Migne, Jacques-Paul (1800-1875). Patrologiae cursus completus, sive Bibliotheca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica omnium s. s.

Patrum, doctorum
scriptorumque ecclesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocenti III tempora floruer.... 1850.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIUM SS. PATRUM, DOCTOMM SCMPTORPQUE ECCLESIASTICOKUM

. QUI ;
AB ^VO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA
FLORUERUNT
J
REGUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUMQVM EXSTITERE MONUMENTORJJM CATHOLICE TRADITIONISPER DUODECIMPRIORA
ECCLESIiE SJECULA,
JUXTAEDITIONES ACCURATISSIMAS, 1NTER SE CCMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTISCOLLATAS,
PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA;
COMMENTARIIS
DISSERTATIONIBUS, LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ;
' OIINIBUSOPERIBUS POSTAMPLISSIMAS EDlTiONES QU.BTRIBUS NOVISSLMIS SJECULISDEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA;
INDICIBUS
PARTICULARIBUS ANALVTICIS, SINGUl.OSSIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA", ^^K SUPERIORJE3I
INTRA
CAPITULIS IPSIJMTEXTUMKITEDISPOSITIS, NECNON ETTITCLIS SIXGULARUM PAGINARUM MAROKJQf
DISTINGUENTIBUSSUBJECTAMQUE MATERiAM SIG3IFICANTIBUS, ADORNATA; /*$"/,
OPERIBUS COMDUBIISTUMAPOCKVPBIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE 1NORDINEADTRAllTIjlNEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA;. fi-5^ :
DUOBUSINDICIBUSGENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCILICET KERUM, QUOCON?ULT«S^UtDQUm
ONUSQUISQUE PATRUM IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT UNOINTUITU CONSPICIATOR
; AtSSijteg ^-y
SCRIPTUHyEtSACR^i, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIOM QUINAM PATRES^SS«H»S'^
ET 1NQUIBUS OPEROM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULOUUM LIBROKUM
SCRIPTURJE TE.1TUS COMMENTATI SINT.
EDITIO
ACCURATISSIMA,CiETERlSQUEOMNIBOS FACILEANTEPONENUA, Sl PERPENDANTUR : CHARACTERUM NlTIDITAS,
CIIART/E
QUALITAS, 1NTEGR1TAS TEXTUS ,, PEItFECTlO CORRECTIONIS, OPERUM KECUSORUM TUMVAMETAS
TUMNUMERUS, FORMAVOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQOE1NTOTOOPERIS DECURSU CONST^lrflityTN.
PRETIIEXIGUITAS,
SIMILIS, ISTA
PR-ESERTIBIQUECOLLECTlO, ONA, ET
METIIODICACURONOLOGl/CA, fy/\
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPISCULORUMQUK IIACTENOS IIIC ILLICSPARSORCJl/,^
PlllMUMAUTEM IN NOSTRA BI3L10THECA, EX OPERIBUS ADOMNES iETATES, / !/CnXlivA
Z^- Y?/V\
LOCOi,L INGUAS FOKMASQUE PERTINENTIBUS , COADUNATORUM. I , CP y^\
SERIES SECUNDA,
lN QUAPRODEUNTPATRES, DOCTORKS SCRIPTORESOUE ECCLESI/ELATiN.«^\
A GREGORIO MAGNOAD INNOCENTHMIII. \ y^\
ACCURANTE J.-P. MIGNE,
\^
BIBLIOTHEC.E CLEBX UMIVERSai, \
SIVK
CURSUUMCOMPLETOROMIN SINGULOSSCIENTI2E.ECCLKSIASTICjE
RAMOSEDITOUE.

PATROLQGL9E TOMUS XCIII.

VENERABILIS BEDiE
TOMUSQUARTUS.

VENEUNT6 VOLUMINA
42 FRANCISGALLICIS.

PARISHS, APUD EDlTOREiM,

W VIA DICTA &AMB01SE, PROPE PORTAM VULGO D'ENFER NOMINATAK*
SEU PETIT-MONTROUGE.
1850
VENERABILIS BEDiE

ANGLOSAXONIS PRESBYTERI

OPERA OMNIA

ES TRIBCS PRJLCIPUISEDITIONIBUSINTEIl SE COLI.AT.S,

KEMPE
VIRORUMSMITHET G1I.ES,
IN ANGLLASTUDIODOCTISSIMORUM
COLQNlENSt,DUABUSQUE
NONSINE INGENTI LITTERATORUM
PLAUSUIN LUCEMVULGATIS,

NOVISSIMK
ADPR.-ELOM MELIORI
BEVOCATA, ORDINE
DIGESTA,VARII5MONUMENTIS MAXIMCTL
AOCTA,ET, QUOD
QUIBUS
JST, INNOMERIS, JIENDIS
SCATEBANT, DILIGENTER
EXPURGATA
,

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BlBLIOTHECiE CLERI «NIVERS.E
SIVE
IN SINGULOSSCIENTI* ECCLES1AST1C2E
CLRSLOMCOMPLETORUM RAMOSEDITORE.

TOMUS QUARTUS.

VENEUNTC VOLUJUNA42 1'HANCISGALLICIS.

PARISIIS, APtJD EDITOREM

IN YIA DICTA PAHBOISE, PROPE PORTAM VULGO FENFER NOMINATAM,
SEU PETIT-MONTROUGE.

1850
 ELENCHUS AUGTORUM

QUJE IN HOC TOMO XCIII CONTINENTUR.

Exposilio super Epistolas calholicas. col. 9

Explanalio Apocalypsis. 129
De sex dierum creatione. 20T
Quaeslioncs super Pentateuchum. 234-417
Qusestiones super librum Josue. 417
Quaestiones super librum Judicum. 423
QuBesliones super librum Ruth. 429
Qusestiones super libros Regum. 429-454
Quaesliones variae. ^55
DePsalmorum libro exegesis. 477-1098
Opuscula 10?^

Ex typisMIGKE,au 1'elit-Monlrouge
 SUPER EPISTOLAS CATHOLIGAS

EXPOSITIO.

PROLOGUS SUPER SEPTEM EPISTOLAS CANONICAS.

(Gave,Hist. litt. ad an. 700.>

Jacdbus, Pctrus, Joarines, Judas, septem Episto- A lam scriptam ad Parthos esse lestanliir. MeritoJudoe
las ediderunt, quas ecclesiaslica consuetudo Catho- posita est ultima, quia quamvis et ipse magnus est,
licas, hoc est universales, cognominat. In quibus Iribus tameii praecedenlibus apostolis minor est;
jdeo prima Epistola Jacobi ponitur, quia ipse Jero- vel quia prima [Supple Jacobi) scripta est Epistola,
selymorum regendam suscepit Ecclesiam. In Cata- deinde Pelri, post eas, Joannis; ideo nunc usque or-
logo enim apostolorumpriores solent nominari Pe- dinem quo scriplse sunl retinent. Constat enim quia
Irus et Joarines. Verum lons et origo evangelicse beatus Jacobus iricesimo post passionem Domini
praedicatiouisincipiens [Deest ab Hierosolyma] per anno suum consnmmavit martyrium. Petrus Irice-
«rbem diffusa est urtiversum. Cujus-calhedraedigni- simo qctavo, hoc est ultimo anno Neronis, passus
tatem etiam Paulus aposlolus in eo nominando vene- est, et ipse in secunda sua scripsit Epistola : Certus
rans ait, Jacobus, tlephas et Joannes, qui videban- sum quia veloxsit deposilumtabernuculimei, secun-
tur columnseEcclesiae; vel cerle quia ipse duodecim dum quod el Dominushoster Jesus Christits signifiea-
tribnbus Israelis, quseprimse credideruril, suam Epi- til tnilii per reveldlionem.Unde patet quia imminenle
slolam niisit, merito prima poni debuil; merilo Pe- passione lianc scripsit Epistolam, cum multo ante
tri secunda , quia ipse electis advenis, qui Graece Jacobus migravit ad Christum. Neque vero conveuie-
dicuntur proselyli, hoc est, eis scripsil qui de Gen- -B bat ejus Epistolas ab invicem separari, quas iisdem
tilitate ad Judaismum, de Judaismo ad eleclionis scripsit Ecclesiis. Porro Joannes multo posl tenipore
evangelicaegraliam convcrsi sunt. Merilo Joannis suas Epistolas simul et Evangeliumscripsit, qui post
Epistolaelertio loco sunt posilsc, quia his scripsil occisionem dominicam reversus de exsilio turbatam
ipse qui de gentibus crediderunt, cum nec natura nec se absente per hsereiicos reperil Ecclesiam, qaos
professione exstilissent. Denique, multi scriptorum in suis Epistolis percutiens saepe cognominat Anli-
ecclesiasticorum, in quibus est sanctus Athanasius christos.
Alexandrinaepraesul Ecclesiie, primam ejus Epislo-

SUPER DIVI JACORI EPISTOLAM

CAPUT PRIMUM. verum etiam illis qui, percepta fide Christi, nec-
dum operibus perfccti esse curabant, sicut sequentia
Jacobus Dei el DominiJesu Christi servus, duode- Epistolau leslantur, nec non et eis qui etiam fidei
cim tribubus quie sunt in dispersione, salutem. Dixil exsortes durabant, quin et ipsam in credentihus
de hoc Jacobo apostolus Paulus : Jacobus, el Cephas, C quantum valuere persequi ac perlurbare studebani.
el Joannes, qui videbanlurcolumna;esse, dexlras de- Qui tamen omnes in dispersione fuerunt variis casi-
dtrunl mihi el Barnabcesocietatis, ut nos in genlibus, bus patria profugi, et innumeris csed.ibusmortibus-
illi autem in circumcisione praedicarent (Galat. n). que atque serumnis, ubicunque erant ab hostibus
Quia ergo in circumcisione ordinalus erat Apostolus, pressi, sicul Historia ecclesiastica sufficienter expo-
curavit eos qui ex circumcisione erant, sicut prce- nit. Sed et in Actibus apostolorum legiinus eos tem-
sentes colloquendodocere, sic et absentes per Epi- pore dominicae passionis longe lateque jam fuisse
stolam consolari, instruere, increpare, corrigeye. disperscs, dicente Luca : Erant autem in Jerusalem
Duodecim, inquit, Iribubus qute sunt in dispersione, habitanles Judwi, viri religiosi, emomni nalione quoz
salutem. Legimus occiso a Judaeis beato Stephano, sub cceloest (Act. n). Quarum etiam nationum plu-
quia facla est in illa die persecutio magna in Ec- rimae nominatim exprimunlur, cum subinfertur:
clesia quae erat Jerosolymis, et omnes dispersi sunt Parlhi, el iledi, et Elanuta, et qui habilant Mesopota-
per regiones Judseaj el Samaria?, pra3ter apostolos. miam, etc. (Ibid.). Itaque juslos hortatur ne in ten-
Ilis ergo dispersis qui persecutionem passi sunt tationibus a fide deficiant, peccanles
castigat et ad-
propter justiliam mittit Epistolam. Nec solum bis,. monet ut a peccatis se corilincant, et. virtutibus
1'ATROJ..XGIII.. 1
U BED.45 VENERABILISOPP. PAHS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 12
proliciant, rie infrucluosi, sive eliam damnabilcs, A leret qnia desiderium pauperum exaudivit Dnminns.
ab iis qui fidei sacramenta percepissenl reddamur. £t sicut idem alibi dicit : Bencdixil omnes timenles
IncredHlos admonet, ul pcenitentiam de nece Salva- se Dominus, pusiltes cum majoribus (Psal. cxin).
toris caelerisque quibus implicabantur sceleribus Verum quia imilii multa pelunt a Domino, qui ta-
gerant, antequam eos ullio coelestisvel invisibiliier," . men accipere non merenlur, addit qualiler pelere
vel eliam visibiliter percellat. debeant si impetrare desiderant.
Omne gaudium existimate, fratres mei, cum in ten- Poslulet autem in fide nihil hmsilans. Id est, talem
tationes varias incideritis. A perfeclioribus incboat se exhibeat bene vivendo, utdignus sit exaudiri dum
verbum, ut per ordinem perveniat ad eos quos in- postulat. Qui enim meminit se Domininon oblem-
terfectos videbat csse corrigendos, atqne ad perfe- perasse praeceplis, merito desperat Dominum suis
clionis culmen erigendos. Et notandum quod non intendere precibus. Scripluiii est enim : Qui oblural
ait simpliciler Gaudete, vel Gaudium existimate, sed aurem suam ne audial legem, oralio ejus erit exsecra-
Omne (inquit) gaudium existimale, cum in lentaliones bilis (Prov. xxvm).
varias incideritis; omni gaudio dignos arbilramini, Qui enim hwsital, simitis esl fluclui maris qui s
si -vos prepter fidem Christi lenlationes sustinere venlomovetur el circumfertur. Qui mordenle se con-
conlingal. Ilmc esl gratia, si propler conscienliamDei B scienlia peccali bsesitat de perceptione praamioruni
suslinet quis patiens injuste, ul Pelrus ait (/ Petr. n). ccelestium, facile ad impulsum lentationum siatum
Et coapostc4usejus Paulus : Non sunt condignmpas- fidei deseril, qua in tranquillitate Deo servire vide-
sicnes hujus temporis ad supervenluramgloriam, quai balur, el ad libitum hostis invisibilis, quasi ad fla-
vevelabilur in nobis. El Aposloliomnesibant gaudenles tum venti, per diversos viiiorum raptatur errores.
a conspectu coiicitii, quoniam digni habili sunt pro Vir duplici animo incenslans est in omnibusviis
nomine Jesti contumeliampati. Non ergo contristari suis. In omnibus viis, in adversis et prosperis dicit.
debemus si lentati, sed si a tenlationibus superati Vir autem duplex est animo, qui el ad precandum
luerimus. Dominum genuflectit, et voces precatorias emittii,
Scientes quod probatio fidei veslrmpalientiam ope- et lamen accusante se intus conscientia impelrare
ralur. Patientia autem opus perfectum habeal, ul sitis posse diffidit. Vir est duplex animo, qui et hic vult
oerfecti el integri, in nullo deficientes. Ideo (inquit) gaudere cum sseculo , et illic regnare cum Peo.
adversis tentamini, ut virtutcm patientiaj discatis, Ilem vir duplex est animo, qui in bonis quse facit
et per hanc ostendere possitis ac probare quod fir- non relributionem inlerius, sed favorein exlerins
mam fidem futurse retributionis in corde gestctis. quaerit. Unde bene per quemdam sapiemem dicitur:
Neque huic loco conlrarium debel pulari, sed poiius G Yte peccatoriterram ingredienli duabus viis (Eccli. n).
consonum iulelligi, qu»d Paulus apostnlus ait: Duabus quippe viis peccator lerram ingreditur,
Scientesquod tribulalio palienliamoperatur, palienlia quando el Dei est quod opere exbibel, et inumli
autem probalionem (Rom. v). Palientia enim proba- quod per cogitalionem quaarit. Omnes aulem isti
tionem operalur, quia cujus patientia vinci non po- inconstantes sunt in omnibus viis suis, quia facillimu.
test, ille perfectus esse probatur. Quod hic quoque et adversis saeculi delerrentur, et prospetis irreiiuu-
subsequenler edocelur, cuin dicitur : Palienlia autem lur, ut a veritalis via divertani.
opus perfeclum habet. Et rursum : Probalio fidei ve- Glorietur autem fraler humilis in exaltalione sui.
slrcs palientiam operalur. Quia illa ratio facil lideles Ideo, inquii, omne gaudium vos exislimare oporiet
per patientiam exerceri, ut per hanc -fideseorum cnni in lenlationes varias incideriiis, quia omnis qui
quam sit perfecla probetur. adversa humililer pro Domino suffert, sublimia ab
Si quis aulem vestrum indigel sapientia, poslulet illo regni pramia percipiet.
a Deo, qui dat onmibusafjluenler, et non improperai, Divesautem in humilitate sua. Subauditur a supe-
et dabitur ei. Omnis quidem sapieulia salutaris a riore vcrsu gtorietur. Quod per irrisionem , quas
Domino postulanda est, quia sicut virsapiens ait: Graece ironia vocatur, diclum esse constat. lla, in-
D
Oinnis sapienlia a Domino Deo est, el cum illo fuit quit, gloriam suam qua divitiis superbit et pauperes
aut etiam opprimit, fmiendam esse merni-
semper (Eccli. i). Neque aliquis per liberum arbi- despicit,
trium sine adjulorio gralise divinse, quamvis Pela- nerit, ut humililatus in selernum pereat cum pur-
illo divite qui Lazarum despexit egentem.
giani mullum contendanl, inlelligere ac sapere, puralo
valet. Sed bic specialiter de illa sapienlia dici vi- Quoniam sicut flos feni trunsibit. Flos feni et odo-
detur, qua nos in lentalionibus uli necesse est. ratum deleclat, et visum, sed velocissimse gratiam
Si quis (inquit) vestrum non potest intelligere utili- suai venuslatis et suavitatis amiltit. Ideoque Iiuic
talem teniationum quaefidelibus probandi causa eve- rectissime prsesens impiorum felicitas assimilatur,
niunt, poslulet a Deotribui sibi sensum, quo digno- quse diulurna esse nullalenus valet.
scere valeal quanta pietate Pater c.astigat filios, Exortus est enim sol cum ardore, et arefecit fenum,
quos scterna hsereditale dignos efiicere curat. Ett et flos ejus decidit. Ardorem solis sententiam dicit
consulte ail : Qui dal omnibus afjluenler, ne quis,, dislricti judicis, qua reproborum decor lempora-
videlicet, suse. conscius fragilitatis, accipere sei lis in fine consuiniiur. Florenl aulem et elecii,
pcieritem possexliffideret; sed poiius quisque reco- non autem ul fenum. Justus eniin ul palma florebt
iZ EXPOS. SUP. EPIST.OLAS CATHOL. - D. JACOBl EPISTOLA. 14
(Ps vxci). Florent injusti lemporaliter, qui tanquam A , errorem, qui sicut bonas cogitaliones a DeO tiobis
fenum velociter arescent, et quemadmodum olera constat inspirari, ila etiam malas ipso instigante
herbarum cilo cadent. Florent, justi tanquam arbo- putant nostra in mente generari. Nemo ergo, cum
res, quia Oos eorum, id est spes certissima eorum, lciiiatur, dicat quoniam a Deo lentatur, illa Videli-
fruclum exspeclat perennem. Railix quoque, id est, *cet lenialione qua dives incedens in itineribus suis
charitas, eorum fixa et immobilis pennanet. Ilinc marcescii. Id est, nemo, cum rapinam, furtum, fal-
etenim vir sapiens ait : Ego quasi vitis fructificavi sum lesiimonium, homicidium, stuprum, vel cstcra
suavilaiemodoris (Eccli. xxiv). Denkjue Nabolb vir hujusmodi commiserit, dicat, quoniam Deo cogente
'
Justus mori maluit, quam vinaam patrum snorum in necesse habuerit hscc patrare, ideoque nullatenus
hortum olerum transferre. Vineam quippe patrum horum effectum declinare potuerit.
in hortum olerum transmulare est, fortia virtuiinn Deus enim inlenlator mdlorumest. Subauditur len-
opera, quae ex patrum doctrina percepimus, tamentorum. Ipse enim neminem lentat. Ea videlicet
fragili viliorum deleclamento immutare. Jusli autem tentatione quaedecipil misericordes ut peccent. Du-
animam ponere, quam lerresiria pro ceelestibus plex est enim genns tentationis. Unum quod decipit,
bona eligere, malunt. Unde pene de illis psallitur aliud quod probat. Secuudum hoc quod decipit, Deus
quia erunt tanquam lignum quod plantatum eUs~ecusB neminem tentavit. Secundum hoc quod probat, Deus
decursus aquarum, quod fructum suum dabil in lem- teniavit Abraham. De quo et propheta postulat :
.pore suo (Psal. 1), et caetera. At quid injusti? Et de- Proba me, Domine, et tenta me (Psal. xxv),
cor, inquit, vultus ejus deperit. Ita el divesin iiineri- Unusquisquc uero-lenlalura concupiscentiasua abs-
•hussuis marcescet. Non omnem divilern dicit, sed tructus el illeclus, etc. Abstractus a recto itinere,
eum qui confidit in incerlo divitiarum. Qui eirim el illectus in malum. De hoc versu Ilieronymus
fralri humili divitem e contrario opposuit, ostendil contra Jovinianum : t Sicut in bonis (inquit) operi-
se de ilio divite loqui, qui humilis non est. Nam et bus perfector est Deus, non enim volentis, nequu
Abraham cum esset dives in mundo, pauperem la- currentis, sed Dei misereutis el adjuvantis est, ut
men post mortem suo suscepit in sinu, divitem reli- pervenire ad calcem valeamus, sic in malis alque
quit in poenis. Sed non ideo divilem reliquit quia peccatis seinina nostra sunt incentiva, perfectio au-
dives erat, quod et ipse fuerat, scd quia misericors tem diaboli. Cum viderit nos super fundamentum
et humilis, quod ipse fuerat, esse despexerat. El c Christi aedificasse fenum, ligna et stipulam, suppo-
«oiilra mendicum Lazarum recepit, non quia rebus nit incendium. jEdificemus aurnin, argentum, !api-
pauper erat, quod ipse fuerat, sed quia humilis et in- des preliosos, et tentare non audebit, quanquam et
oocens, quod ipse fuerat, -esse curabat. Talis ergo in hoc non sit certa et secura possessio : sedet
dives, hoc est superbus et impiiis, terrena gaudia quippe leo in insidiis in occultis, ut interficiat in-
ccelestibus anleponens, in ilineribus suis marcescel, nocenlem* Et vasa figuli probat fornax, homines
hoc est in Actibus suis peribit iniquis, quia iter Do- autem justos tentalio tribulationis. t
mini reclum ingredi neglexit. Sed cum ille ut fenum Deinde concupiscenliacum conceperit, parit pecca-
ante ardorem solis decidit, justus e contra, ul arbor tum. Peccalum vero, cum consummatumfuerit, generat
fructifera, et ejusdem solis ardorem, id est, severi- mortem. Tribus modis tentatio agitur, suggestione,
latem judicis integre sulfert, et insuper bonorum deleclalione, consensu. Suggeslione hostis, delecta-
operum fructus pro quibus in perpetuum remunere- tione autem, vel etiam consensu nostrae fragilitalis.
tur, affert. Uude recte subjungitur : Quod si, hoste suggerenle, delectari aut consenlire
Bealus vir qui sufferl lenlalionem,, quoniam cum peccato nolumus, tentatio ipsa nobis ad victoriam
probatusfuerit, aocipiel coronam viim, quam repromi- provenit, qua coronam vitse mereamur aceipere.
sil Deus diligenlibus se. Huic simile est illud in Apo- Si vero el hostis soggestione paulatim a recta inlen-
calypsi : Eslo fidetis usque ad morlem, et dabo iibi tione abstrahfmur, et vitio incipimus illici, dele-
coronam vitm, quam repromisit, inquit, Deus diligen- n ctando quidem offendimus, sed necdum lapstim
tibus se (Apoc. u). Aperte admonens quia tanto ani- morlis incurrimus. Al si delectationem concepii
plius gaudere in tentationibus oportet, quanlo cer- corde facinoris, etiam parlus pravse sequilur actio-
tius claret Deum his quos diligit majus saepe tenla- nis, nobis, jam morlis reis, victor hostis abscedit.
lionum pondus imponere, ut scilicet per lentalionum Quod ut astruamus exemplis, tenlatus est Josepli
exercitium probentur in fide perfecti; cum aulem verbis dominae, sed quia concupiscentiam libidinis
probali sint veraciter esse fideles, hoc est perfecti non habuit, suggestione tanlum, non etiam delecta-
et integri, in nullo deficieutes, jure accipiant pro- lione vel consensu tentari potuil, ideo victor evasit.
miss»in vitse seternaecoronam. Tentatus est David visu uxoris alienae, et quia
Nemo, cum lentatur, dicat quoniam a Deo lenlalur. necdum carnis appetitum viceral, a concupiscentia
Hacienus de tentationibus quas permittente Do- sua abstraclus el illectus est. Alque ubi conceptum
mino exterius probandi gralia perpelimur, disputa- scelus perfecit, reatum mortis etiam proprio ore
vit; nunc incipit agere de illis quas interius, insti- judicalus iiicidit, quam tamen poenitendo evasit.
gante diabolo, vol etiam naturac noslrse fragilitate Tentatus est Judas per philargyriam, el quia erai
siiadenle, toleranius. Ubi prinium illornm destruit avarus, ab ipsa sua concnpiscenlia ahstractus et il-
 15 BEDiE VENERAB3LISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. lb
leclus, ad inleritum consentiendo decidit. Tentatusi A , Scilis, fratres mei dileclissimi.Notissimum (inquit)
esl Job multipliciler, sed quia nec possessiones,,. vobis est quia a vobis ipsis habuistis ad ima i&K, a
nc« salulem corporis divino amori praeposueral, Domino autem vos illustrari, non vestra provisione,
tentari quidem suggestione hostili potuit, sed con- sed superna gratia vos prsevenienle contigit.
seniire vel saltem deleclari peccato nullatenus va- Sil aulem omnishomo veloxad audie.ndum,lardus
luit. Quodergo dicilur, Peccalum, cum consummaium : autem ad loquendum. Hinc auditorem moratibus in-
(ucrit, generat mortem: respicit e conlrario ad hoc! slruit prseceptis. Et recle primo admonet aurem
quod supra dictum est de eo qui suffert tentalionem, quanto citius fieri potest accommodare docenti, sero
quia cum probalus fuerit, accipiet coronamvilm.Sicut; autem os ad docendum aperire, quia stultum est
enim ille qui lentatus superat praemia vitse meretur, quemlibet quod ipse non didicerit, aliis velle prae-
ita nimirumque qui concupiscentiis suis illectusi dicare. Qui ergo sapieniiam diligit, primo, ut supra
a tenlatione superatur, merilo ruinam mortis in- admonuit, hanc a Deo postulet. Dehinc magistrum
curriu veritalis humilis audilor inquirat. Et inter agendum
N-olite ilaque errarc, fratres mti dileciissimi. Vi- suam caulissime lingiiam non solum ab otiosis ser-
delicet acstimando quod lenlamenta vitiorum a Deo monibus coerceat, verum et ab ijisa quam nuper di-
sumant originem. Quamvis sciamus nonnullos exi- C dicit veritate prsedicanda comineat. Hinc Salomon
gentibus merilis rraecedenlium criminuin, in alia de distantia lemporum scribens ait: Tempuslacendi,
rursus scelera justo dislricti judicis corruisse per- ct tempusloquendi(Eccle.ni). Hinc Pylhagorici, natu-
niissu.. Unde esl Aposloli : Et sicut uon probaverunt ralis scienlise magisterio prsediti, auditores suos per
Deum haberein nolilia, tradidil illos Deitsin reprobum quinquennium jubent silere, et sic demum perxitL-
.sensum, ut faciant.qumnonconveniuht, replelos einni tunl praadicare. Nam lulius est ut veritas audiatur
iniquitale (Rom. i). qnarn-praedicelur. Quoniam cum auditur, humilitas
Omne dalum oplimum, et omne donum perfectum custodkur; cum autem prsedicatnr, vix est ut non
destirsumesl, descendensa Patre luminum. Posiquam subrepatcuilibet hominum quantulumcunquejactan-
docuit vilia quibus leniamur, non a Deo nobis, sed tise-Ilinc Jeremias bene instituii adolescentis viiam
a nobis ipsis inesse, ostendite conira quia quidquid describens, modesliam tsciturnitatis inter prima
boni agimus, hoc Deo donanie percipimus. Unde et virtutum .studia computat. Bonumcsl vero, inquil,
eum Palrem luminum appellat, quem auciorem no- cum porlaveriljugum ab adolescenliasua. Sedebitso-
vit spirilalium charismatum. Cui consonat illud litarius el tacebit (Thren. m).
apostoli Pauli : Quid enimhabes quod non accepisti? El tardus ad iram. Quia maluriias sapientiae non
{I Cor. iv.) <
V nisi tranquilla menle pcrcipilur. Scriptum est enim,
Apud quem non est transmutalio, nec vicissitudinis quia ira in siiiu slulli requiescii (Eccle. vn). Nonau-
obnmbratio. Quia in Dei nalura niulabilitas non esl, tem ita velocilatem irae verlat, ut hujus tarditatem
neqne luinen ejus sicul lumen hujus mundi aliqua approbet,. sed hoc potius admonet, ut et hora per-
v.icissiludinis umbra inlercidit, liquet utique qnia 'lurbationjs ac litium, ne nobis ira subrepat, cavea-
so!a nobis dona lucis, et non etiamlenebras iinmii- mus; aul si forte subrepserit, inlra oris septa ejus
lit errorum. coliibeamus impetum, et exacla hoia discriminis
Volunlarie enim genuil nos verbo verilalis. Et Do- liberius eam ad integrum a nostro corde per tempus
minus in Evangelio : Non vos me etegislis, sed ego expurgemus. Vel certe tardos ad iram nos esse prse-
elegi vos(Joan. xv). Et in Osea prophela : Diligam cepil, ut non quaslibet ob causas serenitatem noslri
et/s sponlanee(Ose. xiv). Quod ergo dixeral: Oinne vultus in austeritatem verlamus, sed certa existente
dalum optimum, et omne donum perfectum a Deo ratione. Verbi gratia, si aliier corrigi proximos,
descendere, consequenter astruit addendo, quia non maxime qui nobis sunt commissi, non posse cer-
nostris merilis, sed suse beneficio volunlatis, per namus, severitatem ergo eos verbi, vel etiam judi-
aquam regenerationis, de filiis tenebrarum nos in cii dislrictioris exhibeamus, mauente tamen quan-
lilios lucis mulaverit. ' tum natura humaria palitur slatu mentis noslnfc
D
Vl simus initium aliquod creaturm ejus. Ne in eo sereno. Nam (ut credo) Phinees, Samuel, Elias et
quod ail genuit, hoc nos fieri putaremus, quod ipse Pelrus, tardi fuerunt ad iram, et tamen peccanles,
est, ideo principalum quemdam in creatura nobis vel gladio, vel verbo, peremerunt. Sed et Moyses,
hac adoplione conccssumostendiu Hos etenim versi- cum essel vir mitissimus, exivit a Pharaone quem
culos quidam ita translulit: Volensgenuil nos verbo incorrigibilem vidit, iratus nimis, comminatus est
vtritatis, ut simus primitim creaturarum ejus. Idest, ei poenam,quam et opere patravit.
ul cact.erisquas cernimus creaturis simus meliores. Ira enim viri juslitiam Dei non operalur. Facilis
Primilias namque frugum vel animantium Domino est sensus, quia qui iracundise vitio se incautus
cOnsecrarelex prsecepil, primitias aulem auri et ar- subjugat, elsi hominiljus justus apparet, in divino
gentiad opus tabernaculi jussit confcrri, id est, op- tamen examine nondum perfecte justus esi. Verum
tima quseque in melallis. Et de antiquo Dei populo altius potest intelligi, quia de Dominodictum esl:
dixit Jeremias propheta : Sanctus Israel Domino, Tu autem, Domine virtulum, cum iranquillitatejudi-
primitiw frugum ejits (Jerem.n). cas (Sap. xn). Qualiscunque judex horao amissa
17 *fl! "OS. SUP. EPISTOLAS CATilOL. — D. JACOBl EPI3T0LA. 13
menlis tranquillilate delinqueiitem judical, etiam si jA Visiiare pupillos et viduas in iribulalione eorum,
juste judicat, justitiam tamen divini examinis in ct, immaculalum se cuslodire ab hoo smculo. Quia
quam perlurbalio cadere nescit, imitari non potesl. dixeral factorem operis beatum in facto suo fulu-
Propter quod abjicientes omnem immundiliam el rum, nunc quae facta maxime Deo placeant dixit,
clnindanliam malitia'r in mansuetudine suscepistis in- misericordia scilicet et innocentia. Namque in eo
silum verbum. Prius et corpus el menlem a viliis quod pupillos et viduas in tribulatione eorum visi-
juuet expurgare, ul digni exislere possint, qui ver- lare.jussit, cuncta quse erga proximum misericordi-
bum salutis percipiant. Qui enim non declinal prius ter agere debemus insinuat. Quod quantum valeal,
a malo, non potest facere bonuin. Omnem quippe ipso judicii tempore pandetur, ubi dicturus est Ju-
immunditiam et carnis et anim* nuncupat. Malitia dex : Quandiu fecislis uni ex his fralribus meis mini-
autem proprie ad ii.terioris bominis pravitatem mis, mihi fecislis (Mallh. xxv). Porro in -eo quod
respicit. Suscipite (inquit) insilum verbum, id est, immaculalos nos ab hoc sseculo custodire prsecepit,
verbum quod vestris cordibus prsedicando imponi- universa in quibus nos ipsos castos servare decet
rous, vos discendo suscipite. Vel cerle ita senlien- ostendit. ln quibus sunt et ea quae supra observare
dum est: verbum quod vobis in die redemptionis in- monuerat, ut lardi simus ad loquendum, el tardi ad
silum est, quando voluntarie genuit vos Deus, jam ]B iram.
nunc perfectius suscepit, eliam operibus implendo, CAPUT H.
quod jam in minislerio tenelis. Fralres mei, nolile in personarum acceplionehabere
Quod potesl salvare animas veslras. Etiam si in fidem. Domini noslriJesu Christi glorice. Ostendit
corpore teiilaliones paliamini, vel a perfidis morte quod hi quibus scribebat fide quidem evangelica
consumamini. imbuti, sed operibus erant vacui. Et quia mandala
Estote autem faetores verbi, et non auditores tan- Domini eleemosynis pauperum docuerat implenda,
tum, etc. Sic et Paulus de legis culloribus. Non au- vidit illos e contra, quod pauperibus erat propter
ditores (inquit) legis jusli sunl apud Deum, sed faclo- seterna prsemia faciendum, divitibus potius propler
res legis justificabuntur (Rom. n). El in Apocalypsi terrena accommoda fecisse, ideoque eos proul erant
Joannes cum dixissel: Beatus qui legit, et qui audit digni redarguit. Et congrue in hujus exordio senten-
v.erba prophelim libri hujus, prolinus adjunxil : Et liae Dominum noslrum Jesum Cbristum glorise co-
tervafea.qum in ilia scriplasunt (Apoc. i). gnominat, ut meminerimus quia ejus-est potius jussis
Qui autem perspexerilin lege perfeclm libetlalis, ei obediendum, qui cum sit splendor glorim (Hebr. i),
permanserit in ea. Legem perfectse liberlalis, gratiam sempiterna gloria remunerat quidquid pro ejus
dicit Evangelii. Nihil enim ad perfectum adduxit lex ** amore pauperibus datur, quam quselhet bominiim
(Hebr. vn). El alibi : Non enim accepistis spiritum dignitas honoranda, de quibus generaliter dictum
servitulis iterum in timore, sed, accepistis spiritum est quia omnis caro fenum,. et omnis gloria ejus
adoptionisfiliorum (Rom. vn:). Et iterum : Ubi enim. tanquam flos feni, etc. (Isai. xt).
spirilus Domini, ibi libertas (ILCor. m), Et ipse Do- Etenim siintroierit inconvenlumveslrumvir, aureum
minus : Si vos, inquit, Eilius liberaverit, vere iiberi annulum habens, in veste candida, introierit aulem et
erilis (Joan. vnt). pauper in sordido habilu, et inlendatis in eum qui in-
Non audilor obliviosusfaclus, sed faclor operis, hic dutus est veste prmclarn, et dixeritis ei : Tu sede hic
beatus in facto suo erit. Non auditu verbi superva- bene, pauperi aulem dicatis : Tu sla illic, aut sede sub
cuo, sed operis exsecutione beatitudo prseparatur. scabellopedum meorum. In hujus exposilione scnlen-
Sic et Dominus loquens ad discipulos : Si hmc scitis, liae beali Auguslini diclis ulamur. i Si hanc, inqiiil,
inquit, beali eritis si feceritis ea (Joan. XIII). distantiam scdendi et standi ad honores ecclesiasti-
Si quis aulem pulal se religiosum esse, non refre- cos referamus, non est putandum leve esse pecca-
nans linguam suam, sed seducens cor suum, hujus tum in personarum acceptione habere fidem Domini
vana est religio. Monuerat supra.verbum Dei non so- in nostri Jesu Christi gloriae. Quis enim ferat eligi di-
lum audire, sed et facere.Nunc addit quia et si quis vitem ad sedem honoris Ecclesiae, contempto pau-
mandata Domini quse didick factis exercere videlur, pere instructiore et sanctiore? Si autem de quoti-
si non etiam in linguam a- detraclionibus, menda- dianis consessibus loquilur ,. quis hic peceai ( si
ciis, hlasphemiis, stultiloquiis, ab ipso etiam mul- tamen peccat ) nisi cum.apud semetipsum intus ita
tiioqmo, cselerisque quibus peccare solet, refrenave- judicat, ut ei tanto melior quanto ditior ille videa-
rit, frustra.se de operum justitia jaclat. Sicut Paulus tur ? > Hoc enim videtur signifieasse subdendo.
gcnlilis poetae senlentiam comprobans, ait: Corrunir Nonne judicatis apud vosmelipsos, et facti estis ju-
pnnl mores bonoscolloquia mala (I Cor. xv).. dicescogilalionumimguarutti..Sequitur :
Beligio aulem munda et immaciilata apud Deum el. Audile, frulres mei dileclissimi. Diligenlius, in-
Patrem, hmc est. Pulchre addidit apnd Deum et Pa- quit, animadverlite, quia non qui diliores existunt
trem, quia sunt qui bominibus religiosi videntur, ad sajculum, ii in divino examine sunt rneliores.
cum a Deo babeanlur profani. Uude et Salomon ail: Nonne Deus elegit pauperes in hoc mundo, diviles
Esl via qum videlur homini recla, novissimi aulem in fide, el hmredesregni quod promisit diligentibus se?
ejus deducunlad mortem (Prov. xiv). Pauperes vocat humiles, etqui per conlemplum re-
*9 BEflJ-; YENERABILISOPP. PARS 11. SECT, I.'— EXIiGETlCA G. NA. 20
lum visibiliunij fide auiem iiivisibiliiim diviliarum A niagis facit: conlra. cbaritatem ;jiii gravius peccat,
iniindo huic despicabiles parenl.. Taios namquc e!e- miniis qui levius? Tamen etiam si in uno offenderii,
git Doraiuus nosler Jesus Cbrislus dicendo : Notite reus est oninium, quia contra eam facit, in qua pen-
timere, pusiilus grex, quia complacuit Palri vestro denl omnia.
dare vobis regnum. Tales elegil cunv parenles sibi Sic loquimini, et sic facile, sicut per legem [iberta-
paupere?, quorum officio in mundum,veniens nutri- tis incipientes judhari, Lex libenatis lex cbaritalis
returj creavit. Sed hos tamen futuri regni exspecta- est, de qua dicitur : Si tamen legemperficitis regalem
tione prseelaros reddidit ac nobiles. secundum Scripturas : Diliges proximum luum sicut
Vos aulem exhonoraslis.pauperem.Propler illum teipsum, bene facilis. lloc ergo, inqnit, loquendo,
scilicel cui dictum est -.Tusta itiic, cum habenti an- boc faciendo curate, ut proximos diligendo a Deo
nultim aureum dictum est: Tu sede hic bene. diligi mereamini, el proximis misericordiam impen-
Nonne divites per potentiam. opprimunl vos, et ipsi dendo, in divino judicio misericordiam exspecletis.
trahunt vos ad judicia ? Nonne ipsi blasphemant bo- Aliler : Sicut lex servitutis est quae data est per
num nomen qitod invacalumesl super, vos? Hic osten- Jloysen, ila lex libertatis gratia est Evangelii quse
dit apertius qui sint divites, de quoruni humilialione per Jesum Christum facta est, Apostolo atlestanie,
ac perditione supra dispiitarel. llli nimirum qui di- B qui ait: Non enim accepistis spirjtum servilutis t/e-
viijas suas Ghristo praeponunt, prorsusque a fide rumin timore^sed, accepistisspirilum adoptioni*filio-
ejus alieni^insuper et eos qui credunt per poientiam rum, in quo clamamus Abba Paler (Hebr. vn). Et
opprimunl, trahentes ad judicia potcntiorum , ac ilerum : Ubi autem spirilus Domini, ibi libertas
nomen Chrisli blasphemantes, quod est super omiie (II Cor. m). Si ergo loquimini, inquit, et sic facile
nomeu. Quod apostolorum lemporibus plures genti- sicut per legem libertatis judicandi. Hoc est enim
lium et maxime Judaeerum primores fecisse, et in incipienies judicari. Gravius narnque judicabilur
Aetibus eorumdem aposlolorum.etin Epislolis Pauli qui legem Moysi, quam qui Jegem naturalem con-
aposioli: satis patenter ostenditur. temnit. Gravius iiem qui cognilam Evangelii gra-
Si tamen legem perficitis legalem secundum Scri- tiam, quam qui Mosaicae legis edicla despicit. Ho-
piuras: Diliges proximum tuum sicul teipsum, bene mini enim cui multum daium esl, multttm qumrilur
faciiis. Si aulem personam accipitis, peccalum opera- ub eo. Et cui commendaverunt multum, plus petenl ab
uiini; redargulia legequasi transgressores. Vide quem- eo [Luc. xu). Unde et Aposlolus ait : Si enim qui
adinoduin transgressores appellat, quia dicilur di- per angelos diclus est, sermo factus est firmus, et om-
viii; Sede hic, et pauperi: Sia illic. Unde ne puta- nis prmvaficalio, el inobedienlia accipitjuslam merce-
'
rentconiemptibile esse peccatum in hac una relegem v dis relributionem, quomodonos effugiemus, si tantam
tjansgredi, secutus adjunxit: neglexerimus salutem ? Qum cum initium accepisset
Quicunque autem tolam legem servaverit,- offendat enarrari per Dominum, ab eis qui audierunt, in nos
tmlemin uno, factus esl omnium reus. Qui enim dixit: confirmata est ( Hebr. n ). Et ilerum : Irritam quis
Non mmchaberis,dixiietiam, nonoccides. Quod si non faciens legem Mogsi, sine ulla miseratione duobus vel
mmchaberis,occides autem,^factus.es tTansgressor le- tribus teslibus morilur, quanto magis pulatis deteriora
Filium Dei conculcaverit, et
gis. Propter illud quod dixerat : Redarguli a, lege mereri supplicia , qui
duxeril in qno sancti-
quasitransgressores. Quse cum ita sini, consequens ' sanguinem teslamenli pollulum
videtur (nisi alio modo intelligendum ostendatur) ul ficalus est, et Spirilui gralim contumeliam feceril
ad unum fiiiem
qni dixerit divili: Sede hic, et paiiperi : Sia illic, (Mebr, x) ? Uterque aulem sensus
buic ampliorem honorem quam illi deferens, et ido- respicil, ut videlicet divinae graiise justis operibus
lolatra, et blaspbemus, et aduller, et homicida, et respondentes, simus invicem benigni, miserieordes,
iiuia longum esl cuncta commemorar.e, reus omnium. donantes iuvicem, sicut et Deus in Christo donavit
eriminum judicandus sit. Offendens quippe in uno, nobis.
factus est omnium reus. Quaerendum est ergo, unde , Judicium enim sine misericordiafiel illi qui non fecit
siloraninm reus, si in uno offenderit, qui tolam le- misericordiam.Sine misericordia judicabitur ille qui,
gem servaverit. An forle quia plenitudo^legis est cum facere posset, non fecitmisericordiam anlequam
charitas, qna Deus proximusque diligilur, in quibus judicaretur. Quod cum de omnibus immisericordibus
prapceptis charilatis tota lex pendet et prophetae, reciesenliatur, constat omnimodis quia quo majorem
merito fit omnium reus, qui eontra illam facit in quisque a Domino misericordiam consecutus est, eo
qna pendent omnia?-Nemo autem peecat nisi adver- injustius indigenli proximo misericordiam negavit,
siis eam faciendo. Quia Non adulterabis, Non homi-. eoque justius impielalis suae pcenas luet. Unde pro-
cidium facies, Non furaberis, Non cdneupisces, et si vide Dominus admonet: Noiite judicare, ut non ju-
qnod est aliud maridatum, in hoc sermone recapiiu-r. dicemini; nblile condemnare, et non condemnabimini.
lalur : Diliges proximum tuum tanquam teipsum. Di- Dimitiite, et dimillelur vobis.Dale, et dabilur vobis
hectioproximi malum non operatur. Plenitudo autem (Luc. vi). Judiciilm ergo sine misericor,diafiet ei qui
Ugis 'est charitas ( Rom. xm ). Reus itaque f l orn- non fecil misericordiam.
«ium, faciendo contra eam in qua pendent omnia. Superexaltat aitlem misericordia judicmm. Quia
Cji^ ergo non, dicurilur paria peccata ? An forlo quia qiiemadmodum damnatus in judicio Dei dolebit, qui,
 S! EXPOS. SUP. EPISTOLAS CATUOL. — D. JACOBl EPISTOLA. 22
non fecit misericordiarn, ita qui fecit remuneratus A Deum essenon credunt, vel creditum non timeni,
exsullabii el gaudebit. Aliter : Superexaltat miseri- profeclo sunt daemonibus lardiores ac proterviores
cordia-judicium. Non dictum est: Vincit misericor- . sestimandi. Sed nec Deum credere et conlremiscerc
dia judicium. Non er.im adversa esl judicio, sed magnum est, si non et in eum credatur, hoc est si
iuperexaltat, quia plures per misericordiam colli- non ejus in corde araor teneatur. Aliud est enim
gunlur, sed qui misericordiam praesliterunl. Beali credere illi, aliud credere illum, aliud credere in
enim misericordes,quoniam ipsorum miserebitur Deus illum. Credere illi, est crederevera essequse loqui-
(MMlh. v). Ilem Superexallat misericordia judicium, tur. Credere illum, credere quod ipse sit Deus.
id est, superponilur misericordia judicio. In quo Credere in illum , est diligere illum. Credere vera
inventum fuerit opus misericordiae, et si habuerit esse quse loquitur, mulli el mali possunt. Credunt
forte in judicio quo puniatur, tanquam unda mise- enim esse vera , et nolunt ea facere, quia ad ope •
ricordiae, peccati ignis exstinguitur. randum pigri sunt. Credere autem ipsum esse Deum,
Quid proderit, fralres mei, si fidem quis dicat se hoc et dsemones potuerunt. Credere vero in Deum,
habere, opera aulem non habeat ? Et csetera. Hinc de soli novure quidiligunl Deum, quinon solo noiriine
misericordiaa operibus latius dispulat, ul quos vehe- ' sunt Christiani, sed et factis et vila.-Quia sinedi-
menter scienlia prsecedente terruerat consoletur, " leclione fides inanis. Cum dilectione, fides Christiani,
cum admonet quomodo eliam peccata. quotidiana, sine dileclione fides dsemonis. Qui ergo non vult
sine quibus hic non vivilur, quolidianis remediis credere Christum, adliuc nec dsemones' imitatur. Et
expientur. Ne homo, qui, cum in uno offenderit, fil si jam credit Christum, sed odit Christum, habet
et omniiim reus, in multis offendendo, quia in mullis; confessionem fidei in timore poenae, non in amore
o/fendimusomnes (Jac. m), magnum aggerem reatus; coronse. Nara et ilii puniri timebant. Denique bea-
sui minuaiim colleclum ad tribunal tanti Judicis per- lus Pelrus cum Dominum conlitens diceret: Tu es
velial, et eam quam non fecit misericordiam non Christus Filius Dei vivi (Matth. xvi), eadem pene
inveniat, sed polius dimiltendo alque dando, merea- verba quae et daemones proferre videtur ex ore, sed
tur sibi dimitti debita, reddique promissa. illorum confcssio quia cum odio prolala est, a Chri-
Si aulem frater aul soror nudi sinl, ei indigeaht viclui sto merito damnata est,. illius quia ex inlerna dile-
quolidiano, dicat autem aliqttis ex vobis illis : Ite ini ctione processit, selerna beatitudine remnnerata est.
pace, calefaciminiel saluramini, non dederilis aulems 'Vis aulem scire, o homo insnis, quoniam fides sine
eis qum necessariasunl corpori, quid proderil ? Sic et', operibus otiosa esl? Quoniam Paulus apostolus prae-
fides si non habeal opera, morlua est in semetipsa,etc. „ dicans juslificari hominem per fidem sine operibus ,
Manifestum est quod sicut verba -sola pietatis nudurn non bene intelleclus est ab eis qui sic dictum acce-
vel esurieiiiem non recreanl, si non el cibus prae- perunt, ul putarent, cum semel in Christum credi-
beatur, ac vestis, ita fides verbo tenus servala noni dissent, etiam si male operarenlur, et facinorose
salvat. Mortua est enim in semelipsa sine operibusi flagitioseque viverent, salvos se esse per ttdem :
charitatis, quihus reviviscat et animetur. Neque huici locus iste hujus<episiolse eumdem sensum Pauli
sentenliae contrarium est quod Dominus ait : Quii aposloli quomodo sil intelligendus exponit. ldeoque
crtdideril et bapthalus fuerit, satvus erit ( Marc. xvi). magis Abrahse exemplo utitur, vacuam esse ffdemsi
Subintelligendum namque ibi est quod tantummodoi iion bene operelur, quoniaoi Abrahse exemplo etiam
, vere credat, qui exercet operando quod credit. Et" Paulus usus est, ul probaret justilicari hominem sine
quia fides et charilas ab invicem separari nequeunt,, operibus posse. Cum enim bona opera commemorat
Paulo atteslante , qui ait : Esl fides qum per dileclio- Abrahse, quaeejus fidem comitata sunt, salis osten-
nemoperatur ( Galat. v ), aple Joannes apostolus ta- dit apostolum Paulum, non itaper Abraham docere
lemde charitale sententiam, qualem de fide Jacobusi justificari hominem per fidem sine operibus, ul si
proferl dicens : Qui habuerit subslantiam mundi, et[ quis crediderit, non ad eum perlineat bene operari,
viderit fratrem suum necesse habere, et clauserit vis- JJ sed ad hoc potius, ut nemo arbitretur meritis prio-
cera sua ab eo, quomodo charilas Dei manet in eo1 rum bonorum operum se pervenisse ad donum ju-
(I Joann. in)? siificaiionis quae est in fide. In hoc se gentibus in
Tu credis quoniam unus est.Deus,,bene facis, el dm- Christum credentibus, Judaei praefer.re cupiebant,
mones credunt el contremiscunt. Ne putes quia ma- qnia dicebant se meritis bonorum operum, quse iu
gnum aliquid facis credendo unum esse Dfeum.Hoc lege sunl, pervenisse ad evangelicam gratiam. Ideo-
enim et daemones faeiunt, nec solum Deum palrem, que scandalizabanlur mulli qui.-ex eis crediderunt,
scd et filium credunt. Unde dicit Lucas : Exibant quod incircumcisis geBiibus Cbrisli gralia tradere-
autem dmmoniae inullis clamantia et dicentia, quia tu tur. Unde apostolus Paulus dicit posse hominem
es Filius Dei. El increpans non sinebat ea loqui, quia sine operibus, scilicet
prsecedeniibus, justificari per
sciebanl ipsum, esse Chrisium (Luc. iv). Nec solum fidem. Nam justificatus per lidem, quomodo polost
credunt, verum etiaro contremiscunt. Unde ad illum nisi jusle operari ? Cum ergo dicit Jacobus:
legio quse hominem obsidebal supplici voce procla- Abraham pater nostcr nonne operibus juslificalus
niat : Quid mecum et tibi, Jesu fili Dei summi?Ad- est, offerensIsaac filium suum super altare ? Elegantcr
j.nro le »er Deum, ne me torqiteas (Marc. v). Qtti ergo -excmplum bonaeoperationis ab ipso palriarcha mo-
 25 BED^ VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — E5EGETICA GENUINA. 2$
nuit esse discendum, provocans videlicet eos qui de Aillius, repulata es ad juslitiam. Et at nos quoqne-
Judaeis crediderunt, ut quasi bonse soboles primi el iidein illius qua justilicatus est sciremus, lemavit
- maximi sui parentis actus sequerentur. Et
quoniam . eum Deus jubens offerre filium, el-ex operibus fides
eosnein tenlalionibiisdeficerent, et ut fidem suara consummata est, id-esl, quia esset iu corde ejus per-
per opera probarent, admonebat, eleganter de patri- fecta operum exseculione probatum est. Hoc quoque
archa posuitcxempluni, per quodeos in ulraque vir- tempore si quis nuper ad fidem veniens baptismum
tule posset- iiisiiluere. Quse enim tentatio major, acceperit, et proponens se toto corde Dei servire
exceplis his qtise-ad proprii corporis plagas perti- prseceptis , mox de hac luce migraveril, justilicatus
nent, accidere potest, quam si quis filium unicum utique per fidem sineoperibus migravit, quia tem-
dileclissimumque suum senex cogalur occidere ? pns operandi unde fidem probaret, ipso in quem
Quomqdo autem tunicas vel escas suas pro divino credidit Deo disponente non habuil. At qui perceptis
amore pauperibus dare differret, qui filium quem fidei sacramentis longo. supervivunt tempore, nec
senex acceperat haeredem ad jussionem Domini bonis insistere curant operibtis, his inculcandum est
slatim morti. dare non dislulit? Ilaque congruit quod beatus Jacobus proposito exemplo fidei simul
huic beali Jaeobi sententise quod Paulus ait : Fide et operum Abrahae, mox subdidit dicens :
eblulil AbrahamIsaac- filium suum cum tentaretur, et •* Videtis quoniam ex operibus justificelur homo, el
unigeniium offerebatquem susceperat per repromissio- non ex fide lanlum ? Quod ait ex operibus, significai
nem, ad quem dictum est, quia in lsaac vocabilurtibi ex operihus fidei. Quia perfecta opera sine Ude
semen, arbitrans qttia et mortuos suscilare polens est. nullus habere potest, fidem vero sine operibus
Deu» (Ilebr, xj,). Si quidem in, uno eodemque facto mulli, si illis operandi lempus non adsit. De quali-
beati Abrabam Jacobus operum ejus magnificentiam, bus diclum est: Raptus esl, ne malitia mutaret inlel-
Paulus fidei eonstantiam laudavit. Nec tamen dispar lectumillius, aut ficliodeciperetanimam ejus (Sap. iv)»
rem diversamque Jaeobo protulit, Paulus sehlen- Simililer et Raab meretrix nonne ex operibusjusti-
tiam. Seiebant namque ambo quia.Abraham et fide ficataest, suscipiens nuntioset alia via ejiciens? Ne se
et operibus erat perfeclus, et ideo quisque eorum causarenlur opera tanti patris Abrahse imitari nor»
illam magis in eo virlulem prsedicavit, qua suos au- valere,. prsesertim cum nullus eos modo cogeret
ditores amplius indigere perspexit. Quia enim Jaco- Deo fi|ios. offerre perimendos, sed hoc potius ipse
bus illis scribebat qui fidem sine operibus otiosam per Scripturas Deus fieri prohibeat, addit el mu-
lenebant, opportune illud prolulit exemplum in quo lieris criminosae, mulieris alienigenae, quse lamen
illa prsccipua. fides Abrabse, quse el, prius Scriptura (p. per opera misericordise, per oflicium hospitalilaiis ,
teslelaudata est, apparerel, quse non otiosa ejus in etiam cum periculo vitae suse Dei famulis exhibitum,
corde torpuisset, sed ad obediendum divinis impe- justificari a peccatis meruit, Israelitici populi civis
riis jam probala flatgrasset. Quia vero Paulus illos ascribi, regalis eorum prosapise catalogo annume-
inslituebat qui sine gralia fidei de suis se exto|le- rari, ipsius Domini ac Salvatoris nostri generationir
bant.operibus, ostcndit quia. sine iide impossibile est bus quae a palriarcharum fonle descendunt inseri,
placere Deo (Ibid.), atque ad redarguendam corri- ab. exddio palriae pereuniis, cujus perlidiam dese-
gendamque eorum lemeritatem, collectis omniiiin ruit, erui. H|s. igitur conversse ad meliora mulieris
patriarciiarum exemplis , manifeste . edocuit quia cxemplis suadetauditores suos palrise pereunlis in-
omnes. tcstimonip fidei probaii sunt, Unde et spe-. troitum cavere , et a cujus sceleribus credendo re-
cialiter de.Abraham iiilulil quia fide offerret Isaac, cesseranl, ab bac eliam fnictuosis operibns se me-
arbilrqns (inqnit) i/iiin el mortitos suscilare polens tst minisse seccrnere, quatenus sanctorum ceetibus
Deus (l.bid,), Conjunxit ergo optis fidei, quiideo fi-. copulari, et ad Redemptoris sui mereantur perlin-
Ijtim mox offerre voluit, quia Deum bunc conlinuo gere consortium. El illos ergo horiaiur suscipere
resuscitalurum esse credebat. Ideo aulem bunc post nuotios Jesu,^hoc prsedicatores verbi Evangelii
mortem a Deo resusciiandum esse, credebat, quia ;E>gratanter audire. Et cum lios a conlribulibus suis
verum esse credebat quod audierat, quia. in Isaac repulsos, vel.certe ad mortem.quaesiiosesse cogno-
vocabitur tibi semen. Quam conjunctionem utrius- veriut, ut saepe faclum Actus eorum edocent, ipsi
que virtulis bealus quoque Jacobus subsequenter conlra, accepto. ab eis consilio salutis suse, ad Do-
exponit dicens :Vides quoniam fides coj>p$rabatur minum Jesum eos in pace remiltant. Quod honora-
operibus itlitts, et eag operibus fides. servata est, el bilem quondam universse plebi Jiidaenrum, et nunc
suppleta esl Scriptura dicens : Credidit Abraham Deo, magis honorandum omni EcclesiaeCbristi, per.reve-
el reputa(um estilti ad justitiapt, et amicus Dei ap? lationem 'reliquiarum protomarlyris Slephani effe-
pellatus est. De hoc testimonio Paulus ad Romanos ctum, beati Pauli apostoli magistrurn Gamalielem in-
(iriviissime.disseruil, manifesfe doccns quia tanta Jerosolymis. fecisse prsefatus Acluum aposlolorum
est, vir.tus fitlei, ut slatim perceptis ejus mysteriis liber insinual, quando, disponentesenalu Judaeorum
justum de impio facere possit hominem. Quia enim aposlolosinterficere, ipse sapientiore eonsilio eorum
Abrabain tanta el lam ferventi fide credidit Deo, ut molimina evacuavit, ereplosque de insidiis eorum
promplus esset animo ad agenda omnia quse Deus apostolos ad evangelizandum Jesum remisit inco*
.^ijjer.et merito fides ejus- a Deo, qui co."noverat luines.
2", EXPOS. SUP. EPISTOLAS- CATIIOL. - D. JACOBI EPISTOLA. 2S
CAPUT 111. A non offendil, hic perfeclus esl vir, illo videlicet verbo
Nolite plurcs magistri fieri, frdlres mei. MulUim cujus ofTensioueinhumana vitare potesl fragilitas,.
fuisse studii credentibus tempore aposlolorum, ut ut est vcrbum doli, delractionis, malediclioriis,
verbum lalius propagarent, Aclus eorum edocent, superbise, jactanlise, excusalionis in peccalis, aemu-
ita ut Apollo vir in Scripturis doctissimus , sciens lationis, dissensionis, haeresis, mendacii, perjurii,
tanlum baptisma Joannis, fiduciaiiler Christum prae- sed et otiosoe, nec non eliam superfiuse loculiouis
dicaret. Qui tamen quia sapiens erat, mox ut doctor in his quse necessaria videnlur.. In quo niinirum
adfuit, facillime quod minus habuerat adimplevit, verbo quisquisse sine ofiensione custodit, hic per-
atque ad prsedicandi officium jam perfectus rediit. fectus est vir. Qui enim cuslodit es suum el linguam
Alii majore imperitia discedentes de Judsea Antio- suam, cusloditab angusliis animam suam (Prov. xxi).
chiam, docebanl credentes ex gentibus quia, nisi Potest etidm freno circumducere totum cofpus. Pen-
circumciderenlur secundum legem Moysi, salvi esse det hic versus a superiori. Si quis, inquit, bi verbo
non possent, nec parvum caslis praedicatoribus non offendit, hic perfectus est vir, etbic potestcliam
qusestionis laborem contulerunt. Hos ergo et hujus- freno circumducere tolum corpus. Quod est aperte
modi doctores bealus Jacobus ab officioverbi remo- , dicere : Si quis lapsum linguse, qui pene inevitabilis
!**
vet, ne impcdimentum his qui illud rite implere po- est,cavet, hic consuetudine fixa ejusdem conlinentise
terant facerent. etiam csetera corporis membra, quoe facilius casti-
; Scientes quoniam majus judicium sumitis ? Sicut gari possunt, ne a recto itinere divertant, discit
enim is qui bene minislraverit gradum bonum sibi observare.
acquirit, ila qui officiuin docendi sibi indoctus Si aulem equts frenos iii era mittiinusad censentien-
usurpare tentaverit, qui Chrislum non sincere an- dum nobis, el omne corpus illorum ferimus. Subaudis:
uuntiat,- majus judicium damnationis mereretur Quanto ampliiis decel ut nobis ipsis frenum 'conti-
quam si solus iu suo scelere periret. nentioe fn ora miilamus ad consentiendum Creatori
In multis enim offendimusomnes. Non dixit offen- nostro, qiiatehus per linguse custodiam operum quo-
ditis, cum illos argueret quos et scientia et opera- que reclitudinem obtinere quaeramus? Quod si, ut
tione minus perfectos videbal, lalesque a cathedra quidam Codices habent, legerimus : Sicut aulem
magisterii deponeret, limens ne vel per errorem equis frenos in ora millimus, niliil quaeslionis erit,
prsedicando parvulos Isederenl, alque ab auditu quia conjungitur ad hoc quod in sequenlibus dicitur:
doctorum praeoccupando eorum aures averterent; 7(o et lingua moiicum quidemmembrum est, etc,.
vel certe sa quserecle prsedicarent non reclse actionis n( Ecce el naves cum magnm sint, et a venlis validis
sorde fcedarent, ac per hoc viam evangelicse perfe- minentur, circumferuntur a modico gubernaculo quo
ctionis sinistra opinione fuscarent; sed ojfendimus, impelus _dirigentis voluerit. Naves magnse in mari
iiiquit, «im sumus Christi; sic loquitur Apostolus. mentes sunt hominum in hac vita,sivebonorum, sive
Et praemisit in mttllis, subjunxit omnes, ut tanloi malortim. Venti validi a quibus minanlur ipsi appe-
cautius se iraperfecli quique in agendo vel loquendoi lilus sunt mentium, quibus naluraliter cogunlur ali-
circumspicerent, quanto certius cognoscerent quiai quid agere, per quod vel ad bonum, vel ad malum
nec perfecli quidem boni, et qui Spiritus sanclii perveniant finem. Gubernaculum quo bujusmodi
gratia duce incedunt, hujus yitse viam absque offen- naves circumforuntur, ubi impelus dirigentis volue-
sione peccati alicujus transiie nullalenus possint,, rit, ipsa cordis intenlio est, qua electi, transgressis
juxta quod alibi scriplum est : Ccelinon sunt mundi bujus swculi fluctibus, felicem patrise coeleslis por-
in ccnspectu ejus (Job. xv). Et sicul Salomon ait : tum atlingunl, reprobi autein quasi Scylla vel Cba-
Quia non est liomojuslus in lerra qui faciat bonum elt rybdi necati fluctuosis vitoe hujus erroribus, quos
non peccet(Eccle. vn). dcserere nesciebant, intereunl. Et quia ex abundan-
Si quis in verbonon offendit, hic perfecttts esl vir. tia cordis os loquitur, recle subj"ungitur :.
Quomododicit perfeclum esse virum qui in verboi fj Ita et lingua modicum quidem membrum est, ct
non offendit, cum praemiserit: Quia in multis offen- magna exaliat. Magna utique prsemia exaltal, si eam
dimus omnes? An quia et in multis offendere possuntl imjietus animi dirigeutis bene gubernaverit. Juxta
electi, et tamen perseverare perfecti? Imo ita intel- illud Salomonis : Qui inlelligil , gnbernacula posside-
ligendum est. Namque diversae offensionum suntt bit, Sin autem male, mala e contrario sibi suisque
species. Aliter electi, aiiter offendunt reprobi, Salo- magna perdilionis exaltat. Unde et Salomon : Mors,
mone teste, qui ait: Seplies enim cadit justus, el' inquit, el vila in manibuslingum (Prov. xvm). Vilam
resurgil; impii autem corruml in maltim. Et si enimi ergo exaltat, si bene docet Ecclesiam. Morteru con-
juslus per fragiliiaieni carnis vel ignoranliam fortei tra, si grave agit. Namque hoc adversus eos dicit
offenderit, justus tarnen esse non desislit. Quia ut: qui, et viia et scientia deslituti, docero proesuiiie-
quotidiana est huju&motliet. inevitabilis offensio, ita bant, ideoque magis Ecclesiam loedebant; quod si
est etquotidiana oraiionum acbonorum operum me-
legalur ul in quibusdam Codicibus iaveiiitur : Et
dela, quse offendenlem justum, ne in terram pro- inagna exsultat, illa nimirum hic exsuliatio debet
ruat, et nuptialem chariiatis ae (idei vestem pulvere inlelligi, de qua in sequcniibus, cum per plura lin,-
vjtiorutn sordidet, ocius erigel. Si quis ergo in verbo guoe vitia emimerassei, adjnnxil : Nunc autem cx-
 27 BED^E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. ii
sullalis in superbiis veslris. Omnis exsultalio lalis_A rotam nativiiaiis nostrse', cnm stalum omnem no-
maligna est. ,A qua et maler beati Samuelis nos pia stroe conversaiionis prava loquendo contaminai.
exhortatione compescit, dicens :.Nolite multiplicare Iiem rolam nativitalis noslrae dicit, quia merito
loqui. sublimiaglorianles (1 Reg. n). Magna ergo ex- primae proevaricaiionis ab interna stabililate proje
snltat lingua, quoe, caeterorum sensus, et verba de- cti, huc atque illuc mente vaga raptamur, et incer-
spiciens, singulariler se esse sapientem jactat et lis per cuncta discursibus, ubi pericuium, ubi salus,
facundam. ignoramus, Inflammatur aulem bsec rota nostroe
Ecce quanlut ignts quam magnqm silvain incendil. .nalivitatis igne linguse maculanlis, cum vitium nali-
Quantus dicit quam modicus. Denique et Codices sic vse perturbationis ineplis etiam ac noxiis sermoni-
liabent: Ecce modicus ignis. Sicut enim a modica bus accumulatur.
scintilla ignis excrescens magnam ssepe silvain in- Omnis enim nalura besliarum, el volucrum, et ser-
cendit, ita incontinenlia linguae suis nutrita levitati-r pentium, el cmlerorum, domanlur et domila sunt a na-
bus magnam operum bonorum materiam, niultos tura humana. Legimus in Plinio immanissimara ser-
vitse spiritalis fructus, ubi attaminaveril perdit, sed pentium aspideni in jEgypto domilam a patrefami-
et innumera pl.erunique quaeoptima videbanlur lo- * lias,.€t quotidie de caverna sua egressam, ad men-
cutionis folia consumit. , B sam ejus annonam percipere solitam. Legimus item,
Et tingua ignis esl, universitas iniquilalis. Ignis est sci ibente Marcellino comile, mansuefactam tigridem
lingua, quia virtulum silvam male loquendo devo- ab India Anastasio principi missam. Vull ergo inlel-
ral. Unde vir sapiens de insipiente : El apertio, in- ligi quia lingua pravoruni bestiis ferocitate, volucri-
quit, oris illius inflammalio est. Cui videlicet igni bus levitale vel exsultalione, serpentibus virulentia,
peidilionis contrarius esl ille ignis salutaris, qui praecellat. Sunt enira bestiales qui exacuerunl ut
lingua, fenum, slipulam, vitiorum consumens, se- gladium linguas suas (Psal. LXIII),sunt volatiles qui
creta cordis illustrat, quo sancti inllammantur do- posuerunl in ccelum es suum (Psal. LXXII),el quo-
ctores, ut et ipsi ardeant amando, et quasi linguis rum os locutumest vanitatem (Psal. CXLIII),sunl ser-
jgnitis accendant alios proedicando. De quibus bene pentini, de quibus diclum esl: Venenum aspidum
Scripluin est: Quia apparuerunt illis disparlitm lin- sub labiis eorum (Psal. xm).
gucetanquam ignis, sedilque supra singutos eorum, et Lingttam autem nullus hominum domare potest.
repletisunt omnes Spiritu sancto (Act. n). Recte au- Duobus modis liaec sentenlia recte potest intelligi,
terii de lingua indisciplinaia dicitur quod ipsa sit quia et nullus bonorum doctorum potest domare lin-
universitas iniquitatis, quia cuncta fere facinora' per _ guas eorum qui seipsos a stulta verbosilate cohibere
eam aut concinnantur, ut lalrocinia, stupra; aut pa- negligunt, et nullus Ioquenlium e<t qui non ali-
trantur, ut perjuria, falsa lestimonia; aut defen- quaudo delinquat iri lingua sua. Denique de viro
duntur, cum quilibet impurus excusando scelus quod perfecto in articulo maximse lentationis conslitulo,
admisit, simulat ostentando bonum quod non fecit. veraciter dictum esl: In omnibus his non peccavit
Et inflammat rotam nalivitalis noslrm, inflammata Job labiis suis (Job. i). El tamen ipse se postmodum
agehcnna. A gelienna dicit a diabolo et angelis ejus, auditis Dei sermonibus, de ineptia slultae locutionis
prppter quos gehenna facla est, et qui ubicunque reprehendit, dicens : Unum locutus sum, quod uli-
vel in aere volitanl, vel in terris aut sub lerris va- nam non dixissem, et atterum, quibus ultra non ad-
garitur, siye detinenlur, suarum secum ferunt sem- dam (Job. xxxix).
per tormenta Uautmarum, instar febricitantis, qui et Inquielum tnalum plena veneno mortifero, etc. In-
si in lectis ebumeis, et si-in locis ponatur apricis, quielum addit, ob boc quod dixerat eam domari non
fervorerii tamen vel frigus insiti sibi languoris evi- posse, cum beslise domenlur et volucres. Plenam
tare non potest. Sic ergo dsemones et si in templis vero dicit veneno morlilero, ul exponat indomabi-
colanliir auralis, et si per aerea discurrant, igne lem eur diceret eam, cum el serpentes constet
semper ardent gehennali, et ex ipsa sua poena com- JJ posse domari. De cnjus atrocitate veneni plura
moniti, deceptis quoque hominibus fomitem vitio- subsequcnter- adjungit.
rum, iinde et ipsi pereant, invidendo suggerunt. Ex ipso ore procedil benedictioet malediclio. Non
Cui contra sancta Dei civitas nova Jerusalem de ccelo oporlet, [ralres mei, hsec ita fieri. Nunquid fons de
a Deo descendere dicitur, quia nimirum quidquid eodein foramine emanal dulcem el amaram aquam?
ccelesle in terris agimus, hoc profecto ut ageremiis Sicut dulcis et amara aqua non possunt simul una
ccelesti munere accepimus. Rotam autem dicit nati- de vena lontis ebullire, sed el si misceantur in vase
vitatis nostrae incessabilem vitoe temporalis procur- vei cisterna, dulcisquidem mox amarescit ab.amara,
iiuin, quo a die nalivilatis usque ad morlem velut amara autem ex admislione dulcis in dulcedinem
scvnper currenle rola curriculi incessanter agimur. nescit immuiari, ita benedictio et maledictio in uno
Unde bene Salomon cum dicerel : Memenlo Crealo- ore nullatenus possunl convenire ; sed quicunque sic
ris liti in diebusjuventutis tum, antequam ienial dies Deum benedicere orando, vel verbum ejus prsedi-
afflifitionis(Eccie. xn), paulo posl addidit : Et con- cando consuevil, nt etiam maledicere homines non.
fringatnr rota super cislernam, et revertatur pulvis omiserit, constat quia dulccdinem benediclionis ejus
iii lerrain suam nnde erat. Inflammat ergo lingua amaritudo malcdiciionis consumit. Modicum enim
29 EXPOS. SUP. EPISTOLAS CATHOL. — D. JACOBl EPISTOLA. 39
fermentum lolam massam corrumpit (I Cor. v). Et A . quenler egestas (Prov. xiv). Unde et hic quoquerecte
n«n esl pulchra laudatio.in oreyeccatoris (Eccli. xv). subjungilur :
Denique si facias listulam bino ore unde aqua inlret, Quod si zelum amarum habclis, et conlenlionessunt
simplici unde exeat, ct in hoc amaram aquam, in in cordibus vestris, nolite gloriarix etc. Zelum 'ama-
illo dulcem immitlas, absque ulla dubietale ubi ad rum dicit, quia est et zelus dulcis, a quo et Simon
unum exitus foramen pervenitur, permisia utraque apostolus merito perfecli cordis nomen accepit.
et amara apparebit. Qnia nimirum multo facilius Quem et Elias habuit, cum ait : Zelo zelalus sum pro
dulce in amarum ubi commiscentur, quam amarum Domino Deo exercituum, quia dereliquerunl paclum
verlitur in dulce. Quo exemplo colligilur quia collo- tuum filii Israel (111 Reg. xix). Et apostolus Paulus:
qnia mala sicut mores bonos, leste Apostolo, sic JEmulor enim. vos, inquil, Dei mmulatione(II Gor.
etiam sermones bonos, corrumpunt. xi). Est et bona contentis, quam Dominus nos iia-
Nunquid polesl, fratres mei, ficus olivas facere, aut bere prsecepit dlcens: Coiitendile intrare per angu-
vitis ficus? etc. In promptu est, quia sicul arbor ne- slam porlam (Luc. xni). Nolile, inquit, gloriari, ei
quit amisso nalurali fruclu alterius arboris eX se mendaces esse adversus verilatem. Quia Veritas ipsa
ferre fructum, ita maledicus et si quid boni ad lem- probat non esse gloria dignos eos qui sapientioe
pus loqui videatur, fructum benedictionis habere B - \erba promentes ex ore, zelum amarum et conten-
nullatenus valet. At si quis hsec altius velit discuti, lionis infrucluosaestudium gestant in corde.
potest in ficu, cujus foliis prcloparentes nostri post A'oii est ista sapientia desursum descendens, sed
agnitionem prsevaricalionis sua pudenda texerunt, terrena, animalis, diabolica. Et Paulus dicit quia dni-
velarnenium excusalionis intelligi, quo et ipsi tuncin- malis homo nohpercipil ea qum sunt spirilus Dei. No-
crepationem Crealoris a se repellere et in ipsum tandum aulem quod animalis homo, sive aniinalis
Creatorem conabantur refundere, et nunc plerique sapientia, non ab animali, sed ab anima derivalur,
stultorum cor suum declinant in verbum malum, ad teste Apostolo, quia faclus est primus homoAdam in
excusandasexcusationesin peccalis (Psal. CXL).Potest animam vivenlem,novissirimsAdamin Spiritum vivifi-
in olivis fruclus misericordiae, in vile fervor dile- cantem (I Cor, xv).-Sed non prius quod spiritale est,
clionis accipi. Ego autem (inquit) sicut oliva frucli- sed quod animale. Quod ab anima derivatum Grsece
fera in domo Domini, speravi in misericordia Dei mei lestatur auctoritas, in qua videlicet lingua ^u^ii
(Psal. LI), id est, sicut is qui fructum misericordioe anima, ^vxi-y-ovdieitur animalc. Porro animalia
facil, misericordiam ipse a Domino speravi. Ilem- quamvis Laline ab anima vocabulum accepisse vi-
tuum inebrians • deantur, longe diversam Grsece ac dissimilem ha-
que:JEi poculum, inquil, quam prmcla-
rum est (Psat. xxn)! Quod de charilale Dei constat*C bent etymologiam. Namque ab eo qtiod vivant no-
dictum, quae dijfusa est in cordibus noslris per Spiri- men sorliuntur. Siquidem apud cos 'Cwovita, (u«
tum sanctum qui datus esl nobis (Rom. v). Non potest vocantur animalia. Cum ergo Apostolus in Epistolis
ergo fieus olivas facere; quia quicunque se in pecca- suis saepissime uominet carnalem homiiiem, nomi-
lis excusare potius quam aceusare nititur, nequa- net animalem, nominet spiriialem, spiritalem vel
quam opera pietatis quoepro peccalis liunt in proxi- ipsum Dominum dicit, qui, iu carne et anima appa-
mos perfecto, sed magis superbo corde largitur. rens, Spiritu sancto plenus exstiiit, vel omnem ele-
Neque vitis ficus, quia qui diviua dilectione se per- ctum, qui, in carne et anima naturaliter consistens,
fecte inebriat, nullum jara de suis erroribus, iiisi graliam quoque Spiritus sancti secundum mensuram
seipsum accusat. donalionis Cliristi, qua illustrelur, accepit. Carna-
Quis sapiens et disciplinatus inler vos ostendal ex lem vero vel animalem appellat hominem, qui, nil
bona conversationeoperationem suam in mansuetudine gratioe spiritalis habens, ea tantummodo quae natu-
sapientim.Quia improbis docloribus silentium impo- raliler carnis sive animac sensibus insila sunt cogi-
suerat, eosque magislerii gradum lenere veluerat, tare vel facere novil. Merilo ergo contentiosa et su-
qucs nec vitae perfeclionem nec continentiam linguse perba sapientia esse lerrena, animalis et diabolica
habere cernebat, consequenter admonet ut si quis memoratur, quia dum lerrenam gloriam anima
inter eos sapiens et disciplinatus, vel sit vel sibi quaerit, dum, expers gratiae spiritalis, remaiiens
esse videatur, magis sapienter ipse ac discipliflate sola, ea qusc sibi naluraliter post reatum primse
vivendo eruditionem suam, quam alios docendo, de- praevaricalionis sunt insila cogitat, jure a maligno
monstrei. Qui enim mansueto corde et ore sereno delusa spiritu, ad agenda se illa quse sunt vesana et
bona quse valet operalur, evidens utique dat f ho- noxia convertit.
minis sapientis indicimn. Principium enim sapientim Ubi enim selus el conlenlio, ibi inconstanlia et
limor Domini (Psat. cx). Qui vero ad prsedicandnm omne opus pravum. Omni, inquit, cuslodia serva cor
verbiim quam ad facieridum proclivior est, plerum- luum, quoniam ex ipso vita procedil. Qualis enini
que por amorem jactantise, per studium coutenlio- cordis est radix, talis in conspectu ihterni arbitrii
nis, per eloquentise facilitatem, per invidentiam est omnis fruclus aclionis. Et qui nequitias corde
aliorum docentium, per ignorantiam calholicae veri- livoris vel contenlionis contegil, hujus est pravum
tatis, stultitioereatum incurrit. Cui bene congruit ii- omne opus, quantumlibet rcctum bominibus esse
hj,dSajomonis : Quia ubi sunt rerba plurima, ibi fre- videatur, videlicet propter iiiconslantiam mentis
51 BED.E VENERABILISOPP. PARS 11. SECT. I; — EXEGETICA GENITINA. w
liuc illucque fluctuantis, quia se ad unam supernt A bris, cum ad ea quse niens improba
prave suggerit,
inluitus anchoram figere neglexit. manus, vel lingua, vel caetcronim membrorum con-
Qumautem4esursum esl sapienlia, primum quidem sensus intemperanier obedii. De quo el in primis
pudica est, deinde pacifica, modesta, suadibilis, bonis hujtis Epislolas parlibus ait : Unusquisque vero ten-
consenliens., Hsec est mansuetudo sapienlisr, quam tatura concupiscenliasua, abslractus, el
illeclus, etc.
superius habendam esse praecepit, zelo ulique ama- Possunt autem concupiscentise et terrestrium bono-
ritudinis et conlenlionis, stultis adversa, qua sanclo- rum in hoc loco dictse inlelligi, regni videlicet
ap-
rum praedicatorum virtus el doetrina-vicissim sibi in petilus, divitiarum, honorum, dignitatum..
Propter
charilalis atqne concordiae pace socianlur. Primum, hsec enim el hujusmodi innumera, lites
frequenter
inquit, pudica est, deinde pacifica. Pudica, videlicei, inler malos et bella commitiuntur.
quia casteintelligit; pacifica aulem, quia per elatio- Liligatiset belligeralis,et non habetis propler quod
nem se minime a proximorum socielate disjungit. non poslulaiis. Liligatis, inquit, et belligeratis
pro
Modesla vero, suadibilis, bonis consentiens, quiai lemporali scilicet gloria, neqne hanc oblinere vale-
nimirura sapientis est bonorum suasioni assensumi tis, propter hoc nimirum, quia Dominum postulare
proebere, quomodo Petrus redarguentisepaulocon- non curastis, ut ipse vobis salutaria quoeque confer-
citus annuil, improborura vero doctrinam tota in-- B 1 rei. Si enim illum pia intentione postularetis, et
tentione, vel docendo, vel vivendo repellere. terrena vobis necessaria ad usum lemporalem, et-
Plena misericordia et fructibus bonis. El haw estt ad fiuendum perpeluo superna boria tribueret.
bona conversalio, quam supra sapienlem et discipli- Petilis etnon accipitis, eo quod male pelatis, etc.
natum ostendere monuit, misericordem, videlieet,, Praedixerat eos non postulare, et nunc dieil eos
auimo esse, et ejusdem misericordise fructus exte- male petere, quia qui male petit jara in
conspectu
rius per pietalis opera monstrare. interni tesiis nibil pelere videtur. Male'autem petii,
Judicans sine simulatione.Hac virtute quantum pu- qui, jussa Domini contemriens, a Domino beneficia
dica sapientia proprie uiitur, tanlum contentiosai superna desiderat. Male petit et ille qui, amisso
prorsns caret et blasphema. Nam qui se doctiorerai amore supernorum, infima tantum quaerit bona per-
caeterisque perfectiorem videri appetit, multum ne- cipere, et hsec non ad suslentationem humanaefra-
cesse est laboret, ut etproximum quasi impruden- gilitalis, sed ad redundantiam Iiberaevoliiplalis. IIoc
tiorem docte possit lacerare; et se nunquam etiam aa est enim qnod ait : Ut in concupiscentiisvestrisinsu-
quibus alienus est bona fecisse, vel dixisse simu-- . matis.
landopraetendat. _ Adulleri, nescilis quia amicitia hujus mundi inimica-
Fruclus aulem justilim in pace seminatur facienti- esl Dei? Adulteros recte nuncupat, quos de amore-
bus facem. Omne quod in hac vita agimus semen est. t. sapientise ccelestis ad amplexum potius amicitise
futurae retributionis, ipsa aulem retributio frucluss mundialis esse deflexos increpat, quos, Conditore
cst operum proesenlium, leste Aposlolo, qui ait : contempto, mammonse magis servire oarnebat.
Quwcunqueenim seminaverilhomo, hmc el metet. Ll•I Dixerat quidem supra de apertis Dei inimicis:
qtti seminat in carne, de carne metel corruplionem. i. Nonne divites opprimunt vos per polentiam, et ipsi
Qui autem seminalin spiritu, de spiritu melet vitam n trahunt vos ad judicia ? Nonne ipsi blasphemanl bo-
wtemam (Galat. vi). Et ideo recte dfcitur quia ffu-i- num nomen qnod iniiocatum esl super nos (Jac. n) ?
ctus justitioe in pace seminalur facientibus pacem.i. Sed ne illos putares solos inimicos esse Dei, qui
Fructus eriim justitiae vila oetcrna est, quse operibuss etim aperle blasphemant, qui fidem ejus persequun-
justis reiribuitur, quia qui inquirunt pacem, se-- lur in sanctis, et eos iniquo judicio condemnant,
quuntur eam, ipsa pace cui sludeni qiiasi oplimaa ostendit et eos esse Deiinimicos, qui, sub fide et
semente terram sui cordis aspergunt, quo per quo-- confessione nominis Christi, mundi illecebris et
tidianum bonse operationis crementum ad fruclum n amori deserviunt, qui, nomine tenus fideles, rebus
valeant vilae pervenire ccelestis. JJe quo alibi scri-i- n terrenis coelestia proponunt. Quod et sequenti ver-
ptum est: Qui seminant in lacrymisyin gaudio me- siculo instanlius inculcat subdens : Quicunque ergo
tent (Psal. cxxv), ei csetera usque ad iinem psalmi.i. voluerit amicus esse smculi hujus,.inimicus Dci consti-
Seminant autem et metent etiam reprobi, quia proo luitur. Ergo inimici sunt Dei omnes amatorcs
merilis in judicio recipient. Non lamen fructnm,i. mundi, omnes inquisitores nugarum, omnes qui
seJ cOrruptionem metere dignoscuntur, quia bonis is pertinent ad eos de quibus dicilur : Quoniam ecce
non fruuntur aeternis (Fructus quippe a fruendo dici- i- initiiict tui, Domine, peribunt (Psal. xci). Intrent
tur), sed pro corruptione in qua vixerant pcenas is ecclesias, non intrent ecclesias, inimici Dei sunt^
luent sempilernas. Ad lempus possunt florere sicut fenum, sed ubi ar-
CAPUT IV. dor judicii apparueril, peribunt, el decor vulius
Undebella el iiles in vobis?Nonne hinc? Id est, a eorum decidet.
zelo et contentione, quae supra veluerat haberi.i. An pulatis quia inaniler. Scriptura dicai? Illa, vi-
Unde et hic latius idem exponendo subjungil dicensi:: delicei, Scriptura quse a malorum societaie fideles,
El concupiscenliisvestris qum mitiiant in tnembris is coercens, ila per Moysenloquitur : Non inibis fcedus.
veslris, elc. Concupiscenlirc aulcm militant in mem- a- ctimeis, neccumdiis eor.um. Non habilent in icrra lua^
53 EXPOS. SUP. EPISTOLAS CATKOL. — D. JACOBI EP13TOLA. .a»
ne ferte peccarete facianl in tne, si servierisdiis eorum, A_ Appropinquate Deo, el appropinquabitvobis. Appro-
quodtibi eerle erit in scandalum(Exod. xxm). El rur- pinquale Domino per humilitatem ejus vestigia se-
sam : Nonfacies opera eorum, sed destrues eos atque ctando, et appropinquabil vobis per misericordiam,
cgnfringesslatuas eorum (Ibid.). vos de angustia liberando. Non enim regionibus lon-
Ad invidiam concupiscilspirilus qui habitatin vobis? ge est quisque a Deo, sed affectihus. Namque uno
Interrogative per increpationem legendnm est, quasi commorantes terrte loco, is qui virtutibus studet, et
diceret: Nunquid Spirilus gratiauquo significati estis is qui defluit sordibus vitiorum, longe estaDeo,
in die redemptionis boc concupiscit, ut invideatis alius proximum habetDeum. Unde et Psalmista dicit:
allerulrum ? Nonutique bonus spiritusinvidiacvilium Prope est Dominus omnibusinvocantibuseum in veri-
in vobis, sed roalus operatur. Cui similis esl modus tate (Psal. CXLIV).Rursumque : Ler.ge est a peccaio-
locutionis in psalmo : Fraler, non redimit, redimel ribus salus (Psal. cxvm). Ula utique salus cui cani-
hemo (Psal. XLvm)?Ita eniminlelligitur. Sinos Chri- mus : Dominus illuminalio mea et salus tnea, quem
stus non redemit, qui nobis frater fieri dignatus, est limebe (Psal. xxvi)? Et ipse Dominus, cum nos sibi
per bumanilalem, nunquid aliquis boriio purus non appropinquare suaderet dicens : Venitead me, omnes
redimere sufticit? Quidam liane senlentiam ita edis- qui laboratis el onerati eslis, el ego reficiamvcs(Matlh.
serunt: Ad invidiamconcupiscitspiritus, qui habitat in B xi), continuo quia non boc pedibus, sed attibus es-
vobis. Adversus invidiam concupiscit, hoc eslinvi- set itnplendum demonslravit, cum subdidit : Tollite
dise morbum debellari, alque a vestris mentibus jugum meumsuper vos, el discite a me quia mitis sum,
exstirpari desiderat. Alii de spiritu hominis dictum el humil.s corde (Ibid.).
intelligunt, ut sit sensus : Nolite concupiscere, no- Emundale manus peccalores, el pufificate corda
lite mundi hujus amicitiis adhserere, quia spirilus duplices animo. Hoc est veraciter Dorainonos appro-
mentis vestrse, dum terrena concupiscil, ad invidiam pinquare, operis videlicet munditiam, et cordis
utique coneupiscit, dum ea quae ipsi acquirere con- simplicilalem habere. Innocens, inquit, manibus et
cupiscitis, alios iuvidetis habere. mundo corde, hic accipiet benedictionema Domino, et
Majorem autem dal graliam. Majorem gratiam Do- misericordiam (Psal. xxv). Et hoc est veraciter Do-
minus dat quam amicitia mundi, quia haec lerrena minum appropiriquare nobis, suse nobis dona pietalis
bona ad tempus, et ea cum doloreamittenda tribuit, simpliciter quoerenlibtts dare. Sanctus enim Spiritur
ille gaudium largitur seternum. Qualibus autem disciplinmejfugiet ficlum, el auferet se a cognilionibus
hanc gratiam largiatur, subsequenter exponit. qum sunt sineintelleclu(Sap.i).
Propter quod dicil: Detts superbis resislil, humili- Miseri estote, el lugete, et plorale. Risus vester in
busautem dat graliam. Fures quidem, perjuros, luxu- " luctum converlatur, et gaudium in mcerorem. Humi-
riosos, et alios peccatores, quasi contemptores liamini in conspeclu Domini, et exaltabil vos. Nolite,
praeceptorum suoruin punil Deus, sed specialiter su- inquit, amare locupletari, et gaudere in hoc saeculo,
perbis resistere dicilur, quia nimirum majori poena sed memores scelerum quaefecislis, hoc p.otiuspro-
plectunlur qui confidunt in virtute sua, qui divinoe curate, ut per breves vitae hujus miserias pauperta-
potenlise subdi pcenitendo negligunt, qui. quasi sibi lemque ac lamenlationem transiloriam ad gaudia coe-
ipsis ad salvandum sufliciarit, auxilium supernoegra- leslisregni seropilenia pertingatis, utnonprolaelilia
tiae quaerere detrectant. At conlra humilibus dal gra- temporaliumopumquasperiniquumlaborem.acquisi-
liam, quia qui in suorum jilagis vitiorum veri se me- stis, perpetuo mendicetis, lugeatis, lormenla soivatis.
dici manibus suppliciter subdunt, merito desideratse Nolile delrahere allerulrum, fralres mei. Et hoc
sanitatis dona recipiunt. Notandum aulem quod vilium detractionis ad venenum linguae mortiferum
hanc senlenliam de superbis et humilibus beatus respicit, de quo ait: Liligatis el belligeratis.
Jacobusde parabolis Salomonisjuxla antiquam Trans-
Qui delraldt fralri, aut qui judical fratrem suum,
lationem, quemadmodum Petrus, et in sua Epistola detrahil
legi, el judicat legem. Detrahit legi qui de-
posuit. Pro quo in nostra Edilione quae de Hebraica
trahit fratri, quasi ipsa non recle fecerit quae de-
verilatedescendit, ila dicilur : lllusores ipse deludel, j)
el mansuetis dabil graliam. Deludel autem Dominus tractionem vetuit, dicens per Prophetam : Detra-
adversus proximum suum occulte, hunc perse-
illusores, juxta hoc quod Paulus loquitur de eis qui hentem
illum in nomine Patris stii venientem recipere recu- quebar (Psal, c). Et in Levitico : Non eris criminator,
santes , Anlichristum in nomine suo venieniem nec susurre in populis(Levil. xix), Potest et ita intel-
: detraliil fratri legis jussa facienti, delrahit
suscepturi sunt (Joan. v) : Eo quod diiectionem, Iigi Qui
et judicat legem quse talia jussa dedil. Verbi
inqu.it, verilalis nen receperunt ut salvi fierent, ideo legi,
piillel iliis Deus operationemerroris, ut credant men- graiia, lex proecepit dicens : Ne membr eris injurim
Delusil cum dicenlibusJu- civium tuorum. Qui ergo detrahit fralri, et qui judi-
dacio(Thess. n). illusores,
daeis: Si rex lsrael est, descendatde cruce et credimus cat fralrem quein videt pro Dei amore lihenler
ei (Matlh. xxvu), patienter sustinuit, donec moriuus injurias suscipere, detrahit utique legi, et judicat
ac sepultus, et eorum iusullaliones el ip&ammoriem legem quaenosinjurias oblivisci praecepil.
cita resurrectione superaret. Dabit autem mansuetis Tu aulem quis es qui judicas proximum luum? Te-
graliam^quia eis qui se humiliter sequuntur, et perfe- merilatem arguit ejus qui proxiraum delectatur judi-
ctionemboni operis ct beatoeperennitatis dona largitur* care, ncc sute slamm fiagililaiis ac viloe lemporalis
cS DEDiE VENERABILISOPP. PAP.S II. SECT. I. — EXEGETIGA GENUINA. 53
incertum perpendere cnrat. Et quia nonnunquam A CAPUT V.
per immulationem dexterae excelsi hi qui judicabant Agite nunc, diviles, plorale ululanles tn miseriis qux
proximum ejus quem judicabant poteslati subdun- advenient vobis. Nunc dum tempus est acceptabile,
tur, nonnunquam ipso superstilerapiuntur e mundo,' dura dies salulis(f/ C6r, vi), futuras inquit poena- -
arguit subsequenler et eoruai temeritalem qui, cer- rnin misericordias flersdo et eleemosynas faciendo
titiidineni vitae suaenullam habentes, de mullorum vitate. Aurum el argentum veslrum mruginavil, ei
tcmporum lucro animum in luturum distendunt. wrugo eorum in lesiimonium vobis, el manducabit
Nam sequitur • > carnes vestras sicut ignis. Non solum impios et im-
Ecce nunc qui dicilis : Hodie aul crastino ibimusin misericordes divites visibilis gebennae ignis in tor-
illam civitalem, el faciemus guidem ibi annum, et mentis «xcruciat, sed et ipsa diviliarum putrefacla-
rum et inaniuin riiemoria, quibiis facillime possent
msrcabimur, el lucrum facienius, qui ignoratis quid
eril in crastinum. Multifariara in hujusmodi disposi- suas redimere nequitias, non minus et ante judicium
tione stultitiam inesse notat, quia videlicet el de animas eorum, et post resurrectionem etiam carnes
lucri augmenlo consiliuin agunt,et se miilto lempore exuret, dum sibimetipsis graviter irasci incipiunt,
viciuros arbiirantur, et ubi annum faciant, suoeesse ^» quia sua scelera eleemosynis abluere nolnerunt.
poleslalis aulumant, e' in bis omnibus superni Judi- in Denique dimilti illi purpurato serugo pecuniarum
cis exainen ad mentem revocare contemnuiit. testimonium nequitise, et in augmentum versa
erat pcenarum, quando per increpalionem Abrahas
Qum enim vitavestra? Vaporesl ad modicum appa- audivit: Fili, recordare
quia bona in vila tua,
rens, et dtinceps exlerminabiiur.Non ait quae est vila el Lazarus similiter mala recepisti Possunt etiam
(Luc. xvi).
nostra, sed qum,inquit, vitavesira ? Quia jusli tunc nomine carnium
verius vivere incipiunt, cum ad bujus vitae finem ipsse carnales delicise inlelligi, quas
Inimici autem Dominimox cum hono- aerugopecuniarum sicut ignls manducat, dum ani-
pervenerunt. mam hixuriosam et extrinsectis soeviens fiamma
rificati et cxaltati fucrint, de/icienles ut fumus defi- et noii minus interius pungens suse leuaciae
cient (Psdl. xxxvi). Non aulem pulandum est hanc cruciat,
dolor accusat. Quod in hac quoque.vita stepius con-
eamdem senlentiam essequam apud se irapii in libro
. tingit, ut noniiulli divitias quibus male utebantur,
Sapienliaedixisse perhibentur; Quia ex nihilo nati
amittanl, perditisque farculiatibusjam sero incipiant,
sumus, el posl hmc erimus lanquam non fuerimus
furiius afflalus est in naribus\
' quod eas sine fructu habuerint doiore, et tunc se
(Sap. 'n). Quoniam indigentibus sua non dcdisse, cum ipsi in-
nostris, et sermo scinlillae ad cominoVendumcor gemant cruenle indigenlia cogantur mendicare.
nostrum. Qua exstincta cinis erit corpus, et spirilus |'j
Thesaurizaslisvobisiram in novissimisdiebus. Quia,
diffundetur lanquam mollis aer. Ha.c enim illis ratio-
neglecta pauperum nuditate vel esurie, tbesauros
cinabatur, qui riullam vitam, nisi istam essecrede-
dicentes cum' : i Post mortem nihil pecunioevobis condere gaudebatis, jam vobis ipsis
bant, Epicuro non prsevidenles interni judicis iram cumulastis.
est, et mors ipsa nihil est. > lllud autem beatus' etsi necdum apparuit, in novissimis diebus jam
Jacobus intiilit, ul doceat quia vita pravorum brevis' Qu« certissima reslat, id -esi, ubi temporalium dierum
est in praesenti, qtiam lamen in fuluro mors sequi- finis adfuerit.
tur oclerna, juxta illud beati Job : Ducunt in bonis s Ecce merces operariorum qui messuerunl regiones
dies suos, et in punclo ad inferna descendunt
vestras, qum (raudata esl a vobis, clamal. Quanla
(Job. xxi). superboruin iniqnitas, qui ciim divitias sufficientes
Scienli trgo bonttm facere et non facienti, pec- habeant, non solum pauperes passiin venienies
caium esl illi. Per totum hujus Epistoloe lextumi suscipere ac reficere spernunt, sed ipsis quoque
beatus Jacobus ostcndit quod bi quibus scripsitt mercenaiiis, vel famulis suis debilam laboris sui
scientiam boni faciendi habebant, simul et lidem ii mercedem reddere nblunt. Quod impieiaiis vitium
rectam didicerant, ita m el aliis se magistros fieri 'i be^tus Job mullum se cavere.in.-inuat, cum ait: Si
posse prsesumerent, nec lamcn operum perfeclio-- adversumme terra tnea clamal, el cum ipsa sulci ejus
nem, neque mentis humilitalem, neque continenliam o deflent, si fructus ejus comedi absque pecunia, el
adhuc sermonis erant adepti. Unde illos modo interr animam agricolarum ejus afflixi, pro fruinenlo oridtur
alia increpalionis el exhortationis verba non mini-i- mihi tribulus, et pro hordeo spina (Job. xxxi). Etcla-
mum terrei in eo, quod scienlem bona facere, etst mor ipsorum in aures Domini Sabaolh introivit. Do-
non facientein quse novit, majus dicilur haberee rninum Sahaoih, id est, Dominum exercituum ap-
peccalum, qnam illum qui ignoianter delinquit. t. pellat, ad terrorem eoriim qui pauperes putant nul-
Tametsi nec ille prorsus a reatu liber esse possil il lum habere lutorem. Huic aulem loco congruit illud
qui nesciens erravit, cum ipsa boni ignorantia nonn Psalmisloe: Tibi enim dereliclusest pauper, pupillo
parvum sit malum. Hine etenim Dominusait: Servus is tu ^ris adjutor. (Psal. Hebr. x). Et quod in libro
qui cognovilvoluntatemDqmini sui, el non fecitsecun- i- beat| Job scriptiim est: Neque enim fruslra audiel
dum volunlatem ejus, vapulabit multis. Qui autem n Deus, el omnipotens singulorum causas inluebitur
r.on cognovil,el fecit digna plagis, vapulabit paucis is (Job. xxxv). Epulati estis super lerram. Neglectis
(Luc. Xll): gaudiis coelcsiibus ad qui per afflic.iones et jcjsnia
57 EXPOS. SUP. EPISTOLAS CATHOL. — D. JACOBI F.PISTOLA. 33
venire poleratis, epulas tanlum diligitis carnales, A ctum veslrum in sanctifieationem, finem vero vitam
quas lanla in fuluro fames sitisque sequetur, ut ne mlernam (Rem. vi). Nolile ingemiscere, fratres, in
una quidem aquse gulta luuc possit aliunde acquiri, alterulrum, ut non judicemini. Quasi vos majora me-
oer quam vobis ardens lingua refrigcreiur. rilis adversa patiamini, et persecutores vestri cum
Etinluxuriis enutristis corda veslra„l\\i in luxu- maxima scelera fecerint, nihil fcrre videantur ad-
riis enutriunt corda sua, qui, juxta illum Ecclesia- versi. Ut non judicemini. Judicio videlicet daimia-
stis sermonem, non prohibent cor, quin omni vo- tionis, eo quod judicem istum quasi inique judican-
luptate fruatur, et oblectet se in bis quae parave- tem vituperetis.
rint. Et hanc ducunl partem suam, si ulantur ipsi Ecce Judex anlejanuam assislit. Qui et vobis prse-
laboribus suis; nullam de pauperum nutrimenio mia palienliae, et adversariis vestris pcenam quam
vel obleclamenlo curam habent&s(Eecl. n). In die merenturrestituet. Ante jannam autera assistit, quia
vccisionis adduzistis el occidislisjustum, nec restitil vel proximus est ad noscenda omnia quse gerilis,
vobis. Justum appellat Dominum Salvatorem, de vel cilo veniet ad retribuendum, et vobis, et per-
quoet bealiis protomarlyr Stephanus eisdem Judacis secutoribus veslris, quae singuli meruislis. Exem-
loquitur : Queinprophelarum non sunt persecutipa- plum accipile, fratres, exilus mali, el longanimitalis, et
tres veslri, et.occiderunteos qui annuntiabant de ad- B I laboris, et patientim, prophetas qui locuti sunt in no-
venlu Jusli? cujtts vos nunc prodiiores el homicidm mine Domini. Videte, inquit, quia prophetae qui tam -
fuistis (Act. vn). Apparet ergo quod beatus Jacobus sancli erant, lam inimunes a deliclis, ut Dei spirilus
illos divites alloquitur ex eo loco, quo ait : Agite per eos sua mysteria loqueretur hominibus, exiium
nunc, divitcs, plorale ululanies, qui in necem Domini malum habuerunt moriem patiendo ab infidelibus, ut
conjuraverant, et necdum fidem nominis ejus qua Zacharias, Urias, et Machabseiniartyres, Et in.iiovo
salvarenlur acceperant. De quibus et supra louuitur Teslamento Joannes, Stepbanus, ,1icobus Zebeda-i,
credentibus : Nonne diviles per pmnilentiam oppri- et alii quam plurimi. Nec tamen hujusmoJi exitu
munl vos, el ipsi irahunl vos ad judicia ? Nonne ipsi ingemiscere, sed eum potius longanimiter ferre vo-
blasphemantbonum nomen, quod invocalumest super lebant. Alii longos sustinuere labores, sed hos pa-
vos (Jac. n) ? Et quia duodecim tribubus quae sunt lienier et sine murmuratione tulere, ut Noe in aedi-
in dispersione scribit, ita fideles monet opera fidei ficatione arcaepercentum annos, Moysesinereptionc
facere, ut eos etiam qui necdum crediderant ad fi- et ducatu populi per arinos XL, David in exsilio sine
dem dominicam simul et fidei opera suadeat con- culpa perpesso, Joseph in servitio fratrum fraude su-
verti, revocans illis ad memoriam quia Dei Fdium sceplo.Ad ulraque auiemfirmum et immutabile sub-
occiderint, et insuper quasi nihil inali perfecissent, "* junxit exemplum dicens : SufferenliamJob audistis, et
luxuriae sese et avaritise manciparint, nec tantum finemDominividislis. Laborem, inquit, et paiieniiam
scelus poenitentia et eleemosynis emendare curarint. Job lectioae cognovistis, et quia duplicia cuncia, quoe
Quibus proprie convenit quod ait: Avaritiam cames hostis fraude perdidit, Domino miserante, recepii.
eorum inslar ignis manducaturam, el quia ihesaurita- Exitum quoque Dominiin cruce quem longanimiter
verunl sibi iram in itocissimisdicbus. Hoc namquein suscepit, astanles ipsi vidistis, sed et gloriam resur-
cis post occisionem ipsius Jacobi complefum esse rectionis et ascensionis ejus ad ccelos, evangelica
claruit, cum Jerosolymorura civitas, imo omnis Ju- proedicationedidicislis. Quia misericorsesl Doinintts
doeacprovincia expugnaretur ac declaretur a Roma- el miseratof. Ut vel in proesenlisuos a leiitationihus
nis, et caelerorum quaepatrarant scelerum. Patientes liberel, el pro conslanlia fidei etiam coram homi-
erge eslote, fralres, usque ad advenlumDomini. Post- nibus viventes glorificet, vel postmorlem in occulto
qnam superbos et incredulos increpaverat, rursus: coronet, et ne sic quidem ab hominibus memoiiam
convertitur ad eos qui talium improbitate fuerant; quam meruere laudis auferat. Anle omnia autem, fra-
oppressi, cohortans eos ad palientiam, et insinuans\ tres mei, nolile jurare, neque per cmlum, neque pcr
quia talium pressurarum finis proximus instet, aut> _. lerram, neque aliud qttodcunquejuramentum. Sit au-
ipsis videlicet raptis ad Dominum, fructumque susei tem sermo vesler esl, Est, Non, non. Quia leihiferum
patienlise recipientibus, aut persecutoribus eorumi linguae virus ad integrum in suis auditoribus exhau-
potestate persequendi privatis. Ecce agricola exspe- rire desiderat, qui detrahere allerutrum vetuit, qui
ctat preliosum fructum terrm, patienter ferens donec: judicare proximum interdixit, qui in adversilatibus
accipial temporaneum et serolinum, etc. Si ille pro) alteruirum ingemiscere prohibuit, quae sunt aperta
terrae fructu quem exspectat, el temporalem speratt peccala, addit et boc quod quibusdam leve videlur,
prpvenire, tam patienler laborat, quanto magis vosi ut juris quoque jurandi consuetiidinem tollat. Nam
pro coelestisfructu mercedis, quem perpeluo pos- hoc quoque illis nequaquam parvipendendum paten-
sidere valetis, omnia nunc adversa sustinere debelis?? ter apparet, qui illam Domini. sentenliam sollicile
Accipietis etenim vos lemporalem fructum, vitami consideraut, qui dicil: Omne verbum otiosum quod
videlicet animse post mortem. Accipie.lis et seroti- loculi fuerinl Itomines, reddent rationem de eo ih die
num , carnis incorruptionem in judicio. Vel cerle' judicii (Matlh. xu), ut non sub judicio decidalis.Ueo,
temporaneiimin operibus justilise.serotinum in reiri- inquit, vos a jurationis culfia compesco, ne fre-
bulione laborum, juxt-a illud Apostoli : Habetis fru- quenter vera jurando aliqoando etiam in perjuriuro
59 BED^E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETiCA GENUINA. *b
decidalis, sed eoJongiiis a pejerandi vilio stetis, quo> A hac aulem sententia, illa debet esse discretio, ut
nec verum dejerare nisi proxima nccessitate velilis. quolidiana leviaque peccala alterutrum coaequalibus
Sed el ille subjudicio reatus decidit, qui etsi nun- confiteamur , corumque quotidiana credamus ora-
quam pejerat, crehrius tamen quam opus verum estt lione salvari. Porro gravioris lepraj immunditiam
dejerat. Quia tiimirum ipsa superfiuaelocutionis otio- juxta legem sacerdolii pandamus, atque ad ejus
siiale delinqnit, offendilqueJudicem, qui el inulile: arbiirium qualiter et quanlo tempore jusserit puri-
verbura el juramentum omne vetuit. ficare curemus.
Tristalur dliquis veslrum? elc. Qui supra in pres- Multum enim valet deprecalio justi assidua, etc.
suris ad invicem fralres ingemiscere probibuit, Decenti astruit exemplo quantum deprecatio justi
nunc quid e contrario gerendum sit ipse demon- valet assidua, cum Elias una tantum oratione oran-
strat. Si quid, inquit, alicui vestrum tristitise depri- do tam longo tempore coelos continuerit, terris
meniis , vel ab aliis hominibus illata forte iiijiiria imbres averferit, fruclus mortalibus negaverit, el
rursus ubi voluit, ubi tempus esse perspexit, ubi
ingruerit, vel culpa accidente, Vei domesiico dam-
no pracoccupante , \el alia qualibet ralione vos longa inedise tabe COTregis snperbi et gentis idolo-
contristari coniigerit, iiequaquam illa hora ad in- latrse ad pcenilenliam vidit inflexnm , nna solum-
vicem murmuraturi, et de Dei judiciis querelas B modo oratione oraverit, et fruclus atque aqu««
terris restituerit. Sic enim sequi-
deposiiuri conveniaris, sed potius ad ecclesiam quas negavefat,
concurrenies fflexis genibus Dominum orate, nt tur:
consolationis suae graliam mittat, ne vos tristitia Et rursum oravit, el cmlumdedil pluviam, etc.
Sem.el et prius et postmodnm oraVil, el hoc
saeculi, quae mortem operatur, absorbeat (II Cor. unus ergo
Elias talia ac tanta impetravit; quantum igiiur
vn). Ipsi quoque crebra psalmodiae dulccdine, no-
civam mcestilise pestem veslro de corde repel- valel frequens plurimorum oratio justorum? Sedne
lile. trepidaret nostra fragilitas, reputans se tanlo pro-
curru igneo rapi meruit ad coelos, si-
Infirmalur quis in volis ? elc. Sicut dederat con- pheiae, qui
tristaio , sic dat consilium et irifirmanli, qua- milia facere non posse, consulte beatus Jacobus de
liter se a murmuralionis stultilia luealur, juxta» ejus oratione loculurus, ita inchoavil: Elias homo
erat similis nobis, passibilis. llomo namque erat ta-
que modum vulneris, modum ponit et medeloe,
tristato praecipiens ut ipse pro se oret et psallat, . metsi nulli hominum virtule secundus, similis no-
infirmanti antem vel corpore vel fide mandans ut bis origine carnis, passibilis ut nos ct menlis fragi-
litate et camis. Nam quia carne fragilis esset, apud
qui majorem sustinuil plagam, plurimorum se adju- C
vidiiam victum quaerendo monslravit.
torio, et hoe seniorum , curare meminerit, neque Sareptanaro
ad juniores minusque docios causam suaeimbecilli- Quia riiente quoque passibilis fuerit, ostendit cum
tatis referal, ne forte quid per eos allocutionis aul posl redditas lerris aijuas exslinctosque prophetas,
consilii nocentis accipiat. et sacerdotes idolorum, unius mulierculae minis
exterritus per deserla fugil. Qnarili autem sit me-
El orenl stiper eum , ungenleseum, elc. Hoc et
rili aptid Dominum pro infirmantibus orare , eos-
apostolos lecisse, in Evangelio legimus, et nunc
que sua peccata conlitentes ad amissam revocare
Ecclesiae consuetudo tcnet, ut inlirmi oleo conse-
et oratione comitante sospitatem, snbdendo manifestalur:
a
crato ungantur presbyteris, Fratres mei , si quis ex vobis erraveril a verilate,
sanenturi Nec solum presbyteris, sed, ulinnocen- etc. Quia enim in superioribus hujus Epistolaa
tius.papa scribit, etiam omnibus Christiauis uli licel
partibus lingua nostra a maligna vel otiosa locu-
eodem oleo in sua aut suorum necessilate ungendo, lione resiringilur ,
tamen non nisi ab licet con- opporlune in fine quid maxime
quod oleum, episcopis
fici. Nam quod ait, Oleo in nomine Domini, sigiiifi- et loqui debeamus ostenditur. Jubemur iiaquc orare
psallere Domino, quoties aliquibus pulsamus
cat oleum consecratuin in nomine Domini. Vel adversis. Item confiieri alterutrum peccala noslra,
cerle quia eliam cnm ungunl infirmum nomen Do-1 j^
, et orare pro invicem, ut salvemur, pro sanitate
mini super eum invocare debent.
proximorum, non solum temporali sed putius oeter-
Et si in peccatis sit, dimillenlur ei. Multi propter na, quantam possumus impendere curam. Sic enim
peccata in anima facta, infirmitate aut etiam morle magnaemercedis est a morte eripere carnem quando-
plectuntur corporis. Unde.aposlolus Corinthiis, qui que morituram, quanti est meriti a morle aniintw
corpus Domini perCipere indigne solili erant, ait: liberare in caUesti patria sine fine victuram ? No-
Ideo inler vos mulli et infifmi et imbecillessunt, et landum sane quod quidam Codices habent: Salvq-
dormiuntmulli(ICor.xi). Si ergo infirmi in pec- bil animam suam a morte. Et ex ambiguo Graeco,
catis sint, et haec presbyleris Ecclesiae confessi fue- ita etiam recte interprelari potest. Et revera qui
rint, ac perfeclo corde ea relinquere atque erneh- errantem corrigil, sibimetipsi per hoc vitse coelestis
dare salagerint, dimiltenlur eis. Neque enim sine gaudia ampliora conquiril. Salvabit, inquii, animam
confessione emendationis peccata queunt dimitti stiam a morle, et cooperielmullitudinem pecealorum.
Unde recle subjungilur: Qni peccalorem ab errore converlit, et ejus peccata
Confiieminiergo alierulrwh peccala v-zslra,etc. In per lianc conversionem ab aspectu intenr Judicis
41 IN PRIMAMEPISTOLAM PETRI. ii
guperpositione vilsemelioris abscondit; et sua quo- A doctor facere perhibetur, hoc alio loco cbaritas facere
que in quibuscunque offendit errata, ab irituitu ejus memoratur , dicente bealo Petro aposlolo : Quid
qui omnia videt proximum curando conlegit, juxta charilas operil mullitudinem peccaterum(I Petr. iv).
illud Psalmislae ; Beali quorutn remissmsunt iniqui- Nec prsetereundum, quod hsec erranlis conversio
tates, el quorum tecla sunl pecccala (Psal. xxxi). Nec rion solum loquendo , sed plerumque etiam bene
obliviscitur haec horlans bealus Jacobus, quod su- agendo perficitur. Nam si quis, eliam lingua la-
perius ait : Nolite plures magislri fieri, fratres mei cenle , proximis exempla bonae actionis ostendit,
(JBC. 111).Ibi namque imperfectos in propria actio- eosque ad imitanda quse neglexerant eleemosynae
nc a magisterii officio quod per jaclantiam quse- vel hospitaliialis , vel aliarum opera virtulum con-
rebant, submovet. Hic vero instructos ex omni vertit, officium profecto doctoris exsequitur, acpro
parte quid erga salutem proximorum pro amore ejus quem correxit salvatione fratris, cerlam a pio
fraternitatis agere debeanl edocet. Quod enim hic Judice mercedem consequetur.

Ilf PMMAM EPISTOLAM PETRL

CAPUT PRIMUM. ] hi versiculi ad hoc quod pracdixeral, Eleclis advenis.
B
Petrus, apostolusJesu Chrisli, elc. AdvenmLaline, Elecli namque erant secundum prsescienliain Dei
Grsece dicunlur proselyti. Quo nomine appellabant Patris. Unde et apostolus ait: Quos prmscivitet prm-
Judsci eos qui, de genlibus naii, in Deum credere deslinavit conformesfieri imaginis Fitii sui. Et alibi:
et, circumcisione accepia , Judaico more, juxta Dei Sicut elegit nos inipso ante mundi constilutionem.
legem vitam ducere malueruni. De qubrum numero Electi auiem erant ad hoc, ut per donationem Spi-
fuere quidam eorum qui in die sancto Pentecosles, rilus sancti sanclificarentur, emundati ab omnibus
quo apostoli Spiritum sanctum in ignis visione per- peccalis, ut obedire inciperent Domino Jesu Christo,
ceperunt, ad praedicationem eorum Chrislo credide- qui per inobedientiam protoplasti perierant, ut as-
runt, dicenle Scriplura quod Judoei quoque et pro- persi sanguine ejus polestatem Salanae vilarent,
selyli adessent. Electos ergo advenas dicit, qui de sicut Israel per agni sanguinem ^Egyptorum domi-
gentjlitale ad agriilionem ac susceptionem divinse iiatitm declinayit. Aspcrsionem autera dicit more
legis, ac perceptis sacramentis legalibus, ad acce- Scripturae veteris, ubi quse sanctificanda erant, san-
ptionem graliae fidei pervenire meruerunt. Undesan- guine hqsiiarum solebant aspergi. Cseterum ipse
cius presbyler Hieronymus de his loquens ail: Dominus dicit manifesle de eo : Nisi manducaveritis
i Quia Pelrus post episcopatum Antiochensis Eccle-<C carnem Filii hominis, et biberitis ejus sanguinem, non
sise, et praedicationem dispersionis eorum qui de habebitisvilam in vobis (Joan. vi).
circumcisione crediderunt in Ponto, Galatia, Cap- Gratia et pax multiplicetur. Ut quod bene coepi-
padocia, Asia et Bilhynia, secundo Claudii anno, slis, perfecte compleaiis. Bene primo,gratiam, post-
ad expugnaridum Simonem magum Romam pergit. i ea norainal pacem, quia sine gratia Cbrisli ad pa-
Sed et nos si veraciler- cura prophela, Deo dicere cem reconcilialionis pervenire non possumus, iino
possumus : Quoniam incolm nos sumus apud te in nihil pacificum, nisi per gratiam ejus habere va-
terra, et peregrini sicul omnes palres noslri (Psal. lemus
xxxvm), ad nos quoque Epistolas beati Pelriscri- BenediclusDeus, et Pater Demminoslri Jesu Christi.
ptas credere et ut nobis missas legere debemus. De- Ita Deo Palri laudes benedictionis refert, ut Donii-
nique in ipsis Epislolis, quasi alibi patriam haben- num Salvatorem nostrum, elDeum demonstret esse
tes, nos admonet, dicens : Charissimi, obsecro vos et hominem. Cum eiiim dicit, Deus et Paler Domini
lanquam advenas et peregrinos abstinere a carnalibus noslri Jesu Cliristi, Deum quidem Domini Jesu Chri-
desideriis (I Pelr. n). Quod vero adjungilur, disper- sti appellat, quia ipsum Dominum Chrislum , ho-
sienis, significal quia dispersi sinl a Jerosolymis in factum fuisse memiuit; Palrem autem Do-
Dminem
persecutione quas facla fuerat sub Stepbano, vel mini nostri nominai, quia eumdem Dominum no-
certe aliis mullifariis persecutionibus sint pro fide strum Dei Filium semper exstitisse non dubitat.
vel a Judaeisvel a gentibus afflicti, a propriis ssepe Qui secundum tnagnam misericordiam suam rege-
sedibus pulsi, ul in Actibus aposlolorum lcgimus. neravit nos, elc. Jure benedicitur a nobis Deus, qui,
Sed et Paulus ad Galatas : Tdnta, inquii, pasii estis cum nostris meritis generati fuissemus ad mortem,
$ine causa, si tamen sinecausa. sua nos misericordia regeneravit ad vitam. Et hoc
Dispersionis Ponti, Galatim, eic. Omnes hae pro- per resurrectionem Filii sui, oum in tantum noslram
vincioesunt Graecorumin Asia. Sed et alia Bithynia dilexerit vitam, ut illum pro hac mori disponeret,
est in Europa, de qua ilii qui in Asia sunt fiiihynii atque eadem morte per resurrectionem destructa,
origiuem ducere perhibenlur. Illa autem quae ini spem nobis exemplumque resurgendi monstraiel.
Asia est Bithynia, vocatur et major Phrygia, quaei Mortuus namque est, ne nos mori limeremus. Re«
Iliera flumine esl a Galalia disterminala. surrexit es mortuis, ut ei nos per eum resurrectu-
• SecundumprmscientiamDei
Palris, etc. Adhairent: ros esse speraremus.
PATROL.XGIII.
 & BEDyE VENERABILISOPP. PAR£ II. SECT, I- rr EXEGETiCA GENUINA, U
In hmreditatemincorruptibitem, etc. Incprruptibi-r A ejus^Psal. cxv). Sicut enim aurum in fornaco clau-
lem, inquit, propter vitam coBlestem,quse nec senio, sum Ignjlius examinatur, prolatum vero"foras eujus
nec niorbo, nec morte, nec aliqua moastitia tangi- sit fulgoris apparebit, |ta fidelium coiislantia inter
tur. Inconiaminaiam, quia nullus in.eam potest jm-= infideliuni quidem pressuras coniemptibilis videtur
mundus intrare. Immqrcmibilem, quja nep ipsis ac stulta; sed ubi tempus retributipnis, finito certa-
beatorum, hominum mentibus ex Jopgo usu cqele- mine tribulaiiqnum, adfuerit, tunc quantse fuerit
, ftis illa cbnversalio vaiet aliquando vilescere, qup- , glprioequanlum Hammis passipnuni prolecerit, eq-
jnodo prseseniis sseculi luxus et delieise splenl rion- runj virtus ostendilur. Utide aple subjungiiur :
iiunijuamdiuiinaconsuetudirieeiusuinrastidiuriiverti. Invenitur in laude.m et glQriam, etc. Invenitui'
Cohservalamin cmlis in vobis. Conseryaiam in yo- auteni in laudem probalip fidei, cuni laudans eani
bis dicit, pro eo ut dicerel, conseryalam vobis, id Judex d|cet : Esurivi, et dedislis mihi, mqnducare,
est ad boc conservatam nunc, ut vobis tempore pfae- etc, (Malt. xxv). Invenilur in ,gloriam, cym prae-i
stituto reddalur in cdelis. Vel certe conservatam in miitit eamdera glorilicans : Venite, benedictiPalris
coelis in vobis, quia qui dedit credentibus potesta- mei, possidele paratum vobis regnum a constitutione
tem filios Dei fieri (Joan. 1), ipse dedit ejusdem mundi (Ibid,). Invenitur. in bonorem, cum, caden-
potestatem hsereditatem in ccelis accipere, perseve- B tibus impiis in supplicium oeternum, justi ibnnt in
rando usque in finem ul salvi sint. Et ideo conser- vitam seternain (Ibid,). De quo ipse ait: Si quis
Tatam dicit in illis hseredilalem, quorum meritis, mihi ministrqverii, lionorificabii eum Paler meus
juvarite Domino, peryeniendum novit ad illam, quiaj (Joan. xn).
qui non servaverint disciplinarn Patris, haeredita- Quem cum noh videntis, diligitis, efc, El Pauhis
tem ab eo non merentur accipere. ait: Quod oculus non vidil, nec auris audivit, nec.in
Qui in viflute Dei custodimini per fidem, elc. Ef cor hominis ascendil, qum prmparavit Detis diligen-
Dominus ait in Evangelio : In domoPatris mei man- tibus se (I Cqr. n).
siones multm sunt (Jean.xtv). Et iierum : Non est De qua salute exquisierunl alque scrutati sunt pr<H
meum ddre vobis, sed quibus paralum gst a Palremeo pheim, etc. Exquisierunt et scruiali sunt in occultp
(Marc. x). Paratse ergo surit sedes in regno Dei, a Doroino, vel ab angelis, de futura Eyangelii gra-
paratoe mansiones in domo Patris, parata salus in lia, quando vel qup ordine salus, aeterna mundo
ccelis, tantum faciat se dignum qui accipere desi- aiiyeniret, quod in eorum Jibris invenitur. -Unde et
derat. Sed quia nemo suo lanttim cpnamine dignus unus ex eis prp magno sciepiiae salutaris amore vir
^ieri, suisque yiribus ad Sternam potest venire sa- desideriorum appellari ab angelo meruit. Prophe-
lutem, recte praeiriiititur : Qui ihvirtute Dei custodi- G tabanl aulem loqiifSndo p.alam hominibus, et expo-
mihi per fidem. Neque enim quisquam suae libertatis nendo quae in occullp interuae con.lemplatipnisipsl
potentia custodiri valet in.bohis, sed illius per omriia cpgnoverant.
quaerendum est auxilium, -ut perficiamur, a quo'iui- Scfulanles m quoq vei m quale lempus stgnificaret
tium bonoe actionis accepimus. in eis Spiritus Christi, eic. Has glorias significayit
Inquo exsultabiiis, etc. Quod dicitl» quo, signift- evapgelista , cum ait : S.pifilVSenim nondum erai
cat in eo quod tempore novissimo salus parata' re- dalus, quiq Jesus nondum fuerat gjorificalus (Joan.
velabilur, ac dignis dabitur. De quo el Dom|niis vii). Du.aeauiem sunt Dojjniniglorifica)iones, secun-
ait: Iterum autem videbo vos,el gaudebil cor vestritm, duni suscepti hominis formam : qna, qjia resyrrexit
el gaudium veslrumnemotollel a vobis (Joan. xvi). a mprtuis; et alia, qiia ascendit in coelum ante
Moiicum nunc, si oporlet, coniristari. Opprlet, in; oculos discipulorum suorum. Reslat tertia, el ipsa
quit, contristari, qula no"nnisi per tristitiam saecpii in cpnspectu hpminum, cum yencrjt in majestale
fabenli.s e,l affliciion.es' polest ad gaudia .seterha sua et Patris et sanctprum angelorum ujt reddal uni-
perveniri. Mpdicum aulem dicll, quia ubi nterces cuique secundtim ppera sua,
seterha retribuetur, breve videbitur ac leve totum Quibus revelatum e_st qmq non sibiinelipsis, ctc.
fuisse quod in sseculi tribulaliqnibus grave videba- " Inter .mulla arcana quse reyelst.a snnt prophetis,
lur et acerbum. cum diligenier de futura salute scru|arenfur et ex-
Ul probatio fidei vestrmmulto pretiosior sii auro, quirerent, etiam hoc jllis reveiatum es|, quja non ln
etc. El Sapierilioe liber passiones sanclorum auro diebus eorum eadem safus, sed in veslris polius,
quod per ignem examinatur coniparal, dicens de qui in fine saeculorum:nascimini, esset adventura
Domilio : Tanquam aurum in fornace probavil illes, leaiporibus. Iisec ideo dicit, ut admoneat eos cur.un
cl quasi hotocausli hoslidm accepil illos (Sap. m). gerere saluiis oblatse, quam laniisper amabant pro-
Quia nirhirom quos in camino .liibiilaiionis fideles phetae el justi priores, desiderantes j||o temporo
probaverit, bos in gaiidio retiibutioiiis quasi placa» vivere in mundp, qub ablatis e mundp slatini liccrct,
bilem sibj liostiam assumet. Et bene patienlia san- cceiestia regna conscendere.
ctorum auro assimifatur, quia sicut in melallis pre- Per eos qui evattgelhqvcrutit,in ves, eic. Supra
tiosius auro aljquid non est, ila bsec ajud Deum dixeral prophelas SpiriLu Cbristi praenunliasse pas-
omni esl laude dignissima. Hinc etenim scriplum siones cjus et posleridres glorias, ct iiunc eadcm
est: Preiiosa in conspeclu Domini mors sanciorum dicil apostolos eis nuiitiar.; Spijitu Sancto misso dS
 48 IN PRIMAMEPISTOLAMPETRI. tfl
ecelo. Unde patet qiiia idem Spiritus Christi erat in A qui Domino s%placere nen novit, merito spe bono-
propbelisprius, qui poslniodum in aposlolis; ideoque rum, carnes ne cilius advcnial, mctuit. -
eamdcm fidera passiopis Christi et posteriores glo>* Quasifilii obedientim,etc, Recle fllios oijfedienii.o
rias, ntrique populis proedkabant, iliic adliuc ven- vull illos existere, .quos in praefatione in obodien-
turain, isti jarn venisse; ac per hoc unam esse Ec- tiam et aspersionem sangninis JCBIICluisii dixcrat
clesiam, cujus pars carnalem Domini adventum- electo».
prseccsseril,pars sit altera secula. Sed secundum eum qiti vpcavil vos tanclum, <ete.
Inquem desideranl angeli prospicere. Conslal pro- lluic simile cst illud iu Evangelio : Eslote igitur-vos
feclo quia tanla ejus qui passus est pro nobis ho- perfecli, sicul et Paier vester cceleslh perjectus est
minis Jesu Chrisli posterior gloria successit, ut (Mallh. v).
ciiain angelicse in ccelo virlutes, cum sint aeterna Et si Palrem mvocalis eum, Dicendo *n oraiionfe •
fcliciiate perfeclae, non solum immortalem Deitatis Pater noster, qui es in ccelis{Matlh. vi).
magnilicentiam, sed et assumptse liumanitatis cjus Qui sine acceptipnepertonammjudicat, eto. Non nt
claritatem semper aspicere gaudebant. Verum dili* pater carnalis qui fiijispeccantibus indulgentius par-
genlius intuendum quomodo dicat quod in eum dc- eere quam famuiis consiievii, Paier autem Dcii»
siderent angeli prospicere, cum desidcriiim dici non B tantse justitiae el pietatis esi, ut et scryos liumiicB
soleat ejus rei quam babemus, sed quam voiumus , alque obedientes, imo et boslcs sibi manum danles
habere, nam nemo desiderat quod habet. Quomodo mulet in adQptipnem fiiiorum, et rursum cos qui
ergo in Christum prospicere desiderant, cujus faciem: filiorum npminp videnlui' honorabiliores, pro culpa
cernere nunquam cessant, nisi contemplatio divinae inobedientiae prpr.sus lixredjlalis perpetuae rcddat
pracseiitiaeila supernse patrisa cives beatificat, ul exsprles.
ineffabili nobis ordipc. et sempor cjns visa gloria /n limqreincolalus ygtlri lempete conversamini.No
E.atientur, ct semper ejus dulcedinem quasi novam videlicet perdesidi.am ct jiegligentiam tanio Patra
insaiiabiliter esurianl ? Nam, sicut beatus papa cxistalis iiidigni, el dom lempore proesentisincolatus
Gregorius, delicias cor-dis et corporis mirificc dis- securi s,i>is,a^ proroi§B8ii)parrioe beaiitudinem per-
iingucns, ait corporales deliciae, cum non habentur, venire pon ppssiijs.
grave in se desiderium accendunt, cum vero habitse Scienles qupdHQHcorruplibilibus,auro vel argento,
cdiintur, comedentem protiiius in fastidium per etc. Quapto niajiis est pretium quo redempti csiis
salietatem vertuiit. At contra spirilnaies deliciae, a corruptione viloo carnalis, lanto amplius timero
cum noii babenlur, in faslidio sunt; cum vero ba^ debetis, ne forle ad corruptelam vitiorum revei-
bentiir, in desiderio sunt; tanloque a eomedente'G lendo animum vcstri Reddmpioris oirendatis.
ampliusesuriunlur, quanto et ab esurienle amplius Renuti nen ex seminecorruptibili, etc. Taleest \
coroedunlur. In illis appeiilus saturilatem, saturitas Evangelio Joanniij : His qui crtdunt in nomine ejttt,
fastidium generat; in istis autem appetitus saturi- qui non ex sanguinjbut, neque ex tolunlate carnis,
laiem, saturitas appetituni parjt. Augent enim spi- neque ex volunlateviri, sed ex Deonali tunt (Joaii. t).
rituajes deliciaedesiderium in men|e dum jsatiant, Sicul ergo incorruplibile est preiium dominic* pas-
quia jmanio niagis earum sapor percipitur, eo am- sionis qiio redempli sumus, iu etiam incori-iiptibils
pliuscognosciturquod amplius amelur. Potest aulem esl sacramentum fonlis sacri quo renasciinur. Quai
quod ait: In quem xlesiderant angeli prospjcere, ila sibi inviccm conriectunlur, ut unum iiobissina
eliam (Je Spirjlu sancto recte inlelligi, de qup prp- aliero salutem conferre nequeal. Qnia nimirum -Do<
miserat; Qui evangetixQveruntm vps. Spirilu san* miJius ita nos tempore incarnalionis suse suo sacro
cio missode ctelo. Nainque hoc bealus Pelrus ad sanguine simul omnes redemit, til nos quoque no
graiiam referre diyinse piejatis yoluit, nuod jeura Etro tempore yiritip) per regenerationem bapiisml,
qui tantae majesialis esl el gloiiae, ut semper cjus ad consortium ejusdem regeneraiionis perveniro
visio sicut el ipsjus Palris ,et Filii (quia nimirum debeamus. De qua regenerationc bene dicitur quia
una eademque est) desideretur ab angelis in coelis, " npn ex seinine corrupiibili, sed per verbuin Dei
cansa salulis humanae ad terras Spiritum miserit, vivi el permanentis in oeternumagatur, ut hinc coi-
atque iljuslrandis fidejium mentibus infuderit. ligatur quia sictit ex semine corruplibili caro quaj
Propler quod succinciitumbos mentis vesirw, etc. cprrumpiiiir nascilur, sic per-aquam verbo Del
Quia vobis, inquit, boc proiiiissum est, ut revelar conse.cratamvila nobis quse fidera nesciat tribuitur,
tionem Jesu Ghrisli videalis post hanc vitam, quam Quod et apte prophctico aslruit testimonio, subji-
iiun.c angeli vident, quanlo major est gralia vobii ciens :
promissa, tanlo amplius digni esse curale ut eam Quia omniscaro ut fenum, etc. Sicut ergo COITII-
pcrcipere valeatis. Succingit lumbos mentis, qui ptibilis corruptibilem caro generat carnem, ita
hanc et a cogitalione restringit. Et recle dicit; Spe- . verbuni Domini, quod manel in sclernum, scicruaiii
rale in eam quaeofferlur vobis gratiam in revelatione bis quos ex aqua recjreal.in carne siinul et aniiiia
Jesu Christi, quia qui succinctis lumbis mentis, id vitam dat. IIujus testimouii sanclu» Cyprianus, in
est, inente ,et corpore castus, Domini adventum libro de Habitu Virginum, ita meminit; «jClainat
eijpectat, merito, qnando fevuiaiur, sperat. Naui iuquit, Uake Deus: Omm oaro (enum, ei oautjt
 47 BED^E VENERABILISOPP. PARSJII. SECT. I. — tXEGETICA GENUINA. 48
claritas ejus ut flos feni. Aruit feniim, et flos deci- A Ad quein accedentestapidem vivum, ctc. Et hoc do
dit, sermd autem Dominimanet in aelernum. » Ne- lapide testimonium sumit ex psalmo, ubi scriplum
mineiri Chrislianum decet, et maxime virgineni non esl : Lapidemquemrtprobavertint mdificdntes,hic fd-
decet, clarilatem ullani compulare carnis et hono- clus est ineaput anguli (Psal. cxvu). Quod ne quis
rem, sed solitm appetere sermonera Dei, bona in Judaico sensu putaret de maleriali lapido a propheta
seterrium mansura complecli. Aut si in came sit cantaium, qui in sedificationeterrenae cujuslibet do-
gloriandum, lunC plane .quando in nominis confes- mus conlra homirium dispositionem divino judicio
sione cruciatur, quando fortior fernina viris tor- imponeretur, consulte addidit vivum : Ad quem ac-
queritibus invenilur: quando ignes, aul cruces, aut cedentes, inquiens, iapidem vivum, ul de Christo di-
ferrum, aut bestias patilur, ut coronelur. llla sunt ctum significet. Qui recle lapis appellatus est, qui in
carnis preliosa monilia, illacorporis ornamenta me- carne veniens, ad aediiicalionem sanctae Ecclesiae,
liora. Non autem turbet lectorem quod in hac pro- quo hanc confirmaret, sese inserere dignatus est.
phetse sentenlia, ille claritatem, nbstra Translatio Vivus auterii qui dicere potuit \.Ego sum via^verilas
gloriam posuit, iiamqiie ex uno Grseco, quod est etvita (Joan. xiv).Qui abhominibus reprobatus est,
SOCJK, ulrumque solet Latine transferri.. cum dicerenl : iVon habemus regem nisi Cmsarem
CAPUTII. B (Joan. xix). A Deo aulem electus, cum ait ipse :
Deponenletigitur omnem maliliam et omnemdo- Ego autem conslilutus sum rex ab eo .(Psal. n), et
lum, elc. Quia renaii estis, inquil, iiiiper, et filii Dei ctetcra. Et honorificat.us,quando post mortein crucis
. per baptismum facti,'tales inodo estote per studium Deus Ulum exallavit, et donavil illi nomen quodest
bonae conversationis, quales recenler ^editi infariles super oninenomen(Philip. n), et csetera.
per naturam innoxiaesetatis, ignari videlicet mali- Et ipsi tanquam lapides vivi, eic. Supersedificari
iiae et doii, simulare, invidere, detraliere, aliisque illos dicit, quia sine Domino noslro Jesu Cliristo,
bujusmodi vitiis mancipari omnimodis ignoranies. lapide scilicet vivo, nulia spiritualis sedilicatiostare
Qui sicut lac maternum naturaliter desiderant, ut poiest. Fundamentum enim aliud. nemo polest po-
ad salutem crcscere atque ad paneiri"cdmedendum nere praeteripsum (/ Cor. 111),cujus parlicipatione
pervenire yaleanl, ila et vos simplicia fidei Tudi- fideles laprdes vivi efficiuntur, qui per inlidelilateru
inenta, primo de Ecclesiaematris uberibus quaerile, lapides mortui fuerant, duri scilicet ei insensibiles,
hoc esldeulriusque-Testamenti doctoribus, qui di- ' quibusmerito dicitur : Auferam a Vobiscor lapideum,
•viriaeloquia vel scripsere, Vel etiam viva vobis voce eldabo vobiscor carneum(Exech.xxxvi).Sed lauquam
prsedicant, ut bene discendo perveniali3ad refeclio- lapidesvivi ad spirituale ajdificiumaptantur, qui,por
nem Panis vivi qui de coelo descendit, hoc est per discretionem cruditi docioris ainputatis actibuset
aacramenta dominicae incarnalionis, quibus renali i cogitaiionibus superfluis, velut iciti quadranturse-
estis et quibus nutriti, perveniatis ad conteraplatio- cnris. Et sicul ordines lapidum in parieie porianior
11em divinaemajestatis. alii ab aliis, ita porlantur fideles quique a praeceden-
Rationabileel sine dolo laceoncupiscite,elc_ Prae- tibus in Ecclcsia justis, portanl et ipsi sequenlesjustos
cepto concupiscendi lac vcrbi tangil eos qui ad au- per doctrinamcttolerantiam usqueadultimum justum.
diendas lectiones sacras inviii et fastidiosi adve- Qui cum a prioribus portetur, quem porlare debeat
niunt, ignari illius siiis et esuriei de qua Dominiis ipse sequerilem non habebil. Qui autem omne sedifi-
ait: Beali qui esuriunl el sitiunt justitiam (Mallh. v). cium portat, et ipse a nemineporlatur, Domirius
Ideoque tardius ad perfectum salutis cremeiiium estChristus, unde et lapis pretiosus a propheta vo-
pervenientes, quo possint solido verbi cibo refiei, id catur in furidamento fundaius. lteirn vivos lapides
est, arcana.cognoscerCidivina,vel majbrafacerebona. appellat electos, ul conatum insinuel bonae inten-
Si tamen gustalis, quoniam dulcis est Dominus. lionis sive actionis eorum, quo proevenienle se ac
lloc (inquii) pacto dimissa atque emendata cordis comiiante Dei gralia semper exerceri debeant. Mbr-
vestri malitia et spurcitia, vilalem Chrisli alimoniam U tui namque, id est, materiales lapides, cum prsepa-
coricupiscite, si divinaedulcedinis quanta sit mufiitu- ranlur aut ponuntur in aedificio, nil ipsi luborem
do sapilis. Nam qujnihil de superna suavilate animo operanlis juvare, nil etiam per se nisi cadere possunt,
gusiatyiion estmirum si bunc terreslribus illecebris sed quocunqne et ubicunque a slructore posili fue-
sordidare.non.evitat. Bene autem Psalmista guslare rint, ita -ibidem insensibililer perduraiit, aut eiapsi
admonet quam dulcis sit Dominiis, quia sunt noii- decidunt. Non autem nos beatus Petrus talium ia-
milli qui de Deo seiiliuiil, non quod dulce interius pidum duritiam atque insensibilitalem vult imitari,
sapiat, sed qiiod excussum exterius sonet. Qui etsi sed lanquam lapides vivos fuiidameuto Chrisii super-
secrcla : quacdam inlelligendo percipiuiit, eorum acdilicari , ut videlicet-juvante' nos gratia, sobiie
dulcedinem cxperiri non possunt. Et si novertint el juste jet pie viverido coopcremur, juxta exeiripltiin
qiiomodo-suiit, ignorant, ut dixi, quomodo sapiunt. ejus qui dicebat: Et gralia ejus in me vacitanoii fuit,
Et quoniam in ipsp psalmo dequo hunc versiculum sed plus omnibusillis laboravi.(l Cor. xv). Vivusnain.
assumpsit, proemissumest: Accedilead illum eiillu- qne lapis iii aedilicafioiiersanclseEcclesiae exstitit
tninamini (Psal. xxxiu), recte beatus; Peirus sub- qui ne gratiam Dei-frustra yiderettir accepisse, se-
-
didit, dicens ; dulu^ .ii*-'oiateconleudit, Et ne alitiuid cjusde.niv'k
 49 _ IN PRIMAM EPISTOLAMFETRI. 50
taboris sibimet tribuisse videretur, vigilanter ad- A vivi supermdificamini.Pulclire autem convenit buic
pmxil: Nonautem ego, sed gratia Dei.mecum(Ibid.). prophetiae et apostoli sermo quo diciliir : acceden-
vivus sedificatur a Chrislo in tes ad lapidem vivum vel credentes in eo, non con-
" Tanqiiam ergo lapis
dnmo ejus, quicunque, donante ac juvante ipso, bo- fundemini; iliiusque psalmi versiculo, in quo curn
nis indefessus insislere curat operibus.. Al qui per diclum esset : Accedile ad eum et illuminamini
graliam regeneralionis sanctse Ecclesioemcorporatus (Psal. xxxm), conliriuo subjunctum est, Et vultus
nihil amplius pro sua salute operari sluduerit, hic veslri non erubescent(Ibid.). Cui simile est quod
quasi lapis mortuus coelesti prorsus est sedificaiione Joannes ait : El nunc, filioli, manete in eo, ttl cum
indigBus,ideoque abjiciendus divino examine, atque apparuerit, habeamusftduciam, et non confundamur
alius qui dignus est loco ejus substituendus, juxta ab eo in adventu ejus (I Joan. n).
praeceptumLevitici, in quo leprosi domorum lapir Vubisiqilur honor credenlibus.Hle uimirum bonor,
des a saccrdote inspici, et, si purificari.nequiverint, ut non confundamini ab eo in adventu ejus, sed, sic-
ja.m inler immundos compulari, ac de ordine mun- ut ipse ait : Si quis mihi ministraverit, honorificabit
dorum lapidum prsecipiunlurerui. Superwdiftcantini, eum Paler meus (Joan. xn).
inquil, domos spiriluales. ila illas domos spiriluales ' Non credentibusaulem, lapis qtiem teprobaverunt
dieil fieri. debere, cum sit una domus Christi ex mdificantes. Ut sicut illum reprobaverunt cum aedifi-
.electis omnibus. angelis et hominibus condila, quo- carent actus suos, noleriles eum ponere in funda-
modo cum sil una Ecclesia Catholica totp orbe dif- meiito cordis sui, ita et ipsi reprobentur ab eo in
fusa, stepe pluraliter appellantur ecclesiae propter advenlu ejus, nolente illo tunc eos qui se reprobave-
multifaria scilicet fidelium conventicula., variis tri- runt in sedificatio.nem
accipere domus suae, quae est
bubus, linguis et populis discreta. Unde dicit ipse: iri ccelis. Et haec distinctio honoris credentiiim, non
Ego Jesus misi angelutn nieum teslificari vobis in ec- credenlium autem reprobatio hucusque perlingit.
ciesiis. Nec prselereundum quod quidam codices Tlinc iiem de credentibus infert:
babent in numero singulari, Supermdificamini,domus Ilic faclus est in caput anguii. Quia videliccl sicut
spirilualis; alii; Sursum mdificamini in domum spi- lapis angularis duos parietes conjungit, ila Dominus
ritualem. In quo nimirum.unitas ipsa tdlius>sanclse Judaeorum
plebem et genlium in nna sibi fidei socie-
Ecclesiseape.rtiuscomnieiidatur. Cum autem dixisset: tate Ac mox de infidelibus addit : • .
copulavit.
Supermdificaminidomos spiriluales, sive dontus spiri-
El tapis offensionis,el pelra scandali. Hinc et Pau-
tualis, addidit:
Sacerdotiumsanclum. Qub manifestissimenos hor- lus : Nos, inquit, prmdicamus Chrislum crucifixum,
talur ut sacerdolium sanclum ipsi exislenles super- G Jvdmis quidem scandalum, gettlibus auleitt stultiiiam
sedificemur super fundamentum Cbrisii. Omnem (l Cor. i).
ergo Ecclesiam sacerdotiuin sanctum appellat, quod His qui offendunt verbo, etc, Offenduntverbo eo
sola domus Aaron in iege nomcn et officiumhabuit. . ipso quod verbuiri Dei audire cos contigit. OJTendunt
Quia nimirum omnes summi sacerdotis membra'su- aninto, dum nolunt credere quod audiunt. Quorum
-mus, cuncii oleo laeliliaesignamur, universis aulem slultiliam exaggerandosubjecit: Nec credunl in quod
congrnit quod subdidit: el posili sunl. Quia in hoe positi, id est, in hoc per
Offerrespiriluales hoslias, accepldbilesDeo per Je- naturam facti surit homines, ut credant Deo, ct ejus
snm Christvm. Spirituales autem hostias opera nostra, volunlati obtemperent. Salomone attestante cum ait:
eleemosynas et preces dicit, ad dislinctionem cama- Deum lime, eV mqndata ejns serva, hec esl omnis
lium in lege victimariim. Quod aulem in conclusione homo (Eccle. xn). Id est, in hoc naturaliler factus
dicit, per Jesum Christtim, ad cuncla qusepraemiserat est omnis homo, ut Deum timeat, ejusqtie mandatis
pertinet, quia per ipsius gratiam et supersedificamur obsecundet. QuidariiCodices habent: In quo et po-
in illo per arcliitectos sapienles, hoc est ministros sili sunt, quod inleUigilur juxta hoc quod Paulus de
Nbvi Testamenii, et domiis spirituales efficimur per I» Deo loquens ait: In ipso enim vivimus, cl movemur,
Spiritum ejus, contra pluvias, ventos, fulmina len- et sumus (Act. xyn).
tationum muniti. Et sacerdotio sanclo pariicipare, et Vos autem genus eleclum, regnle sacerdolium, etc.
boni aliquid acceptabile Deo gerere, iion nisi pcr ip- Hoc laudis tesfimonium quondam anliquo Dei populo
sum valemus. Sicut enim palmites non possunt ferre per Moysen dalum est, quod nunc recte gentibus dat
,fructum 5 semetipsis, nisi permanserint ih vite; sic apostolus Petrus, quia videlicet in Christum credi°
nec vos (inquit) nisi in me manseritis. derunt, qui velut lapis angularis in earu quam in so
. Propter quod conlinetScriptttra : Ecce pono in Sion Israel habuerat salulem genles adunavit. Quas genus
lapidem, elc. Hoc testimonium de Isaia poriil, ad electum vocat propter fidem, ut distjnguat ab eis qui
confirmandum hocquod prseriiiserat : Ad quem acce- lapidem vivum reprobando faclL sunt ipsi reprobi.
denteslapidemvivunt,astruens el affirmans Dominum Regale autem sacerdotium, quia illius corpori sunt
Sahatorem propter firmitatein suam lapidera a pro- uniti, qui rex summus et sacerdos est verus, regnum
pbetis vocari. Et quod addidit : , suis tribuens ut rex, ei ut poniifex eorum peccata
El omnisqui credii in iltum non confundetur. Pro- sui sanguinis hostia imindans. liegale sacerdotium
'pter hoc ponit quod dixeral: Et vos.tanquam lapides eos norainat, ut et regnum sperare perpetuum, et
KI BEDj; VENERABILISOPP; PARS "Ifs SECT; h * EXEGETICA GENUINA. Sl
hrislfas InrmaeiiiafsBerm#r.'atio<iis Deb seiiipcr of- JA tetidit; Afiie siuteiriJibcros doeet ii cafrnaiibiisnbstl-
ferrbj memineririt. Gensiqtrtfijucsaftcta ct pbfmlus nefe desideriiS; riiiia solpt libeitas viiae reiriissiofis
ncqfiisitlonigvoeSnl(ifvjlixi'» i(f (jwtiafijjb-ioliisP.'ri- itiajora iJleecbfariim: liiillaiifiuiii iolefare peficiila,
liis piophetae senfetttiiliriciponcits diclt : iiCttus hu- qiiaemijiiarii ailversus ariiiriain;Qiiia iliicri Conciipl-
ie'mniihs •exfide vhit; duvd sn*snbifaxeritte, noit pla- scenliis blandieriilbtiscaro eiierviter stibjugatur; jiirh
cebh niiimwmewi Hdsautem. intjuit; noh suiiins siib- vitifjriim exercitus ilfmiler adverstis ariiirianidfina-
ireciiohis in perdiiibneni. ted fidei iii ticqaisitionem tuf. Qiibs eoiripeieriiei'arfveriasvocat et peregrinos,
aninitc (Hebr. x). El iri Amibus apbstblbruiri; Vbs iit eo ihibus terfeiiis: feiiiif aiiiihariisiipponant, quo
Spiriltis santtutposUitipiscopos regeri EcclesiamDo- Sepatriaiii iii CoStisliaberi»'meriiineriiit. Namqiie !io~c
mini, quamacquisiviisanguihe silo (Act_xx); Populii» distare iii iiac viia irifef electos e't fepfobbs sblet;
crgo'actjUisliiofii'!iacti stinife in sarigiiiri.eiibslri Re- qubd elbeti pefcgfihi niificfetcxsuies patriaiii exspe'-
(lefhpiofis; tjiib'u~eraf quoridara pdpuluS Israel re- ciafil iri- futufb, tarilbqrie ininiis iii pfaeseiiti gaudiis
"dempiasshiiguin~eagrii tio iEgyftb. Uride ei in se- dclectaiitrif caducis > qiiatito futiifa Siriefirib gaiillia
qiicnti quoqno versiculo riiystieij Vciefis rccofdatiis sie Speraiit accipefe, ei ih aeieiritim rgghafe ctirii
historiae, ethaneetiam hovoDci popiilo spirituaUter ™ „ Chfiisib*Al Y£T6repfbbi |iic babeht pntriam; cujiis
dbleetimplendam; dicens: Sbltiiriviiae desidefiis ribfiint inhiare, idcoqiie post
Ut viriutesanhuhtietis y]us<,efc. Sicat-enim lii qui liiinb vitarri ih bxsiiiuirirclegaburiiuf perpfetiium,rib'
ile aEgypiia sefviiute liberatl stiht pci SlOyseiicar- cuhciis cafefites vbiiipiaiilius Sbla iri tbrnfentis pa-
nien triufripliaiepbst traiisitiim riiafis Riibri et de* tiahtOf advcfja.
iftcrsuih PhtffaOiiiSexercituni Dohiiiio decarilalfiirif, Ui'in ~eoquod deiractqnt de vobis, ctc. Plefuriiqiie
Ita' et nas opdrtcf' pbst afceepraiiiih bapiishiri feriiis- cbiiiigiiTit pagdnl<|ui fideriiClifisiianbfiim viiupefa-
sioliein peSeaiofum digrias behfeflciiScceresiibbsfe- liaiii, qtiia deos suoS defeliquissent, pbsliiioiiuiii
pendere gratias. Nafrirjtle^gybiii, qtii populiim Dei cbnsideranlel castairi ebfurii cOrivbfsalibhemet ih-
affligebaiilyfjriietinnf teiiebfsefel Iribulatibiies iliter- yiciiirii ih Ciifistb aHiriiiihi, cesSarbriieis delfaiiefe,
preianttlf, apte per 'Setjtiehtia iids peccata; sed iri iiiBgisqub Dfeuriigibfificare ac laudare iiicipereiii,
biiptismate deleia' sigiiillcarit.'Libcratio quoqiie filio- qui bbniiaie ac juslitia ciilibfuHi subfiiiribonus essb
rum lsrae!;ei a'd prbiriissam dlim pairiaiiVperduclio, prbbafeiur et jtisius. Glorificehi(iriqu.it)Deumih die
congniit mysterio nostf* redemplionis, pcr quam ad visiiatibnis, lioc est iriiiempofe retribulioriis, qiiaiita
luci.rn supernaemansionis, illuslrante nps ac ducente, sit vobis gloria per Denm donanda, jam riiiric agno-
CUtisii gratia, tendimus : cujns lucem gratise ctiam - scant iiicrcdiiii, ciirri vds insiahlef iriief bbstahtia
iila nubis el ignis columna monstravit; quoe eos et pericula illiirn.sequi perspexerint.
in "lo.toitinere ijlo a lcnebris defendit noctium, et ad igttur esibteemni hiimanwcrealurwpropler
Siifcjfecti
prrJiriis.siispatfioe scdes iiienafrabili calie perduxit. Beuin. Oriihi huiiiahaecfeaiufse dicit, omni dignilall
Qiii aliqitdnM tion poputiis Dei, ntiiic duiem popii- Iioiiiiniim,oriini pefsbhse, oriini principatui, cui nos
iiis v'ei'i e'ic".Iridicai apefte pef ifbs versiciilbs qiiia diviiia dispositio subdi voliicrit. Hoc esl enira quod
Iils' ijiii. dii geiiiiBiis.a'dfiiieriivenerahi iiaifc scripsit ait : Propiei tjeum, quid noit esi po.estas .nisi a Deo,
Episipiaifi, qiti quohdcmidlieitaii a conyersaliohepo- Et qui poteslqliresislil, Dei brdinaiibiiiresisiii (Roni.
puti Dei, iiuhc pcr jfaiiaiii fiiei popiilosunl ejits ddu- xinj. Quairricf.oaiiifarrisiibsequenter expQn.it,aOjun-
'tidii; ei Wispiicoidiam qiiaiii iperdre iibn iioiiefanl gehs:
adcpii {Ejilies.ii). Asstimit aiiieiri ebs rJe pfoplieia Sive "regiquasi prmceifeniiieic. Ideo regi lanlnm
Osce, ijiii rJcivbcatibiic genlium prdeeineiis: Vocdbo, ac ducibus, hon ailtem et dominis dicit, quia in hnc
iiiqiiii, «oii 'ptebhiniiieamplebeminedm,el nbii mi.seri- locp iilbs Spccialiiefi ut-praj.faiisuinus, instruit quj
cordiqht iqnseciildm misiricb/diam con^ecuiain, Et surit.doriiin) sefvbfurii. Su.bsequenter yerb elservos
erit, iii 'lccoubi dicttiin est eis.: Non. piebh mea ups; qiiomodb dominis famiilentiir adnioriel. firicei ergo
iti iioivi&tinruf filii Dei vivi(Ose. I, l.lj,. *; lidftles ianibips videiice.tse.ierniRegis, ciiam mun.di
Chttrissimi;obsecrovos tanquam advenasct feregri- pbiestaijbus siijjdi, ne vel iii hoc fidei fet religioni
itbs',iiie. ilueiisrnic lib^uis Piiifus geiiefaliief Ebcle- fehfistiariaepossii detrahi, quod pcr eam humanoe
Siafri iriifiiiiii, explicaiis vel beiieficia qiiibiis rioii cbhdiiionis jura lurbehtur. Nam et ita potcst rccte
diviiia p;ei:is aUsaiiitcih y'q'ciirij,ve! dohaqiiiiiiis ali- inteliigi qriod dicium est, Omnihumanm creaturm, ut
qiiafiilbJiiihcbs, tiiniba'iit*emriiis libnbfafc iiigiialiis signiiicelur ei fideiibus ei incredulis rcrum dominis.
fsi. Hiric tlivefsiii fideiihiii pcrsbhas sbiefier libftii- Ad vindictmmmqicjaci6rum, tguderhveio bonorum:
iiif,' hf3S^ iahiai saiiictiSpifiiiis gfaiia iiaffiaiilef vi- Nbii qiibd briinesquideiri reges aul duces vel male-
Vfiiilb fcddlifii iiiiiigiibs;'M qtii fefaii acSacefdpiaiii lactbres puiiife vci iaiidafe bonbs noyerint, sed qusa
voeiibiiiostifil iriSigrifii,viiibfiiiri iiialiiia Siibacii;4i esse debeai aciib bbrit judicis simpliciipr narrai,
ibbiidbiiatoevjelprbhiiyii!) bliiri iilii riobiiifaiiS giofia liricest ut riialefacicritescbefceal, bene agentes re-
degrjiiefeiii. liaqih; pfiinb iiberos ei sefvbs, deiniiei miiriefei. Qiii elsi irijusie agit si bonos damnat, ni-
iiiuliefbs et vifos specialiier ailbqiiitiif^ ac pbsi iii- hilominus ad laudem ebfrini penineni, quae iacii, si
iicffocutibiiefngeriefaiis exlibfiaiibnis Seiiibfes qiib- paiieritef ejus iuipfbbitaierii tolefent, ei patienter
quc ci adbiesceiilesqiialitef seso agefe rJbbiiahtbs- ejiis siuliiiiaj fesisiant. Vih (iiiquh) Hon.'iihiere po-'
$3 1N PRIMAMEPISTOLAMPETRI. B4
tesldlem?Bonum fac. elhabebis iaudemexilld (Ibid.). X I indocli et agresles. Sed utrisque vult obedire subdi»
Kon dicit ab illa, sed ex illa, quia etsi potestas hu- tos, explicans apefiius quompdo nos supra omnl
mana non laudal, imo si etiam persequilur, si bcci- bijmanae crealufae' jusserit esse subjectos. Alia
dit gladio ul Paulurri, si crueifigil ut Petrum, liabebis Translalio, pibdyscolis, di/ftciiesbabet. Et sancltw
ex illa laudem, dum ex eo quod illa riialefacit in te antistes Fulgeiiiitis iri opusculis suis sic ponit :
justum et innoxiiiin, luaevifttitis patiehtia cbrbriam i Servieiites cuiri timore non tantiim bpnis et mode-
laudis merctur. Nam el boc inieiidisse beaturii Pe- slis, sed etiairi difticilioribus. »
irum in hac senlenlia, verba sequentia docerit, qiii" Sed si benefacienles,patienter suslinetis, elc. No-
bus dicilur : tandum atieniitis qiiam summe cpridilionem servo-
Quia sic est voluntas Dei, «1 oenefacienles,elc. fum glorificet, quos benefacienles et absque cnlpa,
llaec est ergo laus bonorum, ad quam duces a rege vapulantes a dominis crudelibus et improbis, imila-
dicit missos, dum ignorantia ducum imprudentiiim, lores esse dominicse passipnis affirmat. Audis aulem
boni ad lamlem suam perpeluam bene se agendo qtiia passus est prb nobis, ei gaudes quia pro t«
niuntur. .. riiortuiis est, altende quod sequitur :
Quasi liberi. elnon quasivelttmenhabeniesmalitim . Retinquensvobis exemplum ttl seqaamini vesligia
Iiberlalem. Quasf liberi bona faciunl, qui quo majore ": ejus. Exempluni tfibulationum non deliciarum, con-
apud hoinines liberlate utuntur, eo arctius, imo li^ itimeliarum, flagellorum, dolorum, opprobriorum,
berius divino famulaiui subjungantur. Sed et illi spinarum , crucis, vulnerum, morlis. In psalmo
quasi Iiberi benefaciunl, qui exemplo Joseph pa- scriptum est : Propter verba labiorum luorum ego
triarchae, tametsi servitio deprimunlur hominum, ctistodivi vias duras (Psal. xvi). Propter quae verba
servi esse vitiorum nulla arlecompelluniur. Al vefo Jabidrum Dei, nisi quibus promittit vilam seternam?
libertatem suam in velamen malitioe vertunt, qui Qui peccala noslra ipse pertulit, etc. Cum supra
qub mirius bumani famulalus jugo cohibentur, eo ad servos specialiter fecerit sermoneni, nunc gene-
lalius peccatbrum dominio mancipaniur, et cum vitiisi faliler admonet ut eiiam dominis in memoriam revo-
iihpiirie serviunt, liberlatem vocant ,.nominc hoc; cerit quid pro illis Deus et dominus sustinuerit. Imo
stiarii tegenles culpam. Poiesl aulem juxla illiid apo-: lotam Ecclesiam instruit quid pro ejus liberatione,
sfbli Pauii generaliier accipt: Vosin liberlalemvocati suus atictor pertulerit. Non euim ait peccata vestra,
estis, fralres, lanlumtte libertatemin occasionemcarnis sed etiairi se addito : Qui peccala, inquit, nostra ipst
delis (Galat. v). Liberi enim recle vocamur, qtii per perlulil in corpore suo super ligiium.,
baplisma a peccatorum sumus nexibus absoluti; quii Eratis enim sictil oves erranles. Quomodo et oves
a daemoniaca servitule redempti, quia filii Dei e'f- dicit et erranles, cum hi qui in crrore vitam ducimt,
fecli, noii tanlo dono liberlaiis potiorera peccandi hsedorum poiius quam ovium nomine censeantur,
facultaiem vel licentiam accepimus; quinimo si riisi qitia novit Dominus qui sunl ejus, qui et mjjltos
pcccamus, mox, iibertale perdita, servi efficimur diii male conversantes suslinet, quos tamen in ovium
pecCati. Et quisqiiis se ad boc liberatum a Dominoi. stiarum numero salvandos esse praevidet?
putat, ut licentius peccet, lalis suam libertatem in Sed conversi eslis nunc ad paslorem et visiiatorem
velamen malitiae mutat. ,Vuit autem nos beatus animarum vestrarum. Tangil evangelicam parabolam,
Pelrus libefos csse a servitio culparum,; ut servi-- ubi pius Pastor, relictis nonaginta nbvem ovibus in
Creatoris nostri boni etiideles permanere possimus; deserto, venit visilare unam quae erraverat. Nam
uhde subsequenter adjungit: qiiod ibi diclum est, quia iianc invenlam imposuerit,
Sed sicut servi Dei. Otnnes honorali, eic. Monet in humeros suos
gaudens, lioc istic beatus Pelrus
efgocongruum cunctis impeiiderehonorem, et, juxta prxmisit, dicens : Quia peccala nostra ipse portavil
iiriperiuin Dpmini, Csesari quseCacsarjs sunt, et Deoi in corpore suo super tignum. Quia nimirum ila nos
reddere qiiseDei sunt (Luc. xx). Et bene inier aliai rediinere voluit, ui
lignum in quo peccata liostra
fraternitalem diligefe jubei liberos, ut eos quoque • tolleret pendens in humeiis haberet. Ad pastorem
jv
qrii sibi lemporali conditione subjecti sunt, fratres: ergo, inquii, et visitalorem animarum vestrarum. Pa»
6ibi esse in Chrislo faclos recolant, una cum ipsisi stofem, videlicet, quia pascua nobis vilse donat
Patrem invocanles eum qui sine acceptione perso- aeternae, pascua in proesenli temporalium
prsestat
narum judicat. gfaiiarum. Visitatorem vero animaruin veslrarum.,
Servi, subditi eslote in omni limore dominis veslris, quia visilavilnos Oriensex qllo, ut itluminarel his qui
noii tanlum bonis et modestis, sed eliam
dyscoiis, clc. in tehebriset in umbra mortis sedent (Luc. i). Visilat
Dyscoiis, indisciplinatis dicit, nomine ducto a Grsecoi quolidie ipsam in nobis quam donavit lucem, ne
eloquio. Quia Groece schola vocalur iocus in quoi deficiat servando, imo ut crescat juvando. Quidam
adolescenles Jittcralibus stridiis operam dare, et au- Codices
ipsum Groccum liabent : Ad paslorem ei
diendis magistris vacare solent; unde schbla vacalioi
episcopum attimarum 'veslrarum. Episcopus autem
interpretatur. Denique iri psalmb ubi canimus : Va- Latine superintendens dicilur. Quia niipirum oculi
cale, ei videle quoniath ego sum Deus (Psal. XLV), , Domini super justos, el aures ejus ad preces eorum,
pro eo quod nos dicimus vacaie, ih Groeco habetur ut ex omnibus liibulationibuseorum, tibereleos. (Psal
c^oU.ters. Schoiastici Gfsece suiii eruditi, dyscoiii xxxtii)!
K5 BEDJE YENERABILISQPP. PARS II. SECT. I. *— EXEGETIGA."GENUINA. 58
CAPUT III. A Ecclesia in fulura vita perpetuo benedicittir. UnJe
Simititer et mulieressubdilmsintsuis vifis, etc. No- et nunc spe futurorum gratulabnnda dicit : Exaliabo
landum quod bealus Petrus ea conditione desiderat te, Deus,meus rex, elbenedicam nomini luo in ssecu-
inulieres bonas et honestas viris incredulis snbdi, lum et in smculum swculi (Psal. CXLIV).Quod ergo
ut nori solum nihilmali ad imperium eorum faciant, quisque in futuro invenire desiderat, hoc in prae-
verum eliom in tam casta conversatione . persistant senti meditari et agere salagat, et Conditorem vide-
insuperabiles, ut ipsis eiiam viris exemplo possint licel et proximum sincera voce benedicere, et se-
csse caslitatis et fidei. ipsum etiam divina pariter ac fraterna benedictione
Quarutn sit non exlrinsecus capillaiura, ete. Quia, digmim reddere.
sicut Cyprianus ail, t sericum et purpurara indutsB
Quia oculi Dominisuperjustos, etc. Quia beatus
Christum induere non possunt. Auro et margarilis Petrus malura nos pro nialo reddere vetuerat, imo
et monilibus adornatse ornamenta cordis ac pectoris maledicenlibus benedicere jusserat, recte
si Petrus ad- prophetico
perdiderunt. Quod mulieres quoque testimonio astruit superna inspectione et bonossem-
monet coercendas, et ad ecclesiasticam disciplinam
per videri et malos, qualenus meminerimus et no-
religiosa observalione mbderandas, quse excusare • stram patientiam qtta toleramus malos, el nostram
culltis suos soleanl per maritos, quanto id magis benevolentiam qua persequentibus bona
oplamus,
observare virginem fas est, cui milla orrialus com- aeterno
praemio remunerandam, et persecutores
petat venia, nec derivari in alterum possit menda- noslros, si poenilere noluerint, digno plectendos
citim culpae, sed sola ipsa in crimine remaneat ? > esse supplicio : si vero poeniiuerint, nos quoque
Sed qui absconditus esl cordis Itomo in incor- pro ipsorum salute, quam deprecabamnr a Domino
ruplibititate quieti et modesli spirilns, etc. Castitatem coronam juslae congratulalionis accepturos.
praedicat, el ornalum inlerioris hominis in incor- El qiiis esl qui vobis noceal, elc. De his dicit quse
ruplione quieti et modesli spirilus , quodammodo nobis ab adversariis
dicens : Quoniam exterior vester homo corruplus damna rerum per verba contumeliosa, per
et beatitudinem temporalium, per lormenta corporis
est, integritatis, quse proprie virgi- accidunt. Haecenim et hujusmodi omnia cum fideli-
nuni est, habere destitislis, imitamini incorruplionem bus
et irroganiur, his duutaxat qui boni aemulatores
spiritus per severam abstinenliam, quod corpore sunt, et hoc secundum scientiam ,
nequaquam eis
non polesiis, mente praestate. Has enim' Chrislus nocere
possunt, sedpalmam roagis patientiaeseqtia-
divitias, et vos \F. hos] vestrse conjunciionis qnaerit nimiter tolerantibus afferunt, et contra illis
ornatus. Mirum et apud Pylhagoram naturalis scien- qui ir-
pcenam acciimulandoselernam plurimum no-
tise lege diclante hanc sententiam inveniri, vera or- C rogant cent. Si quis aiitem liujusmodi adversis victus defi-
namcnta matronarum pudiciliam , non vestes, esse.
cohdbilanles etc. cit, non huic ille qui malum intulit, sed ipse sibi qui
Viri, similiter secundumscientiam, hoc patienter ferre recusavit nocuit. Ncque enim
Simililer dicit, viros ad imitationem provocans, domus quam vk sapiens aedifieavit, ideo non ceci-
qitia jam supra uxoribus prseceperat, dicens : Con-
dit quia violentias tempestatum non perlulit, sed
siderent viri in timore Dei casldm vestram conversa- • erat
quia fundata super petram. Nec rursum ea
tionem. Secundum scienliamautem, ut nOverint quid
ideo ceciditquia pul-
desiderel Deus, et iribuant honorem vasculo mulie- - quam stullus slulte fabriCavit,
sata tempestaiibus fuit, sed quia super arenam po-
bri. Si abstineamus nos a coilu, bonorem tribuimus,,
sita erat. Utramque etenim sequaliter adversitas
Si non abstineamus, perspicuum est honori conlra-
feriens lenlavit, sed uni firmitas fundamenti coro-
rium esse concubitum.
nam perseveraniiae tribuit, alteram fragilis structu-
Ut ne impediaitlur orationes veslrm.Et Paulus ait:
stultitia stravit. Non enim perfeclum boni aemu-
Nolile frauddre invicem, nisi forte ex consensu ad rae
lalorem casus aliquis, vel a diabolo, vel ab bomine
tempus ut vacetisbrationi (I Cor. vn). Impediri ergo vel generali rerum labentium lurbine illa-
orationes officio conjugali commemorai, quia quo- ^ improbo,
uxori debitum orare non tus, loederepotest. Cselerum plurimos constat boni
tiescunque reddo, possrim. scmnlalores loesos esse ab aliis, dum in veritalis
si
Quod -juxta alium apostoii sermonem sine inler-
scienliam male inslituuntur. Quantos
missione orandum est, nunquam ergo milii conjhgio quam diligunt in Deum
enim catholice credere, et recte in Eccle-
serviendum est, ne ab oralione cui semper insistere
sia vivere cupienles, Arii vesania, quantos Sabel-
jubeor, ulla hora praepediar. haereticbrum nequitia nescientes se-
In fide aulem omnes unanimes, compalientes.Quia Jii, aliorumye
duxit? Lege libruifi Joannis Chrysostoriii, quem
superius diversas personas, condiliones, et sexus
stiripsit de eo : Neminem posse lsedi ab alio nisi a
congrua sibi discrelione docebat, jam huuc omnes
communiter admonet in fidci dominicaccausa, unum semetipso.
cor et unam habere animam. Sed el siquid paliamini propterjustitiam, beatieri-
Quiain hocvocaliestis, ut benediilionemhmreditate tis, Non sohim (inquit) nibil vobis nocet, qui boimm
possideatis. Dicenle, videlicel, Judice : Veniie, be- facientibus mala irrogat, sed et cum vos propter
nedicti Pqlris mei, percipite regnum (Malth. xxv). bona quseexsecralur hostis insequitur, causam vobis
1'otcst benedictio haereditatis et illa inlelligi, qua majoris beatiludinis prsestat ctim patientiae vcstra
 »
57 IN PRIMAMEPISTQLAM PETRI. ! 5*
vires exercet, juxla illud evangelicum : Beali quii A sio inlravit; qui nec inter flagella desislit a culpis,
perseculionempalitinlur propter justitiam. sinistrum imitattir latronem, qui propler peccata
Dominumautem Christum sanctificate in cordibuss ascendit in cruccm, et post crucem ruit in Tarta-
vestris. Quid est Dominum sanclificare in cordibus5 rum. Ideo autem Christum semel esse moituum
nostris, nisi sanctitatem ejus quam incomprehensibi- commemorat, ul nobis quoque in memonam revo-
lis gloriaesit, intimo cordis affectu intueri ? Quanlami cet, quia temporaneis nostris passionibus merces
in se sperantibus forlitudinem vincendi dare valet,, redditur aeterna.
cujus inteslimabilis sanclitas fulgel? Ulnos offerretDeomortificatosquidem carne, etc. Do
Parali semperad salisfactionem omni poscenti vosi hac morlificatione carnis et vivificalione spiriius ,
rationem, elc. Duobus modis de spe et fide nostrai quam habent hi qui pro Domino per patientiam la-
rationem poscentibus reddcre debemus, ul et justas' borant, dicit et apostolus Paulus : Etsi exterior homo
spei ac fidei nostrse causas omnibus intimemus sivei noster corrumpilur, sed lamen is qui inlus est renova-
fideliter sive infideliler quserentibus, el ipsam fideii tur de die in diem (11 Cor, IV). Offert ergo nos Deo
ac spei nostrae professionem illibatam semper te- Patri Christus, cum per morlificationem carnis pro
neamus, etiam inter pressuras adversantium, osten- illo immolari gaudemus, id esl, vitam nostram lau-
denles per patieniiam quam ralionabiliter eam ser-• B dabilem in conspeclu Patris ostendit. Vel certe offerf
vandam didicerimus, pro cujus amore nec adversa nos Deo, cum absolutos carne in seterrium nos re>
pati nec mortem subire formidemus. gnum introducit. Sane hoc quod dicilur : Vivifica-
Cum modestia et limore conscientiam habentesbo- tos aulem Spiritu : sanctus Athanasius Alexandriae
nam. In ipsa doctrinae scientia qualitatem docendi pontifex, non ad hominis spirituni, qui moriificaia
monetobservare, ul vidclicet humilitas.qtise magislra carne melius vivificalur, dicente propheta de Do.
est omniura materque virtutum, et loquendo dicalur, mino : Ut vivificcl spirilum humilium , et vivificet
et videndo monstretur. cor contritorum (lsai. LVII), sed ad graliam po-
Ul in eo quod delrahunt de vobistanquam de male- tius refert Spiritus sancti, qui moriificaniibus car-
factoribus, etc. Ut qui fidem ac spem cceleslium quoe ncm suam vitam tribtiit aelernam. Utitur enim
videre nequeunt in vobis irrident, videant opera et lioc lestimonio contra Arianos, qui cequalilali
vestra bona, et per haec confundanlur quse aperte sancloe Trinilalis contradicunt, aslruens quia in-
esse bona negare non valent. .Vel certe ita sen- dividua divinoe operationis unitate qua vivificat"
tiendum : Curale, benefacientes, ut qui vestrse bonae Paler, vivificet Filius, vivificet Spiritus sanctus.
conversationi detrahunt, adveniente tempore re- Paler videlicet et Filius, quia scriptum est : Sicut
tributionis futursc, confundantur, videntes vos cum ' enimPaler suscital mortuoset vivificat, sic et Filins
Chrislo Coronari, sese autem cum diabolo damnari. quos vult vivificat. Spiritus vero sanctus, ut hoc
Meliiisesl enim benefacientes,si velil voluntas Dei, teslimoriio declaralur , quo dicitur de Filio, ut nos
pati, quam malefacienles.Haecsententia illorum slul- offerret Deo, niorliftcatosquidem came, vivificalosau-
titiam eleganter arguil, qui cum pro culpis arguuntur tem Spiritu; ideoque quorum una operalio est, ho-
a fratribus, vel etiam pcenis coercenlur, patienter rum dispar esse substantia vel essentia non possit.
omnino lolerant; atcum absqueculpa, velverborum ln quo et iis qui in carne conclusi erant, elc. Qui
contumelias, vel damna rerum, vel, adversa quacque nostris lemporibus in carne veniens iter vitse mbndo
patiuntura proximis, mox ad iracundiam prorum- proeiiicavil,ipse cliam ante diltivium eis qui lunc
puni, et qui baclenus videbantur innoxii, per impa- increduli erant et carnaliter vivebant, Spirltu ve-
lientiam se el mtirmuraiionem noxios reddunt. Ut niens praedicavit. Ipse enim per Spiritum sanctum
aulem flagellorum distantia in disparibus meritis erat in Noe cseterisque qui lunc fueresanctis, et per
longe dispar appareat, videamus una eademque ca> eorum bonam conversationem pravis illius acvi
cilatis moleslia Tobiam, Saulum, Elymam fuisse hominibus, ut ad meliora converterentur praedi-
percussos. Sed Tobiam ob hoc, ut vinus patientise .JJ cavit. Conclusos namque in Carne dicit carnalibus
ejus latius in exemplum cunctis claresceret; Sau- desideriis vehemenler aggravatos. Unde de illis
lum ob hoc, ul de Saulo persecutore in Paulum Scriptura ait: Quia omnis caro corruperal viam suam
muiareiur apostolum; Elymam vero, ul, dignas suce (Gen. vi). Quod aulem dicit, in quo, significat in eo
pcrfidiae pcenas luens, ab eorum quoque qui credi- quod praemiserat, ul nos offerret Deo. Quia el tunc si
luri erant dementatione cessaret. Et mihi si detuf qui ad praedicaiionemDomini, quam per vitam (ide-
oplio, malim cum tanto Palre sive divinis seu hu- lium prsetendebat, credere voluissent, et ipsos offerro
manis subjacere justis verberibus, quam obinjusti-' Deo Patri gaudebat. Si qui aulem delrabebant de
liam verberum vi ad jusliliae studia irahi. Riirsum- bnnis tanquam de malefactoribus, bi veniente diluvio
qi;e malim a culpis fiagelloreirahi, quam pro insa- confiindebantur. Nam el de utroque putest inlelligi
nabrli pondere peccatorum aeternaeullioni subjici. quod ait, in quo, id est, et in eis qui in carrie con-
Quia el Chrislussemei pro peccalis itoslris morluut clusi erant, Spiritu veniens prsedicavit, ut peream-
et.t, eic. Qui ergo jiistus patitur, Christum imitatur; dcm suam praedicalionem, et credentibus corbna
qui in flagellis corrigitur, lalronem, qui in cruce laudis, et iis qui in incredulitate perslilissent, con-
Chrislum cognovit, et a cruce paradisum cum Chri- fusio nascerelur. Quidara Codices habent: ht quo et
<» BEDiE VENERABILIS OPP. PARS il. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 60
Ma qui in cdrcire ifani; Spifitu veniens prmdicqvit.A j ficat quod ad comparationem pereiihiiurii geritilium,
Qiiod ad eamdeih pravoruiii alque iricreduiorum Judaeorum, iiaerelicbrumet falsorum fideliurii,multo
jfiientionein respicit, qui quoriiam tenebris ob- bfevioriest niimerus eleetofurii. Uride de angusta
scuralum habcrit sensum f hierito eiiam in liac poria et arcta via , qiiae duCit ad viiam, dicitur : Et
vila in earcere conclusi esse dicuninr. In qiio vide- pduci suht qui ihvehiiiiiteam (Maithi vn). Et iterum :
licet carceriBjinterioribus adhuc. tenebris, hoc est, Nolite timerej pusillus grex, <7iii«cbmplaeuit Patri
cseciiate menlis et operibus injuslis gravaniur, donecj vesiro Udfe vbbis regniim(Liie. xn). De quo pusillo
carrie soluti* in tenebras exteriores et iri carcereni grege et hic apte stibjungiCuf'"-'-•
projiciantur seternae damnationis; de qno Dominus Nori cariiis' depoiiiib sofditithj etc. Ubi enim esi
In Evangelto : Eljudex (miimt) tfadatte minisiro, et cOriscienlia bbha, nlsi ribi est ei fidcs non ficla ?
in cafceremmittafis (Matlh-. v).-Quamvis etiam san- Docet namque aposiolusl Paiiliis quia finis pfmcepti
cti in hac vila sein carcere positosj cum gaudium esl chdfilds de torde pnfb, ei cbhstiehtia bbiid,el fidi
supernae pairioe sitiuril j merito proclameni, juxta hoh ficta (I Tim. i)l Qtiodergo aquii diluvii uou sali
ijlud Psalmi.sioe: Edtic de carcerc anhnam meam ad vavit exffa arciiiii pbsitbsi sed occidit, sine dubio
confilendum notnini tuo (P,sal. CXLT).Dislat namquft" prisefigiirabat oiiiriSrii baereticuin, licel habenlem
niultum inter ulrumque carcerem; siquidemrepfobi B ' baptismatiS sacfameiitttinv non aliis;-sed ipsis aqiiis
in carcere sunt peccatorum et ignorantiae, justi vero ad irifenia mergendum , quibns arca. sublevatur ad
in carcere licet tribulalionum posili, lnce semper ccelum. Ipse quoque octonafios numerus animarum
juslitise dilatalo in Deum corde perfruuhlur.; quos quse salvaefactse siirit per aquam signiflcai qnia sari-
designaverunt aposloli Paulus et Silas, cnm roedi» ctS Ecclesia iri sacramentum dominicaeresurrectio-
nocle iri intimo carceris liorrore; vincti licel et fla- nis baptismi lavacrtim percepit, ut sicut ipse resm> .
gellati, liymnum Deo laudis laetissimavoce canebanl. rexit a iftortuis per gloriam Patris, ita et nos, expur-
Quidam hunc locum ita interpretatus est; quod con- gati a peccalis per aquam regeneralionis, in riovitate
soiationem illam de qua dicit apostolis Domipus : yitae ambulemus:(iipm. vi). Oclava namque die, boc
Miiltiprophetm el.jusli cupierunt videre qum vosvide- est posl seplimam Sabbaiij DbibinuSj a morluis rcr
lis, el non viderunt, efaudire qum auditis, el non au- , surgens, et eXemplumoiobis fuiurae, resurrectionis,
dieruhl (Matth. xiii); de qua et Psalmisla : Defeceruni et mysterium novae cOriversalionis, qua in lerris
ocuii mei in eloquium tuuin, dicentes.,:Quando conso-: positi cceleslem vifam-ageremus, ostendit. Quod.
laberis me (Psali cxvni) ? sancii qniescenles in in- etiam ipse Pelrus exponendo subjungit, dicens :
ferno desideraverunt.quod hoec,descendenteDomino Per resurrectionem Jesu Christi, etc. Sicut enim
'
in, inferna, etiam his qui in carcere erant el incre- ^ ipse resurgensa morluisascendit in ccelum, ei sedet
duli quondam fueraiit in diebus Noe, consolatib yel a dextris Dei, sic etiam et nobis per baptisma viam
exhorlatio praedicata fuerit. El hscc ille dixerit, seil salutis ac regni coelestis introilum paleresignavii.
caliioiica fides habet, quia descendens ad inferna Rene autem ait: Degtutiensmortem; quod enitn de-
Dominus nbn incredulos inde, secl fideles Solummodb glutimus, agimus ut virtule nostri corporis assum-
suos educens, ad coslestia secum regna perduxerit, ptum nunquam pareat. El beglutivit mortem Domi-
neque exulis corpore animabus, el inferorum carcere ntiSj quam resurgens arnortuisita funditus consuin-
scelerum incjusis, sed iii hac vila vel per, seipsum . psit, ut niliil conlra se. ullra per allaclum alicujus
vel per suprum exempia sive verba fidelirim, quotir corruptionis valeret, ac, manenle.specie veri corpo-
die vilairi vitse demonstret. De quibus bene dicitur :,< ris, abesset prorsus labes omnis priscoe fragilitatis.
Quiincreduli fneranl aliquando,,.elc, Nam elipsa Quod ipsum et nqbis in fine promiltilur fulurum +
Dei palientia praedicalio erat ejus, ctim Noe, centum dicerile _Apostolo, cum de nostra resurreetione lo-
annis arcse operibus insistens, 'quid raundo futurum queretur : Tunc fiet sermo qui scriptus est: Absorpla
esset quplidiaua operis.exseculioiie mpnstrabat. Unde•... eslmors invicloria (I Cor. xv). Bene absorpla, quia
Paulus ait : An ignorat quoniain patienlia Dei qd rj cum et.nos viloe aelernse participes fuerimus effecli,:
paenitenliqmte adducit (Rom. n)? etc. Alia translatio ita nimirum virtus corporis immortalis omne proete-
huiic Jobum ita habet: Chrislus semei pro peccaiis ritae^cerruplionisvilium tollet, qu.omodoso.letflamma
nostris tnortuus esl,justus pro injustis., ulnes adducai ignis immissam sibl aquacguttam ar,doris sui consu-
tid Deum', morlificatiis corpore, sed vivus factits in mer,e virtute. - ... ,
spirilu, ln quo spirilu el eis qui iit.cqrcere erant prm- Prafeclus (inquil) i.« cmluin, etc. Nullj dubium cst
dkavit, qui quohdam non crediderqnt in diebus iWs, quin Filio Dei seiriper fuerint angeii et omnes pa-
cum exspectdrentDei patieniiam in diqbnsNoe, elc. triae coelestis virtuies acjotestales subjectae , quem
In quapauci,id est, ocioanimmsalvmfaclmsunt, ctc. cum Patre el Spirita sancto unum sirie inilio Deum
Formam bapiismi assimilatam dicit arcae el, aquisj laudant, tremuni, adorant. Sed hecessario admonen-
diliiyii. fet.recte omnino, quia et ipsa fabricalio arcaei durii beatps Petriis sestiriiavit qriod assumpta huma-
de lignis JsevigatiScoristructioriem significat Ecciesiae, nilasih lantarii sitglofiam resurgendo sublimata, ul
quse fit de coHeciione animarum fideliiim per. archi-,~ incbmparabili culmine briini angelicaedignitatis po-
lectos verbi. Et' quod pereunie orbe totb, pauci, idI '-tcritise praeferelur. Jukia quod et Psalmisla, cum
tst, octb animae, salvae factse sunl per aquam, signi- dicbrel de ipso Patri: Minuisti eum paulo minusab
 61 IN PRIMAMEPISTOLAMPETRL €3
angelis.(PsaL vni); conlinuo subjecit- Gloriq et ho- A vivosac mortuos. Ideo (inquil) miuus curate, minus
nbre cbfonasti citm, ei constiiuisli eum super bperd dolele, si benefacientes blaspiietnaminia reprobis,
tiiiiriiittniluar"tim; emnia subjecisti sub pedibas cjus qiiia eisi vos lacueritis, non, tamen lacebit, neque
(Ibid.). compescetur Dcus judex utique jus^us, qui et illis
CAPUTiV. blasphemisesuae, el patientiie vcslrsevobis praemia
Chrisibigiiur passbin carne, etc. Pbstqiiahi exein- digna restituet.
plutri fesurfeciionis dominicae et abfutionis nosirse Propler hoc enimet tutrtuis evangelixatumest, elc.
quse fit in baptismo, de afcae ac diluvii sacramenio Tanta Deo ciira, lantus amor, lantum est desiderium
asirtixerai, feverfituf ad hoc qubd dicere cceperat, nos mortificari carne, vivificariautem spiiitu, ut his
lit, imiiantes opus Redemptoris hoslri, inter bona quoque qui majoribus criminibus involuli sunt, ct
qiisefaciirius, palienter maiorum nequiliam tblere- inter morluos jure nominandi, luxuriis Videlicet, de-
mus. Sbiandum. aiitem, quod disiincte loquens ait: sideriis, vinolentiis, comessationibus, potaiionibus,
Chrisib igilur passo in carne. Quia sicut beatus Am- et ijlicitis idolorum eullibus, verbum fidei evangeli-
'
brosius ait : t caro ejus esl passa, Divinitas autein zare praeceperit, qnatenus et illi judicatis, id est,
robrtis iibera, passioni corpus nalurse humanaelege spretis et abjecfis carnalibus desideriis spiritualiter
concessit. » An vero mori Divinitas potest, ciini *^vivant, unaque cum eis quos inriocenter viventes
anima non possit? Nolile, inquit, timere eos qui occh Eyangelii gratia invenit, vitam exspectent seter-
dunl cbrpus, aniniam uutem noh possuni occidere nam.
Omniumautem finis appropinquabit.Ne sibi quis-
[iiatiL x). Si ergo anima bccidi non potest, qub-
inodo bivini.tas polcsl? quc biandiretur de longinqtiitate futuri judicii, in
Qtiia qui passus esl in carhe desiit a peccatis, ctc. quo vivos et niortuos dixerat esse judicandos,con-
Quisquissanctorum corpus suum ad marlyritim per- sulle admonet, quia etsi incertus est extremi discri-
secuibrum vibieriiiae subdidil, nulli dubium qui.n minis advenlus, certum tamen constat omnibtisquod
iisqiie ad viisesiiaelerminum, qtiantuin humanacna- in iiac mortali vita diu subsistere nequeiint.
ttiroepossibile cst, sese a peccalis abstinuerit. Quid Estoteitaque prudentes, elc. Et Iiomlrius in Evan-
enim de peccati perpelralione, quid de ciirnaiibus geiio, nos incerti iiuis inluitu semper orare et Vigi-
desideriis cogitare, quid nisi vplunlatem Dei poluit iare prxcepit. Ait namque, loquens de die judicii:
animo versafe, qtii vOl iigno affixus, vel lapidum Vigilateitaque , omni tempore orantes , ul digiti ha-
ictibus circumdatus, vei besiiarum morsibus, sub- beaminifugere omniaquw venlura sunl, elstare ante
actus, vel ignium flammis superpositus, vel scorpio- Filium hominis ( Luc. xxi). Bene aulem in orationi-
iiuin flagris peifossus, vel alio quolibel pnenarum bus vigilare jubemur, ut cum stamus ad oralionem,
gencre afiectus, boc lanlummododesiderare cogc- cogilatio omnis carnalis el ssecularis abscedat, nec
Latur, ui fiulio certamine coronam vitoeperciperel ? iuncquidquajii animus prseter id solum cogiiet quod
Taiium ergo menlem nos beatus Pelrus cupit semper precatur. Subripit enim frequenler hoslis, et subli-
iiriiiari, cum, propositodominicaepassionisexemplo, liler fallens preces noslras adeo avocal, utaliud ha-
nos eadem eogilalione contra nequitiam pravorum beamns in cordc ct aliud pjqferamus in voce, cum
coniraque viliorum obiectamenta praecipit armari, inlenlione sincera Deum debeat non sonus vocis,
volens intelligi quod etiam nos iri pace Ecclesise sed animaesensus orare.
quiescentes, si habilum patientis induimus, facile_, Ante omniaautem mutuamin vobismettpsischarita-
adju.vanie Domino,iapsus yitamus"peccatorum om- lem continuam habentes. Bene addidit cbrilinuam,
iiium cunctaquedesideria d.iyinaevoluniatis subjuga- quia semper diligere valemus; semper auiem vigi-
nius impcriis. Denique et Psatmisla Dominum pie- lare in oralionibus fragilitate carnis obstante noqui-
caiuf dibens: Infige limore ijuocarnes meas, a judiciis mus; semper his quoesubjungit virluiibiis insistere
enimluis limui (Psal. cxvin). Et Apostolus : Qui ergb minime valeamus, id est, hospitalitati, docirinae ,
Chrisli sunt (inquit) carnem suam crucifixerttnlcum Dadministraiioni graliarum, vel communium, vel
vitiis et cbhcupiscehtiis(Galat. v). Qiii ergo timore specialium in proximos, coeterisquehujrismodi.Quia
judiciofiimcoelestiumcarnalesin menle concupiscen- baecnimirum et per olficium cofporis , et pertBrri-
iias exsiingiiit, jam iaiis crucifixo ac paticnti pro pora opportuna iieri necesse est. Ipsa aiitein ciiari-
Cbfisio similis, qiiasi riibftuus exisiens peccaiis,'bei las ctijus inslinctu baccforis agunlur, quia inte-
tanliiih sefvitio vivit. riori lioniiniprasidet, seraper ibidem haberi potesi,
In quo admiranlur, non concurrenlibusvobis,elc. quamvis in-publico non semper ostendi possit
Qiiia cafrichi (iriqiiiij vbstfani cfucifixisliscum viti.is Quia charitas cobperitmuliiludinempeccdtornm.In
bi concupisbefiiii.S, bvehii pfoieclb ui elsi propter eo maxime , cum veraciler Deodicilur i Et dMilti
suarii perfidiamvos biasphemeht, ul poie segregaios nobisdebita noslra, sicul el nos dimittiniUidebitbribus
ab eofuiri coiisbrlib, in vestfa tamen coriversaiione noslris (Matlh.vi). Et quidem cuncta opera bOnaqiia?
semper opera iustitiae et pieialis videant, quaemer facimus culpas quas fecimus diluere et cooperir»
rito admirentur, et pro quibus fidem jure laudent certum est, sed hoc ideo specialiter de cliafifaia
ac vehereriiufciiristiahaui. dicitur per quam proximis nostris -ea quae hObis
Qtti ieddehi rdlioni>mei qiit pbrdlus esl judicare debenl dotiamus, quia juslwsimum m aptid Deu»
 M BEDJ2 VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — E-XEGETICAGENUINA. 6i
- nt iuxta mensuram pietatis qua mcnsi fuerimus re- A Dei. buo sunt judicia Dei per Scripturas insinuata :
Bietiatur nobis. Sicut e contra terribiliter duricordes unum occultum, alterum manifestum. Occuilumju-
vir sapiens arguil, dicens : Homb homini servat dicium est pcena, qua nunc uiiusiiuisqiie hominum
iram, et a Deo quwril medelam (Eccli. xxvm) ? Nec aut exercetur ad purgalionem, aut admonetur ad
dubilaiidum quod in eo quoque qui per cliaritatem conversionem, aut, si contempserit vocalionem et
quidquid valet erga correptionem proximi, adrao- disciplinam Dei, excsccatur ad damriationem. Judi-
nendo, increpando, casligandooperalur, charitasipsa cium aulem. manifeslum est, quo venlurus est Domi-
cooperiat muliiiudinem peccalorum ,] Jacoboatte- nus judicarc vivos et morluos. Nuuc autem dicitur
sfante, qui ait: Quoniam qui converti fecerit peccatb- esse tempus. in quo incipial judicium de domo Do-
rem ab errorevia suw satvabitanimam ejus a morte, mini.id cst, de Ecclesia, quoe per exercitium praesen-
etoperitmultiludinempeccatorum(Jac. v). liiim afflictiorium ad futura gaudia prseparatur.
- Si quis toquitur quasi sermonesDei. Timens videli- Namque reprobi tan.lo securiores nunc et sine ullo
cel, ne praeier voluntatem Dei, vel praeler quod vindiclacyerbcre vitam transitoriam ducunt, quanto
in Scripluris sanctis evidenler prsecipitur, vel dicat eis. in futuro nibil nisi vindicla restat, juxta illud
aliquid vel imperet, etinvenialur lanquam falsus tes- beati Job: Ducunl in -bonisdies suos, el in puncto ad
tis bei, aut sacrilegus , vel introducens aliquid alie- " ihferna detcendunt.
-num a doctrina bomini, vel certe subrelinquens et Siaulein primum a nobts, qttts fims illorum, etc?
practericns aliquid eorum quae Deo placila sunt, Ilinc colligilur dislrictus Jtidex quanla illic feriat
curii ipse manifestissime praedicaloribus veritaiis districtione quos reprobai, si hic sic cruciat quos
de his quos ad vilam imbucrint prsecipiat, diccns : aroat. Si enim flagellantur filii, quid debent sperare
Docenleseos servare omnia quwcunquemsndavi vobis servi nequissimi?
(Mailh. xxvm). Et ea enim quscipse mandavit, nosi Et si juslus quidem vix salvabilur , etc-Nolunl
alia , et hsec non ex parte , sed bmnia suis audito- crederePelagianiquodin uno homine tota estgene-
ribus observanda iradere jubet. ris humani massa vitiata, et tota damnata. A quo
Si quis minisiidt, etc. Tanlo humilius impendatI vitio unius hominis et damnalionesola sanat et libe-
qujsque proximo omne bonum quod potest, quantoi rat gratia Chrisli. Quare enini justus vix salvabilur?
ceriissinie novit quod a semetipso rion potest haberes Nunquid liberare justum labor est Deo? Absit. Sed
qubd impendat. ut ostendatur qubd merilo fuerit damnata natura,
Ut in omnibusItonorificeturDeus per Jesum Chri- non vuli facile de tanto malo nec ipse Omnipotens
'
ttum, etc. Juxta ipsius Jesu Christi prajceplum quo> liberare. Propler qupd elpeccala proclivia sunt, et
ail: Videanlveslfa bonaopera, el glorificenlPalremi laboriosa justitia, nisi amanlibus. Sed cbarilas quae
vestrum qui in cmlis esl (Matth, v). Honorificalur hos amantes facit, ex Deo est. Notandum auleni
ergo Deus in actibus noslris, ctim omne quidquid quod hahc sententiarii bealus Petrus de Proyerbiis
. bene ac secitndum voluntatem ejus facimus , non Salomonisjuxta veterem dunlaxat Edilionem assum-
hoc nostris meritis, sed ejus graliaj iribuimus, psit, pro qua in nostra qute de Hebraicoe verilatis
econtra autem riiala quae gerimus noslras solurn fonle descendit, scriplum esl: Si juslus in lerra re-
roalitiaevel ignorantiae deputanius. cipk, quanto magis impius et peccator (Proverb. xi) ?
Charissimi, nolile mirari in fervore, etc. Quidam Quod est aperle dicere: Si lanta est vilae mortalis
Codices habent: Nolite peregrinari in fervore. Ctrius- fragilitas, ul ne jusli quidem qui in coelocoronandi
que autcm verbi sensus in prompiuest, quia neque surit, hanc sine tribulaiione propter innumeram vi-
niirari fidelis quisque debet quare in 'jhac vita fer- liatse naturse. labem trariseanl, quanto magis hi qui
vorcm patiaturtribulationum . qui Cerfa ratlone ideo cceleslis suht gratiae extorres cerlum suse perpeluse
nunc tribnlalionibus teniatur, ut, cum probalus fue- damnalionis exitum exspectant ?
,:rii, ad futursevitsecoronam percipiendam digriusha- CAPUT V.
bealur ; neque se aliquis ideo peregrinum ei extra- n Seniores ergo qui in vobissunt obsecro, elc. Ideo
neum a Chrisli membris existimarc debet, quia videlicet testis, quad proesens illo patiente astitit, et
praeseniis soecuii feriatur adversis, cum et Domini cuncta ut gerebantur aspexit. Vel certe qtiia et
exitus Tiiortis (Psal. LXVJI),et in ejus Ecciesia nuii- ipse propter nomen Chrisli.carcerem , vincuia ac
quam, a prolomartyre Abel usque ad ultimurii elec- verbera passus est, ut in apostolorum Actibus le-
- lum qui in fine soeculi nasciturus est, infideliutn
gimus.
-perseculio cessaverit. Unde bene cum dixisset, Qui ei ejus quw in fuluro revelanda est gloriw com-
. Nblite mirari in fervore, addidit : municator. Tunc nimirum cum in moote sanclo glo-
Cuasi nevi aliquid vobis contingal. Quia valde est riam vtillus ejus ccelestem cum Jacobo et Joanne
anliquum et frequens, electos Dei vitc nrsesentis ad- conspexit, sive cum resurreclionis et ascensionis
versapro aelerna salute lolerare. . ejus poleniiam cum cxleris qul aHuere discipulis
Nemoautemveslrumpaliatttrtanquam homicida,etc. vidit.
Tanquam maledicus enim patilur qui passionis suoei Pascile qui ihvobis esl gregemDei. .Sicul Domiuus
tempore in sui injuriam persecutoris etT?enatur. beato Petrb totius gregis ejus, hoc est Ecclesisecu-
. Quonidm letnpusest ut incipiat judkhm a domor ram habere jussit, ita ipse Petrus sequentibu»
M IN PRIMAMEPISTOLAM PETRl. 6S
Ecclesise pastoribus jure mandat ut eum quisque A , inlrante eo Caesaream, Cornelius occurreris pedibus
qui secum est, gregem Dei sollicita gubernalione seejus humiliter stravit, et ille bumilius levaviteum,
tutetur. dicens: Surge, el ego homo sum, sicut et tu (Acl. i).
• Pfovidenles non coacle, sed
sponlanee, etc. Coacle Et quidem Cornelius necdum renatus in Christo,
pascitgregem Dei et providet ille qui propter rerum necdum Ecclesiae erat membris incorporalus. Om-
temporalium penuriara non habens unde vival, id- nes ergo humilitatem habere ad alterutrum vel
circo praedicat Evangelium, nt de Evangelio vivere exemplo docel, vel eliam verbo insinuat, quia nimi-
possit. Sponlanee vero el secundutti Deum, qui nul- rum omnibus superbiae vilium quod angelos de
lius terrenoe rei, scd tantum supernae mercedis in- ccelo dejecil, noverat esse cavendum, omnes ad-
luitti verbum Dei praedicat. Quod uirumque distiri- juncla Salomonis sentenlia terret salubriter ac refo-
guens ab invicem apostolus Paulus: Si enim volens vel, dicens'.
(inquil) hbc ago, mercedem habeb; si autem invilus, Quia Deus superbis resislit, etc. Et quae sit eadem
dispensatio mihi credita est. Dispensalio quippe ei gratia quam confert humilibus Deus, consequenter
credita dicilur, qui rei exlernae curam ad tempus exponii, cum admonendo subjimgit:
habere prsecipitur. Verbi gralia , qui iriticum domini Humiliamini igitur sub polenli manu Dei, clc. Ilanc
sui conservis in lempore disperliri jubelur, huic " ergo gratiam humilibus tribuit, ut quo magis htimi-
assimilatur qui non sponfanee, sed invitus evange- liati fueriut propter ipsum, tempore certaminis, eo
lizat. • ' gloriosius exaltentur ab ipso lempore retribulionis.
Neque iurpis tucri gratta, sea voluntarie. Turpis lu- Potesl autem bumiliaiio hoc in loco multifarie accipi,
cri gratia providet gregi Dei, qui propter quseslum hoc est, et ea qua incipiens quisque viam viriututn
et terrena commoda praedicat, ciim religionis opera pro abluendts quae commiserat peccalis salubriter
cuncta sponianee fieri debeant. Juxla illud exem- atterilur, et illa quae spontariea mentis devotione a
plum construclibnis labernaculi, quod prsesentem perfebtioribus Deovel proximis in pace exhibetur re-
Ecclesisc constructioiiem prselendebat, ubi et omnis rum circiimsf.aniium, necnon el ea qua, iucursanti-
multiiudo filiorum Israel obtulil menle promptissima bus persecutiOnumtorbinibus, inviclus perpatientias
atque devota primilias Domino ad faciendum opus virttiiera animus armatur. Omni aulem generi Deo
labernaculi, sponie propria curicta tribuens, et ipsi devoise liumilitatis merces succedit illa, ut qui se
artifices sponte sua oblulerunt se ad faciendum tempore peregrinationis suae humiliaut, tempore yi-
opus. , sitaiionis ejus exaltentur.
•
Neque vl domihanles in aeris, etc. Ut videlicet _ Sobrii estote et vigilale, eic. In Iiujus expositione
liumilitalem, quam subditos et ad vos et ad iuvicem sententioe, nou nosira, veium beati Cypriani dicta
Iiabere desideratis, ipsi prius et actu monstretis, et ponamus. t Circumii (inquii) ille nos singulos, el
in aniino servetis integro, juxta illud dominicum: tanquam hoslis clausos obsidens muros^explorat et
Scilis quia Iti qui videntttrprincipari gentibus, domi- tenlal, an sit pars aliqua membrorum minusstabilis
nanlur eis, el principes eoriim poteslatem habent ipso- et minus fida , et-jus adilu ad inleriora penetreliir.
rutn. Non autem ita eritin vobis, sed quicunquevolue- Offert oculis formas illices et faciles voluplates, ut
ril fieri major, erit vester minister; et quicunque vo- visu deslruat castitatem. Aures per canora musica
lueiil in vobis primus esse, eritomnium servus (Maith. , tcntat, ut soni dulcioris auditu solvat et molliat
xxin). Quod Paulus imperium diligenter observans Chrislianum vigorem. Linguam convicio provocat,
ail: Non ehim,nesmelipsosprmdicamus,sedJesum manum injuriis lacessentibus acl petulanliam csedis
Christum Dominumnostrum, nos autem servosveslros instigat; ulfraudatorem faciat, lucra oppotlit injusta;
per Jesutn. ut aniinam pecunia capiat, ingerit perniciosa cotn-
Similiter, adolescentes, sabditi estete seiiioribus. pendia. Honores terrenos promitlit, ul coelestes adi-
Postquam seniores quomodo praeessenl docuit, opor- mal. Obtendit falsa, ut vefa subripi.al. Et cum laten-
tebat ul etiam juniores ad obediendum palernse eo- D ] ter non potesi fallere , aperie minatur, lerrorem
rum provisioni instrueret. Non autem opus eral eis lofbidae persectttionis - iritentans, ad debellandos
plura loqui,sed lanlum subjectionisdareprseceplum. servos Dei iriquielus semper et semper infesttis. In
Quia nimirum senioribus prseceperat ut forma fadi pr.ce subdolus, i» perseculione violenlus. Quam-
essenl subdilis, et sufficiebat juniores ad niajorum obrem contra omnes diaboli vel fallaces insi-
bene agentiura exempia respicere, et haec devotc j dias vci apertas minas stare debel inslructus ani-
imitari. Sed ne haec audientes praelati pulareutso- niiis et armatus, lam parafus semperad repugiiaii-
lummodo subdilis suis, et non etiam sibi debitae hu- dutri, quam cst ad impugriandum semper paratus
mililalis jura esse servanda, continuo generaliief iniiiiiciis. >
admonendo subjecit: ' Cui resislite
forles in fide, etc Tanlo (inquit) for-
Omnesautem invicem humililatem insimtale.Omnes tiores estote in fide, tanto majorem habetote lidu-
elenim dicit, etseniores et adolescentes, qui invicem ciam ad superaudas dialoli versutias, qnanto consta
jiibcntur humilitaiis insinuare virtutem, et hi vide- quia non vos soli lentamini, sed ipsa passio quae vo"
licet regendo, el illi obsequendo bumiliter. Quod faligat ei quoque quoeper lottim mundum est E.ccle
apud ipsumPelrum, etinipso facj^iirleginius,cuni, sixChrisii, vestroe videlicet fraierniiati, comuiunis
 fl BEDiE VENERABILJSOPP, PARS II» SEfJP. -L — EXEGETICA GENUINA. #
fSt.Etqupd..a.cqijsiilpl.ionenyundisemperpassisirat -t A Marcum Alexandrium de Roma ad evaiigelizajidum
tjiisii, pudeat vps splos prsc omnibus sustinere non miit.er.ct,Epistplam iianc scfipsit. Temporc aulera
posse, Claudii principis et Pelrus et Marcus Romam ?«-
, Per_$tj!yanum vqbis fidelemfratrem, elc. Qupd ait nerunt, pt ipse Marpus, despriptp Rom?2 Evar»-
'pjjsecrans pp|e§f ?4 SHperiprareferri, qpia yjdelicet gelip suo,. Alexandriam missus esl. Unde colirgi-
Jjreyiter scripserit, npn iniperans, sed obsecrans eqs lur quia Epistojam hanc Pelrus dum qiiscritur ubi
fortes, in iide persislere, Potpst Pt 3d sequentia ve! quando spripserif, Jopus erat Roma, tempus
recfe cppulari, ut inlelligatur npn solum contestari Clamiii Capsaris.
hanc esse verara eoruni gratiam quam scribendo Sqlutaie invicemjn osculo sanclo. Osculo sanc,to,
prpedicai, quia nimiruin non est in alio aliquo salus, .ospuloverp, osculo pacifico, pgcqlo ^columbino, non
in quo opprteat nos salvos fieri (Acl. iv), se.d etiam jSubdoIp,jipn poliuto, quaJi usus est Joab ad occi-
obsecrare eps, ut hanc esse yeram suam graiiam fa- denduni Aroasam, quali Judas ad tradciuiuin Sal-
cianl, qua imbiili sunt in Cliristp. Gratia eiiimChristi vatorcni, qqaji utuiiliir hi qiii loiiuuntur pacem
eorum fit gratia, qui liancjnundocordc suseipiunt. cum proximo suo, mala atitpm sunl in cordibusco-
JNamqui gratiani Dp| SPP.rnil, nqn ipsam gratiam rpni (f'sa/,xxvii),il]i,ergopsculo sanctp salujanl inyir
niinuit, sed banc suam non esse, idcst, sibi facit noi>lB cem, qui non diligunt verbo neque lingua, sed oppre
pfodpsse. .ef yeritate.
Sqlulqt vos Eccletia qtiw esi tn Babtjlonecotleclq, Gralia vobisomnibus qui eslis in Christb Jesu. A
etc^ Babylonem typice Rpmam dic.it, videjicet pro- gratia coepitEpislplam, in gratia corisummayit, me-
pter confusionem multiplicis idololatriae. In cujiis diain gralia respersit, ut errorem Pelagianum omni
meilio sancta Ecclesia jam rudis et perparya fulge- locuiionissuaeparte damnaret, Ecplesiau)yero Ghrisli
bat, juxta cxeniplum plebis Israeliticae, quse quon^ non nisi per gratiam ejus salvari posse doccrel. Et
danl, parya numero et captivatasuppjflumina Baby-r ponsulte cum diceret-: Gratia vobis, addidit: Omni-
lonis sedens , absentiam sanctae terrae deflebat, nec but qui eslisin Christp.Jesu, ut ea quae paucis Eccle-
canticum Domini in lerra aliena cantare valebat sijs, iil est, Ponli, Galatix, Cappadocioe, Asiae, ct
]Psai, cxxxvi). Etbenebeajus Petrttsdum suosaudiT Bitbynioescripsit, cunplis per pr.beiu Christi Ecple-
tores ad tolerantiam liortatur advcrsitatum praesen- siis se scribere designet. Sicul et Joannes in Apoea-
tium, dipit et Epclesiam quse secuni esl in Babylone Jypsi, cum sepiem Asiae Ecclesias singulatim prout
constilutam, id est, in confusipne.tribulatiofium. Et competebai admoneret, adjuuxiipersingula, ila con-
tamei) cp.lleclameain e.sse cpnfirmat, ut osteiidat cludens: Qui hqbetaures qttdjendi, audiat quidSpiri-
sanctani Dci civitatem in hac vila a permistione et' k jiis dicat Ecclesiis (Apoc, 11), .aperje insinuans ^uia
pressura civilatis diaboli, quara Babylonia signat, cuncla quae unicuilibet Ecclesiaespripsit omnibus qui
linmuneni esse npn ppsse. Marcum aptem filiiim auditum salubrein babprent et universis fideliumscri-
suuin evangplislam dicit, qui ejus ,in bpptismaie beret Ecclesiis.
dicitur filius effeplus. Unde patet quod priusquam

m SECUNBAM EPISTOLAM PITRI.

CAPUT PUIMUM. opera justiliaeeiercent. Ejiis videlicet justitix quam

non bumana prudentia reperit, nec legalis institulio
Siiiion Pelrus, servus et apostolusjfesu Chrisli, elc. docet, sed per Evangelium loquens bominus ct Sal-
Spiiptuni est in sequentibus Jmjus Epistoioe: Ecce yalor noster ostendit, cum ait: iVisiabundaverit ju-
hnnc \obis, charissimi, secundam scribq Episi.olam. stilia
veslraplus quamSciibarumel Pitarisworum, non
Unde conslat quja lianc eisdem quibus et. priorem inirabitis in regnum emlorum[Malth. v). El iterum :
D
Epistojam miserat, eleciis proselytis, dispersionis Audistis quiq diclum esl ahtiquis, Nen occidet. Ego
Pbnli, Galatise, Cappadpciae, Asiae et Bilhyniae, gutemdicovobis,etc.{lbid.).
scripsit Epislolam, Qups poaequales sibi cognos- Gratia vobisel pax adimpleatur, etc. .n prima Ep;-
cijf, non qui^i circumcisigriem px lege acpeperant, stola scripsit : Gratia. vebis el pax multiplicetur
quam ipse ut nalura Jqdaeiis jiab.ebat, sed quia (l Pelr. )). In hac aulem : Grqtiavobit et pax adim-
eamdem quani ipse illiistrante .Chrisli gratia ac- plealur, quia nimirnm illam incipienlibus, hanc per-
ceperat sortili sunt fideni, Npn enim circumcisio fectioribus scripsit fipistolam. Multiplicatur enim pax
legalis, sed sola est lides evangelica, quse geniium el jjratia bene proficienlibus in bac vita per fidem,
populqs ant]quae Dei plebj cppsociet. yeruni .quia adimplebitur autem pervenientibus in alia viia pcr,
lidcs eadem sine operibus salvare pop pptpst, ,recte speciem. Unde bene ciim dicerel•':Grnliavobiset pax
subdilur : adimptealur, addidit : In cogniiione Domini «osir.i
Jn jusliiiq Dei nQstriel Salvatoris Jesu Chrisli. IHis JesuChristi. Quia Itwc est viia mlem* (inquit), ut
ergo spribit Epistplam, illps salutal aposiplusPetrus, cognbscqntle unum et verum Deum, et quem misisti
qui cpseqpalcm sibi sortjti sutjt (ideai, el Jianc pcr Jesum Cliwlum{Juan. xvii)iEiiteruni; Si ios Filint
 '
68 IN SECUNDAM EPISTOLAM PETRI. 70
ItiierfltJcrjt,«ereii&eri eKtis,'fi'cognoscelisueHtaiem, el A Gratia vobis el pax in eo adimplealur , nt sic cpgno.-
verilasliberabiliibs(Jotm:ym). scatis Dominumnostruin Jesum Clirisium, eiiam vos,
Quomode emriia nobis divinm virlulis suw, etc. siciit nobis per illum omnia divinse virititis suoepro-
Pendet haecseniemia a superioribus. Est enim sen- missa vel munera, quaead vilam et pielalem ducunt,,
sus : Gratiavobisel pax adimpledtur in co, ul Domi- donata sunt. Ul sicut nos promissa ab illp dona vel
num noslrum Jesum Christum perfecte cognoscatis. accepimus, vel accepturos nos esse sine ujla dubie-
Et hoc quoque per eum cognoscalis, quomodoomnia late confidimus, ita cliam vos credenles dc donis
nobis divinaevirtuiis suoe donafa sunt per ejus gra- cjus non existalis dubii.
liam, quxadvitam obtinendam et pietatem cbnser- Fugienles ejus , qum in mttndo esl, concupiscenlia)
vandamsufficiunl. Unde ail: Quia oimtiuquwcunque corruplionem. Rene dicit concupiscentiam mundi ha-
audivia Palre hteenola feci vobis (Joan. xv). Et alibi: bere corruptioncm , ideoque fugiendam esse, juxla
Et ego clarilatem quam dedisti mihi, dedieis (Joan. eum qui dixit: Quasi a facie colubri fitge peccata
xvn). Quod silegalurut quidani Codices habcnt: (Eccli. xxi), quia est et incorruplibilis concupiscen-
Queead vitam etpietatem donata esl, hic erit scnsus : tia, de qua caniiur : Conctipiviiet defecit animamea
Ut cognoscatis 'quomodo Dominus nosler omnia in alria Domini (Psal. LXXXHI). De qua etiam in libro
nobis divinsevirtulis suse dona juxta modum capaci- B Sapientiae per figuram locutionis quae Gracce-Aip.a^,
latis noslrse praeslilerit, quae videlicet virlus ad Lallne gradalio vocatur , pulcherrime refertur: lni-
vitam nobis et pietatem consequendam donata est; tium (inquii) sapientim , verissimaesi disciptinmcon*
Hic etenim modus lbcutionis Scripturis est usi- '• cupisceniia ( Sap. vi). Cura ergo disoiplinoedileclio
tatissimus; el appellalur a grammaticis ellipsis, est, et dilectio custodia legum illius est. Custoditio
id est.defeclus necessarise diclionis, quale est autem legtim consummalio incorruptionis csl. Incor-
in psalmo : Quia neque ab ofiente, neque ab oc- ruptioauiem facit csse proximum Deo. Concupiscen-
cidente, tteqttea deserlts monlibus. Subaudilur enim tia itaque sapicntiae deducit ad regnum perpeluum.
palct via fngiendi, quoniam Deus ubique judex est Vos aulem curam omnem inferentes, ministrate in
" '
(Psal. LXXIV). fide vestra virtutem. Virtutem hoc loco non pro for-
Per cognilionemejtts, qui vocavitnos propria-gloria,; liiudine ac miraculis, sed pro conversatione bona
etvirlule.El boc a superioribus pendet, quia per posuit; quse fidei recte jungenda est, ne sine ope-
cognitionem Domini et Salvatoris nostri omnia divi- ribus otiosa sit et moriua : in qtio recte oiniiem
nitatis ejus mysteria , quibus salvaremur , agnovi- curam subinferri prsecepil, quia qui moJlis et dis-
mus. Qui nos propria gloria et virlute vocavit, quia solulus est in opere suo, fralcr est sua opera de-
non angelum ad salvationem noslram , non archan- . - slruentis.
gelum roisit, non in nobis aliquid merili boni pro In virtute autem scientia. Juxla illud Isaiae: Discite
quo salvaremur invenit, quin polius infirmos el in- bene facere, qumritejudicium.
glorios cernens, sua nos virtulerecuperavitctgloria. In scientia aulem abslinenliam. Vi cum bona faecre'
Hinc etenim dicit: Non vos me elegistis, sed ego didicerint, mox a malis abstineant, ne in vacuum
clegi vos (Joan, xv). scientia ccelestium cadat, si se ab illecebris terre!'
Per quain maxima el pretiosd nobis pramissa dq- slribus qnis continere neglexerit,.
navit. Per quam , per cognilionem ejus ]dicil, quia In abslineniia auletn patienliam. Ab.siincntiaip ne-
quanto quis perfectius Deum cognoscil, tanto allius cesse est semper , ut patienlia coniilelur, ut qui-
promissorum ejus maguitudinem sentit. cunque a voluptatibus mtindi se continere didic.it,
Ut per Itwc efficiamini divinm consortes nalurw. ejus qtioque adversa corde firmo sustineat, a dexiris
Muiat repente personam, et qui prius de se suisque videlicet et a sinistris per arma juslilice munilus
dixerat: Preliosa nobis promissa donavit, conversus (UCor. vi).
extemplo ad eos quibus loquebatur : Ui per hmc , In palienlia aulem pielalem. Ul erga ,eqs quos pa»
inquit, efficiuminidivinwconsorlesnalurm. Quod non j) tientpr toierat, etiani pius exisial, juxia illud ppq-
fortuitu, sed providenler agit. Ideo (inquit) Dominus sloli Pauli: Charitaspaliens est,benignaesl(ICor,xni).
nobis, qui nalura Judaei, qui sub Iege sumus nati, In pietate aulem amorem fraternitatis. Ul noi) aJtq-
qui miigislerio ipsius eliam corporaliter imbuli , rius rei intuitu pietalis opera snis quisqtie adversariis
omnia divinse Virtutis suae secreta reseravit, ideo impendat, nisi fralernae tanlum dilectionis. Hoc, yi*
nobis, suis videlicet diseipulis, maxima et preliosa' dejicel, tota in leiitatione procurans, ut quos docendo
Spiritus sui promissa donavit, ut per hsec eliam vos, solum vel redarguendo nequit, ad affeclum pictajjg
qui ex genlibus estis, qui eum corporaliter videre orandq vel bene faciendo convertat.
nequivistis , dlvinae suaenaturae donaret esse parli- In amore autem fraternilalis,cltarilalem. Cbarilalem
cipes, nobis scilicet vos quse ab ipso audivimus do- hoc loco appellat specialiier eam qua Ccndiiorem di-
centibus, vos per ejus tnysteria conseerantibus. Unde ligimps, quae, proficienlibus virlulum gradibus, me-
reclissiine quod supra ait: Gratia vobiset pax adim- rito araori fralernitafis adjungilur, quia nec Deua
pleaiur in agnitioneDomini noslriJesu Christi, quo-.:: sine proximo, nec sine Deo proximus perfecte valel
modo omnia nobis divinaeVirlutis suae quse ad vilain amari,- Et quidem Dei amor excellentiorest a.morfl
et piciatem donata sunt, polest ita (lictuin accipi: proximorum, quia illos sicut nos, Deum vero ex to.lfl
 7i BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. 1. — EXEGETICA GENUINA. 72
corde , tota anima , tota virtute diligere jubemur' ,A Propter quod incipiam vos temper cotnmonerede
(Marc. xn), sed tamen consueludine amoris fralernii his, elc. Quar-evult illos seniper commonere de bo-
oportet nos ad amorem Conditorjs ascendere. Quii nis operibus, quos habere scientiam dicit, et de
enim non diligit fiairem suum quem videt, Deum quem i prsesentia veritatis -esse confirniatos? nisi forte ob
nbn videt quomodopolesl diligere(l Joan.u) 1 hoc, ut scientiam quam noriint operibus exerceant,
Hwc eiiimemnia si vobiscumadsinl et stiperenl,nont et veritatem cujus prsesentia confirmati sunt fixa
mentc custodiant, ne quando per magistros erroris
vacuos, elc. Si sttperenidixit, si adversum bclla vi-'_,
liorum poliori virtute praevaluerint. excidanl a simplicitate et casliiale fidei, de quibus
videlicel magistris in processu Epistolae plura loqui-
CMIenim non prwslo sunl hwc, cwcusest, elc. Ocu- tur. Concinit autem huic senlentia beali Joaunis,
lus scienliam, nianus operalionem designat. Caecus '_
qua dicit: Non scripsimus vobis quasi ignorantibus
esl autem et roanu tenlans, qui, scientiam rectoeope- verilalem
,sed quasi scienlibuseam (1 Joan. n). Ideo
rationis n.onhabens , quidquid sibi rectum videlur autem scientibus vcritatem
ellumen vcritalis manum scribunt, et commo-
operatur, ignorans quasi nent eos ut quod sciunt pbservent. Unde
ad opus quod non videl exlendit, gressus in iter . et Joannesapostoli,
loquens, post pauca subjungit: Vos quod
quod non prsevidet attollit, ideoque repente'.miser audistis ab initio, in vobis
in ruinam perditionis, quain prsescire nequibat, in- permaneat (Ibid.).
luslum autem arbitror quandiu sum in hoc laber-
c.idit. Talis aulcm est omnis cui non prsesto sunt nacuib, etc. Tabernaculo solemus in itinere vel in
hscc quse Pelrus loquitur, quia per incrementa yirltt- bello uti, el ideo se recte
fideles, quandiu sunlin
tum spirittialium ad consorliiim divinilaiis pervenire1
corpore, et peregrinantur a Domino, in tabernaculis.
nos conveniat. Al contra Salomon sapientem monens esse lestantur, in
quibus iler hujus vitse peragant,
auditorem : Et palpebrm(inquil) tum prwcedanl gres- et contra adversarios veritatis certamen
agant.
tus tuos (Prov. iv). Quod est palenter suggerere, ut Cerlus quod velox esldeposiliotabernacutimei. Pul-
in cunctis actibus noslris qui nos finis sequalur, cherrime beatus Petrus obilum suutn non morlem,
scdula intentione jproevidere curcmus, quid sectm- sed
depositionem labernaculi sui dicit, quia nimi-
dum Dei volunlalem, quid aliter agatur solerlerex- rum sic cst perfectis Dei famulis carnis retinacula
ploremus. exuere, sicut viaioribus confecto itinere domum
Qttapropter , fralres, magis salagite ut per bona propriam pro babilatione tabemaculi adire, sicut
cpera certam vestramvucaiionemetelectionemfaciatis. positis in expedilione fugalb hoste vel prosiralo ad
Multi suttt vocati, pauci veroelecti (Matth. xx, xxu). p. patriam redire. Solam namque sibi doraum pro-
Certa esl vocatio cunclorum qui ad fidem veriiunt; priam, solum municipalum , solam palriam norunt
qui vero fidci sacrameniis quoe perceperunt bona in cuelis. De jiua el apostolus Paulus : Scimus, in-
quoque opera perseveranler adjungunt, isti suam quit, si terreilris donmsnoslra hujus habilaiionisdis-
Vocationemet electionemcertam intuentibus faciunt. solvalur, quod wdificationemex Deo habemus,domum
Sicut, e contra , qul post vocationemad crimina re- non manufactain', mlernamin cwlis (II Cor. v).
verluntur, cum in bis ex hac vjla migraverint, cer- Nbn enimindoctas fabulasseculi, etc. Hic paganos
lum jam omnibus quia reprobi sunt reddunt. simul et haerciicos tangil, quorum primi quidquid
Hwc eitim f&cientes, non peccdbilisaliquando. De eos delectabat, deos appellare non tinmeruiit; se-
majoribus peccatis dicit, quaequicunque egerit, non cundi, acceptis Dei veri mjsieriis , de caelero non
habet hxreditalem in regno Chrisliet Dei, pia qttibus divinis Scripluris attendere, sed ad suum potius
oinnis qui supradictis virtutibus se manciparil, im- sensum erroneum bas male inlerpretaudo transferre
munis Domino permanel. Aiioquirisrint peccata mi- sludtierunf.
nora, de quibus scriplum esl: Qttia uon est homoju- Et hatic vjocemnos audivimusde cmloallatam, etc.
stus in terrai qui faciat boiium(Eccle. vn); el nonju- Quidam banc Episiolaui negant a beato Petro apo-
ttificabiiur in conspectu-ttioomnisvivens(Psal. CXLII).iystolo esse conscriptam ; qui si hunc versiculum so-
]
Sic enim abundanler miiiistrubilurvobisintroitus in leriius altenderent, et hoc quod sequitur : Cum es-
teternum rcgnum, etc. Huic loco convenit illud Eze- semus cum. illo in monle sancta, nequ.iquam de Epi-
chielis prophetse, ubi de oedificioin monte consliiulo stoiae hujus auctore dubiiarent. Constat enim, juxfa
loquens ail: E/ in oclogradibus ascensusejus (Ezeclt, fidem Evangeliorum, quia prsefalamvocem sursum
XL).'Et.hic enim beatus Petrus octo viriutum gradus Domino iii monte clarificato idem Petrus cuin Ja-
enumerat, quibu=fugienles mundialis coricupiscenliae cobo ct Joanne coapostolis suis audivit.
corruptionem ad habiiaiionem "regni ccelestisascen El habemusfirmiorem prophelicumsermonem. 11-
dere debemus, lidem scilicet, Virtutem, scientiam , lum, videlicet, quo ex persona Mediatoris Dei et
abstincntiam, paiientiam, pietatem , amorem fraler- hominum dicitur: Dominusdixii ad me, Filius meus
nitatis, et charitaiem. De quibus nimirum gradibus es tu, ego hodie genui te (PsuL n). Si enim quispiam
Psalmista dicit: Ascensus in cerde ejus disposuil (inquil) nostro lestimonio discfedendum putaverit,
(Psal. LXXXUI) ; ei cooiera,usque dum ail: Ambttla- quod in sccreto gloriam Redemploris nostri conspe-
bunt de virtule in virlutem, videbiturDeus eorumin ximus divinam, qued vocem Patris ad eum faetam
Sion(lbid.). •-,'' - . audierimus, cerie serinoni prophelico nemo conlra
75 1N H EPISTOLAMS. PETRI. 11
dicere, nullus de boc ambigere audebit, quem di- _A ritus vellet ore proferrent, nec tamen ea quoe dice-
vinis Scripiuris jam olim insertum omnes verum , rent ipsi mente tenerent, juxta illud Maronis : Dat
cs?e testantur. sine mente sonum ; quod impudentissimi erroris es?e
Cui bene facilis, allendenles, quasi tucernmlucenli palam claret. Quomodo enim audienlibus lam sana
in caiiginosoloco, etc. Ordo sensus est: Cni alten- vivendi consilia darent, si insanis similes ipsi quoe
dentes quasi lucernoelucenii in caliginosoloco, bene loquerentur nescirent? Qnare videntes appellantur
facitis. In hujus elenim sscculi nocle tenebrosis ten- prophctae? Qua ratione scriptum est: Yerbuniqtwd
tationibus plena, ubi difficile quisquam invenilur qui vidil Isaias (Isni. n), aut aliquis prophela, nisi qnia
non offendat, quid essemus si lucernam prophetici in occulto visionum coelestiumlucidissimo mentis in-
sermonis non haberemus? Sed nunquid lucerna sem- luilu cognoscebantarcana, quseforas suis auditoribus
? Non Donec dies palam verbis quibuscunque vellent efferrent ?
per eril necessaria utique. (inquit)
lucescat. Mane enimastabe el cotuemplabor(Psal. v). CAPUT II.
Ad lucernam interim nocturnam pertinet quod filii Fuerunt vero et pseudoprophetmin populo , elc.
Dei sumus, el nondum apparuit quid erimus (1 Joan.
Quas secta Latine, Graecedicitur hmresis, cum quis
iii). El in comparalionequidem impiorum , dies su- B stulta obslinatione errorum
nius, Paulo dicente : Fuistis aliquando tenebrm,nunc quem semel coepit sem-
sectari nullalenus cessat, Quod lia?reiicorum
aiitemlux in Domino(Eplies. v). Sed si comparemur. per esse quis nesciat ?
iili vitaein qua futuri sumus, adhuc nox sumus, et proprium Et ettm qui emit eos Dotninumneganl, etc. De hoc
lucerna indigemus.
emptore el Paulus ait : Empti enim estis prelioina-
Et lucifer oriqlur in cordibus veslris. Quis est luei- et portale Deum in corpbre vestro
gno, glorificate
fer isle ? Si Dominuin dicas, parum est. Lucifer ipse, (I Cor. 6 Merito autem sibi celerem
). perdilionem
clarus nosler inlellectus est. lpse enim oritur in cor- superducunt, qui Redemptorefti suum
negantes,
dibus nostris, ipse illuslrabilur, ipse manifesiabimr. hunc recte confitendo glorificare, et bene faciendo
Dileclio erit qualem nunc opiamus, ct quoniam non suo in corpore ferre detrectanl: quod
omnes/aciunt
esl suspiramus, et qualis erit, singuli in singulis hseretici; nam el Arius, qui Redemptorem nostrum
videbimus, quomodo nunc facies nostras alterutrum in divinitate Patre minorem dicil, et Photinus, qui
videmus. dicit: iChrisius homo est, Dens non est,> et Mani-
. Hoc primum inlelligenles, quod omnis prophelia chaeus, qui dicit: i Chrislus Deus tantiim est, ho-
Scripturw, ele. Pendel hic versiculus ex eo quod mo verus non est, i et Ebion, qui dicit: i Christus
superius ait: Ctti bene facitis, atlendenles; qui enim *•*ante Mariamnon erat, ex ipsa originem sumpsit, i
prophetarum verba attendentes bene utique faciunt, et Apollinaris, qui dicit: • Christus lantum Deus ct
ut per hac lucem habere possint scienlise, lioc pfi- caro esl, animam ralionalem nunquam suscepit, »
mum intelligere debent, quia nullus prophetarum et Pelagius, qui dicit: i Christus Redemptor parvtt-
sanctorum propria sua inlerpretatione populis do- lorum in baptismo non est, quia sine iniquitatibus
gmata vilse praedicarit, sed quae a Doraino didice- concepti, et sine delictis a malre sua geniti, nullum
rant, boecsuis audiloribus agcnda commendabant, prorsus habent peccaium quod sibi debeat dimitti,
quaequein secreto ccelestia arcana perceperat, hoec ideoque Chrislus non est Salvator omnium electo-
simpliciter vel loquendo vel scribendo Dei plebi tra- rum ; i et cseleri cum his haeretici Dominum profe-.
debant, et non sicul gcntium divini, qui quse ipsi cto, qui emit eos pretio sanguinis sui, negant, quia
de corde suo finxerant, hatc lurbis deceplorum, illum non qualem veriias ostendit, sed qualem ipsi
quasi divini oraculi consuita, proferebant. Sicut sibi fingunt prsedicanf. El propterea a Redemptore
ergo prophetse non sua propria, sed Dei verba scri- alieni facti, nihil certius quam foveam perdilionis
hebant, ita et lector eorum non sua propria inter- exspectant.
pretatione potest uti, ne a sensu verilatis exorbilet, »j El mulli sequentur eorumluxurias, etc. Via verita-
sed hoc omnimodis debet attendere, quomodo sua lis blasphemabitur per hsereticos non solum in eis
verba voluerit intelligi ipse qui scripsit. '_ quos suaehaeresi eductos associant, sed in eis quo-
Non enim voluntale liumana altata est aliquande que quos per impurissima sua facta et sacrificia, vel
prophelia,elc. Semper fulura posse praedicere(sic); mysteriaexsecrandaquaefaciunl, in odium Cliristiaui
sed ipseSpiritus eorura corda quando voluit implevit; nominis concitant, exislimantibus imperitis omnes
ita etiam potestatis eorum non erat, ut quaecunque Chrisiianos hujusmodiiiagiliisesse mancipatos. Qua-
vellent docerent, sed quae Spiritu illuslrati didice- libus dicit Scriplura : Per vosnomen meum blasphe-
rant, ea sola dicebant. Haecideo dicimus, ne. quis malur in gentibus(lsai. LII).
ad libilum suum Scripturas exponere audeat. Ridi- Qtlibus judicium jam olim non cessal. Cum jam
cule quidam haecbeati Petri verba intefprctatus est, olim prseteritum tempus significet, noncessat autem
dicens quod sicut fisiula flatum oris Immani, ut re- verbura praosenlisleraporis sit (sic), non aliud intel-
sonet, accipit, nec sonum lamen ipsa quem mini- ligendum videtur, nisi quia jam olim coepitjudicium
strat, quia insensibilis naiuroeesl, intelligere valel; perditionis impiorum, quod eos praoseniialitet'seni-
ita prophelaeDei Spiritu inspirati, ea quaeidem Spi- per excruciat, nullo unquam fine cessabit.
PATHOL.XGIII. 3
 75 BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 76
Si enim Dettt angelispeccantibusnon pepereit. Multi A ac dititurnior aquarum impelus lerram obsidens
enim hicyersiculi uno fine cIauduntur:-iVoutt Domi- alluebat.
»ii« pios de tentalione eripere. Si enim, inquit, Deus Sed eclavum Nbejustitiw prwconemcustodivil,etc.
angelis peccantibus non pepereil, sed eos inferni tra- Constat omnibus quia Noe decirna ab Adam geuera-
difos poenis ad majores in die judicii servat crucia- tione natus est, sed octavum eum nominat, quia octo
lus ; si originalem mundum propter scelera diluvio homines diluvium evaserunt, e quibus jlle unus
perdens, Noe justum servavit; si Sodoraorura ffagitia erat. Idcirco autem oclavi numeri facit menlionem,
puniens, Loth juslitise cultorem ab injustis eruit; ut occulte insinuet quia lempus diluvii discrimen
constat pro cerlo quia novit Dominus pios de lenla- significetexaminis ultimi, quando, damnatis omni-
tione eripere, iniquos vero in diem judicii cruciandos bus reprobis, omnes jusli gloriam vilaeperpetis acci-
reservare. El notandura ineoquod ail, Deum ange- pient. Sex eteriim sunt proesentis socculi setates,
lis peccantibus non pepercisse, quia ipsi mali an- septimaetiam nunc agitur setas, in illa vita ubi ani-
geli non a Deo conditi mali, sed peccando factisunt mse, sanctorum Sabbato felici, id esl, requie per-
mali. fruunlur selerna, ociava est venlura tempore resur-
. Sedrudentibus infemi delractas in tarlarum tradi- rectionis omnium et universalis judicii. Justitiae au-
dit, elc. Hunc versiculum alia Translalio'sic babet: ^ lem prseconem Noe cognominat, quia justitise opera
Sed carceribus caliginisinferi relrudens, tradidil in faciens cunctis inluenlibus, qualiter coram Domino
judicio puniendos reservari. Ostendit ergo adhtic an- vivendum esset ostendit. Neque enim verbo quem-
gelis apostatis ultimi judicii poenam deberi, de qua piam docere reperilur, quippe cujus nec unus sermo
Domirius dicit: Ite in ighem wternum qui paralus . reperilur ad Deum prolalus vel hominem, sed quod
ett diabalQ<etangelisejtis (Matlh. .xxv), qiiamvisjam maximse virlulis est, in tola arcce fabrica, in advenm
pmnalitef hunc infernum, boc est ihferiorem cali- diluvii, in sequeniis oevi primordiis, ore quidem
ginosum aerem, tanquam carcerem acceperint. silenle, sed cordis devotione promplissima jussis
Quantum enim ad subliinilatem cueli, jam liujus obtemperare ccelestibus.
aeris spalium dici infernus potest, sic et quantum El civilates Sbdomorum et Gomorrhmoruin,etc.
ad ejusdem aeris altifudinem, tferra quae inferius Quia civitales impiorum in cinerem fedactas asserit,
jacet, infernus inielligi potest et profuridus. Ruden- dupiiciter intelligi debet. Quia et prlmo per incen-
tes ;auteminferni appellat ipsam Superbiie jactan- dium eas cum adjacenlibus terris in cinerem rede-
tiam, qua angeli ejus spiritus contra Conditoreiri git, ei cum loca incendii postmodum rnortui maris
intumuit. Rtidenles quippe dicuntur furies, quibus uridis contexeJit, servare adbuc vOluit circufnposi-
nautae vela susperidunt, ut flante aura portusiran- ** lani fegionem pfiscse speciem pcenae. Nascuniur
quillitatem relinquant, seseque ambiguis sernper eriiiri poma pulclieriima, quoeei edendi cupiditaiem
ponti fluctibus credant. Quibus convenienter :ruden- spectaiiilibiisgenerant. Si cafpas, fatiscurit, ac resol-
tibus immundornm spirituum conamiria cOiripafan- vuritiir in cinefem, fumumque excilaftt,quasi adbuc
tur, qui .mox ut, :flatusuperbiae'impulsi,:seadversus ardeant. TJnde 'in librb Sapientise dicitur : Hmc
Conditorem -erexerunt, ipsis elationis :siisecbhatibus jitstiim a pereuiiiibusihipiis liberavit'fugiehiemdescen-
inabyssiprofundasuritrapli. Qdidairi ^Godicefslia- deiiteiijne in Pentapotim. Cujus in testimohiumnequi-
bent: Sed fugientibusinferni detraclds in taftarum tiw 'fuhiigabundd coristut desefta terfa, et in certo
tradidit, quod VocemvelsupernaeelatioiliSi vfeleju- teiriporefrticlus habenlesarbores(Sap. x).'Subauditur:
latus in pcenis signilical. -Rugiunliiamqiiefere, cuth Et ipsbeiuniigabUiidse Conslarii desertse. Et lioc est
velfamem vel quid aJiud paliuntur, "propler nimie- qiiod liic 'qubque subjungitur :
tatem elationis sferremonvalentes, si quid eis "adver- Exemptum eorum qui itnpieacluri sunt ponehs.Nam
silalis occurwrit. et igriis qui Sodomitas seniel puriiit, osteritiitpaieri-
Et origindti tnundb non pepercit.Idem ipseriiuiidtis ter quod impii sirit sine fine passuri. Et quod terra
est, in quo nonc bumanum genus 4vabitat, quem I» eorurii fumigabunda corislat, quod ffuclus ejus pul-
inbabitaverunt iii qui ;ante diluvium iuerunt. Scd cherrimi cinerein habent inlus el fetorerii, aperte
tamen. recte originaiis mundus iile, qiiasi alius dici- omnibus sseculisinnuit quia deleclatio carnalis, etsi
tur, quia sicut in cohsequentibus fhujus Epistoiae siuilbrura mentibiis ad'praesens arrideal,T)ibil lamen
scriptttm contirietur, iile tunc mundus 'aqua inUn- In invisibilibus riisi incendium sibi reserval, nisi
datus periit, et ccelis videlicet qui erantprius, id est, ulfumtis tornieritofum ejus in ssecula sseculorum
cunclis aerisdmjus turbulenti spatiis aquarum ac- ascendat.
crescentium altitudine consiiinptis, ierra quoque in EtjuslumLothoppressum, etc. Cruciabarit quidem
alteram faciemexcedentibus aqtiis immutata. Nam sahctuiri virum iniqria "proximorum facta pariter ct
elsi montes aliqui atque convallesab'ii>Ulb facii Cre- verba; quae quotidie -cernens nullatenus corrigero
durilur, iion tahien tanti quanti riunc iri orbe Cer- valebat; sed tamen ipse' tam circumspectese gere-
nuntururiiverso. Quod negari forte ptjiuissei, si non bat, utnecvisis eofum flagitiis,'necaudilis, in ali.quo
etiam nunc -omnibus arinisierrarum faciem cerne- castae suse meniis fuscarel inluilum, sed indefessa
reraus aquarura isubvfersioiiemuiatam. Quod lanto intentione cceptissuse "ustiiiaeinsisiebataciibus.Vel
magis tune fuisse faclum creditur, quanlo major certe aspectu et auditu juSttis erai, 'qula riibii ineo
-J7 1N II EPI^TQLAMS. PETRI. ?3-
proesentes nisi justitiseopera cernqbant et audiebanl A } Marciqnitas, et Cerdonjanps,,plufesqqe tijips liistp-r
eloquia, nihil fama de illo per abseples, nisi quqd ad ria ecclesiasticarefert. be qpibus,rjjcte cnm dixissei:
juslitiam perlinerpt vulgaba!, ad exemplum beati Blqsph.emantes iii cormpliqnesuq per'tbun\,adjpnxit :
Job, qui ait: Auris audiens bealificabatme, et oculus Perpipientesmercedeminjusiiliai.Mercedemnamque
videnslestimoniumreddebat tnihi (Job. x.xix). Et no- injustitiaepoenamdicit, quam opera injustitite mereu-
tandum quod beaius Petrus in hoc loco bominici lur, maxime in eis qui cum ipsi corruptioni carnis
magisterii seqoitur exemplum. Etipseenimbominus serviant, nibilominusconversalionemeorum qui casto
in Evangciiode die judicii ioquens, subitaneum vel vivunt blasphemant, cumipsi vesanis tcneantiir erro-
diluvii velignis Sodomiticiadventum ad memoriam ribus, eis qui sanum sapiunl delrahere non ces-
deducit, ubi jusli liberali, reprobi autem sint inopi- sanl.
naiae perdiiionis iaqueo comprehensi. Sed el alio
Vblupialemexislimantesdiei deliciasceinquinalionis
loco cum discipulorum animos a faslu elalionis com- et maculm. et in bono accipitur et in malo.
Voluptas
pescere curaret, angelici casus illis proponit exem- In bono quidem, sicut paradisus voluptatis dicitur, et
plum, Videbam,inquiens, Satanam quasi fulgur de sicut in psalmocanitur : Et lorrenle
ccelocadentem(Luc. x). voluplqtislum po-
g la&iseos(Psai. xxxv).In maloautem, utSaloinon ait:
NbvitDominuspios de tenlalione eripere, elc. Ini- Adolescentiaenim el
dicit in diem cruciandos non voluptas vana sunl (Eccte. xi).
quos judicii reservari, Sed et indiiTerenteraccipitur, juxta hoc quod Sara
quia etiam -ariiediem judicii soluti corpore pcenas dicebal: Posiquam senui el dominusmeus vetulusest,
luant pro merilis, sed quia graviora eos in judicio
tormenta exspcctent quando et in corpore recepto voiuptalioperamdabo (Gen. xvm)? Voluptasergp b.oria
recle riiei vocatur, qua sancli quique deleciahlur in
puuienlur, qui nunc in anima sola crucianlur. Uade Doraino.Voluplasaulemmaianociisest, cum reprobi ad
et bominus his quaeverbum Evangelii recipere no-
perficienda opera tenebrarum perverse delectantur.
lucrnnt, civitatibus cxprobrans , ita conclusit: Re- Bene ergo dicitde injuslisquod voluptatem existiinent
missius eril terrm Sodomorum in die judicii quain1 diei, delicias
coinquintitionis et macula1, quia iniilti
vobit. in tantumsocordes, perversiet inverecundi, exjstunt,
Magisautem eos qtti post carnem in concupisceniia • ut cum deliciis
impnrissimis vacent et exsecrandis-
immunditim«stiiMiaHl.Forriicaiores dicii, qui pro rea- simis, iias tamen ipsi optimas et quasi iu.cifluasju-
lu suae cOrruptionismajora in judicio quarii gene- dicent. Quidam
primum hujus versiculi verbum prai-
raies iniqui tormenla patientur. cedenti versui jungunt, ita legentes : Percipie/iies
Dominationemquecontemnunt,audaces, stbi placen- Q . mercedem
injustitiw volupiatem, et exponunf juxta
iet. Superbos dicit et arroganles, qui et ipsi gra- illud
aposioli Pauli : Tradidil illos Deus in d(.s\deriq
viora generalibus sint supplicia luituri. cordis eorumin immundiiiam,ul contumeliisqff.cjai.t
Seclasnonwetuunt introducere,btasphemantes.Hae- corpora sua in
semelipsis(Rom.i). Ei.paulo ppst: 7'«iv
reticos dicit, qui blaspbemanles fidemvel vitam or-
piludinetnoperanles, meicedemquqm oporfuil erroris
thodoxoruin, sectas id
suiiioniinis, est, hoereses, in- sui in semetipsisrecipienles. El sicui npn pr.obaversifni
ducunt, qui et ipsi cum prioribus audiant, quia for- Deum huberein nolitiam, tradidil eos Deus i/t repro-
lioribus foriior instal cruciatio. bum sensum, ul facianl qtue non fionveiiiunl(Ibid.).
%]b'tottigelifortitudine et virlule cum sint majores, Sed nos dislinciionem
non porlanl adversum se exsecrabilejudicium. Quod guam i.nbe.aii papse Gregp,ijj
ait: Ubi, sigviiticatin eo quod dominalionem conlem- opusculis invenimus, se.guendame.ssep.ulayimus^
Pellicienlesaniniqsinslabiies.•PeJ.liiees
appeMsiiriS(0-
nunl, qupd audaces, quod sibi placenles sunt, quod
lent meretrices, sji.mptoy«cabu.lo.a ppjluii«ipe0^ftj;«
hsereses, id *st, sectas faciunt, quod •blasphemant.
suae formosjiate ,qua inpautos illicjupl. P<elJ,i-
!I«cnamquefaciendo,angelidaemonia fieri, acpcerias pellis
suaesuperbiaesolvere, meruerunt. Neque enim spi- ciunt ergo animas jnsiabiles, quieas nia.l^d.ocei.i.do
ritualis eorum natura patiebatur concupiscenliaecar- *^ erronei.s variorum dogniaiu.pi ;sectis qtiasi ;Cpi),slu^
nalis obscenitale pollui. Nisi forte curo ad hanc iio- praiuium Iuxibus subduul.
miucs iliiciunt, pro e&quoque illos, sicut el pro cse- Secuti viam Balaam ex Bosor, etc. Plerumque Jiac-
teris jjuaebominibus mala agenda persuadent, judi- retici tam -stulta dogmata, '13111 exsecranda ;proferunt
'
candosesse siguificat. sacramenta, ut eliam liebetum sensus, et paganorum,
Hi vero velut irrationabilia -pecomnaturaliter, etc. et qui ratione diviuoecognitionisomiiimodis«arent,
Sicut irraiionabilibus animantibus naturale est caasa, iliorum detestentur insaniam, -iliorumdistoria ei Beo
pnbuli 'saepiusin captionem et perniciem ignoranlcr> contraria itinera sanius sapiendo redarguat. Et quod
iricidere, ita hserelici, comparati jumentis insipien- pejus, quia frequenlius esi, nonnUnquamuuilti ca-
libus, ob appelilum suse corruptibnis explendum, llioiici in tantuin mercedem amant iniquilatis, ut
ihcorrnptam sanamquecatholicseEcclesisedoctrinami eiiam docti ab iudoclis, a laicis cierici merilo Iace-
blaspbemantes ac vitam, sempiterrise sibi perditionisi . renlur : qui jure comparanlur prophetse, qui vcrbis
laqueos impia lemefitale nectunt. Quales exslitisse> asinsecontra aiaturani iloquentis corripitur, nec !la-
liaereticosipsis aposlolorumtemporibus, Simonianos,, men a proposilo pravi ilineris retardatur. Qutbus
^knandrianos, Basilidianos, NicoiaUas, Ebionitas,, eiiam aptissime nomen congr-uil civitatis de qua
79 BED^E VENEUABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETiCA GENUINA. 80"
Balaam venisse perhibelur ; Bosor namque carneus, A Venientin novissimisdiebus, in deceplione,illusores.
sive in tribiilationedicitur. Neque alia magis causa Illudenies, videlicet fidei, et spei Christianorum,
luxuriosis existil verbum veritatis amore pecuniae quod lempus sibi resurrectionis futurum frustra pro-
vel desideriorum lemporalium adulterare, quam mitlant.
quod carnis se concupiscentioemancipaverunt, in- Juxla propriasconcupiscenliasambulantes,etc. Apo-
digni nimirum aposiolica laude, qua veros fideles slolus Pauius scribens ad Tliessalonicenses,Rogo, in-
glorificans ail : Fos autem, fralres, noit eslis in quil, vosper adventumDoinininoslri JesuChrisii, et «o-
carne, sed in spirilu (1 Thess. v). Unde et in tribula- strw congregationisin ipsum, ul nen cila movcaminia
tione sunt positi, iion quidem ea qua pro Domino veslrosensa, ncqueterreamini, neque per «c-
spiritum,
ipsi patiunlur, sed in illa potius qua animos infir- queper sermonem,neqtieper epistotamtanquamper nos
inorum perversis operum suorum exempiis, nc ad
missam,quasiinstetdiesDomini(IIThess.n). Reprehen-
salulem e\surgere vel resipiscere possint, oppri- dit ergo beattis Peirus, el illusores
nunctipat cosqui
lriiiril. Sed et nomen ipsius Balaam, qui vainis pu- adventum Doiuiiii el
lalibus prombsa tardare asseveranl ;
pulus sive prsecipitans eos inlerprelatur, coercet Paulus eos qui diem Domini instare autu-
convenit. Qui enim agnilam veriiatis viam spunte manl. Unde constat omnibus qui
nisi vantts sunt diligunt adveutuin
ipsi deserunt, quid populus? quid " ejus nientem in hac opinatione temperanlius colii-
nisi in praecipiliumsuos miltunt audilores, quibus bendam, ut neque advenluruni
illos vicinum, ciliusque
non salutaria quae corrigant, sed quse dele- eumdem diem
Domini, neque rursus lardius adven-
ctent, erronea De
proedicant? quibus bene subditur: tare suspicemur, sed hoc solum seduli procuremus,
Hi sunl fonlessine aqua, elc. llos yersiculos san- ut sive ocius sive sero
nos possit
ctus Hieronymus in libro contra Jovinianum ponens invenire dum venerit. veniens, paralos
ita explanat : « Nonne tibi videtur pinxisse aposlo-
Latet enim eoshoc volentes,quod cmli eranl prius el
lus novam imperitiae factionem? » Aperiunt enim
fnntes scientiam, quia quem non babent do- terra, de aqua, etc. Terra de aqua consistit, qua in
quasi
clrinarum promittunl imbrem, veiui nubes prophe- principio creaturarum dixit Deus : Congregenluraqum
tise ad quas pervenial veritas Dei, et ttirbinibiis in congregalioneuna, el appareal arida; el faclum est
sic (Gen. i). Eadem per aquam consisiit Dei verbo,
exagiiantur doenionum atque vitiorum. Loquuntur
quia divina dispensalione venis aquarum tota inlrin-
grandia, el totus coruin senno superbia est. Immun- secus
dns est autem omnis qui exallat cor suuni, ut qui plena est, sicut corpus animanlium venis san-
redundare conspicimus, ne videiicei ariditate
paululum refugerint a peccatis, ad suum reverianliir guinis
errorem, et studeanl luxuiise ciborum carnisque de- Q defi.ceret, si aquarum irrigaiio cessarcl. Denique vi-
liciis. Quis eiiim non libenter audiat: Manducemus denius aestalis fervqre terras absumplo huniore flac-
et bibamus, el in oeteriiuin regnabimus (Sap. n; cescentes, et mox in pulverem quem projicit ventus
Isai. xxn; / Cor. xv)? Sapientes et prudentes pra- esse conyersas. Alia Editio habet : Cmlieranl olim
\os vocanl eos qui dulces sunl in sermoue. de aqua el per aqtiam coiisliluti. Significat auteni
Conligiienitneis illud veri proverbii: Canis reversus aerem istum bumidum et luibidum. Jlunc ctenim
ad vomilum suttm, elc. 'Verum hoc csse proverbium Scriptura ccelum, el aliquando ccslps appellare coiir
dicit, quia de Proverbiis Salomonis testimoniuin suevit. Unde scriptum est : Milvus in cmlo cognovit
assumii, quod ibi cum expusilione positum est : lempus suum (Jerenu viu).
Sicui canis, inquit, qui reveriitur ad vomilumstium, . Per quw ille%tunc mundus aqua inundalus periil.
ila stultus qui iteral stullitiamsuam (Prov. xxvi). Et Per qum ille tunc, per ccelos et lerram dicil, quse
addidit de suo : Et sas lola in volulabroluli. Canis prius nomiiiaverai. Per hoec enim perdita mundus
crgo cum vomit, profecto cibum qui pectus deprime- qui "n his consiiierat periit. Nam superiores roundi
bal projicil. Sed cum ad vomitum revertitur, unde parles diiuvium minime langebat. Periit ergo terra,
Jevigatus fuerat , eo rursus oneratur. Ei qtii ad- quia submersa el cboperla aquis non solmn tanto
missa plangunt, proleclo nequltiam, de qua male tempore insitiim sibi fructifieandi siatum perdidit,
saliati fuerani, et quae menlis intima deprimebat, sed eiiam, sicut, supra docuimtis, dissimilem pleris-
confitendo projiciunt; quam duin post confessioriem que in Iocis ab ea quam primo acceperat faciem re-
repettinl, rcsumunt. Sus vero in volutabru luti dum cepit. P.erierunl et cceli secundum quanlitatetn et
lavalur, sordidior redditur. Et qui adniissum plangit, spatia aeris bujus. « Excrevit enim aqua, ut sanclus
nec lamen deseril, poenoegraviori.se.suljjicit, quia Auguslinusail, et lotam islain capacilaiem ubi aves
et ipsam quam flendo impetrare potuit, veniam con- volitani occupavit. » Ac sic utique cooli perierunt
tcmnit, el qnasi in lulosa aqua semetipsum voluit, propinqui terris, secunduin quod dicuntur aves cceli.
quja dum fleiibus suis vitoe mundiliam subtrahit, Stinl autem (inquit) et ccelicoelorum superjores in
anle Dei oculos sordidas ipsas etiam lacrymas facit. firmamenlo, sed utrum et ipsi periluri sint igni, an
CAPUT IIL hi soli qui etiam diluvio perieruni, disceptatio est
Hanc ecce vobrt, charissimi, secundam scriboEpi- aliquanto scrupulosior inter docios.
tiolam, in qtiibus, elc. In quibus, ia Eoistolis dicit, Cceliautem.qui nunc sunl et terra, etc. Patet ergo
sive in eis ad quos epistolas scribit. seiiteniia benti Petri, quia iliam terram et ilios cce-
8] !N I! EPISTOLAMS. PETRI. 8-
5os qui diluvio perierunt, et post diluvium repositi A _ quantne inillc sunt ann., hoc ad causam feferunt,
sunt, igni ultimo perdendos asseverat. quoil necesso sit eos qni cum peccatis aliquibus de
Unumvero Itocnon lateat vos, charissimi,qttia unus corpore exeunt, et lamen ad cleclorum sortem prae-
dies apud Dominum, ctc. Quidam hanc senlenliam deslinati sunt, tanto tempore per ignem purgari, et
ita intelligendam putanl, quasi dies judicii lanlam sic demum remissis omnibus peccatis ad vitam ve-
babeat longitudinem , quantam mille annorum spa- nirc. Scd hi non vident quaniae sit impudentioecre-
tium , non cbnsideranies quia non ail simpliciter erit dero quod lantus perfectorum et jusiorum coetus,
UIIMSdies sicut mille anni, sed : Umis, inqnil, dies receptis in ictu oculi corporibus beaiis et immorta-
apud Dominumsictit milleanni. Quia nimiruin in co- libus, per mille annorum spatia debeat jn aerc vel
gniiione divinaevirtutis, ei praeterila , et futura, et in tcrra finein exspeciare judicii, et iunc dcnium,
proesentiasequaliier consjanl. El quse longa nobis et proeparaiis ad inlegrum sociis, diu exoptatam audire
quae urevia videntur temporum curricula, sequalis senteiiliain : Venite, benedicti Patris mei, percipite
«tique sunt spatii apud Condilorem temporum , regnum (Multh. xxv).
juxla illud Psalmistae.: Qtioniainmille anni ante ocu- Advenielntilemdies Dominiul fur, etc. lllos procul
les 'JIOSJsicut dies hesterna, qum prmleriit, et sicut dubio ccelosdicit qui in diluvio liansieruni, hoc est
euslodia in nocle (Psat. LXXXIX),quw pro nihilo ha- B ] aerem hunc lerrse proximum, qui igni pcrdendus
bentitr, anni eorum eriinl. Sicut enim conslat quia est, tantuin (ut recte creditur) spatii leneniem,
Psalmista inille annos non diei fuluro judicii, sed quantum aqua diluvii tenebat. Alioquin si quis coelos
jjiei hesterno qui praeteriit, ante oculos Conditoris superiores, ubi sol et Iuna et astra suiu posita,
adaequai, imo omnes annos nostros, id est soeculi iransiluros asseverat, quomodo vult illam Domini
bujns omne tempus custodiaenoctis unius, quaeeit senieniiom iutelligere qua dicilur : Tunc sol obscu-
quarta pars noctis, assimilat, ita bealus Pelrus quasi rabitur, cl luna non dabil lumensuum, et-stellm cadenl
iinumquemque diem Saeculiproesentis mille amiis et deccelo (Matih. xxiv)? Si enim locus siderum trans-
niille annos unicuique diei apud Douiinum oequipa- ierit, id cst, cceluin, qua ralione potestdici in eadem
rat, id esl, ejusdem mensuroe asseveral. Quia vide- die Doinini, et sidcra vel obscurari vel cadere, et
licei omnia, el parva et magna, sequalifer ipse con- ipsorum siderum locum in quo fixa lenentur, igne
spicil. Et quideni Petrus si hoc de die judicii vellet: absumente, transisse?
taiiium intelligi, quod vere tantse esset longitudiBis; Eiementa vero calore solventur. Qualuor sunt ele-
quanlse sunt rnille auni nostri, poterat utique aper- mema, quibiis niiiniius iste consistit : ignis, aer,
iiiis suam indicare sentenliam, neque opus esset ad- aqua, el lerra, qtisc cuncta ignis ille maximus absu-
dere, apud Domiituin,quia ille dies uitimiis si laiilse: *" met. Nec tamen cuncta iu tantum consumet, ut fun-
esset longitudinis, eliam hoiiiinibuscunclis ubi adve- dilus non sint, sed duo in lanium consumet, duo
nisset appareret. ldeo auiem haecA[iostoluscomme- vero in meliorem restituet faciem. Unde in sequen-
niorat, tit convincateos quos dieere prsemiserai: Ubii tibusdicilur :
est promissiou.tit adventus ejus? ostendens Dominuoii Novosvero cceloset novam terram. Non dixit alios
ncquaqiiam oblitum suse promissiouis aut adventus,, ccelos et aliam terram, sed veteres et aniiquos in
ad judicandum vivos et mortuos. Sed cum ita uniim- melius commutandos,juxta hoc quod Davidail: Inilio
qiieiiique diem sa-culi nostri seterna sua niemoiiai terram lu fuiidasli, Domine,et opera manuum luarum
coinpleciiitur, ut annorum mille circuitus, ita milles sunl cctli. Ipsi peribunl, lu autem permanes,el binnia
annes ut unius diei spalium sine labore circumspi- sicul vestimenlumveterascent,el sicut operlorium mu-
cial, manifeste intelligendum quod ipsorum quoquei tubis ea, et mulabunlur (Psal, ci). Quac crgo peri-
diernm et annorum onmitim linein cerlissimc nove- b.unt, veterascent, et mutabunlur, constat pro certo
ril, etabsqueulla dubielate hoc quoqiieproenoverit, tguiaconsiimpla per ignem, mox, abeunte igne, gra-
quando adventus ipsius clariias revelanda, quando liorem resument speciem. Praueriit euim iigura
promissa sint saiiGtispraemiareddenda. Undeet recte: _ bujiis mundi, non stibslanlia, sicut et carnis noslrse
subjmigilur : non siibstaniia perit, sed iigura immutabitur, quando
Non lardat Dominuspromissionem suam, etc. Qui quod seminatur corpus animale, surget corpus spi-
ergo omnia novit lempora, novissimaet antiqua, noni rituale (/ Cor. xv). De igne autem el aqtia nil tale
lardai piomissionem suam, sed lianc utique ini legimus, quin polius liabeinus in Apocalypsi: El
tempore quod.aute omnia tempora futura praedesti- tnarejani non esl(Apoc. xxi). Habemus in prophe-
navit ostendit. Ideoque adhuc diJTert,ut eleelorumi lis : El lux tiicernmnon lucebil tibi amplius (Apoc.
prius summa, quam cuni Palre ante saecttla decre- xvm).
vit, adimpleatur. Unde et in Apocaiypsi animae. Et promissa ipsius exsneclamus, in quibusjustilia
mariyruni qni diem judicii et resurrectionis ejus; habitat. Justitia habitat in futuro soeculo, quia tunc
adrentare siliebant, audierunt, ul requiescerentt cuique fidelium pro modo sui certaminis reddetur
ictupus adlmc modicum, donec impleretur conser- corona justiiise, quod in hac vita nequaqtiam iieri
vorum et frairum eorum numerus. Qui autem proe- potest, juxta illud Saloinonis : Vidi sub ,sote in loco
fjiam beaii Pctri sentenliam ila intelligunl, quasii judicii impietatem, el in laco justilim iniquiiatem. Ei
diceret diem judicii lantsb longiiudinis, futuram, dixi in corde nteq : Justum e,liinpiunijttdicabil Dexis,
83 BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXGGETICA GENUINA. 81
ei tempus emni rei lunc eril (Eccle. m). Et itcrum : A i ipse Peirus, easdem epistolate relegens, laude eas
Vidi, inquit, calumiiias qum sub sole geruntur, et 'la- dignas judicat. Quia tiimirum hoc ipsum quod se in
crymas innocentiiim, el censolatorem neminem, nec illis merito reprebensum invenit, non quasi injuriam
pesse resistere eorumviolentimcunclerumauxilio de- aspernantcr, sed gratulanler quasi officium devotio-
stititlos, et laudqvi magis morlubs quain viventes nis accepit. Tales esse ad invicem non quiJibbl mof-
(Eccles. iv). Ideo nainque magis mortuos ihnocentes talium, scd iUi soli norunt, qui didicerilnta Do-
quam vivenles laudavit, quia illi adliuc in cerlamine mino mites esse el bumiles corde, qui sciunt hOhore
positi, isli aulem perpetuoe beatitudinis sunt mer- invicem praevenire»
cede donati. Ideo autem sub sole calumuias se vi- ln quibus sunt qumdam difficilia irilelleclu, elc.
disse querebatur, quia supra solcm noverat Judi- Omnes Scripturas boerelici depravant. Nullus est
cem esse justum, qui in aitis habiiat, el humilia re- enim vel Novi vel Veteris Testamenli liher ih quo
tpicit (Psal. cxn), supra solem mansiones in quibus non inulta perverse intellexerinli Sed et ipsas saepe
jusli debiia juslitise suae praemia percipiant. Potest Scripturas a suo siatu pervertefunt, vel demendo,
hoc quod ait: ln quibusjustilia habitat, cliam juxta vel addendq, vel mutando quaecunqiieillorum peifi-
illud Psaliniftae intelligi : Hwc porla Domini, jtisli dia diclasset. Sicut constat Arianos de Evahgelio
intrabunl per eatn (Psat. cxvn). El in Apocalypsi, de " erasisse quod Salvator ait: Quia Deus spiritus est
civilafe superna joannes : Nec intrabit in eam, in- (11 Cer. ni), quia riolebant credefe quod Spirilus
quit, aliquid coinquinalumet faciensabominqtionemet sancius Deus essel omnipoteiis. Quos recte indo-
viendacium, nisi qui scripti sunt in libro vitw Agni ctos vocat et instabiles, quia nec lumen Scieniiae,
(Apoc. xxi). npc stabilkalem babent menlis, qua inler doclos
Propter quod, charissimi, hwc exspeclanles, sata- donec erudiantur permanearit. Unicum namque iri-
gite immaculati, etc. Hae sunt vigilise sanclac, de doctis remediura est, buniili stabilitate doctoruin
qnibus Dominusail : Bealisefvi itlijjttos, cumvenerit verbis audilum praebere; Quam stabilitalis graiiam,
dominus, invenerit vigilanlcs(Luc. xu). Yigilat nam- quia haerelici non habent, Vento superbise quasi
que qui se a sordibus viliorum immunem custodit, paiea levis, eliam de Ecclesia tolltiriliif. De quibus
qui, quantum in se est, cura omnibus bomiriibus bene subditur:
pacem babet, qui* in seipso pace felicissima ulens, Ad suam ipsorum perditibnem.Qtiia qui Scripturas
onincs carnis illecebras spiritus regimini subdit. El sanctas depravarri, qui fidem catliolicam turbare ac
hene cum djceret ; Satagile immaculali et inviolati pervcrlere conantur, hon aliud in hoc quam seipsos
inveniri, addidif ei_ id esi, Domino, quia iJle solum „ condemnant. Ecclesia auiein Cliristi, discussis er-
periecle mundus est, qui divino judicio mundus est. rorum tenebris, vefa sua luce fruitur. Unde bene in
Unde in laude bonorum conjugum dicitur: Erant fine Apocalypsis,quae clauSula et qiiasi signaculum
qutem justi qmboqnte Deum (Luc. i). Bene ante est totius divinae Sdriplurae, dicitur : Si quis appo-
JDeum,quia liumana sacpejudicia fallunt. sUefit dd hmc, appbnet Deus super illum plagas scri-
Et Domininoslri longanimitatem salutem afbitra- ptas tn librb isto; et si quis diminuerit de verbislibri
tnini. Nolite putare quod tardet promissioncm Do- hujiis proplietim, tttiferei Deus parlerii ejus de libro
niinus, sed inleliigile qupd ideo longanimiter exspe* vitmet de civiiatesditcta, el de his qumscripla sunl in
ctat, ut piures salvenlur. librb isto (Apoc. xxn). bifficilia auleiri intellectu in
Sicui el cftarissimusfraler msier Paulits sccuiidum Epislolis Patili, pae ab itidoclis et instabilibus dicil
daiamsibi tapientiam scripsit vbbis.Pauiurri illisscH- esse depravata, illa siint niaxiine in quibus de graiia
psisse commemorat, quia etsi Paulus ad quasdarii bei loqiiitur, quw jusiificet ithpibs (Rorit.iv), boc esl
spepialjler sciipsil Ecclesias, omnibus taincii gerie- ex impiis faciat jusios. Dicit enira ipse : Ubi abtin-
rajiler, qux per oibem sunlj quaequerinani PatliOli- ddvit peccatum, supefabundavit el gratid (Rom v).
cam faciunt, sciipsisse probaiur Ecclesiis. Et ho- Quod illi riori inteiligentes putabant eum dicere:
tandurii qiiod hie Petfus Piitili sapiehtiahi laudat, Q Facidnius tridlaui veniant boiia (Rom. iii). Absit au-
ipsp' aulori) Punlus dc se dicil: Ego eiiimsurn inirii- tein ut Paulus siios auditores ad promerenda bona
tnns apQstelofdm,quinon sum digiius vbcari aposib- doceat facere mala, cujus omnis iuteiilio cst a malis
lus, qumiiampersecnsussum EcclesiamDei (ICof. xv). coercere, et ad boha agenda quoscunqne potest ad-
Eccp SBPaiibis prise-e suac iufideliiatis iheinor hii- vocare. Sed ciiri) dicit, Ubi abundavit peccalum,su-
niiliatj et nliorins! apostolortnn iniiocentiaii) prae: perabunddvilel gratia (Rom. v), donum graliae pcr
fcrl. Ecce primus aposlolorum, quasi oblilus suii hoc Vehemenliiiscomraehdat, quse el magna solt-t
prioratus, el daiaruin -stbi claviurii regni, datami conversis, ei miriofa dimittere peccala. Et quanto
5'aulo sapienliam miralur. Quia nimirum morjs est qiiis majora ante coriversionem peccata commisit,
clceioriim iit aliorum magis quairi suas inireniur lantb hiajoferii gfaiiae donaniis indulgentiara con-
virtiites,- per quas se ad profeclum fexcitenl. liem- versus accepit. Loquituf ergo hoc Apostolus de bis
que notandum qnnd Paultts iri Epistolis suis dicit : qtise jarii conimisimus peccatis, ne quis dcspera-
Cum autem venisset Cephas Antiocliiani, iri faciemeii tione vehiae pro magnitudine facinorum pereat; ison
tesliti, quib rcprchensibiiiseral (Galat. n). lieprehen-- autem, ut inimiei iiilerpretabanHir, suadebal phna
dit ergo Padus in Epistolis suis Petriiin, et lanicnt facere pecciia, ut potiora per bsec recipereiit.
85 ~ 1N I EPISTOLAM S. JOANNIS. 86,
bona. Undeet beatus Pelrus recle admonendo sub- ,A Anibulabunlde virlule in virtulem, videbiturDeus deo-
jungit: rumin Sion (Psal.Lxxxm).
Vos igitur, fralres, prmscientescustodite, etc. Prae- Ipsi gloria el nunc et in diem wternUqtis. Gloria
scienles, quia insipientes raultifarios inlroducent semper Salvatori Oeo et bomino nostro, el nunc
errores, quidam judicium futurum negantes, qui- cum inter quotidianas adversitatum pressuras adhuc
dam eloquia divina falsanles, quidam male. inler- in carne positi peregrinamur ab illo, et maxime tunc
prelanles, quidara frena luxurise laxantes, alii cum diu desideralus cunctis gentibus adveniens,
aliis atque aliis deceptionum fraudibus miserorum prsesenlia nos susevisionis fuerit illustrare dignatus.
cerda demenlanles, custodite, ue qua seducenlium Qnam quia interim suspirantes, merito sedtili can-
astutia a fidei veslrse firmilate decidalis. tamus: Quiamelior est dies una in atriis tuis super.
Cresciteveroin gratia, etc. Juxla illud Psalmistse: millia (_-Psal.LXXXUI).

m PRIMAM EPISTOLAM S. JOANNIS.

