quos reatus •requirendumriobisest, iste vir justus, si prb eo testi-
arbitrii non addiclt ? monium dicere quisquam praesumerel, riunquid hunc
33. Job Dei judicium timet. Percussus est ut meri- "a.reatu liberaret ? Et sihuic alius testimohium non
-tum augerelur, non utviliuni tergefetur.-^Qu&nimi- impendit,- nunquid ad proferendum prb se testimo-
nium saltem ipse cohvalescit ? '
rum dicta nec a beato Job specialiier discrepare cb- Sequitur.
VERS. me voluero,os meum con-
g"-j)scimus,si hsecquam vere prolata sunt indagamus.' p( demnabit L20.—Sijustificare si innocentem>ostehdero; pravuyvrnt
subtiliter in me;
Semeiipsum riamque pensans, atque - '
.omni actione dij'udicans, supernse districtionis vim comprobabit.
. subdens: 56; Nemose tnnocentem certo scit. — Ac si aperte
quanta ollicitudine p.ertimescat jnsinuat, r&cat: Quid de aliis ioquar, qui ipse de me testi-
. In turbihe enim conieretme. Ac si aperte dicat :-ld-
mo»ium ferre non vaieo? Sed quia irmoc.enlisetuse
.circo huncsemper et intranquillitaie timeo,_quiaper lestificari
non-sufficis, nunquidhocipsum,quiainno-
flagellaqualis in turbine veniatnon ignoro. Quaefla-
ei metuens et . - centiam habeas, scis ? Subdit:
. gella srilicel prseviriit," prsevidens per-
lulit. Unde subjungit: Et multiplicabit vulnera mea -CAPUT XXV fRec. XIII];
eiiam sinecausa, Ut enim saepejam riiximus, nequa- VERS.21.—Etiam si simplex fuero, hoc ipsumigno-
quam heatus Job per.cussus est ut in eo pefcussiq vi- rabit.anima niea.
tium tergerel, sed ut merituin augeret. Vulneratun. 37. Utilitas et incommodum-ignoraniim nostrw.
sc itaque sine causa asserens, hoc de se.foris loqui- [ Vel.X VIII]. Swpe viliumperagil quodvirtus inchoavit.
lur, quod de illo Veritas in occullo testatur, dicens: —Plerumque si scimus bbna qua. agimus, ad elalio-
Commovislime adversus etim, nl affligeremeumfrus- nem ducimur; si nescimus, minime servamus. Quis
tra (Jgb. n, 3). Vir ergo sanctus superbe nqndicil ' D enim aui de yirt.ulis suaeconscientia non
' quanlulum-
tjuod ve.raciler dicit, nee perhsec verba a rectiludiue eunque superbiat? Aut quis rursum bonum" in se
discrepat, per quae a judieenon discordat. Qui eo- custodiat quod ignoral; sed contra utraque quid su-
lundem protinusvulnerumeonlinualionemexprimit, • perest, nisi ul recta quse agimus sciendo nesciamus,
cum suhjungit: , ut haecet recla a.slimemus; el minima ; quaienus et
CAPUTXXIlfV^. XVU]. ~ -ad custodiam sensificet anhnum scicntia rectiludinis,
y*ERS. 18.—Non concedil quiescere spirilum tneum,, el in tumorem non elevet seslimalio minorationis ?
cl iinpletme amariludinibws. . -.- Sed sunt rionnulla quaesciri a nobis iJicileiiequeunl,
34. Jpbintus et^orisqffligitur.—Ssepe justis exer- etiam cura geruntur. Nam saepe recto studioconlfa
, ciiiurn vjrtutis^ est sola exterius J_©4 adversa tole- delinquentium culpas accendimur; et-cumullra sequi-
ad promerenda bona malqye merila. In Ms. Colb. a a Longip., Gemel. et alii Norjnan., corruptibilis
RKiiierlb, uti verisimile est, qui singulos fibros in ca- '"'nasci..' . . ., • '".'.'- ''.'''
jiilii'a divisit, eisijue suni'.!:a.rias"J5eiitei"!ii;isprofixil, h Lyran., Bigol., Utic, reatu prcmituf.
asciiptumest: Nota de pcculto Dei judicio, nride in- ' ; .Geraet. c hab.et el miiliiplichyii,
mox nati trudanliifih infra. '" ""' "sicque' senijier
fanles absqueopejre inferno.
 ^79 SANCTI GREGORII MAGNI 880
tatis metasper iram rapimur, hoc-zelum justae dis- -A -j niea. Ac si aperte diceretur : Conditoris epnlra me '
•trlctionis seslimaraus.' Saepe «fliciura -prsed.ibationls judicia qua lemeritateredarguo, qui ipsum rbe ex in-
-assumimus, Tit per hoc fraterna. utililati serviamus; -firmitalis caligine ignoro ? Unde bene per prophetam
•sed nisiplaceamus-cuidoquimur, nequaquam libenter dicitur : Dedit abyssusvocemsuam ab allitudinephan-
aecipitur quod' prsedicamus.-Cumque- placere; mens rtasim sum{Hab.ixt, iOfsec.LXXX). Ahyssusquippe
utiliter -studet.;-ad "aihorem. laudis' proprise--turpiter phantasise altitudinem portatcum hunianus animus,
.defluit;*et quae acaplivitate vitiorumalias curabat immensa cogitatione a caUginosus, semeiipsum etiam
eruere, ipsa suis favoribus incipit; capta-.servire. discutiendo non.penetrat. Sed ab Iiac altitudifte vo-
cemdare est, quia dum se deprehendere non potest,
Quasi latrunculusijuippe estappetiluslaudiihumanae,
in admirationem consurgere, ut eo perseru-
qui recto itinerfe gradienlibus ex lalere j'ungitur, ut eogitur
-e\ occultii edriclb gladio gfaidiehiium-vitatrucidetur. tari non audeat b.quod superipsurh-est, quo, Incom -
Xuriique^poppsit^^ufilitatisiritehlibad sthdiapri- prehensibifitatem suam ipse cogitans, non valet
vata 305 dedueitur, horrendo modo unum Idemque , inyenire.quod est.. Sed justorum corda, quia ad per-
feetum se examinare nequeunt," -segrehoc exsilium
opus culpa peragiti quod virtus "irichbavit; Ssepe et
ab ipsis'exofdiis"aliud'cogitalib "-expetit," aiiud actio caecitatisferunt. Unde-et subditur;— JBID.:—Et
""--•'"" ",-•' •-" •• - . .]B tmdebitme vitm-mem. Tsedet jiislum vivere, quiaet
'"bstehdit?
•operando vjtam non desinit quaerere, et tamen ejus-
. [Vet. XIX.] ,38. Alias recta est.actio, non qnimus. . dem vitae suse meritum non valel invenir.e.- Libram
— Ssepe sefidelem .sihi nec ipsa cogitatio exhibet,
quippe examinis a sinu inlimse aequitatis trahit; et
uuia aliud.ante o.eulosmentis versat, et Ionge adaliud inde in se erga c eftectum inventionis deficit, unde
ex intentione festinat. Nam plerumque nonnulli terrena superse
in- ' raptus ad viminquisitionis excrescit. Sed
praemia appetunt, et.justitiam defendunt, seque est consolatio nostrse caliginis reducta -ad"animum
nocentes sestimant, et essedefensores-rectitudinis
a de- 308 Jus(a et incomprehensibilis 'poteritia condito-
exsullanl. Ojiibus sl spes nummi subtrahitur, ris, quoa et iniquos sine ultiorie non- deseril, el re-
fensione pretinus j'usti_tisecessatur;.ettamen defen- ctorum justitiamincomprehensibilitatis immensitale
.sores se justitise cogitant, sibique serectos asserunt, transcendit. Unde et
aple subjungilur :-
qui nequaquani rectitudinem, sed nummos quaerunt.
.Quos contra. bene per Moyseri"dicilur : Justequod CAPyTXXyi[JIec,'JJF]. ..- ', .
justum estexsequeris (Deut. xvij 20). Injuste quippe VERS.22. — Unum esl quod locutus sum, el inrio-
quod justum-est exse.quiluri-.qoi-addefensionem ju- centem etimpimnipse consumit. -
slilise.non- virtulissemulatibne;- sedamore prsemii G ' &0. Humana
est exse- pufitas divinm comparata evanescit.
temporalis excilatur.-Injuste'quod-justum
venun- lmpius Dei ullionem noii effugit. Mors oihnes inva-
quitur, qui ipsam quam prsetendit juslitiam dit.— Innocensa Creatore co'nsumitur,.'quia quan-
dare minime yeretun- Juste -<ergoj*ustumexsequi est Ualibet
ejus"siuiplicilas fuerit, divirise Inagnifudinis
in assertionem justitise eamdem ipsanij'ustiiiam-quse- -d
simplicitate devoraturrQriamvis enim siiripiicita-
•rere. Saeperecla agimus, et nequaquam prsemia,- ne- tem studiose
- Iaudes ab sed servemus, ex consideratione lamen in-
-quaquam liomimbusexspectamus';
1 tamenmens, in sui fiduciairi erecta, his a quibus ni- -timae puritatis ostendiiur quod haecipsa quam agimus
contemnit. simplicitas non sit.' Impius quoque a conditore con-
hil expetit piacere eoruni-judicia despi-
elationis sumilur, quia, Deo cuiicla mirabililef ordinante,
cit, seque niale liberam per abrupta rapii; -ipsissuis e versutiis "ejus
inipielas ligatuf. Nam inde
etiride sub"vitio pejus obruitur, unde, quaside- se suppiiciis et nesciens implicat, unde se aliquid
victis vitiis, 'nullis se appetitiohibus "subjacere' glo- -facere scienter exsultal;
. Quia igitur omnipoteris Deus
riatuf. et bonorum- innoceniiam { simpJicitate superat, et
; 39. A nimia aut nulla nosiri. discussione nobis est malorum aslutiain penelrans damnat, recte nunc
discrimen. — Ssepe dum uosmetipsos plus j'usto-dis- - dicitur : Unum -.esiquod lecittus"sum, et irinoceniem
.cutiriius, de ipso discrelionis studio indiscrelius erra- D I et impiumipse consumit.Ac si aperte diceretur : Hoc
fuus; et mentismostrse acies/quo plus cernere niti- apud nie vefbum cogltationis protuli, quia nec inno-
-tur, obscuratur,. quia et qui importune solis radios cens, si dislricle disciitior, innoceris apparebo; nec
aspicit, tenebrescit; etinde nihil videreeompeJlitur, impius.si apud me latere Yoluero, a superni exa-
unde videre. amplius conatur.-Quiaigitur ab inquisi- minis acumine abscondor, quoniam dislilclus judbx,
tione nostra tqrpentes nos omnino_nescimus, aut si cuncta comprehendens, 'occulta malitiae mirabiliter
subtili nos discussione requirimus, plerumque iuter penetrat, et suis hanc iiiventionibus bene ordinans
vitia< virtutesque caligamuSj recte nunc dicitur : damnat. Vel certe et innbceritem et ihipium ipse
. Etiam si simplex fuero; hoc ipsum ignorabit anima eonsumere dicitur, quia quamvis s iri menlis vita di-
a Omnes pene yet. Mss. etEditi, caligosus, quod a In %ret.Edit., simplicitate superatur,-
e Vindoc, Corb. Germ. et Colb., a prhria manu,
jamb alibi notatum.
Lyr. et Bigot., quod super seipsum est. Ita quo- "ipsis suis virtutibus.
f
quec nunclegilur in Utic. Olimdeeratse. Ita Beljovac. et omnes fere Mss. nostri.At Edi-
Bellovac, affecium inventionis. Germ., intenlio-' li, simplicitalemque.superat. ., „ . 7 . -
nis. g Edili cum uno Ms. Reg., in meritis vitcs. Verius
 881 , MORALIUMLIB. IX. — IN CAP. IX B. JOB. 882
visi sint, primae tamen culpaemerito seque ad caruis 1A justi et. propltetw yolueijimtvidere qum videtis, et non
interitum perlrahunlur. Unde et per Salomonem di- viderunt (Lttc. x, 24). Poenai itaque innoeenturn sunt
citur.^JlforifMr rfoet.(ssi).ti.i'ferHfwtrfoc_i(s(Eccfe.n, desideria.justorum. Quousqueergo electorum suorum
16). Etrursum : Cuncta subjacent vanilati, el omnia vota Dominus.non compaliens distulit, quid aliud
pergunt ad unum locum; de lerra faelar sunt, et in .quam.pqenas.innocentum risit? Itaque vir sanclus,
lerrampuriter rtvertuntur- (Eccle. m, 19). Sequitur : -venturi Redemptoris dona considerans, et votorum
' ' ''' . suorum dilationem graviter tolerans, dicat: Si fla-
CAPUT XXVII [Rec. XV].
gellat, occidat semel, et non de pxnis innocenlumri- "
VERS.23.' — Si~flagellat, occidat semelet non de .deat. Ac si aperte exoret; dieens : Quia vila nostra
— •- • -• ^
pwnis innocenlumrideal. quotidie «flagello vindictae pro. culpa atterilur, ille
41. Job- medialorem desideral qui sua nos morte ,jam veniat qui pro nobis semeP.sineculpa mofiatur,
liberet. — Quis lisec nbn per superbiam prolata cre- ut de innpcenlum pcenis Deus - ultra non rideat, -si
-deret, nisi sentenliam j'udicis audiret, qui ait:- Non ipse carne_passibilis,.apparef i,n.cu,jus se desideriis
estis loculi cofam me rectum, sicut servus meus Job mens noslra.castigat.. . . ,..._.,-,
(Job. XLII,-7)? Restat ergo ut nullus-auctoris verba .[Vet..XXI.] .43.. Deus deinnocentum pwnis^idet,
reprehendere audeat,-quse constat quia judex laudal. jQ cum.eorum lacrymis delecialur..—._Yel certe si risum
\Vet.XX:] Sed tanto in inlimis suis cautius-subli- Dei ej'us laelitiam appellat, de. innocentum poenis-ri-
liusque rimanda sunt, quanto durius foras sonant. ,dere Dominus dicitur,..quia quoa nohis ardentius
Vir elenim sanclus hiimani generis damna conside- quserilur, .eo de nobis^uavius Isetatur. Quasi qubd-
rans, unde quo veneiint pensans; quod homo, polli- dam quippe ci .ex p.oena.gsiudiumfacimus, cum per
-cente adversario, boni malique scientiam appetens sancia desideria,pro. ejus-nos.amore castigamus..
"
scire, perdidit etiam semetipsum, ita ut^eraciler di- Hinc JPsalmista ait.:. £onsliluite. diem solemnem in
cat: Eliam si simpiexfuew, hoc ipsutn ignorabit ani- confrequentalionibus, usque ad cortiu altaris (Psal.
mamea; quod postexpulsionispoenam flagella quo- cxvn, 27). Solemneih "flairiquediem Domino in con-
que corruptionis sustinet, et adhuc ad carnis, vel frequerilatiobeconstituit, quisquis se assiduein ejus
cerle ad mentis interitum etiara post tormentum desiderio affligit. Qui nimirum soleranitatis diesusque
tendit, ut recte dieat: El innocentem ct impiumipse ad altaris cornu tendi prsecipitur, quia tandiu ne-
consumit; Mediatoris contrahsec gratiam requirit, cesse est ut quisque se afficiat, quousque ad superni
dicens.: Si flagellat, occidat semel. Nos enim quia et sacrificii allitudinem, id est ad aeterna gaudia per-
a Deo mente recessimus, et carne ad pulverem redi- lingat. Justusigitur vir, quia impleri desiderium
mus, poena duplse mortis astringimur. Sed vehit ad iQ suum appetit, non differri, -humililer dicit-: Non de
nos qui pro nobis solaeamemoreretur; qui simplam pwnisinnocentum rideat. Ac-si dicefet : Votanostra
suam dupte nostrse conjungeret, etnos ab utraque libenter accipiens, ultra non differat, sed ostendimdo
morte Iibefaret. De qua per Paulurii-dicitur-:' 307 exhibeat euoi. qui nos in .sua exspeclatione casligat.
-Quod autem morluus est peccato; morluus est semel Quia vero eumspecialiter beatus Job_occidi.semel
(Rom. vi, 10). Damna ergo vir sanctus nostrse cor- peiivit qui carriis solius.niqrlem in roundi prq i\obis.;
ruptioriis aspiciatj-etunam, quse duas nostras de- fine toleravit, prolinus aperit, qui ipsum quoque. or-
struat, mortem Mediatoris quaerat, atque hane desi- dinem ej'uspassionis adjungif, dicens; _ .
derans dicaf: Si flagetlat, occidat semel.- CAPUT-XXVIII. •
42. Desideriumsuum-non differri appelit. — Sed
eece quasi humilitati renititur, quod protinus subin- VIERS. 24." — Terradala est in nianus tinpii,vul'
fertur : Et non depwnis innocentumrideat. Quod ta- tumjudicum ejus operit. ,
men valdehumilli.mum.sinedifficultate cpgnoscinius, • 44, Christi caro impio diabolo tradita. Chrisli in-
si humili hoc mente pensamus. Cunclis etenim liquet te.fectores a diaboloexcwcaii. Iniqui et diabolus una
quod omne desiderium pcena est cumdiiYertuf, Sa- persona, qua nihil magis impium. — Quid .namque
Jomone quoque attestante, qui ait: Spes qum 'difftr- .•»»lerrae nqminenisi caro exprimitur? Quis appellatiope
. ' lur affligit animam (Prov. xm, 12). Ridere aulem'" impii nisi diabojus designatur? Hujus impii manus
Dei eslhuraahse nblle affliclioni misereri. Uride per fuerunt hi qui g®S in Redemptqris noslri morte
Salomonem rursum Dorriinus reprobis in culpa du- grassali sunt. Terra itaque data est in manus irapii,
rantibus dicit : Ego quoque in inleritu veslroridebo quia anliquus hostis Redemptoris menleni corrum-
(Prov. l, 26); id est, 'afuictioni vestrse nulla pie- pere per se tentando non valuit (Matlh.iv, 10,11),
tate compatiar. Ante Redemptoris igitur adyentum sed ejus carnem per suos sateililes ad triduum per-
suam electi omnes habuerunt, sestuan.te missus exstinxit xxvn, 43), et b dispensa-
poenam quia, (Matth:
desiderio, incarnationis ejus mysterium videre cu- tioni supernse pietatis nesciens ex hac ipsa permis-
pierunt, ipso attestante, qui ait.: Multi, dico vobis, sione servivit. Tribus .etenim Redemptprem nostrum

aller.Reg. cum Corb., Colb., Geraet., Germ.,' aliis mentis, a se invicem separan.
etiam faventibus, in menlis vila. Quippe hic opponi- a Germ., Uiic. etaliiNorman., flagello vindice,
tur vila mentis mbrti carnis, memoratque Gregorius h Ita Gemet., Longip. et alii. Vet. Edit.ut recen-
liiSontent et iftipium noh iw morie carnisj ui vita tiores habent i et dispensdtibhem,:.nesciensl elc{
 885 ' - S8A
"SANCTI GREGORIIMAGNI -
tentaiionibus-pulsans, ~cor Dei temerare nonvaluit. A , xviu, 19). Quia igitur antiquorum patruin priu» dies
-Sed cuni.Juiiaementeni ad mortem carnis ej"usexci- finiti snntquam i__undoDeus in carne uionstraielur,
tavit (Matth. xxvi, 14), tumque ei cohortem atque a recte de eisdein diebus dicitur : Fugerunt, elnon
ppntificibus et Pharisseis ministros tiadidit, nimirum viderunl bonum. Ac siaperte dicereiur : Anteexspe-
isteimpius manus ad terram tetendit. Hujus terrsB ctatum tempus elapsi sunt, quia ad ReJemptoris
judices, sacerdoteset principes, Pilatus atque illuso- praesentiam pervenire nequiverunt. Unde adhuc sub-
res niilites fuerunt. Iste itaque impius vultum judi- dilur:
cum ejus operuit, quia corda persequentium, ne au-
309 CAPUT XXXI. •
ctorem suum cognoscerent, malitiae nubilo velavit.
Unde pc.r Paulum dicitur : Usque in hodiernumdiem VERS.26. — Pertransierunt quasi naves poma-por-
lantes. , . , . .-
cumlegiiur Moyses, velamenest b super cor eoruin (II •47. Quemexspectando odorati sunt-, ejus nos visu
por.m, 15). Quirursus ait: Si enim cognovissent,' et
nunquam Dominumglorim crucifixissent(I Cor. n, 8). fructu. satiamur. .Operlum nobis detuierunl Spiritus
— Hi qui poma deferentes maiia trans-
Vultu;; ei go j"miicumopertus exslitit, quia mens per- frucium.
fructuum odore perfruunluf, sed
sequentiumeum, quem»'carne tenere poluit, Deum meant, ipsi quidem
nec per miracula agnovit. Quia vero autiquus hostis J„ eorunidem fructuum aliis cibos feriml. Quid igilur
cum iniquis omnibus una persona esl, sic pleruinque antiqni patres nisi naves:poina portantes exstileruiii ?
divinae incarnationis mysterium prophetanies,
Scriptura sacra de iniquorum .capite, id est diabolo, Qui
odore potiti sunt, *ed nobis fructum
loquitur, ut repente ad ejus corpns, id est ad sequa- ipsi quideni spei
ces illius, derivetur. [Vef. XXII.] Potest ergo de ej'usdem spei perfeclione .detulerunt. Quod enim
. nomine impii infidelis ac persecutor populus desi- illi exspeclando odorali suni, hoc nos cernendo et
f isdem
- percipiendo saliamur. Unde et.Redeinpiur
.gnari, cui et hoc congruil omnino quod subdjtur :
discipulis dicit : Aliilaboraverunt, ei yos in labores
CAPUTXXIX. eorum introistis (Joan. iv, 38)."Quorum videlicel dies
IBID.—•Quod si non ille est, quis ergo est ?> coniparautur navibus; quia decurrunt j el fecte
. 45. Ac si aperte dicerelur : Quis unquam impius ppma portantibus, quia electos omnes quos ante Re-
esseputandus est, si illepopulus, qui ipsam pietatem demptoris praeieniiam.gestayeruiil, per proriheliseva-
persecutus est, impius non est? Sed consideraia vir luerunt spiiitum exspectatione rcfovere, non autem
sanctus Judaicse plebis perfidia, ad semetipsum meb- manifesla exhibitio. e reficere. Vel cerfe guia naves
tii oculos revocat; dplet quod videre nequeat quem cum poma porlant, hsec paleis adiniscent, ul ad te..'-
amat; moerore afficiiur, t quia. ex praesenti mundo \„ ras -illsesa perducanl, recte patruni prajcedeniium
antesubtrahiturquam,sa}us;mundi reveletur. Unde dies describuntur nayibus poma portantibus sirailes,
et subdit: . •...:' quia.antiquoruro dicta in eo quod mysieria spirita-
CAPUTXXX [Rec.XVI]. lis vilse denuntiant, per interfusam hsec hisloriae sti-
pulam servani, et opertum nobis fiuctum Spiritus
VERS,25; — .Dies mei velociores fuerunt cursofe ; deferunl cum carnalia
" - !- loquuntur. Saepe namque duiri
fugerunt,etnonvideruntbonurii. narrant propria, ad Divinitatiselevantur ar-
quaedam
&6.Aniiquijustidolent se rid&irisiitempora non .cana. Qui crebro etiam cum allitudiitem Divinitatis
pervenisse. — Cursoris quippe offieiuiriest seculura aspiciunt, ad incarnalionis ej'us mysterium repeule
nuntiare. Omnes igilur elecli, ;qui anle adventum
c fijnduntur. [Vef; XXIII.] Unde adhuc apte subjmi-
Redemptoris.orti sunt, quia hunc aut vivendo lan- gilur:
lummodo, aut etiam loquendo nuntiarurit, quasi in
mundo quidam cursores fuerunt. Sed quia ante prae- CAPUT XXXII.
' stolatum IBID.— Sicul aquila volansad escam.
redemptionis tempusse subliahi praevident,
transire se cursore velocius dolent; diesque suos 48. Velul aquilm a summis ad ima descehduni,
esse breves ingemiscuni, quia usque ad videndam Christi carne pascendi. — Moris quippe esl aquite iit
Redemptoris lucem minirae tenduntur. Unde apte ;P irreverberata acie iadios solis .aspiciat; sed cum re-
dicitur : Fugerunt, et non viderunlbonum. Omniaquae fectionis indigentia urgetur, eamdem oculoruin aciem,
creatasuntbonasunljMoyseaitfstante, qui ait: Vidii quam radiis solis infixeral, ad respeclurii cadaveris -
Deus cuncta qum fecerat, d el ecce bona valde (Genes.- inclinat; et quamvis ad altaevolel, pro sumendista-
1,31). Sed hoc solum bonum principaliter bonuin nien carnibus terram peljl. Sic videlicel, sic anliqui
est, per quod hsecomnia bona sunt, quae bona rion patres fuerunl, qui in quanlum liumaniiatis infirmi-
principaliterexislunt.Dequo bono Veritas per Evan- tas admiiiebat, Creatoris lucem erecla mente con-
geKum dicit: Nemo bonus e nisi solus Deus (Luc; tenij.lali sunl; stedIncarnandum hunc in mundi fme
a Vindoc, Norman.jCorb. <_!erm.,cor Dei tentare Pnris., aut audiendo. .
non valuit. Lyr. et Utic hanc diversam lect. habent " Utic, Lyr., Big., ef erant valde bona.
in marg., corde temerare non valuit. Gemet., corde te- ~
Vijidoc, nisi unus Deus. Ita eliam pteiiqueNor-
merati, .elc. . man. Utic utramque Iecl. exhibel-
b Edili, cumtino Reg., est positum. f "Mtndose, ul j.utamus in'aiiis Editis legitur :
. ;<=Ila Triron., Longip., Norman. omnes, etc Vin- undeel liedcmplor iisdem w! lusdem discipiilis dicit.
doc, mendose, out videndo.Edifi vero, cxxepto vel. In Mss. pro iisdem legilur idem, vel isdem.
«85 MORALlCMLIB. IX. — IN CAP. IX B. JOB. 886
praescierites,quasi a solis radiis ad teriam oculos de- A i lit decursum, qriem nunc homo praeseutis vitaedesi-
flexerunt. Et qriasi de summis ad ima veniunt, dum derio .oppressus indesinenter et tolerat et optat. Ne
hunc Deum supra omnia et hominem a intra omhia enim finiatur, viv.ere appelit,~ sed per augmenta vitse
agnoscunt. Quem pro -huriianbgenere dum passurum quotidie adfinem tendit.- Nec deprehendit valde
inoriturumque conspiciurit, qua scilicet morte serriet- lemporum incremeuta quam nulla sint,.nisi cum r_eT
f
ipsos refici atqiie reforroafi ad vitam nOvefunl, quasi penfe transacta fiunt-.qusevenientia longa videban-
iriore aqnilaepost contemplatos sblis Tadios in eada"- tur. [Vet. XXIV.] Vir igitur sanctus statum susecon-
vere escam craaerunt. Libet spectare aquilam soiis djtionis aspiciat, et ex humani generis voce damna
Tadios"intuentem, uuse ail: Deus fortis,paier fuluri decursus ingemiscat, dicens : Dies mei velocioresfue-
swculi, princeps pacis (Isai. ix, 6).-* Sed ab alto vo- runt cursore; fugerunt, et non .videfutitbonum. Ac si
latu celsitudinis ad t-rras veniat, escam cadavefis aperle dicat: Ad hoc Iiomo conditus fuit, ut bonum,
inferius inquiral. Panlo post elenim subdit, dicehs : quod Deus est, videre potuisset; sed qui stare ad lu-
Disciplinapacis nostrm super eurii, el livore ejus sa- cem noluit, mgiendo oculos amisit, quia quo per cul-
nali sumus (Isai. LIII,-5).Et rursum YEt homoest, et pain ceepit ad im'adecurrefe, .s eo csecilatem pertulit,
~
«
quis cognoscet eutn (Jef. xvn, 10, sec. LXX) Sub- ne intimum.lumen videret. De.quibus adhuc diebus
levata ergo in divinitatem mens justi, cum -dispen- B apte subjungitur: Pertransierunt quasi naves poma
«ationis gratiam ex ejus carne considerat, quasi-a portantes. Naves cura poma portanf, fructus, terrse-
summis repente, ut aquiia ad escara vbl.at; Sed ecce videlicet per fluctus feruot. Terra vero horainis pa-
•ille Israeiiticus populus immenso dudunvprophetise radisus exstitit, quse hunc inconcussum tenere potuit,
"spiiituinfusus cjusdem prophetiae dbnaperdidit,at- si per innocenti.am stare vqluisset. Sed quia ad mu-
Tjueinea fidequam prsevidendonuntiaverat-non per- tabilitatis undas per culpam cecidit, ,'adprsesentisvitse
mansit; 310 et a se Redeftiptoris. prsesenliam ne- maria post terram venit. Poma etiam terrse.liujus
gandb repulit, quam cunCtis se"sequentibus praenun- fuerunt mandati sefmo, concessa possibililas bperij,
tiando declaratvit.Undeet apte protirius per compas- naturse inditaintelligentia conditoris. Sed hsec poma
sionem ad eorum quoque duritiarii sermo conveftkur, quse edere in terra renuimus; per riiaria portariius,
alque ab efs quomodo prophelise gratia subtrahitur, .quia co.ncqssaiioria lot munefum incpncussi custo-
indieatar. Nam subdituf: direin paradiso noluim.us, et seryare nunc in tenta-
tionibusconamur. Tendentes adlerminum, aura vilae
CAPUT XXXIII.
.prsesentisimpellimur, mutabilitatls noslrae iluctu fa-
VERS.27..— Cum dixero: Nequaquani ita loqudr, ligainur. Sed.quia-per crucis mysterium ad ingenita
commulofaciem-meam, eldolore torqueor. -' natufse bona restringimuf, quasi per lignum pbriia
/Q
49. Judmorumperfidia el reprgbatig.-^-Plebsquippe' portamus. Quod tamen intelligi el aliter potest. Na-
Judaica loqui ut prius nojuit, quseeum quem prsedi-- \es etenim cum poma portant, suavitatem odoris ha-
;xerai negavit. Sed commutala facie dolore lorque-- henl, sed h gravilatem porideris 311 non habent.
lur, quia dum interni sui hominis aspecluin, quo) Et humanum genus paradisi gaudiis expulsum vim
agnosci a condilore potuerat, foeditate perfidiaepol- conteroplationis s perdidit, robur condiiae fortitudi-
. luit, a praesentibus malis incipiens, sub seterna se ul- nis amisit; cumque ad superna repetenda se erigit,
-;ticnedaninayit. Quasi enim commutata facie, ab au- fragrat quidem odore riiemoriae,Rp-ddigne nonexerit
.clore noiicognoscitur, qriaeperdita bonseconscientife- pqndus vitse. Pomorum ergo odorlbus repletur, et •
fide rtprobatur. Sed nimirum reslat ul suppliciornmi lamen huc illucque'leviter menlis nostrae navisini-
doior lorqueal, quam d suus non cognoscens conditori" pellitur, quia et paradisi celsitudinem cum k odoris re-
, ignoral. Quia igitur haec sub Redeniploris nostrisi- - cordalione meminimus, et importunos tenlalionum
gnificalione iranscurrimus, nunc moraliter discu- fjuetiis ex carne tOleramus.Unde et apte subjungitur:
tiendo repliceriius. - - Sicut aqiiila volaiisad escam. [Vel.XXV.] Aquila ete-
SENSUS MoiiALis.—50.CAP.ix, VERS.25.—Diesmeii nim alto valde Tolatu suspendilur, el adnisu prsepetr
velocioresfuerunt cursore; fugerunt, elnon viderunibo-- ad sethera libfaluf; sed per appetiluni ventris terras
~ JJ
. num. — Quibusbonis homo peccandospolialus, quibus expetit, seseque a sublimibus'repente deorsum fundit.
malis obnoxius.—Sieul ssepej'am diximus, sic primuss Sic sic humanum genus in parente primo ad ima de
homo condilus fuit, ut per augmenta teinporum tendii _sublimibus -corruit, quod nimirum conditionis suse
posset ej'us vita tantummodo, non evolvi. Sed quiai . dignitas in rationis celsitudine quasi -in aeris liber-
spqnte ad culpam decidit, qub atligit velitum, perlu- tatesuspenderat; sedrjuia, contra prseceptum, cibum
. • a Cocc, atqueex eO seq. Edil.,i»/rc omnia, cor- i Ita Turon., Vindoc, Bflloyac, Corb.,Germ. et
rupfe; Iiic inlra vel iriter omnia idem significal ac in omnes Nofm., ubi in Edilis, tfansacta finiunlur.
uriirierOjin cehsu cfealurarum. s Geriiet. et Turon., eo se cwcilate perculit.
i" Gorb.- Genri., Vindoc, Turom, sed ablato vo- h Geinet., sed gravidinem operis non habenl.:Bel-
tatu. : ... ; lov., sed gravedinem pondefis.,Corb. Germ. et Reg.,
c Gemet. et plerique, cognoviteum. . -
11Bellov. el Gemet., quam suos non cognoscens. grqvitttdinem. 1 Turon., non perdidit, sedrobur, plc, corrupie.
Lyr. et Bigot., quam suam non cognoscens.Utic, k Turori., Cbrb. Germ., Reg , Qerm., cum ardo-
suusel 'quamsuam nbn cognoscens. ' '
quame Editi, cuiu
ris recordatione,
" "- quos. sequuntur Edit. €oc. supe-
urroMss. Colb.,,nec deprehendivalel; riores. ,
Ipctio hbstra estMss. NoraV, Uorb. Germ., Reg.
 '-
SS7 SANCTI GREGORII MAGNI , - ' 888
vetitum contigil, per ventris coneupiseentiam ad ter-- A.dabat,
i De quo, Scriptura teste, perhibetur : Dicebat
rasvenit; etquasi post volalum carnibus pascilur,; enim : Ne fbrte peccaverinl filiimei, £t J>enedixerinl
. quia illa libera conlemplationis inspiracula perdidit,, Deo in cprdibus ^uis:(Jgb. i, ,5).,Affeelum ergp com-
I et deorsum- cbrporeis voluplatibus Isetatur, Sicutt passionis exercuit, quia ips.e de.se. gmicprum quae-
f ergo aquila-volans ad escam, dies nostri velociterr slionibus exactus dicit : Flebam quondam super eum
I transeuritj-.quiaquo ima pelimus, eo"subsistere- inj qui affliclus erat. (Job. xxx, 25), Ministerium pietatis
I vita'prbhihemur. " ' '< • " impendit, qui ait;. Oculus fui cmco, etpes claudo
$ ; 51v Qiimsiibhesdurm circa hominis lapsum qui re- (Job. xxix, 15). Caslitatis mundiliani.in cordecuslb-
frendndmSMentietsi justa, tamen dura cmcitas.—Sedl divit, qui olitestando se aperit, dicens : Si deceptum
cuiii hsec "Shte"mehtis bculos" continua •eogilatione3 ^sf cor meum super mulierem (Job. xxxi, 9). Humili-
revolvim'us,"dUris taciti qiiaestionibus urgemur, curp tatis culmen niedullitus lenuit, qui dicit :_Si con-
omriipoterisDeus fcorididitquempefiturumesse prae- iempsi judicium subire cum seryo meo el ancilla mea,
scivit? eurisipii summCpbtehs et summe-bonus estt cum disceplarent adversum me (Ibid., 13). Beneficia
"nequaquam'JvoIuit hominem talenr faeere qui perire5 largitalis impendit, qul ait.: Si cotnedi buccellmn
-"
'n'onpbsset?'Cuni:vero'haec'tacita mens inlerrogat,pa- , jneam solus, etnon comeditpupillus ex eq(Ibid._ 17).
vet uefipso inleirogiitionisv:ausu in superbiamerum* s U 1 Et rursum •:Si non benedixerunl tnihi kttera ejus, et
pat, seque :huiniliter.cbmprimit, ° etcogitationes . de velleribus oviutn mearum calefactus.est (Ibid., 20).
festringit;-'Sed eo'"gr'aVhisafuigitur,'quo inter malaL" Gratiam hospitalitalis exhibuit, .qui dicit: Foris non
quse sustiriet eliariiue cbriditionis suaeabscondito in- mansil peregrinus,osiiummeumviaiori patuit (Ibid.,
ieHectu 'cfricialur. Uftdehicqubqueaplesubj'uhgilur: . 32). Et inter haecad virtulum c cumulum per. excel-
Cuin.dixerb, Nequriqurimitalbquar, cbmmuio'fdcieni, lenliorem viam cjiaritatis, et inimicos dilexit, qui
meam,"et 'doloretorqueof. Nequaquam"qiiippe ita nos, ait: Si gavisus sum ad ruinam ejus qui me gderat
debere lOquidicimus cum, nostrae infirmitatis modum (Ibid., 29).Et rursum j Non enim dedi ad peccan-
ex inquisitione trariseuhtes,'nosmetipsos pavorere- dum gullur meum, uf.expelerem maledicens animam
d
;pre1ieiidimus,etsupernaer-evbrentiseconsideratione re- ejus (lbid., 30). Quid ergo vir sanctus. sua qpera
frenariius';jItf qiia'refrenatiorie scilicet mentis noslrae verebatur, qui illa semper exliibuit,'ex quibus placari
facies cOirimutatuf,'quia'qnae prius non capiens au- Deus erga iniquitales solet? Quidergo.est qudd,mira
denter summareq"uirebat,ihfiriiritalem suam postmo- opera faciens, haec ipsa etiam veretur pavens, cum
durh agnoscens, venerari inchoat quod. ignorat. Sed dicit: Verebar omnia opera mea, nisi quod in sancti
iri ipsa ebmiriutatibne dolof est,' qnia valde affligi- viri. actibusverbisque "colligimus, ut-si placere Deo
tur, qubniarii primaeculpaeriiefifoad intelligenda ea :C r* veraciter cupimus, poslquam perversa* subigimus,
in nobis etiam bene gesta timeamus?
qusede b"ipsa sunt caecatur'.'Quib"patituf,' jiistaesse . ipsa
considerat"; 'pavef, ne iifdblore per licentiam locu- [Vet. XX VI,] 55. Iriillismetuendwdesidia et fraus.
. Tioriis exceuat; ori sileritium iridicit, sed excitatus — Duo quippe sunt quae in bonis opefibus necesse
dolor eo ipsb quo restritigitqr augetur. Dical ergo: "est ut sludiose formidenlur, desidia videlicet et fraus.
Cum dixero, Neijuaquam ila loquar, commulo faciein, " Unde et per prophetam apud vetustam translationem
hieriih, et dolore torqueor, quia"tunc 'gravius plerum- dicitur : Maledictus omnis qui facit opus Dei frau-
que a.flligiiriuf,'.cu"m qriasi p.er cbrisblationis sludiunit dulenier et desidiose (Jerem. XLVIII,"10).Sed scien-
afilicl.ioiiisnostrae nobis conaiiiiir mala levigare. SedI dum magnoperb esl, "quia desidia per lorporem na-
quisquis, j'am subtililer parenlis primi damnalione, scitur, fraus per privatam dilectionem. Illam nam-
propagata, huniani genefis damna cbnsiderat, snper- que minor Dei amor exaggerat, hanc autem male
CSt ul his ridjuiigere propria meluat. Unde vir san- mentem possidens proprius amor creat. Fraudem
ctus postquam commuriia intulit, repehte specialia( • quippe in Dei bpere perpetrat quisquis, semetipsum
subjungit, dicens : inordinale diligens, per hoc quod fecte egerit, ad
remuneraiioriis trarisitoria. horia"festinat. Sciendum
3II-CAPUT XXXIV [Rec. XVII]. D quoque est quod tribus modis" fraus ipsa committi-
VERS.'28.—Verebar omnia opefa mea, sciens quodl tur, quia per hane procul dubio aut tacila cofdis hu-
non parceresdelinquenti. mani gratia, aut favoris^ura, aut res quaslibet exte-
52; Vperibus etiam bonis timendum Job docet. — rior desideratur. Quo contra recte de justo per pro-
Qiioe bealusJob opera exercuit, sacrae huj'us histo- phelam dicitur: ~ Beatus qui excutil manus suas ab
'
riietextus ostendit. Holocauslis quippe multiplicibus> onijit munere (isai. xxxm, 15). Quia enim non solum .
" auelorem placare sluduit, quia juxta filiorum nume- frausin acceplione pecuniae est, munus procul dubio
runi, ut scriptum. est, consurgens diluculp, oflerebatt unum non est."Tres vero sunt accepliones munerum,
holocausta per singulos; eosque non solum ab im- - ad quas ex fraude festinatur. Munus namque a eorde
mundis actibus, seda prava quoque cogitatione mun- est f captata gralia a cogitatione. Munus ab ore est

» Turori,, Longip., Norman., et cogitationis suw Norman., etc.

, verba restringit. '
In Utic, Lyr., Reg., Corb. Germ., omittitur
i) Lvr., Bigot., Uiic, ea quw de seipsa sunt* bealus.
d Ulic. et alii Norman., culmen; Corb. Germ. f Utic, Lyr., Big., Corb.
npn
« furonif Qoihi'Co\b.,virtanclus, etc, qum ergs Germ., esi
"' captagraiia;
ia
tjuijd Jegitur tet» Bdin
 889 MORALIUMLIB. IX. — IN CAP. IX. B. JOB. 890
gloria per favorem. Munus ex manu est prsemium.A cum relaxal. Abelectis enim suis.iniquitatum maculas
per dationem. Sed 313 justus quisque ab omni mu- studet temporali affiictione tergere, quas in eis in
nere manus exeutit; quia in eo quod recte agit, nec. perpetuum non vult ° videre., Sed ssepe mens dum
ab humano corde inanem gloriam,-nec ah ore lau- plus j'usto irepidat, dum pavore.qualitur, dum sini-.
dem, nec a manu recipefe dalionem quserit. Solusi stris suspicionibus urgetur, tsedet hanc vivere, quse
ergo inDeiopere frauaem non facit, qui cuin ad stu- se ad vitam vel per labores ambigit' pervenire. Unde.
. dia bonse actionis iiivigila.f, nec ad cbrporalis reit et subsequenter adjungitur:
prsemia,"nec ad laudis verba, nec ad humani judiciii VERS.39 Si autem et sic. impius sum, quare
-
gratiara anhelat. Ipsa igitur bona nostra, quia Insi- frustra laboravi? .
dianlis culpseevadere gladium nequeurit, nisi solli-
CAPUT XXXV [Rec. XVIII].
cito quotidie liniore muniantur, per sanclura -virum[
nunc recte dicilur -.Verebaromnia opera mea. Ac sii 314^3. Sancti ila incerli sunlut confidant, ila cqn-
humili confessione dicerelur: Quse aperte egerinri- fidunt ut non torpeant.—Sienim remota pietate discu-
video, sed quid~in his lalenter perlulerim ignoro. timur, opus nostrum poena dignuni est, quod remu-
[Fef. XXFIJ]. Saepeenim bona -nostralatrocinantii nerari prsemiis praestolamur. Vir igitur sanctus, sub.
h fraude depereunt, quia rectis se. nostris actibusi jj occulta judicia trepidans, dicit.: Si autem et stc im-
concupiscentise terrensc subj'ungunt. Ssepe desidiat pius sum, quare fruslra laboravi? a non quo hunc la-.
interveniente deficiunt, quia a fervore quo coeplai borasse poenitet, sed quo incertus esse de prsemiiset
sunt frigescente amore tabefiunl. -Quia ergo culpse• inter labores dolet. Sciendumyero esl.quod viri sancti
subreptio Yelin ipso virtulis actu vix vincitur, quidl ita incerli sunt ut confidant, atque ita confidunt ut
a'dsecuritatem superest, nisi ut studiosesemperetin i tamen ex securitate non torpeaut. <Juiaergq plerum-
virtutefimeatur? que mens e et impensa rectis aclibris trepidat, restat
54. Delictumnullum esl inullum. — Sed post hsec, ut pbstquam bonum opus agilur lacrymse f depreca-
valde serupulosum cordi se objicit quod sulyungit: tionis exquirantur, quatenus ad aiterna pr«mia me-
Sciens quod non parceres delinquenli.Si enim deUn- ritum recti operis subvehat humilitas postulationis.
quenli nbn parcitur, quis ab aHerna morte eripitur, [Vet.XXVIlI,Rec. XIX.] Sed-tamensciendum est
cum a delicto mundusnetno reperilur? Ah poeniterili quia mundos nos ad perfeclum reddere, vel vita, vel
parcit et delinquenti non "parcit? Quia cum delicla lacrymse non valent quousque nos mortalitas nostrse
plangimus, nequaquam jairi delinquentes suraus. Sed corruptionis tenet. Unde et apte subjungitur:
quidquod Petrus cum negat respicitur, et Rederaplo-
ris negati respectu ad lacrymasvocatur? Quid quod C CAPUT XXXVI.
<
.Paulus cum Redemptoris nomen in terra conaretur YERS.30, 31. — Si lolus fuero quasi aquis nivis, et
'
exstihguefe, ej'us verha de ccelomeruit audire ? Sed fulserint velut tnundissimwmanus mew; tameri sor-
tamen culpa in ulroque punita est, quia et de Petro, dibus inlinges me, et abominabunlur tne vestimenta
'
leste Evangelio , scriptum est: b Recordatus Pelrusi fiea. . . ,
verbi Jesu, egressus foras, flevit amare {Luc.xxn, 6,1). 56. Lacrymmmundant, si profluant cum humilitate.
Et de Paulo haec eadeiri, quae lrimc voeavit, Veritasi Si non, propter terrena, sed superjta bona. —. Aqiuo
dieit: Ego oslendam ei quanta eum oporleat pro no-'-' enim nivis sunt lamenta humilitatis. Quse profecto
'
mine tneopati (Acl.ix,16). Delinqueiiliergo Dbminus humilitas, quia ante districli judicis oculos cseleris
nequaquam parcit, quia delictum sine ultione non virlulibus prseeminet, quasi per magni merili C0I07
deserit. Aut enim ipse hoc honio in se-poenilens-pu- remeandel.-Sunt namque nonnulli qui laraenla ha-
nil, aut hoe Deus cum homine vindicans percutit. bent, sed hurailitatemnon habeut, quia afflicti plan-
Nequaquam igitur peccato pai citrir, quia nullatenus gunt, sed tamenin ipsis fletibusvelcontra proximoruni
sine vindicla laxatur, Sic David (De pwnit. dist. 1, vitani superbiunt, vel contra ordinationem conditoris
cap. Si peccatum)audire post eonfessionem meruit: eriguntur. Hi nimirum aquas_habent, sed nivis aquas
Dominus translulit peccalum tuum (II Reg. xn, 13). D ] non habent, et mundi esse nequeunt, qriia humilifatis
E't tamen multis post cruciatibus affiictus ac"fugiens, fletibus minjme lavantur..Aquis aulem nivis aeulpa
featum culpa; quam perpetravefat exsolvlf. Sic nos se laverat qui cohfidenter dicebat: Cor conlritum et
salulis unda a culpa primi parenlis absolyimiir; sed huinilialumDeus non spernit (Psal. L, 19). Qui enim
lamen, realum ejusdem culpae diluerites, absoluti lamentis affliguntur; sed murmurando rebelles sunt,
quoqiieadhuc carnaliter obimus. Bene ergo dicitur :' mentem quidemconterunt, sedhumiliari contemnunt. -
Sciens quod non parceres delinquenli,quia delicta no- Quamvis"aquse nivis intelligi et aliter possunl. Aqua
stra siveper nos, sivepersemetipsum resecat, etiam enim fontis et fluminis ex terra orilur, aqua vero

* Turon., smpe-eienimnonnulla bona, etc pwnitel; sed quod incerlus essel

b Sic Vindoc et Geuiet., elc, ubi-Editi, recordatus
est Pelrus rerbi Jesu quod dixerat, el egressus, etc.
<"Ita Bellov., Vindoc, Corb., Longip., Norman.
omnes. Editi vero non vult vindicare.
ASic restiluimus ex Mss. Turon., Gemet. aliisque
Norm., cum prius legeretuf j MU qwtl hmi tubbtmk
" ' de prmmiis,- et "inter
tabores dotet.
e Turon.j ef infer pietatis actustrepidat.
f In V.ulgatis, expiationis'. Rectius Mss.-Germ.,
Longip., Norm., deprecationis, ex quo corruple in
Corb. Germ., desperationist
 *s SANCTI GREGORII MAGNl 892
nivis ex-aefe pfhfuit. )Et srint plerique qui pei ora- A , Juda dicitur: Hic possedit agrum-de mercedeiniqui^
tionutfl lamehla se cruciant, sediamen totis"laiiien- talis (Acl.l, 18). Neque enim emptum prelio sanguinis
lorumlaboribusad^stilalerfeha desideria exsudant; agrum Judaspossidere figuli poluit, qui, relalis tri-
compiiiiguniufin pfecibus," s6d felieitatis trarisitorise ginla argenteis, traditiohis crimen criminosiori in
gaudia exqiiifurit. Hos ilaque iiivis aquanon abluit; se -protinus morte mulclavit; sed possedit dictum
qriia eorimi Uetus ab imis venit. Quasienim exterrae estd possidere-feeit. lla hoc loco : Abominabuntur
aqua perfusi sunt, qui prb lerrenis bonis in precibus • me vestimenta mea e dicilur -abbminabilera facient,
cbbiphnguhlui. 'QUivef o: ideifeO- plbrant, quoniam qiiia nimirum dum conlra mentem membra super-
praeinia superna desiderant, aqua nivis Hosdilriit, quia birint, dum sancli desiderii studia tenlationum suarum"
cojlestis compunctip infundit. Nam cum pereunem tumultibusinterrumpunt,in ipsosuo.certamineposila ,
patriam pef laraerita appetuhi, ejrisqufeSccensi de- anima agnoscit quantum adhuc a.divinitate despici-
sidfeHisplahgunt;"a summis acclpiuhl iiiide munden- tur, quaecorreptionem suam pkne"appelens transire,
lur. Pef mahus autem quid aliud •qiiahi oppra desi- sed non valens, f foedaepulvere -cogitationis. iyqui-
griantur? Unde 'quibusdam per pfopbelam dicitur: natur. Hanc veslimentoruin abominationem s.enserat-
Mdnus vestfm sdngutne plenm smii(lsa: 1,-15)-;aid- qui^licebal: Video aliam legem in-membrismeis .re-
*
est, opefa cfhdelitate. . - iB.pugnanlemlegi mentis mew, et cuptivum meducenlem
. - 67. Perfectam munditiani hic ribii dssequiinur.— in legepeccali,qum esl in membristneis (Rom. vn,-23).
Nolondiiih vero quodvirrs'anctusnon ait: Fulserunt Hsec etiam vestimenta,, in. quibus perfeele placere
mundissimmmanusmew^e&jVetulmitndissimmmanus non poterat, quandoque melius resumenda, deponefe
.riiem, quia quoiisque poena'corruplio is astringiniur, fesline cupiebat, dicens : lnfelix ego homo, quis me
quahilibet fecliis -Opefibus''•, veiam 'riiiinditiam ne- liberabit de corpore morlis hujus (Rom. vu, 24) ? Dicat
qiiaqUaniappfehendiiiius,bed iiniainuf. Unde el apie ergo vir j'ustus : Si iotus fuero quasi aquis nivis, el
subjuhgiihf : Tdirien sordibus HHS-JHfmgesme. Deus fulserinl velut mundissimmmanus mew; lamen sordi-
nbs sofdibus inlirigtefei!ieiiiii%ihtinelos sordibus de- bus intinges me, et abomiuabuntur me vestimentatnea,
mohsifare, quia qrianto ad illutn verius per bona quia quaniumlibet ad summa ex compunctione eon-
*
opera shrgijiius, tantb subtilius vilae.nosliae sofdes lemplationis ascenderit, quanlumlihet in opere se
agnoscimus", quibus ab ej"usmundilia discordamus. per exercitium -laboris a.ccinxerit, indignum tamen
Ait:ergo : Si iotus fuero qiiasi aquis nivis, el fulserint adbuc aliquid de eorpore mortis sentit, el abomina-
velut mutidissimmmanus mem, lamen sordibus ihlinges bileni se esse considerat in multis, quse de pondere
tne. Ac si aperlius dical: Quamvis lamenlis supernae corruptionis portal. [Vet. XXX, Rec. XX.] Cui hoc
compunetionis infuridar, quariivis per studia rectse < G quoque lit gravius, quod saepe neque hoc inielligil
bperaiionis-exercear, in tua tamen munditia video unde delinquil. Flagella suscipit,.sed distrielo juiei
quia riiuhdiis riori surii. Intentam quippe Deo animam quid 81@ in se majus, quidve minus displieeat, non
Ipsa adhuc-tOrfuptihilis caro divefbefat,- ejusqoe agnoscit. Unde el subdilur :
amoris pulchritudinem obscenis el illicitis cogilalio- CAPUT XXXVU.
rium motibus foedat.
58. Amma. JDesfis el VEUS.52. — Nequeenim viro, quisimilis tnei est,
[¥el.'XXIX.] c orpus.-^Uride
subdilur ; Et abominabunlurmevesttmenlamea. Quid respondebo, nec qui mecumin judicio ex wquopossii
fenimvestimenti nomine nisi hoc lerrenum corpus audiri.
exprimilur, quo induta anima tegitur,.ne c in sublili- —59. Jnsfo quam grave sil ighorare' unde delinquit.
tate suae substaniiae nuda vidcatur? Hiuc elenim Dum cum quolibet in judicio ex sequo contendi-
Salomon ait: Omni tempore sinl veslimenla tua can- mus, et quid contra nos dicaiur agriosciraus, et in
didu .(Eccle. u, 8); id est, membra corporis a sordi- his ouae dicimus audimur, el quo objecta palenter
dis actibus munda. Hinc Isaias ait : Veslimenfimi apprehendimus, eo audenter ad-proposita responde-
- mus. Quia ergo invisibilis judex
misium sanguine erit in combustionem (Isai. ix, 5). quse facimus videt,
Sanguine quippe vesiimentum miseere est desideriis r, quasi aiidit quse dicimus; sed quia id quod eidispli--
carnalibus corpus inquinare. Quibus nimirum se; cet nequaquam plene cognoscimus, quasi quid ijise
pollui Psalmisia formidaverat, cuin dicebal: Libera dicii ignoramus. Vir igilur sanclus vestinienlorum
me de sanguinibus. Deus, Deus salutis inew (Psafc suorum abominalionem considerans, eo amplius ti-
h, 16). Hinc voce angeli ad Joanm-m-dicilur : Habes niet, quo audiri ex sequo in judicio no» valet, quia
pauca nomina in Sardis, quw.noninquinaverunt vesti- quousque corruptionis suae pondere premiluf, hoc
menta.sua (Apoc. IH, 4), More aulem sacri eloqnii in pcena sua gravius loleral, quod et sensum sui
veslimenta noslra nos abpminari r.efefuntur, quia reprehensoris igiioral. Ac si aperle dicat: In lioc ex
abominabiles reddunl; sicul per Pelrum quoque de aequo nori audior, quia et patehl cuncta quse facio.
°" Coc i't seq. Edit., opere crudelilatis, renilehlibus _ d Plerique cum Geinei. et 'aliis Norm., possideri
Mss. Norm. et aliis, ubi optimo sensu legitur, id est fecit. Utic uiramque lect. habel.
crudelitale, suiiaudi, plena suhil e -Mss.Norm., dicilur, _ie si dicatur, abominabi-
opera
h Rftinovimusliinc insurfenws, suadenlibus Mss. iem, eic
' ~ Iia Corb. Germ., Ttiron., Vindic et poliores f Sic Turon., Gem>t., <lc, ubi vet..Ed. habent
Mss. Yulgati vero, subtititatis sum subslanlia. . fede pulvere, Coc.-et seq., fmdo pulvere..
 S95' * MOhALlLMLIB. IX. — 1NCAP. IX B. JOB. 894
et lameri ipse nescio -per quahta reprehendor. Se- A j minem arguit ne deliriqueret, et Deo-obstilii ne fe-
quilur: rirel, exempla innocentiae praebuit, poenam malitias
CAPUTxxxvui. suscepit. Patiendo ergo ulrumque arguit, qui el cul-
b
VEBS.53. — Non est qui utrumque valedt arguere, pam horiiinis, justitiam aspirando , corripuit; et
el ponere manum suam in ambobus. ifam judicis morierido temperavit; atque in utrisque
60. Arguere Deum quid sit. — liurum sonat ut mariurii posriit, quia et exempla hominibus quaeimi-
tafentur praibuit, et DeOih se opera, quibus-erga
quaeratur qui Deum arguat; sed durum non erit, si
recurrat ad "memdrianiqiidd ipse per aliumprophe- hoinines placaretur f ostehdit. Nullus quippe ante
c
tain diciti Pef isaiarii qiiippe admoriet ,• dieens: huhc.exslilii-, qui sic prb alienis reatibus inlercede-
Quiescile agere perverse, discite benefacere, qumfiie- ret, ut-a prbprios-non haberet. JHternse igilur morti
tanto qriis ih aliis obviare hoii poteral, quanto.hunC
judicium,subveiiileo'ppresso,juaicatepupillofdefendiie
viduam; el venite, el arguite me-,dicil Dofninus(Isai. featus de propriis astringebat. Venit itaque iidvus
l, 16). Ei namque quem arguimus"ratidnis aubtdfi- homo ad homihes, contfadictor ad culpam, amicus
tate cohtraimus. Et quid est qubd Ddminus, agefe ad pcenam; uiira monslravit, crudelia periulil. Ma-
.sancla nos admonens, adjungit: Venite; ei afguite num ergo suani in ambobus posuit, quia unde reuiri
me, nisi quod aperte insinual quahlamhoriis actibus B I recta docuit, inde iraltim judicem placavil. Qui hoc
fiduciam praesial? Acsipatenter dicat: Recla agite, quoque ipsissuis miraculis mirabilius prsebuit, quia
et animadversionis meae motibus non Jam per de- cbrda delinquenllum mansuetudine potius quam ter-
'
precalionis gemltum, sed per fiduciam auctoritatis rore correxit. Undee'l subditur : ;
obviate. Hinc etenim Joannes dicit: Si cor noslrum . CAPUf XXXIX [Bec. XXII].
non reprehenderitnos, fiduciam habemus ad Deurri
VEES.34. — Auferat a me virgam sfiam, el pavor _
(I Joan. in, 21). Hinc est quod Moyses, quia plac»-1 - -
ejws non me terreat. .
serviens, auditur taceus, cum silenti dicitur: Quid
clamas adme,(Exod', xiv,15)?Hincesi<juodirascen- 8S; ilansueiudine potius quam ierrore nos correxit.
teni relinet, cum audil: Dimitte me, ulirascatur furor --- Per Jegeiftquippe virgam Deus lenuerat; eum di-.
meus conlra populumistum (Exod. xxxiij 10). Hinc cebat : Si quis hsec vel illa fecerit, morle moriatur.
est quod arguentem Dominus no.n habuisse se que- Sed incarnatus virgam abstujit, quia vias vitse per
ritur, crim per prophetam dicituf: QuwsivJ,virum qui mansueludinem ostendit. Unde ei per.Psalmislain
interponeret sepem, et starel oppositus contra me, ne dicilur: Tnieride, prospere procede, etfegna, propler
dissiparemeam, et non inveni (Ezech. xxu, 50). Hinc vefitateni ei matisueiudinehiei juslitiurn (Psal. XLIV,
esf quod graviter Isaias deplorat, dicens : Omnesig 5). \Vei. XXXJJ.]"Tihierii}riippe quasi Deus rioiuit,
nos cecidimusguasi folium, et.iniquiiates nostrw quasi "sfedquasi pater ut amaretur IiispiraVit. Quod liquidb
ventus absiulerunt. nos; non est. qui invo.cel ngmen Pauljls dicil: JV'onenim afccepisfisspiritum servilutis
iuum, qui consurgat ei teheal te (Isai. LXIV,6, 7). iierum »i Hmore,'sed dccepisiis spifituni ddpplionis
61. Chrislussolus pbtuit nos a morie liberare. Pa- filioriim, in qiio clamamus; Abba puler (Roin. '" vin, 15).
tiendohominis culpatricbrripuit, et piacavil Dei iram. Unde hic quoqueaptesubjuhgitut: -
'
— Sed.possunl recti quilibet per-accep.tae»imiocen- "-•'"' CAPUf XL..
.ti& meritum aUquando praesentis mofibus anjmad- '
VEUS., 35. — Loquar, _etnon timebo eum e. ,-'
_Tefsionis obviare, non autem valent virtule propria ..65. Timor a peccaio nos suscitarenon vatuit. —
•abimmaiiogeneresupplicia.seculura3 mortis e^pel- Yircniin sanctus, quia bumani generisRedemptorem
•lere; Yir igitur jsanctus humanura ^enus consideret venire milem conspicilj non metum adDominum,
quo defluxit; alerrise mortisdamna conspiciat; cui sed aueclum ad pairtm sumit; el liiiiprem despicit,
nimirum eonslat quia nequaquam juslitia humana quia per adbplionis gratiam ad amorem surgit, Hinc
boniradicat, videat quam perverse honio deliquerit; Joamies ait: Timor non est in charitqte, sed.perfecla
-videatquam districle conditorcontra hominem ira- chqrilas foras mittit limorem (I Jpan. \y, 18). Hinc
-scatur, et mediatorem Dei et honiinis,.Deum et D Zacharias dicit : Utsine timore de manu inimicorum
hominem, lequirat. [Vet. XXXI,.Rec. XXJ.\ Quem nostrorum liberqtiserviamusilli (Luc. i, 7*.)• A peecali
quia longe postventurumcopsiderat, deplorans 317 igitur mortp timor nos suscitare non yaluii, s.ed ad
dicat: Npn esfqui utrumquevaleat aryuere, etponere slatum vilae aspirala mansuetudinis gratia erexip
manutn suamiri ambobus. Redemptbr quippe humapi Quod ben.e ElisaeoSunainitis filium susejlante signa-
- generis, mediafoi' Dei et honiinis per carneitf faplus, tur
(IV Ji.e'?.iy,. 30, 54)., qui cutn baculp puerum
quia justus ifl hominibus solus apparuit, el taraen . miitens, ex'tincto filio vitam minime reddidit; per
ad poenaniculpse etiam sine culpa peryenit, et ,hb- semejipsmq yero venjens, seque sjiper mortuum
? ExMss. Turon., Bellov., Longip., Vindoc.', An- alienis errgtibus,
glic, Norman., et, Gilolio teste, Parisierisibus", sic ..a Belloyac, Corb..Germ,, Geniet. aecseteri Norm.,
restituimus, emendavhriusnueEdit. pene omnes, ubi ul-prppfia non haberel.
I.egilurpxniientim, contra Gregorii menfem. e Snbjiciui.l"hic Exciisi, nequeenim
h Ifa Gemef. et alii Norm. Anglic, ac pleriqhe. In possummetuens
respgndere; quae .omitiiinlur 'iii Mss. Corb. Germ.,
Edilis legitur per juslitiam. Reg., Beiloy., Norinan, ejt' pbtibribus. Esstanl in
c Ebroic, Lyr., Bigot., Utic, Corb. Germ., pro Cblb; '.,""'.
 SflS , SANCTI GREGORIIMAGNI . 896
elernens, atque ad ej'us membra se colligens, huc A i vera obsequia Deo non reddimus, si ex limore man-
illucque deambulans, ,et in ore morlui septies aspi- datis illius, et non potius ex amore servimus. Sed
rans, hunc ad redivivam lucem prolinus per ministe- h cum menti nostrae ejus dulcedinis.amor accendijur,
rium.compassionis anjmavit. .Auctor quippe humani omne desiderium pfsesenfis vitse levigalur, in laedium
generisbeus, quasimortuum puerum doluit, cum dilectio verlilUr, atque hanc cum' moirbre mens to-
exstinclos uos iniquitalis aculeo miseratus aspexit. Jerat, eui viela prius reprobo amore serviebat. Unde
Et quia per l|loysen lerrorem legis protulit, quasi et apte subditur':
318 Per puerum virgam misil. Sed puer cum ba- CAPUT XLH [Vet. XXXIII, Rec. XX1II\. .
culo mortuum suscilare non valuit, quia, Paulo at- CAP;x, VERS.1. — Twdet animam meam vilce
teslante: Nihil ad _perfectumadduxil lex (Hebr. vn, mew. ...
19). Ipse autem pef semetipsum veniens,-et super 65. Amor Dei vilm hujus twdium paril,et ad erra-
cadaver se ;huniililer.steniens., ad exsequanda sibi torum
confes.sionemadducit. — Sed cum praesensvita
mortui membra se collegit:. Quia cum in forma Dei vilescere, cum conditoris amor dulceseere
coeperit,
esset, nonrapinam arbitratus esl esse se.wqualemDeo; sese contra se animus accendit, ut accusare se de
sed semelipsumexinanivit, formam servi accipiens, in culpis debeat, in quibus se,ante supernorum.nesehts
similitudinemhominumfaclus, et habitu itmenlus ut B \ defendebat. Unde adhuc recte adjungit:
homo (Philip.,i\, 6). Huc illueque deambulat, quia et '
. CAPUT XLIH.
et
Ju.dseam.juxfa., longe posilas gentes vocat. Super
mortuum septies n inspirat, quia per ^penionem IBID.— Dimittamadversumme eloquiummeumt-
divini muneris gratiae sepliformis spirilum In peccati 66. Quasi pro se eloquio suo utitur, qui prava quae
morte j'acentibus tribuit." Moxque-vivens- erigilur, gessit deferidere excusationibus conalur. Sed adver-*
quia Is, quem lerroris virga suscitare non potuit, per sum se eioquium dimittit, qui accusare iu se hoc in-
amoris spiritum puer ad vitam rediit. Dicafitaque ex, cipit quod erravit. Ssepe vero ef cum delinquimus
sua, dicat exvoce humani generis : Auferat a me vir- 319 ea quoque quaeagimus' dij'udicamus. Accusat
gam suani, et pavor,ejus non me terreat; loquar, et iuensipsaquodperpetrat; sed quia hoc ex desiderio
jion timeboeum. Ubi et apte subjungitur: minime deserit „ efubescit confiteri quod feeit: Cum
vero toto jam judicio carnis delectationem premit,
CAPUT XLI. audaci voce in accusationis siiseconfessionemse eri-
IBID.— Neque enim possummetuensrespondere git. Unde recte nunc dicitur : Dimittamadversumme
64.- Timor digna Deo pro ejus donis obsequia non eloquium meum, quia fortis mens relaxare contra se
reddit. — Respondere quippe cuUibetdicimur eum_( _p verba detestationis inclioat, quae apud semetipsara
faetis illius digna opefa repensamus. Deo ergo res- prius irifirme verecundata relinebat. Sed sunt non-
pondefe est donis ejus prsecedentibusnostraobsequia nulli qui aperlis vocibus culpas fatentur, sed tamen
reddere. Unde et psaJmi quidam, in quibus saucta in confessiqne gemere nesciunt, et lugenda.gaudentes
operatio imilanda proponitur^ ad respondendumi dicuut. Unde adhuc aple subjungilur:
scripti prsenotaritur. Rectum itaque Deus iiomiBem1'
. . CAPUT XLIV [Jlec. XXIV].
condidit,' eumque ad perversa defluentem cum longa- ~
nimitate toleravit. Quotidie culpam aspicit, et lamen IBID.— Loquar in amaritudineanimw mem.
- 67.
'vivendi spatia non cilius abscidit; dona Jargilur be- Confessio fiat in amariludine-animm. — Qui
«
nignitate sua, et erga malos utitur patientia sua.' culpas suas detestans loquitur, restat necesse est ut
•Respondere homo tof beneficiis debet; sed tamen has in amaritudine animaeloqualur, ul hsec ipsa ama-
respondere meluens non valet, quia humani generis; ritudo puniat quidquid lingua per menlis j'udicium
conditorem qui adhuc servililer formidat, proculj accusal. Sciendum vero est quia ex poenapoeniten-
dubionon amat. Naratunc solum Deo vera obseqnia tise, quani sibi mens irrogat, aliquatenus seeurilatem
reddimus, cum eum propter amoris fiduciam "nbn -fidentior percipit, atque ad inlerrogationem superni judicis
timemus; cum nosad bona opera affectus, non meius' D exsurgit, ut semetipsam sublilius inveniat,
et erga se quseque quomodo disponantur agnoscat.
dirigit; cum malum nbslrse menti j'ain non placet,'
etiam' si Jicet. Nam qui a perversitatis opere ex ti- Undeet prolinus additur:....
'more restringitur, perversa libenler ageret, si lice- CAPUT XLV.
ret. Nequaquam ergo veraciter reetus est, qui adbuca VERS.2. — DicamDeo: Noli me condemhare; in-
a pravitatis desiderio liber non est. Bene itaque di- dica mihi cur me ita judices.
cilur : Neque enim possum metuensrespondere, quiai 68. Judicat nos hic et punit Deus duobusmodis, —
a Sic leg. in Corb. Germ., Reg., Colb., c Verbum jiecesseesf (quod perinde est ac neces-
Germ.,
Vindoc, et in vet. Ed. Cocaiiis sequentibus mulavit sario seu consequenter et ex neeessitale) in Vulgatis
• inspirat in oscital, etmox, tribuit in aspirat; ubi, omissum exbibent omnes Mss..Idem hujus verbi usus
loco verborumillorura perapertionem, legilurin Tu- est apud Hilarium Pictav., in psal. txviu, n. 16, ubi
ron. et Longip. per aspiratonem. in uno Vindoc. habet: A malis guis eripi se ob id necesseest, ne malis
est utraque leclio,-aspiraf et tribuit. optabil. Et in psal. cxviu, lit. 12, u. 7 :
' h Ebroic, Utic, afjiciatur
Lyr., Rigot., sedcum mensnoslra Earum necesseesl generalionumterra fundata el man*
ejus dulcedinis atnore accendilur; otnni desiderio pr(e* etira essecredenda est,
hentii viia)levigaturi
 897 ' MORALIUMLIB. IX. — IN CAP. X B.JOB. 898
Quia peccatorem se in amariludine animseasseri.t, A A . - -f . CAPUT XLVI [Rec. XXV].
quid Deo aliud quam ne condemnelur dicit? quia VEBS.5. — Nunquid bonumtibi videtur, si calum-
amariludo prsesenlis poenitemiseexstinguit supplicia nieris et opprimaspauperem, opus manuumtuarurn, et
sequentis irae. Duobtis aulem modis.in hac vita ho-- consilium impiorutn adjuves? -
minem Deus j'udicat, quia.autper malaprsesentia 70. Jusfi propter guid flagelletur igngranlis an-
.irrogare _jam-tormenta sequentia. Incjpit, aut tof- ,xielas.~_- Hoc nimirurn sicperinterrogationem dici-
menta sequentia* flagellis praesenlibus ..exstinguit. tur, utnegetur. Acsiapertediceretur;Tuquisumme
Nisi enim.delictis exigentilmsjustus j'udex et nrincet bonuses, novl quia boimm non aestinias,utpaupererii
p.oslmodura,quosdam percuteret, Judas a minime per calumniam premas. Et scio ergo quia non est in-
. -dixisset, Secundo eos- qiii non crediderunt perdidil juslum quod patior, et eo magis doleb quo causas
(Judw 5);.et de iniquis Psalmista non diceret.: Jn,- justitise ignoro. Notaridumvero quod non ait Utpp-
duanlur sicul diploideconfusione.sua(Psal. cvm, 29). primas innocenteni, sed pauperem. Qui enim dislfi-
Diploidem quippe duplum.'veslimentum. dicimus. clioni judicis nequaquam irinqcentiam, sed pauper-
Conlusione ergosicutdiploide induti sunt qui juxta .tatem suam objicit, rion jam de vila andaciarii arripit,
:. reatus sui meriturn et temporali et perpetua animad- sed. qriairi se infirmuih conspiciat ostendit. Ubi et
* versione feriuntur. SolOs
quippe poena g"suppIicio o] congrue subj'ungit : Opus manuum luarum. Ac si
liberatquos immut.at, Nam quos praesenlia mala-non apertedicat : Impipopprimerenon.potes, quem te
< corrigunt, ad sequentia perducunt. Si autem nequa- fecisseigratuito recordaris.
quam quosdam pcena-prsesens a supplicio seterno 71. Deus non sinit nos suprd vires tentari. — Bene
defenderet,.Paulus ininime dixisset: Cumjudicamur, autem suhditur : Et consilium impiorum adjuves?
a Domino corripimur, ut non cum hoc mundo damne- Quosnamqrie hoc loco impios, nisi malignos spiritus
tnur_(J Cbr.xi, 52). Hinc yoce angelica ad Joannem vocat? Qui eum redire ipsi a'dvitam nequeant, cru-
dicitur-: Ego quos amo redarguo et castigo (Apoc. III, deliter socios ad mortem quserqnt. Quprum nimirum
19). Hinc etiamscriptum est: Quem diligit Dominus Consilium fuit ut beatum Job divipa correplib tan-
castigat, flagellat omnemfilium 'quem recipit ( Hebr. . geret, et quiin tranquillitate justus exstilerat, salterii
„xn, 6);- - •- . ' - , . •*" per flagella peccaret. Sed impiorum consilium Do-
.. [Vet. XXXIV.] fi9. Mens jusliut secura sit, tre- minus non adjuvit, qiiia eorum tentationibus earnem
ariimairi"riegavit. Hoc indesinenter'
yidat. — Siepe ergo meris justi, ut magis secura sit; justi prodidit,
altius trepidat. etcumflagellis cingitur, superni ju- contra.bonos.consilium malignispirilris ineunt, ut hi
' dicii incerlitudirie turbatur.'Pavel rie iriitium se- "quos.servire Deo d irinocue in tranquillitate conspi-
n ciunt vexati adversitatibus ad voraginem. culpse ra-
quentis damnalionis'sit omiie quod palitur; et per (
Sed eorum consilii acumen destruitur, quia
cogitationem inleitogat judicerii', quia ile vifaesuse _piantur.
meritis ambigitb"iri'percussiorie."S-ed'Cum vitsevirtus pius conditor cum viribus Ilagella moderatur, ne vir-
' adbculos rbentis
reducitur, quasiconsoTatibTjuiice --tulera poena transeat, et per astuliam fortium hu-
e excidat. Unde et-bene perPaulum
ad . mana infirmitas
Tespondetur, quisiriequaquam perdendum percutit
in aclionis inhocerilia ferierido 320custodit. dicitur:-: Fidelis autem Detts, qui non patietur. vot
" quem
Bene itaque nunc dicitur':'Jnrfic_i mihi dttf me ita tontari supra quam potestis, sed faciel cumlentatione
judices. Ac'si-aper£ediceretur': Quia ilagellando me eliam proventum; ut possitis sustinere (I Cor. x, 15).
"
judicas,-ostehde quod ad'judicium per flagella secu- Nisi. enim misericors-Deus cum viribus tentameota
- rum reddas. Qubd tamen et aUter potest. modificet,, nullus profecto est qui malignorum spiri-
" Nam Intelligi
plerumque vir justris flagella a"dprobationem luum insidias non.corruens porlet, quia si mensuram
-percipit, et vifam" suam* subtilisslma-iriquisilione •judex tentationibus non prsebet, eo ipso protinus
discutiens, quamvis se peccatorem et sentiat et fa- stantem .dej'icit, quoultra vires, onera imponit. Sic
• leatur, proqua tamen specialitefculpa percutitur, autem beatusJobnegando S^l^ei^isivit.isla quse
minime cognoscit; ^tque leo-magis in .percussione protulit,*icut etrequirendo negat ea.quseillicosub-
Jrepidat, quo causas suaepercussionis ignorat. Petit Uj'ungit, dicens : ... .
1
. utsemetipsum sibi judex indicet;'quatenus quod ille CAPUT XLVII [Rec.-XXVI].
animadvertendo -percutit; hpc iri se flendo-et ipse VEES.i-l.—Nunquid oculi cafneitibi sunt_aut
casliget. Scit-namque quod sequissimus° "vindexin- iicut videl homoM tu videbis? Nunquid sicut dies ho-
- juste quempiamnostrum nullo modo affligit,' minis dies tui, aulanni iui sicut humana sunt tempora,
etmagno
metu concutitur, quia-et clolet in verhpre, et depre- ut qiiwrasihiquilatem meam_el peccatum meum scrii-
hendere in se perfecte non valet quod deploret. Unde teris?et scias quia nihil impiumfecerim.
'" ••'-'-
adhuc subditur':'" 72. Discririienvisushumani,et divini,,dierum.no-
a Addunt Editi-nposfofus. At in nullo Mss. inveni- 4 Deest hsec vox in Ebroic. et aliis Norm. Exslat
mus. Iidem Mss._,diplbidemquippe duplum vestimen- '
in Corb. Germ., Colb., Reg. £• •
lum dicimus. Ubi Eiiti,. diplois. , e,€oc et postcr. Ed;, cum quibusdam Mss.",exce-
b ;Gemet.,«i})ersecwfj'one.Olim tamen legebatur dat. Prajlulimus excidatt tum quod sit Mss. Corb. -
in percussione. Gfrm., Reg.; Vindocl, aliorumque potiorum, tum
c Ita Mss. Corb. Germ., Colb., Germ., Gemet. •
qriod" liumanse.fragijitati magis congriiat excidere
Alii, quos Editi sequuntur, judex. quam excedere.Proxime sequitur, corruens pertet.
 ,890 SANCTI GREGORII MAGNt 900
sfr«ram et wtemUqtis.—Oculi camei facta temporum A f, tici gralia spiritus plenus, longe post ventura consi-
non nisi in tempore agnoscunt, quia et ipsi ad viden- derat, et errorum genimina praevidenscalcat, dicons':
iium cum lempore prodeunt, cum tempore claudun- Manus tuw plasmavefuntnie, et fecerunt me toium H
tur'_; et humanus visus quodlibet opus sequitur, n.on drcuitu. Qui enini et plasmalum se, et faclumtolum
prsecurrif, quiaavix existentia aspicit, et ventpra in circuitu a Deo asserit, tenebrarum genti 322
nullo mqdo. agnoscit. [Vet. XXXV.] Dies quoque et riec in spiritu suo aliquid nec in carne derelinquit.
anni hominis a diebns el annis discrepant aefernitatis, Nain plasmatum se propter internam e imaginem re-
quia.vjtani nostram, quaejlemporeincipifur, tempore lulit; faclum vero tofum in circuitu, in eo qiiod ex
iinilur; dumintra sinus sui laiitudinem format, aeter- carnis coiistalindumento, memoravit.
nitas dcvorat. Cujus nimirum immensitas, quiaultra [Vet. XXXVI.] 75. Hominisprmfogativaihreruni
citraque super nos tenditur, sine inchoatione et conditione.—Notandum vero est quia per hoc quod
termino ejus seternum esse dilatatur; eique nec "se plasmatum Dei manibus asserit; misericordise ju- .
transacta praefereunt, nec adhuc ventura, quasi quae dicis' dighitatem suae coriditionis opponit; Quaiuvis
noriappareant,desunt,quiaisqui semper essehabet, - enini per coaeternum Patrl Verbum curicta' creala
cuncta sibi praesentia conspicit; cumque aspiciendo sunt,'iri ipsa tamen relatione er.ealionis*osteriditur
post et aute non tenditur, n.ulla intuitus mutatione Bquanlum
f cunctis aniirialibus, quantum rebus vel cce-
yarialur. Dicat ergo ": Nunquid oculi carnei tibi sunt; lestibus, sed tamen insensiiiilibus, homo prseferatur.
aut sirut videl homo, et lu yidebis?Nuhquid sicul dies Cuncta quippe dixit el facta sunl (Psril. cxtvm, 5).
hominis diesjui, etanni lui sicuthumana stiiv lempgra, Cum vero facere hominem decernit, hoc quod reve-
ut quqras iniqu.latem meqm, el peccatummeuin scru- renler pensandum est prsemittit, dicens : Facidmus
teris? et scigs quia-nihil impiuni(ecerim. Ac si hunii- hominem ad iinagineni ~el similitudinem nosl^am
Jiier requirens, diceret: Cur me in tempore per fla- (Genes.i, 26). Neque enim deeo sicut de rebus cse-
gella examinas, qpem apud te perfecte et anie teni- teris scrip'um esl, Fiat, et factum esl (Ibid., 3); Jie-
jiora scisti? Cur culpas ineas yerberibus interrog.is, q"ueut aquse-volaiilia, sic lerra hominem protulit;
qucm per setemitatis tuse pofentiani nee prius quani sed""priusquanvf fieret facidmus dicitur, ul videlicet
condei.es ignoras? Cujus nimiruni potentise
" niox pon- quia raiionalis s creatura condebatur, quasi curiicon-
dus expriniif, cum sujijungit: silib facta videretur. Quasi per studium de terrapla-
-sraatur, et jnspjratione cOhditorisiri yirtiite spiritus
CAPUT XLVIII. . . yitalis erigitur, ut scilicet non per j'ussionis voeem,
IBH>.—Cum-sii nemo qui de manu lua possit eruere. -sed per dignitatem operaiionis existeret, qui ad cOn-
73. Humilis deprecalio flagellali, —Ac si aperte *Q ditoris imaginem fiebat, Quod igiturper conditionem,
"dicat : Quid tibi restat, nisi parcere, cujusTirtutl- homo elegantius h in terra creaturis cseteris aecepit,
' nullus *valetobviare?
Quo enim nemo est qui anim- hoc in flagello positiis pielati sui opifieis opponit,
adversionem tuam ex merito siise virlutis retineat, dicens : Manus tuw plasmaveruntme, et fecerunt me
' eo a se facilius-tua
" pielas exigat ul parcat. Quia au- totum in circuitu, et sic repente prwcipitas me? Ac
tem* nds in delicto concepti, in iniquilalibus editi, si aperte dicat: Cur -tanta vilitate despicis, ^iiem
; auf noxie prava perpetramus, aut incaute etiam curii tanta dignifate condidisti ? Et
quem ratione
recta ngendo delinquimus, districtus jiidex undeno- rebus caeteris praelers, cur ex dolore supponis? Sed
bisfiat placabilis, nonhabemus. Sed cum nostrum taraen hajc eadem nostra dignitas fulget per imagi-
opus ejus obtutibiis dignum exhibere non possumus, nem, et longe distat a bealitudinis p.erfecfioneper
restal ut ad placationem illius suum ej opus offera- • carnem, quia dum spiritus miscetur puiveri, qup-
musi Unde et subditur : dam modo conneetilur infirmitati. Quam scilicet
CAPUT XLIX [Rec. XXVII]: infi.rmitatem beatus Job pietatijudicisoljjicit, cum
• VEUS.8.—Manus tum plasmaveruntme, et fecerunl . subjungit; " -
. .
'
me loium in circuitii, el sic fepente prwcipitas me? CAPUT L [J?ec. XXVIII]: .
74. Manichwi dogmwdesltuiiur.—Ac-si-ei humili- nT VBRS.9. — Metnento, quwso, quod sicut lutum
'ter dicat: Quia sub j'uslo examine dignum non esl feceris-me.
c tua placalion.eiquodXeci!,p.ensaoijser.icorditer, ne -' W:.Quare angelusirremissibiliterpeccdvit,nonkomo*
>pereatTquod-fecisli. Quibus..eti.am'verbis'pery.ersuni r-.Angelorum spiritus idcirco irremissibiliter
pecca-
a
. Manichaeidogma ^destr.uit.ur,.qui duo essi; prineipja -yerunt,' quia .tanto rpb.ustius slare poterant,";quanto
mentiens, a Deospi.ri.lum,aSatanavero.cai'nem,CDn- cqs carnis adfnistio • non tenebat. Homo vero ideirco
ditam asserere conatur. Sanetus elenim vir pfophe- .postculpam veniammeruil", quia per carnale corpus
a Ebroic, vix exisleittia concupiscil.Irrepsil men- e lu Vulg., non in Mss., additur./io»wra"s. SI
dose* cbricupiscit. prb corispicU,qribd iii' Mss. legi- foretsupplendum, vox Dei magis cbrigrueret.' quid
tur. f Ita Vindoc., Nnrm. et alii, cum veterib. Edit.
- b Ita Mss.-Norman.,. Bellsy. .et plerique Goc. et - In Edit. Goc e.t^sequentibus, sed priusquairifaberet.
seq. Ed., in delictis. ''.'. s Vulgati, Natura, quod=,Ms;nullus exhibet.
c Barthol-.et yet. JEd., lumplasmatipni; caiJectioni L In Mss. Colb., Germ., Uiic, Ebroic;
' ' el|ilr,r'sque
. juillus. ex ms. nostris .God. faveL inter crmturas cmleras accepit. Corli.Genn.
d Geraet., Beliovac, Cofb. Germ, et.alii anliq. "Norman., et Reg. ut in Edilis.
Mss., .Manis ve! Mmes. ,
 - '
901 MORALHJM LIB. IX. 1N CAP. X B. JOB. 908
sicaf lutum fecerisme. Sicut lutum quippe honio
aliquid quo semelipso minor- essel accepiu Unde el A <7«od
" nosier interior existit, quia saneli Spirilus gralia
apud respeclum judicis arguraeptum pietatis esl.hsec
eadem infirmitas earnis; sicutpef Psalmistam dicitur: lerrense menli infunditur, ut ad intelleclum sm con-
Humana namque cogilatio, qusepec- .
Jpse autem est tnisericors, ? ef prppiiius fiel peccalis ditoris ierigatur.
eorum, el non disperdel eos.Etmultiplicavil ut aver- cati sui sterilitate aruit, per vim sancti Spiritus, quasi
leret iram suam ab eis; el ~ionaccendit omnem iram irrigata lerra viridescit. Sed ssepe dum perceplis su-
suam, eXrememoratusest quia carosunt (Psal. LXXVII, perni doni yirlutjbus sine interruptione ulimur, ad
usu Continuse prosperitalis eleva-
58), Ut lutum ergo hpmo factus est, quia de limo privatam fiduciam
est ad conditionem sumptus. Lutum quippe fit, cum onur. Unde fit plerumque ut isdern qui sublevaverat
se aqua lerrae conspergil. Sicul lutum itaque homo parumper Spiritus deserat,' quatenus ipsum sibiho-
est conditus, quia quasi aqua infundit pulverem, cum minem ostendal: Quod sanctus vir prolinus exprimit;
anima rigat carnem. Quod sahctus vir bene pietati cum subjiingif : Etin pulveremreducesme. Quia eniiri
judieis obj'icit,cum postulans dicit: Memento,quwso, per _iubtractionemSpirilus raens"aliquantulumih ten-
quod skut lutum feceris me. Ac si aperle dicat: In- tatione deseritur, quasi ab humore pristino terra
lirmitatem carriis considera, etreatum iniquilatis" siccatur, ut infirmitatem suam derelictus- senliat, et
laxa. Ubi aperle quoque mors ej'usdemcarnis adj'un- B sitie infusione supernaegralise quantum homb aruit
gitur, cum protinus subinfertur: cognoseal. Qui.apte quoque reduci ad pulverem di^
citur, quia dimissus sibi cujuslibet -tentationis aura-
CAPUTU. . . raptatur. Sed dum reliclrconCulimur, ea quse afflati
IBID.—32S & "l pulyerem reducesme. cognovimus subtilius jam doha cogitanius. Unde sub»
-77.Homihemexcusat carnis infirmitas. —Ac si pa- juhgil: Nonhe sicul lac mulsislime, el sicut caseum
tenter-postulet, diceris': Memento,- quseso, qnod me coagulasti? Mens etenim nostra cum per sancti
per carnem a. terra venio, et- per ejus interitum Spiritus gfatiam ab usri vetustae cojiversatibnis abs-
ad terram tendo. Materiam ilaque originis, et poe- trahitur, sicut lac mulgetur, c quia in quadam novse
nani finis aspice, et culpae.citius tr.anseuntjs parce. inchoationis teneritudine et subtiliiate formatur; et
[Fef. XXXVII, Rec. XXIX.] Sed quia qualjtatem sicut caseuscoagulatu'', quia' in constipatione pih-
protulil iiominis conditi, nunc subjungit ordinem prp? , guescenlis cogitationis astringitur, ul nequaquamjarii
,- - -
pagati, dicens: . per desideria diffluat, sed in uno-aniqre se colligens,
CAPUTLU. "" ad solidarii reformationern surgal. [Vet. XXXVIII.]
VERS.10,11.—Nonne sicutlac mulsistime, etsicut Plerumque vero contra hsec eadem rudimenta spiri-
caseum me coagulasti? Pelle el carnibus vestisti me, G talia ex usu veteri caro submurmurat, et mens b^Ua
. lolerat ex homine quem foris portal. Unde subjungit.:
ossibuset nervis iompegisti me.
'78. Hominis orlus descriptio.—Plasmatus quippe Pelle et carriibusvestisti me. Pelle "quippe 324 et
homb sicut lutum factusest, propagatus autem et carnibus interiof homo vestitur, qnia iri eo quodad
sieut iac mulgetur semine, et sicut caseus coagulatur ^uperria erigitur, carnalium motuum obsidione val-
iri carne. Carnibus et pelle induitur, ossjbus nervis- latur. Sedtendentem ad justitiam nequaquam in ten-
tatione eonditor deserit, qui per infusionem gratiife
que solidatur. Per lritum ergo primae conditionis
etiam dpeccanlem prsevenit; sedsublevatammentem
qualitas, per lac vero sequentis ordo conceplionis et ad bella exterius laxat, et interius roborat. Unde
exprimitur, quia per coagulatibnis Incrementa duei-
adhuc apte subjungilur : Ossibus et nervis compegisii
tur, tft paulisper in ossaroboretur. Sed-angusla Dei me. Carnibus et-pelle vesiimur, sed ossibus nervisque
laus est descriptio creati corporis, nisi etiam subse-
mira vivificationis.Unde compingimur, quia etsi tenlalione foras irrueiitecpn-
quenter exprimatur aspiratio
et subditur : cutimur, int.us tanien nos conditoris mahus rohprat,
ne frangamur. Carnis itaque nos motibuslirimiliat Vd
CAPUT Ljn. dona, sed periossa yirlutum robofat.contra tenta-
VERS,. 12.—Vitamet misericordiam tribuisli.mihi. Dmerita. Ait ergo : e Garne etpelle vestisti ine, ossibus
79. Vitminspiratio et conservalio.—Sed incassunr et nervis compegistime. Ac si aperfe dicat :. Pqras
nobis bona conditor tribuit, si nqn omne quod tribuit me ad probationem xleseris, sed tamen intusner
ipse cnstodit. Sequitur,—pro :—/_fvisitatiotua custo- peream viriulibus asiringendo eustodis. Qjii idcirco
divit spiriiummeum.Hsecautem qusede exteriori ho- nobis bene viyendirecliludiiiem lribuii,,qtjia
benigqe
mine diximus, b etiam interiori quemadmodum prseterita, quse deliquimus parcit. Unde et adbuc
^possit congruere libe.t ut breviter feplieando mon- apte subjungi.tur : Vitam et misericordiqm tribuisti
Istreraus.. . . - mihi. - - .'---.
80. JJomd lutum, fit pulvis sublracta gratia. Rella 81. Vitamex misericbrdia Dei prmvenienieetsub-
earnis paiitur, sed gtatiaroboratur.~Memento, qumso, sequenteaccipit el servat,—Vila quippe tfibuitur cum
a Lyr., Bigot., Dtic, etpropitius et non dis- in quadn.m(O.agiilationisnova teneritudine: AJter Vin-
- fuil...
, perdidit eos. .'-.-. doc, cui consenliunt Noriri., quia in quadanv novw
h - - '
j. Norman;, Turon., Cprb. Germ., Colb;, Vindpc, . coaguiatigtiis teneritudjne. , -
etc, eliam inieriori posse congruere, etc Gewn., d Gemet., mendose, uteensemus,
.precanieni.-
.qiieniadmadiim possunt. - . e Gemet., carne et
' Uniis Vindoc pellibus. Utic., Lyr., fiig-i,,
cum Genn". et Corb. Germ., ^itia pelle et carnibus. Ita quoque Vindoc * ."
905 SANCTI GREGORH MAGNI * 904
maljgnis mentibus benignitas aspiratur. Sed vita sine A . pam fecimus, sed nonnunquam nolentes ej"usmeffie-
misericordia accipi nequaquam valet, quia ad obti- riam cum delectatione toleramus. Sspe naniqtiehbc
nenda Dominusjustiliae bona non adjuvat, si prius quod a conspecfujani judicis fletu intervenienie de-
misejicordiler anteaclas nequitias non relaxat. Vel letum est ad animum redit; et devicta culpa ad de-
certe vita.ni nobis et misericordiam tribuit, quia ea lectalionem rursus inserpere nititur, atque in anliquo
qua nos.misericordia adbene vivendum prsevenit, certamine rediviva pulsalione repafatur; ila.ul quod
etiam subsequente custodit. Nisi enim misericdrdiam prius egit in corpore, hoc importuna cogitaiione
subroget, servari non valet vita quam praebet. Ipso postmodum verset in mente. Quod caule ille conspir
quippe quotidie humanae^vitseusu veterascimus, et cere athleta spiritalis nbverat, qui dicebat : Compu-
exterioris hominis impulsu cogitalione lubrica ab truerunt et delerioraverunt cicalrices mem, h a facie
interioribus eximus. Et nisi nos superna visitatio vel ihsipientiw mew (Psal. xxxvn, 6). Quid namque ci-
ad amorem cbhipungendo vivificet, vel ad limorem catrices^.nisi.sariationes sunt vulnerum ? [Vet. XL.]
flagellando restauret, repentino lapsu mens funditus Laxatas ergo nequitias ad delectaiionem memoriie
tota destruitur. quselongo virtutis studio innovata redire conspexerat, qui cicatrices deilebat. Cicalrices'
videbatur. Unde subjungit :.Et visilatio lua custodivit quippe computrescere est sanata j'am peceatorum
spiritum meum. Huraanum quippe" spiritum visitatio B ; vulnera rursus in lentationem serpere, atque ex ep-
supernacuslodit, cura hunc yirtutibus ditatum, avel rum suggeslionibus, post sriperduclam cutem pceni-
flagellopercutere, vel compungere amore non desi- tentiae, fetorem eulpse.ifefum doloremque senlire.
nit. Nam si dona praestat,-sed hunc continue.restau- Qua videlicet in re et nihil foras opere agilur, et sola .
randonon sublevat, citius bonum perditur, quodnon intus cogitatione peccatur; districfoque se reatu
a largiente custoditur. Sed ecce vir-sanetus dum se mens obligat, nisi hoc sollicitis Iamenlis tergat.
humiliter agnoscit, conferenda generaliter divinae 84: Unde bene per Moysen dicitur : Si-fuerit inter
misericordisesecreta deprehendif; cumque infirmita- vos liomo qui noclurno pollulus sit somnio,
egredielur
tem suam veraciter fatetur, repente ad cognoscen- exlra castra; el non revertetur
prius quam ad vespe-
dam vocationem' gentium sublimiler rapitur. Nam ram iavetur
aqua, el post solis' occasumregredietur in
prolinus subdit: castra (Deut. xxm, 10).'Noclurnum quippe est som-
_' CAPUT LIV [Rec. XXX].' nhim teutatio occulta, per quam tenehrosa cogita-
VERS.15 Licei hmccelesin cofde tuo, tamen scio tione turpe. aliquid .eorde concipitur, quod tamen
universorum memineris. co,rporis.;operenonexpletur. Sed somnio^nocturno
quia castra prae.cipitur,vquia ,videU-
82. Vocaiio genlium in consilioDeiabscondita.— C polIutus_egredipxtra
ut qui immunda cogitatione pollui-
Ac si aperte dicat: Cur de me trepido, qui et uni- cel dignum est
versas gentes.quia colligas sclo? Quod tamen in corde tur, indignum se cunctorum fideliumsopietalibus ar-
bitretur, culpae su:e merilum ante oculos ponat, et
celas, quia hoc adhuc aperto sermone non indicas. ex
Sed qui et uniyersorum reminisceris, me procul du- bpnoram se aestimatione despiciat. c Polluto ergo
bio de venia certum facis. [Vet. XXXIX.] Scien- .exira castra exire est turpi impugnatione laboranti,
dum vero est quia in quibusdam factis et cerli de sese ex continentium comparalione despicere. ,Qui
venia reddimur, et.post-perpqtratas culpas ad abso- ad.vesperam lavatur aqua, cum defectum suum con-
lutionis nostrse fiduciam correctione et poenitenlia spiciens ad poeniierilise lamenla cqnverlitur, ut fleti-
tamen nostrae -bus diluat omne d quod animum occulta inquinatio
subsequente roboramur; peipetratse
adhuc memoria et accusat. Sed post occasum solis.ad caslra,redeat,
nequitise tangimur, cogitalione
iliicita aversi nolenlesque pulsaraur. Unde et aple ,quia, defervescente tentationis ardore, necesse est
ut iterum fiduciam erga societatem bonorum sumat.
subjungitur : e Posl aquse quippe lavationein,.occumbente sole ad
CAPUT.LV [Rec. XXXI]. castra revertitur, qui post lamenta pcenitentise, fri-
VERS.14.—Si peccavi, et ad horam pepercistimihi, gesceriteflainma cogilationis illicitse,ad fideliumme-
cur ab 325 iriiqiiitate mea mundum me esse non Erita prsesumenda reparatur; ut j'am se a caeleris
-,<
paleris? longeesse non sestimet, qui munduin se per obitum
85. Peccata deleta qui memoriam inficiant. el bel- inlimi ardoris gaudet. Sed inter hsec sciendum est
lum reparent. Quid tum agendum. — Ad horam Do- quod idcirco nonnuuquam impulsu Ulicitsecogitatio-
minus peccatum parcit, cum reatum culpse coneessis nis affligimur, quia in uuibusdam terrenae f conver-
prolinus fletibiisdiluit. Sed ab iniquitate riostra muri- sationis aclibus, quamvis Jicitis, libenter occupamur.
dos nos esse non patilur, quia volentes quideni cul- Uumque vel in minimis terrena actio per desiderium
a Turon., Utic, Bigot.et plerique, vel-flageliando .gilalio. In Utic. prius legebatur occulta.inquinaiio,
Editi cum Cod. Coll).,
perculere.
* Reliqua conlextus desunt in Bellov., mew, a naiio. ' '•..•' guod in ahitno occuita inqui-
-. % e Gemet. et alii Norm.,,cum Corb. Germ., post
facie.
c Coc. et recent. Ed., poltutum, etmbx cum supe- aquam quippe occiimfierifesote.RetinemusExcusorum
rioribus, laborantem.' Sequimur Mss. Vindoc, Bel- •leci., quae est i Reg.
lovac, Norm., etc f Corb., Vindoc, Gerra. et alii, terrenw cogitalio-
d Ita Turon., Corb. Gernr., Geme.t..,Ebroic. et alii nis. Vulgata lectio est-1 Reg. etColbert.
Norm. Iu plurimis tanien Norm. legitur, occulia co-
 90B MORALIUMLIB. IX. - 1N CAP, X B. JOB. . . 906.
tangitur, crescente -contranos antiqui iostis fortitu- A^.terna damnatio f eprobum sequituf, et electus quis->
dine, riiens nostra non minima importunitate tenla- que doloribus transitorise adversitalis expiatur. Im-
tionisiriquinaluf. Unde 32© et sacerdos legis, rnem- pius caput levat, sed elatus evadere vse quod sequi-
bra-hostiae pef Jrusfa concisa, caput atque ea' quae lur-non valet. Justus, labofe sui cer.taminis afflictus,
erga a jecur siint, jubetur ignibus cremare, pedes eaput levare non sinitur, sed pressus a perpetua af-
vero atque intestina hostiae prius aqua diluere (Le- fliciiorie liberatur. Ille se in voluptatibus erigb, sed
vit. i,-7,12). Nos quippe ipsos sacrificium Deo offe- suppliciis sequentibus mergit. Iste se in dolqre ,depri-
rimus cum vilam nostram cultui divirio dedicamus. mit, ged tamen.a pondere a3ternae animadveisionis
Qui. membra hostiae per frusta concisa supcr ignem abscoridit. Consideret ergo vir sanclusquod.aut re-
ponimus,"cum vitae nostrse opera b in virtutibus di- nitens homo vitiispraesenti labore afficitur, aut suc-
stinguentes immolamus.-.Caput atque ea quse juxta cumbens. p.erpeluse afflicfiohi mancipatur, et.dicat.
jecur contineritur incendimus, cum in sensu nostro, Et si impius fuero, vm mihi est; et si.justus, non le-
quo omne corpus regilur, atque in occultis deside- vabo capui, saturatus afflictioneetmiseria. Ac si aperte
riis flamma divini amoris ardemus. Et tameri prseci- deploret, ggy dicens : Aut substralus carnisdesi-
pitur ut pedes atque intestina hostise laventur. Pe- . deriis, supplicio .aeterno subjieior; aut repugnans illi-
dibus enim terra tangitur, intesti. is vero stercora jg citis motibus posna praasenti crucior, quia a labore
gestantur, quia plerunique jamex desiderio in felef- certaminis liber nbn sum. Sed superna dispensatio
nitatem succendimur, jam toto devotionis sensii ad Idcirco nos tota s;bi inteiilione.servientesxarnis nos-
appetitum nostrse mortifiGationis inhiamus; sed uuia trse perraitlit impugnationibus concuti, ne mens.no-
adbuc terrenum prse,infirmitate aliquid agimus,mon- slra.in superbiam audeal prsesumptione suse.securi-
nuUa etiam quas j'am subegimiis illicita ia corde lole- tatis elevari, ul dum pulsata trepidat, in solo.auctoris
ramus. Cumque cogilationes 'nostras iirimunda ten- adjutorio spei pe.dem rob.uslius figat. Unde eladhuc
tatio inquinat, quid aliud quam intestina hostiaester- aple subj'ungitur: _ - - .
cus porlant?-Sed ut combnri debeant, laventur, quia "
. CAPCT LVII[I?ec. XXXUI]; - -
nimirum necesse est, ut immundas cogitationes ti-
VERS.16.-—Et propler superbiam quu&Llewnam
moris fletus diluat, quasin acceptione sacrificii su-
me.
; perhus anior incendat. Et quidquid mens vel de capies
vel de * 86. LewnUqud arte/capiatur. Eodem modo e.t lapsi.
iriexperto certamine, cb.nversationis pristinse et repqrdti sumus.— Leapnacum escara catulis exqui-
memoria patitur, lavetur, ut- lauto suavius in con-
. spectu sui c spectatoris ardeat, quanto.cum ei assis^ . rit, inhianter in foveam captionis ruit. Sicut enim ex
tere coeperit nil tefrenum secrim,' nil lubricum in ara ^C quibusflam regibnibus ferlur, fit in ejus itinere fo-
sanclus humanse vea, in qua pecus deponilur, ut illucse ejus appetitu
SU83"orationis imponit. Vir igitur leaena provocetrir : quse angusta sinaul.et
nientis damna conspiciat, quod plerumque se cogi- projicere alta prseparatur, ut in eam ruere arabiendo valeat,
tatibne illicita inquinat; etpostquam. reatum operis sed hanc saliendo riullo niodo
eyadat. Alia quoque
Judex relaxat, et, sua plorans, nosfra-quse ploremus fovea,"qusepfiori
cohsereat, effodilur, quse lanien.ei,
aperiat, dicens : Si peccavi, et ad- horam pepercisti in qua pecus
est, extremaj partis apertione conjun-
mihi,-cur abiniquitaiemeamundumme essenonpale-
- ris ?~Ac si dicat: Si veriia gitur. In qua nimirum cavea poriitur, ul lesenacof-
aperte culpam alistulit, -
-cur hane et a memorianon detergit? [Vet. XLI,Jiec. rriens, quia desuper terroribus urgetrir,.cum quasi in
recordatione. . secretiori parte fovese uccultare, se appelit, caveam
XXXII.]Saepe aulem ita mens in. culpae voleus intfet; cujus jam ssevitia nequaquam^perti-
concutilur, ut ad perpetrationem illius longe gravius
meslcitur, quia clausa in cavea levalur. Qua? enim sua
"quamprius capta fuerat urgeatur; et depfehensa tre- sporite in foveani
corruit,- ad superiores partes. cir-
"pidat, seque ipsam varijs motibuslnipulsa perturbat. vectibus redil. Sic sic nimirum bumana
Metuit quidem ne vincatur tentationibus, sed resis- cumsepta mens capta est, quselii libertaiearbitrii condita, dum
tens hoc ipsum quodlorigo labore certaminis affligi-,'. nutrire desideria carnis
• --.. appetivit, quasi leaeriacalu-
. tur "perhbrrescit. Unde et apte subjungilur : D lis escam quajsivil, atque in deceptionis suae foveam
"
CAPUT LVI. cecidit, quae; suadente hoste, ad cibum prohibitum
VERS.15. — Et si impius fuero, vw mihi est; ei si manum tetendit. Sed in fovea protinus eaveaminve-
justus, non levabo.eaput, saturatus afflictione et mi- nit, quia .sponte ad mortem veniens corruptionis sut»
seria. ... -,-'•'• , . mox eatcerem perfulit; § alque ad auras li.beras,
85. Vitiis renitenlis ac cedentis discrimen. — Im-.. gratia interveniente, reducitur. Sed cum multa agere
pius namque.vse hiabet, justus miseriam, quia et ae- conatur, et non yalet, ejusdem eorruptionis suse ob-

,» Gemet. etalii \et.,jecor;* -et ita "delnceps semoer 1 d Verba atque ad auras liberas gralia intervenienle
legitur. _ . ferf!.C-fttr,-quaeCoceiusprimura sqo loco raoverat, ac
L Supplevimris i» ex Mss. Norm., in viriulibus; post yoces vectibusligatur transtulerat,in eum resti-
quce.respondent particulis seu frustis inquse hbstia tuimus^slatuni quem in antiquis Edit. et Mss. obti-
concidebatur. , _-'-*• nent. Ea autem male mota fuisse suadent quse mox
... c Corb. Germ., exspecta- sequunfur. •*
Plerique, sHtMispecforis,
"
toris. " ' '
JPATROL,,LX"XV. - 29- -
 "
907 SANCTI GREGORII MAGNI 908
staeulis quasi cavese vectibus a ligatur. Jam quidemi A latenus destitutionis nostrse damna sentimus. Quo
eam in ^uam ceciderat damnationis foveam evssif, - enim longe-nos conditor deserit, eo mens nostra in-
quia secuturse mortis supplicium, manu b redemptio- sensibilius obdurescit, nulla quss Dei sunt diligit, ne-
nis adjuta, ad veniam redeundo superavit._Sed ta- quaquam superna coneupiscit; et quia amoris intimi
men coaxctata caveam tolerat, quia supernse quoque calorem non habet, frigida deorsum jacet, ac mise-
disciplinse nexibus cingitur, ne per carnis desideria rando modo iit quotidie tantq securior, quanlo pe-.
vagetur. Quae ergo sponte sua in foveam cecidit,- ad j'or; cumque unde sit lapsa-non meminit, et n sup-
auras liberas clausa redit, quia et per libertatem ar- plicia secutura non metuit, quantum lugenda sit ne>
bitrii in cislpam corruit, el tamen hanc a suis.moli- scit. At si afflatu sancfi Spirilus tangitur, ad consi-
bus, conditoris gratia coactam nolerilemque constrin- deralionem protinus suie perditionis evigilat,in
git. Post foveam itaque cayeam patitur, quae, P e.repta eoslestium inquisitione se exculit, amoris summi
ek aeterno supplicio, a pravse libertatis motibus, et sestibus inardeseit, quse se circumprimuril damna con-
sub coelestis artificis dispensatione religalur. Rccte siderat, et plorat proficiens quse prius laeta f peribat.
igitur dicit : Et propter superbiam,quasi Ismnam ca- Beue ergo conditori dicitur : Reversusquemirabiliier
pies me, quia et liber homo per cibum sibi mortem me crucias, quia omnipotens Deus -unde mer.tein
intulit, et reductus ad veniam sub disciplina melius [g nostram visitans ad amorem suum erigit,- inde hanc
clausus vivit, Quasi lesena ergo propter superbiam per lacrymas giavius afiligit. Ac si aperte dical: Re-
eaplus est, quia inde nunc eum disciplina sose cor- .ir.quendo me nequaquam afficis,,quia insensibilem
ruptionis deprimit, unde transgressionem prsecepli reddis; sed cum reverleris crucias, quia dum te in-
nontimens, audacter in foveam saltum dedif. sfnuas mibi me quam sim lugendus demonstras. Unde
- .-'[Vef.XLn.J87.Sic et elatus de virtute caderesinitur, et.nequaqtiam se.poeiiaUter, sed mirabiliter asserit
ul a superbia sanetur. — Sed si parumper obtutum cruciari, quia dum per fletum mens ad summa rapi-
mentis a culpa primi parentis avertimus, nos adhuc tur, compunclionis suae poenam gaudens miratur; e't
quotidie ut leaenam capi per vitium' elatibnis-inveni- libet affiei, quia afflictione s.ua se conspieit ad alta
mus. Ssepenamque gg|$ homo acceptisyjrtutibus in sublevari. [Vet.XLIH.] Siepe autem eum.nos a sari-
audaciam suae prsesumptiopis erigitur, sed mira dis- cti desiderii exercilalionetorpescere superna pietas
pensatione pietatisante ejus bciilos res quaelibet, in eernit, exempla se sequentinm nostris obtutibus ob-
qua eorraat~ordinalur. Duuique per.culpam aliquid. jicil, ut mens per olium remissa, quo in alus yigilan-
-
"appeiit; quid aliud quam pfsedam in fovea concu- iiuen provectus considerat, eo in se « pigritudinem
piscit? Suasponte inhians cadit, sbd suissurgere vi- torporis erubescat. Unde et recte subjungituf T .
fibus non valet. Qui eurii se riihil ex se esse consi- 6( ' '
discit dubio \ ". CAPUT LIX [Rec.XXXV].
derat, pfoeul cujus adjuloriurri requirat.
Quem tamen supefna iniseratib captum quasi a fo- , VEHS.17. — Instauras-testes tuos contrd me, el
vea evehit, quia hunc infirmitate cognita ad veniam multiplicas iram tuam,et.pasnm-militantin.me.
reducit. Leaense itaque more, propter superbiam ad 89. Exemplis bonorum Deusadse nos revocat..—
superibres partes d in caveam f emeat, qui cuiri de Testes enim Dei sunt, qui.per exercitium sancli ope-
virtute' exfollitur lapsus ad desideria hj humilitate ris testantur.quse electos seculura sint ggg prismia
religaturl Qriia enim" prius propria praesumptione veritatis. Unde hos, quoque quos pro veritate passos
perierat, mira pielate agitur, ut Iniirmitatis suaej'am agnoscimus Grseco.eloquio martyres, id est testes,
notitia clausus vivat. Quod quia sanctus vir crebro vocamus. Et-per Joannem. voce angeUca Dominus
h In diebus Antipas teslis meus fidelis, qui oc-
accidere hominibus conspicit, nostri jn se pericuU dicet:
vbcem sumit; ut cum nos ejus fletus agnoscimus, cisusest apud vos (Apoc. u, 15), Sed testessuqscon-
quse in ribbis sunt flenda discamus. Sed cum mentem, tra nos-Dominus instaurat, cum .electorum vitam
nostram elallo' erigit, suuimi a nobis prolinus coni- jiravitali nostrffi coivtrafiarh.ad ai'guendos nos -in-
nos ergo testes il-
piincfio amoris. recedit; cum vero superna nos gra- steuendosque muliipUcat. jGomra
tia visitat, stalim per lacrymas ad sua desideria in—] lius inslauraritur, quia cuncta quse agunt studiis no-
sligat. Undeet apte subjungitur^: . strse pravitatis adversa sunt. Unde et sermo veritatis
" adversarius vocatur, cum Mediatoris voce per Evan-
CAPUT LVIH [Rec. XXXIV]."- dicitur : Esfo cgnseriiiensadversarig lug xito,
- IBID.—• gelium
' Reversusquemirabiliter.fne crucias. ~dumes cutii ilio in via (Matth. v, 25); Atquerdelioc
88. Mentis aDeo desertw bbduraiio, visilalm eoni- eoderii Redehi-ptore repTobr-perseqrientes dicunt:
punctio. — Cum ab auctore relinquimur, iieb ipsa ul- Cartlrarius est operibus nostris (Sap.n, 12); et paulo
a Ifa, cumVulgatis, Mss. Cbrb., Colb., Reg. In An- d Ehrqic.; in,cavea remaneai.
glicanis autem Norm. et pluribus Gallicanis,' le- eLonp,p.,eTsuppUciuseeurdnonmeMi.
vatur. f Ita Turon., Gorb. Germ., Vindoc, Corb. Nor-
. b Goc. et sequentes Edil., Redemptoris, reluctan- man. Editi cum Colb., lorpebat. Longip., perierat.
tibusaliis Editis et scriptis. Nil"vetat quomifius hic e-Honnaii'.-,Vindoc., etc:, pef pigredinem. ipolb.,
dicatur manu redemptionis, quoiribdo dicitur ihfra, Corb, Germ., pigredinem. Germ., pigritudinem,-sine
liuin 94, pia manu gratim;et num. 105; manu san- "per-.
ctw~ exhortationis. h Locus hic corruptissimus.est in Iditfs. Edit.Ba-
• Edit. Gus<s.,-j)6StRo'm., ei-ecfa.Moxefiam alise sil. 1514 et.Paris. 1518 sic babenl: indiebusAniiphas
cum mio Ms."Reg., a pravm voluniatis motibus. testes mei fideks, qtti.Cm:i quem alii reeentiofes se-.
 9U9 MORALIOMLIB. IX. — IN CAP, X B. JOB. 910
post:Etdissimilis.est aliis vitaillius (Ibid., 15). Tfes- A , CAPUT LX.
tes' itaqrifesiibs cSriifa fios Bbiriiriiis'iiisldiirSt; qiiia VisfiS.18.—Qriaii 'dkviiivd'edlixisiiirie?' Quiuiihiiin
boria qusSfacefe ipsi riegUgimtis,lisee ad cbrreptib- 'cijksiitnpluskssehi, Weficulusriie'iiMHi. '
mem rioslrairiiifefl ab aliis deihoristrat; iit cfui-pfse'- 91. Q-uodiiimifum priniS bfaiibrie jaifi pfotulit,
bepiis ribii aceefidiiriufj saH§f__r§xfe'_iiplis e&Iteiriur; dibeiil:' Qkare liifii \%vuiiid mbfluM surii? Qui hoc
atque iri appeiitfi f eetitiidiiiis iiil sib'i fiiefis riostra qiioqiie ^iibfl tiic Sdjicft;Subdfehs,—VMRS. 19:—Fiiib-
aifficilesSsiiriietqtibd ji'6'rfec'teperagi ab"aiiis videti seiit "qutisihdWeSiHnl, d'etiiefb transldiixskd iumuluih',
E.i fii plefuriiqu'6ut eurii alifinaevitse"boria cbnspici- iilic vefrii^ alflg ntiii alitef ailjurigii; dicehs: Siciit
iriirs; nrjsffe sbiUcitius dairina timfeaifius;-et eo -pa- abgrtiviihidbscbriBiiuih"tibksubsislefein, vel quicbh-
"fesfiatijuantse'pbst potidfere auimadverslonis a im- cepli hbiiilitterunt iWceiii(Job\ ifi; 16). Qiiia vferbhsec
f'$I.mir,- -qud ntthe a boiioruriimoribui; longe discre- sujJeriul late (figessimiis (Lib: iv,*n: 48 et setj.), prb
- - -
paiiiiis.' vitaridb lectoris fastidib ,*bxpbsitsiiepJicafe declina-
'y%H>Ebfuih IdbPt iiidical qum repfjdbbs pmhatnu- iiiiis.1Sequitiif'":
neat. Rona in aliis visa quos animi molusexciiare de- CAPUTLXI [Vet. XUV, Rec. XXXVT].
beant.—Unde et testiurii ifrslauratione memorata,
VERS.20.—Nunquid non paucitas dierum meqrum
prolinus apte subjungitur : Et muliiplicasifam tuam. g'.
Eo.nobis multiplieari ira Dei dicitur,1quo esse multi- finielur brevil
ex et la- 92. Vitw ierminus, pblissimumattendendus.—Ciai-
plex indieatur, quia ipsa nuncbonoruni.yita
bofe eognoseimus,-si emendari,-dum tempus e^t, no- tum se ac.sollicitum vivere ostendit, qui bfevitatem
non ejususura, sed ter-
lUmus,:quanlapost animadversipne feriamur. Electos prsesentis yitae.considerans,
minura ut ex fine cbliigsti nihii esse qriod
rjulppe Dei Cernimuset pia agere, et crudelia multa transienseonspicit, delectat. Hiric riariiqiiepef Salbriibiieiri di-
tolerafe.- Hinc ergo eqljigitur districtus j'udex quanta
citur : Si annis muhis vixerii hdirio,et ih liis bninibus
illi.c feriat districtione quos reprobat, si bic sic cru-
.cial quos auiat ;-.Pelro atlestante qui ait: Tenipus est Imiaius fuerit, meminisse debei. iehebrbsi leriipbfis et
ut judiciitmiucipial de domo DA; siaulem primuni a dierum multorum; qiii cum veiieririt,vdniialis afguen-
nobis, quis finis eofum qui noti credunt Dei Evangelio turprmieriia (Eccle. xi, 8).Hiric frifsum scfiptum est:
In biririibuiopefibus tuis rixeiriWdre iiovissiihdlua, "eiiri
{I Pet. iv,-17) ?_0mnipOlensigilur Deus cum contra
ribri peccdbis (Eccli. ya, -40). Igitrir cufn
vas testes inslaura_t,-iram multiplicat,' quia-quo bo- .mefrium'
animurii leiiiat, riieiisiiecesse egt ht hrevitatem
-nofum'vitam nostris ocuiis objicit, eo pravitatis per- culpa
in suse delectafibrils aspiciat, fle fi ad vivabeiriinortem
-petratseduritiamquadistrictione judicio-percutiat
usteridil.Nam cum solisse sequentibus donaexagge- < £ iriiqiiitas fapiat, ciirii constet qubd ad teriniriufriCi-
tius mortalis vila percuffat. Sed saepe bculus cbntein-
;rat, torpentes j"am"quia reliquerit demonstrat. Cum cbrifuridftuf dum dolbf noster fl.agei-
bona ergo in aliis cernimus, valde necesse est ut el piationis nostrae Libef praesentis vitae
txsultatioiieui.noslrae formidini, et formidinem nos- lis crebresceritibus aggfavatuf.
exsiiium gemere, sed prae ipsa"affliciibrieirierisribri
.irae exsi-ltaiioni misceariius, qualerius et de alienis
et valetdamna suae ciaecitatisKstTrriafe.Uride pfbtirius
provectibus charitas gaudeat, de suis infirriiifafibus
subdit:
conscientia cpnlremiscat. Sed eum fraterno pfbveifu
ClAPUYLXil. [Rec. XXXvii\.
refici.uur, cum disirictionem super nos interni judicis
,ex ipso nostro lorporepensamus, quid resfatnisi ut IBID.—bimiiteefgb riie, uipidngdrri pdulutuiti dolo-
ad disculiendum se animus'fedeal, b et quidquid in sem mouvr,.
. se reprobuni, quidquid pravum deprehendit,affligat?. 95. Lacfyinaset dbloris sensuriiidlli.ihihiiusfricifor.
.Unde el aple subjungitur : Et pwnm militant in me. : Flere mala nosira tibs ndri sinit ws"cdnsiieiudiiiis:—
_C-onsideratis-quippeDei testibus, poenaein nobis mi- Sicuteriim irioderala affiictib lacfj-mas"expririiit, ita
- litani, quia dum miranda illorum facta eonspicimus, immbderata subdiicit, quia mberbf' ipse quasi -eirie
viiam nostrain, quae ex eorum nobis. comparaiiorie moerore fit,-qui, afflicti riieriterii dfeybraris, sensura
dispUcU,studiosa afflictione cruciarnus; ut quidquid Pdoloris loliii. ^ifigitui- sariclus feiifi plusquariisuf-
in iiobis pollueruntopera, diluarit lanieiita,; et si quid . ficit perlim'escii,.diceris.; Diihiiteefgoirie, tit pldngdm
adhuc culpa delectalionis iuquinai, poena moeroris - - paululum doloremmeum. Acsi apeftedlcat:' Flagolla
. te.gal. Bealus igitur Job, S3@ quiaviam patrum . luse peivussionis tempera, ut, modefaiis dblofibus,
. p;aceaentium conspicit, quid in se gemere debeat - aestimare mala quae paliof fjeridb cbrivalescara. Qiio i
• subiilius.agnoseit. Sedmagnidoloiismagistefio, dum tamen intelligi et aliter potVst.Saepe'hariique ppcca-
sua plangir, adlamenta nos instruit:- ul quo virlutes . toriniquitatis suseyinculis ita cbrilffirigifur, ulpon-
- HI aUisceri.imus.-eo apuddislrictum j'udicem nostra .dus quiderii peceatorum folefel, sed tameh quia' to-
- sollieite delicta timeamus. Sequitur: Jerat ignoret. Ssepe eliamsi cbgnoscat quarito realu
''" «' VindVe., Gfe'fm;,Cblb;., Gbrb'. Gefrii-.ra1 pfihia
culi sunt; In dieb.usmeisAniiphds lestismeus fidelis,
IriMss. Geirief. 1'egifui*:J« diebus Aiitipliasteslis riiariu, iftiperfimui'. . - ..
qvi.
- .mei
fidelis, qiif.Uiie. etalHNbririati'.,- Corb: Germ. : , • i) Desunt-in Lyran. et Bigot. verba hsec:- ef quid-
in diebus Anliphas tesiis meus fidetis, qui. Lectio no- , quid in sc reprobnm.
slra coheinit cumtexlugraeGb^-ufiri.Mss.legitur; con- c EUiwic.vttfttd.mternammortem; consentit Germ.
sule Synopsim Cril. - ' *> a receotiorimanu. _-
 911 SANCTIGREGORILMAGM. - 312
premitur, erumpere coiiatur, et non potest, ut hunc. A fluctuantes et trepidos tqrmentis circumflupniibus
in se mente libera, conversione integra, persequafur. abSorbet. Sanclus autem vir sive sua, .seu hun.aui
Flere ergo dolorem suum non valet, quia et iniqui- gpneris voce dimitti se,poslulat, antequam vadat, non
tatis suae.reatum considerat, et tamen prae tefrense quia ad terram tenebrosam qui culpara deflet itm*us
occupationis ponderehanc ei.gemerenequaquam va- est, sed quia ad hanc procul dubio quiplangere rie-
cat. Elere dolorem suum non valet, qui pravas qui- gTgit vadit; sieul debitori suo creditor dicit^SoJve
dem consuetudini contraire nititur, sed tamen adhuc debitum prius qnam pro debilo. constringaris; qui ta-
succrescentibus..desideriis carnis gravatur. Hujus do- men non constringitur, si quod debet sblvere noa
loris praesentia Prophetae mentem 331 cruciaverat, moralur. Ubi el recte subditur : Non reverlar, quia.
cum dicebal: Dolor meus " ante me est semper, quo- nequaquam ultra misericordia parcentisliberat quos
niam iniquitatem meamego pronunlio, et cogitabopro semel in loeis posnalibus justiiia judicantis damriat,
peccato meo (Psal. xxxvu, 18,19). Sed solutis ini- [Vet. -XLVI]. Quaeadhuc subtilius loca describunlur^-
quitatis yineulis d.imissumse noverat qui exsultabat cum dicitur:
dicens : Dirupisli vinculamea, tibi sacri<icabohostiam " CAPUTLXIV.
laudisiPsal. cxv,"16). VERS.22.—Terram miseria; et tenebrarum.
—
94. iVisiDeus ad id nos adjuvet. Tunc igitw ad B 1 96. Quos tenel, foris cruciantur, intus cwcantur. —
plangeudum dolorem nos Dominus dimiltit, cum et Miseria ad dolorem pertinet, lenebrae ad caecitaterii.
mala riobis quse fecimus demqfislrat, atque ad hase Ea ergo quse a
conspectu dislricii judicis expuls^s
cadem ilenda quae cognoscimus adjuval. Culpas ocu- tenet, miserise et-tenebrarura terra
p.erhibeiur, quia
lis objicil, et pia manu gratite vincula cordis solvit, forisdolor cruciat quos divisosa vero lumine inlus."
ul ad vacationem posnilentiaemens nostra se erigat, eaecilas obscurat. Quamvis mispriaa el tenebrarum
ei, carnis soluia compedibus, in auetorem suuai li- terra inlelligi et aliter potest. 332-Nam h^c quo-
bera gressum amoris tendat. [Vet. XLV.] Pleruaique "que terra m qua nascimur e^t-qiiidemmiseiiae, sed
cfenim vitam nostram ipsi reprehendimus, sed lamen tenebrarum hbn est, quia mulla hic corrupiionis no-
libenter agimus hoc quodin nobis recle reprobamus. straBmala pstimur, sed taroen adhucin ea per conver-
Ad justitiam nos spirilus erigit, a.l cohsueiudinem sionis gratiam ad iueem redimus, Veritate suadenle,
caro restringit. Ambri suo mens_reriililuiysed. prbli- quseail: Ambulate dum lucemhabetis, ne vosienebrm
- iius delectala captivatur. Bene itaque diciturl Di-
comprehendant (Jodn. xn, 55). Illa vero simul mise-
mitte ergo me, ut plangam pauluium dolorem meuni, riae et lenebrarum lerra est, quia quisquis ad tole-
quia nisi a reatu culpse, quo nos ligavimus,-miseri- randa ejns raala descenderit, nequaquam ulterius ad
eorditer dimitlamur, perfecte flere non possumus {G lucera redit. Jn cujus adhuc deseriptione subjungitur:
hoc quod in nobis ipsis contra.nosmetipsos doleraus.
CAPUTLXV. •
Sed tunc veraciter reatus nosfri dolor plarigilur, cum
IBID.—Ubiumbra mortis, et nuilus ordo. .
tenebrosa illa inferni retribulio intento limore prse-
97. Ultionem habet, ngn lucem. Quam justas ii<s
videlur. Dnde aple subj'tmgitur:
pwnw.—Sicut mors exterior ab anilna dividit carnem,
CAPUT LXIII [Rec. XXXVIII]. ila mors interior a Deo separat ariimam. Umbra
. VERS.21.—Antequam vadam, et non fevertar, ad ergo mortis esl obscuritas divisionis, quia>damnatus
terram tenebrosam etppertam mortis caligine. quisque cum seterno igne suecenditur, ab interno lu-
95. lnfernfpwnm nec transiloriw necphantaslicw. ..mine tenebralur. Natura^ vero ignis. est, ut ex se
"Infernuscur terra, cur Ificus.—Quidenim terrae tene- ipso el lucem exhibeat, et ebncrematioriem; sed trans- •
brosae nomine, nisi telra tartari claustra sigiiantur ? actorum illa ulfrix flamma vitiorum concremalionem
Quae aeternse mortis caligo operit, quia damnaios habet, el lumen non babet. Hinc est enlm quod re-
qupsque.in-perpetuum a vilae lucedisj'ungit. Necim- ' probis Veritas dicil: Discedite a me, maledicti, in
merito infernus terra dicitur, quia quicurique ali eo ignem mternum,qui paratus est-diabolo et angelis ejus
capti ftierint, stabiliter tenenlur; Scriptum "quippe (Maith. xxv, 41). Quorum rursus omnium corpus-in
est". Generatio prwierit, et generalio. advenit, lerra 1" uiiius persoua signilicans, dieit: Ligale ei manus et
yero in mternum slat (Eccle. \, 4); Recte igitiir inferni pedes, et mitlite eum in tehebrasexteiiores(Mdlth. xxn,
claustra tenebrosa lerra nominantur, quia quos pu- 13). Si itaque ignis qui reprobos.cruciat lumenha-
niendos accipiunt, nequaquam poena transitoria, vel bere potuisset, is qni repellitur nequaquam milti in
phanlaslica imaginaliohe crueiant, sed ultione solida tehebras dicerelur. Hinceliam Psalmisla ait: Super
,.perpeluoedamnationis servant. Quaealiquando tamen eos cecidit ignis elnon viderunt solem^Psal. LVII,9).
laci appellatione signantur, prophela attestante, qui Ignis enim super impios cadit, sed <sbligne cadente
ait: Portouenotf ignominiam suam cum his qui des- non cernitur, « quia quo illos gehennae flamma deyo-
cenduni in lacum (Ezech. xxxn, 24, 25). Infernus ergo rat, a visione veri luminis caeeat; ut et foris eos do-
et terranominaiur, quia susceptos stabilitertenet; et Ibr combuslioniscruciet, et inluspoena caecitatis ob-
lacus dicitur, quia hos quos semel ceperit semper. scurel; quatenus qui auctori suo et corpore et corde
a Ita Gemet. et<Iorb. Germ., pro contrd me et - h Turon. etpleriqueJ^ormaii.,.7iafHra!veroignisest,'
pronuntiaboi Alii quoque Mss. passim habent, pro- - c Sic Turon., Gemet. et alii Norm. - Editi vero, quia
mniio, non promntiabo. tllos quosgehennw,
 915 MORALIUMLIB. IX. — IN CAP. X B. JOB. 914
deliquerant, simul et.corpore et corde punianlur; et A i loris, sic d damnatis et una es"t gelreflha quse afficit,
utrohique pcenassentiaut, qul dum hicviverent pra- et tamen nbn una omnes qualitate comburit, quia
vissuis-delectationibus ex utrbque serviebant. Unde quod hic agit dispar valeludo cbrporum, hocillic ex-
beneper prophetamdicitur : Descenderuntin a infef- hibet dispar causa meritorum. Quomodoiergo nullus
rium cum armis suis (Ezech. xxxn, 27).-Armaquippe inesse" ordo suppliciis dicitur,- in quibus profeeto
peccantium sunt.riiembra corporis, quibus perversa quisque j'uxla modum culpae cruciatur ? ; ...
desideria quseconcipiunt exsequunlur. Underecte per [Vef. -XJ.VJJJ.]-99. Ordinatw autem non sunt in
Paulum dicilur: Neque exhibeatis membra vestra, corde damnatorum.— Sed sanctus vir posiquam um-
dnnd iniquiiatis peccato (Rom. vi, 15). Cum armis bram mortis intulit, quanta sit confusio in dariina-
ergo ad irifernum descendere est cura ipsis quoqae torum mente subj'ungit, quia ipsa-quoque supplicia,
membris quibus desideria voluptalis expleverunt quaebrdinata per jusliliam veniunt ofdinala procul
seterni j'udicii tormenta tolerare, ul lunc eos undique dubio in corde niorienlium.non sunt. Ut ehirii paulo
dolor absorbeat, qui nunc, suis delectationibus sub- superius diximus, dum damnatus quisque foris flam-
diii.uridiquecontrajusliiiamjustejudicaniispugnant. ma succenditur, intus caecitatis-igne devoratur, at-
[Fef. XLVII. Rec. XXXIX]. 98. Ordindtw sunt, que in dolore, positus, exterius e inleriusque confun-
'
ul ab wquojudice criminibus cbmmensuratw.—Mirum]j 1 ditur, ut sua deterius eonfusione crucietur. Repulsis
vero est valde quod dicitur : Ubi nuttus ordo. Neque ergo ordo iri supplicio non erit, quia in eorum morte
enim omnipotens Deus, "qiiimala bene punti, inordi- alrocius ipsa confusio mentis ssevil. Quam tamen
' nata esse uilo niodo vel tormenta
permitiit, quia ipsa mira potentia judicanlis sequitas - ordinat, ut poena
quoque supplicia quse ex lance justitiae prodeunt in- animum quasi inordiriata confundat. Vel certe abesse
"ferrisine ordine nequaquara possunt. QuomOdoJiasa- ordo suppliciis dicitur, qnia quibuslibet rebus inpoe-
que in suppliciis ordo nonerit, dum daninatum quem-. nam snrgentibus propria 'qualitas non servatur. Unde
que juxta modum criminis et retributio sequitur ul- et protinus subinfertur : ,-
tionis? Hinc quippe scriptum est:: Polentes potenler CAPUTLXVI.
tormenta palientur, et forlioribus forlior instat crucia-
IBID.—Efsempiterms f horror inhabilat.
tio'(Sap. vi, 7). Hincin Babylonis-damnatiorie dici- 103. Pomarum infernidescriptio. — In hujus vitse
tur": Quanlumexsullavit se, etin deliciis fuit, tantum
tormentistimor dolorem,habel, dolor limorem non
dale illih lormenlumet luclum (Apoc.xvm, 7). Si igi-
habei, quia nequaquara meiitem metus cruciat, cum
tur j'uxta modum culpaepoena dislinguitur, «008181
pali j"amcoeperit quod mefueliat. Infernum vero et
in
uimirum quod suppliciis ordo servatur. El nisi lor- umbra mortis obscurat, et seihpilerritrs horror inha-
mentorum summam merilorum acta dirimerent, ne- ^( et in suppliciis dolo-
bitat, quia ej'us ignibus tfaditi,
'quaquam judex veniens dicturum se messoribus esse rem sentiunt, BVet in doloris angustia pulsante se
333 perhiberet: Colligite c primum zizania, et ligate * semper pavofe fefiunlur, utet quod timent toli-rent,
ea in fasciculos ad comburendum(Matth. xm, 50). Si et rursuan
qubd tolerant sine cessatione perlimes-
enim nulius in suppliciis ordo servabitur, cur com- cant. De his etenira scriptum est: Vermis eorum non
burenda zizania in faseiculis-liganlur? Sed nimirum el igniseorum non exstinguetur (Isai. LXVI,
:morietu\;
fasciculos ad combiirendumligare esthos quiaeterno flic fiaihma quse succendit illuminat; illic, ut
sunl ut si- 24).
igni tradehdi pares paribus sociare, quos superius verbis Psalniislae docuimus, ignis qui cru-
milis culpa inquinat, par etiam pcena eonstringal, et ciat obscurat. JHicmelus amittituf, cum toJerari
sunt jam
qui nequaquam dispari iniquitate polluti ne-
coeperit quod limebatur; illic et dolor dilaniat, et
quaquam dispari tormento crucientur, quatenus
- simul damnatio conterat quos simul elalio subleva- pavor angustat. Horrendo igitur modo erit tuncre-
dilatavit nbn probis dolor cum formidine, flamma cumobscuriiale.
bat; quosque non dissirailiter ambitio, Sie sic videlicet a datrinatis senliri pondus
334
dissimilis angustet afflictio, et par crueiet flamma susnmse
sequitatis debet, utqui a voiuntale conditoris
'
suppiicii quos in igrie luxuriae par succendit flamma nequaquam sunt veriti discrepare duin viverent, in
peccati. Sieut enim in demoPairis mansiones multae ;" corum quandoque iuteritu ipsa a suis qualitatibus
sunt pro diversitate virtutis (Joan.- xiv, 2), sic dam- etiam tormenla discordent, quaienus quo se
impu-
nalos diverso supplicio gehennse ignibus subjicit dis- eruciatus augeant, et cUmvarie prodeunt mul-
gnant,
parilitas criminis. Qusescilicet gehenna quamvis cun- sentiantur. Quaetamen supplicia "in se de-
' ctis una una tipliciter
sit, non tamen cun.ctos eademque qua- mersos et ulfra vires cruciant, et in eis' vitse subsi-
litate succendit. Nam sicut uno soleomnes tangimur, diura ut sic vitafti termimis
exstinguentes servant,
nee tamen sub eo uno ordine omnes sestuamus, quia h
• j'uxfa qualitaterii corporissentitur^tiam pondus ca- " puniat; quatemis semper sine termino cruciatus
vivat, quia et ad finem per tbrmenta properal, et sine
* Vindoc. Norm., etc, descenderunt ad infernum. riusque.
b Gemet., Utic., Lyr., Bigot., tanlum dateei tor- f Gemet. et plerique Norm., hofror inhabiians.-
v Iidem, et iridoloris anguslia pulsanlis. Turon.,
~c etiucium.Gemet. et alii
mehta
Bellovac, Norm., colligite xizania ef in doloris angustia pulsali.
et ligateea fasciculis velinfasciculis. &Vindoc, crucialus per tortnenta proferat: German.,
a Gemet., Bellov. et alii, sic damnatoset una est Ebrbic. et plerique Norri)., cfuciatus afficiat. Colb.,
vivat, ... .' -
gehenna guw afficit.
* In Bellovac, Uemet. et nonnullisomittitur infe-
 915 , . - ._ SANCTI GREGORII MAGNI - "910
fine deficiensdurat. Fil ergo miseris.morg sinp morte,. A_ad poenam; ut damnatorura oculis ignis supplich-e.t
finis sine fine, defeclus sine defectii, fluia pt niors nulla claritate candeat, et, ad doloris cumulum,
'vivif, etfinis semper incipit, et deficere defectus nes- 4 dilecti qualiter jcrucientur pstpndat, Quid autem-
!cit. Quia igitur et mors perimit. ef. non exsthiguit, mjrum si gehennaejgnem credimusjiabere suppjicium
dolor cruciat, sed nullatenus pavorem fugat; flamnia simul obscuritaiis et Juminis, quando experimento
comburit, sed nequaquam lenebras.discutit; quantum novimus quia et tsedarumflamma lucet obscura? Tnnc
per notitiam prsesentis vilae colligitur, supplicia or- .edax flanima comburit quos roroc camalis delect.alio"
dinem non Jtabent* quse non suam per omnia quali- pplluit, lunc infinite patens. inferni barathruji} dpyq*
tatem tenent, . - - c rat quos nune jnanis elafio exaltat; atque qui UTipli-
[Vet. XLIV.] 101. Ignis illiciucem negal ad con- bet ex vitio hic voluntatem calljdi persuasoris exple-
solulionem, servat ad formenfura.—Quamvisillic ignis verunl, tunc cum duce suoreprpbi "
ad tormenlg-per-
et ad consolatiorieni non lucet, et tameh ut magis -vgniunt. -
torqueat ad aliquid lucet. Nam sequaces a quosque , [Fef L.J 105. Aiigelos el homines reprobos ma
suos secum iir*tormento reprobi flamma iJIuUranie pwna implicpX-Malus sepufcrumdiaboli.-^Kt quamvis
visuri sunt, quorum ,ambre deliqnerunt,. qualenus apgelorum atqpe hominum lopgesit naturadissimilis,
qui eorum vitam carnaliter contra praacepta condito-; Buna tanien poena implieat quos-unus in crjminerea-
ris araaverant, ipsorum quoque eos interitus in aug- .tus ligat. Qiiod bene ac Iirevjtej insinuat propheta,
mentum suse damnationis affligat. Quod jirofecto qui ait: Ibi fAssnr ei omnis multitudo ejus, et in cir-
1 Evangelio atleslanie colligimus (Luct xvi,25), in quo, cuiiu ejus sepulcjraillius (Ezech. xsxn, 22), Qujs nam-
Veritate nuntiante, djyps ille quem conligit ad aeter,- que Assursiiperbl regis noniine nisi ille per elatjonem
ni incendii lormenta deseendere quinque fratrum eadens antiquus Jiostis exprimhur,. qui pj'0 eo quod
describitur meminisse, qui ab Al)rahampetiit ut ad .mullQS ad culpam pertrahitj cum cupeta ?ua mulii-
eorum eruditionem rmlteret, ne illuc eos quandoque tjijj!B&adinferijicl3ustra descendit? Sepulcra aufpm -
venientes par pcena cruciaret. Qui igitur.addolpris niortuos fegimt. Et qujsnjjug morieip gcrius pertnljt
sui cumuluin prqpinquprum ahsentium merijijiit, quamis qui, condjtorem guijm despiciens, vjtani-rG-
constat procul idubio quia eos ad augmentum sup- •liquit? Quem -videlicet mortuum cum bumpna corda
plicii paulo post potuit etiara praesenfes videre. Quid -suscipiuhl, ej'us pixicuj dubio sepulcra fjuut. Sed in
autem miruni si 'seeum qubqne reprobps aspiciat cre- "circuituillius sepulcra ejus sunt, quia ip quorum se
mari, -qui, ad dplpris sui cuniulum, euiji quem des- mentibus riunc perdesidejia^epelit, Jios sibj.postmp-
pexerat in sinu Abrahse Lazarumyidit?h Is ergo, cui dum per tormenta conjungit, Et quoniam nunc in
ut pcenacrescerel et vir eleclus appaniit, rcur non 4C semetipsis reprpbj maliglios spiritus ijlicita perpe-
credendum pit quod videre in supplicio eqs etiam - trando suscipiunt, tunc Sepplpra cupi mprluis ardp-
quos eontra Deum dilexerat pqssit? Qua ex re coili- biinl.- . . ' ,
gitur guod eos qpqs inordinafe nunc reprobi ciiligunt [Rec.-XL,]-104. hifemi pmnas prmnosse tign pro-
miro judicii ordine secuni turiejntqrmenlis videbunt, dest, sed euarfere.^Ecce quae maneaf daninatps pcep
ut pcenam proprise punitionis exaggeret Jlla auclbri cognovlmus; el instrueilte nos sacjo elqcfpio,quantus
praeposita carnalis cognatio pari ante oculos ultione -in damnalioneigiiis, quanta.in.igneobscuritas^quaii-
dampata.Igqis itaquequijnobscuritale eruciatcre- tusque in obscuritate pavor sjt, nujlatejius ambigi-
dendum est.quia liimen ad torjnenlum servat, Quod mris. Sed quid prodest fsla.prseiibsse, si non confin-
si.approbare teslimoniis in sua .expressjone nqn pqs- gatevadei"e? Tota ergo intentione curandu.m.est.ut,
sumus, superest ergo ut e diyerso doceamus. cum yacalionis tempus aecipimus, bene vivendi .sfn-
1Q2. Igni lumen et obscurilgtemsimut esse posse.— dio, malorum -uliricia tormcnla fiigianjus. _Hlpc
Tres quippe Hebrseaegenfis pueri, per Chaldsej regjs qiiippe per Saloihohem dicitur i Qupdciinqitepoiest
imperium succensis camini ignibus,. Jjgatjs nianibus manus tua facer-e,ihslrinter opcrare,quiane<"gpus,pec
.pedibusque proj'ecti sunt; mios taijipn cujn isdemrex' fulie, nec scientia, nec sapientia eritapudinferos, g\to
in eamini incendip v miseratuse_xpl0raret,,illsesisjv;e-jj) fit pfoperns (Eccle. ix, 10). Hinc-Isaias' aits Quwrite
stibus deambulantes vidit- Ubi aperte cpjjigitur quia Dominumdum iiiveniri potest, invornte eum dum prope
mira dispensatione conditor.is ignis.gjiajijasj in di- - esl \lsai. LV,C). llinc ~Pau!iisait.: Ecce nunpigmpus
versa virtute lemperata, et vpsfinienla «on attjgjt,.£l - aecepiabile, eccennnc di,assaluiis (11Gor. v\, 2).-fliiic
vincula incendit, sanctjsque yirjs el adinferendujn rUrshm. ait: Diim tempus iiabemiis, opefemm'bmVm
. lormentum 335 famma frjguijt, ef ad^oJutionis mi- ' ad omnes (Galai. "m, lii)i - - -' -.
iiisterium exarsit. Sicut ergo eJectis ignis arder.e no- *
[Vet. LI:] 105. Animo«rfir/ nitenli abslatpuraepr-
vit ad solatium, el tanien ardere ad supplieium nes- nis. — Sedplerumqtie se ad viam recliludinis animus
-cit; ila e diverso gehennsellamma reprobis et iiequa- .'ipcjjigitj lorpprom (liscptit; fantbque ih coejesfihus
quam lucet ad consoialiouis gra.tjam, &i tameh iucet desiderio rapitur, ul pene nil ex eo infeiijis ^eman-
.i _i
- a Ita Gemet. et alii Nonri., ubi €pc et c
' qito- tus Longip. et€orb.
' seq.', ' - Gerrb.j a-Seeuudawajlu, «#«-
. .
que pro quosque. . -Cxplofaret. ,". ',.-"*-
,J>Sic legitur in omnibus pene Mss. noslris. Unus d Corb. Gerra. et 1 Vindoc.;dejecii guqiiter.cru-
tamen Vindoc. cui eoncinunt Editi, habet: si ergo ei •oiinturt "Aiter'VindOc, delxctaqualiicr cruciealus.
ut pwna cresceret, etc
 917 MORALIUMLIB. X. — 1N GAP. XI B. JOB. 9IB
'
sisse videatur. Et tameri "cum"adcarnis curam redu- A j earnis excedere, et quasi habitalioms infimaejanuarii
citur; sine qua jirsesentis vltae yia nullo modo exple- exire; cura autem carnis, ut feriiina, foras iion appa-
tur, ifa hunc inferius depressum tenet, ac' si adhuc reat, et vider! factanler erubescat, ut quasi post ler-
de gummis a nulla contigisset. Auditis verbis coeles- "gum viri snb discretione spiritusj solis rieeessariis
tis o_raculi;In amoreni patriae coelestis erigltur; sed intenta, -neqiiaquanisciat procaelter detegi, sed' vere-
resurgenle prsesentis vilss studib, sub terrenaj curse cuhde -modefari. Cui tamen ssepe crim dicitur ut-db
aggere sepelitur; atquelri terra cordis rieqiiaquam se minime prsesumat, sed totam -se in divinsespei 18-
supernsespei semen piroficit, quia cogifationis infihrae duciam transferat, despicitj et, cessante studio,
spina densescit, Quam videlicet ggg spiriam per adesse sibivitse subsidia posse diffidit-.-Uriae-et lisec
semetipsam-Veritas manu sanctae exjiortationls era- eaderii ^ara" promissiones Dei midiens ridet, sed TI-
dicat, dicens: J^olitesollicitiessein crastinuni (Matlh. -dens corripitur, correpta autemprbtlnusfecundatur;
yi, 54). .Conlra hane qiioque per Pa,ulum dicltur : ct ijusej'uventule vigens fecundari non potuit, arihis
"
Cqrnis curamne fec.eritisincpncupiscehliis(Royn.xm, fraeta senilibus,"uieromarceseente, concepil, quia
14). Sed in Jiis nimirum ducis ac militis verbis agno- cum cufa carnis sui-confidentigm^hbberedfesierit,
-scimus jjuia tupc ab ea.mprlifero vulnere animus contra spem ex divina promissione accipitijuod ha-
puogjlur, cum in ea mensurse iequifas nbn terietur. B ! blturam seex humana ralioneilubitavit.Unde et bene
iQG, Hmcnonabscid_ehdaj}rorsus,sedriioderanda. isaac, id *3strisus; dicittir qul '•generalur; quia cum
—Neque enim mortali ^tdhucin carne viventibus fun- isupernse spei fidueiam Concipit,quid mens noslra
ditu.s eura.carnis^ absciditur, sed ut disciele aniriio aliud quam gaudium paril? "Gilrandumitaque esl *e
serviat teriiperatur. Najn.rfuia soJlicitos nos esse Ve- aut necessitatis metas eura Carnistranseat, aut in eo
ritas in crastinum prohibet, habere utcunque curam qubd modeiate exsequilur, iJS-se prajsuroat. Ssepe
in prsesentibus rion negat, .quam tendi ad tempus -*veroanimus fallitur, ut quod vbluptuose ajipetit, ne-
"quodsequilur vefat. Et nimifum Paulus cum carnis •eessarium jsuspieetur, quaterius orone * quod lil-et
euram fieri iriconcupiscentiis rion sinit, procul adlmc .vitae debitam utilitatem putet. Et ssepe quia' efFectus
jdubio Iri necessitate -coricedik Diseretione ergo ,ma- proyidentiam Eequitur, in sui fiducia mens levatur.
jrni mpderamiriiscarnis cura frenanda est, ut seiviat -Gumque.sibi adest quod deesse caeteris vidbrjt, CPgi-
et minime principetur, he quasi domiria animjini vin- tatione tacita de magnitudine suae-provisionis hila-
cat, sed, subaela merilis dominiOjquasi ariciUafajiiu- rescit; tantoque j'am a Jvera -provis^one ionge lit,
letpr, ut jussa adsit, alque ad nutum cordis repulsa quanto ipsam quoque elsitionemquam patitur nescit.
dissiliat, ut vix a tergo sanctse cogilatidnis appareat, Unde solerti semper cnslodiseintentione pensandum
,et minquam contra facjem recta cogitantis obsistat.l C «St veJ quid opere agimufe,vel quid «orde versamus,
Quodbenenpbis hislpria sacraelectionisinriuitur, cum ne aul mentem praspediens, foras se terrena eura
.Abrah&mtribus angelis occurrjsse niemoratur [Ge- multiplicet,4tut saltem de ejus mpderamine intus se
.ttes. xm, % seq.). Ipsequjppe venientibus extra oslirim cogitatio exaltet; ut cum divina judieia temporaU cir-
oecurritj Sara vero post ostium sfetit, .quia videlicet cumspectione metuimus, sempiterni supplicia horro -
ut vir ac dominus domris spiritalis, rioster scilieet -ris evadamus. -' .."-.-.
intelleetus, debet in cognitione Trinitatis claustra
a Lyr. etBigbt., nulla tetigisset.'
h Ita Gemet., Iltic. et plufimi.Ubiobservaridumefet ,ettemporarep.eriri,sed
« Gemel., Corb; Germ,, ejus loco usurpari abscidp.
• in yel.^lss, rarjssime verltumabspindo ejugque modos ium; utililatem ' ' quodlibetvkwddbi-
Reg., '
putet.