CAPUT PRIMUM. B manus eorum tractaverunt de Verbo yilae , cum

Quod fuil ab initio, elc. Hanc Epistolam beatus veram eum. recepisse carnem , quamyis jam incor-
Apostolus Joannes de fidei et charitatis perfectione ruptibilem, absque iilla dpbielate cqgnoverunt, au-
conscripsit, laudans devotionem eorum qui in uni- dienfes ab illo ipso : Palpute ct videte, guia spirittts
tate Ecclesiae perseverabant; porro illorum impie- camem el ossa non habet, sicut me videtis hqbere
talem coarguens, qui Ecclesioe pacem vesano do- (Luc.xxjv), Bene auiem dicitur : Et tyqnus noslrmcon-
gmate turbabant, Cerintbi maxime et Marcionis, qui treclaverunt de Verbo pilm, quia cum veritatem resu-
Christum ante Mariam non fuisse contendebant. scilatse carnis ejus a mortujs etiam manibus con-
Propter qtios 'etiam Evangelium suum scripsit, ibi trectando probarent, certius eum Vprbqm vitae, hqc
quidem et suis et ipsius Domini verbis consubsian- est Deum verum, esse cognoverunt. Unde et Tbo-
tialem Patri Filium affirmans, bic autem quaea Domi- mas, qui specialius euni palpare jussus est, mox
no didicit propriis sermonibus depromens, et hsereli- ubi palpavit carnem, Deuni confessus est, dicens,
corum stultitiamapostolicaaucloritaterefeilens. Unde Dominusmeus et Deus meus (Joan. xx),
niox in capite Epistoloedivinitatem siraul et humaiii- Et vila manifestalaesl, etc. lllam vitam dicit qua3
laiem veramejusdemDei et Domini nostri Jesu Cbrisli in Evangelio loquitur : Ego sum resurrectiQ et vitq
designat dicens : Quod fuil ab initio, quodaudivimu.s.C (Joan. xi); quse manifestala est divinis in carne
Fuitenim abinitioFilius Dei, sed eumdem Filiurn Dei dcclarata miraculis, videruntque discipuli prsesenies
in homine apparentem audierunt, et pculis vidertinf quod posteris indubia verilate iestarentur, quando
discipuli, quod ipsum in Eyangelio lalius explica- signa faciens, sictit ideni Joannes scribit, manifesta-
vit. Nam quod hic ait: Quod fuil ab initio, boc est vit gloriamsuam, el crediderunl itt eum discipuli ejus
quod in Evangelip dicit: In principio eral Verbum,et (Joan. n). Et quia Joannes aposlolus vitam se mani-
Verbumeralapud Deum, el DeuseralVerbum. Hoc erqt Jestatam vidisse cum suis coapostplis testatur, cpnr
in principioapud Deum(Joan. 1). Et quodjhipsubdidit: fundatur cum suis sequacibus Apelles hrereticiis,
Quodaudivimus,quod vidimus eculis noslris, l)pcest qui eamdem vitam, id est, bomjnum Salvaiorem,
quod ibi latius subdit : El Verbuincaro factum est, noii Deum in verilate, sed hpniinem in phantasia
et liabitavit in nobis, el vidimus gloriam ejus, glorigm mundo apparuisse conteiidit.
quasi Unigeniti a Patre (Joan. 1). Et ne parum di- Et annuntiamus vebis vilqm wleriiqm, etpv Eraf
cere videretur in eo quod ait : Quod vidimus oculis apud Patrem in divinilale seterna, apparuit ex lemr
nostris, adjunxil: pore mundo in liuinariilaic.
'uoa perspeximtis, et manus noslrm contrectave- Quod vidimusel audivimus, anntmlianutsyobis,,ptc.
rtiitt de Verbo vitw. Non solum quippe corporalibus D 1 Manifeste ostmdit beatus Jqannes quia qiiicuiique
oculis sicut caeteri Dominum viderunt, sed et per- societatem cura Deo habere dpsiderant, primq Ecr
spexerunt, cujus divinam quoque virtutem spirilua- ' clesisesocictati debent adimari, illamque fidem addi-.
libus oculis ccrnebant. Maxime illi qui eum in scere, ejusque sacramentis imbui, quam discipuli fib
rnonta clarificatum viderunl, e quibus unus eral ipse ipsa in carne degente veritate perceperunt. Ncc in
Joannes. Quod autem ail : Et manus noslm conlre- aliquo minus ad Deum pertinent, qui py aposlolo-
ctaverunt de Verbo vilm, Manichaeorum vincit ii|- rum doctrinam credunt, quam illi qui per ipsum proe-
saniam , qui Dorainum veram assumpsLse car- dicanlem in mundo Dominum credebant, nisi in
nem negant; quam apostoli veram esse dubitare quanlum eos vel fidei operum qualitas discernit.
non polerant, ut pote cujus vcritatem non solum Unde etiara de hac societate sanctoruni quam habenl
videndo, sed et langendo probarent; maxime Joan- in Paire et Filio, ipse Filius Patri supplicans ait :
nes ipse, qui, in sinu ejus in coena recumbere so- Paler sancle, serva eos in nomineluo ques dedisti mihi,
litus, tanto licenlius ejus membra , quanlo vicinius ut sinl unuin sicut et nos (Joan. xvn). Et paulo p.osl:
tangebat. Sed et post restirrectioneui ejns a morluis, Non pro Itis attlemrogb tqntum, sed prg hjs. qtii cre-
 87 BEDJE VENERABILISOPP. PARS "II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 88
dituri sunt per verbum eorumin me, ut omncs tinum A bis debita dimiiti precamur, ciim memores passionis
sint, sicttl lu, Pater, in me, et ege in le, ut el ipsi in no- illius Iibenter advcrsa quaeqiieloleramus. Mire autem
bis unutn sint (Joan. xvn). cum de Dominoloqueretur, ait: Et sanguisJesu Filii
El hmcscribimusvobis, ul gaudium veslrumsil ple- ejus; Fitius quippe Dei in divinitalis nattira sangui-
«um; Gaudium doclorum fit plenum, cum multos nern babere non potuil; sed quia idem Filius Dei,
praedicandoad sanctoeEcclesiae socieialem, atque ad etiam Filins bominis factus est, recte propter unita-
ejus per quem Ecclesia roboratur etcrescit, Dei Pa- tem personaeejus, Filii Dei sanguinem appellat, ut
lris el Filii ejus Jesu Christi socielaiem perducunt. verum eum corpus assumpsisse, verum pro nobis
Undc etiam Paulus his quos ad fidem insliluebat,- sanguinem fudisse demonstraret; refellatqne baere-
ait: lmplele gaudiummeum,ul idem sapiaiis, eaindem licos, qui vel veram carnem a Filio Dei assumplam
cliaritatem habenies, unanimes, id ipsum sapientes fuisse, vel Dominum Jesum in carne, quam assum-
(Philipp. ))). psil, veraciter esse passum deneganl. Cui simile est
El hwcest annuntiatio quam audivimttsab eo, etc. quod Paulus ait: Vos Spiritus sanclus posuil episco-
Hac sententia bealus Joannes el divinaepuritatis ex- posregere EcclesiamDei,quam acquisivitsanguine suo
cellentiam monstrat, quam nos quoque imitari jube- (Act. xx).
mur, dicente ipso : Sancti estole, quoniamego san- Si dixerimusquoniampeccaium non habemus, eic.
ctus sum Dominus Deusvesler (Levil. xix); et Mani- Conlra haeresim Pelagii haec senlentia valet, quaeet
chseorumdogma convincil insanum, qui Dei naturam parvulos omnes sine peccalo nasci, et electos in hac
a principe lenebrarum hello victam, et esso vitiatam vita tantum proficere posse dicebat, ut sine peccato
dicebant. existant. Nam et cum prophela dicat : Ecceenim in
Si dixerimus quoniam societatemhabemuscum eo, iniqiiitatibus conceplus sum, el in deliclis peperit tne
efc. Tenebras, peccata, hsereses, et odia nominat. mater mea (Psal. L), sine culpa in mundo esse non
Nequaqnam ergo sola fidei confessio.sufficitad salu- possumus, qui in niundum cum culpa venjmus. Sed
lem, cui bonorum operum attestatio deest. Sed nec , sanguis.Jesu Cbrisli Filii Dei mundat nos ab omai
operum rectitudo sine fidei et dileclionis siinplici- peccato, ut nos ideo sub jure hostis nostri debita
late prodesi. Quicunque enim ulla ex parle tenebris nostra non teneant, quia pro nobis Mediator Dei el
obsidetur, societatem ad eum in quo nihil iniquita- homiuum, homoChristus Jesus gratuilo reddidil quod
luni incurrit habere non valet. Quwenim societasluci non debebat. Qui enim pro nobis mortem carnis inde-
adlenebras (II Cor. vi)? bitam reddidit, nos adebila animaemorte liberavit.
Si attlemin luce ambulamus, etc. Notanda dislin- _ Si conftteamur peccatanostra, ftdelis est, etc. Quia
. clio verborum, quia Deumesse in luce dicit, nos au- sine peccato in hac vita esse non possumus, prima
tem in luce ambulare debere. Ambulant cnim justi salutis spes est confessio, neque quisquam se justum
in ltice, cum virtulum operibus servientes ad meliora putet, el anle oculos Dei erigiit cervicem. Deinde
proficiunt. Divina autem sanctilas cui dicitur : Tu dilectio, quia cbaritas operit multiludinem pecca-
aulem idem ipse es (Psal. o), recte in luce esse me- torum (I Pelr. iv), quam propterea in sequentibtis
moralur, quia plena bonitas semper exisiens, ubi lnijus Epistolaemulliplici nobis laude commendai.
proficere valeat,non invenil. Dicitur quippe fideli- Pulchre autem utrumque simul insinuat, quod et ro-
bus : Ut fiiii lucis ambulale (Ephes. v). Fructus gare pro peccatis debeamus.et impetremus Dei in-
enim lucis est in omni bonitate et justitia et verilate. dulgenliam cum rogamus. Ideo et fidelem dicii Deum
Deus aiilem sine aliquo profectu semper bonus, ju- ad remittenda peccala, fidem pollicilaiionis suaere-
slus, verusque exislit. Si ergo in luce ambulamus, servantem, quia qui orare nos pro peccatis nostris
sicut el ipse esl in luce, socielatemhabemusadinvicem. el debitis docuit, paternam misericordiam promisit,
Quia videlicel manifestum dat indicium quod in via elveniam secuturam. Justura quoqueeum assevefal,
lucis ambuiando profieimus, si fraternae societalis, quia verae confessioni juste dimittit. Ui remiitatno-
cum qua pariter ad lucem verajn perveniamus, co- D '"'s, inquil, peccala nostra, et entundelnosab omniini-
pula gaudemus. Sed etsilucis operafacerecomproba- quitale. Remittil in hac vita eleciis peccata quoti-
mur, si inviolata routuse dilectionis jura lenere vi- diana et levia, sine quibus in terris vivere nequeunt,
demur, necsictomenputare debemus nostronos profe- cmundat post solutionem carnis ab omni iniquitate,
ctu aut industria a peccatis ad integrum posse niun- introducens illos in eam vitam, in qua nec velinl ul-
dari. Nara sequiiur: ira peccare, nec valeant. Remittit nunc majora ten-
El sanguis Jesu ClirisliFilii ejtts emundat nos ab tamcnta orantibus, ne vincantur; remitlit minima,
emni peccalo. Sacramentum namque dominicaepas- ne lsedanlur : mundal tunc ab omnibus, ne aliqua
sionis, et praetcrita nobis omnia in baplismo pariter prorsus beatis in regno perpeluo iniquitas adsil.
peccata laxavit, clquidquid quotidiana fragililate post iStdia;ermi«s qnoniam non peccavimus, elc. Ipse
baptisma commisimus, ejusdem nostri Redemptoris nanique per bominem suo Spiritu plenum dicebat:
nobis gralia dimiitit. Maximectim inter opera lucis Non esl juslus in terraqui faciat bonum,el non peccel
quae facimus, humililer'qnotidie noslros illi errores (Eccle. vn). Sed et per semetipsum nos immunesa
confitemur, cum sanguinis illius sacramenta percipi- delictis esse non posse docuit, quos ita orare prac««-
aius, cum dimitientes debitoribus nostris, iiostra 110- pil : PimiUenobis debitanottra sicui el nos dimiltimus
 1N I EPISTOLAMS. JOANNIS. ! '" 190
89
debiloribtisnoslris(Matllt. vi). Ncino ergo , docente A \ sciir.us, el accusamus injustos. Cur enim Justus non
Pelagio, liberumse a peccaiis ac debiiis vivere posse sit, qui contra suam injustiliam jam per lacrymas
credat, cum viderit apostolos, docente Domino,pro saevit?
suis orare deliclis. Sed el alibi scriptum est : Seplies 3l ipse est propilialio pro peccatis nostris. Qui
in die cadil juslus, et resurgit (Prov. xxiv). Impossi- per liumanitatcm inlerpellat pro nobis apud Pa-
bilc namque esl quemlibel sanclorum non iiliquando , trem, idem per divinilatera propiliattir nobis cum
in minimis.peccatis,quaeper sermonem, per cogila- Palre.
tionem, per ignorantiam, per oblivionem, per neces- iVonpro ttostris aulem tantum, etc. Non pro illis
siiatem, per voluntalem, per subreptionem commit- solum propiliatio est Dominus,quiJius lunc in carne
stuntur, lapsumincurrere, nec lamen jusli esse desi- viventibus scribebat Joannes, sed etiam pro. onini
slunt, quia cilius a reatu, Domino opilulanle, resur Ecclesia quae per totam mundi latiiiidinem dilfusa
gunt. est, primo nimirum eleclo usque ad ultimum qui
CAPUT II. in fine mundi nasciturus est porrecta. Quibus verbis
Filioli mei, hmcscribo vobis, ut tion pecceiis. Non Donaiistarum schisma reprobat, qui in Africae so-
est sibi ipse contrarius, qui supra uos sine peccato lum finibus Ecclesiam Cbrisii esse dicebant inclu-
viverc non posse perhibebat, nunc autem ideo scri- "I sani. Pro lotius ergo mun.dipeccatis inlerpellat Do-
bere se nobis dicit, ne peccemus. Sed ibi nos neces- minus, quia per totum munduro est Ecclesia, quam
sarie, providenter atquesalubriter nostraefragilitatis suo sanguine comparavil. Nequc huic verbo repu-
admonuit, ne quis sibi quasi innocens placeat, et se gnal, quod in sequentibus dicit, Et mundus totus in
de raeritis exlollendo plus pereat, hic conseqiientcr maligno positus est, quia et per loiuin mundiim
hortatur, ut si omni culpa carere nequimus, demus sunt qui maligno, id cst, antiquo bosti famu-
tamen operam quanlumvaleraus, ne nos ipsi fragili- lentur.
talem noslroacondiiionis negligenter agendo viva- El in hocscimusquoniamcognovimuseum, si ittan-
mus, sed contra omniavitia strenue vigilanterque di- data ejus observamtts.Quaemandala dical, in sequen-
micemus, maximemajora et apeniora, quae,Domiiio tibus aperit, id est, charitatem.
juvanle, facilius superare vel cavere valemiis, ut Qtti dicit se nosseeum, el mandala ejus non custo-
juxla quod Paulus ait: Tenlalio nos non apprehendal dit, etc. Christus veritas appellatur: Ego sum (in-
niti hutnana (I Cor. x), hoc est ea sola quam humana quit) via, verilus,et vila (Joan. xiv). Frustra ergo no-
infirniitasad iniegrum declinare non polest. bis in eo applandimus, cujus niandaia non facimus.
Scd elsi quis peccavcrit, advocatum habemus,etc. Nec grande putemus unum Deum nosse, cum el dac-
Vide ipse Joannesqiiaiitum servet humilitatem quam mones credant, et contremiscant. Quid sit autem
docet, certe vir justus erat et magnus, qui de pe- veraciter nosse Deum, subsequenter ostendil, di-
ctore Dominimysteriorum seerela bibebat. Non ta- cens :
men dixii, Advocatumme habetis apuil Palrem, sed Qui auiem serval verbum, etc. Ille itaque verc
advocatum, inquit, habemus.Et habemus dixit, non Dettm novit, qui ejus mandata servando charitatem
Habetis. Maluit se ponere in numero peccatorum, ut se ejus habere comprobat. Iloc esi enim Deuin nosse,
haberet advocalumChristiim, quam ponere se pro quod amare. Nam quisquis eum non amat, profecto
Chrislo advocatum, et inveniri inier damnandos su- ostendit quia quam sit amabiiis non novil. Et quam
perbos. Nec lamen dicendum quia episcopi vel proe- sit suavis Dominus et dulcis, gustare ac videre non
positi non petant pro populo. Orat enim Aposlolus didicit,qui ejus conspectibusplacere continua inten-
pro plebe, oral plebs pro Apostolo,qui dicit: Oran- lione non satagit.
tes simulet pro nobiset pro vobis, ul Deus aperiat no- In hoc scimus quoniamin ipso sumus, ele. Id cst,
bis ostium verbi (Coloss.IV). El pro Pelro orabat per dileclionein nimiam etiam pro ininiicis orare,
Ecclesia cum esset in vinculis Petrus, ei exaudita sicul et ipse egit, dicens, Pater, ignosce illis (Luc.
est, quomodo et Petrus pro Ecclesia, quia oinnia n xxin). Sed et prospera mundi cuncla forli aniini)
pro invicemmembra orant. Caput pro omnibus in- contemnere, libenter irrisiones ct opprobria lolc-
lerpellai, de quo scriplum est: Qui est ad dexteram rare, sicut el ipse dixit : Si quis vtilt post me venire,
Dei, qui eliam inlerpellalpro nobis (Rom. VIII).Uni- abnegetsemelipsum,et lollal crucemsttam, el sequanir
genito enim Filio pro liomine interpellare est, apud' me (Ltsc.ix).
coaetemum Patrem seipsum hominem demonstrare. Charissimi;non mandatumnovuniscribovobis, etc.
Eique pro humana natura rogasse est, eamdem1 Eailemcharilas et mandatum velus est, quia ab ini-
naiuraui in divinitalis suae celsitudine suscepisse. tio commendata, el niandalum novum, quia tencbris
Interpellat ergo pro nobis Dominus, non voce, sedI ejectis desideriiim novoelucis infundil. Unde recte
miseratione, quia quad damnare in eleciis noluil, ' subdilur:
suscipiendo servavil. Et bene cum diceret, ad- Quodest ventmel inipso, ct in vobis, elc. Ecce
vocalum nos apnd Patrem babere Jesum Chri-' inde IIOVUBI, quia tenebrae ad vclerem liomine:n,
sluni, addidit juslum; juslus namque advocatusin- lux vero ad iiovuin hnminem pertinet. Deniquedicit
justas causas non suscipil: qui tunc juslus nos de- Aposto/us Patilus : Exitiie vos veteremhominem,et
fendet in judicio, si nunc nosmetipsos el cosno- induile uovum (Ephes. iv); et iterutri : Fuislis uli-
fil '- BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 92
tfttando tenebrm, ntitlcautem lus in Domino(Eplies.v). A j nis lubricnm est, sed propter robtir aelalis cerlamini
Qui dicit se in luceesse, et fralrcrn suum odit, etc. habilc. Unde adolescenlibus Joannes illis scribit, qui
ftoininus prsecepit diligere inimicos ; qui crgo dicit tentamenla voluplatum carnalium verbi Dei a»ore
se esse Chrisiianum, et fratrem odii, in peccatis est vicerunt. Scribit et eis qui majore perfeclione,
usque adhuc. Et bene adilidit ttsqtieadliuc, quia ni- illatis propter verbum Dei persecutionibus, cun-
mirum omnes homincs in lenebris nascunttir vitio- ctas maligni hostis machinas fortiter conlempse-
rum, in tenebris manent omnes, donec gralia ba- runt.
ptismi per Chrislum illumirienlur. Sed et is qui cum Scribo vobis, infantes, qubttiamcogitQvistisPalrem.
odio iratris accedit ad fohtem vilae quo renascattir, Infantes dicit humiles spiritu, qui quo magis humi-
el ad potum sariguinis pretiosi quo redimatur, elsi liari sub •polenli raianu Dei consenliunt, eo subli-
se illuminatum a Domino oestimat, in tenebris est mius seternitalis ejus arcana cognoscunt, sicut de
usqhe adhuc, neque ulla ratione peccatorum umbras talibus dicit eidem Patri Filius : Abscondistihwc a
exuere potuit, qui viscera cbaritatis iriduere non cu- sapientibus el prudentibus, et revelasli ea parvulis
ravil. Hinc est enim quod Simon nuper baplismatis (Luc. x).
unds»perfusus, ab eo qui claves coeli habuil, audi- Scribovobis, patres, quoniaritcognovisliseum qui ab
vit: Non est tibi pars neque sors in sermone islo; iti "' initio est. Commendat hoc et repetit: Mementote
felle enitn amariludinis el bbligatibneiniquitatis video vos patres esse. Si obliviscimini eu.m qui ab inilio
te esse (Act. vm). -Quia videlicet collegio frafernita- est, perditis paternitatem.
lis neglecto, donum Spirilus, quo unitas Ecclesiae Scribb vobis, juvenes, quia forles eslis, etc. Eliam
conservatur, pecunia emere ac privatim cupiebat alque etiam considerate quia juvenes estis, pugnale
liabere. ut vlncatis, vincite ut coronemini. Humiles eslole,
Qui diligit el scandalutnin eo non esl. M est, ne in pugna cadatis.
offerisio; qui enim diligit fratrem suum, lolerat Nblite diligere mundum, etc. Omnibus liaec gene-
omnia propter unitatein unitatis. Pax enimmulia di- raliter Ecclesiaeliliis scribit, et his yidelicet qui pa-
ligentibus nomen tuum (Psal. cxVin), id cst, cliarlta- tres sunt per maturitatem prudenliae ac doclrinae, el
tem, et non esl illis scandalum (Ibid.). Et Paulus di- illis qui infantes per deyotionem humilitalis, et eis
cit:' Stifferenlesinvicemin charitate, studenles servare qui adolescentes vel juvenes propier devicta tenta->
unitalem Spiritus in viitculo pacis (Ephes. iv). tionum certamina. Omnibus his pariter mandat ut
Qui autem odit fralrem sttum, in tenebris esl, etc. utanlur quidem hoc mundo ad necessilalem, sed non
It enini nescius in gehennam, ignarus et caecusproe- _, diligant ad desideria superilua, sicut et Paulus ail:
cipitalur in pcenam, recedens scilicel a Christi lu- El camis curam ne fecerilis in desideriis (Rom. xin).
niine monenlis el dicentis : Ego sum tumen mundi. Si quis diligil mundutn, elc. Nemo sibi mentiatur.
Qui me secutus fuerit, non ambulabit in tenebris, sed Unum cor duos tam sibi adversarips amores non
habebit lumenvitw (Joan. vm). capil. Unde et Doiniinis ait, : Nemo poiest duobus
-Scribo vobis, filioli, quoniam reinitiuhtur vobispsc- dbininis servire (Mallh.yi) ; el iterum : Nen poteslis
cala propter noinen ejus. Omnes suos auditores, quos Deo servire et mammonw(Ibid.). Sicut enim charitas
ipse in Ciiristo praecesserat, iiliorum nomine glori- Patris fons esl oinnium el origo yirtulum, ila dile-
ficat, qtiia videlicet renati ex aqua et Spiriiu remis- ctio mtindi cunclorum est radix ac fpmes vitiorum.
sionem acceperant peecatorum. Et ne dubiies fitie- Unde scquilur :
les quosque patrum praecedeiilium filios recle posse: Quoniamomne quod est in mundO)etc. Omne quod
nominari, audi prophetam de Ecclesia canentem, est in inundo, dici.l omnes qui roente inhabilant
Omnis gloria ejus filiw regis ab intiis (Psal. XLIV); muiidum, qui amore incolunt mundum ; sicut Cie-
itemque ad eamdem, Pro patribus luis nati suni libii lum inhabitani, qtii conversioncm babent in coglis,
filii (Ibid.). quorum cor sursum. est, quariivis carne ambulent in
Scribo vobis, patres, quoniam cognovistiseum quii Q terra. Onuie ergb quod in iiiundeesl, id est, omncs
ab initio est. Paires non aelaie, sed sapienlia m.ajo- mundi dilectores non babent, nisi coiicupiscentiain
res ac maturos appeilat. Senectus enim venerabilisj carnis, et concupiscentiam oculorum , et superbiam
est, non diuiurna neque annorura numero compu- vitse. Ilis quippe viliorum vocabulis omnia vitiorum
lata. Cani sunt autem sensus hominis, el cstassenectu- geiiera comprehendit- Concupisceniianamque carnis
tis vila immaculata (Sap. iv). Patrum namque est an- estomne quod ad vol.uptaiem et delicias corporis
liqua meminisse. ac nosse, et hasc minoribus pan- pertinet: in quibiis maxima sunt, cibiis, potus, ct
dere. Unde scriptum esl: htlerroga palres luos, ett concubiliis ; de quibus Salomon ait: Sanguisugmdum
annunliabunl libi (Deui. xxxn). Ei ideo recie patr.es_ sunt filiw dicentes Affer, affer (Prov. xxx). Concupi'
appeliat eos qui eura qui ab initio est, id esl Dn- scentia oculorum est omnis curiositas quse fit in di-
minum Jesum Christuni, una cum Palre et Spirilui scendis ariibus nefariis, io contemplandis spectacu-
sancto nosse, et suis auditoribus fideliter praedicore e lis lurpibus vel supervacuis, in acquireiidis rebus
didicerunt. temporalibus, in dignoscendis etiam carpendisque
Scribo vobis, adolescentes, quoniam vicistis mah- vitiis proximonim. Superbia vitw est, cum se quis-
gnum. AdoJescenliac lempus propler inceutiva cr.r- que jiiclat ia honoribus. Per haec tria tantum cupi-
 93 IN I EPISTOLAM S. JOANNIS. 94
diias liumana lentalur. Per bsec Adam tentatus est A in carne Salvatoris futurus, et secutura pestis Anli-
et viclus. Per concupiscenliain, scilicel, carnis, cuni ciiristi, qui prseconia saliitis impiignaret, prophe-
hosfis cibum ligni vetilum oslendit, eumque ad co- tarum praesagiosignata est. Uftde sequilur :
medendum suasit. Per concupiscentiam oculorum, Et sicut aixdistis, quia Antichiistus venii, etc. Anti-
cum diceret: Scienles bonum el malum, et aperientur cbristos dicit hsereiicos; sedet illi qOi fidem catho-
cculi tesiri (Gen, 111).Per superbiam vitae, cum di- licam quam confitentur, perVersis actibUS deslruunt,
cerct: JErj.issicut dii (lbid.). Per haec tehtatus esl Anlichristi, id est, Christo contrarii, jure vocanlur ;
Christus, et vicit. Per concupiscentiam carnis, id qni omnes maximo illi Antichristo iri finem sseculi
est, c-ibum,«bi suggeritur : Dic ut lapides isii panes venluro, quasi suo capiti teslimOniuih reddunt.
fiant (Matlh. rv). Per concupiscentiaih oculorum, id Unde et Paulus de illo ait quia mysleriumjam ope-
est, curiositatem, ubi de pirina templi admonet iir ut ratur iniquilatis (11 Thess. n).
se dcorsam miltat, tenlandi giatia, ulruni ab ange- Unde scimus quia novissimahora est. Unde ? Quia
lis suscipialur.' Per superbiam vilae, id est, irianem Antichristi multi facti sunt. Potest aulem et sic in-
Sactantiani, ubi in rhonte constituto ostenduiituf telligi, quod ait, jam lunc riovissimamfuisse horam,
oronia regria terrse btijus, et promittuntur, si ado- quia perseculio illius lemporis, quae ab haerelicis
°
raverit, ingerebatur, magnam simililudinem habueril ullimae
Qumrion est ex Patre, sed ex mundo esl. Non esf illius persecutionis, quae imminente die judicii ven-
pugua vitiorum riobis ex Deo Palre et Conditore na- tura est, quamvis liaec linguis tanlurn Vesanis Ec-
luraliter insefia, sed ex mundi hujus amore, quem clesiam vexaverit, illa eliam gladiis sit vexatura fe-
Creatori prsefjlimus, nobis accidisse probatur. Fe- rocibus.
cit enim Deui homines rectos, et ipsi se miscue- Ex nobis exierunl, sednon erant ex nobis. Plangen-
runt infinilis qusestionibus, ut Salomon teslatur. dum videbatur ut damnum, cum audiremus: Ex no-
Unde et Jacobus ail: Nemo, cum tenlalur, dicat qite- bis exierunt; sed mox consolatio siibinfertur, cum
niam a Deo teritalur. Deus enim intentalofinalorum subditur : Sed non erant ex nobis. Constat enim non
est; ipse enim nemiriemtentai (Jac. i). Unusquisque posse exire foras nisi Anlichrisios, eos autem qui
vero ienialur a concupiscenlia sua abslraclus et il- non sunt Christo conlrarii, foras exire nullo modo
leetus. posse ; qui ciiim non est Christo conlrarius, in cor-
Et mundils iransibit, ei cbncupiscentiaejus, elc. pore ipsius bseret. Sed sunt qui inlus sic sunt in co~r-
Mundus Iransibii, cum in die judicii per ignem in pore bomini, quandoquidem adhuc curatur corpus
weliorem mtitabitur (iguram, ut sit ecelnm novum e't, ipsius, et sanitas perfecta non erit nisi in resurre-
lerra riova. Transibit et coricupiscentia ejus, quia ctione mortnorum. Sic suni io corpore Christi, quo-
tempus palfandse iuxuriae, vel alicujus peccali, uitra modo humores mali; quaiido evomunlur, tuuc re-
non erit. In illa enim die peribttnl bmnes cogilaliones levatur corpus. Sic et mali qttando exeunt, tunc
ioi um (Psdl. CXLV),ille ulique quibus erga mundi Ecclesia relevalur. Ex nobis exierunt, inquit, sed,
hiijus desideria interidebant; qui autem fecerit vo- nolite tristes esse, non erant ex nobis. Unde pro-
hiiit.ilcm Doinini, nequaquam ejus cogilationes bas ?
niiiiido Iraiiseunte pereunl, sed quia coeleslia et Nam si fttissenl ex nobis, perniansissenlulique na-
a;teina desiderabat, imraulabiles in perpetuo nia- biscum. Hinc ergo videndum quia mulli qui non
iictii, quia pracmia superna quae concupierat conse- sunt ex nobis accipiunt nobiscum sacramenlaChristi.
qaelur. Unde el Dominus de femina devota, imo de ' Sed tcntatio probat quia non sunt ex nobis, quia
uhaqiiaque anima quoe voluniatem suam perfecie cum illis lentatio venerit, velut occasione venti vo-
Secuta fuerit, ait: Maria oplimam parlem elecjit, lant foras, quia grana non erant. Omnes autem lunc
quw hoii auferelur ab ea (Lttc. x). Qui ergo in aeter- volabunl, cum area bominica cceperit ventilari in
num mariere inconcussus quietusque concupiscit, ea diejudicii. Si qui sane exierurit peccando, sed pqe-
quoetransire nesciunt amplectatur, ejus qui oeter- n nitendq redetint, hi non Anlichristi, sed in Christo
nus est,. Dei voluntatem sequatur. esse probantur, si illos finis vilae praesentis in Ec-
Filioli iriei, noiissima Itora esf..Novissimam horam, clesia manenles invenerit.
novissimum sseculi lempus, quod nunc agitttr, dicii, Sed ui manifesli sint, qubttiam non stinl bmnes ex
juxla illam Domini parabolam, ubi operarios in yi- nobis. Ideo, perniittetile bomino, quidani et anle
neam a prima hora, a lertia, a sexta, a nona et ab uliimam excussionem exeunt de Ecclesia, oslenden-
undecima, narrat esse conducios. A prima namque tes se non fuisse Ecclesiae membra, nec pertinuisse
hora v|neam Domini excolebant, qui a primordio ad corpus Ciiristi, ut per hoc manifesie clarescat,
socculi vel docendo, vel recle vivendo, sui Crealoris quia non sunt omnes ex nobis, qui nobiscum intus
voluntati serviebanl. Ab hora lertia, qui a tempori- pqsiti sacramenta Ghristi percipiunf, sed soli qui
bus Noe. Ab hora sexla, qui a lemporibus Abra- digna eisdem sacranienlis opera in unitate Ecclcsise
ham. Ab hora iiona, qui a temporibus legis datse. Cbristi faciunt.
Ab hora undecima, qui a lemporibus dominicaeln- Sed et vos unciionemhabetisa Sancto, el nostts om-
carnatioiiis usque ad finem socculi, ccelestibus famu- nla. Unclio spirilualis, ipse Spiritus sanctus est,
lantur imperiis : in qua videlicel liora, ct adventus cujus sacratnenluin esl in unctione visibili. Hanc
 95 BEDM VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 9G
unctionem Chrisli dicit habere omnes, qui habent A Omnis qui negat Filium, nec Patrem habet, eic.
cognoscpre bonos et malos, nec opus esse ut do- Confessionem hic cordis, vocis et operis inquirit, -"
ceantur quos ipsa unctio. docet. Etbene cum de hae- qualem quaerebat Paulus, cum ait : Et nemo polest
reticis loquerelur, repente ad suos audilores con- dicere Dominus Jesus, nisi in Spirilu sancto; quod
versus, dicit unclionem eos babere a Sancto, ut os- est aperte dicere : Nemo potest, nisi donanle gra-
tendat eis e contrario quod boeretici et omnes Anti- tia Spiritus sancii, perfecta professione et actione
christi graliae spiritualis munere sint privati, nec Christo Dominofamulari.
pertineat ad Domihum, qui Sauetus vocari a proplie- Vos quod audistis ab inilio, in vobis permaneal, etc.
iis consuevit, quin potius inter ministros Satanoe, Illam, inquit, fidem, illa dogmata toto corde secta-
qui sanclitatis nihil habent, perditionis locuni te- mini, quae a primis Ecclesioe naseeniis temporibus
neanl. apostolorum voce percepistis. Ipsa sunt enim sola
Nonscripsivebis quasi ignoranlibusvcnlatem, etc. quae vos divinae gratiaeparticipes reddat. Et si quis
Nostis enim verilatem fidei et viloedocli per unctio- vobis dixerit : Ecce hic est Christus, ecce illic, ne
nem Spiritus, nec opus habetis doceri, nisi ut per- crediderilis. Exsurgenl enim pseudoprophetw, ut Do-
sislatis in eo quod coepistis. minus praedixit(Marc. xm). Et vos, iuquit, inFilio
Et quoniam oinne mendacium ex veritale non esl. "' el Palre manebitis. Filium primo ponens, quia sicul
llic versus pendel a superiori, et est sensus : Non ip=e Filius dicil : A^enioveuil ad Palrem nisi per Fi-
scripsimus vobis quasi iguoraiitibus veritatem, sed lium (Joan. xiv); nullus divinaecelsitudinis gioriam
quasi scientibus eam : et hoc quoque sciemibus, videbit, nisi qui per sacramenta humanitatis, quam
quoniain omne mendacium ex veritate non esl.Ecce i Filius suscepit, renatus est. Vel certe ideo primo
aiilem moniti sumus, quomodo cognoscamus Anli- Filium, et sicPatrem nominavit, ne dicant Ariani,
christum. Christus dicit : Ego sum verilas ( Joan. Filium minorem Patre propterea credendum, quia
xiv). Omne autem mendacium non est ex verilate. nuhquam antc Patrcm nominaius invenialur.
Oinnes ergo qui mentiuntur, non sunt ex Christo. El hmc esl rcpromissioquumipse pollicilus est no-
Non dicii, quoddam mendaciumex veritate. Nemose> bis, vilam mternam. Quasi quaereres mercedem, et
decipiat, nemo se illudai : omne mendacium noni diceres: -Ecce me, quod ab inilio audivi, custodio,
est ex veritale. oblempero : pericula, labores, temationes, pro isia
Quis est mendax, nisi hic qui negal quoniam Jesuss permansione sustineo. Quo fructu, qua mercede ?
nbn est Chrislus? Prsedixerat omne mendacium ex• -Quid mihi postea dabilur? Et hsec esl, inquit, re-
vcritate non esse, sed quia inulta sunt genera men-, _ promissio quam pollicitus est nobis, vitamseternam.
daciorum non parum interse disparia, ntiiic quasii ^ Memoria promissse mercedis perseveranlem te fa-
singulare ponit mendacium negationis Christi, quiai ciat in opere.
'
nimirum boc tam nefandum et exseerabile menda- Hmc scripsi vobisde his qui seducunlvos. Seducio-
cium est, ut in ejus comparalione csetera aut parvai res quos nominat, non solum hserelici suni intelli-
videantur, aul nulla. Juxta quod peccanti Jerusalem4 gendi, qui perversa doctrina quaerunt avertere a
dictum est: Jusiiftcata est Sodomaex te (Ezech.wi).. fitie, sed et bi qui pcr illecebras vel adversa sieculi
Propria autem Judaeorum est hsec negatio, ut di-. a promissione vitic seternasmentes infirmorum male
. cant quoniam Jesus non esl Christus. Sed et liaere- lnulcendo, sive lerrendo, detrahunl.
lici qui male credunt deChrislo, negant Jesum esseB Et vos unctionemquam accepistisab eo, etc. Hoc,
, Ciiristuni, quia de Chrislo non recte sentiunt; ne- inquit; Domino adjuvanle procurale, ul Spirilus
que eum lalem confitentur qualem divina veritass sancli gratiam, quam in baptismo consecuti eslis,
docet, sed quaiem ipsorum vanilas fingit. Mttliquo- iniegrani vestro in corde et corpore servetis, Juxta
que fcalholiciqui Christi mandalis oblemperare con- illud aposfoli Pauli : Spiritum nolite exstinguere
temnunt Jesum esse Christum denegant, cui non'utt (/ Thess. v). Sicque fit uldocente iuterius vos Spi-
Christo Dei Filio debitum timoris vel diiectioniss j^rilti, minus indigeatis extrinsecus bominum inslitu-
servitium impendunt, sed velul homini nullius po- lioriedoceri. Potest unctio de qua Iouuiiur, ipsa Dei
tentise ad libilum contradicere non timeni. Ideoque e charilas intelligi, quse diffundiiur i» cordibus noslris
omnes bi mendaces et Aniichristi, id est, Christoo per Spirilum sanclum, qui claius esl nobis (Roin. v),
contrarii, probanlur existere, atleslanie Apostolo,\t quae ciiissime ad observanda Dci mandata cor quod
qui dicit : Cbnfilenturse nosse Deum, faclis aulem n implet inllammat.
negant(Tit. 1). Sed sicut unctio ejus docet vos de omnibus.Merito
Hic esl Anlichristus,qui negat Pairem el Fitium.i. addidit de omnibus, quomodo in Evangelio Domiuus
Ilac sententia cum bsereticos, tum maxime percu- i- de eodem Spiritu loquens discipulis ail: Ipse vos do-
tit Judseos, qui negantes Jestiin esse Christum Fi- {.. cebitomnia (Joan. xiv). Quia nisi idem Spiritus cordi
liuni Dei, nihilomintis Deum Patrem se habere di- i- adsit audienlis, oliosus est sermo doctoris. Nenio
cebant, ostendens eos fruslra Deiun Patreni confi- i- ergo docenti liomini tribuai quod ex ore docentis
"leri, qui Filitim negant. Hinc et ipse Dominus cos is inteliigit, quia nisi intus sil qui doceat, doctoris
exsecrans ail: Si Deus Paler vesler essel, diligereiis
is lingiia exterius in vacuum Inborat. Ncc tamen doc-
uliqtteme : egoemma Deo processi,el veni(Joan. vni).
). tor cessare debet, quiri quod valet faciat, juxla id
97 IN I EPISTOLAM S. JOANNIS. 98
quoJ Paulus ait: Ego plantavi, Apollorigavit, Deus A . justitia. Ergo si scitis, quoniam juslus est, ait, scitole
autem incrementumdedil (I Cor. m). quoniam ontnrs qui facil justitiam, ex ipso natus esl ;
Elverum esi, etnon esl mendacium. Solertius cre- id o.st, ex ChriMo. Et (iiiia dixit ex ipso naltts est,
bra iicrationc inculcat vera csse qu,u prasdicat, et hortalur nos jam ergo quod ex illo nati sumus, ut
ab omni falsitaiis sorde inundissima, ut eos qui ali- perfecli simus. Atuii denique sequentia.
ler proedicare praesumpserint coerceat, et nos quo- CAPUT 111.
que sedulus admoneal nnn alilcr vilam inveniri Videle qualem charilalem dedil ttobis Pater, etc.
posse perpeluam, nisi illam sequamur fidei et operis - Magna esi, gratia Conditoris nostri, quae nobis dona-
castitatem, quae per apnsiolos primitivse Ecclesioe vit ut eiim amare et noverimus et possimus : et ila
data est, alque in eadem seqiiemla et ctistodienda amsre, ul p:itrem (ilii, ciim et hoc magnura esset, sb
sic illum am:ire fideles '
usque ad finem vits Iinjus permaneamus. Cui si- possemus quomodo servi
mile est illud apostoli Pauli: Nemb vos seducat ina- dominos, quomodo dominos devoti amant mercena-
nibiis verbis; propter hceceniin venil ira Dei in filios rii. Qualiter auiem filii Dei effici debeamus, idem
difftdenliw (Ephes. v). Quod vero in alia Transla- Joamies in Evangelio testatur : In propria (inquiens)
tione dicitur : Et verax est, et non est mendax, ad venil, el sui e-nn non receperunl. Quoiquot autem rc-
priorem versum respicit, quo dicilur : Sed sicul B ceperunt eum, dedit eis poleslalemfilios Dei fieri, iis
unclio ejus docet nos de omnibus, significans quia ve- qui credttnl in nomine ejus (Joan. i). Conjuncto ergo
rax est eadem unctio, id est, ipse Spiritus qui do- nlroque teslimonio, conslat quia per fidem et dile-
cel homines, mentiri non potest. ctionem filii Dei elficimur. Sed ct Pelagii el Arii
Et sktit doctiit vos, manelein eo. Doctrinis variis et dogma per ha;c condemnatur. Pelagii ijtiidem (qtii
peregrinis noiite abduci. Ea fide, eo ritu quo ipse ciicere ausus est bomines sine gratia Dei posse sal-
docuit, iu illo manete. Qui enim perseseraverit tisque vari) condcmnatur haeresis in co qnod dicitura Dco
in finem, litc saleus erit (Maiih. xxiv). nobis chariiaiem vc! poteslalem dari, qua adoptio-
El nunc, ftlioli, manete in eo, ut cum apparuerit, nem filioruin accipiarnus. Porro Arius, qui dicebat
etc. Qui inter persecuiiones infidelium, inter irri- minorem Palre ac dissimile.m esse Filium, refelli-
siones carnalium proximortim permaiiet in Domirio, tur in eo quod ideni Joannes et hic dicit, Patrem no-
fiduciam babel in adventu ejus, sciens quia patienlia bis dare cliaritatem qua filii Dei nominemur et si-
pauperum non peribit in finem. Al quicuuqtie eru- mus, et in Evangelio, per Dominum Salvatorem ait
hescit vel percutienti se maxillam, praebere et alte- potestalem dari credentibus filios Dei Heri. Constat
ram, vel convicium a proximo illatum patienter cnim unius substantiae et ejusdem eos esse polen-
sufferre, vel alia hujuscemodi quse Dominus jussil 'C tiae, qui acqnaliterhoininibus atque indifferenter coe-
observare, vel cerle in lempore perseeutionis pu- lcstia dona iribuunt.
blice Clirislianum se profiteri metuit, iste nimirum Propter hoc mundus nbn novit nos, quia non noml
fiduciamin adventu Domini habere non polest, quia ettm. Mundum hoc loco, mundi amatorcs appellat.
fiduciam professionis ejus in hac viia servare ne- El hoc est qtiod iideni iu judicio visa sanclorum glo-
glexii. Qnin potius confundetur ab eo in adventu ria quorum fidem despexerunt, dicent intra se ge-
ejus. Ilinc namque dicil: Qui me erubuerit et meos menles et poeniieiiiiam agentes : Ili sunt quos ali-
termones, ItuncFilius hominis erubescel, cum venerit quando habuimus in derisnm, el in similitudinem itn-
in majestate sua el Patris ei sanclorum angeloruin properii. Nos insensali vitam illorum wstimabamus
(Luc. IX). . insaniam, el finem iltorum sine lionore. Quomodo
Si scilis quoniam juslus est, sciloie, etc. Juslitia compulali sunl inler filios Dei, et inler sanclos sort
nostra modoex lide est. Jusiiliu perfeeta non est nisi iliorum est (Sap. v)?
in angelis, et vix in angelis, si Deo compareulur. Charissimi, nunc filii Dei sumus, et nondiim appa-
Tamen si qua perfecta justitia est animarum et spi- ruit quid erimus. Et Paulus ait: Mertui enim estis, el
rituum qnos Deus creavit in angelis et sanclis, ju- vila vestra abscondilaesl cum Chrislo in Deo (Coloss.
et niillo nulla '" ni). Morluus fideli3est exstinctione veleris vilae
stis, bonis, lapsu aversis, superbia quae
cadentibus, sed manentibus semper in contempla- eralin peccatis, et vitam iiabens novam in Chrislo
lioneverbi Dei, et nihil aliud dulce babentibus nisi a per fidem, cujus altiludo necdum visibiliter nobis
quo creali sunt, in ipsis perfecta justitia est. In no- apparuil.
bis autem ex fide ccepit esse secundum Spiritum. Scimus quoniam cum apparuerit, similes ei erimtts.
Unde dicil Psalmisla : Incipile Dominoin cenfessione Et hoc quoque Paulus aliis explical vcrbis : Cm»
(Psal. CXLVI).Incipite, inquit. Iniiium justilie no- Christus (inquiens) apparueril vita vestra, lunc el vos
slrae esl coufe«s:o peccatorum. Ccepisti non dcfcn- apparebilis cum ipso in gloria (Coloss. m). Siniiles
dere peccatum luum, jam incboasli jusiitiam. Perfi- (inquii) ei erimus, qtiia cum immuiabiles et seiernsu
cielur aulem in te, quando te niliil aliud facere de- divinitatis contemplatione perlruemur, nos qutique
lectabit. Quando absorbebilur mors in victoria , immortule! erimus. Et siiniles quidem erimus, quia
quando nulla concupiscciitia liiillabit, quando non beati; et lamen Crealori similes nou erimus, quia
cril lucta cum carne et sanguine, quaiido erit corona creatura sumus; quis enim similis erit Deo interfi-
victoriar, el Iriumphus deinimico, tuiicerit perfecla Iios Dei? Quanquani possit lioc etiam dc iuimorlali-
 5)9 BEDJE VENERARILISOPP. PARS II. SECT. I. - EXECETICA GENUINA. 100
tatecorporis diclum videri. Et in hocquippe similes A ^ que autem Pelagianum dogma juvare credemjum
erimus Deo, sed taniummodo Filio, qui solus in est, quod dicitur de bomine Sanctifical se, quasi ali-
Tiinitatecorpus suscepit, in quo mortuus resurrexit, quis sine divino auxilio per liberum arbilrium possit
atque id ad superna provexit. se sanctificare. Sed qui habet spem ,inDomino san-
Quoniam videbimus eum siculi est. Esse Dei est ctificat se quanlum potest ipse nitendo, et ejus per
aiernum liunc alque incommulabilcm permanere. omnia gratiam flagilando, qui ait : Sine »ie i«7n7po-
Unde ad Moysen dicit: Ego sum qui sum (Exod. in); testis facere (Joan. xv); eique dicendo: Adjutor
et: DicesfiliisIsraet: Qui esl, misil me ad vos (Ibid.). meus cslo, ne derelinquasme (Psal. xxvi).
Videbimus crgo eum sicuti est, quando hunc in ipsa Omnis qui facit peccaium,et iniquilalem facit. Nemo
dcilalis su;e substantia conlemplabimur, quod in dical: aiiud estpeccatum, aliud iniquiias, Ne.mo di-
liac vila- nulli prorsus electorum conceditur, cum cat: Ego peccator sum, sed iniquus non su.m. Omnis
cliam ipse legislalor Dominumquem in angelica spe- enim qui facit peccalum,el iniquilalemfacit, quia pcc-
cio conlemplari solebal obsecrans, dicens : Domine, catum est iniquitas. Virlus hujus senteotise fac.lius
bslende mihi teipsum, ut videamte (Exod. xxxm), ab in lingua Groecorum,qua edila est Epislola, compre-
eodem Dominoaudierit : Nemo videbil faciem meam henditur, siqiiitlem apud eos ini^uifas «vpjxt«voc.atiir,
et vivet (Ibid). Cui tamen pro merito magnae san- B ] quod significatquasiconlraiegem velsinelegefactum,
ctilatis ail: Oslendamomnebonum tibi (Ibid:). Hinc siquidem lex Grsece VO/AOJ appellatur. Cum ergo dicit
cf Paulus ait : Nunc videmusper speculutnin wnig- Joannes, quia omnis qui facil peccatum,et iniquitalem
male, tunc aulem facie ad faciem(I Cor. xm). Undei facit, hoc est avofUKv,et peccatum est iniquitas, ma-
quod responsum esl Moysi verum est, quod nemopo- nifeste insinuat quia omne quidquid peccamus, con-
iesl faciem Dei videre etvivere (Exod. xxxm), id est,, tra legem Dei facimus, juxta illa Psalmistae : Praiva- .
npmo pplest eum in hac vita vivens, videre sicutii ricanles repulaviemnespeccaloreslerrm (Psal. cxyin).
est. Nam mulli videru.nl, sed quod volunlas Dei ele- Omnesenim qui peccant praevaricalionis rei sunl,
git, non quod natura formavit. El illud quod Joan- hpc est, non solum illi qui datam sibi scriptsc legis
pes ait slc repte jnlelligiiur : DUeclissimi,filii Deii scienliam contemnunt, sed et illi qui innoceniiam
sumus, et nondum appqruit qitid erimus. Scimus quiai Jegis naturalis quam in protoplasto omne.sapcepimi.is,
tum apparuerit, similes ,ei erimus.,qupniam videbimus t sive infirmitale, siVe negligentia, sive etiam igno-
eum sicuti est. Non sicut eum bomines viderun.!, , ranlia, cormmpunt. Sed et Lalinum nomen eideni
in non in ' ralioni
natur.a
quando voluit, specie qua voluit, congruit, quod iniquitas quasi sequilati ad-
quse iri semelipso etiam cum videretur latuit; sed _ versa nuncupatur, quique fapit peccalum, el iniqui-
sicut est quod ab eo a Moyse pelebalur, cum ei dice- tatemfacit, et peccalum est iniquitas. Quia quicun-
relur : Ostende milii lemetipsum (Exod. xxxiti), ab que peccat contrarius nimirum a;quilali divinae legis
eo qui cum eo facie ad faciem loqucbatur. Non quia pecpandoexistit. Verum, ne nos, qui ^peccatiset ini-
Dei plenitudinem quisquam non solum oculis corpo- quitatibus ad purum carere nequimusi prorsus de
ris, sed vel ipsa mente aliquando compreliendit. saluie desperemus, videamus quod gequitur de Do-
- Aliud est enim videre, aliud est totum videndo mino:
comprehendcre. Quandoquidem id videiur quod Et scitis quoniam ille apparuit, ut peccula iellerel,
proesens utcunque sentilur,- lolum aulem compr.e- etc. Hoc et Joannes Baptista testimonium iperbibens
henditur videndo quod ita videtur, ut nihil ejus la- deDomino ait : Ecce AgnusDei, ecce qui lollii pec-
teat videnlem, aut cujus fines circumspici, possunt, calamundi. Ideo.autempeccata tojle.r-epptuit Domi-
sicut le nihil lalet prsesentisvoluntalis tuse. Circum- nus, quia peccaium in eo non est. 'fotiet lanti bomi-
spicere aulcm potes fines annuli lui. Exempli gra- nes in mundum venpre perfecti, sed eorum n.ullus
tia, duo posui, quorum allerum ad mentis obtulum, peccata lolJere potuit niundi, quia nullus sine pcc-
' alterum ad corporales oculos perli.net. Yisus enim cato esse poluil in mundo. NQIIergo glorielor Pela-
ad ulrumque referendus est,-id est, et ad oculos et jvgitis, non se Julianus ,ejus sectator extollat, audiens
ad mentem. quia .omnisqui habel spem in Dominp sanciifical se.
Et omnis qui liabci spem hanc in ,eo, sancitficatse, Nemo enim tollitj).ecca.ia,quaenec Je.\ squamvis,san-
etc. Multi se dicunt spem habere vitre ccelestis in cta et justa et bona poluii auferre, nisi ille in quo
Chrislo, sed lianc confessioncm negligenter vivendo peccatum non est. Tollit autem, et diniiitcndo qu;e
evacuant. Manifeslum autem de se indicium spei facta sunt, el adjuyando ne fiantj et perducendo ad
supernae exhibet, qui bonis operam dare aclibus yitam ubi fieri omniuo non.possint.
sludet, eer(MSquia non aliter ad simititudinem Dei Omnisgui in ,eo manel, non peccal. In quantum in
quis in futuro perveniel, nisi Dei sanclilalem in prm- eomanet, in tantum non peccat.
senti se sanctificando, id est, abnegando impielalem Et Qtnnisqui peccatnon iiiditeum3necco,giiovii411111.
et saecularia desideria, sobrie autem et juste et pie Visionem dicit .et cognitionem ;fidej, qua justi etiam
vivendo imiteiur. Sic autem divinse sanclilatis mun- in bac vila Deum videre deleciantur, donec adJpsam
diliam pro nostraecapacilatis mensura jubemurimi- speciem apertoevjsionis ejus in fulurp perveniant, de
tari, sicut divinoe similitudinis gloriam pro noslra, qua supra diciiur: Quoniimiviclebimus eum sicnti est.
id est, creoturac mensura sperare prsecipiinur. Ne- OmnisCTgo quipeccal,nohvidiieum,neecognovileum. Si
 101 1N I EPISTOLAM S. JOANNJS. 102
enim guslasset et vidisset quam suavis est Dominus A Non autem Iirec de bmni peccato dicit : ti eiiim tiixe-
(Psal. xxxiii), nequaquam se peccando a videndE rimus quoniam peccalum nbn habemus, nos ipsos se*
ejus gloria segregarel. Et-in quantum justi memo- ducimus (I Joan.i), sed de violatlone charitatis,
riam abundanlisesuavitatis ejus eructant, et iu jusliti: quam qui semen Dei, id est, verbum Dei, quo rena-
ejus exsultant (Psat. CXLIV),iu lanlum se a peccatis lus est, iii se Iiabet, comiriiltere non poiest. Hoc
abstinendo justitise ejus incommutabili et incoinpara- enim sequendo manifestat, diceris ;
bili concordare satagunt. In hoc manifesti surii fiiii Dei et filil diaboii, etc.
Filioli, ncmovos seducut. Qui facil jusliliam, jus- Dileciio ergo sola discernit inler fitios bei et filios
lus esl, elc. Et supra : Sanciificat se, inquit, sicut el illt diaboli. Qui habent cbaritatem, naii suni ex Deo.
sanctus est. Non quod noslra jusiilia vel sanctitas di- Qui non habent, non sunl nati ex Deo. Quidquid
vinse par esse valeat, cum scriptum sit: Non esi vis habe, hoc solum si non habeas, iiihil libi prodest.
sanclus ul estDominus (I Reg. u), sed sicut inultuii: Alia si non habeas, hoc babe, et implesti legem.
interest inler faciem hominis et imaginem de speculo, Qui enim diligit proximum, legem implevit. El ple-
quia imago est in imitatione, corpus in veritale, el nitudo legis est cJiaritas.
lamen sicut hic oculi, sic et ibi: dispar tamen esl Qucniatn hmcesl annuntiatio quam audislis ab initio,
res, sed sicut ad simililudinem referlur, ita et nos " ut diligatis atterulrum. Dicente bomino : Hac est
babemus quidem imaginem Dei, sed non illam quam prmceplum meum, ut diligatis invicem (Joan. xv).
habet Filius sequalis Patri. Nam el nos pro modc Nbn sicut Cain, qui ex maligno erat, etc. Exponit
iiostro, si non sicut ille essemus, ex nulla parle si- quomodo ex maligno erat Gain, quia vldellcet et ipse
miles dicereraur. Ergo sanclificat nos, sicut et ipse roaligna babebat opera. Ergo ubi est invidia, amor
-sancius est. Sed ille sanctus. seternilate, nos sancii fraternus esse non potest; sed peccatum maligni, id
fide. Justi smnus, sicut et ille justus est. Sed ille est, diaboli, est in peclore tali, quia et diabolus ho-
in ipsa incommulabili perpeluilate, nosjusticredendo minem iuvidendo ejecit. Opera ergo jusla Abel, rion
ineumquem non videmus, ut aliquando videamus. dicit nisi cbaritatem. Opera mala Cain, non dicit nisi
Qui facitpeccatum, ex diabolb est. Non carnis origi- Odium fraternum. Parum est quia odit fratrem suum,
nem ducendo ex diabolo,sicut Maniehseusimpiissime et invidel operibus bonis (sic). Hinc itaque discer-
de cunctis credit hominibus, sed imilalioriem vel nunlur homines. Nemo allendat lihgua's, sed facta.
suggestionein pecc.andi ab illo sumendo, quomodo et Cur si non benefaciat pro fralribus siiis, ostendit quid
nos filii Abrahaesumus facli imitando fidem Abrahae. in se babeal? Teniationibus probanlur bomines.
Et e contra Judaei, filii Abraboe, deserendo fidem , Nolite mirari, fratres, si adit vos mundus. Mundtim
"~
Abrahae, facti sunt filii diaboli, dicenle ad eos Do- dilectores mundi dicit. NeP mirandum quod qui
mino : Vos ex palre diabolo eslis (Joan. vm). amant mundum fratrem a mundi amore 'separaium,
Quoniam ab inilio diabolus peccal. Cum praemilte- el cceiestibus tantum desideriis inlentuih, amare non
ret ab inilio, subjunxit verbum prsesenlis temporis, possunt. Abominalio est enim peccatorl religio, ut
peccut. Quia ex quo ab inilio ccepit diabolus peccare, Scriptura testatur.
nunquam desiit, nec prseseniiuni' scilicet poenarum Nbs scimus quia translati sumus de morie ttil vitam,
cnormitale nec futurarum metu coercilus. Unde ex quoniamdiligimus fralres. Neiliose de Virlirlibus1'a'lso
illo jure esse dicilur, quisquis a peccando se revocare extollat, nemo suarum vifium paupeTtaiem uitra
negligit. Ab initio autem diabolus peccat, illo utique modum metialttr : apertum dat judicium, qoicunque
quo ipse factus est, quo etiam crealurarum cccpit fralerna dilectione plenus est, quod ad softem elec-
origo cunctarum. Neque enim dubitandum est inler torum pertinet, quia portionem liabereiriierra Viven-
primas creaturas angelos esse conditos, sed caeteris tium "
meruit.
ad laudem Creatoris gloriam suae condilionis refe- Qui noii diligit, manetin morte.MoVlemariimaediclt.
renlibus, ille qui primus eslconditus, mox utallilu- Anima enim quse peccaverit, ipsa mofielur. Vita
dinem suse claritatis aspexit, contra Conditorem . quippe carnis anima, vita animae Deus est. Mors co'r-
cum snis sequacibus superbus intumuit, perque eam- poris amitlere spiritura, mors est ariimseahiiliere
dem superbiam ab iuitio peccans, de archangelo in beum. Unde conslat, quod in aiiima moriui omnes in
diabolum est versus. hanc lucem nascimur, traheiiles ex Adarii ofiginale
In hec apparuit Filius Dei, ut dissolval opera dia- peccalum, sed Chrisii gratia iidelibiis fegerieraiido
boli, Omnes peccatores ex diabolo nali sunt in quan- agitur, ut in anima vivere possint. Verum baptismaiis
tum peccatores. Adam a Deo factus est; sed quando et lidei mysterium illis soluramodo prodest, illos de
consensit diabolo, ex diabolo natus est, et tales om- morte attrabit ad vitam qui sincera merite diligtuil
nes gcnuit qualis erat. Nativitas illa dejecit ad mor- fralres. Atque ideo notandum quod non ait: Qui,non
lem ; nativitas secunda, id est, baptismi, erexil ad diligit venturus est in morlem, quasi de pcena pcr-
vitam. Nativitas illa trabit secum :peccatum; nalivi- petua loqueretur, quserestat peccatoribus in futurum,
tas secunda liberat apeccato. Ideo enim venit Chri- sed qui non diltgil, inquit, manet in marle. In illa uii-
slus homo, ut solveret peccata hominum,; dequa que morte, de qua eliam in hac vita, si fralres per-
solutionerecte subditur: fecle amaret, exsurgere posset. Hinc etenim dicilur
Omnis qui natus est ex Deo peccatum non facit, elc. in Apocalypsi : Beaiuset sanctus qui habet parterii in
 i<35 BEDi-EVENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 104
resurrectione prinm (Apbc.xx); in his secunda mors A non valet, etiamsi opus dilectionis proximis irapen •
iiou babet pntestatem. dere videtur.
Omnis qui odil fralrem suum, homicida esl. Si In hec cbgnovimusquoniam ex veriiale sumus. Id
contemncbat quisquam odium fralernuin, nunquid est, cum opera pietatis in veritale facimus, patct
et hoinicidiuni in corde suo contempturus est? Non quod ex veritate sumus, quae Deus est, ut poie
movet manusad occidendum hominem,homicidajam qui ejus perfectionem pro modo nosiro imitemur.
leiieiuraDeo.Yivitille.etistejaminterfeclorjutlicaliir. Et in conspcclttejus suadebimus corda nostra. Haec
Et sciiis quia umnis homicidanon habelvilammter- senientia pendet a superioribus. Quia cum opere et
nam inse manenlem.Elsi hic per fidem inter sanclos verilate proximos diligimus, manifcste cognoscin.us,
vivere ccrnitur, non habet in se perpeluo vilam quoniam in conspectu summae verilatis suademus
manentem. Nam ubi relribuiionis lempus advenerit, corda nostra. Omnes enim homines cum aliquid fa-
cum Cain, qui ex maligno erat, damnabitur etiam qui cere disponunt, ad idem factum mediiandum corda
hochomicidiigenere lenetur.utdiscordelet dissideat, sua se converlere suadent. Sed qui mala cogitant,
et pacem cum fratribus non habeal. Notandum enini haec a Deo, si valerent, occultare vellenl; ipso atte-
quod non ait absolute : Homicidanon habet vilam.iu slanle qui ait: Omnis enim qui tnalc agit, bdit tu-
se inanentem, sed : Omnis, inquit, homicida. Scilicet B cem; el mn venit ad lucein, ul tton arguautttr opera
nou solum ille qui ferro, verum et ille qui odio fra- ejus (Jban. m); qui vero bona operari mediianliir,
trem insequitur. hi facillime suis cordibtis persuadent, ul in con-
, In hoc cognovimuscltaritatemDei, elc. Qualis per- speclu divinitatis se patefieri desiderent, quod sum-
fecla cbaritas esse debeat in nobis, Domiiiicaepas- moe'perfecfionis indicium esse solel, cum sua opera
sionis exemplo didicimus. Majoremnamque hac di- quisque vel cogitata a Deo gaudet videri. Unde ipse
leciionem ttemo habel^ quam ul animqm suam ponat snbsequenter dicit : Qui aulem facil veriiatem, venit
quis pro amicissuis (Joan, xv). Unde et Paulus ait: ad lucem ul manifestenlur ejus opera, quia in Deo
Cbinmendaiautem Detts charitatem suam in nobis, suni facta (Ibid.). Per verara ergo dileclionem co-
quoniam cum adhuc peccatoresessemus,Chrislus pro gnoscimus, quoniam ex veritale sumus, et quoniara
impiis merluus est (Rom. v). Hanc beatus Pelrtis ha- in conspectu ejusdem veritatis suademus corda
bere monebalur, cum Domino dicente: Petre, ainas nostra, hoc est tales cogiiationes corda nostra ha-
me? pasce ouesmeas (Joah. xxi); respondit se amare, befe suademus quae divinis sint dignse conspeciibus.
stalimque audivit : Cum autem senueris, extendes Quoniam st reprehenderil nos cor noslrum, elc. Si
manus tuas, el alius te cinget; et ducel quo lu non vis ' ipsa conscienlia accusaverii nos inlus, quia non eo
(Ibid.). Hoc auiem dixit (ait evangelista) significans aniino bona nostra facimus quo facienda sum, quo-
qua morte clarificalurus esset Deum. Cui enim amo- modo ejus scienliam latere possumus, cui caniiur :
rem confitenti suas oves commendarel, eum in ie- Ecce lu, Domine, cognovistiomnia, el, Quia lenebrm
slimonium perfecti amoris animam suam pro eisdem non obscurabunlurabs le, el nox sicut dies illtiinina-
ovibus ponere docebal. ///e,'inquit, pro nobis ani- bilttr (Psai. cxxxvm) ?
mamsuam posuit, et nosdebeinuspro [ratribus attimas Charissimi, si cor noslrum tion reprelienderil nos,
ponere. Sed dicit forte aliquis : Et quomodo possum elc. Si verum nobis responderit quia diligimus, et
habere istam charitatem? Noli cito de te desperare, germana in nobis dileciio est, et non ficta, sed sin-
forte nala est, sed nondum perfecla esl. Nulri eam, cera, saluiem fraternam quaerens, nulluui emolu-
ne effocetur. Et unde, inquis, novi iialam in meuium exspectans a fratre nisi salutem ipsius;
nie charitalem esseqtiam nulriam? Audi sequentia : ilera si cor-nostrum non reprebenderit nos, vide-
Qui habueril substantiam mundi Itujtis, el viderit licel cum in oratione dicimus : Dimitte nobis debita
fratrem suum necessilalemhabere, elc. Ecce unde in- nostra, sicut et nos dimittimus debiloribus noslris
cipit charitas. Si nondum es idoneus mori pro fratre, (Mattlt. vi),fiduciam habcmus ad Deum non in con-
jam idoneus esto dare de tuis facultalibus fralri. Si D , spectu hominum, sed ubi ipse Deus videt in corde.
eniin fralri molestiain patienti non compaleris, non El quidquidpelierimusaccipiemusab eo, etc. Magna
utique Patris, ex quo ambo regeuerati estis, chari- haccel desiderabilis fidelibus dala est promissio. Si
las inanel in le. quis vero lam vecors et absurdus est, ut proniissis
Filioli mei, tion diligamus verbo,neque liiigua, etc. non delecteiur coalestibus, saltem perlbnescat hoc
Opere videlicet, ut cum frater aul soror nudi sunt, quod e conlrario sapientia terribiliter intonat, di-
et iudigeni viclu quotidiano, deinus eis quse neces- cens : Qui avertil aureiit suam ne audial legem,oralio
saria sunt corpori. Simililer cum spiritualibus donis ejus erit cxsecrabilis(Prov. xxvm). Neque buic beati
eos egere conspicimus, praestemus eorum necessi- Joannis sententiae contrariura videri oportei, quod
lali quae possumus. Verilate autem, ut eadem bene- Paulus ler Dorainum rogavit, ut discederet ab eo
ficia eis simplici inten.lioneJargiamur, et non pro- angelus Satanae, nec impetrare potuit (UCor. sn),
pler laudem bumanam, non per jaclanliam, non in sed dictum est illi : Sufficil tibi gratia mea, nam vir-
jnjnriam aliorum qui majoribus praediti substantiis tus in, infirmitaie perficilur (Ibid.). Elsi cnim non
nil tale fecerunt. Quoecunqueenim mens hujusmodi scmper ad volunlatem accipimus orantes, lamen
nequitiis inficiiur, in hac pu as veriiatis babitare iucrcedein devotionis ad salutem accipimus, sicut
105 . 1N 1 EPISTOJ.AM S. JOANNIS. •=*-.:' ^
idem Paulus Dominum rogans, non quod quaerebat, AV Numquid colligunt de spinis uvas, aul de tribulis ficus
sed quod utile habebat accepit. At contra saepe re- (Marc. vn) ? Hi sunl ergo fruclus a quibus -spirilus
probi exaudiunlur ad voluiifatem, si non audiun.lur riialigni, qui in iiseudoproplielis ioquuntur, valent
ad salulem. Uude et eorum caput diabolus, ut hea- dignosci, spinae videlicet schismatum, et horridi hae-
tum Job tentaret, exaudilus est ad voluntatem, sed fesium tribuli, quibus eos qui sibi incaute appro-
ad suam damnationem. Ideo enim concessus est - piant, fidem lacerando,. contaminant.- Sicut e con-
Isle (entandus, ut eo probato ille esset cruciandus. trario fructus bonorum, charitas, scilicet, gaudium,
Cum ergo dixissel Joannes, quia quodcunque pelie- pax in Spiritu sancto, per fragrantiam uvarum,
rimus accipiemusab eo, si mandata ejus custadimus, ficorumque dulcedinem, apte figurantur.
quasi quaereres quae mandata? coniinuo subdidit: In hac cognoscilurSpirilus Dei, etc. Confessiohoc
El lioc ett mandatum ejus, ul credamus iti nomine loco non solum catbolicoe fidei, sed et operationis
Filii ejus Jesu Chrisli, etc. Singulari numero man- bonserquaefit per charilaiem, intelligitur. AHoquin
dalum praemisit, et Deo subsequenler adjungil man- nonnulli hseretici confilenlur, multi scliismatici,(
data, fidem scilicet et dilectionem, quia nimirurii multi falsi caiholici, Jesum Chrislum incarne ve-
hsecab invicem separari nequeunt. Neque enim sine nisse, sed confessionem suam factis negant, non
iide Ghristi recte nos alleruirum diligere, neque B I babendo cliaritatein. Charitas qiiippe bei Filium
vere in nomine Jesu Christi sine fratema dilectione adduxit ad carnem.- El ideo quisquis non habel cha-
possumus credere. Et diligamus, inquit, a/ieniirttm, ritaterii, negat illum in carne venisse, lalisque spiri-
sicnt dedit mandatum nobis. ld est, puro amore, non tum ex beo non habere convincitur. Ipse autem est
jsicut lairones, vel quorumlibet aliorum patratores Spiritus bei,'- qui dicit Jesum Christum in carne
scelerum, qui se utique alterulrum sed non. caste venisse, qui dicit non lingua, sedfaclis, nori sonando,
diligunt. Sed enim dedit mandatum nobis, cum ait: sed amando.
Hoc est praceplum meum, ul diligaiis invicem, sicut Et omnis spirilus quisolvit Jesum ex Deo non cst.
dilexi vos (Joan. xv). Quid est enim, Sicut dilexi vos, llle solvit Jesum qui vel divinitatem ejus, vel ani-
nisi: Ad boc amate ad quod amavi vos, videlicet, mam, vel carnem negat, quae eiim veraciler babere
ut ad ccelestia regna pertingatis? Etquamercedebsec fides catholica docet. Solvit et ille Jesum, qui
mandata fidei et dilectionis servaritur? Sequitur: mandata et verba Jesu vel perverse videndo, vei
Et qui serval mandaia ejus, inillo manet, etipse in perversus interpretando corrumpit. Sed et ille qul
eo. Sit efgo tibi domus Deus, et estodomus Dei; unitatem sanctse Ecclesiae, quam Jesus~veni.t cblli-
mane inTleo, et maneatin te Deus. Manet in te peus: gere, turbat, Jesum quanfum in se est solvere
ut te"contineat, manesin Deo np cadas. Servainan- " hilitur. Nec mirum si tales ex beo non sunt, qui bei
data.ejus, lene charitatem. Noii te divellere a fide opera vel verba vel sacramenta rescinduni. In lan-
illius, ut glorieris in prsesentia ipsius, et securus tum namque ex Deo nori sunl, ut quidam eorutn
manebisin eo, modb per fidera, tunc per speciera. qui pravo doginate sepafare volebant ab hominis
Manebit et ipse perennis in te, juxia quod ei Psal- dispensatione divinitatem . Christi," bunc quoqtie
mista decantat: Inmlernum ixsullabunt, elhabitabisi versiculum quo dicitur : Ei omnis spiritus qui sol-
in eis (Psal. v)/ vit I<esum, ex Deo non esi, ex hac Epistoia erase-
Et in hoc scimusqnoniam manel in nobis, de Spirilui riiit, ne scilicet per auctoritatem beati Joannis con-
quem dedit iiobis. Primis lemporibus cadebal Spiri-. vinceretur error eorum. Deriique Nestorius nescire
tus sanclus super credentes, et ioquebantur linguis5 se prodidii hanc authenticis exemplaribus iridilam
quas non didicerarit. Nunc autem quia exterioribus5 fuisse senlentiarai atque ideo solvere non timuit
iignis sancla Ecclesia non indiget, quicunque crerr Jesum, acse per hoc Deoreddereexlraneum, diccns
dens in nomine Jesu Christi fraternam habueritt beatam Mariam virginem non Dei, sed IiOniinistan^
charilatem, Spirilui sancto iri se manenti testimo- tum exstilisse genitricbm, ut' aliam perspiiam homi-
nium perhibet. Hoc enim agit Spiritus sanctbs iriiT)nis,"aliam facerei Deitaiis; nequeunumChrisium in
bomine, ut sit in illo^harilas. Quia charilas (inquitl Verbo Dei elcafne atque anima credens, sed Sepafa-
Taulus) diffusu est in cordibus nbsiris per Spifitumli lim alterum Filiura Dei, alterum hominiSprsedicans.
sdnclum, quidatus eslhobis (Ram. y). Verum quiaa Et hic est Ariliclirislus de quo audistis quoniam
multi, charitalem non habenles, el unitatem Eccle-- venii, etc. Venit imminenle die judicii, nato in
siae perverso dogmate scindenles, nihilominus Spi- mundo homine ilio cseteris amplius nefando, fiiio
rilum sanctum in se esSeconletidunt, rectesubditur: : iniquilatis. El nunc jam in mundo est, habilaos in
CAPUT IV. mentibus eoruiii, qui Christo vel professione, vel
Ciartssimi, neiite omni spiritui credere, elc. Et:t bpere, sine Temedioposnitendi repugnant.
qiiis est qui probat spirims, vel unde possunt pro- Vos ex Deo estis, filibti, el vicistis eum, Vicistis
bari, docet in Evangelio Domirius, ubi talia venttira a Antichristum confitendo Jesum Christum 'in carne
prsedicebat, qualia Joannes jam suo tempore venisse e venisse, id est, charitatem habendo, quam docuii
probat. Allendile, inquit, a falsis prophelis qui vc-- Jesus Christus veniens in.carne, quam et ipseiri
niunl ad vbsin vestimenlisbvium, mtrinsecus autem ii Evangelio commendat diceris : Majofemhac dUeclio-
ittnl iupirapaces. A fructibuseerum cegnosceiis eot.:. nem nemo habet, quam ut aitimam suatn penal qui*
PATBOL XGIII.;.' > fj.
 107 BEDJE VENERARILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 108
pro amicis suis (Joan. xv). Quombdo enim polerattA Et omnis qui diiigil, ex Deo natus est, etc. Qnid
Filius Dei animam suam ponere pro nobis, nisiI amplius dici potuit? Deus charitas est. Facere ergo
carne Indueretur, ubi mori posset ? Quisquis ergoi contra chafiiatem, facere contra Dpum est. Nemo
violat charilatem, quodJibet dicat Jingua, vita ipsius5 dicat: In homihem pecco quando non diiigo fratrem
negat Cbristum in carne venisse, et ipse est Anti-- ineum, et facile est peccatum in hominem, si in
christiis. Et vieisiis eum, inquit. Sed unde vicerunt?? Deum solum ^on peccem. Quomodo non pcccas in
Numquid liberi virlute arbilrii ? TNonulique. Taceatt Deum,quando in charitatem peepas?Z)eMs charitasest.
Peiagius, dicat ipse Joannes : In hoc apparuit charitas Dei initobis, etc. Quo-
Queniqm major esiqui in vpbis est, etc. Docet ita- modo, ipse Dominus.ait: Majbrem hac dileclibnem
que eos servarehumilitatem, ne victbriam suis viri- nemo habet, quam ht aniinam suam ponat quis pro
bus tribuant, et arroganiia superbise viocanlur. Do- amicis sitis [(Joan. ,xv)'; et ila probaia est dilectio
cei inter adversa fiduciam spemque semper haberes Chrisli in nos, quia moiiuus est pro nobis. Dilectio
vincendi, meriioria retinentes, quia major est Dominus> Pairis inde probata est in nobis, quia Filiumsuum
ad proiegendum, qttam diabolus ad impugnandum. unicum misit mori. pro nobis. Sic et Pauius aposlo-
Ipsi de tnundo sunt, etc. Aniichristi, id est, hsere- lus ait: Qai proprio Filio suo non pepercil, secl prb
lici, etsi nomen Cbristi invocant, si signo Cbristi sei B nobis omnibustradidit illum, quomodonon eliain cum
noiant, ipsi tanien de miiitdo sunt, id est, de illorumi illo nobis omnia dohavit (Rom. vm) ?
nuniero qui muiidana sapiunl, qui jnfirma [F. in- Inhoc est charitas, elc. Non illum dileximus prius.
fima] quserunt, qui coelestia ignoranf. Et i.de.oipsii Nam ad hoc dilexit nos, ut diligamus eum. Gratia
de mundo loquuntur, mundanae videlicet sapientise'. quippe hbmineni prsevenit,ut diligat Deutn,qua dile-.
fatione Christianse fidei adversantes, dicendo noni ctione operetiir bona. Unde psalmjsla: Deus meus,
posse fieri. ut Filius Dej sit Patri cooeternus, ut; inquit, inisericordiq.ejusprwveniet me (Psal. LVIII).
virgo inlacla pariat,, ut caro de. pulvere resurgat, Et inisit Filium suum propitiatiQnetn,etc. El boc
immortajis,. ut bomo de le.rra edittts mansiotiemi est maximum in nos divinse.cliaritatis indicium, quia
percipiat. in coelis, ul reeens natus paryu.lus reatu ctim necdum ipsi pfo peccalis nostris eum petere
priml bo.m.inisteneatur astrictus,, nisi aqiia bapiismi nossemus, misit ille Fiiium suura ad nos, qui nobis
renatus i.n Clvristosalve.tur. in se credentibus ullro veniam daret, nosqtte ad pa-
Et muttdus e.osaudit. Quia.spiriluaJium corda ad ternse glorise sopietatem vocaret. ln, quibusdam
mundanos carnalesque sensus revoc.are a fidei Codicibusliic versiculus ita legitur : Et misit Fitium
simplicit.ate non valent. Sed et catholici quicunque '.- suum lilaiorem. pro peccalis nosiris. Litator autem
audierites iUam.Domini sententiani : J)Higite iniini- sacrificator est. Sacrificavil enim Filius Dei propec-
cos vestros, benefaciteliis qui odentnl v.os,,et oralepro catis nostris non bostias pecudum, sed seipsum
persequemibus et calumnianiibus vos (Malljt, v); et bfferendo. Unde bene Patilus admonens ait: Estote
iteruin : Si, dimiserilis hominibus peccaia eorum,,.di- ergo imilaloresDeisicut filii cJtarissimi,,etambiiiatein
initlei'.el vobis Pater vester cceleslisdelicta. ves.lra.;,&i dileclione, sicut e.t CJirislus dilexit nos, et tradidit
autein non dimiserilis Iwminibus, nec.Paler vesler djr seirielipsumpto nobis oblationemel hosliamDeo in odo-
inrtlelvobis peccala veslra (Matlh. vi), diciint se nulr rem suavitatis (Ephes. v). Cui senleniise convenit hoc
laiehus suas irijurias posse dimitt.ere, inultas : lii quod. hic quoque Joannes exbortando subjunsit,
himifum de niundo es.se,' et ideo de. mundo Joqui d.icens: ,. . .
convincuntu,r. Et quia cliarilaiis vigcera non liabenf, Cltarissimi, si Deus dilexii nos, etc. Quod aulem
fruslra fidei iritemerata mysteria se.rvant. Sed nec sequitur.:
Arilichrisii pomjne ppssunt carere, qui Chrislt man- Deum neinb vidit wujjuam.Majori djspulalione in-
datis probantur adversari. diget, cum Dominus et hominihus mundo corde
Nes exDeo sumus, Qui novit Deum, elc. Carnalis Deum videndum: promittat, et de sanclis Aic&t quod
enim homo non percipit, ea quse sunt Spiri.tus bei, »j\ angeli eorum semper in ccelis videant faciem Patris.
stujtitia enim est illi. QuLprgo,,nonyult audire. prse- Ilanc autpm sen.lentiam: et in Evangelio. suo ponit
dicafores .pli.arifatis,profec,to iste Deum nou npsse, idem Joannes, ubi eliarii,qupmodo Deus vdderipossit
heque. ex D.eo.essecpgnpscittir , quia charitalem consequenter adjungit,, diceps: UnigenilusFilius, qui
quarriefga ho.mi.nesbeus, exercuit. imUari neglexif. est ih sinu Patris, ipse:.enarravit (Jaan, i). Qtiod
In; h.bc cogitbscimu.s.Spiritum, v.erilalis, et. spitituni beatns pater Anibrosius ilaexposuit: c Etideo D.eum
erroris, In. ho.c nimjrum, qijia qui audit. »os, Spiri- nemo vidit unquam,, quia eam quoe in Deo habitat
tum veritatis habet; quj no,s. non audit,, spirituin pJcniludinem diyinitaiis nemoconspexit, nemomenle
habet .errpris.. E.t, hsec est discr,etio s.pirituuni,. de aut. oculis compr.eben.dit., Vidit enim ad utrum.que
qqa supra monuitjdicens : Probate spirilus si ex.D.eo r,eferendiiraest,. Denique cum additur : Unigenitus
tint. Sed videarnus quid mpnilur.u6est., in quo illuni Filius, qui esiinsinu Patris, ipse enarrjavit,mentium
audire debeamus : magis quam pculorum.visio d.cclaratur. Speciesenim
Charissimi, diligamus.invicem, elc. Mullum com- videtur, virtus vero.Jiarratur. Ula oculis, hoecroenle
mendavit charitaiem, quaai dixit. ex, Dep egse.; pius compreheiidittir. » .iiem beatus Augustinus in libro
diciurus est, iiifenleaudiamus; de videndo Deo, de eadem disputans quseslionei
iW IN I fiPlSTOLAM S. JOANNIS. lift
c Proinde (inquit) narranfe Unigenito, tjui esi i» sinu A Et charita» ejwin nobls perfecta esU Quserendunt
"~"
" «utem
Patris narratione ineffabili, creatura jaiionabilig quomodo dicat perfectioriem difinte charitatis
munda et sancla, impletur Dei visione ineffabili in mutua dileclione consistere, cum DominHSIB
Quam tum consequefiiur, cum requales angelis fact Evangeliopronuntiet non esse magniim si diiigamus
faerimus, quia facie ad faciem videbimus (/ Coi-.xni) eos qui nos diligunt, nisi ad inimicos etiam, de qu(-
Sicut videntur ista visjbilia corporis sensibns nola, busbic penitustacerevidetur, eadem dilectio perlin-
Deum nente vidit unquam : quoniam si aiiquando gat? Nisi forlelpsos quoqueinimicosfraterni amoris
quoquo modo visus est, nonsicut islanaturaTidetur inluitu diligere debeamus, videlicet, ot* non sempef
sed voluntate visus est specie qua voluit apparens; inimici remaneaiit, sed Tesipiscant a diaboli laqueis,
latente natura, aique in se incommulabiliter perma tiobisque germano fcedere socienlur. Si diligamut,
nente. Eoautem modoquovidetursicHliest (l Cor.xm) inquit, invicem, Deusin nobis manel, el charilas ejusitt
nunc fortasse videlur a quibusdam angelis suis san nobis perfecla est. Inclpe diligere, perficieris. Ccepisjl
ctis. A nobis antem tunc ila videbitur, cum eis facli diligere, ccepit beus in te Iiabitare, ut peffeclius ha«
fuerimus aiquales. > Et post aliquanla exponens bifando faciat te perfeclum. ':
sententiam sancti Ambrosii, Deum, inquit, nemo ln hoc cognoscimusquonidmin eo manemus, etc»
vidit unquam, vel in hac vitasicut ipse esi, vel eliam B ' Hoc ipsum, quia de Spiritu suo dedit tibi, unde co«
in angelorum Tila, sicul visibilia isla quae corporali gnoscis ? Interroga viscera tua. Si plena sunt chari-
visione cemunlur, quia unigenitus Filius qui est.i» tale, habes Spiritum Dei', Pauio attestante" qui aijj
tinu.Patris ipse enafravit. Unde non ad oculorunx Qiiiacharitas Dei diffusa est in cordibus nosjtrisper
corporalium, sed ad menfium visionem dictum cst Spiritum sanclum imi dalus est nbbis (Rom. v),
peninere quod narrat. item post mulla: Ad earh Et nos vidimuset testificamur, etc. Nemo de salqfp
vero visionem (inqtiii) qua videbimus Deuro sicuti desperet, quia etsi niagni stint morbi scelerum qiji
esl (1 Cbr. xw), mundana corda commonuit, Quiai deprimunt, omnipotens medicus venit qui salyet.
enim corpora, consueiudine loquendi, visibilia no- Tamen meminerit quisque quia jdem Filius Dei qui
minanlur, propterea Detis invisibilis dicitur, necor> venit mitis ut salvaret, ventufus est ' districtus $,
pus esse credalur. Non quia rounda corda suse sub-, judicet.
stantise conlemplatione fraudabit, cum hsec magna Quisquiscenfessusfuerit quoniam Jesus esl Eiliut
et summa merces Deum colentibus et diligentibusi Dei, etc. Perfectam cordis confessionem .-dicit, quap
promittatur, dicente ipso Domino quando corporali- nec male suadentinm hsereticorum possit fraudecor-
bus oculis visibiliter apparebat, et invisibilem ~se. ! rumpi, nec persequentium pagariofum torment'is
contuendum mundis cordibus promittebat: Qui dili- conquassari, nec carnalium fratrum exemplis, ,nec
git me, diligelur a Palre meo, et ega diligam eum, et: propriac fragilitatis segoitia titubare. Sunt etenin»
ostendammeipsum illi (Joan.'xiv). Hsec quippe na-. qui etiam verbis negant Jesum esse Filium Dei,
tura ejiis sequaiiter cum'Patreinvisibilis,sicutsequa- . quales multi fuisse produntur eo ipso lempore quo
liter incorruptibilis est. Quae cOnlinualim apostolusi haec scribebat Joannes. Sunt Item qui cqnfltentur
posuit, dicens: Hegi qutem swculoruminvisibiti, in-. verbis, et faclis negant. IJride benequod nunc ait;:
cbrritptibili, divinam substantiam qua potuit bomi- Quicunque confessusfuerit quoniam Jesus est Filius
nibns praedicationecomtriendans. Deus ergo res estt jDei, jOeasin eo manct, et ipsein DeoAipse paulo sju—
invisibilis, neque oculo sed mente quaerendusest.,- perius dixit: Si ditigariiusinvicem,Deus in nobis ina-
Sed quemadmodum si solem istum videre velleraus,, nei, insinuans profecto quia quisquis dilecfionem in
oculum corporis purgaremus, unde lux videri potest;; fratres habet, ille vere Jesum Dei Filium essB
ila volenles videre Deum, oculum cordis quo Deus_ testalur.
videri potest, purgemus: Beali enim mundo cerde,, Et nos cognovimuset credidimus charitati quqm
quoniamipsi Detimvidebunt (Mailh.ii). Verum quiai habel Deus in nobis. Cognovimusqtioniam Jesus cst
hsecvisio in futuro speralur, quid agendum nobis est,f TyFilius bei, et quia Pater misit eum Sajvatorem
.dum, adhuc constituti in corpore, peregrinamur ai mundi. Et credimus cbaritati quam habet Deusjji
Domino? quo solatio ufendum ubi divina visione5 nobis , quia videlicet cum haberet Filium unipujn ,
needum licetperfrui? rioluit illum esse unum., sed ut fratres babpret, ado-
Si diligamus invicem, Deus in rtbbis manet. Sedi ptavit iili qui eum illo,ppssiderent yilam aitenipm.
nemo putet hanc dilectionem, in qua Deus m.anet,, Deus charitas est. Jam dixit iUu4 superiiis,, ecce
abjecta et desidiosa quadam mansuetudine, imo non1 iterum dicit. Amplius tibi non poluit.pbadtas cpm»
mansuetudine, sed remissiorieel negligentia servari. mendari, quam ut diceretur Deus, Forte mpnus Dej
Nonest lsta cbaritas, sed lariguor; ferveat chafitass contempturus eras: nunqiijd et De.umconlemnis ?
ad emendandum, ad corrigendum. Sed si sunt bonjx Et qui manet in cltarilate, w DfiPwanei, et Deus m
mores, deleclent; si mali, emendenlur, corriganfur.. . eo. Vicissim in se habilant qui eonlipet ejt flui cpnr
Si eigo diligamus invicem sinccra et discipJinabili i tinelur. Habitas in Deo, sed ul conlinearis ; liabitat
charilate, Deus in nobis manet, operibus quidem. i in te Deus, sed uf ,contine.a.t^e cad,as, :jjuja sic de
ipsius charitatis manifeslalus, quamvis nondum vjsb, ipsa charitate Apostolusait: CharUas.nmquam cadit,
biliter appareat. Quomociocadit quem conlinet Deus ?
ill BEDJE VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. m
Injtocperfecla etl charitas nbbiscum, etc. Dicit /A pcenam habet.; quamvis sicut seciionem medici salus
quomodo se prebet unusquisque quantum in illo pro- oplata, ila timorem-cliaritas desiderata subsequatur.
fecerii. Quisquis fidupiam habel jn die judicii, per- Nep putari debet bis beati Joannis sermonibus esse
fecta est in illo charitas. Quid esl.babere fiduciam contrarium quod Psalmista dicit: Timof Domini san-
iri die judicii? Non limere , ne veniat dies -judicii. ctus permanet inswciilum smculi (Psal-. xvm). Duo
Cum eriim quis primo pocnitendo se de male actis namque sunt timores: unus quo timent homines
conyejrierjt, incipit timerediem judicii, ne, videlicet, -Deum, ne mittantur in gehennam; ipse esltimorille
apparente justo Judice, ipse damnetur injustus. Pro- qui ifilroducii cbarilatem, sed sic venit ut exeat. Si
cessu vero bonseconversationis aniniatus, discet nori enim adhuc propier peenas times Deum , nondum
iiriiefe quod timebat, sed potius optare ut veniat ifle amas queiri«ic;iimes; non bona desideras, sed mala
desideratus cunctis gentibus, sperans se cum sanc.lis caves • sed ex po quod mala caves, corrigis te, et in-
inerito bonae actionis esse coronandum. Urideautem cipis bona desiderare. Cum bona desiderare cceperis,
fiduciani in die judicii fiabere possumus, plenius erit in te sanctus ijle timor, scilicel ne ipsa bona
subcieiidomanifestal: amittas, non ut iion mittaris in gehennam, sed ne te
Quia sicul ille est, el nbs sumus in hoc inundo. deserat prsesentia Domini quem amplecteris , quo-in
Nunquid vero potest esse homo sicut Deus? Sed me> iB seternum frui desideras.
niinisse'dporiet qucd et siipra dictum est', quia non Nos erge diligamus Deum, etc. Djligamus , quia
"seriipef ad sequaliialem dicitur Sicut, sed dicitiir ad prior tlilexit nos. Nam' unde-diligeremus , nisi ipse
cjuanidani simililudinem. Quando enira dicis: Sicut prius dilexisset nos ? iliirc enim ipse in Evangelio
aures habep,~ ita habet et imago , nunquid omnino dicit: Non vos me elegistis,sed egt etegi vos (Joan.
sic? Sedtamen dicis sicut. Si ergo facti suraus ad xv). lta autem perfecti erimus in charitate, si quein-
Imaginem Dei, quare non siciit Deus sumus?nonad admodujn nullius alierius nisi salutis nostrse graiia
'aequalitaiem, sed proinodo nostro. Inde ergo nobis prior nosille dilexil, iia eum nos quoque nullius rei
daiur fiducia in die judicii, quia sicut ille est, et nos nisi amoris dilexertmus oblentu. Verum quia sunt
Biimusiri lioP mundo, imitando videlicet perfectionem qui verbo tenus^Deum diligunt, consulle subjungitur:'
dileciioiiis in inuiido, cujus ille exemplum/nobis . • Si' quisidixerit, Quoniam diligo Deum, eic. Unde
quotidie praebel de coelo. De qua Salvatoj in Evan-. probas quia mendax est ? Audi;
gelio, biligile, inquit, inimicot veslros , el qralepfb Qui enim non ditigil fratrem suum , etc. Qui diligit
persequtritibtts etcaiumniantibusvbs,itlsilis filii Palris fratrem-suum , diligii Deura. Necesse est ut diligat
vestri qui in cmlis est, qui sotem suum priri facit super Deum,.utdiligatipsamdilectionem.Deusenimdileciio
ienoiet ntales, ei pluitsuperjuslQSetinjustos(Mailh.y)_ ^ '.est. Ei ne.quisdicereauderet:Et quid obstal diligere
'Timoi•itoh est iri.chqritate. ln tali videlicet-chari- Deum , efiam.si non diligo frairem ? recte subdilur :
llatequae ad imitationem divinae bonilatis.etiam inf- Et hoc maridgtum habemus a Dea , elc-Quomodo
micis beriefacere et hos diligerenovit. enira diligjs eum, cujus odisfi mandalum? Quis esl
*:
Scd'''"perfeeld chariias faras tniltit limorem. Illuni qui dicat: Diligo imperivtorem , sed odi Jegesejus?
scilicet timorem , de quo dicitur : lnilium sapientiw Nonjfa yerus Dei amator, sed: Vide (inquit) qtiia
iimor Domini [Psal. cx). Quo timet quisqueincipiens mandata tua dilixi, Bfimine ( Psal. cxvni), Ei ideo
p-perajusiitice,rieveniat'dislrictusJudex, ei se minus confidenter " adjungit:' tn tua misericordia vivificame
castigalum'iriveniens dainnei. Hunc timoremilla [lbidX
cbariias pellit foras , quaepro, merilo justitiae fidu- CAPUT V.
ciarii habet in die judicii. Sed et prsesentium adver- Omnis qui credit quoniqm Jesus esl Chrislus, etc.
sitaiuni timoriem, perfecla cliaritas ejicit ex animo. Quis esl qui credit. quoniara Jesus est Chrislus ? Qui
Quam babere quaerebat, qui Domino supplicans aie- sic "fivit quomodo prsecepit Christus. Nemo haereti-
bat: A timofe inimici cripe animammeam (Psal. ixia). corum,nemoschismaticorumdicat: Et nos credimus
Quani habebat qui dix.it: Quis nes separabil a chari- n quia Jesus est CJiristus. Nam et daemonescreduni el
tdte Clifisti? Tribulaiie , an ahgustia, an perseculio, contremiscuni, et confitebanlur , sicut in Evangelio
an fames, an ituditat, an periculum, an gladius ? elc. Iegimus, et sciebant ipsum esse Cbristum. Sedquia
(Rom, vm). dilectionem et opera verilaiis non babenl, ex Deo
! Quia timor poenamhabel. Torqiiet cor conscientia nonsunt. .
peccatorum, quod nondum facia est justificailo. IdeOi Et amnis qu\ Miligiteum qui genuit, diligit el eum,
InPsalmb deipsaperfeciione juslitise, Cbji«eftisli,(in- etc.IVi.iraarte prsedicationis beatus Joannes ad dile-
quil) planctum metimin gaudium mifii; consdidistisac- ctionem proximi nos accendere curavit, primo com-
ium riieum, et prwcinxisti me Iwiitia , ut cantet libii memorans quia omnis qui perfecie credil ex Deo sit
yloria mea, el non eompuhgar(Psaf. xXix), id est, honi nalus, deinde insinuans quaui justum sit ut qui Deum
sil qiiod stimiilei coiiscieiitiam ineam. Slimulat li- diligil diligal el eum qui ex Deo-naius est. Si quis
"mor, sed holi limere: intrat cliariias, quaesanat quodI eriim lantae larditatis est, ut hominem quiabomo est,
Vuluefat limor. ' quia secuni eamdem in lerra peregrinalionem lole-
f' Qui autem timet, non esl perfectusin cliarilale. Quiai rai, amare neglexerit, admbnendus est, ut saltem
-iiiuiiram timor poBnamhabet, quomodo sectio niedicii obid illtim aiuet, quia ex Deo natus pst'quia par-
 H3 > .--. JN I EPISTOLAM S. JOANNIS, 114
ticeps secum divinse gralise factusest, quia eadem A potentiam creaverat, per bumanilaiis sute infirmi-
secum vitac coeleslis praemia exspectat. Quae quidem tatem recrearet. Qui venit per aqyam et sanguinem,
exhprlatio specialiter ad iilos perlinet, qui non aquant videlicel layacri, et sanguinem suaepassionis,
solum liumanceconsoriio nalurae, sed et fidei pfo- non solum baptiiari propler nostram ablutionem
fessione fralres sunt nobis effecti. Verum quia ndn- dignatus est, ut nobis baplismi sacramenlum conse-
nulli sunt qui proximos diligunt, sed pfopter conr craret ac traderet, Verum eliam sanguinem suum
sanguinitalem , vel propter aliquod commodum dedit pro nobis, sua nos passione redimens , cujus
lemporale, recle sanctus evangelisla, qui sit verus sacramentis semper refecti nulriremur ad salutem.
proximi amor subdendo manifeslat : Et Spiritus est qui testificalur quoniam Christusesl
In hbc cognescimusquoniam diligimus nalos Dei, veritas. Baplizato in Jordane Doraino descendit Spi-
elc. llle ergo solus recte proximum diligere proba- ritus sanctus in specie 'columbse super eum , tesii-
lur, qui etConditoris amore flagrare cognoscitur. Et monium illi perhibens jquia veritas est, hoc est verus
ne quis seipsum de Conditoris amore falleret, verbo Dei Filius, verus mediator Dei et hominum , verus
tenus se amare profilendo, bene cum dixisset : In bumani generis Redemptor ac reconciliator , vere
hoc cognoicimus,quoniam diligimus natos Dei, cnm ipse mundus ab omni contagione peccali, vere
Deutn diligamus, addidit, el mandala ejus faciamus.-B sulficiens tollere peccata mundi. Quod etiam. ipsis
' Hmc enim est charilas
Dei, ut mandala ejus cu- Baptista, viso ejusdem Spirilps adventu inleiligens?
sicdiamus. Roc et ipse Dominus dicit : Si quis diligit ail : Qui me misit bqptizare in aqua , ille mihi dixit :
•
me, termonem meum sefvabit (Joan. xiv). Probatio Super quem videris Spiritum detcendentem et ma-
ergo dileclionis, exhibitio estoperis. Vere enim di- nentem super eum, hic esl qui baplixal in Spiritu
ligimus, si ad mandala ejus a nostris nos volunta- tanclb. Et egb vidi, et testimoniumperhibui, quia hic
libus coarciamus. Nam qtii adhuc per illicila desi- esi Filius Dei (Joan. i). Quia ergo Splrilus Jcsum.
deria defiuit, profecto Dcum non aniat, quia ei in Chrislura esse, veritaterii teslalur, ipse se veritatem
sua voluntate coniradicit. • cognominat, Baptista illum veritalem prsedicat,
Et mandata ejus gravia non sunttEt ipse bominus Filius tonitrui veritatem evangelizat, taceant bla-'
dicit: Jugum tneum suave est, et cnus meum leve sphemi, qui hunc pbantasma esse dogmatizant; pe^
(Matth. xi). NeqUe his vel Domini vel beati Joannis reat de terra memoria eorum qui eum yel Deuin vel
verbis debet videri adversum, quod el ipse Domimis hominem esse verum denegant.
alibidicit, quia angttsla porta et arcla via est qitte Quoniam tres sunt qui teslimonium datu. in terra,
ducit ad vitam (Matth. vn); et propheta ad eum : etc. Spiritus dedit testimonium quoniam Jesus est
Prbpter verba, inquit, labiorum tuorum ego cuslodivi yeritas, quando superbaptizatum descendit. Si enim
vias duras (Psat. xvi); et aposlolus : Quia pet multds verus Dei Filius non esset, nequaquam ip eum lanta
tribulaliones oportet nos inlroire in regnum Dei (Act. manifestatione Spirilus sanclus venirel. Aqua eliam
xiv). Quaeenim nalura sua dura sunl el aspera, spes et sanguis dedere lestimonium , quoniam Jesus est
ccelestium pra3miorum et amor Christi facit esse veritas, quando de lalere ejus in cruee moriui ma-
levia. burum namque est persectitiones pati propler narunt: quod nullafenus fieri posset, si veram carnis
juslitiam, sed et hocfacitsuave,quod Ipsorum qui sic naturam non haberel. Sed et hoc quod aiite passio-
patiunturest regnum ccelorum. Unde benesubdilur: nem, cum oraret, faclus est sudor cjus sicut gullat
Quoniam emne quod nalumest ex Deo,'vincil mun- sanguinis decurreniis iu terram (Luc. xxii),.veritati
dttin. ldeo namque mandata divina non sunt gravia, carnis assumptse lestimoiiium dat. Nec reticendurii
quia omnes qui vera devoiione his maiicipantur, et quod in hoc quoqiie sauguis et aqua lestimoniuin.
adversa mundi ejus et blandimenla pari mente con- iili dederunt,quod de lalere morttti vivaciler effluxe-
-temnunl, ipsam quoque mortem velut ingressum runf, quod erat contfa naturam corpprum mortuo-
pafriae cceleslis amanles. Et ire quis sua virtute rum , atque ob id mysteriis aptum , et leslimonio
mundi vel luxus vel labores se posse superare con- ij yeritaiis fuit congruum , videlicet insinuans quia et
-fidefet, consulte subjungit : ipsum bomini corpus melius post mortem esse vic-
Et hwcest victoria qumvincit mundum, fidesnbstra, lunim resuscitatum in gloria, et ipsa mors illius
Illa nimirum fides, quae per dileetionem op.eratur; nobis vilam donaret. Hoc quoque quod sudor ejus
illa fides qua ejus humiliter auxilium flagilamus instar gtillse sanguinis decurrebat iri terram, testl-
qui.ait: In mundo pressuras habebilis, sed 'confiditej mqnium perhibebat illi sacro myslerio quod Eccle-
ego vici mundum {Joan. xvi). siam tolum per orbem suo sanguipe lavaret. Tres
Quis esl qui vincit mundum , etc. Vincit mundum, sunt ergo qui teslimonium perhibent vpritati.
qoi Jesum Firhnn bei esse credens, digna eidem Et ires (inquil) «niim sunt. Indiyidua namque liaec
fidei opera jungit. Sid nunquid sola divinitalis ejus manent, nihilque eorum a sui connexione sejun-
fides et confessio valet ad salutem sufficere ? Vide gitur, quia nec sine vera credehda est humaniiafe
sequentia. divinitas , nec sine yera divinitate humanitDS. Sed
Hic esl qui vemt per aquam el sanguinem , Jesus et in nobis bsec unum sunt, non naiura ejusdero
Christus. Qui crgo eral aeternus Dei Filius, factus substanlise, sed ejusdem operatione mysterii. Nam,
est honio iu lempore, ut qui nos.per divinitatis suse sicut beatus Ambrosius ait:« Spiritps manentem,,
ifS BED^E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. >- EXEGETJCA GENUINA. 116
feuovai, afjua pfoficit adi lavacrum, sanguis spe-J A ficans in coelis illius qui tit verus liorao morfem pas-
(felaitad pfeUuni.» Splfiius eiiim hos per arJbpiiOnenl surus erat in terfri.
Bei fiijrisifecit, sacri frintis uiida iios abiuit, sanguis Et hoc esl teslimeriium, quehium viiam wlernam
ftbiriini hos rtdemit. Aiterbibefgbinvisibile.aiteriirii deditnobis Deus. De,dlf,4nquit, vitarn aeternam nobis.
vfsibiie "testihibhiuhisacf ameiitocbtiseqoilufspirituali. Et ipse qui loquitur, adhuc vitam temporalem et
Si ies(i'm~3'ntSm hbmiriis accipiihui, iesHriiotiinth iriorli obnbxiam agebatiri carne. Sed ita dedit nobis
bii mdjus est, eic.Ma~gh~umest lesiimbiiiiirii hOirii- yitam seternam, Sicut dedit nobis potestatem filios
riis quoti perhibel u"eFilib JfM, dicPiis : Dixil Dohii- Dei fiefi credentibuS in rioniine ejus. Ut enim scias
WtsDemihb mUiSede &iexirisriieis (Psai. cix). datam esse a Deo potestatem babere vitam aeternam,
Etex pefspna ipsICisFilii :,l)bmihtts dixiihd me : Fi- siudi'propbeiam : Quis esi homo qui vull vtlam , et
lius. meus es lu '(PscA.li), licmqiieexpefsOha Palris cupit videre dies bones? Cohibe linguain tudm d tnalo,
loqueriils de Fllio : lpse ihvbcdbitme, Pater iritiis es ei labia tua he loquqnlur,dolum , et caetera usque ad
tu, Detismeuseisusceplof sdititisriiem(Psdl.LXXXVIU). finehi psalmi (iPsai. xxxm). bedii. ergo nobis vitara
3Pa(errheus, quia ego Filiiis Del. Deiis nteus, quia ego seterjiam, sed adbuc in terra peregrinantibus in spe,
nbirio.' Susceptof sdtuiis mew , quia egb passurus et, jv quam. daturus est in cceiis ad se pervenientibUs in re.
a riiofie salvabdus surii. JSirego (iriquil) primogehi- Et hwcvita in Fiiio ejus est. ia fide scilicet el con-
ium pbnqm0um excelsum prm regibus lerrw (lUd.). fessione nominis ejus, ln perceplione sacrameniorum
Maghtnn hOc lesiiinoriium vefum, et omni acce- ejus, in observatione mandator.uin ejus. Hioc etipse
piione digiium lioc. teslimohiuiri hoiriinis de Filio ait: Nemo venit qd Pqlrem nisi per me (Jean. xiv).
Dei, sed 'mulio rnajus esjt'tesiimonium Dei, qui te- Ei.Pelrus de illo : Neque enim nomen esl aiiud sub
siificatus est ipse de Filiq'su.6 ,'teuih de ccielo illurii ccelodaium hominibus, in quo bporleatnos salvos fieri
aliriqueris ait'-'.Tu es Fiiius meus diieclus, in tecoih- (Act.iv).
placuit. miiii (Lwc.iii). Magnutaest lesiiffibiiium pfse-
debeiFiiid ait: Qui habet Filium, habet vttqm, etc. Ne parum
fciirsoris, qubd perliiberis Egb bapli- dicere viderelur vitam esse in
xavi vos dqtta, ille vefb baplhabii vos Spifiiu sancta Filio, addidit
jpsum Filium esse vlfam. Quod idem quoque Fi-
ffiatii; iil). Majus est testimbhium Patris , quo Spi- lius Palrem ostendit ubi ait: Sicul enim
"ritrim saiictum ih eiirii qiio seniper eratplenus eiiarii habei Pater. glorificans vitam in semelipso, sic dedU el Filio
visibiliter inisit.
' jbitam,haberc in semelipsp ( Joah. y). Qualiter au-
Quicredillh Piliuih Dei, hiibeitesimohitthi Dei in
eadem vila quse Filio cst et Patri communis,
se. Qui Jtiacfeditiri Filiiimbei, ut exbrceai operabclb jG lem etiam credentes illustrei, idem Filius alibi ad Pa-
IfUbiiciedii, babet tfestiinOriliimibei iii ise. Illtid uil- Irem orans insinuat;' Sicut dedhti ei poteslatem,
<j.|ieqiiia ipse q'pbqb~3iii fiJibfifift Dei nriirief6 jure
uriiPb FiiiO bei sic suis fidelibus inijuit, omnis carnis, ut omne quod dedisti ei det eis
-cbmpuieijfr, ipSO vitarii aternam. Hwc est aulem vila mlerna, ut cogno-
pollicerite : St qiiis' inihi mjmsiratiefti!, hbriorificabit scant lesolum verum Deum, et
ium Pdier irieus (jbdh. xil). Qudd si teslimoniuui quem misistiJesum
Christum (Joan. XVII). , .
J5ei iiabere meruefis, si beuin testein tuaeiDdei In-
temeralae possedefi's, quid te horiiinum irifamia, Hwc scfipsi vobiss, ut sciatis quoniam viiam habetit
etjajn 'etaimDeiis 4Siernam,e\&. Utsciatis, inquit, utcerli sitis fulurse
qijid pefsecutiblsedit'?!Si pfo nobis,
veslrse beatitudinis, qui creditis in Cbristo, ut non
quis cohifa iiost
seducamini per fraudem eorum quiJesum esse bei
Qui hbn creditFiiib, mehdacemfacit ium, etc. Frli-
stfai JudaYi,irustfa haereiici Palrerii se credere.et ve- Filium negant, et ideo nibii eis profulurum asseve-
hefafi piiiant', quandiu Ctiristum coriiemrirint, Pt ei jaiit qui in nomine ejus crediderunt. Et mira hsere-
tfedefe reriuurit. Qui enim non honorificat Filiuiri", licorum vesania, qui toliens per totam hanc Epislo-
hon borioriiicat Patfeih, lam appellato Dei Filfo , ipsi contra, non Filium,
qiti misit illura. Qiii sed creaturam
Tibh bfeduntfiiio, qiii ait Egoei Patef unuhi suriius •js Dei, Clirislum esse confirmant. Quod
nisi dum bumanilalis ejus
\J'oaii. x); et iiiierrogaiite Caiplia, ac dicente , Tu nusquam prorsus legunt,
thfhlus FiliusDei behedicii? [Mafc. xiv) fespbndil': mentiocelebratur.
Wrfbsiim'(lb:id,%sed*uni vel ripri esse Chrisium, vel Et hmc est fiducia tjudm hdbemus dd euiti, efc. Ma-
nbri esse -Filiutt) Dei, yei Won esse siffiilem Patris gtaam Jiobis fiduciam prsebet sperandi a DomiriO
'coritendbht, inehdaeeriv profecto facioni Patrem , bona cceleslia, quod et in hac vita quldquid saiubri-
quia liori credunt in lestimonio quod testificatus est ter eum petierimus impetramus, juxta quod eliam
de Filiostio: iri iflo vjdeiiPet qubd et siipra memirii; ipse in Evangelio eredentibus promittit: Dico vobis,
Itu es tititts meiis diiectiis, ih te ebntplacuit rnihi (Luc. inquieiis, oihnid qumcunque orarites peiiiis., crediie
iit)-% sed etin iilri quiid *eiimmineriie hbfa passionis quia aecipielis, eievenieritvobis (Marc xt). Notandum
JJefhiBuit, dhih brarite illo ae diciehte : Pater , salvi- aiitem quod ita oractPs exaudimur a Dominb, siea
fiifrifneWhtic horti, sed pfopterea veriiih hanc liordm. quae ipse jussit patimus. Dicit autem ipse : Primum
P&iely-MdrtjicUriqhieh ttturii (Joan. xn ), respohdit, kfumrite teghufa Dei; el jusliiidm ejus (Matth. vi).
etiarii thfJbaaiidiehte db ccel'6,£' clafificdvi,ei itefurii Unde bene ei Joarihes buin dixissct : Quedcunque
iWificdboXlhM.),^eruxti s'eDetim Pairem essesigriwu peiieririMSfCMudiliies; "iaicrpostiit : Secundum «o»
11? 1N I EPISTOLAM S. JOANNIS. 118
luntalem ejus. Ergo super his tantum plenam nos A ciunl (Luc. xxv). Nondum enim, gratiae Spiritus
et indubitabiiem jussit exauditionis babere fiduciam, sancti parlicipes effecti, societatem sanCtae fralerni-
qtiaenon nostris commodis, riec solaliis temporali- lalis inierant. Et beatus Stepbanus orat pro eis a
bus, sed Domini congruant vbluntati. Quod etiam in quibus lapidabatur, quia nondum Christo credide-
oralione Dominicainsercre prsecipimur : Fial volun- ranf, neque adversus illain communem gratiam di-
tas tua (Ibid.), scilicet, non nostra. Si enim et illud micabant. Et aposlolus Paulus propterea, credo, non
Aposiolirecordemur: Quoniamquid oremus secundum orat pro Alexandro, quia jam fraler eial; et ad
quod.eportet nescimus (Rom. vin), intelligimus nos morlcm, id est, invidentia fraternitatem oppugnando
nonnunquam saluii nosfrse contraria postulare, et peccaverat. Pro his aulem qui non abruperant amo-
commodissime nobis ab eo qui utilitalem nostram rem, sed timore succubuerant, orat ut eis ignosca-
reclius quam nos intuetur ea quae poscimus dene- lur. Sic enim dicit : Alexander ararius nmlla mala
gari. Quod ipsi quoque magistro geulium accidisse mihi ostendil, reddet illi Dominus secundum opcra
non dubium est. ejus; quem el lu devita, valde cnim reslitit noslfis
El sciiiws quoniam audil nos quidquid pelierimus, sermonibus (II Tim.iv). Deinde subjungit pro qui-
elc. Multiplieiier eadem qtise prsemiserat inculcat, bus orat, ita dicens : In prima mea defensionenemo
ut nos ad orantJum vivacius excitet. Sed manet B J milit adfuit, sed omnes me deretiquerunt; non.illis
objeclio quam posuit, ut secundum voluntatem pe- imputetur (Ibid.). Potest autem peccalum usque a'd
tamus nostri Combloris. Quod bifariam potest ac- mortem accipi, pro quo rogare quempiam velat,
cipi, ut scilicet et ea quse ipse vult rogemus, et quia scilicel peccatum quod in hac vifa non corrigi-
tnles ipsi quales esse nos desiderat ad rogandum tur, ejus venia frustra post mortem postuiatur.
veniamus. Quod est babefe fidem quae per Tiilectio- Yerum si sequenlia 'diligenter inspicimus, magis
nem operatur (Galat. v), et atite ompia meminisse siiperior sensus hujus lectionis lenori congruere
illius evangelici mandati: Et cum stabitis ad oran- videtur. Nam subditur:
dum, dimillite si quid habelis adversus aliquem, ul et Omnis iniquitaspeccalumest, etc. Tanta est, inquif,
Paler vesler qui in ccelisesl dimiiial vobis peccala ve- diversilas peccatorum, rit onine quod ab sequilatis
slra (Marc. xi). ratione discrepat, inler peccata numerelur, quamvis
Qtii scit fralrem suum peccare peccatum non dd . minima peccata juslis suae justitiae meritum nequa-
morlem, elc. Haecet hujusmodi secundum volunta- quam auferre, vel minuere possint, illa duntaxat
tem Domini petuntur, quse ad fraternse dileclionis sine quibus hanc vilam nullatenus transigere valent,
officium exspectanf. Loquilur aulem de quotidianis et item qusedam peccata tantum ab omni juslitise
levibusque peceatis, quae sicut difficile vitantiir, sic C * sorte discordent, ianta iniquitate palrenlur, ut abs-
"
eliam faciie curantur. Sed quo ordine haec altef- que ulla confradictione factorem suum, nisi corri-
ulrum pelilio sit celebranda pro peccatis, Jacobus gantur, seternam mergaut in poenam.be quibus
insinuat aperlius, diceus : Confilemini atierutrum scriptum est : Ainina quw peccaverit, ipia morietur
'
peccala veslfa, et ordte pro irivicemut salvemini (Jac. (Ezech. xvin). Qua beali Joannis senierilia manifesle
v). Si ergo diclu, vel cogitatu, vel oblivione, vel repudiatur inepla Sloicorum dispulalio, qui dicerc
ignorantia forle deliquisli, vade ad fratrem, confi- ausi sunl conlra omnem generis humani sensum, et
tere illi, postula interventiouem. Si ipse te fragilita- affirraare, quod omnia pcccata sint paria, diceoles
tis suaeconsciura pure conOtendo fccerit, et lu ejus niliil distare ulrum liominem quis furatus sit, an
errata pie intercedendo dilue. Sed haecde levioribus bovera, an gallinam, quia non animal crimen, sed
dicta sint peccalis. Porro si gravius quid admisistl, animus fecerit. Quos Jovinianus secutus cst haereti-
induc presbyteros Ecclesise, et ad illorum examen cus, aslruens nullam nuptiarum et virgiriiiaiis esse
castiga te. (' dislantiam, non absiinentes in aliquo retribu.tioiiis
Esl peccalumad mortem, etc. Magna hic qusestioi privilegio simpliciler epulantibus esse praeferendos.
nascilur, quia aperle osleudit beatus Jpannes esse. ^, Omne itaque qttod inique committitur vel cogitalur
quosdam fratres pro quibus orare nobis non praeci-. ad peccatum referendum est. Sed sunt peccata
pitur, cum bominus etiam pro persecutoribus no-. quaedam ad mortem, de qualibus dicit Apostolus :
stris orare nos jubeat. Quse non aliter solvi potest, Quoniam qui lalia agunl, regnum Dei non consequen-
nisi fateamur esse aliqua peccala in fratribus, quse.' tur (Galat. v).
inimicorum perseculioiie graviora sint. Peccatuto. Scimus quoniam amiiis qui natus esl ex Deo, non
ergo fratris ad mortem est, cum post agnitiobemi peccat. Peccatum videlicct ad mortem. Quod et de
Dei, quae per gratiarii bomini nostri Jesu. Chrislii omni crimine capitali, e ae i.Tfospecialiter potest
dafa est, quis oppugnat fraternitatem, et adversus5 inlelligi quo violatur fraternitas, sicut et supra ex-
ipsam graliam, qua reconcilialUs est beo, invidentiae B posuimus. Sed et peccatum ad morlem peccatum
facibus agitatur. Peccatum aulcm non ad niortem. i usque ad tempora mortis proiraclum diximus rectfe
est, si quisquam non amorem a fratre alienaverit; posse inlelligi, quod omnis qui natus est ex Deonon
sed officia fraternitali debita per aliquam infirmita- peocat. Denique Davld rex mortale crimen admisit.
tem animi non exhibuerit. Quapropter et bominus inn Qttis enim nesciat adullerium ei homicidium mor-
cruce ait: Pater, ignosce iliis, quia nesciunt quid fa-. tem mereri perpetuam? Sed tamenDavid, quia ex
 119 BED^I VENERABILIS OPP. PARS II; SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 120
Dee natus esl, quia ad^flliorum bei pertinebat socie- h. damnat et de Ecclesia expellit, audiamus in clausuia
salutis quod nobis eruclat. Altenda-
tateni, non peccayit usque ad morlem, quia sui rea- verbum bonum
lusveniam mox poenilendo promeruit. mus opera summi Regis quae dicit. Sequilur :
S'ed generatio Bei censervat eum, etc, Gratia Chri- Et scimusqueniam Filius Dei venit, etc. Quid enim
sti qua renati sunt fideles conservat eos qui secun- aperliusbis yerbis? quid dulcius? quid adversus
dum propositum vocali sunt sancti, ne p.eccatum ad omnes hsercses foriius poluit dici? Christus est ve-
mortem commiltanl; et si in quibuslibet pro hu- rus Dei Fiiius. Pater Christi Jesu Domini nostri
ffianse conditionisfragilitate deliquerint, ne abhoste verus est Deus. Venit Filius Dei sempitemus tera-
maiigho possint tangi, defendii. Item dicendum, poraliter in mundum, qui erat in mundo, et per
tandiu nos in generatione Dei permanere, quandiu quem factus est mundus, Neque aliam ob causam
j non peccaverimus ; imo qui in generatione Dei perse- venit nisi nostrae salulis , hoc est, ut daret nobis
•verant peccare non possunt, neque a maligno con- sensum cognoscere verum Deum. Nemo enim sine
lingi. Q«« enim communicaliolucis ad lenebras, Chri- divina cognitione ad vjtam venire, nemo Deum co-
stiad.Belial (11 Cor. vi)? Quomodo (inquit) dies et B gnoscere nisi ipsb docente poterat: sicut el ipse
nox misceri nequeunt, sic justitia et iniquilas, pec- dicit : Et ttemq tibvii Filium nisi Paler, neque Pa-
caturo et bona opera, Christus et Antichrislus, ma- treni quis novit nisi Filius, et cui volueril Filius re-
lignus et generatio Dei. vetare (Luc.-.x). Subaudilur : Et Patrem et Filium.
Scimiis quoniam ex Deo nati sumns, etc. Nos ex Utrumque enim Filius revelat, qui, in carne visibilis
Deo sumus ejus gratia et baplismo regenerati per apparens, divinitatis arcana per EVangelium suum
fidem, et ut in fide perduremus servati. Mundi vero modo palefacere dignatus est.
airiatores sunt hosti subjecti, vel nunquam regene- Hic est verus Deus, el vita mterna. Verum Deura
jalionis unda ab ejus soluti doniiuio, vel post gra- dixerat esse Filiuni, verum Deum hunc esse multo-
liam regenerationis denuo peccando ad ejus dominium ^ties repetit. Hunc dicif esse vilam seternam. Non
redacti. Nec sol.um roundi amatores, sed et illi qui utique ita sicut nobisvita promittitur seterna, quae
reccns editi necdum dignoscentiam boni habent ac sic ex lerapore nos suscipiat, ut nunquam nobis
iriali, propter reaium prsevaricationis primae, ad re- finem bene vivendi reponai; sed Filius vita sine ini-
gnum maligni perlinent bostis, nisi per graliaui tio. lemporis semper manens, sine. termino semper
benigni Conditoris eruanlur de potestate tenebra- roansura. ,
rum, et transferanlur in regnum Fiiii charitatis G Filibli, cuslodite vos a simulacris. Qui verum Deum
ipsius (Coloss. i). Unde iion ait simpliciter, mun- cognovistis, in quo vitamhabetis seternam, custodite
dum in. maligno positum, sed cum additamerito, Et -yos a doclrinis, bsereticorum, quse p.erpeluam ducunt
mundus (ihquit) totus in hialignb positusest. Nam ad mortem, quia, more illorum qui simulacra pro
sicut beatus Ambrosius ait : « Oranes hbmines sub Deo faciunt, gloriam incorruptibilis Dei pravis do-
peccato nascimur, quorum ipse ortus in vitio est. > gmatibus in similitudinem corruptibilium rerum im-
El frustra nititur Pelagius affirmare quod parvuli mulant (Rom._)). Gustodite vos a philargyria, quse
recens editi non opus habeant graiia baptismalis esl shhulacrorum servilus. Observate, ne quas mundi
renasci, quia tam mundi nascantUr ab omni sorde illecebras:Conditoris amori prseponalis. Nam et hoc
peccati, quam fuit mundus in paradiso conditus iriier simulacra repulabilur, qualenus solius veritatis
Adara,' nullara scilicet ex illo Irahentes originalis curam studiumque habentes, in hujus visione me-
culpae maculam, in nullo existentes r.ei donec pro- reamini sine fine laetari. JVfundusenimlransil, et concu-
pria sponte peccare incipiant. Sed UQS,omissis An- pi&ceniiaejus. -Qtii aulem feceril volunlatem Dbtnini,
tichjistorum veiieuis, qu*. per lolam hanp Epistolam manet in wlernum (I Jbqn. n).
flle qui de peptore ^Domini fonte vitae potalus est,

IN II EPISTOLAM JOANNIS.

SemorElectm dbminceet natis ejus, etc. Quidajn JJ
putant hanc et sequentem epistoiam non esse Joan-
,riis aposfoli, sed cujusdam presbytPri Joannis, cujus
sepulcrum usque hodie morislratur in Epheso.
Cujus etiam Papias auditor apostolofum, et in Hie-
rapoli episcopus, in opusculis suis saepe meminit.
Sed nunc generaljs Ecclesise consensus habet quod
has quoque Epistolas Joannes apostolus scripserif,
quia revera multam verborum et fidei simililudinem
eum prima ejus Epistola ostendunt, et siraili. zelo
delestantur bserelicos. Seniorem atitem se dieit
Joannes, vel quia am provectus «rat aeiate quando
has scripsit Epislolas, vel quia nomen senioris, id
est, presbyterj, etiam pontifici propter maturitatem
sapientise el grayitatis congruit. Unde et Petrus ait:
Seniores ergo qui vobissunl obsecro ccnsenior el tcstis
Passionum Christi (I Pelr. v). Senior, inquit, Eiectm
dorhinmet nalis ejus, quos ego diligo in veritate, id
est, vero amore diligo, illo videlicet qui secundum
Deum est. Vel certe quos ideo diiigo, quia. perseve-
rantes in veritate cousidero.
Ef non ego solus, sed el-omnes, -etc. Quia conlra
haereticos scribere incipii, quia a fidei verilate exci-
derunt," recte omnium qui veritalem cognoverunt
 *2I IN III EPISTOLAMS. JOANNIS. m
unam dileclionem in Spiritu sancto esse commemo- A ritum sanclum Deumomnipotentetn, aul aliud ali-
rat, ut ummimitale simnl el mulliludine caiholico- ' quid quod fecia fides confitetur negantes. Potest et
rum lerreat eos qui ab eorum societate se, citfti de Judscis accipi, qui omnino Jesum Christum ne-
pauci essent, segregarunt. Revera enim omnes per gant, qui Christum in carne necdum venisse ad sa-
orhera calholici unam veritalis regulam seqtiunlur; lutem mundi dejeranl, sed ad interitum suum ven-
non autem omnes haeretici et infideles unanimo er- • turum exspectant AnliGhfistum. -
rori coBsenliunt, verum non minus semet alter? Omnis qui recedit, el non permanet in dbclrina,
utrum quam ipsam veritatis viam impugnani. elc. Nolaverborum distantiam, et fidei coinplectere
Propter verilatemquw permanet in vobis, etc. Non veritalem. Non permanenlem in doclrina Chrisli,
aliatn, inquit, ob causam te luosque diligimus, nisi Deum non habere, permanentem aulera in doctrina
propler veritalem fidei, quae in nobis semper inex- ejus, Filium et Patrem dicit habere, ut ostendat
pugnabilis perdurat, quia videlicet eamdem eliam Pairem et Filium unum esse beum verum^ et coar-
vos invineibiliter custodire eoniperimus. guat eos mendacii qui Filium vel non esse Deum,
Sit vobiscumgratia, misericordia, pax a Deo Pgtre, B vel posteriorem aut minorem Patre, asseverant.
elc. Qiioniam negabant illius lemporis hserefici, Si quis venit ad vos, et hanc doctrinqm non afferl,
Marci»n scilicet et Cerintbus, verum esse Filium Dei eie. HaecJoannes de schismalicis sire bsereticis de-
Doininuni nostrum Jesum Christum, et ei a nativi- testandis, quae verbis docuit, etiam faclis exercuit.
tate humana principium dabant, recte Joannes etim Narrat enim de illo auditof ejus sanctissimus et
ad confulandos blasphemos, Filium Dei Palris esse martyr fortissimus Polycarpus, Smyrnseorum an-
commemorat. Gratiam quoque et misericordiam et listes, quod lempore quodam cum apud Ephesum
pacem ab illo sicut ei a Deo Patre fidelibus esse balneas lavandi gratia fuissel ingressus, et vidisset
dandam icsiatur, ut eum sequalem. et coseternum - ibi Cerinthum, exsiliret continuo, et discederet non
Palri demonstret, ejus doira eadem quse Patris esse lotus, dicens: c Fugiamus hinc, ne et balnese ipsae
"designat, sicut et ipse Dominus de sua et Patris corruant, in quibus Ccrinlbus Iavat se, veritatis
eonsubslanlialitale loquens, ait : Qumcunque enim inimicus. > Idem etiam Polycarpus Marcioni ali-
Paler fecerit, limc el Filius facil similiter (Joan. v). . quando cuni oceurrissel, dicenli sibi: c Agnosce
Et nunc regb te, domina, hon tanquam mandatum nos, » respondit: c Agnosco, agnosco primogenilum
novumscribens libi, elc. Arguit hoc verbo*hsereticos, Satanae. >"Tanta tunc apostoli atque eorum discipuli
qui nova dogmata, reliclis his quae ab apostolis au- "^ in religione cantela ntebantur, ut ne . verbi quidem
dieranl, indueere tentabant, ac per hoc fralernse communionem cum aliquo eorum qui a veritale de-
charitatis fosdera dissipabant. Dicil ergo se nequa- viaverani habere paferenlur; sicut et Panlus dicit:
quam novum mandatum scribere, sed hoc solum . Hmreticum hominem, post primam et secundam cor-
hortari, ut antiqua fides in omnibus et charitas illi- replionem, devila, sciens quia perversus esl hujusmodi
' bata ' et peccat, cum sit a semelipsodamnatus (Tit.:ni).-
permaneat.
Quoniam multi seduclores exierunt in mundum, Salutant te filii sororis tuw Etectm. Sicul adver-
elc. Et de haereticis potesl intelligi qui' confitentur sariis veritatis ave djcere prohibet, ita e contrario,
quidem Jesum Christum incarnalnm, sed in aliqua electos ex persona electorum salutat, ut et inlideles
parte fidei ejus non recte senliunt, aut veram ejus detestentur ab omnibus bonis, si forte vel.siccorrigi
carnem, aut verara animam, aut veram divinitatem, velint, et Qdelium seraper ad invicem pax augescat
aut verum ejus Palrem Deum, aut verum ejus Spi- et charilas.

IN III EPISTOLAM JOANNIS.

Senior Gaio charissima, etc. Qui vel qualis fuerit D gratia commodorum, sed solo perennium bonorum
iste Gaius, in processu Epislolse monsiraiur. Quia eum diligere videtur intuitu. Fuisse aulem Gaius
videlicet et fidem Christi quam perceperat bonis Corinthi videtur, ex eo quod Paulus in illa moratus
accumulabat actibus; et siipse ad prsedicandum ver- civitate, Epistolam scripsit ad Romanos, quos et ex
4ium minime sufficiebat,,eos lamen qui prsedicarent ejus nominesalutal.Sed et in Epislola-ad Corinthios,
de faculialibus suis sustentare gaudebat. Hiinc autem Gaii quasi civis Corinlhii meminit, dicens : Gratias
csse Gaium arbilramur, cujus in Epistola ad Roma- agoDeb mee, quod nemiriem vestrum baptitavi, nisi
nos Paulus meminit, dicens : Saltttat vos Gaius hosp:s Crispum et Gaium, ne quis dical qubd in nemine meo
meus et Ecclesimlotitts (Rotn. xvi). Quia enim hospes baptizali eslis (I Cer. i).
et qui suscipit et susciuitur appellari consuevit, erat Charissime, de omnibus oralionem (acio, elc. Hoc
hospes universae Ecclesiae-, quia omnes qui ad se (ihquil) a DominO crebris exopto precibus, ut quod
vcniebant, et praedicatores videlicet et auditores bene agis bche perflcias. Et sicut nunc anima tua,
verbi, benigne suscipiebat, sicut et hujus Epistolae id cst, interna mentis intentio, prospere agil, id est,
sequentia manifeste declarant. Unde et Joannes proficit in eieemosynarum operibus abyndantibus, et
eum in veritate diligii, hoc est, non tempoialium beniguilale animi dapsilis, et pecuniarum faculialo
 123 (BEDiE VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. m
quas indigentibus largiris, ita semper virtutibus ple- A juslum in nomine justi, mercedem justi accipiet
liam Domino adjuvanle vitam ducere possis. (Matlh. x). ...-,-
Majorem horumnon habeo gratiam, etc. Id esl, ut Scripsissemforsilan Ecclesim, sed is qui amal pri-
eos quos prscdicandovel baptizando filiosDeo genui, maluni gerere in eis, elc. Diotrephes, ul videttir, erat
cognoscarn, veritatem et recte fidei et bonse opera- liseresiareha temporis illius aliquis superbus et inso-
lionis observaiiles. lens, malens nova docendo primatum sibi usurpare
Charissime, fideliter facis quidquid eperaris i« fra- "ficicntise, quam antiquis sanctaeEcclesiae, quseJoan-
tres, etc. Fideliter facis, dicit pro.eoutdiceret: Sicut nes prsedicabat, humiliter auscultare mandatis. Unde
vere es fidelis, i(a facis, ostendens ex operibus fidem bene Diotrephcs specioseinsulsus, sive decor in*a-r
luam. nieris interprelatur, ul perfidiam cordis eliam nomine
Pronbmine enim profecti sunt,: nihil accipienles a signet. '-....
gentibus. Cum dicit pro nomine, subaudiendum est Propter hoc, si venero, commonebo ejus opera. Id
Domini Jesu Cbristi. Sic enim loquebanlur anliqui. est, in omnium noliiiam manifestius arguendo pro-
Duabus autem ex eausis pro nomine Domini sunt ducam. Juxla illud aposloli Pauli : Quid vuliis, in
profectij aut ad praedicandum videlicet nomen ejus virgaveniam ad VQS?
propria sponte venientes, aut propter nominis sancti B Qum facit, verbis malignis ganiens in nos. Notan-
fiderii et confessionem a civibus sive a contribulibus dum quodlinguas detrahentium, sicut nostro vilio
suis patria expulsi. rion debemusexcilare, ne ipsi pereant, ita persuam
Nos ergo dcbemussusciperehujusmodi, etc. Jungit maiiliam excitatas debemus sequanimiter tolerare,
se beatus Joannes, qui omnia dimiserat propter ut nobis raeritum crescat; aliquando autem etiam
Christum, personse fideltum divitum, qualenus eos compescere, ne dum. de nobis mala disseminant,
ita alacfiores reddat ad miserendum pauperibus et eorum qui audirebona polerant, corda innocentiujn
peregrinis: riee discredendum est illuro vcraciter corrumpant. Hinceslquod Joannes detracforis sui
dipere potuisse quod Pauium dixisse legimus : Ipsi linguam redarguit, ne suam praidicalionem non audi-
tcilis quoniamad eaquw mihi opus erant' el hisqui rent qui audire poterant, et in pravis moribus re-
mecuin sunl miniptraveruntmanus islm. Oinniaoslendi nianerent.
vebis,quia sic laborantes oportet snscipere infirmos, Charissime, noli imitari malum , sed quod bonum
ac mcminissenerbi JDomini, sicut dixil : Bealiut est est. Quod bonum illum imitari velit, subdendo aperit,
magjs dare quam -accipere (Act. xx). Cooperalores dicens:
atilem eos dicit veritalis, quia qui-spiritualia dona Demelrio lestimonittm redditur ab omnibus. Quia
babenlibus , temporalia subsidia tribuit, in ipsis v videlicet ipse snsciperel infirmos, et egentes.pro ve-
' donis
spirittialibus cooperator existit.- Nam cum ritate sustentaret. Hunc ergo Gaio imitandum pro-
pauci sint qui spiritualia dona perceperunt, el multi ponit, ut similiter omniumlaude possil et ipse dignus
qui rebus temppralibus abundant, per hoc se diviles exislere.
virlutibus pauperum inserunt, dum.eisdem sanctis Paa; libi. Salutant te amici, etc. Amicis graliam
pauperibus de suis diviliis imparliumur. Hinc ete- pacis mandat, et salutis, ut per haec Diotrepben cse-
nim Dominus ait : Qui recipit prophelam in nomine terosque veritatis inimicos, a salule ct pace vestra
vrophetw, meicedem prapltetw acciviei; et qitirecipit monstret exiraneos.

m EPISTOLAM JUDTE.
Judas, Jesu Christi servus, etc. Judas aposlolus , Domini noslri graliam transferenles in luxuriam.
quem in Evangelio Matthseus etMarcus Tbaddsetim Oomini nostri gratia mollivit duriliam legis, quia cum
appeljant, scribil conlra eosdem fidei corruplores, illa diceret, Si quis baec vel ilia feceril, lapidibus
quos et Petrus et Joannes in suisdamnanl Epistolis. bbruatur ; si quis hsec vel illa feceril, flammis com-
. Clmrissimi, einnem solliciludinemfaciens scribendi buratur ; Dominus , laxata districiione legis , dedit
vobis, etc, De communi eorum salute dicit, de illa ;D per Evangelii gratiam licentiam, purgandi scelera
. salute quse ipsi et illis, eral communis. Omnium commissa per poeniteniiam et eleemosynaeJruclus.
namque electorum. una et conimunis est salus, fides, Sed hanp ejus gratiam transferunt in luxuriam , qui
, et dileclio Christi. riunc tanto ljceiitius ac liberius peccanl, quanto mi-
de admissis fa-
Deprecans supercertqri semel traditm sanciis fidei. nus se vident staiim asperitate legis
Depre.cans non ajiam fidem discere quam eam quse cirioribus examinari. .
semel tradita est vobis ab apostolis, sed pro hac cer- JE*solum Deminatoremet Dominumnoslrum Jesum
tari semper usque ad mortem.. Chrislum negantes. Solus Dominator est Dominus no-
Subinlroierunt enim quidam homines, etc. In hoc sler Jesus Cbrislus cum Patre et Spirilu sancto, sicul
judicium dicil, in hanc daranali.onem, quam.impii solus Dominator est Paler cum Filio et Spiritii san-
faciendp merentur. Unde Domiiius dicit: El pro.ce- cto; sicut et solus Dominator est Spiritus sanctus
dent qui bona fecerunt i» rcstirreclionem vilm; qui cum Patre et.Fiiio. Sola Dominatrix est lota ipsa
verbmalaegermt, inresurrectionemjudicii iJoan. v), Triniias, Pater el Filius et Spiritus sanclus. Quam-
id est, damnalionis.
i85 IN EPISTOLAM JUDJE. 126
cunque enim in eadem sancta et individua Trinitate 4^ reliquerint suum domicilium, id est Ecclesise unita-
personam nomines , solus Deus est. Et cum loSam tem, in qua Deo renati sunt, vel certe sedes regni
simul Trinitatem nominas , soium verum Deum np- ccelestis, quas acccpturi erant, si fidem servarent, et
niinas. Unde recle intelligendum quia quicunque ante judicium grariter, et gravius in judicio univer-
haereiiei Patreni Chrisli verum Deum bonum et ju- sali damnabit.
Stum esse denegant, solum Dominatorem et Domi- Sicul Sodoma el Gbmbrrha, et finitimmcivilates, etc.
num nostrum negant. Quicunque Jcsum Christum Quia dederat exemplum damnationis in eos qui solum
verum esse Eilium Dei negant, et hi ulique solum Dominatorem et Dominum nosfrum Jesum Christum
Dominatorem et Dominum nostrum negaut. Qui- pegant, commemorato iiileritu vel populi murmu-
cunque Spirilus sancti potentise derogant, etiam hi rautis et infidelis in dpserlo, vel erigemium se con-
solius Dominatoris ei Domini nostri majestati con- tra auctorem nequam angelorum, ita dat exemplum
tradicunt: quia nipiirum idem Pater et Filius ei posnaeillorutn qui Domini nostri Jesu Christi graliam
Spirilus sanctus, solus Dominator et Dominus no- transferunt in luxuriara , commemorans iiiceiidium
sler est. Sodomorum.
Commonereautem vbs Vblo, scienles semel omnia. " Similiter et ii carnem quidem maculant, eto. Sub-
Qmnia videlicet arcana fidei scientes, et non opus audiendum est, et hi damnandi stint sicut Sodomiiae,
Aabenles receulia quasi sanctiora a novis audire qal carnem maculaverunt, sicul populus non cre-
magistris. dens qui majestalem divinse polentke blaspliemabal,
QuoniamJttuspopulum deterra Mgypli salvans, sicut angeli qui domioationem sui Creaioris sper-
etc. Jesum non filium Nave, sed Dominum nostrum nebant.
dicit, oslendens primum quia non ipse a partu san- Cum Michael archangelus cum diabblo ditputans,
clse Virginis, ut hseretici affirmant, principium ha- etc. De quibus Scripluris Judas lestimonium hoc
buil, sed juxta mysterium sui nominis-ad salvationem assumpserit, non faeile patet. Sed tamen sciendum
credentium Deus aeternus exstitit; deinde insinuans fluia simile his aliquid in Zacharia propheta reperi-
quod ita credentes salvat -propitius, ut etiam juslus JSIUS.Ipse enim dicit: Quid oslendit mihi Dominus
damnet iccredulos. Ita enim clamantes ad se de affli- Jesum sacerdblemmugnum slantem ebram angelo Db-
.ctione jEgyptia primo salvavit humiles , ut «ecundo ntini, et Satan slabat a dexlris ejus ul adversarelur ei.
murmurantes contra se iit eremo prosterneret su- El dixit Dbininus ad Satan: Increpel Dominus in te,
perbos. Quod ideo inculcat, ut etiam nunc memine- Satan, etincrepel Dominus inte, aui elegil ierusatem
rimus illum sic per aquas baptismi, quod Rubrura ,^ (Zach. m). Sed hoc in loco facillime intelligitur quod
rnare signabat, salvare credenies, ut eliam post ba- Jesus sacerdos desiderabat populum Israel de capli-
plisma humilem in nobis requirat vitam, aique a vi- vitate Babyloniseliberari, alque ad palriam lerram
tiorum sorde secretam, qualem merito eremi secrela redire. Resistebat autem illi Salanas, nolens Dei
conversio designabat. Quam profecto vitam , si quis populum liberari, sed rnagis hostibus e't genlibus
vel a fide deviando vel male agendo violaverit, quasi mancipari; ideoque illum angelus qui populi adjutor
reversus cordein ^Egyptum, non ad promissamregni ev&t, increpabat, afe[ueab injuria ejusdem populi
patriam pervenire, sed inter impios merebitur inter- removebat. Sed quando de Moysi corpore conientio-
ire. Aliler: Secundo eos qui non crediderunt per- nem cum diabolo Micbael habuerit, incerfiim habe-
didit, quia justns judex nonuullos culpis exigentibus, fflius. Attamen non desunt qui dicant eumdefn Dei
et nunc et postmodum percutit. Solos quippe pcena popuium Moysi corpus appellatum, eo quod ipse
a suppiicio iiberat, quos immutat. Nam quos prae- Moyses illius populi portio fuefit; ideoque Judas,
Senlia mala non corrigunt, ad sequentia perducunt. quod de populo factuni legerat, recte de Moysi cor-
i Angelosvero qui noiiservaverttntsuum principalum, pore factum dicere possiL Sed ubicurique et quando-
«tc. Etin hae sentciitia, jsicut in prsecedente, primb cunque hsec altercatio facla angeli ciim diabolo fue-
reminiscendum, quod iesus Dominus noster prsevai:P rit, diligenter intuendum, quia si Micliael archan-
ricatores angelos punivit. Qiii enim homo in fine Sse- gelus diabolo sibi adversanti hlaSpheffiiam dicere
culorum de Virgine liatus, Jesu nomen angelo di- noluit, sed modestb illum seftaone coercuit, quanto
ctante, accepit, ipse ante omnia ssecula naius ex Pa- magis hominibus omnis Maspbemia cavenda est, et
ire Deus, omnem creaturam cum Palre , ut voluit, maxime ne majestaiein Creatoris verbo indisciplinato
disposnit, eta prinoipio superbientes angeios ita sub offendant.
caligine aeris bujus damnavit, ut eosdem in die ju- Vm illis qui in via Cain abierunt, etc. ViaCain ab-
dicii graviores reservaret ad poenas. Et ideo jure "euni, qui propler invidiammeliorum nomeri sibi doc-
sunt damnandi qui Christum Jesum nori Deum ye- torum quo bonorificentur aSsumuiit. Et errore
rum, sed hominem fuisseiantum, et de utroque sexu "Balaameffusi sunt, qui pro amofe terrestrium coni-
progenitum contendunt. Deinde inferendum quod qui modorum, veritatem quam ipsi noruut impugnant.
angelis peccantibus non pepercil, nec liominibus Conlradiclione Core, qui vivus ad inferna descendit,
parcel superbientibus; sedet hos quoque, cum suum intereunt, quicunque appetiiu indebiti primatiis sese
principalum non. servaverinf, illum videiicet quo ab unitale sanctae Ecclesiae secernunt, seientesque
fer gratiani adoptionis filii Deieffecti sunt, sed de- et prsevidentes quantum inal.i gerant, ad sceleruia
127 BEDJE VENERABILIS OPP. PARS II. 15ECT. I. - EXEGETICA GENUINA. 128
tamen tartara descendunt. Et quidem Cain de fratri- A "_ quasi in spumas levissimas dissolvuniur el pereunt.
" Sidera
cidio cogitantem Dominus corripuil, sed eum invidia ermntia, quibusprecclla tenebrarumin wler-
saivari non sinit. Balaam autem adversus Dei popu- num servala esi. Sidera errantia , quae sunt seplem,
lum iter agerilem Dominus veluit, sedamor pecuniae, nunquam iri eodem loco ubi pridie fecefant, ortum
ne obtemperaret, obstitil. Core superbieritem Moyses vel occasum faciunl; sed modo ad infima zonaebru-
Domino in se loquente lenire curavif; sed euffi ela- malis desceridunt, roodo ad alta zonse solstitialis as-
tio, qua fervebat; insariabilem reddidit. Sic profecto, Cendunt, modo rnediam zonae aequinoctiaiis lineam
sic faciunt hseretici, qui ad increpationem sanClse repetunl. Sic nimirum, sic sunt haeretici, qui ltieem
Ecclesiae emendari despiciunt; qtiin potius fraires veritatis promitientes nunqtiam in eodem stalu do-.
gladio malaedoclrinae, sicul Cain, inlerficere, irialo cendi perdurantr; sed modo sic, modo sic, doctrinam
consilio decipere sicut Balaam, conlra doctores suam informanles, ipsi utique quam sifcOnteninenda
calholicos erigere sicut Core, ad suam ipsorura per- iucis ostentatio quam pollicenlur insinuant.- Et qui-
dilionem, contendunt. dem inler planetas, id est errantia sidera, notissima
. Hi sunl in epulis suit maculw, ele. Maculatus est, sunl, luna, lucifer, qyi el vesper. Qpae nonnunquam
quipeccat: macula est ipsum scelus quodoperalo- in bono accipiunlur,-cum sol Dominus, luna Ecclesia
remsuuracontaminat. Et ideo hserelicos quos arguit, •' est, lucifer Joannes Baptista, qui Dominumin carne
maCulasappellat; quia non solum in commessalio- nasciturum naScendo, et testimonium lucis ei prae-
nibus et ebrietatibus suis sive carnalibus seu spiri- bendo, prsecessit. Sed el in malo lcgimus solem,
tualibus pereunt ipsi, sed et alios perdunt et inqui- dicente Domino de seminibus jactis in petrosa :
nant. Sole aulem orto, ilaiim afuerunl (Malth. xm). Quod
. Nubessine aqua , elc. Nubes sunt sancti praedica- exponens ipse subjungil : Perseculione aulem orta
torcs, qui, conversalionem habentes in ccelis, mira- propter verbum continuo scandalizantur (Ibid.). Solis
-culiscornscani, et pIuuntscrmonibus.be quibus ergo ardor, fervorem persecutionis indicat. Lunam
Deo dicitur : Et veritas tua usque ad nubes. Sed In malo legimus .: Slttllus ut luna mutalur (Eccii.
nubes sunt sine aqua baeretici, qui posuerunt in xxvn). Luciferum in maio: Quomodocecidistide cmlo,
ccelum os suum per verba superbise; sed aqua Lucifer (Isai. xiv)?'Quod nonsolum de primo diaboli
sapientiae audieittium corda non. irfigant, qui a casu, sed de membris_quoqueejus quaeper haeresim
veniis circumferuntur ,.quasi ad suggestionem spi- deEcclesia riiunt, intelligi potest.Yesperum in malo :
rituum invisibilium, in diversos viliorum raptanlur Et vesperum super filies lerrw consurgere facis (Job.
errores. xxxvm). ^Quiael Antichristus et ministri ejus, quam-
Arbores aulumnales, infrucluosw, bis morluce,era- •' vis se iransfigurent velut angelos lucis, non tamen
dicatw. Morluai pst arbor, quoe non facit fructum divinae luci lestimonitim perhibent, sicut lucifer
bo.num; quse vero eliam roali operisfruclumprotu- soli; sed magis opera tenebrarura suis sequacibus
lit, bis morlua arbor appellalur. Et si ijle qui boni ostendiint; instar stellae quoeVesper dicitur, quse in
operjs fructum ferre noluit, pro sua sterilitate dici- Occidente vespertina apparens seculurse noctis prae-
lurexcidendus, et in ignem miltendus; quid putas cursor ,existit. Sidera, inquil, errantia, quibus pro-
illum mereri poeiiarum,qui velperverse agendo, vel cella tenebrarutnin mternum servata est. Reete enim
alios perverlendo pessimos fructus altulit? Nec mi- in tenebras lormentorum mitlenlur aeternas, qui in
rutn, si infructuosae et bis mortusedicanlur esse ar- Ecclesiam Dei sub nomine lucis tenebras inducebant
bores.quso eradicatse esse probantur. De sanctis errorum, Merito procella percelleutur suppliciorum,
enim dicilur: In ckqritale radicati, el fundati (Ephes. qui in similitudinem tempestatum marinarum, pa-
111).Qui vero a charitaiis soliditate se eradicare noni cem fidelium turbabant.
liment, merito si quld boni fruclus habere videnlur, . Prophetavil autem et de his septimut ab Adrim,
admitlunt. Merito tales aulumnalibus arborihusi Enoch, etc. Non contraomnes eos homines dicit,
comparanlur,. ut desperata eorum salus oslenda- j) sed contra omnes impios, neminem illorum relin-
tur. Autumni enim tempore non solum pomai qtiens impunitum. De quibus subdilur :
nulla nasci; sed etiam ea quae nata erant ma- . Et arguerg omneshnpios. Seplimum sane ab Adam
lura sblent decidere. Cui yidelicet tempori assi-- dicil esse Eno"ch,qui haecpropbelavit, ut coniirmet
milantur hi qui et fruclus fidei ferre ipsi negligunt,i exemplo quod superius ait : Quiajam blim prm-
et ea quse fideles quoslibet facere bona conspiciun» I tcripli fuerant in tale judicium impii homines, qui suo
exstirpare atquein caduca student negotia convertere.• iempbre subinlroierunl ad subvertendamfidempibrum.
Ftuclus feri maris despumanles suas confusiones, -El arguere (inquil) bmnes impibs de omnibusbpe-
Fluctus feri maris sunf perversi doctores, qui et in) ribus impietatis eerum, elc. Vera quitlem est iiaec
semeiipsis inquieti semper, tumidi, tenebrosi ett senlenii.i, quia Dominus in judicio veniens impios,
amarisunt, et pacem Ecclesise quasi stabilitaiem. fir- non soltim de operibus, verum eliam de verbis ar-
milatemque obicum semper impugnare rion cessant. guet, et judicabit iniquos; atlamen sciendum quia
Sed talesrecte dipuntur despumantes suas con.fusio- liber Enoch, de quo illam assumpsit, inter apocry-
nes, quia, instar tumeniium undaium, quanto altius> phas Scripturas ab Ecclesia deputalur, non quia
se superbicntes atiollunt, tanto amplius confusi,, dicla lanti. palriarcha. abjici iiliaterius possint, aut~
 129 '' EXPLANATIOAPOCALVPSIS.— EPIST. AD EUSEBIUM. . 150"
falsa debeant sestlmari, sed quia liber ille qui sub A a seipsp salvari posse pronunliet, sed omncs Spiritug
noriiine ejus offerlur, non vere ab illo scriplus, sed sancti in nos pelamus adventum, quo inspirati ar-
sub litulo nominis ejus ab alio quodaro editus vide- ^denlius orare valeamus, ne forte cum his qui Spiri-
tur. Si enim vere ejus esset, non esset Ddei sanae tum non habcnt, ideoque animales perseverant, a
confrarius. Nunc autem quia mulla incredibilia con- sanclse Ecclesiacsociefate segregemur.
linet, in quibus illud est de giganlibus, quod non Et hbs quidem arguite judicaios, illos vero salvate
habuerinl homines patres, sed angelos, merito doctis de igne rapientes, etc. Quod ait in limore ad cuncta
clarel non csse viri veracis scripta quae mendacio tria quae proposuerat jungendum est. Quia et apo-
sordent. Unde et liaec eadem Judac Epistola , quia slatas quisquis arguit ac damnabiles ostendit, in
de apocrypho libro testimonium habet, primis tem- timore debet agere , ne forle sibi suisve quos diligit
poribus a plcrisque rejiciebatur. Tamen auctofitale aliquid tale conlingal. Et qui de incendio vitiorum
jam et vetustateetusu meruitutinter sanctas Scriptu- allerum castigans eripuit, considerare se debei, ne
rascomputetur.maximequia lalelestimoniumde apo- et ipse tentetur. Etqui poeniienlimisereturproximo,
cryph'oJudasassumpsil,quod non apocryphum ac du- etiara illura necesse est hoc circumspecte agere, ne
bium, sedveraelucislucidaesset verilateconspicuum. forte plus juslo vel sevefus exislat vel pius. .
Hi sunt murmuralbres, querulosi, etc. Tanlo B Odientes et eam quw carnaiis est ritacutaium luni-
amplius quisque murmurat, el queritur de prse- '
cam. Carnalem tunicam corpus noslrum dicit. Non
senlibus Ecclcsise iaboribus, quanto minus in se autem corpus nostrura odisse debemus, sed macula-
desideria carnis exstinxit. At contra sanclus Da- luiii hoc omnimodis deberaus odisse, et quantum
niel et cseleri coelesiiumdesideriorum viri, quantura valemus agere, ut hoc immaculatum reddamus, ut
obnixe supernasola desiderani, lanlum conlemptiiis de carnali spirituale mcrealur effici. Quod quianon
transitoria cuncla quse videntur adversa despiciunt. nostri arbitrii potestale, sed Dei gralia perficiendum
Hi sunt qui segreganl semelipsos, etc. Ideo seraet- est, recte subjungitur :
Ei autem qui polens est conservare vas sine pec-
ipsos reprobi segregant a sorte juslorum, ideo surit
animales, id est, proprias animae suae concupiscea- calo, etc. Bene hic dicit in exsullatione nos consti-
tias sequenles, quoniaro Spirilum unitalis quo Ee- tuendos anle conspectuin glorise Dei, quos superius
clesia congregatur, quo spiritualis efficitur, habere admonebat in timore Deo servire. Quia quanto magis
non merueruut. ldeo diffluunt, quia coagulum non trepidi de actibus nostris in prsesenli fuerimus, tanlo
babent charitatis. amplius in futuro de percepia mercede laetabimur.
Vos autem , charissimi,. superwdificantes vosmet- Soli Deo Salvalori nostroper Jesum Chrislum Do-
**
jpsbs sanctissimw veslrw fidei, etc. In Spirilu sancto minum ttoslrum gloria et magriificeniia. Haec clausula
pramus,quandoinspiraiionedivina compuncti super- et Patri ct Filio coaequalemet eoaeternam per omnia
num petimusauxilium, ad percipienda bona quse ex el ante orania ssecula, gloriam refert, ac regnum.
nobis ipsis habere nequimus. Ita ergo nos admonet Et eorum quoque qui minorem aut posteriorem Pa-
beatus Judas supersedificare nosmetipsos super fun- tre.Filium credtint coarguit errorera, cum dicit
damentum sanctse fidei, ita nos ad domus Dci, quas Deo Patri gloriam, magnificentiam, imperium et
eslEcclesia, lapides vivos adjungere, ita nos in di- potesiatem, esse per Jesum Chrislum Dominum no-
lectione Dei servare prsecepit, ul nunquam de no- trum. Et hoc non ab iniiio temporis alicujus, sed
stris viribus praesumamus, sed in divinse luitionis -ante omne sseculum, et nunc et in omnia saccula
adjutoriuui speremus, ne quis juxta dogma Pelagii sseculorum. Amen.

EXPLANATIO APOCALYPSIS.
* i,
EPISTOLA AD EUSEBIUM.

MLECTISSIMO FRATRIEOSEBIO, BEDASALUTEM. D subjiciendos Ecclesise Judaeos, et teniaiionem orbis

Apocalypsis sancli Joannis, in qua bella et in- universi futuram, seque promisit cito esse ventu-
cendia intesiina Ecclesisesuse Deus verbis iigurisque rum; seplimo autera, tepidam ponit Laodiceam. Fi-
reyelare dignatus est, septem mihi (frater Eusebi) lius enitn hominis veniens, putas inveniet fidem in
videtur esse divisa periochis. terra (Luc. xvm)?
In quarum prima, post prsefalionem copiosam, ad In secunda autem periocha, descriptis in sede
roborandam fidem fragilium, ac Domini passio- Dei qualuor animalibus et viginti qualuor seniori-
nes, et posleriores glorias enumeratas, sirailerii bus, Agnum videt aperlis septem libri signati si-
Filio bominis Ecclesia cernit indutum ; qui, comme- gillis, confliclus et triumphos Ecclesiaereserare fu-
moratis bis quse specialiter in septem Asiaegesta turos. Ubi juxta consueludinem libri istius, usque
vel gcrenda sint Ecclesiis, generales toiius Ecclesiae ad sexlum numerum ordinem custodit, et prseter-
luetas describit et palmas. Ubi sexto loco consulie misso septimo, recapitulat, ac duas narratioiies,
 m BEDJE VENERABILIS OPP. PARS II; SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 152
tfuasi ordinem-secutus, septimo concludit.Sed el A dicuiitur excedunl ejus modum, et potius ad Chri-
ipsa recapitulatio, pro locis intelligenda esl : ali- stum et Ecelesiam, cujus ille pars est, relata elare''
jjuande enim ab origine passionis, aliquando.a medio scunt. „Nec species [seniper exceditur. Saepe enim
lempOre, aliquando de sola ipsa novissima pressura, talia dicijniur, quap vel ei qtioque, vel ei fortasse
aut non mullo ante diclurus recapitulat. IUud tamen tanlummodo aperlissime eongruant. Sed cum a
fixum servat, jil a sexlo recapitulet. - specieiransitur ad genus, quasi adhuc de specie lo-
.-.. Tertia veroperiocha.sub specie septem angelorum quenle Seriptura, ibi vigiJare debet iectoris intcntio.
tuba canentium, varios Ecelesiae describit evenlus., Quinlam ponitregulara, qjiam de temporibus nuu-
Quarta, sub figura mulieris parturieritis, et dra- cupat. Potestautem (ut mihi videlur) etiam de nu-
«onis eara persequentis, ejusdem Eeclesise labores meris appellari. Hanc tropo synecdoehe vel legjtimis
etvictorias aperit; et ulrique mililiae praemiadigoa numeris, yigere diciu Tropos synecdoche est aut a
rependit. Ubi scptem quoqtte angelofum dicta com- parte totum, -aut a toto partem. Quo locutionis modo
memorantur, et facta,. etsi non pariter, ut supra. etiam illa de resurrectione Chrisli solvitur quaestio;
Hunc enim myslica solertia numerum p.ene ubique pars enim noyissima diei quo passus est, nisi pro
servat, cum etmorissit ejusdem Joannis, inEvange- tota die accipialur, id«st, adjuncta etiam nocteprse-
liis queque et EpisloJis, nihil tepide *t breviter B.terifa; et nox io cuj"us parte ultima resurrexit, nisi
dicere.^ iotus dies accipiatuf, adjiincto scilicet illucescente
Quinta autem perioeha per septem angelos, sep- die Dominico, non possunt esse tres diesettres no-
tem plagis novissimis terratn perfudit. ctes, quibus se in eorde ierrse prsedixit fulurum.
Sexla, damnationem jneretricis magnse, id est, Legitimos autem numeros dicit, quos eminentius
.'impiae civilatis.. divina Scriptura commendat, sicut septenarium, vel
<Spptinia, ornatum uxoris Agni, sanctse videlicet denarium, vel duodenarium, quibus plerunique vel-
Jerusalem de ccelo a Ded descendentis ostendit. , universifas temporis, yel rei alicujus perfectio desi-
Seplem quoque regulas Tychonii, viri inter suos gnatur. Sicut: Seplies in die laudem dixi libi (Psal.
erudilissimi, qui.bus ad inlelligendas Scripturas cxviii), nihil est aliud, quam semper laus ejus in ore
studiosi plurimum adjuyantur, breviler commemo- meo (Psal. xxxin). Tantumde.m aiHem valent, et
randas putavi, Ltarum prima de Domino et ejus cor- cum multiplicantur sive per denarium, sicut septua-
pore --est, quando a capite ad corpus, yel a corpore ^ginta et septingenli; unde possunt et sepluaginta
traiisitur ad capul , el tamen ab una eademque per- anni Jeremiae pro universo tempore, spiritualiter
sona non receditur. Una enim persona loquilur di- accipi, quo est apud alietios Ecclesia, sive per sei-
cens : Sicut sponso imposuit .mihi milratn., et sicut psos, sicut.depem per decem centum, siculduode-
spontam brnavit me ornamento; et tamen quid borum cim per duodecim cerifum quadraginla quatuor, quo
capiti, quid corpori, id est,.quid Christo, quid Ec- numero sjgnificalur universiias sanclorum in Apoca-
clesiae convenial, ulique iiHelligendum est. lypsi. ...,..'.,.
_,Secunda estde corpore Domini bipertito, vel po- Sextam regulam Tychonius recapitulatibnem vo-
. tius de Domini eorppre yero atque simulalo, ut cat.^Sic enim dicuntur in Scripturis qusedam, quasi
. sanclo Augusljno magis appeljari placuit, Dicit enim sequanlur in ordiiie temporis, vel rerum continua-
JJccJesia;,.Fusca sum et speciosq, ut tqbernacula Ce- tioiienarrenturjCumadprioraquaepraetermissasuntla-
-dqrt elutpeUis Salomonis {Can(.-i).,Non eriim ai't : tenter narratiorevocetur. Sieut ih Genesiquod dicitur:
Fusca fui et speciosa sum; sed lUrumque se esse lsli filii Noein tribubuset linguis suis. Ab his divism
dixit, propler conimunionem sacramenlorutn, et sunt insulm gentiuin super terram (Gen.x). Et ststtim:
propter lemporaneam commistioneui intra una retia Erat aulem omnis terra labii unius ei sermonum eo-
piscium bonorum et maiorumi Taheroacula qiiippe rumdemiGen. ,x>). Ita dicfum videtur, lanquam eo
Cedar ad Ismaelem periinent, quia non erit hseres jam tenipore quo dispersi fuerunl una fuerit omnibus
rum iilio liberae. n lingua, cum potius recapitulando latenter adjungeret:
Tertia de promissis el- lege,- quae' .-aiiomodo de Qualitef sint iinga.sedivisae.
spiritu et Jittera, vel de gratia et mandato potest ap- Septima ejusdem regula est de diabolo et ejus
pellari, Hsecsancto Auguslino magoa qucestiomagis corpo^e. Aliguando enim in diabolum dicitur quod
quaniregula.iquaesolvendisiestquEestionibusadhiben- nonin i.pso, sed in ejus corpore possit agnosci, sicut
da videtur.ipSa est enim quam non intelligenles Pe- Dominus beato Job, ejusdem hostis fraudes et yires
-iagiatiijVel condiderunt suam haeresim, velauxeruiii. exponens, jnter ,iiJiadicit: Nunqiiidad lepreces mul-
Quarta est de specie et genere. Species •enim pars tiplicabil, aut toquetur tibi mollia? Non enim ipse
esl. Genus aaiem totuni, cujus ea pars ,est. Sicut diabolus Jegjtur u.spiam poanitentiam aclurus, sed
"Uhaquaequecivitas pars >est iOtius provincise, et corpus ipsius quod damnalum in fine dicturum sit:
^n&qusequepfovincia pars est tolins orbis. Unde *t JJomine, Domine, aperi nobis (Luc. xm). Has ergo
ili "noritiainvulgi verbaista- vciicnmt', ut' etiain idio- regiilas non in Apbcajypsi tanlum, id est, iii Revcla-
r-%&intelligant quid specialiter quid generaiiter in tione sancli Joa.nnis apostoli", quam idem Tychoniui
qriocuhque prseceplo dmperiali sii consiilatum. Fjt et vivaciter inteilexil, fii veridice satisque catholice
bopjeliMft-de4iominibus, sicut. ea qus3 deSalomone disseiuit, prseter ea duntaxat loca in quibus, suae
433 EXPLANATIO APOCALVPSIS. — LIB. I. 134
parlis,id est, Donatistarum, schisma defendere nisus, 'A ut perccpta talenta cum usiiris referamus ad Domi-
persecutiones quas ipsi a religioso V-dlenlinianopriti- num. Curnque opus memoralum in tres libellos-re-
cipe, videlicet, ut haretiei pertulerunl, Ecclesiis levandse mcnlis gratia findi placuissei, ncscio quo
eorum el plebibus, domibusque el possessionibus sub enim modo, ul bealus Augustinus ait, c ita libri ter-
caiholieorum manum contraditis, et sacerdotibus mino reficifur Icctoris intentio, sicut labor viatoris
essilio relrusis, deflet, et mariyria vocans, iias in hospitio, » riilrilomiriustamcn ut faciiior quaerenti-
eariemgloriatur Apocalypsi fuisse praedielas; vertitii bus inventio redderetur, eadem capitulorum inle-
in omni quoque Scriplura canonica, et praecipue merata series, juxta quod in ipso iibello quondam
prophetica, easdeni vigere regulas, quisquis Vigilah- prsepositis brevibus d.istinxeram, peromnia videba-
ler intehderil, inveniet. Cujus quidem auctoris et ~ tur esse servanda. Nostrae siquideffi, id est, Anglo-
nos in boc opere serisum seculi, noftftuJlaquse ex- rum, gentis inertise consulendum ratus, quse et non
trinsectis posuil, breviandi causa OtnisimuS: plura dudum, id est, letriporibus beati Gregofii papae, se-
vero quaeilli utpote viro ingeniosO, et qui, sicut de men accepit fidei, et idem quanturn ad lcctionein
co dictum est, veluti rosa in spinis cffloruil, aperta, tepide satis excoluit, non solum dilucidarc sensus,
nec quaesitu digna, videbanlur, quantum vel magi- vprum senteniias quoque striiigerb, disposui. Nam
strorum traditione, vel memoria lectionis, vel etiam B eiaperla magis brevilas quam disputaiio prolixa me-
eaplu nostri sensus, altingere potuimus, superadji^ raoriae solet infigi. Opto in Clnisto valeas, dilectis-
cere curavimus. Nam et boc iri prseceptis habemos, siffie fraler, DedEstioeiuiseiiiperTnemoressedigrteris.

EPIGMMMA' ,
I)EBEATO EJCSAP0CALVPSI.
JOANNEET
Exsul ab humano dum pellitur orbe Joa nnes Submergit flammis, peste fameque suos.
Et vetitus Coici est cemere regna soli, . IIujiis quse faCies'studiumve ordove duelli,
Inlrat ovans coeliDomino dilectus in aulam Ars quae, quaeveplialanx.palma velarma forent,
Regis et altithroni gaudel adesse cboris. Pandere dum cuperem, veterum sata lata peragrans
Hieubi subjectum sacra lumina verlit in orbem, Excerpsi campis germina pauca sacris,
Currere .fluclivagas cernil ubique rates, Copia ne potior generel fastidia mensis,
EtBabel acSoIymara mistis conffigere castfis, Cpnvivara aut tenuem lanta parare vetet.
flinc atque hinc vicibus tela fugamque capi. Nostra luis ergo sapiant si fercula labris,
Sed milem sequitur miles qui candidus agnum, Regnanti Iaudes da super aslra beo.
Crimduce percipiat regna beata poli. Sin alias, animos tamen amplexafus amicos,
Squameus est anguis, per f artara caeca maniplos Quaecano corripiens, pumice frange, rogo.

LIBER PRIMUS.

CAPUTPRIMUM. C BeaiHs qui iegit, elc. Ideo doctores et audilofes

ApocaiypsisJesu Chrisli, quam dedil itli, etc. Fun- beali sunt, quia verbum bei servantibus tempus
daia per apostolos Ecclesia, quali vel cursu dilatanr bfeve laboris gaudia sequuritur seterna.
da, vel fine perficienda esset, ad roborandos coiiira Joannes septem. etc. Per has septem EcclPsias
mundi adtersa fidei prsedicatores Oportult revelari. omni Ecclesiae scribit. Soletenim universilas sfepte*
Ctljus revelatiorieiri mysterii Joarines, more suo, nario numero designari, quod septem diebus cuhctonS
Filii gloriam ad Patrera Mereris, Jesum Cliristum a hoc saeculi tempus evolvatur.
Beo percepisse testatur. Gratia vobis,-etc. Gratiam nobis opiat ef pacem a
Qucsoportet fieri cilo. Id est, qudeiri praeseriti lerii- Deo Patre aeterno, et a Spiritu septiformi, eta Jesii
pore sunt Eeclesiaeventura. Ghristo, qui in homine suscepto teslimonium pertiH
Et significavit. Mysticis eamdpm ApoGalypsimdi- buit Patri. Filium tertio loco nominat, de quo erat
clis innexuit, ne cunctis manifesta vilesceret. plura locuturus. Nominat et novissime, quod ipse
Miltensper angelum suum. Angelus enim Joanni in primus et novissimus, quiajaifj nominaverat illum in
Sgura Chrisli usus est, sicut jn sequenlibus mani- Patre dicendo, qui veiiturut est. '
festius apparebit. r Primogenitus mbrtuQrum_etc. -Hocest quod Apo-
iSeiuosuo Jeanni. Ut per Joannem, qui, singnlaris D slolus ait: Vidimus Jesum Chrislum prbpter passia-
privilegio castilalis, hsecprae cseleris cernere pro- nem mortis gloria et honorecorenatum. Et alibi, con-*
meruit eadera omnibus suis palam faceret servis. lumeliam crucis exponens, adjecit : Ptbpter tjiiod et
Qui teslimonium perhibuit Verbo Deij et lestimo- Dcusillum exattavit, et detiavit Uli nomen quod esl
niumJesu, elc. Ne de persona Joannis dubites, ipse super omne nomen, , <
est qui Verbo bei aeterno et eidem iucarnalo, sicut Et fecit nos regnum, etc. Quia Rex regiitn ei Sa-
vidit, teslimoniura perhibuit, dicens : Gv.jus glcriam cerdos ccslestis se offerendo pro nobis nos suo cor-
vidimus^gloriemquqsiUnigenitia Palre (Joan, 1), «ori adtinavit, nemo sanctprftnl est qui Bpiritbalitet
155 BEHJE VENERARILIS OPP. PARS II. SEGT. I. — EXEGETiCA GENUINA. 136
sacerdotii officio careat, cum sit membrum seterni A devicla ascendisset in ccelum, E.tsi enim noveramus
sacerdolis. - , Chrisium secundum carnera, sed jam nunc non no-
. Ecce venil cum nubibus, etc. Qui judicandus primo vimus. Bene autem, w MEDH*. Gmnes enhn, inquit,
venit occultus,- lunc judicaturus veniet manifestus. 1711« in circititu ejus sunl, offerenl munera.
Ilaec ideo commemorat, ut ad tolerantiam passio- . Vestitum pbdere. Poderis, quse Laline funica tala-
num eonfirmet Ecclesiam, nunc ab hostibus opprps- . ris dicitur, et est vestis sacerdotalis, Christi sacer-
sam, lunc cum Chrislo regnafurara. dotium ostendit, quo se pro n.obis' in allari crucis
Et qui eum pugnaverunt, etc. In eadem illum for- oblulil hostiarn Patri.
ma videntes judicem potentem, in qua velut mini- Et prwcinctum,ad mamillas zona aurea. Mamillas,
mum judicaverunt, sera semelipsos poenitentia la- duo leslamenta liic dicit, quibus sibi connexum
mentabunt. . sanctorum corpus imbuil. Zona enim aurea, chorus
Eiiam Amen. Quod novit certissime.Deo revelante sanctorum est, concordi cbaritate Domino adbaerens,
fulurum, hiierponens Amen, firmat sine dubitatione et lestamenla complectens, servantes (ut inquitApo-
venturum. stolus) unanimilatem Spiritus in vinculb pacis
Ego sum a et *>,initium et finis, etc. Initium, quem (Ephes. iv).
nullus prsecedit; finiS, . cui nullus in fegno succe- " -Caput autem ejus et capilli erant candidi, etc.
dit.. - Antiquitas et immortalitas majestatis in capite candor
Qui etl,etqui erat, etc. Hoc idem dixerat de Patre. ostenditur, cui prsecipui quique velut capiili adbae-
Deus enim Pater et venit et venturus est in Filio. _ renles, propter oves ad dexteram futuras, inslar
Ego Joannet, etc. Personam, locum, tempus, caur lanse, et propter dealbatorura innumerabilem lur-
sainque visionis insinuat. Quam se eliam in Spiritu bam, et eleelorum a ccelo dalorum, instar nivis
vidisse testatur, ne a carnali phanlasmate pularetur eflulgent.
illusus. El oculi ejus velut flamma ignis. Oculi Domini
Fuit in insula, elc. Historia nota est, Joannem a prsedicatores sunt, igne spirituali,et fidelibus lumen,
bomitiano Csesare propter evangeliura in hanc insu- incredulis prabentes incendium.
lam relegaium, cui luhc congrue secreta dalum est Et pedes ejus similes erichalca sicut in caminb ar-
cffili penetrare, cum ceria terrarum' spatia nega- denti. Pedes ignilos, novissinii temporis Ecclesiam
balur excedere.- . >" dicit, quae vehementibus est examinanda et pro-
Fui in spiritu in Dbminica die. Congruum quoque banda pressuris. Orichalcum quippe est aesmulto
spiriluali visioni tcmpus indicat. Solet enim Scri- n igne et medicamine perductum ad aureum colorem.
ptura terminos causafum, sicut saepe loci, vel cor- Alia translatio, quse dicit similes orichalco Libani,
poris vel aeris, sic etiam temporis exprimere statu- significat in ^Judsea, cujus Libanus mons est, Eccle-
tos. Abraham quippe angeli meridie, Sodomam siam esse persequendara, prsecipue novissime. Nam
vespere visilant. Adam post meridieffi ad vocem et templum saepe Libani nomen accepit, cui dicilur:
Doinini deambulanlis expavit. El Salomon nocte sa- Aperi, Libane, porlas tttas, et comedat ignis cedros
pientiam , non servaturus, accepit. tuas (Zach. \i).
Etaudivi post me, etc. Voce prius admonelur, ut Et vox illius lanquamaquarum multarum. Vox con-
ad visionem convertat intuiium. fessionis et prsedicalionis et Iaudis, non in Judsea
Et tnilte seplem Ecclesiis, etc. Non bis tanlum locis laiitum scd in multis populis resonat.
fuit tunc Christi Ecclesia, sed in septenario numero Et hqbebat in dexlera suastellas seplem. In dextera
omnis plenitudo consistit, Asia quae interpretatur
mundi in Christi, est spiritualis Ecclesia. Astitit, inquit, regina
elevatio, superbam altitudinem, quo pere- a.dexlris luis in veslitu deaurato {Psal.
ut divini XLIV).Cui
grinatur Ecclcsia, designat; et, niysterii aslanti ad dexteram didt :
Venile, benedicti Patris
mos est, in specie genus convenit, Nam et Apostu-
lus Paulus sepletn scribit Ecclesiis;non tamen iisdem mei, percipite regnum (Matlh, xxv).
Et de ore ejus gladius- ex utraque pnrle aculus
quibus el Joanries. Et licet ista septem loca figura
siut tolius Ecclesise septiformis, tamen gesta sunt in exibat.rQui de visibilibus et invisibilibus judicans,
his.specialiler quse incr«pat aut laudat. posiquam occiderit habet polestatem mittere in
,.Et cbnversus, etc. Pulchre hic forma describitur gebennam ignis.
Ecclesise, lumen amoris divini in pecloris casti ful- Et facies ejus, sicul sol lucet in virlute sua. Qualis
gore praeferentis. Juxta hoc .quod Dominus ait: Sint in monte discipulis, talis post judicium Domiiius
lumbi, vestri prmcincti, etiucernw ardenles (Luc. xn). . omnibussanctisapparebit. Impiienim injudicio vide-
Cujus interius exteriusque perfectionem per duas bunt in quem pupugerunl (Joan. xtx). Totus aulem
seplenarii numeri partes designat, dum in ea singuli hic Filii hominis habitus etiam Ecclesisc convenit,
quatuor corporis qualitatibus consistentes bominum cum qua una riatura ipse faclus esl Cbrislus, iioiio-
Deum suumex toto corde, lola aniraa, totaque viri rem illi saperdolalem, et judiciariam tribuens po-
lute, diligunl. testatem, et ut fulgeat, sicut sol, in regno Palris
Et in medio septemcandelabrbrum similein Filib sui (Malth. xm).
hiimihis, Similem Fjlio Iiojninis dicif, cum morle1 El cum vidissem ettm, cecidi ad pedes ejus. Taiiv
137 EXPLANATIO APOCALYPSIS. - LIB. I. 135
quara homo ad spiritualem trepidat visionem, sed Avivit. Qui et omnia creavit, et omnia moriendo
Domini clementia timor pellitur humanus. restauravit. Apia prsefatio palientiani suasuro.
Nclite timere, ego sum primus el novissimut. .Pri- Sciotribttlationem tuam et paupertalem,sed diveses.
mus, quia omnia per ipsum facta sunt. Novissimus, Beati enim pauperes spiritu, quoniam ipsorum est
quia in ipso restauranlur omnia. regnum ctelorum. Quod pulchre Fortunatus brevi
Et habee claves mortis et inferni. Non solum, in- versu exposuit dicens :
quit, mortem resurreclione devici;' sed et ejusdem Pauper in aagusto regnat haoendoDeum.
morlis habeo dominium. Quod etiam Ecclesiae Spi- Qui se dicunl Judwos esse, et non sunt. Coiifiten-
rilum sanclum insufflando iribuit. Quorum , in- tur se nosse beum, faclis autem negant. Judseus
quiens, dimiseritis peccala , dimilluntur eis, et cse- enim religionis est nomen. Unde el apostolus : Qui
tera. in abscondita (inquit) Judmus est, et circumcisio cor-
Scribe ergoquw vidisti, etc. Quae solus vidisii cun- dis in spiritu, ncn littera.
clis manifesta, varios scilicet Ecclesise labores, et Ecce missurus est ex vobis diabolus in carcerem, ut
malos in ea cum bonis, usque in iinem saeculi com- tentemini. Universali Ecclesise haec dicta conveiiiunt,
roiscendos. adversus quam diabolus inextricabiles semper ini-
Septem stellm angeli sunt seplem Ecctesiarum, Id B inicilias exercet.
esl, rectores Ecclesiarum. Sacerdos enim, ut Ma- Et habebitis tribulatianem diebus decem. Totnm
lachias ait, angelus Domini exercituum est (Ma- tempus significat, in quo becalogi sunt necessaria
lach. n). mandala. Quandiu enim lucem verbi divini seque-
CAPUT II. ris, carcerem necesse est adversanlis inimici patia-
a
Et angelo Ephesi Eccletix scribe. Hujus Ecclesiae ris. Quidain decem gentium persecutiones Nerone
et Csesare usque ad biocletianum signilicatas iutelli-
juxta nomiois qualitatem, partem increpat, par-
tem laudat. Epbesus enim et lapsus magous et vo- gunt.
Estb fidelisusque ad merlem, etc. Quo aecen dies
luntas mea in ea, interprelari dicitur.
ad morteui fidem ser-
Hmcdicit qui tenet stplem slellas in dextera iua. Id pertingant, ostendit, qui usque
vare suadet.
est, vos in manu sua habet, suaque potestate regit
el continet. Qui vicerit, nbn twdetur a mbrlesecunda. Qui fidelis
permanserit usquead mortem carnis, mortemani-.
Qui ambulatin medib seplem candelabrorum aureo- mse non timebit seternam.
rum. Qui in raedio vestri digrediens corda singulo- _ Et angelb
Pergami Ecciesiwscribe. Pergamus inter-
rum, et reiies invesligat. pretatur dividens cornua eorum , qui judicando
Scio epera tua, et laboretn luum, etc. Video te (in- distinxit inter virtutem fideliura, et Nicolaitarum
quit) opera bona solerler agentem, et injurias malo- perfidiam, ut cornua peccatorum confriogerentur, et
rum intolerabiles sequanimiter tolerantem; qui exaltarentur cornua justi.
pseudoapostolorum verba faclaque diligenter exa- Hmc dicit, qui habet ramphwam ulraque parte acu-
minans, nullatenus eis cedere voluisti. tam. Judiciariara potestatem congrue praemisit, qui
Sed habeo adversumte, quod charitalem tuam pri- erat victoribus prsemia, et peenam reddilurus erran-
mam reliquisli, etc. In quibusdam quidem cosptum tibus.
deseruisti atuorem, quem nisi recuperaverint, lucis Scio ubi habitas, ubi sedesest Satanm, etc. Approbo
eos promissae munere privabo. In quibusdam vero ' quidem patientiam tuam , quse inter reprobos, qui
pravorum exempla, idololatriam scilicet et fornica- - thronus sunt diaboli, commorata, me non no-
tionem, odisti. Hsecenim sunt facta Nicolaitarum, mine tantum, quo Cbristiana diceris, sed fide co-
sicut in sequentibus aperilur. lis integra eliam in tempore persecutionis cruentse,
Qui habet aurem audiendi, audiat, elc. Quae sin- sed improbo quod seductores etiam in te cerno
gulis scribit, universis se dicere demonstrat Ec- JJ doctores.
clesiis. Non enim Ephesiorum Ecclesia sola, si Etin diebusillisAnlipas teslis meus fidetis, eic. Qui-
eam non pceniteret, de loco suo moveoda eral, aut dam martyrem Pergamo passtim, alii bominum
Pergarais tantum sedes esl Satanse, et non ubique. Cbristum intelligunt, qui ab incredulis etiam nunc,
Sic et csetera singularum , omni communia sunt quantum in ipsis est, occiditur.
Ecclesise. Edere et farnicari. Hsec duo sunt principalia ,
Vincentidabe edere de ligno vitw quod est in para- quibus carnales quique militaul, quorum deus ven-
diso. Lignura vitaeChristus esl, cujus in ccelesli pa- ter est, et gleria in confusiene ipserum. Sed et omue
radiso visione, et in prsesenti Ecclesiae corpore, opus malum idololatria est, et fornicatio spiritualis.
sanctaereficiuntur animse. Tenentes doctrinam Nicolailarum. Nicolaitsesunt
Et attgelo Smyrnm Ecclesiwscribe. Huic Ecclesiae dicli a Nicolao diacono, quem refert Clemens de
de loleranda persecutione suggerit, cui et nomen zelo pulcherrimse coujugis increpalum respondisse
congruit. Smyrna eriun myrrha dicitur, quae mortifi- ut quicunque vellet eam acciperet uxorem, et ob
calionem carnis designai. hoc infideles docuisse quod apostoli cunctis pro-
Hcecdicil primus el novissimus,qui fuit mortuus et miscua communiaque feminarun consortia permit-
PATROL.XGIH. , 5
 133 MbM VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I.' — EXEGETICA GENUINA. 140
terenl. Oicuntnr autem Nicolailae quaedam eliam A _ lictis ? Perdes, inquit, omnesqui fornicanlur abs te
'
fabulosa et pene gentilia de mundi praedicasse prin- (Psai. Lxiij".Et iderii qui KsecauiJil aposlbius Joiiii-
cipio, nec ab eis quse immolanlur cibos suos sepa- nes, cum de falsfs ffatfibus disputareV,ila coiieiii-
rasse. ,,..... sit: FiRbii, iriquiens, cusiodiie vos d sihiutacris (I
ViHcetitiddbe mdnna absconditum. Qui oarnis ille- Joan. v).
licet Vobis autem dico et '
cebram, hypocritis suadenlibus; coniejnpserit, cmieris qui Thyalirm esiis.
jure dulcediwepaWis;irivisibilis, quide ceelo descen- Sicut impiis pceniteriliairi suadef, et pcerian)iriiiia-
dit, saiurabitur. tur, sic ad patieiitiam plos pfaeriilis bofiafuf aiiernis.
Etdabo ittictHculumcandidurii.Id est, corpus nunc; Qui nbhcbghbveruht alitiudihes Sqiahw, etc. Sic
bapiismocarididatumv truic, incorruptioriis gloria re-. et quf opefaritiif iriiquitatem , non cogtfoscuht
fuligehs. •..:..;..;.. Deura, Jicet ipsurri pfaedlcerit. Hbc modo et beiis,
Et in calculo nomen novmn scriptnmi Ut filii Deij licel omnes noverit, nqn cognovit operarios iniqiii-
nbmirierHoret simus; tatis.
Qttbd neme sn.il,nisiquv accipit. Quia qui 'dicit se, Non "miliamsuper vos aliud pbhduf,eic'. N6il pk-
nesse Deum; etfhariddta ejits nbn custodit, mendax;. liar vos teritari sripfa \i qtiod potestis sustihefe.
esf.Non enimgustat hypocrita quam suavis est Do-. •B Aliter. Allendite, inquit, a falsis prophelis [MdXifi.
minusv vn). Non enini ego vobis hovaiii iriltio" ifocirliiam,
Et angelo Thyatifm Ecclesiw; scribe,- Tliyatirax sed quam accepistis, sefvaie iri firieiri.
traiislerlur in hostiam;. Sancti aulem exhibent cor- Qui enitn vicerit fdlia, eimed jussucustbdierii, ette.
pora siia hostiam viventem. In Christo habel Ecclesia haiie potestatem taiiquam
Rtec dicit Filius Dei,,qui. hqbel oculos lanqum flatn- corpusincapite. In qrio, securiduiii Apostolum, nobis
mnm ignis. Qui sunt eeuli flamiriei, iuferius aperit, Beus otnnia doiiavit (flomv vtn);
dicens : Ego sum scrulans renes ei carda : el daba? Et reget-iilas in vitga ferrea, Infle.vibilijuslilia regit
tmicuiqhevesliuni secundum,epera vestra, miies; Vrt fructum plus -afferant; destriiit vero con-
Et pedes ejus similes attiiclialce,, Et hoc exponi.t t tumaces, ut vel in aeieriium pereanti vel conteran-
quod hujus Ecclesiae novissima sint opera plurat t* ineiscupiditates teirenaej et veteris hominis Iuiu-
prioribus;. lenta negotia, quidquid de peccatorum limo contra-
Sed hdbeo adversus te,- quia permittis mulierem, ctum atque inolilum est.
Jexabel, elc. In luo quidem opere et fide laudabilis, . Etidabo illi slellqm tnatultnam. Chrislus est slella
es, sed in hoc viiuperabilis, quia pseudoaposlolorum maiulina, qui, nocle sseculi iransacla, lucem vfla3
6
synagogain, qtise se Ghristianam fingil' rion dignat sahciis promittit et pandit setemam.
inveetibrie feilarguiss Noifien Jezabel, quod fluxumi ,i ,.:..„..: .:.., ..CAPUT.HL v
Ei angeio Ecclesim$ardis scribe. Hdrib atigeiuiri,
sanguihls sonat, eonyenit hsereiicis. Et specialiter
fuisse conjicitur mulierin supradicia Ecclesia.doceiis! id eii s¥cefdbreiri SiiriuS soiefteiri in Biaiis coffi-
memorata facinora, quse figura esset totius Jezabeii giehdis afguit. Quosdairi iairieri in aibis airifiulariies
per orbem; cui etiam uianifestam comminatur ul- haijere cbllaudat, qjuibusrionien Safdis lapiclis \_\ii-
tionem. que preliosi cprigfuii.
El seducere servos meos, fornicari, etc. Utique.sub. Scib^operaiua, quia nbmehhubesqitbdvivas, eihtbr-
Glirisli Homine fornicationem et idololatriam spiri- iuus es, Tflbiquiiiem viviis esse videris, sed si rioh ui
fualem docebal. Nam quomodo, aperte idolorum! pravofurii cbffeCtlorievigilaveris, jairi ihter riiortuos
cnlturaro doceret, quae in> Ecclesia proplielarn se compulabefiis.
dicebat. Nbn enim invemo bpera iua pleiid cofaih Deo
Ecce mitto earn in lectum,Justo Dei judicio agilur, meb. Pleha cofairi Deo hoii stiht opefa recloris",si ribii
ui iri leeto pcena?:jaceat aetemse, quse miseros in, etcajteros excilare conteriderit, "quarrivisiibmihibus
lecto libidinis stravit. ™inribxius"esse yiSeatuf.
Et filiosejusinmortem. Filios bic poslerioritatem et't Vehidmadie lahquam fur. Siciit m evahgeTicapa-
opera iriulierls nominat, quibus mortem non momen- iraBoia , sic et, bic" exeiripib furis caveridi, vigilare
tarieam corporis, sed animse, miuator ieternaro. piserjibiiet. ,
' Et scient omnesEcdesim Sed habes paiica nbikiha in SardTs quiribri iriifui-
quia ego sum scrulans re-
/ neset corda.-.\x\ renibus, deleclatioAes; in corde, naverunlveslimentasua. Noridixif paiicos, sed paiica
cogiiationes significal. npmina. Proprias enim oves vocat upmiiiaiim; qfii
Et dab» hniciiiqueyestrumopera tieslra. Opera ergo0 Sioyseii riovii ex ribmiiie, ei siibfum ribriiirialcribit
Jiostra, ei dicta, possunt esse nota homiiiibus , sedj in ccelosanctorum
quo animae fiant et quo pef illa pervertire cupiamus, Qui vicerit, sic vestieiiiryesttihehiis dlVis. Oriiiies
soliis illP novit qui perspicii quid quisque cogitet,; ad • illorum provocat baHtuui qiii holosericaiii
qnid' quemque deleclet. Qua autem consequentiaa baptismi inviolatam servaverunl.
rbrnicationem et idololatriam, quse crimina sunt ma- Et angelo Philacteiphim Ecciesiwseribe. Pliiladci-
riifesta, pniiiens occultorum dicitur cognitor, nisi;i phia, dilectio fralerna interprelatur, cjfiiijauua regni
quia haec in minimis etiam possunt appellari de- aperitur, et a Domino diligi proiniiiitur.
iai EXPLANATIGAPOCALTtPSlS.— LiBi I. 112
Hcecdicii ianctuset verus, qui habet clavemDavid. A tribus amabilis Domini,sive fuerunt in vomilu. Erant
Id est regiara-polesiaieffi,quia sive ex David slirpe- enira ibi et quibus-diceret: Incipiam te evohierecx
natus, sive quisprophetia David, Cbristi est dispen- bre meb. Et quibus item : Ege quos amo, arguo et
saiione patefacta. castigb: Ex Grseco autem populusjusitis iriterpreta-
s Quixperitjel netho ciattdit, etc. Legis divinsBse-- tur.
creta soUns GbTisiipoieslate panduntur fidelibus, Hmc dicil Amen, teslis fidelis €t mriiif el<i. Arrien
clandarnnr inndeiibns. vere sive fideiiter interpretaiuri Christhs ergo, qui
Ecce dedi cerdm fe otlium apefium, efc. Janua est in divinitatis esseniia verilas, pet' Incafnationis
scienliaBeoeleslis, quaiti Ecclesisesuse Christus ape- mysierium prineipium ereauirse Dei facluiri se esse
rnit, nullius unquam vi aut nisu praeelutlitur. commemorat, utper' hsecad wlerafiliairipasSiDrium
Q«iamodicamhabesvirtulemietc. Causam ostendit, «onformet Ecelesiarri'.
quod ideo haec dona promereatur Ecclesia, ^uia non Scib opera lua, quia neque frigidus es, neque cali-
iri suis viribus, sed in regis Christi gratia confidit, dus, etc. Nec in fide fervidiis eS, ne'ciii1 totutrt infi-
lausque est proiegenlis bei et devotionis EceJesise delis. Quod si adhric irifldeiis esses; adhUKtibi spes
quod -modicaeitdei aperiatur: ostiurri Viacendi, et .converiendi nianereli nunc Vero qoia voluffiatem
" bomini, quam cogirovisti^ rtori facis, de' viseefibus
quod modica virtus fide roborelttr.
Ecee dabbde synagogaSalqnm,qui dicurit seJu- Ecclesisemete projicieris.
dwos esse, et non sunl. Hoc omni EcelesiseUIUGpro- Quia dieis quoddivesiUm-,et tbchpletafas,etc. Sola
misit, quia non Philadelphiae tanlum crediderunt «x fide contentus, justitiae tibi frustra .diviiias usurpas,
SynngogaJudxorum, Sieut in Aclibos aposlolorum sed si vere dives esse desideras, fervofierncharitaiis
invenimus. pressurarum ilamma probattim, ilerelictis omriibus,
Quoniamservastiverbum patientimmem, etc.Qtto- eme, aique ocrilbsinOntisrion sfibio'faliacis jactart-
riiam exemplum raeum servasti in adversis toleran- tiae; sed diviriae seieritia' periinge cbllyfio. Collyrio
dis,et ego te vicissim ab imminentibus servabo oeulos inungere;- bst ex^ecuiiorie'bbrii operis iritelll-
pressuris; non quidem ut non lenterrs, sed ul non gentiara Scripturae sanctSeptbrrieferi.
irinearis advefsis.Et licet Ecclesia seffipeTe^ercealur Egb qitbs -Arho. Wgito' e'i Castigb: Ne feTugiaspati
adversis, potest tamen hic hora teritationis et humi- radversa,-cuni hoc' speciaie s'it indicium a~ma~fia
liatio Judseorumsub tempore Anfichristi sigiiificar-i, DOriiino'.-
*t^ieut in sequeiilibus in sexto ssepius ordinC, sic Mmulare ertfb 4t pmhiieiitiahihge. Ostendif fuisse
Ol bhyin sexlo angelo riovissima perseculio desigrie- _ illic qui aeiririlaTidi feijiJeridique foisserit.
tur. ln qua quidem Judseorum mali decipiendi et Ecce sii gd bsfttthiit pttlsb; -eic. Osiirini qiiidein
deceptori, alii autem Eii« magni propivetaemonilis cordis tui exhortatiohis- dextera prilso, quam si li-
legem spiritualiter inleliecturi; et Eccresiaernembfis Ijeriter receperis, iWethfitfbitafftrtte"et eohseTedb'digrius
incorporaii, credunlur hostera: foriiteressg vieluri. babeberis.
Eecevenio cito. Tene_.quedhabes)elG'-Ife4olerando Qiti vicefil tfabwei seUefemecurniii ihrohb iheo.
lassescas.- Cito cnim auxiliabor, ne forte, te defi- Goflfessorem farticiperii dicii poteStafis et judicii.
ciente> alius.tibi decretam acciplat meTCedeffivSic Qui consetfere,inqnifyndsfecil ip 'ccetestibusih
"
Chri-
-sanctortim mimernm, qui apud Deunv ftxu» est, iffi- stb.
possibiieest zizaniorumcrescerilium perimia breviaiti. Sicttl ei e§&vici-,ei seaHCttrii"Pofreihed in iitfono
Si enim corona aiteri tradatur amissa, non vacat ejus. Vincens'Dominus iri ihfbtfOcurn Paire sedit,'
locus ejus qui quod lenebal amisil. quia post passionfs Cerfariiinii',ribst paimam resiir-
Qui-vieerit, faeiam illum columnam iit lempio.Dei rectioniS, clafiUSse brniiibiis qrioli pofestafi Pairis
mei, etc. Qui adversa pfopter me devicerii, gloriosus essei sequaiii' indicavii. Nota lri sirigiitis Ebclesiis
in lemplo Ecclesiaenullnm adversitalis tiraebil ullra primo DOmiiiuhisUarii iridicare poteriilarn, deiiinc
jacturam. Hte columnoe, id est, sancti viri, nuac D 0~peraEcclesise'iel laudahda vel vitripefarida, iriter-
suslinendo Ecclesiam muniunl, lunc eminendo de- rriista sempef adifiohitibrie; fei"6xe"re.Postfemo .
corant, sicut ilise duse in foribus lempli Salomo- mercedeiii qfjtriet in pfatseffli€t iii futufo polest in-
nisv .... teiligi, utrique parfi repeiidefe demtarn. Cum ver'0 ad-
Et scribamsuper eumnomenDei meu Quia videlicet jungil: Qui habet ahfes,hhdid't,^iires pfOcuidubiocor-
per adoptionem filii beidieirour. dls ad maudatorufnobedieriitam iniellfgiefecbnVeriil.
EtHomt>t,fiivi_ialh.Deitmii,N,ovce Jerusalem. Vwi- CAPUT IV.
tati Ecclesisesociabitur, quaegratia ccelesti in nOvam Post hwc vidi, et ecce oslium apetiuih ih cmlb.De-
viiam generata esi. scriptis Ecblesii» ripefib^irs, cjcfEfe ei ejuafis fiitura
El nomen meum novum. Hoc est nomen Christia- esset, recapitulat a Ciifisii fiaifivitatb, eadeiri aliler
»um, non quod novnm sit istad F-ilio Dei, qui harie dicturus. Toturi)eriim ieriipus EMeslae vafiis iri hoc
habnit claritatem anlequam mundus fieret, sed no- libfo figuris repeiitr Ecce, iriqriit, osiiam' aperium
vum Filio hominis qui fuit mortuus e~lresurrexlt, et iri ccelb. Convenienter osfiuni cfleteste ascerisurus
sedel ad dexterain Dei. aspicit, cui celsa mysteria pandi promiifuiitur. Vei
Etangelb LaodicueEccMw scribe.-Laodiciadiciiur quia bstiiim Ghristus eSt, qai illum cfedTdeipit nglum
 U5 BEDJ>EVENERABILISOPP. PARS II. SECT. L— EXEGETICA GENUINA. 154
et passum, conscendit ccalum, id est, Ecclesiac alti- A malia plenu bculis ante et retra. Gunclas throni bei,
tudinem, el videt futura spiritualis effectus sicut id esi, Eeclesise parles, lumen Evangelii de prsete-
dicit. ritoruui fulurorumque scientia replet.
Et statim fui in Spirilu. El.vox prima qitam audivi. Et animat primum simile lebni, etc. Haecanimalia
Similis ulique priori voci, quae dixerat: Quod vides, multifarie, inlerpreianiur. Bealus aulem Augustinus
scribein libro(Apoc.i). juxta ordinem libri istius Matlhseum in leone dicit
El eccesedesposila erat i» coslo,el supra sedem se- intelligi, qui regiae dignilalis in Christo prosapiam
dehs. Ecclesiani in ccelesli conversatione positam narrat, qui et vici' Leo de tribu Juda. Catulus euim
Dominus inhabitat. Gregorius papa solium bei in leonis Juda (Gen. xxxxix). Et in quo ut rex a rege
visione Miclieae angelicas potestates interpretatur. timetur, a magis adoratur. Ubi etiam rex cura ser-
Quarum menlibus altius prsesidens, inferius cuncta vis rationem ponil, rex nuptias filio facil, ei ad ulti-
disponit. mum rex segregat oves ab haedis. Lucam in viiulo,
! El qui sedebat, similis eral aspectui tapidis jaspidis qui hoslia magna fuit in lege. Ejus enim non solum
et sardinis. Jaspidus color aquam, sardis igneffi si- principia circa templum et sacrificiadiversantur, sed
gnificat. Quibus duobus judicium novimus celebrari. et ita concludilur : E( erant semper in templb lau-
Sicul enim, inquil, in diebus Noe, ita erit et qdvenlus* danles et benedicentesDeum (Luc. xxiv). Facies vero
Filii hominis (Matlh. xxiv). liomiuis Marcum significal, qui, nihil de regali vel
_%Elirit in circuitu sedit, similisvisioni smaragdinm. de sacerdotali boraini potentia loculus, tanluui ho-
Iris, qui fit sole nubes irradiante, et post diluvium minis Christi gesla.simpliciter narrat. Aquila autem
primo propitiationis. indicio factus est, inlercessu Joannes est, qui nalivitatem Verbi velut ortum solem
sanctorum quos bominus illustrat Ecclesiam niuniri perspicaciter aspectat. Animalia autem, nunc evau-
designat. Qui bene smaragdo lapidi nimise viridi- gelislas, nunctotam significant Ecclesiam.Cujus for-
tatis comparantur; quo enim bseredilatem immar- titudo in Ieone, victimatio in vilulo, humilitas in
cessibilem fide perfectiori exspectant, eo potentius homine, sublimitas in aquila volante monstratur.
etiani caeteros orando protegunt, Singula eorum habebanl alas senas. Perfectione
, Et in circuitu sedis seditia viginti quatuor, etc. Ec- suae doclrinse Ecclesiam ad alta sublevant. Sena-
clesiam quam propter societatem fidei in una sede rius enim numerus ideo perfectus dicilur, quia pri-
viderat, eamdem per geminum testamentum de pa- mus suis partibus impletur. Unura quippe, quod est
triarchis et apostolis generatam, in viginti qualuor sexta senarii pars, et duo, quod est tertia, et tria,
sedilibus cernit, sedentem aulem propter judiciariam quod est dimidium , euradem senarium faciunt. Ali-
in Christo Sedebunt enim et judica- ^ ter. Alaesense quatuor animaiium, quae sunt viginti
ejus dignitatem.
bunt universa membra, sed inuno et per uiiuni ca- quatuor, toiidem veteris instrumenli libros insi-
pul. Nam quomodo poterunt sancti in judicio sedere, nuant, quibus evangelistarum et fulcitur auctoritas,
stantes ad dexteram Judicis? Possunt eiiam viginii et veritas comprobatur.
qualuor seniores in illis inlelligi, qui perfectionem Et in circuilu etinlus plena sunt oculis, etc. Sancla
operis, quae senario numero commendatur , clara Ecclesia et coram beo et coram hominibus se vigi-
Evaugelii prsedicatione consummant.; Nam quater lanter attendit. Cujus interiores oculos aspexerat
seni viginli quatuor faciunt. Psalmista, cum dicit: Omnis gtoria ejus filiw regum
Circumamictosvestimenlisalbis, et i» capilibuseorum ab intus (Psal. XLIV).Exteriores vero, cum conti-
coronas aureas. Id est, bonis operibus indutos, pe- nuo subdit: In fimbriis aureis circumamicla varie-
renni mentis memoria gaudia superna quterenles. tate (lbid.). Aliter. Sive lilteram altendas, sive alle-
Saepeenim capilis nomine mens solet inlelligi. goriam quseras, lucem semper ex Evangelio reperies.
Etde throno procedunt fulgura etvoces ettonitrua. Alia iranslalio sic habet : Plena ocutit ante se et re-
Hoc est quod Marcus ait: Illi autem profecti, prw- tro. Quia lux Evangelii in sonigmatalegis irradiat, et
dicaverunt ubique, Domino cooperante, et sermanem j) novsegraiiae mundo fulgorem infundit.
cbnfirmante, sequentibussignis (Marc. xvi). Et requiem non habebanldie ac.nocte, etc. Sancta
El septem lampadet ardenles, ante thrbmm, etc. animalia cuncto tempore saeculiunam dominalionem
Urium Spiritum dicit septiformem, unus enira est beitatis, omnipotentiaffi et seternitatem sanctse Tri-
Spiritus. Septiformitas autem perfectio est et pleni- nitatis affirmant, manente intellectualis creaturae
tudo. Commemorato' vero Spiritu sancio, conve- perpelua in coelestibus laude.
nienter unda baptismi sequitur, in qua idem Spiri- Prbddebant viginti quatuor teniares ante tedentem
tus percipi credilur. inlhrbno, et adorabant. Animalibus personaniibus
Et inconspectu sedit, tanquam mare vitreum, simite laudem, id est, Evangelislis praedicantibus Christi
crystallo. Propler fidem veri baptismi refertur ad dispensationem, omnis Ecclesia, quse in prseposilis
vitium, in quo npn aliud videtur exterius quam quod constal el populis (hoc enim geminatus duodenarius
gestat interius. Crystallo quoque, quod de aqua in numerus significat), statim cadens in faciem, adorat
glaciera et lapidem pretiosum efficitur, baptisnii gra- viventem in ssecula saeculorum.
tia liguratur. Et miltebant cpronassuas ante threnum. Duo vide-
Et in medio sedit elincircuitu sedis, quatuor ani- licet assignanles quidquid virtulis, quidquid habe-
 145 EXPLANATIO APOCALYPSIS. — LIB. !. U6
bant dignitatis. Quippe qui ex nihilo cuncta crea- /A bitat. Christus enim qui in humanitate Agnus, ipse
verlt. in Deitate dexfera Patris est.
CAPUT V. Ei cum aperuisset librum, etc. Cum passione sua
Etvidi in dextera sedentis super thrbiwm, librum Doniniis utriusque Testamenti pneconia in se com-
scriptum intus et foris. Hsec visio mysteria nobis sari- probaret impleri, Ecclesia, gratias referens, ipsa
clae Scripturae per lncarnationem bomini patefacta quoque se passionibus offert, ut, juxfa Apostolum,
demonstrat. Cujus unitas concors Vetus Testamen- impleat ea qumdesunt passianum Chrisli in carne sua
laro quasi exterius, et Novum continet interius. (Cotoss. i). Citharis enim ubi Jigno chordsc tendun-
Signatum sigillis septem. Id est, vel omni laten- tur, corpora mori parata ; phialis vero , corda lati-
lium mysteriorum plenitudine teclum, vel Spiritus tudine charitatis patula designantur.
sepiiformis disposifione conscriptum. Et cantabant canlicum nevum,etc. Sacramenta Novi
j Et audivi angelum forlem prmdicnntemvoce magna : Testamenti, quae in Chrislo sunt completa, cele-
Quis est dignus aperire librum ? Prsedicationem legis brant, illam ipsam ejus dispensationem laudibus '
insinuat. Multi enim prophetse et justi cupierunt vi- prosequenles, quam soli fatentur Christo compe-
dere quaeapostoli viderunt (Mallh. xin). Et de hac „ tere.
salute, ut Petrus ait, exquisierunt alque scrutati sunl B Et redemisti nbs Deb in sanguineluo, etc. Hic am-
prephetm (I Pelr. i). Hic est liber qui in Isaia et plius declaratur animalia et seniores Ecclesiam esse,
scienti litleras et nescienti irreserabilis est. Cujus quae Christi est sanguine redempta, et congregata de
tamen etiam illic ita praedicatur aperlio : In die illa gentibus. Ostendit etiaffi in quo ccelo sint, dicendo :
audie.nlsttrdi, verba libri (Isai. xxix). be quo et Eze- Et regnabunt super terram. Et vidi et audivi vocem
chiel : Et vidi, inquit, cl ecce mantts missa ad me, in angelorum muliorum in circuitu throni, el animalium
qua erat liber involulus, et expandit illum coram me, et seniorum.
qui erat scriptus intus el faris (Ezech. n). Ubi et hoc Et eral numerus ebrum millia miltium. Inriumera
quod Joannes tacuit, quid videlicet in libro scriptum millia populorum ad Ecclesiam confluentium Deuiri
esset, adjunxil, dicens : Et scriptw in ea erant lamen? Jaudant.
tatibnes el carmen et vm (Ibid.). Cuncta enim series Cui data est bmnis pelestas in cwlo el in terra. Si
Veteris et Novi Tesiamenti, poenitentiam pro pec- enhn filii Dei dicti sunt justi, cur non et angeli? Li-
catis agendam, regnum coeleste quaerendum, et fle- cet et coelestis quoque militia redemptiohi nostrae
tus infernales praemonet esse fugiendos. congratulando possit ista concinere. Sicut et san-
Et nentb poleral in cmlo, neque in terra, etc. Ne- ctus papa Gregorius exposuit, subjungens: c Vox
* namque angelorum esl in laude Condiloris, ipsa ad-
que angelus, neque ullus jusiorum etiam carnis vin-
culo absolutns, mysieria divinde Jegis revelare vel miratio intimae contemplalionis. >
invesligare potuerunt, neque respicere illuffi, id est, Et qualuor animalia dicebant Amen, etc. Populis in
coniemplari splendorem graliae Novi Testamenti. Ecclesia bomini laiides resonantibus, doclores idem
Sicut filii Israel in faciera latoris Yeteris Testa- confirmant, et, exempli gratia, Dominum sinml
menti, Novum continentis, non poterant a-spicere. adorant.
Et ego flebam mullum: Communem humani gene- CAPUT VI.
ris miseriam agnoscens doluit. Et vidi qubd aperuitset Agnus unum de siqillis.
El unus de senibribusdixit mthi : Ne fleveris, etc. Cum signa primo solvantur, deinde Hber aperiatnr,
Flere prohibetur, quia jam tunc impletum erat in certa ratione praeposteravit usitatum ordinem. Do-
Chrisii passione quod diu latebat mysterium, cum minus enim patiens et resurgens finem se esse legis
illo tradenle Spiritum, velumtempli scissumest (Marc. edocuit. Ascendens autem i» coeluin, Spiritu sancto
xv). Cui dicitur : Calulus kbnis Juda, ud prwdam,fili misso, secreiioris arcani munerc firmavit Ecclesiam.
mi, ascendisii (Gen. XLIX)elc. Sequilur, et descri- Tiine ergo librum aperuit, et nunc ejus signacula
bil quomodo et ubi vicerit Leo de tribu Juda. ' - JJ solvit. In primo igitur sigillo, decus Ecclesise primi-
Et vidi in medie throni et Agnum stanlem tan- tivse; in sequentibus tribus, triforme contra earri
qtiam occisum. ldem bominus qui Agnus est inno- bellum; in quinto, gloriam sub hoc bello triumpha-
center moriendo, leo quoque factus est mortem for- lorum; in sexto, illa quse ventura sunt tempore An-
liler evincendo. Tychonius agnum Ecclesiain dicit, tichristi, et paululum superioribus recapilulatis; in
quae in Christo accepit omnem potestatem. septimo, cernit initium qnictis seteriKc.
Habenlemcwnua seplem etocutos sepiem. Spiriuis Et audivi unum de qualubr animatibusdicens : Veni
in Cbristo septiformis, propter eminentiam pote- et vide. Nos quoqne gloriam EccJesisecernere magnig
sfatis: cornibus, propter illuminationem gratlsecom- Evangelii vocibus admonemur.
paraluT oculis. Et ecceequus albus, eic. Ecclesise, quse super ni-
El venit et accepit de dextera sedentis in lltrone li- veffi grntia de.ibata est, Dominus prsesidel, et spiri-
brum. Librum de dextera bei, dispensationem ipsam tualis doctrinse contra impios arma ferens, viclor in
lncarnaiionis a Palre et a seipso, secundum id quod snis coronam percipit. De quo dicitur: Accepit dona
Deus esf, dispositam accepisse Filius homiiiis dici- in hominibnt (Psal. LXVII),In quibns eliam. ccelQ
tur, quia ulerque cum Spiritu sanclo in llifono ha- prsesidens, a Saulo persequebatur. r'
«*«.
143 BED,E VENERABILIS OPP. PARS J.I, §f|CT. 1.-r EXEpTICA GENUINA. U8
J£' cum qperuisset sigillum secundu.huattdivi secun- ,A,et per hyperhatpn e.sse, ut non sub ara viderit, sed
dum animal, elc. Contrarium quoque equitalum sub ara occisos, id est, sub festificaiioiie nominis
sojerte.r attpndere juhetur, ut sicul ,de prpsperis Chrisli, sicut de Macbabaeisdicium est. Sub tesla-
Eccle.siae gaudium, sic de adyersjs .cautelam ex m§_i\^pa.c_e^er^nii.^I-^^^,yxii'.
praespieniia,s.uraat, Elfilamfibqnt vq,$e,m_qg!ia, d_icent_e,s,
Magnu.saninij-
Et exivit aliu.seguus.rufus. Xpntra yictricem yin- runi cjanjor, ma|;nu,m.,gs_t d.e.siderjum eprujij guaa,
cenfemque Ecclesiam .gpt eguus rufus, -jd .est, po- bonijn.um {a.cere yejje, jmyerunt. N]ec.enini fas est
pujus sinjster, ex se.ssore.suo diabQlosa.nguinpleiit.us. eas cr,edcre coji.lra .,Pei nutum qpidquam cupere,
Quamvis- legerimus apud Zachariam equum.Domini cum earum, desjderia ex ejus pe.ndeant ypluiitaie.
itifum ; sed ille suosanguine rufus, riic aJierJo. iTsa.ue.ouo,Dxtmi.ryesqijtctuset v.erus, nqn judicas et
Et.qui sedebqlsupet eutit, dqtum esf ei ut snmeret Vindicas,etc? Non hseg pdiQ inimicprum, prp quibus
pqcemde, ierra,.Sc\\ic§t, suani. Ecclesia y.erp sete.r- in iioe.saeculo rpgayerujrt, pr.ant, serl, ampre ^guila-
nam /pacem, quani sihi Christus reliqu.it, accepit, lis, .qua.ipsi judicj ut prp,pe..po4ti coj.co.rda.iit,dieni.
Eldqttts est illi gtqdius magnus, Sive in eos quos judicii, quo peccati regnum deslrualur, ef resurre-
prsevaricatores fidei, sive quos marlyres iacit. De ctjonem pxstin.Ctor,umcorppriim adyenire, precan-
qup ad bealum Jpb dicitur : Qtii fecit ettm.,applicqvit *tpT. Nam et Jios in pr.cesenli,cum pro.inimicis orare
gladium.ejus,(Jbb. XL),id est, y.eJ,,nelanluto sancios jpligin.ur, dicimus lamen bpniino orantes : Adtiejiiai
lentet quantum impjus, vclit, y,e.I,q.uodsuae rabiei in rggnuyi tttum (Mqtth. yi).
seips.uni yindicta redeat, Et dalce sunt itlis sirigulce siolm albw. SingUlas
. E_t.eccfi,equus,wger, etfi, Equus,|iiger, fajso.ruia mpdo siblas ba.bcjnlanimaetsanctorum de siia beala
caierya es.t fratruni, gui staterain^rectse..prpfessiopis ipiiripriaJItate.gaud^ntes. Resurgentibu? auiem cor-
habent, sed socios Isedunt per opera te,pebrar,u,ffi. poribus juxta Jsaiam, in tefra sija duplicia posside-
Duji) enim in jnedio ;ani.ma!iMTi dipiturNe lajseris, Bunt.
qstenditur i.llic esse. qui laed.il. be Mc prseciirre.nte, Et diclum est iUis.tit reauiescereni tempus adhac
equo dicit Apostolus : Fbris pugnm, intus liinQres, modicum,"etc. N.ondesiderium fesu.ffectipn)S abnui-
tritici dwarib ttnb, etc. Cave., inquit, ne
Bi.ii.hr.is tur, sed ex colligendoruni fratfum augmento diiTer-
dtemplp- pessimo fratrein tuum scandalizes pw»r tur. Nam et ipsa aniriiarum laetifia pptes.l stolis albis
ptcr quem Christus mortuus est, el sacri .sanguinis . figufafi, curi) bomiho reyelarite didicerint, et impios
chrismalisque porial insignia, Quia siv$ perfectj jne* iii fine damriandos, ei risque ad finem sajculi ffiultos
ritis,-,sive eiiaro minimi, quique in Ecclesia fide ta- sup numero per. rriartyriura esSe sociandos, aique,
rnen sanctaa Trinitaiis imbuti, omnes eodeu), jpev- & interna charitate perfhsj, tpaluerint hac consolalione
fecto pretio sangujnis do.minici sunt redempti,.,.l!?e.c cqpteiifi pro |ripplepdo, rrairum numerp hacieiius
immerilo bilibri et pon simpjicj libra fidei vcl operis sp gaudia.dif^m,
perfectio exprimitpr, ,quseutraque in radice geminaa ": jE| tij^t cM^auerHisset,sjgiyum sexlum, etc. Sexto
jipnsistit.cbaritatis., ._..... sjgjlio patefacjto jp-y(|"sinil perseculio" nuniialur, e.t
Et ecce equus pallidus, etc. Haeretici qui se ca;lhp- sicvj,t.jp,p^()i.ripipxt^ 10» criicifixo, wundum lenebris
licos palliant, morfe inhaliitatrice digni, perditorum ej^yp^cpnculi,. .,'. 'f. . . . .
posf.se rapiunt exercifum. .Diabolus euim et jniniptri Et sol .factus esl niger tdnquqm saccus. Tauquam
ejus, jJietonyinicft>s jcnors et infernus dicii sunt, eo Clpsti yel operia pqtenU.a,vel dpctrina lemporaliier
quod mullis causa inoitis etinfernoriim sint, Potest pb|curata,.ye.l.a defensione sil velata, cum ministri
.el simpliciter accipi, quod liic.spirif"jalifer rnorlUO?, ^.^ticlir.is.ti,jn seryps Christi grassari sumuntur.
ibi.pfiena sequatur seterna. . Et iuna.ibtafqcta est sictftsarigttis. Ecclesia soljto
El dqla est ilti jioieslas super qualnqxparles tex,rm, ,apiplius,prp Cbrislp sahpinem .lundei. Teta autem
JEcce Arii yesania de Alexandria nascens ,ad Ga,Ui- dixit, quia in tgfo orbe erit novissimus terrse motus,
cum usque .peryenit ppeanpni,. non ifapae tajilum ,Q aniea Ye^.sic^-scr^ijt'^^ per loc.a.
yerbi bei, sed et gladio,cprporaiibestia!iier,,pios ,ip- Et steiim cecidemnt super terr.qm,eic, Qulccelestes
sequeps. Alia EdjUp quaitam partera trapstulit, qu.ia ipJpcclesia "jpecje lenus fujgent, verifo novissimse
tresequi mali diajiQlp reclore. fidentes, coplrarquar- persecutionis "irapulsi_, terreni fpisse. ri.rpbabuniur.
tum.Ecclesise.calcjtrt-nt eqpiifitunii , Quoruni. bene ppera grpssis, iffimaturis yidelicet et
El cum apemisse} quintuni sigitt^m, ,etc. Quia Ec- inutilibus et caducls ficj frucfibus. comparaniiir.
,clesiani dixeraf jp .pijesenti muliipliciter a_ffliptam, Et_.cmium recessit sicut liber vivolulus, Slcut liber
dicit etgloriani atiimaruin ppsi -corppruni pcenaro. inypiutus mysteria qu.idem inius, sed foris nbn ap-
Vidi, inquit, eas sub ajtare, id est, in .secreiario parenfia cpnlinel, sip ef tunc Ecclesia, suis lanlum
J.audis aetgrnae. Ara4enim aurea et interitis posi.ta, et cogiiita, perseculibnem discrete vitaps recedet, ut
%.prppejdominiciporporis arcani, non ut exterior car- ab exlraneis abdjta non yidealur.
j.nem.et sanguineni,,sed spla offert bomino thymia- Et omnis ttwns el insulm de tbcis tuis iiblw sunl.
,,.jiiata,;laudis. )5|,,^ui, nupc exhibent corpora spa Dlyersa pro qualiiate pfficiorum vel yiriuiri niemo-
.ilipstiani yiventen), lunc, diruptis carnjs .yinculis, illi rjns Ecclesiaeriiem.bra, iiullum ab hoc.turbine prae-
.sacrificant hostiaiij ,}audis (Psal, cxv). Potest' aiiten) ditit alieiium, sed motus dissimilis, in bpnis scilicet
 U) , -EXPLAN.VTIOAPOCALYPSIS. — LIB. I. ISo
fogigndoiprsecaveos,innialis <verocedens sequendo. A , libere noiarelur. >Namel ipsa crucis figura dilatatum
Et reges terw et pfincipes el tribum. Reges poteh- ubiqtie Oomini significat regriura, sicut vetus dictum
tes Iioffiinosaccipimus. Ex omni ehim gradu el con- comprobat:
ditione viiltiiiteWgi.Caelerum, qui tunc feges prseter Kespieedistinctisquadratumpartibus orbera,
urium perseculorem'? Ut regnuw fidei ctiii(5taiteiiere'probes."'•
Absconderuittse iit speluncis el iri petris montium, Neque enim frustra in fronte pontificis noraen Oo-
ctc. Cum infirmiof.es quique tnnc prseeelsoiHimini mini tetragramraaton scribebaiur, nisi quia hoc est
.Erclesia .roborarj exenit>lis, consiiiis rouniri, protegi signum in fronte ildelium, de quo in PsaJmo pro tor-
monitis et preeibus quaerunt obumbrari, quasi ipsos cUlaribuscanitur : DomineDominus noster, qnam ad-
super se mohtes pef affectnro compassionis cadere mirabile est nomen iuum in itniversa terra (Psal. vui),
df precantur. Monles mim excelsi cervis, petra refu- et cseiera, usquedum ait: i|?{destfuas inimicum et
girnn herinaciis(P-sal.cxih). defensorem (Ibid.).
itabsamdite nos a facie.sedentissuper thronum et; Et audivi numerum signatorum, eic. Hoe numero
ab wa Agni. Ul nos scilicet non reprobos, sed in fide finito, innumerabilis significatur tolius Ecclesiaeaiul-
siabiies, venturus inveniat, peccatls nostris sancto- *. titudo, quae de patriarchis, vel prosapia carnis, vel
r.umiatercessu et Oei miserationeeontectis. Sfidei, est imitatione progenita. Sienim, inquit, vos
Ei quis poierit slare? 111
e utiqne <jninunc vigilare, Glirisii, erge Abrahmsemen estis (Galal. ni). Ad aug-
jn fide stare, virililer agere, ^proeuraverit. Quod sii menlum autem perfectionis pertioel et ipsa duode-
liunc terrae motum juxta litteram ad ipsum diem ju- cJm duodeeies mu.lliplicafi, «l ad summam «liUena-
dicii referas, non est mirum si reges lerreni et prin-. rium perttci., qui est denarius numerus quadratus
cipes,-sanctorum tunc montium -pavidirefugia quse- solidus, significansiEcclesisestabilemvitam. Propter-
rant, sicut in divite purpuralo et paupere Laz«roi ea quippe duodenario numero «aepe figuratur, quia
|am factuin legimus. per orbem quadratum in fide consistit saoetaeT-rini-
CAPUT VII. tatis. Ter enim quatemi decus dipondius. Denique >et
P«sl hmcvidi quatuor angelos stare super qualuor• .apostoli eamdem inundoiidem praedicaturiduodecim
angulos ierrw. Id est, quatuor regna principalia, As-. sunt electi, jiumero 'SciJicevimysieriuiH operis sui
syrjorum scilicet «I Persarum, ^Grtecorumque, et; figurantes.
-Romanorum. Sicut enim in superioribus sigillis post Ex tribu Juda dtiodeciqt ntitlia signaii, etc. iGonve-
jnultiformes Ecclesise conflictus , triumphantium nienter et a Joda inchoat, ex ,qua tribu wtus e&t
gaodia vid.it animarum ; sic etiam nunc reguum An- -Doniinus noster; et Dan prsetermisil, ex quo dicitur
ticiirisli quse victoria sequatur .praecedentiummundi Antichristus esse nasoiturus, sicut scripiuto est:
jegnoruni,,quaeCbrisli Ecclesiae |uri jam «esserunt, Fiai Dan doluber in via, g_emstesin setnita, merdens
.probaiurus estexemplis. Grandes<enim>causae,gran- wngulasequi, ut cadal dsceusorcjus (Gen. XLix).iQuia
dioribus necesse est confirmenlur argumentis. .non ordiuem lerrenae generaijonis, sed juxta inter-
Tenentesqualuer ventos lerrw -, etc. Suo quodam- pretationein nominuro viriuies -iEcclesise decrevit
modo poienlalu omnia prscfocanles, nuHumproIibllu (Cxponere,qnaa a confessione ,el Jaude pra;senii, ad
sui juris respirare sinebant. ln lerris diversitas pro- dexleram vitae ^festinet ayewise. Hoc enira nomen
vinciarum, in mari insularum , in arboribus diversa Judae, qui primus, el Benjamin, .qui ultimus ponilur,
hominum qualilas «t conditio, designatur. Aliter. sonai. Primus ergo Judas, qui confessio sive lauda-
Qui-sunt angeli quatui>r, iidem quamor inielligendi tio interpretatur, ponitur, quia ante initia confessio-
.sunt venli, juxla Danielis propbeliam diceniis: Ecce nis culmen bonorum operuffi nullus apprehendit. £t
qualiior venticcelipugnabmiin mari magno, et quatuor nisi per coii'essioneiii renunliemus actibus malis,
Mstim ascendebanlde ntari_(Dan.vn). •noninformaraur reclis. Secundus Ruben , qui inter-
Et vidi alterum angeittm ascendenlemab orlu solis , pretatur tiirfensfilium. In filiis ppera designari, Psai-
efc. Daminus in carne natuS, qui magni oonsilii an- ./i mista testalur, qui in beati viri.benedictionibus infer
gelus est, naternae«cilicet voluntalis nuntius, visitq- csntera dicit: Filii tui, sicut nevellm olivarum (Psal.
vilnos Oriens ex alto (Luc. i), vexillum crucis, quo cxxvii). fit infra : Bl videas filios filiorum luorum
suorum fcontes signaret, afferens. (Ibid.). Non enim qui timeiDominum, nisi genjierit
El clamavilvocemagna qualuor angelis. Magna bo- filios, nepolesque susceperit, beatus esse non polest,
mini vox tst, praedicatio sublimis : Poaiilentiam cum virgines fideles potipr inerces exspectet, sed in
agite, appropinquavilenim regnum cmlorum. filiis opera,in filiis vero filiorum fructus operum, id
Nolite nocers terrm el tnari, neque arboribus. Ex est, mercedem designat ;i-ternam. Post Judam ergo
quo bominus passus esl, non hosiis solum adversa- Ruben, id est, post exordia divinae confessionis ,et
rii, sedel mundani principafus contrilum est impe- laudis, perfectio sequitur actionis. Sed quia per mul-
rium, sicul et oculis cernimus , el in stalua , quam tas tribulationesoporlet nos inlrare in regnum Dei[Act.
iapis de monte c.omminuitlegimus. xiv), post Ruben seqtiilur Gad , qui tentatio vel ac-
Quoadutquesignemus servos Dei noslri in frontibus cinclus interpretatur. Posl inchoalionera eiiim boni
ebrum? Ad hoc enim geiitium confracltim est impe- operis, majoribus necesse est hominera tentalionilms
rium, ut signo fidei, cuiiesliterant, lacies saiicloriim probari, alque-ad bella graviora succingi, ut ficiei
1S1 BEb^E VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. I;-r EXEGETICA GENUINA. m
illius fortitudo comprobelur. Picente Salomone: FiJi, Aofdo
i et interprelatio nominum his significative posi-
accedens ad servilutemDei, sfa in jnslilia et tinwre, tos indicatin futuro judicio ad dexteram Christi regis
et prmpara animam lnam ad tentalionem (Eccli. n). seterni fuluros intelligas, Benjamin, ut praedixi, po-
Itemque Psalmista : Prmcinxisli me, inquit, virlute ad stremo loco supponitur, id esl, filius dexterm; tan-
bellum(Psal. xvn). Et quoniam beatificamuseos qui quam ipse sit finis ordinis, cum novissima inimica
sustinnerunl sufferenliam, ideo post Gad Aser, id morte destructa (I Cer. xv), felicitas haereditatis
esl, Bealus ponitur, congruo satis ordine. Beatus seternaedonabitur electis , sive unusquisque fidelium
enim qui suffert tentalibnem. qui cum probatus fueril, filius dextrae jure dicatur, seu omnis EcclesiaeeoeHis,
accipiet coronamvitw (Jac. i). Quia vero b.ujus beati- de qua canilur : Astilit regina a dextris tuis in veslilu
tudinis fida promissione securi non anguslanlur, sed dequrato, circumdata varietale (Psal. xuv). Ex singu-
spe gaudenles in tribulalione patienles, cum Psalmo- lis ergo tribubus duodecim sunt millia signati, quia
grapbo decantant : In tributatione ditatasli me; et in quibuscunque singuli fidelium virlutibus profece-
item : Viam mandaibrum tubrttm cucurri, dwn dilata- rint, antiquorum necesse est palrum semper fidero-
res cox meum (Psal. cxv)ii);et cum malre beati Sa- borentur, atque inforriientur exemplis, Duodenario
muelis exsultantes munt: Dilalalttm est os meumsu- ' enim numero propter apostolorum vel patriarcharum
8
per inimicbs. meos, quia twtala sum in salutari luo summam, ssepedoctorum, saepe lolius Ecclesiaefor-
(I Reg, n). Propterea Nephthalim succedit, quod est mam, designari ceriissimum est. Sive enim confes-
latilttdo. Sed et ipsum Manasses sequitur, qui inter- sione quique lanquatri in Juda laudabiles, sive in
pretatur oblilus, vel necessilas. Cujus nominis myste- Ruben operum prole praeclari, sive inGad lentatio-
rio monemur ut tenlationum prsesentium angoribus num exercitio fortes, sive in Aser cerlaminum
edocii, ea vero quae relro sunt obliviscentes, sic in victoria felices, sive in Nephlhalim largis misericor-
ea quaeante sunt, secundum Apostolura, extendamur, dise operibus dilatali, sive in Manasse posteriorum
ut carnis curam non in desideriis, sed sola necessi- obliti, sive in Simeon qnasi trisles adhuc in convalle
tate hnmansecondilionis astricti faciamus (Philipp. lacrymarum, semper autem gaudentes nomine habi-
ah). bequa Psalmisla, meliora suspirans, orabat: taculi in ccelestem suspirantes Jerusalem, sive in
De necessilatibusmeis efipe me (Psal. xxiv). Huic sup- Levi, qui in promissionibus vitse praesentiset futurse
ponitur Simeon, id est, audivit trislitiam, vel nomen congaudeant, additis bonis temporalibus selerno bono
habitaculi, ut hujus eliam qualitate vocabuli eviden- fundati, sivein Issachar futurse mereedis contempla-
tius inculcaret, et quid hic habendum, et quid sit tione firmali, sive in Zabulon, qui pro Christo suas
salubriter exspeclandum. lllis enim habitaculi coele- -. animas ponani, sive in Joseph, qui et augmento spi-
stis gaudium dabitur, quorum hic animus irucluosa ritualis subslantiae sludeant, et super Dei prsecepta
pcenitentia contristatur. Quibus el dicitur : Tristitia aliquid amplius vel in virginitate vel ex facultatum
vestra vertetur in gaudium (Joan. xvi). Proinde Levi suarum offerant quantitate, sive in Benjamin, qui
subnectilur, id est, additus. In quo inteJligimus sive felicitatis teternse dexteram indefessis votis exspe-
eos qui temporalibus aeterna mercantur, sicut Salo- ctent, in sua quemque.professione congruit palrum
mon dicit: Redemptio animm viri propriw divitim praecedentium regula quasi duodenario numero si-
(Proverb. xm), seu illos qui, Dei sequendo consilium, gnari, atque ex singolarum meritis personarum per-
percipitint in hoc sscculo centuplicia cum Iribulatio- feclissimam Ecclesise pulchritudinem, quasi centum
nibus, in futuro autem sseculovitam aetemam (Marc. quadraginta quatuor millium summam colligi.
x). His et quod scriptum est convenit: Qui addit Pesl hmc vidi turbam magnam, quam dinumerare
scienliam, addit dolbrem (Eccle. i). Nam et bealo Jobi nemo poleral. Finita recapitulatione, quam exempli
ad hoc tribulalionum acerbitas addebalur, tit probatoi causa interposuerat, regreditur ad ordinem, gloriam
prsemiorum merces amplior redderetur. Unde noni praedicans eorum qui nequitiam victuri sunt ultimse
immerito Issachar ei ordine recto succedit, qui in- persecuiionis. Et quod sequitur :
terpreiatur mercesi Quia, sicnt docet Apostolus, noni JJ Ex omnibttsgentibtis, el tribubus, et popnlis, et lin-
sunt condignmpassioneshujus temporis ad fuluram glo- guis, elc, potest et sic intelligi, quod, enumeratis
riam quwrevelabiturin nobis (Rom. vni). Frucluosius> tribubus Israel, quibus Evangelium primo prsedica-
quippe pugnatur, ubi merces certa speratur. Hoc au- lum est, salvationem quoque velit coramemorare
tem in habilaculo fortitudinis Deus operalur el per- gentium.
iicit, quod dicitur Zabulon, quando virtus in infirmi- Amiclislolis albis, ,el palmm in manibus eornm.
tate perficitur (11 Cor. xn), ut corpus quod ab ini- Stolis baplismum, palmis friumphum crucis, insi-
mjcis putatur infirmuro, et per cujus materiam animse) nuat, et quod sseculumin Christo vicerint. Licei cla-
quoque inferre nituntur interitum, Deo confortante,, ritalem quoque, quae per Spiritum sanClum datur,
experiatur inviclum, augroenlo succedente felici. slolae significent.
Quod vocabulum Joseph indicat, gratiarum videlicel1 Et clamabant vocemagna, dicenles: SJ/HS Deom-
addenda dona designans. Sive de talentorum dupla» siro, qui sedel super threnum, el Agne. Magna voce,
redhibitione usuras commodi spiritualis intelligas,, boc est, grandi devotione et indesinenti laude, pro-
sive in his quse votiva fidelium religione Redemptorii filenlur in throno, id est, in Ecelesia, Patrem Fi-
Deo redduntur. accipias. Atque ul bos omnes quos ett liumque regnare, Spi.ritu sancio nihilominus con-
 m EXPLANATIO APOCALYPSIS.— LIB. II. ISI
regnante. Sic enim dictum est: Sedenti super thro- A rittnl et sitiunt justiliam, quoniam ipsi saturabunttu
num, et Agno (Apoc. v), sicut in Evangelio dicilur : (Matth. v).
•
Et cognoscantle verumel unum Deum, el quem misi- iVegue cadet super illes sol, neque ttllus wsttts
tti Jesum Chrislum (Joan. xvn). Subaudifur : Unum Transivimus, inquit, per ignem el aquam, et induxl
et verum Deum cognoscant. sti nos in refrigerium (Psal. LXV).
Et emnes angeli slabant in circuilu throni el senio- Quoniam Agnus, qui in mediethroni est, reget illos.
rtim et animalium. In omnibus angelis lurbae mullse Agnum in medio dicit esse throni, qui superius
personas exposuit Dominum adorantes. Omnes, in- Agnum a sedenle in throno librum dixerat accepisse,
quil, qtiiin circuilu ejus sunt, offerent munera (Psal. docens Ecclesiam unum esse Patri el Filio thronum,
i.xw). in qua per fidem inhabitat unus, tota Trinitas,
Ei cecideruni in conspectu throni in facies suas, Deus.
efc. Neque turbam, neque amimalia, vel seniores Et deducet eos ad vitm fontes aquarnm. Ad consor-
boc loco commemorat adorasse, sed solos angelos. tium utique sanctorum, qui fontes sunt doctrinse
Ipsi enim sunt turba, ipsi animalia et seniores. coeleslis. Potest et ipsa bei visio significari, in quo
Quamvis et de ipsis angelicis spiritibus intelligi pos- sunt tbesauri sapienlise et scienliae abscondili. Juxta
sit, dequibus ingentium salute congaudenlibus dici- B quod bavid ait: Sicut cervusdesiderat ad fantesaqua-
tur : Lwtamini, gentes, simul cum populo ejus, et rum,ila desiderat anima meaad le Deus (Psal. XLI).
adorenl eum omnes angeli Dei (Rom. xv). El absterget Deusomnemlacrymam ab bculiseorum.
Benediciioet clarilas el sapientia, etc. Sepfenariam Immortalium adepta pleniludine gaudiorum, omnis
Ecclesia virtutum laudem offert Domino, quam se mceror penilus oblivioni maridabilur. Beali enim
in singulis membris ab eo percepisse faletur. qui lugeril, quoniam ipsi consolabunlur. Potesl autem
Et tinus de senioribus dixil -mihi: Hi qui amicli visio hujus turbae stolatse de praesenti eliam tem-
tunt slolis albis, qui sunt ? etc. Ad hoc interrogat, ut pore intelligi, ubi spe salvi facli sumus, et quod
doceal. non videmus speranles, per patienliam exspecta-
Etdixit mihi: Hisunt qui venerunt ex magna tribu- mus.
latione. Per raultas fribulationes oporlet nos introire CAPUT VIII.
in regnum Dei (Act. xiv). Quis autera nesciat tri- Et cum aperuissetsiigillumseplimum, etc. Post in-
' bulationem Anticbrisii
caeteris futuram esse majo- teritum Anticbristi requies aliquanlula fulura credi-
rem ? tnr in Ecclesia, de qua baniel ita prsedixit: Beatut
Et laverunl slatas sttas in sangtiine Agni. Non de , qui exspcctatel petvenit ad dies mille trecenlostriginta
solis martyribus dicit. Illi enim sanguine proprio la- quinque (Dan. xn). Quod beatus Hieronymus sic ex-
vantur. Ecclesiam autem lotam sanguis Jesu Filii ponit: c Bealus, inquit, qui, inlerfeclo Antichristo,
Dei mundat ab omni dellcto (II Cor. vn), ideo sunt supra mille ducentos nonaginta dies, id est, tres se-
ante thronum Dei. Illi enim digni habentur illic in mis annos, dies quadraginta quinque prsestolatur,
Dei consislere ministerio, qui hic inter adversa fide- quibus est Dominus atque Salvalor in sna roajeslate
les nominis ejus confessores existunt. venlurus. > Quare aiitein post interfectionem Anli-
Et serviunt ei die ac- nocte in lemplo ejtts. More cbristi quadragesimum quintum dierum silentium sit,.
nostro loquens, seternitaiem significat. divinse scientiaeest. Nisi forte dicamus : dilatio re-
Et gui sedet in throno habitabit super iilos. Thronus gni sanclorum, patientiae probalio est. Nota quod in
Dei, sancti sunt, super quos et in quibus in saecula sexto sigillo maximas Ecclesiae' pressuras, in se-
lialiitat Deus. ptimo requiem, cernii, quia Oominus, sexta feria
JVonesurient neque siticnt amplius. Hoc est quod crucifixus, in Sabbato quievit, tempus resurrectionis
Dominus ipse promisil: Ego sttm, inquiens, panit exspectans. Hucusque de apertione libri clausi et
tilm: qui venil ad me, non estiriet, et qtti credit in me, sex sigillorum. Nunc vero recapitulat ab origine,
non siliel unqtiam (Joan. vl). Beaii enim qui esu- y. eadem aliter dicturus.

LIBER SECUNDUS.

Et vidi teptem angelos tlantes in r.bnspectuDei, etc.
Ecclesia septenario saepe numero commendata praa-
dicatioriisofficio mancipatur, ctijus prima tuba com-
munem impiorum in igne et grandine designat in-
teritum; secunda propulsum de EccieSia diabolum,
mare sseculi ardenlius incendenlem ; lertia hsereti-
cos Ecclesia decidentes, sanctse Scripturae flumina
corrumpentes ; quarta falsorum fralrum in siderum
obscurationedefeclum ; quinla majorem hsereticcr-
rum infeslalionem to.mpus Anticlirisli praecurren-
lium ; sexfa apertura Antichristi ef suorura contra
Ecclesiam bellum, et recapitulatione ab adventu bo-
mini, inlerserlam ejusdem adversarii destructionem;
septima, diem judicii, quo mercedemDominus suis
redditurus, et exterminalurus est eos qui corrupe
runt terram.
Et alius angelusvenit. Non dixil, Postea venit, sed
angelos tubas accepisse proponens, redit exponere
1135 BEDTE VENERABJLISOPP. P;Af|S I.L .SgCT. I. -- EXEGETICAGENUINA. 156
qualitejr acceperint, Quoniam eisi apte iidyentu.mA fy (Apoc, j), Terlia yero pars malorum hoc utroque
Domirii praedicabatEcclesia, sed non nbiqu.e,.dp.nec caref. Terra enim hona, fructum proferens in pa-
ejus esset cpnfirmala Spiritu, tieffiia (li^ttc VIII), benediciionenj accipit a Dpmino
Et stelit ante qttare hqbens thuribulum qm^rn,_, Jn (Psa(, XXIII).Mala autem spinas ef fribulos generat,
conspectp scilicet apparnit .E.cclpsiae, jfactjisipse thu- cujus consumraatioin coffibusliqnem. SJcel arbprem
ribulum, ex quo Deus pdqrem suayitaiis accepit, et fruciiferam agricpla Pater excplit, sterilem yero
propifius factus es.t niun.dp, Alia Edjiio babet Super exeidens, igni pabulumjra3bet(Jfali/i. vii).
arqm, quo^ stip.er al.tare crupis ihur^julnm asuniq Et omne fenuinviride cgmbustumest. Qntnis caro
ai!reum,,|d est, jcorpus sunni immaculatum et Spl-r fenur\i(Isai. xt), qu.senunc luxns mg>llitiesaginata,
filu sancto^cpriceptum, ojuujeTit Patfj prpnobis. sole judicii fervenie, florem decoris amittit, et, ut
Et datasunliili incensamulta, etc. Oe orationlbus. Dominus ait, Aodiejn agrg esl, etcrqsin glibanum
sanctorujn obtulit incensa. Jpsj enira delegayif,Ec- milittur (Malih. yi). Tychpniu'' de lerfia parte sic in
clesia preces suas dicens: Dirjgalur qratip mea sicut hoc loco inquii. Tertiain hpstes iptestinps dicif. Cae-
incensumin cbnspecliiluo (.Psal. CXL).Accepisse de leruin quidquid praater Ecclesvarpest, tertia pars
orationibus sanctorum idern dicitur el oblulisse, quia dicta est, et Ecclesja terija, quae contra gemiiiura
peripspni omiiium possuni jireces ad beunuuavi- 9! raalum pugnet.
terperyenire. '_ Ei tanquam mont m.agnusigniqrdens, missusesl in
Et ascendil/umus ittcensbrumde orqtiohibussaitclo- mare, etc. Crescente religio.neChrisi.ia.na, diabolus
l^i.m,elc/ipjirislp Ppminp ,se |iostiam suayiiatis offer superbia tumidus, et igne.sui furoris ardens, in
r.fiptecpnjp.unciip cprdis sanctorum accepiabilis fa? mare saecuii missus est, dicente Domino : Si monii
ctaest, guse ab igne nascens, intimo, sicutfumus\ huicdixerilis,: Tollere, etjacta le in mqre, fiel (Marc.
sojet, ex.cjtare Jacrjnias. xi). Non quod ante ibi non fuerii , sed quod de Ec-
,E_{apfcpitqttgglns tliuriifulum, cl.c. Beneihuribu- plesia projecius, ampljus in guos jin^anire cpeperit,
Itjm tene.iiqpjetum induc.it. Non enim ad mensuram. lastu prudentiae camalis mortem illis infligens spi-
dat Deus Spiritum (Joati. ni). Quod proprie deChri- rilualem. Sapere.enim secundum carneni, mprs est
sli humanitale novimus adijnp.le.tum,in quo habilat[ (Rbtn. yiii). Non atiiem appstolos.caro et sanguis
ontnis ^ienifudo _pi_yinitatis corporqliler [Coloss. ji). docuit, sed Pafer qui est in ccelis (Mqlltt. xyij. In
Et misjl fn (ercgm. sjlc et Dpminus in Eyanj;ejio : illo enim' mari navem fidei regebant qupd p.lantis.r
J.gitetn,in.qiiit,vertimillerein terrain (Luc. xijj. Dominisecalcabilem praebuit.
El facla sutit,foititruq, pjpoces, etfulgurq, et terrm-. Et nwrtua esl terlia pars eorum, quwhabebqritqni-
pi,QtttsfT-ppjtrup cpmminat.ipjij^ supernse, et ypce. .5 mgs in mari. Quae halient sinimas dixit, ut os^len-
exi)p,r,taljppisteifujgure;$iracu}priim ierrim nipvit,( ileret vivos spiritualiter moriuos. Sicut Aposlolus
gpbji^laiji. ipseq^eptjbpsj, ,guib,usc|^myer.o sequen- de vidua delicipsa : Vfvens, inquit, morttiq est (I
Vi^u^JijsJiceptibbS,; ftpfflsjst,, jHis aufem; JYon, Tim. y). .
$edje$uci_ forbas{.Jqq.n,vn). EtJertiq pars nqviuntitileriit. Alia Edjtip dicendo :
El sf0$ni.ang$U,gtti hqbebant septemtubas, paxq-. c Et terliarri pariem nayium corruperuiil,» significat
veruiij,sejtt iu,b,a can$rent. Ecclesia, sepiiformj spi- quod iertia, quae raortua est, aliam fertiam , id ,est,
ritu inilaminata , se ad praadicandum fiducialiter r succedentem sibi, pccideril noxia traditione, el inu-
pr*paravit„ gjoriani sacculi tpbis cqejestibusquasii tilis imitalione doclrinse.
muros Jenchp dejeciura.Nam et illa septem dierumj E' cecidit de ccelb stellq magtia, ardens lanquam
.circuniitip, tptuin E?clesi,setempus"insinuat. facula, etc. Haeretici, quos Judas aposiolus sidera
, fy grimttt. .angel\is lub.qcecfrlt, .Rpcfe praaTjipaiio j seductionis appeljal, de culmine cadentes Eccle>.i3e
jfilagaruih |ubae, qpsesignum bejli est, cpmparalur. flamma suae nequitiae fpntes divinarum cpnantur
Exql.iq enipt, inquit, sicut luba yoc$mtuam etannun- inficere Scripturarum. Quarunj npn sensus tanium,
tta populo meb tcelera eorttin (Isqi, i.yiii). Et aljibi, , D sed fit verba ssepius infalsare non timent. Absintbii
(iiiiasil in gullure luo, quasi aquila super domumDo--'- nomine digni, cujus immislio modica, raagnam so-
mini [&se. viii), id esl grandi voce praedica "Sfabu- let amaricare dulcedinem.
chodonosor ad destruciionem templi venturum. El mulli hbminesmortui sunt de aquis. Multi enim
'
Et facla est grande et ignis, mixla sangume, etc.. (ul ait Apostolus) sequuniur eorum luxitrias, per quos
Pcenain gehennse sanguinolenlis operibus deberi,, timverilalis blasphemalur(II Pelr. n), lamen populo
prajdicatoruni .ypce.referlur dicentiuoj : Ad ealqrein11 Dei, Moyse docente, omnis aquarum unda ,poiabilis
niinium, transibmil,qb_qguisnivitim[lob, %%i\).P.p^ - esi. .. -
test eliani npmine s,apguiiiis, ip|a mojcsanimje spi- Et percutsq est tertiq pars sblis, el leAia purs
ritualis intelligi. .Hiinc versuin prychpnipssic expo-- M/mm,etc. Ecclesise .decus, instar si.derisreluceniis.
nit: c faclaest ira Dei, qua; baberel in semultoruma j$r.falsos fratres saepe.obscuratur, qui vel iri pn.s-
necem. » . . peris, vel in adversis saeculi, niinus eao.ifulgere sua
Et tertia pars lerrm combustaest, elc. iifita bono-i- ;.defec.lion.e laciunt.'-...."
niin in dqctoribus consislit ct audilpribus. Beafws s Et:diei non .tttceret parsieriia,Mnqctis similiier.
,#«jmjmj legit (igqujt j .efijttj qttdit _yer,i_«_prfipb§i«t JV,lja.JEditioJiisjhabet: Mt diei tertitt «pan*appanret,
 157 EJPLANATIO APQCALYPSJS.T- LIB.il. IS8
ei iiocfissiiiuiitei'.id est, ad boi; percussa est Ut ap- A.tur : Nembdicit DominuiriJestttn nisiin Spiritu san-
pareret terjia ,pars diei et terfia iioctis, qqae .Christi cto (1 Cor. xn), id est, perfecle et vere,
et quaediaholi. Ad bofi, jnquap), per.cugsaesjt, jd est Jg,(dictMm.0 illis m omierfnl HQ^,gic. ,Qu,amIib:et
suis voltintatibus iradita, ,ut, redundanlibus ejt insp- hajrelici stpculajri potesta.te fujtiiemporaiilerln bq-
lescentibus peccatis, i.n suo tejnppre revelarelur. - npsgrassa.ri permiltptur, ajlifTiapiffim.e.n,jjj borai.
Et vidi el audivi vocem .M.niusaqmilce vQlqntis p.ef.- nus ait, occidere non possunt. tempus quippe sae-
medium casfiy.etc. Hujus aquilae y.oxper eximiorum culi quinque mensibus, propter quinque partitjim
in Ecclesia quotidie pervolal ora dqctoriUm,ciim ne- sensum quo in hac vita utiniur, sigiiifical. Qubd vero
quitiam haerelicomra, Anticbrisii sseviliam, diemque alia translaiio sex menses continet, eideni sensui
judicii, amatoribus terrae prsedicantgraviter adfulu- prorjter sex.aetates Sieculicorigruit.
rum, dicentes : ln nov.issimisdiebus in.stqbunt-iem- Et crucialus eorum ui crucialus scorpii eum percutil
pofa periculosa, el, crunt homines seipsbs amanfes hominem. Sicut scorpius a posterioribus veneiia dif-
(II Tim. HI); el icfra : Homines cbrxupli meiil.c, fundit, sic impietas malorurii a posterioribus nocet,
reprbbi circa fidem { Mid.), etalibi: Tmc revelabj- crim ariterioribus, id est; seiernis bbriis temporalia,
tur ille intquus qui adversalur et extoilitur supra bmne quae retro sunt', praeferri minis blandimentisve Gom-
quhd dicitur Deus, aul quad colilur{ll Thest, 11). B' pellit. Hunc scorpioneni contra Evangelii pairabo-
Et iiem : Dies Domini sicut fur in nocte , ita veniet. larn generatio viperarum suaesoboli Iradit.
Cum enim dixerint : Pax et secuftlat, tunc repentinus Et in diebusiltis qument hbtmn#s nwrlem, el non
eis supervenietinteritus (f Thess. v). invenienl eam. -Miseramvitam cita morie fLniri Jiia-
Decwleris vbcibusIritttn angelorum. Non quod an- lentes. Sicut beatus Cyprianus sub Deciana conti-
gelorum tubae plagas inferant mundo, sed venientes gisse lempestate conquestus : < Volentihus, inquit,
vel venturas suo quique tempofe prsedicent. iribri, uon permittebaiur «ccidi. * '.
' Et simililudiitestbcustaritm simiksequis pqralis in
CAPUT IX.
El vidi steliam de cwio cecidisse in terram, etc. prwlium. Id esl, similes novissimis persecutoribus.
Flamma haereiicbrum, de qua paucis memoraverat, In novissimo enim bello, quod descriptauws est in
quo fomile adoleverit expbnit : antiquus quippe sequente angeio, equos dicit pugnare. Vel sunplieir
hostis, quem Dominus vidit quasi fulgur de coelo ter -iiciitequi non propria raliojie, Lsedjnipeti" pr.ae-
cadentem (Luc. x), blasphemd dogmate corda siio- sidentis, aguntur in prrSeliuo)., iia pali docJpr.es ^se-
rum aperuit, eosque quasi fumum alta pelere, irii- monico acti Spiritu Ecclesiam iinpHg.nflnl.
quitafem in excelsum loqul, perdocuit. Et super capita earumlanquamcQmnm,simifesfluro,
Et ascendit fuinus pulei, sicut fumus fornacis ma- ** Seniores viginli quaiuor, qui suut Jjlfielftsiajjeprpnas
gnm, etc. Praenuntia magnae fornaeis, idest, novis- atireas babent. Isti autem simiies auro falsps sibi
simae persecutionis, hseretica fervet insania, non fingenles de victoria stulla triumphos.
imbecilliores tanluiri, qui, aeris instaf, terfae quo- El faciesearum sicutfacies hominum, elc. jjnfacie
dammodo coeliquecohfinia tangimt, sed excelsorum humaiia simulationcm ratiouis; in ycapillismulierum,
quoque Iumen obscurare laborans, non tamen «x- fluxos et eifeminatos inores; in dcniibus lconum, qui
stinguere vaiens. In errorem enim ihducentur, si et laniare, et naturalem solenl.affewe putocejjJ.imen-
fieri pntesl, etiam elecli (Matth. xxiv). tis ferocilatem famamque Joclruiae malse; in ferreis
Etde fuino exierunt locuslmin terram. Sicut saricli vero loricis obdnrata fontra veriiatcjn praicoi dia,
corpus sunt Christi, et membra de membro , sic et notat, Qui habentes formam pietatis,.virfutem aulem
membra carnium draconis cohaerenlia sibi alia -nas- ejus abnegan-ies(II Tim. iii), veniunl in vesiiineiilis
cuntur ex aliis, fumusque haereticaecsecilatis ore ovium, iiitrinsecus aulem siint lupi rapaees {Mfltih.
lsedentem pravorum gerieral superbiam. Qui "ferb m).
'
ejalionis excussi, terrena lameri non deseriiht. 'Nam El Vbxalaruin earum sicut vox cttrruum equorum
et fumus de quo gignuntur, alla licet appelens, iri .r. mttllorumcurrentium in belium. Expavescendum ma-
seipso semper deficit. gis quam exponendum-est, quod tantnm huic exer-
Eldqta est illis polestas, elc. Advefsariis potesia- ciiui vires accrescunt.^Primofumns ascendit. Deinde
libus haereiici coniparanlur, In facie velut iniiocui, Jocustas effert, quae et prius -scorpionibuS, et mox
sed in posterioribus venena servantes. oquis Jeonibusque .compar,antur. Qparujp et yirtus
Et prwteplum est illis ne twderent fenum ierfm sufficeret.si non etiam-lorjeaiae y^nireut. N.upcvero
neque omneviride. Osfendit locustas homines essfe, volatiles, et «urribus djcuntur simiJes esse heUan-
qupenon ad fenum, sed ad homines miltuntur. Ee- tibus.
num enim hoc loco simpliciter accipimus. Et habebanl caudas smiles^corpiouum, elc. Sicut
iVjsitanlum hominesqui non habenl signum Dei in scorpius palpando incedit, sed cauda ferit, ita fraii-
filbniibussuis. Signum Dei in frontibus suis illi ha- (Jiilenta pernicies malorum blanda et innoxia tii fa.cie
bere dicuntur, a quibus ut oportet habetur. Quorum videlur, sed dum occulle perimit, .quasi iatenter
supra numerum angelus qui ab ortu solis signum mortem trahit.
bei vivi attulit, inviolabilem fixumqne recensuit. Polest earum nocere hominibusmensibus sex. 4181)0
Illo eniin hic lecutionis genere uti voluit, quo dici- vitaio rursus insiuuat, ubi polestwaler* inendaciuju
 159 BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 1G0
vel ad capiendum inutilcs, vel ad cruciandum (empo- A ministri vero novissimaetempestatis, quod dictis et
raliter spirituales. signis suadent, boc etiam poenis extorquerit.
"Et habebant super se regem angelttm abyssi. Deus Et de ore ipsbrumproceditignis et fiimus et sulphur.
summe bortus licet occultis, justis tamen ju- Osiendit quod pro fumo hyacinlhum dixerat. Non
diciis congruum talibus angelum pracesse per- autem perspicue isla exeunt de Jjre ipsorum, sed
misit. noxia proedicatione pnenara sibi suisque generant
Vrnunum abiit, et eccet.eniunf adhuc due vw. Qno- audiloribus. Producam qnim, inquit, ignem de tnedio
niam tria vae ventura praedixerat, horum nunc unum tui, qui cbmedatte. (Ezech xxvm).
in haereticafrande jam venisse, duo autem restare, Potestas enim equorum in ore, et in caudis eorum.
memorat, quse in tempore Antichrisli et in die judi- ld Ost, in sermorie et officio; propheta enim docens
cii sunt futura pervefsis. mendacium, ipse est cauda. Qui partem quodam-
- E( sextus qngelus tuba cecinit, etc. Sextus angelus modo csecamet immhndam linguse blandientis volu-
mo- bilitale contegit, dicens impio : Bonus es.
prsedicatores novissimi certarainis exprimit, qui Nam el taudw eorum similes serpentibus,etc. Falsi
nente Evangelio, fraudes detegunt Antichristi. Cor-
nua quippe allaris "aurei Evarigelia sunt Ecclesiae " doctores antiqui serpentis, qui hominem decepit,
similes, principum pairocmio fulli, amplius nocent
prseeminentia.
quain si solo sermone suaderent. Sedet, inquit, in
Solve qualuor angclos, etc. Quanlum hoslis anti- insidiis cum divitibus (Psal. x).
quns cum satellitibus suis in fine mundi sit Eccle- Et cmteri homincsqui non sunl oecisiin his plagis,
siam persecultlrus, indicat, quia tempore dominicae etc. Quia falsosChrislianos et haerelicosdescripserat,
passionis in corde reclusus impiorum, ne hanc quan- nunc, uteorpus omne diaboli circumscribat, genti-
tumvelit noceat, divina potentia refrenalur. Euphra- lium quoque commemorat errorem, quibus nibil pro-
les enim, qui fluvius cst Babylonise, mundani regni dest his plagis non occidi, cumconstet eos in gentili
potentiam et pefsecutorum indicat undas. Isle est tunc quoque perdurare roalitia. Neque enim in illa
mons magnus, quem igne ardenie in mare missum persecutipne cogeniur gentiles supradictis consentire
prsedixerat. sed in sua incredulitate morientur.
Et soluti sunt qttatuor angeli. More prophelise, quae Et non egerunt pwnitentiamab homicidiis suis, etc.
nobis ventura designat, ipse facta videt in spiritu. Impiaereligioni improbos eliam mores adjungunt.
Quatuor vero dixit angelos, eo quodin quatuormundi Descripla Aniicbrisii saevitia, ad ostendendam ejus-
parlibus illa perseculio sit sacvilura. Hi sunt enim dem ruinam more suoexordium nativitatis Christi ct
quos superius vidit in quatuor angulis terrse stantes, C gloriani recapitula.t Ecclesise,
et propter consignandos Dei servos a lerrae marisque
laesioneprohibilos. CAPUT X.
Qui parati erant in horam, et diem, el mensem, eic. Et vidi alium angelumforlem, descendentemde cm-
Malignispiritus, qui singulis horarum et lemporum to,amictum nube. Dominus magni consilii angelus
momentis humanam esuriunt morlem, tunc ad exer- descendit de ccelo, nube carnis amictus. Sicut et
cendam Ecclesiam opportune perdendi liberius sse- lsaias ait: Ecce Domintts qscenditsuper nubemlevem,
vire permittuntur. Quid autem putas solnti facient, el ingredielur Mgyplum (lsui. xix), et. iris in capile
qui tanium nunc nocenl ligali? ejus. Circa bonos propitialionis rjromissio perseve-
Et numerits equestrit exercitus vicies millies dena rans.
millia, Hic numerus duplicilalenr dolosam perversi Et facies ejus erat ut sol, etc. Facie Domini clare-
dcsignat exercitus. Quod alia translatione, quae di- scente, idest, ejus nolitia per resurrectionis gloriam
tii bis myriades myriadum, facilius sentiri polest; manifestaia, pedes illius super monles evangelaaturi
liunc .nulem numernm evangelica quoque parabola et annuntiaturi pacem (Rom. x), igne sunt Spiritus
opponit regi habenti decem millia (Matth. iv), lan- sancti illustrali, et inslar columnsefirmali. Jacobus
qnam malorum duplicilas simplici fidei Cbristi resi- enim et Cephas et Joannes columnaevidebantur Ec-
siat, cui millia millium minislrant, e'l decies millies clesiaeesse.
centena miilia assistunt (Dan. vn). E'fia&e6a'inmanttsuaM6eMumaper'um. Hicest liber
Ei ila vidi equos in visione,etqui sedebantsuper eot, supra memoratus, quem, diulino tegmine clausum,
elc. Spiritus maligni quorum cordibus prahsident, Domini tandem gratia reseravit, ut, juxta prophetain
. corum sunt pcenis amicti. Legimus enim adorarites surdi etiam verba libri audirent (Isai. xxix). Et me-
bestiam igne et sulphure torquendos, et fumum tor- rilo facies ejus ut sol, quia librum jam gestat aper-
-meniorum eorum in ssecula sseculorum ascendere. tum.
Nota quod in plaga locustarum non se dixit equites, El posttit pedem suum dexterum super mare, sini-
sed equos tanlum vidisse. Hic enim magniludo per- strum autemsuper terram. Praedicatio fidei Cbristianae
sccutionum apertam conlrarise viriutis ostendii prae- terra marique propagalur. Sed, allegorice, forliora
sentiam. Denique hic capita leonum, illic vero facies membra in majoribus periculis, altera in competen-
quidem humana, sed dentes tantum sunt bestiales. libus sisluntur. Non enim patitur nos Deus tentari
Quia ssepe bseretici aliquid Iiunianitalis ostentant, super id quod possnmus (lCor. x).
 tretempluniDeiet allare.Surgedixit,
n cunctis noiiquia hsecJoannessedibundusaudiebat,sed
ant, necprobisclaude,neintolum quiahocverboexcitanturcordasingulorum evan-
laleant.Proplerquodinferiusaudivit•.Nesignaverisgelicam Scripturam aclusquemefiri.Ibienimquan-
verbaprbphetice hujus(Apoc.xxn).Quodutrufnque lum singuliproficiant, quanlumque reguisedivinse
apudDanielemunoversiculocomprehendilur, cui P concordent,inveniunt.
perangelum dicitur: Signalibrumet ctaudesermo- Etadoraniesin eo. Quianonomnesquividentur,
nemusqueadletnpus slalutum (Dan.xn). in eo adorant,sicut qui confessusfueritin me.
Et angelusquemvidistanlem supramareel supra Partemdeniquejubet nonrecenseri,dicens:
lerram,levavitmanumsuamad cmlum, eljuravii,etc. Alriumautemquodestexlratemplum, ejiceforas,
Angelusper viventemin saeculajurat, dumChri- etc. tli qui uominetenusEcclesiae junguntur,et
stus,in nominePatris veniens,incommutabili sua necaltarinecsanciissanctorumappropiani, a fe-
dictaveritateconfirmat;Cotlum, inquiens, etterra guiaEvarigelii projectigenlibussociantur.Omiiis
transibunl, verbaautemmeanontransibunt (Malth. enimgloriaejusfilimregum abintus(Psal.XLIV).
xxiv). Et civitatem
sanclamcalcabuntmensibus quadragihta
Quicreavitcwlum et ea qumin iilosttnt,elc. Qui, duobtis.Nou solumdeEcclesiapeiluntur,sed et
mariterraqueconsistens, coslopalmamtendit,con- eamdemEcclesiamsociisgentilibustribussemis
grueper cceli,terrsemarisque, Creatorem jurat. annisimpugnant.Non quod illo lanlumhanc,id
Quiatempus ampiius nonerit.Eritutique,ut psal- est,Antichrisli temporeconcuicent,sedquodomne
musait,tempus impiorum inmlernum (Psal.Lxxx),sed . malorum corpusilloquasiad propriumcaputperti-
muiabilisssecularium temporum variefasinnovissima neat,in quibusjamnuncministerium operaturini-
tubacessabit.Canetenimtuba,el mortuiresurgent quitatis.
incorrupti,et hsereditas eorumin aeternumerit .1 Et dabodubbtisteslibus
meis,etc.Neseviliapravo-
Cor.xv.). rum terreretaudiehtem, Ecclesiam quoqueduobus
Consummabitur mysterium Dei,etc. Mysteriumexpopulisunitam,gratiacommemorat illustrandani
quod nunc evangelizatur,tunc consnmmabitur,essevirtutum.Quseel ipsacaputsuum, Ghristuni
quandoibuntimpiiin suppliciumseternum, jusli videlicelin carnedocentem, serapefintuens,tribus
auterain vitaraseternam (Mattli.xxv). semisannisprophetatura narratur. Mensesenim
I Et vbxquamaudivide cceloilertimloquenlem me- triumsemisannorum,id est, triciesquadrageni et
cum,etc.Domino futuritemporis mysleria pandente, bini,milleducentos sexagintadieselficiunt.Daniel
ac dicente: Appropinquavil enimregnumcmlbrumautemscribitdies milleducenios nonaginta tempo-
(Matili.x), Ecclesia
quoquemonelur eumdem prsedi- ris ejusdem,quoponendasitabominatio in desola-
candiperciperelibrum.Quamviset eidemJoanni tionem.
possinthsecdictacongruere postexsilium ad prsedi- Saccisamicti.Id est, in exomologesi consiiltiti.
candum reversuro. j«jSicutpropheta:Egb auiem,ait, dummihimolesti
: Etabiiadangelum, dicenseuutdarelmihilibrum.- essent,induebam mecilicio
(Psal.xxxtv).
AccedatadDominum qui velitdocendipercipere Bi sunldumolivw,etc. EcclesiaduorumTesta-
sacramenta. mentorumlumineradlata, Dominisemperjussis
El dixilmihi:Accipelibrum,et devaraillutn.id assistit.Namet prophetaZachariasunumcandela-
est,insereluisvisceribus, et describein latitudine brumvidil septiforme, et hasduasolivas,id est,
cOrdistui. testamenta,infundereoleumcandelabro.Hsecest
El facietamaricari
ventrem tuum,etc. Cumperce- Ecclesiacumoleosuo indeficiente, quodeamfacit
peris,obleclaberisdivinieloquiidulcedine, sedama- in lumineorbisardere.
riittdiuemsenties,cumprsedicare et operariccepe- El siquiseesvblueritnecere, ignisexietdeoreii/o-
risquodiniellexeris. VelcertejuxtaEzeehieJem in- rum,etc.Si quisEcclesiam laedit,ejusdem lsesionis
telligendum, qui cumlibrumse devorasse diceret, reciprocante judicioigneconsumitur condemnatus.
adjecit,Etabiiamarus in indignationespirilusmei. Omnesenimqui gladium,gladioperibunt
acceperint
Eldixitmihi:Oportel teiterumprophetare populis (Matth.xxw). UndeetCbaldaica flamma, qusepueris
etgentibus.Quidlibercomestus, et amaritudini mi- Deiingerebatur, ipsosministrosimpielSlis absum-
lemde Ecclesia benediciip .,,,,.
nusdePatrevineaesuae:Ntibibus, inquit,mandao,
s upeream iqtbrem (Isai. v). El posttresdieset imi ,
nepluant
Et peteslatem habentsuperaquas,etc. Nonsolum etc. Hucusque angelusfuiurumnarravit,et nnnc
aquassuspendunt, sedeiiamquse.descenderani in- inducitfactumquodfuturumaudit,regno.Anijchri-
tiles faciurit, quodeslveriereaquasin sanguinem. _ sti perdito,sanctosresurfexisse in gloriam,
BonusenimChristiodorde Ecclesiaifragrans, aliisB Et limormagntts cepiditsupereosquividerttnl eos.
bdormorlisin morlera,aiiisodorest vitsein vitara Deomnibus vivisdixit,quia.eljustisuperstites per-
(H Cor.xv)j. , timescentin resurrectione.dormientium.
Et cuhtfinierinttestimonium suiun,bestia,etc. Et ascenderunt in ccelumin nube,Hpcest quod
Aperteostenditomniahaecante novissimam per- Aposiolus dixit:Rapiemur in nubibus bbviam D.omino
secutionem fieri-dicendoCumfinierinltestimoniumin aera(/ jfness.rv).
suum,uiiqueilliidquodperhibentusquead r.evela- Et viderunl illosinimicieoruni,Hicseparavit inju-
tionembeslise,qusecordfbuseihersuraest iicpio- stosabIiisqubsincomriiune dixeralliinuisse.
rum.Nonquodttinceodemteslimonio noiinitaiiiur Et illaitorafactusestterrmmotusmagnus, etc.
liostifortiterresistendo, sedquodtuncEcciesia yir- Incurabente lerrorejudicii, omnisdiabplicivitas
iutuirigfatiadesiilueniia credalur,adversario pala«» sriperafenamcoriditacrimomriibus aedificaloribus
ilgriferiieiidacii.coruscante. Namfacteinejusprmce- siiiscbfftiet.Et denaritis enimei septenarius nume-
keiegeslds, iii Domirius ait (Job.XLI). rus est "pefrectus.Qiibdsi nonesset,a parletolum
El viiidei eos,ei occidctilios.Vincetin eis qui iritelligeridurri erat.
suecubuefirit,* occitietirieisqiiiproChristinominej. Et cmlertin iimoresunl missi.Quishominum
laiidaBilipaiieritiafuefiritiiiterempti.Autsi spiri-**gSofiabituf castuirise haberecor, cum virUiies
tualitervincetet occidet,partemtestiumaccipie- edeibfurii commoveijuniiir ?
mus.SicutiriEvangejro boroinus dicil:tradentvos Ei dederuni gloriam Deocmli.Jsti suntsuper.pe
m pfessuftim, etoccidentvos(Mallh.xxiv).Qnod tram aedificati, qui, aliisterraemptiirueptibus, de
Liicaseyarigelista prbpariedictuminsinuatdicens: siabiiitatesua, recfa bbfhiriuin confessioneclarifi-
Occiclehiekvobis(Ltlic. xi). Carii.Lmtabilurehiihjuslus,cuihvideritvindiclam
Ei jacebunicerpbrdebYum in plaieiscivilalisma- impiofuin. Quidani duosproplietas Eiiocbet Eliam
pjje: Si we; iriqiiit, .pefsecufi siiht, etvos pefse- inlerpretantur, qui, tribiissemisannispraedicantes,
tjueritiif.Nbriestefgohiifurijsi civifasliripiorum,cbrilfariibksecuturam Aiilichristj periidiamfidelium
ijiiaeBortiiririin bbriiimtiit,sefvosquoque cbrdacorifirmenl,
'criicifigere illisqueoccisls, taniunidemtemporis
ipkiusiudibrTdIiabeafeiianioccisos.Quaiiasaepe ssevltiarii ejusdemgfassalurarri , et, reinsiaurato
iaciahistoriaecclesiasiica refeft. certamine,a sanctis,quilatebrarum
demiirii praesi-
Qumvecalur Sbdoma,
spirilualiter etc.Idest,mula dio velut morluicredebanlur,esse superaiidam;
et teriebfbsa, iiecluriienuiiquefidei,necconfessio- quiprouniuscoriipage corporisidemprophelae re-
nisliabehsvoceffi. Cordeenim credtturadjustitiam, si surgeredicantur,acripsque illisvisisquijamroor-
ere qutemccnfcssio fil ad saluiem(Rbm.x). ilse iuipulabanlur, exaggerata persecutione multoseo-
pfoviricia?;irisigniiriipcbnse spiritualis visiBiliter
bis runi qui vel septenariovel denarionumerodigni
plagis,id esf,igiiedevorbhte, et aquain sahguinemcredebanlur essecasuros,dicentebaniele:Confir-
yefsa,pefcussse surit. mabitpiicJum inullishebdomada una et in dimidiq
Eividebuni depbputis et tribubus, eic.Noridixit: iiebdbmadis Iteslia,el sacriftcium,
deficiel elin templo
.Videbunlpbpiiliet iribus, sed riiiiiiide pbpulis, eritabominalio desblatwnis (Dan.ix). Et insubse-
t^iiialiiscfefifefifibus, saiiciospalaffiirridenf. queritibus: Et cumposiiafuerilabeininatio irirfeso-
Et corpora eorumnonsineriipbrii in mohumenlis.lationerh,diesmilleditcentinonaginta (2>an..xn).
Vbtbrri ebfuriidixitrif iriipugriatibneiri. Nbnquod Quiriumerus circatriuraannorumet.sexmensiurn
vaiearitfaceferieSitEbclesia iriSheiriOriah).
Sicrit: curricuiadiversatur.beniqueEiiasigneguondam
JVecvtfiiritratis,nec dlibssiriitisiiilrdre(Mdiih, perdlditadversarios,el ires se.rais anrioslaliians
ixiii), curiiintfeiit,Hfisiiripugnanfibus. Facierit imbrescontinuit,tandemque pseudoprophetisJnter-
aulenipefsplcue deviyofumoccisorumque ebrpori- iectis,persacrificium quodablat.iim fueraicooverlii
fius,quianecvivossirieritsacracelebfaiido in me- IsraeladBomirium.
 "
165 EXPLANATIO APbCALVPSis. — LIB. fl. *66
\m secundum abiitf elecce vw terlium ventelctto,~A tuin crescet, doriec Omnem mhtabilitatem mortali-
Hoc vae secundum nbn ad recapitulaiioiiem, sed ad tatis absuniel, ipumhovisstriidimmica desiruelhr thors
prseliuin equorum, quod tuba sexfi angeli comirio- (J Cor. xv). Sive 'quia eadein 'Eccleila pattim" in
tum est, periinet. Prsedixeral enini aquila iria vae ccelo, sole Chrisio ffuiiuf, paffiin iii corpbre pefe-
de trium.yoceyentura tubarum. Sed. ibinon dix.it,'. grinattir a bbmino. Poiesf hic iriielli^i quod ait:
ne stalim lerlium sequi putaretur quod ad seplimuin Lceva ejus sub capite meb , ei dexiefa ejus' 'ah\p&a-
~
angelum et ad finem pertinet. . . bitur me ( Carit. viff).
El septimns angetus tttba cecinil, elc. Sex tubse /ii capite ejus corohdsielldruindubdeiM'. bubdenii-
prioressaecuU praesenlis selaiibus comparafsc varios rio apostoloruni numero caput ornatur Ecciesia,
bellorum Ecclesiaedenuntiavere concursus. Seplima sive Christum.. ihlelligas, stve ipsuin' pfiriibrSiiim
vero, Sabbali aelerni nunlia, vicloriam lantura et ejusdein Ecclesise riasceiiiTs, capiiis iibriilhe desij
imperium veri regisindicat. gnaluri). Posuisli, inquil, in capite ejus cbfdridmde
Et vigintiquatuor seniores adoraverunl Deum, eic. lapide prelioso (Psal. xx).
Ecce, inquit, vae lertium veniet in voce septirai El in ttiefb Ifabehs, et cldmavii paYlulriehi'.Eciilesiii'
angeli. Et cum cecinisset, non nisi Ecclesiam diiit. B;spifituaiilef et quos pafibfit pafit, ei."jStii geiiifbs'
Jaudanlein Deum et gratias agentem.. Unde intelii- " parturirc non desinif. Sicut Ipsa dicif: WtlibMmei;
g'rmus bonorum retributionera non esse, nisi vac ma- quos iterum parturio donec fariiieiur €hrisi'hih Vobis
lorum. (Galat.is).
Qm.es, etqui eras_,elc. Tu quidem, rebellanlibus Et cruciataiiif uipariht. Sic bbniiiiusiri Evarigelio:
licet impiis, a saccuio regnasti, sed eorum nutic Mulier, iriquit, cuhi parti', iristilinht hdb"et/tjttid.v'enU
furor te jndice pressus peribit. Dominus enim regna- Iwra ejus; cuih dutem pepefil' puetttfh^ jiam tioh me-
vit ,_irascantttr populi (Psal. xcvm). minii pressufm propief gdudfhtii (Jddii^ xvi); QuOd
. Et tempus morluorum judicari, et reddere merce- ipse dlsciprilfs cxpbiieris' adjfirixit': Et vos igiiur
dem, etc Ordini congruit evangelicae ieclionis, pri- huncquidemirisiitiuni liabeih ; itefum dittem videbff
mo quidem omnes gentes ante Judjcem congregait- ios, ei gducfevitcdr vestfutii (fbicl.).
das, deinde dexteros in regno Palris per multas M ecce'dfdca hia^iut fujTu!'"". efcVDiabblirs1Slevitsa
mansiones collocandos, impios vero extra termirios cfueriiris cbritfa Eccletiarii poientia terreiii regni
regni pulsos, flammis maiedictjonis esse torrendos. aftriatur. Iri septfem eriirii capitibtis" bBTries'Teges"
El .exlerrninandi eos qtii corrttpertint terram. Hoc suos, et in decem cornibus oriiiib fegrium tricil
est vse novissjmum. Hactenus de septem angelis jfc Ei caiidu djus Iraftebai teflidih pafieni Melldium
tuba canentibus, nunc recapitulat a nativitate Do- cceii, eic. Vires ei nialitiani hostis' ihdicat, queni
mini, eadem aliler ac latius diclurus. EccleSia Dbriiirio juvaiile tffevliicif-',qui iiiiiumefaffi
Et aperlttiti est iempldm Dei in cmto,eXL "Tempium partein angelorum, vel hominum, dotij fallenle
Obiriini "qiioridamin ferfa posifurii, afearii lesf"a> quasi cauda dejecerit. Caiida" eniin: btt pvaf^cseca,
mehii siib velaniine mystico clatiSam iegebai; hiiifc pars ittimiinda, sulqiie v~ela~iiilrie inlfiiUiida
edijffe^erii"»
auiem iii Ecclesia, quse est terripluKi Dei Vivi, cli- rie apparearit. Tychonius ihbre suo teriiaittJ partefri
jus corivefsaiio in ccelis est (Philipp. iii)', veio terii- iteJlarum quse cecidit falsol ffaires iiiferpfetsftuf,
pli veteris et medio pariefe maicefiae boihiiii san- quod aliera tertia Ecclesia s|t, et hbste% Ibifiriseci
guirie dlscissoy arca IflcarnaiipniS ejus5 tbio jam iertia.
parimtuf brbi. Quasl enim~niaiina crjefefis in arirb '- Ei tirdco tteift diile mttlieremih(^ttnifeferis'M:,
ihuhdo," divlfiifat esf ift Cbrpofb sarictO". •fiiiumejiis devbrhrei. liiiidjaltir EccleiTae"diabdltfs",
i£t fqciq suiii fulgurd et voces, efc. flaec Oibnra itderri Clirisli Cohieiideris in cordibuS eisfinguere
virtuies sunt cofuscationis"," et praedibaiibnis, 'et cfederitiun); ut qrieri) illa dbcbhdb g^ritiil TJpstV qfia'si
bellorum Ecclesiae. Haecdixerat facla el in descrt- bccidat dd*ctum^Cujtis iri Herodi6doli ilgufi bsterisa
ptionti pr'sedicationis i?eptem!atigelbrum ab adyentu; fj est, qui ,,sicut hostes inlestiiii, Dbmfriurirrit -
pbrt-
bornlni; cufli stetisset super aifarn, sed generaiiter riiat, adorafe s'e velle simulai.
ab brigirib usijue' iri fineffi' beinde descripsit per Ei peperit puerum mascutttih. SeriipSf ECcleSla,
partes, quetnadmbiiiJm faetai sint: ita et nifnc; ut dfacbne licet advefsanle, Cbrisium pSril, MaSicrilufn
lemplum Dei in coslo apertum sit, et pugnse secu- autem dixit victorem diabbli qui feinihain vicefaf.
tae.dicens: Sairi quis filiiis nisi maSculiis?"Q«t felkutus Vsi
GAPUT Afi. omnes gentes in virga ferred ( P0. n j'", inilexirjliii
justitia regit borios, cbhfringit maloS. Quod iff sti-
Et signtttn magnum appqruit in cwlb. Qubd nuric perioribus eliam Ecclesise promittituf'-: 6W& ei
quoque appafet iu.EGciesia, Deum ex Jiomine fieri. pbtestaiem super gentes, et reget eas in vifgit prrea
Mutier amicid sole, et luna sub pedibtts ejus. Eb- (Apoc. II ). Nam et Ecclesia qiibtidie gigtiit Eccle-
cjesia Christi lumine cincta , gloriam calcat tempo- siam , mundum in Cfiristb regeniein.
r.ilem : Orielur, inquit, in diebus ejus jusiilid , el Mt raplus esl filius efus ad 'Deiirh, efc. W66 t<Jiri-
abuhdanlia pacis denec exloUatur vel iiUerficidiur stuin
spiritualiter iri audtiofuni' inente riasceiiteiri
luiia ( Psal. LXXI). Id est, abundantia pacis in lan-
apprehendere non potest ifnpielas, qiiia Ideta cufn
 167 ,BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA- 138
Patre regnat in ceelis, qui nos quoque resuscilavit, A Et nen dilexefunt animas suas usque ad mortim.
et consedere fecit in coeleslibusin Chrislo. Merilo animas pro Christo contemnunl, qui per
Efmulier fugit in seliiudinem. Ecclesia sub spe sanguinem Christi tantum vicerunt adversarium.
viyens aelernoruih peregrinatiorie praesenlis ererai Propierea tmiamini, cceli, el qui habitalis in eis.
gaudet, accepta potestate calcandi super serpentes Hic habitatores cceii, etangelos, et homines sati-
et scorpiones, et super omnem virtutem draconis ctos oportet ihtelligi, et utriusque convenit in bo-
rufl instar Israeliticie plebis, qube pane ccelesli mino gratulari, curoiet homines angelis socianlur,
pasta in eremo, yisu senei serpentis, serpentes vi- et angeli humanse in Chfislo substanliaefaroulantur.
cit ignilos. Vw ierrm el mari,:qttia detceridit diabolus, elc.
Ubi habet locum paralum a Deo. Esto miJii, iri- Sicul gaudium redemptis, sic pereuniibus planctuni
quit, in beum proteclOrem, et in locum refugii, ut docuit exspectaridum. Magnumque vseillis immiiiet,
salvum me facias. quos nequissimus hostis possidet iratus.
Ut ibipascanl illam diebus hiille ducentis sexdginta. Et postquamvidit draco quod projeclus est in ter-
Isto dierum numero, qui tres semis annos facit, ram, etc. Inexiricabili aslu diabolus Ecclesiam im-
oiniiia Christianitatis tempora complectitur, quia pugnans, quanto plus dejicitur, tanto magisperse-
Chrislus, cujus haec corpus est, tantuni in carne B quitur.
leroporis praedicaverit. Et dalw sttnl mulieri duw atw aquilte magnce, etc.
Et faclum esl prwlium magnum in ccelo.Micliaelet Ecclesia duobus fulta teslamentis, tumulluosa sae-
angeli ejus, elc. CcelumEcclesiam signilicat, in qua culi venena cavens, menlis aflectu quolidie soli-
Micbaelem cum angelis suis contra diabolum dicit tudinem quieti et modesli spiritus petil, ita gau-
pugnare, quia secundum bei voluntalem pro pere- dendo canens : Ecce elongavi fugiens, et mansi i»
grinante Ecclesia orando, et adjutoria minislrando, soliiudine ( Psal. u\ ). Nec dissonat quod.ibi co-
confligit. Quem et baniel in novissima gravissima- lumbse quaerit, hic vero aquilse percipit alas. Sicut
que pressura in auxilium dixit Ecclesiae venturum , enim illa propter donuni Spiritus sancli, sic et haec
unde ab eo putant Antichristum esse perimendum. proptef celsum volatum, aciemque sublimem, qua
Ita vero angeli ejus esse dicuntur, quemadmodum mundo corde Deum cernit, Ecclesia figuralaest,
et angeli noslri. Dominusait: Angeli eorum sempei cujus renovabitur sicut aquilsejuventus.
vident faciem Patris mei ( Maltli. xvm ), eorum sci- Ubi alilur per tempus, et tempora, et dimidium
licet quorum cives sunt. lemporis. TotUm lempus Ecclesiae designatuf, die-
Et draco pugnabat, et angeli ejus. Angeli Satanse ruiri numero superius comprehensum. Tempus enira
non 1121tantum qui ei natura sunt et volunlate si- " annuiri significat, tembora duos, dirriidium temporis
miles, sedethomines eorum laqueis irreliti, sunt sex ineiises.
inlelligendi. Et misit serpens ex ore suo aquam lanquam flumen
Et non valuerunt. Silicet, toto lempore. post mulierem, etc. Impeium perseculorura aqua
Neque Ibcusinventus.esl eorum amplius in ccelo. Id significat. Unde dicilur : Forsitan velut aqua absar-
est, in hominibus sancfts, per ejectionem ejus coe- buissenlnbs (Psal. cxxm). Ecclesia ergo non solum
lum jam factis, qui credenles semel expulsum eum verbo Dei sublevata, sed et vl perseculionuin pro-
amplius non recipjuni. pulsa , festinat evolare de muiido.
Et projectus est draco ille magnus in terram. Anti- Et aperuitterra as suum, et absarbuit flumen. Terra
quus hostis de spiritualibus expulsus, arclius in haec sancta Domini caro est, quse
terrenis includitur. Hoc est de coelo prsecipitari, tiens mortem susceplam deglu-
et in lerram mitti. Cui dicilur : Terram comedes temporaiiter sibi prsevalentem, nos
docuit. Potest et Ecclesia intelligi,
cunclis diebus (Gen. ui). In qua terra sanctorum pe- quoque deglutire
monitis et precibus oris inimici caventur in-
dibus conteritur, sicut scriptum esi: Super aspidem cujussidiae.
et basiliscumambulabis.
Nunc factaesl talus et virlus et regnum Dei nostri, - - El iralus est draco in mulierem, etc. Videns non
etc. Evidenter ostenditur iri quo cceloista fiant. In posse continuari persecutiones quod ore sanclseterrae
Ecclesia nanique factain novimus victoria Christi averlantur, magis se armavif mysterio facinoris in-
salutem. Pro qua dicit: Dala est mihi omnis pole- sistere, quo possit jugiler insidiari.
slas in ceelbet interta.( Matih. xxvui). Non. quam Qui cuslbdiuntmandata Dei, etc. Mandata Dei in
semper ipse habuii, sed quam in Ecclesia ex tem- fide Jesu Christi custodife, boc est pugnare cuui
pore quo ipse voluit, tanquam caput in membris dracone, et ipsum provocare in prselium. Et gratias
habere ccepit. Deo, qui saevi draconis evacuavit incosptus. Ecce
guia prbjeclus esl accusalor frairum noslrorum. eniin, Dominum in carrie natumexstinguere molilus,
Congralulantur angeli saluli fratrum suorum, id est, ejus resurrectione fruslratur. Post apostolis fiduciam
civium futiirorum, nuric autem peregrinorum. doceridi refringere laborans, quasi mulierem, id est,
Qui accusabatilles dnle cohspectum Dei noslri die totam Ecclesiam de rebus humanis auferre salage-
ac nqcte. Quos et prosperis raale uti, et in adversis bat. Sed et hoc frustra nisus passim nunc singulas
non habere patientiam suggillat. fideliuin impugnal anates. Uade et sequitur :
!69 EXPLANATIO APOCALYPSIS. — LIB. II. 170
Et stetit super arenam maris. ld est, super mulli- A . ore blasphemat, sed in mysterio facinoris, quod facta
ludinem populi, quem projicit ventus a facie lerrae. dissensione, et revelato homine peccati, nudabitur.
Illius, sine dubio, qui hostis machinas absorbere Tunc enim dicet: Ega sum Christus (Matlh. xxiv);
solet, idem hoslis insidias et bella excitaturus in- nunc vero : Ecce hic Christus, el ecce illic (Ibid.).
sistit. Ad Deum autem significat, adversus Deum.
CAPUT XIII. Blasphemare ncmen ejus, et tabernaculum ejus.
Dignitatem sibi nominis Dei impius usurpans, eccle-
Et tiirfide mari bestiam ascendenlem.Varias habet siam quoque suarn nominare prcesumet.
beslia pro raiione locorum inlelligentias. Hic ergo Et datum est illi bellum facere cum sanctis, elc.
corpus diaboli de populo nascens impiorum signifi- A loto partera. Quaevinci potest, cura violentia tem-
cat. Hoc etenim mare quod supra abyssus intelligi- poris, si fieri potest, etiara electi quatientur. Ut
lur. Unde et draco rex dicitur oranium quee in aquis conderohentur Judsei, qui, non credentes
veriiati,
et
sunl, cujus in mari secundum Oavid confringun- susceperunt mendacium
lur capita,
Et adoraverunt eam omnet qui habitant tetyam.
Habenlem capita septem el cernua decem, efc,
j. Omnes dixit , sed habitantes terram. Recedentes
Oslendil id esse septera capita quod decem cornua.
enim, inquit, a te, in terra tcribentitr (Jerem. xvn).
bixerat enim draconeni septem diaderaata super Qttorum non tunt tcripta nomina in libro vitm
seplem capita geslare; nunc dicit bestiam decem
Agni. Justum est eos qui morlis auctori serviunt in
diademata super decem habere cornua. Septem libro vitsenon scribi, et qni simulaloria nece bestiac
namque el decem, idem est siculi seplupla accipiet in deludunlur Agni qui abstuiit peccala mundi carere
isio swctilo.El alius evangelista, centupla (Malth. xix). consorlio.
Agni, inquit,
Et super capiia ejtts nomina blasphemiw. Reges Qni accisus esl ab origine mundi. Agni, ut Pelrtis
enim suos deos appellant, tam mortuos, et velut in
ait, iiiunacttlali, prmcogniti quidem ante constiluiio-
coeltim atque inter deos translatos, quam ctiam in
nemmundi, manifestati autem novissimis lemporibus
terris Augustos, quod est nomen(ut volunt) deitatis.
(1 Pelr. l). Alia enim Editio Agnumsignatum ab ori-
Alio autem loco totara ipsara besliam plenam dicit
gine tnundi Iranstulit. Potest et per byperbaton intel-
nominibus blasphemise.
ligi, quod sanctorum ab inilio nomina sint in libro
Et beslia quam vidi, similis eral pardo, etc. Pardo, vitae
conscripta.
prbpler varietatem gentium; urso, propier malitiam Si quis habet aurem audiendi, audial. Quoties
et vesaniam; leoni, propler virtulem corporis et
C Scriplura hoc dictum interponit, inlentum prse ob-
linguae superbiam similatur. Legimus in baniele
Chaldseorum Persarum Mace- scuritate rei quserit audilorem. Ne enim momenla-
regnum leaense, urso,
donum pardo comparalum. neum diaboli regnum magni penderetur, cogitationi-
Et dedit itti draco virlutem suam. Sic Apostolus, bus humanis occurrit dicens: Qui in captiviiaiem
de diaboli corpore loquens : Cujus esl, inquit, ad- duxerit, in caplivitatem vadet, id (esl, diabolus et
ventus sectmdum operaiibnem Salanw in omni vir- bestia, qui suis nunc relibus gentes captivare vide-
erit cum suis cito capiivus.
ttite, signis, et prodigiis mendacii his qui pereunt lur, ipse
(II Thess. n). Qui gladio occideril, opbrtel eum gladio occidi. Qui
Et vicli unum de capilibut ejus quasi occisum in Ecclesiam nunc vel carnali vel etiam spiriluali ffiorle
moriem, elc. Antichrislus, ad capita regui terreni persequitur, hunc Dominus Jesus interficiet spirilu
oris sui, el deslruet illustratione adventus sui,
perlinens, imitatione veri capitis noslri se quasi oc- Hic est patientia et fides sanclorum. Promiseral oc-
cisum resurrexisse, et pro Chrislo qui hoc vere per-
cidi homicidam, sed quia nemo coronatur nisi qui
fecit, se suscipiendum audet exhibere. Cujus com-
menti dicilur in Simone Mago praecessisse fallacia. 'egilime cerlaveril, nunc animis opus esse dicit,
-
Et admirata esl universa lerra post eam. Genus nunc pectore Urmo. Descripla generaliter bestia
in deinde aperlo ore blaspbemante,
ponil pro specie, dicens adorari bestiam, ctim ipsum primo hypocrisi,
capttt simulatitium sub nomine capilis vere occisi et describit earadera in solis prsepositis, simililer in
viventis, terreni sint homines adoraturi. hypocrisi, deinde revelalam.
Et adoraverunldraconemqui dedil polestatembeslim. Etvidi aliam.besliam ascendenlemde terra. Aliam
Illi dicunt adorare se beum, qui dedit polestatera dixit de officio.Aiias una est. Quod est autem mare,
Christo. hoc, leste Daniele, esl terra. Cui quatuor bestias
Et adoraverunlbesliamdicenles: Quis similis be- ascendere de mari cernenti per angeium dicilur : Hw
slim? Ipsi dicunt : Qu'e similis Christo ? Aut quis quatuor bestim magnm,qualuor regna consurgentde
illum polesl vincere ? terra (Dan. vu).
Et datutn eslei bs, tbquens magna et blapltemias. El habebat cbrnua dub similia agni, et loqucbalur
Qui exlollilur, inquit, super omne qtwd dicitur Deus, ul dracb. Agni cornua praefert, quo draconis venena
aul quodcolitur (II Thess. 11). lalenler inserat. Quia, per hypocrisin sanctilalis,
Et daia est illi poleslas facere menses quadraginta eam quam in se veracitcr habuit Dominus, singula-
duos, elc. Ante enim tres semis annos 11011aperto remsibi inesse el sapientiam menlitur etvitam. De
PATBOL. "XCm. -,, 6
 171 BEDJE VENERABILIS OJPP. PARS II, SECT. |. _ EXEGETICA GENUINA. 174
h.ac be^Ua,bpm.i.nus: Altendile, inquit, g pse_u.dbpr.Q- ,A besiise,idesi., ut populus adpret diabolj inyeiilipnem.
phelhj, quivefiiunl ad vps in vest.inien.lis ovj^iii,. irt- El facief_emrtes p.Msi/fose' magnos_,etc, Non omnes
iririsecus aifteni sunt lupi rgpqces,(M.Qtth. vji). sjn.e exceptipne, quasi et gen.liies^ sed qui ad Jioc
bisci-
E\ofitne,nt;po.teslqlempxXoris,b,esligi,fq.cieb,qt, niysterium perlinent.,
puli miseri maglstrum..sequu.nturin. pinmbus. Habere characlerem.in dextera manu aut in {rqnti-
$A fSP.Jf(.'rr.gm, e.t itthqpitq.ntes.in._eq.,qdqxare bus. Character est myjsterhiminiquitalis, quod by-
be$tia_mp^imap^ Viiriseductionis qsiendji, e,t corpus pocritse sub nomine Ghristi in opere et professione
sibi mancipasse, et aninja.ij)qua» haj|u'tatio ipsp. accipiunt. . •
Cu)'us,tcttfqtae$tp'.aj"'«,
m,ox(;%..Id igsl,.quae,se sjrpu- Et nequis possfe emere aul vendere. ki hac ven-
laytt m.or.iemres.u.rgenrh).yicis.se.,Hun.c en.irn Scri- dendi et raercandi mentione rjpcuit, q,uod sicui.in
ptjira nqp ojicisum, se.dyeiu.tocci.sum, di.xerat, sicut hono symbolum!Ecelesia tradidit prolufurum nostrae
dij.Judajjs ijictjim gst : Ipjsi aiuepi. non, ipiraverunt saluti, ita illi in roalo tali se definitiorie co.areten.l,
in prseiorium, ne contaminarenlur:.,Horj e.nii» affir--- ut nec niercaiidi' aui vendendl lifientia detur, sicut
mavit evangelisla potuisse inquinatissimos,inquinari, mercatores qui una navi portanlur, uniformi sjgno
si pfseioriutn intrassent; aut JiiiJseiiahiorurii' scele- tenentur.
furri conscii yefe inquiriati iiriiuerurit, sed quid si-. * Nisi qjiy hqbec cliqr_q,cierei)i,
nfiyiinis,beslim.,ete. Id
mulassent quasi affirmans felulit. es.t, qui cprn.irjupicat fraudi, ill.i.us.CJi^cter enim,
El fecil signa magtta , iid ul eliani ignem faceret i.d est, iiota, et nqjm.enbestiae, et nunieTus nominis
de cceledescehdereiriierrani. Mi.racuiumignis, quasi ejus unun) est. JS[t-.mei:us enin), bpminis cst, ne
waxiraum caeteris praenilii, til quia DominusChristus eum putemqs, juxta. quprunidam o.pinionem, vel
discipulis Spirilu sancto iri igne venierite vjrluium !c]iaboH\m. gsse,yel dajmpnem, sed unpm de homi-
dedit gratiaro, ipse quoque siios, quasi simili cha- nibus, j«j,gup, tptus Sata,nas hahj.laturus est cor-
risniaie, aslu fallenfe decipiat. pora.liter.. Es,,t eni,m. hpmp peccati, filius perdi-
Et seducit habitanles ierrain, etc. Adventus enim tionis..
ejuVerit, sicut diclum est, secundum operationem . Hic s.qpiettiiqest, Qui hqbfit intelleclum, efc. Hjc
Satanaein omni viriute, ietsignis, et prodigiis raen- nuinqru.s,aptid, Gijapcos.in npmine Titaiiis, id est,
dacii (JJ Tliess. ii). Quse soief anibigi utrum propter- gigantis, dicitur inveniri, lioc rop.dp.T enim CG.C,
ea dicia sint signa et prodigia meridacii, quoniam E y,I?j. T Gcc, A ), N.L, Et hpc sibi nomen Anfi-
mortales sensus per phanlasmata decepturus est, ut «hsistiiS,,qjiasj pmiiibus pofenf.iaan.teeejlat, usu.rpa-
quod non facit, facere Videatur; an quia illa ipsa n tuin.ijce.putatur, et ipsum. se esse jac.tap.s,de quo
eiiam, si erunt vera pr.odigia, ad meiidacium per- scrip;lu,m est : Exsuliavit; ut gigps qd cttrreiidam
trahenl credituros non ea potuisse nisi divinitus vwnija^piwcmlgjegremQ.ejus, c\c, (Psal, xyiu),
fieri, virtutem diaboli nescientes, qui non phan- Ponit autem Primasius e.t aliud n,pmen, eumdem
tastico, sed vero igni et turbine taritam faniiliam mimeru,pico^pIecAens, A,i, N L, T ccc, E y, II XL,
sancti Job cum lanlis gregibus absumpsil. Sive au- Q.LXX,?.cc,, quo4 significat 1/L.qiiori. cQnirarium.Sed
lem hoc, sive illo modo signa ffiendacii dicanlur, jej,yerbum A,i,,-P c, N L, Q.LXX,r CCGC, M XL,E V,
hoc est, sine dubio, in quo illa tentatio cunctis ma- id. esj},,nggp. Jflerquse et -personije,qualitas et operis
jor apparebif, quarido pius marlyr et corpus tor- Anliebristi insinuetur asperitas. Sed operosa cxposi-
mentis subjicit, ei tameri ante ejus oculos iniracula flone. in.dige', quojppdp se. lantus appetitor laudis,
lot facit. lali yelit cb.aractcre potnri,. Ali.ter senarium nitme-
Dicens habitanlibus in terra, ut faciant imaginem rum, qup mundus faetus est, perfectipnem operis
besliw, etc. Id est, esse ejus similes, et sic ei lacere si|riificare qtiis nescia.t?; Qui s,ive.simpjejf, sive per
iroaginem, ul alia Edilio dicit: Sicui habet plagam de defiem centumye; mnliiplicatus, ejusd.eniperfectio-
gladia et vixit. Id est, ea falsitate se dicant com- nis, sexagesjnium cenlesimumque fruclum derapn-
mortuos, et consurrexisse Anticbrislo, quasi ille et jj strat., Erat atitem pondus auri quod afferelmur Sa-
Deum medialorem inler se suosque conslituat, non lomoni per sipgulps annps sexeentorum sexaginta sex
' enim sicut
bominus noster Jesus Ghristus babet roillia lalentorun). Quod prgo yero regi jure rnunus
j alterum, inter quem suosque mediator sit. et debefur et splviiur, lioc eliajn sibi seduclor i.lle
;• Et dalum esl ilti ul daret spirilum imagini besttw. tyranjips.e.xigere' ' prsesjjmet.
' Id
est, ipsi populo qui haiic falsitaiem impleverit CAPUT xiy.
bestiae se constituendo-imaginem, spiritum veritatis El vidi, el ecce Agnus stabal super montemSjpu.
*e d.are sjjxiujayit, Id esl, boinmus Jesus fjhristus, Ecc.lesiaesuaecer-
Et «l loqualm.imagb besliw. Non lantum vulgiis tamin.um fasqe desudanii exe.mplq virlutis ef prp-
miserum simulato per ignem spiritu deludei, verum • loctionis rounimine praestabat. P.stenso enim cpr-
eliarn d.ocendis.aJ.ii.seffl.cieiidpne.um, pp,re, qup.ddracpnis et virlute confusum, ef nota-
JJ| facigl uf (fuipunquenoji adpr.averMilimgginem in.m. es,t caulerio, ne corpu.s Agni besiiae lipoeres
b0iw, bccidqntttr, Npn illam imaginen) qijam se succubuisse furori, oslendil Ecclesian) spJLiipJujgore
djtcujnt fieri, s,ed ijlajai cui sijiiilein. populum fa- numerpque gaudeniem. Nolaque besiiam in arena
cAunj,.Fatfit ejgp ut im.agobesliae adoret imaginem maris Agnum in moiile Sion coiisisterc.
 175 EXPLANATIQAPOCALYPSI.S.— LIB. II. 174
Ef eu.millb cenium quqdragiftla,qmluqr milliq.,.A^ciiharis yestrU, utique tale, qqale nemo ppterit
Nujnerus.hlc flni,tus pr.o ijjJiniio debejt. inteliigi, et dicere nisi yrQg.Sjc enjm yo.syidit jn Apocalypsi qui-
secreti significaiiQne mysjferii, yirgiri.ajj,aptus, exa- dam prse cjeleris dilectus Agno, qui discumbere
mini, quod Deum ex toto. cprde.,, ipta anima, lola- super jjectus ejus SQlitusera.t, ipse vos yjdit duode-
que Daenie,diligens (MQllh,.xxn), cofpojjj qupque cies d,uode,namilHa sa.nctprurn ci.il).?i;cedpruniilli-
qupd ex quatjjpr gualilnlibu^ su.bsijstit, jlliest i.iue- batse virginilaljs iti cprpore, invlolatae yeritatis in
grit.ate sacratum. "Jer enini terni noyern, et quater corde. Sequimini Agnum, quia etAgn.i carp ulique
quaterni sedecun., S^erjeciesiauteni nftveni, ceiitum virgo. Sequiininj eum virginilate cprdis et carnis
quadraginta, quatupr. adimplent. Ut cun) de liis qui quocunque ieril. Qnid est enim sequi, nisi, imitari?
in cariialis yitaj consliluii lii.erilp in monte Sipn cum quia Chrislus pjo nQ.bis-pg.ssffses^, vpbis relinquens
Agnp vjdentur, iam. pei;fecla mullitud.o ceriiatur, de exemplum, ul se.qucnqiii^ vesligiqejus.t (| Petr. ij).
caeterisEcclesise njerabris rm.iidubjtetur. Hi empti sunt ex qmqibus primiiim Deq et Agno.
Habenliq nbtneii ej.us et nbmen Patris, ejus scri- De illo sancto et immacuiaio Ecclesiae grege quasi
ptum in (rbittibus suis. Ostendil quae sit imi.fatio sanciiores puripresque hostiae prp voluhtatis suae
notaein fronte cprp.pjis bestiae, dum bepni et fliri- meritis a Spiritu sancto eliguriiur : quod Aposlolus
stuni dicit scriptps in frontibus E,ccjesi'ae. B de eis praecepium, Douiirii non habens' (/ Cor. vu),
El atiditij Vbcemde ccelb, tanquqm vocem qquqrum obsecrat ut exhibeaiit corpora sua hosiiam vivam,
multarum.. Jlagna yox sanciorum, magna esf devqiio sanctam, Deo placen.lem(Rqm. xn).
charitatis, quani s,e de cqelo audisse. refe.rt, cum cos Et in ore ipsorum tton est invenlum mendaciuni,
qui vocem, edideruni jp Sj.p.n,mpnte stare prcedice- Non so.ljiuspudicitise nieritp, divino cpmitaiui virgi-
ret. U.| ostendat se mpp,lem pion ijpn aliud, dixisse nes copulantur, nisi el ab omni cpntagione peccaii
quam Ecclesiara, quso, ad devincenda grayamina inimaculatam gesserint vilarn. Hanc visionem fy-
pjcessurarum, sublimi con,teraplatipn,js erecta gau- chonius non de virginibus speciajiier, sed de tota
dio, Regis sui ceriamina laude simul el imitatione generaliler interpretatur Ecciesui, qtiam despondit
co.ncelebrat. Hp.c est eni.m veraciter Agnp sianti aposlolus ttni virq vjrginem caslum exhibere Chrisio
psajlere. (llCor.xi), jta concludens : Npn dixit,( Non fuit
Et vox quqm qudivi sictit cUliarmdommcithqrixan- in ore eoruni niendacium, sed npn esl inventum.
tium in cith,qris. Cum ci.tharislae be*t pmpes sancli Sicul Apostojus dicit : Ei hwc quidem fuisiis, sed
smt, qiji cqrnem stiam crucifigenies cum viliis et qbluli eslis (I Cqr. yi). Et iniquilas injttsti. itoh no-
canctipisceniiis(Galqt. v), laudanl eum |n psalterio C cebilei,qua die conversus fuerit ab iniqutiale sua
ef citha.ra (Psql. CL), quanto amplius illi qui evan- (Etech. xxxtii), et polerii esse yirgo, et dplu.s in
gelicae priviiegio castilatis totos se Domino faciuiit ore ejus nori inveuiri. Virgines enim bastos dicit et
holocausium, sinffulariter abnegantes semetipsbs, et pudicos.
tollentes crucem suam (Luc. ix) sequuntur A^num Et vidi allerum angelum volqnlem per mcatunt ca-
quocunque vadit (Ajiqc.xiv)! lum, habenlemevangeliummleihum. Quoniam eccle-
Et cqnlabqn quasi canticum novuni qnte sedem. sise peregrinariiis iri saeculo ancipitem variamque
Vetus eral canticuni": Beattis qui sedern in Sioriet cum dracone pugnam descripserat', restat titrique
domesticos in Jerusajem liabet. N.pyim verb est: militiae dignatn rependere inerce<iein,et qiisevel ma-
Lwtare, slerilis qttm ttan pqris (Galql., iv). El item, Jos pcenae,vel praeniia bonos seqiianiur,' "bsle'ndere.
Dabb, inquit, eunucliis, dicil Dbminus, in djoiriqmea Pfjedicator ergo, per mediaiii (iiscurrens ficcjesiam,
el in miiris meis locum el nomen tnelius a filiis el Evangelium regni portai aeterni.
filiabus (Isai. LVI). Ul evangelharet sedenlibussuper terrqm. Cpnvenil
El nemo pqieral dicere caitticum, nisi, elc. Singu- eos qui coelesti aiiolluntur volalu, terrenas quoque
lariter canlicuni Agno cantare est, cum eo i,n per- raentes de sede sui lo.rporjs prsedjca.ndoleyare,
peluum prse cunctis fidelibus etiam de carnis in- n' Et super omtiemgenlem,etc. Prsedicabitur, inquit,
corruplipne gaudere. Quod tamen elecii caeteri caii- hoc Evangelium in toio orbe, et iunc veniei con-
licutn audire possunt, licet dicere nequeunt, quia summatio.
per charilaiem qoidem de illorum ceisitudine lseti Titnele Deum, el date illi honorem, elc. Tanto ma-
sunt, qnamvis ad eorum praemia non assurgunt. gis, inquit, saluti vestrse prospicite, quaiito vos
Virgines enim sunt, elc. Haec pulchre beatus Au- citior exspectat retributio, quse in aelerrium iiiu.iari
gustinus virgines adnionendo exposuit. c Perg'Ue, rion potest, bominura mundi factorem",'et'noh fem-
''''
inquiens, sancti Dei pueri et puellse, mares ac femi- poralem bestiaelyfannidem formidahieS.'
nae, celibes el innuptse, pergiie perseveranter in El alius angelus secuius est, dicens ':'Cittdit, cecidit
finem. Laudate Dominum dulcitis, quem cogilalis Babylen illa magna. Civiiateni diabol.iruihosahi;jam
uberius. Sperate felicius, cui servitis instaiilius. cecidisse dicit. Sive iriore Scriy^iurae.'' quaeTsolet
Amale ardenlius, cui placetis altentiiis. Lumbis praeteritum ponere, quod novit' ihevitabiJIicT adim-
accinctis ei lucernis ardentibus exspectate Doini- plendum. Sive qupd superbi l\inc"a Domiho dejecii,
riuin, quando veniat a nuptiis. Vos afferetis ad quando a diabolo sunl iiiflali, sictit Psalmisfa in-
iiuptias Agni cauiicuni iiovuni, quod canlabilis in quit : Dejecisli eos dum atXevarentttr(Psai, LXXH).
 175 BED/E VENERABMLIS OPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 176
1 Qum a vino irm fbrnicatienis sum polavil oinnes A mortis, requiescere docet. Currienim dederit dileclis
qentes. Civitas impiorum ex omnibus congregala suis somnum, hwc est hwreditas Domini(Psal. cxxvi).
gentibus, ipsa genies, id esi, sua membra vino de- Propter frigus autem piger arare noltiii, mendicabit
briat erroris. Domini vero civitas vineam Sorec ergo sestate, et non dabitur ei.
exefcens non vult inebriari vino in quo est luxuria Etvidi, elecce nubem candidam, etc. Hactenus
(Ephes. v), ne prorriisso vitse priyetur denario. " prseconum voce praemissa, nunc personam resiat
Et angelns terlius : Si qttis adoraverii besliam el ipsius demonslrare judicis. Qui ad judicium ve-
imaginem ejus. Id est, diabolum, ei caput vituli niens, gloriam divinilaiis nube carnis obumbrat, ut
occisum. videant impii quem compurixerunt (Joan. xrx).
! Etacceperit characleremin fronte tua, etc. In fronle Habenlem in capitestio coronam auream. Qualis sit
aut in manu dicens, significat diabolum quosdam bsec corona, superius in mulieris habilu descripsit :
professione nefanda, quosdam vero lantum opera- El in capile ejus cororia stellarum duodecim(Apoc.
tione notare. xii). Quamvis el victoriam possit significare rc-
Et hicbibet de vine irm Dei, elc. Dum dicif: El hic gnantis.
bibet, ostendit esse ei alium qui biberit, ne separet Et in manu sua fdicem aculam. Judicialeni scilicet
eum qui licet genlibus visibililer non miscclur, B dirimendi senlentiam, quae nullaienus evilatur.
earodem lamen sub Christi nomine adorat bestiam. Intra ipsam quippe sumus, quolibel fugere conenmr.
Juste autem qui calicem irae fornicationis propi- In falce enim quidquid includilur, inlus cadil.
nant calice Domini slernuntur, non ut, juxta Jere- JElaliter angelus exivil de lemplb, clamans, elc.
roiain, malitiam cordis evomanl mundandi, sed ut Angeli, quos lerrse messores in Evangelio legimus,
damnati pereant aeterna morte soporandr. et qui"omnes sunt tn ministerium missi prbpler ebs
Et cruciabititr igni el suiphure, eie. Pcenam ma- qui hmredilatem capiunl salulis (Hebr. i), singula
lorum sancli cum Doffiino regnantes semper videre pensantes Ecclesiae merita, qtiotidie Domino renar-
possunt, ul hinc majores ereptori suo gratias agen- rant.
tes, misericordias Domini in seternum canfent. Non Jlifte falcem tuam, et mete, etc. Ecce, inquit,
- enim eos justo judici concordanles visa pravorum abundante
iniquiiate , refrixil charitas multorum
tormenta contristanl, sicutnec divitem in flammis (Malih. xxiv), et aestumalorum incumbe.nte, messis
sepultum visa Lazari requies refrigerare valebat. mundi pene jam virere cessavil. Ne ergo grana jam
- Nec habent requiem die uc nocte, etc. Leonera di- inalura
decidant, propler electos brevianlur dies
cunt liominiprostrato parcere, sed hsec bestia leone (Ibid.), et zizania quidem paleasque flammis, fru-
r
ferocior, quo magis adoratur, eo majores irrogat ctum vero coelestem horreis reconde felicibus
pcenas. (Matth. XIII).
El si quis acceperit characlerem nominis ejus. Be- Et alius angelus, etc, habens el ipse fakem acu-
sliam sanctus AUgustinusimpiam civitatem, imagi- tam. Si Chrislus visus. esl in nube candida messor,
nem vero ejus simulalionem avis , id esl, fallaci quis est vindemialor, nisi idem propter geminum
iniagine Christianos, characterem autem nolam cri- EcclesiaeAuctum eleganter repelitus? Quia qui se-
minis interpretatur, qriam adorari, et, subjici ei, minavit bonum semen in agro suo (Matth. xm),
et consenliri, dicit. ipse quoque vineam in loco uberi planlavil, sed
Hic patientia sanctorum est. Licet bestia ssevierit, utraque cultura cuslodum incuria degeneravit.
non tamen sanclos passio contristel lemporalis, quae Et aiius angelus exivil de allUri, qui hubet polesla-
selerna bcatiludine remuneranda est, cum e conlrario tem supraignem, elc. Duplexesl, ut Hieronymus ait,
persecutores suos lemporaiiier superbienies selernas angelorum officium. Aliorum qui praemia justis tri-
cuffi bestia viderint luere poenas. buant, aliorum qui singulis prsesunt cruciatibus.
El audivi vocemde cwlo dicentem: Scribe. Pulchra Sicut dicilur : Qui facil angelas subs spiritus, cic.
jam praedicalorum concordia. Ecce enim Domini hic JJ Possunt duoangeli, quiaridam messem etmaiurain
regnuro venire, ille civitalem diaboli cecidisse; iste praedicarit vineam, Ecclesiae preces inlelligi, qu;u
flammas impiorum, alius healorum prsedicat re- magna voce, id est, magno quotidie desiderio re
quiem, qui suam vocem et de coelo emittit, el di- . gnum Dominiadvenire precalur, dicens
gnam meraoria aeterna litteris mandari prsecipit. Mitle falcem luam acttlain, etc. Sicut messis, sic el
Gaudent enim justi, quia nomina eorum scripta sunt vindemia partiffi terrena, partim coelestis esi.
in coelo; delenlur vero impii de libro viveniium. Utriusque autem maiuritas finem indicat sseculi.
Beati mortui qui in Demino moriuntur. Gratias tibi Queniam maturw sunt uvm ejus. Id est, consum-
ago, Jesu, qui beatificas eosin coelo, qui in te mo- mata sunt peccata. Quamvis el bonorum quoque
riuntur in terra. Quanto magis illos qui et in tua et perfectio maturitas dici possil. Nam, ut sanclus papa
pro tua fide felices.ponunl animas! Gregorius ait, c quamlibet mundi finis ex ipso suo
Amodo jam, dicit Spirilus, ut requiescanl a tabort- ordine pendeat, perversiores tamen quosque inve-
bus suis, elc. Sicut impios dixerat perpetuo re- niens, quia digne ruinis illius opprimantur, iono-
quiem non habere, sic e confrario lideles priscjs tescit. >
adjutOs operibus amodo jam , id est, a lempore Ei misil angelus falcem suam in lerram, etc. Qtii
177 EXPLANATIO APOGALYPSIS.— LIB. III. 178
habet falcem inessorian), ipse nabel et vindemialo- ,/___.peccasti, et sanguis te persequitur. Dictum est supra
riara. Unum est enim judicium et uno tempore fiet. de equis :
Sed in messe et vindemia, initium oslendif, et finem Per stadia mitle sexcenta. Id est, per omnes qua-
ejusdem pressurae. tuor mundi partes. Quafernitas enim est conquater-
Et misit in lacum irw Dei magnum, elc. Si ad ma- nata, sicul inqualuorfaciebusquadriformibuset rolis.
los tantum messis haec, et de vindemia perlinet, tor- Qualer enim quadringenleni, mille sexcenti. Tycho-
culaf pcenam significat. Si autem et ad bonos, cal- nius messorem et vindemiatorem Ecclesiam inter-
eatio torcularis el tribula arese Inutilia conlerit, uli- pretatur, post persecutionum fiammas clarescentem,
lia probat. Sicut ait Apostolus, pretiosa metalla"igne et potestatem ligandi solvendique tenentem. Ange-
probari, lignum vero.Jenum stipulamque consumi lus de lemplo vel altari rubentis imperium dicens
(/ Cor. in). Quod ulrumque extra ccelestem Jerusa- Domini, non perspicua voce, sed suggestione Spiri-
lem agitur. Lacus aulem irse eo loquendi genere no- tus sancli,
qui operatur in suo corpore, docens jaim
minatur quo dicitur : In die mala liberavit eum Do- tempus esse raalorum anathematizandorum, liabens
minut (Psal. XL). potestaiem super ignem, utique illum qui exiit ex ;
El exiit sanguis de lacu, etc. Exiit ultio usque ad ore testium, et comedit iniraicos eorum. Hucusqua
rectores populofum. Usque enim ad diabolum et ejus B de conflictu Ecclesise et utriusque maturo fine certa-
angelos novissimo certamine exiit ullio sanguinis minis.
sanctorum efifusi. Sicut scriptum est: In sanguine

LIBER TERTIUS.

CAPUT XV. cunctis posset genlibus adorari, templum illud se-

Et vidi aliud sighum in cmlo magnum [et mirabile. cretorum Dei, unius quondam urbis moenibus
Instaurato -rursus ordine, easdem plagas perse- inclusum, toto jam spiritualiter coepit orbi rese-
culionis novissimae narraturus, intenlum fieri vo- rari.
luit auditorem dicendo : Signum magnum et mira- Et exierunt septem angeli, habentes sepletn piagat
bile. de templo. Hoc est, quod Marcus ait: llli aulem pro-
Angelosseptetn. Id est, Ecclesiam sepliforrai gra- iC fecli praidicaverunt ubique.
tiara plenam. Vesliti lapide mundo candido. Qualqttbt (ait ApQ-
Habenles plagasseptem novissimas.Quoniam in illis stolus) in Christb baptizati estis, Christum induistis
consuriunata est ira Dei, novissimas dixit: quia sem- (Galat.m). Ipseest enim summus lapis angularis
per ira Dei populum percutit contumacem septem eleclus. Vel si nurnerum singularem pro plurali po••
plagis, id est perfectis, sicut frequenter in Levitico-; situm intelligas, varia virtutum ornamenta significaf.
El perculiam, inquit, vos septem plagis (Levit. xxvi). Alia iranslatio linteamen candidum habet, morlifi-
Quaenovissimae fulurse sunt, cum Ecclesia de medio cationem cordis doctoribus indicens, juxta illud :
ejus exierit. Castigacorpus meum et serviluti subjicio, ne forte aliis
Et vidi tanquam mare vitreum mistum igni. Fontem prwdicans, ipse reprobus inveniar (1 Cor. IX).
videlicet bapiismi perlucidum, igne sancti Spiritus Et prwcincti circa peclora sonis aureis. Qui prsedi-
consecratum. Vel etiam quod ad ignis pertinet qua- care fortia velil, non solum morlificet corpus, sed
litatem, raartyrio rubricatum. et peclus auro sapientiae stringat. Vel cerle zouis
Et ebs qui vicerunl besliam et imaginem ejus, etc. aureis pectora stringere est cunctos mutabilium co-
Qui fraudes vincum bestiae, consequemer igneo gilationum rootus per solius Dei amoris vincula re-
baptismo superstare videntur, studenles, juxta Apo- D stringere.
slolum, supercertari semel traditae sanctis fidei Et unum ex quatuar animalibus dedit septem an-
(Jud. in). gelis, etc. Istse sunt phialae quas' cum odoribus fe-
Habentes citharas Dei, el cantantes, etc. Id est, runt animalia et seniores, qui sunl Ecclesia, qui et
corda laudantium Deo dicata gerentes, el utriusque septem angeli. Eaedem quippe phiake, el suavitatein
Teslamenti veritale canora. Vel carnem ligno pas- supplicationum et iram suppliciorum continere di-
, sionis extentam. Ubi non tantum sonus vocis, sed cuntur, cum a sanclis pro regni Dei adventu fun-
etiam boni operis significalur effectus. duntur, quando judicia Dei non jam occulla sicut
Magna et mirabilia epera tua, Damine Deus omni- abyssus, sed aperia ut phialee, justis laiura salu-
pblens, etc. Hoc carmen in uiroque reperi Teslamen- tem, impiis vero prsedicuntur inferre perniciem,
to, ubi Dominus et verax et roisericors, a cunctis sicut Apostolus ait: Quia Christi bonus odbr sumus
canitur sseculis judex adorandus. Repetit quod pro- Deo in his qui salvi fiunl, el in his qui pereum
posuerat, dicens: (II Cor. n).
Et ecceaperlum esl lemplum tabernaculi lestimonii Et impletum est templum funtb, etc. Praedicatura
!n ccelo.Concinit carmini visio. Ut enim Dominus a gentibus Ecciesia, prius ipsa cbarilafis igne cale-
 179 BEDiE VENERARILISOPP. PARS li.§ECiv I. -^ EXEGETICA GENUINA. 180
sceris, fiiiiuim piae confessionis eriiiifft, 'gfa'tias Deb Asiiut aiigeli, hoc est et altare Deb gratias agcns, id
super inenarrabili dono' ejus agens. esi, inieriOr affectus sahctSfunJ.vel ariglloruin , Vel
'Ei hemo poieral iritrbire ih lehipihrh, eic. ISeirio hoiriTriuri)", qrii dbcerido populis pfsesiirii.
potest Ecclesiae inembris incofpofafi, 'iiisi qiriri)y- Et quartits effuditphialam suam in iolim, 'Stci 'Pef-
steria 'fideiautiieris 'cliscita praVdicatoiibus,quia Je- seciitofes Ecclesi*, 'qti'i, sdfis itistar afdehiis', "semgn
sus cbhsiiiuius esi. a Deo judex vjvofuin ei mortub- Vefiii Dei arefaciefe riioliuiiluf, 'futiirbcfbiiiariai stint
riirii. Quod si furiiuiriabdiia jiiflicidfuij) Dei iritef- afdofe gehehriae. Vel si solein, spleridbfeiri"sapieii-
pretafis"arcaria, fnbflaiibus 1i«c irripeftetfabilia iha- tiuiri hiierpfeiafis , riori ahgeTb solerii pefrtiiideriil,
nent et clausa, dbriec, finitis praesehiis saeculi pla- sed eiiiem sbli diiium e~s'tSisia afficefe Ifoffiiries et
gis, adveniai boihirius, qtii et iJlumTrietet abscon- jgtiii rjiiia iliim "saplbriiesvifi, cruciatibus victii riiale
dila fenebraruni (l C'bi:iv), et njhTiifgstelt'quariliiiri agenrli erfore tariguritbf, iiibfuiri exenVplo'persuasi,
vel uiiliiaiis ad pVobaridamEccleslsl!Tidemi vel jii- iriiifliii qiiiqiie terripofalibijs desideriis ihardesciint.
stiliae a'd excaecaridbsJudaebs qui cliSfifaieriiverilatis Quarnvis ~et"aestus,u't fJixiirius, possitlhilelligi, quod
ribri feceperuiit, ut sblvi fieftirit, adveh't'us'coiiiferai diaboli corpus de slabilitate sanctoruin irremediibi-
Arilicnristi. liter cruciatuf, ,et ad biasplieriiaiidiirijihcilatuf. be
'
CAPtJT XVI. qiio proplieia: Zeius, iriquit, appreheiidit pSpulum
El audivi vocem magnam : Ile et effundileseptem iherudiium; et ituricignis ddversdrioscomedit.Et riunc
phialas, elc. bata est poieslas Ecclesiaj judicium uiique excepto, scilicei 'ultYmiiJiiris fgriejudicii.
irrogare-damnandis, et absolutionem misericorditer El msluaverunthomines-wslu magno. Inpraesentia-
dare conversis.Et omnibus quidem angelis in terram rum quidem , quanium permittitur , clarificat suos
fundere mandatum est; sed iidem' lerreni bomiiics diabpius. Quam claritaiem et laelitiam Spiritus san-
pro varielate peccaiorum varia quoque vocabuia ctus plagas definivit el dolores. Nam et supra legimus
sorliuntur, "ut sicut .prsedicalipnis et vindiclae, sic exercitum diaboli occidisse homines igne , fumo et
etiam noxae .plenitudo septenario riufriefb cerise- sulphure. Non quod perspicite occiderit, sed his
retur. ,; , .,, _. , _ pcenis consentientes destiriayerii.
Et abiit primus, et effudil phialam suam in terrdm. Et quinths effuditphialam sttam etc. Sedes besiise;
buplici modo prajdicalores .phialas iroe Dei effiiri- id est, regnum ejus , tanquam judiciana polestas,
dunt, du.m pcenas impioruni yel eisdem impiis iffp- hujusniodi pltfgis , id est, lerfenae feiicitafis faisa
gant spiriiualiter judicando, ut Pelrus Simoni: Pe- , coiitenebralur laetitia, et lucis efficilur aliena , tit
cunia, inquit, tuq lecumsit in perdilionem(Acl. vin); p Psaimus : Dejecisii, ihquit, eos dum difevarehlur
yel sanclae Ecclesiae, manifestant .prsedicando, ut {Psat. LXXII).Non euini dixit, postquara eievatj sub'f.
idem dixit: QttibusjudiciurAjam olim non eessdl, ei Et commanddcavertihttinguas siias pfw dolofe.sicut
perdiiio eorum non dormilat (II Peir. n). Pbtest et justus labores Iructuuiri stioftini riiariducabif, iia irii'-
teriius modus inteliigi, quo quisque peccaibr, au- pius quoque dignis blaspheniiae suKpceriis expbsiliis
dita prsedicatione veritatis, grayiori coriVradictibriis quasi Jingua sua satufatuf. Siiii ergo nbcebarit bla-
vulnere corruropitur. De qub boiriinus : Si hon v'e- spliemariies ex ifa Dei, qua irarispuncti gaiidia exi-
nissem, inqriit, et locutuseis 'fuissem, peccdluih iion slihiabant.
habcrent (J_oan.xv). El blasphemaveruntDeittncwli, elc. Noh ad ipsbruni
Et faclum est vitlnus swvum, eic. Qui, Domiribde- duriiiam retuiit, sed acl jusiaiii i'ridi'grialioh'emDei,
•relictb, r/iaboium veriefahiur, ejusdeiri impiefatis qui lale gerius plagae dedit, iri qub hori fecbrdeSfuf.
vulriere pessiriio spirituaiiier mierlbuni. Naiinquis"corpbraliier afflictus, ribn seniiat niariurii
fci secundus effudii phiaiam suam jri mare, ete. Dei sicut Anliochus ? Riasphemaverurit eriiih","dixit,
Qui non solum cliaraclere noianlur Antichristi, sed rioii aperte, sed lri peccatis luxuriariies.
et servorum Christi, stabiliiaiem undis amarSe Et sexlus angelus effudil phialam suani Iri fluitien
persecuiionis insectantur, spirituali jam iiiiipne, n iliud maghum Ettphrafen, etcvPereurite popuVo, Ba-
quam sanguinem vocat:, punierilur; ei qui se byionis afiiuentia , in qub niliil vivuffi, riilill vlfitle ,
vivere jactabanl,, mortis prbbabuntur auctori sef- quod igni apluin non sjt, remanebit. Hocesi qiibd
viisse. supra dixit : Aruit messis lerrm (Apdc. xiv), sancti
El tertitis effudit phialam suam super flumina, etc. regis obviarii Soli jusiiiise properaril. Aliter. Sicut
Et hi quoque qui, ut suum yirus incaulis infundaiii, dum superbil impius , ificendilur paupef, ita p~esii-
,dulcia se propinare fingunl, digna plagaeperennis ferite iiagellato sapleris astulibf fieU Solito auiera
ulfione plecteniur. more prseleiniisso, septiriio bhgelb Tecapitulai ab
Elaudivi angelumaquarum dicentem, Justus es, etc. origine breviier.
I ln angelo aquarum, orones angelos populorum dicit, Et vidi de ore draconis el de bre iesiiie , eic. ^pi-
.inieTiori affeclu divinis laudibus conciepantes, quod ritus diaboli, et Anticbrisli, ei praepbsTlbrumcorpofis
, vindicans sanguinem servorum suorum homicidas ejiis, qui pro iiumero partium unius corpbfisihf.ifius
. iiiorte potaverit. djcitur , ranis similatur, animaniibus scilicet locb ,
El audivi alterum ab altari dicenlem: Eliam^ Do- visu , molesioque strepilu horreiitipus. Qriae cum
mme Ueus omnipotens,vera etjutiajudkiu lua. Quod aquarum incolse videantui', iii sordibus lamen et
181 EXPLANATIO APOCALti^lS. — Llfe. Hl. 182
coenbvoliftaniiir-.Hypocfiiae quipTpeaquaffi vifae fcfiisiLpsci. Mcapltoiatabfeadeiii pe~rlicui»ibiie,fuinarii
promiltenies, in sordibus quas credenles iri aqWa describens iinpiae civitalis.
deponrtni jfloftui 'delliescuiit. Sic Ptfarab; qiit ut Et 'faciij"suiilfiiigwra"etvoWs,e\L tum iii fihe sae-
populum petderet ih bapvrstrio_ jpsristfeuin iirtMre iebii talis frierlt iribtttdlw, qudlis hoh 'fuit ab imiio
ausus', ibidem necatiis eSt. \Matih. xx"jv),'sitria p'a¥iil'f maxima darebiiht. Std
Sunt tnim spifitus dwmoriiefnihfdiieiites siffiHl.Ita 'tntum' a 'ptfti bbiiortrii; "afia paftfe friaibrurii, aft ex
waiitque stcrit eifam pfer irfagb* PlfaWorflsfcreflerVdi utraque parte sibi altrinsecus coeant, ribii iiic satis
sunt signa facturi. Nec fihffieriio eWum flye^Triit Jeiufeet.Sicut J96'ysiet magis rabiiiffi e^t Piiafaoiils.
facla merifiohe ratrkurii , riVsiiit friilVisffe-S Satanse 'Et "fac'tdest cfimlashiagna ih ires paries. f rifoffne
foric qufcque'similrapffedicarblSignafabtriroS'.tjsqufe bellum impia civifas iiifeft iEciieisiaj'Cbristi. Quiiin
ad sigiiurn eriffij rbriarffm suis hiagi inCaiftaiioritbits fferitiM et Judsel aperfb 'beftatiiiflib,haiffetTcisubdola
valere petrMssi -SuiiU !d'efe'c'iibn'e,Tais! ffatfes 'pirb^vrsihMfarii fexeinpiii
Et procedehl-VdfegesVoiiusteffw'; 'ebnyrVgdrefHtis "Quodfet 'supfa iii tfibbs equis iriMis, rosib, ntgrb fe't
in prMittm-,elt. Sifeirtsarieti reges sririi; 'qnlbus; Bdf- pallido, figuratum est.
plirate stccatb, via paiirJilur Orieiifis', ifa eiitfrti $¥5vi Et civitaWs^ehtium cecTde¥uiit:W$si, omri^erbbur
reges terfse 'dicrihtiir, qui-flon ex fbfo brbe aduhtfm B tdriciaque gentiuhi. Jucuriuitaseriiiri lirijiibtum r~uM
JoCftSifebflfrfegali,~sfed srib quaeqriiigens to lbcb' s*aW- «esfinagria,et |audfujriiniijuifefditfo.
ctos inipgnefil. ©TembWemDotriiriitriSghuVri, iotuffi
, El Babyldn magria ih memofiam venil driie Heum ,
teriipiis •dicita DbMfii pssiorie. Pblfest ei-Uies riccipi 'eic. furic Babjion cadit, afii iraiu' Dei bibit, ciim
judicii* earii exefciiuS'df'aboli pef ioltfrii ieffipus viiSe poteslatem accipit adversus Jerusalem , praicipue
piaesefliTs'cbifgregafus boiriitib ffegi piosierhettdus flbviSsrffiafh.PrbPetga ip§aiii 'dtxft beciaisffe tefrse
'Oceiirrei. triofu qiifemfattt Ecrilfeiiai'.Qobo!'si ail laieiti' jrfdicii
Eifcevehibsfcut ftii: Alia ediiib ebriiequertlius lfS- •referas, i'Miffipiui iriirifeiborifttriDfebveWieij^miiririie
het': Ad diem mbgriuih JJe» 'QhMpefiiitti. Ecce fetiit dicit in COtilfesabiHibtiiiisWiDeus.
vitftii. El omnis insula ftigil, ei htoiiieshon suhl muenti.
Realtts qui vigilal et kustotiii t/eVffffienras'ri&, 6YC.
Ecclesia, q'ase; pfbpter IfibiiMiis eibiWeiiiilirii;in-
Bedti 'quofM iecta Wti peccdia\Pffi. xlii); qui iur- stflis coriip'arhtuf 'a!crii"o~hiibus;k pefsei^uYoriimSe
pitudirieriiviiae rbprblfeiisibilis ahte justbiuni bciulc-s catila ilWcMbils abscorfdW;'
in judicio subsequehiis ubfii opeiis tegirrine veiaril. E't 0'&ndbincig'hmicui4aimhihrdesceMii<Ue'cMb'ih
Et ifl EvahgfeTib,boiriiims, iii exeihplb Ttiris caVehdi, hQiiiities,
' - " C Gtairab itle -TieiialferitOSimiJaTuY' >q"jsefei
sfeiVosvTgiiaretitaecTpit. et sequajudicio^prodiversitatbciilpiaf-
pondere gravis
Et rohgiegiibfiiWs i'ii Wciiffl qiti vocdiHi HibiaYce
rum, -singolisin#iga*ar>:Et omnes plagaejEgypti fi-
Hermagedon. Hunclocum alibi exponit, diceiisi 'Cbn-
Hi 'e't'iifcwhiiefhrii c'dstrdsan- gurae fueruntplagarurii spitituaJiurii.
greigaviliUifs pfwlHihi, El blmphemeveruitlhomines Deum; etc. Quia alia
clofUih,'ei chitdiiih eticTam(Apb'c.xx), i'd est,'EfccTe- speccata oausa sunt peecatU alia poena peccatii alia
siattj".-Pbtest ei e coriWarlo!o'crisitiifthtum diajjbius
in bWffiitre iiiihofe utrumque. Sicnt Jsaias: Eceetu (iiiquil) cralus >es,et
inteiligi' qiii pefaito ; usiitiiiaiae S,s"iV|}.Hic blaspliemare Deum
peccavinius (Isah
Deitatis inflaio, priores, id e^sl,qrioiiffaTria Dbrrilrib et peccatum agnosciiur, et "peetfa
propter grandinem,
ihteidictaS, feciipeTare %'efaudebit irisidias. Heffhia-
"sWehxdiis peccati.
gedori eriim i-o/iiesufreciibfii 'pribfa, Vjto* CAPCT XVII.
bosus inlerpretatur.
Et sepiirhus effuitit phialaih siwm iri derem, etc. Vehi, bs'teh'ddhilibi damiiaiidhenlmereificismhghw.
Sicut siipra sanguis uliioriis usque ad frerios eiifub- fetc. Perditoriifii riiiiliitu'ii'6,qii*', rfelicioCffeatbffe,
friiri, imriVundoSvidelieei spifitus exivii , !sib ei Wie dsemonibus se prostravit consiuprandam, ih fltfcti-
•curiieakdaVipbfcstafes aieriaSnovissiftia'perriiWdeTfelij I)u~s,id esi, tti fiscofdiii ~p6puibru~ni "serJefferiifemo-
iiilib ; Tacuiiriessfe, fd esi , finis axieSseriajfaiiif , faiuf. E conirafib aiiieai ifriiiitudiiViS cffedeh-
ariiiiia tVria. QuoS'dfespbiidit
qdtihdb\tii Apbstblus ait) hovissimaiiiiiriicddeslruetitr "iiurii erat c'6r Uriiiifjfel
mors (I Cor. xv). Haclenus sub plagarum iidiSJiWe 'Aposiolos tinl viro viTgiifeirn iiasiairi exiiibfefe
peVsefcVJtiO iiovisfeima descHbiluf , qua? Tycliohius Cbristo.
birihes a cbbtraTib vult intelligi. Plagdesl, iiiquieris, Cttrii qud fbrnic&tisuriix'eges,lenw;'Ae. Uhtviefsilas
insanabilis,et ira magna accipere potesiaibin peccaiidi patiibus 'pt^etiiliiet. Regfcs eiiiiri fet irihaljliblbffes
"riiaxiiiibih %'aiictos, hec tOrripi adlitic riiajflfe ira tetrse surit singiili letfeha- siiperbe p'e'tenifes,''rfubSll-
Dei. Proveiiltis eriim beatifudiriis maloruih iriors est, lecebra saecuii, vitiorum libitlirffe'ctfristuprai''efiri-
sifeul e cohff'ari'6 tormetita ei IiUrtiiliWfibEcclesijs 'sania iiientis debriat.
'dafifas est. Nairi ipso tefnpbffe ilioesus etil oniriis Et abslulil me in deserluhi tii Spiriiii: Opfrffiiii
pbpiilus iiriptus alo 0'mhi plaga cofpbris ; quasi qui pbiiit 'divinitalis fbseWfiam, crijris piBcseriliapafadi-
acceperit loiarb ssevieiidi 'potestaiem. Nec opus erit sbs e'st.
turie adihipletibrie pecbalbium ; et ifbe bohsuiiihia- Et vidi mutierim sedeiittih supHfti'estiSm'coccirietim,
lione aliquem malorum flagellari, el a furofe cbiri- eic DiabolUs ihVpieiaie'ctueritiis, bMspheriYtTS, tii-
iS3 DEbjE VENERABILISOPP. PARS H. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 184
flatus, corruplelam pravorum fastu prsesumptionis A I adversilate temporis, et infirmitatem refoveal, de
extollit. brevitate.
Habentem capita sepitm et cbrnua decem. Id esl, Et beslia quwerat, et non est, et ipta oclavaest, etc.
habentem reges mtindi et regna, quorum et Domino Anlichristus qui in fine saeculiregnaturus est, propter
gloriaro in roonte monstravit. Et septenario enim ejusdem quidem corporis impiorum , cui caput esl,
ssepe et denario numero, ut supra diximus, univer- unitatem , ad regnorum mundi perlinet numerum;
sitas indicatur. sed propter singularem nequilise potentiam,suietiam
Et mulier erat circumdata purpura et coccino.In loci proprii continetur ordine.
purpura fucus simulati regiminis, in coccino cruen- . Et decem cbrnua quw vidisti, decemreges sunt, etc.
tus habitus impietatis demonstratur. Nondum regna mundi in persequendo Ecclesiam,
Et inaurala auro et lapide preiieso el margarilis. suam plene potentiam demonstrarunt: quae iicet
Id est omnibus illecebris simulataeveritalis. Quid sit nunc quoque plurimis dominentur, acrior lamen erat
denique intra hanc pulchriludinem, exponit, di- gloriationis insanse potenlia, cum etiam signis dece-
cens: perint plurimos. Quidam, perseculione novissima
Habens poculum aureum, etc. Aureum poculum propinquante, decem reges fuluros, qui orbem intcr
plenum immunditiarum hypocrisis est, quia hypo- ** ' se dividant, juxtaDanielisquoqueprophetiam, inter-
criiae foris quidem parent hominibus quasi justi, pretantur, qui de bestia quarta dixit: Et habebat cor-
intus autem pleni sunt omni spurcitia. Quod enim nua decem; elecce cornu atiud parvulum ortum est de
virus in auro, hoc est, bestia sub habitu meretricis medioeorum ; et tria dc cornibus primis evulsasunt a
latens. facie ejus (Dan. vn); et Antichristum, de Babylone
El in fronle ejus nomen scriplum mysterittm, etc. nalum, iEgypti regem et Africseet iEthiopise supe-
Hsec quidem corriiptela sfalim in ipsa facie nutrix raturum, quibus inlerfeclis, etiam seplem alii reges
victori colla submittanl. Alii autem ad praevaricalio-
oslendilur esse viliorum, sed quia prudenti tantum
ratione discernilur, roaxime preliose ornata, mysti- nem significandam in undenario numero positum di-
cum lioc esse nomen indicatur. cunt Antichristum.Undecira enim denarise perfectio-
nis transgressionem designant.
Et vidimulieremebriam de sanguinesanctbrum,etc. Sed potestalem tanquam reges una hora accipienl
llnum est corpus adversum intus ac foris: quod post betliam, Tanquam reges dixil,
quia velul in
licel videatur loco separatum, in commune tamen somnis regnant, qui Chrisli regno adversantur.
unitate spiritus operalur. Sic pronepotes pravoru-m Hi unum consiliumhabenl, etc. Id est pari consensu
sensu Zachariam lapidasse accusantur, cum ipsi non ^I tota inlentione diabolo
rnilitaiit, hoc esl enim post
fecerint. besliam accipere regnum,diabolumimitando,Christo
Et miralus sum, cum viderem illam, admiraliane adversari.
magna. El dixit miht angelus: Quare miraris ? elc. Id IIi cum Agno pugnabunl, etc. Ne saeviliam hostis
est, diabolus quondamin mundo principabatur, qui, antiqui humana timeret inflrmitas , septicipitem
Domino crucilixo , ejectus est ibras; in fine autem1 describit bestiam ssecularis regni cornibus armalam,
mundi, de carceris sui laxalur ergastulo, spiritu oris; Christo triumphante devinci, quem in stiis irium-
Domini peribit in seternum (II Thess. n). Tychonius1 phare designans adjecil:
besliam ad omne corpus diaboli refert, quod dece- Et qui cum illo sunl, vocati, electi, et fideles. Prae-
dentium et succedenlium sibi generalionum pro1 rnisit bene elecii, mulli enim sunt vocali, pauci vero
cursu suppleatur. Maxime, quia mulierem , quam1 electi.
super aquas multas, id est, populos sedentemi Et decemcornua quw vidisti, etc. Gloriam niundi,
ostendere promiseral, super bestiam oslendit se-• quam nunc lascivo complectuntur amore, maximo
dentem. tunc incipienl odio deteslari, cum se Agno vincente
Septem capita, seplemmbntes sunf, etc. Capita,> u viderint in fine damnandos. Potest et aliter intelligi,
inquit, besliae, reges mundi suiit, ob tumorem su- sive quod inter superbossemper jnrgia sint, sive
perbise montibus adaequati praecelsis. In quibus Ia- quod omnis qui diligit iniquilalem odit animam suam
sciva requiescit impietas, ut et vi premant et fraude> (Psal. x).
decipiant. Et desolalam facieni ittam et nudam. Ipsi enim per
. Quinque ceciderunt, unus est, et alius nondum ve- iram Dei desertum faciunt mundum, dum ei dediti
nit. Cum in septenario nuroero plenitudinem mun- sunt, el injusle ulunlur.
dani descripsissei imperii, cujus ultima. pars, id esi,, Et carites ejus mand\iicabunl,e.tc. Luxibus eam so-
Antichristi nondum venerat regnum, consequenlerr liiis desliiutam gehennaeignibus comburent.
quinque reges praeteriisse, sexttim adesse, septimumi Deus enim dedit in corda eorum, elc. beus, in-
ven.turumesse testatur. quil, judex juslus fortis, eteui juslitia semper placita
Et cum venerit, oportet eum brevi temporemanere,. est, lalia permisit impiis pro poena. peccati prioris
Quia et superbos nos et infirmos Dominus conspicit,, operari: pro quibus inerilo finem totius imponeret
dies qups singulariter raalos iiitulii, misericordilerr orbis, sicut in Sodomis et diluvio faclunt Evangelia
breviatos dicit. Profecto ut et superbiahi terreat, dee leslanluri
 185 EXPLANATIO APOCALYPSIS. - LIB. III. 186
Vtaent regnum suum bestiw, etc. Id esl, diabolo A , teritse vitae prnesentia remanserit, dicenlibus : Quid
pareani, donec consummentur Scripturae, quibus nobis prafuit superbia ? aut quid divitiarum jaclanlia
Deus dixit quarto regno terram consummare, sicut cbnlutil nbbis ? Transierunt hwc omnia, tanquam um-
in Daniele legimus: Quarlum erit fegnum super ter- bra (Sap. v). Vel cuni inpraesenti, rerum affluenlia
ram, quod istis omnibus regnis prmvalebit. Et unitier- cessante, et contrilione gentium diversarum instante,
sam terram devorabit,el evertel, et delebit (Dan. vn). pravorum volunlatibus adimplendis circumflttens ;
Et mulier quam vidisti est civitas magna, eic. Sic et carnalitim deliciarum ablata fuerit occasio.
infra sponsam Agni contemplari jussus, vidit civita- Cuin viderinl fnmnm iticendii ejus. Id est, indicium
lem sanclam descendentem de ccelo. Quam cum de- perditionis, quoniam fumus ignem praeit. Quid enim
scriberet: Et reges (inquit) terrw affereni gloriam est aliud grassatio ista mundi elconlritio, quain fu-
suam in illam (Apoc.xxi). Duae sunl enim in mundo mus inslantis gehennse ?
civitates: una de abysso, alterade ccelestibus oriens. Longe slanles propter limorem lormentoruni ejus.
Unde et eamdem impietalem, quam sub habitu mere- Longe stanies non corpore, sed animo, dum unus-
tricis nudaise atque corabustse descripserat, nunc quisque sibi limel, quod alterum per calumnias et
desertae civitafis comparat ruinis. '
potentiam pati videt.
CAPUT XVIII. B Dicentes: Vw, vm, civitas illa magna Babylon, elc.
El post hmc vidi alium angelum descendentem de. Spiritus dicil nomen civitatis, verum illi mundum
cmlo, habenlempoleslalem magnam, etc. Angelus hic plangunt exiguo admodura tempore pcena inlercep-
fortis et illuminans terram, et ipse Dominus incar- Inrn, omnemque induslriam labefactalam cessare.
natus, et Ecclesise doctores possunt intelligi; qui El negotialores terrmflebunl et lugebunlsuper illam,
ceelesli lumine praediti, casum mundi praedicant, di- etc. Cunctas mundi pompas, et ea quae vel sensibus
centes: Appropinquavitregnumcmlbrum(Malth,m,iy). corporis suavia, vel exlernis sunt usibus accommoda,
Cecidit, cecidil Babylon tnagna, etc. Ne limeas (in- deficere lugent. Species enim metallorum ad visum,
quit), o Jerusalem, terrense polentiam civitatis, quae odoramenla ad olfactum unguenla ad lactura, viiium,
eo ipsospirilualiter cadil, quotibi nefandorum prae- triticum et oleum ad gustum, pertinent. Jumento-
valet infestalione civium. Isaias quoque describit rum porro et mancipiorum vocabulo caetera humaiai-
Babylonem monslris inhabilandam immundis. Nulla tatis auxilia perire quseruntur; duplici genere, ul
est enim nisi diaboli civilas, quse omnem antmam dixi, quod deflcianl ista mundo. moriente, vel quod
capial immundara, in qua omnis immunditia per miseri superstiles eorum inleritum qui mundi gau-
orbem commoralur. (_ dia morte reliquerunt quasi suse civitatis ruinas de-
Et mercalores terrm de virlule deliciarum ejus di- plorent, qui et ideo, metu poensesimilis, longe stare
vites facli sunt. Divites peccatis dici eos qui pro abiwi- dicuntur.
danlia temporali suas inielici raercatu animas cpra- Qui diviles facti sunl, ab ea longe stabunt, Ubicun-
niutant. Nam nimietas luxuriae pauperes potius quam que dicit Spiritus ditatos ab ea, delictorum divitias
divites facit; signiflcat. Inferius enim ubi injustorum vox est di-
Exiie de illa, populus meus, etc. Sic et Isaias: cenlium : Vw, vw, civilas illa magna, in qua dilati
Exite de medio earum, el immundum ne teligerilis. sunl omnesqui habenl naves in tnari, reruin divitiae
MundaminiquiferlisvasaDomini(lsai. LII). Praetaun- intelligiuitur. Putantenim suae faciionis solertia se
tiala Babylonis ruina, inducil discessionem, quse est esse dilatos.
Babylonis ruina. Cum enim discesserit Lot a Sodo- Quw amicla erat byssinb el purpura el coccb. Nun-
mis, funditus tollentur. quid civitas amicitur bysso aul purpura, et non ho-
Reddile illi sicul ipsa reddidit vobis. De Ecclesia mines? Ipsi ilaque se plangunt, dum supradiclis ex-
enim exeunt in mundum plagse visibiles et invisi- spoliantur.
biles. El bmnis gubernatbr, et nautm longe slelerunt, etc.
Et duplicate duplicia secunduni bpera ejus. Ut quse •p.Nunquid omnes mare navigantes adesse poterunt,
lemporalibus ffuebatur deliciis tormentis crucietur utvideanf incendium civitatis? Sed omnes sseculi
seternis. cultores et operarios dicit tiniere sibi, videnies spei
Quia in carde suo dicit : Ijiedeoregina, el vidua nan suse ruinam.
sum, etc. Quia praeseutibus deleclata limiriis ultio- Dicentes: Qttm est similis civitati huic magnm? ld
nemnoluil praecavere fuluram, ideo in brevi tempore est, iioii posse mundum-jn integrum reslitui
ei spirituali etcarnaliclade punietur. E-contrario au- El miserunt pulveremsuper capita sua. Id eslprin-
lem cives coelestis palriae, qui proponurit Jerusalem cipuin suorum faciem exprobrantes; a quibus seducti
in principio laelitiaesuae, nolunl in lerra aliena can- peribant; vel cordis sui, quod esl principale homi-
licum Dominiresonare (Psal. cxxxvi), id est, in prae- nis, sera pcenitenlia vesaniam accusanles.
senti percipere gaudium futuro sieculo debitum. Qubniam una hora desolala esl. Nota singulas lu-
El flebunt et plangenl se super illam reges terrm, gentium personas non solum jacluram divitiarum,
etc. Hic fletus regum, et inercatorum et uautarum sed et r.epentinam improvisamque deflere ruinam
Babylonis, dupliciler intelligi potest, vel cum in die saeculi falleulis.
judicii, tota mundi gloria pereunte, impiis sola prae- Exsulta stiper eatn, cmlutn\et tancti apbstoli et pre-
187 BEJMS VENERASILISOPP. PARS II. SEGT. I. ^ EXEGETICA GENUINA. 188
plieim. Sibet TOiniritiiii) Evangelib'fiVinarh mlridi 1Apsalriti qui principMim"-'Ifabentbaudate Dbminuin,
prajaifeeiistffifttiiiVftuihWitifi&snfflfiefi, WspTcite"A apud HebraJOs;ab alleluiaificipiunt.
levdie eupWdvesWd (tiitc. xxi), id fest, exMIaraTfe & ,fUhms "ejfftsascendit in swcuta smchierum.
cbfda. ' Asc*»M(JI'dixlt, whhscendel. Seffiper autem in pfer-
vadit Babylon; et jarn CTematurin parle,
'(jiuehiamjudicavit Deits juaiciuih veslfum de ilid. dilibrieiti
Hoc est iiiud quod judiciuiri ariimsesaiictofurij ma- sibut Jerrisalemifaiisilittparadisam, ©ominotnani-
ffestariieiii 'paupere et diviie.
gno clamorfequaereliant: iJhqueqvia, 'Dbmine Deus,
sanclus et 'veftis, 'iioh juaTcas ei vindicas sahguihein lEt Viginliquatitoi SehiQres cecideriinl, et qualitbf
ribslrum (Apoc. vi)? ariimalia adordveruftl Dewri. Nori lahibruin tatiium
Et suslulii uhiis ringeius 'foftis idpiderit,.qitdsihib- officiff; sed siimnfae""dultfediriedevolioriis Ecclesia
lctremmagnum; et misilin mare, dicehs: Hdc tmpeiii Dfeumireiiefaiiit.
tiiitiitur Babyton. 'Sivfe'(iit alia dlcii Ediiib)': Sic im- Dieeiiles': Amen, alieluia. Haec vetba cum inter-
in fideffi sive veriiatem et lau-
petit dejicieiur Rabylbri niagna civiicis.Civiias ssfefeuli preiari qufeaiit(nam
pio peccaiorutri poiidfetfeel effbrfe, ihstatmi rriblae deffi Dbffiiriiv'rit dixi', Watisferuritjit)', ptoptef reve-
comparalur. Iu circuitu enim irripii atnbiilarit. Qhae,*' rentiam tamen sanctitatis ptiriite iilis linguae'setVa-
jure iluciibns ullloriis absbfbeiur, quia feivesjferusa- tur aucloritas. Nam 'ei aUelbia Dominicis diebus
leiri Hucilbus obpfessit iiiiidieirtsliis,cbrii supfefflu- totoqiie Quiflqflagesiirioiempotepfbfter'^
niiha BabylbhiS sbileiiifes, ccelWstisSiori absfentiam riectidnts',quse ih bbrrilM est iaWdfef&luta, febiVtiritie
flerebi. Aii eriiiri T>BmIiiBsabciferfes"scahaaii taii canit "BcclesiiK
pceria plfeeieridfes.rEtEeciesia ipif&eih lapicSisiiriiia- Et vwacde ihrono exivit, diciris : Laudem dicile
tbr, Jsfedsiabili *t firriio; qiit teriipesiafuiri spferiiai Deo nosirb, etc. Cum boe impefat faciendum, et
iifciiistfs'.Pbiest triola^fetiaujproebritrilifenepoeriafuri) mfetnotai'factum; apptobatam sfervoffffnlaudem.in-
iritelligi. Nath et beatus ignailus retttrr rjixisse pa'S- dicai eleetoruUi. Piisilli, inquit, e't maghi, quia par-
sufiis: c fftinreriiufri bei isuiri, betttarurfi dferitibiis vitas rioft riocet irigenii, crifus cot et JingQa DomtM
mfeTat,rit paliis fbriridtis'eiiiciat. L> laude repleta est.
..Vex cithafmddruhieitdusicbrMm,fefc.DfeiJlis quin- Eluudivi^quasivocem ttibw magnm; et quasi vocem
qUe serisibtis Soriiitri disiuleiai; qriefri "riuriciritfer aquafum mullafuhi, efc. Magria vox canenliuni, ma-
alia deriiuridbrllclt'aii'fefii. At 's'i oTcetfet: QufedvisiiI gna-cordis est devotio; quse muliipiici rfepeiitn lao-
pulchfum; buMu fearibfuiri,iaciri plarium; "odoraiii dis et (ruiiiam impiorum, el gloriam Domini suo-
siiave, guslri 'delfeciahllfe,fJe saecuioliarisiiuf urri est. (. rumqne concelebrat aelernam.
El ohtriis aflifex oiiiriti 'aftis 'nbii inveiiteiur iri ie, Et 4-emiisgloriam •ei, qttia mnemnt mipliw Aghi.
sunt Agni, cuffi Ecolesia Dbmfno in tba-
amplitis, etc. Omnia, inquit, quae ad usum vfeijti- Nuptise
cutiditafem liifriiarise viisfe pe'ffirj'en(, toiiuriiuf ab lamoregni ccelestis sociabitur.
Et uxot ejus prwparavil se. Operibus jusliliaesem-
iiiipiis. Ei 1'dj'e'cilcatisaffi, dicferis: ,
Qtwniiimihercdlbfes tiii erarit principes terfm. ld per insistendo spirituali se convivioet perenni regno
fest, qubniitriiin vtta itta percepisli boria (Litc. xvi). dignam exbibuit. Potest et juxla Evangelii parabo-
Et ih ea sangitis praphelarufh ei iaitcloriiih ihvenlus Jam accipi, quae vjrgines narrat veniente sponso s*r"»
esi, etc. Nuhquid feadem civitas 'occldit ajiostbios, gentes, suas ornare lampadas, id esfc, sua secuffi
qnse et prophetas, aut omnes sanctos? Sed liaecest\ opera numerare, pro quibus seternaiB percipere
civitas quam Cairi rfaifis sui sariguirie fiiiidavii, el. beatitudinem exspectant.
vocavit nominfefilii shi Eiiocb, id csl, posterilatis Et dalum est illi, ut caoperiat se byssinosplendente
suaeoibriis. Naffi sepieiii geriefaiibnes dfescriiilsesuat candide. Dalum est illi factis suis indui. Quo conira,
Cain. In ejus civitatis aedificiumfundilur oiiiiiissmi- impii, qui, juxta Isaiam, telas araneae lextint-, «on
guis justits d saiigiiiiie 'Aliiljusli usqiie ad sanguihem: operientur operibus suis. Opera enim eorura opera
Zachdriw (Matih. xxiii), id est, po"puli et sacef- TJ inutiiia.
dotis. Et dicit mihi: Scribe.: Bealiqui ad nwnam nuptia-
rum Agni vocalisunt. Non ad prandium, sed ad coe-
CAPUT XIX.
iiain vocatos narrat, quia 'nimirura iri fine diei con-
PosthmcaudM quasi voceminagnath tubarum mul- vivium 'ecena est. Qui ergo, linito praesenlis vitae
larum in cmle dicenlium: Alteluia, elc. Hsec nunc ex; tempore, ad reffecfionem supernae contemplationis
parte dicit Ecclesia; tunc autem perfecte «lim dis- veniunl, prolfecto ad cflenai» Agni vooantur.
cessio facta fuerit, el cum aperlius viiidicata. ' Hmcverba verq Dei sunt. Id esl, veraciter evenient
Qum cerrupil lerramin prostitulione suu; etc. -Duo > quae ftitura prsedixi.
nieretricis facla commemoral, quae se videlicel ma- Vide ne feceris. Gonservus tuus sum, el fratrum
is corruperit, el borios .persecufa sit, quibus duobus5 tuorum. Supra dixerat : Ego sum primus el twvissi-
cnncta reor pravorum crimina comprehendil.. mus (Apoc. l). Ostendit ergo aogelum niissnm esse
El iierum dixerunl : Alleluia. EccJesia Dominumi iii figuram Dominiet Ecclesise. Nam et in.line dicit:
snper judiciis ejus indfesinentiaffectu collaudat. Al- Ege Jesus misi angelum meum iestificari tbbis hccciit
leluia enim dicilur Laudate Dominum. beniquei ecclesiis(Apbc. xxn).
m EXPLANATIO APQGALYPSIS. — LIB. III. 190
Mabentiiim mtfhiohium Jesu. Postqua-na Dominus A J exp.osuit justificationes esse sanctorum, juxla quod
Jesus hominem assumptura super cuelr/s elevavit, PsalmistU ait : Sacerdetes lui induantux justitia
arigelus ab bbmirie timiiit adorari, super se videlicet (Psql. cxxxi).
adbrans homineih Deum, quod ante Incarnalionem El de ore ipsius procedil gtadius acutus. Sic et
Doinini ab hbhiinibus faCium, et nequaquam ab an- Isaias : Et pbsuil, inquit, bs meum quasi giadium
gelisprohlbitum esse legimus. acutum (lsai. XLIX).Et Aposfolus : Et gladium Spi-
TesliiiimuUmJesu esl spiritus prophetiw. Quidquid rilus quod estverbum Dei (Ephes. vi).
enim spiritus prophetiae dixif, testimonitim est Jesu, Etipse calcat lorcuiar vini furoris el irm Dei omni-
qui habel testimonium a lege et propbetis-. Ne me polentis. Calcal enim nunc quoque, donec eXtra ci-
fergo, inquit, pro Deo adores, cum illius ego virtuti- vifalem calcet.
bus lestiirioniufn perhibere venerim, Hactenus de Et habel in veslimerilde'itri ifemore suo scriptum :
ruina Babylonis, abhinc de gloria Jerusalem futur-a-. Rex regum et Dominus dominanlium. Hoc esl noinen
Et vidi'c'Shim aperititn; et ecce equus albus, elc. quod hemb superbofuni cogrioscii. Ecclfesiseaufem
Oofhinus quiTest via^ veritas el vila {Joan. xiv),et ribri alrameiilo, sed spiriiu Dfeivivi, in labuiiS'sclli-
cui per pfopbetam dicitur : Quoniam fecisti mirabilia, cfet cordis iriscfibftur (H :Cof. ni). Fferiibie eriim
cogitationes aniicjuas ftdeles, amen (Ihai. xxv) : ad 8I ptisffefitas semihls dfesigbatuf. tlridfe fei ABraiiafti,
debellandas aereas potesiales candidi •corporis* id iie 'pbsteritas ejiis alifenigeriisriaisceretur, ititef sfe
esf, immaculati conscendit sedem. sefvuriique suuiri tfeftiurii ifesiiriirjriiuriiffeniiifadbi-
Et in justitia judical ei yugimt. Judicat ut rex sae- buit. De qub Apostoius tahquari) htbiiuo tfaiifi 'sfeiSeri'
culorutn. Pugnat, quia in suis membris Semper cohr-- suscitahs, aii : tri Chrislo eiiim Je*su'pif Evdtigiiiitm
passus dimicat. egbv%sgeiiui (I rCbr.iv). Potfest*e'tsifciritfeiligi;qiTbi
Oculi aulehi ejus sicttt 'flariitnaignsis. Ocrilos Dei Ecclesia servieridb iii 'Christb fegrifet, fet 'dbniirieiiif
aliquando praecepla dicit, aliquarido spiriium. Lu- abriiiharitiuffi. In vestimenib fetiam iffem'ribriiendfe-
cerna (inquil) pedibus hieis verbtim luum; Domine scfibifur, quia mysterib haliviiatis fei Opeffepayib-
(Psal. cxviu). Et de Spiritu : Ignem veni mitler* ih nis iliius nobis ffiajeslas regniimqae 'abetitiir. Expo-
terram (Luc. Xii). nit in sequentibus quid Ific liabitus tfeiisfeifexeifcittls
Et iri cdpiieejus diudematamittta. In quo facienws sipflicfet, laborein Viilfelicetnovissiirii ceffaffiinis et
"virfutem, in ipso multitudo sanctorum ^cownatuqi gibriairi feghi SequfehliS.
"dicitur bsbere decotem. Ei vidi unum ditgeluin sidhtem in sote, etc. Id fest,
Habens ndriienscriptum quod nemo ttoiiil riisi ipse. praBdicalioriemiri Ecclfesia, qiise quanfb ri)'agispte-
JNtsiipse, ait, quia in -illo est <omwisEcelesia; Vetbi '»"riiitur, iahto iiicet clafius, fetiibetitis iiribiiai.
'
enim Dei perfecta cogniiio illis tnanifestatnrv; qui Dicens oihnibus dvibusfeXLAvfesappellat sanctos,
corpus Gbfisfi et Tnembffi esse meruerunii fjodem in cceli vita degenles : Wicuriqiie 'eiiiittfiiefil ibrptts,
modo et Dominusait: JVemoascendil in ewlum, nisi tliiic corigiegabuhiur'dquitie'('Si&iih. xxiv). QuoS in
qtti de cmlo'descehdiv,Eilius hothinis qui>est in tsmlo Uriutn corpus ffedigeiis, dixfeiiii aquilarri Vblaritfeiii
(Jban. m). ih inerJiocosli.
Et vestiltiseral vesleaspersa sahguine. Yeslis Gbri- Venite, congregamini dd 'ccMhaihmdghdrh'D'e,i,feic.
sli ipro locis intelligi debet. Hic ergo videtur •ipsum Veiiite, inquit, qui esiirltis et sititis jusiifiani
-opusindicare passionis, ut in*qUo albo nativilas in- (Haiih. v), ad epuias reghi veiiiiifi, Ubi, siipfefbbruin
corrupla, in veste sangiiinoleivta mors innoxia, desi- furore represso, divinse jusiitisi»lufefesaiieiriirii.
gnelur. El cdrties equofitm et sMeniiitih iii Tpsis. H6s teor
Ei vocabaturnomen djus VefbuinDei. Quia idem-quii eqifiles Tilbsessfe qtios iri'apei'liori'fe'sigiJlofrifb ctrnira
Iiotho passiirus-ad tempus appatuil; in principio •Deus ; eqini'hiDohilni aibum veriiksedfeScfipsefat.
apttd iOeumeral(yoan.i).Verbumeiiimdiciliir., quia rii- "Elifdi beslidm, ei feges leffw... htl facienduhtpfw-
'hilinsubstanlianaturseejus visibilevel corporeum e"st,, lium, elc. Coena illa Dei quomodo parafa sit expo-
vfelquia per eum omnia condidit Pater. Cujus ad inte-".'*' hit, diabolo scilicfei Ecclesrahi impugnaiite , 'sed
grumnotitia naturaesibi tantum, ul superius ait, et Patri i .vifclb.
cognita est. Pax enim Dei exsuperat omnem senmm; TitSiJifissi'sWhihi dde iii 'sidgnuhi fgnis ardeiuis 'et
(Philipp. IV), id esi, ea pax qua beus ipse sibi paca- 'Mphuris, etc. iidfetbf sTgffficare diabbiuiii fetAri-
lus est omnem creatnrae, sive humanae, sive etiam tifclirisibia taiiio lifajofe quaiififeseifeibsliobiihes vei
angelicae, transcendit inlellectuiii. Sapientise enim difcdiriories pcfeiiiipiectendbs, quaift'6 'graviiis "'festVi-
ejus non est numerus. Nam quod dicitur : El cui; vferiifemfiariiiiiis cbriferfeiiiaYi sulpbiJfels, qbarii ciib
veluerit Filius revelare(Maitk. x)), id est, Filium et, "riibfiiurum'iciu~gladittrueidati. 'Nisi fbiie pfaebcfcii-
Pairem novii, ad moduin creaturae respicit. " •patam lii ebs diviiUiih^ilhiticat SbVetfeibiiferii. 'Qui
Et exercilus qui sunt in cmlo, sequebantur eum in enim non cfediderit, jciihjtthiciiustst (Jddii. 'iif). Sive
equis albis. Id est, Ecclesia in corporibus candidis AiilifciirisffimpaeutlbpfopiifetaiBdiciutriVsive nsefeti-
imitabatur eum, quae propter agonem ceriaminis 'cos intfeiligas. Ndllus feniffitnofialiiiih dufiicispefccai
sui jure nemen accipit exercitus. baereiicis, qui Cliristum ]i6siqiiaiii bbgnoveririt, he-
Vestiti bjfssine etlbo mundo. Quod ipse superius 'ganl
 191 BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. J. — EXEGETICA GENUINA. 192
Et emnes aves saturatm sunt de carnibus ebrum.. A j tigaveris super terram, erunt ligata et m ceelo
Si nunc IsDtabiiurjuslus cum viderit vindictam im-- (Matth. xvi).
piorom, quanto tunc amplius, cum ipsi judici proesens, , Et animas. decollatorum prepler teslimoniiim Je-
tinus cuni eo spiritus efficietur. Possunt autem aves3 tu, etc. Subauditur quod posl hic dicturus est: Re-
etiam immundi spiritus inlelligi, qui de Suoruminter- gnaverunt cum Chrislo mille annis. Regnat itaque
itu satientur. Hanc coenamTychonius sic exponit : Ecclesia cum Christo in vivis et mortuis. Propterea
c Omni lempore comeditEcclesia carnes inimicorumi enim, sicut dicit Apostolus, mbrtuus est Chrislus ut
suorum, dum comeditur ab eis, satiabilur autemi et vivorum et morluorum dominelur (Rom. xiv.). Sed
in resurrectione de eormn carnali opere vindicala. >i ideo martyrum tanlum animas commemoravit, quia
ipsi prsecipue regnant post morlem qui usque ad
CAPUT XX. mortem •pro verilate certaverunt. Quod vero se-
Et vidi angetum.... habentem clavem abijssi, etc.' quitur:
Et qui tton adbraverunt bestiam, etc. Simul dfevi-
Recapitulans ab origine, plenius exponit quomodo
yis et mortuis debemus accipere, qui sive adhuc iu
supra dixerit: Bestia quam vidisti, fuit, el nan esl, et
ascensura est de abyssb, et in interitum ibit (Apbc. , ista mortali carne viventes, sive defuncli regnant
8 cum Christo, jam nunc modo quodam lempori liuic
xvn). J3ominus ergo palerna pfsedilus potestate[
descendit in carnem cum principe mundi bella ge- congruo, per tblum hoc intervallum quod numero
mille signiiicatur annorum.
slurus, atque illo ligato, vasa ejus erepturus.
Cwterimorttiorum nonvixeruntdonecconsummenlur
Et apprehendil draconemserpenlem anliquum, etc.
mille anni. Quicunque toto islo tempore quo agitur
biabolus deorsum fluens interpretatur. Grseceautem
dicitur criminator. Satan, adversarius sive prwvaricu- prima resurrectio, id est animarura, non audierunt
vocem Filii Dei, et ad vitam de morle transierunt,
lor. Draco ergo, propter nocendi malitiam; ser-
profecio in secunda resurreclione, quae carnis est,
pens, propter fallendi astutiam; biabolus, propter in seciindani mortem,.id est, seterna tormenla, cum
status sui casum; Satan , propler obstinationem'
Domino adversandi nominatur. ipsa carne transibunt.
Hmc est (inquit) resurreclio prima. Utique qua re-
Et ligavit eum per annos mille. Id est, ejus pote-
stafem a seducendis hominibus qui liberandi fuerant surgimus per baptismum, sicut Apostolus dicit: Si
cohibens refrenavit. Quam si totam vi vel fraude consurrexisliscum Chrislo, qum sursum sunl qumrile
Sicut enim prima mors in hac vita est
permitterelur exercfere, in tam longo tempore plu- (Coloss. ifi). cum anima
rimos infirmorum deciperet. Milie annos dixit par- «( per peccata, qua\peecaverit ipsa morie-
tuc, ita et prima resurreciio in Jtac vita esi per re-
tein, id est, reliquias mille annorum sexti diei in missionem
quo natus est bominus et passus. peccaiorura.
El misit eum in abyssum. In corda ulique populi Beattts el sanctus, etc. Id est, qui servaverit quod
reriatus est.
persecutoris. Non quia ibi diabolus ante non erat,
sed quia exclusus a credenlibus amplius ccepit im- Sed erunt sancti Dei et Christi. Alia Editio habet,
SacerdoiesDei et Chrisli. Non autem de solis episco-
pios possidere, qui non solum alienantur a beo,
verum etiam gratius odiunt servienles beo. Quod! pis et presbyteris diclum est, qui proprie vocantur
et bominus vi.sibiliterostenditur, cum eum de homi- in Ecclesia sacerdptes, sed sicul omnes Cbristi dici-
nibus in porcos excluderet. mur propter mysticum chrisma, sic omnes sacer-
Et clausit, et signavil super illum ne' seducal am- dotes, quoniam membra sumus unius sacerdotis.
De quibus apostolus Pelrus : Plebs, inquil, sancla,
piius gentes. Interdixit, ei velut signaculo regali
prseclusii, ne seducat gentes, sed quae in vitam de- regale sacerdotium(I Pelr. n).
stinaise sunt, quas antea seducebat, ne bco reconci- Ei regnabunt ctim Chrisle mille annis. Retulil Spi-
liarentur. ritus, cum haec scriberet, regnaturam Ecclesiam
Ppst hmc oporlet eum solvi modicolempore.Tunc nI mille annos, id est, usque ad finem mundi, unde
solvelur, ut sanctus Augusfinusait, quandoet breve posset dubilari. De perpetuo enim regno manife-
, stum est.
leinpus erit (nam tribus semis annis legilur lotis
suis suorumque viribus saeviturus), et tales erunt; Et cum consummati fuerint mille anni, etc. Con-
cum quibus belligerandum est, ut vinci tanto ejus summatos dixil a toto partem, nam sic solvelur ut
impetu insidiisque non possinl. Si autem tiunquam supersint anni tres et menses sex novissimi certa-
solveretur, minus apparerel ejus maligna potenlia, minis. Sed praeter hunc tropum recte diciiur fini-
minus sanctaecivitatis ficielissima palientia probare- tum tempus. Non enim compntandaesunt lam exi
lur, minus denique prospiceretur quam magno malo, guae reliquiae, cum seplingenti ef quot Deusvolueril
ejus tara bene ususfuerit omnipoiens beus. anni hora ab apostolo appellali.sint.
El vidi sedes, et sederunl super eas, etc. Quid in Et exibitel seducet gentes, etc. Ad hoc tunc scdu-
istis mille annis quibus diabolus ligalus est agalur cel, ut in boc prseliumcongrpget. Nam et antea mo-
indicat. Ecclesia enini, quse sedebit in Chrislo su- dis quibus polerat per mala multa et varia seduee-
per duodecim thronos ad judicandura, jam sedet, bat. Exibit enim dic.ium est: in apertam perseculio-
judicans, quaea suo rege uieruit audire : Quwcunqtit iiem de lalebris erumpet odiorum. Porro Gog et
195 EXPLANATIOAPOCALYPSIS.— LIB. III. 191
Magog, vel a parle totum significant, vel, juxia in-.Aprius faclum est quam essent mortui judicati. Ideo
terpretalionem nominum, quse lectum et de tecto di- recapitulavil qttod intermiserat, et exsequitur ordi-
cuntur, occultos et apertos indicant hostes. Et te- nem, dicens:
ctum enim ipsi sunt, quia in eis nunc clauditur et . Et judicalum est de singulis, etc. Significat autem
regitur inimicus: et de lecto ipsi erunt, quando in corpora de terra, et animas de suis locis esse con-
sunt odium. '
apertum erupluri gregandas. Bonas enim morlis nomine, quse lantutn-
Et ascenderunl super lalitudinem lerrm, elc. Non modo solulionem carnis, non aulem et poenam per-
utique a*dunum locum venisse, vel venturi esse si- pessse sunt. Malas aulem inferni vocabulo designai.
gnificati sunt, qtiasi uno aliquo loco coarclanda sil ,Potest et ad litteram accipi, corpora omnia etiam
dilecla civiias, id est, Ecclesia. Quam potius no- quaefluctus absorbuit, vel bellua devoravit, esse re-
mine latitudinis terrse in omnibus tunc gentibus surreclura. Quod Tychonius sic exponit: c Gentes
persequendam, et nec mililiam suam deserluram, quas hic inveniet vivas, ipsi sunt mortui maris. Et
vocabulo maluit intimare castrorum. mors et infernus dederunt mortuos suos, ipsae suni
Etdescendil ignis a Deo de cmlo, et devoravitebs. gentes sepultse. > Cum autem dixisset: Et judicati
Non exlremum pulandum est id esse supplicium, sunt singuli secundum opera, breviter subjecit quo-
sed ignis potius invidenlise quo cruciabitur, adversi- S modo et mors infernus missi sunt in stagnum ignis.
tas de firmitate sanctorum. Firmamenlum esl enim Diabolumdicit et suos, quem supra in equo pallido
ccelum. Hic est ignis qui exiil ex ore testium Dei, et sedenlem infernus sequetur. Repelit enim quod
devorabit inimicos eorum. Nam in novissimo die non evidenlius prseoccupandojam dixerat. Et diaboius,
super eos pluet ignem, sed congregatos ante se et qui seducebat eos, missus est in slagnum ignis et
judicatos mittet in ignem seternum, de ,'quo et hic sulphuris. Quod vero ibi obscurius adjunxeral, quod
subdilur : fetbeslia et pseudoprophefa, hic apertius edisserit.
El diabblus, qui seducebat eos, missus est in sta- Et qui iwn est inventus in tibro vitmscriplus. Id est,
gnum ignis et sulphuris, etc. Id est, diabolus ultimo qui non est judicatus a Deo vivus. Unde mihi rectius
judicio in ignem mittelur aelernum, ubi et omnes dicere videnlur, qui supra libros apertos conscien-
quos praemisit, id est, maxima pars impiae civitatis. tias singulornm et opera palefacia interpretantur.
Beslia quippe pro locis accipienda est, nunc diabo- Librum autem vitae prsescientiam Dei (quse falli non
lus, nunc Antichristus , nunc ipsa civitas impia. potesl) de illis quibus aeterna dabitur vita, in quo
Potest autem ignis nomine de ccelo descendentis snnt scripli, id est ante prsecogniii. Finilo judicio
etiam repenlinus impiorum inleritus designari, cum quo malos vidil damnandos, restatut ctiain de bonis
Dominus adveniens interficiet Anliciiristum spiritu C dicat.
oris sui (II Thess. n). Exponit lalius quomodo judi- CAPUT XXI.
cante Christo diabolus cum suis sit missus in ignem. Et vidi ccelumnbvumet terram novam, etc. Isto fiet
Et uidt thronum magnum candidum, etc. Eum »se •rdine, quod superius prseoccupando jam dixit, vi-
dixil in throno vidisse sedentem, a cujus aspectu fu- disse se super thronum sedentem, cujus a facie fugit
gil terra et ccelum. Peracto quippe judicio esse de- coelumet terra, judicatis videlicet impiis. Tunc fi-
signant ccelumef terra, cum iucipit esse cce luro no- gura hujus mundi supernorum ignium conflagralione .
vum et lerra nova, mulatione scilicet rerum non praeteribit, ut, ccelo et terra in melius comroulatis,
oronimodo inleritu earum. Prwteril enim figura hu- incorruptioni et immorialitali sanctorum corporum
jus mnndi (I Cor. vn); non dixit el substantia. Ea- congrua utriusque commuiationis qualilas conveniat.
dem namque in melius commutanda esse creditur. Quod aulem ait:
Et vidi morluot magnos et pusillbs slanles in con- Et mare jamjton est. Ulrum maximo illo ardore
speclu throni. Cum enim sedefit Filius hominis in siccetur, an et ipsum in melius vertatur, non facile
sede majestatis suse, tunc congregabuntur ante eum dixerim. Coelum quippe iiovuin et terram novaro ,
omnes gentes. non autem et mare novum futurum legimus. Nisi
Et libri aperti sunt, etc. Alia Editio .habet: Qui forte ut assolei prophetica locutio propriis verbis
est vilae uniuscujusque. Libros ergo apertos Tesla- Iranslata miscere, turbulenfam hujus sseculi vitam ,
inenla Dei dicit. Secundum enim utrumque Testa- quse lunc cessabit, maris nomine figuravit.
menlum judicabitur mundus. Libruro vitae uniuscu- Et civitatem santtam Jerusalem novam, etc. De
jusque memoriam dicit gestorum nostrorum, non coslo descendere isia civilas dicitur, quoniam ccele-
quod librum habeat commemoratorium, occultorum stis est gratia, qua Deuseam fecif. COmposiiamsicut
cognilor. sponsam et ornatam viro suo ; esi enim allera Jeru-
Et judicati sunt mortui ex his, etc. Id est, ex Te- salem, quac non viro suo ornatur, sed adullero.
stamentis judicati sunt secundum quod ex eis fece- Ecce labemuculum Dei cum hominibtts, elc. Ipse
runt, aut non fecerunl. Possunt etiam libri, facia Deuseril eleciis setermc bealiludinis praemium, quod
justorum inlelligi quorum dum ex comparatione re- ab eo possessi possidebunt in aeternum.
probi damnantur, quasi in expansione librorum le- Ei abslergetDeusomnemlacrymam ab oculis eorum.
gunt bonum quod agere ipsi noluerunt Tania illius civiiatis et tam celsa de Dei munere cla-
Et dtdit maxemortuossuos, elc. Hoc procttl dubio> ritas apparebit, ut iiulla remaneant vesiigia vetu-
 tSS BEDJI VENERABILISOPP. PARSII. SECT. 1. — EXEGETICA GENUINA. lf/C
statis. Quaridoquidemet corpora coalestis incorruptio AChristus
. est, qui ail: Claritatem quam dedisti miln,
sublimabit,- el mentes seterni Regis pascet intuifus. dedi eis (Joan. xvii).
Et mors nltra nen erii, etc. Prsedixerat enim mor- Tanquam lapidi jaspidi, sicul cryslalium. JaspMi,
iem in stagnum ignis missam. Nam etiam sic eadem pro candore Virtutum ; crystallo, pro interna meniis
potest senfenlia iutelligi," ut, sancla civitate novis- puritate el ftdenen ficla (I Tim. i).
simo judicio glorififcata, dolor, luctus, et mortaiitas Et habebalmurum magnum et altum. ld est ine-xpu-
tantum in gebenna remaneant. gnabilem fidei, spei, charitatisiiue firmitaiem. Po-
Ei dhit tnihi. Scribe; elc. Et dixit mihi : Factum tesl el ipse Doininus Eoclesiam undique protegens ,
esi. Haeccredi oporlet, non exporii, praesertim qiiia murus magnus intelligi, de quo et Isaias ait: P-one-
sic dicit fiactumesse de praeterito, ut dubitare qufem- lur in ea mmus el antemurale (Isai. xxvi) , id est,
quam non sinat de fultiro. Domini protecfio et intercessio sanctorum , qui iier
Ege sum Alpha; etc. Sicut in initio libri boc se faciiint ei docendo ad corda credentium.
esse-testalus est, ita hoc tertio oportuit repeli, ut Habens porlas dubdecim,. Hae porlae aposloli sunt,
negueanteeum Deus, sicut Isaias dicit, nec posteum qui suo vel scripto vet opere cunclis primordialiter
«redatiir alius (Jsai. xun). Ei quia de iine mundi gentibus Ecclesise pandebant inlroitum.
sermo est, potest ipse saeculi cbnsommator qui B El in portis angulos duodecim. Doctores scilicet
Crfeatofdiclus intelligi. apostbloriim: vesligia fidei et verbi mysterio se-
Ego sitienti dabe, ete. De hoc fonte irrorat nunc quentes.
credentes iri via, qufemvincenlibus uberiim baurien- El nomina scripta, etc. Memorinm veterum pairnni
dum pfsebelin patria. Utrumque autem gralis. Gratia significat prsedicatorum cordibus insitam. Cnde et
enim bei vita, seterna Cbristo Jesu Doiriino riosti-o. pontifex tabernaculum ingressurus rriemoriale patrum
El de pteniludine ejus oinnes accepimus, gratiampro_, in rationali pectoris ferre jubelur.
gratia (Jaan. )). Ab orienie portm tres , eici Hac tam solerli reor
Titiiidis autem, elincredulis, el execralis, etc. Blan- descriptione portarura, duodenarii niimefi voluit in-
dis semper, ad cauielam insinuandam, austera per- dicare mys.lerium, quo idcircb vel summa apostolo-
iuiscet. Sic et psalmus cenlesimus quadragesimus rum , vel Ecclesiae sit figurala perfectio , quia per
quarlus cum gratiain miseralionum Domini abun- eam orbi quadrato sanclse Tririitatis efat fides inti-
danler intimaret, repente districlum ejus jiidiciiim manda.
, infert, diceus : Gusfodit Dominusomnes ditigentes se, Etmurus civitatishabens fnndatnenla duodecim,etc
et^omnes peccatores disperdet (Psal. CXLIV).Timidos Quod sunt poriae, lioc fundamenta; quod civitas, lioc
autem conjungit incredulis, quia ille limet expeririJ ** murus. Possunt autem et patriarchse fundamento-
periculum ceriaminis, qui dubilat de praemio vin- ium vocabulo designari, qui nomina in sfe apostolo-
centis, rum, id est, figuram, lenrierunt. Per illos emm fun-
El omnibus^mendacibus pars eril in slagno ardenli. dainenta hsec civitas , quamvis per aposfolos ; quasi
fts.ten.ditmulla esse jgenera mendacii, sed pericuio- per porlas, latius sit crediluris aperla iiaiionibus. Et
sissimum et maxime detestandum est quo in reli- nolandum fundameiita, cnm pluraliler dicaniur,
gioo.em.peccatur, de quo supra. Dicunl, iiiquit, se doctores ve! viitutes Ecclesise,cum vero singulariler,
Judaeosesse, et non sunt; sed meniiuntur, sunl eniffi ipsum significare Dominum, qui est fundameiitum
s.ynagpgaSatanae. fundam.eiitor-um.
Et venk unm de seplem angelis, etc. Praedicalores Et qui loqiiebaiur mecum, elc. Christus qui est
iidem qui plagam septenariam, id est, universalem sapienlia Dei (7 Gor. i), attingens a fine usque ad
irfogant impiis, Ecclesiae quoque fulura gaudia pan- finem foriiter,et disponens omriiasuaviler (Sap. viu),
dunt; . sanctam meiitur civifatem. Quia omnia in numeio ,
teni, ostendam tibi sponsam uxorem Agni. Spon- et mensura, et pondere coristifuens, unicuique !ide»
sam et uxgrem dicil Ecclesiam, quse, immaculata Jv lium spirilualium distribuit dona graliarurri. Pos-
permanena, spirimales semper Deo fllios generat. sunt et Eccifesiaedociores corpore fragiles, nienle
\7el quod nunc Deo desponsata, lunc ad immortales cfelestes inielligi, qui merita solerler exaffiinent sin-
est perducenda nuptias. '
gulorum.
i Et sttstulit me in spir.ilu,in montem magnum e' al- Et civilas in quadw posita est. Idcirco civitas in
tutn, etc. Post ruinam Babyionis civitas sancla, qnae quadro pnsiia et ex omni parte sequali dicitur di-
spunsa est Agni, supra moiiteni posita videiur. Lapis mensione iocata , quia nulla sinilur inaequaiiiate 110-
eniffi prsecisus de monte sine manibus comminuit lari. Perfectum enim secundum aposlolum esse, id
simulacrum glbrise mundanae, et Crevit in montem est, sapere , pacem habere,' vefe est in solidilale
magniim, orbemqufe implevit universum (Dan. n). quadra subsisiere.
Dfiscendenlemde cbzloa De*, habenlemclariiatem El mensus est civitatemper stadia duodecim. Id est,
Dei. Tunc enim amplius decora videbitur, quando Ecclesiam fide factisque conspexit, vel doiiavit esse
per Spirilum qub ejus sponsus creditur concepliis et perfectam. Quatuor enim principalium pferfectio'vir-
genitus, imaginem plene ineruit porlare ccelesiein. tutimi fide sanclae Trinitatis s.ubliioata,qiiasi riumero
" '
Luniea ejus simite lapicli prelioso. Lapis preliosus denario dignitaiem componit Ecciesise.
197 . EXPLANATJO APQjeALjESJS. - CIB. IJl>, 198
Lbiigituao,et tqlitudo et aliiludo ejus mqualiu,stmh 4. P-WfeWph.ixi, et qttq$i coetunxcurn s.erenum est
Hsecest illa soliditas veritatis invicta;, qua Ecc]esia; (EfP9,4., xxiy). E^echiel, qupqu.edic.it quod. locus in
longitudine fidei, latiiudine charilatis, allitiidine spei, qu,p thrp,o,U,s Dei.sjt sapp.hjri babeat sin)i.lil.udiiiein;
subnixa, circumferri non sinitur omni venjodoctrifl» et gloj;ia DoJJ)inii,n jipc c,qlprecon.sistat,, qu.i portat
(Ephes. iy)„ quarum si unam mjnus, habugrit, per- iffiaginen) supe/qcejesiis,, ut -jui, talJs. est, cum
fecta Ecclesiaestahilitas non erit, possjt dicenq : N.ostra quteni conversatib in
A.p.p,s,loIo
Et mensus est muros ejtts cevlu.W: quadr.agbitq qm* cmlis.esl(Phil.ipp.. m), Qtij.ra,di,isperpussus solis, ar-
tuor.mbitiorum. Haecsumma qiiad^aturarn d.uoden^rii dejhte.ra ex se emi,ttit fulgprem. Quia ccelesiibus
mimeri continet (duodecies enim djtiodeni,. ceniuni se,mper inlentus, s.a,nctp,rpmauinius.,, d.iyini liiniinis
quadraginta quatuor iiunl), significans. et jpsa slabi- qpptidie ra,d'i? innpvalus, compunclior qqpdsimmodo
lem civilalis sanctae perfectionem. atque ardenlior aeterna.g,ei;guipit,aiiisqije,ipquirenda
Jftnsura hmnims quw esl angeli. Ex honjjplbjis suadef, Nam qupd, ip mar] fiubr.p reperiri dicitur,
enim conquisrta constet Ecclesia, etCluisti pro.mjsr Signjficatper bomini pa|sion§nj et sacrj baplisraaiis
sioitibus sublimaia, sequalitatem sperat angeforum. layacrum, ment,es raprlal.Ium;ajtj pr.sesumendacceles-
Quantum autem ad lilteram , significavil sibi ange-r tia s.ublimiier erigi.
lum in hominis apparuisse figura. »' Tenittm chalcedbifius. Clialcedonius quasi ignis lu-
Et eral slruclura inuri ex lapide-jaspide. Hoc esl cernse pallenli specie renjtet, et Ijalje". fulgQrem
quod PetTus apostolus ltortatur : Et vos lanquum sub dio, non. in dpmo, Quo.demonstraniur h,iqui coe-
tapidet vivi supermdificamini domos spiriluates (I lesti desiderio subnixi, horoinibus lamen latcnt, et
Pelr. n). quasi ni abscQndilo, jejuniuro, eleemosynaspreces-
Jpsa vero civitasaurum mtmdum similevitro mundo. que suas, agunt. Sed cum, vel doctrinse, vel aliis
Ecclesia auro figuratur , quse in candelabris aureis sanctorum usibus in seryitute , ad publicum proce-
et pbialis proptef sapientiae cullum saepecompta de- dere jubentur, mox- quid fulgoris intus gesserint
scribitur. Vilrum aulem ad fidem veri retulit, quia. ostendunl. Nam quod sculpturis resislere, radiis au-
qnod foris videtur, hoc est et inttts, et nihil simula- tem solis ictu, vel digitorum attritii si excandeat, pa-
lum est et non perspicuum in sanclis Ecclesiae. Po- Jeas ad se rapere dicitur, taljbus merito congruit qui,
lest et ad illud tempus referri, quo sibi invicem co- a nullo suam for-liludinem.vinci per.naittenies, ipsi
gilaliones in alierulrum perspicaciter declarantur. potius fragiliores qupusque in sui luminis aidorisque
Fundamenla riiuricivilatisomni lapide pretioso bf- jura conjungunt. De quorum uno dicilur: Itle erat
ttata. Variorum nominibus Japidum , vel species vir- ( tttcerna ardeifset luceif$ (Jaan. v). Ardens videlicet
'
tutum, vel ordo, vel diversifas, indicatur , quibus amore, lucen&secmone. Luiiien eniin virtulum sua-
tota Jerusalem ccslestis exstruilur. Diffieileenim est rum inlernaj charitatis oJeo, ne deficiat, semper
singulos cunclis florere virtutibus. Denique Isaias, refovenl. Elquodapud Nasamonas:,.quae estjEihio-
ciim ejusdem eivitatis ornatum describeret, dicens : piaa provincia, naseitur, indicat eoS sub. ardenti
Ect-eegb sternam per ordinem taptdestuos , el fundabo fervore dileclionis , fama lainen obscura quasi ni-
tein sapphiris (Isai. uv), et reliqua, stalim quasi ex- granti cute sordere.
ponens subjecit: Eniversos filibs lUbsdoctos a Do- Quartum smaragdus. Smaragdus nimise viridilatis
mino (Ibid.). est, adeo ut herbas virentes , frondesque et gem-
Fundumentumprimumjaspis. Jaspidura multa sunt mas superet orones, inficiens circa se viriditate re-
genera. Alius enim viridis coloris , et tinctus quasi percussumaerem, qui meritoet viridi pr-oficitoleo,
floribus apparet. Alius smaragdi habens similiiudi- quamvis natura iiiibiiatur. Gujus genera pltiriina ,
nem , sed crassi cojoris, quo omnia pliantasmata sed nobiliores Scyliiici. Secundum locum tencnt
fngari autumant. Alius nive et spuma marinorum Baclriani. Terlium ^Egyptii. Significat autem animas
fluctuum quasi mislo colore obrulilans. Per jaspidem fide semper virentes , quae quo.magis adversilaie
, ergo fidei viror immarcescibilis indicatur , quse do- p saeculi, quam frigora Scythiae designant, tentantur ,
minicse passionis sacramenlo per undam baptisma- eo amplius hsereditatem immarcescibilem et seler-
tis imbtiitur , atque ad omnes spiritualium gratia- nam conservatam in ccelis et merite concipere spe-
rum flores proQcientibus meritis instruitur. Hanc Tando, et in proxiinos salagunt spargere prajdieando.
effim qui babuerit, vanos timores fugat, monente Qu;e etiam calice Dominicaepassibnis, et internae
bealo Petro apostolo : Adversarius vester diabolus pinguedine charitaiis, quaeper Spiritum sanclum da-
tanquam leo rugiens circuil, qumrens quem devoret, . lur , ad conlemptura mundi proficiuni. His quoque
cuiresislile fories in ftde(I Pelr. v). El potest cum ejusdem lapidis patria tellus pulcherrima ratiohe con-
sponsa dicere : Dileclusmeus candidus el rubicttndus gf uit. Tellus locuples , sed inhabitabilis. Nam cuni
(C.dnt.y). Unde merito ex hoc lapide et hic sfructura auro el gemmis affluat, gryphes tenent universa ?
muri, et apud Isaiam propugnacula ejusdem civita- alites ferocissimi, vel polius ferae volantes. Sunt
iis muniunlur pariter eiornaniur. enim quadrupedes, et corpore quidem leonibus,
Secuitdumsdpphirus. Hujuslapidis colorem pariter capite vero et alis aquilis similes. Arimaspi cum his
et sacramenium Moysesexposuit, cum Dei habiliim dimicant, qui uno oculo in fronte media fcrunfur
describens diceret: Sub pedibus ejtts quasi opus ta- insignes, ut accipiant hos Iapides , mira cupiditate
 199 BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 260
et feris rapienlihus, et Arimaspis cuslodientibus. A cife figurantur hi qui, inlelleclu supernaa veraeqne
Hanc enim lerram virtutum tbesanfis abundantem, sapienliae fulgentes, verba exhorlaiionis in prexi-
adierat Psalmista, cuni dicebat: Ecce elongavi fu- mos, vel eiiam virttitutn signa, quasi scintillas ignis,
giens, et mansi in soliludine (Psal. LIV), id est, a effundunt. Quorum, ut Arator ait:
mundi illecebris animos elongando sublraxi. In hac Mentibusiristatamor,sermonibussestuatardor,
contrarias slbi bestias offenderal, cum imprecans quod quia solo spirhualis gratiae munere geritur,
ail: Mttta efficiaritttrlabiq dolosa , quw loquurilurad- tleceiitissime septimo fundaraenlo chrysolithus inest.
versmsjttstum'iriiquitatem in sttperbia el contemptu Septiformi enim ssepe numero solel Spiritus sancti
(Psal. xxx).in hac quoque gazas desiderabiles inve- gratia figurari, de quo supra dicifur : Et a septem
nire se manifestat, cum admiratione delectabili sfecu- spiritibus qui in conspectuthroni ejus sunt (Apoc. i).
lus adjungeret, dicens : Quam mdgna muliitudo'dttl- Cui sensui consonal cliam hOc quod ejusdem lapidis
cedinis lum , Domine , quam abscondisliiithenlibusle genUsquoddam caerulei viridisque coloris invenitur.
(Ibid.), et caetera usque ad finem psalmi. Conlra Unde et apud Hebraeos, a rriarinicoloris similitudine
hujusmodi alites semen divini verbi nobis praeripere tharsis appellatur. Viror quippe ad iritegritatem fidei,
anhelantes', quique sanclorum invigilant simplici ° quae iniiium sapientiae dicitur, aqua vero tropice ad
per ccelesle desiderium intentione , quasi uno oculo Spiriium sancium pertinet, Domino attestaule qui
admirandi, ut gemmam fidei caeterarumquevirlutum ait : Qui credil in me, sicut dicit Scriplura, flumina
invesligafe et effodere queanl; Quo enim quseque de venlre ejus fluenl aqum vivm- Roc autem dicebat
virtus celsiorest, eo pauciores habet culiores , gra- de Spirilu, quem accepturi erant credentes in eum
vioremque ab immundis spirilibus persecutionem (Jcan. vn).
lolerat, qui velut gryphes horrendi meritorum de- Oclavum berillus. Berillus est quasi consideres
jectione terrestres , sed superbae meniis altiludine aquam solis fulgore percussam, rubicundum ac de-
Volucres, divitias spirituales non sibi ad usum pos corum redderecolorem. Sed non fulget, nisi in sex-
sidere , sed hominibus auferre indefesso labore de- , angulam formam poliendo Dguretur. Repercussus
certant. Et-qtiia tania fidei sublimitas per Evange- enim angulorum splendor illius acuilur. Significat
liura mundo innotuit, aple, propter quatuor Evan- aufem liomines ingenio quidem sagaces, sed amplius
gelii libros , quarto loco smaragdus poniiur. supernse gratise iumine refulgentes. Nam quod aqua,
Quinlum sardonyx. Hic-ex onyche candorem, ex sensus aliitudinem designet, Salomon testis est, qui
sardio ruborem trahens, ab utroque nomfensardo- ail : Aqua profunda verbaex oreviri (Proverb. xvnt).
nychis accepit. Sunt autem genera ejus plurima. Sed noti est perfecti fulgoris vel humana vel etiam
Alius enim terrse rubrse siraililudinem tenel. Alius , divina sapientia, nisi operum quoque el consumma-
quasi per huraanum unguem sanguis enileat, bico- tio subnectatur. Nam senario saepenumero perfectio
lorapparet. Alius tribus coloribus, subterius nigro, designalur aclionis, maxime cum in hoc numero
roedio candido, superius roinio, consistit. Gui com- mundi hujus sit opus consuinroalum. Quodque te-
paranlur homines, corporis passione rUbicundi, nentis manum adurere dicilur, procul dubio palet
spiritus puritate candidi, sed mentis sibimet hu- quia quisquis sancto viro conjungitur, ejus nimirum
militale' despecti, cum - apostolo proleslantes : Etsi boriaeconversationis igne recrealur.
exterior homo noster corrumpitur, sed tamen inte- Nonum topaxius. Topazius lapis quantum inven-
rior renovatur de die in diem (II Cor. iv). Et ilerum: lione rarus, lantutn niercium quantilate preliosus
Nihil milii consciussum , sed non in hoc juslificatut est. Qui duos habere fertur colores : unura auri
:tum (1 Car. iv). llemque Psalmisla : Quanquam in purissimi, et alterum aetherea claritate relucentem.
imagine Dei ambulet henw (Psai. xxxvm), id est, Pinguedo rosea, verecundaquepuritas, vicinus lapidi
de virlute mentis, tamen vane coniurbabiiur(lbid.), chrysopraso magniludine vel colore, quia maxime
id esl, de infirroilate carnis. Quae quoniam et pas- lampas curo solis splendore percutitur, omnium
sio in corpori.s infirmitaie versatur : Qui enitn occi- JJ gemmarum superans pretiosissimas clariiates, in
dunt corpus, animamnon possunl occidere(Luc. xn); aspectum suum sihgulariler provocans oculorum
et humilitas de ejusdem corporis fragilitate descen- cupidissimam voiuptatera". Quem si polire velis,
dit, cum dicilur : Infelix ego homo , quis ine liberabit obscuras; si naturae propriae relinquas, irradiat.
de corpore mortis hujus (Rom. vn). Recte sardpnyx Hic regibus ipsis fertur esse mirabilis, ut inler di-
quiiito fundamento inserilur, nam corpus noslrum yiiias suas niliil se simile possidere cognoscani.
quinque sensibus subsistere certum est. Cujus pulcherrima nalurae qualilas conlemplativaj
Seiclum sardius. Sardius, quiex integro sanguinei vitsedecori diguissime comparatur. Hanc enim reges
coloris est, martyrum gloriam significat, de qua sancti, quorum cor esl in manu Dei, cunclis bono-
dicitur : Preliosa in cbiispectu Dbmininwrs sando- rumoperum diviliis, universisque virtutum gemmis,
rum ejus (Psal. cxv). Meritosexlo loco positus, cum merito prseferunt, in eam maxime purse suacmentis
Bomious noster et sexta aetale saeculi incarnatus, el iniuilum acieinque dirigentes, tanlo ardentius cce-
sexla feria sit pro lolius mundi salute crucifixus. lestis vitse dulcedinem animo coiuplectentes, quanto
Septimum chrysoliihus. Clirysolithus lapis quasi frequenlius supernse gratiae fuerint splendore reper-
aurum fulget, scintillas habens ardenfes. Cujus spe- cussi. Habent ergo sancti viri aureum colorem ex
 20i - EXPLANATIO APOCALtPSlS. — LlB. 111. 1S>2
internse flamma charitatis, habenl el aelliereum ex A Quibus omni custodia discretioiiis cor servare . prae-
supernse coniemplatiorie dulcedinis. Qui saepe prae- cipitur, ne vel liiinia sensus subtililate callentes,
sentis saeculi lurbine, velut attiilu limse, vilescit. altiora se quserere et fortiora se scrulari audeant
Non eniin facile polest animus uno eodemque rno- (Eccli. m). Gloria enim Domini celare verbum, id
nieiito terrenis labqribus, aerumnis, curisque et do- esl, caute de Deovel homine Chrislo philosophari;
loribus, angi, et iJla ccelestis vilae gaudia, trariquilltBi vel rursum desidia lorpenle ad infirma fidei initia
niemis statu delectalus inlueri; quin polius ingemi- afque elementa exordii sermonum Dei relabantur.
scendo proclamat : Turbaius est, iuquiens, prm irai Quin potius via regia gradientes, a dexteris et a si-
ecnltts meus, inveteravi inler emnes inimicos meos nisiris per arma justitiae lulaii procedant (II Cor.
(PsaL yt). Quod vero in insula Thebaide, quae To- vl), aptaque temporis observantia cum ccelo faciem
pazion appellaiur, unde et ipse nomen accepit, inve- ninlantes, suis inspectatoribus dicant : Sive enim
niri dicitur, dupliciler intelligendum est, quia et ille menle excedimusDeo, sive sobrii sumus vobis (U Cbr.
prsccipue,.id est, jEgyptiorum regiones, monacho- v). Quasi hyacinthus nubilo circumdalus, loquitur :
rum gregibus abundent, et quicunque Soli justiiiae Non angusliamini in nobis, angustiaminiaulem in «i-
vicinus habitaverit, setherei nimirum Juminis fulgore . sceribusvestris(II Cor.yi). Et iterum : NiliU enim
coloretur. Et pulchre sicut in octavo ordine aciivaj. B jttdicavi mescireinlex vos, nisi ChristumJesnm, et hunc
vllse perrectio, sic in. nono speculalivae suavitalis crucifixum (I Cor. n). Et quasi in serena luce.visus
geroma ponilur. Sive quia nnvem ordines angeio- ail: Sapientiam aulem loqtiimur inter perfecios[Ibid.).
rum, quorum vitam imiialtir, in Scriptura sancia- Duodecimumamelhistus. Ameihistus purpureus est
reperiantur, sive quia aperfectaebeaiiindinis denario permisto violaceo colore, et quasi rosaeriilore, quas-
uno tantum, ut ita dicam, gradu mortis abest. Cui damque leniter flammulas fundens, sed et qoiddam
summo desiderio propheta suspirans aiebat : Ideo iii purpura illius non ex toto igneuin, sed quasi vi-
dilexi mdndata lua sttper aurum et lopazton (Psal. num nibens, apparet. Purpureus ergo decor cceleslis
cxvni), id est, super omnem probatae actionis clari- regni habitum, roseus vero atque yiolaceus, humi-
tatem, superque omnem, quae in hoc saeculo fieri lem sanctorum verecundiam preliosamque mortem
potest, «oritempraiivi gaudii sublimiiatem, dulcissi- designat. Quorura videlicet mens principaliter in
mo mandatorum luorum delectabat amore. Quorum summis erigitur, eiiam cum extcrius perpeti abjecta
primum et maximum esl: Diliges Dominum Deum cernuntur, Domiriici semper inter adyersa memores
tuum ex toto corde, tota ariitna, tota virtute (Siatth. promissi: Nolite limere, pusitlus grex, quiq compla-
xxu), quod non nisi in illo coelestis regni ciilmine ad ^, cuit.Palrivestro dare vobisregnum (Luc. xri). Quique
integrum perfici posse certissiniuin est. llanimam cliarilalis non adse lantum invicem, sed
Decimuin chrysoprasus. Chrysoprasus est, viridis ad ipsos etiam persecutores spargentes, posilis ge-
aureseque commislurse, quoddam eiiam purpureum nibus implorant: Domine, ne slaluas illis hocpeccar
jubar trahens, aureis inierveriientibus gultis. Nasci- tum. Atque inter calicem passionis biben.dum, iliius
tur autein in ltidia. Qui significat eos qui viridilalem potius vini quod laelificat cor hominis jugi recorda-
«ternse patriae, perfectae charitatis fulgore prome- lione debrianlur(Psal, cin), quod Dominusse novufn
reiites, eametiam casteris purpurea roariyrii sui luce cum discipulis suis in regno Patris bibiturum esse
patefaciuni. Qui, quando in eoquod prseseiitemvitam promisit (Mailh, xxvi). In jaspide ergo fidci yiridi-
despiciunt, selernam gloriam praeferuni, Doinini in tas. In sapphiro, spei CGelestisaltitudo. In cltalcedo-
carne apparentis exempla sequuniur, jam velui in nio flaminacliaritatis iotenue figuralur. ln smaragdo
india, id esl, prope solis orlum, merilorum suorum autem ejusdem fidei fortis inter adversa confessio.
fulgorem ostendunt. Et quia velut Sol in regno In sardonyche, sanclorum inter virtutes humilitas.
Patris fulgere, regique suo, cui nunc compaliuntur, In sardio reverendus martyrum cruor exprimitur. ln
luuc conregnare desiderantes exspeclant, jure • in chrysolitho vero spiritualis inter miracuia praedica-
decimo loco sunt positi. Per denarium enim quo p tio. In berillo, praedicaniiurn perfecta operatio. In
Domiuicaevirieaeculloresremuneranlur, seterni Regis topazio, eorumdem ardens contemplalio monstraitir.
percipienda iinago iiguratur, ubi quod in nono gradu Porro in chrysopraso, beatorum marlyrum opus
non polerat, perfecta dilectione Dei et proximi per pariteret praemium. In hyacintho, doctorum ccelestis
omnia Decalogus implebitur. ad alia sublevalio, el, propler infirmos, liiiniilis ad
Oiidccimumhyacinlltus. Hyacinthtis in ^thiopia ; huinana descensio. In ametbyslo, ccelest.is serbper
reperiwr, caeruleum colorem habens ; optimus qui. regni in humilium animo memoria designatur. Sin-
nec raruS est, nec densitale oblusus, sed ex utroque gulique lapides preliosi, singulis sunt fundamentis
temperamenio lucei, el purificaium suaviter florem depulati. Quia licel omnes perrfecii, quibus civilas
trahit. llic auiem non ruiilat sequaiiter, sed ciiini Dei nostri in monte sancto ejus ornatiir atque fun-
facie coelimutalur. Sereno enim perspicuus aiquei dntur, spirilualis gratise sinl luce lulgenlfes, alii tamen
gratus est, nubilo coram oculis evanescit atque mar- per Spirilum datur sermo sapientim, alii sermo scten-
cescit. Indicat autem animas ccelesti semper inten- lim, alii gralia siutilaium, aliigenerq linguarum,alleri
tionideditas, alque angelicaequodammodo, quanlumi fides in eodem Spirilu, etc. (/ Cor, xn). Cujus arlifex
mortalibus fas est, conversationi propinquanles. et conditor Deus, qui est fundamenlum fundamen-
' '
PATBOL.XCUI. 7
«203 BED^E VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 204
lorum, et pro nobis etiam ponliifex fieri dignatus est, A Et afferent glbriam el Iwnbremgenlium in eam. Eo
ut proprii sanguinis hostia ejusdem mcenia civitatis quod ex omriibus gentibus sit congreganda.
abluefet pariter atque riedicaret, omnia qusecunque Nec ihlrabit in eam aliquid ccinquinatum,etc. Illius
habet Paler, propria poSsidet.Unde in peciore summi tempbris descfibit Ecclfesiam,quando , jam malis de
pohtificis' iiderti lapides et ipsi patriareharum nomi- medio segregatis, soli cum Christo boni regnabunt.
riibus inscripli jubebantur" imporii, ut puleherrimo Sed etnuncomnis immundus elmendax non est in
mysterio paridalur, omnia spiritualia chrismata quae Ecclesia, nec videt lumen civitatis Dei qui eam odil,
singuli quique sanctorum virilim et ex parie perci- quia tenebrae excaecaverunt oculos ejus.
piebant, in mediatore Dei ot honiinum homine Jesn CAPUT XXII.
Chrjslopafitetet perfecte fuisse cbmpleta. Ilsec de Et oslendit mihi fluvium aquw vitw, etc. In fluvio
iapidibus pretiosis copiosius fortassis quam comraa- vitae civitatis medio meaufe nori adhuc celebratio
licuiri interpretandi genus decebat videor exposuisse. indicilUr baptismi, sed fruclus jam illius revelalur
Nccesse fenimerat eorum naluras patriamque dili- sacramenli. Modo enim Ecclesia seminat in Spiritu,
genfer exponere, deinde sacraffientum invesiigare ul lunc de Spirilu metat vitam selernam (Galat, vi).
sblertius, sed et ordinem numerpsque prosequi. Et ex ulraque parie flumiiiis lignum vitw. Lignum
"* vitae circa fonicin vitae cernitur. Quod sive
Quaniuravero ad ipsam rei profundilatem perfinet, gloriam
videor mihi pcrpauca, et lisec brevlter strictimque sanclae crncis, sive DoffiinumChristum inlerpretaris,
dixisse. Leclbremque supplex obsecro ut si recto me jam et anle baptisma revelatum in Veteri Testamenlo,
traffiiie viderit incessisse, agat Deo gratias. Sin vero et nunc, bapiismaiis clarescente mysterip, ccelesti
secus quam volebam evenisse deprehenderit, errori fruclu sanclos iinbuit. Non enim aliud nomenest sub
meoveniam inecum a Dbmino deprecetur. Sed haec cceiqdatum homihibus, in quo opbrleal nas salvbs fieri
JiacteniiS; videamus et reliqua. (Act. iv). Idemquippelignum, quod Joannes inaurea
Et dubdecim portw dubdecim margaritm suril per Jeriisalem, Moysfesin paradiso florere descripserunt,
singulas. Offinis gjoria capitis refertur a"dcorpus. Salomori dixit ligrium vitaeesse amplecientibus eam.
Et sicut lux vera qumiliuminat omnemhominem(Joan. Hunc fluvium pulo Jordanem figurasse, ultra quem
i), sanctis donavit lumen esse roundi, sic et ipse, Moyses populis moniia salutis, et intra quera terram
cum sit margarila'sirigularis, quain negoliator sa- reprotnissionis Jesus aperuil.
plferisvenditis omnibus cmat (Matih, xm), suos ni- Afferens fructus dubdecim, per mentes singulbs red-
hilomirius riiargaritarum fulgori comparat. deris fructum suum. In duodecira mensibus omne
Et plalea civiiatis aurum mundutn, eic. Iisdem me-• _ lenipus insiiiuai vitae, scilicet illius ubi dicitur : Et
tallis plateas componit, quibus ciyitalem jam dixe- anni tui iwn deficient(Psal. ct). Et ilerurn : Eril men-
rat adorriatam ; mulii Onim surit eiiam viiaelaiioris> sis ex mense, et tabbalum ex sabbato{Isai. LXVI).Ubi
et inferioris, summis in Ecclesia cineii virtutibus,, prsesens Domini vuitus, aeterna saniias, aeternus vitae
et ptiritaie rrieritis et radib fulgent bpetis. cibus es(. Polest fetsimpliciter intelligi quod per do-
-
Eiiempluhi hoh vidiiin ea, etc. Quamvis, inqtiil, la- clrinamduodeciffiapostolorumcruxClirislifructificet.
pidibuscivilatem dixerim exslructam, non insedilicio) Et felia ligni ad sqnitatemgenlium. Si fruclus mer-
laiiien roateriali significavi requiem esse sanciorurri,, ces beatse immonalitalis accipitur, reclefolia per-
qiiorum ipse Deus unica domus et lux et requies est..,. petuus iritelligilur cantus, quod in sanitatem cadat
Ei civitasnon egetsoleneque luna uilttceant inea. feliei jam sorte canentibus. lbi enim gentium curatio
Quianon lumineaut elementis rnundi regitur Ecclesia,, vera, redemplio plena, felicitas sempiterna.
sed Christo seierriosolededucitur per muridilenebras. Etvidebunt faciem ejus. Praetniumfidei nobis visio
Namclaritas Dei itluminabit eam. lpso eriimluminee Dei servalur, quod summum esse bonum Philippus
fruemur in patria, quo nunc regimiir gradientes ini intelligens ait: Dbmine, ostendenbbis Patrent, el stif-
via. Eodem in formaii inter bona malaque discernimus,, ficilnobis(Jodn. xiv). Sollicite enim fueratcommeu-
quoliiric heatificaii, sola quse .bonasuritceriienius. . jj dandum iioc sanctos visuros et habituros specie,
; Elambttiabttrii geiites pet lumeh ejtts, Sigpilicatt quod credunt viVentesex fide.
qiiodidem ipse Agrius nunc sit peregrinanlibus via,, Elnomen ejus in frbntibus eorum. Confessionorai-
ijiii tuiic civibus vita. riis sancti nunc intet hostes servata, lunc victores
Ei feges tetrm affefentgloriam suam et honorem inn in patria glorificat."
illdm. Reges hic spiriluaies dicit, qui curiclas virtu-i- Et nox ultra non erit, ete. Non ibi fragililas cor-
lum Sriarum diyitias Ecclesiaeconferant laudibus. porum, vel quiele noctis, vel ignis eget lumine,
Efpoftm ejustion claudentur per diem, nox enim n quando erit Deus omnia in bmnibus (I Cbr. xv), q»i
iibh efivillic. Luraen Agni perpeturiffi, irto ipsum n est lux vera (Jbari; i), et requies seterna sanclorum.
pfbiumine sempilfernb in illa civilate, sublato rio- )- Quaesi ad allegoriam verba referas, non ibi prophe-
ctis teiripore, meriJbratTuturum. Quod autem portae B tarum exborialio, non legis est pradicatib necessa-
ribriclarideritur, plenissimce sectiritatis indicium est.t. ria, quaenunC lucerna dicitur esse in obsciiro loco,
Nori enim ibi jamdicituf : Vigilate et orale ne inlre- i- quonram in Dei contemplatlone rebus explelis tenetur
'iisihieiilaii6riem(Matih, xxvi), sed potius -Vacalele perfecta promissio.
etviiteii; quoniamego stim Detis (Psai. XLV). Et dixil mihi: Hmc verba fidelissima el vera tani-
 505 EXPLANATIO APOCALYPSIS. — LIB. 1H. ~M
Nou de Joannis diffidentia dubitabat, sed veram vi- A lfic promiltunlur, id est, ligni vilse, Iii proCul dubio
sionem omni Ecclesiae, in qua et parvulos futuros per portas inlrant iu Ecclesiam. Portas scilicel justi-
noverat, commendabat. -• tiae, quas sibi Psalmista postulat aperiri (Psal. cxvii)*
El DominusDeusspiriluumprophetarumnhsitangeium Qui autem aliunde tenlat ascendere, ille fur est et
tuum. Ne.dubites, inquit, de persona monenlis. Deus lalro (Jban. x); de quibus et hic subdiiur :
enim ipse qui spirilus prophetarum coelesli solet im- Fbris aulem canes, et venefici,el impudki, etc. 'Cfln*.
buere visione, hsecme tibi misitpraemonstrare futura. cta enim rabies improborum el nunc intrinsecus
Ostendereservis tuis quw opertet fieri cko. Docuit Ecclesiam lentat, sed cum iniraveritpaier familias, et>
se, utdixi, omnium generaliter uiilia-prospexisse. sanctis secumad nuplias inlrantibus, clauseritostium,
Bealus qui servat verba prophelite libri hujus, etc. lunc incipient foris stare et puisare osfium (Luc-.xm.)
Subaudilur, beatus sum. Sic enim bealus Dionysius Ego sum radix et gcnus Bavid. Geminam Itic per-
Alexandrinus antisles bos versiculos connectit, dtim sonae suse naiuram expressit, quod idem factor sit
quibusdam haeresibus ex hujus libelli occasione sur- David secundum diviniiatem, quifactus est ex semine
gentibus el errorem redargueret, et ejusdem prophe- David secundum carnem. Qtiam Dominus qusestio-
liae sensum ab omni nubilo carnalis inteliigemiae nem Judaeis in Evangelio proponil, quomodo vide-
purgatum ad aelerna et ccelestia promissa transferre'. B Hcei Christus fllius sit David, cum eum David in
Ceciditit adorarem ante pedesaitgeli, etc. Aul seniel Spiriiu suum Domiriufflvocet? (Matth. xxn).
factum iteravit, quod cohibilus non est ausus repe- Stella splendida el malutina. Qui post noctem pas-
tere, aut magno -visionum stupore perculsus, adorare sioriis unius appaTendo lumen resurrectionis.et vilaa
se voluisse iterura coufiielur. .verbis etexemplo sseculis ostendit. be quo ad bealuin
Conservusiuiis sum, etc. Nola quoties et Joahnein Job dicilur : Nunquid producis luciferuminitCmpore
prophetam et bunc libruin propbetiam nominel; uain suo? (Job. xxxvui.)
mulia huic cum prophetis concordia, nec in sensibus Ei sponsus et sponsa dicunl: Veni. Caput et corpus
lantum, sed et in verbis. Quot enim hic Isaiae, quot Ecclesiae, singula membra coliorianiur ai| fidem.
Zacharise, aliorumque propheiarum versus invenies! Eiqui audit, diCat: Veni. Quisquis interuum in
Ne signaveris verba propheiim libri hujus, elc. Fu- mente fidci vel charitatis lumen percepil, atl hoc et
turo propinquante judicio manifestari oportuil divina alios convocei.
praecepta, judicia, atque promissa, quorum observa- Qui vult, accipial aquam vitie gtatis. Sic liberuni
tione praemium mites acquirant, neglectis poenam convenitur arbitrium dicendo : Qui vttlt accipiat, ut
contuniaces iricurrant. ^, confeslim gratia praedicelur in eo. quod seqtiitur c
Qui twcet, noceat adhuc, el (jiiiin sordibus est, sor- Aqtiam vitmgralis. Nullis utique merilis ptaecedenli-
descaladlwc; OccuJta hic Dei judicia, sed justa de- bus. Et ipsum enitn velle, fiei donura est.
raonstrat, quibus mali homines in pejus proficere St.cjiuis.apposuerit att hmc, apponet Deus supet
p.erraiifuntur, id est, perveriire ad sunlmam nequi- illum piagas seriplas in libro islb. HaJe propler
tiam, ut possit justum invenire judicium. Huic illiid falsatores dixit, nori propter eos qui simpliciter quod
simile est: Aut facile arborem bonam et fruclum ejus seutiunt, dicunt, in nullo proplifetia mutilata.
binum, attt faciie arborem malam el fruclum ejus ma- Dicit qui lestimbhitim perhibet isiorum : Etiam, Ve-
tum(Mqtth. xu). nib citb. Idem Christus tesiimoniiim perhibet, qui se
Ego sutn A «I a, elc. In A Verbi divinitatem, et in Ecclesise yenturum annuntiat, Cui more Cantici can-
Q.susceptam humanitatem designat. Principium sino ticorum Ecclesiarievote resppndet :
termino, quod crebra in hoc libro repetitione firma- Anten, veni, Dbiriine Jesu Christe. Quae quotidie
: Adveniat regririmtuum (Matth. vi). Et
twysive propter unius Christi divinitatem et liuma- clamat orans
nitatem sacpe insinuandam, sive ttt unius naturae lota in psalnio : Psallam .el intelligam in via .immgculata,
Trjnilasintimelur, quaeper prophetam dicit: Anle.me quando veniesadme (Psah t).
nonest [ormdtus Beus, et post me nonerit (Isai. XLIII).D Gralia Domini hostri Jesu Ghxisli curii omnibusvo-
. Ol sitpotestas eorum in ligno vitw. Dignum prse- bis, Amen. Eant Pelagiani, et sua virtute lidenles,
iniuni stolis candidis, id est, vitae immacuiatae pro- Domirii se gralia privent. Aposlolo autem Paulo
mitlit, videlicet ulDomini aspeClu, qui esl vita aeter- praesidium quserenle ac dicente : Quis me liberabit
naj potiatur. fJeaii enitn mundo cerde; qubniam ipsi de corperemortis hujus?(Rom. Vn.) Respondeat Joan-
Dettmvidebunt(Matlh. y). nes nomihis sul memor, et dicat: Gratia Dei per
,Et,per pbrtas intrent in civitatem.Qui Dominiservanl Jesum Christum Doininumneslrnm (ffrirf»),Et ne sibi
mandata dicentis : Ego sum ostium, per me si quis Donatistsede singulari Dei mnnere blandiantur, au-
inlroierit, salvabitur; el ingredielur et egredietur, et diant quod cum gratiam Dei quasi vale ullimum
pascua inveniet [Joan. x); illa utique pascua quse et commendaretj adjecit, Cuiriomnibusvobis. Anien. ,

Minime obstupeat Ucjtor non videiis a hobis hicdnri Expositionem in S. Pauli Epistplat
rjuam veteres Venerabiiis Patris editioneS Kabenfr. Hanc exegesim , Bedce minus revte attri*
buendam quam Floro diacono, sub isto nomine, inler sequentis SciptQres s(sntlit ad annw#>
8u0, edemus. EDIT.
 BED JE VENERABILIS ,

.ANGI.O-SAXONIS
PRESBYTERl,

OPERA
EXEGETICA,
SIVE

OMNIUM EJUS OPERUM PARS II.

SECTIO SECUNDA. — DUBIA ET SVURIA.

DE SEX DIERTJM CREATIONE

LIBER SENTENTIARUM EX PATRIBUS

COIXECTARUM.

"
FE PRIMA DIE. A mul hon poiest enarrare, ila et Domiuus fecil. Quia
hoc prius enarravitj.quod originemliaibuit,et posifea
Un principio creavit' Detts cmhtm et ierram. Is|ud quod cxinde faciuin fuit, quamvis utrumque siinul
-capituJum-omniumlibrorum feaput est. Oinnis enim fecisset. Dt.quod sola origine prior est in faciehdo,
Scripiura divina bipartiia est, Yetus Testamentum, . priorut sit ex lemporeenarrando. ErgO~dumoporle-
ei Novum. Alia "quippe sunt, ubi inlerria iritimari- hat Scriptura sancla iitrumque enarrasset, et res
iur, ut esf : Ih prittcipio erat Vetbum (Joan. i). Alia ge.stasquam. res narralas, quod fexindefaclum est,
•factanarranlur, ut est : In principio fecit Deus cos- raiio erat ut prius eriarnisset iinde aliquid fa-
lum et terram. Aliarfuliira pronumiantur, sicut dici- clum erat, quam illud, qUod exinde faclum est,
lar : Cum veneriLEilius hominis in majestaie sua propter lardibres i.ntellectu, ut capere potuisserii,
'(Mallh.y). Alia vero suht, quaeagehda prsecipiuniur, quia res corporeaeex.aliquo fiebani. Quianihil intorest
ut est: Diliges preximum luum-(5fall/i.~v).Quomodo intercrealionem cceli et lerrae, et lucern, nisi hoc
lanium, quod fest inter verbiim ef .vocem. Qriare
lergo bipartita cst? Quia suntalia quaesecundum figu- nondixit:
r.airidicta suntr, ui es.t Canticum canticorum; et est: Ihptincipio fecil Deus cwlum el terram',
AtidivitAdamvbcemDominiDei deambulaiitisin para- sed dixit : Creavit, propier infonnitatem malerise,
diso (Gen.111).Et alia sunt secundumreriim gestarum et ilerum sensum spiritalem.
/idero, ut est, secundum qnod pqpulus de ^Egypto liem Becapilttlatio.
traiisierit et quod jnare pedibus ambulavit. Alia vero
siiht, quae utroque nioUodicta sririt,*ut esllransitus ln principio creavit Deus cmlttm el terram. Princi-
inarisRubri. Et miracula iila quse Dominus inEvan- pium Cririsius est, sicnl ipse in Evangelio ait :
geliofecit. Dicii vero : In principib creavilDeuscmlumB Ege prihcipium', qui el loquer vobis. In hoc igiiiir
et terfam, Inquirendum esl in quo. prjncipio creavit principio fecit Deus cpelum, id esi,. spiritales, qui
Deilsccelum et lerraui, utrUm in principio lemporis, coelesliaineditaiitur et quaerunt. In ipso fecit el car-
an in prineipio ut esset hoc initium creaturae ejus, ex nalfes,qui terrenuffi necduffi deposuerunt. Terta qu-
quo aiia essecceperunt. Non enim Deo semper cose- teiri erul ihanis ei vacua, id est, Quia riondumerat a
roari distiiicta. Et vacua, id est, quia litloribus non
ii.erna fuerunt, Dicam.usqiie: Inprincipia sibi com- erat
\icfno fecit Deits catum el ietrain, lioc est in nnigeuito circuindala, vel vilibus ornaia : id est, arbori-
vel animalibus.
JFilio.qiii esiSapieiiiiaPatfis,de quodicit Apbstoltis: hus
ChristUmDei viriulem ei Dei sapienliam(I Cof.i); ct Iiem Recapiititatio,
lin psalrao dicit c Omnia in sapienlia (ecisti(Psal. cm). Terra aulem eral inanis el vacua. Terra sciiicet
Et itferum dfcit :
Apostolus Quiain ipso condita sunl carn.is nostrae ihariis ferat ei vacua, priusquam do-
dmnia,qum in ccelosutit ei in terra, visibiliael invisibi- ctrinae acciperel forniam. Et ieitebrwerant super,fa-
iia (Cblost.J), nain et evangelistade Christo dicit: In cieniMbussi,quia non eral lux qusesuperfundereiur,
hoc.mundoerql, et mundus per eum_faclus,est(Joan.i). quod si esset, utique superesset. Sed quomodo erat?
Tariien quaerendum est, quod in principio primurii ld festaer spissatus luce carens diurna.
-Deus fecit coeliimet terram , an lucem. Et si prima Iteni Recajhtulatio.
lux creata fuil, quare non dixit : ln principio creavit
Deuslucem? Intfelligendumesi, quod ^imul creavit Et lenebrw eranl super faciem abyssi. Quia dejjcto-
' cceltim, el lerram et lucem. Qoia nihil interesJ, nisi rum caccitas,et-ignorantiaeprofunda (ibscuriiascorda
origo lanluin, sicut homo duas parabolas cognilas si- nosua icgebal^£f sp rittts Dei ferebalursupec aquttt.
209 DE SEX DIERUMCREATIONELIBER. Slfl
Unde ail bealns Aposlolus : Super etninenlcm,Inqnit, /A sicut ia Caeterascrealuras repetit, quas creavit, ut
seieniiamcharitalis Chrisii (Ephes. 111).Et alibi ait: in flrmamcntodicil : Fiat (irmamentum,et itentm :
Superexaltat aulem omnefn intetteclum(Philipp. )<v). Fecit Deus flrmamenium.Ideo quia nori erat necesse
Ergo aliquid inchoalum ostendit, super quod spiri- ul dixisset : Fecil_ Deus tticem, quia iiilellectualis
lus Dei ferri dicerelnr, non loco, sed omnia super- creatiua erat, id sunt angeli. Quando autem dicit
anle atque praecellente poientia. Duo quippe sunt, Fiat firmamenium,vel caeterain aliiscreaturis hoc iii
propter quod amat Deus creaturam suam, ut Crea- sit et cogniiioneangeliCadicit, quia nec niirum esl si Deus
maneat. (Ji sit formata, et maneat in praecepto sanctis angelis suis, in priiiia lucis condilione ad se
toris. Ergo Spirilu» Dei ferebatur tuper aquas, ul es- conversis, prius voluit osfendere quid erat deinceps.
sel quod maneret; quamobrem prius res informalas, facturus. Quando vero dicit: Et fecit Deus, id est in-
ei postea Spiritum sancium nominavii, quia omnis propria natura rerum. Jam non erat opns lioc de an-
exiguus amor rebus quas diligit Subterponitur. gelis iterum repetere, quia illi lunc, sicut diximns,
conversi fiierunt ad agnoscendumCreatoreni suum.
Recapilulatio. Cum enim selerna illa et immulabilis, quae non est
Id
Et S.piritusDei ferebalursuper aquas. est, Spi- facla, sed genila, Sapifenliain spiriialem alque ra-
rilus Dei Pairis. Et de ipso Spiritn sancto ail Apo- lionalem creaturam se transferl (sicut in animas
slolus : Qui non habet Spirilum Christi, hic non est sanctas, ut illuminali lucere possenl), fit in eis quse-
ejus (Rom. vm). Si ergo nihil inlerest inter perso- dam lticulenta rationis affeciio, qnre potesl accipi
na.riiPalris, el Filii, etSpiritus sancti, quare non facia lux, cum dixerit Deus Fiat tttx. Jam enira ferat
dicit: Qni non babet Spiritum Spiritus, vel: Sicut di- JJ spiritalis crealio, qure coeli noniine significata est,
cil Spiriius Patris, vel S|iiritus Filii ? Quare non dicit cum scriptum sit : In principiocreanitDeuscmlumet
Paier Spiritus, vel Filius Spiritus ? Quia non babet terram; non coeli corporei, sed cceli incorpprei, in
relativum modum unde reddere posset, sicut dicit quo intelliguntur omnes sancti angeli.
Servus Domini, aul Dominiservus, vel Filius Patris, Et vidit Deus tucem essetbona. Quare lucem
et Paler Filii. Quia si dixisset Pater Spirilus, osien- tantura laudavit, et nonqttod noctem. Id esl, quia nox ad-
disset Deum esse Patrem Spirims. Yel si dixissel huc, nec dies factaeerant, sed lanlum lux ahgelica,
Filius Spirilus, demonstrasset Spirilum sanclum Pa- quia indigniimeral Deo rem informem laudare, quse
trOin esse Filii, quia non est nec Paler nec Filius, adhuc formaia mm erat, sed rem illam quae formala
sed de divina subslaniia processit. Quamolirera non erai laudavit, id est, lucem angelicam.
dicil Spiritus sanctus nalus a Patre vel Filio, quia Et divisit lucema tenebris. Quid estdivisio. Iucis a
non est natus sicul Unigenitus, nec factus sicut nos, tenebris, nisi disiinctio formataeab informi.
ut per adoptionem gratiae filius vocaretur. Et qun- Appeitavilgue lucem diem. Quamobrem appellavit
modo Spiriius sanclus coaeternus dicilur Palri et Fi- lucein diem, quia dies adhuc non erat formata. Idem-
fioTQuia dixit Spirilum sanctum ex Patrc et Filio que dies circa speciem factaerei appellatus est.
procedentem, et coaeternumesse. Semper enim pro- El tenebras noclem. Quare simililer iioctcin appei-
cessit, nam non semper dalus est, quiasemper po- lavit, quaeadhuc minirae formata erat, quia nox ista,
test fieri donum non per datiini. Seinper enira Spiri- qusenobis noiissimaest, facileamesse absentiam sotis
tus sanctus processit, et a Palre paratum fuit dari. super terrain. Quia , decidente sole, vocamus vespe-
Nam lunc non erat qui eum accepisset, neque angeli, ram; inchoante mane, appellamus diem. Nox autem
neque homines, nisi soius creator omnUiin. Et si p^* hic privatio operis cst, aut nox ipsa possibilitas est
tres uttum sunt, Pater, et Filius, et Spiriius sanclus appellata, quae in rebus est factis, unde fieri pblesi,
( I Joan. y), quare ergo nori dicitur Paler niissus a1 etiamsi non mulenlur. Et iierum secundum sensum
Filio, vela Spirilu saucto? Ordo palernse reverenliae1 spiriialem.
servalur. Recaptlitlalio.
Recapitulatio. Dixit quoque Deus : Fial lux. Id est, illuminatio
Spirilus autem Dei super cor nostrum tenebrosuni credulitalis appareat. Prima eniin die lucem fldei
el iluiiluiii, quasi super aquas jam superferebatur. In dedit, quia priina est iri conversione fnjes. tlnde et
quo subsistemes requiesceremus, cujusque vivifica- ipsum primum in prseceptis mandatumest : Dominus
remur flatu, et cujus unda ablueremur. Deus tuus, Deusunus est. Propter qtiani fidem ip.se
»E CREATIONE {.UCJS. Dominuseiiam invisibiliter in mundoapparere voluil.
Deus juxta praesentisesuae gratiam divisit
Dixil quoque Deus : Fiat lux. Lux autem isla est Jam lunc id est, filios Dei et lucis, a peccatoribus, lan-
visibilis, an invisibilis? Invisibilisvero justos,
dieilur, quia quam a lenebris : isfosvocansdiem, illas nccterii.Nam
crealio angelica est, quam oculi nosiri non valent Ecclesia lucis nomine justi appellantur, audi
Ratio eniin erat ut die sidera in quiain
prospicere. quarta : Fuislis, inquit, aliqttando lenebrw,
coelofabricassel, quseoculi nostri potuissent prospi- Aposiolum Dbiiiine(Ephes. v).
cere. Isia creatio angelica, est lemporalis, an in- nunc aulem lux in et mane dies unus. Quid est ve-
? enim erat in intem- Faclumquevespere
temporalis Tempnralis angelis, spcre, uisi ipsa perfectio singnloruiii operfim ? el
poralis iu Deo. Temporalis er.U, quod dictum intel- j)
id inchoaiio sequenlium.
iigiinusexpressum ab aeterno Deo per Verbuin coa?- umrie, est, DE SECUNDAME..
lernuro in CTeaiuraspiritali, quam jam lunc fecerat,
cum dicluin est: In principio creavit Deustmlutn el Dix-t quoqueDeus :Fial firmamenlum.Idem pro-
lerram ,'sed ista loculionon lantum sine aliquo sono, pler firmamentumstabilitatis, sive prbpler inlrans-
scd eliam sineullo corporali motu,crealura spiritalis gressibilitatem superiorum atque inferiorum aqua-
ejus mente atque ralione quodam inodo infixa per riiin. Natiiram lamcn aquaruni illic jam non vaporali
Verbum Patris coaetcrnum; sed mulium ac ditlicilli- tenuiiaie, scd giaciali soiiditate pendere sestimaulus,
mum est capere quomododicitur, Deo nnn tempoia- propler sideruin naturas miligandas, ne creaturas
liter jiibente, neque id lemporaliter audienle creatu- D.i subterposiias nimio ardore concrement. Quo-
ra, qui comemplaiione veritaiis oinnia tenipora ex- modo aulem quaelibetaquae ilii sint, ubi eas niiiiiine
cedit, sed intelleciualiier sibimet expressas, cum diibitemus"' Quia major est Scripturae hujus auclori-
Patri coaelernaSapiemia lanquam intelligentibus lo- las, quam oiunis humariiingenii capacitas. De ccelO,-
culionis ad ea quaeinfra sunt transmiltenteS, ui fie- rum aulem consistentia quserendaest raiio".Doiriinus
rel lemporalis motus in rebus lemporalibus, sive hic ununi lirinamenluin (aclum commemorat, Apo-
formandissive adniinistrandis. stolus auiem se in lertium cceluin rapium' fuisse
Et fucla e.t lux. Id esl, crealio angelica, quia illi leslatur. Quid ergo dicamus, nisi quia cunglob'al<e
tuuc cognoveruntaguoscere vel intelligere Creatorem ininima: guilx in nnum faciiini collcciioiicmiinant,
suum. Quare iicrum non rejtetit; ELfecii Deut lucem, et-propter gravitatein p'»iJei"s uon cas sullcri acv
2« BEDiE YEFTERABILBGPP. PARS II. SECT. II. - DUBIA ET SPURIA. 212
sustinere, sed ejus ponderis ad inmm defundendo A , Deum, conlurbent, liceatque ei germinare bonorum
<latlocuin. Hsec est pluvia. Ergo aer inter vapores operura fruclurii secundiim genus. Diliges proximum
kumidos, unde. desuper nubila globenlur, et maria in subsidiis necessitatum carnalium, habens in se se-
subterfusa volurit Intelligere ccelum esse inter aquarij men secundurn similitudinem, ut fex sua infirmitale
etaqiiam. Secundum vero coelum, quod spiritu cer- compatianlur ad subveniendum indigentibus, produ-
nimus, undfeanimalibus plenus discus illfead Petrnm censel Iignum forli robore. Et fructiferum, id est,
in exsiasim meniis descendit. Terlium vero coelum, beneficium ad eripiendum eum quj injuriam paiitur
quod merite cognoscimus, ita secretum atque remo- de manu poienlis,'et,praebendo proteetionis umbra-
lum vel oninino mundatum, vel a carnis sensibus culura valido robqre, justi judicii.
abreptum, ut ea quac in illo coelosunt ipsam Dei Et vidit Deus quod esset bonum:,et ait: Germiriet
substantiam Verbum, pferquod facfa sunt omnia, in terra herbqmvirentem, el facientem semen, el lignum
«haritate Spirilus sancli ineffabililer vjdere valcant. pomiferum, faciens fruclum juxla genus suum, cujus
El dixit Deus : Fiat firmamentum tttter medium semeh in semelipsositsuper terram. El factttm esl ila.
equarum, et dividat aquas ab aqttis, Spiriius ergo Dei Et protulit terra herbam virentemel affereniemsemen,
jscribendus aderat, quasi quis ab eo requirerei, quo- juxta genus suum, lignumquefaciens frucium, et ha-
modfefacturo sit recie responderil. DixitDens: Fiat, bens ttnumquodquesementemsecundum speciemsuain.
M est, quod in Verbo Dei aelerno erat ui fieret. Et vidit Deus quod essetbonum, factumqueest vespere
Deinde incipit narrarfe uiiumquodque factum. Ciiin et mane dies lertius. Quid est enim, quod ista omnia
audivimus,E< sic fqctumest, intelligimus factam crea- in uniim dicit iraperavit fieri, et terram germinare,
tnram non excelluisse perscriptum in Verbo Dei ter- B et aquas congregare, nisi quod ista omnia iu terra
minos generis sui; curiiyero audivimus i.Vidit Deut radice liguntur ? ldeo ad camdem diem pertinere di-
quiabenum est, inielligimus in henigno Spiriiu ejus, cunlur quia quarovis longe lateque per incremenia
non quasi incognitum post factum placuisse, sed po- sua diffunduntur, tamen de locis propriis nexibiissuis
titis in ea bonitate placuisse, nt maneret factum, ubi non movenlur. Quia arbores vivunl, vivunt tamen
placebat ul fieret. De figura auleiri cceli breviier di- noii per animam, sed per viriditatem, quia ille suc-
eendum est, hoe scisse auctores nostros, quod veri^ cus infundiiur in radice, deinde in qualitatem arboris
tas habet; sed Spiritum Dei qni super eos loquebatur elficitur, et postca in effusione ramorum, et exinde
noluisse ostendere nullo salute profuiuro titilia. De in viriditate foliorum. Unde dicit: Et ligiiumpomifie-
<*a auterii contentione, quse inter plures de flgura rum, quia omnia ligna fructum non faciunt, quia hic
cceli fieri solet, ulrum in modura extensoe peliis, an fruclus intelligilur, quia unaquaeque arbor habet
sphscrae vsl camerae consisiat, non videmus quod usum suum, et unaquaequeherba similiter utilitatem
prohibeat pellfemexiensara in modum cameraecur- suam tani in manifesto, quani in occulto
•«ari, vei quasi sphserac in rotundum sinum ex- DE DIE QUARTA.
tendi^
llem Recapiltttalia. Dixit atilem Deus: Fianl luminaria in firmamento
Deinde secttndadie dispbsuil Deus Jirmamenlnm,id cmli, ut dividantdiem acetnoctem, et sint in signa et
est, solidameiitum sanciarum Scripturarum ; firma- el tempora et dies el annos, luceantin firmamentocxli,
Hienlum euim.in Ecclesia Scripturae. divinae intelli- illuminenl terram. Et faclum esl ila. Fecitque Deus
guritur,
' quiacoeuJin plicabitur sicul liber. iQ duomagna luminaria: luminare majus, ut prmesseldiei,
et luminare minus, ut prmesselnocii, et stellas, et po-
Discrevi.tquesuper hoc firmamentttm aqitas. Id est, suit eas in firmamentocmli, ttl luceant super terram, et
ecelestes populos angelorum, qui non opus habent diei ac twcli, et dividerent lucem ac tenebras.
lipc susciper-eiirmamentmn, ut legenles audiant ver- prmessent
lium Dei (Matth. xxiv). Videnl enim semper eum, et Elvidil Deus quod esset bonum, et facium ctl vespere
diligunt.. Sed superposuil ipsum firmamentum legis et mqne dics- quartus. Ut quod ibi erat in Verbo Dei
sr.ae.super infirniitateni inferioruin populerum, ut ibi sscundum genitam Sapieniiam. Deinde factum esi in
spiritales suscipientes cognoscant qualiter discernant creatura spirilali, hoc est in angelis. Deinde facta
Inier carnalia el spiritalia, quasi inter aquas supe- sunt ipsa luminaria, ut essent in genere proprio, ut
iiores el inferiores. sinl in signa ct tempora. Quis non videat quam ob-
scure positum sit quarla die ccepisse tempora, quasi
DE DIE TERTIA. superius illud triduum sine.tempore praeterire po-
Dixit vero Deus : Congregeniuraqum qum sub cmlo tuisset, quaesuaetamen creationis lempus habuerunt,
Vint.in locumunum, et appareal arida. Quid est ergo quia muiuo creatura nomen accepil, siderurri lamen
distinctione illud triduuni non habuerunt.
quod non ait : Fiat arida visibilis, vel aqua congre- :.Luminare majus, ul prmessetdiei, quia diem clare-
gala, nisi quia propinqniOra sunt eidem informilati, scfere non posse cognosciraus, nisi solis luinine ad-
quam ccelesiia corpora, ut de his per innumeratio-
nem dierum infirrria rerum condiunlur. ldeo rioluit juvctur, nec noctem stellis apparenlibus, si luna
inferri, ut similiier cum superioribus fieri imperarct, dcsit, quemadmodum illius prsesentia illustratur.
sed congregataeaquae apparere per se infirma reruin n" Quaerunt lamen utrum ista praecipuacoeli luminaria
jpssil. Ubi ergo corigregataesunt aquse si lotam ler- teqiialiler valeant, sed diversa intervalli distantia
ram prius occiipavcriini, illic, scilicet quo retraciae terrae oculis noslris majora minoraque appaream,
sunl ul terra nudaretur. Et si aliqua pars anlea arida quia sicut prius ccelumfiunt faclum est, ita prius ornan-
apparebai, ubi congregari potuisset, non ergo toium dum erai. Quaria dife sidera, quibus lucescen-
libus super terram habitatio illusiralur inferior, ne
abyssus occupavil, sed magis intelligendtim est, aut habilatores
in modum nebulae prius aqua terram occupasset, aut ejus in lenebrosam habilationem indu-
lerram longe .lateque obsidens, qi:a cavum locum cc.reiitur. Ideo succedenlibiis motibus, infirma infe-
prsebnissel, ubi percurr.entes aquas capere poluissent riorum corpora quieti reparantur, factum est cir-
ut apparecei arida. cumeunte sole. diei noctisque vkissiludo propter
vicissiludinem dormiendi vel vigilandi. Nox auiem
llem Recctpilulatio. illa ne indecora remaneret, luna. vel siderum luco
Posi htec die tertia collegil in uqumaquas inferiores dccorata est, utipsos homines consolaretur, quibus
salsqs. Jloc est, boiniiies iniideles, qui cupiditaiura iler car,pentibus eliam-operantibus nocturna neces-
lempestaie et Tenlalionuin carnalium iluctibus qua- sitas compeliii, vel animalia, quae solis lucem ferre
liuniur, et in se ipsis quasi amariiudo includunlur. non possunt, aequanimiter consolentur.Quandovero
Segtegavilqueab eis.aridam, populorum scilicet fon- dicit : Dixit Dens Fiat, infeljigimus Scripturse
leni.fidei sitieriiem ; obiixitque dehinc superborum iiitenlionem ad aeternitatem Verbi Dei recurreniem,
Bmites, et coercuit eos, ne iiir.buleuiis.'.iniquiiaiiim non enhn invenit aliqua recreanda quam in Verbo
suar.unr fljtctibus aridam, id est,, animiini siticnLeiu D.ci.iion irivenissel creala;, non ergo toiies disif
 213 DE SEX DIERUMCREATIONE LIBER. 214
Deus Fial illa, vel illa, quoties in hoc libro reperilur A/ vel fluidum est, hoc piscihus datum est. Quidquid
scriplum. Unum enim Verbum ille genuil, iii quo aiilem huffiidum vel vaporaliter suspensnm est, boc
dixit omnia, priusquam facta sunl singula. Et sinl in volatilibus traditum esse manifesie cognoscilur, qnia
signa el tempora : non secundum haereticos vcl sicut pisces maris pinnulis suis in aquis natant, ita
piiilnsoplios,qui vana signa sectantur, sedsecunduni volatilia cceli in aere quasi in aquis d.e pinriulis.suis
verilatem signorum. Signa aulem el lerapora ad volitare videantur. Et ideb sub firmamento coeli vo-
lunain vel ad sidera cccli pertiuere dicunlur. liiqui- litare dicuntur, non in firmamento coeli, quia illlc
rendum est si coelum in gyro versaiur, an sidera spalium contiguum est, ubi volitare aves non pos-
circumeunt. Id intelligendum est, quod sidera cir- siini. Aer iste a confinio luminoso coeli usque ad
cumeunt, coalumautem lirroiter stat. iluidam aqiiarum el niidam lerram fluxum esl; rion
El faclum est vespere el mane dies quartus. Cur omnis lamen ad terram perlinet, sed de quo incipit
vespere vel mane nominavit, de nocte autem nihil a sursum versuin iguis, graudo, nix, glacies, spiritus
indicavii ? Quid ergo aliud noctem dicamus, nisi ab- lentpesiaiis. Quidqtiid autem superius cst, propter.
seniiani lucis, quae inter vesperam et mane restare tranquillitatem ad ccelum perlinere dicilur. Et dse-
videbatur; an quia prima lux angelicani significavit inones habitare in aere.dicunlur; el propiferea eos
creationem, qui contemplando crealorem suum, cum suffert aer sustinere, quia aerea imagine utuntur, et
concordissima cbaritate sine caecitatis ignorantia exinde iifipugnam humanum genus, qtii statim
Cieatorem in perpeluum laudare non cessant? Sed qtiando creati fuerunt de conspectu Dei projecli sunt.
tameu initio operis et fine lucide cognoverunt quod llnde Salvator in Evangelioaddiscipulos suosloqui-
vespere et mane vocatur. Et iterum secundum sen- j} ] lur, dicens : Vidi Satanam sicut fttlgur cadeniemde
sum spiritalem. cwlo (Luc. x). Quomodo enim cadere dicilur si non
llem Recapitulatio. steiit; idemque non perseveravit in consortio san-
ctorum angelorum, sed stntim quam cito se ipsum
Deinde quarto die emicuerunt luminaria, (Irma- aspexit in claritale Dei, erexit se in supferbianicon-
nienlo legis inlixa, id esl, cvangelistae, doclores, et ira Creatorem suum. Et dixit : Ascendamsuper atii-
. Scriptur;e sanclaedispulando cohaerenles, et omuibus ttidinem nubium, et ero similis Allissimo. Et staiim
inferioribiis lumen sapientiae demonsirantes. Prodiit projeclus est de altitudine coeliin aerem cuffi oinni-
eiiam simul et caeteramicantium siderum turba, id hus saiellitibus suis, qui euin secuti sunt, qni non
est, diversarum virlutum in Ecclesia numerositas, perstiteruut in divino amofe, sicul illi qui firinati
quae, in bujus vilse obscuritate , tanquam in nocie, suni, ut si velint peccare non possint, qnia ipsi iri
refulgentes, divitlant in hoc firmaraenio Scripturae principio propriura arbitrium.habueruni, sicut nunc
sensibilia et intelligibilia, quasi inter lucem perfc- humanum geuus videtur babere. Illi autem de pro-
ctorura et tenebras parvulorum, et sint in signis prio arbitno lapsi fuerunt, ct senlenliam Dei acce-
virtutum et roiraculorum. Sunt etiam in lempora et perunt, ui, si velint, repararenon possint. Et ilerUm
annos, quia praedicaiores propriis temporibus vivunt dixit Dominus : Ille ab initio homicida fuit, eiinye-
et transeunt. Verbum autetn Domini manet in mter- rilale non sletit (Joan. vni). Quoinodovcro ab iriilio
num. Quare aulem priino terra germinaverit, deinde homicida fuit? Idemque primum Adam jugulavilin
facia sunt luminaria, nisi quia post opera bona venit paradiso, quando poma comedere suasii, et de im-
iiluminatio lucis ad contcmplandam speciem super- f. " mortalitate factus est mortalis, et poslea humanura
nse virtutis ? genus usque ad advenluin Salvatoris jugulavit.
DE QUINTADIE. Quomodo in veritate non stetit ? Quia non ffieruit
accipere quod ei promissum fuerat, ut cum Creatore
Dixit eiiam Deus : Producanl aquw replile animwi suo in perpeluum cumreliquis angelis permansissel;
viventis, et volaliie super terram sub ftrmamentocmli. sed projectus est in lerram cum suis, ubi sine dubio
Creavilqtte Deus cele grandia, el omnemanimam vUi pcenam patiuntur, quia in.aere ignis sidereus eis
ventem alque molabilem, qttam produxeranl aquw ini dominalur, el sibi pro genere suo quasi quidam car-
specie tua, et omne volalile secundum geimssuum. Et: cer depulalus est, quousque veniat lempus diei ju-
vidit.Deus quod esset bonum, benedixitqneeis dicens :: dicii, et in igiiem seternum millenlur, Vbi esl flelus
Crescile, et mulliplicainini, el replele aquas maris,, el stridor dentium (Luc. sm),aer vero saepesuscitatur
avesquemuUiplicentursuper terram. Et facium esl ve- ct forliier congelatur, et facit nivem, aliquando au-
spere etmanediesquinius. lem magis constringitur, et procella efficitur, aji-
Quidest ergo quod prius ornavit aquasde replili- qtiando vero coruscationes et tonitrua; et ad imum
bus, antequam terram de animalibus ? Ratio eratt de funderido dat locum, quia aer isia non suffert
quia prius visibilis apparuit, ut prius ornaium suumt sustinere, tamen omnia ista per provideniiam divi-
accepisset, aul quia in principio ccelum recepit or- nam et occulto judicio Dei fiunt. Sed umeu alii ista
namenlum suum, id est, de angelis, quando creatii quatuor elementa mundi ad qtiirique corporis sensus
fuerunt. Simililer autem -et terra, qu.im de lierbisi relferuut: igneni ad oculos, aerem ad auditurn, humo-
vel de arboribus vestivil; ratio enim erat ut aquaei rem ad odorem et guslum, lactus ad terram pertinere
reccpissent ornamentum suum de reptilibus, vel aer• D dicunl. Dicunl etiam nec videri sine igne posse
de volaiilibus. Quid est enim, qtiod saepe legimus des aliquid, nec tangi sine terra, ac per hoc elemenla
creatura coeli el terrae et maris simililer, quomodoi omnia in hominibus inesse ; sed unumquodque eo-
creati fuerunt, de aere aulem nibil indicavit? Noni r»m ex eo qiiodaraplius babet, accepisse vocabulum.
enira .irbitrandum est ut illud elemenlum in hac: ldeo aulem caloris privatione cum corpus niinie Iri-
Scriplura praetermisissei, nisi quia consuetudo estt gescil oblundit sensum, quia niotus frigescit, qni ex
divinae Scripturae crjelumet lerram lotum mundumi calore inest corpori, dum ignis aerem, etaer liu-
appellare. Et ideo aesiimandumesl, aerem ad ccelumi niida, et liumor terrena, afflcit, subtilioribus scilicet
ci lerram perlinere. Et quidquid est humidum, velI crassiora peneiTantibus. Qtianto autem quidquid
vaporaliter expansum , lioc ad lerrara pertinef;; sublilius est in natura corporali, lanlo est vicinius
qu.dquid enim lranquillum et quielum csi, ad cceluml iiiilurae spiritali, quamvis longe distante genere ,
pertinere dicitur ; et quod ita sit aer aquaesimilis,, qhaiidoquidem illud corpus esi, illnd non esl. Ac
ut ex ejus halalionibtis pinguescere probatur; spiri- per boc quoniam sentire non eslcorporis, sed.animse
lum procellae faciai,'id est, venlum el nubiltffiicon- per corpus, licet acute disseratur secundum diver-
Ira, et ut p.ossel volalus avium sustinere; non enimi sitalem corporeorum elemenlorum scnsus esse cor-
dixil : Producant aquae reptile animae viventis, etl poris distributos; anima- taraen cui senliendi vis
pr-oducataer volatilia super lerram ; sed dixil : l'ro- iuest, cum corporea non sit, per subli.liuscorfjtis
ducmtt aguw replile animce vivenlis,et volaiile sttperr agitat vigorem senliendi. Inchoat itaiue moluiii in.
tsrrqm^ quia aer ex aqua fif. El quidquid undosuini onuiibus sensibus ad sublilitatem ignis, sed nouiii
 «5 . BEDJi VELNERABILISOPP.PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 216
omnibus ad idem perlinet., in visu enim pervenit A 1 buator, ut bealus Augustinus dicit quod t beslioein
represso cadore, usque ad ejus lucem; in audilu, genere suo concives stint.»' Et quando vident bestiam
tisque ad fejus liquidiorfem aereffi calor ignis pene- de cive aliorum, staiim inler se litigant, quia arit-
trat; in olfaclu.auiferiilransit aer purus, et pervenk malia vivunt et sentiunt; arbores autem, sicut dixi-
ad humidam exlialationem, unde crassior haec aura mus, vivunt, et non senliunt. Horao vero vivit, ei
subsislit; in gustatu et lianc trarisit, et pervenit us- seniit, et intelligjt, quia liiibel discernendi discre-
que ad humbrem corpulenliorem, qtto etiam pene- tionem inler bonum et malum.
tralb alque transjecto cum ad terrenam gravitalem De crealione Iwminum.
pervenit, tangendi ultimum sensum agit, Inquiren-
dura est auteni quando minimi pisces, vel animalia, Et-vidit Deus, qubdesset bonum, elait: Faciamu*
«iye vermiculi, quod Scriptura non meminit, creaii homihem adimaginem el similitudinem noslram.
ftiissent, dura ratio inquirenda est, ab eleplianlo Prppter insinuandam pluralitalera personarum
.lriaximo usque ad vermiculum minimum, quoffiodo dicit.Patris, et Filii, et Spirifus saucti. Iilico statim
creali fuerunt. Ergo ratione debemus intelligere subjungit dicens : El creavit Deus homitiem,nt osten-
unde veniat ista minima creatura, dum Sferipturah.ic deret majestatis unitaiem, ejus ad imaginem, idem
niliil indicavit; iritelligendum esl enim, quando ut immorlalis permaneret. Et similitudiiiem, idera
Deus separavit aquas ab aquis,. tunc minima ani- ut intellectum mentis habuisset, non ut animalia
malia,. quae de aquis effieiuntur, in ipsis aquis na- liabent, qui nescirint discemere boiium et malura.
lnra illorum eonsistebat. Et illivermes.quide corpo- Ill.e aulem non lineamentis corpora induit, sed iniei-
ribus mortuoruin srinl, unde venirint ? Intelligendum -r>] leclum inentis, ut intelligeret Creatorem suum in
esl, quod in corpora habent eoruro vigorem nascen-' perpetuum sine morlalitate laudare. !lle vero cum in
di. Si aqua legebat terram, an terra aqVnun,id (sic) honore esset, non intellexit, comparatusestjumentit
aqua tegebat terram, quasi aliqua pars terrse elapsa insipientibus, el similis factus esl itlis (Psal, xi.vui).
fuerii super aquam, stalim erupla est aqua in locum Dum enim Ille noluit-praecepiaCreatoris suiobser-
suum terra reveriitur. Quomodo autem dieit in alio vare, quod ei praeceptum erat, factus est inorlatis
Joco : qvia ipse super maria fundavil eam, et super ul jumentum in.corpore, non in anima, quia immor-
"fiufttina prwparavil illam (Psat. xxin). Si hic aqua talis permanserat. Quare iterum non repetit; Et
fecit hominem, sicut in caeteiis creaturis quas crea-
tegebat terrain, id aut de altiori terra hoc dicit, ubi vii?
inontes esse videntur; aut de insulis illuddiciura Idque non necesse erat, quia intellectualis
est, nbi lerra altior est quam aqua. Sed magis hoc creatura erat sicut angeli, ita et homo. Quia boc est
secundum sensum intelligendum est, quia simplices ei fleri, qtiod est intelligere Yerbuin Dei Patris, per
m Ecclesia super.prudenles fundati sunt; et ita aquse quem facia sunt omnia (Joan. i). Quare non difeit
vivae dieunlur, quia suslentant eos.quos infirmiores Secundum genus, dum propago hominis manifestis-
esse conspiciunl. Quia quantum est inter lunam et sima sit? idque non erai opus, dum Adam talis
sidera cceli, lantum est inter sanclam rusiicitaiem ct creatus fuit, ut immortalis permaneret, et tcmpora
. sariclam sirapliciiatem. Pisces au.teraunde procreanr transirent, el illa immortalis permaneret; aut quia
iur, de aqua, aut de semetipsis ? Id iulelligendum de illo huffianum genus, processurum erat, non d«
est, quia de aquis procreantur, dum dicit : Produ- _ diversis creaturis, sicut snnt diversa genera anima-
cdnl aquw replile animm viventis. Betiedixitque eis *( liuro, vel piscium velvolucrum.
dicens l Crescileet multipiicumini, quare isla anima- Non eriim ita fuit de homine, ut diversa genera
Iia benedictionera accipere merueruntsicuthomo?ld homihum fuissent super lerram ;. sed de uno homine
ut ihlellignmus, isfam benediciionein in cseteris aui- Immanum genUs processit, quia bomo praecellit
nialibus pcrmanere. aiiimalibus, quia mens ejus erecta est ad ccelum, et
Item Recapitulalio. inielligii jSreatorem suum iu cceluin quaerere, qui
euiii creavit.
TJt iteriim inter hsec die quinta faeta. sunt inaquis Et praisit piscibus maris,. et volalilibttscmli, el be-
reptilia aniifiariini viv.aruin,hominessciJicetrenovati sliis universwque cnealurm. Id est, ul semetipsum
iii vitam per baptismi sacraraentum; facla sunt et inielligeret ad imaginem Dci factum , duin tanlis
volatilia, id est, tanct;c aniffiae ad superna volantes, aniraalibus inlelleclu mentis prsecellit.
Et creavit Deus liominemad imaginein suam, ad
DEDIESEXTA.
imaginem Dei creavit illum, mascutum et feminam
Dixii quoqtte Deus : Producat lerra animam viven- creavit eos. Q.uidest enini quod feminam dicit cre-
terit in genere suo jumenta cl reptitia et bestias tetrm: asse cum masculo, quae adhuc rion erat formala,
secundum species sttas, et jum_enla, et bmnereplite idque de Adam processura erat, quia sicut in semen-
terrmin generesuo animw viventis, lem arboris multa occultantur. Primo cnim in radice
Et simplicia animalia, quse data sunt in usum hu- iigitur, deinde iu quaiitatem arboris, et postea in
, mano geneii;. reptilia vero, qui reptant super terram, effusione ramorum. Et exinde in viriditate foliorum,
? serpentes vel caetera sunl. Et besliae lerrae sunt, et caetera; ita et femina in corpore Adam latebal,
ursi, leones, pardi,vel caelera ; besiiseverodicuntur, D 1 quia de cosla Adoefabricala fuit.
quidquiddeniibus aut ungulis pugnat. Quaerendaesl Benedixitqueeis dicens : Crescile et multiplicamim
enim ratio, si isla animalia venenosa in prineipio, et replete lerram, et subjicke eam, et dominamini pi-
qiiando creata fuerunt, habuerunl venenum sicut scibusmaris el volalHibustmii el universis animanlibus
"nuiic. Intelligendum est quod sicul lunc creala fue- quwmeventuf super lerram..Quare homo istam bene-
ruiit, ita perinaneiii. Sed tamen in principio no- diciioiieiu accipere meruit? ld ne inculpare viderelqr
cendi .potestaiem nou habuerunt, sicut probare iu procreandis Dliis, quod dixisseni peccaiuin esse
possumus ,de serpentibus , quaudo vinera invasit filiosprocreare. Ita et Dominus benedixit boniinem
liianmii Pauli, et nihil ei nocuil, quia polestatein iii procreandis filiis, ut declararet nulluui exinde
habuil invadendi, nocendi aulem non habuit polesta- pcccaium habere, si legitimo nuberentur. Si ergo
tem. Siiiiililer. de besliis, quando Daniel missus in Adam tali.s creatus fuit,ul immortalis permaneret,
laciim Ieonura fuij. Non ei nocuerunt, sed lingebant quid esl quod dicil : Crescileet multiplicamini? Hoc
pedes ejus. Aut propierea ista aiiiiiialia venenosa vero intelligendum est, quia non secundum concu-
creata fuprunt ad terrendum hoiiiinem, quia Deus pjsceniiaui carnis, neque ullain volunlaiem malam
pr.aevide.bateura peccantem, ui intelligeret pcenas debuerunt filios procreare, vel sicut nunc in dolore
infernales, quia alibi dicit :• Veriiieseotum twn mo- pariunt fliios, sed sicut quisque iroperat membra
riunlur, el ignis eorttm non exstinguitur {Isai. LXVl). sua aliquid exercere, vel manum in operando,
Qiiatnobrem bestiae inter semetipsos noceut, dum de vel pedem in ambulando, ita et illi debueruui
originali peccato non liabent uode eis -vindicta-iri-.. in paradiso fetus procreare. Si autem sic debueruat
 '
217 DE SEX DIERUM CREATIO.NELIBEfl. 218
feliis prorreare, quid est quod in paradiso, ante- A A DE DIE SEPTI5IA." -
qnam projecti fuissent, non coierunt simul ut lilios Iqitur perfecti sunt cceli,cl terra, et omn.esornatus
prpcrearent? Quia mox creata mulier transgressa eorum. ComplevilqueDeusdie septimooptis siium qitod
esi, el de alla imrr.ortalitate in imo profundo pro- jecerat. Et benedixildiei seplimo,el sanctificavitillum,
jecia est. Qunmodo igimr corpora. illorum debiiernnt quia in ipso cessaveratab omni eperesuo, qttod creavit
miitare, si illi immortales permanerent. Id intelli- Deus ui faCeret. Id est, perfecit creationem cceli et
genduni esl, quiasinon peccassenl, mori omnino noii lerrae. Cceiumcum omni ornamenlo suo, lerrain au-
pottiissent, sed corpora illorum sine mortalitate, tern cum omni opere suo.
postquam numerus ille implelus fuisset, juxta nume- Et complevit die seplimo opus suum. Die sexto,
rum angelorum in melius mutari debuerunt. quandodixit : Consummatumest, el iiiclindlo capite
Dixitque Deus : Ecce dedi vbbis omnem ber- tradidil spiritum (Joan. xix). Et die seplimo requie-
bam afferenlem semen, et lignum pomiferunt , . vil in sepulcro, et lunc omnia consummala stnit
ut habealis ad vescendum. Si Adam immorlalis quae de ipso scriptaeranf. Judiei autera istum diem
aot roortalis fuit; et si mortalis, quomodo irri- in umbra observabanl, quod eis a Deo per Moysen
mortalis? Et si animalis, quomodo spiritalis ? El praecepturaerat; nobis autem ipsa dies requiem si-
si spiritalis, quid est ergo qtiod cum cseteris anima- guificavit,quia si opera nostra in bonis operibus con-
lilius in commuiie cibum sumpsit? Morlalis erat et summamus, cum Cbristo in aeternum requipscimns.
immorlalis.quia poiuit mori; immortalis, quia potuit Quia sabbatus requies interpretaiur, quia Cliristus
non mori. Quia si non peccasset, mori omnino non est requies nosira, iu qtib requiescimus,quia ipse per
potuisset; postouam autem peccavit, mortalis faelus B } mo.rlemsuam transtulit nos de morte ad vilam.
est. Mortalisenim eral, et immortalis. Mortalis erat Et benedixild:ei seplimo,et sancitftcavilitlum. Quare
sua conditione, immorlalis Dei beneficio, quod ei benedixit diei septimo, in quo nihil creavit? Ne forte
prsesiabat a ligno vitae, a quo ligno, cum peccasset, indigensapparere viderelur, sicut bomo posl laborem
projecius est, ut potuisset mori. Si isla vox fuii fessus est, el dicit; Gratias ago Deo rneo,quia perfeci
aerem perculiens, aulquomodo isle sermo intelligen- opusmeum. Non enim Dominusila fecit, sed diem in
diis esl? Ipse sernio ejus ante omnem aeris sonum, quo niliilcreavit,iildemonstraretquodDeonostro nul-
etanle omnem carnem, et nubis vocem, in illa sum- l.iisfuit labor cuncta crcare, quia tantum dixit Fiat, et
ma Sapienlia per quam facta sunt omnia, non quasi facia sunt. Ideo ipse in die septimo requievit, jjt nos
liuuianis aurihus instrepebat. Quid est ergo quod nos in ipso fecisset requiescere. In quo benedixit diem
per Cbristum renati sumus, ipsam immortalitaiem septimum? In nullo, nisi a semetipso, quia a niillo
non accipimus, quam Adam habuit ante peccatum ? . beatus, nisi a semeiipso ; a nullo sanctilicatus, nisi a
Non enira accepimus quod in Adara perdidimus, id semetipso. Quia quamvis omnia non. fecissef, non
esi, corpus animale; sed tanto accipimus melius, exinde fuii deterior, quia apnd Deum nihil muiabile
quanlo spiritale corporali praeponitur. Unde ait Apo- cernilur , nec in scternilale , nec in veritate,
slolus : Seminalur corpus animale, surgit spiriisle nec, in voluntaie, sed fixiim ac immutabile cuiu
(I Cor. xv). Non enira recepimus iininortalitatem ipso omnia permanenl. Quid enim est istedies?
corporis spiritalis, sed recepimus justiliam, de qua I|tse est primus, jpse est secundus, ipse novissimus,
per peccatum lapsusest Adam, de qtio dicit lieatus quia repetitio est diej septimi. Et isti tres dies qui
Aposlolus : Renovaminiautem tpirilu mentis vestrm, .Q praecesserunt, aniequam sidera in ccelo posuisset,
el reliqua (Ephes. lv). Quomodoenim debeinus reno- peninent ad Uies, an non ? ld iiitelligendum est, quia
vari?Idest,renovabimurigituravetustatepeccati,non ail dies peninent, quia ante lux non erai.quain oculi
in pristinum corpus animale, in quo fuit Adam, sed nostri potuissent prospicere, quia major est.Scripto-
in nielius, id est,in corpus spiritale, cum eificiinur rae hujus aucloritas quam omnjs humani ingenii
sequalesangelis Dei calesti habilatione. Renovabi- capacitas. Quia sicui Chrisius aliter est lux, aliter
mur eiiam spiritu mentis nostrae secundum imaginem lapis, lux proprie, lapis (igiirate, ita etiam alia
ejusqui creavit nos, quam peccando perdidii Adain. fuii lux angelica, altera lux siderum. Quare non
RenovabimUrautemetiam carne,.cumhoc corruptibile benedixit diem primum, in quo lucem augelicam
induet incorruptionem, et mortale hoc immortalita- creavit, vel illum diem in quo omnia perfecil ?
tem, til sit spiritale corpus, in qnp nondum mntatus Non eniin sancliiicans diem , in qtio hoc fa-
est Adam, sed mutandus erat, quia iu corpore por- cere inchoavit, neque eum in quo hoc perfecit, ne
lamus imaginem terreni liominis, ininenteauiem ima- iliis vel faciendis vel factis actio ejus gaudium ftiisse
ginem cceleslis hominis. Undeiterum ail Apostolus: ' videretur, sed eum iu quo ab ipsis in semetipso re-
Sjeslcorpusanimale, estel spiriluale, sicut scriptumest: quievit. lpse lamen illa requie nuiiquam caruit, sed
Factus esl priinus homo Adam in animam vivenlem, nobis euiii per diem septimum ostendit, significans
tibvissimusAdam in animam vivificaniem; sed non IIOIIpercipere requiem suara, nisi post perfeclionem
primum qiwdspirilale est, sed qttod animale, poslea operis. Et ideo in hac die vespera non successisse
spiriiale. Primus Iwmo de lerra terrenus, secundus cognoscitur, quia requies nostra post perfectioneni
homode cmlocmleslis.QuaMterrenus, lales el terreni , operis sine iine in gaudium erit, quia in ipso cessa-
p
(I Lor.xv). liiduamuscl iinaginem ejus qui de coelo Vdrat ab omni opere suo, id est, nova mundi inco-
est. Imaginem autem terreni hominis nb ipso exurdio gnita fabricari, quod creavit Deus ut faceret, quia
htimani generis induimus. Imaginem ergo coelcstis nsque in ,fine mundi gubernat, unde ipse dixil in
liOiiiinisimiicexlide porlamus, quod habilare in rc- Evangelio : Pater meus usque tnodo operatur, et
surreciioue credimus. ego eperor (Joan. v). Quare non posuil mane in
VidilqtteDeuscuncla quw fecil,el eranl valde bona. pi-iniodie, neque vespere in novissimo? Ideo mane
Etfacluniestvespereetmane diesse.ilus.Sioinnia valde 110(1 posuit, quia initium non habet; et vespere id,
bona Deuscreavit; unde ergo maluui increiiieniaiji? quia finem non habet, neque nllo lermino ciauditur.
Maluii!JHIIIfuisset, si non Ifecisseiims. Neque enini Et iterum secundum sensuin spiritalem.
ultra naturscraale essel, sed amissio boni hoc noinen llem llecapitulalio sex diefum.
accepit. Quare non beneilixit aibores vel herbas, sed Post haec sexta die producit lerra animam vi-
liijiniiit-nivel animalia? Ideo isla benedixil propler
piopagandi proleni, aut propler sexnm masculini et vniii,viva quando caro nostra abslinens ab operibus mor-
jeiniiii, aul quia arbores sensum non iiabcnl sunliendi slui~, viiiuluni germinaparturit: secundumgeiius
vel inlelligemli; animalia vero vivunt, sentiuni et ilicet suuin, id est, vilam imitando saiiclorum, sicul
nou iiitelligunt. iiomo quideni sculit et ime ligii. Ideo, aiiAposlolus :'Imilatores mei eslble (1 Cer. iv). Se-
arboribtis non dixit : Cresate et mulliplicamini. Cumliiinnostrum quippe genus vivimus, quando in
.opere bono sanctos-viros, quasi proximos imitamur.
Dcinde produxit lerra bestias. Iiouiiues iu potentia
 219 KEKJE VENERABILISOPP. PARS JI. SECT. II. — DU13IAET SPIiRIA. 220
rerum, sive ferociiale suporbiae; siffiiliter et pecora, A prolerrei germen berbarum atque lignorum', id csl,
jiomiries fideles in siihplicitale viventes; serpentes spiritales sanctosel friictumsanctaruni Scriptnrariim.
nu.oque')iririoxiossaoclos scilicet viros, asluliae vi- Hujus vespera fuii peccatum et malitia pessimi regis
vncitaie bonum a malo djscernehtfesjet, in qnantum Saul. inde quaTfuni saeculumcoepit a David, quando
fas est, reptando scrutantes lerrena, per quae. in- consiituit Deuslumiriaria in lirffiaiuento coeli, id est,
lelligant sempiierna, non illos verienosos qui se in splendorem regni tanquam solis excellenliam ,et in
lihjusmUndi terr.enis cupiditaiibus eollocant. Post lunae speciem lrimen oblemperanleni lanquam syna-
ha-c fecit Deus hpminemad imaginem suam, perfe- gogam, etsiellas principes ejus : cujus setas fit ves-
cirim scilicet viTuro, qui non quemlibet sanctorum perain peccalis regum.quibus gens Illa meruit ca-
virorum imitando; sed ipsam veritaleffi conlempla- ptivari inBabyloniam. Porro quinlo saeculo, id est,
Iiililer jnluendo operatur "usliiiam, ul ipsam intelli- in trahsmigratione.Babylonise,facla sunt quasi ani-
gal-etsequatur, ad cnjus imagiriem faclus est verita- malia in aquis, et yolatilia cceli,quia lunc Judaeiinter
tis. Iste eliam accepit potesiatem piscium maris, ct genles lanquarn in mari vivere coeperunt. Nec habe-
volatilium coeli pecorumque, ferarum quoque ei re- bant stabilemlocum lanquamvolantes aves. Hujusdiei
pehlium, qnia spirilalis quisquis effectus, ct Deo quasi vespera est ffiultiplicatiopeccalorum in populo
similiter factus, sfecundumApostolum,judicat omnia, Jiidseorum, quando sic excsecatisunt, ut eliam Do-
ipse atttem a neminejudicalur (I Cor. xv). Quod vero mimim suum non -possent agnoscere. Jam sextum
sequilur : Masculumet feminamfecileos, spirilales in sseculumfll in adventu Doniini nostri Jesu Chrisii.
Ecclesia et obedienles osiendit. Quiasicut viro sub- Nam sicutin illa diesexta primus homo Adam de limo
dita est mulier, sic spiritali et perfeclo viro obe- JJ terraead imaginem Dei formatns est, sic inista sexia
diens.est isqui minus perfeetus est.sicut Aposiolus saeculi aetale secundus Adam, id esl, Cliristus, de
ail : Rogatnusvos, fratres, ut cognoscatis eos qui in Maria virgine natns esi. Ille in anima vivenie, hic in
vobislaborantet prmsuntvobisin Domirib(1 Thess. v). spiritu vivificanle; et sicutin illo die fitanima viva,
Dicilurenim eis : Crescile el multiplicamini,sive in sic et in isto sseculo vitam desiderantes aelernam ;
linguis, sive in spirilalibus intelligentiae gradibus, ut et sicul in illa sexta die serpentiim etferarum genera
dominemur rationis intellectu omniuro caraalium lerra produxil, ita et in hac sexta aelate saeculigen-
perlurbationum, quasi insensibilium animaritiuffi. les Vitamappetentes seternam Ecclesiam gcneravit.
Omnem autem herbam senrinalem, el omne lignum Quem etiamsensum vas Petro ostensum manifestavit,
friicluosmi), quod hominibus datum est in escam, et quemadmoduroin illa die creatur masculus ct fe-
fidelessunt, etde oblaiionibussuis sanctorum commu- miiia, sic iri ista sexta sseculi setale manifeslatur
nicantes. UrideAposlolus ait: Nhm si in spirilalibus Chrisfus ei Ecclesia. El sicut prseponilur homo in
participes facti sunl genliles,debenl et in carnalibus die illa pecoribus, serpentibns et coeli volalilibus,
tninislrare eis (Rom.xv). Haecsunt fructifera ligna. In ita Cliristus in hac sefate genlibus, populis et natio-
-istis ergo gradibus tanquam in quibus diebus vespera nibus, nt ab eo reganlur, vel carriali concupiscentia
esl, ipsa perfeciio singulornm operum, el mane in- dediti sicut pecora, -vei terrena curiositate ob-
cboaiio sequentium seplimo; post istorum itaque scurati quasi serpentes, vel elati superbia quasi aves.
quasi scx dierum opera bona valde, sperat hoino Et sicut iri illo die pascilur homo et animalia, quae
quietem meniis conslitulus in spiritali paradiso, quo curri illosunt, herbis seminalibuset lignis fructifcris,
significatur vita heata, nbi fons est sapiemiaedivisus ^,, et herbis viridihus; sic in ista aetatespiritaiis homo,
in quatuor partes virtulun), ubiedat ligni vitae gra- qui bonus minister est Jesu Christi, cum populo spi-
tiam, ubi utiles disciplinas morum, quasi fruclus ritaliter pascitur sanctaruni Scriplnrarum elemeniis
lignorum carpat. Est namque paradisus vita bealo- et legfedivina ad concipiendam fecunditatem ratio-
rum ; quatuor flumina, quatuor yiriutes; ligna ejus, iniii) atque sermonum tanquam herbis seminalibus,
omnes uiiles disciplinae; lignorum fructus, morcs partim ad uiililalem ffiorum conversationishumanae,
piorum; lignuni viise,jpsa honorum cronium mater tanquamlignis fructiferis, pariim ad vigorem fidei,
sapieniia est, dequa scripluin est Salomoriediceute : et spei, et cliaritaiis in vitam seternam, tanquam lier-
Lignum vitw est his qui apprehendunl itiam, el qui bis viridibus,qttse nullo aesluiribulationum arescunt,
tenueriteam, beatus (Proverb. m). Lignum scientiae sed spiritalibus cibis, sic islis aliroentis pascilur ut
boni ef niali, transgressio est mandaii. Experimen- niulta intetiigat.Carnalis aulem, id esi, parvulus in
iiihi hacienus sex dierum opera, qualiter in Ecclesia Christo lanquam pecus Dei, ut mulla credat quae in-
spiriialiler intelligantur, explicata sunt, deinde quod lelligcre necdum potest, lamen eosdem cibos oinnes
in figuram saeculisigniflcent, subjicieiidum.esi. habenl. Hujus auiem setalis quasi vesperautinam nos
' Sex diebttsconsummavUDeus omnia opera sua, et noii inveiiiat, illa est enim de qua Doniiuus dicit :
teptimoreqttievit. Ptttds veniensFiliut hominisinveniet fidem super ter-
Sex setaiibus humanum genus in hoc saeculo, per ram (Luc. xvur)? Post istam vesperam fiel mane,
successiones temporum Dei opcra insinnant : qua- cum ipse Dominus in claritate venturus erit. Tunc
rum.primaest ab Adara usque ad Noe; secunda, a requicscent cum Christo ab omnibus operibus suis,
Noe usque ad Abrabam; terlia, ab Abraliam usque bi quibus diclum est : Eslole perfecli, sicitl Paler
ad David; quarta, a David.usque ad transmigraiio- f vester qui in cmlisest (Mailh. v). Tales enim faciunt
nem Babylonis; quinta.a iransrnigralimieBabyloniae opcra bona valde. Post talia enim operasperanda est
lisqiie ad bumilem advemum Doroini noslri Jesu requiesiii die septiino,qui Vesperamnon habet. istse
Christi; sexia, quae nunc agitur, usque quomundus generationes coelietterrae, quando creataesunt in die
finiatur, donec Excelsus veninl ad judicium. Seplima (|U0fecit DominusDeus ccelum et lerram, et omne
vero intelligitur in requie sanctorum, quae scilicet Virgullum agii, ahlequam oriretur in terra", o.miein-
vesperam non habet, quia eam jam nullus terminus que berbain regionis priusquam germinaret; in-
claudit. Pergamus ergo breviter per has mundi seia- quirenda est ratio si ista omnia in uuo die facta
tes, el replicantes ordinem temporum eoium quae ftierunl,, aut per sex dies, sicut Scriplura hic
myslice dilTereiiiiasdistinguamus.Primo enim saeculo commeniorat; et si per sex dies facta fueruni,
fncium est fanquairi lux, homo in paradiso ; in qua qnomodo ergo sancta Scripiura dicil : Qtti vkiliti
a?taie filios Dei Jucis nomine dividii Deusa iiliisiio- mlernum, creavitomnia simul (Eccli. xvni), quia ille
lrrinum, quasi a tenebris; iitque liujus diei vespera sccunduffisubslaiitiam rerum simul omnia creavit.
diluviuni. Secundura saeculum faclum esi, quasi fir- Nara secundum speciem formse non simul creavit
niaiiieiitum inter aquajn el aquain : arca uiique illa omnla. Nam sicut mater nutriens infanien. in gre-
quae naiavil inter plUviamel maria. Dnjus vesperafil mio suo exspec.tat ut convalescal, ita et Domiuus
cbrifusio linguarum. Tertium saeculum factum est, tarditaiem liumaui ingenii oxspcciavil. Namin prin-
qiiando separavit p(>puitimsuum a genijbus pcr cipio apud eum omnia creata fuerunt, sed non stiiiiui
Abraham, discernens cum quasi aridam ab aquis, ui in specie venermit, quando dixil: ln principi.ocr.ea-.
m DE SEX DIERUMCREATIONE LIBER. 222
iiii Deus cmlumet terram (Geii. i). Tunc pmnia, sicut A batur nox, qii|a homines sancti claustra iuferni pe-
diximus, apud ipsum facta sunf, qusecunque decoelo nelrabant, usque ad adventum.Domini; et nos modo
el de terra ortafuerunt, quamvis per sex diessecun- se.quiiur dies, quia post resurrectionem ejus oimies
dum speciem dividere voluisset. Sicut dicit quarlo sancti de corpore exenntes ad Cliristum pergunt,
die in ccelo sidera posuisse, tamen primo difeapud quia quod in Adam perdidimus, per. Jesum Cliristum
ipsum in coelo facla siint, quod die quarlo in speciem recepimus.
vehit; quia slcui in grano seriiinis mnlta occultarilur, Ilem recapitutatio.
radir, cortex, folia, fruclus, vel mulla alia quce de
Deum ista omnia Istae generationes coeli et terrae, quando creataa
ipsa arbore veniunl, ila apud prius sunl in die quo fecit Dominus Deus coelurnet terrain;
oecullabaniur, quaepostea iri.sp.ecie venerunt. Ergp et cum superius sepiem dies numeraii surit, nunc
sicsimul omnisi, quomodo dixit Dominus : Pater meus unus dies dicitur, qup fecit Deus coelum et terram,
utque modo et
operatus est, ego operor (Joan. v). Quia et omne
lunc omnia creasset simul, quoiidie lafheri Hujusdieivirgultum agri.et oinhemherbain regionis.
quamvis nomine secnndum. prophetam, ohinfetem*
gubernat, in rigando, inplantando, in sedificahdo,
vel in cseteris rebus, Nam sicut homo qui agrum , lactum pus hujus vitse significalur, in quo coe|um et lerra
est, id est, in crealurae visibiles dispc-
exercet, si illum dimiltit, incultus, remanet, ila et nuiilur, administranturquo alque existuht. Sed qiiid sibi
mUnduscrealus a Deo sine Dei gubernatione csse vult quod nunc, nominato coeloet lerra, adjecitvii-
non polest, secundum apostolum Pauluni : Neque gultum agri et herbara regfonis, et tacuit csetera quce
qui planlat, nequequi rigal, est aliquid,sed qui incre- _ sunt in coalo et in terra, vel etiam in mari, nisi quia
mentumdat Deus (I Cor. ui). Sunt aulem et alii qui " per virgullum agri invisibilem creaturaro demonstrat
liic istos septem dies , septem dona gratiae Spiritus iiitelligt, sicut est anima. Diclum aulein virguliiiin,
sancti intelligere volunt, id est, spiritus sapientimel propter vigorem vitse; herba, propter eamdem viiam,
intelleclus, spiritus consilii et fortitudinis , spirilus nunquam marcescentem. Deinde qnod addidit: An-
tcienliw et pietalis, spiritus limoris Domini (Isai. xi), tequam esset super terram , intelligitur aniequam
Dlcit vero per spiritum sapienlioe fecisse Deum anima peccaret. Terrenis enim cupiditalibus sorrL-
ccelum et lerram, et per spiritum intelligentiae fe- data, lanquam super lerram nata, vel super terrani
cisse flrmamentum, et separasse aquas ab aquis, per esse recte dicitur. Non enim
pluerat Dominus Dem
spirilum consilii separasse aquas, ab arida, et germi- super terram, et homonon erat qui aperarelur terram :
nare terram fecisse; per spiriium fortiludinis po- ideo non germinaverali terra, nan pltterat Dcmi-
suisse luminaria in (irmamenlo cbeli, ut dividerent nus siiper lerram; et homonon quia erat qui uperaretur tcr-
inler diem el noctem ; per spiritum sclentise ornare ram, quia maxime propter pluviam et hominem, qui
aquas de reptilibus, et aerem de volalilibus; per spi-
ritum pietatis vestire lerrarrideanimalibus, eihomi- . cit.Unde operatus est eam, germinat terra, el fructutn produ-
Nondum enim pluerat Dominus
nera creare, vel csetera quae sequuntur ; per spirituui Deussuperetadjecit: terram, quasi aperte dicerelur: Antequanj
limorisDomini.dieseplimo, opus suum sancliiicasse. peccaret anima, nondum nubibus Scripturarum plu-
Ita et nos debemus ista sepiem dona gratiae Spiritus viam doctrinae Dominusad
sancti in nos imitari, etper spirilum sapientiae coelum cesserat. Nondum irrigandamanimam con-
et terram facere, id est.coelestia meditari, fetterrena Dominus nosler nebulam propter hominem, qui est terra,
vel a tenebris id carnis nostraeassumpserat,
dereiinquere, lucerri separare, est, C per quod imbrem sancti Evangelii largissimum iniu-
opera nostra perfecla a tenebris pravorum; ei per dit. Quod vero subjungit: Et Iwmbnonerat qttibpe-
spiritum intelligenliae debemus facere Urmamentum rarelur lerram, quia nullus homo operalus est in Vir-
inieraquas superiores etinferiores.id est,discipliria unde natus esi Christus. Ipse enim est lapisde
sancta inter vitia etvirlules, ut non declinemus ad gine, monte abscissus sine manibus, id est, absque coilu
vitia; per spiritum consiiii debemus aquas separare et humano semine de utero, quasi de
ab arida, id est, homines reprobos ab anima scjenti uionte humatiseJiaturae elvirginali substanliae carnis ahscis-
verba Dei; per spiritum fortitudinis debemus po- sus
nere Iuminaria in firmamenio coeli, id est, dilectio- (Dan. n), .
nem Dei et proximi, quia dixif sancius Joannes: DE ASCENSIONEFONTIS, ET IRRIGATIONE '
Oui odit fratrem suum, homicida est (1 Joan. m); per TERRiE.
spiritum scientiaedeberaus aquas ornare de reptili-
bus, et caetera de arcana cordis noslri vocem ad Sed et fons ascendebala lerra, irrigans universam
ccelum miltere, sicut pisces de pinnulis suis in altum superficiem lerrm. Quis est iste fons qui irrigabat uni-
saltuni tribuunt, et volucres coeli ih aere volitant; versam faciem terrse ? Non sicut Nilus, qui solam
ita et nos sensum nostrum ad superiora semper le- jEgyptum irrigat, sed iSte fons lotum mundum irri-
vare opor.tet; per spiritum pietatis debemus facere gare dicitur. Aulfons unus appellatus est, antequani
pecora, serpenles, vel caetera,id.est, ut simplicitalem' paradisus planialus esset, et, accepto humorisadjiito-.
ac prudenliam habearaus discerneudi bonum et nia- rio, irrigabat tiniversani superliciem terjrae.Aut post-
lnm, et fruclum bonorum operum agamus, qualiter " quamparadisus {plantiitusjest, etrestagr.alaaquarum
valeamus imilari sanclorum exempla, vel ipsam ve- abruptio est, et ille fons divisus esi per rivulos suos
riiatem, ad cujus iniagincm facti sumus; per spiri- ad irrigandam universam facieia terrae. Sicut nune
tum timoris Domiiridebemus requiescere in requie videmus ire aquas per alveos ijuminum fluxusque ri-
vitse aelernse,quia scriptumesl: lnitium sapientimli- vortim, et eorum excessu vicinia perfundere, sic et.
mor Domini (Psal. cx). Quare in primo die non po- liujcqiiasi de uno fonte mulli. processerunt. Aut fons,
snit mane, vel in septimo die vesperam ? Ideo mane unus appellatus est, et in quodam sinu terrse occul-.
iion posuit, quia praevidit homiifem peccantem in pa- latus, et inde onines fontes inagni et parvi progre-
radiso, et nox ignorantise eum secula fuit; et in diuntur.. Et qujd est, quod iste fons manifeste uon,
septimo ideo non posuil vesperam, quia prsesciebat invetiitur , qui irrigare videtur universain faciem.
eum ad veniam reversum fuisse per adveniuin Sal- lenifi? Forsilan propter peccatum primi honiinis pa--
vatoris. Ei in principio, si nox sequebalur diem, aut rentisnostri Adam abstractusest iste fons, ut aufer-.
dies noctem ? id est, nox diem sequebatur. Et modo rel uberlalem a lerra, et mai.orernlaboremexerce.ret
posl adventum Salvaloris dies sequitur iioctem, quod hiimanum geuus. Et quomodo potest fieri quod unus,
designavit bomineni lapsuni, quando transgressus fons oiuiieu) terram irrigaret? et si ferram irrigabat,
fuit, et nox eum secuta fuit, id est, peccalum. Post moiites quoiuodo, quia aliqiii ex illis niagnam attilu-
adventum vero Salvatoris dies sequitur noctem, qnia- djnera habent, irrigaredicuntur? lloc est sciendum,.
ille reparavit nos ad veniam, et per suam inortem quia l.unc in novifate terrarum, et non omnia, plura
tr:.;istulit nos de morle ad vitam, quod perdidiinus lamen plena fuisse credibile est. Aut sicut Nilus irri-
pferprimi culpam pareiitisnostriAdam.Illum seime- gal utjiversara terram ^Egyiui, ilaet lunc poiuit iile:
 223 BEDJE VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 221
fluvius irrigare universam faciem terrse, per impfe-A troivif, quod Deus praesciebat peccalurum. Sed ahsit
rium Dei et polenliam ejus. Aut sihgularem nume- ut hoc fecipiendum sit, ut propterea anima creata
riim posuit pro plurali, quia nori dicit unus foris, sed fuisset, etreservata, utfitilrarel] incorpusquod Deus,
tantum: Et fons ascendebat, et: Irrigans universani prsevidebatpeccans, etsi sic esset, quasi Dieusauctor
faciem terrm, sicut dieit: Rana et lOcnstaascende- peccaii fuisset. Sed absit hoc, quia non est ita, sed
runt super lerram jEgypti (Exod. vm),' et muiise magis inteltigendum est atque recipiendum quod ipsa
inteliigunlur ranae et loCustae, ita forsitan tunc volunlaria introisset in corpus ad.miiiistrandum cor-
«nus fons appellatus est, et multi inlelliguntur pus, quiaper aniniam sentitur corpus.quia si ariiffia
fontes., deesl, corpus morluum est. Et quid eslqUod in alio
Item recapitulalio: membro aut in vfertice, aut in frorite, vel iri peclore
non insufflavit spirilurn vitae, nisi in faciem tantum?
. Et fans asceridebata terra, irrigaris universam super- Quia ignis cujus, loeus in jecore est,
lerrw. Terra maler DominiMaria rectis- principalis
ficiem virgo ascendit in cerebro, quasi in coelum corporis nostri,
Siine accipitur, de qua scriplum est: Aperiatut terra, elexinde efficiuntur tres parles; anterior vero pars,
et germinet Salvatorem (Isai. XLV).Quam terram per quam sensus omnis ascendit de cerebro jn fron-
irrigayit Splritus sanctus, qui fonlis' et aquse nomine tem, de fronte iri faciem, defacie autem diffundit per
in Evangelio significatur. fistulas minntas, quasi per organa in quatuor corpo-
Formavit igilurDeus hominethdeiimb terrm. Idest, ris id est, in visum, in audifum, in odora-
Adam de pulvere lerrae. Alii volunt dicere quod ideo tum,sfensus, in gusium.Posierior autem pars, perquammo-
liomo ad imaginem Dei crealus sit, quod ipse Domi- g tus omnis tantum de eadem anteriore parte
nus eum propriis manibuS creasset; sed hoc om- viam suam babel, ascenditin verticem de vertice autem ad
nino non est recipiendum, ut ullam rem corporalem medullam spinae, inde omneni ; motum diffundit in
Dominus corporaliler creasset, sicut dicit: Initio lu, niembris. Merilo anterior pars posteriori praeponi-
Domine, terram furidasti, et opera manuttm tuarum nitur, quia corisilium sequitur motus. Tertia vero
suril cwli(Psal. ci).Quia Deus ista non per operama- . pars, in qua meinoria figit.ur, quia quidquid vis fa-
nuum corporaliter fabricavit, sed per imperium et cere, aut antea fecisli.in memoria conslat. Ubi autem
poientiam suam jussii fleri omnia quomodo volriit. memoria non est, non est spontaneus motus. Et iride
Quare eum fecil de iimo terrae, et quare non de liffio capilii-et ungues proCreantur de spomanfeoinoiu, id
paradisi? Ratio erat ut de terra homiriem creasset, est, de anteriore parte,persensus intelligitur.omnis,
qui in lerram reversurus erat, sicut scriplumest: homo habet sensum, quem animalia non ha-
Pulvis es,elinpttlveremreverieris'(Gen. ni). Hinc.re- quia bent, et inde efficltur sponlaneus mottis, per qiiod
quirendum est, si stalim imperfecia aelale Adam fa- administratur aniinus. Id intelligitur per aerem et
ctiis est, an in puerili aetate. IdarbiirandumeSt,quod lucein, quia aer inlrat in pulmones quasi in organa,
statim imperfecta setate formatus fuisset prppfermi- deinde in verias, el usqhead cor, quod nos
raculum, sicut fecit de aqua yinum, et caetera alia, arterias vocamus. Elpervenit quombdo est anima,vel corpus
quod enarrare longum est. Et iterum: sentit, an non ? intelligeridum est quia per sensus
,.--. Hecapitulrilio. corporis administratur, per oculos videt, per aures
. Formavit igitur Dominus Deus hominem de limo audit, per gustum et odorem sentit. Quid est dulce
terrm. ldera faclus est Cbrislus , jUxta quod ait /, vel amarum, et si est anima de quinque sensibus
Apostolus : Ex semine David secundum carnem corporis? lntelligendum est.quod hominis non est tinde boc
(Rom. i), tanquam de limo terrae deinspiratione ho- probaresecrctum possimus, quia quando anima vult
iiiinis, et inspiravil in faciem ejus spiraculum vitm. aliquidet considerat considferare,ciaudit oculos vel aures
Quid est spiraculum viiae? Id est, spiraculum facere, suas, quid fecit, aut quid factura erit,
id est.animam facere..Sicul Dominus per Isaiam pro- sive de Creatore suoqui eam creavit. Quid ergo est
plietam ait: Spiriltis ex me procedit^ el omnem flaium anima? et si nomeri est aliquares unde animaeflant, quid est
ego feci.(lsai. LVII).Et item: Spiravil in faciem ejus, iu ipsa? Quod ejus ? Quse species, quem usum
et caetera, utique infusionem Spirilns sancti, quod rebus conditis lenet, vivit anrion? Sivivit, quid
operatus est hominem Cbristum. Et factus est lioino confert universilatis affeclibus? Bealamne vitam du-
in animam viventem, id est, ccepit sentire in corpore, cit, aii miseram? Quid est ergO anima? Coelum non
id cst, animantis. est, neque lerra, neque aer, nequeignis,. non aqua,
non Deus, .rion sidera, non visus, non auditus, noa
Hic modo recapilutatib. odoratus, non gustus, vel caetera alia, quod menio-
Et omnia ex ordine narrat, quomodo creata fue- rare longumest, quaesunt in coalosive in terra.quod
ririt, quod Superius tacuit, Alii autem dicunt, quod anima non est. Undfeergo est anima?Si ex Deo data
ariima ex Diviiiiiate procfessit, dum dicit: Etinsuf- est, et ex nibjlo facta, quia homo qui de terra factus
flqvitin fdciemejus flatum vilm.Sed hoc omninonon est, in lerram reversurus erit. Simiiiter nix, vel pro-
est recipiendum, ut anima de divinitate procedat; cella, quia ex aqua lit, et aer est, sumit de lerra, in
sed iUi qui hoc dicunt conira fidem catholicam lo- aquaffi revertitur, etin lerrara, de aqua sumptus est
quuntur, quia divinitas nunquam mulatur, quia illi D : aer; aniina vero non. habet uilum elementum, ad
quando ben.efaciendo meliorem reddunt. Nam ideo quod reverlatur, nisi ad creatorem suum qui eam
qui boc dicunt, quia sicut Dominus in Evangelio, creavii, postquairi de' corpore exierii, si recle egerit.
quando venit ad discipulos suos, et' insufilavit et El illi caeci qui visum n.on habent, quomodo vident
dixit: AccipiteSpiritum sanctutn,sicut Spiritus sancius. Sbmnia sicul illi' quj visum habent ? ld ihlelligenr
tunc de Diviriitatesanctis apostolis datus est, ila et dum est, quia illi jnsopiuntur in cerebro, et, non pos-
aniina deDivinitate data sit; sed omninolioc rionest sunt loris erumpere,, tunc in semetipsis vident ipsas
recipiendhm, quia insufflatio flatus est corporis. Nam imagincs, illis aniinus nunquara dorrait. IlKiuirenda
«ancli apostoli de Divinitate Spiritum sanclum acce- est ralio un.de an.iina veniat, quando homo nascitur.
perunt, anima vfero n.on est de Divinitale, sed ex Deo Alii dicunt quod sicut caro de carne naseilur, ita
tiata est, ex nihilo facia. iriquirenda est ratio quando ariima de anima nascalur. Sed hoc Scriptura non
aninia creata fuit, si sexla die, quaiido hominem de narratullo in ioCo,unde anima in hominem Veniat,
limo terrae formavit, foisset creata. An non ergo quando natus- est; neque de ipsa anima mulieris,
conlrarium esl divinaeScripturae, quae^lixi.l: Qui ~vi- quomodo ei naia fuisset, sicul narrai de carne, quO-
vil in mlernum, cteavit amnia simul (Eccti. xvm). Si niodo facta sit. Et alii dicuut quod unicuique lioniini
tunc anima creata fuit, ubi ergo latebal, usque ditm aiiinia ex Deo dala sil, quando nalus est. Sicut iu
lioffioeam accepit ? Forsilan inler creaturas Dei oc- lsaia diclum est.: Umnein flatum egofeci (Isai. Lvn).
feullabat, donec iu horoinem Introirfet; et.quid est jd est, ofnnem aniiiiiim , e' in psalmo simililer
quod anima, quae innocens creata fuit, in corpus iil- scripium est : Qui fihxit singitlatim cofda eoruiii
 *>2$ DE SEX DIERUM CREATIONE.LIBER: 220
(Psal. xxxn). Alii autem dicunt quod ex parenlibus A _ luptatis a principio, etc. Paradisus Ecclesia cst. Sic
anima data sit, sicut caro ex carne. Scripiurae repu- enim de illa legitur in Canticis canticorutn : Hortus
gnare videnlur, dum dixii: Qui vivil in mlernum, conclusus esl soror mea (Cant. iv). A principio au-
creavilbmnia simul (Eccli. xvuijf, quasi semper rio- lem paradisus plantaiuf, quia Eftclesia calholica »
vas animas creare videatur. Et alii dicunt quod tunc Christo, qui est principium omniuin, condila esse
anima omniuni creala fuisset, quando simul omnia. -cognoscitur. Fluviiis de paradiso exiens imaginem
fecil, ct in quodam loco occultantur, donec homo porlat Cbristi de palerno fqnte fliientis, yui irrigat
natus sit, el tunc eianima data silex Deo. Sedhoc Ecclesiam suam yerbo priedicationis, el dono bapti-
non est in rebus nostris considerandum, quid vel smatis. De quo berie per prophetam dicitur: Domi-
sinal vcl non sinat, quomodoanima dala sil homini, nus Deus noster fluvius gloriosus, exsiliens in terram
qnod Scriptura non narrat ullo Ioco. Nos non possu-, sitientem. Quatuor autem paradisi flumina qnafiior
mus discernere quod Veritas tacuil, et non dicit suiil Evangelia, ad praedicalionem in cunclis gen-
neque de ipsa anima mulieris, quomodo facta sii, tibus missa. Ligna fructifera Omnes sancti sunt, fru-
riisi tauium narrat quomodo Adam data fuit anima. clus eorum opera eorunl, lignum vitae sanctus san-
Ergo Salvalor noster Jesus Chrislus uude habuit ani- ctorum ctique Chrislus, ad quem quisque si pbr-
mam, non de Adam, sed unde Adam,id est, exDeo, rexeril manum, vivel in setcrnum.
quia quamvis de propagine peccali descendit, lamen DE LIGNO SCIENTIJ; BOiSIET MALI.
de propagine peccati non concepit, quia nec ipsa erat
caro pcccati, sed simililudo carnis peccali. Non eriim Lignum scientimboni el mali. Quare isiud nomen
inde accepit rcatum moriendi, et anima, guando de ** Raccepit? Quia Deus.omnia vald.e bona creavit. Id
hoc corpore migraveril, est corporalis an incorpora- agnoscenilo ioni et' mali, quanium fuisset inter
lis? Quomodoergo praedicatur, si incorporalis est, id obedientiam bohi, et inobedientiam mali, quia si
incorporea est simul corporibtis, et ubi portaiur, ad exinde transgressus fuissel, malum illi esset; si bo-
locum corporeum an incoi'poreuin?ld ad incorporeum num. illi fuisset, quia si transgressus non fuisiei,
lociun, similia corporibus. Qjiaeriiur ergoratiosi po- exp.eriinentum pene non ilidicissei. ,
lest aninia absque corpore intcr.angelos-in perpetua DE EGRESSIONE FLUVII.
beatitudine sine delectu consfstere? Quid crgo opus El fluvius egrediebatur de locq volttptalis ttd irri-
e»t ut ileruni surgal corpus, ul illud lunc immortale gdndum paradisum, qui inde dhidiinr in quatuof ca-
indiiai, quod niiiic mortale depostiit, nisi quia iiiest pila. Namen uni Phisbri; ipse esi qui circttil. omnem
qiiidem corporis adminislratio, quo detarorilur ani- lerram Evilalh, ubi nascitur aurum.El atxrum terrm
iiius, ut iion in iilum sumjnum pergat, dnnec coiisur- iitius bpliinum est, ibiqtte inveniluribdellium, el tapit
gst corpus, ut quod^ei mtnc sarciuum esl, sil iuiic in onychinus. El nomtn flttvii secundi Gehan; ipse est
gioria. Et quid opus est uiparvuli, qui parentes ha- qui circuil omnemterram Mlhiopim. Nomen Verofltt-
bcni Christianos, palreiu et malrera, iterum rena- minis lerlii, Tigris ; ipse vadii conlra Assyrios. Fluvius
scantur per aquara baptisraatis, nisi quia unusquis- duiem quartits ipse est Euphrates. Jdem ut superiiis
que in origihal| peccalo nascitur, et nisi.renaiusslt iudica.ium fest de ipso Iluvio, et de ipsis qnaiuor flu-
per aqiiam bnptisnialis, non potesl introire in re- iniriibus paradisi egrediuritur, quoruni duo -propria.
gnum Dei,: sicut Salvator in Evangelio"ostendit , nomina liabent. Tigris autem ipse est 'Niius,. qui
dicens'. Nisi quis renaltts fueril ex aquq ei Spi- circuit onfnem terram
riut sancio, non polest videre regnum Dei (Joan. iii). Q Ganges. ^Egyptl. Phison vero ipse est
.
Et iierum secundum senstim spiritalem, ilecapilulatio.
El facltis esl Itomo in animam viventeni ,. scilicet Et iterum secundum sensum spiritalem, lignitm
111qui peilectus erat. Deus perfectus crederelur et scienliae boni et mali proprium est voluntaiis arbi-
hoiuo. trium, quod in medio nostri est positum, ad agrio-
DE PLANTATIONEPARADiSI. . scendum bonum vel malum. Dequoqui, relicta Dei
Planlaveral aulcin Doni.inusDeus paradisum voltip- gratia, gustaverit, morte roorietur. Tulit ergo Domi-
mis Deus hominem, et posuit eum in paradiso vo-
talis a pnncipio, in quo posuil hominem queni fofma-' luplalis, ut operarclur et custodiret-illiiin, quia quo-
verat. Paradisus lociis deliciarum dicitur, aut pollens1 liescunque de
alfluenlia graiiaruin. Hoc dixit sauclus Augustinus, nominat, et Deum persona hominis loquRur, nliiiinqiie
et Dominum, ut ostenderit quari-
quod in quodam loco isle paradisus planlatus ftiit, lum ei habere'Dominum Deum suum.id
ubi homo terrenus habitare potuil. Nam paradisus1 est, subexpediat,
ubi nunc animse sanctoruni 1 ejus doniinatione obedienler viyere ut x>pe-
spirilaiiter inleliigifur, Quomodo autem debuit operari noii laboro
de corpore exeuhtes pergunt. Iriicujus figura iste raretur. sed honestaeaniniae voluntate, el custodiret
paradisus plaiilatus fuil, secundunv ferum gestarunr1 servili, illum, id n? aliqiiid commiltferelquare inde merere-
iidfem. tur expellere. Recte ergo quisque dicitur riori ciisto-
.Produxilque Dominus Deus de humo omne 1
llgnutn disse rem suam, qui sicagittit eam amiitat, quia
pulchrum visu, et ad vescendum suave, lignum eliam1 D non erat riecesse propter bcstias pafadisum cnstodi-
vitm in medio paradisi. Non alia ligna produxil, nisi re, autpropter aliamrem sive servili labore operari,
ilja quae superius dixit die tertia creasse, et modo quia dixit: Ecce dedi vobisomnemherbam, et reliqua,'
riarrat quomodo in speciem produxit in paradiso; et sed- ut Dominus
istud lignuiii vitae,quod idem-est qui de illo gustas- operatusfuisset in eis justltiam,
pieiatem, etcseiera boha ; quodDeus homirii tribriet,
set,;et immortalis pennansisset. Tamen turic in pa-
nidiso quasi cibus terrestris iieri videbatur, nOn qriia nihil potest bomo lacere sine adjutorio.Dei.Et
illum ut jusius esset, el custodirct,, ut
sicut alius cibus facit, qui solet habere fastidium, operaretur
sed nnde omni sanitale stabilis flrmarelur. Tamen tutus esset, quia si illum Deus dereliqueril, el sola-
. qiiid in isto ligno conlinebal? ln alia enim ligria Deus ejos
lium abstrajterit,-ille inanis remaneret, quia
erant alimenta, in islud auiem sacramenfurii coiiti- nihil honum ei necesse sil. 5ed nos omnes
dominaiione ejus. Quia.scriptuin est :
nebatur. Quamvis lunc hislorialiter factum fuisset, indigemus
sfcu.l "de paradiso dictum est, qupd Ecclesiam prae- Dixit Domino, Deus meus es lu, quoniani bonorum
meorumnon eges (Psal. xv); _etin alio loco scripium
flgurabat; vel.sicut facturii fuit de Agar; vel'de Saia, Mihi autem ddhmrereDeobonumest (Psril; LXXII).
fet multa alia quae historialiler facta fuerunt, lamen est:
, aliler prseligurabat, iia et lignum islud ' pricfigiirabat DE PR/ECEPTIONE. LIGNI.
lignum crucis.
Et ilerum Recapitulalio. Prmcepitque ei dicens: Ex omni ligho paradisi co-
^ Planlaverat aulem Dominus Deus mede, de ligno aulem scienlimboni et mali ne comedas,
paradisum vo- In quoctinquetnim die cemideris ex eo, morie morie-
 2^7 -BED-E YENERABILISOPP. PARS II. SECT. Ih — DUBIAET SPURIA. 228
ris, Quare ei Dominus prohibuit ut non comedisset A . rum intrans in sancluariura, et inlelligens in novissi-
de ipso ligoo ? Quia sciebat damnaturum, si trans- " misedrnm. Illic stalim evigilans eruclavii, dicens :
'
gressus fuisset. Oponfebai enim ut bOmosub Do- -lioc nunc. os ex ossibus mets, elc. El adificavit
minb Deo positus aliunde proliiberetur, ut ei prome- Daminus Deus cbslam quam tuleral de Adam in mu-
renilo Dominum suum virtus esset ipsa obedieniia ;; lierem, etaclduxit eam ad Adam. Dixilque Adam :
si vero servasset praecepta Creatoris sui, virtus ei Hoc nunc cs ex bssibus, et caro de cafne mea. Quare
fuissel, fetipsa obedientia, ouam post transgressio- de costa ffiuliereriifecit? Id ut ostenderet Christimi
nem perdidit. _. * de muliere nascithrum. Sicut lunc de viro facta est
Recapiiuldiio. niulier, iia et de muliere natus est Chrislus, quia
Tulit ergo DominusDeus hominem, et posutt ettm virtus de muliere processit in mundo. Qnaravis lunc
in paradiso voluptatis. Assnmpsit DeusJcarnem,- et mors iritroisset in mundiim per mulierem, sive ut
faclus est caput Ecclesiae.Ui operureiur et custodirel demonstraret casta niembra a Deo non esse repu-
itlum;id est,ut volunlatem Patrisex omnibiis gen- gnanda,nut propter viffi commendationis dicil mu-
tibiis Ecclesiam adinipleret, atque ut implerelur lierem de costa fabricaiamfuisse
sermo queiri Dominus dixit : Ego servabameos in
nomineitto ; qitosdedisli milti, cuslodivi (Joati. xvii). llecapilulatio.
Dixit qubqueDais : Non esl bonumesse hominem Immisit ergo. Deus soporem in Adam, etc. Dor-
sdlum, faciamus ei adjuiorium siiriilesui. llic mani- mivlt Adam, el fit ijli raulier de latere; paiiiur
leste ostendit quod semen debuerunt procreare,dtim Christus, dormivit in cruce, pungiiur latus lancea, ei
Adaffi adjutOrjuffisimile sui'dalumfiiit, id-est, Eva g| profluuritsacramenla, ex quibus formaretur Ecclesia.
Tabricata de latere suo. Non sic debueruni semen llanc dormilionein cantat propheta.dicens: Egodor-
jvrocreare, sicut nunc faciunt, utmortuis parenlibus tiiivi, el quievi, et surrexi, quoniam Dbminus susciia-
filii succedanlin lociim, "sed ut iinmortales perma- tiil ine (Psal. v). Sequilur :
nerent, el post eonsuiriffiaiuinntimerum inmeliora El pbsuil bafnem pro ea. Sicut et Cliristus carnetn
commutassent. suam moriendo ' posuit in patibulo crucis pro Eccle-
- . •
Fermatis igiiur Dominus Deus de hunw cunclis sia.
animdntibusiexxw,etuniversis votalHibuscmli,qdduxit DixitqueAdam:Hoc nitricosexossibus meis, elcaro
ewad Adam, ulviderel quid vocarel ea. .Otnneenim de-carnemea.Qiiiasivesancti spiritaleset fortissimi in
sive minus perfecii, utrique in iiiiuin
quodvbcavit Adam animw vivenlis, ipsum esl namen tentaiioiiibus, Christi sunt, et in una Ecclesia.-Hmc vocabi-
ejiis. Quomodo ea adduxit, quia Deus incommu- corpiis
iabilis est? Si per angejuin, aut per seirielipsuin? lur virago, quoniain de viro sumpta esl; ideo Eva,
Hoeomnirio non-est recipiendum, ut Deris corpora- qiiia mater est curictorumviveniium. :•:
liter ista: egisset; sed ut osienderet quia offinia ei et Quamobrem relinquelliomopatremsuum, etmatrem,
vivunt etsenliunt, sicut asina.locuta liiit cum Ba- adhwrebit uxbrisuw, el erttnl duo in carne una.
laani,*yel cseteramulta, quia homo istam polesiaiein Eranl autem uterquenudi,'Adam scilicetet uxor ejus,
eitwtt efubescebahi.Ideo non erubescebant, quia non
accepit a Domino, ut haberet dominationein. super seiitiebani Ultra legem in membris suis repugnantem
hestias usque in hodiernuni diem. ,. "
legimenlis SUae,et Violeiitas illecebras carriis ille-
Becapilulatio. 'cebra*ih corpbremortis [Rom. -vn). Unde et Aposlo-
Dixit quoqueDeus: Non est bonum hoininem esse C ( lns nonaiti: Non sit peccatumin membrizveslris, sed
totum. Arguantur bseietici, qui Chrislum solum ait.: Non regnet [Rom. vi). Non enim regnat, cum
hominem putani, ei non etiam Deum. .desideriis ejus non obedimus. , -
Faciamusei:adjutbrium simile sui. Quiain ipso Et ilerum secundumsensum
liomine -susfeepto,:Ecclesia Deo copulata ,esi.-: spiritalem recapilnlalie.
AppellavilqtteAdamnbminibussuiscuncla animaniia Hmc yocabitur virngo, qubniamde.viro sutnpta est.
tl uiiiversavelalilia cwli, etpmnesbestias lerra; Adam Sic ef a"CliristO nomcn Ecclesiaedatuiii est Clirislia-
vero non inveniebatitradjuiorium timile sibi. Quando num, quae de lalere ejns sufnpta est. Haec igitur
ergo pisces nomina ac.ceperunt, duin hic iion inc- oiiinia in flgura facia sunt, quse eranl iii Ecclesia
niorai, sed lantum de animalibus? ld paulatirii co- profutura. _ ,
jgnitis generibus pisciuiri imposilum est, hoccst, Quamobremrelinquet homo patrem sttum et ma-
(iuando creati fueruiit. -
trem, elc. Hoc interprelaris Apostolus, ait : Hoc au-
Ilertun Recapitulatia. lem dico inChristo el in Ecclesia (Ephes. v). Ergo
Appellavilautem Adam nominib.ussuis, elc. Signi- quod per hislqriam complelum est in Adarn, per
ficans genles, quaesalvseTiereril in Ecclesia, et per proplietiam sigiiificalur in Chrisio. Qui relinquit Pa-
Christum nomina eranl accfeplurae,qubd prius non treiri, cum. dicit : Ego a Patreexivi, et veni. in hunc
habuerunt. Sicut .scriplum est : £f vocabo ' sefvos ' tnundum (Joan. xvi). Reliquit et matrera, id est,
.meos neminealio (Isai, h\\).. -." syriagoganiveiteritesfameiilocarnaiiter inhaercntein,
, Adam:-vero,noninveniebatur adjuioriuriisimilesui. , quse illi. erat mater ex semine David secundumcar-
IJliqnequonianiquainvisfidelis auijustus silquisque,. Wneni. Ei.adtiwsilttxori suie, id est, Ecclesiae, ut pace
; riovi iestamenii essenl duo 'in carne una. -Quiacum
.Ghrisiotamen aequari.non potest. Qiiis e.iiim,Iriqiiit
-Mo.yses,similis tibi in diis, pomine? Nam ef David sit Derisapud Patrfeffi,per quem facli sinrius, factus
ait: Speciosusformaprm filiis hominum(Psal. XLIV). est pfer carnem parlicfepsriostri, ut illius capitis cor-
-Nfemoenim poJuerai j) morte liuiiianuiii genus libe- pus fesSepossimus. Post haec vocatur Eya, vila ct
rare,.ef ipsaui moriem superare, nisiCIirisius, slcut mater vivoruiri, qula.-deviri sui latfere factaesl, et
.Apocalypsisait: Nemo.inveniusest digntis neque in Doiriinus dicil iri Evangelio: Si quisnon manducave-
. coelonequein terra, nequeinfra terrdm aperite iibrtim ritcarnem meain, el biberilsanguinemmeum, non ha-
-(Apoc__y). belin se viiam(Joan. vi). Jam dfehincpraeceplumquod
accepit iiguralifer Christus, nos accepimus in illo,
DE IMMlSStONESOPORIS, ET CREATIONE quia uhiisquisque Christianus non incongrue gestat
MULIERIS. personam Christi, djcentfe-ipso Domino: Quod' uni
_exminimisisiis fecisiis, mihi fecislU(Matlh,x). Di-
immisi" ergo Dominus Deus sbporem in Adam. cilur ergo illi': Ex emni tkjiib parqdisi comede.Quo
Curiiqueobdbrmissel, i ulit itnam de costis.ejus, el re- significanlur spiritales deliciae/jFruciMS autcin Spiri-
pievit carnem pro ea. Quomodo ergoniisit Doniinus lits est, charitas, gaudium,pax, longanimitas,benigrii-
-Deussoporem in Adain, iit lantuiri ;soporem;habuis- tas, bohilas,tnansuelhdo,cgntinenlia,sicut dicit Apo-
set, ut costam de se absiractam minime sensisset? stolus (Gtdai, v.).
Id intelljgendumest, ulpaniceps esset cur$ angolo- Et non tangamiisligmimin medio patadisi planta-
qoq DE SEX DIERUM CREATIONE LIBER. 280
tuni tcientim beiti el mali. Id tst, non velimus super- A A (Tim. vi), id est, amor pecuniae. Non enim ille tunc
uire de natura nrbiirii nostri, quie media est, ut de-^ pecuniam concupivit, sed hominem voluit decipere;
cepti post scieniiam experiamur et inalum. et quoniam in alio loco scriplum est : Initium omnis
D£ ASTUTIA SERPENTIS. peccali sttperbia (Eccl. x). Hoc intelligendum est,
quod diabolo, non ex invidia processit superbia, sed
Sed el serpenseral callidior cunctisanimantibus ter- magis ex superbia processit invidia, et utraqne si-
rm,qum.ftcetaiDominusDeus.Serpensisierion natura rriul initium iriventum est, qnia per superbiam de-
siiacallidior erat.id esl, prudentior, rel sapienlior, sed jectus fuit de cceio, et per inyidiam hominem de-
ex diabolo, qui per seipeniem loquebatur. Unde Chri- cepit. .
stusDominus dixit in Evangelio : Filii hujus smcuti 0E SUGGESTtONE SERPENTIS AD MULIEREM.
prudenliores sunl quam filii iucis {Luc. xvi). Quo- Dixit aulem serpens nd mulieretn : Cur prmcepit
modo serpens ad mulierem locutus fuit, per semet-
ipsum an per diabolum? Id intelligeudura est, quia vobis Deusut non comedefetisde omni ligno paradiri.
diabolus introivit in serpentem, et sic loquebatur ad Cui respondil muiier : Defrttclu lignorum qum sunt in
mulierem. Et quomodo nunc solet introire io vas paradiso vescimur, de fruclu vero ligniquod est in
suum, et loqui per illum, ita et tunc per,serpenlem medio paradisi prmcepit ttobis Deus ne cotiiederem^s,
loquebatu" Quia slcul solet organa homo caleare, et non langeremtts Ulud, ne forte moriatnur. Quare
et nihil etinde sentit organum, ita et tunc serpens serpens prius mulierem interrogavit, el ipsa ei in-
nihii sensit quid locula fuit. Quare per istud aniinal, dicavit ex quo ligno praeceptum habuerunt, ne de
permisil tenlari ? Non mirum est si per serpenlem D | ipso comederent, ut prsevaricalio inexcusabilis fie-
peir.quod diabolus permissum ha- ret? Quia non habuit unde semetipsam excnsasset,
fill, quia ipse antiquus hqstis iniquissimam volun- duffi manifeste inlellexit de quo ligno prohibiii erant
Eeicnisittentare,
tatem habet, et nequissimam polestatem, quia sem- ne comedissenl.
perhabet voluntatem male faciendi, et nullam habet Dixit quoque terperis : Nequaquam morle morie-
potestatem nocendi sine Dei permissu. Qiiare per- mini, scil enim Deus quodin quocuriquedie comede-
misil lentare, quem consensurum praesciebal? Quid ritis ex eo, aperienlur oeuli.vetlri, et eritis sicttt dii
niirum esi si hoc facere permisit, quia pvoprium scienlesbonum ;el malum. Quia usque in hodiernurii
arbiirinm habuerunt male faciendi vel bene faciendi? diem sic operatus est diabolus. Semper enim suadet
Non mihi videtur magna laus fuisse hominem futu- ut praecepta Dei contemnantur; et quod Deus mina-
i.U3i, Si propterea potuisset bene vivere, qqia nemo tur, ilie dat mollitiem et levitalem alque securitatem,
niale vivere suaderet. Id.est, quia nulla laus fuisset, et propterea multi decipiuntur in seductione ejus.
si propterea bene vixisset, eo quod nullam tenlatio- Serpens autem ille sapienlior omnium bcsiiurmn in-
nem habuisset Adam in membris suis. Quare ergp, dicat diabolum, qui inde serpehs dicilur, qnod volu-
permisit-tentare, quem prscsciebat conseiisurum ? biii versetur astutia. Sed quid est quod ipse per
Cum d facturus esset prOpria voluntate per culpam,, mulierem decepit, etnon per virum? Quia non potest
et ordinatus esset illius sequilale per pcenam. Quid ralio noslra seduci ad peceandum, hisi prsecedente
auiem culpabilis esset, si non lentare perroisisset, delectatione carnali inflrmitatis affecluy qui niagis
dum proprium arbitrium habuit, et, Deo adjuvanie, debct obtemperare ralioni tanquam viro dominantfe.
potuii resislere ipsam tenlationem, qui superbisre- •« . Hoc enim in unoquoque homiiie geritur in occulto
sislit, et humilibus dat graliam (Jac. iv), et resisiere quodam secretoque conjugio. Suggestionem quippe
roagna laus fuisset, sicut nunc sancti. Dei mulias per mulierem' accipimus, iiiulierem vcfroanimalem
lentationes susiinent, el Deo opitulante vincunt: et corporis sensum, rafionem autem virum. Ergo quan-
prooterea majus prsemium accipiunt cum Christo. • do occurrit mala suggfestio, quasi serpens loquitur ;
El si tentaiio ista potuit eos projicere de paradiso? sed si sola cogitatiooblectetur, iliiussuggestionis et
Ii)teiligenduffiestquod«onpoiuisset, si non seelevas- refrenantur ratione, consensus explendi operis non
sent in vanam. gloriam, quod eis contrarius hostis succedat. Sola mulier/videtur feomedisse illicitum;
promisit, dicens : Si comederitisex eo, aperientur quod si ipsum peccatum, eliam'etmens perpetran-
oculi vestri, et erilis sicut dii. In boc aulem se ele- dum decernui, jam virdeceptus est, jam inulier ci-
vabant, unde scriplum esl: Ante ruinam exalialur hum dedisse viro videlur. Illecebra enim consentire
cor, et caelera (Proverb. xvi). Quid est quod D.-us( de ligno probibito, manducare est. Tunc quippe jure
prsesciebat homines peccalores et damnandos per- a vila beata tanquam a paradiso expeliitur liomo,
misit nasci? et quare non dimitlerel, dum propriumi peccalumque ei imputatur, etiam si non subsequa-
arbitriuh) possiderel, ef si noluerint conservare quod[. lur effectus, quia el si non est in factis culpa, in
facli sunt, damnationem accipiunl, el exeraplo sunt[ consensione famen rea leuelur conscientia. Haecse-
aiioruiri qui vindictam eorum aspiciunt, et de malisj cundura anagogen ; cseterum juxta metaphbram po-
fiuiit .joni ? Quia considerant quod eis evenit propler lerai callidus serpens isle hsereticorum versuliam
peccata eorum, quia est natura bona quae peccarei rlesignare. Nonnulli enim ioquacius atque subtiliu»
non potest; et esi nalura, quae potest peccare. Uiiri[ proffiitiunt illicila curiositale secretprura adaperlio-
est in angelis, alia iu hominibus. Ratio erat ul dei D nein otque scifentiam boni el mali, et in ipso ho-
utraque natiiia Deum laudassenl, tunieo in ulraqueIN mine tanquanj in arbore, quae plahtaia est in medio
nalu.a iniquitas inventa est, quia bonam naturani paradisi, etiam dignoscenliam' demonslrare. Contra
volunlas mala depravavit, quia natura bona a Deoi iiunc serpeniein clnmit Apostolns, cuin dicit : Metuo
est ereata. Nam voluntas prava facit eain esse ma- ne sicut serpens Evam seduxil astulia stta, ita sensus
lam ; et si aliqnis diceret : Quare Deus malos homi- veslri corrHmpaniur(II Cor. xi). Seducimr autem
nes creavit? recte responderet : Melius non esset, verbis hujus serpentis carnalis nostra concupiscen-
quia alterius mafo bene uteudo miseritorditer coro- tia, et per iilam decipitur Adam , nOn Christus, sed
naretur, quam essel etiamtnalus, qui pro suo meriloi Cliristianus. Dicit ergo isle ad mulierem : Gur prm-
jusle puniretur. Quare diabolus non potest reparari, cepit vobis Deus ut.noh comederitisexomni ligno pa-
et homo polesl? Idem ut demonsiraret potenliam et; radisi ? Sic el liaerelicorum curiosa cupiditas, sic
misericordiam.et liaberenl quid tiroere, et quid spe- pravi praedicatores, ad diligendain erroris fallaciam,
rare. Et quid roirum, si diabolus in serpentem in- audilorum carnaiiuin corda succeiidiint, dicetites :
iroivit,- cum Dominus iil porcos eum pesmisit in- Quare fugitis scieiiiiam habere lateniem ? nova sem-
troire? Et alii volunt dicere quod diabolusinvidiam i per exquirite, boni malique scienliarii peiietrate.
habuit contra homicera, quare ad imaginem Dei Unde apud Salomonenuffiulier illa hiereticorum sett*
creatus fuit, et i.deosnasit comedere poma in-para- le.htiam lenens, dicit: Aquwfuriivwdulciores.sunt,
diso, quodprobiiisium fuit ut non comedisset. Unde: et panis abscondilus suavior (Proverb. IX). S.uhjecit
sit Apostolus: liudii omnium malorumest cupi-Jitas deinde idcm serpens •.^uacunq.uedie comeder.Uis,sta-
«>M BED^ VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURU. 252
lim aperienlttr octtli veslri, el eritis scienles sicul dii A Dei ahscondere potuerunt?NunquidDeo polestunus- esse
bonum et malum.Sic et omnes Jisereticigenerationes occultum aliijuid ? Hnc.inlelligendum est, quia
diviniiaiis meritum profiientur, atque scienlise pol- quisque qui peccatum commiltit, aut praeceptum
licitalione ' decipiunt, et repreliendunt eos qiios Domihi contemnit, semetipsnra absconditsuum. de Deo,
quia Deus eum ignorat propler peccatum SiC-
simpliciter credenles, invenerint; el quia omnino : Nescio vos (Luc. xm). Nam
carnalia persuadent; quasi carnalium oculorum ad- ut dixit 5n Evangelio
apertionem conantur adducere, ut interior oculus non polestestiicri iit Deo aliquid absconditum sii, quia
obsctiretur. scriplum : Oculi Domini contemplaiitur bona et
mala (Prpverb. xv). Sed unusquisque semefipsum
DE CONSENSU MULIERIS. abscondit in raedio ligni paradisi, quia averstis a
Vidii igitur mulier qited bonum esset tignum ad prsecepto Creatoris in errore, atque arbitrii sui vo1-
vetcendum, et piilchrumoculis aspeclttque delectabile, luplalibus vivit.
edtuiit de frucln il.lius,et co_medil, deditqueviro suo, qui. VOX. 1NCREPANT1SYEL REYOCANTIS.
comedil. ln hoc unusquisque nostrum discat exeui- Domiitus Deus Adam, et dixil ei: Vbi
debet quod contingere non Vocavilgtte
plum. Nuhquam aspicere es? Qui ait: Vocemluam audivi in paradiso, et timui
licfet, ne forte. per concupiscenliam et delectationem
sicul Eva, aspexit lignum, et eequbd nudtis essem, el abscondi me. Qui dixit: Quis
decipiatur quod prius enim indicavit tibi quod nudus esses, nisi qudd ex
postea delectata fuit et comedit. Quare muliferi sug- de qub tibi prmceperam, ne comederes, Cbme-
molliliem vel infir- ligiib
gessil, el nonviro?id propter Non-Vox ignoranlis est hoc, sed objurgantis.
iniiiitem, mulieris. Sicut dixil apostolus Paulus : ]„'disti. " In hoc aulem quod vocat, ad poenitenliam eum re-
Adam non est seductus, sed mulier decepia est (1 vocat; in hoc vero quod requiril, oslendit quod pec-
Tim, n). Quomodo hoc dictum est, dum in alio l»co catores damnandos Dfeusignorat. Et si Adain
dicil'rieatus Paiilus: In simitiludine prwvaricationis lalis fuit,jure quod potuisset locutionem Dei intelligere,
Adm,Lqrii est forma ftiluri (Rom. v)? idep hoc dixit,
sed sicut angeli, an adhuc ei necesse erat perfectionem
quia Adam non fuji.per sferpentem seductus, per inlellecius habere, capere valuisset loc.u-
niulierem,. quia .mnlier-priiis comedil per suggeslio» quomodo
Dei ? Inde intelligendum est quod per angc-
nem serpenlis, et poslea tribuit viro suo, quia vir , tionem lum ad eum locutus fuit, sicut ad patres iocntus est,
itnaqo eti etgleria Dei, mulier autem glpria est Viii
non suasil viro sed mn- quia non per inlellecium cognovit qUod Deus loqni
(l Cor. xi); et ideo prius, voluit, sicut faciunt angeli. De eo autem quod nu-
lieri, in qua motlities coniinebatur. Et quare Adam dus esset, id mielligiiur, quia jam senliebant- in
comederit de ligrio vetito, de quo illi praeceptum corpore eorum legera peccati, quod prius non ha-
erat ne comederel, et sciebal fecisset, sententiani buerunl antequam peccassent; et si de ligno scien-
si
Dei' adimplendam esse, quod prius ei locutus' fuit, liae boni et mali non comedissent, inori oinnino
dicens: Shcomederiiisex eo, morle morieinini? Is pro- non potuissent, sicut supeTius indicatum esi.
pter dilectionera ffiulieris.comedit, qnia nolriit eam Ei ilerum.
offendere alque contristari, sicut legimus quod fecit
Salomon, quia propter dilectionem muiierum Deum VocavilqueDeusAdam,etdixilei: (J6ics?Hicosten-
suum contra se irritayit. Ita Adam operauis. esi, dit, qnia si qUi a flde vel bpnis operibus, ad menda-
duiri miilierem^dilexit, prsecepta sui Conditoris"con- Q cia suaque desideria labiinliir, non despicil illos
tempsit, et de alta immortalitale in imo lerrce pro- Deus, sed adhuc ut redeant per pneniteutiam vocat,
str:iiu's est. ." ^uia non vull mortem peccatoris, donecconvertalur ti
Elaperii suntbculi amborum.,Non ad aliud aperti vivat. Ergo non est desperandum quibuslibet pecca-
sunt, nisi ad invicem coiicupiscendura ad poenam loribus, dum et ipsi impii ad spem indulgentise pro-
peccali. Cum aulem dejecti sunt a ligno vitae, statim vocanlur.
eorum corpora-morbidam alque morliferara duxe- DE EXCUSATiONE VIRI.
liint qualitateni, quia anlequam peccassent, niiilam
legem sentiebant in membris eorum repugnantem dedit Dixilque Adqm : Mttlier quam dedisli mihi sociam,
milii deligno, etcbmedi. Et dixit Dominus Deus
Jegi mentis siiae. Poslea vero slatim senserunt in ad mulierem : Quare ho.cfecisii? QuWrespondit : Ser-
jnembris suis .aliam legem repugnantem Jegi mentis
suse, et. captivantem ,eos in lege peccaii (Rom. vn). pens decepit me. Ubi ergo debuit venire humilitns,
ibi superbia praecessit. Ad boc eiiiffi requisiti fue-
Et ilerum secundutrisensum spirilalem. runt,ut peccatum corifessi essent; illi vero uterque
. Vidit erg.omulier: quod bonttm esset ligiium, elc. excusationem protulerunt, etculpas suas alius per
Mulier comedit 3ntea,.non vir ;. ideo, quia facilius alium excusavii. Adam per mulierem, mulier auteni
cariiales persuadenlur in peccalum ', riec tam Velo- per serpenlem, et auxerunt culpas suas quas confi-
citer spiritales decipiunlur. leri debuerant, el quasi Deum inculpare videntur.
Quare mulierem sociam ei dediss.et, simililer autem
DE CONSENSUVIRl. est, quare serpentem in paradiso
" et niulier locula
Et dedii-virb suo, et comedit. Utique, quia post de- posuissel, et viridictam acceperuut, ubi miseri.cor-
Jeciationem. carnalis jconcupiscentiaeiiostrae,'etiara diam invenire dehuerunt, et de aita immorlalilale
ralio nostra subjicjtur ad peccandutn. r, piostrali sunt in imo terrse.
Cumquecbgnovisseiilse essenitdos, consueruntfolia DE MALEDICTIONESERPENTIS.
' fici. Folio fici se conteguut, qui ssecuium asperum
ariipleclurilur.qui prurigine voluplatis carnalis urun- Dicit aulem posl hwc serpenii : Quia fecisli hoc,
tur ; quique et decepii hscretica pravitate, et gratia maledictus es inter omnia animantia et beslias terras,
Deinudati, tegumema mendacioruin tanquain folia supra peclus luum gradieris. Nomine pectoris signifi-
.fici colligunt, lacientes sibi succincloria pravitatis, catur superbia rneiilis; nomine aulem ventris signi-
cufficde Dominovel Ecclesia memiuniur. - flcantur desideria carnis. llis enim duabus re.bus
.. Et-cum attdissenl vocem DbminiDei deumbulanlis serpit diaboius in eos quos vult decipere, id est, aut
in paradiso^adauramposi meridiem. Deambulat Deus terrena cupiditaie et luxuria, aut superbia et insana
jn illis, et non stat^ qiiia slabiles in ejus praecepto ruina. Et lerram comedes, id est, ad le periinebunt,
non perseverant, et'berife ad, auram post meriaiem, quos terrcna cupiditate deceperis. Cunctis diebus
quia jani-aufertur ab eis lux illa ferventior charitri- viim lum, id est, omni lempore quo agis hancpo-
tis,:appropinquaniibus errorum tenebris. Un.descri- lestalem ante illam uhimam poenainjudicii.
ptuin-esi: Se^uuwiur urribram, el ndn lucem. Abscon- Inimicilias ponam inler le el muliereni, et semen
dit se.Adainel ttxorejusft facie Domtni Dei, in medio ttium, et semenilliiis. Semen diaboli perversa sug-
ligni paradisi. Quomodo aulem scmctipsos a facie gfestio; senien'autem muiieris, fructus est bon:
235 : QUiESTIONES SUPER GENESIM. 234
operis, quo perversae suggest.oni resislitur. Ipsa A . tunicas pelliceits, et induil eos, el ait: Ecce Adatn
caput illius conteret, si euni mens in ipso initio malse factus est quasi itnus ex nobis, tciens bonum et matuin.
suggestionis excludit; ille insidiatur calcaneo ejas, Nunc ergo ne forte millal manum suam, et sumat
quia mentem quam prima suggestione non decipit, eiiam de ligno vitm, et comedat, et vival in wlernum.
decipere in fine lendit. Quidaiii autem hoc quod di- Vox Trinitatis est Palris, et Filii, ei Spiritus sancti,
ctum est: Inimiciiias ponam inter te el mulierem, de ac si dixisset: Sicut nos scimus inler bonum obe-
virgine desponsata, in qua Dominus nalus est, intel- dientiae, et maluni inobedienliae, ita nunc Adam
lexerunt, eo quod ilio tempore ex ea Dominus nas- intelligit, quia illc non solum non fuerat factus
cilurus ad inimicum devincendum , et ad mortem qualis lieri voluit, sed nec illud quod factus fuerat
cujus ille auclor erat, destruendam promittebatur, conservavit. Accepit etiain luiiicam pelliceam diviuo
sicut in David scriplum est : De fruciu ventris lui judicio, quo nomine corporis mortalitas significatur
ponamsuper sedemluam (Psal, cxxxi). Nam et illud iu historia. In allegoria autem a carualibus sensibus
quod suhiunctum esi: Ipsa conleret caput luuin, et abstractis, voliiptalesque carnaliier vivenles, divina
tti insidiaberis calcaneo ejus, hoc de fruclu ventris lege consequunlur et coiitegunt, quia si aliquando
Mariae,qui est Chrisitis, inielligunt, id est: Tu euni ad Deum converterit, possiique aliquando manum
supplantabis ut moriatur : ille autem te victo resur- porrigere ad arborem viise, et vivere in aelernum.
get, et caput luum conteret, quod est mors. Sicut Manus aulem porrectio bene significat criicem vet
et Daviddixerat ex persona Pairis ad Filium : Super cruciatum preniteniiae, per quam vita selerna recu-
atpidem et basiliscumambulabis,et conculcabisleonem: peratur.
et draconem(Psal. xc). Aspidem dixit morlem, basi-
liscuin peccatum, Ieonem Antichristum, draconem'BDE EJECTIONE EORUM DE PARADISO, ET
diabolum. FLAMMEAFRAMEA VERSATILI.
DE MALEDICTIONEMULIERIS.
Mulieri quoque dixil Deus : Mulliplicabomrumnat ut Emisit eumterram Dominus Deus de paradiso volttptatis,
de qtta sumptus erat. Ejeciiqu»
litas, el conceplustttos; in dolore paries filios, et sub Adam, operarelur
viri poteslateeris, ipse dominabilurtui. De pcena au- bin, et et collocavilante paradisum' volupiaiis Clieru-
lem mulieris quid signilical quod ei dicilur : ln do- diendam flammeumgladittmaique versatitem, ad cttslo-
lore paries filios, nisi quia voluplas carnalis cum viam ligni vitm. lste autem gladius. ideo
est, ul liomonon introirei in paradismn, ne
aliqua mala consueludine vult vincere? Patilur in positus
exordio dolores, atque per meliorem consuetudinem comederet de ligno vitae, ne forte iminortalis per-
mausisset, et esset irreparabilis, sicul daemonesqui
parit bonum opus quasi fllios. Quod vero adjecit: non possunl reparari; et propterea versatilis fra-
El conversiolua ad virum luum , ipse domiriabitur roea
tui, hoc significat quod illa voluntas carhalis, adventum posita fuit, ut cnin leinpus misericordiae per
Salvatoris nostri advenerit, potuisset ite-
quae cum dolore reluctaverat, ut faceret consuetu-
dinem bonam, jam ipsis erudila doloribus caulior rutn removeri. Quia omnes justi et electi ante ad-
ventum ipsius, claustra inferni penetraverunt; nunc
fit, et, ne corruat, obtemperat rationi, el libenter autem omnes sancti, de corpore exeuntes, ad Chri-
servit quasi viro jubenti. stiim pergunt, sicut Salvalor in Evangelio ait: Si
DE MALEDICTIONEVIRI. mihi minislral, me sequatur;et ubi ego sum, ilttc
nquis
Adam vero dixit: Quia audisli vocetrimulieris tum, C tninislermeus erit.
et comedistide ligno, ex quo prmceperam libi ne co- Et iterum hwcsemtta est redeunlibus.
mederes, maledicta lerra in opere luo. In luboribus
comedesex ea cunctis diebusvilw lum : spiuas el tri- Per flammeam frameam. Id est, per temporales
bulos germinabittibi, el comedesherbas terrw. In su- tribulationes peccala sua agnoscendo et gemcndo;
dore vultut ttti vesceris pane tuo, donec revertaris in et per cherubin, id est, per plenitudinem scienlise,
terram, de qua sumptus es, quia putvis es, et in pul- quod est charilas, perveniet ad arburero vitaeChri-
verem revefleris.El vocavitAdam nomenuxoris suw stum, et vivet in aetemura. Cherubin namque pleni-
Evam, eoquod maler esselomniumviventium.Vocatur- tudo scientise inlerpreiaiur; flaminea vero framea
que dehinc mater vivorum, id est, recte factorum, versatilis, posiia ad cusiodiendam viam ligni vitae,
quibus conlraria sunt peccata, quac per nomeu mor- teraporales poenaeinlelliguniiir. Nemo eiiim polest
luorum signilicaniur; jam vero per sententiam quae pervenire ad arborem vitae, nisi per has duas res,
in viro infertur, ratio nostra arguitur, quae et supra toleranliam videlicet molestiarutn, et plenitudiuem
peccati concupiscentia seducta, habet maledicliones scienlise, id est, per charitatem Dei et proximi :
teirense operationis, habet et dolores temporaliura Ptehiludo enim tegis, charitas esl (Rbm. xm), quae
curarum, quasi spinas et tribulos; si tainen dimit- est mater virtutum, quam saucli, Dei vestigia imi-
litur a paradiso beatitudinis, ut operetur lerram, id tantes, tota virtule ct in aliis adimpiere conantur.
est, ut in corpore islo laborel, el collocel sibi me- Hanc seclemur charitatem, et operibus exercere
riium redeundi ad vitam aeteruam, quaeparadisi no- studeamus, uiad arborem vitaepertingere valeamus,
mine signilicatur. D quod esl Clirisms, et de fruclu ejus dulci et suavi
DE YESTE MORTALI. refecti ac saliati in seteruumcum ipso et sanciis suis
sine defeclu gaudere mereamur. Amen.
Fecit quoque Dominus Deus Adant et uxori ejus