LIBER DECIMU3.
Toto libri Jdb Capite iHndeoiMo ac duo€ecitni quinque• prioribus versibiis •eriarratis, secun^am
" -
hujug operis partem claudit. -':''

£37 CAPUT PRIMUM, . D cpugreditur, is qui yinci yiriuin qualitate. non valet,
i, Fpftiiifdo Jpp, guj nec su.ccessivaadversantium personarumsaltemmutalione siiperetqf. Sicacih hoc
niutqiione ^ip^flfur,-^Qupt.igs in itrense spect.aculum . hgminum apgelqfumque spectaculp beatus Job fortis
~
fortis athleta descenderit, ii qui impares viribus "aihleta.prodiil, quantumque contra raulaliones ad-
e.xisturityicissia! se ejus fexpugnationisubjieiunt: et versanlium valeat h cootiimati.me ijidefessi roboris
urio victo, coritra hrinc protinus altpr erigitui*; atque ostendit., Cui primus se Eliphaz.secundus autein
lioc subacto, alius subrogatiir; ut luetantis vires Baldad objicit, atque ad exireriium se Sophar in \
quandoque mollioresinveniaut quas ipsa sua crebres- ej'usexpugnatione supponit; qui ad inferendosictus
cens yictprja fatig^t; quatenus ,cumnoyus quisque tojis. se. conatibus erigunt, sedlamen adJeriendam
n VindQ,c.Cprb. Gerin.? Bajocr, Colb., Reg. "et "'' wrftifisexistunt. Gerra., imparesyirtutis. '
* Bajoc, contihuati laboris robore, ' - "-
plerique Norm., impares virtutibus. Gerbet.",imparis
 "
919 SANCTI-GREGORUMAGNI. , ,9i0
altiludinem robusti "pectoris non pertingunt. Ipsa. A recti. —Imperita mens, ut diximus, veritatis senten-
quippe eorum yerba , patenter insinuant quod ictus lias graviter tolerat, et silentium pcenam pulal atque
in auras jactant, quia.cum sanctum virum non recte "omne quod rectum dicitur dedecus suse irrisionis ar-
redarguunt, expressa a in vacuum verba percussionis bitratur, quia eum vera vox pravorum se abribus
perdunt. Quod liquido ostenditur, cum Sophar Na- admovet, meraoriara culpa iriordet, et in redargutio-
amathitis responsio a contumeliis inchoatur, qui ne vitiorum quo intus cognitione riiens tangilur, fo-
ait: - ras ad sludium conti.adictionis excitatur. Ferre vo-
CAPUT II. cem non valet, quia tacta in vulnere sui reatus dolet,
CAP. XI, VERS.2. — Nunquid qui multa loquitur et perlioc quod generaliter contra peryersos dicitur,
npn etipse qudiet? aut vir verbosusjustificabitur? se irripeti specialiter suspicatur; Quod enim intris
2. Procaces recle dictis semper.ediverso respondent. egisse se meminit, audire foris erubescit. Unde mox
Sophar sententia vera, sed male prolata. — Mos esse se ad defensionem pfsepafat, ut realus sui verecun-
. procacium solet ut recle dictis semper e diverso res- *• s diam per verba pravae refulalionis tbgat. Sicut enim
pondeant, nesi adprolala consentiant, inferiores recti de quibusdam quse ab eis non recle gesla sunt
esse-videantur. Quibus j'ustorum verba quamlibet correptionis vocem, minislerium charitatis sestimant,
pauca sonuerint multa sunt, quia quo eorum vitia o] sic perversi coritumeliam derisionis pulant. IUi- se
resecant, audilum gravant; Unde et ad crimen tra- protinus ad obedientiam sternujit, isti ad Insaniam
hilur hoc.quod recta prsedicatiohe contra crimina suse defensionis eriguntur. Hli correptionis adj'uto-.
profertur. Ipsum_quippe qui ex veritate forles sen- rium vilse suaepatrociuium deputant, "per quod drijri
tentias dixeral Sophar redarguens, verbosum vo.eat, praesenlis f vilaeculpa corripitur, venturi j'udicis ira
quia cum ab ore justorum sapientia culpas increpat, lemperatur; isti cum se impeti redargutione cbns-
slultorum auribus h superlluitas loquacitalis so- piciunt, gladium percussionis credunt, quia dum per
nat. Pravi namque nil reetum, nisi quod ipsi sen- cbrreptionis vocem culpa detegitur, pnesentis glorise"
serint, putant; et j'ustorum verba eo otiosa seslimanl, opioio foedatur. Hinc quippe in laude justi per Salo-
quo suis haecsensibus.inveniunt diversa. Nec fallacem monem dicit Veritas: Docejustum, ei festinabitaccipe-
quidem Sophar sententiam prolulit, quod vir verbo- re (Prov. ix, 10). Hincpravbrum contumacianfdespicit,
sus justifieari nequaquam possit, quia dura quisque dicens r Qui erudit derisorem, ipse sibi facit injuriam
per verha diffluit, perdita gravitate silenlii, irientis (lbid.,1). Namfitplernmqueutcum correjita in semala
custodiam amjtlit. Hine quippe scriptum est: Cultus defendere nequeunt, ex verecundia pejores fiant; ac
sic in sua defensione superbiaht, ut qua^dani vitia
jusiilim, silentium (Isai. xxxn, 17). HincSalomon
ait: Sicut urbs patens et absquemurorwri ambitu, ita p( contravilam corripientis exquirsint; eet eo secriinino-
vir qui non potest in loquendo cohiberespiriliim suum ^sos nori scslimant, si crimina el aliis iraponant. Quae
vera invenire nequeunt, Jinguril, uf ipsi quoque
(Prpv. xxv, 28). Hinc rursum dicit: In mulliloquie cum
peccalum non deerit (Prov. x, 19). Hinc Psalmista habeant quod non impari justitia increparevideantur.
~
testatuf, dicens : Vir vorbosus-non dirigetur super Unde.et Sophar, qula quasi irrideri se per increpa-
terram (Psal. cxxxix, 12). Sed yirtus verae d senten- tionem doluit, prbtinus meritiendo' subjungit:
tise perditur, quse sub discretionis custodia non pro- - . . CAPUT IV.
fertur. Certum itaque est quod verbosus j'ustificari VERS.4. — Dixisti enim , Purus est sermo meus,
. vir neqrieat. Sed bonum benenon dicitur, quia.non et mundus sum in conspeetu ttto. - f
intenditur cui dicatur. Vera quippe contra malos 4. Pravi vera in se tnala flere renuunl, et atiis falsa
e
338 senlenlia, si bonorum rectitudinem impetit, impingunl. —Quibeali Job dictorunimeminit,
suam perdit, et eo -retusa resilit, quo illud est -falso hoc quam
[voci illius iriipingatur agnbscit. Quomodo
forte quod ferit. [Vef. ef Rec. III.] Qula autem - enim mundum se dicere ait: Si jusiipca-
poluit, qui
pravi audire bona patienter nequeunt, et cum re me voluero, os meutn condemnabitme (Job. ix, 20)?
vitse emendalionem negligunt, ad verba se respon- Sed habethoc
pfavbrum malitia, ut cum vera inse
sionis accingunt-, aperte Sophar insinuat, qui.3
339 uerb maia Tenuit, fingataliena. Nam quasi so-
subjungit: '. latio facinoris utilur, si falsis vocibus et vita corri-
.. CAPUT HI. pientis inquinetur. [Vet. IV.] Sciendum vero est
VERS.3. — Tibi soli tacebuntIwminis, el cumcw- . quod plerumque perversi verbotenus bona optaiit,
ieros irriseris, anullo confutaberis ? h ut mala esse quae in praesentibus habentuf osten-
"
5. Ad correplionem quam diverse affecti pravi et dant; et quasi faventes prospefa expetiirit, ul beni-
a Turon., Vindoc, Corb. Germr, Norm., verbera ,e Sic restituimus ex Mss. el vetustioribus Edii. In
pefcussionis. Ebroic.-, Bajoc, Lyr., Big., habenl red- . Gilot. et recenlioribus legitur, shbbnorum rectitudi-
dunt, pro perdunt. In Utic olim, iegebatur perdunt, nem f impedit, vimsuam perdit.
nunc reddunt. Colb. et Reg. nostram lect. exhibent. Ita Corb. Germ., Turon.,. Vindoc, Reg. Sed
J>Corb. Germ., supeffluas loquacitales. Ediii, exCoccio, vitiiculpq, quoi in unbGolb. offen-
c Editi, vir linguosus. dimus a seeunda manu.
dIla Bellovac, Germ., Colb., Longip,, Bajoc, e Gemet., ef quo ie criminosdsnon mstimant; ipsi'
cum caeteris Norrri, et plerisque. In Editis eliam yet., crimina.et
' aliis imponunt; qttw cum yera, elc
sed virtus verm scienlim, ut in Mss.Corb. Gerrri. et h Bellbv., ut bona esse quw in prmseniibus.
peg.
921 - MORALIUMLIB. X. — IN CAPUT XI B. JQB. - 928,
imbecillitatis * *
gni videantur. Unde et Sophar protinus suhjicit, 1L tate nos nostrae angustat.-
dicens: . . ' . . \Vet, V.]J7..Hmc non inveniendoinvenit, qui eotn-
CAPUT V. - - , prehendi non posse didicit. Lex_Deiet Christi charitas. '
'•—Quae nimirum secreta .ejus sapientise pauci valent
VERS.5. — Aiqueutinum Deiis loquerelur tecum, el
labia sua libi! inquirere, sed nullus invenire, quia -quod super nos.
aperirel de nobis ab immorlali saplentia non. injusle .340"
5. Homini quando Deus loquatur, quando ipse sibi.
disponitur, j'ustum- profecto est ut a nobis- adhuc
—Ipse quippe sibi homo loquiiui, cum per hoc quod mortalibus
ignoretur. Sed hsee ipsa sapienlise illius
sentit hequaquam Divinilatis spiritu a carnalis pru- secreta
cumcaro sensum exerit, conspicere ulcunque jam incpmpreherisibili-
deritiseinlellecluseparalur ; latis ejusest potenliam videre, quia- etsi in ipsa
et nientem, quasi ad intelligenliam provocans, fbras
consiliofum inquisitione deficimus,. deficiendo
mittit. Unde et adhuc Petro terrena sapienii Verilas tamen verius ejus discimus quem timeamus. Ad hsec se
dicii: Non enitn sapis qum Dei sunt, sed- qum homi-
Paulus illius seereta tetenderat, cum dice-.
num (Marc. vm, 53)". Cui tamen recta confilenli di- bat: 0 sapientise alliludo diviliurum sapientiw et scientiw-Dei,
citur : Caro ef- sanguis non revelavit tibi, sed Pater surit judicin ejus,' el4nvesii-
in cmlis autem quam incomprehensibilia
meus qui esl'(Maith. xvi, 17). Quid i viw ejus. Quis enim cognovil- sensus Domini?
Deilabia nisi judicia ejus accipinrus ? Clausis namque gabiles vel qiiis consiliarius ejus fuit (Rbm. xi, 55) ?Qui sur
Iabiis vox premilur, et sensus iacenlis ignoratur;
perius etiarii.ex ipsa inquisilione lassescens, sed
aperts autem sermo dum pfomituf,.animus loquen- tamen ad cognitionem infirraitatis propriae lassescen-
tis a invenilur. Labia itaque sua Deus aperit cum do tlicens : Ohomo,tu' quis es-
osten- proficiens, pracmillit
vbliintaiem suam hominibus pefapefta judicia Deo"1 Nunquid dicit figmentum' ei qui
qui respondeas
dit. Qriasi enim reserato ore loquilur, cum remota se Quareme (ecistisic-(Rom. ix}'20) ? Qui igi-
obscuriiate disposiiibuis -inlimse renuit occullare turfinxil-: ad occulta Dei perlingere non valens adinfirmi-
quod vitli. Nam velut clausis labiis sensum nobis
lalis suse cognitionemrediil, atque ad eruditionem
suum non indicat, cum per oceulta judicia cur quid se deficiendo revocavit, ut ita dicam, se-
ut pr.opriam
faciat celat. Sophar ilaque beatum Job de carnali
creta sapientise non inveriiens invenit, ijuia cum-ad
intellectu redarguat, seque ipsum quantse sit beni-
ei bona et cum haben- superna consilia requirenda lassesceret, didicit ut
gnitalis ostendat, optat, quse humilius limeret; et quenTsua infirmitas a cognitio-
tur ignorat, dicens :" Alque utinam Deus ioqueretur ne ihlima hunc ei verius humililas junxit.
repulit,
tecum el aperiret labia sua tibi! Ac si palenfer dicat:
Sophar itaque et per scienliae' studium peritus,
Impefitise tuae potius quam poense compalior, quia, C et per audaciam tumidae loeutionis ignarus, qhia
sola carnis prudentia prseditum, a veritatis te spiritu non habet, meliori optat quod
ipse gravitatem
vacuum agnosco. Si enim Dei judicia occulta cogno- habet dicens': Atqiie utinam • Deus ioqueretdr
,
seeres, tam procaces contra illum sententias non so- tecum, et aperiret' sua libi , -ut ostenderel tibi
labfa
nares. Et quia omnipotens Deus cum ad consideranda secreia sapienliw! Qui eam
quoque;"qua se-super
nos sua j'udicia sublevat, ignorantise nostrse prolinus s amicum
pollere seslimat, optando h sapientiam os-
cseeitalem fugat, quae apertis ejus labiis, ad rios eru- teutat, cum
protinus subdit :• Et quod multiplex sit
ditioprodeat,prolinus adjungendo manifestat,dic'ens: lex ejus. Quid hoc loco Dei lex accipi riisi charitas
CAPUT VI [J?ec. IV]. '
debet, per quam semper in menle legitur prsecepta
VERS.6. — Ut oslenderet tibi secreta sapientim, et vilse qualiler in actione teneantur ? De .hac et-
quod multiplexsit lex ejus. enim legeVerilalis voce dicitur : JJoc esf prwceptum
6.-Sapientim opera qum publica. Qum secreta. — meum 'ut. diligalis invicem (Joan. xv," 12). De-hac
Publica sapientiae supernse sunt opera, cum omnipo- Paulus ait: Pleniludo legis, dileclio (Rorii. xm, 10).
tens Deiis regitijuos creat,perlicit bona quaeinchoat, De hac iterum dicit: d Jnvicem onera vestra porlate,
et aspirando adjuvat quos, "visitationis suseluniine et sic adirhplebitis legem Christi (Galdt. vi, 2). Lex
illustrat. Cunctis etenim liquet quia quos gratis D etenim Chfisti quid cohgruenlius inlelligi quam cha-
condidit benigne disponit. Et cum spiritalia dona ritas potest, quam tunc vere perficinius cum frater-
na buera ex amore loleramus. *
largitur, ipse perficit quod ipse ex munere suae he-
nignitatis incboavit. Secretasvero sapientiae supernae 8. Charilas a duobusprwceptisincipit., et ad innu-
suntoperacumDeus quos creavitdeserit; cumhona niera se extendit. Proximi dileclio cavet nocere, cural
quae praeveniendocceperat; nequaquam prosequendo benefacere. Hwc duo quqm.multis modis prwslantur.
consunimat; cum claritate nos suae illustrationis — Sed haec eadem lex multiplex dicitur, quia stu-
iliuminat, et taTOen, permissis carnis tentalioni- diosasbllicitudine charitas ad cuncta virtutum facta
bus, tenebris caecitatis pulsat; cum dona quae con- dilatatur.. Quse a duobus qurdeni prseceplis incipii,
tulit minirae custodit; cum et meritis noslrse ad se sed se ad"inriumera extendit. Hujus namque legis
desideria excitat, et tamen occulto j'udicio difficul- inilium dileclio Deiest ac dilectio proximi. [Vet. VI.]-
a Ita in omnibus npstris Mss. et vet. Edit.; in re- vet. Edit. legimus. In recenl., post Cocc, le-
cenliorbus veroirinuilur. guntur. i , •,_.,•
h Omnes Norm., scientiam. .._a Edili, «(fer alterius xmera porlale. Parenius
«ItaGemet., JLyr.,'Bigot., Utic. et pler. Mss. In Mss.
 - "
9!3 SANGTIGREGORHMAGOT" 924--
Sed Dei dilectio pfer tria distinguitur, quia ex toto A "*
Aadamo^emprovoeet-; ntgratosquosquft ministeriis
Gorde, et ex tota anima, et ex tota a fortitudine di- in amore servet; ut proximorum mala cum corrigere
ligi condilor jubetur. Qua In re notandum est -quod nonvalet, taeeat, a utquecjiJri corrigi loquendo
divinus sermo cum Deum diligi praicipit, nonsojum ppssjjijt,, sijentium |Cbji,seiisuniesse pertimescat; pt
narrat ex quo; sed ptiam informat ex quanto, cunv sic ea quae tacet toleret, ne tamen in anima virus
sybjjirigil ex toto, ut-videlieet qui perfecte Deo pla- dojpiis .occultefj ut £ie malevolis mpnus beijignitatis
cere desiderat sibi de se nihil-relinquat. proximi au- exhib.eat, ne tamenppr gratiam ^"jrire^flit^inis _
tem' dilectro ad duo praecepta derivatur, cum et per excedat { utcuncfa prpximis qusepraevajetimpendat, .
-
quenidara j'ustum dieitur : Quod rtbalio iibi adis fieri, sed hsec impejidendo ^op tpmeat j ut sie in bonis.
vide ne-tu alleri facjas (Tob. vi, dfi). Et-per semet*-' quaeexhjb.ef tumorjs praecipitiumpayeat, ne tamen
ipsani Yeriias dicit: Quw vultis ut-facianl vobishomi- abppj exerciljp torpescat;-pt sjc quae p.ossjdetjri-
nes, 'h.et vos facite iilis (Mattfi. vu, 12). Quibus duo- Juiat, quatepus qpantg sil Jargitas remuneraptis af-
bus -seiUcet utriusque Testamenti mandatis, per tejjdaf,; ue cum tprrena largifur? suajn plus/piam.
unum malilia compfiscltur,per aliud benignitas prse^ necesse est ijippiam e «Ogitet, et in oblatione mur.?-"
rogatur, ut malum qiiod pali non vult jquisquesnon rjs hjiaritalif lumen Jristitia obscuret,
faeiens ,*cesset a nocepdi opere; et rursum bonum B J [Vet, VII-] 9, Charitas multiforniis exemplis sa)i-
quod sjbi fiefi appetit, 341 impendens, erga ulilita- ctprum ostenditur..—Beneergo lex Dei mijltipjex -d.i-
tem se proximi exereeat exbenignitate. Sed hsec aU cif.ur, quia njmirum eum una eademque sit charitas,
mirum duo dum solliGita iritentione cogjtantur, cor sj inentera p.lene cceperit, Jianc,ad innumera opera;
ad iiinBmera,rirtutum mlnisteria tendjtur, ne vel ad multiformiter acce.ndil. Cujus .div<;rs.itatem bfeyiter-
jqfpremJa quaenpn debet desideriis inquieta riiens exprimimus, si in electis s.ingril.isbona illius perr
feryeat, yel.erga exhibenda qnee debet-otio res.olfitj), s.tringendo nuraerenius. Haec namque per Abel et
torpescat. Nani eum cayet alteri facere quod nequar ele.cta Deo rnunera obtulit? et fratris gladium rion
quani yalt ab glfero ipga folerare, sollicita se jntesir reluctando tpjerayit (Genes. iv, 4, 18), Hsec Enoch
tione cjreumspicit, nesuperbia eleyet, etiisquc ad e.finter' hpmines viyer.e spiritaliter docuil, el ad su-
despectujn proKJmi, anjnjum dejiciens exallfil-; ne bjimem vitam ab hominibus etiani corporaliter abs-
ainbjtip cogifatipnpni-laj)i._t,eppiqupliaiic ad appe= traxit (Genes. v, 24). 34.2 Haec Noe, despeciis
tenjJa aliena jiijgjat, angusfe),; jie cpr luxuria pol- bmnibus f solum De.oplacaBilem ostendit, alque in
Juat, et suj)j'ectjimflesiderlis ppr ijjicjta coiTJjmpat; arcss fabiicam stpdio longi laboris .exereuit, el ihundo
ne-ira axaspgrpt, et usqup ad proferendgjji confume- snperstitem pib _opere exereeudo servavit ( Genes.
ligjp inflajnmet; peipyi(Jia mprdgat, el alienis felici- G ( ~~~ho). Hsa.cp.er Sem et Japhel bumjliler s verenda
f;alibusjemula, sua se lace cpnsqm.at; pe iramojjerglp patris erubuit, el supefjecto dorsi.spallio , quae non
linguam loqjiacjta§ pprtrah,at, eanique usque .ad videbat sbscondit (Genes. ix, 23). Hssc Abrahaedex1-.
J.ascjyiaf]} pbfrectaliqpjs extepjlat; ne pdium malitia tram quja ad morlera filji obediendb extulit, hunc
eycitet, ct qs usque ad japulum roaleijjctiojiis irjjtet. prolis innuriieras,geritium palreai fecil (Genes. xxu,
Rjjrsupi pqm cogifal ut pa al|eri faciat gua. ipsa sjbi 10). HaecIsaac mentem, quia semper ad munditiam"
fierj §b alf^erq.exspeplat, pens.at nimjrum jit TiiaJis tenuitj caligantibus setate oculis, ad videnda longe"
Jmna, qt bpnis nieliqra respqp4ea'i'. Pt (?rgaprppaces post venlura dilalavit {Genes, xxvn, 1). Hsec3acob
mapsueti4inejri Iqriganfmifalis§xjjibe£ii; ut pialitiae compulit et ainissum bonum filium medullitus ge-
ppslelanguentibug. graliaro.jjeriignitatis ijgppnrlat; merg, <elprgvprum fijiorum prsesepfiamsub seqjiapi-
,pt diseprdes pace. uniat,* et .cqncpfdes ad concupjr mitate toierare (Genes. xxxyji, 34). JJsecJpsppJido-
scentiani yerse paejs accingaf; uf indig§ntfbps~rigGesr ijuit § if-afribjisveiijin.datjim, et Jjbertjfe gninii jn-
saria iribuat; ut ^rrajifibps yiam rectitpdinis p.sfjsnr frapla geryitjuin perpeti, et eisdem ppst fratribus
daf; jit ajfljptos vpjbp et compassiong njjjipeatj juf m,eijte ppii elata pyii}.cipari{Gpnes- %ui, 53), HJEC
accensos in Jj.ujus roundj desidgi^is jfjpfgpaitioije jlpysgp, djJlipqqpnlepppujp, et usrjue ad pelitjonem.
c restinguat; ut minas ppfentqpj r^tipcijagjiope mitb * inorfjs iji
JJ precjbps sfrftyjt, et usque ad-intft-fectionein
get; ut oppressqi-ppiangpstjas iqp^pfa prsey^lpt ppe pppuli per.zfiji studjupi erpxit, ut et pj-o pereppfp
levet; ut foris resistentijjjis pppongf paiipptiam; pf pl.ebe,sese pior|i qbjiceret, CLcoplra peccanterp prp-
intus superbientibus exhibeat cum paflehiia "djgcipli- * tjnus yice Opijijiiijraijpentjss,a_vjret[ Exod. xxxu,
narii; ut erga errata sub,ditor.umpic igansuetudq ze- 53), HaepPliinggs brachium jn ulfjonem ppccaptjpjji
ium temperet, qualenus a justitise striflio nqn ener,- pr.exit, jjt .^epfp gladip, coeuples -transfiger.et, et
vet; sic ad ujiibnem z.elusferveat,' pe-iamen piptatis i,ram Pomini ir^tus placarel (Nvm. xxv, _8,9), Jlsec
limilemfervehdotranseendat; utingyatos beneficils h Jesuni expJ,q)'atorejii4-ppuit, ,ul et prius cpjifr^
'< In Vulgafjs, yirtufe. inopiam pnet* ?t it\ pblaiipp,e,fn (exppsj.s,pro cggi-
k Viridbc.',-Gemet.,Corb. Germ., tfa ef.ws facjfe tet, hal;es periimescnt, .
iffis; ea et vosfacile illis. 1 j Vindoc, uiCbfb. Germ., solum Deum placa-
' Bigot.; Lyf., Ulic, biierii.Gemet. el alli; solum Deo placabilem.Quibus
JSqrn). pf Corb. Gerrn., restringat.
d Pleyiqug
Cbrb. Gerra., ut quwcunguecorrigi. consentiunt Excusi oom.es.
e Sic Bellpyac, Germ., Longip., ^indbc, Nor- B *.Plcriq"ueNorman., verecunda patris.
h ''
man., elc In urio Regio ita lotus hie locus legitur; Edili, Josue. .
ne cum terrenq Iqrgifuri si nntpliusquam necdsseest
925 MORALIUMhW. X. — IN GAP. XI B. JOB. , 926
falsiloquoscives yeritalem verhq defencleret, ef hane hi\ sblurii Dei ac proximi amorem dilaiai, tjuidquid a
poslmoduni gladio contia hostes allegafet (Josue i, feclitudine discrepat ignbrat. Non est ambifiosa,
2, seq.-; Niiih. xiv? 6, 7, seq.), Hisc Sfiinuel et in quia quo ardenter intus ad sua satagit, foras imllate-
principatu huriilleni praebuit, et iritegrpm in dejer rius aliena concupiscit. Non quaerit quse sua suht,
ctione servayit, qui cum persequentem ^e plebepi qiiia cuncta, qrisehic iransitofie jiossidet vplut alipha
cUUgeret,ipse sibi a testiriipniqexstitit, quia cujmen. riegligit, cum nihil sibi esse proprjum riisl quod se-
ex quodejectus est pbn aniayit (I Reg. m, if'seq.), cum permaneat agnoscil. Non irritatur, quia el in-
Haec David-ahte iniguum i'pgem el humiiitate com- juriis lacessiia ad nullos se ultiouis susemolus exci-
riiovit ad fugam, ei piefate replevit ad yeijjam ; qui tat, dum pfo magnis labbribus maj'ora posf prseniia
p"erseculorem_suum "et timendo fugit pt domjrjum, exspectat. Non cogilat nialuni, quia in amore niuiir
et tamen cum pptestateni feriendi repeiit, nqn agno* djtise meiitem solidans, duni orone odiuin radicilus
vit inimicum (I Reg~.xxiv, 6, 18). Haec Naiharj et eiuif, vefsare in aniriio qubd iiiquinat nescit. Non
contra peccanteni regem in auctoritatern libene in- gaudet super iniquitate, quia c quo sola djlectione
erepationis susiulitj.ef cuni regis pulpa deesset, jjj erga branes irihiat, nec de perditione adversantium.
petilione humiliter stravit (H Reg. n\],_l,'seq.). exsultat. Congaudet autem veritati? quia ul se cse-
Haec per lsaiani nuditatem carpis in prsedicaljone B B terosdiligens, per hoc quod rectum in aliis conspi-
non erubuit, et subducto carnali yelapiipe, supprna cit, quasi de augniento proprii pr.ovectus d jijlarescit.
mysteria penetravil (Jsai, xx, 2), Hsec Eliam, . qjjia Multiplex:ei-go istaiex Dei est, quae contfa uniuscu-
fervoris ze^oviyere spiritajjter dppjiit, ad vi(am quo- jusque culpae jaculum , quod perimendam -m.entem
que et corporaliter abslraxit. (IV -Reg, n, 11), Hsec impelit, inslructionis suss munimine pccurrit, ut
Elisseura, quia magistrum diligere simpliciter .ipsli- quia antiquus hoslis varja circurnfusione nos obsidef,
tjiil, niagislri spiritu dupliciter implevit (Ibid,, 10), ipsa hunc de nobis rnultipliciler expugnet. Quam
Per hancJeremjas ne in JHgyptuni populqs dpspenr nimirnm Jegem si sollicila considerafione .perisamus,
derct restitit; sed tamen et jiigbedierites diljgens, auctqri nostro quantum quotidie deliijquamiis agnb-
quo descrpdi prqbibuit, ef ipse descendif (Jerem, scintUs. Si auteni culpas p.ej*pendimus,profeclo' se-
XLII,.18). Haec Ezechieleni, quiapiius a terrenjs de- quaniiniter flagella toleramus; nec ex dolore ad
sideriis sustulit, post ,per cincinnuin papjtis in aere impatientjam prqruit, cnm suo se judicio coriscien-
librawt (E_xech.vm, 3). Hsecin Daniele, quia a regjis iia addicit. Unde Sophar, quid diceret sciens,'sed
dapibus gulani comp.escuit? ei et esurjentium ofa cui^diceret nesciens, postquam prsemisit diceris, Ut
ieonum piausit (Dan. xiv , 40), Ilsec iribris pueris, , osienderet tibi secreta sapienlim, et qupd multiplex sit
quia in tranquilliiale posjlis inccndia yifiorum E-nb (C lex ejus, protiniis adjungit:
didit, tribulationis temppre et flammasjn fornace ^ '"; CAPUT VII [Rec. V.]
temperavit ( Dan. m, 50). Hae.cin Peiro et jninjs Iurp.—Et inlelligeresquod multominorg exigaris a
terrenijum prjncjpuro fortilgr resfiiif, et jn jpjreujn- Deu fua. .
submovenda quanimereltir iniquilas
cisione minoruni y.erbahumiliter audi-
.11. Culparunipostrarumeogpfio tempefflldpiQiWi
vji. Hseciri Paujo et rhanus persequentium humilitej" ut jl.ixjiijuSjflagejli^ejii-
flagell.ormn,-;-^Ppipr quippe(
p.ertpli), et tanien in .circumeisionisnegotio Jpnge se peramr cum culpa cognqsejfmv qjija et taptqfquis-
jmraris prioris seiisuni aud.enter inerepa.il (Apt. ssjuepatientius fgrramentum me^djcijolerat, quantb
xy). Muliipjex ergq isia lex Dej esl, ijuse singulis putridum conspicit essequod sCCat.Qui igilur mul-
rerum ariiculjs non permulataj.911gr.uit,et.Gausisge
tiplicitatem legis ihlelligit, cunctaquaspaiitur qriam
yariantibus n.bn yariata conjungit. sint rninora peipendit, quia per hoc quod etilpse
JVet. VIIL]IQ, Charitatis officiaex Paulo.-—Cu- -pondus agnoseilur, afflictibhispoena levigatur.' -
jus nimirjun Jegigm^tipficitatem beiie 343 Paulus [Vet. IXi] 12. Venialiterpeccaht, qui mli fefvore
enumeratjjlieejis : Charilas patie.nspst, benigna est-; modum cotrepiionis excedunt.—SeAinter liseo"soien-
non wmulatur, nbn inflatur, non agit perperam. non. dura est quia sihe magna ihiquitate non iuerit quod
esf ambitiosa, non qumritquw sua sunt, non irritatur, ]DSophaf virum justuni usqriead objectioneni iniqui-
non cogilat malum, non gaudet super iniquitate, con- tatis iricrepavit." Unde-et eorum audaeiaih' Verilas
jjaudcl atttemmritxtti (I Gor. xro, £). Pafiejjs quippe j'Ustefedarguil, sed benignead gratlam rediicit) quia
est charitas, quia illala mala spquanioiitertojera.t. apud miserieordem judieem nequaquam sine venia
Benigna vero est, quia pr.o.inalis bona Jargiter' mi- culpa felinquithr, cum per fervorem seliex ejus a-
^ nistrat. Non mmulatur, quja per-hocquod ijj pi«e- isore peccaluiv Saepe namque megnis hoc doctori-
sentl mundo nil .appetjt, iflvidereierrenis succ.essi- "bus mirandisque cbntingit, ril-quo alta chqritate fer-
bus nescit. Non inflatur, quia cum prsemiurainten se vent, 344 .modum correptionis exaggerent, et
relfibutionis anxia desidefat, ;de bonis se exteriori- Jingua .afiquidjqubd.iion.de.befdjcat, quia iiieritem
Tbusnon exaltaf. Nbn agil perperara, quia qub se jn dilectio quanlum debet inflammat. Sedvefbum ppp-
a Ita Turon., Vindoc, Gerpef. Editi yero; sjbi ies- Germ., etc' . ;'
.. __ - "
. limonium exsiitit. _.__' ."?*(${.&.;
crescif. . ; ..;..•'
b Uiic, Lyr'., .Bigo.t,,auift fer_ven.iibt_i e Iri
c Particulam" qub iii recerit. Edit."bmissam revb"-' 'MSS." ""
zefp. *-"--liic. adjicitjjr fifiarpfSffion^a
E^psis iidejn
,'".' ".'_"
'"•'",.';"
cavimus ex Mss. -Norman., Corb., Germ., Longip.,
 927 SANCTI GREGORHMAGNI 928
latae contumelisetanto citius parcitur , quanto et ex Aj velut quoddam vestigium Dei gradienlis imprimitur.
qua radice prodeat pensatur. Unde bene per Moysen ut ab eo rectis cogitationum gressibus via vitaete-
Dominus praecepit dicens : Si quis.abierit cuin amico neatur. Quem enim necdum cernimus, restat ne-
suo. simpliciterin silvam ad ligna cmdenda, et lignum cesse est ut per vesligia "sui amoris indageinus,
securis fugerit manu, ferrumquelapsum de manubrio quatenus usque ad conlemplalionis speciem quando-
amicnm ejus percusserit, et occiderit, hic ad unam que d mens inveniat quem riunc, quasi a tergo sub-
supradictarum,urbium fugiet, et vivet, ne forte proxi- sequens, per sancla desideria explorat. Jlaec Psal-
mus ejus, cujus effttsusesl sanguis, doloris slimulo raisla auctoris nostri vestigia' bene .sequi noverat
persequatur, el apprehendat eum, et perculiat animam eum dicebat: Adhwsitanima medpost te (Psdl. LXII,
ejus (Deut. xix, 5). Ad silvam quippe ciim amico 9). Quem reperire quoque usque ad visionemsuae
iinus quoiies cuni quolihet proximo ad inluenda de- celsitudinis satagebat, dicens : Sitivit aninta mea .
Iicta nostra convertimur, el simpliciter ligna succi- 345 ad Deum vivum; quando veniam,el pafebo anle
diinus cum delinqueritium vitia pia intentione reser faciem Dei (Psal. xu, 5) ? Tunc qhippe cogilalione
camus. Sed securis manu fugit cum sese incepatio manifesta oranipoiens Deus reperitur, eum, morta-
plus quam necesse est in asperitatempertraliit. Fer- litatis nostrae fundilus corruplione calcala, ab as-
rtimque de mainibrio prosilit cum de correptone B 1 sumptis nobis in divinitaiis suae claritateconspicitur.
sermo durior excedit; et amicum percutiens occidit, Nunc autem a carnali cogitatione animum mfusi
quia auditorem suum prolata contumelia ab spirilu Spiritus gratia sublevat, et in contemptum rerum
dil^clionis interficil. Correpti namque mens repente transeuntium exaltat; lolumque mens quod appete-
ad odiura proruit, si hanc imnioderata a increpalio bat in infimis despicit, atque ad .superna "desideria
plusjquam debuit addicil. Sed is qui incaule ligna ignescit, et contemplationis suaevi extra carnem
percuiit, et proximum exstinguit, ad tres necesse tollitur', quie corruptionis suse pondere adhuc in
est urbes fuglat, ut in una earum defensus vivat, carne retinetur. Incircumscripli luminis jubar inlueri
quia si, ad pcenitenliaelamenta conversus, in unitate conatur, et non valet; quod infirmitate pressus ani-
sacramenti sub spe, fide et charilate absconditur, mus et nequaquam penetrat, et.tamen repulsus
reus perpetrati homicidii uon tenelur; eumque ex- amat. Jam namque de se conditor per quod ametur
'
slineli proximus et cum invenerit non occidit, quia ostendit.sed visiOnissuaespeciem amantibus subtra-
cum districtus j'udex venerit, qui sese nobis per na- hit. Sola ergo ejus vestigia conspicientes ~gradimur,
turse nostrse consortium junxit, ab eo procul dubio qui hune per donorum suorum signa sequimur, queni ,
vindictam de culpsereatu non expetit quem sub ejus necdum videmus. [Vet. X, Rec. VII.] Quaenimirum
venia spes , fides et charitas abseondit. Citius ergo IC vestigia comprehendi nequeunt, qura unde, ubi,
culpa|dimittitur qusenequaquam maliii.3 studio per- qnibusve modis veniant ej'us Spiritus dona, nesciun-
petratur. Onde et Sophar iniquum vocatquem su- tur, Veritale altestante, quae ait: Spirilus ubi vult
et vocem ejus audis, et nescis unde venial,
perna sententia Jaudaverat; nec tamen a venia re- spirat, 1 et quo vadat (Joann. m, 8). In relribulionis autem
probatus excluditur-, quia ad verba contumelisedi-
vihi amoris zelo b promovetur. Qui pro eo quod culmine reperiri Omnipotens per contemplationis
-beati Job merita non agnoscit, ex imperita.adhuc speciem polest, sed lamen ad perfefetumnon potest,
irrisione subjungit, dicens: . quia elsi hnnc in claritate suaquandoque conspicimus,
non tamen ej'us essentiam plene cbntueraur.-Angelica
CAPUT VIII [flec VI].
etenira, vel humana mens cum ad incircumscriplum
, VERS.7. —Forsitan vestigia Dei comprehendes,et lumen ihhiat, eo ipso se, quo est creatura, coangu-
usque qd perfeclum, Omnipolentemreperies. stat; et super se quidem per provecturri tendilur,
13. Dei vestigia sunt ejus dona quibus ad supema sed tamen ejus fulgorera comprehendere nec dilatata
provocamur.Deus hic,non videtur manifesie. Contem- sufficit, qui et transcendendo et portando omnia et
plalionis vis. Dei essentiam angelica vei humana' implendo conclndit. Unde et adhuc subditur:
mens non plene conluelur. — Qnid Dei vesiigia nisi D
benignitatem illius visitalionisvocat? Quibus nimi- , CAPUT IX.
rum progredi ad superna provocamur cum ej'us Spi- ViiRS.8,9,—Excelsior cwlo esf, et quid facies? pro-
ritus afllatu tangimur, et, extra carnis angustias fundior inferno, et vnde cognosces? Longior e fewt
sublevati, per amorem agnoscitnus auctoris noslri mensura ejus, et latior mari.
contemplandam speciem, quam sequamur. Nam ciirn 14. Qui Deusomnia iranscendat.—Qu"sd'Deus coelo
mentem nostram spiriialis patrise amor.inflammal, excelsibr, inferno profundior, terra longior, marique
quasi sequentibus iter insinuat, et substrato cordi latior esse describitur, tanlo spir.taliler debet iniel-
" Editi etiam vetuslinres, si hanc in moderala in- d Coc et alii recent., mens veniat quam. Gussany.
crepatione addicit. Sed mejjdose et contra fldem " tamen leetionem nostram qus est Mss. indicavit, et
Mss. ad margiuem rejecii.
b Meliusforte Germ., Corb. Germ., Gemei., zelo e Longip., gratulamur.
permovelur. 1 Edili, aut quo vadat.
c Turon., Gemet. etpleriqueNorm., nts? beniqnas ~
Gemet.,Germ., Corb.-Germ.a primamanu, leri-
iltius visitationes.Ita quoque legitur nunc in Tjtic, . gior terrw, et postea, lerrw longior. Longioremterrw.
sed prius ut in Edit.
 929 MQRALIUMLI8. X_ — 1N CAP. XI B. JOB. 950
ligi, quanto de eoquidquam nefas est juxta corporea /Apetimus.aut intelligimus; (Ephes. m, zO). Latiorem
lineamenla serilire. Sed coeloest excelsior, quia in- mari conspexerat, qui timendo pensahat quia nequa-
circumscriptione sui spiritus cuncta transcendit; in- quam mens humana immensitatem districtibnis ejus
ferno proiundior, quia transcendendo subvehit; terra agnosceret, quantumlibet inquirendo fluctuaret, di-
Iongior, quia creaturae modum perennitate suaeseter- cens : Quis novit polestalemirw tuw, aut jprw limore
nilatis excedit; marilatior, quia rerum -temporalium c iram tuam dinumerare (PsaliLXXXIX, 11)? Cuj'us
fluctus sic regens possidet, ut hos sub' omnirao.dapo- bene potentiam egregius noliis doctorinsiriuat, cum
tentise suaeprsesenliacoangustando circumdet. Quam- breviler narrat,: Ut possitis crimprehehderecumomni-
vis possunt et cceli appellalione angeli, el inferni vor bus sanclis, qum sit latitudo, longiludo, sublimitas el
cabulo daemonia designari; per terram vero j'usti profundum (Ephes. m, 18). Habet quippe Deus lati-
homines, per mareautempeccatores intelligi. Excel- tudinem, quia dilectionem suam usque ad collectio-
siorilaque ccolo est, quia ipsi quoque electi spirilus nem persequentium tendit. Habet longitudinem, qu;a
visionem tantae celsitudinis perfeete non penetrant. ad vitse patriam nos longanimiter tolerando perducit.
Profundior inferno est, quia malignorum spirituum Habet sublimitatem, quiaipsorum quoque.inlelligen-
astutias longe subtilius quam ipsi pulaverant j'udicans tiam qui.recepti insupernam fuerinlcongregatipnem
damnat. Terra longior, quia looganiriiitatem nostram B I iranscendit. Habet profundum, „quia damnatis infe-
, palientia divinae longanimitatis exsuperat, quae nos rius districtionis suse judicium incomprehensibiliter
et peccantes to!eral,et conversos "*adpraemia remu- exerit. QuseseiUcel quatuor. nobis in hac vita positis
nerationis exspectat. Mari latior, quia ubique facta . singulis exercet, quiaet latitudiiiem amaiido, et
peccaniium 346 retributionis suaepraesentia occu- longitudinem tolerando, et celsitudinem, non solum
pat, ut et eum non prsesens per speciem cernitur, nostram intelligenliam, sed eliam vota superando, et.
praesens per j'udiciumsentialur. prqfunditatem suam exhibet, occultos et illicitos
13. Qui hoino cmkm, infernus_ terra, fnare. Dei cogitalionum motus districte j'udicando. Sed ej'us
laliiudo, longitudo, subtimitas et profundum.—Cuneta celsitudo et profunditas quam sit invesligabilis nullus
tanien ad solum referri hominem possunt, ut ipse sit agnoscit, nisi qui vel contemplatione ad summa pro-
coelum cum jara per desiderium summis inhaereat; vehi,'vel, occultis molibus resistens, lentationum
ipseinfernus, cum, tentationum suafumcaligineper- coeperit importunitate turbari. Unde et beato Job
turbatris, ininfimis j'acet; ipse terra, quia in bono dicilur : Excelsiof cwlo esl, etquid facies? profundior
opere fixas spei uberlate Jruclificat; ipse mare, quia infemo, et unde cognosces? a Ac si ei aperto despeclu
in quibusdara trepidus quatitur, et aura susemuta- diceretur: Profundilatem ejus 347 al(IIje excellen-
hilitatis agiiatur. Sed ccelo esf excelsior Deus, quia.C C tiara quando tu cognoscere sufficis, qui vel vjrluje.
potentiae ejus magnitudine vincimur,' etiam cum su- ad sumnia evehi, vel temelipsum reprehendere in
per uosmetipsqs elevamur; inferno profundior, quia lenlationibus nescis. Sequitur:
nimirum plus R judicat quam ipse se humanus ani- CAPUT X.[_Rec. FJJJ].
mus in tentationibus investigat; terra longibr, quia
fructus vilse, quos in-line retribuit, nequaquam nunc • VERS.10. —Si subverteril omnia, velin umimcoar-
~<velquis dicereei polestt
vel^pes riostra comprehendit; mari latior, quia hu- ctaveyit, quis cbntradicet ei?
mana mens flucluans niulta de his quae ventura sunt Ciir.ita facis?
conjiclt, sed cum j'am cernere quse seslimaverat ccepe- 16. QuomodoDeusin nobis cwlum, infernum, ter-
rit, angustam se fuisse In*sua ajslimalione cognoscif. • ram, mare subverlal.—Subverlit Dominuseoelumcum
[Vef. XI.] Excelsior igitur coelo fit cumripsa in eum lerribili et occulta dispensatione humanse coritempla-
nostra contemplatio deiicit. Unde et cor Psalmista tionis celsitudinem destruit. Subvertit inferimm eum
in altum posuerat, sed necdum se eum -eoniigisse cuj"uslibetmenlem in suis tentationibus pavidam ca-
sentiebat, dicens : Mirabilis factaest scieniiaiua ex dere etiam ad deteriora permittit. Snbvertit terram -
me, confortata esl, nec polefo ad eam (Psal. <_xxxvin, cum fructificationem boni-operis adversis irruenlibus
6). Infernb profundiorenf noverat, qui semelipsunr-jD intercidit. Subvertit mare cum fliiclualioneib noslrse
disculiens, sed ejus subtiliora judicia perlimescens, litubalionis emergente subitb pavbre confundil. Du-
dicebat: Niltil tnihi conscius sutn, sed non in hoc bietate quippe sua cor anxium hoc ipsum quia tituhat
juslificalus sitm; qui autem judicai me, Dominus est valde formidat, etquasi mare subverlitur-cum ipsa
(I Cor. iy, 4). Longiorem terra viderai, cum b mi- in Deum nostra trepidatio, considerato ejus judicii
nora ei esse humanse mentis voia pensabal, dicens : lerrbre, turbatur. [Vel. XII.] Quia igifur quomodo
Qui polens est omnia facere superabundanler quam coelumvel infernusi lerra vel mare, subvertituf bre-
« Editi, plus indical; corrijruntur ex Mss., quortim semelipso - -
~ In minor.
-leciionemtconfirraantmox subjecta : Inferno profun- aliquot Mss. addilur tm.
diorem noveral, quisemelipsum disculiens, sed ejus A Iia Germ. et plerique Mss. In Corb. Germ., et
subtiliora judicia pertimescens; ac paulo inferius : in Ediiis',-quod blim inUlic quoque legebalur, ac si
Profundilalem suam exhibei, occultos el illicilos cogi- aperle ~ despecto.
ylalionum
^ b In Mss. motusdisiricie judicando. . Qu.sesequuntursnon sunt in textu Hebr:, necin
Utic, Lyr,, Big., minor eo; ubi in aJiis Vulgata, sed In LXX Edit., ubi, pro quis conlradicet
libris, minor ei. Conslruciionis bujus exempla ,j'am ei? Iegitur quis dicel illi,,quid.fecisti?.
vidimuslib. v, a. 84, Quanquam el libriix, n. 76 exstaf,
 - "
931 SA&GTIGREGORIi MAGNl - ' 952
viter iJixiiriuS, htihc aliqiianfulum labofiosihs festat.: A-sihdl.-^Q,mi lahieii beeulta figfi disperisatione peP*.'
ul hsec qualitbf ih umihi Coatctari valeanV dem&h- mitlituf.j ut cuiri iriehs jaifi isurgbre ad rectiludihehi
SfremtiS. ccepefit,- p"r'aVil&tifs*u"aS
reliquiis impughetuf; quate-
17. Cwlunietiiifemus simulf iii utid ntentdeOntem-' tiHsfi*e ipga impttghatiijj- ttut fCgist€fiiem exerCeat;
piqlio et dttrnis fefcfaflo.—Saepenamt[de contingit ut-- aut delet.tatidhibiis f5edut_l&fn ffanpt. R6Cteitaque
1
- ad srimhia jam menlem spifitus elevel, ged tamerii riUKCdicifuf : Si stibiiefleritbhihia^iielih iihiimconr-
fistricimportuhis caro teritatibriibusimpugnet.- Cum- ctavefitj quis iohlfaaicet ei? vel qUisdiceie ei pOlest;
quead coniemplandd cfleleslia aniirius ducilUf, ob--. . Cur iia- fticis? qula"riifliirum divinUiri judieiiim*hec
jectis adtiofiis illicitss im&gifiibtisieverb.erate Narri adversitate valet imminui, nec inqiilsitibne cognosci;
cainis repeiite huiiC Stimulds sauciat querii extra' cum vel virtutes quastribuefat subirahit,- vel has
carriem cbnlempiatio §aneta rapiebatf Ccelfihiergd , omnirio nou adimens,-vitiorum concriti impugnatione'
sihiul infernusque cb&rclatuf CUmunam eamdemque pefmiltif. Saape namque in elationeto cor to.lilur
hiehtero bt sublevatio contempiationis illuriiinatj" et cum-lsetis successibits in virtute foboralur,-sed dum
importuriitas tentationifedbscurat; ut et videat iriteri* a latenles motus audaciae in cogitallohe condilof
dendo et suecumbehdo in cogitatione conspioit, se &ibihominem ostefidendo dereliriquil, -
"foieret quod appetat,
quod erubdscat. De ccelo quippe lux oritur,-1B ul ejus mens derelicta quid sit - inveiiiat, quaa
irifefnus' autein teriebris possidetuiv Ih ufium ergo male.in se secura gaudfiba't. Undecum subverti o'm-
cceluin ihfefnusque fedigituf euin menSj quSejana lu^ nia,-vel inunum coaretarij- dicerentuf, prolinusad-
cerfipatfifCsupernse cohsiderat,-eliaiii de carriis bellb dilur: -
tenbbfas occuttaetentatioflis poftat.- Certe jani Pau- CAPUT XI [Rec. IX].
lus tertii coSliculmen ascenderat,-jam pafadisi se-
cfeta" cogriovefat, et lamen adhuc earnis bella tole- VKRS.H— Ipse enim novii hominumvanilatem, et
rans geiriebat, dicens : Videoatiam legemin membris videns iuiquitatem, nonne considerai?
meis repugnantem legi meiilis mew, et captivutri me 20. Vanilalis ab iniquitate discrimen:—Aesi [»rae-
ducentem in lege peccati, qUm esi ih membrismeis missa patefaciendo subjungeret, dicens : Quia tole-
(Rotn. vii, 25). Quid ergo in hujus tanti prsedicatoris rando succrescere vitia coispicit, judicando dona
pCctore"nisi ctielum Deus infernumque coarctaverat, confundit. Rectus h vero in descriptione ordo serva-
qui et visionisintimae jam lumbn aeceperat, et ta- tur, cum prius nosei^ vanilas, et post considerari
iriefi"adhuc tenehras de earrie tolerabat? Supef se iniquitas perhibetur.- Omnis quippe iniquitas, vanitas,
videraf qtiod Iastus appeteret;- iri se cefnebat quod non tamenomnis vanitas esse iniquilas solet. Vana
metuens dolerel. Jam eoeleslispatriae lux irradiave- i(] namque agimus quotics transiloria co^ilamus. Unde
rat, sed adliuc tenfationis obscurilas animum con- et evanescere "dicitur quod repente. ab intuentium
fundebat. Cum ccelo ergo ihfcfnnm pertulit^ quia et bculis aufertur. Hinc Psalmista ait: Universqvanitas
illuminatum securitas erexit,. et. tentatum gemitus pmnis homo vivens.(Psal. xxxvm, 6); quoniam per
stravit. hoc quod vivendo ad interitum tendil, recte quidem
IS. Terrdetmdresiriiul, fidei ceftiludbcuin aliquan- vanilas dicitur, sediiequaquam recfe eliam iniquitas
'
tiiia dubietdte.-r^Et saepe Corifingit tft fides in riienfe appellntm, quia etsi de poena est culpie qnod deficit,
j'am vigeal, sed tamen ex parle aliquanfola in dribie- non famen hoc ipsum eulpa esl, quod a vita percur-
•tate
contabescat;- qualerriis et cerfa se a visibilibus rit. Vana sunt ilaque, quae tfanseunt. Unde et per
'elevet,' et ex quibusdam sesb incerta perturbet. Nam Salomonem dicitur :' Omnia vanitas {Eccle. i, 2).
plerumque ad seterna appetenda se erigit, et subortis 21. Vanilus ducit ad iniquitalem. Vanitas mentem
eoBitationuni sfimnlis agitataf sibimefipsa-contradi- obhubilat, iniquitascwcat.—Apte autem post yanita-
cit.- [Vet.-XIII.] tn uteum ergo terra mareqne coar- tem prolinus iniquitas subinfertur, quia dum per
"eiatur cum unam eamdemque"mentem, et certitudo quaedam transiloria dueimur,- iri quibusdam noxie
solMae'fidei roborat, et lamen ex aliqualitula 34S ligamur; cumque mens incommulabilitalis sfaluni
itfutabilifate perfidiaeaura dubietatisvefeat,-An nori'iQ non tenet, a semelipja defluens; ad vifia prorumpit.
-jivsuo pectore coarctarr terram mareque cogtioverat, c Vanitale ergo ad iniquitatem iabitur, quae aVsueta
qrii.et per fideimsperaiis,- et per infidelitatem flii- . rebus mutabilibus, dum ex aliis ad alia seiriper im-
ctuans, dicebat: .Credo,. Domine, adjuva incredulita- pellitur, suborientibus culpis iiiquinatur. [Vef.XJI*.]
tem-mearii (Marc. ix,- 25) ? Quid itaque est, quod el se .Potest tamen et vanitas"culpa intelligi, el ini juiia.is
credere asseril-y et adjuvari in se incredulitatem -nomine realus gravior demonstrari. Si enim aiiquando
• quleril', nisi quod coarctari in suis cogitationibus ter- . vanitas culpa non esset, Psalmista non diceret: Quan-
ram cura mari deprehenderat, qui et exorare certus quam in imagine Dei ambulet -homo, iariien vane
jam per fidem ccepeiat, et adbuc incertus undas per- " conturbdtur; thesaurizat, el ignorat cui congreget ea
. fidiaeex-increduiitate' tdlefabat? (Psai. xxxvni, 8); quia quamvis Trinitatis imaginem
.19..Gur mentem ad recla surgentemDeus inipugnari iri natura servemtis, vanis tatnen deleetaiitfnis moti-
~-Longip.,- twtanies molm. descfiptione.
:•h Ita JSellov.,- Corb. Germ., Longip., Vindoc, c Sic legitur in potioribus Mss. el amiquiori.
Gemet. , aliique Nqrm.; non,.ul legitur iii Edit., bus"Edit. Iir aliis Editis, vanitas ergo ad hiiquiHnea
in rfiscrefione. Vetiis tamen Editio "Paris. habet m labititr. ,
 955 MORALIUMLIB. X. — IRCAI.. XI. B. JOB. 931
bus 349 perturbnti, in conversatione nostra de- A nus exprimitur, quod, naturae dimissum motibus, Io-
linquimus; ut modis rios semper alteriiahtibus cii- ris doihihafttium rion tenetur. Agri iiamque animalia
pido concutiat, riietus frangal, lsetitia mulceat, -dolof in jibertafe habent et irb quo' appeturif, et quiescere
affligat. Ex variitate efgo,ut ef superius dietuni est, cum lassantur. Et quamvis inserisalis' aniirialibus"
ad iniqultatem ducimuf eurii prius pef levia "deiicta" honio jonge sitmeljor; hoe tamen plefuirique hoinirii
* defluiinui, ut, usu euncla Ievigante, fiequaquam" nonlicet quodirutis.animalibus Jicet. Quse enihi ad
post eoiiimiitere eliam gfaviora timeanius. NairrduM aliud.minime servantur, eorum mbtris procul dubip
mOderari Iingua otiosa verba negUgit, more inolifse' nequaquam sub discipliria restringitur. Hqmo aritem,
remissionis capta, audat ad iioxia pforumpit; duiri qui ad' sequenfem vitam ducitur, necesse pfofecto
gulaeincunibitur,"ad levitatis jffotinus insaniam pro- est ut in cunclis suis, motil)us 3§0 SUDdisciplinse"
ditrir; cumque mens subigere delecfatiOiiem cafnis disposiffone religefur, et quasl doriiesticum animai
feuuit, plerumque et ad perfidiae vbraginein ruit. loris vinctum serviaf, atque^seterriis' disposifioriibus"
Uridebene Paulus plebis Israeliticse damria conspi- restrictum, yivat. Qui ergo implere, cuncta quae desi-
cibns, rit immhientia -ab auditoribus riiala compe- derat per eflrenatarii libertatem quserit, quid aiiud
scerfet, curavit ex ordine transacta nafrafe, dicehs: quam pulio onagri esse shnilis concupiscit, ut disci-
Neque' h idololalrm efficiamini, sicut quidam eoriim, B plinae bunc lora noh teneant, sed audenler vagus per
quemadmodumscriptutn esl (I Cor. x, 7): Sedit po- sifyara desideriorum currai?'
•pulusmanducare et bibere, etsurrexerunt tudere (Escod. ti. Lora qutbus nos Deus coeicei ac regii. — Ssepo
xxxu, 6).Esus quippepolusque adlusum impulii,lusus autem divina -miscratio, quos prpdire in eflreriatio-
ad idololatriam traxit, quia si vanitatis culpa nequa-, nem lUicilse Jiberlatis corispicit, obj'ecfione.aprbpe-
quam caute compescitur, ab iniquitate protinus mens rse adversitatis ffangit, quafenus elisi discant quam
incat.fa devoratur., Salomqne altestante -, qui ait: reproba erectionc lumueianl;ut jam flagelii exjfefi-
Qni modiba spernit, paulatimdecidit (Eccle. xix, 1). mentis edonriti, quasi junierita ddmestica praecepto-
Si enim curare parva negligimus, insensibiliter sedu- rthri loris ffieritrs criila subjicisiit, et vilse*pras-sentis
cfi, audenter etiam majora perpetramus. Et notan- -"itmeTaadfiufumpfaesidefiitis pergafit. Quibu^ beite
dnm quod non videri, sed considerari iriiquitas-dici- Ioris ifigattrriise noverat, quldicebaf-: Et juriienturh
tur. Siudiosius quippeconspicimusquse consideramus. feictus sumapud te, etego semper iecutn(PSaL LXXII,
Deus itaque Iiominum vanitatem novif, iniquitatem 23)-.TJnde et sajvus il'e persecutbr ab agrb perlidaj
eonsiderat, quia nec minora delicfa inulta deserft, vbluptatis. ad domum fldef dedrictusj rectbriS sui cal-
.et adjuaj'ora ierienda sese intentius accingit. Quia bafibus punctus, audiebat:'J)'ai-«m est tibi contrasti-
si
igitura levioribus malis incipitur, et ad grayiora i mulum calcilrare (Act.-ix-,5). Restat- ergo uf. esse
in cunctrs quafeap-
pervenilur; vanitas mentem obnubilat, iniquitas cse- jam similes pwllo onagri nolumus-,
cat. Quaenimirum mens, amisso mox lumine, tanto petimus nulum prius inlimse dispensationis exquira-
sealtius pertumoi.em erigit, quanto et iniquitatis tmiSyut- mens.nostra inomne qood.uititui'; superni
et inde niagis vota s-ua ad
capta laqueis.a veritate longius recedit. Unde et apte •regiminis-.lofo(eneatdr*;-
^iiam impleat, rinde vitae suae studiael contra pro-
quoque quo vanitas cum iniquitatepeitrahaVexpri-
. priamvolontatem ealcat.-Mrilta Sophar foriia:prOtu-
mil, cum repente subjungil: .
' Iif, sed quod meliori se hsec loquitur neseit.- Unde
. CAPUT XII XV, Rec. X].-
. [Vet. adhuc increpandb suhjuhgit: .- -
VERS.12. — Virvdnusin superbiain erigitur.
22. Vdnilasdudacem ex culpdreddit, et in ndlurdt v. ,' CAPUTXIV.,-
moiibus effrenum.—Vanitatis quippe finis est, ul -VERS.-13:—Tu aulem firmasli cortuum, etexpan-
eum peccato menlem sauciat, hane ex culpa asda- disti ad eum manus luas. r,. '. . ,
cem reddat; quatenus, sui reatus oblita, quae anii- _25vSophdr arguil Job animipbduratiet superM{.11-
sisse se innocentiam non "dolet, jnsto excsecala judi - tumimitantttrmali et hwreticiadversus bonos et calko-
clo,-simulet humilitatem.perdat. Et fit plerumque licos.'— Firmaii cor non hoeloco per virtuti_.rob^ici-
ut, pravis desideriis serviens, a jugb se c divirii limo- &tur, jsed per iusensibilitatem. Omnis namque a.-huus
ris excutiat, el, quasi in malorum perpelfationem qui districtionis intimaBcpnsidei'.ationise subjicit, ex
jam libera, ornne quod voluptas suggerit implere con- "ej^usprotinus timore moilescit;. eumque sagitta di*»i-
-tendal. Unde cum vir vanus se erigei*eita"superbiam nse formidinis penetrat, quia infirma yiscera per hu-
-dicitur, illico subinfertur:' militalem-gestat.Quisquis autem pertinacia .insensi-
CAPUT XIII. bilitatis.obdurescitj quasi corfirniat,, ne lioc jacula
" -IBID.— Et selibenim- natum thporJs superni confodiant. -Unde quibusdani per
" - - •quasi putluni-onngri
putat.. . - .- - prophetam Dprainus niisericorditer dicil :f Tollam
25. Per pullura quippe oriagri omne agrestium ge- ..vobis-cor lapideutn, et dabo vobiscor carneum (Ezech.
* Editi, Coccium-secutl, defleclimus, fenitentibus ' <*"Editi, presperWs' Emendarilur "- ex Mss.:Gorb.
Jlss. Corb., Bellov., Longip., Vind., Gemel. ef aliis Germ.,- Reg:^ Colb. .
Norm., cum vet. Edit. * Ita Gofb.^Germ.,VindoCr Bellov.,-Norm^.a- qni-
.*_"*", '
b Beliov., Corb.Germ., Gemet., etc, idolatfw, et bus fecedentes-Goc. etreceritioresEiiilegennit- ifmere
"
fnffa, ad idoidtriam. In Edilis, sicut quidam ex ipsis. * pergant. Vhiiioc habent.j) ragant,
- cura plurih. vetuii.
- '~
cJSbroic. et pleriqueNorraan., divmi anioris, . - f Editi; tollahi a vobis. .' .- •-
 93S - SANCTI GREGORII MAGNI 936
xxxvi, 26). Cor quippe iapideum tollit cum anobis j^\ cuncta namque bona opera ex eogitalione prodeunt»
superbise duritiam subtfahil, et cor carrieum tribuit sed sunt norinulla Cogilationis a acumina, qisae cx
cum eamdem protinus ribstram duritiam ad sensibi- - operatione nascuntur; nam sicut ab anirao opu-*su-
litatem vertit. Per manus vero, ut jam crebro docui- mitur, ita rursus ab opere animus erudiiur. Meus
mus, opera designantur. Cum culpa igiturmanus ad quippe diyini amoris exordia cnpiens imperal bona
Deum expandere est conlra largiloris gfatiam de quae fiaril; sed posiquam fieri imperata coeperint,
virlute operum s.uperbirc, Qui enim in conspectu iae- ipsis suis exercitata actionibus discit, cum iraperare
lerni judicis loquens sibi bona quaefaeit tribuit, ad bona inchoaverat, quanium minus videbat. Foris.
Deum uianus superbiens lendii. Sic profec o contra ergo ager excolitur, ul domus postinodumconstrna-
eleclos reprobi, sic contra catholicos hseretici sem- tur, quia plerumque ab exteriori opere e sumimus,
per effrenantur, ut cum objurgare facla nequeunt, quantam subliLtatem reclitudihis iu corde leiieamus.
bonos reprehendere de factorrim elatione moliantur, Quem bene Sophar servare ordinem studuit, cum
quatenus eos quos "redarguere ex infirmilate actionis prius auferri iniquitatem a manibus, ef post a taber-
non valent,'ex crimine tumbris accusent. Undeet naculo injuslitiam dixit, quia nequaquam plene ani-
ea bona quse exterius fiunt, nequaquam bona esse .: mus in cbgitalione erigitur, quando adhuc ab eo ex-
jam censent, quse quasi per studium a turgidsacogi- j,g trinsecus in opere erratur.
talionisexhibentur. Qui h ssepe humilia tumentes ih-
crepant, et quod diclis suis semetipsos feriunt igno- {Fef.-XJ^JJ.J 27-. Hmc-munditia fiduciam prwstaf
ranl. 351 Sed quia j'ustum virum Sophar haclenus in oralione; secus, si desit.—Quaesi perfecte duo lisec
ad Deum statiin sine macula facieni leva-
reprehendendo corripuit". nunc velut docerido sifb- tergiraus,
mus. Interna quippe facieshominismens^est, in-rjua
jungit:
CAPUT XV [Vet. XVI, Rec. XI]. riimirmh recognoscimur, ut ab auctore nbstro did-
gamur."_Quaniscilicet faciem-levare est inDeo ani-
VERS.14, 15. — Si iniquitalem quw est in mariutua mum studia orationis atlollere. Sed elevatam fa-
absluleris a fe, ef non manserit in taberhaculo tuo in- ciem per.
macula inquinat, si inleridentem menlem realtfs
juslitia, tunc levare poleris faciem tuam absque ma-
sui conscienlia accusat, quia aspei fiducia protinus
cula, et eris slabilis, et non timebis.
si intenla-precibus -necdumdeviclae culpse
26. Ul menssit munda, priusoperis, tum cordis ini- irangitur,
— aut memoria mordetur. Diffiditnamque accipere se posse
quitas resecanda. Omne peccatum sola cogi- rerniniscitur nolle se ad-
tatione cpmmiltilur, aul cogitatione simul ct opere quod appetifr,quaeprofecto
buc facere "quod divinilus audivit. 352 Hinc per
perpetratur. Iniquitas ergo in manu est culpa" ia Joannem dicitur : Si cor nostrum non •
reprehenderit
opere, injustitia. vero in labemaeulo iniquitas" in '-' Q nos, fiduciam habemus apud Deum,elquidquid pelie-
mente. Mens quippe nostra ta.bernaeulum non incon-
-rimusab eo accipimvus(l Joan. m, 21). HincSalomon
grue vocatur, in qua apud nosmetipsos abscoiidi-
ail: Qui averiit aurein sutim, ne audiat tegem, oralio
mur, cum foiis in opere nbn videmur. Sophar ilaque,
viri amicus esl, novit dicat ;sed ejus eril exsecrabilis (Prov. xxvm, 9). Cor quippe
quia justi quod quia nos in petitione reprehenditcum-rtsistere se prae-
justum iucrepat, hsereticorum tenens speciem, pro-
ferre recte eliam quae novit igoorat. Sed nos calcan- ceplis ejus quem pobtulat meminit, et oratio fit exse-
crabilis cum a censura ayertitjir legis, iquia dignum
tes hoc, quod ab eo tumide dicitur, pensemus ej'us
profecto est ut ab ejus beneficiis sit quisque extra-
verba quam vera-sint, sirecte dicereritur. Prius enim
neus cujus nimirum jussiouibus non vult esse sub-
a manu iniquitaieni sublrahi, et post^ a tabernaculo
admonel injustitiam abseidi, quia quisquis jam prava jectas.
a se opera exterius resecat, ntcesse profecto esl-iit, 28. Cjti» non adesl, quid agendum.^—t^as. inrehoc
ad semetipsum rediens, solerter sese in menlis in- est salubre remedium, ut curu se rnens ex inemoria
tenlione discernat; ne culpa, quam jam in aclione culpsereprehendit, hoc prius in oralione Jefleat,
nonhabet, adhuc in cogitationeperduret. Undebene quod erravit; qtiatenus erroris inacula cum fletibus
etiam per Salomonem dicitur : Prwpara {oris opus _j lergitur, in peliiione sua cordis facies ab auclore
Sed eurandum nimis est ne ad hoc
luum, et diligeriler exerce agrum tuum, ul posieq mdi- ^munda videatur.
domum tuani xxiv,27). Quid namque est rursus proruat quod se mundasse flelibus exsullat,
fices (Prov.
ne dura deplorala iterum culpa commiltitur, in con-
prseparato opere agrum diligenter exlerius exercere,
riisi evulsis iniquitatis c senlibus, adionem nojtram spectujusti judicis ipsa eiiam lamenla levigeniur.
ad frugem relribulioriis excolere? Etquld est post Solerter quippe debemus-meminisse quod dicilur :
Ne iteresverbumin oralionetua (Eccli. vn, 15). Quo
agri exereitiumad aedificiumdomusredire,nisi quod
ex bonis operibus discimus quantam vi- videlicet dicto vir sapiens nequaquam nos piqhibel
plerumque
tse' mundiliam in "cogilalione construamus ? Pene itepe veniam petere, sed culpas iteraie. Ac si apeno
» Geraet. et Bellov., pro turgidw, habent lurbidw. videiur quam suppeditarunt nobis Colb., Germ.,
h Hic mirum est Edit >rum ac roanu exaratorum Ebro!c. et al. Nprm.
c Gemet., sensibus.
dissidium Cod. Corb. Germ. babet: qui 'swpe(a se- d Gemet.., argumina. *,
cunda manu de) humititate mentem. Reg., qui smpe ~
liumiliata mente, altero consenliente, nisi quod habet SicVindoc, Corb. Germ., Longip., Norman.s
_. humiliatam. Antiq. Ed., qui swpe humiliatum mente. Gernian. lu Editis, videmus.-
Recent.s qui semperde humilitate tumentes.'Sinceribs
.837 3M0RALIUMLIB. X. — 1N CAP. XI B. JOB. 938
dicat: Cum male gestadefleveris, nequaquam rursus A J (Matth. vi, 12); ut profeeto bonum quod a Deo com-
facias,- quod in precibus iterum plaugas. puncti petimus, hoc primum cum' proxirao conversi
faciamus. Tunc igitur vere sine maculafaciem leva-'
29. Anleorationemimmundw ac terrenw cogitatibnes
ad facies sine macula' mus.cum nec nos prohibita mala commitlimus, nec
ablegandw.—Ut ergo precem ea quae in nos commissa sunt ex proprio "zeloreti-
levetur, anle orallonis semper tempora debet.solli- nemus. Gravi namque mens riostra orationis sua; tem-'
cite conspici quidquid polest in oralione reprobari;
se mens et cum ab oratione cessat exhibere pore confusione deprimitur, si hanc aut sua adhuc
lalemque
brationis tem-' operafio inquinat, aul alienaemalitiae servalus dolor
feslinet, qualis apparerejudiei inipso accusal. Quse duo quisque dura terserit, ad ea quae
pore exoptat. Stepenamque immunda quiedam vel
subnexa sunt protinus liber exsurgit. El eris stabilis,
illicila in animo.a vefsamus, quoties precibus a va-
et non timebisj quia nimirum tanto minus j'udicem
camus. Sed cum se mens ad sludia oralionis erexe-
reverberafa trepidstt, quanto in bonis aclibus solidius slat.Timb-
rit, earum rerum imagines palitur, qui- rem quippe' superat, qui stabililatehi servat, quia
bus iibenler prius otiosa premebatur; et quasi jam dum sollicilus studet
peragere quod mansueteeon-
faciem anima ad Deum levare nbri sufficit, quia in se ditor securus etiam cogitat quod terribiliter
imperat,
nimirum inquinata merite maculas pollulae cogitatio- intenlal.
nis erubescit. Saspe curis mundi libenterbccupamur. j» J -
31. .In dcliva vila facilius perseveralur quamin con->
Cumque post hsec studio orationis intendimus, ne- templaliva. Quis in contemplalionepersislere censea-
quaquam. se meos ad coeleslia erigit, quia pondus tur. — Sciendum prseterea est quod nonnulla bona
lianc ierrenae sollicitudinis in profundum mersit; et sunl ad quae indefessi persistimus, et rursum non-
in prece facies munda" non ostehditur, quia cogita- nulla sunt a quibus continue deficientes *labimur,
tionisinfimae luto maculalur. alque ad haec magnis conatibus per intervalla tempo-
[Vel. XVIII.]Z0. Aliena in nos delicta relaxanda. rum reformamur. [Vet. XIX.] In activa etenim vita
Quisa timoreliber.—Nonnunquam vero cor a cunclisb sine defeelu mens figitur, a contemplativa aulem inT
exculimus, et illiciiis molibus, etiam cum a prece firmitatis suae pondere victa lassatur. Illa quippe
vacat, obviamus; sed tamen quia nos culpas raries tanto firmius durat, quanlo advicina se erga utilita-
pbmmittinius, aliena pigrius delicta relaxamus; et tem proximi dilatat; haee tanto celerius labitur,
quo peccare noster animus sollieitius metuit, eo dis- quanto el carnis claustra transgrediens, super semef- •
trictius hoc quod in se ab alio dellnquitur, abhorres- ipsam ire conatur. IUa per.plana se dirigit, el idcirco
cit. Unde fit ut eo inveniatur quisque tardus ad ve- pedem operis robustius figit; haee aulem quo super
niam, quo proiiciendo factus est cautus ad culpam;, n se alta appetil, ad se cilius fessa descendit. Quod.hene
et quo ipse excedere in altef um nietuit, hoc quod in ac breviterEzechiel insinuat, cum eorum quaeviderat
se excedilur punire durius exqiiirit. Sed quid hac do- motus animalium' narrat, dicens : Non revertebantur
loris macula reperiri deterius.potest,- qu_ein cons- cum incedermt. Et paulo post subjicit,, adjuftgens.:
- pectu judicis charitatem non inquinat, sed necat ?' Et animalia ibant, el reverlebanlur (Ezech. i, 9,14).
Vitam quippe aniiriaequselibet culpa polluit, servatusi Sancta quippe aninialia aliquando vadunt, et minime
vero contra proximum dolor occidit. Menti namque! redeuni; aliquando vadunt, et protinusrevertuntur,
ut gladius figilur, et mucrone illius ipsa viscerumt quia electorum mentes cum per collatam sibi activse
occulta pefforantur. Qui scilicet a transfixo corde,, vitse gratiam erroris vias desefunt, redire ad mala'
si prius non educitur, nihil in precibus d.ivinseopisi mundi nesciunt quse reliquerunt; cum vero per cbn-
obtirietur, quia et vulneralis merabris imponi salulisj templalionis aciem ab hac se eadem acliva vifa sus-
'medicamina 353 nequeunt, nisi ferrum a vulnere; pendunt; eunt et redeunt, quia per hoc quoddiu per-
ante subtrahaiuf. Hine est enim quod per semetipsami sislere minime in contemplatione sufficiuni, sese ite--
Veritas dicit.: Nisi remiseritis -hominibus c peccata! rum ad operationem fundunt; ut in his quaesibi juxla
eorum, nec Patefvester qui in cwlis est remittet vobis-, sunt se exercendo refovearit, et super se rursum sur-
peccata veslra (Matth. vi, 15). Hiric admonel,dicens: n gere conlemplando convalescarit. Sed dum haec ea-
"Cumstabiiis ad orandum, diniittite si qutd.habetis ad- dem conlemplalio more debito per lemporurainteri
iersus allerum (Marc.xi, 25). Hinc rursum ait: : valla repelitur, indeficienter procul dubio et in ejus
Dafe, ef dabilur vobis; dimitlilej el dimittetur vobis; soliditate persistilur, quia etsi infirmilatis suaepoff-
(Luc. vi, 58). d Hinc constitutioni postulalionis con- dere superata mens deficit, hanc lamen iterum cbn-
ditionem posuit piefatis, dicens : Dimitte riobis debita. finuis conatibus reparata comprehendit. Nee stahili-
nostra, sicut et nos dimittimus debiloribus nostris taleiri siiam in ea perdidisse dieenda est, a qua etsi
a Gemet., Bellov. et Cofb.Gefm., anteeorrectio-
recenlioribus, noniiunquam vero cor a cunctis exculi-
nem, vertimus. et ab'Mlicilismotibus, cum aprece vacat, prohi-<
. b Longip., nonnunquam vero cor a cunclis curis ex- mus, bemus. - ,
culimus, et illicitis motibus......... obviamus. Caiteri c Non legitur peccata eorum in Gemet. et Germ.
SIss. noslri habtut etiain, illiciiis muiibus.... obvia- d Ita Mss. Anglic, Norm., Bellov. et Longip..Ve-
mus; quam leclionem praetulimus aliis librorum edi- "teresEdit., huic conslilulioni posluiationis, etc Re-
torum. In veter. Paris. el Basil. legilur ut in Mss. centiores, limc conlra' institulionem, postulationis,
Corb. Germ., nonnunqudmverocor a cunclisexculi et etc-
itlkitis motibus, etiam cumapfece vacat^bptamits. In
"
PATROL."LXXV. ' m
059 , SANCTIGREGORU MAGNI 910
seinper deficit, hanc el cum perdiderit senfper inqui-1A yirtutis suae damna considerat; et tota dolens, sed
rit. Sequitur: - - quasi jam et a sensu doloris alie'na,"frangitur, et enu-
CAPUT XVI [Rec. XII]. merare non valet quanlo cogitationum tumuitu va-
— statur. RiiituKtmse per niomenta cqnspicit,-pique ne
YERS.16,. 3,54 Misej-iw.quoque.pblivisceris, et
arma repugnationis arripiat gravius mcerpr ipse con-
quasi qquqrumquwpjwierierinl., non recprjiqberis. tracjicit. Circumductos quolibet oculpjs obscu.ritas
32. Mala vitw hujus ar.avia non sunt mierna bona obsidet, et cum yisum lenebrae semper impediant,
cogitqnti. r— Malavilse praesenlis lanlo durius animus
mCBslaniens nihil aliud quam leuebi-as yidet. Sed
sentit, quanto pensare. bonum quod sequitur, negli- ap.ud misericqrdem j'udicem saepe haec ipsa,, quse
git; et quo nqn yult prsemia considerare quseraslajiit, b adnisuni gpoque orationis aggravat^ prp nojris subr
grayia $stimat esse quse lolerat. Unde et cpnlra fla- tilius trisiitia exorat. Nani tunc mojroris nostri cali-
gelli ictum cpgitafio cseca conquerifur, e.t quasi iufi- ginem cqnciilprconsp^cit, et sulitracti luminis radios
uita calamitas.creditur, quse diebus cu.su labentibus refundit, jta ut ereGta
ad ailema se protinus per dona men.svigeat,
qup.lidie finitur. Al si semel quisque, quam paulo ante decertantia vitia superbiae calce
erigat, atque in. his quse incommutabiliter permanent Mox tprpp,ris pondus .disculif, atque
d^priniebanl."
~
oculuni cq?dis figat, pjope, nihil esse hic copspicit a ad
Prsesentis adversa eqnteniplationis lunien post turbationis suaete-
quidquid ad finem currit. vitse to-.}« nebras erumpit. SIox in. gaudium profectus ggg at-
le.r^t, sed quasi nihil esse omne quod laliitur pensat. tollilur., quae inter tentamenta pej"us.ca,dere ex des-
Quo enim se. inlernis gaudiis robuslius inserit, eo. peratione cpgebalur. Sine cogitatiqnis cei*.tamine
mimi.sexterius dolores sentit. Unde So.pbar nequa- prsesenlia despicil, sine dubitatiqnis pbstaculo de
quani veritus aus.u temerario docere meliorem, ex- ventura i;etr:ibutio.pe.confidjt. Justus ergo cum se
hprtatur ad j'ustitiam, et demoustral quaro nulla justi
Si consumptum putaverit, ut l^cifer oritur-, quia mpx
oc.ulis videatur prena. Ac si ap.erte dicat: degustas ut tenebrescere lentalionuni caligine ad
cpeperit,
gaudiumquodintuspermanet, levefit protinusomne lucem gratiae reformatur, et iri se ipsqmonstrat diem
qubd foris dolet: Bene autem prsesenlis vitsemisefias justitia?, qui casurus paulo anie d timuit noctem ~
aquis prsetereuutibus comparat, quia calamitas trans- culpae. Recle auteni lucifero justi vita comparatur.
iens, electi mentem nequaquam vi concussioflis>ob- [fef. XXI.] Solem quippe prsecurrens lucifer, diem
ruil, sed a tamen tactu moeroris infundit. Kam madet huntial. Et uuid nobis sancloruin innocentia nisi se-
quidem per cruorem vulneris, etsi a suae certiludine queniis judicis claritateihc].amat?Jn eorum namque-'
non frangitur. salutis. [ Vet. XX:] Ssape autem non admiratione conspicimus quid d.e maj'estate.veri iu-
solum flagella atterunt, sed in uniuscujusque justi _ Bainis sesllmemus. Necduni Redempforis nostfi p,o-
animo malignorum qupque spirituum tentamema ^i- { ieiitiam videmus, sed -lameri yiftutem illius iri
grassantur, uf exlerius ex-percussione doleat, etintus elecforum suprum moribus admiramur. Quia Igitui
aliquatenus ex-tenlatione frjgescal. Sed nequaquam bonorum vita in consideratione sua oculis nostris
gralia deserit, quae quo nos dufius ex dispensatione; vim' veritalis objicit, clarus ad nos lucifer anfe splem,
'
percutit,eo amplius ex pletate euslodit. Nam cum venit. .
tenebrescere per tentationem coeperit, sese iterura 55. Ju.stus.dura hic patitur, sed bene ei erit in ex-
Iux interna succendil. Unde et subditur.: tremis. Jam ab hinc foris cddens, intus innovatur. —
' ' * -". Sciendum vero est quod haec quas ex tenlatipnum
. CAMJT XVII,.
VERS.17,. —Et qumkmeridiams fulgpr.goiysurget spiritalium ady.ersitate discussinius, juxta exteriora
tibi ad vespermn. quoque mala nil obsfal intelligi., Sancti etenim viri
. 35.. Virlus reno.valurin ienlqliotie.— Fulgqr qu.ippe quia summa medullitus. diligunt, in infim.isdura pa-
in in tiuntur; sed ^in fine gaudii lumen inveniun,t, quod
mpridianus vespere est.vktulis. renoyatio te.nta-
habere in yitse,cqntemnunt.
tion.e,ut reperitino charitatis fer.vore meiis vigeat, Unde nunchqc^spatio. percurrentjs
per Sophaf dicilur : Et_.qu.asimeridianus .
quse jamjamque lumen sibi gratiae occubuisse formi-'_ fif>iad vesperwm.-Peccatoris enim
dabal. Quod adhuc Sophar sublUiusaperitj cunTsub-' ]v. fulgor consurgef,
iumen in die.est ob.scuritasm vespere, quiae in prse-
jungit: senti vitalelicitate attqllitur, sed adyers.ilatistenebris
;- CAPUT XVffl.
i,n fine devorsttur. Justo autem nieridianus fulgor ad
IBID.—Ei cum le consumplupiputaveris, orieris utt vesperum surgit, quia quanla sibj claritas rnarieat
lucifer. cum.jam qccumbere cq?perit agnqs.cit.Hinc namque
34. Tristitia ex lentatione, Dei misericordiam prot scfiptum est : Timenti Deuiii bepe.eril iti, ea.frap,is
nobis exorat. Justus, lucifer. — Saepe nariique totS (Eccli. i, 13). Hinc per Psalmislam dicitur : Cum de-
tentamenta nos obsident, ut ipsa nps eoriuu riume: deril,dileclis.suis.somiium, hmc.esl hwredi{as.Dcmini
rqsilas pene, ad lapsum desperalionis inelinel. Undes (Psa!. cxxvi, 2). Qui in hujus quoque vjtse adhuc
pleruriique cum mens in tsedium vertitur,. vix ipsat ceftamine jositiis, cum s.e cops.uropUim. putaverit^
~,Recent. Ed., sed tantuinlactum; et mox, sed q c Bjgot., contemplaiionis..culmen.
' '- d Ly.i'.,'Utic".,Big.., tenidi riopxemculpm.
suw, feluctantibus aliis libfis.' '
b In Vulgatis ad nisurit duobus verbis, sed men- e Ita Gemet, ac alii Norm.lri' Edilis, '" quia.in prwy
dose. sehtkvjiim.feliciialeqltoilitur.. . ,
 <>il , ... MORA-LIUMLIB.X. —-1N CAP. XI B. JOB. 942
ut lucifer orilur, quia foris eadens, intus innovatur; fr\ mihi Dominus iirdie illajuslus judex-(in"im:\v, (").
et quo fnagis exterius adversa tolerat,'_eo uberius Quia enim coritra mala irariseimtia siriedefeclucer-
virtulum lmuine ihterius coruscal,- Paulo allestanle, laverat, de mansuris nimirum gaudiis sine dubielate
_ . . o
qui ait-: Sed (icef is qui foris est noster.homo corrum- prsesumebatr
38. Aierrenis curis liberi quies .et opus..—'^Quamvis
pitur, lamen is qui.intus est renovalur de die in dieni.
14 enim quod inprwsenli est momeiitaneum et leve defossus inteijigi et aliter potest. Saepe namqne, re- .
*
tribulationis noslrw supra modum in jubliniHate mter- bus transitoriis oecupali ,• pensare negligimus per
nhm gloriw pondus operaturin.nobis (II Cor: iv; 16). quanta peecamus; sed si, reduclo consideralionis
Et riotandumquod nequaquam -eum corisumplus oeu.lo, a siou cordis terrenae cogitationis d aggerex-
fueris, sedcum teconsumptum putaveris dicit, quia cutitur, quidquid iii riiente latebat invenituf. Unde
et quod videmus in dubietate est, et quodtperamtis sanctl vifi ahlhibfum latebras Jjefscfuiari iipii desi-
in Geftitudine. Unde ef jsdeftt Paultis npri se con- • hriht; ~sese shMIitef indagarites, tefferiafuih ferum,
-sumptuiu novefat, sed piitabal,-qui-el in adversa curas abjicirim, et, effosiisplene ebgitaiibriibXis,
tribulatitfnuni comiens ut lucifer respleridebat, di- cura riullo se reatu briiriinis iribrderi depf eheiidunt,
.cens : Qiiasi inbfienies, et ecce vivimus; quasi tristes, velut in sfrato Cbfdis aprid se seciifi requiescurit.- La-
sempef dulem gaudentes; sicut egenles, multos uutem.IB fere qubque ab liujus lriundi actibui' aippeturit, sferri-
iocupletantes (II Cor, vi, 9).: {Vel. XXI J.]Scieridum ' per sifa eorisidefant; et cuin"f I6f6 regimiriil. iriiriime
quoque est quod bonoruni mens quo duriora pro conslringuntur; judiGarfe ijuafe'aiifenEi iHhi recislrit.
verUate iolerat,.eo seternitatis prseriiiaceriius sperat. Effosfiibrgo securi aofrrilftrit, quia' diirii iusi"iriliriia
4
Unde et apie subditur : '-'.." •vigilanter penetrarit, a latibiiosis se fiiijils niurid!
- ". orieribus sub quietis btm bbciiltarit; -Uridbet adiiuc
^ ^ CAPUT XIX, '. " -
YERS. 1 8. — Et llabebis fiduciam, propos.ita libi sribditiir:, ; ,
- - . . .
spe. , - CAPUT:XXI. .
36. Ed. certius in Deum speral, qup-duriora proillo — Requiesces, et non erit qui te-ex-
VERS..19.
patitur.—Tanto namque spes in Deum solidior surgit, ierreai.
quanlb pro illo quisque grayiora periulerit,- quia ne- 39. Miernis inhians niliil litrieLa mundb. — Quis-
quaqiiani retributionis gaudiuni de seternitate eolligl-
tur, quod non hic prius^iia fribulatione seminatur. .qrils praeseritemglofiani qusefit, profecto despectum
metuit. Qui semper ad Iricra hibiat, semper videlicet
856 H'nc enim per Psalmistam dicitur : ^Eunles, daihria fofmidat.
ibanl et flebant, mittentes semina sud; nenienies autem Ciijus-enim perceptione. reficitur,
«emeiif in exsullatiorie, porianies. manipulos suos-{ r ejus fei jjrbcu.l dubib et amissione_sauciatur; ei quo
; mufabilibus ac periluris inhseret, eo louge
{Psal. cxxv, 6). Hinc Paulug ail:- Si ccmmoritnur, et obligatus in infimis ab arce securitatis jacef. At contra quisquis
convhemus; si sustinemus, el conregnabimus (JITim.
iri solo a3ternii.atisdesideuo figitur, nec prosperitate
n, 11}. Hinc discipuSbsadmonet, dicens : Permullas
allollitur, nil habetin
tiibulationes,oportet nes introire in regnum Dei (-Act. mundo necadversilatpquassatur;:dum nihil est quod de mundo perti-
_xrv, 21). Hinc sanclofum in- quod appelal,
gloriam Joannj angelps mescat. Hinc etenini Salomon ait: Noncontristabil
.dicans, ait: Bi sunt qui venerurii de tribulaiione ma-
- giifl..ef taverunt slolas suds,-et ~ candiddseas fecerunt juslum quidquid'-eiacciderit.(Prov. xn, 2.1). Hiric ite-
rum dicit : Juslus quasileo confidens absque terrore
in-sanguine AgniiApoc. vu, 14)..Quia: igitur nuricper .erit
iribulatloneni seritur,- utpost gaudn fructus-metatur, {Prb-i..xxviii, 1). fiene itaque nuncdicitur : Re-
tanto major fiducia meriteni-roborat-, quanto- hanc .quiesces, et non-eril qui te exterreat (Jpb; xi,"19), quia
fortior pro- yeritate- affiictio h angustat,- Uride""apte tanlo ojuisque a se plenius pavqreni qui ex niundo
est abjicil, quanto in_semetipso verius mundi coucii-
proiinus adjungitur : --.-•' - pisceutiam vincit.. A-n npn .gg-|
'- - -- CAPBTILX..' - ' '""' - - absque terrore
_k Paulus in corde requieverat, qui dicebal: Cerfwssum
IBID.—Et.d"ef'os"sussecufus dbfmies.- renim quia neque mors, neque vita, iteque.atigeli, neque
57. JlfaKsprwsehs'secufitas Idboreni, boiiis prriiseni principatus, nequpinslantia, nequefulur.a, nequefo.rii-
iallor secufitaieih pafii. •— Sicrit eriinViristlispfaeseris .ludo, neque aliitudo, nequeprofundum, nequecreatura
"seeurilas'c laborerii, itabbnis pfaeseiis'1'abbrperpe- , alia potefit nos separare a. charita.te-.Dei, quw estin
turiirisecufitatem pafit. Urideet deTbssuriisesecururii Christo Jesu D.ominonostro (Rom. VIII, 38) ? Cujus
dormire jam" rioyefaT, qiii dieebat:: Ego eiiim"jams . videiicet fqni.ludp^cbaritaiis, vera sanclie Eccltesise
'
delibbi, et fempusinewresolutioriis.instai; bonuriicer-• , voce laudatur, cum hj_ter canticoruni Ga.nticumdi-
fairieiicerfdvi, cursuhicrinsuihhiavi, fideih serv.avi-;de! - .ciiur. (Crtnf. viiij 6) : Valida_est ut_mors dileclio (De
reliqub^reposiidmihi estcdfbiia jusliiiw^ quam reddel pmhit.? rfi.sf.2, Cap.i_. Virtuli.etenim mpriis dilectio
» ItkCofb.-Germ.,* Gemef.-etcseterifNoTiri;;aliique eunte'Ms.-Gefriil*,cbg.dgef,- ' '
. -*.
_Mss. At.Editi,,dea/6ai)ere«f eas,-.. • • - ,, .^.Corb. Germ!v:su6/ic<'imf;- - . - :- - ,_ -
b'Unus Vindoc,"ferifaf; - - . f Turon., Longi|)„ Norni.t duo Reg , Co'b., Ccrb.
° Vulgali, ta&o.)\esf.-Melius'*Gemet.-, Utic, aliique Gerfii., •Gerai.v/ofo regiminis:
- . 6 D.eestqui in mttndo""esl,'in'Corb. Ulic.-'et
Norman.-etplei'. Mss.,/a6ore"m,-scil. parif. ' Geriri","
,° Ita T-uroi);,'Vind;,Nprm., Anglic, cum vet. Ed. Norm. -.: , .
InGilof." 1S71, cogitatidhis, aper. In Gussanv., prssr h Editi, Canticu canf,,secus'-Mss.
 943 SANCTl GREGORH MAGNI , 94i
comparatur, quia nimirura menlem, quain semel ce- A effugii latebras inveniuni, quia ad voluptatem pro*
perit, a a delectalione mundi funditus oecidit; et tinus desideriorum carnalium recurrunt. Ne enim
lanto hanc valenlius in auctoritatem erigit, quanto 858 paupertas cruciet,divitiis animum demulcent.
el insensibilem contra terrores red.dil. [Vel. XXIII.] Ne despectus proximorum deprimat, sese dignitatibus
Sed inter hsec sciendum esl quod prayi cum recta exaltant. Si fastidio corpus atteritur, anlepositis epu-
praedicant, valde difficile est ut ad hoc quod taciti larum diversitalibus nutritur. Si quo animus mcesti-
ambiunt non erumpant. Unde et Sophar protinus ad- lise impulsu dej'icitur, mox per interposila jocorum
blandimenta-relevatur. Tot ergo hicliabent effugia,
jungit:
CAPUT XXII. qnot sibi praeparant deleclamenta. Sed. quandoque
•eis eflugium perit, quia eorum mens, amissis omni-
—
IBID. El deprecabunlur faciem titam plurimi. bus, se solummodo et judicem conspicit. Tunc vo-
40. JJecfi non ambiunt intercessores pro aliis videri. luptas subtrahitur, sed voluplaiis culpa- servatur, et
— Reque enira jusli viri idcirco se per innocent-se repente miseri pereundo discunt quia peritura le-
itinera arcta cuslodiunt, ul ab aliis exorentur. Sed nuefunt. Qui lamen quousque corporaliter vivunt
sive hseretici, seu perversi quilibet, per hoc quod quaerere nocitura non desinunt. Unde adhuc sub-
iriter.homines quasi inriocenter vivunt, videri inter- ditur:
g
cessores pro hominibus volunt; et cum sancta lo- CAPUT.XXIV.
quentes insinuant, quod ipsi appetunt, ho.c aliis prb
coelestia in IBID.— Et spes illorum abominatio animm.
'magno pollicentur; dunique prsedicanl,
42. Quod iniquo voluptas, hoc pqma esl justo. Unde
suis repente sponsionibus ostendunt quod amant. —
Sed ne diu terrena pollicendo palescant quod sunt, reficiiur caro, inde deficit spiritus. Quid hic pecca-
ad verba rectitudinis citius recurrunt. Unde mox tor totis cogitalionibus sperat, nisi ut potcstale eae-
subditur. teros transeat,'cunclos rerum mnltiplicitale transcea-
dal, adversantes dominando subjiciat, obsequentibus
CAPUT XXIII [Jlec. A7JJJ. Kiirandus innotescat, irae ad volum satisfacial, beni-
VERS.20. — Oculi autem impiorum deficienl, et gnum se, cum laudatur, oslendat; quidquid gula ap-
effugiumperibit ab eis. petit, offerat; adhoc quod voluptas imperat, operis
•41. Impiisa miseria hic aliquod effugium; post expletione concurral? Bene ergo spes illorum abo-
mortein nullum. — Quod oculorum nomine h vis in- niinalio aninraedicitur, quia et ea quse carnales am-
.tenlioriis exprimilur, per Evaiigelium Veritas altesta- biuntspiritalesqu;quej'udiciorecliludinis aversantur.
tur, diceus : Si oculus tuus siiitplexfuprir,'toium cor- Nam quod peccatores voluptalem aestimant, hoc jusli
pns luum lucidum erit(Matlh. vi,"22); quia videlicet (C procul dubio poenam putant. [Vet. XXIV.] Abomi-
si operationem nostram inlentio munda pracvenerit, natio igitur est animae,spes pravorum, quia nimirura
quamlibet aliter hominibus videalur, interni tamen spiritus deficit, ubi caro requiescit. Ut enim caro
judicis oculis mundura subsequeniis actionis corpus mollibus , sic anima duris nutrilur : illani blanda
-ostenditur. Oculi ergo impiorum sunt intentiones in refovent, hanc aspera exercent; illa delectationibus
eis carnalium desideriorum. Qui idcirco deficiunt, pascitur, haecamariludinibus vegetalur. El sicut car-
quia selerna negligunt, et sola semper transitoria uera dura sauciant, sic spirilura mollia necant; f si-
prsestoiantur. Adipisci quippe terrenam glpriam co- cut illam laboriosa inlerimunt, ita hunc delectabilia-
gitant, multiplicari rebus temporalibus exoptant, ad exstinguunt. Spes- itaque' carnalium, abominalio
mortem quolidie cursu rerum labentium tendunt; animsedicilur, quia inde in perpetuum spiritus inlerit,
sed cogitare morlalia mortaliter nesciunt. Carnis vila unde ad tempus caro suaviter vivit.
per momenta deficit, et tamen ~carnale desiderium 43. Jfecferficfaswpe corrumpit loquentis indiscretio.
-crescit. lies habita instanti fine corripitur, et ha- — Sed hsee Sophar recte dicerei, nisi beatus Job
"bendi anxietas non finilur. Sed cum mors impios cuncla largius etiam vivendo praedicasset. At post-
subtrahit, eorum profecto desideria cum vita lermi- quam sanctiorem monere de vita nititur, doctiorem-
nantur. Quorum scilicet oculi lunc superna ulliorie ey que se erudire sapientise magisterio conalur, ipse
deficiunt, quia suo hic judicio a terrena deficeredele- dictorum suorum pondus levigat, qui, indiscrelione
clatione noluerunt. Hosillorum oculosa djucunditale interposita. omnequod Joquilurdestruit, quia liquo-
prislina claudi Psalmista conspexerat, cum dicebat: rem scientise pleno vasculo superfundit. Sie namque
Iri illa die peribunt omnes cogilatioties eorum (Psal. ab indiscrttis opesscientiaa, sicut a stultis sajpe opes
-CXLV,4); quia et seterna mala nunquam cogilata corporalis substantise possidentur. Nonnulli enim, qui
reperiunl, et subito amittuni bona temporalia quae ferum terrenanim multiplicitate subnixi surit, ali-*
diu B traclata tenuerunt. A quibus et oinne effugium quando multa' et Iiabenlibus tribuunl, ut ipsi luee
perit, quia eorum malitia ab animadversione dislricti cunclis largius habere videantur. Ita perversi, cum
judicis quo se valeat occultare non invenit. Nam nunc - vera sapiunt, recta qusedam etiam Tectioribus loquun-
' iniqui cura tristitia aliqua, vel adversa
patiunlnr, lur; non ut alios audientes doceant, sed ut ipsi quanta
u Longip. et Gorb. Germ., a dileclione mundi. d Gemet., ajocundilate pristina.
*>ItaVindoc., Loogip., Norm.; Anglic et vet. e Ita Norm. et plerique, prius legebalur tractando.
Edit. Alisehabenl vera intentio exprimatur. f In Mss. Corb. Germ., Utic, Big., Lyr. ,-omil-
c Utic, Lyr., Bigot., Longip., corrumpitur. tilursicMf cum-seq. particula ita.
 9i5 „„. MORALI0M LIB. X..— IN CAP. XII B. JOB. 946
. doclrina poIIeant,_innotescant. Prseire se quippe sa- jk nota quse dicitis.,de dictorum scientia singularitef cur
lumetis ? Quia igitur elalionem arrogantium ad sequa-
pientia cunctos existimant, etidcirco riihilseeuilibet
dicere ultra mensuras suae magnitudinis putant. lilalis communionera revbcans, perfectacorreptione
-Sic pravi quilibet, sic omnes hseretici superba voce redarguit, ad doctrinae nunc sentenlias erumpit, ut
melibres docere non metuunt, quia omnes se infe- amici ej'ushurailiati, prius discerent veritatisponderaj
riores arbitrantur. [Vei. XXIV.] Sed; sancta Eccle- quam reverenter audirent. Sequitur :
sia elalos quosque ab «stimationis suae culmine CAPUT XXVIII [Vet. XXVI, Rec. XV].
revocat, et discretionis manu ad sequalitatis compa-
^em reformat. Unde beatus Job, qui ejusdem sanctae VERS.4. — Qui deridetur ab qmico suo sicut ego,
Ecclesisemembrum est, videns quod amicorum mens invocabit Deum, et. exaudiet eum.
per verba prolatae eruditionis intumuil, illico respon- ~. 74. Recle agenti quid nbceat Idus, quid prosil irrisio
dit, dicens: hominum. Irrisio pfodesi ubi non esf culpw merilum, —
- CAPUT XXV [Vel. XXV]. Saepeinfiima mens, cum de bbnis aciibus aura humani
favoris excipilur, ad gaudia exteriora derivatur, ut post-
CAP.XII, VERS.2. — 359 Er9° VPSest's s°l' Ko- intus appetit, etin hoclibenter resolutaja-
a pbnal quod
mines, et vobiscum mdrietur sapienlia. B ccal, quod foris audit; ita utbeatairinon lam fieri quam
'M. 'Superbe sapienlis fatuitas.—Quisquis se prseire dicisegaudeal.Cumquelaudissusevocibusinhiat,quod -
omnesTalioheexislimat, quid istealiud quam solum esse coepefat relinquit. Inde ergo a Deo disj'ungilur,
se esse hominem exsultat? Et saepe contingif ut cum unde in Deo laudanda videbatur. Nonnunquam vero
per tumorem mens in allum ducitur, in despectum recto operi animus corislanter innititur, ei tamen
pmnium et sni admirationem sublevetui*-.In cogita- -humanis irrisionibus urgetur : niira.nda agit, et op- -
tione etenim proprii faVores oriuntur, sibique de
i> fatuitas. Peri- probria recipit; et qui exire foras pef laudes potuit,
"singularitate sapientiae blanditurjpsa repulsus contumeliis, ad semetipsum redit; c-teo se
sat ea quaeaudieril, ac verbaquse profert^, et miratur intus robustius in Deo solidat, quo foris non invenit
sua, ridet aliena. Qui ergo solum se sapere sestimat, equo requiescat. Tota etenim spes in auctore figilur,
quid aliud quam hanc eamdem secum c_mori sapien- etinter irrisiohum convicia solus inlerior testis ira-
liam putat? d Namquam adesse aliis abnuit, soli sibi afflicti animus fit Deo tanto proxi-
ploratur; atque
hane tribuens, profecto intra lempora suse brevitatis et a gratia huniani favoris aUenus:
HIUS, q uanto 360
claudit. Pensaridum vero cst vir sanclus quanta
in.precem prolinus funditur, et pressus"exterius, ad
discretione utitur, rit amicorum superbienlium arro- penefranda quaeintus- sunt mundius liquatur. Bene
ganlia comprimatur, cum protinus adjungit:' f_\itaque nuric dicitur: Qui deridelur ab amico suo sicut
CAPUT XXVI. • ego, invocabii Deum, et exaudiet eum, quia bonorum
VERS.3. — Et mild esf cor, sicutei vobis, nec infe- menti dura pravi exprobrant, ostendunt quem suorum
rior vesiri sum. actuum testem- quserant. Quse dum compuncta sese
45. Hujus arrogantia modesle comprimenda.—Quis -in precibus accingit,-inde intra se supernae exaudi-
etenim nesciat quanlum beati Job vila alque scienlia- tioni jungitur, unde extra se ab humana laude sepa-
amicorum ejus scientiam excedal? Sed ut eorum su- ratur. [Vet.XXVII.] Notandumvero quam provide
Sicut ego, quia sunt nonnrilliquos et
perbiam corrigat, esse se inferiorem negat; et ne suse interponitur
humilitatis limitem transeat, esse se superiofem ta- humanae irrisiones deprimunt, el tamen divinis auri-
cet: nec preferendo se, sed conferendo, indicat quod bus' exaudibiles non sum. Nam cum derisio coritra
de se Iii qui sibi longe sunt.impares" discant, utdum eulpam naseitur, profecto nullum virtutis meritum
infleclitur in derisione generalur. Baal eteninFsacerdotes cla-
sponte sapientia quae eminet, nequaquam -mosis hunc vocibus
se-confra vires erigat scienlia quae j'acet. Quos hene iriiplorantes, derisi ab Elia fue-
_mox ad cequalitalis sensum revocat, quia tumere valde -frant, cum dicebat.: Clamate voce majori, Deus enim
est,etforsitan loquitur, autin diversorio esf (111'Reg.
quaside singularitate magnitudiuis pensat, cum sub-
" . - ;_ xvin, 27). Sed haec eis irrisio _yl.yirlgtig, usum non"
sequenter adjungit:
fuit, quia per culpse meritum venit.Provide ergo
CAPUT XXVIL nunc dicitur : Qui deridetur ab amico suo, sicut ego,
IBID.— Quis enim hwc quw nostis ignoral? invocabil Deum, et exaudiet eum, quia illum facil liu-
48. Ostendendoea quw scire se gloriutur, a nemine niana-derisio Deo proximum, quem ab humanis pra-
ignorari. — Ac si aperle dicat :•Cum cunclis sint vitatibus vitse innocentia ser.vat alienum. Sequituf:

a Ita omnes Mss. Norm., Anglic. et plerlque. In
Colb.. moratur. In Corb. Gerni. ac vet. Edil., orietur.
In ciEleiis oritur. Ex textu Hebr. et vulgata legen-
dum morielur. * , - adesse-alienis abnttit.
" .h Editi ac plur. Mss:, blandiunlur. Ipsa faluitas.
-gmendantur subsidio Mss. Gemet., Germ., •Colb.
Aliunde vero quo sensu dici pntest favores sibi blari-
4iri? At recte opponitur sapienliae fatuitasin leclione
' Sicelegimus.in Mss.
quam
le|itur Anglie. et in Norm_plerisque.
In Ebroic. tamen et Colb., a secundamanu habetur,
secum mofari. In Corb, Germ., oriri.
d. 1 Vindoc, nunquam adesse aliis annuit. Alter,
quam
' Particulam
in a Goccib Iiic additarii expunxiinus
auctoritate Mss. Vindr, Norm., etc.j nec non vet.
Edit.
f Etiam hic Coc addidit «esfer, reluctanlibus Mss.
et superioribus Edit. Mox cum caetens Vulgatis; Jme
•-
ejus irrisiOf pro hrnceis irrisibl
 I
"'
'947 SANCTl GREGORU MAGOT .948
~
"CAPUt tliS: [li-ec.XVi].- - ^.tatibmbiis tuiiierit? Nani "suiif rionnulliquo^ census
.IBIB,-r- .Deridelur enim justi simplicitas. pef tumoreni hdrielevatj sed£ pef misericordia; opefa
48, Quid sapieiitia hujus mundi. Quid sapientia exaltat. Et sunl-rionnulii qui^ dum se terfenis opibus
justorum. Cur a mundo rfdeaiur. — liuj'us'muhdi sa- aliimdafe conspiciurit, veras Del divitias nbn requi-
astefnani patflarii non amaht, ijuia hoe-
pientia est, cor machinalionibus tegere, sensuni runt; Stque
' verbis velare, quae falsa sunt vera ostendere, quae -sibi sufficefe, qhod rebus tferiipofaliblis fulciuntur,
. verasuhta fallaciadbnionslfare.-Hsec nimifum h pru- pUtant: Nbri est ergb cerisus in crimiue; sed affecliisT
«lentia usu a Juyenibus scitur, hsec a pueris prelio "Grinctabriim qtiseDeus condidil bona "siiiit; sed-qut
utitur profecto agit ut, qiiasi per edaci-
diScitur, hanc qui sciunt.cseteros despicierido sriper- boriis niale
tatis ingluvierii, eo per quem vivere debuit pane mb-
;biunt; hanc qui nesciunt, subjeeti et tiiriidi in aliis-
mirantur, quiaab eis hsec eadem c duplicitas iniqui- riatur. Pauper ad requiem Lazarus veriefat j super-
latis, nomine palliala, diligitur, dum rriehtis perver- bumvero divitem lornienta cruciabant (Liit: xvi, .26).
silas urbariitas vocatuf. Hsec sibi obsequeniibus prae- Sed tamendives Abraham fubfat;quiinsinu.Lazarum
lamen auclori suo coUoquens, dicit:
cipit honorum culmina quaerere, adepta temporalis tenebat; qui
ad Dominurii meuni, -cumsim pulvis et cinis
glpriae vanilate gaudere, irrogata ab aliis hiala mril- . Loquar
iiplicius reddefe, cum vires suppelunt niillis fesisten- 3^.{Genes. xvm, 27). Quid-itaque isle divitjas suas sesti-
tibus cedere, cum virtulis possibililas deest, quidquid .mare noverat, qui semetipsum pulverem clrieremque"
explfere per .malitiam non ~& valet, hoc in pacifica .pensabat? Aut quando hunc respossessse extollererif^
bonitate simulare. At contra sapienlia justorum est qui de se quoque, earum videlieet possessore,tam ab-
- nil per oslensionem fingere, sensum verbis aperire, j'ecfa"sentirel ?. . . . -
vera ut sunt diligere, falsa devitare, bonagratis ex- 50, Divites censeri qui egent-,ef faslu tumeni.tlis
mundi contemplores. —Aique iterum
liibere, mala libentius lolerare ijuam facere; nullam .despectui sunt
el"res terrehse. non srippe-
injuriaeultionem quaere.re,pro veritate contumeliam _susit nonnulli quibus
° lucrum putare. Sed ba_cjuslorum simplicilas deri- tuut, el tamen apud se per fastum tumoris eri-
tletur, quia ab hujus mundi sapienlibus puritatis vir- gunlur. Hos et census ad ostensionem potentiae mi-
ei tamen morum prbtervia Inter
tus, fatuitas crediluf. Gmne enini quod irinocenter iisme subvehil,
agitur,.ab eis procul dubio stuitum pulatur; et quid-. reprobos diviies addicit. Quoscunque ergo seijuenfis
vilae ampr non huiniiiat, hoc iri loco -sacer «ermo dir
quid in opere veritas approbat, cafnali sapientise fa- ~ \n
iuum sonat. Quid namque stultius videiur mundo vites appellat, quia judicii quoque ukione non
an solis moribus intumescant.
quam mentem verbis.ostendere, uil callida machina-. discrepantulrumrebus
"lione simulare,.nuiias injuriis eontumelias reddere, |] * Qui cum vilam simplicium in hoc murido huiriilem
pro maledicentibus orare, paupertalem quserere, pos-- abjeclamque.conspiciurit, elalil protinus despectibus
sessa relinquere, rapienti non resislere,.percutienti irfldeiit. Nequaquarn quippe eis hoc exteriusadesse
alteram raaxillam.prsebere? Undebene hujus niundi considerant, ad quod ipsi lotis conatibus ahlielaril.
dilectoribus ille egregius Dei sapiens dicit: Abomi- -Qtiasi stultbs 6fgb despiciuht qui scilicbt eii non
naliones JEgyptiorum immolabimusDominoDeo nostro Mbehl quseipsi utique vel habehdo, vel soluiflmodo
1,
(Exod. VHI,26_). 3@| Oves quippe ^Egyptii edere arhando,- mbriuiiluf; 6t qtiilsi mortubs deputant,
.dedignantur; sed quod abominanlur iEgyplu; hec :quo's riequaquarri leciihi vivfefe cafh&lilef pfeiftarit.
IsraelitseDeo offerunt, quia simplicitatem eonscien- Qui eriihi alj liifjus iriundi appetitii iriorifuf, a ier-
tise, quani injusli quique velut infimam abjectamque -rfeiiis inferitibus-pfOfeetobhiniinodb fexstihctussesti-
despiciunt, hanc justi injirtutis saerifi.ciuriivertunt; riialuf. Qubd beiie nostri mifaeuliirii Redemptofis
et excolentes recti puritatem ac mansuetudinem Deo "sighat, fc'timab" imhiuhdo' spififri liemliieiTi liberat,
immolant, quam abominantes reprobi fatuitatem de qilo himif brri sCHptuni fesit:: CtnmailS,-el ihultum
putant. Qnse riimirum justi simplicitas breviter, sed discerpens eutn. exiit-ttb eo; et fdctus est sicut mor-
"suffieieriter' exprimitur, cum' protinus subinferlur. tuits, ila ut hiulii dicerenl quia mortuns' est. JeSus
" > " .
, 1 autem tenens manum ejus, elevuvil eum, ei surrexil
D
CAPUT XXX-[Vet: XXV IlU Rec. XVII]: Velut mortuus quippe ostenditur qui
{Marc.--ix, 25).
- VERS.5. —
Lairipas
~ tbnieihpia
' tipud cogiidiiories a maligni.spiritus poleslate Jiberatur, 8@g quia
divilum. quisquis j'am terrena desideria subigit, vitani iri se
49. Divitiaium fossessibhemiioh esse ih crtiiiine, camalis conversationis exstiriguil; ei mundo mor-
sed ciipiditatem.— Quid hbc loco sigriaturrioriiine iuus apparet, quia possessore pfavo, qui per iirimunda
divitum, nisi elalio superborum, qui venturi judicis desideria se agitabat, caret. Quem miilti mortuura
fespecfurii rion haberif, dum su'p'erbisapud se cogi- dicunt, quia qui spiritaliter vrvere nescirini ,£rirriqui
'' a Pluriini tum
Mss., tum Excrisi, falsaf qiribus emendavimus Coc et poslerf Edif,, ajiud
h Lyr., Big., Ulic, sapienlia. misericordiwppera exaliant.
c' Geraef.,Germ.,Co)b., quoSjlegiturserf
~ Ebroic
dupliciiaiis.imquitas. ef aUi Norm.,' quiainjiidiciiiguique ul-
Coc et pdsler. "Edit., valeni. Iri Mss."valet, quod tione.- Ita eti.ani Vindoc, Germ.et Gorb. Germ., an-
rcfertur ad mundanamprudentiara. fequam castigarelur. ..-. ... ... '.
. c In Utic., Lyr., Bigot., Vi.iidoc.-,contifpteliampati. L Ila turon.", Vindoc., LongipV^Cofb,, Nbfm.,
1 Hsec desunl iri Belloy., Exstant- in.MssvVindbc, cum -velusfr. Editipnibus". In posteriorilius Edit.,
Turon.A Cbrb. Germ., Colb., Gerin, ei plerisque, ex airiando hiiraniur. .
 949 MORALIUMLIB. X. — IN CAP. XII B. JOB. 950
carnaliaboria «on sequitpr .exstinetum iunditus ar- 4A facli sumus parvuii in medio veslrmh (I Thess. n, 7).
iilranlur; •.-- • Ej'us verb audiioribusiiimifiim lumbf diviturii adhuc
[Vzt-.XXiX:] &h"Justp,carnalium ocuiissine luce, iu corde remariserat, bum dicebarit': Epistolw graves
coram Deo ardent et lucetvt.*~^Sedijuia ipsi quoque sunt etfortes, 3@3 prwsentia aiileni cofpbfisinfifma,
.derispressimplicium Christianiiatis nomine censen- etsermo cdntempiibilis (IlCor. x, 10). Qberii eriun
tur, reverentia religionis pressi, exhibere fnalum talia dicere posse cognoverarit, "securiicoirimuhiier
publicse irrisionis erubescririt. Unde fit ut apud se yivere non posse judicabant. Cumque euiri et liiiriii-
tumidi taeentesque derideant, quos abjectos .vaide lem vivendo.cernereni, e't alfum sefmone perisarent,
atque infimos per sinipiicitatem putarit. Berie eigb ,sua eos elalio compulit ut quem pef seripta fiiriuerarit
dicitur: Lampas contempla apud cogiiaiiones divitum, per prsesentiseverba despieerent. Quid igitur Paiilus,
quia. superbi quique, dum-perisare boha sequeiitia, .nisi conlempia lanipas apud cogilatioiies divituin
ut superius diximus,ft nesciunt, pene nihil sestimant, .fuit, qui unde roagisterium humilitatis exhibuit, iride
quem non vident habere quod amant. Saepe nabique a rudibus discipulis superbise contumelias^recepit?
contingit ut electus quisque, qul ad seiernain feUci- Horrendo etenim modo languqr superbieritium unde
latera ducitur, continua hic adversilate deprimatiir, detumescere debuit excrevit, dum mens elala carna-
non liunc rerum abundantia fulciat, nqn dignitatum gj lium hoc quasi dedignabile repulil, quod magister
gloria honorabilem ostendat, nujla ei obsequentuni imitabile, ostendit. An contempta iampas non erat,
frequentia suppelat, nuUa Jiunc humanis oculis.ve- qui, tot yirtulibus emicans, tanta a persecuioribus
stiumpompa componat; a cunctis vero despicabilis adversa tolerabat (Ephes.,y\, 20)? Legatione in ea- -
cernitur, et hujus mundi 1 gralia indignus aesiiinatur, -tena fungitur, ejusque yincula in omni praetorib ma-
Sed tamen ante 'occulti judtcis oculos yjrtutiluis enii- nifeslanlur, viigis caedilm, mullisque ex genere, ex
cat; vitse"meritis eoruscat, honorari metuit, despici gentibus, periculis urgelur (Philip. i, 1S), Iapidibus
npn refugit; corpus continenlia affipit, sola in animo Lystris tunditur, pedibus extra urbem trahitur, quia
dilectione pinguescit, mentem semper ad palienliaih exstinctus aeslimatur (JJ Cor. xi, 26). Sed usquequo
praeparat, et erectus pro justitia, de perceptis contri- lariipas ista coriibriinitur? Usquequo despicabilis ha-
meliis exsullat, afflietis ex corde compatitur, de bb- t>e'lu'r?t Ntihquidriamfulgorem suum hullaterius exe-
noi^um prosperitatibus quasi de propriis tetatur, fit, et riuriquarii quarita elaritate candeat oslendit?
~
saerl verbi pabula ih mente sollicitus ruminat, et Osteiidit plahe: Nam ciim Jampas-cbntCriipta aprid
inquisitus quodlibet eloqui dupliciter ignofal. Behe feogitatibnes di*iturii dicerelur, prolirius additur : ,
itaque justi simplicitas .et larnpas esse dicitur, et ' . CAPUTXXXI.
contempla. Lampas, quia interius lucet;contempta, (G .
—
IBIB; Paiata ad teinpusstalutum-.
quia exterius.non lucet. Inlus ardet flamniaeharita-
lis, foris nulla gloria resplendet iJfecbiis.Lucef efgo " 52: ;Jusii hic spreii fulgebuht iii die judicii. — Sta-
. et.despicitur a qui flagrans yirtuiibus abjectus sesii- iuiuih qUippe'cbnieri)piselampadis"rempusest extfemi
malur. Menles quippe carnaiium perisare bona rion jiiflibii jSfifedestiriatusdies; qUo iusliis quisque, qui
valent, nisi quse.earnaliter. videni." Hinc est qribu iuirib tfespicituf; "quantapbtestke fulgeat deriionstra-
David sanctum pater ipse despexerat, quein propheise "tiif. [Vei:.XXX.] Turib enim ciimDeO j'udice__ve-
Sarauelis oculispraesentare recusabat. Qiii ad unctionis riiiirii, qiii iiilric pfoj Deo ihj"ust'ejiidicantirr. Tunc
gratiam dum septem filios deduxisset, a propiieta- ebfiiiri IUX" taritb latius feriiicat,qriahto eos iiunc ina-
-tequisitus an numerum soljoiis explessel, cuhi ihagna hiis persequeniiuhi uifrius ahgustal: Tuhc feproborum
e despbfalidnfefespondit: Esf ptief pafvulus
tjtiipascil bculis patfeseet ijbbfl Coelestipotestate subriixi suht
oues (I Reg. xvi, 10, 11). Qiio deduclo *et electb, qui tefferiS birihia spbntS reliqueiuht. Uhde elfectis
protiiius audivit :'Hbmb videi in facie., Deils duieiii ihis Veiilas flicil: Vos qiii secuti iestisthe, in regeiie-
1 peiscrutaiur cor (ibid., 7). Lariipas ergb David per rdtibiie; ciini ~etteiii.Fuius'hbriiihisih sede majesldlis
innocentiarii fuerat; sed tameii valde' coriteftipta', ium,~i'ed"ebitiset ibs sliper dnodeciiiisede's;judicahtes
quia exteriora cerheniibiis hon lucebaf; Scieridum iij tiuodebinttttliUi Isfdel (Matlii: J.i'x; 28)."Neque' ehim
vero esl quod justus quisque aut temporalem glofiam plu&quafri tluodeciin judrefes ilia iffteinrcbrisessus
non habel, aul hanc snb semetipso frangit, si habet, curia non habebit; sed nimirum duodenario numero
ut hohori sub libef efhineat, he ei viclus dfeleclafione quantitas iiniversitalis fexpfiihltuf/ quia' quisquis,
succumbaf. Hiriceriim est quod ille prsedicatbf egffe- sijiriuJb divirii amqfis excifatus , hic' possessa feli-
gius ante humanos oculos aposlolalus srii gloriam _" . querit/ illic procui dubib culmen judiciarise potesiatis
humiliaverat, qui dice.bat: Ndriusi surriushac pdtes- bbtiriebit; ut siiriui tunc judex cuiri judice venia't,.qui
taie; cuin possiniusoneri esse ut Chrisii apbsioli, sed nrinc cbrisidefarioriej'udicii sfesespbritanet paiiper-
.aViiidbc.,Nbfrii.'efplufi_hijij6/aMf. In Utic.-tainen ''SicTufoHijViridofc.jLohgip.jNofm./Cofb.Germ.
oluii' legebatuf iieiciunl. Postef,- Ed: lialierit Et ihbx est adltuc
h ItaBellov., Vindoc, Gemet., etc, cuiii anliquio- puer, addito,;.«d&c; despectiohe:
ribus Edit. Posterioribus Editoribus magis placuit, f Sequiimilf Mss.', relictis Editis',' ubilegituf in-
mundi
~ gloria. luetur.
Utic, Ebroic, Corb. et alii Norm., sollicilius s Prius legebatur :. nunquid non fulgorem suum
ruminat. nullateriusexerit.,Ubi duplex negatio non et nullalenus
4 Geniet.., qui fragrdm virlutibus. contrarium prorsus sensum reddebat.
 '
9SI. SANCTI GREGORHMAGNI \s&
late castigat. Hinc est enim quod de sanetae Ecclesisei A non credentibus vaeua voce Jaudari. Unde et protinus
sponso per Salomonemjiicitur : Nobilis in porlisvirr lampas ista contempta est,,sicul illic subditur : Spre-
ejus, quando sederit mm senatoribus terrw {Prov.-.- vit aitlem illum Herodes cumexercitu suo, et illusil
xxxi, 25). Hinc Isaias ait: Dominus ad judicium ve^. __ indutum vesle alba (Ibid.ii): - "_
'
niet cum senioribus populi sui (Isai. 111,44). Hinc \yet. XXXI. ] 54. In die novissimo coruscabil.i—
eosdem a seniores Veritas noh j'am famulos, sed ami- Sefl contempta lampas, quse in terra irrisiones loler.
" cos
denuntiat, dieens : Non jam dicam vos servos,i fat,c de ccelo judicium coruscat. Unde hic apte sub-
sed amicos meos (Joan. xv, 15). Quos nimirura Psai- jungitur: Parata ad tempusstatutum. De quo videlicet,
mista intuens, ait:, JU./ri auiem nimis honorificati1 tempore per Psalmistam dicit: Cumaccepero tempus,
sunl amici tni^.Deus-yPsal. cxxxvm, 17). Quorum ego justitias judicabo (Psal. LXXIV,3). Hinc in Evau-
dum celsitudinem cordis aspiceret, mundi gloriam' gelio per semetipsam Veritas denuntiat, dicens":
qua calce calcarent protinus addidil: Nimis confor- Tempus meum nondum advenit (Joan. vn, 6 ).- Hinc
talus est principaius eorumi Ac ne paucos esse ere- Petrus ait: Quem opoftetcwlum suscipere, usque nd
deremus, quos proficere usque ad suramam tantse teinpora reslitutionis (Act. m, 21). Lampas ergo quse
. perfeetionis agnoscinius, illico adjunxit: -g@4 Dinu- nuric conlemnitur ad statulum tempus ventura prse-
tnerabo eos, el super arenam multiplicabuntur. Qnot g paratur, quia ipse peccata in die ullimo judicat, qui
itaque nunc pro amore veritalis sese libenter humi- nunc peccanlium derisiones portat. Et tanto tunc
liant, tot lunc in judicio Iampades coruscant. Dicalur d durius districtionem exerit, quantonunc vocandis
igitur recte 1 Lampas contempiaapud cogilationes di- peccatoribus suam lenius patienliam sternit. Qui enim
vilum, paraia ad lempitsslatutum, quia uniuScujusque diu convertendos exspectat, non conversos sine re-
justi anima velut abjeeta contemnitur cura degehs fractatione cruciat. Quod per prophelam scilieet
inferius gloriam non habet, sed admirabilis cemitur breviter insinuat, dicens : Tacui, sempef silui, patiens
dum desuper fulget. fui, sicut parturiens toquar (Isai. XLII,ii)." Ut enim
53. Christus lampas hic contempta. — Libet inter jam praediximus, parturiens cum dolore ejieit hoc
in intimis tenipore lougo geslavit. Qui ergo
liaic ad Redemptoris vias mentis oculos atlollere, sen- quod
simquea-membris ad caput venire. Ipseenim.nobis semper siluit sicut parturiens loquitur, qriia venturus
sine ullione diu lacta hominum pertulit,
Jampas veraciter exstitit, -qui, pro redemptione no- judex, qui curii fervore
stra in cruce moriens, tenebrosis nostris mentibus quandoque examinis, quasi cum dolore
lucem per lignum fudit. Hac nos lampade Joannes . iwentis, quantse aniinadversionis. sententiam intus
illuminari conspexerat, cum dicebat: Erat lux vera servaverit ostendit. Nemo igitur hanc lampadem,
qum illuminal omnemh Itominem venientem in hunc r, i cum latet, despiciat, ne eonlemptores. suos,"cum de
"
munduifr (Joan: \, 9). Quam tamen apud cogitationes c«elofulseril, 3(i»5 exurat. Cui enim nunc non ardet
diviturn conlempiani vidit, cuni paulb post subdi- adveniam",luneproculdubio ardebit adpcenam".Quia
dit: ln pfopria venit et sui eum non receperunt (Ibid., ergo per supernam gratiam vocalioriis tempus acci-
•11), Hujus lampadis flammas Herodes explorare pimus, dum adhuc Jicentia superest, ejus iram, rpii
voluit, cum ejus miracula videre cpncupivit, sicut Solum ubique est, mores in melius eomiriulando, fugiamus.
est: Erat enim ex multo quippe auimadversio illa non invenit quem
scriptum tempore cupiens
- videre eum, eo quod audis.setmulla de illo, et sperabat eorrectio abscondit.
signum aliquod videre ab eo fieri (Luc. xxm, 8)^Sed 55. Hsec nos, largiente Domino, in duobus j'am
lampas hsec anle ejris oculos nullo radio lucis emi- e corporibus 3©@ transcurrisse sufficiat. ^Juia enim
cuit, quia ei qui se non pie sed curiose qusesierat nil sacri libri sequenlia mysleriorum virtjitibus extensa
de se mirabile ostendit. lnquisitus quippe Redemptor complecti breyiter exponendo non possumus, ea
tacuit, exspeciatus miracula exhjbere contempsit, necesse est ut aliis voluminibus reservemus, qua-
seseque apud se in occultis fetinens, eos quos exte- tenus leetor lanto. ferventior ad legendi stJidium
riora quaerere comperit, ingratos foris reliquit: ma-_ redeat, quanto. ex lectionis quoque f intercisioiie
gis eligens aperte a superbientibus despicl, quam a D 1 respirat.

* Gemet., litnc eosdemsenatores. ~

Cqrpushic el initio libri seq. Gregorio est Codex,
*>Verha venientemin hunc mundumcum Mss. expri- ' plurium seilicet voluminum seu librorum in unum'
mimus; horum loco inanliquioribus exstat nota efe. compactorum coinplexio. Supra vidinuis, in epis.t.
In recentioribuv vero etlam haecnola suppressa est. ad Leandi*um, opus hoc in sex Codicibusexplevi.
cItaprimusYindoc,German., Corb. Omnes Nonn., Idem significat nomine parlis in prooemio fibri sub-
alter Vind., dfi cmlo per judicium coruscai, quem se- sequenlis : causam reddidi cur tertidm hujus operis
cuti sunt J__d.,addila voce lucidius. Hic verbum co- etc. -
partem,
*
ruscat usurpalur active, quemadmodum apud purioris Corb. et Germ ,'incisione. Corb. Germ., in-
Jatinitatis scriptores dicilur comscare mucronem, te- tercessione', quod, foiMasse significat cessationem ,
luttif etc, hoc est, vibrare, aut crispare. cessionem.
. "I Viridoc, cum Cprb..Germ., clarius.
953 MORALKJMLlg. XI. — IN CAP. XII B. JOB. 9S4

' "
LIBRIS SEX CONSTANS. .. .

LIBER UNDECIMUS.
In quo~caput duodecimum, a versu sexlo, decimum tertium, et decimi qitarli qualuor priores
versus,mutato.tantisper stylo, exponuntur.

,-CAPUT PRIMUM. "* 1 pit,;atque ad usum rectitudinis pertrahit etiam quie

A
-1. Quw sint tota hac tertia parte exponenda et quo ab eis recla, sed non recle proferunlur. ltaque ino-
suam despicientes despicit, alque in sterqui-
stylo.—Quamvisin prolixo opere esse culpabilis slyli piam
mutabilitas non debeat, ne quis tamen me ex locu- linio corpore positus, in quanto virtutumculmine
tionis meseimmutatione reprehendat, in epistola-li- apud se sedeat.eslendil, cum nil esse prsesentis vilse ;
bris prasmissa a causam reddidi cur tertiam hujus divitias memorat, quos abundare et reprobis narrat,
dicens-:
operis partem ad aliarum usque simililudinemminime
emeodando perduxi. Quibus scilicet exclusis, hoc CAPUT II [Vet. I, Rec. II\.
quoque additur, quod ab eo versu, quo dicitur : CAP.12 , VERS.6.—AJw.ida.if tabernacula prwdo-
Abundunttabernacula prmdonum,-ejusdem partisex- ,ij num, et audactef provocant Deum, cum ipse dederit
positio incipit, et usque ad hoc, quod scriptum.est:_. amnia l4n manibus eorum.
b Dulcedo eorum vermis; disserendo pertingit. Quae 2. Quantus in Job divitiqrum contemptus eluceat.
nimirum lam multa sunt, ut in uno corppre compre- _—Facile est honiinem. tunc divilias despicefe, cum
hendinon possent, nisi sub magna brevitate diceren- habet; difttcile vero est eas, cum non hahet, yiles
lur.Qui ergo ab-aliis actibusvacat, Iegat coeteramul- sestimare. Unde .patenter. osteriditur quanlus con-
~
tipliciter dicta. Cui vero ad studiose Iegendum non templus terrenarum rerum in -beatiJob cogitatione
vacat,lmjus partis ei brevitas placeat, in qua rion fuerit, qui tunc dicit nulla esse quse abundant repfo-
tam quse sentimus dicimusquam ea^qusesuntdicenda bis, 3S7 quando omnia amisit. Ait ergo -.Abundant
signamus. Igitur quoniara inea multa, sicut rne lb- i&bemacula prwdonum, el audacter provocant Deuin,
quente excepla sunt, ita dereliqjii, imraulationem Q ( quia plerumque" mali eo magis contraDeum super-
styli leclor meus aequanimiter.accipe, quia et ssepe biunt, quo ab ejus largitate et conlra meriium ditan-
eosdem cibos edcnlibus, diversitas placet coctionis. lur; et qui provocari honis ad meliora debuerant,
Sed quoties parles singulas ad legendum sumis, re- dohis pejores fiunt. -
ducere semper ad memoriara eam, d quam proposui 3. Qim injuite faciunt mali, Deus fieri juste permit-
causie originem, slude, quia et per bealum Job, qui lil.—Sed intelligendum nobis est quomodo prsedones
dolens dicitur, passiones Domini ej'usque corporis, appellenlur, dum protinus additur : Cum ipse dederil ,
id est sanctse Ecclesise designanlur, ct amici ejus -omnia in manibus eorum. Si enim praedones sunt,
hsereiicorum tenent^peciem, qui, ut srcpejam dixi- ,-violenter ahslulerunl, et dubium nonestquia violen-
mns (Maxime prwfat., c. 6, n. 15), Deum dum de- torum nonsit adj'utor Deus. Quomodo igituripsedat
fendere nituntur, offendunt. Qui dum licte consulunt, D . quod hi qui praedones sunt nequiter t.ollunt? Sed
sanctorum raentem forfiler affliguni; nec tamen per . sciendum est quia aliud est quod omnipolens Deus
cuncla quseloquuntiir a verilatis cognilione desipiunt, misericordifer tribuit.aliud quod iralus haheri sioit.
sed plerumque <et slultis prudentia, et ficlis vera per- " Nani quod prsedonesperverse faciunl, hoc dispensa-
miscent, ut dum ex veritate aliquid prserogant, facile .toraequissiniusfieri non nisi juste permiltit; ut et is
ad falsitalein trahant. Unde amici quoque beati Job qui rapere sinilur cascalusmenle culpam augeat, et
modo despicabilia, modo autem mira sunt quselor is qui rapiuam palitur jam in ejusdem rapinse damno
quuntur; quae tamen sanctus vir aliquando repro- pro alia quam anie perpetravit culpa feriatur. Ecce
bando convincit, aliquando vero approbando susci- •enim quidam s in monlis fauce conslitulus insidiatur
a Turon., Ebroic., Ulic , • elc., cattsas reddidi. •* Sic restituimus ex Mss. noslris; prius legebatur,
CodexSagiensis, Epislola libris prwmissa rationem -et slullis prudentiam.
reididit. lu cseleiis Norm. legilur : in epistola libri s Norni. et plerique, omnia in manuseoruni.
'
quam prwmisi causas reddidi. Loquilur de- sua ad s Bajoc., Sag. et pene omnes Norm., in montis
Leandrum epist. Moralibus praemissa. verlice. Ulic utraraque leclionera reprsesental; mon-
b Bajoc, Ebroic, Lyr., Bigot., etc, dulcedoillius lis autem verlex aliquando non significai ap.icem
vermis. ; . - - seu altiorem monlis partem; vide libri Num. ca-
0 Ita Anglic Mss. et aostri, non, ut in Excusis, put xxi, vers. .20, ad quem locum consule inter-
' '
qui.'...vocat. . " . pretess
d Pluiimi, quum prmposili:
 9S5. SANCTl GREGORII MAGNI 950 ,
itinerantibus; sed is qui iter agit iniqua fortasse qose- A bemus accipe.re? a De quibus Psalmista ait : Pisces
dam aliquando perpetravit, eique omnipolens Deus . rndris, qittperambulanisemitasmaris{Psal.v'\V\,$).
malum suum in prsesenli vita relribuens, atque hunc ~ Qui in magnis rerum inquisitionibus quasi in abdit:s
insidiatoris manibus tradens, vel spoliari febuss vel fluGtibuslatenl. Quid autem cuncta hsec inquisita do-
etiam interimi permiltit. Quod ergo prsedo injuste ceant, adjungit, dicens :
„appetiit, hoc sequissimusjudexj'usle fieri pernLsil; ut CAPUT IV.
et ille reciperet quod injuste-fecerat, et isle gravius VEUS.9-.—Quisignoralquod omnia hwcmanus Do-
quandoque feriatur, per cujus nequissitnam volunta- mini fecerit?
lem culpam omnipolens Deus in alterhm jtiste viii- , 6. Deum omnium creatorem cuncta prmdieant. —
dicavit. Hle purgatur qui opprimitur; in isto reatus Ac si aperte dicat : Sive sensu tardiores, seu subli-
augetor, qui opprimit, ut vel de prpfundo nequilise "miasapientesj sive lerrenis aclibus deditos, seu hiijus
quandoque ad poenitenliam redeat, vel non rever- mundi occupatos inquisilionibus requiras, cuncta
tens tanlo gravius seterna damnatione feriatur, quanto « ha;c creatorem omnium Deum fatentur,' et de pote-
diuest in sua iniquitate toleralus. Gum illo ergb mi- state ejus concorditer sfefiliunt,b quamvis sub ea non
sericorditcr agitur ut peccatum finial, cum isto -di- coricbrditer vivant. Quod enim justus quisque etiam
stricte Ut multiplicet, nisi ad posniteniiam recurrat. -;" vivendo lioc injustus pleruinque de-Dee vel
loquitur,
In illo mala phrgantur dum vim sustinet, in islo cu-' sola vofte compfellitur fateri; fitque ul mali , auctori
mulahtur duih facit. Omnipolens ilaque Deus quod omnium, cui
opefibus resisluntj". attestatione famu-
fieri pfOhibet juslurii est ul fieri sihat, ut unde nunc lentur, qhia quem impugnare moribus ausi sunt,"
exspectat, et non conversos diu tolerat, quandoque creatbfbrii omniuin negare non possunt. Quod tamen
inde plusferiat.Bene ergo dieitur :' Abundanl taber- etiahi juxia solam speGiem Jilterse utiliter
ihlelligi
nacula prmdonum, et audacter provocantDeum, cutn potesi, quia oninis fespecta crealura quasi dal vocem
ipse dederil oninia in manibus eorum, quia quod ini- alteslalionis propriaej ipsam quam -^habet speciem
qui tollunt, eis hoc ipse dat, qui illis ad rapinam pos- suam. Jumenta , vel volatiliaj terram, vel piscesre-
sel obsistej*e.,si misereri voluisset. quirimus; dum consideranms quae nobis eojlcorditer
[Vet. U.] i, Prmdonessunt qui de donis a Deo sibi respondent, quod cuncla Dominus fecerit; quia dum
cgllalis superbiunt.—Quod lameii inlelligi de rebus nosfris oculis suas species Ingeruntj se a s.emetipsis
quoque spiritalibus potest. Nam plerumque nonnulii non esse lesi&nlur.d Eo ipso enim quod creata sunt,
doctrinse dpnapercipiunl, sed ex eisdem donis intu- per ostensara speciem crealori suo. quasi vocerii
mescunt, et magni prse cseteris videfi volunl. Atque confessionis reddunt. qui quia omriia-condidit, qua-
omnipolentem Deum provocare est de ejus donis in- _i €1liter etiairi- debeant adminislrari disposuit. Unde'
ler proximos superbire. Qui etiam praedonesnon im- subdilur : ' '
merito voeanturs quia dum loquuntur quaenonfa-
ciunt, in usum locutionis suseverba j'ustorum tolluot; "CAPUTVtVef. efJIee. JJJ].
VMs. 10.—Jii cujus inamt unima omnis viVenlis'et
Sed quja hascipsa verba superna eis gratia tribuit,
spiriius univefsw carnis hohtinis. .-
quorum tamen vitam in pravis moribus relinquit, per 7. Qui prwstitit esse quod non erat, pfoviditfjttuliief
semetipsos quidem praedones sunt, sed tamen bona sit
habent divinitus : quod jam existit. Spiriius lioniinis dttobushtodis
quae acceperunt. Sequitur
VERS.7 ef 8. — Nimirum interroga jumenta, et ihielligitur.—Piv manunnjuippe potestfisexpfiinitiir.
Anima oihnis et spiritus universae
docebunt te; volalilia cwli et indicabunt .libi. Lo- tarnis igituf in viveulis,
et et
hominiss ejus potestaie esl a qiio esl; ut
quere ierrw, respondebil tibi, narrabunt pisces. ipse provideat qualitfer sit, qui praesiitit fesgt)quod
tnaris. .* -
._ Hbnfuit. Pbtest vero per ahiraam omnis viventis j'u-
- CAPDT III. ' mentorum vila signari.
Omnipotens auterii Deus jii-
* @S8 ~~-fl"W per jumenla et cmii vOlaiilia, quid mentorum aniniam usque-ad corpbreos sehsus vivi-
per terram et pisces maris significelur. — Quid per fiea!, homirium vero spiritum usque ad spiritalem
jiimenta, hlsi sensu pigriofes, quid per coelivblalilia D ihlellectuhi lehdit. !n ejus ergo nianu est aninia bm-
liisi sifhima aique sublimia sapientes infelligere de- nis viventis, et spiritus universaeearnis horiiinis, dum
bemus? De jtimentis quippe,- id est serisu pigfio- et in illo hoc prsestat animae ul vivificef eafnem,' et
ribus, scriplum est : Animulia tua habilubunt ih ea in islo ad hoe vivificat animam, ut ad intclligendani
(Psal: LXVII,11). Elquia sublimia sapieriles,- in pervfehiat alernitatem. Sciendum vefo est quia in
verbis nostfi Bbdemploris evolant, scripturii est: sacro eloquio spiritus" homiuis dnobus inodis poni
Ita utyolucres cwli veniant, et habitent in ramis ejus consuevit. Aliquando namque spiritus pro aniraa,
(Mdtth. xm, 32). Quid vero per teriamj nisi lerrena aliquando pro effeclu spiriiali ponitur. Pro anirba
sapientes?' Unde et primo hoinitii ccelestia deserenti naraque spiiitus dicitur, sicul de nostro ipso ca-
. dictuin est; Terra es, ei in terfamibis {Gehes.ni, 19). pite scriptum est : Inclinato capite tradidit spiriluin
•Quid per piSces maris nisi curiosos huj'us sseculi de- (JOSM.XIX, 30). Si eniinaliudspiritumqiiamanimam
a Pler. Norm., xte . * .idem Codex, ad.teslatiohem famulentur.
quibns Psalinista ait: qui per- d Omnes Norm., eo enim ipso quo crealura mnt.
ambulant, elc Deesl pisces riiaris.
h Sagiensis, quamvis sub eo non concordiler, etc.
 957 _ MORALIUMLIB. XI., — IN CAP. XII B. JOB. 953
evangelista dieeret, exeunte utique spiritu,- 369 i A diant, sed tanien.corde frigido qualiter sapiant igno-
anima remansisset. Pro effectu quoque spirilali spi- rerit. QriibusvMelicet verbis beafus Job amicorum
ritus dicitur, sicut scriptum est: Qid facit angelossuos (subrura iraperhiam, et eorum qui dedpc.trina-sW
spirittts, et ministrossudsigriemurerilem(Psal.c\\\,&). pientiaeinflantur arrogantiam reprobat, quia aliti1
Ahgeli quippe, id est nurilii, in sacro eloquio non- pst deDeo aliquid scire, aliud vero hoc quod cogno-
nunquam praedicatores vocantur, sicul pe.rpr.ophe- scitur b fauce jnielligentise guslare. Recte ergo dici-
taui diciirir : Labia sacerdotis-custodiuntsckntiam, tur: Nonne aufis verbqdijudicat, ci faucescomedenlis,
& legemfequirUntex ore ejus, quia angelus Domini saporem? Ac si aperte arroganlibus diceretufv: Do-
ixefcilHiimest (Mal. n,-7). Omnipotensergo Deus Clrinaeverba, quse vobis usque ad aureni veniunt,
Siigelos suPS spirilus facit, quia prsedicatoressuos mihi etiani per saporem intimum intelligeiilisefauc>3s
gpifitales effkit. Hoc autemloco si anima omnis vir iangunl. Quia vero infirma setas, eliam cuin fecte
ventisipsacorporisvitasignatur,-spirituuniversae'car- sapit, ad prsedicandum non debef incaute prosilire,
fiis homihis.eliectus intelligenlisespirilalis exprimi- recfe. subditur .*
"tur. Seqiiitur: ' " . •_ . " , . ;. GAPUT VII.- , .
CAPUTVI [Rec. IV]: ; „ '-Vins.- 12.—3^© In anliquis tit -sapientia_ et in
VERS.11. -^r-Nonneauris verba dijudicai, el fauces tiiitllbtemporeprudenlia. .
comedentissaporem? 10. Sapieniig per vivendinsttm et ixperientiam con-.
ehimdieta in radice solidata '
_ 8. Unius ejusdemquesapientim quam diversa dona firmaiiii:—Illa sapientiae
diversiqtteinliabitationismodi. — Pene nullum latet sunt, qoae pSr vivendi-usuhi eliam acluum experi-
quqd quinque sensus corporis nostri, videlicel visus, mento convalescuhi.Sed -
quia mullis et longior vita
auditus, guslus, odoratus et tactus, in bmne quod tribuitur, et sapientiis gratia non confcriur, rette
sentiunt"*atque discernuut, virtutem discretionis et adhub iu eujusjildioioipsadona pendeaGtderatmslra- - -. -,
luf, dum subditur : '
a
sensus Gerebro trahunl. Et cum unus sit j'udex " ' ' '
; "
sensus cerebri qui intrinsecus prossidet, per mealus CAPDfVIII.
tamen proprios sensus qtsiriquediscernit, Deo mira VERS.13.—Apudipsum est sapiiniia et foriihido;
operante,-ut neque oculus audiat, neque auris videat, ipse Itdbetcbhsiiiulnel inteiligehtiam.
neque.os olfaciaf,-a neque nares gustenl, neque ma-. ii,-Chrislus-Dei sapieitiia etforliludb.—Hsec"noh
nus odorentur. Et cum per unum sensum cerebri inbongrbe de.Unigeniib suhimi Pafns accipimus, u't
omnia disponanlur, qu.ilibet tamen horum sensus ipsum esse iiei sapienfiam el foftifudin6:)i"se'nliaiiius.
aliud facere non potest, praeter id quod ex disposi-f, Nam Paulus -quoque nbstfo iriieliectui atlesJtattir,
tione conditoris accepit. Ex islis ergo corporalibus et jiiceiis :' Chrislum Dei virliitchi et' Dei sapiehitam
exterioribus, ir.teriora el spiritaiia coliigerida surit, (1 Cor. i, 24); qui apud ipsuift seiripef esi, qiiia in
ut per id quod in nobis publicum est'if ansire debea- principio efai Verbuth, et Vefbumerat apiid peiiiii)
mus ad seeretum quqd in nobis est"et npsmetipsos ei Deiiserat Verbiim(Joan. i, 1). ilabot afiifcmDeiis
latet, [Vei. IV,] Intuendum quippfeest quiaicurii"unai eorisiiiume.tiiileliigentiam: corisilium.videiidet, qtii-i
sit sapientia, aliuni mitius, alium magis; inbabiiai; dispbnit sua;"ihlelligeutiam, quia' cognO.cit hosira;
alii hOCjalii illud prastat, et, qriasi cerebri more, [Vet. V.] ""Pblesiquoque Corisiiiinbinine ~ipsa Oc-
nobismelipsis velut. quibusdam sensibus ulitur, ut culti judicii riibra signari', ui qubd aiiquaiidd tardius^
quamvis ipsa sibimet nunquam sit dissimilis, per delinqueiitespercufit, ribii quia ihiquoruiiiCulpanon
BOStamen diversa el dissimilia semper bperetur, conspicitur, sed ut (lahiriatiohis ediiihj sehfehtia,
<*
quatenus iste sapientiae, ille scientiaedonum perci- quaepro agenda poenitenlia diffeffur, quasi tafda
pial; isle genera linguarum, ille.gratiam curatiouum ex.consilio prbdire videatuf. Quod efgd fofis quSn-
"
habeat. - . -doqueaperta sehientia indicat,* hbc ajiud binnipo-
9. Verba sapienlim reprobi solum audiunl,. elecli teritem flomihum ante saietila ih *CbhfeiliolaLebiit.
-; " ' '
etiam .gustant.—Sedin his verhis bealus Job, quibus ^. Seqfiiiuf : .,
CAPUT IX [Rec. V]. -
ait : Auris verbadijiidicat,. el fauces comedeniis, sa-
porem, eliam de eleetis .ac reprohis aliquid videiur .. YEUS,11'.—Si deslmxefii, neinb esl qtti mdificel; '
innuere; quia verba sapieritise;qusereprobi audiunt, si incluserit hpminem, nitllusesl qui aperiai. ,
eleclinon solumaudiuntj sed etiani gustaiit, ut eis _ 12. Deushuinanaininenlemdesiruiiab ea recedendo.
in corde sapial quod reproborum non mentibus, sed ,Quimale agit conscienliqmsibi carcerem fadi.—Om-
solufhmodo auribus sonat.- Aliud namque esl nomi- .nipolens De.ushumanuin cor destruit criirireliriquit,
ribtum cibum audire solummodo.saliud rero etiara sedificatd,um,replet. Neque enini Liirriaiiaiii"menierii
guslare. Electi itaque cibum sapientiae.sic audiunl, debellandodestruit, sed recedeiido, quia ad pefdilio-
ul degustent, quia hocquod aiidiunl eis per anioreni nem suam sufficil sil.i dimissa. Unde plerumque iit
medullilus sa.pil. Reproborum vcro scieritia riique ad ulcurii auuieiitis cOf bxigentibus-Cuipisolnnlpdientis
cognitionem sonilus tendilur, ut quidem"virtuies au- -Dei^ralia nqn lepielur,, incassurii ext!'rius a prseili-
a Ita Bellov., Norm. e't vel. Edit. Iri Giissanv., '- **^jiibh.,, ipsa dchdtajMitli i.ib.'8siytrafi.' " '
tteque naris operetur,-nequeniariusgustet. "'.3i'de'ni CHliex,qiiaii iafdi?. SellbV":" 'f.rb prodire,
i>Idem, liabel " '
fauces intUligeiUiw guitdre': prodere. , . ,
 ~
959 ^ SANCTl GREGORHMAGNI 960
catore moneatur, quia mritum est os omne quod lo- A , quem Deus .omnipofens.justoj"udicio_insuse carcere
quitur, si ille interius in corde non clamet, qui malitiaj inclusil. Sequitur :
aspirat verba quae audiunlur. Hinc Propheta ait:
Nisi Dominus adificaveril domum, in vanumlaborant CAPUT X [Rec.TJ].
qui mdificant eam (Psal. cxxvi, 1). Hinc -Salomou' VERS.15.—Si continueritaquas, omniasiccabuntilr;
dicit : Consideraopera Dei quod nemo possit cdrrigere si emiserit eas, subverlenlterram.
quem itte despexeril(Eccle. VII, 14). Nec mirum si a 14. Subtracla prmdicalioneaut gralia, cor arescit.
corde reprobo praedicalormininie auditur, dum non- •—&Si aqua scienlia praedicationis accipitur, sicut
est: verba ex ~ et
nunquam ipse quoque Dominus in his quae Ioquitur scriptum Aqua profunda, ore viri
resislenlium moribus impugiialur. flinc est enim quod lorrens redundans fons sapientiw (Prov. xvm, 4), cum
Cain et divina voce admoneripotuit, et mutarinoti aqua continetur, cuncla siccantur; quia si scientia
potuit, quia exigente eulpa maliliae, jam intusDeus praedicatorum sublrahitur, eorum qui viridescere in
* cor reliquerat, cui foris ad lestimonium verba facie- spe seterna poterant, corda protinus arefiunt; ut in-
bat. Bene autem subdilur: Si incluserit hominem, desperata siccitate remaneant, dum",fugitiva diligen-
nullus est qui aperiat. Quia omnis horiio per id quod tes, nesciunt sperare mansura. Sin vero aquae no-
maleagit, quid sibi aliud quam eonscienlisesuaecar- •g ] mine sancli Spiritus gratia designatur, sicut Verita-
cerem facit, ut hunc aniini reatus premat, etiamsi tis voce in Evangelio dicilur : Qui credit inme, sicut
nemo exterius accuset? Qui cum, j'udicanle Deo, in dicit Scriptura, flumina de ventre ejus fluent aquw
maliliae.suaecaecitale relinquilur, quasi inlrasemet- vivm(Joan. vn, 38, 39); ubi statim evangelista sub-
ipsumclauditur, ne evadendi Jocum inveniat, qtiem j'unxit : Hoc auteritdixit de Spirilu, quem accepturi
invenire minime meretur. Nam ssepe nonnulli a pra- . erant credenlesin eum; congruus in his sermonibus
visactibus exire cupiunt; sed quia eorumdem actuum iniellectus^patet, quibus ait : Si continuerit aquas,
pondere premuntur, in malae consuetudinis carcere omnia -siccabuntur, quia si sancti Spiritus graliaab-
inclusi, a semeiipsis exire non possunt. Et quidam audientis niente subtrahitur, arescit prptinUs intelle-
f
culpas proprias punire cupientes, hoc quod recte se ctus, qui jam per spem viridescere in audiente
agere. sestiraant, E in graviores culpas vertunl; filque videbatur. Quod autem non aquam, sed aquas me-
modo miserabili ut quod exitum putant, hoc inclu- morat, pluralitatis appellatione, ad sepliformem do-
sionem inveniant. Sic vidclicet reprobus Judas liorum spiritalium gratiam recurrit, quia quasi tot
(Matlh. xxvn, 5), cum mortem sibi cantra peccaturii aquis unusquisque infunditur, quot donis repletur.
intulit. 371 ad seternae mortis supplicia pervenit, De quibus apte subjungilur : Si emiserit eas, subver-
'G lenl terram.
et pej'us_depeccato pcenituit quam peccavit.
13. Vocanli Deo nemo resistit, relinquenli obviat 15. Afflantegralia, cor terrena sapiens subvertitur
nemo.—Dicatur ergo : Si incluserit hominem, nullus et mulalur.—Quid enim terra, nisi peecator accipitur,
, est qui aperiat, quia sicut nemo obsistit largitati vo- cui per sententiam dictumest: Terraes, etin terrain
cantis, ita nullus obviat j'ustitiaerelinquenlis. Inclii- ibis (Genes. m, 19)? Mauet itaque terra immobilis,
dere itaque Dei est clausis non aperire. Unde et ad cum praeceptisdomiriicispeccator obedire coniemnil;
Moysendicitur de Pbaraone : Ego obdurabo cor ejus cum cervicem superbiae erigit, alque a veri.latislq-
{Exod. iv, 21; VII,5). Obdurare quippe per j'ustitiam mine oculos mentis claudit. Sed quia scriptutn est-:
dicitur Deus, quando.cor reprobum per gratiam rion Pedes ejus stelerunt, tt mola est ierra (Habac. m, 6,
emollit. Recludit itaque hominera q.tem in suorum sec. LXX), quia cum veritas in corde figitur, mentis
operum tenebrisrelinquit. [Vet. VI.] h Quasi enim iramobititas agitatur, si sancti Spiritus gratia superno
aperire hanc inclusionem Isaac primogenito filio vo- munere j"uxlavocem pra_idicaritisinrunditur, stalim
luil, cum huricfralri prseponerebenedicendo conatus terra subvertitur, quia peccatricis mentis duritia ab
est (Genes. xxvn, 5). Sed filium quem pater voluit ' immobiiitalis suaeobslinatione 372 permutalur, ut
Dominus reprobavit, et quem Dominus voluit.pater lanlum se postmodum praeeeptis dominicis flendo
eliam nolendo benedixit (Ibid., xxy, 34), ut quijam D ' subjiciat, quantum superbiendo prius contra Domi-
primogenita fralri pro esca vendiderat primogenito- num cervicem cordis erigebat. Videas namque. quod
rum benedictionem non acciperet, quamex cupidine terra cordis humani, aqua divini muneris infusa,
gulae reliquisset: qui terrena ambiens, fugitiva se- post libenter injurias toleret, quas prius s vehemen-
quens, haereditare cupiens benedictionem, reprobatus ter irrogabat; post etiam sua tribuat, quse prius e£
~
est. Non enim invenit poenilentiaelocura,quanquam aliena rapiebat; postearnem abstinendo cruciet, quae
cum Jacrymisinquisisset eam, quia videlicel fructum ___-prlussalietate carnis per mortifera turpitudinum
non habent lamenta, quse student cum gemilu desi- oblectamenta defluebat; post eliam persecutores di-
derafe peritura. Aperire itaque Isaac nec filio potuit, ligat, quae prius diligere etiam se amantes nolebat.
n Vindoc,, Norm. et plerique, in d Tmon., si aquas scienliam prmdicationisaccipi'
graviorapeccata.
Turon., in gravioribus peccatis verlunt. mus. et plur. Norui., si aqtta scientiamprwdica*
h lta restituimus ex Mss. et vet. Edit. In posterior tionisSag. accipimus.
~ '
ribus, quasi enim aperire hahc inclusionem cum Al., torrens inundans. -
Isaac. primogenilo filto voluit; hic vitiose redundat f Vindoc., virescere.
eum., B Norman.j demenler:
* Tiiron,, patkndm locum. , .
 961 MOKALlbMLIB. XI. — 1N CAP. XII B. JOB. 962
[Vet. VII.] Cum igitur mens humana, divinomunere A A subsequenti sentenlia apud ipsum esse prius fortitudo,
infusa, conlrahoc quod coiisueverat agere. cceperit, et post sapientia -dicilur. Iri verbis itaque prioribus,
terra subversa est, quia deorsum mis.saest, quaeprius quibus ait-: Apud ipsum est sapientia et foiiiludo,
eminebat, et sursum elevala esf facies, quse prius in aperte indicat, quia hoc quod mansuetus edocuit
--
profunda premebalur. , qualiter credendum fuerit, in judicii virtule lerribilis
16. Quod in Paulo cqmerso mire elucel,—Libet in ostendet. In verbls vero subsequentibus,:quibus ait :
hujus rei exemplo unum e multis ad medium Pau- Apud ipsum est fortitudo el sapientia^ luce clarius de-
lum vocare; qui cum, acceplis contra Christum.epi- monstratj-quo.dprius in j'udicio,per virtutem reprobos
Damascum pergeret, sancti Spirilus gralia in destruif, et postmodum electorum mentibus aeterni
' stolis,
ilinere infusus, ab illa sua protinus crudelitate rauta- "regni periecto lumine infulget. Sed quia anle extremi
tus est; et postmodum~plagas pro Christo accepit, diem judicii jiidieare quotidie occultis disposilionibus
quas veniebat inferre Christianis; et qui prius car- facta mor.talium non desistit, ad hoc quod nunc agi-
naliler vivens, in mofteiri conabatur sanctos Domini tur reditur, cum subditur : ."="-.
tradere, gaudel postmodum pro vita sanctorum a suae CAPUT XII [Rec. VII}.
carnis sacrificium immolare (J Tim. i, 13). Illse cru-
_ VERS.16, 17. •—Ipse novit ei decipientehi,_eleum
delitafis ej'us irigidse cogitaiiones versae sunt in ] Adducit consiliariosih slultum fincm -et
ardorem pietatis; et qui prius fuit blasphemus et qui dacipitur.
humilis judices in siupofem.
persecutor, post factusest piusque prsedica-
tor (Acl. ix, 1). Quilucrum.maximum putavit, se in 18. Deus iniquorum -dolos,et scit in examine^ et
Chiistum v itam suam Chri- nescit in amore. — Cum omnis qui proximum suum
discipulis occidere, j'ah_f 1et iniquis Verilas dicat:
stum aestimat, et mori luerum (Phiiip. \, 21). Emissa decipereconatur iniquus sit,
terra subversa Pauli niox Non novi vos,,discedite a meomnes qui operaniini ini-
ergb-aqua est, quia mens,
ut sancti Spiritus gralftm aecepit,.statum suse immo- qmlatem(Maith. vn, 23), qualiter hoc Jn loco dicitur;
bilitatis afque crudelitatis iinmutavit. Quod conlra quia Dominus decipienlem novit? Sed qiiia scire Dei
.aliquando cognoscefe dicitur, aliquan.do approbare,
per prophetam Dominus contra' Ephralra qiieritur, . el scit
dicens : Ephrdim factus est subcinericius panis, qui iniquum.quia cogno.scendojudicat (neque ehim
si nequaquam' cogno-
non reversatuf' (Osee vn, -8). Panis namque suboine- iniquum quempiam judicasset
mundiorem sceret), ettamen iniquum nescit, quia ej'us facta rion
ricius-super secineremporlans, partem Et" novit ergo quia deprehendil; et.-non
deorsum prerait_, paftemque superiorem tanto sor- approbat.
hune insuae sapieniise-specie non recor
didiorem habel, quanto iu ea cinerem tolerat. Mens novit,~quia sicut de veraci quoiibet viro dicittir quia
I_-gnoscit:
itaque quae terrena cogital quid super se aliud quam falsitatem nesciat, non quia cum vel ab. aliis. falsura
cineris molem portat? Sed sL reversari voluerit,-
hoc reprehendere ignorat, sed.eamdemip-
Tmmdam faciem quani deorsura presserat superius dicitur, sam Jallaciam et scit in examine; et nescit in amore,
-reducil,.cum cinerem quem portabat excussei-it. Si . ut videlicet Ipse hanc non agat, quam actam, ab aliis
igitur terrenarum cogitalionum cinerem a mente damnat. Et fit plerumqueut nonriulli insidiisyacantes
excutimus, quasi panem subcinericium reyersamus, alienae vitse. pervefsitatis suse laqueos tendanl; et
utilla nostra intenlio jam postponi debeat, quam cum nesciens eisdem Iaqueis capi eonspicitur,
infiina. cinis quis
_prius cogitationis premebat ;•et munda utrum haec divinitus videanlur fortasse dubitatur;
faciesad superiora veniat, ut recta nostra intentio
miranlurque homines si bsec Deus yideat; cur fiefi,
molej^amterreni desiderii non prematur. Quodnequa- permittat; sedipse novit decipientem et eum qui deci-
quam agere possumus, nisi sancti Spiritus gratiaper- pilur. Novit enim decipienlem, quia plerumque an-
fundamur, quia videlicet omnipolehs Deus si aquas teriora ej'us conspicit, el hunc justo j'udicio cadere ,
emiserit, subverlent terram. Sequilur : eliam in"alia peccata perriiittil. Novit decipientem,
.CAPCT XI [Vet. VIII]. quia in manu suorum operum dimissum hunc ut ad
__ VERS.16;'— Apud ipsum est fortitudo et sapienlia. pejora prof uat deserit, sicut scriptum est': Quinocet,
17. In judicio reprobi pritts condemnabtintur, qudm . nocedt ddhuc; et qui in sordibus est, sordescat adhuc
electi gloria donentur:—Paulo superius dictum fuefat: (Apocxtn, 11). Novit quoque et eum qui decipitur,
-Apud ipsuin est sapientia et forlitudo; nunc autem di- "quia ssepe committurit homines malaqusesciu.it, et
-,citur;: Apud ipsum est fprtiludo et sapieiitia. Quia idcirco permittuntur decijri, ut.cadant in mala ,etiam
enim omnipotens Deus, cum pietatis suse-myslerio" quse nesciunt. Quod famen deceptis aliquando ad
. liomo factus est, prius mansuetudinis doctrinam pro- purgalionem, aliquando vero ad ullionis initium fieri
" - '
_tulil, el postniodum in judicio quantse sit forlitudinis solet. . , .
.ostendit, recte superius sapieniia ante fortiludiriem 19. Stultus finis eorum qui bonuin non bona inteii-
'
memoratur, cum dePalris Unigenito 373 dicilur : tione faciunt. — Adducit autem cpnsiliarios in slul- '
Apud ipsum esl sapieniia et fortitudo. Quia vero' adi ium finem, cum eliam bonum quodlibet non bona
.judicandum veniens in lerrore suse virtutis appare- intentione faciunt, sed ad temporalis muneris relri-
bit, et repulsis reprobis, eleclis suis in regno perpe- butionem tendunt. Si enim ipse summi Patris Uni-
tuo, qualiter sit sapieritia Patris indicablt, recte in genitus, quiaperioc quodfaclus est homo seterna
a Iidem Cod. et Viiidoc., vitam suw carnis immoldre.
;S65 -' " SANCTI GREGORIl MAGNI <"6i
mmtiavit.niagniconsilii angelus est vocatus, -recle A t tium justo judicio deserit, hsec h intefrium rctribu-
consiliarios prsedicatores accipimus, qui suis audito- tionis prsemium-non requirit;'et in eo supplantatur,
.ribus consilinm vitae pia_bent. Sed cum ^pradicator quo fallitur, utpro seteriia gloria de principalu tem-
quisque ideo aelerna prsedicat, ut tempofalia liicra porali graluletiir: Supplaritantur igitur oplimates,
c quia dum vei*aecelestispatrisepraemianegligunt, in
consequatur, prbfeetb in slultum finem 374 dedu- " '
citur, quia illo per Jaborem tendit, unde per mentis suishic voluptatibus eadimt. SequitUr":
rectiludinem fugere debiiit. CAPUT XV.
[Vel. IX, rec. VIII.]iiSO.Eorumauialiisprwsuntnec VERS.20. — Commulanstabiuhi veraciuin-,el doc-
invigilant,stupor. — Bene autem subditur : Etjudices trindm senum auferens.
iri stuporem. Omnes enim qui exarhinandis alionuxi 23. Deus verilatis verbum facientibus iiibuit,' non
moribus prsesunt feete j'udicesvocaritur. Sed cum facientibus tollit.—Cum sacerdos rion agitbona quse
is qui Qprseest, subjectorum vilarit nequaquam sol- loquitur, ei eliam sermo sublrahitur, ne loqul au-
licitediscutit, nec quem qualiter corrigat agnoscit, deat quod non operatur, sicut per Prophetam dici-
in stuporem judex deductus esl,*quia qui j'udicare tur : Peccatori aulem dixit' Deus : Quare tu enarrds.
male^acta.debuit, nequaquam ea quaej"udicandasunt justitias meas, el dssumis teslamenium irieuin per~os
deprcbendit. Sequitur: . _ g] {«»i» (Psal. XLIX,16)? *"•Uhde etiani deprecatur, di-
CAPUT XIIK cens: Et ne uuferas de ore meo "vefbumveritatis us-
queqitaque(Psal. cxvm,45). Perpendit hanique quod
VERS.18. ^- Baiteum regum dissolvii, ~etprmcingit Deus veritatis verbum facieritibus tri-
omnipotens
fune renes eorum. - e
buit, et non iacienlibus tollit. Qui ergo hoc de ofe
. 21. Deusmeufiselalionempeccatis carhalibus'punit. suo non auferri peliit, quid aliud qu*amgratiam bonoe
—Qui membrrirum suorum motus bene regere sciunt, operationis qusesivit? Ac si aperte diceret: Abono
non immerito reges vocanlur.' Sed cum de ipsa con-
opere errare me non sinas, rie dum amitto ordinem
tinentia elatione mens tangitur, plerumque omnipo- henevivendi,rectitudinemperdariiloquendi. [Vet. X.]
tens Deus ejus superbiam desereris, hane ih immun-- Et plerumqpiedoclor qui docere audet"3^5 l^oi
ditiamoperiscaderepermiltii.Reguni itaquebalteum negUgitagere, cum desierit boria loqui quaeoperafi
4iss,olvit,'quandb in liis qui bene fegere sua membra xontempsit, docere subjeetos incipil pravri"qoaeaigii,
Videbanlur, propter elationis euipam, castitatis in -ut juslo omnipotentis Dei judicio,- inbono" jam' hee
eis cingulura deslruit., Quid vero in fune accipitur, lioguam- habedt, qui habere bonam vilanrrecusat,
nisi peecatum? Sicut per Salombnem dicitur : Im- ~
qualenus cum mens ej"uslerfenarum i eftiri- amore
quilates suw capiunl-impium, ef funibus peccalorutn P inceiidUur, de ten*enis"rebusseniper loquatur. tJnde
suorum consiringilur (Prov. v, 22).' El quia iri rerii- in Evangelio Veritas dieit: Ex abiindanlia.cordis os
bus carnis delectaiio'principatur,districtus conscien- loquilur : Bonus homo"de bono ihesai&O' profefl bona,
tiarum judex,- qui regurii balteum dlssolvit, fuiie etmalus homo de mdio thesauro-proferiinala (Mdith.
-praecingitrenes eoTuin,qualenus dissoluto castitatis xn ,-54; Luc. vi, 45). Hinc eliam Joaiinesait: fpsi
•cingulo, sciiicet eorurri rriembrisvdeleetatio pecbati de mundo sunf, ideo de mundd loquuntiir.Kvnv erga*
dominetur, ut quos ia' occulto superbia Inquinat, dicitur : Commulans labium veracittni, ef doctrinam
quam sint detestabiles etiiam in publico ostendat. scnum auferens-(I Joan. iv, 5), quia hiqui prius cce-
.
Sequitur: lcstia praedicandovei'aces erant, dura temporalia di-
, : CAPUT XIV [Rec. IX]. ~
ligentes, ad; -terrena corruunt, lahiuiri viracium
VERS.19. — Ducil sacefdotes inglbribs, et oplimaies> commutatur, etsenum doctrina tollitur, quia dili-
supplantrit. gentestemporalia priorum suorUmprajceptaminime
' 22. Qui aut. curam sibi' subditorum negligunt., aut(
sequuntur, iit"locum regiminis quasi adfructumvo-
aiiudquaiiixBtefnqpfwmiafequiruni,ihglorii.—Magnat luptatis leneant, non.ad' usum laboris.
•'sacerdbtisgloria est rectitudbsubditoruin. Unde bene! 24. Judmi Christumquemventurum-dixerant;nega-
egregius^-praedicatoi' discipulis' dicit:' Qum enim esltV>,._runt prwsentem. — Quod tamen' apertius de Judaeis
nostra spes, aiit gaudium, aut corona gloriw? nohne- valetinteiligi, qui anleinearnalionem;Domini-vefaces
'vos anle Dominum (!' Thess. n, 19) ? Sed' cum sa- fuermil, quia hunc venturum esse crediderunt, atque
cerdolesvitam discipulbrum negligunl, et nullum dei nuntiaverunt; sed postquainiiicarrie' apparuit,hunc
eorum provectibus ahte Dorhiuuih fructum ferunt,, esse. negaverunt. Labium itaque veracium-mufaium
quid"aliud' qriam ihglorii dicuntuf ? quia ante di-- est, quia quem ventur.unrdixerant riegaverunt praj-
'Strictumjudicem nmrifunrgloriariilunc iionihveniunf,, sentem. Et doctrina senumiablala^est; quia nequa-
quam modo in subdiforum suorum moribus prsedi- quam h ea credendo secuti sunt qusepatfes srios prae-.
Cationis'studio non exquirunt. Beneaulem dicitur : dixisse meminerunl. Unde eliam EIia"veni'ente pro-
Et opiirimtes supplaniat, quia cum mentem regen». -. mittitur quod reducat corda filibrum adpatres eorum
a Tur.on.,.quip.0test, . dicit. * - ' '
h Viiido.c,' in wterriumretributionis prmmium prmdicator
• npn
" . e,Iidem Viridoc, mendose; de corde suo'.
requifiliir.- _ ! Jn iisdcm.Vindoc, terrenarum. reruin amaritu-
, c T.uron„/Nonm et plferique;.quiadum futura cm- iini inlendit. Ebroic, airioriintendit.
lestis patrim prmmia. e Turon.,,ar/ terrena cunuiit: . .
d Corrupte. ul credimus, in Viudoc, unde eliairi h Viudoc, ea credendaseculisunt. .
 96S MORALlUMLip. XJ.TTJN CAP. XII B. JOB. 966
(Malac. iv, 6), ut doctrina senuin qute nunc a Jpr A f__LXVJI, 13). Cura enini, viriutuni spolia a Judaeis abs-
daeorum cqrde ablata est tunc miser^nfe Eqrnjno re,r luli.t, d.omui cordis genlijium, quam per (idem inha-
deal, quando hoc intelligere de Dbniinq coeperintJilii bilare dignalris esl,- specieni donorum dedif.: Quod
quqdf prsedicayerunl patres. Sin verq senes eqsdera videlicet gestum est, cum verba Dei,et Judseoruni
quqqpe Jpdsepsaccipinius, qui, suadente perfidia, popu.lus ad solam Ijtterarii quae occidit aqciperet, et
V§ritatis verbp cqntraireconati sunt^d.oclrin.a senum coiiversa gentilitas per spiritum qui vivilicat "pene-
ablata est pqstquam hancEccjesia ex genfibusyide.- traret, Undeinox subditur:
Jicet juyencula accepit, guae per Psalm.istam dicit: CAPUT XVII [Bec. X]. ,
aSuper senioresinlellcxi{PsaL cxva^, 100).Quaniquia VERS.22. — Qui revelat profunda de tenebris, et
operando tenuit, qqaliter super seniores intellexerit pr.bducilin tuceiti Uoibrammortis. . . _ _.
pstendit, dum prplinus subijit, djcpns : Qui,qinandata 26. Cltristus pcculla revelavit, el in. tucem iin.byaii}
tuq exquisivi..Quia enim studuit p.perando implere mortis nmtavil. — Cum enira quseque niys.tica de ocr
quod didicit, accepit -intelligere,quo.d doceret.. IJnde cultis prophetarumverbisa credenlibus agnfiseuritui*,
adhuc ajjtb subditur:. quid-aliud quam profunda de tenebrjs .reyelantur?
CAPBTXVl. Unde ipsa quoque Veritas discipulis.in parabolis lor
VEKS.21. —Effundit despeciionemsuper principes,^P B quens, ait: Qiiod dico vobisin lenebris,,'dicite in lu-
h eteosqui oppressi fuerant relevans. - ' '< mine (Mallh.%, 27). Cum enim myslko.s alkgoriarum
.25. Jridwi propler infidetitalem despecli. Gentilesob e nodos per explanaiiouem so.Ivimus, jn lumine dir
fidem a casu erecli. —' Gum enim Judseorum populus cimus quod in tenebris audivimus. Umbra autem
iniegis raandato permaneret,'et "cuncta geotilitas morlis :erat legis xiuritia, quse ununiquemque pec-
hulla Dei prsecepfa cognosceret, et Illi per fidem cantem morle-coi-porish p.uniri saneiebat.. Sed posl-
prihcipari videbajitur, et isti in profundo pressi j'a- q,uam Redemptpr no,s.terasp.eritatem legalis. san.ctio.-
cuerurit per infidelitatem. Sed cum incarnalionis Do- nis per mansuetBdinem temperavit, nec.jam pro
minicae.mysterium Judaea negavit, gentilitas credidil, .culpa iiio,rtem parnis iirferri constitu.it,.sed morsspi-
et principes in despectionem ceciderunt, et hi qui ritus quanfum tinienda esset-indicavit, in Jucem prb_-
cul dubio umbrani mortis produxit. [Vet. XXII:]
bppressi in culpa perfidiaefueraiit in versefideliiber-
tatem levati sunt. Hunc, vero Israelitarum casum ,I.Staeium m.or^in qua carp, s.eparat.ur ab aninia um-
longe ante Jeremias intuens ait: Faclus est Dominus braillius mortis estinqua aniraa separafur a Deo.
velutinimicus, prwcipilavit Israel; c prwcipilavitomnia .Iniucem ergo umka mor-tisprqduclltir, cum,.iritel-
tnmriiuejus, dissipavitmunitionesejus (Thren.n, 5). Moe- lecta morte. spiritus, -mors carnis minirae timetur.
riia autem in urbibus d pro orhamenlo sunt, muni- •Q- C Quo,d_lamen-et alj.lef inlelligi potest. Prhicipes et-
tiones vero in defensionem. [Vet. XI.] Et atia sunt enim_nonimmerito.y.ocaj_,tur qui iua.gnoconsiiii.judicio
dona qu_enos inuniunt, alia quse orriant, Prophetica su,is cogitalionjb,us.semp.er priiieipanlui!, omnesque
quippe doclrina, genera linguarum, curationum vir- sluUos mptu,s.po.t,esta.tie sapienti__e_'cqinprimunt.Sed
tus, quasi qusedam moeni,a_.me!i,tis sunt. e Quse elsi saep.e.cpji,tiiigit,utinocculto,anioms-de ipsasua sa-
. in
quisque non habeat, stare munitus per fidem et.jus- . pien,tia elaiiojiis.fastum suj)levetur, et sub eis vildis
titiam g^fgpotest, quaniyis orriatus virtutunj alli- corruat, de quib.usse.yictorem fuisse gaudebat. Bfecle
tudine minime esse yideatur. Spes vero,, fjjdes,.et ergo. dicitur : Effiindit-despectiaiiem .super-principes.
charitas, iion nos.lra moenja,, sed munitioj^es s.u_nt; Sed quia noununquam bi qui in. viliis jacere viden-
qusesi habere negligirnus,,hosiilibus. insjdns palemus. tur.ad pceuitentise laroenta eurfimt, seque. coiifea
De Judsea ergo, quia prophel.iam atque doclrijiam, culpas qujb3US.subja.cebanlerig.11nt, aptesubjnngitur:
vej miraculorum signa 'abstulit^nioenia praecipitayit. Et eos qui oppressi. [ugrant-, relevans.- Nbiuuilliienim
Quia vero spem, fideiu atque charitalem.propler ejqs sup.ei!iio,=i.Uus.U.ati mu.nere-,asp.iciuiit.ipquanta. peeca-
duritiam auferri permisil, munitiones. ejus dissipare torum suorum turpitudine jacent, faclorutn maeulas
studuit. Rectus verqprdo serya.lus,est, utprius moe- lacrymis lavant, et; suh se poptmodum carnis suse
• nia, et post munitiones dissipa.tae.dicerentui;, quia U J motus depriniunl, a quibus ante prem.eb.antur. ,
- cum peccatrix aiiima relinquitur,. prius ab
$a, yirtu- 3%7- <%I-'H~agn(i, Dfii tiispensqlione omnifl.hip_lig-
tum dona, quse ad manifestatiqnem spiritu.s. dala bentur incerta.. — Qu.d nimirum-magiia, onroipoten-
sunt, etpostmpdura.spei, fidei atque charitatis fuu- tis Dei dispensalione agitur, uf, vjdeljcet. iji ha.c.yija
^damenta des.tfuuntur. Quae cuncta-p.omin.us a per- ^qpinja habpanl,ui;inperta,,el y.ulljisBJC,habjjtj.; casfilalo
fidis ablata, gentilitat.L-lribuit,atque ex his, quae bi- superbiatj. quja effundit desjteclipnem,s_itpip-piincip.es.
.fidelibus. ahstuiit m.entes^.fideilum omavit.. f .Un.de Nullus ex: vitipj;um"suor,um.depressipjje; despeuet,
^ s.cripl.iimest.: Et.specieidpmus dyvidere spolia(Psal. quiaeos qui_qppresshfuerantrelevati El qu.oniam cum
1. a - • - ....
Bigot., Sag. et alu Norm. cum Vindoc;,' super 3 Vindbc, in omamento sunt.
senes iritellexi.. . . - , " Plur.inii^jjMCE et^iquis, npn habeatr.
h LyrTet Big., r_eleval.l\&qupque nunc in Ut.ic. f Uticetalii Norm., unde et scriptum.est: species
- - . .
antiqua iriariu-casiigatb. Tufon,.j; Effuhdei despecii.. dpmusdivicler.e,spolia.,
et eos.qui'oppressisunt.elgvdrisi s"Gussanv., jjiorfas, . , ' :
c Bellovac", Uiic^etaUfNorm./pwd^ifaiJif-nMEiiia h Viodop.,ptmirisentiebat, sed minime
.' probantur.
ejus^ dees.tonuito. .
 ' '
967 * SANCTl GREGORII MAGNI . .968
hsec agunlur ex occultis Dei consiliis super unum- A j cabant. Cumque ej'us nomen persequendo molirentur
quemque senlentia aperta producitur, recte subj'uri- exstinguere, decepli sua malitia, incedere per in-.
gitur : Elrevelal profunda de tenebris. vium ffuslra conabantur, quia crudelitati eorum pa-
28. Deus in bccuitis suis judiciis oinnia videi nec vi- tere vianon poterat contfa auctorem orm.ium, mira-.
detur. — Profunda enim de tenebris Dominus reve- cula cernebant, b virtule terrebantur; sed, credere
lat quando apertam senientiam ex oecultis suis con- renuenles, adhuc signa quserebant, curri dicerent:
siliis indicat, ul de unoquoque quse sentiat ostendat. Quod ergo 378 lu fac^s signum.W videumuset cre- -
Quia enim videt nunc Crealor omnia, et ipse in con- damus tibi? quid operaris (Joan. vi;-30) ?-Bene ilaque
siliis "non videlur, recte de illo per Psahnistam dici- dicitur : Palpabunt quasi in tenebris,-et non in luce.
tur : Posuit lenebras lalibulum suum (Psal. xvn, 12). Qui enim inter tol aperta miracula trepidat, quasiin
Sed quasi de ististenebris ad lumen exit, quando tenebris paipat, quia quod tangit non videt. Onmis
quid de *uniu'scuj'usqueactibus senliat estendit." Et vero qui errat, nunc huc, nunc illuc ducitur. El-quia
quia cuni is qui peccatorum suorum pondere preme- aliquando ostendebantur credere, cum dicerent:
batur ad rectiludinis stalum ducitur, prius ipsam IVist essef hic a Deo, non poterat facere quidquam
mortem cdnspicit, in qua et deficere consueverat, et (Joan. ix, 33); aliquando vero hunc a Deo esse ne-
baiic corisiderare nesciebat, recte additur : Et pro- JJ ] gabant, cum despicientes dicerent: Nonne hic est fa-
~
thcit in lucem umbram mortis: Umbra enim mortis bri fiiius? nonne materejus dkilurMaria, etfratres
est prava operaliO, quse de imitalione antiqui hbstis, ejus Jacobus, et Joseph, et Simon, et Judas, et sorores
quasi de corporis lineamentis exprimitur. De.quo ejus nonne omnes apud nos sunt (Mattlu xiu, 55)?
-etiam sub cujusdam significatione dicilur : El no- recte subj'ungitur: Et errare eos,
faciet quasi ebrios.
men ilii mors (Apoc. vi, 8).- Et plerumque ejus ma- [Vet. XIV.] Videbant quippe.eum et suscitare mor-
ligna cogitatio mentes homirium latet, atque per hoc tuos, ettamen esse mortalem. Quis non crederet.
quod nescitur amplius prsevalet. Umbra ergo mortis Deum, quem conspiciebant suscitare mortuurri? Sed
-in lucem producilur dum sanctorum roenlibus ma- vursum cutn hunc mortalem conspicerent, despicie-
ligna operatio antiqui hoslis, ut deslrui possit, ape- bant credere-hunc esse imraortalem Deum. Per hoc
rifur. Sequifur : -; ergo quod omnipotens Deus talem se eorum oculis
VERS;25. — Qui mulliplicdt genles, el perdit eas, exhibuit, qui posset et divina oslendere, el humana
et subversas in integrum restituit. pati, errare eos quasi ebrios- fecif, ut eorum super-
- 29.,Occw/ft'sDei judiciis alii cadunt, alii resurgunt. bia, quse incarnationis ej'us myslerium despicere
.— Intelligi fortasse valet quoniam genles Dominus maluit quam sequi, et contra humanitatem ej'us se
jnultiplical et pefdit, quia nascuntur « quolidie mo- £( extolleret, ,a et intus lucenlem Deitatis ejus poten-
riluri; et subversas in integrum restiluit, quia re- tiam miraretur. Quse cuncta quia beati Job oculis
surgent qui fuerint mortui. Quod tamen, melius acci- praesenlia per prophetise spiritum facta sunl, recte
pimus si hoc qualiter in earum mente agitur sentia- subjungilur:
mus. Multiplicat enim genteset perdit, quia eas et CAPUT.XX fRec. XII].
per fecundilalem sobolis extendit, et tamen in pro- CAP. XIII.VERS.1.—Ecce omnia.
pria infidelitate derelinquit. Sed subversas in inte-
31. Job prophetim spiritu pollebat.—In illo enira
grum restituit, qula quas in infidelitatis casu reli-
seculura erant videbat assistentia, cui-nec fu-
querat quandoque ad fidei stalum reducit. Quibus quae
videlicet in mentis Inlegritate reslitutis, antiquus twa veniunt, nec prajterita discedunt, sed cuncta
ille populus, qui fidelis Deo esse videbatur, repro-', simul ante ejus oculos assistunt. Et quia ea ipsa quae
venlura erant, alia esse vidit in operibus,~aIia in di-
batus, corde repulsus esl, ut sua perfiJia .deceptus -
contra ipsuni postlnsurgeret quefn ante prscdicavit.' ctis, recte subjungitur,—IBID. : — Et vidit oculus
" "meus, ef audivit auris mea. Sed utilitalem dieta non
Sequltur:
habent, si intellectu carent. Unde apte subdilur, — .
CAPUT XIX. IBID.: — Etjntellexi singula. Cum enim aliqiiid os-
VERS.24, 25. — Qui immuiat cor principum populi 1" tenditur, vel audilur, si intellectus non
tribuitur,
-.lerrw, et decipii eos, ut fruslra incedant per invium. prophetia minime esl. Vidit namque Pharao per
•
Palpabunt quasi in lenebris, et non in luce, et errare somnium quae erant ^Egypto ventura (Genes. XLI, 2,
eos faciet quasi ebrios.
- 30. Judworum obcwcatio erga Christum humana se7.);-sed quia nequivit intelligere quod vidit, pro-
phela non fuit. Aspexit Ballhasar rex e arliculos
quidem paiientem, sed divina ostendeiuem.—Corenim manus scribentis iri pariete (Dan. v, 5); sed prophela -
principum terrse imniulatum est cum in Judsea sum- non fuit, quia intellectum rei quam viderat non ac- "
mi sacerdotes et seuiores populi illi conabanlur suo " cepit. Ul igitur beatus Job prophetiae spiritiim se
consilio obsislere quem prius venlurum esse.pra.di- habere testetur, non solum vidisse se et audisse sed
" Norm. et plur., quia nascuntur
quotidie et mo- nonne hic est faber filins Marim, fraler Jacobi et Jb-
riunlur, etc sepli, et Judm et Shnonis,~et sorores ejus hic nobiscum
b Bellov. et Norm., virtutes mirabantttr, lerreban- •sunl? Jn Nor-m., p-aires:ejus Jacob, etc
tur,~ sed credere rehuentes adhuc sigha requirebant. d Bellov. et Norm., etinler tucenlem Deitalis 'ejus
Vindoc, maler ejus Maria, el fralres ejus Jacobus potentiam, etc • -.
ei Joanncs, Simon et. Judas, et sorores, etc Vel, ~
Vindoc, Sag. el alii Norm., arlicttluni mdnus.
 a"6Q MORALIUMLiB.-XII. ^INCAP..XIII B.JOB. 976
eliam" intellexisse omnia asserit. De quo -intelleetu Akdibus, < ifa, mendacium sermonibus fabricatur. Ubi
quia non extollitur, subjuncla ejus verba testantur eiiim non dolosa_ locutio, sed sensus verjtatis est_
cum'"ait:' ""' .
' - - " quasi munita imoles non ex fabrica;vsed ex naiura
' • consurgit. Sequitur.: ., .,..•-.
_ GAPUT XXI.
• •• ' CAPUT xxiv. :. .. - '
.
VPRS.2.—Secundum scientiam veslram et ego novi,,
a iiec inferior veslrisum.: . . VERS.S. — Ataue utinam taceretis, ut putaremitii
•.• • - t -....-
32. Hdcaccepio. dono non intumuit. — Quibus ,vi- esse sapierites. - '
deUcet dictis innofuit quantse humilitatis fuit qui se 55. Occuttandm sfuttiiim ntile -silentium.— SicUt
eis inferiofem b negat, quorum longe vitam saricte cjausajanua in domo quas -inlus membra- Iateant
vivendo transcenderat. Namet secundum-eorum ignoratur, sic plerumque-itultus, si tacuerit, utrum
scientiam.sejiosse. cbnfirmat, qui, sciendo ccelestia, sapiens. sii, an stultus, abscbnditur, si tamen hulla
eorum terrenas cogitationes per -prophetise quoque alia opera prodeaiit quae sensum eliaih tacentis lo-
spirilumtransipat. Sequitur: quantur. Sarielus, igitur vir amicos suos aspiciens
" velle apparere quod non erant.eos ad tacendum
.-' CAPUTXXliiRec. JJJJ].- -
erant. Uride et
* _3rERS..3."—Sedlamehad Omnwotentemloquar, et% admonuit, ne_possent apparere quqd
per Saiomonem dicitur : Slulius,si.tdctierit', sapiens
dispuiare citmDep cupib. putabilur (Pfov. xvn, 28). Sed quia stullus, cmn
"33. Qui Deo iri prece nunc familiaris est, cumipso loquitur, per hoc quod sua infert sapientiuui Verba
poslmodufnjudicabif. — Cum Omnipdtente Ioquirriur pensare non sufficit, recte adhuc, postquam sileii-
durif ej'us miseriCordiam "depreeamur; cum eo vero tium ihdisit, adjungit •" ' ' ' '
'\
'
dispulamus dum, ribs illius justifise conjungentes, - " '-" CAPUT XXV. .-:»*, ". .
facta nostra subtili indagatione discufimus.-Vel eerte
379 cum Deo disputare esteum qui hic ejus pras- VERS.6. — kudiie ergo corfeptiones meas, et~judi*
* r
-eeptis paruit cum illo postinodum ad judicandos po- - "cium labibrum meorum attendile.
pulos judicem..vemre, sicut cuncfa reiinqiienlibus ,• 36. Stultis correptio riecessaria.—Bene auteitf prius
rpraedicatoribus dicilur : Vos qui seculi esfis Jiie,-in - correptionem, et poslmodum judicium intulit, quia
regeneralione cunisederii Filius liominis in sede maje- nisi per correptionem prius tumor stulti deprimatur,
stiiissuw,sedebilise'tvos~superduodecim thionos, ju- nequaquam per intelligentiam j'udicium justi cogno-
'"
djcanies duodecim tfibus Israel (Matth. xix, 28). Unde scitur. Sequitur:
etperlsaiam 'Dohiinusdicit: Eripiteiiijitriam accipien- CAPUT XXVi. " " "
"
lem, judicatepupillo, etjustificate viduairilelvenile, dis-'CC VERS.-
est ut cuiri Deo I.^—Nunquid Deus indigel vestro mendacio,
pufemus (Jsai.i, 17). Reclumquippe utpro-jitloioquaminidblosl
5 deiiupillis irijudicio disgulent oui ad vei*ba.Dei prsesens • 57. Veritas fulciri nori aumril auxilio
sseculumperfecte dereliuquunt. Loqui ergo ad oralio- -Deus mendacio iion falsitalisi-ig-
eget,. quia veritas fulciri non
hem; disputareadjudicium.perlinet. Virigitursanctus,- quaerit.auxilio falsitatis. Hseretici autem, quia ea
mbdo ad Omnipotentem loquitur, ut eum Omnipotente •praye.de Deo qu»
intelligunt exveritate tueri non pbs-
poslmodum dispulet,-quia illecum Deo postmodum sunt,quasi ad probandiim radium Iuminis hriibrain
-judexvenit, qui hic eirribdoin pfece familiarisex- -ialsitatis requirunt. Et pro.eo •g§@ dolos Ioquuntur,
stiterit. Sed sancta Ecclesia, cuj'us ssepe j'am bealum dum infirmas_mentes in intellectu illius'
slulta-sedu-
Job.speciem tenere praediximus (Maximeinprmfai.,, clionedecipiunt.Sequitur: .
e. ,6 et seq.); non solum tunc de iniquis judicat, cum
CAPUT XXVII, .
.ultimi judiciidiesadveiierit, sed nune etianrde cuncsis
.prave agentibus, vel stulte sentierifibus judicarb non VERS.,8.—Nunquid faciemejus
" ' ctccwiiis, et pro
Deo judicare nitimini? -
eessat. IJnde et subditur : _ ,
38. Slulli tanto severius de-alienis judicant, quaitlb
- CAPUT XXIH [Vel. XV]. '- , - / -
•0 sua profundius ignorant. — Slulli cuni' prudeiitirim
VEP-S.4. — Prius ws ostendens fabrkalores men- facta conspiciunt, bseceis omnia repfehensibilia esso
dacii, el cultores perversorum dogmatum. videntur; qui, suse jmperitiae atqrie iufi"rmitati:iobli-
. 54. R&felici fabricatores mendacii.—Quibus vide- - ti, tanto intentius de alienis j'udic"ant", quaiilo sua
Jicet verbis aperle osleiiditurquod,ariiici ejus quasi profundius ignorant. [Vet. VX-1.]At coritra justi Cuiu
. ex hsereticorum specie saiicti viri j"udiciisadversan- pravorum,facta redarguurit, seraper suaeinfirrailatis
tur. Liquet enim quia catholicoruni-figuram non te- conscii, eos etsiexteriussaeviehdb , famen interius
neant qui cultores perversorum.dogmatum vocantur. compatiendo fepreliendunf,'.quiailliussblius eslpec-
Qua in re hoc quoque opbrtet intendi quod menda- cata hominum sirie cbmpaissionedisculere, qui "ex
cii fabricatofes dieuritur. Sicut enim aedificiiimIapi- uathrae suse omnipoteritiaignorat peccare. .Quia igi-

ESag., Big., Lyr., necinferior vobis suni. Ila qiio- rectionis factse in Utic. certa sunt afgumehta.' '
queb nunc exstat in Uticantiqua maiiu correcto. d Ita legendum esse vix 'duhitari potest; et lameji
Vindoc, non negat.: Leclio' hKC,repugnat
' ' textui in Utic aliisque Kqrm., Bellov/, Triron; etaL -
Job, nec inferior vesiri suiii.' Gussanv. visis, unanimiter legitur de povuli
-^lii Mss'.Norm., super sedes duodecim, veruru eor-
P^TROL. Lxxr. -31
 -' '-' SANGTI GREGORIl MAGNI .- -. 972
97f
tiir arriicrbeati Job ita ejus faeta reprelienderant aci A Statim ut se commoverit,,.turbabit-vos;el terror ejus
'; si in se ipsi reprehensibile riihil haberent, recte nunci irruet-supervos. . . ,
dicitur: Nunquid faciem ejus accipilis,'-et pro Deo.L 41. Justi Dettmmetuunt antequam iratum experian-
— Cum sit nalurae incommutabilis omnipbteus
judicare nitimini? Faciem quippeejus«cciperea est, . lur.
auctoritatem illius ih j"udicio sumere; et quasi pro Deus, in ira judicii perturbabilis. non est. Sed bu-
Deo judicare nilitur, qui, cum infirma qusequein al- frianoverbo motusDei dicitur ipsa rectiludinis ejus
tero reprehendit, apud se introrsus per compassio- districtio,.qua humana pravitas feritur. Justiautem
nem non infirmatur; Sequitur; - _ , viri anfe Deum metuurit quam ejus crinlra eos ira
moveatur; et rie cbmmotum sehtiant,' IranquUluni
CAPUT XXVQI. timent. At eontra perversi, turic jam ferlri perli-
VERS. 9. —-Aaf placebilei quem h celare nihil po- mescmit, cum feriuritur; eosque tunc terror ejus a
test; aut decipietur _ ut homo, vestris fraudulentiis? somnq sui torporis exsuscitat, cum yindicta perlur-
39. 'Hmretici Deum, dum deferiderefingunt, offen- bat. Unde et per prophetam dicitur : Et lanlumsola
dunl. — Fraudem Deo hseretiei exhibent, quia ea vexatio intellectum dabit auditui (IsaV xxvut, 19).
astruunt quae nequaquam Ipsi pro quo loquuntuf Cum enim de prseceptis Dei contemptis atque de-
placerit; eumque dum quasi defendere nituntur of- B spectis verberari .per, vindictam cceperint, lunc intel-
fendunt, durii c iri adversitate ejus corruunt cui vi- ligunt quod audierunl. Et-Psalmista ait : Cum occi-
,dentur ex praedicatione famulari. Unde et per Psal- 'deret .eos, lunc inquirebanl eum (Psal. txxvri,,34).
mistam dicilur,: TJt destruas inimicum et defensorem Bene itaque dicilur : Slatim ul se commoverit, turba-
(Psal. viii, "3). Omnis quippe haereticus omnipotenti bit vos; ei terror ejus irruet super vos, quia reprobo-
Peo inimicus et defensor est, ouia unde huric quasi rum cordibus uon timor requiem, sed jicena timorem '
defendere nititur, inde vefitati illius adversalur. parit. Sequitur: - __
d
.Quia -autem lafere Deum nihil potest, hoc in eis
•CAPUTXXX [Jiec. XIV]. )
judicat quod intus senliunt, non quod famulari foris
,yidentur, Quia igitur eoruni fraudulentiis Deus ut VERS. 12. — Memoria e vestra comparabitui
' ---...
homo aon fallitur, recte subjungitur: eineri. .
' 42. Superborum memoriq cineri a vento rapto com-
CAPUT XXIX.
pardtur, et luto. — Omnes qui "cogitatione terrena
VERS.10,11.—Ipse vos arguet, qubniam in abscon- huic sseculoconformantur per omne qupd agunt liuic
dito faciem ejus accipiiis. Statim ut se commoverii,lur- mundo relinquere sui memoriam conantur. Aliibel
babitvos, el terror ejus irruet super vos. p lorum tiiulis, aUi altis aedificiorummcenibus, alii df-
. AQ<•Qua pmna digni quiveritatemagnitam impu- sertis doctrinarum ssecularium libris iristariler ela-
gnant. — Hoc, quod in abscondito aceipi asserit fa- borant, sibique memorise nomen sedificant. Sed ciiir
ciemDei, duobusmbdis valetintelligi; Sunt namqub "ipsa ad.fineni celerius yila percurfat, quid in ea fixuui
honnuUi qui et veritatem iri corde -sentiunt, et tamen stabit, quando et ipsa celeritef moblUspertransit'
qusefalsa sunt de-Deoforis loquunlur. Ne enini vinci Aura etenirri cinerem rapit, sicut scriptum est: Non
videantur, et cognbscunt veritateminterius, et tamen sic impii, non sic, sed tanquam pulvis, quem projicit
hanc exterius impugnant. Unde et nunc hene dicitur: ventus a facielerrm (Psal. l, &). Recte ergo slultorum
lpse vos arguet, quoniam in absconditofaciem ejus memoria cineri comparatur, f qriia lllic poiiitiir, "ubi
nccipitis. Acsi aperte diceretur: Tanto magis de ab aura rapialur. Quantumlibet elenim quisque prc
lalsitate apud eum estis reprehensibiles, quanlo -et perficienda gloria sui nominis elaboret, lnemofiani
apud vosmetipsos guod verum esl videtis. El sunt suani quasi einerem posuit, qula Iianc cilius veutus
nonnulli qui quando ad mentem redeunt, Dei justi- mortalitalis rapit. Quo contra de juslo seriptum est:
tiam et reclitudinem contemplaniur, et orandojic In membiia mterna erit juslus (Psal. cxi, l)..Eoipso
.Ilendo contremlscunt; sedpostquam contempJalionis eiiim, quo facta sua solius Dei oculis Iraprimit, no-
liora transierit, sic audaces ad iniquitafes redeunt ac men suse memoriseiii uelernitate figit. Sequitur -.
si, nost dorsum ej'us positi, a justitise ejus lumiiie 1D ; CAPUT XXXI.
minime videantur. Hi itaque apud se in abscondito
quasi corpbraliler videntem" accipiunt faciem Dei, . IEID.— Et redigenlur in lutum cefvicesvestrm.
quia ei et cum prsesentes fiunt blandiuntur fletibus, 43. Sicutperocrilum visus, sic per cervicem sblel
et cum quasi a conspectu illius recedunt moribus superbia designari. Cervix itaque inlutum redigitur, -
detrahunt. Qui tanto aniplius de malis suis 3S1 fe- ciim superbus quisque humiliatur in morte, et elafa
riendisunl, quantoet irioecultocogitationisrecla Dei caro tabescit in pulredine. Inlueamur enim qualia in
judicia cognoscunt. [Vet. XFJI.]Unde etsubditur: sepulcris jaceant divitum cadavefa, quse ilJa in ex-
- aBig. et Lyr., est cucforifflfisUlius judicium su- quasi,defenderenililur, inde xeriiati illius adversqtur.
mere. d Vindoc, Utic, aliiiiueNorm., ila legeridum esse
h Turon.i celgri. nobis persuadent, nou./ioc in eis indicat, ul.habelui
i ^ e Id-est in,adversando ei. Sensum liujus vocis jam in 6Edit, tum vetust. tum recenlioribus.- ' '' '
non semel explicuimus. Erui facile potest ex seq., __ f Norm;,JJe(Moria vestri: ' ' "
ubi hsereticus dicitur simul tntmicus. seu adversarius, Vindoc, quia illic pitnitur,- ,
et defensor Dei, quia, inauit Gregorius, unde hv.nc
 973 MORALIUMLIB...~kl -rr.IN-.CAP -XIII B. JOB. 374
otincta carne sit .imago. morlis, a quae tabes corrj_Aterni ejus sensus ligarjtur, ut jam spiritalia mandere,
-ruptionis. Et.certe ipsi erant qui extpllebantur hono- id est intelligere nequeant, quia undeinexterioribus
ribus,habitis rebus tumebant, despiciebant cselpros, delectati sunl, inde in intimis obstupescunt. Et uum
et quasi solos se esse.gaudebant; et dum non per- peccato anima pascitur, panem justiliae edere non
penderent quo tendebant, nesciebauNjuid erant. Sed yalet, quohiam ligati dentes,. ex.peccati consuetu-
in ,-Iutumcervix redacta est, quia despecti jacent in dine, justum quod intus sapit edere nequaquam pos-
putredine, qui tumebant in vanilate. In lutum cervix sunt..Hocigitur loco, quia denles, ut diximus,-inter-
redigitur, quia uuanluni carnis potentia valeat, tabqs nos sensus accipimus, eonsiderare magnopere qriid
corruptionis probat. Sequitur: . . agere justi soleant debemus. Qui plerumque, si qua
in se quamlibet leviter carnalia esse deprehendunt,
CAPUT XXXU.
.hsec, in internis .sensibus retractantes, vehementer
VERS.15. — Tpceie-paulispef, ut loqtiar.quodcun- irtsemetipsis insequuntur, -afflictione se eonterunt,
quethihimenssuggesseril. lnagnisqueci*uciatibus yelminimain sevpravariijudi-
44. Qui camaliter loquunjlur^ad siientium sunt.re- canl, atque -hsee per poenilentiam dainnant. Quod
voeandi,'— Sensucarnislocutosiridieat, qubsidcirco 1 idcirco agunt, utin conspectu seterni judicis ef ipsi
.ad silentium restririgit, ut ea quse illi meris suggesse- .g inveniri, in quantum est possibile, irreprehensibiles
rit dicat, Ac si aperte dicat: Non ego carrialiter, se,d-" debeant, ethiquieos sic ^e judicafe conspiciunt
spiritaliter loquor, quia jier serisum h spifitus ggg i emendare semetipsos a culpis gravioribus inardes-
audiq quse per ministeriuni corppris" proferh. Uride1 cant. QuodvideUcet beatus Job cbram amicis.suis
iriox ad alta"cbnscendit, c seqrie in .mysteriis elevat, temporalem gloriam terienlibus,"et' tran.seuntia bona
et incfepalionehi quafn protulerat ad mystica verba1 laudantibus, fecerat; sed tamen eorum sensum ad
pefmutat, dicens: cognoscendam utilitatem-flagelli,sui perducere non
" CAPUT XXXIH [Vet. XVIII, Rec. XV].' valebat, ;ut scijicel penssire pbssent quod non solum
VERS.14. — Quafe- lacerb cafnes meas denlibusi prospera omnipblens Deus tribueret, sed nonnun-'
.tneis,-et animam meamporlp.in manibus rneis?- quani etiam adversa propitius irrogaret. Unde bena
45. jHsfi leviora delicla magnis cruciatibus in sei nunC dicit :. Quare lacero carnes riieas denlibus meis?
puniunt. — In Scriptura sacra dentes aliquandoi Ac si aperte .dicat: Cur internis sensibus carnalia,
jSgncti prsedicatores, aliquando vero interni accipii si .jquafuerint in me facta, discutio, si meis speetatq-
sensus solent.- De sanclis enim praedicatoribus, ribus prodesse non'possum? Cbi et apte subditur:
sponsaedictum "est:- Dentes tui sicut grjegestonsarum,' Et animqm meam pqrto in manibus meis.
'-quwascenderuntjde lavacro (Cant. iv, 2). Undeetiroi _.c*"- ggg [Vef. XIX,. Rec XVI.] '46. Non solumjtro-
eorum ostensis in figura genlibus dieitur : Macta et- ' fectum suum, sed mdificalionem proximi in omtiibus
manduca (Aci, x, 15); id esl,.d vetustatem earbmi quwrunt. — Animam iri manibus portare est irilen-
.contere, et in corpus Eccjesia^, videlieef in tua mem- tionem cordis in operalione ostendere. Habent nam-
bra, converte. Rursuni quia dentes interiores seusus3 que hoc j'usti pfqprium ul in omne qiiod dicunt atque
accipi solent Jeremias prophela "testatur, dicens--; : omn.efluqd agunt, non solum provectum suum, sed
dentes meos Per~ etiam
Fregif qd riunierum (Thren. iif, 10). proxiniorum sedificationem quserant. Et ali-
dentes elenini cibus frangituf,' utglutiatur. Uhde noni .quando in quibusdam semetipsos.dijudicanl, ut pigros
iminerito in dentibusintefnbs.sensus accipimus, quii auditore,s ad considerandos semetipsos revocent. Aii-
singula quaecogilant quasi mandusit et commiriuunt,_ quando bo.naopera ostendunt, ut spectalores eorum
atqrie ad ventrem memoriae.transiriittunt. Quos pro- erpbescanl' non.i.mllari quod .vident. Nam scriptum
pheta adnumerum fractos dicit, quiaj"uxia"mensuram 1 ,.est: Videant-veslrabondopera,.el glorificentPatrem
~'
uaiuscujusque peccati inteUigenlisecaecitasgeneraturf vestrum, qui esf in cwlis (MaUh.y, 16).,Qui igitur in-
iii sensibus, et seeundum quod quisque egit exterius,> .tenlionemsuam per opera insinuat,,ammam suam in
iu eo obsfupescitquod de intef nis afque irivisibilibus 5 manibus pqrtal. Sei cum justus quisque nec se dij'u-
"inielSigefe potuit. Unde recte' eiiairi scriptum est: • |* dicando, necbona opera osteridendo, utililaliproxi-
Omnis hbmoqui coinederituvam acerbam, obstupescent t - ,morum prqficit, perhoe quod egerit, ad verba do-
dentes ejus (Ezech. XVIII,2; Jerem.xxx, 50). QuidI -Ipris redjt. Unde recfe nunc -dicilur : Qtiare lacero
Hamque uvaacefba nisi. peccatum est? Uvaquippe3 jcarnes.meas denlibus meis, et animam meamporlo in
,-acerba'est fruclus anie tempus. Quisquis enini prse- manibusmeis?Id est,'cur meveldislricle coram homini-
sentis' vitae delectalionibus satiari ,desidei*at quasii J)us dijudico, yel quid appelam in.opere.ostendo, si
fructus anle tempus comedere feslinal. Qui igiturr ulilitati proximorum nec mala dijudicando, ne.cbona
uvam acerbam comedit, dentes ejus obstupescunt,, ostendendo.proficio? Sed tainen j'usti etiani, cum
quia qui prsesentis mundi deJectatiqne paseifur, in- haec dicunt,.nhnquanie a prsebendo proximis bpno
."Vindoc, guw-tabescit in cormpiione; fortasse le- quoquesic modolegitiir; sed addilse sunt manu re-
gendum qumtabes sit, etc.
11Bigot.,
cenliori voces, dente, et sanctm.
e Norm.,. ad prmbenda proximis bona~exenipia.de-
~ Qmnes semperaudio.
Norm., seque ih-mysteria elevat. Oliiriin . ficiunt. In'Utic.,varitequarii castigaretur, legebatur a
Utic. legebatur, in mysteriis. exemplo,,.etc. Turqn.,' a prwbeftdo...
d Sag., Lyr., Big., Ebrbic, vetuslaiemearum dente prwbendo...
bona exeiiipkt; elc.' ,
contere, el in corpus sanctw -Ecclesiw, etc in Ulic
 ' •"" " ' " '. , 976
975 .- . SANCfI'GREGO&H MAGNI
exemplo deficiunt. Unde adhuc corani amieis" suis A. 3 modo culpas suas eonsiderare ac deflere dissimulat,
beatns Job virtutem patienlise exhibenset ostendens inconspectuDomini venire recusat.""Sicut enim justi-
ait: virij-cum dislrietionem venturi j'udicis coistemplan-
CAPUT XXXIV [Rec. XVII.'] tur, peccala sua ad memoriam redueuiit, deflefit quae
VERS.'35. —Etirimsi occideritme, inipso sperabo. "commiserunf, etdistricle se judicant, nejudicentur;
""-47-.Juslus Deum eliam in adversis taudat. — Nun- ita hypocritse quo exterius hominibus splacent, eo se
< interius aspicerenegligunt; totosque se in verbis
quam est patientise virtus ,in prosperis. Illeautem
vere est patiens, qufet adversis atteritur, a el lamen proximorum fundunt^ et sanctos se esse^estimant,
a spei.suaj rectitudine noncurvatur. b De reprobi quia sic se haberl ab hominibus pensant. Cumque
namque sensu scriptum "est: Et confitebitur tibi ium mentem per verba suse laudis sparserint, c nunquam
benefeceris ei (Psal. XLVIII,19). In hocTtaque mens hanc ad cbgnitionem reducunt culpse, nunquam con-
"justa ab injusta discerhitur, quod omriipolentis-Dei siderant ubi internum judicembffendant, riihil de ejus
•laudem et Inter adversa confitetur, quod non cura districtione metuunt, quia sic se pla_cuisse ei sicut
rebus frangitur, non cum casuglorise exterioris eadit, hbminibus credunt. Quisi terrorem ejus ad meutem
sed in hoc magis qualis cum rebus fuerit demonstrat, reducerent, hoc ipsum quod in mala Intentione po-
quse et sine rebus robustior slat. Sequitur: iWsiti placent hoininibus plus limerent. Bene itaque
'
; . CAPUT XXXV. dicitur : Non enimveniet in conspectu ejusdmnisJty-
ante oeulos non po-
YERS.1S;' 16. — Verumtamen vias meas in con- - pocrila, quia districtionem Dei
"ipeclu ejus arguain, et ipse erii salvalor meus. nit, dum-placere humanis oeulis concupiscit. ^Jui si,
' 48. — mentem suani diseutiens, semetipsum a in conspectu
Culpis suis hescil parcere, ut Deus parcal.
.CuraPaulus apostolus dical: Si nosmelipsosdijudica- Dei ponejret, profectb jarii hypocrita non esset. Se-
remus, non utique judiearemur (I Cor. xi, 31), eo quitur :
trine Dominus salvalor invenilur, quo nunc pro ti- , CAPUT XXXVH. ..
more Dei peccatum noslrum a nobismetipsis fedar-
VERS.17. — Audite sermonem ineum, et wnigmata
guitur. Unde elfecti quique culpis suis niraquam auribus vestris:
sciunt parcere, ut percipite
possint culparum judicem placa- 50. Job figurata loculio. — Per hoc quod semgmata
tum invenire. Et vere eum postmodum invenire sal--
districte modo me- nominat, figuratas se habere locutiones dbmonsferat.
"vatoremcredunt, quem j'udiceni Unde apte quoque vocgfidelis populi subditur :
tuunl. Nam qui sibl nunc m culpa parcit, ei postmo-
CAPUT XXXVHI [Rec. XIX].-
dum inpoena nonparcitur. Dicatergo : Verumtamep
VERS. 18.. — Si fuero judicatusf ^scio quia justus
'iHasmeas in conspectuejus argitam. Quaevero ulililas"vG < ' -
inveniar.
:
de hac argutione sequatur adjungat Eiipse erit "'
salvator meus. Seguitur: Sl. Job eliam se taudantis numilitds. Sibi imquita-
~tem,Deo -vero purgationem suam tribuit.—Quodab
CAPUT XXXVI [Rec. XVIII].
ejusdem etiam beati Job persona non discrepat,
- IBID. — Noiv enim veniet in conspeclu ejus omnis hoc ipse fbris de se ipso loquitur, quod de
' ' quando
-
hypocrita. illo V.eritas hosti ejus interius dixerat: Vidisti ser-
* 49. Hypocrita Dei conspeclumfugit, dum humanis vum meum
Job, quod rion sil ei similissuper terram
oculfs pfacere cupit. — Gum constet quod ,judex ve- (Job. i, 8). Et quidem idem vir valde inferius esi
niens agnos ad dexleram, haedos vero ad sinistram qubd de se memorat quam quod de illp- Dbriiinus
ponat (Matth. xxv, 33), qua nunc ratione dicilur in dixif. Aliud est enim justum esse, aliud est ei simi-
couspectu ejus hypocritam non esse venttirum, qui lem non esse. Humililer igitur de senielipso sensit,
-scilicet siinler hsedbserit, ad sinislram.judicis appa- . qui dum juslussine comparatione exstitit, non seprae
rebit? [Vei.- XX.] Sed sciendum est-quod duobus caeteris, sed justum tanlummodo inyeniri-posse me-
modis in conspectuDomini venimus. Uno quidem, ' moravit. [VeU XXI.] Hoc famen in ejus verbis vide-
-quo hic, peecata nbstra subtililer perpendentes, iii tur habere qusestionis, quod qui superius dixit:
-ejus nos conspeclu puiiimus, et flendo dij'udicaraus. Vtss meas in conspectu ejus arguam (Vers. i§); et
Nain quolies condiloris nostii 384 potenliam ad "inferius dicit: Consumeremevis peccatis adolescenliw
serisum reducimus, toties in conspectu illius stamus. mem; et "peccata sua subtiliter agnoscens, adhuc
Uude recte quoque per' virum Dei Eliam dicitur : longe inferius adjungit : Signasti quasi in succulo
Vivit Dominus Deus-Israel, in cujus conspectu sfis delicla mea; nunc ait: Si fuerojudicalus, scio quia
(JJJ Reg. xvri, 1). Alio quoque modo in conspectu . justus -inveniar. .Neque enim simul convenire queunl
Doniini venimus, cum in extremo j'udicio anle "tri- pecealum et justitia. Sed sanctus vir sibi iniquitalein
Jiubal ejusassislimus. Hypoerita igitur per examen tribuens, et omnipotenti Domino purgationem suani,
ullimum ante conspectum judicis venit; sed quia et peccatorem se cognoscit e ex se, et justum s«
a Turon., ei lameri ab spe suw recliiudinis non cur- eul*
' . reducunl
-' Bellov.s nunquam ad cognitionenf
vaiur. pam. '
h Sex Angiic, omnes Korm. et Gilot. ita habent. d Vindoc, in consp.eduDei punket.
Ex Editis alii, de reprobo namque senSu, alii, de re- s Vindoc, se cognoscit esse~ - ;.. . •
probis namque sensii, -£,
 977 MORALIUMLIB. XI. — JN CAPjQTXIII B. JOB. 978
factum non ignorat ex munere. Qui in rectp quoque A qua non timore servirent, sed amore.—In quibus vide-
opere positus ex ahundanti gratia meruit flagella" licet duobus, quid aliud per prophetise vocem quan»
sustinere. Jaraque se in Judicio a j'ustum iriyeniri tempus.gratii» et redemptionis inquiril ? Lex namque
f sub percussione ultionis populum tenuit, ut quis-
gaudet, qui se ante judicium jiercjissum vidit. Unde
ct cuin longe post dical : Signasti quasi in succulo quis sub illa pecearet protinus morle puniretur. Nec
delicta mea, stalim subdit: plebs Israelitica' ex ^amore Domino, sed ex timore,
IBID.— 385 Sed curristi iniquitalem meam. Qui serviebat. Nunquam vero impleri justitia per timo-
ergo juslum inveniri se in judicio niejnorat, nequa- rem potest, quia, juxta Joannis yocem: Perfecta cha-
quam se j'uste flagellatum negat; quamvls .fiagello ritas foras mittit timorem (I Joan. iv, 18). EtPaulus
ej'usDominus non peccata studufl tergere, sed merila quoque s adoptionis ,filios consolatur, dicens :' Non
augere. Sequitur : accepistis spiriturii serviiutis iterum in timore, sed ac-
CAPUTXXXIX. - cepistis spiritum adpptioiiisfiliorum,in quo clamamus,
VERS.19.—Quis estqui judicetur mecum? veniat. Abba, paler (Rom. viu, 15). Ex vbee igitur generis
- 52. Nullus peccati cogilalibnisexpersxssejpotesl.— huniani, legaiis percussionis duritiam Iransire con-
Saucti viri ila"se iri operibus suis, ,Deo auctore, cu- cupiscens.jatque a forniidinepervenireaddileclionem
stodiunt, utonminoundeaccusenlurexlerius non in- JJ appetens, quse duo a se omnipotens Deus longe fa-
'
veuiatur; h interius vero in cogilationibus suis tanta ciat exorat, dicens^ Manum tuam lottgefac ame, et
se cautela eircumspiciunt, ut, si fierivaleat, semper formido.tua nonine terreat; id est, percussionis duri-
irreprehensibiles inlerni judicis oculis assistant. Sed tiam remove a me, formidini.s'pondusfolle; sed irra-
quantum agere possunt, ne exterius labantur in epe- dianfegratiadilectionis, spiritumsecuritatisinfunde,
re, tantum inlerius agere nequaquam pbssunt, ut quia si 38® longe a percussione et formidine non
nunquani labantur in cogilatiohe. Humana enim con- fuero, scio"quia a districtione lui examinis nbn abs-,
sclentia eo ipso quo ab intimis c recedit, semper in condar, quoniani in con.spectu fuo j'u'stusesse nbn
lubrico est. Unde fit ut etiam sancti viri frequenler valef <jui libi rioriper dileclionem, sed per timprem
iabantur in corde. Beatus ergb Job, tam ex voee sua servit. Unde etipsain conditoris sui prsesentiamhquasi
quam ex voce eleclorum loquens, dicat: Quis est familiariter ac corporaliter quserit, ut, per.liane et
qui judicetuf mecum? veniat. Quia enim in exteriori- audiat quod ignbral, et in his audiatur quaefiovit..
bus actibus unde reprehendatur non habet, libere Nam protinus adjungit:
accusatorem quserit. Quia vero etisrinjustorum corda VERS.22. — V-ocame, et respondebo tibi; aut cerfe
senieiipsa-.nonuunquam de slulta cogitatione repre- loquar, et tu respondemihi.
hendunt. oropter hoc fortasse subdilur : p 56. Christus peccata qum latebant manifestaviC'-^-
CAPUTXL. Qui dumhumanis oculis per assumplam carnem ap-
IWD.—r}uaretacens coiisumor? paruit, sua hominibus peccala aperuit, quso efper-
S5. Cujitsin occulioagenda est.pwnitentia.—Tacens petrabant et nesciebant. Unde subditur.
enim consuriiitnr^jui, destulta se cogitatiorie repre- CAPUT XLH.-[J?ec:XXI].
hendens, apud semetipsum dente conseieritiaemor- VERS.23.—Quanias habeo iniquitales et peecata,
d
detur. Ac si aperte dicat: Sicut vixi ulaccusatorem scelera mea et delicta oslendemihi..
exterius nullumtimerem, utinam sic vixissem ut in- 57. VocatDeus cum nos amando eligit. Ei parendo
tra memetipsum accusatricem conscienliam non ha- respondemus.Quiddistet inier peccatumeliniquilqtem,
herem! Tacens enim corisuraitur, qui intus"_inse in- inter scelefa e't delicia. Quamvis vocare ac respon-
~
venit unde uralur. Sequilur : dere intelligi et aliter possit. Vocare enim Dei est
VEES.20. — Duo tanlum ne facigs mihi_et lunc a ' nos amando et eligendo i'espicere. Respondere au-
facie lua non abscondar. tem nostrum est amori illiris bonis operibus parere.
—
§4. A Dei animadversionenemotutus. Hoc loco Ubi apte addilur: Aut certe loquar, et
turesponde
quid Dei faciem nisi animadversionem debemusacci- mihi. Loquimur namque cum ejus faeiem per deside-
_pere, in qua dum peceata respicit punit? A qua vi- n rium postulamus. Respondet vero Deus loquenti-
• delicet nullus etiam j'uslus absconditur, si duo -quse bus curii-nobis.se amanlibus
ajiparet. Sedquia.quis-
non amoveanlur,; de quibus subdit:
postulat quis felernitatis desiderio anhelat, seinelipsuni;subti-
CAPUT.XLI[Vef. XXII, Rec. XX]. : liter reprehendens, facta sua discutit, et rie quid in
et in '' auctoris sui
YERS.24.—Menumtuam Jongefaca me, ' •- fofmido illo sit quo faciem offendat quaerit,
luanenmeterreat., , recte suhjungit: Quantas habeoiniquitafpset peccata,
-- 55. Sancft anfe Christumillam legem cupiebant,in • scelera mea et delicta ostende milri. Iste in hac vita
a Ita Bellovac, Utic. et alii plur. In Excusis eliam etiam nunc legitur in Ulic, sed a seeurida manu.
antiq., justum invenire gaudel, f Turon., sub persecutione.Lyr. et Big., sub per-
b Bellov. etNorm.,in cogitqlionibusverosuis, etc; cussionisultione.
deest interius. g Omnes Norm.et Viiidoc, adoptivosfitios.
fi Turon., Vindoc, Ebroic, elc, eo ipso quo ab t In Edit. Rorii; SixtiV et Gilqt. an. -1571 iiien-
inlimis cecidit.Ita nuncinUtic,sedpercorrectionem. dose legiluf, qua famiiiariter. Mss. Ahglic, Gallicaia
<iIta Turon., Bellov., Utic. el alii. In vet. Ed. et et alii, cum vetusiiorih. Editionibus, habenl guasL
GUot.j sivixi. Gussanv., dcvixL ' Viudoc.j Actorissui. s.c, " . .
~ 1
gags Bbroic.f hfr^ BlgifftH^ MfdeatM [ %id
 '' ''''
"979 SANCTIGREGORIIMAGNI «80
justorum lahor est ut semetipsos inveniant, et inve- A ctus sarictus vir clamat: Cur faciein tuani abscbivdii,
nientes flendo atque eorrigendo ad meliora * pefdu- etarbitraris me inimicutn .luum'? quia sirit amicufu
cant. Et quamvis inter iniquilatem atque peecatum aspieeres, tuae me visionis lumine hon privares.-_Qiii
nihil disiare perhibeat Joannes, apostolus, qui ail: mbbilitalem quoque cordis humani subsequensM-
Iniquilas peccatum esl (I Joan. m, *4), ipso tamen jringit:
;usu loquendi j)lus iniquitas quam,peccatum sonat,,et ,, • _ CAPUT .XLIV. ...
oranis se homolibere peccatorem fatetur, iniquum VERS.25. —Lonira folium,quod venio rdpitur, os-
vero dicere nonnunquam erubeseit, [Vef. Xi'JJI.]In- -tendis
potentiam tuam, et stipulam siccani persequeris?
„ter scelera jvero et delicta hoe distat, quod sceliif ' 60. Hamo quasi foiium et siipula, ienlalionis vento
etiam pondus peccati transitj delictum vero pondus
movetur.—Quidest enim homo, nisi-foliuro, qui vide-
pcccali non transit, quia ef cum offem sa.crificium licet in paradiso ab arbore cecidit? Quid est nisi fo-
per legem j'ubelur, nimirum prseeipitursicut pro pec- liutn, qui tentalionis vento-rapitur, et desideriorum
cato, ita eliam pro. delicto. h Et nunquam scelus.ni- flatibus levatur ? [Fef. XXIV-.] Mens quippe humana
.si in opere est, delictum vero pleruraque in sola co- tentaliones patitur, quasi lot flatibus, moyetur.
quot
gitallone. Unde et per Psalmistam dicitur : Delicta • Hanc enini'plerumque ira perturpatj cum-recedit
ijuis intelligit (Psal. xvni, 13)? Quia videlicet peccata ira, succeditiiiepta Iselitia. Luxuriseslimulis ufgetur,
operis tanto citius cognoseuntnr, quanlo exterius «.stu avarilise longe Jateque ad ambienda quae terrena
videntur; peccala verocogitationis eo ad inteUigen- surit tenditur. Aliquando hanc superbia eleyat; ali-
dum. difficilia sunt," quo invisibiliter perpetrantur.
quando vero .inordinatus 4imor in infimis deponit.
Quisquis igitur aeternitatis desiderjo anxius apparere -Quia ergo tot tentationum flatibus eleyafur e.t duci-
venturo judiei desiderat mundus, tanlo se subfilius. tur, recte. folio horuo comparatur. Unde bene quo.-
nunc examinal, quanto nimirum cogitat, ul tunc
que per Isaiam dicitur : Cecidimus quasifolium uni-
terrori illius liber assislal, et ostendi sibi exorat ubi versi, et noslrw quasi ventussabslultruni
iniquitqtes
displicel, ut hoc in^se per poenitentiam puniat, seque rios (Isai. LXIV,6). Quasi venlus quippe nos iniqui-
hie dij'udicansinj'udicabilis fiat. tas abstulit, quia e nullo fixos virtutis pqndefe in
_ In eam cwcitatemvenimusper peccalum,ui nos- variam elationem
' i58. levayit. -Bene autem post fpliuin
meiipsos ignoremus.—Sed inter lisec intueri necesse efiam stijiula appellatur-iiomo. Quienim arbor fuit
est quanta peregrinalionis nostrae pcena nos perculit, in
eonditione, folium a semetipso factus est in ten-
qui ih eam caecitatemveniriius, ut nos ipsos ignore- sed posl stipula apparuitin dejectione. Quia
mus. Perpetramus mala,'nec tameh hsep celerius de- tatione, enim de alto peeidit, iblium; quia vero per carneui
prehehdimris vel perpetrata. Exclusa quippe mens a ^ terrss proximus fuit,,etiam cuni stare videbatur, sli-
irice veritatis nii in se nisi tenebras Ihvenit, et ple-
in fbvearn pula esse memoratur. Sed quia yiriditatera intimi
ruinque peceali pedem porrigit, et nescit. -a poris perdidit, jam stipula sicca est. Consideret
SS^ Quod nimirum de sola exsilii sui caecitate pa- ilf.que vir sanctus, et homp quanlae,vilitatis sit, et
litur, quia, abniuminatione-Domini repulsa, etse- Deus quanlae districlionis, et dical: Contra folium,
metipsam videre perdidit, quae auctoris sui faciem
non amavit. Unde et ^ubditur : quod vento rapitur, ostendis potenliatn tuam, et stipu-
Jam-siccam.persequeris? f Ac si ajierte deploret, di-
CAPUT XLIII. . cens,: Cur tanta rectitudine impetis eum.quem sic
- VERS.24.—Cur faciem luani abscondis,'et arbiira- infirmum esse in tentatione eognoscis ? Sequitur:
ris tne inimicumtuum? - __. CAPCT XLV.-[Bec..XJJJJ]. _
59. Ex pwnali iimoread amoremest redeundutn VERS.26.—Scribiseniiii conira me amariludines.
Humanum genus cqntemplalionem lucis iiilimseha- 61. Scripla de morle homihis peccaioris senieniia
buit in paradiso; sed sibimetipsi placens,c quo a se muiarinon poiesl.—Quiaomne quod toquimur- tfan-
recessit, lumen eonditoris perdidit, ejusque faciem; sit, quod veroBcribimus manet, Deusnonloqui,sed
d ad ligha paradisi fugil, quia post cuipam videre * scribere amafitudines diciiuf, cum diu super nos ejus
j.
metuebal qriem amare consueverat. Sed ecce post 'flagellaperduranl. Semel qiljppepeccantihoroiiii di-
culpam venitin poenam, ex paina autemad amorem clum est: Terrd es, el in terram ibis (Genes. m, Ify.
_redil, quia quis fuerit culpae fructus invenil; atque Et saepeapparentes aiigeli. liorairilhus"prsecepta de-
illam faciem quani limuit in culpa excitatus requirit "derunt. Moyses-legislatorper^dislriclionehi peccafa
,ex pcena, ut j'am caliginem Caecitalissuae fugial, at- coercuit. @@@Ipse Unigenitus sumiii Patris-ad nos
,que hoc ipsum, quod aueloreni suuhi-non videt gra- redimendos venit, moriendo niortein.absorbuit;, vi-
viter perhorrescat. Quo videlicet desiderio compun- tam perpeluam denunliayit nobis, quam ostendit in