QU^STIONUM SUPER GENESIM

EX DICTISPATRUM

DIALOGUS.

iiiseipjjLus. cesse est quis liujiis libri qui Genesis apud nos dici-
Priuio omnium, prseceptor mi, inquiri mihi ne lur scriptoibabcalur?
PATROL.XCIH. '"" I 8
235 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SEGT. II. — DUBIA ET SPURIA 236
MAGISTER. A DlSCIPULCS.
Sicht a lriajoribus rioslris insinualuin alque tra- Da ordinerii per sex dies factarum rerum?
dituoi eit, Moysen liujris opferis seripiorem fuisse MAGISTER.
asserunt, id esf, quiiique tibrorum, qui jusfa Grae- In ipso quidern principio cohditionis facta siint
cbs.Penlateucliiim riominantur; cuiri non dicat boc cofeluin, terra, angeli, aer, fetaqua.
tifuius, sfedquasi de alio ipse refert: Dixit Domintts
dd Meysen. Cujus exemplum in rioyo Testamento DISCTPULCS.
Joannes sequens apostoius, tibicunque de se aliquid Proha angelos, et aquas, et aerenl factum?
referre voluit,- rionien siium studiosfe siluit, aiendo :
ContiersusPelrus vidii.ilium discipulumquemdiligebat MAGISTER.
Jesus sequentem,elc. (Joan. xxi.) Facia quiderii ex aliis Scripturae locis ostendun-
hlSClPJJLTJS. t!ur, ut est:' Qrilfdcil angelos suos spirilus (Hebr. 1).
Et: Lattdate eurii, omnes angeli ejus (Psal. CXLVIII).
Geriesis, uhde hbc nbfneri accepit? Et: Aquw qum super cmlossuni, laudent noinenDo-
MAGtSTER. fnini, quoriiamipse dixil, el facla sunl (Ibid.). El:
.. Septuaginta etfenim interpretes , Symmachus et Quoniam ipsius est niare, et ipse fecit itlud (Psal.
Et aer iri Scripturis sanctis coelinomine solet
Theodotion, in piincipib transtulerunt, el.in Hebrseo xciv). ut est: Volucres cteli (Luc. vm), cum cer-
scriptum est, Bresith : quod Aquila interprelafur in ostendi, tum sit aves iu aerfemdevolare, coeium autem osien-
capitulb.Ex. ideo secundum sensum magis quam se "g dimus fafeium.Quod vero
ciinduffiverbi translatibneffide Christo acc.ipipotest^ creaturas in praecesserint ista caeteras
ut Scriptura demonstral, dum
qui tam in fronte ipsa Geneseps, quse caput libro- in laudibus etangfelis, benedictionibus creaturis cseteris prae-
rum omnium est, quam in principio Joannis evan-
gelistse, coeli et terrse conditor approbatur. Unde lestis ponunlur, est ratio : oporluit fenimut terrenas cce-
et in Psalierio de se ipse ait: In capiiulo librt scri- creatura praecesseril. De aquis vero ipsa
pliati est de me (Psal. xxxix), id est, in principio aquas. Scriplura dicit, qiiod Spiritus Dei ferebatur super
Geneseos. Et in Evangelio : Omnia per ipsnm facta
sunt, et sine ipso faclum est nihil (Jeatu i). Ideo DISCIPULUS.
sciendum quod liber hic apud Hebraeos Bresith vo- Sequere ordinem generationis?
cetur, hanc habentes consuetudinem, ut volumini- MAGISTER.
hus ex principiis eoriim nomina imponanl. In priricipio diei primae lux facta est; secunda
".
DISClPOLUS. vero factom firmamentum; terlia mare, et terrse
. In libro ProfjerriiorumGeriesis, juxta iidem histo- nascenlia; quarta, luminaria cosli; quinta, nalantia
riae, quaedescribitur? et volaliiia; sexta, reliqua animalia, et liomo.
MAGISTEB. DISCIPULTJS.
Fabricam dcscfibit rriundi, et bominis cbnditio- Quae est in ipsarum crealurarum operalione di-
Tieffiicataclysmum, et divisionem terrse, feonfusio- stantia?
rifeinquoque lihgUarum,-gesiaque pmniuffi patriar- MAGISTER.
in
charum, usque ad ingressionem Israel ^Egypttiui. Qiiorlqusedaffi ex hiiiilo facfa sunl, ut crjelum,
DJSCiPOLUS. terra, et csetera quae usqrie ad feompletum primum
Haec Scriptura quse de prtesenti saeculo loquens diem, ut diximus, facta; quaedamvero ex jam factis
significet, nosse cupio. primo die. .
'
MAGlSTEJt. DISCIPULOS.
Da horum prdbationes? J
Quirique: aut gerteraiibnem fejUs,id est Creatid-
iiem,-aut gubernaliohem, aut aecidehlia natUris, aut MAGISTER.
evenientia voluntatibus, aut subsequenlia voluiilatis {•;.Quoties Scriptura ex aliquo faclas res cupitoslen-
feveritiiSi dere, aut palam significat, ut est; Producat terra,
DISCIPULOS. et, Producant aquw (Gen. i), et similia; aut cerle ex
subtili signilicatione verboruirij ut cum dicit: Fiat
Quibus modis generationem saecuti lisecScriptura firmamentum
signavit? (lbid.), -utique significat fuisse aliquid
HAGlSTER. fluidum ac liquidum, id est, aquas, quseut solidatae
ostenderenlur, flrmamenlura vocalum est, quod (ie-
Tribus. Aut eniffi sola DfeivOliintatefactum aii- bat, et rursus lurainaria derivafe appellavii, quae
quid scribitur, lit fest: In principib creavit Deitscce- die facla fuerunt, utexlumjne primodieope-
luiri et ierraih (Geh. i). Aut vfelunlatfesimul fet ¥o'ce, quarla
rato facta monstraret. In his autem
sive prseceptiva, ut est: Fiai tux,ei, Fiat fifiiiuhreii-i. facta sunt, neque aperte neque subtiliquse primo die
ittrii (lbid.). Sive deliberativa, iit est: Fuciariiits " aliquid declaratur ex altero. verbo faeiium
hbmiriem ad imdqiheiii el simitiliidinein ilbsirdin
(Ibid.). Aut voiuntatfe,voce ac dfefinitibiie,iit est; DISCIPULDS.
Crcsci'e ef mulliplicamini, et replele terram (Ibid.). Niiiil fenimpost pririium diem ostenditur, ex non
El ilerum : Germinfitlerra herbam virentem, ferenietn existentibus factum.
seihehjuxia seiheiisuum, el ligituih ffucliferumfaciens MAGISTER.
fruclus, citjus semenin se ipso sil, el caetera (Ibid.). Sola hoffiiuis in quo el boc atlendendun),
Qusepost septiinum diem usque iii fineh) saeculi per quia cum aliqUaanima, aiit ex niliiio aut ex jam faclis fa-
partes operaiur, fix illa eniin delinitione pfove- cla sunt, solus liomo ex
niunt. utroque coriiponilur
DISClPOLOS. DISCIPSJLCS.
Est in his tribus aliqua differentia?
Quas alias creaiuris ascribimus differenlias?
HAGISTER.
Est quia ea quae sola volunlate, vel etiam voce MAGISTER.
sunt facta, noviter facia sunt; quaevero definilione Quod ea quaeprimis sex diebus facta sunt, non
illis jaih similia quae facta rioviterdiximus. Et rur- naturaliter, nec ex similiiudiue provenernni; reli-
sus illa quidem in sex primis diebus, haac vero do- qua vero qiise fiunt naturaliter, ex divina defmiiiono
nec sseculumslabit. nascuntur, exceptis sciiicet roiracuiis.
«B» -""'"' OU^STIONfiS StiPEft GEflESlMf. m
&iscipin.ns. jl
X BAGfSf fitf.
Da tettianv differentiam. Sex: terram, aquas, aerem, ignem, lumcn, eo-
MAGISTER. stam.
rilSGtPBLBS'.-
Quod creatufarum aiiquae, id esf, rafioriaifesprp-
pter se ip3as faclaesunt, ut angeli et homines;, relt- D'a'singulis'ofigiiieSSiias.
quse vero rfon propler se, sed proplef .pfaediclOs MAGISTER,
angelos aut bomines faclae noscuntur. iloffio Verpi Ex ferra virentia', plantafia et animalia. Ei sitphti
principaliler seeundura animam propler se ihtelli- fiymamcntum, naismiaet volaiilio'.-Srinui jftr-
gendus est factus, non secundum corpus conse- lera ex ferra,< mare, aqtiisy igiie ei aereomnia qiiae j*rr
quenter. successiones temporum renovsmur. Ex lumine i«H
DlSfelPlIl.CS. niinaria; ex costa, Eva.
Qnirfenirri prsefer ahgelbs et horrfines afiso crtet- BTSCIPULCS.'
non
lufaese ipsrs ihvicferri egebarit?
MAGISTER. Ignis quomodo probatur factus , aut unde, vel
quando?
Egebant qnideni non ad utilitatem, sed ad orna,- MAGISTER. ~
tum; utilia enim non sibi, sed angelis et hominibus Factnm 6f generaii Scfipfura' possfihftis
sunt, prOquihus etiam facta esse noscuntur. Orna- apptobare, qiiTderiT cum difeifufrfe"Deo: Qui fecii Ctelhniet
itm vcro etiam iuvieem proestanl, nuippe et coilum "]j»
inornafirmsine ccelesiibus luminaribus fuit, et lu- lerrdm, uiare, el omniitqttwiii di sunl (Psdl. Ctxv).
minaria ipsa ne supertluae faclae essent, videnlinm Quia utique ignis etiam iii eis 6sif, ef ex spciitaff
ocnlis indigebant; et mare inornatum, dmiec aut pfbplfefiiietomnes rnnaiiur, tfbi dicituf : Laudaie Dohiihtirh
locum suum receperit, aut animalilius iinpleretnr, dracones, abyssi, ignis, grando, riix, gtadies,
et fena incoropesitaprseter habilantitim vcl miseen- spiriliis procellarum(Psai. cxLvfil); de quibus arfief
tinm usmn, et irTaiionalia animalia sine honimis dixerat :fel Qttoniitrii ipse dixit et fdctd sririt (P§ct(.
ruTsifs: Benedicite omriia operct DMWfi
regimioe, ineptse herbai absente-auimalium usu su- xxxif); Dblnirib(Psdt. cii); fefsubjunxit: Beiiediciididiiis et
perfiua». Ita omni» eguerunt inviceni, vel his quse tesius Dentihb' Ufriim"vferoex rirfvflri£ffcrif
^uOlidie flunt. Sed, irt jani diximus, aliud est csse . fet aliaf factus (Dati.m). sit, ari ex aliqub, dubifaiurVPlrifes'
Incompositum,aliud ulile : iiiCompositUineiiifn ali- feririrrvoftfhfcoelesfifimlurhlnariiJiri esse pafticrilaTh.
qtfrd per se ulile alteri deelaraiur. Qriippeetiam rittnfeffequentef vidimus h'omiVre>' eefttf
DISCIPULUS. modo igneffi ei soffs radiis nitftari, qifffrfsi rtla1esf,
lri orriameriloipso aliqua fesldilfcreiifia? prirno die' facfus esfv Sed sapiehfius hoc Sdriptufat
BABTSTER. lumeh quaJrt igfneTri vffcavif, ut ex meliofe risu fi'6'-i
ritejf accfpefet.
Esf eriirh arjqus iff sex diebtfs,-qfiae crnata siwif,.
01 ccelom lumiftaribusvet lerrs he'bis,- ct pfscibus mscipcnjs.
riVare.Q^usedamdonfee ifjundos vivil, ornahtGF,ut Da septimam creaturaTtihTdiffefentiain.'
rftare rfavigiis, ef terra aedifieiis, et eaeieris'q'ise (C MAGiSfER.
IrerrfanOconslruuniur ingerfioVet homo ipse seien-
ffa. fjusedam vero decorem suun»in futufo reefpiefit, Quod omnia quse ex aliquo facta sunt-, corpofa
(ijcofpus incorruptiooent, et mortalia immoTtalita^ sunt; iucorporca autfem neque ipsaex aliquo, iieque
ex ipsis facta sunl afiqua. Ilsec vefo incorporea ao-
fem, el coeiesle regnum habiiationem sanetorumv cipienda sifnt, noii sicut Beus incorporeus dicitur :
Noitandumautero in ornarmenlis qaod eorun* quae enim comparalione pihil corporeum esl, sicut
tel ingenio vel aitibus ftsnt in hominjmis catusaest,- eju's hec iinniortafe, neriirivfsibiie.A-Iiuseiiim.modus est.
reliquorrim autem in Deo quo haec verba soli Divinifati conveniunt :'. alius
DISCIfULGS. quo de creaiuris loquimur, sicut de animatibus vet
Da quartam ditferenliam. apgfifis.
«AGISTER. MSCTPELCS.
1 QfromodoDevs:ffimidaTrjfccefitl, poSsurfftis 2
Quod*qufcdam simtfl et veitrt subifp creata erner- ^itse-
utherDfe, lurftinaria, nalantia, fe(vofatilia, refe?
"Sferuftf,.
terrfena animalia et fruadfupedia; qtiocdanf
iifecrifefi itfAtosffir.
yero ttoii fimul, sed velut CUffiquadam mofaf, uf Hbc lemefarie ffiagis quam caufe evquirftur.
marc, terra, riomo, fet ipse eriiffi paulatini factus : Siillius eriim divinaecrfealiira) morfuin lio/nini licet
scTibitdrsicut fetcsetera. aghoscere. Nain'si sciret quis qUomorfo facfsesunt
DISCIPULUS. . aliquseex nihifo, Creatori utique scientia a'c polenifa
Da qbirilamcreaiurarum differentiam. D pir fuissfei.
BAGJSTER. WSCIPULBS»
feofurh cseleris' ?/
n'ft Augusiitiits. — Si drnnia' in iftfrffero, et
C^uod quaedam ratiope prafesunt, ef fheffstfra,
fatiohatia ; quaedariivero usuihabenturj u't ccelestia," poiydere, Deiis disposuit, ipsum nurrieroirie'fme'1'1-
Iumlriafia. Qusedani naturse liecessitatfe obsequiiu-. . Suram el pbffdusubi disptfstfit?
tiir, ut aves fetquadrupctles, et liis similia. MAGISTER".
plSCIPUtCSi i . Numerus, et mensura, et pondus, ipsff est Deus.
Ipse est enim nnmerus sine nuwero, a quo est omsis
Da textam diflereritiam. uumerus; ipse esi mensura sine nfeiisura, a quo esi
omnis meusura; ipse est pondus siiie pondeTe, a
HAGISTER. quo esl omne p.indus. iNon enim creaiurarum exira
Quod ea quse cseteris pTsesunt,id est, rafionalia, se^ut alieubi videt, Ht sicut boroinisniemoria reti-
voluntate ac ratione mriventjir; quae vero usu aut| neal aique facerel. Omnis igittir cuncta creaturai vo-
necessilaie obsequuntur, natura moventur. lunlas est Creatoris. Volontas itaque Creaioris noo
est extra iialurara GreaEoriS: hoe-est, ubi voluniiis,-
PISCfPULOS. quo natura. Sjc tatnen seferna est natura f sicu)
Eaquact elaia» ficla stint, quot uiaterias ha- seterna.voluntas. Non eirim accedit Deo atiqua nova
btieruut ? cogilatio ad formaadam creiiliir.im, proiude oiiinii*
 339 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 240
in se Tnnitas Deus disposuit, quia in se cuncta ba- A de quo dicit Apnslolus: Finis aulem prmceptiest cha-
buit quaefecit. Intelligitur et aliter, Omniain iiumero ritas, de cerde pttro, et censcientiabena , el fide nen
et mensiiTadisposuil. Id est, omnia quasfecit, nume- ficta (I Tim. i,5); qnod istisi haberent, non essent
rum, et mensuram, et pondus liaberem. hoeretici.
Augttstinus in liiire contra Manicltmosila exorsus Recapitulatio.— Qnod autem sequitur in libro
csj#— MoreManichaeorummulti iinperiti el rusiici, Geneseos : Terra autemerat ntvisibilis,etincompnsiia,
et, nl ita dicam, praesumptuiisi, percunclari solfent, sic reprehenduiii Manichsei,et ut dicant: Quomodo iu
et objiciunt : Si in principio alii|iio temporis fecit priricipio fecit Deus coelum terrara, si jain lerra
Dens coelumet lerram, quid agebat antequara faceret erat invisibilis et iricomposita?Ilaqtie cum volunt
ceelum et leiram ? vel ubi erat, et quid ei placuit Scripiurasdiviiiaspfiusviiuperare quamnosse, etiam
subito faccre quod nunqtiam ante fecerat per lem- res aperti^simas non intelligunt. Quid enim mani-
pora selerna? His respondemus : festius dici potuit quam boc dicluraest: In principio
Deus in principio creavit ccelum et lerram, non creavit Deuscoslum et icrram, lerra auiein erat in-
in principio temporis, sed in Christo, cum Verbum visibilis.el incomposiia, id est: In principio fecit
esset apud Patrem, per quod facia et in quo facla Deusccelum et lerram ; terra autem ipsa, quam fe-
sunt oninia. Sed si in principio temporis Deuni lfe- citDeus, invisibilis eral et incomposita, antequam
cisse coelumet lerram credamus, debemus utique Deusomnium rerumformas locis etsedibus suisordi-
inlelligferequod ante principram lemporis non erat nala distinctione disponeret, antequam diceret : Fiat
lempns. Deusenim.fecitet lempora, et ideo anteiiuam lux, et ftat firmamentum,et congregenluraquw, et
facerel tempora, non erant tempora. Non ergo pos- JJ appareat arida, et caeiera quoe in eodem libro per
sumus dicere, fuisse aliquod tempus, quando Deus ordinem sic esponuntur, qtiemadmodumea parvuli
aliquid nondum fecerat. Quomodo enimeral tempus, possint capere : quae omnia conlineiu lam magna
quod Deus non fecerat, cum omiiium temporum ipse mysieria, ut quisquis ea didicerit, omnium haereti-
sitfiibricator? Et-si lempus cuin-coslo et terra esse corum vanitatem vel doleat, quia homines suut, vel
coepit, non potest inveniri .lenipus, quod Detis non- rideal, quia superbi sunt. Sequitur in ilio libro :
dum fecerat.ccelum el lerram. Cum aiiteni dicilur, El lenebrmerantsuper abyssnm.Quod Manichae.i vel
Quid ei subilo placuit? sic dicitur quasi aliqua lem- sectatores eorum repreliendunt, dicentes:In tenebris
pora transierint quibus Deus niliil operatusest. Non ergo crat Deus, aniequam faceret luceiu? Vere ipsi
enim transire polerat tempus quod iiondum fecerat sunt in tenebris ignorantise, et ideo non intelligunt
Deus, quia non potest csse operalor temporum, nisi ilicem iu qua Deus erat antequam facerct istam lu-
. qui est ante tempora. Certe et ip.siMaiiichseilegunt cem. Non enim noverunl isii lucem, nisi quam car-
apostolum Paulum, et laudant et honoraiu, et ejus neis oculis vident; et ideoislum solem, quem pariter
Epistolas male interpr.etando, multos decipiunt. Di- non,soluin cum besuis majoribus, verum etiam cum
cantergo nobis quid dixerit apostoltis Paulus iigni- muscis et vermiculis cernimus , j1~isic colii.nl,ut
tionem veritatis, quae est secundum pielaiem Dei, in particulam dicant esse lucis illius in qua habitat
spem vilaeseiernse,quam promisilnon inendax Deus Deus. Sed nos intelligamus aliam esse lucem in qua
anle lempora aclerna.jEteniaenim lempora quidante habilat Dcus. Undeest illuil lumen, de quo in Evau-
se habere poluerint? Hoc ergo coganturexponere, gelio legittir : Eral lux vera qum illuminalonmemho-
ut intelligani se non intelligere, cum temere volunt p mmemvenientemin hunc mttndum. Namsolis istius
reprehendere quod diligenler quaerere debueruut. Si liimen illuminat hominem, sed corpus boniinis et
autem non. dicunt, Quid placuit Deo subito facere mortales oculos, quibusnos vincuntaquilarum oculi,
ccelum et leiram , sed tolluni, uncle subito, et boc qui solem istura multo melius quam nos dicuntur
lantum dicuut, Quid placuit Deo facere coelum et aspicere. lllud autem lumen non irraiioiiabilium
terram? Non enim coaevumDeo mundum islum di- aviuin oculos pascil, sed pura corda eoruin qui Deo
cimus,quianon ejus oelernitalisest hic inunduscujus credunt, et ab amore visibiliuinrerum et lempora-
aelernifaiis est Deus. Mundumquippe Deus fecil, etsi lium se ad ejnspracceplacoinplendaconvertuut, quod
cum ipsa creatura, quam fecit Deus, lempora esse omnes honiines possunl, si velint : quia illud luineii
coeperunt. Ei ideo dicuntur seterna leropora, non omnem iliuminai homiiiemvenieniem in bunc mun-
tamen sic sunt seterna quomodo aeternus est Deus, dum. Ergo tenebrse erant super abyssum, anlequam
quia Deuscst ante tempora, qui fabricalor est lem- lux ista Jieret.De qua consequenter hoc loco dicilur :
porum : sicut oraniaquaefecit Deus bona sunt valde, Et dixit Deus, Fiat lux. Quia ubi lux non est, tene-
sed non sic bona siini quomodoboimsest Deusqui iila brae sunt; uon quia aliquid sint lenebrse, sed ipsa
fecit. Haccautemfacta sunt, non ea genuit de se ipso, lucis absenlia tenebrai dicunlur. Sicul silentium iiou
nt hoc essent quod ipse esl. Sed ea fecil de nihilo, ut - aliqua res cst, sed ubi sonus non esl, silenlium
essenl-sequalia, nec ei a quo facta sunt, nec Fiiio dicitur; el nuditas.non aliqua res est, sed in cor-
ejus per quem facta sunl. Justus est enim. Si enim pore ubi tfeguroentum non est, nudilas dicilur;
isti dixerint, Quid placuit Deo facere ccclum et ter- et inanitas non est aliquid, sed locus ubi corpus non
ram? respondendum est eis, ut prius vim discani._. " est, inanis dicitur. Sic lenebrse, ul jam diximus, nou
voluntalis liumanae,qui voluntatem Dei nosse desi- aliquid sunt, sed ubi iux non est, teuebrae dicuutur.
derant. Causas enira voluntatis Dei scire quterunt, liaec ideo diximus, quia soleril dicere : Unde erant
cum voluntas Dei omnium quaesuut ipsa sit causa. ipsaetenebraesuper abyssum, antequ.ira Deus faceret
Si enim habet causam volunlas Dei, est aliquid quod 1 luceni, quis illas fecerat vel genuerat? aut si nemo
anleccdat vpluntatein Dei? Quod nefas est credere. I feccrat vel genuerat eas, aeteriise erant tenetirse,
Qui ergodicit, Quare fecit beus coelumet terram? quasi aliquid sipt teoebrae, sed, ut diclum est, lucis
respondendum est illi, Quia voluit : voluntas eiiim absentiaboc noiiien accepit.Sed quiaipsi fibulis suis
"Deicausa est cceliet terrse; el ideo major est volun- decepti •crediderunt gentem esse teuebrarum.it) qua
tas Dei quam cosluin et lerra. Qui autem dicit : et corpora, et fonnas et aniinas in illis corporibus
Quare voluit facere coelumel lerraiu ? aut, Ubi erat, fuisse arbitraniur, ideo putanl quod lenebraealiquid
ianiequam liereni ? majus aliquid qttacril quam est siut, ef nou iuielligunt non seiitiri tenebras, nisi
volunlas Dei. Nibil enimmajusinveniri polest. Com- quando non videnius: sicut non sentitur sileutiuin,
pescat ergo se liumana temerilas, et id quod non est nisi quando non audiinus. Sicut autem sileiitiumnibil
noii quaefat,ne id quodest non inveniai.El sivolunta- est, sic el tenebraenihil sunt. Sicutauteui isti dicunt
lem Dei. nosse quisque desiderat, iiat amicus Deo. geniem lenebrarum' cuntra Dei lucem pugiiiisse,si-
Certe.si volunlatem hominis quis nosse vcllet cujus cut potest ei alius similiter vamis dicere gentein
ainicus non esi, omn.esejus impudentiara aul stulti- sileiiiioruinconlra Deivocem pugnasse. Sed illas va-
liam deriderent. Non enim quisque eflicilur amictis nitalcs modo nos sus.cipimusrefeliere alque conviu-
Mei, nisi purgatLssimismoribus.et jllo line praicepii, cere. iiaat enim ea quae reprehendunt in Veteri
Ul QUJISTIONES SUPER GENESIM. 242
Teslarnento, slatuimus defenderequanlum vires Do- Acoelum Ot terra appellata est isto genere locutionts,
niinus praestare dignalur, et in eis oslendere contra quo Dominus loquitur, cum dicit : Jam non dico vos
veritateni Dei nihil valere hominura ccecitalem. Se- servos,quia scrvus nescit qtiid facial Dominus ejus.
quittir : Vosautem dixi amicos, quia omniaqum audivi a Palre
Quod autem scriptum est: Et spiritus Dei ferebattir meo, nola feci vobis (Joan. xv, 15) : non quia faclum
super aquas, sic solenl Manichaeireprehendere," ut erat, sed dicit quia certissime futurum eral. Nam post
dicant: Aqua ergo erat liabiiaculiim Spiritus Dei, et paululum : Adhuc multa habeo vobis dicere, sed
ipsa continebat Spiritum Dei. Totum conantur per- non poiestis portare modo. Ut quid ergo dixerat;
vcrsa mente pervertere, et excsecantur malitia sua. Omnia qum attdivi a Patre meo, nola vobis feci, ni st
Cum enim dicimns, Sol superfermr super lerram, quiasesciebat hocessefacturum.Sic etiam ccelumel
nnnquid hoc inlelligi volumus quod in terra habiiet,' lerra potuil dici materia, unde nondum erat factum
etierrasolem contineal ? et tamen non sic Spiritus cceliun et terra , sed tamen non aliunde faciendunr
Dei superferebatursuperaquam.sictitsuperfertur sol erat. lunuinerabiles tales loculiones in Scripturis di-
super lerram, sed alio mbdo, quem pauci intelligunt. vinis inveniiintnr, sicut in consuetudine sermonis no-
Non enim per spatia locorum superferehatur aquse stri, cum id quod certissime futurum speramus, di-
ille Spiriius, sicui terrae sol superfertur, sed per cimus : Jam factum puta. Hanc autem adhuc infor-
poteniiam invisibilis sublimitaiis suae. Dicant aulem mem materiam, et jam lerram invisibilem et incom-
nobis isti quomodo his rebus quae fabricandsesunt, posiiaui voluil appellari, quia iuter omnia elementa
superferalur volunlas fabri- Quod si haec liumana et niiiudi, lerra minus videtur speciosa quani caetera.
quotidiana non compreliendunt, timeant Deum, et g Invisibilem autem dixil, propler obscuritaiein; et in-
simplici corde qure non intelligunt, credant : ne cum compositam , pfopter inforiiiitaiem eamdem ipsam
volunl verbis sacrilegis concidere veritatem, quam nialeriam eliam aquam appellavit, super quam fere-
videre non possuni, redeat illis securis in crura. Nam batur Spiritus Dei, sicut superfertur fabricandi vo-
jlla concidi non poiest qune incommutabilis manet, luiitas artilicis. Quod elsi paucorum intelligentia
sed qusecunqueplagaein illaffi emissae fucrint, reper- potest altingere, humanis lamen vcrbis nescio utrum
cutiunlur, et roajori ictu redeunt in eos qui csedere vel a paucis hominibus possit expoui. Propterea
audent quod credere deberent, ut intelligere mere- enjra noti absurde etiain aqua dicta esl ista matcria,
rentur. Deinde quserunl, elinsultando interroganl, quia oronia quae in terra nascuntur, sive aniinalia,
unde erai ipsa a.qua super qnam ferebalur Spiritus sive herbae, vel arbores, et his similia, ab huraore
Dei. Nunquid enim superins scriptum est quod Deus incipiuui formari atque nulriri. Haec crgo nomina
aquam fecerit? Hoc si pie qusererent, invenirent omnia, sive coelum et lerra, sive lerra invisibilis et
quemadmodum inlelligendJim esset. Nou enim aqua incomposila, et abyssus cuin tenebris, sive aqua, su-
sic appellata est hoc loco, ut hsec a nobis inteiligatur per lerram Spiritus ferebalur, nomina sunt informis
quam videre jam et langere possunius : quomodo materiae, ul res ignorata notis vocabulis insinuaretur
nec terra, quse invisibilis et incomposita dicta est, imperitioribus,elnonuno vocabulo, sed niullis :.ne
talis erat qualis ista quaejam videri et iractari po- si unum essel, hoc esse putaretur quod consueve-
lesl ; sed illud quod dictum est: ln principio crea- rant iiomiues in illo vocabulo intelligere. Dicta est
vii Deus cwlum ellerram. Ccelietierra? nomine uni- coelum et terra , quia inde futuruiu erai coelum et
versa creaiura significata est, quam fecit et condidit •--, lerra. Dicta est lerra invisibilis et incomposita, et
Deus. Ideo autem nominibus visibilium rerum hsec tenebrae super abyssum, quia infoiiiiis erat, et iiulla
appellata sunt propler parvulorum infirmitaleui, qui specie cerni aut tractari polcrat, etiamsi essel homo
minns idonei sunt invisibilia compreheridere. Primo qui videret atque tractarel. Dicta est aqua, quia fa-
ergo materia facta est confusa et informis, unde cilis el ductilis subjacebat operanti, ut de illa omnia
oronia fierent, quae distincta alque formata sum, formarentur. Sed sub bis omnibus norainibus inate-
quod credo a Grsecis chaos appellari. Sic enim et ria erat invisa et informis, de qua Deus condidit
alio loco legimus dictum in lauilibus Dei : Qui fecisti mundum.
munditm de materia informi, elc. Quod aliqui co- In principib creavit Deus cmlum et terrain. Isiud
dices habentde materia invisa, et ideo Deus rectis- capitulum librorura oranium caput esl. Omnis namque
sime creditur omnia de nihilo fecisse, quia etsi Scriplura divina biparlita cst, Vetus Testamentum et
omnia formata de ista materia facia sunt, haec ipsa Novum. Alia.quippe sunt, ubi aeterna intimaniur, ut
tamen materia omnino de nihilo facla est. Non enim est : In principio erat Verbum. Aiia lacta narrantur,
debemus esse similes istis qui omnipolentem Deum ut est : liiprincipio creavii Deusccclume' lerram. Alia
non credunt aliquid de nihilo facere potuisse, cum fuliira pronuiitianlur, utesttCum veneril titius homi-
considerani fabros et quoslibet opifices non posse ,nis in majeslale sua (Luc. ix, 26). Alia vero sunt quse
aliquid fabricare, nisi habuerint unde fabricent: agenda praecipiuntur, cum dicilur : Ditigesproximum
Jigna eiiiiuet adjuvant fabrum, et argeutura adjuvat luum sicut teipsum (Matlh. xix, 19), el reliqua. Bi-
argentarium, et aiiiuiii aurificem, et lerra flgulura partita vero est, quia sunt alia (ju;e secunduin figu-
adjiivat, ut possil perficere opera sua. Si enim non ram dicta sunt, ut est Canlica canticorum, et ul esi,
adjuventur ea materia, unde aliquid faciunt : nihil DAudivit Adain vocem Domini Dei deambulaniis in
possentfacere, cum iiiateiiani ipsam non ipsi faciiint. paradiso. Et alia sunt secundum reruin gestarum
Non enim faber facil lignum, sed de ligno aliquid fidem, ul est qood populus exiens de jEgypto , et
facii: sicet caeteri omnes opifices.Oninipotensautem quod mare pedibus ambulavit. Alia vero sunt quae
Deus nuila re adjuvandus erat,"quam ipse non fece- iuroque inodo dicia sunt, ut est transitus maris
rat, ut quod volebat efficeret. Si enim ad cas res Rubri, et roiracula iila quse Dorainus in Evangelio
quas facere volebat, adjuvabal eum aliqua res quam fecit.
ipse non fecerat, non erat omnipolens, quod sacri- DISGIPULCS.
leguni est credere. Informis ergo illa materia, quahi ln principib creavit Deus cwlum el terram. Inqui-
de uiliilo Deus fccit, appellata esl primo cosliimet renduni suuunopere est in quo principio, ulruin in
terra, non quia hoc jam erat, sed quia hoc esse po-
terat. Nam et ccelum postea scribitur faciuni, i|uem- ptiiicipio temporis, an in principio, ui hoc esset ini-
lium creaturse ejus, ex quo alia esse eceperunt. Non
admodum si semen arboris considerantes dicamus euim coaeternaDeo
ibi esse radices et robur, rarhos, fruclus et lolia : semper fuerunt.
iiod quia jam sunt, sed quia inde futura sunl. Sic MAGISTER.
dictum est, ln principiofecit Deus ccelumet terram, Dicamus quia in principio sibi coseternofecit Deus
quasi semeu coeliet terrae, cum coufusa adhucesset coelum et terram , in umgenito Filio, qui est sapien-
cceli el lerrae materia. Sed quia cerium eral inde tia Patris, de quo dicit Aposlolus, Chiislum Dei vir-
futurum esse eoeluinet lerram, jam el ipsa materia tuiein, et Dei sapientiam(I Cor. i, 24), el in psalmo
 Ul BEQJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — BUBIA ET SPURIA. 244
dicil, Omitia in sapientia fecisli (Psnhn. ciu, 21), el -A . HA.GISTEU.
::
Jle.r.HBadiejt Aposioliis aQuiai» ipso cendtla sunl Id est, quia non.erat a miiri distincla, vacna, jn-
otniiia, qum i» cmlo el
stmt, qum (erra,in msibiliael iiitoribus non eini circumdata, vel vicibus
hwisibilia{Coioss.J, 16). quit, qiiia
Suis ornata, id esi arboribus et animalibus.
DISClPULCS, llein spirilualiief. — Terra scilicet carnis nostrae
Genesis pri.npIpiuiTj,est. ln principio creavil Deus inanis e.t vacua erat, friusquam doclrinBeacceperit
rmitnii et t.erxfim; angeli poslmp.dulnfaoti sunt. S} fonnam.
ai.igeii jantc faeti s.ui)l, not) prin)6~pmiiiuin creayjt / niscjPjULOS.
Deus cpejum ct lerram,
Quare iembrx dictintur ^uper faciem futsse aoyssi ?
MA6ISTf:R. MACISTEB.'
Qnando tfacta sunt simul sidera, ait Scriplura : Quiti ji.pf)cra.t lux .gpijesiipe.rfiinderetur; qtiod si
LaiUtaveruntme angeli inei voce viqgna. Qnaria die ,esset Iiem gula erat spissus aer,
facta sui.it «idera, ciiam erant angcli, neque eniro cnrens3 liJiq.uesup.eres.s.ei.
dio Jeriio neque secundo faoli suni. In his eniin faciem fu.ce diuturna. Aliter,. Tetiebrae eratu snper
npparel qtiae facia suni. Tertia die sciliccl terra -nri proiunda a.byssijquia delictoruni csecitas.et iguorantise
aquis discreta cst : sectinda factum est firniniiien- ojbscur.iias,cbrda nostra tegebat.'
Unn, «bi soi et luna discurrjmf, et sidcra. Pono jPjts.cir-ui.iiSj
primus dies ipse est aiigelica natura, q«oa primo Hiermymut. "— Quomodo Spirims Dei ferebalur
coelt Jioniine ntiucupala esi. Unde evideiiter oslen- B super aquas, edissere.
4iiiiii', priuiuni diem spiritalem factum, id cst, an- MAOISTER.
#elicai)i naluram , et lioc ccelum qupd -oculiscerni-
-ums. Naii) quod ail, In principio creavit Deuscmium Pr.o eo qiiod in nosiris codjcib.us scrjptum est,
ei lexram, rion primo omnium sicul ais, sed, iu ferebfltur, in ltebra3.0habel, Merfthefelh, quod uos
principio, id est, in Filio, inio per Filiiim tecil Deus appellare ppssumus, incubabal, siye confovebat, in
iuiineiu spiriialem corporaiemque creaiuriim, quae simiLitiiciiijem volucris ova cafore i.acub.a.iitis,Ex quo
*oeJiJMterroe nomine appellata esi. N.im qnod ipse inieUigimus non de spiritu muudi dici, ut noiihuHi
jjiii priiieipium, de «e 'nieiTogaatibus Jtidaeis quis arbitraiuur ; sed de Spiritu sancto, qui et ipsg yivj-
jssset, respondit, Priucipium qui el ioqnor vobis, ficator offiiiium a priiicipio dicitur. §i ajilem vjvi-
Priiiio. igilur voluil ceelum ct lerrani, velut quaui- ficatpr,qnasi fonditQ.rei Deus : Emiiies, ait, Spiritum
jiaa» sjiiriltalein .eorporalemque maiei-iamdicere, et itfum e.fcreqbuntur,
sie (juemadnioriuiii singillatim faci» soni, ordiiiem DisciroLus. .
,iivscr*..Quod ciiim dixit, ccelum, hoe mihi dixisse — SpiritttS Dei ferebqlur super aquas :
Att^usiinus,
yaJe.tl.r _iqu_<rumab.y§sum, leneiwosaro Adse quo-. lacaliier ferebatUr, sictit sol ei sidera, an aiiterf
ji-ijJluiMy •fluiiajiteju vitam, uisj couvortatur ad
•-JjJ'S4"'.i'.en)., ei fiat lux , et contempiejur Trinitafem MAGJSTEK.
•tiewtAic^e in Deiiio. Neque enim it.a diciiuus, ut , Spiritos sanct.us Deus est, qua iij re »on loco con-
|s.a i.naAeiles.praecttdat formam suain, siciit proece- liiieiur ,ei distei.iditur, ncc lemporiini mtitatiotiibus
t>H.fettiinj -ar-ria.s, et sicut prceced.ityox verb«m : »e- p subja.cei, sed es.t ubJ.que praesens totus. QHOIIIOJJO
S'-'fi tlJiiJHieippo.re, teii origine. Igitur prima crea- sane .nojij.iJiavitcreaturam, cui siiperferre dicerclur
iui% lux, non ista qute (jti.arta 4je fac.la est, sed Spjritus s.ancius, iion jo.caliter, sgd. po.te.niiaiiterDo-
spiriiijijs, id est, angeliea i.iat-ura.lloc tamen intelli- minus, JJOOcx indigeiitia fecit operasua, sed cx be-
geiyl.um qypd siroul croavit coelum, et tcnam e.t nclieoiti.a : neqiie liorum indigel quae fecit. indigus
njcijjji. Qoia ijiliil intercst, nisi origo lantum. Sicut quippe aiqMe«geijiis.amor subjiciiur rebus quas dilU
lioiijo (JiMa.s. parabojiis cognitas simul am poiest git : idfiQ diciu.s iesi superlerri creaturam SpiritMS
Cju.iijirare, ila_et Doifiinus fecit, quia boc prius enar- s.anctijs, qiija noii ex indjgeii.tiaoperatus esjt ipsaiu
ravii ijuod origiuem habtiit, et postca quod exinde c_r.eatpr.9m..
Jaciiiiii. ftii',, qijaiuvis iiUninque siinui ii&cisset';ut BisctPCLes.
im}il].itola,prijgifleprior est in faciendo, piuor' sil ex — QuQinodoSp.tritqs Dei fetehqtur tu-
.U!Juj)j(f);j_ ,C!iaj:rajid.Q. Ej:go dinn oportebat ut Scri.- Ambrbsius,
piiiiii Ba,pjotautruinque enarrasset, tam res gestas pexaquqs?
qurim j;cs,eijarratas, quod exinde facium esl. Ratio MAGJSTEn.
S!:?.1-ffl P.rius en.arrassel uude aliquid factun) erat Sicut ait Apostolus : SHpei-emijienfem,in juil.
4.1...S i.i.ljidquod exinde facium est, propter tardio- scioiriam cliariiasChrisii (Ephes. in, i-9), et alibi aii:
) es iuMls.cijii ul c.apere potuisseiii. Quia i:es corpo- Superexallal autem omneminlettectnm (Il Cor. x, 5),
.r,c.3j.,ex, ajipo ficbpjii : quia niiiiJ i.m.rcjst inter ejgo iiiclioatum aliquid ostendif, super quod Spiritus
fereajjofici)!coelj, et lerrse, eilucis, uiii hoc laiilum Del ferre dieeretur, non loco, sed oinnia Siipeniine
iiuftil,cj.t,iijie.f;\erb.ini, AI voccm.. „ aiqtie praecellentepolentia. Duo quippe sunt piopier
" quoe amat Deus creaturaro suam : ut sii, cl nl ma-
PJSCIPULDS.
Ciit' npn (|.ixil, /» ptin.cipib fec.it.Deuscpelunt el, neat; ut sil formata, et maneat in-prseeeiitosui con-
ditoris. 131:esset ergo Spiritns Dei, supcrferebatur
UrraritySGjfcctcgyn?
WA&ISTli!!, super aquam : ut autem manei-el, iiirfft Deus quia
bonum esl, quamobrem prius rcs iiilormatas, ct
JPropjpriiifojiiiitalphi ntaieria',. postea Spiriuim sanclum nominavit, qtiia omnis
IUSCJP.OI.US. exigiius amor rebus quas diligit sutitcrponilur;
Da sensum spiritaleiii,, DTS.CIPULUS,
MjiGJS.TE.r... Item i'n Hexameron.Angustinus.— De informitatc
Pijijpipjui))Giiristu,s.es.l, sicut. ij.s.j iii Evangeiioi materiaej ut plenius et ubenus ccponas, posco.
$,__:_Dniuipjum qui et„ lojjiwr,.vobjs...fu hoc igitur UAGISTER.
tJ,<_us
.l)f:ij:c:jjip,feicij.. e.cehijij,ijl;es.i, qjii.scclesiia me-'
d.ianiur ct (jiiicnifi.f. IJI i.fjsq;fjjcii, ei, cajnnajps,qtii Yeru.met iijanjfe.siumest, ojnne irmt.iMle ex ali-
.crreiiuiu houihiem hec.diiiii.d.cposiierunt. qna in/priijitii.tofo.riii.ar.iisiiiiulque el nianifestisiiuia
raiiodociit, iiiiiiarjijn iia_in..'.ruiiiliiaieriymessc po-
fil.SClf.I.LUS^. tpi.sse,.njsi es..D_PQ._ 1-icej.-tiicatScri|)iu.ra : Qjtti.fmtii
'I_4tm,SH/,Si"i exqLhwtis. e,t_vqcua, Cur; inatiis ei ntundum ex,_mtUeria,itifurmi. Non iHnie-ii,inroriinis
materja foriiiajis.-re.b.u.siwiip.ure prior-esi,, cmu jsii
 245 QUJESTIONES SUPER GENESIM. 246
utrumque simul concreatum, et quod faclum est et, Asicut creaturas cseteras repelit quas creavif, nt in
unde factum est. Sicut vox maleria verborum est, iirmaraento dicil : Fiat firmamentnm, et iterum : Et
verba vero formatam vdcem indicant, ita creator fecit Detts firmamentum?
Deus non prior tempore feeit informem materiam, MAGISTER.
ei eam postea per ordinem quarumcunque natura- Necesse namque erat ut dixisset, Fecit Deus Ii}-
rum quasi secunda consideratioue formavit, et non : quia intellectualis creatura erat, id esl, aj)gfe-
poltiit non dividere Scriptura loquendi temporibtis cfem lica. antein dicit, Fiat firmamenlum, yel
quod Deus faciendi lemporibus non divisii: et nos cseteraQuando in aliis creaiuris, hoc in cognitione angeiica
cum dicimus maieriam et formam, utrumque simul
intelligimus, nec utrumque simul possumus cnun- dixit, quia nec mirum esl, si Deus sanctis angelis
liare. Quod si_ spiritalis lux facta est, cum dix.it suis in prima lucis condiiione ad se conversis, prius
voluit oslendere quid erat deinceps faclurus. Qiiando
Deus, Fiat lux', non illa vera Patri coaeierna intelli- vero dicit, El fecit Deus, id est, in propria rerurii
genda est per quam facta sunt oiniiia, sed illa de natura, jam non erat hoc
qua dici potuit, Prior omnium creata est sapienlia, repelere, quia illi tunc, sicutopus de angelis iterum
qttia per sapientiam non crealam facla est lux. Quo rant ad cognoscendum creatorem diximus, cpnversi fue-
aulemmodo siriiui iieri potuerit, elquod illuminare- aeterna illa et suum. Cuifl ,enim
lur, et ipsa iilumioatio ac diverso tempore narranda immutabilis, quae non esl fa.cta, s,fid
fuerunt, paulo anle diximus, cum de aiateria tracta- genila sapientia in spiritalem atque rafionalern cre.a-
remus. luram se iransferl, sicut in animas sanctas, ut illji-
minati lucere possint : fit in eis qusedam lucuierita
ClSCIPULCS. B raiionis affectio. quse polest accipi facla lux, cum
Augusiinus, — Dixit quoque Deus, Fial lux. In djxerit Deus, Fiat litx. Jam enim erat spjritalis
die dixit, an ante omnera diein : si in die dixit, crealio, quod coeli nomine signi6cata est, crim scri-
temporaliter dixit . si lemporaliter dixii, perjali- ptum jsit: In ,principiocteavit Detts cmlum et terxatn.
qtiarh crealurara dixit. Jgitur non est prima creatura Non coeli corporei, ,sed incorporei cdeli, 'in qua na-
lux. . tura inielliguntur omnes sancii angeli.
MAGlSTER. Gregorius. — Tales namque crfeatl suht angeJi, ut
Nec in die dixit, ,nec iemporaliter dixit; .sed anle si velint,etiamin beatitudinis.Iuce.persisterent; si autem
omnfem profeclo creaturam Verbum suum genuit. nollent, labi poiuissent. Unde et Sala,p .cum
Diclio itaque Dei verbura .est. Sed divina Scriptura sequacibus legionibus cecidit, sed ppst.ejus.iapsum ,ita
conflrmati suut angeli, qui perstitferu.nt, iit ca'dsi._3
parvulis congruens el quodammodo eos lactans, ut omnino non possint. bfene jn ipso e,sprdio Q§r
proDciantel cimim spiritalem capianf, voluit s.emper neseos pr*sentis libri Quod iiistorica descriptiorie'signatup
per omnem creaturam [erealurarum] iformaiionem, est : quia creavit
diclionem.nuncupare : utsi, verbi.eausa, irequiramus vocavit firmamentum. Deuscoelum, quod riostmod.Biji
quoiiioriofacta est lux, .audies : In verbo Det erat, ut mus, hi Cceli fergo;fuerurit,'.ut dli*;i,r
fieret. Quomodo et^csetera.per ordinem si irequiras, qui priiis bene sunt cohditi, sed postmodiip
firmamentura appellati sunt : quia ne omniiio jarii
quomodo facia sunt : tn verbo Dei jerantutifierent : caderent, virlutem
hinc est «enim-:.Dixil Detis, Eiat lux. Neque enjm incommuiabilitatis acceperunt.
—
ltem Gregorius. Dmt_De,us,<Ftqtlupt,l factp^ett
corporalibtis:modisloquiiur divina natura, iiec quo- C lux, et paulo
ties dicilur, Dixit, ioties verbum iformavit. :Unum vero in hac vita post : Factupi esi vespere. Nequaquam
enim YcrbumLgenuitcosoternumseticonsubstanlivum per exerciiationfem jusiitise"pecca-
tum deseritur, ut in eadem justitia inconcussa ma-
sibi, in quo omnia ineffabiliterdixit. neatur : quiaet suamcordis.Iiabitaciilb culpaj rfecti-
BISCIPBLDS. tudo eliminat, ipsa tamen culpa, quae repellilur,
liem. — Dixit quoque beus,iFiqllux. Lux autem cogilalionis nostrse foribus assidens, ut sibi aperia-
hsec est visibilis, an invisibilis? tur, pulsat. Quod Moyses .spiriialiler innult, -feum
rMAGISTEU. facta corporaliler lemporuin momenla narravit :
Facia est lux, atque paulo post subjiciens :>Factum
'Invisibilis enim dicitur, quia creatio angelica est, est vespere. Creator quippe;omnium humanse culpsa
quam oculi nostri non valentprospicere.:Ratio enim
erat ut die quarto sidera in ccelo fabricasset, quse saiurprsescius, tunc expressii in iemppre.quod.punc yer-
in menle. Lux quippe ad yesperum ^ucjtjir,
oculi noslri -potuissent prospicere. quia nimirum iumen rectiiiidinis umbra sfequltur
DISCIPULUS. tentationis. Sed quia elecloruni' lux tentatiorie npn.
Ista crealioangelica est temporalisan inlemporalis? exslinguitur, nequaquam riox, sed vespere fa'c'.a
MAGISTER. perhibetur : qiiia niinirum ssepe! tcniaiio in cprfjle
rectorum lumen justitise abscdndit, sed nori interi-
Temporalis erat in angelis, intemporalis aulem in mit, quia si ad pallorem trfepidaiiopisi ' ' perlra.|it,,,se.d
'
Deo. Temporalis erat, quod dictum intelligimus ab funditus non exsiiiiguit. • '""'".:
aiterno Deo expressum per Yerbum coseternum in,D Ambrosius. — Dixit qnoqueDeus, Fiat lux. U est
creatura spiritali., quam j'am lunc f^cerat curii.di-' illuminatio credulilatis appareat. Prima enim die lu-
ctum est : In principio creavil Deus cmtum.elterram. cem lidei dedit, ,quia, prjma est.in conversione:fides.
Sed isla locutio non lantum sine aliquo soho.scd Unde etipsum primum pr.secepiiimandaiuuiest :iDo-
etiam sine ullo corporali motu creaturse.spirilaljs, minus Deus luus, Deus ttnus,esl. Propter quam fidem
ejus menie atque ratione quodam mpdo infixa, per ipse Dominus visibililer in riiuiido apparere voluit.
Verbum Patris coseternum. Sed mulium atque.difQ- Jam tunc Deus juxta prsescienliaesuse gratiam, diyi-
cillimifmest capere, quomodo djcilur Deo non lem- sif justos, id est.lilios Dei et lucis', peccatoribus
porajiier jubenti, neque id temporaiiter audienie lanquam a lenebris : islos vocans diem, illos noctem.
cfeatura, qui contemplaiione veritatis omnia excedit Nain quia in lucis.iiQmine jus.ti, appellant.ujr, s_audi
tenipora : sfedintellectualiter slbimet impressas cum Aposloium : Fuislis, inquit,
' Tairi coseterna substantia, lanquam intelligibilis lo- aittem lux in Domino aliquando.tenebrpe,uy,w
: culionis, ad ea quae^infra, suat iransmittenlis, ut (Ephes. v, '8).
i fieret temppralis roolus in rebus temporalibus, sive DISCIPULUS.
formandis, sive administrandis. ltem -: Facia esl, in- Augusliuus. — El vidil Deus iucemquod estet bona.
quit, ttix : id est, ereatio angelica, quia tunc coepe- . Si subito vidit Deus lucem quod esset bona, an an-
runt aguoscere vel inlelligere crealoremsuum. tea nescivit, et visip ei confulit scienliam ?
DISCIPULUS, MAGISTER.
Quare ilerum non repetit.Et fecit Deus lucem, a, Omne enim opus prsecedit volunias : nam dum
247 BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 248
cogitamus quid operari debeamus, neqtie enim igno-,A cel videtur in ar.te quae lacla sunt, quam in seipsa
rans aliquid facit, dum cngilat qualiicr fiant quse quae facra est. Propterea ait evangelista Joannes ;
facicnda cogitando disposuit, el ciini hoc in homi- Qttod faclttm est, in ipse vila eral (Jean. l). Omnia
nem cadere non ppss.it, ui aliquid ignorans faciat : ergo quae facta sunl, et vitam non habent, in ipso
quanto magis in Deum, qui omnia scterno et stabili Verbo Dei vila sunl, in seipsa non sunt vita. Cce-
consilio suo, quomodo voluil, fecit. Nec aliier.etenim him, terra, lapis, vitam non habent, et lamen in
facla, et aliier facienda vidit: eo itaqiie modo vidit Domino viia sunt; vivnnt igitur in Deo sine initio,
facta quo viderat facienda. aiqnecomniiitabiliterqmnesrationescreaturaruro. Ac
DISCIPULUS. ner hoc plus videntur ab angelis sanciis in Verbo
Et vidil Deus lucem quod esset bona. Quare lucem ' Dei, ubi sunt vita, quam in seipsa, qiiia scienlia an-
tantum laudavit, et non noctem ? gelorum in comparalione Dei quodammodo vespe-
rascit. Ergoprimus in cognitione firmamenti; se-
MAGISTER. cundus in cogoilione discrelionis terrae ac maris;
Id est, quia nox adhuc nec dies factse erant, sed terlius in cognitione solis et lunse vel stellarum ;
tantum lux angelica, quia indigmim erat Deo rem quartus in cognitione reptiliura et animalium; quin-
informem laudare, quse adhuc formata non erat ;• tus in cognitione jumentorum et ferarum, vel ipsius
sed rem illam quae forroata erat, laudavit, id est lu- liominis: neque cnim sextiis diei uriius quem intelli-
cem angelicam. gimus spirilalem creaturam, id esl, angelicam sexies
DISCIPULCS. facta cognitio. Sexies fecit propter senarii numeri
— Et divisit hicem a lenebris. JJ perfectionem. Sed de numero et de senarii niimeri
Auguslinus. Divisit, perfeclione, aliquid tibi ex Scripturis sanclis colli-
inquit Scriplura, lucem a tenebris ; omne enim quod gain. Libens adesto, et le tntum ad audiendum prse-
dividitur, et esse poiest. Sicul ergb est essentia lu- para, unus in numeris dividi non potest. Ab ipso
«is, ila essentia tenebrarum, el cur non dicil Scri- enim surgii omnis numerus. Ergo dividi possunt, si
ptnra, Vidit Deus tenebras quod essent bonse, sicut pars cjus tinus est. Igitur divisio duorum in unum,
de Jucedictum est? divisio trium in iiiiiim, quid aliud hic numerus
MAGISTER. ostendit, nisi Triniiatem quse Deus fest, quia qnam-
Deus bona et incommutabili voluntate creavit vis ires sint personae, in una creduntur unitate na-
omnes angelos bonos, sed quia ex his quosdam per ' tura. Qualemarius duas partes habet. Nam quarta
superbiam praesciebat casuros, per incommutabiliia- ejus unum esl, media ejus duo. Unum videlicet et
teni prsescientise suae divisit inter bonos et malos. duo, tria suut. Ecce partes suas, nec ulira excre-
Walos igitur appellans lenebras, bonos appellans Iu- scit, nec complel, et ideo imperfeclus est numeriis.
cem : in his dicens quia honi sunt, in illis nullatenus Quinarius non habet nisi unuro, quod est quinta.
dicens,ne peccaia quse eranl lenebisc approbare vi- Senarius igitur nnmerus perfectus esl; quia partibus
deretur. suis coniplelur. Habei enim unum, quod est sexta;
DISCIPCLCS. duo, quod est terlia; iria, quod est roedia; unuro
ergo, duo et tria, sex faciunt. ldeo propler bujus
Item Altbi. —" Divisil tttcem a tenebris. Qttid est nuineri perfectipnem sex diebus operatus est omnem
lucem a lenebris dividere? ._ creaturam. Tres hse paries senarii nimieri, demon-
MAGISTER. ", sirant nobis , Triniiatem Deum in trinitale numeri,
et mensurse el ponderis fecisse omnem creaturam.
Id est, distinctio rei formalse ab informi. Plurimum valere senarii numeri perfectionem in
DISCIPULUS. Scripturis sanctis frequeulerreperimus, prseserlimin
morte Domini siroplam, et in resurrectione ejus
Appellavil lucem diem, el lenebras noctem (Gen. 1). simplam. Mors itaque Domini nostri Jesu Christi,
Cur appellavit lucem diem, et lcnebras noclem, quae non fuit in aiiima, sed in carne sola ; mors vero
adhuc forraata non erant? nostra non solum in came, sed etiam in aniroa. In
MAGlSTER. aniuia, propter peccalum; in carne vcro propter
Proplerea fenim appellavit lucera diem, quia dies poenam peccati. llle vero, quia peccatum non ha-
in anima non estinorluus, nisi tautum in carne.
circa speciem faclae rei appellatus est; et lenebras buit, El hoc propter simililudinem carnis peccaii, quod
noctem, quia nox ista, quse nobis notissima est, de Adam traxeral. Jgilur siinpla ejns mors luit du-
facileani esse absentiam solis super terram, quia de-
cidenle sole vocamus vesperam, inchoante inane, plex, etest siniplex resurreciio. Resurrectio. profuit,
mors camis ejus, et rcsurrectio ejus:
vocamus diem. Nox autem hic privatio operis est, duplex animse noslraj, et resurrcctio ejus. Duas nior-
aut nox ipsa possibilitas appellala est, quae inest mors
rebus factis, unde fieri potesi, eliamsi non mu- les noslras, et duas resurrectiones nostras. Duaeet
tenlur. duae,quatuor stint: una roorle Dommi, et una resur-
reclione ejus ; adde et quatuor noslras, sex faciunt.
DISCIPCLCS. I) Igitur simplum-Doroiniet duplum nostrum tres suni,
! Factumque est vespere et mane dies unus (lbid.). et fres partes habeni. Secundum quod supra diximus
Quomodo hoc intelligendum est? senarius numerus. Nam et triginta sex horse, quibus
MAGISTER. Dominns fuit in inferno, huic simplo et duplo con-
gruunt, duodecim igitur fuerunt diurtrse, et viginli
Quid per vesperam, nisi perfectio singulorum quatuor nocturnae; igitur viginli quatuor ad duplam
operum, et mane est inchoatio sequenlium ? morlem nostram conjiciiint, et illae duodecim horse
DlSCIPULUS. ad morlem Domini simplam. Revera euiro et nativi-
tas ejus senarium numerum habet: quadragitiia sex
Auguttinus.—Priraum enim diem spirilalemastrues annis sedificatumest lemplum.
esse crcaturam, et quomodo habuit vespere et
maue? DISCIPOLGS.
MACISTER. Astruunt Judaei in Evangelio, quod inlelligitur de
Omnis namque creamra, antequam tempore suo corpore Domini: quadraginta sex anni pro diebus
fieret, in ipso verbo Dci erat prius ab angelis co- posifi sunl. Quadraginta 'sex diebus dicunt infantem
gnoseenda, el sic suo tempore facienria. Quapropter formari in uiero, ei Mibinde-usquein rJiefnparluri-
jusa crealurse cognitio in semetipsis vespera erat, in lionis aiigmenlari. Quadragies quippe seni fiiint
Deo auiem mane, quia plus videlur ipsa creatura in CCLXXVI, qui laciunt menses novem, et dies decem.
Domino, quam in seipsa videlur crealura, plus scili- Com.putaergo ab octayo Kal. April. quando passus
 2|$ .-•...'-',": ;QU/iiSTIONESSUPER GENESIM '~- 250
esl Dominus, tunc etiam creditur fuisse concepius, A non possit et super illud levius coslum minntiori-
usque in diem octavum Kalend. Jan., et reperiesi bus guttis el levioribus imminere vaporibus. Quid.im
dies CCLXXVI, qui constanl per senarium numerum, - etiam nostri illos de ipsorum siderum qualitaiibus
Quid de illa muliere in Evangelio, quara oclodecimi et meatibus convincere moliuniur, idem namque as-
annis cruciaverat Salanas, quam sanavit Dominus : sernnt slellam, quam Saturni appellant, esse frigi-
dicimus, quia et ipsi anni senarium nmnerum ha- dissimam, eamque per annos iriginta signifernm
bent, ter igitur seni oclodecim. Illa igitur mulier peragere circulum. Quserilnr igilur ab eis unde ista
intelligilur genus humanum, quam in sexla aeiateii sfella sil frigida, quae tanto ardenlior esse deberet,
saeculi, a diaboli captivitate liberavit. Prima sctas ab quanto subliraior e coelo rapitur. Wam procnl duhio
Adam usque ad Noe ; secunda a Noe usque ad Abra- cum rotunda moles circulari molu agiiur, inieriora
Jiam ; lertia ab Abraham usque ad David; quarta a ejus lardius eunt, exteriora celerius ; quae aiilein
David usque ad transmigrationem Babylonis; quinta celerius, utique fervenlius. Proinde memorata stella
a transmigratione Babylonis usque ad .loannem Ba- magis dehuit calida esse quam frigida. Nimirum ergo
ptistam, et adventum Domini Salvatoris; sexta.quae eain frigidam facit aquarum super cceliim constilu-
nunc agiiur, donec excelsus veniat ad judicium. tarum illi vicinilas. Quaeri eliam solet quae forma et
Sexto igitur saeculoreforroatur genus humanum. ad figtira cceli esse credenda sit, utrum ccelum, sicut
imaginem Dei. Profecto enim anni octodecim non splisera undique concludat lerram in media mundi
solum sex seiaies, sed etiam tria lerapora evidenler mole libralam, an eam eximia parte desuper velut
demonstrant: unum scilicet ante iegem, alterum sub discus cooperiat. Sed ait aliquis : Quomndo rion est
Jege, tertium sub graiia. Igilur et ipse annus sena- J3 contrarium his qui figuram sphserse coelo tribtiunt,
rio numero coniinetur; liabet enim dies trecentos quod scriptum est in lilteris nostris : Qui exlendit
sexaginta quinque et quadraiis. Sexies quippe sexa- emtumsicttt pellem(Psuf. cin). Cui responderi potest,
geni, trecenti. Remanent profecio dies quinque et quod pellis non solum in planum, verum etiam in ro-
quadrans. Quinque dies sexli mensis, et lamen si il- lundum sinum extendiiur: nam el uler et vesica
lud quadram pro die ponas, aperle lolum sex faciunt. pellis est.
Ecce quantuiii me Dominus adjuvare dignatus est, Ambrosius. — De moiu etiam cceli nonnulli fratres
de senarii numeri perfectione eisi non quanlum vo- qusestionem movent, utrum slet, an moveaiur. Quia
lui, tamen quantum polui reddidi rationem. si movefur, inquiunt, quomodo firmamentum hinc
noverint nomen firmamenti non cogere, ut siare cce-
Incipit de die secunda disputalio.' -lurn pulelur. Firmamentura enim non propter sta-
Dixit quoque Deus: Fial firmamentnm in medio tionem, sed propler firmitatem, aut propter intraus-
aquarum, et dividat aquas ab aquis (Gev. i). gressibilem lerminum superiorum atque inferiorum
Augustinus.— Ordo eleraentorum et pondus non aquarum vocalum inlelligere licel. Hoc laineu intel-
sinit ut sit aquarum substantia super cfeelos;aqua ligendum, quod sidera circumeuiit, coslum autem Qr-
eiiini cedit terrae, et aer cedit aquse, ei ignis cedit mum stat, ut poeta :
aeri. Nullomodo enimpotesl esse, utsecundum ele- Nam coeliin aevumsuumincontaminatamateries.
menium, quod est aqua, sit super quartum, quod Naluram tamen
esl ignis, et quomodo diclum est: Fiat firmamenlum aqdarum illicjam non vaporali le-
sed glaciali soliditate*pendere sestimamus,
in medib aquarum, el dividal aquas ab aquis (Ibid.). r nuitate, siderum
propter naturas mitigandas , ne creaiuras
MJkGISTER. Dei subterposilas nimio ardore concrement. Dicimus
Quomodo ~aul quales Jibri sint, aquae ill.e, quas ergo de ipsis aquis quod conglobatae mininise guttae
Scriptura dicil super coelos esse, esse eas ibidem in unum, et faciunt collecironein uiiam, el propter
miniine dubiteraus. Sicut enim istse nubes qusc uti- gravitalera ponderis non eas snffert aer sustinere,
que sunt feruntur super aerero, iia fieri posse arbi- sed ejus ponderis ad imum diffundendo dat locum,
iror ut aquae tenues atque stibliles feraniur super haec est pluvia. Ergo aer, qui est inter vapores hu-
cceluin. Nam ex hoc pondere eleroentorum multi midos, unde dcsuper nubila globantur, et maria
philosophorum, resurrectionem carnis illudentes, sublerfusa volunl intelligere, coelumesse inler aquaiu
non posse fieri inquiunt ut homo qui utique ex terra et aquam; secundum vero coelum, quod per spiri-
factus est sit in coelo. Sed hos Veritas convincit, quse tum cernimus, unde animalibus plenis discus ille ad
facit multa animalia terrena volilare in aerem, et Peirum missus, in exlasi mentis descendit; tertiinn
ignem, quod esl utique quarlum elementura, esse in vero ccelum, quod mente cognoscimtis, ita secreium
terra. Ergo Dei potenlia, quse hsec facere approba- alque remotum, vel oiunino mundatum, vel carnis
lur, facit ut hoino el aqua sint super coelum. Sed sensibus abreptum, ut ea quae in illo coslo suat,
talibus adversariorum dispuiationibus quidam ce- ipsam Dei substantiam, Verbum per quod facta om-
dens laudabiiiter conatus est demonstrare aquas su- nia sunt (Joan. i), in charitale Spirilus sancti ineiTa-
per coelos,ut ex ipsis visibilibtis conspicuisque natu- biliter videre valeant.
ris assereret Scripturae fidemtel prius quidem quod _ Isidorus — Tandem insanire desinant hoeretiei,
'
"
facillimum fuit, ostendit, et hunc aerem coeluni ap- atque confusi agnoscant quia qui cuncta potuit
pellari, propler quod dicimus serenum vel nubilum creare ex nihilo, poluit et illam aquarum naturam
CfElum,vel quod vocantur volatilia cceli. Cum ergo glaciali soliditate stabilire in ccslo; nam cum et ipsi
probasset hunc aerem coslum dici, nulla alia causa dicant volvi orbem stellis ardenlibus refulgenlein,
eiiam firmainenlum appellatum voluit existimari, nonne divina Providentia necessario prospexit ut
nisi quia intervallum ejus dividet .inter vapores inlra orbem cceli, et supra orbem redundaret aqua,
aqiiarum, et isias 'aquas, quse corpulentius in terris quae illa ferventia saxis incendia temperarel. Item :
fJtfitant. Ergo ex aere qui est inler vapores humidos, Secunda, inquit, die disposuit Deus firmamentum,
unde superiora nuhila conglobanlur, et maria sub- id est, solidamentum sanctarum Scripturariim; fir- ;
terfusa, oslendere ille voluit esse ccelum inter aquam inameniuiii enini in Ecclesia Scripturae divina) intel-
et aquam, quanquam possit videri non impedire pro- ligunlur, quia coeliini plicabilur sicut liber. Discre- '_
pria pondera elementorum, quomodo efiam super < vilque super hoc firmameiito aquas, id est, ccelestes !
illud sublime coelum possint esse aquse per illas mi- populosangelorum, qui non opus habenl hoc susci-
nuiias, per aquas etiain super hoc spalium aeris esse pere firmanientum, ut legentes audiant verbum Dei.
potuerunt. lpsi quippe sublilissima ratione persua- Videtiltiiim semper eum, el diligunt. Sed superpo-
dent nuilum esse quodlibet exiguum corpusculum, suilipsum firmamenium legis suau super infeiioriiir.
in quo divisio liniatur; ac per hoc si potest aqua, populorura infirmitalem, ut ubi suscipientes coguo..
sicut videmus, ad lantas guttarum minutias perve- scant, qualiter discernant inter camalia et spirilalia,-.
rjire, ut super istum aerem vaporaliier feranlur, cur quasi iuter aquas superiores el iiiieitores.
 2M BED^E VENERABILISOPP. PARS 11. SECT. II. — DUBIA ET SPDRIA, 252
Factumque esl.vesper.e et mane dies secnndus. De A bona operatio poniturj Iicet in conditione mundi
lertii briiiii qiisestib. iia liistofiee facluiii leneamus, terram tamen Ec-
DISCIPULUS. clesiara figurasse non inconveiiienler accipinuis,
Dixil vero Deus : Congregenturaquai, qucetub coslo quae ih eb gefinihavit herbam virenlem, in quo ad
veibufh Dei rebunda ihiserieordia bpera protulit.
$uiit, in lecum imtan; et •dpparial wida. Sequituf •
—
AugUstihus. Miiicoriiur qusestio: Si lotam ler-
rnih aqtia (egebal, rioii erat ioctis ubi aqiia; corigre- haberis Ligriumcjuefaciem fruiium jvxta genus mum , et
garentur, dtim tolam lerrarri legebat aqua. Et quo- suam. unumqubdque semeniem secundum speciem
modo Scriptura dicil: Congregenlur aquai quce sub
coelotunl, in locum unum, ei appafeat arida. Gregorius. — Lignum speciem suarh semen pro-
dticit, cum niens noslra ex se cohsideralionem
MAGlSTER. in alierum cblligii, et recti bperis germen parit,
Totam lerram legebat aqua, sicut rarissima ne- binc quidam sapiens dicit : Quod libi non vis fieri,
bula, quaeposlea in tinum redacla alque collecta est, alleri ne fecerh(Tob^ it). HinciuEvangelio dicitur :
ut possit terrac species apparere, quannuam ei terra Qumcunquevuliis ut facianl vobishomines, el vos ea-
longe laiequesubsidens, potuit cbncavas paTles pra>- dem facile illis (Malih. vii), ac si aperte diceret:
Lere^ quse confluentes aquas suscipereni, ut arida Speeieni vestfam in allefum respicite, atqueex vobis-
appareret. metipsis coghoscite, quidvos oporieat aliis exhibere;
Ambrosins. —Breviler lamen admonemus, ut et sicui supefius diximus terram sighificare Eccle-
quem forte no.n movet quaerere , qnando speeies jj siarii, quseiel vefbi ribs pabhlofefieit, et patrocinii
aquarnm lerrarumque creala sii, accipiat-islo die uriibraculo eustodit, quse et loquehdo pascit, et opi-
non esse faclum, nisi ut secertierentur hoec duo. lulando pTotegil, ut noh solum herbam refectionis
Nam illud [quod dictum esl anle dierum enumera- profefat, sed eliarii"curiiffhctu operis iarboretn pre*
tionem : Terra eral invisibilis et incomposila, cum leciioriis.
commendaret Scriptura cujiismodi lerrain fecerat DisbipULtrs.
Deus, quia praedixerat: In principio creavit Deu$ ' Augustinus.—Gum Deus dixefit : Germinetlerra
ccelumel lerram (Gen. i). Nihil aliud his verbis in-
lellrgenrtunies(, quiim materiae corporalis informila- fera herbamvirmtem, el afferentemsemenel ligna fructi-
teminsinuare voluisse; si lamen tardo inlellectui (Gen. i); ligna iinfructu.osavel spinas et tribulo»
non subrepat, -ut materiam et speciero.quiti verbis quandofecit?
Scriptura separat, coneiur htec duo eliam tempore J. MA.Gi'ST13B.
sepaiare. Simul omriia i3eus fecit dicehtb Scriptura : ^id
bisciPULus. viviti» mtefnum, creavit omriia simul (Eccli. xvinji
llem ubi supra. — Cohgregeriturdqucequmsiib cailo Nulialehus igiiur dic'enda;suntinfructuosa iigna, quai
aliqup nitido honimibus aflerurit adjumenla, quia et
in
suni, locumunum, et apparcat arida "(Gen.i). Quid revera si iibn lnvbhiinus in iis aliquid ad edendum,
est ergo quod iitih ait: Fiat "arida visibilis, vel aqua inveiiimus aliquid a"dfhedicamentum, invenimus ad
congregata? adjutbrruin: Nahi. quantse sint in iis utililates, ipse
v MAGISTER. Q cbrisidera:: fructifera ligria a fihendo dicta sunt, et
:ab oriini ligiio possumus Vabere adjutorium. Jure
-t.Quia-propinqpidra suiit eiderri inrprmitaii, qriam nulluin ligmim dicimus infriictuosum. Tribulos vero
cielestia ,corpora, aut jde his per enuriieraiioiiehi et
diejum iiifirma rerum cohdiuhiur; idco holuit iri- ad spinas, quamvispost peccatum homiuis nascantur
ierri, ut similiter chrh siiperioribus fieri impeiraret. labprem, dicenie Scriptura : Spinas et tribulos
Unde supra spinldiiter. — Teriiq, iiiqtiit, "diecoT- pariet libi (Gen. m) ; lamen jion "esl dicehdiim tunc
ex terra, quiajam erant utique. ad pastus
tigil in unum aquas inferiores salsas (ibid.), lioc esl, ea oboririac volatilium Facfa,non ad ahgendam homi-
honiines infideles, .j]iii cujiidi.iaiurii ternpesiaie, ct pecorum
teniaiionum carhaiium iiticiibifs qualiiiillur, et iri jiiSiPoenamDeus producta.
sefpsis quasi amarituiio ihcliicliintur. Segregaviiqiie el Vidiique quodesselbdnum,el fiiclumesl vespere
ab eis aridam populufn, sci.licet foniem vitie sitien- manedies terlius.
lein, oblixjique deiiinc^superborum limiies, 'ei cper- sententiae Quqlies tibi, hbc verbum bccurrerit, memento
cuit eos, lie lurbulentisiiiiquitatum suaruhi fluctibtis primi diei, quam posuiinus, ita si sic
subito vidit Deus lucem , quod esset bbna, etc.
aridam, id csi, aiiimam scientem Deuni cohiurbeiit,
liceaique ei gernfiiiare, bbhorum operuin securidhm (Gen. i).
geiius, siium, dilijgensjiroxinium ^h^subsifliisiieces- "Incipitde die quarla,
siiaturn carnalium, liabehs in se senien sccundum Disdiputus.
siiniiitudinehi,"ut ex sua infirniirate cpmpaliaiitur hd Uixit etiam Deiis : Fidnl luniiWdriain 'pfmameiitb
siipvenieiiduin indigentjbus. Producens et 'lignum cmli, et.dividdniaiefhdcnbciem, etsiniin signa el tem
et
fprtij-obqre, fructifefum'(i'bid.),'id esl, behelicium n
tid eripiendum e'um qiii iiijiiriahi patittir de manu "poraetdies k annos, iit luceant'irifirindmenio cxli, et
iimbraculum vaiido illuminenl terrdm,non aixiealempofafuerunt (Gen.i).
pbJehiis,.pra2bendb;pr6ieciiohis MAGISTER.
robore jusli judicii. Sequiitir :
..'VocdvilqueDeut.qridainherfqm, corigregalionesque InEexamefo. —Quisnoh videal <juam cbscure
aquarum appellavilmaria(ib>d'.). positumsit quafto die ctepisse lempora, quasi supe-
\« '. flieronyinus inlibro QumsiionumHebrdkdffim. — fius'iriduhhi'siue temporepraeterirepotuerii, quisuae
, Notandum quod oninis coiigregalio aquariirii, sive ianieii creaiioiiis^iempusMiabueruni,siderum lamen
safsaj sint, sive, dulces, juxla; iflioina IjhguoeHebiai- dislmctiorte iUtid 'triduhm non habuerunl. Qualis
! cic- raaria nunciipenlur., Fiustra igitur 'Porphyrius' eiiamluiiafaclasit, ulrumpprima =an plena, multi
miraetilum eo,quod Dbiniims super mare ambulave- loqhacissime inquiriint; sed plane 'dicam, sive pri-
rit pro lacu Genesareih inare aiipeilasse calumnia- hiahvsive plenam lur.am•Detis fecerii ,fecisse perfec-
" lur,,cum.omiiis iacus,..et aquarum congfegaiio ma- taih. Ohihes autem res, quidquld*progressu naturali
ria jiuncupenlur. Sequitur : per tempoi-acongiuaquodiimmodoprodit atqueexpli-
Et vidit Deus.lucem quod esset boria, el ail: Gcr- cat, etiamante coiiliriebat occultum, et srnon specie
minelterra iierbam vifentem,usque, El factum eslita. vel ifiole cbrporis,'vi tamen ei ratione naturos: nisi
v.''1 ?rotuiil terra herbain vireritem et fachrilem semen foriearbor, qua; per biemem est pomis vaeua foliis-
f' >- "s suum (lbid.). ..-,." quenuda esl, luuc imperfecta dicendii;esi. Nounuili
juzta get,^ QuUi hoc loco per nefbahi, hisi etiain iuuitas stellas vef aiquales soli, ve! eiiani
^regorius, —.
 253 QUiEST.JON.ES SUEER GENESIM.- 25.4
majores audent dicere; sed longius positas parvas A j iuitio operis et fine lucide cognoverunt, gnod ves-
videri, ei si ita est, cur istas per sigria circufneuntes pefe et mane vocatur.
ansplius verieraniiir, cur eas-signoruin domirias^ssB Incipit de die quinta
perliibent? Elenim si fegfadatiories iflas sideruhi, Dixit ciiam Deus : Producant aquwreplue,, arimm
vel.foriasse larditates novo^sole fieri quisque conten- vivenlis vt volatile super terram sub ftrmamentocceli
dat, sedaliis occultioribus causis soli taniuin istos in (Ibid.).
suis deliramentis, "qlifbus vim factorum a veritate DISCIPULUS.
devii suspicantur, praecipiiam tribuere polestalem,
ex iibris eorum cerle manifestum est. Quiavero ter- Quid ergo est quod prius ornavit aquas de repiili-
renis et corporaifbus illa corpora rion ad ea quse bus antequam terram de animalibus?
ipsi tractant poteriiiora surit, vel Tiiric aliquaridb MAGISTER.
cognoscant, quia cum multa cotpota diversofuih. Ambrosiusin Wex.amerdn.— Ralio rianVqueerat
genefum vel atiitnaritiuriivel herbarum et arbustb- ut quie prius visibilis appafiiit, pfiuseljam ornatum
rum uno simul purtcto tempofis semineniur, unoqtie suum reciporei; aut quia iii prihcipibeoeHimrecepil
punclo temporis iimunierabilia nitilla nascantur, rion oriiameuluin siiurii, id est, Se aiigelis, quando
lantum diversis, sed eliatn iisdem lerraTum locis, creati fucrunl. Siiuiliter autein etlerrh, quando earii
tantse sunt varietates in progressibus , in actibiis et de herbis vel de arboribus vestivit, ratio enim etat
passionibus eorum, -ut vere isti, sicut dicilur, per- ui aqtiOBrecipeterii ofiiaineiiluinsuhm de feptilibu»,
dant sidera, siista considerent. Fatendtim ergoest, vel aer de Volalilibus.
quando ab eis vera dicnntur, insiinclu quodamoccul- B ' DISCIPULUS.
lissjmo dici, quem nescienfes liiimanse mentes pa-
liuntur. Quodcum ad decipiehdos homines sii, spi- cosliet Quid est enim quod ssepe legimus de crealura
terraeet maris simiiiter, quando creati surit,
rituum seductorum operatio <est, 'quibus qusedain vel
vera de lemporalibus rebus iiosse permitiitur partes quomodo, de aere autem nihil indicavit?
subtilioris sensus acumine. Quia cofporibus subti- MAGISTER.
lioribus vigent-partimexperieritia callidiote, propter Non Enimafbitrandum ut tillum elementum iri
tam maguam lohgitudinem vitse, parlirri saitctis liac Scriplura prceiermisissei, nisi qriiaconsuethdo
angelis, quod ipsi ab «mnipolenie Deo discuni etiam esidivinae ScripturiE coelunieflerfam lOtum mun-
jussu ejussibi revelanlibus,.qui mcriia huniana occul- dum appeilari; el ideo seslimandurii est aereni ad
lissinie justilise sinceritaie distribuit, aliquando ccelum et terram perlinere, ct quidquid est liuriii-
autem iiiem nefandi spiritus,..cliam quse ipsi facturi dtim, vel vaporaliier extensum , boc ad terram pef-
iunt velut di,viiiaudoprsedieunt. tinet; quidquid vero tranqtiillum et quiiitum est, ad
DISCIPULUS cosium pertinere dicitur. Et quod ita sit aer aquse
similis, et ex eis halaiionibus pinguescere pfbliaftif,
Sequilur : Fecit qubque Deus duo mdghatummafia: ila ut spiritum procellaefaciat idnebulam, Delliernani-
luminare majus , ut prceesseldiei; el tnininafe minus,i que coeloiu quosunt luminaria ita vieiiius estj ot et
ut prmessetnocti; et stellas,el fosuit eas in firmamenlo \ ipse eaili nomen accipiat. Nam cum dicitur ih Psa\-
ul
toeli, lucerenisuper lerram, elpmessenldieiucnocli i 1110,Laudate eum cceliccelorum(Psa/.'ttxi,viii), salis
et dividereni lucemuc tenebras(Gen. 1). apparet huue aerem non solum coeliim; Sed eliain
Quomodo ista secundumsensum spirllualem inlelli- •C coelos dici, sicut dicuntureiterrse, cum uria sit. N.tfs
^enda sunt, guaesoul dicas ? eiiain aerios ccelos quondani periisse diluvio, iti quii-
MAGISTEtt. dam earuni quae canoriici» nuncupahtur Epistbla
lsidorus. — Quafta riamqrie die erriicuerUht luriii- legimus : quodnescioqueinadrnodum possitinlelligi,
naria (irmamento legis inhxai, id est, evangeiislx, nisi in aquarum naturam pinguioris'hiijus aefisqui-
jluclores Scrlpturarum sanctarum, disputando colise-'[ liiale convcrsam. Oportebat «rgo ut iri creandis
habitatoribus inferioies hujus muhdi patles, quae
reutes, et omjiibus inferioribus iuinen sapientias saepeterrse nomine tota commeimoratuf,prius produ-
denionstranies. Prodiit etiam simui et cselerorum| cerentur ex
inicaniium siderum lurba, id esl, diveisarum viriu-' aquis animalia. Postea vero deterra, et
iuni in Ecclesia numerOsitas, quae in lnijus vit;e ob-' quud iia, ul janfsupra diximns, silaet aquae similis,
scurilate tanquam in nocte refulgeutes dividaril in ui exhoc ejtis lialationibus pinguescere probetiir. Nahi
non scriptum est : Producant aqhaereptilia
Iioc lirntamento Scripturaj sensibilia etinlelligibilia, per
animarum vivarum, et producat aer volatilia volaii-
quasi inler lucem periectoruai,' et lenebras parvulo-[ lia st-per lerram, sed utrumque hoe animanlium
rum. El siml in signis virtutum et iiiifaculorum,'
. sunt ciiam in lempora et dies et annos, quia praedi- genus ex aquissive productum esse narriuur. Quidquid
catores propriis letnporibos vivunt et transeunt, ' ergo aquarum labilur, undosum et fluidum est,
verbumauiem Doministabit in wiernum (1 Pelr. i). sive vaporaliter tenuatum atque susp'ensuih, ut illud
hoc volalilibus appareat .distfibutuni,
DISCIPULUS. repliiibus,
uirumquc tamen huinid.e nalurae depiiiatur. Et ide»
Cur primo terra germinaverit, deinde facta sintl D sunt qut subtilissima consideratione quinque istbs
Juiniiuiria? corporis sensus, secundum quatuor usitata elemenia
UAGISTEB. disiingtiunt, Uloculos ad ignera,' aures ad aerem
bona venit illuminalio ad 1 phrum dicant pertinere, olfactum aiitem ail aiefem
Quia post opera lucis, liumidum, gustum vero ad corpuleiitos liumofeSi tac-
conieiuplandamspeciem divinujvirtriiis. lum ad elementum terieiium, ac per liotieleirienta
DISCIPULUS. omnia in omnibus esse, sed unumqtiodqiib eorum
Et vklit Dcns quod esset bonum, cl factum estt ex co quod amplius habct aecepisse vocatuin. Ideo •
vespere el mane dies quartus (Gen. i). Cur ves- auiem caloris privalione, etiiii corpusniiiiielrigcscit,
obtundi sensum, quia motus pigrcscit, qtli ex calore
pere vel mane nominavit, de nocte auiem niliil indi- inesi
cavit ? corpori, dum ignis aerem, et aef humida, et
liuinur terrena quaequeaflicit^ subtilibfibhsyseilicei,
HAtiSTER. crassiora penetrantiims: Quanto aulein qtiid^uid stib-
Qtiid ergo aliud nociem dicamus, nisi absentiami tilius est, in natura corpbrali, taiiio est Vicmiusna-
lucis,quae inter vesperamel mane reslare videbatur?> tuiM spiiitali; anima tamen, cui sentieridi vis ihest,
an quia prima lux angelicam significationerncreatio- cum corporea non sit, per subtilius corpus agitat
iieni(|tieCfjittemplandbcfeaioreni suum, cum concor- vigorem seiitiendi. In hocitaque inoiuin inoinnijjus
dissinu ciiariiatesihe cjecitatis ignoraniia Creato- sensibus per subliiiiateni iguis, sed iidri' iii^oriiiiibus
%eMin per:ieiutffiHauda.renon cessaht? Sed tamen - ad idem pervenit. In visii eiiim pervenil repressa
 255 BEDJE VENERABILISM>P. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 256
calore usque ad ejus lucem, in auditu uscjuead liqui- A , poma edere suasit, et de immoriaiitate faclus est
diorem aerem, in olfactu iransit aerem punim , et mortalis, et propterea humanum genus usque ad
pervenit ad lunnidam exhalationem, uiide crassior adventum Salvatoris jinjulavit. - ;
liaecaura subsistit; in gustatu et banc transit et per- '
venit usque ad liiimorem corpulentiorem. Quo eiiam -DISClPULUS.
penetrato atque trajecto, cum ad terrenam graviiaiem Quomodoin veritale non stetit ?
pervenit, langendi ultimum sensum asii. Non ergo MAGISTEB;
ignorabat naturas elementorum, qui prius coelestia
luminaria, deinde aquarum animahlia, lerrarum au- Quia non meruit accipere quod ei promissum fue-
tem posirema narravii, non quod aerem prsetermi- rat, ut cum creatore suo in perpetuum cum reliquis
«erit, sed qnia puriorem parlem ejus ccelo, pinguio- angelis permansissel; sed projectus est in lerram
rem vero lerris nuncupavit. Quod enira et lactu curn suis, nbi sine dubio poenam patitiniur, quia in
aquas veniosque sentiinus, hoc est, quod terrse soli aere ignis sidereus eis doniinatnr, el sibi pro genere
dum omnibus admiscetur elementis. In ccelo ergo Suo quasi quidam carcer deputatus est, quotisque
volant aves, sed islo quod psalinus et terrae nomine veniat temptis diei judtcii, ut in ignem mittantttr
inciudit, non tamen in firmamenlo, sed secunduin aoternum. Sequitur :
iirinamentum. Nec ignoro quosdam philosophos sua Creavit Deuscele grandia, el omnem animam viven-
cujusque elemenli distribuisse animalia, ut lerrena tem alquemutabilem,quam produxerant aquminspeciet
esse dicerenl, non laniuni quacih terra repunt, aique suas, et omnevotaiilejuxta
genus suum (Gen. i).
gradinntur, sed aves eliam quod et ipsa in lerra DISCIPULUS.
requieseunt. volando fatigatae; aerla vero animalia
dseinones esse, cceleslia deos, quorum quidem nos Nosse cupio quando minimi pisces, vel animalia,
pariim luminaria, pariim angelos dicinius ; aquis sive vermiculi, quos Scriptura non merninit, creati
lamen pisces.et sui generis belluas Iribuanl, ut nul- fueruut. Et dum ratio inquirenda est, ab eleplianto
lum elementum suis animalibus vacet. Distribuuntur maximo usque ad vermiculum miniraum, uude ve-
enim elemenla duo ad patiendum, Iiiimor et Iiumus; nianl, dum Scriptura bic nihil indicavit?
ad faciendum autem aliaduo,'aeret ignis; aer nam- HAGISTER.
que a confinio luminosi cceli usque ad aqnartim enim est quod quando Deus separa-
fluida et nuda terrarum pervenit; non tamen totum vitIntelligenduni
aquas ab aquis, tunc minima animalia quaTSle
spatium ejus exhalationes humidaj infuscant, sed aquis effieiuntur in ipsisaquis natura iliorum consis-
usque ad eum finem, umie incipitjam lerra nominari, et illi vermes qui in corporibus morluorum
sicut in psalmo : Laudate Dominum de lerra (Psal. tebat, sunt in ipsis corporibus eorum habent vigorem nas-
CXLVIII),superior vero pars aeris propter puram cendi; et pisces de aquis procreaiiiur, durn dicit :
tranquillitatem, ccelocui colliniatur, cotninuni pace Producttnt aqum.reptiie arinnmviventis(lbid.).
conjiingiinr, et ejns vocabulo connuncupatur. ln qua
fortassis pane si ftierint ante ttansgressionem suam DISCIPULUS.
transgressores angeli cum principe suo nunc diabolo, Si aqua tegebat lerram, an terra aquain, quseso
tunc archangelo, nam nulli nostri non eos pntant ut dicas?
. coeleslesvel superccelesles angelos fuisse, nonmirum p HAGISTER.
. si post peccaium in istam sunl deirusi caliginem, Aqua'legebat terram, quia si aliqua pars terrse
ubi iamen et aer sit, et humore tenui contexatur, qui elapsa fueritsuper aquam, stalimerupta essel aqua,
commotos ventos, et vehementius concitalos etiam et iri locum suuiu lerra revertitur. .
igries et conifaclos nubila, et conspissatos pluvia, DISCIPULUS.
et congeluniibiis nubibus nivein et lurbulenlius
congclantibus densioribus nubibus grandinem, et riaQuomodo in psalrrio dicit: Quia ipse super ma-
distenius serenum facit occultis imperiis el opero (undavit cam et super flumina prmparavit edtn
Dei, a summis ad infima universa quse creavit^ad- (Psal. xxm), si aqua terram tegebat?
ministrantis. Sed, ut jain diximus, aer ex aqua fit: MAGISTER.
in aere enim volatilia coeli consistunt, unde aves De altiori terra lioc dicii, ubi moulesesse videntur,
cceli noininamusetdsemones habitare in aere dicun- aut de insulis illud dicium est, ubi lerra altior est
tur; et propterea eos suffert aer sustiuere, quia quam aqua; sed magis hoc secundum sensum intelli-
aeria imagine uiuiitur, et exinde impugnanl huma-
num genus , qtiia slalim quando creati fuerunt, de gendutn est, quia simplices in Ecclesia super pru-
in Evan- dentes fundati sunt : vivaeilaque aquae dicuntur illi,
conspectu Dei projeeti sunt, unde Salvator susteutant eos quos inferiores vel inlirmiores
gelio ait: Vidi Salan sicut fulgur.cadentem deccelo quia se esse conspiciunt, quia quanium est inler lunam
(Luc. x). Ubi juste quseritur quoniodo cadere dicilur, et sidera coeli, lanttim est inier sanctam rusiicilatem
si non sletit. Sed sciendum quia non perseveravit in et sanciam
consortio sanctorum angelorum , sed siatim qtiam simplicilatem. Sequitur :
cito se ipsum aspexit in claritate Dei, erexit se in D lienedixil eis dicens : Crescite el mulliplicamini,el
superbiam, et dixit : Ascendamin ccelum, et super repleteaquasmaris (Gen. i).
astra ceeliexaliabosoliummeum, sedeboin monte Tes- DISCIPULUS.
tamenti, in lateribusAquilonis.Ascendams.uperaliilu- Quarc ista animalia benediclionem accipere me-
dinem ccelinubium, similis eroAllissimo(Isai. xiv), et ruerunt, sicut homo?
filaihn projectus est de altiludine cceliin aerem cum MAGISTER.
omnibus satelliiibus suis, quia non perstiierunt in
divino amore, sicul illi qui firmati sunt, ut si velint Idem intelligamus islam benediclionem in caeleris
peccarenon possinl, quia ipsi in priucipio proprium animalibus Et
permancre, avesque muliiplicentur super
arbiiriuni habuerunt, sicut genus huinauuin videtur terram. faclumest vespereel mane diesquintus(tb.)
habere.llli autem de proprioarbilrio lapsi senteniiam Qumstionesde die sexla* ^
. Dei acceperunt, ut si velint reparari, non possint. Dixil quoque Deus: Producul lerra antinamvicen- |
AHerum dixil Dominus : Ille ub inilio'homicida (uit, (emin genere suo, jumenla et reptilia et beslias lerrat
tt in vefitalenon slelit (Joan. viu). secundumspeciessuas. Factumque estita (Gen.1).
;^ DISCIPULUS. BISCIPULUS.
Cur homicida? Ambrosius.—Quaerendumuobis est si isla animalia
MAGISTER. venenosa in principio quando creata sum venenum
Quia prinium Adam iugulavit in paradiso, quando habuerunt sicut nuuc ?
257 . ; . ; QUJESTIONES SUPER GENSSIIlL T> 958
MAGISTEIt. A nisciPULUs.
Hoc procul dubio sciendum, quia sicut tunc creata Quid est enim quod feminam dicit creare cum
fueni.nl, ita permanent; sed tainen in principio no- masculo, quae adhuc formala non erat?
cendi non hatiueruni potestatem, sicut probare pos- !., MAGISTER.
sumus de serpentibus, quando vipera invasit ma-
num Pauli, et nihil ei nocuil, quia polestatem habuit Quia de Adam processura erat. Sic eternm ih se-
invadendi, nocendi autem non habuil polestatem. mente arboris multa occultantur. Primo igitur in
Similiier de bestiis, quando Daniel missus fuil in radice figitur, deinde in qualitale arboris, posiea
lacum leonum, tunc leones illi nihil nocuerunt, aut in effusione ramorum , el exinde in viriditate folio-
propterea ista anirnalia venenosa creata fueruni ad rum, el csetera. Ita et femina in corpore Adse iaie-
terrendum hominem, quem Deus prsesciebat pec- bat, quia de cosia ejus fabricata fuit. Sequitur ;
caniem, ut intelligeret poenas infernales, quia alibi Et benedixiteis dicens: Crescileel multiplicamini et
dicit: Vermeseorumnon moriuntur, et ignis eorum^ replele terram ; et subjicile eam et dominamini pisci
nou exslinguelur. Quamobrem bestise inter semet- bus maris, et volatiiibus coeli, el universis animantibus
ipsos noceni, dum de eriginali peccato non liabent qum moventur in lerra (Ibid.),
unde eis vindicta tribuatur. DISCIPULUS.
De CreationeHominis. Quare homo istam benedictionem accipere me-
ruit ?
DISCIPULUS.
Ambrosius.— Et vidit Deus quod esselbonum,etait: p. HAGISTER.
Faciamus hominem ad imaginem, et simiiiludinem Ne iriculpari videretur in procreandis filiis, ut de-
nosiram, et fecit Deus howinem ad imaginem Dei nuberent. clararet nullum exinde peccatum liabere, si legitime
(Gen. 1). Hoc primum breviier discimus, non indif-
ferenter accipiendum quod in aliis operihus dicilur : DISCIPULUS.
dixit Deus, Fiat, hic autem dixit Deus : Faciamus. Si 'ergo Adam talis est creatus, ut immortalis
MAGISTER. permaneret, cur eis dicitur : Grescileet muliiplica-
Ad insinuandum, ut iia dicam, pluralitatem per- mini ?
sonarum, propter Pairem et Filium ei Spiritum san- MAGISTER.
clum, quam tamen Deilaiis unitaiem inielligendam Hoc namque intelligeiidum, quia non secundum
siaiim admonuit dicens: El fectt Deus hominem ad concupiscentiain camis, neque ulla mala voltintate
imaginem Dei (Ibid.), quod ita diclum est, tanquam debiieruut filios procreare; nec sicut riiinc in do-
diceret: Fecit Deus hominem ad imaginem suam. lore paritint filios, sed sicut quisque imperat mem-
Hic etiam illud non est praetereunduiu, quia cum bra sua aliquid exercere, vel maiium in operando,
dixissel: Ad imaginem nostram\ slatim subjunxit: vel pedem in ambulando, ila et illi debuerunl in
Ei habeat potestalem piscium maris el cmlerorumani- paradiso fetus procreare.
malium rationis expertium, ut videlicet intelligamus DISCIPULUS. ''
homincm in eo ad imaginem Dei facium, in quo ir-
rationabilibus animalibus antecellit. Id autem est < „ Siaulem sic debuerunt procreare fetus, quid est
^1 in paradiso, antequain projecti fuisseni, non
ipsa ratio exorta, vel mens, vel intelligentia. Licet quod
enim subtilissime disseralur.ipsam mentem hominis, coierunl simul ut filios procrearent ?
in qua faclus est homo ad imaginem Dei, quamdam MA6ISTER.
scilicet rationalem vitam distribui in aeiernaecon- Quia mox creala mulier iransgressa est, et de alta
lemplalionis veritalem, et in rerum temporalium immorialiiale in ima profundi projecta e$t,
adiiiinistrationem, atque iia fieri quasi masculum et
feminam illa parle consulente, illa obtemperanle : DISCIPULUS.
in hac lanien, non recle dicitur iraago Dei, nisi illtid Quomodo igitur corpora illorummutari debuerant,
quod inhseret conlempiandae incominutabili Veritati, si illi irnmortales permanerent ?
in cujns rei figura Paulus apostolus virum lanlum MAGISTER.
dicil iinaginem et gloriam Dei.
• hidorus. — Et fecit Deu$ hominem ad imaginem . Id intelligendum, quia si non peccassent^ mori
non potuissent; sed corpora illorum sine
luam (Ibid.), id est, ad aeternilatem et immorialiia- omnino numerus illeimplelus fuisset,
ad simililudinem vero ut iniellectum inentis morialilatc, postquam
tem; numerum angelorum in melius commutari de-
Iiabuisset, non ut animalia quae nesciunt discernere juxta buerunt.
inter bonum et malum.
DISCIPULUS.
DISCIPULCS
Augustinus, — Quid sibi vult intelligi, quod legitur immortalis Auguslinus.— Primus homo mortalis faclus est an
?
in Genesi: Faciamus hominemad imaginemet iimili- j\ \
ludinem nottram (lbid.)1 HAGISTER.
MAGISTER. Mortalis secundum alia, et immorlalis secundum
In menie scilicet, id est, in ralione et inlelligentia, alia. Tale ergo corptis habebal primus homo, quale
jpsa itaque mens, dum cogitat ea quae seterna sunt, ei nos, sed sine peccalo. Non enim habebat legem in
imago Dei diceuda est: cogitando ajterna , vir est, membrissuis irepugnunlemtegi mentissuw (Rom. vn),
sicui dicit aposlolus Paulus : Vir non debet vetare cq- quod uiique ineruit post praevaricationem. Jgitur
put suum, cum sil imago gloria Dei (I Cor. vn), id animale corpns habuit Adam, sed ut non senesceret
esl, quanlumcunque se extenderil in id quod aeter- nec deficeret per illjus ligni virtutem, quo sustenta-
num eSl. Tanto magis inde lormatur ad imaginein hatur, quod in paradiso vitaenomen accejierat. Qua-
Dei, eiideo non est cohibenda ut se inde coniineal propier si Dei prsecepium servasset, obedientiae nie-
ac lemperet; quando vero ea agit vel cogitat quae rilo in illud corpus spiritale, quale sauciis in resur-
sunl temporalia, mulier appellatur, lunc non est rectione promiititur postinodum commutandum ; ac
dicenda imago Dei, et propterea debet velare caput per hoc poteral non mori, si Dei piaeobedieutiae co-
suum, ne nimium sii ad inferiora progressio, ne cum haesissei; non enim sic factus ftierat, ut uon pos-
licita agal, illicita concupiscat. sit moti, sicut et cseterse naiunc, quse omnino mori
Et creuvit Dominus Deus hominem ad imaginem iion possunt, sed ita, ut obedienlia iiiimortaieni,
tuam, ad imaginemDei creavil illum, masculumel (e- iuobedientia niorialeiii faceret.
minam creavit eos (Gen. i).
 _5& — BEDiS VENERABILIS OPP. PARS -fti SECT. 11.— DUBIAET SPURIA/ 250
Disciputusi A bonihocnomenaccepif. Dehiqiiebonumpotestessesi-
Si Adam immoftalis, aut morlalis fuit; et si rrior- nemalo, malumnonpoteslessesirie'bDrio; Nbn polest
esse malum ubi non fuerit ae pef hoe dici-»
talis.-quomodbimmortalis; et si ariimalis, quomodo mus et angelum bonuni, etbonuni;
spiritalis ? aut quare cuffi Cseteris. animalibus in mineih bonum, et hominera angeliim maiuiri, et ho-
commune cibtim sumpsit ? malum» Sed bonuni
quod angelus, malum quod vitiosus;- Boniun quod
MAGISTER. homo, ffialumquod viiiosus. Ideoque quando dicimus
Mortalis erat, et immoriafis. Mortalis eral, qiiia bbnum, naturam laudamus; quandodicimus maluin,
potuil iriori; imiriorlalis, quia potuit nonmori. Quia non naturam, sed vitium quod est bonae naturse re-
si nori pticcasset,. riibri oriiiiino nori potuissel; post- prehendinius. Sequiiur :
quam auterii peccavii, mprtalis factus est. Iterum. Faclumque vespere el mane dies sexlas. Igitur pcr-
Morlalis efat, et iirimottalis : motfalis efat-sua cbn- fecli sunt cmli et terra etomnes errirfftis eorum (Gen.
ditione; ifrimoffalis Dei berieficio, quod ei praesla- I, li).
batiif a liguo' vriae'; a quo ligno curii peccasset, pro- de die septima. '
Incipit
jectus est, ut potuisset mori. Hieronymus.~-Et coniplevilDeusdiesexta optra sua
DTSCIPUXUS. qum fecit (Gen. n). Pro die sexta in Hebr.TO diem
Quid efgo esf, qifod' nos quTpet Clifisluni reriaii seplimam habet. Arctabimus igituf Judaeos, qui de
6umus immorlalitaiem non accepimus, quatn Adiun otio Sabbati glorianlur, quffdjam lunc in principio
liabiiit ante peccatum ? . Sabbatum dissolulum sit^ dum Deus operatur in
^B SahbajLocbmplens
MAGISTER. opera sua iii eo, et benedicens ipsi
in illo uuiversa compleverii.
Nori eiiim libc accepihius, qabd in Adarii perdidi- diei, qiiia
mus, id est, corpus animale ; sed tanto nielius ac- DISCJPULUS.
quanto spiritalis corporali praeponitur. Benedixit, inquit, die seplimo, ei sanclificavililtutti.
• cepimus,
Uude ail Apqstolus : Seininaiur corpus animale, sur- Cur benedixil diem septimum, in quo nihil crea-
git^orpusspmiqle(i Cor. xv). Non enim recepimus vit ?
fmWortiiliiatem corporis spirilalis, scd recepimus1 MAGISTER.
justiliam, de qua per peccatum lapsus esl Adam.
De qua etiam dicil Apbsfolus : Renovaminiigitur ipi- Ne forte indigens apparere videretur, sicut homo
fku mentis veslrm,-et induite iwvum hominem, qui post laborem lessus dicit: Deo gratias, quia perfeci
semmdumDeum crealus est,- in jusiitia et sanctiiate, opus meum. Non euim Domimts ila fecii, sed bene-
eerilalis (Eplies, iv). Renovabituf igiiur a Vetiistaie\ dixit ei diei, in quo nihil creavil, ui dehionsiraret,
nulliis fuit labor cuncta creare, quia tatilum
peeeali nori in pfisiiniiih corpus animale in quo fuit quod
Adam,. sed in nielius,-id est, in corpus spiritale, eurii dixit Detis : Fiat, elfactasuni (Psal. xxxu), ei ideo
efficiriiur sequales angelis Dei eoelesii habiiatioiie. ipsein die septimo requievit, ut nos iri ipso faceret
Renovabimur eiiam spirilu meritis rYostraesecundum| requiescere.
imaginem ejus qui creavit nos, qtiam peecando per- DISCIPULUS.
didii Adam. Renovamur eiiam carne, cum hoc cor- • Auguslinus. — Cum fequies rion sit nisi post labo-
runlioile iridrieiur ineorrupliorierii, et morlaie hoc' g'* fem , cuf Deus fequiescefe dicitur ? au et ipse
Iridiierit iriinioiiaiilatem, u't sit spiriiale corpus inI opere fatigatus est ut requiescere dicereiur?
quod nonduni riiulalus esl Adam, sed mutandus erat
quia in corpore poriaiuus imaginem lerreni homiuis,, MAGrSTER.
in roenle autem imaginem cceleslis (1 Cor. xv).
Unde iierum att Apostolus : Si esi corpus animule, Non in aliqua crealura tanquam ejus bona indi-
et spiritale, sicul scriptum esl: Factus est primus homo, gens requievit Deus, sed in seipso. Deriique non in
Adam in animain viventem,iiovissimusAdamin spiri- aliquo dierum, sed post .sexii diei opera requiescere
iiifn vivificriritem.Sed non pfimiimquod spirilaleest,y legilur. Unde liquido apparel nullam creaturam
sed quod animale, deifidequbdspifitale. Primus tiorrio beum per indigentiain, sed sola bona voluntate fe-
de terra terrenus, secundus homo de cmlo ccelcstis. ' cisse. creaiuram
Quod si in.aliqua creaturarequiescetet, ali-
Qualis terrenus, lales et terreni (Ibid.). Induamus et qtiam indigens fecissel. Ergo quia nullam
crealuram indigens fecil, in nulla requievii creatura.
imaginein ejus qui de coelo esi, iinagiuein autem Nam
terreni hominis ab ipso exordio htimaui generis in-" quod dicii Scripiura, requievisse Deum in die
duimus; imaginem vero ccelestis homiiiis nunc ex septiniaab omnibns operibus suis, quse fecit, hoe
fide poriamus, quam habere in resurrectione credi- inieiligi posse arbitror, quod qon ipsa bona indigens,
nius. " quod sit beatior, requieverit, sed ipsuui diem septi-
ihum, id esl, augelicam naturam adduxisse ad re-
i DISCIPULUS. quiem suam, ut videferil scilicel in Deo, sicut om-
Quare non benedixit arbores el herbas, sed homi- nem fofmandarii cfeaihraiii, itsl enilhd vitferetur,
ncm et animalia ? D qiiociliullam efealtirairi per indTgeritiairifecrsset,sed
MAGISTER. sola bonilate, hoc enim arbitfof posse iniefKgi fe-
Dei. Intelligituf et afiler requies Dei, id esl
Ideo namque isla benedixit propler propagandi'' quiern crim nos boiia opefa reqUiescere facit securiduiriil-
prolem, aut propler sexum masculini et feminini,> Imii inoduin queiri Deris1 dicit ad Abfaliani: Suttc
aut qriia arbores sensum non habent sentiendi vel!' cognovi quod timCas Deum iidfesl, co-
anioialia et non (Gen. xxii),*
inlelligeiidi, s-eiitiuiit, inlelligunt,• le feci, ita et hife iritelligiiur requiescere
lipmo quidem sentit et inieliigit: ideo arboribus nonII gooscere Deiis, cuin sanctis suis requiem pntesiat. liern aii-
dixil: Gresciteel muUiplicamini(Gen. i). ter. Requiescere Detis dicilur a condeiidrs novi=crea-
DISCIPULUS* tiiris, quia post editioriem sex dierum operum, nol-
Dixiique e.isDeus; Eccededi vobts oninem herbam ;) lain deiuceps condidit creaiufafn, Narn quod aii:
affefeniemsemen siiper leffdm, usqiie, Ei faciurii est !( Paier meus usque modo operalur, ei ego dperor.(Joan.
iiq: VidiiqiieDeus ciincld qiim.fttii, ei erarit vMeer v), rion riovam cohdehs creatufani ihieiligilur, sed
bona (ibid.). Ctirii Deus birihia boha creaverit, rii- quam condidii admiriistraindam,ut Juriifiiis. Septimo
liilque sii qubd hon ab illo sit cohditum , unde Eba— [_ die requievisse dicitur Deiis frou a cfeando, cnm
ium?. quolidie ex ejus dispositioue ac pTOVideniiaoirinis
creatufa reiiovetur, ut constet; sed ho.csiguificaiuin
MAGlSTER. est, quod post illos sex dies liuilam iriundb iucogni-
—
Augusihws. Malumnalura non esl, sed privatio o tam substaiilialem soeciem aut naturam novaiu»
261 QU/ESTIONES SUPER GENESIjf. * d-?0
jnexpertamque creaverit. Dies namque iste esl pri-- A" per-Spiritum timoris Domini die septimo opus suam
mus, ipse est secundus, ipse est novissimus, quiai sanctifieasse. Ila et nos debemus ista septem dona
repeiitio est septimi diei. sancii Spiriius in nobis imilari. Per Spiritum namque
DIICIPULUS. sapientise ccelum et lerram facere, id est ccelestia
Quare non benedixit diem, in quo lucem angeli- nebris meditari, et lerrena derelinqtiere, vel lucem a te-
cam creavit, vel illum in quo omnia nerfecit ? separare, id est, opera nostra perfecia a te-
nebris pravorum operum. Per Spiritum inlelligenliae
MAGISTER. debemus facere firmamenlum inter aquas inferiores
Non enim sanctificans diem, in quo hoc facere in- et superiores, id est, diseiplinam sanctam inter vitia
choavit, neque eum in quo hoe perfeeit, ne fllis velI et virtutes, ut non declinemus ad viiia. PerSpiritum
faciendis, vel factis, actio ejus gaudium fuisse vide- consilii debemus aquas separare ab arida, id est
reiur; sed eum in quo ab ipsis in semetipso requie- homines reprobos ab aniina sitiemi verbum Dei*
vit, et nobis eam per diem septimum osteridit. Per Spiritum fortitudinis debemus ponere Iuminaria*
Ipse lamen illa requie nuriquam caruil, sed signifi- in firmamento cceli, id est, dilectionem proximi
cans non percipere requiem suam, nisi post pet- quia dixit sanetus Joannes: Qui odit fratrem suum'
fectionem operis. Et ideo in hac die vesperam noni in tenebris esl (I Joan. n). Per Spiritum scientioede-
successisse cognoseilur, quia fequies nostra in per-. bemus a^uasornarede reptilibus, etc., id est, de arca
feetionem operis sine fiue in gaudio erit. Sequitur :':" cordis nostri vocem ad coelum mittere. Sicut pisces
Isim generationescceliet lerrm quando crealce sunt! pinnulis suis in altum saltuitt iribuunt, et vofucres
in die quo fecil Dominus Deus ccelum et lerram, et! B coeli '" aere volitant, ita et nos sensum rioslrum ,ad
oinne virgullum agri, anlequam oriretur in terra, om-. superiora levare oportet. Per Spiritum pieiaiis de-
nemqueherbam regionis, priusquam germinaret. bemus facere serpentes et peebra, et csetera, id est
DISCIPULUS. ut simplicitatem ac prudentiam habeamus discer-
riendi inier bonum et malum, et frnctum
lnquirenda esl ralio, si isia omnia in uno die ia- operum agentes, quaiiter valeamus imitari bonorum
cla fuerunt, aut per sex dies, sicut Scriptura eom- sanctorum, vel exempla
ipsam veritntem, ad ctijus imaginem
memorat; el si per sex dies facta fuerunt, quomodo1 facli stimus. Per Spiritum timoris Doinini
ergo sancta Scriplura vera est quse dicit: Qui vivit[ requiescere in requie viise setefnse, quiadebemus initium
in mternumcreavit omnia simul (Eccli. xvm). timor Domirti esl
sapieniiw (Psal. cx).
MAGISTER. DISCIPULUS.
Ille namque securidum subslaiiliam rerum simul1 ' Istae cceli et lerrse, quando creatie -
omnia creavit. Nam secundum speciem formae, non1 sunl ingenerationes die quo fecit Dominus coelurn et lerram,
simul creavit omriia. Nam sicut mater infantenl1
nuiriens in gremib suo exspeetat ut convaleseat, iia superius septein dies numerati sunt, nunc unus dies
Dominustarditatem humani ingeiiiiexspeetavit. Nam dicitur, quo ei fecit Deus cxlum el lerram, el omnevir-
in principio apud illum cuncta creata fuerunt, sed gultum agri, omnem lierbam regionis (Gen, n)
hon staiim in speciem venerunf. Quando vero dixit. MAGISTE R,
In principio' creavit Deus cmlumel teiram (Gen. i), Hujus diei nomine secundum prophetiam omne
tunc omnia, sicut diximus, apud ipsum facta sunt, C ( tempus hujus vitaesignificatur, in quo cceium el terra
quaecunquede cceloet terra oritura' fuerunt, quani- faclum est, id est, in quo creaturse visibiles dispo-
vis per sex dies secundum speciem dividere voluis- nuntur, administranlur aique existunt. Iliiic estquod
set. Sicut uicit quarto die sidera in ccelo posuisse, el distincie per dies singulos condita orririia
tamen prinio die apudipsum in ccelofacta sunt, quse Moyses felulit, et tamen sirhul ofnriia creaia subjunxit, di-
dte quarto in speciem venerunt. Quia sicut ingfano ceus : lstm generationesceeliet terrm, quando creaim
senientis multa occuliantur, radis, cortex, folia, fru- sunt, in die quo fecil DominusDeiis cmlum et tefram
ctus, vel niulta aiiaquac de ipsa arbore veniunt, ita et omne virgullum agri, anlequam oritetuf in lerra,
apud Deumisla omnia prius occultabanlur, qusepo- omnemqueherbam regionis (lbid.). Qui enim diversis
glea in speciem venerunt. diebus creatum ccelum et tefram, virgultuiii her-
DISCIPULUS. bamque narraverat, nunc uno die factum rnanifesiat,
ut liquido ostenderet quod creatura ornuis simui per
Ergo si simuTomnia creavit, quomodo verum est,' substantiam exstitit condita, quarnvis noh siiiiui pe'r
quod legilur: Paler meus usque modo et 1
operatur, ego speciem processil. Sequitur :
operor (Joan. vl JSonenim pluerat Dominus super lerrdm; el liomo
MAGISTER. non erat, qui operarelur lerrani; et (ons ascendebat
universam (aciem terrm (Ibid).
Perspiciat periiia tua, quia quamvis lunc creasset de terra, irrigans
omnia simul, quotidie lanien gubernat in rigando, inI D15CIPULUS.
plantando, in aedificando, vel in cseteris rebus. Nam1n Auguslinus. — Si universam lerram rigabat, ergo
sicut liomo qui agrum exercet, si illum dirailtit, in- "I et montes rigabat, quia morites utique terra suut.
Cultusremanet, ita et mundus a Deo creatus, sine Si raontes rigabat, diluvium erat. Et quomodo terra
Dei gubernatione esse non potest, secundum Apo- germinaverat herbam virentem, el facienlem semen,
stolum PaUlum; Nequequi planlal, est atiquid, neque1 aut quomodo homo habitabai in terra, si universarn
qui rigat, sed Deus qui incremenlumdal (I Cor. m). teffam aqua lcgebat.
Alii enim istos septem dies septem dona gratiae Spir MAGIStER.
ritus saucti intelligere volunt, id est, Spiriium sa-
pienlimet inlellectus, Spifiium consilii et fortkudinis, Fons posiitis est singularis pro plurali riiimerb,
Spiritum scienlim et pietatis, et Spiriium limoris Do- hoc enim si sollicite reqtiiras, in Scripturis sanctis
mini (Isai. xi). Dicunl nauique per SpifilUrnsapien- frequenter reperies. Habes nempe in psalmo : Misit
lise fecisse Deum ccelumel terrarii, per Spiriium in- in eos muscam caritnqm, ei comedit eos, et ranam, el
lelligenliaefecisse firmamenlum, et separare aquas exterminavileos (Psal. LXXVII),dum uli.quenec uiia
abaquis; perSpiritum consilii segregare aquas abi inusc:i nec una raiia fuerini. Et alibi: Venit locusta
arida, et gtrminare lerrairi fecisse; per Spiritumi (Psal. eiv). Non ait, Locusi»3,sed Locusla.En liabet
foniiijdinis posuisse luminaria in lirmamento coeli,, singularem numeruiii pro plurali; secundum illud
ul diViderent diem ac nhctem; per Spiritum scien- -quod ;iit nobilissiraus poetarum : Ulerumque armalo
liaeornafe aquas de reptilibus, et aefem de yolatili- milile comptent. Pono autem propter unitatem na-
bus; per Spiriiunj pietalis vestire terram de anima- lurae dictum est fons, ut in eo omnes fontes"inleHi-
libus, el liomineni creare, Ct caeleraqiue nascuntur; , gainus, (jui suiii in lerra, quia quodammodo bihnes
263 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECf. li. — DUBIAEf SPURIA.
ex unius abyssi nalura emanant. Nam quod ait: A genlior retractaiio isto sermone explicetur. Si ergo,
Irrigabal universam factem lerrm, non tolam lerram ut dixi, bominera hoc loco ex corpore et anima fa-
rigabat, sed partem,a loio enim partem significanl, cium intelligamus, non ausurde ipsa e.ommistio limi
quemadmodum dicimus Christus mortuus est, Cliri- nomen aceepit. Sicut enim aqua terram colligit, et
$tus,resurrexit, cum non morluus fueril el resurge- conglutinat, et continet, quando ejus commisiione
ret nisi secundum carnem. Aut, ut Ambrosius ait: limus efficitur.-sic anima corporis materiam vivifi-
i*fons appellatus esl, qui, accepio humoris adjulo- cando in unitalem eoncordem conformat, ei non
rio, irrigabat universam superficiem terrae; i aut permiitit labi et resolvi.
poslquam paradisus plantalus , resiagnaia est illa DISCIPULUS.
abruplio aquarura. Et illo fons divisus est per rivu- — Quseriautein merito potesf, causa-
los ad irrigandam universam faciem terrse, sicut lesAugusiinus.
nunc vidimus ireaquas per alveos fluminis, alveos- illaerationes quas mundo indidit, curn primum
simtil omnia creavit, quomodo sint insiitutoe, uirnrii
que rivorum et ex eorum excessu vicina perfundere el queraadmodum vidimus cuncta nascentia, et fru-
loca; sic el tunc quasi de uno fonte multi processe- licum vel auimalium in suis couftirmaiionibus atque
runt, aul unus fons appellalus cst, et in quodam incrementis sua
sinu terrae occtiliatur, et inde omnes fontes parvi et pro diversitate generum diversa
magni progrediunlur. spafia peragerent lemporum , aul quemadmodum
creditur factns Adam sine ullo progressu incremen-
DISCIPULUS, torum virili sritale conlinuo formarelur, sicul aqua
Quid est enim quod fons isle manifeste non in- in vinum conversa, et virga in serpentem.
venitur, qui irrigare videatur universam faciem MAGISTER.
lerrae ?
MAGISTER. Sed cur non utrumque illas credirnus habuisse, ut
hoc ex eis futurum esset, quod facturo placuisset:
Fotsitan pro peecato primi hominis parentis nostri nam mulla secundum inferiores causas futura sunt,
Adam iste fons absfractus est, ul auferret uberiatenv sed si ita sunt, et in praescientia Dei vere limira
a lerra, et majorem laborem exerceret humanum sunl. Si autem ibi aliier ita potius ftitura sunt, sicut
genus. ibi sunt, ubi qui prsescil falli non potest. Nam fiitura
Item alibi Isidorus. — Fons ascendebat de terra dicilur senectus iu juvene, sed lamen futura non est,
irrigans universam faciem lerrm (Gen. 11). Terra ma- si anle moriturus erit, boc autem iia erit sieut se
ter Domini, virgo Maria rectissime appellatur, de liabent alise causae, sive mundo contextse, sive prae-
qua scriptum est: Aperialur lerra, el germinet Sal- senlia reservatae. Nam secundum quasdam fuiuro-
vatorem (Isai. XLV).Quam lerram irrigavit Spirilus rum causas moriturus erai Ezechias, cui Deus addi-
sanctus, qui fonlis et aquae nomine in Evangeliis si- . dit quindecim annos ad vitam, id uiique faciens,
gnificatur. De inspiraiione hominis.
' quod ante constitmionem mundi se faclurum esse
DISCIPULUS. praesciebat, et in sua voluntate servabat. Ibi enim
Formavit igitur Dominus hominem de limo lerrm erat non solum, ut ita Adam fieri possit, verum
etiamut ita eum Derinecesse esset; tamen non facit
(Gen. n). Primo enim quod de limo lerrae Deus ho-
minem linxit, solet habere quaestionem qualis itle Deuscontra causam, quam sine dubio volens prsesti-
iimus fuerit, vel qua maieria nomine limi signilicata Q tuit, quam conlra suam voluntatem non facit. Si au-
sit, quod quscso mihi quoque aperias. tem non omnes causas in creatura primitus condita
MAGISTEK. prsefixit, sed aliquas in sua voluniate servavit, non
sunt quidem illse quas in sua voluntate servavit es
Solenl enim inimiciveterum Librorum omnia car- istarum quas creavit necessitate pendentes. Non la-
naliter intuenles.et proptereasemper errantes, etiam men possunt esse contrarise, quas iu sua voltmiate
hoc mordaciter reprebendere, quod de limo Deus servavit, quia Dei volunias non potest sibi esse con-
Jiominem finxit. Dicunt enim : Quare de lirno fecit traria. Islas ergo sic condidit, ui ex illis esse illud
Deus hominern? an defuerai ei melior el coeleslis cujus caussesunt possil, sed non necesse sit. Ulai
materia unde hominem faceret, ut de labe lerrse autem sic abscondit, ut ex eis esse necesse sit hoc
naturam fragilem mortalemque formarel? Non intel- quod ex istis fecii, ut esse possit. Sequilur.
ligenies primo, quain muliis significatio^nibusvel ltem Augustinus.— El flavit in faciemejus f.atum
terra vel aqua in Scripturis ponatur. Limus cnim IHVIB (Gen. n).
aquse et terrse coramistio est. Diximus enim lahidum DlSClPULUS.
et fragile, et morli destinaium, corpus humanum, istum flatum recipimus, si Deus incor-
esse ccepisse. Non enim in nostro Quomodo
post peecatum, est?
corpore isti exhorrescunt, nisi mortaliialem quam poreus MAGISTER.
damnatione meruimus. Quid autem mirum aut diffi-
cile Deo, etiam si de linio istius terrae hominem fe- Hoc manifesle sciendum, quia sicut non manibus
cii; taletamen corpusejus eflicere, quod corruptioni corporis finxit, ita nec faucibus labiisve sttfllavit.
iioii subjaceret, si bomo prseeeplumDomini custo- D Credendum lamen est, atque inlelligendum, ne-
diens peccare noluisset? Si enim speciem ccali ipsius que ullo modo dubilandum quod recta fides habet,
de uihilo, vel deinformimateria dicimus faclam, qui animain sic esse a Deo tanquam rem quain
omnipoientem anificem eredimus, qutd mirum si fecerit, non tanquam naiurse, cujus ipse est, sive
corpus quod de limo qualicunque factum est, poiuit genuerit, sive quotjno modo perlulerit. De reVolutio-
ab omnipotenti amlice tale fieri, ut nulla moleslia, nibus aufem animarum quomodo se habeat vel non
nulla indigemia cruciaret hominem ante peccatuui, ' habeal philosophorum opinio,jcaiholicaetamen lidei
ct nulla corruptione tabesceret? Ilaque superllue nonconvenil credere animas pecorum in hominesaut
qoseriiur unde homini corpus Deus fecerit, si lamen hominum in pecora transraigrare. Nam illa quse
nunc.dc corporis formatione dicilur. Sic enim 11011- feruntur accidisse, ut quidam quasi recordarentur,
nullos nosiros inlelligere accepi, qui dicunl : Postea- in quorum animalium corporibus fuerunt, aut falsa
quam dicttim esl: Finxit Deushominem de limo narranlur, aul ludificaiionibusdacmonumhoc in eo-
terrm, propterea non addilum Ad imaginemet simili- rum animis faclum est. Si enim contigit in somni.
tudinemsuum, quomodo nunc de corporis formatione ul fallaci memoria quasi recordaretur se homo fuisse
dicilur. Tunc autem homo interior significabalur, quod non fuit, aut egisse quod non egii, quid mirum
qiiaiido dicltiraesl: Fecit Deushominemad imaginem si quodam Dei justo occultoque judicio sinuntur dse-
Dei; sed etiam si nunc quoque hominem ex corpore mones in cbrdibus etiam vigilaniium tale aliquid
ei auima factum intelligamus, ut non alicujus novi posse. Manichsei autem, qui se Cbristiauos vel pu-
operis inclioaiio, sed prius breviter insiuuati dili- lani vel pulari volunt, iu hac opinione iraiislaiioiiis
 265 . QUJESTIONES SUPER GENESIM. 266
vel revolutionis animarum eo sunt illis gentium phi- A j prsestantior, etiam in ipsis. peccantibus; nattira
losophis, vel si qui alii vani homines hoc putant, quippe horainis ex Deo est, non iniquitas qua se ipse
deteriores et deteslabiliores, quod illi animae.natu- involvit male utendo liberiore arbitrio, quod tainen
ram a Dei natura discemunt. Isti autem cum aliud si non haberet in nalura rerum, minus excellcret.
riiltil dicant esse animam quam ipsam Dei substan- Cogitandus est quippe homo juste vivens, eliani
tiam, atque id omnino quod Deus est, non trepidant noii prsescius fulurorum, et ita vivendum est excel-
eam tam turpiter commutabilem dicere, ut nullum lentia voluntatis bonae, quam impediatur ad recte
sit herbse seu vermiculi genus ubi eam non esse vivendum, et qui placenduui quod ignarus fuiuri vi-
commistam, vel quo revolvi non posse mirabili opi- vit ex fide. Hujusmodi ergo creaturam quisquis nolit
nentur insania. Proinde, quoniam pars cerebri ante- esse in rehus, contradicit Dei bonttali; quisquis au-
rior, unde sensus omnes distribuuntur, ad frontem tem poenas eam non vult luere pro peccatis, inimi-
collocata est, atque in facie sunt ipsa quasi organa cus est aequitati. His enim omnibns divinae Seripturst
seritiendi, ideo scriptum arbitror, quod in faciem testimoniis, quam esse veracem, nemo dubitat, liisi
Deus sufflaverit hominis flatum vitse. Anlerior pars irifidelis et impius. Adillam sentenliam ducti sumus,
pbsteriori merito prseponitur, quia et ista ducit illam. ut diceremus Deum ab exbrdio saectiliprimum simul
. Sequilur : Et ab isla sensus, ab iila molus est, siCut omnia creasse. Quaedamconditis jam ipsis naturis,
consilium praecedit actionem, et quoihodo corporalis quaedam prseconditis causis, sicut hon solum prse-
molus qui sensum sequitur sine intervallis lempo- senlia, verum etiam fulura fecit Omnipotens, et ab
rum nullus est. Agere autem intervalla temporum eis factis requievit, ut eorum deinceps adiniuistra-
spontaneo motu, nisi per adjulorium memoriae non ^j lione atqueregiminecrearet etiam ordines temporum
valemus. Ideo tres tanquam venlriculi cerebri de- et temporalium. Nunc tamen quam Deus inspiravit
monstranlur : unus anterior ad faciem, a quo sensus; homini sufflando in ejus speciem, niliil confirmo,
bmnis. Aller posterior ad cervicem, a quo motus; nisi quia ex Deo sic est, ut non sit substantia Dei,
omnis. Terlius inler utrumque, in quo memoriami etsit incorporea, id est, non sitcorpus, sed spiritus;
vigere demonstrant, ne cum sensum sequitur molus, non de substantia Dei geniius, nec de substantia Dei
non connectat homo quod laciendum est, si fueriti procedens, sed factus a Deo, nec ita factus, ut in
quod facit oblitus. Unde ergo sil ipsa, id est, de quai ejus naluram natura ulla corporis vel irralionalis
velut raateria Deus hunc flatum fecerit, quse animai anitnse verteretur.
dicitur ? Dumquseritur, nihii corporeum debet occur- Reliqum Qumslionesde nalura animm.'
rere. Sicut enim Deus omnem creaturam, sic anima1 DISGIPULUS.
omnem creaturam corpoream nalurae dignitate prse-
cellit. Per lucem enim et aerem, quse in ipso quoque Insuflldvil in faciem ejus spiraculum vilm (Gen. n).
inuiido praecellentia sunt corpora, magisque habent[ Per spiraculum vitae quid intelligere debeinus?
faciendi praestantiam, quam patiendi corpulenliara,, • , MAGISTER.
sicul humor et terra lanquam per ea quse spirituii Hoc est animam facere, sicut per Isaiam dicilur:
similiora sunt, corpus administrat. Nuntiat enimi Species ex me procedit. et omnem flatum
ego feci
aliquid lux corporea, cuiaulem nuntiat non esl hoc• • (Isai. i.vii).
quod illa ; et haec est anima, coi nuhtiat, non illa1 DISCIPULUS.
quse nuntiat; et cum affectioues corporis molesle., est enim quod anima, quse innocens creata
senlit, actionem suam qua illi regendo adest, turbalo| C est,Quid
in corpus introivit, quod Deus prajsciebat pec-
ejus temperaraento, impediri offenditur. Et haec of- caturum?
fensio dolor vocatur, et aer qui nervis infusus est
paret voluntati, ut membra moveat, nori autein ipseS '
MAGISTER.
voluntas est. Namque aliud esse animam, alia luee Absit hoc recipiendum, utproplerea anima creata
ejus corporalia ininisteria vel vasa, vel organa, vell fuisset, ut in corpus quod Deus prsesciebat peccalu-
si quid aplius dici possunt. Hinc evidenter elucett rum introisset, et ad hoc reservata esset, quia si sic
quod plerumque se vehemenli cogilalione inlenlione' esset, Deus auctor peccati fuisset. Sed non est ita.
avcrtit ab omnibus, ut prse oculis patentibus recte- Magis autem intelligendum atque recipiendum, quod
que valentibus multa posita nesciat. Nam et oblivi- Deo inspirante ipsa voluntaria introisset in corpus
scitur aliquando, et unde veniat, et quo eat, et irans- administrandum quia per animam sentitur
it imprudens villam quo tendebat, natura sui cor- corpus ; quia si ipsum, anima non est, corpus mortuum
poris saua, sed sua in aliud avocala. Omne quippeJ esi.
corpus iu omne corpus mutari posse credibile esl;'
quidlibet autem corpus mulari posse in animam, DlSClPULUS.
credere absurdum est. Illud ergo videamus, ulrumI Quid ergo est anima ? aut si est aliqua res, unde
forsiian verum esse possit, quod certe humanse opi-. animae iiaut, quid ipsa est? quid nomen ejus? quse
nioni tolerabilius mibi videlur, Deum in illis primiss species? quem usum in rebus condiiis lenel? vivit,
operibus qui simul omnia creavit, etiam animami an non? Si vivit, quod conferl universitatis affecti'
creasse, quam suo tempore membris ex limo for-. Dbus? beatamne vilam ducit, au miseram? Quid est
niati corporis inspiraret, cujus corporis in illis simul[ ergo anima? coeluin non est, neque lerra, nOque
conditis rebus rationem creasse causaliter, secun-. aer, neque ignis, nbn aqua, non Deus, nou sidera,
dum quam fieret, cum faciendum essel corpus huma-. non visus, non auditus, non gustus, vel caelera, quod
num. Nam neque illud quod dictum est, ad imaginemi enumerare longum est, quse in coeio sunt, et in
suam, nisi in anima, neque illud quod dictum est,, lerra. Unde ergo est anima ?
masculumel feminam, nisi in corpore recte inlelligi- MAGISTER.
nius. Credatur ergo si nulla Scripturarum auctoritas'
seu veritas contradicil, hominem ita, factum sexib Anima ex Deo data est, et ex nihilo facta : quia
die, ut corporis quidem causalis in elemehiis mhndi, siiniliter homo qui de terra factus est, in terram revertitur :
aoima vero jam ipsa crearetur, sicut cum primus'; nives et procellac,quse ex aqua fiunt, et
conditus esi dies, et creata laleret in operibus Dei, aer siimit de lerra, in aquam revertuntur. Et iterum
donec eam suo tempore sulflando, hoc est inspirau-; de terra, ex qua sumpta sunt in aere : anima vero
do formato ex limo corpori insereret. Quod si ita est, , iio.ii habet ullum elemenlum, ad quod reverlatur,
fatebiinur non in eo rerum genere animam primitus!' nisi ad crealorem suura postquam de corpore exio •
creatam, ul essel praescia fuiuri operis sui, vel justi, rit, ut ipso moderante recipiat quod meretur.
vei iniqui; neque enim ex his tanlum laudandus estt DlSCIPULUS.
Deus, quibus praescientiamdedit, cum recte iaudetur Inquirenda est ergo ratio unde homirii anima ve-
ftiam quia peeora creavit, quibus est natura jiumanai niat, quando nascitur.
PATROL.XCIII. a
207 BEDJ; VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 268
- MAGISTER. , 1 s'equitiir,,contja orienieni, in Hebrseomikedem.smhi-
A
Alii dicuiit q.iiodsicut caro de came nascitnr, ita tur,.,qiifid Aquiia positit, HTTO kp-yji;. Et nos ab, exor-
'aniriia de; aniriia 'nascaiur. Sed bqc Scripiura non ,dib-.poss.uihiis(licef.e. Symmachus vero, ex'Trpang.:
"riafra,fullo. lbco,_uride anima homini veniai, qiiando et Theodotion,.^. irparn;'. QuOderipsum.non orien-
riatus esl; n.eque d'e ipsa anima mulieris, quoniodp feiii,, sedipriucipiuiu significat. Evquo manifestis-
edita Jfuissel ,,siciit narrat de carne, quonrodo 1'actn. sime.compro.baitur qtibti, priusquam coelum.et ter-
esf. Alii-vero' melius seritiunt „ qtiod unicniqjie h.o- ram faceret, paiadisum arue condljderat. Sieiit legi-
iriini ariima a Deo daia sit, quando. natus. esi,.sieut lur in.H'ebKBO: Plantaverat aulem.Dominus Deifs.pa-
iiilsaia seiiptumesl : Spiriius. ex me. pmcedil, et radisum in Eden aprihcipib.
omriem flatum egofeci, id est,,omnem aiiimam-Et Augusliriusin.Hexamero.—V^tplantavit Deus para.
sicut in Psaimo scrjptii.m esi: Qui fuixii singillaiim disum in Ederi ad orientem, ei rjQsuitibi hoiniheni,
cordd. eorum. Et alii temerarie 4icunt qubd lune quem; finxit. Nbn ignoro de paradiso multtis mulla
animae oiniiium eiealse fuissent ,,. quando simul dixisse,, tfes tam.en de juic r.e qtiasi generales sunl
omnia fecit, et in. qiiodam loco ocGuUaiittir,.donee sentenliae».Uria eprum qui laniummodo corporaiiler
liomo nalus sit, ei lunc ei daia sit aninia ex Deo. paradisum ihielligi:volunl; aliaeorum qui spirilali-
Sed litfc hon estin rebus nostris considerandum tertantum ; lertia eorum qtti utroque- modo et cor-
quid; vel sinal,. vel nori sinatT quoniodo. anima dats poraliter et spiriiaiiler. Breviier ergp dicam, tertiam
sit hoinini, quod Scriptura non .narrai ullo loeo. iriilii faleor piacere senientiam., Plantaverat ergo
Nbs rioii possumus disceriiere quod veritas. tacuit<, Deus paradisum ,ih. deliciis.,,hoc est„ ad orienlem, el
et h,ibil aliud sonal Scriplura de hac re> nisi, hoc g] posuit ibi iiominemquemfinxerqi. Sic enim s.criplum
lantum quomodo anima a Deo dalasit. esi :quia sic facluiii est,. nt qjuidanvsapiensaitv quod
' iii quodam loco isle. paradisiis,plaiudtus esl,.ubi homo
DISCIPCLUS. terrenus habilare potrin, Nam paradistis spiritaliter
Efgo Salvaior noslet iinde iialiuit animaui? "iatelligitur, ubi iiunc animse sarjctor.umde corpore
* MAGISTEU. exetiriies, per.gunt„in cujus iiguram iste paradisus
Noil, de Adanr, sed unde Adamj id. est ex Deo>: planlatus, fuit secundum, reruin geslaruni fidem.
illud plane quod. sequitur : El iigniiin viim in medio
quia quamvis de propagine peccati descenderit, ta- paradisi,,
men de propagine, peccaii= non; coucepir, quia nec considerandurii lignmnque scienlia; boni el mali, diligentius
ipsa erat caro peccati, sed siroilitudo carnis peccali: est, iie cogat in aliegoriani.,, uL noii
non enim inde accepit realum inoriendi. ista ligua 'fueriht,. sedaliud aliquidiiomiiie ligpi si-
gnificer. Dictuin est enira de sapientin, iignum vilce
.. Diseipuxus. est ampleclentibuseum. Verum, tamen euin sit. Jetu-
saiem seierna in. eiiam in lerra ci.vitas,'qua
Et anima, quando de hoc corpore migraverit, est; illa signiricareiut,cceljs, condiia, est, :. et. Sara, et Agar
corpoialis.au incorporalis ? . ' -
quamvis dho T.estainenta siguifkeiit, erant lamen
MAGlSTEU. eiiaim qusedam ihulieres, dua3„ et. cum Christus-per
Incorporalis quidem est. Bgni passionem fluenip spiiitaii nos irriget: erat
tamen et pelra.qua aqiiam siiienti populo ligno per-
DISCIPBLUS. Cussa manavit»,-De.qua, dicitun : P;$lr,a autem ernt
'•p
"
Qupmodh,ergo poftatur, si. iacorporalis est? Christus. Kon sicut.ille vilulus.saginaius qui minore
HAGISTER. fllio revertente, in epulas csesus-est, D)i,quippe ipsa
iiarratio figurarum est,-.non rerum, gestarum figurala
Incorporea quidem similis eorporibus. siguificatiq,, sedjllud etiam in, rebus gesiis- laeium
ISCIPULUS. est: hoc auiem tantum injiguris prsediclum, Sjc et
-Ei itM pbttatujv; a^ioieumcof p;ot£uman.ihcqfpo- sapientia,, id, est, ipse Ciiristus lignumfvil;«. esl in
tfeumf palradiso spirilali,, quo rnisit de cruce- lalronem:
MAGISTER.- "crealum est auteiri;„quodeain:signifieareliignum vitse
lh; paradiso.-lcorporaliyNec.sine; rnysteriis rerum spi-
, Ad loca incorporea siniilia eorpoTalibus., ritaiium corpbraliter praeseiuatLs voluit. hominem
r DISCIPULUS. Deusin paradiso viyere.. Enat ergo et in liguis cse-
tefis. alimentum in. illo,autem sacramentum, quid
QuWitur ergb si potesl aninia absque corpore inter significans, nisi ^,
angelos in perpetua beatitudine eonsistere sine defe-h Lignuinvilm est amplecientibus^ sapieniiam,. de qua.,sic dictum est:
ctu. Quid ergo opus esrut iterum surgat corpus, ut d'e Chrisio diceretur eoni,,quemadmodum
Ulamtuncimmorlalem induat, quam nunc mortalem [ :, Petra manaus est, siiieutibus
- '' eum.. fllud quoque addo, quanquam corporalem ci-
deposuic? lium talem,,, tamen iilam arborem. prsesiitdsse, quo
- MAGiSTER. corpushominis,sanitate stabili firniarelur ;,non si-
Jiiijst qui^bmcbrporis administraliq, quo detar- ^. " cut, ex alio, cibo, sed nonnulla iuspiratione salubri-
dalur animus, ut iion iri illud summum pergat, do- tatis occulta. 1'xofecto.eiiim licet usitaius panis ali-
riec consiirga't corpus,.ul quod nunc ei saEciiium est,, quii lamen anipliusbabuit, cujus- una colliride ho-
tiinc sil in gloria. mine Deus ab ihdigentia fainis dierum quadraginta
DISCIPULUS. spaiio:viiidicavJt.;,SequiUiK,Nune;videamus de ligao
haberit scientlae boni et mali, cur istud nomen acceperit,
Quid ergo opus est utparvuli, qui parentes valde bona omnia Deus creasit» Iddignoscen-
et iterum renascantur ; quia
Chiistianos patrem malrem, duhi.boni ei maliq.uanium fuissefcinter obedientias
per aquam- baplismalis ? bonuinelinobedientiai rnakim, quia-si iiidetrausgres-
/ - MAGISTEIU sus esset, malum illiesset; si vero servasset praj-
Quia unusquisqub'iii otiginali peccato nsscifur, cepta conditoris sui,, honum illi; fuisset, quoniam si
etnisi renatus sii per aquam baptismalis, non polestj iransgressus. non fuisset, experimentum poensenon
introire inreg-num Dei (Joan. iu, S). didicisset.
De piantdlione pafddisi. , DISCIPULUS.
Etfons ascendebat de locovolupiatis, ad irrigandum
Hieronymus inlibro QumstionumHebraiearum ii&:
' dividitur in quatuor capita, vel ifl
Et planluvii tiominus Deus parcidisumin Eclen contra( paradisum, quiinde
orientem. Pro paradiso horlum habet, id est, gan.' quaiuor partes,--quomodo iuleiligendum est ?
' HAGISTER,
Pprro Eden deliciae interpretatu.r. Pro quo Symma-
chus traustulit, paradisum florenlem, nec nbu quod[ Auguslims,—Ne quis ex.jioc moveaiur quod de his
_6"o QUiESTIQNES SUPER GENESIM. 270
fluminibusdicilur aliornm esse fontes novos, aliorum A Lignum viise Sahctus- sanetoruhi; utnjiie Clirtstiis
atitem prorsus incoRnilos, cum id potius credendum ad qtiem quisque si•porrexetli: manurii, viveiin mter-
sit quoniodolocusipse paradisi cognitione hominum num. Ligntiin antem scieiitiseboni et mali,"propriutn
est remoiissimus, inde quatuor aquafum partes di- est voltiritatisatbitrium, quod in niedio estpositum
viiii, siciit fidelissirnaScriplnra lesiatur. Sed ea flu- ad dignoscendum bonum-et nialurri, de qup relicla
mina, quorum forilesnoii esse riicuiitur, alicubi ipse gratia Dei gustaverit. iriOrle moriaiur. Sequitur:
sub lerras, et post tractus prolixarum regionum lo- 'Allulit ergo Domiriits Deus hominem', ef posuit
cis aliis erupisse, ubitanquauv in- suis fontibus noh eum in paradiso voluptatis, ut opefarelur el custodirel
esse periiiberentur. Nam hoc solere nonnullas aquas illum. 1
facere quis ignorat. DISCiPULUS
Item Auqustinus.— Flumen aulem quod proce- Quid, rogo; operaretur, quid custodiret ? pata-
debat ex Eden, id est, ex, deliciis, et volupiaie , et disum, non aliud quid?
epulis : quod flinnen a Propliela tum significatnr in MAGISTER.
psalrao, ubi ait-: Torrenle voluptalis polabis eos Ista scientia duplicem intelligentiam parit : sive
(Psat. xxxv, 9). Dividitur, inquit, in qudluorparles; enim operaretur homo paradisum, id est, in para-
et quatuor virtutes significat: prudenliam, forliUidj- diso aliquid operaretur; non necessilale viclus, sed
nem. temperantiam, justitiam» Dicittir autem Phi- delectaiione operabatur, adhuc non peccaverat, nec
son,ipse est Ganges. Geon.aulem Nilus, quod etiam ei terra spinas et lribulos germinaverat, ut in su-
in Jeremia propheia animadverlipolest. Nunc in aliis dore faciei suce ederet panem suuin. Hbc nempe
nominibus appellantiir, sicut nunc Tiberis dicilur n
" meruit post peccatum : ante peccatum non
lluvius, qni prius Albula dicebatur. Tigris.autem et indigeuiia, non necessilale, sed sola,, utigitur diximus,
Euphrates eliam nune eadem nomina lenent, quibus voluntate operabalur paradisum per agriculturam,
tamen nomiiiibus virtutes, ut dixi, spiritales sigiii- ct cusiodiebat per disciplinam, non contra bestias,
ficantur, quotl eliam ipsorum nominum interpretatio neque conlra aliqua animalia paradisura custodie-
docei, si qnis HebraeamIiuguam vel Syram conside- bat : sed sibi scilicet ne amitteret peccando quod
ret. SicutJerusalem, quamvis sil visibilis et terre- custodire potuerat obediendo. Sive ipsum hominem
nus locus, s-igniiicatlamen civitatem pacis spiritali- ponens Deus in paradlsum, ut operaretur et custodi-
ler :..el Sion, qunmvis sit mons in terra, speculatio- ret. Operaretur scilicet ut bonus esset, et custodiret
nem lamen signific.il, et.lioc nomen in Scripturarum ut lutus-esset quolibet horum dicatur : sive homo
allegoriis ad spiriln.lia iuielligenda saepe Iranfertur: paradisum per agriculturam, et custodi-
cl ille qui descendebalab Jerusatem in Jericho, sicut operaretur ret per disciplinam, sive ipsum hominem Deus ope-
Dominus dicit, et in via vulneralus, sancius el semi-
lalronibus raretur, ut bonus esset ac lutus quolibet liorum
vivusreliclusest a (Luc. x, ,50). Utique Joca intelligasralionem, habet juxfa utrumque intellectum.
ista terrarum quamyis secundum hisloriam in lerra SequiiUr: " ,
, '.
invenianUir, spirilaliter cogit intelligi. Prudenlia Prmcepitque ei Dominus dicens: Ex omni ligno,pa-
"ergo, quae significat ipsam contemplationem verita- radisi comede,de tigno aulem scienlim boni et mali ne
tis, ab omni ore humano aliena, quia estineffabiiiSj comedas.In quacunquedie comederisex eomorle mo-
quam si eloqui velis, parturis eam potius quam pa- rieris.
ris : quia et ibi autlivit Apostolus ineffabilia verba, C DISCIPULUS.
quse non. iicet homini loqui., Haec ergo prudenlia —
AugustinUs. Dum Deus minaretur homini mor-
lei;ram circuit, quae habet, aurum el carbunculum et tem, die quo vetiium cibum tetigerit, cur non eodem
lapidein prasinum, id est, disciplinam vivendi, quae die mortuus fuerit, sicut Scriptura dicit:: In quacus-
ab oninibus terrenis sordibus quasi decocla enitescit que die comederisex
sicut aurum opiimum; et verilaiem, quam nulla fal- eo, morte morieris?
silas vincit, sicut carbunculi fulgor nocte non virici- MAGISTER.i
tur; et vitam selernam, quse viritlitale lapidis prasini Quatuor esse morles sanct.a Scriptura raanifestis-
significalur, propter virorem qui non arescit: flu- simeoslendit. Prima mors est animae, quae suum
vius aulera ille, qui circuit terram jEtbiopiam, mulr deserit creaiorem : cum enim deserperit, peccat.
luin calidam aique ferventem„significat fortiludinem Sine, inquit Domintis; in EVangeliomorluos sepelire
calore aclionis alacreinatque, impigram. Terlius au- morluos suos(Mdllh. vin, 22). Ecce habes secundum
tem Tigris vadit contra Assyrios, et. signifieat tem- animam sepelientes mortuos, et quos sepeiiunt se-
peranliam, quse resistit libidini, miillum adversanli cundttm carnem morluos. Haecilaque sententia duas
consiliis prudeniiae. Unde pierumque in. Scripturis mortes manifesiissime ostendit: unam animae, alte-
Assyrii adversariorum loco ponitur. Quartiis fluvius, rara corporuin. Tertia solius est aniniae,quam dura
non est dictum contra quid vadit, aut quam lerram ex hoe corpore exierit, patitur. Seeundum illud quod
circumeat. Justitia enim ad omnes partes animae in Evangelio de illo divite legimus : Pater Abraham,
periinei, quia ipsa ordo et aequiias animse est, qua inquit dives, milte mihi Lazdrum, ut digito suo refri-
sibi Iria ista concorditer- eopulanlur : prima pru^ _ gerel linguammeam, quta crucior in hac ftamma (Lue.
denlia, secunda fortitudo, tertia temperauiia, et in- u xvi, 24). Quaria autem mors, cum aiiima receperit
slituta copulatione alque ordinaiione justitiae. corpus, ut in ignem mittatur seiernum.- Secundum
de ac • illud quod Doniinus in Evangelio de futuro judicio
Recapilulatio- paradiso, fonle fluminibus dicit : Ite in ignem mlernum,etc. (Mdltli. xxs,. 41.).
el tigno vilm. Die itaque quo peccavit Adam, in aninia mortuus
Isidorus. — P-lantaverat aulem,Dominus Dius pa- est. Sicut enim corpus vivit ex anima,, ita anima,u^
radisum voluptalis a principio. Paradisus Ecclesia beate vivat, vivit ex Deo. Ergp^ defuiicla: aniir,i?i
est; sic-enim de, illa legitur in Canticis canticorum:- Adae,jure dicitur raortua, ex qua tres ppstea secutse
Hortus conclususest.soror mea : a principio autem sunt mortes : ut eniin lisec subsequerentur pripoa
paradisus plantalur, quia Ecclesia catholica a Chri- praecessit, quia eo die quo peccavit Adam, in anjnia
sto principe omnium condila esse cognoscitur. FIu- mortuusest.
vius de paradiso exiens, imaginem portat Christi, DISCIPULUS.
depaterno fonte fltientis,qui irrigat Ecciesiam suam
verbo pracdicaiiouis, et o'ono baptismi. De quo bene Quomodo poterat morlem timere Adam', quam
per Prophelani dicitur, Dominns Deus nosler fluvius nuilatenus sciebai ?
gloriususexsitiensinlerram sitieutem.Quaiuor autem MASISTER.
paradisi flumina, qualuor sunt Evangelia, ad praedi- Sicut enim nos sciinus resurrectipnem, quam
calionemin cunctis gentibus missa. Ligna fruclifera, nullam experti sumus nee vidimus, ita et ille scie-
omnes sancli sunt Tfructus eorum, opera eorum. bat morlem. Sciens igitur quod exiens anima a cor-
 271 BEDJE VENERABILISOPP. PARS 11. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 272
pore faciat moriem.et dum reversa fuerit in corpus A _ irrationalis etiam, et visus movetur-, sed ralionalis
/suum, faciat fesurrectionem. (ecce scimus resurre- habet intelligentiam, perquam judicare possit utrum
^cfionem',quam nunquain experti sumus). Sic et ille visus consentiat an non consentiat: auimalia vero
sciejjat, uliqtie niortem non adhuc per experienliam, aut volatilia non acceperunt hoc judicium, pro suo
sed,per scienliam. Sciebat quippe quid esset vivere, Jamen genere atque natura visu aliquo tacta propel-
etpef privationem vilae sciebat utique mortem. _§ic luntur: Unde angelica natura jussa Dei perfieiens,
sciunlur tenebrae per privationem Iucis, et seitur piovet visus omne genus animantium duceus, quo
. ;sileriiium per privationem vocls : ita sciebat Adam ' ille nescit. Si homines possunl nonnulla animalium
fnbfleiri per privationem vitae. Sequitur: "genera mansuela faeere, ila ut quasdam voluntates
Dixit quoqueDeus.:non est bonumessehominemsolum, hominum facere videantur, quanto magis hoc angeli
faciamus ei adjutoriurii simile stii, possuut?
DISCIPULUS. DISCIPULUS.
Auguslinus.— Quomodo hoc intelligendum est? Quae causa facit ut Deus, quem astruis moveri,
MAGISTER; hon moveaturln tempore : aut spirilus crealus, qui
raovetur in tempore, non moveatur et loco ?
-Certe si a me quaeratur ad quam rem fieri opor-
iuerit hoc adjutoriuin,'niliil aliud probabilifer oc- MAGISTER.
ciirril quam propter filios procreandos : sicut adjur Dominus qui instituit temporaj et est ante tem-
'"toiilim semini est in lerra, ut virgullum ex utraque porn,"nihil in eo est praeteritum aui fulurum, nullum
"iiascatur. Nec video qriid prohibere ppiueril ut "> consilium novum, nullaque nova cogitatio : quia si
essenteis etiam in paradiso honorabiles nuptiae, ut scilicet sit, nova et accedens. Nam si accedit Deo
_irie rillo inqnieto ardore libidinis, sine ullo labore aliquid, jam non est immutabilis. Igitur incommu-
ac dolore pariendi fetus, ex eprum semine gigners- tabilis Deus esl, nihil illi aceedit, nulla nova cogi-
tur: non Ut morientibus pareniibus filii succederent, tatio, nullum iiovum consiliirm: iileo non moveiur
;sed ut illis qui genuissent, in aliquo formae statu in tempore. Spiritus vero conditus , sicut est ange-
jiianeniibus, ex ligno vitae quod ibi planlalum erat lorum, qtianquain sine lempore contemplentur Dei
corporalem vigorem suraentibus, et illi qui gigne- aelerriitatem et clariiatem : quia ex tempore in infe-
reniur ad eumdem producerentur statura, donec rioribus jussa Dei perficiunt, jure credunlur moveri
certb numero impleto si juste omnes obedienterque in lempore. Corpora vero sua in locum movendum
viverent, fleret in aeiernam vitam commutatio. descendunt de ccelo, et ascendunt in coelum : spiri-
Sicut cousiderari potest et de Enoch, qoi filiis geni- lus itaque hominum movetur in tempore, remini-
'iisDeo placens non morlhus, sed translatus est. scendo praeierita, futura exspectando, aliqua nbva
Giit ergo et Adam et Eva, si juste viveuies, caste discendo. Neque enim, cum recordor aliquam leciio-
^lilios procreassent, non eis possint Irarislatione non nem ac aliquam civiiatem, sic commotus est spiriius
morte succedenlibus cedere .: quae cum, ita sinl, meus cogitando, ut.haee recordaretur ex (empore-,
' Bur non credamus eos ante peccatum ita genitalibus ita iriotus est el loco. Quod si in loco inovelur, an in
tnembris ad procreandos lilios imperare potuisse, ccelo, an. in terra moveiur ? quia sine coelo el terra
Sieut cscteris""quaein quplibet opere aniina sine ulla nullus est locus. Ubi enim fuit ipse spiritus, in coelo
molestia, et quasi pro ritu voluplatis movet, ul eo, C au in terra, ul videret ipsani leciionem vel ipsam
nulu imperarent membris quibus,felus exoiilur quo civitateni? Ergo si-in nullo loco vidit, ut recordare-
-pedibus cum ambulaiur, ut necjue cum ardore se-1 lur, in se ipso vidil: el quia initiuiii habet, cogilatio
Triinaietur, neque cum dblore pareretur. Nunc vero esl omne quod initium et leinpus habet. Igitnr se-
tr ansgfediendo praeceptum, motum legis illius, quae: cundum supradiclam ralionem spirilus creatus per
repiignat legi menlis' in membris conceptae mortisi temptis moveri potest, non perlocum : spiritus vero
habere meruerunt. Et quid hac poena juslius quamr creator sine temppre et Ioco, corpus autem el lem-
ut non ad omnem nutum serviat corpus, id est,, pore et loco. Sequitur :
fainulus animae, si.cut Domino suo detrectavit ipsai lmmisii ergo DominusDeus soporem in Adam , et
• tuiit unam de cosiisejus, usque, Hcec vocabilur vi-
'servire.
Formaiis igitur DominusDeus de humo cunclis anir: rago, quia e'xviro suo sumpta est.
manlibus terrm, ei uiiivefsisvotalilibus cceli, adduxil! Hieronymus. — Et niisit Domirius Deus exslasim
ea adAdam, et reliqua. super Adam, pro exstasi, id est, menlis excessu ,
DISClPULUS. inllebraeo habetur thardema, quod Aquila y.«T«yopav,
Symmachus z«pov,id est, gravem el profunduni so-
Nunquidnam sic adduxit Deus ad Adam cunctai porem Inlerpreiati sunt. Denique sequitur : Et dor-
animalia, et universa volatilia coeli, quomodo ad- mivit. Id ipsum verbuni et in Jonae sterlenlis somno
'ducuht-aucupantes hut venahteSad retia, an forsi- positum est. Sequilur :
'.-tan vox dij nube facta est jussiouis quam intellige- IIoc nunc os ex ossibusmeis, el caro de carne mea.
rent tanquam ratibnalis animae, et ca audita niliilo- D Hwc vocabilur mulier, quoniam ex viro sumpla est.
niinus audieruht. r Non videlur in-Graeco et in Latino resonare, cur
x . MAGISTER. mulier appellelur, quia ex viro sumpta sit: sed ety-
mologia in Hebrseo sermone servatur. Vir quippe
Non hbc acceperunt animaiia aul volaiilia, ut sintt vocalur Is, mulier Issa. Unde el Symmachus pul-
ratiorie capacia, per quam obedire possiritcreatori i chre elymologiam etiam in Graecovoluit custodire,
siio : ih.suo lamen genere bbteraperant Deo, non) diceiis ; A&Tnjt^6«(7£T«t«vSpi; , <m lx TOW«vSoof
falionali yoluntatis arbitrio, sed sicut movel illei «uTris-sWySin«uTii; quod nos Laline possuiniis di-
omhia tehiporibus opportunis, non ipse teraporaliterr cere, UmcvocabilUrvirago, quia ex vifo sumpta est.
aniolus: riiovetiiaque se ipsum sine tempore et lo- Porro Theodotio aliam.etymologiam suspicatus est.
co, mbvet crealhm spirilum sjne ioco temporaliter,, dicens :~Hcecvocabiiurassumplio, quia ex viro sum-
"mbvetcreaturam corpoream temppraliterellocaliter. pla est. Polest quippe Issa secundum varieiatem
P-raecedilsubslaniia, quse tanium iemporaiiter move- accenlus "et assumplio-intelligi.
lur : praeceditiiaque seulentia, quae nec lemporaiilerr Auguslinus.— Quod si quaeritur de facla prius mu-
nec localiter movetur. Illa quaeteriiporaiiler movetur,, liere, quomodo se habeat causabilis illa conditio,
id est, spiritus conditus, movet se ipsutn per tempuss utrum jam id habebat, ut secundum eam necesse,
sine loco, movetur corpus per tempus et locum : spi-- esset ex virili latere feminam fieri, an hoc tantuni
ritus vero creator movet se ipsum.sine tempore et lo- habebat ut fieri possit: ut autem ita fieri necesse
cp. Igiiiir spirilus rationalis, qui est in hominibus, seun esset, non ibi jam conditum, sed iu Deo erat abs-
275 GU.ESTIONES SUPER GENESIM. 274
conditum. Dicam quid mihi videatur : omnes islaelA Verissime quidem ac veracissimc scriplnm est: Ctiro
natnrae usitatissimos cursus habent, quasdam natu- concupiscitadversus spiritum , et spirilus adversuscar-
rales leges suas ex his velul primordiis rerum omnia nem (Galat. v, 17 ). Sed lamen carnem sine aninia
qnae gignuntur , stioque tempore exortus proces- concupiscere nihil puto, qiiod omnis doclus atque
susque sumuni, finesque et decessiones sui cujusque indocius non dubilet, ac per hoc ipsius concupiscen-
generis, Unde fil ut de grano trilici non nascatur tiac carnalis incausa non est in anima sola : sed multo
faba, vel de homine pecus. Super hunc autem mo- minus est carne sola, ex utroque enim erit ex
Inm cursurnque rerum naturalem potestas Creatoris anima , scilicel quod sine illa deleetatio nulla senti-
habetapud se posse de his omnibus facere aliud tur: ex carne autem, quod sine illa carnis deleciatio
quam eortim quasi feminales rationes habent. IIo- non sentitur. Carnem ilaque concupiscentem adver-
rum et lalium modorum rationes, non lautum in,, sus spiritum, dicit Apostolus, carnalem procul dubio
Deo sunl, sed ab illo etiam relms creaiis inditae at- delecialioriem , quam de carne et cum carne spiritus
que coneretae. Ut autem lignnm de terrasiue excisum , habet, adversus deleclationem quam solus habet..
aridum, perpoliliim , sine ulla radice, lerra et Nam cnm spiritus membris corporis imperat, ut huic
aqua repente floreat, et fructum gignat,etdedit qui- desiderio serviant, quo solus accpndiiur, velul cum
dem naluris, qtias creavit, ut ex eis haecfieri assumitur codex cum aliquid scribitur, legitur, di-
possint. Verumtamen et alio modo dedil, ut non spulatur, audilur. Ctinvdenique panis fiangiltiresu-
haec habereul in moln naturali, sed in eo.quo ita rienti, obedieniiam carb exhibet, non coricupiscen-
creala essent, ut eorum natura suse voluntati am- tiam movet. His atqtie hujusniodi desideriis, (inibtis
plius stibjaceret. Habet ergo Deus in se ipso abseon- ]g sola anima concupiscit, cum adversatur atiquid qUod
ditas quortimdam f3ctorum causas, quas rebus con- eamdem animam secundum camem delectet, lunc
diiis non insertiit: ibi esi et gratia, per quam safvi dicilur caro concupiscere advefsus spiritum , contra
liunt peccatores. Nam quod atiinet ad naiuiara ini- quod peccalum' militant sub gratia consliluti, non ut
quam sua voluntate depravatam, recurstim per se- non sit in eorum corpore, quia de vita niortale est,
metipaam non habet, sed per.Dei gratiam : propter ut mortuum judicatur,'sed ul non regnet. Non atitem
quod mysierium gralise hujus Aposlolusabsconditum regnat, cum desideriis ejus nori obeditur. Secundum
dixit non in mundo, sed in Deo, qui universa crea- hanc sententiam nec rem absurdissimam dicimus,
vit. Quamobrmi omnia etiam quae ad hanc gratiam quod caro sine anima concupiscat. Nec Manicliseis
significandam non nalurali molu rerum, sed mira- cbnsentimus, qni cum vidcrent carnem non posse
hililer lacta suni, eorum etiam causae iu Deo abs- sine anima coucupiscere , aliam quatndam ariimam
condhae fueruni, quorum si nniim erat quod ita suam ex alia natura Deo contraria carnem habere
mulier facu esl de latere viri, et hoc donnientis, putaverunt. Nec alictir animae non esse necessariari)
non habuii bic pritna re.rum condiiio, quando sexta Christi graiiam dicere cogimur.
die diclum esl: ilascnlum ei feminamfecit eos, ut DI<C1PULUS.
femina omnino sic fierel : sed lantum hoc habuit, Cum dicittir nobis: meruit anima infantis,
quia et sic fieri possit. Ne eonira causas, quas voluri- unde illi perniciosum Quid sit, non perceplo haptismo
tate instittiit, mutabili voluniaie aliquid faceret. exire de
Quod aulem fieret, ut aliud omnino futurum non corpore ?
esset, absconditum erat in Deo , qui univcrsa CMAGISTER.
creavit. Quibus respondetur, animas quidem Corporibus
Auguslinus de Anima Mulieris. — Quo modo de hominum Deum novas singillatim dare, ad hoc ut
carne mulieris-, quemadmodum facta sit, Scriplura de carne peccati de originali peccato veniente recie
narravit. Tacuil aulem de atiima, mtilto magis nos1 vivendo, camalesque concupisceniias sub Dei gralia
fecit intenios, ut de hoc modo refelli possjnt, sive subigendo meritum compareni, quo cum ipsO cor-
non possint, qui credunt animam de anhna hominis: pore in melius iransferanlur tempore resurreclionis:
sicul de carne carnem fieri a parentibus in filios, sed necesse esse ut cum membris terrenis atque
utriusque rei transfusis seminibus. Hiucenim primi- morlalibus maxime, quaede peccati carnc ptopagaijs
lus moventur, ul dicant quod unam anjniam Deus1 niifo raodo coapteiitur, ut ea primitus vivificare post
fecerit, quam sufflavit in iaciem hominis, quem de1 eliam setatis accessu regere possint, lanquam obii-
pnlvere finxerat, et ut ex illa jam caelersecreeniur vioni prsegraventur, quae si esset quodammotlo.indi-
animaehominum, sicul ex illitis carne omnis eliam( gestabilis, Crealori tribuitur. Cum veropaulatim ab
caro hominum ; huie suspicioni facile occurritur. Sii hujus oblivionis tempore anima resipiscit, quid ei
enim propterea putant animam mulieris ex animai obest illam velut somno paululum immergi, unde
viri faciam , quia non scriplum esl quod in mulieris< paulaiim evigilans in lucem inlelligentise emergat:
faciem sufflaveril Deus, cur credunt ex viro animam1 sed antequam per seiatem possit secutidum spiritum
quoque feniinam, quando ne id quidem scriptumi vivere , necesse habet Mediatoris sacramentum : ut
est. Ac primum illud quidem firmissime leneamus, quod per ejus sacramentum et fidem noriduin po-
animaenaturam non in naluram corporis converii, test, per corum qui diligunt, fiat. Quid ergo, ali-
ul quaejam fuit aninia fiat corpus : nec in naluram D quis ait, si non curaveriut sui vel infidelitaie vel
anitnaeirralioualis, ut quae fuil anima hominis fiatt negligentia, an forte niliil oberit? Quid ergo pro-
pecoris; nec in naluram Dei, ut quae fuit animai dest ei cui subvenitur ? Hi pro causa sua quid re-
liat quod Deus est. Illud ctiam non minus certumi spondere possint, qtii secundum Scripturas sanclas,
essedebet, animam non esse nisi creaturam Dei,. vel quod apud eas inveniatur, vel quod eis iion ad-
Nunc ilaque et illud consideremus , utrtimne unami versetur, conamur asserere, animas novas non de
confirmet sententiam, sed utrique possit accommo- pareniibus tractas corporibus dari, nondum me au-
dari quo I scriplum esl: Per unum hominempeccalum i disse, vel alicubi legisse confiteor ; sed eliamsi vin-
introivilin mundum, et per peccaium mors : el ila ini caiit non certando, sed probando, qui animarum
omneshominesmors perlransiil, inquo omnes peccave- traducem affirinanl, non erit tamen consequeus ut
runt(liom. v, 12). Ex his enim verbis Aposloli, quii etiam Chrisii anima ex illius praevaricaloris traduce
defendunlanimariimpropaginem,senlentianisu;tmsic3 veriissecredenda sit. Nam corpus Christi quamvis ex
aslruere moliuntur. Si secunduin solam carnem, in- carne iemiuse sumptum sit, quse de illa carnis pec-
quiunt, potest inlelligi peccalum, vel peccalor, nonl cati propagine concepta fuerat: iamen quia sic ex
cogimur in his verbis ex parentibus animam cre- ea non conceptus est quompdo 1'ueraiilla cbncepta,
dere. Si autem in quamvis per illecebram carnis,, nec ipsa erat caro peccati, sed simililudo carnis
non lamen peccat nisi anima, quomodo accipiendumi peccati. Denique si a me quaeratur unde acceperit
est quod diclum est, in quo omnes peccavcrunt, sii animain Ctiristus Jesus, raalim quidem hinc audire
non ex.Adam etiam anima.sicut caro propagata est. meiiores atque docliores, sed tanien pro mep captu
275 BEV)M VENERABILISOPP. PAMS II. SECT. II. - DUBIA ET SPURIA. 276
libentius resp.onderim, non de Adam, sed unde A fine usque ad fineraJortiter, et disponit omnia sua-
Adam, id esl,, ,ex Deo. Est enim in Epistpla quse viter ?
scribitur ad Hebroeoslocus quidam di!igen|i,conside- -•SIAGISTER,
ratione dignissimus. -Cum eiijm perMel.cliisedech., JErgo s"i ibi pst FiJius, ubi est Pater, non potest
ipquo hujus rei figurfl prsecesserat, •discernereiur esse Pnter sirie Filio, nee Filius sine Patre : quia
sajeerdotium«Chr;isiia sacerdntio Levi,; Yidete, jn.»- scilicet sicut sinit in natura, ita et se-
iflsepatabiles
quit:, qualis hicMlr, cui>ei:depimainparleniAbraham parabiles in;persoriis ; sic enitn ipse F-iliusde Patre
dedit fa primitiistpalriarfiliaIMebr,. VII, i).,Nqn au- dieit lii Evangelio : Qui me misit, mecnm esi (Joan.
tem«x iilp•ihidecimaius.esivcujus caro indp ,non VIII, 29). 'Qoomodoigilur derelinquit Patreui et ad-
fetvoreni yulnfiris,, ,sed nralerjem medicaminis-tra-: liajret uxori suse, id est, Ecelesioe suse, nisi eo mo-
xit. JSarn;cu,iri:.ip.s.i ,deciiBaii(),..*id.prsefiguran^am me- : Qui cum-in (orma Deimset,
do'q(io'(licit A-postolus
dicinanispsttinuerit, illudj;n Abralisecarnedeeiina- non rapinam arbitratus est essese wqiialemDeo, sed
ba(ur qiiod cur.abaturj, non jllud~un.de ctirabalhr,. semelipsumexiiiaiiivit, fofmam servi cwcipiens(Philip.
Eadem namque caro non A-hratuelantum,sed.ipsius jn , ,6.)".
I gilur ipsa forma est servilis acceptio sive
primi terrigenique lipminis s.imul h;abebat,..et vul- exinanltio, qiianquara non sit divinitatis abolitio,
nus praevaricalio.nis, et jnedicamenlum vtilneris. aut naturae araissio: tamen propter formam servi, in
Vulnus praevaricatiohis in lege membrorum , niedi- qiia dignoscilur apparuisse, jure diciiur pairem re-
rnentuiri yulneris imeo qiiod inde jsinefoperiebbncu- liquisse. Sed reliquilet matrem , Synagogam scilicel
piscendi de virgine assumptum «st pro.pfer iiriortis ^'Veteii Tesiameuto carnaliter inhaireniem : et ad-
sineiniquitate consortium,, et sine falsitaie r.esiirre- » hajsit uxori suse, id esl Ecelesiaj, ut paee Novi Te-
ciidnis exemplum. Hic forte dieent.: Sicutp.oluit ihi slanieiili essent duoin-carne una. Sequitur.
essG secundum carnem et non ideciriiar^, cur jion Ambrosiiis.—' Ei erant nudi Adam et uxor ejus, ci
eiiam seeundum ariimaro sine decimatibne pptuerit., ndn pudebai eos. Verum est omnino, nuda erant cor-
quiain corporis semine potest esse vis in.visilrilis^ pbra duorum horiiihum iri paradiso conversantium,
quae ineorporaliter numeros agit: -non oculis, jsed nec pudebat eos. Quid «iiim puderei, quando ntillam
intelleetu discernerida ab eacorpulenlia, quae yisu legera senserant in meriibris' suis repugiiantem legi
tacuiquesentitur. Sed. quid laborem in re quaa per- meniis su-je, quae illos poena peecati posl perpelra- •
suaderi verbis neminf polest, nisi laiilum ac, tale tionbm ptaevaficationis seciita est, usurpante inobe-
ingenium sit quod possit legentis praevolvere cona- diemia prohibitum, etjustilia puniente commissura :
tuni, nec tamen loimn exspectare sermoneiii. Bre- quod anlequam fieret, nudi erant, ul dictum est, et
yiier etgo ;co!ligam«,_si poluit et 'de anima lieri, non confundebautur; niilli erat inotus in eorpore, cui
qtiod cum de carne diceremus. .Forsilari itarjue ita verecundia deberetur-. Niliil putabant velandum, quia
iniellectum sit, ita est.de iraduce anima Clifisti, ut nihil senseiant refrenandum ; qtiemadmodum pro-
non secum labetn prsevariieatioriisattraxerit. Si auteni pagaturi essent filios, jam anlea disputatum esl. Non
sine isto reatu potiiil inde esse, non esi inde jam de tairien eo niodo credendtim est quo propagaverunt
eaeterarum aniinarum adventu, utriim «x parenti- posleaquam crlmen admissum praedicta uhio conse-
bus, an desuper sil. Vincant qui poinefint, ego ad- cuta est, curn priusquam morerentur.-jam in corpore
hucinier utrosque ambigp,et rriioveoraliquando sic, inobedientium homirium jusiissiiiio recipr-ocatu ino-
aliquando auteui sic, sal.vo eo dunlaxat, ut vel cor- C bedientium membrorum turnuliu niors concepta
jins eSseanirnarii, velaliquam£qr;ppre.am.quaUtaiem versaret.
^ive cbapiaiioiieih,, si ita rdipeoda esi, qiiam Gr,a3ci Sefpens dutem erat caUidior cnnctis animanlibus
harmpniam vocarit: pe6 cuilibet-ista garrienierii uie quos eranl super 'lerram, quce feceral Dominus Deus,
crediturum esse cpnsideia., adjuvanle Domino inen- qui -dixit ad muliefem :' <Cur praicepit vobis Deus, et
tem meam mpueosaiie,, ijuanium valeo. Sl quos reliqua. -
ista pfaeocfcupavlt.opjoio, u.t animas credairt ex pa- DISCIPULUS.
reptibus propagafi', quantum possunt,, ipsos cpnr se — Quomodo serpens loqui poterat in
gidereritj, *i'Jrii-eriih sapianl corpora iion esse ani-' Augustinns.
iha_ spas". Nulla eiilm prppior jiatura esjt,,qua pos- para^diso., cum aliquibus pateat irraliouabile esse ani-
sit Detis incoiporaliler cogitari, quam !ea guse ad ffial? MAGISTEJ:,
ipslus imagirieiii 'iacta es'.t, 'ei nihil vicihius, fliiam
ut a credente 'qhod .anima .cqrpus sit, etiam Deus Serpensper se Joqui.non poterat, nimirumnee quia hoc
a Creatore acceperat assumpsit, nisi illum
cprpus esse credaiur.
D.ISCIRULPS. diabolus utens, et yelut organum pet quod ariicula-
tum jsonum«mitteret : per.illum nempe verbafacie-
. Nunquld quia ppus erat Adae, ut.ei conjux fieret, bat, et tatnen hoc etiam ille neseiebat. Natura taraen igitur
aiiter hon poterat fieri, nisi ut dormienli cbstam rationis expers subdilur naturae rationali, sed
detraherel, ex.qua conjux aediiicaretur. non .totum quod vall ex ea vel iu ea facit, sed quan-
• luni & Deo acceperit.
MAGlSTER. BISCIPULUS.
. Polerat et aliter fieri, sed ideo congruentius ju- Et si non intelligunt serpentes, quomodo audiunt
'iicavjt, ut sic lier,etunde aliquidsigniiicaretuf. Si.c- verba Miirsorum, ut ab incantationibus eorum de
ft enim dormienii Adsecosla detriihilur., ei conjux
ita ei Christo moiienie de lalere sangujs speluncij exeani suis ?
eiiicitur, MAGISTPR.
effunditur, ut Ecclesia construatur. Communicans
namque corpore et sanguine Chrisli, efiicitur Ec- Lieet iiitelleclum non babeant, lamen sensu cor-
ciesia c.onjux Chrisfi. poris nullalenus carent: habent enim visum, audi-
... •MSCIPULUS. ' '• ' tum, gusium, •odoratum, et ideo quamvis audiant
iverba Marsorum, Jiequaquam tamen inielligunU Non
'Sequitur/Quidsibi vult quod dicit Adam, Quamob- eiiim obediiinl infelligendo, sed ut de antris ad verba
rem reliriguei 'homopalrem,'et matrem suarn, el ad- •Marsorumexeant, permitleiite Deo cogunlur a dia-
hairebit uxofi &uw, el erunt duo in cafne una. Et holo : unde datur .testimonium de illo primo lacio,
beaius Paulus Aposlolus hoc capitulum ponens ex- quia iprimum hominem per serpentein decepit in
pbsuit, dicens : Sdcramenium hoc niagnum est. -Ego uaradiso.
dulem dico iri •Chrislo, et in Ecclesia (Ephes. v, 52). DISGIPULUS.
Sed ijuomodo reliquerit -Patrem, cum una substantia
sif Patri :,aut ubi esse polerit Pater sine Fiiio, cum Ambrosius.•—Curpsr islud animal peiaiisil eura
de 4pso Filio, qui Sapieiilia diciiur, qui altinglt a tentari?
 277 QU^ESTIONESSUPER GENESIM.
MAGISTER. A-bohis, multa munerura suorum largiens et nialis ;
Non tftirum esl si per serpenlem ;tenlatur, per niliil sibi consulens, nec de operibus bonorum, et
etiam.de poenis nvaloruin.
q5iem diabolus prsefiguralur, quia ipse antiqiius bonis.consulens, —
liosiis ihiquissimain liabelvokintaiem, et-aequissiraam lusIterum. Si quseritur cur per serpetitem dialw-
lentare pecmissus sil, nori sit mituiii, ciilu dae-
polestalem : quia :semper habet voluntalem rnalefa- monia in porcos Inirare Christus ipse permiserit.
cifcndi, nihil habet potestatis nocendi sine Dei pef-
iiiissioiie. Magis.de ipsa. natura di.iboli scrupulosius qtiscri
iSolet, quam toiamhaereilci quidam offensi molestiain
DISCIPULIIS. jnalae voluutatis ejus alienare conantur a crealura
Quare permisil tentare, quem tonsensurnm prse- , .jstimmi pt veri Dei, et alterum ei dare ptincipiuin '
sciebat? qupti sit contra Detim. Non enim valent inlelligere
MAGISTER, omne quod esi, in quantiim aliqna substaiilla est, et
honum esse, et nisi ab illo vero Deo, a quo omne
Ambfosius.— rDicamquanlum vel donat sapere, ' bonum est, esse non posse. Slalum vero voluntate
vel sinil dicere, non mihi videri magnao Jaudis fuisse inordinate niovcri, bona inleriora superioribus prae-
liomiiiem,si propterea -possit bene vivere, quia nenio ponendo : aique ita facium esse ut rationalis crea-
male vivere suaderet, cuin el in naiura posse, et in ,tura3spifitus sua potestate propter exce)Iemiam de-
potestaie Iiabeat velle, non consenlire suadenti. Cur lectatus tumescerei superbia, per quam caderet a
itaque ieiiiari non sineret, quem consensurum esse heatitudine spiiiialis paradisi, et invideulia cbnta-
proesctebat, ctim id Taclums essel propria voluntale g besceret. in quo lamen bonum est hoc ipsnm quod
per culpam, et ordinandus esset illius seqiiitateper viyit et vivificat corpus, sive aereum, sicul ipsius
poenam. Sic auiem qiiitlain moventtir de liae priini diaboli vel dasmonura spiriius ; sive homiiiis aniina,
honviuis lenialione, quod eani fieri permiserit Deus, .cujusvis eiiain maligni et perversi. Nonniilli eniin
qnasi nunc non videanl nniversum geims liumanum .dictiiit ipsuni diiboluni fuisse casum a stipernis se-
diaboli insidiis siue cessalione lentari, cur et hoc dibiis, quod invidcrit homirii facto ad imaginem
permittit Detis? An quiaprobalur et exereeUii"virlus, Dei. Porro atilein invidia sequilur superbiam, non
et est palma gloriosior non consensisse lentaium, prsecedit: non enim causa superbiendi est invidia,
quaoi non poluisse tentari. sed causainvidendi superbia. Cum igitur superbia
SDISCIPULUS. sit amor excellentiie proprise, invidia vero odium
Rursum quce supfa— Talem, inquiunt, facerel leliciiatis Amaiido alience, quid unde nascalur, satis in prc-m-
-homlnem, tmi ivolletomnino peccare. ptuest. enitn qutsque exceilenliam suam,
vel pii.ribusiiividel, quod ei coaequenlur : vel supe-
MAGISTER. • jioribus, qtiod eis non coaequenlur. Superblendo igi-
Eece.flQSieoncediaiusjnelioremessenaUuiam, quse tur invldiis, non lnvidendo quisgue superhus est.
omnino peceare nollet: concedant el ipsi non «sse Jjiifiuni autem figinenli Domini-a propheta dictris est,
malam naiuram, qtue rsic faela est, ut possit nbn quod fecit ut illudatur ab angelis ejus : lion quia
.peccare si no.liet. IIIa quippe esl in sanclis angelis, ;ipsum primitus condidit, sed quia cuni scirel eum
"hrr.cin sanotis 'boniiriibus. Qui autem srbi partes, ini- ,ad hoc propria voluolate "ulurum ut bonis nocefet,
qiiitalis elegeriml, laudabileinque naturam' cufpahili creavit eura ad Iioc ut de iilo bonis prodessel. lloc
voluntate depravarunt, non (iuia praesciti sunt, ideo G,estenim ut illudatur ab angelis ejus, quoniani sic
creari minime debueiunt. Nam Dens nec justitia illuditiir, cum saiictis prosuut ter.laiiones, quibus
«liiusquam recii liominis egci, quanto .mintis iniqtii- eos depravare conalur, et ideo iniiium figtnenti ad
tnio perversi. Cum enim raiio cer.la demonsirat duo illudendtun : per serpenlem vero loculum fuisse dia-
quaidam iron sequabifia hona, «ed -iinum superius, "bolutn,ipse u^us quoiidianus docet, Nam serpehtes,
altermu iriferios :non inteliigiint lartli corde, -,cum sicul superius dictum est, inagis mbverilur carmini-
dicant ulrumque talecsse, niliil se aliud dieere quam hus 'hominum, quain tilluin genus aliud animanlium :
solum iilud esse, ac sic eum sequare volunt genera quia hanc non parva testaiio est, iiaturara primlttis
boriorum, numerumiminutint. Quis auiem isiosaudi- ...humaiiam serpeniis seductam esse.-co1l0o.uio.Hoc
eet, si dicerent : iQuamodo excellentior sensus est auteni permittuntur dsemoiies ad. primi facti nieino-
--vidoiidiquam«udiendi, quaiuor oculi essent, etau-res ,riam comriiendandam, quo .sit eis quoedam com hii-
non essent. M errim <si,Deus vellei., isti etiani boni inano genere familiariias.
essent.Quanto meiius hoc Deus voltiit ut quod velj.ent DISGIPULU.S.
essent:-sed "bnni infructuose, <ntali.-anlem impune
non esseni. Sed praeseiebat quod eorum fuissetvo- Potuit eos ista lentatio de paradiso ejicere an
'liiiilas mala? Prsesciebal-sane, iel quia falli non potest non?
«jus prsefciemia, ideo non ipsius, sed.eorum est vo- MAGISTER.
lunias raala. Id intelligendum, quod non poluit, si non eleva.sseiit
' ' DISCIPULUS. in vanam gloriam, quando eis contrarius hostis pro-
dicens : Si comederiiisex. ex>.,aperienlur oculi
€ur,ergO!eoscreayit,quos lales fuluros esse prae^ Dmisit,
sciebal? veslri, eterilis sicut dii, Sic namque scriptum est:
Ante ruinam excdtabitur c.or(Pnov. xyj,, 1S).
MAGIST-ER. Recapiiutalio Isidori.— Serpens autem illesapien-
Quia sicut prSevidit quod mali essent fulufi, sic lior omnium bestiarum indicat diabolum, qui inde
etiam prsevidit de malis factis eorum quid honi ipse jserpens dicitur quod volubili verseiur asluiia. Sed
esset facturus. Sic enim eos fecii ut essenl aliis ex- quid est quod Jpse per muliefem decepit, et non
ercilalionisadminiculum, et limoris exemplum. Ergo, per virum : guia non potest ratio nosira seduci ad
inquiunt, est aliquid in operibus Dfii quod alLerius peccandum, nisi prsecedenle delectatione, in earnali
malo indigeat, quo proficiat a.d bonum. Itane fsic infifmitatis affeclu, qul magis debet obleraperare
©bduraverunt et excsecati sunt bomines, nescio quo rationi tanquam virq dominanti. !Hocenim in uno-
slmlio contentionis, utnon audiantve! «videantsqui- quoque homine geritur 111occulto-quodam secretoque
busdam punilis.quamplurimi corrigantur. Quis eiiim conjugio. Suggestionem quippe serpentem accipia-
paganus, quis Judaeus, quis hxreiicus non in domo mus, mulierem vero aniraalem corporis scnsuin,
soa quolidie probet, ex quo opere divime prpvidentiae ralionem autein virum : crgo quando occtirrit mala
ineos veniat imponendi commotio diseiplinifi. Magna -"suggestio,quasi serpens loquitur: sed si sola cogi-
opera Domini, exquisita in omnes volunlates ejus. latio oblectetur,allius suggestionis et .refrenante ra-
l5raevidit honos fuluros, ei creat; praevidit malos tione consensus expiendi operis non sticcedat, s.ola
futuros, et creat. Seipsum ad fruendum praebens mulier viiletur cometlisse illicituni.- Quod -si ips.um
 _I79 BEDiE VENERABILISOPP. PAR.S II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 280
peccatum etiam et mens perpelrandum decernat, jam A borum. Aperli scilicet, non aliud, nisi ad .nvicem
vjr deceptus est, jam rriulier cibuiri dedis-se viro cognoscendum, ut esset lex in membris j-epugnans
videtur, IliecebrsBenim consentire, de ligno prohi- legi mentis, ut etiain in ipsis membris esset nort
bito roanducare est. Tmie quippe jure a vita beala voluiitarius mbtus, justa seilicet Dei vindicta : ut
tanquarn a paradiso expellitur hoino, peccaluroque homo qui noluit Deo esse subjectus, non haberet
ei iinpulatur, etiamsi noh sequatur effeclus: quia subditum corpus. Ergo in id aperti sunt oculi am-
etsi non esl in faclis culpa, in consensu lamen reti- borum, nt moverentur concupiscentialiler membra.
netur conscienlia.Uaec secundum anagogen. Caete- Sequiiur :
rum juxta metaphoram.poierit callidus isle serpehs El cum audissentvocem Domini Dei deambulanlis
haereticorum yersritiam designare. Nonnulli enim in paradiso ad auram.
loquacius alque subiilius promitluni illicita ciiriP- DISCIPULUS.
sitale secretorum adaperiiorieni aique scientiam boni
et nrali: et iu ipso homine tanquam in arbore, quae Eva Augustinus. — Post absconderunt se Adam et
uxor ejus a facie Domini in medio ligni paradisi.
plantata est in medio paradisi, eam ignoscenliam Rogo ergo, edissere, quid sit illa Del deambnlatio.
demonslrare. Cbntra hunc' serpentem clamat Aposto-
lus, cum dicit : Meluo, ne sicul serpens Evam seduxit MAGISTER.
versilia sua, sic sensusvesiri cdrrumpanlur (II Cor. Absit enim, ui Deus Trinilas ex hoc quod ejus
xi, 5). Seducitur verbis hujus serpenlis carnalis no- dicitur deambulaiio, corporeus aut localis esse cre-
stra concupiscentia, et per illam decipiturdirisiia- datur. Omne locale, corpus est utique 1; et omne
nus Atiara.nonChristus. Dicitergoistead mulierem: B corpus, locale. est. Deus vero incorporea res est,
Curprmcepit vobis Deus ut non comederelisex omni' nec corppraliler movetur; neque locb coniinetur,
ligno paradisi ? Sic et haereticorumcuriosa eupidilas, neque de Ibcoad locum transferiur. Est nempe ej'us
sicpraedicaiores pravi ad diligentiain efroris, falia- deambulalio intelligeiida per aliquam creaturum
cium auditorum carnalitim corda succendunt, dieeri- facla, quam creaturam liominem fuisse, ex ipsius
tes : Quare fugilis scientiam hdbere latenlem, nova circumstantia Scriplurse inlellectum a majoribus
semper exquiriie, boni w.alique scientium penelrale. recolo.
Undeilla in Salomone mulier, lisercticorum spcciem Gregorius. — Cum audisset Adam vocem Domini
tenens, dicit: Aqua (uriivm dukiores sunt, et panis Dei deambulanlisin paradiso ad auram post mtridiem,
abscondilussuavidr (Prov. ix, 17). Subjecit deiride abscondil se inter iigna paradisi. Nonnunquam per
idem serpens : Quacunquedie cotriederelisex eo, sta- angelos- simul verbis et Tebus loquitur Deus, cum
tim aperienlur oculi vestri, el eritis ul dii, scienlesbo- , quibusdam molibus insinuat hoc quod sermonibus
nurii ei malum. Sic et omnes.generaliter hserelici narrai. Neque enim Adam post culpam in divinitale
divinitalis meritom profitentur, atque scientiae polli- videre Beuin potriit, sed increpationis verba per an-
citaliorie decipiuntur, et reprehepdiiiit eos quos gelum audivit.
simpliciter credentes invenerint: et quia omninbcar- DlSCIPULUS.
nalia.persuadent, quasi et carnalium oculorum ad- Sed nobis est quid sit quod post pec-
apefiionem conaniur adducere, ut interior oculus catum qiiserendum
homihis Dominus in paradisojam non stat,
pbscurelur. Sequitur: sed amhulai. ;
, Vidit igitur mutier quod bonum esset lignum, tulit- ,G -
que de fruclu illius, el comedit. MAGISTER.
Isidorus. —*Mulicr coinedit anle, non vif, ideo Hoc patenter dalur intelligi <|uod irruente culpa,
quia carnales facilius persiiadentur ad peccatum, nec se a corde hominis motum demonstrat. Quid est qtiod
lam velociter spiritales deeipiuniut. Scquifur.: ad auram post meridiem, nisi quod lux ferventior
Deditque viro stio, el comedit. Utique, quia post veritalis abscesserat, et peccairicem animam culpae
delectationem carnalis concupiscentiaenostrae, etiam suse frigora constringebant. Ad autam naraque post
ratio noslra subjicitur ad peccandum. raeridicm, primus homo post culpam absconsus, in-
Cumqitecognovissenlse esse nudos, consueruntfolia venitur: quia enim meridianum calorem cliaritalis
flci, et coniexerunt se. Ilem, quia soeculum asperum perdiderat, jam snb peccatiumbra, quasi sub frigore
amplectuntur, qui ^prurigine voluptatis carnalis aurae tofpebat; sicut de eodem peccanli hoinine
uruntur, quique deceptl haereticapravitaie, et gratia "^criplum esl: Quia secutus est umbram. Charitalis
Dei nudaii, legumenta mendaciorum, lanquam folia enim caiorem perdideral,- et vcrum solem homo de-
fici colligunt, facientes sibi succinctoria pravitatisj seruil, et sub umbra se interrii frigoris abscondit.
cum de Domino VelEcclesia nientiuntur. Et ut-ait Unde et voce ej'usdem Veritatis dicitur : Abunda-
Giegorius : Adamnamque post peccaiuminobedierilim, bit iniquitas, refrigescel chariias multorum (Matth.
mox pudenda conlexil; qiiia contumeliam spiritus Deo xxiv, 12). Increpavit ergo Adam deambnlans, ut
intulit, mox conlumeliamcarnis inveiiil: elquia au- csecismeniibus nequitiam suam non solum sermoni-
ctori suo subditus esse noluil, jura carnis subditm, bus, sed etiam rebus aperiret, quatenus peccator
quam regebat, admisil, ut in ipso se videlicet inobe- liomo, et per verba quod fecerat, audirel; el per
dienlimsumconfusio redundarei, et superatus disceretD 1 deambulationem, amisso aelemilatis statu, mutabili-
quod elalus aniisit. Sequitur : talis suae inconstantiam cerneret : et per auram,
DISC1PUL.US. fervore charitatis expulso, lorporem suum animad-
— Adduxil Deus Adam cunctaam- verteret.et per declinationem solis cognosceret quod
Auguslinus. qd
malia el volalilia, vidensqueea, imposuit nomina. Et ad tenebras propinquaret.
de muliere panlo post tlicimr. ! DISCIPULUS.
Vidil igitur mulierquod bonumessetlignumad vescen- Vocavil autem DominusAdam, et dixil: Ubi es '•
ium. Ecce Scriptura manifesiissimeosienditarabpfum Quid est qiiod Dominus post lapsum requirit Adam,
ociilos aperlos fuisse. Nec cst enim fas dicere, pri- Ubi es? Nunquidnam divina potenlia nesciebai ad
mos homines csecosfactos, el cur posl paululum post quae post culpam sefvus latibula fugerat, quem
ligni veliii- lactum eadem Scriptura dicil: Aperli nihillaiel?
wnloculi amborum? / MAGISTER.
MAGISTER. Hoc procul dubio credendum, quia omnianuda et
Nisi oculos apertos haberent, nec ille animalibus aperta sunt oculis ejus : sed quia vidit culpa lapsum,
noinina imponeret, nec illa videret ligni pulchritudi- etiam sub peccato velut ab oculis veritatis abscon-
- nem. Hoc
quippe verum esl quia oculos aperlos dilum, quia tenebras erroris ejus approbat, quasi
haberenl, et tamen nisi ad aliquid essent clausi, ubi sit peccator ignorat, eumqu.e evocat el requiiit
nuilalc-nusScriplura diceret, Aperti sunt oculi am- dicens : Adam, ubi cs ? Per hoc quod vocat, signuiq
 -
28. QU_£STIONES SUPER GENESIM. 288
dat quia ad poenilentiam revocat: per hoc quod re- A deatur, quia unicuique peccatori exordium illumina-
quirii, aperte insinuat quia peccatores jure damnan- tionis esl humilitas confessionis.
dos ignorat. Hoc namque in loeo desperati ad spem Dixit quoque Deus ad serpentem : Quia fecisti hoc;
redcani, quia et ipsi impii ad spem indulgenliae pro- maledictus es inter omnia dnimantia et bestias terrm.'
vocanlur. Qui ait : Audivi, Domine, vocem tuam in Super peclus tuum gradieris, et terram comedescuri-
paradiso, et limui eo quod nudus essem, ei abscoridi clis diebus vilm lum : inimicitias ponam inter te et
me. Qui dixit: Quis enim indicavit libi quod nudus mulierem, el semen luum, et sernenillius, ipsa conieret
esses , nisi quod ex ligno, de quo tibi prmceperam ne capul luum, el tu insidiaberis ejus calcaneo.
comederes,comedisti? Dixitque Adam : Muiier quam Hieronymus in Hebraicis Qumstionibus.— In He-
dedistimihisociam, deditmihide ligna, el comedi. braeo ita habetur,- Super pectus luum gradieris, id
Gregorius. — Sciendum summopere est quod qua- est, ut calliditales et versuiias cogitalionum ejiis
luor modis.peccatum perpetralur in corde, quaiuor aperiret, quod omnes gressus ipsius nequitise esset
consuminatur in opere. In corde namqiie sugge- et fraudis. Sed et quod sequitur : Terram manduca-
stione, delectaiione, consensu et defensionis auda- lam bis, pro lerra Aphar scriptum est, quod nos favil-
cia perpetralur. Fil enim suggestio per adversarium, possuraus et pulverem dicere. Ipsa conteret
delectatio per carnem, consensus per spiritum, de- caput luum, el lu insidiaberis calcaneo ejus, quia et
fensionis audacia per elationem. Culpa eriira quae hostri gressus praepediuntur a colubro, et Dominus
lerrere mentem debuit, extollii, et dejiciendo elevat, conieretSatanam sub pedihus riostris velociier.
sed gravius eleyando supplantat: unde et illam primj Iiem recapitulalio. — Dicilur postea serpemi : Ma-
hominis recliiudinem antiquus hoslis his quatuor T, ledicluseris inter omnia animantia, super pectus tuum
ictibus fregit. Nam, ul supra diximus, serpens sua- el venlremgradieris. Nomine eteniin pectoris signifi-
sit, Eva delectata est : Adam consensit, qui etiam catur superbia mentis : noniine autem veniris, ut
requisitus confiteri culpam., per audaciam npluit. Sepluagiiitatransliilere.significanlurdesideriacarnis.
Htvcvero in humano genere quotidie agjtur, quod His enim duabtis rebus serpitdiabolus eos quos vult
actum in primo parente nostri generis non ignoralur. decipere, id est, aut terrena cupiditate, et luxuria,
Serpens suasil, quia occultus hoslis mala cordibus aul superbia et insana ruina. Et terram manducabis,
hominum latenter suggerit: Eva deleclata est, quia id est, ad te pertinebunt quos lerrena cupiditate de-
carnalis sensus ad verba serpentis raox s,e delecta- ceperis. Omnibusdiebus vilm luai, id est, omni tem-
tione substernit. Assensum vero Adam mulieri prse- pore quo agis lianc pbtestatem, ante illam uliimam
positus prsebuil, quia dtim caro in delectalionera pcenam judicii. Inimicilias ponam iriler teet mulie-
rapittir, etiam a sua rectiludine spiritus infirmatus rem, el semen tuum, et semen iltius. Semen diaboli
inclinalur. Etrequisitus Adam confiteri culpam no- perversa suggestio est; semen mulieris, fructus est
luit, quia videlicet spiritus quo peccando a veritate boni operis, quo perversse suggestioni resislitur.
disjiingilur, eo in ruinse suaeaudacia nequius obdu- Ipsa caput illius conterei, si eum mens in ipso inltio
ralur. Per limorem quippe Adam semetipsum abscbn- malse suggeslionis excludit: ille insidiatur calcaneo
surus fugerat, sed tamen requisitus innotuii, quan- ejus, quia mentem quam prima suggestione non de-
lura etiain timens tumebat. Cum enim ex peccalo cepit, decipere in finem tendit. Quidam autem"hoc
praesenspcena meluitur, et amissa Dei facies non quod dictum est: Inimicitias ponam inier te el mu-
amatur, timor iste ex lumoreest, non ex Immiliiate. G _ lierem, de Virgine, de qua Dominus natus est, in-
lisdem etiam qualuor modis peccatum consummatur lellexerunt, eo quod illo lempore ex ea Dominus
in opere. Primo namqnelatensculpaagitur, postmo- nasciturus, ad inimicum devinceridum, et ad mor-
dum vero etiam ante oculos hominum sine confu- lem, cujus ille auelor erat, destruendam promilteba-
sione reatus aperitur : dehinc et in consuetudinem Uir. Nam illud quod subjunctum est, Ipsa conteret
ducitur, ad exlremura quoque vel falsae spei sedu- caput tuum, et tti insidiaberis calcaneo ejus : hoc de
ctionibus , vel obstinatione miserae desperatioriis fructu ventris Marise, qtti est Chrislus, intelligiiur,
enutritur. Sequilur : id est, Tu eum supplantabis, ut moriatur: ille aiitem
El dixit Dominusad mulieiem : Quare hoc fecisli ? victor resurget, et Caput luum conleret, quod est
Qum respondit: Serpens decepit me. " mors. Sicut et David dixcrat ex persona Patris ad
Gregofius. — Ad boc quippe requisiti fuerant, tit Filium : Super dspidem el basiliscum ambutabis, et
peccatum quod transgrediendo commiserant confi- conculcabisleonem et dratonem. Aspiderii dixit mor-
tendo delerent. Unde et serpens il.le persuasor, qui lem, basiliscuin peccatum, leonem Anticlirislum,
non erat revocandus ad veniam, non de culpa esi draconem diabolum.
requisitus. Interrogaius itaque homo est ubi esset, Hieronymus in eodemlibro. — Multiplkans multi-
ut post perpelratam culpam resipisceret, et coniiten- plicabo tristiiias tuas, et gemilus tuos, el ad virum
do agnosceret quam longe a condiioris sui facie conversiotua. Pro iristitia et gemitu : in Hebrseo, do-
abscessit: sed adhibere sibimet utrique defensionis lores conceplus, habetur, et, ad virum conversatio
solalia quam confessionis elegerunt. Cumque exeu- lua. Pro conversione Aquila societatem, Symmachus
sare peccaium voluit vir per mulierem, mulier per appetitum, vel impelum transtulerunt.
serpenlem, auxerunt culpatn, quam tueri conati D Alibi Isidorus. — De poena autem mulieris quid
suni : obiique Adam Dominuro langens, quod ipse signilicet quod ei dicitur, InHoloreparies filios, Iiisi
peccati eorumanctor exsliterit, qui inulierem fecit; quia voluptas carnalis cum aliquam malam consue-
Eva culpam adDominum rcferri, qui serpentera in ludinemvult vincere, .patitur in exordio dolores,
paradiso posnisset. Qui enim ore diaboli fallentis atque ita per meliorem consuetudinem parit bonum
andierant, Eritis ut dii, quia Deo esse similes in opus quasi filios. Quod veto adjecit : Et conversio
divinitate non quiverant, ad erroris sui cumulum luaad virum tuum, el ipse tui dominabilur, hoc si-
Deum sibi similem facere in culpa conati sunt. Sic k gniiicat quod illa voiuntas carnaiis, quse cum do-
-ergo reatum suum dum de'endere moliuniur, addi- lore reluctaveral, ul faceret consuetudinetn bonam,
dertint, ut culpa eorum atrocior discussa fieret quara jam ipsis erudita doloribus cautior fit ne corruat, et
fuerat perpetrata: Unde nunc quoque humani gene- obiemperat rationi, et libenter servit quasi viro ju-
fis rami ex hac adliuc radice aniarittidinem trahum, benti; vocalurque deliinc maler vivorum, id est,
et cum de voto suo quisque arguitur, sub defensio- ' recte faciorum, quibus contraria sunt peccata, quae
num verifis quasi sub quadam se arbore foliis ab- nomine mortuorum significantur. Adae vero dixit :
scondit, et velut qusedam excusationis sriae opaca Quia audisli vocemuxoris lum plus quam me, et reli-
secrela faciem Coiidiloris fugit, dum non vult co- qua. Et deinde : Muledictalerra in opere tuo : in- la-
gnosci quodfecit. fn hacvidelicet occultalione non se boribuscomedes eam cunclis diebus viiot tum: spinas
Dominp, sed Dorainurn abscondit sibi. Agit quippe et tritmlos germinabil libi, elcomedes herbas lerrw, et
ne oinnia videntem videal, non auiem ne ipse vi- reliqua, usque, Terraes, el in lerram ibis.
- _!8-3 BED^ VENERABILISQPE. EABS.JI. SECT, II. — DUBIAET SPURIA. 2S4
Hieronymus,— Maledicia ierra in a.pertbus luis. A. videlicet immortaiitatis amisso. Cursus eum morla-
Opera hic non ruris eolendi,:ul;plerique piiiant, sed litaiis absorbuit, et "diima jtiventute ad senfum, a
.ipeccata,sigiiificani.In. H.ebraeoha.belur,,et ^quila non senio ttaherelur ad niortem, iranseuiido didieit quid
•discordat dicens,: Makdi.cla.'.humus pro.pler .te. -Et; Slamlo fuit : cujusnos quia de propagiiie nascimur,
Tlieodolio ; Maledicla Adama in transgressioneJua, radicis ariiaritiidiiiem quasi in virgulto relinemus.
DISCIPULUS. 3aniHquiaex ilio originein ducimus, ejus cursum na-
scendo sortimuf,, iit eo ipso quotidiano momento quo
Gregorius. —Maiedicla terra m opere luo, cum vivimus, incessantera vita transeamus, et vivendi
nialedictionis jaeulnm divina vox grave siruat ul- nobis spatium unde crescere creditur, lnde decre-
tione plectendum, ita ut regrii quoque ccelestis adi- sc;it; quia dum iofantia ad pueriiiam, pueritia ad
tiim elaiidat. Quid est quod nunc peccaiili homini.-in adolescentiam, adolescentia ,ad juventutem, juventus
tefra maledictio divina voce, hoe quod honio fa- ad seneeiutem, senectus irsnsii ad moriera, in cursu
.cerepr.oliibetur,; inferiur. , vilse prsese.ntisipsis angmeniis ad dettimehta impel-
MAGISTER. lilur, ct inde seniperdefieit unde se prolicere in spa-
tiuin vilse credit, Fixritn elenim slalum hic habere
Sclendum est.quod Scriptura saera duohus modis non pbsstinnis, ubi iransltufi venimus, atque lioc
nialediclhm memorat: aliud videli.cet quod appro- i.psum nostrum quotidie a vita traasire, quem viiie-
bat, aliud quoil damnat; alterum enim maledielum lieet lapsum prinius homo anle culpam habere non
.jprolerUirjndiciojustitise, alter.urnlivore vindiclse.Ma- potuit : quia tempora eo stante transiebant, sed
Jedicluni quippe judi.ciojnslilisg, ipsi primo liomini B ] postquain deliquii, in quodam se status sui proiinus
jpeceanii pr.olalum est, ,cuni andivit: Malediclctterra invenit deiectu. —
in aper,eluo. Malediclumjuslitia. judicio profertur, Hieroriymus. Et vocavil. Adam nomen uxoris
*um ad Abraham .dicilur : Maledicam maledicenti- suae Eva, eo quodmater sit omniumviveniiiim. Eva
bus libi (Gen. xn, §.)..Rursum, quia maledicium non quippe vita interpretatur, sive calamitas. De qua
judicio jusiitisc, sed livor.e vindictse promitur, voce poeta ila ceciuit :
Pauli prsediranlis adrnonelur, qui ait : Benedicilc, et Eva columbafait tunc candida,nigra deinde
notite maledicere JJiom. xn., &).,et rursum : Neque Facta per anguinunimalesuadafraude venenum,
•malediciregnmn:Dei.p.ossidebunt-(I Cor. vi, 10). Deus Tinxit et innoctmmmaf.ulissordentibusAdam,
«rgo maledicer.edicilur, et lameri maledicere homo Dat nudisDeulnadraco mbx tegminaviclor.
proiiibelur : .quia quod homo agitiinalitia vindiclse, . Fecit quoque Dominus Deus Adceet uxori ejus tu-
rD.eusnon facit nisi exaniine e.t virtute justiiise. Na;m pelliceas.,,ei induit eos, cl ait : Ecce Adam
!_t sa.ncti viri cum maledictipnis sen.tentiain profe- nicas^ unus ex nobis factusest, .sciensbomiinet malum.
non ad hancex sed ex qnasi
.auint, votoultionis, jnstitiae iVKiic ergo videie ne forte niiilal manum suam, et
*xarnine erumpunt. Intus eninv subltla Dei judicium itumaletiumdeligno vitm, et comedai, el vival in wler-
aspiciunt* el ,mala foras «xsurgentia : qui a male- ,num.
:dictp debeant feriri, recognoscurit, et eo in male- DISCIPULUS.
idic.toflon peccaot, qno.ab inlernojudicionon discor-
•daivt, Iiinc^stjguod.p.etnusin.offereniem sibi pecu- Augustiniis. — Cum Deus unus sit tlicente Scri-
flias .Simonem, sente.ntiam maledictionis into.rsit, , ptura : Audi, lsrael, Dens tnus.Deus unus est (Deut.
dicens : PscuniaJtua iecum. sit in perdilionem (Act. G^v), 4^ 'qiiomodq hic dicit :Eccc Adam quasi unus .ex
«iii, 20).-.Quienim non aitEst, sed Sit, non jndica- nuat. ribbis faclus est~•? Nobis-enim pluralitatem insi-
tivp, «ed pplaljv.o .modo : sed liacc dkisse signavat. M&GISTER.
UincElias duobus quinquagenariis adse venieniibus
dixit ; Si JwmoMei,sum, veniat.ignis cleccelo,,elcon- Dcus enini qiiamvis unus sit, lamen Triniias esl,
\mmalvas (IV Meg. i, 10). Quor.uriiulrumqtie sen- Pater scilieet, et Filius, et Spirilus sanctus. Unus
.lenlia;quanta veritaiisraiioiie couv.aluit, lenminus ex nobis dictum est non propier pluralitai.em deo-
causse.monslravit. Nam ct Simon acteriia perditione rum, sed prcpler pluralitatera personarum, sciens
jnteriii, et duos qiiinquagenarios desuper veniens bonuin et maliiift; ac si dicerel : Sic.ut nos sciiniis
.flamma consumpsit. Virtus eni.m subsequens testifi- inter boimm obedienlise, ei malum inobedientise: iia
.calurquiaro.enlem(sic)maledielionisseiitentia prerai- nunc Adam inleliigit quia non solumfnit factus
itur. Cum enim ,ct inalediceniisjnnoceniiapermanet, p,ualisfieri debuit, sed nec quod factus fuerat con-
et tamen eum qui maledicilur usque adinteiilu.m ma- servavit. Accepit eiiani tunicam pelliceam divino
.Jedictio absorbet, .ex utri.usquepartis fine colligitur ntitu, ijuo riumero corporis moftaliias signifieari
quia ab uno.etinlimojudieein reum sunipta senlen- solet in historia. In allegoria auiem carnalibus sen-
tiaijaculatur, sibus abstracioevbluptaiis, quae carnaliler viveiiiem
Isidorus undesnpra. — Jam vero per sentenliam divina lege consequunlur et coiHegnnl, quasi ali-
'qusein virum jnfertiir ratio nostraarguitur^ quaeet quando ad Deum converterel, possilque aliquando
supra peccaii cphcupiscentia seducta a paradiso manum porrigere ad arborem vitse, id est, ad Cliri-
beatitudinis reniota hab.et maledictionis terrense D I Stum, el vivere in asternum. EjecitqueAdam Dominus
«perationes : habet et dolores temporalium cura- Deus de paradisd, ut operarelur terrdm de qua sum-
rum .quasi-spinas,et tribulos. Sic tamen dimitlitur a pius esl: collocavilanle paradisum vdluptalis Clieru-
paradiso beatitudinis, ut operatur terram, id est, bin cl flammemngladiUmatque versatilem ad cusio-
juliin corpore isip Jaboret, et collocet sibi meritum diendam viam ligni vilm.
j!.e.deundiad yjtam beatam, quae paradisi nomine Ilieromjmus. —Non ut alii pulant quod ipsum
iSighificatur,:possilque .aliquando manum porrigere Adam, queni ejecerat Deus, habitare fecerat contra
,ad .arb.oremvilse,*t vivere in selemum. Manus au- paradisuni voluplatis : sed quod illo ejecto ante fores
lem porrectio bene significat cruceni vel cruciatum paradisi Cherubin et flarrimeiimgladium posuerit ad
pceniteniise, p.er.quam vita recuperatur celerna. custodiendurii paradisi veslibulum, ne qtiis possit
Gregotius. — Terra es, et in lerram ibis. Primus •inlrare. .
namqueJiomoita condiius fuit, ut.maneiiie illo de- Isidorus.—Per Uammeam frameam, id est prr
ciderent-tempora, ne.cum temporibus ipse liansi- temporales tribulationes, peccata sua agnoscendo et
jet. Staiat erno in roomentis decurrentibus, quia .gemendo : etpeTCberubin, idest pleniludinem scien-
nequaquam :ad vitse lerminum per dierum incre- ,'tise, qu?e est charitas, perveniat ,ad atborem vitae
menta tendebat..Slabat lantp robustius, quanto su- Christum, et vivat in aeiernum.Item : Clierubin nam-
perslanti.ardentitis inliaercbat. At ubi vetitum «onti- que plenimdo scieniioe inierpretaiur; framea vero
:- git, niox offenso Creaiore coepit ire crim tempore. versatilis posita ad custodiendam viam ligni vitae,
Undeei dictumest,: X.etraes, etin terram ibis, statu teuiporales., ut supra ^diximus, pueiiaeinlelliguniur.
285 QU-ESTIONES SUPER GENESIM. 286
Nemo enim potest pervenire ad arborem vitse, nisi i!_ DISCIPULUS.
per has.duas res, loler.inliam videlicel molesliarura, -Gregorius. — Quomodo inlelligilnr : Siwcte offe-
et pleniludinem scieniiae, id est, per charitaiem Dei ras,non recte autem dividas, peccasli?
et proximi. -Pleiuludo enhn legis, charilas (Rom. MAGISTER.
xiu). Adam vero cognovituxorem suam, qum concepit Recte enira offerimus, cum recta intenlione p,uid
et peperitei Cain; rursumque peperit frqtrehi ejus Abel
(Gen. iv). — agimus ; sed recte non dividimus, sinon hoc stibli-
; Isidorus. Nalivitas duorum filiorum Adam si- litcr discernamus. Oblaia enim recte, dividere est
mllftudinem habet duorum populor.uuiqui erant di- quaelibet bona nostra studia, sollicite discemendo
versis lemporibus ad fidem venturi, pari opere, fit pensare. Quod nimirum qui agere dissimulat, etiam
di.ssimilicharilale ante Deuni. Fuit aulem Abel pa- recte offerens peccat. Recte er.gpofferimus, cum bouo
stpr ovitira, Cain vero agricola. De quibus poela studiosi bnnum opus agimus; sed recte non dividi-
cecinil : _..,.. mus, liabere discrelionem in bono opere posipona-
ftatrurn sacra Deusnutu dislanleduorurn mtis; et rccie uon dividimus, gi ea quse Deo donante
jEslirhal,accipiensviva el lerrena refutans, apcipimhs iinper.tiri proximis negligimus,
KusticusiDvidiapastoremsternit. DISClrULUS.
Forma animae exprimilur caro nostra in munere
Cain. Abel pastor ovitim, ut jam diximus, et Cain Auguslinus. — Dixitque Cain ad Abei: Egrediamur
foras. Cutncjueessenl in agro , consurrexit Cain adver-
agricola. Faclum esl aulemposl mullos dies, ut offer- sus Abel -fralrem suuin, el interfecit eum (Gen. iv).
fel Cain munera Domino de fructibus terrm; Abel B
Quid signilicat quod Cain fratrem suum Abel in agro
quoque obtulit de primogenilis gregis sui, el de adipi- interfecit ?
bus eorum, et respexil Doininus super Abet el super.
munera ejus; ad Cain vero, et ad munera ejus non MAGISTER.
respexii. Iratusque est Cain vehemenler, et concklit Jam superius diximus Cain significare Judaeos, qui
vultus ejus (Ibid.). Christum occiderunt, Abel vero Chrislum. Occidilur
DISCIPULUS. itaque Abel niinornatu; occiditurChrisius caputpo-
Hieronymus. — Unde scire potuit Cain, -quod fra- puli minoris natu : a populo Judseorum majore nalu:
tris munera suseepisset Deus, et sua repudiasset ? i.llein agro, iste in Calvariseloco.
MAGISTER. Interpreiatio Nominum. — Cain possessiosive la-
mentatio Abel vcro iuctus sive vanilat,
Vera est igitur illa interpretatio, quam Theodolio vel vapor,interpretalur,
aut miserabilis.
posuit: Et inflammavit Dominus super Abel, et super
sacrificiumejus; super Cain vero.et super sacrificium Isidorus.— Deinde interrogal DeusCain non tati-
ejus non iiifldwmavit.Ignem autera ad sacrificium de- quametignarus, sed lanquam judex reuin , quem pii-
voraridum snlitum veuire de coelo, et in dedicatione niat, dicit ubi sit fratet ejus. Respondit ille nescire
templi subSalomone legimus, et guando Elias in bis se, neC ejus seesse custodem. Usque riunc.quid ap-
nionle Carmelo conslruxit altare. respondenl Judsel, cum eos Upe sanctarum Scri-
DISCIPULUS, pturarum voce interrogamus de Christo? Illi nescire
Christum respondent. Fallax eriinl Cain ignoranlia
—
Augustinus. Cur Cain ex 'terrse fructibus mu- G Judaeofum falsa esl negatio; essentaulem quodam
nera reprobantur, et Abel de adipibus gregis sui modo Christi cuslodes, si Christianam fideni accipere
munera suscipiunlur ? et custodire voluisseul. Dixitque ei: Quid t(ecisti?
MA61STER. Ecce vox sanguinis fralris tui clamat ad me de lerra.
, Cain typum gerebat Judaeorum, quia illi corpo- Nunc-igilur maledicluseris super lerram, qum aperuit
ralia sacramenta secundum vetus leslamentum exer- os stiuin, el suscepilsangiiinemfralris iui de manu lua
cebant. Horum enim sacrificia supervenienie testa- (Jbid.).
mcnti oovi fide, ex innoceuiia Deum laudandis (sic), BlSClPULUS.
quod signiiicabant Abel ex ovibus munera quse acci-
piuntur. Unde et in psalmo de «blatione priorum : {Juomodo intelligiiur sanguis Abel de terra ad ©o-
Oblati.oneset holocausla noluisti (Psal. xsxix). niinuni clamasse?
DISCIPULUS: MAGISTER.
'
Hieronymus. — Quid sibi vult quod dixit.Dominu.s oanguls Abel signifieat sanguinem Cliristi, quem
ad Cain : Quare concidil vultus tuus ? nonne si recte universa Ecclesia acceptum dicunt:: Anien. Nam
offeras, non recte autem clividas peccasli., quiesce; qualem clamorem laciat universa Ecclesia, dum po-
ad le conversidejus3 et tu dominaberisillius (Gen. iv), lanlur sanguine Christi, et dicunt Amen, tu ipse
considera, Judaei ergo, qui iiitelliguntur in persona
MAGISTJGR. Cain, quia non credunl Christum, nec potan.lur san-
Necessitale compellimur in singulis diutius iramo- guiue Christi, maledicti sunt super terram, super
rari. Siquidem -multo alius in iiebrseo quam in Se- B •illaniscilicet terrarn quae aperuit os suum post con-
ptuaginta translaloribus sensus est. Ait enim "Deus fessionem, et bibit sanguinem fralris -sui, id «sl,
ad Cain : Quare irasceris, et quare concidit vultus Chrisli sui : quem quia Judaei non bibunt, maledicti
tuus? nonne si bene egeris, dimiltiiur libi omne deli- sunt. Nunc igitur maiedklu$ eris $uper Xerram, et re-
clum ; &l$i non bene egeris, anle fores peccalum sede- liqua, usque, Omnis qui occiderit Cain sepiuplum pu-
bit, et ad te societas ejus , et lu dominare ejus. Quod nielur (Ibid.).
autera dicit, lioc est: <_uareirasceris, et invidise ia DISCIPULUS.
fratrem livore^rucialus , vultum dimittis in lerram. Damasus ad Hieronymum. — Quid sibi "vult quod
Konnesi bene feceris, dimittetur libi omne delictum, scribitur in Geuesi: Vmnis qui acciderit Cain seplu-
sive ut Theodotion ail: Acceplabileerit, id est, mri-
nus lu.umsuscipiam, ut suscepi fralris tui. Quod si plum vindictasexsolvit (Ibid.).
maie egeris, iliico peccatum anle vestibulum tuum JMAGISTER
sedebit, et lali janitori coiriitalieris ; verum quia Jlieroni/mus ad Damasum. — Anlequam de quae-
liberi arbilrii es, moneo ut non titii peceatum, sed sliotie dicamus, rectum videlur ut ediliones singu-
tu peccato doaiineris. Quod aulem in Septuaginta iorum cum ipso Hebraico digeramus, quo facilius
interprelibus fecit errorem, illud est, quia peccatum, sensus Scripturae possit intelligi: Vaiomerlo adonai
id est, atliaih, in Hebrseo generis masculmi est.Jn lachen col horeg Cain, sibailiaim iucam. Aquila -: El
Grsecofeiniiiini; et qui interpreiati sunt, masculinp dicit.ei Dominus: Propterea omnis qui.occiderit Cain,
illud, uterat inHebraje, genere translulerunt. sepiempliciterulciscilur. Symniachus; Kidicit ei Do-
 287 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 288
minus : Non sic, sed omnis qui occiderit Cain, hebdo- A t dicens : Nescio; nunquidcustos(ralris meisum(Ibid.)1
nmde, sive septies vindkabitur. Septuaginta et Theo- sextum, quia seipsum damnaverit, diceris : iiajor
dbtiori : Et dixit ei Dominus: Non sic, sed omnis qui esliniquitat mea qiiam ul.dimittar (Ibid.); septimum,
occiderit Cain, septem vindictas exsolvil. Poslqtiam quia nec damnatus egerit poenitenliam , secundum
Cain ocCilerat fratrem, inierrogalus a Domino : Ubi Ninivitas et Ezechiam regem, qui imminentem mor-
est Abel jrater tuus ? conlumelioserespondit: Nescio; lem lacrymis disltiieruril, ul qui damnali fuerant,
nunquid cusiosfratris mei sum (lbid.)l Qtiamobrem noh perirent, sed agentes pcenitentiam impetrarent
maledictione damnalus, ut gemens ef tremens yive- misericordiam Dei, Nam et.dictint illum a clemenr
ret, noluit veniairi deprecari ; sed pcccalis peccata tissimo Deoideo usque ad seplimam generationem
corigeminaiis taritum putaVit nefas, cui a Domino fuisse delaturii, ut saliem malis ipsis el longsRvitatis
non possit ignosci. Deniqtie respondit Domino : Ma- nioefofe compulsuspoenitciitiamageret, ut mererelur
jor causdmea quam ul dimitiar (Ibid.), id esl, plus absolvi". Nonnulli septenariiim numerum pleniim et
peccavi, quam ut me rear absolvi. Ecce rejicis me perfectum ihierpretantur, de niultis Scriptiirarum
liodie a (acie lerrm, el a facie tua abscondar, et ero locis testimonia contrahentes, et hnnc esse senstim
yemcns et tremens snper lerram; et erit omnis qui sn- quem supra perstrinxiniiis, quia qui interfeceritCain,
veneritme, occidit me (Ibid.). Ejiclor, inquit, a con- ab ingenti eurn, et omnia supplicia transeunte, libe-
speetu luo, el conscientia sceleris iremebundus )u- raret pcena. Sunt autem qui et de Evangelio inter-
ceiri ipsam ferre npn siistinens, abscondar ut latitem, rogationem Petri replicenl; Domiiie, quoliespecca-
et erit omnis qni fnvener.ilme, occidit in.e. Hseese- verit in me (rater meus, el dimiltamei? usquesepties
cnndum Septuaginta Editionem, Hic nobis sensus j> i (Mailh, xviu) ? Dicit ei Jesus : Non dico libi usque
videtur. De eo autem qpod Aquila posuit, Sepiem- sepiies, sed usque septuagiessepiies (Ibid.), ei pntant
pliciter, et Syramachus, Hcbdomade, sive sepiies,. morlem atque peccatum in sepiiina progenie sabbati-
vindicabitur, majortim nostrortim ista senieniia est, zasse, quando Enoch"raptus esl, et non inveniebatur,
quod putant in seplima generalione a Lamecli inter- quia transtulit etim Deus. De septuaginta aulein et
feclum Cain. Adarriquippe genuit Cain, Cain genriit sepiein illam expositionem sequumur : iri adventu
Enoch, Enocli genuit Irad, Irad genuit Maviael, Ma- Cliristi, moftis atque peccati aculeiim esse confra-
viaelgenuit Mathusael, Maihusael genuit Lamech, cium. Ponam et aliam opinionem, ne quid videar
qui sepiiuius ab Adam, non sponle, sicnt in quodam pfsetergressus: Quidam sepiinium annum remissio-
Hebraeovolumine scrihitur, interfecit Cain, ut ipse nis, ei qniiiquagesiniunijubilsei, el quadringentesi-
posiea confiielur: Quia virum occidi in vulnere meo, raum nonagesimum, quod volunl inlelligi sepluagies
et~juvenemin livore meo, qudniam septiesvindicabilur septies, multis modis inlerpretanlur, asserentes ob
Ue Cain, de Lamech aulem sepluagies seplies(Ibid.). hancCausam quinquagesimi.etqiiingenlesimi numeri
Et quidam de Cainputant, quod in septima genera- sacrati in Evahgelio positum debiiorern, et quinqua-
tlone a Lamech interfeclus sit, et, juxta aliani expo- gesimum psalmum poeniteiitise,qui sepfein conficilur
sitionem, posnam sui sceleris dederif, quod totgene- seplimanis, "et in principio ocloadis ernmpit. Veruni
ratiohibus gemens et tremens viveretsuper terraui. ne longius sernio procedat, hucusqtie super hoc lo-
Nihi| arbitror obscurum remansisse, dum ex tremore cuiuiri esse Sufficiai, quia et ex his quse reperimus
corporis et fufialae rtientis agilalum se esse iiiielligit, ingeniem tibi dispuiationis silvam poleris ipsi confi-
ac si diceretDpminus : Omnis qui occideril-te, ama- cere, sciens Origenem duodecimuin et teniojdecimum
gno te iiberet crucialu; non quodpercusserit Caiiij se- «- in Genesi librum de hac lanium quaesiipne dictasse.
plem ultipnibus subjiciendus sit, sed qubdsepiem vin- Egretsus Cain a (acie Domini-,habitavil iri terra Naid
. dicias.quae inCain tanto lempore cucurrerunt, solvat (Gen. iv). Non.est igitur lerra Naid, ut vulgus nostro-
inteffecior occidens eum, qui viiaefuerai derelictus rum putat, scd explelur senleniia Dei, qtiod huc at-
ad poeham. Quasi loqueretur DominusadCain : Noii que illuc vagus et profugus oberravit. In HebraeoNod
ut vis morieris, verum longseyblempore cuslodieris dicitut, et inierprelatur O-«XEUO,U.UO-, id est, flu-
ad vitam : et tam infeliciier in hac luce versaberis, ctnans etinstabilis,ac incertmsedis.
utquicunque te occideril, benelicium pracstet oc- Recapilulalto.-—Dixitetiam Deus ad Cain : Matedi-
ciso, dum de tam muitisle libercl cruciatibus. Nunc ctus erissuper iefram XGen.iv). ManifesteJudaeos hoc
veroilludquod non interrogaveras, dum aliud agi- in loco significare nihil dubium, qnod nolentes esse
mus, irrepsili quse sunl sepiuagiiua septem vindicise sub graiia, sed sub lege, ut essent ab Ecclesia male-
quac in Lamech exsolvendse sint. Aiunt ab Adam dicli, teslificante Apostolo : Quicunque enim ex ope-
usqne ad Chrisium generationes septuaginlaseptem. ribus tegis sunt, sub maledictotunt (Galat. ni). Se-
Relege Lucam evangelistam , et invenies ita esse quiiur : Cum operatus fueris terram, non dabit libi
quaedicimus. Sichti ergo geueraiione septima Cain ffuctus suos (Gen. iv). ln ipsam enim terrani, qiiam
peccatumest dissoliituni, non vimlcabii tjuippe bis Chrisius porlavit, id esl, in ejus carnem, ipsi operatj
Dominus in idipsum, et qui scmel mala sua recepit sunt salutem noslrain crucifigendoChrislum, qui mor-
in vita sua, non eosdem cruciatus patielur in morte, tuus est propler delicia nostra. Nec tamen dedit eis
quos est passus iri vita sua; iia elLamechpcccatura, eadem terra virlutem suam, quia non justificati suut
id est, lotius mundi alque sanguinis, qui eifusus est, D viruite resurrectionis: ejus, qni resurrexit propter
Cliristi solvitur adventu, qui lollil peccata mundi juslificatlonem noslram (jRom.lv), qui elsi crucilixus
(Joan. i), qui lavit amktuin suumin sanguiiieuvm(Gen, est ex inlifmitate nosira, sed vivit in viriule Dei (//
XLI'X), et lorcular caUavilsolus (Isai. LXIII); qui de Cor. xin). Haecest ergo virtus terrse illius, quam uon
Eilom ad cceluinrubicundus ascendens (Ibid.), cla1- ostendit impiis ei incredulis. Unde nec resurgens
maniibus angelis mifaculum praebuit: Etevaieportas; eis a quibus erat crucifixus apparuit, taiiquani Cain
principes veslras, el introibit rex glorim. Quis est istei operanti terrarri, ut granum illud seminaretur. Vagus
rex glorim? Duminus viriutum, ipse cst rcx glorim\ elprofugus (Gen. IV),sive ut in Septuaginta scriptuin.
(Psal. xxiii). Referebai milii quidam llebrseus ini est, Gemens et tremenseris in lerra. Nunc ecce quis
apocsyphis eorum libris sepluagima sepiem anhnasi rion videat, quis non agnoscat inlota terra, quaeun-
ex Lamech progenie reperifi, quae diluvio deleues que dispersus esl ille populus, quomodo sit vagus in
sinl, et in hoc numero de Lamech factam esse vin-• genlibus, et profugus a Jerusalem, quomodo gemat
dictam, quod gentis ipsius usque ad cataclysmumi amisso regno~et tremal limore sub innumerabilibus
aquse perseveraverit. Alibi de septem vindictis Caini populisChristianis. ldeoque respondit, dicens: Major
varie suspicantur, et primum ejus asserunt fuissei esl iniquiias mea, quam ut veniammerear.. Ecce ejicis
pecc.atum,quia non recie diviserit; secundum, quiai tnehodie afacie lerrm; a luaque abscondar facie;ei
inviderit fratri; tertium, quia dolose egerii, dicens : ero vagus et profugus in lerra. Et eril omnisqut inve-
Transeamut in campum; quarlura peccatum, qtiia in- nenit me, occidh me (Ibid.). Vere inde vagus et pro-
Jerfecit fratrem; quinluni, quia procaciler ne^averit,, fngus gemit el iremit eliam neregno perdito ter-
 289 QU_EST10NES SUPER GENESIM. 290
reno visibiii morle occidalur. Hanc dicit majorem A . Dixitque Lamech uxoribus suis Admet Stellce:'Au-
causam quam illam, quod et lerra nostra non dat dile verba mea, el auscullate sertrionemmeum. Quo-
virthlem suam, ne spiritaliler morialur. Carnaliter niam occidi viruin in vulnus meum, et adolescentulum
enim sapit, el abscondit se a facie Dei, id est, iratum in livore meo. Quoniam septies vindicabilur de Cain ,
Deum habere grave non putat; sed hoc limet, ne de Lamech aulem sepluagies seplies (lbid). Jam alibi
inveniaiur et occidaUir. Carnaliter auiem sapit tan- secundum historiam dietiim est, eo quod ab Adain
quam operans terram, cuj'us virlutem non accepit. usque ad Chrisiuni sepltiaginta scptem generationes
Sapere autem secundum carnem mors est (Rom. vm), Invenianlur, in quibus Lainech peccatum, id est, to-
quam ille non intelligens amisso regno gemit, et tius mundi,et sanguiiiis Cbristi effusione solutum esl.
in populo Judaeorum propter interfe-
corporalem mortem timet. Sed qoid ei respondit Siquidem
l)eus ? Nequaquqm ila fiet; sed omnis qui occidefit ctionem Christi septuaginia sepiem vindiclse sunt
Cain, teptuplum punielur (Gen. iv). Sive, ut Seplua- siatutae, juxla illud Evangelium , in quo dictum est
ginla transtulerunt: Septem vindiclas exsolvel, id Petro apostolo non solum septies, sed sepluagies se-
est, auferet ab eis septem vindictas , quibus alligali plies, si poeriituerit,fiatri remittendum (Matlh. XVIII),
sunt propter reatum occisi Cbristi, hoc toto tempore id est, Judseum revertenlem, post septuaginta septem
ntiod septeriario dierum numero volvilur magis, quia vindictas staiuias, recipiendum ad indulgenliaiii Chri-
non interiit gens Judsea, satis appareal fidelibusChri- sti. Sequilur: -
slianis, sed solam dispersionera meruerunl, juxta Rursum cognovit Adam uxorem suam, quccconcepil
quod ait Scriplura : Non occideseos, ne quando obli- et peperil fliium, vocavilquenomen ejus Seih, dicens:
viscantur legis ium. Disperge iltos in virtule tua, et de- j> Posuit mihi Deus-semenaliud pro Abel, quem occidit
pone eos (Psal. LVIII). Cain (Gen. iv).
Recapitulalio. — Posuit Dominus Cain signum, ut Hieronymus. —Selh proprie 6_o__,id est, posilio,
non eum interflceretomnisqui invenisseteum (Gen. IV). dicitur, quia igitur posuerit eum Deus pro Abel, pro-
Hoc revera mirabile est, quemadmodum oranes gen- pterea Seth , id est, positio, appellaiur. Denique
tes, quse a Romanis suhjugatse sunt, in ritti Roma- Aquila : Etvocavit, inquit, Setli dicens: Quia posiiit
norum Sjacrorumtransierinl, eaque sacrilega obser- mihi Deus semen allerum.
vanda et celebranda susceperint; gens auieiu Judsea Sequitur Hieronymus. — Sed et Selh nalus est fi-
sive sub paganis regibos, sive sub Christianis, non lius, quem vocavit Enos. Hic ccepit invocare nomen
amisil signum legis ei circumcisionis suae, quo a cse- Domini Dei (Gen. iv). Quomodo Adam/iomo inter-
teris gentibus populisque distinguitur; sed omnis pretalur, ila Enos, juxla Hebra._8linguaevarielatem,
imperaior vel rex, qui eos in regno suo invenit, cum • homo vel vir dicitur, et pulchre,. quia hoc Vocabulum
ipso suo signo eos invenit, et non occidit. Exiit ergo habuit, quod de eo scriptum est: Tunc initium fuit
Cain a facieDomini, et habitavit in lerra Naid (Ibid.). invocandi lioiueii Domini. Licet plerique aliud arbi-
Sic et Judaei et omnes qui diversis erroribus coutu- trentur , quod tunc primum in nomine Doniini et in
niaces suiit, resisiendo verilati, venundati exeunt a simililudinein ejus fabricata suut idola.
facie Dei, id est, a misericordia dileciionis ejus, vel Ilem Recapitulatio. — Seth quippe interpretatur
a participatione lucis ejus; et babitant profugi in possesdo, sive resurrectid , qui est Chrisius. Enos
terra coinmotionis, id est, in carnali coriiurbatioiie filius ejus interpretaltir homo, qui ccepit invocare
contra jucunditatem Dei, hoc est, contra Eden, quod nomen Domini, quid hoc inielligitur ? Quia igitur in
interpretalur epulatio, ubi est plarilaius paradisus. G ' confessione viyit omnis hoino, qui est filius resurre-
Sequiiur : ctibnis, quandiu peregriuatur in lerris, non oliose
Cognoviiautem Cain uxorem suam, qum concepit et praclereundum de duobus illis hominibus , Abel et
peperit Enoch, et mdificavii civilatemCain ex riomine Seth, quod Abel inlerpretatur luctus, et Selh frater
filii sui Enoch (Ibid.). ejus resurrectio, quia in his mors Chrisii et vila ejus
DISCIPULUS. ex morluis figuratur. Ergo, ut brevius dicam, Abel
luctus, Seth Euos homo, qtiia post luctum
Quid ergo sibi per figuram vult, quod impiorum resurrectio, resurrectio, de resurrectione liomo invocans Oeuin.
in
progcniescivitalera ipsa mundi origine conslruxit? Item Enos genuit Cainan. Cainan autem genuit Ma-
MAGlSTER. laleel. Malaleei genuil Jared. Jared genuit Iienoch
(Gen. v). Hic autem Henoch septimus ab Adam, qui
Prsenoscat charitas tua quia cernis impios in hac placuit Deo, et translatus est, septimam requiem si-
vita esse fundatos, sanctos vero bospites et peregri- gnilicat, ad quam transfertur omnis qui tanquara
nos esse. Unde et Abel tanquam peregrinus in terris, sexta die, id est, sexta aetate saecuii, per Christi ad-
id est, populus Christianus non condidit civiiatem. venlum formatur; transactis enim sex millibus annis,
Superna est enim sanctorum civitas , quamvis hic et reliquis quaesequunlur, faclo eiiam judicioet re-
pareat civis , in quibus peregrinatur , donec regni novaiis ccelo et terra, transferunlur sancti ad vitam
ejus teropus adveniat. perpetuse imrnortalitatis. Hoc quoque iiOlanduin,
~-
Sequitur repeiitio. Isle filius in ctijus nomine .. quod in progenie Seth nulla ibi progenita femina
condita est Enoch, id est, terrestris Jerusalem, quod D ] nominalim exprimilur, nisi lautura in progenie Cain
inlerpretatur possessio, signilicat isiam civiialeni et femina comiuemoralur, quod sigiiilicat terienara ci-
ihiiium et fiuera habere terrenum, ubi riihil plus vitatem, usque sui in-finem camalis habiluram ge-
quam cemilur speratur. Sequitur : lierationis, quse raaritorum ac feaiiiiaruiu coiijun-
Porro Enoch geituit Irad. lrad genuit Maviaet. ctione proveniunt.
Maviael genuil Malhusaelem. Malhusael genuk La- DISCIPULUS.
mecti (Gen. iv).
Interpretatio Nominum. — Enocb, dedicatia; Irad, Quid ergo signiiicationis habeat, quod per Setli,
descendens,sive roborans : Maviael, quis est Dominus ab Adan; usque ad Noe, denarius nunierus invenitur,
Deus , vel ex vild Deus. Mathusael, mortis emissio, sive duodenarius, in Caiu vero uudenarius numerus
VClmortuus est, el interrogavit.Lamecb, humiliatum, reperitur, obsecro ul dicas.
aut percutieniem,sive percussum.lsle namque Lamech
MAGISTER.
accepit uxores duas. Nomen uni Ada , et nomen se-
cundseStella. Ada testimonium dicitur, Slella umbra Ille namque denarius numerus per Selh ab Adain
ejus. Ada quippe genuit Jabel, qui fuit paier habi- usque ad Noe , insinuatur complementum mandato»
iantium in lentoriis atque pastorum. Jabel, dimittens, rum in Ecclesia operum legaliuni, cui numero si
aut mutqtus, sive defluit, et nomen fratris ejus.Jubal. adjiciantur tres filii Noe, medio reprobalo, duode-
lpse fuit pater caneutium cilliara et organa. Inier- narius consummalur, qui in palriarcharum et apo-
pretaiur quoque deiatus, sive dimittens. Seottitur • stolorum nuinero insignis habetur, propter septenarit
291 BEDJ: VENERABILIS OPP. PARS H. SECT.IIV— DUBIA ET SPURIA. 292
.
A Primus ad usquechaonierilisvivacibiisEnoch,.
parte9^alteiiaper:alteram;mii]tiplicata,„Narnterqua- Multaper innuruerosjam saeculacbnligitamios,
terni, vel-quater terni , ipsum faciiml. Quod vero Naiura-pefdenlemodtim,quem jure creaudi
progenies-ex.Adam:per Cainundenarionumero fini- TerrS tuiit genituiri;seit mOrsin.r_.iBi''
mandatorum sive osten- adempmm-.
lur,- trawsgressio peccatuni Matliusala geriuil Lamech , de quo jim suprff me-
ditur. Nani;durti:Lamech sepiimus ab Adain rep.eria- minimus.
lur seriptus , addu.nlur ei tres filii, et una filiaj.,iit. Jste autein Larnecli saeculi hiijnS (iguram
«iidenamusiiiimerus complealur , per quod demon^ tenuit, cujus peccaiuiri Clirisius per sanguiiiis sui
slretur peccaium. Nam el ipsc niimerns, a fcmina effiisionem post septuagihxa septein mundi geneia-
claudilur , a quo sexu inilium.peccaii commissum tibnes absolyit, juSta quod' Lncas scribit evangclista.
Lainech genuirflliurn,.et vocavit nomeri
esi, per quod omnes morimur, sciiicet, ut voluptas l.ste nariique
cariiiS:.,,quae et spiritu resliieral,-sequeretur., Uud.e ribusejus. Noe, dicens: Isie rcquiescerenos faciel ab ope,-
nostris ('tbid,). Noe iequies iriferpretatur. Ah
ei..ipsa*filia Lamech Noema:, id est, voluptas; inter- eo igiui.r quodsub fllo oihnia retro
preiatur. Hic esl liber generaiionis Adce, ..» die qua per diluviiirn , requies appellalus est.tipera Noe
quieverint
crcqvilDemhominem, ad simililudinemDei fac.ililtum, yero cuiri
masculumel feminam creavit eos,.el beneclml illis; el quingeniorum esset amiorum , genuit Sem, Cham et
vocavitnomen eorum Aclam, in clie q.ua-creali sunt Japhet. Cuirique coepissent hoinines mullipircari su-
tefram, et fil.as procreasserit,, videntes- (iiii Dei
(Ibid.). Nolandum et hic et ubi in Evangelio Maillia_i per filias eorum ,' quod essent pulchrae, acceperunt sibi
.scribitur.:;Xi_iergeneraimnis Jesu ( M-aah. i),, qtiia uxbres ex omiiibus quas elegerant.
hoc corrup.ibile principium ad incomiptibile- prin-
cipium respicit,. ubi.diciiur: Lib.er.qp.nemlionisJesu 'H quiti Hieronyinus..r- Videnles filii Dei filias honiinuni,
bonw vi). Verbum Hebraicum Eloliim
Chfisii, quia librum libro, et priiicipuiui. principio communis suni(Gen. esi numeri, el Deusquippe ei dii simililer
opponit, quia scripluiu est: In primo mariconleres appellaiuiir; Propier-uuod /iquila plurali' iuimero li-
caput ejus, et.in novissimomari posterioraejus. lios detfrum ausus est dicere, deos.'intelligens sanr
Hieronytnus in Hebraicis Qtiwslionibus.— El vo- ctos, sive angelos. -Deus eniriifWlil in nynagqga deo-
cdvii nomeneorum Adam, id est, homo. Hominis au- in mcdio autem Deus dijtidicat (Psal. LXXXI),
lem nomeii lam viro quam femiiue convenil. Vkcit\ rum, Unde et Symniaclius isiiusmodl sensum sequens, ait:
autem Adanrducenlos.et viginti annos , el genuil ad\' 'Videiites
similUudinemet imaginemsuain,v6cavitque.nomenejus fiiii polentium fitias itominunv, et reliqua.
Seth. Sciendum quod usque.ad dilusiumj ubiin no- Plerique aifiimanir m hi qui ex Setli progenie nati
siris Codicibus ducen.tos,,el quod excurrit annorum, suiit (ilii Dei vpcafr sunt; eo quod ipse cceperit invo-
care nomeii, Domini1. Nam sicut propbeia Joannem
gehuisse quis dicilur.in Hebraeohabeat ceiiluni:an- '\ Bapiistam angelum vocavit, vaticiuando : Ecce miilo
nos, et reliquos qui se.qiiuiitur. Fuerunl autem.dies angelum meum anie fuciem luani
Adamposiquam genuit.Setli,:septingentianni (Gcn.v),! Sic ef isto in Ibcofilios Dei, sive nngelos (Malach. lii), etc,
quia in dncentis erraveranl. Consequenler liic posuit homines juslos, stirpe justa pregeniiosintelligimus
septingenios, cum in Hebrseohic babeat oetiiigentos,' pcccauiin. Sicut et alius lapsos in
ett supra. centum.. El vixil Mathusala annis emlum propheia sacerdo.es angelos
septuagintaseptem, el genuit.Lantech. El vixit Mailiur'. appellat,' DISCiPULUS.
sata.postquam genuit Lamech, annis DGGCII, Et genuit
fliidye.t.fllias.,eifuerunlomnes di.esMaihusalm, .quast t^_ Hieronymus,.— Dixit IJominus Deus^:Non perma^
vixit.,,aiini DCCCCLXIX, ei morluus estf(fiiid:.)k'. iiebit spirilus meus in hominibus,islis in wlemum,
DISCIPULUS. qtiia carries sunl (Gen. vi). El in Ilebraeo scriptum
•esl-.i JVCJ!jiuticqbii spirilus meus homines islos in
, Faniosa, quaestio.,.et dispulaiione oinnium,Eoeie-' sempiternum,', qup.d cafo suiit, Quomodp.hoc inlelli-
siarum.veinilala, quod-juxia diligemeinsiipputaiio-. geiidum esi?
p«m qualuordecim. annos post. diiuvinm, Mathusala( MAGISTER.
vixisse referlur. Elenim cum esset: Matliusala auno- Iloc est, quia fragilis est in homine condilio, non
rum, ceniuni sexaginla septem, genuit.Lamech. Rur-- ebs servabo 1 ail setteriioscruciatus, sed hic iflls resti>
suni Lamechcum esset.aiinoruiiLcentuiii ociuagintai tuahiquod iriefeniur. Eigonon severitatem, ut iir no-
pcto, genuitjNoe. Et fiunt, usqueiadidiem naiiviiaiis3 stris codicibus legitur, s.ed clementiam Dei sonat,
rjide anni vitse.Malh.usalse,CCCLV. Sexcehlesimo au- duin peccator hic prb suo scelere visitamr. Unde et
iein anno viiaeNoe diluvium faclum est. Acper lipc,, iralus dicit Deus adquostlairi: iVerivisitabo filias
habila snppulatione per partes, noningeiitesimoquin- eorum cum fuerinl (ornicalm, el sponsas eorum, cum
quagesimo <quiu.toanno JVIatbusalaedilu.vium fuisie3 aduHcmveriut (Ose^IV); Et in alio loco : Vhitnboin
cpnvincitur. Cumauieiiisupranoiiingentos.sexaginia i virga iniquilales e&uin , el in flageilispeccata eoruin ;
novem annos vixisse-sil dictus, nuili dubium est euml verumiameivmiserkvrdiam meam twn auferam ab eis.
quaiuordecim, annosvixisse-post diliiviurn; et quo- Seqtiitur : Erimtque dies iilorkm ccntum viginli anrii
modoverum est.quod octo tantum animae in arcai (Gen. vi).
salvajfacia, snnt. -•-. DISCIPULUS.
1j
MAGISTER. • Si eniin huYiianavita in centum vigiriii annis ah
Rpslat ergpu.t quomodp in plerisque, iia el in hoc, liac die coiilracta esi, qtiid est quod plerique patres
sit.error ihniiniero. Siquidem in H^bra.is el.Sarnar\ post diluvium duceiuis et irecentls aiinis amplius
fiianorum libris ila scriptum repeti: Elvixit Mailiur\ yixisse' memorantur? ' - '
sala cenium el ocluaginia seplem annis, el genuit La-[ MAGISTER.
mech. Et vixil Mathusala, postquamgenuil Lamecli,, Non igilur, m multi errant, huinana vita in csx
pccLxxxn,annos, et genuit filins et filias;-,.et fiierunt. annis contracla est,..sed generalioni illi-ad peeniten-
omnesdkSiMathusalwanniiiccccLxix.Et mortuusest;; tiam data est. Fowo.ne videreturin eo esse crudelis,
el vixit LamecJi;CLXXXII. annos, et genuit N.oe. A die3 quod peccaniibus. lo.cumpcenilentiae non dedisset,
ergo nativitaiis Mathusabe usque ad diem orlns Noe,, atljecil: Erunt dies eoruin cxx,anni, hoc ad agendam
sunlanni CCCLXIX. His add« annos Noe, quia in sex- poinitenliqm(Ibid..). Si, quidemanvenianius vixisse
centesimo ejus vitaeanno d.l-iiviumfactum esi; atque3 Aiiraliirm.post diitivitim CLSXV, annos, et cseieros.anir
ita fit ul noningentesiinp sexagesimo iionoanho.vjise3 plius. Qula,vero.pceiiiteuiiain agere coniempserunt,
su8cMathusala.iiioriuus.sii eo arnio quo coepil essee noluit Dcus exspeciarc lein.pus..(lecreiuni;sed viginii
diliiviiim, Isie riamque Matbusaia filius est Enoch , annorum spatiis ampuiaiis iuduxit dil.uviuui, anno
qiii sepliniiis abAdani in geiiealbgia Seth , qui am- cenlesimo agendse.pienitentise desiinato. Perpendis
buhivit Cuni Deo,, et uon apparuil, qula.tuli. eumj enim qupd vixit,Noe post.diluvium ccc aunos ; ex
Deus. De is.to.quoqtie Enoch poeia ila ceciuit; quo p.e.rspicuiim,est cxx annos geiieraiioni illi ad
2.5 QUiESTIONES SUPEIi- GENESIM. , '294,
poeiiiientiamdatos, el non vitoemortalium consiilu- A _? tis requiem animabusveslris (Mattlt. xi). Solus j.us-
los. Sequitur : lus inveniiur in illa gente Noe, cui scpteni hoinines
Giganles aulem' eranl super terramin diebtis illis. donantur propter jusirtiam suam. Solus jusius est
El post liwcul iitgredicbaniurftlii Dei ad filias homi- Chrislus aique perfecitis, cui sepieni Ecelesiic pro-
num, et cjenerabanieis:llii eranl gigantes a sieculolio- pler septempliceiii spiriiurn iliuiiiiiiahtem in unam
tninesnominati(Ibid.). In llcb.seoiia habel : Cadentes Ecclesiam condorianiur. Qnod vero Noe per aqtiam
crani in lerram in diebusillis , id est, Nipliilim. Et • et lig-riumliberatur, signifieat.crucem et bapLismutn.
pdil licec,tit ingrediebanlurfilii deorumad filias liomi- Sicui enim illecum suis per aquam et lignum sajva-
num , el generabanl eis, hi eranlfories a pnricipio tur, sic lamilia Chrtsti per baptismum et crucis pas-
viri nominaft. Pro cadeniihus sive gigantibus violen- sibnem sanatur. Arcam instruxit Noe de lignis lion
los cos inlerpretaius esl Symmachus. Angelisau-ebi, puirescentibus: Ecclesia cbnstruilur a Clirislo ex
et sanciorum liberis converiil nomen cadeiilium, si- hoininibiisin sempiternum vicluris. Area enim ista
cut stiperius diximus. Sequiiur : Ecclesiani demoustrabat, quse natai in; fluetibus
VidensqiieUominusquod multa maliiiaJiominumin! muiidi liujus. Quod autein eadem arca de liefnisqua-
lerra, et cuncta cogilalio cordis inlenla essel ad malumi dratis fier.f jubelur, undique.stabilerii viiam. sanclqr
omni ieinpore; pmnituileum quod liominem[ecisset ini" runi sanctilicat, ad omne opiis bonum paratum;
terra, etc, usque Pceniletenimme fecisse eos (Ibid.). quocunque enira verleris, quadfatuin firmiler stabit.
DISGIPULUS. Quod biimniue glutinantur arcae ligna inirinsecus et
exlrinsecus, ut in conipage uiiitatis significelur
—
Gfegorins. Quid est quod omnipotens Deus, quii' tolerantia charitatis,, ne scandalis Ecclesiam lentah-
nulia iiiutabiiiiale humanae conditionis aslringilur, , " libus sive ab his qui inlus.sunt, sive ab his qui foris
nee ei quid esse est, esse desit, ex tempore pceni- sunt, cedat fraierna junclura,. et solvaiur vinculum
tuisse de sua condiiione describitur? pacis. Est enim bitumen ferventissimura glriten, si-
SlAGISTER. - ' gnilicans dilectionis ardorem , vi magnse fbrtitudinis
ad tenendam societatera spiritalem omnia lolerari-
Plerumquc enim in sacro eloquio sicut sapientes; teiii. Quod arca treceniis cubiiis, longa esi? ut sexies
Dei.sernionem Irahiint a sapieniibus sseculi, sic.iiunc> quinquaginta compleantur, sicut sex selaiibus omiia
pro utilitale. hoininis vocem in se humanse passionisi liujus sseculi lenipus exlendilur. In omriibus quibtis
conditnr homin.uiusumit Deus, ut videlicet dicaiur : Chrisius nunquam destilit prsedicari. In quinta per
Pwnituil eum quod homine.nifechset in lerra, dtimi prophetiam prsediclus, in sexta per Evangelium dlf-
profecloconslet quia isqui c.uncia priusquam veniantt famalus. Potest quidem et in his trecentis cubitis-
conspicit, nequaquam aliquid pcenilendo fecerit, re- signum ligni passionis ostendi. lpsius enim litlera..
sipiscil. Utetgo inirurn nori est. si spiritales plerum- nunierus crucis demonstrat signumquo sociipassio-
que ulanlur versibus [vocibus] carnalium, sic neque» nis Christi eff.cti per baptisnlum longiiudinem vhse
si ipse ineffabiliscl Creaior omniuin spirilus, ut ad| seternseadipi.cuntur. Quod verb cubitis qiiinquagiiitst
iii.ellecluni suuni carnera pertrahat,. iu se ipso car- latittido ejps expandilur, sicut Apostolus dicil : Cor
nis sermonem forniet. noslrum dilafatum est; unde, nisi cliaritatespifitaii?
Sequiiur in libro QumsiionumHebraicarum. Propter quod ipse ilerum, dicit: Charilas Dei diffusa:
Hse generatioiies Noe : Noe.vir jusius cuqueperfe-- esiiii cordibus noslris per Spirilum saricluiriqui dattts
chisin generalione sua cttm Deo ambulabat (Gen. vi).. ,. Q esl nobis. Quinquagesimo enim die post resurreclio^
Hieroii. signanter quippe aic: In generaiione sua, ut. t, nem suam Christus Spiritum sanctum niisil, quQs
osiemierei noii juxla jusli.iiani .eonsummaiaui, sect l corda crcdeniium dilatavit. Quod auleni altitudo
jiixla gencrationem suam eum justum fuisse jusifiia, ejus xxx cubitis surgit, o/iiemnumerum decies liabet
Cum l)eo.ambulabat, lioc est, iliius vestigia seque- in treceniis cubiiis loiigitudb, quiu Clirisius est alti-
bamr. Sequilur: ,: tudo nosira, qui, trigiiita aiinorum aetatem gerens,
Dixitque autem Dominus ad Noe: Finis universm _ doclriiiam evangelicam consecravit, coniestaiis le-
carnis venit cpram me. Repleia est lerra iniquiiute aix gem non se venisse solvere, sed' adiniplere (Matth.sf,
facie eorum, ct ecjodhperdam eos cum terra. Fac libii. Lex auteni in tleceni praecepiisagiipscilur,. Onde de-
arcam cle lignis icevicjatis(lbid.). cies iricenis arcae loiigittido.perfiCitur. Unde el. ipse
Et Hieronyinus : Fac tjbi arcamde ligritsquadratis., Noe ab Adani deciinus coniputatur,, quod sexies-
Pro quadratis lignis bituminatis legimus in Ilebraeo:: longa ad latitudinem siiam, et decies ad aliimdinein
Colligensfaciesurcam, el in cnMv consummabiseam u suam huinaui corporis.insiar osiendil, in quo CiiriV
desuper. Pr.o eo quod est: Colligens facies arcam: in) stus apparuit. Corporis enim longiludo., quse 5
Hebra:o Iiabetur_.meridianumfacies arcae,quod mani- veitice usque ad vesiigiuni sexies tantuiii habet
festius interpreiatus est Symmachus dicens: dVyKV-?, , quara iatitudo, quae est ab uno.later.e ad allerum
koc est, dilucidum facies
" arcse, volens fcnestram iu- latus, et decies lanium quanlum laiitudo. Cujus lati-
leiligi. Sequitur: tudinis nieiisura csl in iatere ai dorso, ad ventrem,
Mansiunculasin drca facies , etc., usque Et qide- velui si jicenlem Iiominem meiiaris supinum, seu
vit aqua el revelali sunt fontes abyssi el calaraclcecwlii i^ pronuiii, sexies lamuni loiigiiudinis est a capite
(Gen. vi-vin). Pro revelalis fontibus, clausos et ob- • usque ad pedes, quam latus a dextera in sinisiram,,,
duratos omnes inlerpretes transUiieruut; et pro ep> vclasiiiistra in dexierain.etdecies quamaltusaterfa,
quod sequitur : Cessavil aqua super terram, et reli- Uude facta est arca. trecentorumin longitudinecubilo-
qua , scripium est : Reverswque sunl aqum de lerrai rum, et quinquaginia in tatiludine el triginta in altilu-
euntes ei redeunles, Nola, secundum Ecelesiasten,, dine (Gen.vi),.lieni quod eadem arca colteclain unUm
quod onines aquaealque torrentes per occultas venass cubiium desuper consummatur(Ibld.), sic et licclesiar
ad raatricem abyssum revertantur. corpus Cinisii in uniiatem coilecla sublimalur et per-
Post quadraginta dies aperuit Noe' osimm arcce, , ficiiur. Cnde dicitur in Evangelio : Qui niecum non.
quod fecit, et emisil corvuin; ei egressus, non rediill colligit, spargit. Quod auiem aditus ei lit a lalere, id:
adeum, donec skcarenlur aquw de lerra (Gen. vin). esi, quod neino intrat in Ecclesiaiu, nisi persacra-
Pro ostio feneslra scripta est in 1-elira.o, et de3 meiuum remissionis peccatoruin, qiiod de Christi
ccrvo aliier dicitur : Emisil corvitm, et egressuscsli latere aperto mauavit, Qtioil vero inferiora arcae bi-
exiens-iwnrevertens, donec siccarenlur aqumde terra. camerata et tricamerata coustruuntur, sicut ex omni-
Hcecjuxta Hieronymufn. bus gemibus vel biperiiiam mulliiudiiiein congregat
Rccapindaiio unde supra, — Noe auiem per om- Ecciesiam. Propter circiimeisionem et prseputium,
nia omnesque actus ejus Chrislus significat. Noe3 vel iripartiiam propier filios Npe, quorum ptogenie
euim requies interpretaiur, ct Domitius dicil: Di- repleius esi orbis. Et.itieo arcae inferiora. ista dicta
sciie ame quia milis .«m et humilis cerde, et invenie- - sunt quia in hac vita teirena est diyersitas genliuin.
295 BED__3VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 296
In summo autem omnes consummamur in ununi, ett A quievit. Quodenimpromittiturin spe, hoc cxhibeiur
npn est ista varietas, quia omniaomnibns Christusi in re. Pprro qnia ipsa septima requies cum oc-
esttanquam nos uno cubilo de super coelesiiunitales tava resurreciione conjUngiinr. Neque enim red-
consiimiiians.Qupd aulcm cuncta aniraaiium generai dito corpore Tmitur requies, qua. post hanc vilain
iireluduiitiir in arca, significatquia ex oriinibhsgen- excipit sanctos, sed potius totum hominem, non a'd-
libus el naiionibus cbngregatio fiiin Ecclesia. Quod1 huc spe, sed jam re ipsa omni ex parte spiritus et
etiam Petro dembnsiraiu.sdi-cus ille signilicai, quodI. corporis perlecia et immortali salule renovaium
muiida et immtinda sinl ibi aniirialia, srciit in Ec- seternaevltaemunus assumit. Quiaergo sepiima re-
clesia sacramentis boni el mali versantur, Quod se- quies Cumoctavaresurrectioneconjungitur,et liocin
pleiia sunl rounda, et bina iramunda, non quia pau-. sacramerilo regcnerationis nostrse, id est, in baptis-
ciores sunt inali qtiain boni, sed quia boni servaht; mo, allum profutidumquemysteriura est, quodquin-
uuitaieih spirilus in viiiculu pacis. Sanctum autemi decim cubitis supercrevit aqua, excedens altitudi-
spiriluin divina ^Scriptura, in sepliformi operationei nem inonliuro. Oclo itaque et septeni quindecim
commendat:sapieniimetiritellecius, contitli etfonitu- facihnt. Sed octp significant resurreetionem, septem
dinis, tcientimet pielatii, et timoris Domini (Isqi. xn). quietem. Hoc igitur sacramentum resurrectionis et
-Unde et ille ninnerus quinquaginta -dierura ad ad- quietis transcendit omnera sapientiam superborum,
veoiunf sancti Spiritus perlineris in septies .septenis. ita ul nullaienus possil indagare scientise suse al-
QJuifiuntquadraginta novernuno addilo consummalur, litudiiiem resurrectionis quietem ; et quia septua-
propier qriod dictum est : Sludentes servare^unita- ginla a septem, et octuaginta ab oclo dinumeran-
tem, sp.r_.ti. in vinculp pacis. Mali autem in bina- g lur, conjunclo utroque numero centutn quinquaginta
rio numero ad schismata faciles , kt quodani mo- diebus exaltata est aqua, eamdem commendans nobis
do divisibiles ostenduntur. Qubd Npe ipse cum suis atque confirmans.altitudinem baptisrai in consecran-
octavus humeratur, significat quia in Chrislo spes dum novum hoihin.ein, ad tenendam quietis et re-
resurrectionis nosirae apparuit,. quia octaya die , surrectionis fidera. Quod post dies quadraginta
id est, post Sabbali sepiimum prirao a riior- emissus corvus non est reversus, aut aquis uiique
itiis resurrexil. Qui dies a passione tertius , in nu- inierceptus, aut aliquo supernatanti "corporeillectus,
mero autefri dierum, qui per omhe lempus volvi- significat homines imniundiiia cupiditatis teterri-
lur,. et oclavns el priraus est. Quod post septem mos, et ob hoc^ad ea quse fofis suni iu hoc mundo
dies ex. quo ingressus csl Noe in arcam, diluvium relenlos, aut rebaptizari ab his prseter arcam, id est,
factuin est, hpc est, quia in spem futurse quie- praeler Ecclesiam baptismus occidit, seduci et le-
tis, quae\ septimo die sigiiificata est, baplizamur. neri (sic). Qhoil columba emissa nou invema requie
Quodvero praeter arcairi omnis caro, quam ter- reversa est, ostendit per novura lesianienlum re-
ra susienlabat, diluvio consumpla' est, significat quiein sanctis in hoc iuuudo non esse ptoniissam.
quia praeter Ecclesia. societalem aqua bapiismi Post quadraginta enim dies emissa est, qui numerus
qiiamvis eaderiisii, non solurii non valeat adsalu- vitam quse in hpc muhdo agiiur significa.. Deni-
_em,""'ietlvaleat potius ad periiiciem. Quod aulem que post septem dies dinussa columba propler
quadraginia"diebus et quadraginta nociihus pluit, illam septeiiariam operationem spiriialem oliva.
quia ,oinriis;reatus peccatoruih in decem prseceptis , frucluosum surculum retulit, quo signilicaret non-
legis adniitliturp;eruniversumorbeih lerrarnm, qui C nuilos etiam extfa Ecclesiapibaplizalos, si in eis pin-
*
qualuor' partibus cohtineiur. Decem prsecepta quater guedonon defuerit ciiaritalis, posteriori tempOrequa-
ducta quadraginta fiunt, sive ille reatus, quod ad si vespere more colunibaetanquam in oscuio pacis
d.ies pefliiiej, ex rcrum prosperitate; -sive quod ad ad unitatis sOcietatemposse perduci. Quod post alios
noctes ex rerum adversitate .contraclus sit sacra - septem dies diroissa, et non feversa, signilicai finem
lueniobaptismi ccelestisabluiiur. QuodNoequingen- ssecuii, quando erii sanctorum requies, uon adhuc
torum erat annorum, cum ei locutus est Doiniiius, in sacramento spei, qubd in lioc lempore consocia-
u"t'"arcani sibi faceret, et sexcentos.habebat anuos tur quandiu viviiur, quod de Chrisli latere manavit;
cum in ea fuisset ingressiis. Unde intelligitur per sed jam in ipsa perfectipne salutis aeternae cum
centum'annos1 arca fabricata, quid aliud hic videmur tradeiur regrium Dep et Patri, ut in illa perspicua
ce.htum anni significare, nisi setates singulas sxculi. -coriteiiipiatiorieihcommuiabilis verilatis nuilis raini-
Un.deistasexla' seias quse corapletis quingenlis usque stefiis .corporabilibus egeamus.
ad sexcentos, sigriificafurin inanifestationeevangeli- DlSCtPULUS.
cara Ecclesiam construi. Et ideo qui sibi ad vitamcori-
Cur sexcentesimo.-etuno anno vilse Noe id est,
sulit,sit velutquadratum lignum,paraius ad omiie Opus" peractis sexceuiis aperitur arcaetecium ? ,
boiium, et intret iri fabncam sarictam,quiaet sectindus
mensis.aniii sexceiitesimi,quointravitNOe in arcam, JlAGlSTEn.
eairidem senariaui sctaiein sigiiilicat. Duo eniin men- Finita quippe sexta selate saeculi revelabilur ab-
ses sexageriario nhmero concluduntur : a senario scondiiuni.sacrauieiitum atque promissuni.
auiem numero et sexaginia cogriominanlur et sex- DISCIPULUS.
centi, et sex miilia, etsexaginia miilia, et sexcenta ]" Cur vicesimoet septiuio die secundi mensis dicitur
millia et sexcerities, et quidquid deinceps in majo- siccasse lerra, laiiquain iiniia essel jam haplizandi
ribus suinmis per eumdem articulum numerus In hecessitas ? . .' .
jiifihiia iiicreraenia consiirgit; et quod vicesimus et MAGISTER,
septihius dies mensis coniiiieiuoratur, ad ejusdem ln numero etenim diefum quinquagesimo et se-
quadrautieesigniiicaiionem pertinet, qusejarain qua- ptimo, ipse est enim dies secundi niensis vicesimus
dratis lignis exppsita esl. Sed hic evidehtius, quia septimus, qui liumerus ex illa conjunctione spirilus
rips ad onine bonum paratos,- id est, quodam ihodo el corporis septies octonos habel, unu addito pro-
cbnquadralps triniias perfecit: in niembria , qha' pler unitatis vincuium.
Deiilii "recoiimus,irilnielligeniia, qua cognoscinius; DISCIPULUS.
iri volhntate, quadiligimus, Tria euim ler ei hoc ter Cur de arca conjuncti exeuht, qui disjuncii intra-
fiuht xxyn, qui esiTiumeri teirriariiquadraths. Quod veraht ? Sic enini erat: Quod iniraverint in.
ve'fo sepiinio iriense arca resedit, hpc est, requie- arcam Noe el. filii diclum el uxor ejus, et utores fi-
ad illaih signilicatio recurrit; ejus,
vit, septimam requiem ejus.(Gen. vn); seorsum yiri, ef sebrsum fe-
et quia 'perfecti fequiescunt, ibi quoque quadratureo Jiorum
illius numerus iteiatur. Nain vicesima septinia die mincecoiumeiuPrata.surit.
Sccuridiihensis ,;comniendatum est hoc sacrameh- HAGISTEE.
tuni et\rursiim vicesima sepiitna die mensis septimi Quia igiiur ih lioc teaipore caro concupiscil adver-
eadem comniendatio confirmata e*i, cura aica re- sus spiriium,,pt spiritusaUyersus carneni (Galal, v),
%_. , QU^ESTIONF.SSUPER CE.NESIM, 2„S
ad lypum illiira disjiincti inlraverant; poslmo- JL /_ Jiid«i Christi mofiem videntes suhsannaverhiit.^Sein
duni aulem exeunt Noe et uxor ejtis , filii ejus, vero et Japhet tanquam duo populi ex circumcisione
ei uxores filiorumejus., IIoc esi, conjuncti masculi el praepuliocredentes , cognita nudilale pairis, qua
et feminse, quia in fine saeculi, et in resurreclione significabaturpassioSalvatoris, sumentesvesiimentum
jiis.oruin omnimoiiaet perfecta pace spiritui cor- posuerunl super dorsa sua, et intrantes aversi operuc-
pus adhaciebitin illa mortalitatis indigenliavel con- runt nttdiiatempatris, nec videruntquod verendatexe-
ciipiscenlia resislente. Quod danlur eis in escam runt (Ibid.). Quodam enim modo passionem Glirisii
ctiiicta animalia , sicut in illo disco Petro dicilur : vel-imeutolegimus,-id est, sacramenlo lionorauius,
Macla el manduca(Act. x); quod ejecto sanguineju- ejnsque mysterii rationem reddentes, Judseorumde-
bentur manducare, ne vita prislina qnasi suffocaiOin tractionem operiinus. Vestimentumenim significat
conscientia leneatur; sed halieant tanquasi effusio- sacraiiieniurn, dorsa memoriam praeteritorura, quia
iiem per confessionem.Qtiod vero tesiauienium po- passionem iransactaui Christi celebrat Ecclesia, non
suit Deus inler se el horninesatque omnem animara adlme prospecial futurain : mediusauten fraier Cliain
vivain ne perdat eam diluvio, arcum scilicet qui ap- (Ibid.), id esl, impius popultisJuiheorum; ideo me-
parei in nubibus, qui muiquam nisi de sole resplen- dius, quia nee prirnatuin Aposiolornm leiiuit, tiec
det: illi enim non pereant diluvio, qui in prophetis ulfimus in geatibus creilidit. Viditnuditatem patris
etin omnibusdivinisScriplnris, tanquam in Dei nu- {Ibid.), quia consensit in nece Domini Salvatoris.
bilius,agiioscuntChristi gloriani, non quaeruntsuam. Posl hmc nuntiavit foras fralribus (Ibid.). Per eum
Hieronymusin libro Locortun dixit: < Ararat in quippe manifestatumest quod erat in propheta se-
Arinenia, siquidem in monlibus. » Ararat, arca post, g] cretum, ideoque (it"servusfratrum suorum. Quid est
diluvium sedisse perhibelur, et dicuntur ibidcm us- enim afiud hodiequcgens ipsa nisi quaedamscrina-
que hodie ejus manere vesligia. Meminil horum ria Gliristiauoruin, bajulans legem et proplieias ad
nuinlium et Jereniias in visione conlra Babylonem. testimoniumassenionis Ecclesise,ut nos honoremus
josephus quoque in priino Aiiliquilatum Judaicarumi pcr sacramentum, quod nunliant illi per Iitteram.
libro , saecularium lillerarum hisiorias proferens : Expergefactusitaqtit Noe, cum didicisset quod
« Animadvericns,inquit, Noe terram diluviolibera- ' (eceral ei ftlius suus niinor, ail: MalediclusChanaan,
tain, septera alios dies abire permisit, et universa\ servusservorumerit fralribussuis.BenediclusDominus
animalia besliasque patentibus claustris emitteiis; Deus Sem, sit Cltanaunservus ejus. Dilatel UeusJa-
ipse cum sua prole egressus esl, immolans Deoho- ptiel, el tiabiletin labernaculisSem (Ibid.). Quomodo
siias, gaudensquecum liberis. i llunc locuni Anneniii hoc intelligendum est ?
exilum vel egressus vocant, siquidem ihi culioress Hieronymus.— De Sem Hebraei,de Japhet popu-
illarum regionum arcam primum sedisse testanlur,, lus gentium nascittir. Quia igilur lata est miiliiitnlo
et lignorum qusedam superesse monumenla. Arcae e credeniium, a laliiudine qune Japliet dicilur, la-
iiujiis et diluvii omnes qui barbaras scripsere histo- litudo noinen accepil. Quod autem ait: Et habitct
rias recordantur: quorum est unus Berosus Chal- in labernacuiis Sem, de nobis prophelalur, qui in
dseus, qui super diluvio referens, haeclocutus est:: erudilione et scieutia Scripturarum ejecto lsraele
-<Dicitur hujus navis in Armenia propter montem n versamur.
Cardueiiorum pars aliqua permanere, et quosdam n Explanatio spirilalis. -^ Post haecitaque benedi-
niiumen ex ea avellenles circumferre, quo utunturr „ cuntur duo illi, qui nuditatera patris honoraverunl.
vel inaxime lii qui luslranthr et expiant. >Sed etit ^" Benedktus namque Dominus Detis Sem, sit Chanaah
Uieronymus .itgyptius, qui antiquitates Phoenicum puer illius. Dilalet Japltet, et habitei in laberna:nlis
pulchro sermoue conscripsit, el Mnaseas et inulii Sem. llic Sem inajor natu, ex quo patres, el pro-
alii. Nicolaus quoque Damascenus in nonagesimo phetse, et apostoli, naii sunt, atque generati. Japhel
sexto libro relert:« Est in Armeniasuper Myniadem autem genlium est Pater, qui etiam latitudo inler-
nions nomine Bearis, ad queni mulios in diluvio pretatur. Cum iugenti eiiini multiluclinedilatatus est
confugisseautumant, ibique salvatos.esse. Aliosvero populus cx gentibus, qui cutii prophctis et apostolis
in arcaealveo supernatanies ad ejus ver.ticemperve- eral habitaiurus. Siquidera et videmus j'uxta Noe
iiisse, et usque ad multas aetates ligna arcaedemon- prophelicara Palris benediclioiiem in labernaculo
strari solita; i quos quidemego puto non esse alios, Sem, transisse habilalionem Japiieth, hoc est, in
nisi eos quos Moyses legifer llebraeorum in suis domum legis et prophetarum Ecclesiampotius justi-
voluminibusedidiu De arca quoqtic ipse poeta ceci- ficari.ininorem quidem temporum, sed-graiia lege
nit ita: - niajorem. Cham porro, qui interpretatur callidus,
Nunliadihiviijam decrescenlisad arcam medius fifus tanquam ab uiroque discretus, uec in
Orecolumbareferl ramumviridantisoliVEe. primitiis Israelitarum, nec in plenitudine geutiuin
Corvus.enimingluvieper fcedacadaveracaptus, permanens, sigiiilicat non solum Judseorum, sed
Haeserat;illadalaerevehit novagautliapacis. etiam haereiicoruragenus callidum, non spiritu sa-
— pientise, sed impatienliae,quo solent haereiicorum
Hieronymut. Et eranl filii Noe qui egressi sunt lervere primordia, et pacem perturbare sanctorum,
de arcu, Sem, Cham et Japhet (Gen. ix). Frequenter D sed et omnes qui Christianovocabulogloriantur, et
Septuagintainlerpretes non valentes heth litteram, perdite •vivunt, ipsius figurarn geslare videiitur.
quseduplicem aspiraiionCmhabet, in Graecum ser- Passionem quippe Christi, quaeillius hominis nudi-
monemveriere, chi Graecamlitieram addiderunl, ut late signilicata est, et annunliant hene
nos docerent in istiusmodi vocabulis aspirare de- el male agendo exhonorant. De talihus ergo prolitendo,
dicium
bere. Undeet in praesenti loco Cham transtulerunt, est: Ex (ruciibuseorumcognoscetiseot
pro eo quod est Ham, quo el ./Egyplususque hodie Ideo et Cham in (ilio suo maledictus est, (Mallh. vu).
tanquain
jEgyptiorum lingua Ham dicitur. in fruclu suo, id esi, in opere suo. Unde convenien-
JPiflnla.iJautem Noe~vineam, bibensquevinumine- ler et ipse fiiius ejus Chanaan, qui interpretaiur
briatus est, et caeiera, usque Faciesqtte eorumaversm molus eorum. Quod aliuii quid est, quara
non viderum opus eo-
eranl,etpairisvirilia (Ibid.). rum. Item quod t.liara peccante posteriiasejus dam-
Jam vero illud quod post diluvium de vinea, quam natur, signilicalquod reprobi hic quidem delinquunt,
plantavit Noe, inebriaius est, el nudaius est in domo sed in poslerum, id est, in fulurum scnteniiam
sua, cui non appareal Chrisfi esse ligura, qui ine- damnatiotiis accipiunt. Sed et plebs Judaica, quae
briaius esldum passus esl? Nudatus est, dum cruci- Doniinum crucifixit, etiam in filios pceiiamdamna-
fixus est in domo sua, id est, in gente sua, et in tionis suae transmisii. Dixeruntenira :
domesticissanguinis sui utique Judaeis. Tunc enim super nos, el super filios nostros (Matth. Sanguis ejus
nudala est morialitas carnis ejus, quam nuditatem, nedictis igitur duobus iiliis Noe,atque uno xxvn). lie-
id est, passionem Christi videns Chatn derisit, et eorum malediclo, in medio
deiuceps generaiiones eormu
lJiT«OL. XCIII. 10
"2.9 J.ED/E VJ.NERAB.LISOPP. PARS II. SECT. II.— DUBI\ ET SPCR!.\.
levuiilur, ex quibus sepiuaginta duae genies oriic A appellattir Paulo apost->logloriosa. Cethim suut Ci-
sinil, id cst, qtiinrleeimdc Japbei, triginia de Cham, lii, a qiiihus hodie quoque urbs Cypri Citium nomi-
v/ginli sepiem de SPUI. natur. Dodanin, Rhodii; ita enim Septuaginia inler-
De wdificalione Turris, etc, usque ad divisionem pretes iranslulerunt. Lfgamus Varro.nisde antiqui-
linguarum. — Primns autem posl diluvium in:er tatibus libros, ei Sisiuuii Capiionis, ei Graecum
homines Nemrod, lilins Clius nova imperii cupidi- Plilegonta, cseterosque eruditissimos viros, et vide-
tate tyrannidem arripuit. Regnavitque in Babylonia, bimus omnes pene insulas et toiius orbis litiora ter-
qiise ab eo quod ibi conlussesunt linguaeBabei ap- -rasque mari vicinas Graecisaccolis occupatas, qui,
pellala esi, quod inierprelalur confusio, cujus sediii- ut supra diximus, ab Ainano et Tauro moiilihusoin-
candae lurris idem Nemrod exfiitit aucior; quique nia marilimn loca usque ad Oceanum possidere Bri-
pro eo quoil ultra naiuram snam coelialla penetrare lannicum. Filii Cham, Clius et Mesraim, et Phuth,
conlendit, non incongrue diabolo comparatur, qui el Chanaan. Chiis usque hodie ab Hebraeis-Ktliiopia
cogilaiionecordis sui intumescens, super sidera exal- nuncupaiur; Mesraini, ^Egyptus; Phutli, Libyre, a
lare se voluil, id est, super oiniiein potesialein ange- quo el MaurilaniaeIluvius usque in praesens Phulli,
lofum Deo se coaequare disponeiis, cliim dicil: As- omnisque circa eum regio Phutensis. Multi lam
cendam super aliitudinem nubium, el ero similisAltis- Grseci quam Latini scripiores bujiis rei tesles sunl.
simo (Isai. xiv). Quod auiem diciiur venator, quid Quare auiem in una tanliim cliniatis parle aniiquum
signifieaiur hoc nomine, nisi animanim tetrigenaruin nomen Libyae resederit, et reliqua terra vocata sit
deceptor, ei capiens honiines ad moriein. 'fursis Africa, disserere non inijus loci nec lemporis esi.
ejus superbia liujus imuicliesl, vel inipia dogmata j} 1'orro Chanaan oblinuil lerr;im quam Judaeideiuceps
haerelicoriiin, qui, pos.qtiaiii moli sunl nb Orienle, possederunl ejeclts Gbanameis. Filii Chus, Saba,
id est, a vcro lumine reccsserunt, et vcnerunt in Ilevila, Sabailia, Regma, Sabatacha. Saba, a quo
canipum Sennaar, qui inlerprelalur excussiodenlium, Sabaei, de quibus Virgilius : Solisqueest Tltureavirga
slalim adversns Deum impieiatis s-use«edilicant lur- Sabmi; et alibi: CenlumqueSabmoThure calent arw.
rim, ac doginatumsuperhiain nefario ausu confrin- llevila, Getlmli, in parle remoiioris Afiicae, ereino
guiit, volemes curiositaie non licila ipsius cceli alta cohserenies. Sabaiha, a quo Sabatheni, quinune
penelrare; scd sicut illi ptr superbiam ab una lingua Asiabari nuncupanlur. Regmavero el Sabatacha pau-
in multis divisi sunt, ita et haereiiciab unitale fidiii latim anliqua perdidere vocabula, et quse nunc pro
conlessione segregaii intcr se diversilale err»ris, veteribus habeant ignoratur. Filii Rcgma, Saba et
quasi per dissonantiam linguseinvicem secernuntur, Dadan : hic Saba per schin litieram scribiiur; supra
et quos armat adversus Deum elalae conspirationis vero per samech,a quo diximus appellatos Sabseos,
perniciosa consensio. Rursuni intercedenie doguia- iiiterprelaiur vero nunc Saba Arabia. Nam iu LXXI
uim discordia dividit, oborta repenle confusio,quos psalmo, ubi nos habemus : Reges Arabum el Saba
quidcm ipsa Trinitas damnal, in quam offenduut, munera offerenl, in Hebrseo scripturn esl : Reges
jpsa eos dispergit dum dicil: Venileet confundamus Saba, primuni nomen per schin, secundtim per sa-
ibi linguam eorwn (Gen. xi), in varietaie ulique er- mech. Dadan gens cst .-Etliiopiae in occidentali
rofis sive schismaium. Eo auiem lempore quando plaga, et Chusgenuit Nemrod, de quo jam superius
linguarum factaest varielas, in soladomo Heber, quse raenlionein fecimus. Iste ccepit esse polens in lerra :
antea fuit lingua remansil; nunc quoquein solaEccle- et post paululum : El fuit, inquil,. capu: regni ipsius
sia, quae est domus Chrisli, unilaiem esse confes- C Dabylon et Arach, et Acliad, et Chalanne in terra
sionis ct fidei pacem divisisonmibus reprobis resiat. Sennaar (Gen.x). Neiurod lilius Chus airipuit, ut
Nunc de genlittm divisionibussecundum liiercny- supra disseruimus, iusuetam prius in populo tyran-
mum videamus.— Filii Japliel, Gomer. et Magog, nideni, reguavilque in liabylone, quae ab eo quod
ei Madaiet Javan, et Tliubal, et Mosoch, et Thiras. ibi confusaesunl linguae,lurrein sedilicaniiuraBnbel
Japliel lilio Noenatl sunt sepiem filii, qui posse- appellata esi. Babel autem interpreiatur confusio.
derunt terrain in Asia ab Amano el Tauro, Ccelesy- Regnavit aulera et in Arach, hoc est, ii Edessa, et
riae et Ciiiciaemotitibus, usque ad JluviuraTanaira, in Achad, quse nunc dicitur Nisibis, el in Clialaune,
in Europa vero usque ad Gadira, noniina locis et quae postea, verso noniine, a Seleuco rege est d.cta
geiilibns lelinquenies, e quibus posiea inimutata Seleucia, vel cerie quae niinc KTVJO-.OMV appellatur.
sunt- plurinia, csetera permanenl ut fuerunl. Siint De lerra illa exiit Assur, et sedilieavit Niniveii ct
autcm Honier, Galatse; Magog, Scythae; IWadai, Rohoboih civiiatein. De hac lerra Assyriorum pul-
Medi; Savan, lonts, qui ei Grseci; unde el mare lulavit in.perium, qui ex noniinc jNiniBeli lilii Ni-
loniiiii); Tbubal, Iberi, qui el Hispani, a quibus num coudiderunt, urbcm niagnam quam Hebnei
Celtiberi, licet quidain Italos suspiceniur. Mosocli, appellani Ninivein, ad cujus ruinam vel pceiiiteiiliain
Cappadoces; unde et urbs apud eos usque hodie iuia ,loue pertinet propheiia. Quod auiem ait: Ni-
Mazaca dicitur. Poiro sepluaginia inierpntes Ca- niven el Rohoboth civitaem (ibid.), non puiemus
phthoriiii Cappadocasarbiiraniur; Thiras, Thraces, dtias ese urbcs : scd quia Roboboth plaieae inier-
quorura non saiis iinmutauiin vocabulum esi. Scio pietaiilur, ita legendum est: Et wdificavtl Niniven
quenidaii) Goget Magog,laui de praisenii loco quam 1)el ptaleas civituiis.Sequilur : El Mesraim genuil Lit-
de Ezechiel, ad Gotliorum nuper in lerra .nosira dim, ei Anamim, el Laabim el Neplituim, et Plietru-
vagantiura historiam retulisse, quod uirum verum sim et Chastuim, e quibus egressi sunl Pliilislim el
sit, prseliiipsius fine rnoiislrabiiur. Et ceite Gothos Capluorim(Ibid:). bxcepiis Labaim, a quibus Libyes
omnes retro erudili magis Getas quarn Gog et Ma- posiea nominali sunt, qui prius Phutei vocabantur,
gog appellare consueverunl. Hse iiaque sepiem gen- et Cliasluim,,qui deinceps Pliilistii appellali sunt,
les, quas de Japhel venire strpe meiiioravi, ad quos nos coirupte Paisestiuosditimus. Caeteraesex
Aquilonis pariem habitanl. Filii Gs.iuer Assenez gentes igiioiae nobis suni, quia bello ___ihiopico
ei Riphaib et Thogorma. Assencz Grseci Regiiios ^ubversie usque ad ouliviunem praeteriloruin nomi-
vocant. Riphaih, Paphlagones; Thogorma, Plirygas; iiiini pervenere. Posucrunl auiem terram a Gaza
filii Jiavaii,Elisa et Tharsis, Cethiin el Dodanin. Ab usque ad extremos fines .Egypii. Sequilur • Et
his divissesibi insulae naiionum in terris suis. Vir Chunadn genuit Sidonem, primogenilumsuum, He-
secundum linguam suani et cognationem et gentcm lltaiumel Jebusmtunet Amorrhmum,el Gergesettm,<i
suani. l)e lonibus, id est, Graecis.-nascunturKlisei, hpwum, el Aracmum,el Sinwum,et Aradium, et Sa-
qui vocantur .Eoles; unde et quima lingua Graecia. ntarwum, et Amalhmum(Ibid.). De Chanaan primus
/Eolis appcllatur, quain illi vocant nip.Ttivj _.«),iz- naius esi Sidon, a quo u.bs 111Phceiiice Sidon vo-
TOV. Tharsis Josephus Cilicas arbiiraiiir/easpiralio- catur. Dein Aracaeus, qui Arcas condidit oppiduiu,
nis liiteram vitiose a posieris in T dicens fiiisse cor- conira Tripolim in railicibtis Liliaiti siiuui, a qu >
rupiain, unde el meiropolis coriiui civiias Tharsus liaud procul alia civiia^ ftiit noniine Si.n, qu.i- posi-
S01 . QU_ESTl'0NES SUPER GENESIM. 503
ea, vario evcntu subversa bellorum, nomen lan- A men El assumpserunlAbram el Nachor.sibi uxOfes.No-
itimtncdo loeo prislinum reservavit. Aradii suiu, qui uxoris Abram Sarai, el nomen uxoris Nacher
Arati.im insulam possedernnt angusto freto a Phoe- Melcha, filia Aran. Pater auteui Mclchae,ipse est
nicis lillore separatam. Samaraei, quibus Edessa pater Jeschae. Aran filius Tliarae, frater, Abrac et
iiobilis C.oelesyrioecivitas Ainath usque ad nostrum Naclior duas filias genuit Melchamet Sarai, cogno-
tenipu;, lam a Syris qnam ab Ilehraeis, ita apud ve- mento Jeschan Stwvufiov, e quibns Melcham acccpit
lercs tlicia fuerat, appellamr. Hanc Macedones qui uxorem Naclior, et Sarai Abram. Necdum quippe
post Alexandrum morientem regnaruut Epiphaniain inter patruos et infratrum lilias nuptiic fueranl lege
nuncupaverunt. Nonnulli Antiociiiam ita appellatam prohibitae, nu.e prirais hominibus et inter fratres
pulanl; alii lieel non vere, tainen opinioiiem suain et sorores initae sunt.
quatn verisimili vocabulo consolanlcs, Emalh pri- DISCIPULUS.
mam ab Aniiochia mansionein Etlessam pergenlibtis Eral aulem AbramLXXel qiimque
et eaniiiem esse apud veleres Hieronymus.—
appellari putant, qnae ' qnando egressus esl ev Haran (Gen. xn).
dicla sil Emacli. El fuit lcrniiinis Chananeorum a annorum, Indissoltiliilis nasciiur t|ii;cstio. Si enim Thara pater
Sidone, donec venias in Gerara nsque ad Gazam Alirifi, eiim .adliiicessel in regione Chaldaea, septua-
pergenlibtis Sodomam el Gomorrliam, et Adaniam, ginta annornm genuit Abratn, et postea in Charran
et Seboini, usque ad Lasan, iruia cieterae civiiates, ccv selalis stue anno mortiius est:
Sidon videlicet el Gerara, ct Sodoma, et Goinorrha, quomodo nunc
et Adama et Seboim, notae sunt omnilius. H>c ta- post mortem Tliarae Abram exiens de Charra LXXV
men adnotanrium videlur, quod Lasa ipsa sit quse „ annorniii fuisse memoraiur, cuin a nativilate Abrae
nunc Callirhoe dicilur, ulii aquoecaliiloeprorumpeii- ceantur? usque aMmorteiii pairis ejus, cxxxv anni fuisse do-
tes in mare Morluumdefluuni. Filii Sem, /Elam et
Assur et Arphaxad, et Ltul, el Aram. Ili ab Eu- MAGISTER.
phrate Quvio parlem Asise usque ad Indicmn Ocea- Vera est igilur illa Hebricorurn tradiiio, qtiam su-
num tenent. Estauiem jElain, a quo _Elanii.seprin- pradiximus, quod egressus sit Tharacum filiis suis
cipes Peisidis : de isstir jam anie diclum est, quod de igne Chaldaeorum; et quod Abram Babylonio val-
Kinum urbem condiilrfii. Arphaxad, a quo Chaldaei;• laius iiicendio, quia illud adorare nolebai, Dei sit
Lud, a quo Lydii; Aram, a quo Syri, quorum me- anxilio Iiberatus : et ex illo lenipore dies viise et
tropolis est Damaseus. Filii Aram, Us, et ilul,et lempus repntetur aelatis, ex quo confessus esi Domi-
Gether, ei Mess. Us Trachonitidis et Damasci con- num spernens idola Chaldaeorura.Potesl autem fieri
ditor, inter Paiaeslinamei Coelesyriara lermit prin- ut quia Scriptura reliquit incerlum, ante paucos an-
cipalum, a tjuo S ptuaginla inl>rpreies in libro Job, nos Thara de Chaldaea profectus venerit in Charran
ubi ih Hebrseoscrihiiur : Tena l]s regionem Ausiti- quam mortem obiret: vel certe staiim post persecu-
dem, quasi Husilidem iranstulerunt. Ilul, a quo Ar- lionem in Charram venerit, et ibi diutius sit moralus.
meni, el Gelher, a quo Acaruanii sive Carii. Porro Si quis ergo huic expositioni contrarius est, quaerat
Mess, pro quo Sepiuaginta inierpreles Mosocliirans- aliam solutionem, et luuc recte ea quae a nobis dicla
tulertint, qui nune vocanlur Maeones.Arphaxad ge- sunt improbabit.
nuil Sela, et Sela genuit Heber (Gen. x). Ex lleber Isidorus. — Locntns est Dominus ad Abraham di-
nati sunl duo filii: nomen uni Phaleg, quia in die- Q cens: Egredere de terra lua, et de cognaiionetua, et
bns ejus divisa cst lorra, et riomen fratris ejus Je- de domo palris tui, et veniin lerram quam monstrabo
clan. Heber, a quo Hebraei vaiicinio quodam lilio tibi, faciamquele in genlemmagnam, etc. usque Be-
suo Phaleg nomen imposuit: qui interprelaiur di- nedicenturin te universmcognaiionesterrm. Quis autem
visio, ab eo quod in diebus ejus liiif>use in Babylone alius exiit in Abraham de lerra sua, ef de cognatione
divisae sunt. Jeclan genuit Helmodad el Saleph, el sua, ut apud exteros locupleiarelur, ut esset in gen-
Asarmoth, ei Jare, el Aduram, cl Uzal, et Decla, el teramagnam,nisi Christtis, quirelicta lerra etcogna-
Ebai, el Abimael, Saba et Opltir, Hevila el Jobab tione Judaeorum prsepollei niinc, ut videmus, in po-
(Ibid.). Haruin gentium posleriora noinina invenire pulis gentium : sed el nobis ad exemplum Christi