Iidem Mss., admeliorareducant. l •hoiiio enim Deum deseruit ut ad se-accederet slbi-

h Sic restituimus ex Mss1.Anglic, Norm. et aliis. que adhsereret.
In aliquibus tamen legilur non "unquam, quod idem - J Ih recenf. Ed. additur
" declihando, reclamaiitihus
sonat. In ve«-Edit. ae receiil., ef nonnunquam scelus Mss. - . -
inopereest. Olimita leeturri in U.trc suspicamur, sed - u Bellov., quia nullo fixo virtutis pondere.
- • ' 1 Plerique JMorm.,ac si nperte dicat. In Utic,;iiuuc
jueniiose.
<=Bellovac, forlasse melius, quo ad se recessit; legitur 'dicdt, olim', ul conjiciraus. deplorah
 981 MORALIUMLIB. XI. -r- IN. CAP. XIV B. JOB. 982
,se. Sediamenjlla quse in paradisp data estdernorte A A corpore est vestigium in via. Et plerumque dum quse-
carnis.nostrse sententia ab ipso initio generis humani dam prava agimus, intuentibus hoc fratribus, exeni-
usque ad finem sseculiriion mutalur." QaiV^sf enim plum malum prsebemus; et, quasi inflexo extra viaiu
lianio qui vivit, etjion videbitmorlem (Psal. LXXXVIII, pedq, sequentibus vestigia.distorlarelinquimus, duiu
-4*9)? Quod bene rursum Psalmista intuens ait:, Tu per nostra opera ad scandalum aliena corda provo-
-.terribilis es, a ef quis restslei libi? ex tunc ira-tua camus. Valde aulem laboriosum esl cuslodire ne ma-
(Psal, LXXV,8).. Qui videlicet peecanti in paradiso la homo-facere audeat, ne in bonis aclibus per intenr
liomii.iiiratus semel de morlalitate;earnis uostrse sen- lioiiem, titubel, {|§9 et inter recta opera sinistra
tentiam iisit, quse nunc et usque ad ultimum mutari" eum cogitatio illudat. Qusetameu cuncla oumipotens
4111II0modo vaJebit. Dical.ergo,: Scribis conlra me Deus subtiliter examinat, atque in judieio singula
amaritudines.Unde adhuc subditur : , repensat: Sed quando homo, ijui carnis suae infiruii-
tate constringitur, .contra cuncta valeat subtiliter
CAPUT XLVi. \Vet. XXV, Rec. XXIV].
assurgere, alque inconcussa cogitatione recfitudinem
IBID.—Etconsumereptevis.peccqlisadolescentiwmew.tenere? Unde apte subditur: .
, '82. jSieufcorporis, itamentis wtates sunt vqriw. —
' '
Ecce yir juslus, quia in juventule, sua sepeecassej B; " _" CAPUT XLVIII.
poninvenit, adoIeseentisefaetapertimescit.Sed.scien- -VERS.28.^_—Qtti quqsi,putredo consumendussum,
,dum est quia sicutin corpore, ila sunletiamdncre- et quasi.vestimentum quod'comeditur a tinea.
menla setatis in mente; Prima quippe homiuis setas 64. Homo putredine sibiinnata consumitur. —Sicut
infaijtiaest, cum etsi innpeenter- vivit, nescit tanjeu _enim,yeslimeritum a finea de se exorta comeditur,
fariinnocenliam quam habet. Ac deinde pueritia s£r ilahomq in semetipso habet putredinem, de qua
quitur, iu qua jam_vaiet dicere. quod vult; .cui suc- consumatur; atque hoc est, quod est unde consuma-
cedit adplescentia, qusevidelicet prima esl.aetas in tur ut nbn si(. Quod iutelligi et aliter potest, siex
operalione; quam juventus.sequitur, scilicet apta for- ^yocetentatihominis dicitur: Qui quasipulredo consu-
titudini; ac posfmodum senectus, eiiam per teuipus mendus sum, et yuasi veslimentum quqd comeditur.a
jam pongrua maturitati. Quia igitur primam setatem "tineu. Homo enim quasi putredo . consumitur, dum
aptambonis actibus adolescentiam diximus, etjusli .carnis suaecorruplione eonterilur. ,Cui quia immunda
viri, cum in magna meniis maturitate' proficiunt, lentatio non aliunde, sed a semetipsq nascitur, more
nonnunquam ad memoriam aclionum suarum inilium tineae carnem-tentatio, quasi yestem de qua exit,
reducunt, seque tantuni de suis primordiis repre- .consumit., In semeiipso quippe habet homo. unde
hendunt, quantum ex gravitate mehlis allins profe- {<] tentelur. Quasi ergo tinea vestem cbnsumit, quse ex
cerunt, quia eo indiscretos se fuisse inveniunt, b quo vesle eadem-proeessit. Sciendum quoque quod tinea
discretionisarcem postmodum plenius consequunlur, sine.sonitu perforat veslimentum; et plerumque co-
, recte nunc per sancti yiri-voeem-adolescenliaepeccata gitatio lla transfigit menlem, ul mens ipsa non sen-
formidantur. Quod si ad ipsamJitteram est tenendum, 'tiat„nisi postquam fuerit ejus aculeo Iransfi.xa. Beue
hinc considerandum est quantum sint gravia peccala ergo dieitur, quodhomo tanquam veslimentuui a
juvenum et senum, si et illud sic justi meluuutquod tinea cbnsumitur, quia nonnunquam tentationurii
. jn infirmaa_tate deliquerunt..Sequitur: _ nostrarum vulnera' non cog.poscimus;"nisipostquam
••"- " " al) eis corifqssi in mente frierimus.. Quam yidelicet
CAPUT XLVH '[Rec.'XXV]< "- "
infirmitafem nostram ,bene adhu.c sanctus vir cousi-
VERS.27. — PosHlsh"itihervb pedem irieurii, et ob- derans, adjungit: .
.-,*. .. •
sefvasii omnessemiias inehs, et vesiigidpedummeomm 1
" CAPUT-
considerasti. XUX[V4t> et Rec.XXVI]. .
65. Divinijudicii in puniendis stiam pravis cogita- CAP.XIV,'VERS.1. — ilcmo tmtus de "muliere,brevi
tionibus, severitas. — In hervo Deus pedem hqminisi vivehs tempore,-repletuf muttis miseriis:
posuit, quia.pravitatem illius forti dislricliqnjs suae>. . C.5. Homo natus^-exinfirmitate,.guia.de muliere or-
sententia ligavit. Cujus omnes semitas bbservat, quia'1 t-us.— In sacro ejoquio muUer aut prp sexu pouitur,
, subtiiiter singula ejus quaeque dijudicat. Semitaet- aut.pro infirmilate. Prb sexu quippe sicut scripluui
~
. erilmangustior solet esse quani via. Quia autem viasi est :,Mi_sitDeus filium suumlt {actuni ex-.muliere,
actiones, rion immerilo semitas ipsas actionum cogi- factum sublege (Gal.iv, 4). Bro infirmllate verp,„si-
tatipnes aecipimus..De"usilaque omnes semitas ob-- -c.utper quemdam sapientem djci.tur : Melior est ini-
servaf, quia' in singulis, quibusque-nostris actibus3 ^iMfasviri, quam benefaciensmulier (Eccli. ;KUI,14).
.etiam cogitatiqnes pensat.Et vestigia pediroi consi-- Virelenim. fortis quilibet et discretusyocatur, muUei-
derat, quiaintentioues iioslrorum operumquamrectes vero mens infirma vel indiscreia accipilur. Et saepe
porialituf exatriinat, Sie "et-h0e*qubd4brium ;agiturr '"cohtingit ut etiam discreius quisque subilolabatur
uon rectb desidefio agathr. Possunt quoq^ueper pe-- iu culpa'm,:atqrieindiscretus aliUset infii-musb.oiiam
duui vestigia^usseda.nimale^cta signari. Nam pes inn exliibeat operationem. Sed. is q_a iadiscretus atque
a Vindori., et resislet tibi ab ira lua ? \ '._ .•arlem. ,, . , - ...'
quis
h Sic legendum ex -Mss. Vindoc., NprmMetc.', ~
Viridoc, riatttmex muliere.
11011,ut JiaUent Excusi, .etiam &ni\^.,.quo discretionis
 " '
9S5 SAISCTIGREGORIIMAGNl .984
infinnus est nonnunquam de eo quod bene egerit.A hanc latitudinem mundi prsesentis, et ecce qriasi tot
arop'ius elevatur, atque gravius in culpam cadit; di- floribus quot homiriibus plenus est. Vila itaque in
scretus vero quisque etiam ex eo quod male se egisse carne, flos in feno est. Unde bene per Psalmistam
mtelligit, ad districtionis regulam afclius se reducit; dicitur: Homo, sicut femtm dies ejus; et sicut flos
et inde allius a'd justitiam proficit, iinde ad tempus a agri, ila florebit (Psal. cn, 15). Isaias quoque ait-: _
justitia cecidisse videbatur. Qua in re recte dicitur: Omnis caro-fenum, el omnisjjloria ejus sicul flos-agri
Melisr estiniquiias viri, quam benefaciensmulier, quia (Isa. xh, 6). Homo elenim more floris-procedit ex
nomiuuquam etiam culpa forlium occasio virtutis fit, occulto, et subito apparet in publico, qui statim ex
et virtus infirmorum occasio peecati. Hoe igitur loco publico per mortem retrahitur ad occultum. Carnis
-mulieris nomine quid nisi a infirmilas designatur, nos viriditas ostendit, sed ariditas pulveris ab-aspe-
cum dicitur: Homonalus detmliere? Ae si apertius ctibus retrahit. Quasi flos apparuimus, qui non era-
"dicatur: Quid In se habebit forlitudinis ,*quinatus mus;.s quasi flos arescimus,-quitempqraliter appa-
•est ex infirmitale ? rebamus. -
66. Angustatur ad viiqm,-dilalatur ad misenam. — 68. JJomo sirigulis vitmmomentis ad mortem pergit.
J?reuivivens tempore, h repletur multis miseriis. Ecce 'Ihde deficil unde proficit. — Et quia per rriomenta
viri sancti vocibusc pcena hominis breviter est ex- B homo quotidie corapellitur ad mortem, reete adjun-
pressa, quia et angustatur ad viiam, et 2,90 dilatatur gitur: Et_fugii velut umbra, et nunquam in eodem
ad miseriam. Sienim subtiliter.considefetuf omne statu permanet. Sed cum sol quoque indesinenter
"quod hic" agitur, poena etmiseria est. Ipsi eteriim cursum suum peragat, et nunquam"se in stabiliiate
corruptioni carnis servire ad necessaria atque con- 'figat; cur ciirsusvitse hominis umbrae potius quam
cessa miseria est, ut conlra frigusvestimenla, contra soli comparatur, liisi quia, amisso airiore coriditbris,
famem alhrienta, contra ajslum frigora requirantur. caiorem cordis perdidit, et in solo iniquitatis suse
-Quod mulla cautela custoditur salus corporis; quod frigore rerriansit? Quia j'uxta Veritalis vocem: ^ Abuh-
etiam custodita amitlitur, amissa cura gravi labore dabitiniqiiilas, et refrigescet charitasmullorum (Mallh.
-reparatur, et tamen reparala in dubio semper est; xxiv, 12). Quiigitur in amoreDei cordis calorerii
qijid hoe aliud quam mortalis vitse miseria esl? Quod non habet, nec tameh vitam quam iiiligit tenet, sci-
bmamus amicos, a suspecli ne offendi valeant; foi*^ licet velut umbra fugit. Unde recte quoque de illo
midamus inimicbs, alque securi de eis non sumus seriplunfest: Quia seculusestutnbram (Eccli. xxxiv).
ittique quos formidanius; quod plerumque iniraicis Bene autem dicitur : 391, Ef nunqudm'in eodem'
"sic confidenter quasi amicis Ioquimur, et nonriun- statu permanei, quia dum infautia ad pueritiam,pue-
*quampura vertia proximorum, et multum nos for- Q ( ritiai ad adolescentiam, adblescentia ad juventutem,
lasse diligeritium, quasi verba sttscipimus inimico- juventus ad ^enectulerii, senectus trarisit a'd mbrlera,
rum, et qui falli nunquam vel fallere volumus, • ex iri Cursu vite praesentis ipsis suis augmentis ad de-
cautela nostra gfavius erramus; quid itaque hoc nisi trimenta impellitur; et inde semper deficit, unde se
hrimanse vitse "miseria est? Quod, amissa cbelesli' proficere in spatium vitae credit. Fixum eteriim sta-
patria , repulsus homo delectatur exsilio, gravatur tum hic habere non possumus, ubi transitufi veni-
curis, et tameri cogitare dissimulat quarii grave sit mus : atque hoc ipsum nostrum vivere,- quotidie a
- videlicet iapsuni
inulta cogitanlur;' quod privatus est interrio vita transire est. Quem pfimus-
°"quia
Iumine, et tamen in hac vita diu vult perpeli cseci- homo ante culpam habere non potuit, quia tempora,
tatem suam; quid lioc aliud quam de poena nostra eo stanle, transibant. Sed postquam deliquit, in quo-
nata miseria est? ! Sed quamvis diu hic stare desi- dam se quasi lubrico lemporalitatis posuit; et quia
deret, ipso tamen cursu morfalis vilse impellilur ut cibum comedit vetitum, status sui prolinus invenit
defectum'. Quam tamen mutabilitatera non solum
egrediatur. Unde yir sanctus recte subj'ungit:
CAPUT L [Vet. XXVII]. exlerius, sed interius' quoque"lionio patitur, dum ad
meliora opera exsurgere conatur. Mens etenim mu-
VERS.2. — Qui quasi flos egreditur et -conterilur,^j) "tabilitafis suse pondere ad aliud semper impellitur
~etfugit velut umbra, et nunquam in eodem-statu per- quam est, et nisi in statu suo arcta cuslodisedisci-
manet. plina teneatur, semper in detefiora dilabituf. ' Quae
'
67. Mundus iot floribus brevisiccandis repletur, quot enim semper stantem deseruit, statum quem habere
nominibus.— Quasi flos elenim egredilur, qula nitet potuii amisil. Unde nunc cum ad meliora riitilur,
in carne; sed conteritur, quia redigitur iu putredi- quasi contra ictum fluriiinis conatur. Cum veroab
nem. Quid enim sunt nali homines in mundo, nisi intentione ascendendi resolvitur, sine labore ad^iiiia
quidam flores in campo ? Tendamus oculos cordis in reducitur. [Vef;' ArXVJJJ.] Quia enim in ascensu
. a Sag., Utic. et-alii, infirmitas nientis designatur? - desideret, ipso tamen cursu mortalis vilw compellitur
~h,V\. Norm., repletus mullis miseriis. In Utic olim ut egrediaiur, vir sanctus, elc. Eo in loco Utic. est
; ita legebalui*;sed censorius stylus mutavit s in r.' 1
c Vindoc, Utic, Big.; Lyr., pwna hominibus. interpolatus.
- s Melius fortasse Vindoc, quasi fenum arescimtts,
d Vindoc, qui suspectione offendivaleant. melius alteri membro respondet quasi flos av-
« Hiec verba, quia mtdla cogitantur, desunt in idque _*'"'-
" paruiriius.
h
Vindoc Aliquij cum Sag., abundavit iniquiias.
f- Qfe.ieg fefe Koffliiji^' p.k tfu.mmUtik hit Mtm -, t Pleiique Kofraif guiti eienim sehiper( ete/
'
 985 MORALIOMLIB. XII. — 1N.CAP.XIV b. JOB. 986
lahor est, in descensu olium, intraturos. per.ahgustani, A.conceptumsemihe? Nonne tu, qui solus es?
porlam Dominus admonet,-dicens : Conlenditeintrare 70.. Homo propter vitiatam originem immunda pa-
per angustam porlam {Luc. xm, 24). Dicturus quippe tiiur eliani nolens. — Is qui perse solus est nmndus
apgustse portae introitum, prsemisit, conlendite-,qpia mundare praevalet immunda. Homo enira in corrupli-
nisi mentis a cqntentiq ferveal, unda mundi non vin- hili carne viyens habet tentationum immunditias
citur, per qriani aijima semper adlma.revocatur. Quia impressas In semetipso, quia nimirum eas traxit ab
igilur homo velut flos nascitur et conteritur,.quia si- origine. Ipsa quippe propter delectationem carnis
• cut umbra fugil, atque in statu suo nunquam per- - ejus conceptio immunditia. est. Unde et Psalmista
manet, quid in hac consideratione subjungat aud.ia- aii: Ecce-enim in iniquitatibus concepius.sutn, etih
mus. Sequitur: - . - -, delictis peperit me mater mea (Psal. __,,-7). Hinc est
... CAPUILI. -.- ergo quodplerumque tentatur et nolens. Hinc est
VERS.5. — El dignum ducis super hujuscemodi qupd inimunda qusedam in-.mente patitur, quamvis
qperire oculos luos, et adducere eum tecum in jndi- exjudicio reluctetur, quia conceplus dedmmundilia,
cium~ dum ad munditiam tendit, hoc conalur vineere quod
-1)9. Duoiextrenfa nomo etcreator, pulvis.etDeus. est. Quisquis autem occultse tentationis motus. atque
— Consideravit quippe superius et omriipotentis Dei A immunditiam .-cogilationis .evicerit, neqnaquam sihi
polentiam, et infirmitatem suam; deduxit anteocu- suammunditiam tribuat, quia deimmundo conceplum
Ios se et Deum, pensavit quis euni-quo ad judicium semine nullus fa.cere mundum potest, nisiis qui
veniat. Vidit hinc hominem,-inde conditorem, id est mundus per semetipsum solus est. Qui ergo jain ad
pulverem, et Deum; etrecte ait:,Ef dignum ducis locum munditiai mente pervenitj conceplionis suse
super hujuscemodi aperire oculos tuos? Omnipotenti viam respiciat, per quam.ven.it, .atque inde.colligat
Deooculos aperire 39_2 b esf judicia exercere, quem quia ex sua virtule non liabetTnundiliam viyendi, cui
feriat videre. Nani quasi clausis oculisnon.vult aspi- de immundilia factrim esl initium subsistendi.Potest
cere quemnon vult ferire. Unde mox ,de ipso quoque vero lioc in loco intelligi,, quia beatus Job incafna-
judicio adj'ungitur: Et adducere eutn tecum m judi- tionem Redemptoris intuitus, solum vidit in niundo
jcium? Sed quia contemplatus est ad j"udicium.venien- homiriem de iramurido semine non esse conceplum,
tem Deum,-rursuin considerat infirmitalemsuam. qui sic in mundum venit ex-Virgine, ut nihil liaberet
Videt quia mundus per semetipsura esse non.possit, de immunda.conceptione. Neque enim ex yiro et
qui ut essepossit, de immunditia processit, atque femina, sed ex sancto Spiritu ct Maria virgine pro-
sabj'ungit: - cessit. Solus ergo in carne sua vere mundus exstilit,
CAPUTLII. . - C qui delectatione carnis tangi non potuil, quia nec
VERS.4,' — Quispotest faeere mundum de4mmundo._ per camalem hue deleclalionem venit., .
a EbrOic.et aUi Norm., quia nisi -mentis'intentiq b Ebroic; esf judicia exerere. '
. ' '• ;
fervet.
• ' "' «_ .-— II nin i. u •'<_ ' ' 111 111,1 —_--------^^

LIBER DUODECIM©S.
~~
In quo, exposito capite xiv lipri Job, a versu quinio, caput xv ex integro plerumque
' - •••---.
mpraliter explicatur.
[Vet. et Rec. /.] Mosj'ustorum esttanlosollicitius certe in diebus brevitas lemporis,' in mensibus vero
pi*sesentemvitam quam sit fugitiva eogitare, quanto quasi multiplicatadierum spatia designantur; JNobis
studiosiusnoverintcoelestis patriae bdna aeterna per- j> ergo breves dies surit. Sed quia vila nostfa posl len-
pendere. Ex his enim quas manentia intus aspiciunt, ditur, apud Deum numerus nostrorufn mensium esse
foris fugam rerum labenlium subtilius' rattendunt. memoratur. Unde et per Salomonem dicitur : Lon-
Undebeatus Job,eumdelapsu humani temporis sen- giludo dierum in dextera ejus. Sequituf : - -_
tentiam protulisset, dicens : Homo natus de muliere,' 1 ' ' '' CAPUTII [Rec. II]."
brevi vivens tempore. Et rursum: Et fugil -velut utri- IBID.— Constiluistitermines ejits, qui prwleiiri nbn
- bra, ei
nunquam in eodem stalu permanet, adhuc de potertint.
brevitate vitae ejus adjungit - - - -
3S3 2."IV"u//afiunt hominibus sine Dei cdnsilid,
CAPUT PRIMUM. etsi occulto. Nulla quae in hocmundo hominibus fiunt
- CiP. XIV,_VEUS. 5. — JSreiiesdies hbminis sunt, nu- absque omnipotentis Dei occulto consilio veniuntl.
merusmensiumejiis apud te est: "Namcrincta Deus a secuturapraesciens, antesaecula
1. Quodtanta velbcitate'transcurrit velut nonest. decrevlt "qiialiter per ssecuJa disponantur. Statulum
— Hoc etenitn apud nos velut non esse considerat, quippe j"am homini est, vel-quantum hunc mundi
quod tanta velocitate transcurril. Qfuia vero "apud . prbsperitas sequatur, vel quanturii adv.ersilas feriat,
"OinuipotentemDeuni etiam labentia stant, apud eum ne electos ej'us aut immoderata prosperilas elevet,
esse numerum nostrorum mensiuai perhibet. Vel aut liimia adversilas gravet. Statulurii quoque est
-.« Bigot-.etLyr., futura pmseiens.. Vtkt fuitirti 1'fkUum.^.- . • : . . - -" '." '- . ; ^-
9S", - • '- -S."6REG0MI MSGNl '"'-"•• '""-••" 5,83-
quantum inipsavitamortaliiemporaHtervival. Nafii A ^ nis-gaudiis femit. Quid 6st ergodicere: llecede pau--
etsi arinos quihdecim Ezeehise regiadvitamhddidit lulutit ub eo, ui-quiescat, nisi i jam flagella-vilseprse-
omnipotens Deus (IV Reg. xx, 1), cum eummori sentis subtrahe, et-bona seternae quietis-ostende?
permisit, tuuc-eum prsescivit esse nioriturum. Qua Unde eliam de ipsa -quiete--addithr:~Donec 3@4
in re qusestio oritur, quomodo ei per rprophetam di- optalaveniat, sicut mercenarii dieSejlrs.Tunc namque
caiuf : Dispone domui tuw, quia morieris tu, et non homini optata sicut mercenarii dies venit, quando
vives; cui cummorlis sentenlia dicta est; pr-otiniis oeternam requiem jiro recompensatione sui. laboris
adejusiacrymas estviia addita. Sed per prophetam aeceperit.-Quanlum vero -ad praesentis vitss speeiem-
-Dominus dhtft-quo tempofe moii Ipse merebalur; spectat, adhuc* heatus Job hrimanum genus multis '
per largitatem "vero miseficordise iHo eum tempore miseriis repletum quam sil despectum insinuat, quan-
ad morlemdistulil, qubd antesaecula ipse praescivit. lumque ipsa insensibilia ipsuni praeirevideantur nar-
' " '
Nec propheta igilur fallax, quiatempus mortis in- iat,cum dicil)
nbtuit. quo vif ille mori merebalur; nec doriiiniCa '
CAPUT IV [Vef. JJJ, Rec. IV].
slatuta convulsasunl, quia ut ex largitale Dei anni
Vifaecrescererit, hoc quoque ante saecula"prsefixum VERS.7-10. — Lignum. hqbet spem; si prwcisitm
'
fuit; atque.spatium vitae quod inopinate foris est ad- £ fuerit, rttrsum viwscit, -etyami ejus pullylant. Si se-
ditum, < sine augniento prcescientisefuit inlbs statu- nuerit radix ejusin terra, elin pulver.eemortuus fue- •
tum. Bene ergo dicitur : [Vet. II.] Constituisii ter- rit Jrimcus iilius, ad odorem aquwyerminabit, et.facie.1
minos ejus, quiprmteriri non-polerunt. comam quasi cum primum planlatum esl. Bomo vero
' 3. JJeas cvmitnor.luusfuerit, et nudatus atque consumptus, ubi,
profectibus spiritualibus modum ponil. --- est? - . - -
Quod iamen intelligi eiiam juxta spiriium valet, qjiia quwso,
(,-omiuiiquam in Virtutibus" proficefe conamur, et S-.-Ligni noniineinulta significaniur: Cnix'.,vif jtiS-
qusedam dona percipiriius, a quibusdam vero repulsi tus, incarnala Dei SapieiiHa. Ex percuSsiohejusii ad
in imis jacemus. Nemo enim esf qui tantum _>virtu- amorem cmleslispairim accendunXur.-^- Sed tfuia iioe
tis apprehendatquaiitum desiderat, quia omnipolens jrixta lilieram patet, iJebemusserisum ad liileriora
Deris, interiora discernens, ipsis spiritaUbrisprovecti- reducere, et qualitef hsec juxta spiritumintelligi
bus moduni ponit;c ulex hochoino quodapprehqndere debeaiit perscrutari. In Scilptura-etenim saCraligni
eonalur, et non valet, in illis se non elevet quse va- nomine aliquandb cfux, aliijuandb virjustus, aUl
Jet. Unde ille quoque egregius prsedicator, qui raptus etiaui injustus, aliquarido yerb iubafnala Dfeisapien-
•adtertium cbslum lueral, paradisi arcana penetra-" tia figuralur. Crux etenim ligno signatur,"cuiii dici-
Veral, esse post rcvelalionem trariquillus atquein- „? tur : Mittamus lignunl ih pmtem ejus (Jerem. xi, 19).
tentatus non d valebat (II Cor. xn,3). Sed quia^ liigaum quippe ih pahehi mifteVe est Dbminicb'eor-
omnipotens Deus terminos copstituil homini s qui pori crucpm adhibere. Rursum ligni nomine vir justus
prseieriri non poterunt, et elevavit.hunc ad cogno- aut eliam injustus exprimilur, sicut per prophetam
scenda sublimia, et reduxit iterum ad infirma tole- Dpniinus jiicit _:Ego Jhmbius , Jiumiliavi iignumsu^
randa, ut modi sui mensuram aspiciens, dum securi- blime, et exaltavi lignum Immile (Ezech. xvu, 24).
tatem comprehendere conaretur, et non .posset _ ne -Quia juicta - ejusdem V.entatis vocem : Omnis qui se
per elationem extta. se .iret, per humilitateni coger exallat humiliabilur, et qui sejiumiliat exaUabitur
retur jntra suossemper terminos redire. Sequilur.: {Luc_.xiv, ^l). Salomon quoque ait: Si cecideriili-
CAPUT III [Rec. III]. gmim ad Auslrum, aut ad Aquilonem, in quocunque
loco ceciderit, ibi erit {Eccle. sl,;S).,Ih die efbnim
VERS.6. — Recede paululum ab eo, ut quiescat*, morJis suae,justus ad A.ustrum cadit^ ^ieccator ad
donec optata veniat, sicul mercenarii dies ejus. , Aquil.bnem.,quia et justus per fervorem jspiiitus ad
'i. Sanclivitw prwsenlisiwdio ad mternam requiem gaudia ducitur, et peccator cum apostata angelo, qui
semper anhelanf.,— Hoc loco recede dicifur vini fla- (Jixit: Sedebo.in monle teslamenti,iniateribus Aqui-
gelli amove.: Quis enim valet Deq recedente-quie- lonis (Isai. xiv, 13), in frigido suo corde reprobaluf.
scere, cum solus ipse sit requies, et a quo quisque D ] RursumperlignumincarnataDeiSapientiafiguratur,
quanto longe Juerit,.fii tanlo el inquietus? Itaque sicut de ea sefiptum est: Lignum vitw ssl his tpi
sic fecedeab eo, dicitur, ut intetligas feriendg. Apte apprehenderinteam (Prov. iu, 18); e et sicut ipsa air s
enim subjungitur: Donec optata veniat, sicut merce- Si in^viridi ligno hwc fsciunt, in arido qttidfiel (Luc.
riarii dies ejus.. Slercenarius quanto longe esf a hne TCXUI, 51)? Hoc itaque loco cum lignum praefertur
operis, tanlo et fetributione mercedis. Ita vir quisquei homini, quid. homo nisi carnalis quisque.accipilur?
sarictus,in liac yita positus, dum longe se esse ab' Et quid ligni nomine nisi j'usli pniuscujusque vita
exilu vitse prsesentis cpnspicit, longe se esse ab seter- designalur : Lignum etenim habet spem; si prwcisum

8 Sic Bpllov., Turon., Norman. et vet. EJif. At ut ex hoc homo. ' - .

reeehl. habelit sine augmenlo in prwscientia. d Norm. et Bellpv.,-Do/e/>flf.
h Ebrpic, Bajoc, Sag.-, Ulic, etc| virtutes ap- habet nolebal - Viridoc,
~ "' pro "volebal,
-- '
prehendat. - , . -. e Norm. plerique, et sicut ipse ait. Utic, oliiu,
^JMorman., ul ex hoc bono quod, elc Olim ta- •ipsa.
men in Utic. legebatur, sicut iu vet. et rec Editis
 989 M)RAL1UM_LIB. XII. — W £AP€T XIV B. JOB. . . 990
fttent, rursum virescit, quia cum a inmqrte passlonis A _ Quae yidelicet radix senescit in terra. cum nalura
pro veritate j'ustus aflicitur,:iira3ternsevitseviriditale carnis deficit in pulverem redacla. Cuj'us iii pulvere
reeuperatur. Et qui hic yirebat per fidem, ilUc-yi- tru.ncus emoritur, quia exstinctum corpus a su_aspe-«
reseit per,speciem. Et raini ejus pullulant, quia pie- cie dissipatur.-Sed ad odoreni aquaegerrninat, quist
Tumque ex passiohe justi fideles quique ad amorem per adventum sancti Spirifus resurgit :Et faciet; co-
cielesti.s patrise muliiplicantiir, et viriditateiri vitse mam quasi cum primum plantatum est, quia ad illam-
spiritalis accipiurit, dum h hic pro Deb fortiter egisse speciem redit ad quam-percipiendarii creatus fuerat,
graliilarilur. Sequitur; ' ' si in paradiso positus peccare noluisset.
"CAPUTV.. 8. Christus arbof. in pqssipne succisa,In resurre-
VEIIS.S, 9. — Si senuerit in. terra radix ejus, ,et in ctione mulliplicata.—rQuod fortasse eliam de Doraino
j]ulvereemortuusfuerit.lruiicusillius,ad adorem aqum ipso, scilicet bononim omnium capite, valet jntel-
germinabil,"et faciet cotrianiquasi cum primum plan- ligi; c juxlai hoc.namque quod praediximus,quia de
talum . . semetipso ait: Siinviridi lignbhmc.fqciunt, in arido
, x est'. . ....
.6. Sua morteuberesinnobis fruclus gignuntjusti. — quid fiet (Luc. xxiu, 31)-?-Se esse lignum viride, et
Quid radix jusli nisi sancta pradicaliq , quia ab ipsa nos lignum aridum dixit, quia ipsein se h vim divi-
• oritur,etinipsas.ubsislit?etqiiidterrseyelpulverisno- B 3 nitatis habuit; nos vero,;qrii-puri homines sumus,
minenisi peccalor accipitur? cui voce-conditorisdici- lignum aridum appellamuf. Habet ergo lignum spem,
fur : Terra es, et in terram ibis, vel certe, sicut habpt -• siprsecisumfuerit, quia rursum yifescit, quoniam
noslra.translatio : Pulvis es, et in pulveremrevefteris ' et si occidi pef passionem pbtuit,per resurreclionis
(Genes. III,19)_ Justiigiturradixin terrasenescit, c et gloriam rursiis ad vilseviriditatemvenit. Hujus rami
in pulvere truneus emorilur,-3i$|§ quia apud corda pullulant, quia, resurfeclibne illius muliiplicati, longe
pravprumejus prsedicatio desp.ecla cunctisque viri- lateque fidelesereverunt. Huj"usradix in teira quasi'
bus d effeta creditur. Et.in pulveretr.uncus emoritur, seriuit, quia ejns praedicatio Judaeorum perfidise de- *
quia"inler manus persequentium corpus illius exani- specta fiiit. Et ih pulvere truncus emorluus est, -quia
matur. Juxta Sapienlise etenim vocem : Visi sunt In corde persequentiurri, i quod peffidise susevento
oculis insipienliuin mori; ei msiimutaest afflictioexi- levabalur, Gontemplibiliseldespectus- est habitus,
tus illorum (Sap.ni, 2). Sed isle cuj'us radix.in terra -quia carne poluit occidi. Sed ad odofem aquae ger-
senuit, et in pu'lvei'efruncus.emortuus est, ad odorem minavit; quia perTirtutem -Dei exstincta caro illius
.-aqusegerniinat, quia per afflatum san.cti Spiiitus in ad vilamfediil, juxtaquod seriptum est: QuemDeus
^electorum cordibus e exemplo sui operis gerriien "suscitavila-morluis (Act. in,18). Quia enhri Deus-
-.virtulis, facit. Aqms eteuirri .appellallorie nonnun- f<l"Trihitasest,'exstInctam carnem UnigenitiFilii-sancta
.quamsapcti Spiritus irrigatio designafi solet, sicut •Trinilas,.3g@ id-esl Palef, et idem Filius, et Spiri-
scriplum est; Si ifuis silit, veniat ad me , eibibat. tus sanctus resuscilavit._;Et fecit comam quasicum
.Qui autem biberitex aqua, quam ego.dabo ei, non si- primum-planlatum'esl,-quia illa apostoiorum debili-
tiei in.mternum (Joan. vu, 37; IV, 43). Sequttur: Et tas 1,ijuse in niorte illius.expavit,et negavit, elhc-
faciet corixamquasi cum primum plantatuin est. Siic- gando aruit, per resurrecliouis ejus gloriam 11118113
ciso trunco comam facere, est exstincfo corporaliter ad iidem viruit. In cuj*usiigni comparatione quid
justo, ipso suae passionis exeriiplo -multorum corda omnis homo, riisi pulvis est? Unde et subditur,: -
,suscitare, et ex fid.erecta yiridilafem veritatis osten- CAPUT VI IVet. V].
,dere. Ben.eautem dieitur; Quasi cum .primutn planr "VERS.10. — Homovero cum mortuus fuerit, etnu-
talum est. Omne quod hic a jusiis agitur secunda'
videlicet non in dalusatque consumptus,ubi,qumsd,est?
plantatio est, quia prima plantatio
opere justorum; sed in prseseienlia condiloris est. Et d.Momo.peccatbrnioriturin.cu[pq,nudaiurgjustT-
quia cuncta quai"agunl -electi, sicut prius, interius 'tiu, consumiiuf in pmna. —.Kullus homb sirie pec-
eorispiciuntur -alque disponuntur, ita postmodum cato est, nisi ille qui ink liunc mundum, non venif
exterius periiciuntur,- bene dicitur.-: Faciet cpmam^Dex peccato; Et quia omnes in culpa ligamur, ipsa
quasi cutnprimum plaritatum est; id-est, yiriditatem amfssione juslilise morimur; concessa prius iri pa-
suani- ostendit in effectu operis, quarii prius habuit radisb veste innocentise nudamur, interilu eliam car-
nis subsequenle consumimur. Homq.ilaque peccatpr
-f in pKEScientiaconditoris. , . --
[Vet.IV.] 7. Homoex se deficit, sed adveniente morifur.iri culpa, jiudatur a justitia, cojisuinitur iii
Spirilu sancto renovatur. — Pptest etiam radix j'usti poeiia. Haric nuditatein p"eccak)risfilii legere digi.atus
ipsa riatufa humariitatis inlelligi, ex qua sribsislit. est pater, qui eb redeurite dixit: Cifoproferte stolam
a Abestin, et legilurmorfe.. afficitur, iri-Utic et elc-, el ex vet. Edit. Recentius Vulgati habent-: juxla
aliis. hoc utique quod prmdix.... se enim lignum viride, etc.
-in"""• h In Utic prius legebalur lumen divinitdtis.
Lyr., Sag., Bigot.,"etc, hund-pro Deo'. "'<' , 1 Utic, ef st cecidit per passionem, poluil per re-
c Deeslef in pulveretruncus emoritur in Lyr. eiBig;
J Plurirni, effetata. surrectianis rursus venire.ad viriditalem vitw.
e Turon. el Norin., exetnpliini suf operis gerpien .Vindoc., pergtoriam Ksurrectionemgratim...
' .• , i Turori., quo perfidimsuw vptio levabantur.
virlutis facit.
t Vindoc.,et-Norm..,in"pr<esenttaconditofis. .k Norm., Tupon.,' Bellpv., Vindoc., efc, in hoc.
'
j; Sic restituimus ex Mss. Nofm., VJndoc.jBellov.,. mundo non venil. .... .... . . ,
 •"" ' >;
99i . SANCTI6REG0RII MAGNI -' 992
primam (Lub, xv, 22). Piima quippe stola esl veslis A ^ . CAPUT VIII.
innocenliae, quam homo bene conditus accepit, sed VISRS.12. — Donecatteralur cwlum,non evigilabit,
male a serpente persuasus perdidit. Contra hanc rur- nec consurget de somnosuo.
sum liuditatem dicitur : Realus quii)igilal, et cusiodii 12. Liquet enim quia non resufget, scilicet"donec
vestimenta sua, ne nudus ambulet (Apoc. xvi, 1S). atteratur coelum,quia nisi mundi huj'us finis adverie-
Vestiraenta qnippe custodimus cum prsecepta inno- rit, humanum §enus a somno .mortis ad vitam upii
centite servamns irimente, ut cumnos» judiei eulpa evigilabit. Non ergo quia omnino non resurgat," sed
nudat, ad amissam-redeuntesinnocentiani poenitentia quia ante contritionem coeli, humanum genus mini-
operiat. Bene autem dicitur: Ubi, qumso,est? quia nie resurgat, insinuat. Notandum quoque est cur
peccator homo illic stare noluit, ubi conditus fuit; postqiiam superius hominem mortuum dixit, inferius
hicvero, iibi cecidit, diu esseprohihetur. Patriam non mof tuura, sed dorrrilenlcm nominat, eumque de
volens perdidil, a peregrinalione vero sua quam di- somno suo minirae consurgere, douec ccelum alte-
ligit irivitusexpellitur. Ubi efgo est, qui in ejus amore ralnr narrat, nisi quod patenter dalur intelligi quia
non est ubi Verum esseest ? Sequitur: in comparatione ligni revireritis hominem moriuum
CAPUTVn. - peccatoremnominat, a vila scilicet j'usfitise exstin-
jR ctum.' Ubi autem de morle carnis loquitur, non hanc
VEES.-- 11, 12. — Quomodo si recedant aqum^de riiorlem, sed somnuni rrialuit vocare, spem procul
mari, et fluvius vacuefactus arescal, sic homo, cutn dubio resurreclionis insinuans, quiasicut citius homo
dormierit, noiffesurget. a somno evigilat, ila concite ad conditoris nutum a
10. Mens humana mstuanti mari similis. — Mare morte corporis resurgat. Vehementer enim ab in.lr-
mens hominis, et quasi iluctus maris.sunt cogitationes mis mentibus nomen mortis pertinlescilur, somni
£
"meittis, quse aliquando per iram tumescunt, per gra- autem vocabulum non timefur. Unde et Paulus di-
tiam tranquillse fiunt, h per odium cum amaritudine scipulos admonens, dicit: Nolumus autem ignorare
defluunt. Sedcumliomo moritur, aquae marjs rece- vos, fratres, de dormientibus,ul non contrislemini siciit
dunt, quia, juxta Psamistse vocem :In illa die peri- et cwteri qui spem non habeni. Sienim credimus'quod
bunl omnes cogiialiones eorum (Psal. CXLV,4). Et Jesus inortuus esi el resurremt', ita et Deus eos qiii
rursum de moriente scriptum est : Amor quoque et dormierunl per Jesutn adducet cumeo (IThess.w, 1.2).
odiumsimul peribunt (Eccle, ix, 6). Arescit ergo flu- Quid est quod prsedicator egregius mortem Domini
.vius vacuefaetus, quia, subducta anima, vacuumre- mortem vocat, morlem vero servorum Domini, non
manet corpus. c Qtiasi enim alveus flurainis vacuus morlem, sed somnum nominat, nisi quia, infirma"
est corpus exanime.. Qua in re vigilanter inluendum G corda audientium respiciens, medicamentum prsedi-
est quia vita prsesens, videlicef quousque anima mor calionis suse mira arte componit, et illumquem j'am
ratur in corp.ore, mari comparatur el fluvio. Aqua resurrexisse noveranl, eis morluum insinuare non
enim maris amara est, fluminis dulcis. Et quia hic dubitat; eos vero qui necdum resurrexerant, ut
viventes.modo quibusdara amariludinibus 4 afficimur, spem resurrectionis inslnuet, non mbrluos, sed dof-
'modo autem dulcedine tranquilli ac mites inveni- mientes vocat? Non enim verebatur dicere mortuuui
mur, prsesentis vitsB deeursus comparatione expri- quem auditores j"amresurrexisse cognoverant, et ve-
mitur maris et fluminis. febatur dicere nfoiiuos s quos resurgere vix crede-
bant.-Bealusigilur.Job., quist carne morluosad vitam
11. (Vel. VI, Rec. V.]Job resurreclionemnonabso-- "rursus non dubitat, eos dormientes riotius
evigilare ' *
lute negal, sed tanlum fuluram ante mundi finem. — mortuos :
quam appellat. Sequitur
Sed in hjs duruiu valde videtur esse quod subditur;
Sic homo, cum dormieril, e non resurget. Cur itaque CAPUT _IX[Vef. VII, Rec. VI].
laboramus, si in resurrectionis. retributlonem non YERS.13. — Quis mihi tribuat ut in infefno prote-
tendimus? Quoriiodo autem dicitur,: Nbn resurget, gas me?
cum scriptutn sit : Omnes quidem resurgemus, sed iJ) 13. Duplex infernus, aliusinferior malis cruciandis,
non omnes immutabimnr (1 Cor. xv, 51 ).'El rursurri: alius superiorjustis usque ad adventuniChrisli reci-
Si in 3S7 hac vita tantum in Chrislo sperantes su- piendis desiinatus'.— Quia ante advenluin mediatoris
mus, riiiserabilibressumus omnibus hominibus(I Cor. Deiethominis omnis homo, quamvis mun.daeproba-
.'xv, 19). Et pef semetipsam Veritas dicat: Vmnes qui taeque viiae fuerit, ad inferni claustfa descenderit,
in monumentissunl audient vocem ejus, et pfbcedeni dubium non est, quoniam homo, qui per se cecidit,
qui bona feceruntin resurreclionem viim (Joan. v, 28). per seadparadisi requiem redire non poluit, nisi ve-
Sed subjunetai sententia indicat qusc discretio in niret ille qui suae incarnationis mysterio ejusdem
praemissa lateai. Narn subdifur; nobis paradisi iter aperiret. Unde et post culpanv
tt Plerique Norhi. et Turon., judicii culpa.
h Utic, per amaritudinem cum odio defiuunt. Se- d_In solia Edit. Gussanv. additur turbati.
cundamaiius expunxif cum odio. eViorm.,nonresurgit.
f Deest iri Turon. discipulos.
., c Vindoc, quasi enim alveus fluminis Vttciim' •estf
* e Turon.i tliios murgere vuuti efanh
«H/HSeetpus eeahhnc eiu -
 m , MORALIUMLIB. XII. — IN CAP. XIV B. JOB. . ,. m
pnmi hominisad paradisi aditum_roniphseaflammea iAper Osee prophelani dicit : Erpmors tua, o mors,
._posita esse memoratur (Genes.m,24), quaeet versati ero morsus tuus,. inferne (Osee xui, 14). Quod enim
lis. dicilur, pro eo quodquaridoque"veniretlempus ut occidimus, agimus ut penitus non sit. Ex eo eniiu
Etiamremoveripotuisset Nec famen ita justorum ani- ._ quod mqrderaus, parlem. abstrahimus, partemque
mas adinfernumdieimusdescendisse,ut in loeis poena- reliriquimus. Quia.ergo in eleclis suis funditus Do-
libus tenerentur. Sed esse superiora inferni loca, esse minus occidit mbrtero, mors mortis exstitir. Quiavero
alia inferioracredenda sunt, ul et in superioribusjusli ex inferrio,parlem abstulit, parlemque reliquit, non
fequieseerent, et in inferioribus 39S injusti crucia- occiditfunditus, sedmoraofditinfernum. Dicit-crgo:
rentur. Undeet Psalmista propter praevenientemse Ero mqrs lua, o mors; id est,\ in eleclis meis c,te
Dei graliam dicit.: Eripuisli animatn tneam ex in- funditusperimo..Ero morsus tuus, iriferne, quia, su-
ferno inferiori (Psal. LXXXV, 15). Bealus igitur Job blatis eis,.-te ex parte transfigo. Sciens igitur beatus
_anteMediatorisadventum^ad-infernumse descendere Job hunc adventum.ad inieros Redemptoris jiostri,
sciens,' conditorissui a illic protectionem' posiuJat, petat quod futurum dprsevidit,et dicat: Ef constituas
uta locis prenalibus alienus existat, ubi, dum ad re- mihi tempusin quo recorderis mei. Sequitur: = .
quiem ducitur, a supplicus' abscondalur. Unde sub-
CAPUT XII.
. ;
)'ungit^ ' j
- -CAPUTX [Ree. VII]:- ' , VERS.14. — Pulasne mortuus homorursum vivetf
IBID.— Et abscondasine donec pertrcmsetitfuror 16. Nonnuhquam a fortibus infirmitatis verba su-
tuus. - ' -' - scipienda.— Solent justi viri in.eoquod ipsi certum
- -1&.Deifurorperturbationisexpers, in finemundicon- ac soliduni sentiunt quasi ex dubietate aliquid pro-
summatur. — Furor-eliam omnipotentis Delh in hoe ferre, ut irifirmorurii in se verba transferanl. Sed
quotid.ievim -susedistrietionis peragit, quod viventes rursum per «iorleni sentenliam '
infirmanti dubietafe'
indigne dignis suppliciis demergit. Qui.Juror nunc bmniniodo contradieunt, quatenus "per hoc qubd
equidem transit, .sed in line pertransit," quia modo ilubie"proferre cernuntur infirmis aliqualenus con-
-agitur, sed in mundi termino consummalur. Qui ta- descendant, et per hoc quod certam sentenliarii
men iste'furor, quantum ad eleclorum.aiiimas, 3n profefunt, 399 infirmorummenles dubias ad scli-
Redemptoris nostri adventu pertransiit, quia eas ab ditatem trahant. Quod nimirum dum iaciunt' exem-
inferniclaustris ad paradisi gaudia mediator Dei et plum nbstri,capitis sequuntur. Passioni quippe Do-
.hominum, dum ipse illuc pie descenderet, redrixit. minus propinquans infirmahtiumin sevocemsumpsit,
"Inler liaec vero sciendum est quod furoris nomen -. dicens _Pater nii, si possibileest, transeata mecalix
Divinitalinon congruit, quia naluram Dei simplicem Q ( iile (Malth. xxvi, 59) f eoruinque timorem, ut" abs-
perlurbatio mdla confundit. Unde ei dieitur :-Tu au- tifaheret, suscepit; et riirsus per obedieritiam"vioi
tem dominator-virlutisSMIKtranquillitaie judicas, et fortitudinis ostendens ait: Verumtamenrion sicut ego
cum magna reverenlia disponis nos (Sap.xu, 18). volo,sed sicut tu (Ibid.,39) ut cum hocimminetquod
ISed quia j'ustorum aniroseper.Mediatoris adyenlum fieri nolumus, sic per irifirmitalem pelamus ut noa
erant quandoque ab inferni Iocis, quamvis non pm- fiat, qualenusper fortitudinemparati-simus ut yo-
"nalibus, liberandse,hocquoque j"ustusvir"pfaeridet, lunlas conditoris "nostri etiam contra vblmitateivi
et petendo subjiingil: " nostram fiat, Hoe igitur exemplononnunquam a.for-
tibus infirmitatis verba suscipienda sunt, ut per eo-
CAPUT XI [Fef. et Rec. VIII].
fortia infirmorura corda
IBID.— Et constituasmihi tempus, in quo recorde- runi-post prsedicamenta
ris met? gTatiusroborentur. Unde bealus Job, cum quasi du-
bitantis verba protulit, dicens: Putasne mortuushomo
1S. Christusab inferno eduxil taniuni quds sibi in-
' rursum-vivet? illico sententiam suae certitudinis ad-
hmsisseprmscivil.— At ubi venit plenitudo temporis,
' ait:
iTiisifDeusFilium suum, factitmex muliere,factum sub junxit, qua
lege, tit eos qui sub lege erant fedimerei (Gal.iv, &). ' CAPUT XIII [Vet. et Rec. IX]..'
Hanc ilaque redemptionem vir Domini prsesciens, "] IBJD.— Cunclis diebus,quibusnunc milito, exspecio
in qua erant multi etiam ex gentilitale liberandi, donec veniat immutatiomea.
sicut ipse ait: Licef hwc celes in cordo tuo, tamen 17. Job, hujus vitw,cursu despecto, immulabilitatis
scio quia universorumniemineris (Job.x, 13), apud stqtum requirit. — Qul itaque immulationem suam
omriipotentemDeum tempus sibi constilui suai re- tanto desiderio exspectat, quam sit de resurreclibne
cordalionis petil. Hine est enim quod in Evaugelio cerlus insinuat; et cursum vitse prajsentis quanlum
Dominusdicit : Etego s'texaltatus fuero aterra, om- despiciat innoteseit, qui liunc .mililiam appellat, Per
nia iraham ad me ipsum (Joati. xii, 32), omnia vide- militiam quippe semper ad finem tenditur, et
quoti-
Jicet electa. Non enim ab inferno rediens Doiriinus die conclusionisterminus exspectatur. Cursum itaquo
electos simul et repfobos traxit, sed illa exinde om- vitoe hujus despicit, et statum solidilatis requirit,
"
tiia suslulit qusesibi inhsesisse prsescivit. Unde eliam qui perhocquod mutabiliter militat,- ad immuta-
°. Deest illic in Turon. &Bellovac, providet.
b Turon., in hoc quotidiecursu. e Tjiron., per fortem sehtentidmihfiphantes ;
c Jn Yiadoc, fe fundiiuspremb. . ,
 99S SANCTIGREGOiUIMAGNI 996
lionem suam pervenire feStiriat. a Juslo quippe In ADeus j dexferam suam, quia ut-abjectum atqueln
hac vita ipsa, sarcina suae corruptionis onerbsa est.' - irifimis j'acens ad summa erigeretgenusliumanum,
Quod vigilisedefatigaiit,*somnusquseritur, ut vigi- incarnatum ad hoe unigenitummisit. Ex cuj'usnobis
[iarum labor atque anxietas temperetur. Sed non- incarnatibne datum est ut qui ex voluntate propna
'
Minquameliam somnus occidit.Fames corpusalterit, in corruptionem cecidimus, vocanti nos" Deo quan-
afque, ut ejus necessilas repeUalur, cibi requirun- doque ad ihcorruptionis gloriam respondere valea- .
tur; sed ssepe-et cibi gravant, qui ad repellendurh mus. Qua in^e largitatem divinaemisericordiaepen-
debilitatis gravameh qusesiti fuerant. GraVis'itaqrie sare quis valeat, quod ad tantain perducit gloriam
est sarciha corfuptionis, ;quse nisi ita gravis esset, horiiinem potetculpam? Pensat Deusmalaquaefaci-
Paulus nequaquam diceret: Vanilali creatura subjecla mus, et tamen per benrgnitatis suss gratiam ea mise- -
est, tion votens, sedproptereum qui subjecit eatn in ricorditer relaxat.-Unde et subditur: : .
' ~
-.spe,quiaet ipsa creatura liberabilur a servitutecor- '.CAPUT XVI [Rec. XII]. .
in libertatem glorim filiorum Dei. Scimus
' ruptionis,
eitith quod omniscredtura ingemiscit; el.patturit usque - VERS.16. — Tu quidem gtessusmeos dimmetasti,
adhuc (Rom. viii, 20). Sanctus ergo vjr incorruptio- s sed parcis peccatismeis. ,'_ '- ' .-.
nis statum desideraris, dicat: Cunctis diebus, quibus jU' - 20.. Culpmnostrw, ne Deuseas puniat, pwnilentia
nunc milito, exspecto donec venial immutalioniea.ln cdsligandm.— GressusDeus dinumerat, cum singula
' quaeque nostra opera propter .retributionem signat.
qua inufiutatione quid agatur adjungif:
- CAPUT"XIV [Rec. X]'. Quid enim in gressibus, nisi unaquaequeriostra actio
designatur ? Omnipotens itaque Deus et gressus dinu-
VERS.1$. -r- Vocabisme, et ego respondebotibi. -
18. Vocanti Deorespondebimus,cum-adejus jussupi merat, et peccatis paixil, quia et subtiliter aeta
nostra eonsiderat, et tamen hsec-poenitenlibus mi-
incorrpptibUestesurgemus.— Ilespondere cuilibet di- sericorditer relaxat.
cimur -cum, ejus faclis congrua "Bad vicem opera Qui et duritiam in jpeccautihiis
reddimus.In illa igiluf.commutalione.vpcatDpminus, conspicit, sed lamen hanc, prsevenientegralia, ad
emollit. Culpas ergo dinumerat, -cum
et respqndel homo, quiaante incorrupti claritatem, posniteriliam
homo , nos ipsosad singula quse fechrius,deflenda convertit.
jncorruptus psten.ditui* post eofrupfipnem. f
Nunc etenim quousque subditi eorrupliopi sumus, Quas -misericordilerrelaxat,, quia eas-dum nbs ipsi
auctori nostro minime Tespondemus, quia dum cor- _punimus, ipse nequaquam in exlremo examine judi-
ab cat, J^aulo atlestante, -qui ait: Si nosmetipsosdijudi-
ruptio incorruplione longe est, similitudo, apla
nosirse responsioni non est. Deilla vero inimutationp .eareinus, non uliquejudicaremur (I Cot-ixi, 31). Unde'
i adhuc subditur: - •'.-• '.
scriptum est: Cum apparuerit, spniles ei erimus,quo- Q '
'-' - '"
niamvidebimus eumsicutiest (Joan. III,2). Tunc ergo CAPUT.XVn fYef. XI]:
voeanti Deq yeraciter respondebimus, quando ad VERS.17. —Signasli quasi in sacculodelicla mea,
summseincorruptionis jussum iiiGorniptibilessurge- * sed curasti iniquilqtemmegin.
jnus.XVef, X,] El quia hoc percipere ,ci*eatufaex 21. Peccata, nisi pmnilentiadiluantur3 de sacculo
semefipsa nonyalet, sed solius 400 pmnipotentis secreti, exibuntad publicumjudicii.—Signantuf-quasi
ut ad tantam incorruplionis gloriam in sacculo deljcla nostra, quia hocquod nos exterius
' D.eidono agitur • .- ,
permutelu^, " i'ecte ,subj'ungilur: agimus, nisi poenitentia intervenienle diluamus, in
• CAPUT XV [Rec.XI].. . '. secreto judiciorum Dei sub quadam pcciiitalione ser-
JBID.— Operi manuum tuarum porriges dexteram. vatur, ut quandoque etiam s de saccuio secreti exeat
19. Quod ex seipso homoconsequinon valet. —"Ac: ad puhlicum judicii. Unde etiam per Moysendicitur:
si patenter dicat: Idcireo creatura tua corruptibiiisi Nonne hwc congregata sunt apud me, et signata in
persistere ad incorruptionem pqtest, qriia luse potes- thesaurismeis?In dieittlionisreddamillis (Deut.XXXII,
tatis manu erigitur, et tui respectus gratia, ul persistat,, 34, 5S). Cum vero prq malisquoa fecimus diseiplihse
tenetur. Humananamque creatura, eq ipsoquod crea- flagello atteriniur, e'thsecper pcenilenliamdeflenius,
twa est, in semelipsahabet sub s.edefluere,sed a con-,•V iniquitatem nostram siguat et curat, quia nee inulta^
ditore sub homo accepit, c ut el super se contempla- liic deserii,.nep in j'udiciopunienda reservat. Siguat
tione rapiatur, et in seipso incorruptione teneatuf. igitur delicta, quia ea hic subllliter altendif ut ferial;
'Creatura efgo ne sribse defluat, sed in incorruptione_ curat vero, quia hsec per flagejlum funditusrelaxat..
persistat, d ad inconnnulabilitatis slatum auctbris suii Unde iniquitalemu qubque illius perseculorls sui,
dextera levatur. Potest quoque dexlersenqmineFilius5 quem in lerra 4©I prostraverat, signando curavil,
desigoari: Quia omniapef ipsumfacta sunt (Joan. i, 3). cum de illp ad Ananiam dixit:. Vaselectionistnihiesl
"Operiigitur manuuni suarrim porrexit omnipofens3 iste,ut portet nomenmeumcoram gentibus,et regibus, ,
In Mss., vulgo,juslis quippe, %-- , .... . 0 UticetBigot., sed parce. Lyr., sed parces'.
b Turon., ad invicem. f Norm. .et Bellov-.,quasi misericorditer.
° Turon., nf et ad superna. Bellov., ut et supet se B Ita Ehrbic., Bigoi., L5T.et Anglic.In Utic, olim,
perd contemplaiiohemrapialur. desecreto sigilli, nunc de sacculrisecreti. lu Excusis
Ita habent Mss. Bellov., Turon., Nqrm,, non ad vet. et reeeni., de sigillo secreti.Mx contexlu peno
incorrupUbilitatis,quod mirius sonat quam adincom- constat legendum ut in laudatis Mss.
tntttub.In Vindoc-legilur ad immutabilitatis. h Ebroic, quousqueitlius. -. ,
 m% . MORALIUMLIB.XH..— IN CAPUTXIV B. JOB. . .998
et filiis IsraeL Ego ennn ostendam illi, quanta eum A i tefra corisumilur, sic leniter subi*epente vllio hieris
-
'-
oporfedipro nqmitieriieo paii (Act.it, 115).Cui enim etiam fortis a"bsorbelur. Unde berie" subj'ungitur -
adhuc pro trarisactis eieessibus vehluras passiones JEfhomines"ergo simililer perdes. c Id est, quia cum
minatur, prbfecto libc qriod deliquerat. in corde si- tentationerii justb judicio ejus menti qui stare iri
gnatum teriebat. Sed prbcui dubio delicta ejus si- alto cernituf fepente doniinari perinittis, cadere
griaiido curaverat, queni Vas ejectionis vocabat; Vel ac defluere moutetu faeis; et cum' vbluntas ad vi- '
certe peccata noslra sigriantur in sacculo ciiui niala lium comniutatur, ijuasi ad.,locum alium transfertur
quae feeiriiussollicito "sempercorde pehsamus. Quiil saxum; 402 cum verb lentationem lenlaui atque
_uaraque estcor hqjrilriis,nisi stfcculus Dei? Ubi dum subtilem, sed tameri assiduam, eofum qui fortes bsse
Btudioseconspiciriiusper quanta.delinquimus, pec- credunlur praeyalere-,mentibus sinisj, quasi lapides
catanostra quasi iri' Dei sacculo sigoata portarnus. exCavant aquaejet alluyione paulatim terra consumi-
An non peccatuiri siium David signatum leiiebat iri tur?'quia nimir.um suggestione leni subactameritis
Bacculo,qui dicebal: Iniquitateni meam &egoagnosio',,, duritia moilitur.- ; ..
'
ef delicluin meum corain me esl mmper (Psai. %, S)? 'SS.David mons altus tepentino' casu cecidit.Sq-
Et quia culpas, quas non inluendo et poanitendo co- • lomon subrepente paulisper peccali" leriocinio.'-r-Vi-
gnoscimus, pius hbbis conditor relaxat, recte pbsl g] deamus.Pavid ille quantum mbnsjltus. fuefii,kqui
'
siguata" iri".saccuIodelicla subjuhgitur; Sed curasti tarita Dei inysteria ^prophetico spiritu valuit cbn-
iniquitqtemmeqm. Ac si-aperte dipat: Qusemp.dosi-. templari; sed aspiciamus quam subito casu defluxif,
gnas.ut ppenitendo videam, agis procul dubio ne in qui diim, in sblariodeambtilans, alienam conjugem
retributione yideantur, Sequitur: concupiyit et aJjstuUt, ejusque.yirum. «uni daihno
CAPUT XVIII {Rec, XIII]."_ sui exercitus interemit (JJ Reg. -xi; 4, seq.).i *re-
. VERS.18, 19.—- Mmis cadensdeflnit, et saxum pentino.casu_mons cecidit, cuni mens illa.myste-
trarisferlur ,de loco suo. Lapides\ excavaiit aqitfe, et riis,coelestibus assueta, inopihata tentatione devicta
alluvionepaulatim ierra consumitur,-et. hontinesergo est, tahique immanissimaeturpitudini.subacta. Saxum
similiierperdes... . • -, ,- - ifaque.de loco suo translalum-est,. cumr prophetse
22." AliisuHlis,.alii ienlis ac blandis tentatiohijius animus, a prophetise mysteriis exclusus, ad cogitan-
everfuntur. —HoCcrebrp agitur ut, cadenlibus* ru- d,as turpitudines venit. Videamus etiam qualiter
pibus, saxum ad Joca .ajia transferatur; "ut .aquse .lapides excayant aquae, ef alluvione paulalim 1'erra
. lapidesexcayent, etpaulatinj lerra aljuvioriibuscon- cpnsuiriitur. Salomon qujppe (32r g, 4, c.„-Sulomon)
sumatur. Sed, magna npbis intenlione discutiep.dum imraoderato usuatque as.siduitatemulieruni ad hoc
est quod infgrtur; Et homines ergp:similiter perjles, Q i usque perductus est, uttempjum idojis fabricarel
-Quidesf euhn hoc, quod padenti monti et .saxp'," (JJJ Reg. XJ, 7); et qui -prius Deo templurii con-
translato,-quod excavafo lapidi et per alluvionem slruxerat, assidultalelibidinis, etjam perfidiae sub-
terrse cpnsjiniplseperditio humana cpmparatur, n.isi stralus, idolis eonstruere templa-jnrpn.tiwuil, Sicqub
hoc, quod patenter datur inleiligi, ^uiaduo.suht • .factuni est ut ab assidua earnis petulantia -usquead
genera tentationum? Unum,.-quod in mente etiam pientis perfidiam.perveniret, Quiditaque aliudquam
justihomlnis per feperitirium eventum agitur, qua- uquaeexcav.arunlJapidem;et-alluviqnepaulatim terra
tenus sic subito .tentetur, ut hube inopinalo" pro- consumplaest, quia subripienle-paulisper infusiorie
ventu concutiat et prbstefnat, casumque suum-nori- peccafi,. terra-cordis Illius' ad rconsuinptionemde-
uisi postquam''eecidefit videat. Aliud vero, quod iluxit ? Corisideret ergo hesitus Job ulrasque -tenla-
et immensam, vel lenlam atque
paulatiin venit in mentem,: et resisteritem aniraum -•tiones,vel subifam
Jeriibussuggestionibus irificit, et omnes in eo vires longiorem ; consideret. casus hominum, et .ex his
-justitiaenon himietate sua, sed assiduitale consumit. _quaeexlerius a_iccidunt rapiat interius contempla-
Quia ergo alia est tentatio- quae"justos piefumque tionem, dicens : Mons cadens . defluit, et saxum
subita invasione prosternit, dicatrir •:Mons cadeiis transfprtur de loco suo, Lapides .excavant aqum,'et
j. alluvipne paulatim ierra consumilurfef Iwtnitiesergo
defiuit, et saxum transfertut d'e ioco- suo; ld est, ,''_.
riiehs sancta, cujus locus juslitia ifuerat, -impulsu similiter perdes; id est,sicut haec "insensibiliaiiiodo
subitotransfertur ad culpam. sRursumquia" alia est . subito corruunt, modo pauUsper infusa aquarum
tentatio,quae se cordihbminis ieniler infundi*,,om- moUitie«onsumuntur, ita,eliam eum.quem rationa-
nemque duritiam forlitudinis corrumpit atque con- ijlem^pndidisti, vel subita tentatione dejlcis,- veJ
consumi permiltis. Alque mox eam-
sumit, dicatur; Lapides excavant aquw, 'quiavide- longa ac lenla
licet duritiam mpnlis absprbent assidua et mollia ..demratiop.abilem creaturam yerbis-sequeutibus ex-'
• , = •
-Maudimenla.UbidiniSj e.t Jentum .atque ;subtile vi- plicat,-dicens:
tium corrumpit durum et forte ,pj*op.ositum mentis. GAPUT XIX.
. Unde subditur :Et.alluvione pffuiatim lerra cpnsumi- VERS.20. — Roborastieiim paululum, ut in perpe-
' '
iur, JTef. XII.] ;Sicut enim influente aqua -paulatim iuum transiret. _ V -
a Utic. et plurimi, ego.£ognosco. c Redundare videtur quia, et abest a Mss. Sag. et
b lu Sag., triontibus..,Ita quoque nunc Olimtamen legebatur in Utic, estquein Geririan.
,in-"Utic, Utii. d
expuncto rupibus.. Vindoc, accedunt.
 " ' '
SANCTI GREGORHMAGNI - . «00
S99 , . .'-
24. Vitm^brevi.succeditmlernilas.,— Paululum.ro- ,A 27. Qui icarnisvoluptatibusdelectantur, majbres ex
— De eonjugibus
boratus estliomo, quia hic vivendi viresad modicum carne tribulafiones experiuniur.
- accepit utin perpeluum transeat ubi.ejus vitam ter- Paiilus dicit ': Tribuiationem lamen carnis habebunl
minus non cotfcludat. Sed inhae brevitate ubi rolio- Itujusmodi(I Cor. vn, 28). Sed tribulationem carnis
ratus est,acolligit unde^.in perpetujtate-inveniat, liic palf possunt, eliam jam qui spirilaliter vivrinf.
- vel ut.semper gaudeat,-velul susceptasuppiicia non Gur ergo inesse conjugibus carnis tribulalio quasi
evadat. Qui -pro eo quod paululum roboratus est ut specialiter dicitur, quaeetiam a viia spiriialium Ionge
jn perpetuum transeat, aple.mox subditur: non est, nisi quod.hi frequenter majores tribulaflb-
' " ' nes ex carne suscipiunt qui carnis vbluptatibus de-
CAPrjf-XX [Rec.XIV].- lectantur ? Bene autem dicitur ^ Etanima ejus supef
IBID.— inzmufaHs faciemejus, et emitles eum. semetipso lugebit,quia qriisquisgaudere in se appetil,
15. Horiiinis in.morte quanta inulaiio. — Facies eo ipso j'am iri luctu est quo a vera JaetitiaTecessit.
hominis immutatur eum ejus species morte atlerilur. Veraquippelaetilia uienlis creatorest piguumitaque
Eriiitlitur vero, quia ab Tiis" qrise volens tenuit .esl ut in.se seniper liomo moerores iriveniat, qui,
transire ad seierna cbgitur nolens; dutrique ad illa ; derelicto.creatore, in se gaudiumqusefebat. Sequituf.
perducitur,hsecquae diu cogitata lenuit qualiter sese B . ' CAPUT XXIII
habiltira sint relieta nescit. Unde et addllur. {Vet:XlV;-Rec.XV]."
* ,CkP. xv, VERS. 1, 2. — Respondensdutem Eliphais
CAPUT XXI {Vet. XJJJ.]. --'. .,
dixit: Nunquid sapiensresporidebilquasi
* VERS.'M-.Sivenobilesfuerini filii ejus, siveigno- Themanites,
~ in ventumloquens,etimplebit ardore slomachumsuiim?
bites,c non inlelligit.' 28. Mali bonorum^veibUnon ialionis seiitentias,
- 26. Atiimm'sanctorum.Deum videnles,nihil eorum sed
furoris' slimulos censent.— Crehfo j'am dixihms
quwextrase sunt ignorant;secus alim. — Sicut enim beatum Job typum sanefaauniversalis Ecclesiae,ami-
hl qui adhuc vivenies sunt 4©3 mortuoruni animae cos vero illius haereticorum
speciem tenere,-qui,
quo loco habeantur ignorant; ita mortrii vita in carne
quasi ex defensione Domini, occasionemstultaeIocu-
-viveutium posteosqualiter dispbnatur nesciunt, quia -tionis inveniunl, et contumeliosacoritra honos verba
i)t vila spiritus longe esta vila carnis; et sicut cor- jaculantUr. Quibus cuncta quie a fidelihussentiuntur
.?porea atque incorporea diversa srint geriere, ila etiam quasi in ventum prblata displicent."Unde nunc di-
disiiiicla cognitione.Qriodtamen de animabussanctis Citur.: Nunquid sapiens -respondebitqudsi in venlum
. senliendum non est, quia quaj intus omhipolentis Nec bouorum verba dicta ralionis, sed sii-
loqueris?
Dei clarilatern vident:nullo modo credenduni est mulos furofis existimant. Unde etsubditur. Et im-
'
quia foris sit aliquid quod igndreht. Sed carnales p plebit ardore slomacliumsiium. Quia ia. etiam quse
quique, quia amorem praecipuum filiis iinpendunt, se sciunt cbntumeliose dicere, student. seniper, ut.
hoc eos beatus Job nescire postmbduni asserif quod . diclum Unde
est, ex Domini^defensione
" palliare.
hic vehementer amaverunt, ut sive nobiles, 'sive
4@4 Eliphaz subdit: - -
ignobiles- sint filii nesciant, quorum eos semper
cura fatigabat. Quod tamen si.intelligi spifitaliter /, . CAPUT XXIV.
debet, non incongrue liliorum nomine opera desi- - VERS.3. — Arguis verMseum qu%non est wqualis
gnanlur; sieut de muliere'PauIus-dicit':-Qu!'a salva libi, et loqueris quod libi notfexpedit,
.erit perfiliorum generatioriem(I Tim. n, 1S). Neque 29. Duni vera qum exprobrent non inveniunt, fqlsa
enlm mulier quse, continentise sludens, nequaquam fingunt hwretici.— Nullum vero existimarit tiniprehi.
filios generat salva non erit, sed per geiieralionem Domini habere, nisi eum. quem potuefint ad susa
Uliorumsalvari dicitur, d quia per efieelum bonorum confessioiiise stulliliam trahere. Unde adjungit:—
operum perpetuse saluti sociatur. Nobiles ergb sunt VERS.i—'Quantuminte-est, evacugslilimbrem, el
Hlii recta opera,.ignobile's autem facta perversa. Et tttlisli preces coram Deo. Tulisli dicitur abstulisti, ac
.saipe.homo agere quselibet bona intentionb nititur; si apertedicat: Defua jusiitia prsesumens, Creatoris
sed tamen pro mullis, quae subrepurit, ej'us acta' D tui gratiam despicis deprecari. Cuiu enim vera mala
apud omriipotenlem Deum qualiter iiabeantuf, in- - hseretici contra bonos rion inveniunt, _-finguntquae
certuin est. Sive itaque nobiles fuerint filii ejus, sive redarguanf,^ut justi esse videantur,-et'_fit'plerumque
'ignobiles, non-intelligit, quia, sublili examine dis- ut ad aperta conlumeliarum verba perveniant. Unde
cussaj ulrum appr.obentur-ejiisopera an reprobentur " --
adhuc subdifur: , . .
ignorat. Et liic ergo hbmo in dolore laboris est por CAPUT XXV.
situs, et illuc ducitur in timore suspicionis. Unde VEUS.5. —Docuii enim iniquitas iuaos
adhuc de ipso praesentisvitse labore subjungilur : ' ' ~ iuum,-el
hnilaris Unguamblasphemanliuin.
: CAPUTXXH..... 50. Dei honori specie caventes, bbnitatidelfahutit.
"
VERS.22. — Aitamen caro ejus, dum vivit, dolebit, — Iniquilas os docet quando ex inala vita-Coiici-
Jet anima ejus super semetipsolugebii. pitur quod pejus dicatur. Quia aulem bealus Job
. a Turon, etNorm., colligat; sed retiiieudum esse ' , c"Lyr. etBigot., nonintelliget. - - •"
toiligil sensus eonlexlus demonslrat. 13Norm., per profectum,olim in Utic, per effeclpin,
h Sag. et Utic, in petpeiuitatemveniat. 6 Vindoc, fidttciam.
1001 MORALHJMLIB. XII. — LN CkV. XV B. JOB. «02
a tanto in ore liber fuerat quanto justus ih opere, A A - CAPUT XXYIIL
ab amicis suis jiserelicorum typum tenentibus, et YERS.10,—Et senes et antiqui suni in nobis multo
de iniquavita, et de audaci ore reprehenditur, ut vetustiores quam patreslui,
dicatur : Docuit enim iniquitas lua os tuum. Ac si , 55. De antiquorum palrum magisterio etconsensu
aperte ei diceretur : Quod perverse loqueris, b ex falso sibi blandiuntur.—Quia onines hserelici a sancta
perversiore didiGisli vita. Ssepe vero hseretiei dum universali Ecclesia sunt egressi, testatur Joannes,
quasi venerantur- Deum, «jus mysleriis conlradi- qiii ail : Ex nobis prodierimf, sed non erant exnobis
cunt, et huvnilitatem putant si veritatem denegant. (I Joan. n, 19). Sed ut ea quae asserunt conSiBendare
Sunt namque nonnulli qui Deo c se injuriam irro- stultis mentibus hominum quasi de anliquifate pos-
gare exislimant si eum veram carnem assumpsisse sint, anliquos patres.se habere teslantur, alque ipsos
fateantuiv aut si hunc veraciter pro nobis.carne mori doctores Ecclesise suse professionis magistros dicuut.
potuisse crediderint. Cumque Deo"quasi plus d hor Cumqueproesenles prsedicalores despieiunt de anti-
noris conantur tribuere, coguntur Iaudes verasbo- quorum Patrum niagisierio falsa praesumptione glo-
nitatis illius negare. Quid enim est in charitatis suse riantur, ut ea quseipsi dicunt, etiam antiquos patres
laude potentius quani ut illa sibi pro nobis digna ad tenuisse fateantur, quatenus hoc quod rectitudine
susceptionem, * faceret, quse ei videntur indigria? jQ astruere non valenl quasi exillorumauetorilatecon-
Sancta autem Ecclesia veram carnem, veram mor- flrment. Quia vero scriptumest: Quem diligitDomi-
tem illius confitetur; sed hsec dicens ,-ab hoereticis nus casligal, flagellat autem omnem filium qucm recipit
irrogare Deo eontumeliam creditur. Unde nunc di- (Hebr. xn, 6). Ssepe sancta Ecclesia multis iri hac
citur : El imitaris linguam blasphemantium. Gui si vila adversitalibus laborat, et reproboruin vita tanto .
quid in hoc niundo adversitatis «venerit, hpc ei con- sine flagello dimittitur, quanto ad nulla proemia
lingere ex ipsa hac injuria suse cdnfessionis dicunt. servatur'. Sed afflictiones sanctse Ecelesise videntes
Unde adhuc subditur : , liasretici, eam despiciunt, et tot illam fiagellis atteri
ex pravse' h professionis merito suspicantur. Unde
CAPUT XXYI. ~
adhuc subditur :
. YERS.6. — Condemnabit te os tuum et non ego, CAPUTXXIX.
et labia tua respondebunl tibi. VERS.-11.—Nuhquid grande est ut' consoletur le
31. Recta} fidei confessionem adversilatis flagellis Deus? sed verba lua
f prava Iwc prohibent.
puniri delirant. — Quia enim ex errore,eonfessionis 54. AfiliciamEcclesiam despiciunt.—Ae si ei paten-
•
existiraant mala adversilatis.erumpere, labia sua ei ter dicat: Si professionem fidei corrigeres, jamduduni
asserunt rcspondere, ut culpa -eioquii sit causa fla- . consolationem a ilageliishaberepotuisses. Sequitur :
Q
gelUVAliquando vero eam comprimere quasi ratio- CAPUT XXX.
ciriantes volunt." [Vet. XV.] Unde Eliphaz beatum YERS.12:—Quid le elevat corluum, et, quasi magna
Job reprehendere quasi ex ratione conatur, dicens : cogilans,,atlonitos habes oculos?
CAPUT XXVII. -!55. Sanctorum contemplalionem irridenl nunquam
YERS.7, 8. — Nnnquid primus homo tu nalus es, experti.— Ssepe justorum mens ita ad altiora con-
et ante colles formalus? Nunquid consilium Dei au- templanda suspenditur, ut exterius eofum faeies
dlsli, et inferior teerit ejus sapientia? obslupuisse videalur. Sed quia hanc contemplatioriis
52, Dum divinam gloriani defendere videntur, surn vim iu occulto agere hseretici ignorant ,.hoc,a.justis
'prospiciunt.— Ac si verbis„apertioribus dicat : s.Qui et recta sapientibus fieri magis per hypocrisiin quam
de selemo loqueris pensa quia lemporalis es, qui de per veritatem putant, quia hoc quod ipsi habere
ejus sapientia disputas, pensa quia ejus consilium nequeunt.inesseveraciter aliis nonsuspicanlur. Se-
ignoras. Sed quia ad hoc hserctici ve?ba dominicse quilur:
defensionis assuniunt, ut docti esse videanlur,. et CAPUT XXXI [Vet etBec. XVI]. ,
dum divinam gloriam defendere videntur, suam YERS.15.—Quid lumet contra Deum spiritus tuus,
scientiam hominibus innoteseant, ipsa hoc Elipkaz-] D ul proferas de ore luo Imjuscemodi sermones?
subjuncta verba lestanlur, qui loqui quidem de sa- 56. Justomm et iniquorum verba swpe simiiia, sed
pientia Dei coepit, sed slatim ad^suam elationem ce- cor dissimile. Hosretici falsis qucedamvera permiscent,
cidit, dicens :T non rejicJends.-^Plerumque justi aliquibus necessi-
YEas. 9. — Quid nosli quodignoremus ? quid intel- latibus afflicti sua opera coguntur fateri, quod beatus
ligis quod .nesciamus? Job fecerat, quem post justitiam flagella deprime-
%D5 Quae videlicel dicta patenter ostendunt ex bant; sed cuni eorum dicta injusti audiunt, hsec per
quu mentis elatione prodeat quidquid quasi ad Domi- elationem potius quam per veritatem existimant pro-
nicam tlefensionem sonat. Sequitur : lata. Exsuis enimcordibus verbajustorum pensant,
a lidem, tanto timore iiber fuerat. ~ - lovac., Norman., mimme repertani,. (anquain perc-,
t Yindoe., et perversiori. ' - -
grinam abjiciendam curavimus. •.
c Turon., Deo se irrogare. Deest hijuriam.
' f Utic, ex ore confessionis.
d Deesl honoris in Ymdoc. ' s Vindoc;; quid mlerno'toqueris',?.
<• Irrepsit in recent. edit. assumplione, posl suscep- h Ebroic., Lyr., Bigol'., elc., confessionis.
liouem. Quam vocem in Mss. Tur.on., Yindoc, Bel-
PAXROL. LXXV. m
 - ~ SANCT4GRtGDRll MAGNI
isi05 1004
H dici humiliter possp yerba bona non existimant. A j nomine repeliit qup4 sanctorum prius appellatione
Si.cutepini gravis cufpa esl sibi hoc honiinem arro- signayit. Nam de pisdem sanctis scriptupi est : Cozli
gare quod non est, sic plerumque culpa nulja est, si enarranl gloriam Dei (Psal. xvni, 1).-Qui per nalu^
humijjjier bonum djcat quod egt. Un$e sajpe contingit ram pmnps in semetipsis propriant mulabllitatem har
ut jpti et injus^i babeanl verba similia, sed tamen Ij.ent; sed duni c immulabili yeritati sljidiose seinper
semper«or lpnge dissimile, el ex gujl)us dic^is Do- inhaarerp desiderant, inhoerpndo agunt, ut iminutar
minus ab injustis, offendilur, in fiisd.emquoque a jur biles flanl. Cumque ad hanc toto affeclu se tenent,
sijs plapatur. Nam Pharisaeps ingres|us templum, quandoque accipiunt ut super semetipsos ducti vin-
dieebal -..J^ejunobis in Sabbato, ^ecinigs do omniunt cant hoc qnod in semetipsis mutabiles exsliterunt.
qum possideq(Luc. xym, 12).; sed justilicatps magis Quid enim mutabilitas nisi mprs quaedam est? Qua?
publicanus, -gpam ille exiit. Ezechjas qupqpe rex dum rem quamlibet in aliam immutat, quasi occidit
.cum,#]oleslia corppris affliej;u§, ad extremilatem quod fuerat, ut ineipiat esse quod non eral. Et de
p.erven}§setyifae, in pralione coippunplus dixit: Qb- auctore ompium spript.um est : Qui tolus habel ^im-
secro, Domhie, memento, qumsp,, quomodo am- miUabMitatem(I Tim. vi, 16), quia yidelicet in sp^
bulaverint corani le in peritate et in corde perfeclo melipsp solus iramutabilis est. De quo ppr Jacobnni
(Isai. XXXVIII, 5). JSpp tamen Dominus ,4pg liane iH dipitur : Apud quem non est trgnsmulalio, nec vicissi-
cpnfessionem perfectipnis ejus despexit, aul renuitj tudinis pb.umbrutio-(J#c.i, 17). Ipsa enim mulabilitas
quem jnox in suis prpeibus -exautjiyit. -Ecpe Pharir umbra est, quse quasi obscuraret lucem, si hanc per
soeusse justificavit in opere, et Ezechias juslum se ajiquas yipissitudines permutaret. Spd quia in Deo
esse asseruit etiam in fiegitaliqnp, algue unde ijlp mutabilitas non yenit, nulla ejus Iumen umbra vipis-
pffendit, inde iste Dpminum pjacayil. Cur ilaqup hop, situdinis iptercidit. Bene aulem dicitur : Coelinon
nisji quia pmnipotens Deus singujqrum serba a cagir, suntmwdi in ty.nspeclu ejus, quiaper semetipsos
tatipnibus gensaf, et in ejus auribus ,superj)a non ante districtum Dei judiciumnec ipsi essp mundi
sunt quoeIipmiii porde proferuntur ? Unde beatus. Job, ad perfectum possunt qui munditise praedicatores
cum sua opera protulit, contra Deum nujlp modo. fiunl, Joanne altestante, qui ait -: Si dixerimus
tumuit, quia ea quae yeraciter fecerat humililer dixit. quid peccalum non habemus, ipsi nos seduchhus
§efj sqjent haeretici.errqrum suqrum diciis vera ali- Si igilur inter sanctos illius nemo im-
(IJoan. i, 5).
qua pernriscere, et amici beati J.ob quanryis iri reprer mutabilis est, et coeli in conspectu ejiis non sunt
hensione ejus omnfmpdo fallantur, possunt tamen et mundi, quis apud se de justitiae opere praesumaC?
quaedamvera dieere, quae ex iljius assiduitate didice- Unde
" et subditur :
runt. Quo,rum dicta si pmnia refulanda essent, EJi- P . ' -
» 4©^ CAPUT XXXIV-[Hee.XVIII].
phaz sententiam Paulus appstolusmiriimeprotulisset,'
dicens : a Apprehendit sapientes in astulia eorum YERS.113.— Quanlo magis abominabUiset inulilis
(I Cor. iii, 19). Quia igitur et ea qjiae recta dicunt /iOWOjqui bibit quqsiaquas iniquitalem ?
cpntra beafum Job recte non dicunt, nos in eorum 39. Mala opera nostra nequissima esse, sed bona
dictis et calcemus vitium indiscretionis, et discutiar imperfecta et inutilia. — Qui immaculajpni prius ho-
mus vires rectitudinis. h Sequitur : minem et justum per se posse psse negayerat, bunc
CAPUT'XXXII. abominabilem et inulilem appellaf : abominabilem
VERS.U.—Quidest homo, ut immaculalus sit? seilicetpropter immunditiam macute, inp.tilem vero
57. Homo ex .humo el ex muliere qrtus, gui po.ssit _propler injustitiam imperfectse vitoa. Qui lamen abq-
esse sine macuia?—Eo enim ipso qnp dicitur ,homo, minabilis et inutilis intelligi et aliter potest. Ali-
lerrenus exprimitur etinfirmus: homo enim ah humo quando eriim homo perversus qusedam recte agere
appellatus est. Et quomodo esse valet sine macula, videtur, sed per ea quaa iniqua sunt etiam pa quae
qui spontesua ad inflrmilatem conciditJactus de lerra ? .ejus recta- sunt destruuntur. Et qu.i.amjijtijni Dep
Ubi et addilur,—IBID.—Mtutjustus qppareat mtu.s de displicent mala, -neque" illa placent quep yidentur
muliere. Primam quippe virp injustiliam mujier prp? 0I bona. Qui ergo inmalis suis Deo abominsbjlis est, in .
pinavit in paradiso. Quomodo ergo justus apparebit, bonis est inutilis, <piia dum se p'er praya- gppra D.ep
nec illud de eo giiadreptum
qui de.illa natus est quoeinjustitiae propinalrix exsti? exsecrabilem exhibet,
lit? Sequilur : videtur placet. e Bene autem dicitur: Qiii bibitqitasi
- aquas iniquitmem. Hop namque qapd pornpditur cum
CAPUT XXXIII [Vet. et Rec. XVII]. moraglutilur, quiamanditur utgjHtiatiir-.Qupd aptem
VERS.1S.—Ecce inier sanetos ejus nemo immular Jiibi(.ur, tantq ad glulienduni nioram npn habet,
bilis, et cmii non sunl mundi in conspecluejus, quanta nullam et admandendum iiep.pgsitatpirihab t.
58. Soius $eus mutabiiitaiis expers. — Hqc coeloruip Culpa efgo, quia a stulto homine §inp uUa re^racta-
a Beuov. etNorm., qpprehendgmsapienies. tur in Editis vetus|.~el recent.
a Bellov., immorlalilalem. Sic olim legejj.alur in
fcQuaosequuntur, usque a'd ecce inler sancios, desi-
deranlur in Turon. Utie.
c Legilur in Mss.'Tpron. et pmnib. Norman., e In Norm"., bene aulem qddilur: qyi hjjbitinjqifta-
sed dum immutabilitati, ete.-iri Utic. tauien oliiriscri- tem qnasi aquas.
iilura erat: sed dumnnmuiabili verilati. Ui etiarii legi-
 IGGIJ • MORALIUMLIB. XII. - M CAPUT XV B. JOB. MttS
'
tione perpetratur, quasi aqaainiquHas bibilur. Quia-; -A CAPUTXXXYII[%c.'lJZ].
enirn illicita sine timpr-e facil, quasi polum injustitise YERS.20.—Cunctis diebus suis impius superbit.
sine.obstaculo glutit. Sequitur : &. Electi in humiliiate, -reprobi hi superbia vitgm .
CAPUTXXXV [Vet: XVII1\. finiunl.—Solentpliam electi in quibpsdam suis'5 cor i
YEJIS.17.—Oslendam libi, audi me, quod vidinar- gitationibus alque actibus superbire. Sed quia plpcti
rabo tibi. sunt, cunctis diebus suis superbire noii possunt,
quia-priusquam yitam flniant,'adliumilitatis metum
40. Superbi quo altius per inieiiigewtiam assitrgunt, ab elatione cprda commutant, Impius vero diebus
per elatiqnem gravius cadunt.—Habent lioc omnes1 suis omnibus superbit, quia sic yilam tprminat,' ut
arrogantes proprium, ut cumreclum quid, vel a-par- ab elatione minime reeedat. Circumspicit quod tem-
vumsenserint, in usuin hoc elalionisinfiectant; atqupi ppraliter floret, et pensare negligit qup in seternum
unde per intelleclum sibimetipsis altiores fiant, indei ducilur. In yita carnis flduciam ponit, eaque diu
pertiunqrem in fpveam elalionis cadant, seque doctis: permanere existimat quae ad prsesens tenet. Solidatur
doctiqres existiment, reverentiam sibi a melioribus' in platipne anfmus, In despeetum adducitur pmnis
exigant, et docere sanctiores quasi px" auetoritate propinquus; quani repentina mprs subrepat nunquam
contendant. Unde nunc dicitur : Ostendam tibi, audi , considerat; quam sit ejus inperta fejicilas nunquara
g
me. Et quia cum minore auctorjtate.docel is qui pensat. Qui siincertiludinpm fugacis yitseconspic-efet,
audita quam is qui ea.qme yiderit loquitur, ut for- incerla pro cerlO' nequaquarn teneret. Unde et bene
tiorem sibimet auctoritalem Eliphaz h arroget, dicit: subditur :
Quod vidi narrabo iibi. . Quia vero nonnuriquam hse- CAPUT XXXVIlfjfiec. XX].
retici de damnatis suis patribus confundiintur, et
IBID.—Etnumerus annorum mcertus est tyrannidis
tamen eorum sentenlias quasi cum aucloritate ad
ejus.
mediumproferunt, ex quoriim stultitia jure reproban- 45. , Mors timeri debet, jquod prmvideri nequeat.—'
tur, fecte ipsahsereuporum audaeiasubkiferlur, cum , Superbire enim ininime debuisset, etianf si anno-
-dicitur : ' •'
' - ' rum suqrum numerum cprtum habere potuisset, ,ut
CAPUT XXXYI. sciens quantnm viveret, prsesciret qiiando se ab ela-
VEES.18.—Sapientes
' confitentur,£l non abscqndunt'' lione remoyeret. At postquam prsesens vila semper
patres.suos. . ". incerta est, tanto spmper mprs subrepens limeri,der
• 41. Quosjirroris
magistros hqbuerunt hmretici, quams .bpt, quantp nunquam prsevideri valet. Beue auteui
insulse jactilenl sqpienles.—ln quqrumet laudcm prp- superbiam- impii tyrannidem vocat. Proprie m'm
siliuul, et eos velut -solos Ecclesise e prsefui.sse glo- & tyrannus dicitur .qpi in ppmmuni republica' npn jure.
fiahtor,Unde adhuc subditur:—VERS. 19_:— Quibusi pripcipatur, [ Vef. XIX. ] Sed spiendum esl quia
sotis dala esiterra, et non trqnsimt alienus per eqs. omnis superbus juxta modum propriuni tyrannidem
Sq'issuispatribusdatam terram existimant, quia so-i exercer.*Nam quod.nonnunquam alius in republica,
los errorum suorum magistros rexisse Veraciter Ee- lioc est, per acceptam dignilalis potentiam, alius in
clesiam putani. Quis vero alienus,nisi apostata angelus; prqvineia , alius in ciyitate, alius in dpmo prppria,
vocaiur? Unde et per Psalmistam de cunctis siniulI alius per latentem nequitiam hoc exercet apud se in
malignis spiritibus dicitur : Quoniam aiieni insur- pogitatione su,a>.Npc intpetur ^orriinus quanium quis-
rexerunl in nie, el fortes qumsierunt animqm meami que mali yaleat facere, sed quantum yelit. Et cum
(Psal. mi, S)- Ilaerelici 5gilur,quia doclorum suofumi deest potestas foris, apud se. tyrannus est, cui iniqui-
cprda apostatae angelo exislimant. non fuisse sub- tas dominatur intus, quia etsi exterius non affiigit
jecta, transisse per eqs.alienum denegant. Cui vide- proximos , intrinsecus tamen habere poleslateni apr
licet alienp per unumquemque transire psl ihiquass petit, ut affligal. Et quia omnipotens Deps corda pen-
in corde ejus cogitatiopes immiltpre. Unde et perv sat, jain in ejus ocuiis impius egit quod cogitayit. Ad
prophetaj yoecni de malignis spiriiibus contra stan- hoc autem conditor" nosjer lalere nos voluii linem
lem animam dicitur : d Et dixerunt animce tum :: 0 noslrum, ut duni incerti sumus quando moriamur,
Incurvare 498 ul transeamus (Isai. LI, 25). Sp,d 1 semper £ ad mortein parali inveniamur. Unde recte
Eliphaz Themaniles quia quaedam narraturus au- postquam diclum est : Cunctis diebus suis impius
dirivult, quamvis mulla quse dicenda sunt sciat,, superbit, adjungit : Et numerus,qmiorum incerlus est
. .sed quia beato Job dicpnda non prant nescial, audia- tyrgnnidis ejus. Ap si aperte diceretur : Cur quasi de
' mus sententias
quas pontra bealum'Job protulit. Nepz certo extollitur, cujus vita sub puena incertiludinis
euim debemus cui, spd solum pensare quid dixhv." tenelur ? Sed omnipotens Deps prayp agentibus non
Sequitur : - solum ventura supplicia reservat, sed eorum corda.
""a Ita Mss. Et fere semper ubi legitur parum in e InBelloyap., Ebroic et aliis Norm. sic Ipgitur
Edit.jllss.
* habentpan)!(m. ,N . In recent. Eiiil., pro cogitalionibus, haljetur tenlalip-
. Bigot." et Lyr., proroget. Ita quoque
" nunc in ni.bus,
' f Iiivilis tum Mss. tum vet. Excusis.
-
Utic. '.
e InMss. Norm., praeter hauc lectionem, additur Turori.,'Bigbt. et Lyf., ad mortemparati venire de
beamus.-YjnApf,,pgrati inveniridebemus.Bi-llov., p'a-
jprofuitse. rati inveniri debeamus, Ita quoque vct. Edil. Paris.
a Norm., qui dixerunt.
 " ' • ~ '
"1007 SANCTI GREGORII MAGNI 1008
nic eiiam ubi delinquunt poenis implicat, ut eo ipso A , Panis elenim , sfipendium vitse praesentis; tenebra-
. quopeccant semetipsos feriant, ut semper trepidi fum vero dies tempus ultionis aceipifur. In aetuiia-
semperque suspecli mala ab aliis pati fnetuant, quae que suo aliquando iste perversus iram superui judicis
se aliis fecisse meminerunt. Unde adhuc de hoc im- perpendit prtesentem;sed a malo non aycriiiur, ul
pio subditur :' Vtiam ipsa quoque ab ejus interitu valeat averti.
CAPUT XXXIX [Rec. XXI]. Accusante se autem conscientia feriri metuit, sed
VERS.21.—Sonitus terroris semperin auribusillius; tamen semper auget quo feriatur. d Contemnit redi-
p.tcum pax sit, a ille insidias suspicatur. tum «uum, desperat veniam, superbit in culpa; sed
M. Simplicitas cordis arx munilissima.—Nil autem tamen tcslem suse nequitioe intus habet timorem. Et
videatur foris audacter agere, de his
simplici eorde fellcius, quia quo 40S innocentiani quamvis prava
tameri apud semetipsum cogitur trepidare. Unde scri-
erga alios exhibet, nihil.est quod pati ab aliis fcir-
midet. Habel enim quasi areem qusmdam]fortitudinis ptum est: Cum enim sit timida nequitia, dat testimo-
simplicitatem suam. Nec suspectus est pati quod se nium condemnationi (Sap. "xvu, 10), quia cum ijlicila
Tecisse non meminit. Unde bene per Salomonem dici- quisquis perpetrat, pavet quod facit; etapertus dam-
tur : In timore Domini fiducia fortiludinis (Prov. xiv, nationis teslis estipse timor iniquitalis, quia et lime-
26). Qui et rursum ait : Secura mens, quad juge B tur quod agitur, ettaineu malum non vincitur quod
convivium (Prov. xv, 15). Quasi enim .conlinualio - timelur. De quo' et adhuc subditur :
refeclionis est ipsa tranquillitas securitatis. At con- CAPUT XLII.
Ira niens prava semper est in laboribus, quia aut YERS.24.—ferrebit emn tribulatio, el angustia val-
molitur mala quae inferat,aut nietuit ne haec sibi ab labit eum, sicut regem qui piwparatur ad prmlium. ,
aliis inferantur. Et quidquid contra proximos exeo- -47. Quot angusiiis vallalur, qui securitatis sociam,
gitat, hoc contra se excogitari a proximis formidat. viam veritalis relinquit. Plana esl veritatis via;'aspe-
Fit undique suspecta,' undjquetrepida.' Omnis qui ad rum iter mendacii.—In -omne quod.iniquus agit .tri-
-rnemoriam venit exquirere contraria creditur. Cui bulatione et angustia vallalur, quia cor ejus anxietate
ergo trsnquillitas seeuritalis deest, huic procul dubio 'e et suspicione confundilur. Alius occulte appelit
terrofis sonitus seniper in auribus est. Et saepe con- f vi aliena diripere, qui laborat in cogitationibus, ne
lingit b ut illi quilibet proximus suus simpliciter lo- 410 deprehendi valeal. Alius, relictaveritate, men-
quatur, nil adversum cogilel. Sed cum pax sit,ille tiri deliberat, ut audientium animum failat. Sed
insidias suspicaluf, qiiia qui semper dolose agil, sim- quantus labor est sollicite custodire ne ipsa ejus fal-
pliciter erga se agi non' cestimat. Et quia seriptum _ lacia deprehendi queat? Ponit quippe ante oculos
est: lmpius cumin profundum venerit peccatorum, con- ^ quid sibi a veritatem scienlibus responderi possit, et.
iemnit (Prov. xvm, 5), invorutusiniquilatissuoe tene- cum
magno eogitatu pertractat quomodo per afgu-
I>ris jam de luce desperal. Unde et sequitur : menta falsitatis documenta veritatis exsuperet.' Hinc
''
CAPUT XL [Vel. XX]. inde se circumtegit, et contra hoc, ubi deprehendi
VERS.22. — Non credit quod reverti possil de poluerit, veritati similem responsionem quserit, qui
ienebris c ~ad lucem, circumspectans undique gla- si vellet verum dicere, ulique sine labore potuisset.
dium. Plana quippe yeritatis via, etgrave est iler mendacii.
45. Impius desperata salute, ad nequitiam semper Undeet perprophetam dicitur: Docueruntenim linguam
excrescit.—Quia dum feriri se undique insidiis-credit, suani loqui mendacium, ut inique agerenl iaboraverunt
salule desperala, semper ad nequitiam excrescit. (Jerem. ix, S). Bene ergo dicitur : Terrebit eum tri-
Aliquando vero iste perversus etiam superria jtidicia bulalio, el angustia vatlabit eum, quia apud semetip-
altendit, et supersehoec venire meluif. Sed cum sum s in labore timoris deficit, qui securitatis sociam
"stipendium vitae praisentis quaerit, hsec eadem ju- viani veritatis relinquit. Qui bene regi prseparato ad
dicia quae metuere coeperat avaritise deviclus in- prselium coniparatur, quia in eo ipso roalo quod agit,
sania conlemnil. Et quidem "mori se posse in peccalo _ et lerrelur, etfeslinat, et ex conscifntia tfepidat,
existimat-, sed tamen a peccato non cessat. Unde etJ et ex desiderio anhelat, riietuit ei superbit, pa-
:
~subditur "
vescit suspicionibus, etmentem per audaciam erigit.
.- CAPUT XLI. [Vet. XXI.] Sciendum quoque est qula rex qui pras-
YERS. 25.-—Cum se moverit ad qumrendum pa- paralurad prseliumsic de hoste suspectus est, 11 ut
nem, novit guod auratus sit in manu ejus lenebrarum eidemquoque quem ducit exercitui metuat, ne lal.e-
dies. factetur, ne per destilutionem militum jaculis pateat
46. Etsi feriri meluat, semper auget quo feriatur.— inimicorum. Liiquus ergo anguslia vallatur, sicut rex
a In Norm., ille semper insidias. d In Sag., contemnil enim. . .
J>Tnron. etVindoc., ul talia cuilibet proximo suo - e Utic., olim,' ei tribulatione, nunc
* " 'et 'suspicibne.
• -
simpliciCerloquatur:Be\]o\'.;~ut lali cuilibei proximus Deest vi in Bellov. et Norm.
suu.%elc. Bigol. e'l Lyr.,utalia quilibet proximus sibi B Norm., in labore menlis; in Utic. prius scriptum
lo~quatur,nit adeersum cogilans. Sed, etc. Utic.; ut erat !l
in Inbore timoris. .
aiia suus simpliciter loquilur. Sic Mss. nostri et Anglic. Al Editi "eiiaiiitsnci-
• ° quilibetproximus
Deest ad lucemm Norm. el Bellov., abest etiam , quiores, ut eumdem quoque quem ducit exercitum me-
a textu Hebr. Ita tamen Hieron. legit. tuat. Quod olim in Ulic. lectum.
 1009 MOIULIUM LIB. Xll.— IN.CAIHJT XY B. JOB. . 1010
a
qui praeparalur ad prselium, quia videlicet falsa Ai trare. De quo recte dicitur : Cucurdt, id est, in
agens, falsa loquens, formidat ne suos amiltat milites,' malo opere obstaculum de adversitate non habuit.
id est, argumenia falsiiatis, et veritatis jaculis pateat, [Vet. XXII.] De quo adhuc, additur : Et pingui
si ei forlasse defuerit quod ex fallacia oppoiiat. Sed cervice armatusest. Pinguis cervix est opulenta su-
a quasi niultis
quamvis animus trepidet, quamvis conscientia accu- perbia, affluentibus videlicet rebus
set, ciipidilate tamensuainiquus vincitur,eisuppresso carnibiis fulta. Polens igitur iniquus pingui cervice
pavore audaciam de iniquitalibus sumit. Et ssepe contra Deum armalur, qui, rebus temporalibus tu-
etiam ullione menli proposita, se contraDeum erigit, mens contra prsecepta yerilatis, quasi de magnitu-
quselibet ab eo adversa perpeti deliberal, dummodo dine carnis erigilur. Quid enim paupertas nisi qua>
hic, dum valet, omne quod placet agat. Unde et sub- dani macies, et quid rerum abundantia nisi pinguedo
ditur : est vitse preesentis? Pingui ergo cerviee se contra
Deum erigit qui temporalem abundanliam in super-
CAPUT XLUI [Rec. XXII].
biam assumit. Habent enim hoc potentes et iniqui
YERS.25, 26.—Tetendit enim adversus Deum ma-
ut, fallacibus divitiis oecupati, veras
num suam, et conlra Omnipotentemroboralus £st. Cu- proprium, Dei et quanto minus quod veruiu
currit adversuseumerecto collo,el pingui cerviceflrma- est opes negligant;
1j inquirunt, tantp amplius falsis diviliis exlol-
lus est. lantur. Cura etenim multiplex lerrenarum rerum,
48. Pravorum voluntali quandoque Deus per miseri- e occupat, excoecat. Undeadhuc apte subjun^
cordiam obsistit, quam iratus aliquando sinil impteri. quia
:
—Haecde ipso iniquorum capite, scilicet Antichristo, ^itur
CAPUT XLIV.
aperlius sentiuntur qui conlra Deum manum erigens,
rob.orari dicitur, quia parvo tempore pemiiitilur VERS.27.—Operuk faciem ejus crassiludo. .
exaltari, h ut quo ad modicum gloriari sinilur, eo in 50. Terrenarum rerumabundantia oculos claudente.
perpetuum atrocius punialur. Sed quia ejus membra —Visus quippe in facie est, in qua et prima cprporis
sunt omnes iniqui, hoc quod in iine mundi ille lunc honorabilior pars est. Non crgo immerilo mentis
singulariter acturus est unus, videamus modo qua- intentio per faciem designalur, quam quplibet ver-
liler a malis agatur singulis. Sunt namque nonnulli timus, illuc videmus. Faciem ergo crassitudo.operit,
qui et si qua aliquando agere conlra omnipolenlis quiadesiderata terrenarum rerum abundantia oculos
Deijudicium nituntur, ipsa impossibilitate explendae nienlis premit, et hoc quod in eis esse honorabile
suse voluntalis fracti, ad semelipsos respiciunt, at- debuil, anle Dei oculos fcedat, quia curis muliiplici-
que ad euni quem coutemnere voluerant conveftun- bus aggravat. Quibus tamen nec solum sufficit ut ipsj
lur; et qui discedere longe potuerant, si quod vellenl (u superbiant, nisi et hi qui eis conjuncti sunt de eorum
implere vaiuissent, per hoc aliquando salvantur, .pinguedine eliam ipsi glorientur. Nam sunt nonnulll
qnia quod nequiter voluerunt, implere nequiverunt. qui palronis majoribus f adjuli superbiunt, et de
lihie ad sereducti, cujus sint conditionis aspiciunt, eorum poteulia -contra inopes extolluntur. Unde et
et plaugunt se ° eonlraria veritati voluisse. Et sunl ^adhuc subditur :
nonnulli 411 <™ihoc quod ;perverse contra Deum CAPUT XLV.
appetunt justo Dei judicio implere nequius permit- " IBID.—Elde lateribus ejus arvina dependet.
tunlur. Etcum eos malilia accendit, potentia roborat, 51. Qui i.niquo potenli adhmrent, de ejus potentia
tanto jam semetipsos in errore cognoscere nequeunl, tumenl.—Quia arvina pinguedo carnis est, et lalera
quanto in rebus affluentibus extra se semper per dicere divitum solemus hos quos eis conjunctos cer-
potentiam trahuntur. De quorum nunc intenlione nimus, arvina de ejus lateribus dependet, quia quis-
dicitur : Tetendit enim adversus Deum manum suam, et iniquo adhseret, ipse quoque de ejus
quis potenli
etcontraOmnipotentemroboraiusest.Gonlra Deumquip- potentia, velut ex pinguedine rerum, tumet, ut, pa-
pemanum tendere est in operatione prava, despectis . troni perversi iniquitalem sequens, Deum non timeat,
Dei judiciis, perseverare. Et qaia tunc magis irasci- et quantum valet, 412 "pauperes
quos valet,
lur Deus, quando permillit impleri quod saltem con-1
Daffligat, de gloria lemporali cor elevet. Cum ergo
in
cipi cogiiatione non debuit, contra Omnipotentem taiis est
qui iniquo polenli adhaeret, de ejus pro-
iniqaus iste roboratur, quia prosperari in fnala sua fecto latere arvina
actione permitl.itur, qualenus et perversa faeial, et dependet.. De quibus adhuc sub-
ditur : . , • • .
lamen feliciler vivat. De quo adhuc subditur : Cu-
currit adversuseum erecto collo.' -CAPUTXLVI [Vet. XXIII].
49. Oputentorum.mperborumquanta in pravis ope- YERS.28." — Habitabit in civitatibus desolalis,
ribus auducia Erecto collo contra Deum currere _ el in domibus desertis, qum in tumulos sunt redactm.
esl ea quse Creatori displicent cum audacia perpe- ' 52. Iile vicisrimdum sibi
conjunclorum taudibus
a Utic, ad bellum, sed habet ad prmlium in mar- d Turon., guasi multis camalibus protecla, quod
gine. olim repraesentavit Uiic.
b Ita Bellov., Norm. et alii.. Prius in Utic. lectum • <' Turon,, Lyr., Bigot.,' occupat etexcwcat, omisso
. utcum, qui-madmoJum in Excusis. quia, quod expunctum fuit in Ulic
« Yindoc,, conlraire veritali volujsse.Ebroic, con- f Omnes Norm., adjunctu
iroriavohinlati voluisse, ,
 ' " SANCTI GREGORHMAGNl -
3011 1012
exlollilur, ad prava opera vehementius rapitur.— Ai iste iri terra radicem su.amnoh millil, quia nunquam
Quia enima conversatione convlvenlium civitas ap- ad seternse vitae desiderium cordis sui cogilationes
pellalur, civitates desolatoe sunt ipsi obsequentium . planlat. [Vet. XXIV.] Quod enim radix arbori, hoc
cunei perversorurii, quorum elamoribiis perversus unicuique hominum cogilatio sua est, quia in hoc
iste laudalur cum ad prava opera per nequiiiain ra- quod exterius videtur; per illud lenetur i' quod exte-
pialiir. Unde scriptum est : Laudatur peccator a in rius non videtur. Unde et per prophetam dicilur :
desiderio aiiimce sum, et qui iniquq agit benedicitur Mittel radicem deorsum, et faciet fructum sursum
(Psal. x, 5, sec. Hebr.). Domus vero desertae sunt (Isai. xxxvn, 51). Cum enim 51eogilationem nostram
cogilationes pfavse, quas iniquus isle inhabitat, quia ad compatiendum indigenti proximo tendimus,.413
"per omne quod agit iniquorum hominum placere co- quasi radicem deorsum mittimus, ut retribulioriis
gitationibus appelit. Queecivitates desolalse, et do- fruclum superius faciamus. Sequitur :
mus desertsereele nbiniiiahtur, quia nisi omnipotens CAPUT XLYin.
Deus, lalium convefsationes cogitatiohesque, prse- VERS.50. •—Non recedet de tenebns.'
cedentibuseorum cuipis, felinqiierel, ad graviora 54. Quia iucemjuslitim nbn qumrit, de tenebrisnon
perpetranda fniniiiie pervenireht. Beiie autem dicir recedil. — Si superbus iste a culpa ad justitiam re-
tur : Qltm in tumulos suni redactm. Ruenlia nam- gB dire voluisset, de lenebris reeederet. Sed
quia lucem
que domorum atque civitaium oedificiatumulos fa- justitiae non quairit, de tenebris non recedil. Cujus
ciunt, quohiam dUm pfavi quiqiie eonlusis actionibus eiiam exemplo hi qui ei adhserent in terfenis pfo-
sibimetipsis ad perversa opera junguntur, ostendunt feclibus anhelant, avaritise facibus accehduntur, de- '
procul dubio quia de sedificio vitse cecideiunt. Se- siderioruin carnalium ignibus urunlur. Unde et
. quitur : subditur :
CAPUT XLVH. CAPUT XLIX. "
YERS.29.—Non habilabilur, nec perseverdbii sub- IBID — Ramosejus arefaciet flamma.
slantia ejiis, nec miitet in terram radiceni suam. 55. Desideriorum carnaiium facibus cum sibi con-
55. Virtuiibus non ditatur hisi tujiis menlmnDeus junctis urilur. — Si enim sibi qubsdam iBternam pa-
inhabital. Sine radice stai superubs, lehi fialu stalim triam quserentes adjuugeret, ramos in se virides
prostrandus.—Quod hic Nim habilabitur dictum est haberel. Sed quia ipsi quoque qui ei conjuncli suut
b in quibusdam Codicibus reperi Non ditabitur; sed aerrenis desideriis-sestuant, el dum desideriorum-
sehsus non diserepat, quainvis a se sermo discordet. flamma clientium ejus animos accendit, sciiicel ra-
Ille enimvirtutibus ditalur, fcujiis menlem inhabitat mos ejus arefacil, ut fructum boni operis non ferant,
binnipolens Deus. Sed qiiia supefbi cogitatio ab au- G C quia ad appetenda infima per nequitiam. anhelant.
ctoris sui gralia non Inhabilatur, profecto per boc ' Bcne autem subditur :
virlulibus non ditatur. c Pfopler hoc ergo qubd inte- CAPUT L.
rius est vacuus,dicaiur: Non inhabitnbitur; propter IBID.— Et auferetur spiritu oris sui.
lioc vero quod ti ansilorium foris tumet, recte sub- 56. Propter laxata lingumfrena gravissimetorquen-
jungit \ Nec perseverabilsubstanlia ejus. Ac si aperte dtts. — Supeibus etenim quisque quo in hac vita |dus
dicatur : Hoc quod habere videtur exterius transit, valet, eo sibi linguse frena audacius relaxat, ut lo-
et illud quod transireiion polerat.interius non habet. qualurperversa.quselihel, nullum de verbis suisme-
Unde et apte subjungitur : Nec mitiet in terra i-adi- tual, istos contumeliis feriat, illos malediclionibus
cem suatn. Quod si de hac terra dicturh accipimus, jaculetur. Nonnunquam vero in blasphemiani conlfa
liquet procul dubio qiiia arbor quae in terra radicem conditorem rapitur, sicul de talibus ppr Psalmisism
non habet, vel tenuissimis •comhiola fialibus cadit. dicitur : Posucrunl in ccelum os suum, et lingua.
Et superbus quisque dum contra omnipblentem Do- eorjum' transivil super terram (Psal. LXXII,9): i Unde
.minum roboralur, dum currit erecto collo, et pingui el dives in igne positus, slillari sibi aquain ex digiio
cervice cohtfa aucioretn erigitiir, stare quasi arbi-i Lazari in linguam postulat (Luc. xvi, 24). Qua ex re
i Videtur. Sed status ejus sine fadice est, quia velul ad I*
1 inlelligitur quia ubi amplius peccaverai, ibi alrocitis
lenem flatum, sic ad mofum occulloesententiae vita ardebal. Recte ergo nunc dicitur : Et auferetur Spi-
ejusd eruitur.e Sinvprohbc locb teffam iteierhaevitse ritu oris sui, quia eo percussionis seritentiani accepit,
retribulionem accipimus, de qua Propheta ait: f Por- quo oris sui spiritum sub divina formidine non
tio mea in terra viventiuni\Psal. fckLli, 0), iniquus reslrinxil. Seauitur :
• '<>Yindoc; et bmnes Norm., in 'desideriis.' j Ita Mss. et veter. Edil., non, ut legitur in
h Imo in fonte Hebr., Yulgala, aliis'itie vefsiohibus Gussanv. et aliis recent., sic verohoc ioco.
et paraphrasibus, legitur non ditabitur, aut aliquid f Norm., porlio mea «i/.
simile, non ditelur, clc. s Haec verba, quod exlerius non vid., desunt in
c Corruptus hic locus est in Edit. Gilot. et in Rom. Vindoe.rqui memiis scalent. In Turon., pro'exterius,
Sixli V. Longe enim abest. a sensu quod ibi Iegilur-: legitur interius.
propter hoc ergo quod inlerius esl vacuus, ditatur,non h' Lyr.j Bigot., Sag., menlemnostram.
inhabitalur. Iino non ditalur, quia non inhabitaiur, Nonn., transivit in ierra. Yindoc, transimt is
ftinterius vaeuus remanet. Favent nostraelect. Mss. lerram:
tam Anglie. quam nostf. ac vet. Edit. j, Quamplures, unde el divis ilie,
d Yindoc, servatur,
 «013 MORALIUML5B.kli, ^- IN CAP. XV B. JOB. 1014
GAPUT LI [Rec. XXIII]. A in quibusdam ssepe videamus quia oeUitelonga jam
A
YERS.51. — a Non cie.ddt (ruilrii decepius'; quoti menibra"deficiunt,-el iamen pravitatem suarii eorum
"aho prelio redimendussit. desidefia"fexsfequiridri desistunt? •
57. Tuncsolum eleemosunmnobis prosuni cuih p'ec- 59.' Ptist cbnversioneinexteriord repetens ab omni
cata plangimus el abdicariius'.— Quoties b post cul- bbni operis slaiu erddicalur. — Surii- riairiqiie rion-
pam eleemosynas facimus", quasi prp' pravis actibiis riuili tjul post vitam perditanf ad semetipsos redeunt,
pfetium dariiius. Uhile et per Propbelam' de eb' qui et, aceusariie se conscieritia^pervefsa itinera felin-
hoecnori agit dicitur : Non dabit Deb prbpitialionem • ijuunt, corhftiufant opersi, anliquse suae pravitati
suam, nec preiiuni redemptibnis aninim sum (Psal. "contradieurit, terrenas actiories fugiunt, desidefia
XLVIII,8, 9).' Nonnimquam verO diviies elali infe- superna sectdrituf; sed priusquam in eisdem sanclis
riores" oppriniunt, aliena fapiurit, et lameiUquasi desideriis sdiidentuf, p'er tbfporem meiitis ad ea quse
qusedani aliis largiuritrit; ei cuin muilos depfiriiarit, . dijiidicafe coeperarit fedeunt, atque ad mala quse fu-
aliquando quibusdam opem defensibnis ferurit, et gere disposuerani recurrunt. Quia enim ssepe cori-
pro iniquilatibus quas riunquam deseriihi dare pre- lingit ut pfd utilitate multorum etiam sancti viri ex-
liiim videnluf. Sed turiceleerndsynse pretiuni hbs a tefioribus aciibus serviant, et populoruni guberna-
culpis liberat, cuni perpefrata plangimus, etabdiea- |j[j tionibiis occuperitiir, hde ihflrmi aspicientes, et per
mus. Nam qui et semper peccare v.ult, et quasi sem- vetustam adhuc supefbiani qusefentes iriiitari, exte-
per eleemosyiiani largiri, frustta-pretium tribuit, fiofibus seactionibus d inserunt; sed quanto' ad ests
quia ndn redimit ariimam, quam a vitiis non com- nori -eruditi spifitalibus veniurit, tanlo eas carhaliter
pescil. Unde nunc dicitur: Non credat frustra errore exsequuhtuf. Nisi eniin prius cof longo studio et
deceplus, quod aliquo pretio r.edimendus sit. - Quia 'diutina cbnvefsatione iri desideriis ccelestibus con-
eleemosyna superbi divitis eum redimere non valet, valescat, e cum ad exteriora agehda refunditur, ab
quam perpetrata simul rapina pauperis ante Dei ocu- omni staiu bdni operis eradicaiur. Unde recte quoque
Jos ascendere non permittit. [V-et.XXV.] Quod for- de hoc inlquo dicitur : Antequam dies ejus impleaniur
tasse inlelligi aliter potest, quia soepesuperbj divites peribit. Quia et si quid bonl foftasse coeperit agere,
, cum eleeinosynam tribuunt, -non hanc pro setprnae priusquam ih eo per longitudineni temporis conva-
vitaj desiderio, sed pro extendenda vita temporali lescat, ad exteriora relabitur, el perverse deserit qrise
largiuntur, mortem se posse' difFerre donationibus fecte inchoasse videbalur. Unde et apte subditur :
credunt, sed non credat fntslra errore deceplus quod Et mahus ejus arescent. Quia dum exterioribus acti-
aliqud pretio redimendus sit, quia obtinere ex impenso bu's intempestive invoivitur, ab omni nimirum boha
rnunere non valet ut finem debitum evadat, 414 r operatione siecatu.r. Unde adhuc beue subditur:
eujus etiam nequitia intercidit vitam. Unde et sub- CAPUT LIII [Rec. XXIV].
ditur :
—
CAPUT Lll. " YERS.35,-54. Lmdelurquasi virieain primo flore
VERS.52. — Antequam dies ejus impleanlur per- boirus ejiis, et quasi olivbprojicierisfibrem suum. Con-
ibit, et manus ejus arescent. gr£gdtio enim hypocrilm slerilis.
58. Prmfixi dies singulis, nec augeri possunt nei 60.-Mypocrilm bona opera ciir arefidnt. Quam pe-
minuu Qui longiores sperat, antequam "impleanlur, riculose qui in virtute infirmi sunl, prmsini. — No-
perit. — Prsalixi dies singulis ab interna Dei prse- tandum quod sic de hoc iniqrio gerieraliier loquitur,
seienlia nec augeri possunt, riec minui, nisi contingat ut tamen divinus sermo ad specialem ejus riequiliam
ut ita prsesciantur, ut aut cum optimis operibus lon- deiivetur. Qui enim dicens : Lmdeiur quasi vineain
giofes siril, aiit ciiiri p'essimis bfeviores, siciil Eze- primo flore botrus ejus, et quasi oliva piojiciens f flo-
chias augmenium dierum inetuit iriiperisiorielacfy- rein suum, protinus subdit: Congregdtioenim iiypo-
marum; el siciit "de pervefsis scfipiiim esi: c In- criim steritis, patenter indicat quia s in hoc iniquo
disciplinatis obviat mors. Sed ssepe iriiqiius, quairiyis reprobationis seritenliam contra ejus hypocrisim fe-
in occulta Dei pfsesciehtia longa vitoeejus tempora j. rat.' [Vet. XXVI.] Sed^jg nunc pensandum nobis
non siht pfsedestiriata, ipse iariieri qiiia carrialiler est qualiter hypocrita sicut vinea in pririio flore, vel
vivere appetit, lorigb aniinb dies pfopbnit. Et qiiia ad sicut oliva florem projiciens loedalur. Si florentem
iilud lempus pervenire hori valet" qiiod exspectat, vineam per inoequalitalem aeris immoderatum frjgus
qiiasi antequam dies iliiiis iiripleaiituf pefii. Quod attigerit, prolirius ab omni humore vifiditatis arefa-
lainen' inteliigere et alitef pdssiimus. Piefuuique cit. Et sunt nonnulli qui post perversa itinera
enim quosdam cerriimusVetperverse agefe, et iisque sanclas vias sectari appetunt, sed priusquarii iu eis,
ad senectiitem ultiiham pervenire. Quoriiodd ergo ut diximus, desideria bona robofentur,.qusedam illos
- dicitur : Antequdni a*iesejus impleahlur peribii, ciim prsesenlis ssecuii prosperitas accipil, qiioe eris rebus
a Norrri.et alii eum vet. Edif;, rioh crediUIta sem- d Nprra. et alii, inferunt.,
- . e EBfoic., adexter. agenda reidbiVur.
perdeincepS.
1 Yindoc, pro culpa. f Utic. et Bellov., germen.suum. Ifi pfiofi ia.men
Alliidit ibrlasse' ad huhB iocuin Ecclesiasfici xx, hujus conlbxtus citatidne Uiic". habel, florem suum.
9 : Esl processio in maium viro indisciptinaib, est el s Ebfbip;, Lyr., Big., in liunc ihiquum. . .
inventioin detr'\menlum.
 '
1015 SANCTI GREGORII MAGNi 1016
exteripribus implicat, et eorum mentem-dum a ca- A t eare jurgiis, proximorum laesionesexquirere, nlmi-
lore. intimi amoris retrahit, quasi ex frigore exslin- rum projecit 4l<§ °l>vafiorem quem proposuit, quia
guit, et quidquid in eis de virtulum flore apparere rudimenla boni studii ad peifecta opera «on per-
videbatur, interficit. In terrenis-quippe actibus valde duxit. Sed sciendum est quia hrec sempcr eis eve-
Trigescit animus, si needum fuerit per intinia dona niunt qui Deum puro ac simplici sludio "rion sequun-
solidatus. Unde necesse esl ut loca inajora vel exte- lur. Unde recte subdilur : Congregatioenim hypocrilw
riora aopera, qusehumanis sunt necessitalibus prb- sterilis. s Ccepta enim bona non amitterel, ,si hypo-
futura,- iili exercenda suscipiant,-qui hsec dijudicare, crita non fuisset. Congregant vero el hypocritoebona
alque sub semefipsis premere ex virlute inlima no- opera, sed eorum sterilis est ipsa congregatio, quia
verunl. Nam cum infirmus quisque vel ad locum re- per hoc quod agunt fructum recipere ia seterna re-
giminis, vel ad exteriora.agenda relrahitur, qno tributione non appetunt. Fecundi ac virides in suis
quasi extra se ducitur, eradicatur, quia et arbor quse operibus humanis oculis videntur, sed in couspectu
radices in altum prius non miltit, citius ventorum occulli judicis infecundi et aridi apparent. Sospe
impelu slerniiur, si se ad allum vertice exlollit; vero, oestuavaritise accensi, eo majora de se opera
eoque citius aJ ima corruit, quo altius in aere sine humanis oculis oslendunt, quo ampliora sibi ab ho-
radicibus excrevit. Nonnunquam.vero ilorentem vi- gj miriibus ofierri munera appetuut. Unde adhuc sub-
ueam non frigus, sed sestus arefacit. Cumque immo- ditur :
derato calore langitur, discusso flore bolrus tabescit. CAPUT LIV [Rec. XXV].
El plerumque contingit ut hi qui ad bona opera recla YERS.54: — El ignis devorabit tabernacula eorum,
ii.tcntioiie non veniunt, cum placefe se hominibus
qui munera libenter accipiunt.
vidint, ad exercenda hcec eadem opera vehementius
62. Parum es; munus a.mdnu non recipere nisi mu-
accendantur, h humanis placitura oculis agere anxie
nus ab ore respuamus. -^- Sicut enini corpus in ta-
"studeant, el quasi in sancto studio fervescant. Quis
e nisi infiorelsestus humanse bernaculo, sic mens habitat in cogilatione. h Sed
itaqueistos contigil, quos
laudis appetitio a fructu alienos fecit? Unde el bene ignis tabernacula deyorat cum sestus avarilise cogi-
subditur : Et quasi oliva projiciens florem suum. Oliva tationes devasfat. Et fit plerumque ul bypocrita au-
rum Velquseque boria eorporalia ab hominibus acci-
quippe cum in flore est, si immoderata nebula tan-
yitur, a pleniluoiiie fructuum vacuatur. Et quoties pere contemnat, sed quia hsec non accipit, majores
inchoantes quique bona opera laudariab aspicienti- ab eis recipere laudes quoerat; et fortasse munus se
'); s cceperint, atijue in suis laudibus deleetari, flt accepisse noh oeslimat, quia bona corporalia recipere
caligo intclligentise in cogitatione, ut jam discernere / recusal. Unde sciendum est quia aliquando munus a
nequeani qua intenlione quid faciant, et fructum manu, aliqiiando vero ab ore porrigitur. Nam qui
pe dani operis; i velut ex nebula favoris. Unde bene nummum tribuit, munus ex manu dedit; qui autem
per Salomoiiem dicitur ; Mane surgamus ad vineas, verbum laudis impendit, munus ab ore proiuht. Hy-
videamui ° st floruil vinea, si flores fruclus parluriunt pocrita itaque etsi exteriora dona, quse lerrenae for-
(Cant, \i, 12). Florent quippe vineoe cum mentes sitan necessitati congruunt, accipere recusat, plus
fidelium bona opera proponunt. Sed fruclus non est quod sibi retribui appetit, cum, ultra meritum
pariunt, si ab eo quod proposuerint aliquibus victi laudari desiderans, rhunus ab ore quserit. El quia in
erroribus inflrmantur. ipso laudis appetilu nimio cor ardore succendilur,
[Vet. XXVII.] 61. In bonis operibus attendi non dicatur recle : Et ignis devorabit labernacula eorum
debet initium, sed finis. — Nonergo inluendum est qui munera tibenter accipiunt.
si vinese floreant, sed si fiores ad parlum fructuum [Vet. XXVIII.] 65. His muneribus delectanles
convalescant, quia mirum non est si quis bona in- ignis devorabit. — Sin vero eorum tabernaeula cor-
choet, sed valde mirabile esl si intenlione recla in pora debemus accipere, in quibus iilorum aiiimsaha-
Unde flt plerumque ut si in bitant, ignis eorum labernacula"devorat, quia qui hic
" bono opere .perduret.
bono opere recla intentio f non tenetur, eliam ipsuin j. in menle ardent igne avaritiae, illie eliarn in earne
hoc opus quod bonum credilur amittatur. Nam quos- concremantur ignibus gehennoe, el quia mens liyr.o-
dam sospe vidimus lerrena quae possederant reli- critse nunquam vacat a malitiaecogitatione; nam sive
quisse, et nil jam transitorium quserere, nulMspro terrena quaeque, seu laudem appetat, hsecaliis iuvi-
hac vita jurgiis immisceri. Cum ilaque hoc in se fl- det qua3 sibi tribui auhelat; et tanto cseteios osten-
flelis ariima ostendit, quasi oliva florem protulit. Sed dere perversos molitur, quanto videri sanctior OJI-
cum quidam ex talibus rursus coeperint mundi glo- nibus appetit, ut ex eo quod alii despicabilts fiunt,
riam quam contempseraut quserere, et terrenis rebus ipse reverentior semper appareal. Unde fil ut de opi-
iruas sprevisse videbantur insatiabiliter inhiare, va- nione proximi ante humana judicia, linguse suoe la-
» Deest opera in Ebroic f Bigot. et Lyr., non tenet. .
- b Iu Vindoc. deest humanis placit. ocuiis agere s Verba haec, usque ad congreganl, desunt in
anxie studeant. Turon.
c Vindoc, mendose, nisi in flore mslas. 11Omittitur periodus hsec in
d In Yindoc, velut foris.ex nebula favoris. - ' Vindoc, usque -ad el
' e fil plerumque.
Ulic, si floruerunt vitiem,vel, sifloruii vinea.
1017 MORALIUMLIB. XIII. — IN CAPUT XVI B. JOB. -1018
queos praetendat, ut ebrum quibus placere appetit, A" ventris investigare dicitur, quia occulla mentis pene-
solus sestimalionemcapiat. Unde et sequitur : trat-, ut ea quoede seipsa latebant animam,a ante
CAPUT LV. ejus oculos flendo reducat.. Hinc Jeremias ait :
VERS.3b. — Concepit dolorem, et peperit iniquita- . DVentrem meum, ventremmeumdoleo (Jerem. iv, 19).
tem, et uterus ejus prmparal dolos. Qui ut ventrem suum quid dixisset ostenderet, ad-
64. Dolorem concipil qui perverta cogitat, iniquita- junxil : Sensus cordis mei lurbali sunt. Uteri itaque
lem pariturus. — Dolorem^uippe concipit cum per- nomine recte mens accipitur, quia sicut proles in
versacogitat. Iniquitatem parit cum explere coeperit utero concipitur, sic.cogilalio 418 ul rneute gene-
quod cogilavit. Invidendo -dolorefn eoncipit, dero- ratur; et sicut in ventre cibi, ita continenlur in
gando iniquitatem parit. Gravis quippe est iniquitas mente cogitationes.Uterus ilaque bypocritaeproepa-
quando is qui perversus est pstendere alios perversos rat dolos, quia tanto semper majorem malitiain
molitur, utinde ipse quasi sanctus appar.eat, quod contra proximos in merite concipit, quanto solus prse
alios sanctos non esse docuerit. Scieridumvero quod omnibus "videriinnocentior quserit. Haecidcirco Eli-
in saero eloquio venlris vel uteri nbnrine mens solet phaz protulit, quia bealum Job tanto percussum
intelligi. flinc est enim quod per Salomonem dicitur : verbere propter hypocrisim putavit. Sed ejus verba
Lucerna Domini 417 spiraculum hominis,. qum in- JJ etsi mullis congruunt, ab ipso solo aliena sunt pro
vesligat omnia secreta ventris (Prov. xx, 27). Lux quo solo dicebantur, quia sanctus vir nihil in suis
enim gratise, quaa desuper venit, spiraculum bomini aclibus duplicitalis habuit, quem testis verilas de
prsestat ad vitam. Quse videlicet lux omnia secreta cordis simplicitate laudavil.
a I(a Mss. plerique. Vet.' Edit. Pafis., anle ejus " ' Iri Bellovac, et Germ. simpliciter legitur, venlrem
flenda oculosreducat. Yetus Basil., anle ejus oculos meum doleo. Sie olim legebatur in Utic. sine r.epeli-*
reducant. . tione. .,,'.'

LIBER DEGIMUS TERTIUS.

Jn quo capitum xyi et xvn libri Joi brevis expositio moralis et typica conttnetur.

CAPUTPRIMUM. 2. Job typus Ecclesima ficlis amtcis oppressm, con-

417 !• Sancti quos admonendo comgere non
possunt, paliendo tolerant. — Esse hoc perversorum .n
proprium solet, quod sua malaperconvicium.ljonis
irigeranl, priusquam de eislpsi veraciter accusentur;
et dum metuunt increpari de his quaefaciunt, adver-
santes suis pravitatibus justos haec facere testantur. .
Sancli autem' viri .patienter audiunt eliam quoe se
nuiiquam fecisse memiuerunl, quamvis ea mala quse
sibi ingeri conspiciunt ab ipsis suis criminatoribusno- 1
verint perpetrala , et cum eos prsedicando corrigere
iion possunt, patiendo tolerant, qualenus si ffuclum -
.conversionis eorum a non valenf, ex ipsis tariien prae-
mium longanimitatis acquirant. Unde et sancta Ec-
clesia David prophetae vocibus dicit: Supra dorsum
meum fabricaverunl peccatores (Psal. cxxviu, 3),
quia videlicet dum hseretieos vel quoslibel reprobos,
quos corrigere non valet, tolerat, facta peccanlium _
supra dorsum portat. Beatus itaque Jbb videns Eli-
phaz amicum suum multa contra se de hypocrisi con-
queremem, qui ex consolationis verbis ad amarilu-
dinem increpationis eruperat, et simulatus eonsolator
apparebal, per patiemiam suamtypum servatEccle-
sise, quse novit lalia audiendo tolerare, et, cum ejus
sermo admittitur, ratiociriando destruere, el dicit:
CAPUTII. [Rec-Il].
CAP.XVI,VERS.2.—Audivi frequenter taiia.
a In aliis Excussis, consequi non valent. Expunxi-
mus consequi, quod in Mss. nori"reperitur, aliasque
redundat.
h lu vet. Ed, Paris, et Basjl.* a quibus crimina itn*
solatores siniulamibus. A consolaloriisverbis ad incre-
paloria amici Job eruperanl.-^Elecli quippe frequen-
ter aliena mala quasi sua audiunt, et ab his eis
crimen impingitur b a quibus crimina impaclaperpe-
trantur. Hac autem responsione bealus Job illud
Ecclesiae tempus significat quo, oppressa ab adver-
sariis, temporali eorum potentia quasi dejecta cre-
ditur. Unde sequitur : — IBID.—Co^solalores oneros}
omnes « vos eslis. Sivc enim bserelici, seu pravi qui-
libet, cum laborare bonos in adversilate epnspiciunt,
iu eo quod illos consolari appetunt, niala eis persua-
dere conantur. Unde non immerilo bonorum menti-
bus onerosa fit eorum consolaiio, quia iuter-verba
dulcedinis virus propinare cupiunt erroris; et dum
dictis lenibus dolores quasi levigant, peccati d onus
imponere festinant. Sed electi viri etiam cum tem-
porali gloria privantur, interni vigorem judicii nou
amitlunt. Nam sciunt el foris adversa perpeti, el la-
men interius infracli recta sine payore defendere.
418 Unde subjungilur:
CAPUTIH
, VERS.3.—Nunquid habebunt finem verba veniosa?
, 3. Verba.sana, propler eialiouem eorum a quibus
proferuntur aliquando venlosd. Lugens non increpan-
dus. — Ventosa enim verba sunt quse inflalioni tem-
picta. In.Gussanv., impincta, uli iu Edil. Rom. Sixli
v. Legitur impacta, in Mss. Anglic el noslris.
c In quamplur. Mss. deest estis, hic pl infra.
d Turon.( opust
 1019 - - SANCTI GREGGRU MAGKt - 1029
porali potiusqiiam rectitudini s6f viunfobsepe autemi A curh c!ectleribre pefcussione interiorem iu eis eori-"'
mali etiam' bdlia dicuiit; sed quia beiie ridn dicunt,, ' valescere saffitem c indicaiiius.- [Vet. IH.] Capuf
veniosa vefba pfofetuni: -Nani dicia eofum et sii etiam movemus cum riientemj *•quse principale no-
quando a saha sunt per «enle"hliam; ihflala tamenl slruifl esi, ad coiripassionerii infleetimus. Eosquein-
surii per elatibriem. \Vet. II.] lii hoc vefd qutfd di-= ter flagella roboramus fcumdoloris eorum vifa vprbis .,
ctum est: GonkSlatoresonerosi birihes iibs esiis, quidI mitibus lenimus; Sun.t namque nonnulii qui.dum fn-
aliud beati Job"magisterib dbeemiir, riisi ut quisquei terna nesciunt de malisrexterioribus desperabililer .
periiendefb sollicite sciat nfeIbctus fempore" verbai affligunlur, de quibus per Psalmistam dicitur : In
ihere'bati6riis iriferat ? Si eriiriisrint qusedam qusfe*
iri- miseriis non subsistent (Psal. cxxx-ix,11). Ule etenim
^repaii jufe 'debeant; in afflicliorieposipbnerida sunt, bene novit in exterioribus miseriis subsisfefe, qui'
ne cohsdlatof ihcrepando doMem augeat, qufemle- .scit semper de spe interna gaudere,
nire prbposuerat. Sequitur : - .
6. Aliquando malis quasi parcens -non parcii, el .
"' "
CAPUT IV. qiiasi ribrirpdrcenspdrcit Ecclesia. — Quod vero.non
IBID.— Aut aliquid tibi mplestum est, si loquaris ? ~ ail Pafee")is,sed Qitasi part-ensiiobis, nequaquam hoc
i. Justi cbnvicia noh redduni.—Mali viri curri aliisf rieglifferitef•pfsetefeiSnduriiputo, quia sancta Eccle-
sibi siiriilibus conviciosa verba profefunt, eo citiusi B sia diSciplinsevigorem cum permistione mansuetu-
dbimitescurit, qiio de se talia mox audiunt qualia suis; diriis sefvans,-aliquarido .fnalis et quasi parcens non
auditoribus dicunt. Curii aulem bbribs vitos percon- paftit^ aliquaridb"vero Pt quasi non.parceris parcil." .
viciosa verba jaculanlur, nil eis molestise ex convjcio, Qiiod ineliu? bsieridirrins, siipsa-fjuae pletumque ^c-
nascilur, quia contra tacentes loquunlur, nec cbm- cidunt proferamus. Eonamus itaque ante. oculos
pelluntur audire quod sunl, "quia justi corivicia nPn merjiis duos pravos in sarictaEccIesia esse constitu-
reddunt, etiam dum coguntur audire quod non sunt. tos, quorum sit unus potens et protervus, alter initis
Bene 'ergo dicitur : Aut aliquid libi molestum est,- si; et snbditus. Si qua miti et subdito culpa subripuerit^
loquaris ? Ac si ei aperle diceretur : Eo plus loquerisi hanc proliuus increpando prsedicator insequitur et
quo a me molestum aliquid de tba Miibne nbn audis. bofripit; eiimque eoffipigndo, a culpa liberat, atque
Unde el subditur, —VERS.ht.-r-Poteram el ego similia e ad viam rectitudinis reformat. Quid iiaque huic
veslri loqui. [Rec III.] Narrat justus quid facefe po- iiisi riSh patc'erispfepercit,quia durii eofreptibriis ver-
tuit; sed ne justitiam deserat, quod facere potuit '&&- bumnon dislulit, citiushunc a culpa liberavil? Li-
clinal. Sequitui": . " bere enim
arguens non pepercit, sed in eo quod
CAPUT V. . - correxit peperciti At contra poteris et protervusj cum
YERS;4-6. — Aiqde ulindm essel anima vestra pro 'G aliquid perpetrasse cognoscilur, lempus quaerilur rit
anima mea! consoldrer.el egoyos sermonibus, eimo- de malo qnod' feeitincrepetur. Nisi enim prsedicator
vereriicapiit meiiriisuper vos. Roborarcin vos ore meoi s,ustineat quando jerre congrue correptionem^pos-
ei movereminbia mea,quasi pdrcens vobh. sit, augei in eo malum quod insequitur. Ssepe enim
5. Mhiis divina flagella quundoquedebent optarii— contingit ut talis sit qui nuila increpationis verba
Aliquaiido necesse est ut pravis ineritibus qiise hii- suspiciat. Quid itaque in hujus- culpa prsedicatori -
iriana pfsedicatibne corrigi neqiieiirit divina flagella agendum est, nisi ul in sermone admonitionis, quem
Pptari benigne debearit. Quod ciirii maghb flt amotis pro communi salute omnium auJitornm faeit, tales
stiidio, videlicet nou erfantis poeha, sfed correptio culpas ad medium deducat quales eum perpetrasse
qiiaeritur, etoratio pbliusquafn maledictio essfeihon- considerat qui et praesto est, et de se solo adhuc ar-
stfatuf. li» his auterri verbis hoc beatus Job rriohstra- gui non potest, ne delerior flal? Et cum generaliler
tur intehdere, ut ariiici, qui dolori illius :per chari- contra culpam inveetio intenditur, correptiouis ver-
'iatem contpati nesciebant, ab experimento ijjlg) bum libenter ad mentetii ducilur, quia polens p.ravus.
discerent alieiioeafflictioni qualiter niisereri debuis- ignorat quod sibi hoc specialiter dicatur. Quid itaque^
serit; atque, edoiniti doloribus, a siia passione tra- isli prsedicator suus riisi "pareens minime pepercit,
berenl corisolationem aliis qualiter inferrent; eflurcc D cui et specialiter correptionis verba non rntulil, et
•salubrius intrinsecus viveront, cum aliquid extrin- tamen vulnus illius sub communi admonitiohe per-
secus deinfirmitate sehtirenl. Nolandumj quod non cussit? Unde fit plerumque ut eo vehementius pef-
ait: b Ulinam esset anima mea pro anima vestiaj sed petratam culpam lugeat,-quo reatum suum et cum se .
. Vtinam esset anima veslra pro anima mea ! quia pro- perciiSSiimsentiat nesciri putat.
feclo sibi malediceret, si se illis fieri similem optaret. [Vet. lYi] 7. Protervi gua discretionecorripiendi.—
Illis vefo meiiora voluit qiios sibi fiefi sliriiles quse- Magna itaque prsedicationis arte agendum est 42§
sivit. Obngolamufvero pfsivos ih flagellis constiliitos ut qui ex aperta correptione deteriores fiunt quodam
a Sag. et Utic. addunt aliam iect. sunt bona.
-b Deesl utinam in Bellov. et Norm. sipatus.
e Turdh: etNbrrii., ad viuhi reclitudikis. In Ulic,
c Edit. Gilot. et Rom. Sixti V habent inducamus, olim, ' ad vitam rect.; vet. Edit. Paris., ad vitam.
conlra seusum et Mss. tamAhglic- quam nostrorum Sie Turois.; Yindbc.j Norm,, etc In vet. Edit.
iidem.
' Basil.- 1514, quando conferre. Alioe recent., Gilot.,
Hinc apufl Groecosluriipiiilbsbphostumtheologos Valic, Gussanv., quando proferre. Melius cum Mss.,
TO«ysftovtxov dicitur animi proestantia menlisque pfin- quando fenepbisil; sc poteris et protprvus..
 !„2" MORALIUMLiR. XIIK —.IN CAP. XVI B. JOB. 1022
lcmperamento.correptfOMs ad salutem redeant. Unde A j dias d atque adversitatem vix ferat, quos intus habet.
eiiam Paulusdicit: Quceputamus.ignobilioramembra tlnde beati viri vofceapte mdx siibdituf:
esse corporis, his honerem abundantioremcircumda-'
GAPUTVIII.[Vet. V.]
inus; et qum inhonesta sunt hosira, abunddniiorem
honestalemliabeni; honesla autem noslra nulliusegehi- YERS.9I — Rugar mem lestimohiumdicuni tontra
me.
(I Cor. sii, 23). .Sicut enim inlionesta membra iri
corpore, ita quidam sunt intra sanctam Eecl&siarri 10. RugmEvclesidisuhlmdli Chrktiani.—Quid ppf
poter.tes etprotervi, qui dum aperta invectione fe- rugas nisi duplicilas desigrialiif? Rugseilaqiie suiit
riri nequeimt, qriasi honore tegminis velantuf. Sed sanctai Ecclesise dmnes qui iri ea duplieitei-vivunt,
ii,secde occultis potentiufn delictis loquimur. JSIam ijui fidem vocibus elamant; "opefibusdeiiegaiit; Hi-
quando et aliis cognoscentibus.peccanl,.aliis etiaih himirurii-pacis tempofe, quia liujiis riiuudi poiesia-
" cognoscentibusincrepandi sunl, ne si prsedicator fa- iibiis eamdem fideih horibri esse fconspiciuntjiidfeles
ceal, culpamapprobasse videalur, alque hseccresceris se esse infenliuntuf. -Sed iiim &"ii saiiciani Eccle-
in exemplumveniat, quarii pastpris iingua non secal. siahi sribita advfersilatis procella tufbavferil, illico
Sancta ergo Ecclesia, cum per prsedicaiores suos osleudurit"«quid in pefflda mehte ihbliuntbr. Has au-
qutedamfacla malorum sub dispensaiioneinyectionis B £ teni rugas in eleetis suis saritla Ebclfesiahon habet,
iucrepat, labia quasi parcensmovet; sed tamen par- quia videlicet nfesciuntaliiid de se ftjfis ostehdere,
eendo non parcit, quia ab invectione culpse genfera- el infiisaliud habefe. Uhde iecte fegfegiris pfaedica-
Hler non tacet, quam specialitef tacet. Sequitur : lor dicit: Ut exhiberetipse sibi glorVosamEbclestain,
CAPUT VI. non Imbenlein maculdmaut rugani (Epiies-. v; 27).
Maculam"qiiippeei i-ugahi hbn habet; ijuse et turpi-
VERS.7; — Sed quid agam ? Si locutus fuero non
tudine operis fet duplicitate sermoriiscSrel. Sed quia
cjuiescet doiormeus; ei st tacuero, non recedela me.
" 8. Dolor Ecciesim,ciim liuric irilra-sinum fidei inultos etiaih feprobos Ifenet,
pravos frustra corripi con-
cuni ifempuspfefseculionlsexarseiil; ipsos libstes pa-
spiciu—Hoc perspnos beati Job qualiter congruat titur vefbis aifefeante videbatur.
nullusigiiorat. Sedsi ad sanctaeEcclesioetypum tra- Dicatquos prsedicalioriis
feaiur, hsecet cum -loquilur, "dolorminime quiescit, ilaqufequia : Rugm-mem Xestimoniumdicunt
contra me, id est ipsi me insequendo increpant; qui
quando locutione suaperversos minime corrigi con-
. spicit. Et cum tacet, dolor minime recedil; * quia nunc, in mfeocorpore posilij duplicilalis suse in se
f
etsi aversata conticuerit, hoeipsum amplius quod malitiam non meridant.'Uudebene adhuc subditur:
- tacef gemit, qriia se tacenle perversorum culpas ex- hsib.— Ei suscitalur falsiloquus adversiis fdciem
crescere conspicit. Sequitur : ^ ineam, contradicensmihi.
C - "
CAPUTVII. [Rec. IV]. 11. Permalos smvil diabolus. — Eliain pacis siise
-' VERS.8.—Nunc autem oppressit me dolor
meus, el tempore sancta Ecclesia falsiloquiuni palitrif, drim
in nihilumredacti suni omnes-artnsmei. ' sunt in ea multi qui de seternitatis promissibne diffl-
. 9. Dolor Ecclesim~dumadmaloruih exempla infir- dunt, et lanien se lideles esse mentiuntur. fjui duin
rriospertrahi conspicii.— Dolbre suo sancla Ecciesia prsedicaiioni ejus aperte contradicere hon praesu-
non conira faciem, sed quasi post
"premiturquarido in riialitia sua «rescere perversos munl, falsiloquium
-intuetur. Et quia dum pravi crescunt etiam infirmi dorsum patilur. Sed cuni malitise teaipiis eruperit,
. "qui in easuntadsequenda studia pravitatis irritantur, is qui nunc metuens defogat,, ad coniradiceridiito
Z' recle additur *.-Etin riihilumredacli sunt omnesttrtus' ante faciem yenit,.quia verbis yerse fldei apertis vo- .
riiei.Sicul enirri per ossa foftes, sic per artris infirmi cibus obsistit. Sciendum vero csl quia cuni iisfe.ca
"qiiique designari soleiiU Membra ergo Ecclesiaead carnaiibus patimur, nbh tam ipsi sunt qui iri nostra
mhiluiri rediguntiir quando ex imitalione pravorum morte soeviunt quain malignus spirilus qui eorum
'iu hoc iriuhdoctescentium iriflrmiquique deterius in- mentibus principatur, sicut per Paulum dicitur :
iirmanlur. Yidentefc etfehim felicitatem nialorum," «^. Non est hobis colluciqlioadversus carnem ei sarigui- _
ssepeab ipso fidei statu dilabuntuf, bona lehiporalia nem, sed adversus principes et poteslaies, adversus
- - appetunt, et velriliin nihilum rediguntur, muudi reciores- tenebyarum harum (Ephes.yi, 12).
quia >lduin .
manentem Dei essenliam deserunt, diligfehtestransi- Unde cum hic qubque de falsiioquioioquerelur, apte
s
toria, quasi ad non esse lendunt;- Bene autem dici- mox ad describendum ejus faisiloquii principem
turi Nunc ttutemoppressit hie doibriheus, quia vide- verba conyerlit dicens :
licet tempus dbloris 'Ecclesiaemddbest, et tfehipus "' _ CAPUTX [Rec; V]i
c
gaudii postmodum sequelur. Ssepevero contingit
- ut sancta Ecclesia hoh solum infldeles alque extra YERS.10. — Coilegit furorem suum in me; et,
comminansmihi, infremnit conirS.hie "deiitibussuis ;
ppsilos adversarios iolefet, sed eoriim quoque insi- hostis nieus ierfibilibusoculisme intuilus est.
a Ita Mss.ct vet. Edit. In aliis, quia elsi adversa liuiilur-:
b Turon., durii-mahentemDei senteiiiimn. 1 Norm., non emundant.
° Norm., sequitur-. . .
BVindoc, Fasiloqui feritqtem-.Genn. , {(dsiloqui
.. d Plerique, alque adversilates. t -.princip., utetsupra; «bis,fdisiloauumpaiilur.
* Ebroic, quid in perfida mente
conspiciunielmo-
 1023 SANCTl GREGORIIMAGNI 1024
12. Per malos smvit diabolus, modo occulta, modo & A nem hominem mundus iste,quiapeccatorem profert;
aperla perseculione.—Quid aliud omnes iniqui quam quasi nigrum jE.thiopia populum parit. Sed terra
. membra sunt diaboli? Ipse iiaque per eos agita quid- cui vse dicitur trans flumina jElhiopise esse"perhibe-
quid in eorum cordibus b ut agere debeant immit- tiir, quia damnatus ille homo tanta immensitate ini-
tit. [Vet.VL]. Habet autem etiam nunc diabolus con- quus est, ut omriium peccaritium peccata transceu-
tra sanclam Eeclesiam furorem, sed sparsus ejus dat. Qui mittit in mari legatos, quia proedicatores
furor est, quia oceultas tenlationes per singulos mo- suos in sasculum spargit. De quibus recte subditur
vet. Cum vero contra eam in aperla persecutione qualiter mittantuf, dum dicitur : In vasispapyri su-
prorupeiit, furorem sum in eam colligil, quia in per aquas. Ex papyro quippe charta est. Quid ilaque
affliclioneillius tofa se intenlione constringit. Mem- per papyrum nisi soecularisscientia designalur? Va-
bra aulem ejus hoc pacis teinpore c ideirco contra sa ergo papyri sunl corda doctorum soecularium.In
electos collectum furorem non habent, quia mali- vasis igitur papyri super aquas legatos mittere e;t
litiam suain minus se senliunt posse implere quam progdicationem suam in sapientum earnaliuni serisi-
volunt. Cum vero sibi suppetere d iicentiam pravi- bus ponere, et deilueiites ad eulpam populos voca-
tatis aspexerint, tanto hanc -audacius feriunt, quanlo re. Qui «rgo illic per vasapapyri, ipsi hic, quia car-
et conlra illam c ex unanimilate glomeranlur. Recte jj I naliler vident, peroculos designantur. De quibus et
itaque nunc dicitur : Collegit furorem suum in me. adhuc subditur :
Cujus adhuc furor f ut latius exponatur dicitur; CAPUT XI.
Et fiomminansmihi, infremuil conlra me dentibus.stiis. YERS.11. —Aperuerunt super me orasua, expro-
Dequo etsubdilur :. Hostis meus terribilibus oculis brantes.
meintuilus est. Illequippe antiquus hostis Ecclesiae U. Os diaboii qui errores prmdicant. — Ora sua
contra hanc dentibus freniit, 422 eamque terribili- reprobi exprobrantes aperiuntcum eterroris sui ma-'
bus oculis intuelur, quia per alios crudelia exefcet , la proeuicafenon metuunl, et prsedicamenla reetoe
et per alios quse exerceat providet. , . fidei irrident. De quibus scicndum.est quia illos j..rsa-
13. Diabolidentes, persecutores; oculi, quieoscon- cipue in sancta Ecclesia peisequunlur quos tuultis
siliis suis regunt. — Derites namque bujus hostis conspiciunt esse profuluros, lqui vilam cainalium
sunt bonofum persecutores atque carnifices, qui ejus verbo correptionis conlerunt, eosque iu Ecclesisa
niembra laniant, dum electos illius suis persecutio- corpore spiritaliter vertunt. Unde et subditur.
nibus affligunt. Oculi vero hujus hostis sunl lii qui CAPUT XII. [Rec. VI\.
' contra eam
providenl mala s quoe faciant, suisque IBID.— Percusserunl maxillam meam, saliaiiiunl
consiliis persecntorum ejus crudelitates inflanum.nt. G{ poenismeis. --
Antiquus ergo ejus adversarius fremit contia eam 15. Maxilia Ecclesimsanctiprmdicalores.—Maxiila
dentibus suis, dum per crudeles repfobos in ea in- quippe Ecclesicesancti pisedicatores sunt, sieut suh
sequitur vitam bonorum. Intuetur hanc terribilibus Judoeaespecie per Jeremiam dicitur: Ptoransploravil
oculis, qui pravorum consiliis non cessat mala ex- in nocte, et lacrymm.ejusinmaxillis ejus (27irdn.i,2),
quirere, in quibus harie semper deterius affligat, quia in adyersilatibus Eeclesioeilli amplius plangunt
Nam sicut incarnala Veritas in prsedicatione sua I' qui vitam carnalium confringere 423 prsedicando
pauperes idiotas el simplices elegil, sic e conlrario noverunt. Per Ipsos quippe sancta Ecclesia iniquos a
h damnatus ille bomo, quem in Cnemundiapostata vitiis conlerit, et quasi glutiens in sua membra con-
angelus «ssumel, ad prsedicandam falsitatem suam ,, vertit. Unde ipsi quoque k primo pracdieatori velut
astutos ac duplices atque hujus mundi scienliam ha- maxillse Ecclesiaedicitur: Occideet manduca(Act.X,
bentes electurus est. [Vel. VII]. Unde et per Isaiam -13). (Vet. VIII). Hincest eliani quod Samson maxil-'
dicilur : Vmterrm cymbaloalarum, qum est trans flu- larii asini tenuit, ethostes peremit (Judic. xv, l>j),
mina Mthiopim, qum mitlil in mari legalos, el in va- - quia Redemptor noster simplicitatem atque pailen-
sis papyri super aquas (Isai. xvm, 1). Terra quippe tiam prsedicantium susemanu virtutis lenens, a viliis
eui vsedicitur ille principaliter homo uamnalus est, D ~i suis carnales interfecil, Et maxilla in lerram pro-
qui alaruru cymhalum vocalur , quia hi qui per su- jecta postmodum aquas fudit,quia datamortiprasdi-
perbiam in altitudinemcogitalionisevolant, eumdem - catorum oorpora magna populis monstravere mira-
perversum hominem prsedicando sonant. Quaescili- cula. Maxillamergo Ecclesise perversi feriiint, cutn
eet terra recte trans flumina jEtbiopiae esse perhibe- bonos prsedicafores insequunlur. Et quia tunc re-
lur. ^thiopia elenira nigrumpopulum mittit, et ora- probi grandese aliquid fecisse ssstimant cumvitam
a Lyr. et Bigct., quidquid eorum menlibus. s Sag. el alii Norm., qumfiant.
-:bYindoc, ut agere non debeant. h Yide infra, 1. XXXH , n. 22, el 1."xxsm, n. 42 et
c lla Mss. et vel. Edit. Paris. etBasil. Atrecent., S7. -
circa electos. 1Turon., Utlc et Norm., eosqueinF.cclesimcorpus.
d Plurimi, licentiam sum pravitatis. Vind , licen- Ebroic; eosquein Ecclesimcorpus specialiier verlunt.
i Quidam Edili, qui vitam camalium constringere;
'tiume pravit. appetunt
. Turon., ex vanitale glomerentur. Mss.Anglic elnoslri habent confringere.
' 1 Ulic, ul altius i superscriptum taroen legitur ut kNormM primopaslori, Vindoc.; primoprmdicalQ*
-
iuiiuii riUtti .
 1023 MORALIUMLIBER XHI. — IN CAP. XVI B.JOB. 1026
praeJicaiorum necant, post pereussionem maxiilse i\ que suis persecutionibus affligit. Qui enim in liac vi-
apte suhjungitur : — IBID.—Satiati suiitpoinis.meis. ta assidua m.alatblerat, velul in signum positus, ic-
iila quippe eos poena satiat qua? mentem Ecclesise tus excipit, ferienlis. Unde et prsedicator egregius
proecipuecastigat. Sequilur: cum perseculionum mala toleraret, atque sub.per-
CAPUT XIII. seculione adversariorum gemeret, tenerarn discipu-
' YERS.12. Conclusitme Deus
apud iniquum, et ma- lorura nientem de suis afflictionibns consolans, ait.: '
nibus impiorummc iradidit, Ipsi enim scitis quod in hoc positi sumus (I.Thess. m,
16. Electi persecutionibusantiqui hostis lemporali- 3). Ac si eis aperle dicat: Quid in hoc tempore vul-
ter permissi.— Elecloruni populus • apud iniquum nera noslra miramini, qrii si seterna gaudia quseri-
concludilur cum ejus caro antiqui hdstis persecutio- wius, huc ad hoevenimus, ul feriamur? Sequilur:
nibus temporaliter datur. Qui non spirilui, sed nia- CAPUT XVI.
nibus impiorum traditur, quia quo hunc in fnente. VERS.i&. — Ciicumdedit me lanceis suis, convul-
caperenequeunf, eo contra carnem illius crudelius neravit lumbosmeos, non pepercit, et effudil in ter-
inardescunt. Sed sanclseEcclesiae populus cum.ad- rdm visceramea.
versa perpeli graviter cceperit, et infirmos suos 19, Hoslis.tehialionum jaculis ab omniparte nos'
conspexerit addeteriora de!abi,pacis suse tempora jD imp.etit Hsecjuxta litteram beato Job congruere
ad mentem revocat, quando fideles suos prsedicatio- posse videbantur , per hoc quod dicitur : Circumde-
nissuse opulentia pascebat. Unde aple subjungitur : dit. me lanceis suis, convulneravil lumbos meos, iion
CAPUT XIV. pepercii, nisi subderelur quod de eo miriirnescriptum
VERS.13. — Ego ille quondam omlentus reaente legilur : Effudit in terrum viscera med. Ex qua re
' " '
contritus sum. necesse est ut dum hoc juxta lilteram invenire non
17. — Firmis mentibusnulla adversa repenie adve- possumus, eaqusein verbis ejus secundum hisloriam
niuni. — In-eo quod se repenle conlritum asseruit sonant juxta >spirituminquiramus.. Sancta Ecclesia
infirmorum mentem improvidam designavit,- Qui lanceis ab hoste suo circumdatur quando inmembris
dum mala quoe ventura sunt prsevidere nesciunt; suis ab impugnatore callido tentatibnum, jaculis im-
tanto eis graviora fiurif.quanto et ab eis inopi- petilur. Berie autem circumdari lanceis dicimur,.
nata tolerantur. Firmis aritem mentibus repente ad- quia aniiquus hostis tentationis suse vulnfereab omni
versa non veniunt, quia priusquanr veniant prsevi- parte nos Impetit. Ssepe enim dum gula restringitur,
dentur. Quod tamen nunc quoque sancta Ecclesia in -ut libido subigatur, inanis gldriss' aculeus mentem
uuibusdani retro labentibus patitur ,' qui post do- pulsal. Si autem corpus abslinentioe afflictione rion
clrinseopuleniiam;subiiisaliquandoviiiisconieruntur, .p.alteritur, contra mentem libidinis flamma se.exci-
ut sicin quibusdam nialis edrruant, ac siverbipa- tat. Ssepe.dum servare parcimoniam nitimur, ad te-
bulumnunquamjiabuissent. Sequituf : naciam labimur. Et ssepedumppssessa effiiseIribuL-
CAPUT XV. . mus, ad avaritiam ducimur, quia rursum colligere
IBID.—Tenuit cervicemmeam, confregil me, posuil quoerimusquodtribuamus. Dum ergo antiqui hostis
a me sibi quasi in signum. iacula ubique nos b impetunt, recte non dicitur :
IS.Infirmi, urgente perseculione, verilaiem prmdi- . Circumdeditme lanceis suis. El quia omne peccatum
<.aretrepidant. — Sicut in malis cervix superbiami, hostis quiderii callidus suad.et, sed nos ejus suasioni-
sic in bonis liberlatis ereciionem signat. Undenon- bus consenliendo perpetramus , apte subjungitur :
nunquam ipsa quoque superbia pro ercclionis aucto- Convulneravit lumbosmeos. In lumbis quippe luxuria
rilate ponituf, sicul per.prophetam Dominus sanctoe est. Unde et is qui cupiebat voluptatem libidinis -a
Ecclesise pollicens dicit: Ponam te in superbiam sm- corde exstinguere, jiroedicavit dicens: Succincti lum-
culorum (Isai. LX,1S). Et quia perseculionis tempore bos ihenlis veslrm (I Pet. i, 15). Cum ergo anliquus
luxuriam Berlrahit, hune
"infirmi quidam vefa quse sentiunt proedicare libere hostis fldelem populum ad
non prsesumunt, recle de hoc hoste aicitur : Tenuit procul dubio in Iumbis ferit. Ubi notandum quoque
'
cervicemmeam, confregilme. [Vel. IX.] Fortasse au« TV i est quod non ail: Vulneravit, sed Convulneravit-lum-
tem hi cervicis appellalione signati sunt qui pacis bos meos. Sicul enimloquialiquando uniusest, col-
• '
ejtfs tempore plusquam decel erigunlur, et sub occa- loqui vefo duorum, vel ibrtasse multorum , sie anti-
sione defendendse rectiludinis vitio deserviunf ela- quus hostis, quia nos ad culpam sine nostra volun-
tionis. Qui perseeutionis tempore ideirco adversa tate non rapit, nequaquam lumbos noslros vulnefa-
plus sentiunt, quia de prosperis exlollunlur. De qui- re, sed convulnerare dicitur, quia hoe quod nobis
hus bene dicitur : Tenuit cervkem meam, confregit illemale suggerit,nos sequentes ex. voluntate pro-
me. Id esl, elationem quam in infirmis habuit, dis- pria implemus, et quasi cum ipso nos pariter vulne-
Irictione suse percussionis inclinavit. El posuil me ramus, quia ad perpetrandum maluni ex libero si-
sibi quasi in signum. Constat nimirum quia idcirco mul arbitrio" ducimuf. Sequitur,: Non pepercit. Ac
signum ponitur, ul sagittarum - emissione feriatur. ' si dicat Non deslitit [Vet. X]. Et ejfudilin terram
Fidelis ilaque populus in signum hosli suo est posi- visceramea. Quid aliud sanclse Ecclesiseyiscera de-
tus, quia 424 eum sempersuis ictibus impetit, eura- bemus accipere, nisi eorum mentes ,qui ejus quae-
a Deesl me in plur. Mss. hic et i» conseq. b Turo.n., nos impediunt.
 "
(027 SANCTI GREGORII MAGNl 1028
dam in se mysleria conlinent, qui ad intima sacra- A t sua sancta Ecelesia cum a peecatis retrahit, atque"
nienta deserviunl ? Sed antiquus adversarius cum fl- ad pcenitentioe remedium ducit,- hOQcprocul dubio
deles quosdam, qui interioribus sacramentis deser- flelibus adjuvat, ul ad recipieridam auctoris sui gra-
vire videbantur, ad saecularia negotia pertrahit, ejus tiam convalescant, et per fortes plangit quod non
procul dubio viseera in terram fundit, quia illos in fecit, quod in membris suis dpbilibusquasi ipsa fe-
febus infimis conculcat qui prius in dccullis ac spiri- cit. Unde bene adhuc subditur :
talibus actibus latebant. Sequitur :
CAPUT XX [Vel. XI, Rec. VII),
CAPUT XVII. YERS.17. — Faciesmea intiimuit b a-fletu.
VERS.15, — Concidit me vulnere super vulnus. 23. Fitios suos.pmnilentes fletibus suis adjuvat.
425 ^u- ^t vuli\ere super vulnus nos concidat.-— Prwlati de aiienis lanquam de pro.priislapsibus se af-
In iqfirmis suis,sancta Ecclesia vulnere super yulnas fligant. Facies quippe sanptse Ecclesisesunt lii qui,
conciditur quando peccatum peccato- additur, ihj in locis regiminum positi, apparent prifni, u(, ex eq-
culpa vehementius exaggeretur. Quem pnim avarilia rum specie sit honor fidelis populi,' pliam si quid in
pertrahit ad rapinam, rapina ducit ad fallaciam, ut, corpore latet deforme. Qui nimirum praalati plebibus
perpetrata culpa, ex falsilale etiam defendatur,.quid plangunt culpas infirmanlium, seque sie de alienis
istenisi super vulnus concisus est vulnere? Unde lapsibus ac si de propriis affligunt. Et ssepe dum
bene quoque per prophelam dicitur : Maledictum, et quosdam videnl ad veniam post culpas redire, quos-
mendaciv.m, el homicidium,-etfurlum, et adulterium dam vero in iniquitate persistere, occulta omnipo-
inundaverunt, et sanguis sanguinem letigit ( Osee iv, tentis Dei judicia miranlur, sed penetrare nequpunt.
2"). Solet enim sanguinis nomine signari pecealum. Obstupescunt enim c quse non intelligunt. Unde et
Unde is qui a peccatis liberari desiderat per poeni- apte subditur ;
tentiam clamat: Libera me de sanguinibus ( Psal. L,
' u CAPUT XXI. -
16). Sanguis ergp sanguinem langit cum culpa
culpam cumulaveril. El quia cum vulnus vuhieri IBID.—Et palpebrm.mem caligaveruni.
addilur vires conlra nos-antiqui hostis vehementius 24. Subdilorum vias vice ocujorumdirigant.— Pal-
etcrescunt, recle subjungitur: pebrse enim recte appellati sunt qui ad prsevidenda
pedum itinera yigilaul. Sed cum pccujta Dei judicia
CAPUTXVIII, hec praepositi vigilantes intelligimt, palpebroesanctse
• IBID..IrruU in me quasi gigas. Ecclpsisecaligant. Sed ul saapejam me siixissenier
21. Qui noh reluctantur, eum ul giganlem secum pii- mini, beaius Jpb sanptse Ecclesiaa 42® fypum le-»
C
ynantem experiuntur. — Facile quippe inimico re- nens, modo voce corporis, modo autpm ypce capitis
sistitur si non ei vel in mullis lapsibus', vel in uno, utitur; et dum de menibris ejus loquilur, rppenlp ad
'fliutius consentiatur. Sin vero ejus suasionibus verba eapitis levatur. Unde bic quoque suhjun-
auima subesse consueverit, quanto se ei crebrius
subjicit, tanto eum sibi intolerabiliorem facit, ut ei CAPUT XXH [Rec. VIII].
reluclari non valeal, quia nimirum malignus adver-
sarius"contra hane ex prava consuetudine deviclam VERS18. — Hmc passus sum absqueiniquitate ma-
Deum preces.
quasi raore gigantis pugnal. Sed tamen plerumque nus mem, cum haberem mundas qd
sancta Eeclesia eliam post perpelratas culpas men- 25. Solus prm omnibus mundas ad Deum preces
tes fidelium ad poenitentiam revocat,' et peccata ope- Christus havuit. — Absque iniquilale pniui manus
ris virlule sponlanese afflictionismundat. Undebene suaeperlulit, qui peccatum non fecit, nec invenlus
subditur : est dolus in ore pjus ( J Pet. n, 22, seq.), ef tamen
' ' dolorem erucis pro nostra redemptione loleravit.
. . CAPUT XIX.
Qui solus prse omnibus mundas ad Deum prepes hn-
VERS.16. — Saccum consu\ super cutem meam, et buit, quia et in ipso dolore passionis pro persecu-
operui cinere carnem meqm. ] toribus oravil, dicens : Pater,dimitle illis, non enim
U
22. Afflictione sponlanea peccata mundme docet sciunt quid.faciunt ( Luc. xxm, 34 ). Quid enim dici,
Ecclesiai Quid iii sacco et cinere nisi poonitenlia, ,quid cogitari in prccs raundius polest quam cum et
quid in cute el Garne nisi peccatum carnis debet in- illis misericordia intercessionis tribuitur a quibus
telligi? Cum ergo quidam post lapsum carnis, ad toleratur dolor? Un^e factum est ut Redemptoris
pcenitentiam redeunt, quasi saccus super culem nostri sanguinpm, qnetn persecutores soevienlesfu-
consuitur, et cinere caro operitur, quia eulpa carnis derant, poslmodum credentes a biberent, eumque
per pceiiitentiamtegitur, ne in dislricli judicis pxa- esse Dei Filium prasdiearent. e De quo videlicet san-
tnine ad ultionem yidealur. Infirtna autem nieinbra guine apte subjupgitur : .
cum "~
*.iTurqn.j culpm culpam copnlaveril. Lyr. et Turon.
Bigot., cmn culpa culpmcopulalur. Utic. hanc leclio- c Vindoc, quia non intelligunt.
nein habel et alieram quse esl Excusorum, quamque d Turon., lamberent.
retimiimus. e Vindoc, de quo videlket optatur, terra, Gte
b Deest a id Bellovac., Norm. et_aliis. lpgilur in
 1029 MORALIUMLiB. X|U...-r IN CAP. XVI B. JOB. 1050
. - CAPUT XXIII. A referpi -yalet, [Vet. XHIi] Sapcta uamque Eccjesia
VERS. i9.-r Terra, i}e operiqs sanguinemmpittn, jdpirgo adyersa vitaepr.ajsprifistpleraf, ut lianc su-
nequeinveniat in te latendi locuni clamor pieus. perna grati.a ad prseniia Eefefna pprducaj. Carnis.
26. Sgnguis pjus Abelis sg-iguine pielius Ipquitiir; suae mgriein d§spicit, qpia rpsiicjectiopis -iplendit
hic enipi ultipnejn, ilie venigm cxgrgt. — Pppcanlf glprioe; Et tran ftpria sunt qua? palitjir, perpetua
liGmini djptuni esl : Tertges, eiin tgrram ibis (Ge? quaeprsestolatur. De quibus nimirum bonis perpetuis
nps. ni, 19). Qu.33sejlipet lerra RedernpJ,prisnpslri dubietalem non habej;, quia fidplejam testimonium
sanguineni nqnabsppndit, quia unusquisque pppcatpr Redemptqris suj gloriam tenet. Carnis quippe ejus
red.enjplipnissuse prptium suniens, confilelpr ac laur resfirrecliopem meute cp,nspicit,alcfue ad spem for-
jlat, et quilius yalet proxinijs innpfpspit. Terra etiani titer convaiescit quia, quod in suo videt jam factum
sangujnem ejus non -operuit, quia sancfa Ecclpsja capite, sperat in ejus guoque corpore, quod videli-
redempiipriis-SUD?, mysterium in punplis jaui inundi cet ipsa est absqup dubietate secuturiim. Quam sci-
partibus praadicavit. [Vet. XII.] Notaudum quod licet Ecclesiani Psalmista cpnspiciens in. perpelua
subdilur : Neque -inveniatin te latendi locumclamor perfectione mansuram, sub/appellaiione luhsedescri- -
meus (Genes.in, 19). Ipse-enimsanguis redemptipnis bit, dicens. : Luna perfectdip mternum (Psal.
quisumitur claniof noslriRedemplorisest. Undeetiam JJ ; Lxxxviii, 38). Quam quia ad resurrectionis spem do-
Paulus dicit: HEt sanguinis aspersionemmelius lo- minica|resurreclio robpral, recte subjunxit : Et te-
quentemqnain Abel (Heb. xn,.2i). De sanguine Abel stis tn cmlofidelis', quia ut de suaresurrectione non
"diclumfuerat : Voa; sqnguinis fratrls tuiclamqfad irepidet, jameum in eoslo, qui resurrexita mortuis,
me de terrd (Genes. iv, lfi). Sed sanguis Jesri melius tesiem hab,et. F|delis. itaque populus cum adversa
Ipquilur quam Abel, quia sanguis Abel niprleni frar palilur, puin duris tribulationibus fatigatur, ad spem
tricidae fralris petiit, sangujs autem Dpmini vitam sequentis glorise mentem erigat; et, de Redemptoris
persecutorib.us impptravit. Utergo in nobis sacra- sui resurreclione. confidens, dicat': Ecce enim in
jneritum doniinicsepassipnis ripn sit otiosum, debe- ccelo testis meus, et conscius nieus in excelsis. Qui
mus imitari qubd suminrus, el prsedicare cseleris recte conscius dicilur, quia naturam ndstram non
quod veneramur. Locum enim latendi clainor ejus spliim preaudo novit, sed eliarii assumeiido. Scire
in nobis iriyenit, si hoc quod mens credidit lingua euiin ejus est noslra suscepisse. Unde etiam per
lacet. Sed ne in npbis clainor ejris lateat, resiat ut Psahnistam dicitur : Ipse enim scit figmenlum nq-
uriusquisqne juxta modulum suum viyificatipnjs'suae strum (Psal. CH,13). Quid enim mirum si figmentum
uiysterium proximis innotescat. Libet inenlis pculos nostruni dicatur sppcialiler scire, dum constet nihil
ad dominicas passionis b horam reducere, cum Ju- C i esse quod nesciat? Sed lignientum npstrum scire
dssi perseqnentes ssevifent, discipuli limenles fuge- ejus est.liocin seipsoex pietate susceplsse,
rerit. Qui enim carne riiori yidebalur nequaquam 28. Idem leslis nobis qumrendus. Quaa tamen yox
Deusesse credebatur. Unde hic apte subditur : -cpni bpalo Joli gongruere notiis etiani singulis po.r
test Oninis enim qui ex eo quod agil hunaanas lau-
.CAPUTXXIVJiiec. IX.] .
des appetit, |esteni in terra quserit. Qui autem de
YERS.20. — Ecce enim_in ccelo testis meus, et aetibus suis' Deo placere feslinal, r te-
pmriipotenli
consciusmeus in excelsis. - . - stem se in pqslo habere considerat. Et saepeconlin-
- 27. Hominikns Ghristunvnescientib.us,consciuniet
git ut ipsa quoque in nobis bpna opera ab ipcautis
lestem habuil P-airem in ccelo.-^ Cum enim c Filius hominibus repfehendanlur. Sed qui testem In coelp
Iabefactaretur in terra, eral ei lestis in ccelo. Tpstis liabet, repreliensiqnes lioinirium metuere non debet.
tjuippp Filii Pater est, de quo ipse in Evapgeliodicit.: Unde adliuc subdiiur : '* '
./' ^
Et qui misil-mePater, ipse,lestimonium perhibuit de
me (Joan. v, 57). Qui recteptiam conscius dicitqr, - CAPUT-XXV [Vet. XIV].
quia una yoluntate, unp consilio Pater cum Eiiio YERS.21. — Verbosi aniki mei, ad Deum stillat
' - -
semper operatu.r. Cujus etiam testis est,-quia nemo oculus meus. .
noyit Filium nisiPater (4i««7;.-xi,"27).Tunc ergo in ". 29,-Npn.ab,Itominibusqumrendun\teslimoniuni..—
ccelo testem et conscium in excelsis habuit, quando Quid enim ppr.oculuni nisi cordis int.enlip designa7
bi qui eum morientemin carne.cernebant diviniiatis tur ? sicqt seriptiiin est : Sifuer\t p.culustuus sim-
ejus 427 potentiam considerare d nesciebant. Et plex, lotum Q.prpusluum luc\du\nerii(Mgit{i.m, 22-).
cum ignorarent honiines, ? in morte tamen Mftdiator Quia qum bona intentipne qqid agilur, ejus,intenjjar-
I)ei et honjipumnoyerat quo^ cuni ipso pperabatur nis aetip apud Dpum jniqinip, fuspalur. C.uni f rgp
Pater. Quod fortasse etiam ad vocem ejus cprporis verbosi amici sunl, id pst cy,m et jpsi (Jerpganl,qui
a Bigol. et cLocum hunc ita restiluimus ex Mss. Turon.,
Lyr., et sanguis aspersionis melius lo-
quens. Turon., et sanguinis aspersione meliusloquen- Vindoc.. Norm. septem, Auglic e{ vet. Edit. In
tem. In Utic. olim legpb.atur.ut in Edilis, nutip cpn- Giioi.,'Rpsn. Sisii V ei aliis fecentioribus,- o|i.scu-
' spntit Lyr. pt Bigot. '' I^i
""' Beljoy.,' melius \oquei\lem riSiime, ne' dicam, corniplissime, 'legitnf : el cutn
quain el Abeli '-'*" 'ignorarenihomines, in moile tamenMediatorisDei el
- b Yindoc, ora"reducere.' • hominum noverat qui cum ipso qperabaiur P-fiier.Jta
'' laberelnr m>ierrq. tamen plim le^ebatur in Utic.
Tmo.n.,-fidelis.
^-Turon.",iton Viudoc, fides f Turon., tesiem se in cmlohabere desiderat.
poterani-.
 $031 SANCTl GREGORIIMAGNI 10:2
in fldesopiantur, ad Deuin necesse «st ut oeulus stil-, \. unquam cogitatipnes inveniunt, poenitentiaRardore
let, quatenus' nostra intentio tota in amoris intimi consumunt, nec eogitatioues suas dilatari caraali
compiractione defluat, et tanto subtilius seadinte- voluptate permittunt, quia eo semetipsos dijudican-l
riora «rigat * quanto et per exteriora opprobria re- tes subtilius feriunt, quo dislrictum judicem prse-
pulsa intus redire cogitur, ne foras evanescat. Se- stolantur vicinum. Unde fil ul propinquum sibi sem-
quitur • per exitum suspicentur. Nam reproborum meutes
CAPUTXXVI. idcirco multa nequiler agunt, quia hic se vivere
* VgTiS.22. — Atque ulinam sic judicaretur vir cum diutius arbitrantur. -Juslorum ergo attenualur spiri-
i)eo, quomodo judicatur filius Iwminis cum collega tus, sed crassescit iriiquorum. Quo ennn per elatio-
siio! nem tument, eo attenuationem spiritus non babent.
30. Quoa peccatum in nobis flagems sms puniat Justi vero dum. brevitatem suse vitas' considerant,
Deus incertum, —Peccalores quidem nos esse sem- elationis et immunditioe " culpas declinant. Unde et
per agnoscimus; sed tamen ssepe in flagello positi, subditur: '
pro quo magis peccato flagellemur ignoramus; et CAPUT XXIX.
nos ipsos 42S subtili inquisilione disculimus, ut, si IBKI.— Dies mei breviabuntur, et solum mihi su-
quo jnodo possimus, causam percussionis nostrse " perest sepulcrum. --
investigare valeamus. Quaedum plerumque nos la- 33. Hinc elalionis et immundilim culpas declinant
tet, flt nobis oneri caecilasnostra, et de eo quodpa- illi, isti muitiplicant. Perfecta vita est mortis imitatio.
timur plus dolemus. Quisquis vero cum collega suo — Qui eniin corisideral qualis erit in morte, semper
ad judicium accedit, et quod sentit dicit, et quid- fl.ttimidus in operatione; atque unde in oculis suis
quid contradicitur agnoscit, et quo voluerit pulsat, jam quasi non vivit, inde veraciter in oculis sui con-
unde pulsatur. Qui autem divina animadver- ditoris vivit. Nil qubd trariseat appetit, cunctis prse-
' etnoyit
sione percutitur, dum novit quidem quia vapulatj sentis vitse desideriis conlradicit; et pene mortuum
sed cur vapulet ignorat, quasi dicit ipse quod sentit, se considerat, quia moriturum 429 minime igno-
sed quid.conlra se dicatur neseit, quia ipse quidem rat. Perfecta enim vita est mortis imitatio, quam
ingemiscit in verbere, sed Deus aperte non declarat dum justi sollicite peragunl, culparum laqueos eva-
•
pro qua eum feriat ultione.-Ilaque nunc dicilur : dunt. Unde scriptum est: In omnibus operibus tuis
Atque ulinam sic judicaretur vir cum Deo, quomodo meniorare novissima lua, et in mternum non peccabis
judicatur filius Iwminiscum collega suo! Ac si aperle (Eccii. yn, 40). Unde et beatus Job, quia dies suos
diceretur : Sicut in omni. quod dico audior, sic considerat breviari, et solum sibi superesse sepul-
omne quod"de me dicitur audirerri. Quod tamen in '^ crum pensat, apte subjungit:
liacvila fieri nullatenus potest, quia magna est in- CAPUT XXX.
terposilio oeulis cordis nostri ad . contemplandam VERS.2. — Non" peccavi, et in amaritudinibus mo-
sublilitalem Dei, ipsa videlieet inflrmitas nostra. Sed ralur oculusmeus.
tunc ad purum inluebimur eum a quo nunc subtiliter Zi.Non pro corrigenda culpa, sed pro augenda gra-
intuemur, cum, hac inflrmitate deposita, ad coritem- tia Job — Ac si aperte dicat: Culpam non
percussus.
plationis internae graliam venerimus, de qua Pauius feci, et Sedhac in reanimum mo-
dicit : Tunc cognoscamsicut et cognitus sum (I Cor. flagella suscepi.
vet, quia in multis se hujus historise locis peccasse
xm, 12). Unde beatus Job videns eamdem cognitio- confitetur, qua ratione peccasse se nunc abneget ?
nem plenissime hic perfici nuljatenus posse, de caeci- Sed ad hseeratio celeriter
occurrit, quia nee tantum
tate quidem vitae proesentis gemit, sed tamen se de
peccavit ut flagella mererelur, nec lamen esse siue
ejus brevitate consolatur, dicens : peccato potuit. Nam quia non pro corrigenda"culpa,
CAPUTXXVII. sed pro gratia augenda percussus est, judex ipse
' —
VERS.23. Ecce enim breves anni transeunt, et testatur, qui laudat et ferit. Et rursurii quia sine
semitam per quam non revertar ambulo. r. peccato non fuerit, nec ipse negatqui a judice lau-
. 31. Vitmmiserias ejus brevitas mitigat et sotatur.— datur,
alque ideo laudatur, quia non negat. Sed cre-
, Omne quod transit breve est, «tiam si lardius ter- do quod melius hsec verba discutimus, si dicta ex
minari videatur. In mortis autem semita, per quarii voce capitis senliamus. [Vet. XVI.] Redemptor
non reverlimur, ambulamus, non quod ad vilam etenim nosler ad redemptionem nostram veniens, et
carnis minime resurgendo reducimur, sed quod ad non peccavit, et amaritudinem pertulit, quia poenam
labores hujus viloe.mortalis, vel ad conquirenda la- culpse nostrse sine culpa suscepit, de cujus voce sub-
boribus praemia, iterum non venimus. ditur :
CAPUT XXVIII [Vet. XV, Rec. X]. CAPUT XXXI.
CAP.XVII,VERS.1.—Spirilus meus attenuabitur. VERS.5. —Libera me, et pone me juxta te, et cu-
32. Boni brevemvilam, longam vero mali sibi pol- jusvismanuspugnet contrame.
licentur. — Attenuatur spirilus timore judicii, quia 35. Chrislusin amariludine fuil per passionem,libe-
electorum mentes quo amplius extremo iudicio pro- - ratus est per resurreclionem. — Ipse etenim non pec-
piuquare se senliunl, eo ad discutiendas semetipsas cavit in cogitalione, vel opere, ipse in ainaritudine
terribilius contremiscunt, et si quas in se carnales moralus est per passionem, ipse libewtus ^est per
 iC53 MORALIUMLIB. XIII. — ,1N CAP. XYH B. JOB. . 1034
rcsurreclionem, ipse juxta Patrem positus est per A j CAPUT XXXIV [Rec. XII].. '
,
ascensibnem, quia profectus in coelum sedet a dextris YERS.S. — Prmdam pollicehir sociis, et ocidi fi-
Dei. Et quia'-post ascensionis ejus gloriam Judsea in liorum ejus deficieni.
discipulorum ejus persecutione commota est, recie 38. Unum corpus sunl diabolus et iniqui. Ejus so-
nunc dicilur : Et cujusvtemanus pugnel conlra me. - _cii,angeli apostatm; filii, perversi homines. — Posl-
Tunc ijuippe in membris illius furor persequenlium • quam de multitudine iniquorum, id est de antiqui
sseviit, tunc conlra fldeliurii vitam flamma crudeli- hosiis corpore, bealus Job «ententiam protulil, mox
taiis exarsit. Sed quo irent iniqui, aut quid agerent, ad ipsum eoruni principem, id est caput omnium
dum-is quem persequebantur interra jam sedebat in perditorum, sententiam vertit, alque a plurali nu-
coelo? De quibus aJhuc subditur: mero ad singularem redit. [Yet. XVII.] Ita quippe
CAPUT XXXII [Rec. XI]. uniun corpus sunt diabolus et omnes iniqui, ut ple-
VERS.4. — Cor eorum longefecisti a disciplhia. rumque nomine oapitis censeatur corpus, et nomine
36. Pravorum cor longe essea disciplina Deus tan- corpprisappellelurcaput. Namcapitisnomineceiisetur
tuin permiltendo 'facil. — Si eniiri disciplinoe custo- corpuscum de perverso homine dicitur: Ex vobisunus
diarii nossent, "el. nequaquam Redemptoris nostri diabolusest (Joqn. vi, 71). Etrursum nomine corporis
prsecepla contemnerent, ipsa eos carhis sua3 mprta- B I appellat.ur caput cum de ipso apostala angelo dicilur:
litas ad amorem viloeimmortajisexcitasset. Hoc ipsuin Inimicus homo hoc fecil (Malth., XIII,28)AIste igitur
namque in hac vita corruptioni nos esse' subjeclos, princeps .omnium perversorum alios soeios liabet,
jam de flagello discipliriseest. Mstu enim et frigore, atque alios lilios. Qui namque sunt ejus socii, nisi illi
famesitique turbari,.mori)Is affici, quandoque eliam apostatse angeli qui cum eo de coelestis patrise sede
exstingui, quidsunt haecaliud quamflagellapeccati? ceciderunt? Vel quos alios filios habet, - nisi-per-,
Sed sunt nonnulli qui et' flagella tolerant,et tamen versos hpmines, qui de.ejusprava persuasione in
naentem ad flagellantis' metum miriime reformant. malitiDe pperatione generantur? Unde.etiam Veri-
"Uriderecte riunc dicitur: Cor eorum longe fecisiia tatis yoce infldelibus dicitur: Vos ex patre diabolo
discipiina. Quia -etsi cofpus sub disciplina est', cor eslis (Joann. yiu, M). -
sub disciplina non est, dum et flagellatur quisque, et 39." Quam prmdam sociis poiliceatur diabolus. -^-
tamen ad humilitatem mentisnon reducitur.' Neque Perversus itaque.iste auclor .erroris prsedam sociis .
ita hoc dicitur ac si omnipotens et roisericors Deus pollicelur, quia malignis spiritibus pravorum pro-'
louge cor hominis a disciplina faciat, sed quodsponte mittit ;animas in eorum, fine rapiendas. ^Et,ocuti
delapsum ibi remanere ubi cecidit judicando per- ftliorum ejus deflcienl, quia dum intenliones ho-
mittat, sicut ei ift oralione quoque dicimus : Et ne C ' miisum ad sola terrena speranda excital, hpc illos
«os inducas in lenlationem (Matth. vi, 13); id est, amare facil quod diu tenere non possunt. Neque enlm
induci minime permittas. Sequitur : valet"amoris pravi intentio permanere, quando et hoc
; ^. CAPUT XXXffl. quod.amat ipsumque qui amat constat sub celeritate
IBID.— Propterea non exaltabuntur, - . defieere. Possunt quoque et per socios fbrtasse in-
nialitia jam re-
. .430 57. Discipiinm expertes ab infimis ad cceleslia telligi crudelissimi quique etomni
hi qui.adhuc deceptoriis.pro-
nunquam sublivanlur. — Cor enim jsi sub disciplina pleli; per iilios.vero b
esset, superiora appeteret, adipiscendis bonis trans- riiissionibus illusi, augendse pravilati -nutrjuntur:,
eunlibus non inhiarel. Quorum igitur cor sub disei- ut illos jamv.elutex meritomalilia!, diabolns.quasi
socios habeat qui jam nbn babent in perditione quo
plina non est, recte de illis dicituf: Pfopterea non
exallabunlur, quia dum in infimis voluptatibus di- crescant, istosautem.quasi fllios quos promissionibus
1'actat ut ad pejora c proficiant. Sed oculi filiorum
"rnissi lerrena bona semper desiderant;; cor ad su-
defieienl, quia pravorum intentiones cadunt cum
perna gaudia nunquam levant. -Exaltarentur quippe ejus omne et illic do- '
si mentem ad sperri patriaa ccelestis erigereht. Sed quodhic appetunt deserunt, quod
leantsine finfepaliuntur. Sequitur: ; -.•r-
aqui per disciplinam custodire vitamniinimestudenl,, D ' :" -
semper per desideriain imis jacent, et, qubd est.gra- CAPUT XXXV.
vius, jacendo se erigunt, quia de rebus transitoriis VERS.6. — Posuit me quasi in proverbium vulgt :
extolluntur. Exlolli aulem. possunt, sed.exallari ne- delexempium suriicoram eis.
queunt, quia inde profundius in imo simt, utide apud 401 De electorum flagellis stulta vulgi opinio. i-r
se-altiores fiunt. Coritaque, quod sine disciplina est, HoecbfealusJob^dicat ex se, dicat ex vocibus omnium
exaltari non yalet, quia hurnana mens sicut irialeele- electorum. Omnis quippe qui flagellopercuiituf quasi
-vata in infimispremitur, sic bene pressa in sublimibus-- in proverbium pdnitur vulgi^quia 431 stiiltus quis-
levatur. Sequitur : ' ' quedum cuiquam maledicereappetit, ex illius simi-
-*Corruplum hunc- locum reformavimus ope Mss. nequeunt... unde se apudse nequiores fiunt. .... ,
Germ., An;Jic, Turon., Vindoc, Bellov., Normanl, b Yindoc, Bellov., Norm., Germ., elc,' augenUa
etc, et vet. Edit. Barbarum sonat quod legitur in pravitate.. . . . ,
recenlioribus": sed qui per disciptinamctistodire.vitam c Germ., Bellovac, Sag. et alii Norm., addunt
minhne sludent, sed exdesiderio in imis jacent, et, opera. ' "•
qiiod est gravius, jacendo se erigunt, quia de rebus d Ulic et alii Norm., el exemplumsuum coram eis.
tra sitoriis exioliunhtr: extolli possunl sed exaliari Hujus lect. nullura est fundamentum in textu Hebr.
PATROL. LXXV. 83
mo. SANCTI GREGORJl MA.3NI .. i036
litudine maledictioneni sumit, quem p.ercussum tem- A , . GAPUT.XXXYIJl [fei. XIX]_. -
poraliter videt, eamque poanam suo pptat adversario . YEBS.9,.r-; Eitenebit jusiusMom Wam, ct mv.ndis
•quam everiisse corispicil jiisto. Sicque fitulnon recle manibus addel fprtiiudinem,
sapienlibus in exemplum deducatur reclus, oum et 43. Deus qui mjilis temporatiq bgi\g -concedit, jusiis
poona justi esse damnatio credilur, et quse illi maneal mterna noji: denegabit. — Considpralp quippe Iiyp.;)-
glofia nulla spefidei prsevidptuf. Spquitur': . crita, justus yiani suani l.epet, quia, dum ijlsim,px
CAPUTXXXVI [Vet. XVIII, Rec, XIII]. perversa yolunfate obtinere ea^riae mundi -sunt inr
-
VERS,7.'—-Caligavila adindignaiionemoculusmeus, t.uelUFtipse ad amorem cpel.estiumfobustias-stringi;
et membra mea quasi in nihilum redacla mnt. tur, spiens.quia b,onis desideriis prsemia aiterna non
M.- Ad flagella sanctis obslupescentibuset caligan- deerunt, dmn et pravis^et dupjipibus cprdibus b.ona
ex re.mundis quoqrie
tibus, infirmi aliquando corruuni. —Ad indignationem temporalia no.n neganfur. Qua
oculus caligal quando ipsi quoque- qui in dominico manibus addit fprtitudinem, quia cpnspiciens pefver-
sos pbtinere terrpnam glpriam/bona sua ppprapro-
corpore, id esl in Ecclesia, iumenvefitalishabent,
dum se diutius a pravis despici ae dedignari"eonspi- yphit 4sli| aa perfectionem; el lanto altius tpmpo^.
ciunt, deocculti judicii-admirationelurbantur, et se- yalia despjcjt, quanto Hsecabundare eliam malis eer—
cretum Dei penetrare nequeunt, cur prsevalere perr fi nit. Quam enini sint despidenda «onsiderat quai Deu^
versicontfa bonorum innocentiam permittunlur: Quis pmnipotens etiarn p.eryersis prsesfat. Si enim princir
etenim.nou obstupescat-cum Herodiasapud temu- paliter niagna essent, nequaquam lisec cqndiiprad-
lentum regem sallatu filias obtinet ut caput amici versariis suis tribueret. Unde "et indignum sibi esse
uf; iilfi bona appeial quip abundare ponT
Spbnsi, prbphetse et plusquam prophetse, ante ora perpendit
Tcbnvivaritiumiri diseo defefatufpiarc. vi,-27) ?'Sed . spicit et malis,- sed.ad perpipienda ccelestia mentem
cum b jusli ad indignationeni caligant, "infirmi ple- suam dirigit, guaesibi cum reprpbis pqmmunia esse
non possvmt. Jgitur pqstquam exteriores prqfectus
rumque usque ad infidelitatem corruunt. Unde siib-
ditur•: Etinembramea quasi innihitum sunt redacta. malprum, bonprum yerp intpripres intulit, exhorta-
Membrorum quippe nomine terieritudo exprimitut tjonis yprba prptulit, diepns :
infifmorum, qui dum perversos -prospiciunt-florere - ,- CAPUTXXHX.
pstosque eruciari, ad hoc nonnunqiiam perveniunt,, VERS. 10. — Igitur omnes vos coiivertimini, et
ut se bona vel inchoasse poeniteant; alque~lta ad vetiite'. ' " '
," ..*'""'
agenda mala c citius Tecedunt,-ac si eorum vitse no- 44; Ad Dettm conyertifide, et venire-op'eredebwnus.
cuerit bbnum quod inchoaverunt." Hoc autem quod G — Quse videUcet exhdftatioriisverba"
ait: Caligavit ad indignationem bculus meus, verbis- proprie ad ele-
ctos format, qtfos ad aelernitatem vocat. Qui duobns
planioribus aperit, adjungens: .modis invitantur, scilicet iit convertantur, et ve^
• CAPUT XXXYII. ''
[Rec- XIV]. nianl: eonvertahtur "nimirum fide, veniant' opefes'.
VERS.8: Stupebunt jusli super hoc,. et innocens Vel certe convertantur deserendo mala, et veniaht
- v / bona faciendo, slcut scriplum est: Declina a hialo,
conlrahyps>,critgm_,suscitabhur,- . -
- 42., est el fac bonum -(iEWrxxxvi, 27). Mirandum vero quod.
Iniperfectorum glorim per-versorum invidere. -
— Hoc loco innocens necdum perfectiis iustus acci- , siibditur: _
"
'
pltur, qui-bona adhue inchoans, etsi nocere aliis non CAPDT XL. ,. - .
novit, perfeeta tameti ilpse agere nequaquam valel. IBID."—Et noninveniqm inDobisullum sapienteiii.
Et quia corda pafvulorum, ,dum pervfersos florere i$.,A'pud seniefipsqssapientes, ati verapi.sapieniiqm
inprsesenlivita conspiciunt, invidiss facibus succen- pervenire nequeunt.'— jQuid est enim qupd pps ad.sa.-
duntur; tanto enim quisque-plus invidet aliis bona pientiam ypcat, et tamep pptat ne illos sapipntes jn-
praesenlia,'quanto'ea"ipse minus ccntempserit. Nam yeniat, msi .qiipd ad veram sapientiam yenir.e npn
fuod haberi ab omnibus nonvalet simul iotum, ^huic p.ossunt qui falsse SJIKsapientise fiducia depipiuntur ?
Sesit quod alter haliuerit. Succenditur yero "contra.i& de quibris seriptum _est: Vie qui japjeiites estis in
liypocrjtain innocens^ Apm glorise simulatoris invidet oculis vestriSf et coram )iobismet£psisprudenies, (Tsai.
sflam qui nulli nocere solet. Sin verp, hoc In Joco in- y,21). Et qrijbus fufsum dicitur,: _Nolile esse' pru-
nocens quilibetin J)onp p.erfectus accipitur, eonlra dentes qpud vosmeiipsos(Rbm. xri, 16). Unde idem
Iiypocritam,irinoceris suscitatnr quando hunc et flp- prsedicator egregiijishos quos parri.aliier|apienfes"iri-
rere cpnspicit, et tanipn cum suo eum jQoreeonlem- yenerat,'ut sapienliam veram perciperent,"prius,fiefi
nit; et prffidic.andoquae repta srint, tanto.eum despi- slu.lto.siDjuaerebat, dieens : Si qiiis videtur inler vos sa-
ciendunfeseterispssedenuntiat, quanlopumconspidt piens essein hoc smculo, siullus fiat, ul sii sapieris (I,
illa anxie quaerere quae cum eo diu non valeant-pef- Cor. iii; 18). Etper semetipsam Yeritas dieit : Con-
manere. In quo adliudserisu.subjungilur : *"' • •" fiteor libi, Pater Dominc cmli et ieyrm, quiq abscon-
a In Nqrm., prae.terhan.c leeliqnem alia inmargine c Bellpv., Nprni., elc.,ciiiusredeunt.
nbtalur, sc, ab hidignaiiohe, q;uairi'eiiam dbseryayit
" d;_inCtic legilur,huic.defii. jri Mss.,G.erm!,Corb.,
^Jussariy,, , , . , . Gerin., ajiisque exstai Jectio Eijitorum, lipetaliquid
v Bpilpy'.', sed ofmisti. deesse villeaturi' ' ,
 1057 MORALIUMLIB. Xttt. — IN CAPJJT XVII B. JOB. 1038
disii hmc q sifpientibus.et prudentibus, et revelasli ea A
} fjt ut et in luee npx in suspicione sit, et in nocte lux
parvniis (Matlh. xi, 2§). Quia ergo hi qui apud se- in praesumpl.ope, siculscriptuni est : Iri die bono-
metipsqs sapientes-sunt ad veram sapientiam per- rum ne immemor sis malarum, et in die malorum ne
venire-rion possunt, rectebeaius Job, conyersionem immemorsis bonbrum (Eccl.xi, 27). Sed ecce quia au- -
auditorum desiderans, exoptat neio ejs ulluni sapien- cloris nostri gratja redeinpli sumqs, hoc jarri co3le-
tem inveniat. Ae si eis aperte dieat: Stulti esse apud - stis muneris habemus, ul eum a carnis nosiroe inha-
vosmetipsos discite, ut iri Deo vere sapientes esse va- bitatioiie subfrahimur, mqx ad cajiest;ia proeinia de-
- '
leatis. Sequitur ; ducamur, quia duiri conditor ac Redemptor noster,
CAPUT XLI [Vet. XX, Rec. XV]. claustra inferni peneirans, eleclorum exinde ariimas -
'
YERS.11. — Diesmei tratisienint, cogitationes mem eduxit, nos illo ire non palitur, unde jam alios des-
cor " ' cendendo lilierayit. Hi vero', cjui anle ejus adveri-
dissiputm sunt, iorquenies meum.
46. DiesEcciesim prospcritas,, nocies' adversitas. turii in liunc mundum venerunt; '* quantamlibet jus-
Sancli ad terrena dispensanda coacli torqueri se sen- titise yif tuteni haberent, ex corporibus educti in sinu
tlunt. —Sancta electorum Eeclesia per diurna et coclestis patrioe stalim recipi iiullo modo poterant',
ndcturna teiripora eonspicii vilae suse spatia trarisire, quia-necdum illevenerat qui inlerni claiistra sua des-
quia nqctemiri adversitafibus, dieirivero- in prospe- B ]-• cerisione solveret, et justorum animas in perpeiua
rltalibus habere consuevit. Quasi enim lux ei oritur jam sede collocaret". Uride beatus Job et affliclionem
ex tranquillitale pacis, et nox ek dolore perseculio- sentieris', et adhuc diflerri retrijiutloneni juslorum
iiis/Sfed curnpost quietisolia ad excrescentiscontra sciens, apte subjungit: -
se persecutioriis laborem redit, dies suos transisse ^CAPUTXLIV [Vet. XXI, Rec. XVI]. < /_'
testatur.Iniquibustamen diebus" soieUanto gravio- VERS.13.— Si sustinuero, infernus donms megtest,
ribus curis ptemi, quanto a «e de ipsa tranquilliiate et in tenefjris strqvi lectututn n}eum.
pacis subtiliores ajudice rationes cogitai exquiri. In 49. Ante Christum jusfprum \animm h\ inferno to.r*
tranquillitate-enim pacis modo aniniarum lucra co- incntorum expirleslenebqritur.-r Prioresetenim sancti
gitat, modo terrenafum rerum dispensationes crirat. pt sustinere adversa poferant, pt lamen, e corporibus
^use videlicet terrenorum- actuum dispensationes ,-cducti,adliuc ab inferni Iqpis \\b.ejari non poterant,
tanto" boriis meniibus graviores sunt; quarilo earum _quia
necdumyenerat qui ijlup sine cujpa desj_enderet,
intuituabiutuendiscoelestibus vel ad nibdicum avel- ul eos
qui ibi tenebajitur ex culga liberarpt. Tunc
luntur. UndebenebeatusJobsivesua, sivevoee uni- vero homo suum
lec.ujum in tenebris stravit, quandp
versalis Ecclesiae,postquam difes suos transisse lesta-
p'lucem
* justiliae persuasori callido cpnsentiendp dese-
tur, iilico subjunxit: Cogilalionesmem'dissipatmsunt, ruit. Et quia in ipsis quoque inferni locis justorum
433 ibrquenles cormeum. Quia-dum bonis' menlibus animae sine tormento tenebantur, ut et pro originali
Temporalis felicitastransit, etiam cura eisterreusedis- culpa adhuc illuc descenderent, et tamen ex propriis
pensationis subtrahitur, quse eas in cogitalionibus . aclibus supplicium non. Iiaberent, quasi in tenebris
torquere videbatur. a Dum enimereclse semper esse ' lectulum stravisse est in inferno sibi requiem prsepa-
"adpercipiendacofeleslia appelurit, eo ipso quo ali- rasse. Grave etenim tasdium electis fuit post solutio-
quando ex disperisatione lerrena ad irha cbgitanda ' nem, carriis adhuc speciem non videre Grealoris.
descendunt, torqueri se sentiunt. Unde fit-ut ipsa Quod tsediumnon immerito beatus Job tenebras vb-
quoque adversitas perseeutlonis verlatur in magnairi eat. Sed quia hoc ex ppena infirmilatis venit, recte
exsultationemloetitise,propler adeptarii quielem cbr- eanidem mox infirmitatem sulidit dicens:
dis: Unde el apfe-subditur : -- '
• • " CAPUT XLH. " CAPUT XLV[/?ec. X-VII].
i VERS". 12. — Nociein-verlerunt in diem. 'N434 VERS.14. — Puiredini dixi : Pdler meus es;
- 47. Sancti mahint perpeii inala, quam bonorumcura mater mea, ei soror mea, vermibus. ~ "
faligari.-— Dissipatse'etenim Cbgilationes nocteiu in 50. Ex origine vilidla coiicupiscenfw csrarumque
"dion yertum, quia nonijiinquam juslii ampiius placet'' " vermes irahimus. — Quid est hqc quoi dixii pulre-
ex adyersitate mala perpeti quam ex prosperitate dini: Paler meus -es,riisiquod omnis Iiomo ab brigine
. terrenoedispensationis cura fatigari." Sed quia nove- jamvitiata descendit? Unde et additur : Mater mea,
runl cautius, etadversa trarisire, et prospera rursus ~et soror mea, vermibus,quia videlicel^t ab ipsa pu-
iilucescere,
" '' ' ' apte subjurigilur: tredine et cum ipsa in huncmundum venimus. Quan-
' tum enim ad materiam
"CAPUTXLUI. corruptibilis-carnis, mater
IBID.—'Etrursum posl tenebras sperb lucem. nostra acsoror vermes sunt; quia et de putredine pi-o-
48."Sancti post morlem slatim cmleslibuspmmiis cessimus, et cum pulredine venimus, quam porta-
donantur.— Lux eniin. ppst tenebras speratuf, quia mus. Quod si intelligi spiritaliier polest, elmaier na-
vel post noctem vilae proesentis selernum lumeri pef- iufa, et consueludp rion irnnierito sbrpr "ybcatur,
.cipitur, vel-ila bic adversitas atque prosperilas al- .quia at»illa cum ista sumus. Quae yi<3elipetmater-et.
ternant,utsibisuccedere vicissim non desinant. Unde soror' vermes sunt, quia ex nalura ccrruptibili et
. ba Norni, Dumenim rectm. Turpn,.dum enim recti. sinum, etc.
Turon, quanlam\l}bertalemjustilim haberent'...in
 1059 SANCTI GREGORIi MAGNI 40'iO
consuetudine perversa cogimur, ut quasi quibusdam * suse graliam differre. Dicat ergo : Palienliam nynrni
vermibus, sic inquielis cogilalionibus in mente fali- quis consideral? quia quod disponenli breve est, lon-
adhuc dilationis suse damua
gemur. Carnis enim nalura viliata et consuetudo gum est amanti. Unde
perversa,aquiainnumeras euras in corde inlirmitatis consideraris, hoc quod jam prsedixerat repelit, et,
nostrse generant, bene mater el soror vermes vocan-- "descensurus ad ima, vocem doloris ingeminat, di-
*
lur. Mordent enim animum curse, dum inquielant. cens CAPUT.XLVIII.
Non enim cessant justi viri vel sollicite cogitare et YERS.16.—In profundissimuminfernum descendeiit
pertractare quid agant, vel provide inspicere quo omnia mea. >
-posl praesentem vitam ducendi sint. Quia ergo tunc 53. Qui profundissimus infernus, dicantur eorum
electi ante adventum Domini et 111labore vitseprae- — Cum constet, quod apud inferos jusli
receptacula.
senlis se esse cernebant, et tamen post prsesentem non in locis
vilam necdum coelestia bona h multis co- poenalibus, sed in superiori quiefis sinu,
. percipere, nobis oborilur qusestio, quidnam
tenerentur, magna
gilatioriibus urebanlur. Exspectabant enim gratiam sit quod beatus Job asserit, diceris : In profundissi-
Redemptoris sui, nec tamen ad eam poterant in mum infernum descendent omnia mea. Qui et si anle
carne vivendo pervebire. Unde et aple subditur : advenlum mediatoris Deiet hominumin infernumdes-
_ CAPUT XLVI. B censurus erat, liquet lamen quia in profundissimum
VERS15. —; Ubi est ergo nunc prwstotatio mea? infemum descensurus non erat. An ipsa superiora
51; Justorum tot in malis, sola spes Chrislus. — "
loca inferi profundissimum infernum vocat?.Quia vi-
Quse esse potuit prseslolatiojuslorum, < nisi juslos delicet, quanlum ad sublimitatem eoeli, jam hujus
Juslificans Deus, d qui ad pcenas*humani generis .aeris spalium non itnmerilo dici infernus potest.
sponle descenderet, et captivos mortis justitise suse Unde cum aposlat* angeli a ccelestibus sedibus i in
virtute liberaret? Hujus enim prsesentiam minime hoc caliginoso aere sint demersi, Pelrus apostolus
cessabant intenta cogitatione prsestolari: esse e ven- dicit -..Angelispeccantibusnon pepercit, sed rudentibus
turam noverarit, sed venire cilius quserebani. Unde inferni detraclos, in tarlarum. tradidit in judicio cru-
non ait: Ubi est ergo prsestolatio mea ? sed ait: Ubi ciandos reservari (IIPetr. n, I). Siitaque, quantum
est ergo nunc pmstolatio mea? [Vet. XXII.] Duhi ail celsitudinem coali, aer iste caliginosus infernus
enim addit nunc, ostenditquia quod quandoque ven- est, quanfumad ejusdem aeris altitudinem, terra quae
turum eral venire citius desiderabat. Sequilur : inferius jacet, et infernus intelligi el profundus po-
CAPUT XLVII. .tesl.-quantum vero ad ejusdem terroe altitudinem, et
IBID.— Et patientiam meam quis considerai ? illa locainferi quai superiora sunt aliisxeceptaculis
54. Ardentibus desideriis ab illis expelilus.'— Ex- <G.inferni, hoc loconon ineongrue infprni profundis-
pressil desiderium quo festinat in carne positus re- . simi appellalione signantur, quia quod aer ad coe-
dimi et.ab inferis ad superna revocari. Et quidem lum, terra ad aerem, hoc ille esl superior ipferno-
paucorum hominum ista fuit perpendere, ut scirent rum sinus ad terram.
de prseserilisvitoe laboribus f vel de subsequenti post . [Vel. XXIII.] 43SS4. Job solam animam totum
morlem dilalione cogilare. Quod utrumque justi ante hotninem esse senlit. — Sed mirum valde est quod
advenlum Redemptoris nostri se perpeli dolebant.' adjungit : Descendent omnia mea. Cum enim sola
Unde et reete dicitur: El paiienliam meam quis coti- anima descensura esset ad inierni loca, quid est
siderat? s Equidem non deest qui patienliam conside- quod sanctus vir illuc perhibet omnia sna descen-
ret; sed cum citius non exaudit, quasi minus conside- - dere, nisi quOd ibi se esse lotum vidit, ubi pondus
rare Deus dicitur. Ipsa enim humani generis quse ve- suoe remunerationis intelligitr? Quia boc quod ex se
nit in mundi (ine redemplio ab bis qui a mundi initio insensibile in terra deserit, quousque ad incorrup-
prsecesserunt tarda credebatur, quia longo temporis lionem resurrectionis redeat, se esse non sentit. Om-
spatio a. coeleslium remuneraiione disjuncli sunt, nia itaque sua in infernum profundissimum descen-
' Veritate atteslante, h
quoeait : Multi prophelm et re- sura perhibet, quo solam suam animam deseensu-
ges voluerunt vosviderequmvos videtis, el non viderunl D ram videt, quia ibi totus est, ubi senlire possit quod
{Luc. x, 24). Itaque quod nunc dicitur : Palientiam- """receperit. Vel certe in infernum omnia ejus descen-
meam quis considerat? ardentis desiderii vola pan- dunt, quia laborum omnium relributio adhuc in sola
dunlur. Neque enim, ul proediximus, jnstoram pa- inferni quiele recipi prsestolabatur. Et quasi illuc
tientiam 435 non consideral Deus, ~sed quasi non descendit omne quod egit, quia ibi quietem retribu-
considcrare dicitur ad votum desiderii minus citius tionis suseex omnibus invenit. Unde etiam ipsa quies
apparere, et per prolixiora tempora dispensationis prseslolata subjungilur, cum illico subinfertur: -
« Ebroic, quia per innnmeras curas. . f Yindoc, vel de subsequenlisvitm posl mortem di-
. * Mendose in Gussanv., post Vaiicanam, vereban- lalione cogitare.
lur. Legifur enim urebanlur m omnibus Mss. Anglic, " 6 Norm., et quidem. .
Norin., Bellov., Tufon., Germ., etc, nec non iri ve- b Turon., Lyr., Bigot., et jusli. Utic utrarnque le-
leribusExcusis. - clionem suppedifat. ' .. ." -
c Sic Norm. el Turon. At Edili, nisijuslus etjusli- 1 Norm., locainferni. Uiic, super. locainferni pro-
ficans.
d Vindoc, qui propter iolkndas pmnas hutn. generis. fundissimuminfernumvocantur?
i Bellov. et plur.,' in hoc caiigoso. .
" Vindoc, venturum.
 idii . MORALIUMLIB. XIV. — 1N CAPUT XYIII B. JOB. 1012
CAPUT XLIX. . A efipse judex qui percutit a clamat,: Si enim justus
IBID.— Puiasne saltem ibi eril requiesmihi? vix salvabiiur, impius et peccalor h ubi parebunl
55. Jobde sua saiuie irepidante, nemosecurussit.— (IPet. iv, 18)?Beatusetenim Job adrequiem sepost
In.quibus nimirum verbis et innotescit quod desi- flagella pervenlurum noverat; sed ut nosira limore
derat, et tamen esse se adhuc de suscipienda requie corda concuteret, ipse visus est de seternsequietis
dubium designat, ne cujus saiicla opera.tot flagella retributione dubilare cum dicit Putasne ? u.t iios vi-
.secutasunt, occultojudicio superni judicis, prist fla- delicet perpendamus quanta debemus fbrmidine venr
gella temporalia etiam m.ansura tormenta sequerfen- lurum judicium seraper expavescere, quando et ille
tur. Qua in re cum magno nobistimore pensandum c qui a judice laudatus est adhuc de retributione judi-
est quis nostrum jani de requie seterna securus sit, cii in suis vocibussecurus non est.
si de ea adhuc etille trepidal eujus virtulis-prseconia B
a Lyr. el Bigot., laudat'. c Turon., Vindoc, Norm., Germ., qui judice iestt
b Iidem, ubi parebit? laudatus.

LIBER DECIMUS QUARTUS,

In auo sanctus Gregorius XVHI et xix capitum UbriJop ' sensum historicum, aUegoricum
et moralem aperit.' __

. . CAPUT.PRIMUM. ipsis passionibus doctisque 43? locutionibus 5ancta>.

1. Superius diclorum anacephalmosis.— Superiori Ecclesisetypum tenet, ,amicis ejus^ ut soepejam dixi-
hujus operis parte (Maxime pmfal., c. 2) tractavi- mus, qusedamrecta,- et qusedam stulta Ioquentibus,
mns quod omnipotens Deus, ut menles corrigeret sub non immerito hsereticifigurantur, qui pro eo quod
lege positorum, Jieati Job vitam ad testimdnium ad- " sancto viro amici sunt, mulla de reprobis recta di-
duxil, quilegem nonnovit, et.tamen tenuif, quiproe- cunt; sed pro eo quod speciem bsereticorum lenent,
cepta vitsequse scripto non acceperat custodivit. Hu- plerumque in oris sui excessu dilabunlur, et verbo--
jus prius actio Deo altestante iandatur, et .'probari rum suorum jaculis sancli viri c pectus feriunt,' sed
poslniodum diabolo insidianle permillilur, ut per ten- " "contramentem inexpugnabilemipsa sua percussionc
tanienta tribulationis ostenderet quantum prius in faligantur. Nos igitur subtili debemus discrelion(;
tranquillitate profecisset.- Hujus vilam inimicus ge- distinguere, et quid sit in eorum verbis quod vere de
,. neris humani more suo improbus, et laudari Deo at- feprobis seiitiunt, et quid quod contra beatum Job
testante, cpgnovil, et tamen ad tenlandum expeliit. faluum sonant.
Quem cum tot damnis rerum, tot orbilatibus.per- CAPUT II.
cussum sternere nequivisset, uxoremei in stiniulum- CAP.XVIII,VERS.1,2— RespondensautemRglda,'
a mate siiasionis excitayit, ut saltem per familiaria - Suhiies, dixit:
Usque ad quem finem verba jaclabis ?
verba corrumperel quem per lot sternere nunliorum Intelligeprius, et sic loquamur.
lormenta minhne valeret. Sed cum adjutorio feminaE, 2. Hmretici Ecclesiam superbim et ignoranlimiusi '
quod contra Adam prius hl paradiso ob.inuit, b con- mulanl. — Omnes hseretici sanclam Ecclesiam f in
tra hunc secundum in sierquilimo positum roborari jy f quibusdam cognitis superbire putant, quaedam vero
non potuit, ad alia se tehtandi argumenta converiit,. .nec intelligere suspicantur. UndeJBalda'd Suhite.-
ut amicos ejris quasi consolantes addueeret, et lamen beatum Job quasi. in superbiam astruit erupisse ,
- eorum menles in asperitatem inerepationis excita- quem fatetur verba jactare. Sed signat ipse quant;
.ret; c qualenus eum, cujus patientiam.flagella non elatione tuniuerat, qui beatum Job loqui e quse non
.vicerant, inter flagella saltem aspera verba supera- intelligeret putabat. Et quia omnes haerellci in sesli-
rent. Sed- iniuiicus callide insidians fraudem quam matione sua a saiicta Ecclesia h despici conquerm.-
contra sauctum virum paraverat perlulit, quia sancto tur, aple subjungitur : .
viro quot occasiones perdilionis intulit, tot. causas ; CAPUT III.
"victorias ministravit. Contra tormeuta quippe pa- YJERS. 3. — Quarb reputali sumus ul jumenla, */
tieritiam, contra verba sapientiam tenuit, quia el sorduimuscoramte3 ...
d dolores verberura oequauimiter sustinuil, et stulti- 5. Hmrelicorumin Ecclesiani siispicionesel contu-
tiam male-suadentiumsapienter frenavit.Sed quia in melim.— Humansementis est proprium hoc sibi fieri
a fJajoc et aln lNorm.,niaim persuaswms. 1 in alns Lxeusis fegilur : m quibusdam
b Yindoc., quod contra Imnc secuudumin sterqui- Legendum cdgnitispersuadent tum exemplaria incognilis.
' mss.
linio p~ositum non :Anglic, Norman., Vindoc, Turon., (Jerm., .ctc.,
c Viiidoc, superare poluit.
qualenusper impalienliamquemflagetla quibus conciuit vet. Edit. Paris:, tum sensus; is enim
non vicerant. est: hmreliciEcclesiamautmultdignorare, aul de his
d Uiie., olim, dolores verborutn, nunc, mulato o qum non ignorat, superbireputant.
in e, doloresverberum. - ' R Bajoc. el alii, quod non intelligerel- -
« Bajoc, Ebroic. et alii Norrii., menteni ferinnt; L Norm., sedespici, :
 " '
104$ SANCTI GREGORII MAGNI , - -1044
suspicari quod facit. Arbitraniur eniin se despici, A inopia, vel fiagellis- laboifihtes "aspiciunt,semetipsos
qui bonorum mores despicere corisueverunl. Et quia mox iri affbgantiairi jiistitise 'extoiliint; et quidquid.
in iiis quae comprehendi valentralibnecontfa hserfe. advefsiini fidelibus evfenisse bonsidersint; hbc fa'etum
ticos ostendit Ecclesia ratidnabile, nori esse qiiod pro eorrim jhiquiiatibus puiarit; nfescienieshimifum
aslruunt, sestimari se ab ejus judicib veirit juriienta quia actioriuin niferitum'proesentis vilas qualitas nui-
suspicantur. a'Ex qua despecius siii siispieiorie ptb- laterius pfbbat.' Narii plefumque et boiia malisj et
tinus ad dedignationem prosiliunt/atqiie ad ejus- friala bbnis everiiunt, pro eb quod ~et vfera bona
dem- Ecclesiae coniumelias exfeitantuf. Urifle sub- boliis, et -vefa niala 'malis injeiefria fetributibne
dltur : servahiur." Baldad iiaque typum hiBfetifcOfhhide
CAPUTIV:- vitse pfseseritis sese extolleritium tenens,
VERS.'4. —Quid perdis animam tuain in furore iuo? -prospefifate
advefsus beail Jbb '-flagella iiuasi ex feofuiri-vbce
i: E'cclesim-nelum,.furoremetinsaniam vocant hm- contra
retici. — Haerelici vel zelum reclitudinis, .vei-spi- justorum opprobriainflalur, ac d.iserte qui-.
dem
rltalem gratiam sanctae prsedicationis, non virtutis «ontra^contra impios disputat^ sed qiiam jiervefse
justum lalia, dicat ignorat, nam subjecil t
pondiis, sed insaniam furoris sestiniant, Quo furore dicens :
videlicet perire fidelium animas arbitraritur quia j
B -"' "-- -• "CAPUT vn.
inde interire Ecclesiae vitaui credunt, unde eam
ebhtra b sfeirifervefe : -VERS. 5. — Nonne. lux invpii exslingueiur , riec
' - corispiciuht. Sequiluf
' - "
. CAPUT v: . ,• splendebit flamma ignis ejus? . •
IBID.— Nunquid propier te derelinquelur terra? 8. Smpematabonis, el bonamalis in vitaeveniunt.
5. Deusextra veram Ecclesiam vere non colitur. —- — Hsec si in prsesentis vitse definitione denuntiat, '
Se enim ubique Deurii cplere, se tbtuni miindum fallitur; quia plerurhqiie et iriipiis inesse lumen
c existimant oecupasse".-Quid est ergo dicere : Nun- ptospefilatis cefhitut," et
pioi 'tferifeBrse
igribbilitalis-
quid propler te derelinquetur terra, nisi hoc- quod sc paupertatis absconduht:' ain vero ad hbc ejus
saepe fidelibus dicunt, quia si hoc est verufa quod sehrib dirigitur, tit ostendat qiiid impii iii suofine
vos dicitis,. omnis a Deo terra derelicla est, quam patiantur, Vefacitef dicltuf : Notine iux iaivii exstin-
jam prae multitudine nos lenemus; a -saricta- autem guelur, nec spleiidebWflammdignis ejus ? Quod sfrlici
universalis Ecclesia praedicat Deum veraciler nisi de inipio fecte pbtiiit, fcoritfasanclum tamen vh-um
intra se coli non posse, asserens qupd omnes qui iai fliigeHis constitutum dici riori deimit. Sed nbs
extra ipsam 5unt minime salvabuntur. Al conlrahse- vifes bribhiorum illius in suis sententiis perpenden-
retici, qui etiam extra ipsam salvari se posse confi- . tes, pensemus quam valide jacula iriioff[uet. el de-
dunt, in .quoiibet sloco sibi divinum adjutorium sihamus aspicefe intofquerido qdem impetit. nimlrum
adesse profitentur. Unde dicunt: Nunquid propter te icientes, quia fiusifatis iclibiis iapidem feriai. Dicat
dereiinquelur terra? id est; ut -quisquis extra tefuerit 'fergp ; Nonne iux impii vxslihgu'eiui? [Reb. j?t]
minime salvetur?' Unde etiam subditur : Quia habent fet impii lucem saam, prbsperitatem
~_ CAPUT VI. "scilicetvitse praesehtls. Sed iux impii exstinguetur;
IBID.— Et iiansfereiiiur .rupes dieloco suo. quia fugitivae viioa pfbspferitas cum ipsa citius vila
0. _||_@ Umretici doctoressuosrupes vocaril.—llse- terminatur." Utide aptfe'subdiiur : Nec sptendebU
"
retici rupes Vocarit eos quos sublimibiis iri huriiano flamtha ignis ejus ?
genere excedere sensibus sestimant, quqs prdfecto .' 9. Mall qitod appelunt, pierumque dd cumulum
doctores se"liatiere gjoriarituf. Curhvefo sarictaEccle- perditionis obtineht. — Omnis hamque impius habet
sia pefversbsqridsquepfsedicatores intra shniin rectse ' flamhiam ighis prbpfii-, quem iri corde suo ex fer-
iidei fcolligetestudet, quid aliud quarn de ldcis pro- vbre desiderioruiri leniporaiium aceendit, durii modo
priisrupes rribvet, ut iiitfa eariirecta senlientesliuhii- lstis, iriodo iilis cbpiditalibus sestuat. etPogitationes .
liter jaceani, qiii iri perversis suis sensibus prius Sfas per mulliplicia blandinienla saeculi amplius
rigidi stabarit? -Sed hoc fieri hseretlci oriiriinbcbiitra- _, iriflammal. Ignis autem si*flariiniam nbh habet, ne-
dieunt, et pfopter ejiis ybcem rupes de loco prdprio. quaquarii fuso lumine splendel. Flamma itaque ignis
transferri renituntur, quia videlicet- hohirit ul ad ejus est dfecor,vel pbtestas fexterlbr, quse deinterno
earii venientes vera liuriiilitef sentiant hi qui apud ejus ardore prbcedit, quia qiibd anxie iri lioe inundo
eos elati sehsibus falsa sapiebant. 489 adipisfci desidefat, plerumque ad cumulum
f Vet. ei Rec. III.] 7. Conird Ecclesidin propter " .perdiilonis suse oblinet -, fets"i'vein pbtfestate fcuirrii-
flagella qum patilur, irisaniuni. — Plerunique vero nis, sive e in divi'tiis¥iiuiliplicati5iiis; quasi per ex-
hoereiici, cum quosdajni iritra sanctarii "Eccleslafnyfel teriorem gloriam lucet. Sed hoh splendebii flamma
a Vindoc, exqua despectus suiiuspectione, I)ent. Alii vpfo Exeusi : 'sancta dutem utiiversalis Ec-
h Ita prsestanliores Mss. Gilot.. itiservire; .alii, in clesiaprmdicat salvari veraciler nisiintra se non posse.
fervore, vel in Veru.msi ita legendumforet, quaesequirntui*vitiosdin
c Locus hic furare.
iri Mss. Norm.-sifelegitur : si enim ubi- repeiitionerii continefehl : asJereris quod -ojnnes qui.
'
que seDeum colere, se totum 'mundumexislimantoccu- exira ipsam sunt minime salvabuntur.
j:a se; quid est ergo dwere, nunquid propter te, dere- " Hic Editi "dissenllurit. Edit. Basjl. 15,14habet in
linquelur terra, nisi lioc, et . . , ,.. divitiis mulliplicandis , quod fetiahr rg'gi'furih Parj=.
d Trirofi., Vindoc, Norm., et vet, Edit., sic ha-" 1518. Gilbt., Valic, Gussanv., IK divitiis mtiltiplii.a- ,
 1045 MORALIUMLIB. XIV. — IN CAPUT XVIII B. JOB. _-J46
igriis ejus; cum in difeexitus ; oniriis exterior decor £k-tur. Quem enim hic gloria temporalis exfollit, iliic
subtrahitur, et solb suo iiitririsecus ardore-concre- sine terminb poana-premil. Qdi.lric in voluptate loe-
niatur. Flairinia fergo"ab igne subtrahitrir curri gloria tatus est; illic.perpetua ultione crueiatur. Et fitpife-
exleriof ab interrio ejus ardore separatur: flabent rtimque ut ipsa hujus mundi prosperitas«, quse ab
etiarii et justi flaihmam ignis sui, sed nimirum quae impiis inhianter appelitui-j eofiihi gieSsus ita 'obliget,
resplendeat. quia viMicet eofiim <dfe~sidferia' ifl bonis ut eliam curii ad boria opera volueririt redire. Vix
operibus Ilicent.' Iriiquofuni vetb flaninia rhinime pbssint; quia fecta agere nbn valeril crirritnuriui hu-
splendet, quia' per bdc qiiod hiala appfetuiitj ad te- jus amaloribus '^^© displieferetiment; Unde agitur
- nebras ut per gioriam quam inipius ex "peccato assfeqriithr
pertfaliunlur; Uridfe-fetsfequilur;
-CAPCT Vlli: ejus adhue peccata amplius niultlplicentury V|u'o'd
YERS.6.'— Lux hbiettebresceiin iabertidculbittiiis. berie Baldad Bxprimit biim subjuiigit:
10. Jniqudrmn gaudiuiii cito dkficit. Suprd ipsds 'CAPUt XI [Rec: VI). '
~est gaudiitrn;justorUthinffa. —-Si pieiumqiie tristi- VisRS.8. —Imriiisil enhh in reie c pedem.suum, et
. tiam lenebras accipimus, nbh iriiinerilb liifeeriiac- in maculis ejus ambulat.
cipere gaudium debetnus. Lux ergo in tabernaculo g- 15. Peccaiqr cuma peccaii laqueis expediri nititur,
illius ienebrescit, quia in ejus eonscienlia, quam cbgiioscitqitarii duris ne,x'ibusletieatur, maxime in
fine
„rnaleinhabitat, gaudium quod de temporalibus rebus viim.— "Qui pedes in rete mitiit, non -cum
vphierit
fuerat deficit. Unde et apte.subjungilur : . "sic qui iri pfeccata se dejicit rion mox ut yo-
- IBID.—Et lucernaqum super, eutn eslxxslinguetur. ejicit, luefit srirgit; et qui in maculis retis ambulat. gres-
[Vet. IV.] Ut enim de usu multorum loquar, lu- sus suos ambularido implicat, et ciim expedire ad
<;erna lumen in.testa.^st, lumen yero-in testaest ne ambuiet obligatur-. Saape
ambrilandurii( nilitur,
gaudiumin carne. Lucerna ergo qusa.super.eum est nairique contirigit ut quis,'hujus mundi delectatiorie
.exstinguitur, quia cum malorum stibrum retributio persuasus, in eo ad honoris gloriam pertingat, ut ad
impium-sequitur . in ejus mente gaudium carnale ,d"esidefiorunisuorum elfectum .perveni.at, el perve-
..dissipatur. Bene autem .de lueerna hac non dicitur nisse se ad hoc quod expetiit Jsetetur. Spi quia boua
.qu33apud eum est, sed qupe.super eum est. quia niundi non habita in amore sunt, et plerumque ha-
iniquoruni mentem terrena gaudiapossident, sicque bita vilescuhl',- percipieridb discit qiiarii sit vile
. eam in vpjuptalibus absorbent, ,ut super ipsanvsint, d qubd expetiit; Unde reyocatus' ad inenlem exquirit
=non apud ipsam. Justi aulem etiam cum.prosperita-
qualiter sine culpa. fugiat. quod se cum crilpa 'cbn's-
. tem vilae prsesenlis habent, eam sub semetipsis pre-
CpieJt adeptum- sed ipsa eum dignitas quse impl.cavit
mere noverunl, ut hoc quod apud se in bonis liila-
tenet, et sine culpis aliis. fugere, non valet hoc ubi
.rescunt,- gravitatis consilio transeant; et virtulis re- non sine culpa pervenit, -Ininiis.iteijgo in rete pedfes
gimine excedant. Lucerna ergo impii quse super euin
suos, et in maculis ejus.ambujat, quia Cumexpediri
. estexstinguitur, quia-citius ejus gaudium. deflcit, nititur, lunc veraciter cpnspicit quam duris nexibus
quod eum totum in hac yita possedit. Et qui nunc lenetur. Neque enim vere obligatipnem nostram
male se in voluptatibusiiilatat. ,eum posl in suppli- . cognpscimus , nisicum.eyaderenitent.es,
quasi.Ie-
ciis poena coangustat. Unde.adhuc subdilur :
yaie pedes conamur. Unde et haiic eamdem obliga-
"CAPUTix. tionem appril subjungens :" , .
' YEES.1: — Arciabuhiur
tjrkiius' virlutis ejus: VERSV9.^—Tenebitur planta illius laqueo.
11. Qui nunc in deliciis vagantni;insuppliclis arcta- , [Vet. V.] Quia videlicet stringetur flnis in pecca-
huhiur.—Nufieenirii qtfasi Irities virtutis siifiegressus io.Et quia hostis generis humani, cum uniuscujus-
exefit, fjubties a p"6te'statis siioevibiferitiasei£rcet.
" quevitamiu culpa obligat. ad ejus mortein anxius
Sed |rfessiis viriuiis ejui afctaburitur, qiiia viffesitia-
' lilioe janhelat, recte subjungitur:
illius, qfias riiinc iii vblupiate' sua ekbibei,*pbst- ' CATOT xii.
hiodturi pb3iiacbristrihgit. Sfequitur: D - . ........ .,-. . __.. .
CAPUt X [liec; iq. - —
IBID. Ei exaidescei cotitra eiimsitis.
IBID.— Ei prmcipiiabii bitriicotisiliuthsuum. 14. Cuni se obiigdtum-experitui, coricupisceniia
12. fiib tiiiusquisque ihipius cbrisilid rh prmceps gcrius .mstuai peccdidr/— Aritiqiius qiiippe nbstei!
hai. — Habet riufic cbiisiiiurii suurri briiiris iriiquiis "ifiiniicus, cuinlri peccalb vitarii iilaqiieat, siiit, ut
pfseseriiiaappetere,b aetferriadesetefe, iiijusta agefe, mdftehi p^ccatbris bibat. 'Quod fameri "etaliter iritel-
justa 'derlrlere; sed curri judex justoriirii injustbruni- ligi pbtest. Narri perversa liiens, curiiiri peecatiirri se
qiie veriefit, "siibuiiiisquisque impius cohsilio,prseci- veriisse" cbrispicit, quaQani cogiiKlioiiis siipefficie
^ piiaiur, b_uiaper libc qubci.liic appetere pravis cogi- ' .'evadfefe peccaii, iaqiiebs quserii; sed vel terfpfes ,
lationibus eiegit, iri seierrii suppiicii tenebfas iriefgi- vei oppfbbfia iiqhiirium tiiriferis, eiigit in seierriiim
tur. Edit. Paris. 149S, mss. Cod. Bellov.",Vindoc, quo nunc unico utimur, aliis deficientibus, mendoj-
Utic. et aliis Norm. concinitj quoruni lectionem se- sissimus.est. ,. ._,„ •. . ,,„,., ,.;...,,.,
c Vind.j pedes suqs. Ita,niinciiri Utic: .J ;_
quiriiiir..,. _ *
" Vindoc, voluntalis^u.ce. •,..., Uiic.j,jfwbd expetit,-etc.,.quod expelitur; utfanV^
b Norm., mierna despicere. Tiiron., mlenia. despe- , que enini lectionem prbporiit.
rate. Yindoc, mierna injuste agere. Codex Yindoc,
 1047 , SANCTI SREGORII MAGNI -. . 1048
niori, quam ad tempus aliquid adversitatis perpeti. A I mores autem blandi, et quam decel paulo ampliuslseiio-
.Unde totum n se viliis deserit, quibus jam se semel -res, nonnunquam luxuriae et dissolutloni.'.Intuetur
obligalum sentit. Cujus ergo usque ad finem vita in ergo inimicus generis humani uniuscujusquemorescui
culpa constringitur, ejus planta laqueo tenetur. Sed vitio sint propinqui, et illa opponil anle faciem ad
quia se quo malis obligatum pensat, eo de suo redilu quaeeognoscit.facilius inclinari mentem , ul blandis
desperal, ipsa jam despefatione acrius ad hujus ac loetis hioribus saepe luxuriam, nonnunquam va-
inundi concupiscentias sesluat, fit desideriorum fer- nam gloriam; asperis vero mentibus iram, super-
vor in niente, et peccatis proecederitibusirretitus -biam, vel crudelitatem proponat. lbi ergo decipulam
animus ad majora etiam delicta succenditur. Unde ponit, ubi esse semilain menlis conspicit, quia iliic
et subditur : Et exardescel contra eum sitis. In ejus periculum deceplionis inserit, ubi viam esse inverie-
quippe animo contra eum sitis exardescit, quia quo rit propinquee cogitalionis. Et quia perversus homo
agere perversa consuevit, eo ad ebibenda mala ve- omne quod facit etiam pati metuit,atque hoc sibi ab
hementer acceriditur. Impio quippe sitire esl hujus . omnibus fieri oesliniat quod ipse omnibus quibus va-"
mundi bona coricupiscere. Unde et Redemptor no- Jel parai, recte sequitur :
ster ante Pharisoei domum hydropicum curat, et cum CAPUTXIV.
conlra avaritiam disputaret, scriptum est: Audiebant ** I YERS.11.—Undiqueterrebunl eum-formidities.
auteriomriia hmc Phdrismi, qui erant avari, et deride- 16. Peccator pravis desideriis ad malatn aclionem
banl illum (Luc. xiv, 12; xvi, 4). Quid est ergo quod traclus limore irretitur. — Tales enim contra se om-
ante Pharisoei doinum hydropicus curatur, nisi quod - ries esse
in ^suspicatur,' qualis ipse esse conlra omnes
per alterius oegritudinemcorporis, altero expri- nititur; Quse nimirum formidinesquidinejus aclione
mitur segritudo cordis ? Hydropicus quippe 4411"»
faciant, subinfertur cum dicitur :
amplius biberit, amplius sitit, et omnis avarus ex IBID.—Etinvolventpedes ejus.
potu- sitim mullip.Iicat, quia cum ea quse appelit [Vet. VII.] Pedes quippe si involuti luerint, gres-
adeplus fuerit, ad appetenda alia ampliusanhelat. sus Iiberos habere non possunt, et nullufn carpere-
Qui enim adipiscendo plus appetit, hujus sitis ex iter valent, quia sua eos involumehta retinent. Prava
potu crescit. Sequitur : -
itaque desideria ad pessimam actionem trahunt, sed
CAPUT XIII [Vet. VI, Rec. VII]. pessima aetio restringit in formidine.h Quse videli-
-
; VERS.10.—Abscpndila est in terra pedica ejus, et cet formido involvit-pedes, ne in rectam exire va-
leant actionem. Et saepe contlngit ut idcirco quisque
decipula illius super semitam. bonus esse metuat, ne hoc a pravis ipse patiatur
, 15'. Diaboli quanta in decipiendoastutia. Qualitates ^(
se bonis fecisse reminiseitur; dumque hoc patl
morum certis viliis affines.—Interra pedica abseon- quod fecit
ditur cum culpa sub lerrenis commodis occultatur. quod metuit, undique territus, undique suspe-
quasi pedes involutos habet, qui tiinore irreti-
Inimicus quippe insidians ostendit humanse menli in Ctus,nil libere agere praevalet, quia in bono opere
"< lerreno lucro quid appetat, el occultat peccali la- tur, inde
ut animam videat quasi gressum perdidit, uride ad mala 442
queum, ejus stfingat, quatenus • qusecbncupieral excessit. Sequitur:
•
quidem quod concupiscere valeat, et tamen nequa-
quam videat in quo culpaa laqueo pedem ponat. De- CAPUT XV.
cipula vero a decipiendo vocata est. Et tunc ab an- VERS.12. — Attenueiur fame robur ejus, el inedia
tiquo hoste supersemitarii decipula ponitur, quando invadat costas illius. -
in actionehujus mundi, quam mens appelit, peccali. 17. Iniquus fame labescit, quia nullg cibi hiterni
laqueus paralur; quae videlicet non facile deciperet, refeclionepasciiur— Scripturse sacrae mpre, optare
. si videri potuissel. Sic quippe decipula ponitur, ut videtur quod futurum proevidet, scilicet non maledi-
dum-esca ostenditur, nequaquam ipsa a transeunte epntis animo, sed prsedicenlis. Omnis itaque homb,
videatur. Quasi esca quippe in laqueo est lucrum quia ex anima et carne c consistit, quasi ex robore
cum culpa, et hujus mundi prosperitas cum iniqui- j) j et infirmitaie compositus est. Ex ea enim parte qua
a lucrum appetitur, spiritus ralionalis est cbnditus, non incongrue dici-
'"tate. Diim iiaque conciipiscente
quasi pedem mentis apprehendit decipula, quae non tur robustus; ex ea vero qua carnalis, infirmus est.
videtur. Ssepe ergo proponuntur animo cum culpa Robur ergo est hominis anima rationalis, quse impu-
*
honotes, divitioe,salus, et vita temporalis; qusemensi ' gnantibus vitiis resistere per rationem valet. Unde
infirma dum quasi escam videt, et decipulain non vi- et superius per beatum Job dictum est: Koborasti
det, per escam quamvidens appetit, in culpa coristrin- eumpaululum, ut in perpeluum pertransirct (Job.
non videtur. Existimt etenim qualitalesmo- xiv, 20). Ex rationali quippe anima habet homo ut
' gitur quse
rum,qusecertis vitiis sunt vicinse.Nam mores asperi,, in perpetuum vivat. Hujus ergo iniqui robur fame
aut crudelitati, aut superbise solent esse conjuncti;; altenuatur, quia ejus anima nulla interni cibi refe-

» Hanc lectionem, quam exhibent Mss. Vindoc, et smpecontingit, exclusive, desunt.in Vindoc. ex
Bellovac, Utic. etNorm. omn.es, necnon vet. Edit., amanuensis, ut conjicimus, incuria et oscitautia.
Ed., sevitiis inserit. * Sagiensis, consiat,,et, consistit.
' *>Verba alferi recent.
preetulimus
hsec, qum videlicetformido, etc», usque ad
1049 M0RAL1UMLIB. XIV. — IN-CAPUT XVIII B. JOB. 1050
ctione pascitar. De qua scilieet fame Deus per pro- Ai.danlia rerrim ponurit. Unde et quidam dives dicehal:
: Emiitam in terram , non 443 Anirna, habes mutta bona c reposita in annos
plietsm loquilur famem
{amem panis neque silim aqum, sed audiendi verbum plurimos; requiesce, comede, bibe, epuiure,{Luc. xii,
Domini (Amosviu, 11). 19). o Quas eorum cogitationes dum supernus judfex
18. Uinc sensus menlis deficiunt. — Bene autem aspicit, de hac ipsa eos sua fiducia evellil. Unde hic
subditur : Et inedia invadat costas illius. Costae enim quoque apte subdilur: '
viseera conslringunt, ut latentia intrinsecus earum CAPUT XYII [Rec. IX].-
soliditate muniantur. Coslae ergo uniuscujiisque sunt VE'«S.14.-—Evellalur de taberhaculo suo fiducia
sensus animi., qui latentes cogitationes muniunt. ejus, et calcet siiper eum quasi rex interitus.
Inedia igitur invadit costas, quando, omni spiritali ~\0.'Quos diabolus blandis persuasionibus decipit,
refectione subtracta, sensus rnentis deficiunt, et co- violenlis nexibus ad suppliciumrapit. — Hoe joco in-
gitationes suas regere vel lueri-non possunt. Inedia teritusiiomine ipse hostis generis humani, qui inte-
invadit iniqui coslas, uuia fames interna sensus , riluni inlulit, designatur-; qui per suum quemdam
mentis exienuat, ulcogitationes suas nullateuus re- salellitem exprimilur, de quo ad Joaunem dicitur :
gant. Nam-dum sensus menlis oblusi fuerint, cogita- Nomeii illi mors (Apoc. vi, 8). Iste itaque inleritus
liones ad exteriora prodeunl, et, quasi coslis infir- BJ in die exitus quasi rex-super inipium calcat, quia
mantibus, -ea quse in occulto sana latere pbl.uerant quem prius blandis persuasionibus decepit, e ad ex-
foras viscefa funduntur. Unde fit ut, "cogitationibus tremiim violentis nexibusadsupplicium rapit ,'tanto-
exlerius sparsis. exterioris glorise a speciem dece- que eum £ durius deprimit, quanto in pravis aclibus
ptus appelat animus^ nihilque Tliligat, nisi quod vehementius-astringit.-Qui hic quoque reprobi men-
pulchrum foris viderit. Conlra quem adhuc apte sub- iem dum possidet calcat, quia quolies eam delecta-
- • -
jungitur: tionibus pressil, quasi loties super eam pedes suse
CAPUT XVI [Vet. et Rec. VIII]. tyrannicse dominationls posuit.
'- YERS.15.—Devoret pulchriludinetriculis -
ejus, et [Vit. IX.] "21; Non peccali tenlationem, sed domi-
consumatirachia illius primogenita mors. naiionem effugere possumus. — Si vero interitus no-
19. PrimOgenita mors est superbia qitam cavere mine non aperte diabolus, sed peccatum debet in-
vix possutit divites. — Pulchritudo cutis est gloria telligi, ex quo conlingit reprobos ad interitum trahi,
lemporalis, quse dum fbris concupiscitur, quasi spe- talis nimirum interiius quasi rex calcat mentein,
cies iu cuie retinetur. Brachiorum vero riomiiie non -cmn eam non resislentem possidet. Non enim potest
incongrue opera designantur, quia corporale opus in hac -vila homini posilo lentatio deesse peccati,
brachiis agitur. Quidaulem mors nisi peccalum est,"C]1sed aliud. est peccato tentanli resistere, aliud domi-
quod ab interiore vita anlmam occidit ? unde scri- nanti servire. Iniquus autem.quisque, quia resisfere
;plum esl: Beatus et sanclus qui liabet partem in re~ peccali suasionibus nescit, subjugari autem ejus do-
surrectione prima (Apoc. xx , 6), xjriia ille post in minip non pertimescil, recte de eo dicitur: Calcet
carne feliciter resurget, qui, in hac vita pbsitus, a super eum qiiasi rex interitus. Hujus quippe.interilus
mentis suoemorte resurrexerit. Si igitur peccatum regnum a discipulorum cordibus rejiellebat Aposto-
.niors, nonincongrue primogenita mors superbia va- Ius cum dicebat: JVo»regnet peccatumin vesiro mor-
let inleliigi, quia scriplum est: Inilium omtiis pec- lali corpore. (Rom. vi, i2). Non enim ait:iVou sit,
cali superbia (Eccti. x, 15). Pulchritudinem igilur sed Non regnet, quia non esse non potest, noiraulem
cutis ejus et brachia illius primpgenila"mors deyorat, regnare in cordibus bonorum potesl. Quia ergo cum
quia iniqui gloiiam vel operationem superbiasup- quselibet.culpa cor iuiqui pulsaverit, resistens illud
plantat. Poluit enim etiam in hac vita sirie culpa non invenil, sed suo dominio substeinit, dicatur
•gloriosus existere, si superbus mininip fuisset; po- .recte : Evellalur de tabernaculo suo fiducia -ejus, et
• tuit auctoris sui judicio quibusdam suis operibus calcet super eum quasi rex inleritus. s De.lerra ergo
-commendari, nisi hoee ipsa opera anle ejus oculos fiduciaejus.evellilur, quando pervefsus quisque, qui
.elatio supplantaret. Ssfepeenim -quosdam divites vi-ID multa sibi ad volum in hac vila paraveraf, repeniina
- demus, qui opes et gloriam habere sine.culpa.potuis- fnorfe dissipalur: Et calcat snper eum quasi rex iu-
-senl, si hsee habere cum humililate voluissent. Sed teritus, quia vel hic vitiis premilur, vel mortis suoe
-.extolluntur rebus,b inQantur honoribus, dedignantur - tempore per hoc quod ad supplicia l apitur poteslali
- caeleros,onmeinque vifsesuaefiduciam in ipsa abun- doemoniacsesubjugalur. Quod idcirco ita iii reprobo-