non poiui, sed u_'>ut; in praesens, quia procul a exeundum est de lerra nostra, id est do facultatibus
nobis suni, vel iia vm-aniur, ut priraum, vel quae mundi hujus, operibusque lerrenis; et de cognalione
iiiiiiiulala sint ignoramr. Possedenmt autein a Co- nostra, id es: de conversalione et rooribus vitiisque
phcne fluvio omiiem indiae regionem, quae vpcatur prioribus, quse nobis a nostra nativiiaie cohserentia
leria. Sequilur. velut affinitale quadam et consanguinitate conjuncia
Pltaleg filius lleber genuil lleu. Reu genuit Sarug, sunt. Sive de domo patris nostri, id est omni memo-
Sarttg genuil Naclw'. Naclior genuil Thare. Hw suni ria mundi, ut ei renuniiantes, possiinus in populo
aulem generalionesThne. Tliare >,;enuilAbram, el Na- Dei dilatari, et in terram ccelestisrepromissionis cum
chor ei Aran. Porro Arait genuil Lolh, morluusque lempus advenerit inlroduci. Duae autem promissio-
esl Arunanle Thare 'valrem suu/ti in lerra nalivilalis nes Abrahaedanlur : una, per quam lerrain Chanaan
sum in Ur Chaldmorum (Gen. xi). De hoc quoque possessurum seinen ejus promittitur, duradicit Deus :
capiiulo qtiod llieronymus in libro QtiaesiionumHe- " Vadein terram quam monstravero libi, faciamque le
braicarum senseril inferamus. Sequilur: Et morluus in gentem magnam. Alia vero longe pra.siantior non
est Aran ante palrcm suum in lerra, qua nalus est in de carnali, sed spiritali semine, perquod paier est
regione Chaldmorum,pro eo quod legin.us iu regione non unius gentis Israeliticse, setl omniuni genliiini,
Qialdmorum,iri Hebrseohabelur ur Chasdim, id esl, • quae fidei ej"usvesiigia consequunlur. Quod promilti
ih igne Clialdseorum. Tradunt Hebrsei isliusmodi coepit his verbis : El benedicenlurin te ornnes eogna-
fabulam ex hac occasione esse, quod Abraham in liones lerrw. Sequitur.
ignem missus sit, quia ignem adorare nulueril, quem Apptiuilque Dominus Abrw, et dtxit : Semini luo
Chaldaeicoluni, el Dei auxilio liheratus de idolola- dabo terram hanc, etc. usque, Et vcnit ad Sichem, et
triae igne proiugeril: quod in scquentibus scribitur ad convallemillustrem,usque : l'errexit vadens,etultra
egressum esse Tharan cura sobole sua de regione progrediensad meridiem.Accepto itaque secundo ora-
Chaldaeorum,pro eo quod in Hebraeo habetur De culo de promissione lerrae ipsius, et acdificavitibi
incendioChaldworum,ei hoc esse quod nunc dicitur : altare Domino, qui apparuitei, et profectus inde ha-
Morluus esl Aran ante conspectum Tharm palris sui bitavit in ererao : aique inde famis inopia pulsus,
in lerra nativiialissuw, in igne Chaldmorum, quod vi- descendit in /Egyptum, ubi uxorem suam dixit esse
delicel igtie.n nolens adorare, igne consumptus sil. sororem: nec mentitur,quia propinqua eral sanguine.
Loquilur auiem Douiinus po^tea ad Abraham : Ego Quam lamen Pharao rex /Egypli uxorem volens ac-
sum, qtii edtixiie de igne Chaldmomm(Gen. xv). Se- cipere, grandissimis lerreltir . monslris ; niullisqtie
.- iuw; propior oam malis affjictus, ubi.ejus esse uxomn
 503 BED/E VENERABILIS0.'P. PARS II. SECT. II. --DUBTA ET SPHlUA. 504
divinitns diilicit, confesiim illaesamcum liouore re- l.\ Faclum esl autemin illo lemporeul Amrapltelrex,Sen-
siitnit; hoc itaque cum de Abimelcch dicere coeperi- naar, etAriochrcx Pow.i, et Cliodorlalwmorrex Elawi-
inus, exponemus. tarum, el Thadslrex geiuium-,inirentbeUumcontra regem
Hieronymus. — E. proficiscensAbraltam abiit in de- Sodomorumet regem Gomorrlimcl rcgemAdamce,etre-
seilum, et (ames facla esl super terram. Notandum gem Seboim, el regem Balm, ipsa esi Segor. Oinnes hi
ijiiod in prsescnli et in plurimii aliis locis pro dcserto, consederuni apud vallem salsam, hoe est mare salis.
Bale lingua HebfaeazaTKTocrif,
ad auttrum scriplurh est in Hebroeo. ide-U,devoratio dicilur
BISCIPULUS. Tradunt igitur Hebraei haiic eamdem in alio Scripiu-
rarum loco Salissam nPiiiiuari, dicique rursum, fio-
Hoc igitnr notare debemus quod sequitur : Et vi- G-;_OV id est, vilulam conlernantem, quod
dervnt eam principes Pharaonh, et taudaverttnl eam scilicet TptETi^ouo-av,
leriio molu terrae ahsorpta sit. Et ex eo tem-
ad Pharaonem, el inlroduxerunl eam in domum ejus, pore quo Sodoma et Gomorrha , Adama ct_ Seboim
el~Abrmbenefecitpropter eani: et fuerunl ei oves et divino igne subversse sint, illa parvula nuncupetur :
H
armenta, asini, el servi, et ancillw , muli el cameti.
siquidem Segor transieriur in parvam, quae lingua
MtGISTER. Syra Zoara dicilur; vallis enim salinarum, sicut in
Licet corpus sanctariim mulierum non vis maculel, hoe eodem libro scribilur, in qna fueriint ante puiei
sed volunlas, et. excusari possit Sarai quod famis biluminis, post Dei iram et sulphuris pluviam, in
lempore stfla regijn peregrinis locis marito conve- mare inortuum versa est, quod a Graecis^.f.vjji-nyal-
nieiite resistere nequiverit, lamen potest ei aliter TtTtf,id est, stagnuin biluiiiinis appellatur. Sequiiur.
fcedanecessiias excusari, quodjuxla librum Esilier, n| Hi autem reges memorali lulerunt omnem substan-
qtiaecunqne mulierum placuisset regi apud veieres, liam Sodomorum el Gomorrhworum,nec non et Lol et
sex mensibus ungebatur oleo myrlino, et sex mensi- subslanliam ejus, qui eral nepos Abram, qni habitavil
bus in pigineniis variis erat, et curationibus femina- in Sodomis : elecce unus qut evaserat, nuntiavit Abram
rum, et lunc dernum ingrediebatur ad regem : atqiie Hebrwo. Qui cum audissel caplunt Lol numcravil
ka poiesl lieri ul Sarai postquam placueral regi, dum cccxviu vernaculos, quos assumens secum perseculus
per anmnn ejus ad regem praeparareuir introiliis, et est eos. Tulitque omne quodinvaseranl, pariler et Lot:
Abrae Pbarao multa donaverii, et Pharao posiea sit perseculusqueesleos usque Dan ad Photiiich oppidum,
perctissus a Doinino, illa adliuc intacta ab ejus con- quod nunc Paneas diciiur. Dan autem unus est e fon-
culiitu permanenle. Sequitur. libus Jordanis. Nam et alter vocatut Ior quod inter-
Et ascendit Abramex JEqyplo, ipse et ttxor ejus, et pretaiur p_.6pov,id est, rivus. Duobus ergo fontibus,
omniaqum iliius erani, el Lot cum eo indeserlo. Erat qui haud procul a sc distant, in iiiiuiiirivulum fcede-
aulem Abram divet valde pccore, argento et auro : el ratis, Jordanis deinceps appellatur.
abiil nncle venit, in desertum usque BetheLPulchre de lsidorus. -—Deinde a quinque regibus, qui Sodo-
JEgyplo liberatus ascendisse ilicitur. Sed occurrit mis irriierant, Abrain'captum Lot liberat, habens
huic sensui illud qnod seqtiiiur, quomodo poiuerit sectim in praelio cccxvm vernaculos. Sed quid haec
exiens de .-Egypto fuisse dives valde? Quod lamen vicioria Abrae dcquinque regibus indicabal, quos ille
solviiur illa Hebraica veriiate, in qua scribitur Abram fidei paier mysterio superabal, nisi quod fides nostra
grams valde sive vehemenler: hoc est, (3«pi_.o-yofya. si confirmaia sil iu spirilu principali, lotidem corpo-
lEgypli cnim.pondere gravabatur, et licet videantnr *-<ris nostri sensus verbo-Dei subigit. Nam sicnt ille de
esse diviliae pecoris, auri et argenti, tamen sI_-Egy- proximo in regibus victor, ita et fides per animam
pliae sunt, viro sancio graves sunt. Denique non ut victrix de extcriore homine Iritimpliahit. Quod vero
in LX.X.legimus, abiit unde venerat per deserlum ille non multiiudine nec virtuie-legionum, s-edtantum
usque Betltel, sed sicut in Hebrseoscriplum est, Abiit ccc ei XVIIIcomitanlibus adversarios principes de-
' m iliriere suo per austrum usque Bethel. Idcirco enim bellavit, jam luiic in sacramento crucis, cujus figura
de j-Egypto profeclus est, ut non desertum ingrede- per.faiu lilterarii in numero trecenlorum exprimitur,
retur, ctitn ^Egyplum Velinqueret, sed ut per au- imaginabalur : quod nos Clirisii passio liberaret a
struni, qili aquiloni conlrarius est, venirel ad domum dominatu quinque c.irnalium sensuum, qui nos antca
Dei, ubi fuerat tabernaculum ejus in medio Bethel et variis viliis captivanles exsuperaveranl.
Hai, in loco allaris quod fecerat prius, et invocavit Revertenti igitur d cmde hosiium Abram occurrit ei
ihi noraen Domini. Revcrso igitur Abram ex .Egypto mox Melcliisedecti.rexSalem sacerdosDei, benedixiique
unde venerat, lunc Lot ab Abram avunculo suo in Abram circumciso offerens panem el vinum. Hierony-
lerram Sodonioruin salva charitale disccssit, vitans mus. — Quia semel opusculum nosii inn, vel quanstio-
discordiam, quia diviles facti erant, et pastores eo- num Hebraicafum, vel traditionum congregatio est,
rum invicem rixabaniur. Permansit autem Abramin proptetea quid Hebrcei de hoc sentiant, inseraraus.
terra Chanaan, habilavilquejuxta quercumMambre, " Aiuiii hunc esse Sem filium Nue, et supputantes an-
hmcest Hebron. Manibre autem vocabalur unus auii-> nos vitaeipsius ostendunt eum ad Isaac usque vixis-
eornin Abrabam. Sequitur. se : omnesque primogcnitos Noe, donec sacerdolio
Et viri Sodomorummali et peccatores in conspectu fungerelur Aaron, fuisse ponlifices. Porro Salera rex
Dei vehementer. Superflue hie in Septuaginta inter- D Hierusalem diciiur, quae prius Salem appellabatur.
pretibus additum est: In contpeclu Dei, siquidem Melchisedecliaulem beatus Apostulus ad Hebraeossine
Sodoinorum coloni apud homines mali et peccatores palre et matre commeraorans, ad Christum refert, et
erant. Hle autem dicitur in conspeclu Dei peccator, per Chrisium ad gentium Ecclesiam. Omnis enim
qui potest apnd homines justus videri. Quomodo dei corporis gloria reiertur ad membra, eo quod praepu-
Zacharia et Elizabelh in praeconioponitur, quod fue- tium habens Abram benedixerit circumciso , et in
Tint jtisii ambo in conspectu Dei; et in psalrao dlci- Abram Levi, elper Levi Aaron, de quo posiea sacer-
tur : Non justificubitur in conspectutuo omnisvivens i dotiuin. Ex quo colligi vull sacerdoiium Ecclesiaeha-
(Psalm. CXLII,2). bentis prseputiurabenedixisse[inj circumcisosacerdo-
LocUlus est autem Dominus ad Abram, postquami tium synagogae. Quod autem ait: Tu es sacerdos in
divisusest ab eo Lot : Leva eculos tuos, el vide a locoi mlernumsecundumordinemMelchisedech(Ps. cix, 4),
iri quo lu nunc es, ad aquildnem, el ad austrum, el ad! niysterium nostrum in verbo reconcilialionis vel or-
orienteme! ad mare, quia omnemterram quam lu videi,, dinis signiiicatur, nequaquamper Aaron rationabilium
tibi dabo eam, el temini luo. Qualuor climata mundii victimis imraolaudis, sed oblaio pane et viuo, id est,
posuil,orieiitem et occidentem,: seplehtrionem etl corpore et sanguine pomini Je.u. Qnod autem stipra
meridiaiiura. Quod aiitern in omnibus Scripturis le- diximus eum ab apbslolo Paulo sine paire el matie
giiur, hic semel dixisse aufficiat, mare semper pro> commemoratum, liguraliter referi s.d Chrisiuu., ut
.itCidente poni, ab eo quod Palsestinaeregio ila sil ull jam ostendimiis : ipse est enim solus de patre siue
nare in occideniis plaga habeai. Sequilur. niaire genitus, per divinitatein; ipse de niaire sine
3t>5 QU.ESTIONESSUPER GENESl.tf. 508
palre, per Immanitalem. Quod vero pairiarcha ma- A dech, eo quod Clianaiioeusfuerii, el noii defilii genero
gnus decimas omnes in
substanlisc fuae Me!chiscdecll ,J' idaeorum, lypum praecessisse safcnlolis Dei,
sacerdoti post benediclionemdedit, sciens spiritali- de-qiio diCilitr in ccniesimo nono psalmo : Tu es sa-
ter melius sacerdolium futtirutn in populo geniiuin cerdos in wlernum secundum ordincm Melchisedech.
qnam Leviiicum, quod in Israel de ip<o erat nasoiiu- Ordinein auiem ejus mullis modis inlfrpretaniur,
rum, futurumque ut sacerdotium Ecclesiaehabeniis quod solus et rex fuerit el saci'rdos, et ante circurn-
prsepulium benediceret iuAbraham circumciso sa- risionem fnnclus sacerdulio, ut non genies ex Ju-
cerdotium Synagogae.Qui enim benedicil, major est daeis, sed Judaeiex geniibus sacerdnliuin acceperint:
qiiam qui benedicitur. Unde ei saeerdoies ex semine nei|iie nnctus oleo sarerdotali, ul Moysi praeCepta
Abrce nati fratris ex se qtios benedicebat, id est pn- consliluunt, sed oleo exsulialionis et fiiiei ptirilale :
pulos lsrael. Quibus illi decimas secundtitn legis neque carnis et sanguinis victimas immolarit, et
Tnandalumdabant vere, ut majoribns et emineniio- hruiorum sanguinem animaliura exta, id est quidquid
ribus suis. Nomenaulein ipsum, id est Melchisedech, siiper escain est, susceperit : sed pane et vinOsim-
rex pacis, vel rex justitise interpretaiur, qtiod tum piici, ptiroque sacrificio Cbrisli dedicaverit sacra-
referiur ad Christum : ipse esl enim Rex pacis, quia iiienluin, et multa alia quse epislolaris brevitas non
per ipsum recnnciliamurDeo : idem esl rex jusiiiiae, recipit; prsetcrea plenius esse tractatnm in Epistola
qu:a ipse veniet ut discernat sauclos ab impiis. ad Hehraios, qtiam onines Giaeci rec;piunt, et non-
Idem quoque nnus et sacerdos et rex, qnia ad redem- niilli Laiinoriim, quod iste Melchisedech,id est, rex
ptionem omnium Deo Palri se ohtulil hosiiarri, et jusiiis , rex fuerii Salem, id est, rex pacis sine patre
verus Rex in prresenli saeculopopulum suura regii, i>et | malre. Etquomodo hocinielligendura sit, uno sta-
et in fuluro judicabit. non quodabsqtie
liui vcrbo explicavit ay.v.aWy-ijTo.,
Hieronymus ad Evagrium presbylerumde Melchise- patre et matre fuerit, cum Chrislus quoqiie secun-
—
dech. Misistimihi volnmen avwvuftov -xaiaS-o-rcOTOV duui ulramque naiitrain et pairem habuerit et ma-
ei nescio utrum lu de lituio nomen subiraxeris, au trem : Sfd quot) subiio intrnducatur in Genesi occur-
ille qui scripsit, ul periculum fugerel disputandi au- risse Abralue a csedehosliumreverienti. Et nec aute
clorem nolueritconfiteri. Qttod cum legUsem, iniel- nec posiea ejus iiomen feratur ascriplura : aflirmat
lexi ramosissimamquaestionemsuper ponlificemMel- autem Aposiolusquod Aaron sacerdotium, id est,
cliisedechilluc pluribus argumenlis esse perduclam, populi Judaeorum et principium habuerit et finem.
nl docere conatus sit eum qui benedixerit lanto pa- M lchisedecb atitem, id est Chrislus el Ecclesia, et iii:
triarchae, divinioris fuisse naturse, nec de Iiominlbus praeferiium et in fiiturum setcmum sit, nulltimque-
seslimandum, et ad extremum ausus est dicere, Spi- habuerit auctorem , el quod translato sacerdotio ,
rilum saneium occurrisse Abrahae, el ipsuin esse qui legis quoque mutatio liat : ut neqiiaquam de Agar
sub hominis (igura visussit. Quomodoautem Spiritus ancilla et monle Sina, sed di. Sara lihera et arce Sion
sanctus panem vinumqiieprotulerit et decimas prae- egrediatur verbura Domini, et !ex Dei de Jerusalein.
dae, qtias Abrnham victis quatuor rcgibus reporlaret Et difficultaterarei prooemioexaggerat dicens : SII-
acceperit, omninO (angere noluit. Petisque ul quid pcr quo mullusnobtssermo etl, el interprelebilis: non
mihi vel de scriplore vel de qua_slione videatur re- quia Aposlolus non poiuerit id inierprelari, sod quotl
spondeain : fateor, volui dissimulare sentenliam, nec illius lemporis non fuerinl. Hebraeisenim , id est
ine pericnl-.so et fihyA-npovimiscere tractatui, in _ Judseis, persuadebat, non jam (idelibus, quibus pas-
quo quodcunque dixissem, reprehensores habilurus " sim perderet sacramentum. Verumtameh si Vas ele-
forem : scd rursum cum episiolam legerim et inve- ctionis slupet ad mysterium, el de quo disputat itief-
nissem in extrema pagella, rairis me obtestationibus fabile confiietur, quanto magis nos vermiculi et
adjuratum nespernerem precatorem, revolvi velerum culices solam debemus scientiam inscitiae confiteri,
libros, ut viderem qnid singuli dicerent, el libi quasii et amplissimamdomum parvo quasi foramine osten-
de inultorum consilio responderem. Siaiimque in dere, ut dicamus duo sacerdolia inter se ab Apo-
fronte Geneseosin priraa homiliarum Origenisreperi siolo comparata prioris populi et poslerioris. Et hoc
scripium de Melchisedech.Iu qua multiplici sermonei agit tola disputatione, quod ante Levi et Aaron fue-
dispuians illuc devolutus est, ut eum angelum dice- ril sacerdos-Melchisedeehex genlibus, cujus lantuui.
ret. lisdemque argumentis pene quibus scriplor tuusi prsedicat meriiura, ut fuiuris sacerdotibus Judaeorum
de Spirilu sanclo, illede supernis virlulibus est locu- iii lumbis benedixeril Abraliam, toiumque quod se->
tus. Transivi ad Didymum, sectatorem ejus, et vidii quiiur in Iaudes Melchisedech ad Christi lypuni re-
hominein pedibus in magistri isse sententiam. Yertii ferri, cujusprofectus Ecclesiaesacraiuenia sunt. Hsec-
me ad Hippiilytumlrenaeum, Eusebium Csesariensem i legi in Grsecorumvoluminibus , ct quasi latissimos
et Emisenum,Apollinariumquoque nosirum ei Eusla- terrarura situs in brevi tabella volui demonstrarflj
chiiim, qui piiiims Anjiocheiia. episcopus Ecclesiaa ) non extendens spatia" sensuum atque iraclatuuin,
fuit, et contra Arium clarissima luoa bellicum ccci- sed quibusdam punclis atque compendiis intinila si-
nit : ei depreliendr horiim omnium opiniones diver- gnilicans, ul in parva epistola multorum siraul di-
sis argumeniatioiiibus ac diverticulis ad unum com- sceres volnntaies. Verura quia amanter interrogas ,
pitum pervenisse, ut dicerent Meichisedechhominerai D et universa quse didici fidelibus auribus inslillanda
fuisse Cliananaeumregem urbis Hierosoiymse, quaei sunt, ponam et Hebrseorum opinionem, ct ne quid
priniuai Salem, posiea lebus, ad extrenium Hierusa- desit curiosilali, ipsa verba subneclam. Et Melchi-
lem appellata sil. Nec mirum esse si sacerdos Deii sedech rex Salem : prolulit panem et uiriMm: erat
aliissiini describatur absqtie circumcisione et legali- aulem sacerdosDei excelsi, benedixilqueilli, et ait :
hus caeremoniis,et genere Aaron-: cum Abel quoque' ;' BenediclusAbrani. Deo e_.__.so, qui creavil cmlum el
et linoch et Noe placuerint Deo, et victimas obiule- terram , el benedictusDeus allissimus, qui tradidit
rint; et in Job volumine legimus, qtiod ipse et obla- inimicos.luosin manu tua! Et dedil el decimasex'om-
tor munerum fuerit, et sacerdos, el quotidie pro (iliisi nibus. Tradunlque bunc esse Sera primum filium
suis hostias immolarii : et aiunt ipsum quoque Job) Noe, et eo tempore quo ortus est Abraham habuisse
iion fuisse de genere Levi, sed de stirpe Esau, licett annos setatis trecenlos nonaginta, qtii ila supputari-
aliud llebraeiautument. Quomodoaulem Noe inebria- lur. Sem post diiuvium anno secundo , cum centum
lus in domo.sua, el nudaius aique derisus a mediano) essel annorum , genuil Arphaxat. Post cujus ortum
Ulio, typum Salvatoris prsebuit, et Cbara populii vixit annos qiiingeuios, hoc est siraul »c. Arpliax.il
Jiidscorum.Samson quoque airiator meretricis ei pau_- - aiinos natus xxxv genuit Salem, qui el ipse tricena-
peris Dalilaeinulto plures htisiimn moriturus quamI rius procreavit Ueher, quem xxx quatuor annorum.
vivus occidit, ulChristi exprimeret passioueii), oiu- lcginius genuisse Phaleg. Rursum Phaleg expletis
nes.jue pene sancti palriarclisc et prophetse in aiiquai annis xxx genuil Rehu, qui el ipse post xxx et sa-
re figuiamexpresserutit Salvaioris. Sic et. Melchise- cuiiduni uaiivitalissuse auiitimgenuit.Serug, De qjio.
 20,7 liE!"_-EYENaUBILlS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBiA ET SPURIA. E(j8
cum ad xxx [ eiv.cnissel annos, orius est N.iclor. Qui.A lia inrno superci io et aucloriiale MelchiseilochSpi-
sxxix aiinorurh gentiit Thare. Qwni Jegimtisquod riuiin saiictum pronuniiavit, ut illud verissimum
gepluagenaritis genuiT Abram et Nachor et Aran. comprobarei , nuod apud Graecoscaniitir : Imperilia
Suppnta per singnlas aetaies arinorum mimeriiui, ei confideiitiam, erudilio limorem crent. Ego post lcin-
invenies ab oriu Sem usque ad genentiionem Abiam pam oegrolalionemvix in quadragesiiiiaedlebus baec
CCCLX annos; mort.uusest aulem Abram ci.xxvseia- fabrieare potui, ul cum alleri me operi pra^pararem,
tis suae ahno. Itaque ralioiie dcdiicta inveniiur Sem paucos dies qui supererani in Malihaei expositione
ab nepote suo dccimi eradus Abram supervixisse consumpsi. Tantaque aviditate siudia omissa rcpe-
anhos xxw, sinmlque et lipc tradunt quod usque ad livi, ut qiiodcxcrciiaiioni linguaeproruit, nocuerit
sacerdoiium Aaron omnes primcgenili ex stirpe Noe, cofpnris valetiidini.
cnjus series el ordo describitur, fiieriut sacerdotes Post banc vicioriam dixit Abram ad Doniinum:
ei Deo victimas iimnolarinl, el hacc esse primoge-. Domine Deus, quid dabis milii, el ego sine liberis va-
niia quse Esau fratri suo vendiderit Jacob, nec.esse. dam, et Masec vcmacuimmewhic DamascusEliezer.
miruin si Melcliisedechviclori Abram obviam pro- Hieronijinus.— Et dixit Abraham.: Eccc milti non
cesserit,-ct in refeclione lam ipsius quam pugnato- dedhii semen,'t.tfilius vernaculwmemhmresmeuserit.
rum ejus panem vinumque proiuleril, cl benedixerit lilii nos habemus : El filius Masec verracu'm mem
ei, cum abnepoli suo hoc jure debueril, et dccimas htercs meus erii:, in Hebraeoscriplum est, nben Me-
pra.dae alqne victoriae acceperit ab eo : s:ve quod sek bellti, qtiod Aquila translulit, o _f_. Tou 7ro-igo>i-
Irabeatur ambiguum, ipse decimas. subsianiise suse , TO. ol/.iuv pov, id est, filium polum danlis domui
et avitam largiiatem osienderel in nepoieni : ulrum- „i me«?;,Theodotiovero, -/«_ 6 utor TOU .-n-io.zia. pov,
que enim inlelligi poiest el juxia tlebraicuui, et id esf, et filins ejus qui super domutnmeamest. Quotl
jhxta Septuaginla Inierpreies, qtiod et ipse acceperit aulem dicit, hoc est: Egosine liberis morior, et fiiius
dceimas spoliorum, et Abrae dederit decimas sub- procnratoris mei vel villici, et qui universa dispen-
slanlise suae, qiianquani Apostolus in Epislola sua ad sat el distribuil faniiliae cibaria, vocatnrqiie Dain.i-
Ilebraeos aperiissiine deliniat, non Ahrabara susee- scus Eliczer, hic meus haeres erii. Porro Eliczer in-
pisse a Melchisedech decimas divitiarum ejus , sed terpretatur Deus raeus adjutor. Ob hoc aiunl Da-
de spoliis hosiium pariem accepis-e ponlificem. Sa- mascum conditam et nuncupatam. Seqtiilur.
lera autem imn^ ut Josephus et noslri omnesarbitran- Factumque est verbttmDomini ad Abramin vhu ,
iur, Hierusalem esse nomen ex Graeco llebrseoquc dtim essel de posteritate sollicitus, el sibi viderel non
compositmn, quod absurdum esse peregrinoelinguae nasci filium, et lamen semini suo faclam promissio-
mixiura dcnionstrat, sed eppidum juxta Scyihopo- nem leneret: et statim fit illi duplex figtira promissi
liin, qnod usque hodie appellatur Salem, el osiendi- teniinis ejus, id esl, in simililudiiiciiiarenae maris ,
inr ibi palatium MelchiKedech,ex magnitudine ruina- vel in miiliiiudinem sleilarum cceli fulura : Ejiciens
• r.unr veteris operis ostendens niagnificeniiam, de ergo AbramDeus foris, ostenditei stellas cmli, dkens :
quo in poster.ori quique parle Geneseos sciiptum Sic faciam, ait, sementuum, id estChrisiianam gen-
csl : Venit Jacob in Socoth, id est, in (abernacula, et leui , cujus lu paier in fide suhsistens, sie faciam
fecit sibi ibi domosalque tenloria, et transivilin Salem reMirreciionis liiiuiue coruscare. Deindedemonslravii
civilalem regionis Sicliem, qum esl in terra Chunaan. ilii arenam maris, et dixil : Sic erit in muliitudinese-
Considerandum quoque est quod Abrahaea caedeho- men luum, hoc esi, erit quidem copiosa gens Judaeo-
slium reverienli , quos perseculus esl usque Dan , (C runi,- sed slerilis et infecunda sicui arena manebil.
quse hodie Paneas appell-ilur, non de via Hierusa- Post h;cc cut.iipromitieret ei Deus qtiod esset pos-
lem , sed oppidum metropoleos Sichem in iiinere sissor reproinissionis futurus, signum peiit per quod
liiit. De quo in Evaugelioquoque legimus : Eral au>- recognoseeret, non quasi dubitans an fierel, sed
lein Joannes bapthans in Ennon juixla Salim, quia qiiomoiio liiturum esset requirens. Cui Doniinus:
aqucenntlimerant ibi (Joan. i). Necreferl utruni Sa- Sume, iiiquil, tibi vaccamtriennem, etcapramlrimain,
!em an Salim nominetur, cuni vocalibus in medio et arielemannoriim Irium, turlurem el columbani.Tol-
tllteris perraro utantur Hehrsei, et pro varietate lo- lens igilur AbramuniversaItwcdioisilea per medium,
coruin ac varietaie regionum eadeni verba diversis et uirasqtte parles conlra se allrinsecus posuil, aves
sonis atque accentibtis proferanlur. Haee ab erudi- aulem non divisil. Descenderunlquevoiucrestupcr ca-
ussiiuis genlis illius didicimus, qui in lanium 11011 davera, et abigebaleasAbram. Cumqueoccttbiihtetsol,
recipiunt Spirituiii sanctiiiu vel angelum iiiisse Mel- pavor irruil super Abram, el horror. magnus el lene-
«bisedecli, ut etiam ceriissimum nomen hoiniuis brosus irrnil in eum, ac invasil: apparuitque clibanus
ascribanl. Et revera stuliuin est quod in ly.padici- fumans et ignis transiens inler media iUa, qumdivha
nir, eo quorl Cbrisli sacerdotium iinem non habcat, 'erant.Dictumque eslei : Cognoscendoscies q"ia semen
et ipse liex et Sacerdos nobis uliumque donaverit , luum peregrinum eril in lerrq non sua servietque et
ul.-simus geinis regale et saeerdotale, etquasi angu- affligetur, et reliqua. Staluitis esl itaque niodus pro-
laris. lapis paiieiem uirumque conjunxerit, et de niissi seminis Abrae,ei isla est figura. Per juvencuin
duobus. gregibus bonus pasior unum effecerii gre- enim vaccam significata esi plebs , posila sub jtigo
gem. Sic quiisdam refcrre ad avuywyii), ut historiaepj legis; per caprara, eadem plebs, eiiam peccatrix fu-
auferanf veriiatem , et dicanl non fuisse regem, sed. lura ; perarietein, eadein plebs, eti.un regnatura. Ei
in imagine liominis angeluni demonslraiuni, cum in quod animalia ideolrima dicuntur, quia per articulos
lantum niiauiur Hebrxl Melchisedechrcgern Salern, lemporum ab Adam nsque ad Noe, et inde usque ad
Ijliura Nne, Sem osiendere, ui anie hocscriptuni sic Abraham , et inde usque ad David, lanquam teriiam
refcianl : Egressus csl aut.emrex Sodomorumin oc- ajlatem gerens, ille populus adolevii. Per lurtureni
airsum et, liaud dubitim quiu Abraliamposiquam re- et columbain spiiilales populi lignrati suni, individui
versus est a caede Ch'od.or.iahomor , ei regum qui (ilii promissionis, el baeredes regni fnturi, quorum
«iiin eo erani, in valle Sabe, ha'Cesl vallis Regis , setas lemporalis ideo tacctur, quia a-terna mediianles
cie qua si;>tinisequilur : El Melcltisedechrcx Salem iransgressi sunl desideria temporalia. Sed quid est
p/olulil pancmet vinum, eie. Si ergo haeccivilas Re- qnod aiiimalia.illa tria dividuiiiur adversus se iuvi-
gis esi, et vallis Regis, sive, ut Septuaginta tianstu- cem partibus constiiuiis, nisi quod camales el in po-
lerunt, canipus, qtiem hodie Aiiloncm Palacstinivo- p^uloveteri et nune inier se dividuntur. Porro avcs
taiii, nianifestuui esl hoiiiinein fuisse qui in terreua riiter se non dividuntur, quia spintales indivisi suul:
11 \alle et^urbe regnavcr.ii. Habes quae audierini, scliisma non cogilant, non seducunlur ab haereticis,
quse legcrim de Mclchisedech; ineuin luit citare sed pax est semp.er in ipsis, sive a lurbis s.ereino-
lesles , tuum esl de fide tesiiuni judicare. Quod si veani, ut iiirtur, sive imer illas converseniur, sicui
omnes repuleris, luum cerie illuni spiriialem inier- cuiumba. Utraque tamen avis est, habens simnlici-
greicui uoii rccipics, qui impcritus sernionc et scien- laieni et iiuiuceniiain. Volucret auteni dcscendentet
,09 01'^ESTIONES SUPER GENESIM. Sffl
sf.-paicadavcra, quiv divisa erant, spirilns immtindi A . cubictilum suum , postiilque me in firamine pelrae.
signiftcanlur, pastnm quemilau siium de carnalium ut post spirittim saevienlem, post lerraemese motiimV
divisione quaerenies. Quod illic consetlens Abrom post incendium ignoranliae quo urebar, vox ad m«
abigebat ens, siguificat rmiliO'!carnales merilis sau- aurse leuioris accederet, dicerera>|ue : litveni guem
ctorum in fine mundi ab nngusliis liberandos. Qnotl Qtiwsivilarinna mea , tenebo eum el nan dinijilam
autcm circa solis nccasum pavor irruit in Ahrain, et (Cant. III, 4). Etenira cum inier se Scripiura videa-
horror masiius el, tenebrosus. signifieat eirra Imius lur csse cnntraria, utrtimqtie verum est, rum diver-
s:i'culi fiiiein magnam piTlurbalionem ab A.niichri- s im sii. Egressi sunl quarta generalione filii Jsrdel de.
sio in satic is futtirarn. De qua Domirras in Evange- terrn /Eqtjpli; replica genealogiani Levi. Levi aenuit
li<idicil : iirit enim lunc tribulatio magna, qualis non Caath. Caatk aenuil Amram. Amram acnuil Aaron.
fnit ab inilio, eic. (Matlh. xxiv, 21). Qiiod vero niljiin- Anron genuil FJeazar. Eleazar genuil Pbinees. Caalh
gilur, cttm occubuhsel sol, jacta esl caligo tenebrosa, ciim paire suo Levi ingressus est AHgyplum.Rursum
el apparuil clibanus fumans, et lampsisignis transiens Eleazar cum palre suo Aaron egressus est Mgyplo,
inicr media iila qu;e diviserai, significat post finem lieplica Caaih usque ad Eleazar genealogiam , ei
saeculifiiiiirnm diem jndicii, quaifdo per ignem <-egre- fotnpiitantur generationes qiiatuor. Licet quidam ve-
galuininr saiiclorum populi et. iniqtiorum. Quod vero lint ab Ahram incipere usque ad Phinees, quod nos
iliclum cst ad Abram, Sciendo scics quia pereqriniim in Kleazar fecimus, pervenire. Si vor.i volueris di-
erit semen linim in lerra non sua, et in servUutemre- sp>rem iumieruin oslendere, qtiomotlo seciindiim
f.vodiim quinta generatione pgressi sunt filii Israel
digent eos. el liumiliabunl qtiadringemis annis : hoc <Ielerra
<Iepopulo Isra>>!,oui cral in ASgypioservinirus aper- £ iEgypli, iribtis lunc Jtid;c et ordo numere-
fiss>ine propheialiim est, non quod sub .Egypliis lur. Judas genuil Phares. Phares genuit Esrom. Es-
quadringentis ftnnis servierint, sed qnoniam isle nu- rom qenuil Amram. Amram genuil Aminudab. Ami-
merus in eadem a'fliclione complelus esl, qnia com- nadab qentil Naason. Naason genuit Salmon. Phares
pnianltir ab i.Io lemporequo isla AbraepromiUunlur. cum patre suo Juda iningressus jEgyplum. Naasou
Jam lunc propter peregrinaiimipm futtiram. ne com- princeps iribtis Judae deserto fuisse descriliiliir,
misreretur Remen,ejus'inier genies, datnr ei circum- cujiis lilius Salmon terram repromissionis inlroiit.
cisio in signnm lrs verbis : Circumcideiur ex vobis Coiiiputa ergo a Phares usque ad Naason , et inve-
omne masculinum,infans oclo dierum cirrumcidelur in nics generationes v tantum, etsi nonnulli , ul qnod
vobis, lain vernaculis quam emplitius. Masculus au- nos in irihu f.evj ostendimus, in Esrom initimn l'a-
lem, cujus p wplttii caro circumcisa non (ueril, dele- ciant, et ad Salmon usque pervenianl. H.cc libi, sa-
bilur aiiima illa de populo suo, quia pactum meum craiissime pontifex, ex iugenio studii nostri , prout
irritum fcil. Cur auiem pereal anima parvuli va- pnliii enucleavi, et juxta proposiiam qnsestionem,
g'eiiii«, et ncc bonnm nec nialiim scientis incircum- juxta utramque ediiionem, ne ciii eonlrnriuni videa-
cisi, dum ipsa paetum Dei irriium n<mfecit, sed qui tur, secuntiuin pTarnque gfihealOg;an)iL,evjvidelicet
eum circtimcidere neglexcrunt : nisi ut significarel et Judae, puto plenius problema dissolutum. Qnod si
quoii parviili non secundum opns , sed secundum alicui displicet de semnlis el oblreclaioribus nostris,
originem in prinii liominis seelere paclum Dei dis- ad compendium veniam , et dicam in eo non esse
sipaverunl, in quo omnes peccaverunt. Nascunlur diversum : quia secundum unamqnamque genealo-
cnim omnes non proprie, sed origiualiler peccalores; p giam utrumque verurn esi, et plenum lialiel sensum.
quem nisi regeneratio liberet, perit arinna ejus de Aqnila qunque, qui non contentiositis , ot qtiidam
populo suo , quia paclum Dei irrilmn (ecil, qnando in puiant, sed studiosius verbum iiiterprelalur, ad ver-
Ariam eiiam ipse peccabat originaliier. Sequilur ' : bum in eo loco , ubi LXXpostierunt : Quinla cjenera-
Generaione aulem qnaria reverlenlur huc. Qus-.si.it lione ascenclerunlfilii Israel de terra Mgypii, ila irans-
hoc Damasus papa a bcalo Hieronymo, quomodo htiic lulil: Avmali ascenderunl filii Israel de lerra Mgypti.
senlenii;e congrtiat quod scribitur in Exodo : quinta Licet pro eo quod armaios nos diximus , securidum
generalione egressi sunt filii Israel de lerra Mgypli. Graeci sermonis ambiguitatem instructi atque moniii,
Deniquequid ei respondit inferamus. — DAMASUS. Cur pro eo ul poluimus explicavimus, nolo isia molesta
Deus loquilur ad Aliram , quia quaria progenie filii esse lcctori. De Ilebraicis itaque Iibris disputanlera
Israel es=onide .Egypto reversuri, et postea Moyses non decet Arislotelis argumenta conquiri , nec ex
scribit in Exodo : Quinla generaliotie exierunl ftlii flumine Tiiliiano eloquentice duceiidus esf rivulus :
Israel de lerra Mgypti ? quod utique nisi expoua- nec aures Qiiintiliani flocculis et scholari deelama-
tur, videlnr esse coniraritim. lione mulcendae. Pedesiris et quotidianae similis ,'ei
—
Hieronymus. Iloc vero problema cum legissem, nullam lucubrationem redolens oratio, necessaria est
ccepi meciim lacilus sestuare . et e vestigio Genesim quaerem explicet, seusum edisserat, obscura -niani-
Exodumque percurrens, reperi loca in quibus scripta feslel, non qua. verbornm compositione frondescat.
sunt, quae videmur facere quaestionem , ac primo Sint aiii di.erli, laudentur ut volunt infiaiis buccis,
sesiimabam spiriialibus spiriialia comparans indisso- spumanlia verba truiinent, mihi sufficit sic loqui ut
lubilia esse, siculi et mulfa snnt alia. Nam et Ma- inielligar, et de Scripturis sanciis disputanti Scriplu-
thtisalam xiv annis post diluvium vixisse scribilur, v rarum intelligere simplicitatem.
nec lamen arGam ingressus est cum Noe : cl cum Quamvis Hieronymus, divinae legis interpres, de
ipse Dominus loculus sit ad :
Abraro Sciendo scies Maihusalaeobitu et ccccxxx annoruin cgressionis fi-
quoniamperegrinumerit sementuum in lerra non sua, lionim Israe! de jEgyplo : de Agar qnoqiie el Ismaele
et in servitutemredigent eos, el affligenlet Itumiliabunt et Roboam quaesiiones indissoiubiles judicassci, la-
quadringenlosannos; postca Moyses scribis in Exodo: nien in diclis suis alibiomnes solutas invenimus, ut
Elfaclum esl posl quadringentossxx annos,exiitomnis praesentis libri ex parte slylus depromit. Dixit autem
polentia Dcminide lerra Mggpii. Agar quoque Ismae- Sarai ad Alirara : Ecce conclusil mcOens ut non pa-
lem quasi lactanlem et lenerum portat in liumeris , riam. Ingredere ergo ad ancillam meam,ut habeam ex
cum xviu ferme et amplius reperialur annorum ,'ut ea ftlios.
ridiculum sit lam grandem juvenem malris sedisse Ilieronymus. — Diligenter nola quod procreafio
cervicibus. Roboam autem (ilius Salomonis quadra- (iliorum in llebrseo sedificalio scripia est. Lpgilur
gesimo pnriio aesaiis suaeamio regni sumpsit exor- enim ibi : Ingredere ad ancillam meam, si quonwdo
dium, et regnavit in Hierusalern sedecim annis, cum mclificerex ea; el ne forte hoc sii qtiod in Exod i
ntique paler cjus uudecinio auiio regnare incipiens , scribitur : Benedixit Deus obslelricibus, el mdificace-
aiinis quadraginia regnaverit, et undecimo filium ge- ruttl sibi domos; sequilur. AfflixilSflrai Agar ancitluni
nerare nequiverit. Dum ha-c et mulla istiusmodi suum, eo quod despecluieam haberel. Qumfugam iniil,
oracula mecum sollicitus volverim , aperuil inihi invenitque eam angelus Domini super forilemaquw in
cstiuoi qui habel clavem David , introduxit me iii deserto ad fontem in via Sar. Consequen.er in via
 3__ BED.-EVENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. - DU3IA ET SPUIUA. 512
Sur .Egypiia ire cupiens, quae per eremum ducit a I A tnrn miiiantur et nomina, ut omnia resonent novi
.•Egyplum. Dixitque admanueam : Reverteread dominati talem. Nam Abram quod antea vocabatuf, interpre
mam, et Itnmiliaresub ejus. Heversaquepeper, tamr paier excelsus : Abr.ahampaler gentium, qu
filium, et rocavit nomen ejus Ismael: quia exaudivt' nomine praenuntiabaiur quod multse gentes fide
Deus humililalem meam. Ismael inierpretatur exau ejus vesligia sequerentiir. Sequitur:
diiio Dei, hic eritrusticut homo: manus ejus conlr i Deindeanvaruil DominusAbralimin convalleMam
omnes;et manus omnium contraeum, Conlra facien bre, sedeivi ad ostium tabernaculi : cumquelevasse
omnium fralrum suorum liabilabit. Pro. rusiico ii octdos snas, apvaruerunl tres viri stantes juxla enm
HeliTSfiO scripliim habetnr Phere, quod interpretaiu Quds cum Vidisset,adoravil el ait: Domine, si inven
enager. Significat. autem semcnej'us habilaluriim ii gralinm in oculh tuis, taventur pedesvestri, etquies
eremo; id est, Saracenos.vagos incertisque sedibus, cile sub arbore. Et abiit Abrahamad Saram, et dixil
qtii universas gentes quibusdesertum ex latere jun Feslina, tres meiisnras farinm similmcommisce.
giliir incnrsantes, iraptignanlur ab omnibus. El io Hieronqmns.— Quia tres mensinae absolule hf
cutus-estDomimisad Abraham dicens: Ecc.etestanten- dictsc videnlur, el est incerta mensura, propterei
tum meum.tecum, et efis pater muUitudinh gentinm. addiili quod in irebraeo tria sata simibu haheat, it
et non vocabituradhuc nomentuum.Abram,sed Abra- est lre« ampboras : nt idem mysierium et hic el ii
.am. quia .palremmuttarum gentiumposui te. Evangelin, uhi mn.ier tria saia" fermentare dicitur,
iiieromjmus..— Nolandum ibi quod ubiciinque iii agi.oscamus. Seqhitur :
Graeco teslamentum legimus, in Hebraico ser- Fecitque subcineriliospmtes Sara, Abraham aulen
mone sit fwdus sive paclum, id esl, Beritli. Dicunt _Scucurril ad qregem, el ocrisum paravil vilttlum sagi-
ahtcm Hehraei quod ex nomine suo Deus, qnod apnd natum : avulil anoque lac el butyrum. el slabat juxtt
ilios leiragrammnm est, «elilieram Abrahse et Sarse p.ossnb arbore. Crnnquecomedissent,dixerunl ad euni,
addiderit. Dicebalur enirn primum Abram, qund iu- ubi esl Sara uxor tua ? Al ille : Ecce, inquit, in taber-
terprelatur- pater excelsus; et posiea vocatus est nactilo est. Reverlensveniamad te in letnporehoc, el ha-
Abraham, qnod transfertur paler mnlianim; natn bebit filium Sara. Pro hora viiam legimus in Hebraeo.
qnod sequitiiF gentium, non habetur in nomine, sed nt sil ordo vel sensus : Revertar ad te in lempori
siiihaiiditur.Nec mirandum quare cum apud Graecos vitm. 'Quasi dixeiit, si vivero, si fue-it vila comitata,
«i nos o linera videatur addita, nos he liiteram Et cecidil Abraham super,faciem snam, el risit, el
Hehrseam addilam dixerimns. Idioma enjm linguae dixit in corde : Si centenarionascitur filius, etsi Sara
illius est, per Aequidem scribere, sed per c legere : nonagenaria pariel. Et posl pauliiluin : Et vocabisno-
sicui cconirario o litteram saepe per he proniinliant. men ejus haac. '
Sequilur; El dixit Deus ud Abraham: Sarai uxor tua> — Diversa opinio,.setl una elymolo-
Ilieronymus.
non vocabiseam Sarai, sed Sara erit nomen ejns. gia, quare appeliiHus sil Isaac : interpretaiur enim
Hieronymus, — Errant qui putant primum Saram Isaac risus,, Alii dicunt quia Sara riserit, ideo euin
per unurri r scriptam fuisse, et poslea ei alterum.j- vocatum risum esse, qtiod falsum esl; alii vero quod
addiiurn. El.quia r.apud Graecoscenienarius nuraerus riserit Abrahara, quod et nos probmnus. Posiquam
est, mulias. super nomine ejtis ineptias suspicantur, enira ad risum Abralue vocatus est filius ejusiuIsaac,
corii utcnnque voluerint ei vocabulum comrnulalum, lunc legimus risisse et Saram. ftisit auteiu se-
non Gr.Tecam,sed Hebraicam debeant habere ralio- ,->metipsa tlicens: Necduin hoc milti factum est, usqtie,
nem, cum ipsum noraen Hebraicumsit. Nemo autem Nunc et Dominus meus senex est. Aliler inult» legi-
ip altera lingiia quempiam vocans, clymologiam vo- lur in IlebTieo : Et risit Sara in senielipsa dicens,
cabuli sumit ex aliera. Sarai igitur primum vocata Puslquam aitriia sum, (acla est milti voluptas. SirnuL
est per sin, res, iod .•sublato ergo iod, id est, t ele- nnla quoti uhi nos posiiimus voluptalem, Eden scri-
mento, addiia est'/iB lillera, quse per o legilur, et ptuin esl in Hehrseo. Symmachus hunc locum iia
vocala est Saiaa. Causa autem ita nominis immuiali trajistulit : Postquam veluslale consenui, facla, est
hxc esl quod anlea dieebatur princeps mea, tinius mitii adolescenlia, de qua etiam poeta cecinit:
tanuimmodo domus materfamilias. Postea vero di- Sauciajam vetulaemarcebantvisceraSarae,
citur absolute princeps, id est, ap^ovan. Sequiiur Grandaevoconsumptasitu, prolemquenegabat
enim : Dabotibi.ex ea filium, et benedicam.ei,el erit, Krigidws aiiuosomoriens iu corporesanguis:
in genies, et rcgespopulorum eritnt exeo, Sigrianter- Cumsenioreviro gelidipraecordiaveutris mater
que non utin Graecolegimus . Dixil Deus ad Abra- In par.um tumuerenovum,tremebundaque
ham, Sarai uxor tua, non vocabhurnomenejus Sarni. Algentesonerata siuus, spemgentis opimae
natum
In Hebrspohabelur, Nonvocabh nomen ejus Sarai, Edidit, et serum suspendit ad ubera ,
id est, non dices ei, Princeps mea es. Omnitim quip? Mactandumque Deopater obtulit: at sacer ipsam,
Pro puero jugulis aries maclalurad araui.
pc genlinm fuiiira jam princeps est. Quidam pessime 0 justi menssaneta viri, pietale remota,
&uspicanlur anle eam lepram fuisse vocit-itam, et liabenscontempsilvulneranati.
Zaraalh dicalur : Pltts pietatis
ppstea principero,. cum lepra quae Amplexus prascepta Dei , lypiciquecruoris
iii nostra quidem lingua videtur aliquam habere si- Auxilio.veiituradocet,quodsanguineChristi,
militudinem, in Hebraico auiem penitus est diversa. | ) Humanapro gente pius occumberetAguus.
Scribitur enijn per. zade, et ain, & res, el tau: quod Sciendum quoqu.equod quatuor in. Veteri Testa-
inulium a superioribus tribus litteris, id est, sin, res mento absque ullo velamine nominibus suis ante-
et/ii-,quibusSarascribitu.r,discrepareraanifestuni est. quam nascerehiur, vocaii sunt: Ismael, Isaac, Salo-
Recapilulaiio, — Hic jam declaratur 'proniissio de mpn, Josias. L.ege Sc^ipUiras.
vocatione geniium in Isaac filio promissionis, id est Recapitulaiio..'— Noiandum quippe est quod Abra-
gratia, aon nalura : quia de sene patre, et slerili liam habeat triplicem liguratn iu semetipso : primaui
rnaire, et quia bop non per generaiioiiem, qui est Salvatoris, quatido derelicta cognatione venil in hunc
Ismaei, sed per regeneraiionem futurum erata Deo, miindum ; alteram Patris, quandp immolavit unicuin
ibidem iniperat.a est circum.cisio, quando de Sara Filium; terliatn vero, quaehoc loco est, figuramgesta-
proniitiitur filius in lypo Ecclesiae, non quando. vit sanctorum, qui advenium Ghristi cum gatidio sus-
Ismael, qui lypurn tenuit Judseprum. Sed quid aliud ceperunt. Tahernaculum aulem illud Abrahaetyptini
circumcisio. siguifieat hisi renovatam naturam per hiibuil Hierusalem, ubi primo lempnre propiieiaeet
baplismuin post exspoliaionem veieris hominis. Et apostoli habitav.eriint, ubi et primtnii Diiniiuusadve-
quis est octavus dies, nisi Cliristus qui, hebdomada niens a credeiiiibiis excepius ab.iiicredulis in ligno
completa, hoc est post sabbatum, surrexit. Quod suspensus.esl. Iniribus aulem viris qui venerunlad il-
vero non splum lilios, sed et servos vernaculos lum, Doinininosiri Jesu Christi pronuuiiabauir ud >en-
«mptitios, circumcidi praecepit, ad omnes graiiani lus. Cum quo duo angeli comilabantur, quos plerique
setlempiionis.pertiuere testatur. Unde etiain paren- Moysen el EHam accipitint: unum pri.cae legis ial»
 513 QU_-£STIONESSUPER GENESIM. - 514
rem, qui per eamdem legem advenlimi Domini indi- A Dixil Dominus: Numadcelare poterimus amicum no-
cavit; alium qui in (ine imindi venmrns esl, denun- slrum Abraltam, usque id , Nunquid delebo propier
liaturus secundum adventum Christi , atque ejus decem, etc. Ei loculus esl Lot ad generos suos, qui
Evangelium Jutheis pracdicaiuriis. Undeel in monle, acceperanl fiitas— ejus.
dum Don)iuusfuissel iransfigurauis, hi dno, Moyses Hieronynws. Quia igilnr posiea du>jefiliae Lot
et Eiias, cnm eo ab aposlolis visi siint. Quod vero virgiries fnisse dicuntur, de quibus et ipse dudum ad
Abraham tres vidit, et unum adoravil, Dominum Sodomenas dixerat: Ecce dum filim mem, qum nen
scflicet Salvaiorem osiendens, ciijns jam advenlum cegnoverunl virum : et nunc Scriptura comniemorat
est prsE-.toIa.us; juxia quod in Evangelio Dominus eum habuisse geueros. Nonnulli arbitranlur illas
ail: Abraham qumsivit videre diem meum, vidit, et quae viros habuerunt in Sodomis remansisse, et eas
gavisus esl (loan. VIII,56). Tunc eniin futuri-aspexit exisse cura patre quse virgines fqerinl. Quod cnm
niysterium sacramenii, tinde et pedes eorum lavai, Scriplura noii dicat, Hebraica veritas exponenda est,
ut in extremo finc mundi lav.icri purificationem de- in qua scribitur: Egressus est Lol, et locuius esl ad
monsiraret ftituram : pedes enitri novissima signili- sponsos, qui accepturi eranl filias ejus. Necdum ergo
cant. Siquidem elconvivium praoparal, viinlnm scili- virgines matrimonio fuerunt copulatae. Sequiiur :
cet sagiiiaium. Iste aulem vitiilus tencr sagiiiatus, Et dixil ei, Ecce admiraius tum faciem luam. In
Domini Jesu Christi est corpus : hic est el viiulus Hebrseo habet, Ecce suscepi faciein tuam, id esi,
Domini qui propier salutem credentiiini ad arborem acqu:esc.o precibus luis. Quod Symmachus secun-
crucis est immolaius. Hic est vitultis dominici cor- duin sensuin inierpreians ait : o/>_<a-_i TO
__UO-(WITI39JIV
poris, qui in Evangelio pro peccaioie occidilur filio. _, 7.p6_-&.7.ovtroy. Ecceascendebal flamma de tefra quasi
"
Sed el lac et buiyruui cum carne vituli apposuii. vapor [ornach. Pro quo legiriius in lleliraeo, Ecce
Lac quippe priseselegis habuisse figuram Aposlolus ascendebal Kilor (quasi«.a7.v_-jf-«o-('r)(ornacis, qnod
noster aiinuntiat dicens : Lac vobh po'um dedi, non nosvaporem,velfumum,sivefavillanipossumusdicere.
escam(II Cor. m, -2). Nondum enim" poteratis, sed El ascendit Lot de Segor, el sedil inmonte, eiduce
nec adliuc quidem potestis. Tradiderat euim illis filiw ejus cum eo : limuil enimsedere in Segor.
legisniandatum, qtiasi laedeuberibus dtiaruin tabula- DISCIPULUS.
rum expressum:hocest, lesiarnenttim lidei. Necdum Hieronymus. — Quserilur quare euin primum fu-
enim polerant propter infanliani sensus sui Evange- gae moiitis Segor praetulerit, et eara in habitaculiim
licae doclrinaesoldam et robtistam escam accipere. suiim voluerit iiberari : nunc de Segor rursum ad
Btnyrum aulem uberriinuin et pinguissiinum Evan- raoiiiem niigret.
geliorum est lesiimonium, quod yeluli oleum (ideli- MAGISTEB.
bns in sigimm daiur. Sed proinde vitulum cum lacte Respondebimus veram esse illam Hebrseorum con-
elbuiyro Alirafiam ad edendum apposuit, quia nec jecturara de Segor,quod frequenterterrsemoiu subru-
corpus Doiniiii, quod est vitulus sine lacte legis, ta, iiale primuin, et posteaSalissa appellala sit: timue-
nec lac legis sine bui.yro, hoc est, sine Evanselii ritque Lot dicens: Si cum cwlerw adhuc urbes starent,
tesiiinmiio esse potesl. Tria autern sata unde Sara ista smpe.subversaest: quanto magis nunc in communi
panes subcineriiios fecii, trium (iliorum Noe imagi- ruina non poterit liberari? et hanc occasionem infi-
nem indicaverunt, ex quibus oinne hnniiiium genus delitatis, etiam iu filias coitus dedisse principium.
naium est. Qui divinara Trinitaiem credentes, ex Qul enim caeisras subrui viderat civitales, et hanc
aqua biptisniaiis per Ecelesiam, cujtis imago Sara C stare, seque Dei auxilio erepium, ulique de eo quod
eral, conspargendi essent, el in uiio pane Christi sibi concessuin audierat ambigere non debuii. lllud
corpnri retligeiidi. Haecsunl illa Iria sala qu* inu- autem quod pro excusatione filiarum dicitur, eo
lier iu Evangelio cognoseiiur fermeniasse. Azymi quod putaveriut defecisse hiimanum genus, et ideo
autem panes, eo quod sine fermenlo maiilraeet sine cum patreconcubuerint, non excusat patrem. Deni-
angore nequiiiae, et sine fervore perver^ae docirinae que llebraei quod sequitur, El nescivit eum dormisse
oporti-at es--ecredentium uniiateni. Sui cinerilii au- cum ea, el cum surrexisset ab eo , appuiigunt desu-
lem ideo ui per pceniieiiiiain prseieritorum deiicio- per quasi iucredibile, et quod rerum nalura non ca-
ruiii Spiritus sancti vapore dccocti velut esca hei e- piat coire quempiam nescientem. Sequitur.
placita Deo aceept-ibiles efficianliir. Sub arbnre au- El conceperunt dum filim Lol de patre suo, et genuit
lem eos sedisse, passionis domiriicseerat signiim, cu- primogenila fitium, elvocavil nomeri ejus Moab. Iste
jusipsi sunlpraedicatores. Quotl autem proinisil Deus esl patcr Moabitarum usque in tianc diem. Et minor et
Sarae slcrili (ilitini dicens : CiVralempus hoc veniarn, ipsa peperit filium, el vocavil nomen ejus Ammon,iste
noii de lemporibus significat, sed qualiiaietn advcn- esl pater Ammonitarum. Moab interpretaiur ex palre,
lus sui, qunndo per liiiuin reprnmissuin lidelis eiat et totum nomen etyrnologiam habet : Ammon vero
populii. nasciturus. lsta est eniui Sara sterilis, cui cujus quasi causa nominis ejus redditur, filius gene-
pei>Prophelam Domiiius dicit: Lwlare, slerilis, qum ris niei, sive ul melius est in Hebraeo, (ilius populi
non parh : erumpe et clama, qum non. parturis, quia iuei, sic derivatur ut ex parte sensus norainis sii, ex
plures filii deserlm magis quam ejus qum habel virum parte ipse sit sermo. Ammi eiiim, a quo dicti sunt
(Jia. LIV, 1). Risus autem Sarae non esl clubilatio, r. Amiuoiiitae*,vocalur populus meus.
sed propheiia. Qui risus duphcem habct signilican- Iienirecapitulatio ejusdemrei. — Versa est igilur
liaro, sive quod risus fuiurus esset incredulis Chri- Sodoina in einerem , liberatur Loi cum liliabus suis.
slus, sive quod omnes iniraicos in judicio suo esset Sed quid significat quod a quinquaginla justis usque
detisurus, ut scriptum est : Ego quoque in inleritu ad decem, si invenirenlur in Sodomis, dixerit Donii-
veslro ridebo el subsannabo, eic. (Prov. i, 26). liude nus urbem esse salvandarn. Numerurn quippe quin-
et ipse qui natus cst de Sara, risus vocatus est. Isaac quagenarium propter pceniteritiain signuin posuit, si
enim ex Hebraea lingua inLaiinuin sernionem, risus forte cenverlerentur et salvarentur. Quinquagenarius
interpreiaiur. Deinde rursurn eidera Isaac lilitis pro- eiiim semper ad pcenitenliam refertur. Unde et David
miltilur fulurus in geniem maguam. Et benedkeniur in eodem numero psairauni scribit pceniieniia.. Pro-
in eo, ait, oinnes gentes terrm. Quibus verbis duo inde quando aspicit Deus delinqueniium vitam nequa-
historialiier illi proraissa sunt: gens Judseurura se- quam velle reverli ad pa-niieiuiam , quain quinqua-
cuiidum carnein, et oinnes gentes secundura fidem. genarius numerus prscfigurat, corifesiirn ardorein
Sequitur. iniraoderatae luxuria. conipescit igui gehennae. Usque
ICldixilAbraham,Ne qumsoirascaris,Dominc,si locu- ad decem autein juslos tiott perire Sodomam dixit9
tus fuero, et reliqua, usque ad subversionem urbiuin. quia si in quolibet per decem praiceptorura custo-
Hieroiiijmus.— Quia enira videbatur interrogans diara Cliristi nonien inveniatur, iste non perit. De-
Doinimisarctare rcsponso, lemperal prsefatione quod narii eiiiin iiumeri ligura crucein Cliristi demonstrat
qtiacrii. i_cqi!ilur Nam et quod quinque suni civitales quae imbribus
oiS BED.E VEN....A..IL1S OPP. PARS H. SECT. .11. - DIBIA Ef SPURIA. 5H
igneis conflagratc. simi, illud•.,nisi fallor, signjficat A rabalur viro scirevolo, el cujus sil uxor qnro in liac
quod omnes qni quiiiqoe sensus eorporis sui libidi- peiegrinaiione atque inier alienigenas pollui macu-
nose tract^verint, in illo fiiluro incendio coiicrematuri iarique non sinitur, ui sit viro suo sine maciila ei
sunt. Ipse auiem Lot frater Abraham jusius et hospi- sine ruga.Tn gloriam quippe Christi recte vivit Ec-
lalis in SodomiS;qui ex ilio incendio, quod erat si- clesia, ut pulchiiludo ejus honor viro ejus sit, sicin
militiidofutiiri judicii, meruit salvus evadere, lypum et Abraham propier Sarae pulcliritudinein inier alie-
gerebat eorporis Chrisli, quod in omnibus sanclis, nigeiias honorabatur; eique cum dicitur in Canlicis
ej.niinc inier iniqnos cl impiosgemit, quoriim factis canticorum, 0 pulchra inler mulieres, ipsius pulchri-
non consensii, et aquarum permixtione in saeculi line liidini merilo reges offerunt niunera, sicui Sarae ob-
liberabitur,iilisdap-inalisstipplicioiguis seierni. Uxor tulil rex Abimelech, plus in ea mirans formaedecus,
aniem ej"us eorum scilicet genus figuravit qui per quod amare potuil, et violare non poiuii. Esi ei-
gj-aliam Dei vocali, retro respiciunt, et ad ea quse enim sancla Ecelesia Doniini Jesu Chrisii iu oceulto
reliquerant redire cniileiiduiil. I)e quibus ipse Do- uxor. Occulle quippe atque in abscondilo secreto
minus ait: Nemo ponensmtinumsuam super aralrum, spiriiali aniina liumana inhserei Verbo Dei, u. sint
et respieiensrtlro, aplus est regno Dei (Luc. lx, G2 ). dtto in carne una (Matth. xix, j>): quo magni conjugii
Undeetilli prohibetur fetro respicere, ut per id os- sacramentuni in Chrisio et in Ecclesia conimendnt
lenderel non esse redeundiiin ad yeterera viiam, qui Aposiolus. Prointle regnum terrennin saeculi hujus,
pergratiam Dci regenerati, ultiinuin cupiunt evadere cujus figuram gercbant reges qui Saram polluere
supplicium. Sequilur.. Quod vcro idem respiciens periuisvi non sunt, 11011est expertum , nec invenit
remansit, el in salem conversa est, exeuiplum prse- n Ecclesiam coiijugem Christi, nisi cum|violare tentant.
stat ad condimentum fidelium, unde alii saliemur. Divinoenim lestimoiiio per fidem niartyrum cessit,
Nam nec ipsum lacuii Christus tlicens, Memenlote correciumque in posterioribus regibus honoravit
uxoris Lot (Luc. jtvn, 52) : scilicet ut nos lauquani munere, quam corruptioni suaesubdere in priorilms
sale condiret,.ut non lanquain falui negligeremiis, non valuil. Nam quod lunc in eodera rege prius ct
scd prtidenles caveremus. Hoe enira et jl.la monuit, posterius figuratum est, hoc in isto regno prioribus
ciim in sialuara salis conveisa esi. Sequitur. lllud et posleriorilius regibus sidimplelum est temporiluis.
vero quod ipse Lot ardentem Sodomam fugiens, Se- Cuni aulem dicitur de paire esse soror Cliristi Eccle-
gor venit, et nei|uaquam ad niontansi conscendil, sia.non de nialre: non de lerrenae generationis, quas
nrdeniem quippe Sodomam fugere, est illiciia carnis evacuabilur, scd graiia ccelesiis, quae in aV.iernuiii
incendia , vel niundi desideria dcclinare. Aliitudo niancbit, cognatio commeiidaiur, secundmn quam
vero iiioiiliiiin est speculatio p •rferlorum : sed quia gr.iiiam gehus mortale non erimus accepla poie-staie,.
inulii sunt justi qui mundi qtiidenvillecebras fiigiunt, ut filii Dei voceniur et siinus. Neqtte enim graiiam
sed lamen in actimie.posiii conlemplaliouis apicem baiic de Synagoga matre Cliiisiisecundiini carueni,.
.siibire nequeunt, lioc esl quod exi t qtiidem Loi de sed tle Deo Patre percepirous : banc vero cognatio-
Sndomis, sed lamen >admoniaiia non pervenii, qnia -pein lerrciiani voeans propier aliam viiam,ubi iiulltis
damnabilis vita relinquilur, sed adhiic c, Isitudo spe- niorilur, iicgare nos Ghrisliis docuil, non laleri, ciiui
culalionis subliliier non tcnetur. Unde ideiu Lot ad discipulus ait : Ne vobisdicaiisin lerra palrem : unus
angelum dicil: Esl civilashmc juxla ad quam passu- est enimPaler vesterqui in cwlisesl (ilaith. x_.ni, 9'.
mus fvgere parva, et salvabor iii ea. Nunquid non _ Quod vero Kcclesia, cujus uxor sii, occullatiir a!ie-
modica est, el vivitin ea tinima mea? ,Juvta igilur « nigenis ,cujus a.uiem sororsil,non lacetur. Il.-ecinic-
«licittir,et tamen ad saluiem tuta perhibeiur, quia rim isiusa f.icile occurril, quia occultum esi, et diffi-
actualis vila neca mimdi curis ex toto discreta est, cile ud inielligendum quoinodo anima liumana Ve.iio
nec taiiien a gaudio seternaesalu.tis aliena. Scquiiur. -Deicopuletur sive misceaiur; sive quod niclius et
In ipso auteni Lot, quando filiaeconcubueruiuciim eo, siptius dici pplest, cum sit illud Deus, ista ciealura.
nOn illud qood cuin a Sodomis liberatus esl, sed SeCundum hoc est spousus etsponsa.vel vir et uxor
alitid liguratum esi.Ttinceniin ipse Loih fiiiurse legis Clirislus et Ecclesia dicunuir. Quia vero cogiiatione
videbatur gestasse personam, quam quidam ex illa sint fratres Jesus Chrisius, et omnes sancti graiia
propagati, et sub lcge posiii, niale inteiligendo quo- divina noii consaiiguinitate lerreua, boc de piitre,
damniodo, sc jnebriant, eamqiie non legiiirne utendo noii de matre, et effabilius dicitur el capacius audilu.
inlideliiatis opera pariuni. Bonaest enim lex, inquii, Nam inler se oiiines sancti pereamdeiii gratiain fra-
*. quis ea, ut ait Aposlolus, legitimeulalur (I Tim. i, tres sunl, sponsus auteni casterorumsocielale nullus
.8). De Lot quoqne et uxore ejus, poeta quid cecine- illorura est.
rii, audiaiuus: De lusu lsaac cutnIsmaele.
Lot Sodomsefugienlechaosdumrespit-ituxo1-,
ln staluamniiilau salis slupefaclaremansit. Quomodolusus duoriiin fiiiorumAbrahaesecundum
Adpoenamconversasuam, quia nemoretrorsum, lilteram inielligi debeat, nosse volo.
Noxiacoulemplivilansdiscriminamundi, Hieronymus. — Scquainur juxla hisloriam opinio-
Aspicienssalvanduseril : nec debet arator , nes prioruiii. Vidit, iiiquil, Sara filium Agar Mgy-
Dignumopus exercens vulliimiu sua terga rcferre. D pitm, auem peperil Abrcthw,ludenlem. Quod sequiiur,
Gnr Abraham palriarcha Ahimelech regi Sarara CutnIsaac filio suo, nou habel ita in Helirseo. Dnpli-
profiieretiir esse sororeni, cuin uxor ejusessel? Non citer itaque ab Ilebrwis e\[ioniiur,'sive quod idnla
igilur convenit ul mculifeiur. luto fecerii, juxia iilsid qtiod alibi scriptum est : Sc-
Ilierdiiymtis. — Non igilur, ul nmlti pulanl, inen- dit populuscomedereel bibere, et surrexerunl ludere ;
lilus est, quia dixil : Soror mea etl. Soror naiiique si.e quoi adversuui Isaac quasi majoris seiaiis, loco
«Jus erat de paire, sed non ex mairc, id esl, frairis sibi el ludo primogenila vindicarel. Quod quidein
rsl Aran lilia, non soroiis. Sed quia in Hehioeohabet, Sara• audicns iwn\tulii, el.boc ex ipsius appriibatur
Yere sorormsa cst, ide&l filia puliis me;, sed nou seriiione dicentis : Ejice ancillam lianc cum fttio suo,
lilia nlalris meae, el niagis sonat quod Abrahaesoror non ciitm timrescril filius ancillmcum filio.meo Isaac.
iiieiit ; in excusaiionein ejus dicimus, n.ccdiiin ilio El sumpsil panes el ulrem aquce,el dedil Agar, ponens
iii lenipoie lales niiplias iege prohibitas. Sequitur super humerumejus parvuluin,ei dimhil eam. lbi uain-
(leindehistoriadcAhinicIccli, quaudo Abraham lacuit que oritur qna.siio, quidsibi vult istaemissiolsniaelis
Sarani uxorem, ei dixil socorem, ne se occiso sib cum maire. Quando Isaac naius e-l, Iredccim annn-
alienigenis capiiva possidcretur : certtis de Deo, ruiii fuil Ismael; el posl ablactalionein ejus isle cuin
qriod eani violari non permitteret, sicm nec priniiiiii malre expelliiur e domo. Varie siuiemde hoc c.ipitulo
3 Pliaraone. Unile el Aliimelec sonino atliuonittis plerique opinantur, asserentibus aliis qiiinlo anno
iionCominaculaviteam coiicubilu, sed iiiiactam re- ablaclationis lempiis siaiuliim, et aliis duoilecimuiii
siauiavii iuarito. Veruuitanien quis tunc in illo fisru- unnum viiidi'>:iiuil).is . nus auiem tit bievioruiu
 SIT '
QU/ESTJONES SUPER GEM-.SIM. 513
eligamus selalem, post ociodecim annos Ismael sup- A laclii un dicilur : Ecce ego milto vobis Eliam, qui
liuiavimus ejeclum esse cum maire,et non convenire convertal corda palrum in filios (Malach. iv, 5), el
tam grandem adolescentem matris sedisse cervicibus: reliqua. Vermn quod staiim angelus Domini vocavit
quod ul reclius scis, poslulo ul exponas. Verum est Agar, diceris : Surge, iolle puerum, quia in genlem
igiiur illud llebrseorum linguse idioma quod omnis magnam faciam eum, hoc signilicabai , sive quod
filius ad comparalionem parenlum infans vocetur et copiosus Jiidaeorum popu'us esset regnaturus in ssc-
parvulus. Nec miremur habere barbaram linguam culo, sive quia ccelesiis regni gloriam conseculuri
prnprielates suas, cum bodieque Romse oranes filii essent qui ex Judaeis crediluri essent in Chrisiuni.
voceutur infautes. Posuit ergo Abraham panes et Quod auleni euindem angelum q-uiloquilur ad Agar
utrcm super humerumAgar. Et hoc facto dedil puefum [irius angelum Scriptura pronuntial, deinde Domi-
matri, hoc est, in manu ejus eum tradidit, commen- num Filium Dei eumdem fuisse credendum esl, qui
riavii, el ila emisii e domo. Quod autem sequitur : per legem et prophetas semper loculus est, qui pro-
Et prujccilpuerum snbter abielem, el abiens sedil de pler ouedienliam palernaevoluntatis angelus vocatur,
conlralongequasi jaclu sagitlm. Dixil enim, Non videbo Deus aulein secmidumnaturam Panis : quia vere et
mortem parvuli mei; et sedit conlra eum, et sic adjun- ipse est Deus, sicut et Pater.
giiur : Et clamatil puer, el flevit, el atidivil Dominus
rncem pueri de loco ubi eral, et dixil angelus Dci ud - De puteojuramenti.
Agar de calo, et reliqua ; nulliim moveai: in Ilebrsco
' euiin post lioc quod scriplum est, Non videbo tnor- oveshas Hierotiymus.—DixilAbrahamad Abimelech:Septem
tem pueri mei, ila legilur quod ipsa Agar sederit con- " accipies a me,ut sint inieslimoniummihi, quia
tra puerum, et levaverit voecm suam, el lleveril, et ego fodi puteum istuin. ldeo cognominavii nomen loci
cxaudierit Deus vocern parvuli. Flente enim niatre, illius Puieus Jiiranienii : quia jiiraveranl ibi anibo.
el moriem filii miserabiliter prsestolanie, Dens exau- Ubi liic legiiur Puteus Juramenti, in Hebraeo habet
divit puertim, de quo pollicilus fuerat Abrahse, di- Bersabee. Nunc quid sibi velit intelligi, aperire non
cens : Scd et filhim ancillce lum in gentem magnam abnue. Duplex autem causa est cur ila appellatus sit:
faciam, alioquin et ipsa maier non suam mortein, sive quia seplem agnas Abimelech de manu Abrahse
sed filii deplorabat. Pepercii igitnr ei Deus, pro quo acceperit (septem enini dicuriiurSabee), sive quod ibi
fucrat et flelus. Denique in consequeniibus dicitur : juraverint, quia el juramentum Sabee simililer
Surge, tolle puerum, et lene manum e^us. Ex quo appellatur. Quod si ante hanc causara supra hoc
nianifestum esl, eum qui tenelur, non oneri malri nomen legimus, sciamus per prolepsim dictum esse,
, fuisse, sed comitem. Quod autem mariu parentis te- sicutilaBeihel et Galgala : quseulique usque ad teinpns
netur, sollicitus monsiratur affectus. Quserendumest quo appellatae sunt, aliter vocabantur. Noiandum
eur antea Sara voluit mariium de ancilla suscipere autera et ex prioribus et ex prsesenti loco quod Isaac
liliiim, cl posl hacccura raalre jubel expelli de domo. non sil nalus ad qucrcura Mambre, sive in Aulone
Isidorus. — Hoc sine dubio seiendura quod hoc Mambre, ut in Hebrseo hahereiur, sed in Heraris,
noii zelo fecit accensa, sed myslerio prophelise com- ubi et Bersabee usque hodie oppidum est, quse pro-
pulsa. Agar quippe secundum quod ait Apostolus, Vincia antenon grande lempus, ex divisione piaesi-
in servitulemgenuit populum carnalem, Safa vero li- dum Palestinse, Saluiaris estdicta. Htqiis rei leslis
bera populumgenuit qui non est secundumcqrnem, sed est Scriptura quae tlicit : Et habitavil Abrahnm in
in liberlalemvocalusest: qua libertaie iiberavil eum C I terra Philhlinorum diebus multis. Sequilur : Et dixit
Cliristus. Hoc igitur mysterio figurabatur, priorem ad Abraltam Deus : Tolle filium tuum, quem diligis
populum in servilulem peccatoruni generatum in Isaac, et vade in leiram visionh, etc. Quis sit locus
doino Israel, id est Ecclesiaenon manere in selernum, isle visionis volo scire. Difficile est idioma linguae
neque esse hseredemvel consorlem cultoribus Christi, Hebrsesein Laiinum vertere sermonem , ubi nunc di-
nec cinu filio nobili, id est, fideli populo regnum citur, Vade in terram excelsam: in Hebraeo habet
coeleslisgloriaepossessurum. Nunc sequenlia videa- Moria quod Aquila iransiulit T«Vxarafc/.vn,hoc est
mus. Quid ergo significetquod exiens Agar in hume- lucidam. Syminachus T-.. innao-iv.g,hoc est visionis.
ros suos infantem posuisse legitur, nisi quod pecca- Aiuni ergo llebraci hunc moniem esse in quo poslea
tor populus et insipiens cervicem matris su.e Syna- lemplum sedificaiuiu est in area Ornse Jebussei, sicut
gogaegravabat, dum dieil: Sangnis httjus stiper uos el et in Paralipoiiieuon scriplum est : Et cwperunt wdi-
super filios nostros (Malth. xxvn, £5). Panes aiiiem ficare lemplum mense secundo, in secunda die uwnsis
hoc indicabant quorl vetus sacerdolium panes pro- mmonie Moria : qui idcirco illii.niuans inlerpretaiur
positionis, sicut scriptum e^t, porlaret secum , et et et lucens, quia ibi est Dabir, hoc esl oraculum Dei,
vesceretur. Ulre vero aquae,quaedefecit, Judaica pu- lex et Spiiitus sanctus, qui docet homiues verita-.
rificalio significabaturdefectura : sive doctrina eorum teiH, et iuspirat proplielas. Sequilur : Etabiitin lo-
carnalis in pelle mortua,clausa, id est, in came inoi- cum quem condixit ei Deus in die tertia. Nolandum
lua veteris honiinis, praevaricarionis senlentia dani- quod deGeraris usquead moulem Moria, id esi sedem
nata, quse nec refrigerium prsrstat, nec satiat sitim, tenipli, iter dicrum trium sii, et consequenier illuc
sed a-siu lepida vomiium facit. Quod vero errat Agar p] die lertio pervenis-c dicalur. Male igitur quidaiii .
in solitudine cum (ilio suo, signilicat Synagogamcum csiimani, qui Abraham putant iilo lempore ad qtier-
populoexpulsani tle terra sua sine sacerdotio et sar cum habitasse Mambre, cum inde usque ad nionlem
crificio, in toto orbe errare, et viam qtiae Christus Moria vix unius diei iler plenura sit. Sequitur ; Et
est, penilus ignorare. Quod lilius ejus sili deperii, elevavit oculos suos Abraham, el eccearies posl tergum
ostendit populum nullam habens spiriialem purifica- ejus lenebalur in virgullo Sabech cornibus suis. Quo-
lionem. Quod autem (ilium raorientem sili sub arbore modo hoe iiuelligeiidum esl? Ridicularn rern hoc in
projecit, et sic demonstranle angelo aspicit fonlem, locoEmisenus Eusebius est locuiuss-Swfrec/i.inquiens,
significabat quosdam ex eo populo ad umbram ligni diciiur hircus, qui reclis cornibus, et ad carpendas
crucis refugiuin pelituros. Quod exclamal puer plo- arboris frondes sublimisattollitur. Rursus Aquila O-J;_-
rans, et exaudivit eum Dens, et sic dcmonsiranie v.tiv iuierpretatus est, quem nos vepretum possumus
angelo aspicit lonlem.hoc pro illis dicit qui ex Ju- dicere, vel spineium , et (ulverbiviiu inlerpretemur)
daeisad Chrisium converlunlur, ac ffenies relroactos condensa et inier se implexa virgulta. Unde el Sym-
errores exaudiunlur. Reseralisque oculis cordis vi- inachus in eaiudeni diictus opinionem : El apparuil,
denl fontem aquaevivae,id est Christum Filium Dei ail, aries, post hoc retcntus in rete comibussttis. Veruin
vivi qui dicit : Ego sum (ons aquw vivm: qui silil, quiliusdain in htic duntaxai loco melius videiilur in-
veniqt el bibal (Joan. vu, 57). Unde Ismael exauditio terpretati esse Sepluagiiita et Theodotion, qui ipsum
iislerpietatur. Angelus autem iste similitndo esl Eliae nonien Sabech posucrunl dicentes, fn virgultum Sctr
j|cr quem populus iste est crediturus, sicut pcr i!a- beclt corritbussuis, eteuim cn_;_v_c__, sive rete, quotl
 Sift RED_-E'VENERAI-.L1S-0PP.PARS 11. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 520'
Aquila posuit, et Symniachnspersin Iiltcram scribit, A asino: ut plenitudo, inquit, cjentium intraret; lioc
liic vero SSimechliilerani posiiain, ex quo manifestura est, posiquam adoraverimus, ubi sacrilicium erucis
esse non interpreiat ouein stirpiura coiidensarum, et dominica. impletum, per genles fuerit prsedicatum :
iu modum reiis inier se virgulia contexla verbum hoc est , ul pleniludogenliuminlrarel. Quid esl rt-
Sahech, sed nomen sonare vicgulti, quod ita He- vertimur ad vos? El sicamrih Israet salvus fiel. Tri-
i duum autem illud, in quo venerunl ad locum iramo-
hraice dicitur. Ego vero diligenier inq.nireiis,o-J5_v_wv
pcr samech litteram scribi crebro reperi. Sequitur : lationis, tres mnndi setales significanlur : unam anie
El vocavitAbrahamnomen loci illius, Dominus vidit.. legem, aliam sub lege, terliam sub gratia. Ante le-
Cur hoe nomen accepil? Pro eo quod hic hahet, gem, ab Abrahara • usque ad Moysen ; sub lege,
Vidii, in Hebraeohabet, Videbitur.Hocaulem apud a Moysensrjue atl Joannem, inde jam a Doniino, et
Hebraeosexivit in proverbium,,ul si quando in angu- quidquid reslat. Tertius dies gratia esl, in qtia tertia
stia conslitulisunt, et Domini optant auxilio suble- aelate quasi post triduutn sacramenlum sacrificii
vari,dicant : Inmonie Dominus videbitur,\\oc esf, Christi ccmpletum est. Deinde lsaac iigatis pedibus
sicut Abrahae misertus est, miserebiiur et noslri. altari superponitur : et Dominus in ligno suspensus
Unde et signum dali arietis solent etiam nunc cornii cruci afligiiur. Sed illud quod figuratum esl in Isaac,
dangere. transgressum est ad arietem. Cur? quia Cliristus
Recapitttlalio. — Jubelur Abraham immolare fi- ovis : ipse enim (ilius, ipse agnus ; lilius, quia nalus;
linm suum unicum, ille aulem oblemperans Deo sol- aries, quia immolatus. Sed quid esl quotl in vepribus
vit votum. Slravit asinum, lmposiiii ligna, servos bserebai aries ille? Crux cornua habet. Sicut enim
longe dimisit, solus cum filio ascendit, in iriduo ad 'r> dno ligna cum compaginantur, in se speciem crucis-
locum pervenit, anieqtiam lilius veniret ad locum redduni. Unde el scriptum est de eo, Cornua in ma-
Kacrificii,ipse sibi iinmolandusligna poriabat. Deinde nibus ejus sunl. Coruibus ergo haerens aries cruci-
Abraham gladio armaiur, et cum jarn pene feriret, fixum Dominum siguiPicat.Vcpres autem spinaesunt.
admonetur ut pareerel; ct non tamen sine sacrilicio, Spinse iniquos et peccatores significant, qui suspen-
sine sangiiine fervoii cedit. Apparet nanique aries deruut Doniinum ifi crucc. Inler spinas itaque pecca-
in vepre; inliserens cornibus ; immolalur, peragitur- , torum Judaeorum suspensus est Dominns, sicul per
que-sacrificium, peraclo sacrificio dicitur ad Abra- Jereiniam idem dicit : Spinis peccatorum suorum
ham : Benedicamtibi, el multiplicabosementxtutnsicut circumdedit me. populus hic. Alii hunc arieteni cor-
stellas cmli, et velut arcnam maris ; possidebil semen nibus in vepribus obligatum , eumdem Chrisiuni
luum portas inimicorum suorum, et benedicentur senserunt, antequam immolaretur spinis a Judaeis
in semine ttio omnes genles lerrm , quia obaudisti cOronaiuni. Peraclo igitur sacrificio dicitur ad Ahra-
vocimcm. hain : In seritine tuo benedicentur omnes gentes.
Explkatio spirilalh. .— Age nnnc videamus qni Qtiando enim hoc factum est, nisi quando dicit ille
sub hujiis sacramenli lateat mysierio. Iste enim aries : Foderunt manus nieas, et pedesmeos, et dinu-
Abrah.im quando filiuiii-uuicum perduxit-a.d iinmo- meraverunl omnia ossa mea ( Psa'm. xxi, 17, 18 ) ?
landum, habebat personam Dei Paliis. Sed quid est Hoc enim quando peraclum esl illud in Psalmis sa-
q«od eum sencx snscepit?Deus enim, non senescit. criliciunii luuc in ipso Psalmo dictum,est: Reminis-
Sed ipsa pronuntialio de Chrislo jam quodammodo centur et converlanturad Dominumuniversi finesterrw,
senuerai, quando natus est Christus, inchoata est el adprabunt in cohspectu ejus univcrsw patrix gen-
ah Adam, ubi dicium esl, Erunt duo in carne una, C tiuni. QuoniarnDominiesiregiium, el ipse dominabi-
(Matth. xix, 5): sacrarnenlum illudmagnum, hocest, lur gentium.(Ibid. 28, 29). Immolato ergo Abraham
in Christo et i.n l.cciesia, compleium est sexia aetaje ariete pro lsaac filio suo, vocavitnomen loci illius,
saeculi,qusesignificat.seneclani Abrahae: quia ipsum Dominusvidil: pro eo quod est, Dominus vidcre fe-
saeramenium Dei erat, et seneclus Saroe cit, utique per incarriationem. Sequilur : De Job et
in plebe Dei, hoclongscvum
est in muliittid.ne propheiarum genere ejus, ut veritas patefacla clareat, edoceri
hoc idem significat : quia in fine temporum ex ipsa cupio."
plebe sanctarum animarum natus esl Christus. Steri- Hkronymut. — Etnunliaverunt Abraham dicentet:
lilas autem ejus intimat quod in hoc saeculospe salvi Ecce peperit Mjelchaet ipsa fitios Nachor fratri tuo,
facti sumus, et in Christo tanquain in Isaac omnes Hux primogeiiiiufnejus, et Buz- fralrem illius, el Ca-
nati sumus, quem partum Ecclesiaein tine temporum muelpairem Syrorum, et Cated. Priinogenitus Nachor-
mirabili Dei gratia, non naturali fecunditate pro- frairis Abraliam de Melcha uxore ejus filia Aram
pheiavit. Jam deinde seqtientis historiae sacramen- naius esi, Huz de ciijus Jub slirpe desceudit: sicut
lum, quod imaginarie portendebat, inspiciendum scriplum est in exordio voluminis ejus: Vir fuil in
est. Quis ergo in Abraham (ut prsediclum) per iilam terra Huz, Job nomeivejus( Job i). Male igitur qui-
iramolaiionem (igurabatur, nisi Pater excelsus? Quis dam sestimant Job de genere esse Esau; siquidem
in Isaac, nisi Cliristus ? Nam sicut Abraham unicum illud quod in fine libri ipsius habelur, eo quod de
et dilectum liliura Deo victimain obtulit, ita Dominus Syro sermone translaium esi, et quarius sii.ab Esau,
unieiim Filium suum pro nobis omnibus tradidil. Et el reliqua quae ibi coniinentur, in Hebrseisvolumi-
sicut Isaac ip5e sibi ligna portabat, quibus erat impo- pj] nibus non habetur. Secundus nalus est de Melcha
nendus; ita et Chrisius gestabat in humeris Iignura Buz, quem Septuaginla Bauz transferre voluerunt.
crucjs, in quo erat crucifigendus. Duo autem iservi Et ex hujus geuere esl Balaam ille divinus, ul He-
illi dimissi, ct non perducii ad locum sacrificii, Ju- braei tradunt, qui in libro Job diciiur Helius primum
daeosfigurabanl: qui cuni servilitcr viverent, et car- vir sanctus etprophetes Dei; postea per inobedien-
naliier saperent, non intelligebant humanitatem liam et desiderium munerum, dum lsrael male-
Christi, non intelligebant passionem ejus; ideo non dicere cupit, divini vocabulo nuiicupatus. Et iratut
perveneruni ad locum sacrificii. Cur autem duo servi, esl Helui filius Barachiel Buzites, de hujus videlicet
quia ipse in duas parles dividendus erat. Quod fa- Buzi radice descendens. Camuel vero pater est Da-
c.uim est Salomone peccante, quando divisus est. masci. Ipsa enim vocatur Aran, quac hie pro Syria
idein populus loco regni, non errore impieiatis, qtii- scripla est, el ipso nomine legitur in Isaia. Casmh
bus etiam saepe per prophetam dicilur : Aversalrix quoque quarius est, a quo Casdei, id est- Caldsci,
Israel, et prmvaricatrixJuda, etreliqua (Jeretn. m,8). poslea vocati suht.
Asinus auiem ille insensala est siultilia Juda.orum :
ista insensata siultitia portabat omnia sacranienta, De obiiu Sarm.
et quod ferebat nesciebal. Jam quod dicium est eis, Hieronymus.—Qualem debemus accipere locuni
ExspectateItic cum asitw, usque, Revertimur ad vos ; Arboc, in quo Sara morlua esse perhibeiur. Mortua
Apnslolum audi, Cmcitas ex parle in Israel facla est est, iriqiiil, Sara in civitale A>:boc, qttmest in vatte,
(Rom. xi, 25). Quae caecilasex parle est hic cura hcec est Hebron in terra Cltanaun, lioc aulein quuA
5_,I QU_€STiONES SUPER GENESIM. 522
hic positum es(, in valle, in authenlicis Codicibus A Alma nunquam nisi in virgine sctibilur :el liabet eiy-
noii liabetur. Nomen quoque eiviialis Arboc paula- mologiamUirbr.pvfos,id est, abscondila. Scriptum est
tiin a seribentibus legeniibusque corruptum est. siquidem iu Job, Et sapienlia unde invenitur, et quis
Neque eiiim ptilandura Septuaginta Interpreles no- locus inlelligenliw, el abscondilur ab oculis omnis
men civitatis Hebraese barbare, corrupte et aliter vitentis. Ubi nuiic diximus, Abscondilur, in Ilebraen,
quam in suo eioquio dieitur, transtulisse. Arboc propter declinationeni verbi aliier figiiratiini esi,
eniin nihil omnino signilical, sed diciiur Arhec, hoc Naalma dicitur huic quid simile, Iicet masciilino ge-
est quaiuor, quia ibi^Abrahara, Isaac et Jacoh con- nere decliuelur. Et in Regnoruin libris scripiiim est
diii suiii, et ipse princeps humani generis Ailam, ex persona Elisei loquentis ad Giezi : Et Dominus
ul in Jesu libro apertius deraonsiraltir. Sequitur. abscondiia me. Ergo alma quod inlerpreiatur abscon-
Dixitque Epliron ad Abraham : Audi nos, domine dita, id est, virgo niinia diligentia custodita, milii
rex, a Deolu es nobis, in electo sepulcro nostro sepeli majoris laudis videlur esse quam virgo. Virgo
moriuum luum. Pro rege priricipein habet sive du- quippe juxta Apostoium poiest esse corpore, et non
cem. Nasin quippe non rex, sed dux dicitur. Se- spiritu : abseondila vero, quae virgo est, SKIZKO-IV
quiiur. virginitatis babet, ut virgo sit el abscondita. Et quae
Et appenditAbraham Ephron argentum, quod locu- abscondita est, juxta idioma linguseHebr_ese,conse-
tus est in auribus filiorum Het. ln Hebraeo sicut queuter et virgo est : quae auiem virgo, non siatim
hic posuimus, primum nomcn ejus scribilur Ephron, sequiiur ut et abscondita sit. Hocidem verbum el iu
secundum Epliran. Postquam enim pretio viclus est Exodo de Maria sorore Moysi virgine legimus.
ul sepuicrura venderet, et acciperet argentura, licet r. Ostendanl igilur Judaei in Scripluris alicubi positum
cogenle Abraham, vau lillera, quae apud illos pro a a Alma, ubi adolescentulam taiitura, et hon virginem
legitur, ablata de ejus"nomine est: pro eo Ephron sonet: et concedemus eis -illud quod in Isaia apud
appellaius est Ephran, significante Scriplura non nos dicilur : Ecce Virgo concipieleipnriei, non ab-
eura fuisse consummatae perfectaeque virtutis, qui scondiiam virgiuem, sed adolescentulain significare
potuerit uiemorias vendere morluorura. Sciant igi- jara nupiam. Sequit n>. .
lur qui sepulcra vendilaiit, et non coguntur ut acci- Et dimiserunlRebeccam sororem suam el subttan-
piant prelium, sed a iiolentibus quoque exiortiuent, tiam eius, el servumAbraltmel viros c/ui cuin eo erant.
immuiari nomen suiim, et perire qtiid de inerito lu Hebraeohabet: Et dimherunt Rebeccani sororem
eorum, cura etiam ille reprehendalur occulle quod suam,.el nulrkem ejus, et servum Abrahm, et viros
invitus acceperat. illius. Decens quippe erat ut ad nuptias absque pa-
—
Recapitulaiio. Moritur Sara cenlesimo vicesimo rentibus virgo proficiscens, nutricis solatio foveie-
anno vita. suse, et empio agro ab Ephroii, sepeliunt tur. Sequitur.
eam. Sed quid sibi velit quod Sara in sepulcro du- Isaac namque habilavil in lerra Auslri, e' egressus
plici sepehtur, nosse cupio. Hoc sane sciendum est ut exerceretur in campo ad vesperatn.Cujus signi-
quia aniraa qu« saeculomoritur ul Deo vivat, gemina iicationis sit ista egressio Isaac in campuni ad vespe-
vitae requie suscipiiur, id est, inactione boni operis, rain, scire desidero. Hoc milii videtur significari
el conieinplaiione Divinitatis. velle, unde a Patre ad immolandum qiiondara (uerat
abductus. Quod auiem ail: Et egressus est ut exerce-
De juramenlo servi in femore Abrahm. retur in campo,.quodGrsccedicitur_.So),._-'_«o-Kt in He-
Hieromjmus.— Efat autem Abrahamsenexdierum- C hrseodeclinante habel: Et egressus est Isaac ut tvqueretur in
que multorum. Dixitque servo suo seniori, qui supra agro jam vespera. Significat auiem^secun-
omniaejus eral. Pone manumluam subfemur meum,ut dum illttd quod Dominus solus orabat in monte,
adjurem te per Deum cceli el terrw, ut non accipias eliam Isaac, qtii in typo Doraini fuit, ad orationem,
uxorem filio meo de filiabus Cftananmorum; sed ad quasi viruni jusluin domo egressura, et vel nona
terram ct cognationemmeam proficiscaris, et inde ac- hora, vel ante solis occasum spiritales victima. obtu-
cipies uxorem filio meo Isaac. Posuitque servus ma- lisse. Sequitur.
num suam sub femur Abraliw,el juravit ei. Cur iri fe- DISCIPULUS.
more Abrahae jurat, quasi in loco sanclo ? Super
verbo hoc tradunt Hebraei quod in sanciificaiione, Vidensque RebeccaIsaac, lulil therislrum, ei ope-
hoc est in circuracisione, juraverit. Nos autem dici- ruit se. Theristrum quid sit expoue.
mus jurasse eura in semiue Abrahae, hoc esl iu MAGISTER.
Christo, qui ex illo nascilurus eral : juxla evange- Therislrum etenim pallium diciiur, genus etiam
lislam Malthaeumloqueniem, Liber generaiionh Jesu nunc Arabici vestimenli,
Abraham. quo inulieres provinciae
Chrisli, filii David, filii Sequitur. illius uluntur. Sequitur.
Perrexitque servusin MesopolamiamSyriw, stelilque Et adjecit Abraham, et acceptl uxoremnomineCelu-
juxla fonlem, et ecce Rebecca venit adaquare greges; ram , et peperil ei Zamram , el Jecsan el Madan, el
et ait tervut: Ecceego sto super fonlemaqum, et filiw Madian, Jesboc et Sue. Jecsan genuit Saba et Dadan.
Iwminum civilatis egredientur ad hauriendam aquam, Filii Dadan Assurim, el Lalusim, et Loomim.
et erit, virgo qum egredietur adlhauriendum, cui n fuerunt
ego Filii Madian Eplta, et Opher, Saba, et Henoth et
dixero : Da mihi aquam de hydria tua, ul bibam et Abida el Eldaa. Omnes Celurm. Dedilque Abra-
caetera usque, Ipsa est quam prmparavit Dominus ham universa qum habuit,filii Isaac; filiis aulem concubi-
filio domini mei, et quod sequitur. Tulilque vir inau- narum quas habuil, dedit munera, et dimhit eos ab
rem auream, didrachmum pondus ejus. Bace quod in Isaac
hoc loco pro didrachmo scribiiur, semuncia esl. Orientalent filio suo, cum adhuc viverel in Oriente ad
Secel vero qui Latino sermone siclus corrupte appel- plagam (Gen. xxv).
latur, uncise pondus habet. Quid sibi vult quod sic DISCIPULUS.
tam varie in translationibus invenitur. lii aliis nani- Quae esi ista Cetura , aut quo ex genere, vel
que servum Abrahae dixisse coraperi : Et eccevirgo qtise sii interpretatio norainis ejus, quacso ut dicas.
qucdegtedietur ad hauriendum, etc. In aliis vero pro MAGISIER.
viigiue adolescenlulam legimus, quae quomodo sihi
invicem congruant, doce. In Hebraeo namque ado- Cetura Hebraeo sermone copulala interprelaiur,
lesceniuliiin quoque, qtiae Graeco sermoue v.av.i-rdi- aul victa : quam ob causam suspicautur Hebraci inu-
citur, ibi legiinus Alma : quod quidem in lsaia ha- tato nomine eamdem esse Agar _4_.gypiiam, quae, Sa-
betur nomine hoc loco, ubi in nostris codicibus scri- ra inortua , transierit in uxorem, ei videtur decre-
piiini esl : EcceVirgo concipiel. ElAquila traiistulil: pili j-uii Abr.ihaeexcusari aelas.ne s\;nex post mortem
Ecce adolescenluiaconcipiel et pariel. El in Heliiaeo : usoris veiulse novis argusititr nu(itii>ilascivisse. Nos
Ecce aliua concipkt. Noiandum ergo quod nomeii qtiod inccrluni esl reliuquen.es, hot; dicimus, quod
 533 CEO/E VENERAH1L5SOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 524
tle Cetura nati filii Abraham , juxla historicos He- .A Judooi,quia carnalia Iuci>aseei.inliir : prsder Isaac
braeoruin, occupaverinl Tp_-'y.>o_oT.v el Arabiam -qnae etiiin nullusest haeres, iitique quia non filji carnis,
iiunc vocalur E-_Saif_wv, usque ad inare Rubrum. Di- sed (ilii promissionis depuianiiir in semine.
ciiur au;em unus ex posieris Abrahse,qui appellaba- De morle Abraltw.
inr Opher , diixisse adversus Libyam exercilum , ct
ilti viclis hostibus consedisse,ejusque posteros ex no- clute Hieronymus.— Et raoriuus est Abraham in serie-
mine alavi Africam nuncupasse. ilujus rei lestis est ad populiim bona, senex et pleuus dierum, et collectus est
suum. Maie in Sepiuaginta interprctibus
Alexander , qui dicitur Polyhislor, et Cleodemus additumest : Abraham deficiens mortuus est, quia
cognomemo Malchus, Grseco serraone barbaram non coiivcnit Aliralia. deficere et minui. lllud quo-
hisiotiam relexentes. Quod autem ei filii Dadan qne tjuod nos : la senectule bona, senex et
fuerunt Assurim, el Lattisim , et Loomim , et Assu- pqsuimus
1 seris plenus,cum in Graecis codicibus ponilur Plenus dierunt.
riin, in negotiatores transferri puiaut, Lalusim sensuni videaiur exponere, eo quod luce
metalla cudeuies , Looinim vt-ro Quod
ferrique yikapyoi, eltiiei operibus plenus occubuerit.
id est, princeps inultarum tribuuin atque populo-
rum. Alii ob hoc Assur.iin, vocatos Syros esse con- llem Itcccnomina filiorum lsmael in gencralionibus
teiidunl, et a plerisque liliis Abrahse ex Cefura , suis et nominibus.
occupatas Indise regiones. Hieronymus. — Primogemtus-Ismaelis Nabajolh et
Recapitulalioajuramentoservi in femoreusque filios Ccdar, et reliqiii usque.ad eum locum ubi ail: El
Ceturm. -—Animadverlenduin' cur Abraham servo habitaverunl qb Heila usque Sur, quw est contra fa-
suo dixerit, posiulans jurejuraodo lidem.: Pone, •g ciem Mgypli venientibusin Assgrios, in conspeciuotn-
inquil, manum luam sub [emore me>, el adjuro.le mum fralrum suorum cecidit (Gen. xxv).
per Deumcwli (Gen. xxiv). Quid sibi, vult, Deuscoeli Duodeciin filii uascuuiur isrnaei : ex quibus pri-
ad feniiir Abrahae, nisi ut cognoscamr sacrainentum. mogenitu. fuit Nabajotli, a quo oninis regio ah
Per feniur cnim genus iiitelligitur. Ergo quae fuit illa Euphiaie usque ad inare Rubruin Nabathfiiia usqtie
conjuralio , nisi quia signilicabaiur de genere Abra- hodie. diciiur, quae pars Arabiae esi. Nam et filiie
hain in carne venlurum Deum coeli. Senior autem earuin oppidaque sic pagi et raunita casteila, ei
isie imagincm habuit legis perqusim sponsa, id est, trilius horum appellaiione celebrautur ab uno ex his
Christi Ecclesia desponsabatur. Abiil itaque puer in Cedar in deserto et Duma aiia regio, et Theman ad
Mesopolamiam, in civilulemNachor, sielitque circa Austruin, et Cedma ad Orientalera plagani dicitur.
fontem qumrens sponsam filw dnmini sui (Jbid.). Sic Quod autem in extremo hujus capituli juxta Septua-
et lcx, quae post fidem est, venii ad foniem baptis- ginla legimus : Conlra faciemomniumfratrum suorum
malis, ibi orans occurrit ei virgo Rebecca, id est, Ec- habilabit, verius est illud quod nos posuimus : Coram
clesia. Vidit auiem Rebcccapuerum, id est, sermonem omnibus fralribus suis occubuit, id esi, in manibus
propheiicuni, deponit de hnmero hydriam (Ibid.),- oninium liliorum suorum morluus est superslitibus
nliiiue elatam saeculi facundiam, et ad humilein liberis, et nullo prius iiiorte praereplo. Fratres au-
propheticum se inclinat sermonem. Accepit autem lem pro filiis appellari Jacob ad Laban demonslrai,
si puero inaurera auream, id esi, suscepit (idei oma» dicens : Quid est peccalum meum, quia persecutus es
menia , vel morum, vel etiam aureos Scripturarum post me., et quia scrutatus es omnia vasa mea (Gen.
sensus, et clarum argenli eloquium; sicque secula /-. xxxi)? Quid invenisfi de universis vasis domus tuae?
puerum Rebecca venit ad Isaac. Seeuta verbum pro- ponatur coram fratribus meis et fralribus luis, et
pheticum Ecclesia, veuit ad Cnrisiuni, quse tamen dijudicent inter nos. Nee enim possumus credere,
cameli dorso deduciiur, quia ad Chrislum ex. gen- ut Scriptura conimemorat, quod Jacob, exceptis
tiliiale Ecclesia prnpcrans intoriis vitiosisque viiae liheris, secum fratres aliquos habuerit.
veteris conversaionibtis inveiiiiur. Quae, Isaac viso, SeqUitur de conceplioneRebeccw.
de^cendit de cainelo, quia Domino agnito vitia sua
est Isaac Dominum pro uxore sua,
gentilitas deseruit, et ab elalione celsitudinis viam eoDeprecatusque
Iiumililatis peiivit. ^Juse et:ain el verecundaia pallio quod sleritis essel, ~elexaudivil eum, deditque con-
velabaiur, quia coram eo de efroribus prioris vilse ceptumRebeccmEi (Gen. xxv).
confuhditur. Quod vero inclinato jara die egressus filiiHieronymus. coneepii Rebecca, ei movebantur
est in agruih Isaac, hoc significabat quod extremo ejus in ea. Pro rnotione Septuaginla posue.uiu
hujus mundi leinpore velul in diei fliie veniens iiiterpretes ko-rlpxuv,id esl, hulebaiil; vel, ut Aquila
Christus, qui quasi in agrum foras exiii, quia cum traiisinlii, coiifriiigebariiur lilii in utero ej'us. Syui-
sit invisibilis, se lameri visibilem in hoe mundo niaclius vero 5[_7.),_ov, id esi, iu similitudine navis iu
venienti ex gentibus Ecclesisc demonslravit. Invenit superlicie ferebantur. Sequiiiir : Egressusque primus
autem eura Ecclesia ad puteum vision s, id est, iri rubeus, sicul pellis pilosus (Ibid.). Ubi nos pilosum
iu Hebraeo liabet Seaf. Unde et Esau,
coiiiemplalione et'-iutelligentia veriiaiis, ubi iniel- posuimus,
lectum percipiat altiorem , sive lavacrum aqiiae, sicul et alibi legimus, Scir. id est, pilosus, est dc-
ubi purilicelur; sicque deliinc copulalur sponso clus. '
suo Cliristo, adliaerens illi gloria selernitatis et 1
D DISCIPULUS.
regn'0. Sequilur. Quid enim sibi velit quod Abrn- Gregorius. — Deus Abrahm promhil dicens : lu
ham post ohitum Sarse Ceiurani duxlt uxorem? Isaac vocabiturtibi semen(Gen. xxi); cui eliam dixii:
Nunquid ob incontinenliam, dum essel jam selate Palrem multarum gentium posui le (Gen, xvu); cui
grandaevus? Absit, sed propter (iliorum procreatio- rursuin promisit dicens : Benedicens benedicam tibi,
nein, dum illi semert quasi slellae coeli ex lsaac lilio et muliiplicabo semen luum sicut stellas cmli, et velut
[ironiilteretur. Ergo videamus , quid sibi velii isu arenam, qum esl in littore maris (Gen, xxu). Quare
Ceiura nisi quia sicul Agar et Isniael sigiiifica- aperte constat quia oinnipolens Deus semen Abrahr»
verunt carnales Veteris Tcstamenii, sic et Cetura niiilliplicare per Isaac praedesiinaverat; et lamen
"etfilii ejus significahanl hsereticos, qui se ad Testa- scriptum est: Deprecatus esl haac Dominum pro
inenlum Novum sestimant pertinere, sed tilii __ucu- uxore sua, eo quod sierilis essel; qui exaudivil eum,
binse dicunlur. Sola Sara semper uxor vocalur, sicut et dedil conceplumRebeccm(Gen. xxv). Si ergo inul-
scripttim est: Una est columbamea, una est perfecta liplicalio generis Abrahae per Isaac prsedeslinala
mea (Cdnt. vi). Sequilur. Qtiid datur intelligi quod fuil, cur conjugem sierilem accepit?
Abrahain cunctaquae possidebat dedit filiosuo Isaac, MXGISTEB.
liliis aulern concuhinarum, largilus est inunera et se-
iiaravit abinvicem. Daniur quippe el nonnulla muue- Ea namque qusn viri sancti orando efflciunf, iia
ra (iliis concubinarum, id est, cariialiura, sed non praedesiinata suiit, ut precibus obtineantur. Nam
perveniun! ad regniun promissum nec haerelici ncc ipsa quoque perenuis' Vegnipra.desiiiia.io ita est ab
 525 QU.ESTIONES SLP..R CE.\ESL.L 5:0
mniiipoienle Deo disposi!.., ut ad Iioc electi ex la- A sacrificiocarnes acripere, se.l crudas quaereret, quas
bore peivenianl, quatemis poslulando niereaniur ac- accuratius exhiberet. El cum ad Jerusalem dicitur :
cipere quod eis omnipoiens Deus anle sceciiladonare Ilcec fuil iniquitas Sodommsororis lum superbia, sa-
disposuii. Quod uirum verum sit, pensa que pro- tttritas panis, ei abundanlia tiqute(Ezech. xvi), aperie
posuisli, etconcilc vales probare, quia prseileslinalio ostendiiur qtiod idcirco salulem perdidit, quia cum
precibus impleiur, quaudo is in quo ihuliiplicar.e stiperb;ae vjtio mensuram immoderalse refeclionis
semen Airahae prcedestinaverat, oralioue ohtinuit, excessit. Hinc primogenitorum gloriam amisii, quia
ui filios hsbere potnisset. niagno sestu desiderabilem cibum.id est, lenticulam
Itecapilalatio.—Igilur Isaae, dum rogarel Domi- concnpivit: quam dum veuditis primogenitis prsetu-
nurn ul pareret uxor ejus, quae sierilis erat, eonces- lit, quomodo in illo appetitu anhelaret, iiidicavit.
sit Domiiitisquse postulabai, illidehaniurque gemini Neque enim cibus, sed appetitus in vitio est. Unde
in uiero e.jus incltisi angusiia : quae dum agerentur, . et lauiiores cibos plerumque sine culpa sumimus, et
inlerrogavii Dominum, accep't responsum : Dum abjeciiores 11011 sine reaiu concupiscenti_edegusta-
gentes in utero luo sunt, et duo populi tle venlreluo mus. Ilic iiuippe, queui diximus, Esau, prim.uuni
dimdentur, populusque populum superabil, et major pro lemicula perclidit, et Efias in eremo virtute cor-
servielminori (Ibid.). Quod figtiraliter factum eliam poris Ciirnis edendu servavii. Unde et aritiquus bo-
ipsis Judaeis non credenlibus notum est, qnaliier siis, quia non cibiim, sed cibi concupisceniiam esse
populus Ecclesice Synagogae populum superabit, el can.iam d imnationis iiitelligii, et primum sibi honii
quomodo plebs Judaeoruni tempore major servit mi- n.em iKin carne,"sed pomo subdidit, et secundum
nori pppulo Cliristiauorum. Siquidera e( in singulis Pj 11011 cnrne, sed paiie leniavii. Iline quod plerlimqiie
nobis hoc dici pmest, quod duaegemes et duo populi Adam ctilpa commiilliur, cliam cum abjecta et vilin
sunt iritra nos, vitioruin scilicetatqiie virluium; sed suinuiiiiir. Ncque Adam eteiiini solus, ut- a vetiio se
isle minor esl, ille major. Se.nper enim plures sunt pomo cuutincrct, pnecepuim proliibiiionis accepii.
mali quam boni; el vilia riumero.sior.i virtutibus Nasn ciim aliiiicnla qusedam saliiti nostroe Detis con-
suni, scd lamen et in nobis gratia Dei populus po- traria intlica>,a!>hi> nos qiuisi per scnn.iiliain veial.
puium stiperat, ct major senil minori. Servit eteriim Es cuiu coiicupisceuies nnxia allingiuius, profeclo
caro spirimi, el vina virtmibus cedunt. Procedit quid aliud quam vclita degiislauius? Ea ilaque su-
eirm Esan primus rufus, et totus lanquam pellis menda suul, quae naiiir.e necessuas quscrit, et non
hirsulus. Deinde exiil Iraler ejus Jacob, el manus ejus quai edendi libido suggeiit, ne si h i c luodersita di
intplexeral ccdcaneoEsau (Ibid.). Sed cur ille totus scretio minus caule piospexerit, illicitae se concupi-
ruheus et liispidus, nisi qui.i populus prior prophe- scenliae quis voragine niergat.
taruin et Cbrisli fuit cruore pollutus, ac peccati et Isidorus. — Nam quod iste Es.111priniogenila su»
nequitiae squalore exstilii circumdatus. Cujus ideo propter escamfrairi suo juniori venundedit, ac posi-
minor calcaneutn tenuil, qula mysiice majorem po- roodum paterna benedictione sibi promissa privatus
pulum minor siiperatus esset. Sequitur. est, signilicat eumdem populum Israeliiicum ; qui
Factus est Esau vir gnarus venandi, el homo agri- ideo ut Exodi indicat liber, primogenitus filius nun-
cola. Jacob autem simplex ItabUabut in tabernaculis cupatus est, noii solum primaius sui honorem ami-
(Ibid.). Ei skuti-i alia translaiiuiie liabetur, habiia- sit, verum etiam et regui ccelestis pr_emiuin prscpa-
vit
' domi. — venaiionem
.„
^1
ratura adipisci non meiuit: Domino quodainmodo
Gregorittt. Quid per Esau, nisi eo- id eidem exprobrante ciun dicit: Auferelur a vo-
rnm vila figuratur, qui in exterioiibns volupiatibus bis regnum Dei, et dabilur genti [acienli voluntaleiu
fusi carneni sequuntur; qui eiiam agncola esse de- ejus (Mailh. xxi). Primogeniia autera, ipsa vestis
scribilur, quia atnatores saeculi hujus tanio magis erat sacerdotalis , qua niajures hatu , cum benedic-
. exteriora jneolunt, quatito interiora sua inculla dere- tione palris, induti, viciunas Deo velut pontidees
linquuni. Jacob vero simplex in tabernaculis habilare offerebant. Hoc demum lerreni amoris desiderio
perhibetur, quia niminira omnes qui in curis exte- caruerunt Judsei cuin gloria regui fuiuri. Sequitur.
rioribus spargere fugiunl, simpliccs in. cogiiatione Orla dehinc fame super lerram, abiit Isaac ad Abi-
atque in conscicutia sua habilatioiie coiisisltint, In melech regem.Palmstinorwn in Gerara (Gen. xxvi).
tabernacuiis eniin aut in domo habitare, eslseintra IIieronymus.— Seminamlautem Isaac iu terra iila,
raentis secreta restringere, el nequaquam exterius etinvenil in annoUlocentuplumhordei (Ibid.). Licct 111
per dcsideria dissipare, nedusn ad niiika foias iu- alieiia terra seniinaverit Isaac , tamen non puto ,
hiaist, a seipsis alienalis cogitalionibus rccedaiil. quia ei lania feriilitas lmrdei luerit. Uude iiieiius
—
llieronymus. Dixilque Esau ad Jacob : Du milii puio illud esse, quod iiabelur in Helirsio, et
gustum de coclione hla rubea, quia deftcio (Ibid.), Aquila quoque transiulit: Et iiivenil in iilo tmiw
Propierea vocatum est nuinen ejus Edoin. Kubrura cmluplum wslimalum , id esl, EXKTOV Li-
siy.ao-p.ivov.'
enim sive fulvum lingua Hehr_ca Edora dicittir. Ab cet enim eisdem-litteris et msiimatio scrioaiur, et
eo igilur quod rubro cibo vendideril priniitiva sua hordeum, lamen sesiiinaiionessearim leguniur, hoi-
fuivi, id esi, Edom soriitus est nomen. dea vero Seorim. Taceus auiein scnptura geuus
—
Gregoritts. De Esau quod propter lentictilam f) Iruguin quod ceutuplicaverit, videtur niilii cuncta-
fratri vendideril priraogenita, ila ait: Sciendiiniquia rum in illo virtutum offendissernultiplicationem. De-
quinque nos modis gulae vitium tentat. Aliquando niqiie sequilur. Ei benedixitei Dominusel magnifua-
nauique iiidigenliselempora pracvenit, ali .uando lein- tus est vir, et umbulabalvadens magnificalus , donec
pus non praevenil, sed cibos lautiores quserit. A.li- magnusfueritvalde sive veliemenier (Ibid.). Felicitns
quando qua_libet sumenda sunt, et praeparare cursi- autem liordei nniltiplicaii, igtioro si qtiein pusset
lius expeiu. Aii.uaudo auiem et qualitaie ciborum facere gloriosura. Sequittir.
et tempoie congruii, sed in ipsa qiianiitaie siimeuui Et abiit inde Isaac, el venil in vcdleinGerarim, et
mensurahi refeciions excedit. Noiinunquam vero ex habilavil ibi (Ibid.). Pro valle lorretilem babet iu
abjeciius est quod desiderat, e.t lamen in ipso a-siu Hebraeo. Neque enira Isaar, posiquam msignusfactus
liiimeiiside_iderii deterius pecc.il: quaeviliorum lein- esl, habilaie poterat in valle. Habilavil auteui in
pora melius ostendimus, si haecexeraplis evidentio- lorrenle de quo scripluni esl : De lurrenle bibit in
ribus approbeinus. Mortis quippe sentenliani patris via (Psal. cix). De quo eiiam Elias teinpore farnis
ore Jonathaii lueriiil, quia in gtistti mellis consiitu- bibit. Sed quia Elias non eral ut Ciiristijs, ideo ei
tuin edendi tempus antecessit; et ex _4igyptp popu- torreiis ille aruit. Doraiiius eiiim noster eiiain in
lus educlus in ereino occubuit, quiu despeclo nianua torrenie traditns est, dedicans regeiieralioiiein no-
cibos carniiini petiit, quos latuiores putavii. Et prima stram ei baplismi sacraineiituiii. Seifuitur.
liloitim Iteli culpa suborla est, quod ex eortim voto , El fodil piileum Is.ac in valleGerarim, e.liweuit
sacenluiis puer non anliqiio nioi-c cocias vellet de ibipuieiim aq w vivcc(Ibid.). Ei hic pro v_n_ i_.
 k? BED_£ VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 528
rentem habel. Ntinquam enim in valle invemtur A ipso dixerunl, rixati sunt ctim eo Philistini, id esi,
puleus aquaevivae. Sequitiir. Judaei, a regno Dei alieni, sed discedil ab eis. Non
El foderunlptileumalurum , et aiiercali sunl e.kim enim potest esse cum eis , qui iu puteis aqu.un ha-
super eum, el vocavil n?men ejus iiiimkitim (Ibid.). bere nolunt, sed tcrram. Et dicit eis : Ecce relinqtie-
Pro inimiciliis qnod Aqtiila trauslulit el Syiiima- lur vobh doinusveslra deserla (Mallh. xxm). Fodit
chus, TJJV id est, ailversum ergo Isaac novurn puteum , immo Isaac pueri fo-
txvTizstphnvet IVK/.T.WO-IV,
alque conlrariuui , in Hebraeohabel salana. Ex quo diunt 1'ueri siini Isaac , Mallhaeus,Marcus, Lucis ,
inlelligimus Saianam contrarium inierpretari. Joannes, Petrtis, Jacobus, Judas, Paulus, el reliqui
El foderunt puieum ulterum, el nonlitigaveruntcum qui omncs novi Testamenii ptiteura foderunt, et in-
eis, etvocavil nomenejtis latitudo (Ibid.). Pro latitn- venerunt aqtiam vivain , qum sil fons aquw salientis
-dine in Hebraeo habet lioheboili, ad probandum in viam m.ternam(Joan. iv). Sed pro his adhuc al-
illud quod supra disiinus : Ipse mdiftcavit Niniven . lerc.intur illi qni lerrena sapiunt, nec nova adhuc
eivilaiemet Rohobolh,hoc est, plaleas ejus (Gen. x). cqndi paiiuiiiur, nec vetera purgari evangelicis pu-
Sequitur. leis contradicunl, aposlolisadver_anlur ; et quoniam
El Abimelechivit ad eum de Gcraris et Ochozat in omiiibns coiiliadicuiil, liiiganles, dicilur ad eos :
pronubus efus, el Phicoi princeps militim cjus (Gnn. Quaniam iiidignos vos fecistis grulia Dei, ex Itocjatn
xxvi). ad genles ibitnus (Acl.xm). Posl hmc fodit lertiunt
Pro Ochozathin Hebraeohabet collegiumamicorum puteum Isaac, et appeUavilnomen ejus Latiludo, di-
ejus, ut non tam hoininem significel qtiam amico- cens : Nunc dilatavil nos Deus, et crescere (ecit super
rum lurbam, quae cum rege venerat, in quibusfuit r. terratn (Gen. xxvi). Vere dilalalus esl Isaac, id cst,
el Phicol princepsexercilus.Sequilur : Chrisius, e.t implevit omnein terrara scientia Trini-
Et veneruntservi lsaac, el nunliaveritnl de puleo latis, et in loio orbe laiitudinera Eeclesiaecollocavit.
quem (oderunt, et dixerunl ei : Invenimus aquam,.et Pr.us noius tanium erat in Judsea Deus, et in Israel
vocavitnomenejus Saturitas {Ibid,). Nescio quomodo noniiiiabaiur (Psat. LXXVJ ; nunc auiein in omnem
jn LXX interpretibus habeatur : El venerunl ptteri terram exivit sonus eorum , el in fines oriih lerrce
lsaac, et nuntiaverunt de puleoquem foderunt; dixe- verbaeorum (Psal. xvm). Exeumes enim pueri Isaac
runique ei : Non invenimus aquam, et vocavilno- per universam orbem lerrae, foderUnt puteos , et
men ejus Juramentum. Quae eniin elymologia est aqtiam omnibus ostenderuni, baplizautes aposioli
propierea vocari Juramenium, quod aquain non omnes genles in nomine Palrh el Fitii el SpiritUs
invenisset? E conlrario iu Hehra-0, cui interpreta- sancii (Matiti. XXVIII).
tioni Aquila quoque consenlit el Symmachus, hoc •DISCIPULUS.
significat, quod invenerit aquam, ei prppterea ap-
sit Satur.tas. Et est vocaiacivi- IsaacSed quid est quod puleos quos Abraham aperuit,
pellaius puteus ipsc sic eos vocavit, sicut et paier ejus ?
tatBersabee (Ibid.), hocest, puteus saturitatis. Licet
enim supra ex verbo jurainenii, sive ex septenario MA.ISTER.
ovlum numero, quod sabe dicitur, asseruimus Ber- Sciendum sane quia Moyses apud nos eliain
sabee appellatum, tamen nuuc ex co quod aqtta iu- Moysesappellalur, ut propheia unusquisque nomine
venia est, Isaaead nomen ejus civilatis, quaeita vo- vociiantur, nec mutantur, quasi eoruindem voca-
cabatur illudens , declinavii paululum litteram , et j. bula puleorum. Haecmysticae.
posl triduo Hebra^oiumsin , a quo Sabe incipilur ,' ** Gregorius. — Moraliter autem Isaac apud alienam
Graecumsigma, id esl, Hebraeorum samecti posuit. genlem puleos fudisse describitur; quo videlicet
Alioquin et juxta allegoriaelegera post tanios puteos exemplo dis.cimus,ut in hac peregrinaiionis •Brumiia
iu fiiie virtutuninequaquam corigruit ut Isaac aquara positi, cogiiaiionum nosiraium profunda penetre-
niinime repererii. mus , et quousque nobis verae inieHigenlia- aqua
Recapitulaiio unde —
supra. Ex praeceptoilaque rcspondeat, nequaquam noslrae inquisiiionis mauus
etbeiiedictione Dorainiivit Isaac ad Abitiielech re- ad exhaurienda cordis terrena lorpescat. Quos laiiieu'
gein Palse-tinoruni, ihique uxorem suam Rebeceam pnteos Allopliyliinsidiaiiles replenl, quisi niiniruin
. sororeni linxii causa timoris, quam rex alieuigena imriiundi spiritus cuiu nos studiose confiteri peccata
>lsaac conjugera tunc esse cognovii,quando eum cura nostra conspiciunt, niolcstas nobis tentationuin co-
ea ludeniein vidi.t. Quid autem sibi velit in sacra- gitationes iminerguni. El quia si saepeeloqui.s sacris
ineino Chiisti el Ecclesiue,quod lanlus palriarcha iiiiendimus , malignoruni spirituum insidias gravius
cuin conjuge luserit, conjugiUinqueillud sit cogui- toleramus, quia menti nostrce lerrenarum cogitatio-
tum. Vidit profeetoquisquis, ne aiiquid errando in num pulverem aspergunt, ui inlenlionis noslraeocu-
Ecclesia peccet, si secretum viri ejus in Scripturis los a luce iniimoevisionis obscurent, Unde semper
sanciis diligenier intueatur, et invenil eum majesta- mens evacuauda est, incessanierque fodienda, ue,
lem suam, qua in forma Dei sequalis esl Palri, pau- si indiscussa relniquiiur, usque ad tnmoreiii perver-
lisper abscondisse in forina servi, ut ejus capax esse surum operum cogitaiionuin super nos terra cumu-
humana iiiiirxii.as possit, eoque modo se conjugi letur. Unde ad Ezechielem dicitur : Fili hominis,
congruenter aptaret. Quid eitini absurdum , imo D ] fode parietem (Ezech. vni) , id esi, cordis duritiaiu
quid non conveiiienter futurorum praenuntiaiioniac- crebris perscrutaiionuin ictibus rumpe.
coinmodalum, si propheta Dei carnale aliquid lusit,
ut euin caperet alfecius uxoris, cura ipsurn verbum De generalionibusfiliorum,Isauc.
Dei caro facium sil, ut liabitaret.in nobis (Joan. 1). Hieronymus in libro Quwsl. — Dixilque Jacob :
Posl haecrefert Scriptura illud, quod lsauc postquam Ecce Esau fraler HJCKS. vir pilosus est, el ego vir lenis
eiiin benedixit Dominus , et inagnilicatus est valde , (Gen. xxvn). Ubi nos pilosum legimus, in Hebraeo
, aggressus est opus, el coepitfodere puteos, quos fo- habet seir. Unde postea mons Seur, et regio in qua
deraiii pueri palris ejus Abrahae; sed invidentes versabatur est dicta. Dixiraus de hoc el supra.
ei Palsesiini, obsiruxeruut eos, implenles humo , et Et sumpsii Rebeccavestimentaftlii sui majoris, qum
reliqua (Gen. xxvi).,Quis est isie lsaac, nisi Salvator erant desiderabiliavalde, apud se domi (Ibid.). Et in
nosier, qui dum descendisset in istuin torrentein hoc loco tradunt Hebraii, ut jam iiitimavimus, pri-
Gerara , primo omnium ilios puteos fodere vult, mogenitos funclos officio sacerdotum, et habuisse
-quos foderani pueri pairis sui, idest, Moysespiileiitn vestimenium sacerdotale, quo induti viciimas offe-
legis foderal; David, Salomon et prophetae, libros rebant, anlequam Aaron in sacerdoiium eligereiur.
scripserunt Veleris Testamenti, quos lamen lerrena Sequitur.
et sordida repleverat inielligeniia Judaeorumet bae- E( dixit Esau : Jusle vocatumest nontenejus Jacob,
reticorum. Hos cum vellet purgare Isaac , ut osten- stipplantabilenim me eccesecundo.Jacob.upp/an.a/or
dcret quia quaeeunquelex el prophetae dixerunt, de iiiterpretalur, eo igilur qtiod fratretn arle deceperii,
529 QUJESTIONES SUPER GENESOL 33.
allusit ad nomen, qui ideo Jacoo ante vocatus cst,. A lictorura divinum meluentes aspectum, propler quod
quod mortui fratris plantam apprehenderat. Se- et per publicum capitibus tectis iiicedunt.
quitur: DISCIPULUS.
Dixilque Isaac ad Esau : Pacta benedictione, Jacob Da in prsesentibus.
fratri tuo servies, el erit tempus, quando deponesju-
gum-illius de collo luo (Ibid.). MAG1STER.
Significat quod Idumaei servituri sint Judseis, et Ut Aaron vestis, quaeduodecim tribuura iiomina
lempus esse venluruin quando de collo juguin servi- lapidibus insignita gestabat, ostendens se pro omni
lutis abjiciatur , eorumque imperio contradicant. supplicare.
Seeunduin autem Sepluagiota interpretes ita habet : quodammodo populo DiSCIPULUS.
Erit auiem cum deposueriset solveris jugum de colio
tuo; videtur pendere senleniia, nec esse com- Da de futuris.
pleta. HAGISTER.
DISCIPULUS. In his nulla est difficultas, tamen ex superfluo ut
HieronymusDamaso. — Cur Isaac, vir justus et in duobus filiis Isaac duo testamenta monstrata sunt,
Deo charus, non cui voluit, sed cui noluit deceptus DISCIPULUS.
errore benedixit ?
Quoniam et de prophetia similem pene difinitio-
MAGISTER. nem diximus, quid interest ?
Differo paulisper typos, et ea qu_e a majoribus g- ] MAGISTER.
iiostris super boc loco iiilerpretala sunt prcelereo ;
non quia opinioni eorum non acquiescam, sed quod verba Quod in prophetia verbis seciindum iioc quod
sunl futura significantur. In typis autem res
lu illic tantum quseras quare vir justus aliquid igno- declaranlur ex rebus. Possunl lamen hsec duo ita
raverit, et contra suam fecerit voluniatem. Ad quod definiiione misceri, ut dicamus quia propheiia est
districterespondendum estnullum hominem,exceptO typus in verbis, secundum id quod verba surit, et e
eo qui ob nostram salutem carnem est dignalus as- contra, typus esl prophelia in rebus, in quantum
sumere, pieriam habuisse scientiam, et certissima res esse noscunlur. Hsec de lypis, figuris vel formis
doctrinse fluenta potare. Untle nec mirura si tamen hoc in Ioco dictum sufliciat.
celsus patriarcha aliquid ignoraverit. Ex parte nam-
DISCIPULUS.
que cognovit et ex parle prophetavit, et nunc per
speculum vidit in senigmate(I Cor. xm); ei secun- Item uride supra Gregorius. — Quid significare
dum quod oportet orare, nescire nos dicit (Rom. velit actus Esau et Jacob, quod alter ad venatum
vm). Quia cum venerit quod perfectum est , tunc mittitur, ut benedicatur , alter vero per suppositio-
quod ex parte est destruetur (/ Cor. xm). Sed quod nera malris a patre benedicilur ?
vidit liomo, vidit in facie, Deus autem inspicit cor MAGISTER.
(/ Reg. xvi). El sicul Samuel nescivit quem ex filiis
Jesse benedicere deberet, priusqtiam, Oomino re- Liquido eonstat, quia juxia sacrce lectionis histo-
velanle cognovit, ut David qui erat in pascuis ungi riam pascitur, subiiiius in qua videlicet historia se ad inlel-
deberet in regem (Ibid.). Aut sicut Eliseus propheta, . lectura paulo stringatur. Vide quia Jacob
benediclionera non per fraudem subri-
prohibente Giezi puero suo mulierem Sunamitem , C primogeniti a concedenle
dicebat : Dimitle eam, anima eritm ejus in anguslia puit, sed, ut sibi debilam accepit, quara
esl, et Dominus celavil a me, et non indicavit mihi, fratre delentis mercede comparavit. At vero si quis,
et reliqua (IV Reg. IV). Unde nec mirum est, ls.aac altius sentiens, ulrumque factum velit per allegorise
hisloria in myslerium
patriarcham in suam maximam uiili.atem nescisse arcana discutere, protintts ab
quid facere cum eo magis eo tempore erraret, quo surgat.
filium sanguinarise dedilum volupiati, et eum qui DISCIPULCS.
fratrem postea possit occidere, prsetermisso illo Quid est eniin quod Isaac de maioris filii sui ve-
qui innocenler habitabat, domi vellet differre, el natione vesci concupiscit ? •
suara magis quam Dei slatuere voluntatem (Rom. x). MAGISTER.
Ego puto divinae dispensationis fuisse ul oculis cae-
caretur ; et cum ipse diceret: Vox quidem vox Ja- Omnipotcns etenim Deus Judaici populi bona ope-
cob est, manus autem manus sunt Esau (Gen. sxvn), ratione pasci desideravit, sed iilo tardanle minorem
lamen non intelligeret minorem esse filium, qui adi Rebecca supposuii, quia dum Judaicus populus hona
benedictionem fratris prseceptor asliteral. Junilius. opera foras quaerit, gentilem populum mater gratia
MSCIPULUS. introduxii, ul omnipotenti Patri cibum boni operis
offerret, et benediclionem majoris frairis acciperet,
Quid est typus, quera differre dixisti superius ? qui eosdem cibos ex domesticis animalibus pr_ebuit,
NAGISTER. quia geniilis populus placere Deo de exlerioribus
sacrificiis non per vocem prophetae dicit:
Quem nos (igurara dicimus , sive formam , sicut; p In me sunl Deusquserit, vola lua , qum reddam, laudaliones
dicit Apostolus : Omnia enim in ftgura conlingebanl.' libi
t.ii- (I Cor. x); et ilerum : Adam qui est forma futuri (Psal. LV),
(Rom. v). Nec enim ab re est unym aliquid multis| DISCIPULUS.
significare. Quid est quod iisdem Jacob manus ac brachia et
DISCIPULUS. collum hsedinis pellibus texit?
Quid est ergo lypus vel figura ? MAGISTER.
MAGISTER. Hsedus saepepro peccato offerri consuevit, et gen-
Praesentiuniaut prselerilarum aut futurarum igno- lilis populus, dura se confiteri peccatorum noii eru-
ratio per opera, secundum id quod opera sunt ma- bescit, carnis in se peccata mactavit.
nifeslatio. DISCIPULUS.,
BISCIPULUS. Quid sibi vult quod vestimentis majoris fratris
Da prseleritoruin typos. Jacob induitur ? ,
MAGISTER.
MAGISTER. Sacrae namque Scriplurac prseceplis, quae majori
Ut est ca.echumenorum humilitas. Typum enimi populo data fueranl, iu bona operalione vestitus est,.
gerunl ad ea paradisi exclusi, el ex coriscienlia de- et eis minor in domo utitur, qu_e major foras exieni
PATROL.XGIII. 11
551 BED_4SVENERABILISOPP. PARS 11. SECT. 11. '— DUBIA ET SPURIA. ___.
/ntus reliquit : quse ille genlilis populus habere non A , dum Jacbb benediceret, et quid everiirel in futuro
potuit, dum solani in eis liueram allendit. prievidebai, et quis illi prsesens assisleret nesciebat.
Sic quippe Israelilarum populus, qui prophelise
DISCIPULUS.
mysfefia acceperunt, sed lamen caecosoculos in
Quid indicat quod Isa.ae eumdera filiuin nescit, contempiatibne tenuit, tjui eum praesentem non vidit,
quem benedicit? de quo tam mulla in fulufo praevidiL Arite seenim
MAGISTER positum 'iiequaquam cernere valuit, cujus advenlus
lorigearite•nuntiiivil. —
De genlili ergo popiilo •Dominus per P.salmistam potenliam Item recapitulatio •uadesnpra. De _ienedidtione
dicit : Poputus quem non cognovi, servivii mihi Jacob quid figuraiiter indicaverit. Hippolytimartyfis
(P.a.m. xvu), etc. vefba, sicut excelleniissiriice scienliai ac doctrinae
DISCIPULCS. HiCfonymusexplicavit, in hoc loco ponenda siint.
Quid est quod per prseSentem filium non vidit, et Isaac, inquit, porlat imaginem Dei Palris ; Rebecca,
lamen in futuro ei multa prsevidit ? Spirilus sancti; Esau.populirprioris et zabuli; Jacob,
Ecclesise et Chrisli. Senuisse isaac} consummaiio-
MAGISTER nera orbis ostendil. Oeulos illius caligasse, fidem
Omnipotens eniin DeUs, cnm per prophetas suos periisse de muritio, el feligionis lumen ahte'eum ue<
praedixerit genlililatemigr.vtiam praerogandam , eam gleclum esse denuntiat. Quod Dlius major vocatur,
in praesenti per gratiam non vidit, quam mn.c in acceptio legisest Jud_eofiim. Quod escas ejus atque
errore dereliquit; et lamen quia hanc qnandoque ^a capiuramdilcxii pater, homines suntab errore sal-
colleclurus erai, per benediclibnis gra.iampraevidil. vaii, quos per doctrinam justus quisque venatur.
Unde ejteidemJacob geniilispopuliliguramtenenti in Sermo Dei reproraissiQiiis esl benedictio , et spes
neiiedictione dicitur : Ecce odor filii mei sicul odor regni fuluri, in quo icuin Chr.isto saacii regnaturi
itgri pleni, cui benedixit Dominus Deus (Gen. xxvn). sunt, et verum sabbalum celebraturi. -liebecca,plena
Sicut enim in Evangelio Verilas tlicit : Ager est tiic Spiritu sanclO)sciensquod audivii,,antequam pare-
mundus (Mallh. xni). Etquia eleciorum populusan rel,' quia major serviet niinori, formam gerii in hoc
univefso mundo virtutibus redolet. Odor Ildei, odor loco.Spiritus.san.cli, quse lutura noveratjn Chrislo,
est agri pleni. Aliier namque olel flos uvae, quia anie in Jacob iiieditalur. Loquitur ad .iiliura iniiio-
magna est virltis et opinio Aliierprsedicatorom, qui de- rem : Viade ad gregenx, et acpipe milti duos hmdos
briant mentes credentium. flos olivse, quia inde (Gen. xxvn ), pr;-efigurans carnfium Salvaioris
•fiuavisest opus misericordise, quod more .olei refovet adventum, in quo eos vel niaxime liberarei, qui
et reiucet. Aliter flos rosse, quia mira est flagrantia, peccalis tenebantur .ohnoxii. .Siquidem in omnibus
cr.uore .morlyrum. Aliier scripturis iiaedi pro ipeccaloribusaccipiunlur. Quod
qua.,ru.ilat et redolet excarnis
floslilii,quia candida vita esl de lncorruplione autem duos jubetur afferre, duorum pqpulorum si-
virginitatis. Aliter ilos violae, quia magna esl virlus gnificabatur assumptio^ quod leneros et bonos, do-
bumilium, qui ex desiderio loca uliiina teiienles , cihiles el iiinocentes animas osiendit. Stola Esau
super .mmilitatem in aluimina meuie terra non suhlevant, fides ei scripturs» suntHebrseoium.quse illis primo
et coelestis regui purpuram servani. Aliter dala.sunt et posimoduin geiuiliuin imiulus est popu-
reddlet spica, cum ad maturitalem perducitur, quia lus. Pelles aulem quaeejus biachiis circumdala sunt,
bonorum operum perfectio ;ad saturiiatein eorum C peccata utriusque popuii, quse Christus in exten-
qui justitiam esuriunt prajparanlur.. Quiaergogen- sionemaniium cruci secum pariter affixil. Ipse enim
Itilis populus in eleciis suis ubique per niundum in cqfporc suonon sqa, sed alienapeccata portavit.
sparsus est, et ex eis vinutibus quas agit omnes qui Quod lsaac quaeril a Jacob, cur jam ciio venerit,
intelligunt odore nonse opinionis replet , dicatur admira.lur veldcem in Ecclesiis credeniiuin tidem.
recie : Ecce odor filii mei , sicut odor. agri pleni Quod cibi delectabiles offeruntur, hostia plaGeus
(Gen. xxvn). Sed qiiia.ea.sdem virtutes ex semetipso Deo, salus est peccatorum. Quod postea consequi-
non hahel, adjungit : Cuibenedixil Dominus Deus. lur benediclio, et ejus odoreperfruitur, virlutem re
El quoniani iisdem electorum populus per quosdam surrectionis ei regni apena voce prouuntians : Ta-
eliam in conteinplalioiiem surgit, per quosdam vero liter enim benedi.ci.fur : Ecce odorfitii mei, sicul
in activae vitse solummodo opere pinguescit, recte , odor agri pleni.(Ibid.). Odore iiominis Christi, sicul
jllud addilUr : Del tibi Deus de rore cwli, et de pin- ager iiiundus impletur, cujus est benedictio de rore
guedine terrw abundanliam (Ibid.). Ros eriiin desuper cceli, hoc est, de verborum pluvia divinorum. Et
subtiliier cadit, ei toties de fore cceli accipiinus , de pinguedine terrse, hoc est congregaiioue pqpulo-
quoties per infiisionera conl.emplatioiiisimimseali- rum. Muliitudine frumenti et vnii, hoc est, rauiti-
quhi tenui.er videmus. Cuni vero bona opera etiam tudo quam colligit desacraniento corporis et san-
per cor.pusagimus, de terrse pinguedine tiitaiiiur. guinis sui : illi servitint populi ex gentibus ad eum
mscipui.us. conversi. Ipsiiin adoranl trihus, id est, populi ex
circumcisioiie credentes. Ipse est dominus lrairuin
Quid esl quod Esau larde ad patf em redit ?
MAGISTER. jjsuorum, quia plebi dominatur Judseorum. Ipsum
adorant filiimaifis ejus, quia et ipse secundum car-
Constat procul dnbio quod Judaicus populus ad nem ex ca naiUs est. Ipsum qui maledixerii, niale-
placandum Dominura sero revertiiur; cui et hoc dictus esl; el qui benedixerit, benedictionibus re-
in benedictione dicilur : Tempusque erit cum solva- plebilur.;Ghristus, inijuam, nostef ex ore populi
tur jugum de collo.luo (Ibid.), quia servitute peccali ignoranlis benedicitur, id est, veraciter dicitur. Sed
Judaicus populus in fine liberalur. Sicut scfipium alius a Judseis benedici puiaiur, qui ab eis erranti-
esl : Donec pleniludogenlium iniroierit, et sic omnis bus exspectatur. Ecce benedictione pra_uiissarepenle
Israel salvus fiet (Ront. xi). stupore majore expavit lsaac, et alium se pro alio
llim unde supra ipsequi suprg. — Liquido coustat benedixisse cognoscit.' Nec lauieii indignatur reve-
qiiod nullus Judaeortim qui [ilene legem dldicit, ad- lato sibi sacraniento, sed confirmal benedictionem in
ventum Redempioris nostri ignoravit; tinde et He- filio dicens : Bencdixieum, et benedictusest. Haec-est
rodes rex, magorum occursione perferritus, sacer- beneuictio prima lsaac, quaedala est minori populo
dotes ac principes sluduit solerler inquirere ubi Chiisiianorum. Sed neque lamen majorem lilium pe-
Cbrislum nascilurum esse praescirenl. CUiproiinus nilus fnisse despecium , quia cum iiilraverit pfeni-
responderunt: In BettiletiemJudw. Prius ergo nove- ludo gentium, luuc oranis lsrael salvus eril. Cujus
.ra.ni quem passionis lempore , duin despicerent , lameu secundae benedictiouis proplietatip hsecesl :
ignprabant. Qu.orumiiotitia prior, et igrioraniia pos- In pinguedineterrm, et in rore cmlieril benedicliolua
leiior hene ac breviter Isaac caliganlc slgnatur, qui (Ibid.). In pinguedine uiique lerrae, id est, in fe-
 553 QU.-EStlGNE31_.UMR GENESlM. 554
_unditalererum,etpotenlia regni, quae in illo ,po- _*
Acapiie suo, ipse deorsum in corpore «uo, qtlod est
pulo fiiii: Et inrere cwli eril benedictiolua, id est, in JEcclesia. Ipsum ergo scalara intelligimus,, quia ipse
eloquiis Dei, ipsis enim credita sum eloquia D.e"i,et .dixit ; Ego sum via (Joan. xiv). Ad ipsuin «rgo
legis testamenla. Quod autem ait : Tives gladio ascenditur, ut in excelsis iiiteiligatur; ,et ad lipsura
(Ibid.), id est, quia poptiltis sanguine ille deditus, descenditur, uijn membris su.is parvulus mulriaiur;
•neces in Christo vel propheiis exercuit. Ei fratri iuo .et per iilura solum se^erigunt, ,ut rsublimUer exspe-
servies minori (Ibid.), id est, populo Christiano. cient. Per ipsum.etiam se humiliant,iut*um -subli-
Temptisque veniet cumexcuties et solvasjngum de raiter ac ternperanter aniimuieiit. Posl hancmsionem
cervicibus tuis, dum per agnitionera fidei ad gra- inde Jacob iler faciensvidit meset pastores, et puieum
--tiamChristi conversus deposueris ohus legi., quando aqum vivm, el lapidem njagrium tuperpojsitwn puteo.
noh servis populo hiinofi, sed per fidein fraler vo- Jiguraliter per oves, jusloriim pop.ulisigiiificaniur,
caberis. Igitur Esau post benedictioiiem pairis invi- sicut illud quod dlctum est jn JEvangelio : Statuet
dise stimulis concitaius, necem fratri suo Jacob.frau- .ovesquidetn ad.dexteram^Mallh. stx.v). Raatores vero
dulenter excogilat: hoc nimirum et Judaicus pqpuius prophela..sun.l.,,qui usque a.dvenlnmtDoniini, Spiritu
in Chrislo praemediiaius non solurn Domiiiiiin crucis sancto inundati, Israeliiartim populum gnliernabant.
patibulotradidit,veriim etiam credeiites in iiiiim nsque Lapis puteo superpositus figurain Doniini prsefere-
ad effusionem sangiiinis persecu.us est. Jacob auieui bat. Puteus gratiam Spiritus sancti, per prjedicatio-
dolos ftigiens frairis, relicta domo palria vel paren- n.em Christi v.enlur,ai.nad E.ccfesiain ex geniibus ;
tibus, vadit in regiohem lotiginquam., ul accipialj_ibi »qu;cobiecta erant,, nondum advenienle et ltonihiQ
uxorem ; non aliier Christus, reliclis parentibus.se • g] taclo Christo.
citndum carnem, id est, populura Israel, et patriam,
id est, Jerosolymam, et oranes regiones Judae abiit Deconjugio Jacob.
in gentibus, accipiens sibi inde Ecclesiam, ut impje- Hieronymus. — Ait ergo Laban qdjacob : Comple
retur quod diclum est: Vocabo non plebem meam ergo hebdomadamistius, et dabo etiam hanciibi'(Gen.
plebem meam, et non dilectam plebem dilecldm, et xxix). Postquaro Liam Jacob, fraude deceptus, pro
efit iri loco _:_. dictuin esi: Non pkbs mea^ vosjbi Ttachel uxorem acceperal, diciiur ei a;Soc.eroELnban,
•vocabiminifiliiDeiviviCRom.ix). ut septem dies post nuptias sororis prioris>expleat,
Bt sic accipiat ,HaGhel, pro qua iterum sepiimaiiis
De itinere Jaeob in MesopoiamiumSyriw. aliis serviturus sit. Non igjtur, ut intilti iiisilesesii-
Pergens itaque in Mesopdtamiam, elc., usque mant, post septem annos alios Racliel accepit tixo-
Nonest hic aliud niti domus Dei, ei porld cwli,(Gen. rem, sed po.st sepiem dies nuptiarum prjmae. Nain
xxVm). jjequitur :
Hieronyritus.— Et vocavitJacdb ndmen loci illius Et ingressus est ad Rachel, et ditexit Bachel magh
Bethel, el UlamLuz eral nomen civitali prius (Ibid ) : quam Liam, el servivit ei annis seplemaliis; concepii-
abeo quod supra dixerat: Quam terribMis esl locus que Lia et peperttfilium, et vocavitnomen ejus Muben
isle,' non est 'hic nisi domus Dei, el hmc pfirlq cccii. llbid.). Omiiiunipalriarcharum, propter compendimn
Nunc loco nomen impoiiit, et vocavit illum Bethel, leclionis, elyinoiogias.nominum volo pafiter dicere.
M est, domum Dei, qui tocus anle vocabaiur Luza, El vocavil, inquit, nomen ejus Ruben; tlicens.: Quia
quod interpretatUr nux, sive aiuigdalon. U.nde _ridi- vidit Dominus humiliiaiemmeam,(Ibicl,). Hubeniiiiler-
-cule qnidam, qui verbuni Hebraicum Uiara nomen-'-G preiatur vhionis filius,
esse urbis puiant, cum Ulara inlerprelatiir prins. Et concepit, inquit, alierum filium, vocaviique no
Ordo itaque est isie loculionis : El vacavii nomen men ejus Simeon dicens : Quoniam exaudivitme Domi-
loci illius Bethel et prius Luza vocabulum civilalis. ntts, eo quod odio me haber.ei vir m.eus,et deciil mihi
Auliquae omnes Scripiurae vefbo Ulam, sive Elera eiiam hmc (Ibid.). Simeon quippe inlerpreialur.ii..
pleiia. suni, quod niliil aliud significat, nisi ante.aut dilio. De icrtio vero sequitur : Et concepit adhuc, et
prins, vel veslibulutli, sive super litninare, ,vel peperil filtum,:el dixit : Nunc mecum eritmr meus,
postes. guia peperi ei tres jilios, Ideo vocavit nomen ejus Ltvi
Recapitulatio. — Venit aulem Jacob iu locum ubi (tbid.). Ubi nos legiraus : Mecum erit :vir meus,
luuc Betlilehemvocalur, et posuit sub capiie suo litpi- Aquiia inter.pretalus.est: Applicabiiurmihi vir meus.
dem magnnm, et dormiens vidit scalam su.bnixam,,in Quod Heliraice di.citur Itaue, et a doctoribus He-
nilentem cceio, ei angelos Dei ascendeniesel descen- brseorum aliter transfertur, ut .dicant : Prosequetur
dcntes, Roc viso evigilavil, unxitque lapidem dicens : me vir meus, id est, non am.bigode araore in nne viri
Vereh.c domut Dei esl, el porla cwli, el his diclis mei. Erit inihi in hac vita comes, etejus dilectio me
dhcessit (lbid.). Somntis isle Jacob mors sive passio ,. ad mortem usque deducet et (pros.equeiur, tres ehim
Chrisii est. Lapis ad captit ejus, qui nominatim quo- ei lilios genui. Et coneepit et ipeperit'.genuitqiieTi-
daminodo dicius est, ei jahi unclus Christus s|gni|i- liuin. et dixil : Munc snper hoc confllebor Domino, et
catur.Capui enim Viti Christus est (/ Cor. xi). Qriis ob id vocavit nomen ejus Juda (lbid.). Juda con-
euim iiescilChfistum ab unclione appellari. Doinus fessio dicitur, a confessiune itaque confessoris -no-
autem Dei, quia ibi nalns est Chrislus in Beihtehem, Droenest
.1 diclum. Verumtanien hic confessio.pro gra-
porla vero coeli, quia ibi in terram descendit, ibi tiarum aciioiie aut pro laude accipilur, ut frequenler
ilerum ad caeluin conscendit, erectio auiem lapidis i.n Psalmis et in Evaiigelio : Confitebar tibi, Domine
resurreciio Cliristi esl. Porro scaia Clnislus cst, qui cwli et lerrm ( Mullh. xi), id .est : iGratias ago tibi,
dixit: Ego sum via (Joaii. xiv). Per hanc ascende- sive : Glorilico te.
bant ei descetidebarit angeli, in quibus signilicali El conccpit Bala, el peperil Jacob filium, et dixit
sunt evangelisioe, praedicatores Chrisli, ascendenles Rachel: Judicavit me Deus, et.exaudivit vocem meam,
utique ciiiu ad inielligendara ejus super eraineniissi- ei dedit mihi filium; proplewa vocavi nonienejus Mun
mam divinilaiem excedunt tiniversaiu creaturara , ul (G.en. xxx).
eum inveniant. Jn principio verb.umapud Deum, per iCausasnnominiscxpressit, ui;abeo quod judicas-
quem[actasunl omnia (Joan.t). Descendenies autem s.el se Domiuus fiiio anciilse, jndicii uomen irapone-
Ul eum invenianl, Facluni ex muliere, faclum sub ret. Dan quippe interpretatur judiciutn. Et eoiwepit
lege, ul eos qui sUb lecje eranl redimerel ( Galal. lv ). adhuc Bala, et peperii.filium, el dtxiiRachel •: Habi-
lu illa enini scala a icrra usque in ccelum,, e carn.e lare me fecit Dfius habitatione cumsorore mea, el
usque ad spiriiura, quia in ijla carnales proficiendo, invalui; vocavitque mmen ejm JSeptilhalim(Ibid.);
velut ascendendo spiritaleSj fiunt, ad quos laete nu- causa noininis Nephthaji alia hic imil.o exponitur,
tfiendos etiam ipsi spirilaies descendunl quodam- • quasn in libro Hebraeoruin nom iniiii scripta est.
niodo; cum eis noii possunt loqui quasi spirjtaiibus, Unde el Aquila ail : ZvvxviirTpttyh(« o Bths, xa.i
sed quasi carnalibus (/ Cor. m) : ipse est sursuin in .nwavio-ipavnv, pio quo in Hebiico scripiuui est.:
S35 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 536
Naphthale Elohim,: Naphthateii. Unde a conversa- A £ aelerna, in qua deleetationem Dei conlemplabunlur.
tione, sive comparalione, qnia ulrumque sonat, Lia riamque., ut diximus, inlerpretalur laborant;
Nephlhalim nomen imposuil. Quod aulem sequitnr : Rachel aulem ovis, el secundum aliorum opiniones,
El peperitZelfa, ancilla Liw, Jacob filium; el dixit Lia, visumFprincipiutri, sive 't>er_mm.Aclio ergo hujus
Infortuna, et vocavitnomenejus Gad (Ibid.). Ubi nos vitae, in qua vivimus ex fide, laboriosa est in operi-
pdsuinius in fortuna, et Graecediciiur __t-oxp, quae bus', et incerta in qup exitu proveniat ad ulilitatera
potest evenlus dici, in Hebraeohabet Bagdad, quod eorum quibus consulere volumus. Ipsa est Lia prior
Aquila interpretatur, Venii accinclio, inos nutera uxor Jacob, ac per hoc infirma oculis fuisse comme-
dicere possumus in prwcinclu. Ba eriim potest;pr_e- moratur. Cogitationes enim eorum niortalium Limidse
posilionem sonare in; et Gad, venil. Ab evenlu ergo, el inceriae providenliae nostrae ; spes vero -eiemse
sive praecinctu, qui G.ad dicitur, Zelfae filius Gad contemplationis Dei, habens cerlam iiiieliigentiam
vocalus est. Sequitur : veritaiis. Ipsa esl Rachel, unde eiiam diciiur bona
Etpeperit Zelfa, ancilla Lim, filium Jacob secun- facie et pulchra specie. Hanc enim amat oranis pie
dum, et dixit Lia : Beaia ergo quia bealificantme mu- studiosus, et propier hanc servit gratiae Dei, quia
lieres, el vocavitnomen ejus Aser divitim(lbid.). peccata nostra et si [uerinl sicul Phwnicium, tanquam
Male addilse sunt divitise,[id est, ......O.os-,cum nix dealbabuntur(lsai. 1). Laban quippe inierprela-
elymologia nominisAserScripiurse auctoritaie pan- tur dealbaiio, cui servit Jacob propter Rachel. Neque
datur dicentis : Beala sum ego, et bealificantme mu- enim se quisque converlit sub gralia remissionis
lieres. El ab eo quod beata dicatur ad omnibus, fi- # peccatorum servire justiliae, nisi ut quiele vivat' in
lium suum beatum vocaverit. Aser ergo uon divilim,*» \ verbo, ex quo videiur principium quod Deus est.
sed beatus dicitur duntaxat in prsesenti loco. Nam Ergo propter Rachel, non propter Liam, servilur.
in aliis secundum ambiguitalem verbi possuni et di- Nam quis landeni amaverit in-operibus justitise la-
vitisesic vocafi. borem actionum alque passionum; quis eam vitam
Et audivit Deus Liam, et concepit et peperit filium prqpler se ipsam expetieril, sicut nec Jacob Lian,
quintum, et dixit Lia : Dedit Deus mercedem meum sed laraen sibi suppositam in usum generandi am-
viro meo, etvocavilnomen ejus lssachar (Ibid.). plexus fecunditatem ejus experlus esl. Dominusenim
Eiymologia hujus nominis Sepiuaginta inierpretes eam, quia per se ipsam diligi non poteiat, priroo ad
ediderunt, __.__merces. Non igitur, ut plerique sid- Rachel perveniretur» lolerari fecit; deinde propler
dito pronomine roale legunt, sestimandum est ita fiiios commendavit. Ila vero unusquisque utilis Dei
scriptum esse, quod est merces, sed totum nomen servus sub dealbationis peccatorum suorum gralia
interprelatur est merces. Jes quippe dicitur __., et conslilulus, quid aliud amans in sua conversatione
Sachar, merces. Hoc aulem ideo, quia mandragoris meditaiur, nisi doctrinain sapienlise, quam plerique
lilii Ruben introilum qui Racheli debebalur ad se se percepiuros pulani, staiira ut se in septera prse-
verterat. ceptis legis exercuerint, quaerunt dilectionem pro-
El concepit adhuc Lia, et peperit filium sexlum ximi, ne cuiquam noceatur, id est : Honora patrem
.acob. Dixitque : Dolavit me Deus dole bbna in hoc luum et malrem; non mwchabcris,non occides, non
tempore. Habilavit mecum vir meus, quia peperit ei (uraberis, non falsum teslimoniumdices, non concu-
sex fitios; el vocavitnomenejus Zabulon (Ibid.). pisces rem proximi lui, non concupiscesuxorem pro-
Ubi nos posuimus Habitavit [mecum, LXX inter-. -ximi tui (Deut. v). Quibus observaiis postea quam
pretali sunl Diligel me. In Hebrseo habelur Izbolcni, " horaini pro concupila delectatione doctrinae per len-
et esisensus : Quia sexiilios genui Jacob, propterea tationes varias, quasi per hujus sseculi noctem tole-
jara. secura sum. Habitabit enim mecumvir meus, et rantiain laboris adhaeserit, velut pro Rachel Lia
filius meus vocetur habitaculum. Male igitur el vio- inopinata conjungitur; et hanc sustinel, ut ad illam
lenter in lihro nominum, Zabulon fluxus noctis in- perveniat, si perseveraiiler amat, acceplis septem
terpretatur. aliis praeceptis, ac si ei dicatur. Servi alios septem
. Et post hoc peperit filiam, et vocavit nomen ejus; annos propter Rachel, ut sis pauper spiritu, mitis,
Dina. Hsec iransfertur in causara , quain significan- lugens, esuriens sitiensque jusiiiiam, misericors,
tius Grseci S.xuv vocant. Jurgii enim in Sichimisi mundi cordis, pacilicus (Maith. v). Yellet enira
causa exstitit. Post filios et parenlum ponenda siint homo, si lieri possit, sine ulla toleramia laboris,
homina. Lia interpretalur laborans, Rachel ovis; ; quse in agendo patiendoque amplectenda est, stalira
cujus filius Joseph ab eo quod sibi alium addi mater ad pulcbrse conteriiplalionis delicias pervenire, sed
opiaverat, vocatur augmenlum. hoc non polest in terra morientium. lloc enim vide-
• Recapitulaiio spirilalis. -—Jgitur Jacob pergens ini lur signiticare quod dictum est ad Jacob : Non est
Mesopoiamiam, accepil uxores duas fiiias Laban,, raorisin locohoc ut minor habeaiur priusquam major,
fratris Rebeccse (Gen. xxvni-xxx). quia non absurde major appellaiur, quse tempore
Hoc est, primo Liara , secundo Rachel, inde sibii prior esl; prior auteui in hominis operatione labor
accepit Lise ancillam nomine Zelfan, ei ancillami boni operis qtian. requies coniemplalionis. Ad unura
Rachel Balara, ex quibus qualuor duodecira gcnuitt ergo contendendum, sed propter hoc mulia ferenda
iilios et unam liliam. De Lia scilicei, genuii Ruberi,, D suht. Ilaque ducc suni uxores Jacob liberse ambse,
Siraeon, Levi, Juda, lssachar, Zabulon; De Racliel1 quippe sunl filiseremissionis peccatorum, hoc est,
autem, Joseph et Benjamin; de Bala, ancilla Rachel,, dealbationis, quod est Laban; veruratainen una
Dan, et Nephihalim; de Zelfa, ancilla Liae, Gad ell amalur, aliera loleralur, sed quse loleralur ipsa prius
Aser. Hi siinl duodecira lilii Israel. Nunc aulera quidL et uberius fcchndatur, ut si non propter se ipsam,
rerum liguraverinl qualuor uxores Jacob, quarumi certe propter lilios diligaiur. Labores enim justorum
duae liberse et duse aiicillse fuerunl, observandura. maximum frucium habent in eis quos regno Dei ge-
Scimus enim Aposlolum in libera et ancilla, quas; iierant inter mulias tenialiones et iribulaiiones prse-
habebai Abrahani, duo teslamema intelligere, sed[ dicando Evangelium ad eos propier quos sunt iri la-
ibi inuna el una facilius apparet quod dicitur : II ic; boribtis abuiidaiitius, in plagis supra modum, in
eliam duie sunl et dum. Deiude ibi aucillse filius ex-. moriibus saepius (II Cor. xi), propler quos habent
liaereditalus; hic vero ancillarum lilii simul cumi foris pugnas, intus limores {II Cor.\n), gaudium et
liliis liberarura terram proniissionis accipiuni. Unde. corouam suam vocant (Pltilipp. IV). Nascunlur au-
hic procul dubio aliquid aliud significaiur. Quan- lem eis filii facilius atque copiosius ex illo sermone
quam enira dua. liberae -uxores Jacob ad novumi fidei, quo praedicanl Chrislum crucifixum (I Cor. l).
lestaihenium , quod iii libertatem vocali suinus,, Racbel auieni clnra aspectu mente excedit Deo
exisiimantur pertinere, non tamen frustra duacsunt,, (II Cor. v), et videt in principio Verbum Dei apud
nisi quia duaevitse nobis in Christi corpore pracdi-. , Deum (Joan. l), ct vull parere, et non polest, quia
cantur ; una teiuporalis, in qua laborauius; aliai.. generationeni ejus auis eriarrablt Usai. LIII^?ldeo-
537 QUA-STIONESSUPER GENESIM. 558
que cumcontemplativa vita appelit ul divinitatem .Aaccepisti, insuper et mandragoram filii mei vis acci-
ineffabilem cernai, vacare vult ab omni negoiio, et pere (Gen. xxx)? Per unum virum significans eos
ideo steriliSqui in variis pressuris non subvenit. Sed omnes, quia cum sint agendi virtute habiles, el digni
qnia et ipsa interdum procreandi charitate inarde- quibus regiraen Ecclesiaecommittatur ad dispensan-
scit, vult enim docere quod novil: videt sororem dum fidei sacramentum, 111 i accensi studio doctrinae
labore agendi filiis abundantem, et dolet polius cur- atque indagandae el contemplanda. sapientiae se ab
rerehomines ad eam virlutem, qua eorum necessi- omnibus actionum molestiis removere, atque in otio
tatibus consulilur, et ad illam unde divinum aliquid discendi aut docendi volunt considere. Ita ergo
discitur. Hic dolor figuraius videtur in eo qnod scri- dicium est : Parum est libi quod accephti virum
ptom esl: El zelavilRachelsororemsttam (Gen. xxx). meum, insuper et mandragoras filii mei vis accipere,
Proinde quia purus intellecius spiritalis substantise ac si diceretur : Parum est quod homines ad labo-
verbis carne editus exprimi non potest, elegit doctri- rem reriun gerendarum necessariosin otio detinet
nam sapientiaeper quaslibet corporeas simililudines vita studiorum, insuper et popularem gloriam requi-
insinuare divina, sicut elegit Rachel ex viro suo et rit. Proinde, ut eam justecoraparet, impertit.Rachel
aricilla suscipere filios, quam sine filiis omnino raa- virum sorori suse illa nocte, ut scilicet qui virtute
nere. Bala quippe ancilla Rachel interpreiatur inve- laboriosa regimini populorum accommodaii sunt,
terala. De velere quippe vita carnalibus sensibus etiam si scientiaevacare diligerent, suscipiant expe-
dedita, corporeae excitantur imagines, eliam cum rienliam tentalionum curarumque sarcinam pro uii-
aliquid de spiritali et incommutabili subslautia divi- litale communi, ne ipsa doctrina sapieniiae, cui va-
niuitis auditur. Suscepit et Lia filios de ancilla sua, g care statuerant, blasphemetur; neque adipiscatur ab
amore Iiabendsenumerosioris prolis accensa; inveni- imperilioribus populis existiroalionem bonara, quod
musautemZelfan, ejus ancillam, interprelarios hians; illa poma significant, el quod necessarium est ad
quapropter haec ancilla illos figurat quorum in prse- exhortationem discentium. Sed plane ut hanc curam
dicatione fidei evangelicaeos hiat, el cor non hiat. suscipiant viri coguntur, satis et hoc est significatum.
De.qualibus scriptum esl : Populus hic tabiis me Quod cum veniret Jacob de agro, occurrit ei Lia,
honorat, cor autem eorum longe esl a me (Marc, vii). eumque detinens ait : Ad me intrabis, conduxi enim
Et de quibus Apostolus dicit : Qui prwdicas non esse te pro mandragorh filii mei. Tanquara diceret : Do-
fttrandum, furaris (Rom. 1). Verumlamen ut etiam ctrinse quam diligis vis couferre bonam opinionem,
per hanc conditionalem uxorem libera illa uxor Ja- noli fugere officiosumlaborem. Hsec in Ecclesia geri
cob laborans (ilios baeredes regni suscipiat, ideo Do- quisquis adverterit, cernit et experiiur in exemplis,
minus dicit: Quw dicunl facite, quw autem faciunt quod intelligamus in libris. Quis non videat hoc geri
facere nolite (Malth, xxm). Unde Apostolus : Sive, toto orbe terrarum, venire homines ab operibus sse-
inqtiit, ex occasione, siveex verilale Christus annun- culi, et ire in otii usum cognoscendae et conlem-
tielur, in lioc gaudeo, sed el gaudebo (PhUipp. 1). plandaeveritatis tanquam in amplexu Racbel, et ex-
Tanquam ut anciila pariens de prole numerosiori cipi de transverso ad ecclesiaslicam necessitatem,
lsetatur. Estvero quidara Liaefetus ex beneficio Ra- atque ordinari in labore lanquara Lia dicente : Ad
chel. Rachel exit, ut cuni viro suo debila nocte con- me intrabis, quibus istud mysterium Dei dispensanti-
cubito, si acceptis a filio Liae mandragoricis malis bus, ul in nocle hujus sseculi filios generent fidei,
cum sorore cubari permiltit. Quid enim cie mandra- .p" laudatur a populis etiam illa vita, cujus amore con-
gora dicendum est? Proinde rem comperi pulchram versi spem saeculi reliquerunt, et cx cujus profes-
et suave olenlem, saporem autem insipidum ; et ideo sione ad misericordiam regendae plebis assumpti
in illo mandragorico pomo figurari intelligo famam sunl. Idem agunt in omnibus operibus suis, vel ia-
bonam popularem. Unde dicit Apostolus : Oportet boribus, ut illa professio ex qua se converterunt,
etiam teslimoniumhabere bonum ab /lis, ijui (oris sum quia-talcs rectores populi dedit ratio, non infame-
(/ Tim. m), qui licetlabori
parum sapiant, reddunt tamen tur, sed clarius glorificetur tanquam Jacob non re-
frucuim plerumque eorum per quos sibi con- cusante noctem Liae, ut Rachel pomis suave olenti-
sulelur, et splendorem laudis et odorem bonae opi- bus et clare nitentibus potialur. Quae aliquando et
nionis. Nec ad islam gloriam popularem primi per- ipsa prsestant misericordia Dei per se ipsam parit,
veninnt eorum qui sunt in Ecclesia, nisi quicunque vix tandem quidem quia perrarum esl, ut : In prin-
in actionum periculis et labore versantur. Proplerea cipio erat Verbum, et Verbum erat apud Deutn, el
Lice filius mala mandragorica invenit, exiens in Deuserat Verbum (Joan. i). Et quidquid de hac re
agrum, id est, honeste ambulans ad eos qui foris pie sapienierque dicitur, et sine phantasmate carna-
stiiu (I Thess. iv); doctrina vero illa sapientise, quae lis cogitationis et salubriler vel ex parle capiatur.
a vulgi slrepitu remoiissime in contemplatione veri- Alio quoque sensu Liam et Rachel Victorinus mar-
laiis dulci delectatione deligit. Hanc popularem glo- lyr, et caeteri in simiiiludinem Ecclesiae vel Syna-
riam quantulumcunque non assequeretur, nisi per gogseinterpretati sunt. Liani enim major naiu Syna-
ees qui in mediis lurbis agendo, actus populi prse- gogae lenuisse existimabant typum, quia prior Dei
sunt, quia dum isii et actuosi homines ei negotiosi •0 genuit populum, et quidem oculis legitur gravida,
per quos muliitudinis administratur ulililas, ei quo- quia lex per Moysen data, quod operta est atque
rum aucloritas populis chara est, testimonium per- signata. Rachel autem junior et pulchra , prius
hibent, eliam vitse propter studium conquirendae et sterilis et postmodum fecunda, similitudo esi Eccle-
contemplandse verilatis oliosae, quodanunodo mala sise. Junior, quia tempore posterior; pulclira, quia
mandragorica per Liara veniunt ad Rachel; ad ipsam corpore et Spiritu sancto oculi ejus decori, qui
vero Liam per filium primegenitum, id est, per ho- Evangeiiura perspicere meruerunt. Qus»etiam lan-
noreni fecunditatis, in quo est omnis fruclus labo- diu slerilis fuit, quousque Synagoga populum gene-
riosae atque in certamina lentalionura periclitantis rabat. Cur autem Jacob pro Rachel servivit, et
actionis. Quam plerique bono ingenio sludioque fla- supponitur ei Lia major, nisi quia Dominus, ut
granles, quamvis idonei regendis populis esse pos- Ecclesiara assumeret, prius Syuagogam sibi conjun-
sint, tamen evitant propler tiirbulentas occupationes xit. Servitus iiaque ipsius Jacob seplem annorum
exire, si in doclrinae uiium tolo pectorc tanquam-in pro duabus uxoribus, hujus viise prsesenlis tempus
speciosaeRachel feruntur amplexus; el quia bonum significal, quia per septem dies volvitur, in qua Do-
est ut ei haecvita latius innolescens popularem glo- rninus formam servi aceepit, faclut obediens patefnte
riam merealur. Injustum est autem ut eam coase- voluntati usquead mortem(Philipp. n). Ille enim pro
quatur, si aniorem suum adminislrandis ecclesiasti- ovibus servii, et Dominus nosier ait: Non veni*
cis curis aptum et idoneum in otio detinel, nec gu- Filius homiuis minislrari, sed ministrare (Malth. xx).
bernationera communis ulilitatis impetit. Propterea llle oves pavit, et Dominus in Evangelio dicil: Ego
Lia sorori sueedicil: Parum... libi quod virummeum. sum pastor bonus (Joan. xiv). Ille mercedis lucro
»59 BED.E VENERABILISOPPi PABS tt. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 340
varinm sibi pecus abstuliV; Chrisuls; diversarum A _. seroiinis ovious non ponebat, ei hebant seroiina La-
genlium variefatem sibimet congregavit. Ille tres han, et temporanea Jacob. > Hoc in Sepiuaginta in-
virgas amputatis cofticibus in alveis aquarum oppo- lerpretibus non. Iiabeiur; sed prn seroihiis et tempo-
suit, ut earum contemp.S-tiohemultiplicarentur ejus raneit aliud neseio qmtl, quotl ad sensurn non perti-
oves : el Domiriusnosier in aqua bapiismatis'trium net, transtulerunt. Quod aiiiem dicil Scriptura, hoc
persoharum homina Pairis et Filii el Spiriius sancti esi: < Jacob prudens et callidus justiliam et sequila-
popnlo fideli proposuit, ut quigquls hoc pleno cOrde tem , etiam in nova arte servabat. > Si eniinomnes
perspexerit efficiauir ovis"Def. agnos et lisedosvarios piecora procreassent, erat ali-
Hieronymus. — Dixitque Jacob tid Laban : Trans- qua suspicio doli, etapertehuic rei Laban invidus
ibo triuniverso pecoreiuo liodie; separa inde omne pe- contraisset. Ergo ila omnia temperavit, ut ipse fru-
cus varium ei ditcotof, ef omne pecus unius coldris in: ctum-sui laboris acciperet-cl Laband penitus spo-
agnis, et varium ei diseolor in capris, et erit mercet liaretur. Si quando oves et caprae primo tempore
mea. Et fespondebii milii justitia mea in die crastino, ascendebantiir, quia melior vernus est fetus, sinie
cuni vcnerit merces mea coram te. Omne quod non ipsas ponebat virgas, ut varia soboles nasceretur;
fuerii varium el dhcolbr, in capris et agnis, futurum quaccunque auiem! oves et caprse sero quserebant
erit apud me, etc. (fen. xxx). marera, ante barum ocplos non ponebat, ui uriius
Mul-iim apud JLXX interpreies confnsus est sen- coloris pecora nascerentur. Et quidquid primum na-
sus, et usqiie iri pr_eseniem diem nullura polui in- scebalur, SDUIIIerat, quia discolor et varium erat,
venire nostrorum qui: ad liquidum quid in hoc loco quidquid postea, Laban. Unius enim tam in nigro,
dicereiur exponeret. t Vis, inquit, Jacob me servire .„ i quam in albb coloris pecus oriebalur. Iu eo autem
•**
tibi, eiiam alios seplem annos? fac quod^poslulo. loco, ubi scriptuiii esl, ut conceperintin virgis; el in
Separa mihi omnes djscplores el varias-, lam oves Hebr_eohabet^lehammenna. Vim verhi Hebraici, nisi
quatn capras"; et trade in manus filiorum luorura. circuilu exprimere non possum. Iehammenna enim
Rnrsus ex utro.que grege, alba et nigra pecora (id proprie dicitur extremus in coilu calor, quo corpus
esi, onius colofis) da mihi. Si quid igilur ex albis et oiniie concuiitur, utpairanti voluplali vicinus estfinis.-
nigisis, qu_eunius suiit, variura nauim fherit, mecum ldem qui supra Et pater vester mentilus est
erii; si quid vero linius coloris, tuiim erit. Rem non mihi, et mutavit mercedemmcam decem vicikut, el non
difficiiem poslulo. Tecum facil naiura pecorum, ut dedil ei Deusulnoceret milti. Sidixerit: II oc varium
alfia ex albis, et nigra iiascantur ex nigris. Mecum' pecus erit merces tua, nascelur omne pecus varium; et
juslitia niea, dura Deus respicii huinilitatein meam si dixeril: Uniut coloriserit merceslua, nascelur omne
e"t Iaborem. Optjqnein Lahan datam libenler arri- pecus unius coiorit (Geiv.xxxi).
puit, et ila nt Jacofe postulabat faciens iririm diermn Pro eo quod nos posuimus Mutavitmercedemmeam
iter, inter Jacoh effilib's suos separavit, ne quis ex decem vicibus, Sepluaginta interpretes posuerunt De-
vicinilale pecoris nascerelur dblus. Itaque jacob no^ cem agnis : nescio qua opinione ducti, cum verbum
Vam siropham conimentus est, et conlra naiuram Hebraicum Monim numerum magis quam agnos so-
albi el nigri naiurali arie pugnavitvTfes eiiim virgas net. Denique et ex consequentibus hic magis sensus
populeas ei amygdalinas et ma|i grariati, > qiianquani probatur, quod; per singulos felus semper Laban
Sepfuagirita styrqcinas el nUciriaset plalaninas lia- condilionem iiiulaverit. Si videbai variurn nasci pe-
beanl, i ex parte decortieans varium virgarum fecit cus, post fettiin dicebat: Volo ul in fulurum varia
coiqrem , ut ubicunque in virga corlicem reliquisset, C < mihi nascantur. Rursus cum vidissei unius colorii
aiitiquus permanerei color; ubi vero lulissef corli- nasci pecora (Jacob quippe hoc audito virgas in ca-
cem, cOlor candidhs panderelur, Observabal ergo nalibus non ponebat), dicebat ui futuros fetns unius
Jacob, et lempore quo ascendebantur pecora, etpost coloris sibi pecora procrearenl. Et quid plurat usque
colorem die ad potandum avida pergebanl; discofb- ad vices deeem semper a'Laban pecorissui, sive Ja-
res yirgas ponebat in canalibus, el admissis arielibus cob rautala condiiio esf. Et quodciinque sibi propo-
et hircis in ipsa poiandi avidiiaie oves et capras fsi- suerat ut nascereiur, in colorem contrariuin verte-
ciebal ascendi, utex duplici desiderio dum avidi bi- batur. Ne cuiauiem in sex aiinis decem pariendi
niiiit, el ascenduntur a maiibus, tales feius conci- vices incfedibiles videanlur, lege Virgiliuin in quo
perent, quales umbras arietum et hircorum desuper dicilur : j5/s gravidw pecudes. Nalura auiem Italica-
ascendeulium in aquarum speculo coniempliibanliir. rtiin ovium et Mesopotaniiaeuna esse li-adilur.
Ex virgis enim in canalibus'positis, varius eliam erat Sequitur qui supra. — Et furala esl Rachelidola pa-
iiiiagiiium colpr, > Nec miiiiin lianc ii) conceplu fe- tris sui (Gen. xxxi). Ubi-nuucidola legimus, in He-
ihinarum esse naUiiam , ut qualbs perspexerint sive, hr.i_o Teraphim' scriptuiri est, quse Aquila p.optfu-
nienie concepcrint, in cxiremo volupiaiis tesiu qiise[ pMta, id est1, figurata; vel imaghtes, interpreiatur.
concipiunt, lalein soliolem proereent. Cuin hoc ip- Hoc auiein ideo, ut sciainus quid iu Judicum lihro
suin etiam in equarura gregibus apnd Hisparios dica- Theraphiui soiiet. Sequitur :
lur iieri,, el Quinliliaiius in ea conlrovcr=i'a, in qua, Et transivil fluvium, el venil in monlem Galaad
accus.ahaj.uf inairona, quod _Etliioperii pepererat, (Ibid.). Noii quod e'otenipore Galaad mons-dicereiui-,
pro delensioiie illiqs arguoieiitetur,. hanc concepliiuro l> sed per anticipatioiiem, ul frequenier djxinius, il.o
esse naturaiii, quara sujira diximus. __itscrijituiii re- vocatur ilOiiiirie,qup postea nuncupandus erai.
perietur iii libris' Hijippcraiis quod quaedam suspi- Item supra. — Et mutasli mercedem meam de.w»..
cione adulierii ftierat puiii.enda, cuin pulclicriiiriuin agnis (Ibid.). Idein error qui supra, imiiieriis pio
pepefissef, uirique parenii generiqu?" dissiiiiiiein, aguis legendtis. Sequjtur : El dixil Jacob frairibus
nisi inenioraius ui.edicus solvisset q.uacsiiouei.i,mo- suis : Colligetnuslapides, el congregatis tapidibus fe-
neiis'quauerc fie frirte lalis pictura esset in cubi- ceiunl acervum, ei coniederunt.Elvocdvit itlum Laban
culojqua invenfa iniilier a suspicioiie libefati e.l. acervUsTeslimonii, el vocavitJacob illum acervus Te-
« foslijiiam aulera nati fuefaui liaetli el agtii yariii stis. Acervusliiigua Hehfsea.G^a/dicitur ; ed vero te-
el di.eolores ex albis, et iiuius coloris gregihus, se- slimonium. Rursuii) lingua Syra acervus igar appel-
parabat jllos Jacpb, et procu|: esse faciebat a prisiino\ latur, lestimoniuinvero Saaduiha. Jacob igitur acer-
grege. Si quid autem nascebatur unius colOris (idI vus testimonii, lioc esl, Gataad lingua appellavit
csi, albi sivc nigri) tradebai in maiuis fiiioiuin La- HelJr_ca.Laban vero id ipsum, id est, acervumtesti-
bau , ef ponebai virgas, quas decoriicaveraiin cana- monii igar Saadutha, a genti. suae sermone, vo.cita-
filiu-f,ubi effundebiiritur aquaij ei veniebani ad po- vif. l-iiii enim Syrus, ei antiquarii linguam parenium
lauduin, contra pecora, ut conciperent eq .tempore, proviuciae in qua hahitabai sermone iuuiavcrai.
cuin veniicin ad poianduni; et cdncijpiebsitp eora| Recapitutatio. — t Post lorigam igiiur servilutein,
contra yirgas Jacob, virgas quas .ppsueral coiaiui qiianiJacob apuifsoceruin suum pro uxoribus velui
pecore ih canalibus ad .oncipienduiii. in eis; et iu, lnercedeni susiiuuit, praccepii ei Doiiiiimsut reverte-
541 OU-ESTIONES SUPER GENESIM. 342
retur in palriam suam. Tunc ignoranie socero suo, A qu_erere singulortim, cum etymologiam nominis ex-
cum uxoribus et comitatu properavii. Laban autem ponal ipse qui posuil. JVon v.ocabilur,inquit, nomen
consecutus esl eum in moiiie Gataad ctim furoref tuum Jacob, sed Israel eril nomen tuuin. Qiiare inter-
atque idola quae Rache! furata erat apud eum requii- pretatur Aquila : 'OTI fip^agu,tta ®_ou,Symmachus.:
sivit, nec-reperit. > Quid ergo sibi hoc ipsum figu- *o« v?p'._- -9S0V;
tcfxuiTC/50? Septuaginta et Theodotion,
raliter velit? Dum enim Laban superius aliam gerat *Ortivio-xmag/_,ET« ©e.O.SariiJi|enim,.quod ab Israel
personam, nunc taraen diaboli typum figurat. Laban vocabulo derivainr, prine.ipem sonai. SensiiS;itaque
qnippe inlerpretalur dealbalio. Dealbatio autem dia- hie est : Nomen tuum non yocabilur supplantalqr,
holus non inconvenienler accipitur; qui cum sit t'e- lioc esl, Jacob; sed vocahilur nomen tuum princeps
nehrosus ex merito, trausfigurat se velut angelurn icum Deo, hoc est, Israel. Quomodo enim princeps
lucis (// Gor. xi). Huic servit Jacob, id est, ex parte sura ego, sic el tti qui mecum luctari potuisti, prin-
reproboruin Judaicus populus, ex cujus carne incar- ceps vocaberis. SI autem mecum qui Deussum, sive
natus Dominusvenit. Potest etiam per Laban mun- angelus (quoniam pleriqtie varie interpreianiur), pu«
dns sic exprimi, qui cum furore Jacob persequitur, gnare poiuisti, quanto magis cum horainibiis , hoc
quia electos quosque qui Redemptoris nostri mem- est cum Esau, quem formidare nnn debes. Illud au-
bra sunt, persequendo opprimere conatur. Hujus lem quod in libro Nominum inlerprelalur Israel vir
filiam, id est, mundi seu diaboli Jacob abstulit, cuni, videns Deutn, sive mc/zsvidensDeum, omniiun pene
sibi Chrislus ECclesiam ex gentililate conjunxit, sermone deiritum, non tam verqquam violenler mihi
quam et de domo patris abslrahit, quia ei per pro- iiUerpreiatiim videtur, Hic enim Israel per has lit-
phetara dicit: Oblivhcere poputum tuum, et domum •ft teras scrihitur: iod, sin, res, aleph, lamech, quod
patris lui (Psal. XLIV).Quid vero in itfOlis, llisi ava- inierpretattir princeps Dei, sive directus Dei,.hoc est,
rilia designatur. Unde per Pauluni dicitur: Avarilia, evQvxaxo;0_oO. Vir vero vide.nsDeum, his lilteris
qum esl itlblorum servitus (Ephes. v)„ Laban vero scribitur, ut vir ex- tribus litleris scribalur : aleph,
veniens apiul Jabob idolum non invenii, quia, osXen- iod, sin, 01dicatur ah;, vidensvero tribus : res, aleph,
sis mundi lhesauris, diabolus Redemptori nostro he, e( dicaiur ralte. Porro El, ex duabus aleph et /o-
vesiigia concupiscenlia. terrense reperit (Mallti. iv), .Hec/i,inlerprelatur Deus, sive forlis. Qtiamvis igilar
sed quia Jacob non habuit, ea Rachel sedendo coo- grande auctoritalis sint el eloquentise, et, ipsorum
pertiit. Per Rachel quippe, quae ovis dicitur, Eccle- umbra nos opprimat, qui Israel virum sive mentem
sia figuraitir. Sedere autem esi humiliiatem pceni- videntemDeutn Iranstuierunt, nou magis scriptursB,
tentiae appelere, sicut scriplum est: Surgile. post- et angeli, vel Dei, qui lsrael ipsum vqcayit,, aueto-
quam sederitis (Psal. cxxvi). Rachel crgo idola se- ritate duciintir, quam cujuslibet eloquentiae sscctila-
dendo operuil, quia sancia Ecclesia Cliristum se. ris. Iliud quoque quod posiea sequitur: Et benedixit
quens, viiium terrenae concupiscentise per humiljta- eum ibi, el vocavilJacob nomen loci illius facies Dei;
tem poeniientiaecooperuit. De hac cooperatione vitio- vidi enim Deum facie ad faciem, et salva facla est
ruir. per prophelam dicitur : Reali quorum remissw anima mea (lbid.), \n Hebrseo dicilur Phqnuel, ut
sunt iniquilales, et quorum tecta sunt peccala (Psal. sciainus ipsuin esselocum qui in cseleris Scripturae
xxxr). Nos igitur Rachel signiGcavit, quia idola se- sanciie volumiiiibus, ita ut in Hebrseo scripium est
dendo premimus, si culpas avaritiaep_euilendo (I.ini- Phanuel legilur in Graeco.
namus. Qua utique avaritise iromunditia, non illos „ ltem qui superiorelibro, quo sttpra. — Et dimptpue-
^-
qui virililer currunt, impedit, quibus dicitur : Viri- ros superLiam etsuper liachel et super anciliftfftttiaS,et
liter agite, el conforlelur cor veslrum (Psal. xxvi); super filios eorwn primas. Liam vero, el ^rief&sliovis-
sed his maxime evenil, qui quasi efferoinalogressu simos,el Hachel et Joseph novissimos, eSapfe-iransil
gradientes per blandimenta saeculiresolvuntur. Unde ante eos (Gen. xxxm). Non, ut pleriqle^sestjmant,
et illic ejusdem Rachelis hsec verba sunt : Juxla tres turuias lecil, sed duas. Deuique irhfUjpshabe-
consueludinetnfeminarum nunc accidil mihi (Gen. nms Divisit, Aquila posuit, i.ptto-.uo-s , io^gt;. dimi-
xxxi), id esi, quasi muliebria se habere innotuit. diavii, ut unum cuneum faceretaiicillarunf^iiripalp-.
iLalian vero postquam persecutus esl Jacob, et in- vulis suis, et aliuin Liseet Raehel, quse liberse"era"ht
venisset eum, et Iocuti essent interse, ineuntes fce- cuni filiis earuni : priinasque ire faceret anoillas,
dus, tulit Jacob lapidem, et erexil in litulum ; dixjl- secundas liberas, ipse autem ante iitruinque gregem
que fratribus suis : Afferle lapides. Qui congregaiiies frairem adoraturus occurreret. Sequitur :
fecerunl.iumulum, quera ei vocabat Laban tuinulum Et wdificavit ibi Jacob domum, et pecoribus suis
Testis, el Jacob acervum Testimonii.> Inter (ideles. wdificaviltenloria sive labernacula. ldeo vocavitloci
enira lara Judseps quam geniiles, testis esi lapis illius nomen Tabernacula (Ibid.). Ubi nos labernacula
eminens, in simiiiiudinera Chrisli, acervus lapidum, habemus, in llebrseo legitur Succoih. Esianiem us-
qui esi multitudo credenliuni. Sequitur: que hodie civilas irans Jordanem hoc vocahulo in-
llicronymus.— Et occurreruni _iangeli Dei, el dixil terpreiaii), Scythopoleos, de qua in libro Locorum
Jacob, ul vidit eos: Caslra Dei hmcsunt; el vocavil scripsimus. Sequitur:
nomenloci illius Casira (Gen. xxxu). Ubi hic castra El venii Jacob SalemciviiatemSichem in lerra Cha-
posita sunt, in Hebraeohabei Maltanaim, ulsciamus, &>naan, cum venhsel de Mesopolamia Syriw (Ibid.f:
si quando in alio loco interpretatum ponilur, quem Eiroroboriiur qiioniodo Salem Sicliem civilas appel-
lorum significei. Et pulclire ad fralrem iturus ini- letui',<_cumJerusalem in qpa regnavii Melcbiseileeh,
inicum angelorum se comilaniiun) excipitur choris. Sale ante sil dicta. Aul igitur unius urbs ulraque
Et dixit Jacob : Deusputris mei Isaac, Domine, qui noniinis est, quod eiiam de plunbiis Judseae loeis
dixisti mihi: Reveriere in terram tuam, el bencdicam possumus invenire, ulidem urhis ct Incinomen in alia
libi, minor sum omnium misericordiarumluarum el aiqjie alia trihu sit. Aul certe ista sale n, quai nunc
omniverilatelua, qttamfechli servoluo (Ibid.). pru Sicheui uniuiiialur, dicimus lii,>interpreiari con-
Pro eo quod non posuimus Minor sum, aliud ne- suuimatam atqtie perfeclam, et illum quae postea
scio quid quod sensum lurbet in Graicis el Latinis Jeiusalem dicta esi, pacificam,uosiro sermone irans-
Codicibusconlinelur. Sequitur : ferri. Utrumqtie euira accentu paululum declinato
El dixit ei: Quod libi nomen esl? qui ail: Jacob, hoc vocabultnnsonai. Tr-idunl Hebr_ciquod claudi-
Dixitque auiem ei: Jam non vocabilur Jacob notnen caniis feiuur Jacob ibi coiivaliierit, ct ssinalum sii,.
luum, sedvocabiturnomen tuum Israet, quia invaluisti propterea eauideni civilatem curati atque perfecti
cum Deo, el cum hominibusvakbh (IbicL). vocabulum consecuiam.
Josephus, ih primo Aniiquitatum libro, Isr.iol ideo Repelitio. — illis ila Iransactis, Jacob inillit nun-
appelatura putat, quod adversus angelum stelerii; lios ad Esau frairem sutiin, el munera. Post hsec,
quod ego diligenler excuiiens, in Hebrseo penitus iransdttclis omiiibiissuis per torrenieih, ipscreniansit -
iuvenire non potui. Elquid me necesse est opinioiies solus, etecce vir luctabaiur cuiu iilo. Praevaluiiaue
345 BED__3VENERABILISOPP. PARS II, SECT. II: — DUBIAET SPURIA. 544
ei Jacob",nec dimisit eum, nisi benedictionem extor-. A dictum est, sed Luzara, id est, amygdalon ante vo-
queret, sacrumque Israel nomen acciperet.» (Gen. citatam. >
xxxn). In quo principalitersacramenli Dominiciimago Recapilulatio. — «Dehinc loquitur Deus ad Jacob,
pra-figurataest. Vir enira ille typum Chrisli evidentis- ut habitaret inBethel; ihi Racbel cum pareret Ben-
sime gesserat, cui tamen ideo prsevaluit Jacob utique jamin, mortua est.> Sed qpid sibi vuli quod cum
vo]enti,etutmysieriumfiguraretpassionisDomini,ubi eumdem Benjamin Rachel pareret, vocavit nomen
visus est J_ cob in Judaeorum lypo, hoc est in corporis ejus Filius doloris mei, nisi futurum prophetans ex
sui sobole' praevaluisse Deo, et quasi cum infirmo, ipsa tribu Benjamin Paulum, qui affligeret filios
iia cum carne ejus luctamen inire, et invaleseere in Ecclesiae persecuiionis suse tempore? Aliier per Ben-
passione ejus, sicut scriptum est, cum diceret: Cru- jamin cceleslis figurabalur Jerusalem, quae esl in
ciflge (Marc. xv). Et lamen Jacob benedictionem ab tribu ejusdem Benjamin, cujus populus matrem gravi
eodem angelo, quem victor superaverat impetravit, dolore afficil effundendo sanguinem prophetarum.
cujus nominis impositio uiique benedictio fuit. In- Insuper eliam in necem Christi, impiis acclamnndo
lerprelatur autem Israel, hoc est, videns Deum, quod vocibus : Sanguis ejus suver nos el super filios nostros
erit in fine praeriiium"oninium sanctorum. iTetigit (Matth. xxvn).
porroilli idem angelus latitudinem femoris, et claii- Item Hieronymus. — Et morlua est Debbora nu-
dum reddidit > (Ibid.); sicque erat unus atque idem trix Rebeccm,el sepultq esl subtusBethel (Gen. xxxv).
Jacob benedictus et claudus. Benedictus in bis qui Si mortua est nutrix Rebeccse nomine Debbora, ut
in Christum ex eodem populo crediderunt, atque in LXX quoque hic interpretes translulerunt, et ipsum
infidelibus claudus. Nam femoris nervum vel latitu- •g verbum est Hebraicum Menekel, scire non possumus
do, ve! generis muliitudo esi. Plures qriippe sunt qtiare ibi siibstantiam posuerint, hic nutricem. Se-
in Ecclesia qui, degenerantes a fide patrum et a quilur :
praeceptis auctoris sui deviantes, inerroris suisemi- El dixit ei Deus : Jam non vocabitur nomen tuum
tis claudicant, de quibus prophetice prsediclum esl: Jacob, sed erit Israel nomen tuurn, et vocavil nomen
Et claudicavefunla semitis suh (Psal. xvn), qui ta- ejus lsraet (Ibid.). Dudum nequaquam ei ab angelo
men populus post tactis sibi virious, non solum clau- nomen iniponilur, sed quod imponendum a Deo sit,
dicat, sed et torpescit, ne ultra jam generare filios prsedicatur. Quod igitur ibi fuiurum promiltilur, hic
possit. Denique quod adjecit idem patriarcha, vidisse docetur expletum. Sequiiur :
se.Deum facie ad faciem, cum superius virum secum Et factum est cum appropinquarenl Cabratlta in
narret fuisse luctalum, id significat qriia idem Deus terra Cltanaan, utvenirent Eptiraia, peperit Rachel
homo erat futurus, qui cum Jacob v populo luclare- (lbid.). Verbum Hebraicnm Cabratha in CQnsequen-
lur. tibus, ubi Jacob loquilur ad Joseph : Ego autemcum
. Hieronymus sequilur. — Et venit Hemor et Sichem venhsem de Mesopolamiq Syriw morlua est mater lua
ftlius ejus ad portam civitatis, et loculi sunt ad viros Rachel in terra Chanaan, in via Hippodromi, ul veni-
civitalh dicentes: Viri isli pacifici nobit sunt (Gen. rem Ephrata (Gen. XLVHI), nescio quid volenles Hip-
xxxiv). Ubi nunc LXX interpretes pacificos transtu- podromum Septuaginta interpretes transiulenini, el
lerunt, Aquila interpfelatus est, airnpTi.o-p.tvou>;, id statim ibi, ubi in Hebraeodicitur : Et sepelierunt
est, consummatosalque perfectos; pro quo in Hehrseb; eam in via Ephrata, hoc est, i.ellilehe_n, rursum
legitur Salamin. Ex quo perspicuum est verum esse '•••.Septuaginia inlefpretes pro Ephraia posuerunt Hip-
illud quod supra de Salem diximu». Sequitur : . . C podromum, cum utique si Cabralha Hippodromus est,
Et inlrogressi sunt civitalem diligenter, el interfe- Ephraia Hippodromus esse non possit. Aquila an-
cerunt omne masculinum(Ibid.). Pro eo quod in Grse- tem hoe ita transtulit, Et factumest, _«9' _S_nT-__>
cis legitur ao-yalag, id est, dUigenter, in Hebrseo yHs, in itinere terrmintroiens in Ephrata. Sed melius
scriptiim est Bela, id est, audacter et confidenler. est si transferatur, in elecltrlerrm lempore, cum in-
Recapitulalio.— tHemor itaquefilius Sichem, Dinam troierit Ephrala. Porro vernum tempus significal,
filiam Jacob violaVit,qui post concnbitumejus familim cum in iloremcuncta rumpuntur et anni tempus ele-
Israel volueral sociari, quem Simeon et Levi fratres, ctum est: vel cum transeuntes per viam carpunt et
virginitatissororh vindices,dolo cum omni populo ejus eligunt e vicinis agris, quodcunque ad manum ve-
inlerfecerunt.t Sed quid sibi velitquod scriptum est: nerii, diversis floribus. Ephrata vero ei Beihlehem
Egressa est Dina ut viderel mulieres regionis Illius, unius urbis vocabulum est, sub inierpretaiione con-
quam cum vidissetSichem filius Hemor Hevwi, prin- simili; siquidem Bethlehem in domum patris verti-
ceps terrm illius, adamaviiel rapuit, dormiviiquecum tur, propter eum panem qui de ccelo descendisse
illa, vi opprimensvirginem, el conglutinata est anima dicitur. Sequitur :
ejus cum ea, trislemque blandiliis delinivU (Ibid.): Et (aclum est cum dimilleret animam (siquidemmo-
Dina quippe ut mulieres videal exiraneae regionis, riebattir) vocavil nomen ejus filius odoris mei. Paler
egreditur quando unaquaequemens, sua studia negli- vero ejus vocavit nomen ejus Benjamin. In Hebrseo
gens, actiones alienas curans, extra habiium atque similiiudo nominis resonat. Filius enim doloris mei,
extra ordinem proprium evagatur, quam Sichem qnod nomen maler moriens imposuit, dicitur Benoni.
princeps terrae opprimit, quia videlicet in curis.in- ".-. Filius vero dexlerm, hoc est virtutis, quod Jacob mu-
venlam exterioribus diabolus corrumpk. Etagg.uli- tavil, appellatuf Benjamin. Unde errant qui pulant
naia est anima ejus cum ea, quia unitam sibi per Benjamin fllium dieruin interpreiari. Cum euim
iniquiialem respicit. Et quia cum mens a culpa resi- dextra appelletur jamin, et finialur in n litteram:
piscit, alque admissum flere eonalur, corruptor au- dies quippe appellaniur et ipsi jamin, sed in m lit
tem spes et securitates vacuas anie OCUIQS vocat, teram lerminantur. Sequilur :
quatenus ulililatem tristiliae subslrahat, reete illic Et profectus esl Israel, et extenatt tabernaculum
adjungilur : Tristemqueblandiliisdelinivil. Modoenira trans lurrim in Ader. Hunc locum Hebraei voluril
aiiorum facla graviora, modo nihil esse quod perpe- esse ubi postea templum aediflcalumest, et lurrim
tratum est, raodo misericordem Deum loquitur, mo- Ader,[turrim gregis significari, hoc esl congregalio-
do adhuc tempus subsequens -ad poenileiiiiani polli- nis el coaius, qupd et Mich_easproplieta testatur di-
cilur ut duni per haecdecepla mens ducitur, ab in- cens : Et lu lurris gregh ncbulosa,ifilia Sion , elc.
tentione poeniientiaesuspendalur, quatenus tunc bona Illo lempore Jacob irans locum ubi poslea sedifica-
nulla percipial, quam nune mala nulla comrislant; tum est lemplum, habuisse tenloria : sed si sequa-
et tunc plenius obsedatur suppliciis, quse lunc gaudet mur ordiheni viae, pastoruiri juxta Bethlehem locus
etiam in deliclis. est, ubi vel angelorum grex in ortu cecinii: vel Jacob
, Hkromjmus. — El venit Jacob in Lnza in terra - pecora sua pavit, loco riomen .imponeris : vel, quod
Chanaan, qum est Belhel (Gen. xxxv). Ecce manife- verius est, quodam vaticinio futurum :am lonc my.
stissime comprobatur Belhel, non UlamLuz, ut supra slerium monslrabaiur.
 '
545 QU_-£STIONESSUPER GENESIM. 5'.6
Hieronymus.— Et venit Jacob ad Isaac patrem j_ eral filiussenecluiis,et fecit ei lunicam variam. Pro
suum in MdmbrecivitaleArbec, hmc esl Chebron. Pro variatunica Aquila interpretatus est tunicam «o-zpa-
Arbec in LXX campum habet, cum Chebron in y_.),eiov,!id esi lunicam talarem, Symmachus, lunicam
monte sila sit. Eadem aulem civitas dicitur et Mam- mankatam, sive quod ad taios usque descenderet, et
hre, ab amico Abraha. ita anliquitus appellata. manibus artificis raira esset varietate dislincta, sive
quod haberet raanicas. Antiqui enim magis colobiis
Bm generationes-Esau. ulebantur. Etadjecit, et peperit filitim Judwuxor,
Et pepent Adesa, Esau Eliphaz. Iste est Eli- vocavitque nomen ejus Sela : hmc aulem erat in
pliaz, cujus Scriptura in Job volumine recordalur. . Ghazbi, quando peperit eum. Verbum Hebraiciim hic
Isti filii Esau, et isii principes eorum : ipse est Edom, pro loci vocabulo positum est, quod Aquila pro re
et hi filii Seir. Esau , Edom el Seir, unius no- translulil dicens : Et vocavit nomen ejus Selom. El
men esi hominis, et quare varie nuncupetur supra faclum est ut mentirelur inparlu poslquamqenuil eum.
diclum esi. Qnod autem sequitur , et Chorrwi habi- Postquam eum genuil Selomstelil parlus ejus. Chazbi
tanles terram, etc. Postquam enumeravit filios Esau, ergo non noinen loci, feedmendacium dicitur; unde
altius repeiit et exponit, qui ante Esau in Edom terra et in alio loco scriptum est: Mentietur opus oli-
principes fuerint ex genere Chorraeorum, qui in lin- vm, id est, fructum oliva non faciet. Sequitur :
gua nostra interpretantur liberi. Legaraus diligenler Et cmisolalusJudas ascendit ad eos qtti tondebant
Deuleronomium, ubi manifesiius scribilur quomodo ovesejus ipse et Hiras pastor ejus Odolamites.Pro
venerint filii Esau, et interfecerint Cborrseos , ac pastore amicus legitur : sed verbum ambiguum est,
lerram eorum haereditate possederint. Et fuerunt filii n quia iisdem litteris utrumque nomen scribitur. Ve-
Lotham Chorri et Mman et soror Lotan Tamna. Hsec rum amicus re, pastor ro legitur.
est Tamna de qua supra dictum est: Et Tamna erat Et seditad portamEnan,qumett inlransiluThamnd.
concubinaEliphaz, filii primogeniti Esau, et ex ipsa Sermo Hehraicus Enaim transfertur in oculos. Non
nalus estAmalech.Idcirco autem Chorraeorumrecor- est igitur nomen loci, sed est sensus : Sedit in hivio
datus est, quia primogenitus filiorum Esau ex filia- sive in compilo, ubi diiigenter debet vialor'aspi-
bus earum acceperat concubinam. Quod autem dici- cere quod iter gradiendi capiat. Sequilur :
tur Theman, et lienez, Amalech, et reliqua, sciamus CognovilautemJudas et ait : Justior esl ista quam
postea regionibus Idumaeorum ex his vocabula im- ego, eo quod dedi eam Sela filio •meo.InHebrseohabet,
posita. Sequilur : Ipse esl Ana, qui invenil Iamin m Jusiificata esl ex me, non quod j'usta fuerit, sed quod
deserlo cum pascerelasinos Zebeott patris sui. Multa comparatione illius minus male fecerit, nequaquam
et varia apud Hebraeosde hoc capitulo disputantur: vaga ad turpitudinem, sed liberos requirendo. Se-
apud Grsecoset nostros super hocsilenlium est. Alii •quitur :
puiant Jamin maria appellala, iisdera enim scribun- Ecce egressus est frater ejus, dixitque : Ut quid di-
tur litteris maria quibus et nunc iste sermo descri- visa est propler te maceria, et vocavitnomen ejus Pha-
ptus est : et volunl illuiii, dum pascit asinos patris res. Pro maceria Aquila et Symmachus divisionem
sui in deserto, aqiiarum congregationes reperisse, transtulerunt, quod Hebraice dicitur Phares. Ab eo
qusejuxta idioraa linguaeHebraicaemaria nuncupen- igitur quod diviserit raembranulam secundinarum,
lur, quod scilieet stagnum repereril: cujus rei in- divisionis accepit noinen. Uude et Pharissei, qui
ventio in eremo difficilis est. Nonnulli pulant aquas se quasi justos a populo Dei separaverunt, divisi ap-
calidas juxta Punieae linguaeviciniara, quae Hebrseaef- pellanlur.
contermina est, hoc vocabulo significari. Sunt qui Post hoc exiit fraler ejus, in cujus manu eral coc-
arbitranlur onagros ab hoc admissos esse ad asinas, cinum, et vocavit nomen ejus Zara. Hoc nomen
et ipsum istiusmodi reperisse concubitum, ut velo- interpretatur oriens, sive igiturquia primusappariiit,
cissimi ex his asini nascerenlur, qni vocantur Ja- sive quia plurimi jusli ex eo nati sunt, ut in libro
niin : plerique putant quod equarum greges ab asi- Paralipomenon continetur. Zara, id est oriens, ap-
nis in deserto ipse fecerit primus ascendi, ut mu- pellatus est.
lorum inde nova contra naturam animalia nasceren- Recapitulalio ubi sttpra. — Jara deinde Juiise fa-
lur. Aquila htinc locum ila transtulit : Ipse est Anas, Ctura consideremus, quia cum nuru sua concubuii,
qui invenil <ruv.ou o-tp.ua, el Symmachus simililcr, quid significaverit futurorum. In Thamar ergo nuru
ToOfo-tf__.>_,, qtise inlerpretatio pluralem numerum Judse inlelligitur plebs Judaea, qui de tribu Juda
siguilicat. Septuaginla vero ei Theodotion sequaliler reges lanquara marili adhibebanlur. Merito nonien
iranstulerunt dicenles , TIJViap.eiv,quod indicat nu- cjus amaritudo inlerpretatur : ipsa enim Domino
merum singularem. Sequitur : fellis poculum dedit. Duo enim genera principum,
El regnavitpro eo Jobab ftlhts Zarede Bosra. Hunc qui non recte operabantur in plebe : unum eorum
quidam suspicanlur esse Job, ut in. fine voluminis qui oberant, alterum eorura qui nihil proderant, si-
ipsius additum esl; contra Hebrsei asserunt de Na- gnificaniur in duobus (iliis Judae, quonun uniis erat
chor eum siirpe generatum, ut jam supradictum est. malignus vel saevus ante Dominum , alter in lerra
Sequilur : fundebat semen, ne darefsemen ad fecundandam
lnterea Ruben concupiscentia motiis libidinis, in D Tliamar. Nec sunt amplius quam duo genera homi-
concubinam patris sui praeceps efferbuii, quod in- num inutilit generi humano : unum nocenlium, al-
cesti crimen non scriberelur, nisi futura populi lerum prsesiare nolentium, et si quid boni habent in
perversilas proiiunliaretur. Quanquam et in illo qui hac lerrena viia perdeniium, tanquam in terram
hoc commiserit considerarelur esse flagitium, in fundeuiium, el qui a malo prior est, ille qui nocet
Scripluris auiein propheiia est futurorum. Namque illi qui non prodest. Ideo major dicitur malignus,
per Ruben primogeniiuin populus primogenitus ille ininor ei sequens qui fundebat semen in lerram.
Israel ex circumcisione significaiur, qui thorutn con- Nomen quoque majoris, qui voeatur Her, interpreta-
cubinae polluit, id est legem Veteris- Tesiamenli lur pellicius, qualibus luuicis induti sunt piimi ho-
saepe prsevaricando commaculavil. Quod autem in roinesin pcena damnaiionis suae,dimissi ex paradiso.
coticubina Iex Veieris Teslamenti ponatur, Paulus Sequeniis aulem nomen, qui vocatur Onan, interpre-
apostolus edocuit dicens: Abraltam duos filios habuil: latur m_eror eorum : quorum nisi quihus nihil pro-
unum de ancilla, et unutn de libera. Hsccautem duo dest, cum habeat unde prodesse possit, alque id
suni Testamenta, in quo Agar, quae concubina fuil, perdat in terra. Majuspor.ro uialuuiestabla.se viiae,
in Yeteris Testainenli ponilur typo. Una est ergo quod siguificat pellis, qtiamnon ad vilse, quod signifi-
columba genitrich sum, qum virgo cnsta regina, cat m.emoreorum. Deus lamen ambosoccidisse dictus
•
sponsaregi Ecclesiwper Evangeliumjungitur Christo. esl, ubi iiguratur regnum talibus hoininibus absiulis-
Iiieronymus. se. Tertius vero lilius Judae, qui illi mulieri non
Et lsrael dilexil Jeseph super omnes filiossuos, qui juiigUur, significat lerapus ex quo reges plebi Ju-
 347 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 34«
dacorum coeperunt de tribu Juda non fieri. Ideo erat,.Aconfessio peccaiorum esl, typum quippe Ecclesiae
, guidam filius Judae, sed jam Thaniar maritum noni geril. Thamar quippe ex gentibus evocata, sedens
accipiebat, quia-eaden>crat trihus Judae, sedjam ini cura hoc habituad portam Neman vel Enaliin, quod
popufo Jhdsenemo rcgnabat, unde el nomen ejus, id|. - iiilerpreiaiur fontes. Currit enim velut cervusad fon-
estiSela, inteipretalur, dimissio ej'us. Non perlinenti tes aquarum, pervenire cupiens ad semen Abi-ahsb.
sanead hanc significalionem viri sancti el j'usli, qufi: IIIo eriitnnon cognoscenle fetalur.quia de illo prae-
licet illo tempore fuerint, ad Novum tamen peni- dictiimesl : Populus quemnon cognovi,servivilmilit;
neiil Tesianientum, qui propheiando scienler uiilesi accepit in occulto anmilum, monile el virgam : vo-
fuerunt. Qualis Davidfiiileo sane ipso lempore, quoi catione signatur, juslificatione decoratur, glorifica-
jam Judaea cceperat reges ex iribu Juda non habere. tjone exaltalur. Quos aulem prwdeslinavit,illes cl vo-
Non estcompuiandtis Herodes rnajor iu regibus ejus; cavil. Quos autein vocavil,illos et juslificavit: quos
tanquainmarilusThamar. Erat enim alieuige.ua,nee; au.em jttslificavit,illos el glorificdvil(Rom. vm , 50).
ei sacramento illb mysticse unClionis lanquam con- Sed haec,ut dixi, adhuc in occulto, ubi sit et con-
jugali foedere cohaerebat; sed lanquain exlraneusi ceptio [sanclse nbertatis. Miititur autera promissus
domiiiabatur, quam poieslatem a Romanisei a Cae- haediis lanquam mereirici. Haedus exprobratio pec-
sare acceperat, sic et ejusfilii telrardise, quorum cati per eumdera Odolamilein tanquara increpan-
erat unns Herodes pnlris nomine appellalus, qui eum tem. et dicenteni, Generatio viperarum : sed non
Pilalo in passione Domini concordavii. Isti ergoi eam inven.itpeccaljexprobralio, quam mutavit confes-
alienigenaeusque adeo non depiilabantur in regnoi sionis amaritudo. Post yero j"am publicis signis an-
illo mysiico Judseorum, m ipsi Judsei publice elaraa-. ». nuli, monilis et virgse vicit lemere judicantes Ju-
"
reni frendeiiiesadversusCIiristum : Nosnon habemus dseos. Quorum jam personara Judas ipse gestabat,
regem nisi Cmsarem.Neque hoc verum, nisi illa uni- qui dicunl hodie quoque, Non hunc populum esse
versali dominatione Roinanoriim, quippe etiam Cae- Chrisii, nec habere nos seraen Abrahse ; sed prola-
sar rex erat, hon proprie Judaeorum, sed ut Gliri- lis. ceriissiuiis documenlis nostrae vdcaiionis, justiU-
stum negarent, et non adorarenl, ideo se tali voce- cationis et glorificaiionis, erubescunl sine dubio et
damnarunt. lllo enini lempore quojamde tribu Jnda confunduiiiur, et nos magis quam se justificatos esse
fegftum defecerat, veiiiendum erat regnum Cliristo faiebuntur. Pignora enim relert se Ecclesia habere,
vero Salvalori nostro Domino, qui non obesset,mul- ciiiii accusalur a Judaeis, quasi adulteratrix legis.
liimqiie' prodesset; binc enim fiicrat propheiatuni :• Sed ostendii virgam, id est, passioiiis signum, et
Non deficietprinceps exJuda, neque dux de femoribus- nionile legis legitima., et annulumpiguus immortali-
ejus, donecveniatquimiltendusest: et ipse erit exspecla- latis. Quod autein Scriptura inducil Thamar parien-
tio genlium.Jam isto lempore omne quoque magiste- lent, et duos in utero geminosItabentem,quorumtcili-
rium Judseorum et inysiica, tinde Cliristi vocabantur, cel primus qui dicitur Zara, mhil manum suam, et
unctio ipsa defecerat secundum prophetiani Danie- obstetrix ligavil coccinum, ct de hinc illo intrinsecut
lis : Tuncvenit, cui reposilum eral exspectalio gen- mniuiinrelrahenle. Posterior qui Phares vocalur, por-
lium ; el unctus est sanctus sanciorum oleo exsultatio- rexitinanum, et nascendoprwcessu. Figuraliter con-
nis prw pariicipibussuis. Nattisest enim Herodis raa- gruit, quod extenderit Israel iu legis opera manum
joris tempore, passus est auiem Herodis minoris suaiii, ei earn prophelarum et ipsius Salvatoris pol-
letrarcliae. Hujus itaque venieiitis ad oves quse pe- lutam cruore contraxerit. Postea vero prorupit po-
rierant domus Israel, figuramgessit ipse Judas.cum<C pulus gentium, sfcilicet ut futuri essent novissimi
iret ad fondendas oves suas in Tliamna, quod inter- primi, ei primi novissimi.
prelatur deficiens. Jam enim defeceral princeps ex' De Joseph.
Juda, etomne magisterium atque unctio Judseonim,
donec vcniret cui reppsitum erat. Venit autem cum Hieronymut. — JE( vendiderunt Ismaelilis viginti
stto pttstoreOdolamite,cui nomeneral Hiras, quod in- aureis. Pro aureis, in Hebraeo, argenleis habet. Ne-
terpretatur frairis mei visio. Odolamitesvero tesli- que viliore melallo Dominusvenundari debuit quam
lnonium in aqua, cunl lioc plane lestimonio Domihus Joseph. Madianwi auteinvendideruntJoseph in Mgy-
veriit, habens lestimonium majus Joanne ; sediamen pto, Puliphar euriucho, Pharaonis archimagiro. In
propter oves infirinas, hoc esf testimouio usus in plerisque euim locis archimagiros, id cst cocorum
aqua. Namet ipse Hiras, ut jam diximus, inlerpreta- principes, pro magistris exercitus, Scriptura coin-
tur fratris mei visio. Vidit omnino fratrem suum memorat : p.o.-y.ip.u.ivquippe Craece interprelalur
Joannes, fratrein secundum seinen Ahrahae, secun- oecidere. Venditus igitui*Josepli principi exercitus et
diim cognalionem Marisematris ejus, el Elizabelh bellatorum,non Peiephre,ul\n Latino scriptuin est,
matris suae,eumdemque Deura ac DoniinumsuUm: sed Puliphar eunucho.
quia sicul ipse ait : Ex pleniludine ejus dccepit. Vi- DISClPULUS.
dit oiniiino, elideo in nalis muiierum major iiio non Ubi quseritur quomodo postea uxorem habere di-
suirexit .-quia ex omnibus praenuniiantibusChrjslum Si eunuchus erat?
ipsevidit, quodriiullijustieiprophetwcupieruntvidere, _ catur,
et non viderunt.Salutavif ex utiero, agnovit perfectius j MAGISTER.
ex coluniba : et ideo tanquam Odolamilesvere tesii- Tradunt Hebraeiemplum ab hoc Joseph ob nirniam
nioniurii perhibei in aqua. Venit auiem Dominus ad pulchriludinem in turpe ministerium, et a domino
tondendas oves, hoc est, exonerandas sarcinis pee- virilibus ejus arcfactis, posiea electum esse juxta
catorun), ex quibus in Ecclesiae laude in Canticis. morcm UpoaavrELV in poiuilicalunr Heliopoleos; et
caiuicorum, Detttes ejus velut grex lonsarum. Jam hujtis iiliara esse Aseneih, quam poslea Joseph uxo-
deinde habituin Thamar mulat. Nam et commuians rem acceperit. Sequitur : Post hmc peccavitprinceps
interpretaiur Thamar : inntat habitum, muial et no- vinariorum regh Mgypii. Ubi nos posuiraus princi-
men, et fit de Synagoga Ecclesia. Sed in ea pforsus pem vinaiiorum, iu Heliraeoscriptum esl Maskeh:
nomen amariludinis manet, non illius amariludinis illud verbuni quod iii nomine servi Abrahani dudum
in qua Domino fel ininistravii, sed illius in qua Pc- legimus, quem nos pussiimus more vulgi pincernaui
trus amare flevil. Nain et Juda Latine confessioest: vocare. Nec vile putetur officiuni, cum apud regcs
confessioniergo amaritudo misceatur, ut vera pceui- barbaros usque hodie raaximse diguilaiis sed rcgi
tentia prsesignetur. Hac poeniteiitia fecundatur Ec- pocnlum porrexisse. Poelse quoque de Caiamiio et
clesia in omnibus geiilibus conslilula. Oporlebal Jove scriplitant quod siinasiuro suuni liuic officio
enim pati Christum, et resurgere a morluis tertia inanciparil. Sequitur: Et eccevitisin conspectumeo,
die, et prsedicari in nomisieejus posniieniiam et re- > el in vila tres fundi, el ipsa germinans tres fundos.
missionem peccatorum per omnes genles, ineipien- Tria flagella, el tres ramos, sive propagines, Hebraeo
.ibus a Jeiusaleni. Nam et ipse habitus meretricius serinone signilicat, quae ab iilis vocantur Sarigim.
349 QU.-ESTIONESSUPER GENESIM. 330
Et videbartnihi tria canhtra chondrilorum porlare in A.thymiamatis sive storacis inlelligitur, eo quod in illa
capilemeo. Pro iribus canislris clioudrltorum, tres aromala diversa sint condita. Sequitur : Biberuntque
cophinos farinse in Hebraeo habel. El eccede fluvio el inebriati sunt cum eo. Idioma linguaeHebrseae,iit
ascendebantseplem boves, speciosm ad vivendum, et ebrielatein pfo satietate ponat, sicut ibi, In stiUicidm
electmcaimibus,el pascebaniur in aclti. Bis in Genesi suis Imlabitur germinans : haud dubiura quia terra
scriplum est achi; et rieque Graecusserino est, nec pltiviis irrigala. Sequilur :
Latinus. Sed et Hebrseus ipse corruplus est: diciiur El pone argenlum uniuscujusquein ore saccuii, et
enim in Aliu, hoc est in.palude, Sed quia vau litiera condg meutri argenleum milte in sacculum junioris,
apud llebraeos, et iod similes sunt, et laotum ma- Pro sacculo peronem vel follem inI_el.r_eo liabel',
gninidine differunt: pro aliu, achi Sepluaginta Inler- pro condy, id esl, poculo, quod efiam iu Isaia legi-
pretes transiulerunl; el secundum consuetudinem mus : Aquila scyphum, Symmachus ptiialam transtu-
suam ad exprimendam duplicem aspiralionem, leruut.
heih Hebraeselitierse % Graecam litteram copulave- Descendeergo ad me, ne sleleris el habiiabis in terra
runf. Sequitur: _E.respondilJoseplt PI(araoni,dicens: Gosen Arabiw. Ilic Arabiaeadditmn est: in Hebraeis
Sine Deo non respondebitursalutare Pharaoni. ln lle- eiiitn voluminibus non habetur. Unde el error incre-
braeo aliter habet: Sine me Deus respondebitpacem buit quod lerra Gosen in Arabia sii. Porro si, ut in
Pharaoni. DeniqueSynimachus more suo apertius noslris codicibus est, pef exlremum m scribilur Go-
transtulit: Nonego, sed Deus respondebiipacem Pha- sen, quod mihi nequaquam placet, terram significal
raoni. Seqliilur :El ecce septemanni venientabundan- complutam; Gosen enim in imbrem Verlitur. Se-
tim n.agncuin omni lerra Mgypli. Miror quomodo g quilur:
verbum Hebraicum Saba, qdod nos supra, abundan- .Dixit aulem Pharao adJoseph: Dic fratribtts ttiis,
liam sive satietalem, in puieo quem foderuul extre- Hoc facite, onerale vehicula vestra, et ile in lerram
mum seivi Isaac, interpretati sumus : nunc Septua- Clianaan. Pro vehiculis, quae Seplusiginta ei Tlieo-
ginta reclissime.lransfefeiiies, ibi juraii.enium inter- dolibn Ta fopsix interpretali surit, jumenta reliqui
pfelati suni, cum el juramenlum , el septem , et Iransiuleruin.
satietas, et abundantia, prout locus et ordo flagiiave- Ei dedit iitis cibaria in via. Verbum zeda, quod hic
rit, possil inielligi. Sed et iii consequentibus ubi- omnes ore consono i_9i_-«T(_-fi_v, id est, cibaria vel
cunque abundantia legitur in Hebrseo, idem veibum sitarcia interpreiali sunl, in Psalierio quoque babe-
scriptuni habeiur. Sequitur : Ei clamavii ante eum tur; ubienim nosiri legunt, VirfMmnejus benediceris
prceco,et conslituit eum super omnem lerram Mqypli. benedicam, licet in plerisque codicibus pro vidua,
Pro quo Aquila translulil : Et clamavit in conspectu hoc est pro yjopav, nonriulli legunt Bypav,in Hebrseo
ejus ad gcniculalionem. Symmachus ipsuni Hebrai- babet zeda, fd est cibaria ejus benedicensbenedicam-.
cum sermouem in.erpreians ait : Et clamavil eum, Porro 6-Apu.v venationem magis potest sonare quam
Abrech. Unde niihi videtur non lain praeeo sive ad- fruges, tametsi moris sit _Egypiionira>6«p«veliam
geniculat.o, quae in salutando, vel adorando Joseph far vocare, quod nunc corruple atheram vocant.
accipi potest, inielligenda, quam id quodllebraei Recapitulatiospirilalh. — Dehinc sequiiur histo-
traduiil, dicentes patrem tenerum ex hoc sermone ria Joseph, qui venditur a fratribus, in .Egyptum
iransferri. Ab qufppe dicitur paier, Rech, deiicatus perduclus, atque ibidem sublimatus esl. Joseph
sive tenerrimns, siguificanle Scriptura quod juxla „ unus ex duodecim filiis Jacob, quem paler prae cae-
prudeniiam quidem pater omnium fuerit ; sed juxla V*leris filiis diiexit, Christum Dominum figuravit:
_eiatein lenerrimus adoleseens el puer. Sequilur: uuem Deus Paier secunduui carneni nalum , cseteris
El vocavil PliaraO'nomen Josepli Zapltanalh Phaane- fratribus ex Abraham stirpe progenitis, prsetulit.
cha, ei dedit ei Aseneih filiam Putipharis sacerdotis Unde et ibi dicitur : Amabal eum Jacob quod in te-
Heliopoleosin uxorem. Licet llebraice hoc nomen neclute genuisset eum. Senesoente enim mundo, illu-.
abscoiiditorum. repertorem sonel; lainen quia^ ab cescens Dei Filius per Mariaevirginis partum serus
__Egypiioponitur, ipsius linguse dehet habere ratio- advenii, lanquam filius senectutis seoundum.sacra-
nem. hitcrpretatur ergo sermoiie iEgyptio Zaphanat meiilum suscepli corporis, qui eral ante, sicut nunc
Phaanecha, sive, ut Sepluaginta Iransferre voluerunt, seniper apud Pairem. Tunica auiein polymita, quam
Salvator mundi, eo quod orbem terrae fecil ei pater, varieialem populorum ex omnibus
_*of_6_yav..;_,
ab imminenle famis excidio liberaret. Noiandum geniibus in corpore Christi congregalam significavit.
autem quod doraini quondam et emptoris sui filiam Somnium vero illud , per quod Iralrum manipuii
uxorem acceperit, quia ad id locorum pontifex He- illiusnianipulum adoraverunt.illudest quodinChrisio
liopoleos erat. Neque enim fas absque eunuchis idoli complelum est. Adoraverunteum omnesreges lerrm,
illius esse amistltes, ut vera illa Hehraeoriim super omnes genies servient ei, scilieel per fidem frucluin
eo quod ante jam diximus suspicio comprobetur. bonoriiui operuni olfeieutes. Ipse est qpem sol ei
Sequitur : Et Joseplt nali sunt duo filii, antequam luna et siella adorarit. De quo sole diclum esl:
venirentanni famis, quos pepent eiAsenethfiiia Puti Laudate eum sot, el luna, et siellm omnes. Ipsiun
pharis sacerdoiisHeliopoleos. Vccavii aulera Josepli eiiini excellemia sanctorirai in solis noinine, Ec-
nomen primogeuili Manasse, quia dixil, Obthhci me D clesise claritas sub imagine lunae et ornniiim po-
fecit Dominusomnium taborum meorum, el-omnisdo- puloruin : uuinerosilas in ligura stellarum adoral.
mus patrh mei. Nomenaulem secundivocavilEphraim, Uude pater suus increpavit eum dicens : iViiii-
</uia crescereme fecit Deus in lerra humililalh mew. quid ego, el mater lua, et (ratres lui, adorabimus te?
Observa propier quxsiionem quse posl pauluiuui de Oiijurga.io isia Palris duriiiain populi Israel signi-
Joseph liiiis proponenda esl, quod anlefamislempus, ficat, pro eo quod ex se naium Christum esse eogno-
quo Jacob intravit iu /Egypium, duos tanium Jo- scuni, et adorare contemnunl. Jacob iniuit Joseph
seph lilios liahueril, Manasse et Epiiraim. Manas.e liliuin suum, ut de fratribus sollicitudinem gereret:
vocans ab eo, quod sil ohlitus laborum suorum; iia Deus 1'aier inisil Filium suura unigenitum, ut geutis
enim Hebraice vocatur oblivio Ephraini, eo quod biiiiiaiitiiii peccalis laiiguidum visiiarel. Millilur ah
auxerit eum Deus: ex hoc enim vocabulo in Iinguani illo utique Patre, de quo scripttim est: Misil Deus
nostrsimtransfertur augmentum. Sequitur : Et deferte Ftlium suum in similiiudineincarnis peccali, ul vide-
viro munera, aliquid resinm,et mellis, el ihymiama, el ret si recte esset erga oves ; el Chrislus iu Evangelio,
stacten, el lerebinihum, el nuces : sive, ul Aquila el Non veni nisi ad oves perdilas domusIsrael Inventl
Syinmachus iransiulerunl, amygdala. Ideirco lioc er-goJoseph fratres suos in Dothaim, quod interpre-
capiiuium posuimus, ui sciamus ubi in nostris co- laiur deleciio : vere in graiidi defeciione efant qui
dicibus habetur ihymiama, in Hebraeu esse nechota, de parricidu cogilabant. Cumque vidhsent Joseph
quod Aquila sioruceu. iransiulil: ex quo doinus Ne- fratres sui procul, occidere eum cogitabant; ct Judaei
chota, quae in lsaia legitur, iiianilestissiuie cella . .identes verum Joseph, Dominum Jesum Cliristuin,
35i BEDJI VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 352
nt eum crucillgerent, nno omnes consilio statuerunt JS_prmcenavitante eum, et censtituil illum Pharao super
dicentes : Crucifigeeum (Joan, xix, 6). Fefa pessima universam terram Mgypii; et Dominus nosler post-
devoravil eum, id est, Judas atque Judaica bestia in- quam est distraetus a Juda, ut Joseph a fratribus,
lerfecit eum. De qua Dominus inEvangelio dicit: Ecce et de inferorum carcere surrexit, ascendit currum
millo vosin medio luporum. Nudaverunt Joseph fratris regni coelestis, de quo diclum est: Currus Dei decem
sui tunica polymita et lalari, et Judaei Chri.stum per millium, et accepit potestatem a Patre praedicandi et
niorlem crucis exspoliaverunt lunicam corporalem. judicandi, sicut Paulus apostolus.ait; Et de.ditei no-
Polymilam aulem, id est. decoralam omnium virtu- nien, qttod est super omne nomen, ut in nomine Jesu
tiim diversitale. Resparserunl autem tunicam hwdi omne genuflectatur, cwlesiium, ierreslrium et inferno-
sariguine, quia falsis eura testimoniis accusantes, in rum (Philip. n, 40). Accepit quoque et annuium,
irividiam deduxere peccaii omnium peccala diinit- porilificatum scilicet fidei, quo credentium animae
lemem. Milthur dehinc in cisternam, id esl in lacum; salutis signo signantuf, frohtibusque et cordibus
etChrisius exspoliatus carne humana, descendit in noslris per signum crucis figura seterni regis expri-
infernum../)e cisterna quoque levatus ille lsmaelitis, milur. lnduiturque stola byssina, id est, carnem
id est genlibus, venditur : et Christus posteaquam sanctam bysso splendidiorem, etstolam immortalita-
de inferno egreditur, ab omnibus gentibus' fidei tis. Accepit quoquc lorquem auream, id est inlelle-
commercio coniparatur, llle per Judae consilium tri- ctum bonura. Prwco ante eum prmcedit, id est, Joan-
ginta argenteis distrahitur, et hic Christus per con- nes Baplisia, qui iter ejus prsecedens prseconavit di-
siliura Judae Scarioth eodem numero venundatur. cens : Parate viam Domino(Luc. ni, &). Habebit et
Dehinc Jacob poslerilatis suae deplorans dispendia, ]g alium prseconem, tubam angeli, quia ipse dixit:
quasi pater filium lugebat amissum, quasi propheta Veniet in luba angeti. Vocalur quippe Joseph lingua
flebat inlenlum Judaeorum. Denique scidil vesti- ./Egypliaca Salvator mundi. Quid manifestius de
menium suiim, quod in passione Doinini legimus Chrisio. Quarido sub figiira Joseph Salvalor ostendi-
faclum a principe sacerdotum. Sed et velum templi tur, non tanlum unius terrae_Egypti, sed etiam to-
scissum est, ul propbeiaret nudatum.suum populum, lius mundi. Trlginta annorum Joseph, quando in
et divisum ostenderet. regnum. Igitur Joseph de- conspectu regis Pharaonis stetit : totidemque annis
scendit-in .Egypium, et Chrislus in mundum. Emil- fuisse legitur Christus, quando sub typo Pharaonis
que eum eunucltut, id est, caslus in disciplinis .evan- in conspectu regis apparuit revelalus. Aceepit ergo
gelicis populus. Erat aulem Jaseph pulchra facie : ita ex gentibus uxorem, id est, Ecclesiam, ex qua genuit
et de Christo David ait, Speciosus forma prw fitiis duos lilios, id est duos populos, ex Judseis el genti-
hominum: diffusa est gralia in labiis luis. Sed mulier, bus congregatos. Igitur post ubertalis annos in uni-
iuquit, in eum oculos injecit, nl adullerium cumilla verso orbi fames prmvaluil merilo, quia non eral qui
perpetraret. Ista mulier flgura eratesiSynagogae, quse faceret bonitatem. Post haecJoseph penuria frumenti
saepe, sicut scriptum est, mwchala inpost deos alie- salvat .Egyptum : et Chrislus fame Dei verbi liberat
nos. Simililer voluit et Chrislum adulterii sui mundum. Aperuit enira horrea sua Christus in oiimi
scelere tenere, ut negaret se esse Deum, et Phari-. orbe terrarum, el erogatione fruraenti sui omnia
sseorum magis et Scribarum quam Legis praecepta subjugavit. Nisi enim Jpseph fraires vendidissent,
iservaret, quae illi velul roaritus erai. Christus aulem deleceral _45gyptus; nisi Christum Judsei crueifi-
non acquiescens illicitae tlocirinse , ab adulterinse p". xissent, perierat mundus. Joseph interpretaiur
Synagogae manu veste corporis apprehensus, carne augmentatio , sive ampliatio. Sed in illo Joseph
se exuit roorlali, et liber niortis in coelum ascendit. ampliationem non habuit, nisi sola jEgypius : in
Calumniata est meretrix, ubi eum tenere non potuit, nostro vero Joseph augmenium habere meruit uni-
dicens, eo quod templum Domini blasphemaret, et versus mundus. Ille erogavit triticum, nosier eroga-
Legis diceretur esse transgressor. Et illumetiam non car- vit Dei verbum. In omnem enim terram exivit sonus
cer terruit, non inferna lenuerunt, cuni ubi eorum (Rom. x, 18). Dicit Jacob filiis suis, Est fru-
velut puniendiis descenderal, inde alios liberavit. ctus inMgypto? Dicit et Deus Pater : Ex Mgyplo
DeniqueinvcnitJosephduos eunuchos, de domo regisvel in vocaviFiliummeum. Descenduntigitur decemperfeclio-
carcere vinctos, duorum populorum credentium )__, id* est Judaei, quasi Decalogi legis in nuniero
incredulorum figuram significanles, qui conclusi sub constilnii, quos ipse cognoscens, non esl agnitus ub
peccalo Adac transgressione obnoxii tenebantur : qui eis : cognoscuntur et Hebrsei a Christo, ipsi autem
ideo eunuchi dicuntur, quia caslam acceperant re- non agnoscunt eum. Dederunt quidem illi peeuni.am,
gulam discipliiise. Eloquia, inquil, Domini casla. sed Josepb, id est Gliristus, triiicum dedit, et ar-
Denique post trinam lucem Douiino ab inferis resur- genlum reddidit: quia non pecunia emitur Chrislus,
gente, et legis obscura, ut Josepli somnia revelanle, sed gratia. Vidit Joseph Benjamin parvulum fralrem
solutus est a peccatis credenlium populus, et inferni suum : mystice quoque vidit Jesus Pauium, quando
carcere liberalus. Reddilur in ministerio divihaele- liix circumfulsit eum. Parvulus dicitur, quia non-
gis, incredulus autem ei impins populus Judseorum, . dum in carne" maturam fidei setatem gerebat. Unde
quia in conversionis ligno non credidit, iransgres- eliam et adoleseens legitur, quando lapidanlium
sionis ligno suspenditur, ut illi alteri coutigii eunu- D Stephamim vestimenla servabat. Flevit Joseph : el
cho, qui Judseorum jmaginem indicavii. Praeterea csecitalem Pauli flei Chrislus. Laval ilerum (aciem
faciem
narrai Pharap, somnium inierpretatur Joseph. Sed suam, ui lumen ei amissum restituat: lavat
quid "significaniseptem anni, qui in septera spicis suam Christus, ubi Capiizalus esi Paulus, per quem
plenis, seu qUi in seplera vaccis pinguibus ostende- Dominus Jesus a plurimis videretur. Dehinc scyplnis
baiitur, nisi Seplerii charismatum spiritaliuin dona, argenteus solo sacculo juniorh inserilur. Sed quid
quibus ubeitas (idei larga pietate redundat. At vult sibi quod inventus esl in sacca l.enjamin
confra seplem steriles el jejunii, fame veritatis et scyphus Joseph, nisi quia in corpore Pauli j"a.m
jiistitia- novissimis lemporibus significabant. Congre- doctrinse coelestis praefulgebat eloquium, dum esset
gaVitaulem Joseph per septem annos omnemdbundan- eruditus in Lege, sed qtiia suhjeclus non erat. Infra
iiam frugum, id est, frumenta iidei sanetorum hor- saccumerat scyphuS doclrinse inlra Legem, lncerna
reis condens, per illa scilicet charismata septem inler modium. Missus tamen Ananias manum posuil,
quasi per septein annos; ut cum seplcm anni inopise marsupium solvil : marsupio solutovelut argenlum re-
cceperint, id' esl, cum iniquiias occurreril septem splenduil, et decidentibus squamis quibusdam
capiialium criininum sub Antichristo, quando famis saecingulis : soluto sacco, id est, deposito Legi.svela-
fidei luerit et salulis, lunc sancti pariter ac fideles mine, adeptus esl gratiam liberiatis, et revelata fn-
habeani copiosam juslitise frugem, ne fides eorum cie, sennonem Evangelii prsedicat. Dati sunt ei tri-
inopiabsermonis tenuitsite deliCiat. Inde Joseph qui ginla argenlei, cum quinque slolis-optimis: triginla
typum induerat Christi, curruin nierum, et pfwco argenteos a Chrisio accipit quicunque praedicat Tri-
 353 QUJESTIONESSUPER GENESIM. 354
nitatem, sive Christi crucem. ldeoque Paulus ait: A Non enim debuit sanclus Lucas, qui ipsius scnptor
Neque enim judicavi scire me aliquid inler vos, nhi historise, in gentes Aciuum apostolorum volumen
Jesum Chritlum, et hunc crucifixum (I Cor. n, 2). emiitens, conlrarium aliquid scribere adversurn eam
Quinqne enim stolas accepit, id est, sapientise, Scripluram qtisejam fuerat gentibus divulgata , et
omniumque sensuum multiplices disciplinas. Prse- utique majoris opinionisiiloduntaxat temporeSeptua-
cellit igitur Paulus, ejus exuberat portio meritorum; ginta interpretum habebalur auctoritas, quam Lucas,
sed tamen habenl et fratres, id est alii praedicatores, . qui ignotus et vilis et non magnae (idei in naiionibus
gratiam suam, binas stolas, id est, ut confiteantur ducebatur. Hoc autem generaliterobservandum quod
Curislum et Deum esse hominem , juxta quod in ubicunque sancti apostoli aut apostolici viri loquun-
Proverbiis legitur : Omnesdomeslici ejus veslili du- lur ad populos, his plerumque tesliriioniis abutuntur,
plicibus, id est, mystica, vel morali inielligeniia. quse jam fuerant gentibus divulgala, licet plerique
Mittuntur et patri raunera, filius honorat pairem: tradant Lucam evangelistam ut proselytum Hebrseas
Christus populum suum promissis invitai munerihus. litteras ignorasse. Sequitur : ,
Porlant hmc munera asini, illi genliles inutiles ac la- Judam vero misit ante sead Joseph, in terram Ra-
boriosi, nunc autem uliles portant in typo Christi messe.In Hebraeonec urbem habet heroum, nec ter-
munera. .Portant in Evangelio munerum largitorem. ram Ramesse, sed tantummodo Gosen. Nonnulli
DimisitJoseph fratres suos, qui nunliaverunt patri di- Jud-eorum asserunt Gosen nunc Thebaidam vocari,
cenles: Josephvivit, et ipse dominus est in omni terra et id quod poslea sequitur: Dedit eis ut possiderenl
Mgypli. Expavii autem Jacob, id est, plebs incre- terratn JEgypti, Ramesse, pagum. Arsenotien sic olim
dula, sed postquam gesta Cbrisii agnoscit, reviviseit JJ auturaant vocatum. Sequilur : Et dixit ei, Jura mihi,
spiritus ej'us; et qui morluus videbatur fide, resur- et juravil ei, el adoravilcontra sumniitatemvirgmejus.
rectionis Christi vivificatur. Vocatur ergo a filiis Et in hoc loco quidam frustra simulantadorasse Ja-
suis, id est a Pelro, Patilo et Joanne : populus Ju- cob summitatem sceplri Joseph, quod videlicet hono-
. daeorum invitatur ad graliam. Occurrit illis Judas, rans filium potestatem ejus adofaveril, cum in
quod interprelalum est confessio : quia jam praece- Hebraeomulto aliter legatur. Et adoravit, inquit, Is-
dit confessio,quos ante perfidia possidebat, et sic rael ad caput lectuli: quod scilicet postquamjuraverit,
Joseph verus Christus occurrit. Quis enim setate jam et filius securus de petitione quamrogaveratadorare
suscipiat ultimis temporibus populum Judaeorura? Deum contra caput lectuli sui. Sanctus quippe et
Non secundum illius merita, sed secundum eleclio- Deo dedilus vir, oppressus senectute, sic habebatle-
nem suse gratiae, et imponit raanum super oculos ctulura positum, ui ipse jacentis habilus absque dif-
ejus, et caecilatemaufert : cujus distulit caecilatem, ficultate ulla adorationem essel paralus. Et nuntiatum
ut postremus erederet, qui ante non putavil esse est Joseph, Ecce paler luus wgroiat; el lulit duos filios
credendus. Unde et Apostolus ait: Quia cmcitas ex suos secum, Manasseel Ephraim. Ex hoc illud quod
parle in Israel facta est, donec pleniludo gentium in- supradictum esl demonsiratur quia Joseph ad id lo-
trarel, el sic omnisIsrael salvus fierel (Rom. xi, 25). corum duos lantum filios habuerit, Epliraim et Ma-
Hieronymus.— Omnes ergo animw, quw ingressce nassen. Si enim post muitos annos morienle Jacob
tunl cum Jacob in Mgypium, et quw exierunt de fe- paire suo,duos tantum filios ducit ad benedictionera,
moribusejus absquemulieribus filiorum Jacob, omnes .uiique ullo lerapore cum lilii ejus generare ne-
anintmsexaginlasex. Filii autem Joseph, qui nali sunt „{ quiverant, parvuli atque lactau.es in ingressu
ei in Mgypto, animw novem. Omnesenim anitnmquw " patris et fratrum, nepotes ex eis habere non po-
ingressm sunt cum Jacob in Mgyplum, sepluaginla tuit.
i/um_H_>. Quod exceplo Joseph eifiliis ejus sexaginla Et conforlatus Israel, sedil super lectum suum.
sex animse, quseegressae sunt de femoribus Jacob, Causam cur Sepluaginta Interpretes idem verbura
introierunt in _£gyp.ura,nu_la dubiiaiio est. Itaenim aliier alque aliter ediderunt nescio. IIoc unura au-
et paulatim per singulos suppulalus numerus appro- dacter dico quod ipsum verbum Miita, quod hic in
bat, et in Hebraeisvoluminibus invenitur. Hoc autem lectuium transtulerunl, supra ubi diximus adorasse
quod in Septuaginta legimus: Filii autem Joseph qui Jacob virgara potius quam lectulum, nominarunt,
nati sunl ei in Mgyplo, animmnovem, sciamus in He- Sequitur : Et nunc esse duo fitii, qui nati tunl libi in
braeo pro novem esse duas. Epbraim. quippe et terra Mgypli, antequam veniremad le in Mgyptum,
Manasseanlequam Jacob intraret in .-Egyptum, et mei suni, Ephraim et Manasse, quasi Rubenet Simeott
famis lempus ingrueret, nati sunt de Asenelh filia erunt mihi. Quosautem genueris post hmc, tui erunt:
Putipharis in -Egyplo. Sed et illud quod supra Iegi- in nomina fratrum suorumvocabuntur. Si quis ambi-
mus: Facli sunt autem filii Manasse, quos genuit ei gebat quod septuaginta animseintroissenl .Egypium
concubina Syra Machir; et Machir genuil Galaad. filiorura Israel, et quod Joseph eo terapore quo in-
Filii aulem Ephraim fralris Manasse Sulhalaam, et gressus est Jacob, non novem, sed duos lanlum filios
Thaam. Filii vero Sulhalaam, Edetn, addilum est: si habuerit, praeseiilicapitulo confirmatur. Si quideni
quidemidquodposlea legimus, quasi per anlicipalio- ipse Jacob loquitnr, duos eura filios habuisse, non
nem factum esse describilur. Neque euim illo lera- . novem. Quod autem dicit Ephraim et Manasse, sicut
pore quo ingressus est Jacob in iEgyptum, ejus _eta- D Simeon et Ruben erunt mihi, illud significal: Sicut
tis erant Ephraim et Manasse, ut filios generare Ruben et Simeon duse tribus erunt, et suis vocabulis
poluerinl. Ex quo manifeslum est omnes animas quae appellabuntur, sic Ephraim et Manasse duse iribus
ingressaesunt .Egypluni, de femoribus Jacob fuisse erunt, duosque pop"ulosprocreabunt, et sic haeredi-
LXX, dum LXVIposieasintii.gressae.etpepereruiitin tabuni reproraissiouis lerram, sicut et filii mei. Re-
jEgyplo animas ires, Joseph videlicet cum filiis suis, liquos autem, ait, filios, quos post morlemmeam ge-
septuagesimusauteni ipse fuerit Jacob. Hanc rem ne nuerh, ostendens necdum illo tempore procreatos,
videamur adversus Scripiurse auclorilateni loqui, lui erunl. In nomine fratrum suorum vocabuntur*'«
eliam LXX Inlerpretes in Deuleronomio transiule-. hmredilalein suam. Non, inquit, accipient separaiira
runt, quod SIILXX animabus ingressus estjEgyplum. terram, nec funicuios habebunt proprios, ut reliqui
Si quis igilur nostraesenientise suffragaiur, Scripiu- iribus, sed in tribubus Ephraira et Manassequasi ap-
ram intra se contrariam faciet. Ipsi enim LXX Inter- pendicespopuli commiscebunlur. Sequitur: Dixitque
pretes, quia hic LXXV cum Jo- Jacob ad Joseph: Ego deditibi Sichimamprwcipuam,
aniraas, per irpoX-n^tv,
seph el posteris ejus _Egyplum ingressas esse dixe- super fratres tuos, plus quam fralribus luis : qttam ac-
runl: in DeuieronomioLXXlanlum introisse merao- cepi de manibus Amorrhmorumin gtadio meo et sa-
raniur. Quod si e comra illud nobis opponitur,- gitla. Sichimam, juxta Graecaraet Latinam consuetu-
quomodo iu Actis apostolorum in conienlione Ste- dinem declinala est, aiioquinHebraiceSichemdicitur,
puaui dicatur ad populum septuaginla quinque ani- ut Joannes Evangelisla teslatur. Licet viiiose ut Si-
inas ingressas esse .Egyptum, facilis excusntio est. char legatur, error inolevit, et esl nunc Neapolis,
 #-'5 BEbJE VENERABILIS OPP. PARS -II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 3.6
:iir,bs ;Samarilanoruni. Quia igitnr SiChera lingua A fuluroruin praescius. Dlxitque eis quse novissimis
flebr_ea transfenur in huinerum, pulehfe allusit ad tempofibus.fuiura erant, incipiens ita: Ruben primo-
nomens dieens: __..egrodabo libi humerumunutri;-pro genitus meus. Secundum myslicam"intelligeiiUani ,
. •_»r<Ecip_M»'eriirii,iid est, _£a_p.._v, unum .sefibiturin «uben priofis pripuli videtur osiendisse personam.
•Hebr_eo.>Quod.autemdicit, se eamin arcu et iri gla- "Ciii etiatri Dominus per prophetam dieit: Israel pri-
dio possedisse, arcum liic et gladium justitiam vocat, mogenitus meus. Eteriim juxta quod priraogenitisde-
iperquaroimeruil peregrinus et adveiiainlCrfeClo Si- 'bebatur ; ipsius eral accipere sacerdolium alque
schemet Emorrde perieulo liberari. Timuit 'Criiin, Ut regnum, addiiur: Tu virtusmea, utique quia ex ipso
snpra IegimuSi <he vioina oppida aiqtie castella ob populo fundameritum fidei; ex ipso virtus, quae est
eversioneni foederata. urbis adversuni me corrsurge- Christus , advenit. Quornodo aulem ipse est princi-
rent. & Domimtsnon dedil eh ut nocereril eis; vel pium dolorum, nisidum Patri Deo semper irrogaret
cerle sic iriielligendtim, Dabo libi Sichiiham, quahi iiijuriam, dum cohverlitad erim dorsum, et non fa-
enim in fortitudine mea, hoc est, in pecuriia, quahi 'Cieni.lste prior in donis, quia prinlis ipsis datasunt
niulio Jabore et sudorc qusesivi. Quod autetn ait, eloquia Dei. Pfimis ipsis iegislatio et lestamentura
Super frairesmos, oslendit absque niorte dedisse se sive promissio. Iste major in iraperio, ulique pro
eam tribui ,Joseph,.et niausoleunl ibi usque hodie ihagnitudine virium, quia copiosius ca.teris in hoe
fcernitur, sseculo populus idem fegnavit. Efliisus est atiiera si-
Recapitulaiio.—Tradidit ergo Joseph palri el fra- cht aqua peccahdo in Chfisto , quasi aqua quae va-
ifibus suisoptimam :lerram Goseii, pfwbense'is cibdfia, Sculo non lenetur, voluptatis etfusus est Impeiu. Et
quia famesoppresseralierram: sic ei Doiriiniiseligens fgidcirco addidit, Ultfanon crescas, quia populus ipse
.oplimam lerram parentibus, id ost paifiarchis et pro- poslquain' in nniverso orbe dispersus est, valde im-
pbeiisj ex quibus Christus secundum «arn&m;-sive munitus alque abbreviatus est. Sed quare lalia me-
.oninibus fsanciis , de quibus in Evangelio dicii: ruit, ita subjecit: Quia ascendisti cubilepatfh tui, non
Mi mnt ,fratres mei, ' qui faciunt voluntdletriPaifis sicut Judaei iriielligunt hoc, proinde diciiim esse, eo
mti.(Maith, mi,-M)l Hit. igitur dat terram, «cilicel qudd curn Balac concubina patris sui concubuerat.
jepromissionis regni Dei, de qua dicit Propheta: Prophetia enim futura prsenunliabat, non qusefuerant
iCredovidere •b.ona'Dominiin lerra viveniiUm(Psalm. gesfa ipso palfiarCha dicente: Annun.ieui vobis qum
-XXVI,45). venlura sttnt novhsimis diebus: et ideo in-prseterito
. Ilerum recapitulatio.— De hinc Joteph festindns non est refereiidum, quod ille fulurum praedixit.
acciperebenediciioncmpalris, duos filios suos obiulil, Prsedicabat enim Dominipassionem, et priiiiogenii_e
Manassen et-Eptiraim ; in -quibus sicut faclum est in plebis andaciam. Qui ascendit cubile Dei Palfis sui,
lEsau -el JaGoh, dieenie;Domino,Major serviet minori, et maculavit stratum ejus, quando corpus Domi-
iita et >ihistis xluobus filiis Joseph. Nam major Ma- riictihl., in quo pleniiudo divinitatis requiescebat,
nasses qui inferprelaiur bblivio, typtim gessit po- raptiim in cruce suspendil, etferro commaculavit.
~puli.sJ.ud_eorura, qui obliuis est Dominum suura qui Ilem Hiefonymus.—Simeon el Levi frutres con-
jecit euni- Minor auiem Clirisiianorum qui fecuhdiia- summaveruittiniqUilalemadinvenlionh suw, in consi-
,,tem;sonal: quod est proprium populi juniofis, qul iium eorum nen veniat animariiea, et in congregaiione
corpus esisOhrisii,quifecundatus esi infaiiludinem eofuirine mmutetur cor meum:quia in furoresub inler-
ihundi: hos quidem cum bcnedicerevellet Jncob, po- ri (ecerunlhomirieSjetindesideriosuo subnervaverunttau-
tuil Jacob Ephraim ad mnhtram, Munassen aiiiem ad rutn. Necessitate compellimur juxia pioposiluin
dexteram Uitus consliluil; at ille cancellalh manibus, operis longius ea fepetere quce ab Hebisea verilaie
crucis rmys-erium pr_efigurans, 'irandala in minore discordanl. Legitur enim ibi: Simeonet Levi (ralres,
4extram, majori tinhtram, figuraliier superposuit: vasa iniquitatis Amorrhworurh, in arcanum corum non
-sicque crucis;similiiutlo supercapiiaeorum denoiata intrel anima mea, el.in coriventuipsorum non tlesole-
Judwis tcandalUm,Chrislianh fuluram gloriam praesi- tur gloria mea, quia in furore suo inlerfecerUnlvirum,
>giiavii,senioremque per crucis niysieiium, siiiislrum vtin libidinesua suffoderunt murum. Significat aulem
faclum de dextro, etjuniorem «iextrumde siriistro, lionsui fuisse consilii quod Sichfemel Einor foede-
;quia Jud-eis;in-nostra deserla labenlibus -nos illorum ratos viros iriterfecefunl,' contraque ej'us pacis et
gloriani adepli sumus. Talique «acrameuto maj"ori amicitiatum. saiiguinem fuderunl iniioceiilein , et
populh ,Jud_eorum pra^positus est minor .popuius qhasi quodsini ftirore sie crudeliiate rapiafi muros,
gentium. Unde et ideiii paifiarcha ait, Hic _«.- hospite ufbis everterent. Uiide sequitur, et dicit:
deyn eril <in populum , aserffrctler ejus inirior Mujor MalediclUs (Uror eofutn, quia procax; el iraeorum,
i..o,_T._. quia duta; dividam eos in Jacob, et dispergam eos in
lsrael.'Lev'i ehim haefeditatem propriam nonaccepif,
J).eJ3enediciionibusJacobsuper fitios;. sedin omnibus sceptilis paucas nrjjes ad inhabiian-
—•
Heronymus. VocttvilitaqueJaCob duodeolmfilios dumhabuit. De'Sinieon Vero ih Iibro Jesu scripium
tuos, ei benedicensiltis,ait: Ruben primogenilusmeUs, est quod et ipse proprlum funiculum non fuerit con-
lu (orlitiida,mea,et principium filiorum meofum,durus n'seculus, sed de tfibu Juda quiddam acceperit. lu
ad ftrendum, et durus procacitateeiiiijur>d, skut aqua D Paralipomenou mahifeslius scfibituf quod cuui raul-
non ebuUias. Ascendkii enim super leclum patris tui, fiplicalus fuissel, el non hahet possessionis locum,
tunc violasti istralum cum ascendhti. In Hebraeoita exiret in desertum. Quidam prophelice inierfectos
scrip.lum esi: Mubm primogenitus nieus, forlitudo homines apostolos, et subnefvatuin laurum a Phari-
mea, el capitulum indiberit meis, major dd porlandum saeisChfistuiri iiitefpieianlur.
rob.owmz.effusUsesquasi aqua, ne udjicias. AsCeudisli RecapiMaiio. — Cdnversusqu.e Jacob ad Simonemet
enim cubile pairis ;iui, et eonldntinasti strutum iri Levi dixit: Sim.eoii el Levi fralres, vasu iiiiquitalit
ascensu.•.•_-__.t
aufeni ssensus liiC: Tu es ji-fiinogenitus bellantia. Per Siineonem el Levi, sciihae el sacerdo-
ineus,.major in liberis, et sedebas juxta ordineiu na- les Judaici populi iriieiligunlur. De Simeone eniiii
tivilatis'tua-;ietli_ereditateini quse priiiiogeiiitisjure scribae erantJudse.ofum,de tribu v.eroLevi principes
debebattir, saeefdotium accipefe et rcgnum. Hoc sacerdotum: de quihus scriptum est, Quia lomHium.
quippe !in.portando onere^ ei prsevalido robore de- fecerunt, ui Jesurii morii iraderenl(Mallh, xxvi, 4).
nionsiraiur; verum quia peccasii, et quasi aquaquse De qho consilio isle patfiarcha, qiii jani inenieDeuni
vasculo non tenetur, volupiaiis effusus es impeiu, Videbat, dicil: Iri consitio eorum non veritatanima
iiicircb praecipio ilibi ul ultra non pecces, sisque in inea, ei reliqua (Gen, xxxxix). Horrehatiiamque jam
fralrum nuiiieio .poeuaspeccali lugeiiSiquod .primo- ill.otempOre sanctus' isla patriarcha videre lantoruin
geniti ordinem perdidisti. scelerum;qu_e in novissimis lemp.oribus.lacturi erant
Hem Repetiiio,~- VocavitJacobfilios suos ut behe- Juda.i.-Sequiiu'f •.jQuia in furore #uo occideruni virum
Amr.et ,-c.<>_.. Mystiue ordine loquens, vere lahquain (Iiid.)f ici esi, Ciirisiuni, juxta quod scriptum est
357 QUJESTIONESSUPER GENESIM. 358
Ym animmipsorum, quia cogitatioipsorum consilium,,, A cubuil quando, inclinalo capite, tradidit spiritum
aialum adversusse dicentes: Alligemus justum, quta (Jean. xix), sive quando in sepulcro secufus velut
.nt.li.it etl nobh (Sap. n). Et in dolort suo suffoderunt quoilam corporis somno quievit. Sed quare ut leo,
muruiw (Gen. xxxxix), quando lancea confoderunt et velul catulus leonis? In sorano enim suo leo fuit,
illum spiriialem et fortissimum propugnaculuni, quia non necessitate, sed poiesiate hoc ipsum im-
quod custodit Israel. Malediclus furor eorum, quia plevit, jnxta quod et .ipse dixerat: Poieslatemhabeo
perlinax utique ad lanlum scelus perpeirandum , ponendianimam meamr,et nemoeam tollil a me, sed
quando, furofe accensi et ira , obiulerum.Chrislurii ego eam pono (Joan. s). Quod vero addidit, Et ut ca-
Pontio Pilalo praesidi dicenles: Crnciftge, Crucifige lulus teonis (Gen.XLIX),inde enim 'mortinis, unde et
(Marc. xi), et : Si Jtunc diinittis, non es amicus Cw- tiatiis. Physici autem de catulo leonis scribunt, quod
saris (Joan. xix).Et indignatio eoruin quiadura, dum cum natus fueril, iribus diebus el noctibus dormit.
Barrabara latroncm peterent, et principem vitse crii-., Tunc deinde patris fremitu vel rugitu veluti treme-
cifigendum postularent. Dividameos in JaCob, el dis- facuis cubilis loco suscitare dicitur catulum dor-
pergameosinlsrael (Gen. xxxxix). Ilic duo norainan- niientem. Quod valde convenienter de passionis
lur, divisio et dispersio. ldeirco, quia nonriulli ex morte aplatur in Chrislo, qui tribus diebus et tr.ibus
ipsis Deo crediderunt, quidam in infidelila.e perman- noctibus in cubili sepulcri jacens, soinnum morlis
seruiit. Divisieniin dicuntur hi qui ab eis separanlur, implevit. J3ene ergp Christus ul leo requievit, qui
et veniunl ad iidem. Dispersi autem hi quorum patria non solum moriis acerbilalem, sed eliain ipsiim
lemploque subverso, per orbem lerrae iiicredulura mortis imperium vicit. Bene idem iteruin et calulus
genus spargiiur. jj leohis, quia die terlia resurrexit: unde et sie adjun-
Hieronymut.—Juda, ie laudant fratres lui (Ibid.). giiur de resurrectione ejus : Quis suscitabit eum ?
Quia Juda confessio,sive laus interpretalur, conse- (/_>._..)Hoc est, quia nullus hominurn, nisi ipse;
quenler scribitur: Juda, libi confitebuntur fratres juxia quod idem de corpore suo dixit: Solvite,tem-
tui, vel te laudaburit fratres lui. Adorabunl te filii plum hoc, el in tridtto suscitaboillud (Joan. n). Se-
palris iui. Calulus leonis Juda, ex germine, fili mi, quiiur :
ascendhli; procumbensut leo, et quasi catulus leonis, _VOH deficiet princeps de Juda, nec dux de femore
quh sttscilavitcum? (Ibid.) Licet de Chriswgrande i ejus, donecvenial qui miltendusest, et ipte erit exspe-
myslerium sit, taraen juxia lilteram per David stir- ctaiio gentium(Gen, XLIX).
pem generentur, et quod adorent eum omnes tribus. Hic locus manifeslissime ad Judam referiur. Tan-
Non eiiim ait: Filii fnalris lum, sed filii palfis tui. diu enim fuit ex semine ejus apud Judaeosinteme-
Et quod sequilur : Ex germine, fili mi, in llebraeoi rata successio regni, donec Christus ad redemptio,-
habel : De captivilate,fili mi, ascendisti, tit ostende--. nem mundi ex Virgine nascereiur. Probant hoc
ret eum captivos populos esse ducturum. Et juxiai historise Judoeoriim, quibus ostendilur primiiin alie-
intelligentiam sacratiorem, ascendisse in nltuni, ca- nigenam regera in genle Judaeorumfuisse Herodem,
ptivilalem duxisse captivain (Ephes. iv), sive, quodI quo lempore Glirislus natus est. Quod si putant
meliiis puto, captivitas passionem, asceusus resur- Judaeinon venisse Chrisium, ergo de tribu Juda non
rectionem signilicat. Alligans ad vitempullum suum,, usque hodie Judseorum permanet regnum. Itaque
el funiculum pullo asinm, in Hebrieo ila habet: Alli- non defuit rex de populo Juda, donec veniret cui
gans ad vitempullum suum, el in Sorek, .fili-mi, asi- "- reposilum est. Sed quia non solum Judseis prdfuit,
nain tuam (Geri.XLIX);quod videlicet pullum asinse,, qui mitlendus erat, ideo scquitur : El ipse erit exspe-
,' cui stipersedii Jesus, hoc est, geniilium populum, ciatio genlium.Atligansadvineam pullum stium (Ibid.).
vinese apostolorum, quia ex Judseis sunt, copulave- Pullos suos ex geutibus populus, cui adliuc iiunqiiam
rit, et ad Sorek, id esl, eleclain-vileni alligaverit fueral legis onus imposilum. Hunc copulavit ad vi-
a$inam, cui supefsedit Ecclesia ex naiionibus con- neamapostolorum,quiaexJudaeissunt. NamvineaDo-
^regnta. Quod autem dicil: Fili mi, apostrophen ad mini Sabaoth domusIsrael est (Isai. vi), el advitem, o
ipsum Judu facit, quod Chrislus hsec sit universa fili mi, alligal asinamsuam(Gen.XLix).Ipsedixit: Ego
faclurus. Sed et hoc scieudum, quod ubi nos legi- sum vitisvera (Joan. xv). Ad hanc ergo vitem alligat
mus : Alligans ad vitem pullum suum, pro pullo in asinam suara, cui supersedet Ecclesia, ex nationibus
Hebrseopossit legi, urbem.luam, juxla eumdem sen- congregata. Haric itaqtie ad vilem corporis sui alli-
suni aliis verbis Ecclesia demonstrata. De qua alibi gavit vinculo charitatis, et disciplinae evangelicae
scripltim : Non polcst civilasabscondi supra moniem , astringit nexibus, ut de imitatione illius vivens effi-
vosita(Matth. v), et fluminh impelustwtificatcivita- -cialur hacres Dei, et cohsefes Clirisli (Rom. viir).
tem Alii namque Synagogam hanc asinam intelligi vo-
' Dei (Psal, XLV).
Recapitulatio. — Juda, le laudabunl fratres- tui Junt, lardigradam scilicet el gravi pondereLegis op-
(Gen. XLIX).Per hunc enim Judam verus confessor pressam. Lavabit in vino stotam suam (Gen. XLIX),
exprimitur Christus, qui ex ejus tribu secundum jsive carnem suam in sanguine passionis, sive san-
carimm est.genilus. Ipsum laudanl Iratres sui, apo- clam Ecclesiam in illo vino ^ui pro multis effundelur
sloli,. scilicei, et omnes cohaeredes ejus, qui per in remhsionem peccatorum (Malth. xxvi), et in san-
adoplionem filii Dei patris efiecfi sunt,, et Chrisli D guine uvw pallium suum (_._w.:X__.x). Pallium gentes
fratres per gratiam, quoruin ipse est Dominus per sunt, quas corpori suo conjunxit, sicut scriptura
nsturani. Manustuw in cercicibusinimicorumtuorum est: Vivoego dixil Dominus, nhi Itot omnesiriduam
(Ibid.). Iisdem enim manibus alque eotlem crucis sicul vestimentum(Isai. XLIX).NOSquippe Chrislus
tropaeo et suos lexii, el inimicos et adversarias po- in sanguine uvae mundavit, quaudo sicut botrus in
iesta.es cnfavit. Juxta quod et Paler piomittit ei ligno crucis pependit. Tunc enim ex latereejus san-
dicens : Sedead dexieram meam, dottec ponam inimi- guis et aqua proiluit (Joan. xix); sed aquanos abluit,
cos luos sctibellumpedutn tuorum (Psal. cix). Adora- sanguis redemit. Pulchriores oculi ejus virio (G.en.
bunl le filii patris tui (Gen. XLIX),quoniam mulli XLIX).Oculi Cliristi apostoli sunt, et evangelistae,
lilii Jacob adiirant euin et per electionem graiiae qui lumen scientiae universo corpori Ecclesiai.pne-
salvi facii sunt. Calulusleonis Juda (/_._..), quoniam stant. Hi pulchriores vino probanlur, quia eorum
nasrendoparvulusfactusesi.sicut scriptum est: Par- doctrina ausieritatem vini veteris exsuperat, id est,
vttlus naiits esl nobis (Isai. ix). Ad prmdam, fili mi, priscae legis traditionem evangelica praecepta longe
atcendisii (Gen. XLIX), id est, asceridens in crucem ' clariora sunt, quam veteris lestanienli .mandata.M
captivos populos redemisti. Et quos ille contrarius denteslacte candidiores (Ibid.). Dentes prsedicalo.res
•leoinyaseral, lu moriens eripuisli. Denique rediens: sunt sancii, qui praecidunt ab erroribus homines, si
ah infens ascendhli in allum, captivumduxisii capli- eos quasi comedendo in Chrisli corpore translerunt.
vitatem {Ephes. iv), requiescens accubuisli ul leoi Nomineautem lactis doclrina Legis significalur, ijuse
(Gen. XLIX).Manifestissimein passione Christus re- c.irnaleui populum tanquam parvulos poculo lactis
559 BEDJE VENERABILIS OPP. PARSII. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 5_0
alebat. Cujus-quidem candilores effecti surit doclo- /A alia tribus Israel. Fiat coluber Dqn in via, cerastes in
res Ecciesi_e,. qiii fortem et validum verbi cibum semila, etc. (Ibid.).
niahdurit alque dislribuunt. De quibus dicit Aposto- Alii dicunt Antichristum per haec verba praedici,
Itis.in Epistolaad Hebrseos : Perfeclorum est autem et deisia trihu fulurum; alii de Juda, a quo tradi-
soliduscibus (Rebr. v). Et bene candidiores lacle tus estChriS-us. Hsecscriptapronuntiantetequitera,
dentes ejus dicit. OmnCs enim qtii perfecti sunt, et alque dominum cum carne suscepta designare vo-
qiii "Scriplurarum cibos explanantes subtilem et mi- lunt. Retrorsum autem cadere, ut in lerram rever-
nulum iruellecturii qui spiritalis dicitur, Ecclesiae terelur, de qua sumptus est; sed quia die tertia re-
corpOri subminislrant, candidi debent esse et puri, surrexit, ideo ait: Salulare tuum exspeclabo, Domine
atque ab orani macula liberi. (Ibid.). Sicul et per David dicil: Non derelinques
—
Hieronymus. Issachar bonum desideravit, requie- animam meam in inferno (Psal. xv). Hsec quidera ita
scerii inter medios cleros el videns requiem, quia bona exponunt. Alii autem hanc propheiiam ad Anlichri-
est; el lerram, quia pinguis. Supposuil hunierumsuum _itum transferunt, pro eo quod in hoc loco Dan et
ad laborandum, et faclus esl vir agricola (Gen. XLIX). coluber asseritur, et mordens. Unde et non imme-
In Hebraeo ita scriptum esl : Istachar asinus osseus rilo, dum Israelilicus populus lerras in castrorum
recumbensinler lerminos, et videns requiem, quia bona parlitione susceperat, priir.us Dan ad Aquilonein
est; et terram, quia pulchrd. lnclinavit hunierum castra melatus est, illuin scilicet significans qtii in
suum ad porlandum, et factus esl in tributum serviens. corde suo dixerat: Sedebo in monle teslamenii in la-
Quia supra Zabulon dixerat, quod maris magni lit- ieribus Aquilonis: ascendam alliludinem nubium, si-
tora esset possessurus, Sidonem quoque et reliquas B milis ero Althsimo (Isai. xiv). De quo per prophetam
Phcenicis urbes conlingeret, nunc ad mediterraneam dicilur : A Dan auditus est fremilus equorutri ejus
provinciam redit, et -
Issachar, qui juxta Nephthalim (Jerem, vni), qui non solum coluber, sed eliam ce-
pulcherrimam in Galilsea regione possessurus est, rasles vocatur. Cerasla enira Graece cornua dicun-
benedictione sua habitatorera facit. Asinum autem tur, serpensque hic cornutus esse perhibetur, per
osseum vocat, el humerum ad portandum, quia in quein recte adveiitus Anticbristi asseritur, quia
labore terrae, et vehendis ad mare, quae in suis fini- contra viam fidelium morsu pestiferse praedicalionis
bus nascebanUif, plufimum laboret, fegibus quoque armabitur, etiam cornibus potestatis. Quis aulem
tributa comportans. Aiunt Hebrsei per melaphoram nesciat semitam angustiorem esse quara viam ? Fil
significari quod, Scripluras sanctas die ac nocte' ergo coluber in via (Gen. XLIX),quia in praesenlis
medilans, studium suum dederitad laborandum, et vilse latitudinem eos ambulare provocal, quibus quasi
idcirco ei omiiestribus serviant, quasi niagistro dona1- parcendo blanditur; sed in via mordet, quia eos
portantes. quibus libertatem tribuil, erroris sui veneno consu-
Recapitulaiio. — Issachar asinus fortis (lbid.). Is- mit. Fii iterum cerasles in semila (Ibid.), quia quos
sachar, quod interpretatur merces, refertur ad popu- fideies reperit, et sese ad prsecepii ccelestis angusta
lum gentiura, quera Dominus sanguinis sui pretio est; itinera conslringcntes, non.solum nequitia callidae
mercatus. Hic Issachar asinus fortis scribitur, quiai persuasionis irapetit, sed eliam lerrore potestalis
prius gentilis populus quasi hrulum animal et Ittxu- premit, et.in persecutionis angore post beneficia li-
riosum erat, nullaque ratione subsistens; ntinc veroi ctaeduicedinis exercet cornua potestatis. Quo in loco
fortis est, Redemporis dominio colla subjiciens el, Q equus liunc mundum insinuat, qui per elationem
jugum disciplinaeDominicseel evangelicaepraeferens.> suam in cursu iabentium lemporum spumat, et quia
flic accubans inler terminos vidil requiem, quod es- . Antichristus extrema mundi apprebendere nititur.,
set hona; et terram, quod optima. Inter lerminosi Cerastes iste equi ungulas mordere perhibelur, un-
namque accubare, est praestolalo mundi fine requie- gulam quippe equi mordere, est exlrema sseculi
scere, iiiliilque de his qua nunc versantur in medioi feriendo contingere, ut cadat ascensor ejus retro.
quaerere, sed uitima desiderare. Et forlis asinus re- . Ascenspr equi est, quisquis extollitur indignationis
quiem vidit, et lerram opliroam, cum simplexgenli- mundi. Qui relro cadere dicilur, et non in faciem
litas, idcirco se ad robur boni operis erigit, quia adl sicut Saulus cedidisse dicitur. In facie enim cadere,
scternsevitaepatriam lendit. Unde etiam ponit hume- esl in hac vila suas unumquemque culpas agnoscere,
ruin suuni ad portandura, quia dum ad promissarai easque pcenitendo deflere. Retro vero, quod- non
requiem pervenire desiderat, cuncta mandatorumt videtur, cadere, esl ex hae vita repenle decidere, et
onera libenter porlat. Unde et factus est tributi ser- ad quse supplicia ducalur ignorare. Et qnia Judsea
viens, hoc est, Regi et Christo suo fidei dona ope- erroris sui laqueis capta pro Chris.o Aiiticlirisluin
riimque bonorum munera offerens. exspectat. Bene autera Jacob eodem loco in electo-
Hieronymus. — Dan judicabit popultim suum quasi; rum vocem Domine conversus est dicens : Saiutare tuum
unum ex sceptris Israel. Fiat Dan coluber in via, re- exspeciabo, (lbid.), id est, non sicut inlideies
gulus in temxla, mordens ungulas equi, et cadat accen- Auiicbristum, sed eum qui in redemptionein noslrara
sor ejus retrorsum. Salutare luum exspeclabo, Do- venturus est, verum credo lideliter Chrislum. Se-
mine (Ibid.). jv quitur :
_-, Samson judex Israel de tribu Dan fui.l. Hoc ergo Zabulon in liltore maris habitabit, et in statione na-
dicit, nunc videns in spiritu comam nulrire Samso- vium (Ibid.). Zabuloii interpretatur habitaculum for-
nenl Nazareumj tuin, caesis hostibus triuraphare,, litudinh, Ecclesiam significat fortissimam ad oumem
quod, in similitudinem colubri regulique obsidenlisi toleraniiani passionis. Ilsec in littore maris, et in
vias, nullum per teriam Israel transire permitiai.> statione naviura, ut credenlibus sit refugium, et
Sed etiam si quis lemerarius, virlule sua quasi equii periclitantibus deraonstret fidei portum. Hsec conlra
velocitate confisus, eam voluerit praedonis more po- omnes lurbines s_eculi immobiii et inconcussa tir-
pulari, elfugere non valehit. Totum autein per meta- mitate solidala exspectat uaufragium Jud_eorumet
phoram serpentis et equitis loquitur. Videns ergo) hsereticorum pfocellas, quse circumferuntur onini
tani -forlem Nazareum tuum, quod ipse propter me- venlo doctrina (Ephes, iv), quorum etsi lunditur
retricera mortuus est„et moriens nostros occidit ini- fluetibus, tamen ipsa fluctibus non frangitur, nec
micos, putavi, o Deus, ipsum esse Cliristum Filiumi ullis haeresura tehipestatibus cedit, aec ullo vento
luum verum, quia mortuus est, et non resurrexit, ett schismatum cominota succurabit. Pertendit autem
rursum captus duclus est lsrael. Alius mihi Salvalor. Usque ad Sidonem, hoc est, usque ad gentes perve-
niundi et mei generis praestolandus est, ut veniatt nit. Legitur etiara in Evangelio, inde assumptos esse
cui repositum cst, et ipse erii exspectatio genliumi aliquos apostolorutn, etin ipsis locis Doniinum saepe
\lbid.) docuisse, sictit scriplum est: Terra Zabulon et ttrra
Recapitulaliq.— Dan judi$qbit populum suum sicut{ Nephthalim via mdris trans Jordanem Galilwcegen-
 3« QU_ESTIONESSUPER GENESIM. 502
_ium populus,qui sedebatin tenebrisvidit lucem ma- A Recapitulatio. — Nephthahm quod interpretaUir
gnam(Isai. ix).•— dilalatio, apostoloset prsedicatores sanclos significat,
Hieronymut. Gad lalrunculus lalrocinabitur, ei quorum doctrina in latitudinem totius niundi diffusa
ipte lalrocinabiturplantam(Gen.XLIX).Juxla Hebraeo- est. Ex hac enim tribu fuerunt apostoli, qui sunt
rum interpretati sumus. Sed ubi nos latrunculura principes Ecclesiarum; et duces et principes Zabu-
posuimus, ibi scriptum est Gedud, ut ad Gad nomen lon, et principes Nephlhalim, qui sine dubio ad per-
,alludeiel, qui significantius z\>'C,avog , id est, acciu- sonam referuntur apostolorum, ipsi sunt filii excus-
ctut, sive expeditus exprirai potest. Totuui autem sorum (Psal. cxxvi), id est, prophetarum, qui in
illud est, quod aulem Ruben, et dimidia tribu Ma- manus potentis Dei positi, et lanquam sagittae ex-
nasse ad (ilios, quos trans Jordanem in possessionem cussse pervenerunt usquead lines terrse (Psat. xvni).
dimiserat, post iredecim annos revertens praelium Unde el bene hic Nepluhalim cervus emissus serihi-
adversura eos gentium vicinarum grande repererit, tur, quia nimirum apostoli, sive praedicatoresveloci
et, viclis hostibus, forliler dimicaret. Lege librom saltu exsilienles, in morem cervorum transcendunl,
Jesu Naveet Paraliporaenon. Non ignoro plura in implicamenta, scilicet, mundi hujus, sicque excelsa
benedictionibus patriarcharum esse mysteria, sed ad ac sublimia meditanles, dant eloquia pulchritudinis,
praesens opusculum non pertinenl. id est, prsedicant cunctis genlibus doctrinam Domiui
Recapitulalio.— Gad accinclus prmliabilur 'ante Salvatoris.
ipsum (Gen. XLIX). Iste Gad accinctus personam Hieronymus.—Filius auctus Joseph, filius auctus,
Domini indicat, qui in primo adventu humilitatis super fonlem filim, gradu composiloincedenlessuper
suae anle adventum Antichristi praeliandus oc- g murum. Et exacerbaverunl eum, el contenderunt, et
cnrrit, accincius gladio verbi sui circa femur irascebantur, advefsum eum habenles sagiltas. Sedit
potentissime (Psal. XLIV), quo inimicos divisit, in forli arcus ejus, et disrupla sunt brachia manuum
id est, filium a patre, liliam a matre, nurura a ejus a manibus fortis Jacob; inde pascetur lapis Israel
socru. Juxta quod legitur in Evangelio : Non veni a Deo palris lui, et reliqua (Gen. XLIX).
miltere pacem, sed gladium (Matlh. x); quod aulem Quia Septuaginta interpretes in plerisque dissen-
ait : lpse accingelur retrorsum (Gen. XLIX),clarilas tiunt, pro inlerprelalione reliquorum, ut in Hebraeo
Domini nostri in secundo adventu ejus ostenditur, habetur expressimus. Et est sensus capituli : 0
quia cum venerit Aniichrislus, ita occurret retror- Joseph, qui ideo sic vocaris, quia auxit te mihi Do-
suro, id est, post ejus vestigia Chrislus ccleri adventu minus, sive quia inter fratres tuos niaj*orfuturus es;
progrediens, utinierficiat eum gladio orissui. Unde forlissima siquidera iribus Ephraim, ut in Regno-
et hene idemGad latrunculus inlerpretatur, eo quod rumeiinParalipomenonlibrislegimus: «Ohlinquam,
poslerior, id esl, secus pedes, quasi latrunculus, fili Joseph, qui tam ptilcher es, ut le lota de muris et
rapido atque improviso adveutu exsiliat contra aptam turribus ac fenestris puellarum --Egyptiturba pro-
Ahticliristi eppugiiationem. Hinc csl quod evange- spectei. lnviderunt enim libi, et te ad iracundiam
lisla proclamsit dicens : Quia dies Domini, sicut fur, provocaverunl fratres lui, habentes livoris sagittas,
ita innocteveniet (I Thess. v). Chrislus ergo et anle et zeli jaculis vulnerali. Verum lu arcum luum et
et retro prseliari conlra Aiitichristnm scribitur. arma pugnandi posuisli in Deo, qui fortis est propu-
Anieeum, uamque iu occulto humilitatis demonslrat gnator; et vincuia tua quibus te fratres ligaveraut,
aperte ei Moysesprophetiam patriarcbse hujus spe- ab ipso soluta stnit et disrupta, ut ex luo semine
cialiter pertiuere ad Christum; sic enim : Bene- G tribus nasceretur Ephraim, fortis et stabilis, etinstar
diclus, inquit, in latitudine Gad, quasi leo requievit, lapidis durioris invicla imperans quoque duodecira
cepitque brachium et verticem, et vidit principalum tribubus lsrael. >—
suum (Deut. xxxui). Agnoscant ilaque quis requie- Recapilulalio. Filius accrescensJoseph (Ibid.).
verit sicut leo, uisi Chrislus in sepulcro suo; quis Haecprophelia post passionem Domini paternae vocis
confregerit verticem et bracbia potentium, uisi Re- imaginem tenuit, quo redeunti iu coelum post victo-
demplor noster, qui humiliavit virtulem et super- riara Pater alloquitur dicens : Filius accrescens
biam exceisorum ; quis vidit principatum suum, nisi Josepti; filius accrescens utique in genlibus, quia
ille cui datus est principalus honorque et regnum. cum ob incredulilatem Synagoga populum reliquis-
Sequilur: set, innunieram sibi plebem Ecclesiseex omnihus
Aser pinguis panis est, prmbebil delicias regibtis geniibus ainpliavit, quod et David cecinit, dicens :
(Gen. XLIX).Aser, cuj'us nomen significat deticias, Reminhcentur el converlenlur ad Dominum universi
idem Chrisius est, cujus allitudo divitiarum sapien- fines terrm, et reliqua (Psal. xxi). Fiiius accrescens
ti_eel sciemise (Rom. xi), qui propter nos factus est et decorus, aspectu enim omnes superat illius pul-
pauper, cuin esset dives (// Cor. VIII); cujus panis chriludo, juxta quod et de illo in Psalmis canitur :
pinguis factus est, caro scilicet ejus, quae esl sancta Speciosusformaprwfilih homtnum(Psal. XLIV).Filim
saiiciortini, quam si quis manducaverit, non morie- discurrerunt super murum(Gen. XLIX),id esi,genles,
lur in aelernum (Joan. vi).lste eliam praebet delicias vel Ecclesise, quod crediderant in Chrislum; hsec
sapieutiaeregibus, id est, qui sensus proprios bene sic per soliditatem fidei quasi super murum araore
reguut, qui domini sunl viliorum suorum, qui casli- j) pulcbritudinis Gliristi asceusaediscurrunt, ut veriim
gant corpora sua, et in servitutem subiiciunt sponsum per coiitemplaiionem aspiciant, et osculo
(/ Cor. ix). charitatis illi copulenlur, aique adhaereant. Sed ob-
—
Hieronymus. Nephlhalim virguttum resolulum jurgati suut euro, quando falsis lestimoniis calum-
dans in generationepulcitriiudinem (Gen. XLIX).In nianles sanclum Domini oppriinere Synagogaepopuli
Hebraeoita scriplum est : Nephlhali ager irtiguus, tentaveruiit, inviderunt illi habentes jacula. Neque
dans eloquiapulchriludinh, significans quod aquae enim quisquam in Joseph conjecit sagittas, vel ali-
calidseiu ipsa nascantur tribu, sive quod super laciini quod vulneris telum, sed hoc specialiter venit in
Genesaretli et fluento Jordanis irrigua sit. Hebrsei Christum. Sedit in forti arcus ejus (Ibid.); Ciiristus
auiem volum propter Tiberiadem, quae legis videba- enini arcum suum et arma pugnandi posuit in Deo,
lur habere notitiam, agrura irriguum, et eloquia qui fortis est propugnator, cujus virtute conciditur
pulchritudinis prophetari. Porro ubi nos agrum irri- omnis nequitia perfidorum, et dissoluta sunt vincula
guum, et LXX _._)._;__.• «v__/_ivov, id esl, virgulium brachiorura ejus, quibus fratres eum vinctum ad
resolutumposueruut, 111Hebrseolegitur Aiaia seluha, Pilalura duxerunt, vel quibus eum suspensum ligno
quod poteslet ceruMS transferri emissus, propter tem- crucifixerunt. Rescissa sunt enim per manum Dei
poraneas fruges, velocitatem terrae uberioris osten- oinnipoienlis. Jacobex cujus ore ipse Dominusbonus
dens. Sed melius si ad doctrinam Salvatoris cuncta pastor egressus est, lapis et finnitas credentium in
referamus, quod ubi vel raaxime docuerit, ut in Israel.
Evangelioquoque scripium est. Deus palrit tui erit adjutor tuus (Ibid,). Quis adju-
PATROL. XCIH. 12
505 BED.E VENERABILISOPP. PARS 11. SECT. II. — DUBIA Et SPURlA.
vet Fjlium uisi Pater Deus solus, qui dix.it : Jqcob },\ runt: Allare in quo iinmolabantur bostiae, et victi-
puer meus, sttscipkl eum gntmg meq, maruni sanguis ad basem illius fundebatur, in parte
Et oinnipotens benedicet iibi benediclionibuscmli tribus Benjamin fuit. Hoc, inquiunl, ergo significat
desuper, benedtclionibus qbyssi jftcfntis deorsum qupd sacerdotes mane immolenihostias.et advespe-
(Ibid.).' ram dividant ea quae sibi a populo ex lege collaia
Uniyersa enim subjecii ei ccelestia per benedictio- sunt: liipum sanguinarium, lupum voracem super
hem cceli, et tefren.a per hen.ediclion.em ftlyssi ja- allaris interpretationem ponentes, et spoliorum divi-
centis deorsum,' ut in qmnibus angelis et boniinibus sionenisuper sacerdotibus, qni serviun. altari,viv_inl
doini.naretur. '_ de aliari.
BeriedicJipni&.is uberum.Id est, sive duoriin. Testa- Isidorus,—Legimus quemdam ex docloribus ad
nientOTiim,quorum alteri nuntiaium est, alteri de- urbeni Jerusalem, ea quse de Benjamin seripta
riionstratum, sive benediclionibus uberun/Marise, suni referentern. Benjamin, inquit, filius dolorh in-
qnaevere benedicta erant, quia iisdem sancta yirgo lefpretalur, Hic sorte haereditatis eumlocum acce-
Doinino polum lactis imhiiiisii. Uride et iila mulier pit, iii quo lerrena est Jefusalem, quae nunc propter
in Evangelio ait: Beatus venter qui te portavil, et incredulit-tem abjecta est atque repulsa; haecenim
ubera quie suxhti (Luc. xi). in filiis suis sub persona Benjamin designatur. Nam
_3cne<.ic.ipm_>?__udcnim et vulvw(Gen, XLIX).Etiam sicut Benjamin ullimain consequitur behediciionem,
liic beiiedicitur vulva ejusdeni malris, uiique illa ita et idein populus uliimus est salvandus, postea-
virginalis, quse nobis Chrisium Dominum edidit. De quam plenitudogentium inlroisset (Rom. xi). Dicitiir
qua per Jeremiam dicit: Priusquam tc (ormarem in g' enim Benjaminlupiis rapax. Lupusscilicet,quia ipse
utero, novi te; el antequam extresde vutoa, sariclificavi populus effudil sanguinem prophelarum atque justo-
te (Jcrem. i). rura; rapax aulem, propter aviditatem dicilur. Ex
jSenediCfiones palris tu\ confortalw sunt benedictio- multa enim fame verbi Dei, et inedia yenit rapax,
nibus palrum luorum(Gen. XLIX). quia el ipsi violenter diripiunt regnum Dei : Bic
Benediciionespalris ttti, inquit cceleslis, qum datm autem mdne comedit prmdam; mane illud lempus
tunt libi a summocmli,el abyssi conforlati 6HnI,idest, creditur, quo Legem aCcepit. Tunc enim inundo
'pr_cvalueruntbeneiiictionibuspairum tuorum. Ullra prima qriidem illuminatioscieniise dataesl; comedit
omne enim sanclorum meritum, palriarcharum autem roane quia Legem, quaro mane accepit, edit,
sive prophetarum, convaluit benediclio Patris in adhuc meditatur, licet sequens legem justitise in
fllio, ita ut ei nullus sanciorum sequetur, donec ve- legeni fidei non pervenerit; ad vesperamaulem dini-
niret, dei tpolia (Gen. XLIX).Vespera est illud leniptis no-
. Desideriumcollium mternorum (Ibid.). Colles isii vissimum quo convenelur. Ttinc ergodividet escam;
sancli sunl, qui, Christi adventum prOphelanles, tiinc intelllget dividendam esse litteram a spirilu, et
raagno cum desiderio Incarnationem ejus exspecta- lune cognoscel quia liitera occidit,spiritus aulem«iiii-
verum. De quibus Dominus dicit : Qtiia multi justi ficat (11 Cor. iii). Qiiia ergo jam pef gratiam Domini
et prophelw cupierunt videre qum videlis et reliqua illuminatus incipit in Lege spiritalia corporalibus
(Mattti. xm). Hi ergo sancii dicti suntcolies, propier dividere et sepafare, ideo dicitur ad vesperam divi-
pxcellenliam sanctitatis; qui eiiam aeterni vocaiitur, dere escam, quud tota dieinLege mediians ante non
quia vitam consequuniur a-temam. nec intereunt .ji ' fecii. Quseritur auteiu de Jacob cur omnes quos de
cuinmundo, sed esse credunturseterni. - liberis et de a.ncillisgenuit aequales honore lilios et
Fignt in capile Joseph otnnesscilicclbenedkiwnes hseredes consiituerlt, nisi ut ostenderet quod Cliri-
(Gen. XLIX).Islse super caput Chrisli ponuntur, quas stus bomiiius omnibus gemibus, qtti per lidem eor-
incarnalus accepit. pori ejus concilianiur, cunclis parihonore et gloria
El super verlicem Nazarellt. D.equo soriplum est: habitis ceeles.tiaprsemialargiatur. Nec esl discretio,
QuoniamNazareut voeabilur (Matlti. n), idest, san- Judseusan Gr_ecus',Barbarus an Seytha, servus an
clus Dei inier fratres suos, quia ipse est caput ora- liber sit, quia per omnia et in omnibus Christus est.
nium eminens universorum sanctoruni, quos eiiara Propterea enim liguram servi Salvalor nosler et Do-
in Psalmis fratres vocat dicens : Narrabo nomen niinus induit, el pro libero et pro servo servivit, ut
tuum [ralribus meis, etc. in omnibus in se credenlibus in se sequale donum
Hieronynius.—Benjaminlupus rapax, inane come- bonorum coelestium largiaiur. Nec praefertur apud
dit spolia, advesperam dabit escam (Cen. XLIX). illuro, qui secinidum carnem nobitior sii.Quicunque
H_ec_]uiade Paulo aposlolo maiiifeslissima pro- eniin lidem Domini promeretur, .nullis maculis car-
phetia sil, omnibus patet qu«d in adolesceiitia sua nalis naliviiatis ofliiscaiur. Nam hoc ita fulurum
persecu.tusEcciesiam, in seneclute prsedicator Evan- etiam per Prophetam signilicalur, dicente Domino :
gelii fuerit; lamen in Hebrseosic legitur : Benjamin Eril in novissimis diebus, effundam de spiritu meo
lupus r,ap,qxsivecqpiens, in matulino comeditprwdam, super-omnemcarnem (Acl. u).
il ad vesperamdividit spolia, quod ita llebrsei edisse-