* a Recent. Ed. specie^leceptus, reluclantibus Mss. bus... rapit. >

ef vet. Exeusis. , ' Ulic.', durius, perimit, et.deprhnit.,
h Vindoc, e Ita Mss. Bi-IIov., Utic, et cset., 'Norrri., quam
" inflammantur hoiforibus.Ita olim lectum
-in cUlic
Deest reposila in Vindoc^ .
" . - . •. . geriuinam esse lectionem existimamus. Verum edi-
tores.observantes prius factam esse mentionem la-
d Supplevimus eorum ex"Mss. Vindoc, Norm., bernaculi,"mutaverunt de terra in de tabernaculo, ut
-etc, et ex vet. Edit. In.reefent., qiias cogitationes babent omries Editi. Si autem primitus"scriptum luis-
dum supernus judex aspicit, de hac ipsa euni sua fi- set de taberiiaculo-,nunquam antiquariis venisset in
ducia evcliil.Laudala exempl. inss.' etexcusa
' habent rrienfem hanc leclionem mutare, et -scribere dt
eos. . _• lerrai . "
c Yindoci, ad exlremum rectltudinis violentii hiti-
 '
1951 SANCTI-GRiiGORI!MAGNI . .. 1,052
riim raentibus agilur, quia ct cum occasio perpelran- A . naculo iniqui sul_)hur aspergilur, quolies perversa
di peccati deest, desideriorum cogitationes eorum carnis delectalio in ejus Inenle dbmiriatur. Quem
cordibus nullatenus desunl. Et cum semper diabblum quia indesinenter pravse cogitatibries possident; euni^
sequahluf in opere, valde lamen se illi (Jbligant-iii que ferre bbni operis fructuin veiaiii, reetfe subjuii-.
cogitatione. Prius .ergo culpa in cogilatione est, post- gilur: - •
moduin vero in opere. Unde filise Babylon dicitur : CAPUT XX. , .
Descendein pulvere, virgo filia Babylon, sede in terra YERS.16.—Dcorsumradices ejus siccentm; sursum
(Isai. XLVII,1). Curri enim "semperpulvis terra sit, aulem atteratur messis ejus. . -
rion tamen ierfa serriper est pulyis. Quid ergo per 24. Iniquorum aridilas el sterelitds. — Quid nam-
pulverem rilsi eogitationes debemus accipefc,- quse que radicum nomine , quae in oeculto sitae sunt, ~et
diiin impofturie ac sileriter iu riierite evolant, "ejus germep in apertum ferunt. nisi cogitationes aceipi-
ocrilos excsecant.? Et quid per terram riisi teffeba mus, quac dum non videntur in.corde, visibilia opera
actiri designaiur? Et quia reproborum mfensprius ad producunl? Unde el messis nomine eadem aperia
prava cogitanda a dejicitur, et posimbdum ad fa- operatio signatur quse videlicet. ex latenti rarjice
cienda, recle filiaeBabylon, quse abinternse rectitii- produciiur. Et quia omnisiniquus prius cin co^ita-
iiinis iudicio descendit, per ferienterii sentenliani _}lionibus tenfationum arescit, et postea a bonis acti-
i|44 dicitur ut prius in pulvefe, el posl in terra bus deiicit, recte per Baldad dicitur : Deorsumradi-
sfedeal, quia nisi se In cbgitatione prostfefneret, in ces ejus siecentwr, sursuhi aulem alteralur tnessis
nialo operfenori irihsesissei. Sequitur : '
" ejus: Quia dum pravus quisque cogitaiiones suas in
GAPUT XVIII [Rec. X]. - infimis febus ponit et sempiternse viridilatis gaudia
YKRS.15. — Uabitent in labernaculo illius socii appetere negligit, quid aliud qiiain radices suas
ejus, quia nonest. deorsum siccari permittit? Cujus sursum messis at-
22. Satan noii esse dicitur, quiabene esse amisit.— terilur, quia omnis ejus "operatio a superno judicio
Id est, in menle ejus apostatse angeli per cogitatio- quasi nibilum deputalur, eliam si ante bumanos
nes nequissimas conversentur,- ejus videlicet sociij oculos bona videatur. In imo itaque radices sunt, et
qui idcirco |am non -est, quia a summa essentia re- superius messis, quia hic prius bonas cogilationes
pfessit, el per hoc, quotidie excrescente defectu, qua- mittimus, rit quandoque bonorum operum ffuctum
si ad non esse tendit, quo semel ab eo qui vere-est percipcre in aslerna retribulione mereamur. Sed
ceeidit; qui recte qubque non esse dieitur, quia bene iniquus quisque, criin 445 bonas cogitationes dese-
psse perdidit; quamvis nalufae esseritiam non amisit. rit, et ad ea quae sunt exterius seinelipsum .fundit,
[Vet..-X.] Adhuc tamen easdem iniqui cogilationes Q i deorsum siecantur fadices ejus. Sursum vero niessis
subtilius exprimens subjungit, dicens : ejus atteritur, quia qui liic steriiis persistit, post
CAPUT XIX. hanc vilam ad nulla praemia vocatur. Sequitur :
. Ifiib."—Aspergaturin iabeindcuto ejtts smpliur. •" CAPUT,XXI [Vet: et Rec: XI]:
23. Peccata taiiiis.sulphu.ri fetehli "etardenli recte VERS.17.-— Menwria illius pereat de terra, el non
mmparantur. — Sulphuf quid alitid quairi fomeiitum celebrelurnoriienejus in plateis.
•ignisfest? Qubd tamen sic igneni nutrit, utfetorem 25. Antichristi et iniquorum omnium qumn brevis
gravissimum exhalet. Quid itaque in sulphurfe; nisi gloria:—Intuen'diini est nobis quia sic Baldad Suhites -""
peccatum carnis accipimus ?-Quo'dduiri pefversis cb- de unoquoque-iniquo Idquitur ut latenlef ad caput
gitationibus quasi quibusdam fetoribus mentem re- omnium -iniquorum ejus verba vertantuf. Caput quip-
plel, aelerna ei inceridia praeparat; el dum fetoris sui -pe iniquorum diabolus est. Ipse quippe, in ultimis
^nebulam in mente reproba dilalat, cbntra eam flam- lemporibus, illud vas perditionisingfessiis, c Anii-
mis subsequfenlibus quasi iiuirihienta siibminislfat. christusvocabitur; quinbmen srium longe lateque dif-
'Namquia per sulphur fetbr carnis accipilur. ipsa fuhdere conabituf, quod nrinc umisquisque imitatur
sacri «loquii liisioria testatur; quse conlra Sodbmam cum de memoria terreni nominis gloriam laudis suae
ignem ac sulphrir pluisse Dominuhi narrat (Geiiesi |) extendere nititur, atque opinione transitoria Isetatur.
xix, 24). Qui cum carnis ejris seelera puhire decre- Sic ergo haee verba intelligan.tur de unbquoque iiii-
visset, in ipsa qualitate riUionish nolavil maculam quo, ulreferri f quoqrie debeanlad ipsum specialitor
eriminis. Sulphur quippe fetorcm liabet, ignisardo- caput ihiquorum. Dicat itaque : Memoria itlius pereat
rem. Quia itaque ad perversa desideria ex carnis de terra, el non celebretur nomen ejus in plaleis. Pla-
fetore arserant, dignum fuit ut simul igne et sul- ttae quippe appellalione -graeca a Iatitudine sunt vo-
phure perirent,. quaten^usex jusla poena discereni ex catse. Meirioriam vefb sriairi iri teri-a slalueffe Anti-
injusto desi.defio qriid fecisseht. Hofc ergo iri tabef- ehristus conatur, cum in terrena gl.oria appetit, si
n,Vinab'jC.i.aH-j(itr. ._ . . , t infimis.
11Bigot. ei Lyr., hovit mdcutam; quoe leclio reji- c In Editis, tjuod Antichristus. At sensus abest,
cieiidl. , ... , , quein restituinius ex Mss.; solet Gregorius'Aniichri-
c Deesl lentofionum.iri.Yihdoc ,et Norrii. slurii appellare vas perditionis, aut.simpliciier, illud
*
•,' Ifa legeiidiirn 'siiadfeiit^ibslrj Mss.'ct omnes vei. vas diaboli. Vide 1. xy, rium.,69 el 7!, necnon I. xxvn,
Edit. In GussSnV.,quisquepravds cogiialionessiigs in ri. ~k~, vas quippe iliud diaboii.
infirmis; consentit Vatic Ed., quse tamen habet in lu Utic, ojini, quatidoque.
 1053 MORALIUMLtB; XIV..,—1N"GAPUTXIX B. JOB. . 10.S4.
esset possibilfe,in •pefpfetuuiripermahfere."Notaen A , testate laxatasiiovissinii obstupescu.ntjpl prim.i.me»
stium in plateis celfebrarigaudfet;cum ibrigelalfeque tuunt, quia iieel juxta hoc .quod spirilu superbise su-
.bperatibnein sudeiniquitatis exleiidit. Sed quia"diu blevatur, omnem temporalem.ejuspotestateiivdespi-
bsecejus iniquitas iionsinitur extolli,dicatur: Memo- ciuutj juxta hoc lamen quod,,ipsi aribuc in carne
ria illius pereat deierra,'et noricelebrelurnomeh ejus . mortali sunt, ,in qua cruciari tempoialiler possunt.
in plaieis; id est, "etcitius laudem'terrenoe poteslalis ipsaquse forliter tolerant .supplicia perhorrescunt;
aifiiliai; fetoiniiegaudium sui nbmihis pfefiiat,quod ita ul-in eisrino eodeiriquetempore et, constantia -ex
lritigeiateque in bfevi tempofis prbspefilate diflude- virtute .sit; et pavor ex parne, quia e(si electi sunl,
rat. Sequilur: - cut lormentisvincinequeant, ppriioc tamerixiuodhp-
GAPUT XXII. mines sunt, etipsa metuunt lormenta quoeyincunt.
VERSIi.~:—Expelieteumde lucein tenebras. Dicatur ergo : In diebus ejus slitpebunl novissimi, et
26. Iniquerum gloriamsupplkium mternumexcipit, .primos invadel horrot; quia videlicet.tanla tunc signa-
—De luce ad tenebfas dueitur cum de horiore vitse nionslraturus, et crudeiia acdura facturus esl, ut ad
prsesehtis ad ^upplicia "teterna damnatur. Unde et stuporeni pefducaXquos iri lirie riiuridi invfenfefil;et
- - • - -, pKofes paires qui iri ejus expugriationeinservati siint
apeftiussubditur: ..
iBiD.—Et-jleorbetrhnsferet eum. j, carnalis mortis"dblore trarisfigat; Igitur quia flfeini-
j
De.orbe quippe iransfefiur cuiri. superno appa- quis omnibus, vel dc lps"oiiiiqubrum 'capite ^nulta
rente judice, dehoc.mundo tollilur, in quoperverse narfavii, gfeneralimox 'definitioriesubjungit:. <
gloriatur. Qui prb eo uudd cum"omriibus.sequacibus "CAPUTXXIV. '
suis,-fimemundiintervenienle; damiiatur, rB.ctesub- Visa's._2l.— H'afc~suniergo tdberhdcuid fhiqui, ei;
jungitur: - ' - _ ijste iocusejusqui igriorai Deum. "
YERS;".%,—Non'eritsemen •ejus,'iiequeprogeni'es in 28. Aiiliclirisiilocuslenebrm shiit, %nquds cuih 'ihi-
populo svo; nec ullm reiiqmcein regionibiisejusi iiuis oriihibusdelrudetur. — Supefius ehihf dixerai :
Scriptuni qiiippe*=t; '" quia DominusJesits inter- • Expeilel eum de luce cid 'teneWas,el de brbe irarisferei
ficiel eath spirhu 'orissai, el ciesiruetiilustraiione dd- eum. CujhS"fcumihalasubjungeret, adjuhxit: Hcecsutit
venlus sai (II Tliess. ur 8); Bum efgo 'ejus iriiquitas taberndcuiaihiqui, e~!isle locus ejiis qui igriorat Deuin,
cumniundistalu terminatlir.,pfogenies ejus in populb vidfelicet"indlcarisquia is qui riiinc Deuiii ignbraridb
suo non felinquelur; quiaeiipseefejuspopulus cum extrillitiir, trinc ad propria taberhafcuia pervehit,
ea ad Suppliciumpariter -urgelur, ret oinnes iriiquij quandb eum' sua iniquiias in suppiicia deriiergit'; fet
qui de ejiisperversa pefsuasione ih pravis aelionibus Jofeum,suiiriiquaiidbqub irivbnit terifebfas, qui duiri
nati sunl, illuslfatione adyentus Dbinini setternojn-. U bic de falsa gaudefet luce justitise, iociim teriebat
terilii euin eodein suo capite ferieiitur. Ae riulla ejus alienurii.Pefversi feriimin binrie qiiod per siihuiatio-
progenies in niondo "remanel, quia districtiis judex . nein faciurit a riorrieh glorisejustotiiiri qriasi ibciiin
iniquitales illius cum ipsb nnnidi iine concludit-. occupare alienum niturituf. Bed aii Iocum suumtiinc
•Quodvero hsecaperte de-Antichristbihlelligidebearitj perveniunt, cum iniquitatis sriseiriefilb pefpetub ighe
demonstratuf curiisubditur~: ~ .' - cruciantur. Hic nariiqueper oforie quod agunt perci-
"''. -" piendsa la"udis(iesiderio serviunt,, et per imaginem
" YERS.20."— h\-GAPUT~m.lV[rei: Xi-I]. " bonorum
diebiiWjussiiipevunthovisshnt, 'ei operum sinum menlis ad avaritiam exten-
'pririibsinvadei1idrrm\ dunt. Eat igilur nunc iniquuss.et, multis.apparaiibus
-. 27. Anlichristismv'& persecffH6:-Tu'hc saiiciis 'dilerii lumidus, sua hic babitacula construat, hbrnen glorioe
~eiconstantia.ex virtuie, eipavbr dx darrie."—Talila -exlendat,-'rura multiplicet,- seque abundantibus opi-
eniin tuiic 'cbntra jusids iiiiquitale effreiiabiluf; iit bus e delectet; cum-vero ad suppjicia ael.ernaperve-
etiatn felectoriim"cbfda-iion parvti pavore 448 fe1 nerit, profeclo cognoscet quia hsee sunj, labernacula
fiaritur. Undeseripturflesl: Vlariiih 'erroreihihdnctih- iniqui, et jsle locus ejus.qui ignoral Deum..Recte
-lut; si fieri potest, eXiahVelecii (Matih.xxiv, 24).Qub"d vero hoecBaldad dixeral, sed cui diceret ignorabat.
videlicet dicitiir, nohquiaeleeti casiiWsunt,-isedina- jj _ Yehementerautem justi oor affligitiir, quando cpiitra
gnis terroribus trepidaturi. Tunc vero coritra elihi illum sentehlioaexinjusta f aesiimationeprofer.untur.
certamen justifise, et-nbvissiini electi haberenarrari- Unde beatus Job protinus respon.dit, dicens :
lur et primi,""ijiiia-scilicet fel hi qrii in •lineniundi CAPUT XXV [Vet. XIII,- Rec. XH].
feifefcfi
feperieiituf in hioflfecafnis ptbsiferrieridisiint, Cip. iix>, YERS:2. —<Usquequo-'affligitis anhniiin
~«tillifetiairiqui a prioflbufeTO'iih'di paf tibus]>pfdfces- nveam-,'kuatteritism\isermtiiiibus? . , _.
"'serurit, Erioch seiliCetfet Elias, ad ihfediuirifevbfca*- " 44^ ^ti- Quid a malis patiantur justi:—Sancliyiri
-biintur, et criidelitaiis fejtis saJviiiain iii sua adlnib eloquia, ulsaepejam diximus, aliquandb^expersona
mortali 'carne pasitifi srint*.lliijiis virfesiri tanta po- proptiai aliquando vero fexvocfe capitis, aliquando

a Yindoc, quem Dom. Jesus interficietspirilu, etc, legitur ut in Edit. In VindoC, noinen
i> Bellov., prmcesserunt. - glorimjustorum
ienent, quasi ad locumsuum lunc perveniunt. llbi mu-
c' Vinddc, ut tm-menlavincerequeant. - tilus esthic locus. ; .,.,„",-
e" Tur., dilalet, sic quoque nrinc legitiir
Bellov., nonnunquamgioriamjust ram,elc. Sic in Utic
olim scriplum inUlic, quibus verbis expuriclis, nunc . Yiridoc, existimalione.
 1:55 - , . SANGTIGREGORIHIAGNI tOSC
autem extypo sunt universalis Ecclesise sentienda. A _ quod de quibusdam impudenti fronte peccautibus
Yalde vero affligitur anima justorum quando iili con- dictum est: Et peccalum suum quasi Sodoma prmdi-.
tra bonosdistrictas sentenlias inlorquent, qui bene caverunt (lsai. m, 9). Plerumque ergo lales sunt ad-
vivere ignorant; et ex voce sibi jusiiiiam vindicant, versarii sanctoeEcclesise,qui a perpetrandis mahs nee
quam moribus impugnant. Undeamicis beati Job, ut .tiniore Domini, nec hominum pudore refrenantur.
saepe jam diximus, haereticorum fypum fenenlibus, Quibus bene per b.eatum Job dicilur : Et nonerubes-
recte ab eodem respondetur: Usquequoaffligiiisani- citis opprimenles me, <tquia etsi pravum fuit mala
mam meam, et alleriiis me sermonibus? Atterunlur voluisse, pejusesl male appetita non erubescere. Se-;
enim boni sermonibus iniquorum, quando contra quitur:
eos illi in verbis tument, qui aut iu perversa fide, aut CAPUT XXYIII.
in pravis moribus jacent. Sequilur : YERS.-4 Nempe et si ignoravi, mecumerit igno-
CAPUTXXYI. ranlia mea..
YERS.3 En, decies a coufundilis me. 44S 32. Ecdesim humilitalihwrelki arrogantiam
boe hseretici proprium, ut de ina-
50.. Sive sileanl justi, sive loquanlut; malos semper -opponunt.—Habent
ni seientioesuoe arrogantia iriflentur, et reete creden-
experiuntur adversarios.—Numeralis vicibus i
lpcutio- tium
num amicorum Job, adhuc b nisi quinquies loculos P simplicitatem ^sepe derideant, et nullius esse
merili vilam humilium educant. [Vet-.XIV.] At con-
eos cognoscimus. Sed proptfef hoc quod ab eis quin- tra sancta Ecclesia in
omne quod veraciter sapit sen-
quies increpaliones audierat, quorum increpalionibus sum suum humiliter
• decies se esse con- deprimit, ne scientia infletur, ne
' quinquies ipse respondit, perhibet in requisitione occultorum tumeat, et -perscrulari
fusum, quia el in eo graviter laboravit qriod frustra ultra vires sunl illius prsesumat. Utilius
et in eo coiifusifenem aliqua quae
increpatus est, pertulit quod etenim^tudetnescire
verba doctrinoenon audientlbus dixit. Itaque et cum quseperscrutari non valet quam'
c audiens taceret, et cum loquens non audirelur, ipse audacler definire quse nescif. Scriptum quippe est:
Sicut qui mel mullum comedit, non est ei bonutn; ,sic
laborem perlulit, qui et lacendopalienter, et eis lo-
quiscrulalor esl majestalis opprimelur agloria (Prov.
quendo inutiliter, cordis doioremsensit. Undeet su-
dicit: ? Si tovutus non xxv, 27). Dulcedo etenim mellis, si plus quam ne-
perius Quid agam fuero, quie- cesse esl sumitur, uude deleclatur
scet dolor meus; et si lacuero, iion recedel a me (Job. os, iride vifa co-
medentis necatur. c Dulcis quoque esl requisitio ma-
xvi, 7). Sin vero ad typufn sancloeEcclesisehsecver-
ba referimus, liquel quod magniim ejus est gaudium jestatis; sed qui plus hanc scrutari appetit quarii
gervare Decalogi prsecepta. Sed haiic perversi decies . humanitatis cognitio permitlit, ipsa bunc ejus gloria
C
confundunl, quia per omne quod peceant pravis suis opprimit,quia velut immoderale mel suiriptum, per-
scrutantis sensum, dum non capitur, rumpit. Nobis-
moribus Decalogi prsecepta relinquunl, et lolies bo-
nis confusiouem faciunt, quoties in suis actibus divi- cum vero esse dicitur, quod pro nobis est; et rur-
sum non nobiscum esse dicitur quod contra nos est
nis vocibus obsistunt. Sequitdr:
(Luc. xr, 15). Quiaergo scientia sua haeretici cor in-
CAPUT XXVII. ffat, fideles autem cognitio ignorantise sua3 humiliat,
iBirJ.—Etnon erubescitisopprimentesme. dicat bealus Job voce sua, dicat etiam confessione
31. Rosles Ecclesim nec iimore Dei, nec homiuum univer^alis Eccl«sise: Nempe et si ignoravi, mecum
pudore refrenantur. —Sunt nonnulii quos ad perpe- erit ignoranlia mea. Ac si aperte haerelicls dicatur:
trandam nequiliam oborla subito malilia invitat, sed Omnis ves.tra scientia vobiscum non est, quia eontia
tamenhumana verecundiarevocat. Et plerunique per vos est, dum stulta elatione vos erigit. Mea vero igno-
lioc quod exlerius efubescunl, ad interiora sua re- _fanlia mecum esl, quia pro me est; quoniam dum-
deunt, etcontrase internumjudicium sumunl, quia si perscrutari de Deo aliquid superbe non audeo , s in
propter hominem mala facere metuunt, quanto magis yeritate me humilifer servo. Et quia hoecipsahoeretici
propier Deuni, qui euneta inspieit, nec appetere quae scirequoeruntad usumsolius elationisnrripiunl,
mala debuerunt ? In quibus fil ut mala majora corri-1D ut contra fideles et humiles docti videantur , recle
gantper bona minima, scilicet pef exteriorem vere- subjungitur :
cundiani interiorem culpam. Et sunt quidamjjui CAPDTXXIX{/(ec.XIII].
postquam Deumin mente coiilempserinl, multo ma- , VERS.5.—At vos contra me erigimini.
gis humana judicia spernunt, atque omue malum 55. Ordo postulalutprimum contra nc.s-,et postmo-
quod appetunt, audacter peragere non erubescitnt. dum conlra malos erigamur. Hanc correctionisralio-
Quos.ad perpetrandum malum occulta iniquitas in- nem ignorant mali. — Sed ha3Cfbrtasse nielius verba
vitat, et nulla aperlaverecundia retardal; sicut etde perpendimus, si ipsis specialiter amicis beati Job
-quodam iniquo judice dicitur : Deian non timebat, et quemadmodumcongruant demonstremus. Ipsi elenim
Itominemnon verebalur (Luc. xviu, 2). Hinc est etiam perc.ussumjustum videntes, ad sua irilima Tedire de-

a Norm., Confudistis me. luisse, et pejus, etc

- h Deest nisi in Norm. et Vindoc. e~ Vindoc, decantant. >
'- In Vindoc omiltitur audiens. Utic, dulcis quippe.
a Sagi etaiii Norm., qida et pmvum fuit maidH* 8 Tufoib. veritatem humiliter servei -
 1057 MORALIUMLIB. XIV. — IN CAPUT-XIX B. JOB. 1058
buerunt,.et nequaquam bealuhi Job verbis increpa- A i esse opprobrium deputant mala temporalia; ettanto
tionis premere, sed se defiere, quia sisic-percussus unumquemqueesseaDeodespeclumcredunt, quanto
fuerat qui ita serviebat, qua uitione feriri merebantur hunc afflietum percussionis-ffagelloconspiciunt. Nil
-qui non ita servierant ? Quibus bene dicitur^- Atvos etenim in moribus; nil in actibus quaerunt; sed quos-
conira me erigimini. Ac si eis aperlius dicatuf : Qui libet in hac vita-percussos viderinf, esse jam divino
erigi «ontra vosmetipsos ex mea percussione debuis- -judicio damnatos arbitrantur. UndeTienenunc beati
tis [Vet. X~']:'.-~)r~oqnippe ereclionis in bono iste -Jobvoce dicitur: " -• -
est, ut primum eontra nos et postmodumcontra ma-
los efigamur. Nam qui contra bonos erigilurpersu- CAPUT XXX.
perbiam inflatur. Contranosrhelipsbs enim erigiruur IBID.— Et arguitis me opprobriis meis.
quando, jmala propfia recognoscentes, uislrieta nos- 55; Faisa reproborumde juslorum flagellisjudicia.
melipsos poenitentiseultione ferimus, quando nequa- ~'-^-Quia hi qui etim justum anle flagella rioverant,
nuam nobis-in peccaiis parcimus, et nullis erga nos - injuslutnesseexipsajamsuapercussionejudicabant.
cogilationum-blandimentisinclinamuf.Qui si districte Unde et ssepe hserelici, quia affligi quosdam inira
;prius nbstra in riobis mala insequlftiur, jtistum quo- sanctam Ecclesiam vitlent, scriptum qu;ppe de Deo
que est ut etiam contra alienamalautililer eriga- B I est: Flageilal omriemfilium c quemrecipit (Hebr. xu,
niur; et ea.qusein nobis punimus, etiarii in aliisre- 6), tribulationes fidelium non nisi ex peccaloesse
darguendo superemus. •suspicantur, seque ideo justos credunt, quia, inpra-
- 54. Sedhancerectibnemmalinesciunt,quiase'relin- yilatis susesensu dimissi,sine flagelloduriieranl. Se-
qiumt, et bonos impelunt. Sibi se intra-conscientiam quitur :
suam mollitiebiandseadulaiionis inclinant, efcontra -
CAPIIT XXXI [Rec. XIV].
bonprum vitam districtione asperilatis eriguntuf.
Undeamicis beati Job in ejus flagello lumeniibtis VERS.6.— Saltem nunc inielligite'quia Deus non
recte nunc dicitur : At vosceulra-me 449 erigimini; wquo.judkio afflixerit me.
id est, vosmetipsos redarguendos relinquitis, et me " 56. QumdamScriplurm sacrm verba prava censen-
districtis sententiis increpatis. Qui enim semelipsum lur, quia ad.interioremsui intelligenliam non exigun-
prius non jud.icat, quid in alio rectum judicet ignorat. lur. — 0 quam durum.sonat vox justi verberibus af-
Et si novit fortasse per auditum "quodreclum judi- flicli; quam tamen non elalio, sed dolor expressit!
-caredebeat, recte tamen judicare aliena merila non Sed justus -non est qui justitiam' in dolore deserit.
valet, cui conscientiainnocentisepfopriae imUaniju- Beaius autem-Job, quia mite cor habuit, ijec in dura
-diciiregulam praebel. Hihe est enim quod insidianti-. Q.yoce
( peccavit. Nam si hunc peccasse in hacvoce di-
-bus quihusquam, et puniendam adulteram deducen- cimus, implesse diabolum astruimus n;uod proposuit,
-tibus dicitur (Joan. viu. 7). Qui' sine peccato est dicens : Tange os ejus et carnem, si nonin faciem be-
-xeslrum,primus in illam lapidem mittat (5, q. 7, cap. nedixetjt ,libi(Job. n, 5).- Gravis itaque quoesfioori-
.o). Adalienaquippe punienda pfeccataibaiu,et sua tur. Si etenim non peccavit in eoqupd dicil: Saltem
reliquerant. Revocanlur. itaque intus ad conscien- , nuiic intelligile, quia Deusjton mquojudicio afjlixer.it
tiam, utprius propria corrigant,' et tunc aliena repre- me,-Deum (quod dici nefas est) injuste aliquid egisse
heiidanl. Hincestquod cum tribusBenjaminin carnis coRsenlimus. Sivero 45® peccavit, diabolus de
'
scelere fuisset obruta, collectus-omnis lsrael ulcisci illo quod promisit exhibuif. Astruendum est igitur
iniquitatem voluit, sed tamen semel et iterum in quia etDeusreclecirca bealum Job egerit,et tameh
"belli certamine ipse prostralus est. Consullo.aulem-- Jieatus Job ex eo quod dicit se non justo Dei judicio
- Domino si ad ulciscendum a ire debuissent, jussum -afQictummenlitus-non sit, et anliquus hostis in eo
-*st. Qui juxta divinsevocis imperium pferrexit, et se- • quod de beati viri promiserat culpa mentitus sit.
- mel et secundo cecidit, et tunc dfemum p.eccatricem .Nonnunquam namque ideo prava creduntur: verba
tribum b valde fefiens pene funditus exstinxit. Qriid . bonorum, quia iuteriorisua intelligentia minime pen-
.est quod in ultionem sceleris inflammatur, et lamen X) J santur. Beatus enim Job~vitam suam attenderat, et
-priusip?eproslernituf, nisiquod prius ipsi purgandi - ea, qua3 patiebatur flagella pensabat, ei videhat
• sunt
per quos aliorum culpse feriuntur, ul ipsi jam - aequumnon esse ut ad talem .vitam talia flageila re-
mundi per ultionem veniant, qui aliprum vitia corri- • ciperet".Et cum" dicit non acquose judicio affljctum,
gere festinarit? Dnde necesse estrul cum contra nos hbc libera voce locutus esl, quod in secretp suo Do-
- ultio divini examinis eessat, nostra se conscientia - minus de illo adversario ejus dixerat : Commovisli
ipsa reprehendat, atque ad lamenta poenitentiseipsa me ddversuseum, ut affiigeremeum frustra (lbid.,7>).
; se eonlra semetipsam efigat, nec conira bonos elaia Quodenim dicit Deus, quia frustra beatum Job af-
et sibi humilis, sed contra se rigida sit,-bbuis vero flixerit, hoc rursum bfeatus Job asserit, quia non
omnibussubmissa [Vet. XVI]. Superbis ergo corri- oequo judicio a Domiriosit afffictus. In quo itaque
pientibus rectfenuiic dicilur: Alvos contra ineerigi- peccavit qui a senientia aucloris sui in nullo discre-
mini, elarguitis riieopprobriismeis. Omneselati gfave pavit. •
a Grafianus, in decreto, loco. assignato, ire de- b Lyr. et.Bigot., valide.Ita nunc Utic.
buissel. - - _ - c Ymdoc, omnemfilium quemdiligit.
 1050 ."" SANGTiGREGORIIJlAGNI 4060
[Y-et.XYli-~ 57. gp.na de s$. dkere, modo verja,}Amembrispon
, incpngrup aptamus quae, persecutionis
sint, qliqumdo licet. Quod exemploPauli et Job can- ejus.tempore, dumet mefila illius et flagella consi-
flrmgtur. — Sed fprtasse aliquis dicat id npj. dfenor derant, quia injustos florpre ponspiciunt, et justos
bis bpnum 4icprp qup.d dfe-rib.bjs'in.pccu.to judex irttenre. hoc justum esse nujlatenus suspieantur. Bene
. dixerit sinp pepcato esse npn po.sse.N.amquemjustus autem beati \iri vope subditur : . .
judex laudat, essp launc j.ure. Jaudabilem npn dubi- . CAPUTXXXII [Vet. XVIII].
tatur. Ad vero si se ipse' laudaverit, Jam eju.s.justitia IBID.— Et flggellissuis me cinxerit.
laude digna esse non creditur. Quod videlicet recte 59. Ir}firnigEcclesimniembra ex assiduis flagellis
~- Aliud quippe est flagellis perculi, aliud
dicitur, si quod judex justus per sequam sententiam lurbantur.
perhibet, hoc. de sp is de qup agituf, praesumal pingi. Flagellis ngnique perputimur pum cpnsolatio-
post dicere per elatam,nientem. Nani .si ipse quoque nem et iti dplqribus ex rebus aliis habemus. Nam cum
iq liumili ppgitatione permanens, exigente causa vel tanta nps afflictipdepremit, ut ex nullius rei conso-
.dojpre, bona de se veraciadixerit, in tanlumaju- latione respirare animus ppssit, npn jam flagellis s.o-
stitja npn recessit, in quanlum a veritate nullo medb lummodo ferimur, sed pliam cingimur, quia tribula-
discrepavit. - tionum
• verbere
- • ex omni parle circumdamur.
/• •x---<v •'•*.' - - Cinctus
38. Updp Paulus. quoqp.e appbiblus multa de se g| enim flagellis Paulus fueral," £iun diceli.at: Fom
fortia pro discipulorufp suorum sedificatione nafra- pugnm, intus timores (ILCor. yti, 5)..C,incttis flagel-
.vit; sgd hsec naiTando-minime deliquit, quia-a,veri- lis fuerat, cum dicebat : d Perkulis ex genere, peri-
tatis tramite et attestaftone certa et corde humili non culis ex genlibus, perkuiis in civitate, periculis in so-
recessit. Justani itaque beatus Job vitam suam sen- litudine (11 Cor. xi, 26), el caetera, qusp ita enu-
tiens, dicat non se es^e justq judicip afflictum.Nec nierat, ut nusquam se habuisse requiem ostendat.
peccal in hac voce in qua" non discrepat ab auctore, e Sancta vero Ecclesia cum tribulationum suarum
quia is quem Deus frustra percussit, ipse quoque se- flagellis ciiigitur, in ea infirmi quique in pusillani-
metipsum asserit non juslo judicio afflictum.Sed rur- -mitatis pasu redigunlur, it_ajil se eo f jam despeetos
sus alia qusestio oritur quam-jam in hujus operis existimenf, quo exaudiri se tardius vident. Recte
meniini exordio solulam (Lib. iu, cap. et num. 5), adhuc etiam px eorum typo saiicti viri voce subjun-
cum omnipotens Deusfrustra nil faciat, cur beatum gitur :
Jobfrustra se afflixisselestetur? Justus enim condi- CAPUT XXXIIL
tor noster tot verberibus in bealum Job, non yitia il- VERS.l.—Ecce clamabovhn pctliens, et nemoexau-
lius curavit exslinguere, sed merita augere. iEquum Aiet; vociferabot; el non est qui judket.
ergo fuit quod fecit per augmenlum boni meriti; non Q < 40. Dolenlium querelas dissimulat Deus, ut utiiita-
tamen videbatur sequum,T}uodcausas-a .credebalur tem augeat. — Omnipotens Deus quid nobis prpfulii-
-punire peccafi. Beatus autem Job'peecata sua illis rum esse valeat sciens, dissimulat exaudire dolen-
flagellis deleri credidit, nonmerita augeri; etidcirco lium"vocem, ut augeat ulilitatem, s ut purgetur yita
non sequum judieium voeat, quia vilam suam cum per poenam, et quietis tranquillitas, quse hic inyeniri
flagellis examinat. Ergosi vita et flagella pensantur, non valet, alibi quoeratur.Sed hane dispensationis
non sequum fuil quod beatus Job, sicut dixi,-b per graliam nonnulli eliam lidelium iguorant. Ex quo-
-iram districtionis sibi fieri credidit. Si vero miseri- rum etiam persona.nunc dicilur : Ecce clamabovim
cordia judicis atlenditur, quiaper poenam justi viti paiiens, et nemo exaudiel; vociferabot;el non est qui
vilafeejus merita eumulantur, aequum vel potius mi- judicet. -Nonest enim qui judicel dicitur qiiando ju-
- serifeorsjudicium fuit. Igilur et vera Job' dixit, dum dicare dissumulat ipse qui est, quia causam nostrain
' vitam cum
flagellopensavit; et Deris non injusto ju- conlra adversarium, praiter eum, qui judicet non est.
dicio Job afflixil, quia merita.ex flagello;cumulavit; Nec tamen hoc sine judicio esf, quo'd judicium dif-
' et diabolus
quod promiserat non implevil, quia bea- ferlur, quia cum hsec beatus Job dicerct, et sancfi
tus Job inter verba qusedurutn sonarit el a verasen- ^ viri merita, el adversarii poena crescebal. Hoc ipsum
-lenlia et a mente humili nonTecessit.Sedhsecafflicti f> ergo judicium h differre judicis es|. ,Sed aliudest
• yerba minus forfasseintelligimus, nisi sententiam ju- . quod juste inlrinsecus disponit Deus, aliud quod fo-
dicis cognoscamus. Qui 481 eum mler utrasque "ris flagellis allritus expetit animus. Unde adhuc de
- partes sentenliam daret, dicitamicis Job -. Non estis - ipsa vefberum depressione subjungit: . .
locuticoramme c rectum, skul servus meus Job (Job. • • , CAPUT XXXIV [jRec.XV]. '
XLii,8).-Quis ergo stulla mente bealum Job in locu- VERS.8.— Semitam meam circumsepsii,il transire
tione sua pecca.sse fateatur, dum ipsa voce judicis nonpossutn, et incalle meo-lenebrgsposuii. _ -
recte locutus asserilur? Quam quidem vocem. si ,ad - &l. Ex ignoranlia el,-.hifirmilate.peccaniibusadest
personam sanctseEcclesiae referamus, infirmis ejus Deus iliuminalio el salus nostra. — Cir.cumsepam
R Turpn., credebatur cgiisa puniri peccgli. tur... recte adhuc, etc. Lectio quam relinemus ex
' •
b'NbrriiT, aliis Mss. et bmnibtis Yulgatis, olirii piat iri Ut.ic.
c' Turon., Tuvon'.,'htc'.,.perdisciplindm;
recle. f In Ms. Germ. et in Excusis, jdin desperatos,quod
etiam suspicamur olim Iectum in Ulic
e Utic, psriculis fluminum, perkulis exgenere.
Norm.': Quia verosancia ECCLMWI... s Ebroic, ut purgentur vilia.
flagicingi* h Sag. etaliiNorm., differrejudkiiest.
tut; in ea infirmi quique in .pusillanim. casu redigun-
 '
i-OSi MORALIUMLIB. Xiy. rr IN CAPUT XIX B: JOB. . 1,002
a verberibus semitam suam vidit cum, transire ad -Aqui potuerunt justitiam perdere, quam-tenere vide--
securitalem cupiens, evadere flagella nori potuit. Et; bantur. S.edsciendum est qubd plerumqtie a membris
quia se percuti aspexit, nec tamen percussione di- ejus infirihaniibus justifia ad tempus amittUur; c sed
gnam vitam in semetipsp reperit, quasi in ealle cor- .cum per cognitionem culpsepostriiodum ad poaniteni
dis ignoranlise suselenebras inveuii, qui cu.r ila fla- liam redeunt', sese ad eamdetii justiliam quamperdi-
geljaretur penetrar.e non poluit. Qupd ad ipfirnia derant forfius quam credebaiur astringuni. Ubi adhuc
quoque membra sancteeEpclfcsioenon iricongrue re- subditur :~Et abstulit coronam de capile meo. Sicut
fertur, quandp ppr hoc quod praye se ogisse memine- caput corporis prima pafs est, ita priricipaleiriterio-
runt, .a 4gg bo.np quoque ppere reiardantur; et ex ris bomiriis mens est. Gorbna vero vicloriae prae-
infirmitate propria timidi, bona, cpntra. hsec fprtia niium est, quod desuper' potitur, ut qui cerfaverit
-
aggredi non praesuniunt. Thneul enim mggna Jipna. remunerefuf. Quia ergo mulli"d adversifalibuspressi
incipere, qui se in suis aclibus infirmps esse niemi- minime in 'eerfamine perdurant, in eis sancta Eccle-
nerupt. Et curri plerumque eliam bonum quqd eli- sia quasi coronam de"capite amitlit. Gorona quippe
gant nesciunt, quasi in pajle suo positas tenebras per- in capite est superna reniuneratio in mente. Et sunt
horrescunt. Nam ssepe ita de sup opere fit animus pjerique qui, dum adversitatibus affliguntur, superna
-incertus, ut ignoret omnino quid virlus, quid culpa p* prsemia cogitare negligunt, et ad peffectidnem vic-
sit.In calle efgo suo tenebras invenit, qui in his quaa. toriai perveiiire npn possunt. Iri his' ilaque corona de
agefe appetitquid eligere debeat neseit. [Vet.-XIX.] capite' auferlur, quia 453 supernum et spiritale
Quia igitur seepeinfirmitate, nonnunquam vero igno-. prsemiiHiide mentis cpgiiatipne tolHtur, ut exteriora
rantia peccatmyex infirmantibus membris dicitur : jam tranquiija appetarit, eiacterna pfaemia,quia cogi-
Semitain meam ciratmsepsit, et transire lion possum. tare consueverant, non requifant.
£x eis vero quid ad ipsum opus bonum qubd eligant 45., Corona clecapileEcclesimgufertnt; cum prmlati
caliganl subdilur : Efiricalle meo tenebras posuit. bonq spiriluatia negligunt.— Vel certe caput fidelium
Ex posna etenim culpaeest vidferebonum qubd agere" non immerito sacerdbtes afecipiuntur,quiaparsmem-
debeat, el tamen implere nori posse, et rtirsum ~>ex brorum Domini prima sunt. Unde ei, per prophetam
graviofi poena culpse est quod agere debeat nec vi- caput.et cauda exlerminari dicilur, ubi yidelicel et
dere. Unde et coritra hsec ulraque Psalmislse voce capitis lioinine sacerdotes, et caiidaa appellalione
dicitur : Doininus illuinmatio med, etsalus mea, quem
prophetae reprobi designantur. Corona efgo de fca-
titnebo(Psal. xxvi, 1)? Coritraiguorantiseenim-tene- pite auiertur cum
supernse remunerationis pfsemia
bras illuminatio, cbntra infirmitalem vero salus est etiam ipsi deserunt qui in hoc Ecclesisecorpore prae-
Dominus,quando'et oslendit quid debfeata'dageridum IC esse yidebaulur. Et plerumque ducibus cadentibus,
appeli, et yires prsebet ut qurid ostenderit pbssit im- latius succumbitexercilus qui sequebatur. Unde:mox
pleri. Sequitur: posl damna majorurn de multimbda labefaciione Ec-
CAPUT XXXV [Rec. XVI.] clesiaesubseculus adjunxit:'
'• ''"
VERS.9..— Spoliavil me giorianiea,.et abstulit co- CAPUT XXXYI [V#f. XX]. .
ronam de capite meo. VERS.10. — Deslruxit me undique, el pereo, el
42. Infirma Ecclesim membra -aiiquando justitia quasi avuismarbori absiulil spemmeatiu . .
spgliantur ad tempus. — Qupd cuncta hsec beati.yiri 44. Prmpositis corruenlibusinfirmi cadunt. — Quasi
in affltctionepositi perspnse cpnveniant, dubium non undique enim Ecclesia destruitur, atque in infirinis
est. Sed quia liistofioeverjja patenl, juxta Jilteram membris deperit, quando ipsa quae videbantuf fortia
expqsitiqne non indigent. Oportet ergb ut per sen- corruunt, quando coronade capite alistrahitur, idest
susdebeant mysticos invesligari. Ait namque : Spq_- quando aeterna prseniia etiam' a prsepositisnegligun-
lidvit me glaria mea. Glpria. qujppp uniugcujusque tur. Bene autem de infirmis cadentibus subdiiur": Et
justitia gst. Sicut vero yestimentuni fegil a frigpre, qugsi avulsg}arboii absiulit spemmeajn. Arbor quippe
ita justitia munit a-morte. Unde non imrae.ritpjusti-.iD' vento impellitur ut cadat. Et "quemminse terrent, iit
Jia vestimentqpomparatur, cum perpropjietani dici- ad injustiliam cofrual, quid aliud quam arbor flatum
tur: Sacerdqtei\tuiinduqntur jtistiliq (Psal. cxxxi, 9). veniipertulit, et stsitum suse rectitudinis amisit?
Quia yero afflicljonissttaetempprelioc juslitiae vesti- Quasi'enim ex vento spem pefdidit, qui, pravorum
mentum, quod apud Deum prptpgit,'sancta Ecclesia riiiriisac persuasionibus deviclus, ailefna quaespera-
in membrissuis infirmantibus amHlit, dicatur recle: bat praemiareliquit. Etquia plefumquecbntingil ut
. Spoliavit me qioriamea; id est, justitia ab infirmis" poeriasquis meluens justiliam deserat, fif, judieante
ablaia est, quaeab els auferri riori possefsi niedulli-" Deb, ut etiarri justiliam dfeserenspcerias quas-timuit
tus inhaesisset; sed idcirco tolli potuit^ quia'more "nbri evadat, et qui mentis interilum minime thnuit,
veslimenti exterius adhsesit. Qua in re qusarendum etiam carnis mala tolerel, quae tifnebat. Unde adluic
est quomodo sanctse Ecclesiaumembra dici valeant siibditur :..;,.

• i. In quUius^.Edit., vepribus. redeunt sesequead, etc, olim.in Ufic., sed cmn per
b T^orm.,ex gravioris culpceppyiq._. cognit.,-,etc, utiii Edit. , "-
c Sag. etalii Norm.. sec( pcr. cqgnjt. adpa; posl... '
Bigot. et LJT., gdversiigtibussmadi prcssi.
 "
1065 SANCTI GREGORII3IAGN1 10&4
CAPUT XXXVII[jf?ee.XVII]. - A summa
permitlat. Et cum ipsi qnidem injuste nos
VERS.11. — Irqttts esl conlra me furot ejus, et sic lredere appetunt, c quemlibet tamen Ioedero, non
me habuit quasjihostem suum. nisijuste a Boniino permiltuntur. Quia ergo ineis
45. Quosdamferil Deus tanquam filios, alios tan- voluntas injusta est, et potestas jusfa, et latrones di-
quam hostes. — Prsedicatore quippe egregio atte- cunlur, et Dei, ut ex ipsis sii quod inferre mala in-
stante dicimus quia fidelis est Deus, et non patietur jusfe desiderant, et ex Deo, quod desiderafa jusle
nos tentari sttpra id quod possumus ferre, sed faciet consummant. Sed quia, utsoepe jam diximus, sanctus
eum lentatione proventum, ut. possimus sustinere, . virpositusin dolore pcenaium, modo suis, modo
(I Cgr. x, 15). Per prophetam quoque Dominus.di- Ecclesiae, modo Redemploris nostri.vocibus ulitur, et"
cit: Plaga inimki percussi te, casiigatione crudeli pleruinque sic sua narrat, ut tamen per typum ea
(Jeretn. xxx, 1-4). Qui crgo ita percutitur, ut vires quas surit sanctse Ecclesiseac Rederriplorisnostri pro-
illius a percussipne superentur, hon hunc Dominus feial, postposita paulisper cura hisforise, in his quse
jani quasi filium per discipljnam, sed quasi hostem subjungit' qualiter Redemptoris nostri vocibus con-
per iramTerit. Cum ergo virlutem rioslroe patientise gruat deriionstremus. Sequitur :
ilagella transeunt, valde metuendum est ne, peccatis CAPUTXXXIX"[Rec.XIX].
nostfis exigentibus, non jam quasi filii a palre, jsed.B 11'.—Fratres meos longefecita me, efnoti
hbsles a Domino Et lit V-ERS.-15J
quasi feriamur. quia plerum- mei quasi alieni recesserunt a me.
Dereliquerunt me
que ut etiam maligni spiritus afflictorum cordibus propinqui mei, et.qui me noveranl obliti sunl mei_. -
multa suadeant, atque inter flagella qus; exlerius ALLEGOiiicus SENSUS. — 47. Judmi Chrisii fratres,
feriunl cogitaliones noxias in mentibus fundant, post noli et
propinqui, quem incarnandum prmdixerant,
furorem Donrini recte subjungitur-: incarnalum negarunt. —_ Hoc melius osfendimus,, si
CAPUT XXXVIII[Rec. XVIII]. Joannis ad medium testimonium prbferariius, qui ait:
VERS.12. — Simul venernnl lalrones ejus, et fece- In propria venil, et sui eum non receperunt (Joan. i,
runl sibi viam per me. II). Ab eo quippe fratres Ionge facti sunl, etnoii
•46. Afflklos maligni spiritus irrumpentes obsident. reeesserunt,-querri tenentes legem 4 propheiare He-
ln eis vohmtas injuste esl, elpoteslas jusla. — Latro- brsei noverunt, et prajsenlem miniroe recognosce-^
nes namque ejus riialigni sunt spiritus, qui exqniren- bant. Underecte dicitur: Dereliquerunl me propinqui
dis hominum a morlibus occupantur. Quia viam sibi mei, et qui me noverant oblili sunt mei. Judsei etenim
in afflictorutn cordibus faciunl, quando infer adversa propinqui per carnem, noli per legis instructionem,
quaeexterius tolerantur cogitalioues quoque pravas qitasi obliti sunt.quem propbetaverant, dum eum et
immittere non desistunt. De qttibus adhuc dicitur : ^*- incafnandum yerbis legis canerent, ef incarnatum
Et obsederunlin gyro tabernaculummeum. verbis perfidisenegarent. Sequitur -.
In gyro enim tabernaculum obsidenl b quando CAPUT XL.
454 ex onlni latere suis lentatiombus menleni
cingunt. Quam modo lugere de temporalibus, modo VERS.15. —Jnquitini domusmem et ancillm sicut
desperare de aelernis, modo in impatienliam ruere, alieniimhabuerunt me.
atque in Deum blasphemiae verba jaculari, pessima 48. A sacerdolibuset levitis pro alieno habilus fuit
—
suggestione persuadent. Quae tamen verba, ut jam Christus. Inquilini domus Dei fuerunt sacerdotes,
proediximus, beato Job eliam juxta historiam eon- quorum origo in Dei servilio deputala jam per ofli-
grttunt, qui dum mala quaepertulit ante oculos con- cium in conditione tenebatur. Ancilrse autem non
gessit, nonquasi corrigendum.filium, sed quasi ho- immerito intelligunlur Levitarum.animse, ad secrela
stem percussum se esse judicavit. Per quem sibi etiam tabernaculi, quasi ad interiora cubiculi, familiarius.
latrones ejus viam fecerunt, quia maligni contra eum -" servientes. Dicat ergo de sacerdotibus sedula cura
spiritus licentiam percussionis aeceperunt. Cujus in servientibus, dical de Levitis ad interiora' domus
e
gyro tabernaculum obsederunt, quia, sublatis rebus Dei obsequenlibus : Inquilini doniusiriem el ancillm
et filiis, etiam corptis ejus omne vulneribus atlrive- D sicut alienum habuerunt me, quia incarnatum Domi-
runt. [Vel. XXI.] Sed mirum.valde est, cum latrones num, quem dudum per legis verba prsedixerant, co-
diceret, cur.addidit ejus? ut videlicet eosdem lalro- gnoscere ac venerari noluerunt. 455 QU1 adhuc
nesDeiessemonslraret. Qua in re si voluntas ae apertius quod ab eornrn perversa voluntate nonsit
potestas malignorum spirituum diseernatur, cur la- cognitus manifesiat cum subdit:
trones Dei dicanlur aperitur. Maligni qulppe spiritus . CAPUTXLI.
ad nocendum nos incessabililer anhelant; sed cum-- IBID.— Et quasi peregrinus fui in ocidis.eorum.
pravam volunlalem ex semetipsis habeant, potesta- 49. Chrislus in propria domo peregrinus. —- Re-
tem lamen nocendi non habent, nisi eos volunlas demptof etenim noster, dum a .synagoga cognitus
~ In * Sag., prophelari Hebrmi noveranl; ita etiam nunc
Germ., molibus, olim lectum in Ulic ex r sii-
perscriplo
b Ebrbic,conjicimus. ; ' legitur in Ulic, prius vero propheiare, quod retinui-
quasi ex. . mus, quia paulo infra de iisdem Hfebrseislegitur,
c Sag. et aliiNorm., quemlibet tanien. imdere ndn oblilisunt quempropheiaverant.
vaient, nisi juste a Dom. permil. e Yindoc, et ancillm mepe.
 '
_m~ MORALIUMLIB. XIV. — IN CAPUT XIX B. JOB. . . l&OO
non est, in dbfripsua quasi peregrinus exstitit. Quod A _ CAPUT XLIV (Rec. XXI). .. ..
a
aperte propheta testatur, dicens : Quare sicutcolo- ' VERS.17. ~ Halitunimeum exhorruit uxor, mea.
nus fuiurus es in terra, et quasi viator declinans ad
enim ut Dominus 52. Christum exlwrruh sponsa synagoga. — Quid
manendum(Jerem. xiv, 8)? Quia riisi Synagoga accipitur, in legis fce.iere
auditus non est, non possessor agri, sed colonus est uxor Domini
carriali ei intelligentia subjecta ? - Halitus vero ex
creditus. Qui qriasi viator ad manendum tantummodp-
et ad vo- carne est. Sed infidelis populus carnem Domini car-
fleclinavif, quia paucos ex-Judsea abstulit, naliter intellexit, quia purum hunc hominem credi-
cationem genfium pergens, iler coeplum peregit. Pe-
dit. Halitum ergo ejus uxor exliorruit,' quia Syna-
fegrinus ergo in eorufn oculis fuit,,quia dum sola eum queiri videbat liominem Deura credereex-
videre non valuerunt intel- goga
quse polerant cogitabant, ab ejus ore verba cofporaliter audi-
iti Domino videre nonpoterant. Dum pavit. Cumque
ligere quod
enim despiciunt carnem visibil.em_ non pervenerunt rel, infeointelligbrediviiiitatisarcana 456 fecusavit,
creatum vidit.
ad invisibilem msjestatem. Dicatur igitur recte ; Et et Cfeatorem-esse non credidii quem
Carnis ergo halitum carnalis uxor exhorruit, quia,
quasi peregrinus fui. in oculis eorum. De quo adhuc
cafnalibus serisibus deditaVincarnationis ejusmyste-
populo apte subjungitur: • -
K CAPUTXLH. rium non agnovit. Sequitur :
;•ji
-" VERS.16.— Servum meunt vocavi, el non res- CAPUT XLV (Rec. XXII):
pondit.' - IBID.—Et orubam filios uteri mei.^ ,
50. Christus a suo servo, nimirum - a Judaico po- 55. Qui Deus membra corporea habereiiicatur. —
putOfcontemptus.'—-QuiderihriJudaicus populusnisi In Deo, qui corporis fbrma non- circumscribilur,
servus fuit,'qui noriamorefilii obsequebaturDomino,
mpmbra.cprporis, id est manus, oculus, uterus ita
sed timore servili? "Quo contra nobis per Paulum nominantur, - ut ex membrorum vocabulis effeclus
dicilur : Non accepisiis spiritum servitutis iterum-in Oculos quippe habefe di-
b ejus potentiae designentur.
timot^e, sed spiritum adoptionis.filioium, in quo cla- cilur, quia cuncta videt;. manus habere describi-
mamus, Abba. paler (Rom. Viu, 16). Huiic jgitur ser- tur, quia cuncta operalur; in utero autem proles
vum vocavit Dominus, quia, collatis murieribus, quasi - in hac vita profertuf. ^Juid ergo ute-
concipitur, quoe
emissis eum vocibus ad se ducefe studuit; Sed non rum Dei nisi consilium debemus accipere, in-
ejus
respondit, quia digna opera donis ejus reddere con- quo ante ssscula per prsedestinationem coneepti su-
lempsil.-Vocat enim nos Deus-cum muneribus proe- mus, ut creafi per ssscula producamur? Deus ergo
venit, respondemus vefb voeationi ejus cum digne qui manet ante ssecula uteri sui filios oravit,-quia eos
juxta percepta-munera deservimus. Quiaergo tot C
potenter per divinifatem condidit,' incarnatus
Biuneribus •Judaicum_populum;- praevenit--, dicat : qubs
"
veniens lrunifliter rogavit., Sed quia in ipsa carnfequa
Servum meiimvocavi. Sed quia eliam post tot m.u-
apparuit ab eorum-aestimatione despectus estj sub-
uera eum contempsit, subjungat-: Et non respondit. ~ ' v
. - • : jungilur:
Sequiiur:
CAPUTXLIH (Vet. XXII, Rec: XX). \ _ CAPUT.XLYI. .
-_\wi.—Oiejproprio deprecabar iilum. TERS.18. — Stuiti quoquedespiciebantme.'
,-51. Chrislus jussis reluclatiiem' depiecatus est, nec S4. Sapientibus a veritale cadenlibus, eliam stulli>
exaudiius. -^- Ac si aperlius dieeret : ligo ille qui defecerunt, — Sapientibus averitatis fide cadentibus,
ante incarnatibnem meam tot ei prsecepta facienda recte de sliiltis"quoque additur, quia dum Dominum1-
pesrTprophetarum ora mandaveram,' incarnatus ad Phafisseiac legisperitidespicerent, eorumlricreduli-
eum veniens, ore eum proprio deprecabar." Unde et tatem-etiampopuli-turba secutaest, qtire in eo quod
Matthaeus,-cum proecepta ab eo dariin monte des- bominem vidit, Redemptoris mundi proedicamenta
criberet, ait: Aperiens os suum, dixit (Mattli. v, 2).- despexit. Namsaepe stultorum nomine Iirqui sun.tin
Ae si patenter dicat.: - Tuuc os suum aperuit, qui plebe pauperes designantur. Unde et per Jereniiaih.
prius aperuerat oraprophetarum. Hinc est etiam p dicitur : Dixi, forsitan pauperes sunt et stulti, igno-
quod de illo a sponsa praesentiam ejus:desiderante ranles viam Domini, - et judkium- Dei sui (Jerem. v,
dieitur : .Osculelur me osculis oris sui (Cant. i, 1)._ 4). Reliclis autem muridisapientibusalqtiedivitibus,
Sancta quippe Ecclesia quot proeceptaexejus proedi- Redemptor noster quoererepaupefes et stultos vene-
catione cognovit, quasi tot oris ejus oscula accepit. - rat. Undenuncquasiiriaugmentum doloris dicitur :
Bene autem dicitur: Deprecabai; quia in carne mon- Slulii' quoquedespkiebdni me.-Acsi aperte diceretur:
stratus, dummandatavilse humiliter dixit, quasi su- Ipsi etiani me despexeruni, pro quibus sanandis stul-
perbienlem servuni, c ut veniret, rogavit. Ubi et; tiliam pfsedicalionis assumpsi. Scriptum quippe est:
-apte-subditur: Quia in Dei saplenlia non cognovit mundusd per s«-
a Bellov."et Norm.,
quasi colonus- futurus', etc. -In veriiret, quod olim scriptum in Ulic- Hanc praeferen-
Utic, futurus esl,iDeest quare.
b Vindoc."ef dafri esse le.ctionem nobis constatex integri contex-
Norm., sed dccepistis-spirilnm.' In tus serie, ubi explicatur quot modis Deus Judoeosad
Utic. additum est accepistis. ' ' se reducere conatus sit, prius jubendo ct praecepla
•"Ex mss. et editis exemplaribiis alia habent ul vi- dando, ppstmodum deprecando.
'
veret,\xt Germ., Triron. et Norm.,-pleraque; alia, ut Bellov.j per. sapientiam Deh -
. PATKOL.LXXV. 2h
 M67 SANCTI GREGORII MAGNI 1068
pieniiam Deum, placuit Deo per stuliiliam prmdka- A _ ille apud Deummagls in amore est,qui adejus amo-
lionis saivos facere credenles (I Cor. i, 21). Verbum rem .plufimos trahit,'adhucde ebdemJegis doclprurri'
quippe Dei sapientia est. sed stullitia hujus sapienlire atque Pharisseorum ordine stibditur iEf quemingxime
dicla esl caro Verbi; ut quia earnales quique per diligebamaversalusestme.Ipse eriiriiordb, esuaderite
carnis suse.prudenfiajn perlingere non -vajebant ad perfidia, "afide verilafis aversus est, giii priiis in la-
sapientiam__|)fev per stujtiiiam " praedicationis,. icj' bore prsedicatioriisseMens, rnaxiriie diligebalur;
est"b per. carnem Verbi sanarentur. Ait ergo :- Stnlti quem nbn solum ad npn credendum, sed 'usque ad
quoque despiciebant^me. Ac si .aperte diceretur : et persequendum qupque pomirium pppulpruiii turba
ab ipsis deSpectus sufli prq, quibus stulfus sssthuari sfecutaest, et tisque ad passioiiem ijlius saeviiiaeJa-
yeritus non sum. Et qqiaJudasprum plebs cum mira_-. cifius accensar In qua yidelicet passione discipulp-.
cula nostri Rejlemploris cernerej, - hunc ,ex sigriis rum corda tufbata sunt.j Unde ct nune^subditur :
hpiioraba(,, dicens: Hic estChristus. (L\Igrc. sm, ' - : " • .V
2|.);;.cum yero Jiunianila|is,ejus infirma conspiceret, ;CAPUT5LIX"[«ecJ-If/I]i'"^
eumj3reatorerq crederededignabaturj dicens: Non, VERS.20, r—Pelli mem, cqnsumplis,cgrnibus,;gd?
sed setfuctylurbds (Joan, yij, 12)-; recte subjungijur : hmsil os meum. . . .
CAPUTXLVH(F'e{.XZHI). _• . • P ] 57. Chrislo patienti.', fugkntibus aposlolis, sanctce
IBID".— Ei.fum ab eis recessissem,. detmhebant muliercs tqnquam peiiis udhmseruni. — In osse fofti-
mihi. " .
tudo, in carnibus verp hifirmitas corporisdesignaturi
55. Christo a miraculis' quiesceniidmaxemiit..— Quia-jgitur Chrisfus .et Ecclesia una pefsona est.,
Quasiaccedebat quippe ad corda popuIprum-Dpmi- quidper o"snisiipse Doininus Mesignatur?<}uidper
nris cum eis mifacula dempnslraret, et quasi recede- carnem nisi discipuli, qui passionis ejus tempore in»
bat cum nulla "signa ostenderet. Sfedrecederiti Do- lirma sapuerunt? Per pellem vpro, qusepxteiiorcafne
mirio dfelrahebanl cum a niifaculis quiesceriti prffi- «lanelin corppre, quid nisi iHoe.sancloefehiinse^figu-
Berefidem nolebant. Sed quid' nriruin eum-perpeii rantur,qu8e, ad prajparanda -subsidia corporis «xte*
ista a plebibus, citm ipsl quoque qui legis doelofes rioribus Domino minisleriis s.efviebarit 1 Nam -cum.
esse"videbapifir, qui eum 4«S7- ^erbis propheticis -ejus discipuli quariivis necdum firini yjeritatis fidein
iriparnandurriesseperhibebant, et incafriatum vide- populis praadiearent, ossisuo ~
inhrerebant carneSi-Et
furif," et ab eo"tamen periidise interfuptione divisi cura "sanctsemulieres ea >quae,necessariaofant ei"
sunt? De quibus subditur : leriorapraapararent, s quasipellis exlefiusmanebant
'
. . - •-'" ..CAPUT XLVHI. in corpore. Sed-cum ad crucis horam venlum- estv
'
YERS..19.—Abgmingti sunt me quopdam consi- C ejus discipulps gravis ex perseculione Judseorum tii
liafii mel et quem maxime diligebanj aversglus esl me. mor- invasit: fugerunt singuli, b muliefps adhasse-
56. Abominali suni eumjegis doclores ei Pharismi. runt. Quasi e-rgo cbnsnmpla carne, os Domini^pelli
— Cunctis liquet quia Deus consiliariis non, epef, suoe adhsesit, -quia fortifudp -ejus, passionis tempore,
qui ipsis quoque consiliariis hpminum sapienlise con. fugientibus discipulis, juxta se mulieres inveniti '
siliumproebet. De quo"e"liarn scfiptum estr: Quis c Stetit equidem «liqu.a.nd.iuPetrus-, sed tameri post
cognovit seiisum Dbmini; autquis ejus consiliarius fuit territus negavit (Matlh.- xxvi, 70). Stetit eliam
.(Romi.m, M,.ex Isai, XL, 13). Sed- quemadmodum Jpannps, cuiipso crucis tefripore dictum "*st: Ecce
cum panis.yel' yestimenttmvegenti tribuitur, -Itpc s.e. mater lua (Joan. xix, 27;} Sed perseverare rriinime
Dominus accepissetestatur,(#: «H/-; xxv, 40), ita cum potni.t, quia de ipso quoque, seriptum est^ quod
nescienti cuilibet recturn cpnsilium datmy hoe ipse. ddolescens qiddam sequebatur i//Hm..45S ami-
accipit,. cujus ille membrumestqui eruditur. Omnes, ctus, siiidone -super nudo, et tenuerunt ,eum; jqVAih
etenim fideles-membra nostri Redemptoris sdmus; j rejectasindorie,nudus profu.gitab eis (Ilarc.:xiv, 51).
et sicul ipse in nobis p.er- riiisericprdiam largitatis, Qui elsi ppsf",ut verba Redemptoris sui audiret, ad
.pascitur, ita ipse in.nohis per doctrinseconsilium |u;, horam crucis rediit, prius tamen tefritus.fugit.Mu*
vatur. Scribae itaque et legis doctpres, qui erudire D I lieres autem nori solum nori timuisse, neque fugisse,
populo.S' ad .viiam consueveranl, quid aliud quam. sed etiam usque ad sepulcrum stetisse memorariturj,
venturi Redemptoris consiliarii fuerunt ? Qui taaien Dicat ergo : Pelli mm ,-consumpiiscarnibiis, 'ddlimsit
dum incarnatum Doininum conspicerent, consiliis os'meutn. Hoc Cst, <&!qui. mese foriitudini propin-
sujsm.ultos. ab ejusfide-r diviserunt, quamvis prius quius inhaerere debueranl, passionis mese tempfere
ad credendum incarnationisejus mysterium ppr pro- timoreconsumpli gunl,$t eas, quas ad exteriora mi-
plielaruiri verba multos docuisse viderentur.iEt quia" nisleria posui, in passione mea sine fofmidine irihse^
R Norm. et-Germ., perslultUiqtnprmdicalionis. In in 'Uiic., expunclp suadente. . -.'.'. ,;.• •...:,.
Illic olim, et foriasse riielius^,'pei siuliiiiam camis, Iidem Mss., ea qum necesseerant.
qpseopponifur carnis,prudenlise deo^ua patjlp anle.si. -*' li&cm, .manebM in corpore. 'Iiv Ufic..-iaraBn.-a
- .-"f
. \ Ita;G;ern../Turon., ;B.elioy.,Norm. yulgati, per. prima manu, manebant;- nunc maiiebat.- -
incarnalipnemVerbi. - ,. . ,- .. .. -: , b Vindoc,,,EJir,oic-et alii Norm., mulieresaslilerunt.
c Big. ,et ijyr., quk nqvit sensum.Po)nini. In Utic prius legebatur, qdhmserunt. - . '- ."
* Vindoc, dimiserunt._, _ - - , •.,-... £ YvnAoc,-postremusnegavit. .":_.. -
c Normi et Germ., succedenie.pprfidia^ Jla nunc I VinfIbc,,,rcKci8 sindorie. ,-r ..,' ...-'.:-: - "- -•'
 1069 . MORALIUMLIB. XIV. -rJN CAPUT XIX B. JOB. idlQ
Irere mihi Hdeliter inyeni. a Ubi et aperte subintelli- A . Satanse trijjuit, sed tactum sp manu Demtni appellat,
Jgilur, qaod hsec vferbaper myslerhun diparitur^ dum sicttt ipse quoque Satan dixerat: Mitte mamtn tuatn
~ - '
sequitur: ' ." et tangeos ejus et carnem, s. noi} in faciem frenetfixe-
":, - rit tibi (Jdb. n, 5). Sciebal quippe vjr sanclus quia et
CAPmL^VetXXiV].
IBID,— Et derelicta sunt .iantummodo labia circfi per hoc"ipsum quod peryersa volupttite poplra se
' - '
dentes tneos. - .- Satan egerat, polestatem non-a semetipsQ, scd-'n
-- _58. Chtisti deptes vposloli; eo_patientevirlutem DominoJiabebai. Seqnitur :
emnem amiserani: ^.Quid-enim eifca dentes aliud
CAPBT.LII [-Vet.XXV, Rec. XXIV].
quam labia habemus, etiam si nulla flagella paliamur?
Sed quid pgr labia nisi locutio, qriid per deftles,' nisi VERS.22.'^—Qugre persequimini irie ticut Deus, et
sanetiapostoli designanlur? Qui in hoc Ecclesisecor- - carnibus meis saturamini?
' i30. Dens non smviendo nos
ppreidciroosuntpositi.ut vilam carnalium correp- persequiluf. — Non
lipne mordeant, camque-a suse pertinacise duritia abhorf et"a locutiorie pielatis quod a Deb se perhibet
confringant.'Unde et«idem primo apostolorum quasi persequi. Esf natifque persecutot bonus, sicut de
denti in ejus corpore posito dicituf-: ilacta-, et man- semelipso/ore prophelico Doinirius dicit : Deirahen-
duca (Acl. x, 43). Sed quia passionis ejus iempore n] temocciilleudversusproxiitiumsuum,huncpersequebar.
isti.denles prse timore morlis_amisefiint niorsum Cumvero sanctus quisque flageliari permiltitur, scit
.eorreplippis, amiserunt fiducianvroboris, aniiserunt quod persecutionem contra comniissavilia exinteriia
efficaciamommmodse^operationis, ila ut duo ex illis dispensaiiorie patiatuf. Crudeles^autem persecutorum
ambulaptes, -post ejus mortem ac Tesurrefclionem,iri-- mentes cum polestatem" feriendi appetunt, coritra.
- via loquerentur et dicerenl,: A7os^-sperabamus ,quia boiiorum vitam iion studio purgationis, sed livoris
ipse essel redemptums'Jsrdel(Luc. xxiv, 21), reicte' facibns aecBriduntur. Ei qiiidem hoc faciunt quod
nnnc dicitur ; Elderelkla, sunt lantummodd labia- . DeuS omnipotens fieri permittit. Sed dum una causa
circa dentesmeos,-Confabulabaritur adhuc de illo; sed , crim Deo eiiam per ebs agifur, non lamen voluntas.
jam inillum minime «redebant. Tantummodo ergo una in eadem Causa sfefvatur, quia cum omnipotens
labia circa dentes ejus remanserani, quia vlrtutenr Deus amando purgatiohem exhibet, injustorum pra-
bonae operationis amiserant., et sola de ilio confabu- vitas sseviendo maliliam exercet. Quod ergo dicitur,
lationis vefba relinfebant. Perdiderant morsum cor- quare persequimihi me sicut Deus? adfexterioremboc
repfionis, et habebant motum locutionis; Labia itaqrie percussioneni retulit, non ad intimam iritentlonem,"
tantummodo circa dentes felicla sunt, quia "adbuc quia etsi hoc agunt exterius quod Deus agi disposuit,
quidera confebulari noverant, "sed prsedieare jam '-n( nontamen-hop quod Deus inisua actione appetunt,
eum, autmofdere infideliumviliaformidahaiit. Per-:' ut boni &L afflictione purgentur. <Juod ihtelligi iet
actisdtaque hls-quse in voce capltisdixlt, " ad' propria aliter potesl. Tanto enim pmnipotens Deus justius
beatus Job verba revef titur, dicens:- • aliena "vitiapercutit, quanlo iu semetipso nihil habet".
- - . vitiorum.^Homiries yero«um per-disciplinam alibs'
CAPUT LI. ; '
'' VERS.21. — Niserethini feriuril, sic-alienam infirmitatem ?lebent
mei, misereminimei, saltein > percuterei
ut etiam ad suam noverint ocuios revocafe, ut fex
ws^amici mei; tpiid manusDomini tetigit nve.
' 59. Piorum mens in
-adversis, ad preces, tion ad,' semetipsis.;corisiderenl quantum aliis feriendo paf-'"'
iram movetur.— Hochabere sblet ptopriummeris c.ant,cum sequoqueipsosdignospercussionlbusnon
piorum,quo"dcuuiinjusta ab adversariis patitur, rion ignorant. Itaque nunc dicilur : Quare persequimihxJ•
tam ad iramquam ad preees moveatur,'c uf si "mode- me sical Detts? Ac si ap'erte diceretur" t lia nie ex
rari.eoruiri pravitas placide- valeat,- plus deprecari infirmitaiibus meis affligitis. ac sl ipsi mdfe Del de^
eligant quam irasci. Uriderecte nunc dicitur : Mise-' infirmitate nihil habeatis. Uftde «onsiderandum est
remini mei, miserenimi nlei, sallem vos'amici niei, quod si qui fortasse sint qui asperilate.cofreptionis-
quia manus Dbmini tetigit me. Ecce eos d a quibus indigeant, tunc eis dura correptib a nobis admbvenda
semper eontumeliisseiiffiigi eonsidefat amicos vOeat, I«j esl, cum Dei manus cessat a vetbere. Cum verb su-
quia bonis menlibus etiam ipsa ftunt-prpspera,'quse pernaflagelia insunt, non anobis-jani corfeptio, sed"
"
yidentur adversa. Nam'pfervefsi~ quique bonoruni cbnsolatio debetur, ne dum in dolofe incfepaiionem
dutoedine aut convertunlur,- Ut redeat, et" eo ipso jurigimus, percussibnem percussioni sociemus.
amici sunt quo boni fiurit; aul in malilia perseverant, 61. Detraciores belluarum more, Iwmines devo-
et in hoc quoque etiam nblentes amici suntj quia si-- rdnt. — Bene autem subditur : Et carnibus meis
"
qua bonorum delicta sunt, easuis perseculionibus saiiiramini? Qubrum mens pfoximorum'prenas esti-
etiam nescienles purgant.!:Notandum qiioque, ijuod rif, saturari procul dubio alieriis carriibus quoerit.
eis 45® 1use secreto apud Deum gesla sunt, beati Sciendum quoque est quia hi etiam qui alienarvitse
viri in publico verba eoncordaric A/Satan quippb" detfaiiiionepascuntur, alieriis procul dubib.carnibus
perciissus fuerat,, nee tamen -percussioiiem suam _' satiarilur. Unde per Salomonerridicitur : Noli essein
a Norm,, vbi el aperle subditur. - vaieat,
' plus deprecari eligunt.
~>VWCc,nos aulem sperabamus. ,-'__ Sag., Bigot., Lyr„ Utic, etc,- cum vet. Edit. \
c Norm., el ul te moderari, eeruin pravitas placide Paris. el_Basil.,;/i quibus se per coniumelias-afliigi.
 1071 SANCTI GREGORII MAGNI _ 1072
convieiispotatorum, rieque cbmedascum eis qui carnes A _ plum dicilur, quia culpa Judteorum per fortem DQ
'ad vescendum cdnferunt (Prov. xxin,: 20). Carnes serifentiam in finem servatur infinitum.
quippe" ad vescendum conferre est in collocutione 63. Plumbum avaritiam significat. — Recle quo-
derogalionis vicissim proximorum viiia dicere. De que per pjumbi laminam eos aecij;imus"quos avari-
quofumillic poena moxsubditur : Quia vacantes po- tioe pondus gravat, quibus per increpanlem Prophe-
tibus a el danles symboluin consumentut; 4@® ei tam dicitur : Filii liominum, usquequo '
graves corde
veslielur pannis dormilatio (Ibid.). Potihus vacant," (Psal. iv„5) ? Per
plumbum-nainque, "cujus natura
qui de opprobrio aliensevifsese debriant. Symbolum gravis est ponderis, peccatum avaritise siieciaiiter
yero dare est, sicut unusquisque solet pro. parte sua designalur, quod mentem quam infecerit ita
gravem
cibos ad vescendum, ila in confabulatione delra- reddit, ui ad appetenda sublimia atlolli
nequaquam
ctionis verba conferre. Sed vacaritespotibus et dantes possit. [Rec. XXVI.] .Hinc enim in Zacharia scri-
symbolum consunientur, quia sicut scripium est plum-est : Leva oculostuos, ei vide. Quid est hoc
(Fortasse, Prpverb. xv, 5) : Omnis detraclor eradi- quod egreditur? Eldixi: Quidhatnest~JEtait: Hmc
cdbitur. Yestietur autem pannis dormilalio, quja- est -amphoraegrediens,.etdixit: Hmc est oculus eorum
despeclumet inopem a cunctis bonis operibus mors - inuniversa terra: (V-etrXXVII.) Et ecce talentum
sua invenit, quera hic ad aliensevitoeexquirenda cri- i" plumbiporlabatut; et ecceynulieruna sedens in inedio7
mina detractionis suselanguor occupavit.[ Vet. XXVI.] amphorm,-etdixil: Hmc estimpielas'. El.projecil-eam'
'Sfed lot dura quse bealus. Job suslinel, dignum non inmedio amphorm, M misii massamplutnbeam -in os
estut per silenlium transeant, eaque a notitja honii-. ejus (Zach. v, 5, seq.). Qui de hac virione amplionB,
num ignbrantise bbscuritas tegat. Tanli qiiippe;sedifi- et mulieiis, et pluriibi, ut latius quid cognovisset
cari ad servaridam palientiam valent, quanti, ifflplen- oslenderel, 461 adbuc secutus adjunxit-: Etlevavi
lesesupernagratia,bejus patientirefactacognoveriiit. oculos meos, et vidi; et eccedummulieres egredienles,'
Unde el idem bealus Job in exemplum vult perlrahi et spiiilus in alis earutn, et liabebanl alas quasi alas
ilagella quse sentit, qui statim subjungil dicens : milvi, el tevaverunt amphoram inler terram et cmlum,\
CAPUT LIII [Rec. XXV]. Eidixi ad augelum qui loquebatur in me -: Quoisim.
VERS.25,24. — Quis mihi tribuat ut scribantur ser- ,deferunt amphoram? Et dixit ad,me: Uiwdificelur ei
monesmei ? Quis mihi det ut exarentur in libro slylo , domusin lerra Sennaar (Ibid.,-9, seq.). Quod prophe-
ferreo, et ptumbi lamina, c vel certe sculpantur in tse leslimonium inutililer pro documenlo plumbi
silicej . - , prolulimus, si non eliam repelentes exponamus.
62. Per ptumbi laminam Judmorum, per silicem • Ait enim : Lcva oculos, et vide. Quid est hoc. quod
C
genlilium corda designaniur. •— Cuncta quae beatus edred'Uur~Et dixi: Quidnamest' Et ait: Hmcesi
Job pertulit, - quia-forti palrum sentehtia edoctus .- amplwra egrediens (Ibid.). Volens Deus propheise.
grayis ille Judasorum populus agnovit, stylo ferreo •' ostendere humanum genus, '& qua ab eo niaxime .
et plumbi lamina scripta sunt. Quia vero liaecetiam culpa dilabalur, per imaginem ampboroe quasi pa-
dura gentilium corda cognoverunt, quid ea nisiin tens os avaritise designavit. Avaritia . quippe velut
silice sculpta videmus? Etnotandumquia in p'uinbo . amphora esl, quoeos coruis inambituaperlum.tenet..-
quod scribitur, ipsa. melalli mollilie cilius deletur; . Et dixit: Hwc est oculus eorum in universa terra
in siliee vero lardius qtiidem valeril lilterse imprimi, " llbid.). Multos oblusi sensus homines ceruintus, €t
sed difficilius deleri. Non ergo immerito per.plumbi tamen eos in malis aelibus astutos videmus; -pro- -
laminam Judsea exprimitur; quoeprsecepta Dei et sine pliela quoque alleslanle, qui ait : Sapientes sunt ut -
labore percepit, et cum celeritate perdidit. Recfe . facianl mala, bene aulemfacere c nesciunl (Jerem. iv, -•
per silicem gentilitas figuralur, qua_verba sacri elo- 22). HLilaque sensu torpent, sed in his quaeappe--
quii vix cuslodienda .suscipere potuit; sed lamen for- lunt avaritioe stimulis.excitantur; et qui.ad bona vi-
tiier suscepla servavit. Per sfylum vero ferxeum denda caecisunl, excitantibus prsemiis, ad peragenda
quid aliud quam fortis Dei sententia designalur?' mala vigilanles fiunt. Underecte de haceadem ava-.
Unde et per prophetam dicitur : Peccalum Judm -" ritia dicilur : Hmcesl oculuseorumin universa lerra.
scripium esl stylo ferreo in ungue adamaniino'(Jerem. El ecce lalentumptumbi porlabatur (Ibid.). Quid est.
xvn, 1). In jungue. fiuis est corporis. Ita vero lapis talentum piumbi, nisi ex eadem avaritia ponduspec-
durusfist adamas, ut ferro non valeat secari. Per cati ? El eccemulier una sedens in medio amphorm.
slylum vero ierreutn fortis sentenlia, per unguem Quam muiierem, ne lorlassis quoeessel dubitare pos-
vero adaniantinurri firiis signatur seternus. Peccatum semus, illico angelus innotuit. Nam illic.mox sequi-
itaque Judoestylo ferreo in ungue adamanlino scri- tur : Et dixit: Hmc est impktas. Et projecit eam in
'
Vindoc , et Aantes symbola cons. el veslieiur.. cibus libri Job manu exaratis alii habent vel.certe,
pannisdormitio. Est etiam in Belldv. dormilio, prius-" alii.nec numero impares, vel celte. Ita legifur lanii-apud
queb legcbaiur-in'Uiic Hieronymum. Gregorius, qui exjdicat plumbi
Turon., ejus paiienliam facti cognoverint. nam, silicem, stylum ferreum, silet de celte, quod
c Alii Editi, vel celte. ln .Gium.sepletn Mss. An- • non' obscure innuit illum nbn Iegisse velcelte,
glic, Norm., et aihs, legiiuf hic et infra, velcerte, - " Omnes Norm., gravi corde. - _...'
quodeliam Hebraico texlttiinagis.conyenit. E codi- Pluriffli Mss., nescierunl.
 1075 MORALIUMLIB. XIV. —IN CAPUT XIX B. JOB. «™
medio ampiiorm.Impietasjn niedio amphorseprojici- A qui ait: Odorem ndlitimsumrnanifeslaiper rios in om-
' Cof-.n,
tur,.quia nuriirum in avaritia semper impielas tene- ni loco,quiaChrislibonus odor sumusDeb(II enim est
tur. El mhit massam plumbi in os ejtis. Massaplumbit" 14). lla e contrario felor ex vitio. Radix
ln os mulieris mitliiur, quia scilicel impielas avari- omniumrmalorumcupiditas'(I Tim. vi,' 10)."Et qiiia
tise peccali sui pondere gfavatur. Si enim ad ea quaei quodlibetmalumperavaritiamgignitur, dignumestut
deorsum sunt non ambifet, erga Deurh ac proximumi' domus avaritise in fetore construatur_ Sciendum "
impia nequaquam existeret. quoque est quodSennaar laiissima vallis est," in qua
-. [Vet. XXVIll.] 64. Superbia el inanis gloria duoi tiirrisa superbierilibus sedificari coeperai,,quse, lin-
sciiicet
prihcipalia vitid. His sublevdtur avgritia. — El levavil guarum facta diversitate; destrucla est; Quse
oculos meos, et vidi; et eccedummulieres egredientes,,' turris Babyloudicta est, pro ipsa videlicel confusio-
ibi ava-
etspiriius in alis earum, -Quid aliud in his duabus-, ne mentiiim atque linguarum. ^ec lirimerito confusio
- mulieribus accipimus, nisi duo principalia vilia, su-." rilise air^jhora poiiiiur, ubi Babylpn, id est
perbtam videlicet, et gloriam inanerri, quseimpietatii sedificalur,-quia dum per avaritiam et inpietalem :
absque ulla dubiiatione corijuncta sunl? Quse-et ini" cerlum esl oinnia mala exsurgefe, recte haec^ipsa
alis suis spirilurii liabere narrantur, quia in aclioni- avatitia atque impietas in confusibne. perbibenlur
bus suis Satanse voluntati deserviunt. Ipsuniquippe B habitare.
propheta spiritum appellat, de quo Salomon ait: SL:' 66. Ecclesia sermones suos cordibus avariiid gravi-
spiriluspolestatem liabentis ascenderil super te,~locum biis. et duris insculpipostulal. — Hsec paucis per ex-
luiimne dimiseris(Eccle. x, 4). Et dequo inEvange-. cessum diximus, ut peccati pondus fexprimi per
lio Hominus dicit: Cum immuhdusspiritus exierii ab1' plunibi. laminam monstraremus. Quae tamen beati
hbmine, antbulril per loca arida et inaquosa (Malth. Job verba sanctse quoque Ecclesioecorigruunt,' quae
XII,45). Spiritus in alis earum esl, quia superbia et' duo sacfi eloquii Testamenla custodiens,: quasi se-
irianis gloria per omne quod aguntSatanse voluntali " cundo sermones suos seribi expetit, dicens: Quis
famulantur. e Ei habebant dlas, quasi alas mitvi. Mil- mihi tribuat,uiscribantur sermones mei? quis mihi
vus"semper naturse studet insidiari pullorum. Istseer- det, ut exarentur in libro? Qusfequiaiorli senfenlia
go mulieres alas habent, quasi alas milvi, quia actio- modo per pondus avaritise gravibus, modo autem
nes eariimdiaboto sunt proculdubio similes, qui in- duris cordibus loquilur, stylo ferreo in plumbilamina -.
sidiatur semper vitaeparvulorum. Et levaverunt am- vel certe in silice scribit. Sed jure"beatum Jbb Re-
'
pboram b inler cmlumet lerratn. Superbia et vana _ demptorisnostriejusqueEcclesiseutivocibusdicimus
gloria habent hocpropfium, ut,eum quem infecerint si quid "de eodem Redemptore nostro qubd aperte
in- cogitalione sua super cseteros.homiftes extollarit, 'C loquitur invenimus. [Vet. XXIX.] Quo elenimpacto
et modo per ambilum refum, modo per desiderium credendum est quia ex eo aliquid per iiguram insi- :
digniialum quem semel c capium lehuerint d quasi " nuat, -si eum nobis apertisvocibus nori demonstral ?'
in honoris altiludinem 4S2 elevent. Qui autemin- ' Sed jam quid de eo senlit aperiat, omnesque nobis
ter coelumet terram est,-et imadeserit, et superiora ambages cogitationum tollat. Sequilur:. .
minime attingit. ' '
- CAPUT LIV. . "
65. Levant ergo istaemulieres amphoram inter ece- '. [
lum el terram, qiiia superbia et inanis gloria nientem VERS.25/—Scio enim- quod Redempior-meusvi-
pfer^avariliamhonoris captam itaelevant, ut quosli-,: '- vit. , -i
biet proximos despieientes c quasi ima deseraiit, et, 67. Job Ckristum Redemptoremaperteprmnuntiavit. ,
alta glofiahtes petant. Sed 'tales qtlique duin supef-" — Qui enim non ait conditor, sed Redemptor, aperte.
biunt, eteos mente transeunl-cum quibus sunt, et-- eum denuntiat qui, postquam omnia cfeavif, ut nos
superiofibus -civibus minitne jungunlur. Amphora de capfivilale redimeret, inier nos incarhatus appa-,:
ergo levafa inter terram et coelumdicilur, quia ava- ruitrsuaque passione nos a perpelua morte liberavit.. i
ri quique per superbiam atque inanein gloriam et Etitoiandum quanta fide se in virluie.ejus diviuiia- .
proximos juxta se despiciunt, et superiora quoaultra ':D.tis aslringat, de quo per Paulum dicitur : Quia efsi.'
ipsos sunt nullalenus apprehendunt. Inter- terram crucifixus est ex infirmilale, sed ^Q^yivit ex virlule .
itaque et coelumferuntur, quia nec aequalilatem fra-: Dei (11 Cor. XIII, 4). Ait namque: Scio enim quod .
ternilatis in infimisper charitaiem terient, nec tamen Redemptor meus vivit. Ac si apertis, vocjbus dicat:
summa pertingere sese extollendo praevalent. Et-dixi- Infidelis quisque illum flage.llatum,-derisum , palmis .
ad angeiumqui loquebalurin me : Quo istm deferunt:• coesum, corona spinea coronatum, sputis illilum,
amphoram? Et dixit ad me : Ut mdificelur ei dotnus crucifixum, mortuum noveiit; ego illum postmor- .,.
in lerra Sennaar. Eidem amphoroe sedificalur domus tem vivere f certa fide credo, Iibera voce profiteor^,
in terraSennaar. Sennaar quippe fetor eorum dicifur. quia Redemptor meus vivit, qui inter impiorum ma-
Et sicut borius odor ex virtute est,'Paulo altestanle, nus occubuit. Sed quid, beate Job.per resurrectio-
- a Vindoc, etAabebaritalas milvi. e In Nofm. et Vindoc. deest ima, et legitur quasi '
b Norm., inler terram et cmlum. J' deserant. '->' .,...: -
' c Yindoe.Tiabet ~
' tactum. Sic .Mss. et Editi pene omnes. In Gussariv: post -
Deest quasi in Lyr. et Bigot. Vatic, certa fidecredendo,
 1075 SANCT.IGREGORH.MAGNI . 1076
nem illius .etiam de tuas carnis resurrectione confidis,, A resurrectionis gloria differuntuf. Unde caufe hanc
aperta, quoeso, voce profifere. Seguitur: eamdem dilalionem intulit, idiceiis : Et in ribvissimo
GAPUT LY [Rec. XXVII]. die de terra surrecturus surri.
IBID. <—Et in novhsimo die de terrasurrecturus . .[Vei. XXX.] 484 69- fiiduciarii rioslram robo-'-
sum._ - . - . . ral muligrum mortuoruniresurreciio. — Habemus
68. Christus piprtuus est ul mori non timeretnus ; ergp sperri resurrectionis nostrae,.con_sidferala
gloria
resurrexit ut nos resurgere posse confidamus, — Quia. i. capitis nosiri. Sed ne quis vel cogitatione tacita for-
videlicet resurreelionem.quam in se, ostendit in no- sitan dical quod idcircp ille resurrexit a
fcis etiam quandoque facturus est. Resurreclioneml Tinus idemque Deus et homo morleiri, mbrle, qrila
^uarri ex hu-
quippe quam in se oslendit nobis promisit, quia suii manilate perlulit, ex divinitale superavif, nos vefo,
capitis gloriam sequunlur fnembra. Redemptor ergo> qui puri homines raimus, a mortissurgere damna-
nostef suscepit mortem, ne mpri timeremus. Osten-, . lione non possumus, recte iri resufreclibnis ejus
dit resurfectionem, ut nos resurgere posse confida- tempore eliam multorura sanctbrum eorpofa resurr
mus. Unde et eamdem mortem non plusquam tri- rexerunt, ulet iri ;se nobis exemplum ostendefet,
duanam esse vpiuit, nesi in illo resurrpctio dif- et de aliorum qui nobis per puram humanilatem si-
ferretur, in nobis omnimodo desperaretur. Quod1 B niiles fuerunt nos resurrecliorie roboraret, quatenus
bene de illo per Prophetani dicilur: De torrente> cum se homo desperaret perciperp quod in se osten-.
a in via bibet, proplereg exqltabit
caput (PsaL cix, 7). " derat Deus liomo, hoc in se lieri pbsse preesumeretj
Quasi enim de quodam flumine riostrse passioriis nony' quod in ipsis iaclum cognosceret quos puros fuisse
in mansjone bibere, sed in yia. dignatus est, quiai' Ijomines non dubilareil
mortem transitorip, id est ad triduum contigit, at- 70. Fides resurreciionis asiruitur. — Sunt verp
que in, ea morle quam contigit, nequaquam sictit. nonnulli qui, consideranles quod spiritus a carne.
nos Usque adfinem sseculi remansil. [Rec. XXVIII.], J^ solvitur, quod caro in putredinem vertitur, quod
Dumergo die tertio resurrexil, quid in ejus cofpore,( putredo in. pulverem redigiiur, quod pulvis ita <=in
id est'Ecclesia>«equalur ostendit. Exemplo quippe". j- elementa solvitur, ut nequaquam ab.humanis oculis
monstravil quod promisit in prasmio, ut sicut ipsumt videaiur, resurreclionem ,fieri posse despefant; et
resurrexisse fideles agnoscerent, ita in seipsis in fi- dum arida ossa inspiciunt, hsec vestiri carnibus rur-."
ne rriundi resurroctionis proemia sperarent. Ecce nos..-.'__ sunique ad vitam viridescere posse difadunt. Qui si
per moftem carnis usque a'd finem mundi remane^. , resurrectionis fidem ex obedtentia non tenent, certe
mus in pulvpre, ille autem die lertia ab ariditafe> hanc tenere ex ratione debuerant.. Quid enim quoti-
mortis viruit. ut divinilalis susenobis potenliam ipsat Q G die nisl resurreclionem nostram in eleme.ntis suis.
innovatione suse carnis ostenderet. Quod beue per mundus imitatur ? Per quotidiana quippe niomenm
Moysen virgis duodecim in tabernaculo positis de- lux ipsa lemporalis ,quasi moriltir, dum, superve-
monstratur (Num. xvn, 2). Nam cum Aaron sacer--.. nientibus.jioctis tenebris, ea quoe aspiciebatur sub-'
dblium, qui de tribu Levi fuerat. despiceretur, nep. , trahitur, et quasi quotidie resurgil, dum lux__ablata.
digna tribus quse offerrel holocausla crederelur, duo- oculis, suppressa iterum nocte reparatur. Per mo-
decim virgae, juxfa duodecim tfibus, in tabernaculo, menta qttoque temporum ' cernimps arbusta viridita-
pohi prseceptse-shnl;-el .eccb yirga Levi viruit, «tl tem foliorum amittere, a ffuctuum prolatione cesr
quid virtutis in munere Aaron haberet, ostenditl" ,•sare; et ecce subito quasi ex arescenli ligno velut
-
(Ibid., 8)i Quo videlicet sigrio quid innuitur, jiisii quadam resurreclione veniente videmus.folia erum-,
quod omnes qui ufeque ad finem mundi jaceraus in., pere, fructus grandescere, et tolamarboremfedivivo-
mortej qiiasi virgaereliquae in ariditate remanemus?> decore vestiri. Indesinenter cernimus parva arborum
Sed cunclis vlrgis in aridifalb renianenlibus. virgat semina terrse humoribus commendari, ex quibus non
Levi ridilorem redit, quia corpus Domini; veri scili- longe post aspicimus magna arbusla surgere, folia
cet sacerdolis nbstfi in mortis ariditale posiium, in'! - pomaque proferre. Consideremus ergo parvtim cujus-
florem fesufreclionis efupii. b Quo llore recte Aaronij)D libet arboris semens quod jn terram japilur, ut ar-s
sacerdos esse cognoscilur, quia hac resurreclibnis. bor exillo pr.oducatur, el comprehendamus, si pos-
gloria Redemfitbr noster, qui de tribu Juda ac Levii sumus,-ubiin illa tanta e brevilale seminis lam ira-,
. oflus est; intefcessbr pro nobis esse monslratur. mensa arbor latuit, quoeex illo processit, ubi lignum
Ecce ergo jam virga Aaroft post ariditatem flofef;> •, ubi coftex, ubi viriditas foliorum, ubi nbertas lruc-
sed vWgsedubdecim ifibuum in-ariditate remanent.s tuumi Nunquidnam in seniine tale aliquid cernebattir
~
quia jam quiderii cbfpus Domini post mortem vivit,, cum in terram jaceretur Et tariieh occullo rerum
sed hdslra adhiic cotpora usque ad finein mundi a.i, omnium opifice cuncta mirabiliter ordinanle, et iti
,a Lyr. German. et Bigot.; *« via bibit, quod etiam elementis. Utic utramqiie lect. exhihet. Similia de
nunc habel Utic, riiulalo e in i. resurrfeclione lfeguntur hom. olitti 20, iii Ezeth.,
i>Multa hic omissa in Edil. Gussanv. supplevimus nunc 8 libri n.
ex Mss.-el EtcusiSi Sic enjm in illa Edit,, legitur: d Turon., a fruciuum prelalione post largilionem
Quo floreAaron resurrectionis gloria Redemptor nosley.. eessare.
aui de tribu Svtta, ^efcs - 0 Turon. et Norm., parvilale senimis. Ulic. utram-
c Turon. el Getm., pro in etenenia,.faabenl in que lect. habet.
 1077 MORALIUMLIB; XIV.— IN CAPUT XIX B. JOB. - - 1078
mollitie seminis latuit asperitascofticisj et in-terieri- ACoristanlinopoliiana
_ urbe positus, Iioc evangelicaB,
tudine illius absconsaest fortitudo roboris.et in-sic- vefitatis testhnonium protulissem, ait : Idpir.coDo-
«itate ejus ubertas ftuctificationis. Quid ergb miruini minus.hocfecit, m-dubitationem resurreclionissuse,
si -tenuiesiniumpulvefem, anbstris'Oculis inejemen- de discipulorum cordibus amoveret.. Cui inquam.:.
4is Tedactum, cum vult. in hominem. roforniatv qui Mira est res valdfejquaniastruis,ut inde nobis du-
ex ienuissimis seminibus innriensa arbusta redinte- bietas surgat, uhde discipulorum corda-a dubietale
grat ? Quia ergo rationales sumus "conditi,spem re- sanata suni. Quidenim detferiusdici potest quam ut
surreetionis rioslraeex ipsa debemus Ferum specie et lioc nobis de ejus vera«arne dubium-fiat,, per quod
contemplatibne colligere, Sed quia In nobis •sensus discipuliejus.ad fidem d sb omni sunt dubietate re-
torpuit rationis; accessit hi exempium grati.a. Re- parali? * Si enim non hoeJiabuisse astruitur-quod
.demptoris. Venit namque b conditor nosler, susce- osteiidit/unde.fidesdiscipulis ejuscopfirmataesf, inde.
pitraoriem; ostendil resurrectioriem,-ut qui-resurre- nostra destruilur. Qui adjungebat etiam, dicens.:.
ctionis spera ex ralione tenere 4©5 npluimus,;: ,Corpus palpabile habuit qupd ostendit ;.sed pbst con-
hancex ejus adjutorio et exemplo teneremus. Dicat firmata cordapalpantium, ontne illudin Doniinoijuod,
igitur beatus Job: ScioquodRedemptormeusvivit, et palpari potuitin subtilitatem est aliquam redacluni.
in novissimodie. de.lerrg, suireclums sum.Elqui&quis B ] Ad haecipsa respondi, dicens: Scriptum est: Christus
resurrectionis in se.virtutem fieri posse desperat,- resurgens c a mgrtuis, jam non mpritui; mor,silli ultra
.verba in gentilitale positi viri- fidelis erubescat, et non dpminabilur (Rom. yi, ;9). Si quid ergo in ejus
periset quanto pajnsesit pondere feriendus,_si adhuc corpore.ppst-resurrectiqiiem potuit immutari, contn..
non eredit suam, qui.jam resurreclionem Domini yeridicam Pajili sententiam, .post resurrectionem-
cognovit factam, -si et iile suani credidit, qui adliuc Dpminus rediit in mortem. 46S Quod quis.dicere.
-DominiJesu sperabat csse faeiendam. yej stuilus praesumat, nisi guiyeram carnis ejus re-
- [Vet.XXXI.]ll.Qualilas corppntmpostresurrectio- surrectionem dencgat? Tunc mihi objecit, dicens:
Tiein.—Sedeeceresurrectionemaudio, eflectumtamen Cum scriptum siu. Caro et sanguis regnum Dei possi-
ejusdem resurrectionis-exquiro. Credb namque quia dere non possunt,,{j Cpr. xv, 30),, qua. ratione cre-
.lesurreeturus sim, sed vplo ut audiam -qualis..Scienr dendumest resurgere veraciter-carnem ?Cui inquam :
dwn quippe mihi est utrum In quodam alio. subtili in sacro eloquio aliter earo dicitur juxta- naturam,
fortasse, vel-aereo. an in-eo quo moriar eorpore re- alque aliter juxta culpam, vel corruptionem. Caro"
surgam. Sed si in aereo cprpore surrexero, jam ego quip.pejuxta naturarn,- sictit scriptum est: Hoc nutic
non ero quj resurgo. Nam quomodoest vera resur- os ex ossibusmeis, el caro de carnemieg(Genes.n,'23);
irectio, si. vera esse non ppterit caro?-Aperta ergo Q i et Verbumcpro factum est, et habitavitin nobis (Joari.
ratio suggeiit quia si vera carp non fuerit, prpcul i,14). Caro vero juxta culpam, sicut scriptum f st:
dubip resarreclio, v.era,non,erii. Nec.enim-recle re- Non permanebit in hominibus istis spiritus meus, eo
-surrectio dici potest, ubi non resurgit qupd.cecidit. quod su.nlcaro (Genes.vi, 3). Et sicut Psalmisla ait:
•Sediias nobis beate Job dubietatis nebulas tolle, et Memoralusest quia caro.sunl: spirilus vadens, etnon
quia per acceptam sancti Spiritus .gratiam de spe rediens (Pstd. LXXVII; 39). Unde et discipujis Pauius
nobis loqui nostrae resurrectionis coepisti,aperte iri- dipebat :^os^autemin carne non eslis, sed in spiritu
dica, si caro nosira ver.iciter c resurgat. Sequitur : (Rom. viu, 9). Neque enimin carne rion erant,.qui-
- ,. CAPUT LNI.[Rec XXIX]... , . lius epislolas lransmittebat,.sed quia passionescar-
VEBS.26. -^- El rursmh circumdabor pelie mea. nalium desideriorum vicerant, jam liberi peryirtutem
7_2, Error Eutychii, corpus iriipalpabile aerequei spiritus in carne nbn erant,. Quod ergo Paulus apo-
subiiliusfuturum asserentis refellitur. — Dnm aperfes stolus dicit: Quia caro el-sanguis regnum Dei possi-
pellis dicitur, omnis dubiialio verse resurreclionisi derenon ppssunt, carnem vult secundum culpam in-
aufertur, quia non, sicut Eutychius Constantinopoli- telligi, rion jcarnem secundum. naluram.. Unde et
tanae urbis episcopus scripsit, cprpus nosfrum in iila[ mox, quia ctirnem secundum culpam dicefet psteridit
resurrectionis gloria erit jinpalpabile, veniis aereque: j) subdeus : Neque corruptio .incorruplelam possidebit.
subtilius. In illa enim resurreclionis gloria eril cor- _, In illa .ergo coeleslis regni glpria caro secundum na-
pus noslrurii subliie uuidem per, effeclum spiritalisi turam erit, sed secundum passionpm desideria nori-
potentise, sed palpabile per veritalem naturse. Undei erit, quia devicto mortis aculeo, in oelerna incorru-
'
eliam rederoptor nosler dubilanlibus de sua resur- plibneregnabit.. - ; '
rectione discipulis, oslendit rrianus fellalus, palpandai. [Vet. XXXII.] 73. Eutychii responsioneset effugia
ossa carnemque prsebuit, dicens -.Palpaie et videle,, diluuniur. —-Quibus dielis idem Eutychius. consen-
quia spiriiuscarnem et ossa non habet, sicut mevideiis; tire seprblinus fespondit, sed tamen adliu_c€ofpus
habere (Liic.xxiy, 59). Qui cum feideiriEutyelno ini palpabile resurgere pbsse denegabat. Qui feiiani"in.
8 In quibusdam Edilis legituf, vel a noslris oculis. cum German.'habent,-«6 omni sunl
Olitn ita leg.balur in Dtic: Expunximus, vel a, ad Nostiaj.lectioni suffragaturcontextus dubietuteyseparati:
' setics: Oplime
fidem Mss., Nonn., ratione prseterea id suadenle. enim dicitiir, dd fidem suni...' repaiali; ifiinime'au-
- b Norm., Redempior.noster.In Utic utraque leclio icm,ad-fidein..:
- - sepdrali.
notalur. -,.-',- . o;Vindoc, si enim hbc nmi lidbuissel,
~ ' ' deslruitur
c Pfurimi, surguk''- - '-" ' - ' ostendit.
~ Sic Vindoc.,'Norm., eic, , Edil. Alise
quod
• f ex mortuis.' - , . " •
veteresque , Turon.,
 " '• -
1079 SANCTI GREGORIIMAGNI f.080
Iibello quem de resurrectione scripserat Pauli quoque A -•' VERS.26. —Etin-carne mea-videbdDeum.
-apostoli testimoniumindiderat diceritis: Tri quod se- 76. Reducendamcarnemin integrumslatum crcdidit
minas, non vivificalui; nisi prius morialur;' et qubd Job.'—,-Ecce resiirrectionem, eccepellem, ecce car-
seminas, -non corpus quod-futurum esl seriiinds,' sed nem apertis fatelurvocibus. Quid ergo remanet unde
nudurii granuni (I Cor. xv, 36). Hoc nimirum osten-. possit mens nostra dubitare? Si-itaque.isfe vir san-
dere feslinans, a qiiia caro. vel impalpabilis, vel ipsa ctus ante effectumresurrectionis dominicsereducen-
non eril, diim sanclus Aposlolus de resurreclionis dain -carnemin integrum statum crcdidit, quis efit
agens gloria, non corpus qupd futurum est seminari featus nostrse dubjlalionis, si veracarnisTesurrectio
dixerit. Sedadhsec 1' Gitiusrespondeiur. NamPaulus nec post exemplum credilur-Redemptoris? Si enim
apostolus dicens: Non corpus quod futurum est se- post resurrectionemcorpus palpabiie non eril, pro-
minas,'sed -nudum granum, hoc insinual quod vide- fecto £ alius surgit quam moritur, quod dictu nefas
mus, quiagranum cum culmo et foliis naseitur,-quod ^st credere, quia ego morior,- et alius resurgat. Unde
sine cuhno et foiiis seminalur. Ule itaque in afigmenlo quseso le, beate Job, subjunge quse sentis, et .hujus
glorise resurrectionis.nori dixit grano seminis deesse nobis questionis " serupnlum tolle. Sequitur :
quod crat, sed adesse quod non erat. Isle autem CAPUT LVII [Rec. XXX].
dum verum corpus resurgere denegat, ne<r_uaquam o VERS.27. — Quem visurus sum ego ipse; el oculi
djcit adesse qubd deefat, sed defessequod erat. mei conspeclurisuni, et non alius.
74. Eutychii librum fiammisaddkere cogitat impe- 77. Caro nostra post resurreclionem eadetn fulura
ralor.' Mbrilur Eutychius, abjtiralo errore.— Tunc est per naluram, el diversa per gioriam. —Si enim/
h
itaque de hac re in longa contentione perducti, gra- sicut quidam errorum sequaces arbitrantur, post
vissima a nobis coepimusc simullatione resilire, eum resurfeclionem corpus palpabile non erit," 1 sed.in-
pise. memorioeTiberius Constanlinus imperator se- visibilis corporis subtililas caro vocabitur, quamvis
creto me et illum suscipiens, quid iutfet nos discor-. substantia carnis non sit,"profeeto alius est.qui mo-
diosversaretur agnovit, et utriusque parlis allegalio- ritur, et alius qui resurgit. Sed beatus Job i haric
nem pensans, eumdem libruni, quem deresurrectione eis sentenliam vefidica voce destruit, qui ait: Quem
scripsefat, suis quoque allegalionibus destf tieris,deli- visurus sum ego ipse, el-ocnli mei conspeciimsunt, et
bera vit ut flariimiscremari debuisset. A quo ut egressi non alius. Nos aulem beali Job -fidem sequenles, et
sumus, me segritudo valida,eumdem "veroEutyehium Redemptoris nostri posl resurrectionem corpus pal-
~
segritudo et mors prolinus est secula. Quo mortuo, pabile veraciter credentes, fatemur carnem noslram
487 <IuiaPene nullus eraf qui ejus dicta sequere- post resurrectionem futuram et eamdem, et diversam:.
lur, dissimulavi coeplapersequi, ne in favillasviderer „ eamdem pernaturam, diversam per gloriam; eam-
verba jaculari. Dum tamen adhuc viveret, et ego dem per veritalem, diversam per potenliam. Erit
validissimis febfibus segrotarem, quieunque nofi mei itaque ]csubtilis, quia et incorruptibilis. Erit palpa-
ad eum salutationis gratia pergebant, ut eorum rela- bilis, quia non amittet essentiam veraeis naturoe.
tione cognovi, ante eofum oculos pellem maniis suse Sed sanctus vir eamdem fesurrectionis fiduciamqua
tehebat. dicens : Conliteor quia qmnes in hac carne spe teneat, quanla cerfitudine prsestolelur, 4@S '&'
sicut omnino "
resurgemus. Quod,"c ipsi fatebantur, jungit. Sequitur :
prius negare consueverat. CAPUT LVIII.
.75. Ex verbisJob resurreclio.probatur. — Sed nos IBIB.— Repbsitgest hmc spes tnea in sinu meo.
isla postponenfes in beati Job sermbriibussubtiliter 78. Job deresurrectione sua ceriissimus.—Nilnos
exquiramus si vera erit resurreclio verumque corpus babere certius credimus quam hoc quod in sinu te-
in resurrectione. [Vet. XXXIII.] Ecce enim jam de iiemus. In sinu ergo suo ^pem reposilam tenuit,
spe resurrectionis dubilare non possumus, dum ait: 1quia veram certitudinem de spe resurreelionis proe-
Et in novissimodie de terra f resurreclurus sum. Du- "sumpsit. Sed quia venturum diem resurreclionis in-
bietatem qooque de reparatione vera cbrporis abs- noluil, jam riunc seu voce sua, seu typo sanctoe et
tulit, qui ail : Et rursum circunidabor peile mea. universalis Ecclesioe pravorum facla redarguit, et
"
Qui adhuc ad auferendas'ambages noslrse cogita-' judicium quod in resurreciionis die sequitur prsedi-
tionis sribdit: cit. Nam protinus subdit":
. a In oranibus Mss.Anglic et nostris, si Germanen- tim' lib.i, epist. 2.
sem excipias, legitur caro palpabilis. Ih Vita sancti Ebroic, mgritudo valida et mors.
Gregorii, auclore Joan. Diacono, 1. i, cap. 28, ubi e Vindoc, quod sicut ipse fatebatur.
mlegra hsec disputatio refertur, eadem est lectio, tam f Norm. el Germ., surreclurus sum.
in •Mss.• quam in excusis exemplaribus. In Codice e lidetn, atiud surget. . .
tamen Utic. manu exarato libros Moral. continente , h Germ., Bellovac, Ebroic. et alii Norm., quia
rion-obscure videtur olim scriptum fuisse caro itn- post ' resurreciionem.
pglpabiiis. Ita vero legendum demonslral totius dis- . Bellov., seriinvisibilis corpus subtititas. .
• putaiionis series. i Plerique, haric eerum senlentiam; quidam Editi,
- b Ulic, citius respondi: Paulusaposlolus dicens,etc hanc ejus,-
c Ita legitur in Mss. lum Morai, tum Vilse sancli k Ita Vindoc, Bellov., Turon., Norm. In G.erm.et
Gregorii a Joan. Diac. scriptae,1.1, c 28, quod idem in 1Editis recent., erit itaque spiritalis. '
sorial Acsimullate; male legitur in Excusis simula-, Editi cum Germ., quia vera certiludine.
tione. Ita vox Gregorio non insolpns, legilur prseser-'
 £081 MORALIUMLIB. XV. —,1N CAP. XX B. JOB. 1082
-.-'' - CAPUT LIX. .Atimere despicit, esse Dei. judicium .nescit. Sienim,
VEES.'28,29. —Quare ergonunc dkitis :-Perse- hoc timendum scifet, quse in illo^unt puniendaoon.
quamureum, eiradkemverbiinveniamus contra eum? ageret. Nam sunt plerique qui extremum esse judi-
Fugile ergo a-facie gladii, quoniam ullor iniquitatum «ium verbo tenus • sciunt, sed perverse agendo te-
gladius est, et sciiote essejudicium. .; stantur quia nesciunt., Quia eriim hoc non formidat
79. Ex jttdkio quod resurrectionemexcepturumest, ut debet, necdum cognovit cum.quantoturbineter-
urget~iniquosadpmnilenliariii—Priori quippp sen-,. roris adve.nial. Si enim pensare pondus tremendi
tentia iniquorum facta reprehendit, sequenli aulera- ^xaminis nosset, iroediem ulique timerido prsecave-
ex divino judicio -peenasinnotuit. Ait enim : Quare. ret. Faciem quoque. giadii fugere est ariimadversio-,
ergo minc dkiiis : Persequamur ehm, et radicem verbi, nisdistrictse sentenliampriusquam appareat placare.(
'inveniamusconlra eiim? Perversi quilibet qnia malo Yilari namque lerror judicis non nisi ante judicium-,
sludio beneprblata audiunt, et inlingua jusli.accu-. potest. Modb non cernitur, sed precibus placalur.',
sationis aditrim invenire appetunt_ quid aliud quam Cum vero in illo tremendo examine sederil, et videri
contra eum verbi radicem quserunt, ex.qua videlicefc potest, et placari jam non polest, quia facta jravo-
ioquendi originem sumant, el:ramos pravseloquaci- rum, quse. diu sustinuit tacitus, simul omnia feddet
* tatis in accusatione dilatent? Sfedvir sanctus cum.a g] iratus. Unde necesse est nunc timere judicem, cum'
pravis talia sustinet, non contra eos, sed magis.pro necdum judicium exercet, cum diu sustinet, cum_
ipsisdolet, etmale.cogitata redarguit, ac mala eis mala adhuc tolerat quae videl, ne cum semel marium
qure fugiant ostendit/dicens-: JFugiteergo a facie gla-. in retributibrie ultibnis excusserit, tanto in judicio
dii,. quia ultor iniquitalumgladius est, et scileie esse districlius feriat, quanlo ante jitdicium diutius ex-
judiciuni; Ornnis qui perversa agit, eo ipso a quo hoc-.. speclavit.
. a Supplevimusex Mss. Anglic et nostfis, timep?., Iwc limendumscirei. In Norm., legitur ~ si enini lioc
Prius Jegebatur sirnpliciter qut>hoc IrfespicjJ.-.AcUtln-'limendb; /•' ' -*
-dum fuisse timere probant quoe'seqiuuntur :'s'i enim — . i- e \

LIBER DECIMUS QUINTUS.

In quo xx et xxi cdpitum libri Jdb explicatio brevis absolvitur.

' y
469 \}T'i- elR~c- !•] Quia«amici beati Job nequa rC - CAPUril.
quam perversi esse potuerunt, Sopbar Naamathilis VERS.5. — Doctrinam qua me arguis audiam; et.
verba testantur, qui de org ejus terrorem venturi ju- spirilus intelligenlim memrespondebii mihi.
dicii audiens, protinus. adjungil: , 2. Mulli monita audiunt, ut judicent^ non ut se-
'
. CAPUT PRIMUM. : . .quantur. —-Ac si aperte dicat : Tua quidem verba
CAP.XX,YERS.2. — Idcirco cogilalionesmemvarie audio, sed an recte prolafa sint, spiritu mese irilelli-
succeduntsibi, et mensin diversarapilur. . genlisediscerno.e Nam qui docenlis verba despiciunt,!
1. Quanto lerrore ex assidua ejus consideralione doplrinam ejus non ad adjulorium, sed ad occasioneni
affici debeamus:—Ac si apertis vocibus dicat : Quia certaminis sumunt, ul; audita polius judicent quani '
extremi judiciHerrorem corisidero,' idcirco cogifatio- sequantur. His itaque sub quodam moderamine proe-
rium "tumultibusin timore a confundor. Tanto se missis,inaperlani jambeali viriexprobratipnem pro-
- -
quippe. animus amplius, in cogitatione b dilatat, silit, cum.subjungit:
quanloillttd esse.terribile, quod imminet, pensat. Et- - . CAPUT III \Rec. II].
indiversainensrapilur, quando modo mala quseegit, VERS..4, 5. — Hoc scio a principio, ex quo positus
modcbona quaeagere neglexit; modo reprehensibilia esl Jwmosuper terram, quod ians impiorum brevis sit,
in quibus est, modo recta quae sibi adhuc deesse D 1 etgdudium hypocritmad instar-puiicl}.
conspicit, sollicito.pavore perpendit. Sed amici beali" Zt.Sreve esi quidquidfinitur', — Liqiiet nunc qtiia,
Job cum assiduilate vita3 illius edoeti bene vivere suoe iutelligenlise spiritu inflatus, eas quas cbntra
noverint, pensare tamen subliliter Dei judicia ne- impios sentenlias profert. in beati Job redargutioni- •
scientes.-nialahic juslorum quempiamposse recipere bus inflectit. Quem enim prius justa agere et postriio- -
non credebant.-Unde et eumdem sanctum virum ini- dum poenas lolerare cpnspexit, priine In illo hypo-
/quiim -essesuspicati sunt, quemflagellatum viderunt, .crisimsestimalfuissequodvidit, quia videlicel ajusto
atque ex.hac suspicibne agebalur ut in ejus quoque Deo justum famulum affligiposse non credidit. Sed
increpationem.dilaberentur; ad quam tamen incre- nos easdem ejusdem sententias, quas non recte
pationem quasLsub quadam reverentiadescendunt. rectas prolulit, sollicita intentione pensantes exse-
Unde Sophar subjicit dicens :. quamur; et conlemnentes quodfalsumcontfa bea-
a Vindoc, confido. - . c Sic Mss. Anglic. et nostri. Vet. et recentiores
h Turon. et Vindoc., dilaniat. — ,. Cusi: nam qui dicenlis verba.
 1085 - '' SANGTI'GREGORlt MAGNI *~> ."V «84
lum Jobiqquitur,-ihtueairiuf "qiiariVvefadicat sibsee Aponilur_ levatur, sic liypocflfa praesentisTitsc gaudia
.eoritfa iriipibs loquereluf. Ait ilaque :"Hb'c scio~d dum tangit hmitlit.Dequo elsubditur-> ."•-: -
-
principio, ex' quo positus est homo super terrdnij qubd '-GAPUTIV [Rec. III].
tos impiorum brevis tit.[Vet. II.] Dieiuriis bfevita- • VteRS..6, 7. — Si ascendeflt usque tid cmlum super-_
tem vitre prtesentis, cbrdis oeulum ad exbraium-fe- bia ejus, et caput ejus nubes teligerit, guasi slerquiii-
duxit oflgiriis, ut ex ariteactis colligat quam nulla sint nium in fine pcrdetur: • • . \ r -
qiioevideritur aliqua esse dum sunt. Si enirii ab ipsb 5. Gsudia vitm prmsentis, gum.iniqui taniifaciunij
buhiarii gfenefis exorluusque ad'hoc tempus in qtio jusii "arbitrahlur slercora. — Superbia^hypocrite.
siimus irienlis oculos duciraus, omrie quodihiiri po- usque ad coelumascenderedicitur, quando ejus elatip
tuit il^P^^^^^i^^i^idbirius; Ponamtisehim ccelestem agefe vitam videlur-. Cujusfiliam/capiit
qufeinlibet horiiihem a a pfinio die hiuitdi" conditi v ijuasi tiubes tarigit^g^^ quando principalis pars,- yi-.
usque ad hbdiefriuhi diem vilarii ducere, libdie tarneri-v delicet •'iriteliectus illius, sanctorum proecedentium
<3"atridem viiain i>quarii sic longarii ducere videbaiur coseqjiafilrieritis crediturrSed quasi sterquilinium in
' flne
finire,"ecfeefinisadest, prseterita jamriuflasunt, qtiia' pferditrir, quia in tnorte sua-cum ad^tormenla
tsuricia iransieriFnf/Futufufn m hoc muriflohihil esV - ducittir, slercbribus vitiorum plenusf-ajnalignis spi-.
quia nullum a'dviiam vel brevissimiiih festat motrieri- B"ritibus
] cbricrilcatilr. [Vel. III.] Gaudia etenim vifse'
'
turii. Ubi est ergolongum tefnpps quod iritfefihitiuhi" p'focsehtis,"quoelnjusli «stimant niagna bo"na,'justi
. firiemque deprehensum ita edrisumituf, ac si nec sletcof a fleputant. Unde scfIptuni est: De stercotx-bo-.
jjreye unquarri fuisset? numlapidatu'sestpiger(Eccii: xxn,2). IsergoqiiiDpum
4. Mulli "iion esse, sed dicl bdnicurant. Hfpocritm sfequi riolufefit, ab ariiore selerpaj vitae.pigrescit.-Et
gaudium transit, pmna manet. Impii itaque, quiaprav" r quoiies rerum iemporalium-damrio percutitur_ex.liis
senteni.yitajn dJIJgunt, in ea procul dubio elati per- nhniruai affligilur, quse justi viri velut stercoracon-
cipere laudem.guaerunt. Linguoefavoribusextollun-' temntmt. Qui fergo exterrenafrim feftmi petcussiohe
tiif, riec esse bbni, sed dici appetunt. Quam videlicet atterriur;, qiiid aliud quam de boiirii .stefcbfe E lapj-.
laudem longam esse existimant duni assequuntur, sed datur? Et recte liypocrita sterquilinio similis dicituf,
Tjrevem intelligunt fuisse dum amiltunt. In fine quia dum tempofalerri glofiain liabefS appfelil, mbdo
quippe eis ostenditur quain niliil .fuferilqr.od ama-,, _-per-cogifationem apud semelipsum tumet, modo
verunt. Unde.recle contra eosdern impios dititur : eariideriiglorikiri ajiisinvjdet, eamquealiosveraciter
"Hocscio a principio, exquo positus est hoiiio super "- babentes irridet. Quot ergo vitiis plenus est, quasi
terram, quod laus impiorum.brevis sit. Ubi ap.te sub-_ -tot «Jercoribus in conspectu selerni judicis illius
jungilur : El gaudium hypocritm ad instar puncti. pr pectus fetet. Dicatur igitur : Si ascenderit usque ad
Ssepe hyppcrila dum sancfum se simulal, -el iniquum "• cwluin superbid ejiis, el^iapui ijus nubes-tetigmt,
•-exhibere minime formidai, c ab biririibus honoratur, ifudsi sierqttiiiniuih infine perdetiiri Qui etsi cOslestfeni
ejque sanctitafis gloria deferlur ab iis qui exieriora - vilam se agere siniulat, fetsilntellectuih siium esse
cernunt, sed inleriofa perspicere nequeunt. Unde fit similem veris praedicatbribus-oslehtat,qua'si Bterqui»
^ut gaudeat iri prima sessione, iiilarescat in primo re- linium tanien iri iihe perdiluf, quia mehs illiuslpro
-cubitu, infletur in prima salutatione, elevetur iri re- -vitiormn suorum fetore damnalur.";Sequitur . . ._
verenti.voce obsequentiuni, et siiperba cbgilatiohe CAPDTVv ' , ..
tumeat in famulatu subditofuni, sicut vbce qiioqiie Ims.li "- Ei quiiium viderant dicent: Ubi est?
Vpritalis de laljbus.dicitur : Oninia verb 6'per'dsua - 6. Hypocritarum vita in fitie delegitur. — .PJerurri-.
fgciunt, ut videgritur ab homihibus. pildlant enim que hypocrilarum vita eliam.abomritbus reprpba-in
phylacieria sua, et magnificant firiibrias suas. Amani-- fine cognoscitur, ut signis jam aperlioribus qui fue-
& aulem primos recubitus in ccenis, ei primds caihe- rint osteridalur. Quiprgo nunC elatum-viderunt,- de
dras in syhagogis, et salulaliones in foro, et vocari ab esstincfo dicfent: Ubi est?.Quil\ nequelicribi elatus-
hothinibus, Rabbi (Matth. xxin, 5). Sed lioc eorum fuerat"apparet, neque in oeterniiatis rpquie, de 'qua
gaiidium seterriitati comparatum quid erit, qiiaudo, .JJ1fesse pulabatur. De cujus brevitate vitse adhuc aple
irruentemortis arficulo, itaconsumilutac si pmhino - subjiingituf": - ' • -
"
non fuerit? Cujus riimirum gaiidii Isetitia pertransiit, . CAPUT m{Reci IV]. ..
etpoenapermahet, et cum res&miflituf, causa du-i VERS.8.,— VeluUsomniuniavoiansnoninvenieiut,
fat. Bene auieni dieituf : Gaudium hypbcritm ad f transietskulvisianocturnai ,-
ihstar puncti. Iri puncto eriiih Siylris iuox ut ponitur 7. Vitd liypocritmphantasmali similis. -^-.Quidest
levafur, nec mofa-Tilla agitur ut per expriihendafri vita liypocfitsc, nisi qufcdamvisib phanlasmatis, q.uas
Jineajri trahalur.Gatidiura ergb liypocritsead similii- hbcbstendit in imagine,' quodnonhabet- ex veritale?
tudinem puncti fesl, quia appatet ad hioriientum',;«edI Unde rectfe quoque somnio.coriiparalur,- quia .ab ea
disparet in perpetiium; et sicut "stylusiripuncto durrii bmriis laus et gloria, quasidum lenetur amittituf.
a Germ., Bellpy. et Norm.y a die miindi coh- 6 Ebroic, fibhbminibiis hohordiut\ "
primo
ditumi - d Deest autem in Norm'. et Gferni. . . •;'.
b Quatuor Mss..Anglic et omnes Norm. ila habent. e Germ. flagellalur. In Ulic. olim scrip.tum flagel-
In Gerni. taiiien fetiri Utic. legitiir, quam qurisi lon- "" latur; quo expunclo nunc iegilui. toj.|fiarHr. - •
gam, ut in Vulgatis; sed aliasiiriulexljibetrir.leGtib f Norffl., irunsibiu In Ufic. oiims iraniiet.
in Ufic, quam sk longam.
 1085 MORALIUMLIB. XV.#iN>CAP.-XXB. JOB. 1089*
Ssepe.namque in nocturna yisione-nonnuUi pauperes A;cantur, i interius Inanes.flunt^ et divitesipariler-et;
factos se diviles admirantur. deferri sibi- honores egentes esse meniorantur, quia yidelicet pane sa-
aspiciunt, diviliarum moles, obsegu.entiummullilu-. pientioe -satiari minime riierenlur, Filii itaque hujusT
dinem, pulchritudinem vestium, abundanliarii cibor hypbcri,oe e atterunlur egestate.. quia M qui ih liyM"
rum sibimel adesse considerant; gaudent sejevasisse pocrisi ex pjus '
ifriitalione' nascuntur, dum veriiEitis':
penuriam, quam cum gemitutolerabant; sed repente, soliditalem non tenent, in cordis egestate defi-
"
cum evigilant, inveniunt quam falsum fuerit qupd ciunt. . • • --
gaudebant, ebsque evigilassepoenitfet, quia vigilariles . - .• - CAPUT l-~.~Vei.lVy : - r
dum IBID. — Et manus illius reddent ei "
inopia vera tenet. Sic hypfecritarum meiites, dblorem suunu-
aliud est qudd aguht, atqrife aliud quod- homlriibus 10. Miernitin hypocritis supplicium quasi quoddam s
ostendunt, laudfesde ipsa sanctitatis ostentatiorifere- debitum soivetur. — Quid per manus nisi operade- 1
cipiuht, in sestimatifenehominurnmullis melioribus -signantuf ? Manus itaque illius ei-dolprem reddent,
pfoeferuntur, et cum ihtus apud se lacita cogitalione quia damnationem jusiam ex iriiqua recipiet opera-"
superblant, foris se humilfes demonstrant. Ciitnque' tiorife.Beneautem hon-dabiint, sed reddenl, dicitur,' '
abtbminibus imirioderale laudantuf, lales esse.se' quia perversae ejus actibnes oeternum eisupplicium
quoque apud Deuih fexistimant, quales se gaudent gj quasi quoddani debitum solvent." Sed priusquam ad'
homlnibus innotuisse. Unde fif uf etiam -seternsevilae setefna supplicia perveniat, qualern se hic exhibeaf
percepturos se prseihia-praesumant, fet qui -hic dfe. plenius adjungat. u" Sequilur :
' - ' '
liumams. fayoribusexsullaht,' IUic Se liabtluros fe- - ''"CAPUT xV ";'""
quiem omiiino non dubitfeht. Sed Ji72 ibler lisoc VERS.11. — Qss« ejiis impiebuntur vitiis adoles'cehT
occulta vocationis hora subrepit," etcum.cainis ocu- tim ejus, et cuin eo in pulvere dormierit. - - .
los claudunt, menlis aperiuni, rrioxqu.eut supplicia' 11. Bypocriiai viiia hunquarii desefunt. — Origo
telfetna receperint, ibi vident quia virlutuin sestima- pfavoe inehoatibnis causas ciilpaefetiariiproesumendo
tione diviles in somnis fuertjnt. Bfene ergo dfehoc nnilliplicat. Dum enim "malaagefe quisque coeperit, .
Jiypocrila dicitur : "-Transiel velut visio nqclurna.' usu jam deteriusiri hoc quod inclioayeral excrescit.
Quia hoc.qubd se ad nipnientum divitem' humanis Quid ilaque adolescentia hujus hypocritoe nisi in- .
scstimatibnibiis videt, de .osterisioneesl pliahtasmatis, choatio pravitatis est ? In adolesceutia quippe jam^
ribn,de solhlilate * yirlulis. Nam ;cum in.ens fejushf lfcido fervescere inchoat. Et-iunc adolpscentiam hy-
rribftfeearnis evigilat, cogribscit procril dubio quia * ppcrita habet, cum appetere ei amplecti libidinenr.
iavores cirea se hominum dofmifens"videbat. Se- gloiise cbeperit. (Juam in eo dum adulantivsmbl&nda,
' fomenta mttltiplicant, robustibrem reddunt.^ef^quasl^.
quitrif':" <
Q
^ CAPUT.YII [Rec. V]. in ossa convertunt. Hoceriim quodmalecpjpitj-pojus .-
YERS. t): — Qcutus qui "euirimdergt, noh^videbit,'
' qufetidiepef cbrisuetudineiri roborat. Dicaltir/ita.que :. -
' ~~
fieque ultra inluebituf eutn <=lociissuus. '
Ossa ejus implebuniur vitiis adolescentim^ejus, quiaV
8. tAngumddulanliutnei niltiiprosuritirijudicic.'— dufoe in eo prayiiatum cbnstieludiries a viUb.iuinptse "'
Quis est locus hypocritse, nisi' cotadulantium? Ibi suiit pessimaeinchoatlonis. 6 Unde 47S scnplum est. '
quippe requifescit, ubi filvofes iifvenerit. Oculus ergo'' iri Proverbiis^: Adolescehsjuxta vidmsuam, eliam curii
qul euhi. yiderat, nori Videbit,- quia', subfracfus-" '. senuerit, ndtirecedet ab ed (P.rov. xxn, 6). Quse ni- '
ohiorfe, siultis amatbrlbussuis-abscpnditur, quieum mirufri ossa cum eo in pulvere dormient, quia eo-
corisueverant admirando conspicere". Necullra etim" usque in illo iniquoe consueludines perdufant, quo '
locus suus inluebilur, quia linguae adulantiuiri-huric •hunc ad mortisVpulverem perlraharit; Cum eo'fenim' •
ad judicium favofibus nori sequurittir.' Sed tameri in pulvere ossa yel vilia dormire est usque ad pulve-'
quousque vivit, ea quaeipse agit etiam sequaces suos''•_ rern eum non deserere, id est usque ad morlem ab
docere nori"desinit, et per erroris sui praviiatem alips iriiquilate miniine cessare. Tenent igltrir il.iim pravae"
quoque ad eamquain exhibet gfenerat simulationfem. consueludines, quse semel.coepefunt, atque quotidie,
De quibus hic aptfe subditur : Dduriores^sistunt.
. Et cuiriillo in pulveffedbrmiiirit,
T" , '
CAPUf vin. quia non nisi cum ejiis vita finiuntur. Sed hseciritel-
VERS.10. — Fjlii ejus uiiereritur egeslate. . ,- ligi et aliter possunt."
9. Exlerius mulliplkali hypocritm, iriierius vianes' [Vet. V.] \%: Mulia simuianies habere qufe non hd-
fiunt. — Scriplurn"est t In iiuilevolam animam non bent, perdunt eliam qum habeiu hypocrilm.,— Habet
-inlroibjt -.sdpieiitigJSqpi.i, .4). Et per Psalmistam narnque hypocrila nonnunquam forte ac validum
dicilur : Divileseguerunl, ei, esurieruni (P.sal. xxxiu,. aliquid in operalione; ,sed dum mulla bona se si-
11). Si enim.de exleriorifanie egestas eorumetesu- mulat habere quse non habef, perdit. etiam ea^quse
ries dicerelur, profecto diyites non essent, quipane habet. Unde ben.e nunc dicitur.: Ossa ejus implebun-
'
corporis indigerejil.-Sed quia dujn exterius multiplU turyiliis adolescentimejus. Quia cum,4evis.ac inobilis.-
- a Lyr. et Bigof., transibit quasi. e Bellovac, atterenlur. Jla eliam prius Utic.
b Eliroic, veriiaiis. '
- "...'• Yindoc, in corde non teneiU, egeStaiedqficiunt.
-e-Nornij, Ibcus ejus. Qitid estHocusliypoc. Iti Bel-" S Lyr.; Big.j Ulic, unde scnptum est., .proverbium
lov.' etiam, quid est locus, etcr . • . - .- S. \ ett, adolescens... non ~ recedit, etc. Olimln Utic.- lege- .
Norm., inmorie. baiur utinEdit.. _._:,---.J_- ,
 1087 .- , . SANCTI GREGORII MAGNt "'"•" «88.
nrulta puerilifer faeit, etiam in iisrquae fortia egerit, & melipsum pcenitendo persequitur. Unde et addiluf:
in vitio moliescit.Quae videlicet ejus ossa cumeo in Non deretinquei iiltid. Si enim vellet relinquere, ne-
pulyere dpririient, quia ^scilicetsicut pulvis est om- quaquam parceret, quia persequeretur-. Sfed hoc ce-
nis simulatio illa",quam -agk, ita ei in illo si quid ha- lat in gutture, quia sic servat in cogitalione, ut nun-
bet validum, omni solidilale vacuatur, utper viriu-- quam proferatin voce. Sequitur -.-
tls afrogantiam hoe quoque perdat, quodln eo.po- CAPUT XIII.
tuil esse virtutis. Ossa ergo cum eo in pulvere dor-
YERS.14. —Pqnis ejus in utero Uiius-verleturm fel
nrire esl cum pravis ejus aciibus eliam si qua sunt
bene .actaVdeperife. Sequitur : aspidum intrinsecus.
15. Hypocritm qua delectaiur gloria, converlitur in
CAPUT XI.
fel aspidum. —Quod.panis in utero, hoc est satielas
VERS.12.— Cumenim dulce fuerit in ore ejus ma- temporalis delectationis In mente. Salietur ergd riunc
lutn a abscondet illud sub lingua sua. hypoerita illata laude, delectetur horioribus; panis
15. Hypocrilm est sermonibus dulcia prmtendere, ejus in utero illius vertetur in fel aspidum intrinse-
cogitatibnibus perversa tnoliri. — In ore hypocrilse. cus, quia satielas transitoriae delectationis in retrl-
nialum dulce esl, quia ei est iniquitas suavis in butionis fine ad amaritudinem vertetur; et fel aspi-
mente.- Os quippe cordis cbgilatib est, de qiia scri- j" dum, id est malignorum, spirituum, persiiasio fuissc
ptum esl: Labia dolosa in corde, h el coydelocuta sunt cognoscitur, quod Jtic laus gloriae esse credebatur...
mala (Psal. xi, 3). Sfed hoc malum, quodin ore Tunc enim iniqui vident quod anliqui serpentis ve-T
liypocrifos dulce est, sub lingua ejus abseonditur, neno infecti sunt, dum, flammis ultricibus traditi',
quia asperitas malitise quse latel in mente, sub leg- cum eodem sup persuasore cruciantur. Panis itaque
niine blandee locuiionis operitur. Malum nanique in iste aliud in ore sapit, sed aliud in utero, quia trans-.
lirigua, et non sub lingua esset, si loquens hypoerifa. itorire delectationis laetitia dulcis est, cum hicquasi
malitiam suoepravitatis aperiret. Sed sicul plerique, , hiandendo agitur; sed amarescit in utero, quia per-
jusiorum, cum quosdam agereperverseconspiciiint, acla loetitia degluiitur ad poenam. _.
qui duris sunt increpalionibus feriendi, in lingua, [Vel. VI.] 16. Scriplurmsacrmmysteriis erudiricu-.
asperitatem sumunt, sed sub lingua rnentis suse be- pil hypocr.ila, non ul ex eis.vival , sed ut extollalur.—
nignitatem contegunt. Unde et sanclse Ecclesise Vfel cerle, quia panis, Scripfurai sacrae Intelligentia
sponsi voce dicitur: Mel et lacsublingua tua (Cant. iv,. non inconvenienler accipitur, quee meqtem reficit .
11). Qui enim meniis suse dulcedinem aperire infir- eique boni operis vires prajbet, et plerumque hypo-.
mis nolunl, sed loquentes quadam eos asperilate fe- critaetiamsacrieloquiierudiri mysteriis studet; non
riunl, et lamen inler verba aspera quasi latenter tamenut-ex eisdem vivat, sed ut coeteris hominibus
c quiddam diilcedinisintermiltunt,hi videlicet non in quam sit doctusappareat; panis ejus utero illius in
lingua,~sed sub lingua habent dulcedinem, qnia inter fel aspidum inlrinsecus vertetur, quiadum de sacrse-
dura quse proferunt emillunt qusedam blanda et dut- legis' scientia gloriaturj vitse potum converlit -sibiin
cia, quibus contristati niens~ possit ex, benignilale veneni poculum; el inde reprobus moritur, unde ad
refoveri. lla peryersi quique, quia malum non in lin- vilam prudiri videbatur. Neque hoc autem inconve-
gua, sed sub lingua habent, sermonibus dulcia prae- nienter accipjtur, quod nonnunquam hypocrita, dum
tendunt, et cogitationibus perversa moliuntur. Ilinc" doctrinee verbo ad oslensionem studet, divino judi-
est enim quod Joab Amasse mentum dextera tenuit, cio coecalus,.hoc ipsum verbum praveintelligit quod,
sed sinistram ad gladiumlalenter mittens, ejus viscera , male qusefit..Cum vero in errorem Iisereseos labitur, -
effudit (II Reg. xx, 9). Dextera quippe menium te- . contingil ei uf sieut de felle aspidum, sic infelix de
nereest quasi ex benigniiate blandiri. Sed sinistram paue moriatur ; et in doctrina sua mortem invenit,..
ad gladiutn miltit, qui latenler ex malitia percutit. . quia in verbis viloevitam minime quoesivit.Ssepe vero
lfinc delpso quoque eorum capite scripluni est: Sub evenit ut divinse admonitionis eloquia, etiamsi reclp
lingua ejus labor et dolor (Psal. x, 7). Qui enim non hypocrita inielligat, quia in opefe nequaquam servat,
I"
aperte mala quaecogitat oslendit, laborem ac dolo- bsec etiam prius quam praesenlis vifagcursum finiat
rem eorum quorum morlem appelit, non in lingua amittat, ut perdal scire quod sciendo noluit agere.
exerit, sed sub lingua premit. Bene autem deiioe hy-' . Unde et subditur :
pocrita subdilur : €APUT X~-I[Vec.VII.] -
CAPUT XII [Rec. VI]. • . - VERS.1S. — Diviiias quas devordvit evomet, el de -
VERS.13. — Parcet illi, et non derelinquet4llud,et ventre illius exlrahel eas Deus.
celabit 474 m yullure suo. 17. Contempto bono opere, smpe' etiani "scieniiam
14. Hypocrilm esl perpetrala nmiquam confiteri.— perdit hypocrita. — Vult hypocrita scire divinaelo- -
Malo enim quod diligit, parcit,quia non hoc in se- quia, nec tamen facere'. Vuitdocte loqui, nec vivere.-
' '
a Norm. et Germ., nbscondit illud. cedines.
t Beliovac.etGerm., et corde locuti sunt mala. Ita ' In Uticrdeesf et in Germ., in quoihox
yuia, '
olim in Utic. ante sermonibus legilur qui.
0 Turon., quasdam dulcedines. Utic., qumdam4ul-
 1089 MORALIUMLIB. =-XV.— IN-CAPUT XX B. JOB. 1090
Pro eo ergo qupd.non agit quse novit, etiam hocjA justorumTrapit. De quo adhuc bene subditur":
quod novit amittit, ut quia scientise_susepuram ope- '. , CAPUT, XV [Rec. IX], ..
rationem.non sociat, contempta puritate boni operis
. et scientiam perdat. Divifias igitursacrse legis, quas _ -_YERS.-16.,— Caput aspidum-suget, et occidet eum '
. .- ' .
a
legendp devoravit, pbliviscendo evomit, easque de lingua viperm. .
_ventre illius Deus extrahit, quia quod observare no^ ' 19. Diabolus in tentatione prius leniter subrepit,
luit, justo judicio de ejus memoria evellit, ne pras-.. posteaviolenter trahit., — Aspis parvus est serpens,
cepta Dei.saltem in lingua teneat, quaenon servavit yipera vero prolixioris est corporis"; et aspides ova
in vita. Unde per Prophelam dicitur : P.eccatori au- gignunt," atque dex oyis eorum lilii prbcreantur, yi-
tejm dixit Deus: Quare tu enarras, justitias meas,-.et -=perse'aulem cum conceperirit, filii eafum in ventre
assumis testainentumriieumperosiuum(Psal. XLIX,16)? . sseyiunt, qui rtiptis lateribus niatrum ex earum veri-
,Quseetiam.verba doclrinse, si quarido contingit,ut -tribus procedunt. Unde et vipera, eo quod vi pariat,
hypocrita usque adiinem vjdeatur in ore retinere, nominatur. Vipera itaque sic nascitur ut violeiiter
475 inde magis damnabitur, unde bpno Dei mu- exeat, et cum Vmatris suse exstiiicfione producatur.
ner-e eliam malus minimejprivatur. Scriptum quippe Quid.ergo.per aspidesparvos riisi lateritbs siiggfesiio-
est:. Memoria relinentibus mandala ejus, ut faciantl B nes immundorum spirituutn flgurantur, qui eordibus
ear(P'sal. cn, 18). Qui ergo mandata fllius memofia hominum parva prius pefsuasione subripiunt?<:Quid
retinet,-sed nequaquam facit^ biciridoctrinseverbis vefo periinguam yiperse, nisi violenta diaboli tenfa-
sentenlias, quibus damnetur, tenet. tio designalur? Prius enifn leriiter, subripit, poslrrio-
[Rec-. JJIJ.J-18. Sacra eloquiaad mlernamdgmna- dum vero-etiam violenter trahit.Caput itaque aspr-
lionerii sunt eis qui.ea ,aut scire nolunt, aut,sciendo dum sugif, quia initium~suggestiori)Vncc'uIlae"parvuifi
contemnunt.—Hincquippe in Zacharia scriplum esf:. . prius in-corde nascitur, sed occidit feum lingua vi-
Quid tu vides, Zacharia ? Et dixi : Ego video volumen perse, quia postrilodum capta mens veneno' violenfae
volans, longitudo ejus viginli cubitorum, et IdtUudo teiitationis necatur. Primum subtilibus'consiliis ad
ejus decem cubitorum. Et dixit adme : Umc est riia- cor homin.is-immundi-spirilus loquuritur, qui dnin
ledklib h gum egredietur supei faciem universm terrm, leniter. persuadent, quasivenenum aspidum 470 ..
quiagmnisfur, skui ibi scriplum _est,Judkabitur fundunl. Unde scriptumesf: Ova aspidum ruperunl
(Zgch.-Y, 2). Quid namque est volumen volans,nisi et lelas aranem texuerunt. Qui comederit: de ovis-eo-
Scriplura sacra ? Quaedum de coelestibusloquitur.ad rum morietur , el,quod confolunrest erumpet hvregw*
superiofa mentis nostrae levat iritentionera, quia :dum' lum (IsahhiK, 5).. [Vet.: VIII.] Ova -quippfeaspidran
illam super itos esse aspicimus, ima attendere, id est Q i pravis hprninibus rumpere esl.malignoruni spiriluum
coneupiscere devitamus [ Vet. -VJJ.J^use latitudinem, con.ilia,- quse in eorum cordibus lalent, pefversls
decem cubitorrim, Iongiludinem vero viginti habere , operibiiS;aperire. Telas quo^ue aranese texere est
perhibetur, quiaiatitudo operationis nostra.simpIa , pro hujus mundi concupisceniia temporalia quaeliblet.
est, et longanimitas spei-in duplum tenditur, quo- operari. Quoediim .nulla stabilitate solidata sunt, ea*
riiam pro bono nostro opere et hicnobis menlis re- procul dubio venlus vifse mortalis rapit. Bene aufem-
quies, et illic gaudia reterna prseparantur, Verilate i additur: Qui comederilde ovis eoruni iribrietur (Ibid.j,-
attestante, quse ait: Si -quisreliquerit -° domum, aut: quia qui immimdorum spirituum consilia recip.it, yi-
agros, et cmtera, centuplum in lioc smcuio recipiet, et.I. tam in se animse oceidit. Et quod cbnfotum.est'erum-~
infuturo vitam mternqtn possidebit (M&tth.xix, 29_,;, pet in regulum, quia' consilium maligni spiritus qiibd
Luc. xvm,30). Centenarius quippe numerus decfempli- corde tegitur ad plenam iniquitatem nutri.tnf.--Regu--
cato denario lit perfectus. flic itaque centuplum re- lus namque serpentum r.ex dicituf. Quis vero repro-
cipit, qui etsi riihil habuerit, ipga tamen perfeclionei bofufri capttt est, nisi Antichristus ? Quod ergo con-.
menlis jam in hoe sseculbhabere nihil quierit. <juia fptum fuerit, erumpet in regulum.quia Is qui in se
ergoper-hanc duplum nobis pro simplo redditur, .. enutrienda aspidis-consilia-recipit, nieriibfum iniqui-
reelehop volumen per viginlicubitosinlongum ten-.._ capitis factus in cprpus Antiehristi accreseii. De hoe
ditur, quod per decem dilatatur. Sed guia hsec ipsa itaque hypocrita .dicitur ~:Caput aspiduni suget, et
sacra eloquia ad seternam damnationcm sunt -eis,quii occidet eum lihgua vipem, quia cuminiquam sugge-.
illa vel.scire nolunt, "vel certe sciendo contemnunt,",-; stionem antiqui hostis libenter suscipit, violenlisse'-
recte de Jioc yolumi.ne-dicitur.: HmC es_tmaledictio,-,; postmodum ejus tenfatipriibus deyictus tradit. UriJe".
qumegredklur super faciemutiiversmlerrm(Zach. v,3), et-in paradiso quoque, stanti-liomini verba blandaK
Elcur maledictio-dicatur, adjungitj Quia.omnisfur persuasipnis"inlulit:( Gehes. m-, tiseq.); sedquerai
sicut ibi scriptum esi, judkabitur. Hypocrita igitur, , semel rapuit ad consensum, jam nunc etiam reni-
quia secundurii verba legis quse novit vivere coritem--,* tentem; trahit, et corruptionis suoe-delepta;tionibus
nit.et de doctrina favores quserit,--fiir-judicabitur,, deviclum * pene violeriter interficit. SedWtassehsec,
quia per hoc quod jusla ioquitiir, laudeiri sibi vilse.", ipsa intelligerfe .eliam pef cpnlrariani interpretatio-^
a Norm., evomet..... exlrahet,. quia- quod servare d Norman., ex ovis'edrum. Utic.-habet coram et
"-'-',. ~ ' - • '
noiuil..:'qum non servat. earum."- ,
,b Plunmi Mss., qum^egreditut;-ei^icmr&us inlra.' .. a Lyiv,'Sag., Germ.^Bigot.j -pene ebidenter. Vtiv'.'.-
- c In Nbrm., domosaut agros." - - '-' - utrafriqueprsefertiectioriero. •••--'.
 «091 . 'SANCTI GREGORIIMAGNI "im%
nem valemus, Nanv quia veneno suo aspis concile,,\A Gum »t Deus-supef oninia, iioni'o.«stifactus\iri(er
•
vipera autem lardius occidit, per aspidem violenta .-omnia.^Qui-eum-nos dulcedine diyiriilatis "srire"et
et subila, per vipefafn vero lenis et diuturna tenfa- myslefio incarnalioriis replevit, nielle nbs paivieret
.tio designatur. Unde et illi mors in-suctione capiiis, butyro satiaVit. Quia ergo spiritus Chrisli mentem
viperse autem in lingua esse perhibetur, qriia repen- quam repjeverit, etdivinitatis-fejus dulcedlne.-et in-
tina tcnlatio ssepeinopinatamnientem moxa ut sur- -carnationis fideiselificaf, isii rivuli torrentis fluminis
. "gitinterlici.t; ionga vero tentatio, quia prava diutius -mellis simul et butyri esse memorantur,-quia el de
Vpersuadendo
' suggerit, velut ex Jinguavipera occidit. xognitione Dei alta mentem suavitale reficiunt",. et
J5l quia omnis hypocrita, imiriundorum suggpstjone de incarnalionis d gratia cltarismalis hanc niyslerio
spiriluiim, quasi serpeptum yeneno.penelratus, quse -perbngunt. Sed iste hypocrita <juia , in exterioribus
sint superna sancti spiritus dona .nequaquam consi- "favoribus fnsris, hsec inlernadona nonpercipi!-, ad
' derat, dum intentionem cordis in exterioribus favo- quse post supplicia' leruiat adjungit, -cum ^eubditur:
"'
^ribHsd.ivuIgat.rec.te subjungilur; - _. ... -' CAPUT XVII [Rec. XI]:
- ".,, . CAPUT XYI [Rec. X].' " VERS.18."— Luet
qumfecil omnia,nec lameti con-
'. "VERS.17. -^Non videat rivuhs fluminis torrehtis sumetur. -
' '
mellis el bulyri,' z - .- . B - - 2i# Damnaii seiriper moriunlur nunquam mbrle
'-20. Ilijpocrita fidei, spei, et charilalis exors. — ln -consumendi.— Pef»olvit eniin e in tormfenloeaquse
,Evangelio Dominus dicit: Qui credit in me , ~skut hic illicite servayit desideria; et', flammis ullricibus
4'Ctl Scriptnra, flurhiha de venlre ejus fluenl aqum tradilus, semper fnorilur, quia semperin nierlfi sefr
vivm(Joan. vn, 38), Ubi Evangeiista subjungit, di- vatiir. Nbn enim in morle corisuhiitur, quiaslcon-
' cens : Hoc auteni dixil de
spirilu quetn accepturi eraht sumeretur vita niorienlis, cum vifa etiam poena fi-
credenles hi eum.- Rivuli ergo sunt fluminis doria niretur. Sed ut-sine fine crueifelur, yivfere sine fine
Spiritus sancli. Rivulus est fluminis"charitas,_rivulus in poena compellitur, ut cujus vita hlc moftuafuit
fluminis Jides,. rivulusfluminis spes. Sed quoniam in culpa, iliic ejus-mors vlvat in poena.Dicat ergbi
'.omnis.hypqcrita nee Deum, nec proximum diiigit, Luet -qumfecit omriia; nec lameh ~corisumelur,quia
cuni transitoiiam mundi gloriam quserit; livulds flu- cfuciatur, etiion'cxsting'uitur; friotitur, et vivil ;"de-
minis non videt, quia irrigatione nbn infundilur ficit, et subsistit; finitur semper, et sine fiiie est.
'
cjjarifalis. .Hypocrita, dum prsesentia lucra quaerit; Haecsolo auditu valde sunt lerribllia, quanto magis
muqera fntura despicit, et fidem non habens, rivu- passionfe'. ~>e~qriia "multitudo liiiquitatis ejus exi-
lum fluminis.niente nonvidet, quia est fides rerum git ufcarore suppliclis riunquam possil, apte subjuni - , .
xi, 1); Et dum G - .>-.;.
argumentumnonttpparentiuin (Hebr. gitur: "
retinet hypocrita quse videnlur, spem negligit eorum eAPUT.xviii. :
quafenon.videntur. Rivulum crgo fluminis perdeside- '-IBID..—Juxia mulliludinemadinventionumsfieram",
riutn non videf,:quia sblis visibilibusirilehdit:Etscri- sic-et suslhiebit. " -':'_"""' - ' ' ' -
enim videt - 22. Novis ihventiscruciantur
plum pst: Quod quis, quid sperat (Rom. vin, ddpmnam,~gui~inultd
24)? JRlvulosergo fluminis vidisset,si a"477 V~~~~- invenerunl adiulpam.— Quiaeriim multa invenitad
sentis b niuridi gloria oeulos clauderet, eosque ad culpam, novis inventionibus cruciatur iri poena. Nam'
coelestispalrise amorem aperiret* Et riotandum ^quod quodhic suspicari nbn potuit,.hocillicriltiorii ifadi-
non-rivps,. sed Tivulos dicit. Accipi cnim -rivuli flu- tus sentit. Sicut enirii exfefcitati in bonis bperibus
' rninis
possunt ea dona spiritualia, qu£ in ahianlis electi iionnunquam plus student agefe quairi eis di-
jnetitem ila de ecelestibus subliliter ctirrunt, ut per gttatus est Dbiriinusjubere (cafnis eiiim virgiriitas
os cavnis expleri non possint. Saepenamque -amantis nfequaquamjussa esl, sed tantumrriodoiaudata; narii
animus tanto .cbntemplationis munere replelur, ut siilla juberetur, nimirum conjuglum jam culpa cre-
videre yaleat, u_uodloqui non valet.c Fluvius autem deretur, et tamerimulti' virlute vifgiriitalis pollent'_"
lorrens est ipsa Inundalio Spirilus sancli,^quae In ut yidelicel plus iriipendant obseqnlo quam aceepe»
contemplantis animumexuberanli infusionecolligitur, ]EtTuni proeceplo), sic plerumque perversi'quique Ih
cum mens plus quam intelligere sufficil, "replelur. pravis actibus.fexercentuf, ut plus invfeniantinper-
[Vet. IX.]. Et-sciendum quia cum nos Spiflfus san—'' versa-opefaliorie t[uod faciarit, quam ex usu reprb-'
cti gratia infundit, .melle nos pariter et bulyro re-' botuminiquitatis aecipereexempla 4^S pntuerunt;
plet. Mel enim desuper cadit, butyrum vero.ex ani- Unde-el amplioris relribulionis lormerito feriuiilur,
malium lacte colligitur. Melitaque ex aere, bulyrum •' quia.et ipsi ex semetipsis amplius aclioiies pfavaSj,
verp ex carne est. Summi autem Patris Unigenitus; de quibus feriri debeanl, invenef unt; [V-et. X, Rec,-
'
et
-,a IlaAnglic. sex,-Utic. plur. In aliis, "ut sugge- Cod. Uiic, a prima manu. Edit. BasiL'et Paris.
rii, quoi-legiturinpmnibusNprni.,siexcipias Utic, ~_~'S>,fluniinis,mitetn torrentis. ln Vulgata «t lextu-
in quo lamen ^prius exstilit.. Omnes.autem"Editi, «{ Helir. legitur iorrentes. .._,._ . - - ... . •-,
'"* "pro varialect.
sugit, iquod'legifur in Gferm." . Bellfev.^gralia ciirismalis,"quod
- . -'
, bNoxman. etGerm., viim- „ anuolatum aCussanv... ,
c Turon., tormenla. Norm., in tormenlis.
"'c lta 'Bfellov,,'Ebrbic et alii Norman. Hanc .Ipct, Lyr. et-
annolavit in - marg. Gussany. In Germ. etln Edit. Bigot.j hi lormentis illa qumiiliciia servavitdesideria.
Paris. 149§i fluviusdutem lorreiitis, <juodreperitur.in Germ., inlormenlaea aumhicinticilaservavit.
 1093 MORALIUM.LIB.XV. -~ IN CAPUT XX B. JOB. IQM
XII.] Bene itague fliQiiur| Juxta.multiludinem adin- jt £.. -. ... CAPUT XX.
venticrium suarum, sic el susiinebit. Non eniin ,inye,r VERS.SO.y-jE. cum liabueritqumeoncupiprat,pgs-
niret iniquilatem novam, nisi et qusereret; et nori sidere.npn poierit., . . . - ,
- quqererfef,"nisiex^tudio pferpetrare fesiinaret/Pferisa-
, 24. Mgjoris irw signum esl, cum hgc tribuitur quod
tuf ergo iri "torniento ejus nimietas niaise cogitatio^ piale desiderafm-.-^Majorisquippe iracunditc est CUIJJ
liis, et dplorem recipil dignserelrib ulioriis. Et quafn- hoc fribuiturqupd.maledesideratur, atque inde re-
vis damnatofum omnium sit dolor infinitus, graviora peiilina ultio. sequilur, ^quia hoc qupque obtinuit
taroen lofrrieritareeipiuhi. qui multa in iriiquitatibus ^jupd.Peo Irascente conpupivit. Unde gt per Psalmi-
ex suis quoque desideriis inveriferunt.Sed quia "So- stam dicitur, cum-e escgm carnis niale populus desi-
phaViiujus-hypocriUB i.ntulit ~pgoriam,protihus""ad- derasse perhibetur : Adhuc.-espa eoruni ergt in ore'
jungit culparri, nec unam quariilibet riarfat,'sedfearn ipsorum, et ira DS ascendit super e.os,et occidit pju-
de qua pniries briuntur. Scripturn quippe est: 'Rqdix rimos eorum
(Psal. LXXVII, 31). Solentnamque tart
bmtiiufnmdlorum est cupiditds (ITim. vi, lu).'Cui dius apparpre-diyina Judicia, cum pr*pediuntur, ne
ergp' cupiditas dpmihari dicituf, subjectus prpcui impleri 4?@ debeant mala vota. ,f "Namquanto ci-
dubio malis- omnibus"demonslraiiir. Nam siibjungit: tiusn.alum votum impleri permittitur, plerumque
'. CAPUT XIX. I tanto celerius punitur. Unde. ergo hypoerila fesline;
JP
ut inde "curii - ceTeri?
YERS..19,^O.-r-QuomaiHconfringens nudavil pau- muHiplicalur potens sit, aghur
a et non nec est tale ne sit, quia et arbusta qune tardius crescunt
peris domum, irapuit, mdificavil eam, 8 annosa perd.uranl;etpiua;intemporisl.reyi_alepro-
saliatus venler ejus.
ficiunt «elerius arescunt, gtquasi cum festinarit csse
23. Mierna pmna multatur qui sua non eroggvit; t tendunt ad npn esse. Sequitur: -.
quqnto magis qui rapuit aliena. Avarilid^btenlis bo- "
• '-'
nis4esid,erqliscrescit, nbnexstinguitur.—Dbmunipau- /.- . -CAPUT XXI [Vet. XI]. v^
" VEHS.21.'— * Nec temahsil decibo
peris confringit et nudat, qui eum queiri"pefpoteritiam ejus.
con.leritspoliare quoque per ayariiiarii nori erubescit. 2S. Cibus ejus est omriehoc quod pefyerso desi-
Rapit pani, et, rion sedificat. Ac si aperte diceretur -. detib cbncUpiVit.Sed percusso hypocrita, de dbp
Qrii hanc asdificare debuit Insuper -rapit. Yeriturus suo nil femanet, quia cum ipse ad soterna supplicla.
namqtie in judicio Dominus dicturus est' reprobis: dueilur, a cunctis boriis' qute liic possederat
'
alieria-
Esurivi, et non dedistis niihi manducare; silivi,'~iet ttir. Uride et adhiic subdilur :' '••'.--'
non dedistis mitii potum; liqspes eram, ei non collegi- IBID.—~Propiereanil_ilperfngnebit de bonisejus. i
slis me; nudus, el nqn Qp.eruistisfne,et csetera (Jjfflji/i.Q
p Si eriim de bonis suis ei aliquid permaneret, se*
xxv, .42). Ex qua culpa sulijungilur -. Discedite a me, Gtiniquje habtiefat tbiletet.-Sed quia omniaambiens
maledicli, in ignetn mlernum, qui pqratus est diabolo tiriiere Judicerii noluit, i ex hac vita ^subtractus,' ad
et angelis ejus (lb\d,), Silgitur.tanta ppeitamultatur? judiceni- hudus vadit. Cui iariien iniqrib ad fetritiu-»
qui ..ond.edisse.sua corivincituf, qua poeria fefiendus tionerii minus esl quod iri subsequenli poena crueia^
est,qui.redarguilur alieria abstulisse? Rapriit ergo,. tur,l si in hac saltem vita Jiber esse permillitur; SeiJ
et npn fjedificayiteam, quiarion spiuiii desuo nil trir nulla est. libfeftas inculpa, quia seriptumest': Ubi
buit, sed etj.ain qupd erat aiienum iulit.' Bene auteni 'spirilui Domini, ibi liberlas (II Cor. in, 17). Et- ple-
spbdilur: Nec est sgtigtus venler ejus. Venief quippe rumque"perverSte irieriti ipsa sita culpa fit poeiia.
iniqui. araritia est, « tjuia in Jpsa colli^Itur quioquid Undeetrectesubjurigitur': _•
perversp desiderio glulitur. Liquetverp quiaavarir .....
iia desideralis rebus nori. exstinguitur, sed augeluf. „ GAPUT XXII [Rea,. XIII]. - , - ... .
''
J\Tammpre ignis cum.ligna quse consumat acceperit, YERS.12.:— Cum-sdliatusfuerit, arct_abilur: " .-
accrescit; et unde yid.etur-ad niomentum ffamma "26. 'Divituriiexrsalietaieangusiia: — Prius- quippe
coniprimi, inde paulo .post cernitur dilatari. Et soepe anbelai per avaritiam cbncupita-Congregare. ptcarii
pmnipbteHS.Deus cum ayaroe. nienli vehementer . quasi intjribdam ventre avariiise multa cOngesserit,
irasciiur,' prius ei permittif .ad votum curicta sup- D satialus aretatur,'quia dumanxiatur-qualiler. acquir
petere,, et. pest hanc per ultibnem subtfahil, ut sila.cuslodiat, ipsa euiri-sua satietas angustat: Divi-i
prp-eis debpat supplieia seterna. tole/afe. Undfe et tis eniincujusdamuberes fructus-aiger attulfefat^-sed
subditur:. ... . , -. quta ubieos lantosTeboneretnon habebat, dixin

-'aS.ag.Bigot, et,Lyr,,~ rg.pt/tite,qm.; ct pa.ulo "eNorni., escaslEtlnfra, adhuc escm.