QUiESTIONUM SUPER EXODUM,

EX DICTIS PATRUM,

DIALOGUS.

PROLOGUS. I) subjungimus, pauca scilicet ex eorum styio promen-

Qusedammysteria ex libro Geneseos, el obscuriora
rerum gestaruin, quaeallegorieis sunt obtecta figuris,
ex libris majorum brevitei' excerpta persiriuximus;
nonnulla vero sequentis legis lypica el ligurata mys-
teriasingillatim ex litteris saiictorinn virorum subtata
tes. Nam omnia Legisquis poterit indagare, quai tam
immensa sdni, ut nec juxta historiae textutn explicari
facile possint. Proinde tamen secuti sumus quantum
coiuiguo operi sufliciendum putavimus, ut nec
libellus excedat modura, nec lector incurrat fasti-
dium.
 565 QU-ESTIONESSUPER EXODUM. 566
CAPUT PRIMUM. _ tis fit; invenit Christum Ecclesia rcconditum in
A
Escodusqumin seconlineat. cordibus sanclorura, qui in unitatem siii contexti ex
DISCIPULUS. multorura fratrum membris omnes unura in Christo
fidem describit ? corpus effecti sunt, et eum religiosa observatione
Exodus,juxfa historiae, quae suscipientes tuentur.
MAGISTEB. CAPUT VII.
Exodus continet Hebrseorum'servitutem ac ne- De occito Mgyptio.
cero , plagas iEgypti, egressum populi, et nubem Inlerea Moyses peregrinum fratrem ab .Egyptio
prolegentem. Transitum eiiam Rubri tnaris, niersum- liberavit, ab
que cum curribus Pharaoiiem, et gloriae decanlalio- esse non ferens _Egyplio injuriam paiienlem, iiiultum
nem; congressum quoque eremi, cibum maunse, et . , fralrem defendil , et eumdem
fluenla in dulcedinem versa; pugnamAmalech, man- • _Egyptiumnobis occidil, cujus figura facillime occurrit,
daia etiam Decalogi, et arcam lestaraenti; dedica- injuriose in hac peregrinaiione diaboliim a
tionera quoque tabernaculi, et oblationum. Domino Christo nobis defensis occidi. Quotl vero in
sahulo arenae obruit interemptum, manirestum est
CAPUT H.
De sepluagintaanimabus. ejus jam morlicinam prseseniiam in eis latere, qui
non habent stabile fiindamenlutn. Unde et Ecclesiam
Prirao omnium LXXanimaecum Jacob introierunt Doininiissetlificat in piitra, et eos qui audiunt Ver-
in _Egypium, LXXdiscipuli ad praedicandumverbum bum ejus, et faciunt, comjiarat prudenti viro, qui
Dei loto miltuntur mundo.Aliter hseLXXaniraaequse,.n ; aedificaldomum suam super pelram, et ne lent»tio-
in -Egypio ingressae sunt mystice in numero remis- nibus cedat el corrual. lllos auloni qui audiunt, et
sionis accipiuntur. Scilicel, ut huic saeculo,qui per non faciunt, comparat slulto aedificantisuper are-
jEgypiumDgurabatur, post lanta peccala et sacrile- nam, cujtis lentala domus ruinam eflieit magham
gia donaretur remissio peccatorum. jEgyplus enim (Luc. vi).
hic mundus esse figuralitermultis prophevarum vo- CAPUT VIII.
cibus approbalur. De manifestalioneDominiin rubo.
CAPUT III.
De morte Josepti. Deinde dum pasceret oves MoysesJelliro soceri
vidit ardere rubum, et non comliuri. Apparuil
Mortuo Joseph et fratribus ejus creverunt filii sui, in rubo Dominus. Moysi, mittens ad gentem, quam
Israel, et invaluerunt nimis. Sic et nosler verus Jo-
' omnibus moriein, prsesciebat iniquam fuliiram. Et erat flamma iu
seph postquam pro guslavit per rubo, id est, in spinis, el rubus non creinabatur.
quai.n destruxit diabolum, qui babebat moriis impe- Rubus, spinse peccatorum Judaicorum; ilatnnia in
riuii), multiplicalus est fidelium populus. ISisi 1
enitu, rubo, verbum Dei; quod ergo illis lex lata est,
in
sicutij.se ait, cecidisset grauum fruroenti teiram, 1 flamrnaeral in rubo, qtiod lege data non sunl con-
et morluuui fuisset, non ulique frucium nuno piuri- suinpia peccata, nec rubus sub igne cremabatur.
nium orbis terrse Ecclesia sustulisset (Jvan. xn). Alii in rubo flammante, el non urente Ecclesiam iu-
CAPUT IV. telligunt inllariiniari persecutionibus, et eam lo-
De afjlklioue populi. quenle in illa DominOlion perire. Quod vero Doini-
Affligit Pbarao filios Israef luto el latere. lsraelI C nus Moysiiu eodeui rubo apparuisse legitur, osten-
similitudo est populi nostri, Pharao auteni diaboli, dit non alibi quam in Ecclesia eura credentibus an-
qui imposuit jugum gravissimum servitutis luto et parere, quia nullus digne eonsislere, vel Deurnvidere
lalere operari, id est, lululenlis et terrenis operibus potest, uisi qui cuncta lerrena et mortalia deposue-
incubari, admisiis etiam paleis, hoc est, levibus et rit vitia. Quid significabant illa Moysicalceamenta
irratiouabilibus faclis, ut his vitiorum actibus popu- deposiii, babet quippe et aliain (igiiram, id quod
lum Dei comprhneret, ac peccatorum omnium muro Moysesexcalcearijubeiur. Veierum namque consue-
tudo erat, ul si sponsa sponsum reptidiare veilet,
incredulitatispossct obcludi, ut nemo essel qui re- discalcearetur
gnum ejus aut disperderet aut vincerel. ille, et hoc esse signuni repudii.
CAPUT V. Proinde Moysesexcalceari jubetur, nead Ecclesiain,
De masculorumnece. quae in rubb significabalur,quasi sponsus calceatus
accederet. Hoc enim Chrisio servahalur, qui verus
Jubet quoque masculos Pharao occidi, el feminas sponsus erat; de quo dicit Joaunes : Cujus rionsum
vivere ; sic postea ne robur lidei praevaleret, cona- dignus solvere corrigiam calceamenti(MarC, i). Uli-
batur ut interfectis virtutibus vitia remanerent; que sicut dictuin est Josue et Moysi.Hebraei stutem
fortissimosqueet viriles animi sensus, unde ccelesiia dicunt propterea in rubo apparuisse Deum Aloysi,et
sajiimus, et divina id est, rationero, prudentiain, non ih alio ligno, ne forie et sculperent in eodem
constaiitiam, innocenliam et fidem, in homine occi- Jutkfc*.idolum, semper eiiiin absiulit occasioneni
dere, et illud in eo vivere, quod lemineum, quod Jdololatrise.
intbecillum et fragile et pronura ad vitia cernitur, CAPUT IX.
id esl, auibiiioiiem,vinolenliam, libidinem, iracun- D
'
De virga in serpentemconversa.
diani, credulitatem, lurorem, et caeterahis similia
qu_eiu lemiiiarum ligiua suni. Miltilur dehinc Moyses ad liberandum popuium
CAPUT VI. Israel, qui dicit Doi.nino:t Quod signum habebo,
De invemioneMoysi. ut credant milii, quia IUme raisisli? Et Doininusad
illura : Projice, inquil, virgam, quam in raanu ge-
Deinde Moysesad ripam fluminis expositus repe- stas in lerram, et projecit, ct faelus est serpens :
rilur, et Doniinus, cujus Moysestypuni induerat, a'd expavit Moyses, et fugii, et ait illi Dominus : Appre-
flumen lavacri, et ad aquain baplismatis a credenii- hende caudam ejus, e,t appreliendit, etfacta estite-
bus iuvenitur. Plorabat infans, quia Christus veteris ruui virga (Exod. m, iv). > Quid enim,hoc signilicat,
horainis, quem induerat, peccata deflebat. Unde adi serpens enim persuasit uiortem homini ;ergo mors
resuscitandum Lazarum fle.it, Judseorum deplorans a serpenle ; virga itaque inserpente, Ghristus in
perfidiam. Filia Pharaonis descendens ad lavacrumi morte, et taraen expavit et fugit Moyses : quid est
fluminis, collegil inlantem : Ecclesia est gentibus• ab illo serpente fugisse.Moysen, nisi quod legitur in
lavacri salulans sanciificaiioiieiiidesiderans; Chri- Evangelio factuui : Mortuusest Chrislus, et expave-
Slum excepit a Synagoga matre camali ex-pitl.uin, runt discipuli, et ab illa spe in qua fuerunt recesse-
quasi infautem, quia tunc parvulus videbatur, cuin runt. Sed quod diclum est : Apprehende caudam
in homine cerneretur. Invenil ilia Mosen inclusura ejus, quid est eauda, nisi posteriora ejus? Hoc signi-
in vasculo t.ibin, quod ex multis agresiibus virgul- ficavil Posleriora mea videbis.Priino enim factus est
 367 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 3G8
serpens, sed cauda apprehensa, facta estvirga; quia A et serpens faclus devoravit serpentem .Egyptiorum,
primo occisus est, poslea, peractis omnibus ad id signiticansquod Verbum caro (ieret, qui serpenlis
quod fuerat resurgendo reversus est, ubi per vitae diri venena evacuaret, per remissionem et indulgen-
reparationera morte consurapla, nihil in eo serpen- liam peccatorum. Virga est enim verbum directura,
tis apparuit. Est eliam in cauda serpentis saeculi regale, plennm potestatis, quod est insigne imperii.
finis, quia sic mortalitas Ecclesiae per lubrica lempo- Virga serpens facta est, quoniam qui erat Filius
rum volvitur : alii eunt, alii veniunt per morlem, _ Dei, ex Deo Patre natus, Filius hominis factus est,
tanquam per serpenlem mors seminata est; sed fine natus ex Virgine, qui quasi serpens exaltatus in
novissimo velut cauda sseculi redimus ad raanum cruce rnedicinam vulneribus infudit humanis. Unde
Dei, atque apprehensi reparabimur,. et novissima et ipse Dominus ait: Sicut Moyses exaltavitterpen-
inimica morte destructa resur entes in dextera Dei lem in deserto, ita exaltari oportel Filium hominis
virga erimus (/ Cor. xv). (Joan. m). Virga enira Moysiin draconera conversa,
CAPUT X. magorum absorhuit virgas; et Christus post glorise
suae dignitatem faclus est obediensusque ad mortem
De manu Moysi in sinum mhsa.
(Philipp. n), et per ipsam mortera carnis consum-
Item datur aliud signum Moysi: < Mide, inquil, psit aculeum mortis, attestanle propliela : Ero mors
manum in sinu tuo,'et misit. Produc, inquit, eam, et tua, o mors, ero morsus tuus, inferne (Ose. xin).
produxit, et inventa est alba (Exod. iv), i id est, CAPUT XIV.
immunda. Albor enim in cute lepra est, non candor.
Tpsa enirn-hseredilas Dei, id est, populus ej'us, foras g De obduralione Pharaonis.
abeomissus immundus factus est, sicut scriplum Induravit Dominus cor scilicet quia
esl de ea : Vt quid avertis faciem luam, et dexteram diabolum ita sic induravit Pharaonis,post peccalum, ul pceni-
tuam de medio sinu luo (Psal. LXXIH) ? Sed quod ilii tentioe compunctione nunquam emollialur sieut in
ait: Revoca eantin sinum luum (Exod. iv). Revoca- Job de eo scriplum est : lndurabiiur quasi lapis
vit, el reversa est ad colorem suum. Sic et plebs (Job XLl).
Jutlsea, nunc aliena est a sinu Dei, et foris im- CAPUT XV.
munda remansit. Sed revocat eam, et redit ad pri-
stinum colorem, dura agnoverit Dominum Salvalo- De decem plagis.
rem ; nunc enim caccitasex parte contigit in Israel Dehinc inferuntur plagsein _Egyplum, licet illa in
donec plenitudo gentium intraverit, et sic omnis _42gyptumcorporaliler gesta sint, spiritaliter lamen
Israel salvus fiat (Ilom. xi). nunc gerunlur in nobis. .Egyplus namque sseculi
CAPUT XI. forma est. Prima plaga, in qua primo aquae vertun-
De aquis conversisin mnguinem. lur in sanguinem. Aquae_Egypli_eerratica el iubrica
philosophorum suntdograata, quseraerito in sangui-
Deinde aquse missaein terram a Moyse vertuntur nem verlunlur, quia in rerum causis carnaliter sen-
in sanguinem, id est, populi in sanguinis Christi tiunt, sed ubi cris.vChristi mundo huic lumen verita-
fide.: Aquat enim, ait Apocalypsis, quas vidhti, po- lis ostendit, liujusii.odi eum correplionibus arguet,
puli sunt, et genles (Apoc. xvu). ut ex qualitale pcenarum proprios agnoscat errores.
_ In secunda vero ranse producumur, quibus
CAPUTXII. " indicari figuraliterplaga
arbitrantur carmina poelartnn,
De ingressu Moyti ad Pharaonem. qui inani quadam el inflala modulatione velut rana-
Post hsec intrant ad Pharaonera Moyses el Aaron, rum sonilus et camibus mundo huic deceptionis fa-
pelenles trium dieriim viam proficisci in deserlo po- bulas inlulerunt. Rana est enira loquacissima vani-
pulum Israel, el ibi sacrilicare DominoDeo. Quae est tas; nihil enim aliud aniinal ipsuin utile est, nisi
via trium dierum, quae nobis incedenda est, ut quod sonum vocis improbis et iinporlunis clamori-
exeunles de .Egypio pervenire possimus ad locura bus reddit. Post hsec ciniphes producunlur : hoc
in quo immolare debeamus? Via isla Chrislus cst, animal pennis quidem suspendilur per aera volitans,
qui dixil: Ego sum via, veritas, et vita (Joan. xiv); sed ita subtile est et miiiuiura, ut oculi visum nisi
quae via triduo nobis incedenda est. Qui enira con- acute cernentis effugiat; corpus autem cum insede-
fessus fuerit in oresuo Dominum Jesum, et credide- rit, acerbissimo terebrat stiinulo, ita ut quem volan-
rit in corde suo quod Deus illum suscitavit a mor- tera videre quis non valeat, senliat slaiim avolan-
tuis terlia die, salvus erit (Rom. x). Haecest ergo lem. Hoc .ergo animalis genus subtilitali hsereiicse
tridui via, per quam pervenitur in locum in quo comparatur, quse sublilibus verborum slimulis ani-
Domino immoleiur et reddatur sacrilicium laudis. mas lerebrat, lanlaque callidilaie circurovenil, ut
AbominatiOnes,inquiunt, Mgypliorum immolabimus deceptus quisque nec videat nec inlelligat unde de-
Domino Deo nostro (Exod. vin); oves quippe jEgy- cipiatur. Quod vero in lertio signo magi cessarunt
ptiiedere dediguantur. Sed quodabominantur jEgy- dicentes : Hic digilus Dei esl (Exod. vin), magi iili
ptii, hoc Israelitic Deo offerunt, quia simplicitatem typuro haereticorum, alque animosilatem habuerunt.
conscientise, quara sapientes hujus saeculi, hoc est, D Declaral hoc Apostolus dicens : Sicul Jdinnes et
cives jEgypti, quasi fatuitatem depulant: hanc justi Mambres restiterunt Moysi, sic el hi reshtunl veritali,
Deo in sacrificium immolanl, et per id Deo placere homines menle corrupli, el reprobi circa fidem, sed
procurant, quod saeculoet mundo abjecium et con- ullra ttonsicut proficient, demenlia eorum manifesla eril
temptibile esse considerant, secundum Apostolum omnibus, et iliorum fuit (II Tim. 111).Ili aulem
qui ait: Nam qum stulta sunl mundi, elegit Deut, ut qui per ipsam corruplionem n.einis iuquietissirai
eonfundat sapientes (I Cor. 1). Ex quo autera loqui fuerunt, in signo lertio' defeceruiit, facientes sihi
«oepit Moyses ad Pharaonem, affligilur populus Dei, adversum esse Spiritum sanctum, qui erat iu Moy-
id est, ex quo in animam horainis sermo Dei perla- sen. Tertio enira ponitur Spiritus sanctus, qui est
tus fuerit, acrius callidus hostis consurgit, et ma- digitus Dei. Unde et illi delicienies in tertio signo,
jora vitia quibus vincatur immittit. Prius vero dixcrunt: Digitus Dei hic esi (Exod. vm). Sicut au-
quam veniret serrao qui argueret vitia, in pace du- lcm concilialus et placaius Spiritus sanctus requiem
rabant; sed ubi sermo Dei facere ceperit uniuscu- prsestat raitibus etachumilibus corde, ita coniiario
jusque discrimen, tunc conturbatio magna con- adversus immites superbos inquietudineni exagi-
surgit. lat: quam inquietudinem muscaeillaebrevissimsesi-
CAPUT XIII. gnificaverunt, quihus magi Pharaonis defecerunt, di-
centes : Digilus Dei est hic. Quarto loco _Egyptus
De virga in draconeni conversa. muscis perculitur; musca enim nimis insolens et
Projecit deinde Moysesvirgam coram Pharaone, inquietum animal est, in qua quid aliud quam inso-
569 QU-ESTIONES SUPER EXODUM. 370
lenles cur desideriorum carnalium designanlur. A fronte signati sunl, qui eliam opere loquunlur : Si-
_Egyptus vero muscis percutittir, quia eorum corda, gnatum est super nos lumen vultus lui,Domine (Ptal.
qui hoc saeculumdiligunt, desideriorum suorum in- iv). Undeetappellaturipsa solemnitasPaschse, quod
quietudinibus feruntur. Porro Septuaginta interpre- nos transilum possumus vocare, eo quod, de pejnri-
tes cynomyiara,id est, caninam muscam posuerunt. bus ad meliora pergentes, lenebrosam .Egyptum
Per quam canini mores significantur, in quibus hu- derelinquimus. Quod autem ait: De agni illius esu
manae nienies, voluritas et libido carnis arguitur. omnis alienigena non comedil ex eo, et in una domo
Polest quidem hic Iocus signilicare etiam per mu- comedalur, nec efferetisde carnibus ejus foras; hoc de
scam caninam forensem hominum eloquenliam, qna Chrisii corporis sacramento, cujus agnus ille figu-
velut canes alleruirum se lacerant. Jam vero quinto ram obtiniiit, proprie tenetur scriplum : cujus cor-
in loco animalium nece, vel pecudum .Egyptus ver- pus et sanguis in una domo, id est, in nna Ecclesia
beraiur. Vecordia in hoc arguitur, slullitiaque mor- vesci praecipitur; nec efferri foris, in plebibus sci-
talium, quaetanquam irralionabilia pecora cultum et licet hsereticorum, quse ab eadem Ecclesise unitate
vocabulum Dei iraposuerunt figuris, rion solum lio- foris vagnntur.
minura, sed el pecudum ligno et lapidibus impres- CAPUT XVII.
sis, AmraoneraJovem in ariete venerantur, et Anu-
bim in cane, Apim quoque colenles in tauro, et> De argenloet auro Mgypliorum sublalo.
caetera quoque quse .Egyptus Deum suum porlenta Prsecepit dehinc populo Deus per Moysen utab
miratur, et in quibus cultum credebanl inesse divi- jEgyptiis sibi commoda peterent, quae auferrent;
num, in his viderunt miseranda supplicia. Ulcera J3 sicque Moyseset populus proficiscensauro et argen-
post haecet vesicaeturgentes sexlo in verbere pro- to spoliavit _Egyptios,jussu DominiDei, nihil iujuste
ducuntur. In ulceribus arguitur dolosa hujus saeculi, j'ubenlis. Quid vero h_ecpraefiguraverint,nisiquod in
et purulenta malitia; in vesicis, tumens et inflala auro el argento ac vesle .Egyptiorum significatse
superbia. In fervore ir_e ac furoris insania. Hucus- sint quaedara doclrinse, quse ex ipsa consuetudine
que enim lalia per errorum suorum figuras mundo genlium non inutili studio discunlur. Sed sive hoc
supplicia temperantur. Post hsec vero verbera ve- significet, sive illud quod ex ipsis gentilibus aniraae
niuut dc supernis voces, scilicet lonitrua et grando, preliosse tanquam vasa aurea et argenlea cum suis
et ignis discurrens. In tonitruis enim increpationes utique corporibus, quod vestes significant, adjuu-
ac divinae correptiones intelligunlur, quia non cum guntur populo Dei, ut simul de hoc sseculo nequam
silenlio verberat, sed dat voces, sed et doctrinam liberentur.
cceiitus miltit, per quam potesl culpam suam casti- CAPUT XVIII.
gatus agnoscere mundus. Dat et grandinem, per De Azymo.
quam tenera adhuc vastentur nascenlia vitiormn.
Dat et ignem, sciens esse spinas et tribulos, quos Quod ergo ait fermento sublato sic profectos esse
debeat iguis ille depasci. De quo dicit Dominus: iiiios Israel de _Egypto, hoc et a nobis modis omni-
Ignem venimiltere in terram (Luc. xn). Per hunc bus, si fieri polesl, elaborandum est, ttl euntes a sw-
enim iucentiva voluptatis et libidinis consumuntur. culi hujus illecebris, non ambulemusin fermenlov teris
Quod autem locuslarura octavo in loco fit menlio, tnalitimac nequiltw, sed in azymis tinceritalit el veri-
pntatur a quibusdam per hoc genus plagse dissiden- p latis. Quod est in novi hominis conversatione relicto
tes a seel discordantes humani generis incoiislaiilia pristino homine cum vitiis suis; et illi quidem se-
confutari. Alio quoque sensu locustse pro mobilitate plem diebus azyma comedebant, nos vero simplici-
levitalis accipiendaesunt, tanquara vagseet salientis ter et pure versemur in his septem diebus, quibus
aniroaein sseculi voluptaies. Nona plaga tenebrae fa- mundus iste peragitur, qui semper in suo ordine
cl-c sunt, sive ut nienlis eorum caecitas argualur, revolvunlur, et quotidie nobis agnus occiditur, et
sive ut iulelligant divinsedispensalionis et providen- Pascha quoiidie celebratur, si fermenlum maliliae et
tiaeobscurissimas esse rationes. Posuit enim Deus nequitia_non habeamus, si innovati nihil ex veteris
tenebras lalibulum suum (Psal. xvu), quas illi auda- corruptionis malitia deleclemur (/ Cor. v). Nam quid
cter et lemere pervertere cupientes, et alia ex aliis est aliud fermentum, nisi corruptio naturse, quod
asserentes in crassas et palpabiles ignorantiae tene- ipsum prius a naturali dulcedine recedcns angore
bras devoluti suut. Ad ultimum delentur primoge- corruplum est. In hac nobis prsecipilur mansione,
nita .Egypliorum, sive principaius, et polestates, et ut seraper egressionis ex _Egypto memores simus,
mundi rectores harura lenebrarum, sive auctores et ut celebremus Pascha, id est, transitum nostrum de
inventores falsarum qtise in hoc mundo fuerunt reli- pejoribus ad meliora, et primogenila nostri uteri, id
gionum, quam Christi verilas cum suis exslinxit et est, nostrorum operum cunctarumque virtutum prin-
delevit auctoribus. Porro quod sequitur: In diis eo- cipium Dominoconsecremus.
rttm fecit judicium (Exod. xu), illud Hebrsei autu- CAPUT XIX.
raant, quod nocie qua egressus est populus, omnia
in A-gypio terapla destructa sunt, sive motu lerrae, De columnaignis et nubit.
sive taciu fulmintun. Spiriialiter aulem dicimus quod D Jam tunc videtur Dominus nocte in columna ignis,
egredientibus nobis ex _Egyplo, errorum idola cor- et per diem in columna nubis prsecedens populum,
ruant, et oronis perversorura dogmatum cultura et dux faclus itineris. Nubesista praecedensChristus
quatiatur. est; idem etiam columna, quia rectus et firmus et
CAPUT XVI. fulciens infirmilatem nostram; per noctein lucens,
De Pascha. ut qui non vident videant, et qui vident cseci fiant
(Joan. ix). Potest et sic non incongrue accipi, quoi
in
Interea fitPascha occisione agni; occiditur Chn- Ghristi sacramenlura tanquam in die manifestum est
stus, de quo in Evangelio dicitur : Ecct agnus Dei, in carne, velut in nube; in judicio vero lanquam in
eccequi tollit peccata tnundi (Joan. n). Vespere im- terrore nociurno, quia tunc erit magna tribulatio
molatur agnus; in vespere mundi passus est Dorni- saeeulilanquam ignis, et lucel.it justis, et ardebit in-
nus; probibentur quiPascha faciunt ossa frangere; justis.
non frangunlur in cruce ossa Domini, attestante CAPUT X.
evangelistaqtii dicit: Osejus noncomminuelis(Joan.
xix). Sangniiie agni illinuiitur Israelitarum postes, De divisionemarit.
ne vastaior Angelus audeat inferre perniciem : si- Scquentibus inde .Egyptii.s, percutit virga Moyses
gnantur signo passionis Dominicaein fromibus fide- aquas, et transierunt iilii Israel per medium mare
les populi, ad tulelam salutis, ut hi soli ab inieritu Rubrum. Quid mare Rubrum, nisi baptismus est,
liberenlur, qui cruore Dominicsepassionis corde et Chrisli sanguine consecratus? hostes sequentes cum
571 6ED_E VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. 11.— DUBIA ET SPURIA. 372
rege, qui a tergo moriuulur, peccata suht praeterila , A Unde et vespere dantur, quia cuncta quac carnaliter
quae delenluf; et diabolus qui in spiritali baplismo auiem iilis concessa surit finem habitura erant; manifestato
suffocalur. Premunt quidem -Egyptii; urgent et in- Itimine fidei, datur msinna populo. Maima uti-
slant peccafa, scd usque ad aquam. que, quod est Chrislus, qui lanquam panis vivus de
ccelo descendit (Joan. vi), qui per riubes evangelicas
CAPUT XXI. universo orbi pluiiur, non jam mijirmuranii et len-
De canlico glorificationis. lanti Synagogae, sed credenti, et in illo spem po-
nenti Sicclesise: hsec est autem manna indeflciens,
Po.st iransitum maris Rubri canit canticum popu- hic est panis verus ei coelesiiscibus angelorum,quod
lus Deo, .Egyptiis e.l Pharaone submerso : non aliter Dei verbum
et.fideles postquam de lavacro descendunt, exslin- corrupiibiles incorruptibiliier pascit;
ctis peccatis, bymnuniin voce gratulationis emit- quod ut manducarel honiO, caro factum esl Verbttm,
et habitavil in nobis (Joan. l); quo etiam qui vescun-
lunl, dicentes : Caniemus Domino, gloriose enim ho- lur, spiritaliter vivunt. Nani illi veterem figuram
norificatus esl, equum el ascensoremprojecil in mare carnaliler accipientes mortui sunt, non incongrue et
(Exod, xxv), quod tamen melius et dignius ille dicit,
qui habuerit tympanum in rnanu sua sicui Maria, id uude per raanna eliam coe.esiia signiScantur eloquia;
et interpretatio noininis sic sonat, Manna enirn
esi, carnem suam crucifixeril cum vitiis et concupi- interpretatur,
scenliis (Galat, v), et mortificaverit membra stia , Dei recitari inquid eslhoc? Cum enim audimus legem
doctoresdi-
quae sunt super lerrain (Cotoss.m). Jam dehinc du- cenles : Quid estEcclesia, interrogamus
hoc? Hoc autem manoa minutum
citur post maris transilum populus per desertum: erat sicut semen coriandri-et suav:. Quld verbo Dei
baplizaii seilicel omnes per muridum, non perfruen- U minutius quidve subtilius, autquid duiciuscl suavius
tes promissa patria, sed quod non vident sperando
et per patientiani exspeeiando (Rom. vm), tanquam eloquiis Dei quse sunt super mel et favum.
in deserto sunl,-el iliic laboriose et periculose ten- CAPUTXXIV.
tati, non revertantur corde in _Egypium, nec ibi - De carnibus alituin et manna.
tahdem Chrislus deserit, nam et illa colurana non
recedit. Sed quid est quod sexla die duplum colligi jube-
CAPUT XXII. tur, quod etiam suiliciai in Sabbato? Sexta dies ista
De aquis maris. est sexta setas miindi, in qua nunc sumus. In hac
ergo duplum colligit, qui propter spem vitae seternae
Egressus populus de mari Rubronccurrit eremus, verbum Dei et audit et facit. In hac duplum recon-
in qua tribus diebus ingredientes non habuerunt dit, quiel benevivit, et aliis misericordiam praebet:
aqiiaiYi;et pervenernnt ad fontem amarum, qui ex quod et reponebatur pro Sabbaio, et non corrum-
amaritudine nomen accepit. Murmurat populus vi- pebatur. Bona enim opera facla propter futuram
dens aquas, et potare non sustinens, mittit lignum requiem, in fuluro sseculopermanent; qui vero infi-
Moyses in aquis, et factse sunt dulces. Inlellige ama- deles erant, et praeler causas Sabbati servabant de
ras aquas occidentis litierae et Legis habere figuram, manna, ebulliebant ex ea vermcs, et computresce-
quibtis si immittattir confessio crucis et passionis bant; et qui propter praesentern vitam et amorem
Don.iiiicfesacramenium lingaiur, tunc efficilur aqua sseculi ihesaurizaiii, illis vermes ebulliunt, qui non
amara suavis, et amarittido litterse vertitur in dulce- P morientur. "Isti sunt vermes, quos generant avaritia,
, dinem inte.ligeniise spiritalis. Unde ei scriptum est: et diviliarum caeca cupiditas; hi sunt qui habent pe-
Constilu.itDominuspopuio suo legem et judicia, et ten- cunias, ei videntesin iiecessitate fratres suos, clau-
tavit eum (Exbd. xv). AHo quoque sensu, quod aquae dunt viscera sua ab eis; sed et is qrii postsuscepiura
ainarse ligno in se susceplo dulcescuni, indicio Crat verbum Dei peccat, efliciliir ei ipsum verbum Dei
amafitudinem genliuin per lignum crucis Chrisli in vermis, qui ejus semper conscientiam fodiat, et
usus dutcedinis quandoque esse vertendura. Scien- arcana pecioris rodat, sicut vermis lignura, quod
dum vero juxla superiorem sensuin, quod primum est crux Christf, quanquam et vermis sil Chri-
duclus est Israel ad aquas falsas atqtie amaras, et stus ipso loquente: Ego autem sum vermis, et non
ligno moiis.tiato a Domino dulcibus effectis , postea homo (PsaL xxi). Sicut enim ipse e.taliis in ruinara,
veiiiiur ad fontes. Primo enim ducitur populus ad aliis in resurrectionern; ila et ipse in manna lide-
litteram legis, in qua donec perraanet, de amaritu- libus quidein dulcedo mellis, infidelibus vermis effi-
dine regedere non potest. citur.
CAPUT XXIII. CAPUT XXV.
De duodecim(ontibus, el septuaginta palmis, De pelra virga pereutsa.
Cura ergo per ligiium-vilae dulcis fuerit effecta, et Post manna quserilur liberari populus ab ardore
intelligi lex spiritualiier co3|ierit, tunc de Veteri Te- sitis, et fons de peira erupit. Petra autem quae per-
stamento transitur ad Novum, et venitur ad duode- ' cussaaquam evomuitChristi figurampassionishabuit,
cim apostolicos fontes, ibi enim arbores reperiuutur qua aperla cuncta fluxerunt: ad quein velut virga
septuaginta palmarura. Non enira duodecim soli apo- D lignum passionis accessil, ut enianaret credentibus
stoii fidem Christi prsedicaverunt, sed et alii septua- gratia. Percussa enim peira, fons manavil; percus-
ginta missi ad praedicandum verbuhi Dei referuntur, sus in cruce Christus, sitienlibusPetram lavacri gratiam et
perquos palmas victoriaeChristi inundusagnosceret: donum sancti Spiritus effudit. enim istam
siquidem et isli duodecim fontes, septuaginia palma- figuram Christi habuisse probat Apostolus, cum di-
rum arbores irriganles, apostolicam graiiam prseligu- cil: Bibebant,inquit, de spiritali consequenlieos pelra,
rant, populos in septenario numero decuplato rigari- petra aulem erat Chrhlus (I Cor. x). Quod aulera
lem , ut per sepliformem spirilus doiiurn legis Deca- siiiens populus .propter aquam muriiiurat adversus
logus impleaiur.Murmurat interea populus in deserio Moysen, et propierea jubet Deus ut ostendat eis pe-
propler famem; et cbnversus respexit proeul in nube tram tie qua bibanl, quid hoc significat? nisi quia
gloriamDei.aspexitque vespere coturnicem, elinane si quis esi qui advefsatur legi Moysi, et qui murmu-
alt.erius diei manna. Quid enim pervolucres et escas, rai adversus eum,'ei displicet ei lex quse secundum
nisi prsedicationes divinilus misssc intelliguntur, litleram esl scripta : ostendit ei Moysespetra.m,'qui
quae irariscurrunl per verba sonanlia quasi per aeiem esl Christus, el adducit eum ad ipsam, ut inde bihat
volalilia peimata, quihus per fidem pascantur hi qui et reficiat sitim suam.
ad patrlain" regni cceleslis pervehire conlenduiit. CAPUT XXVI.
Polest quidem et volucrum esca veteris significare
carnalem carne De pugna conlra Amalech.
legis eloquia, quaeplebera tanquam
silebat,per verba divinitus missa, quasi per volalilia. Post haec Moyses asceudit in inontein, el losuo
573 QU-ESTIONES SUPER EXODUM. 374
contra Ahialech militat. tenet virgam Moyses, bra- A qtii terrena sapiunt, caligine maliii-t ehrii de.Cenden-
chiaque sua in modunicrucis extendit ; sic|tie ho- tem, id est,in in: hnmiliiaie riascfenterii, iion aghove-
stis, id est diabolus, viam ccelestis patrise inlerclu- runt: aliis caligine visus l.geiii defiit, quia veri-
dere demoliens, sigho crhcis Dominicsesuperalur. talem suse legis non seculufis infidelibus quasi per
Duin levaret nianus suas Moyses, vincebal Israel; caliginem dixit: Vt videntesrioii vicleant,el aUdientet
rursum si inclinasset, superabal Amaleeh, Elevan- nonaudianl (Lnc. vm).
libus enim nobU actus noslros ad coaluni, rectores CAPtJTXXX.
tenebrafum subjiciuntur ;.at conlra, remissis oran- De decemverbh.
tes manibus, hoc est, conversalionem lerrenam se-
ctantes, hoslis vicior insequitur. Sedit MoysessupCr Dal igitur inde Domihus Moysi legem ihnocenliae
lapidem, qui in Zaeharia seplein habebat oculos, et verba rioslrse, et rognitionis suae, (>.irodcmqiieih deceni
in Sarnuelis volumine anpellatur lapis adjutorii, et conslituit, el saxeis tabuii- iiigitostio scfipsit;
utramque manum ejus Aaron ct llur, quasi populi, et haecquidem prsccepia ita sniit distiibiita, ut trla
aul duo teslaraenta, sustentant. pertineant ad dileclioilein Trinitaiis divinse, seplem
CAPUT XXVII. vero ad amorem fraierriitatis, qiiibhs socielas hu-
riiana non Isedilur.
De cogtialoMoysi. Primtun Decalogi mandalUtti ad Detihi palrem
Devicto aulem Amalech venit Jeihro socer Moysi, peftinet, dum dicit: DoriAnnsDeus tuUs, Deus unus,
adducit Sephoram , id est Ecclesiam, et utrumque Unus est (Deui. VI.); Ulique ul h'aecaudieris Unum
filiumexutroque populo procreatum, dat Moysi con- ^ Deuni pairem colas, et in niullos fictos deos fornica-
silium septuaginta seniorum. Audit eum Moyses, et tionem luain non effundaS.
facii qusecunquedixit, ubi magnse admiralionis est, Seeithdum pracCCpliimad Fjliiim peftinet, dum di-
til Moysespropheta Deo plenus, qu"iCum DOminofa- cil: Non assumes nomen Domini Dex lui ... vanum
cie ad faciem loqUebatiir, ab hoinifte genlili cortsi- (Exod. xx). Id est, ne sesilifies cfealhfam esse Fi-
lium acceperil,- el faceret omnia qucecunquediceret lium Dei, quia oriinisCfeatufa vahitati shbjecta est;
illi, hisi ut lorniam liuhiilitalis populofum prihcipi- sed credas eum cequalemesse Patri, Detinideorum,
bus dafet, et fuiiiri sacramenti designafet imaginem. verbum apud Deum , pfer"queni omnia facla sunt.
Sciebat enim futufuin quandoque quod per populum (Joan. i).
ex genlibus congregatum ea quse ih lege deerant ebi Teriium mandaium de Sabhato ad Spiritum per-
Suggerente cohiplerenlui', boiiunique el spirilalem tinet saiictiim, cujus doho requies nobis senipiterna
inieliectum afferrei ad lcgem Dei ; et sciebat qula promitlinif. Nam qtiia Spifitus sanctus dicitur, pfo-
audiret eumdem populum lex.ei faceret omnia quae- pterea et septimtnh diem snneiifieavil. Iii siliis enim
cunque diceret,Megisquediminulio suggerehle Evaii- diebus operttmubi iion est nominata sahctificatio, nisi
gelio compleretur. in Sabbalo , diciluf Requievit Deus (Gen. Ii).
Proinde igiilir hoc mandaium pertinet ad Spiritutn
CAPUT XXVIII. sanciuiii, tam proplef nomeii sanctificationis, quam
DeascensioneMoysi in montem. etiaiii proplcr seternam fequietri, ad donum Spiri-
tus sancti pertineniem. Dicitur enim ibi : Memento
Sticcessit itaque post haecpopulus quadragesima „ ul diemSabbali sanctifices. Sex dies aperaberis et fa-
seplima die egressionis ex .Egypto ad "
monlem Sina, cies oinnia opera lua ; seplimusautem dies Sabbatum
ibique Moysesasbendit ad Doiriiuuin, et Dominus ad esl DomiuiDei lui. Noii facies iri eo omne opus (Exad.
eum descendit. Sed quid est moraliier quod Moyses xx). In sex dierum opere sex miilium annoruin ope-
in monlem ascendit, ei TOominusin monle descen- raiio coiiiinelilr ; in seplinlo vero requies heati illius
dit? Mons quippe altitudO"coniemplationis nosirae1 leiiiporis regui osteiidilur, qtiod carnaliier Judici ce-
estj in qua ascendimus ul ea quae ultia inlirmita- lebranles peccant ; et hoe non nos ad iidera raenda-
leni noslram sunt inluenda stibleveniur. Sed in liiiuc; cii fallcntis aplamus. Clamat per propheiara Deus:
Dorainus descendit, quia sanctis mulliun proficien- Neomeniael Sabbata vestra odivitanima mea (Isai. l).
tibus, parura de se aliquid eorum sensibus aoe- Quoniodo ergo sanclilicata sunt Sabbala illa quse
ruil. odivit Dominus ? lllud ergo Sabbatum est sanctifica-
CAPUT XXIX. tum, ubi post bona vilse hujtis Opera requies nobis
alerna promiltitur; ideoque quidquid agimus, si
De monte Sina, el lonilruh. propier futtiri sscciili requiem faciamus, veraciter
Jam deinde quinquagesima die posl aclum pa- Sabbatum observamus.
scha data est lex Moysi , ita quiuquagesima die Post hsec tria praecepta seplenarius succedit nu-
post passionem Domini, quam Paseha illud praefi- merus mantlaioruiii, ad dilectionem proximi perti-
gurabai, daius est Spirilus sanctus, promissus Para- nens, et incipit ab honore parenium, quod tamen in
clelus, descendens super aposlolos, et qui cum eis ordine quarlum est: llonora palrem luum, el malretn
erant in cenium viginli Mtisaicaeselatis ntimero con- luam (Exod. xx) ; a parentibus eniin suis h»mo
stilulis, eldivisis linguis credenliuiii loius evange- D aperit oculos, et haecvita ab eorum dileciione suuiit
lica priEdicationeraundus impielus est, Diciiur illic exordiuin ; inde hoc riiandatuin primum est in s"e-
scripta lex digilo Dei, et Domiuusdicit de Spiritii piem , sicut et Dominus in Evangelio ait: Honnra
sanclo : In digito Dei ejicio dmmonia(LuC,xi). Aspi- patrem luum, ei malrem tuam (Matlh. xv), quod esl
cit illic cunctus populuji voces et lampades, uion- niaiidaiuiii primum. Sed qiioinodo primuin, quia
temque lumantem toniirua et fulgura, clangorem- quariuiru uisi quia pr_edictum esi iri septenario nu-
que buccinsepersirepentcm. ln vocibus naniqiie et mero, quia pertinet ad dilectionem proximi, piiinus
lonitruis, clamor pracdicantiura inlelligitur, inlara- esl in allera tahiila. I.am ideo duse tabulaelegis daise
padibus ciarilas mi.aculorum, in sonilu buccin_e sunt. Jubelur eigo iu hoc pra.cejito liliis honorare
fortis praedicatiosanclorum ; quse omnia in adventu parenie.s, neque contumeliosos illis exislere, sed
Christi et sancli Spiriius compleia suht, quando om- olficio pietatis debitam reverentiam prsestare. Nam
nes discipuli Chrisii in varieiate linguaruin praece- qtti parenlibus lionorem deferre non novit,^quibus
plis ct signis inlonuerunt. Interpretatur auiem Si- parcere poterit, qui suos odit ?
nai rubus quod significalEcc.esiam, in qua et Domi- guinluui : Non mcectiaberh(Exod. xx), id esl, ne
nus Moysiloquilur. Quod aulem legem daliirus Do- quisquam pr_eter niatrinioiiii foedera aliis feminis
minus in igne fumoiiue descentlii, hoc significat misceaiur ad explendam libidiuem. Nam specialiler
quia et lideles claritatis suseosieusione illuininai, et adiilterium facii, qui praeler suam sid aiteram ac-
iiilideliiimoculos per fumuin erroris ohscural. Quod cedit.
vero videtur in caligiue, hoc significat quia iinpiis Sexium : iVortoccides(Ibid.) ; etenim non solum
375 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA 576
opere perpetrans homicidium facit, sed eliam et qui A j et jacula ignita raaligni non receperunt, quia unuin
iricurrit in eum esurientem vel nudum, qui mori altare faciunt, unitate fidei vel concordia. chari-
possit nisi indumentutn cibumque porrigendo sub- talis.
veniat, et idem homicida tenebitur, CAPUT XXXIV.
Septimum: Non furtum facies (Ibid.), quod est
vilitim rapacita.is. ;ft»is?l De eo quod ait: Non accedelis ad eura per gradus
Octavum : JVon (alsum teslimoniumdices (Ibid.), (Exod. xx).
quod est crimen mendacii et falsitatis. Non accedesper gradus ad altare meum, id est, non
Nonuin : Non concupisces uxorem proximi tui gradatim unum alio praeferens ad me pervenies, ne-
(Ibid.). In hoc prsecepto veiat intentionem adulte- que priorem atque posteriorem tempore discernes,
rinae cogitationis. Nam aliud est facere aliquid tale qiiia divisum et sequestratura unilatis Dominum
praeier uxorem, aliud non appetere alienam uxorem. propitium non habebis. Hoc enim Ariani faciunt,
Ideo duo prsecepia sunt: Non mwchaberis. Et: Non qui inseparabilem Patris, et Filii, et Spirilus sancti
concuphcesuxorem proximi lui. substantiam dividunt. Jam deinde quam plura legis
Deeimum : Non concupiscesrem proximi tui (Ibid.). prsecepta dantur, quibus omissis, quae oporluniora
In hoc prsccepto damnat -ambitionem saeculi, et re- sunt dicenda sunt.
frenat concupiscentiam rerum. Itaque liorum pri- GAPUT XXXV.
inum prohibel subreptionem, secuuduin errorem,
tcrtium interficit saeculi amorem, quartum impieta- De Hebrwosex annis serviente.
lem, quiiilum ailidit fornicalionem, sextum crudeli- nj Praecipitur enim post hsec in lege ut Hebrneus
laiem, seplimum rapacitalem, oeiavum perimit lal- puer, si forte in servitutem devenerit, sex annis sur-
sitatem, nonum adulterii cogitationcm, decininra viat, seplimo vero liber dimittatur. Quod si egredi
raundi cnpiditatem. Et uotandum quia de decem a servitute noluerit pfopter uxorem el filios, perfo-
plagis percuiiuniur __Egy(itii,sic decem prseceptis rabilur auricula ejus, et erit servus in saeculum.
conscribuntur labulae, quibus reganlur populi Dei, Hoc de praesenti non dicitur sseculOj sed de fuiuro,
ut dsemones occidantur. qriia in sex selatibus hujus sseculiservientes, septirao
CAPJOTXXXI. die, id est, aeterno Sabbato liberabimur, si tamen
voluerimus esse liberi, dum adhuc in saeculoservi-
Deduabus tabulis. raus peccato. Si autem noluerimus, perforabitur no-
Cur aulem in duabus tabulis scripla est lex, nisi bis auricula in testimoniura inobedieutise, et cum
aut propter duo testamenta significanda, aut propier uxore et filiis noslris, quos praetulimus libertali, id
duo illa praecepta dilectionis proximi, in quibus tota est, carne et operibus jugiier peccati servi erimus in
lex pendet el prophetm (Mallh. xxn). Hsec enim in _e.ernu.il.
singulis tabulis explicala stint. In unaenim triaprse- CAPUT XXXVI.
cepta ad Dei perlinenlia charitatem, in alia vero De talione.
septem periiiieniia ad proximi socieiatem. Sed cur
lapidese eaedem tabulse fuerint, nisi ad significan- lllud vero quid significat, quod in hac lege ocu-
dum cor Judseorum lapideum. Per lapides enim in- lum pro oculo dare jubetur. Oculusest enim quisque
sensibiliiatem demonstravit, per duriiiam eorum _ docior (anquam vitce demonstrans iler. Iste autem si
mentis sloliditalem. De qua prophela dicit: Aufe- G *• intentionem audiloris per aiiquam perniciosam do-
ram ab cis cor lapldeum, et dabo eh cor cameum ctrinam conetur exslinguere, si oculumlaedat animse,
(Ezech. xi). Unde et Aposlolus : Non in labulis la- et intelleclum ej'us lufbet, auferatur necesse est ab
pideis, sed in tabuliscordiscarnalibus (II Cor. 111).Ne- Ecclesise prsesnlatu, et intellectus ejus lurbulenlus
que enim hoc labulsecarnales volunt, ut carnaliter ac ferox, qui scandalum fidei generat, projicialur.
sapiamus, sed quia in comparatione lapidis, qui sine Sed et si quis dentem Isesitauditoris, per quemScri-
sensu est, caro sentil, idcirco per lapidis duritiam pturarum cibum comminuebat, et dividens spirilali-
significatura est cor non in.elligens, et per carna- ter disiinguebat, ut sublilem ex his ad inieriora
lem sensibililatem significatum est cor intelligens. animse transmitteret seusum. Quisquis ergo hujus-
modi evellens dentem conatura corpore Christi prae-
CAPUT XXXII. cidere, auferalur dens ille. De talibus enim dicilur :
De eo quod jussum ett: Altare de terra facietis Dentespeccatorumcontrivisti (Psal. m). Siquidem et
(Exod. xx). manus pro manu, et pes pro pede deposcilur. Manus
Quod autem additur ibi a Domino : Non facietis est actio operanlis, per quem incediturad bona, vel
vobis deos aureos et argenleos, altare de terra facielit mala. Pr_ecidalur ergo iile qui scandalum facit, non
mihi (lbid.). Altare enim de terra facere, est Incar- solum fide, sed etiam in actibus, qui per manum
nationem Mediatoris sperare. Tunc quippe a Deo significanlur ; aut offendiculum prsebent, quo pedes
nostro munus accipitur, quando in hoc aliare humi- inielliguii.ur. Recipiat etiam combustionem, quia
liias, id est, siiper Dominicaclncarnaiionis fidem po- combussit, et geheiiiice fraternara tradidit animam,
suerit, quidquid bene operatur. In allare ergo de J) •* per quse signacula ostenditur, ut isie percussor, om-
terra oblaiionum munus offerimus, si actus noslros nibus detruncatis membris, a corpore excidalur Ec-
DominicseIncarnalionis fide solidamus. clesise, ut cseleri videntes, timorem habeant, et non
faciant similiter.
CAPUT XXXIII.
CAPUT XXXVII.
De eo quod ail: Non sedificabitisillud de sectis lapi-
dibus (Ibid.). De^decimiset primilih offerendis.
Deinde adjecit: Quod si altare tapideum feceris Jubetur quoque inter li.ec Israeliticus populus de-
ntxhi, non wdificab,isilltid tleseclh lapidibus. Si enim cimas frugum cunctarumque priroitias rerum offerre
levaverissuper id cullrum, polluetur (Ibid.). Secli la- Deo. Spir.taliter quippe primitise frugum ve! primo-
pides bi suui, qui unitatem sciudunt ac dividunt se- genitorum principia operum bonorum ostendunt,
metipsos a societate, fraterna per odiuiii, vel schis- vel ipsam bonam voluntatem, quae prior estopere,
mata. Tales in corpore suo non recipit Christus, quamPelagiani sibi tribuerido offendunl; Deusauiem
cujus corporis figwam altaris illius construciio ob- dum illa sibi a nobis jubet offerre, indieat ad ipsius
niiibiat. lsti vero non secti lapides, ex quibus allare gratiam periiuere. ln decimis ilaque Domino offe-
construi j'ubelur, hi sunt qui (ide moruinque unitate rendis denarius numerus perfectionem signilicat,
solidantur. De qtlalibus dicit Aposiolus : Vos estis quia usque ad ipsuin numerus crescit; ideoque sicut
lapides vivi, cowdificati domui spiriiali (I Petr. n). in priiiiitiis principia voluntatum, ita deciinis con-
His non est.injectum ferrum, quia incorrupti siint,' su.mmaliorieroliosirorimi operum ad Deuul refefre
377 QU.ESTI6NES SUPER EXODUM. , 578
prsecipitur, a quo et boni operis iniiium, et perfe- A littm,eslluxuriam, concupitcentiammalam, et avaritiam,
ctionis designatur effeclus. Verum quod dixit: Pri- quw idolorum tervitus (Coloss. 111).De porta vero
mogenila asini mutabis ove (Exod. xin). Per asinum usquead ad poriam ire, esl a vitio usque ad vitium per
quippe hoc loco immunditia ; per ovem vero inno- quod mentem mors ingreditur cum gladio incre-
cenlia designatur. Asini ergo primogenitaove mu- palionis discurrere. Sed et ipse nuraerus viginti
tare, est immurida. vitae primordia ad innocentise Irium millium inlerfectorum triplicem formam indi-
siiiiplicitatem convertere, ul postquam illa peccator cat peccatorum. Omne enim peccatura aut faclo, aul
egil, qu_e ut immunda Dominus respuit, ea jam verbo, aut cogitatione commitiitiir.
agendo proferal, quse Dei sacrilicio ut niunda impo- CAPUT XL.
nat. Quod vero sequitur : Si non redimes, occidelur, De confraclione tabularum.
qriia niinirum mens immunda, et delictis obnoxia,
si non fuerit in melius commutata, necabitur morte Ascendit itaque Moysesdeupo in montem, iterum-
perpelua. que dat ei Deus legein in aliis labulis adeaedem
instar prio-
CAPUT XXXVHI. rum praecisis. Sed quid significaverunt labu-
De vitulocombusloigni. Ise, quas primo Moyses a Doniino accepit, et sine
mora confregit. Tabulae imaginem demonstrabant
Descendens itaque Moyses de monle cura tabulis, priscse legis, non post longo intervallo pro popuii
dura audisset populum quod fuerat in idolo conse- peccato cessantis, aliaevero ad insiar priorum ilera-
cratus, indignos eos judicans accipere Iegem, proje- tim incisce Novi Testamenti habuere liguram. Istae
citde manibussuis tabulas, quibus confraciis, incen- g rion franguntur, ut ostenderetur Novi Testamenli
dit vilulum, quem psalmaveranl. Sed quid sibi velit eloquia permansura. Unde et merito decem verbis
iste viiulus, quem fecerunt filii Israel in solitudine : legenda signantur, nt per eumdem numerum ligura
vel quid significet quod Moysesipsum vitulum igne crucis exprinieretur. Hujus enira forma in x littera
combussit, minutatimque concidit, et in aquam as- est. Nam recto uno apice a summo in imum dicitur :
pergeus poium populo dedil? Si enim labulas, quas rursus alio non dispari per tranversa brachiorum
digito Dei, boe est operatione Spiritus sancli, scri- componilur. Unde et ipse ail: Non veni legem solvere,
ptas aceeperaf, ideo fregit, quia indignos eos quibus ted implere (Luc. xn). Ulique per passionem crucis,
eas legeret judicavit, si denique ut ab eis ilie vitulus cujus imago fuit in tabulis.
penilus aboleretur, incendit eum, et contrivit, et in CAPUT XLI.
aquam sparsit atque submersit. Ut quid potum hoc
populo dedit, quem non excitet factum hoe ad quae- De quadraginta diebus, quos jejunavit Moyses.
rendam et ad intelligendam propheticam significatio- Quid auiem sibi velit quod Moyses quadraginta die-
nem. Occurrat ergo jam intenlis mentibus, quia dia- bns jejunaverit, cujus actionis qusedam ligura est in
boli corpus significaveril in vitulo, id est, homines hujus numeri consideratione. Quadragenario enim
in omnibus gentibus, quibus ad hsec sacrilegia caput, numero et Moyses, et Elias, et ipse Dominus jejuna-
hoc est , auctor est diabolus. Aureum propterea, verunt. Praecipitur enim nobis ex lege, et ex prophe-
quia videntur idolola.riae ritus velut a sapieniibus tis, et ipso Evangelio, quod testimonium habet ex
instituli. De quibus dicit Apostolus : Quoniam cogno- lege et prophetis. Unde etiam in monte inter utram-
tcentes Deum, nonsicut Deum glorificaverunt,aut gra- qiie personam medius Salvator effulsit, ut ab omni-
lias egerunl; sed evanueruntin cogitalionibus suis, et " bus mundi illecebris avidilatem nostram tanquarn
ebscuralum est insipiens cor eorum, dicenles enim se jejunio lemperantiae refreneraus, quandiu perfeclio
esse sapienles, stulti facti sunt. Et immulaveruntglo- decalogi legis per quatuor ejusdem mundi partes, id
riam incorruptibilh Dei, in simililudinemimaginis cor- est, loto orbe, praodicatur, ut decem qualer ducta
ruplibilis ttominis, el in volucrum, et quadrupedum, _>. quadragenarium numerum signant.
terpentium (Rom. i); ex hac qnasi sapientia iste CAPUT XLII.
vitnlus aureus, qualia solebant _Egyptiorum etiam
ipsi primates, et tanquam docli horaines adorare De eo qaod mea dicit Dominus ad Moysen : Posteriora
figmenta. Hoc ergo vitulo significatum est omne videbis (Exod, xxxiu).
corpus, id est, omnis socielas gentiliura idololatriae DISCIPULUS.
deditorum. Hanc sacrilegara societatem Dominus
Jesus illo igne comburei, de quo in Evangelio dicit: Quid est visio, quse Moysi in eremo apparuisse
veni mittere in terram describitur, modo angelus, modo Dominus nomi-
lcjnem (Luc. xn). Ut quoniam natur?
non est qui se abscondat a calore ej'us, dura in eum
credunt gentes, igne virlutis ejus diabolica in eis lli-GISTER.
forma solvatur. Totum deinde corpus illud commi- ' Angelus namque propter quod exlerius loquendo
nuitur, id est ab illa raalae conspirationis conflaiione serviebat; Dominus autem, quia interius prsesidens
discissum, verbo veriiatis humiliatur, et coraminu- loquendi efficaciam ministrabat. Cum ergo Ioquens ah
tum in aquam niillitur, ut eos Israelilae, id est, evan- interiore regiiur, et per obsequium angelus, et per
gelii praedicatores ex baptismo iri sua membra, id D inspirationera Dominus nominatur.
est,-in doniinicum corpus, iransferant. Quorum uni DISCIPULUS.
Israelitarum, id est, Pelro de ipsis gentibus dictum
est sic : Mactaet manduca (Act. xi). Quare eliam non : Quomodo sibi convenit inielligi dixisse Dominum
Concide et bibe? Ita ille vitulus per jgnem zeli, et ad Moysen : Dimiite me ut iratcatur furor meus con-
aciein verbi et aquani baptismi, ab eis potius quos tra eos, faciamquele in genleni magnam (Exod. xxxu).
absorbere conabatur, absorptus est. Quomodo servus quivit dimitlere Dominum omnipo-
tentem facere quse vellet ?
CAPUT XXXIX. MAGISTER.
De interfeclis iribus millibus hominum. Inlelligi potest in eo sensu deprecandi ausum
Nunc aulem quid etiam propheticse significationis praebere servo, ac si aperle diceretur : Pensa quanti
habuerii, requirendura esi, quod ex his mulios qui apud me valeas, et cognosce, quia obtinere po-
sibi absenle ipso idolum fahricaverun., sine ulla cu- teris quidquid pro populo exoras. Omnes sancti nam-
jusque necessitudinis distentioiie jussil interimi. que cum irse Dei obviant, ab ipso accipiunt ut
Facile est ut intelligatur hominum illorum intentioue contra impelum percussionis apponantur, atque, ut
significari viliorum talium necem, qualibus ad eam- ita dixerim, cura ipso se erigunt contra ipsum, eosque
dera idololatriara defluxerunt. In talia quippe viua vis divina sibi opponit secum, quia in eo quod ad-
ssevire j'uhet nos Apostolus, cum dicil : Mortificale versum saevientes se iram fonasse opponent, intus
membravestra super terram, fornicaiionem, immundi- eos gratia irascenlis fovet, et famulan.es inierius le-
 579 BEDiE VENERABILISOPERUMPARS II. SECT. II. •— DUBIA ET SPURIA. 580
vat, quos quasi adversantes interius lolerat. Portal A sicut anima palrh, ila et anima filii mea esl. Anima
efgo contfadictionem deprecanliunij qnam aspirat, et quw peccaveril,ipsa morklur. Paler non poriabit »«.-
vehit Volenli iittpohitur, quod ab ipso ut fiat iinpe- quitatem filii, neqtte filius porlabil iniquitatem patris.
ratur. Juslilia jusli super eum eril, el impietasintpii erit tu-
DISCIPULOS. per eum, et reliqua (Jerem. xxxi). Quod non cequaliler
ac concorditer sonare videtur, quod quaesosolvere
Dum Testamenti Veteris Palres inlueor , multos stude.
horum, teste sacrae leclionis historia, Detim vidis- MAGISTER.
se cognosco. Vidit quippe Jacob Deuni, qui dixit :
Vidi Dominum facie ad faciem , el salva facla est In utraque etehim senienlia dtim dissimilis sensug
anima mea (Gen. xxxn). Vidst Moyses Deum, de invehilur aueioris, animtis ut discfelionis viam sub-
quo scriplum esl : Loquebatur aulem Dominus ad tiliter requirai instruitur. Peccatum quippe origi-
Moysenfaciead fnciem,sicut loqui sotet Itomoad ami- nale a paremibns trahimus , et nisi per gratiam ba-
cum tuum (Exod. xxxui). Vidit Job Detim, qui ait : plismaiis salvamur, eliam parenlitin peccata porta-
Audilu aurit audivi te, nunc oculusmeus videt te (Job. mus, quia unum videlicet cum illis sumus. Reddil
XLII). Vidil Isaias Deiim, qui ail: In anno quo mor- ergo iniquiiatem patrum in (ilios, dum pro culpa pa-
luus eslrex Oziat, vidi Dominumsedenlemsuper soliuiii rentis ex originali peccato anima polluitur prolis. Et
excelium, et elevatum(Isai. vi), et caetera usque ad id rursum, non reddit iniquilatem pafentuni in filiis,
quod ait : Regem exerciluuin vidi oculis meis. Vidit quia cum ab originali culpa per baptismum libera-
Micheas Deum qui dicit : Vidi Dominumsedentem n" mur, non parenlum culpas, sed quas ipsi commilti-
super solium suum, el omnemexercitum cwli asshten- mus, hsiliemus. Quod lamen intelligi aliter potesl,
temei a dextris et a sinislris(II Paral. xVm). Quid quia quisquis pravi parentis iniquilalem imitatur,
est ergo quol lot Teslanienli Veteris Patres Deum se etiam ex ejus delicto Constringiiur. Quisqiiis aulenl
vidisse (eslati sunt, el lainen ipse dicit : Non enim parentis iniquilatem no.nimitalur, nequaquam deliclo
videbit me homo, et vivet (Exod. XXXIII),et Joanhes iilius gravalur; uride lil ul iniquus lilius, iniqui pa-
ait; Deumnemo vidil unquam (Joan. i) ? tris iion solum sua quse addidit, sed eiiam patris
MA_isTi_n. peccaia persolvat, cum viis patris, quibus iratrim
Dominum non eliam adhuc snam maliiiain
Hoc palenter datur in.elligi, quia quandiu morta- adjungere non igriorai, formidat; et justum est ut qui sub
liter vivitur, videri per quasdam imagines Deus po- dislricto judice vias parentis iniqui non tiniet imitari,
tesl, sed ipsam natura. snse speciem non potest, ul in vita praesehli eliain culpas parentis iniqui
anima gralia Spirilus afflata per figuras qilasdam Cngatur
persolvere. Uude et illic diclum est : Animd patrit
Deum vitieat, sed ad ipsarii vini ejus essentise ribn mea esi, anima filii mea est, Anitna qum peccaveril,
.pertihgat. Hinc est efiiui quod Jacob, qui DeUmse morielur (lbid.), quia in carne hOnnunquamlilii
Vidisseleslaiur, htiric non nisi in singelo vidit. Hinc ipsd etiain ex
est quod Moyses,qui cum Deofacie ad faciem loque- Originali patris peCfcatOperiinuhtur. Dejecto autem
sicut solet liorao ad amb-um et in peccato ex parentuin nequitia, in anima
hatuf, loqui surim, hoh lenenlur.
l.psa vef_)a suae locutionis dicit: Si inveni gratiam iri
conspectu tuo, ostendemitii lemelipsummatiifeste,«. DISCIPULCS.
videam le(Exod. xxxm). Ceile enim si Deusnon erat, Q Quid est enim quod parvuli filii plerumque a dae-
cum qtio loquebalUr : Osiende inihi Deum diceret, monibus arripiuntur?
et riori: Osielide temelipsum. Siautem DeUSerat,cum iiiAGiSTErt.
quofacieadfacieni loquebaiur, cur se peiebat videre
videbal? Sed lloc daiur senliri, quod caro filii ex patris posna
quem hacejus peliiione colligitur. quia intiltalur. In semetipso.enimpercutiiur pater iniquus,
eum siii.bat per incifcumscripi_e iiaiurae suas clari-
tatem cernere, quem jam cceperafper quasdam ima- et percussionis vim sentire conlemnit plerumque in
gines videre, utsic superna sciemia meiilisejusocu- filiis, ut acritis uratur dolor carnis patris, et per
lis adessel, quaienus eis ad seierhitatisvisioiiemnulla filiorum poenas mens pairis iniqiia puniatur. Cunl
vero non parvuli, sed eiiam perfeciiores filii ex pa-
imago creaia lempoialiter ihteresset. El viderunl renium
ergo PatresTeslameniiVeleris Deum, el lamen juxta ctilpa feiiuntur, quid aliud aperte datur in-
Joannis vocem : Deum ntmo vidit unquam (Joan. i). lelligi, nisiquod illorum eliain pcenas luunt, quorum
El juxla ejusdem Domini vocem : Non enim videbil facla secuti suni. Unde et recle dicilur : Osque ad
me homo, el vivet (Exod. xxxiu), quia in hac mortali leriiamel quarlamgenerationem(Exod.xx), eara qiiain
carne consisteniibus el videri poiesl per incircuin- iiniianlur filii parenium vitam possuul videre, usque
scriptum lumen selerniiaiis. Sin vero a quibusdam ad eos ultio exteridiiur, qui videruni quod male se-
poti-_t in hac adhuc conuplibili carne vivenlibus, quereiiliir.
sed lamen inaestimabilivirtuie cresceniibus quodarn Recapiitilalio.— Quid vero petivit Moyses, ut cla-
Domini videret, dicens : Si inveni gratiam
coiitemplationis acumine seierna Dei clarilas videri. ritalem
Hoc quoque ah ejusd.en. veritaiis senieulia non ab- D apud te, ostende milii temetipstimmanifesle(Exod.
horret, qua dicilur : Non enim videbil me lionto, el xxxni). Accepit enim in prsesenli congruuin respon-
vivel (Ibid.), quia quisquis sapieniiam, quae Deusest siini, quod faciem Doniini videre non possit, quam
vjdei, hnic vilse funditus moritur ne jani ejus amore neino hominuni yjdefet et viveret. Quid est ergo,
teiiealiii.. Nullus quippe eum vidit, qui adbuc clirna- faciem meam videre rion poteris, nisi quia quamvis ad
liier vivji, qhia neino potest ainplecti Deuni siihul et parilitaleh) aiigelicam huihana eliam post resurre-
s__cuih_ii.Qui eniiii Deura vidit, eo ipsi roofiinr, qui ctioiiein iiatiiraproficial, utad coiiieinplandum Delun
vel intentione cordis vel effeclu operis ah hujus de- ihdefessa consurgat? Videre lamen ejus essentiam
leclaiionibus loia inente separatur. Nemo ergo Deum pleue non prayalet, qu.im ne ipsa perlectio angelica
vidit et vixit, ac si aperte diceretur : Nullus unquam ih loio vel integre aitingii scire, secunduin Aposio-
Deum spiriialiler vidit, et mundo caruaiiter vixil. lum, qui ail : Pax Dei, qum exsuperatomnemsenstim
- DISCIPULUS. (Philipp, iv), ut subautlias angelorum.Soia enim s.bi
ihlegre noia esl Triniias, et humaniiati suscepiae,
Qtiid sibi vult quod Moyses ait ad Deum : Qui quse tcrtia cst in Triliiiate persona. Jam deiutle se-
reddh iniquitatempatrilm in filiosac nepolet, iii leriiain queiuibus veibis Dei fuiufae Christi Ecclesioe, quse
ei quariciingeiieratiOnem(Expd. xx), crim scriptiiiii mysteritim figuratuin est. Gestavit quippe Moyses
sit : Quid est quodhtter vos vefliiur patabola in pfo- lyp.Uriipopuii Judaeofum, in Chiistuin |)OBteacredi-
vefbiuniistud in terfa Israel? Palres coniederutituvam luri, ideo illi dicium est: Ciim transiero, posleriora
dcerbam, ei derites fiiiorum obtlupescunt. Vivo ego mea videbh ( Exod. LV). Quidam hunc seiisura in
dicit Doniilius,si eril vobisitltra proverbiumhoc; norine Evangelin dicniu fuisse coinpleiuin, cura ascendisset
381 QU.EST10NES S~UPEREXODUM. 582
Jesus in monlem, quando apparuit Moyses, collo- A primit, immorlalis memoriae semper viriditale fron-
quens cum Jesu, el ideo ibi completam aiunt istam -dentem.
promissionem, quam accepit in monte Sina, cuth CAPUT XLVI.
diclum est: Posterioramea videbh. Vidit ergo poste- De propiiiatorio et cherubin.
riora ejus, id est, vidit quae in posteriofibus et no-
vissimisfacta sunt. Quod aulem ait Dominus ad Jam porro propitiatorium super arCara testamenti
Moysen : Est toctts apud me , stabis super pelram posilum, idem ipse Chrislus insinuatiir, qui inter
(Ibid.), et paulo post : Tollam manum meatn, el vi- Deura et hominem medius propilialor inlervenit.
debis posleriora inea (Ibid.), quia enim ex sola Ec- De quo dicit Aposlolus : Quem proposuil Deus pro-
clesia caiholica Clirisius conspicilur, apud se esse pUialionemper fidem in sanguine ipsius (Rom. III).
loctim Dominus perhibet de quo videatur. ln petram Hoc pfopitialoritim arcse superponitur, sicul et Chri-
Moyses ponilur, ut Dei speciem contempletur quia stus caput est Ecclesiae: cujtis a dextris et sinistris
nisi quis fidei solidiiatem tenueril, divinam prsesen- duo cherubin consisiunt, quod est plenitudo scien-
tiam nonagniiscii, deqna solidilate Dominus : Super tiac, id est, dilectio Dei et. proxitni, per quod Doini-
hanc pelram wdificaboEccletiam meam (Malth. xvi). nus oslendiiur; nemo enim .potest pervenire ad
Deum, nisi per charilalem. Plenitudo enitn legts di-
CAPUT XLHI. lectio (Rom. xm). Alii eadein duo eherubin, duo
De glorificalioneMoysi. intelligunt teslamenta , qui propiliatorium Dei, id
Qtiod vero, descendente denuo Moyse, cum tabu- o est, Christi sacramerita obumbrant, lestanle pro
lis faciesejus glorificata videtur, sed tamen velamine pbeta : In medio duorum animalium cognoscerh. Hi
legitur, hoc significabat ul oslenderet eam legera verlunlur.versis vultibus se respiciunl, dum in spiritali sensu
mysiico esse velaraine opertam teciamque infideli- Tnnc enim alter alterum in melius sibi
bus et occultam. Sermo quippe legis habet scienlise coneordant, et in omnibus rectius consonant. Siqui-
gloriam, sed secretam; habei et cornua duorum te- dem ex ulroque-lalere oraculum vel propiiiatorium
stamentorum, quibus conlra dogmata falsilatis ince- tegunt, quia Vetus el NovumTestamenlum tanquam
dit armala. Cnm enim Moyseslegiiur, velamen est Chrislus sacramenta Ecclesiaesub aenigmalum(iguris
positum super cor eorum ; el manifeste dum legis et operiunt.
prophetarum Scripturas per niniiam solidiiatem cor- CAPUT XLVII.
dis carnaliter accipiunt infideles. Tota facies Moysi De' altare,
quodam velamine tegitur, ita ul non possint loquen-
les legis gloriam suslinere; sed si conversi fuerint ad omnes Altare autem illud corpns Christi significabat, sive
Deum, aufertur velamen; occideus liitera. morielur, sanctos, in quibus seniper ardet divinilus
vivilicans spirilus vivificabilur (// Cor. m). Revela ignis, et seraper consumitur caro.
oculosmeos,et considerabomirabilia de lege lua (Psal. CAPUT XLVIII.
cxvni). De ritensa.
CAPUT XLIV. Posila vero mensa pacis et fidei, Ecclesi_ege^la-
De wdificalioneamt. bat lypum, in qua pasciraur alimenlis Scripturarum:
Jam nunc arcam testamenti Domini inspiciamus, C _ ad ciijus unilatem ex loto orbe voeibus apostolicis
Dei populus cotigregaiur, Salomone dicenle : Sa-
in qua erant repositse tabulse legis. Per hane itaque
arcam, qiiam de lignis imputribilibus Moyses fabri- pientia wdificavilsibi dotnum, paravit tuam mensam,
miscuil vinum «B cralere, et reliqua (Proverb :x),
cavit, Ecclesis Christi significaiur, sedificata ex om- dicens : Venile el edite de meis panibut (lbid.).
nibns sanctis, mente ei corpore incorruptis, haben-
libus eliam inierius duas labulas tesiamenti, id est CAPUT XLIX.
observantiam legis et Evangelii, iiitus autem ac foris De candelabro el oleo.
inauratur arca; sic et Ecclesiu quasi aurnm radiare Candelabrum illud septem calamorum Spiritus
debel, lam interius vilae splendore, quam exterius sancti geslabat imaginem, qui septiformi gratia illu-
doctrinseel sapieniise clarilaie. Coionae autem au- strat Ecclesiam oranera, in unitate fidei consislen-
rese per circuitum, el per quatuor angulos circa tem. Alii idem caudelabrum Chrislum intelligiint,
aurei qui per quatuor angulos jubeniur adjiingi hoc gestaiilem septem Ecclesias, in quibus septiforniis
significant, quia ,in eo quod Ecclesia per quatuor Spiritus sancti splendore raicai. Huic candelabro
raundi partes dilatala tenditur, procul dubio quatuor fiunt emuncloria, quse in Isaia forcipes nuiicu; aiilur.
sancti Evangelii libris accincta prsedicatur, quae la- El hsec quidara duo lestamenta interpretaii sunt,
men inira unius corona. ambituni, id est, intra ejus- quibns peccata purgantur, quaeque iuler se sancti
dem fidej unitatera concluditur; et vectes quoque Spirltus unione socianlur. Exlra velum autem testi-
de lignis Selhiin fiunt, qui iisdem ad porlandura iiionii, quod oppansum est, candelabrum ardere
circulis iiiserunlur, quia forles perseverantesi|ue praecipitur,quia sine ullo Veleris Testamenti vela-
doctores velut imputribilia ligna quaerendi sunt in-' D mine sancti Spiriius jam veritas fulget. Oieuin vero,
siructione sacrorum voluminum, semper inhserenles quod de arboribus olivarum suinendum Deus prse-
sanctse Ecclesiae unitatem denuntient, et quasi in- eamdem gratiam Spiriius sancti ostemlii,
tromissis circulis arcam porient; qui auro quoque cepit, habeiitem in se pacem et misericordiara per Salva-
jubentur operiri, ut cum sermone aliis insonant, loris advenlum, unde iri cordibus nosiris lumen ve-
ipsi etiam vitse splendore fulgescant. ritalis accendilur.
CAPUT XLV. CAPUTL.
De urna aurea, labulis el virga. De tabernacuto.
In bac lestamenii arca fuit urna aurea, labulae; Sequitur nunc figura tabernaculi, quod jubente
quoque et virga Aaron. Arca haec, ut prsedictum est, Domino Moyses fabricare jubetur. Tabernaculum
Ecclesia est, habens duas tabulas lapideas, id est, hoc per allegoriam Ecclesia est, in hujns vitseeremo
duplicis testamenti perpetuam firmitatem : urnam constilula. De quo Psalmista ail: Quoniam abscondil
quoque auream, caraein intelligimus Clirisli puram me in labernaculosuo in die malorum (Psal. x,«.vi).
atque sinceram, quse recondilum se manna perpe- Variis igilur speciebus inslruitur tabernaculuin ,
tuae divinitatis conservat, et angelici illius panisi partiin pretiosis, pariiro vilioribus, Per quod raoii-
perenneni et ccelestem gerit dulcedinem. Necnoni slratur alios sancios, alios esse peccalores in Ec-
etiam virga Aaron, id esi, ejusdem summi veriquei cfesia. Fideles auiem o.i.nes, et inlra corpus Eccle-
ponlificisnostri Jesu Christi salutare vexillum ex- siae conslitulos; iiifideles vero exlra sinum colloca-
383 BED./E VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 384
tos. Ipsumautem tabernaculum cum in typo Ecclesiae _. A donaria ad constructionem tabernaculi, juxta quod
fieret, columnas ejus qualtior fundari argenteas scriptum est: Aurum et argentum, ms, lapides pre-
Dominus jpbet. Columhaeistse quatuor evangelisise tiosi (Exod. xxv). Tunc prseierea byssum, coccum,
suiit, sanctse (irmitale fidei solidaii. Argenieae auiera liyacinthum, et purpuram; pelles eiiam arietum ru-
dicuntur propter divihi eloqtiii clarilatem. Harum bricatas, el pelles hyacinthinas; sed et ligna impulri-
columnarum bases prophelse sunt, qui suo gestaraine bilia, pilos quoque caprarum ad consiruciionemlaber-
strucluram portant Ecclesiae. Supra firmamentura naculi (Ibid,), sed etquidquid in cultura ei ad vestes
enim.prophetariim evangelistae collocant Ecclesiam, sanclas necessariumelerat, viri cum mulieribus prse-
eorumque auctoritate evangelicam fidem confir- buerunl : Armi//_is inaures, el annttlos, el dexlera-
mant. .Capnt anlem columnarum anrenni, ille est, lia, omne vas aureum in donaria Dotitini separatum.
de ouo dicit Apostolus : Quia caput viri Cltrhlus est Si quis habuit hyacinthum, purpuram, coccum bis
(I Cor. xi). tinclum, byssum, et pilos capfarum (Exod. xxxv).
GAPUT LI. Figura itaque prioris labernaculi Ecclesise lypns est.
De columnis et basibus, et captlula. Per haec itaque munera significantur meritorum
dona, qnibus ornatur Ecclesia. Fides ejus auro
Interim el tabulas deauratas erigi prsecipit, et comparalur, sermo prsedicationis argento. Quod
effundi earum bases argcnleas jubet. Quid enim per vero in ornamenio, sive tabernaculo necessaria sunt,
labulas, nisi doclores et apostoli extensa in mundum viri cum mulieribus praebent, hoc significat, quia
praedicaiione dilataii? Quid per bases argenteas, inlra Ecclesiam virlules fortium, quae per viros
nisi,.ut praedicium est, prophetse signantur, qui J3 j exprimuntur, exigua opera infirmorum, qnoe per
super imposiias tabulas iirmi ae fusiles sustinenlur, mulieres iniimantur, omnia locnm inveniunt, quia
quia aposlolorum et doctorum viia, dum eorum ad usus sanctse aedificationis accipiuntur. Collatio
prsedicatione instruitur,- eorum auctorilate solida- vero ipsa non fit necessitate, sed sponte, quia (ides
tur. Unde et conjunctse binse bases singulis tabulis spontanea est. Nam per armillas, quae lacertos
supponuntur, quia dum propheise sancti in verbis astringunt, praepositorum valde laborantium opera
suis de Mediaioris Inearnationc concordant, subse- demonstranlur. Per inaures subditorum obedientia
quentes praedicatores Ecclesiae indubitanter sedifi- exprimitur. Per annulos slgnaculum secretorum
cant; et cum in semelipsis non discrepanl, illos in osienditur. Unde et quaedam minus intclligentiutn
se robustius figunt. Unde et bene pelles arietnm occullantes quasi sub signaculo recondunt dociores,
subjecit, nl per arietes duces prsepositosque Eccle- ne iudignis quibusque Dei sacramenta credanlur.
siariim oslenderet; qui quia deservire curis tempo- Unde et juslus laelatur, et dicitr: In corde meo ab-
ralibus non liment, oporlet ut lenta.ionum ven- scondi eloquia tua, ut non peccem libi (Psal. cxvin).
tos et pluvias de huj'us mundi contrarietatibus por- Porro per dextralia opera bona et dexlera comme-
tent, ut hi qui inlra Ecclesiam spiriiaiiter quasi morantur. Per vas aureum, in donaria Domini sepa-
byssus et hyacinthus et purpura fulgent, securi in- ratum, divinilalis irilelligentia accipilur. Quse lanlo
terius resplendeant, dum prsepositi et rectores eo- ab infirmorum amore disjungitur, quanto ad ea sola
rum conlra procellas et turbines sseculi foris labo- quae lerrena sunl a mandalo sublevalur. Porro per
rant. hyacintbum spes coelestium praemiorum oslendilur ;
CAPUT Llf. p' per purpuram cruor ac toleranlia passionum, amore
De oppanto velom medio tabemaculi. regni perpetui exhibita declaratur. Per bis tineium
Quod vero in medio labemaculi velum extenditur, coccum charitas deraonstratur, quae perfectione sui
et exteriorum pars ab interiore separatur, illud sig- bis tingitur, qui a Dei et proxirai dilectione decora-
carnis incorruptio et
nificat, quod nunc populus- Ecclesiae ea quae pro- tur. Per byssum immaculata sanclimonise candor oslenditur.
missa sunt, vel oppansa, quousque adveniant, videre splendidissimus
non liceat. Sic enim et Apostolus ait: IVuncvidemus Byssus enimexlinum est ciliciorum candidum. Per pilos atilem
per speculum et in wnigmale, tunc autem (acie ad fa- caprarum, quibus asperitas texitur,
ciem (1 Cor. xm). Quandiu igitur in hoc mundo dura pcenitentiae afflictio designatur. Dum igitur
et annulos forii magisterio exer-
stimus, tanquam per speculum veritaiem videmus, alii per armillas
posiii quasi in sancta, nondum pervenientes ad san- diendi cerilur, alii per inaures et dextralia devotara au-
cla sanctorum. Sancfa enim esse possnnt ea quce in obedientiam, rectamque operalionem exhi-
alii per vas aureum praeclaram sublilioremque
prasenii saeculo habere sanctam conversaiionem berit, tenent, alii per hyacinthum, pur-
possunt; sancta vero sanclorum, in qua semel tan- Dei inlelligenliam
tummodo iniratur, ad coelum quippe est transeun- puram et coccum, audita ccelestia sperare, credere,
amare non desinunt, etiara quse adhuc subliliore
dum, iibi est propiliatorium et cherubin, ubi e.t inlellcclu minime cognoscunt. Alii per byssum in-
mundis corde apparere poterit Deus. In qua tamen
eonvcrsatione constituti, non sine adjutorio Spiritus los corruptionem carnis offerunl. Alii per caprarum pi-
sancti consistimus. Habemus enim ex uno Spirilus deplorant aspere, quod libenter admiserunt. Eece
sancli fonte septem lucernas, quae illiiminent popu- D ex tanla diversilate operum unum conficitur taber-
Inm Dei, id est, seplemplicein Domini gratiam mis- naculum, sicut ex diverso pulvere unus compingilur .
sarn in universo orbe terrarum, quae populos Eccle- tcrrceglobusSethim infusione sancti Spirilus irrigatus. Jam
intel-
sise ftilgore sancii Spiritus diversa charismalum cla- porro lignaraente et impulribilia omnes sancti enim
tilate illustrat. Potest quidem hoc oppansum velura, ligunlur, corpore incorrupti; neque
labernaculi interioris" ne' sseculo pereuntes, sed permanentes selerni. Lapides
quod partem occultabat,
pretiosi, confessores, apostoli , sacerdotes,
prospicerenlur illuc reposita, tempus illud significari quoque omnesque justi, quos etiam lapides vivos beatus
quod fuit sub lege, quia quse lex et propbetse ceci- dicil: Ut silh, inquit, lapides vivi,
nerunt occnlta erant; et interjeclo velamine, viderij Petrus Apostolus
non poterant,- sed posteaquam Chrislus adveniens, efferuntur comdificaliin templo Dei (Petr. n). Hsec igilur omnia
in labernaculo Dei, ut nullus desperet
tempore passionis, velum illud a summo usque deor-\^ 'Saliitem, offert et alius aurum, sensura; alius argen-
suni disrupit, omnia illa quaeanlea erant occulta per
Domini passionem ad nostram fidem sunt revelata, raulla tum, eloquium; alius vocem seris, sicque fiunt
dicente Apostolo : Nobis autem revelavil Deus per|. ih tabernaculo. Mensascilicet et candelabrum,
columnse, bases, tabulae, crateres, scyphi,
spiritum suum, quia spiritus omnia scrulatur, et ea, allare, thuribula, phialse, mortariola, el emunctoria, paxil-
quw sunt alta Dei (I Cor. n). li, lentoria, quibus diversitatibus tola illa taberna-
CAPUT LIII. culi, id est, Ecclesiae pulchritudo dislinguitur. Nam
De diversis donariis ad constructionemlabernaculi. tabernaculum Ecclesia est, in qua est mensa, id est,
Offerunlur ?u.em uiio siudio. et lamen divers»i unitas fidei i vel ceiie Scriptura sacra, qua universi
585 QU.ESTIONES SUPER EXODUM. 586
fideles spirilali cibo pascuntur. Candelabrum quoque A id est sacerdotalem lineam , Incarnationem Chrisli
cum septem lucernis Chrislus est cum septem Ec- accipimus, quae de lerra est, et significatur in pedi-
clesiis. Emunctoria quoque cjus, hoc est, geminum bus. Linum enim de terra oritur, cidarim super caput
testamentum; et columnae,doctores sancti^ firmilale ejns, et auream laminam , splendorem divinitatis
fidei solidati; nee non et bases, id est, prophetae intelligimus, ut nos quidem secundum horainem po-
suo fundaniine structuram gestantes Ecclesioe. Ibi dere, secundum Deum cidari ornati esse videamur.
etiam et labulae,apostoli, praedicalionisfidei dilaiati. Feminalia vero illa quaeinduit, caslitatera corporis
Tenioria, prsepositi videlicet et prsedicalores, qui Chrisli et inlegritatem oslendit. Cingulumvero illud,
slrictius laboraut conlra hujus sseculiturbines. Sunt quo sacerdolale peclus astringilur, chorus sancioriiin
ibi et crateres, id est, distribntiones hominum. Sunt vel concordia Dguratur, qui in unilaie fidei Chrislum
et paxilli, hoc esi, principes Ecclesise, in qnibus amplectunlur; lunica autem illa lalaris, a capite
pendent omnia genera populorum quasi vasorum. usque ad plantas dimissa , eadeiri' Ecclesia Christi
Scyphi quoque, doctrinse eloquia, sive sensus; nec usque ad finem (emporura permansura. Hscc vestis
nori el thuribula, virtutes scilicet operum, vel ora- tota sit hyacinthina. Hyacinthus enim aerio colore
liones sanctorum, quibus odor suavitaiis ascendit resplendet, scilicet, ut omnis Ecclesia , quse sursum
ad Dominum.Phialae quoque, apostoli et doctores, sunl, sapiat, et tota ad amorem cceleslium surgat.
pleni vilalibus aquis. Ibi lilia, virginitalis candor, Mala autem punica in inferioribus posita ejusdem
sive monariola, laborura passionumque toleranlise, Ecclcsiscunitatem declarant. Nam sicut i'n malo pu-
quibus mortificanlur membra poeniientiiim. Et hae nico uno exterius coriice multa inlerius grana mu-
qtiidem speciesdispensalionesque donorum sunt di- gj niuntur, sic in numero sanctseEcclesiaepopulos uni-
visseper Spiritum sanctura fidelibus, ut in singulis - las fidei contegit, quos intus diversitas meritorum
distributionibus perfectum Christi tabernaculum tegit. Tintinnabula vero inter mala granata tesiimo-
conslruatur, in quibus habilat Deus in medio san- nia consonantia, propheiiseintelligunlur, et doctores
clorum. sancli iu medio Ecclesise collocati, quorum lingua
CAPUT LIV. doctrinsescienlia resonat. Tangit utrasque acies tin-
De unguentoquo perungttur labernaculum. tinnabuli, id est, paries Legis et Evangelii.Hsecautem
linlinnabula in extremo vestimento sunt posita , id-
Porro unguentum quo perungitur labernaculura1 circo et de fine muiidi, et de vita fulura disputantes,
chrisma est, quo ungitur populus fidelis in Ecclesia, ntinquam sileant. Superhumerale autem, pallium
in quibus divinitas tanquam in labernaculo habitat. Salvatoris insinuat potestalem et regnum, sicut scri-
Polest quidem unguentum hoc intelligi eliam viriutes' ptum esi: Principalus ejus super humeros ejus (Isai.
ssnciorum, sive odor justitise longe lateque diffusus. ix). Duos autem lapides smaragdini insuper humc-
De quo dicit Aposlolus: Deoattiemgralias, qui trium- rali a dextera et laevapositi, duo stun populi, genlilis
phat iws in Chrhto Jesu, et odoremjustiliw summani- dexter et Judceus, qui fuit aliquando dexier, sinister
festat per nos (II Cor. n). est. llabentes in se sculpla noniina duodecimpatriar-
CAPUTLV. charum , id est, ad imitandum vitae exempla san-
clorum Aposlolorum. Alii eosdem lapides duos duo
De incensocomposito. testamenla dixerunt, sive litleram et spiritum , in
Incensum 'aulem quod ex quatuor odoratissimis "p. quibus leneiilur legis universa raysteria. In dexlera
generibus in maximarasubtilitatem comminutis , id ** spiritus, in Isevalittera. Ratioiialevero pectori su-
est, stacte, onyche, galbano ef thure coraponilur. perpositum, qulaerno lapidum ordine distinclum,
Haecin forma orationum lideliura constiluta beati sermonem figurat evangelicum, qui quadruplicalo
Joannis Apocalypsisostendit: Et ilti quidemviginti ordine veritatem fidei nobis et doctrinam Trinitalis
quatuor seniores prociderunl anle agnum, habentes exponit, cui convenit iu gemmis apostolicus sermo
unusquitquecilharas et phialas aureas, plenas incenso, lam virtute, quam numero. Hoc auiem rationale du-
quw sunt oralienessanctorum(Apoc.v). Quanquam et, plex est, quia evangelicae doctrinae scientisn do-
speciem quatuor elementorum horum quatuor odo- ctrina scientia operta est et abscondita , simplex et
rum nalurse significarevideantur, ut thus, quod per- mystica. Ilem idem sacerdos Christus, non incongrue
lucidum est, aeri comparetur; slacten vero aquis ;; interpretaiur in membris suis , et maxime in ponii-
galbanus et onyx lerrae atque igni ; ul per haec: fice, qui liioiaiiir in sanclis, et offerc victirnara pro
omnium qusein cceloet infra coelum, et in terra etl populo carnis iramaculati agni, sacro ordine confi-
in aquis sunt, placitum Deo incensum sit, hic crea- ciens. Primo enim quod in Aaron pectore ralionale
turse laudis oratio. Sanguis autem ille, quo Moyses > judicii vittis ligantibus imprimitur , signilicat ut sa-
populum aspergit ac purificat, et tabernaculum le- cerdotale cor nequaquara cogitationes fluxse possi-
siaraenti, omniaque quse iu eo eranl, dicens : San- deant, sed ratio soia consiringat, quod eliam ratio-
guis hic sanguh testamenli(Exod. xxiv), mirificeDo- nali vigilanler adjungilur, ul duodecimpalriarcharura
niini Jesu sanguinem prsedicare monstratur, quo» nomina describantur. Scriplos elenim sanctos Paires
omnium credentium corda purganlur, quo fides Ec- semper in pectore ferre debent, quorum-exeropla
clesisesignalur, quo omnis populus, id est, Christii R imitari non cesset; et quod in ulroque humero sa-
corpus oniiiis tabernaculi sanctificatur, diceiile Do- cerdos velamine superhumeralis astringitur, ut con-
niiiio discipulis: Hic esl sanguis meus novitestamenti,, tra adversa ac prospera vittutuin seinper ornamenlo
qui pro muliit effundetur(Marc. xiv), ad implendiim n muniatur. Et quod supcrhuinerale ex auro et hya-
in veritate id quod per Moysen iuerai ostensum inn cintho et purpura bis tiucto coccoet torta fieri bysso
imagine. prsecipilur , quanlum sacerdos clarescere virtutum
CAPUT LVI. diversitate debeat demonstralur. In sacerdolis quippe
De vesle ponlificis. habilu aurum fulget, dum intellectu sapieutia?emi-
cat, cui hyacinlhus, qui aerio eolore resplendet, ad-
Jam nunc .ndumenta ponlificisquae sint, quseque e jiingitur, scilicet, ut omne quodquod tractat, ad
potius significent, demonstrandum est. Sacerdotem ii araorcm ecelestium surgat. Huic admiscetur regalis
autem Aaron illum signilicari, ad quem dicitur : Tu„ purpura , ut suggesiiones vitioruin veluti ex pote-
es sacerdosin wlernumsecundumordinemMelchisedech h slate regia comprimai. Coccus quoque bis tinclus
(Psal. cix). Vestis ejusdem sacerdolis Ecclesia est, , ipsius superbumer.aliadjuugitur, ut ante interni ju-
de qua dicit Apostolus : Ut exhiberet sibi gloriosam ii dieis oculos omiiium virtuium bona ex charilale de-
Ecclesiam,non habenlemmaculamaut rugam (Ephes. corentur, quia charitas, quse in dilectione Dei et
v). Qualuorcolores, exquibus vestis ejus contexitur,, proximi pendei, quasi ex duplici tinctura refulgel,
meritoruni est diversilns, quse intra sanctam Eccle- cui bis lincto cocco torta byssus adjungitur. De terra
siam in Christi corpore rulilat. Poderem autera illam,, enim byssus nitente specie orilur, per quod candens
5.7 BED.E VENERABtLIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBlA ET SPURIA. 388
decor munditise corporalis castitas designatur : quse A spiritale sacrificium offeramus^ id est, humilitalem
videlicet torla pulchritudine superhumerali innecti- animarum noslrarum, quae sunt verse hostiae , sicut
tur, quia lunc castimonia ad perfectum mundiiiae scriptiim est: Saciificium Deo spiritus contribulalus
candorem ducitur, cum per abstinentiam caro affli- (Psal. L). Illud autem quod semel in anno pontifex,
gilur. Siquidem et balteo prsecingitur, per quod re- relicto populo , iugrediebatur in sancta sanctorum ,
rum incenliva ef luxuria libidinum" resiringantur. ubi erat propiiiatorjum, signifieat pontificem nostrum
Tabernaculum autem sacerdos ingrediens, in lunica Dominum Jesum Chiistum, qui in carne positus per
-ihtinnabulis ambilur, ut videlicet voces praedicatio- tolum aniium erat cutn populo annum illuro, de quo
nishabeat, ne superni inspeetoris judicium ex si- ipse dicit: Evaftgelizarepauperibus mhit me , el vo-
lentio bffendat. Mala quoque ptinica tintinnabnlis care annutri Domini acceptum, el diem propilialionis
conjungunlur, rit per ejus doctrinam fidei unitas de- '(Luc. iv ). iste ergo semel in aiinoidin die propitia-
signetur. Qnod autein in prima parte labernaculi t.i.onisinlrai in sancla sanctorum , est, completa
quotidie sacerdos ad iramofandas liostias introibat, dispensaliorie penelravit ccelos, inlrans ad Palrem,
instanlia uobis quotidiana.pr-ecipilur,, ul ab hoc Joco pt etim propitium humano generi faciat, et exoret
ubi populus Dei coelestibus vocibus erudilur , nun- pro. omnibiis in se credenlibus.
quam abscedamus, sed quolidie confessionis et laudis ,

SUPER LEVITIGUM.
QU_©.TIONES

CAPUT PRIMUM, B imaginem passionis Clirisli prseferebat. Nam post-

quam ipse oblaius est, omnes hostise cessaverunt,
De quatuor generibus principatium oblalionum, quae in iypo vel umbra ejusdem praecesserant, figu-
rantes illud sacrificium, quod unus et verus Sacerdos
Iii exordio Levilici quatuor genera principalium oblulit Mediator Dei et hominum, cui sacrificii pro-
oblationura describuntur, quse in odorem suavitaiis missas figuras in viciimis animalium celebrare ante
Domino olferri jubentur, id est, primum, vitulus de oporlebat, propier mundationera fuluram carnis et
armenlis siue macula ; secundum, agnus de ovibus; sanguinis, per quam uuara viclimam fieret remissio
tertium, turtur et columba ; quartum, similago con- peecalortim , de carne et sanguine contractorum ,
spersa azyma, oleo unctsi, et clibano cocla. Reliqua quae regnurn Dei rion possederuiit (/ Cor. xv), quia
auiem sacrificia pro qualitatum causarum persona eadem subslaniia corporalis in ecelestem commuta-
populi offerebantur. Primum itaque sacrificium vi- hitur qualitalem. Ipse enim in vitulo propier virunem
Itiium ex armentis Clirisluiu demonslrat, ex pairiar- crueis offerebatnr ; Ipse in agno , propier innocen-
charum progChie descendenlem ; hic aratro crucis tiam ; in ariete propter principalum ; in hirco, pro-
suse lerram carnis noslrae edomnit, alque Spiritus pler simililudinemcariiispeccaii, ut de peccato dam-
sancii semen virtnium fruge ditavit. Isle vitulus sine naret peccalura,(Rom. vui); inturlure, et coiuniba,
macula esi, quia sine peecato ad passionem duciiur. propter Deum hominem , quia Mediator Dei et ho-
Offertur aulem non in labernaculo , sed ad ostium minis in duarum suhstantiarum conjunciione oslen-
ejus, quia extra castra passus est Christus. Per filios debaiur. Porro in similaginis conspersione creden-
autem Aaron sacerdolis offertur sanguis ejus , quod r tium , per aquam baptismatis collectam Ecclesiam ,
de Aniia et Caipha intelligiiur, quia consilium facien- quse corpus estChristi, peispicuedemonstrabal. Nos
les effuderunt sanguinem Christi. Secunda hosiia dc aulein moraliter munns Deo vitulura offeritiius, cum
ovibus , agnus oblalus idem Ghristus propler inno- carnis superbiarii vincimus ; agnum, cum irraiiona-
eentiara figursuur. Hic est agnus qui apud Isaiam in biles molus et insipienles corrigimus ; el hsedum ,
sacrificium adducitur, el a Joanue omnibus demon- dum lasciviam superamus; coiutnbam, dum siuipli-
siratiir : Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccalum citatem menlis os.tendimus; lcrtuiem, dum carnis
mundi (Joan. i). Bene ergo iri sacrificio agnus offer- servamus castitaiem ; panes asymos , dum non in
tur, ut innocenliae et passionis Chrisii ligura demon- fermento maliiise, sed in azymis sinceritatis et veri-
siraretur. Behe et haedus quia per ejus moriem au- latis ambulamus (/ Cor. v).
cior peccati diabolus agnoscitur jugulatus. Tertium CAPUT III.
sacrilicium dicitur lurlur et columba; lurlurem car-
nem Christi manifestum est esse, Salomone dieenie: De igne sacrificii.
Specioswgenw i»m sicut turtur ( Cant. i). Columba Ignis.io sacrificio id significabat, velul absorbens
Spiritus sancti figuram habere Jpannes Baptista de- morteni vicloria (/ Cor. xv). In eo autem populo haec
clarat, dicens : Super tjuem viderh Spiritum sanclum rile celebrata sunl, cujiis- regnuni et sacerdotium
Aescendentemsicul columbam , hic esl Filius meus propbelia erat venturi regis et sacerdotis, ad regen-
( Maltlt. 111),ac per hoc lurlurem et columbani, id dos el congregandos fideles in omnibus gentibus, et
est, carriem Christi Spiritu sancto sociatum per my- inl.roduceu.dos in reguum coelorum , ad sacrarium
sterium passiouis, sacrificium Deo in odoreni suavi- angeloruin, et ad vitam aeternara. Hujus iia<jue veri
taiis. lsta tria sacrificia offert homo, id est, Cliristus D sacrificii sicut religiosa sacramenla Hebrsci celebra-
J«sus. Quarlum autem anima offe'rt, id est, Ecclesia verunt, iia sacriltga iraitaineiiia pagani, quae imrao-
offert sacrilicium de simila, Ecclesise ca.tholicccfigu- lant gentes, titait Aposiolus; Dmmonibusimmolanl,
lam pronuniians , quse ex convenientibus membris elnon Deo. Aniiqua enim res est, el prsenunlialiva
quasi simila ex multis credenlium granis collecta imm.olatio saiiguinis., futuram passio.iieinMediatoris
est, et legis et Evangeliorura mola inter liiteram et ab inilio generis bumani testificans. Hanc euim pri-
Spirilum separat, per aquam baptismatis aduiiaiam, mtis Ahel obfulisse, in sacris litteris invenitur.
chiismatis oleo perunciam, sancti Spiritus ignesoli- CAPUT IV.
datam, per humililatem Spiritus Deo placens effecta.
Hae siint quatuor oblationes , quadrifofmem Christi Quod mel in Dei sacrificio non offerqtur.
et Ecclesisc habiium demonslrantes. Quo.dmel in Dei sacrificium non offenur, indicnt
CAPUT II. apud Deum nihil voluptuosum, nihil suave hujus
mundi placere, nihil quod non habeat niordacitatis
De figuris hosliaruin. aliquid verilati fore acceptum. Unde et Pascha cum
Hostiarum diveisitates exsequitur, quarum typus amaritudinibus manducatur.
 QUJESTIONES SUPER LEVITICUM. 390
5g9
CAPUTV. A igne nos Dominus Jesus semper incendet, ut illumi-
sal in omnibus sacrificiis admisceatur. nemuTin sensibus, ne ilagremur iri vitiis.
Quod CAPUT IX.
E contrario admisceri in omnibus sacrificiis sal De dhcretione cibonim.
jubeiur , scilicet ut omnia quae ad Christi honorem
offeriiiius sal rationjs ac discreiionis semper ac- Nunc autem d.e discretione ciborum, ubi |ex de
cipiani. mundis et iromundis qusedam animalia ad esutn
CAPUT VI. quasi munda concessit, qusedam vero interdixit qnasi
in oleum offeratur. nou muntla. Primum enim sciendum est quidqiiiti a
Quod sacrificih Deo institutum est mundum esse, et in ipsa inslitu-
-Quodvero in sacrificio oleum offerebatur , signi- lionis aucloritate purgatum. Quid ergo est in anjma-
et devolionem libus ?Igitur mores pinguntur humani, et aclus et
flcat, ut quidquid ad cultum Christi, hilaritate
sanclorum impentliraus, totum cum facia- volutitates, ex qujbus ipsi fiunl mundi et iinmiindi.
mus: Nihil, ut ait Apostolus, ea;trisiiiia aul necessi- Hsecilaque niunda esse dicit: Omne,inquit, quod habet
Deus (II Cor. lx).
tale, hilarerit enim datorem diligit sicul divisam ungulam, el ruminal in pecoribus,comedeiis
Oleum vero hilaritaiem significat, scriptum est: (Levil, xi). Quod cum diceret, non peco.ra,sed mores
Ut exhilaret faciem ejus in oleo (Psal. ciu). hominum discerneliat. Denique hi homines mundi
CAPUT VII. sunt, qui ruminant, qui in ore semper portant quasi
cibum divina praecepta. Hi et ungulam findunt, quia
De tacrificioejus qui sacramenlum protulit, B duo teslamenta Legis et Evangeliorumcredentes, se
tl abtulionem. firmo passu innocentiaejustitiscque vitam conficiunt.
De eo atitem qui juraroentum obtulil, ut vel niale Item Judaei ruininant quidem verbaLegis, sed ungu-
vel bene quid faceret, atque hoc ipsum oblivionc lamnon fiiidnrit, hoc est, quod nec duo testamenla
transcendit, dicilur: Offerat agnumde gregibus, sive recipiunt, nec in Patrem et Filium fidei suae gressus
capram, orabitquepro eo sacerdos, el pra peccaloejus. slatuunt, proplerea immundi habentur. Haeretici
Sin autem non polerit offerre pecus, offerat duos lurlu- quoque licet ungulam findunt, ip Patrem et Filium
res, vel duos pullos columbarum: unum pro peccato, credenies, et duo" teslamenia recipienles, sed quia
et alierum in holocausio(Levit. v). Juramenium nam- doctrinam veritatis in ore non rumiiiant, iiiliilomi-
que proferre, est voio nos divinae servitulis alligare; -nus et ipsi iinmundi sunl. Namquod adjecit Scriptura,
et cum bona opera promiltimus , bene nos facere dicCns : Ex omnibus quw giqnunlur in aquis , et
spondemus. Cum vero abslineniiam crucialumque habent pinnulas et squamas, hwc comedelis; c(uidquid
carnis nostrse vovemus, male ad prsesens nobis fa- el squamas non habel, abominabile
vila qutem pinnulas
cere juramus. Sed quia nullus in hac perfectus vobh erit (Ibid.). Quod ergo in piscibus squauiiosaet
esi, quamlibet Deo devottis sit, qui >interipsa quan- Sspera pro muridis habentur, hispidi et hirsuti, et
lulumcunque pia vota pro peccato aguus offerri de firmi ac graves mores honiinum approbanlur; quae
gregibus sive capra praecipilur.Quid enim peragnum, aulem sine his sunt, immunda dicuntur, quibusleves
nisi aciivse vi._einnocentiam. Quid per capram, quse et lubrici et infidi, et effeminati mores dicuntur.
in summis ssepe extremisque pendens rupibus, pa- Quid autem sibi vult quod lex dicit : Camelumnon
scitur, nisi contemplaiiva vita signalur. Qui ergo se „ manducabh, nisi quod de exemplo animalis vitam
conspicil promissa hsec et proposita non implesse, ^* damnat inlbrmcm et criminibus lortuosam. Cum
in sact iliciini) Dei se studiosius debet, vel innocentia autem. iri cibum suem prohibet, reprehendil utique
boni operis vel in sub.iroi paslu coiileiitplationis ac- coenosain, etluleam, et gaudentem vilioriira sordi-
cingere. Et bene agna de gregibus, capra vcro offerri bus, viiam; et cum leporem accusat, reformaios
de gregibus non jubelur, quia activa vita mullorum utique in leminis viros damnat. Quis autem mustelae
est, coiitempiativa paucorum. Et cum hsec agimus, corpus cibura faciat, sed furttim reprehendit. Quis
quaeraultos agere et egisse conspicimus,quasi aguurn lacertara, sed odit vilae incertam varielatem. Quis
de gregibus damus; sed cum offerentis virlus ad postremo stellione vesci possil, ut haec iex raagno-
agnaro capramquenon sufficitin remedio pceni.eiuis, pere prohiberet, sed maculas menlium exsecrauir.
adjungitur ul dtto columbarum pulli.vel turlures Quis accipitrem, aut milvum, aut aquilam, sed odit
offerantur. Scimus quia columbarum pulli vel turlu- raptores violenlo scelere viventes. Quis vulturem,
res pro canm geniiius habent. Quid ergo per duos sed exsecratur praeda;iide aliena morte quaerentes,
columbaruro pullos , vel ttirlures duos, nisi duplex sicetcum corvum prohibet, voluntates nigras. Pas-
pceniienliseiiostr_egemitus designatur , ut cura ad serem quoque dum Interdicit, intemperantiam coar-
offercnda bona opera non assurgimus , nosineiipsos guitquando nociuam, odit lucifugasvanitates; quando
dupiiciter defleamus, quia et recta non fecimus , et caradrium, nimise linguse intemperantiam. Quando
prava operati sumus. Unde et unns turtur pro pec- cignum prohibet, cervicis altaesuper.biam denotat;
cato, aller vero offerri in holocausium jubetur. Ho- qiiando vespertilionem, quserentes (enebras noctis
locaiistuiii namque lotum incensura dicitur. Unura similes errores. H;cc ergo paria et lexin aniinalibus
ergo turturem pro peccalo offerimus, cum pro culpa D exsecratur, quse in illis quidem non sunt criminosa,
gemitum damus; de siltero vero. bolocaustum faci- quia in hoc nata sunt, sed quia contra naturam
mus, cum pro eo quod bona neglexiraus, nosinetipsos non ex institutione, sed ex errore quaesitaSunt. Sed
funditus succendentes igne doloris arderaus. fuit tempus aliquando antiquum, quo islse umbrae
CAPUT VIII. vel figurseexercendse erant a populo vel gerendae,
ui absiinendum essel a cibis quos institulio quidera
De ftlih Aaron exslinctis. commendaverat, sed lex interdixerat. Veruiii j'am
Filii autem Aaron, qui, imponentes altari ignera finislegis Christus advenit (fiom. x), aperiens cuncla
alienum, igne divino exusti sunt, illos significaverunt, legis, et obscura reserans, aique omnia Sacramenta,
qui, Dei tradiiione contempta, alienas doclrinas ap- quae nobis aniiquitas texeiat, raagisier insignis et.
petuni, et magisteria humanse actionis inducunt, doctor cceiesiiset institulor reserata veritate pate-
quos ihcrepat Dominus et objurgat in Evangelio, fecit, sub quo dicitur : Jam omnia munda mundis,
dicens : Rejicitis mandatum Dei, ut traditionem •__- inquinatis autem el infidelibusnihil mundum, sed pol-
ttram statuath (Matlh. xv). Videtur et ignein alienum luim sunt eorum mens et conscienlia (Til. 1).
incendere, quisquis, corporeae vel saecularisalicujus CAPUT X,
cupiditatis ignem in sacrario suo cordis accenderis, De immundilia parientium.
audet allaris Domini appropinquare, qu_enon acci-
piunt, nisi illius ignis accensionem. De quo ait Do- Sequitur quaeslio de immundilia partus et conta-
minus : lgnem venimittere in terram (Luc, xu). Hoc gione ieprse. Aitenim Mulieremquaeconcepit semen.
 591 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 392
et peperit roasciilum, seplemdiebus esseimmundam, A / tium mendacium, et.cauterialam habentium suam con-
octavo purificari. Quse aulem f.minam peperit, bis scientiam, prohibenlium nubere, abtiinere a cilris,
septem diebus in immunditia scribitur permanere quos Deus creavil ad percipiendum cum. graliatum
(Levit. xn). In tabulis ergo qusedaramysteria laten- actione fidelibus(I Tim. IV). Sed adhuc adjecit colo-
tis arcani non est dubium continere. Septimana res leprarum, id est, pallidam, rubeutem, albam,
enim huj'us praesentis vitse tempus videri potest, . lividani, nigram, florescentem. Itaque dum paliidam
quia in sepiimana dierum consummatus estmundus; lepram dicit, imbecillem et fragilem fiderrianimae
in quo donec sumus in carne posili, ad liquidum denotat, quae, perdito colore integraesanitatis, erro-
pufi esse non possumus, nisi octava venerit dies, ris infirmitate languescit. Cum autem rubicundam
quod est fuluri sscculi tempus, in quo' tamen die lepram oslendit, homicidii cruore menlem infectam
purgandus ille esl qui virililer egit. Stalim enim denotat, et injurii; cum vero albam, illos hsereticos
munda elficitur maler ej'us quse genuit eum. Purga- qui se mundos appellant, sive reliquos, qni de falso
tam namqne vitiis carnem ex resurrectione susci- merito glorianiur, sicut Pelagius et Novatus. 4Cum
piet, qui vero nihil in se habuit virile adversus pec- auiein nigrain vel lividam leprara commemorat,
caium, sed remissus aique effeminatus permanserit invidiseet livoris notas exsecratur; cum vero ni-
in actibus suis, iste rieque in praesentis saeculi heb- gram insinuat, sacrificiorum fumo et busto idolola-
domada, neque in futura'purgabi_ur ab immundilia1 triae denigralam conscienliam detestatur. Cusi autem
sua. florescentem toto corpore, et cooperientem oumem
CAPUT XI. pelliculam corporis a capite usque ad pedes dicil,
a avaritiae criraen ostendit, quia nunc floridum et ju-
De tepris. cundum pulalur horainem felicem esse in hoc raun-
Locutut est Dominus ad Moysen et Aaron, dicens:: do, et divitem videri in sseculo. Haec enim pestis
Homo in cujus carne el cute orlus fueril diversuss avarilise omne genus hominum quasi totum corpus
color, sive pastula, aul quasi lucens quidpiam, id est,, crebro erroris istius contagione commaculat. Cum
plaga leprae, adducetur ad Aaron sacerdalem, vel ad/ autem Iepram, quse habet ruborero, cum pallore
unum quemlibelfiliorum ejut. Qui cum videril kpramj permistum, eumhoroinem denotat, qui, cum sit im-
in cule, et pilot in album colorem rnulalot, plaga le- becillis animo et mendax, facile in furorem pro-
prw est, et arbitrio ejusseparabitur (Levit. xni). Leprai rumpit, etlevitate morum cito perjurat. Pallor enim
doctrinaest falsa, proinde leprosi non absurdein- meiuientem linguam signilicat, rubor iracundiam
felliguntur hseretici, qui, unitatem verae fidei non1 manifestat. Estitaque lepra peccati, quse sacrilicio-
habentes, varias doclrinas profilentur erroris, vera- rum ohlationibus emundatur, id est, corde contrito
que falsis admiscent, sicut et lepra veris falsisques el humiliato. Sacrificium enim Deospiritus contribu-
locis humana corpora variando commaculat. Huj'us . latus esl (Psal. L). Aquaqua lepra diluitur baptisrnus
scilicet Ieprae invenimus legislatorem sex species in1 est, quseetiam septem dierura purgatione exlra castra
hominem posuisse : prima capitis et barbae ; secun- habetur, id est, per septiformis Spiritus agiiitionem
da, calvitii et recalvaiionis; terlia, carnis etcutis; ; purificelur. Est quaejussti sacerdolis aufertur, scili-
quarla, culis corporis et cicatrices albsecum rubore;; cet per doctrinam. Genus autem leprse quod mun-
quinla, ulceris et cicatricis; sexta uslionis. In capitei dari omnino non polest eorum est qui in Spirilu
lepram portal, qui in divinitate Patris vel in ipso» C sancto peccant, nec dicunt pceiiiteiiies posse conse-
capite, quod Christus est, peccat. Caput enim virii qui veniam. De his ait Veritas : Qui peccaverii in
. Christus est (I Cor. xi). Hanc lepram habent Judsei,, Spiritusancto., non remiltelur ei neque in hoc smculo,
Valentiniani, Marcionitse, Photiniani, Manichaei,, nequein (uluro (Mattti. xn). Quod vero jubetur le-
Ar_ani,Sabelliani, Macedoniani,Anthropomorphilae,, prosis ut exeant de castris, el sedeant foris donec
Priscilliani, Donatistse,Nestoriani, Eulychiani, qui- mundelur lepra eorum, in.elligtlur baereticos projici
que omnes in calvaria lepram gerunl, quia erroris5 debere ab Ecclesia, douec proprio errore purgenlur,
sui perfidiam aperta pravitate defendunt. In barba1 et sic revertanlur ad Domjnum. Ejusinodi vero,
lepram gerunt, qui de apostolis et sanctis Chrislii- dissutis lunicis, capite deoperto et ore obvoluto,
perverse aliquid seniitint, atque eos falsum quod- sordere jubetur,lepr_eemiiiidaiionemexspecians. Tali
libet praedicasseconfingunt. Sicut enira barbaorria- modo debet sordere impoenitenlia, dissutis tunicis,
mentum est viri, ita sancli apostoli et doelores orna- i'd f;est, oranibus secretis manifestatis ; capite deo-
raerita sunl corporis Christi. In corpore lepram ha- perlo, ut a cunciis ejus denuntiatio videatur; ore
bent, qui Ecciesise detraiiunt, sicut Carpocratiani,, clauso, ne ulterius impia doceat vel loquaiur. Sed
qui negant carnis resurreclionem : sicut Novatiani,, adliuc adjecit Scriptura, lepram esse in vasis, in
qui nuptias damnant, et peccanlibus poenitentiam1 parielibus domus, in vestimento, in trama, in sta-
negant; sicut Heraclitae, qui inter alios errores re- mine. Lepra in parielibus domus haereticorura con-
gnum ccelorum parvulos habere non credunt; sicutt gregalio denotatur, quaeper sacerdotem purgari de-
Ariani, qui vetanl pro defunciis offerri sacrilicium. bet; lepra iii vasculis, unicuique homini proprii
In carne et cule lepram gerunt, qui carnalia velI corporis delicla; lepra in stamine, vel in vesiimen-
exteriora suadere conantur, ut Corinlhiani, qui re- D 10, peccata quceextra corpus committunlur, vel quae
surrectionem' futnram in carnis voluntate existi- iti ipso corpore perpeirantur. Stamen enim anima
mant; vel sicut Ariani, qui dicunt in fide manenti-- hoininis intelligitur, et trama moliissimi corporis
hus quamvis carnaliter vivant, non posse compularii sensus.
peccata. In cicalrice sanali ulceris leprarn portant,> CAPUT XII.
qui posl cognitionem et medicinam Dei, etmanifesla-
tionem fidei, quara a Christo suscepit. Rursuin in( De sacerdote magno, et cultu ejus.
ipsa cicatrice ascendit aliquot indicium erroris, autt Dixil Dominus ad Moysen : Ponlifex, id est, sacer-
perfidia dogmatis veteris. ln carne viva lepram1 dos maximusinter fralres suos, super caput fusum esl
gestat, qui de anima, quse vita est carnis, aliquidI unclionis oleum, et cujus mattus in sacerdotio conse-
falsum existimat, sicut Luciferiani, qui dicunt ani- cratm sunt, vestitutqueest sanclis vestibus,capul suum
main de camissubs.anlia propagalam; sicul Arabici,, dhcooperiet, veslimenlum non scindet, et ad omnem
qui animam simul cum corpore mori pulant. ln cica-' mortuum non ingredielur omnino. Super patre quoque
trice unciionis lepram habent Manichsei, qui inanii suo el matre non conlaminabilur, nec egredietur de
abstinentiaecruciatu corpora sua exurunl, et per in- sanclh, ne pollualsanciuarium Dei, quia oleunttanclm
fidelitatera non munditiaminde, sed leprara gignunt. unctionis Deisui super eum est. Ego Dominus. Virgi-
De talibus enira praedicabat Aposlolus : Discedunt,, nem ducal uxorem, viduam et repudiatam el sordidam
iriquil, quidam a fide allendenlet variis spiritibus er- atque merelricemnon accipiat, sedpuellam de po,pulo
rorh, ei doclrinis dwmoniorum, in hypocrisi loquen- tuo, ne conlaminet semen tuum (Levit, xxi). Sacer-
395 QU^ESTIONES SUPER LEVITICUM. 394
dos magnus inter fratres suos, hic est de quo scri - Aoliosum et reprehensione dignum est, de sanclis
ptum est: Vade ad fralres meos et dic eis : Ascendo egreditur, et polluit sanctiricationem Dei : quia non
ad Patrem meum, et ad Palrem veslrum, ad Deum incedit ut servus Clirisli. Viduam el repudiatam et
meum, et ad Deum veslrum (Jean. xx). Supercujus meretricem non ducat uxorem, sed virginem, id «st,
caput fusiim est unctionis oleum, juxla quod pro- nihil de vetere homine, et pristina voluniate am-
Dilexisli juslitiam, et odisti ini- pleclatur, sed vitam omni puritate florentem possi-
phela David dicit: unxit
euilatem,proplerea te DeusDeus luusoleo Iwtiiim deat. De genere tuo ducel uxorem : utique si vitara
prw partitipibut tuis (Psal. XLIV).Cujus consecratse amplectatur sanctorum, quorum per fidem proximus
suntmanus : iste consecratas habel manus, dum est. Inter ha_c prsecipilur iisdem, ut rainisirantes in
eas in passione exlendit proexpiatiunetotiussaeculi. teraplo vinum et siceram non bibant, ne ebrietate et
Veslimentum ejus non scindiiur, id est, non palilur crapula et curis hujus vilae praegraventur corda
dividi in haeresesel schismata Ecclesiam suam, quae eorum; nec parlem habeant in (erra nisi solum
illi inhaerendo vestis est propria, cujus indumenli Deum, ne dum de lerrenis.cogitant, superna obli-
figura fuit tunica illa Jesu inconsutilis, sed pertotum viscantur. Ab hoc quoque convivio jubentur vicinos
textilis quse in passione ej'us non scinditur, sed in- et merceuarios separari, et servis tanlum ciborum
dividua a possidente, servatur. Ad morlem non ac- dari reliquias; etvicinus hsereticus est, quiproximum
cedat, quia peccatum non fecit (/ Pelr. n). Per pec- se titulo Christiani nominis asserit. Mercenarius
catum enim roors inlelligitur, sicut scriptum esl: Judseum ostendit, qui fructum observantise Legis
Anima qute peceaverit,ipsa morietur. In patre et matre carnaliter quacril. Cum istis ergo sacerdos Dci noo.
non contaniiriabitur; in matre quidem Christus non g parlicipat Evangelii pabulura, quod est ad refeclio-
est pollutus, cum ante saecula nasceretur de Patre; nem animarum, sed tantumraodo cum Christi servis
similiter in palre non est commaciilalus, cuiii in datur, de liisque super.erunluraltari, sacerdoli pectus
saeculo nasceretur ex matre. Solus enim ipse in sse- , et brachium dextrum ; in pectore legis niundas cogi-
culo mundus ingressus est, procedens ex utero vir- lationes, doctrinseque notitiam ; in brachio dexlero
ginali sine contagione virili. Nam omnes noscreati dum opera bona ad pugnam contra diabolum, ut arraata
peccamus, contaminamur in palre, de quo manu, quod corde conceperit, operum exemplo
sumus, si in hseresim devolvamur. Item in maire perficiat. Datur ei et de privato maxilia, ut eloquen-
contaminamur, si credentes Deo, Ecclesiam in ali- tiam habeat. Datur et de viclimis venter, cnjus
quid laediraus,vel libertatem matris cceleslis indigna indicio discat luxuriam exiinguere, el coniemnere
peccati •.ervitute fo_damus. De sanctis non discedat, gulam.
quia Christus per susceplionem carnis sic descendit CAPUT XIII.
in mundum, ulnunquamdesererel coelum. Etviduam De sacerdolibus, qui non offeranl sacrificium.
repudialam ac meretricem non ducat uxorem, sed
virginem. Vidua ei repudiata est Synagoga, de qua Inter hsec etiam jubetur ipsis sacerdotibus ut nulla
Dominus loquilur per Isaiam, dicens : Quis est liber debilitate insignes sint, ne ccecus, ne claudus, vel
repudii malrit vestrw, quo ego dimhi eam (Isai. h). parvo aut grandi, vel torlo naso, ne fraclo pede aul
Meretrix auiem haeresis est, quae mullorum errore manu, nec gibbosus, ne lippus, ne albuginem habens
vel libidini patet. Tales non copulantur Christo, nisi in oculo, ne jugem scabiem, ne impetiginemin cor-
sola Ecclesia virgo, quse non habet maculara aut pore, ne ponderosus : quae omnia referuntur ad ani-
rugara : dequa Apostolus : Despondi vos univiro vir- C mse vitium. Mores enim animse, non nalura dam-
ginem castatn exhibere Chritlo (II Cor. xi, 2). Dicilur natur. Nam csecus sacerdos est, qui Scripturam
qiridem et aniina sponsa esse, sed illa quaelidei sim- scientise non intelligit, et quo gressum doctrinse vel
plicilale et actuum puritate incorrupia probatur. operis porrigat, per ignoranliam nescit. De talibus
Lt virgo est et vidua anima quse discedens a jugo scriptum est: Speculatores ejus cmci omnes. Claudus
Legis, Evangelii prsecepla non servat. Est elrepu- esi, qui quidem intelligit quod docere debet, sed
diata, quia peccando a Christi corpore separatur, tamen prsecepta quse docet, non implet. Parvo au-
eliamsi non projicialur ab episcopo. Est et mera- lem naso est, qui ad lenendam mensuram discre-
irix, quse ad se recipit amatores, id est, conirarias tionis idoneus non est. Grandi et torto naso est,
potestates et daemones, qui desiderium capiunt pul- furibundus et minax, cum superbise arroganiia, vel
chri-udinis. Pulchra namque a Deo creata est anima, immoderata discretione. Fracto autera pede vel
et satis decora, quse imaginem et similitudinem Dei manu est, qui viam Dei quam docet, pergere non
habet. Sequitur dehinc : Degenere tuo ducet uxorem, studet. Gibbosus quoque sacerdos est, qui terren_e
aniniam scilicet, quae ei fide conjungitur; nec conla- cupiditatis pondus deprimit, et tardius ad superna
minabil semen suum, id est, verbutn Dei, quod in iiilendit. Lippus vero esi, cujtis ingenium ad cogni-
Ecclesia pra.dica.ur. Sicut in Evaugelio scriptum tionem veritatis emicat; sed hoc carnaliter vivendo
est : Ne dederilis tanctum canibus, neque mittatis obscurat. Albuginem quoque habet in oculo, qui ar-
margaritat vettrat anle porcos, ne conculcenteas pedi- rogantia sapienliae seu justiiiae caecalur. "Jugetn vero
bus tuit (Matlh. vn, 6). Hucusque quse de suraino habel scabiem, cui carnis petulanlia sine cessatione
sacerdote praedicata sunt, mystice ad Christum per- 0 dominaiur. lmpeliginem quoque habet in corpore ,
linuerunt. Dehinc ea ipsa sic interpretanlur in qui avaritia vastatur in mente : quse nisi in parvo
membris suis, et raaxime in sacerdotibus ad quos compescalur, nimirum sine raensura dilatatur. Pon-
periineiit spiritalia sacraraema, qui etiain quautis derosus vero ab est, qui si lurpiiudinem non exercet
polleant privilegiis, breviler percurrendum est. Dicil opere, sed hac cogitaiiope sine moderamine
eniin de eo : Caput, inqiiit, sutim non discooperial,id gravatur in mente. Talis nee sancta ingredi, nec
est, ut sacramenta Christi, qui caput est, velainento nomen anlislilis polerit possidere : quia et terrenis
mysteriorum honoret; et vesiimeiiia sua non scin- gravatur desideriis, et exspers est scienlise veriiatis.
det, ne in haeresimet schismata transeat. Superom- CAPUT XIV.
nem animam qum morlua est, non ingredietur; id
est ad orone pecealum,, quod ad roortem perlinet, De ablulione Aaron el filiorum ejus.
uonaccedet. Super patresuoet matrenoninquinabitur: Praeterea quid sit illud, quod j'uxta praeceplum
scilicelne tanta indulgeai pietate parentum ainorem, Dei Moyses lavisse Aaron, et lilios ejus legilur : jara
ut Dominum suum offendat et crealorem ; neque ita tunc purgalionem mundi el rerum omniuin sancli-
niisereatur propinquis, ut erga Deum videalur cul- tatera baplismi sacramenlo signiucabant. Non acci-
pabilis. Quami euim episcopi, quanti monachi, dum piunt vestes, nisi prius lolis sordibus ; nec orditian-
curam gerunt pareutum, suas animas perdiaerunt. tur ad sacra, nisi in Christo novi hoiuines renascan-
Desanclis nonegredieiur, ut semper in opere et co- lur. Quod autem Moyses laval, legis indicium est:
giialione sancta moratur. Qui eiiim loquitur, quod praeceplis enim Dei lavandi sumus, et cum parali
PATROL. XGIU. 13
 m BEDJS VBMRABILIS OPERUM PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA^ 336
ad indumentum Christi i.urilcas pelliceas deposueri- A teneliras exteriores? ibi est fletus et slridor den-
mus, tunc induemuf \(._te'linea, nihil in se morlis lium; et.in stagno ignis, quod est gelienna, ibi
haberile ; sed toia candida , ut de baptisirio surgen- ignis eorum non exstinguelur, ei vermis eorum nen
t6s wpgamus lurobos jn verifale, et tqla pristinorum morietur.
peccalorujn lurpiludo eeleltrr. Unde et DaVIdait: CAPUT XVI.
Beati, ltvquit', quorum renthsm suril iniquiiates, et iQuwde pecoribus n<maffcrantw in sacrifmio,
qubrum teclqsunt peccata (Psdl, xxxi, 1). 'Diversilas vlciimafum, et quae vel offerri debeant,
-CAPUT XV. vel non offerri, in boe libro f_eviiicorum dinumeran-
De ablalione pro sacerdolis delieio. tur, sed per comparalioiieun pecor-ura conversatio
Qnid aulem sibl velit lex imaginaria, quse jubet, liominum demonsiratur. Homo qui obiuterit victimam
viinlum pro peccato siicerdoiisinimolari, et san- pacificorum Domino, vel vota solvens, vel sponte of-
guine ejns septies digiio populum aspergi. Deinde ferens tam de bobus quain de evibus, iinmacutatum
dups liircos offerri deberi : unum in quo sors Oo- offerai: nit acceptabile sii, emnis macuta non erit m
inirii venisset occidendum esse, et sanguine -ejus, eo. Si cwcurrifuerit, si fraclnm, «i cicatricem habens
simTHteruf de sanguine vituii digito sacerdotis po- si papulgm dut seabiem, vel impetiginem, non affere-
puluiii aspergendum. Alterum vero , in quo omriia tis ea Domino ; neque adotebilis ex eh super allare
. peccala et lrialediciiones lotius populi imponendse':' Dotnini. Bovemet ovematvreaul cauda ttmptttalh vo-
essent, in locum, deseruim perducendum, ibique funtarie offerri polest: votttmaulem ex itis fieri non
dlmittendum; sed prius necesse est viiuli -sacrifi- g poiesl. Omne ariimal -quod vel conlfilis vel lonsh vel
cium pandere, et tuni eliam hircorum causas my- seclis, abiathque testiculistst, non afferelis Damino
sleriaque eorum narrare. Vitulus itaque bic, qui et in lerra vestra hoc omnino non facietis. De manu
pro peccato sacerdotis et lolius popirli emundatione alienigenw non offeretis panes Oeo vesiro ; quidquid
occidi jubetur, figuram Domini et Salvatoris nostri aliud dure voluerini, quia corrupta et maculala sunt
in semetipso portabat, qui non solura pro peccatis omnia,rian suscipietisea. Primo rejicitur a saerificio
sacerdoialis populi, verum et pro omni huinano maculosum aniinal, vel varium , id est, in quibus
genere, cnnctis naiioriibus Deo Patre permiltente est diversitas' pecealorum, et nune in libidine et
iest in.iiiolalus. Sicut Apostolus ait : Qui Fitio suo cupiditaie, nunc in -diversis erimiriibus coriimu-
non pepercit, sed pro riobis omnibus iradidil eum taniur. Rejicilur qnidem et csecum aniroai, id est,
(Rom. VIII, 52). Merito et hoc loco de luijus vituli qui nec Deum videt, nec opera ejus facit. Fractura
sanguine septies populum digito sacerdolis aspergi quoque, id est, vitiis carnalibusvexatum atque col-
jubetur. hf redemptfo noslra et ptirilicalio in Christi lisum. l.cjieilur et cicat-ricemhabens, qui non digna
sanguine lata per graliam septemplicls Spiritus de- saiislaciione poeiiileritia.vulnera peccatorum deplo-
monsiretur.. Duo autera hifci, duoruin populorui» rat; sed adhuc veieris niorbi signum per desideria
flgurairi perspicua ratione demonsiraverunt, propter voluntaiis inierius geslat. Reprohatur et lingua atn-
ofigihalem peccati prsevarlcalioneni, Jiircorum for- putatiiin, quae Deum non confitetur, neqne -divinam
ftfam gerenles, quorum est siroililudo In Evangelio. legerii meditatur. Rejiciinr etpapulam habens, qui
Hsedi, id esi, peccatores ad sinlstram futuri, sed pruritu iibidiniset afdore coiiciipisceiHiarum ex_e-
ex eis qui iri Christo credidissent, el pcenitentiani de-.**
„ «tuat. Simiiiler^t scabiosum, qui peccatum carnis
*
Hctorum suorum toio corde egissent, baptism.igraiiam perficit cogitatione nperis. Jam vero- impetiginem
consecuti. Hi in similitudinem hujus hirci, qui in habens, h_erelicorum figurat coliectionem , quie fre-
sorte Domiriivenii, figuram accipiunt, eujus sanguis quenler se ih Ecelesiae corpus immergit, -et impe-
eum sanguine vituli permisceri jubelur : ut consortes ligo livorem facit. Porro aure ampuiata sunt, qui
passionis Christi effecti, participes glorise ipsius Terbo Dei non obediunt, non faciendo quae jussa
eflici.antur, Sed quio. est hircum in sorlem 'Domini sunt. <_ui vero caudam habet aniputsitam, ille est
venire, nisi ut pQptfliiscredenlium, cujus iile figu- qni bonura quod incipit, persev-erantise fine non
ra.m iiabeb..t, corisors et cohseres Domini liaberelur perficit. Porro deseeltnn , vel tesliculis amputalum ,
jn regno. Sicut ApO-tolusail : Hwredes quidem Det indicat cos, qui cuin corpore viri sunt, lurpiludinis
sumus, cohwrcdesuutem,Chrisli (Rorn. yin, 17). Alius usu effeminantur. His ergo criminibus involuti a
vero hircus, qtii in soflem "Doraininon venit, simi- sacrificio Domirii reprohaniur, nec efficiuntur con-
Jitudinem tenet irifideliuni, qui nunquamin Christo sories passionis Cbrisii, nec coelestis par-iicipes
credere voluerunl. Hi utiqtle accipiunt m.aledictio- sanciificationis.
nem tolius pppuli, et pmhes iniquitates humarii ge- CAPUT XVII.
'nefis, et projiciuntiir in deserlum Jocum. Sed quid D.e cmteris cmremoniis,
esf, omnes iniquitntes et maiedictiones accipere, '
nisi quia' omnia peccata quse ab Adam usqtie ad Sed itequepanes alienigenw offeruntur Domino, id
Christum liumanura genus admisit, iili soli sunj; est, superstiliosa doclrina -hsereticorum , vei studia
percepluri qui nee credere in CUristo, nec explari superstitiosa ssecuiarium litlerarum, qua. extra fi-
Christi sanguine yoluerunt; et sic onusti et prsegra-I> 5 dem sunl, et aiiena pulanuir. Tales -eiiirarepudian-
"vatiiniquiiatibus et maledictionibus totius humarii tur hostise a Domino, ei rejicilur Iiujusinodi sacri-
generis, jn desertum locum projicientur^, id est, i.ri ficium ab Ecclesia calholica.

QUiESTIONES SUPER WUMEROS.

CAPUT PRIMUM. .rum virorum compuiaj.io_...numerus teniBalur inser-

' ' tus : in eo eliam pnofeclioneseorum, ct jma.nsion.es a
Cdtalogusmansionum. finibusJEgypli usque ad locum et lempns, \p quoMoy-
DISCIPCLCS. ^—Prima nobis qsiseslio oritur, cu.r ses defunctus est, nujn.eranlur. In qup dies dedicaiionis
-bicliber Numeri riOmenacceplt ? taberjiaculi,, .el oblalionum modus, non sine lpysiici
MACIST.ER-.-=--Ideo hic lib.er iinus «x qniriqufi li- numeri sacramenio ra.lioneq.ue•dinrimoratusest, Ca-
hris Moysi, Numeri apjieilatus est, eo quod ie_.ress.ise talogus aulern mari.si.onumfiliorum Israel, quse a
sfliultitudwisIsraeliticseex Jlgypto in eo.d,em
f erfc.cio- ip.riiuausspie ad u,lt.i.uia_nnumeranlur, siniul ^uafJr.a-
 QU_-ESTIOI.ESSUPER NUMEROS. Sf>8
ginta et duas sunt. De quibus Matt-iseusloquitur: Ab A , nam, et cibos dnlcissimos lriumphorum aperire no-
Abrabam usque ad David goneraliones qualnorde- bis iiiterdum mare, et prse.terita discrimina popi anle
cim , et a'transmigratione Bahylonis usqtie ad Cbrj- oculos. i
sium, generaiiopes qnatiiordecim, id est, genera- Octava mansio est in solitudine Sin, gua tenditur
liones simul quadraginla et duse. Per has- currjt usque ad montem Sinai. Inlerprelalur autem Sin
Ilebraeiis, qui de terra feslinat iransire ad coelum, rubus, vel odium : quia posteaqiiam veneriniuB in
pt .^gypio sseculi dereliclo lerram repromissionjs lociim Ecclesise, de qua nobis sit Dominus loculurus,
ingrediiur. ISec mirum si illo numeri sacramen.o graiide odium mereamur inimici.
perveniamus ad regnum coelorum, sub quo Domi- Nona mansio est Daphca: quaedicitur pulsatio, juxta
nus el Salvalor a primp patriarcha pervenit ad Vir- quod et Dominus ait: Pulsate, et aperietur vobis.
ginem, quasi ad Jordanem, quae pleno gurgite Sensusque manifestus, quia poslquam venerimus in
fluens, Spiritiis sancli gratia redundavit. locum Ecclesise, incipimus sacramenta pulsare.
Prinia mansio est Rameses urbs, quse in extremis Decima mansio est in Alus, quod interpretatur
finibus jEgypti erat, in qua populus congregaius fermeniiith, quod tollens mulier, commiscuit farinae
exiil in deierlo aiiera die posf Pasclia in conspectu satis tribus, donec fermentaretur tolum : in liac
jEgyptiorum. Rameses interpretari quidam comrao- solitudiiie murrourat populus propter famem, acce-
lionem, vel tonitruum piilaverunt, utique quia cum :pit(]ue vespere colurnicem , el mane al.erius diei
commoti fuerimus ad Evangelicam lubam, excilati roaniia; et nola, qnod in decima mansione inanna
tonitru cum gaudio eximus in mense primo, quando tribuitur, id esl, post Decalogi perfectionem angelff-
hyems pra_teri.il.quando verni exordium esi, qtian- jj rum panem manducare. .
do cuncla reriovantur: eximus qttinta decima dje Undecima mansio est in Raphidira, quae interpre-
mensis priini, in crastinum paschse pleno mensis (atur dissolutio fortium, vel remissio manuum.'In
lumine post esum agni immaeulati; el calceatos hac siiienti populo fons de petra Iloreb in siniilitudi-
pedes hahenles de Apostolo, et accinctos lumbos nem Christi aqua erupit. IbiJesus in typo Salvatoris
de pudicitia, cl baculps in nianibus prseparatos. contra Amalech militat, et in sigrio crucis dsemoiiuirii
adversuni nos tentamenta surgentia devincunlnr. Ibi
CAPUT II. VenitJelliro ad Moysen, dans consilium seniorum
Pascha sccundimensis. septuaginta, et in typum Ecclesiae ex genlibus con-
Secunda mansio est in Socoth : in qua coquunl gregaudselegis imminutio Evangelio suggerente com-
panes azymos, et primum tendunt tabernacula. pletur. Pulchre atitem dissolutio ac sahitas fortiuni
Unde et locus nomen accepil. Socoth quippe inter- Raphidim dicitur, vel propter dissipalum Amalech,
preiaiur tabernacula seu tentoria. Cum ergo exieri. vel : propter sanatum Israel.
mus ex _4_gyplo,id est, a sseculo, primum talierna. Duodecimamansio est in solitudine Sinai, ubi sta-
cula figimus, scientes nobis ad interiora pergendum, lim veriiet in mente aposiolicus numerus. Sinai
el ad saiiclam terram coelesle iter accelerandura. quippe interpretatur rubus, et siguificatur Ecclesia
Tenia raansio est Ethan, qusc est inj-xtremo in qua nobis apostoli prsedicant. In hac niansione
soliludinis, in qua priinuni videlur Domjnus prae- Moyses ascendit ad Dominum, ibique descendit Do-
cedens populum in c.ilumiia ignis. Ethan sonat minus in moute Sinai, dans legem populo suo : ibi
fortitiido sive professio. Prseparemus ergo nobis labricatur labernaculum, ibi praecipitur veritas ho-
fortiludinem, assumentes perfeclum robur, ui inter C- siiarum, vasorum diversitas, indumenta pontificis,
errorum lenebras, et confusionem noclis scieniiae sacerdomm ac Levitarum cseremonise: ibi nuraerus
Cluisli lumen apiiareal, Dies quoque noster nubem populorum Levitarumque, et per singulas tribus po-
babeal protegcniem, ut his ducibus ad lerram san- puli distribuiio. Oblationes quoque principum in hac
clae rejiromissioiiis pervenire valeamus, mansione descriptae sunt. Duae quoque argentese
Quarta inansio esi Phi hahiroih, quae est contra tubse ad proraovenda castra ibidem fieri j'ubenlur.
Relsefon. Phi bahiroth inlerpreiaUir os nobilium, Ibique prsecipitur imraundis, qui primo mense Pa-
Proinde assumpta forlitndine nobilitemur in Domi- sclne interesse non potuerunt, ut mense secundo con-
no, contemnentes et Belsefon, qni inlerpretatur Do- veniant. Sed quid sibi velil quod hi qui longius habi-
ininus aquilonjs, ejusque superbiam declinemus. A-b lant, vel iminundi in anima fuerant, in secundo
Iiac mansiorie profecii lilii Israel trausierunt per mense Pascha jtissi sunt facere. Quod nimirum iii
medium mare in deserto, viderunt Pharaonem cura typum intelligilur populi gentiura, qui cum omnibus
suo exercitu pereuntem, Mariain prsDcinenlem iii daeinoiiiijusfornicali, imtnundi videbantur in aniraa :
tympanis. salubri vero confessione mundafi, ad §ec!indam na-
Quinta mansio est Marah, ad quam venerunt filii tivitatem quasi ad secundum raenseqi transire pr_e.-
Israel transito mare post tnduum. Marah autem in- cipiuntur.
terpfelatur amariiudo. Post prseuicationem enira CAPUT III.
Evangelii, et tabernacula transmigraiuium, post as-
fortiludinem lidei, et post baptismum atque De Nazarwis.
sumptam
vicioriam, rursus venitur ad amariludiiiem, ut vo- jji' Jubetur quoque in hac ipansione Nazarseis, ut vi-
lupias aiqtie luxuria vitse amariludine lerminetur, et num et sicerani et omne quod de uvis est, nori hi--
per crucis lignum quasi per cruciatum, iterum sua- bani, nec comedant: nec de uva quidem passa, secj
vitas compenselur. nec acelum quidem ex viuo. Sed in Proverbiis prae-
Sexta mansio est Elim, nbi erant duodecim fontes cipitur : Polentes qui iracundi sunt,vinum non bibant,
aquarura, et septuaginla palma.: in figura duodecim ne cum biberint, obliviscantur sapientiw, Quid ergo
apostolorum et sepluaginla discipulorum secundi or- Nazarsenorum nomine, nisi abstinentium continen-
dtnis. De quorum fontibus doclrinae potum hauriraus, liumque vita signalur ? Hic in vino luxuria prohibe-
et dulces fructus victorise carpirous. Unde et bene tur, in sicera omnis voluptas terrena- Sicera enini
Elim vertitur in arieies fortes : ipsi enim susit robu- ex' diverso conficilur genere, sicut voluplas ex di-
sti principes, gregis duces ovium, doctores gentinm, versa viiiorum oriiur pas-ione, iili euira vinuni noa
Septima mansio est iterum ad mare Rubruni. bibunt, et siceram bibunt, qui ad decipiendos honii-
Quseritnr hic, qtiomodo po^t transilum Rubri maris nes uuibras quasdani ei iinagines simulant habere
et fontes mare et Eiim \F. et Ma.ab et fontes Elirn], virtutum. Uva p;>ssa illi vescuntur, qui propler hu-
rursus ad rn.ire Ruhrura venerint: nisi forle in ili- manos oculos abstineiitiaepallore inficiuntur, jit glo-
neie pergentibus sinus quidain maris occurrit, juxta riam capiant __1> htniiinibus. Accluiriautem bibunt,
quem casira B-ietati sun.t. Aliud est enim transire. qui post vitse sanctitatera in vetustateni prseteritoruni
inare, aliud in proximo (igere tsbernacula. Ex quibus vitiorum labunlur, et corrupiione veleris nequilias
mouemur. etiam post EvangelicsBdoctrinffidisciplt- delectantur. Pf_ecipititaque Deus, ux eos qui sanc.i-»
 599 BEDJE VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. 11. - DUBIA ET SPURIA. 400
tatis induerunl lituluni, cunctis his careant vitiis; A j jEgyptias desideravil, multosque subilum voravit
nullaraque hujusmodi perturbationem appeiant, qui incendium, ex quibus edocemur, ut qui conversatio-
a tanta mente reveriiiiiiur. nem relihquimus" sseculi et _Egyptias ollas, id est,
CAPUT IV carnalium desideriorum fervores contempsimus, non
'debere murmurare contra coelesteni panem, nec
De leprosit, fluxis et immundh. virulentias jEgypliorum desiderare, quse sunt ma-
In hac mansione projiciuntur de castris leprosi, gnarum carnium, sed simplicem inanna cibum, id
fluxi et immundi. Leprosi hacrelici, fluxi cogitatione, est, puram ccelestemque vitam ferre : alioquin si
immundi opere, ut (anquara contacti et morbidi a postpercepta angelica manna, quae est coelestis vila,
castris Ecclesise separentur, ne contagione raornm sive doetrina, rursus carnes .Egypiias, quae sunt
suorum vitam polluant innocentum. carnales hujus sseculi voluptates, et concupiscentias
CAPUT V. pristinorum morum voluerimus appelere, vorabimur
Mtas bellalorum. nausea, et statim Domini igne torquebimur, desi-
nostrum verletur in tumulos, nt simus
lbi ab anno vicesimo annumerantur populi, qui ad deriumque sepulcra dealbata, quse foris parent hominibus spe-
praelium eligunlur. Sed cur ab anno vicesimo, nisi ciosn, inius autem plena sunt ossibus mortuorum, et
qnia ab bac re(aie conira unuraquemque vitiorum omni spurcilia.
bella nascnntur. Ideoque ad pugnam eliguntur, ut
habeant conlra libidines conflictura, ne luxuria supc- CAPUT IX.
renlur. Septuaginta viri electi.
CAPUT VI. ]
•** In hac mansione descendit Spirilus super septua-
Levitwel custodes vasorum. ginia viros electos, et tunc Dominus descendiiin nube,
Ibi eiiara ab anno vicesimo et quinto Levitae ta- et retraxil de spiritu, qui erat super Moyten, elimpo-
hernaculo servire mandanlur, et a quinquagenario tuit super septuagintq viros. Descendente enim in nube
custodes vasorura fiiint. Quid enim per annum quin- carnis Christo, dilfusaetest per fidem Spirilus sancti
luni ac vicesimum, in quo flos juveniutis oboritur, gratia snper popiilos, septuaginla gentinm linguis
nisi ipsa contra unuroquemque viliorum bella si- elecios, venitque super omnes donura illud viriulis
gnantur. Et quid per quinquagenarium , in quo et ccelestis,quod quondam fueral in Moyseel prophetis.
iubiltei requiescunt in seiernum, nisi internaquies, CAPUT X.
edomiio bello menlis, exprimilur. Quid vero per Mariw oblrectalio.
vasa tabernaculi, nisi iidelium aniniae figurantur.
Levitae ergo anno vicesimo el quinlo labernaciilo in Quarta decima mansio est in solitudine Haseroth :
hac Aaron sacerdos locum incidens offensionis,
seryiunt, et quinquagenario custodes vasorum fiunt:
ut videlicetqui adhuc impugnanllura vitiorura certa- cum sorore sua Maria, fratriuxorem ulerque obtreconl,
mina per consensum delec.ationis tolerant, aliorum quod alienigenam accepisset : unde illico
Maria quo loco evidens ftiit
curam susciperenon prsesumant. Cumvero lentatio- figura conlagio lepraeeffloruit,
num bella subegerint, cum npud se j'ara de intinia Chrisiomysterii, quod sacerdotalis illa plebs patrura
.Salvatori adversus Ecclesiam congregatam
itranquillitate securi sunt, animaruro custodiam sbr- _ ex gentibus derogaret. Ideoque leprse sorde
Tianiur. Sed quis haec praeliaperfecte subigat, cum .G ditur, nec redit ad Dei perfun-
Paulus dicat :Video.a/iomlegem inmembris, repugimn- tabernaculum, donec statum
Xeirilegi mentis mew,el captivumme ducentemin lege plenitudinis gentium tempus adimpletur. Tunc enim
eadem plebs pristinam poterit recipere sanitatem,
peccati. Sed aliud est bella fortiter perpeli, aliud dum eis septiformis spirilalis agniiio ad veniam
jbellis enerviler exptignari. ln isiis excitaiur virtus, fuerii
ne cxtolli debeant: in illis omnimodo exstinguilur, suffragata.
rie subsisiant. Prsecipit dehinc ibi lex levitas omnes fenur Quinta decima mansioest in Rithma, quse trans-
pilos carnis radere : quia in bis qui obsequiis divinis hoc ignem sonitus, sive juniperus. Ferunt aulein lignura
multo leraporeconservare,ita ut si prunae
assumunlur, dehent anie Dei oculbs a cunctis carnis ejus cinere fuerin»
cogitalionihus mundiapparere, neillicita cogitatione veniant. Ex quibusadoperlae, usque ad annum per-
mens proferat, el pulchram animse speciem quasi discimus post sepulcra concu-
piscenlise, sive anlra transire, nos ad lignurn lem-
pilis fruclifican.ibus deformem reddat. pore multo calens, ut simus fervenles spiritu, et
CAPUT VII. claro sonilu, atque in altum exaltata voce Evange-
Duwlubw. lium Domini pra_dicemus. Ab hac mansione usque
Post h_ecjubentur fieri duse luhae, quarum clan- ad tricesiraam secundam hse contineotur historiae,
gore populi rooventur ad praelium.Sic tubas enim scriptum quaequia non sunl per mansiones singulas disiribmae,
est de his ad Moysen: Fdc tibi duat argenteas a nobis quoque in commune dicenlur.
ductiks. Et paulo post: Cwn conchus clangor incre- CAPUTXI.
puerit, movebuntur caslra. Per duas enim lubas
De duodeciinexploraioribut.
exerciius ducitur. quia per duo lestamen.a sive 0J
per duo prsecepla chariialis ad procincttim (idei po- clani Duodecira exploralores mittuntur ad terram san-
: botrus fefertur in ligno, et Christi breviter
pulusevocatur. Quaeidcirco argenteaeUeri prsecipiun-
tur, ut prsedicalorum verba eioquii niiore refulgeant, passio demonstralur. Murraurat populus Judaeoruui,
et auditorum nientem nulla sui obscuriiate confun- gigantum iinpetum reformidans pugnat conlra Ama-
danl. Idcirco autem ductiles, quia necesse est ui hi lech et Chananacum nolente Deo, el victus inteiligit
qui vitain venturam praedicant, per autem tribulationuni quie debeat in lerra sancta exercere sacrificia.
pi__sentium tonsiones crescant. Bene dicitiir, Dailian et Abiron lilii Chore consurgunt contra
Ctim concisuselangor increpueril, movebunturcaslra: Moysenet Aaron, el lerrse voragine glutiuntur. Inler
qiiia nimirum cum subtilior aC minutior prsedicatio- morluos et viventes pontifex medius thuribulo ar-
nis sermo traclatur, auditorum mentes ccintratenta- raatus ingredilur, et currens ira Dei sacerdotis voce
tionum certamina ardenlius excitantur. Jam ab hinc prohibstur. Virga Aaron llorem proferl el foliuin,
jpromovenl filii lsrael de monte Sina, et transeunt et in aeteniam merooriamvirens siccitas consecratur.
in sepulcris concupiscenliae. Viiula rufa concreinatur inholocausio, et cineris ejus
CAPUT VIII. peculiaris aspersio est, quorura quidem figuras bre-
viter adnotantes, ex duodecira exploratoribus inci-
Sepulcra concupitcentiw. piemus. Exploratores missi ad explorandara terram
' Terlia decima mansio est in sepulcris concupisccn- uberem, qui terruerunt populum ne credcrent posse
liae, ubi populus fastidiens ccelestem panem, carues accipere lerrain a Domino reprOmissam, Scribarum
401 QUJESTIONES SUPER NUMEROS. ioa
el Pharisscorum prsetulerunt indiciura. Sicut enim A CAPUT XIII.
illi per Moysen missi sunt, ut ^oli fecunditatem sol- De Core, Dalhan et Abiron.
liciia consiileratione traciarent: iia el isli per Legem
et Prophelas jussi sunl, ut Scripturarum pervesti- Sequitur jam excidium Core, Dalhan et Abiron,
Dominicum specularentur advenlum. In qui sibi, contra Moysenet Aaron sacerdotem, sacri-
galione ficandi licentiam pcenas pro suis conali-
quo erat terra, id est, caro sancta, in qua regnum bus expenderunt.judicantes, Per quos itaque significantur hi,
Dei et uberlatem fructuura spiritalium, et vitam hsereses et schismata facere conantur," et mullos
relernam consequi possent. Sed sicut illi despera- qui
tione terruerunt populum, ne de Dei promissione secum trahendo decipiunt, contemnentes sacerdotes
et se a clero ejus plebis societaie segregan-
confiderent: iia et isli Scribse et Pharisaei suaserunt Chrisli,
populo Judaeorum, ne crederent Chrislum, ad _4_gy- tes, conslituere audent Ecclesias, et aliud altare, pre-
altcram illicitis vocibus faciunt, dominicse
ptura saeculi hujus - redire cupientes. Repudiantes cemque
manna fidei, quserentes ollas peccatorum riigras, et hostise veritatem per falsa sacrificia profanantes, hi
contra Dei ordinalionera nituntur, ob temeritatis
cepas putidas blasphemorum, et pepones vitiorura qui lerrse compaginibus rupiis, viventes pro«»
ac Iibidinura cdrruplione marcentes. Ille autem audaciam,
botrus uvae, quem in ligno de terra repromissionis fundo hialu inergunlur. Nec tanlura hi qui duees
duo advexere vectores : botrus pendens e ligno, errorura sunt, sed et illi qui consentiendo p.artf-
ex crucis cipes eorumdem effecii sunt, .in igj_fir_ij__tei'--i
__i_iu_ii
utique Christus, ligno promissus gemibus, praeparata ullione peribunt.
de terra genitricis Mariae secundum carnera terrenae
stirpis, viscenibus effnsus. Duo bajuli qui sub onere B CAPUT XIV.
bolri illius incedebant, populus est uterque, cujus Aaron cum thuribulo.
prior esl Judaicus csecuset aversus, ignarus penden- Deinde Aaron sanctus a ruiiia morlis populum
lis graticc, et pressus onere suspensi, cui subjicietur trahere cuepit, thuribuluni cucurrit ob-
judicanii. De quibus dicitur: Obtcurentur oculi eo- viam quassationi-, stansque inaccipiens medio superstitum ac
rum, ne videant; et dorsum eorum semper incurva. peremplorum lethalem plagam objecto sui quasi
Qui vero posterior veniebat, populi genliuni gerebat quidam murus exclusit. Isle sacerdo, Dominus Je-
figurani, qui credens el Christum ante oculos habens, sus Christus est, principium. Saccrdos iste, ruinam
semper enra porlans videt, et quasi servus dominum morlis in roundo conspicieus, occufrit a suramo
et discipnliis magistrum sequilur, sicut ipse Domi- coelo,
nus in Evangelio ait: Si quh vult potl me venire, viam venilque obviam quasiintervivos gigas ad currendam
et raorluos,
tollat crucemsuam, el sequulur me (Luc. ix, 25). Ilic quia natiis (Psal. xvin); stelitque
est bolrus, qui effusus est in salutem nostram, et sionis suse est et morluus. Sicque ilmribulum pas-
et in odorem suavitalis prae-
vinum sanguinis sui, crucis contrilione perfudit, tendens, accipiens, aeterni
atque expressum passionis suae calicem Ecclesise cam pertulit suspendit ignis perniciein, et intrai-
raortem.
propinavii. Hic est botrus, quera malo granato socia CAPUT XV.
muneris gratia secuta est, nostra scilicet Ecclesia
mater, habens intra se per granoruui numerum intil- Virga florens.
titudinem populorum, perruborem sanguinis Christi Virga autera Aaron, quae post siccitatem floruit,
signaculo coruscanlem : habentem etiam iniiis di- caro insinuatur Christi, quse posiquam de rariice
stinctam graliam sicut Aposlolus ait: Divisa chari- Q Jesse succisa est, vivacius morlificala reviviscit. Ita-
smata et dona Spiritus sancli gralia dhlributa, quibus que virga post ariditatem virescens, Christus est,
omnibus indignos se increduli judicantes, lerram post mortcm resnrgens. Ipsam euim virgam, ipsunt
carnis Chrisli fluentem lacet mel accipere non me- llorem. intelligimtis, ut in virga regnantis poleniia,
rueruni, quam per (idem servi ejus, id est, Cbrisiiani et in flore ejus pulchriiudo nionstrelur. Unde et iu
populi cousecuti sunt; de cujus doclrina quotidie Canticis caniicorum idem dicil : Ego sum flos campi',
dicit Ecclesia : Quam dulcia faucibus meis elo- el lilium convallium.Alii virgara hanc, qusc sine hu-
quia lua, super mel et favum ori meo (Psal. cxvm). more florem proiulit, Mariatn virginem putani, qu_e
Ficum autem ,-quem cum bolro de terra repromis- sine coilu edidit Verbuin Dei. De qua scripiimi est:
sionis attulerunt imaginem legis aitulisse evangelicis Exiel virga de radice Jesse, el (los de radke ejus as-
edocemur exemptis. Sicnt et bolrum constat figuram cendet, scilicet Christus, qui, fuiurai typura praefe-
Salvatoris ostendere, quemadmodura in Canticis rens passionis, candido lidei lumine et passionis-
canlic-orum Ecclesia de Christo dicit: Frater meus sanguine purpura, flos virginum, corona martyrum,
ut bbtrus Cypri (Cant. i), quia nec Christus sine gralia continen.ium est.
lege, nec lex sine Chrislo esse polerit. CAPUT XVI.
CAPUT XII. Vitula rufa.
De homine ligna colligenle. Reslal interea vilula rufa, in holocausto concre-
mata, cujus cinis expiatio populi erat. Sic enim di-
n citur
"
Post h_ee quidam horao die Sabbato ligua colli- de illa ad Moysen et Aaron : Prwcipe filiii
gens, necalur a popHlo. Quid autem insinuat, quod Israel ut adducant ad te vaccamrafam wlatis integrw,
tam alrociter jussu Dei fherit idem ab omni truci- in qua nulla sil macula, nec porlaverit jugum, trade-
datus populo? Quod facile ab infidelibus proponitur. lisque eam Eleazaro sacerdoii; qumeducla exlra caslra
lntclliganl ergo quia hcecomnia in typo acciderunt immolabitur in conspectu omnium, el inlinget digitum
illis. Scripia sunt autem ad correptionem nostram. Eleazar in sanguineejus, et aspergel conlra fores la-
Ille auiem pristinus carnalisque hotno, qui diem bernaculi seplies; combureiqueeam cunclis videntibtm;
Sabbatum violare ausus esi, dum ligna colligerei, tam pellem el carnes ejus quam sanguinem el fimum
. propter quod et panitus, formain siguilicabat ejus flammm tradeth. Lignum quoque cedrinum el hysso-
qui hodie in Chrisio signatus invenitur agere carnale pum coccumquebh linctum sacerdos mittil in flam-
opus, id est, contrahere ligna, fenum, stipulam, ad mam, qumvaccam vorat; el tunc demumlotis vestibut
escam ignis aeterni convenientem (/ Cor. HI), quse el corporeingredielur in caatra, cotnmaculalusqueerit
dum colligit in suani perniciem, si luerit deprehen- usque ad vesperam.Sed et ille qui combusseril, lavabil
sus, pellilur ab omnibus, et statim occiditur, dum vestimenlasua, et corptts, el immundus erit usque ad
judicatur a spirilalihus. Sic ergo omnia quaecunque vesperum,colligel aulem vir munduscineres vaccm, et
illis Judseis per iegem acciderunt, formaliter intelli- effundet eos extra caslra in loco purhsimo, ul tint
genda sunt. multiludini filiorum Israel in custodiam, et in aqtictm
aspersionis,quia pro peccato vaccacombustaest. IIa-
bebttnl hoc filii lsrael, et advenw sanctum jure per-
 .405 UEQM VENERABILISOPP, PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 40*
petuo, et qui teligerit.md.tlmm, ei propier hoc seplem A_ frenis ad Ecclesiara reirahantur, et ad fores quas
diefcus fuerit imnnindus, Aspergetur ex hac aqua die ante r.eliqiierant rursusfestinent inirare.
tertio et die sepiimo muhdabitur. Si die lerlio aspersiis Vicesima mansio est in monte Sepher, qui inter-
\non fuefit,'vel sepiinw, non polerit emunddri. Viluta p.elamr pulclifiludo, id est, Christus; el vide quid
friifa caro est SaiVatoris, rosea sanguine passioiiis, prOsint frena : a vitiis nos relrahunt, iiilroducunt ad
|_etalis integra., quia perTecta setate passionern susee^' virtulum choros, et in Christo mOnte pulcherrimo
. pit. Quod' auleth nori esl imposiuint super illarii ju- habitare faciunt. De quo scriplum esl: Venile es-
Igiirii, hoc osteridit qriod caro Christi norresl sUb- cendamus ad monlem Domini (Isai. u).
Ijhgata delicto, rieqhe victa ab ulfoIsrael peecaio. Quqd Vieesima prima mansio est in Aracla, quae vertitur
Jaulem apprehensam ej'ecefurit filii exira c_i- in miraculum; el vide quam pulchre est-ordo virtu-
stra, astarile Eleazaro sacefdpte, populurii Jud_eo- luni : post frenos in Ecclesia introffiilliintuf. Posi
riim signifieat, et conserisum sacerdotem in necem habiiationem ad Chr-istimontem aseendimtis, in quo
Dotriiriiquem ejecUim extra .erusalem crucifixefunt. positi mirainur in eo .jrod nec oculus vidil, nec auris
Sicut efgo qui offertmi vitulam imuiundi suiil, sie audivil, nec in cor hominis ascendil (I Cor. u).
et qiii apjifeheriderurit Doiiiiiium peccalores ba- ; Vigesima secunda mansio esi in Maceloih, quse in
B.eniur, et sicht is qui colligit cinerem aspersionis, cwttt verlilur, id est, Ecclesia; in hac enira consistit
inuiidus esf, sic et omnes mundi suni, qui passio-" niultiludo credentium, juxta qtiod sctiplum est:
nem Chfistl prsedicaverunt genlibus el in loto ofbe Ecce qv.am bonum, et quam jucundum Ititbiiarefrctlres
t.rrarum doctrinam ejus asperserunl, populosque in wntm (Psal. cxxxn).
Domiho collegerunl. Ligiiura autem et hyssopum ,ra Vigesiaia lertia niansio ess. in Thahaib, quse in-
crucem pulamus, et baptismum. Per hyssopi enirn terpretsUur pavor, quia dum quisque venit ad' Ec-
fasciculura aspefgebaniur agni sanguine, qui roun- clesiarn, alqtie ascendit i|i montem ptilciierrimura
dafi solebant, lypice figurantes lavacruin bapiisiiia- Ghrfstum, el slupore el miraculo Chrisli magnitudi-
tis ei abluiionem seterni fontis. Per coccuih autem nein conjiieiiii', adjuugai.deihde limorem, qoi custos
bis tincluirifigurain sacri sanguinis significari, quo est beaiiiudiiik* ut altum iion sapiat, quia Deus su-
peeCatores abluiin.ur; bis lirictum autein, quia per perbis -retistit, hutmiibus aulem dal graliam (Jac.
. eum et corpore et corde mundaraor. Haec enim tfia iv).
ad purgatioueni peccatorum sunt tradita : primo per Vigesima quarla mansio est in Thare, quam non-
cedrum, lides ligni.cmcis; sccundo, per hyssopuin, nulli vertunt in maliiiam, sive pasluram. Quod bene
martyriuni; lertio, per coccurn sanguinis doininici ad prrepositos Ecelesiarum, vel ad ciistodiam animae
sacranienlum. Sicut autem illuc die terlia purgari refertur, ut sollicitus sit quisque qui habet pavo-
Jubeiilur, ita el oronis anima purgatur ab omiiibus rem, ne eo diabolUs in caulas ovium, id esl, in Ec-
deliciorum sordibus, quaccunque credil Chiisluiii clcsiis per diversa vitiorum foramina introire ni-
Doniinum die tertia. a inortuis resuseiiaturii. Iiujus: latur.
modi etiam homo inundus erit in die sepiima, id Vigesiina qninta mansio est in Metlica, quse verti-
est, in regno sanciorum adveiiieiite Domino, et bea- lur in dulcedinem. Aseendisii in exceisuiu Palris,
tusac laeius partem cceieslis illius regni potietur. admiraliis es ^virtutun.cboros,-limuisti rninain, ah-
Qui aulem no.n fuerit aspersus, i.d est, hujus gratise jecisti insidiatores. Dulcis le protinus fructus laboris
' Me mtiniltis, peiibit uriimaiila de fegho saiicli san- insequilur, ut inerito dieas : Qjiain dulcia faucibus
_(oruih, et de.populo fidelium. Ex sanguine auteni,f-<meis eloquia.iua supet mel ei faviiin ori meo (Psal,
hujus Vilulae ideo sepiies laberhaculiihi jubet as- cxvm).
pergi, quia sepiem sunt Spiritus sancti charismata, Vigesima sexta raanslo est in Hesmona, quae La-
quae per Curisti sailguinem super Ecclesise popiilos line festinaiioriemsonai, scilicet, ul posiquam dulces
distribuunlur, per quara ab omni delicto purgantur, frucius laboris sumpserimus, uisi simus quiele con-
sicut Apostolus ait : Jam abluli estis in sanguiite teiiti et oiio, sed rursum ad alliora properanles,
Ghr'.sli,el passioneejus. Quod vero vilula cum pefie el obliviscamur prscteritorum, et in futura nos exlen-
ossibus suis comburiiur, et agnu.s ille paschalis pari damus (Philipp, 111).
modo concremalur, ne ossa ejus conlringantur, boc Vigesima septima mansio est in Moserolh, qnod
osiendit quod Domjni Jesu Chrisli corpoiis in pas- inlefprelal.ur vincttla, sive, dhciplina, sciiicel ut fe-
sione non essent confringenda crura, sicut evange- stino gradu pefgamus ad magislros, eorumque le-
lisia tesiaior. Moraliter autern- vacca rufa, cujus ranius liniiria etprsecepta, virtulem ac mysleria Scri-
cinis expiatio populi est, non aliter initnolari et of- pturaruia vincula puteuius esse seterna. Hsec sunt
ferri ad alfare Domini poterit, nisi qui lerrena opera Cliiisii vineula, de quibus in Eeclesia seu in Isaia
non fecerit jugumque delicti non iraxerit, nec viu- legitur: Viri sublimcs:ad le iransibunt, el lui crtmt
culis peccaiorum fuerit alligaius. Jani delrinc post servi ; post le antbulabunt colligati vinculis. (Isui.
exploratores el botrum, post excidiuni supcrborum XLV).Et alia diaboli- Viuciila, quibus rttptis, vicit
et sacerdolale ihuribuluni, poslque vifgam floientem hostes Sainson. De qualibus Propheta dicil : Di-
et.vitiiise combusise aspersioneni, reveflamur ad rupisli vincula mea, iibi sacrificabo hosliam laudis
iiiansioiies. J) (Psql. cxv).
Sexta decima roansio in Ramoth quod Latino Vigesitna octaya mansio est in -.enejaacai), quae,
dicilur mali Punici divhio, quse significat Eccle- per inlei prelatiouem transfertur in filios itecessitath,
siahi, quasi mulla grana uno cortice comegit, duiu seu stridoris. Qui sunt isti filii necessilaiis? Ipse
omneui turbam ciedentiuro in fidei unitaie cou- psaimus nos docet: Afferle-Doinino, filii Dei, afferie
cludii. Doinino fitios arielum. [Psal. xxvm); quse est tauta
Decima sepiitna mansio iii Lebna, quse Laline necessilas, quse no.entibus imponaiur. Cum divinis
iransferiur in laterem : legimus quod iEgyplius po- Scripturis fueris erudilus, et leges earum ac tesii-
pulus lateres faciens ingemuit. Ex quibus disciraus pionia, quse vincula yeritatis suni, scieris, contendes
in ilinere isiius vilse de alio iu alium iraiisitum nunc cuin atlversaiiis, ligabis eos, et vinclos duces in
nps crescere, nunc decrescere, et posi ordinem ec- capiivilaiem, el de hostilras quondam atque capiivis
clesiasticum ssepe ad laterem, id esi, carnalia opera, liberos Dei eflicies, ul repenle dicas cum Sion : Ego
traiisraigrare. slerilh, el rioh parietis, transmigrala et caplivula, et
Deciiua octava est in Ressa, quse in frenos verliiur. isles quis enutrivil? Ego deslilula, et sola. El hli ubi
Si enini post profecliira rursuni ad lutulenta opera efdnl (lsrii. xux)? Porro quod iiiterprelaluin est fi-
desceiidimus, infrenandi sumus, ,el cufsu vagi atque lios stridoris, ad illuin sensuin refert, quod, timore
pr_ecipi.esScripturar.uin relinaciilis dirigendi. supplicii et ejus loci, ubi tsl fietus, et sirkior clen-
Decinia nona mansio est in Ceelatiia, qu_e inteiv tium (Matih. xin), deseremes diaboli vincuia,
p.retatur Ecclesia, scilicet, ul vagi currenium giessus. Christo Doaiiuocredeuliusu tiirbaj colla submitiant.
405 QU/ESTIONES SUPER NUMEROS. 406
Vigesima nona mansio est in monle Gadgad; A percussa Christi humililas in cruce eontemnitur.
Gadgad interpfetatur nuntius, sive accinctio, vci Christus enim crucifixus JudWis scandatum , gentibut
cerie coitchw. Non enim aliler posstihius raagislri aulem stultitia esi. Et prudehtia carnis moritur, curii
discipulorum atque credentium eos facere (ilios ne- tanquam monlis emineu.ia Christus excelsus agno-
cessiiatis, nisi prsecep.ores eorum, interfecerimhs scitur. Ipsis enim vocaiis Judaeis et Grsecis Cliristus
crudelissimos; in occi.ione eorum rion parcat ma- Pei virtus, et Dei sapienUa est (/ Cor. i).
nus noslra, armum aut extremum auriculse de ore Trigesima quarta mansio est in monte Hor. In
leonisextraherea viro. De nuniio et accinctione bre- extremis finibus Edom in ijuo ascendit Aaron juxta
viter baecdici potest, quod filii necessitatis grandes prseceptum Domini, et mortuus est anno quadrage-
ad virtuiis siimulos suggeramus, cum eis nuntiave- simo egressionis ex .Egyplo, eo. scilicet anno quo
rimus pracmia futurorum, et aceinctos in rebelfando novus populus repromissionis terram iiiiratufiis erat;
docuerirnus; horum trium quidquid magisier fecerit, fiiquanquara in monte sacerdolium-Eleazaro (ilio
in monte consislit. dereliquerit, lexque eos qui eara impk.ver.nl per-
Trigesima mansio in Jelebaiha, quodfinterprelatur ducat ad summum, tamen. ipsa suhliniilas non est
bonitas, quaeest Chrislus. trans fluenia Jordanis, sed in extrerais terrenorum
Trigesima prima mansio in Hebfona, quae inter- operum finibus. El plangil eum popuius trigint.a die-
prelainr transiius, id est, mundus, de quo Appstelus bus. Aaron plangilur, Jesus non plangitur. In lege
ail: Prwterit figura hujus mundi (1 Cor. vn). Huc descensus ad inferos, in Evangelio ad paiadisura
venientes sancti Dei ctipiunt ad nieliora transire. transmigraiio. Audit quoque Clianana_us,quod ve-
De quibus Psalniista canit,: Et non dixerttnt qui ]j nissei israel, et in locum expioratoruin, ubi quon-
prwieribant : Benedictio Domini supef vos (Psal. dam offendisse populuin noveraut, ineuiit prselium,
cxxvm). et caplivum ducunt Israel. Rursumque in eodem
Trigesima secunda mansio est in Asiongaber, qtiae .loco pugnatur, ex voto viclor vincitur, victi supe-
transferttir iu tigno viri. Possunt haec ligna viri sal. rant; per quod intelligamus ut cum nos Dei auxilio
luum et omnium arborum genera multitudinem gen- destiiulos, hostes invaserint, duxerinlque captivos,
tium ligurare. Hucusque solitudo Pharan, decem et rion desperemus salutem, sed iierum armemur ad
octo conlinet mansiones, quae scriptse in catalbgo in praeliuhi. Poiesl fieri ut vincamus, ubi victi sumus,
superiori itinere componunlur. et in eodera loco Iriumphemus in quo fuinius anle
. Trigesima tertia inansio est in deserlo Sin. Hmc captivi.
est Cades (Num. xxxni). Sin aulem sancia inter- CAPUT XIX.
pretatur per antiphrasira, sicut lucus cum mi-
nime luceat, vel hellum, quod tameif sit hor- De morte Aaronis et terpentum vulneratione.
ridum.
CAPUT XVII. ...- TrigeSima quinta mansio est in Salmona. Trige-
sima sexta mansio est in Phunon. Hae duse mansio-
Mariw mors. nes in ordine his.ori_e non inveniuntur. Ii.i his mor-
In hac mansione moritur Maria, et sepelitur. Vi- tuo Aaron rourmuranl lsraelitici populi conira Deum
detur in Maria prophetia utnrlua, in Moysen et Aa- et Moysen, nianna fasiidiunt, a serpentihus vulne-
ron legis el sacerdotii Jud_eoruni finis imposilus, rantur. Sed quid illud significat quod morsus nior-
quod necipsi ad lerram repromissionis (r.inscendere G liferi serpentiuni.exaliato etrespecto _eneoserpente,
valeant, nec .credentein populum de solitudine hujus sauabantur, nisi quod nunc in typo Salvatoris, qui
mundi educere, nisi solus Jesus Deus, id est, Salva- ferreum anliquumque serpentem in palibulo tiium-
tor verus Filius Dei. phavit, diaboli venena supeiantur, i(a ut qui vere
GAPUT XVIII. expresseque imaginem Filii Dei passionemquc ejus
conspexerit, conservetur. Hoc enim significant et
Moysi litubalioad petram. verba ipsius Doinini dicentis : Sicut exallqvit Moyses
Iri hac propter aquas coiilradiclionis Moyses of- serpetuetn in eremo, sic opprtel exaltari Fiiium liomi-
fendit Dominum, et prohibelur transire Jordanem : M.s,ut omnis qui credit in ipsuin, iion pereal, sedlia-
turbatus enim murraure popuii, dubilanter pelram beqt vitam wlernam (Joan. in). Qnod yero seneus esi
virga percussit, quasi illud non possit Deus facere, serpens ipse, qui ligno suspensus est, ses quijipe
nt aqua de petra prqflueret, quod anle jam fecerat. '.tnelallis c_eteris durabilius esse solei; et apte seneus
Quid ergo hic fides Moysi insinuat, quod aquam de serpens ligno suspensus esi, ut Dominus et in ser-
petra ejiciendam titubaverit? llanc prophetiam fuisse 'pente mprtalis, et iii sere significaretur seternus, ut
de Chrislo recte iutelligiinus. Dum euim Moyses in ?yidelicet et indicarelur morluus per litimanitaiem,
Scripluris sanctis aliam atque aliam pro. re ajiqua eltamen essetquasi seneus per diviniiatein. Pulchre
signidcanda personam gerat, nunc tamen populi autem prima mansio Salmona inlerprelalur imagun-
Judaeorumsub lege positi personam gerebal, euraque cula, quia nimirum ibi imago expressa esl Salvatoris
inler propheticam pronunliaiionem figurabat. Nani per serpenlein seneum, qui Li ligno pependit. Pul-
sictit Moyses, petram virga percutiens, de Dei vir- J) chre etiam et secunda Phunon inierpreiatur os, quia
tuie dubitavil; ita ille populus qui sub Iege per postea quam passionem Filii Dei Cognoseimiis,quod
Moysen data lenebatur, Christum ligno crucis afli- corde crediinus, ore prouuniiamUs, legeules ilitid
gens, eum virtulera Dei esse non credidil; sed sicut Apostoli: Corde credilur ad justiliam, ore confessio
percussa peira manavilaquam sitientibus, sic plaga fit ad salulem.
domiiiicaepassionis effecla est viia credentibus. Ha- Trigesima septiraa mansio est iu Oboih, quai ver-
bemus enim de hac re praeclarissimam et fidelissi- titur in magos, sive pythones. Unde inoiistratur quia
main vocem apostolicam, cuin inde Ioqueretur di- jpostimagineni Dei, quae in cordis ratione monstra-
cens : Pefra autem erat Christus (I Cor. x). flanc ergo tur, et confessionem fid.ei,quse ore profertur, cOn-
carnalem de Christi divinilate Dei veneraiionem iri Surgunl serpentes, et arles raalefiese ad bella nos
ipsius Chrisii altitudine, Deus mori jubet, cum nior- provocant. Sed nos cusiodia circumdaiites cor uo-
tem carnis Moysi morte imperat (ieri. Sicut enim sfrum, obduratnus aures nostras, ne audiamns vo-
petra Chrislus, ila et raons Chrislus. Pelra htimilis ces incantaiitiuiii.etSyrenaruai caruiina negliganius
foftitudo, mons eminens magnitudo, quia sicut (J°sa/. LVII).
Aposlolus ait: Peira erat Christus, ita ipse Deus ; Trigesima oclava niansio esl in Jieabarim, in fini-
Nott polesl civitas abscondi super monlem constiluta hus Moab, quoesignificat acervos tapidum iranseun-
(Matih. v), se scilicet montem, fideles autem suos iium, id est, sanclos per istud sseculum ad alias
in sui nominis gloria fundalos asserens civitatem. inansioues iransirc festinaiites.
1'rudentia enim carnis vivit, cura tanquam petra
407 BED.-E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — DUBIA ET SPURIA. 408
CAPUt XX. A erat subjecta perfidiae, in vocemiidei et confessionis
DeSeonregeAmorrhmorum,etOgrege Basan. ..* erumperet. Licet et enim caro noslra per hoc possit in-
telligi. Plerumque caro per molestias tacia
Trigesima nona mansio est in Dibongad. In hac llagello suae menli Deum indicat, quem mens ipsa
geriiur bellum conlra Seon regem Amorrhseorum, carni prsesidens non videbat, ita ut anxielale spi-
et Og regem Basan. ln liis regibus licet res gesta ritus prpficere in hoc mundo cupientis, velut iter
cognoscatur, tamen per conditiones Virtutesque no- teiideniis impediat, donec ei invisibilem, qui sibi
minum spiritalis significalio est subjecta. Seon nam- obviat innoiescat. Urideet bene per Petrum dicilur:
que interprelatur tentalio oculorum, per quam figu- Corruptionem habuit tuw vesanim tubjugule tnulum
ratur diabolus, qui se transfigurat velut angelum (II Petr. u), quod in hominis voce loquens prohi-
lucis (// Coi-,xi), et per haeresimet schismata veri- buit Prophetae insipientiam. Insanus quippe homo a
similia menlitur.utfallat incaulos : hunc Amorrhsei, subjugali muto corripilur, quando elata mens humi-
id est, amaricantes, habent regem. Nisi enim quse- litatis bonum,'quod lenere debeat, ab afllicta carne
dam simulatio veriuiis praecedat, non sunt haereses memoratur. Scd hujus correplionis donum idcirco
amaricantes, non schismata exacerbantes in Eccle- Balaam non obtinuit, quia, ad maledicendum per-
sia. Iste ergo rex occiditur in unoquoque homine, gens, vocera, non mentem mntavit; consilium quippe
quando quisque damnat simulationera, et diligil ve- dedit regi Balaac, ul raulieres in meritorio poneret,
ritatem. Og vero rex inlerpreialur conclusio, Basan et ante januas earura aras, ut venientes filii Israel
aiiietn confusio. Id enira agit diabolus semper, ul prius sacrificarent idolis, et sic ingrederentur ad mu-
concludat viam ad Dominum, opponendo idola sua, D lieres. Unde et fornicatur Israel Cumliliabus Madian.
ne credatur in Cliristuiii. Conclusio praecedit ut rex Sed quid est quod iste Balaam populum Dei posse
sequatur, confusfo tanquam plebs, quia quos modo decipi cerla ralione colligit, dans consilium ut ex
concludit, ne credant in Chrisium, quando apparue- illa parie qua infirmari noverat filios Israel, perni-
rit Christus, omnes confundentur. Mansio autern ciosi eis laquei tenderentur, non dubitans eos oblata
ista Dibongad, interprelatur fortiter inlelkcta lenla- copia feminarum fornicationis ruina proiinus lapsu-
tio, quia nirairum si superetur simulatio, quae per ros, quia concupiscibiles animos eorum praesciebat
schisma vel hseresim exacerbat Ecclesiam, et con- esse corruplos. Ita ergo iinumqueroque nostrum ne-
clusio qiiseper sacrilegium clauditfidei viara, nihiio- quitisespiritaljs versuta malignilaie in figura Balaam
minus leniatio inlelligiiur, ac deinde intellecla for- pertenlan.l, illis praecipue affectibus animse insidiosis
liler superatur. laqueo prseteiidentes quibus nos senserint aegrotare,
Quadragesima mansio de Dibon in Gad, in Hel- ui, verbi ,gratia, cum viderinl ralionabiles animae
niondeblalhaim, quse vertitur in conlemptu palatha- riostrse paries esse vitialas, illo nos ordine decipere
rum, sive et
opprobriorum; per hoc discimus, omnia nioliantur.
dulcia ac illecebras volupiatum prsetereUntiumin sae-
culo corilemnendas et opprobria diligenda : quse si CAPUT XXIII.
falso objiciantur, heatiludinem parimit, Salvatore Phineet tacerdot.
plenissime perdocente, qui ait: Cum exprobraverint Sed Phinees sacerdos zelatus, ut Domini furorem
vas hominet, beali eriiis (Luc. vi). placaret, Zambrem qui ad scortum ingressus est,
_
CAPUT XX " arripiens
per crucem
pugionem, utrosque Ifansfigit, significans
Cliristi, non solura idololatriam, sed
Moysis mors. etiam omnem carnis affecium vel concppiscentiam
Quadragesima prima mansio in monie Abarim primi sseculi, et lunc placari Deum, diiin carnis
contra faciem moniis Nabo, ubi moritur et sepelitur exstiiiguitur desiderium. Pos\ hsec rursum populus
Moyses, lerra repromissionis ante conspecta. Nabo numeratur, el Levilae,ut, interfeclis primis carnali-
interpreiatur conclusio, in qua finilur iex, et non bus, novus Dei populus censealur, qui per Jordanis
invenilur ejus meraoria ; porro gratia Evangelii abs- hapiismum transeat, et ccelestis liaercditatis repro-
que ullo fine tenditur : In omnem enim terram missionem percipiat.
exivit sonus eorum, el in fines orbis terrw verba CAPUT XXIV.
itlius (Psal. xvni). Siraulque considerandum quod
habitalio traiiseunlium in montibus sita sit, etadhuc Numerus populi.
• Porro quod sexcenla millia armatorum de ^Egyplo
prolectu indigeat. Post montes enim plurimos ad
campestria Moab et Jordanis lluenta descendimus, numerantur egressa, et ex ipsis non sunt amplius,
quae inlerpretatur d.sc.nsio. Nihil enim tarn pericu- quam duo taiitum terram repromissionis ingressi,
losum est quam gloria cupidilalis, et jactanlia, et lisec ligura denionstrat multos per baptismura ad
animus conscientia virlutum tumescens. fidem transire, sed ad patriam ccelesiem valde pau-
cissimos pervenire. Secundum i)lam (iguram in Evan-
CAPUT XXII. gelio, in qua multi vocati, pauci auiem inveniuniur
De Balaum et Balaac. electi(Malth. xx). Quod vero duo lantum ingrediun-
Quadragesima secunda mansio est in campestri- D tur, aut propter eos qui ex ulroque populo regni
bus Moab super Jordanem, juxta Jericho, ubi fixe- ctelestis proraissiones adipiscunmr; aut propter illos,
riirit tenioria a domo solitudinis tisque ad Belsachara qui per duas vias actionis el conteraplalionis ad
in platiitie Moab. In quadragesima secunda, quae a-ternam beatitudineiu praedesiinaniur.
exlreraa mansio est, qusedam qualiler sint gesta CAPUT XXV.
narremus. Sedens in ea populus a divino Balaam,
quem mercede conduxerat Balaac, Det jussu bene- Quinque filii Salphad.
dicitur, et maledictio muiatur in laudes. Sed quid Inlerpellant dehinc quinque filiseSalphad, et judi-
est quod iste Baiaam, dum perveniread propositum cio Dei ha.rediiatem accipiunl inter Iratres suos,
lenderet, asina cui prsesidebat, dura vidisset ange- nec legis plebs ab Evangelii possessione excluditur.
lum, ioquiliir. Quse est enira haec asina, nisi bruta Deinde Jesus Moysi in monte succedit, et discit quse
genlili.as, quam quondam Balaam, id est, seduclor spiritaliter debeai offerri in Ecclesia; legi enim succe-
idololatrise, quasi bruium ahimal et nulla raiione dit Evangelium, ibique lex lacienda prsecepta admo-
renitens poenitentise,quo voluit errore substfavit. nel ef gratia complet.
Sed ista angelum Dei vidit qtiern horao videre non CAPUT XXVI.
potuit. Et vidil et detulit, et.Iocuta est, til agnosce-
remus postefioribus temporibus sub adveniu magni Genera oblalionum.
angeli Dei genlilera illam plebem, mutata durilia Primum quidem quid offerri debeat per singulos
sloliditaiis, soluiis Deo lmguis loculuram, iia ut qusu dies: debinc quid in Sabbato propter spem <;uietis
409 QU.-EST10NES SUPER DEUTERONONIUM. 410
_8tern_e,quid in kalehdis pro innovatione vitse, quid A CAPUT XXVIH.
in Pascha, quando consepelimur ciim Chrislo per Filii Ruben et Gad.
baptismum quasi a mortuis transeunles ad vi(se no-
vilaiem, et quid in Pentecoslen propter graliarn Manasse Post hsec filii Ruben et Gad et dimidia trihus
Spiritus sancti, et indulgentiam reraissionis pecca- circa Jordanem possessionetn accipiunt, et
lorum ; quid in neomenia mensis seplimi, quid in in repromissionis lerram haereditatem habere nolunt,
jejiinio ejusdem mensis decimi diei. Quid in sceno- figurantes quia quos multa mundi implicamenta
poeia, quando figuntur tabernacula, quinlo decirno occupant, habitationem ccelestis patrise nequaquam
die supradicti mensis. desiderant.
CAPUT XXVII. CAPUT XXIX.
De morle Balaam. ' Idoli destruclio.
Dehinc texilur bellum contra Madianitas, et mors Dehinc prsecipilur ut populus in terra sancta idola
divini Balaam, in cujus nece error perfidise ligno destruat, et nullus de prioribus habilatoribus reser-
crucis interficilur; fitque deinde de Amalec prseda vetur, ad significandum ul dum in terram sanciam
divisio, et oblatio ex ea animarum in labernaculo reproraissionis per fidem ingredimur, siraul cum ido-
Dei. lolalria omnia eliam vilia exstinguamus.

QUJ.STIONES SUPER DEUTERONOMIUM.

DISCIPULUS.— Deuteronomium, juxta fidem histo- B ubi ea quse corruptibilia sunt sine corruptione per-
rise, quaescribit ? manebunt.
—
MAGISTER. In Deuleronomio namque quse est CAPUT III.
secunda lex, narrantur ea quse in Pharan, et Obet,
Laban, et Aseroth usque Cadesbarne fuerunt populo De non plantando tignojuxta altare Dei.
dicta a Moyse, mandata videlicet atque promissa, Non plantabis omne lignum jtixta altare Dei, nt
maledicliones peccatorum, et promissiones beaiitu- plantes nemus in terra : dicitur quippe ne. nemus
dinis. Ibi canit canticura Moyses, ihi dat benediciio- pianletur in lemplo. Nemus frondentes arbores et
nem Uliis Israel; ibique, (erra repromissionis con- in.ructuosse sunt, solummodo ad delectalionem visus
specla, morilur atque sepelitur. Nonnulli autem piantaise. Tales sunt et gentiles, qui rationem suam
Hebrseorum qualuor. taiitum libros compulant, id verborum decore coraponunt, et non convertunt se
est, Genesim, Exodum.Levilicum, sive Numerorum : a vitiis, sed deleciant atque istiusmodi seductione
Deuteronomiura autem repeiitionem eoruradem li- persuadent. Nos autem secundum praeceptiim Dei,
hroruro, et quasi qiioddam legis meditalorium di- juxta altare Dei nemus non planiamus, si circa do-
cunt: ea duntaxat ralione, pro eo quod illa qualuor ininicam fidem nihil in verbis infructuosum, nihil
proprias rerum gestarum conlinet causas, iste vero audientiae seecularis illecebrosum componimus, sed
omnium. sola puritale veritatis scientiam prsedicationis lene-
CAPUT PRIMUM. mus. Hoc nemus in prsedicatione sapienlise plantare
• vitabal Apostolus cuin dicebat : Loquimur non in
Quid tignifieet qttod undecim diebus Deuleronomium doctis humanw sapienliw verbit, sed in doctrina spiri-
manu scribilur. £ ritus et virlutis Cor.
(I n, 13).
Liber Deuterononiii repetitio est praecedeniium
quatuor lihrorum legis. Nam dum illi in se proprias CAPUT IV
contineant causas, isle tamen replicat omnium : De auferendo prwputia ligni pomi[eri.
habet autem et ipse proprie innumera sacramenta,
ex quibus parva pro exercitio lectoris studio memo- in Quando ingressi (ueritis in terram, et planlaveritis
ea ligna pomifera, auferetis prwputia eorum : po-
randa innexui. Deuleronoraium aulem secunda Je- trorumque germina immunda erunt vobis, nec' edetit
gislatio dicitur, quod significat Evangelium, in cujus ex eis. Ligna quippe pomifera sunt opera virtuti-
principio nolandum est quid indicet quod undecim bus fecunda : pracputia itaque lignorum auferimus,
diebus Deuieronomium a Moysi scribitur, nisi ad cum de ipsa inchoationis inlirmitate suspecli,
pri-
significanduin Judaicae plebis lapsum in Evangelio ' mordia operum noslrorum non approbamus. Poma
per transgressionera Decalogi niandalorum. auleni quse germinant immunda existimamus, no-
CAPUT II. strisque cibis non aptamus, quia cum primordia
boni laudantur opcris, dignum est ut hoc animiim
De auadraginta annis laboriose peraclis a filiis non pascal operantis, ne dum accepta laus sua-
Israel. viier carpitur, fructus boni operis intempestive co-
Quid aulem significaverint xr anni, quibus labo- medatur.
riose peractis filii Israel ad repromissionis lerram CAPUT V.
iransieDint. Per hos qtiippe quadraginta annos to-
(um saeculitempus significaittr, in quo vivit Ecclesia D De non arando in primogenitobovis; et non tondenda
sub laboribus et periculosis tentationibus, sperando primogenila ovium., .
quac non videt per palientiam, quousqne ad promis- * Non operaberis in primogenilo bovis, el non tonde-
sam .ciernae felicitatis perveniat patriam. Ideo et bis primogenila ovium. In priinogeniio quippe bovis
Domious quadraginta diebus jejunavii, et quadra- operari, est bonx conversationis primordia in exer-
giuta noctibus teniatus est in eremo : corpus enim citio publica. actionis ostendere. Ovium quoque pri-
ejus, quod est Ecclesia, necesse est lentationes la- mogeniia tondere, est ab occullationis suae teginine
horesque paiiatur in hoc saeculo, quoadusque veniat hiiiiianis oculis inchoantia bona nosira denudare. In
illud lempus ubi post lentationes suscipiat conso- primogcnito ergo bovis operari prohibenmr, atque
lationes. Porro quod velslis Israel per tot annos irt a primogenitis ovium deiondendis compescimur :
eremo nulla velusiate corrupta est, et morticina quia et si quid robustuui incipimus exercere, hoc
pellis calcearaeniorum tandiu sine labe duravit, po- in aperto ciiitis non debemus oslendere ; sed cum
test iigurare figuram incorruptibilitaiis corporinn, viia noslra simplex, quidquid innocuum inchoat, ut
 M BED_E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — DUBIA ET SPURIA. 412
dignnm est in secf eli' Shi Velaminanon derelinquat, A i es(. El-si quid inconvenienter ex diverso genere vel
nec hoc humanis oculis .tiasi subduclo vellere oslen- religione in vita cujusque contexilur. Verum illud
dat. Ad snla. efgo divina sacrificia. boum primoge- tunc figurabalur in vcsiibus, quod nunc declaralur
rriiia o.iuni pfo_ici:Hli,ut si quid fofte inriocuuhlin- in raoribus.
cipimhs , hOc sid horiorem iutimi jtidicis in ara CAPUT X.
cordis imrnofemus. Qritidab illdi procul dubio laiito De non
libeiilius accipiluf, qiiStriioel ab homiflibusocculta- accipieiidoloco pignorh siiperioreni el inferio-
rem molam,
turti, nullo laudis appeiitu maculaliif. Ssepe auiem
conversaiionis primordia adhuc carnali suiit vilic Non accipias loco pigiiorh supefiorem aul inferio-
commixta : et idcifco.iiuiOiesc.re citius non debent, reni molam. Accipere aliquando dicimtis auferre.
ne cum laudantur bona qu_e.plac.ent,deceptus laude Unde et aves illse quse rapieudi sunt avidse, accipi-
sua animus deprehendefe iri eis nequeat mala quce tres vocanlur. Unde et Paulus apostolus dicit: Susii-
Jatent. nelis enim si quis devoral,-si quh accipil (II Cor. xi,
CAPUT VI. 20) ;.ac si diceret : Si quis rapil. Pignus vero debi-
tofis est confessio peecaioris, a debilore enim pi-
De ndn arendo itt bovetimul el asino. gnus accipilur, cum a pcccalore jam confessio )iec-
Non afabis in bovi simul el asitto. In bovis no- cati teiielur. Superior auiem el inferior mol.i est
mine populus ex circiuncisione positus sub jugo spes et timor. Spes quippe ad alta sttbvehit, limor
•legis accipiiur; in asino autem populus gentium, autem eor inferius premil. Sed mola superior et
pertinens ad Evangelium. Iu bove quippe simul et; p inferior iia sibi necessario j'ungunlur, ut una sine
asinoaratqui sic.recipit Evangelium ut Judaicarum alterainutiliter habeatur : in pe;ccatorisilaque mente
superstitionum, qusc in urobra et imagine praeces- incessantef debet spes et formido conjungi, quia poe-
serunt, cseremonias non relinquat. Iiem nonnun- nitentia incassum niisericofdiam sperat, si non eiiaui
quam in bove bene operantiurn vita, in asino stullo- justiliam perlimescat: incassum justiiiam metuit,
rum vecordia designattir. Quid est ergo, Non arabis Slnon etiarii in miserieordiam confidit.Loco igilur pi-
iu bave timitl et asino? ac si diceret : Faluum' gnorismola siiperiortolliprohihelur^quiaquipr-edicat
sapienti ih prsedicatione non socies, ue per eum qui' peccatori laiila dispensatione componere praedicatio-
rem implere non valet, el illi qui prsevalet obsislas. nem debei, ut nec dereiicta spe limorem subtrahat. nec
Bovem quippe el asinuri), si necesse sit, unusquis- subiracta spe in solo eum limore derelinquat. Tollit
que.sihe detfimerilo operis jungit: sapientem vero eiiim superiorem mqlam, si flenli peccatori dicat,
etsiiillum, non ut unns praecipiai, et alter obtem- Non habebis veniam de commissis; lolli.tinferiorem,
perei,-sed.ut pariter .eqtiali polestate-anriunlient si peccantem decepiione paipel, ac dicat: Age mala
verbum Dei, non sinc scandalo quique comites fiant. inquantura Visabsque metu, nam Deus pius est, et
ad indulgentiam paralus : sed utiliter lunc mola
CAPUT VII. utraque habetur, si el sj.es sil commodata formidine,
De iton alligando os bovis trituranlis. et fprmido fuefit cum spe.
Non alligabis os bovi irituranti. Dictum es( quod CAPUT XI.
m\ bpvis nomine vita nniuscujusque operantis expri- __»_>
non abominando Mgyptium.
raiinr. Dicitquodam in loco apostolus Panlus, repre- **
hendens et dolens qnod nemo illi communicayerit , Noil abomindbcrisMgyplium, quia fuhti incola in
in Vatione dali et accepti, nisi quod aliud in loco terra ejus. Quaravis eniin inundo renuntianies _Egy-
. qnocianiaperte.exposuit dicens : Si nos vobisspiriia- ptiani terrain, id est,- pristinam saeculi conversaiio-
lia seminavimus,magtium est ut carnalia veslra mela- neni vel concupisceiiiiam declinemus, tamen dum
mus (1 Cor. ix, 11)? Iloc sigiiificat non altigabis os pr-cseniis sseculi necessitatibus- subdimur, quasi
bovi trituranti. Unde et idem Apostolns silio loco yEgypliam nationein nequaquam exstinguimus : cl
dicit: Dignusoperarius est mercedesua (.1Tirit. v, 18). licet ab ipsa discretione separemur, noh de super-
Vull ergo Scriplura doctoribus praestare carnalia, a fluis cogiianies, sed sinius seeundum Apostolum
quibus spirilalia consequuniur, quia qui prsedica- viclu quotidiano indumenloque contenti. Hoc enim
tores occUpavil' doctrina neeessaria sibi providere figuraliier mandabatur in lege, ,Non abominaberh
•npn posse. Mgyplium. .
CAPUT VIIL CAPUT XII.
Denon coquendohmdumin tacte matris sitw. De non habendoin sacculo diversa pondera.
Non coqueslimduniin lacte malrh sum. Hscdushic Non habcbis in sacculo diversa pondera, majtis cl
SUbpeCeatoris figura iinroduciiur. Pfoinde peccans minus : non erit in domo lua inodius major el minor.
noii est coquendus in lacte inairis, id est, nou est Pondus habebis justum cl verum; et modius wqualis
purgandils medlocfibus tenerrimisque Ecclesisi.di- el verus eril libi, ttl inulto vivas lemporesuper terrctm.
seiplinis : sed austerioribus prseceptisejus sunt exco-. Ifoc et idemlegislator eliam iri Levilico imerdicil,
qiienda peccata, cujus inagiia siint crimina, ui. qui D Saloraone quoque parem super hoc senteniiam nu-
per iascivise blandiinenla se perdidit, forliofi disci- mero profereule : Pondus tnagnum ei pusillum, et
plina se redimat. mensurw duplices, iiinnundasunl utraque anle Detim:
CAPUT IX. el qui facit ea, adinvenlionibus suh compedietttr
De non induenda vesieex lana el lino conlexla. (Prov. xx, 10). Proiride non solum illo corporali,
sed eiiani spirita.Iimodo sludendum est nobis ul ncc
Noninducsvestem ex lana linoque conlexigm. Per,\ diversa pondera in cordibus nostris, nec in domo
lanam quippe simplicilas, per linum vero subtilitasi conscieriiiae nostrsn niensufas duplices habeamns,
designatpr. Et nimirnm vestis quse ex lino lanaque id est, ne ipsi ea quse distriqtiori regula moliunlor.
coiificltur, linum ihterius celat, in superficie lanami remissiore indulgentia pr_esumentes eos, quibus
demorisifat. Yes(em ersio ex lana linoque coniex(am verbuin Doriiini prsedicamus, districtiOribus prse-
ihduit, et qui sub loc.utioneinnocenlise, inlus subti- cepiis el gravioribus, quam i|isi perferre possumus,
Jjlatem celat "malitiae.Hoc secunduni moraleni sen- ponderibus obruamus. Quod cum facimus , quasi
Surn ; c_eterumj'ux(a aliam allegoriaui lineis vesiibus; diverso pondere atque niensura praecepiortim Do-
raiscere laiiam vel purpuram prohibemur, id est, iriini rnercedem frugenique vel appeiidinnis vel
inordlnate vivere ; et diversis generibus professionis: metimur. Si enini aliter ea nobis, aliler nostris fra-
yelle misceri, ut yel sanciiinonialis.habeat ornainen- (ribus dispeiisemus, recie increpa.tiur a DominOjeo
.'.tiim nup.iaruih., aut ea quaese non coniinens nupsit quod statefas diversas aui mensuras dupUces ha-
'
, «pecierii viginitatis gerat: omnimodo hoe peccalumi jjeamus secundum illam senlenliam Salomonis,
413 QU.-EST.ONES SUPER DEUTERONOMIUM. 414
qua dicitur : Abominatioest Domino pondus duplex...A servus uxoris. Sicut illud apostolicum : Qui cum
et statera dolosa, non esl bonum in conspeciu ejus uxore est, soUicilusest quomodoplaceat uxori, et di-
(Ibid. 25). Kvhits esl (I Cor. VII, 55): nec potesl esse quis in
CAPUT xni. studio contemplationis, qui adliue in delectafione
De triutn teslimtmio valiluro. defigitur cariiis. Nemo, iiiquit Aposlolus, mililarii
Deo, implicat se negoliisswculafibus, ut et placeat ciii
Noil stabil adversus aliertim untts testis, sed iii ofe sepfobttvit (II Tim. n, 4).
duorum aul trium lestium slabil oinne Verbum:Licet CAPUT XVI.
historialiter haee sit divina servanda senteniia, ta-
men et cnm conlra quoslibet iinpios vel hsereticos De inlereinptione seplem gentium, quas Dominus
tradidit Israeli.
aginius , necesse nobis esl Scfipturas sanctas in
testimonium vocare. Sensus quippe nostri etattesta- Cum inlroduxerii te Dominus Deus luns in lerram
tio sine his testibufr non babent fidem. Unde magisf quam possessurus ingredieris, et deleverit genles mul-
convcnit ad probationem, et ad firniiiui verbum in- tqs coram te, Elheitm, Gergeseum, el Amorrhwum, ei
(ellectus mei adhibeo dtios testes, Novum et Velus Ghananwumel Pherezemn, et Evetttn, et Jebuseurii:
Teslamenlum : adhibeo etiam et tres, Evangelium, seplem genies mullo majores numero quam lu es, et
Prophetam, Apos.olum, sicque stabit omne verbum. robustiores, tradidefitque eos libi Dominus, pcrcutiea
CAPUT XIV. eos ttsque acl internecionem.Septem islae genles sep-
tem sunl principalia vilia, quse per graliam Dei
De uxore fratrh accipienda. n unusquisque spirilalis miles exsuperans externiiiiare
Illud vefo quod uxorem fratris ad hoc frater jiissus penitus admoneuir. Quod vero majoris numeri dij
est adilucere utnonsibi, sed illfsobolei.1 suscitaret,' 'cuntur esse, hsec ralio esi, quia plura sunt vitia
ejusque vocaret nomine quod inde eideni nascere- quam virtules. Sed ideo in calalogo quidein dinu-
tur : quid aliud iu figura prsemonstrat, nisi quia merantiir septem naiiones: in expugiiatione vero
unusquisque Evangelii prsedicator iia debet in Eccle- earifm sine numeri ascriptione ponunlur. Ita enim
sia iaborare, Ut defuncto fratri,> hoc est Cbristo, dicitur: Et deleveris gentes mullas coram le. Nume-
su-.citet semen, quia pro nobis mortuus est, et quod rosior est eiiim quain Israel carhalium passionum
Suscitaturo fuerit ejus nomen accipiat. Denique hoc populus, qui de hoc septenario fomite vitiorum ac
implens Aposlolus noii carnaliter in prsemissa si- radice procedit. De gaslrimargia naraque nascuntur
gnificatione, sed spiritaliler in completa veritate, comessationes, ebrietates; de fornicalione, turpilo-
quos in Chrislo Jesu per Evangelium se conimemo- quia, scurrilitas,'ludibria atque stultiloquia ; de phi-
rat genuisse suscitans eos, et increpans corrigit, largyria, mendacium, fraudulatio, furia, perjuria,
volenles esse Pauli. Nunquid Paulus, iiiquit, pro turpis lucri appelitus, falsa tesliraonia, violentise,
vobis crucifixus est, aut iii nomine Pauli baptizali inhumanitas ac rapacitas; de ira, homicidia, clainor,
estis (I Cor. i, 15)? tanquam diceret: Defuuelo frafri et indignatio; de tris.ilia, raucor, pusiliauimilas,
Vos genui, Christiani voeamini, non Pauiiani : at: amaritudo, desperatio; de acedia, otiosilaSj somuo- .
vero qui electus ab Ecclesia rainisierium evange- lentia, imporlunitaSj inquietudo, pervagatio, insta-
iizandi renueril, ab ipsa Ecclesia merito digheque bilitas ineniis et corporis, verbositas el curiositas;
coiiteinnitur: hoc esl enitn qtiod in ejus faciem ju- .„ de cenodoxia, conientiones, liaereses, jactanlia ac
betur exspuere, noti saiie signo hujus opprobrii, ut '-' pr_esumptio novilatum; de superbia, contemptus,
ealceamento pedis unius exuatur, ite sit in eorum invidia, inobedieniia, blasphemia, murmuratio, de-
sorle quibus ipse Apustolus ait : Et calceati pedes tractio, aliaque quara plura sitnilia : quae cum sint
in prwparalione Evangelii pacis (Epties. vi, 18). Et multo majoris numeri quam virtutes, devictis lamen
de quibus commemorai per Prophetam : Qttam spe- illis seplem principalibus vitiis, ex quorum natura
ciosi pedes eoruni qui annuntiatil pacem, qui annun- isla pfocedunt, omiies protinus conquiescunt, ac
liant bona (Isa. m, 7)! Qui enim sic Evangelicam perpetua pariter cum his internecione delentufi Quod-
fideni tenet, ut et sibi possit et Ecclcsiae prodesse, auteiii hae pestes eiiam robustiores Sunt, manifeste
el renuit, bene intelligitur utroque pede discalcea- naturse ipsius irapugiiatiOne sentimus, fortius enira
lus. Qui aulem sibi puial ideo quia credit satis esse niiliiat in membris nostris oblectatio carnalium pas-
cpnsultum, curam vero luerandorum aliorum refu- siouum quam studia Virtutum, quae non nisi summa
git, quasi unius pedis calceamentum cum dedecore coiiiiiiione cordis et corporis acquiruntur. Quod
amittit. vero istarum perniciosarum gentiuin regiones salu-
CAPUT XV. briter possidere prsecipimur, ita iiitelligilur. Habet
enim unumquodque vitium in corde noslrh propriam
De [ormidoloso el pavido ul non ingredistur ad - stationem : sed si cum spiritalibus populis, id est
bellum. virtuiibus contra se dimicanlibus, fuerint vitia supe-
Honio (ormidolosus et corde pavido non egredietur, rata, locum quem sibi in corde noslro concupiscenlisa
adbellum. Vadat et revertatur in dotnum suctm, ne yel fornicationis spiritus relinebat, deinceps casiitas
pavere facial corda fratrum suorum, skul et ipse li- D obtinebit: quem furor ceperat, patienda vindicabit;
mort! perterritus esl. Quibus verbis edocel non posse quem tristitia morie operante occupaverat, incipiet
queniquam professionem conteniplatioiiis vei spiri- excludere [F. excolere] fortiiudo salularis, et plena
lualis inilitia. arripere exercitium, qui adhuc nudari gaudii lsetitia possidebit; quem acedia vastaliat, inci-
terrenis operibus perlimescunt, ne rursus ad infir- pit excolere fortitudo ; quem superbia conculcabat, iu-
ihiiaiem meniis revenantur, suoque exemplo alios cipit excolere Iiumilitas ! Et iia singulis viiiis expul-
ab evangelica perfectione revocent, et infideliter in sis, eorum loca, id est effeclus contrarios, posside-
errore lirraeni. Jubentur ilaque lales ut discedenles bunl filii Israel, id est animaevideiues Deum.
a pugna, reveriautur in domora suam, quia non po-
test duplici corde bella Doraini praeliari. Vir eiiim CAPUT XVII.
duplex aiiiuio, inconstans est in oranibus viis suis. Quod cutn Abratiam de futurh Dominus toqueretuf,
Tales quippe oportei ut ne initium quidem renuntia- non septem sed decem legitur genles dinuinerasse.
lionis arripiant, quibus melius esi ut in activa vita lllud vero quod cum Abraham defuluris Dominns
consislant, quam irepide conlemplatioiieui sequen- loquereiur, non sep.em genles Iegitur diiiumeiasser
les, majori discrimine semetipsos involvant. Melius sed decetn, quaruin terra semini ejus danda prorait-
estenim. non vovere qnam vovere et :ion reddere. titur, qui numerus adjecta idololatria genliura, blsis-
Similitcr et ille a lali malitia prohibetur qui uxorem; p.liemia Judseorum, errore hsereticoruni evidemist
duxeril, qui plantaverit vineam, velut propagines sime adimpleiur. Quibus ante notiliam Deietgraliam
filiorum, ISon eniui potest servire divinse miliiia. bajitisuii vel impia geiUium, vel blasphema Ju-
415 BE6.E VENERABILIS OPERUM PARS II. SECT. I. — DUBIA ET SPURIA. 416
daeorum multitudo subjecla est, donec intellectuali. A derata increpatio plus quam debuit addicit. Sed ig
j-Egyptocommorattir. Si autein abrenuntians quis qui incaute ligna percutit, el proximum exsiinguit,
egressus"exinde per Dei gratiam ad eremum perve- ad tres necesse est urbes fugiat, ut in una earum
nerit spiritalem, de impugnaiione triurn geniium libe- defensus vivat: qui si ad pcenitentise lamenta con-
raiusj conira seplem tantum, quse per Moysen dinu- versus in unitaie sacramenti sub spe, lide et cbari-
merantur, bella suscipiat. tale, ahsconditur, reus perpetrati homicidii non
tenetur. Quem exslincti proximus cum invenerit,
•>. CAPUT XVIII. non occidit: quia cum dislricius judex venerit qui
De muliere capla in bello. se nobis per nalurse consortium junxit, ab eo pro-
cul dubio culpse reatum non expetit, quem sub ejus
Si, inquit, exierisad bellutn contra inimicos tuos, et venia spes, fides ct charitas abscondit.
viderh mulierem decoram tpecie, el concupieriseam, CAPUT XX.
et et
rade omnes pilos capitis ejus, ungulas ejus indues.
eain lugubribus indutnenlis : et sedebit in domo lugent De pollutione tomnii nocturni.
palrem tuum el matrtm tuam el Homum palernam nioSi fuerit inler vot homocastra qui noclurno ppllulus tom~
suam, el pott triginta diet erit libi uxor. Dicant Judaei sil, egredielur extra , et non revertetur ,
quomodo apud eos ista serventur. Quid causae, quid priusquam ad vesperam lavetur aqua, et posl soiis oc-
ralionis esi, decalvare mulierem, et ungulas ejus casum regredietur in castra. Nocturnum quippe est
abscindi. Verbi causa poiiamus quod si ita invenerit somnium tentaiio occulla, per qnam tenebrosa cogi-
eam is qui dicilur invenisse, ut neque capillos neque D talione turpe aliquid corde concipitur, quod tamen
ungulas habeai, quid habuit quod secundum legem cprppris opere non expletur. Sed somnio noclurno
demere vkleretur ? Nobis vero quibus mililia spiritalis pollutus extra caslra prseeipitur egredi, quia videli-
est, el arma non carnalia, sed potenti aDeo, si deco- cct dignum est ut qui iramunda cogitatione polluitur,
ram mulierem, id est animam, quse a Deo pulchra est indignum se cunclorui» fidelium socieialibus arbi-
creala, in gentili conversationeinvenerimus et sociari treiur : culpse suse"meritum ante oculos ponal, et
volueriniiis eain corpori Chrisli, deposito idololatrise ex bonorum se existimatione despicia!. Pollulum
cultii, iiidiiiturlugubribus posnitenliseindumentis.de- crgo extra castra exire est lurpi impugnatione labo-
ploralque palreni el matrem, hoc esl, omnem memo- ranli sese ex coiiliiienliuiii comparalione despicere.
riam miindi ejusque carnales illecebras. Deittdeverbi Qui ad Vesperumaqua lavalur, cum dcfecium suum
Dei novacula et doclrina omne peccatum infidelilatis conspiciens ad pueniteniiae lamenta convertitur, ut
ejus, quod mortuuin et inaue est, abradalur. Hoc flelibus diluat omne quod amicum occulia inquinatio
enira sunt capilli capiiis et ungulse raulieris : atque accusat : sed post solis occasumad caslra redeal, qui
ila demum salularis lavacri uiida purificata jungitur defervescente lenlationis ardore, necesse est ut iie-
sanctis Dei, scilicei cum jam nihil in capite mor- rura fiduciam erga societatis bonum sumal. Post
tuum, niliil in manibus ex illis.quae per .infidelitalem aquam quippe occumbente sole ad castra reverlilur,
niorliva ducuntur, habuerit, Ut neqtte sensibus yel quia posl lanienta poenitentise frigescenle flamma,
actibus immundum aliquid aut morluum gerat. Quod cogitaiionis illicitse ad fidelium merita prsesuraenda
vero post triginta dies jubet eam duci in uxorera, repsiraiur, ut jam se a caeteris longe esse non
ternario nairique ac denario.numero fides opusque pu aesiiinet quia inundum se per affeclum intimi ardoris
signilicatur. Per fidem ergo Trinitatis atque opus gaudet.
legis recte socialur. Quaecunquevero anima Israelitae, CAPUT XXI.
corpori scilicet Christi adhserens, illi sine macula,
sinceritaie fidei, et actuura puritate. Alii putaverunt ; De paxillo ferendo.
hanc mulieremdecora specie rationabilem aliquam Jubelur Israelitico populo per Moysen,
diseiplinam significare, quae sapienter dicta inveni- H_CH»I pracierea
lur apud gentiles. Hanc igiiur a nobis reperlam egredilur ad requhita naiurw, mittal paxillum
in balteo, et effossa humo abscondat quw gesta fue-
opoflet priiniini de ea auferre et resecare omnem rint. Naturse euim corrupiibilis pondere gravaio,
superslitionis ejus immunditiam, et sic eain in slu- . ab utero meiitis nosirse
dio veriiati. assumere. Nihil enim mundura babent' flua qusedaracogitaiionum super-
ventris gfavamina erumpunt. Sed portare
disciplinse gentilium, quia.nulla apud infideles sa- sub quasi balteo
pientia est cui immuiiditia aliqua vel superslitio non hendendos paxilltim debemus, ut videlicet ad repre-
sil adrnixia. nosmetipsos semper accincti, acutum cir-
ca nos stimulum compunclionis habeamus, qui in-
CAPUT XIX. cessanier lerram mentis noslrae pceniientise ilolore
De eo quid significet securis e manubrio lapso. confodiat, et hoc quod a nobis foetidum erurapit abs-
condat.
lllud auiera quid significat quod Dominus perMoy- CAPUT XXII.
sen praecepit dicens : Si quis abierit cum amico suo
simpticiler in silvam ad ligna cmdenda, el lignum se- n De tptadraginta flagellis detinquentibus adhibendit.
curit fugeril manum, fcrrumque tapsum '_.«manubrio
amicum ejus percusseril ei occiderit, Itic ad unam Quod autera pro raensura peccati quadraginta fla-
supra dictarum urbium fugiet el vivel, ne forte proxi- gellis delinquentes argui jussit, jam praedictum est
mus ejtts cujus effusus est sanguis, doloris stimulo quod per quadragenarium numerum figura significe-
fersequalur, el apprehendal eum, et perculial animam tur hujus lernporis in quo Ecclesia per qualuor
diffusa sub.Decalogo legis vivit. Qua-
ejus. Ad silvam quippe cum amico iraus, quoiies ad mundi parles csedimur, cum in
intuenda subJiioruin delicla convertimur: et simpli- dragenario numero delinquentes
citer ligna succidimus, cura delinquentiura vitia pia hoc tempore poenitentiseverberibus flagellamur. De-
Inlentiohe resecamus. Sed securis manum fugit, bet ergo quisqueinpeccator lemporalibus flagellis al-
cum sese increpatio plus qnain necesse est in aspe- leri, quatenus . Jdicio purgatus valeat inveniri.
ritatem protrahit: ferrumque de manubrio prosilit, Bealus enim homo, qvi corripilur a Damino. Nulla
cum de corfeptione sermo durior excedit: et amicum enim in selernum aniroadversio affligere Si poterit,
enim
percutit et occidit, qui auditorem siiiiin prolata con- quos hic pcenilentiaedisciplina percusserit.
tumelia spiritu dileclionis interficil; correpti nara- hic pro peccatit cwdimur, illic tine peccato invetti-
mur.
que mens repente ad odium proruit, si hanc imtno-
 417 QU.ESTIONES SUPER JESU NAVE LIBRUM. 418

QILESTIONES SUPER JESU NAVE LIBRUM.

CAPUT PRIMUM. _ _. cum fratribus iranseuntes, prsebebaot illis pugnandi

A
De morte Mosi et principatu Jesu Nave. auxilium, usquequo et ipsi consequerenlur hseredila-
Post roortem ergo Moysi loquitur Dominus ad Jo- tem. Isti quippe qui per Moysenaccipiunt hseredila-
tem irans Jordanem, et cum fratribus suis arraati e(
sue dicens : Moytes servus meus mortuus est, surgee prsecincli
et tranti Jordanem lu et omnispopulus in terram quam*' prirauni iucedunt, illi hoc loco intelliguntur, qui
Moysen haereditalem legis potiti sunt,
ego dabo fiiiis hrael. Defunctus est ergo Moyses, de- uhde et per priraogenilos esse omnes. Ruben quippe
functa est lex: legalia praecepta jam cessant, ei ob-
tinet Jesus, id est, Salvator Christus, Filius Dei,' ejusdem primogenitus est Jacob, ex Lia. Gad primogenitus
introducit in de 1 ex Zelpha. Manasses primogenilus est Jo-
principatiim, populum terram, qua seph , de _£gyptia lilia sacerdotis Putipharis. In his
dicit Dominus : Beati mites, quoniam ipsi postidebunt '
terram (Matth. v, 5). • ergo primogenitis (iguraliterilliex priori populo de-
signantur, qui per legem placuerunt Deo, quique
CAPUT II. non requiescunt, sed expediti ad auxilium fratrum
Deduobus exploratoribut et meretrice Raliab. suorum consurgunl. Laborantibus enim riobis in
Iste Jesus, filius Nun, raittit duos exploratores ad, sus agone vita. hujus, atque habentibus certamen adver-
Jericho urbem, qui suscipiuntur a meretrice Rahab. illi contrarias potestales, veniunt in auxilium nobis
ante advenlnm Christi per legem justificati
Jesus iste dux popuH in semeiipso Dominum Chri- sunt.quiVidimus
stum etvocabulo oslehdit et facto. Jericho autem.ci-' euim Isaiam, Jeremiam accinctos
vitas mundus est, ad quem Dominus ChritUus ad _ expeditosque ad auxiliura noslruin de voluminum
suorum cordis nostri hostes acerrimos vulne-
perscrutandos mores hominum duo testamenta di- 3* rantes. jaculis et Daniel ad auxilium nostrum,
rexit. Nam in eo ulcredentium fidem, aut rebellium1 cum nosAccingimr de Chrisli regno et Antichristi futura
pervicaciam plenius comprobaret anle adventum ju- fraude inslruit
dicii sui, quasi exploratores duos legem el Evange- alque prsemonet. Adest et Eze-
lium destinavit. Rahab vero typum teriet Ecclesise,1 chiel, sacramenla nobis ccelesiia in quadriformibus
roiarum circulis Docet el Osee hissenas
quse de exlraneis alquc alienis genlibus congregata' agminis turmas, et signans.
est, quae antea in desideriis carnis fornicabatur in| in verilate, prsecedunt nos succinclis iumbis
idolis. De talibus ait Dominus: Quod prwcedunt vos! Jsti quam prsedicant ad auxilium nostrum.
in regno cmlorum (Mallh. xxi). Hsec igilur lesta- ergo viri lorles pugnant nobiscum, quousquecoe-
menla Domini sola suscipit, et eadem (ideliler con- leslis repromissionis patriam consequamur.
servat. Amicos omnino non tradit, ipsa potius peri- CAPUT V.
clilari optans, dummodo illsesa ac salva servaret. De duodecimlapidibut.
Haeccasurum munduni sicut illa civitatem firmiter\
credit, haecpro se suoruroque omnium salute paclumi « Transeunlcs ilaque filii Israel Jordanem, sustu-
cum tesiamentis Domini fecil; haec in domosuacoc- leruut de medio iluminis duodecira lapides, quos pro
cum, id est, signuro sanguinis, posuil. Exlra banc sii tesliraonio posuerunt. > I.lico secundae circumcisio-
quis inventus (uerit, ruinam sseculi alque incendiumi nis sequitur lypus, ad signilicandum nobis, ut dum
mundi null» ratione vitabit. de lavacro cousurgimus apostolicae viiae exempla fir-
CAPUTIII. missima nobis congesiare debeamus , quarum sCm-
De trantilu arcw et divisione Jordanit. fj per lesiimonium ad imitamenta virtutum conluea-
mur.
Populus cum arca teslamenti Jordanem transeunt. CAPUT VI.
Sed quid sibi velit, quod Jordane eadem arca testa- De circumcisionesecunda.
menti transeunle per sacerdotes et Levitas deducilur! i Post Jordanis autem transiium venit Jesus in
lurba; sicque stanle aqua fluminis in cumulum Dei,;
populus iter incedit innoxium ? Ilsec omnia implentur et Galgala, ibique jubetur lacere sibi culiros lapideos,
in Ecclesise populis mystica operatione. Dum enim| inde circumcidere secundo filiosIsrael. » Perconlentur
Judsei quomodo potest quis secundo circuracidi
quis ad baptismi veneiit fonlem, et consistente sa-' circumcisioiiecarnali? Semel enim circumcisus ullra
cerdotali et Levitico ordine iniiiatus fuerit mysticis' non habet
sacramemis, lunc sacerdotum ministeriis per baptis- tem, quod secundo possil auferri; a nobis.au-
miim, quasi per Jordanis fluenla ingredilur, et ter- quibus lex spiritalis est, convenienter ista sol-
rain cceleslis repromissionis adipiscitur. Quod vero vunlur. Dicimus enira, circumcisionero primam fuissc
in -Egypto; sed si a lege transeat quis per
pars aquarum fluminis, quse relro resiliit, perseverat| per legem Jordanis ad Evangeliiim, tunc accipii se-
in dulcedinem, pars vero in amarum confluxit gur- haplisma cundam circumcisionem spiritalem, per petram, qui
gitem roaris, hauc figura baptizatorum varietatem' est Christus.
designat, quia ex omnibus qui baptizantur parsquse- Sicque tali circumcisione purgatus, ca-
dara acceptara gratise ccelestisdulcedinem cuslodiunt,' ret --Egypti opprobriis, id est, illecebris corporalium
pars vero in peccatorum amaritudine convertuntur. vitiorum. Nomen auiem loci Galgala, quod inlerpre-
Quod vero sacerdolalis ordo et Leviticus iter osten-' TI tatur revelatio, ostendil quia dum in praepuiio infide-
dit populo Dei, raagisterium sacerdolale monsiratur. D litatis anibulaverit quisque per hujus vitae deserlum,
Ipsi enimetdocent populum exirede yEgypio.id esl,1 oculos ei esse csecatos. Videaraus et consequentia.
de erroribus mundi, et transire per ereinum vasiam,' Posi Evangelii enim circumcisionem statira in loco
idest, per saeculitentaliones. Quod vero sacerdo- revelationispaschacelebratur,immolaturqueagnusille
talis et Leviticus ordo assislit arcae testamenii, in1 pro roundi salute occisus. Ac, deficiente raanna ly-
qua iex portalur, sine dubio, ut ipsi illurainent po- picaelegis, primum comedit populus panera corporis
pulum. Christi,quem incorrupta repromissionis terra, id est,
CAPUT IV. mater Doinini virgo Maria protulit, cujus grauum in
cadens fructum pluriinum attulit. Et vide or-
De duabus semitribus armatis prwcedentibus Jsrael. terram dineni. Postquam enim suli Jesu Nave, id esl, sub
Duae semilribus, quae trans Jordanem a Moyse! Jesu Chri.sto duce positi per lavacri fluenla transimus,
acceperunl terrara, relietis mulieribus et infantjbus, ac per fidem spiritali circumcisione signamur; tuhtf
 m BED__, VENERABTLISOPERUM PARS II. SECT. I. — DUPIA ET SPURIA. 420
Jiis gra.dibus_a,dy_aiientes, celebramuspascha, id est, A dam evieerat. Rursum superatus evineitur, alqiie
immoiaium Cliristum pro mundi salute credentes, a populo Dei susoensus ligni crucis virtute ue-
statim pane illo dominici coTporis pasciiftur.Occur- caiur.
rildejtide hphjsprjri_;e.i)S-militi-e-viruitiimcoelestiuni , CAPUTIX.
Chrisius, tenens gladium Evangelii, ad resecandam De conslruclionealtaris.
carnis nostr_e polluiionem. Percunctatioauieiri Jostie
dicenlis ad angelum : Noster es an adversariorum ' i Superalis igiiiir:hpslibus, .-edificavit Jesus altare
(Josuev). discrelionem suorunl insinuat, qui inter" Deo excelso ex lapidibiisinlegris, in quibus non
honum et malum per discretioneni dijudicat, ne eos erat in|ecturii ferrum, sieui praeceperat Moyses; et
adversarius per specierri boni fallat. Unde et Jereniise immolavk sacfifioiiiin,et:scrrpsit in lapidibus Deute-
dicitur: Si sepdraveris pretiosum a vili, quasi os •rononiinm iegis-Moysi. > Videamus ilaqtie qui sint
meunieris circumdatus (Jerem. xv). •isli lapides, ex quibus sedificabatur altare. Orones
CAPUTVH, igittirquiin Christuni Jesuni credunt,- lapides vivi
dicuntur. D,e quibus Apostolus dicit: ¥os esth ta-
'. . Dj6exctdioJericho,elsatvatiotieRahab, pidesvivi, mdificati domus spirilalis (I Pelr. n). His
. Circumdatur ppst lisec Jericho, expugriaiurque, non injeciuni ferrum, quia incorrupti et immaculali
adversus quain gladius hon educiiur, aries non diri- carne et spiritn sunt, et jacula nialigni igniia non
gitur, necteia vibrantur; lubae soiummodo sacer- receperunt, hi unum altare faciunt uuitate Udei vel
^dolales septent diebuscontimiis adlii1.en.ur, sicque concordia charitatis. In bis quoque Deuleronomium,
cifcumaeta arca nluri Jericho suhruuntur. . Jeficho g. id est, secundum Ev.angelii Jegem, Jesus Dominus
autem per inierpre.latiohem luna dititur, Luna vero nosier scripsit. Aiidiamus iiaque enm diceiitem:
inundi hujus speciem tcnel, quia sicut luna riieri- Diclum est apMquis. Non mwchaberh ; ego aulem clico
struis complel.ionibus deficit, ila liic niuhdiis jid .vobis : Si-quis viderit mulierem adooncupiscendum
coinplelionem temporum currens, quotidiaiiis defe- eam, jam mwchaluses't eam in cor-desua (Mattlt. v).
ctibus cgdit. In arca vero Ecclesia figiiratur, in (ubis Ilanc .giliir legem Jesus hovam in cofdibus creden-
autem sereis praedicatores fortes aceipiunliir. Haiic tium scripsit iri eorum menlibus, qui altaris con-
ergo nrbera Jericho diebus septem ferenies atcaro Is-: structione digni sunf.
raelilae, seneisluhis clangentihus clrcunieunt,;eiinu'ri CAPUT X.
ejus per arcae Jraesenliain atque serearum tubarurii
sonltiim cadUnt, qriia in hoc iemppre, quod septem De malediclionibus el bemdiclionibus.
dierum-vicissitudihe vplvitur,dunifertur strca,idesi, •i Post biBConinis popuius ct majores nalu, du-
dura orbera terrarum circumeunt, movetur Eecle.sia, cesque ac judices prseeedebant binc-et inde arcam,
ad pr-ediean.ium voces, qpasi ad lubarum spni.uriii steterunlque sicut prseeeperat Moyses in Deuterono-
niufi Jerieho, idest,' elati mundi, ac superbia iulide- nviosex t-rib-tsin nioiiie Garizim, ut benediceret po-
fkatis, obstacuia corruiiiit, donec in fihe l-snipprulni puluni, etipssetribus quce «obiliores suni, id est,
mors novissiiria iriiraiea destruatur (/ Cor. xv), etl Simeoii, iLevi, Juda, Issachar, Joseph el Berijamin.
impiorum perdilione unjpa domus Rahab, lanquarai Alii vero sex ignobiliores steterunt e regione iri
unica Ecclesia libereiur a turpiuidine mundi forni- monteHehai, ut malcdicerent, inter quos ct Ruhen,
calionis, per feneslrara corifcssionis in ssnguine re-, qui maculaver-at lorum pareritis, et Zabulon ulU-
jnissiojiis. Isla enim meretrix in Jericho tanquam ini 'G-mus Lise filius, et ancillarum (ilii. » Ei hsec quidera
ihoc mprjali ,s_eculonioratur, quae ut salvari possit,, veieres liistoriae referunt gesla ; sed inspiciendum
per Jenestram domus suse, ta-uquam per os corporisi cst quid; in narrationem iiiystica_ intelligeniise refe-
suicoccum mitt.it, quod esi sangiiinis Christi signumi ratur. Qui suht ergo isti qui incedunt juxta inoriiem
-pro remissione peecatoram confiteri ad salutem. Garizim, et qui sunt qui incedunt juxta monleni He-
-Qui invenli sunt-jn domo illius, salvati, suni ab) bal ? Illi iiaque qui liocin loco juxta moniem Garizim
inlerilu .urbis; el' quicunque inlra Ecciesiai.! re- . incedunt elecli ad bepedictionem, eos. figuraliter in-
periuntur, ipsi tamen salvanlur. Extra hanc au- dicant qui non nietu pceuse, sed ceelestis promissio-
tem domuin,' id est, extfa' Ecclesiam nemo sal- nis amore succensi veniuut ad salutem. llli vero di-
vatur. . midiij qui juxta niontem Hebalincedunt, in quo
GAPUT VIII. nialedie.ibnes prolatae sunt, illos indicant qui iion
amore benedictionum vel promissionum, sed futufo-
De furlo Achan. rum supplioiofuni timore, complenl quae in lege
i Fnra.ur inlcrea de aii.alhemate urbis Jeiicho) scripta sunt, ut pervenianl ad salutem. Omnes aulem
Achan pallium ei regulam auream; pro qup irascentej circa arcain incedurit, qui ab Ecclesise sinu iion di-
Deo peiierurit quidam manu hpsljliexpopulo. . Jeri- scedunt; sed nobiiiores ilios esse diciraus, qui boni
clio itaque, ut dictum esi, niundi gerit iiguram. De» ipsius desidefio, seleruse benedictlonis amore quod
anaiheuiate autem ejUs fraudans iri tabernaculp suo> ' bonum est agurit, quarri illos qui pro mali melii bo-
abscpridit, qui saeculares roqres.jn Ecclesiaes.ecretis. num sectaiitui'. Solus ergo Jesus potest ex omnibus
iriserit, qiii sub ciilfu Dej piahens sblenjni.aifessge-. D j populis liujusttiodi menles ariimosque concidefe, et
culi vel spectacula .diligii, qui ..pr.ijegos, aruspicesi alios quidem staluere in monle Garizim ad beiiedi-
ei augures inqujrit, vcl.qui caeferos ritus persii.adel,, cenduiri, alios vero "staluere in monle Hebal,ad iua-
qui prius in Jerichp, id est, in hpp sseculo, habebanr ledictionera; nOn ut maledictioiies accipiant, sed ut
tur. Iste ergo, quia post iidejipd.umeriUimcpuversar- inluentes prsescripiEtsmaledictiones, ei posnas pecca-
lioiies sseciilares occulie indgcii, quasi pailium dei toribUs consiiiulas incurrere caveant, ac seraetipsos
anaibemate tpilii: setl et jlfe de analh.eniate Jerichpi tlmoris supplicio coriigaiit.
fraudat, qui in Ecclesia h_ereticpruni infeft dognia
vet superslitipsa ssecqlafiuin lilterarum sludia. Hanp| ,. • - CAPUTXI.
'• De GabaoniUs.
eiiiiu regulam aureani lupulento serroone-aptatam|
-fraudati sunt Arius,'Marciti|i el Basilides; fiauflat.i i < Inferea Gabaoniise, perditionis metu perterriti,
siini eiiim isti regulas aurpas (de J.erichp, e.t p)iilps,o- cum fraude etcalliditaie venerunt ad Jesuin, paiinis
lihoriim sectani oon recja.ra iri Epflesiapi coiiaii sunft calceaiheiitisque veteribus induti, deprecanies u.t,sai-
iiitroducere, et niacujare-oiniiepi Bcplesiani Domini,p varentur, siatimque a Jesu salulem suscipiunt; quo-
Iia ut alii iiitiiiipordercntur.per eos; itiepijueabjeeiij rum lamen doium ut agnovil, iigui csesores vel
pro iinathemaie, quasi acervo lapiduin, "ita niultiiu- aquse ge.statores eos constiiuii. » in quoruiniigura
tiine peccatorum spor.um pppressj atque esstiuctii illi ostendiiiifur, qui de. niuudo ad iicclesiaiu ve-
sunj,, quofuin auctpr ac .p.ereinpfprex aiiis, lioc est,, njenles, habeiu firleni ju Dco, et incliuani. paunt
(iiabolus qui per illorum iropieiatem ficleliuraquos- .uurii sacefdotibus, sauctis quoquemiuisiiant ei ser-
 421 QU_-f.ST.ONESSUPCR JESU NAVE LIBRUM. 42.1'
viunt, ut aliquid ulilitatis irapendanl ; ad ornaium iA fecte annuiuiaia sunt. Unde et ipse dicif,dis.cipulis.:.
eiiain EcciesiTevel minislerium prompti shnt; iri jtf_i..<_ adhuc habeo quw vobh loquar, sed non polestis
moribusvero suis el cenversatione piisiina delinen- illa modonudire; venietaulem Spirilus veriiaiis, qui a
tur, induentes vetefienihomjnem chm aclibns suis, : Patre pfocedit; iile de mep accipief,elflnnunljabil vo-
et involuti veluslis viliis, sieui et isti pannis et calcea- bh -omnia(Joan. xvi). Perfectio itaqne ad summam
nientis veteribtts obiecti; ct praeter hoc qtip Denrn cunctorum bonorum in Spiritu sancto consistit, alio-
credunt, et erga servos Dei vel Ecclesise cnllus vi- quin uiliil in eo perfectuin putabitur, cui Spiritus
dentur esse devoti, niiiii hahent emendationis vel sanctus deest.
innovationis in moribus. Tales igitur tantummodo CAPUT XV.
quasi quoddamsalutis signuni inlra Ecclesiam lem-
inter autem, id est, QuodLevilmnon acceperunlhmredilqfemterres.
poraliter praeferuni, spiritales Quod vero Levitae non acceperunt hseredjiatera
inter sanctos Dei, regnura _cternum vel libertateui lerrse,
miiiime consequunlur- ulique qtiia Jesus Doiniiiusnoster ipse psi ,h_c-
reditas eorum. Sicut scripium est; Ego hwredilqs
CAPUTXH. eorum el possessio non dabilur eh iii Israel. Pgo
De prmlioinGabaon. ettim sum possessio eornm (Etech, ju.iv), Ckricjo,-
rum eiiim possessioneniob hoc se dici voluit D,eus,
Quad aulemin Cabaon, pugnante Jesu Nave_sle- quia tninislri altaris ipsius eflecli sunt, etsors, Prn-
tisse perhibetur sol e( luna, donec Israel iniinici de-
lerenlur, dicente Scriptura :Steiit, inqtiit, sot super pter quod et clerossors inierpretatur, Ergo DeurahseT
reditatcin inerito possidet, qui ut ahsque ullo irn--
Gabaon, et luna super valiemElotn (Josue x); et ad- B pediinento dese.rvire Deo vaieai, pajip.erspiritsi esse
jicit Scriplura el dicit: Qpia ntmquam sic audivil contendit, ut congrue illutl Psalmjsiaedjpere ppssi. f;
. Deus hbminem(Ibid.). Jesus ergo noster solem siare Dominus
fecit non tunc solum, sed multo magis modo in ad- pars hmredilalhtncwettalkh rnei(Psaf. xs%
rentu suo, dum nos belium geriums adversus vitio- CAPUT XVI.
rum geutes, ct coiluelamur adversus principes et Quod itabitaculaLevilarumper omnes tfibus
poteslates, et rectores harum tenebrarum, adversus discernuntur.
spirilales neqiiilias in cceleslibus(Ephes. \i). Soj no- Quod vero liabiiacula Levlti.sa Jesq per omnes
bis justiliseindesinenter assistit, ii.ec deserit nos uiir tribus decernuntur, siguificat ut hi qui jn Ecclesia
quam, nec festinat occunibere, quia ijise dixit: Ecce
vobhcumsuni omnibusdiebus ad consumtua- Dei, scientise operara dantes, doctiingegratiain ad-c
ego usque rursus ab oihnibus quibus dispens.ant
ttonem smculi(Matth, xxvin). Quinque auiem regps niiiiistrant, divina, terrena subsidia, qti* nori habenl, recipjaiii,
quinque sensus corporeos indieant,, qui Gabaoniias, ui inipleatur illud qtiod Apostolus prcecipit dicens :'
id est, carnales Iioniines expugnant. Hi ad spelun- Si nos vobis spirilalia seminavimus, est ut
cam confugiunt, cum se terrenis actibus in corppre carnalia veslra melamiis,(/ Cor. ix)? magnum Et merito isli
posiii mergunt. Qui lamen pugnante Jesu, id e_t, in cunciis tribubus divisi dicuntuf, quia dispen-
praedicatioiie evangelica superantur, atque ingre- salione cunctoruin vivnnt. •
diente Verbo Dei in nobis, id est, intra speluiicam ;
corporis nostri, omnes pariier inierficiuntur. CAPUT XVII.
CAPUT XIII. _ Quod quadraginla duas urbes Levitwin possessjonem
'J accipiunt.
De exslinclh genlibus, et ierrm divhione.
Quod aulem ct quadraginta duas urbes accipinnl,
«Exstinctisdeinde vel deletis gentibus, Josuesorte indubilanier
dividit populis terram reproinissionis.» Ejecit eigo lpsi enlm possident ipsa prsedicatip saucippum signa.tur.
et Ciiristus a facie fidelium suorum quodamniodp decalogo, et quadrjlido d-oclrinaiii, quse eons.la}.jegis
Evangelii nuraerp
gentes, gentilium errorum maligiios spirit.tis, et sorle quaterhas urbes habentes, quilius etiara. dua. .qna.si adjj-
dividil lerram, in nobis omnia operans unus alque ciuntiii', quia nimirum cuncta quaeprsedicani raprali
idem spiritus, ac dividens dona propria unicuiq.ue ae mystico sensu annuntiahf,
pfout vult. CAPUT XVIIJ.
CAPUT XIV. ' De Chananwo
De divisione terrw in duabus efnovem semitribubus. - popuio escstinclo.
lllud autera quod Israelitico populo pereepfa r,e-
Refertur au.em in his divinis eloquiis prima et lerra paniretur, Ephraim tameii Iribui
secunda haerediiatisfacta divisio. Primaquidem per prornissionis
Chafiaiiseusomriis, id es), genliljs.popuJus,nonppcir
Moysen,secunda vero, quse foriior esi, per Jesuni, sus, sed factus tributarius dicitur, sicpt scriptun) es(
Sed Moyses irans Jotdanem duabus tantum semis in Judicum libro : Babiiavit ChananmusJn medio
tribubus, Rubensciiicei, Gad, et diu._di_etribui Ma- Ephraim tnbutarius (Judic. iv) ; quid eiiira tribuia-
nasse possessionemdar-edecr-evit; csetersevero om- rius, quid Chanapaeus,
nes per Jesum suscipiunt. Per .juod iudicaiur, quod nisi vitium gcniilis yj.dejice.tp,opulus_
signat? Saepeeiiini in uiagnis virtutibus
plurcs per fidem Jesu Chris.i promissa ccelestiaV terrani r__promissioni,s ingredimur,, quia spe iniiroa
essent percepturi, qijam qui per legem adcpli sunt. de seterniiiiie roboramur. Sed duni i.n.tereiiiptis su.'
Nam duaeiilaesemis tpibus pro.cuidubio priorem po- blimibus viiiis
qusedam tahien parya relinemus,
pulum adumbrabant; sed ideo duae semis dicuntur, quasi Chanaiiacum in terra noslra vivere co.ncedir
quia hi qui in lege agebant conligerunt cogniiionem raus ; qui laraen tribuiarius effi,ci;iur,
T,rinL_atis,sed perfeclam ej'us scientiain non habue-- viliuin quia boc ips.uiu
runl. Sicut ei Ecclesiasticus liber loquitur dicens : strse utilitatis quod subjugar.enon ppssunius, ad usum no,-
humiliter retorqueiiius, u,l eo,deii) se
Qui non perfecit primo scire sapientiam, el infirmior mens, el in suis vilia sentiat, quod suis viribus^.etiap.
non itivestigavitiUam (Eccli. xxiv). Hinc auteni no- par-vaquse
vera semis tribus, quse per Jesum reproniissionera sttm scripturo appetit, pon expugnat, Und.e bener-ur-
est : llm sitnitientesquas.Dpminus.de
lerr_esanc.se suscipiunt, ul pra_diclumcst, figuram reliquk, ul erudirelin eis Israeletn (Judic. ,ni)/Adhu.
novi populi lenuerunt, qui a Jesu Domino nostrh|
namque qua_damniinima vilia nosira u)
per iidem et graliam seternsereproinissioiiis haere- sensuin inteiilio sollicituinin cerlaniinerefinenturj
ditatem post iavacrum, qttasi per Jordanis transi- semp.erexer-
ceat, et ideo de victoria non superbiat, quo viver.
ttim susceperutil. Sed proinde et ipsae novem semis in se hosies conspicit, a quibus adhuc yinci formidat
trihus dicuntur, qtise sub Jesu haereditale poiiupiiir, Israel
et noii iniegre decimus numerus consummsiiiisdi- ergo, resei vatis genlibus er.uditu.r,quando ip
niiiiiinisvitiis eiatio vi,-t.utisnos,trse.coui>
ciiurctperleeliis,quia neein ipsoadventu Dominivcl!j quibusdamprijniiur, ct in parvis sibi fesistei.ilibusdiscit quof1'
jucarnaiioneejus cuncta nebis per semetipsum per- ex «e majora tton subjieiai.
i?I5. BED__EVENERABILIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 424
__ ___. , . ______

SUPER LIBRUM JUDICUM.

QUiESTIONES

CAPUT PRIMUM. / inclusum in carnalium cordibus derelinquil. Non

A
De serviiute populi, et liberatione. enim laterit morlifera ipsius nisi in corruptibiliiate
vitoe viventibus, et peccata mortalia perpetrantibus;
Historia Judici_m non parva mysteriorura indicat $a- dum prave viventes segregantur a corpore Chrisli,
qui
cramenia. Pfimum quod posl Josue succedunl Judi- efliciuntur membra diaboli.
ces sicut et post Chrislum successerunt Apostoli, et CAPUT III.
Eccleslarum reciores, adgubernandos etregendos ii-
deles, quos ipse ad spem seternserepromissiouisper- De oracuto angeli ad Gedeon.
riucit. Per omnia autem in hoc volumine delicla Ju- Tradilur deinde populus Israel in manu Madian,
daici poptili, ef serviiutis , clamor quoqueeorbm et ciijus liberalioue loqniltir angelus Dominiad Ge-
pro
miserationes Dei scribuntur. Nam raultis annis pro deon. Cujus gesta quid significeiit mystice, demon-
suls offensis mullorum regum servi erant, et iterum strandum est. <Gedeon namquecum sub arbore quer-
conversi liberati sunt. Sed quid est quod ssepe pec- culrkici messem virga caederetet a paieis frumenta ex-
cantes in nianu hostili (radunlur, nisi quod nostra cuteret, angelum vidii, et acccpit abeo oraculum, uta
peccata, quando delinquimus, vires hoslibus prseben.l? potestate hostium populum Domini in paupertatem
et quando nos facimus malum in conspeclu Domiui, reduceret.) lste Gedeon nimirum (iguram prsestabat
tunc conforiantur adversarii nostri, id esl, daemones Christi, qtii, sub umbra sacrae crucis, prsedestinato
spiritualiura nequiliarum virlutes; sed ilerum, quan- incarnalipnis fuluraemysterio constitutus, rectitudine
do converlimur, suscital Dorainus salvaiores et ju- judicii quasi per virgam electionem sanctorum a vi-
dices, hoc est, priiicipes et doctores, quos ad subsi- _ tiorum paleis sequestrabat. «Hic ergo Gedeon cum
dium Deus raittit eoriim, qui ad se tolo corde clama- " audisset ab angelo quod delicientibus populorum mil-
verinl, sicut misit Oihonie), qui expugnavit Chusan libus, in uno viro Dominus plebera suam ab hoslibus
Rasalhaim regem Mesopolaraiae,sicut misit Aod, qui1 liberaret, protinus hsedum coxit, cujus carnes se-
occidit Eglon regem Moab, sicut roisit Jahel et Deb- cundum prseceptum angeli simul cum azyma supra
boram, quse interfecerunt Sisaram. Quarum hisloria1 pelram posuit, et jus cainium desuper elludit. Quse
prosuis raysteriis hreviter memoranda est. clum angelus virgae cacuinine contigit, statim de
CAPUT II. petra ignis erupit, atque ita sacrificium Deo quod
De Debbora et Jatiel. offerebatur absuraptum est. i Quo indicio declara-
tum videtur quod petra illa typuni habuerit corporis
Debbora prophetes, uxor Lapidolh judicabat popu- Christi, Paulo atlestante : Petra aulem erat Christut
lum in illo tempore, et sedebat sub palma inter Rama (1 Cor. x). Jatti tunc igitur in ministerio declaralum
tt Bethel in monte Ephraim, atcendebantque ad eam est quia Dominus Jesus in carne sua totius mundi
filii ltrael in omne judicium (Judic. iv). Debbora peccata crucifixus aboleret. JSecsolura delicta facto-
quae inlerprelatur apis, sine loquela, in propheliae rum , sed eliam cupiditates purgaret aniraorum.
lorma accipienda est, de qua dicitur : Quam dulcia Caro autem hsedi ad culpam facti refertur, jus ad
faucibut meit eloquiatua (Psal. cxvin). Consideremus illecebras cupiditatum, sicut scriplura est : Quia
ubi locus propheti.e describilur. Sub palma, inquit. concupivitpopuluscupiditalempetsimam, el dixerunt:
Sub palma sedern babei prophetia, quia quos suis Quit not cibabit carne (Num. xi) ? Quod igitur ex-
iiistiiulionibus erudii, ad palniam supernse vocaiionis tendit augelus virgara, etletigit petram, de qua ignis
adducit. lnter medium autem Roma et inter mediuni C ( exivit : ostendit, quod caro Doraini spirilu repleta
Bethel sedere dicitur prophetia. Rama interpretatur divino, peccata omnia Iiumana. condiiionis exurit.
excelsunt, Bethel domus Dei, ulique quia nos inira do- Unde et Dominus ail : lgnem veni mittere in terram
raum Dei positos, non qua. in terra sunt qua-rere do- (Luc. xn). Adverlit igitur vir doctus et prsesagus
cel, sed qusein coelis sunt(Co/oss.ni). Hwcmisitetvo- futurorum superna mysleria, et ideo secundum ora-
cavil ad se Barac (Judic. IV).Barac interpretatur corus- cula occidit vituluin, a patre suo idolis deputatuin ,
catio. Coruscatio esl, quse habet quidem lueem, sed et ipse septennem alium vitulum imraolavit Deo.
non pernianenlem. Ad modicum enira lemporis res- Quod faciuin manifeslissime revelavil, posl adventum
plendet, etdesinit. HicergoBarac formam gerilprio- Domirii omnia gentilitalis abolenda sacrificia, so-
ris populi, qui primo omniuni per propheliain vocatus lumque sacrificium Deodoiniiiicaepassionis pro re-
el inviiatus ad audienda eloquia Dei, refulsil quidem dempiione nostra , religiose a populis deferendum.
in legis|spleudoreet brevi lemporecoruscavit, sed non Eienim vitulus ille erat in typo Christi, in quo se-
diu permansit. Cura ergo dixissei Debbora ad Barac, ptiformis spiriluaiium plenitudo virtulura, sicut
id est, prophelia ad priorem populum : Tibi prwcepit dixil Isaias, inliabilabat (Isai. xi).
Dominus Deut lirael,et lu atcende moniem Thubor, et CAPUT IV.
accipedecemmilliavirorum(lbid.); respondilBarac ex
: Non atcendam, De mysierio vellerit et arcw.
persona prioris populi ad prophetiam
nhi et iu atcenderis mecum.Dixil ad euin Debbora: Ibo _ Prscvidit ergo inysterium victoriae Gedeon ; et
tecum, sed non erit piimatus tuut in via qua incedis, sed laraen iicet foftis et fidus, pleniora adhuc de Doraino
i)i»ii«num_t/ien'_Ir(j-(f(w)>Sis_»'o(/fci_(.).Elvidettiri)slen-
JJ futurse victoriae docuineiiia quaerebat, ut una nocte
dere quia non est apud iiluin populuni primatus, nec lariaevellus in area poneret, et esset super illud tan-
permanet apud Eum victoriae palroa, sed apud Jahel luminodo ros , et siccitas super oronein terram ; ei
niuliereiii, id est, Ecclesiam.ISaiiiJahel ista alienigena, rursus similiter poneret vellus, et super lotam ter-
in cujus roanu victoria est facla, (iguram lenet Eccle- rara ros pluerel, et siccilas esset in vellere. i Quae-
sise ex gentibus congregatse. Jahel enim inierpreiatur rit forlasse aliquis, utrumque quasi incredulus esse
ascensio, quia per Ecclesiam ascenditur ad creluin. vitleaiur, qui frequentibus jam fuerat indiciis infor-
dsta palo Sisaram hostem inierfeci-,. id est, lignicru. niatus. Absit. Non enini ille ambiguus erat; sed
. cis acuinine ei viriutediabolriin interemil; quod Ba- niroirura futura my.leria praevidebat: quae etiara
rach, id est, prior populus per legis praecepta faceres providus diligeniissiroe explorabat, ut ainplius cre-
iion poiuit. Sola enimista per lignum in quospiritua- derel mystenum, dum intelle,xisset oraculum. Quid
libus sacramentis credentiutti salus et fidei hostein af- ergo vellus conipiulum , et area sic.ca, el postea
_ligil;queui deinde mortuum pellibus obtegit, id est,. compluta area sicco vellere, nisi quod primo uua
4_S QU/ESTIONESSUPER LIBRUMJUDICUM. 426
gens Hebrscorum, habens gratiac mysleriiim » tolns JA istelreceniorum numerus in tnulilteraconlineliir, quse
orbis hoc habet, illa vacua esl ? Area eniin illalotum crucis specierillenet. Cuisi super transversamlineam,
orbem terraruni significabal. Denique quando totns id quod in cruce eminet, addefetur, non jam cnucis
orbis infrueiuoso cultii geniilts siipcrsiiiion.s are- species, sed ipsa crux esset. Quia ergo istetrecen-
bat, lunc crat ros ille reslcsiis visitatioriis in vcl- torum numerus in lati littera coiitinetiir, et per lau
lere; posiea vero qiioniamoves quaeperierant domus lilleram, sicut diximus, species crucis ostenditur,
Israel, qtiaesub figura velleris demonstrabantur , non immeriloin his irer.enlis Gedeonemse .uentibus
fontem aquse vivsenegaverunt, ros fidei exaruit in illi designali sunl quibus dictum est: Si qnis vult
pecioribus Judaeoruni; gratiamque suam imber ille posl mevenire, abnegelsemetipsum, el tollat crncem
diVinusin corda gentium derivavit. Inde est quoii suam, et tequttlur me (Matlh. xvi). Qui sequeutes
nuiic lidei rore totus orbis humescit, Judaei vero Dominumtanto verius cruuera tollunt, quanio acriu_
prophetiis et omnibus charisinatibus carent. Neic scse edomanl, et erga proximos suos chafitaiis
niirum si perfidiscsubeunt sicciuiiem , quos Donli- cOmi>assionecruciantur. Unde per Ezechielem pro-
nus prophetici imbiis ubertaie privaytt dicehs : phclam dicilur : Signa tatt superfronte virorum ge-
Mandabo nubibustrieis, ne pluanl super eatn imbrem meniium et doknlium (Ezech. tx). Vel certe in "his
(Isai. v). Idcircoautem illam genlem velleris nomine trecentis, qui in tau littera conlinenlur, |ioc cxpri-
sigmficavil, vel quia in obaudilu eamdem pliiviam initur, quod ferrum hoslium crucis ligno supereliir.
detineba'1, quarn volebai sibi proposito praedicari, < Ducti itaque sunt ad fluviuni; ul aquas bibereni :
id esi, iiicircurocisisgentibus revelari. quique flexis genibus hauserunt, a bellica interdi-
r>ctione remoti sunl. > Aquisnaraque doctrina sapien-
CAPUT V. liac designatur. Stantis aulem genuj recta operatio
De prmlio cum tfecerilis. designatur. Qui ergodum aquas bibunt, geilu (lexisse
Posl lianc diligenlissimam mysterii explanalio- perhibentur, et a bellorumcertamine prohibiti reces-
nem, cum «jam contra MadianilasGedcondimicare! serunt, hi sum qtii doctriiiainctim rcclis nperibus
contenderet, el exercilus mulliludinem ad bellai non hauriunt. Qui vero doctrinae Huenta ita hau-
produccret, divina illi admonitione prseceptumesl, utl riunt. ut nequaquam in pravis opcribus camaliter
ad fluviumveniens, oranes quos ilexis genibus aquasi infleclantur, hi Chrisio duce conlra fidei [hostesj ad
haurire conspiceret, a belloriim confliclti remOveret;; praeliumpergunl. i Vadunt ergo cuin iubis,cum lani-
aclunrque est u't trecenii vifi tantiimmodo qui stantess padibus, cum lagenis ; i atque iste, ut dixiinus, fuit
inariibus aquas liauserunt, reiriancrent. Cuni hisi ordo praeliandi: < Cecinerunt lubis, intra lagenas
{.edeon ad prxlium pergit, cbsque nou armis, sed1 autera sunt missselampades; confractis vero lagenis,
iubis, lampadibus, et lagenis arraavit. -» Nam, siciit[• lampades oslensae sunt, quarum coruscanle lucei,
illic scriplumest, t accensaslampades miserunt inler bosles lerriti in fugainverluntur.i Designalur ilaque
lagunculas, el lubas in dextefa, lagettas autem in si- in tubis ciaraor' prscdicanlium, in lampadibus clari-
nislra lenuertint, clad bostes suos cominus venientes,, tas miraculorum , in lagenis fragililas corporum.
cecinerunt lubis, confregerunt laguncuias, lampadess Tales quippe secum dux ad praedicationis praelium
apparueruni ci hinc tuharum sonitu, illinc lampa- duxit, qui, despecta Salute corporum, hostes suos
dum corhscatione territi hosles in fugam conversii moriendoproslernerent, eorumquegladios non armisv
sunt. > Quid boc est quod tale bellum per prophe- sed patienlia superarent. Armati eniin veneriint sub
lam ad mediutn deducitur ? An indicare riObis*J duce suo ad prseliummariyres nostri, sed lubis, seil-
propheia studuit, quod advenium Redemptorisnosifii lagenis, sed lampadibus. Qui sonuerunt luhis, dura
contra diabolum , illa sub Gedeon duce pugnae praeili.anl; confregerunt lagenas, dum solvenda in
victoria designavit ? Talia enim nimirum acia sunt, passione sua corpora hoslilibus gladiis oppoiiiint;
quae, qttanto magis usura pugnandi iranseuut, taiitoi resplcndiierunt lampailibus, dum-postsolutionemcor-
araplius a prophetahdi niysterio non recedunt. Quis; poris miiaculis coruscaverunt. Moxque hosies in
enim linquam bum lagCnisei lampadibus ad prseliumi iiigam versi sunt, quia duiii martyrum corpora ini-
venit ? Quis contra ariria veniens, arma deseruit ?> raculis coruscare conspiciunt, luce verilaiis fracti ,
Ridicula nobis bscc profecto fuerant si lerribiliai quod inipugiiaveriint crcdiderunt. Ceciiicrnht ergo
hostibus fion fuissent. Sed vicloria ista allestanle: lubis, ut la^enaefrangerentur. Lagenae fractae sunt,
didicimus, ne. parva hsccquse acta sunl perpenda-- ul lanipades apparefent ; apparuerunf lampades, ut
raus. Gedeon ilaque ad praeliumveniens Rederapto- hostes in fugaro verterentur , id esl, prsedicaverunl
ris nostri signat adventuiri, de quo scriplum est: raarlyres , donec eorum corpora in morte solvercn-
Tollite porlas, principes, vestras, el elevamini portw; lur. Corpora corum in morle soluta sunt, ut iniracu-
wlernales, et introibit Reic gloriw. Quis esl iste rex. lis coruscarent; coruscaverunt miraculisj ut iiostes
tjlofiw? Dominusfortis et potens, Dominut potens ini suos ex divina lucc prosternerenl. El notandiira
prwlio (Ptal. xxiii). Iltinc l.etlemploreiii nostrumi quod steterunt hosles ante lagenas, fugerunt anle
noh solum opere, scd eiiam nomine prophetavit., lampades, quia nimirum persecutOres sanctse fidei
Gedeon namqiie interpretatur eircumieris in ulero. praedicaioribusadhuc in corporc positis resliterunt.
Doininusenimnosier per inajeslatis polenliam omniai D Post solulioncm vero corporum, apparentibus mi-
cirCiinipleclitiir,el lamen pef dispensationis graliainl raculis, in fugam veisi sunt, quia, pavore conterriti,
inter uierum Virginis venil. Quid est ergo circumieni . a persecuiione lidelium ccssaverunt. lntuendum est
in utefo, nisi quia omnipoiehs Deus Ciiristus interr etjain id quod illic scriptura al, quia in dexlera.
uierum vivit per inliriiiitaiis substanliam, et exlraI lubas, lagenas autem iu sinistra tenuerunt. Pro
niundum per majesiatis potentiam? Madianvero in-- dexleia enim habere dicimus quidquid pro inagno
terpretatur dejudicio Non de Vitiorepellentis, sed de. perisamus,pro sinisira vero quidquid pro nihilo du-
judiciojuste judieantis fuil; et ideirco de judicio vo- ciinus. Bene ergo illic scriptum.est quod in dextera
canlur, quia alicni a gratia. Ut eniin hostes ejus re- liibaseljn sinislra lagenas leniiermit, quia Cluisii
pellendi essenl desimendique, Redempiorisjusiaeda-- martyres pro magno liabent praedicationisgraiiam,
innationisraeritumetiaiuin vocabuloiiomiiiistrahunt;; corporiiin vero ulilitatein pro iiiiniino. Quisquis euiin
contra lios Gedeoncum treceillis pergil ad prseliuin. . - corporis iililitaiein plus facit qtiaui gratiain praedi-
Solet in tricenario niimero pleuitutlo perfcctionis in- cationis, in sinislram lubain atque iu dextera lage-
lelligi. Qbndergo pcr intenlicluiu triCenariuinniiine- nani tenet. Si eiiim priori loco grntia praidicaliouis
rum designaiur, nlsi perfecta cogriitio Trinilaiis 1. accendiiur, et posteriori utiliias corporis, ceriniii
Cuni hisquippe Dominusilosler adversarios liilei de-- est quia dexlns lubse, et sinislris bigensc. lenen.
siruil, cumhisad praidicaiionisbellum descendil, qtiii fur.
possuntdivinacognoscere,qni sciuut de Tiiiiitate,.qu;e
Deas esl, perfecte seniire. Nolaiidnnivero cstj quiat."'.".
l'>.rnoL. XCIII. 14
m BEDALVENERABILIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. m
CAPUT VI. A licum, hoc est in^populo suo posuit legem. Qoaelex
De Abimetech. priiiiilivunipopnluin, sicut lictisgrossos aridas ei inmi-
les dejecit in terram, et postea alios friiclus genera-
cMoritur Gcdeon et relinqnil septuagima filios ; vit, id est, ipopulumCliristi..iiorum, quem ad debitam
cl uiinm nomine Abiroelech,natum ex concubina, qui evangelicaedisciplinse niaiuiitatem et suavisshnam
conduxil sibi viros vagos, et abierunt post lllum, el pinguediriemClirisii, cum gloria et honore perduxir.
iutravil iri doinuin palris sui, et occidit fralres suos < Sed vitis, inquil, noluil regnare in eis. > Vitera au-
septunginia viros, super lapidem ununi, et reinansit tem Salvatons nosiri typuni habere manifeslum est,
Jonathain jniiior, quoniam absconsiis erat, letc.iloc sicut in Evangelio ait : Ego sum vilis vera (Joan. xv).
factura si nihil propheiicuni indicaret, quid opus Igitur quia jam in reprobum sensiiin, sicut Apostolus
cratiil mngiiopere scribereliir utrum Gedeon septua- dixil (f.om. i), fuinrus est populus ille, qiii Anlichri-
ginta filios cl niulias uxores habuissel, sed ct con- sto est serviturus, quSm ligha silvse appelhtl, et nc-
cubinam, dequaunumet malum hTnmisnseepisses. cesse esl ul credal iiiendacio, itl est Aiiiichristo, quia
'
Et quod ciiin uirpe factum sit, lunc etiara itti pius veritali Chrislo noluit credcre ; ideo et a regno vitis,
csset, si haec posieris ad exeraplum rei in divinis id esl,Christi,eiaboliva, idesf t-piriius sancii gratia,
scripta videreniur, nisi roagnae alicujus imsigi- et ficu, id est,divinae legis dulcedinc, reprobatus venii
iifemearuni rerum gesta per typos fignras osten- ad rhamnum. Rliaiiinus enim genus rubi esi, quam
ct
derenl. Gcdeon igitur, ut stiperius diclum est, lypuni vulgo senticem ursinam appellam, asperum nimiscl
Doinini praslendebat. Pliirimae uxores ijns niultae spinosum, per quod nieruo typus Aiiiicliristi signili-
siinl nalioiies, quse per (idem Christo adhaescruiii. g calur, qpi omni asperilafe ei etferitaie humanum ge-
Septuaginia lilii ejus septuagima liuguaestmi in hoc nus est vastaturus. < Sed exiet, inquit, ignis dc
niundo dilliisse, in quibus per lidetti lilios sibi genera- rhamno, i.desij iniquitas de Aniichfi-lo, el onines qui
iiirus eral. Concuhinara in hoc locoSynagogaiu vocat, in eo confidunteumipso pariter^devorabil. »
quac in iiovissirois lemporibus Anliclirisio credilura
csl, de qua Joannes in Apocalypsiail: Qui dicunt se CAPUT VII.
Judwosesseetnon tunt,sedsuntSynagogaSaianw(Apoc. De Jephie et filia ejus.
n). De qua iiliiinis leinporibiisnequissimus filius,id esl, < Adjecerunt deinde filii Israel descrvire Baalirn,
Anlichri-tuseslgcncraudiis. Eriique lilius ancilla., iil el tliis aiienis, tradunturque in inanus" filiorum AIII-
•est, Synagogseilliuspeccalricis, quiaqui peccatum,ht- iiioii; lunc Jepliie Galaadiies, fugieiisa facie fralrun)
quit, fucil, servus, est peccati(Joan. vni). llic, iiKjuam. suoriiiu, coiisiiuiit in priiicipein ob piignam liliori.in
re- Amnion ; qui rediens posl iriumphuiii imniolavit
congregaiis sibi iinpiis, sicut Abimeledi fecil,
gnuin liiipiobe usurpabii. lnierfectisque nobilibus liliam, quse sibi post victoriam prima occurrebat. Sic
liliis , itl esl, his qul, cx diversis nationibus et lin- eiiiin votura spopohderal, 111quidquid sibi reverlenti
guis iu Chrisuiiii creden.es, autDeo sunt generati, in- occurrefet, Domino immolaret. >Quis ergo in Jephte
ttucturus est persecutionem, pene omnes sanctos prsenuntiabaiur nisi Doiiiinus Jcsus Christus Salva-
interiicial. < Sed super sepitiaginta, inquil, fuit ju- lor noster ? Qui faciem frairum suorum, id estj
nior filius, ex nohili niairimonio, qui se absconderal; Jhdaeorum fugieiis, in gentihus principaium accejhl 4
liic '"ascend.itin venicem moniis Garizm, et excla* quia omhia liumanse salutis sacrainenia1quaejuravit
lnavit voce niagna ad populum Sichiinorum, cohipo- explevit; ei quasi fiiiain, ita carnem propriam pr<>
neiis eis parabolain, > Hic ergo junior filius, qui fu- I" saluie Israetis Doniino obtulit. Jurasse enira Patrein,
gilat iit gladium inimici evaderct; ligtira esl re.idui nc vovisse Unigeniluui legimus, Psalmista dicente :
populi Israel) prsedicanie, Eliaexiremis temporibus Sicul juraVil Dumino, votumvovtlDeo Jacob (Psal.
crediuiri, ei Aiiiichrisii gladium evasurl.i Ascen- cxxxi), scilicct utjuramentuin TCligionisin caniis
dit,-inquit, iste in ve.rticcm-niiintis Garizim. » Sed susc passione pro saliite geneiis huinani expleret.
cur moiiiem asceridil ? Quia nec prophelarej nec lluic •secuifduro Tesiamentoruiri historiam, ita per
peisecuiionem Aiitichristi quisquam evadere potest, ChrisUiiii acla videtur pro reiigione, quain jiuaverat
nisi prius in nioniem henedictioiils, id est, in subli- esse coriipleiidani. Post uiorieni Jejihle traditur
iilitateni iidei ac virttiUun asceiideril. Hic esl eniin iii uianus allophyloruih , nascilrirqiie Saiiisou, qui
mons Gariiiin, qui a Moyse in bencdictioiie deputa- liberet lsrael.
lur. < ltaque cum asccndissei, elevata voce clamavit CAPUT VIII.
et dixit: Audile me, viri Sichem. lerunt ligntt, ut ttn-
De Samsonet aclibus ejus>
gereiil super se retjem, dixerunlque olivw ; Jmpcia
nabis. Qum respondil: Nunquid posstimamillere pin- -Sanison autem .quondsm Domiui Nazaraeus, ha-
guedinemmeam, qua dii ittuntur et homines, et venire bel quidera lypuin Christi : priirium quod ab angelo
tit inler ligna promovear? Dtxeruntque ligna ad ar- naiivi.as ejus annuntiatur, deinceps qiioniani Naia-
borem ficum; Veiii, et super nos acctperegniim. Quw scus dicilur, et ipse libefavit lsraet de hoslibus.
respondil eis; iVun^iiirfpossmn rle.erere dulcedinem Poslreiho quod lemplum illorum subvcrlit, et perie-
meain, (ruclusque suavissimos, el ire ul inler ccvlera ruiit mulla inillia liominum, qui illum iltuserant. Na-
licjnacommovear? LocUtasunl quoqtte licjnaad vilem: D livitas islius Samson; qtise per arigelurii nuntialur,
Veniet inipera-riobh. Quwrespondit : Numquid p_>s- similiiudineni hsibei piimum prophetaruui, qui nali-
sum deserere vinum meum, qttod Imiificai Deum el vitatem Doiriini secunduni carnera aniiuiitiaverunl;
hotninet, et inler cceleraligiia commoveri(Judic. ix.. deinceps etiam angeli, qui ad Mariaro loquilur, di-
Cuiii ergo repudiala fuissenl ligna silvaeab oliv», el licu cens : Maria, invenisti gruliam arile conspeclumDomi-r
el vite, yeiieiuiil ad ihainuuin, ul eum sibi lacerenl ui; el accephli in ulero, et payiesfilium, et vocabilur
regein. i Sedpfius .ideamus cur oliva, lieus Cl vi- nomen ejus Emmaniiel. llic enim salvum facielautem popu-
lis, super ligna regnare nolueruiit. Ligna quippe _._.._ suurii apeceatis eorum (Luc'. 1). Samson
silvae lioinines esse vanos ei vagos a_lerno ineendio inierpretaiur sol. Sed quia et l.edeinptor nosler sol
praeparalos. His ergo nierito no|uit nec oliva ntic appellaiur, audi ipsum DoniinumJesum pcr prophe-
lieus reguaie, ncc vitis, quia niiniine merebantur. lani eo nomine vociiari: Orieiur vobis tol justiihv,
Oliva eiiini gratiam Spiritus saueti, et unclioneiii et sanitas in pennis ejus (Maluch.iv). Vere eiiim hic
pacis significai; licus aiueui sacra; legis ii.iagineiu sol jusiiiiae est qui oiiiniiiiii ciedeniiuiii meiiles
liabel, sicut in Evangelio scriplum est: Quidam ccelesii niuniriiine claiilieat :.hic v_re Nazaiseusest,esl et
pdter[amiiias in vinednisisita planlavil ficum (Luc. xin). sanclus Dei, cujus iri sliniliiudinein ille Nazarseus
Quis paterfairiilias Deus, qui lainiliu; su_er id nuncupatus. Isie efgo, cuni lenderel ad niysleriuiii
est, oniiiiuiii creiiemiura piicr est V Piautavii ergo iiupiiarum, leo.rugiens occtirrit ei. Seti quis primnra
vineam, id est jopiiluin, quia vineam ex Mgypio erat in Ssiiiisoiiobviuni ieoiiem necuns, cum peten-
iranstulhii ( Ptat. i,xxtx ). lu Iiuc viiiea plauiuvit dsi.uxoris cnusa ad silieiiigenaslenderei, nisi Cfiri-
m QILESTIONES IN LIBROS.REGUM. - LIl.. I.
sius, qui, Ecclesiam vocalurus ex gentibus, vineens A , lnis jugiier iniplicaniiir. Vir enini sensus rationalis
diabolum,dicit: Gaudeie,quia ego vici mundum(Joan. inieiligiliir, caro autein qnasi in lypo mulieris acci-
xvi) ?Quid sibi vultex ore ejusdem leouis occisi fa- pitur. Si enirn mulieri, id esl, carni nosirae blan-
vus mellis cxtracius, nisi quia ut conspicimus lejjes diente libidine, vel reliquis malis operibus consense-
ipsas lerreni regni, qusc adversns Chrisium fremue- rimus, gratism spirltus, quae Nazaraei crine signifi--
runt, nunc jain, perempla feriiate, dulcedini evan- calur, nudali exspoliamur aique decipimur. Ita eniin
gelicscpraedicandaeeiiam niunimina praebenl ? Itcm superbis et peccatoribus violala Christi gratia sicut
quid in semelipsoexpressil quud paucos quidem diim Samson incisa coraa diabolus illudit. Sed quid est
viverel inieremii, destruclo autem lemplo, hosles quod Samson ille ab allophylis captus, postquam
inultos ciim moreretnr occidii? Quia uiriiirum Domi- oculos perdidit, ad molam depuiatus est ? Quia nimi-
nus ab elatione infidelilaiis paucos cum viveret, plu- rum malignispirilus, poslquam tenlationum siiraulis
res vero cum leniplum sui corpofiS'Solveretiir,exlin- inlus aciem conleiiiplatioiiis elfodiunt, foris homi-
xit, alque clalosexgcntibus, quos vivendo susiinuit, nera in circuiln laborum millunl. Quod si aliquando
siiiinl omnes moriendo prostravii. J.iin reliqua ejus idem homo agendo poeiiiientiam redeat, illi velut
qnod ei mulier subdola caput raserit, el allophylis coina reducitur, id cst, gratia refloresceiue. repara.
illudendum tradiderit, quod captivams, qnod cae- tur ad salutem. Deinde, cupidilatis ac iuxuriae sub-
caius, quod ad raolam depuialiis est, iii his non versis colunmis, viclores hosles dejicit, et reparalo
Chrislus, sed illi figuramur qui solo taiituminodo certaniine in fineni fortissiiae de dxitioiiibus trium-
in Ecclesia Cltrisli noinine gloiiaiuur, et inalis acli- phabit.

QI_LESTIONES SUPER LIBRUM RUTH.

. Videamus minc de Rulh; habcl enira isla (ypura B respondit : Ego sum vox clamanlis in deserto (Ibid.
Ecclesiae: primum quod alienigena estex populo gen- 25). Novissinie eiiam confiietur de Domino ipse di-
tili; quse, relicta patria el omnibusquse illius erani, cens ; Qui habet sponsam, sponsusest(Joan. 111,29).
vadil in lerram Israel : el cum prohiheret illam so- Se autem ainicum sponsi manifestai, cum adjecit :
crus sua pergere secum, perseverabal dicens : Qiio- Amicus auiemsponsi esl qui stat, et atidit eum, el Iwla-
euti.U-i perrexeris pergam. Populus iuus, populut lur propter vocem sponsi(lbid.). Hiinc ergo Chrislum
meus : et Dettt tuus, Bens meus. Quw le marientem existiroabant, quia Chrisliim in dic visitalionis suaeve-
terra susceperit, in ea moriar. Quae uxor sine dubio nissenon intelligebaul. Estquippe Ecclesiaesponsus,
lypum in illa fuisse Ecclcsia manifestat. Sic enini qui propheticis vocibusesi ante promissus, sed sicut
Ecclesia ex gentibus ad Don.inum convocala, relicta ille propinquus negavit, et postea Ruth jilngitur Booz:
palria sua, quoii est idololairia, el omissa universa ita Christus, qui vere sponsus Ecclesiae est, queni'
convcrsalione terrena, profiletur Dominum Deuin propheiarura omnium oracula cecinerant, dignatns
stniin esse in quem sancti crediderunt, et illuc se est Ecclcsiam assumere el ex oniiiibiis gentibns pcr
iiuram ubi caro Cfaristi post passionera ascendit, et loium orbem lerrarum Deo Patri innumeros populos
<obejus nomen in hoc sseculo pati usque ad morlem, offerre. Quod veroexcilceal se cognatus ille, veleriim
el cum sanciorum populo, patriarchis scilicel, pro-. ronsuetudo erat, ul si sponsara sponsus repudiare
phetis, consociandam. De quorum'societate qtiod vellet, discalceaieturille,et hocessetsignumrepudii.
sanctis ex stirpe Abrahse venienlibus consociaretur, Proindc excalceari jubetur, ne ad Ecclesiam quasi
lloyses in canticoosienditdiccus : Lmtamini, gentes, sponsus calccatus accederet. Uoc enim Christo serva-
cttm plebe ejus. Id est, vos qui ex genlibus cstis cre- batur, qtii verus sponsus eral. Decem autem majo-
dituri, cum illis qui priini elecii sunt seterna laetilia G rnm natu benedictio: hoc ostendit in nomine Jesu
exsultate. Ingrc.-sa auiem Ruih ciim socru sua in onines esse gentes salvandas ac henedicendas. Iola
lerram Isrstel, ©b raerita obsequiorum suorum pro- enim apud Grsecosdecem sigiiificai,Qiia..,primalitle_
videtur, ul horoini conjungeretur ex Abrahse stirpe ra noinen Domini Jesu summopere scribit. Qiueres,-
venienli, el priiuum qu.dem huic quem ipsa propin- ut di-iimiis, omncs ticnles per ipsiini salvandas ac
quum magis esse credebat: qui negal se posse illi heuedicendas esse demonstrat. Nec dubitet ergo quis-
nubere offertur; et recedenle illo per lestimoniuni quam haecut dicta simt cretlere cuin videatuniversa,
decem niajnrum, Booz illi conjungitur, el ab ipsis et ab initio figuris antecedenlibiis prsccucurrisse, et
decem senioribus benedicitur, qnia piior ipse ex co- per advenlum Domini lnanilesie adimpleia sic esse,
gnaiis confiieiur se eidera nubere posse. Hoc lnco et qnae supersunt hoc modo perlicienda in veritate,
Joanhis uaplistse liguraui osiendi existira;iinus, quia consonantibus omnibus el vocibus et (iguris sacra-
cura ipse aposlolo Christus puiareiur, et inierroga- ruiiiScripiuraruni :quaeadiiiiplevilisqui pollicilusest
retur quis esset, tion negavit, sed confessus dicens, per Filium suum Je.-nni Chrisiuiu Doiniiiuin,Regein
est
Chrislumse non esse (Joan. i, 20). Et perseveranliT el Sstlvsilorem nosiruin, cuin qtio est illi gloria et
bus his qui roissi erant, et inquirentibus quis esset, honor in ssecula saeculorum. Anien.

QU.ESTIONES SUPER REGUM LIBRQS.

IN PRIMUM LIBRUM.

CAPUT PRIMUM. 1) pe temporibus muliis et variis modis sacrarhenia

De nalivilate Samuelis. Chrisii et Ecclesiaerevelantur. Nain ab ipso exondio
regum commuiaium sacerdolium in Sainuele repro-
Postlibrum Judicuin sequitur liber Regum. Etas- bato Heli : ei commiitatura regniun iu David, repro-
picc leinpora. Primo judiciim, postea regiim ; sicut bato Sanle, exclamavit prsenunliari novum sacerdo-
erit primo judicium, deinde regnum. In quibus quip- liuiri novumque regnura, repiobalo veleri quod uiii*
 BED/E VENEl.ABII.IS OPP. PARS 11/SECT. II. — DUBIAET SPIJRIA.
hra erat fiit'111,m uommo Jcsn Uirislo vcnturuni. A David, et alii deinceps, anlequam tenipiis veniret
Noniie ipse Davidciun panes propnsiiionis mandn- quo ista de sacerdotio iuulando pcr Chrisiiim eflici
cavit, quos non-licehat manducare nisi solis sacerdo- oporlebal. Nam ctini dicerel, Loquenslocuiussum, ut
libus. in una persona ulruiiiqiie fulnriim,-id est in domut tua, et dointtspalris tui minhlrarel in conspeclu
uno Jesu Christo, regnuin ei sacerdolium ligurayit? meo usquein sempiternum: nnnc aulein dicit Donii-
Itaque ipsa Samuelis sacerdoiis snccessio, novuni, irt nns, Absithoc a me, sed quicunque glorificaVeritIBCJ
prndiclinn est, ei seiiipiieriuiin sacerdotium, prsefi-- glorificaboeum: qui attlem conlemnunlme, erunl igno-
gurabai, qlii est Chrlstus Jesus, Heli sacerdote re-r biles-; ecce isii snui dies qui prscnunliati. suni, jam
prObato, id esl, Judaico sacerdolio abjeclo. Mater eniin venerunt. Nullus euim sacerdos est secunduin
quoqne ipsaSamuelis, -qusepiius luilslerilis, et pos- ordinem Aaron. Nam et illutl qnod ibi sequilur, Sus-
teriori fecnuditate Iseiata, citjus elianv nomen Anna, cilabo milti sacerdotemfidekm, <leChristo Jesu Novi
id est, gralia ejut, iiiterpreisitur, ipsam religionem Testanienti verD.sacenlotedicitur. Qtiod vcro adjun-
Christiaiiani, ipsam poslreino Dei graliam significai, gilur : El cril, qui remanseritin dpmo tua,veniel ul
qna nobis Chrisius oriuir, ipsani quoque l.cclesiam, oretur pro eo, non proprie dicilur de doroohujus He-
quse oliin sterilis, iiunc fecunda in Dei laude Isela- li, sed illiiis Aaron, de quo usque ad adveiituiii Chri-
lur. -Quseiiil.il aliud in cantico suo proplietsirevide- sii homines rerrianserunt. De quo genere eiiam huc
lur, uisi inutatioiiem Veleris Tesiaiiieiiti vel sacer- iisquc nou dcsunt qui converlaiitur. De qiiilius alius
dotii, in NovuinTestaiiientum vel sacerdo.ium, qui ivrophcladixil : Reliquimtalvmftenl. llnde et Aposlo-
esl Chrislus. Nisi forle quis dical, nihil Annam pro- lns : Sic ergo, inquii. el in hoc tempore feliquiw te-
nhetusse, sed Deum taiitummodo propter filium •g cundum electionetngraliw salvm faclw sunt (Rom. jti,
iiiipetraiiim, exsiillanii praedicalinne laudasse; Quid 5). De lalibus euiiii. residuis -hcne intelligitur esse
ergo sibi vult quod siii, Arcum potentum fecit infir- quod dicluni est, Qui rcmanserilin domo tua, veniet
mum, el infirmi accincii sunt virlute? Pleni panibus nl ofelur pro eo. Profeclo qui credil in Chrislum,
minorati sttni, el esurienles transiehtnt terram; quia sicut (einporibus apostoloruin, ex ipsa -geute priini
tterilis peperilseplem, el fetosa in filiis infirmala esl? veneruut et credidernnt. Neque nunc desunt qni,
Nunquid ipsa septem peperii, quanivis sterilis fueiit? licel rarissime, lamen credaut, nt impleatur in hi.
IJiiicimi habehat, qoando isia dicebat; sed nec postea quod hic honio Dei locutus esi. Quod vero continuo
seplem peperil sive sex, quibus sepliinus esset ipse secutus adjuiixii, Et offert numinum argenteum, ei
Sainucl, sed tres mares et duas fcminas. Deinde in tortam panit. Quidper iii.itiiiiiini argeuteum, nis>
illo |)opulp, ciini adliUcuenio regusirct, quid in ex- oris confessio desigii.uur, qua. fil credentihiis ad sa
Ireiiio posuit: Dal virtulem rcgibns nostris, el exal- liileni ? Argenlum enini pro clnquio jioni solel, Psal-
labil cornii Christi sui? Uude liaecdicebat, nisi pro- lliisla lestante, Ubi ciiuitur : Eloquia Domini, eloquio
phelabat? Dicit ergo Ecclesia Christi, civitas regis casla ; argenlum igne examinalum, probatum l.n<.>;
magiii, Craiia plensi, prole fecunda : dicit quod tau- purgaluin scptuplum(Psalm. xi, 7). Ergo dicil isle
to suitede se proplieialum per hujus piseraairisaffe- qui venil, Dimilte me, obsecro,ad unam parlcm sacer-
cUlin agnoscit. Confirmalumrst cor meumin Domino, dotalem, ut comedambucceUuinpanis. Sacerdolaleni
el exallalum esl cornu meumin Deosalutari meo, etc. partem corpus Chrisli, id est Ecclesiain dicil, cujns
Jnterea Samuet eral minhtrans in templo Dei, accin- plebis ille sacenlos raedialor Dei et liominuiii hoinr»,
ctut epliod. Porro filii lleti divina sacrificianescienles'„ est, Chrislus Jesus. Cui plebi dicit aposlolus 1'clriis :
peccabanlcoram Domino: .<{dendebant per eos mulli ^* Plebs sancta, regale sacerdotium (l Pelr. i, (I). Iti hac
sacrificiumDei. Cnde ei Heli sacerdosproeorumini- parie saccrdolaii, postulat comedere. buccellam pa-
quitaie damnaius est, quod cos peccantes minus nis. Quibus verbis ipsuin sacrificiuni Chrisiianoruin
severa aiiiinudversioiieplectebat raiseriimos : elqui- cleganter expressum est; de quo dicil Sacerdos ipse :
dem coercuit ei corripiiit, sed lenilale et inansue- Panis quem ego dabo, caro mea est pro mundi vila
liidiue palris, non ieveritaie et aiictoritate poniificis. (Joan. vi, _>-!).Ipsuin est quippe sacriliciuni; non se-
Qusi scnieiiiia discant sacerdoies quomodo ipsi pro- ciimliiin ordinem Aarou, sed seCiiiKluiiiordineni
plcr peccaia lilioiiiin, id est propier scelera, pu- Melchiscdech.
iiiaiitnr. QuLjue eiiaro, quamvis sancti sint, culpa CAP13TIII.
tanien subditorum eisdcin, si non coerceulur, repu-
tatur. De drcw captivilate.
CAPUT II. Igilur pos(eaquam ha_cin ligura mulationis Vete-
ris Teslameiiii a. proplieia illo praeiiunliata suni ad
De propltelaad Ileli destinato. Heli, offensoDominoab Israel instruxerunl ackm Plii-
Venit aulein propheta Dei qnidam ad Ueli sacerdo- listhwi conlra eos : totlunt autem Israclitw arcam ad
lem, el rJi_.ilci: Hwcdicil Dominus,Nunquid non aper- slalionem stutm, et capla csl ab hoslibus arcu. lpsi
le revelalussum domui patrit tu>, cumcssetin Mqypto quoque nori solum vicli sunl, el in fttgam versi, imo
in domo Pharaonis, et elegi eitm ex omnibus Iribubus etiam magua strages facla esl occisorum.Noiniihil la-
Israel mihiin tacerdotein,ut ascenderelad nllaremeuin, inen futurorum iioc significsilres gesta. Prophetice
et adoleret mihi incensum,et portaret epltodcoramme: D -cniin arca i.Ilaah alienigenis capta, iiidicabat lcsla-
et dedi tibi eidomui.patris tui otnniade sacrificiisfilio- inenium Dei iransiturum ad geiitcs. Quando enim
rumIsrael? Quare ergo calce abjechli victimammeanr, nuntiatum est Heli sacerdoii caplam fuisse arcam Do-
el munera mea quw prmcepiul offerrenlur in templo, mini, cecidil de sella, it morluns esl : iranseuntearca
et magishonorasti filies tuos quam me, ul eomederelis Dominiad gcnies,periilaique inleri.t sacerdoliumJu-
primiiias emnh sacrificiilsrael populi mei? Proplerea dmcrum. Duo quoquefilii Helt corruerunt, quorum
hceedicit DoniinusDeus ltrael: Loquensloculus suin, nniusuxor.vidiiala, et mox in partu mortua esl, pro-
ut domus tud et domus patris iui minislfaret in con- pier eamdemperiurbalknem. Quojevideinisignoprse--
spcclu meo usquein tempiternum. Nunc autem dicil (iguratum cs(, post exstinciiiiu saccrdoliiim Judseo-
Dominut : Absil hoc a me. Sed quicunqueglurifwave- riim, carnalein inleriisse synagogain, illi carnaliler
ril me, glorificabo eum : qui atitem coniemnunl me, adhaerentem; prastratoque Ilcli de sella ponlificit,
erunt ignobiles. Ecce dies veniunl, el prkcidam bra- Jiidaeoruii)sedeni habere vacuain, et gloriam sacer-
ehium tuum, et brachiumdomus patrh tui : ut nonsit dolii regniqne exsiincisun. Sed quid esl quod dum
senex in domo tua, et videbis wmulum litum in lemplo posuhsenlPhUhlhiimarcam Dominiin temploDagonit-
IMuniversh prosperit lsrael. Quaeprophetia de IIIUISI- dei sui, intraverunl teinplum, et invenerumdeumsuum
lione sacerdotii non est in Sainuele compleia, sed iu proslratumalque.confraclum;caput quoqtteejus ac duw
DoniinoJesu Chrislo exstitit adunibraia. Nam post mctiiMab;.chm eranl? Slatiin enim ui Tc^lamenUiin
Samuelein prophetam, posiea sacerdoics fueruiii de Doniini. pervenit ,iu geiiiibus, ronfescira idula, qiuu
genere Asiron, sieut Sadocli ci Abiaihar, reguantc decepiura possidchaiit orbem, destrucla suut, oiu-
 435 QU.ESTIONES 1N LICROS REGUM. — LIB. I. 434
nisque error simiihcromm corriiit, p.rassentiam Del A populiisneqnaqiiam ferens, regem sibi in similitu-
ferre non sustinens. N.iinin iiianibus Dagonprsecisis dinero cseterarum geniinm |>ostularel. ».,
opus idolqlatrfa...mputaiiir, et in capiteejus superbia
diaboli abcissa significabatur, a quo initium peccati[ CAPUT V.
liiil. Qupd vero in, limiue, ttl certum scilicet prsefi- Unciio Saulh ivgis*
niiumquesuse idololalrise linem ngnosceret. Limesi Quibus dedil DeusSaul regcm, ungHufqne:jitbente
eiiim finem ilineris significat; eliam el illud ad nia- Domino prior a prophela in regnum. Qui ei ipse qni-
gn,.m perliiiet signiGcationem, in ipsa ruina Dagoni dcra in iil quod iiuctiis est iina<_iiieiii Christi porta-
dei sui a.tque fractura, (juod dorsuui illhls sofuin in- vit. Unde et beaius Davhfet ipse christus niincupa-
vcnerunt, fractis omnibus membris. Dorsum quippei tus, ait ad cuiii qui se linxcrat Saul nccidisse:
fiigam.significat. Quicunque enim fugiunt persequen- Quomodonon limuisti injicere manum litam in chri-
(ibus dorsuin dant. Unde et scripium est de hosli- stuin Domini(1 Reg. xxvi, 9)? Hinc esi qnod ab hu-
luis, Quoniamponeseosdonum. llbi sun.t idola? Per- mero el stirsum Saul supereiiiiiicbai omnibus, quia .
ieruni; et si aliqua rcnianeiiiia ab aliqiiibus abscon- cajiut nostrum sursum est, qiiod est Cliristus. ln id
dniiiur, fugeiuiit. Quod au:em percussi sunt in pos- antein quod reprobalus postea el rcjectus est suc-
leriora hi qui arcam Dei captivaverunt, hsec pceiia cedenle in regno David, populi, ut prscdictiim est,
slgnum videtur, quia si qui susceperinl testamenluin Isracl personam gestavii, qui populus regniun ade-
Dei, et posteriora vilse dilexcrint, ex ipsis justissime ptum eral ainissiiriis, Christo Doraino nostro per
cruciabuutur: qiiam, sicut Apostolusdicit, exislimare novuin testaraenluin uon carnaliter, sed spirituali-
debenl sicu. slercora (Philip. m, 8). Qui enim assu- JJ ' (er, regnaturo.
munl lestamentura divinum, ut in posteriora. respi- CAPUT VI.
cicnles, veleri se vanitate non exuant, similes si_nt
hoslibus illis qui arcara teslairieiiti caplivam juxla Dejejttnio indicloa,,Saule.
idola sua posueruut: et illa quidem vetera etiam no- Iste aittem Sauldum pergeret dimicaturus-adversus
lenlibus cadiinl, quia omnis cqro fenum, et clariias Phititlhiim, indixit cunctoexercituijejunium quousque
hominis ul flos feni. Aruil fenum, (los clecidU: arca reverterelur a prwlio ; sedJonathas filius ejus, videns
auietn Domini manelin mternum, tecretum testamen- in superficiemagri mel, exlcndit summUalemvirgmet
tumregnicwtoruin:ubi esl mlernumverbumDci{IPelr. inlinxil in favum mellis, et gustavit , el illuminali suiii
i, 24, 25). Vaccseautem illse allopbylorum aicam Dei oculiejut. Non ulique ad videndum illuminali, qui
gestantes, iiguram sanctorum renuiiiiantiuro sscculo aniea videbat, sed ad discernendum quia velita leii-
designaverunt, qui nullum delicti jugum traxcruni., geral. Tunc enim casus ille, sicut et Adam fecit al-
Nam sicut illae pignorum affectibus a recto itincre teiitum el reddidil quia confusum. Quo faclo admu-
niinime digressaesunl, ila sancli raundo reuuntiantes netur, oranes illecebras voluptatum in sseculodeberc
parenielae obtentu, non debent a bono praepedni conlemnere is qui Deo niliuir militare. Nam non po-
proposilo : sicut et Moysesait, Qui dictinl patri stjo lest conlra Allophylos sj.iriluales, id est adversus
et mqtri, Nescio vos, el frciribus suis, Ignoro i(los, et principes tenebrarum harum, viribus armisqne pu-
nescieruntfiliot tuos : hi custodierunllesiamentumDei, gnare, qui adhuc liujus mundi negligil dulcedinem
el prmceptaejus servaverunt. Ju.dicia iua,Jacob, el le- dccliiiare. Mel enim dhtillant tabia meretricis(Prov.
gem tuam, o Israel (Deut. xxxni, 9, 10). Ille enim p"j v, 5),quod est deleclatio voluptalis carnalis. De quo
scire Deumfamularius appelit, qui proauiore pielaiis puiatur juxla niyslicos intellecius, hunc gestasse
cjus nescire desiderat quodcunque canialiler scivit. Jorialhan, et sorte deprchensum vix prccibus populi
liberatura.
CAPDT IV. CAPUT VII.
De sacrificioSamuelis, et Lapide adjulorii. De Agagrege servato, el a Samuele inler(eclo.
Samuel autem post morlem Heli regebat Israel. Iniil iterum Saul prmlium adversus Amakch, et
Congregatoautem omni populo, pxclamavilad Domi- inlerfecth cunclh hoslibus pppercil Agag regi: nec
nutn pro lsrael, el exauaivil eum;elcunt offerrel voluit dhperdcre oninia juxta prmceptttmDomini, ira-
holocaustum, accedentibus alienigenh ad pugnam sciturque ei Dominus. Venicnsattleni Samuel sumpsit
contra poputum Dei, inlonuit Domtnus super eos, et gladium, et in frusta cancidil Agag. Quandolegiinr.
confusi tunt, et offenderunlcoram Israel, alque supe- quidain in Scripluris quod sancti uulli hostium par-
raii surii. Tunc assumpsit Samiiel lapidem unum et cuul, efficiuntur crudeles, el humanum sangiiineiii
posuil eum inter Matphal ei Skelech; et ut Inter- siiicnies dicunl, quia el jusii ita percusserunt hosles
ptetes LXX iranslulcruni, inier Masphal novam et ut non relinqueretur ab his qui salvus lieret: el non
veierem,ct vocuvitnomenejus.Laph adjnlorii, el dixil: iiilelligunl iri liis verbis adumbrari mysteria, el hoc
Utquehuc auxilialus esl nobis Deus. Masphal inlcr- magis nobis iudicari ut ptignanies adversus vilia,
pretalur inlentio. Lapis ilie adjulorii majestas cst niillum peniius cx his reiinquere debeauius, sed
Salvatoris. per.quein (ranseundum esl a Masphai onihia iuterimere. Nain si pepercimns, reputari no-
velere adnovara, id est. ab iutentione quae;exspe- D I bis in culpam polest, sicut reputaliiro est Saul, qui
ctabatur in carnali regno, quod, erat bealiludo falsa servavcra_-vivuu) reg-emAnialech.Non euim quisque
carnalis, ad inientiouem quse per novura testamcn. justus manebit, si aliquid adhuc peccaii in semei-
lum exspectabsjtur.in regno ccelorum, ubi est bealj- ipso servavcrit, sicul Saul: at vero sancti in ligura
ludo verissima spiritualis, .ua nihil est melius. Iluc Sainuelis iia saeviunt super hostes.suos, id estsuper
usque auxilialur Deus. lsle Samuel invocavitnomen vilia |ieccatorum, ut non perinitlani relinqui aliquid
Domini, el exaudivit.e.um.Deus, et in.lempore messis,. ueccsiiuin iiiipiiiiiiuin.
pluviam.impelravit.Pluvia enira in sanctis Scripturis CAPUT VIII.
verba sunt Evangelii, sive legis , sicut et Mpyses
dicit : Exspectelur skut pluvia eloquium meum, et De arreptionc Saul a spirilu maligno.
descendant sicutros verba mca. (Deut. xxxii). llanc, ltjitur recedente Saul a Dominopropier inobedkn-
igilur pluviara dedit mundo Chrislus in lemporc liam, arreplus cst maligno spiritu a Domino. Irrueba-
messis , id esl, quando gentes colligi oporlebat : ciiiin inaliguus spiritusDomini in eo. Si Duinini, cur
. ut sicul frumeutum in horreis, sic inua Eccle- nialus? Si hialus, cur Doiiiini? Sed diiobus verbis
siaesiiium congregarenlur. Judicavit autein Sainuel comprehensa esl hrec scnlentia, et in Doinino JIO-
Israel omnibus diehus vilae suac , fucruiilque usque lestaiem jiistain, et in diabolo voliiiilaicm injuslain.
ad eum judices ctprincipes supcr lsrael. 1'orro lilii Nam idcm sjiiriius malus per ncquissiinam volunta-
Samuel dcclinaverunt post avaritiam , et acci- lem, et ideni spiriius Domini pcr juslissiinam pote-
piebani munera, et lam iniqui judices exslilcrunt, ut siatcm. Inde ergo spiritus Domini ajipcllatus csi
 m BED/E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. - DUBIAET SPURIA. m
diabolus propier mysterium, quia omnibus etiaml A Quia crgo gratia fecit impleri Iegem, slgnificatur
spiritibus malis bene iititur Dens, vel ad damnaiio-- aniem .graiia lacte: hoc est enim in came gratui-
nem qiioriimdam,vel_ademendatlonem, vel ad pro- tiim, ubi niater rion quaeril accipere, sed satagit
haiiohem ; el quamvismalignilas a Dominonon sii,, dare : hoc inaler gratis dat, et comristatur si desit
potesias tamen nori nisi a Deoest. Sic et alibi dictuss qniaccipi.1t. (Jtiomodo ergo ostendit David legem
esl sopor Domini, qui occupaverat m.liles cjiisdeinn sine gralia operari noti p.osse,nisi cuni illos lapides
Sanl, cum David-hastara et scyphum-abstnlis.ei aa quinqiiC,quiiiussignifieabatur lex in lihris quinqiie,
c.tpite dormienlis. Nainque sopor qui lunc hominess quos conjungereyolens graliae,posuit in vase pasio-
apprehenderai nutu Deierat infusus, ne Davidservii rali, quo lac mulgere consueveral? His armatus
ejus in loco prse.emia sentirciur. Dicitnr ergo spi- processit aiiversus Goliam superbum, se jactainem,
ritus Doroinimalus, hoc cst raiiiisie.rDei ad facien- <lese praesuineniem.Tulit uuum lapid.em,et dejecit
dum in Saul quod eiim pati judex omni|iolenlissinins s diabolum. Iu frontem percussil et cecidil, et eo loco
. judicabiit. Quoniainspirilus ille voliiutale qtta raaluss corporis ubi signum Chrisli non babuil. Hoc quo,-
erat, non eral Dei :.creatura vero qua condiius ejai,, que licel ailendas. Qninrjue lapidcs posuit, umim
el polestaie, quam uon sua sed Domini oiiiiiiiiiu <j misit. Qiiinquelibri lecli suni, sed unilas vicit, Ple-
.cquiiaie accepetat, Doiuinicral. nitudoenim legis charilas, ut ait Aposlolus: Suffe-
rfntes irivkemin dileclione,,stttdenletservareunitatem
CAPUT IX. sp\riirisin vinculg pach (Ejihet. iv, 5). Deinde illo
Davuiit unclio, dejecto atque percusso, gladium ejus absiulil, et
Itaqne Saule propter inobedienliam reproba.o,, -n ; inde caput illius abscidit; ei hoc facit noster David :
mitiit Dominut Samuel ad Isai, et sumpto cornui dejicit (liaboliiinde suis, qiiando credunt magis in
olei unxil in regem David. Sed videamus eumdemi eiim, quos ille in inahu habebat, el de quibus CSB-
David quomodo Christum propheiice significaverit. lefas aniraas IrucidahaC Cpnyerlunt linguas suas
David enim inlerpreiatiir manu fortis, sive deside- contra diabolum, el sic Goliae de gladio suo caput
rabilit: et quid forlius leone i-llode iribu Juda, qiiii incidilur.
vicit inunduin? et quitl desiderabilius illo de quo1 CAPUT X
tlicitur, Yeniet DESIDEHATUS cunctis gentibus (Agg. Re cerlamine Davidit et GeolimPhilitthmi, ubi Saul
U, 8). Ungilur isle David in regnum ftiturum, de- Davidi pro -centum pmputih Philisttiinoruin fiiiw
niinlians per niiclioiieiti illam Clirislum, Cliristus
eniiii a cluismate appellatur. Dayid namque ab offi-\ promilljl connubium.
cio pastorali pecomm, ad hoiiiiiiuin regnum trans- Interea David victoria animum Saul regis offen-
fertiir. Dicilttr aulcin David. ipse Jesus, ab ovibusi dii, iridignahtisquod sibi in mille, et Davidin decem
Judaicsc plehis ablatus, in regnogenlium translaliis iqillib.us conclamantitiin publicae congraiulationis
esi. In Jndaica enira pJebe non est Cliristusmodo : ora irisonareiil: hinc invidia Sau.1-, et scinen odiorhra
ablaius est inde, nunc gentium greges pascit. Erat adversus D.avid.Quera dissimulator callidus, ut sine
aulem David in canlicis inusicis erudilus. In diyer- insidiis suis posset offerre discriniini, staluit euin
sorum eiiini sonorum rationabiles niO(ler.iiosque illieliol _ili_esuae nupliis a]Jigari,-si ceiituni sibi Al-
concenius, concordi varieiale compactam ordina- lopliyloruin prseputii-'viclor alferret : pro quibus
lamqne Ecclesiaeinsinuat iinitaieiii, qusevari.ismo.-'/ '„*• cenlum, ducenta dedit illi; et uiide credilur regio
ilis-qnniidieresonal, ei suaviiate niystica iiiodulatur. perire voto, inde auctus est gloriosiori tropseo. Ita
Isie adhuc puer in citliara suaviier imo forliter ca- et Judaei dura contra volunlaiem Dei Clirisluinin-
nens, nialigiium spiriium, qui operabatur in-SauIe, terficere niluniur, per id salutem gentiuni egerunt
ciunpescuit: non quod cilharse illius (an(a virius per quod prediderunt exstinguere. Quod vero David
erai, sed quod figura crucis Christi, quscde ligno et prius alicnigenarum praeputia atiulil, et sic denuo
exlensiOne nervorinn iiiyslice gerebalur, ipsaque liliic Saul riupliis hsesit, significabat quod Christus
passione qnsecantabaiur, jam tuiicspiiiliis daeinoiiis noii prins Syiiagogamconnubio suo spouderet, nisi
opprimebatur. Leonemquoque et ursmh Dayitlidem ahlea gloriosus in gentibus lieret. Prius eiiim in
neeavil : ursumi videl celdiaboluin ; leonera, Anli- iiiiiioiiibus resecsivit carnis pollutionem, et poslea
chiisium : allcruro lunc hoiiiinibus latenter insi- copulatus cst Siynagoga..Posjquamenim, sicut scri-
disinlcm,.al(erumin poslerum manifeslssimesaevien- pttiin est, inlroierit pleniludo gentium, ttinc omhit
tehi. Iste Da.vidin praelio gigantem superavii, cuiii Israel salvut fiet (Hom.xi,"~io,26). Dupla autem, id'
advcrsus popuiuni. Domini ali.eiiig.n_udimicareiil. est ducenta prseputiaatliilit, sive pro Judscis et gen-
-Provocavii superbia hurailiialein, provocavitdiabo- libus acquisilis, sive quia major est nuuieriis ac-
lus Chrisiuiu'. Acccpit arma bellica sanctus Davi.l, qiiisitionis pojiuli genliuin quam credeiilium Ju-
ut ailversus.Goliamprocederet, haecarina per aela- dx'oruin.
lera et iiarvara slaturain cprporis portare non va- CAPUT XI.
luil. Abjeci.toneranlia, accepil quinqtie lapides de David canens
lluiiiine, et posuit in vase pas(orali; lps annaitis tpiritum immunduma Saule repellil.
.processil, et yicil: hoc quidera ille David. Sed si D I Auxtl deindeodiuiriSaul udversusDavid in lanliiiri,
mysteria perscruteniur, iri David intclligilur Chri- ul r,'_cob medetamsui spiritus David ex more psqllcn-
stus, qui tempus revelaiionis noyi tcstamenti in- , tem, jaculo conaretur configere. Sed quid est quod
sinuandse, et commendandti.gratiae prsevidens,ariiia duin §aulem spirilus adversutsinvaderet, apprehensa
deposuit, quinque lapides lulil. Jjeposuit ergo David cithara ejus vcsauiani niitigabal ? Per Saulera
corporalia tacraiiienla legis, qiiaenon sunl imposita iiaque Judscoriiriielalio, per David autero huinilitas
gentibus. Oepostiilquaeiiqii observanius, sed tamen Chiisli sipiiilicaiui-. Cuin ergo Saul ab iinmuudo
;id aliquam significalioneinpracmissaet posila inlel- Sjuritu anipiiur, David canenie, e_us vesania lempe-
ligimus. Denique hsec arma deposuil, tanquain raiur: quia cum sensus Judaeorum per hlasphemiain
onera sacraiiieiitoruni veteris lcgis, et ipsam legein iii fiirorem veiiitiir, dignuin esi ul saluiein ineiilis
accepit. Quinque euim lapides quiuque libros Moysi coruin quasi dulcediiiecilliarsc, loculionisevangelicsc
signilicani. Tulit ergo illos quinque de iliiiniiie, id lianqiiillitate revoceniur.
esi de s.i-c-ulo.Labitur eninii morlale SJeculuinI et CAPUTXII.
prselerfiuU,quidquid venil in raundiim. l-ianl enim
' Ui flumine laiiquara in populo illo. Prirao lapides S.atdmittil cutlodesad domumDavidis, ut
erant illic iuutileset vacahant, uiliil proderani, trans- interficerelur.
ibant super iluvios, Sed quid fecit,David? Ui lex Miliit Saul cuslodcsad domumDavid, ut custojdi-
llla uiilis esset, accepii graiiam. Lcx eiiiin sine gra- i ,nt cum, tt interficcrekir. Abscessilautem David
ua itu|iicri i:on potesi. Plcnitudoeuim legis charilas. t-ecte, et fugit, dtqttt salvatus est. Cumquevcnissent
 437 QILESTIONES IN LIBROS REGUM. — Llli. I. 458
nun.ii Saul, invenertuifslatuam in teclo David posi- A CAPUT XIII.
tam, et pellem pilosam caprarum ad capul ejus. Au- Ad Davidemmhsi, prophelare iucipiunl.
di.uiiiis ergo quid hoc signilicet quod miseril Saul Sitrrexit itaqne David, el ilerum fugit a-facie Saut :
ad cuslodienduro donium David, nt eum interficeret, venitqne ad sacerdotem Abimelech,a qito. ehgladiuni
Uoc non ad crucem Domini, sed lamen ad passio- Goliw suslulil, el panes proposilionis.accepii.Qus*. res
nem ejus pertinei. Cnicifixus cnim Christus, ei Cl sacefdoii m riem altulii, et animadversionem re-
inoriuus, el sepultus esl. Erat ergo illa sepuliUra ligiosseinlulii civitaii. Haeciiaquege&lorum.fules,esi.
tanqnani domus, ad qnam cuslotliendam misit re- Sed quantiim ad sacramenluiii prophelise perlinel,
gnum JiidjF-oruni, quando custodes adhibili suni in Glirisio Diimino nostro completiini est,,qni posi-
. sepulcro Chrisii, Quomodoergo custodiu esldoinus, in carue iliiui inseclationern declinaret Judaicam,
si David figurabal Chrisinni ut Clirislus inlerlicere- lus ad aposiolos transiit, cum quihtis et desideratum
mr, duni in
non sepultura Chrislus, sed in cruce sii . sibi cibum sumpsit : desiderio enim.desideravit pa-
interfectus? Refenur eigo hoc ad ci-rpus Christi, scha rnanducare. Ex quibus t-oliae, id est arma dia-
quia inierticere Cliristum erat lollere nomen Chrisli. susiulit : fortis eiiint spolia ipse diripuit. Uis
crederelur in si mendacium boli,
Neque enim Clirisium, ergo a qtiibus receiitus est Clirislus , tribulaliones
praevalerel cuslodum, qui corrnpli sunl, ui dicerent: induxit diabolus , et mortem. Omnes eniiii'., ut ait
Quia dormientibus nobis ve.nemnl discipuli ejus, • et
Apostolus , qui in Cliristo pie volunt vivere, persecu-
abstukrunt eum (Malllt. xxviu, 15). lloc e. t ilaque Uonempatiuntur (II Tim. m, 12). Et Doininusait: Si
velle Chiisiuin interlicere, nomen resurreciionis ejiis me persecuti sunt, el vos persequenlur (Joan. xv, 20).
exstingiicre, ut mendacium Evangelio praeferreiur. " In Doech autem Idumaeo, Judse proditoris persona
Sed sicut illud non valuil Sau! ut inlcrficeret David, cOnsisiit, per quem ita operatusest diabolus,-ul ejus
sic nec hoc potuil regnum Judscoruiii efficere ut me- prodiiio est facla iu Clirislo, postea perseeuiionem
moriain Christi delerel. Isti qui de Saul, virlute, id Ecclesia. pateretur, et occiderentur quatnplurirai.
est de reimo Judaeorum in Cbristo prarsumere vo- discipuli Cliristi ct sacerdoies, et pro nomine perse-
Jueruni, oJTendenuilin lapitlem offciisionis lanquam cutiones gravissinjas perferrent.
in siaiii.im : ei haedttsejus visus erat agnus, qiiia in
quo peccatum non invenerunt, quasi peccaiorem CAPUT XIV. .
persectili sunt. Igilur David regiw manus iclum evi- D,ivid veniiad Abimelechsacerdotem*
lans, ejusque perseculionem declinans fugil, venitque
ad Samiielem, el misil Saul nunlios, qui upprehende- Interea David cmn,fugerel Saul, lalere voluit apud-
renl David. Samuei aulem erat inter prophetas et cw- fegem quemdam Geilt nomine Achh. Sed Cum-gloria
lum prophetarum, qui isto tempore prophelabant. ei fuhsel sibi commgmorata, neper livoremrex idein
Nunlii aulem qui missi sunt, accep'o eode n, spiritu . ad quem confugeral aliquid ei mali. machinareiur;
hoc tt tertiis finxjt insaniam, el quasi furore cOrreplus, mulavil os.
prophclavefunt,Misshque aliit, conligil : salivm in barbam ejus; collabe-
mhiloininus. Poslea vero cum et ipse Saul venhset, suuin defluebantqne
faclus esl super eum spirilus Dei, et ambulabal ingre- dcbat; balurque in nianibus eorum ; el ad osliaporlm hium proce-
et dixil Achis rex ; Quid mihi addttxisli ?
diens, ei propheiabat. Quseritur aulem quomodo et
illi ciini missi essent ad lenendum hominem, el ad Nunquid deerant nobit' furiosi? Et sic eurit dimhit.
necem ducendum, lales spirjtu eflici roeruerunt: et _J calur Achis interprelatur quomodo esti Per quod sighili-
Saul ipse qui iniserai, veniens, el ipse sanguinem ignorantia ad verbuin mirantis et uon agno-
meruit scentis, qtiod in gente JiidseorUmimpleiuni est, qui
innocentem,. qnaerens effundere, accipere dum viderunt Christuin noii agnoverunt. Coram qiii-
spiritiim illtira, et prophetare. Qusnilum enim ad os siiiim, et abiit. Erant eiiim ibi prse-
lilteram atiinet, non esi mirum hominem reprobum hus mutavit carnalia
ad momentura.irans-torie prophela_.se, duin etiam cepia, legis , eiant et sacrilicia secundum
mulii simile proplietiae donuin leganlur habuisse : ordinem Aaron.: e(' pos(ea ipse de cOrpore et san-
siio insiituit sacriliciuin secunduin ordiiietii
sicjil Balaam ille reprobus, quem non tacel Scri- giiine Slelchisedech. Muiavit ergo os suum sacerdotio ,
p.iurajudicio.divino eSsedamnaiuin, sed tamen prO- imiiavit in pra'.ceptis : dans aliud lesiaraenuim, eva-
plieiiani habebat. Nec illa verba parura attestantur caruali operaiione. Atque inde collapsus est
liuic senleiilise, quaein Evangelio scripla suni, nuillos cuaia
dicltiros in illa die : Domine, Domine, in nomine luo in mauibus eorura , quando-.eum corapreheiidenies
et et in ttto virlutes crucifixeriini. Et procedebat ad osliuin portae, hoe
manducavimus, bibimus, nomipe huiiiiliabat se usque ad ostinin fidei nostrae.
mullas fecimus. Quibus diclums est: -VOILnovi vos : est
discedite a me, operarii iniquitaiis (il.altli. xx.v, -41). Ostium eium porlse initiuin csl (idci. Imle incipit
au(em Saul Eeclesia, ei pervenit iisqiiend speciem.. Ui eum cre-
Mystice excmplura liiijus nuntiorumqne dii ea quae niiuc v.idel, inerealur perfr.ui , cuin euin
ejns in hac sentenlia figurat nounullos haerelicos, videre facie ad laciem ccepeiil. Qiiod,vero in illo
qui aliquid boni de rouneribus«aiicii.Sp'iriius habent, quasi furore salivse decurrebant spper barbam ejus,
sicut lestaiiienia ,legis et Evangelii, sicut baptismi ha-.c aperit ilicens : Judwi signa petunt,
sacramentum. Qui eum ad Ecclesiam catlioticani Apostoliis Grwci sapienliam quwrunt. Nos aulem prmdkamus
veniunt, non.est, in eis ullo modo violanduiu, aut ~%fit cruciftxum, Judwis quidem scandalum, gen-
quasi non liabeanl (r^ilendum : se.d lauieii eos non Cltrhlum aulem stuttitiam. lpsis, vero..vocalis Judmis et
ideo debere. confiieri salutem, quia nou improba- libus Dei viriuiem et Dei sapitntiam : quia
mus quod illos accepisse credimus. Sed oporiei eos GrmcisChrhlum slullttm esl Dei sapienliusest hommibus, el quod
cognoscere. iiiiilaleni et socieiaiem vinculo cbariia- quod
esl Dci forliiis esl tiominibus (T Cor. I,
lis, sine qua oinni.no qui.dquid habere poieruul, infirmum.Salivse,enim inlirmiiaieiri significaiit. Sed
qiiamvis sancium sit alque veiierandum, ipsi tameii 25-25). est Dei fortius est horainibus, noii lan-
nihil- suin, tanto indigniores efTecti pr.ciiiio vit;c quod stulluin alieudas sed atiende quia super bar-
quain salivam ,
aeiernse,quanlo illis d>rnis non bene usi sunl.quas bam decurrit. Qutimodo enim hi salivis inhrmiias ,
in hac viia, quae transitoria est, acceperuiit. lleui
Saul sic in barba virius osienditiir. Texll ergo virlutem
exeniplum atque imago hujus nuniioruinque suam corpore iofirmilatis SU.B.Et quod forinsecns
ejus, in hoc Inco Judseorum non incongrue. gestat infiniiabatur,
persouam ; qui dum adversari cupiunt Chrislo, hsi- leni divina viitus tanquara in saliva apparebat. lntusau-
bent in ore sacranieiiia legis et prophetarum : ad tanqiiaiii barba legebatur.
tcstiinoiiium Chrisii, et cuiii Ecclesia quasi _eum CAPUT XV.
propheiis de Scripturis disputa.it, sicul illi cura David ad regetn Lacliis fugil.
prophetis valicmabaiilur.
Deitinciueremo Engaddi,cum perseqtiendumDavid
Saul appeterei, ingressus David in speluttca, ibi late-
 439 BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. 1. — DUBIA ET SPURIA. m
bat : sed rex improvisis exceplus instdiis, quod inno- A ttnde se protegebant teinporaliter, et quam aJversus
cuo moliebatur inciderat. Scriplum esl enira : Qui Deum per increduliiaieni gerebant. Deinde et iogres-
fadit foveam proximo tuo , ipse incidelin eam (Ectli. siis victo.rDavid noster de castris eorutn, et regressus
xxvn, 20). David autem, bona pro math retribuens , traiiscendit iri ahitudinem inontis cceloruin.
inimicum non occidil, sed pro testimonio facti oram CAPUT XVII.
chlamydisregim abslulil : cum facilius esset exceplum AttiatecitwQ Davidesuperanlur,
insidiit adversaritim perdere magit quam fqllere. Quid
ergo est quod isle fugiens a facie Saul in spelunc. Inlerea fugiens David, dum pergerrelcum.Acltisrege
Jaluii? Quare autem latuit, nisi ut bccultaretur, et Pttilhthiriprum in vrwlium adve,rsu.sIsrael, insurgenr
non invenirelnr ? Quid est contegi spelunca, nisi tes Amateeilw irruerurif in Sicelech, el succidenlet
coniegi lerra'! Qui enira fugit in speluncam , terra eam, captivaverunlomnia quwerant Davidel puero-
legitur, nevideaiur. Porlabat aulera lerram jesus , rum ejus. Reversus ergo David ad persequendosAma-
id est carnem, quam acceperat de lerra, et in ea se kcitas, invenil Mgypiium.puerumlassescentem, quem
Amalecilwwgroluiriin itinere reliquerant: hanc autem
occullabat, ne a Judseis inveniretur. Si enim cogno- invemumDavid
vitsent, nunquamDominumgloriw crucifixhsent(I Cor. cib.orefecit, ducemquesui ilineris fecit,
ii, 8). Qnare ergo Dominuni gloriae non inverierunt ? sicque Amakcilas perteqnilur, epulanlesquereperil, et
Quia spelunca se lexerat, id est, carnis inlirmitatera fundilus exslinguit. Quid est enim quod -Egyptus
•oeulisobjiciebat, et majaslatem: divinitalis corporis Aiualeciiae piier in itinere lassatur, nisi quod amator
in legmine tanquam speliinrse abdito contegebat. Illi pracsentis saeculi peccati sui nigreiliae opertus, ssepe
ergo non cognoscenies Deum , persecuti sunt homi- g ul ab eodem sceculo infirmus despectusqtie relinquiiur,
nera. Necinori potuit, nisi in homine, nec crucifigi cuin eo nequaquam currere valeat, sed Iractus
poiuit nisi in hpmine, quia nec tenere posset nisi adversitale lorpescat ? Sed Imnc David invenil, quia
cum homine. Opposuii ergo male quaerentibus ter- Redemptor nosler veraciter manu fortis, nonnun-
rain, ser.vavit beue qii-crehlibus vilara. Fugil ergo quam quos dcspeclos a mundi gloria reperit, hos in
secundura carnem in speluncam a facie Saul, quii) suo amore converiit. Cibo pascit, quia verbi scientia
reficil. Diicetii ilineris eligil, quia siium etiam prse-
passus est, usque adeo se occultans Judseis, ut mo- dicaiorem
reretur. Sed quaie usque arl moi lern voluit esse pa- facil. Et qui Amaleciias sequi non valuit,
tiens, ut fugeret a facie Saul in spelunca '. Etenim dux David efficitur : quia is quein velut indignum
apeluuca, inferipr p^rs terrse potest accipi; et cerle, raundus descruit, non solum conversns in sua mente
Deum reeipil, sed prscdicsmdohunc eiiam usque ad
<jiioilinaiiiffisliimest et notuin pmnibus, corpus ejus aliena
in inoniiiiienio jiosiium est, quo.d erat excisum in corda perducit. Quo videlicet duce, David
petra : hpc ergp raoiiumenium spelunca erat. llluc Ainalecitam convivanieiiiitiveii.it et exsiiiiguit, quia
fugii noster Davitl a facie Saul, Tandiu enim pev-se- ipsis, Cliristum praedicaniibus mundi Isetitiam de-
cuti sinit illuin Judaei, quoadusqueponereiur in spe- struit, quos inundus comiles hahere despex.il.
lunca. Sed quid esi quod Saul persecutor ad pur- CAPUT XVIII,
gandum venlrem speluncam ingreditur, nisi quod Saul Pythonissam consulit.
Judsei in Chrislum conceptam mentis malitiam quasi
odorepn fetidum emiserunt, et cogitala apud se noxia Posl iriorlein aulem Samuelis congregalis Phiii-
factis (.elei-ioiibus, dinn Ch.risium perimuni osten- p sthiim conlra hrael, consutuil Saul Dominum, et non
deruiil,: sed lainen D,avidSauterii occidere noluii, et respondil ei. Quwsivil autem Saul Pylhonissam, quw
cuiii euni in ahdito occul(atus aniro haberet in po- suscilaret ei Samuelem : tlalimque suscilalus ail ad
teslate, reservare ppiius quam occidere raaluit':' ita eum, Quare inquielasli me ut susciiarer ? Quseriiur
et Chrislus ;dum esset in spelunca carnii, persecu- secundum liisloi i.nu, ulruin Pythonissa ipsura pro-
toreni pppulum in polestate habuit ,.el non occidit. phetam' de inferno evocaverit, an aliquam iinagina-
Scriptum eniro erat de eis per pirophetam : JVeocci- riam illusionem fallacia dseraonum factam. De qua
deris eos. Tantiim denique David sumroiiaiein clila- qusesiione beatse memorise Auguslinus episcopus
inydis ejus silenter abscidit, ut os.enderet per pro- Simpliciano , Mediolanensi episcopo , iia scripsit:
pheiiam Chrislum Judseos nou occidisse , sed eis t inquiris, inquaro, utrum poiuerit malignus spirilus
tanium rcgni gloriam abstulisse , sicque eos vsicuos exciiare aiiimain justi, et tanquam de abditis mor-
scde vel ipiperio reliquisse. Chlamydis enim absci- liioriini receptaculis evoeare* ut viderelur et loque-
sio, rcgni e.st ampulaiio : hoc eliam alio loco idera retur ctini Ssuil. Nonne magis mirandum sit quod
Saul cum per jnohedientiat» jreccassct ostendit. Nam Satanas ipsura Doininum assumpsit, et conslituit
cuni vciiiiiiii precareiur ngarelque Sainueleni utre- supra piiinam teinpli? Qnolibe.teiiiin inodo fecerit,
verieretur cura i(lo ad placanduin Deuin , e't nojuis- factuin est : ita ul <slSaniuel susciiarclur, similiier
set, atque cpnyertens Jaciem siiam abirel, lenuit lalel. Nisi forte quis dixerii, faciliorein diaboli fuisse
Saul pinniilam vestiiiiciili ejiis , et dirupit eani , et licenliam ad Doiniiiuin vivum, unde voluil assumcn-
dixit ad eniii Saraiiel : Dirupit Dominus fegnum Is- duni, et ubi voluii consliluendiim, quam ad Sarouelis
Xaetde maiiu tua hodie, el dabil ilhtd proximo luo,'el n" defuncli spiritum e suis «edibus exciiandum. Quod
dividetur Isfaei in dtios poputos. Urgo Jsraelis per- si illud in Evangelio nos ideo non conlurbat, quia
^onam ligurate gerebal rex iste, qui populiis auiis- Dorainus voluit sitque permisit, nulla diminulione
surus erat rcghuui, dum perseqnilui' Cliiisiiiui. suae potesiatis et diviniiatis id fieri, sicut ab ipsis
Judseis quariquaroperversis nique iinmundis, el facla
CAPUT XVI. diaboii facieniibus, et teiieri se, et vinciri, el illudi,
David, doxniieitie'Squte, hastam iulit. et crucifigi atque inleifici passus est, non est absui'-
Quod et sequeoier iteruni deroonsiratum es(, dum credere ex aliqua dispeusalione divinsevolunta-
qiiimilo idem David fugiensd fqcie Saul ingressusesl lis permissum fuisse ut non invitus nec dominanle
in casira recjis. Cutn dof.ritknietriinvenisset, non pef- inagica poteniia, sed volens alque obteraperans oc-
cussit, non dccidii : seil.sdlam lanceam, qum erai ad cultae dispensationi Dei, quse Pythonisssim illain et
cdpul ejut, et lenliculdritsitsiulit, dormienlibuscunclis. Saulem latebat, spiritus propheise sancli se oslende-
Egressusque de caslris transivit in cacumine trionfU. ret aspectibus regis, divina eum sentenlia percussu-
, Qufd ergo hpc est ? 'Persequehantur namque Cliri- rus. Quahquara iii hoc faclo poiest esse alius facilior
slum Judaei, sed persdquendo dormiebant, quia non iiitellectus, ui iton vere spirituni Samuelis excilatum
yigilabant corde. DuriUa eniro cordis obdormitio est. a requie sua credamus, sed .aliquod phanlasma, et
Doiiniuiit in vitam veierein, non eyigilant in novani. imaginariara illusionem diaboli inachinaiionibus fa-
Venit Clirisius, non eris"occidit, sed l.ulit ab eis ciam. Quam propterea Scripiura nomine Sanmclis
scj|>huni aquac, id esi gratiaro tegis. Tnlit regale re- appellat, quia solenl iroagines eaiuin rerura nomiiu-
|ni, sed potestateiii, qiiaui pro iriagno habebant, et bus appellari quarura imagines sunt. Sic et omuia
 QU.-EST-ONES1N LIBROS REGUM. — LIB. II.
quae pinguutiir aiquc fingiintur, earum rerum qua- A lis itt Evangeliolegimus, ciim iuter supcrhuin illura
rum imagines sunt, uoiniiiibus appetlanlur. Sic ho- divitem , cum jam apud inferos lormenla pateretur,
minis piclura cum fingiliir, propritim qtiodque no- et illum qui ad ejus januani iilcerosns jacebal, jam
raen incunctanier adhibetur, et dicilur : llle Ciccro in requie constiluliini, miignum cliaos imerjeciiim
est, ille Salluslius, ille Achilles, ille Ilector : hoc esse leslatur. Aut si propterea ei Samuel dixit,
flumen Simois, illa Roma, cum aliud nihil sinlquam Mecumcris : ut non ad sequaliialem"felicitatis, sed
pictse iiiiagines. Unde et Cheriibin cum sinlca.li.stes ad parem traditionera mortis referatur, quod uterque
virlules, (icti lamen ex inetsillo, quo iroperavit Deus homo liierit, et uterquemori polueiit, jamque mor-
super arcam tesiamenli, magnse rei et significandae luiis moriem vivo prsenunliabat. Secuiidura ulrum--
gratia : non aliud qnam Cherubin , illa quoque fig- - que igilur intelleQlumhabere exitum hanc lectionem,
menia vocabaiilur. Ilem tlum quisque videt som- qui non sit conlra fidem , nisi fprte profundiori in-
Iiitun, non dicit,-Vidi imaginem Augiistitii : sed vidi , quisitione inveniatur ad liqiiiduin, vcl pOssevel non
Auguslinum : cinn eo tempore quo aliquid tale ali- posse animam humanara , cuin ex liac vita inigrave-
guis vidit, ignoraret hoc Auguslinus. U.sque adeo rit, magicis carminibus evocari, el vivorum apparere
inanifeslum esl, non ipsos homines, sed eoruni ima- conspeelibtis eliain corporis lincamenta gestantem :
gines videre. Et Pharao spicas se dixit in somnis nt iionsoliiuivideri valeat sed etagnosci.Etsi potest,
vidisse, el boves , non spicarum aut boum iiiiagines. utrum ctiain jtisti aniriia, non quideitt cogaltir ma-
Si igitur constal liquido , noroinibus earum rerum gicis sacris, sed dignetur ostendi occuliioribus mys-
quarum imagiiies sunt, appellari, non mirum est leriis, summselegi obtempcrans : nl si fieri nou po.^se
quod Scriptura dicit, Samuelem visum, eliamsi forte g claruerit, ul non uterque sensus in luijiis ScriplursC
imago Samuelis aj.paruil fieta machinaroenio ejus , tractatione admiitatur : sed, illo excluso, imaginaria
qui transligurat se velut angelum lucis, el ministros simililudo Samuelis diabolico ritu facta inlelligalur.
suos subornat, velut ministros justilise. Jam vero si Sed quoniam sive illud fieri possit, sivcnon possit,
illud, inquii, niovel, quoraodo a malignospirilu Sauli taroen fallacia Satanse , atqiie imaginuui simularida-
vera praedictasunt: potest et illud mirum videri quo- rum callida operatio , decijiiendis sensibus humanis,
modo dsemonesagnoverunt Chrisium , quem Judxi inuliiforrois itivigilat pedelenliui quidein, ne iiiquisi-
non cognnscebant. Cum enim vult Deus etiam iufir- tionibus diligentioribus prscscribamus : sed potius
mis Rjiirilibus aliqua vera cognoscere temporalia ,- existimenius tale aliquid lacium maligno spiritu Py-
duntaxat ad islam mortaliia.em periinenlia : facile thonissse illius minisierio ; quanidiu nobis aliquid
cst et non incongruum ut omnipotens et justus ad araplius excogitare atque explicare non daiur. > llsec
eorum pcenam, quibus ista pracdicuntur, ut malum stini qusc tunc de Pyllionissa et Saniuele scripsit
quod eis imminet, anicquam veniat pracnosccndo heatus Atigustinus.
paiianiur : occulto apparatu mysierioruin suorum CAPUT XIX.
etiani spiritibus talibus aliquid divinaiiouis imper-
liat, et quod audivit ab angeiis , prsenuntient homi- Saut et Jonalhas occiduntur.
nibus. Tanium autem audiunt, quaniuin omnium Igilur exorto prwlio percusserunl Philislhmi lsrael
Dominus atque raoderator, vel jubet vel sinit. Undc plaga magna , corruerunlquein prwlio Saul el Jona-
eliam spirilus Pythonis in Actibus apostolorum at- thas; quos deiiique figuraliter pius propheta dellet.
lestalur Paulo aposlolo , et evangelistam esse cona- „ Qui cum pelenles essent, ei semper hostibus prwvale-
lur. Miscent taincu isti fallacias et veruin quod uosso " rent, sauciati ac vulnerati illico in medio prmlii cor-
poluerunt, non docendi roagis quam decipiendi fine rueruni. Quomodo, inquil, ceciderunl potenlesin me-
pronumiant. El loric hoc est quod cuin illa imago dio pugnm? lioc eliain ntodo piuiii Chrisliaiioruin
Sarouelis Saulem prsediceret moriturum , dixit etiam genus deflet eos qui repugnaiites dacmonibuslabun-
esse secum futuruui. Quod uiique falsuin est. Magno tur iri sseculo, quod est lubricuin. Gelboe eiiiin
quippe intervallo post raortera separari bonos a ina- niontes, interprelauiur /udrici montes.

m UBRUM SEGUNDUM.

CAPUT PRIMUM. hoc faclum pracfiguraverit. David, ut dixiinus,,

interpretatur manu forlis, sive desiderabilis. Beth-
Dftvid admonelur ne
per prophelam templum conslrual, sabee puleus satietatis , sive puteus septimus. Quain-
Posl inortem itaque Sanl ungitur David, etregnai: libet aulera harum nominis ejus iuterpretationeiii
trantfertque arcam tesldmeiiitin civilalem sudni. Qui in id quod dicere intendimus assumamus, satis
cum veliel templttm Dci wdific.are, adtnonelur per |i. congruit. Nam in Caniico caniicorum sponsa, quae
proplietam a lipmino tta : Non tu wdificabis milti, u illi Ecclesia est, vocatur puteus aquw vivw; et huic
ieihplum,quia vir sanguineus es. Quid esligilur quoil puteo seplenarii numeri nomen in Spiricus sancti
erga exteriora bella laborauli David imerdicitur, nu significatione conjungilur , propter rationem Peme-
donius Dei ab eo sedilicarelur''' Templuni quippe costes, quo die de ccelomissus Spiritus sanctus venil.
Dei nos sumus, quia ad verani vilam in ejus habita- Ad quadraginta novera aiilein, quod est sepiies
tioncm consiruiraur, Paulo sitteslaiile, qui nit: septem, tiniiin addilur, quo uuiias commendalur. In
TemplUmenim Dei sanciumest, quod eslis vos. Sed hac ratione vivit apostolica illa sentenlia : Stiffe-
vir sangiiiiiuro lempliim Deo sedilicare prohibelur, rentes invicem ad dileClioncm, sludentes servare
quia qui adhuc actis cariialibus incubat, necesse est unitatem spirilus, in vinculo pacis. Dono ilaquespi-
nl instruere spirilualiter Ecclesiam non praesumal : rittiali, hoc est seplenario, facta est Ecclesia puteus
quisi nequsiquampure maculam iu membro conside- saiietatis , quia (aclus est in ea fons aqum salienlis in
rat oculus, qiieiu pulvis grav.if. : et superjeclas sor- vilatn wlcrnam : qucm qui tiabuerit, non siliel in
des tergere uou valct niaiius, quae lutum iciicl. wlernum. Jain v<>roqui fueril mariliis ejus, quid
CAPUT II. aliud quam diabolum nomiiiis cjus inierpielalionc
De peccalo Davidh ct Bcrsabem. significalur ? Hujus ersini pessimoconjugio delegali,
oiniies quos gratia Dei liber.il, ut Ecclesia siue raa-
Nunc el peccattun David quid in prophelia signa- cula cl ruga, salvatori proprio complctur. Urias
verii, quaula possum brevilaie persiringain. Nouiina nsimquc inierpreiaiiir , lux iiica Dci , Etheus auleii-
quippe ipsa interprciata saiis os.eiiduiil, quid ctiain Abscissus, sive quod in verilate uou stetit, seil a luce
413 BED__:VENERABILISOPP.; PAR.S II. S.ECT. II. — DUBIA ET SPURIA. Uk
superna quam de., Deo, lial>ebai., superbise merito _A cogitationis interno bello vastarelur. El ideo Absa-
abscissus esi : sive qund!cadencloveris virihus per- lon patrispax, dlcitur, quia paler habuit pacem, ' .'
diiis , iransfignrai, se hiaiigclum lucis, ahdens di- q.iiamjll.e rtori habuil. ...
cere Deo„ __.._.meq,Dei est. E_;goiste quidem David. CAPUT IV.
gravil.er sceleraieque |ieccavil. Qtind scelus ejus
eiiam per proplietaiu D;eusarguil hicrepando, et, D.eeo.quod Davjd t'tbiaquttt de cistefna, quw in Beth-
ipse ahluit peeni.endo. Vcrumtamen ille desiderabilis kem esl, afferri jubei.
omnibiis gentibtis , quasi in solarium deambulans : Ttem ipse Davtd in prmiio Philhlhinorum , cum ti-
quiain sole posuil laberriqculiimsuutri, adamavil Ec-. lieitf conversaretur in belio, et aquam qttwreret: Quh.
c.es.am siiper iecium se lavantem, id est, mundantein rnihi , iuqiiil, polum dabit de tacu,, qui esl in Beth-
se a sorilibus srecnli, et domrii» luteara spiriiuali leem ? El ad porlas eral iter tacus „ el David inler-.
conlemplalione transcendenlerii a.ique calcaniem; Aet fusus hoslibus,'el media.hostilium cinxerant septa ta-
inchoaia cum illa prima. Convenlionisnolitia, ppslea slfofum. Prwcesserunt tret viri mulliludinemadvertq-
ab ea penitus .separaiiim diaboium occidil, eamque riorum , ,et hauserunt aquam de iucu qui erat in B__-
sibi perpetuo .conhiibio copulavil. Odiamus ergo //i/eem. et,ob:uierjtnt,regi bibendam.Ji.ex aulem noluii
peccatiim, sed prppheilam non exslinguamus, Anie, - bibere, sed profudit illain Dmnino, dixitque : Non.
nius illum David, quantum amandus est qui iios a conlingal tnihi tiocfacere, nt sanguinem virarum qui
diabolo per mlseriCiirdiam liberavit. Ainemtis et apierunt, ex animh eorum-bibam, Vicil ergo iiaiuram.
islum JJavid, qui tam grave ih se viilnus iiiiquilatis, ut siiieiis noii biberet_et exempluni de se prsebuii,
pcehiienlise et 'humilitalis coiifessione .sanavit. Sed JJ" quo oiniiis exerciliis colerare sitim disceret. Quod.
fpriasse quis .dicai: Si David iniagiiiera Chrisii ge- si altius vclis, exspectare et inlrospicere mysterium,
rebiit, qudmoilo ^mullas tixores el concubinas lis- sciebat David IIOIIaquam quseest iu Beibleem , sed
buisse scribilur, ciiin has res Christus et horrescai oriiindum in eadem Bethleein,ex virgine ChrisUim,
et dainnei ? Tfo.ceniiri pro fi_ura liebat. Multceenim quein in spiriiu prscvidebal. Ergo voiebat hibere non'
uxores Dayid multarum geniiuin et hationum-imagi- aquaro fliiminis, sed.lavacrum ex late.re Cliristi fluen-
neiii jndicabanC, quae"per lidem Clsrisii consortiq lein : hoc est,,nbn aquaruro siliVbat eiementum, sed,
jungjerenliir : concubiii-e Vero ejris sigriificant haere- sanguiiiem Clirisli. Unde et riiui bibit oblaiani
ticoruin ecclesias, quae sub Chrisli nominis titulo. aquam, sed Doiniiiofudit, signilicans sitire se Chri-
nianere se glorianiur : sed quia propter carnalia Ju- st.i sacrilicium , non nsiluraefltienium, sed illud sa-
cra secianlur Cliristura, non cpniuges, sed coticu- crific-iuni iu quo essetremissio iieccatprum : illura
binae yocantur. Denique minc regessipfures habeant siiire fonleni anerpum, non qui.periculis quaererelur.
uxores, vel concuhiiias, criraen esf, quia jam traris- alienis, sed pericula aliena deleret.
ierunl figurse, pro quibus uxorum vel concubinaruni
veriia concedebatiir. At nrinc quia figur_e trausie-" CAPUT. V.
runi, venia nulla datur. Psalmus decimus,septimus cttr solutJnJibrit.. Regum,
CAPUT III. . reperiaiur,
De Absalone: Quceritur autemcur solus scplimus decimus psa.-
Illutl vero quid signilicat quod parricida filius mus iri libris ftegura reperiatur conscriptus. Nec
decli- _. nierito Psalmus iste in Regnorum libris solus inveni-
Ahsalon, pairem insequens, primo patcr ejus " tur, qnia regnum illud signilicai, ubiradversariuiii non
nans, fugit ante faciem ejus,, securus de .victoria, habebimus. Tilulus enim ejus esc, in die qua eripitit.
quia sciebai impium perire? Quem eliam flevit eum Dominus de manu omniuminimicorumejus, et de
iriagho luctu, ut cleploravit eximm parrieidse. Seribi- manu. Saul. Quis enira figiiratur in David , nisi ille
tur cniin fugisse David a facic bellaniis atlversiim Qui utique in
se lilii. Et quon.iamscriptuin esl de populoilierusa- quivenit in carne. ex.seinine David?
lem : Fitios ennlrivi, et cxaltavi, ipsi dutem spreverunt cbrjporeUndc suo, quod est Ecclesia , adhuc palilur ini-
mico§. et illi perseculori, quein voce raactavit,
me per ; filium ejiis impiuin sigiiilicabalur fropice et in s.uurocorpus trajicieiis quodammodo manduca-
idem populus Judaicus , qui euin tradidit. Absalon insonuit de ccelo :~Saule, Sauk , quid me perse-
aiiiem, sicut quidam inlerpretanlur , inlelligiiur pa- vit,
tris pax : quod mirum in hisloria videtur, quemad- querh? Quando aulem roeretur arripere hoc corp.us
ejus de iiialiu omiiiiiin iiiimiconiiii ejus, nisi cuin et
niodum patris pax possil intelligi, qui palrem hefo illa novissiina inimica destrueiur niors, ul perve-.
persecuius est. Scd qui diligenter allegoriaro inten- ad regn.uni Dei.
dimt, inspiciunt Absalon esse Jeriisalem, quae niatur
etiani el ipsa pax interpre(atur : a cujus facie Chri- CAPUT VI.
slus fugit, quando eam patiendo deserens, in geuti-
hus per fideni secessit. Alii Absalon Judam iradiio- _9ecaialogo (orliuin virorum David in lypo sanctorum.
reui accipiunl, qiiem tanta et laiu roiranda ptlieiilia . Dchinc lexitur catalogus viroruin forlium , in (i-
Chrislus pertulit tanquam bonum , cum. cjuscogita- gura saiicloruin": qui quamvis virtulum suhlimiiale
tiohes non ignoraret, cura adbibuii convivio , iii quo proficiant, laiiien usquc ad excellentiaitt divinse
cor.poriset sanguinissui ligiiram discipulis commen- D Triniiatis neqiiaqitain ailingunl, Inde cst quod ibi
da.it,..et tradidit. Quod denique ln ipsa iraditione et scripiuiu esi, Usque ad tres nori pervenii. Quis enim
osciiluin aeccpii: bene inleiligitur pacem Clirisluin wquabilur Domino, aul.quis similit efil Deoiriter [itios
cxliibuissc traditori suo, quaniyis iile tam sceleralse Deii

m LIBRUM TERTIUM.

CAPUT PRIMUM. per hoc lale vocabulum il|i veris>.iine coiigrii.it,

De Sulomone.
Succedit deinde Salomon, in quo quidem non-
niilla iinago rei fuiurae facta cst, in Co quod tem-
pijiin sedificavit et pacem habuit secundum nomen
suuin. Salonioii quippe interpreialur paciftcus. Ac
per quem mediutorem ex. irim\kis accepla remissifrie
peccatorum, reconciliamur Deo. Etenim cuni inimki
essemus,reconciliali sumus Deo permortem Filii ejus.
ltlem ipse est ille pacificus, qui fecil utraque unum,
et mecliumparielem macerimsolvens inimkilias in car-
ne sna , legemquemandalorum dectclis evacuansy uj
 4.5 QU_f.STIONES IN L1BR0S REGUM.—LIB. III. U6
duot conderctin se unum novum hominem,faciens pa- A } CAPUT III. ,
ccm : el venientevangelizavitpacem his qui longe, et De sapienlia Salomonis.
his in
pacem qui prope. Ipse Evangelio dicit : Pacem Locuttis esl aulem tria miltia parabolas :
relinquo vobh, pacem meam dovobit (Joan. xiv, 27). el fuerunlvarmina Satoirion millia.
His et multis aliis lestiinoniis Dominus Christus pa-\ iria miilia ejus quinque Quid enim pCr
cificusesse inonsiratur. parabolas , nisi plenitudo fidei in lege e-l
in Evangeliis, a Christo iraditq designatur ? Quae
dum tota rnuliipliciier per allegoriam sensus siib
CAPUT II. myslerio Trinilatis describitnr, quasi liia millia pa-
De lempli wdificatione. rabohe nuncupantur. Carmina autem ejiis. quinque
Nam in eo quod sedificavit templura excelleutissi- ' raillia pro quinque sensibus corporis iiileiligunlur :
mnm Domino, el-ibi Chrislum significat : quia _edi- . quod qui in diversis virtutibus bene regit, beatus est,
(icavit domum Deo in coelestibus,iion de lignis et la- et per cos quasi quinque raillia carmina Doinino ca-
pidibus, sed de hoiiiinibiis sanctis, hoc est de fide- nit. Disputavit autem a cedro Salomon usque ad
iibus. Qiiibus dicit Apostolus : Tcmplum enim Deii hyssopuui. Cedri noinine celsittido gloriac coeleslis
tanclum est,quod esth vos (II Cor. xvi, 16). QuodI accipilur, sicut et Propheta lestatiir, dicens : Justus
vero eadem domus lapidibus dedolatis aique -pcr- ut palma florebii, et sicul cedrut qum in Libano est
fectis sedilicataest, et malleus et securis , et omnc, mullipticabitur (Psalm. xci, 15). llyssopus aulem
ferramhnlum non sunt audila in leiuplo Dei, cuin| herba est humilis saxo hserens , qua signatur liuuii-
aedilicarelur.Quid eiiim doiiius illa, ulpra.dicttini est, - lilas Christi. Redemptor quippe noster a cedro
nisi sanctam Ecclesiam , quam in ccelestibus Donii-! B usque ad hyssopum disputavil : quia ab alta excel-
rius iiiliabil.it, figurabal?.'Ad cujiis sedificatioiieui, lenlia ccelestis glorise', usque ad carnis humiliiatem
electorum animse quasi quidam expolili lapidiesde- descendendo pervenft., Siquidem et cedri nomine
feriiniur. Quse cum sedilicatur in ccelis, nullus illic. pravorum superba elatio designalur, sicut per Da-
discipliii-emalleus resonat.qUia dolati atquc perfeciij vid dicitur : Vox Domini conffingentit cedrot (Psal.
ilhic lapides duciraur , ul locis juxla meritum co.i- xxviu). A cedro itaque Chrislus usque aii hyssopuni
gruis disponamur. Ideoenim foris lundiiinir, ut illuc, disputat; quia pravorura corda et liunuliuiii judical
sine reprebensione inveniamur. Mullitudo[F. alliludo]j (Eccl. ni). Super ligna autem disputavit, dum in
aiiicm lemjili liujsis dominici ad (idein referlur, lon-. cruce pependit. Tunc eniin in cedro sseculi arrogan-
giludo adspem, latitudo ad cliaritatem. Uis eniin ui- tiam inciinavil, quoniam etiam usque ad hyssopi
hus virtutlbus quasi liueaineuiis sanctse Ecclesisein, hurailiiatem, id est, ad crucis stultitiam ac contein-
ccelestibtisstructura consurgit. Porro quod parietesj ptibilum fidem deduxil.
templi interius ligno teguntur, hoc oh roysierium
dominica. crticis imaginatiun , sub cujus tutela pro-J CAPUT IV.
teguhiur oiunes sancti, qui indisruplae pacis perse- De judicio Salomonit.
verantia lanquam lapides vivi, in structura EcclesiseI Legilur quoque idera sapientissimus priraum ha-
uniiaie fidei solidauiur, et bene inleriiis vestitur huisse judicitim inler duas mulieres de pietate cer-
ligno templum , quia corde 'crediiur ad ju.stitiara. tantes. Quarura in una dilectio ardebai, in altera
Quod vero lempore dedicationis gloria Domini im- . simulaiio surripiebal. In illo ergo judicio Salomo-
plevit doraura : gloria Domini imelligitur Christus, G * uis Christi ligura fuit, ubi mulier illa improba plebs,
cujus fide replelus est Moyses, ut parceret populoi scilicet synagogse vel hsereticorum verae inairis, hoc
peccatori : respondit Dorainus, Propitius ero illis. est, Ecclesiaelilium appelebal, quera non ut reser-
Verumlamen vivo ego, et vivit nomen meum : quia varet, sed revera ul interimeret, cupiebat. Sed sicut
intplebitur gloria mea omnisterra. Et septuagesnnus; gladio Salomonis diriroente proprise inatris gemitus,
primus psalmus canil : Implebitur gloria mea omnisi isie verus repertus est partus, ila ei Spiritii Jesu
\erra.'Unde ec angeli claroabanl pasioribus : Gloria, Chrisli docente, plerumque qui a malre seducti siint,
iri excelsis Deo, el in terra pax hominibus bonwvolun- et capti errore haereticoruin, nonnunquarii merentur
lalis (Luc. li, 14). Quod auteiii nehula implevit do- pro semetipsis gementem rccognoseere Ecclesiam
muin Dei, et non poterant sacerdoles niinisfrare matrein. Unde salis convcnienlerque apparel lianc
propter nebulam : hsec sentcntia superbos Judseo- mulierem haereticoruin vel Synagogae figurasse
rum pontifices acdoctores insiuual, qui dum naiivi- impietatcm , quae et suos nequiter nutriendo iii-
latis Chrisii sacramenta investigare despiciunt, de- terimunt, et alieuos quousque perdant iiliciendo
hitum fidei suse iuiiiisieiiuiii per erroris uehulam pervadunt.
periiiderunt. lla ciiim eururo menles inlidelitatis ca- CAPUT V.
ligo replevii, ul exigenlibus propriis meritis , non
agnoscaiil cuttum creduliiatis. Quod vero idera Sa- Deregina Austri.
lornon in eodem templo duodeciiri boves aereos fecil, Regina aiilem Auslri, quse, ab inlervallis ulliinis
quos in sereo labro constituit, qui-facie quidera per exciiiiia veiiieus, Salomonis audire sapiciitiam con-
diverssis partes iiitendunt, sed in IIIIOloco per posie- D I cujiivit, jara lunc per illamventura de gentibtis regina
riora colligumtir. Quid enim aliud iri duodecim bo- desidcrans Chrislum figurabatur. Quae,juxta prophe-
bus, quaiii duudecim aposlolos crediinus designan ? ticum os, circutnamicia varietate, in vcstitu deaurata
Qui facie quidem per diversa respiciimt, sed ita in (Psal. XLVI),cl populi sui et palernx domus oblita,
labro sunt posili, ut e.x posierioribus adunentur. currebat barbara gente, non animo; quac in aperlo
Quia in hac praesenti vita ad praedicalionis oflicium peregrina, sed in occulto sancioruin lieri civis opla-
in diversis inuudi partitius sunl divisi : in iJla vero bat. Undc non solum coelesti prscmii)resurreciionis
vita quse huic vilae posterior est, quse post hanc vi- beata, sed Cliam potesialeapostolica de Judaeisadul-
delur aeiernseglorise uuitaie conveniunt. Per diver- leris judicandis, in ipsius ore judicis digua censetiir,
stim igiiur mundum praedicando respiciunt, sed in quia Chrislum in Salomone niiraia, veruin reginae
uiiiiiiiconvenieiidoconsisliiiit. Ideo autem serei, quia ccelesiis aflectuiniu iroagine my.lica Ecclesiaeprovi-
clamor pr_edicaiJoniseorum in tolo niundo nisoinut: dentis irapleverat.
sicut scriptum est, In oninem lcrram exiVil sonUs CAPUT VI.
eorum ^Psal. xvm , 5). Labrum autem orbero terrse Ve cmlerh operibus Salomonis.
intelligimus, cujus ainbiluin lustravcruni apostoli
docentes genlcs , ui baplizarentur in nomine Palris, Jam porro de cseleris operibus Salomonis quid
cl Filii, et Sptritus sancti. dicain, queni veheinenler arguil sancta Scriplura,
aique coiideninai? Nihilqtie de poenitenlia ejus , v.el
iu cuiu indulgentia Dei coiumeraorat. Nec prorsus
447 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. U8-
occurrk quid saliem in allegoria boni significet hsec A prophelac, qui etisim mirabilia multa fcerunl, Eli.is
ejus flenda submersio, nisi.foric quis dicat nmlieres ct Elisseus, discipulus ejtis? Pasciiur eiiini Elias
alienigenas, qiiarum amore exarserat, signjficare lempore famis. corvis inane alfcrentibus panem, et
Ecclesias elcctas de geniibiis. POSSQIlioc forlasse ad vesperam carnes, iit iiilelliganl illi Christurn, cu.i
npn ahsurde intelljgi, &iillae propier Salomonpm de- quodamiiiodo salulem noslram esiirienli confitentur
sererent <ieosSJIQS, et cojerent Deuin ejus . cnm vero jieccatores (idein , priinilias Spiriius nunc habenics
ijise Pto.pier i.llas ofleiiderii Deumsuutri, et coiuit (Rom. vui), in fine anleni velut ad vesperam sseculi,
deoseariira, non est quid indeboni conjectari pos- etiamcarnis resiirreclioneiii. Miititur Elias pasccn-
sil. Nec tainen niliil nrbitror signilicare, sed nialiim, dusad alienam viduain; quse volebaiduo ligna colli-
sicnt de uxore filiabusqrie Loi dixiinus. Apparet gere , priusquan. nioreretur, Non hic solo ligni np-
eiiiin in persona hujtis Salomonis mira excellen isi, mine, sed eiianr numero lignorum sigiiuni crucis.
et hvirasuhversio. Quod igitur in illo diversis lempo- exprimifur. Beiiedicitur fariiia et oleuni, fruclus et
ribiis exsiiiit priiisbointni, ec posterius nialuin, hoc hilariias cliarifatis, quir, cum inlpen.dilur, non defe-
in Ecclesia in isto adfrac saeculo, siniul et uno tem- cisse diciiur. Hilarem enim dalorein diligH Deus (II
pore ostenditur. Nara bono illius bonos Ecclesia:, Cor. IX), Viduam ejus benedicens , opinor, Ecclesia
in;»lo autera jll(us malos Ecclesisc signiiicaios puio, signilicaiur, quam Christus non frnnienli, sed verbi
taiiquaiii in upitatc illius aresc, sicut in illo uno parie pa^cebat, De qua dipilur per Daviil : Viduam.
lioiuine bonos in grsinis, malos in paleis, ant in uni- ejut bcnedicensbenedicam(Psal. cxxxi), illam scili-
taie unius segetis, honos in iriiico, iualos iii ziza- cet viduam, qtiani Apostolus ait, inoriuo viro , i|ui-
niis, JJ bus velletiiupliis liberain esse (/ Cor, Vu). Qoia de-
CAPUT VII. sinenie lege, cui llnls est Chrisius (Rom. x), ad gralisu
liheriatein transilum faciciis Ecclesia , Christuiii
De divisione decem tribuum. qiiasi vidna legis iniinpsil. Iliijus iiuiic in vasis
lllud vero quod post inorlem Salomonis dcccm oletini gratiae et henedii.tionis farina non delicit, in
tribiis a leniplo separatae suni, el duae relictse, ssitis omnibus foris gcnlibus fame niaiieiite, quariim cibi
indicat quod de toia ipsa gente Aposlolus ail : Reli- vilse esuriem. et. fidei Trinitalis inediam congfue
quisepeielalioneni graiiaesalvaefactsesunf{Rom. ix). prseliguravit illa quondam triennio fames. Quod vero
per Kliaiii in ieinpore sicciiaiis mibes illa apparuii,
. CAPUT VIII. et postea futurae pltiviae sigtium in vestigio horoinis
ostensum est, significabat quod, nasceute Christo in
De Elia et Eliseo.
vestigio ltouiinis, ad terras imber de coelo descende-
Qtiid aiitem siguificaverunl magni illi et insignes ret, qui nos a peccato mundaret.

IN LIBRUM QUARTUM,

CAPUT PRIMUM.
cum militibussuis
- De '.duobus Quinquagenariis,
iijne coiribuslis.
f Mitlil. rcx impitis quinquagenarios. dnos cum
subdilis sibi iniiilihus, ut exliiberent l.liain, qtii di-
viiioigne consunipti suiit; lertius siuiem nii.ssusSal-
vaior. > Qiiinquagenariiis nanique nuineriis confes-
sio poeniteniiiBest, quod declaralur.remissio pecca-
torum. Judsci ergo nolentes Cliiisiiiin Doniiiiiiuiesse.
perfectura , nec principcm pceiiiieniine, dicunt ad
cuiii: Quinquagiitla annos nonduiu habes, ct Abra-
ham nosti (Joan. vm) ? Ili in fuluruin divino iiiccn-
dio cxstinguunlur. Tertius autero quinquagenarius,
quia conversus ad fidein Trinitatis sacrameula agno-
vit, indulgeuiiani meruii.
CAPUT II.
De Eliseo ubi aquas Jericho sleriks el malignas
sanavii.
t Poslulalnr Eliseus a populo,ut aquas.Jcri.cho "
slcriles el inalignas sanaret; et accepit vas rudc, ct
jecitin eo sal, ct deinersit illud in flumine, cl slaliin
sanatae. sunt aquae. i Quo fsicto proniiniiabal pro-
pheia quod Verbum caro fierel et habitarei in no-
Lis {Joan, i). lnde in simililudiiiein Yerbi salem,
i(i est, sapietitiaiu « dedit in vas liciile , in corpus ,
hoc huraanurii; el iuittcns in aqua , demersit. i
Quod qnidem significabal, quia oinnes populi qui
snb ligora aquaruro in IOIOmundo steriles ernnt per
Christi incarnalioncin fecundita.tem et benediclio-
uem accepiuri cssent.
"
CAPUTTII.
De parvulis ab Elheo inatediclis, et a. bcslih
dcvoralis.
l|ise. quoquc Eliscus propbeta figurain Chrisli gcs-
sii. Deniquc vocabuluin ipsuni sctlusDct inlci prcta-
C tur. Salus aglcm Dei qiiis est alius, i.iisi Glius.ejus.
qui et Salvatpr uhiqiie vocalur? Paryuli vei;o illu-
dentes salulem Dei, id est, Eliseo , Judaeorumha-
huere personam , qui ad crucem. Domino Salvatori,
siibsannabant. Quod dicunl: Ascende,calve, ascende,
calve, quia in calvariae locoChristus aseensurus erat
in Crucc. Quod v.ero i cnnversus nialedixit eos
Eliseus , et cx.eruiii duo ursi de silva , ct inlerfer
cerunt quadraginta duos pueros hlaspiieiuanles »,
it.i el Ciirisliis post passionein. et. resurrectionera es.
mortuis , posteaquara ascendit in ccelnm, sicut EJi-
seus ascendit lictliel, id est, in domo Dei, conversus
malcdi.xit Judseps, et quadragesimo secundo anno
ascensTonis suie immisii duos ursos de silvis gen-
liuih, VespaLsianiun. sciiicel et Tituni, eesque crucjeli
sirage dejecerunt. .
CAPUT IV.
De baculovef servum misso , et morluo npn
resiiscilato:
i Miliit Eliseus per servuin baculuni super ranr-
tuuin, et noh reviviscit; venit ipse, conjtmgii, cl
coapiai.se inoiluo, et reviviscii.» Misilscrmo Dei le-
gem per servum suuin, hec profuil in peccatis tnor-
tuo generi liuiiiano ; venit ipse descendciis de ccelo-
liiin subliuiitate quasi dc inoiuis alliludine, liuinilia-
vit seinetipsum (Pliilipp. n), conforinavii se nobis,.
nioiliiisque membris irienibra sua c.Oinposuii, no-
strai.que roorlaliiatis de suo corpore meiliciiiain
apiavit. Deiude stiper iiiorluum seplies osciiat, ct,
sepliforiiieni spiriltiui liiima.nogeneri dal, per quod.
viviflcatusa mojte pcccatottnn resurgai.
CAPUT V.
De fcrro cl ligno cxsilieniein profitnduin , cl rcverso
ad lignum.
( Cuni securibus ligna caedcrcnlur, de ligno fcrrum
exsilieiis in profunduui (lumiiiis inersum esi, atque
 419 QU.-ESTIONESIN LIBROS REGUM. — LIB. IV. 450
iri lignum diistipcr ah Eliseo projeeium rcversum A grinanlur quod in illorum paco ctiani pax esset isto-
est. > Ita cnm impios Judscos per corpus operala riiin, cl aedificarerildomo-, ct novcllarcnt vineas, et
prs.sehtiaChrisii, lanqnam infructuosas arhorcs, csc- planlarenl horlos, quis non agmiscai quid pracfigu-
derel, quia de iI'o Joannes dixerat : Eccc secttris ad raverit, qui attenderit viros Israeliias, in quibus do-
radicem arborum potita esl (Matth. 111),ab ois inier- lus non est, per apostolicam dispensalionem cura
venienie passioue corpus ipsum deseruit, et inferui Evangelico sacramento.ad regnum gcnlium transmi-
profunda descendii, quod in sepnltura deposiium, grasse? Ilnde nohis Apostolus tanquam replicans
lanquam ad maiiubriumspirilu redeunte surrexii. Jcremiain, dicit: Volo igilur primo dmrituthfieri de-
CAPUT VI. precaitones, aaoraliones, iriterpetlaliones, grdtiarum
De wgriiudineEzechiwet quindecimaddiiis annis. actiones., pro omiiibiishominibtts, pro rcgtbus el hh
qui iri sublituitate sttnt, ul quielam el tranquillarii _3i-
i Decumbenii in lecmlo Ezeehise, gravique aegri- loiii aganius in omiii pielale et charilale. Hbc cnim
ludine laborahli, ex persoua Domini (saias prophela bonumel accaplum esl coram Salvatore riostrd De<>,
ndorsus est eum, prsetlicensilli quod morereiiir;'ille qui omneshomines I.K'..salvos fieri; e\ dd agritiioitem
Tinlcm orans Doininuni in ipso praestitnlo teiiniiio veritatisvenire (1 tim. n ). Ex hoc quippe eliiun illis
morlis, confestim Deus vocem__jusaudivit, ct qtiin- crcdeniibus coiistnicia siiut donili.ilia pacls, hasilicae
^decimannos yitsc dcprecaniis ostendit. » Qni numc- Chrislianariim congregationuih, et HOvellalievineae,
TUSquindecim annorum , quid sacran.enii continet popuii litieliiim, et plaiitali liorli, ubi etiain inicr
in mysierio? nain, ul Aposlolus ait: secunduin quod olera orania granum illud siiiapis rcgnal, sub cujus
quis operatus fuerit, ita et recipiet (Epltes. vi; Co- n mnbraculis lohge lafeqiie porrectis, etiam aliipetax
lott. m). Ideoqjie isie rcx, qnia decalognm legis superbia genlium , tanqtiam in coeli volatilibus re-
cum quinque libris Moysi iniegra conservationb quiescit.
.coni-pleVeial,ideo quindecim annos secundum legis CAPUT IX.
ttumerum qiiem ciislodiersit aii vilam auctos accepit. De sepluaginla annis caplivilnth, et Jesu sacerdote.
Per quod figuraliler sciremiis quia quicunque per
nunieri isiius mysteriuin lotius legis -pleniiudinem Naro quod ctiain posl scpluaginta annos secundiun
ciisioiliunt, cotern;c saluiis praemiiimconsequuhiiir, ejusdein Jeretnia. propheiiam reditur ex captiviiaie,
ac.per legis consumniationem ad vitae.seiernaepleni- ct lempliim renovatur, quis lidelium nou intelligal
iiitliiieui traiisennt, cujus quidem regis jiro signo post evoluia teinpoia, qii.eetiam septenarii dierurn numeri
coiiiierend.T.satuiis, deccm gradus doraus smc, in repeiiiione transcurrunt, nobis, id est, Eccle-
Jerusalein ex liujiis saeculi
quibus iiinbradescendere co.nsueveral,sol retrorsufn siscDei, ad illamcflelesiem
ad orluui unde ascemleiat regressns scribiiur: qui peregrinatione esse redeundum, per Jesiim Clirisiiiin
niimerus quid inysierii habeat, videamus. N:un gra- sacerdotem inagiium? Cujus gerebat figuram ille Je-
dus isii leiiiporum ordiues siiul per quos iimbra iigu- sus, sacerdos magiiusiiliusiemporis, a quo leiiiplum
Fcdificaiumest post captivitatem : quem propheta
rannn Christi descenderat, per quos ileriim soi ju- Zacliarias
stitiae Chrislus, post resurrectionem aseendit. Piiiiius viditin sordido liahilii, devictoquediabolo,
qui ad ejus accusatiouem slabat, ablata ab illo sordida
ilaque gradus descensionisde t)eo in angelo fiiit, qui veste,
inagni cousilii nuntius cral. Denique et Jaeob sic lo- el daio hidumento honoris gloriae; sicut cor-
qtiiiiir : Et dixii, inqiiit. angelus Dei : Ego sttin cui ' pus Jesu Christi.quod est Ecclesia,adversario in fine
iinxhti litulum , etvovhii votum (Gen. xxxi). utet G lemporuro per judiciuin supurato, a liiclu percgriua-
tionis in gloria sempiternac salulis assumilur. Quud
aiigeliun ct Deuin oslenderet. Secundus gradus de- etiara in psalmo dedicationis doraus, apenissime
sccnsiouis de angelo in pali-iarchis fuit, < quia in
. oiunibus , ut ait Aposlolus, ipse est operalus (i Cor. canitur : Converlislituclum meutn in gaudium mihit
MI). » Tertius in legis dationc, < qiiia et in lege cOncidislisaccutn meum , el accinxhti me twtilia, ut
ipse locutus est. » Quartus gradus in Jesu Nave, < ut canlel libi gloria niea, et non compimgar(Psal. xxix).
populiiii)in (erraro repromissionis inducerel. > Quin- CArUT X.
tus in judicibus, < quia eumdero populuin per eos
ipse regebat. >Sextus in regibus Judaeoruin,< quia in De vasis Dominiin Babyloniarii deporlatit, et quocl
eis ipse reguabat. > Seplimus in prophetis, < quia per rex Babylonicuslypum geral diaboli.
eos est annuntiatus. >0, lavus in pontilicibus, < quia Quod autem vasa Domiui sacrificiis ve.I sacrameii-
ipse summus sacerdos est > in
Palris. Nonus homi- tis myslicis deputata, rcx quondam B.ibylonis de
ne. Decirausin passione. Pcr hos enim decem gradus, Jerusalem abstulisse, pariterque captivos abduxisse,
quos ipse, umbram legis priscae, Christus ilescen- et suis usibiis depulasse, misernnte aulera Deo posl
dit, ac rursus posl resurrectionera sriain sol justilise solutam cap.iviiatem vasa illa relala, suril, tton con-
Christus per cosdein gradus siirsnm in coelumascen- Jlaia, et divino rursuin cullui maiicipalai, rex Baby-
ilit, eioiiinem umbrain ill.un legis verilatis r.idiis il- loniiis diabolus est, qui infeliccm populuchcorporuni
lusiravit, obscura revelans, claus.i reseians et om- captivitate de Jerusaleni, idesi, Ecclesia, in Babylo-
nia tecla dcnudans. iiiani, id est confusionem', hacrctica. pravilaiis ab-
CAPUT VII. D duxit. Sed ct partein Vasorum, et sacrainciiloium
De Ezechimdivitih, morbojactantim Cltaldmis ipsa sacrainema' significant,pcr quae divini «iiltus
otlensis. perfCctioadiuipletur. Deliilerunt nainqueex hisnori-
utilli seciim ex noslris hserelici iri primo nomen
Quod et EiCchiasrex divitias suas Chaldseis ja- ipsiiin, Chrisliani tilique dicuntur : asportaveriuit
ctantiae nstentaiione perdidit, et propterea periiuras legem, Evangetiuin, Apostolum,Psalterium, baptis-
peTproplieiain audivil, significal Dei serviini, qui niiiiii. Anicii, alleluia.
dum virlules suas vanse gloriae perdiderit, mox esis CAPUT t\. .
perdere, et in dsenionumdominio lliesauros bohorum
operttni infelici perinutalione constal transire, siciii De redilu popnli in Jerusakm.
illc jier osteiuaiionis a|ipelitittn, thesauros suos sub Ciim aulem respeclu Doroini igiioraiiiiaeconfessio-
iloniinio Clraldseoruineffecit niigiaie. ne relicta, populus ad Jerusalem , id est, visioneiii
CAPUT VIII. pacis, qux>est Ecclesia Deivivi, duce Douiino, redire
De transmtgralione sub rege Nabuchodotiotore facla festinat, hacc vasa, id est sacramenta secum deferens,
in Babyloniam. non iiiiniiitat, sed reportal utiqtie inlegra. Nec con-
fringit quasi in.melius renovanda, sed ea teroplo re-
Nam ipsa in Bahylouiamiransmigratio, quo eliam sti.uit vci.eri,ibiqiiedivinisaccominodal usibus, ita ut
spiritus Dei pcr Jeremiani prophctam jubet ut per- ea secum non pcrdita, sed etiain apud impios servats.
gam et oi eui pro eis ipsis, in quorum rcgno jiere- fui-^sc,plcbique rcsiitula congaudeai. Nec delemi__t
 .151 BED_fiVENERABILTSOPP. PARS-I. SECt. il. - DUBIAET SPURlA. 482
Eyangeliiim.necqbliieraiiiusAposioluihiamenquoqiieA Cliristns menliim persccutorttm appreliendit, ei-Su.f-
foravit inlerfecilque eos, qiiamlo, imperaioribus \a,
e(a|,leluianori cotnmuiamus, bapiisiiia noriiieramus.
Chiisuini credeniibus, omnis cultura ei error genti-
CAPUT XII. luim ita suffocalus esl, ut nulltis persecutorura
De Machabmis. , auderel os ad hlasphemaiidiimCliristuniaperire.om-
De Macliahseisauiem fralribus qnid eloquar, quii nesqiie cxstincli siinl crcdentibus in Cliristum gen-
sul) Aniioclio rege pro sacris legihus dira tor- libiis. Idem aulein Davidcinn ad hellum contra Plii-
menla perpessi suni ? Mater pia ciinrdi versis suppli- iislhseiim irel, baculuih suuin lutit secUm,quein sem-
ciis iirgeretur,.-nonsolum non flevil, sed et gaudens; per habebat in manibus,elegilquesibiquiiiquelimpidit-
hortabairir ad gloriam passionis; sic et roaier Eccle- simos tapides de torrenle, el iriisit eds in petam, quam
sia gautlei, atque in inarlyribus suis collucialrir, habebalsecum, el fundam manu lulit; procetiit contra
inajoremqne gloriam per martyria lilioruiiicdrisequi- Philhthmuiri (lbid.). Per bsiculuin,quo homo sus-
llir, dum eos septiformi spiri.U superasse diaboiuihi tentaiur, apostoli designantur, qui Chrisluiu quasi
graliilalur. Qnis polerit omnia qusc JHis veieribusi susiinueruut, cum opiis propter quod in inundum
legis et prophelar.iim libris ligurate annunlianliir, venerat Coinpleverunt, sicut dicit Apostolus, Dei
quaiilalibei brevitate perstringere ? Nisi' fqrte quisi eriim sumus adjulores (I Cor. ui). Per peram atilein
piitat ingenio fieri nt ea quse reirnm ordine per sua ejuslihri liunianilasdesignatur; per quinque lapidesquin-
lempora cucurrerinil ad mysticas significaiiones in- que Moysi, quos in perain misil, quia scienliam
terprelando converti: hic forte Judaeiausisuiitdicere, quinque libroruin homini quemassumpsit dedit. Per
siiv.epagani. Eis auteni quise Christianos esse vqlunt, _. "
(undam atitem ejus linguamaccipere possumus. Pro-
preinil cervicem aposiolica auctorilas. Iiislriieiiseiiim cessio vero David contra Philisihaeum, duobus modis
quosdain ait: Omniahcccin ftgura contingebaitl illit secundum allegoriara inteJligi polest. Processit vero
(I Cor. x); el hsecoinnia figurse nnstrae fuerunt, in Salvator npster contra Pliilislhaeuin,quahdo ducltts
quos fincs S-eculqrumdevenerunt. Simtque imiversa estin desefiuma Spifitu sancla, ut tentarelura diaboto
mysteriis consumroata,per DominurnnostrumJesnm (Matih.iniy)Vviii'cerelqUediabolum. Quiuque lapides
Christuihj cui est houor, et gloria, el regnuui.-et DaVid peram niisii, sed ex uho Goliam |irostravii,
pOtestas, cum Patre et Spirilu sancto, in saecula, quia SalVator noster scienliara quinque librorum
saeculorum.Araen. aequaliier possedit, sed ex uuo, id est, Deulerono-
CAPUt XIII. mio, lerna leslimoiiia suinpsil, ex quibus tres tenta-
liones diaboli devicit. Et sicut David funda
Posl SimdnisMachabmidiscessum,quol anni usque ad jecit, et .Goliairi interfecit, ita et Dominuslapidem nosler
Christi nalivitatetn compuienfur. lingua sacrae Scripturae lesiimonia prululit. etdiabo-
Post Siraonis Macliabsei discessum computantur liim superavit. Aliter : Perrexit David ad pugnam
anni usqiie ad nalivilalem Chrisli cxxviu. Siquidem corilra Phiiisth_eum; similiter el Christiis, ut diabo-
lilius ejus Joahnes, qui alio nomine nuncupalus est lum vinceret, ad passioiiem properavit. David lapide
Hircaiius, postpairem xxviiannis pontilicaiumtemiit. Goliamdejecit; similiter e( {.hristus diabolummorle
Hiiic Aristbbolus filius Joannis anno uno. Post qiieni sua pereimi. Curnquegladium non liabefet itl manu
Alexander Janelis xxvii anuis rex ctpimlifex exsti- David, tulit glddiumPliilisflwi, et irilerfecit eum gla-
tit. Ilinc uxor ejusdem Alexandri Alexandra,- quae dio suo, pfmcidilquecaput ejus (I lieg: xvn). Gladius
alio noraine Salissa vocaiur, regnum Judaeorumannis IC diaholi, inors est. lnvidia cniiri diaboli mors inlroivit
riovem rexit. Post hanc Hircanus filius ejus, an- in orbemlertarum (Sap. ii). Iste est gladius, de quo
nisxxxiv. Posthunc alienigena llerode in regttum primum hominem, deinde gerius humanuiii, usque
succedente, triresirao secundo anno regui ejus Chri- auih a Chrisso redimeretqr, interfecit. Ilunc gladium
stus nascilur. • - iricurriinus, cum peccarrius.Sed hunc gladiuin Ghri-
CAPUT XIV. slus tton habebat, quia peccatum non leceiat, ntC
irivenlusfherat dotus in ore ejus (l Pelr. n). Origi-
David leonemel ursum interficil. nali.quoque peccatoobnoxiiis erat, non quia ex con-
Dixit David qd Saul: Pascebal servns luus gregem cubitu viri, qui siiie peccato esse npn potest, ortus
palrit sui, el veniebatleoet urstis, tolkbaique arielem IIOIIfuei.U. Christus itarjue qui mortem ex debilo
de medio gfegis, el insequebar perculiebamque,erue- noii habebal, a diabolo,qui auclor ejus erat, mortem
bdniquedeore eornm, eiilli consufgebant ddversum inuiuayit, et per eam eumdem principern morlis in-
me; et apprehendebammenluniebrum, et suffocdbam, terfecit. Per caput aniem Pliilisihsei genus iiiiinahuiii
inierficiebatnqueeos. Nam et leonemet ursutn inlerfeci in hoc loco designatur, PrseciditDavid caput Philis-
ego servut tuus (I Beg. xvu). David Chrisluiri sighi- thaei, quiaChristus a corpore diaholi eleclorum niul-
.iica...P.r leonera .auteiriet ursum, persecritofes san- titudinem separavit. Detulit illud in Jerusalem (I
clse. Ecclesise designaniur. Per leonem iinperatores Reg. xyii), quja miiliimdinein eleclorum in coelesti
et caeieri principes terrae; per ursum, Judseidesignati beatitudiue, quseJerusalem vocatur, collocavit.
suht,'qui Ecclesiam Dei persecuiisunt; perarieteih
' verp marlyres designaiiiur. Leo igitur el ursus veiiit, .D CAPUT XV.
atque arietem de medio gregis absuilit, quia per.se-' Eliam Achab persequilur.
cuibres quosdam de Ecclesia fideles lulerunt, aique In Regum volumine scriptura est < quia cum coe-
proxiini.iiomiue inteffeCerunt.Ei sicutDavid leohem pisset Achab-rexlsrael Eliam persequi, prsecipiente
ef Ursiiminseciitus est,_percussit, atque arietera de DOraiiio,abiit.jn desertum, et sedit juxta lorrenlera
ore eorutn eruit, siiniliter et Rederaptor nosler quos- Cliarith. CorvLquoque deferebaiit ei panes el carnes
dam ex perseculoribus persecuius est, quando .eis mane et vespere, et bibebat de torrenle(/// Reg.
pcenamquam inerebanluf in praesenlisseculo irroga- xvii). » Elias Christum figurabal; per torrentein
vit, sicut priroo Ilerodi, et iterum secundo et tertio, amem Cliarith iegem tlehemus inielligerc. Charith
et inultis aliis. Percussit quippe, quando eos aeterna in.erprelalur mendacium, nou quod lex nicndacium
morfedaninavit. Arie era de ore eorum eruit, quia sit. Solenl namqueprudenies proponere auditoribus
populum fideliuinab eorum diiaceralione liberavit. suis paraboias, ul apertius inteiligantur ea quae du-
El illi ileium consurgebant adversum David, quia cerevolunt,et inlroducunt bcslias et aves loquenles.
temporibus persecutprum cum alii punirentur,' alii Quod si sola verba parabolarura atlemlas, mendaciuin
coiilra Cliiislum insiirgebani, ut ejus noinen atque esse perspicies; si vero sensum , verilatera probabis.
culturam funditusexstinguerent. Sed Dayid appre- Similiter. et quxdam priBcepta legalia, si liiterara
'iiend^liatmentuin eoruro, et sulfocabat iiiierficiebat- laiiiummoilo attendas,. inutdia libi videbuntur ;, si
que.eos. Per riienlhm, qtiod.ori esl propinquiu., spiriluaiero intelligenliain , verilus tibi inagna in lit-
hla-phemiaeJudseorumaiqiiepaganorumdesignantur. :lcra refulgcl. Qii_edamigitur praeceptalegalia Judaeis
4.3 'QUiESTIONES iN LIBROS REGUM. — LIB. IV. 451
mendacla surit, quia ea carrialifer intciligiinl; nobis A t Nos aulem ideo comedimus, ul vitam in co.rpnre ser-
antem veriias, qui ea spiritualiter irifeUigerecuramiis. vemus; lioecauiem ideo se dicil'comcdere uthioria-
P.er corvos vero sacerdoles Judaeoruni designaiitur, liir, quia doctrina gentilinm niorteni magi_i irlfcrt
velamihe cordium suorum tenebrosi. Percarnes, juge quam viiam. Ad qtiam Elias : Vade, 'et. fac ticut
sacrilicium, quod et inane et vespere offerebatur. 'dixisti. Verumlamenmihifac 'ex ipsa farinuta s'uceine%
Panes.autem panes proposiiionis demonstranr, qiii ritiurii paneni parvulum, el 'affer ad me; libi aulem et
assjdue inconspectu Dom;ni poiiebaniur. Bibebatvefo filio tito, faciss poated. Per panem fides, per cirierem
de torrente (Ibid.), quia "mobservaiionibus legalibus vero sirpe pdeniieulia designatur, sicul dicil beatus
Cbrisiusdeieclabalur. Posl diesautem multos siccatits Job ad Dominuih : Idci co ipse uiie reprehendo, et
esl lorrens (Ibid.), quia, venienle Chrisio in Carne, iet ago pcenileuiiam in favilia el cinere. Pahis igimr
Evangelium praedicanle, observaiio legalis cessavit, "ciriere cooperitur, ciini quilibet iufidelis ad fidero
atque ab illo lcmpore niliil profuil, sicui Doinhius veniens, prius siudet deflere mala quae.fecil, ut con-
dicit : Lex el proptietw, usque ud Joannem (Luc. xvi)» vehieniiiis ad lidem Christi percipiendam, quae in
Et iterum dicil ad Israel per propbetam : Ne offeralh bapiismale datur iccedat. Elias ilacjiie |ir_ecepitnni-
ullra tacrifichtmfrustra, incensumabominatiocsl mihi; lieri iit ex farina paneni fafeerei,sibique deferret, qiiia
neomeniaset Sabbala veslra non feram, iniqui sunl prsedicatores sahcli genles liortabaniiir ut ex ratio-
cwlus vestri (Isai. l). El.dixit DOminus ad Eliam : his borio quod a Deo perCejierant cibum (idei Deo
VadeinSarephiain Sidoniorum, et manebhibi.Prwcepi prseparareiit, Sibiquedeferrent. Pidein iiamqiie unns-
enini ibi mulieri viduce,ut pasCal le. Qui consi&geiis quisquead bapiisinum veiiieus praedicalori defert,
abiii in Sareptitam(lll Reg, xvn). Elias in Sarephiam o, chni ad interriigalioiiem sacerdutis qualjler^eredat
abiit, quia Judaeos perfnlos Christus derelinquens, cttnlitelur. Elias pinem quem mulier fecit coniedii,
per aposlol.ossuos transivii ad genles. Sareplua yeid quia proneclus liliorum merce.. est prsedicaiorum.
succensainterprelatur, vel angustia panis. Gentiles Qhapropter Elias mulieri praecepit nl sibi priinum,
quippe qui erant civiias diabqli.et qui per Sarephtara poslca sibi ei (ilio suo praeparet, quia conversio pec-
uesignanlur, igne vitiorum succensi erant. De lioc caloris prsedicatori prmio iniputatur; poslea verq
igni Scriptura dicil: Omnet vos accendenles ignem conversus, panem.sibi prseparat, cuni in bonis oper
accincii flammis, ambulate in lumine ignis vestri, E. ribus seiiieiip.uro exercens; ut haeres iia.trse coelesiis
inflammisqttas succendhihvobis (Isai. L). Illi naihque (ialj obtinet. Quod autem ait Elias : Hgdna farinw
(laminis accincli smil, qui igne viiiorum undique non deficiet,nec lecylhusminuetur,usquein diemin qtitl
exuruniur; qui et angustia panis vocantur, quia nullus daturut esl Dominuspluviamsuper lerram, illnd signi-
prsjedicatorninnnquam ad eos accesserat, qui pabu- ficat quod lides ah electorum cordibus bonaque
juin verbi Deieis impertirel. Cumcjueyenissetad pbr- Opeta non delicicnl, usque tlum Doiiiiiiusad jutliciiiiii
iapt civiiaiit, appdruit ei iriulier vidua colligens ligna cum omnibus sanctis suis veniat. .
(lil Reg. xvn). Eamdem significationem habet mu-
lier quam et civilas. SignifiCant enim' EcClesiam ex CAPUT XVI.
gentibiis congregatari). Vidua vero eral, quia Deum Etiseus Naamdn Syrum a iepra munitat.
iinxuiii suuin jveccaiis suis exigeniibus perdiderat.
El vocavileam, dixilqueei: Affer milii paululum aquw . Eliseus Chrisium figuravit, Naaman vero popiiluni
in vase ut bibam(/_>/_..).Minora peliil, ut ad majora gentium. Mulii leprosi erantin Israel, et nemo eoruni
< mundatus esl, nisi Naaman.Syrus (Luc. iv), quia yc-
pervenirel. Possumus nainque per paululum aqua_j G
quod animnui sitienlis reliigerat, voluniatem audieu- nienie Christo. in carne , et Judaei et gentes lepra
Uum intelligere, quia sicut sitienlis linguain aqiia peccalorum siioriiin circumdati eranl. Sed Judaeis
refrigersit, itaiet praedjcatorum roentes promplus ani<- in iniquilaie sua permaneniilius, gentes a lepra pec-
ihus audiiortim. Cumqueilla pergerciut afferrel,cla- c.itoriini suorum ni.undaisesunt : Prmcepit ergo Eti-
mavitposl lergum ejus dicens : Affer mihi et buccel- teus Naamandkens : Vade el lava le septies itiJorda-
tqm panis in munu tua (lbidl). Quasi post lergum ne, e_lrecipiet tanilaiem caro lua, et mundaberit, Et
nohis estquod ignoranius. Elias crgo pbst /tergum abiii el lavit, et facta est caro ejus sicut caro pueri
mulieris clainavit, quia pracdicalores sancti gentibus, parvuli, et mundalus est a lepru (IV Reg, v)., Aqua
Deum quem iguorabanl, praedicaverunt. Unde et per .Jordanis baptismum (igurabat, eo quod in ea Ctiristus'
buccellaro panis initia fidei possumus inteHigere; et baptizatus sii, Naaman aquis Jordauls ablutus est, et
qriia illi cpmpelenler ad' fidem veniunl, qui. sludeul a lepra mundatus, quia populus geiitium aqiia sacri
prius peccala sua confiteri, recte subditur : Dixitque bapiisinatis a lepra pcccaioruni suorum est purga-
mulier : Vivit Domiriut,Deus lutit, quia non hqieo tus. Septena. vero ejtis lavatio s.eptiformein Spiri-
panem, nisi quanlum potest pugillus capere [arina in tuin sanctum figuraviij jper cujus operalioiiem' re-
lifjdfia, el parvulum olei in kcyilio (Ibid.). Leiythus raissio peccatortira in baptisino daiur,. quia sictrt
vas erat in quo oleum servabatur. Possumus vero corpus visibiliter aquis baptismatis, ita anima invisi-
per faririain rationein, per oleuui auiem o.jiera mise- hiliter per operationem Spiritus sancti a peccatis
ricordiae intelligere. Genlilis ergo populus cognoscens, omnibus cniundalur. Gseziautein, qui,preiiuiu sarii-
_segraviter errasse, conlUebatur nihil in se boni esse, Tj tatis a Naaman percepit, lepramque ejus haeredita-
nisi tantuiDhiOiloqu.odparuni rationis,-et paruin cx vil, eos designat qui docliiuain susc prsedicatio.nis
operibus misericordiae viderelur habere. Gentiles .hominibus venduni, quos Doiuinus in Evangelio iion
namque parum raiioros habebant, quia ex pafle ra- pastores, sed mercenarios vocat. Eliseus igilursa-
lionabiles erani, ex maxiroa aulem parte irralionabi- nitaleiu conlulit, el Giezi pretium accepit, quia ab
les. Quid eiiiin iriationabilius quam dicere ligno aiit eis quos divina rai.sericordia salvai, perversi doclo-
lapidi: Deusmeus es tu? Ilabebant el parum niisericor- res preiium sanitatis exigunt; et itleo hseredes leprae
dise, quia ipsa natura saepe eos ad boc inipellebat, ut eorum efliciunlur, quia in malis quse isli per gratiam
miserissubvenirent. Per vasa vero, in quibus fariua Dei eoniempsei iint permanenles, daninationem sibi
et oleum conliuebaiur, eoruro corda desigiiauiiir. perpei.uamiicquiruiii.Naaman iste Syrus, qui iuiei-
__.licolligo duo itgna, ut incjrediarel faciam iliud milti preiaiur fuielis virlus eotunt, cor populi demotisirat
el filio titeo, ul comedamuset nwtiamur (Ibid.). Ligna naiiohiim, quoiidain perlidiae scelerumq»e lepra ma-
quae Inciviiate colhguniur niliil uiiliialis habcni, n.isi culosuin, sed persacrameiituin baplisiuaiis ab omni
ut. igni cnniburaniur. Pei 1 gua igitur errores gpnti- .•liientis et corporis foaditate, purgatum. Qui .captte
liuni diaboiica fraude iiiventi dcsigiiaiilur.Mu.lierduo consiiio pueliae, hoc estinspiratiouis supern_e gratia,
ligna coliigehal, quia gentilis pbpulus ex duc.riua quam Judaeis con->ervare non valeiiiibus,,genies ra-
philosophoruiiialquepoetarum diverso? errores colli- puere, salutem sperare coiiinioiiilus, septies lavare
gebai, pro quibus perpetuo incendio trudereiur. Sed jubetur, quia iiimirura solum baplismi genus,
quid est quud dicil : Vt comedamus et moriamur ? quod ex Spiriiu sancto regenerat, salvat. Unde
4_.3 BEDiE VENERABILISOPERUM PARS II. SECT.II. — DUBIA ET SPUR.A. 436
jure caro ejns post "lavacrum. velut caro pueri A abreminiiareSalanaefidemconfiteri prsecipimur, ne-
parvi apparuisse jiiemoratur, sive qiiia cuncios gat seNaaiiian ullra diis alieuis litalunira, soli per
in Christo baplizatps,"in. unam parit gratia maler omnisi. Domino serviCuriis. FaCrem quoque lerrae
infantiam, seu magis ille sil inii.lligenrtiis pueri sanctaeseciim lollere gaudel, quia baptizatos oportCt
de quo diciiim e_,l': Parvulus ndtus est nobis, filius quoque Doniinici corporis parlicipatione confirmari.
dattlsest nobh (Isai. ix) ,cujus chrpori perbapiismum Merito igiltir Naaman, ciijus rluin aqua corpus ablui-
tota credentium soboles adunatur, et ut ciincta liic tur, fide peclus imbuilur, id est populiis gentium
baplismi scires sacrainenla permorislrata, in quo judseis lepra cOiiiuraaciae squalehtibus anieferlur.

ALIQtJGT QUiESTiONUM LlBER.

QUJlSTIO PRIMA. qua stella ndiandiim qnia nequaquarti eis Bethlehen;

. vehientibus.iii suinma c-_elialtiiudine inter cacteras
Deslella el magit. siellas, se.dfn vicinia terrae visa est. Cum bnim dicat
"
Pbtanl qtiidam niagos qui ad Dbminum in earne evangelisia : Antecedebateos usquedum venienssiaret
iialiim abOrieriteveiieru.it, eunique oblalis muneri- , itbi erat puer, jiaienler insinuat tiim vicinam eara
hiis adoraverunl, neqiiaqifain ipsOsin eisdehi inune- dortihi in qua erat puer stelisse. Namque sidera quse
ribils iriysteria illa nobilissima, qiiae nunc sancia ih shmnio sunt ccelo locata , ubi ad centrum coeli
Ecclesia snblimiter irifelligii intcllexisse, yidelicet, in perVenerint,. quamvis ariiplissima sit civitas, unictli-
auro rcgein, iri thure Dcum, in niyrrha hominem que domui supra verticeni stare videntur.
siio tempore moriturum ac sepelieiidum, sed plus in QU_4_,STlOII.
niysieriis quapiin conscieiitiis proferenies, ea sim-
p.jciter qu_einsua"patria pretiosiora nasceban.ur ei De eo quod dicii Aposlolus : A Judaeis quinquieS
quem adoraturi veneraiit regi obiulisse pro riiuneie. quadragenas una minus accepi (// Cor. xi).
Sed.si.verha ipsomm diligentcr perisairius, quia h_ec Qiiod dicil Apostolus : A Judwh quinquiesquadra-
Jerosolymam veuientes dixerUnt: Ubi est qni natut geriasuna minus accepi, significat seab eis quinqnies
eil Rex Judworum? vidimttt enitn stellarit ejus iri flagella.um, ila tariien ut nunquam vicibus quadra-
Oriente, et veriimusadorare etim (Matih. li), longe ginta, sed semper uiia minus iricies cf novies ferire-
aliier fnisse comperimus. Consiat quippe illos lio- lur. Prsccepiuin namque erat legis, uicum delinquen-
minem inlellexisse eum, propter quod dicunt: Ubi lein jiiillcesr verberarent, ila iriodum vintliciaetemi
est qui natus ett. Constat et regem, quod et ipso verbo perarent, ut plagarum modus quadragenarium iiiiine-
declarapt. Constal et.Deum credidisse, unde etcon- ruin.mininie traiiscenderet, nefwde (inquit) laceralus
seqnenier adjungunt: Et venimus addrare,cum. Ne- corani ie fraiefluiti jaceat (Deui. xtv). Quodila inlel-
quc enim hotnines doclissimi, eUra quem taiilumniodo r ligendiiiri, ab aniiqiiis ita intellectuiri, testatur ctiani
ho-nihettr, regem ac hon etiam Deiim cfederent tahi piclura ejtisdem libri, qiiam reverchdissimus ac
lbrige adoraturi venirent, Qrii etiara lioc riohilissime doclissimtis CuduriiOrieriialium Anglnrum antistes,
ac divihissiroe de eo sehserunt, qriod chm esset Rex veriiehs a Roma secuin in Briiauniain delulit, in qiio
Jiid_eoriim, ad sal vandas etiam gentes, quaein ipsum videlicet libro oinnes pene ipsius apostoli passiones
credere aique ad illtim venire vellent, esset ido- sive la'bores,per loca opporiuna crant depictae. Ubi
iieiis, quOd siio maxime advenlu prohaverupt, et ita hic locus depictus est, qiiasi deiiudalus jsiceret
aclu. Sed et stella, qusc eis appariiit quidaiii niinus Apostoliis laceratus ilagris, lacrymisque perfusus.
diligcnterScripl-iram intueriies, eam abOrienteusque SiipCrastarct aulem ei tortor quadrifidura habens
a4 vicinlam Belhlebem duceni eis iiineris'exstitissb flagelliimih manU, sed unara c (idibus in inanu sua
dixeriinl,vi_equepr_eviain. Al ubi, relicta via Beihle- retentam ; tiesvero reliquas solumad feriendum lia-
hemiiica, ad JerosOlymam iier et oculos deflexei- bciisexertas. Ubi pictbris sensus facillime patei, quod
runt, disparuisse siellam', qn_eeos ducebat, dOnec ideo lernis fidibus euiri feeit verberare, ut inde pla^
furSus a Jerosolymis.pedeni relerrent ad Beihlehem. garura quadragenarium riumerum a complerei. ssi
Qubd lieqUiquam iia esse factum ipsa Evaiigelii Ve- bcniin quaternis lldibns percuieret, decies percutiens
ritais iriquisita demoristi^at, sed potius irt Orienle sexaginta plagas facercl; Si vero temis ircdecies
tahuim eos stellatn vidisse,, siaiiinqiie intellexisse fcfiret, unde qtiadraginta plagas implerei? Ilaque
quia Iia_cortiihinaii in Jiidsea regis signaret, el dequo licebat quidem Judoeis quadragies peccaulein percu-
pf_edixerat Ualaam : Orielut siella ex Jacob, con- tete, sed illi soli aliquid ilonanies tie suo, :ic miseri-
iurget virga de jsrdel, el pertutiet duces Moab(Num. cordiam prsestantes, riride quadragies Apostolum per-
__4).Et Ipsi eni.ii cuin esseiii aslroiogi, diligemer ea D culiebaiit. Quod autera ait idem Apustolus genere
quae de stella siint dicta memorise commeudaverant. feminino quadragenas plagas, se accepisse, tuiqtie
lileoque slatiin nl eam viderunl, venerunt, in Ju- significat, quas qiiiuque vicibits una iiiinus quadra-
d_eam, in qua natum regem noverant, et praecipde genis perpessus. Pro quo verbo simpiiciter in Gfseco
ad regiarii .iv.___.ein,ut ubi ejus nativitatein triagis (lictum T-o-ir-i/JazbvTa irupa p.ia.1,id esl, quadruginla
cogmtam credebant invenirent. Cumque tesliinoiiiis pr_eter unaui. . ,
propheticis in Betlilehein illiiin natuin cognovissent,
mdx illUCiler agentes, stellam in Oriente vi- QUiESTlO III.
quam
deranly ducem hii.herenieruerunt. Sic enim habes in De co quod ibidem dicil Aposloliis; Nocle et die in
Evangelio, jirimo dicCntibus ipsis niagis : Vbiestqui profundo inaris fui (11Cor. xi).
natut est Rex Judccorum? vid,nuts.eniin ilellam ejus Quoil ail idem Aposiolus: Nocle et die in profundo
itt Oriente. Neque enim dicebsinl, Quia ab Oriente nos niarh fui, qiiosdam audivi asirueiiies, quod beatn.
usque ad haecloca prseviandoperduxit. Deinde cliam ineraoriii. Theodorusj doctissimus vir archiepisco-
evangelista protesiante deipsisi Qui cum 'audhseitt pus qiioiidan) geiilis Angloruni ita exposnerit, quia
fegera abieruiit, ei ecceilella quanniideraiil in Orienle lueiit in '/.izicoquscdani foveanimis alla, ad tormenla
antecedebat eot. Neque«nim vel ipse scripsil quod iio.xioruinparaia, qusn, ob aitiludiiiem immensam,
alibi steilara qriarii in Oriente tanlura vidissenl, do- profundum maris s.oleret appellari, cujns cceiium et
nec audito rege ad Bethleliem iter dirigerent. De obscuritsiiein Paulus inter alia innumera suslinuerii
* De.est negandi parlicula. ; t>Qnailfagintd haud dtihie est legendum.
 l_. ALIQUOT QU_£STlONU..iLIBER. ._58
pro Christo. Verum si venerauilia Pairuni scripia A QU/ESTIO V.
, replicemus, patet profeclo quia niliil in his verbis De illo ejusdemApistoli: Uimsquisquein suo scnsu
aliud quam hoc cjuod sonat intelligere solebant, id abundel (Rom. xiv).
esi, quoniam Apostoluscasu aliquo deveniens in pro-
fiiiidum raaris, ac die sirnul et nocie fluctibus cir- Quod ait Apostolus : Unusquisque itl suo sensu
cumsepius, post haec ad aera liberutn teiramque Snf-icit abitndet, iionnulli Ita diciuin putant, quasi diceret:
Deo gubernante redierit. Unde et iriter uiiraiula linicuiquead jusiiiiam facere quse sihi oplima
divina ascribunt quod homo lanto teuipore sub undis videntur. Quod nequaquam ita intelligendum est.
retenlus, neque a circumpositis praefocariaqnis, ne- Quid sienim simale haerelicus est, piiiaus se catholicum
que a belluis raaris devorari poliierit. Denique non esse, quis conversalur, existimans reclam
esse viani verilaiis, quam incedit, nunquid talis ope-
SKiipliusPetrum super undas ainbulanlein nec de- ratio sufficit illi ad opns ju.titiaj, per quod ad salu-
nrersum, quam Paulum sub undis retentuin nec ne- lem
caiuin p.aedicanl esse mirandum. Quod si utriusque perveniai, raaxime cum non dicat Aposlolus in-
aposloli lam dispari miraculo myslicum aliquid in- in rlicativo inotlo, Abundal, at imperativo: Unusquhque
suo sensu abundet? Prsecepit ergo ut si suhlimiora
lelligere volumus, in promptu est, quod Paulus non 'sacramenioruin tlivinoruni arcana capere nequimus,
snlum terlio naufragus, sed etiam nocte ac die in in his
profundo maris positus atque ubique proiecius ac li- lamen quse veraciter credenda ac coiifitenda
jieraius a Domino, sign.ficat justos de cunctis peri- iiili.lligiiiius et seiiiiinus, humiliteracdevoie Doinino
<ulis eruendos a Domino. Ncc lanluin de tentalio- serviamus. Sic etiam implebitur quod jussil, ut
nibus exirinsecus ingruenlibus salvandos, verum et "j unusquisquc in suo seusu ahundet, cum in eis quae
si nioriis ipsius videantur gurgiie depressi, alque abt • a magnis doctoribus credenda vel agenda didicimus,
liumanis rebus abscondiii, nihiloininus viriuie sui abundanier bonis operibus insistere curainus, quaie-
condiioris eos esse revocandos ad viiam. Porro Pe-\ nus per exsecutioiieni eorum qusanovimus.etiam ad
trtis super uudas venlo coiuniolas liberis j.assibus' .ignilionemsubliiniorum, qusenecdum noviinus, me-
incedens, sed ubi ob limoreni raergi ccepil, dexlcra aliter reamur altingere. Unde bene subjungil : Si quid
Ohrisii crectus, significat eosdein elecios oinnia im-\ sapilh, el hoc quoquevobisDeus revelctbit(Ibia,),
jiioruin lenlamenta ac persecutiones diabolico iu-' id est : Si bona qnse nostis per charitalcm operaini-
stinctu sihi illaias, fide invicia suj.erare, el quasi pro ni, tribuet vobis divina graiia, ut si quid aliler quain
niliiloconiemnere, nec omnino posse saeculi flucli- dccet sapitis, et hoc aliquando intelligatis. Sicut
htis immergi, qui praesenssemper auctoris sui coro-[ beato Cypriano contigisse perspicuum est, qui cum
piectuiitur auxilium. Qui si aliquando ut hoinines', suis coepiscopis, qui eranl in Africa, rebapsizandos
turbari coeperiiiil,mox eripianlur ab eo, queiii sine|' esse haerelicos coulra morein Ecclesise statuit. Sed
imeruiissione solent invocare, dicentes : Et ne nos qtiia in suo sensu, qui sibi rectus videbatur, honis
inducas in lentaiiouem,sed libera not a mato. ahundare operibus siuduit, mox corrigi meruit, ait|u .
s.d tiniveisaleiiisanct_e Ecclesiae norinam spiriiui-
QU-ESTIO IY. lium virorura insiitusioue reduci.
De eo quod idem dicil Aposiolus:Mihi vindicta, et ego' De QU__.STIOVI.
verbh David quibus Saut el Jonalhan filium tnter-
relribuani, dicil Domiuus, elc. (Hebr. x). Q fectos ploravit.
Quod dicil Apostolus: Mihi vindkta, el ego retri- Quod interrogasti de verbis David, quibus Saul et
buam, dicit Dominus,hunc habet sensum. Quod opus; J iiiatlian filiuni ejus interfectos plorabat, in quo
est vos ipsos vestras ultum ire injurias, qui nec corda, ploratu eliam montibus Gelboe, in quibus interlecs.
hominum nosse, nec agnita iliorum scelera tran- suni, maledicere videtur, qtiomoilo eonveniani lem-
quillo valetis animo judicare? Quin poiius quod inj pori vel myslerio Dominiea. passionis, ita ut h rc
vos peccaiur, quasi fratribus et proximis ex corde» (sicut scribis) per omnes Ecclesias quasi in memo-
remillite, nt et vobis vestra Deus peccata remittat, riam ejustiem passionis in responsoriis in Sabba.o
scientes quia si corrigi volueriiu, eos socios bono-1 sancto Paschae dicantur, quasi rex irapius, et pro
rum babebitis. Sin alias, rectius divino judicio, quodl siio scelere interemptus ab liostibus, niorte potuerit
errare non poiest sicut nec irasci potest, quam ve- figurare innocenlem regis Cliristi, qui peccatum
siro damnabuutur Mthi (inquit) vindiclamresi-T.ale, non fecit,nec inventusest dolus in ore ejus (1 Petr. i,),
el ego relribuam.Et quia non solura inala improbo-I scire debes quia veraciter Saul, qui post unciionein
riim patieuter sustinere, sed et bona illis nostra, sacri chrismalis, a quo et Christus Dominivocam.
libenter iinpendere debemus, quibus superati adj est, ab hostibus occidi raeruit, rnortein veri Christi,
amorein iio.iiuin redeaut, et virtutem mansueludinis3 quam siue culpa subire dignalus est, insinuat. Unde
ac palientiaenostrae admirantes eiiam hnitari inci- bene Gelboe volulalio, sive decursus, interpretatur.
jiiani, rclictisque ad virluium opera converlantur, Volutabantur eniih in sorde peccalorum , juxla illud
ailinonendo subjunxit : Si esurieril inimicus lutts, Proverbiorum, Sus lola in volulabrotuii (II Pelr. n);
cibaillum; si sitil, polttm dailti, hoc enim faciens, D I atquea reilitudine visesalularis aberrantes, jamjam-
carbones ignis congeres super caput ejus (liom. m). quc ad iuferiora, id est, liujus sscculidesitleria infida
Caput enim illius mentem ejus dicil, qnae in cunctisj decurrebant, ob, quorum desideriura regein cceli et
actibus sive cogilalionibus nostris quasi arcem ett lerrae in inortem iradere non dubilabant. Propter
prasidatum lenet. Carbones veroigiiis flammam di- quod merito eis opiatur ue rorem de coelo pluviamve'
leciitinis appellat, de qua Dominus in Evangefio : suscipiam : quod hodie rebus ipsis videmus imple- ,
lgnem (inquit) veni miitere in terram, et quid volo, ,' tiiin in eo quod eos graiia cceleslisdeserens transljisi
tdsi ut ardeat (Luc. xn)? Absit eiiim ut credamuss eslad plebem geniium. Quod eiiam Isaias sub figura
Apostoluni vel Salomonem, de cujus Proverbiis hancc vine_e futurum illis ex persona Domini comniinatiis
sententiaiii sumpsit, hoc nos docere voluisse, ut eo0 est, dicens: El nubibus mandabo ne pluant super eam
animo.eaque iiiienlione bona faciamus adversariiss imbrcm (Isai. v). Quod est aperte dicere : Et apo-
nosiris, ui ipsi in his ingrali persistenies majora a stolis alque apostolicis viris omuibus mandabo, ne
perpetuo toruientoruni palianiur inceedia. Sed hocc illis ultra verbuin vitse praedicent, sed irrigatione
potius jubent, ul niisericordiam facienies egentibu- s verhi coelestis, quod a ses protervi repulerunt indi-
iiiimicis, emoliiamus fomentis beneiicioruro mnio- ,_ gnos, in sua sterilitate vacuos ac perpeiuo igni com-
rem ac duriuaui cordis illoruip, eosqiie ad red.uuan- ,_ burendos relinquant. Nec tibi absurdum videri dehet
dos nos in Doiuiuoexcitare, adiiibilo dilettionis kti >, ' ul raala reproboruiii acla boni aliquid signilicent,
siud-aiiius. aut rursum bona justoruin opera in contraria signi-
(icaiiniie ponantur. Lege cnim Moralia sancti paps»
P__T50__.XGIII. 15
 .59 BED__1VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 4U0
Gregorii, uhi exposuit quomodo bealus Job male- A j storia beaii regis et prophetae David, qna arc.im Dei
dixerit diei suo, dicehs: Pereal dies in quo nalus reduxisse narratur , humiliias approbala , superbia
tunt, elc. (Job m), et videttisquia usitatissimum est damnata, el temeritas vindicata monstratur. Qnia et
in Scripturis utet bona in malorum, etin significa- ipse David.qui coraroarca Doraini humiliter sallare
tione bonorum mala hoininum gesta accipiantor. non erubuil, mox promissionem Filii Dei ex sua
Denique Uriam fidelissimum regis Davidmilitem, ac slirpe nascituri suscipere promcruit. Et conjux, quse
piissima atque ihnocenlissima ejtis opera vel dicla, eamdem ejus humilitatcm despexit, ejus semine
in mailasignificatione, ct e conlra ipsura David in fecundari non est merila, sed perpeluae sterilitatis
maximo suo scelere in bona accipieiidum interpre- pcenas luil. Sacerdos quoque qui arcain Dei inconsi-
latur. Alioqniri si non et per mala bonum, et maluiii derala temeri.ale tetigit, ausus sui realum imma.nra
sighificari per bonum posset, nunquam liceret nigro morte purgavit. Ubi intueri necesseesf quantum de-
suramcnlo, sed semper lncido auro deberet scrihr: linquat qui ad corpus Domini reus accesserit, si
quia Deus lux est, et tenebrw in e.o nbn sunl ullw devolus ille sacerdos morte multatur, qui arcam
(•/ Joan. 1), hec rursum in lilulis psalmorum nomen illam, Dominici videlicet corporis figuram , minori
Absalon et Doeg hominum reproborum minio ful- quam debuit veneratione corripuit. Verum juxta
gente, sed solo atro colore deberet ascribi. Sicut ergo allegoriam DavidChristura, arca Ecclesiam signilicai.
iii paginis librorum quovis colore et mala possumus Quaesivitautem David arcam in suam civilatem ail-
et bona absque ulla reprehensione ligurare, ita etiam ducere, sed causa interveniente conlraria, ad tempus
iri parle signilicationum per quselibel hominum.gesta ' cam alibi diverlit, ac sic deinceps quod multum de-
et boiia reclissime el mala possunt exprimi. Quam- B sideraverat explevit. Quia Dominus in carne appa-
vis et mulio ssepiuscontingat, et multo dulcius au- rens Evangelium filiis Israel, suae videlicet genli
diatur, boria per bona, el mala figurari per mala. praedicavit, sed caecitasex parte contigit in Israel,
Sicut autem in pictura parielum, iieque obscuium donec plenitudo gcntium inlrarel, et sic omnis Israel
i-j-Eihiopem candido, neque candidi corporis sive ca- ' salvus fieret. Sed ut hsec cnuclealius per singiila vi-
pilli Saxonem atro decel colore depingi, ita iu relri-' deamus, congregavit David omnes electos ex lsrael
bntione meritprum juxta suum quisque opus recipiei, triginta roillia, quia Dorainus Ecclesiam primiiivam
ct qualis erit aclti, talis eliam parebit vuliu in jutli- ex Israel insiituit, non quidem omnem Israel, sed
cio; neque omriino ad rem quid quisque Iigurar.it, electos quosque sibi consocians. Non enim omnes
sed quid egeril pertinebit. qui ex lsrael, hi sunt Israelitae, sed filii promissionu»
QU_ESTIOVIl. deputantur in semine. Qui triginta millia esse refe-
runtur, id est, lidei, operis et spei Jirmiiate perfecti.
Quid sil in ptalmo: Igtiilum eloquium luum vche- Tria enim propler confessionera sanctae Trinilaiis
menter (Psal. cxvin). ad (idem pertinent, decem propter DecalogumLegis
Inierim qn_esisli quid sit in psalmo : Ignitum elo- ad opera, roiile propfer sni perfectioneni ac spera
qttium tuttm vehettienter.Quod ve.rburaet iu Prover- vitaeseternae,qua superius aliquid non est, sicut nu-
biis positum esl: Omnis sermo Dei ignitus (Proverb. merus niillenario nullus major est. Et si enim decem
j-xx). Scilo ergo quod hoc verbura longe aliter quam millia, si triginta millia, si eliam raille millia dixeris,
sonare vldetur accipiendum. est. Jgiiitum namque non ipsum mille numerando transcendes, sed vel
solet dici, quod loium igne perfusum et impletum _ per se vel per minores nuraeros ssepius ducchdo
«_•_». verbi gratia, sicut ferrum et ses mediis in igni- " multiplicas. Tria ergo jierdecem multiplica, nelides
'hus liquefactum, iinoigue plenissimum. lu qua figura sine operibus moriua sit; ilem triginta per roille
dictum-est de Joseph : Eloquium Domirii ignivit eum multiplica, ut fides quae per dilectionera operatur
(Psal. civ), id esl, ita ardor-e el flammadivinaevir- non alibi quam in coelisreiribuiionem speret. Electi
lutis implevit, ut ipse tolus spiritu Dei accensus, et igitur ex Israel,. populos rectecredentes, operantes,
quasi igne videretur esse perlusus. Quales erant qui sperantes, insinuent; viri autem Juda, qui erant
dicebant: Nonne cor nosltutn ardens erat in nobis, ciim David, ipsos apostolos el doctores qui lateri
dum loqueretut in via, et aperiret nobis Scripturas ? Chrisli quasi familiarius adhsercbanl, indicent. Quo
\Luc. xxiv). Quod vero eloquium DOmini igniium, utroque siipatus exercitu Dominus, arcam adducere,
vel serroo Dei ignitus asseversilur, illud tanquam id esl, Ecclesiam dilatare, et in eorum qui hon cre-
igne examinatum debet accipi, ihslar auri vel allerius diderant, cordihus inserere gandet. Imponitur au-
ctijuslibct inetalli, quod igne conflatum, sordem in lem arca plausiro novo , ut novi testameiili graiia
se alienara atque inulilein non conlinet, et totum renovatis in bapiismo mentibus infundaiur, nuvum-
quidquid in eo residei, verum et perfectum; et oroni que viiiuin novis.uiribus conservandum msiiidetur.
vitioruin coiitagione purgatum est. Sic etenim elo- Erat quidem prius arca in domo Aminadab, qui eral
quia Domini .eiernoruni in-se bonorum fidera conii-' in Gabaa, qiiia eadem quaenunc pracdicaiur Ecclesise
ltenlia, vera orniiisisunl, et non oliose neque inutili- lides, elante Incarnalionis Dominicaetempus florebat,
ter consiilu(a. Unde el Dorainusait: Quia iola unum in ltis qui patriarcharnm iirophelarumquesuut devo-
aul unus apex non prmleribila lege, donecomnia ftanl tionem seculi. Aroinadab eniih qui imerpreiatur
(Maiih.y), ne quid illic esse ,|uod iion perfecium P paier meus spontaneus, vel Ahrahaui palrem fidei,
ac |)roprluin sit sestimeiiir. Igniiiun igitur igneexa- vel Moysen legislaiorem significat; qui uterque in
iiiinalum,sive ignepurgaium(// Reg.xxn), intellige. Gabaa custodit arcam, qtiisi subliroi virtutis exemplo
Ex uno ergo-Graeco,quod esi •7r_7n.j___^_vo», utrumquei credentium pectora niunil. Undeet Gabaacollisinter-
1-atiiiect iguiium, et igne exaroinatum pro interpre- prctalur, qui locus est in civitate (.arialhiariin. Elata
tuin voluntaie translaium est. Nam et ubi dictumi ergo foris arca ludebat D.ivid,et oiimis lsraelcorani
esl: Eloquia Domini igne examinuta, in Grsecoiderai tlomiuo diversis inusicorum geiieribus, quia mox
unus serino positus est Trj7ru/-_-p_ua. Ex quo etiarai inchoanie novaegraiiaeprseconio, Dominusad exhi-
verbo derivatura est, Igne nos examinasti(Psal. LXV): bendas Deo Palri laudes bumilitatis omnes invitat
quod quidam dixere : Ignisti nos. lgnitus est auiem,, dicens : Qui mihi minhlrat, me sequatur (Joan. xu) :
sivo igne exaiiiinalus, oronis sermo Dei, quia perr alii dando per spiritum seniioneiu sapientisc, aiii
illiiminalioneiii sancti Spiriltis sincera ac lirma estt sermoneii) scienliic, alii genera liiiguarum, alii gra-
verilate subnixus. liam curalionum, etc. Sed his atque hujusinodi clia-
QU.EST10 VIH. risuiatuin generibus progretlienie arca, id esl, cre-
- De reauclione qrcw. Domini de domo Aminadab perr sceiiteEcclesiaprimIliva,venluinestadaieam Nachor,
id esl, aream pra_paraiam, genlium videlicel Eccle-
regem David. siam, Adei ve.ritate coiisecrandaih, de qua Joannes
Congregavitautem rttrsum David omnes etectosexc ail: Et permundabitaream suam (Malth. iu). Uhi sa-
lsrqcl trigima tnillta, ct ca'tera 111 Reg. vi). In Jii- cerdos, (jui srcaih incauiius quasi corrigendo lelig.i,
 __(.! ALIOUOTQU-iESTIONU.ILIBF.R. 465
inox a Domino percussus occubuit, quia JudaeoriimA . qui pro revertenle ad palrem filio juhiore ina tatus
populus dum gentibus invidet, salulis se munere et igne passionisassatus est, dicens : Exaruil lanquam
privai, dum Legem vult Evangelio miscere uiriusqne leslavirlus mea; et similam frixam oleo, carnem vi-
-sibi gratiam tollit. Et tenuit eam, inquit, quoniam delicet a peccati labe inundissimam, sed ob humaii_e
calcilraverantboves(II Reg. vi). Boves quippe calci- salutis uberrimam dilectionem crucis Sartagine to-
trare est, praedicatoresEvangelii liberius circa fidem siam. Et meriio una panis collyrida, una carnis as-
ngere, heque secundum consuetudinem Legis ingredi, salura datur, quia unus Doininus, una fides, uinim
sed Sabbata, neomenias, circumeislonem, victimas- haptisma, unus Deus et Paler oiiiiiiiiiii. Aliier haec
que spiritualiter interpretari. Quos velut erranles munera fideles accipiunt, quando uiius panis, iiiiiiin
•corrigere teiilabant, qui descendenles de Judaea do- corpus omnes sumus in Chrisle, et siise carnis lasci-
cebant fralres: Quia nisi circumcidamini securidum viam siiiguli castigantes, ac servituti subjicienies ,
morem Moysi, non poiestis salvi fieri (AcUxv). Et de sancti Spiritus igne decoquunt, nec non et boiiomn.
quibus Jacobus ad Paulum : Vides, inquit, fraler, fructus operum oleo misericordise pinguissiraos com-
qttol millia sunt in Judma, qui crediderunt, el omnes passione fervefaciunt.
hi mmulalorestunt legh (Act. xxi)'. Ob causam ergo At contra filia Saul fruslra cubiculum regis in-
sacerdotis occisi, David noluildivertere ad se arcain gressa, iinllos concepii seminis fructus dat: qnia qui
Domini in civitatem David, sed divertit eam in do- verbuin Deiauretenus percipiunt,absque boni operis
mum Obededom Gethsei, quia respUeniibus verbiim prole diem perpetuaemorlis exspectanu
Judaeis,ne amplius audita ct uon suscepta praedicatio QUA.STIOIX.
noceret, apostoli ab eis ablati, et ad gentes imbuen- " De antjdis.
das sunt raissi. Unde et loeus areac Nachor, quao
geniium fidem Doinini gratiae praeparaiam deinon- Angelorum natura, crealio et status qualis? An-
strat, percussio Oza nuncupalur, videlicet quia illo- geliame creationem raundi creali sunt; et ante nni-
rum deliclo salus est gentihus. Obededom namque nem creationem angelorum diabolus esl condiius,
qui interpretatur terviens homo , ille est uliquc de sicut scriptum est: Ipse est principium viarum Dei.
quff Dominus ad Palrera : Conslilues, inquit, me in Unde el ad comparationem angelorUm archangelus
caput genlium,populusquem noit cognoviserVivilmihi appeliatus est. Prius enira crealus exstitit oidiuis
(Psal. xvn). Ubi et Judaeornm abjectionem, quasi prselatione, non lemporis qiianlilale. Priinatum hn-
Ozae mortem, praemiilens, ait: Eripies me de con- buisse (sic) angelorum diabolum, ex qua fidticia ceci-
tradiciionibus popuii (Ibid.). Nomen quoque urbis dit, ita ut sine reparalione laberetur, cujus iiraelationis
congruit. Geihe enim interpretalur torcular, signifi- excellentiam propbela his verhis anniintiaf : Ccdri
cans crucem in qua vitis vera calcari et exprimi de- non fuerunt altiores illo in paradho Dei, abietes non
signata est. A qua cunctus gentiurn populus merito admquaveruntsummitalemiilius. Oinnelignuuiparadisi
Gelhaeusappellari polest.-cumdicit: Mihiautemabsit iion est assimilatum illi, quomodo speciosiorem fecii
gloriari, nhi in cruceDomininoslri Jesu Cltristi (Galat. eum Deus. Distat condiiio augeli a condilione homi-
vi). Tres autem menses quibus ibidem arca demora- nis : homo enim ad similitudinem Dei conditus est;
lur, lides, spes et cliaritas sunt. Sicul enim diebus archangelus vero qui lapsus est, signaculuin Dei
adiinpletur mensis, ita singulsevirttttes suis quscque' similitudinis apjiellatus esl, lestante Doininoper Eze-
passibus ad perfectionem perveniunt. Ili menses ,G chielem : Tu signaculumsimilitudinh, plenussapientia,
quousque plenittido gentium intret, non cessant. perfcctusdecore,in delkiis paradhi Dei fuisti. Quanto
Tandem rediens David arcam inducil in civitatein eiiim subtilior est ejus natura, tanto plenius exstitit
David, quia Dominus et Enoch et Elia prscdicanli- a'd similitudinem divinae veritatis expressa. Prius de
hus, convertei corda patrum in (ilios.Boveset arietes ccelo cecidisse diabolum, quam horao conderetur.
immolans, id est eos qui aream Domini (riturant, et I.am raox ut factus est, in superbiam erupit, et prse-
ovium ejus ducatum gerunt mariyrii sanguine coro- cipitatus de ccelo est. ISam, juxta Veriiatis esliino-
nans, et ipse quoque susc Incarualionis et passionis nium, ab initio mendax fuit, et in veritale noii stetit.
exemplum eatenus Judaeis non creditum palam raa- quia statira ut factus est, cecidil: fuit quidein iu ve-
nifesiaiis. Hoc enimsignjficat quodet ipse Davidac- ritate conditus, sed, non siando, confestiin a veriia.e
cincius erat ephod liueo. Nam liniiin quod terra est lapsus. Uno superbise lapsu, dum Deo jier tumo-
procrealum mutiiplici labore ad candorera vestis rein se conferunt, et hoc cecidit et diaholus. Sed •
pervenit, veritatem humanse carnis inler flagella homo teversus ad poenitentiain, dura se inferiorem
triumphahtis ostendit. Verum cunclis exsultaniibus, esse cognoscit: diabolus vero non solum in hoc con-
el ad arcaecceleslis introitum hymnos resonantibus, tentus quod se Deo xqualein exislimans. cecidit,
sola Micholfiiia Saul arcam ducentibus abest. Quin insuper etiam superiorera Deo se dicit, secundiini
etiara e speculis David respicil liumilia.um , quia Aposloli dicta qui ait de Anlichrislo : Qiii adversa-
credentibus in mundi Gne Judaeis, erunt nonnulli tur el extoUilursupra omne quoddicitur Deus, aul qttod
qui Christum professione, sed opere sequenlur An- colilur. Diabolus itleo jsun non peiit veuiain, quia
tichristum. -Quibus merito congruit quod eadem Ali- non compi.ingilurad pceiiitentiaiii. Membra veioejus
chol, quac oo figurandam instabiliiaiem carnalium D ssepe per hypocrisin deprecantur, quod tamen pro
aqua omnis interprelaLur, non uxor David, sed filia raala conscientia adipisci non nierentur. Discat hu-
Saul appellatur, quia qui Christo fideienus serviunt mana mi.eria quod ea causa citius permovelur Deus
uort illius regno coronandi, sed perseclitorum ejns praestare veniam, dum inlirmo conipaiitur liomini :
_jiiosimitavere, sunl anathemate damnandi. Verum quia ipse homo traxit ex parie inferiori inliruiita-
pravi succenseani,huii)ilitaiein Ecclesisecontemnahl, tem peccandi, hoc est ex carne, qua exclusa anima
iiihiloniiuus arca Domini locum suum ingreditur. detiuetur. Apostalaeangeli ideo veuiam non habent,
Ponitur in medio iabernacu'i, quod tetenderai ei quia carnalis fragilitatis nulla inliriuitate gravati
David, id est, (ides Ecclesise prsedicaiur, proficit, sunl, ul peucarent: homines aulem post peccalum
inseritur cordibus oiiiniuiii, quos Dominus ad vitam idcirco revertunlur ad veniam, propler quoilex luiea
prseordinaverat selernam. Offerl David holocausla et materia pondus traxerunt inlirmiiaiis, ideoijue pro
pacifica cnram Domino,lidera devolionemque Eccle- inlirma carnis conditione, redilum patet hominis ad
sise commendat Patri Christus, qui est ad dexterain salutem : sicut et Psalraus dicit : lpse scit figmentum
Dei, qui et inleipellal pro nobis (Rom. vni). Qui, in nostrum. MementoDomineqttod lerra sumus (11 Thess.
exemplum David , fideles humilesque benedicens, ii,'.&). Et iiertim : Memorare, inquit, quw sil nasira
salutaris inysterii. pascii aljmentis. Partilur singtiiis subslantia. Posiquam aposlaise angeli cecideruin,
collyridam panis uham, illius utique, qui de ccelo reliqui perseverantia seternae beatitudinis solidau
descendit, et dal vitara huic mundo ; et assaturam srint. Unde et post cccli crealionem in principio r«-
hubulae carnis unam, illius scilicet vituli saginati, perilur : Fiat firmamentum. Et vocatum esl finua-
 403 V.EVJEVENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 461
n.eiitnm ccelura, nuiiierum oslendens quod post an- A perfriianiur, desiderium hoc necessilalem habef.
gelorum ruinam lii qui pe.manserunt, firmitalem - Necessitas iila poenalis non esi, et liealis angelis
iiieruerbnl -elernae perseveranliae et beatitudims, omnis poenalonge est, quia nunqnam simul et poena
qiiam ihinus acceperant : posl diaboli dejeclionem et beatitudo conveniunt. RUrsum si eos dieinnis Dei
sanciorujri collatam sanctitalis perseve- visione saliari, satietas faslidium habere solet; et
aiigelorjum
-raniiara el beatitudinem quam minus acceperant. sciittUsillosDei visionem, quani et desiderant, fasti-
Unde oportet cognosci, qUodmaloriim iniquijas san- dire non posse. Quid ergo est, nisi ut miro modo
eiorum serviat humiliiali: quia undemali corruunt, simul utrumque credamus, quia el de iderant et sa-
inde boni proliciunt. Bonorum angelprum riunierus lianiur; sed desiderant sine labore, et saiiantur sine
qui post ruiiiam angelormn inalorum est diminulus, fastidio. Ne enim sit in desiderio necessitas, deside-
ex numern elecioruin omiiium supplebiiur, u,uia nu- ranles saiiantur. Et iterum, ne si.i necessilate fasti-
'nienis soli Deo est coguiius, luter angelos disiantia dium, satiati desideraiit. Vident enim angeli facicra
potesiaium est, etprograduum dignilate minisleria Palris per-saiietalem ; sed quia satielas isla fasiid.inm
eisdein sunt distributa; aliisque alii prae.eruntur nescit, angeli desiderant in eo prospicere semper.
lam eiilmiiie potesialis, qiiam scienlia virtulis. Sub- Ubicumque in Scripluris sanclis pro Deo angelus
niinisiiant igilur alii aliorum pr_cceplis,.alque obe- ponitur, non Pater, non Spiritus sanctus ; sed pro
(liinil jissis. U.ndead proplielam Zachariam angelus incarnationis dispensaiione solus Filius intelligiuir.
siiigelum mittit, et quaecunique annuntiare clebeat, Anle Domini incarnalionis adventum, discordia inler
proecepit. Novem esse distiriciiones vel ordines an- angelos et homines fuit: veniens auiem Chrisuis,
gcloruhi, sacrae Scripturae lestantur, id esl, angeli, lj nato paceni in seangeliset hominibusfecit. Eodem quippe
archangeli, throni,- dominaiiones, virtules, princi- clamaverunt angeli : /n lena pax hominibut
palus, polestaies, cberubim et seraphim. Horuin bonwvclunlatis. Per iucarnaiionera igitur Christi,
(irdiiiuni iiumerum et Ezechiel propheta describit lioii solum Deo reconciliatus est homo, verum eiiam
siib lotidera nominibus lapidum , cum <le prin.aiu pax inter angelos et homh.es reformata est. Discor-
sipostatae angeli loqueretur : Omnis, inquit, lapis dia igilur ante adventum Christi aiigeloruin et homi-
operiwenlvri*tuUm : sardius, topazius, et jaspis, et num fuisse per id uiaxiuie agnosciiur, quod saluiaii
carbun- in veterf Testamenlo ab hominibus angeli, despi-
chrysoklhus, et onyx, et beryllits;ei saphyrus, nuuiero
cttlus el smqrogdus (K-.ec/i. XXVIII, 13). Quo ciunl resafutari ab eis. Quod in novo Testamento a
lapidum ipsi ordines designali sunt angelorum.quos Joanne faclum, iion solum reverenter suscipit, veruin
apostaia angelus ante lapsuni quasi m vestimeiito et ne faciat interdicitur. Ab hoc homo in veteri
(irnamenli sui affixos habuit, ad quorum secompa- Testamento despicitur nec resalutatur ab angelo, eo
laiionem dumseclarioremcunclis aspexit,coufestim quod bomo adhuc nondum trausissei in Deo. Suspi-
inlumiiit, et cor suumad shperbiam elevavit.Angeli Citurautem homo a Deo, et reverenter salutatur ab
semper in Doraino g*udeni, non in se : malus vero angelo. Nairiei Alariam-angelus legilur salulasse, et
in _e diabolus, quia nonquae -Dei, sed rjuaesua sunt Joanni angeltnn salutanti ah eodera angelo dicilur :
rcquisivit. Nulla auiera major iniquitas, quam non in Vide ne fecerh, conservusenim luus sum, el fratrum
Deuiii, sed in se Velle quempiani gloriari: angeli tuorum. Per quod agnoscilur per incarnationem Do-
Ve.roDei cognoscunt oinnia antequain in re fianl, et minicam pacem horainibus luisse et angelis red-
quaesip|udhoniiiies adhuc futura siint,aiigelijam reve- . dilaro.
ianie Deo iiovernm. Prsevaricatoresangeli et sancti- QU_«STIO X.
laie ariiissa, noh lamen amiserunt yivacem crealurae
De dcliclh hominumet eorttmpwna.
siiigelicsesensura. Triplici enim inodo.prsescienlisa
acuiiiiiia fient: id est, subliliiale naiurae, experieniia Scire velira quomodojustum sii, ut culpa quse eum
leiriporiim, revelaiione superiorum |ioiesiatuin. Quo- fine perpetrala est, sine non fine puniatur. Hoc recle
liens Deus quocumque flagellohuiciriundo irascitur, dicclur, si distiictus judex corda Iiominum, sed
sulniinisteniim vindiclse angeli uiiliuniur, qui lameii facta pensareu lniqui enira ideo cum (ine deiique-
divina! .polestate coercenlur, nc tantum noceant runt, quiaeum fine vixerunl: nani voluissentutique,
quantuni cupiunt. Boni aulein augeli ad iniiiisle- si poiuissent, sine fine vivere, ut potuissent sine (iiie
rhiro _<alutishumanae depulali sunt, ut Curas admi- peccare. Osieiicliint enim, quia in peccalo vivere
ii.sirerit niundi, et regant orauia jussu Dei, lesianie sempef cupiunl, qui nunquam desinuni peccare dum
App.tolo : iVonneomnes, iuquil, sunieos admiiiistratorii vivunt. Ad iiiagnaiii ergo jusliliani judicantis perti-
spititUSfin minitteriutn mhsi propter qui hmredi- net, ut nunquam careant supplicio, qui iu hac vila
lutem capiuritsaluih?(IIebr, i, 14.) Angeli cprpora nunquam voluerunt carere peccato. <_uod Deus pius
iii qiiibus hominibus apparent, in superno aere su- sil, et non pascalur cruciatu miserorumab: jus;us
niuiii,!solidamque speciem ex coelesti elemento indu- aulem, etideo non sedetur in perpeluum irapio-
-cuiii, ier qtiain huinsinis oblutibus m.anifestius de- rum ultione. Nullus juslus crudeliiate pascitur, et
uionsireiiiur. Sihgulse' genles prsepositos angelos delinquens servus a justo Domino idcirco csedi pra.-
iiabere crcduniur, quod ostendiltirlesiimonio angeli cipitur, ut a nequitia corrigatur. Ad hoc eniin vapu-
D.uiieiiloqueiilis-:Ego, iiiquil, veni ul nuntiarem libi, D.ai, ut emendari debeal. lgni autem.gehenii_e imqui
sed princeps regni Persdrum res'tititmihi(Dan. x, 15). tradili, si ad correctioiiem nuiiquam veniuui, quo
Ki pnstalia : Nan esl qui me adjuvet, nhi Michael finesemper ardebunt? Omnipolens Deus, quia pius
princeps vcsler (Ibid., -.1). ltein omnes hoinines aii- esi, miserbrum crucialu non pascitur : quia auient
gelos habere prohahmr, lOqueiite Doiniiioin E-van- juslus est, ab iuiquorum uliione in perpeluum non
gelio : Amen dico vo.bis, qtita angeli eorhm semper sedatur. Sed iniqui omnes a_iernosupplicio deputaii,
videitl faciem Patris mei qui est in cwtis (Matth. xviil, sua quideih iniquitate puniunlur, et tamenadaliquid
.10). lude et Peiius in Actibus Aposiolorum, cuni ardebuiit, scilicet ut justi omnes, et in Deo vidcant
pulsaiet januam, dixeiuut iuius aposloli : Non esl gaudia, quae percipiunt, et in illis respiciant suppli-
l'elrus, sed angelus ejus (Act. xu, 5).Si Deumdicit angcli cia, quse evaseruiit: quatenus in-seietnuni tanlo uia-
coniueniur et videni, cur Petrus aposlotus : gis divinaegraliae debitores se esse cognoscant, quanlo
Jn qiiem desideranl angeli Dei conspicere (l Petr. l, in selerniiin maia puu.ri conspiciunt, quse ejus adju-
1-ij? ltehi si tunc noii conluenlur nec viilent, quo- tofio vicerunt.
mbdoj juxta seiiieniiain Doniini, angelieonim semper
bene QU_ESTIOXI.
videittI(aciem Patris mei qui in cwih est? Sed
Deuiii De antmarum usque ad resiilutionem manslone.
ulrumque est : nam veraciler credimus, quod
angeli et videnl, et videre desiileranl; et habent, et Velim scire, si nunc ahtereslilutionem corpofuro,
hlibere fesiinant; et an.iam, et ainare niuiiiiur. Si iircqlum recipi valeaiit animae justoruin. Hoe naiu.-
eiiim "sicvitiere dosiderant ui cfle.lu desiderii r.oii que tie ottinibus jusiis faieri noii possuinus, neque
 '"
4.5 ALIQUOTQU__.STIONUMLIBER. 4(56
de omnibus negare. Nam sunt quorumdam animae A Deum conspiciunt, quiil est quoil ibi nesciant, ubi
justorum, quae a ccelesli regno quibtisdam adhuc scietitem omiiia videnl? Nam quiilam hoster et vit.e
inansioiiibus dilferunliir iniquo dicaiionis damno. veuerabilis vir, religiosusque valde el laudabiiis,
Qnid perhoc aliud inntiilur, nisi quod perfectaejusii- cum ante Iriennium moreretur, sicut religiosi alii qui
Jiaealiquid muntis habuerunt? Et tamen luce clarins prsesentes fuerunt, (estati sunt, in hora sui exjtus,
constat, qnia perfeclorum justorum animae mox ut Jonam prophetam, Ezechielem quoque et Danielem
hujus carnis claustro exeunt, in coelestibus sedibus coepit aspicere. Quos dum vehisse ad se diceret, et
recipiuntur. Quod et ipsa per se veriias lestalur di- depressis luminibus eis reverenliae obsequium prse-
cehs : Ubkunquefueril corpus, illuc congregabuntur beret, carne educlus esl. Qua. in re aperte datur in-
et aquilw(Matth. xxiv,28): quia ubi ipse Redemptor telligi, quaeeril in illa incorruptibili vita noliiia.sivir
noster est corpore, illuc proculdubio colligtinlur et iste adhuc in carne posilus corruptibili, prophetas
animsejustorum; et Paulus desiderat dissolvi, elesse sanctos, quos nimirum nimquam vidit, aguovit. So-
cum Chrhlo (Philipp. i, 25). Qui ergo Chrisium esse let aulem plerumque contingere, ul egressura anima
in ccelis non dubitat, nec Pauli animam esse in ccelo eos eliam recognoscat, cum quibus pro acqualilaie
negat. Qui etiam de dissolutione sui corporis, atque culparum, vel eliam prsemiorum iu una est mansione
habilalione palrise coelestis dicit : Scimus quia si ter- ' depulanila, quod multi eos iu exilu videni, quos siul
restris domns noslra liujus Itabitalionis dhsolvalur, in regno aut in supplicio pares habebunt.
quod wdificalionemhabemusex Deo, domumnon ma- QU.ESTIO XIII.
nufactam, sed wlernamin cmlis (11 Cor. v, i). Si ergo
nunc in coelosunt animse justorum, quid est hoc „ De libero arbilrio.
quod in die judicii pro justitiae suae resribulionera Deus honiinem fecit perfeclum, et talem scilicet
percipiunt? Hoc in eis nimirum crescit in judicio, quod possei et velle bonura, et non velle. Et hoc est
quod nunc animarum sola, postmodum vero corpo- liberuni arbitrium, velle scilicet et nolle, etabsolu-
rum heatiludine perfruantur, ut in ipsa quoque carne lum. Hocest velle suum hominis per naturam, siwit
gaudeant, in qua dolores pro Domino, crucialusque diciiur in Sapienlia : Nostrum est velle, Dei aulem
pertulerunt. Pro hac quippe geminata eoriira gloria perficere, nostrum scilicet per naturara. Et Aposlo-
scriptum est : Jusli duplicia possidebunl. Hinc eiiam lus : Velle quidemadjacel mihi pernaturam (Rom. vii„
ante resurrectionis diem de sanctorum animabus 18). Sed hoc velle, el hoc bonum depravavit lio.uio
scriptum est : Dalmsunl illis singulis slolw aibw, et peccando, et qnasi exstinxit, non tamen omniiio: quia
diclnmest illis, ut requiescerent lemput adhuc modi- seraper remansilineoaliqua scimilla boni; et quaiido
cunt, donec implealur numerut conservorumel fratrum Apostolus dixit : Deus operantr ve.lle, sic non iniet-
eorum (Apoc.vi, U). Qui itaque nunc singulas acce- ligimus quod inodo primum ponatin eo velle, sed vo-
perint, in judicio binas siolas habituri sunt : quia iuntatem quse in eo est per naluram depravatam et
modo animarutti res tantum agitur, tunc autem ani- quasi exstinctam suscilet et reviviscere faciat. Sic
marum simulel corporum gloria leeiabuntur. facimus convenire ista duo : quod Scriptura dicit,
nostrum estvelle; ei quod Aposlolus, Deus cperaiur
QU_£STIO XII. velle cum libero arbilrio. Deus vel etiam quod neces-
Si boni bonot in tegno cwlesti, vel si mali malot in sario facii, fecit hominem scilicet ut posset
talem,
supplicioagnoscant. - velle bonum, et non velie bonuin, quia si lalem.fem-
,J
Nosse vellem, si boni bonos in regno, ve<raali set ut nunquam posset nisi velle bouum, inconverti,-
inalos in supplicio agnoscanl? IIiijus rei senlentia in bilem fecisset eum. Inconverlibilc autem nihil esl nisi
verbisest Dominicis, quam jamsuperius protulimus, Deus,quia non polesi nisi vetle bonum. Deus auteni
luce clarius demonstrata. In quibus cum dictum es- quod gcnerare quideiKpotest id quud est, lacere au-
set : Homo qUidam eral, el induebalur purpura el lem non potesl id quod esl. Quod similc possuinus de
bysso,et epulabaturquolidiesplendide (Luc. xvi, 19): homine. llouio eniin generare potest id quod. est,
Ita per totura usque duin.dicil: Fili, recordare, quia facere autem non potest id quod esf, licet possit
recephti bona in vita lua, et Lazarus similiier mala imagine.m suara in pariete pingere, vel in ligno
(lbid.). Divesautera de seipso jam speui salutis non formare. Quia igilur afiq.ua-distantia esse debuit
liabens, ad promerendara suoruni salutem converti- inier Crealorem et creaiuram^potuit Deus fucere ul
lur, dicens : Rogo ergo te, paier, ut mittas eum in quod non ipse eral, non id quod ipse erat, sicut ho-
dontum patris mei, etc. (Ibid.). Quibus verbis decla- iiiinem.poieiiteiii velle bouiim et non vclle bonum ,
ratur aperte, quia et bom bonos, et mali malos agno- quod ipse Deus non est; non hominern, nun poieu-
scanl. Si igitur Abraham Lazarura minime recogno-r lem veile et non velle bonum, quod ipse est. Ratio-
sceret, nequaquara ad divitem positura in tornienlis nali crealurae dedit-Deus efficicein viin bonae natu-
de transacla ejus contritione loqueretur dicens, quod. rae ad se cognoscendum, quae bona vis nuiura. ad se
mala reciperel in vila sua :quoniodo etiani prsesenies cognosceiiduin gratia vocari potesl, de qua gentiles
non posset agnoscere, qui ctiam pro abscniium me- Roroanimullum prscsuinebant, aiirihuendo sibi quod
rooria curavil orare? Qua in re hoc quoque ostendi- lam bene credideranl audita veritate Evangelii, non
tur, quia et boni inaios, et mali cogposcunt bonos. D aitendentes non eadem natura relicta.sibi a Deo,
Nam ei dives ab Abraham coguoscitur cum dicitur : nec in angelo nec iu honiine.erat sufficiens ad saiu-
Recordare quia rece.phti bona.in vilct lua; et elec us leni, iino praecipiialain.se usqiie ad turpissimi vitia,
Lazarus a reprobo divile es.t cognitiis,.queni miui quasi luisset sufhciens luue ,. nec angelus nec homo
precatur ex noniine dicens : Mitle Lazarum ul ittiin- indiguisset Deo, quoniam utcrque in semelipso ha-
gal exlremumdigili sui in aquam, ul refrigerel lin- buisset sufficieniiara, et ila quisque sibi foret Deus,.
gnam meam. ln qua videlicet cognitione utriusque quasi par vero Deo ; nec esset unus Deus nec unus
partis cumulus retrib.utionis excrescil, el ul boni omnipoiens, et ideo remansit sola. omnimoda suffi-
amplius gaudeaul : quia secum eos. laelari cunspi- cieutia, quae angeiica, vel humana iiatura, nulla
ciunt, quosamaveruui; elroalidurociim eistorqueiir potest operari bona aliquando, eiiain curaipsius ap-
mr, quos in hoc inundo despecio Deo dilexerunt, positione potest relabi. —rResp. Cur igitu.rapposuit
eos non solum sua, sed etiara eorum.pceua consu- Deus sibi, cuin per eara non sit profeclura? Videlicel
inai. Fit autem in eleciis quiddam mirabilius, qiiia ipsa labens apposiio sibi adjutorio recognoscat se
non soluin eos cognoscunt, quos in hoc muiido inexcusabilem , et perseverans -natura reddat Deo,
noverunt, scd.vejul visus ac coguitos recognoscunt gratias de appositione graiiae. Ergo bona natura ra-
bonos, quos nunquam viderunt. Nam cum,anU {uos .iouabilis creaturae cooperari quidera bonum appj-
patres in illa setenia hsereditate viderini, eisiiicn- sita sibi gratia potest. Si vero relicla niliil opcraiur.
gnili per.visionem IIOIIerunt, quos in opere sernper honi, iino (irsecipitai se in malum, coiistat esse.
uoverunl. Quia enim iliic omues cominuni clariisttc peccaiuui efficieulein causnm niortis,.n:ioriem/auiem
 -1?7 BED_E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. —. DUBIA ET SPURIA. m
liecrssarmm efTectiim peccati, Domino allestante- 4 justis ? Non est itaque prsemium,. quod justi reiuu-
..iii siil atl Adam : Quocunquedie comederisde vetito ii.eranliir, sed sola Dei gralia ; non est vindicla,
j iigno, iriorie morieris (Gen. n). Ergo qui morilur ne- quod injusti punianiur, sed injuria, quod absit.
ce-saria morie, impolens est per se resurgere; Prsedestiiiaiioeniui Dei nulla vi cogit nos ad bonum
Christus autem quj caruit crimine, cariiit mortis vel ad mafum, sed Deus apud quem non est irans-
necessitate, ipso leste qui ait: Pqleslalem habeo po- inufatio, nec vicissiiudinis obumbralio, ab seterno
neiidianimammedm, el iterttmsumendieam (Joari.x). ea qtire sunt futura nobis in conspectu suo prscseniia
Igiinr mors Chrisii voluntaria fuit, non neCes- habuit, et quales nos ant-ex noslra pravilate, aut
saria, et ob hoc poluil per se resurgere, ul esset ex juslitia sibi taies praesenlavit, ut praesentes diju-
resurrectio comniunis resurreclioriis iltis qui morlui dicavit. Quae enim sunt apud nos praelerita vel fu-
ersint, vel sunt, vel erunt, in Ghrislo morlis ne- tura, a conspectu Dei nunquara'transeunt,. sed
Cessitate. semper prsesenlia sunt. Unde et Dominus in Evan-
Deus dicitur prseseire cuncla quae fiunt per vini geliodieit: Cmlitmel lerra iransibunt, verba auiem
naiurae, vel peryim libertatis ; dicitur etiam scire ea mea non transibunt ( Mattlt. xxiv ). Si autem verba
qrise fiunt bona, fulura esse bona per appositionem quae apud nos in rooiuenio transeunt apud Deum
graline. Dei igitur prsedestihatio est divinae'graiise semper manenl, quis.dubilet quin in conspectu Dei
sppositio. Quapropler qui negat Chrisium esse prae- sunt permanentia quse apud nos sunt transiloria ? Si
destinatum, negat eumcsse Jjilium hominis, quia ergo in conspeCtu ejus semper fuimus, ei prsesen-
humana naiura, quae fuerat ih Iumbis Adae.ejus tialiter nos videt, quales aut ex ipso futiiri essemus
peccalo obnoxia, per apposilioncm gralise in ipsa JJ in bonum, aut non ex ipso, sed ex nobis futuri es-
unione Verbi Dei, est iriimunis ab omni culpa, licet semits in nialum, non inconveniens fecit; si eniin
poenara pecoalireliriuisset, ut in resurrectione sua diversa videns merila, diversa etiara nobis retribuet
Cliristus eara destrueret, cujus destriictio est no- prseinia. Praviias nosira ab «terrio mala in.conspe-
strarum-corruptionum deslructio, vel ablutio. ctu Dei ex sua nequiiia praesentavit, Deus illam atl
Omnes cogilationes mala. non semper irisiinclu mortem destinavit. Quid ergo ? Coegit nos Deus ut
diaboli excitanlur, sed aiiquando ex nostri arbitrii mali sibi videremur ab aelerno ? Absii. Nam potius
moiu emergunlur ; bonseautem cogitaliones semper hos coegiraus eum, ut nos malos videret. Verbi
a Deo sunl. Scieiiduii) esl quod liberum arbitrium gratia.si video jacere aliquem , necesse est ut ille
diciiur hahuisse priraiis homo anle gustum pomi, jaceat, quem jacere video, aut falsura est quod egp
post gustuni vero servus effeeius est peccati. Sed . eum jacere video..I.llaergo riecessitasa j'acente est,
cuin habuisset liberum arbitrium,. videndura est aut a vidente ? Utique non a vidente ihfertur neces-
quse libertas illius arbifrii fuerit. Arhilrium certe sitas ut jaceat, sedab ipso qui se deposuit ut jace-
liherum fuit, qhandiii suse potesiatis exslitit, iia ut ret. Deus igiiur cui nihil est futurum aut prseleri-
nnlla vi cogenle, nec Dei, necdiaboli, quod vellel lurri, nos sibi praesenles semper malos esse videt,
hoiHira seu inaluiii faeeret. Sed cum liberum esset noriut justis ille necessitatem inferret pravitalis,
hoc respectu, quod a nuilo domino, nulla vi, pote- sed quia praviias illa lalere nequit prscseiitiaiii ju-
serat ut<vellel aliquidaut nollel, per se tamen de- dicis. Nunquid autera Petrus Deum negavit, quia
hile erat, iia ut ex sua debilitaie eadem posset, sf a Dominus dixit : Tu me negabh? ( Matlti. xxvi.) Aut
diabolo noii egenti, sed p.ersuadenti non consenti- p nunquid Judas tradidit. quia Dominus dixit : Tu rae
ret. Sed slare ex suaviriute nullo modo posset, ei • trades? (lbid.) Aut riunquid Lazarus mortuus est,
si Vellet-perficeret per ejusdem Dei aiixilium, si qiiia dixit Deus : La&arusdorniit ? (Luc. xi.) Jtidas
non Dei consilio credens ut vellet bonum. Cum ergo autem Judseos jam de traJitione convenerat, solus
Adani liberam voluntatem haberet, et propriam ha- Petrus cum de negatiOne audisset, se non negaturum
hebat possibilitalem ,-se'dalieii_imut esset in horaihe jurabal; sed tamen ex verbis Domini magis coactus
quod juste a Deo remnnerarelui, libera scilicet vo- est Petrus ut faceret quod nolebat, quam Judas ut
lumas, quae Deo non coacia serviret, ut esset in perficeret quod volebat.- Sed impossibile erat scien-
Deo unde glorificarethr, cum hominera sua virtuie tem omnia nescire quae' istis essent ventura. Sicut
roboraret. Qoia igitur Adam liber erat et infirmus, ergo pr.edestina.io ad mortera uon cogit malos ut
postquain sibi uni est conlisus, et ex libero arbitrio pereant, sic eliara' prscdestinatio ad vilam non cogit
liosti coiisensit, et per fragilitatein suam cecidit; qui bonos.ui salvenlur. Sed cum Dominus bonos ad vi-
si soli Domino conlisus fuisset, Domino auxiliame tam prsedestinavit, ita eos prsedestinavit, ut ipsa sua
nullatenus ulique cecidisset.. Sed cum post primi prsedestinalio merilis et precibus nostris obtineatur.
paremis lapsum totus orbis essel servns peccali, Nonne enim Dominus Abrahse dixil: In Isaac voca-
venit DominUs nos pristino resiiluehs gradui, red- bitur .._>.semen ( Geiu xxi). Sed licet in lsaac pro-
dens arbilrium patris nostri, liberum sicut prius a vi inisisset Dominus fecunditatem seminis, tameu uxor
extranea , sed, nova debilitate propria ,. ut nemo sit illius Isaac fuit sterilis. Oravit lsaac, ei dedit Domi-
qui de se prsesumat,. sed in solo Deo semper confi- nus conceplum Rebeccm(Qen. xxv). Si crgo promisit
tfat. Sed huic libero arbitrio videiur contrarium, Deus fecunditatem, et dedit sterilitatem, Isaac auleiii
qtiod Dominusab seterno sanclis ejus vitara selernam ^oravit: quid aliud est, nisi quod oratio prsede>ti- Deus
prsedesiinavit, et sirailiter causara viise setern_eme- nationeiiroblinuit? Unde colligi potest quia itanoslro
riluiTi sanctis ejus prsedeslinavit, reprobis auiem nobis bona sua promitlit, ut tamen labore
iiioricra setemara; sed non monis _ctern_ecaiisani, acqiiiraniur. Quod si voluerimus, ad laborera in
quia nulli. Deus peccata sua prsedestinavit. Non est omnibus quse hene ageinus nobis cooperabilur.
enim in Dei dispositioiie quomodo peccator peccet, QU_€ST10 XIV. ,
sed tamen cum sGiateum ptccaturum, moriem ei De peccalo originali.
praeordinat ot verus judex. Si autem praeordinat et et
prsedestinat vitam.bono.et mortern. malo, videtur iutroiius Quaeritur quare propagatio peccali originalisho-
vim inferre li_n.roarbitrio, quia cuin prsedesiinalio niortis in miinduin ascribatur priino
sua:lalli non possit, uecesse est ut maius sit qtiein mini Adse, et non raulieri, vel serpenti, cura utri- Eva
prsedesiinavit ad inortem, et bonus sit quem prae- que prius peccaverint, serpens suggerendo,
destinavit ad viiam. Etsi necesse est hunc esse bo- consentiendo ? Ad quod dicilur quoniara injusle a
.nuitt, et illum raalum, periit etgo liberum arbi- diabolo habemus h_ereditalempeccati, cujus originis
habemus comrounionein, ideoque
"trium, quod ifecessitate cogitur; Qiiod si. aibilriura ct naturse nullainvel imitaiione possemus esse siroi-
Bon est liberura, sed.-cngitur necessitate, non est ipsi suggesiione
culpandus ille qui velit nolil peccat, neque laudau- les, sed propagatione non fuimus conformes. Ah
dus qui veiit nolit heue agit, sed laus et culpa soii Eva vero raatre noslra ideo peccaii suggestionem
nostri originem non a
sogfiutt esl iioputauda. Cur ergo j?ceuamalis, gloria non habemus,, qula seiuims
4C9 ALiQUOT-QUiESriONUMLIBER. ..70
maire, sed a palre accepimus ; et ideo de ciijus A dendo de viriule in virlutem. Unns slalus Adje fuit,
principaliter traducimur massa, de eo etiara origi- quando adhuc in Paradiso ita comlitus ut comederet
naliler iraducalnr et culpa ; et quia etiam Adam plus et biberet, et alia corporis officia ex|>leret. Iltmc
peccavit, quia Eva seducta est, Adam vero non se- sibi filius incarnalus assumpsit. Secundus slatus
ductus, necdeceptus, sed scienler peccavit. Quae- fuit post lapsum et post exitum de paradiso, qnando-
ritur quo pondere peccatum Adse tantuin fuerit, ut morlis condilioni subjacuit, ex eo accepit Dominus
non solnm ipsnin.sed el lotura genus humanura ut raori posset. Tunc ejus status fuit, nonquera lia-
perdere potueril? Ideo, quia non peccavil necessi- ' huit, sed quem habere debuit, si inobedientia per-
tate, nec ignorantia , vel fragiliiate. Non necessi- stilisset, scilicet, ul neque peccare potuisset, ne-
tate quia neque violentia diaboli, nec indigeniia qtie voluisset. Ita Christus neque peccare potuit ue-
cib;, coacius est ut pomum comederet; neque igno- que vottiil. Duaesunl vocsitiones: una generalis, alia
rantia, quia cum sapieniissimus creatus esset, de specialis. Generalis qua dicitur: i_fi_.fivocati (Matth.
eadem re pra_mooilusfuerat a Domino; nec fragili- xxn), quia iti fidem omnes generaliter sumtis vocati.
lai.e, quia curn prscsentein Deuin adjutorem babe- Specialis qua dicitur : Pauci vero electi (Ibid.). Ubi
ret, si de hoc eum interrogare, vel in eo conlidere notatiir otnnes generaliter ad vitam per (idem voca-
voluisset, eadem nullo inodo potuisset. Qiitcntur, los, paucos vero eleclione bonoruiii.meritorum vitse
dum Domimisredimendo omnia peccala nobis abslu- pr_edestinatos. Sciendura est quia ante legem-eadem...
lerit, cur poenara peccali non absiulit, ita ut etiam lide salvabanlur patres, qua et nos modo. Ergo
in hac viia impassibiles essemus el immorlales ?- quare Deus circumcisjonem superaddidil, si (ides ad
Quod etiam cum summa ratione fecif. Si enim nOs g salutem lunc suffecii? Ad hec dicitur, quia Dominus
post suam redempiionem immorlales fecissel, om- noster semper lalia invenit el statuil, qtiibus merit:»
nes ad fidem convolarent, non propter amorem Dei nostra ampliari possint. Ut igitur Dominus noster
reterii-e beatitudinis, sed propler id solum, ut pos- Abraham mnjoribus meritis sublimaret, ut circum-
sent assequi immortalitaiem hiijus vitse carnalis, cisionem observaret sicut Adam in Paradiso terreno
et sic periret friictus lidei, quia non essel propter posito induxit obedientiam, ut postea translerret
amorem Dei. Passibililalem vero reliquit, ne vide- eura eis merilis, videlicet, si obediens permansis-
retnr nobis delectabile huic inhserere, sed polius set, in coelesiern regiam. Aut voluit Dominus ul sic-
fesiinaremus ad illam quietem, quse cum Domino ut Judsei distabant a gentibus in fide, ita distarent
esi indeficiens. Quid enira esset, si passibilitatem in habitu exleriori. Vel signum fuit exterior circum-
penilus abstulisset, et cum suis tot et lanlis tribu- cisio interioris circumcisionis. lterum quxritur : Si
laiionibus ita diligalur, ut vix aliquis esset qui sic bona fuit circumcisio, quare mutala sit, cum nulluni
-Cternscbeaiitudinis meraor fuisset. Notandum, si bonum debeat mutari, et hoc modo Deus mutabilis
quis baplizans dicat : Baplizo te in Christo Jesu, et causatur ? Ealsum est, quod nullum honum debeat
non dicat ln' nomine Patris, et Filii, et Spiriius mutari, quia videmus et tempora et seiates mutari,
sancti, sicut Dominus instituit, non est vertts bap- quae tamen boua sunt. iteruin quaerilur quare illud
tisraus; el ideo vidcndum est ne quis erret in ver- merabrum circumcidatur, et non atia. Sed hoc ideo
bis Aposloli, quibus dicil: Nunc bapiiso in Chrisio fit,quia illud roembrum pronius est ad peccatum.
Jesu, siliterintelligens qnam dictum sit. Et quare oiniiia membra non circumciduntur, ciini
Ut ultra non serviamut peccato(Rom. vi), hic qui- p omnia jugiter offendant? Profecto quia aut turpe es-
dam hserelici asserere volebant ut si peccalor post set, si nasus vel oculus circumcidereiur, aut into-
baptismum ad peccalum redirel, nullo modo am- lerabile. Iterum quseritur quare feminaenon circum-
plius ad pcetiiienliamreciperelur, eo quod ad pec- ciderentur. In hoc inysterium consideratmyquoniam
caturn ultra redire non deberet post baptismum ; sed vir in designalione rationalilatis , quse seniuer pu-
illtid falsum est, tesiante Domino, Peccalor, qua- rior esse polest quam sensualilas, qua. ratione com-
cunque hora ingemueril, salvus erit. Mors illi ullra primi debet, et regi ut inulier a viro. Verbi graiia ,
ftoti domtnabilur( Rom. vi), id est, aliqua moriis ocuius nunquam cavere potest, quin illicila videat,
coropassio, ut flere et sitire, elc. Quod enim post et sic caeteri sensus exteriores.
re.urrectionem comedit, 11011 faine illud fecit, sed Nolandum est quare dicat Aposlolus : Per unum
quasi miraculum illud ad se declarandum fecit. Si- liominemmors inlroiviiin mundutn ( liom. v ), cum
mililer quando morlui peccatis sumus, non ullra potius diabolo persuadente, Eva conseuiiente, Adam
ad ea redire debemus, ita ut nobis dominenlur. Et sciente intraveril. Sed diabolo non iraputatur, quia
noiandum esl quod non dicilur Chrislus resurrexit, a diabolo nullara originera in propagatione accepit
sicut dicilur Rehabuit, quasi Ilerum habuii. Non enim homo. Quae ileruni non ascribilur, quia vir non a,
Dominus bis aut ter surrexit, sed semel, et Chri- muliere, sed mulier a viro est, et ipsa post reeepto.
stus.jam non moritur. Nam raortuus esl lanlura se- virili semini suum.secundario adjicit, sicut videmus
mel, non bis, quod semel mori suffecit, quia hoc quod lerra primum semen recipit, deinde suos liu-
quod mortuus est, peccato, id est, ad destructionem raores administrat, el. pullulare facit. Soli ergo viro
peccati; et quia peccatum destruxit, salis mors una n culpa iinponitur, quia et sciens et videns peccavit, et
suffecil. Vere enim non ilerura moritur, nam hoc " maluil ad horam uxorem suam non ofTentlere, quuni
quod raonuus est, scilicet roorluus est peccato, id in Dei obedienlia perseverare.
est, ut destruat peccatura, illud est semel, non bis. Quseriiur quare puero adhuc in utero matris ori-
Quasi dicat: lloc est semel, quod ipse morluus est, ginale peccatum imputetur, et quare de baptizaio
ut peccatum deleret. Ergo illos destruit, qui dicunt baplizatus non nascatur. Ad hoc dicilur quia de cor-
Doniinumiia in aere raori pro diabolo, sicut inor- rupto non nisi corruptum nasci potuit. Et iterum :
luus est pro nobis in mundo. Prima die qua Adain Uomo quantum in se est mundatur in bapLismo,sed
condilus fuil, vetus exstitil non sctale, sed congrua quia sine concupiscentia procreare non poiesl, iin-
sirailitudine, quia sicut res qusc vetus est deficit, et putatur et illius proli. Sicut terra purgaliira. semeu
ad occasum trahit, sic Adara qua hora peccavit, ad a paleis suscipit, et lamen absque paieis non ipsura
occasuni mortis quasi vetus descendit, et similiter exsurgit. Sed quare animae originale peccatuin-im-
piist euin quilibet peccator. Sed Cliristo novus homo putatur, cum nova et rauuda a Deo procreatur? Sane
iiiit, et spirituali raliqne, el licet homo factus, rex quia ipsa corpori in eadeui persona unitur, et ab ea
lamen erat et angelorum el hominum ; et prseterea liac consueiudine et unione corrumpitur. Verbi gra-
alia generali ratione, quia sicul nova res crescil et lia, ut si quis bonum seinen in terram mittal, et
roboratur, sic Christus de virtute in virtutem cre- postea non fructura boiiuin terrae coiniiiisiioiie, sed.
v.t, lesian.e Scriplura ; Jesus autem proficiebat zzania referat. Sed quare melior pars, scilicet ani-
a_tate et capientia coram Deu et liOiuinibus. Ad nia, impuriorem parteni, scilicet corpus, non tra-
cuhjs iuiiiaiiuneiu novi esse debeiuus., conscen- hit, et suam noii coiiYcrtil? lloc divino judicio ru-
471 BED.E YE-.1.RAB.LISOPP. PARS II. SECT. II. — DU13IAET SPURIA. i72
linquendiim est. Quacritur quandoqtiidem Dominus jA sia, qnasi hovse causce novagne advenienda erani.
sibstulii originale peccaluni, qnare etiam poenain prsrcepta, quaeetabEvangeliisprofluerent, el lamoii
ejtisdem peccati non absiulil ? Qtio contra dicitur quadam sua novitate et necessiiale non superflue-
quod in hoc rnisei-icorditerDominus consuluit, quod renl, in quo innilitur Apostolus auciorilata prophe-
mori possumus, quia ad coelum ascendere non pos- tarura, quod post dataro legerriMoysicontra rediviva
sumiis, nisi aliquibus roeritis, sirut nec Adara in vilia inspirante Doinino et jubenie spiritualera de-
paradiso posiius poluit. Voluit igilur Dominus orhni derunt correciionem. Cum enim Dominus in Evan-
nosnecessitale cOmpellere nt illuc tenderemus, quo gelio horians nos ad humililatem, ne quis invitams
sulilato limore mortis nemo proficeret, cum raodo ad nnptias Eeclesiaediscumberet in primo loco, su-
101insianiibus periculis, lot mundi tribulationibus perbiaeadmoneret, ostendens quod ne quis se aliis
«t roolesiiis panci'admodum coacti ad vilam aeternam praeferret, et quis se de suis merrtis jactaret.
pervenianl, et revera lieret homo incorrigibilis sicut Per legcm cognovi peccatum esse vilandum; pec-
diabolus sine formidine. calum, id est, diabolus, qiii me peccare fecit, ope-
ratus est in me concupiscientiam et hoc pcr manda-
QU_«ST.O XV. tum legis, non hecesshaie peccandi accepta in lege
De Redcmplionehuitiana. sed occasione hoc modo, quia ante legem quod .m >•-.
Prima qusestio est, quare Dominus hominem solo sopitus erat diabolus, non curans ut illos od mortem
verbo non redemit? Quod sic solviiur. Si solo verbo cogeret, quos ad ipsara spontaneos ire videbat; sed
hoiiiinem salvum esse praecepisset, diabolus con- cum videbat dari legem, quseviam peccati contradi-
queri posset eum magis usum Dorainiea pntestale, j,' cerel, cognovit quod eos autpenitus amitieret, ant
quani jusiiiise sequitate. Secunda, quo jure aequilas eos ire ad viam niortis, qua iulerdicebalur, cogerei.
lioc fecerit. Responsio, quia diaboliis Dominichm Et tali modo ad hohum legis qua expergefactus cst,
hpminem, naturam, non culpam, hominis habentem, eniii et laborare plus coepit, ut eos cogerel invitns
iii hoc quod vinclum reddidit, quomodo sane Chri- ire, quo prius ibant sponlanei, et sic a lege accepta
siiim in quo peccati jus non habuit, crucifixit, et occasione cocpit eos insligare ut peccarent. Illi auieni
•ideo nierito et j'ure geniium amisit hoc quodmaligna non in Deo confidenles, sed 'in se, resistere non po-
fraude possidebat. Terlia, quare ista trihulatio re- tuerunt, et ideo occasione legis plus peccaverum,
.-demplio vocetur. Quse consequenler solvitur, quia quia et iriobedientes Deo fuerunt, et majora peccata
sicut Esau edulio lenlis proniigenita sua vendidit, fecerunt. Sicut si boslis in hostem dehilcm surge-
ila Adam dura pomum gustare praesumpseritj se in ret, in eum non omnes vires exerceret, sed si eum
servum diabolo subjngavit, quemDominus Jesus, praemuniriet roborari viderei, foriior adversus eum
par pari referens, simili potu inebriavit, quo ille le- occasione Hla insurgeret, quia tunc aut vinceretur,
thifcr proloplaslum' mortificavii. Sicut enim ille aut vinceret. Oceasioneranon reciara causam vocare
gusiu pomi Adara morlem potavit, ita Dominusquod- solemus, quam habet adversus nos, quando nos ad
dam dulce poculum iei propinavil, quando eum con- bona lendere conspicit.
cessit pbleciari contumeliis mullis, quas sibi ingessit. Nolandum esl quod Apostolusiriplicem legem no-
Quarta, cur neque per angelum, iieque per hominem tavit: legem carnis, quse est peccati; legem Moysi,
salvalio fieri poluil? Responsio. Per hominem fieri legem mentis, quae etiam lex est spiritus. Dixit quod
ideo non potuit, quia impossibile erai ut perditus in Chrislo Jesu sunl liberali a morle, el vere sunt
perditum.redimeret, vinclus vinctuni lilreraret. Per ij liberati in Christo a causa. Nam Pater Filium siiuni
angelum vero non potuit, tjuia et si salutero daret, non Carne peccati, sed in simililudine carnis peccaii,
diyinitatem tamen minime conferret, quam ex sese damnavit peccalum nostrutn de peccato (Rom. vni),
non babebal. Quinta, cur angelicam naluram ad re- id estj-de Filiosuo, qui fuit peccatum, id est, hostia
demptionem hominis non assumpsit? Responsio. pro peccalo. Deus Pater dicitur mitlere Filium im-
Quia ileruni diabolus conquererelur quod sua pugna proprie,. quia non miuit ut a se localiter removeat,
non recte cum Domino comparata fuissei, quod quasi qui secum cst ubique pracsens, sed lamen quadam
gladium contra lenenlem bacnlum attulissel. Sexla, similitudine riiiliere dicitur, quia sicut eiim qii.in
quseritur quare tandiu disiulit? Quod ita solvitur. iios mittiinus, a nobis separamus, sic Pater Filium
Novum quid et inauditura atque roirabile Dominus misit, quando eum ih assuhiptione carnis a se ali-
facturus eral, quod mullis testibus prius erat pro- quantulum separavit, quia licet Pater et Filius et
iniucndum et firmandum, quia si subiium accidissel, -piritus sanctns in conceptioneheatse virginis Mariae
imlliis fidem tantae rei habuisset, rum tantis et tam sint cooperati, sola tantum persona Filii carneiii
certis indiciis pauci admodum iHvenli sunt, quiilhri- assnmpsiti Sicque quasi a se videtur mittere, qttia
sto venienti fiderii praebuerint. Porro si anle datam cum Filio non assumpsit carnem de Virgine. Vi-
legem Dominus salvare niundum venisset, posset deudum est quod Filius missus est non ad Yirgi-
aliquis dicere qnia superfluus esset ejus'adventus, nem, sed similitudineni virginis; et non carnis siin-
cum aliqua praecepta dedisse potuisset, quaesalutcm pliciler, sed carnis peccaii. Si enim diceret Chri-
contulissent. Voluit ergo Doroinusnos omnia prius stuiii imaginero carnis habere, jam videretur illi
experiri, ut probaium esset nos nulla alia via salvos D liacreticoconsenlire qui Chrisium asserebat imagi-
Jieri posse, nisi per eum, et ejus tanlum graliae narium et phaniasticum corpus hahuisse. Ut ille
. on.nia ascriberenlur. Septima, quare diabolum non qui dicit: i Si virgo peperit, phanlasma fuit. > Ideo
redcmil sicut hominem. Responsio. ldcirco prole- dicendus cst Christtis missiis liiisse , non imagiiie,
cio, quoniam cinn esset in ainplissiinis et perfeclis- sed siiniliiudine carhis, rion carnis simpliciter, sed
simis deliciis Domini sui, nullo inspiranle nec per- carnis peccatricis, quia Cliristus non similem carneui,
suadenie, sed proprio vitio elauis, corruit; homo sed veiaiu et v.erum corpus habnii: quse caro cum
vero alieno insiinctii, seilicel diabolo persuadenle, sine peccato esset mundissim.i, |iura, vera, similis
deceptus crravii. tanien iioslra: pcccatrici carni 111passibililale et
Quaiuordecim Epistolas scripsit Apostolus, ipso niorialilaie ; sicque nosirara habuit carnem non jiec-
suo numero oslendens eas concordare DecalogoLegis, cali, sed siinilciii carne.n peccainci. Si Paier niit-
et quatuor Evangeliis, a quorum fide et veritate in leiis Filiiim siium in similiiudine carnis peccati de
niillo discrepabant. Sed videnlur superflue addilae liecraio,. id esl, de Filio, qtti cra.t hoslia pro pec-
post Evangelia,cuni in eis perlecta sil (idei doctrina, caio, ut dicturn esi, damnavii peccalum, quod enal
virtuium iiistrueliOj viiioruiii correciio. Sunt lamen suum in nosira carne damnavit: dico peccaium
nccessariae,-post Evangelium Epistolae, quiaet si dei originale el actuale penilus in raorte Filii destruendo,
omnibus in eis scripium sii,quod lamen summntenusi et fomitem peccati qui in carne remansil, umle
ibi diclura esi, hic plenarie. et sufficienler perflo- oriiur dcbililando, ita ut carnalis lilillaiiOnon ullr?.
ceatur; et su_.oiicn:ibus cliain novis viiiis in Eccle- ita u! solebat, iinpnguare (idelcs, si isi Domiuocou-
 ALIQUOT QU_£ST(ONUMLIBGR. K1K
(i 'ant, passionis ejus memores. Seiendum est quod A retur per circumcisionem. Votuii etiam eos Doininus
licel inmiat Jtiiiaeosservisse ex timore, non tamen hoc signum in corpore suo portare, et quasi suh
hoc de. verisJudseis intclligendum est, qtii cerie oculis habere, ut ejus significationem frequenli rne-
snnoli viri qui fuerunt noslrre lidei, et nostri tesla- ditatione attftftderent, etiam fidei operibus siude-
menti, sicut nos modo sub gratia, sic ipsi ex dile- rent.
4.'iione-servierunt, sed propler falsos Judaeos dicit. Rursus qnseriiur : Si sancta atque ulilis erat cir-
Videndum est autem quomodo falsis Judaeis.daius cumcisio, cur debuit mntari, atque pro ea suslineri
sit Spiritus sanclus, ut per ipsum Spirimm servirent baptismns? Ad quod diciiur. Postquam propter clia-
Deo, et non in limore, quia uhicuniiue datur Spiri- ritatem suam, qua dilexit nos, misit Deus Fitiinn
tns sanclus, potius amorem generat quaro limorem. suum, ulhomo fieretj et hominibusappareret (Ep/ies.
Ad qtiod dicitur, quia in hoc qnoil hene egerunt, u), tunc dona graiia. ejus profluere noUismagis cce-
oplficem Spiritum habucrunt: in hoc aulem qtiod ex perunl, scilicet rObustior ei major innoceiitia, copio-
solo limore fecerunt; non a Spirilu, sed a se ipsis sior justilia. Unde pro circumcisione baplismus lavsi- •
liabuerunl. Quare Spiritus sanctus fuit quidem opi- cri salularis insiitutus est, ul abtutione exterioris
fex bonae servitutis, et non pravi timoris ; sicque hominis decor splenlidior interioris demonstrelur.
Spiritus dabat servitutem, servitus vero prodebatur El signanter elementum aqua lniic sacramenlo qose-
per timorem, quia nullum praemiura proraeretur ab siltim est, quae rebus sordidis candorem reducit,
eis qui aliquid suo timore operantur; sicque nos ac- quse siiientem reficii, qnse terram irrigai, et fertilem
cepimus Spiritum serviiuiis, non qui sit in timore, facit, et ignem exstinguir. Significat enim graliara
sed in amore. Quare Spirilus magis perfecius dattis g spiritualem, animam emunilanteni^ el inlus reficien-
est in nobis quam in illis ? Quia facit nos .adoptivos tem, elfoniiiem peccati exstinguentem, etprofeciuui
(ilios, et vere sumus filii, a causa. Nam ipse Spiritus vinutiim ipsi animse largientem.
rediiit mullipliciter, id est, multis signis dat testi- Qiiseritnr quo j"ure sequitalis eum liberavit. Ad
mnnium spirilui noslro, quod sumus lilii Dei, quia quod dicitur : Filius quidem Dei-homo factusesi,
servivimus Deo arnore filiali, non timore servili. generis humani assumpta de Virgine matre natmii
Spiritus noster faeil se filium Dei, cura ipsi Deo ex sineculpa, qtiam scilicet providentiam non tenerenl
aroore servit, quod scilicet eum esse filiura tcstaiur peccata. Videi auiem eum improbus hostis vagierf-
et approbat Spiritus sanctus, quod non refugit ab tem, lacrymantem, et caelera facientem, quae hu-
eo, sed poiius cooperatur ei ad orania de die in (iiein, mana exigil natura ; unde non credens euin non sibi
ad roajora eum provehens; quod non faceret, si obnoxiiim, neque transgressionis exsonera, quem
spiritus nostcr in timore serviret. Semel immoiatus lol documenlis didicil esse mortalem, dum iniit, intitlit
est Christus iu se ipso, ei lamen in sacramonio non -contumelias, multiplicavit injurias, et niaiiura
solum per omnes pasclioesolemnilates, sed omni die innocenlem inillil, et chirographum quo inniiehalur,
populis immolatur. Hsec utique meniiliis est, qui excidit ab illo iniquilatis exigens poenam, in quo
inlerrogatus respondet immulari. Inviiavit Dominus nullam reperit culpam. Soluturo est ergo nt.slra. inir dsi-
servos, et comparavil illis cibum se ipsura. Quis mnalionis atque conscriptionis vinculum, aique
audeal raanducare Dominum suum? Et lamen ait : ^probus hostis dura plus quaeril, suum perdidii, quo-
Qui manducal me, vivil propter me (Joan.vi). Quando niam hscc Iex justissima est, ut qui alieuis ihcumbat,
Christus mairducatur, vita mauducatur; nec occidi- P propria amiitat.
lur ut manducetur, sed mortuos yivificat; quando Quserilur cur solis masculis imposiia sit circum-
manducalur relicit, sed non deficit. Non ergo limea- cisio.cura modo videaraus utrumque sexum ad bapti-
rous, fratres, manducare illuin paiiem, ne forte si- smi graliam convolare. Adquod dicilur, quia occulie
namus illum, et postea qui raanduceiuus, non inve- mysterium significalionis in se coniinebat. Nam mu-
iiiamus. Manducetur Christiis, vivit manducatus, lieris nomine sensualilas, viri auiem iininine ratio-
quia resurrexit occisus, nec quando manducemus, nalitas designatur, sicul ait Apostolus : Caput mulierit
parles de ilto facimus. -Et quia in sacramenlo sic fit, vir (1 Cor. xi) ; viri autcm spi.ritus ralionalis, qtti
et norunl fidelcs, qiiemadiuodum manducent car- animalem aifeclionem tanquam conjugiuni regit. lit
nem Chrisli. Unusquisqueaceipit, parlem suam, unde ergo signaret liauc animalitatem, a vitiis penitus
ipsa graiia paries vocantur. Per partes manducatur, , iinmunem esse non.posse, neque per sui munditiam
ei manet integer totus in ccelo, manet integer loius viro suo, id est, spirilui sequari, idcirco masculis
in corde tuo. Totus erat apud Patrem, quando venit circumcisio injuncia est, raulieribus aulem non. In
in Virginem; implevit illara, nec recessil ab illo. baptisrao autera hujusrnodi non attenditur siguifica-
Yenil in carne, ut homines illuin manducarent; et lio, sed quia utrique indifferenter peccata per gra-
mansit apud Palrem, utangelos pascerel. Quid enim liam remitiuiilur, indifferenter ab ulroque ad bapli-
sciaiis, fraires, et quod scitis.-el quod nescitis scire smi gratiam cnnvolatur.
debelis, quamlo Chrislus factus est homo, paiiein Quaeriiur cur haec tribulatio redemptio vocetur. Ad
angelorum manducavil homo. Unde, quomodo, qua quod dicilur : Sictil Esau edulio lentis priroogenita
via, quibus meriiis, qtia dignitate panem angelorum sua vendidit, ita iniser protoplastus dulcedine pomi
inanducavit homo, nisi Creator angeloruui fieret U quara gustavit sese sub peccato et diaboli ser-
liouio? ; vitio raancipavit. Dominus aiilcin pro dulcedine ve-
Sed fides juslifical, sicut scriplum est: Jus.wsau- lita qiia niiser liomo vendittis est, dulcedinem qiioque
tem ex fide vivit (Itom. i), liinc origitialia et actusi- injuriairdi el colaphizandi se, ad iilliiiiiiiu crucili-
lia peccata per eam remitiunliir, insuper eiiam au- gendi, diabolo propinavil, cuncta humiliier paliens
geiitur merita. Unde meriio quseritur cur providen- qtiae iu eura facere voluerniit. Sicque et veliti dul-
tisc divinse placuit superinducere circumcisionem, cedine diabolus fallaciter eum eruit, et vetita dulce-
aut supeiinducta quid prosit. Responsio. Misericordia dine sibi Doniinusredemit.
Dei hOs seinper de virtiile in virlutem ascendere Iterum qiiicritur quid causae fuerit quod ai>cele-
cupit, et niliil magis quara profecluiii noslriim desi- , hrandam hanc redemptionem buinanam nalurani
derai. Sicul ergo primo homini legem posuit, qua assumpsii, cl non poliusdignioremangelicain nalurain,
servata ad honorera impassjbilitalis aique iihmoria- sicut ail Aposlolus : Nunquam enim angelos appre-
liiaiis perveniret; sic et Abrahae el posleris ejus hendit, sed semenAbfahmsemelapprehendil (Hebr. v).
dedit cjrcumcisionis prsecepium, quocompleto, in- A.dquod dicilur: Idoneum ac dignum erat, ut per
gens obedientiaeillorum accresceret meritum. Vel . quam. peccatum admiseramus, per illjm etiam redi-
per camalem circumcisionem designabaiur spiritua- meremur, et forsilau possel diubulus munnurare se-
lis,' quse est cordis munditia, et viliorurn menlis am- : injuste amitti.re originalem humaiii generis serviiu
puialio, nt sicut a c_eteris genlibus tlistabat in inte- tem, nisi de eo qtiod subjeceral vincereltir. Praucrea
riori hoiiiiie, .ic (['inque exicriori bomiue dsscerne- et Filius Dei, sicut nisi Deus esset, uon ferret raine-
175 BED_43VENERABILISOPP. PARS 11. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 47C
lium, Iia n.si verus liomo esset, non daret exem- __ A prsesumere. Et tamen mulier, licet non sit circum-
^liini. cisa, solemniis, hostiis et oblalionibus,.ab originali
Id etiam quseriiur, cur lam diu distulit advenlura peccaio purgala est. In meinhro aiitera illo roagis
.uiira, et redemptioncra istam ? Quod sic solvitur. auipntaiio peccati ostendi debuit, quia prae cseteris
Novum quiddam alque mirabile erat fulurum, et ideo .omnibus magis peccalo obnoxium tam propagatione
per multam seriem temporuni prsedicendtim. Nani originali in lilios, quani jierjieiralione acttiali in se
si subituin atque omnibus incognilnin evenjsset, ipso : ut quod et Adam prima die texit omnibus filiis
nuilus hoc credere potuisset, cmii eliam post tot ad concisionem, hoc Deus circumcidi fecit ociava
reVelationes, tot signa, lot praedicamenta, tanlam die nativilaiis cujusque ad remissiouem , ut qui iu
temporis moram.vix aliquos invenerit fidem prseben- inilio sreculi peccaio sunt infecii, et in hac vita ma-
ics. Aliter etiam solvitur, quod retro invenies. gis punirenfur a lege in raembris originis el volupia-
Quseritur, cum a muliere initiura peccali, et ante lis, et in octava setale linis saeculipost diem judicii
muliefem a diabolo, unde dicitur in Evaugelio quia scoriari signarentur ab omni conlagione peccaii.
ille homicida erat ab initio, etdiabolus persuadendo, Quaerilur eiiam Cur circumcisio in viro et non
et mulier consentiendo, et viro persuadendo prius in muliere, vel in virili et non in cseteris inein-
peccaverit: Aposlolus de peccalo loquens, quod per hris complela sit? — Responsio. In viro tanium,
successionem posteritaiis ac sobolis propagationem et non in muliere, ideo quia mulier slatim pust
iu onines transierat, cur non serpenli illud ascrihitur peccatum duplicera senlenliani accepit: unain cuni
vel diabolo? — Responsio. Quod ex eo nulla penitus viro mortalitatis et passibiliiatis pro transgres-
Ifumana. generatio. Mulieri iieruni non ascribitur, nj: sione, alteram in eodem originali raembro propaga-
quia non ex muliere, sed ex viro poslerilas noroina- lionis, ut sola pareret in dolore filios suos pro ser-
tur. Digniorenim sexus est, sicutalibi dicit Aposio- pentis inobedientia, ei viri deceptione. Ideoque
lus : Non vir ex muliere, sed mulier ex viro esl. Viro dignum erat ul similiter vir qui scienter et plus
igilur ascribitur, quia principaliler ex virili semiiie peccaverat, duplicem sententiam reciperet: unam
lit procreaiio, quseoriginali corrumpitur peccato,-et mortalilatis pro transgressione, alteram circumcisio-
secundario ex inuliebri, verbi gratia, sicut cx grano nis in originali membro pro consensu hoslis el uxo-
semen principaliter procedit, et ex humore terrae rissuas. In virili aulem etnon in cseterismembris coni-r
secundario accrescit. Ex materia corrupta n.ihilinte- plelaesicircumcisio, tum quia nimis crudele el inlole-
grum aut incorruplum poCestnasci,juxla illudsancli rabile esset in omnibus niembris circumcidi, tum ut
Job: Quis potesl facere mundum de immundo conce- ostenderetquiaexirinsecusiioiieratplenariacircuinci-
ptum seinine? (Job. xiv, -4.)Si quis aliius perquirat sio mentis, quiacirctimcisiopeccaluinoriginaleinori-
<ur pejor pars adversus melioreni praevaluit,hoc Dei ginali membro puniret, teropoialique sua poenapoe-
judicio relinquendum est; id lantum veraciter.pro- nam setern.ampraivenicns, ut culpam auferrel, sicul
-testamiir quod nisi anima siraul et corpus hominis et lex csetera membra, quia pcr gratiara remiltere
originali peccato subjacerenl, non inde utruraque non poteral, vindicando auferebat, siculdenlem pro
liberandmn Csset, non ulrumque FiliusDei verus et denie, oculiim pro oculo, et nec profecmra virtutum
homo sibi personaliter assiimpsisscl. nec aciualium delicloruin remissionera, nec gratiam
Rursus consequenter requiritur, si per baplismum adjiitricem dabat; sed qtii apud inullum iransire
hominibus peccatumoriginale remiititur, quid ohstet '._ non posse noverat, qni ut pleniuset dulcius faceret
ut pcena cjusdem peccati non prolinus absolvatur, '> in suo baplismaie sine oniiii poena, sola et pleua
neque timeat ainplius mortera , sive alicui passioni gralia aqua generationis loium lioiiiinemablui prsc-
subjaceat. Ad quod diciiur : Etiam in hoc providit cepii, ut in orani parle sua lolus inlerior homo ab
nobis pius et misericors Dominus. In coclosiquitlera onrai peccilo suo lani originali quam actuali mun-
nobis regjium e't vitam meliorera, quain in hoc raun- dari, et insuper in novuni splendorem virtutum re-
do esse pnlnerit, et jucundiorem praeparavit. Sed ad formari graiis et candidari videretur. In quo tanto
eam quisanimura inlenderit, sciens se in hocmundo mysterio suo coinplendo, idoneum eligere curavit
perpetuo sine passione aliqua viclurum, cura etiara eleinenlum, scilicet ut non vinura et oleuin vel quem-
tiraor mortis et caro jnostra tot plena miseriis, libet liquorem preiiosuiu. Quae cum iius.quam sil
'
mundus quoque pene suis conlrilionibus deletus, vix veualis, sed oranihus geniihus gratuita, non ideo
nos miitat ad Deum? Voluit igiiur hanc vitam nobis vililaiem irrogareut lanto sacrattiento : quia non est
amaresccre, utdulcescere amplius illa poluissel. Hinc pretiosa,-sed ex hoc quia non est venalis, seque lam
posttransgressionem proloplasii a Doiiiiiiodiciumesl: pauperibus quam divilibusidoneam seexhiberet, et
Videtene tumat de lignovilw, elvivalin wternum(Gen. ideo gratuitam Dei gratiain oslenderet, quia esl gra-
iii, 25!). Praeputium estilla pellicula quam prseputia- luita: earadem necessariam, quia et ipsa omnibus e-l
bantJudaci : quam quia retinebantgentiles, noii prse- necessaria, cujus et inierioretn efficaciamexprimeiet
putiati, sed praeputium, id est, ipsa immuiidiiia op- sua exteriori.
probrium habebant a Judaeis. Hanc pelliculam, quae Sicut enim aqua non soluro prae omnibus liquori-
sedes est libidiuis, DeusAbrahx ut recideret injun- bus sordes abluity scd el candorera reducit, sic
xit, ulipscet alii per voluptuosanipariem separaiam D 1 gratia baptismi non solura sordes omniuin abluit
a corpore inlelligerent recedi oranes voluptatesainen- vitiorum, sed incendiu exslinguens lihidinum , can-
le, dignuroqueerat ut in eo merabro magis originale doreui reducit omnium virlutum. Unde et baptisinus
peccatum punirelur, a quo etiam propagabatur. ldeoi pust ciicuiiicisionem jure est superpositus, ut quia
auiem viret iion mulier est circumcisus, ut curai Jex iujustitis carnis perfectum non poluit facere
sint duo slains animae, virilis et muliebiis, quosi servieniein , gratia perfectum faceret et observarei.
Apostolus insequenli carnem el spiritiiin vocal. Undei Quaeetiam aqua quia germinare facit lerram , bono-
etDomintis in Evangelio : Spiritus quidem promplusi ruin operum fecundKatem denuntiat, et quot usus
caro autem infirma(Marc. xiv, 38). Ostendilur ai habet, lot sua mysteria signilicat.
- ett,
carne fomitem peccaii non esse abiatum justis adI Si, ut quidara opponuni, angelica natura incarna-
probationein, a-'spirilu vero per gratiam ablaluini reiur, cuin utii|ue el angelus et boino in natura sua
esse, et consensum deleclalionis, et conlagiuin cjus- •habeanl peccare, facillinie caderetiiostrae fragililati
rleni ad renunliandum. Unde Aposlolus cum repu-. unita , cum utramque naturain per se conslat
giiaiiliam fomiiis in membris carnis et voluntaiisi peccasse, -sicut constat humanain naturam nuilo
ttonaein spiritu perspexit, exclamavit: Quis melibe- niodo sine peccato esse posse, nisi subvenirel ei di-
rabit a corpore mortis liujus, cum per meconlrahwcc vinilas.
sim debilit? (Rom. vn, 24.) El subdit: Graiia Dei perr Quseritur quare Dominus discipulis suis non anle,
-
Dominum nottrum. Jesum Chrittum (Ibid, 25): utt sed post cceiiaincorpus et saiigiiinem suuin tratliilit,
O-ierideiet se ct de sua virlute dcficeie, el dc divinaa ciiin nullus ni.i jejunus illud Dominicum corpus ct
 477 IN PSALMORUMLIBRIM'EXEGESIS. — PR./EFATIO.
saugtiinem pr_esiimataccipere? Ad quod dicitur quia A in fronle, in latere, in tergo. In fronle, cum volenii
non detiuil Novuin incipere Testamentum, iiisi prius alicui.aliquod bonum opus incipere, in
(iiiito Veteri Teslamento : idque ostendilur ubi dicit: ipsa inten-
lione suggerit aliquam extollentiain, dum puiat so
Desideriodesideravi pascha munducarevobiscum, an- bene facturum, ac delnde gloriatur interius. In la-
lequampatiar (Luc. xxu, 15;; et ilem : Mandatum lere, ut dum agit, mente exaltattir. Jn tergo quoque,
novuntdo vobis, ul diligalis invicem, sicul dilexil vos cum priusquam actum fuerit, vitlens sese
DominusDetts (Joan. xin, 54). recogtio-
scens, landem confessionein in ultimis facit.
Trihu- inodis diabolus honiinem percutit, videlicet

DE PSALMORUM LIBRO EXEGESIS.