" - -"-•' p,p|t, ~
insuperetrapuit. Ebroic elGerm.,' nam quantocius. Edil. "Rorif;
* Turon., et non dedistismilri bibere. Sixti Y et Gilot. habelit «o'H,;s£d.raendose, reclaman-
c Ila Norm. et Turon. At, Editi cum Germ., quia ,t,ibus..Mss.iamjAnglic
"" quain nostris,. _ - , .
in ~ipso. fc?INbriri.,.dnnos'perdurdtii piiirimos, e','"elc. In
Sicex Germ., BelIov.,Turon. elNorm. reslitui- Utic tamen olim legebatur annosa-perdurant, et„
riros.iri BasiL'4514 et- Pafis,-1318,- et p,osjthanc -.'•*.Gerni; et.Bellov,, .tendunt non e.s.se., .... -
hdulaiionem stibito lmliil._ Paris, 1495, el post ad -.' Norm., non remansit. Iu Dtic. Qliis.)\hec ' re-
ultioneirisubitotrdhil. Reeent. Ed.s eiposie&.verul-r mansit. .
tionemsublrahiU --•.•,_ - , ." - - iTurpn. et.Npnn., ex. hgg.luce,, . .
 4GDS SAN'CTIGREGORII MAGNI 1096
Quid faciam, quia non liabeo quo congregemfrucluss A emiltat in eum iram furoris sui, et pluat super illum
'iheos ? Et dixit: Hoc faciain, destruam horrea mea, ett bellum suurn! ' - .
majora mdificabo~(Luc.____,17). Qui crgo ex abun-" 29. Super divitem avarumpluunt Dei jacula
dantia ccangustatus dicebat : Quid faciam? quasi1 Su-
per hunc hypocritam bellum suum Dominus pluit
multb cibo' pressus sestuabat. Pensemus quot votis5 cum
judiciorum suorum gladiis ejus opera percutit.
appetiit ut uberes fructus-ager uiiusafferret. Ecce- Bellum namque Deo pluere ' est
auletri vola coinpleta sunt, quia fruclus uberes ager" ctis sententiis iniqui vitam distri-
attulerat. Sed quia ad recondendum Ioca non suffl- desuper ad inleritum. urgere. Bel um
Deo. pluere est superbientia conlra se corda percu-
citint, mulliplicatus dives quid faciat ignorat.- 0 an- tere, et mentem
aridam, quasi quibusdam gultis
•gustia ex satietate nata! De ubertate agri angustatur pluviae
animusavari. Dicens namque : Quid faciam? pro- densescentibus, judiciorum suoruin jaculis
ut cum jam ad judicium rapitur, modo memi-
fecio indicat quia, votorum suorum affeclibus pres- ferire, nerit quia male concupivit, et concupila pejus con-
sus,'sub quodamrerum fasce kborabat. Beneergo ' modo doleat quod_ congregata de-
dicilur : Cum satiatus fuerit, arclabiiur. Quia mens1 gregare studuit,
serit, quandoque autem et ultionis ignem sentiat,
avari, quse prius ex abundantia requiem qusesierat, quem, ne bene viveret,
post ad custodiamgraviuslaborabat.Undehicquoque 1jB quitur : " " prsevidere contempsit. Se*
adhucsubdiluri
-
-; . . CAPCT XXIII. CA"PUTXXV[Rec.'ZJ7].
'
IBID.— ^Zstudbil,-et otnnis dolor irruel in eum. VERS.24. — Fugiet arma ferrea, et irruet in arcum
*• 27,- In acquirendis et cuslodiendis diviliis anxietas wreum.
mternis supplkiis prmludit. -r- Prius riamque dolorem 30. Temporalem iiwpiamHaveiis, perpetum, simul-
babuit in ipsa suse concupiscentise fatigatione, qua- que mternis suppiiciis addkitur avarilia. — Sciendum
liter concupita rapefet,quomodo alia blandimenlis, quod avaritia aliquando per elatibnem subrepii, ali-
alia terroribus auferret; at postquam acquisitis re- quando vero per limorem. Sunt namque rionnulli
bus pervenit ad desiderium, alius_hunc dolor fatigat, qui dum polentiores videri appetunl, ad alienarum
ut. cum sollicito timore cuslpdiat quod cum gravi f erum ambilum succenduntur. Et sunt nonnulli qui
laborej meminit acquisitum. Hinc inde insidiatores dum.sibi subsidiorum necessaria deesse timent, men-
inetuit,atque se hoc perpeti quod ipse fecil aliis per- tem ad avaritiam relaxanl, et aliena ambiunt, cum
timescit. a,Formidat potentiorem alterum, ne hunc sua sibi sufficefe non posse suspicantur. Omnis"vero
sustineat violenlum; pauperem vero cum conspicit, necessitas non incongrue ferrum vocatur, quia vifairi
suspicatur furem. Ipsa quoque quse congesta sunt €C Inbpis' moeforis vulnere cruciat, sicut de ejus qtioque
curat magnopere, ne ex naturse proprise defeclu ' riecessitatibus scriplum est qui a fratribus venditus
4S0 Per negligentiam consumantur. In his itaque affltclamvitam ducebat: Ferrum pertransivit mimam
omnibush qiiia tinior ipse poena est, tanta infelixpa- ejus (Psal. civ, 18). Quid ergo sunt arma fferrea, riisi
titur, quanta pati timet. Post bpc quoque ad gehen- riecessitates vitse prsesentis, quae dure premunt, et
-
n,am ducitur,et seterniscruciatibus mancipatur. Oni- vitam inopis insequuntur? Ferrum quippe asrugo
nis er,go dolor super eum irruit, quem et hic prius consiimit, aes aulem" cohsumere difficilius solet.
poana concupiscentise, postraodum vero cura cuslo- Ferfo ergo necessitas prsosens, quae transitoria esf; .
dise, et illic quandoque picna ultionis cremal. sere autem sententia aeterna figuratur. Et quia judi-
[Vet. XII.] 28. Mira cordis, avaritias non expdsitis cium supernum ab iniqui frienie nori altendilur,
securitas. — Miia autem est securitas cordis, aliena jusle arciii comparatur, quoniam velut ex insidiis
non quserere, _sed.uniuscujusque diei victu ebnten- percutit, dum illud is qui percutitur nori altendit.
tum manere. Ex qua videlicet securilate etiam peren- Fugiet ergb armaferrea, et irruetin arcum sereura,
nis requies nascitur, quia a bona et tranquilla cogi- quia dum, praasentes necessitates metuens, inultaper
tatione adgaudia seterna transltur. Quo contra. rer avaritiam rapit, extremi judicii districtis se percus-
probi ethicfaliganturin desideriis, et. illic in tor-t D slonibus anteponit. Et cum fugit arma ferrea, ab ar-
roentis; eisque de labore cogitalionis labor doloris cus serei' sagittis invenilur, quia, iiiala temporalia.
nascitur, dum ab sestu avaritise traliuntur ad ignem stulle prfficavens," sententia seferna 481 percuti-
gehennse. Et quia, ut suprasjam diximus,.ssepe per- tuivQui enim hic inopiae duriiiamcum culpa fugitj
versus quisque quanto citius pervenit ad desiderium, illic perpetuitatem justse ultionis inveriit. [Vet.
tanlo facilius rapitur ad tormentum, "optando subjun- XIII.] Sed priusquam , ad judicium rapialur, ad-
gitur:, • - . - liuc qiite iniquus isle-hic opefetur insinuat. Sequi-
. CAPUT XXIV. . tur: '.
.VERS. 23. —>Ulinam impleatur venter ejus, ut

a Germ., Ebrbic. et alii Norm., formidat potio-
*im',' quam- leclionem sequuntuf vet. Edit. Paris. et
Basil.
b Norm., quialimor ipsi pcenaest. Utic. ulramque-
lectionem admittif, ipsi et ipse.
c Germ., Bellov. et Turon., necnon vet. Ed., sed
wiiuscujusqttediei conlenlum. In Norm., sed uniuscu-
jusque
' diei sufficieniia conten.um.
Turon., esliniquiluiemdislriclis,eic.- .
10<17 MORALIUMLIB. XV.. — IN CAPUT XX B. JOR. , 1098
CAPUT XXVI [Rec. XV]. _ A\, certis quibusque vitiis singuli obsequi sunt credendi,
VERS.25. —Eductus, et egrediens de vaginasua, cum perversus iste alia quidem vitia ,ad momenlum
el fulgurans a in amaritudine sua. deserere videtur, sed alia agere incipil, super.hunc
31. Ad peccatuma diabolo tracli, propria wiunlate profecto horribiles vadunt et veniunt, quia perversl
egiedimur. — Iniquus iste insidiatur depraedalioni- hientem, etsi alia mala deserunt, -alia occupant.
busproximorum; sedVdum prava in cogitationibus Saepe nairique videas iniquura in lefrena poieslaie
machinatur, quasi adhuc gladius in vagiha est; dum constllulum, gravi furore commoveri, quidquid ira
vero malura quod cogitavit inique perfieit, de vagina suggesseril exsequi; et cum furor abscesserit, niox
sua egreditur, quia de occultatione cogitationis suse 482 eJus menlem luxuria devastat; cum luxuriaad
per iniquitatem malae operalionis aperilur. Oslendi- tfempusintermittilur, elaiio protinus quasi de conli-
tur in opere qualis latuit in cogitatione. Et notan- nentia in ejus cogilatione subrogalur, alque ut a cae-
dum quod ait : Eductus, et egrediens de vagina sua; teris timeatur, ~ appetit videri lerribilis. Sed cum res
eductus scilicet per seductorem, egrediens vero per exigit ut loqui quid dupliciler debeal, quasi post-
propriam voluntalem. Nam is qui ducitur ducentem posito terrore superbise, remissa locutione blandittir;
procul dubio sequitur; qui autem egreditur, secun- et cum superbus videri desierit, duplex effici non
dum suam pergere voluntatem videtur. Qui ergo ad B g perlimescit. In cujus ergo menlem vitia vitiis succe-
mala quaequeopera et ab antiquo hbste traliilur, el dunt, recte de eo dicitur : Vadenl, et venient super
tamen srio libero arbitrio in eorum 1 desideriis obli- eum Iwrribiles, quia quot vitiis 8 decedentibus et suc-
gatur, de vagina sua eductus et egrediens dicitur, cedenlibus premitur, lot malignis spiritibus ejus
quoniam hoc quod ex prava "cogitalione exil ad pes-- animus quasi eunlibus^ac redeunlibus devasiatur.
simam operatibnem,-et illius est spiritus qui,sugges- Sed hrec quse"agit extrinsecus per parles prodeunl;
sit, et ejus nequitiaequi ex propria voluntate cbrisensil. .nam menli' ejus simul omnia mala colligantur. Unde
32. Iniqui quo magis splendent, eo dcrius punien- et subditur :
lur. Cujus adhuc poteuiiae lerror os.teriditur cum pro- CAPUTXXYIU.
tinus subinfertur : Et fulgurans in amariludine YERS.26. — Omnes tenebrmabscondilmsunt in oc-
ittd. — Fulgur quippe cum fepenle desuper venit, euilis ejus.
cumtetrore anle oculos clarescit, clarilatem osten- 34. Omnia vilia in hypocrilmmenle sunt colligata.
dit, et anteposila percutit". Sic sic videlicet iniquus — Quamvis enim hypocrila actiones bonas in super-
cum gloriam. vitse prsesentis.assumpserit, unde in flcie ostendat, qusedam tamen in eo malbrum ope-
hoc mundo per potentiam clarus" ostenditur, inde rum tenebrse apparent; sed tamen niinus prodit in
agitur c iil in ulfimo feriatur. Quasi enim fulgurare Copere
( quam in ejus latet cogitatione. Nani qui cttn-
iniqui est in hujus vitse honore clarescere. Sed quia d cta simul in effectu non explet, -cuncta quae noceant
splendor glorise illius seternis gehennse suppliciis. in mente lacitus tenef. Omnes ergo tenebrse in oc-
mancipatur, recte nunc dicitur : Fulgurans in ama- cultis ejus absconditse dicuritur, quia etsi in se mala
ritudine sua. Qui enim modo quasi ex lerrore et cla- omnia non oslendit, omnia tamen inferre proximis
"ritate feriens gaudet, inde post supplicia in perpe- appelit: [Vet. XIV, Rec.XVII.] Sed mens ista sic
luum suslinet. Et quidem de quodam divite seriptum i-eprobaqua ullione sitferiendasubjungat. Sequilur:
est.(Lt(c. xvi, 19) quia epulabatur quotidie splen- CAPUT XXIX.
dide. Sed aliud est e splendere, atque aliud fulgu- IBID.— Devorabit eum ignis, qui non succendilur^
rare. Nonnunquam quippe splendor sine percussione 55. Jc.a!Sgeliennmmire fovelur, etanimam et cbr-
est, fulguris vero nomine splendor exprimitur cum pus cruciat. — Miro valde modo paucis verbis ex-
percussione. Qui itaque in potfestate posilus aliis no- pressusest ignis gehennse. ignis namque corporeus,
cet, nonincongrue-fulgurans dicitur, quia unde ipse .ul esse ignis valeat, corporeis indiget fomentis. Qui
contra bonos quasi ex luce gloriae extollitur, inde cum necesse est ut servelur, per congesta ligna
bonorum vita cruciatur. Sequitur : . procul dubio nulritur; nec valet nisi succensus «sse,
CAPUT XXYII [Rec. XVI]. ] el nisi refotus subsislere. At contra geliennse ignis,
D
IBID.— Vadent, et venierit super eum horribiles. h cum sit corpofeus, et in se missos reprobos cor-
33. Quot vitiis sibi succedeniibus pretnilur pecca- poraliler exurat, nec sludio humano succenditur,
tor, tot malignis spiritibus euntibus ac redeuntibus nec lignis nutritttr, sed creatus semel durat inex-
devastatur. — Qui hoe loco horribiles, nisi hialigni stinguibilis,-et succensione non indiget, et ardore
spiritus appellantur, bonis videlicet mentibus pa- -non caret. Bene ergo de hoc iniquo dicituf: Devo-
vendi atque fugiendi? Et quia iidem maligni spiritus rabil eum ignis, qui non succenditur, quia Omnipo-
a Bigot., Ulic. et Lyi1.,in amaritudinem suam; et s Bellov., quia quot viliis derelinquentibus et suc-
sic deinceps. In Germ. nunc el in Ulic- legebatur olim cedentibus? - ,
fulgorans, fulgorare et similia. h Ila quinque Codices Valic mss., antiquisritnns
i>Sag._ desideriis alligatui: Codex bibliothecae Barberinse, duo biblioih. Chisiie,
c' Turori., ut multi feriantur. Anglicani etGallicani plerique. Olimlantenin exemj)l.
Turon., sed quia splendore Uttc legebatur, cum sil incorporeus. Ita etiam in
• Germ., Bellov. etNorm., spiendidare. Germ. ei in duori. Mss. Vaticariis, num. 576 et 580;
1 Ita Germ., Anglic, Vindoc, Bellov., Turon., sed additionis factoesyllabse in manifesla sunt argu-
Nuriu. In Edit., ui loqui quid hutniliter. mcnla. Legerunt quoque corporeus, qtti Moralia san-'
PATKOL.LXXV. 3o
 1099 SANCTI GREGORII MAGNI 1100
tentis justitia, futurorum praescia, ab ipsa mundi. t\ A et injustos. •—Qtiid pfer ccelos nisi jiistos, et quid
origine gehehnae ignem creavit, qui in pcena repro- per terram nisi peecatores accipimris? Unde fet in
borum essesemel inciperet; sed ardorem suum etiam Dominica oratione petiiriiiS : Fiat voluhtas lua sicut
sine lignis nunquam iiuiret. Seiendum vero festquod in cmlo el iti teira (Matth. "yi,10), ut videlicet vo-
omnes reprbbi, qtiia ex anima simul et carne pfec- luntas hostfi cohditoris sietii in omnibtisjustis perfi-
caverunt, illic in anima pariter et carne crucianlur. cilur, iia el in bmnibiis quoqiie pecCatoribtisimplea-
Unde per Psalmislain dicitur : Pones eos ut cliba- lur. De justis quoque scriptUm est: Cmli enarfanl
num ignis, in tempore vultus tui; Dominusin ira sua gloridm Dei ( Psal. xvm/1 ). Et peccanti homini
conturbabit eos, et devorabit eos ignis ( Psal. xx, 10). sententia ihfertur, qua dicitur : Terra es, et in ter-
Clibafius namque inlrinseeus ardet, is yero qui ab ram ibis (Geties. m, 19). Hujus itaqtie impii ad illud
igne devoralur, ab exteriori incipit parte concre- tembile judieium deducti Tevclaht epsli iuiquitatem,
mari. Ut ergo sacra eloquia ardere et exlerius et in- et lerfa ccnsurgit adversus eum, ut qui hiferiec bo-
terius reprobos demonsfrarent, eos et ab igne devo- nis unquam nec malis pepercit, in illo eum tre-
rari, et sicut clibanum poni testantur, ul per ignem mendb examine et ^ustorum vita el pbccatorum pa-
crucienlur in eorpore,.et per dolo.rem ardeant in riler accuset. Et gi'avius qtiidfem est si quis justis
mentfe. Unde hic quoque cum de hoc impio dicere- JJ B potiusquam- peceatoribus rioceal. Undfeet perpro-
tur : Devorabit eum ignis, qui non succenditur, pro- phfetam dicilur: Saiiguis ejus in inedio ejus esl, su-
tinus ds ejus spiritu additur : per timpidissiniam pelram effudit 'iliuhi; non effudit
'
. GAPUT XXX [Rec. XVIIlJ. illum super ierram, ut possil operiri puivere (Ezech.
IBID.Affligelur reliclus in tabernaculo suo. xxiv, 7). Per terram videlicet et pulverem peccato-
36. Mali qui de corpore nunc nolentes educuntin; res, pef petram vero lihipidissimam justum signans,
in corpore tenebunlur hiviti. — Iniqui enim taberna- qui gravibus peccatofum cbntagiis non exasperalur.
culum earo est, quia ipsam laetus inhahitat, el si sit Sanguis ergo supfer limpidissimam pelram efiundi-
possibile, optat ul eam nuriquam relinquat. Justii tur, quando malitia cfuenlse mentis iu afflictione
vero, quia gaudium suum in spe coslestium 4.HSi juslae animaegrassatur. Cum ergo sit gravius justps
ponunl, eorumque conversatio in coelis-est ( Philip. quam injustos injuste affiigere, multo lamen est gra-
III, 26), cum adhue in carne sint quasi in carne jam! vius et justis pariter et injustis nocere. Quia ergo
non sunl, quia nulla carnis delectatione pascuntur. hic iriiquus et justis pariter noeuit et irijustis, in
Unde et quibusdam dicitur : Vos autem non eslis in accusatione condemnationis revelabunt coeli iniqui-
cqrrie,- sedin spiritu (Rom. vm, 9). Neque enim in[ latem ejus, et terra consurget adversus euni^ quia et
carne non -erant- qui per magistriepistolas exhorla-.G ^ illisobstitit qui coelestia, et.eospressit qui imasa-
.tionis eloquia suscipiebant; sed quasi jam non ini puerunf. Possunt vero ,per terrama non peccatores
carne esse est de amore carnalium niltil babere. Atv et reprobi, sed hiqui, terrenis actibus ocCupali,
coiilra iniquus iste_ quia omne gaudiuhi suum ini eleemosynarum et lacrymarum -ope ad seternam vi-
carnali vita posuit, in labernaculo carnis habilavit. lam perveniunt designari, de quibus per Psalmi-
Quam videlicel caihem cum in resurreclione rece-. stam.dieitur, cum venire Dominus ad judieium nun-
perit, cum ea gehennse igni tradilus ardebit. Tunc. tiaretur : Advocavitcetlos sursum 2|Bi_. et terram, ut
ab ea educi appetit, tunc ejus tormenla evadere, si; discerneret' populum suutn ( Psal. XLIX,4). Coelos
valeat,quaarit; tunc incipit velle vilare quocl ama- quippe suisum advocat cum hi qui, suaomnia.re-
vit. Sed quia eamdem carnem Deo prseposuit, judi- linquentes, conversationem coelestis vitae tenuerunt
cante Deo agitur, ut ex ea amplius in igne crucietur. adconsed.endum in judicio vocanlur, atque emn eo
Hic,itaque eam relinquere non vult, et tamen ab eat judices veniunt. Terra etiam sursum vocatur cum
, abslrahitur; illie eam relinquere appetit, et tament hi qui terrenis actibus obligati fueranl, in eis tamen
in ea propter supplicia servatur. Ad augmentumL plus coelestia quam terrena lucra qusesierunf, qui-
itaque tormenti et hic de corpore nolens educitur, bus diGitur : Hospes eram et cotlegislis me; nudus,
et illic in corpore tenetur invilus. Quia ergo ejus, J)'b
E et operuistis me (Malth. xxv, 43). Hypocritaeita-.
. spirilus carnem quam sibi male amando prseposuitt que hujus-coali iniquitatem reyelunt, atque adversus
, evadere in tormento volet et non valet, recle nuuc, eum lerra consurgit,dum et hi qui cum Deo judices
diciiur : Affligetur relictus in tabernaculo suo. De; veniunt, el Iri qui per judicium liberantur pravitatis
cujus aceusatione mox dicitur: illius testes exislunt. Nihil «rgo de his quse egit in
tempore damnationis ejus abscoriditur, et si quidem
CAPUT XXXI [Vet. XX, Rec XlX]. acta iliius modo hpminibus per duplicitatem multa
VERS. 27. — Revelabunt cmli iniquitalem ejus, ett celantur, sed in damnationis die quidquid in eo
terra consurget adversus eum. intrinsecus latebat osteriditut. Unde apte subjun-
- 37-.
Iniqui in judicio accmalores experienlur justoss gilur:

cti Gregorii contraxerurit. Aliunde constat ex 1. iv a Ita Anglic. Mss. et noslri: In Editisiegitur: non
Dialog., c '29, Gregofium docefe ignein inferni esse solum peccatores et reprobi, sed el Id etc.
cbrpoieum. . h Utic, el cooperuislisine.
ilOi MORALIUMLIB. XV. — 1N CAPUT XXI B. JOB. _ 111)2
CAPUT XXXII[Vet. X VI]. j suam extra Dominum ignem invenit, ut ab ejus facie
A
YERS.28. —Apertum eritgermendomusillius, de- exclusus, quia gaudere in ipso npn appetiit, sub ipso
iralietur in die furoris D.ei. crucietur. Hsec Sophar ita intulit, ut per ea quse con-
5~.Injudicio mala iutus iatenlig revelabuntur. — tra hypocritam dixerat beati Job vitam feriret, exis-
Tunc gernien -domus illius aperitur, cum omne timans quod is qui a Dominp percussus essetcuncta
nialum quod in conscientia illius a nascebatur osten- bona quae egerat mente simplici non egisset. Quem
flitur. Modoquippegermen domus hypocritsebmanet enim percussum yidjt, Deo displifeuissecredidit. Sed
occultum, quia etsi bona in imagitte apparet ejus amieibeati Job etjam in hac re haereiicprum speciem
operatio, sed latet inlenlio. Aliud est namque quod tenent, qui in sancta Ecclesia durii quosdani bene
agit, aliud c quod intendit. Sed cum, adveniente ju- agehtes aspiciunt sub flagejlis gemere, eos existi-
dice, uniuseujusque conscientia adtestimonium fuerit mant bona merita inbonis actibus non habere, et
~
deducta, unde scriptum est: Cogitaiionibusaccusan- riialos cre.dunt quos affligi-verbere divino ,conspi-
tibus,aut eitam defendenlibus(Rom. ii, 15), ain boc ciuut, yidelicet nespipntes qui&multm tribulationes
hypocrifaegermen domus aperitur, quia in ejiis mente juslorum (Psal. xxxiu, 20); et flagellal cmnem fiiium
cogitatio perversa detegitur. Etin die furoris Dei de- quem recipit (Hebr. xn, 6). Sed beatus Jpb more
tfahitur, quia, ostensa ira judicis, flammis ultricibus Tjsanclsp
j et uniyersalis Ecclesise, quse a perversis ver-
traditus, abejus conspectu separatur. Qui enim.sum- borum jacula aequanimiler lolerat, etpuin superbo-
ma cogitare dum viveret noluit, peccatorum suorum runi dicta audit, humilitatis suse tramilem non relin-
pondere depressus, a facie judicis in ima supplicio- . quit, cum magna cordis humilitatesubjunxit, dicens':
rum cadet. Nunc autem et peccanlem considerat ju- CAPUT XXXIV. [Vel. XXII, Rec. XXI].
dex et lolerat, atque ad conversionem singulos, quia CAP.XXI,VERS.2.—Auditequmsosermonesmeps, Eet
dies patientise, e't necdum est dies furoris, exspectat. agite pmnilentiam,
Sed in hoc die palientise quasi imiriobilis manet hy- 40. Sancti dum recie Aocenl, ir_riderinpn metuuni.
pocrifa, dum el multa mala perpetrat, et hunc fla- —iQiiieriim cum dicerel AuAiie,ad.didit Qumsp*cutu
gella nulla casligant. Sed in.furofis die detrahetur, quanta huniilitate loquatur insinuat, dpm contra se
quia, yindictae tempore raptus ad supplicia, e ab ae- superbientes rogat, nt eorum sensum ad sajutis do-
lerni judicis vultu separatur.-Sequitur : ctrinam h reducat. Saneti autem viri dum intra urii-
CAPUT XXXIII [Rec. XX\. versalem Ecclesiam non «olum .docere xecta/ sed
Hmc est pars liominis impii a Deo, et limredilas etiam perversa tolerare paratj sun.t, irrideri ponme-
verborumejus a Domino. tuunt. Unde et subditur :
59. i)i judicio velminima mala punientur. — Sii,,G .CAPUT-XXXV..
eriim beneagere in hac positus vita voluisset, partem Y'ERS.3.— Sustinele me, " ul_et $go loquar,£tpost
y.pud Dominum coelestis regni consortium haberet. mea, si'. videbilur, verba ridefe,
Sedquia pravis subdi desideriis elegit, paftem sua«i -41. Sancti in verbis suis .qumruntauditoribus suis,
a Dominoin tormentis ihvenit, quia ejusdem Domini £t sibi prodesse. SupeiMs auditorlbus grave .onus est
participare gratiam nbn quaesivit. Bene autem.dici- doctrina .humiiilalis.r—Boni .ete.nim.,cum loqpuntur.,
lur : Et hmreditasvefborum^jus a Domino. Qui enim duo sunt quae in suis loeulionibus atlendunt., ut vi-
pro magnis malis in supplicium mergitur, fortasse delicet aut sibi *t auditoribus suis, aut sibimet solis
credebatur quod pro verbis quaemale dixerat minime, - prosint, si auditoribus tprodesse non pbssunt. Cum
judicaretur. Sed cum districta Dei omnipotentis jus- enitn bene audiuntur bona quae dicunt, sibi simul et
titia supplicium a reprobis pro perversis actibus exi- , auditoribus prosunt. Cum yero ,-abauditpribus deri-
git, eis malausque ad verborum rfetributionem reddit, dentur, sibi procul dubioi profuerunt, quos a culpa
ut qui de magnis malis debitores sunt, suppliciis tra- silenlii liberos feeerunt. Beatus ilaque Jpb ut sibi et
diti, etiam novissimum quadrantem solvant. Illis suis auditoribus prosit, dicat: Audite qumso sermones
enim minima parcuntur qui-majora iri se districlei tneos, et agite pmniientiam. Utautem ipse quod debet
male defleverunt. Namquos magna premunt, eliam D ! exsolvat,, etiam si auditoribus prodessenon valeat,
mala minima in gehenna pariter.affligunt. 4.S5 San- adjungit: Suslinete tne, ut et egologuar, et post, mea,
cti autem viri non partem a Dominoaccipere, sed si .videbitut; verba ridele. Et npiandum q.uia dum sub-
partem suam jpsum Dominuni habpre desid.erant. jungeret Agite pmnilentiam', prfemisil Audite; cum
Unde Propheta -deprecatur. dieens : Porlio mea Do- vero subderet: Post mea, si videbitur, verba ridete,
minus (Psal. LXXII,26) Iniquus vero quia portionem prsemisit Su.stinete me. Audife quippe volentjs est,
suam habere ipsum Dominum non quaesivit, parlem sustinere noleritis. Aniici ergo ejus si doceri appe-

a"Turon., nesciebaiur. . s In Utic. olim, et agetis pmnilentiam; siciegitur

b"Bellby.et Nornii, manet in occulto. bic textus infra quoties repfetitur in recent. Ed. Ve-
c~Bigot. et Lyr., quo intendit. leres autem manuscripiis cp.nsenliunl, ubi nunc ha-
Norm., in hoc hypocrila. betur semper agite.
e Mss.Anglic et nostri ttl plurimum habent mterni h Vindoc, deducat.
jud., non interni. . . J -Deest,itfln JJtie..
1 Gerni., Bellov., Nofm., felc, habenl quos., nori i Germ., Turon, el Norm., prcesiiterunt.
quod, ut in Ediiis legitur.
 " * '
1103 SANCTI GREGORII MAGNl . - 1104
tunt, audiant; =i autem irridere parati sunt.susti- - A misco. Carnem vero suam, si recordatus fuerit, tre-
neant quaj dicuntur, quia videlicet superbis mentibus3'• more periribef eoncuti, id est infirmitatem operis
pondus grave est oneris doctriua humilitatis. Se- ultionis pavore faligari. Sed quia mulla Sophar de
quifur: subita damnatione impii, a in quibus beati Job poten-
CAPUT XXXVI [Rec. XXII]. tiam momordit, asseruit, sanctus vir contra ejus dicla
VERS.4. —Nunquid contra hominem disputatio meai subjungil, dicens: .
est, ut merito non debeam contrisiari ? CAPUT XXXIX [Rec. XXIII].
42. Job ex flaaellis humilior, Deo displicuisse tan-
YERS.7.,— Quare ergo impii vivunt, stiblevati suni,.
ium limuit. — Oriinisqui Deo placens hominibus displi-
. confortalique divitiis?
cet, causas- tristitiae nullas habet. Quiautem aut 45. Expenditur hujus vitm felicitas, in dignitdtibus
liominibus placens Deo displicet, aut simul Deo et el
hominibus &@g displicere se credit, si bune tristilia divitiis, in liberis ef propinquis; in pacala domo;
in armentorum in familim mullitudine et
non afficit,'a virtute sapifehtiaealienus existit. Beaius' exsultatione. — fecunditale;
Nisi enim eos patientia divina tolera-
autem Job displicuisse Deo inter flagella se credidit,'
' et rel, nequaquarn "diuvitam in peccatis ducerent. Sub-
iricirco animum ad tristitiam reyocavit, quia despi-' - levantur
namque divitiis cum esse polentes inctpiunt,
ciendus non erat cui se displicuisse formidabat., Si B j confortantur vero eum diu in hac viia subsistere per-
autem de vitre suse meritis contra hominem dispu-.' mittuniur.
Quos enim subslantia ele^al, in suse fastu
tafet, nfequaquam conlrlstari debuisset; sed quia per
" potenliae dierum longitudo confortat, Vel certe sub-
ffagella prsesentia anceps factus de anteaela vita fue- levati et confortati referuntur, quia sublevantur ho-
rat, in flagello trislitiam jure requirebat. Unde etiam1 nbribus, confortantur rebus.,Sed sunt
subdit: plerique qui
et honoribus sublevati, et divitiis confortati, ea quse
CAPUT XXXVII. in hac concupiseunt vila accipiunt, successione autem
VERS.5. •—Attendile me, et obslupescite. sobolis privantur, Istis nimirum ipsa sua f olenlia
45. Ex Job percussionibus discendum quid formi-'
— poena est, cum et magnam se habere Itsereditatem
dare debeamus. Id -est, considerate quae egi, et ad-
' miramini in hac percussione quae palior.-Qui adhuc considerant, et hasredes non habent quibus relin-
quant. Quid.itaque prodest 487 si adsint omnia, et
reele subinferf, dicens : desint filii qui successores fianl ? Sequitur:
—
IBID. Et superponite digitum ori vestro.
Ac si aperte dical: Scientes bona quae egi, fetconsi- CAPUT XL.
derantes mala quae patior, vosmetipsos etiani a ver- VERS.8. — Semerieorum permanet coram eis.
borum culpa compescite, atque in meis pereussio- r 46. In augmentum magnae feiicitatis, cum magno
nibus veslra flamna formidate. Vel eerte quia digilis palrimonio dantur et hseredes; ac ne qua necessitas
quaeque discernimus , non incongrue per digitum saltem temporalis ab oculis sublrahat eos in quibus
discrelio desigriatur. Unde et per Psalmislam dicitur: animus exsullat, de hoe eorum setnine dicitur : Per-
Betiedictus dominus Deus meus, qui docet manus meas mauet coram eis. Quid auteni si filii dati sunt, sed
' ad .
prmlium, et digitos meosad bellum (Psaf. CXLIII, 1). _- ipsi sterililale feriuntur ? Sie in eis genus "exsfin-
Per manus videlicet operationem, per digitos vero guilur, sicutpareutumsterililaleexsfingui timebatur.
discretionem designans. [Vei. XVIII.\ Digitus ergo Sequitur -. -
ori superponitur cum per diseretionem lingua refre- IBID.—Propinquorum turba etnepoium in conspeclu
natur, ne per hoc quod loquitur iri stultitiae culpam eorum.
delabatur. Ait ergo : Superponite digitum bri vestro, E.cceadest-vita, adsunt honores et dtvitiae, adsunt
id est, Ibculioui vestrae discretionis virlutem adjun- filii, adsunt nepotes. Quid si qua mentem intestina
gile, ut per hsec quae reela contra hypocrifam dicilis - cogitatio exurat, et securitatis gaudia b domeslica
rixa transverberet ? Quaeestmundi hujus felieitas, si
quibussint dicenda videatis. Sequilur :
laeta non est ? Sequitur :
CAPUT XXXYIII. .
VERS.6. — Et ego quando recordatus fuero, perli- Q E CAPUTXLI. .
mesco, et concutit carnem meam tremor. YERS.9. — Domus eorum securm sunl et pacatm, et
44. Qumdam ironice et per irrisionem a sanctis di- non est virga Dei super illos.
'"
cuntur. — Quia beatus Job acluum suorum oblitus 47. Securaeet pacatse sunf, quia peccantes vivunt,
' non
fuerit, exlrema locutio ejus oslendit. Qua ex re lugenda agunt, et gaudia non relinquunt. Yirga cos
hoc quod ab eo nunc amicis dicitur : Et ego quando supernae disciplinsenon percutit, et tanio- amplius in
recordatus fuero, perlimesco, et conculit carnem meam - culpa proficiunl, quanto minus ex culpa feriunlur.
tremor, constat nimirum quod per irrisionem dicatur. Sed quia intus quae prosperanlur audivimus, in agris
Ac si aperte diceretur: Si me "aliquid hypocritse ha- quoque quse prosperitas -arrideat " videamus. Se- .
buisse meminero, in pcenitentise mox fletu contre- quitur :
a Ita Mss. Gerau, Turon.; Norm., etc, necnon h Turon., domesiica tristiiia.
vet. omnes Edil. Quam vocem recentioribus Editori- <•Ifa Germ., etc. Norm. audiamus. In Utic. lamen
bus riacnit niutare' in 'patientigm, fortasse quia pa- oIimIegebaturt>'dea)M«s;nunc,-audiamus, quodetiam
tienlia Job notior quam poieniia. observavimus in Ebroic
1105 MORALIUMLIB. XV. — IN CAPUT XXI B. JOB. 1106
VERS,10. — Bos eorum concepit, a et non aborlivit; .^ A de eorum temporalf vita sentiamus , quia quidquid
vacca peperit, et non est privata fetu suo. lransire poluil subitum fuit. Amicisautem beafiJub,
Vulgaris locutionis usus est ut bovem masculum qui idcirco httnc injustum. esse credidertmi,, quia
el vaccam feminam vocet, sed Jitteraturse (Id est, flagellatum viderunt, recte ejusdem. sancli viri voce
grammaticae),locutio bovem communis generis appel- de iniquorum flore et perditione ostensum est quia
lat. Unde nunc dicitur : Bos eorutn concepit, et non prsesentis vifaeprosperitas.innocenliae testis non est,
abortivit; vacca peperii, et non est privata fetu suo. quia multi ad perennem vitam per flagella redeunt,
Dominis gregum prima felicilas est, si grex sterilita- etplerique ad infiuita supplicia perducendi sine fla.-"-
tem non habens concipit; secunda, si conceptus ad gello moriuntur. De' quibus adhuc subditur :,
partrim venil; terlia aulem, si hoc "quodpartum est CAPUT XLIV [Rec. XXV].
per nutrimenla ad provectum ducatur. Ut ergo tota
simtil adesse impiis demonstrarel, eorum greges bea- VERS.14. — Qui dixerunl Deo: Rccede a nobis.
tus Job asserit concepisse, etnon aborlisse; peperisse, 50. Qui Dei mandaiis non obsequuntur, eum a se
et fetu proprio non esse privatos. Minor,autem est abigunt..— Haeeverbis dicere vel stujli minime prae-
felicitas, si cum greges crescurit, custodes quoque sumunt; sedlamen perversi omnes Deo Recede, non
gregum non proficiunt. Unde el ad fecunditalem j verbis, sed moribus dicunt. Qui enim illa agunt quae
gregum mox fecunditas familiae subrogalur. Nam ,' Deus omriipotens prohibet, quid aliud faciunt quam
dicitur: suum animum conlra Omnipotentem c claudunt? Si-
CAPUT XLII. . cut enim ejus praacepta cogifare eum ad se inlrodu-
YERS.11. — Egrediuntur quasi greges parvuli eo- cere esl, ita ejus mandatis obsistere etim a cordis
rum, et infantes eorum exsultant lusibus. inhabitatione. repellere est. Dicunt ergo : Recede a
48. Ut sicutmajbra ad habendum concessa surit, nobis, qui ei ad se aditum praebere recusant, eumque
itamulti germinent ad custodiendum. Sed quia dixit pravis actibus impugnant, etiam si verbis laudave
Exsultanl lusibus, ipsum qupque infantium lusum in videantur. Dicunt etiam:
domo iniquortim ne vilem valde esse • crederemus, CAPUTXLV.
subjungens, ait: . ,
— h IMO.— Scientiam viarum tuarum nolumus.
VERS.12. Tenent tympanumet citharam, gau-
dent ad sonitum organi. 51. Aliud est nescire vias Dei, aliud scire nolle. — -
Ac si palenter dicat : Cum domini honoribus et Eo ipsoquo.ejus scieritiam apprehendere contemnuot.
rebus lument, subjecti in ludicris actibus gaudent. Sunt namque nonnulli-qui ex eo quod Verilas dicit: ~
Sed, o beate vir, quid lam mulla nobis de iniquorum r Servus gui noii cognovit volunlalem ddmini sui, et
voluptatibus narras? Jam diu est quod in eorum.de- facil digna plagis, vapulabit paucis; et servus sciens
seriptione Ioqueris, post multa breviter distingue voiunlatem dotnini sui, et non faciensjuxta eam, va-
quaesenlis. Sequitur: pulabil mullis (Luc. xn, 47, 48); nolunl scire quod
faciant, et quasi minus se vapulaturos existimant, sl
CAPUT XLIU [Vet. XIX, Rec. XXIV]. nesciant quod operari debuerunt. Sed aliud est ne-
—
VERS.13. Ducunt in bonis diessuos ,'el in puncto scisse, aliud scire noluisse. Nescit namque
qui ap-
ad inferna descendunt. prehendere vult, ei nori valet. Qui autem ul nesciat
49. Quidquid finetn habet, momenlaneum.Prospe- aurem a voce verilatis averlit, iste non nesciens,
rilas innocentim, adversitas iniquilatis non esl argu- sed contemptor addicitur. [VefXX.] Via autem Dfel
mentum.— Ecce, beate vir, eorum gaudia diu narra- pax, via.Dei humilifas, via Dei palienlia est. Sed
veras; quomodonunc asseris quod in punclo ad inferna qu'a haecomnia iniqui dcspiciunt, dicunl: Scientiam
descendant, nisi quod omnis longiludo temporis viqrum tuarum nolumus. Dum enim in praesenli vita
488 vitse prsesentis punclus esse cognoscitur.cum superbiunt, dum honoribus inflanlur, dum etiam si
line terminatur? Cum enim ad extremum quisque uon habent appetunt, vias Dei in sua cogilatione
perdticitur, de prseterito jam nil tenel, quia tempora v contemnurii. Quia enitn via Dei in hae vila humili-
cuncta dfelapsasunt; in futuro nil habet, quia unius tas fuit, ipse hic Deus et Dominus redemplor noster
borse momenta non restant. Vita ergo quse sic an- ad probra, ad contumelias, ad passionem veiiit, et
gustari potuit punetus fuit. Ul enim praediximus, in adversa hujus mundi aequanimiter perltilit, prospera'
puncto slylum ponimus, et levamus. Quasi ergo in fortiter vitavit, ut et prospera dbceret aeternaevitaa
punclo vitam tetigit, qui hanc accepit et amisit. Po- appeti, et adversa praesentis vifse rion formidari; Sed
test in punclo hoc quoque intelligi, quod ssepe hi quia iniqui gloriam viise pfseseritisappetunt, ignomi-
qui diu in iniquitate tolerati sunt' subita morte ra- niam fugiunf, dicere memorantur: Scientiam viafum
piuntur, ut nec flere ante niortem liceat quse pecca- luarutn nolutnus. Scire quippe nolunt quod facere
verunt. S.ed quia nonnunquam etiam vita juslprum conlemnunt. 489 Quorum adhuc veiba subduntur,
subilo line terminalur, melius illud accipimus, si hoc cum dicilur:

a In Ulic. olim scriplum et non abortit, quod etiam ° Turon. liabet cludunt pro claudunt.
habet Cerm. d Norm. et vet. Edit., el non
b Mss. Norm., et gaudent. facit digna. plagis
vapulabitpaucW.
 _.07 ' ' SANCTIGREGORIl MAGNI 1108
CAPUT XLYI [Rec. XXVI].' } adjkicntur: profecto indicat aliud esse quod princi- •
A
V-ERS. 15. —Quis est Omnipotens,ut serviamusei? paliter datuf,' aliud quod superadditur. Quia ehini
52. Carnales, aut Deumnon'esse suspkantur, aut nobis in inteiitione seternitas, in usu vero lempora-
ei servire contemnunt.—Mensenim hominis male ex- litasesse debet, et illud datur, et itoc nimirum ex
terius fusa, sicinrebus eorporeis sparsa est, ut ne- abundanli superadditur. Et tamen ssepe homines,
que ad semetipsam intus redeat, neque eum qui est cum bona temporalia postulant, aeterna vero prseriiia
invisibilis cogitare sufficiat. Unde carnales viri jussa non requirunt, petunl quod adjicitur, et illud non
spiritalia contemnentes, Deum quia corporaliter non desiderant ubi adjiciatur. Nec lucruiri stiseesse peti-
vident, quandoque ad hoc perveniunt, ut etiam non "tionis depulant, si hic sint temporaliter pauperes,
esse suspicentur. Unde scriptum est; Dixit msipiens d et illic bealiludine diviles in seternum vivant; sed
in corde suo : NoneslDeus (Psal: xin, I). Undenttnc solis, ut dictum est, visibilibus inlenli, e labore po-
quoque dicitur : Quis est Omnipotens, ut serviamus slulationis renuunt invisibilia mercari. IkQQ Qui si
ei? Plerumque enim plus appetunt homines servire superna quaererent,jani cum fruclu f laborem exhi-
hominibus, quos corporaliter yident, quam servire berent : quia cum mens in precibus ad auctoris sui
non vident. Per omne eriim quod faeiunf, speciem anhelai, divinis desideriis inflammata, su-
'.Deo, quem
ad iinem oculorum tendunt; et quia in Deum oculos gj pernis conjungitur, ab inferioribus separatur, sarriore
corporis tendere non possunt, ei obsequia prabere fervoris sui se aperit ut eapial, et capiens inllammat;
vel despiciunt, vel sicoeperint, fatigantur. Esse enim, et superiora amare jam sursum ire est; dumque
sicut dictum esl, noncredunt, quem corporaliter magno desiderio ad coelestiainhiat, miro modo hoc
non intuentur. Qui si.auctorem omnium Oeuni hu- ipsum quod accipere quserit degustat. Sequitur:
militer quaererent, a id quod non videtur, ei rei qtiae
h' . CAPUT XLYIH [Vet. XXI,'Rec. XXVIII]:
videtur, esse meiius, in semefipsisinvenirenl. Ipsi
quippe ex anima invisibili et- corpore visibili subsi,- VERS.16. — Verumtamen quia non sunt in riidnu
stunt; sed si hoc ab eis quod non videtur, abstrahi- eorum bona sua, consiliumeorum longe sit a me. .
54. Jusli bona sua possident, non ab eis possiden-
tur, illico corruit quod videtur.-Et patent quidem •'
carnis oculi; sed yidere quidquam vel sentire non lur; secus iniqui.—Bona in manu habet, qui despi-
ciendo temporalia sub dominio mentis premit. Nam
possunt. Sensus enim visionis periit, quia habilator
recessit; et domus carnis remanet vacua, quia abs- quisquis ea nimie diligit, se magis illis qitam sibi
cessitille invisibilis spiritus, qui per ejus respicere ipsa supponit. Multi etenim justorum in hoc mundo
h
fenestras solebat. Quia ergo rebus visibilibus invisi- divites fiierunt, rebus et honoribus fulti habere
bilia praestanliora sunt, carnales quique ex semetipsis <_ niulta videbantur, quoruni mentem quia eoruni qu3B
aderant delectatia nimia non possidebat, bona illo-
pensare debuerunt, atque per hanc, ut ita dixerim, '
scalam considerationis lendere in Deum : quia eo rum in manu erant : quia potestati animi subjecla
At. contra iniqui ita se tolis desideriis in
est, quo invisibilis permanet, et eo summus perma- lenebantur.
net quo comprehendi nequaquam potest. Sunt yero exteriorum rerum appetilipriibus fundunt, ut non ma-
habita teneant, sed ab his quseliabent, captiva
nonnulli-qui Deum el esse et incomprehensibilem gis ipsi
esse non ambigunt; qui tamen ab eo non ipsum, sed mente teneantur. Quia igitur non sunt in manu
dona exteriora quaerunt. Quae cum ei servientibus eorum bona sua, recte subjungitur : Consiliumeorum
deesse conspiciunt, ipsi servire contemnunt. De quo- longesit a me. Quid namque est iniquprum consilium
rum adhuc verbis adjungitur : nisi terrenam gloriam quaerere, oeternam negligere,
salutem teriiporalemcum damno interiori appelere, et
CAPUTXLYII [Rec. XXVII]. dolores transitorios ad seternos geniitus commufare?
IRID.—Elquid nobis prodest, si oraverimus illutn ? Vir
igiltirsanctus hasiniquorum cogitationes inltietis
53. Ordo rerum in oralione poslulandarum.—Cum et dicat: Consiliumeorum longe sita me.
Deus in oratione non quaeritur, citius in oratione aspernetur, nimirum esse bpnum incpmparabililer videt, ad
: Quia
animus Iassatur quia cum illa quisque postulat, quse breve
lempus eligit hic sub ilagello gemere quam
fortasse juxta occultura judicium Deus tribuere rfe- seternaeultionis
supplipia tolerare. Sed "nequein hac
cusat, ipse.quoque ven.t in fastidium, qui non vult vita hi qul in ea prosperari appelunt.-contlnue pro-
dare quod amatur. Sed se magis Dominus quam ea Nam plerumque eorum gaudia, suborti
sperantur.
quse condidil, vult amari, seterna polius quam ter- gemitus interrumpunt. Unde subditur :
rena postttlari, sicul scriptum est: Qumrite*primutn
CAPUT XLIX [Rec. XXIX].
regnum Dei et justitiam ejus,el hmc omnia adjickntur
vobis (Matlli. vi, 33). Qui enim non ait, dabuntuf, sed VERS.17,—i Quotieslucerna eorum exsthiguelut; et
a Recent. Ed., ea re; quod eliam legilur in Utic .ciunt, sc, laborem exciperent, quam splam habel
a secunda manu. At Turon. et plur. Mss. ac vet. Vindoc
edil., eireiqum videtur. e T.uron., ainore favofissui.
~>Deestessein Norm.'; expunetiim fuil in Utic h~~uYon.,rebusellionoribus'suffulti\haberividebantur.
'
e' Non legitur, primum, in Norm. Bigol., Lyrv Utic, quia polestate.
' i Lyr. et Bigot;, quoties lucenia impioruinexslin-
Ebroic, Sag., Utic., et illicbealitudinisdivites,etc.
e Turon., laboranlinposiulaiione. guitur. Utic praeler hane lectionem, aliam -habetquae
f Lyr.,Bigot.,Utic, pra?lerhanc lect.,aliam subji- est etiam Germ., quoties lucerna eorumixslinguitur.
 1109 MORALIUMLIB. XV. «• IN GAPUT XXI B. J0I5. 1110
j " superjacentem molem indigentiura lacrymai movere
supervenieliis inundqlib,et doloresdividelfurqris sui. j^
55. Quot et qualibuspcenisafficinntur tnali.—Saepe non poterant. Et ad rapientis judicii manus leves
impius lucernam suam, filiorum vitam sestimat; sed sunt, qui per injustitiam proximis graves fuerunt.
cum filius qui nimie amatur, ..subtrahitur, lucerna Et skut favilia, quarii iurbo disper.git.Ante omnipo-
impii, quae vldebatuf, exstincta est. Saepe im.pius tentis Dei oculbs iniqui vita favilla est : quia, etsi
praesentishonoris gloriam lucernam putat; sed dum, "apparet ad niorrientuinviridis, ab ejus tamen judicio
sublata dignitate, dejieitur, lucerna exstincla est, jam consunipia cernitur-; quia cpnsumptibni "est
quaeei juxta desiderium lucebat. Ssfepe.impius opes seternse deputata. Hanc faviliam turbo: dispergit':
lerrense substaritiaeadesse -sibi, quasi magnam lumi- quia Deus d manifestus veniet; Deus rioster, et non
nis Iucernamputat; sed cum, ifruentp-damno, divi- silebit. Ignis in conspectuejus' e ardebit, et in circuitu
fias, quas plus se amabat, perdideril, qttid iste aliud ejus tempestasvuiida (Psal. XEIX,5). Hujus enim tem-
quam iucernam, in cujus lumine ° gaudebat, amisit? "peslalis turbine ab reterni corispectu judicis iriiqui
Qui efgo gaudere de aeternis non appelit, neque hic rapiuntur; et qui hic mentem desiderib perverso
nbi solidari vult, potest continue lsetari. Nam quoties solidaverant, ibl paleseet favillavidebuntur: quia eos
lucerna impiorum exstinguitur, et supervenil eis adseternasupplicia turborapiensasportat. Sequitur:
iiiundatio, et dolores dividit furoris sui. Inundatio B j- CAPUT LI [Rec. XXXI].
tmpiis superveriit, cum dolorum fluclus exaliqua VERS.19.—Deusservabit filiisillius dolorempatris %
adversitate paliuntur. Omnipotens eriim Deus cum ei cum reddiderit, tunc sciet.
se despici et in terrena videt coneupiscehtia laetari, 57. Qui Deus peccata parentum puniat in fitiis.—
~
noc quoque doloribus percutit quod sibi videt in Scriplum novimus : Qui reddis peccata patrum in
cogitationeiinpii praeferri. Bene autem dieitur : Et filios ac nepoies, in tertiam et quarlam geriefationem
doloresdividet furoris sui. Qui enim aeternos dolores ~(Exod. XXXIV, 7). Et rursum scriptum est : Quid est
impio per retributionem servaf, et aliquando ejus (De Pmnit.,-dist. 4, c. 13) quod inter vos parabolarii
nifentemetiam 431 temporali dblbre transverberat: vertilisin proverUiumisludin terra Israel, dicentes :
qula hic quoque et illic perculit, furoris sui super Palres comederuntuvam acerbam, et dentes fitiorum
implum dolores dividit. Neque enim pcenaprsesens, ' B obsiupueruril?Vivoego, dicit Dominus Deus, s' erit
quaeinjusti animam a pravis desideriis non immutat, vobisultra paraboia liwcin proverbiumin Israel. Ecce
ab seternissitpplieiisliberat. Unde et per Psalmisiaru omnes anhnm; memsunt; ul anitiid pairis, ita et anima
dicitur : Pluet super peccatores lequeos,igtiis, sulpliur •filii, mea est: Anima qum peccaverit, ipsa morielur
et spiritus procellarumpars caliciseorum (Psal. x, 7). (Ezech. xyiii, 2; Jerem. xxxi, .29). In utraque igilur
Dicendoenim laqueos,.ignis, sulphur et spirilus pro- £p hac sententiadum dissimilissensus invenitur, audi-
cellarum, multos jiimirum dolores intulit. -Sed quia toris animus ut discrelionis viain subtiliter requirat
ab eis doloribus peccalor, qui non corrigilur,- ad instruitur. Peccatum quippe originale a parentibus
iCferna supplicia vocaluf, eosdem dolores non jam ,- irahimiis;, et nisl per gratiam bapttsmatis * sblvamur,
totum calicem, sed partem calicis dixit: quia videli- "eliam * parentum peccata portamus : quia unum
cet eorunt passio hic quidemper dolores incipitur, adhuc videlicet cum illis sumus. Reddit ergo peccafa
sed in ultione perpetua consummatur. 'De quorum parentum jn filios, dum pro culpa parenlis, ex ori-
adhuc line subjungifur : ginali peccato animapolluitur prolis. Et rursum
non reddit parentum peccata 492 m filios : quia
CAPUTL [Vet. XXII, Rec, XXX]. cum ab originali- culpa per baptismum liberamur,
VERS.18.—Erunt skut palem ante fdciemventi, et jam non parentum culpas, sed quasipsicommittimus,
sicul favilla quam turbo dispergit.
~-habemus. Quodtamen iritelligi etiam alitef potest:
56. Tanquampalem ab irm divinm flalu ad ignem quia quisquis pravi parentis iniquitateni imitatur,
asportantur.—Iriiquus cum in potestate conspicitur, etiam ex ejus deliclo constringitur. Quisquis autem
cuni valde in oppressionibus et violenliis effrenatur, parentis iniquitatem non iraitatur, nequaquam deli-
ab inlirmorumcogitationibus gravis nimium, el quasi cto illius gravatur. Unde fit, iit iniquus filius i ini-
in hoc mundo radicatus aestimatur.Sed cum disiricti qui palris non solum sua quaeaddidit, se.deliam pa-
judicis sententia venerit, omries iniqui quasi palem tris peccata persolvat; * cum vitiis palris, quibus
h anteyenlum erunt : quia, utita dicam, irse flatu • iratum Domirium non ignorat, etiam suam adhuc
subito levantur alque asportantur ad ignem, <_uoshic nialiliam adj'ungere non formidat, Et justum est, ut
in suis quoudam prsejudiciis quasi duri poitderis qtu sub districto judice vias parentis iniqui non timet

Reliqiiacontextus, el superveniet, etc,, pmittuntur f,idem^ in filiis ac nepotibus.

in Germ.,' Lyr.,
" Bigot., Utic. pt in vet. Edit. Paris. e Bellov. Norm. etplur., obstupescunt. >
etBasil. h Turon. JNorni.,elc, solvatur. firatianus loco ci-
a Yindoc, Anglic et omnes Norm., gradieba- talolegit, salvatnur.
-tur. 1 Norm., pareniumpeccalum, sc originalp.
b Yindoc, ante faciem venti. i Ebroic, Sag. et aliiNprm., iniqui patrisimilator
'"c' Idem, super jacenlem molam. _non soluni; etc'
1 Norm.etGerm., cumviis patris.
In Utic. olim, manifesie.
« ~Sorm.,-exardescet.
 4(11 SANCTI GREGORII MAGNl 1US
imitati, cogatur in vita prsesentiettam culpas paren- _A riec in ipsis metuant feriri quaeamant, dummodo quas
tis iniqui persolvere. Unde et illic dictrim est.: Anima perverse cogitaverint expleant. Unde hoc in loeo de
patris mea esl, et anima filii mea esl.. Anima qum iniqui obduratione subjungitur:
peicaverii, ipsa morieiur : quia in carne nonnunquam CAPUT LUl.
filii etiam ex patris peccato perimuntur." Deleta au- VERS.21.—Quid enim adeumperlinet de domouia
tem originali peecato, exparentumnequitiain anima post se? aut si numerus mensiumejus dimidietur?.
non tenenlur. Qttid enim est quod parvuli filii •>ple- 60. Stupendaquorumdammalorum, eliam dum fe-
rumque a dsemonibusarripiuntur, nisi quod caro filii riunlur, obduratio et cmciias.—Nequeenim sic-debe-
expatris poena multatur? In semetipso enim percu- mus accipere, ut iniquus iste postea quam damnatus
titur pater iniquus, et percussionis vim sentire con- seternis suppliciis fueril de domo sua, id est de co-
temnit. Plerumque perculitur in filiis, ut acrius ura- gnatis quos reliquerit, minime cogitavit, cum per se-
tur; et dolor patris carni filiorumreddilur, quatenus, metipsam Veritas dicat quia dives qui in inferno sepul-
per liliorum. poenas' mens palris iniqua puniatur. . lus fuerat, de quinque fratribits quos reliquerat etiam
Cum vero non psrrvuli, sed jam provfectioresfiiii ex in supplicio positus curam gerebat. (Luc. xvi, 28).
parentum culpa feriuntur, quid aliud aperte'datur Omnis riamque peccator prudens erit in poena qui,
intelligi, nisi quod illorum eliam poeuas luunt, 1B slultus fuit in culpa (Dist. 58, c. 10), quia ibijamdo-
quorum facta secuti sunt ? Unde el recte dicitur : Jore constrictus ad ralionem oculos' aperit, quos hic
Usqueadtertiam el quartam progeniem. Quia enim voluptati dedilus clausit; et poena torquenle exigitur
usque ad tertiam et quarlam progeniem, eam quam ut sapiat, qui hic excaecanlese superbia desipiebat.
imitanlur fi!ii parentum vitam possunt videre, usque Cui tamen sua.sapientia jam tunc minime proderit,
ad eos ultio extenditur, qui videiunt quod male se- .e quia hic ubi operari juxta sapienliam debuit, tempus
quereniur. amisit. Pro summo hic namque bono concupiscit
[Vet. XXIII.] 58. Impioruin oculos culpa claudit, germeu generis habere, domum familia et opibus re-
aperit pxna.—Et quia impiorum oculos culpa claudit, plere, et diu in hac carnis corruplione vivere. Sed
tc~ in extremum poena apefit, recte subjungitur : si fortasse aliquid ad ejus desiderium veniat, quod
Et cum reddiderit, tunc sciet. Nescit enim impius tamen obtinere non possil nisi cum offensione condi-
niala quaj fecil, nisi cum pro.eisdem malis puniri jam toris ej"usanimus ad paululum perlurbatus cogitat,
coeperit. Unde et per prophetam dicitur : b Et quia si hoc egerit hic, unde offensamsui conditoris
lanlummodd sola vexatio intellectum. dabit audilui incurral, in domo, in filiis, in vita perculilur. Sed su-
(Isai. xxvni, 19). Tunc namque intelligit quod au- perbia sua protinus instigatus obdurescit; et quam-
divit, cum se j"ara pro contemptu vexari doluerit. IC libetin domo, quamlibet in vila percussionem sen-
"flincper Balaam de semelipso dicitur : Dixil homo, liat, nequaquam curat, dummodo quae cogitaverit
cujus obturdius- est. oculus : dixit'auditor sermonum expleat; et quousque vivit, voluptates suas perficere
Dei, qui visionemOmnipolentisinluitus-est, •>qui cadet: .non desistit. Ecce enim domusejus pro culpa per-
et sk aperienlur oculi ejus (Num. xxiv, 3, 4). Consi- cutitur; sed quid ad eum perlinet de domo sua post
Iiu<mquippecontra Israelilas prsebuit, sed post in se? Eece pro ulltone pravi operis ea quae esse poluit
poena vidit quid prius ex culpa commiserit. EJecli vitae longitudo breviatur; sed quid ad eum pertinel,
autem quia ne peccare debeant prsevident : eorum f Si numerus dierum ejus dimidielur? El in hoc ergo"
videlicetoculi ante casum patenl. Iniqutts vero post" se peccator conlra Deum erigif, ubi Deus omnipotens
casum oculos aperit : quoniam post culparn jam in ejus crectionem frangit; etneeillatapercussiomen-
posna sua conspicit, quia malumdebuit vitare, quod tem humiliat, quam in deliberalione contra Dominum
fecit. De cujus inutili j'am tuitc d scientia subinfer- • obslinatio obdurat. Et nolandum quam gravis culpae
tur : •
reatus sit, et poenampro culpa menli proponere, et
CAPUT LR. tamen nec tormenti metu sub jugo conditoris cervi-
. YERS.20.—Videbunt oculiejus.interfectionemsuam, cem cordisinclinare. [Vet.XXlV,Rec. XXXII.]Sei
et de furore Omnipotentisbibet. \D ecce cum hsec audimus, cordi nostro quresiio oritur,
59, Posf.casum inuliliter. aperiunlur oculi.— Qui cur omnipotens et misericprs Deusin lantam caecita-
si in hac vita positus, culpam suam videre voluissel, tem cadere rationem menlis humanae permiserit ? Ne
de Omnipotentispostmodum furore non biberet. Sed vero quisquam ultra quam debet occulta Dei judicia
qui hic avertit oculos a respectu •criminis, illic decli- . discutere prsesumat, recte subjungitur :
nare non valel sententiam damnalionis. Ssepe vero CAPUT LIY.
hi qui supplicia aeterna non metuunt, prava agere VERS.22.—Nunquid Deum quispiam docebilscien-
pro temporali saltem 493 percussionepertimescunt. liam, qui excelsosjudical?
Sedsunt nonnulli quiitain iniquitate duruerunt, ul fll. Occulla Dei judiciii curiosiusnon scrutanda. —

a Ebroic el Utic., te manibus arripiuntur.
i> Deest taniummodoin Lyr. et Bigot..
e Norm., qui cadit, et sic aperiuntur oCuliejus.
d Ebroic., sententia; quam lectionem prselulit
EdiU Vatic.
e Ita Mss. Anglic, Norm. el pler. Intribus tamen
Reg. et Germ. legitur hoc pro A'c,_quos sequuntur
' Ed. Insi Bellovac,
omnes mendose, huc.
Norra., numerus mensium;olim tamen in Ufie. -
legebaittr si numerusdierum.
.1113 < MORALIUMLIB. XV. — IN CAPUT XXI B. JOB. , «114
Cum in his quaede nobis aguntur ambigimus, debe- A t amiserat.r—Impiuhienim crediderant • quem, ablatis'
mus alia quae nobis sunt cerla conspicere, et eam rebus, temporaliter destructum videbant. Sed sanctus
quae de nostra nobis incertiludine surrexerat cogita- vir tanto eos alta consideralione dijudical, quanto iri-
lionis querelam placare. Ecce enim quod electos ad ter damna qusepertulerat infracta rectitudine stabat.
vitam flagellarevocant, et a malis' actibus reprobos Quid enim ei fbris rerum "damnanocuerant, ejuiillum
nec flagella cqmpescunt, omuipolenlis Dei judicia non amiserat quem interius amabal?
super nos valde.occiillasunt, et injusia non sunt'. Sed Ailegoricussensus. — 64. Ex copiasuperbia nasci-
si tendamus oculum menlis ad superiora, In illis as- lur. — Hoc vero quod dieitur: Simiil in pulvere dor-
pieimus quia de nobis quid juste conqueri noa babe- mieni, et vermesoperienteos, si quis forsitan accipere
mus. Omnipolens enim Deus angelorum merita per allegoriam velit, explere breviter possumus, si
discernens, 494 ~i*°~mseternaluce sine lapsu"per- de iniquo-hoc divite ea quse sunt jam dicta replice-
rrianere conslituit, alios sponte lapsbs a statu suae mus. Dicilur namque : Yiscera ejus plena sunt adipe.'
celsitudinis in aeternaedamnationisultione prostravit. Sicul enim ex abundanti cibo adeps, ita ex abun-
Nobiscum igitur injuste nil agii, qui etsubtiliorem' dantia rerum superbia nascitur, quse impinguat men-"
nobis naturam j"ustej'udicavit. Dicat ergo : Nunquid tem divitis, dum elevalur animus superbientis. Su-'
Deumquispiamdocebitscienliam,qui excelsosjudical? B ] perbia quippe cordis quasi qusedam pinguedo est
Qui enim super rios mira facit, constat procul dubio crassitudiriis.Unde quia pleriquc ex-abundantia pec-
quia denobis scienter omnia disponit. His itaque cataperpetranl,-per Prophetam dicitur : Prodiit
praemissis, adjungilur a ubi humanus animusin re- quasi ex'adipeiniquitaseorum(Psal. LXXII,7). Sequi-
quisitione fatigatur. Namsubdituf : lur': Et medullisossailliusirrigantur. Amalores hu-
- CAPUT LV. jus saeculi quasi ossa habent, quando in hoc mundo.
YERS.25-25.—Isle moritur robuslus et sanus, dives foftitudinemdigriitatura possident. 495 Sed si in
et felix, viscera ejus plena sunt adipe, el medullisossa exleriori dignitateilesint terrenae et domesticsedivi-
illius irriganlur; alius vero morilur in amaritudine tise, quantum ad judicium suum ossa quidemhabent,
nnimmsumabsqueullis opibus. sed medullas iri ossibus nori habent. Quia ergo sic
62. Ekctorum el reproborum vila dispar, at mors iste arriaior hujus sacculiexteriori potestate fulcitur,
carnis eadem. Iniqui imliiia transil ad pmnam, inno- ut etlam iiiteriori terrenaedomus abundanlia sagine-
centis pmna ad imlitiam.— Ista cum ita sint, ~>quis • tur, dicitur: Et medullisossa illius irrigantur. Vel
omnipotentis Dei secrefa discutiat cur hsecita esse certe ossa sunt huj'us divilis pravae et durae consue-
peimillat'? Sed electis el reprobis vila quidem dispar ludines, medullaevero in ossibus sunt ipsa desideria
est, caruisaulem in taiorte corruptio dispar rion est. Q | uiale vivendi, quae neque ex pravilatis satisfactione
Unde subjungitur: satiantur.' Quae medullse quasi ossa irriganl, cum
YERS.,26.—Et tamensimulin pulvere dormient, et praya desideria perversas consuetudinessuas in volu-
vermesgperient eos. ptatum delectatione cbnservant.
Quid ergo mirum, si prosperitate vel adversitate • [Vel. XXVI, Rec. XXXIV.] 65. Unde divesina-
0 prsesentissaeculidissimiliterad momentum currunt, niler gaudel, inde pauper inanius affligilur. Bona quin
qui per corruptionem carnis ad terram sim"literre- divescummetu habet, pauper cumanxielate appetit.—
deunt? [Vet. XXV.] Illa est ergosolummodo vita co- Et sunt nonnulli qui in lioc mundo divitias non ha-
gitanda, in qua cum resurreclione carnis d ad finera bent, sed habere eoncupiseunt, elati esse appetunt;
dissimilem*pertingitur retributionis. Quae «st enim quamvis in hoc mundo quod cupiunt obtinere non
iniquis salus aut robur, qui adeps et divilise, dum to- possuut; et cum nullis rebus vel iionoribus fulli sint,
tum hic cumceleritaterelinquilur, etillicretribufio, per mala tamen desideriain conspeclu interni judicis
quasriunquamrelinqui possit, inveiiitur ? Sicut aulem reos conscientia addicit. Talis etenim quisque, ple-
hnjus iniqui Jaeliliatransit ad poenam, ita afflicti in- rumque idfeo affligitur,'quia ditescere ac superbire
nocentis poenatransit ad laefiliam. Nec divifiaeergo noti praevalet. De quo et subdilur : A/i«stieromoritur
debent mentem extollere, nec inopia perturbare. •i\in ainariludineanimmsum absqueuliis opibus' Ecce
Undebeatus Job inter damna rerum nullaadmittitad unde dives superbo cbrde inaniter gaudet, inde pau-
animunt damna cogitationum, sed ad eos qui se in per alius superbo corde inanius alfligitur. Beneautem
percussione despiciurit redarguendo subjungit, di- de utrisque"subjungitur: Et tamen simul in pulvere
cens: dormient, et vermesoperient eos. Inpulvereenim dor-
CAPUTLVI [Rec.XXXIIlj. mire est in terrenis desideriisoculos mentis claudere.
VERS.27, 28. •—Certenovi cogilalionesvestras, el Unde unicuique peceanli et in culpa sua dormienti
senlentias contra me iniqUas. Dicitis enim : Ubi est dicilur :' Surge qui dormis, el exsurge a morluis, et
domus principis, et ubi tabernacula impiorum? illumipabitte Christus (Ephes.' v, 14). Vermes vero
63. Job infractus, quia' amissis cmlerisDeumnon qui de carrie nascuntur eos simul operiunt, quia sive
a Vindoc,- ubi humanusoculus vel animus. sentis ^^0^11.'
'
\ Ebroic cum aliis Nbrm.; quis sinum omnipolen- Uiic praeterbancleclionemhabetarfwtom. .
lis Dei secretum. Germ'., quisin omnip. Dei 'secreto e Norm., quam « Imtisrebus. Vindoc, quamlmtit'
disculiat. rebus,
o Lyr. et Bigot., prmtentis vitm. Utic, vitos prW'
iHS SANCTI GREGORII MAGNI iin
divitis, sive pauperis supefbientis animum curaecar- A J 68:" Gonsulendi sunt, qui viiam sibi viam esse, non
"
nales premunt. In rebus eienim lerrenis pauper et patriam cogitant.—Saepeetenim diu divina patientia
dives reprobus, quamvis non pari prosperitale ful- tolerat quos "jam ad supplicia prsescita condemnai, ,
ciantur, pari tamen anxietate turbantur, quia quod permittit florere quos adhuc cernit deteriora perpe-
iile jam cum metu babel, iste cum anxietate appelil; trare. Quia enira videt ad quam damnationis foveani
el quia habere non valet, dolet. Dicatur ergo : Simul tendaht, hoc eis pro nihilo esse exislim'al5 quod hic
in pptlveredormknt, et vermes operienl eos, quia etsi perversi relinquenda multiplicant. Sed quisquis prag-
nonsimul rebus temporalibus sublevanfur, siniujta- sentis vitae gloriam diligit, magnam esse felicilatem'
men in cura rerum temporalium mentis lorpore so- deputat hic secundum votum florere, quamvis coga-
piuntur. Simulque eos" vermes pperiunt, quia vel tuf postmodum supplicia aetenia lolerare. Solus ergo
istnm ut ccncupita habeat, vel illura, nehabita amil- ille eonspicit nil esse quod iniquus floret, qui jam .
tat, carnales cogitationes premunt. gressum cofdis ab amore praesenlis saeculiamovit.
. 66. Job-nec habitis rebus elalus, nec amissis anxius. Unde recte cum de subsequenti damnatione impii
— Beatus autem Job, qui nec habitis rebus elalus diceretur, praemittitur : Interrogate quemlibelde via-
fuerat, nec aniissas-cumanxietate requirebat, a quia toribus, et. hmc eadetn illum intelligere cognoscetis.
nullis exterioris damnicogilationibus mordebalur, Jg Viator quippe dicilnr qui prsesentem vitam viam sibi
eum vermes cordisnon operuerant. Et quia interrena esse et non patriam atlendit, c qui in dileelione praa-
cura mentem suam non dejecerat, nequaquam in tereuntis sseculi cof figere despicit, qui non rema-
pnlvere dormiebat. Sequitur : Certe hovi cogitationes nere in transeunlibus, sed ad aeterna pervenire con-
vcslras, et sententias.,contrame iniquas.' Cum scri- cupiscit. ,Qui enim in liac vita viator esse non appe-
ptum sit: Quis scit hominumqum suni.hominis,nisi tit, hujus vitaeprospera minime contemnit, et ea quae
spiritus hominis, qid in ipso est {-J Qor, n, 11) ? qua ipse desiderat, cum abundare aliis viderit, miratur.
ratione nunc dicitur : Certe novi cogitalionesvestras. Unde David propheta quoniam a dilectione praesenlis
Sed lunc spiritus hoiriinis ignoratur ab altero cum sseculi jam corde transierat,iniqui gloriam descri-
yerbis yel operibus non demonstratur. Nam cum scii- bens, dicebat: Vidi impium superexaltalum et eleva-
ptum sit: Ex fmctibus eorutn cognoscetisebs (Malth. tum skut cedros Libani (Psal. xxxvi, 35). Sed quia
vii, 20), per hoc quod foris agitur quidquid inlus la- cor huic mundo non subdidit, hunc jure despexii,
tel aperitur. Unde recle quoque per Salomonem di- dicens : Transivi, et eccehon erat (Ibid., 36). Esset '
citur : Quomodohi.aquisrespiendent vultusprospicien- quippe aliquid in ejus sesliniatione impius, si ipse ab'
tium, sic corda hominummanifesla sunt prudentibus hoc sseculoper inlentionem minime transissef. Sed
(Prov. XXVJI, 19). Proinde beatus Job, cum amicorum f, ( is cui non transeunli magnum aliquid esset, trang-
colloquerifium cogifationes nosse se diceret, adjuh- eunti animo quam nihil esset apparuit, quia dum
xil: Etsententias conira me iniquas,~ul ex patenti re seterna retributio eogitatur, praesens gloria quam sit
ostenderet quia hoc quod in eis latebat 496 'nve" nulla cognbscitur. Hinc Moyses, cum supernas con-
nissef. Undeipsas quoque eorum hiiquas sentenlias , templalionis gloriam quaereref, dixit, Transiensvidebo
adjungit, dicens : Dicitis enhn: Ubi esi domus prjii- visionem (Exod. m, 3). Nisi enim gressum «ordis a
cipis, et ubi tabernqcula impiorum ? saeculiarriore removissef, nequaquam intelligere su-
..[Rec, XXXV.] 67. Falsa eorum opirito qui culpas perna potuisset. Hinc Jeremias luctum cordis siil
ex flagellis metiuntur. — Infirmi quique, qui in -hoc .• considerari deposcens, ait: Ovos omnes qui transitis
mundo florere appelunt, et sicut tnagna mala, sic lla- - per viam, altendite et videte, si est dolor sicut doior
gella perlimescunl, in eis quos flagellatos aspiciunt, . meus (Thren. i, 12). Qui enim.praesentem vitam non
culpas ex pcena metiuntur. Quos enim percussos cer- quasi viani transeunl, sed quasi patriam attendunt,
nunt, Deo displicuisse suspicantur. Unde amici beali iucluro cordis eleclorum considerare nesciunt. Illos
Job, quem pereussum viderunt, impiura fuissecredi- ergo ut dolorem suum considerent propheta exqui-
derunt, videlicet sestimantes quia si impius non fuis- rii, quos in hocmundo contigit 4S7 animum non
set, ejus tabernacula permanerent, SedJsta non eo- -\ fixissp.Hincper.Salomonemdicilur : Aperi os tuum
gitat nisi qui adhuc infirmilatis tsedio laborat, ~>qui/ muto, et causis omnium filiorum qui perlranseui.t
inprsesentissoeculidelectaiione gressum cogitalionis (Prov. xxxi, 8). Muli enim-dicuntur qui praedicato-
figit,"qui transire ad aeternam patriam perfectis desi- rum verbis contradieendo niinimeresistunt. Qui etiam
deriis nescit. Unde bene subjungituf: peiiranseuntes sunt, quia inteulionem mentis in
amore vitse prsesentis figere dedignantur. Igilur.quia .
CAPUT LVII [Vet. XXVII]. malus ad diem peidilionis servatur, et ad diem ftt-
,.t VBBS.29, Zi).~r-Interrogalequemlibgtdeviatoribus, roris ducitur, hoc non nisi qui est viator intelligit,
et hmc .eademilium intelligere cognoscetis. Quia in quoniam quicor inprsesentibusfixit, d quseiniquum
diem perditignis servalur malus, et ad dienifuroris du- sequunlur supplicia non deprehendil. De quo adhuc
citur. subdilur:
a Turpn., quitt nullis exterioribus mordebalur, clione prwsentis smc.Bellov. habet qul in delectqtione..
b Lyr., Sag. et-Bigot., quiin pmsenlisjiitm. Utic d Sic Germ., Turon., Vindoc, Nonn. At in Ed.,
utramque leietionemofffert- servanlur supplicia.
c .Eb.roic cuin cset. Norm. et Turon., qui iri dile- 'quminiquo
 1117 MORALIUMLIB. XV. —,.IN CAPUT XXI B. JOB. Jlf8
CAPUT LVIIl [Rec. XXXVI.] A homine veneril, quisquisejus prassentiaeresislit, co-
YERS.51. — Quis arguel coram eo viqmejus? et ram eo yiam ejus aiguit, ,cujus vifes.et conspicit et
'
qumfecit, quis reddet illi ? conlemnit, VeJ certe viam ejus arguerc est prospe-
69. Anlkhristum lantis signis, ostensionesanclita- ritatem cursus ejus aeternp supplicio interyeniente
lis tanta elatum, solusChristus debeliaturus est, — turbare. Quod quia solus Dpminus prppria virtule
malus indignationem conditoris sui, quamin facturus est, de iquo scriptum. est. Quem Dominus
' Saepe
selernum passurus est, et in hac quoque vila positus Jesus inietficiet spiritn oris sui, et destruet illustra-
experitur, dum prosperitatem quam amat amiltit, et tjone adventus sui (II Thess. n, 8.), recte dicitur.:
adversitalem quam fbrm.idatinvenit. Et quamvis in-. Quis arguet coram eo viam ejus ? Unde et sequitur :
crepari de suis pravilatibus"a a juslorumlingua etiam Et qum fecit, quis reddetilli? Q.u\snimirum, nisi Do-
in prosperis valeat, scimus tamen quod cumfacta sua ininus?. Qui solus illi perdito homini quae feeil red-
perversum quemque dejiciunt, justorum increpatio dpt, dum potestatem ej'us tam validam per adx'entum
convalescat. b Qua autemjatione nunc dicituf: Quii suum seterna damnatione contriverit. Sed elatus isle
arguet coram eo viam ejus? dum-eliam, justis tacen- princeps malorum, inhac vita quandju esl positus,
libus, hoc quoque nofum sit, quia toties hic iniqui quid agat, audiamus. Sequilur :
via arguitur, quoties ej'us prosperitas intferveniente ;5 CAPfJT LIX [Vet. XXIX, Rec, XXXVJl].
adversitate turbatur (Vet. XXVIII]. £ed beatiis Job YERS.52. — Ipse ad sepulcra ducelui; et in con-
b dum de omnium malorum corpore loqueretur, su- gerie mortuorum vigilabii:
bilo .ad omnium iniquorum caput verba convertit. 70, Irt mulliludinepeccanlium tanquam in congerie
Vidit enim quod In fine mundi Satan hominem in- mortuorum, et in sepulcris Safan vigilat. — Quia se-
grediens, quem sacra Seriptura Anlicliristum. appel- pulcra mortuos tegunt, qriid aliud per^ sepulcra
lat, tanta elatione extollitur, tanta viriute principa- f quamreprobi designantur, iri quibus exstinctaea vila
tur, lanlis signis et prodigiis in sanclilatis ostensione beatitudinisanimse velut in sepulcris Jatenl? Iniqups
elevatur, ut argui ab homine ejus facta uon valeant ergo iste ad sepulcra ducetpr, quia in pravorum
"cquiacumpoteslateterroris adjungit etiam signa os- cordibus recipietur, qupniam spli eum illi susei-
tensss sanctitatis, et ait: Quis arguet coram eo viam piunt, in quibus mortitsea Deoanimaes reperiunl.ur.
ejus ? Quis videlicet hominem illum increpare au- Dequprecteeliam, dum ejussuppliciadescribuntur,
deat, cujusvisumferre pertimfescit?Sed tameriejus per prophetam dicilur: In circuitu illius sepulcrg
viam non solum Elias et Enoch , qrii in ejus expro- ejus, omnesinterfecii, et qui cecideruntgladio (Ezech.
brationem ad medium deducuiitur, sed etiam oninfes xxxn, 22).'Illi quippe in inferno juxta illum sunt, in
electi arguunt, dum contemnunt, dum virtule men- |Q quibus idem malignus spiritus moituris j"ace.t.Qui
tis ejus maliliae resistunt. Sed quia hoc ex divina iniquitalis ejiisgladio percussi ceciderunl. Unde
gralia,et npnsuis viribus faciuni, recte nunc dicitur: scriptum esl: Qui Hberasii David servum tuum de
Q«is arguei corum eo viam ejus? Quis eienim, riisi gladio maligno (Psal. CLIII,'Q). Recie autem dici-
,Deus , cuj'us adjutorio electi, ut resislere valeant., lur : El in congerie mortuorum vigilabit, quia nunc
ful.ciunlur?Aliquando enim in Scriptura sacra cttm in congregalione |jeccantium astulise suae ~>jnsidias
inlerrogando QmVponitur,,Omnipotens designatur. exerit. Pro eo autem quod in niundo raritas bonor
Unde scriptum est: Quis suscilabii eum (Genes.XLIX, rum est, et multitudo malorum, recte jnor. uorum
'9)? De quo per,Paulum dicitur : QuemDeus suscita- congeries nominatur, ut ipsa iriiquorum .mujtitudp
vil a morluis (Gal. i, 1). In eo ergo quod- sancti viri signetur. Laia enim via est quai ducit ad perditionem,
•
ejus iniquitati contradicunl, non ipsi sunt qui viam §1 muiti sunl qui ingrediunlur per eam (Matth. vn,
ejus arguunt, sedille esl ex cujus gralia confortah- 13). Satanae itaque in cpngerie"mort.uor.umvigilare
tur. Et quia prsesenlia ej'us, qua in hbniine venturus "est in reprpborum cordibus malitise suse astulias
esf, mulfo atrocior in perseculione erit quam nuuc, exereere. De quo adhue subditur :
cum minime cemilur, quia specialiter adhuc illb . CAPUT LX [Rec. XXXVIII].
0 vase sao proprio-non gestatur, bene dicljtm est: j) ] YERS.'53. — Dulcis fuit glareis Co.cyli.
Coratneo. Multi enim nunc vias AiHichristi dijudi- 71. C*J«mar«sest eleclis, ita reprobis vijia sugge-
"
eanies cprripiunt, sed hoc quasi in ejus absenlia fa- rendo dulcis est. — Grseca lingua copytui luclus
ciuut, dum illum arguunt quem adhuc specialiter dicitur, qui larnen luctus feminarum vel quorumlibet
non intuentur. Cum-vero 4SS ia il10 e damnato infirmantium solet "intelligi. Sapientes vero hujus
a Vindoe., simpliciter, a juslis. bus~vet. Edil. In posterioribiis, damnatidd.
-b Turon.,dMmommiwHmalorumcorpori loqueretur. Vet. Exeusi, repioborum corpora. Posteriores,
Ulic, dum de omni malorum corpore loq. cgrda, ex sola, ut pulamus, conjecluta ,
c Vindoc, quia cum potestate erroris, adjungunlur reproboruth
quod paulo "inlia legatur quia in pravorhrii cordibus
eiiam signa ostensmdignitatis el sanclilaiis. Turon,, recipietur. In Nortn. et Germi simpliciler,reprobi. Iri
quia.., lerrores adjungunlur etiath sjgnis bstensisveri- Utic lamen --prima manu .scriplum fuil • reprpborum
lalis,
~ corpbra.
Gregorius aniipjiristuin appejlat yas dtaboli. ,In- , "KTuron., recipiuniur.
f.a, n* 71, efquia gntiguus hostis suum vas.idum.re- Yindoc'.,hisidias erexit.'
prgbum homineihingressus, 1 TOUw^isiy, id est, lugere, ex Ho-
e Ita Turori., Gferm.,Nprm.-aliique, Cocytus,Kn'i
'-'
consentienti- .niero, .'*','•'"-
 1119 SANCTI«REGORII MAGNI ..20
sieculi, a luce veritatis exclusi, quasi umbras quas- A j luptatibus dediti, ad perpetuum luctum frahunlur.
dam veritatis inquisitione ienere conati sunt. Unde Bene ergo dicitur ': Dulcis fuit glareis Cocyli, quia
Cocytura fliivium a currere apud inferos putaverunt, amarus electis, et suavis est reprobis. IIIos enim so-
videlicet designantes' quod hi qui digna doloribus lummodo suis delectationibus pascit, quos quolidia-
opera faciurit, in irifernumad luctum flecurrunt. Sed nis lapsibus ad gemitum impellil. Sequitur :
rios despioiamus umbram carnalis sapientise, qui jam • CAPUt. LXI Vet. XXX, Rec.
de veritaie lucerri terienius' et cognoscamus yoce [ XXXIX]..
beati viri Cocytori luctum infirmanlium dici. Scfip- IBID.—Etpost se omnemhominemtrahit, et arite se
turri quippe est : Viriliter agite, el confortetur cor innumerabiles.
vestruni (PsaL xxx, 25). ~>Qui enim in Deo confor- 72. Per Anlichristum, urgente mundi fine, carnales
tari reriuunt,ad luctum peranimi infirmilatem ten- omnesad se
dunti Glsireasvero lapillos fluniinum appellare, con- trahel, nunc tantuin plurhnos. — Hoclor
co homo humana sapiens dicitur. Sed cum plus sint
suevirrius,quos aqua deflrieristrahit. 499 Quid ergo omnes
nisi suis quam innumerabiles quserendumest nobis
per glareas Cocyti reprobi designaiitur, qui, cur ante se innumerabiles' et post se omnes trahere
voluptalibus dediti, quasi semper a flumine ad ima _ nisi quod aniiquus hostis xeprobum tunc ho-
detrahuntur? Qui enim contra voluplates bujus "sse-1 dieatur, carnales invenerit
culi *stare forliter nolunt, glarese Cocyli fiunt ° qui minemingressusgOJJcunctosquos
sub suaejugum ditionis rapit ? Qui etnunc priusquam
suis quotidie Iapsibus ad luctum tendunt, ut in aeter- innumerabiles quidem, non tamen omnes,
num post lugeant, qui modp sfein suis voluptatibus appareal carnales trahit, quia quotidie a carnali opere ad vi-
delectabiliter relaxant. Et quia antiquus hostis suurii tam. multi revocanlur,
.atque ad statum juslitise alii
vas illum reprobum hominem ingressus, d dum dona
per brevem, alii vero per longam poenitentiam re-
petversis tribuit, dum eos in hoc riiundo honoribus deunt. Et nunc innumerabiles rapit, cum falsilatis
extollit, dum eorum oculis prodigia ostendit, * fluxse suse stupendabominibus signa non exhibet. Cum ve-
mentes liune in suis prodigiis admirantur et sequun- ro coram carnalium oculis miranda eis prodigia fe-
tur, bene de eo dicitur : Dulcis fuit glareis Cocyli. cerit, post se tunc non innumerabiles, sed omnes tra-
Cum enim hunc electi desptciunt, cum mentis calce liit, quia qui bonis praesenlibusdelectantur potestati
contemnunt, illi eum sequentes diligunt, f qui velut illiusse absque relractatione subjiciunt. Sed.sicut
ab aqua voluptatis ad perpetuum luctum trahuntur, - sumus, quia plus est omnem hominem quam
proefati
qui per terrenam concupiscentiam mbre glaresequo- innumerabiles trahere, cur prius dicitur quia omneisa
tidianis lapsibus' ad ima dilabunlur. Aliis namque _ hoBiinem trahit, et in augmento innumerabi-
( post
gustum susedulcedinis per superbiara, aliisper ava- les subjicjunlur ? Ratio namque expetit ut prius
ritiam , aliis per invidiam, aliis per fallaciam, aliis
quod minus est et post in augmento quod plus est
per luxuriam porrigit; et ad quanta viliorum genera diceretur. Sed sciendum quia'hoc loco plus fuit in-
-pertrahit, quasi tot suse dulcedinis potus propinat. numerabiles dixisse quam omnes. Post se enim om-
Nam cum aliquid superbum in mente persuadet, fit nem hominem trahit, quia in tribus annis et dimidio
dufce quod dicit, quia videri prselalus s caeterishomo omnes quos in studiis vitse carnalis invenerit jugo
perversus appetit. Dum menti avaritiam infundere suaedominalionis astringit. Anle se vero •innumera-
molitur, fit dulce quod occulte loquilur, quia per biles traxit, quia per quinque millia et adhuc amplius
abundantiam necessitasvitatur. Dum aliquidde in- annorum curricula, quamvis carnales omnes tvahere
vidia suggerit, fit dulce quod dicit, quia perversa minime poluit, multo tamen plures sunt in lam lon-
mens dura alium h deterescere viderit, exsultat se eo go tehtpore hi quos ahle" se innumerabiles rapit,
minorem minime videri. Cum aliquid de fallacia quairi omnes quos in tam brevi tempore Tapiendos
persuadet, fit dulce quod suggerit, quia eo ipso quo invenerit. Bene ergo dicilur : Posf se omnem homi-
fallit cseteros, prudens videtur sibi. " Cum luxuriam . nem trahit, et ante se innumerabiles, quia et tunc
deceplaementi loquitar, fit dulce quod suadet, quia i minus tollit cum omnes tulerit, et nunc amplius
in voluplate animum resolvit. Quot ergo vitia car- ' diiipit k cum corda innumerabilium invadit. Hsec
nalium cordibus inserit, quasi lot polus su38dulce- beatus Job, quia conlra iniquorum piincipem mire
dinis eis porrigit. Quam tamen, ut praedixi,ejus dul- disseruit, qui in hac vita extolli permittilur, sed iri
cedinem non percipiunt, nisi qui, praesentibus vo- adveritu Domini dfeslruelur, de se patenter ostendit

a Deest currere in Turon., sensu integro rema- deterius, decrescere..At Germ. et alii, deierescere,ex
nente. quo alii dilescere, alii decrescere,conflartint. Porro
' Bellov. et Germ., qui enhh in mundo. deterescere, significat delerius fieri. Ir.fra, 1. xxv,
eSag., Utic et al. Norm., qui a suis.
~ num. 1,, quot tnaiis cogitaiionibus deterescit. Et in
Vindoc, dum bona. iine ejusdem lihri, num. 40, pierique eorumexetnplo
a Luxatum sensum additione voeulsedum, qusein- deterescunt.
vitis Mss. in omnia exemplaria excusa irrepsit, res- '. Yindbc, cum de luxuria.
tituimus. j' Lyr. et Bigot., minus trahit....
1 Norm., qui velut aqua voluplalis. In Utic., ab In omnibus Mss. Anglic et Norm., legitur innu-
aqua, anle correctionem. merabilium. Olimtamen in Ulic. scriptum erat om-
e Posler. Edit., cmterishominibusperversusap. nium, ut in«Excusis. Nostra lectio sensui a sancto
h In vfet.Ed., deteriusdilescere.In poster., OkiiBS© Ooctore intentb est consona.
 1121 MORALIUMLIB. XVI. — IN CAP. XXII B. JOB. 1122
quia flagelladominica non ex offensione susceperit, A _ beati' Job eum consolari non poterant, in quo sriis
quoniam si iniquus quisque in hac vita permitti- sermonibus veritati contraibant' Cumque bunc hy-
tur prosperavi, necesse est ut eleclus,'Dei debeat pocritam' vel impium dicerent, per hoc quod ipsi
« sub flagellifreno retineri. Ex qua re amicos arguit, menlientes perpetrabant culpam, augebaht procul
dicens: dubio pcenamj"ustivulneribus afllicti.-Nafnsanctorum
CAPUT LXIL, mentes, quia veritatem diligunt, etiam culpa.falla-
YERSI54. — Quomodoigiiur consolatnini me frus- cise torquet alieriae. Quanto enim grave mendacii
tra,cumresponsio veslra repugnare oslen.sasitverilati? esse crimen aspiciunt, laittb hoc non solum in se,
73. Sanclis quam odiosum mendacium. — Amici sed etiam in aliis oderunt.
a In Gerrn. et Utic anle correci., sub flagello freno relineri, etiorlasse melius quam sub flagelii freno.
' : u
,

LIBER DECIMUS SEXTUS

Decursis brevi explicutione libri Job capitibus XXII, xxin et xxiv, usque ad medium
versum 20 terliampartem claudit.

501 [Vel. et Rec. I.] Qui contra veritatis verba ]B>— Quis hoc vel desipiens senliat, quod Donnnus ex
in allegalione deficiunt, saepe etiam nota rcplieant, timore nos arguat, et exmetu judicium contra nos
ne lacendovicti vifleantur. Unde Eliphaz, beati Job«er- suum proponat? Sed qui verba sua metiri nesciunt,
monibus pressus, ea dicil quaenullus ignorat. Ail enim: procul dubio ad otiosa dicta dilabunluri In quibus
CAPUT PRlMUM. si se minime reprehendunt, statim ad noxia et con-
CiP. XXII, VERS.2. — Nunquid Deo comparari tumeliosa verba prosiliunt. Unde Eliphaz, qui otio-
a sa intulit, ad contumeliosa protinus verba prprupit,
potest Iwmo, etiam cum perfecimfuerit scienlim?
1. Scienlianoslra divinmcompurata, ignoranlia est. dicens :
— In comparatione enini Dei, scientia nostra igno- CAPUTIV. ^
ranlia est. Ex Dei namque parlicipatione sapimus, VERS.5. — Et non proptermalitiam luam plurimam,
non comparatione. Quid ergo mirum cum illud quasi et infihitas iniquilales tuas?
per doctrinam dicitur, quod sciri potuit^etiamsl ta- 4. Averbis oliotis ad conlumeliosavenitur. —Ecce
ceretur? Qui adhuc Dei polenliam quasi defendendo a torpenti corde ad verba venit otiosa, ab oliosis au-
subjungit: • lem verbis per crimen fallaciaead contumelias exar- .
CAPUTII. - sit. Isli quippe sunt casus culpsecrescentis, ut lingua
VERS.3. — Quid prodest Deo, st juslus fueris? aut C i cum non reslringilur nequaquam ubi ceciderit j"aceal,
quid ei corifers,si immaculala fuerit vita iua? sed semper ad deteriora descendat; Ea vero.quas sub-
2. Justiiia noslra Deus non indigel. — In omni jimcia sunt, quia valdejuxta historiam
patenl, expo-
quippe quod bene agimus, nosmetipsos, non autem nenda ad litteram non sunt.
Deum juvamus. Uude et per Psalmistam dicitur: 5. Sed quia ainicos beati Job haereticorum spe-
Dixi Domino: Deus meus es tu, quoniam bonorum ciem tenere diximus
(Sup.,'in prmf., et alibi smpis-
tneorum non indiges .(Psal. xv, 2). Ipse enim vere sime), ipsum vero significationem sanctae Ecclesise
. nobis Dominus, quia et utique Deus est, qui bpno non gerere,
jam nunc Eliphaz.verba quo modo' haeretico-
indiget servientis, sed bonitatem cpnfert quam reci- rumfalsitalicongruant, demonstremus. Narasequitur:
pit, h ut oblata bonitas non ipsi, sed prius accipien-
fibus et post reddentibus prosit. Nam etsi in judicium CAPUT V ,[Vet. et Rec. II].
Dominusveniens dicit: Quandiu fecistis c uni de his 502 Abstulistienitn pignus fratrum tuorum sine
fratribus meis minimis, mihi fecisiis (Matth. xxv, 40), causa, el nudos spbliasti vestibus. Aquam lasso non
nimr hoc pietate loquitur ex suorum compassione dedisli, et esvfienli sublraxisli panem. In forlitudine
membrorum. Et ipse nos per hoc quod caput no-. brachii tui possidebdsterram, et potenlissimusobtiue-
strumest adjuyat; qui per nostra bona.op.era in suis p) bas eam.
membris adjuvatur. Adhuc adjurigit Eliphaz, quod >.TVPICUS SENSDS.6. Hmretki suos errare el Spirilum
nullus ignorat, dicens: . sanclum amiltere, dumad Ecciesiamredeunl, mentiun-
, CAPUT III. lur. — In Scriptura sacra pignoris appellatione ali-
VERS.4. — Nunquid timens arguet te, et veniet ter quando dona Spiritus sancti, aliquando vero signa-
cum ad judicium? tur confessip peccati. Pignus namque .accipitur do-
3. Oliosede Deo dkitur quod a iiemine ignoratur. num Spiritus sancli, sicut per Paulum dicitur : Qui

a Norm., etiamsi.
"-'Ebroic. et alii Norm.. ut allata bonitas, quan- quam olim legebatur in Ulic, oblala.
,< Lyr. et Bigof., ttni ex his frairibus.
 1123 . • - SANCTI GREGORll MAGNt 1124
dedit nobis pignus Spiritus (II Cor. i).-Ad hoc enim lA.puritate nudi sunt, et quasi ex eofum praedicatione
pignus accipimus, ut de promissione quse nobis fit- vestiuntur. Et quia tales quique facile ad sanetam
certitudinem teneamus. Douum ergo sancti Spiritus Ecclesiam redeunt, eo quod duplicitatis malitia.non
pignus dicitur, quia per hoc nostra anima ad inte- utuntur, eos haeretici nudos fatentur, e quos ab ea
-rioris spei certitudinem roboratur, Rursum pignoris dicunt vestibus exspoliatos, n_uiasimplices f quosque
nohiine peccats confessio solet inlelligi, sicut in Lege pigros atque hebetes putant, quos pravasua dogmata
scriplum est -.^Cutndebettibi quidpiam frater luus,et perdidisse consideranl.
absluleris pignus ab eo, ante sotis occasumpignus re- 8. Ecciesiaminsdiim arguunt, cum incognita lo-
slilue (Exod. xxn, 26). Fraler etenim noster debitor quuntur. — Sequitur : Aquam lasso non dedisti, et
nobis efficilur cum quilibet proximus in nos aliquid esurienti subtraxisli panem.Haereticiquo veritaiis so-
. deliquisse mpnslratur. Peccata quippe debita voca- liditatem non tenent, eo nonnuriquam student ut lo-
nius. Unde peccanti servo dicitur : Omne debilum quaciores appareant, et contra catholicoruin fidem
dimisi tibi (Matth. xvm, 32). Et in Dominicaoratione quasi de doctrinae scienlia gloriantur; cunctos quos
quotidie preeamur: Dimilte nobis debltanostra, sicul aspicirint pravis ad se trahere sermoriibus quaerunt,
et nos dimittimusdebitoribusnostris (Matth. vi, 12). et unde sibi alios ad inleritum sociant, inde se agere
A debitore autem nostro pignus accipimus, quando B I aliquid vivaciter putant. Eos vero Iassos dicimus qui .
ab eo qui b in nos peccasse cognriscilurpeccati ej'us -sub liujus sseculi onere e laborioso fatigantur. Unde
jam confessionem teriemus, per quam relaxare pec- ct per semelipsam Verilas dicit: 'Venite ad me om-
catum in nos perpetratum est postulamur. Qui nes, qui laboralis, et onerati estis, el ego reficiam vos
' enim quod
peccalum quod conimisit fatetur, et vfeniani/ (Matth. xi, '28). Hseretici igitur, quiasua dogmafa
peiit, jam quasfprodebito pignus dedit.Quod himi- prsedicare non cessant, sanctam Ecclesianiquasi de
' rum
pignus anle solis occasumreddere jubemur, quia imperilia irrident, dicentes : Aquam lasso non de-
priusquam iri nobis per dolbrem cordis sol jusliliae disti, et esurienti panem subtruxisli. Se enim aquam
' occidal,' debemus ei confessioneni venise reddere a lasso-dare existimant cum quibusdam sub terreno
quo crinfessibnemaccipimus culpae, "ut qui se deli- fasce laborantibus sui poeulum erroris praebent. Et
quissein nos melriinila nobis mox relaxaturii sentiat panem se esurientibus non subtraxisse suspicaritur,
quod deliquit. Quia ergo sancta c Ecclesia cum quos- quia etiam de invisibilibus atqueincomprehensibili-
libet ab hserelicis ad veritatem fidei revertentes reci- busrequisiti, cum superba attdacia respondent.^Et
pit, prius ut confiteri erroris sui culparii debeant tunc 'se doctos prae omnibus credunt cum loqui de
persuadet, quasisubhseieticorum specie per Eliphaz ineognitis infelicius prsesumunt. Sancta vero Eeclesia
dicitur: Abstulisiienim pignus fratrutn tuorum sine C < dum quempiam videt esurirequod ei non proslt ac-
causa. Id est, ab his qui a nobis ad te veniunt inuti- cipere, aut -si jairi sunt sibi cognila, modeslesup-
• liter confessionem erroris exegisti. Si vefo, ut prse- primit, aut si adhuc videntur incognita, bumiliter
. diximus, pignus sancti Spiritus dona senliamus, hx- faletur, eosque h ad ordinatsehumilitatis sensum re-
. retici sanctam Ecciesiam fratrum suorum pignus vocat cum per smim illis prsedicatorem dicit : Non
dicunt abstulisse, quia eos qui adillam veniunt dona plus sapere quam oportet sapere, sed sapere ad sobrie-
spirifalia suspicantur amittere. Unde el sequilur:£"f: ~tatem(Rom. xn, 5). Et rursum: Noli aitum sapere,
nudos spoliasti veslibus. sed lime(Rom: xi, 20). Aique iterum : Altiordtene
[Rec. III.] 7. Eosdem pigros dicunt et liebeles.— qumsieris, et fortiora te ne scrutatus fueris (Eccli. ni,
- -Eos quos hserelici perversis prsedicationibus trahunt 22). Et rtirsum - Mel invenisii, cotriedeguod sufficit
prsecepla doclrinsesusequasi qusedamveslimenta ha- tibi, ne forte " satiatus evomasilhid (Prov. xxv, 1S).
- bereexistimant, ettandiuillosvestitospulant,quandiu Mel quippe invenire est sancli Intelleetus dulcedi-
haic quaeipsi pradicaverunt ab illis servari eonside- nem ^degustare. Quod tunc sufficieriter comeditur,
rani; ex qtiibus cum quidam ad sanctam Ecclesiam quando nosfra intelligentia juxta mensuram sfensus
redeunl, eos protinus doelrinse vestimenla perdidisse sub moderamine tenetur. Nam saiiatus mel cmovit,
suspicantur. [Vei. III.] Sed cum nudus exspoliari;B qui plus appetens penelrarequam capit, et illud
nequeal, quserendum riobis^cstquomodo prius-riudi, perdit unde potuit 'nutriri. Quia efgo sancta Ecclesia
et post spoliati memoranlur ? g^gj Sed sciendum ^b irifirinis mentibusprohibet alta perscrutari, beato
omnisflTiicordis puritate perfruitur, eo ipso Job -dieitur : Esurienti subtraxisti panem.
" eslquia
quo duplicilaiis legumenlum non habel, nudus-est. [Vet. IV.] 9. Ejus magnitudini ei universalitatiin-
Et sunt norinuUi apud hsercltcos qui -cordis quidem -vident.—.Elquiaejusquoquemagnitudini hsereliciin--
'
puritaterifhabfent, sfed tamen doctrinse 'corum' do- vident, quod in lide vera populos universaliter tenet,
• gmala
perversa suscipiunt. ffi nimirum et «x sua cutn terrenae prosperllalis tempus inveniunt; contra

•»Lyr. et Bigot., cumdebuerit tibi... anie -sotisoc-
casum restitue,
b Germ. et Norm., tn nobis peccasse... in nobis
- :
perpetratum.
" Turon., Ecclesia cuiiibet... revertenti,-prius, elc.
a Utic olitn, et ex sua pietate.
e Turon., quosabeis dicunt vestibusexspoliari,
1 Vindoc, quasipigros..
B Turon., laboriosiusfatigantur.
h-Turon., ad ornatm hutnilitatis.
"
Lyr., et Bigot., saluratus.
 1125 MORALIUM.LIB.XVI. —JN CAP. XXII B. JOB. 1126
eam in superbis vocibus excedunt, et exprobrantes A.conturbatum putanU Qui adhuc insultanfes adjuu-
'
aperiunt quanlum prius ej"uspotentiae latenter invi- •gunt" ...
debant. Nam sequitur : In fortiludine brachii lui posr VERS.11.—Etpntabasjtetenebrasnon visurum, et
sidebas terram, et potentissimus obtinebas eam. Ac.sl xmpeluaquarum, inundantium non.oppressum iri. .
patenter dicant : Quod in prsedicatione tua 504 Ac si aperte dicat: Securitatem pacis in spe tibi
jterram uniyersaliter occupasti, potentia foriitudinis, proposueras,,etideircb de prsesumptionetuaquasi de
nori ratio veritatis fuit. Quia enim christianos prin- lucegaudebas, nec te unquam opprimi iribulationibus
.cipes praedicationem ejus tenere eonspiciunl", hoc existimasti. Sed ecce, dum supefvenienlibus maiis
quod ei apopulis creditur, non yirtulem rectitudinis, affligeris, an sint reclaquafetenes ipsse qusele oppri-
sed causam saecularispotentise esse suspicantur. Se- niunt tribulationuhi tenebrse ostendunt. Quas vide-
quitur; licet tribulationes Eliphazaquis iriundanlibus cbm-
CAPUT VI. parat.quia diuri alisfesuper alias irruunt,'qtiasi aquis
VERS.9. — Viduas dimisisti vacuas, et lacertos pu- tumentibuSiUndaeuiidas-sequuntur^.Sequilur :
"
pillorum comminuisti. ; . CAPUT VIII [Vet. V].
10. Magistros errorum resipiscentes benigne susci- VEHS.12-14.— An cogitasquod Deus~excelsioiccelo ,
—
pienti detrahunt. Plebes quaehsereticis praedicanti- P sit, et siiper stellarum verikes subiimetur? Et dicis : •
bus sunt. subjectse ex carnali .intelligentia errorum Quid enim novil Deus? el qiiasi per caliginemjudkat.
eorum semina perversa concipiunV, eisque in.sua Ntibes laiibulumejus, nec noslra considerai, 505 et
damnatione socianlur. Sed cum saricta Ecclesia ipsos circa cardines cmli perumbulai. .
«rrorum prsedicatores yel ratione victos ad sesusct- - 12. Immensilalis et providenlimdivinm eximia de-
pit, vel-studio perversitatis obduratps-sub disciplinse scriplio.Deus sic-intendil omnibus,uladsit sfagtrffs-.—
susa vinculo restringit, destituti hseretici cum rema- Surit
plerique ita hfebelesul formidare nescianl irisi
nefe apud se plebes sine prsedicatoribus. vident, me-
a quid aliud a sancta Ecclesia quam viduas vacuas •quod eorporalitervident.UhdefitutDeumnoh
tuant, 'qufemvidefe non possunt. Hsefeticiautem ,
relietas dolent? Et quia subtractis hsereticorum ma- se csse sapientes arbitraiitur , verba contra ca-
qtiia
gistris, eorum diseipulos-iti suo opere infirmari sus- "tholieosirrisioriis profetunt," atque :abeisiHuiri non
picantur^ quasi lacerlos pupillorum comminutos ab timeri suspicantur^quferii.videtecorporalitemequeunt
JEcclesiaesse conqueruntur. Vel certe quia. sancla ut serisus auctorem suum cxisti-"
quasi-pertorporem
Ecclesia dum quosdam -abhsereticisvenierites susci-
nierit, quia coslo fexcelslorest, et super-slfellarum
pit. liquet nimirum quod pristino eorum errori con- verltcfessublimalur. ex lenginquo videre noripossc-.
tradicit: Nam sunt nonnulli qui jta virginitati carnis " etanria inler nos -et coalestem sedem aerese
partes
student, ut nuptias damnent; et sunt nonnulli, qui iritersunt,. in nube latens per caliginem jiidi-
ul sumentes alimenla lie- quasi
ita abstinentiam laudant,- et superiofibus intenlus, minris ifria perpendat ;
cet;
.cessaria detestenlur. De quibus per Paulum dieilur: et dum Coelicardines ambiendb cbristringit, «inle-
Prohibentiumnubere, jubentium abslinere a cibis, quos "riora non videat. Sed de Deo ista vel desipifens
quis
fieus creavil ad percipienduincum gratidrum aciione qui nimirum cum sit-semperOmnipo-
suspicetur,
fidelibus (I Tim. sv, 3). Quia ergo eos a carnali in- tens, sic intendit omnibus,'utadsitsingulis; sicadest
lenlione suse superstitionis revocat, hseretici cum Ut simul omnibus nunquam' desit ? Nam etsi
hos aspiciunt aliter vivere quam docuerunt, lacertos :singiilis,
, eisdem.tamenipsisadest
eorum.ab operatione quam prius tenuerant commi- quosdampeccantesdeserit, cerniturper adj"umenlum.
nutos esse ab Ecclesia ~>testantur. Unde et in hoc per judicium^quibusdeesse
Sic itaqufe txteriora circumdat,ut interiora impleat;
temppre disciplinse, si quid ei adversitatis evenerit, 'sicinterioraimplelutcxteriora Circumdet; sicsumma
hocevenisse ex digna peccatorum retribulione sus-
regit, utima non deserat'; siciinis prsesens est, ut a.
pieantur. Nam sttbditur :
- CAPUT VII. superioribus npn fefeedat; sic latet in sua specie , itt
tamen cognoscalur in Operatione; sic cogrioscitur in
YERS.10. — Propterea circumdalrises laqueis, et ® suo opere, ut taftien comprehendi non valeat a Co-
' conturbat le
formidosubita. gnbscentis aestimatione-;sic adest, ut videri nequeat;
\l.Adversapatienti,si:elerumpmnasesseexprobrant. 'sic videri nonvalet, ut tamen ejus prsesentiani ipsa
— Iilum fbrmido subita corilurbat, qui considerare sua judicia testerilur; sife se nobis intelligeriduin
negligitquid ex districtione j"udicisvenientis immi- pftebel, ut tamfenipsum nobis^ radiuni sui intellec-
neat. Quia ergo fidelem populttm hreretici cuipis ttfs obnribilet; etrursurri sic caligine. nos -Ignorao-
perfidise oppressum credrint, circuiridajtum laqueis tise reprimit, ut tamen menti nostrse radiis 'suse cla-
. accusant. El quia existimarit- quod futura.non pras- ; ritatis iniefmicet: quatenus et subieVata quidpiam
videat,-in percussione sria hunc subita formidine" videat, etreverberata. contremiscat; et quia eum ,

e Vindoc, quid aliud quam sanctm Ecclesimviduas
vacuasrelictas doient.
bExcusi, detestanlur, Melius Mss. Germ., Anglic,
Norm , Yindoc, eic, quibus adhaereraus, tesiantur.
c Poster. E-,I,, inferiora, cui
longe praponendum
interiora, quod exhibent Mss. et vet. Edit. Jairi Gre-
gorius egit de inferioribus seu de iniis, quaesuperiori-
bus opponit; hic de inl rioribus, quse Dcus, etiamsi
ccelumambiat exterius, introspicit. ,
* Vindoc, radium sum cognitibnisiniellectus. ;
 «27 SANCTI GREGORII MAGN! 1128
siculi est, viderenon potest, aliquatenus vivendo co-, \ tunt? Sed cum eos mors superveniens a praesenti
gnoscat. Sed haec hserelici sanclam Ecclesiam scire vita sublrahit, eorum vitse spatia,quse sibi longiora
non aestimant, quia stulto judicio solos se c*se sa- quasi incogitalione tendere consueverant, infercidit.
pientes putarit. Ex quorum adhuc typo subjungitur : De ~quibus recte dicitur : [Rec. V.] Et fluviussubver-
tit fundamentum eorum.
CAPUT IX.
13. Iniquorum fundamentutnin lerrenis, justorum
VERS..15. — Nunquid semitam smculorum cuslo- in cmlesiibusest. — Iniqui enim dum corde transire
dire cupis,quam calcaverunlviri hiiqui ?
ad selerna negligunt, et cuncla prsesentia-fugitiva
13. Chrislisemila humilitas mundi superbia. — Si-
esse non intuentur, mentem in amore prsesenlisvilse
cut semita Redemptoris nostri humilitas, ita semita
.sxculorum superbia est. Ssaculorum itaque a semir nienlum Ugunl, et quasi longsehabifationis in ea sibi funda-
tam viri iniqui calcant,. quia per huj'us vitse desideria construunt, quia in lerrenis rebus per desi-
derium solidantur. Sie primus in terra Cain civita-
inelatione perambulant. De quibus adhuc iniquis
lem construxisse describitur (Genes. iv), s qui vide-
subditur :
Hcet peregrinusaperte monstratur, quia ipse in'terra
CAPUTX [Vet. VI, Rec. IV]. fundamentum pbsuit, qui a soliditate aeternaepatrise
VERS. 16. — Qui sublati sunt ante tempus suum •n alienus fuit. Peregrinus quippe a summis, fundamen-
et fluviussubverlit h fundamentutneorum. . tum in infiraisposuit, qui stationem cordis in terrena
i 4. Iniqui semper ante tempus quod sibi prmfixerunt delectatione collocavit ( S. August. lib. xv de Civit.
nunquamante constitutuma Deo moriuntur'.— Cum Dei, cap.-U el 19). Unde et in ejus stirpe Enoch,
tempus vit82'a divina nobis prsescientia sit procul qui -fledicatio interpretatur, primus nascitur; in
dubio prsefixum, quserendum valde est qua ratione :electorum vero progenie Enoch septimus fuisse me-
nunc dicitur quod iniquic ex prsesenti saeculoante moratur, quia videlicet reprobi in hac vita quseante
tempus proprium subtrahantur. Omnipotens enim est semetipsos sedificandodedicant, elecli vero aedi-
Deus,etsi plerumque mutat senlentiam, consilium ficationis suaededicationem h in fine temporis, id est
nunquam. Eo ergo tempore ex hac vita quisque sub- in septimo, exspectant. Videas namque plurimos
trahitur, quo ex divina potentia ante tempora pra> temporalia sola cogitare, honores quserere, ambien-
scitur. Sed sciendum quia creans et ordinans nos om- - dis rebus inhiare, nil post hanc vitam requirere.
nipotens Deus, juxta singulorum merita, disponitet 'Quid itaqufeisli nisi in prima se generatione dedi-
terminos, ut Velmalus ille breviler vivat, ne multis - cant? Videas electos " nil praesentisgloriaequaerere,
bene agentibus 506 noceat; vel bonus iste diulius libenler inopiam sustinere, mala mundi sequanimiter
in hac vita subsistat, * ut mullis boni operis adjutor perpeti, ut possint in fine coronari. Eleclis ergo
existat; vel rursum malus longius differatur in vita Enoch in septima generalione naseitur, quia sui de-
ut prava adhuc opera augeaf, ex qyiorum lentatione dicationem gaudii in extremaeretributionis gloria re-
purgati jusli verius vivant; vel bpnus citius subtra- quirunt. Et quia quolidiano temporis lapsu ipsa prae-
batur, ne -si hie diu vixerit, pjus- innocentiam ma- "senlisvitaemortalilas decurrit.^itquereprbborum de~
litia qorrumpal. Sciendum tamen quia benignitas dicaiionem eosdem reprobos sublrahendo i destruit,
Dei est peccatoribus spatium pcenitentiaelargiri. Sed recte de iniquis dicitur : Et fluvius subvmit funda-
quia accepta tempora non ad fructum.poenitentise, mentumeorum.Idest, ipsecursusmutabilitalis stalutn
sed ad usum iniquitatis vertunt, quod a divinamise- 507in eis subruit perversseconstructionis. Sequitur:
ricordiae mereri polerant amittunt. Quamvis omni- CAPUT XI.
potens Deus illud lempus uniuscujusque ad raorlem VERS.17. — Qui dicebant Deg : Recede a nobis.
praesciat quo ejus vita terminatur, nec alio in tem- 16. Hsecetiam beatum Job dixisse quis ariibigat ?
pore quisquam raori potuit, nisi ipso quo moritur. Sed quosin ej'us dictis exposuimus , propter legentis
Nam si Ezechiaeanniadditi ad vilam quindecim me- fastidium replicare devitamus. Sequitur :
morantur (iv Reg. 20, 6), tempusquidem vitaecrevit IBID.— Ei quasi. nihil possit facere Omnipoiens,
ab illo termino quo mori ipse merebatur. Nam divina mstimabanteum.
dispositio ejus tempus tunc prsescivit,quo hunc post- In his quoque sermo, et non sentenlia immutaiur.
modum ex prsesenli vila subtraxit. Cum ergo ita sit, Nam quod per beatum Job dictum est: Quis est Om-
quid est quod dicitur : Quia iniqui sublali simt ante nipotens, ut serviatnusei (Job. xxi, 15)? hocper Eli-
tempus suum, nisi quod omnes qui prsesentem vitam phaz dicitur : Etquasi nihilpossit (acere Omnipolens,
diligunt longiora sibi ejusdem vitae spatia promit- mstimabanteum. Sequitur: '
a Idem, viam.t mentumeorum.
~>Bigot. et Lyr., fundamenta eorum. Ita quoque s Lyr., Bigot., Utic, Sag., multis omissis, quia
'
nunc in Utic Iegilur, cum prius scriptum esset, fun- videlicetperegririusa summis, fundamenta in infimis
damnitum. . posuit qui stalionem cordis, etc. Ita quoque in Vin-
c Sag., cum plerisque Norm., ex prms. vita. Ullc doc Inter se consentiunt Edili omnes.
habet utrumque. h Utic. et Germ., in finem, id est in sepiimo tem-
d Norm., ut multis beneagenlibus adjutor. In Utic pore.
olim, ut multis boni operis, etc 1 Plerique Norm., nil prcesentisvltw gloriam qum-
p Uttc misereri polerant. '. rere. Vindoc,»*'*prmsentis vitm glorimqumrere.-
"
Lyr. et plerique Norm., fundaineiita eorum, et i Bigot. et Lyr., diruit.
sic in rcliquo cap. Olim in Utic. legebalur, funda-
 1129 - MORALIUMLIB. XVI. - IN CAPUT XXII B. JOB. 1130
CAPUT XII [Vet. VII]. A CAPUT XIV [Rec.VIl].'
. 508 V-ERS. 20. Nonne succisa est ereclio eorumel
VERS.18. — Cumilteimplessetdomos eofum bo-
' rehquu eorum * devoravilignis ?
nis. - . 19-.Mali nunc (lorent, aliquando succidendi, el tam
17. Deuseliam malos beneficiiscumulat. Quo con-
in carne qudm in anima puniendi. — Hie namque
silio. —Malorum dombs Dominus boriis implet, quia
erecti iunt, quia in pravis actionibus exfol-
etiam ingratis sua dbria non denegat, ut aut benigni- iniqui
et lamenproperver-
tatem conditoris erubescant, et ad bonitatem re- luntur, quiaet perverse agunt,
sisrictibusminime feiiuntur. Peccant et floreritpec-
deaiil; aul redire omnimodo contemnentes, inde illic'
' cata augent et terrena bona multiplicant. Sed eorum
gravius puniantur, unde hic et bonis Deilargioribus
tnala reddiderunt,, ul durioraeos tunc supplicia pu- erpctio tunc succiditur, cum vel a prsesfenli' vitsi. ad
hic maliliam nec dona vicerunt. Se- interitum, vel a conspeclu seterni judicis ad selernum
niant, quorum
: - • " - gehenitse ineendiurii pertrahunluf. Qui elsUiic mor-
"quitur luam suam carnem reliriquunt, ipsam quoque in fe-
IBID.— Quorumsentenlia procul sita me.
surreclione recipiurit,-ut cum carne ardeant, in qtia
Aliud-sententia, ~aliudconsilium. — Hoc. etiam-per peccaverunt. Sieut enim eorum
beatum Job dictum est'. Ait namque : (luoruhi consi- ' «i culpa in mente fuit
lium longe sit a me (Job. xxi, 16),<quanivis'aliudsen- B corpbre, ita eorum poena in auima erit pariter et
carne. Quia ergo nec hoc eis erit a.tormento libe-
tentia, alqiie aliud consilium possit intelligi. Sen-
,' rum, quod hic mortuum relinquunt, recte nunctlici-
lenlia quippe. in ore est, -consilium in cogitatione. tur : ReRquiaseorum devdravit ignis. Sequilur :
Bum ergo Eliphaz longe se a malorum seritfentia , '
beatus vero Job a consilib optavit, constat nimirum! -CAPUT XV[Fe(. VJJJJV'
quia iste malorum verbis, ille vero etiam cogitalionii VERS.21, 22. — Acquksce igitur ei, el habelo pa-
desiderat esse dissimilis. Sequitur : cem, et per hmchabebis fructus dptithos. Suscipe ~ex
CAPUT XIII [Rec. VI.] \. oreUlius legem, el pone sermonesejus m cordesuo.
20. Hmretkorum superbia et prmsumplio.•—Culpa
VERS.19. — Videbuntjusli, el Imlabunlur, etinno-
cens subsannabil eos. superbise est dbcere f meliorem, quaim sacpe haereiici
18. Justi de hjiquommpeccatis nunc tabescunt, de, perpetrant, qui de hisquse prave senliunt quasi do-
-eorutninieritu quandoque Imlaluri. — Jusli cum ,hic, cere catholicos prsesumunt. Tuuc eriun eos putant
Deo acquiescere,'si illos contigerit eorumperversi-
injustos efrare eonspiciunt, de errore a pereuntiumj
loalarinon possunt. Si enim gaudent erroribus, juslij tatibus consentire. Et'acquieseentibus paceiu pfo-
iibnsunt. Rursuni si per iusullationem lsetantur«0 j .i mittunt, quia contra POSqui sibi consenliunt jamjur-
autem optimos sibi consen-
quod lales non sunt quales-alios esse conspiciiinl, •Cgaridesistutfl.Fructus
omniuo superbi suitt. Und.e et pharisseus ^ustifica- lientibus pollicentur, quia eos solos bona opera age-
lionem perdidit, ~>> re existimant, quos ad suadogmatase trahere exsul-
quia publicani merilis gaudendo0
se pfsetulit, dicens : Gratias'ago tibi^quia rion sum n tanl, Quibus et hoc congruit, quod adjiingit-: Suscipe
eskut cmleri homines, raplores, injusii,adullefi, velu( exore illius legem. Quia eaquse ipsl sentiunl exore
eTtamhicpublicanus (Luc. xvm, 11). Rursrim si dici- Dei procedere suspicantur : Et pohe sefmones ejus in
mtis quod perfecto gaudio exsultare j"ustipossunt dee corde luo. Ac si aperle astruat, dicens : Qubs nuric
tnorte pravorum, quale est in hoc niundo gaudiumj us^uein ore",et non in cofde tenuisii. Quiaenim eo-
de ultione peccanliurii, iii quo adhucihcerta est vila. a rum pervefsa "dogmata e, respuit, .non euui verba
Dei in sensu, sedin osiensioneliabuissecriininaiitur.
justorum? Discernamus igitur tempora treniqris et,t
exsultatibnis" Vident etenim nunc injustbs justl, et,t -Cnde quasi sub quadam.specie dulcedinis infun-
'
de eorum nequitia tabescunt. Cumque eos feriri,£ dunt virus pestiferse"persuasionis, ut verba Dei Ec-
cotispiciunt-, -de?ua quoque vita suspfecli fiunt. clesiam in corde suo ponere admoneant. Quaesi un.-
Quando ergo videbunt jusli iniquorum interilura, ett quam a cordeillius recessissent, abillis talia nulla-
laetabuntur, nisi cum districto judici perfecta jam se-~ ,- tenus audiret. S.equilur: _, .
curitateexsultalionisinhaeserint,cumin illo extremoDD CAPUT XVI.
examine iilotum damnationem cofispicierit, et de see VERS.25.—Si reversusfueris ad Omnipotentem,mdi-
jam quod metuarit rion habebunt?" Nunc itaque re-- ficaberis, et longe facies.iniqmtalema tabernaculo tuo.
probos aspieiunt et gemrint, tunc aspicient el sub-i- ' - 21. Quid ad Deum post peccata revertilur, in cogi-
sannabuiit, quia eos exsultandb despieient, quoss tatione et opere munducaiur. ~ Fidelem populum
modo nec.siuegemilu iniqua pefpetrantes, nec sinee .hsereticia Deo discessisse existimant, quia eurii suis
nieiu vident pro iniquilaie morientes. -Unde per hocc prsedicalionibus resislentem vident. Quem cum malis
quodsubditur, quia'de damnatione eorum nllimaa praesentibus afflictum conspiciunt, qtiasi n per admo-
dicatur oslenditur; nahi protinus subinfeftur • nitionem ad condiloris gratiam trahere conanlur, di-
aNorm., peccaniium. Olim tamen in Utic legeba- • Plerique," devorabit, et ita deiriceps.
tur pereuntium. f In Vindoc, melioremse.
b InGcrm.ae plimin Utic, quipuMlicanomeritis. B Yindoc, respuil sanctaEccleda,- non eatn, etc.
L Gerui. ac Utic, sicut cmteri Itoinimim. h Yindoc, quasi per sidmonitionemxonditoris , ud
11In Editis eos perire. graiiam reducere conaniur.
PATP.GL.LXXV. Sti
 1151 , SANCTi GREGOIULMAGNI _ - 1132
cenlcs : Si reversus fueris ad Omnipolentem, mdifica- A _ visionis obscurent. Quod nimirttm Psalmista pertu-
"
beris. Ac si.aperle dicant: Quia noslris dpgmalibus lerat, cuin dicebat : Declinale a me, maligni, el scru-
resistendo a Domino reeessisti, idcirco a jusiitise' tabor mandata Dei mei (Psal. cxyin, 118).- .Videlicet
sedilicatione destructus esi Tabernaculum verb ali- palenter insinuans quia--mandata Dei perscrutari non
quando accipimus habitaculum corporis, aliquando poterat cum-malignorum spiriluum insidias iu mente
vero habiiaculum cordis. Nam-sicut anima habita- lolerabat. Quod eliam in Isaac-opere subAllophy-
mus "n corpore, ita per cogitationes habltamus in. lorum pravitate cognoscirnus designari, qui puteos
mente. Iniquitas ergointabernaculo meiitis, eslper- quos Isaac foderat terrse congerie replebant (Genes.
versa intentio in studio cogitationis, iniquitas autem xxvi, 1S). Ilos enim nos nimirum puleoslodimus cum
in tabernaculo corporis per expletiouem operis ac- in Scriplurse sacrse abdilis sensibus altapenelramus.
tio carnalis. Eliphaz itague qriia amicus beati viri Quos tamen oceulte ieplent Allophyli quando nobis .
exsiitit, quaedam veraseutiens, et lainen in liis, in ad alta tendentibus immundi spirittfs terrenas cogi-
quibus a rectitudine deyiat, haeretieoruni speciem tationes ihgerunt, et quasi inventam divinse scieu-
tenens, bealum Job ex virtutibus flagellaturii ne- lise aquam tolluntl Sed quia nemo hbs hostes sua
sciens 5®9 errasse eredidit, quern percussum vidit, virtutesuperat, perElipbaz dicitur.: Eritgue Otnni-
eique, si reversus ad Omnipotenlem fuerit, pollicetur g]' polens contra hostes tuos, el argentum coacervabitur
dicens: Longefacies iniquitaleiri a tabernaculo luo,~ tibi. Ac si aperle djeerelur : Dum malignos spiritus
ac sj patenter dicat : Quisquis ad. Deum post errala Dominusa tesuavirlulejcpulerit, c diviniintps elo-
revertilur, i.n cbgitatibne simpl et in opere munda-. quii talentum lucidum excrescit. Sequitur:
tur. Sequitur: CAPUT XIX [Vef. X, Rec. IX].
CAPUT;XVIIJFe«. IX, Rec. VIII]. VERS. 26. — Tunc super Omnipotenlem delkiis
•VERS.24. — Dabit.pro lerra silicem, et pro silice afflues.
torrentes anreps. 24. Deliciis affluunt qui_multiplices in sacris Scri-
-22. Ififirmi, sanante Deo, fortes evadunt, et aliis pturis sensus discernere sciunt. ^- Super Omnipoten-
doctrina prmlucent. — Quid per terram nisi irifirmitas tem deliciis affluere est ih amore illius Seripiurre sa-
actionis, quid per duritiam silicis, nisi fortitudo si- crse epulis satiari. In cujus nimirum verbis tol deli-
-gnatur? quid pertorrenles aureos, nisi doetrinamm- cias invenimus, quot ad pi-ofectum nostrum infelii-
timae «laritatis acciphnus? Omnipotens-autem Deus gentiae diversitates accipimus, ut modp nuda nos
ad se conversis pro terra dat silicem, quia pro infir- pascat historia, modo sub textu litterse velata uie-
ma actione forlitudinemtribuit robusti operis. Dat Q ( dullitus-nos reficiat mpralis allegoria, modo ad altiora
^tiam pro silice torrentes aureos, quia pfo robusto suspendat contemplatio, in prsesenlis.vitae tenebris
-opere doetrinam multiplicat„clarae prsedicalionis, ut jam-de luinine .tfiternitatis 51© intermieans. Et
peccator quisquexonversus, el ex infirnio fortis exi- scieudutri qupd quisquis deliciisaffiuit;in quadam sui'
stere valeat, etin sua-fortitudine a usque ad profe- remissioue solvitur, atque a Jaboris studio quasi ex
renda verba intimae -elaritatis exsurgat, quatenus in lassitudine relaxatur, quia nimirum auima cum in-
eo et infirmitas actionis, in qua velut terra solvitur, lernis d deliciis abundare coeperit, terrenis jam ope-
bene-vivendi forlitudine solidelur; et-rursus cum . ribus mcubare minime consentit; sed aniore condi-
sensus, ex vita irahitur, ex ipsa fortitudine torrentes tpris capta, et sua captivitate jam Hbera, ad eonlem-
aurei defluanl, quia in ore bene yiventium docfrinae plandam ejus speciem dellciendo suspirat,_ et quasi
claritas inundat. Sequitur; - - . lassescendo convalescit, quia dum sordida" onera
CAPUT XVIIL .portare j'am non valet, ad illum per quielem pro-
YERS. 25. Erilque Omnipotens contra hostes tuos, perat, quem intus amat. Hine efiam in adritiratione
etargentum coacerbabilur tibi. •_ . sponsse scriptum est: Qum est^.ista qum ascendit de
23. Deus, fugatishostibus, divihi eloquii argenlo ' deserlo deliciis affluens(Cant. vm, S) ? ijuia nimirnm'
nos ditat. — Quos magis alio.s hostes patimur quam -^.sancta Ecclesia nisi verborum Dei delieiis. af-
malignos spiritus, qui innostris iios cogitationibus! ilueret, ~edeserlo yitseprsesenlis aseendere ad supe-
nbsident, ut civitatem valeant noslr-aementis.irrum- riora non posset. Deliciis ergo affiuit, et ascendit,
pere, eamque sub sui jugo dominii captam tenere? quia dum myslicis intelligentiis pascitur, ad superna
Argerili autem nomine sacra eloquia_designati te- quolidie.contemplanda siiblevalur. Hinc etiam Psal-
' statur-
"Psalmista, qui ait :3Eloquia Domini eloquia . mista ait : Et twx illuminatio mea in deliciis meis
casta, argenlum igne examinalum ~>terrm (Psal, xi, (PsaC.cxxxvni, 11), quia dum ppr intellectum my-
7). Et ssepe cum eloquiis sacris inlendimus, mali- sticuni studiosa mens reficitur, jam in ea vita? prae-
gnorum spirituum' insidias gravius, loleramus, -quia sentis obscuritas fulgore diei subseqtientis illumina-
nienti uostrse terrenarum cpgitatibnum pulverem as- tur, ut etiam in hujus corruptioriis caligine in-intel-
pergunt. ut intentionis, nostrae oculos a luce iulhnce lectum illius vis futuri Juminis erurhpal, et verboium

a Norm. addunl pdst ante usque. - : c 'Vindoc, divinitus eloquii -talentuin, -fitc. 'Norm
"•Ita Germ., Anglic, Nbrm., Turbn. el aui. Deest melius, diviniin te eloqnii lalentum lucidius crescit.
terrte in Editls. 4 Norm., desideriis."
 1153 MORALIUMLIB.' XVI. — INCAP. XXII B. JOB. UH
deiiciis pasta prsegustaudo discai," quid de pabulo ii\ licetribverimusnorinunquamboriatefrfenajuslis suij-
' "' - '
vferilatisfesufiat. Sequituf : traht, quae' largo muriere tribuurilutinjustis", quiaet
dfesperatis' aegris medici quidquid pbposcerint dari
CAPUT XX.
praeeipiuht, eteisquos redrici pbsse ad saluteiri prse-
'IBID. — Etelevabisad Deurii facleihtudm. vlderit quse appetuntdari cbntradicunt. Sed si-dicla
" ~~~:'AdDeuriv
Jaciem ievare, est cor pmnitentia hsec EUphaz de doriis sriiritaiibtis intulit, sciend.iim
mitndaium ~ad~divina-investiganda atlollere. — Ad qubd res decernitiir et venil~curii viftus quse es
'Derim faeiem Jevafe, Psf cor a"d-sublimia investi- desiderio appetilur, e largiente Deo; etiam "effectu
ganda attollere. Nam sicut per corporis faciem. prosperatur. Unde et adhuc subditur":
homini, itaper interiorein iriibgiriem Dfeohoti atque' CAPUT XXin[J?ec. ZJ, .'
cohspieabiles-sumus. Cum vero featii eulpse depri- ., IBID.— Et inviistuis splendebit lumen. - . . -
rriimur, ad Deuni levafe cordis nbstfi faciem vefe- - 28. Mirus virtulis
riiur. Dum^niiri riullabbrioruiri "operum'confidentia splendor: -^ln;viis quippeju-
est>per uiira-opera virtutum
Vfiilcitur, iritueri summa "mens trepidat, quia ipsa se storum.luchen splendere a ut quoeunqufe-per
la- -signa- suse claritatis aspergere,
conscientia accusat.-Cum vero jiah pofeniten.iar
fei sic interilionempergunt-, ab infuenlium corijibus peccati
menlis
' cuipadiluilur, perpetfala planguntmy, "
ut pJaiigenda ininime perpetreritufj niagna meriti noctem excutiant, et exeiriplosui operis ni"eisjusti-
iiducia riasciiur, et ad corispicienda supernay retti- lice lumen fundant. Sed quantalibet-sil juslitia operis,
" btiiibnis iritemum judicem nulla est.si nanc elevat tu-
gaudia cordis faostri facies leTatui.Sed hsec apud -
reete diceret si infimium nioneret; Cum laor inentis. Unde et subditur:,
Eliphaz '"
vero justuin virum prbpter flagella despicil, quid CAP-UTXXIVV
~
aliud quam verba scientise nesciens. fiihdit Qiiaenl- VERS.29. .—. Qui enim humilialus fuerit, erit_.in
mirum dicta si ad-hserfeticoruni typum ducimu's_, ocuios suos,ipse salvabitur.
b ipsi falsis promissionibus ad Deiim rios"*faciemle- gtoria; et qui inclinaverit
29. Humilitalis cpmmendgtio. — Qure nimiruih
vare poliicentur. Ac si fideli populo palentfef dicant:
sententia a Veritatis ofe non discrepat dicentis:
Quandiu prsedicalionem. nostram non sequferis, cor
Qmnisquise exaltal, humiliabitur, el qui se-humiliat,
in Infirrhis premife, Quia verb Eliphaz beatuni "Job
exaltdbitur (LKC.XIV,11). Uride et per Salomonem
ad Deurn reverti admonuit, a quo videlicet ideirijvir .dicitur
:_Anlequamconteratm;. exaltatnr.cor hominis';
beatus nunquarii adhue sub-
" " reeessit,
' pollicendo'
- ' '"'' _ete antequam glorietut; liumiliqtur (Prov. -xym, 12). -
'jungit: ' JAeel.e-autem dicitur: Qui.inclinaverit oculos suos,
" '' '
_' CAPUTlXXI.V \ ,G tpse salvabitm; quia, quantum per-.membrorum-mi-
YERS.27. — Roggbis eum, ei exaudiette. ^nisterium depreheridi potest, priina superbiae osten-
26'. FrustraDeum-rogantquiejus prmcepta con- sio esse in oculis solet, Hinc enim scriptum.est: Et
temnunt.— Rogant quippe Dominum, sed exaudiri' -mulos superb.orumhumiiiabis:(Psal. xvn, 28). liinc
niinime merentur, .qui jubentis Dominiprsecepta dejpso superbientium capite dicitur-: Omne sublhne
contemnunt. Unde scriplum est: Quideclinat aurem videt (,lob xu,.25). Iiinc.deillaquse, ei per infide-
suamne aridiat legem, oratio, ejuserit _exsecrabilis .litatem.adhaesit scriptumest i.Generalio ~ c.ujusexcelsi
.(Prov. xxvni, 9).-Quandiuergo Elipliaz beatum.Job suni, oculi, etpalpebrce, ejus in altum subfectm
non exaudiri credidil, hinc jiimlrumin suo. opere _(Prov. xxx, 13). Oculos ergo inclinare est nullttm
errasse j'udieavit. Unde et adliuc subdit: . respicifendodespicere , sed se minorem atque -impa-
IBID.'— Et vgta lua reddes. ' ... , rem cunctis quos aspicit jBstimare. Salvabitur itaque
, [Vei. XI..] Qui yota.yovit, sed bsec-praBinfirniitate quioculos inclinat, quia quifalsum superbiaeverticem
solvere non valet, ei ex peceati.ppena agitur rit vo^ deserit, veritatis altitudinem ascendit.Sequitur: '.
"lenti rbbnum posse subtrahatur. Cumyerb'. in. eon- '
.-',-.. " V. CAPBT XXV-.
speelu intimij judicis-ea quse-obsistit culpa. deter-
ut Se- ,.. VERS.30. — Srilvabitur innocens, shlvdbitur autem
gituiyfit protinus yotum possibilitas sequatur. ; ; niwnditirimanuum suaium. •,
-' - " ''- '' " "' y
quitur: . .
' 30. Gfatim pfceveniehiisnecessilas , quarh comiiari
'-/, CAPUT XXIL--V- 'V . - '
et subsejjuidebet •libemm arbitrium. -— Quae scilicet
511 YERS.-28.— Decerhes ran. et veniet,tibi. sententia side cosiestisregni retribulionespromiluf,
27. Falsa liominumde adversis et prbspefis judkia. verilate iuleinir, quia cum dp Deo scriptuni" sit: Qui
— Hoc '«sse proprium infirmariliurii j'udicium solet, reddit unicuique secundum-opera ejus (Rom. ,ii, 6),
ut tanto quempiam exjstimenl justum, ^uanlo hunc illumin extremo examirie justifia.selerrii judicis sal-
adipisci conspiciunt orhne quod appetif. •cuui vide-" vat, quemliic ejus pietas ab immundis operibusji-

a Sola Edit. Gussany.-,ut plangendoi . tentionem^pergunt, ab intuentium, cordium' sordibm

~>D~OTm.,.ipsisfaisispromissionibus. ." peccati, etc _ y -_ '...-'
e
c Germ. et Nbfm. :. Largiente Dominb.etiam ef- ._ ~Vindoc, 'anlequamglorificetur. ,
feclum operalur. Norm.,,«i glta. _>'--
a Iidem, ut quaqua. Bellovac, ui quanquam per in- s Bellovac, promiltitur.
 115S SANCTLGREGORIl MAGNl- HS6
berat. Sih vero ad hoc salyari quisqtte hic munditia A , i, 17). Pennati quippe sunt bonorum spiritus, qui
manuum suarum creditur, a ut suis viribus innocens dum ad altiora per spem veritatis evolant,-. apposita
fiat, procul dubio erratur, 512' <lu'a si superna gra- pravoruoi hominum deceptionis reliacula decliuant.
tia nocentem non prsevenit, nunquam profecto inve- Sequilur :
niet qufem remuneret innocentem. Undp reridica CAPUT XXYI [Rec. XI],
Moysis voce dicitur : Nullusque aprid te per se inno- , -CAPUIXXIII,VERS.I, 2. —-Respowdensautem Job
cens est(Exod. xxxiv. 7). Superna ergo pietas prius dixit: N-tinc quoquein amaritudine est sermo nieus,
agit in nobis aliquid sine nobi., ut, subsequentc quo- . ei manus plagm mem aggravata est super /gemitum
que nostro libero arhitrio, bonum quod jam appe- meum. '
timus agat nobiscum, quod tamen per impensam 31. Inordtnata consolatid dolorem auget: — More
gratiam in exlremb judicio ita.remunerat in nobis, .suo beatus Job.planipribusyerbis inchoat, sed dicla
ac si solis processisset ex nobis., [Vet. XII.] Quia . sua alta mysterii prosecutione consuinmat" Mederi
eriim divina' nos bonilas, ut, innbcerites faciat, prae- quippedolor afUicliex amicorum - consolatione^ de-
"
veuit, Paulus ait : Gi-aliaautem Dei sum id quod sum buerat; sed quia consolatio ad blandimenta fallacise
(I Cor. xv, i.O).b Et quia eamdem gratiarii nostrum erupit, afflieli dolor inhorruit. Quia rinim Eliphaz
liberum-arbitrium sequitur, adjungit: Et-gratiaejus B spondere converso meliofa non' timuit, quasi ex
in-me vacuanon fuit, sed abuhdanlius illis bmnibus noxio medicaniinevulnus.crevit. Unde recte dicitur:.
laboravi. Qui dum se de se nibil esse conspiceret, Nunc quoque in amaritudine est sermo ineus, et ma-
ait: Nbn autem itego:Et tamen quia se esse-aliquid nus plagm mem gggrgvata' est. super gemilum rrieum,
i:um gratia invenit, adjunxit: Sed graliaDei.me-
" quia videlicet 513 inordinatae consolationis intenlio
cum. Non enim 'iceretmecum si cum prseveniente percussionem quam minuere debuit multiplicavit. In
gralia subsequens liberum arbitrium non haberef. Ut . quibus nimirum vefbis per typum sanctse Ecclesise
>rgo se sirie gralia niluTesse ostendferet,"ait: o'"Non etiam fidelium ~
dolor exprimitur, qui eo amplius ge-
?.gd.Ut verose citm gratia operaium esse per liberum .munt, quo malos blandiri conspiciimt, qui j'uxla
arbitfium demonstraret, adjurixit: Sed gratia Dei Pauli vocem : Per dulces sermones et benedictiones
mecum. Munditia itaque mahuum suarum innocens . seducunt corda innocenlium (Rom. xvi, 18).
salvalijtur, quia qui hicprsevenitur dono ut innoceris 32. [Vet. XIII.] Fidelium mentes sine amaritudine
fjal, cumad judicium ducitur, ex merito remune- esse nesciunt. Quse etiam yerba ad crinsiderandain
rattir. Qusecuncta Eliphaz, sicutprsedictum esl,- etsi subtilius mentem fidelium recte feferuntur, qui esse
recte protulit, cui tariien profefret jgnoravit, d quia sine amaritudine neseiunl eliam si in hoc mundo
doeere meliorem non debuit, sed audire. Quse tamen C ( prosperari videantur. Quibus cum et adversitas eve-
bmnia per typbrri hsereticbrum prpmissionibus con- ••. nit, eum quem invenit irigeminat dolorem. Unde
-gruuhl, qui cum fidcles quosque in prsesenti vita af- recte dicitur : B Nunc qugque in amaritudine esf
Hicfos inyfiiiipnt, ebs ex culpa perfidisepercussos ar- sermo meus, ut aperte monstrelur quia electorum
bitfantur, eisque si sua dogmata sequantur, saluiem iriens sine. amaritudine et in prosperitate non fuerit.
innoeenlia; per bonorum operum mundiliam- gro- Bene autem dicilur : El mahus plaga mem aggravata
tnilturit. Sed meiis fidelium tanlo eos altius despicit, est super gemilum meum. Marius quippeplagse est
quanto- illos innocentiam non videt babere quam fortitudo percussionis. Primatn namque percussio-
pollicentur. Unde bene per, Salomonem dicitur : nem spam electi considerant, quia- a conditoris sui
e Fruslra iactaturrete ante oculos visione divisi stfnt, quia nequaquairi illuminationis
pennatorum (Prov.

a Norman., ut suis operibus innocens fiat. manibus sanctorum. nionaehorum Cistprelensium ex-
b Olim in Utic. legebalur: et quia eadem gratia aratus sit, sub bealo Stephano ririmo Cistercii abbate.
nostrum tiberum arbitrium sequitur, quod fuit antiqua . ut liquet ex hac epigraphe: Anno 'Domini millesimo -
manu emendatum. Iluic lect. favent duo vet. Mss. JJ ; centesimo undecimo, in vigilia Nativiiatis ejusdem
Paris., unus Reg., alter=San'Germ., eturius-Valic. J)omini noslriJesu Chrisii, liber isie finem sumpsit
not. 57-4,\ssec xlv, vel xv, exaralus. "Verum contra- scribendi, temporibus Domini Stephani Cisterciensis
dicunl omnes alii, Anglic, Gallic, Valic, exquibus " abbalis. Verum quid opus est Jtlaniiscriptorum" lesli-
plurimi sunt saltem nono ssec. scripti, qualis notalus monio, ad asserendam nostram lectionem, cum alia
S7"),cujus ad calcem hsec leguntur carmina : everlat omnino sensum a Gregorio intentum ? Palam
enim docet hic gratiam prsevenire, liberjum vere ar-
Sexta docel Gnempars hoc resonare volumen, " bitrium esse pedisequum : Quia, inquit, divina nos
Quod bene ter senis distinguiturundique Hbfis. bonitas, ut innocentes facial, prmvenit, Pgulus ait,
Anaslasiisanoti concessummunere Cliristi etc El infra x non enim diceret mecu.m si _cum prm-
si quis substraxeritistud
Altari, CUJTJS
Donum,percussusSissic analbemateJesu. veniente graiia subsequens tiberum ariilrium non fia-
Perpetua vitacareas; sane morte fulura - berel. ~ -
c Plerique, non autem ego.
JoanuesScriptor...Da; Christe, medelam.
-d*Norm.,
e quia docere meliorem audere noridebitil.
Nullam fecjmus mentionem cujusdam Ms. Cister- ~ Bigot. et Lyr., frustra jacilur rete.
cifensisin quo legitur qubque : et quia eadem gratia Vindoc, quo malos simplicibus, blandiri.
nostrum liberum arbitriurn sequitur, quod'multarum s In Edit. solum legilur : nunc quoque. Ut aperle,
diversarum lectionum adjectione sit interpolatus, etc In Mss. autemnoslris et Anglic:, nuric quoquein
aliundeque non admodum anliquus. Iluic autem op- amaritudine est sermo meus.
ponilur alter Cisterciensis eo deosculandus quod piis
 1157 MORALIUMLIB. XVI. - IN CAP. XXIII B. JOB. 1158
iritimsea claritate perfruuntur,-sed in pfacseutisvitseA j niunt. Nam cum contra votum suum alque deside-
exsilio quasi in caecitatiS'loco b relegati gemunt. rium quodlibet agi conspiciunt, ad occulla Deijudi-
Semper ergo habent ih hac manu plagse gemitum cia recurrunt, ut in eis videant quia inordinate intus
satim. Sed cum adhuc etiam adversa i_nhac vita ac- non disponitur quod inordinatum ibris currere vide-
cidunt, manus. plagaa eorum etiam super gemitum tur. Cum enim prsesidentem arigelicis spiritibus
gravatur. Erat «nim plagaegemitus etiamcum prae- Creatorem omnium.'fidei oculis coiitemplaritur, ad
sentis vitae.adversa deessent. Sed amaritudo primse ej"usnimirum solium veniunt. Et quia considerant
percussionisetiamex tentatione-crescit adversitatis. quoniam is qui mire angelos regit injuste homines
Dicit-ergo: Etmdnusplagm mem aggmvata est super non disponit, profecto inveniunt causales rationes
gemitum-riieum: quia justum quemque in hac vita" quanrj'ustaesinl, dum ipsaecausaeextrinsecus videan-
adversitas c non lsetum,perculit, sed in eo dolorein tur inj'ustae;dumque id humiliter faciunt, semelipsos
vulneris multiplicavit. Fit tamen miro omnipolentis saepein.sua-voluntate reprehendunt, sua in se non-
Dei moderamine ut cum in hoc murido mens j'usli nunquam yota .dijudicant, dum meliora esse ea quae
adversitatibus plus laborat, auctoris sui contem- disponit conditor pensant. Unde bene adhuc sub-
plandam faciem- amplius siiiat.. Unde. hic apte ditur:
subjungitur: - ]
B
fCAPUT XXYIIl[Rec. XHi~\
UAP.UTXXVII\Rec. XII]. •VERS..4. —Ponam coramedjudictum, efos meum
VERS.3. — Quis tnifti tribuat ut cognoscamet in- repleboincrepalionibus.
veniamillum, et veniamusque ad soliumejus ? 35,-Eo;occiiltorumDei judiciorumconsiderationead
peenitentiam accendunlur elecli.— CorsccaDeo judi-
Dei
55. Ardor electorum conspectufrui cupienlium. cium
— Electus quisque nisi Deum cognovisset, utique ponere est intra secretum rrientjsper fidei con-
templationem ad tremendum • examen majestatis
non amaret. Sed aliud est cognoscere per fidem, illius oculos
credu- nostroe considerationis aperire, quid
atque aliud per speciem; aliud invenire.per
Ex re peccalor homo mereatur atiendere, et occultusnunc
litatem, aliudper conlemplationem. qua agi- et tacitus jtfdex quam terfibilis post appareat con- - ^
lur ut electi omnes eum quem ftde cognoverunt vi-. siderare. Ex
qua re agittri ut ad cognitioriem sui
dere quoque per speciem anhelent. Cuj'us amore flar anima sublilius
dulcedinis suavitatera revocetur, et quo occulltfmjudicein
grantfes sesluant, .quia ejus suum magis terribilem videt, eo de suis actlbus
jam' in ipsa suse fidei certitudine degustant. Quod formidolosius Anxie trepidat, culpas
hene ille in Gerasenorum regione sanatus a daemo- suas lamenlis angustetur.
insequitur, poenitendp increpat, qua-
nibus designat; qui vult abire cura Jesu; sed ei a pf lem fuisse se meminit. Undenmic quoque postquam
-magistro salutisdicitur : Redi in domum tuam, et dictiim est : Ponamjoram eo judicium, recte'sub-
narmquania libi-fecerit Deus (Luc.vm,,39). Amanti
jungitur : Os meumrepleboiticrepalionibus.Qiii enim
enim adhuc-dilatio imponitur, ut ex dilati amoris sibi in Deijudicium ponit, os suum incre-
Fit conspectu
desiderio meritum retributionis augealur. ergo
nobis omnipotens Deusdulcis in riiifaculis, et tamen patisnibus replet, quia dum subtile exarrien tre-
raendi conlra se j'udicis coniemplatur, amarsffse
in sua celsitudine manet oceultus, ut et quiddam invectione persequitur. Saepeauleiri dum
monslrando de se occulta nos inspiratione in suo pcenitentiae nostras earum re-
amore succendat, el tamen abseondeiido Majestatis pulpas in perisare negligimus, quae dum vero
suaegloriam amoris sui vim per sestumdesiderii au- prehensio judicio sequatur ignoramus;
eas poenilendopersfequimur, quid nobis de eis j'udex
geat. Nisienim sanclus vir videre hunc in sua Ma-
in suo examine dicefe pdssil inveniraus. Undead-
j'eslatequsereret, non utique subinferret: Etyeniam huc apte subj'ungitur :
. usque ad soliumejus [Vet. XIV]. Quidnamqtie est
solium Dei, nisi illi angelicispiritus 514 go'» Scri- CAPUTXXIX.
ptura -teste, throni vocati sunt? Qui ergo usque ad - YKRS.5. — Ul sciam verba qummihirespondeat,ei
solium"Dei venlre vult, quid alitid quam inleresse V 1 hitelligamquid loguaturmihi. <- "
angfelicisspiritibus poncupiscit, ut nulla jam defp-' 36. Occutta Dei judicia, dum metuuht, evadunt
ctiva temporum momenta sustineat,^ sed ad per- elecii. — Turic enim culpas plangimus cum pensare
nianentenr ffloriam' in contemnratione seternitatis coeperimus. Sed tunc subtilius,pensamus, cum spl-
exsurgat? licilius plangimus, atque ex lamentis in corde no-
34. Elecli occulta Dei judicia venerantur. — Qttae stro,' plenius nascitur quid peccantibus divina distri-
tamen verba etiam in hac vita posilis justis ? couve- .ctio-ininatur, quae erunt iila.reprobprum imprope-

a Yindoc, claritate in via perfr... quasi in necessi-
talk loco.... semperercjohabent mecemanus plagcc
ijeiniluin.
b Nprm., religati. Ita etiam vet.Edit.-.
c~Yindoc, unn 'mtumpertulit.
Germ.j BelloyaCi et Norm.,- sed permgnenle
gloria.
e Germ. etBollov.,' eveniunt, qubdprius lectum in
Utic. , •
f MeJius, fortasse, plenius noscitur. Saneii. Yin-
doc. legimus plenius agnosciturquid est quod peccan-
tibus. Caeterum leciinnem mutare non prsesurapsi-''
mus, quam habent Editi et Mss..fere omnes,
 ' "
1,139 • SANCTI eREGORII MAGNI 1140
ria, qui tferror, quseimplacabilis n Majesfatis aveisio. 4 siadiJccideiitem, rionitilelligath eum; siadsinislram,
Tanta enim tunc Dominus reprobis iratus dicet; quid agam? non apprehendam.eum;sime vertamad
~>quanla eos pati ex sequitate permiserit. Quaenimi-'• dexteram,'nonvideboillum.- . -
rum « verba animadversionis illius jusli, dum"iriodo 38. Deus invisibilis et iiiconiprehensibilis,non in
sollicite metuunt, evadunt. Sedqitis in illo examine parle sed ubiiiue qumrendus.— Crealor quippe om-
iuveniri justus valeat, si secundum suae fortitudinis niuiri iu parle non est, quia-ubique est. El tunc nii-
Majesiatem vilam homirium gftg" disculiat Deus? nus invenitur, quarido is q_ui totus ubique est in
Aple ergo^sitbjungitur: parte quserituf. Incircumscriptus namque spiritus
- - CAPUTXXX omrita intra semetipsum babet,- quse latneti et im-
(~Vet.XV,.Rec.,XIV]. plerido circumdat, el cireumdando implet, et susli-
YERS.6. — Noio muita fortitudine contendat me- nendo transcendit, et transcendendo sustinel* Bene
cum; nec magniludinissum mole me premat. autem postquam dictum est: Siad Orientemiero,non
37. Dei fortilndinem formidantes, infifmitatemin apparet;si ad Occidentem,non intelligatn eum; siad
assumpla iiuwanilate desiderant. — Mens eleniiri sinistram quid agam? non appreliendameitrii; si me
d quamlibet j'usti, si ab omnipotente Domino dislricte verlamaddexteram, nonvideboillum;- iflieo adj'unxit:
judicatur, mole. magnitudinis premitur. In quibus g. Ipse vero scil viam meam. Ac si aperte dicat: Videre
nimirum verbis hoc quoque intelligendum est, quod non valeo videntem me,. el eum- qui me subliliter
saiictus vir, dum Dei fortU.udtnferii devitat, quid ej"us intuetur intueri non possum; ut videlicet ostendat
"aliudquam infirmitatem desiderat? Et seriplum est: s quia ianlo cautius formidandusest, quanto conspi-
Quod iiifirmumesl Dei, fdftius est homiriibus(ICor. cabilis non est. Qui enim ita nos aspicit, ut a nobis
i, 25). Unde e"tprolinus adjungit: aspici nequeat, eo magis timendus est, quo cuncta
VERS. 7.—Proponat mquitatem contra me, et videns minime videlur. Cum enim eontra nos latere
pei-venietad vicloriamjudicium meum. quenipiam in'insidiis credimus, eo illum amplius
Quis etiim alius nisi"Mediator Dei et hominum," metuimus,,quo minime videmus. 5£@ Cumqueejus
homo CJiristus Jesus (I Tim. n, 5), sequilatis no- jnsidias nequaquam deprehendimus ubi sunt, etibi
niine designalur? de quo scriptum est-: Qui factus eas metuimus abi non sunt. Creator autem noster,
est sapientia nobis a Deo et justitia (I Cor. i, 50 ). qtii ubique totus esl, et cernens cuncla non cerni-
Quse scilicet justilia duni in bunc mundum eoritra tur, tanto magis metuendus est, quanto invisibilis
vias peccatprum venit, antiquuni hoslem vincimus, perriianeris, de nostris aefibus quando et quid de-
a quo .captivi. tenebamur. Dicat ergo : Nolp muiia cernal ignoratur. Qusetamen verba infelligi el aliler
fortiludirie contendat mecum, nec magriitudinis sum.,Gpbssunt. Ad Orienterii-quippeimus, cum menlem in
moleme premat; proponal mquitalemcontra me, et consideratione majestatis ejus attollimus. Sed non
perpeniel ad vkloriam judkium meutn. Id est, aclre- "apparet, quiaqualis in natura.sua est^a cogilatione
dargueridas vias riieas incarnatum Filium mittat, et. morlali videri iion praevalet. Si ad Occidentem non
lunc insidiantem adversariuni per absolutionis mese inlelligam J eum. [Vet. XVI.] Ad Occidentem imus
judicium. victor excludam. Si enim in divinitatis cum sublevatum in Deo cordis oculum, sed ipsa im-
fortitudine sic uriigenitus Dei Filius invisibilis ma- mensitate luminis reverberatura, ad nosmetipsos re-
neret, ut nil de nostra infirmitate susciperet, infir- ducimus, et lassati discimus valde super nos esse
mus homo ad eum invenire accessum .gratisequando quod quaefebariius, nostfamque mortalitatem const-
potuisset?.Consideralum quippe pondus ejus tna- derantes, indignos nos adhuc esse deprehendimus
gnitudinis ppprimeret potius quam juvarel. Sed for- qui immortalem i videre valeamus. Si ad sinislram,
tis ° super omnia apparuit infirmus.inler omnia, ut quid agam non apprehendam eum. Ad sinislram ire
dum nobis ex assumpta infirmitate congrueret, ad cst peccatorum delectatioriibusconsentire. Et nimi-
permanentem nos -suam fortitudinem elevaret. In .rum constatquia Detitn apprehendere non valet qui
altitudine enim sua divinitas a nobis utpofe parvu- adhuc in delectatione peccatiper Mriistram jacet. Si
lis apprehendi non potiierat, sed slravit se homini- J) me yertam ad dexteram, non videbo illum. In dexte-
bus,f per humanitatfem,el quasi in jaeeiilem ascen- ram procul dubib vertitur qui de vlrtulihus elevatur.
dimus ; surrexit, et levati sumus. Unde lioc quoque1 Sed Deuni videre nori valef qui privata laetitiade
mox subditur, per quod-divinilas invisibilis atque1 bonis aclibus gaudet, quia in eo cordis oculuin tu-
incomprebensibilis -demonstratur. Nam sequiiur : mor elalionis Undebene alias dicituf :'kNon
' ' declines a'd premil. aul ad sinistram
CAPCTXXXI{Hec: XV]. dexieram, (Deut.-xxa,
• YERS.8, 9. —' Si ad Orientetri iero, lion dpparet; il). In quibus cunctis plerumque se auifria discutil,
a Ita Germ., Norm., Vindoc, Bellovac Iii omni- "
Turon., Norm., Anglic, ita habent, non per
busEd., animadversio.Mohel ianieii Gussanv. alifer liumilitatem, ul legitur in Editis. Apud Gilot., iu
legi aversio, vel adversio. margine, annotatur, ai., per humanitatem. '
~>Vindoc, quanla eos iniqua agere ex mquanimi- £ Vindoc, quia lanio citius. .
lale permiseril. h' OmnesNorin., a cogilatibnemortalium.
eOliin in Utic, verba animadversitalis:.
' ' Deest eum in eisdeni. Mss.
d Yindbc., cujuslibetjusti. - i Ebroic etalii Norm., viderevolebamus.Olim iu
e Hunc loquendi niodum jam observavimusin Utic, valeamus.
. icstro Gregorio. Vide supra, lib. xv, cap. olim.10, k Yindoc, nec dedinabis, Norm,, ne deciines.
\ unc 16, n. 20, el lib. n, n. 60.
 ilii MORALIUM,LIB.XYI. — 1N CAP. XXKI B. JOB. 1142
nec tamen plene deprehendere semelipsam valel. A 1 Orate pro persequentibus el calumniantibus vos, itt
Unde hic apte subdilur: . • _ silis filii Patris veslri, qui iri cmlisest, qui soleinsuum
•CAPUT XXXII. oriri facit e super malos et'boiios (Maitlu v, 45;
VERS.10.—Ipse veroscit vidmmeam. >~- Lucivi, 28). [Vel. XVII.] Potest tamen beatus Job,
59: Deus justorum vias explorat eosqueprobat. qui certa fide j"ani dixerat': -Scio'quod Redemplor
meus etiti novissimodie de lerra surrecturus
Ac si patenter dicat: Ego me et distriete discuiio, sum vivit,
et perfecte me scire non possum;- et lamen ille (Job. xix, 25), sic in futura operatione incar-
nandse sapieriiiseintendere, sicut nos ej'usdemsapien-
quem videre non valeo,' videl subtiliter cuncta quae tise
- ago.-Sequilur: - • • jam praeterita opera pef fidem videmus,vquod
"dEt probabit me quasi aurum quodpef ignem Mediatoi Dei et liominum benignus ad tribuendfim,
iiumilis ad suslinendum, patiensad exemplum pra3-
Jransit. bendum fuerif. Ciijtfsnimirumvitamdum beaius Job,
Aurum m lbrnaee ad naiurse suae claritatem pro-
Gcit, dum sordes amittit. Quasi auruin ergo quod superno spiritumansuetudinis replelus, sollicita-inlenlione conspi-
ceretjfuluram lllitfs lntmilitatemprae-
per ignem translt probantur animsej'ustorum-,quibus
exustione tribulationis et subtrahuntur viiia et me- videns, quasi ad exemplum sibi propositumrecurrit,
rila augentur. Nec elationis fuit quod sanctusvir in ^ ut quidquid iu hacvita ageret, ad imitalionis Illius
tribulaiione se positum auro comparavit, quia. qui vestlgia ligaret, quatenus qui occultae dispositioriis
videre non poterat, quasi in terra con-
Dei voee justus anle flagella dietus est, rion idcirco ejus subliraia
tentari permissus est ut in eo vitia purgarentur, sed spiciens, ad itiiitalionem ejus vestigia leneret. De
ut merita crescerent, aurumveroigne purgatur. Mi- quibus ejus ves_tigiis'per Petrum dicilur : Christus
esl pro nobis, vobis relinquens exemplum, ut
nusergodese sestimavit ipse quam eral, dum,-tri- passus
bulationi traditus, purgari se eredidit, qui purgan- sequaminivesligiaejus (I Peir. n, 21). De auo adhuc
dum in se aliquid non habebat. subditur :
40. Jusli quantumvis humiles, sua bona opera non CAPUT XXXIV.
'
ignorant. — Sciendum vero pst quia quamvis de.se IRID.— Viam ejus eustodivi, et non declinaviex ea.
humilia sential animus justorum, ea tamen quaa •
sint recta k~\. Juslbrum sollicitudoest vias verilalis obser-
ngunt quam conspiciunl, sedde. eorum —' Cuslodit f et non declinat, qui hoc ubi
vare.
reetitudine non prsesumunt : Unde adbuc subditw :
interidit operatur. Custodire quippe per intentionem,
Vestigia cjus secuius esl pes meus : viam ejus custo- est noh declinare Hsee namque est
el non declinavi ex ea,- A mandatis labiorum per operationem.
divi,
nori et in sinu meo abscondi .verba oris rC solliciludo justorum, ul" aclus suos quotidie juxla
ejus recessi,
Vias veritalis examinenl, et, easibi in regulam pro-
ejus. Sed in his omnibus an se esse aliquid existimet
videamus. Sequilur : Ipse enim solusesl [Rec. XVI]. ponentes', a rectudinis earum tramite non declinent.
Qua senlenlia subjuncla oslendit quia in lot bbnis Stiper semetipsos quippe quotidie ire contendunt,'-et
quo in virtulum verticem provehuntur, cauta repre-
quse egerat nil esse se credidit. Sed haec ipsa supe- hensione
rius verba repetentes, ut possumus,perstringamus. dijudicant, quidquid de eis ex semetipsis
remanei iiifra semetipsos, et tolos se illo festinant
CAPUT XXXIII. trahere, ubi se inveniunt ex parte pervenisse. Se-
"
53L?' VERS-M- — Vestigia ejus secutus est pes quitur :
tneus.
CAPUT XXXV.
41. Dei longanimilas et pietas nobis unitandm,.
YERS.12. A mandalis labiorumejus non recessi.
Exempla Christi sequenda. — Quasi quidam namque
gressus Dei sunt, quas cernimus, h operalibnes.ejus, 43. Dei iolunlatem in Scripiuris scrulari, aliajuslo-
quibus bonus quisque malusque regitur, quibus justi 'rum sollkitudo. — Sicut bene obsequentes- famuli
injustique suis c ordinibus dispqnuntur, quibus et dominorum suorurii s vultibus semper intenti sunt, ut
subjectus quisque' ad meliora quolidie ducitur, et-ri j. ea qtisepraceperinl, fesline audiant et implere con-
adversus ad deleriora corruens toleratur.De quibus tendaht, sic-justorum trientes pef intentionem suam
nimirum gressibus Propheta 'dieebat : Vhi sunt omnipolenti Domino assistunt, alque in scriptura
gressus lui, Deus (Psal. LXVU,.25). Nbs itaque eum ejus quasi os ejus intuentur, ul quia per eanvDeus
virtutem longanimitatis atqtie pietatis ejus intuemur, loquitur omne quod vult, tanto a voluntate ejus non
et intuentes imitari contendimus, quid alirid quaru diicrepent, quanlo eamdem"volunlatem illiusin ejus
gressuum ejus vestigia sequimur, d quia extrema eloquio agnoscunt. Unde fit ut cjus verba non per
qaaadamejus operalionis imitamur. flsac enim Palris eorriin aures sup"ervacuetranseant, sed hsec in stiis
sui vesligta Veritas admonebat imitari, cum diceret: cordibus figanf. Uiide hic siibdiiuf :
"
aBigot., Sag.-,Lyr., etprobavit me. imitari. . .
, ~>Yindoc,- operationes ejus quibus quilibel bonus •e Utic. et.Sag., superjuslds elinjustos.
adjuvatur,quisque malus regitur. f Norni., elehitn el non declinai,
c Turon, sutsorrftnafionitius. e Plurimi-Norm., vttltus setnper " intuentessunt.
3 Yindoc, quia extrema qumdamejns opera imita- ut festini audiant, -
mur. Jfoc enim verilas vdmonebal discipulis suis
 im SANCTI GREGORH MAGM HU
CAPUT XXXVI A interius disponif. In omni igitur eausa solus ipse
518- ^10,—E*,n sinumeoabscondiverbaoris ejus. intuendus est, qui prineipaliter est. Qui eliam ad
44. Verba Dei in sinu abscondere, alia justorumt Moysen dicit : Ego sum qui sum. Sic dkes filiis
soliicitudo. — In sinu efenim cordis verba bris ejusi Israel: Quiest, misitme.aclvos (Exod. 111,-14).Cum
abscondirnus, quanto mandata illius non transitorie,, itaque flagellamur per ea quaevidemus, illum debe-
sed implenda opere audimus. Hinc est quod de ipsai mus sollicitemetuere, quem non videmus. Yir itaque
matre Virgine scriptum esl: Maria autem conservabatE sanclus despiciat quidquid exterius terret, quidquid
otnnia verba hmc, conferens in corde suo (Luc. n, 19)., per essentiamsuam, nisi regeretur, ad nihilum ten-
tjuse nirairum verba,etcumadoperatipneinprodeunt, deret, et raenlis oculp, e suppressis omnibus, intuea-
iit sinu cordis abscoma latent, si per hoc quod foris; tur unuui in cujus essenlisecomparalione esse nostrum
agitur intus agentis aniraus non elevatur, Nam cum non esse est, el dicat: Ipse enim solus est.
conceptus sermo adopus ducitur, si per hoc humana S19 [Rec XVII.] 46. Deus immutabilis natura
laus qiiaeritur, sermo Dei in sinu mentisprocul duhio et voluntate. — De cujus mox immutabilitale apte
non occtiltatur.Sed nosse velini, beate vir, cur te subj'ungitur : Et netno averlere poiest" cogitalionem
tanta intenlione examines, eur le tania sollicitudine ejus. Sieut enim immutabilis natura est, e ita immu-
aslringas? Sequitur : 3B.tabilis volunlate. Cogitationem quippe ejus nullus
CAPUT XXXVII. [Vet. XVUI\. avertit, quia nemo resistere. occultis ej'us judiciis
YERS.15. — Ipse enim solus est, et nemo avertere -prajvalet. Nametsi fueruni quidam qui deprecatio-
polest^ cogilationemejus. nibus suis ejus cogitalionem ayertisse viderentur,
45. Deus solus est, in cujus essentim comparatione ita fuit ejus interna eogitalio, ut sentenliam illius
esse nosirum non esse est. — Nunquid non sunl angeli avertere deprecando potuissent, et ab eo aceiperent
et homines, coeium et terra, aer et maria, cuncta quod agerent apud ipsum. Dicat ergo : El neino
volatilia, quadrupedia, b atque repentia? Et cerle avertere poterit" cogitationem ejus, quia semel iixa
scriptum est : Creavit ul essent. omtiia (Genes. n, 3,., judicia.mulari.nequaquampossunt. Unde scnptum est:
seq.). Cum ergo in rerum natura_lam multa sinl, cuf. Prmceplumposuit, et non prmteribit (Psal. CXLVIII, 6);
beati viri voce nunc dicilur : Ipse enim solus esl. et rursum : Cmlum el lerra transibuiit, verba autem
iSed aliud est esse, "aliud principaliter esse; aliud mea non transibunt (Marc. xm, 51); et rtfrsum :. Non
mulabiliter,' alque aliud immutabiliter esse. Sunt enhn cogitationes memsicut cogitalionesveslrm, negue
enim hsee omnia, sed principaliter non sunt, quia in vim tnemskut vimvestrm(Isai. LV,8). Cum ergo exte-
semetipsis minime subsistunt, et nisi gubernanlis rius mutari videtur sententia, inlerius consilium non
manu teneantur, esse nequaquam possunt. Cuneta G C mutatur, quia de unaquaquereimmutabililer ifftuscon-
nanique in illo Subsistunt; a quo creafa sunt, nee ea stituilur, quidquid fbris mulabilileragiiur. Sequitur:
qusevivunt.sibimetipsis viiam tribuunt, neque ea quae CAPUT XXXYIII. [Vet. XIX, Rect. XVIII].
moyentur et non vivunt suis nutibus ad motum du- IBID.— Et anima ejus quodcunquevoluit, hoc fecit.
cuntur, sed ille,cuncta movet, qui quaedam vivificaf, ' 47. — Ded nec illa obsistunl qucecontra voiuntalem
quaedam vero non -vivificala in extremam essenliam illius fieri videntur. — Cum sit cunclis corporibus ex-
mire ordinans servat. Cuncta quippe ex nihilo facta terior, cunctis mentibus*inlerior Deus, ea ipsa vis
sunt, eorumque essenlia rursum ad nihilum tenderet, ejus, qua omnia penetrat, cunctaque disponit, anima
nisi eam auctor omnium regiminis nianu retineret illius appellatur. Cuj"usvidelicet -voluntati nec illa
Omnia itaque quaecreata sunt, per se nee subsislere obsistunt, quse conlra voluntatem illius fieri viden-
prasvalent, nec niovcri; sedin tantum.subsislunt, in -. tur, quia ad hoc nonriunquam permitlit fieri etiam
quanlum ut esse debeant acceperunt; in tantum mo- quod non prajcipit, ut per hbc illud certius impleatur
ventur, in quantum occulto instinclu disponuntur. quodj'ubet. Apostatsequippe angeli petversa volufjtas
Ecce enim peccator flagellandus esl de rehus huma- est, sed tamen a Deo mirabiliter ordinatur, ut ipsse
nis :.arescit in ejus laboribus terra, conculilur in quoqueejtfs insidise utilitali bonorum serviant, quos
ejus naufragiis.mare, ignescil in ejus sudoribus aer, " purgant drim terilant. Sic itaque ejus anima quod-
obteriebrescit contra eum inundationibus coelum, cunque voluit hoc fecit, ut inde quoque voluntatem
inardescunl in ejus oppressionibus homines, moven- suam impleat, unde voluntati illius repugnari vide-
tur c in ejus advcrsitate et angelicae virtutes. Nun- batur. Terreatur ergo vir j'uslus, et tantse majestatis
quidnam haec, quse inanimata vel quaeviventia dixi- pondus considerans, inlirmum se esse deprehendat.
inus, suis instinctionibus et non magis divinis 48. Sed inter verba hsec percunclari libet, ac dice-
impulsiohibus agitantur? Quidquid est itaque quod re : 0 beale Job, inter tot flagella positus cur adhuc
exterius saevit, per lioc ille d intuendus est, qui hoc adversa formidas ? jam tribulationibus cingeris, jam

a Plerique cogitaliones ejus. 3 Norm., et Germ., metuendus est. _.

b Utic, Lyr.,Bigot., elc, atque repentia, elcmlera
de quibus scriplum est creavit.
» Hoc est ei adversando. De significatlone huj'us
vocis jam ssepe dictum. Yide supra, 1. xi, n. 58, et
1.-.i.n.SL
e~ Bellovac, sttb pressionibusintueatur.
Norm., Cogitalionesejus.
B Lyr., Bigot., libroic, Sag., hnmutabilis cogita-
tione, Germ., Cogiiationis. Yindoc, sictii enim immu-
tabilis natura est, ita immulabilis voluntas
 iUS MORALIUMLIB. XVI. — IN CAP. XXUI B. JOB. 1146
innumeris afflictionibus angustaris. Malurii timen. Apenetratur. Molle est enim quod.penetrari potest,
debel quod necdum susceptum.est; tu in tanto posi- durum quod penetfari rion potest. Urideper Salomo^
tus dolore quid metuis? Sed ecce vir justus nostris nem dicitur : Beatus homoqui semper est pavidus, qui -
inquisilionibussatisfaciens adjungit: veromentisest durm corruet in malum (Prov. xxvni,
CAPUT XXXIX. 14). Virtutem ergo suse formidinis non sibi, sed au-
VERS.14.—Cum expleveritin mevoluntaiemsuaml ctori tribuit, qui ait: Deus mollivit cor meuni, et
el alia mulla similia prmsto siinl ei. Omnipotens cbnlurbavil tne.-Non autem secura, sed
49. Ea/its qumpatimur, formidarediscimusqumnon- perturbata suiit corda bonorum, quia diun futuri.
dum passi sumus.— Acsi aperte dicat: Jam perpendo examinis pondus considerant, quietem hic habere
quaepatior, sed adhuc formidoquaepati possum.Explet non appelunt, securitatem suam districlionts intimse
enim in me voluntatem suani, quia mullis me a per- consideralione perturbant. Qui tamen inter, ipsa ti-.
cussionibusaffiiglt. Sed multa similia prsesto surit ei, inoris supplicia saepe aniinum revocant ad dona, et
d inierhoc
quia si ferire cogitat, adhucinvenit ubi plaga crescal. ut semetipsos consolationerefoveanl, e ad dona quse
eslquampavidus anteflagellum quod metuunt feducunt oculum,
Hincitaquepensandum
fuit, qui etiam percussus adhue metuit ne feriatur. acceperunt, tft spes sublevet quem timor preinit.
Incomprehensibilem quippe vim ei inesse considerans g Unde et sequitur :
el polestatis et examinis, esse vir justus noluit nec CAPUT XLII [RecXlX].
de flagello securus. Unde adhuc metuens adjungit.: VERS.17. — Non, enim perii propler vnminentes'
CAPUT XL. tenebras,nec faciem meam operuit caliga.
"" 52. Flagellajustorum aut mala perpelrata purgant,
VERS.15. — El idcirco.a facie ejus turbatus sum, dul devitant. — Ille enim in flagello positus a
fulura
et consideranseum, limoresollkilor. salute corporis propter imminentes lenebrasperil, qui
50. Malissecuritalemprm se ferenlibus,jusli semper idcirco pro transaclis perculitur, ut a fuluris suppli-
timent.—Bene a facie Domini turbatur, qui terrorem cijs abscondalur. Flagella quippe bouorttm aut vil.ia
majestatis illius cordis sui oblutibus proponit, et ej'us perpelrata purgant, aut ea quse poteranl perpptrari
rectitudinis pavore conculitur, dum 520 se reddendis fulura devitant. Beatus aulem Job, quia in flagello
ratlonib.us conspicit idoneum nbri esse, si dietricte posilus, nec a peccatis prsecedentibus purgabatur,
judicetur.Recle autem dicitur :-El consideruns eum, nec ab imminenlibus tegebatur, sed ejus tantummodo
thnore sollicitoi; quia divinse animadversionis vim in flagello virtus augebatur, fiducialiter dicit : Nbn
cum rainime quisque considerat, rninime formidat; enim perii propter imminentes tenebras, nec fdciem
et tanto magis in hac vita quasi securus est, quanto Q meam operuil caligo. Qui enim semper divinsefor-
a consideratione inlernse districtionis alienus. Sem- niidinis. pondus aspexit, ejus cordis faciem caiigo
per etenim j"usli viri ad cordis secretarium Tedeunt peccati non operuit. Etis quem supplicia nulla seque-
b vimoccultsedistrictionis intuentur, majesiatis intimae
bantur,;salutem corporis propter imminentes tenebras
judicio assistunl, ut eo magis quandoque securi sint, non amisit.
quo hic quandiu viverenl securi esse noluerunt. Nam 55. A pravis cogitationibus nemo immunis. —' Et
~
malorum mentes cum renuunt considerare ,quod li- nolandum quod ipse priora denuntians riequaquam
- meant, ad hoc quandoque gaudentes perveniunt quod ait : Faciem meam non letigit;- sed : Non operuit
timentes nullo modo evadant. Sed ecce de beato Job caligo. Ssepe enim eliam corda juslorutn 521
noviraus quod crebris Dei sacrificiis deditus, quod subortse cogiiationes polluunt, lerrenarum rer-um
hospitalitatibus, quod indigetitiis pauperum impen- e delectationibus tangunt^ sed dum citius -manu
sus, quodsuis etiamsubditis humilis, quod sibi adver- k sanclsediscfetioriis abiguntur, festine agilur ne cbf-
sanlibus berignus fuit, et tamen tot ffagella suscepit dis faciem caligo operiat, quse hancjam ex illicifa
nec j'am securus exstitit inter flagella,'sed adhuc 1 delecta.iiorie tangebat. Nam saepe in ipso orationis
metuit, adhuc divinae dislrictionis vim considerans sacrificio impbrlunae se cpgitationes"irigerunt; quse
contremiscit. Quid nos itaque miseri, quid peccato- hoe rapere vel maculare valeant, quod in nobis' DVs
res dicimus, si sic limet, qui sic egit? Sed tanti Q ilentes inimolamus. Unde Abraham cum ad occasinn
timoris pondus an a semetipso Iiabeat,innotestat. solis sacrificium offerret, insistentes aves pertulit,
Sequitur: quas studiose, ne oblatum sacrificium raperent,
CAPUT XLI [Vet. XX]. abegit (Genes. xv,-H). Sicnos cuni in ara cordis
VERS.16. Deus mollivitcor meum, et Omnipolens Iiolocaustum Deo offerimus, ab ifnmundis hoc
cdnturbavitme. volucribus custbdiamus, ne maligni spiritus et per-
51. 'Timor hic donumDei est. — Ex divino munere versae cogitationes rapianl quod riiens nostra offerre
cor justi c moliri dicitur, quia superni judicii timore seDomino utiliter sperat. Sequitur :
s Editi, persecutionibus.invitis Mss. Norm. *t aliis.
~>Vindoc, cumvim occullm. legitur superiora, pro priora. In Uticensi tamen oliro
0' Vindpc, molle diciiur. scriptum erat priora. . ,
fi Turon.,, delectationestangunt
Yindoc, sana consolalione. f J1 Norm., sanctm districtionis.
e~Ebroic 1 Turon,-,
et alii Norm., ad bona quw acceperun,. cogitationet •
Turon., in sepriora. In Ebroic.cseterisqUeJ^orm.
 Uil SANCTI GREGORII MAGNl 1148
, CAPUT XLHI [Vet. et Rec. XX].. Asequentia, ac sl multiplicentur quse sunt et longa
"
CAP.XXIV,VERS.1. — Ab Omnipotente non sunt fiant. Nam etsi per prophetise spifitum dictum esl:
abscondila tempora; qui autem noverunt eum,-igno- Domihe, qui regnasin mternum, et iti smcnlum, et
rant dies illius. _ . . adhuc (Fortasse, Exod. xv, 18, ubi legitur : Bomhtus
_54. D'\es Dei ejus mterniias. Deus est quod Itabet. regnabit in mternum [Hebr., in smculum] el ultra),
— Quidtfies Dei, nisi ipsa ejus selernitas appellatur? more sacri eloquii, humano modo spiritus houiinibus
quse nonnunquam unius diei pronuntiatione expri- est locutus, ut ibi adhuc diceret, f ubi exspectatio
mitur, sicut scriptum est.: Melior esi dies una in non inesset. Adhuc enim aeternitas non habet, quae
attiis tuis super millia (Psal. LXXXIII,II). Nonnun- semper esse habet, in qua nulla pars suae longitudi-
quam vero pro sua" longitudine dieru.m muitOrum nis praeterit, ut pars alia succeuat, s sed totum simul
appellatidnc signalur, de qriilius scriplitm-est : In esse esf, ut nil deesse videaiur qriod non cernat; in"
smculum smculi annitui (Psgl. ci, 25). jNos ifaque qua orane quod est animus videt et tardum non esse,
intra tempora volvimur, per hoc quod creatura sur el longum esse. Sed haec de selernilalis diebus lo-
mus. Ueus autem qui creator est omnium aeternilate quentes, conamur magis videre aliquid quant vide-
suaterappra noslra comprehendit. Ait ergo : Ab nius. Dicatur igitur recle : Qui autem noverunt eum,
Omnipotentenon sunt abscondita tempora; qui autem B ] ignorunt dies illius, quia etsi j'am "Deum per fidem
noverunt eum, ignormit dies illius. Quia ipse quidem novimus, qualifer tamen sit ejus aeternitas, siueprse-
nostra comprehensibiliter conspicll, nos autem ea lerilp ante saecula, sine futuro post saecula, sine
quae ejus suift compfebendere nullatehus valemus. mora longa, sine prsestolalione perpetua, uon vide-
Sed natura Dei cum simplex sil, mirandum valde est, mus. Bealus itaque Job sancise Ecelesisetypum te-
cur dicit : Qui noverunt eum, ignorant dies illius. nens, quia sub magno se scientise freno moderatur,
Neque enim aliud ipse, atque aliud dies ejus sunt. ne plus sapiat quam oportet sapere, et dies Dei non
Deus namque hoc est qiiod habet. iElernitalem posse comprehendi teslificans, ad bsereticorum mox
quippe uahel' sed ipse estKternitas. Lucerif habet, superbiam respectum menlis reducit, qui alla sapere
.ed lux sua ipse est. Claritatem habet,. sed Ipse est appelunt, et quod capere utcunque non possunt
clariias sua. Non est ergo in eo aliud esse, et aliud perfecie se scire gloriantur, Nani sequitur:
:M>ere. Quid esl itaque dicere : Qui noverunt eum, CAPUT XLIY [Rec. XXI].
.gnorant dies illius, nisi quia el qui cognoscunl fetjm YERS.2..— Alii terminos transluiemnt. diripuerunt
adhuc nesciunt ? Nam et -qui jam eum fide tenent, greges, et paverutit eos.
adhuc per speciem ignorant. Et cum ipse sibi sit 56. Hmretki ierminos a patribus constitutos trans-
selernitas, quem veraciter credimus, qualiter tanien G l ferunl. — Qups aliorum nomine nisi hsereticos de-
sit ipsa ejus seternilas ignoramus. In hoe namque signal, qui a sanclse Ecclesiae gremio extranei exi-
qriod dedivinse naluraepotenliaaudimus,'ea nonhusi- slunt? Ipsi. enim terminos transferunt, quia consti-
quarii cogilare consuevimus quae per experientiariu tutiones patrum prsevarieando transcendunt. De
scimus. Omne eriim quod coepit et desinil, initio et quibus nimirum constitutionibus scriptum est : Ne
fine concluditur. Quod si mora aliquantula differtuf 1,ransgrediaristerminos anliqitos, quos posuerunt pa-
ut finiatur, lbngum dicitur; in qua videlicet longin- ires lui (Prov. xxn, 28)..Qui greges diripiunt et
quitate cum quisque menlis oculos redticll retro per pascunt, quia imperitos quosque perversis ad se per-
memoriam, lendit ante per exspectationem, a quasi suasionibus trahunt, et doctrinis pesliferis ad inler-
per spafiurii temporis dilatat in mentp. Cumque audit ficiendum nutriuiit. [Vet. XXII.] Nam quod gregum
aeternitatem Dei, humano more b intendenti ariimp nomine imperiti populi designentur, sponsi verba
Ipriga vilse.spatiapropbnit, in quibus cmetiatursem- testantur, qui sponsam suam.alloquilur dicens ; Nisi
per et quid abiit retro, quod relineatur in memoria, cognoveris te, o pulchra inler mulieres, egredere, et
el quid anle restat, quod cxspectetur ex inlenitone. abi posl vestigia gregum (Cant. i, 7), id-est nisi ho-
55. In mlerriiiale nihil prmteriluni aul futurutn. — ' norem luum, quo ad similitudinem Deies condita,-
Sed quoties in aeternitate ista cpgiiamus, seternitatem D bene viyendo cognoveris, a conspeclu meaj .cpnlem-
necdum cognovimus. lbi quippfeest"quod nec iniLio plalionis egredefe3 et imperilorum h vitam imilare
incipilur, nec line terminatur, nbi neqrie exspectalur populornm. Sequitur:.
a
quod veniet, neque percurrit quod debeal fecor- CAPUT XLV.
dari, sed esl unum quod gg2 semper esse est. Qupd YERS.3. — Asinum pupil(orttmabegerunt, et ab-
etsi rios et angeli cuni initib e esse vidfereincipiriius, stulerunl pro pignore bovemvidum.
esse tamen hoc sirie initio videmus, ubi sic sempei - 57. Eleclt pupilli sunl. — Quos boc loco
pupilios
sine fineesse est, ut nunquam se animus lendat ad aceipimus, nisi electos Dei, in mentis.teneritudine
a Norm., quasi spalinm temporis.
" , , ,, , exstabat in Utic. Yet. Edit. habent: Quod etsi nos el
i h' Turon., inienlo animo. angeli,
~ cum initium videre~incipimus.
Idem, meditctur. In Germ. . legitur
-
habuit, pro Gerin., Vbi exspeclalioneinesset.
abiii.- --' . • s Ita emendavimus ex nostris Mss. et Anglic, cura
'
Ex Mss. Anglic alii habent prmcurrit, alii recur- prius legeretur : Sed totum simul esse est, el nil deesse
rit, quatn lectionem pmnibus- praeferendam ceuset quod cernai, in qua, etc Admonemus lameii sic ulim
Th. Jamesius. lectum fuisse in Utic
e Deesl esse m Norm. et plerisque. Prius tamen u Norm., viam.
 1149 MORALIUMLIB. XVI. — IN CAP.-XXIV B. JOB. 1150.
positos, qui magna fidei gratia nutriuntur, et palris A quippe in soliludine assuetus est, quia dum terram
sui jam pro se mortui faciem necdum vident ? Et; cordis sui disciplinae virtute -non excolit,. ibi habiut
sunt plerique in Ecclesia qui quosdam conspiciunt; ubi fructus non -est. Quia in desiderio aninise ,suoa,
coeleslia appeiere, terrena omnia despeclui habere; ventum amofis sui atfrahit, quia ea quae.exdesiderio
et quamvis ipsi in huj'us mundi laboribus insudent, scienliaein mente concipitinflare prsevalent, iion
eis tamen quos ad coeleslia anhelafe conspiciuntde - sedificare.jContra quos dicitur : Scientia infial, cha-
rebus quas in hoc mundo pbssidentJiujus vitse adju- riias-vero mdificat (ICon vnt, 1). Unde hic quoque
torium ferunt. Et quamvis ipsi agere spiritalia ne- congrue infertur : Egrediunlur ad opus suum. Non
queant, ad sumnia lamen tendenlibus libenler sub- enim Dei, sed suum .opus peragunt, dum-non recta
sidia ministrant. Portare enim asinus 523 onera dogmata,.sed.propfia desideria seqttutttur. Scriptuin
bominum solet. Quasi ergo quidam asinus «lectorum quippe est : Ambulans in-yia hnmaculata, .liic mihi
est, a qui, terrenis actibus deservifens, deporiat minislrabat (Psal. c, 6)..Qui.ergo non in via.imma-
onera usibus hominum. Et ssepe cum haeretici quem- culala ambulat, sibi magisquam Domino.ministral.
libet talem a sariclseEcclesisegremio avertunt, quasi-• Sequilur: , . . - .
'
pupillorurriasinum abigunt, quia cum hunc ad perfi- •. CAPUT.XLVIIL '. ,.._'_.
diamsuam pertrahunt, a ministerio bonorum re- £ IRID.— Vigilantes.ad prmdatn, prmparant paneni
pelfunt. liberis. .- .,'..•
58. Vidua esl Ecclesia. — Quse.autem vidua nisi 61. Bmrelki ad prmdam vigilant. — Ad prsedarei
sancla Ecctesia debet inteliigi, quae occisi viri sui vigilant qui verba justorum ad sensum proprium
interim visione privala est ? Bos autehi hujus est vi- sempef rapere conantur, ul per hsec perversis filiis
duae, unusquisque prsedicator. Et ssepe contingil ut panem erroris.e parent. De quo videlicet pane apud
haeretici perversis suis dogmatibus ipsos etiam qui Salomonem verbis;mulieris pravitatls-hsereliese.tyr
prsedicatoresvidebantur trahanl. Bovem ergo viduae• pum gerentis dieitur : gg4 Aqum furtivm dulciores
auferunt, curn de sancla Ecclesiaetiain prsedicanlem sunt, et panis absconditussuavior (Prov. ix; 17). Se-
tollunt. Ubi recte est adjunctum : Pro pignore. quitur: ; ' - , . .
Pignus namque cum lollitur, aliud quidem est quod _ CAPUT XLIX. , , -
tenetur, sed tamen adhuc aliud quseritur. Et plerum-' VERS.6. — Agrum non suum demetuntj el vineam
que baereticiideo eos conantur auferre qui prsedicanl, ejus quem vi oppresserinlvindemiant.
ut eorum etiam sequaces trahanl. Pro pignore ergo . 62. Qui agrum non suum, el vineatn alienam de-
bos viduae lollilur, quando idcirco ipse qui prsedica- vaslent hmrelici. — Potest agri nomine Scriplurs
bat rapiatur, ut alii sequantur. Ex cuj'us fuina ple- C sacrai lalitudo signarj, quani haereticinon suam dc-
rumque agitur ut hi quoque de sanclseEcclesiaegre- metunt, quia- ex.ea sententias longe a suis sensibus
mio exeant,'qui in ea bonis moribus praediti mites diversas tollunl. Quaevinese quoque appellatione ex-
atque humiles esse videbantur. Unde etsubditur: primitur, quia per yeritatis seriteritias botros>iriu-
CAPUT XLVI. _ lumprpfert. Cujus vineae dominum, idest Scripturse
VERS.4. — Subverterunlpauperum viam, et oppres- sacrse conditprem, quasi vi bppfimurit,, quia ejus
serunt pariter mansuetosterrm. sensum in verba sacri eloquii inflectere yiolenler
59. Pauperum nominehumilesinlelligendi. — Pau- conanlur, qni dici.l; Servire.mefecistiih peccalisluis,
perlafis namque nbmine ssepe humilitas designari prmbuistimihi laboremininiquitatibustuis(Isai. XLIII,
solet. Et nonnunquam hi qui mansueti alque humiles 24), Et eamdem vineam yindemiant, qtii.a ex ea
viJcntur, si servare discretionem neseiunt, exemplis <*senlentiarum l_otro,spro suie intelligentiae inten-
aliofum cadunt. Sunt vero nonnulli haeretici qui po- lione coacervanl. Potest agri vel-vineaenbmine uni-
pulis adriiisceri fugiunt, sed recessum vitaesecretioris versa Ecclesia designari, quam pervefsi prajdieatores
petunl;' qui pleruinque eos quos inveniunt eo amplius demelunt,. et "auctoreriiejus i,nmembris suis oppri-
peste susepersuasionis infieiunt, quo quasi ex vilae ' mendo yindemiant, quia Cfeaibris nostri gratiain
meritis reverenliores videntur. De quibus subdilur : D persequentes,,. dum quosdani' de illaquirecti vide-
CAPDT XLVII [Vet. XXIII; Rec. XXII]. banturrapiunl, quid aliud quain spicas vel bblros
VERS.5. — Alii quasioriagri in desertoegrediuntur animarum ' " " De quibus adhucsubdiluf
tollunl? '" '
;
' -'
ud opussuum. , ', ^CAP'UT L.' ',
60. Onagris similes sunt hmretki. Non Dei opus, ,VERS...7.rz-.:Nudos dimitluiii homines, iridumenla
sed suuin peragunt. — Onager eriim agrestis est tollenles, quibus nonest. operinieiiiuniin.frigofe.'";
asinus. El recte hoc in loco onagris comparanlur 65. Rona operadeslruendo,iiudos.dimiltuhtlibmines
hsereliei, quia, in suis ~>voluplatibus dimissi, avin- hmrelki. — Sicut vesthnenia corpris,' sic bpna opera
culis sunt fideiet rationis alieni. Unde scriptum esl: proiegunt animam. Unde cuidam dicitur : Beatus qui
Dnager assuetusin soliludine, indesiderio animmsum iiigilat, elcuslodit vestimentasua, rie nudusambulet
(ittraxit venlum amoris sui (Jerem. n, 24). Onager (Apoc. xvi, 15).~Hsereticiitaqne cum in qubrumdam
* Vindoc, Germ. et oinnes Norm., aui lerrenis lioribus.Editoribusinagisplacuit volunialtbus.
c yindoc, prmbeani.
rebv.s. iJ \~._)voic.','scientiarum.
~>Ita Norm., Vindoc, Turon. ac vet. Edit. Recen-
 1151 SANCTI GREGORII MAGNl H-;2
uientibus bona opera destrpunt, nimirum velamma. A _. dimentis aucupantur.—Cum prosperitatem vitaeprav
indumentorum tollunt. Bfeneaulem dicilur: Quibus sentis haerelici non habent, infirmis mentibus verbis
non est opeiimentum in frigore. Operimenlum quippei blandioribus perversa. persuadent.. Si qua vero illis
ad j'ustitiam pertinet, frigus ad culpam. Et sunt non-• prosperitas temporls prassentis arriseiit, eliam vio-
nulli qui in quibusdam rebus peccata faciunt, in qrii-• lenter Irahere quos prsevalent non desistunt. Pupil-
busdam vero recta opera seqtfuntur. Qui ergo ex aliisi lorutn itaque nomiue designantur hi qui adhuc sunt
actibus delinquit, alque ex-aliis justitiam peragit, teneri intra sanctam Ecclesiam, conslituti, quorum
quid isle nisi in frigore vesiilur; alget, ettegilur; ; vitam miseficors. pater moriendo servavit, qui ad
quia ex alio opere fervescit ad j'ustitiam, ex alio fri-• bonam jam intentionem deducli sunt, sed adhuc in
gescit ad culpam? Sed cum bseretici bona opera ta- bonis actibus nulla viriule roboraritur. Hserelici igi -
libus subtrahunl, agunt ne in frigore habeant quo» tur depraedanles pupillos yim faciunt, quia contra
vesttantur' Recte ergo dicilur : Nudos dimitlunt! infirmas Hdeliuin merites verborum et operum vio-
homines,indumenta tollenles, quibus non est operimen- lentia grassantur. Vulgus autem pauperum est po-
tum in frigore, ut videlicet solum ctflpsefrigus interi-• pulus indoctus, qui si verae sapientiae divitias habe-
mat quos calor alterius operis ex parle aliqua tege-• ret, vestimentum suse fidei nequaquam amitferet.
bat. [Vet. XXIV.] Potest vero per frigus desiderium, gj Quasi quidam quippe intra sanctam Ecclesiam sena-
per vestimentum operatio signari, Et sunfplerique ; tores sunt, •>veri doctores, qui euni scientiani in
qui adhuc perversis desideriis sestuant, sed, contrai corde multiplicanl, veris apud se diviliis abundant.
se spirilaliter decerlanles, rectis sibi operibus.re- Sed hseretici vulgus pauperum spoliant, quia dum
puguant, et bonis actibus tegunt hoc quod sinislrurai doctos non praevalent, indoetos quosque a valamine
sibi resultare per tentationem sentiunt. Hi itaquei fidei proedicationepestifera denudant. Sequitur :
unde mala desiderant, inde algent; unde autem bona
CAPUT LIII [Vel. XXV].
operantur, inde vestiti sunt. Cura vero haeretici
VERS.10. — iVtfdisel incedentibus absque vestitu,'
perversis allegationibus reclae fidei opera subtrahunt,
qtud agunt, nisi ut hi qui adhuc desideriorum car- el esurientibus tulerunl spicas
naliura frieora sentiunt, sine bonorum actuum vesti- 66. Hmretki sanclorum Patrum doctnnam auferunt
merito moriantur ? Sequitur : oliosis etincautis,—-Quodaitnadis,hocreplicat, absque
, CAPUT LI. veslilu; sed aliud est nudum esse, aliud nudum ince-
VERS.8. — QMOS imbres montium riganl, et non dere. Omnis enim qui nec bona nec mala operatur,
Itabenlesvelamen dmplexantur lapides. nudus est et otiosus; qui autem mala agit, nudus in-
64. Sanctorum Palrum sentenliis lanquam fluentis pQ cedit, quia sine velamine boni operis periler c, pra-
rigamur. Sanctorum martyrum invocatio. — Imbres vitatis pergit. Sunt verodnonnulli qui, maluni suse
montium sunt verba doctorum. De quibus montibus nequitiai cognoscentes, satiari paue j'ustitia?festi
voce sanctae Ecclesisedicitur : Levavioculos meos ad nant, percipere sacri.eloquii dicta desiderant. Qui
montes (Psal: cxx, 1). Hos-itaque imbres montium quoties Patruin sententias pro sedificandis mentibus
in cogitatione versant, quasi de bona segete spicas
rigant, quia sanctorum Patrum 525 Auenta saliant.
Velamen autem, ut j'am prsediximus, boni operis portant. Hserelici igitur nudis et incedenlibus absque
vestitu et esurienlibus spicas tollunt, quia sive qui-
tegmen accipimus, quo quisque tegitur, utanle om-
Dei foeditas dam otiosi sinl, et in nullis se e bonis exerceant,
nipotentis oculos, pravitatis ejus operia-
lur. Unde scriptum est : Beati quorum remissm sunt seu per iter impudentise absque velamine boni operis
etiam si quando jam ad poeiiitentiam redire
iniquitates, et quorum tecta sunl peccata (Psal. xxxi, pergant,
et pabulum verbi concupiscunt, eis esu-
1). Quos autem lapidum nomine nisi fortes inlra cupiunt,
. sanciam Ecclesiam viros accipimus?quibus per pri- rientibus spicas tollunt, quia in eorum mente perni-
mum pastorem dicitur": Et vos lanquam lapides vivi ciosis persuasionibus Patrum sententias desiruunt.
Nec immerilo spicas signare Patrum sentenlia.s dici-
supermdificamini(I Pet. n, 5). Hi itaque qui de nullo
suo opere confidunt, ad sanctonim martyrum pror j) „ mus, quia ssepe dura per ligurala eloquia proferun-
tectionem currunt, atque ad sacra eorum cbrpora tur, 526 ,aD ^is tegmen liderse quasi aristarum
flelibus insislunt, promereri se veniam, eis inlerce- paleas subtrahimus, ut medulla spiritus reficiamur.
:
dentibus, deprecanlur. Quid ergo isti in hac humi- Sequilur
litate faciunt, nisi quia bontc actionis velamen non[ CAPUT LIV.
liabent, lapides amplexantuf ? Sequitur : > VERS.11. — lnter acervoseorurnmeridiati sunt, qui
CAPUT LIl [Rec. XXIII]. cakatis torcularibus siliunl.
YERS.9.— Vim fecerunt deprmdantespupiltos, 6 etI 67. Persecutionum quas fidelibus hmrelki indicunt
vuiguspauperum spoliaverunt. utilitas. Smculi potentes adversus eos commoveni.—
05. Hmretici infirmos et indoctos, qua vi qua blan- Omnes qui «anctam Ecclesiam persequuntur, quid

a Recent. Ed., et vulgum pguperenj, reluctantibus c~ Lyr. et plurimi, pravitatis sum.

Mss. et vel."Ed. se saliare.
~>IlaMss. Anglic. et nostri. In Editis.vet. Paris. e Turon.,
Plerique Norm.. bonit operibus.
et Basiti, viri doctores; iri iiliis; vtri doctioreii
 M5a M0RAL5UMLIBER XVI. — IN CAP. XXIV B. JOB. 1151
aliud quam lorcular calcanl? Quod divina agi n dis- A. / ambiunt qui perfeclis gressibus per viam Deinonfluxe
posilione permittitur, ut aniraarum bolri in spirilale et enerviter, sedjviriliter currunt. Quicumvuluus per-
vinum defluant, quse, carne corruptibili exutse, ad . lidise ingeri in parvulorum fidelium meute conspi-
regna coelestiavelut in apothe.camcurrant. Nam in- . ciunt, 527 semper ad clamorem et gemitus redeuti".
justi dum justos deprimunt, quasi botros sub pedibus Unde et recte dicitur:
miltunt. Compressi autem botri ad superni convivii CAPUT LVI.
satietaiem exuberant, qui prius quasi in birius aeris _ IRID.—f Etanima vulneratotum clamavit, et Deus
libertate pendebant. Unde David propheta, sanclae inultum abire non palilur . ^
Eeclesiseafflictionemconspieiens, h psalmumpro tor- 69. Hmretkorum scelera Deus inulla non relinquet.
cularibus scribit (Psal. vm, dut LXXXIII). Sedomnesqui —Vulneraturquippe anima justorum cum fides Btur-
vilam fidelium-persequuntur,«alcant et siliunt, quia - batur iniirmorum, quibusjam hoc ipsum claiuare est
agendo crudelia, ferociores fiunt, impietatis suaenie- -de alieno lapsu tabescere. Sed Deus inultum' abire
rilis eaccali, eo ambiunt graviora facere, quo jam non patitur, quia etsi justo' ordine inj'ustutnaliquid
graviafecerunt. Haareticiautem cum pef sepotestafem . fieri permiltit, inultum tamen abire non sinit injusttim
persecutionisnon habent, huj'ussaeculipotenles com- quod fieri juste pennisit, quia et h per reproborum
movent,eorumque menles ad persequendum trahunt, B I injustitiam quasdam, quas inesse considerat, culpas
et quibus valent persuasionibus accendunt. Quos percutit electorum, et tamen aelerna justitia ierire
cum crudelia agere contra calholicorum vitam con- non negligit injuslitiam ferientium. Sequitur:
spiciunt, quasi in ipso solis fervore requiescunt. Bene CAPUT LVH [Rec. XXIV].
ergp nunc dicitiir : Inler acervos eerum meridiati VERS.13. — Jpsi fuerunl rebelleslumini.
sunt, qui calcatis torcularibus siliunt, quia eorum se 70. Divinum lumen respuenliumpmna cmcitas.—
multitudini adjungunt, quos jam videnl gravia' agere, Plerumque perversi et cognoscunt recla quae sequi
et adhuc sitire graviora.c Quorum fervor dum eorum debeant, et tamen sequi despiciunt quaecognoscunt.
desideria satiat, in eorum aclibus, quasi in meridie, Lumini ergo rebelles sunt^ quia, sua desideria se-
quiescunt. Sequilur : quendo, bonum despiciunt quod noyerunt. Qui ergo
CAPUT LV. non per ignoraritiam, sed per superbiam delinquunt,
VERS.12. — De civitatibus fecerunt viros gemere. . elationis suse scutum jaculis verilatis objiciunt, ne
68. Hair.eiki Ecclesimunilalem solvereniluntur. . salubriter in corde feriantur. Ex qua videlicet eorutn
Quia civitates a conviventibus populis appellantur, superbia agitur ut quia nolunl facere quse cognoscunt,
non immerito civilalum nomine veraesunt fidei Eccle- nec cognoscant j'am bona quae faciant, sed sua eos
riaedesignalae, quaein singulis mundi partibus positaeQ ( csecitasa veritatis lumine funditus excludat. Unde et
unam catholicam faciunt, in qua fideles omnes de Deo . apte subditur :
recta sentientes concorditer vivunt. [Vet. XXVI.] CAPUT LVIII
Hanc inamque in Eyangelio Dominus d conviventium IB». — Nescierunt vias ejus., nec reversi sunt per
populoruo.1etiam per locorum distinctionem concor-- semiles illijis.
. iiam designavil, cum satiaturus de quinque panibus 71. Perversi ideo reprobo sensui traduntut; quia
populum,quinquagenosper lurmas, vel centenos dis- divinoluminifebellesfuerunt. — Qtrienim prius scien-
cumbere prsecepit, ut videlicel turba fideliumescam do rebelles sunt, postmodum csecantur ut nesciant,
^uam ° et locis disjuncta et moribus cotyuneta perci- sicut de qtribusdain dicitur : > Quia cum cognovissent
peret. Jubilaeiquippe requies quinquagenarii numeri Deum, nonsicut Deumglorificaverunt,aut gratias ege-
mysterio continetur, et quinquagenarius bis ducitur, runt (Rom. i, 21). De quibus paulo post. addilur :
ut ad centenarium perducatur. Quia ergo prius a Tradidil illos Deut in reprobumsensum, ut faeianl ea
malo quescitur opere, ut post anima plenius qtiiescat qum non conveniunt(Ibid., 28). Quia enim glorificara
iu cogitatione, alii quinquageni, alii autem ceriteni' nolueruiit quem cognoverant, reprobo sensui traditi,
discumbunt, qiioriiam sunt nonnulli qui jam a pravis . ad hoc relicti sunt, ut nescirent j'am pensare mala
actibus habent requiem operis, et sunt nonnulli qui a jn quse faciebant. [Vet. XXVII.] Bene autem dicilur :
perversis cogltationibus habent jara requiem mentis. Nescierunivias ejus, nec reversisunl per semilasillius.
Heretici igitur, quia, perversis saepehujus mundi po- Angusiior quippe est semita quam via._,Qui autem
lentibus adhserentes, bonorum socialem vitara atque bona inamfestiora agere contemnunt, nequaquam ad
concordiam persequunlur, recte nunc dicitur: De ci- . subtiliora intelligenda perveniunt. Exspectavit autem
vitatibusfecerunt virqs gemere.Quos recle beatus Job omuipotens Deus, ut per cjus semitas pergerent; sed
memorat viros, quia illos niagis hseretici exstinguere - utinam per.eas vel revcrti voluissent, ut vitaeitinera

. Turon. et Vindoc, dispensatione.
b Melius, ut censemus, psalmos; - nam duo inscri-
bunfurpro lorcuiaribus,sc'l.vni, etLXXXIII.
Itaetiam
legilur in Lyr., et Bigot., et Utic, ubi tameu prius
legehaturpsalmum.
« Vindoc, quorumfervorembene eorum desiderig
saliant.
' 1 Lyr. et Bigot., quicum cognoviss.
Receitt. Ed., convkcw.timn,reluctantibtts Mss.
Anglic., Gallic, etc., quibus consentiunt. vet. Ed.
e Norm., et locis disjunclam, el mor. conjunclam,-
'
Norm., et animmvuln. clamabunl.In Utic".prius,
el anima... clamabit.
f?Vindoc, turbalur vet litubal inf.
h Ebroic. etalii Norm.,-e«dereproborum injustitia,
 HSS SANCTI GREGORIIMAGNI / 1156
qtisenoluerunt per ihriocenliam saltem per poeniten- /. ties enim cogitationibus contra botfos saevit, toties
tiam tenerent 1.Qua in re quantee sint raiseficordise innocentium vitatn interimit.
viscefa Dei omnipotfentisostenditur, qui eos quos a se 73. Mali fwminesadversitatepressiperversisconsiliis
discederites aspicit, ut reverlanlur, quaerit. Unde lalenler Imdunt.—Quisi, disponfenteDeo,"subitoglo-
post enumeratas a culpas delinquentium Synagogam riam acceptae polestatis amiserit, lbeuinmutat, sed
per vocem propheticamrevocat, dicens:Ergosaltem mentem non mulat, quia ad hoe prolhtus dilabitur
uriiodovoca me, pater meus, dux virginilatis memtu quod subinfertur : Per noctem vero erit quasi fur.
es (Jerem. m, 4). Sequilur: [Vet. XXVIII.] In nocte quippeiribulalionis alque
CAPUT LIX [ Rec. XXV]. dejectionis suae, etsie exerere crudelitatis manum
non valet, eis tainen quos praevalere conspicit con-
YERS;14I — Mane primo consurgit liomkida, in- silia
perversitatis prsebet; huc illucque discurrit,
et
terficilegenum pauperem; per noctemveroerit quasi et quacque potest in bonorum laesionem suggerit.
fur. - - Qui recle quasi fur dicilur, quia in ipsis suis per-
72. Perversi prosperitate vilm prmsenlis udoppri- versis consiliis meluit ne deprehfendatuf. Qui ergo
inendbs juslos. abutuntur. — Cum bomicida in nece centra egenum et pauperem mane homicida est,
proximorum per noeturnum maxime silenlium soleat per noctem quasi fur absconditur. quia perversus
grassari, cur hoc ih loco mane primoconsurgere ad B ; quisque, qui in prosperitale vitseprsesentis humilium
interficiendum egenum et pauperem dicitur, in nocle vitam deprimendo interimit, in adversitate alqufi,
'
vero quasi fur esse perhibetur ? Sed ipsis verbis lit- . dpjectionepositus, per iniqua consilia lateuler laedit,
lerae ggg dum sibi non congruunt, ad indaganda atque id quod per se explere hon valel, adhserendo
spiritus secrela revocamuf. In Scriplura sacra mane hujus mundi{ potentibus exercet. Sequitur •
aliquando adventus dominicaeincafnalionis, aliquan- . -CAPUT LX.
do adventus jam terribilis et districti judicis, ali-
quando vero praesentisvitae prOsperitasponi consue- VERS.15. — Oculus adulteri obseival caligineni,
vil. Mane elenim adventus dominicae incarnatioriis dicens: Non me videbit oculus.
-ex<stilil, sicul propheta dicit-iTenif mane et nbx 74. VerbumDei adullerant hmrelici.— Hoc etiam
(Isai.-xxi, 12), quia et novselucis primordia in Re- juxla lilteram nil obstat intelligi, e quia qui adulle-<
demptoris praesentia fulserunt, et tamen a persecu- rium perpetrare desiderat teuebras exquirit. Sed
• torum cordibus perfidise suae tenebrae non suht de- quia contra hsereticos- sententia promitur, dignum
lersse. Rursumpermane advenlus judicis designatur. estuthocquoddicitur gg@ myslice sentiantur.Nam
r Unde per Psalmisfain dicilur : b-In matulinisinter- Paulus ait: Non enim sumus, skut vlurimi, adulte-
ficiebam omnes peccatores lerrm (Psai. c, 8). Sicut iC ranles verbum Dei (II Cor. xvu, 2). Aduller quippe
et electorum quoque persofiam exprimens, ait : in carnali coitu non prolem, sed voluptalem quaerit.
Mane astabo libi et videbo(Psal. v, 5). Rursum per Et perversus quisque ac vanse glorise serviens recle
•
mane,- prsesenlis vitse prosperitas designafur, sicut adullerare verbum Dei dicilur, quia per sacrum elo-
per Salomonem dicilur : Vo;tibi, terra, cujus rex est quium non Deo filios gignere, sed suam scienliam
puet; et cujns principes mane comedunl(Eccl. x, 16). desiderat oslentare. Quem enim libido glorise ad lo-
Quia enim niane primum diei tempus esl, c et ve- quendum trahit, voluplati magis quam generalioni
spere extremum, nequaquam reficiendi sumus de operam impendit. Ubi et apte siibdilur : Non riievi-,
hujus vit-seprosperilatse.quae prsevenil, sed de his debit oculus, quia adulterium quod in merite agitur
quie in fine diei, id est in mundi termino sequuntur. . valde est difficile ut ab humanb visu penelretur.
Mane ergo coiriedunt, qui de huj'us mundi prosperi- Quodperversa mens tanto securius perpetrat, quanto
tatibus extolluntur, et dum praesentia vehementer se ab hominibusvideri non nietuil, quos erubescat.
• curant, futura non cogitant. Otnnis enim qui odit Sciendum quoque est quia sicut Is qui adullerium
fratemsuum, homkidaest (Uoaii: m. 15). Mane ita- facit carnem aliense conjugis sibi illicite conjungif,
que primo consurgit homicida,quia in praesenlisvitae ita omnes hserelici, cum fidelem animani in suum
gloria perversus quisque erigitmyel- illorum vitam Q errorem rapiunt, quasi conjugem alieiiarii tollunt,
deprimil qui, dum sequentfemgloriam ritiunl, quasi quia videlicet mens Deospiritaliter inlissrens, et ei
saliari in vespere exquirunt. Pravus etenim quisque, quasi in quodam amoris thalamo' conjuncla, cutn
in hoc mundo dignitatem transitoriaepotestalis arri- perversis persuasionibus ad pravitatem dogmatis'
piens, tanto se acrius ad peragenda mala dilatat, perducitur, quasi aliena conj'ux a corruptore' macula-
quanto per charitatis visceta nullum amat. a -Quo- tur. Bene autem subdilur :

n Sag., Turon., etc.: Vnde post enumeralas culpas, lionibustotienscontra bonossmvit,quoliesinnocentium,

delinquentem Synagogam. Olim legebatur in 'Utic etc. Iiuic ccnsenlit Basil. 1514.
. detinquenliuin. . e Vindoc et Turbn., exercere,quod habent onm^s
'' Utic, in tnatutino. - vel. Edit. quotquol in promptu habuimus.
; ~
' Plurimi, el vespera. Nonnulli, potestalibus.
Germ., Yindoc, Norm. et vet. Ed. Paris. : Totis « Norm. et Yindoc. : Ut qv.iadulterinin... tenebras
enim cogitationibns conlra bonos smvit, innocentium exquirctt.
vitam inlerimit; vet. Edil. Basil. : Tolis enim cogita-
U57 MORALIUMLIB. XVI. — JN CAP. XXIV B. JOB. 1158
CAPUT LXI. _ Iniqui semper affltclionemfidelium exspectant, eos-
A
IBID.— Et operietvullum suum. que in tribulatione videre desiderant. Et in tenebris
75. Hmretki adullerofum more vultum operiuhl. — domos perfodiunt, dum eor innocenlium, sed tamen
"
Idcirco faciem suam adulter operit, ne cognoscatur. inflrmorum, a dpjectionis tempore pessima collocu-
Omnis autem qui sentiendo vel agendo nequiter vivit, tione corrumpunl. Sed plerumque contingit ul dum
vultum suum operit, quia ad-hoc perversitate do- bonos quosque in dejectione conspiciunt, subito oc-
gmatis vel operis tendit, ut ab omnipotente Deo in culta dispensatione divina justus quispiam qui vide-
judicio.recognosci non possit. Unde quibusdam in batur oppressus, aliqua saeculi potfestate fulciatur,
line dicturus est: Nunquam novi vos; discedilea me, eique prbsperilas vitse _prsesenlisarrideat, quem
qui operaminiiniquitatetii(Matth.vn, 25). Quid auleiM prius adversitatis lenebrae premebant. Quam nimi-
vultus eordis humani est, nisi simililudo Dei? Quem rum prosperitatem illius cum per.versi conspiciunt,
videlicet vulfum pervfersus operit, ut cognosci. ne- sicut dictum est, perturbaritur. Mox enim ad corda
queat, cumvitam suam vel malis actibus, vel peflidfce sua redeunt, ante mentis oculosrevocant quidquid se
errofe confundit. Sed talis quisque cum prosperifcate perverse egisse meminerunt, vindicari in se omne
vitse prsesentisj'ustos fulciri conspicil, eis pervers-a yitium formidant, et unde lucet ille qui potesiatem
suadere minime praesumit; a si qua vero illos pro- B ; suscipit, inde perversus quisque qui corrigi metuit
cella adversitatis inveuerit, ad verba protinus pesti- in tristitia tfenebrescit,Bene ergo dicitur : Si subito
feraepersuasionis erumpit. Unde et subditur : apparuejit aurora, arbitraniur umbrammortis. Aurora
CAPUT LXII. • quippe mens justi est, quae,peceaii sui tenebras de-
ad lucem j'am erumpit aeternitatis, sicut de
.- VERS.16. —D Perfodiunlin tenebris domos, sicut serens,
in diecondixerant sibi, et ignoraverunl lucem., sancla quoque Ecclesia dicilur: Qum est ista qum
76. Hmretki in adversilaiis nocte juslorum con- progreditur quasi auroraconsurgens (Cant. vi, 9) ? Quo
scientiamperfoderetentant. — Quid namque hoe loco igitur Juslus quisque j'ustitiae luee irradians in prse-
domorum nomine nisi conscientiae designantur, m senti vita honoribus sublimatur, eo ante perverso-
rum oculos lenebrai mortis fiunt, quia qui perversa
quibus habitamus cum tractando quid agimus? Unde se
cuidam sanato dicitur: Vade hi domumtuam ad tuos, egisse meminerunt corrigi pettimescunt. Semper
in suis pravilatibus relaxari, in-
el annuntia illis quanta tibi Dominus fecerit (Luc. namque desiderant
correcti vivere, et de culpa gaudium habere. Quorum -
id
viii, 59), est,"a peceati j'am vitio securus ad con-
scientiam reverlere, et in vocem prsedicationis exci- > ipsa lethalis lselitia convenienler exprimitur, cum
tare. Justi itaque cuminprsesenlt sasculocdie prospe- protinus subinferlur:
ritalis clarescunt, eis. errorum magistri perversal G CAPUT LXIV.
suadere metuunt. Sed consilia exquirunt, dejectio- TBID.— El sic in ienebrisquasi in luce ambulant-
nem prosperitatis eorum summopere praestolantur, 78. lniqui ita gaudent in uocte peccati,-ac si eos
ut in adversitatis tenebris eorum mentes suadendo luxjustilim circumfuiiderel.—Per\ersa.etenim menle
perfodiant, quibus prospere viventibus perversa lo- gaudeut jn facinoribus, per culpam suam quotidie ad
qui minime audebant. Quos mox ut in adversitate supplicium trahunlur, et securi sunt. Unde et per
viderint, exsurgunt, et non nisi ex peccati merito Salomonem dicitur : Sunt itnpii qui ita securi sunl,
talia illos perpeti asserunt, quia solam praesentis vitse quasi justorum facta habeant (Eccle. vin, 14). De
gloriam diligentes, fiagellum damnationem credunt. quibus rursum scriptum est: Qui Jmtanlur cum male
In tenebris ergo domos perfodiunt, quia bonorum fecerinl, et exsullanl in rebiis pessitnis (Prov. n, 14).
mentes ex ipsa eorum corrumpere adversitate nio- Sic itaque in lenebris quasi in Juce ambulant, quia
Iiunlur. Bene autem dicitur : Skut in die condixerant ita gaudent in nocte peccati, ac si eos lux justilise
tibi, quiacum j'ustos conspicerent gg.0 prosperitatis e circumfundat. Vel certe, quia-tenebrasvitam prse-
luce claruisse, quoniam loqui noh poterant, ad ma- senlem non inconvenienter exprimunt, in qua aliense
ligna solummodpcontra eos consilia vacabant. [Vet. consciepliae non videntuf; Iux vero nostrapatria
'
XXIX.] Sive autem liaeretici, sive perversi quifibet, aeterna est, ,in qua dum vullus aspicimus, corda in
cumjuslosin dejectioneconspiciunt, gaudent; cum nobis nostra vicissim videmus; iniqui autem f quia
vero eos ad regendae potestatis viderint culrnen vitam prsesenlem ita diligunl-,atque bsec exsilii tem-
erumpere, perturbantur, metuunt, afflictionibusta- pora complectuntur ac si jam in patria regnent;
bescunt. Unde.el subditur: Tecle dicitur : Sic in tenebrisquasi in luce ambulantf
CAPUT EXIH. quia sic in prsesenti csecitate lseti sunt, ac si jam
VERS.17. — Si subito apjoarueritaurbra, arbitran- seternsepalrise luce perfruantur. Sequitur :
lur umbrammorlis. - , CAPCT LXV -[Vet.XXX].
77. Iniqui ex justorum prosveritate lurbantur. — YERS.18 Levisesl super faciem aqum.

a Vindoc, si qua veroillis proceila advers.evenerit.' ut in Edit. . '- .

1 Olim in Utic, perfodil. d Yindoc., deleclatwnis temp.
c Norm., justis itaque cumin prmsenlismculodies e'Turoni,
" circumcludat.BellovJ.,circumdet.
prosperitatisclarescunl; oliminUlic.,ji(sftt7a(7v;.elc- Norra., quiqiteviium, eic
 '
1159 SANCTI GREGORIlMAGNI 1160
531 '9- lniqui ad omnem ientationisaul erroris Ainlabore itineris, amore debriatur seternitatis. Sc-
ventumtevessunl A plurali nutnero ad sirigularem quilur:
redit, quia plerumque unus mala inchoat, et imitando CAPUTLXVK[Rec. XXVII].
mulii subsequuntur. Sed ejus principaliter culpa est YERS.19. — Ad nimiumcaloremtranseal ab aquis
qui perversisseqnenfibusexempla prsebuiliniquilatis. nivium.
Undead illum redil crebro sententia qui auctor exsti- 81. Sapere ad sobrietatemquam difficiie.—Ideirco
tit in culpa. Aquseautem superficieshuc illucque aufa iniquitas frigori comparatur, quia peccantis mentem
•
impellitur, el nulla stabililate solidata passim mo- torpore constringit. Unde scriptum est: Sknt frigi-
velur. Iniqui igilur mens plusquam aquaesuperficies dam fecit cisterna aquam suam, sic frigidam e fecit
levis est, quia quselibethanc aura tentalionis atti- malitiam suam (Jerem. vi, 7). Quo contra charitas
gerif, sine tardifate aliqua a retractationis trahit. Si calor est, quia videlicet mentem accendit quam re-
' enini cor flttxum
cujuslibet perversi cogitamus, quid plet. De quo calore scriptum est: Abundabitiniqui-
aliud quam in vento positam aquse superficiem cer- tas, refrigescet charitas multorum (Malth. xxiv, 12).
nimus? Nunc namque illum aura impellifif3e,h riunc Et sunt nonnulli qui, dum iniquitatum suarum fri-
aura supeibire, nunc anra luxufiae, nuncatfra invi- gora 532 declinant, ad veram fidem, vel ad sancti-
diae, nuncaura fallaciaepertrahit. Super faciem ergo B tatis habitum veniunt. Sed quia plus quam necesse
aquse levis esl is quem quilibet erroris venlus cum est de suis sensibus prsestmiunt, ssepe in fide, quam
venerit impellit. Unde bene quoque per Psalmistam accipiunt, ea quse non capiunt perscrutari volunt, ut
dicitur : Deus meus, pone Ulos ut roiam, el skut sti- ratione magis in Deo quam fideteneantur. Quia vero
qnle faciem venli (Psal. LXXX.II, 14). Ut rota humana mens perscrtitari non valet dlvina seereta,
"pulam
quippe ponuntur iniqui, quia, in circuitu laboris omne quod ratione perscrutari non possunt credere
tnissi, dum ea quae anle sunt negligunt, et ea quae contemnunt, et per inquisitioneninimiam in errorem
deserenda sant sequuntur, ex posierioribus elevan- labuniur. Hi itaque cum necdum crederent, vel ad-
lur, et in anterioribus cadunt. Qui recle quoque sti- huc ad iniquitatis opera vacarent, aquse nivium fue-
pute ante faciem venii comparantur, quia, irruente runt. Sed cum, carnalia facta deserentes, in fide ad
aura tenlationis, dum nulla subnixi sunt ratione gra- quam perdueii sunt, plus appetunt perscrutari quam
vitatis, elevantur ul «orruant, el ssepe eo se alieujus .capiunt, amplius profecto calent quam calere debue-
meriti exislere sestlraant, quo eos in alta flatus erro- runi. Bene ergo de hoc perverso quolibet prophe-
ris portat. Sequilur •. lantis duntaxat sententia, non opfanlis dicitur : Ad
CAPUT LXYI [Rec. XXVI]. nimiumcaloremtranseat abnquis nivium.Ac si aperle
IBID.— Maledkta sit pars ejus in lerra, e nec am- Q diceretur: Qui humiliter sub disciplinsevinculo non
buletper vicnnvinearum. restringitur, f ab infidelitate sua, vel perversi operis
80. Iniqui, amissa fidei vel juslitim reclitudine, frigore, per immoderatam sapienliam in errorem
reatu makdktionis ligantitr. — Quisquisin vila prse- labitur. Unde bene quoque egregius prsedicator,
senti recta agit et adversa sustinet, laborare qui- s discipulorum suorum cordibus hunc exquisitaesa-
dem d in adversitate cernitur, sed ad bened.ictionem pienfise nimium calorem devitans, ait : Non plus
hsereditatis perpelure consummatur. Quisquis vero saperequain oportetsapere, sed sapere ad sobrieiatem
perversa agit, et tamen prospera recipit, seque a '(Rom. xn, 5). Ne forlasse nhnius calor interimeret
. rnalis aclibus nec donorum largitatecompescit. pro- quos prius aquaenivium, id est inlidelitatis, vel tof-
sperari quidem conspicitur, sed reatu perpetuae ma- pentium actionum frigora morituros tenebant. Et quia
ledictionisligalur. Underecle nunc dicilur: Maledkla . valde difficile est ut is qui se sapientem .aeslimat
sit pars ejus in lerra. Quia elsi ad tempus benedicitur, mentem ad humilitatem reducat, et recta prsedican-
in reatu tamen maledictionis lenetur. De quo et aptei tibus credat, sensumque suae perversitatis abjiciat,
subdilur : Nec ambulet per viam vinearum. Via nam- recte subjungitur:
que vinearum est rectitudo Ecclesiarum. Qua in rei CAPUT LXVIII [Rec. XXVIII].
sive hsereticum, sive carnalem quempiam nil obstat• D IBID.— Et usqueat inferos peccatumillius.
intelligi, quia via vitfearum, id est reetiUido.Eccle- 82. Peccaiumquod hic non emendalur, irremissibile.
siarum amitiitur, dum vel fides recta, vel rectitudo1 — Peccatum quippe usque ad inferos ducitur, quod
,justitisenon tenetur. Ille namque per viam vinearumi ante finem vitse pracsentis per correctionetn ad pos-
ambulat, qui, sanclaeuntversalis Ecclesise prsedica- nitentiam non emendatur. De quo videlicet peccato
tionera pensans, neque a fidei, neque a.bonorumi per Joannem dicitur: Esl peccatum ad morlem, non
actuum rectitudine declinat. In via quippe vinearumi proiUodkoutrogetquis(IJoan.x, 16). [Vet.XXXl.]
ambulare est sanctae Ecclesise Palres velut depen- Peccatum namque ad mortem est peccatum usque
dentes botros aspicere, quorum verbis dum intenditi • admortem, quia scilicet peccatum quod hic non

a Vindoc, retractionis. e Norm., frigidam facit... Quod contra.

~>Deest in Norm. et Vindoc, nunc aura superbim. f Norm., ab infidelitalis sum vel perversi operis
« Vindoc, nec ambitleloes ejus per lerram vinea- frigore, Turon,, ab infidelitatis sumperversoopere.
rutu.
' s Vindoc et Norm,, a discipulorttm.
Ebroie. et alii Norm., cx advcrsimte.
 H6I MORALIUMLIB. XVI. - IN. C,A'PUTXXI B. JOB. 1162
eorrigitur, ejus venia Irustra poslulatur. De quo ad-. A Mliter pascilur, unde per inquietudinem mcfessanler
huc subdilur agitalur. Polest quoque aperlius vermis nomiue caro
YERS.20. —:Obliviscatur ejus miserkordia. designari, Unde el superius dicitur : Homo puiredg,
Oinnipotenlis Del rnisericordia oblivisci ejus dicitur et filius hominisvermis (Jop. xxv, 6). d Luxuriosi igi-
qui omnipctentis Dei justitife fuerit oblitus, quia tur cujuslibet atque carnis voluplalibu. dedili quanta
quisquis eum nune justum non timet, postea invenire 6it caecitas demonstratur cum dici.ur; Dulcedo illius
non valet misericordeni, Quaenimirum sententia non vermis, Quid namque caro nisLputredo acvermis
solum ei inlenditur a qui verse, fidei praedicameuta. esl? Et, quis .uis carnilibus desideriis aribelal,"° quid
- deserit, sed eliam ei qui in fide recta positus carna- "aliud quam vermem amat?.Qurc enim sit earnis sub-
Itter vivit, quiaultib selernaj animadversionis non "^tantia, teslantur sepulcra. Quis parentum, quis ami-
evadilur, utrum iniide an in opere pcccetur. Nam corum fidelium, quamlibel dilecli Sui tangere parneui
etsi, dainnalionis dispar-estqualilasi.culpse tanien- scaturienlem vertriibus polesl? Caro ilaque cum con-
quse nequaquam per pdsnitentiain tergilur nulla abso- cupiscitur,,pensetur quid sit exanimis, 534 el m-
. lulionis suppetit facultas. Sequitur, lelligitur quid amatur. Nil quippe sic ad edomandum
CAPUT LXIX [RecXXIX]. desideriorum carnalium appelitum valet, quam ut
VERS.21. — Duicedoiliius vermis. - < unusquisque hoc quod vivum diligit, quale sit mor-
B
83, Carnales deiectant curaj. smculares; quibus lan- tuum penset, Considerata etenirn corruptione car-
quam vermibus roduntur, — Quisquis in hoc appetit nali, citius cogooscitur quia cum illicite caro concu-
murido b prosperari, coateros excedere, rfebusel ho- piscitur, tabes desideratur. Bene ergo de luxuriosi
noribus tumere, huic nimicum cura ssecujaris in de- niente dicilur :J)Mlcedo Ulius verrids; quia is qui in
lectalione est, et.quies in Iabore. Valde-elenim fali- desiderie carnalis corrupliouis sestuat, ad felorem
gatur, si desit cufa saeculi qua faligetur.. Ojuia pulredinis anhelat.Hsec sicut in hujus partis tertise
autem « naturse est veranium momerilis singuhs in- initio (IAb. xi, in exord.) pronrisisse nie memini, sub
'
cessanler moveri, non immerito signatur- nomine brevitate trariseurri :lul ea quse in hoc opere sfe-
vermium inquietudo.cogitationum. Perversac itaque quuntur,.quia. magna obscuritate implicata -sunt,
mentis 533 dulcedo veFmis e"st,,quia-inde delecta- opitulante Deo lalius disserantur.
a Vindoc, qui vera Dei prmdkamenta. e" Tiiron., quid aliud quam vermis est
h Vindoc, prospere cmleros excedere. Norrri., in lioc corpore. Ulic.uiramquclectionem
e Norm., nalura esl vermtum. retinet. Non insolens esl Gregorio librprum M-ira-.
''.Y'na\6c.,_luxuriosis quibusiibel aiaue carnis vo- - liuni compleclionem corpus vocire, ul j'am observa-
luplalibus dedilis. vimus. Eodem sensu dkimus Corpus Juris Canonici.

ORDO RERUM
QUJE IN HOG TOMO CONTINENTUR.
Epistblanuncupatoria. . 9 LIBRORUMMORALIUMPARS SECUJNDA.
Prsefaliogeneralis a Benedictinis suae edilioni prre- . LtEcnVI.—Totum caputquintum,a versu tertio orsus,
tka. 13 spiriiali intellectu, pauca
PatrblogiaBeditorismonitum. 57 aulernmorali expouit. quidern allegorico, pleraque
Praefaltode triplici VitaS. Gregoriimagni. Ibid. 729
—
LIBERVII. Tolum caput sextuni, trtbus poslremiii
S. GregoriiYita, auctore Paulo diacono. 41
- S.'GregoriiYita, a Joannediaconoscripta libris quatuor.. versibusexceplis,parlimallegorice, partim " mofaliter«x-.
'* 7(i5
plicat. . -
39 LIBEEVIII.—Postrerriamcapitissexliparlem a27,versu,
S. GregoriiYili, ex ejus polissimumscriptis recens ad=- et cum septimo totum octavum, euarrat. ln liac porro
ornala. Jg- ~\i\
' 499 enarralione, a versu il cajiitis oclavi ad Dnem usque, de
Pr.mfalioin libros Moralium. vilio copioseedisserit. 80t
EpistelaS. Gregorii, in qui operis sui tempus,occasio- hypocrisis LIBERIX.—Caputnonum cum toto decimo explanal..
nem, divisionem, instilulumac dicendi el^interpretandi
- 859
modumexplical. - 509 . LIBERX, — Toto libri Job capile undecimoacduode-
. S. GregoriiPrmfalio, in -qua qum : lotoopere edisserenda cimi quinque prioribus versibuseuanalis, secundamiiu-
sunl;paucis.perslfingil. - 815 jus opufis pariem claudil. • 917
LIBRORUM.MORALIUM PAUS PRIMA.
LIBERpinsros.— Capitisprimi HbriJob priores versus LIBRORUMMORALIUM PARS TERTIA.
primum liisiorico, deinde allegorico, postremo morali LIBEBXf.— Caput duodecirrium,a versu sexto, deci
sensu explanat. 527 mum tertium, et decimi quarti qtialuor priores versns,
LIBER II. — CapilisprimW a versu sexto ad Bnem usque, mutalotantisper stylo exponumpr. • • . 953
secundum triplicem sensum. prosequifur enarratibnem, LIBEH XII. — Exposito capite xiv libri Job, a versu
553 quinto, caput xv ex integro pleruinquemoraliter explica-
LIBEEIH. — Totum caput secundumlibrl Job, ad mo- • tur. 9S5.
dum superiorutn libtoruni,hislorice,allegorice
' *acmora- LtBEnXIII..—Capilumxvi etxvitlibri Job brevis expo-
-lilfer.explanat. 599 silio moralisel Ivpira. , 1017
LIBER IV. — Paucis nrsefatus Scripturaa litteram secum LIBERXIV.—"S. Gregorius xvut et xix capilum libri
et
aliquaudopugnare, id imprecationes Job, sicut Jeremias Job sensum Jiistoricum, allegoricum, uioralecoexponit.'
ac David, secundum quud sonaiil sine absurditate in- iOU
telligi-non posse, verba Job,ab iuiiio capitis tertii.acl- LIBER —
XV. Libri Job capitum,xx et xxt explicatio
versum vigesimum,
' hislorice, mystice ac moraliter ex- brevis absolvitur.^ 1081
ponil." • 633 LIBER —
XVI. Decursis brevi libri Job ca-
LniERV.—Reliquamcapitis terlii partem a versu vige- pitibusxjiit,.xxm ct xx.v usqueexplicalione ad medmm versura ' xx,>
simo, totum et
caput quarlum quinti drio priores versus lertiam partem-claudii. 1121
euarrat. , 679
FINIS TOMI SEPTUAGESIMI QUINTI.
PATROL. LXXV 37
Videcol. 461. '

YEKA S. GKEGORII MAGKI EFFIGIES.