PR-EFATIO PRIMA.

ln primo libro Paralipomenon legilur, cum pro- B prsenotanlur, sed sine discrimine aliquo ordines
plieta David devola Doininosetate senuisset, quatuor numerique permixti sunt. Esdra enim, ut aniiqui
niillia jiivenum ex Israelilico populo delegisse , qui traditores ferunt, iiicemposiloseos, et pro aiicloroin
Ps .Imos , quos ipse Domini aspiralione protulerat, ac lemporura diversitaledispersos, involtimen iiniun
organis, citharis, nablis, lympanis, cymbalis, lubis, collegit et retulit. Sed Septuaginta seniores secunduin
jiropria voce in magnam jucundilatem supernae gra- Moysi traditionem ad custodiam legis et doctrinam
lise personarent. Ex quo numero indita nomina fre- in synagoga manentes, posleaquam illis a rege Pto-
quenler in tilulis invcnimus, ul Idilhun, Asaph, filii lemseo traiisferendse ex Hebraeo in Grsccum sermo-
Chore, et his similia : non quia ipsi (ut quidam vo- nem toiius legis cura mandata est, spiritali et.ccclesii
lunl) auctores fuere psalmorurh, sed quoniam prse- scientia vinutem intelligeutes, in numerum eos
posili arlificibus, adminislralores earum rerum pro- atque ordinem redegerunt, singulis quibusque nume-
habiles exsiiterunl, ut honorem de tali commemora- ris pro efficientia et absolutione perfectis, perfeclum
tione sumentes, qui officio sancto devotis menlibus et efficientera psalmorum ordinem depulantes. Deni-
serviebant, maxirae quia el nomina eorum inlellectus que tertius psalraus secundum historiam, quinqua-
rerum congruosindicare noscuntur.HseCCassiodorus. gesimo posterior est, sed cerli sacramenii graiia
liem ilieronymus : < Scio, inquit, quosdam putare prselatus : quinquagesimus quoque psalmus juxta
P.alieriuin in quinque libros esse divisum, ul ubi- historiam, quinquagesimo primo posterior esl: sed
cunque apud Septuaginta Interpretes scriptum, sit: quinquagesirai primi numeri virtus et perfectio exi-
y-vo-T. yivo.ro, id est, Fiat, fiat, frais librorum sil, . gebatj et Doeg Idumaeiimpoenitens, in David odium
pro quo in HebrseoJegilur, Amen, anien. Nos autem r anierius postponi, et posteriorem anieferri, ut re-
llebrseoruroauctoritatera seeuti, et maxime aposto- missio peccatorum eollocarelur in nuuiero quinqua-
lorum, qui semper in NovoTestamento Psalmorum gesimo : et poana perfidisciiunierum constitiiise re-
librum nominant, unum volumen asserimus. Psal- missionis excedens careret venia, cura tempus et
inos quoque omnes eorum lestamur auctoruin , qui nunierum pcenilentise perdidisset. Nam ciitn quin-
ponuntur in titulis, David scilicet et Asapli, et lilio- quagesimo, in quo est sabbatum sabbatorum, secun-
rum Chore, Eraan Ezrailae, Moysiet Salomonis, et duin Jubilaei aniii praeforroationcra peccatorum re-
reliquorum, quos Esdras uno volumine comprelieii- niissio sil constituta, conslamer hic psalmus, in quo
est pceniientia autelata, et peccalorura remissio
dit. Nara et titulus ipse Hebraicus "pDDbTin quod postulatur, in ordine hujus numeri collocalur. Tri-
interpretatur voluraen liyranorum, apostolicse aucto- bus vero Psalmorum liber quinquagesimis conline-
lilati congruens, non plures libros, sed uiiiin) volu- lur, et hoc ex ratione et nuraero beatse illius nostra.
iiien oslendit. > Item Hilarius : < De his auiera qui exspectationis existit. Qui enira singularum quin-
sine auctorum nominibus sub diversis superscriptio- quagesimarum coiisuiiiuialioiieni diligenler advertat
nibus habeniur, antiquorum virorura ista traditio provideiitiam disposiiorum in liunc ordinem psalmo-
csi, quodex eo psalmo cujus auctor in superscri- rum, cum dispensatione nostra: salulis convenire
ptione prseponilur, qui deiuceps sine nuctorum su- reperiet. Primo siquidera in iiovum hominera per
perscripiione succedunt, ejus existimandi sunl qui peccatorum remissionem renascimnr. Deinde post
iiiue prioris psalmi auclor inscribilur. > Non est poenitenti_e remissionem, reguum Domini futurum
autein ignorandum indiscretum "apud Hebrseos nu- in sancise illius civitatis Jerusalem tempora spera-
iueriim esse psalmorum, sed sine ordinis adnoiatione D nius, ad ulliinuni conSuroinata in nos coslesii gloriaj
i-sse couscriptos. Non enini illic primus, aut secun- debilas Deo laudes universitas sjuriluuin prsetlicat.
<ius,aut tertius, aut quinquagesimus, aut cenlesirous Amen.

ENARRATIO, QUALITER SPIRITUS SANCTUSPSALTERIUM DICTAVERIT.

David fitiusJesse, cum esselin regno suo, qualuor omni genere filiorum Israel LXXvirit. Ex tribu autctn
elegil qui psalmot facerenl, Asaph, Eman, Elhan et Levi CCLXXX viros, ex quibus qmtuor viros principet
Idithun. Novemsunt ipsiut David, LXXIIipsi David , prwesse cantionibusconsliluit, Asapti et Elhan, Einan
xxxn non tunl tuprascripli: duodecimin Ataph, duo- et Idithun. Uuicuiqueeorum dividens hxx viros sui-
decim ldithun, el novemfiliorumChore: duoin Aggwo clamanles taudem canlkorum Domino: et unus quidein
el Zacltaria : unum Moysi, el unum Saloinon. Ergo eorum feriebal cymbala, aliutcynira, aliut ciitiara _.
txxxvui dicebanl psalmos, et a synpsalma el cilhara atiut vero luba cornea exallans. ln medio aulem illo-
pereutiebalAbiud, cum Davidrcduxhsel arcam Dei in rum stabal David, tenens ipse Psalterium : arcam au-
Jerusalem post annos quadraginla revocalam ab Azo- lem antecedebantseptemcltori, et sacrificia vilulorum.
tih, el manstt in domo Aminadab: httnc imposuil in Populus autem universus sequebaturarcam. Sunt ila-
iubjurjalinovo, el ubduxil in Jerusakm, el elccits ex qtte universi psalmi CL.f_Hor«mquidein, ut tupra dixii-
 479 BED__1VENERABILISOPP. PARS H. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 480
IIIHS,novemfecit ipse David. LXXIIin David, x\xu A nes psalmi David filii Je.se regis Israel numeroCL,
non sunl suprascripii, duodecimin Asaph , d'ioclecim dinpsalmala cc el unum ex'ra numerum, id esl, psal-
I» Idiihnn. Novem filiis Cltore, drio Agnmoet Zaclta- mus David proprie sibi scriplus.
rim, Moysi unum, el Salomoni itnum. Fiunt ergo om-

PRiEFATIO ALTERA.

QUoniamillo auxilianle, sinequo omnis aclioet in- et qilorumdam dicta prophelarum. Fit antem inspi-
tentiocassa cst, Psallerium incnepiiirisumus, pauca ratio praedicta dtiobiis modis : aut gralia, aut per-
quse praedicendacognovimus,compendiosepro posse missi.one : graiia, ut in Moyse, et in caeleris bonis;
prselibemus.Sciendum igiiur quodomnisdivina Seri- permissione, ut in Sibylla vatc, et in infidelibus
ptura aut pertinet ad historiam, aut ad raores, aut ad philosophis, qui multa divino inslinclii de Clirislo
. mysterium. Haecantem divisionon sic accipienda est, prsedixerunt. Quorum eloquia per argentea vasa et
quin partes ejus aliquando permisceantur. Reperitur aurea, quse Israelilicus populus a nigris .Egyptiis
eriinl in historia pleruraque moralitas et mysterium, miituo sunipsit, intelligunlnr; quia ipsorum diciis et
ut in Genesi, el in pluribus libris Veleris testamen- B I senleniiis ab Israel, id est, a fidelibus, divina pagina
li, cujus, ut dicitur, nullum a mysleriovacat verbum. velut^ argento et auro ornatur. Dividitur vero pro-
Reperitur quoque in moralilate historia et myste- phetia per dicta, in prseteritutn, praesens et futurum.
rium, ut in pluribus Augustini sermonibus, et alio- De prseterilo est, ut liber Genesis. Non enim mens
rum sanctorum Patrum inulia hislorialiler, et secun- alicujus hominis tanto post tempore nati ad memo-
diim mysterium, id est spiritualem sensum clicunlur. randura aut enarrandum ordinem primae creaiionis
Reperitur etiam in mystica Scriptura moralilas et rerum, ut illic Moyses facit per se, sufficere sitie
hisioria, ut in ipso ad quod lendimus Psalterio et in divina posset inspiratione. De praesenli auiem illud
prophefis pluribus. Verumlamen secundum ingenia beati Joannis de Christo : Ecce Agnus Dei, ecce qui
diversorum diversis modis ipsis Scripluris ulentium toliil peccata mundi. Et Ideo Elisabeth in occursu
dicilur lioc.Quidara euim secundum solaiu historiam gloriosae Virginis dicit: Unde mihi, quod veniat mater
agiint,uirudessacerdoles,quando simplieiier populo Deiadme? De foinro vero esl, ut Psallerium, et
secundiira litieram Eyangelia tantura exponunt; qusecunque de prinio et de secundo Chrisii advehlu
qUidam autem secundum- mores laultim , ut de et Ecclesise statu praedicla Sunt. Dividilur quoque
eisderii Evangeliis sacerdotes in scientia profe- propheii.a per dicta, quantum ad prscsens propositurn
ctiores, quidam vero secundum mysterium,' ut sic : prophetia per dicta agens de Christo, aliquando
qui a Deo profecti sunt, ut eis .secrela divinarum loquilur de ejus divinitate, ut ubi dicitur : Dominus
Scripturaruiii pateant, quaealiis occulla sunt. Itaque dixit ad me, FUius meus es tu, ego hodie genui le.
quod prsedicta divisio sit, scilicelquod diyina Seri- Tecum principiuiri,et in similibus. _Aliquando loqui-
ptura , aut est historialis, ut Genesis; aut moralis, ut G
| lur de ejus corpore, id est de fidelihus, qui ejus
sermones; autperiinensad mysieriura. Qua_.parsprte. roembra diCuntur e^sseper similiiudinero ; qnia ab
.cipuead proplieiiam speciat.befinimrautem sic jiro- ipso tanquam membra a Capite regiintur. Aliquando
pheiia : prophetia -esi divina inspiratio quae rerum de ejus hu;iiahitate, ul cuin dicilur : Aslilerunt reges
-eventus aul per visiones aut per facta, aut per quo- lerrm, et in siniilibus. Hsecautem proplielia loquens
rumdam dicta iromulabili veritaie demonsirat._ Per di; corpore, aliqnando introducil aliquem perfecium
visiones, ut Ezecliieli, Danieli, et beato Joanrri :' in orartiera, ut ih Te decet, etc, inlroduxil Moyses.
exstasi posilis divina.inspiralio per quasdam imagi- Ariquari-loinlroducit aliqnem inferiorem, ut aliquam
nes fulura prsemonstravit. Per facta, ut in immola- aniiiiara pceniienieni ; aliquando introdiicit ijisiini
lione Abraham., qui raonilus a Deo proprium imino- caput, quod ea affectione qna semetipsiim tradidit
lare filium , nec dubilans quin qui contra naiuram pro-nobis, ut nos faceret hpstiam suavem Deo Pairi.
generationis humansesibi dederaf filiumin seiieciute, Saepe loquimr de membiis tanquam de se, nt uhi
ipsnm posset a niorie resuscitare; et cum imperata dicithr : Deus Deus metts quare, eic. Sicui lingua
properaret perficere, ccelesti rursus nuntio parcere menti aliquando pro selofjuilur, utciimdieit : Schsa
iuhenle, post tergum respexit, atque arietem obla- sum; aliquahdo ex coiijunclione et affecfione mem-
tum sibi vidit, quera assuinptum pro filio immolavil. brorum, loquitur de Ipsis, tanqnam de se, ut cuin
In qua immolaiione. divina iuspiraiio hoc prsemon- pro pede dicil : j_«are calcas nte? Sciendum quod
stravit quod in Salvatore nostro Jesu Christo in quando proplieiia loquilur de Christi bumanitale,
unitate verse carnis atque divinilalis adfuturo, sola recte dicitur de Deo loqui. Quid enim est aliud
hunianitas "pro salute mundi pati,-oivinilas vero D ; loqtii de illa carne, quae sine carnali deleciatione
juxla atque iniemerata deberet reservari. Quaerecte concepia , sine dolore nala, sine peccato in media
per Isaac, qui risns vel gaudium in.erpretauir, inlel- peccati est couversaia, quam loqui de divinitate.
ligitur; quoniam ipsa per humanilatera assumptam Item cum prophetia quse de corpore loquitur, quos-
pacem el gaudiutn conlulit angelis et homhiibiis. dam psalmos Inscribat ipsi David : hic inagnilicuiii.
Recle quoque huinanilas Christi per arietem inlelli- noinei) quod ihierprelatur manu fonis, vel visu desie
gilur, de quo alibi legitur : Sicii. ovis ad occhionem derabilis, aitribuendo nierabris ex vicina conjunction
duclus est, etc. Potestquoqiie prophetia per faeta in capiiis, cui proprie convenit ut vocetur David, nonne
Jacob accipi; qui transposilis inanibus Manassen et merilo loquendo -de talibus de divinitate loqui dici'
ltphraim filios Joseph benedixii, dexteram superpo- lur? PotesLutique. Nunc ad titulum accedamus.
nendo Ephraira minori, sinislram vero superponendo Iiiliiulatur autem hic liber apud omnes lain He-
Manassi inajori. ln quo diviiia inspiratio duorum pn- brseos quain Gr_ecosatque Laiinos, totius respectu,
pulorum ex diverso semine fulurorum qualitatem, liber.hymnorurh, Soliloijuioruin de Chrisio. Hymiuis
scilicet quales fuiuri sint, prsemonstravit: quorum esl proprie laus Dei, metrice scripta. Constat enim
aller qui per Manassen, qui oblivio inlerpreiatur, loiuiu Psalierium in Hebrseo metrice composituiu.
intetligilur, reprobatus fuil; alter vero per liphraiin, Unde proprle in Hebrseo dicitur liber liymnoruui.
qui fiuctilicansdicitur inleliectus, _electusfuit. Pro- Apud nos vero, et fortasse apud Grsecos,npn servat,
plielia autem per dicta esl, ut quod iu Moyse de iinpedienle liaiislatioue, inetruin. Dicitur taraen apu I
Chfisto legitur: Suscitabo de frairibus vestris pro- nos recte liber hyraiiorum, quia licet non teneat nie
phetara, lanquam me ipsum audite, et ut PsaUeriuiu, trura, teuel tanien id <i.uodesl prseeipuum, scilieet,
481 1N PSALMORUML.BRUM EXEUESlS. — PR_£FATIO. 482
qti(.d in omni parte tain apud nos quam apud Ile- A adversitas desisrnatnr : qua in lutura requie, quas
Isra-oslauile fiei est conspicuum. Liber vero Solilo- per sabbatum iuielligitur, gaudiura scternum sine
quiiirnm de Chrislo non ideo dicitur Psalterium, quod omni adversitate vel iristitia possiiletur. Carnaliter
Je solo Cliristo apud aliquos in omni parte sua lo- vero sabbatizat, qui siye opereiur, sive quiescat, ad
qiiaiur, cum etiam inierdum, ul superiiis osteiidimuSj solam terrenam jucundilaiein el requiem feslinat.
de corpore, id est de Ecclesia, ioquatur ; sed quia Maudala '861(6111quae pertirient ad liomines, hsec
praecijiueet maxime de ejus divinitate vel humani- sunt : Honora palrem el mairem, non occides, non
laie loquitur, ideo dicamus quod emphaiice sic no- mmchaberis, non furlum facies, non falsum lestimo^
miiieiur. Sicut in Evangelio Judseoruin paier Abra- nium dices, non concuphcesuxorem proximi lui, non
liaui vocatur, non quia sit pater in fide muliarum concupiscesrem ejus. in quibus oranibus hscc summa
geniiiim credentiura ; sed quia ipsi prsecipne in ejus colligitur, u. nulltis facial alieri, quod sibi non vult
paternitate gloriabanlur, cum carnalis paier eorum fieri. In primo vero impietas in parentes removeiur,
i-sset. 1'otest etiam, si quis altius speculatur, Psalte- quod ideo prscmissuirt inter hsec septem fuit: quia
riuro dici de solo Christo loqui, quiaubietisim.de principium est dilectionis proximi. ln propriis eniin
corpore loquitur, ex niagna conjtinclione corporis partibus quisque si vere eos diligit, proximum dili-
et capitis, ut supra diximus, de ipso Chrisio per gere discit. Significant aulem tria prsecepta de Deo
nieiiilira loquilur. sanctam Trinitaiera, sepiem vero nostram qusc in
Sciendum rsalterii Iranslationes esse duas apud muudo, qui seplenario numero esl, conversalionera.
Laliiios in nsu atque honore, Romanam scilicet, ei • De his decera prsecepiisdiclum est: Etto consentient
Gallicam. Romana est, qua ulunlur Romani et ple T>adversario luo, dum (Ortecum eo es in via, iie ti vice-
riquc ltalici, qusc de Grccco in Latinum a Syinma- rii te, iradal le judici, judex aulem tradal le tbrtori.
<ho et Aqiiila sumpla esl secundura Sepluaginia Adversarius noster sunt hsec decem prsecepta, quse
liiierpreles Ptolenisei regis. Gallica vero est, qua ea quse nos assidue facimus, contradicunt. C11111 qui-
praecipue Galli utuntiir. Haec autem prsecipua est bus iii hac vita quaedesignatur per viam, debemus
Fiimplarogalu Damasi pap_ea bealo Hieroiiymo, de conseniire cessando a quibus illa jubenl nos cessare,
Jlelirseo in Luiiiium ad inieiitioneiii. Feceral euim si volumus fulura tormenta vilare ; quia superius qtiid
Hierouymus prins aliam iranslationem, similiter de sit psalterium, exposuimus, quid etiara sit psalinus,
Ilebrseo sumpiara ad lilterani, verbum sciiicet ex dicamus. Psalmus proprie est illa consona inelodia
verbo transferens simpliciler, quse parum perfecta quse ex churdis inusici inslrumenti, id est, psallerii,
erat, linguae disparitate. Suntautem factse apud La- digilis aut pleciro citaiis redditis. Dicuntur auteut
linos plures alise translationes, quarum iiiilla in usu paries htijiis libri psalmi, quia docent nos hymnirc
esl. Inscribitur quoque liber isle, lotius respectu, apud vel psalmizare, id est, ut cordis solertia, quasi digir
Hebraeos Nablat, apud Grae.os vero atque Latinos tis churdas, dccem prsecepta pulsantes, dulcem psal-
Psalierium. Eslautem psalterium proprie musicum in- 11111111, id est, nos ipsos pcr illoruin exsecutioneui
slruineiilum ad modum litterae Dellse,quaetriangulaia aique operaliouern dulees condilori nostro reddainus
esi, forniaium, superius habens venlrem concavum. melodias. Poniiur eiiim psalmus in divina pagiua
Cui decpm chordsc desuper regulariter exteriorescum pro suavi et dulci operatione. Sciendiim quod psalte-
vel digilis languniur, vel plectro percutiuniur, a parte rio niusico iiistruniento cilhara est conirarium, quse
supenori redduut tonsoiiiim melos, et dulcem so- C concaviiatem quani Psalterium habel supcrius, infe-
niun. Vocatur vero liber isie Psalterium hac simili- rius habei. Solet auiem in divina pagina pro iiiOrtili-
tudiue, quia _icul illud musicum inslrumenluro de calione Pro carnis accipi cilhara, qute ab inlerioribus
sujieriori parle reddit sonum, ita liber isle de super- sonat. vivificaiione vero spiritus psalteriura,
iiis sonat: id est, super calestia el diviua nobis de- qiiod a superioribus souat, quia nos si voluraus vivi-
nionstrat, quia docet nos quse de Christi humaniiaie licari in spiritu, oportel ut primum ab inferioribus
vel divina natura fldeles scire oporlet. Docet etiam dulcein Deo reddamus sonuro, carnerii noslraui sub-
(iecera principalia praecepta per decem chordas mu- tractis deliciis roortificando, et quae nobis stiblrulii-
sici iustrunienti significata, in quibus omne Novum IIIUS,pauperibus dando : deinde a superioribus aui-
et Velus Tesiamenium comprehenditur. Quoruni mum, tcilicet mortificatis vitiis, virtulibus exor-
decem prseceptoruni tria peninent ad Dei dilectio- namio, et in conteuiplatione ponendo. Notandura
nem, sepiera ad bominuin dileclionera, qoaein dusi- quoque quod singuli psalmi prseier jiriniuin, propriis
btis labulis distincla, Moysi dala fueruni. Tria amem utulis inscribuntur, ab Esdra scriba appositis. Es-
quse pertineut ad Dei dilectionera, hscc sunt: Domi- dras eiiirn scriba cum de Chaldaeoruni captivitaie
.ms Deus tuus vnus esl. Quod sic exponitur: JVe ciiin populo Israelitico rediisset in Judaeam, et civi-
fornic>r'.s posl deos alienos etvariabites, id est, ne taiem et regiam Jerusalem invenisset, sciiicet corabu-
adores ido.a mulsibiliael varia, quia Deus ttius quera stam, urnamento templi atque lihris peuilus spo-
adorare debes, unus esl: id est, semper manel, id lialam, hanc i-roplieliaui, id esl Psalterium, ut miilla
esi, nec variari iu Jovem el Apollineih, et cselera aiia inenioriterintegre repeliil, et psalmos ut IIUDC
dscmoiiia potest hujusmodi. Secumium inandatum, sunl ordinavit, et lilulos tam toii libro quain singu-
Ne accipias nomenDei lui in yanum : id est, ne credas D lis psalrois apposuit. Hujus ordinaiionis causam
Veibum propter te iiicarnatuiii tanlum creaturam, atque notitiam beaius Augusiinus soli Spiiitui sancto
et non creaiorem esse : quod hoc nom.enChrisius iatetur relinqueiidam. Videtur enim quod David qui
in vanuni accipere essei, nam ut lestaiur Eccle ia- eos coni[iosuit, uon sic eos ordinaverit, propterhisto-
sies, omnis creaiura quse sub soie est, vanilas esi. riaruin trausposiiionem, qusc in psalmis quibusd.ihi
Teriium niaiidatum est, Oiserua snbbatum, id esi, juxia liiinc orilinem reperiiur. Dicuut aulem quidain
sjiirhualiler .ablializa. ille spiriltialtter sablializu, <|uod ideo Esdras psalmos aliter quain histoiin ba-
qiii diviniltis inspiratus, quidquid agit hujiis i.i._e beal, ordinaverit, ut non historice, sed mysiice acci-
teinpore, touirtffacil pro adipiscenda luiura requie. pianlur. Unde eliam quibusdam de historia .tiiulo»'
Viiaenim praeseusper sepiem , diensquibus Duiiiiniis apposuii, quibusdam 11011. liiliiiilavii auiem quosdaiu
operaiiis est cuncta qu_ein iniiinio MIIIIdeslgnaitir. iiomiuibus qualuor pr.tceiiiorum, quos Uavid psai-
1'er sejiliiiiaiiivcro, id est sahhsiluni, qua postquam niodiaecorani area Doiuini prselecil.Legilur eiiim in
qum fecerel bona, vidil, quievil, requies lutura desi- libro Paralipoiiienon in llebrseo, quod Davici ci.m
gnaiur. Debei eigo quisque in sex diebus, id est in reduceret arcam Domini reddilam a Pliilhihmh, di
hac pra_seiili viia sic opcrari, ut ab seterna requie domo Aminadabin Gabaa Jerusaientj ul in labernaculi
iioii ineiual exjrelli, llinc bene liber Genesis cuin in quod prwparavertit, eamputierel, q,aluor miltia viro-
sex iliebus mane et veSpcre describat, dicens : Et rum prwcenlorumde Israel eiegeril, qtti el propria voci
factumest mune dies utitts, et in c_eiefis simililer; III et omni musico ins rumento coram arca incessanu'
septiiiio, id est in sabbaio, lucet de nocie, pcr quairi duinmelodia in psalinis his secutnjubilurem Doniino,
 485 RED_i_VENERABIUS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURlA. 4S4
Qitibut cantoribiisprwfecit,ttl consonacsselmelodia, CLA et Christiana religione conlinet mysteria, el quia n
prwcenlores. Deinde his omnibus qualuor in prwci- jiairibus Veteris Testamenli in simili usu sit lia-.
nendo apposuil magistrot, Asaph, Elhan, Einan, Idit- hita.
/111.1,jam significanie Spiritu sancto, qnod coope- Nec praelere.undumquod in hac prophetia sicut et
rorile illo de quo psalmi composiii erani, id est, in aliis qusedam fntura dicuntur per praesens vel
Christo calholica Ecclesia de cunciis inundi pariihus prseleritura : quod ideo fil quia Spirilui sancto qni
et pluribus lingua el moribus dissonis gentibus, ea revelat, nihil est fulurum, ct qtiia apud nos nihil
quasi consonam Deo csset redditura melodiam, et in est tam certum quam praesens vel prseterilum. Si
fidei cl Clirislianrc religionis idenlitate. Per qualer- quis causam et inlenlionem hujus operis requirat,
naiiuiii enim numerum ,tam in canloribus quam in breviter ulrumque sic colligat: Quia mortis illius
magistris, quaiuor mundi parles designantur, per gravissirase, quam primus pater tradux peccati 10U
jittirlevero perfecti ex illis in Ecclesia collecli. Ho- comrauniter miiiido imulerat, cui pereunti nec an-
jrum autem qualuor prsecentorum nominibus Esdras gelus, nec philosophus, nec creatura aliqua subve-
s quosdam psalmos infitutavit, vel quia ipsi adjutores nire poieral: bealp palriarchse Davidcarnem assura-
in ipsorum riielodia fuerunt, vel, quod melius est, plurum, et Ecclesiam sacramento sui corporis el
quia ipsa noroina secunduin inlerprelalionem el my- sauguinis structurum, Dens Paler per Spirilum san-
steriuin sunin psalniisipsisconveniunt. Proplerquam ctura plus omnibus et aperlius quandoque lincui
causam quidam psalmi quibusdam aliis nominibus, adfuturum prsemonstravit. ldcirco vir ille sanctissi-
ut Aggsei,Zacharise, Moysi, sunt inlilulati: non vero, inus liiinc lilirum sub propheiia illius futurse salutis
ut quidam dicunt, quud illi psalinos composuerinl, coniposuit, iiiteiidens ad humani generis consobtio-
quos omnes solus David composUit. Sciendum hanc B nem, ef Christianae religionis instruciionem. Nunc
l>rophetiam, id est Psalterium, ideo plus omnibus ad librum accedamus.
. ahis in Ecclesia frcqueniari, quia plura de Chrislo

INCIPIT EXEGESIS.

1N PSALMUMPRIMUM. est de voluntariis peccatis. Dicuniur aulem li;i'c tii.i

AttGUMENTUM. iuors aiiimsc, quia per ea aiiuna ab eo qui viia ct
mariius ejus esl, recedit, id est a Deo, ei sociaiur
Oniues generaliier ad studia virlutum incitai, si- morti , id est diabolo. Designaiiltir vero hn ires
nuil adjungens quse merces bona, quse mala gesta morlcs animae per tres morluos a Dominoresuscita-
sequalnr. Teruillianus in libro deSpectaculis assCrit tos. Per puel|am enini in domo archisynagogi Jaiii (i-
hunC psa.lmoinet de Joseph posse intelligi, qui cor- liaih, nianus ereclione suscitatafti, deleciaiio desi-
jiiis Domini sepelivii, et de his qui ad speclacula gnaiur, quse qu.isi pudica esl, quia nonduni exterius
jieniium non conveniunt. C apparet, iieC.exemplura praibet. Unde et in domo
EXFLANATIO. nianens suscilatur, quando ad saiisfactionein de ijisa
Pnmns psalmus ideo non habet lilulum quia capiti venitiir, et leviler. eleemosynis scilicet et aliis tali-
notlro Domino Salvalori, de quo absolutediclurut esl, hus purgatur. Per adolesceiuem vero lascivura at-
nihil debtiil prwponi. Nam licel et alii psalmi de ipso que iu doino uiatris anlequani suscitaretur elatuin,
mulia tlicanl, nemo lamen de ejus qui fuii in tertis con- imelligitur. conseiisus, qui in exieriori applicalionu
vetsalione sic loquilur : et qubniam ad hunc qum di- posilus, exemplum dat cemeniihus. Unde jam nisi
ienda sunt, cuncla respiciUnl,merilo caput sancli ope- gravi pcenileiifiapeccatnm hoc deletur, qua per hoc
ris ponitur. Nam quidatn tiiuli, quidam prmfalionit intelligiiur, quia niaiius huic a Domino 11011 porrigi-
tocum eum tenere dixernnt. Tolius psalmihujns prophe- lur, sed et
quodsimqnasi putsu gravitate ei dicitur :
ta referre narratur textus. lnprima parlevilam sanclw Adotescens,intibi dico, surge. Per Lazaruin yero qua-
incarnalionis exponil: secunda vero peccalorumneqiii- triduaiiuin sepulcro el Jeiidum intelligitur et acius
tias in futuro judicio debitat recipere commemorat simplex et :consueiudo peccandi. Deinconsueiudine
ultiones". qua diciiur Compulruerunt jumenta slercoresuu.
Quse non nisi recta et jiondeiusa saiisfaciiune ab-ol-
COMMENTAIUUS. vitur, quod per vocis clamorem et fremiiuin sjiiiilus
Primus psalmns duabus de causis carei.tilulo, vel Ddraiiii in hiijus suscitaiionc intelligitur. Per has
4.ui-.iipse liliilus et principium esl alioriim, vel quia ires morles tradux peccati Adara a Deo moriendo
vicinius ei apertius juxta quod inter homines con- recessii, quod in piinio hujus psalnii versu Pro-
versatus est, loquilur de illo, id est de Chiislo, qui TJ pheia iiiniiit. Potest vero loius lnc psalmus aut in
s-ecundnm divihara essentiam omui caret principio, voce capiiis legi de se ac niembris ejus loquentis,
ct a quo oronia surount prjneipium. Esl autem.haec aut in voce Pjrophelse, in persona capilis loqnentis.
primi psalmi inteniio, hortari lideles, ,ut a triplici Quasi dicat : Praccessil olim in lniiiiaiio genere qui-
inorie- animse exemplo capitis festinent resurgere, dain miser et iufelix, nulli imitandus, tradux scilicet
id cst ul, in quaiuum possini, a regione dissimiliiu- peccaii Adam, qui ahiit in regionem dissimiliiudiiiis
dinis, in qua per primum parenlem tradiicii suul, a suo creatore. in peccatis pluribus deleciando, et
sttidesint redire, et in peccati iroinuniiate capiti stio sle.il consensumdeleciationi adhibcndo, t>lsedii pec-
se sooiare. Omnis mors anima. fil tribus motlis, sci- cata sua peragendo, et exemplum posleris existenuo.
licetaul delectatione uniuin, aht delectatione et Adfuturus est stulem quidam bealus, id est in onini
consensu, et peccaii perpetratione. Delectaiio vo- hoiio ariclus, cui data est gralia Spirilus sancli sine
luutas peccandi quo. fit in anima ex lilillatione et fo- mensura, et ideo veie imiiandus, Christus scilicet
mite, et aptitudine peccaridi, quse in nobis est, et ex existens vir : idest, iortis nulli succumbens tenta-
siiggeslionc, id est incitaiiotie incentoris diaboli su- fioni, iion abibit a Deo suo voluniate etiam peccati
pervenienie : et hoc est prima mors animse. Se- aberrando, nec stabit consentiendo, uec sedebit
cunda vero esl consensus, quando nos ad perageu- alios suo exemplo peccare docendo. Nota ordineni
<luin,quanlum possumus, exirinsecus nos applica- verborum. Reiuolo eniin a Christo abire etiam vn-
mus. Tertia aulem esl ipsius peccati actio. Quse di- luniale constat reraota esse slare el sedere. El ideo
yiditur in duo, scilicet in aclionem siiuplicero, et in ne superiluat, ad meinbra refcranius, sicitl quae de
frequeutem, sicut et prsemissa duo, et hoc dicluin Adain aflirraaviinus, in posteris sibi consiiinlibus
£85 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. I. .8.
accipere possnmus. Ut si dicatur : Adfuturus vir, A Regia vero poleslas, per quarn driittinasio accipilur,
hl est Christus, non abiil etiam volnmaie quantura atque mala doctrina, mcrilo diciiur pestiientia, quo-
ad se, aut si abibit in aliqua siiorum volunlaie, id niam nlriimque inullos involiiil. Nullus ehim verii
est deleclatione, non slabit ille, id est consentiend.o, est qui careat amore dominandi. De pravsc quoquo
sed redibit ejtis auxilio deleclaiionem morlificaiido. docirinae persuasione dicit Aposlolus : Cujus sermo
Aui, si quis fOrte suorum siabit consentiendo, noh ul cancer serpil. Impii idololatraealque inlideles pro-
sedebit peccatum peragendo, et exemplum prae- prie dicunlur, peccatores vero dicuntur scriptse le-
bendo, sicut Adam abiit in se el in suis deleclando, gis prsevaricatores, licct non aliter accipiatur.
coiiseniicndo,exemplum peccandi dando. Notandum Sed in lege Domini. Quia non sufficit alicui ad.
quod dicat, Consilium impiorum. Iuipios vocat de- beatitudinem abstinere a malo, quin operetur bo-
ceptorem serpeniem, -et Evam decepiam. Cousilium num, ideo adprubandum virum perfectum et vere
vocai, quod Eva credidit serpcnli, quod quam cito heatum adfuturum subdil: Sed in lege Domini. Quod
ipsa et vir ejus comederent de fructu ligni scientise potest accipi in membiis, ut in capite : et quariium
hohi et mali, essent sicul dii. ln quorum consilio ad ultimarn senteniiam , referunlur hic contraria
quia Adam positus fuit, id est quia ipsis acquievit, contrarus. Quantura enim ad ahire a praecepto, di-
iuobedieus Creatori exslitit, triplicenique mortem citur in lege esse; quaniuiii vero ad staie ,ei sedere,
animse,quamsupra nolavimns, incurrit. Viam quo- meditari in lege juxta vero primam sehtentiara est
que peccalorum possumus accipere mala opera eo- sentenlia simpliciter posiia : El scienduin est quod
rumdem, id esl Evseel serpenlis, id estcontra Deum aliud est esse in lege , aliud sub lege : iu lege enim
agere et loqui. In quo cis Adam conformis fuii, vel gesse, esl volunlarie secundum legem agere; suli
eliam per viam peccatoruin, mala opera quorumlibet, lege esse, esl agi aique premi a Jege. Hic igitur ser-
qui exemplo ipsius Adaepeccatores facli sunt, acci- vilus esl, illic liberlas; hic servilis tiisior, illic filia-
pere possumus. Per calhedram vero pestileritiae lis dileciio. Dicilur ergo recle de Chrisio quod vo-
exemplura peccali recle accipitur. Catbedra enim lunlas ejus, id est affeclio ejus, eril in lege Domini
niagisterium significal. Et qui magislri sunl, facile Patris implenda , qui dicil; Non veni solvere legem,
nlios suo exemplo ad malura vel bonum attrahuht. sed adimplere; et, ileus cibusest ut faciam votuniaiem
Pestilentia vero est morbos late pervagatus, onines Patris, etc. Potest quoque, esse in Jege, membris at-
siut pene omnes involvens. Sic quoque peccatum tribui, qui non limore sed araore legem iinplent,
per Adam exemplificaturamultos involvendo nullura juxta quod dicitur : Lex non est posiia justit, ctc,
liherum praeiermitlit, ni..i quem liber.il ille cui etiain Meditari in lege, est (iliali dilectione in lege perse-
aliire in voluntate non convenit. Sciendum quod verare. Per diem autem et nociem, aut ounie tein-
Adam non siciit Eva deceptus fuit, ut crederet se pus accipiemus, aul per dieiu prosperitalem, jicr
sicut Deum unquain futurum; sed quia, ut legitur, noclem vero adversitateni; et vocabiuius in Christo
maluit non lurbare uxorem, resisiendo ejus persua- tolum lempus a naliviiate usque ad | assionciii, pro-
sioni, quam obedire prseceplis Crcatoris. In hoc speritateiii : ipsam vero passionein diceinus «dversi-
quoquedeceplus fuit, quia peccatum confneri noluii, taieni. In nienibris vero, tempus persecuilonis, ad-
sed culpam in mictorem reilexit, dicens : Uxor quam versitalein ; tempus quietis a persecuiione, prosj.e-
dedisli mihi sociam, dedit mihi comedere: sicut Eva ritatem. ln utroque eniin tempore et capiit et Hicin-
quoqueper serpeniem se excusare voluit, dicens: p^* bra a lege Domininon recesseruut. Ut ab ista, Qui-
Serpenspersuasil mihi. Potesl et aliter versus expb- cunquepro. El ilem ab hac : Qui leyilime cerlavertt,
situs legi, ut sirigula quae a Christo negabimus, sin- coronabitur. De die prosperilalisChristi dicitur :
gulis primo lerreno datis cunferamus, juxta quod Abraliam vidit diem meum, et gavisus est. Iieiu de
inlentio erit hujus psalmi, hortari nos, ui sicut por- nocte adversiiatis : Et usquead noctem increpuerunt,
lavimusimaginemlerreni hominis,portemuset cwkslis. etc.
Et dicitur iu voce proplieti. similiier sic : Olini prse- Et erit tanquam ligrium. Hic versus de solo capite
cessit quidam miser et infelix, qui abiit, id est, a potest legi, vel de hiembris cum capile, si simplici-
praccepiisCrealoris per inobedienliam aposlatando ter insisiaraus. Juxta quod sic dicelur : Quia hic vir
recessil : et>ideo stelit in via peccatorum,id est actus (antus fulurus erit in se, el talis in suis, ut pracdi-
pravae consueludinis postea frequenter implevil, et ctum est, ideocrit et ipse et sui tanquain ligiium,
in cathedra%pestilentiwsedil, id est, pravam doctri- id est coniparabiles arbori posilse iu irriguo luco,
nain docuit, et ambiiiosus lerrenorum exstitit. Ad- quaelempore fructus tempestivius einiuit (iondes et
fulurus est aulein alter, qui nec a prsecepto aliquo hores, et Jruclus reddit uberiores. Quod proprie
aberrabit, neque acius pravos implebit, nec pravam . convenil ipsi capiti, de quo dicilur quod puer adlmc
doctriiiam docebit, nec ambiliosus velut ilie fnit sederit in medio doctorum, el exposuent eis Scri-
erii. ln hac sententia cousilium impiorum, et via pluras : et etiam membris, sicut upostolis, qui non
peccatorura accipiiur quantum ad Adam, ut dictum longo exercilio doctrinae quod sciebant didicerum,
est superius : quautum vero ad Chrisluin, el hic et sed ul aspirati divino igne Jueruiit, staiiin trondcs id
superius consilium impiorum malorum opera vocan- est verba praedicalionis emiserunt, et nulluruui'
tnr, a quibus ipse imrounis fuit, licel inter ipsa ver- D verba unquam tanlnrri fruclum feceruni, sicul ipsius
saretur. Viamautem peccatoruin aul hunc mundum, capiiis et ipsorum roembrorum. Si verb ad solum
aut viam peccatorum possmnus accipere, in quam caput nic versus referatur, sic coniinuabitur : Non
viam Ciiristus venit nascendo, id esl, inter peccato- mirum si liic vir adlulurus talis erit, qui neque abi-
res conversando: sed non ibi stetit, quia nulla sae- bil, sed potius erit in lege Doraini : quia erit fau-
eularis illecebra ^uin deiinuit, imo, ut alibi Iegitur, quam merito iliud veriiui Iignum vilse, posilum in
:u gigas fortis etvelox, in hac via ciicurrit. Adam raedio Ecclesise,et signilicatuin a.materiali in medio
diciitir pravam doctriuam dedisse, qriia non solura paradisi posito : quod lignuui secundura humanita-
male facere exemplo, sed eliam maledicere mon- lem plantaitim est secus , id est juxta decursus
stravit posteris verbo: Christus aulera e contra salu- aquarum : id est adjunctura et adunilum est sapien-
tiferam docirinam contulit mundo. Adara ainbiiiosus liae Dei Patris, scilicet Verbo. Quaesapienlia esl de-
fuil, Christus oblalum sibi regniim accipere noluii. cursus aquarum, quia ab ipsa (lecuirunl iu quacque
Legitur enim quod cum satiaret in deserto qoinque subjecta sibi membra aquse, id est spirilalia doua.
nnllia hoiniiiumde quinque panibus et duobus pisci- Necesse esl eiiiui cum sapientia Patris, id e.st Filiiis,
bus, volueruiit illa millia, ul uullam amplius semi- sii coosubsianiialis Patri, quod spirilalia dechrrant
rent terreni cibi necessilatem, ipsi sibi carnaliter a Fllio, sicut a Patre, de quo dicitur :. Oinnedonuin
proponere regem. Quod ille contemnens, alque ex- peffectum, etc. Vel aliter, ut de huinana et divina
horlans eos ad posiulaudum spiritualc regnum di- naiura uniia dicatur. Quod lignum ill.ud, scilicet
xil: Operatninicibumqui non perit, sed qui permanct. unilura est planlatuin, id esl sic cooperante Spiritu
 18'T BED__i:VENERABILISOPP, PARS II. SECT. 11. — DUBIAET SPURIA. 188
jsanclo-praejiaraium,ut sit secus, id est juxta decur- A , deberet misereri in se ipso didicit. Sic in caetcris.
sus aquarum, id esl plenarie recipiat decursus Non sic inipii, non sic. Sicut quse hactenus dicla
siquarum, id esl irrigatinnem spiritalium donoriim : sunt, pertihent ad dehorlationem atque lerrorem
plenarie enim in illo homine omnis gratia Spirilus malorum. Et accipit hic iropios tam falsos Ciiristia-
fuit de quo legitur : ln quo habilal, etc; et itera : nos, quam incredulos. Quasi dicat : Pii per omnia
Non Deus sptrilum dal ad mensuram. Vel aliler, quod taqi dicia.quam facta qusein cis fient, prosperabun-
plantatunt, id est naium et posifum est secus, id est lur; sed impii non sic erunl, id est neque in diciis
juxta decursus aqnarum, id est inter populos dila- neque in faclis prosperabunlur. Repetitionem poriit
banlespervitia, velut inler a'gros medicus. Unde di- ad confirmalionem, quod vere mali punienlur, quod
citur : Non veni vocarejuslos, et reliqua. Vel aliter : paucis verum videbatur. Unde dictum est : Justilia
Quod lignum humahitaiis scilicet plantatum est, id justi super eum eril, et impietasimpii super eum, dicit
est, concepium est in uiero Virginis, senis decursus Dominus.Nonidpfosperabunlur impii, sed erunt tan-
aquarum, id est secundum adumbrationem integrara quara pulvis, est comparabiles pulveri: quia si-
sancti Spiritus, quse oronia inceiuiva viliorum in ea cut terra.m solubilem sine humore et gravilate,
desirnxil. Unde dictum cst: Spiritus sanctus super- quse pulvis dicitur, materialis ventus a solida terra
venietin te, et reliqua. Sciendumquod tribus modisin separat et projicit; ita eos qui sunl pulvis, id est
divina pagina accipitur aqua, scilicet aul pro spiri- carent afleclione charitaiis, id est dilectione Dei et
talibus donis, juxla quod dicilur : Fluminh impelus; proximi , in quo inobedienles sunt prst-ceplisDei,
et, Aquaquam ego dedero. Aut pro populis, ut in unde necesse esl ut sinl elati, projicit venlus, id est
Caniicis : Aquw multw, eic. Aut pro blanditiis, unde r. elatio eorum o facie, id est a praesenlia verae lerrae
diciiur : Non me demergaltempestas, elc. Spirilualia repromissionis, id est ccelestis Jerusalem , ubi soli
anieni dona hac raii.one dicunlur aqua^ quia sicut boni erunt. De qua diciUm est : Credo videre bona
his malerialibtis aquis noslrum exterius, id est cor- Dei. Et ilem : ZJea.imiles,quoniam, elc, vel a facie
pus lavatur, ita per ipsa spiritualia dona nosirum in- terrse, id est a repraeseniatione, id est slabiliiatis in
lerius, id est anima, Iavatur. Popglivero ideo aquae Deo : id est, in ipsis non repraesentabuiiiur, nec
diciiiilur quia sempcr in fluxu sunt, et quanlum ad videbuntur praecepta Dei,quae siabiiilas bonorum
instabiliiatem proprisevitse, quae semper prseierit, sunt, quia ipsos stabiles coniia tentationes hosticas
ei quant.um ad vilia, per quse defiiiunt. Blandilise reddunt; vel a facie terrae, id Cst a pulchriludine et
quoque hac ratione dicuntur aquae, quia sicut aqua clarificatione propriae carnis. Licet enim resurgant
aliquidmollilur, ita ssepeblanditisemultorum molliunt impii, iion lanien recipient carnem suam clarificaiam,
nm et Irangunt. Nota quod dicilur : Quod fru- quia resurrectio eorum non eril eis ad gloriam, sed
.-1111111
clum suumdabit intempore suo. Tempus suum illius ad ignominiam. De hac lerra dicitur : Exspecla Do-
ligni, id est Christi, ad fruciificandun)dicit fuisse, minurri,etc, ul hmreditate capias lerram. Qui enim
postquamipse Christus clarilicatns est resurrectione in hac vita advenlum Domini exspectat paiienter,
el ascensione. Teinpus enim non suum ad Iructilican- tolerando flagella, a via, id est a praeceptisejus, uon
dum fuit illud de quo dicilur : Nondum erat Spiritut aberraverit : ille tandem in resurrectione lerram, id
sanclut dalut, quia Jesus nondum erat clarificatus. est carnem suara, quaeinon polest ei auferri et per-
Quod non ideo dicitur quia ipse Chrisius aiue clari- turbari, recipiet liaeredilatein, id est, clarificatara,
(icationeinfruclum dedisset, niorluos suscitando, in- ,"- ul neque eam amplius amittere, neque perturbari in
firmos sanando,plures prsedicationesua converiendo, ipsis possii. Quia erunt tanquani pulvis omnes impii,
sed quia parvus ille fuit fructus , respeciu illius ideo neque vere impii, id est idololairse resurgent
quem posl clarificationem iii apostolis dedit, cordi- ut sint in judicio, quia non venlenl ad judicium. De
hus eorum Spirilu sancio desuper misso, illuminatis his enim dictum esl : Impius jam judkalut ett, et,
atque conlirmatis, per quos aposlolos Ecclesiam (o.o Qui siite lege peccaverunt, sine lege peribunt. Neque
orbe conslituit, cuin sonus prsedicalionis eorum in peccalores,id esl scriptcelegis praevaricatores, id est
oiiuiem terrara et in fines orbis terrae exivit. Cliri- falsi Christiani, non erunt in consilio juslorum, id est
slus dicilur ligutim vitse hac similitudine, quia sicut in neutro judicio, justorum scilicet, ut vel judicent,
Adam et Eva nisi peccassent gustanles de fruclii sicul quidam jusli, id est apostoli et inarlyres, etc,
liiiiteriulis ligni vitse in paradiso positi, immorlales vel ut judiceniur ad saliiiationem: sicut quidara ex
liereni, ita quicunque spiriialiter ej dlgne Christum justis, quibus dicetur : Vcnile , benedicliPatris mei,
gustani, inaiiima immortales suni, ipso atiestante et rehqua. Hoc appositum est ad depressionem
cura dicit : Quicunquedigne manducaverit carnem falsorum Christianorum , ne ipsi audieuies incre-
meam, et biberii sanguinemmeum.morlem non gusta- dulos uoii venire ad judiciura, quia legem non
bit itt wiernum,elc. ' susceperunt, se autem scirent venturos propter Chri-
__,.folium ejns non. Foliuhi Chrisli vocal verba sllaiiitalis sacrainenta : quaequamvis indigne susce-
prsedicationishacsihiililtidiue,quia sicul in arbore fo- perint, putarent tameu quod vel ipsi judicare de-
liuni prsecedii, et sequitur fructus, ita verba prsedi- beant, auf saltem sic judicari ut saivarenlur, et ac-
calionis Christi fructus subsecutus est, salus scilicet cipiuntur hic impii et peccalores proprie. Consilium
liiullorum. Quod foliimi, id est qtiaeverba non de-1D poniliir pro judicio, quia orone judicium quod ralio-
lliienl, id est, non ineliicacia eruut, quia semper nabiliter fil, agitur per consilium. -Sciendum plures
aiicubi fruciificabuni. De his verbis dictum esl: diversitates futuras resurgeniium. Alii enini iia re-
Omniscaro fenum, el ciarilqs ejus tanquam flos fCni. surgent ut veniant ad judicium, alii ut non veniant
Exsiccaluni esl fenum, et cecidilflos, verbum aulem ad judicium, quia jarojudicati sunt. Venientiumalii
Dominimanet in mternum. Et iiem : Cwlum et terra judicabunt, alii judicabunlur. Eorum qui judicabun-
transibunl, etc. Et ilem : Verbunxmeumnonrevertetur lur, alii salvabunlur, alii non : quae diversitas in
ad me vacuum, sed (ruclificabit quociinque miltam pra.dicto versu notari potest.
illud. Quoniam novit Dominut. Quoniam dictum est
- Et omnia. Per omnia accipit lam dicta quam facta quoii mali aut non venient ad judicium, aut si ve-
quce Christus lacief in se el in suis, quse sicut ii) se nienl, non erunt in consilio jusiorum, iniellectum
bona erunt, ita ciiara in ipsis fidelibus prosjierabun- est, per oppositum, bonis quod illis negatur esse
lur, id est ad prosperum deduceutur exitum. Possu- concessiim. Subdit causain ad utruraque. Quasi di-
rous etiain dicere insislamiis quod etiam mala se- cat: Ideo boni haechabebunt, et raali carebunt, quia
cunduni usuni liominum, qusecunqueChrislus faciet, ille qui Doininusest absolute, el cujus remunerare
id cst fieri permiilet a diabolo in suis, ad ipsorum est, novit viam juslorum, id est, approbat opera
jirospeiitateiri lieni. Licet enirri videatur uocuisse eorum; unde diCitur : Novil Dominus quVsunlejus;
Peiro, quodDomihum negavit, raulluin tamen pro- et quia iter impiorum, id est opera malorum, <pnK
itiii, cuiu ipse ccrecius quatiter alioruiii fragilifati ipsi freqiieutaiit (qitod pariter iunuitur) deberel di-
489 IN PSALMOROMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. II. ..0
cere : Non novit, id est reprobat : sed ul magis IA ne ipsi amittcrent locum et genlem . et ne ratindus
ipsos deterreat, ponil quod planius est, et quod post ipsum iret, scilicet morlem ejus, validissima
necessario consequitur, peribit scilicet. Sicut enim causa fuit cur ipsi amitterenl locum el gentem,
scire Dei pertinet ad esse et ad salvationem, sic ne- quando destrucii a Tito et Vespasiano, per lotum
scire, ad non esse et ad perditionem. Nescire Do- orbem in caplivitateni dispersi sunt, et quare to-
miiii ponilur pro reprobare, juxla illud : Amendico tus mundus post ipsum irel. Nisi enim ipsi Judsei
vobis, nescio vos. Non enim polest dici Deus,- qui ipsum iion resurrecturum putarent, non eurn cruci-
omnia scit, aliquid nescire, quasi ignorans, sed fixissent: sed ipse , quia morluus est, resurrexit;
nescire ejus esl reprobare, id est non defeiuiere et quia resurrexil, ascendil, et Spirilum sanctum
quidquid dignum est perire. Possumus quoque viam transhiisit, qui corda apostolorum ita illustravit,
jusiorum dicere caput justoruin, id est Chrisium, ul doctrina eornin ubiqtie diffusa, toltim pene or-
quem DeusPater approbat, quia omnejudkium de- bera ipsum faceret sequi. In quo toto hoc omne
dilFilio; et sicul ipsum approbai, ila qoi eum imi- bene innuitnr, quia non est sapieniia, non e*l pru-
tanlur approbavil; unde dictuni esl: Volo, Paler, ul dentia, non est consilium contra Domiiiuui.Videtur
ubi ego sum, ibi, elc. Et item: Ubicunquefuerit cor- iiutem hic psalmus esse idem cum superiori, quia
pus, congregabumure.laquilw illuc. ller quosjue im- ad idem, id est ad caput refertiir, et quodam modo
piorum est caput eorum, id esl diabolus, quetn de eodetn et hic et ibi agitur, sed plane ab illo di-
oiniies sui comitabunlurin perdilioiiein, et in illiim versificalur, tiun per titulnm qui huic apponilur ,
ignciii de quo dicliimesl: Qtti prwparatus estdiabolo lum per aliam intentionem quae huic dsiiur. Est
el angelis ejus. Polest quoque lnc versus ultimus geiiimejus psalmi intemio, horlari fidcles exemplo
primus -legi,et prior ad istura veiut causa subdi. rapitis, ut iu praisenti sint compalienles, ut landem
Juxta quod coniintiabitursic : ldeo pii prosperabun- in fuluro sint conregnantes : dicit eniin Apostolus:
tur, impii non sic, id est non prosperabuntur, quia Quod si compaiimitr, et congtorificabimur.flaecau-
novit Dominus.viamillorum, et iter imviorum non lem inleniio plene a superiori differt el ab eu quce
novit, quod peribit; el quare pereat, prior versus fuil liortari, rcsurgere a tripliei morle animae; et ab
ostendit. Quasi dicerel: Ideo scilicet, quod iter iin-. ea qiiaeest, ul sicul portavimus imaginein terreni
piorum peribil, crit eo quia ipsi impii, tain idolola- hominis , jiortenius et iraaginem coslestis.Nec illud
trse quam falsi Christiaiii, non resurgiinl. in hac obest hulc diversiiati, quod in-Actibtisaposlolorum
vita, per primam, id esi pnncndo se iu judicio, uv ltic psaimus a Petro primus dici.ur. Nam primUS
damnenl scilicet in se quacdauinanda suni, et pro- dicilur , vionquanlum ad priorem , qui quasi tiiulus
bent quaeprobanda sunl. El quia in hsic prima re- est omiiiiiiiialiorum, et idco lilulocarel; sed quan-
surrectione non resurgent, ideo ipsi peccalores, idI tiito ad intiiiilaios psalmos seqneiiies, qnorum ipse
est inipii, non eruiii in consilio justorum, id est ini primus taliter inlilulatur, Psalmus David. Psalmus
conventu jusiorum in fulura resurrectior_e. Duae s juxta qiiod nomen est verborum, sic definiiur : Psal-
enim sunl resurreeiiones, altera prima, altera se- IIIIISest bymnusaiicujus melri legecornpositus,quod
cuiitla. Prima est in prscsenli, quando aliquis ai ad sirailitudinem organici inslrumenli supernara
morle vitiorum per poeiiiteniiamin anima resurgil;; cognoscitur nobis indicare virlutem. Quod recte
secunda erit in die judicii,~quando, boni per immu-., coinpetit verbis hujus [isalmi. Nam et metrice et in
labilitatera et impassibilitatem carnis, ita in carne! p Hebrseo compositasunl, et supemam indicant virtu-
resurgunt, ut nec ipsa carne aliquid urrtplius patii 'J tem quia indicant nobis passionetn Chrisii el ejus
possint. Hancautem secundainresurrectionem nullus resurrectionem, per quaeipse rcgnura quod Sn^er
habebit, nisi qui primam habuerit. Necesseest enim onine regnum est, obiiuuit. Sic in cse.teris.Accipi-
ut qui expers fuerit prirase,expers sit et secundse.
' tur quoque psalmus prh aclione , hac similitudine
IN PSALMUM1L . '. quia sonus instrumento musico, qui proprie psal-
inus ilicitur, per nostram aciionein fit, quando
ArtGUMENTCM. chordas digilis aut pleciro percutiinus, juxta quod
Generalem David querimoriiam facit ad Deiim, utrumqtie potest hic exponi litulus. Psalmus, id
quod regno sibi desuper dato, et geutes el populi . est verba sequentia, quse supernam virtutein indi-
lsrael inviderinl, conimunem ad omnium corie- cant, aut actio quae in ipsis verbis riotaliir taliter,
ctionem dirigens. Aliter Christus de passione et pu- scllicet agere de passione, de regni obtentione
testate sua dicil. Lege apud Lucain. atiribiiiiur noii bistoriali, sed vero David, id est
EXPLANATIO. Cbristo , qui vere mauu fortis est, quia diaboium
et spolia ejus, id esl Peirura et Paulum, et
David inlerpretatur manu forlis sive desiderabilis, alligavit,
caeterostales, ipse in primo parente capiivave-
quod nulli aptifis convenirequamomuipolintiChrhlo, ral, ei abstulit,quos et in ornamenta domus suae distri-
qui ett veraciler[orlhsimus, el tUmmodesiderio requi- buit, quando illis inEccleSiamtranslatis, alii graiiam
rendus. De cujus passione loquitur proplteta, et ipse alii graliam sanilaluni, alii lale aliquid
Dotninuss.uaverbadiclurusest. Veruin apud Hebrwos liiiguarum,
iiec isle psalmus habet tilulum, sed priori adjunctus dedit. Est quoque Chrislus vere visu desiderabilis,
reficiuiilurangeli, et de qtlo'dicitur:
unum psalmum (acit, qui et a bealitudineincipial, el D ciij'usconspeciu
in bealitudinemconsummelur.Quatuor membrispsal- Cujus vultum desiderat universalerra, et, Speciosus
hominum.Quod etiam de hutiianitale
mus hle dividilur.In primo loquilurpropltela de Ju- forma prwftlih
dwh, proptcrpatsionemChristi. Secundoverbasunt de ejus poiest dici. Nihileniin in ipso etiain secundum
mendaciojudicum.Terliodicla sunl UominiSalvaloris carnem fuit qtiod vcre non reliceret, et quod vere
non sii, quia et lolus a peccaiis im-
de omnipotentiregno , et de inenarrabUigeneralioiie amplexandum
muhis fuit, etomni vlriute abundavii,,quod dc nullo
sua, quantum potesl parvilas humana relinqnere. alh) poiest dici. Continuatur auieui hic su-
Quarto prephela relinquilur monens populos Ut ad periori, si in voce capitis ille legalur psalmus
ftdem Chrislianam agnita Domini majettale conve- tione de tertia persoua in primam lacla , trausniiiia-ul saepefit,
niant. . sic : Ego per qtieni prosperabuntur, et is. dietis et
COMUENTAIUCS. in faciis omoes iroiiatores mei, adsum , vocando ,
Quare fremuerunt gentes. Ititroducitur hic per jusiificando, magnilicando, ct omnia bona faciendo.
prophetiam caput Judseos et gentes objurgans, quod Quare ergo gcntes coulra me frement? Si vcro in
non advertentes iiiedxuin salutis , irrationabiieni voce i.roplieiie sujieriorpsalmus lcgatur, sie cositi-
frerailumet impeinm in ipsum facturi in ejus pas- nuahi.tur: Ego de quo propheta meus lol el tanla
sione eranl. El ioquitur hic de passione sua et prsedixit, scilicet t[uod nec cogitatione abirem , sed
suorum, et de regni sui obtentione hoc raodo : in lege ejus tosus e.sem,-ctc, sidsuinoraiiia bona
QtiodJu'd_eienira vsilidissimaincausam puiavertiul, omnihus conferre paraius. Qiiare ergo gentes, id es|
PATROL.xcm, ia
 i-ED-E VENERARILISOPP. PARS II. SECf. II, — DUBIAET SPURIA'. 492
genulcs, ln.passioneconlranielrement, elpopuli, ra A rionem, de quo legitur in passione, et alios pliires,
est, Judsei quitre contra me inania meditabui.tniv faciendo nt qui prius videbantur praeesse, postea
Quasi dical, Ob vilem , imo ob nullam causam hoc gaudeant snbesse. et qui fuerant inimici, fiant
fecerunt. Genfes, milites Pilati dicit, qui et Romani- amici: quod, qiianiumatl illorum primam slullitiaiii,
et gentiles erant, ci qui Dominum lingua , Judsei erit quasi irrisio. Et quos hic irridebit, assumendo
nianibuscrucilixeruni. Qui nihilaliudcausseiu ipsuni subsannabit, id est, -dignos subsannatione, id cst
' habuerunt, nisi quod judaei Christum accusanles , conteroptui, faciet in futuro.Vel potesl esse repelitio
quia se regeitt dicer-et, dixerunt: Om.iisqui se re- in prsesenii ad cxaggerandam ignoraniiam , juxia
gsm -facil., conlmdiciiCmsari. QUSE causa nulla fuit. quod proprie poterunt accipi subsannatio et irrisio.
Nain autlierant et Judsci et gentes tale quid ab eo, Est ehim irrisio proprie in diciis ignominia : suh-
p.er quoil inlelligere possent, qnem regem Chrislus sannatio vcro conleinptus ille, qui narium corruga-
se dicercl, iCtirridixissel : Reddite quw sunl Cwsaris, tlone fil, notatur. lirit ergo quasi dicaiur : Tale
Cffi-Sflri: el quw sunl Dei,Dee. Populos, id est Ju- quid eos facere faciet, quod et irrisibile erit in
daeos dupliciier meditari inania dicil, vel quia non diciis el geslu cOrporis. Coeli congrue dicunliir ju-
aiivertuiu.quam salutifer sit ejus advenius, sed es- sloriini aniiiise.Dicit enim Salomon, qnod animaju-
speclanl Messiamadhuc veniuiuni, quod inane fuii, sti esl sedessapientim'. Conslal quoque quod sapien-
quia _am venit. Quodquidam in Evangeliomanilesle lia Dens esl. Ciim igilur Dei sedes coelumest, juxta
coniprobai, qui ipsum videris, dixit: Vere aut duo qiiod ipse dic:t,-C'_eJ_im iwi/iiest sedes, terra aulem
Siiiit, aut hic esi. Et quia pulaverunl quOd iion scabellumpedttmmeorum, valde congruum est rjuod
amiiterenl locuiii el genteni, si ipsum inlerficereiu, j> si aninia Dei sedes esl, ut Salomon comprobai,
peque niiiiidnsposi ipsiim iret. Quod inane fuit, ut anima quoque dicalur templum
s.tipra dicuutt cst, Vel quod puiaverunl se non cru- TKHCloquelur. Vere subsannahit eos in futuro,
cifigere Jesuin cuui dixeruni: Nobh non licei quetn- quia loqtietiir ad eos in ira sua, id est, .rreflexibili
quain inierftcere,quod inane fuil: lingumenim eorutn et irrevocabili, lunc quando manifesla erit ejus jra,
gladius aculus. quse iuinc esl occulia, scilicet cura cxprobrabit eis
Asliierunt reges terrce, Non solum minores in me dicens : Esurivi, et non dedisth manducare, et reli-
et meos irenie__u.nl(sic) sed etiain superiores : quia qua. Et contutbabit eos, id esl, et conlurbatosei con-
reges lerrae,ide.t, inhianles terrenisei coelesiianon fusos reddel eos in furore suo, cum dicet in severis-
•ailendoitcs, aslabunt, id esl, ad ge slabuiil,ct con- Sima senlcntia : lte, maledicii, in ignem wternum.
seiiiientes cruiil in persecutip,ne mea, id est meo Sciendu.mquod ira noii est accipienda motus aliquis
riiin, et principes, id esl tyranni regibus inferiores, in Dco, sicut in honiine. In homine eniro proprie ira
r.uii.ycniunlin IIQCununi utsinl adversus-Doniiniiiii, est molus aiiim_e diligentis legem, conira animani
itl est DcJiraPairem : et lipc ideo quia erunt si.d.ver- n.o.ndiligcnleiu legoiii. Reliqui enira ni^tus irratio-
suui roe Clirisiuin ejus, ine et meos persequeiiies. uabiles iiiroi-,npn ira, dicendi sunl. Hac auleni ira
^jiide (licl-tniest : '•_..i non honorificqlFilium, non ssepeapud iioiiilnes plura bene jtidicautur. Unde ad
Pqixein. Jpse dico onines et inferiore.s et lianc similitiidirieni dicilur ira in Deo vis illa, qua
tio.noiificii,i
siipcriores dicenles conlra me et meos : jusiissinie viiidicat siilijectam crealuram, nou cura
D.impipamus vincula. Id est insiituta eorum, ne iriolu, sed ctim tranqulllitaie., Dicil enim Salomon
nos ailiget Chris-iana. religio.,ei projiciamusa nobh ^ de,Dep : pomine DeusSabaoiii, tujudicas omniacum
jugunt, id cst dominium ipsius prselationis Chrisli C tratujuiUitate,-'et juslissime dhpoith. Dicilur tanien
el stiorsni). Quasi eiiiin quoddam jn^uin et domi- lisccvis cum traiiiiuilliiate ira in Deo, quaniwraad
nium pia_lati Ecctesise in subdiios, quos.iiistruuni, illqs qui pa.liunlu.r,quia ipsis Deus iiiotHScssp vi-
liabere vidciiiur. De quo jtigo diciura est: Jugum detur. i_si auleiii Dei ira d.uplex: una prsesens el
eni.tnmeutrisuave esl, v.i leli.qua. Quanlum ad pas- occulta, altera manifesia el futura. Occulta cl prae-
.sloherii Cliii>-li, accijie superius reges genliuiu,, sens est, quando prava mens hominis in hac viia
'iVerii-dein priinutn.,\\u\ inter iiuerosvojuit interficere ilaiur inier. iineriores lenebras, id esl, depriuiiiur
Jesui»; et llerodeiii seeiihdtim iiepoicrii ejsis, qui c_cciiate. De qua diciuin esi. Ca>leiumnescit se pn-
ctiai.n, inierfectioiii cpnsensil. TJe quo in .jiassiqiie niri imjiiiis, nisi cum luit nolens, quod perpetravit
Cjiristi legiuir : Ei factt surit amiciHerodesci Pitutus volens. Manifesta autem iu fuiuro erii, quando niali
i,.i dieilla. iVineipes vero il.ein, qiiantum ads Clirjs- in teiiebras exleriores, id esi, in, gelieiiiiain ignis
iu.ni., p.r_L'lalps"Jud_co_;um accipe, Pilaliini scilicct, roanifesteet irrecuperabiliter dabuutur, quod ulrum-
Aiiriani, Caiphani. Caiebant,'eiiimlunc Judaeiiege, que in libro nouiiUr.Per iunc enim msuiifestaira
ji.ixtaii.lud: Nqn attfereiiirsceplruinAeJutla, elre- riicituT, per siia in-eflexibilis. Quidquid cnim ajmd
Jjqua. Quaniuin vero ad lneralira Chrisli, reges Deum semel damnatur, .etcfiiaiiter damnaiur. Unde
Neronein etsibi cpiisimiles,:princip.esverp quosli- ineriio in pr_esenli.locus laiiiuin inisericordi_eesse
bet lyrannos^inferio.resregibus, jier-ecutoressancto- dicittir. Nallus enini in fuiuro niisericordiam asse-
iiiin accipe. Poiest et aliter, Diruntpamusviu,cu.la qtietur, nisj.qui proineruerit hic ealn.
eofum legi, ul sit exliortatio.Clirisii ad nieinbra sua Eijqauiemconsthuius.Hicapertederegniobleniio-
conira persccuUifes. Quas.id.icat: Ipsi et supcripres D ne loqui incipit. Quasidicat: Genlesei populiciprin-
ct iiiferiorcs convenieht cojitra nos decepiionibus el cipes conira Pairepi stabunt, elcoiiira riie volenics
perscCtitioiiiJiiisstiis, ad se tralipre : nos aniem aft- nie depriiiiereet destrueie, et per nie Patiem. Ego
fumpamUs viricula,id est blanditias, eortim, quibus autem exaltabor, quia iia cerlus sum quod consti-
yoiuerunt nos fleciere eoiitemnamusel jugum ipso- tustrrex ab eo, id esl, a Doniiiin,quasi jam coiisi-
f.um, id esi niinus el iribu.aiiones., quas nobis infe- lutus sim rex. Bl hoc si.pcr s_mc._imvionteni ejns,
rcut, projiciainus, id est negligamus. qui esl Sion , id est, sujier Ecciesiam, ad huc ut
Qui habitat itfcalis. Juxiajiroxiiiie diclam senten- jirscdiceiiiipsi Sion inaecejitnroet vujuniaieincjus,
sic couliiiuabis: iicoprojiciainttsjiigumipsorum, idcsl, Patris. Sion mons quidam aiius e.t, olim
' li.aiii
iioii acquiesCentcsut a fide nos deirahanl, quia Dp- posiius ihtra Jerusalem, unde a longe solebant aspi-
rhlnus irridebil eos, id esl, qiiandoque ad eanidem cerc el prseviderehostes, vel quoslibeiadvenieiiie-,
fidi-ittpe.rduceieos. Juxia primani vero senieniiain et iiiierpretatur spccula. Uiide.luinpropier signili-
sic conlinii.jilur: Stabunt quidera reges el principcs csiiionem, tum propier iiiterjitjeiaiioneiiilecie J.i:;c
coiiira iios,scd nihil proficicnl, quia iile qui est ha- ii6nii.iiSion cotiveni.t E-cli-lis-i^iil est, fidd.hu-;,
biiator cceloruin, id est jiisiarum aiiiinsiruiri,Donii- qt;ia et a.iti suut eiiiiiienlia virtuinui, ei fiuui fuiitJa-
iius scilicel Pater, irrldebil, id csl inisibili.s, rjuan- inciilo, id est, slab.litaie fidei, sicut n)i>nsei a tus
luin ad priorem staiuin faciel eos, ciim'oiiaitt in el lirnius esi; ei inspiccre tleljeiit (jusca longe suulj
passione qtiosdarn ex illis aBSuinet: ut laironeni, id csi, lulura, iion piscseiilia; aiiteriora, non pnsle-
el iiluni qui dixil, VereFilittsDeiefat hie : et centu- riora, siciii a Sioii longe posiia inspiciebanlur. De
ir>5 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. III. 494
his enim dicit Apostolus: Nos enim revelala soecie A . effus.onem lemeritatis, et non ad custodiam sancti-
speculamnr gratiam Dei. talis, subdtt Cum tremote, et pertinet timor ad ani-
Dominusdixil ad mt: Filius. Quasi dicat: Quor- mura, tremor ad corpus.
sum hoc dico, quod rex constitutus sim. Ideo scili- Appreliendiledisciplinamejut. Rursus exponitquid
cel hoc dico, quia Dorainus Pater pra_cepit mihi ut sit erudiri. Qtiasi dical: Si vullis scire quid sil eru-
incarnarer, et ipse mihi gentes traderet, ut exco- diri, apptehendite, id est, desiderale capere eliam
lerem eas tanquam hseredi.a.em. Quod sic in lihro fugientem discipiinam, id est, llagella Pairis vestri,
habetur: Dominus Pater dixit mihi Verbo suo, quod quibus disciplinati et probati efficiemini. Quam de-
in quantum ei wqualis eram, nitiil ab eo poslulare beatis apprehendere, non solum ut futuras poenas
poleram. effugiatis, quse valde timendse sunt, sed etiam
Postuta a me. Id est, faG te talem , qtii possis araore justitise. Quod sic dicit Ne quando, id est, ut
postulare, id est humanam naluram assume. Ego aliquando DomiuusPaler non irascatur vobis, id est,
tlabo libi gentes hwredilatem, id est, ut eas excolas per vim illam qua justissime vindicat in subjeclam
tua docirina, et ipsae te bonis moribus pascant. creaturam , det vos in inleriores tenebrai, id est, in
Sicut euim aliquis hsereditalem excolit, et ipsa eurtt csecitatemmentis. Et sic perealis de via jusla, id est,
pascit, iia gentes dicuntur hsereditas Christi, quas per mentisnovit csecitatemrecedatis a jusiitia. Quod quam
ipseexcolit prsedicatione, et cujus bonis ipse pasci- grave sit, ille, qui persensit quanla dulcedo sit
tur, id est, deleclalur. Unde alibi dicit: -tfeuscibtts in juslitia.
est ul faciam volunlatemPairh mei. Et non paucas Cuin exarserit. lllud apponit, ne parum videretur
gentes tibi dabo, sed eliara terminos lerra., id est g'perire a justitia. Quasi dicat: Valde grave est perire
gentes, quae siise sunt in extreinis terminis terrae, vel deficere a justitia Doinini, quia cum ira ejus, id
dabo libi in possestionem. Possessionem et hseredi- est, cum vis illa qua juslissime vindical, quse nunc
latem dico tuam, id est, ad le pertinentem, quia tu oceulte ardet in illis, quos iti praesenti dat 5n inie-
es Filius meus, non adoptivus, sed proprius, quia riores lenebras, id est, in cseciiatcmmenlis ; cum
ego genui te, non lemporaliter, sed hodie, ii esl, in i.lla, inquain, exarserit, id cst, inanifesie arserit,
seternitate. Licet per nuilas voeum quas liabemus dando ilios in tenebras exteriores, id est, in gehen-
proprie loqui de Deo possimus, tamen qna. praesens nam : deberet dieere wiernaiiterdamnali sunt, vcl si
tempus significant, ut hodie, proprius ad loquenilum quid pejus posset; sed ul aggravet illtid, contrarium
de divina essenlia, cui omnia prsesentia sunt, acce- ponit, scilicet, quia beati erunl omnes qui confidunt
dunt. Propter quod hodie ad nolandum ejtis scter- in eo, id est, in Domino. Unde consequitiir quod
nitaiem, quaelota simul praesensest, positura est. infelices sunt qui non coufidunl in eo. Confidere in
Terminot terrw aliser accipere possunius, scilicet Domino dicuntur, qui taiia jam fecerunl, aut adhuc
solos pesfectos,qui vera possessio Dei dicuntur, quia facient propter quse sequuiii sit eos reihunerari a
adeo se a tenenis elongaverunl, quod niiiii in eis re- Domino.
tinuertint, nisi quantumad supplendara necessilatem 1N PSALMUMIII.
vix sufficit.
Psalnius David, cuni fugeret a facie Absalom fihi
Reges eos in virga ferrea. Ideo dabo libi genles in sni.
hwreditatemluam, quia tu erls dignus hseres, quia
scilieet tu reges eos in viiga, id est in juslilia, quse ARGUMENTUM.
propter rectitudinem significatur a virga ferrea , id u Polest Ezechise convenire, quicircumdatus Assyrio
est, irreflexibili. Quidquideriim apud Deura semel exercitu Dominum invocaverit. Aliler : vox Christi
jiisium vel injuslumest, semper est justtim vel inju- ad Pairem de Judscis.
stura. Et ideojtisiiiia ejus irrellexibiiis est,'non cora- EXPLANATIO.
mulabilis ut justitia homlnum. Et confringes eos exi- David
slentes tanqtiainvas figuti,id est, conieres in eis car- a cujus Cltrhiiim accipe, AbsalomJudam hcariaten,
facie Chrhlus fugit, vel corvoralUer,in montem
nales concupiscenlias,et lululeuta negotia veteris ho« Qliveli recedendo, vel spiriialiier sum cognilionh et
et
minis, quidquid a vetere limo inoletum est atque dilectionis litinenabscondendo.El bene propler sacra-
contractum. Deus quasi noster figulus esl, quia nos menli concordiam uterqtte persecutor uno
fecit,elnos sumus sieut ligtili, quia sieut (igulus lormenlo periit. Noiandum autem, Itunc psalmum suspendii
posl
postquam aliquid in vase pncter libilUmsuum lit, u.t amnqttagesimum,et mulios alios qui ad Satili imidias
in melius mutet confringil, ila Deus correctione et
admonilione sua, quod prseter ejus creationem ex perdnent, fuisse cantalum; sed certe myslerii gralia'
viliis nobis adhaesil,coufringil, et in melius restituit. prwposilum, quia eih qui de triduana resurreciione
tertius poni, ei illeq:ii quinquagesimus_.de-
El iiiincregesintelligile. Hic exhortatio capitis in- memoral,
ad ut et ex uimla buit, qui remissionis el pmnitentiwfrucius oslendit.
cipit fideles, compalientes sinl, hic psalmus ad personamChrisii aptaiur. Primo
familiaritaieet henigna afleciiimead eos eonverli-ur. Taius modoad Palrem loquitttr, perseculoribus exprobrans
Quasi dicat: Deus pater subjiciet vos niiiii, et in quiirreligiosa conlta ipsum verbaloquebantut; secundo
hicrediiaiein dabit, et vos per hanc subjectionem., loco fidelis
et per hoc servitium nunc facii reges, vos ijiso.s** R populus ne morlem fottnidet, inslmii.ir,
quando eutn exemplo auctoris sui spe resurreciionis
solieet et alios regentes. Unde alibi dicitur quia certissimeconsolalur.
Dcoseivire,regnarees(. Intelligite, id esl intelligentcr
agile, scilicet, quid. vos qui servi estis, Domino COMMENTARIUS.
debeaiis consideiate. Quis euim dignior inlellectus, Doinine,quid multiplicalisuni, Islepsalmus sip iu-
quara scire quid creatura Crealori, quid servus Do- tiluiatur : Psalmus Davidcum fugerel a facie-Absalom
mino, quid homo debeat Deo . Nullus scit. Et vos filii sui. Legitur in historia , in libro iiegum, quod
qui judicalis terram, id est, qui poleslalera habetis post perpeiratum adulieriuni et homicidiuui Urisea
judicare lerrenitatem, id est, damnare in vohis, et in David, cum ipse David fiondumregnarel super toluin
aiiis quaedamuandasunt. JSriidimini,id est, erudilio- israelem, sed in Judsea tatilum, Absalom filius ejus,
iiem, id esl, llagella Deiassuraite. De quibus dictuin quia Amoiiem fralrem suuni, causa Thamar sorori_
esl: Flagelldt paier filiumguem dilkjit. sux, quam ille comiiiaculaverat, interfecit, graiium
ServiieDomino.Exponit quid per intelligere acci- patris, David sciliccl, amisit. Postea vero per Joab
piat. Et ideo postiiiSeri'ife,ne superbirent, quia reges; reslilutus in gratiam patris, currus et equites sibi
eos dixit. Quasi dical: Licet vos reges vocavernn, •comparavitundique, alquc paulatim ccepit.affeciare
lamen servileDominoul servi, quod inielligiiur agerei regnum patris, qtiousque tandem aperte regem se
est, et hoc non in elaiione, sed in iimore; el lioc noni fecit clamari, atque patrem de regno fngavi.t. Quo
in liuiore servili, sed exsultate, id esi, hoc exsui- facto viri Juda, qui cum palre erant, landci.ncollecti
tanier agiie. Et ne hanc exsuliaiioncii) vei;ierei).tad1 sunt, ut contra Israeleni, aueui iiie coadjwayei-at,
 m __ED_4_,VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA.
pugnarenl. Et cum egredereniur ad pugnam, pater A perseculione et ejus ciarificatioiie, quod idem v»i_i
gtans in porla civiiatis, diligenter singulos rogavil, quod et passio Christi, el -regni ohtentio, unde ille
ntA-bsalom puernm quem diligebat servarent sibi. locutus est; turo etiam quia eamdem inteniionem
Poslquam yero exercitus congressi sunt, post paulo quam ille in majori parteiiabet. Sicut eniro superins-
fugit exercims Absalom. Cumque ipse etiam fugeret, psalmi inlentio fuit horlari nos ad compassionera,
Absalora transiliens super quamdara frondosamquer- ut perveniremus eliam ad conglorilicationem, ita et
cum, quia crinilus erat, ititer densOs ramos capillis hiijus est eadera. Sed in hoc tamen differi, quia ibi
hsesit, atque mula quam cquilavit, fugienle pependit. simpliciter hortatus est ad quamcunque compassio-
Quod videns quidani miles patris, Joab principi mi- nem, hic autem in tantuin aggraval, quia honatur
liiisfi nuntistvii, atque Joab jubente rediens necis nos ut non deficiamus in passione , quantacunque
vulnere lllum perforavit. Quorl audiens David in- perseculio immineat, ctiamsi multa millia persecu-
credibili flelu , ut historia referl, morlem ejtis de- torum nos circumveniani. Et hoc ad exemplum ca-
ploravit. Ex historia hac sumplus est iste psalnius piiis nostri, in quem lam vehemens et tanta facta est
in persecntione eadem a David compositus, nOn persecuiio, ut non deesset de numero discipuloruin
quod historice agal de historialis David persecutione; quidam vel eliam multi additi numero perseculorum.
scd,quod myslice agat de spirituali David a Juda Potest enim conjectari quod non solum Judas tra-
filio suo illata persecutione. Est enim per illum ditor de discipuli- Christi in ejus persecutione de se
historialem Dayid spiritualis David, id est, Christus, defeceril, sedquod etinin adhuco.uidam alii ex illis
intelligendus. Per Absalom (ilium ejus Jndas spiri- prius Dominum sequentibus et in eum credentibus
ttialis lilius istins. Qui recie potest dici filius, juxta g in eadem forte perseculione consenserint. De quibus
illud : _V<mj.oss«i.( filii sporisilugere, quandiu cum legitur : Et scandatizali ferme abierunl reltotsum iili
ipsis esl sponsus. Quod de apostolis dictiim est. Per septuaginta duo. Conlinuatur autem sic : Ego de quo
hoc vero quod ille hislorialis David fugatus a filio tot et tanta praedictasunt, adsum,omiiia bona onini-
suo fugil a facie illius, luga hujus spirilalis David bus conferre paratus, omnibusque mederi volens.
accipienda est, qui a facie filii sui persequentis llnde benigne ab omnibus suscipi, et a nullo deberem
Judse fugit, et historialiier et niystice. llistorialiter, persequi. Perseculores autem lam ex Judseis quam
cum in nocte, qua traditus est Juda ad Judaeos , ex gemfbus, tam majores quam minores, lam mei
abeunte, ipse curo discipnlis in inontem recessit, ubi quam alieni tanlo studio coacervali fremebunt con-
solus o/avit. Mystice vero ab ipso fugit, cum virtus tra ttie , ut non desit [in numero discipulorum qui
et sapientia Dei mentem ejus deseruit. Fugit cum adderetur numero perseculorum. Sed, o Domine
menlem illius illustrare destitit, et cum p&st buc- Paler, propter quod in tantum niultiplicabuntur tri-
cellam panis in ccena receptam indignevSatanas butantes me? Quasi dical : Ad magnara gloriara
meiitcm ejus pervasil. Per suspensionem qtioque meani, et ad immensam confusionem ipsorum pa-
Absalom , suspensio Judte intelligenda est. Quem tiens hocfieri. Haecomnia, quantum ad.prophetsim,
ccelo et lerrae peiosum , nec coelumnec terra reti- iiilelligeiida sunt de futuro,. sicut el superiora.
nuii, sed inter ulrumque proprio suspendio digrium Vere mulli erunt tribulanles me. Nam tnutii insur-
faclis exitium pertulil. Per hoc vero quod histoiialis gunt, non pro me defendendo, quod debent, sed
David persecutionem lilio, illo defuncto evasit, in- adversumme, id esl.contra me, et pro se, id est, pro
. telligitur quod Chrisius, perdito Juda traditore suo, p loco et gente,
omnem iribulaiioiiem et angustiam evasit, cum post ^1 Multi dicunt animw mew. Vere multi erunt conlra
passionem suanl clarificaius est, resurrectione , me, quia multi ad damnationem animse raese, id esl,
ascensione, ad Palris dexieram consessione. Inter- vitse mese, sc.licet, ut interficiant me, dicent, in-
prelalur autem Absalom, pax pairis, quod valde quam, de rae loquentes.: iVonest salus in Deo ejtts.
mirum, el secundum historiam ei secundum myste- Quasi dicat: Hunc Ghrislum non salvabit Deus ille,
rium potest videri, cum et hislorialis Absalom suum in queni ipse conlidit, ut resusciiet illuui. Dixerat
patrem tanto studio perseculus sil, et c.ummysticus Chrisms anle passionem in pluribus sermonibus
Absalom, id est, Jiidas spirilualem patrem lanta Deura Palrem a mortuis eum suscilalurum. Et eum
saeviliaexacerbayerit. Sed aiicui diligentius perscru- de se loquens dixil: Tradelur genlibtisad illudendum.
lanti, non videbitur mirum. Pax patris eiiim non re- Et iiem : Solvite templumhoc, el reliqua, et multn
feriur ad filios, sed ad patres. Et bene cura hislo- talia. Quod Judsei iioii credentes, et ideo in morte
rialern patrem Davidlanlam liabuisse|>aceiiiin filium penitus darahare euro puianles, quod vere facerent,
Absalom, lieet persequeniem legatur, quod exerci- si non resurgeret, ipsum crucilixerunt. Si enim re-
lum egredieniem ad prseliumquasi viritim de cura surrecturuin sperarent, nunquam ad resurreclionis
ejns rogavii, el morlem ejus tanta affectionedellevit, gloriam cruciligendo perducereht.
iit diceret: Absalom fili mi, et reiiqua ; invenietur Tu autem, Domine. Ipsi dicent quia tu non salva-
quoque spiriialis Davidimmensamin Judam habuisse bis me suscitando, sed tu maiiifestura habes, Domine
pacem tradiloreni, cum et ejus nefanda consilia Paler, mentiri eos, quia sicul suseepisli me hominem
cognoscens, ejus prsesentiani pertulit, nec a sacra- sine clolore natum, sine carnali deiectatione con-
tissima coena, in qua figuram sacrosancti corporis D ceptum, a virgirtis utero per Yerbum tuum mihi
sanguinisque sui discipulis tradidit, ipsumque exclu- adjunctui-i, iia suscipies ine de sepulcro resuscitando
sil, atque pacis osculum illi Iradenti se non negavit, me. Et ita cerlus sum quod vere suscipies me, quasi
cum tamen celeritaie cogitationis interno bello ne- jam suscepior raeiissis ; quod ideo confido, quia ciiin
quara ille vastareiur. Supradictus sic exponitur ti- ego roihi ignoroinia, nihil.ex me-nisi opprobrium
lulus : Psalmus, id est, sequentia verba quaepsalmus vitii habeiis, tu es gioria me faciendo immunein a
dicunlur, quia supernam nobis ad siiniliiudinein peccatis. Ei eris exaltans capul meum, id est, men-
musici inslrumenti indicanl viruuem, illa, inquam, tem, sive spiriium meum in passione, ut nequaquain
verba cum inielleciu suo et propria significaiiohe, ipsam abhorreat, sed lulariter atque cupide eam
atlribuunlur David, non historiali, sed vero; verba suscipial. Unde dicluriiesl: Spiritus quidempromptus
dico, facta ei signilicala lalem intellectum apud nos est, caro autem infirma. Caput accipitur pro meiite
habitura, qualem el tunc, qua.ntuhiad Spirilum san- pluribus in locis sacrse Scripiurae, ut ubi dicilur :
ctum, cui omnia prsesenlia sunt, habueruni, scilicel, Oleumpeccalorisnon impinguetcapul meum; et ilein :
de persecutione quara Chrislus a Juda filio suo erat Iloc facienscongerescarbonessuper caput ejus. Poiest
fassurus; significata, inquain, (unc, cum liistorialis quod in Apostolo legilur huc applicari, scilicei,
David fugeret a facie (ilii sui.persequentis eum histo- quod capul mulierh esl vif, viri vero caput Chrhlus.
rialiier. Sciendum quod hic psalmus superiori debet Per inulierem enim inielligiiur vitaiiias, vel sensua-
ponlinuari, tum quia capilis vox esl, sic ut superior, litas designalur; per virum dignior jiars mentis •
cum quia loquilur de e.adenire. Agit ciiim de Christi isuio, scilicel, qusccaput esi vitnlitalis, quia ipsaiu
 497 !N PSALMORUMLIBRUMEX__GEStS."—PSALM.11!, m
sicut caput csetera membra regit, quando ipsa ratio /\ cramenta multa quseeis singulariter concessa sunt,
lta regitur a capite suo, id esl, Christo, ut non de- mons Dei oliin dicti sunl, ad differentiam.
viet in aliquo. Potest gloria mea, el exaltans caput Ego dormivi, el soporatussttm, et exsurrexi, quia
meum, atiter legi, ut dicatur : Ita suscipies me de Dominussuscepilme. Oslendit qua exauditione Deus
sepulcro, ut sis gloria mea, id est, glorifices me per Pater ipsum exaudiverit, hac, scilicet,. quia potesta-
immortaliiatem, et per impassibilitatem, et post lem dedil mihi ponendianimammeam, el ilerumsu-
glorificaiionemsis exallans caput meum, id est, exal- niendi eam. Quasi dicat: Erjo rformiui. Insiste vim
tes nie, qui caput meoruin sitm per consessionem ad pronominis. Non Judsciscilicet pcrsequentes ad pas-
dexterara luam. sionera coegerunt me, sed ego propria sponte mea
.* Polest etiam susceplormeussic exponi : Tu es su- dorroivi, id est, passionem subivi. Dormire eiiim
quies illa est quae antecedit soranuro, sicut
tceptor meus, id est, defensor meus, id est, susce- proprie est post soiimum , quando nec
pisli causara meam ad agendum contra iniraicos exspergefieriproprie peniius, nec sopitus aliquis est; el ideo ponit
meos ; lu, dico, glotia mea, id est, in qno solo mihi vigil dorroiiionem pro passione, qusemorlem anlecessit;
gloriandum est, et non in me. Unde dictum esl: somnum vero ipsa morte, cum dicit: Dormiiii,
Qui glorialur in Domino, glorietur. El item : Non id esl, propriapro volunlate passionem pertuli, et sopo..
glorielursapiens in sapientiasua, neque (oftis in [or- ratus id est, soporem raorlis post passionem
titudine, nequedivesin diviliis; sed glorietur tanlnm adii. Etsum, tamen post triduum a roorte exsurrexi,ideo,
tcireme, el nosseme, dicil Dominus. In bac senten- quia Dominus Paler vel divina natura ab inferis de-
lia exallanscapul non mulatur. slructis rediens ad resumeiiduiii propriam carnem
Vocemea ad Dominumclamavi. Merilo suscipies JJ suscepit roe, de sepulcro, scilicet, resuscitando me.
me glorificandoel exaltando, quia ego, in quantum Vel quia DominusPater suscepil ad agenduni causam
potero, me idoneumut suscipiar reddam. Quia ego rneam, ut supra diclum est.
clamabonon ad aurum, non ad argentum, sed ad le, Non limebo millia populi circumdanlisme. Quia
Domine, ut a te suscipiar, el te prseraium habeam. Dominus Paier vel me suscipiet de sepulcro, vei
Clamabo, inquam, et hac voce, id est non voce ex- causara ad agendum meam, ideo HOIItimebo ego
teriori, quse strepitu verberati aeris fit, sed voce miliia tumultuanlis populi circumdanlisme in pas-
cordis. Quselicet hominibus silet, Deo laroen cla- sione mca, non ad iinitandura, sed ad insultandura.
mor est, et qua non rainus .iliquidorando impetra- Legilur enira quod crucifixo Domino multa millia
lur, licel nulla voxe corpore reddalur, si nullseter- Iioroinutn, qui pro festivitate paschali convenerant
rense cogitationes ab affectuorationis intercedant, Jerosolymam, exierunt ad eum lantum causa specta-
sed lota mcniis affeciio ad eum intendat. Dicitur culi, aut etiam insultalionis causa, vel derisionis,
aiiiein haec lalis vox, id est, hujustnodi menlis ap- pauci veio causa commiserationis,boni, scilicet, qui
plicalio, propter vim ipsius affectionis clamor ad numero pauci et occulli erant. Unde dictum est :
Domiiiuni, quod nequaquam frustraiur, sed semper Circumspexi, et non eral qui me adjuvaret. Et iteni :
exauditur. Hac voce clamat, qui corde clauso ab Torcularcalcavisotut, et de genlibusnonesl virmecum,
omniaffectiooelerrena, tota mentisaffectioneiion ad Exsurge, Domine,salvumme fac, Deus meus. Quo-
aliquid lerrenum, sed ad Deum aspirat, ut ipsum niam lu percusshti omnesadversantesmihisine cauta :
praemiumrecipiat. Rle vero non hac voce claraat, dentes peccalorum conirivhii. Hoc orat caput pro
qui magis terrena quam Deum desiderat, et ideo11-" ( meinbris, id est, pro fidelibus, ut tanlo magis ex-
Deum non pro se ut ipsum prsemiuni habeat,'sed hortetur eos, ut hic compaiianlur, et landem con-
pro ipsis terrenis poslulat. Qui infelicior est cuni glorificenUir.Quasi dical : Tu, Domine Pater, qui
exauditur, quam si non exaudiretur. Quanto magis Jacis rae non timere innumerabiles persecutores
enim quae desideral nociva comraoda recipit hic, meos, exsurge etiam in meis, id est, exsurgere fac
lahto gravioribus in fuluro urgebiiur incommodis. meos, quia tunc salvi erunt. Undedictum est: Qui-
Lnde de voce praedicta recle dicilur: Tu cum ora- cunque perteveraveritusque in finem, salvus erit. Et
veris, intra in cubiculttmluum, el clauso ostio, ora debes exsurgere in raeis, quia tu qui omnium Deus
Palrtm luum in abscondilo,ei Pater luus, qui videtin es potestate, meusDeus es, id est, meorumes volun-
abscondiio,reddel tibi. Quid enim orando cubiculum tate; ipsi non Jovem, non Apollinem, sedte solum
intrare, el ostium claudere aliud est quara se in Deum suum esse volunt. Exsurge dicitur Doraino
roentem recipere, et ostium, id est, sensus, a lerre- non dormieuti, vel recumbenti, sed quia nos lor-
noruni respectu removere, et soli divinsu conlem- penies carnis fragilitate exsurgere facit animi cor-
plalioni lota iniemione vacare. roboratione. Esl eniin mos divinseScripturse Deo
£i exaudivitme. Quia ego laHter clamabo , ideo quse in nubis facit attribuere. Undedicit Aposlolus :
ipse DominusPater exaudiel me, resuscilando me. An vultit experimenlutnejus qui in me loquiiur Chri-
Exaudiet dico de monlesanclo suo, id est, de raemet- stus? Loqtiitur ponit, pro, loqui facit; et alibi dici-
ipso, qui sum sanctus raons ejus. Iluc dicium est de lur : Spiritus postutat pro nobis, id est, poslulanles
Christo, secundumquod duplex natura in eo est. In nos facit.
eo enim est et cui conveniat posiulare, humana sci- D Dominiest salus, et super populumtuum benediclio
licel natura, et cui eonveniat exaudire, divina scili- tua. ldeo debes eos qui le Deum suum faciunl sal-
cet natura. Hominisenira est postulare, Dei auteni vare, o Pater, quia ipsi sunt servi tui, et tu es Do-
exaudire. Diciiur autera ipse Christus mons, propter niiiius eorutn, et ad doiniuuin perlinet ut servum
eiiiineiuiam virlulum. Juxla ijuod per prophetam qui se salvare non potesl salvet. Unde dictuni est :
dictum est de illo : Et erit in novissimisdiebus prm- Non sibi, sed dominegravisest, qumservii egettat: Et
paraius monsDominiin veriicemontium. Vel aliter : quia tuum salvare est illos, inde benedictio non
__.___md._irme in resurrectionede suo sanclo monle, quselibet, sed tua, id esl, ad le pertinens, scilicet,
vei aiiter : Exaudivitme de montesanclo suo, id est, increinenlum vii tuium, quod a le lantum suscipilur,
propier justiiiam suam, sive meam, quse inons pro- sit super populum luum, id est, super illos qui se fa-
pter eiiiinentiam dicilur, jnxta illud : Jusiitia lua ciunt noii suuni populuiii, sed tuum, quaerentes,
ticut fnontesDei. Jusluni eiiim fuil, el quantum sid scilicel, non quae sua sunt. BenedictioDei accipilur
Pairem qui vere justus est, ct quaniuni ad Filium proprie pro augmento viriutuui, juxla illud : Bene-
ejus Ghristum, qui sine causa morli traditus esl, ul, dicat nos Dominus Deus noster, etc. Sicut e conlra
Filium ipsuni iuiioceiiierdamiiatum resuscitaret.Vel maiediciio ejus accipitur pro diminulionevirtuiuin.
cxaudivit me in resuscitationede suo saucto monle, Quoniain lu percussisli omnes adversantes mihi.
id est, propler humilitatem si.ssump._e carnis, quia Probatio prsemissaa contrario, quod vere Deush.e-
ego ejus prss-ceploac voluntali ejus obediens assum- nedicet populo suo, quia inaledieel e eonlra papulo
psi de Judceis,qui propter iegis eiiiiiieniiauiet sa- non suo* Quod sic .iicii: Tu, Domine Paler, non
 499 RED__;VENERARILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 500
solum pcerulies omnes adyersantes mihi lam in me A.mihi ignottiirtia, est mihi gloriandum; Vel fufurtis
qtiarh iri meis, dando eosciim principe suo diaboto gloria mea^ quia glorificabis me colifessibhe; quoti
in Kehennam in die judicii; sed eiiam jam |iercns- inde seio, quia jam exaltasii illum qui est caput
sisti eOs percussione interiori, scilicet, dando eis meum, id est, Christum, cniircssionBjqui nie traliet
c_eeiiatemmentis. Et merilo, qtiia sine causa ad- ad earodem gloriam nbi ipse cst.
ver.anlur et mihi et meis; et quia sine causa ad- Yocemeaad Dominum. Istud non miilatur. Acci-
versantur mihi, ideo conlrivisti, id est, debiliiasti et pitur enira clamare bic sicut superius exposhimus.
inefficaces' fecisti dentes. eoriim", quia peccalores MUns.qnoquesanclus Christus hic dicittir, de quo
erani; sicut e contrario exacuisli denles bonornmj diclum esl : Etit in novissimisdiebus,-etc.
ve'1liort (antum ipsorum , sed ompium etiam pecca- Ego dormivi. Vere exaudivit me Dominus, quia
lorum. Qu_esenteiitia locum iiabebit, si specialiter exsurrexi; de morte viiiorum surrexi, non per me,
adversahies Christo persequen.es eum in passione sed quja Dominus, Verbum scilicet Patris, suscepit
accipiamns. Dentes alii bononim , alii rnalorum. me, id est, naturam meam, vel suscepit causam
Dentes malprum sunt dissuasoria verba, Cbristo et meam agendam. Quod neccsse fuil, ut resurgerem,
fidelibns deiralieniia. Quibus ssepe quosdam minus quia ego dormivi, oppressa levioribus peccatis, ve-
cautos de corpofe Cliristi, id est, de Ecclesia, velut nialibus sciiicet. - .
deriiibus veris aliquid minuiiiir,. prsecidniit, et cum Bl soporalus .«m. Id esl, friminaliHm peccalorUm
membra sua in Corpore diaboli eps faciunl. Denles soporera passa suni. A quibus per me exsurgere
quoque maloriim dicuntur pradaii iniquitaiis, qui et nullo modo poleram. De hac exsurrectione dictum
niinls suis et auctoriiate sui exenipii ssepe quosdam B est : Surge qui dormh, exsurge a mortuis, et illuml-
Cliristodeirahunt, el diabolo conjungunt. De his m_- nabit ie Chrisiits.
lis denliiius meminit Apostolus dicens : Vidcieile iii- Non iitneboniiliia popttli. Quia Domjnus suscipiendo
vicem mordeath, ne ab invicemconsitniamini. Denies exstirgere tne a hiorte vitiorum fecit, ideo noii timebo
vero bonorum, sunt et persuasoria verba et dulcia egd miliiftperseciitoruni nieorum, Et ut [Forie ne{
doctrinse bonorum, quibus tanquam parles de cor- timeam, exsurge Deus, id e_t, qui hactehus jaeuisii
.pore diabolo auferunt, cum infideles quoslibet con- paucis taniUm ribtus. Unde dictum est : Aro(«s in
verttinl. El eliam sancti Ecclesise prselati, qui quod Judwa Deus. ..xsurge inodOin multorum noiitia, ut
verbo docent opere complenies, tum doctrina, tum et persecutbres m.ei le cognoscant; et sie salvum me
exemplo bonse viiae, piures diabolo sublrahunt, el fac, ipsos a persecUtiOne cessare faciendo, (juod
Chrisio conjuiigunt. I)e quibus in Canlicis dictum est luliitt.est facere, quia lu es Deus meus, et non alius.
in voce Cliristi ad Ecclesiam : Denics iui sicut gregcs Quoniam lu percitssisli omnes. Vere exsurges- in
delonsatum ascendenltum de lavaero, cjumomnei ge- nolilia persechloriim iueorum, quouiam lu jam per-
mellos pariunl, ei non esl slerilis in eis>Quod sic ex* cussisii OmHesadversanles mihi, id esi, aliquos de
poniiur : Perfectl ih Ecclesia qui denles dicunlur, * oirihi geiiere hersiequeiiliiim me bona percussiom.,
qni et sana docirina sua-et bonre vitee exemplo cor- percutiehdh scillcet, et mortificaiido in eis yitia. Et
pus diaijoli; conleriinl. Jpsi auferenies pliires, quos conirivisiidentes peccalorum, id est, maledica ver! a
in visccra Ecclesise iransfuhduiii, sunt similes gre- et pravahi vltath, per qiise prsecidebant minus cauios
gibus deionsarum ovium , qnia sicul oves delonsse de corppfe Cliiisii, desiruxisse in rtuiltis peccatori-
onus.veiieris deponunl, iia ipsi sarcinam lerrenarum ji bus,' faciendo quosdarh qui fuerant persecutores bo-
curarnm abjecerunl. Et sun.tascendentes de lavacro, noSprseclieaiores.
qnia a "peccalorum sordibus in baptisino mundbli DomiJiiesi salus, et sriper populum,Hnjus nec eon-
su.ni. Et ojnnes pafiunt gemellos /etust quia duo |irse- tinriatio, nec edpositio nlutalur. Tertio quorjue inodo .
cepia quibus omnis lex et prophetae coniinentiir psalraus pr_edicius poiest legi, in persona scilicet
fruclum •suurii exsequenics ea ope faciunt, ita quod alicujiis hiehibri EcClesise,id est, alicujus fidelis cir-
inter eos hulius est sterith, id estj vacans a fructu cuiiivallali turbis innuineris vitiqruni, et leirenarusii
honofum operum. Potest quoque bic psalmus in affeeiionuitt. Qui quia menieni ejus resisfentem coa-
persona capitis lectus legi tolus in voce EcclesiiB. cervaiio viliofutii el noxiarum delectaiionum insul-
Quae Ecclesia inter sscvienles procellas tribulatio- lattte diabojo el angelis ej'us, per pravas suggestio-
num loqualur ad.Dominum Deum sHiim, oslendendo nes deducfere iiititur iu legeni peccaii et niortis,- id
quod non debeat deficere in lribulationibuss ciun et esl, iii desperalioiic loquitur, oramlo el niiseriani
ad glorilicaiionem suam augeudam sibi dai-nesinl, et suStrt conquefeiido ad Deum Creatorem suum, ut
ipsum iiabeai consolalorem ei adjiilorera suum _ qiii ip_.ii.itcOhiiiioVeataii commiseraiidum sibi, atqne
)|is;iin ab oiiini angustia sua libcrabif, inieiidens subvenieridnm, iia dicens : Domiiie Pater, propter
menibra sua horiari per hoc, m coiisiantem in tri- quid h,)Sie_iahimain .neas» iribiilaiites atque aifli-
biiiatioiiihiis patienliani, liabeanl. Quasi dicat : Do- genies adeo hiulliplicati suni, ui nle prorsus iii tnor-
mine, psopter quicinhiqiie lerrarura muliiplicaii sriril lem deducere hitantor? Quai-i dicsii : Propter suih-
tjtii trjbulant me? Nonne ,ad inagnum peifeciioiiis liiuin peccatuin ihuum atque niiseriaih ineam, lioc
roese cumuliini hoc tua perniissione faeium est? *. estj quapropier ul sul.veiiias iiiihi neCesseest. Ei.
Vere esl. Quaprop.er non de.bcrenl me deterrcre. " veie mulii iribuisint ine, quia hiulii, id est, Vitia
Multi insurqunl. Vere roultiplices suut iribulanles, multa et concupilsceh-ia.ptav_e insurguiil adversum
quia nnilti insurgunt aiiversum rne, volenles Chri- me, id est, ut Oppriiiiant atiimain hieam, dicentia
stianum nomen delere, el d.icunl illi nnilii ad dam- iion verbis, sed in enectu rei, siCUlpanis boiihs licet
naiionem animse nie_c, id esi, «t me a fide devocenl. non verbis, taraeh in.ie loquitur pistoreih suuni esse
Quod si peiiicerenl, vere damnarelur anima inen, bonuni, dicentia, ihrjiiam, ad dsminaUonemanithsn
dicunti jn.q.uam,de ine inter se unus alieri : Perse- mese,ut. eam scilicet despelrare cogaiil, quod ttoh sit
quaniur lianc Ecclesiam, quia tion esl salus ipsi po- salus ipsi a.iini_e iii Dfeoejus, id est, quod jatli ain-
«ita in Deo ejus, id esl, Deus ille quem se adjulorem plius non cures, vel noh possis SalVareeam, tu qui
liahere confklit, non salvahit eam defendendo ipsam. es DeuSj id est Creator ejus. C_e_eraquse seqtiurtttir
Nequaquam eniin persecuiores populaulem Eccle- eodem modo InJia. sentehlia decoipoie, id esl,'Ec-
siam desiruere niterenlur, si Deumde provectu ejus clesia, dicta suiit accipiunltir, Iioc solo scrvalo, ul
atque salule curare pulareni. sicut ibi in tolo, hic in parle accipiantur. Ei prai-
Tu attiem, Domine. Dictint quidem persecuiores terea miliia pvptiti persequeiiiis, quod iiiierius dici-
mei, o Doiiiitie,quod tu non salvsibisroe; sed nieu- tur ; non ad exteriores hosies, Sed ad interiores ih
tiuniur, quia lu es susceptor meus, id est, Verbo (uo hac senteniia referuntur, id esi, ad Vitiael ad pra-
incarnato suscepisti natuiani meam, ul me salvares, vas cupidilates, qus» recte populus dicilur, quia tu
vel suscepisli causohrnieam-agendiiiii, lu, dico, glo- niuluiin el lixaiii in aniraa lacium.
ria niea, itl est, in quo solo, "non i« ine, qui sum
SOi 1N PSALMORCMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. IV. S02
IN PSALMUMIV. A liber.i,'et sbnus inslrumenli qiiocunqiie ordine asr
In finem David Canticum. sbciatur, et Ibiige suavins qiiahi si alferutnim per se
accipiatiir. Ad alierius ilaque liofum s'iii)ilitudiuem",
ARGUMENTU». iilius:, scilicet, ubi psalmusprjecedit, el subsequitur
. dicuiitur' Verba iiujus psalnii : Psaimus
Ezechias conlra KmuloB suos de auxilio Domiui ciihticum, ianiici, qiiia et superriam iiobis indieaiit virtutem,
gioriatur, corripiens eosdem, ne in mendaeio confi- noiat psalmus, et qiiia qjjaeindicant ad ma-
ifant : sed desinentes a nialis cogitaiionibus, semper qund
Beo servianl. Aiiter Propheia increpal Judseos. Ali- gnam jucunditftiem et deleclalionem periinent,
notalcaniiciim. Agunt efiim de Cliiisii clariii-
ler Arnobius exponil, quia Deus juslilia? exaudivit quod facia in resurrectibne, ascensione, confeS-
in cruce positnm filium suum, conlra quem irascen- chtibne, sibne, quai a hobis vaide UiCuhd-jatque deleclabilia
les Judaei peccant usque hudie. fepuiahda siinl, qubniairi in ejus reSurreclione aiqiie
EXPLANATib. clafificaiiohe cefiiiudo nobisdaia esl, quodelresur-
Finis legh esl Christus, ad justiliam onim credenii, geiiius et coiigiofificabimuf, si ipsuni ianliim Cliri-
qui esl omnium bonorum glofiosa perfectio; sive, ui sluih imiiahimur. Poiest qiioque, si qiiis diligenter
hic eiiiiih brdb verboriim nolnri. Pr:e-
quibusdqmplacel, pro nobis diclum est, in auos scecu- cOnsideret,
lorum fmis advenit. Psalmus aulem esl.organum musi- cedit eniiu in liis sequentibus"verbis de Clirisli invo-
cum, capit.esoncrum, quo divina prwconia caneban- calione ad Deiim Pairem ante Clarificaiionem, quod
lur; canticum, quod supernas laudes humanh vocibus potest ihielligi pef psainium ; siibsequitur vero de
personabat; sed hcecideo videntur esse sociaia, quia el p ipsa clarificatione, qu;ftmulto jucundior est invoca-
inslrumenlh musicisel choris psallenlium sacrificih trbne, et ideo intelligiiur pef caniicum, qnia jucun-
cmleslibusconsona vociferalione canebantuf, sic islis dior vox qiiain psalmus esi, Ul snpra dictuih est.
verbis cmnibuscortimonemurde DominoClirista canti- Exponitur autera, ut bieviief dicalur, siipradictus
cum islud esse diciurum. Pcr_ iolum psalmum verba sic : Ilajc sequeulia Verba quas sunt psalinus cantici,
sunl sanctm malris Ecclesiie. In prima parte rogal ui ulexposiliiih cst, ailribimntur David, iion hisloriiili,
ejus audiaiur oratio, increpans infideles, qui coientes sed relato infinis finem, hi est iihali David, seiiicet,
falsos deos, culiuram veri Domini negiigcbant. Se-. Chrisib, qui legis esi. Esl eiiiin hic tblus psal-
cunda commonel generalitaicm, ui, relicta lupersii- mus Vox Capilis,aitribuia ei post resiinficiioiieni. Iu
lione failaci, sacrificiumjuslitiiv debcal iinmolare, et, qub psalmo intendit hortari fideles, ut iiunc iuteriiri
ut geniiiiummenles facta promissiojiieconverterel,in- bfent et laborenl pro adipiscehda resurrectione
gentia_ commemarat prmslitisse Bominum beneficia piima, id est, ut a vitiis liic' resurgani, tit landem
Chrkiianis. exaudianliir pro fCsufreclibiie seCiiiiila, niqiie ad
COMMENTAR1U8. ipsam perlinpnl. Et hujus exaudithihis se ipsutii
pfbpbnit nobis exeinplniii, qui quia digiie invocavit,
Cttni itivocdremextiudivitiiie Deus. P$Sln1u5liic l.v exauditus est, ui el iios digne invociife studeaiiius,
liter iniifulaiiir": Ih jtiiem psaihliis cdiltici Dnvid<Fi- ul sit iixaudiamuf. Si fjuis aiitem a nobis quairat au
his dUplicifef in ScriptUris accipituf, seilicei, aul iii Clifisto fuerit resurrectio pfiiiia, sciat niinime in
prd consurhpiibbfe,aiit pro consuminatibiib, id esi, et) fuisse. No.nest Ciiiui fesufgefe, iiisi cadenlis;
pro perfeciibiib. Pro consUmpiione, Ut cuhi dici- p, ^
Chfislus vero hullo uiodb pecidii, quia neque aciua-
mus i Panis (Initiis est, id esl, coii<;umplusest; Pro iitfer, rieqiie ofigiiialiier.Quod aciuaiiter iipn ceei-
perfeCtibtievCfo, iit eum dicimus : Tela ftniia est, id deril, palet. Patet quoque quod nec originaliter. Soli;
esl, pferfecta esi. lh llac igiiur sigriilicatiohe"pfn nilmqUe illi casuni originaiis peccali patiuotuf, qui
peffeciidiie, scilicet, liiiis, Clirlslo coiivenlt, qiiod pcf pcehamipsius originaiis peccaii, id est, per cbti-
est verUs fiiiis, et peffectio umbfse Veieris legis: cupiscfentiam geherautur; Clifistus vbfb pef concu-
Uiide dictuni esl: Fiiiis legts Chfhtus est ddjuslilidm pisfceiitiamgeiiefatus noii esi, quia siue carhali dele-
oiniii 'cfeienti. ApptfiJilurauieni in flnein hsec deief- ciatibne de Spiritu sanctb cbnCeptus est. Cliristus
hiiiialib tiiiilis quoriiitidDni psainiofnm ad finalem 6fgo originalis peccati sanb expers dieeudus est.
David, id esi, ad Chrisium, dehoiahdum, qiii et finis Dicuht lamen quiiiaiii carnem Clifisti casuih origi-
legis est; et finis etiam resj eclu liislorialis Diivid, nalem quodam modo atiigisse, niaterialiter scilicet,
qiife ejiis umbfa et figufa fiiii, dicl jiotest. Signiii- ribn persohaiiter. Umnis enim carb iti Adani casUm
caiiir vero Chfisius tiiulis iii tjuibusdain liac deter- cbirimuiiiter peiiulil. At tamen illa caro, qiue Verbo
niiiiatidne aliqiiando pfoptef se, ciiin psalmUs pfo- adjiiricta fesl licet casum attigefii, quantum ad ina-
pfie tapiiis est, lil llic. Aliqiiaiido verb prrt loto tefiani, quia de peccati cafne iiata est, iamen, quaii-
cbrpbre, id est, Ecclesia, vel pfo aiiqUd meifibrb tiini ad personam Cbrisli, casus otnnis expers judi'-
Efcciesiai,id est, fldeli aliqub, si psaliiius ciijUslitii- ciirtda est. Et hi taies immunitateni a peccalo pri-
lus ille hiferit, sil aUi vox Ibiiiis Ecclesiae, abt unius niam resuffectioiiem ih Glirisio dicuht accipiendaiil
laiitum inembfi, id esl, alicujus fidelis aniniai, lit esse; priiiia vero sbnicniia probatior est. Coniinua-
niulii infefiiis'iiivghieiiiuf. Possuht iaiiieh et Eccie- tuf auiem taliter hic psaimus : iigo quideni de quo
sia, el qubdiibet iheinbfum tinis dici, respeclii illius D prophelae lol et ianta prsedixerurit, adsum vocandb,
piipuli, qiii sub Ieg^efuii, sicut Chfistus "reiipecluII- ad fidem vocatos jiistilicando, DeuriiPatreni pro re-
lius David, tJUia et iblus ille populus umbra populi surreciidnis clariiicatioiie iiivoCanrlb.Et Vo»,o lide-
Ecciesiai fuit, et paries illius partium islius. Psaii IfcSjexehipio meo iuvbcate, quia si inVocaveriiis,
iiiiis qudijue, iil iiipra dictuhi est, propfie dicitur esaiidiemihi : sicut et egb exaudSius sum; quod sic
ilia ebiisbriaiiieibdia 'qiiai iil inusicb iriSifumento, id dicii; Deiis auetor jbstitiaj meai exauilivit we clari-
esi, 'psaiierib, cuhi cliordie pulsaiitur de ^upeiibri (ieandb me resufrfeciione. Cum invotareni, id est,
paiife, ieiiditur. Canticuin Jifopne 'est, quaiido ali- qiila eiim iii ine, noii aufuni, noh aliijubd aliU:lvo-
qUisiii laudibUst)ei cum taiiia Uiitur libera voce, cavi, iri ejus sciiicei Voiiiutate persisteiido, el in
nuild sbho riiusici iiisirumenti coricinente. Quae vok nulib a pr&cepiis ejns tibefrariilb. Aiiud enim est
juciiiidibf "sonbi;ri'sffunieiiti ejiis', qiiia ei melodiain vo;are Deiim, aliud iuvocare. llie Deulii invucal, qui
iilam qHahisbiius, "el pfselerea Vocesexpffessasha- ipsuin Deuin in se vocaij pfopter Se elnn et noti
bet. Psalnius aiiterii cantici esi, quando praecedeirte nfbplef al.iud, el quia aiiimpiet qiiaepfaccipiuniiif.
S6'ROiriusiciiristfuhieiili libera vox sequiiuf, atijue Iile vcfo Vocu, qui dicil, Domine, Domine, et linn
ei ii) nielbdia assoeiatur, sicut e cohirafib caniicbin fecit quie pra;cipiuniur, et Deuni'non propter Detiin,
psatmi dicjiiir, quaiido praiciuenle clibrb organmn sed prbpler aiiud vocat. Jiistiiiaemeae Deus dic.t, ad
aa cainUshielodiaii)lehieiniaiii subsequituf, qiitxi ih reiundendam superbiam nosiram, qui de nobis pwe-
quiuusdain teiciesiis sbiiel fieii. Valdb "eniriiduice siiinihius, qiiod ille qui co«qufi!is indiviiia inuura
cst, 'qtiaiVdoiibc u\ruinq'ue, verta sciiicel ej vox eratParri, lacerede se iemeTarinirijiidrcavit.
 MV)M VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — DUBiA ET SPURIA E64
In iributatione.'Conyerlit se capul ipsum ad Deum A iub sole. Dicuntur etiaih mendacia, quia quod pro-
Pairem familiariler, quasi.dical: Vere exaudisti me, mitiunt, sufficientiani scilicet et opulenliam, non
qUia dilalasti milii posito m iribulalione, id esl, de daut. Unde apparet, quia beatiiudinem non ferunt.
angustia tribulationum deduxisli me in ialitudinem Et scitole, quia. Quasi dicat: Et ut amplius non
gaudiorum. Quod dupliciler accipi potest, scilicet, quaeraiis beatitudinem in vanis, seitote me, id est,
quod vel post tribulationem passionis deduxerit considerate me, non jam scilicet carnalem, non fra-
eum in latitudinem gaudiorum, id est, super ccele- gilem, sed immortalem, incorrupiibilem, exallalum
stia bona quae et ampla et seterna sunt; vel ipsum super omnes ccelos, quia de vanis non curavi. Sci-
positum in tribulatione peccalorum, id est, natum tote, inquam, ine, quia propositus sum vobis exem-
inier peccatores, et conversatum inter eos, deduxit plum. Nam Dominus Pater me sancium suum, id
Deus Pater in latiludinem gaudiorum, id esl, in ple- estquem ipse immunemfecit a peccatis, etnon curan-
nariam gfatiam viriutum, quia et immunis a pec- lem vana, scilicet sanctum sanclorum, Deum deo-
cato fuil, et omnem virtutem in se habuil. Unde runi, mirificavil, id est, quasi qrioddam mirabile et
diclnm est: In quo habilat omnh pleniludo divinita- desiderabile proposuit vobis, ut vos videnles me cla-
';*. Rt item : Benedixil le Deus Deustuus, prm par- riflcatum resurrectione, conregnatione me imiiari
•i is-bns tuis, etc. Non dal Deusad mensuram Spiri- studeretis, laboranies hic pro resurreclione prima,
rwmsj.um,et plura talia. Angustia pertinet ad tribu- ui ves tandem susciperel secunda. Mirificavil con-
latii-ni.'!)),sicul latiludo ad gaudium. Nam sicutgau- grue dicit: quid enim magis mirum vel desiderabile
dium nicntem dihilal, ila tribulatio anguslal. Unde rei mortali, passibili et transitoriae, qnam quod est
dicluin est : Tribulatio et anguslia in omnemanimam g immoriale, impassibile et seternum videri debet, ni-
operanlh malum. Nam sequitur iribulationem angu- hil scilicel.
stia. Vel-aliter: Dilatasli mihi, id est, dilatatum et Dominus exaudiel me. Item transfert se ad illos,
sinplum cor in charilate dedisti mihi, in tribula- loquens de illis tanquam de se. Quasi dicat:. Sicul
tione, id est, in.passione, scilicel, ut non solum me mirificavit Dominus Pater, eodem modo mirili-
charilas cordis mei extenderettir per omnes amicos, cabit vos, si imiiaii fueriiis me. Nam exaudiet vos
sed etiam ad inimicos. Oravit enim in passione Do- pro clarificalione secunda? resurrectionis, cum ego
niinus nosler pro inimicis, dicens : Pater, ignosce il- clamavero, id est, cum ego clamare vos voce cordis '
lis, quia nesciunl quod faciunt. De hac dilataiione faciam, pro prima resurrectione, tendeutes ad il-
dicitur : Arcta via est, qum ducil ad vilam. Hac non lum,' id est, nihil praeter ipsum postulantes, sicut
curritur, nisi dilatato corde. Solis enim illis qui liec ego feci. Clamare se recle dicit, in illis quos
hanc habent dilatationem, et sic veram proximi di- ciamare facit. Nam clamor ille suus est , juxla illud
lectionem, sine qua divina haberi non potest, via quodalibi dicit: Nonvos esth qui loqnimini, sed Spi-
viiae qua3 aliis arcta est, spatiosa et pervia est, quia rilus Patrh veslri qui loquilur in vobh.
omni impedimento carent. Vel aiiter: Dilalaslimihi, s Irascimini et nolite. Quasi dicat : Et ul exaudiri
id est, laium et amplum cor dedisti mihi, scilicet, mereamini, irascimini vobis de praeterito, id est, vos
ut in ipsa tribulaiione gloriarer, sciens bonum qui judicatis aliena peccata, judices vestri sitis, pu-
magnum ex ea me consequi. Unde dicit Apostolus : nientes vos ipsos de prajteritis inalis, et de reliquo
Non solum palimur, sed et gloriamur in tribulationi- nolitepeccare, id est, caulelam peccaridi in fuluro
bus, scientes quoniam.tribulalio palientiam operatur, p habeatis. El si qua correclione digria dicilis, in inen-
patienlia probaiionem,probatio vero spem, spes autem tis. vestrae cogitatione, ;illa s.int taniuin in cordibua
non conrundil.' vtstris, id esl, non ad vocem ciiaio prorumpant, el
Miserere mei. Hic capul orat pro membris, ut pro eisdem tamen compungiminiad puenilentiamct
Deus Pater exaudiat ca, nunc inlerim orantia pro fletum in cubilibusvetlrh, id esl, in cordibus vesiris.
prima resurrectione, ut tandem perveniant ad se- Cubilibus convenienter ponit; nam concubilia pro-
cundam. Et loquilur de ipsis quasi de se, ac si di- . prie sunt lecti ferarum, sic el corda nostra non sedes
cat: Tu, Pater, qui me exaudisii, miserere etiam raiionis, sed quasi ferina receplacula sunt, quando
mei, id est, meorum, et tali miseratione, ut exau- h.ujusmodi cogiiationes recipiunl, quai per se solas
dias oraiionemmeam, id est, ipsorum meorum, nunc dignse correctione sint, licet eiiam ad vocem nou
interim pro prima resurreciione. prorumpant.
Filii hominum. Nunc se convertit ad memora, id Sacrificate sacrijicium. Quasi dicat: Ita ^dico ut
est, ad ipsos lideies, horlando cos, ut se tales pra>, irascamini praelerilis peccatis, ui sacrificetissacriii-
parenl, qui sint digni exaudiri. Quasi dicat: 0 vos ciuni, id est, monificetis propria viiia vestra, l'a-
lilii, non unius hoininis, 'id est, Chrisii, quem iirii- ciendo dignos fructus pceniteniiaa, tanium scilicet
tari debetis, sed qui haclenus fuis.lisfilii hominum, pro singulis vos affligentes, quantum digna expeiii
vel lerrenorum parenlum, porlando scilicet imagi- poenilentia, quod erit sacrificiumjusiiliw, id est, ju-
nem illoruin, el faciendo mala opera corum ; depo- slum sacrificium. Nam iiilril justius est, quam qui
nite jam, ut exaudiamini, gravilatem cordis in cu- . punit aliena peccaia, ut puniai propria, el/it quis-
piditaiibus lerrenorum, quse pbndus sunt, non sub- j. ** que iantum se affligat, quantum foadata ejus meruit
sidium, et quae mentem a cullu veri Dei"reirahunt, conscientia, et sic se ipsum faciat Deo suave sacrifi-
atque idolis servire faciunt. Nam usquequo, id esl, cium. Potesl illud quoque cum prajcedenli versu
quandiu vultis.esse gravi corde, id est, cor gravaium aliler legi, si lrascimini non ad praelerita vilia refe-
his vanitalibus habere, et divinaepropitiationi locum ratur, sed ad illicitos motus, qui ne Qanl in nobis,
in vobis non facere cordibus, non sutsum erectis, sed evitare nori possumus. Ex poana enim originalis
ad infima dejeclis. Quasi dicat: Si hactenus nullo peccali est hoc, quod in potestate nostra non sunt
vobis siibveniente a veritate aberrastis, saltem hunc illicili motus, sed luric maxime insiirganl in nobis,
me medicum cognbscite. Ut quid diligitis vanitatem. quando minus veilemus per suggestiones diaboli, et
Vere habetis grave cor; nam ditigith vaniiatem,et per fomiiem peccali, qui inesi noslrai carni. Et
qumriih mendacium, id est, quserilis beari in vanis et ideo e.os ne ad actuin perveniant, coercere debe-
mendacibus, id est, in terrenis bonis, sectando hasc mus. De his euim dicit beatus Paulus : Est peccatum
posteriora et falsa bona, tanquam bona, lanquam iii veslromortali corpore, sed non regnel, id est, non
vera, et anteriora boria, scilicet snpercoelestia. Sed perducatur ad actum. Tunceiiim regnant illicili nio-
ut quid, id esi, propter quam litjlilatem facilis hoc tus cum perducunlur ad acium. Quod caput no-
frusira, quasi dicat: Quseriiis beafiiudinem in vanis strum, id est Clirisius piaacipit caveri. Quasi dicat:
et mendacibus, quia non uisi sola verilas eam dare Ut vos filii liominum exaudiamini a Deo Patre de
poiest. Terrena dicunlur vana, quia trausitoria el la- secunda resurreciione, irascimini el nolite peccare,
bilia velut umbra sunt. Untle Ecclesiastes: Vanitas id est," si quandp ira vel aliquis illicitus molus iri vo.-
vanitaiiim, el omnia vanitas, quacunque homooperatur bis |ier suggeslionem diaboli surgere incoeperil.
50S -x IN PSALMORUMLIISRUMEXEGESIS. — PSALM. V. 606
Iram enim pro reliquis omnibus ponit: nolite pec- A biberat egregius martyr ille Laurentius,- qui cum
care, id est, illos moius qui quasi per se peccaium jam a^satus esset, lyranno tamen crucianti seinsul-
non sunt, ad grave peceatum peragendo nolite per- tabat dicens : Assalus tum, et reliqua. Bibebat quo-
ducere. EMJuaecunquepertinentia ad bonum extra que de eodem Apostolus,, cum dicebat: Cztpiodis-
dicilis, illa sint,in cordibusvestris, id est, ea ex corde solvi, elesse cum Chrhto. Oleum quoque Cliristi sunt
diciie, ne sifis populus ille, de quo dicitur : Populus spiritualia dona, quibus mulcet et miiigat eos quibus
hic labiisme lionoral, cor autem eorum longe est a me. confert ea. De quo dictnm est : Benedixit le Deus
El compungiminiin cubilibus vestrh, id est, compun- oleo exsultationh, et impinguasii in oleo caput meum.
ciionem semper habete in cordibus vesiris ad «usto- Oleum autem malorum potest dioi et materiale
diam sanciitalis, ut qui slat videat ne cadat. Et prse- oleum, quo ipsi ditescere quaerunt, et adulationes,
lerea ut perfecli sitis, sacrificate sacrificiumjusli- de quibus mulcentur, et quibus gaudent. De quo
tim, id est, bona opera facite, et virtules assumile, oleo dicitur: Oleum peccaloris non impinguet caput
quod juste debetis iacere, et per quod reddelis vobis meum.
Deum placatum, lanquam per aliquod sacrificium, ln pace in idipsum. Illi man non aavertunt vera
et sic postquam sacriflcavcritis, sperate in Domino. bona, quia dissipati sunt ; ego autem cui lu osten-
Nota non esse sperare, nisi proecedai sacrificare. disti ea, dormiam, id est, rcLraliain me a cura et
Nisi enim aiiquis vel sacriflcet, se morlificando in- miseria hujus sollicitaevitae mundanae, in praesenti
vitus, quod prior senieaiia babuit, non est quod et in futuro requiescamseternaliier, existens in pace, -
speretin Domino. Sperare in Domino, esl cum vera nunquam valenie recipere oppositum, sed sempcr
de benefactis conscientia fiducialiter remuneraiio- g eunte in idipsum pacem, paci continuando, et non
nem verorum ei futurorum bonorum a Domino ex- intromittendo bellum.
speclare. Spes enim tanlum est de futuris et veris Quoniam tu, Domine. Vere requiescam in futuro
bonis. De fuluris ideo, quia nullus quod proeleritum in auerna pace, quia tunc, o Domine Pater, dabis
est, vel praesens sperat, sed lantum quod futurum mihi vera bona, qui bic et in praesenti voluisii et
est. De veris bonis autem ideo lantum est, quia di- praecepisti me non esse in re, et sine spe, sicut mali
cit Apostolus : Spes non confundit. Quod falsum es- sunt, sed singulariler, id est tantum voluisti me hic
sel, si aul de falsis bonis, aut de malis spes esse esse in spe, ut iu fuiuro essem in re.
possel. Ponitur tamen aliquando improprie sperare
pro timere. Sunt autem bona futura et vera, vero IN PSALMUMV.
diligenda atque desiderauda, quia non fallunt; ler- In finem pro ea quae haeredilatem consequitur.
rena vero quia decipiunt et vana sunt, ad solam ne- Psalmus David.
cessitatem appetenda sunt; sed quia mulli suntqui
duhitant deiveris bonis an sinl, aut quod sint, om- ARGDMENTDM.
nes scilicet qui lerrena affectant, subjuugir eorum Ezechias post infirmitatem gratias agit Domino,
jnlerrogationem de veris bonis, ut irraiionabiles eos el adorat in lemplo. Aliier: vox Christi ad Palrem,
ostendat, comprobando quod vere vera sint bona. EXPLANATIO.
Quae interrogatio lalis est -^Quis ostendii nobis vera .« finem, id esl pro Ecclesid, qum Chrhto resur-
bona? Quasi dicant: Nolumus credere esse illa vefa
bona, quae nullus aut rediens ab inferno, aut a coelo gente bonorum spiritalium dona percepit, qum et ipsa
nobis ostendit. ^nonnunquam Domini vocatur hmreditas, cujus pretioso
esl comparata. Unde diclumesl; Postula a
Signalum esl. Probat quod taliter interrogantes me,sanguine el dabo libi gentes hmreditalem tuam. Totus hic
sint irrationabiies, et loquitur hic ipsum caput in
a persona Calholicm proferlur Ecclesim, quce
persona alicujus membri, id est, fidelis. Quasi dicat: psulmus seclione oraiionem suam poscil audiri, harelicos
Ipsi dicunl quia nullus ostendit illa bona, el men- prima el schhmalicos praidicans a Dominimuneribus exclu-
tiiintur, quia naluralileraDeo omnibussuiit ostensa. dendos. Secunda seclioneper intelleclumScripturarum
Nam, o Domine Pater, lumen, id est claritas vultus divinarum recto tramite dirigi se ad illam felicem pa-
tui, id est, ralio et iniellecius, per quae clare nobis triam divino munere deprecalur, perfidosinde asserens
ostenditur voluntas tua, scilicet quae bona tu velis
nos appetere; illud, iuquam, lumen signatum esl su- fieri funditus alienos; ad postremum commemorans
per nos, id esl impressum superiori uoslro, scilicei, prmmia bealorum, ut una pradicalione et malos prm-
animaemeae, per quod dedhti, id est, ostendisti esse dicta poznaconverleret, et juslos promhsa pfcemiacon-
Iwtiliam mihi in corde meo, id est, tantum laelandum ciiarent.
esse in bonis animae meae, et non in bonis corporis. COMMENTARIUS,
Vel aliter : Lumen vullus tui signalum esl super nos, Verba mea. Hujus psalmi titulus lalis est: In
id .est, iuminosus vullus luus impressus est nostrae finem pro ea qum hmreditatem consequitur. Haere-
aniniae, ut sil diclum ad similitudinem, quasi vulius ditas Ecclesiae estChristus, qui pascei eam infuturo,
Dei ita expresse sit in aniiiia nostra, sicut in aliqua quando ipse eril omnia in omnibus; et est idem
sialua expresse esl alicujus vultusimago. Juxta quod Clnistus vita aeierna ejus, designaia per terram illam
dictum est : Formavit Deus hominemad imaginem et D de qua diciiur : Credo videre bona Dei, etc., el:
timililudinem sui. linogo eniin Dei in aniuia noslra Beati mites, quoniam possidebunt terram. lpsa quo-
est, raiio et iniellecius. Similitudo vero ejus est, que Ecclesia est hsereditas Cbrisli, quja ipse exco-
pietas, justitia, humilitas, el caeteraevirlutes, quas liteam doctrina sua, et ipsa pascit eam bouis ope-
ut boni essemus, sicut ipse naturaliter animae no- ribus suis, quibus ipse lanquam bono cibo delecia-
slrse inseruit, csetera non muiantur. tur. Unde ipse alibi dicit: Meus cibusest ul faciam
A fructu frumenti. Tu, Domine,: naturaliter oslen- voluntatem Palris mei. Ea vero quw Imredilalem as~
disii hominibus quae sint vera bona, sed mali hoc sequitur esi Ecclesia quaevocala ad liaereditalemillam,
non adverluut, quia mulliplicati, id cst dissipati, et quam supra diximus, ut et ipsa fiat haerediias la-
Iii multas partes disiracii suut cogilalionibus suis. borai, Deum suum orando, aique mulliplicitcr insi-
A fruciu, id est, propler abundaniiam frumenti, non stendo ut eam assequatur aliquando. Vel, utquidam
tui, sed illius qui dicit: Ego sum panis vitiv, qui de libri habent, jam suscepit hmreditutem illam, si non
cwlo descendi.Sed sui, idest, lerreni, frumenti. Eta re, sallem spe. Unde dicit Aposiolus : Smpe enhn
fructu vini, sui, scilicel, id esl terreni, quod dsmien- salvi facli sunt exspectaniee redemplionem corporis
lat et iuebriat corpus non lui vini, qupd demeniat nosiri. Pro hacEcclesia, id est, in persona ejus fatius
auiiuam, el a fructu otei sui, non tui. Vinum Chri- cst sequens Psalmus. Kxponiiur auiem, ut breviter
sti est calix passionis Ciiristi, id esl, iinifatio ejus, dicat, tupradictus lilulus ila : Verba sequenlia quae
quod demental animain, quia facit eam sitire mor- dicitur psalmus, quia supernam indicant virtutem,
tem, et uon sentire lormenta ejus. De boc vino satis eomposiia a David propheta, referuntur in fineui,
 507 BEB/E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. —' DUBIAEf SPURIA. 508
id cst, ad Chrislum, qui effinis est illius David, et A scefi bbnis, non tanieii vis iniquitatein, qubd osten-
(ihis legis, ut snpra dicliim est, et Iioe proea qitai des tilrtc riianifeste, Cutri aghbs ab haedis separa-
hmrediialemassequitur, id esi, idcb referuiituf h*.c bis. Pbiest eiiahi praesehii juxfa alias serileiitias de
verba ad Chrisium, quia suhl dicia pro ea, id est, marie hbc dici, Ut si dicatur mahe, id est, depulsa
vice ejUsquae,vbcataad hSRf editatehi, asseqiiitiif ipsam? ^riocte vilibfum et luce vefi sbiis clafescehlei vei
haereditatem, iq" est, iri voce Ecclesise, quSecorpus existensin mahe, id esi, ih sedUlitiiieorandi asiabb
ejus esl. In Christb eniiri cohlineiuf caput et cofpus, tibi. Quaritb eriim aliquis riiagis clafe vefilaieni ins-
et singuia membra. Ei ideb, ui SUpra diximus, in picit, vel qiiaiido sediilibf cifc^ ipsam esi, niagis"
super.iori titulo atiqiiando qiisedam pef corpus, ut astat ei, eiiaih in pfsesehii/ Et ita miabo, quod vi-
prsesens psalnius, qUi est vox corporis, idesi, Ec- debb etiam hiC ih praeseriti, quod ciiiiibet videfe
clesiai, aliquarido quaedam per unum membfum, ut nbn contingir, scilicet qubd tu qui videfis velle ihi^
psalmus qui istuih sequitur iii vbce cujuslibet poe- quitaieii), quia cofpofaliter iniqiibs jusiis cbhabitare
niientis animse. lnlentio in bocpsalmo est hajc : Ec- paiefis, non tantuni Vis iniquilaiem, quiasicut in.fu-
clesia posita inier varia vltse piacsenlis implica- tffrb ebs cbf porb et nietite separ.ibis, ita etiam bic
menta, Volenlia eam reirahere, ne ad haeredilatem ebs ihehte ab iiivicein djvidis, inalofuiii seilicet men-
ad qtiam vocata festinat, perveniaf, ihtendii orando teiii cxcaecahdb, bbnbfum setb mer.lem illuini-
multipliciter, insislendo exofare Deum suum, ut riahdb.
ejus auxilio atque ducatii valeat impiicarnenla hujus' Nbn habildbiti Vefe non Vis iriiquitalerii, quia
ssecuti devilare, aique ad hserediiaiem suain, id est, neque maligiius, id est, detracibr in fuliira requie
ad ip<um perveirire, dicehs ila : Doriiine, quahi ha- jj liabiiabit juxta le, neque aiiqui injusti pefiiiaiiebulit
bere haeredilaieiDdesidero, et cujus haeredilaSesse aiite ocuios tuos, quia licet quidam iiijusti, legis
volo, percipe auribus verba mea, id est, lalein efte- scilicct praevaficatbfes veriiant ante te iri judicio,
-Ctum auxiiii erga me exspectaniem exhibeas, ut yi- laiiien hori pefmunebuhtaliqUi fexipsis tinie oculos
dearls auribtis percepisse verba mea. Ad hane eriirii tiios, id est, in glbfia. Unde diCtuiiiest: Toilatur
similiiudinem hoc dictum est, quia quahdo aiiquis jijipiiis, he videdi glofidm Dei.
agit quod rogatur, videtuf percepisse verba rogaii- Odisii omnes. Vefe ribh permaiiebuhi ihjusli ante
libus auribus. Non vero qubd Deus Pater, qiri idtus te, quia lu odisii, id est, fepfobasti biflnes opera-
oculus, totus auris esl, aliquas aures ut crealura libs peccaii. Qubd pfbbat et a nliriofi et a majbri
habeat, et quia improprie boc dixerat, quoinodo dibens, quia perdbs oihnes eiiahi lequeniet menda-
recte ihteiiigendum sil deteiminal. Subdit quantum cium. Minuscst bnim loqrii mendaciuin, quain ope-
ad verba clamorem qui pertinet ad animi vividam fiifi peCcaturii; rtiajus vefb pefdefei quam odisse.
inlentionem, in qua se intendat sicut corpus in ex- Dicit Salqinbh de mendaciq quia bmhi os quod thenti-
leriori clamore, ut per boc innuat se superius ac- tur, dcciditdhimdm. Sciendum iaiheri diib esse rtaen-
Cepisse verba, nori. qiij» liuhi Vbrbefali aeris sife- daCia, quae licet a culpa periiiUs"libeia non sint,
pitii, sed quse fiurit Vbce cbrdis. QUafttuniVefb ad pafvani 1'uriccuipaiii liabent. Qiibfuirt aiierum fit
percipe, ponit inlellige, quoniam intellectus proprie caiisiijbfcandi, ut quandb aliciii pUefb dicimus de
ad clamofeiii animi pertinet, sicut- aures ad verba magisirb ejus absenie: Magistef veiiii, ut eum per-
corporis. teffefaciamus. Aliefuin vefb esi olflcliilei id estj fit
Intende voci orationis mern. Id est, intenium rmj ciiiisa berievolehtiae,ui si illUin quelii alius assequi-
fac voci oralionis meae, ut non remissius oriem, vpl *-•tur districtp gladio, cum eum sciamus laiiiare; he-
te fac intentum orationi meae, in eileclu complendo gsbiriiii'seiiiii vidisse, vbientbs euiri libefafbi iQUod
ipsam. Quod facere debes, quia tu es rex meus el lifcel bbriuiri VideaiUr, laiiiijn peecatum esij quia
Deusmeus, id eslj quiaego et te et regem meum iilfchdacitihiest. Etiiieb esi ViiaiidUth,quia iuetida-
esse volo, et Deum meum te constituo, Christus Deus citihi est hiofs ariimae. PoifestSiiim et ille a Deo aid
noster rex secundum humaiiitatem, secundum quam queiri peftinet liberari, ei nbs verilatem-tacenlbs
conversatus inter homines, nos docirinoe el vitae hbri ihcUffefe moftein aiiiihae. Tacere iiathque veii-
exemplo rexii innocentia, et in caeteris virlutjbus. taicm iion cst peccatum, quod inde appafet, quia
Unde dicitur : Pavit eos in innocentia cordh sui, et Ciifistiis qui sbius non peccavit vbritatein tacuii,
intellectibusmanuumsuarum deduxil eos. Deus autem cuin dicit: Muiiq tidbeo. Vbluht quidaih Ciaudere
noster dicilur, seeundum crealionem ; nam Dei est inteh niendacia illa, iii quibus esi duplexVoluiitas,
crear.e. .... . iit Si quis alicui sibi gladilim cdiiiinittenti pfoniitte-
Quoniamad te orabo. Ideo rogo ut clamorem meum ret.-ie feddiefe ei, tjUariiciib repbsctfet, postea veio
inielligas, quoniam non petam nisi quod conveniens illi poscenli giadiuih ad hoc, ut vel se vcl aliuni in-
sit.-Namego orabo, non ad aiirUm, hbniid afgen- leiiicefei, se feddefe denegafet, iit iliius furorem
lum, non ad aliquld obtinendUnij sed ad te soiuhi; cbmpesceiet: bic duplex vbluhtas esset, ijuia priore
iit te baereditatem habeani, Ei ideb iu exaudies ybfba vblUritate inaiieiite aiia accfessisset; nec essei di-
inea,..u/ me expedias mane, id est, qiiahdo depulsis ceiiduriiboc mehdaciuui, qUiahori liic rjuoi pfbmis-
ienebris viiioruin et infidelitatis, liix ve.fi.sdlis cla- siiiil fuisset rifegafeiurscilicet, quaiiqliaih ciio com-
rescet, vel exatidies vocemmeam, faciarii in hie, id D riiiiieiis bonb aniriio ieposcerel ille cui Coniinisit,
esi, in sedulitaie. Mane eniin pro sedulitate pbriilur, sibi staiiiri fedderet. Sic et in csetefis.
.quia quj seduli suiit in olficiis, niane ad opefii sur- Virum sahguihum. Pfobat apef ie quod Deus odit
gefe spient, vel exaudies vocein, quod si feceris, bpefafips iniquiiaiis, quia odii Vifum sanguinum,
inanifestum eril in mane, id esi, hi sancto adventu id esl, boriiicidarii. llein prbbal a pari aique a parte
iuo , in quo erit in mane, quia incipiel ibi cfarlias quia perdet mendaces, quia abjiciet, id est, ex hae-
bonis sine fine, cui nunquani jungentur lenebfsc. .' i-ediiatibus dolosuhi. DoibsUs est qiii alirid prbm-
Mane aslabo libi. Ei quia tu exuudies vocem,ideb ptiim in liiigua iiabet, aliud gefit claUsuih in pe-
ego astabo tibi, id est, juxta le stabo, el pfaesens ctriie, eTesi par ad iiiehdacem. Oriiriiseiiim dclosus
libi ero mahe, id est, in secundo Uio adveniu, quasi niendax, et omhis ineinlax doibsns, si utefqiie in
libi famijiaris ; vel invenies me staniem et vigilaii- iiictis accipialrir. Abbmiiiari vefb, id est, exbaeredi-
-r.effl,.nqnjaceiitem et dormientem, in illo mai.ie, id lare, se babet ad pefdere Ut pafs, et est tracium a
est, in tuo secundo advenlu. Unde dicluni esi: Vi- liliis aboininabilibus, id est, exiiiereditalis, qUi quia
gilale quia ntscilis qua hora, fclc. El ilem : Slale aliquo liiodbaboiriinavcfuiit, scilicet, aut vferberando
justi, vigiiale, orale, confortdminiin Domino, et om- prbpribs pareiiies, aut aliquid tale faciendb contfa
nia vestra in charilate sint. .Et item : Videbo, id est, ius lioiniiuimi solerii aboiiiihari, id est, exhaefedari.
cognpscam, quae nunc impediia carnaiibiis videre Sic et Deus exliacredabit, id est, experies siiperriae
npn .possum, scijicet, quod tu Deus qui in prsesenti liaerediiatis faciei,.dolosum et vifiim sdnguinum. Ve-
fideris velle iniquitalein, qriia "paieris iriaibs perini- rris libinicifia, qiii "(iisciehs ei ybieiis aiiqlierii iiiter-
509 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. V. 510
ficit, dicitur vir non lantum sanguinis,. sed j quidquid mali bonis dicitur, aut ideo dicilur, ut pravis
sangui- A
num, quia duorum sanguinem liidit, et illius quem- persuasionibus suisbonos sibi conformet, ei sic eos in
interfecil, et suum. Seipsum prins iuterficii pro- morle sepeliant, autut per venenosaaut irrisofiaverba
prium sanguinem cffundendo, id est, vitam animae sua fetorem, id est, coniurbaiionem atque molestiam,
suse perdendo. Dicit enim Auguslinus quod omms eis ingerant. Unde recte dicit Ecclesia : Quia gullur,
homo prius peccal in seipsum,quam in alterum. id est, quia loculio inimicorumsuorum sit apud eum
Ego aulem. Illi quidem exhaereditabunlur, sed ego sicul paiens sepulcrtitn, id est, vel ad hoc fial ut eam
recipiam haerediiatem, quia, o Domine, ego inlroibo- in morte sepelial, aul per lurbationem opprobriis.ei
in domuth tuam. id est supernam requiem, quoe est maledictis ei ingerat. Guttur ponitur pro voce, quia
coelestis Jerusalem, constructam vivis lapidibus et aer qui pulsu pulmonis de gulture egreditur, plectri
fiririis. Ingrediar, ut fiam lapis in aedificioejus. et linguoeverberalione alqtie palali percussiohe fit vox.
te haerediiaiem possideam ; vel inlroibo in dcmum Linguis. Nou solum nunc guilur inimicorum meo-
luam, id est in ecclesiastica insliluta, quae sunt do- rum est pateiis sicut sepulcrum, sed etiam semper
mus tua, id est, a le constitula, intrabo servando dolose agebatur conlra me, ut me a verilaie detra-
ea, et hoc non per me, sed in mullitudine miseri- heret. Linguis ncn luis, sed suis, id est, venenaiis.
cordim tum, id est, per Christum Filium luum, per Et ideo, o Domine , judica illos, id est, justa pcena
quem multam misericordiam exbibuisti, quia et cce- afficc illos, scilicet ut qui in sordibus esse volunt,
lestia et terrena per ipsum reconciliala sunl; vel sordesoanl adbuc, ut tantum majorem damnationem
in multitudine mhericordim lum, id est, per multam ineurrant. Quod necesse babes facefe, qiiia es Deus,
misericordiam luam, scilicel per luam vocalionem g. unde oportet quod jusius judex sis.
el juslificalionem, vei in multitudine mhericordim Decidanl a cogilationibussuis. Exponil qualiier in-
tum, per mulios a le misericorditer salvalos. Intrat telligit eos debere judicari. Quasi dicat : lta Domine
enim Ecclesia per multos fideles in domum Deitan- judica illos, id est, ut graVioreriicasum iu majora
quam per membra sua, qui fideles, quantumcunque vilia patiantur a cogilaiiohibtts suis, id est, propler
jusii sint, divina misericordia salvanlur. Nulkis enim cogitaiiones suas pravas, a quibuSfesipiscefe nolunt.
unquam erit tam juslus, qui per sola sua merita sal- El illos qui te expulerunt a se, nolCuteste hieredila-
velur. Introibo, inquam, in domum luam, et posl- lem habere, expelle a le magis et nlagis, subiraheiido
modum adorabo te voce, scilicet cordis, id est, ido- eis cognitionem veritatis, et detrudendo eos in igno-
neum me faciam libi. Accedens ad tuutn lemplum ranliae csecilatem. El boc facias secundum multiiu-
sanctunii id est, ;conformarem me in innocentia ni- dinem impietatis eorum, id eM, secundum quod pro-
tendo me Gbristo, qui per le factus est saiictum meruil multa impietas eorum. Jusltim est eniia ut
lemplum, sciiicet, in quo habitaret otnnh pleniludo qui te multum expuleriint -, lntiltuni expellanlur. Et
divinitatis; vel udorabo lendehs ad luum sanclum oporlet ut el expellantur, quoniam, o Domine, ipsi»
templum, in quo tu digneris habitare. Habiiat enim • iippienles oeutos ad lucem liiam ceiiiendam liaben-
Deus iu cofdibus fideiiuin. Unde Salomon dicit: tes, et nolentes in suo febricitahte palalo gusiare,
Anima jusli est sedes sapientim. Adorabb, inquam, quam dulcis, sed lanquam amarum cibuih et pottim
non in elatione, sed limore; non servili, sed tuo, acidum te rejicientes irfitaveruiiL: id est, ad lefram
id esl, uiiali, peftinente scilicet ad custodiam sari- le provocaverunt. Habet alia tfanslaiio, Quohiam
ctitaiis. Noto quod dicit: Adoraboad lemplum. Olim si amaricaverunl te, Domine, quod salis congruit huic
fuil praecepium Isfaelitico populo, ul sallein semel snnientia;. Potesl judica siiperitis iu bono accipi, et
in anno convenirenl Jerosolymam, ut adorarehl ibi sic toium lioc ad bonum ip.-Ofiimiuimicorum legi,
in templo Doinini. Eslautem Jerosolyma in monia- quasi dicat Eeclesia orans pfoillis,ut exeinplum
nis posita, per quod signilicabatur quemd&uivehlu- deloraiidi pro inimicis : Quandoquidem, o Dnmine,
rum iiomineni in cujus veiieratioue atque iide mulise ita perditi suni inimici, quod nec in ore nec ih corde
gentes conventurse erant, id estChriSlum, qui re- eorum est veritas, ut liberes me ab eis, judica illos
cie per lemplum Jerosolymis, quod in moniibtiS bono judicio : scilicet destrue in eis quod sunt, id est
erai, significabaLur', quia de eo scripium cst: Eiit maluin, et fac quod non sunt, id esi, bonurii, iit qui
in novisstmh tliebus pfmparalus mons Domini in ver- siint impii fiatit pii, et iiiimici fianl amici. Unde
tice moitiis. dictum est : Yerte impios, et non erunl. Judica dico :
Domtiie, deduc me. Sic CbhtinUaiuf: Ut ego va- nam potes facere, quia Deus es, et iia judida illos,
leam iutroire iri domum luam, ei adorabo ad tem- ut decidant a pravis cogilationibussnh; et hbc non'
plum, ideo, o Domine, deduc, id esi, de Virlule in parum, sed expelleeos, Domine, ab illis cogitationi-
vinutem gradatim duc me Ecclesiam positam in bus secundummultitudineminipietatum eorutn: id esl
jusiitia non huihaiia, qiiai non esi fecia, quia malum lanium, quantum indiget multa impietas eorum.
pro malo reddit, sed in lua quse recta esi, quia Qui enim multum peccaverunt, hiulta indigent cor-
pracipis fion solum bonum pro boiio reddere, sed rectione; el debes eos expeliere, quonimn irritave-
etiam bonum prO malo ; unde dicium est: Diligite runl le : id est, quia ipsi volenles Se piaelerre, et
inimicos vestros, benefacite cis qui vos oderunt. Et prieesSe, ad banc irarii proVocaVefUiilte, ULtu facias
itein : Ciiiu esurieril inimicustuus, ciba illum, el cae- v eos subesse.
lera. Deduc me, inquam, et ita hoc agas, ul difigas Et Imientur omhes qtii speranl. Ideo rogo uf coti-
viain meam, id est, directa facies opefa niea, ita ut veiias inimicos ineos, Domine Paler, ut et ipsi post-
sint iti conspectu tuo, id est, ut placeant libi. Quod quain conversi fueriul, el omnes qui in le eonliden-
necessafiuiii est ul lacias propter inimicos meos, id les sperahl, id esi, in piaesenti tanium in spe, et
est, quia circumvenia sum a pluiibus Snimicis, qui non in re esse quacruht, in fuluro laetenlur lecuin iii
me de via recta ac veriiate vqluni devocare. seterna requie. Juxta aliam sehtentiani sic cbiilinua-
'
Quoniamhoh esl. Vere propier inimicos bpoflet; lur : lniiuici quidem damnanlur, oinnes yero qui spe-
ui me difigas, quoiiiam illi lales sunl in ore quoiuui ratitin te lceientur. Eivere Iselabuniur, quia exsulia-
non estveritas; et ideo quidquid inihi persuadent, bunt, exsullalione eunle in aetefnum, id est, aiteiua
ialsuin est. Ei non mirum si in ore non est vcri- in futuro, et nunc iiiierim ad cusiodiani et eonsola-
las, quia in Cordeeorum nori est nisi vaiiifas, id est, tionemeorum habitabis in meniibus eoruin. Et quia
quaecuinquecogitanl, suul vana ; id est, ad terreiia tu habilabis in eis, ideo ipsi gloriabuntur in le, id est,
(quae vana sunt) pertinenlia, et non ad vera bona. in ftiluro, ULsil repetitio ; vel etiain in praesenli glo^
Sepulcrmn paiens esl. Yere in ofe eorum npn esl riam aique laeliliammenlis habebunl in le onmes qui
veritas, quia ijutiur eorum, id esl, vox eorum esi.' diligunl nomen tuum, non suuin, sicut Adam feeil,
sicut patens sepulcrum. lnsiste simililudinem. Sicut . qui sibi boc nomen Deus exoptavii, sed diliijuat
onme sepulcrum patensaul ad hoc patet ui eadaver'-. nomentuum : id est, volunt ut lu judkeris dominus
recipiat, aut, st *ani recipjf, fce.ioremeaiillal: ila corum, et ipsi sefvi lui sinl. Ille eniiii diligit nome^i
511 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II."— DUBIA ET SPURIA. 312
Dei, qui se non vult subtrahere a servilio Domini, et A finita, cum sex prsedicfis diebus, id esl, cnm labore
qui mavult pendere a Domino; quam ex se esse. hujus mundi, procul dubio sequilur diesoclava, id est
Quod quia Adam noluit, damhationem incurrit. diesjudicii. Aliteretiam poiest vocaridiesoctava.sci-
. Quoniamtu bened. Vere in le gloriabunlur, quoniam licet quantum ad carnalem generalionem et spiritua-
lu benedich, id esl, incremenlum in- virlulibus das, lem, quaecarnalisgeneraiio peninet ad qualemarium
,in praesenii justo, per qu.od ad aeiernam gloriam numerum : spirilualis ad ternarium. Ideo aulem car-
perveniai. Jubes eniiii quod vis, et quod jubes lu nalis periinet ad quietem non propter corpus, quod
ipse facis. Unde paiet quod memor es illius prae- constat ex quatuor elemeritis, vel ex quatuor quali-
cepli, quo dicitur, Sine me nihil potesth facere. tatibns, quia corpus est siccum, calidum, frigidum ct
Domine lu scuto.. Ostendit per effectum quotl vere buniitluiii, vel propler quaiuor humores, qui sunt in
Dominus benedicit juslo. Qnasi dical: Non esl du- unoquoque homine. Spirilualis autem pertinet ad
bium, Domine, quin lu benedices justo : nam coro- ternarium nnmerum, quia ad spiritum, id est ad ani-
nasti nos jain, id est, sicut corona multitudinis cir- mam pertinent tres vires : scilicel ralio, irascibilitas
cumslanlis aliquem prolegil, ila tu Domine nos, id el concUpiscibiiilas. Quibus adhuc duo addunlur,
est me Ecclesiam cum omnibus meis prolexisti jam scilicet virtus et doclrina. Docirina ad illuminandam
in baptismate ab impugnalionibus diaboli, et coro- rationem, virlus aulem ad refrenandam irascibilitalem
nabis, id estr proteges nos in futuro ab aeterna dain- et concupiscibilitaiem. Carnalis generaiio ab Adam in-
natione, bona voluntate tua, id estgratia et miseri- coapit, et usque ad Moysen, id est usque ad legem, et
cordia lua existente nobis hic el illic ut sculo. etiam sub Moyse, id est sub lege usque ad Clirislum
IN PSALMUMVI. duravit. Elsi enim viri quidam religiosi mtindo sub-
g dili sub lege fuerunt, lamen quia spiritualia futura
ID finem byninus pro oclava Dayid. per carnalia, id est per quasdam carnales observan-
ARGUMENTUM. lias prsesignabanl, carnalis generatio dicti sunt. Spiri-
Eiechias inflrmatus invocat Dominum, causans tualis generatio a Christo incepit, quando de carnali
(ragilitatem humanse naturse. Aiiter : vox Chrisii ad circumcisione ventum esl, vel transitus faclus est ad
Palrem. Lege ad Lazari resurreclionem. Nota ordi- spii iiualeni circumcisionem, quando de umbra ad rem
nem dispositionis mysiicae, quia quinto psalmo transilus factus est. Et peracliscarnalibusofficiisquse
niane liserediias danda promitlitur, in sexto resur- pertinent ad carnera et ad velus lestamenium, et spi-
reclio judicii peri.imescilur. rilualibus quse pertinent ad spiritum et novum tes-
EXPLANATIO. tamenlum, in quibus omnibus debemus considerare
INFINEM jam nolum est; hymnus est laus Divinilath seplenarium nUmerum, ad carnem quidem referendo
tnelri alicujus legecomposita.Pro oclava, Domini signi- quaternarium numerum, ad spifitum vero ternarium,
fieal adventum, quando finita smculi hebdomade ad sequitur dies octava, inetqua die meritis singulorum
judkandum venerit mundum : unde psalmus iste cum reddetur, quod debeiur; quaedies lransfert sanctos
tremore maximo fecil inilium. Quaiuor modis in hoc ad aetemam salvationem, malos vero ad aelernam
psalmo vir confidens: In exordio,benevolumsibi judi- damnaiionem. Quam damnationem timens quselibet
cem facil, animum ejus demulcensa potestatejudicii, fidelis anima, et optans aeternam salvaiionem, et.
ab infirmitatg sua, a consuetudineparcendi. Secunda ideo praeteritapeccata reminisceris, etea ingemiscens
divisione narrat mrumnas proprias, quibus uffliclusel p sic instat, sic agit cum Domino Deo suo, sicul in
conlrhlalus ingemiscat. Tertia sequestral se a'malis, psalmo invenietur. Sed prius titulus exponatur. Iste
qnod bonojudici noverat esse gralhsimum, ut ab illis psalmus David hislorialis habitus in carminihus
mens redderetur aiiena, quibttset ipsa jusiilia proba- id est in divinis iaudibus refertur in finem, id est
balur adversa. Ad exlremum conturbat et repudiat Christum, et hoc ideo, quia factus est pro octava,
omnesiniquos,quoniam cum ipsishabere nolebat ulla- id esl in voce alicujus fidelis aniraae limentis octa-
tenus porlionem. vam diem , id est diem judicii, quae membrum ejus
COMMENTARIUS. est. Quae aiiiina ofat in boc nuindo sanari, ut non
Domine, ne in furore tuo arguas me, nequein ira tua meiuat in die ilia argui vel corripi. Hinc poiest in-
corripias me. lsie psalmus hoc modo intilulatur: In tentioseca leviter concipi. Lpquitur aulem sic : Doniine,
in hoc saeculo, ne arguas me, id esi, dam-
finem carminibus prp octava psalmus David. Diem ju- ure,
dicii. quidam erronei octavam vocavernnt, quanlum nes me in furore tuo; id est, in illaira, quam tu
ad septem millia annorum, quae ab Adam inceperunt, osteudes impiis in die jiidicii. Arguere pro compro-
quibus quasi diebus seplem iinilis procuidubio diem bare, pro accusare ponitur, el pro damnare, ut hic ;
judicii sequi dixerunt, et sic se et alios certos de illa et eiiam non corripias me : id esl, nullum peccatum
die feceruni. Sed inconveniens tamen oritur; Scri- in me invenias, propter quod me dignum corre-
ptiira eniin falsificatur, qu* dicil : Non enim est ctione in igne facil purgalorio ostendas. Onme enim
vestrum nosse tempora, elc. ;"et itein : Dies Domini peccatum, quod lionio, ant ipse puniet aut Deus.
tdnquam fur veniel; et rursus : De illa Iwra, el de illa Miserete mei, Domihe.,quoniam. Et ut me non ar-
die nullus scit, nhi solus Pater, nec angelus, necvirtus, guas, neque corripias, mherere mei in hoc saeculo:
nec ipseFilius nowi.Sedcum Filium nulla occulla Pa- D id esi, manum tuam medicabilem mihi suppone,
tris lateant, sciendum est, quod diem illam quantum quia infirmus sum, id est, quia inedicina egeo pro
ad se non ignorat, sed tamen dicituf nescire : quia meritis infirmitate. Quod sequitur, idem est cum su-
discipulos suos quibus multa alia revelavii, iilam peribri. Sana hie, id esl, niiserere inei, quiael coniur-
nescife fecil; sicUt dicitur, Tenlat vos Dominus, ut batasunt ossa mea : id est, quia vires robora.
sciat : id esi, ut vos scirc facial. Remota aulem ilia mentis sunt imminuta propter pCccala, eam gravan-
temeraria coroputatione dies judicii polest optime tia. lsiud referiur ad Ihfirmus sum, vel aliter, Mise-
octava Vocarihac ralione, quia transaciis his tempo- rere mei, quoniam infirmussum in carne mea. Mtiliuui
ralibus rebus, quae per septenarium numerum die- enim motus carnis snrgunt adversum me. Sana me,
rum volvuntur, et ideo pro septem diebus accipiun,- qubniam conlurbala sunl ossamea : id est, quia'inlir-
lur, sequitur illa dies octava, id est dies judicii, in mus smn in mente.
<jua animae, adepia ,aelernilate, nihil jam debebunt Et anima mea turbala esl. Et ne per ossa intelliga-
tempori vel mulationi. Alio et modo octava-dicitur, lur corpus, subjungit iilud quod nobis manifesiai,
scilicet quantum ad sex dies, per quos labor bujus quid per ossa debeamus accjpere, sciiicet anima mea
vitae inlelligilur, et quibus Dbminus iabbrasse legi- lurbaia esl valde : id est debilitata in suis ossibus,
tur; et quanium ad sextum dieih, id est ad requiem id est, in suo robofe. Et quia periurbata est, tii Do-
illam, in qua justorum animae qui mortui sunt posiii, mine, usquequocesses? id esiquare mchic non uris?
exspectant communem resurreclioriem, ui geminam quare me iioii secas ut in die octava me non arguas,
«tolain immortalilatis ibi recipiant, qua exspeclalion^ neque corripias. Nbli cessare,sed sicul te aveitisii a
U13 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. - PSALM*VI. 5(4
me averso a le : iia convertere ad me, id esl fac le /A scienliam per singulos lapsus peccalorum, lacrymit
conversum ad me, faciendo me conversum ad le. meis, id est lacrymis cordis. Et- non solum lavabo,
Yel aliter : Quiaconturbatasunt ossa mea, id est con- sed eliam slratutn meum , id est, eamdemconscien-
turbata esl anima mea in semelipsa. Superior enim tiam meam rigabo, id est, interius perfundam lacry-
vis animse, id est ralio repugnat inferiori, id est sen- mis. Lavare enim dicitnr, aliquid exlerius hume-
sualitali. Elquia anima mea lurbalaest in semelipsa,. clare; rigare vero, perfundere interius. Merilo con-
usquequo lurbaris in me : id esl, ascendel ad id lua scientia lectus vocaiur.lSicutenimiecloquiescilurac
lurbaiio, ul vet ine arguas, vel me corripias, cum laboralur : quiescilur a sanis, laboralur ab aegris; ita
boc sit quod in honiinem in hoc saeculose lurban- conscientiaquiesciturac laboratur:quiescilur in bona
lem, id est corripienlem non lurberis, el in hominem conscientia, laboratur in mala. Possumus etiam per
se hic non lurbaniem turberis ? Et quia anima mea lectum accipere delectationem , quia in deleclaiione
lurbala estin semetipsa, id est quia se corripiL, con- sicul in leclo quiescitur et laboratur : quiescilur
vertere,Domine,id est, esto conversus ad conversum in bona, laboralurin mala. Possumus etiam perstra-
ad le, scilicet convertere ad me, qui sum conversus lum aliud accipere quam per lecium. Nam corpus
ad te, sicut scriplum est : Conuerliminiad me, el merito per sfratum intelligilur. Sicut eniin straium
*go revertar ad vos. El non solum converlere, sed est lectus de stramine, qui ieviter a vento polest
eliani eripe animam meam perplexilalibus liujUs destrui, sic corpus leviier potest Isedi et laniari.
vitaeinhaerenlem, el salvumme fac dando perseve- Ilaque exponendum esi : Non solum lavabo meum
rantiam , non propter meritum meum , sed pro- leclum, id esl, meam conscienliam, sed etiam rigabo
p'.er mhericordiamtuam. Nam cum saepe tua trans- JJ ] stralum, id esl, corpus lacrymis perfiindam. Scien-
gressus sim praecepla propter merilum meum, dum est quod positionemdiversorurn tempornm, ut
inhil mihi debetur, nisi justa damnalio : sicut scri- laboraviel lavabo, non facil necessilas narranlis, sed
pium est : Peccalori datum pmcepium non servanti, affeciioorantis. Potuit enim dixisse Psalmista, labo-
nihil debelur,nhijutta damnalio. In hoc versu ostcn- ravi vel lavi; vel potesi dici, laboravi et lavabo, ita .
dilur diflicultassalvationis, el in sequenli locus con- esse dictum, ui isiud est : Servivi libi quadam re,
versionis. Nam ubi dicilur, Convertere,Domine,el sed quia per hoc libi non suffeci,faciam.isiud aliud,
non solum convertere;sed etiam, eripe animatn meam, ul Libisufficiam.
et noii solum eripe me; sed etiam salvum me, fac et Turbalusest a furore oculus, Ideo lavabo lectum,
noirpropter merilum meum, sed mhericordiam tuam, quia oculus meus, id est, inierior homo meus, tur-
quia per nie nihil possum : difliculias magna in sal- butus esl, id esl, obslupescit a furore tuo, id esl, fu-
vaio esse ostenditur; et quanto res difficiiior esl, et rorem quem iu die judicii impiis ostendes conluen-
quanlo majore labore adipiscitur, oportel ut major do, et peccata mea reminiscendo. Velinlerior homo
custodia adliibeatur; et sic probatur a contrario, meus turbatus est, id est csecatus a furore, id est, a
quod si magna diliicullas est salvaio, magna debelur peccalo primi parenlis. Et ideo etiam turbatus esi
poenanon salvalo. oculus meus, quia invelernviinler omnes inimicos
Quoniamnonesl in morle. Tu, Domine, converlere meos, sive carnales, sive spirituales. Carnales, sive
in hoc saeculo,quia in morte.nonetl qui memorsit lui: videanlur amici vel uVnnici.Nullus enim major ini-
id esl, post separaiionem corporis el animse nemo micus est auimsc, quam lemporalis amicus, pro quo
memor lui efficiturcum sua utililaie : id est, nemo p sscpe in terrenis Lanlumlaboratur, quod-Deus post-
qui in boc saeculode peccatis suis non compungifur, ponilur. Ideo dicit: Inveteravi,qUiafactus est mem-
posiquam inonuus est, mililer compungitur : quiai brum primi et veleris hominis, vel quia compara-
hic tanlum locus est misericordise,posl hoc saeculum i bilis est veleri vesiimenio, quod nec usui valet nec
lantum locusest justilise. Et ideo eripe auimam meam, omamenlo. Vel aliter : Oculus meus, id est interior
et talvum ».e fac hic : quiaquh confitebiturlibi in in- liomo meus, turbatus esl a furore, id est, ab ira sua,
ferno? In inferno confessio fieri non negetur, nec des - quse ipsum caecavit, neque ipsum patientem esse
divite oppouatur, qui confessionemin inferno fecissei permisii. Et non solum est lurbalus ira propria, sed
legilur animo dicens Abraliae: jPolerAbruhammhe- etiam i»i)e(erouiinter omnes inimicosmeos, sive car-
rere mei, el mitleLazarumul inlingal exlremumdigiti: nales, sive spirituales.
tui in aquam, ul refrigerel linguam meam,quiacrucior Discedile a me omnes. Fidelis anima praeterila
in hac fiamma. Sed per infernum illse profundissimae peccata reminiscens, ei ea ingemiscens a Dominose
lcnebrae intelligantur, in quas impii cuin suo capitei exauditam ostendit. Et proponens se nobis exem-
diabolo post diem judicii projicienlur, quando ulira plutn, quod si peccala nosira ingemuerimus, a
locusconfessionis uon erii. Vei aliterj: Domine, con- Domino exaudiemur, sic dicit : Inveteravi inter
verleread nie conversum , ne sim in morle : id esl, omnes inimicos meos, sed o vos, mei iniinici, sive
in aliquo criminali peccato, quod vere esl mors'> spiriluales, sive carnales, qui operamini iniquitatem,
animse; et sic sim immemor tui, quia non esl qui in et in me pravis persuasionibus, et in vobis malis
mortememorsit lui : id est, nemo uliliter lui recor- operibus, discediie a me, modospiritualiler, quan-
datur, dum a criminali peccato impedilur : quia el si doque discessuri localiter, scilieel quando vobis
aliquando compungalur, non ideo salvabitur, nisi a. Ddicelur: Ile maledicli in ignetn mlernum, quia Do-
criniinali peccaio penilus removeaiur. El ideo eripe' minus exaudivitvocemmei flelus, id est, vocem raei
animam meam, et salvumme fac, ut. non existens ini ilentis.
inferno libi confitear : quia quh confitebiturtibi in in- Exaudhit Dominus deprecalionemmeam.Probatur
ferno? id est, quis poteiit tibi laudabilein confessio- a pariibus, quod vere Deus exaudivitvocem meam,
nem facere, si sil in inferno, id est, iu viliorum pro- quia-eaiaudiwtdeprecationetnmeam factam pro pec-
fundo? nullus. Sicul scriplum est : Peccator cum ve- caiis meis, et suscepit oralionem meam, factam pro
nerit in profundum viliorum, conlemnel. Confessio ) perseveranlia. Namque pro peccatis delendis pro-
alia laudabilis,alia pcenalis. Laudabilis est, quando> prie iii rieprecalio, pro perseveraniia in bono
r oratio.
aliquis de bene faclis Deo laudes agit; sicut -.Confiteor
tibi, Dominerex, eic. Poenalisest, quamio aliquis suat Erubescanl et conlurbenluf.Et quia Dominustus-
confltensea daumat, et inde poenampostulat. cepit orationem meam, erubetcant. Vel aliler : lla
n hoc versu secundum priorem sententiam locus5 discedani uiei inimicia me, quod erubescani in die
fieccata
conversionisostenditur. insen-
judicii in propria conscientia, dicentes : Nosmorlem
Laboraviin getnilutneo. Domine, sana me;ei ego in1 sati vilam illorum mslimabatnusinsaniam, et
quanlum polui ad saniiatem recipiendam me ido-- . eorumsine honore. Ecce quomodoinier fitios Dei col-
neum feci : quia laboraviin gemilu meo, id est, assi- tocati sunl? Et conlurbenlur vehementer pnenas li-
due propter peccata mea geniui. Et lavabo lectum I mendo, ei converiantur de malo.in pejus, quando
meum ver tingulas noctet, id esl, purgabo mcam con- iu profundissimas dejicieniur tenebras, ei de illa
j>15 BED^E VENERABILIS OPp. PARS 11. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 516
conyersione exubescantvalde, id est, velociler. Quod & \ silia quac conlra eum auclore coiisecretario suo Achi
ciiq erii, id esl,.quao erubescenlia cilo (iet. Tempus lopliel ei macbinabatur, diligenter notaret, alque se-
enim breye esi. Sciendum esi quod istud Erubescant crciius denuntiarei. Qtiapropler Chusiad Absaiom
dicentes : Nos insetisali. vilam illorum repuiabqmus rediit, et quae David rogaverai, fideliler peregit. Es
insaniam, referendum est tanium ad carnales in> historia hac psalrous iste sumpsit oceasionem; sed
rnicos, et non ad spirituales, id est, non ad. diabo,- quia bistoria non epniinelur m psalmo, interpreta-
Jos, quia ipsj non dicent hoc. Vel.aliler : 0 vos car- tiones nom.i.numinsisianius, ui per eas ad psalmi
nales ihimici, qni modo et in me el in .vob.isopem- niysterium perveniamus, quae taies sunt. Chusi in-
tnini ifliquilaiem, di.scedila a me seciindum roalarn terpietatnr siienlium^ jemini vero dexlra; Achito-
nientem, et accedite seciiiidutn bonam, quod jusie 'ph.ci frairis ruina. Ex his interpretaiionibus^occurrit
debetis facere, quia Deus exaudivitvscem ftetu%mei, iiobis iterum iraditor Judas gerens figuram Absaloru,
id esi, Deus meus me flentem peccaia mea exaudivif, jtixta quod 'inlerpretatur Absalom pax pairh, quia
et siniiiiter vos Qent.es vestra peccata exaudiei, et .jialer ejus, id est, Chrisius, in eum pacem iiabuit,
ideo mei inimici erubescanl de prajleritis peccatis quamvis ille snis doiis bellum in corde gererel. Et
suis. Vel ita discedant a nie, quod erubescaiu de sicut Evangelio invenimus discipulos filios vocatos,
peccalis suis,.e( cqniurbeniur indemltementer, id est, velut ibi: Non possunt fiiii sponsi lugere quandiu
vaitie. Inde eompimgamur in cordibus suis, et sic cum ipsis esl sponsus, sic invenimus et fratres diclos,
convertanlur ad poenitenliam. Ei erubescanCvaldede nl cum dicitur : Ile, numiale fralribus meh. In hac
lioe quod prius gloriabaniur in peecaiis suis, ei hoc quoque prophetia (licilur : Narrabo nomen luum fra-
iaeiant v.elociter,'idest, absque mora. Qui enim pro- T>tribus ] meis. Ei in Apostolo : Primogenitus in muliis
niiflil saluiem pceijiieiiii, non promiltil crasUnam fmlribus. Quare disCipitlus ille, qui Dominum sce-
diem dilaiauti. Pogsuul eliam isii tres yersus legiso- leralis dolis Judaeis iradidit, reele dicitur ruina fra-
liimmodQ ordine, rnutalo ad Exaudivil Dominus tris, qui Acliilophel .inlerpreialur. Chusi vero quod
deprec.aiianemmeam iucipiendo, sed melius esi «t .siienlium interpreiaiur, recle inielligitur Dominum
legalur ordine reqio. nostrum Jesuin Christum conira doios iilos silentio,
id est, aitissimo secrefo dimicasse, hoc sciiicet si-
IN PSALMUMVII. lentio, quod caecitas ex parie conligil in Israei,
Psaimus David quem canlayit DominQ pro verbis quando Doiiiiiiuin ipersequebatur, ut pleniludo gen-.
Chnsi "filiiJemini. iium intmret, £t sic omnis Israel tatvus fieret. Hoc
sileiilio Dominus noster Jesus Christus venerabilis
ARGUMENTUM passionis suae sacramenla occullans, voluntariam
Ezecliias ab hostibus calum.nialus, et a suis pro- ruinam frati is, id esl, nefarimn scelus proditoris iia
dilus, Domino suppiic.ai, imprecatus ejus judiciurn . iu suae inisericordi.-e atque providentise ordinem
iii eos qui mendaciter innocenleni accusabant. convemii, ut quod ille ad pernicietn unius hominis
EXPLANATIO. perversa mente faceret, hoc ipse ad salutem omnium
Chusi mterpretatur Mlhiops, quo nomine Saul provida gubernaiione couverteret. Canlat ergo psal-
mum Doniino perfecta anima, digna nosse illtid
propler sanguinarios el crudeies mores expriinitur, et silentium;canlat pro verbis Chusi, id est, pro reve-
appettatnr fitius Jeihini, quia de illius stirpe descen- -, iatione iilius sileniii. Apud intideles enim et perse-
dit, ut Regumhisioria narral. Allegorice autem David '" cutores silenlium atque secretum est, apud fideles
Chrislum, JElhiopem vero persequenlem populum vero non sileniium; sed verba silentii, id est ratio
Judmorum inteilige, Hujus tituli sensum Hieronymum manireslaU el exposita illius secreli. Quod secretuui
iecuius exposui, quia sunt, ul ipse teslis estqui hunc dicitur Chusi filius Jemini, id est, dextri. Non enim
psaimiim contra Absalom piadnt csse cantalum,quando abscondendum erat,a sanctis, quod pro sanciis
ifjhusai amicus David desirnxit consilium Achilophel. gestutn esl. Cantat ergo in prophelia Domino per-
Quos sciendum esl vehementererrare, primo quia no- fecta anima, cui seeretum illic inuoluit pro verbis
ttien Chusai per samech iitlerqm scriptum esl; hic vero Cliusi, id est, pro manifestatione iliius silentii,
per Sin; deinde, qtiod nunquam David, qui ducibus qttod Deus Pater dexlra, id est, favens ei propitius
exercilus sui prmceperal: PAHCJTE PUERO ABSALOM , de ad salutem nostram operalus esl. Quare hoc silen-
morte iltius loqiiereluf, i Concepildolorem, et peperil tiuiii dicituriilius dextri, id esi Chusi, id est, fiiius Je-
iniijuilatem; lacum aperuil, elc.,j maxinie qui hunc inini. Sciendum quod verba haclenus dicta siiut
' morluutn aperio capiie fievii; ad extremum, quoditic beati Augustini. Qu;e si cni grayia videantur, eorum
amicUs Duvid fiiius Arachi, hic vero filius -Jemini coiligat suunuain bis planioribus verbis expositam.
scribitur: Causum ergo suain prophela iraliens in futu- Agii in iioe psalmb quaeque perfecta anima iaudes
rum inyslerium Domini Salvaloris, in prima divi.sione Deo Pairi, quia sibi sacramentum passionis Doiniui
s«ffi personre Dominmh deprecalur, ut ab omnibus noslri Jesu Clirisli malis occuitatum revelavit. Quia
perseculoribus ejus virlule iiberelur. Secunda sectione Duminus nosier Jesus Ghrisms sub tanto silentio, id
idem prophelu rbgat, ui surreclionis ejus gloria mani- est,sub tanta eiiiumilitaie saeviiiain per-
subveniat. Terlia inlro.ducil paiientFa
feslala ipsum ioquentem, D secutionis inipiorum Judseofum el tradiloris Juda
per idquod fuclus est humUis, ut secundum justitiam ad humililatisexemplum loleravit, ut ipsi divinita-
suam veritalemquejudicelur; malos ullione delerrens, leiii
bohis graluila prmmia compromillens. In quarla pane ejus noii cognocentes maciiiuareuiur iilud ad
unius perniciem, quod Deus Pater ihisericois
iterum propheta ioquilur , commonens Judmos , ul\ ejus
metu fuiuri judicii a proposita iniquitate dhcedanl, ne\ et ^iropiiius inirabiii ofdine convertit ad omnitnn
meritas tnere debeunt uldones, Polest iste psalmus[' credeniium salutem. Si enim cognovhseni, nequa-
Dvthinum gioria; crucifixissent. Hoc itaque
etiam in persona dominici hominis intetligi, si modo qtiam iHuii quo Dominus noster Jesus Christus
ea qum ibi humiliter dicta sutil, gd lio.strqm infirmila- sileuiium
contfa dolos perseculorum dimicaVit, fuit iila caeci-
tem referahiur, quw ilie gestabdl.
las, qusa in israel cohtigil, ul in oinnes genles lux
COMMENTAIUUS,. iiitiaiel.iibeiila provida guberiiatio, quae nequitiam
Domine Deus meus in te speravi. Psainms iste sici persequentium indfabili viriute convertil ad saluieui
inlilulalur : Pmlmus David, quem cantavit Dominoi oninium, pro quo revelalo cauiat in bac prophetia
pro verbis Chusi fiiii Jemini. Legitur in secuudo li- perfecia auinia Domiuo. Exponiturautem secundum
bro Regum, quod Absalom palrem snum David cru- lianc sententiani praemissus tiiulus ita: Psalmus
deliter persequens, de regno fugavil. Cuinque euini isie allribiiitur vei ipsi D.ivid propbetu:, de quo di-
fugienlem Oiqsi quidam lamiliaris suus coinitarii ctum est, lnveni mihi David filium Jesse, virumani- se-
vellet, David ilium suhfmopere togavit Ul rediret, , curtdum cor meum, vel cuicunque ita perfeclae id
atque iu Absalom parles se conferi et, cj«sque con- nii«, qiiem -psaiinuiiicam-avit iil.i pcrfccta aniaia,
51*7 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. VII. 518
est, exsuifatilsr protulit non lam. vpoe, quain bpria A vilia ipsa,sive cacodaemones,per pravas suggesliones
operatione, ad laudem Domini pro verbis Chusi, ld ad peccala nos incitantes.et Sicullsraeiiiicps populus
est, pro maniresiaiione supradicti silentii quam Spi- al) iEgypio rediens, liabuil quosdam persecuiores
rilus sanctus sibi feeil. Qui Ghusi id est quod silen- perseqqenies, sicul Pbarabnem et exercitum ejus,
lium est, filius Jemini.id est, dexlri, quia Deus ei quOsdam occurrentes, scilicelAmalee et alios po-
Pater dextra,id est.misericors ad salntem onirtiuin puliis, qui ei ad lesistendum atque repellendum oc- «
illud fieri disposqit. Huic exposilioni obviat bealus, curreruni, ita perfecta anima de tenebrarum poie-
Hieronymus, et quodammodp iiivehitur iu beatuni siate recedens, habel subsequenles hostes, vitia prae-
Augustinum, dicens quod Chusi de quo psalinus in- bet lierita, et quicunque honiines vei daemoiiesei quodli-
titulalur non fuerit Chusi Aracbites, qui eonsilia peccatum jam persuaserunt; babet eliam oceur-
Achitophel dissipavit, sed quidam alter Chusi, jiixta. rentes bostes, scilicet vitia fulura, sive quoslibel ad
quod titulus iste taliier exponitur. Chusi interprela- ea ipsa persuasores. Quod innuii ubi dixit: Ex omni-
tur JEihiops. j^ElUiopesautem omues denigrali. in bus persequeniibusme; et qma quandiu in carne su-
peccatis dicunlur: hic Vero per jEihiopem, id est, inus locus niorlis est semper in nobis, et ideo quan-
Cbusi, accipilur maxiine Saul, qui persecutus est tuiiiiibet perfectis hostis semper imminet, auctor
sancLum David, per quem Sauleni omiies perseCiUb- scilicet morlis diabqlus, ideo perfecta anima post-
res mortiferi, qui significaium David, id esi, Ciiri- quam a memhris- ejus salvari rogavil, ab ipso eliam
slum tam in se quam in membfis persequuiuur, reete capjie liberari peiil, el potest illud plane a quolibet
inielligunlur. Saul enim inlerpretatuf pelilio, quod et "diligenter consideranti supradicto titulo utique
nomeii quanlum ad interprelationem, hiittit nos ad g adaptari.
niorleih, de quasciiptuni est:Deus non fecit morlem, Demine Deus meus. Resumpiio est hic ejusdem
sed impii accersiverunl eain sibi manibus et pedibus. nominis, quod superius posuit, et spectat quod hic
Verba Chusi, id "est, ^iMopis accipiuniur devoca- dicitur aperte ad pfiorem litulum. Ostendit enim
liones, quas peiseculores in sanctos (aciunt. Quorum perlecta auima, cujus vox est in hoc psalmo, sibi
verborum alia sunt visibilia, alia invisibilia. Visibilia revelaium esse dominicaepassionis mysterium atque
verba dicunlur facta, invisibilia vero voccs quseprofe- secretum, id esl, patientiam ei bumiliiatem, quam -
runtur. Aliquandb eniin persectitores niluniur devo- Dominus nosler Jesus Chrisius in passioue sua ha-
care sanctos facfis, id est, lormentis illalis, aliquando buit, qui retribuentibus sibi mala pro bonis, bona
minis. Ab liis verbis quaelibetperfecla anima jam a pro malis retribuii, orando Patrem pro eis. Osten-
Domino pariim liberata, qui eam cognoscere feeil, dit, inquam, cuin se illud secreium, ut alios suo
quain iniqua sint et quam nociva verba iila, agit el esemplo provocet, quantum possit imitari dicit, et
gratias et iaiides in sequenli psalino, iitque euni quasi Dominus exponens eis sileniium bac admoni-
adbue penitus liberetur, exorat. Sic igitur bealum liorie usus esset : ligo proteimpio et peccatbre tam
llieronymum seqnenles, supradictuin lituliim expo- humiliier persocuiores meos sustinui, lam patienter
nimns. Psalmus isie anribuitur David, id est, cuique proditorem pertuli. Quid ergo tu facies ? nonne me
perfeciae animae, quem ipsa cantavit ad laudem Do- imitaberis? Quasi, inquam, ila Dominus diceret, re-
mini, pro verbis Cliusi, id est, quia mcruit cognos- spondei ipsi perlecta anima, dicens illa ita : Domine,
cere verba Cliusi, id esl, iEtliibpis, etiam in pane <juime preiio sanguinis lui redemisti, et Deus nieus
iiberari. Chusi dico filii Jeniini, id est, gfavissiini qui me creasti, si feci istud quod non debui ; et ex-
petsecutoris Saulis. Ilic Jetuini apposilum esl, non r ponii quod istud, scdicet, si est in manibus ineis, id
ad inlerpreiationem, sed ad persecutorum exagge- esl, in operibus rneis illa etiam iniquitas, quae apud
rationem, ut per hociinnuat quam graves persecuto- lioinines est seqnitas; et determinai qnue,.scilicct, si
res hic aceipiat, scilicet tales qui etiani ex origine reddidi, le non imitando, maia pro malis, reiribuen-
persecntoris descenderanl, ei quorum peccala in libus mihi mala pro banis, et non bona pro maiis.
progchiem patrum introcanl. Jeminus eiiim de tribu flic magnam paiieniiam notat. Major enim patieniia
JJenjamin pessimus quidam fuii. De qua eadem tribu esl, iion reddere malum pro malo aliquibus qui su-
Saul giavissimus"persecutor santii David, et Saulus 'Sceplis beneficiis inferuiil nobis mala, quain si nq-
lupus rapax, el fere omnes gravissimi peccalores cere voiuissenl nullo beneficio praerogaiOiEt est tale
fuerunt. Sciendum quod secundum lias utfasque iioc lotum, quasi dicat: Domine, si rion feci quod
supradicti tiluli expositiones potest sequeos psalmus debui, id est, si imitata non sum quod tu faoeixlo
legi in voee cujusiibet perfectae animae, sive David, me facere docuisti, sed malum pro tnalo reddidi,
sive cujuslibei perfecti de illo priori populo, qui fuil iiicurram hoc nialum, scilicei, decidam, id est, de-
aiite naiivitatem Christi, sive de lioc popttlo poste- viucar, ab inimicis meis invisibiiibus inanis, id est,
riori. Quod secundum varietatem senieniiaruin quae invieloriosus factus in anima, qui exlriusecus victor
inferius dicitur, necesse est laliler accipi. ln voce au- •reddendomaluin pro malq esse volui. Quod fiel me-
iem perfectaeanimaj prioris populi legetursic.Quas; rito, idesl, juste, scilicet quia cgo potius quod pejus
dical: Domine, speravi in te, non in me, sieui Adam est, quam quodbonum est, lacere volui. De hac inani-
fecit, qui non ex te, sed ex se pendere voluit; rieque tate dicitiir : Inaniter se jaelat, qui, cum sit homo,
ii) carue, quia omnis maiedkius qui carneui bra- D cupit se vindicare de homine; et dum hominem quse-
ehium suum ponii. Sed speravi in te, id esl, loiam ril palam superare, vincitur a diabolo cccuiie inanis
spem meam conjeci fn te; «l in le merito, quia IU effectus vana et superba Isetitia, tiuia vinci non
qui oinnium Deus es poieslaie, meus cs voluniate; potuil. Nescit vero quanfo gloriosior iriumphus sil
et. ideo salvumme fac, id est, conserva me piopter aniinuni suiim su.perare,qtiatn alium vincere. UndeSa-
pefteveranliam eripiendo a persequentibusme, id est, loinon :,Forlioteslexpugnalor animi expugnaloreurbis.
a inembris diaboli nie devocare volemibus omnibus, Perseqnatur inimktis animam meam,lia decidain ul
id est, tam invisibilibus, quam visibilibus, tam occur- ininiicus, id esl, diabolus, persequaiur inierius ani-
reinibus quani stfbsequentibUs; et prselerea liberame main ineam ;*jiiia ejus esl semper persequi,ne vacet,
abipsocapite, id esl, a principe lenebrarum diaboib, subdii ei apprelwidat, id esl, decipiat eain. Qui eniin
ne iHe<}uiest ut leo rugiens,qumtensquemdevorel, semper persequilur, non semper couiprehendit, quia
quando, pro aliquando,rapiat aniinammeam ad lerre- mon semper decipit; et ita comprehendai, ut concul-
hasdelectaiiones Tunc enim rapiiur anima, quandoa cel, id est, conculcatam reddat viiam meam, id est,,
Doininoveirairiiur,et terrenis deleetaiionibus iinpliea- aitMiiammeam,in terreaas coneupiscentias, inlantuui
lur. Et vere rapiei, dum non est qui redunat ineab nl in ierram ea.ui redigat, id est, cibam suuin eam
ipso diabolo, si lu nou liberabis ine, neque qui sanmn faciat. Diabolus enim non iantuin ieo, sed et serpens
facial ab ejus merabris, nisi lu saivum iaeias me. diciiur. Et serpenti a principio diclum e*t: ^uver
Visibiles persecutores sunt pravi bomines nos malis pectus tuum gradierh, et terram comedes,,quia diabo-
persuasionibus suis deviJcautes; invisibiies vero suut ius animas ilias, quse terra stmt, id est> quae ex leto
 519 BED^E VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 510
terrenis concupiscenliis et malis delectationibus in- /A nifeste dando eos scilicet in tenebras exteriereg.
volutsesunt, cibum habet, quia in eis deleclatur et Judica me, Domine, secundumjustiliam meam. V\-
.reficit se. Et ita conculcetvitam meam, id est, ani- delis anima, quae ahte perfectionem limebat rie ar-
mam meam, ul gloriam meani, id est, gloriosam gueretur, vel corriperetur in judicio, quia jam perfecla
conscieniiam meam, deducat in pulverem, id est, facta est et secura, per cogkaiionem supfadicti si-
destrual. D.icit Apostolus;: Quia gloria nosira esl, lenlii, jam non limens judicium, dicit: Tu, Domine,
testimonium consciehlimnostrm. lixc gioria vera, so- qui judicas nialos secundunr merila sua, judica eliam
lida et perfecla esl, durn lanlum inlerius ubi solus me llic secundum jusliliam meam, id est, secundum.
Deus conspicit habelur. Cum vero exterius in hu- hoc qnod conVeniens est illi justiliae, imiior silen-
mana laude causa elationis qiiaerilur, lunc a priori tiiim Luumreddendo bonum pro malo ; et secundum
'.solidilaie quasi in pulverem, id est, in.dissoluLionem quod convenit innocentiae meoa, qua nec laedo me
deducilur. Unde Boelius : Minuit enim quodam modo nec allerum. Justitiam el innocenliam dico, quae sunt
bonum consciemiwprobanlis se. Et Macfobius: Sa- super rae, id est, qu;e non a me, sed a te babeo, qui
piens ponit fruclum in conscientia, stutlus vero in super me es. Oxnneenim dalum ei omne donum per-
laude. Moner autem hic superbiam sive elalionem fectum desursum est datum a Patre luminum.Judicare
ab omnibus perfeciis maxime esse cavendam. Nam hic accipilur in bono, scilicet, pro temporalibus fla-
hoc viiium lale esl, quod etiam in recie factis limen- gellis, quse Deus ad custodiam sanctitaiis in praesen-
dum est, et quod primum occurrit recedentibus a tiam concedit perfectis, et ad exemplum justi judicii
Domino velut in Adam, et novissimum occurrit Te- sui. Qui enim non parcil hic dilectis filiis, mulio
deuntibus omnibus etiam aliis jam superalis. Scien- g] minus parcet in futuro servis fugitivis. Sciendum
dum quod hujusmodi dicta in divina pagina, quale duo ofiicia esse medicinae : allerum quo repellitur
istud esi : Decidam merilo, el persequalur inimicus, infirmitas, alterum vero quo custoditur sanilas. Fi-
etc., non imprecaiio, ut videnlur, dicenda sunt, sed delis ergo anima quae superius in alio psalmo sanari
est propiielia in pfoplietis, assenians divinaesenien- rogavil, ubi dixil: Miserere mei, Domine, sana me,
tiae. Generaliler aulem ubicunque potesl dici aggra- et reliqua, jam adepta sanilale rogat hic reliquum
tulalio justi judicii Dei, dicuntur. Hic auiem hsec officium medicina;, scilicet, quo cusiodiatur sanilas,
posita sunt, non ut prophelae perfecla anima, quod darisibi a Doiniiiocum dicit: Judiea me, Dotnine, elc.
lisec.mala incurrere debeat, sed ut per boc ostendai, Consumelurnequitia peccaiorum. Sic coniinualur :
quod fulumin sil talibus, in quibus ea sunl, quae a Ul lu, Domine, judices me secundiim quod rogo, per-
se lemoveri innuil, scilicet, qui faciunt quod non miite ut consutnatur, id est, perficialur conira me
debent, vel non faciunt quod debent. Ponit quasi nequitia peccalorum, scilicet, permilte impiis quod
consequens ad oppositum prioris antecedentis. Quasi eis proposilum est implere in me, ut me flagelient
dicat: Si feci quod non debui, vel non feci quod et persequanlur; et boc modo diriges me justum,
debui, tunc incurram supradicta mala. Si autein quia flagella illa ernnl cusfodia saniiatis niese. Sein-
feci quod debui, vel non feci quod non dcbui, id est, per eniin persecutio malorum salus est bouornm.
si imitata sum le, tune tu, Domine, fac mihi quod Unde diclum est: Itnpius vivil pio. Qnod eniin for-
debes, scilicet, exsurge persequeniibus me in ira nax auro vel paleae, quod lima ferro, boc impius
tua; id est, fac innotescere eis quam inevitabilis et iacit pio. Nam sicut paiea incineralur, aurum vero
terribilis super malos sit ira tua lulura, ut conver- p^*^ purgatur, sic in persecutione justus iit jusiior, et
lanlur el persequi me desisiant. Et exaltare in finibus sordidus sordidior.
inimicorum meorum, id est, -potestatem et dominium Scrutans. Ostendit quod vere. Deus dirigit juslum,
obtine in inipiis. Qui prius fuerunt fines inimicorum quia scrutatur corda, id est, cogitationes el renes, id
meorum, scilicet possessio diabolorum, scilicet, fac esl, deleciaiiones ipsius jusii, non sola cogniiione,
de impiis pios,-ut per bos inimicos, a quibus anle ut in peecatoribus, sed etiam dignaiione. Quod est
blaSphemabaris, glorificetur nomen tuum. Et ut pos- qusedam ipsius direclio. Proprium esl Dei scrulari
sis exaliari, exsurge in praecepto quod mandasti. corda et renes. Honio enim secundum sola facia vei
Quasi, dicat: Mandasli, o Domine, primo bomini dicia judicat, non vero discernil quo animo quid
obedientiam et humilitatem, quse ille per superbiam quisque facial, vel quid quemque delectet; Deus
inslinclu diaboli amisil. Ad quam superbiam de- vero discernit quo animus cujusque inlendai, et quid
vincendam exsurge tu , Domine Deus meus , iii illo quemque delectel. Et quia videi quod lota inieuiio
prmceptoquod mandasti, id est, appare in humiliiate malorum bonos ad concupiscenliam oculorum et carnis
el obedientia assumpla: carais, per quod exsurges special, vero non ima, sed summa deleclaut,
contra inimicos debellando eos. Et debes exsurgere, ideo utrosque jusle judicans, illos errare penmitit,
quia sic synagoga, id esl, congregatio mUilofum po- bonos vero dirigit. Renes proprie pro camalibus
pulorum credentium circumdabil te ad iiuitandum. deleciaiionibus ponuntur, quia renes et inferior pars
Circumdabit recte ponit. De bis enim diclum esi: in homine sunt, et regio illa quam maxime voluplas
Viuo ego, dicil Dominus, quia Itis omnibus velul or- humanaegeneraiionis inhabitat, et per quam in hujus
namento vestieris. El propter hanc synagogam, id mundi miseram alque aerumnosam laetiliam per
est, muliitudinem credentium confirinandam,-post. D prolis successionem bumana nalura Iransfuudiiur :
peractam obedienliam assumplsecarnis, lu, Dmnine, hic lamen renes pro bonis delectaiionibus accipiun-
cui soli proprium est per te ascendere ih ccelum, lur. Possumus etiam per corda hic accipere curas,
undediclum esi, c Nemoascendit incmtum, nisi qui de per renes vero exitus curarum, Nam ad id quisque
ccelodescendit, i regredere in allum, id est, in coelum pervenire optat, quod eum delectai.
unde descendisli, ut inde miuas Spiritum sancium Justum adjuiorium meutn a Domino. Ideo dirige9
ad conlirmanda corda credentium. Ilsec sic exposita tu me, Domine, justum per flagella mea, quia hoc
proprie conveniunl animae de priori populo. Non qnod vere est meum adjutorium, scilicet, ut a te
cnim alicui de poslerioribus convenit .opiare quae dirigar, justum est mihi dari a le Doinino, qui rectos
praecesserunt, scilicel, incarnationem Christi et ejus cordelacis salvos esse recliludine perseverare (tic).
ascensionem. Quasi dicat: Jusium est, Domine, ut qui mihi iniir-
Dominus judical popuios. Probat perfecla annna mo medicinam resiilueudaesauitatis (sic). tlinc Apo-
de priori populo converlendo se ad nos, quod vere stoius dicil: Si Chrhlus pro nobh morluus esl, cum
Dominus posl obedientiam completam regredietur in itnpii, mullo magis salvi erimus ab ira per ipsum. lle-
allum, quia ille regrediens verus Dominus, qui sede- cti corde dicunlurr qui mundis cogitationibus super-
Ml ad dexleram Patris, et cui Pater omne judicium nas delectaliones associant.
dedit, judicabit danmando, nbn salvando populbs Dominus judex juslm et forlis. Posiquam perfecla
inlideles, nunqinterim occulto judicio, scilicet, dando anima qusc jam sanila'eui a Donf.no recipil, occa-
eos in icnebras interiores, landem autem. ma- isione sumpia de judicio occulio, quod nunc in itu-
821 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. - PSALM. VII, sas
piis sit pro medicina sanitalis conservandae, interpo-. A pravam ex aliqua re terrena contrahit. Parlurit ergo,
silionem faciendo, oravit, redit ad judicium de cum delectaiioni consensurii adhibet, ei iri quo dele-
impiis. Quasi dicat, convertens se ad impios : Quando- ctabalur, perficere satagit. Parit autem, quando in
quidem Dominus, o vos, impii, jam judicat occulto aliis perficit. Si autem vasa morlis, ut supra diclum
judicio, id est, per caecitatem mentis, quid fiet vobis est, haereticos accipimus, jam secundum hoc con-
in extrerois ? Manifesie, scilicet, tunc vos in exterio- tinualio eadem eril. Senlentia vero in hoc mutabitur,
res tenebras dabit. Quod non denegasti, tribuas quia oslendetur non quibus ut de apostolis, sed qua-
etiara medicinam confirmandse sanilalis. Sic dieit: liter sint vasa mortis. Delectatur enim aliquis hsere-
Deus Paler, qui judex justus est, reddens singulis ticus in persuasione prava, adhibet consensum et
pro meritis. et qui forlis est, id est, cui nullus pbterit cum consensu etiam adjungit actum.
resistere, et lamen patiens est in praesenli,quia non Laeum aperuit et effodit.ldemquoddixit superior ver-
irascitur, id est, non congregat ministros irae suae, sus, aliis verbis, ut plus addat, repetit. Lacus est aquae ;
id est, diabolus, ad uiciscendum per singulos dies, locus, cujus fundus latet. Huic comparatur occulta
quos ministros humana pcena non per jusiiiiam, sed delecialio in terrenarum rerum fraude. Lacum ape-
propler propriam nequiiiam delectat, et ideo semper rire est lacum dilatare; lacum vero effodere est.in
ad nocendum parati sunt; Deus, inquam, qui judex altum deducere. Lacum ergo facere est fraudem ali-
est, nisi vos, impii, interim conversi fueritis pceni- quam in terrenis parare. Aperire vero esi consen-
tenliam ageudo, dum 'occulte vos judicat, tandem sum deleclationi ipsius adjungere. Effodere vero est
vos manifeste judicabit, quia gladium, id est, Filium operationi: ipsius fraudis insislere. Et quia aliquis
suum, quem in primo advenlu reconditum in vagina jj lacum fecit, aperuit eleffodit, ideo incidit in foveam
humanilatis humilem misit, in secundo adventti ju- quam fecit, id est, priorem et graviorem casum pas-
dicii vibrabit, id est, in tam manifesta ira mittel sus estin fraude, quam alii paravil. Dicit enim bea-
ipsum jam reveiatum, ut coruscet lumen piis et ter- tus Auguslinus, quod quisque non prius peccat in se,
rorem impiis, justis appareat mitis, et terribilis in- quam in allerum. Apparetergo quod quicunque alium
justis; et boc non sine provideniia faciet, quia jam in terrenis fraudare cupit, se prjus quam illinn de-
tetendit arcum suum, id est, Scripturam Novi el Ve- cipit. Ille enim patitur damnum pecuniae, iste dam-
teris Testamenti, in qua iliud minatur consiiluit.: num innocenliae.Ille leviori damno exterius mulia-
quae ideo comparatur arcui, quia sicut in arcu rigidi- tur, iste mucrone avariliae interius graviier sauciatur.
tas ligni flectitur per nervum, ita in ipsa Scriptura Hoc ideo apposuit, ut ostenderet justum judicium
per fbrtiludinem Novi Testamenii quasi per nervum Dei, quia Deus infert supplicium malis, non ex sua
fleclitur et mollitur duritia Veieris Testamenli, cujus ira, sed ex eorum propria nequiiia, ita ut qnaefuerunt
uinbra per ipsius veritalem explanatur, et ita teteri- biandimenta homini peccanti, sint inslrumenta Deo
dit arcum quod ipsum praeparavil jam tanquarn ad punienii. Nec praDlereundumquod sicut in uiero facto
jacuiandum, id est, quod ceriissimam morlem in eo concepto aliud gignitur et aliud concipitur, semen
promiilit impiis. Et praeterea praeparavit in eo enim concipitur, homo generatur : ita etiam in su-
arcu, id est, instruxit et docuit in ipsa Scriplura periori simililudine, dolor, id esl, res aliqua per
divinavasa mortis, id est, apostolos, qui ex se lan- deiectalionem concipitur, iniquitas autem generatur.
quam ex vase liquoremtalem, id est, lales sentenlias, Converlelur dolor. Ostendil quomodo aiiquis inci-
iuderunl, quse credentibus fuerunt ad vilam, non, A dat in propriam foveam, ita scilicet doior ejus, id
credentibus vero ad mortem. Unde Aposlolus : Chri- **'est, nequilia ejus, converletur incaput ejus, id est,
tti bonusodor sumus Deo, alih quidem ad vitam, aiih in animam ejus quae debueratpraeesse,facietsubesse,
autem ad mortem.Et effecit etiani in eo arcu sagiltas et quae debueral imperare ipsam faciet servire* Omnh
suas, id est, divinas et penetrabiles sententias, vel enim qui peccatumfacit, servus esl peccati, el iniquilas
sanctos et apostolos ibi instruxit, ardenlibus, id est, ejus descendet eliam in verlicem ipsius, id est, erit
dilectoribus suis, ut ipsi iude ulililatem baberent. superior ratione, quae ratio est quasi vertex in capi-
Apostoli ideo sagittae vocantur, quia divinis senlen- te; id est, in anima, quia dignior vis animae est.
tiis frigida corda penetrantes, credentium incende- Ubicunque enim libido dominatur, ratio premitur et
runt ea illo igne de quo dictum est: Igneni veni subjugatur. Possunt etiam hi duo versus praecedenles
mittere in terram, el quid volo nhi ut ardeat ? id est, ad soiam similitudinem legi. Quasi diceret : Quid
dilectionem Dei et proximi. Possunt cliam vasa mor- censes putandum de illo qui concipit dolorem et
tis haeretici vocari, quos quia prava vota et causa parturit atque parit iniquitatem ? Idein scilicet quod
arrogautiae ad divinas Scripturas accedunt, Deus de iilo qui tota vita sua prseparet aliquem lacum, et
permittit eos et prave inleliigere, et prave ad suam landem prsecipitaretur in ipsuin, et tunc dolor ejus:
et multorum mortem exponere. Unde recte vasa mor- id est,'quidquid terraBcum doiore de lacu exhauserat,
lis dicuntur, quod tamen non inutiliter permiltiiur regeretur super caput ejus. Et idem etiain quod de
fieri quantum ad fldeles. Coguntur enim vericatlio- iilo qui cum iniqueparavisset alicui furcam vel poenam
iici per iilos veritatem in divinis senteniiis scrulari aliquam, postea iniquitas ejus descenderet in verti-
atque intelligere. Unde dicit Apostolus : Oportet esse cem ipsius, iniqua illa posna relorqueretur in ipsum,
Iwreses, ut qui probati sunt manifesli fiant. Chri- D sicut coniigil Aman de pcena quam Mardocheo para-
stus ideo dicilur gladius, quia et per ejus liumilita- verat, et aliis multis. Nam sicut utrique isiorum
tem DeusPater inimicos suos superavit, et quia per iabor suus esset, sic vero ornnibuslerrenis fraudibus
ipsum, vekui per gladium, csesura et separatio inler insistenti labor suus omnis erii ad damnatioiiem,
bonos et malos in die judicii. ConfileborDomino.Poslquam anima consideravit in
Ecce parturil injuslitiam. Osfendil quibus sint apo- boniset in malis justum, judicium, quia Deiissic pro-
sloli vasa mortis. Quasi dicat : Ecce potest videri legil justos ut ipsosde se illuminel, sic punit iiijustos
quod vere sunt vasa morlis quibusdam. Nam aliquis ut non de sua ira, sedde propria nequilia eosdamnel:
parturit injusliiiam, id est, laborat per consensum facit laudabilem confessionem Deo, de tanta ju-
implere injustiiiam, id esi, quamiibei deceplionem. stijia ejus dicens : ConfiteborDominosecundumjusli-
El hoc ideo, quia concepildolorem, id esi, deleciaiio- tiam ejus, id est, laudabo Dominum propler juslum
nem contraxit ex dolore, id est, ex aliqua terrena judicium ejus in vocis confessione, et etiam psallam,
re. EL quia concepit et ^parlurit, ideo poslea parit id esl, bona et suavia opera faciam nomini Domini,
iniquitatem, id esl, perficil ipsam decepiionem. Nota id est, ad glorificandum nomen non meum, sed ipsius
quod dicat dolor. Angustia et labor dicunlur terrenae Domini: et rnerito, quia altissimus est, et ideo dignus
res, quae labor sunt in acquirendo, angustia in reii- omni laude. Huc illud atlinet: Ut videntesopera ve-
nendo, dolor in amiuendo. Parturire vero est labor slra, glorificent Deum qui in ccelhesl. Nec v.acathsec
ante partum, parere autem parlum emiltere. Coriei- confessio. Quidam enim erant qui damnaiionern ma-
pit ergo aliquis ex dolore, quando deleclalionem lorumet salvationem bonorum, non :usto judicio Dei
PATRCL.XCIII. 17
 523 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SEGTUI. -r DURIA ET SPURIA. bii
sed falo vel constellationi, vel caeteris talibus asCri- .\: formationem nos exhorlaretur, ojrat m lioc,psalinrj-
bebani. Sciendum quod si isie psalmus in persona pro se el promembris suisita dicens : Domine Detis.-
perfectae animae de posieriori populo legatur, nihil . meus^sjiemvinon in me, sed in le, ei id,ep.sahium m.e
de supradicta lectipne oportet mutari, riisi fbrte ubi fac, id est, satyos fa,cmeos ex omnibuspersequentibus
dicit: Ex'surge, Domine,'in .prmceptoquod mandasli. eosyut sup.eti;usexp.osiium.est :- etiibera me i.u.me
J.uxta quod potest eliaiivpragcedensExsurge iri qua- ipso, ne ill.equi est u,t le^:, id esi Judaictis pop.iilus,
libeVleetione, continiiatione tion mutata taliier var qui vere gravem rugitum dedit in passion.e contra
riari. Quasi dicat perfecta anima de posteriori sive Chrislum cum.diceret : Cmcifige, crucifige euni. Ne
dic priofi populo : Sifeci quod debui imitando le, ille, in,quam,aliquaritlo rapial,, id est au/eral aniyiqm
nuiic tu, Domine, fac milii quod deiies, scilicet ex- meani, ita ut poiesiatem non.babea.mresumendi eam:
tur.ge inirq tud, id est, auge ifam gravem eteos irreileii- et deb.esiiberare, el salvum lacere, qula non est qui
bilem inimicis meis, videlicet permitie flagel- redimai,- id esi liberei me in meipso, si lu n.oniibe-
(areet persequi me. Cdgri'bscoenim dum flagellpr.ab ras me; negue qui salvum faciat, m§.in, na.eis, si tu
-illis, non noe negligis.sed iHis inira exsurgis, ei non saivum facis.
exaltare infiiiibus inimicomm:meorum, id esl; bbtinc Doniine'Dws i»,eus. Rei.uin.itidem nome.n, qu.asi
tibi dominiuhi iniinicisineis, qui stini fines, est, dicat :*Ideo etiamdebiss liber^e rne, etsalyum, facere,
id
marcba diaboli, ulendo ipsis eisdem ad sui damnaf Doinine Deus meus, qt.iiA'«io.ii.fcci nec in me nec in
tionem, id esi, permiUendo eos subirac.io lumine meis quod nbh.dfibui. Nam si [e<;i.htud_,scilicel qyod
veritaiis facere ea per qiiaedamneniur. Unde diclum no.n debui, el p^e.l#rm.i!.)a,l sicut s.^erjiis : tnn.c Qgo
est: Nonenim qiiod volo bonum, illudkfacio, sed quod D npn. renuo, qu.indecidam., id est, dejiciarde i.nimicjs
nolo.malum, id ago. meis Judae.is,jnanis : id est inviclpriosus scilicet, u.t
Essurye, Domine Deus. Qnasi dicat-: In.imicisqui- n.ori possim resumere aiiiniaui meam, quqd meritq
dem exsurge in ira, amicis yero, npbis scilicet, lu fieret:: quia qui deb.ueramesse caput in gioria, factys
quiDorninus nqgter espotestate,et Deusubster crea- essem exempiar in ignqi.ninia,ei ita deciilarn u.t i.ui-
lione, exsurge in prceceplo.quod mandasti, id esl, fac m.icus,id est, Juiiaicus populus .persefjuaiurqnimam
nos proiicere in boc tua pra&cepto,boe esl praee.ep.tum meqmin ifibulatipiie passionis,etcpmpreliendaiemi
m. u. d.s. d. -u., scilicetut dUectio nostra usqne.ad cqmpelleu.dom.e.a.d.hiQrierii,ei conculcei ipsam ibyii»
hiimicos exlendalur;vei fae nos exsurgere iu iiumi-r i>)fi.qm, ide.st, anim.ammea.nvm ter,mm,pps.tmojteiii,
iilatis el obedien.tiaep.rse.cepto.,' quo.d,iu mandasii, ut niie,ta!i1qnani.al.iqtieiii terpeiium^^iion.vale,ni,.e"ni am,|)iius
etiani erga perseculores np.stros.siinus ftbedienies et resufgere, in ei
sepuicro claudendp, sign^unicu.incu-
liumiles; ei sic exemplo fetimitatio.nen.osfrasynagoga §,to4lbusse.pu.lcrb, aiJjhibentj.o.:el, si,c deducat gipriam
populorum, id est uiulliludo.credei.i.fiumcircumdabj.t ojeft»^i.d,cst gio.riam fesurreciioni.s meaem,putverem,
te, et propter hanc iUuminando:i:egred:ere, in altuiii,id id est in ni.biliiin.Si aulern feci quod debui, tunc tu,
esl, fac ut appareai r.egressiotu.aiii.ccelum.,ei csetera Domiiie,exsurije inira lua uiimicis meis, el exaliqre
quae dete dicuhlur iucenx yerUaiis menti;b,tiseo,i;um in fmibusjiiitnicqrummeqrunt, siciii superius in pro.xi-
inserendo. Quotidie enini,Ch.ri.stusnasei,iy,r,pati.lur, m.a ieciiqne expqsituin est; et e.vsurge in. mcis ami-
resurgit et ascendit, se.cgndumtiiyersofiini a.d lidem cis ih. prmceploq.uqdmqndasii,.id es(, fac exsurgei:e
accedentium cogi.uli.oneni.Vel.aii.ter : Exsur.ge, Do- a.dbaerentesmibi iii praecepto tuo, sive "dileciip,uis,
mine, in ira tua, ei exallaj.ein finibusinim.ipor.uni m.eo- siye o.b1eldienliaee.t iiu,niiliiaus,et sjc per dp^ri'n|a^i
rum, idesl, ut flas alms iniriv.ci.sm.eis, yl ad ins|ie- G e,i exempjuni yi.tae,illqru.m. sic.ut app.stbJoium syti-
ctionem ini. n.on atiingaiu, sed cogii.itionemtuiamit- agqgq,pppulm\iimcredentium eircumdqpitte in riie, et '
Vant; sciticet.Judaeis, et eiiaivi quibuslibet aliis per- piqpier hqnc Goiifirmaiidatnper spiritus missioiietii
secutoribusexsurge.id est, fac le ardiiu.inin,praec-gp.to r.egredereyiallunf., nie.i)o.mine rggrediente in. alluni,
:quod mandasti, iri obedien.tiaet h.umililateliunian.i.i.a.- (jui p.er ine lio.minemdesbendisii de alto, No.taiidum
tis luae, scilicet ut u.on cognoscanl le vere bwhiiia- quto.d.'nonailribuitur a.scendere Deo seciiudnin loca-
luin inoariiali.one,passigue, el ciejeris : sed puteui lein moiio.inem,quia oninia comnlet, sed descendere
falsa csse quaedicuniu.rde te, et sic per horutn excas- ftei est.bbc quo^ surama divi.nitatis inajesias, pgf
catiqnem Synagoga ppputozumcir.cttnidabitte, id est, jiiumiiiiaieinby.iiiaiia?naturae Verbo^iiiiitae npbis in-
'mnUitudo,iideliu.m yel ipfidelimn,eirc,ujnd,abj,t.ii.x- iVoiu^it. Ascendere yeroest, quod per eanidem huma-
puisio e.riim.Judaeprun)fa.ciaest recepiio gen.ii,uin. riiiaiem p(osi ljiiorteia clariiicaLam, resurrejciibb.e,
Et quia ipljer b,osm.iUtinori vere fideles eruiit, seili- as,9pnsibnejconiessione niagna Dei polesias de.claraia
cejf,baijentes iip,inenC.liristianuni, sed noji b.bservan- esi.:""Vet' abier i Synqgoga^bp,«farirm'persequenii.uro
i-es-pf^epiMriVsicMtJJiKPbffU*, et haireiici, ideo lu, pjbpter>.eium illorutu,, q,U,iproiicien^ in'praijcepito,
D^ijaine,propter. haric syuagpgani,in parte caecandam fii^umdabii ie iii persecbii.one mea et me,bjrii(m.' Et
r,egredere," id esi au.fer ie ab ei.s, etind.b io aitunij pfopfef itqnc' eiica3cari,d,am r.egredefeia inatluinpeT
s'cilicieiaspectum et coghil.ioiiemiuap-ieis aui'eren'db, me regressupa, subiraheiido ,eisscilicet cpgnii(pneni,
iit qui sordidus e.si, sb.rdescafadhuc, E,i vere regre- siciii siipra diciyin esi. Caeiera quaesequuntur, non
dietur, nani bb.cuiodp Doininusnun^ inietim judicat muiariiur. Qubii yeio bicil: Judicd me, pomihe, se-
populos pcculte, laudein .iudicaiui;us eos manifcsle. P ciihdum j.u.siiiiat)iineam , et. secu.nduipinnqceniiqm
Pptesi iste psalmujs.in p.erspna capitis lolus l.egi, nieam supef me, ialia iriiiac leciibne:aa. meriibfa re-
juxta quo(dliiujus praeinissuslaiiterest e.xpon.iiur-Psa.l- ferenda suiit.
musiste attribuiiur yere' Dayid,i,j, Chris.to.quem IN PSALMUMVIU.
ips^ecaniayit, ),dest exsull^nter atl iaudem eju.spro- In finem pro tbrcularibus. ^salnius Dayid.
tuiit, pro yerb.is Ciuisi, iiiest, quia iliud qubd ap.ud ARGUMKNTUM.
.fterseciitpres ei inlideles eratL
C.trusi,id^st, siientiuin, Admiratur Propheia Dei pote.ntiam, per quam gu-
sciiicet reconciliati;b..peripsiusChristi me.ditaiionem bernat cunclain mundi molem, gratiasque agit quod
facta, quia ima s.bniniis, ccefestia ferr,esiribus co.o- tantus creator hominis memonam sit liabere digna-
u.ncia sun.t; illud,,inquain, silentiutn faciuin est apud lus. Aliter Ecclesia laudem dicit Cbristo de iide om-
lideies verJba, id esi raii.q.Chrjsti nianifesia. Unde nium credemium. Lege ad Evangelium Marci. ~
factuin est ut plur.es in eius cprporis, i|l est Clirisli,
#.erfecii°.nem peryenerini, per cpguHigii.eni ijjtius EXPLA.NATJO.
Chusi. Quod Cbusi est i1(n;us. Je.miin^id est dexlri : Pro lorcularibus, pro Ecclesimmembris d.icit: quia
quia Peus Pater propitius mundoa^ saluteiri g/nnium sictili.ntorcutaribuspressqiuvmdyrissimh gigqrtit cotii-
jaiiidl s.iienliHinper inediaiqTerii Cliristuni operatus minutis, fqllibusquevacuqlis dulcisiimavinq profqiu
esi, aipe iit Ifructificaret,,|.p.sumqub^u.e.reyeiare (li- dun%sic in. Ecclesiq de 6i]siihdl.%^pribfi^, iuthidaqiie
guatus est, pro qua reyeiaiibne^Dbminus 'noster Je- iuperbia pressura poerfilentim suases lacrymmsaiuji/i-
sus. fhristus gratias agensDeb Pairi, u£'aij 'sui boii- ier exprimuntuf. Ecclesiq er.gfipfisci temporit, in qtia
MK IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. VIll. Sif
revera torcnlqr esl quidemcorponw, sed fructus salti- A-sdicens, Domine.,Dgmftfusomnjurn pote)itate,:.nos.tet
taris animarum, primo ingressii laudes Clifisti Dofpini auiem speciaiiief per' graiiam : '<j»io.'hf>s"q^p.rdmus
Ustadecantal,inajeslatemejus prmdicqn.s,elOpefatiorih quod scimus,'alii vero adp^anlqu.oflignpKa.nt,riqmeit
excelsa ; secundo apeftius vehit dd homtnis naturjtm, ttium,'\h esi. laus et fainiatua,. qpanj ad^irabili^, id
quatn d'econdilione pravlssima, qum Mqni fuefqijjec- tii qUartivenejabnis et, lauda.biliSfulu,r;ii'e'st;^er,"Ec-
canle vilifilaad magnarumreriim dicii crcyissefasltgia. etiarn' ciesiariim cpjjstjtuVlQnem,riori,sfthib],ip"|n4*^. ?fid
Sic Domini Gfirisiiex duabus et vt duabusnaiurisin- m" uni«er*(i!'ieriro.;
'Prius/^nii^ bom.en^pmin/
confutis alque dhlincth iantuin in Judaea notiirr».fujt, po.siea y.£CjC>
"" tihq personq salubritei et »£$«- dicatibnehi pgr prse-
apbstpjbrnm in'qmntjsparjesterjaePJBJIU-
' ' '"' " ' " ''' ''
bUqnteragnptcilur. lante Ecclesia exiyii. "
gpMMENIARIUS. Quoniam"eieidtaesl..Ideo, nonie^ tuu.nj erit, adnji-
DomineDommusnosler, quam. Psalirius isle.sie in- rabile';"quoniam mq^fiieniiq $«",' |d ^si magnificus
litulatur-: In finempro lorcuiaribus ipsi pavid.'Qxipd Filihs; tuus, diceridusipsa njagnipce,n|ia; giiiai'iiiul-
sic exponitur: Haecverba refefunlur iri fine^ id est. tp¥ magnificosfaciet; ad"'.aru^je.9iu^'iaudi]S.^a3eje-
in perfectioneni, quse sunt psalmus, id est laUsTDei vabitur super cieiqs, quqd ita clertpi bsj, ui jain
attribttta ipsi David, vel propbeiaeipsi, vel aliciii ila possit dici' quasi praeleritbrri,\j^mi,q^est ntqgnificen-
perfecto de priori pbpulo, sicul ipse. fuit, per 'quein tiq tuQ supef'ccelos/ Crjeio.s! accibit Iiic, fibfp§"Ve-
scilicet Spiritus sanclus ei operarelur et loqbereiiir. teris et Novi Testamehtl.^qu.i'igeb. d/cupipf cgeli,
Psalmus dico dictus ad laudem Dei pro tqrcuia'rit>us, .qiiia;yafiis figuris siirjt cbelali, i.dest scuipti, et sicut
id est pro ecclesiis, quas ipse Propheta ve.lquiFibbtoihaliquo
g opere 'scuiptum' qnbcldani exfra appjet,
ita perfectus per Spiritum Sanctnm ftituras praevidii. qtioddam inlus latet', ita in ipsis ihii(ia"rnysteria
Solet divina pagina quandoque per simililhdmesVhbn latent. Super hos co3lq'seieyatus est Q^iristus ex-
solum unam, sed pIuresTes sighificare, VeiiitEccle- cedendo ebs, qbia ei iri diciis^et in fac^is omiiia
siaoi quandoque per aream sive lorcular significiit. Scripturarurn praecpniafacta rje' se exces.sit.Vel ^li-
Quaudoque vero per refi.a, sive per arcam Nbe;, in ter : Elevabiiur supbrf ccelbs.i'id est superemiiiebit
quiqus conlinebaniur, bona et mala, riiunda et: im- aposiolos et aiios-pracpnesyefilatfs in. plenitiitjihe
munda. Torculari autem sive areae ideb Ecclesia gratiae Spiritus sancti. Ubde ei per Prbphetam dici-
com.paratyr, quia sicut in torculari et area id agitur, lur: Unxit ie Deus.Deus iims, qleb imlil.tmprw consqr-
ul fruclus ab inlegumenlis separetur, quse tameriin- libus luh; vel majbr ent et'in dictis et in factis,
legumen.lahecessariumfuil, ubi cum fruciibus haisce- qriam iili de eo praecqiientbr. Dfefaciis eniin 'ejus
reniur, ei cujri ipsis crescerent, et ipsos admaluri- " diCitUr: Nemo pptesi limc sfgna fqceri qumtu fqcis,
tatem p.ec.d.ucereul : ita Ecclesia per niinjstrprumi iiist fuerit Deus'cum ilio. El^iieni ;"Asmcui.onon ett
Dei operationehi id agit, ut boni a malis, amatoress audiium. De diclis qubque dicitiir : Nuhquqm,tfc lo-
l.nujndiab am.aioribusCbristi separentur,- ritiricsattehi( cutus est Iwmo,sicul itichomo."Velali.ter': Eievijbiiur
inente, quandoque separandi corpore : quos tameni super crelos inateriales, quando, resumpta cafne,a
malos necesse esi nunc localiter peimixtoSesse boniss mortuis, in illud summum cceluin,cujus ipsielux est,
ut ad ipsos ad quamdam niaiurjtatcm, id est ad per- ascendet, ad corisedendum iri dexiera Pairis.^Apo-
iSectionem,perducanl. Veniet auleni tempus quarido} stoli sive alii praeconesveritatisuieb 'd.icuhtttfcceli,
frumenia rifiondenlin horreum, paleas aulem cdnibit- . p( quia et nos compluuni dpcirinai yerbis, et 'coruscant
\enl igni inexstinguibili,et viria recondent in celias, '- nobis miraculisde quibus dicittif": Cmlietiarrqnt glo-
Tina.ceayerp projicienlextra, undebesliae terrae ven- riam Dei, el plura lalia.
^fes compieani. Est etiam alius intellecius deiorcu- 'Ex ore infantium et tacteifliumperfecisti laudem.
laribus., non. lamen ab Ecclesiaruiii sigriiiicatibne e Vefe admirabile erit hbmeri .luuinjpef magnificum
recedens. Uva est verbuni divinuui, quoil quaiido 9 tuum, quia per ipsuni perficiestibl laubem, id est
necessiiaie prpnuniiaiionisusurpant sonum vocis quo0 - facies tibi perfectamiaudeni proyeniree* qre infqn-
perjferaiur ad aures audientium, eoderriipso sono ib-. lium et iactentiulri, id' est ex" pfaedicatipne rudium
telleclus quasi vitiuin in vinaceis coiicluditur. Sicqiiee aposlolorum. Stulta enirri' rriundtelegil'Deus', ul cpn-
iiya. ilja.peryen.ilad aures audieiitium quaSi ad tor- fundat sapienlia : infifind elegit, ut confuhdatfqriiq.
cularis calcinbrium, et ibi disceriiitur, ita ut sorius s Elegiiea Tqumiahquamhon suht, utperdereiea qum
yqcjs "us.quead auces valeat; intellectus Vero niemb- ,. sunt. Quod loium de apostolis dictuni"est. Qui stulti
ri| eqruurgui audiunt, quasi quodam lacu lorculaiiss prius in scientia, infirini inpoienlia, lanquam hon
exclp,ialu'r.Unde in disciplinam morum et habitiirii j^ essent in fama, siiperaveruiit'divinis senientiis philo-
mei.nisqyasi vinuni de lacu torcularis in cellas pro-j_ sophos et poienies virosi assumptj a Dominb', atque
niiii, ubi si non iiegli.geij.tia
acuerit, vetustate Qriiia- niissi ad praedicandum.Quboivalde.pfovitieiactiibi est
biti}r;gi verp negligen.tiaac.uerii, fiet istud acetuiii,
i^ a Dpniino, ne si eligeret ph'ilosop;hb'sriiundi prae^i-
de quo JudaeiDpmin.unipotaverunt, id est, verierurit it cationis suae minisiros, putaretur qupd si qui(i"rii'a-
iri pj;ayo^mores et opera mala. Hoc enim aceto Ju- gnum facerent, non ex dighitate maleriaepraeclicatip-
daei, niale divina scrip.ta inteiligentes, Doiniiium ex-
;. " nis hoc esset, sed ex eprfim 'inundana 'sapiehtia yel
acerbavenmi. Poss.unt cliam ihartyria torcularibus ;s • polestate. Potest hic etiani oririb'yefbbrum npiari.
assimilar.i. (Jtiid enim agitur in tania persecuiibne e Minus enim est infaris quain' lactens'. Acciplamqsigi-
rnaloru.ni,-ei iribulalione bonorum, quando scilicet >i lur per infanfes caeieros''aposio.lbS,nibil prius sclen-
ipsi boiiiflagellautnr,aique omnibus inodisangustiah- i_ tes : per lactentem verb, Pabiurh qui, elsi aliquid
lur, quain ut inojrtalia,id est cyrpora eoium, veliit it prius sciret, tamen quasi iacterisca:dliuc erat antequam
esca besiiis lerrae projicianlur, animseeorum in apo- ,_ eligeretur comparatione Plalpiiis et aliorum pliilpso-
thecas seieriisebeaiiiudiiiis recondantur? Nunc ad. d, pborum. Ex islbrum ore perfectam sibi Deris fecit
i.illeraui accedamus. Propheia David, sive <;uilibel ._ laudem, cum coelos, id esi'Scriptufas arduas et abdi-
ita perfecLtis,"pleimsSpiriiu sancto, qui in ipso ope- \. tas ad capacilatemebrumMriclinavit et eis aperuit,
rab.aturet loquebatur, praevidensquod futurum esset n ita ut per bumilitatenibistoricaeildei, quaetempora-
lemppre prsedicationis Chrisii et' apostolorum eon- i_ liter gesta sunl, ad celsitudiuem spirituaiis inlelli-
gregaiiones fideiium futuras, id est, Ecciesias, quse 33 genliaeanimos eoruminslructbs atquefpbbraibs eri-
lamen sine pennixtiqne iiialoiuiii esss non possiint, 1 geret. Perficis, inquani, tibi faiidem, et hbppfopter
iii qyibus, id eslper operaiioiiem minisiroruni Dei; i' iuimicos iuos perdendbs",scilicet bf 'desirUai.s; ihimi-
agereiur ui bpni a malis sep.areutur ntinc meriie; .' cum sectse luae, el Ultbreni, itfesl defenspfbin seciie
quaudoiiue eiiam separandi corpore : prsevidens, ;' suae, Judseum sive pseudbpropheiani veliiaBreticum.
inquani; hoc, admirando prorumpii in laudem Dei ej MulLunienini Judaeiei pseudoaposiolide saiia doctri-
aii Cqnsolaiionemei dqciiinjm posterorum, el etiam _j na lalium scandalizati sunt. Inimifo^ Tieiybca.t
iid 'luiiiu.ctib.nemcoiiiempora.neortiiii'suorum.ita ia cuuque dispensaiioni divinaeviriutis el'sapiehiiaequi- per
 527 BED.E VENGRABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. m
Jesum Chrisium ad salulem omnium administratae /A enim homo dicitur primus transgressor, et ouanes
nequiter adversantur. Vel aliler : Ex ore infantium,. ' sequentes vestigia ejus. Filius vero iiominis diciluc. •
id est simplicium puerorum Hebraeoruma nuilo in- Dominicus homo, id estChrislus, sicut hic. Dicun-
structorum perficles tibi laudem, propter inimicos; lur quoque Hlii hominis quicunque ex Veleri lio-
tuos Judaeosconfuhdens. Valde enirii confusi et per- mine regenerati sunt: sed quia mulii suht qui noii
turbali fuerunt Judaei, quando^Domino appropin- regenerantur, ideo non omnis homo est Eiiius ho-
quante passioni suae, sexto scilicet die anle pascbai minis. Est tantum bomo principium omnis lilii
veniente Hierosolymam,pueri eorum a nullo insiruclii hoiniois. Semper enim poenitentia et abluiio veteris
nisi a Spiritu sancto, processerunt ei obviam, cumi hominis est generatio filii hominis, id esl novitatis.
summa pompa clamarites, Hosanna filio David. Prsecedit namque anirnalitas spiritualilatera. Unde
Quoniam videbo coelos.Vere elevabilur super coe- dicit Apostolus : Non prius quod spiriiuale est, scd
los magnificus tuus, sive libros sive apostolos, quiai quod animale, elc.
ptures erunt cceli. Nam ego videbo, non in me, sed[ Minuisti eum paulo minus. Licet tu visites Filium
In posteris. Tale dictum est: Introduxit eos Dominus ' hominis, tanien tu facies eum minorem angelis in
in inonlem sanclificationh. Nori eiiim Dominus filios paulo, id est, in parva re, scilicet in carnis iniirmi-
Israel, quos de -Egypio eduxit in ler.ram promissio- tate, et tribuiatione passionis et mortis; sed nihil
nis, cum omnes priusquain ad ipsam pervenirent, nocebit, quia lustatim coronabis eum, id est orna-
praeter duos moriui essent, per se introdux.it. D.ici- bis eurh gloria resurrectionis et honore confessio-
tur taroen inlrbduxisse eos per posteros, quos inlro- riis, el per hoc utrumque constitues eum super opera
duxit. Similiter bic dicitur : Videbo in posteris meis; ,T»mqnuum luarum, id estfacies eum superiorem omni
lempore magriifici lui ccelos tuos, id esl libros tuos,, rationabili creaturae bonae, tam superiori quam infe-
caeialos et composilos ab illis, in quibus Spiritus; riori, quae dignius inter cselera opus tuum potest
sahclus loquelur et operabitur : et ideo dicenbi eruntt dici. Namque subjicies omnia rationabilia sub pedibus
opera digiiorum tuorum , id est,' Spirilus sancti. ejus, id esl potestati ejtis, ui sit diclum ad similitu-
Pluresenimiibri poslquam veritas in adventu Christii dinem; vel sub pedibus ejus, id est, etiain humani-
paluit, facli sunt quam prius. Unde recle dicitur: : tali ejus subjicies omnia. Per pedes namque, quae
Videbo cmlostuos, etp. Digilus accipilur pro Spiritui inferior pars est corporis, humanitas Christi, quae
sancto, propter diversitafem donorum. Nullum enimi inferior est divinilati, designatur : et ostendit per
membrum tot manifestas diversiones babet in nostro> paries, quiaoinnia.
corpqre, quot manus in digitis. Ad hoc pertinet qtiodi Ovesscilicet et boves.Oves in hominibus dicunlur
tabukie in quibus lex data est Moysi, legunturr rationabiles homines, fruclum simpiicitalis el inno-
scripiae digitb Dei, id est a Spiritu sanclo ; et quod1 centiae referentes. Angeli quoque dicunlur oves,
in Evangelio dicilur : Siin digito Deiejicio dmmonia, , justa illud evangelicum : Si quis habet centum oves
et plura talia. Vel aliter : Videbo in posteris meiss et perdideiit unam ex illis, etc. Centenarius quippe
' ccelos luos, id est apostolos luos ita innovalos, ett numerus, qui perfecius est, designat perfeciionem
charismatibus plenos, ut possint dici opera digitorumi in superccelesli ralionabili creatura. Per nonaginta
tuorum, id est, opus Spiriius sancli; et videbo eliami • vero novem, qui imperfectus numerus est, intelligi-
opera digilorum luorum, lunam el stellas : lunam, idi lur imperfectio et diminutio i ationis, quse in illo
est universalem Ecclesiam; et slellas, id est singti- facta est per primum hominem , qui per inobedien-
las minores Ecclesias, ut septem Ecclesias Asiae,' , C ijani de divinae gloria cognitionis lapsus esl. Boves
quae utraque lu per aposiolos tuos fundabis. Yel1 quoque in hominibus dicuntur praecones veritaiis,
secundum primain sentenliam ita dicetur : Yidebo >- fructificantes, atque alios in fide generantes: propter
cmlos, id est libros : et lunam et sletlas, qum tu ipsisi quod etiam in femineo genere protulit, Boves univer-
«Klis, id cst libris, fnndabis. Praecepta enira divino- sas. In angelis vcro ilfi possunt dici boves qui ali-
rum librorum sunt furidamentum et universaliss quam salutem bominibus praeconantur, per quod
Ecclesiae et singiiiarum Ecclesiarum, quibus ipsses Deo eoS fructificantur. Ut Gabriel sacratissimam in-
roboiantur et sustentantur velut aedificiuma funda- carnationem Domini bealse Mariae, et caetera taiia.
mento. Ecclesia tota significatur a luna, propterr Insuper et pecora bic apponit, de subjeclibne malo-
delectum quem patitur. Nuilus enim tantse.perfectio- rum in hominibus, ut integram constitulionem Ec-
nis in Ecclesia vivit, qui non rriulioties cadat ett clesiae ostendat: et occulie notat hic quod supra
resurgat. Unde dicturii est: Justus cadit seplies ini dicium est in litulo, De torcutaribus scilicet, quod
die, ei resurgit. Siugulse vero Ecclesiae ideo stellis3 in Ecclesia permixti sunt boni malis. Qui nunc per
comparanlur quia sicut stella differl a slella in cla- operationem minisirorum Dei separabantur mente,
ritate, ila diversae, Ecclesiae inier se iri diversorumi quandoque vero separandi etiam corpore, et ne, si
charismatum confessione. Alia enim praevalel ini siinpliciter dicat, Et pecora campi referemus ad
largitaie, alia in castilale, elc. idern, ponit insuper adnotandum liic aiios accipien-
Uuid est homo. Quia notatum esi superius quosdami dos. Dicuntur ameni campi lioniines irralionabiles,
imitatores veLeris hominis regenerandos esse in no-. .terrenis tanium voluptatibus inhianles et gaudentes,
vum hominem, quod scilicet in p.roximoversu et ini D 1 quiper campum, id est per latam viam quse ducit
primo, ubi mentio de constitutione Ecclesiarum perr ad.interitum, incedunt, ubi nihii arduuni ascendilur,
nomen in universa terra clariiicandum facta est,, nulla difficultas superatur. Ubique planities apparet,
innuilur : et quia dicturh est quod magnificus Dei,, quousque ad praecipiltum inevilabile perveniatur. De
id est Fiiius hominis, super- omnes ccelos elevabi- his vere diclum est: Quorum Deus venteresl, el glo-
tur, ideb Prophela resumit priorein admirationem. fia eorum in confusione.Volucres quoque simpliciter
Quasi dicat : Domine, Dominusnesler, quid esl homo,, dicuntur homines elaii, communen. modum exce-
id est, cujus dignitatis in se simpliciler bohio, id1 dentes. Volucrescmli, id est aeris,dicunlur, qui magis
est vetus homo,,et omnis portans imaginem «jus,, elali sunl, ul illi de quibus dieilur : Magnificabimus
quod lu ejus a te per peccatum elongati memor essee tegemnostram, et reliqua, sicut cum plures volucres
dignaris, pararido ei bpem medicinse. Aut eliam filius. materiales sini cceli, quia in aere conversanlur. llloc
Iwminis, id est Virginis, dominicus scilicet bomo,, autem specialiter dicuntur volucres coeli, quae subli-
quid est quod visitas eum, per praeseiitiam Verbi luii miorem aerem lrequentant. Per pisces vero maris,
sibi adjuncti ? Quasi dicat: Quantum ad se niiiil estt qui laiiorem Viani habent ad disciirrendum quam
et simplex bomo et Filius lioiniiiis, secundum quodd pisces fluvii, designantur curiosi in terrenis : sicut
do peccatrici carne esl natus : quantum vero ad te,, niercatores, qui laiam profundiialem maris, id esi
qui et memor es illius et visiias istum, magnum quid cl hujus mutidi, rimantur, sectaudb lucra imporluoa.
est. Sciendum quod omnis filius homiiiis est honio,i, Quorum negolia comparantur semitis illis, qui in
s«d non; bmhis homo.est Filius Uoiuinis. Simpliciier ir vero mari ex traclu navium aut aliquarura rerum
529 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. IX. S30
fiunl: quia quam cilo illae destruuntur, lam cilo lo- /f_scilicet occulta ipsius Filii et manifesla_ Duo ad-
tus labor 'istorum annihilalur. Ostensa perfecta Ec- ventus Christi certissime esse creduntur. Alter
clesia? futura3constitutione ex capite et ex membris, • praeleritus est, bumilis scilicet et occultus, quando
lam bonis quam malis, resumit item ad confirmatio- in carne apparuit, quem Judaei non crediderunt, et
nem primam admirationem dicens: Domine Dominus qui genlibus prbfuit: quia caecitasex parte facta est
noster. in Israel ut plenitudo geniium intraret. Altertim vero
IN PSALMUMIX. manifeslum, scilicet advenlum in die judicii ex-
In finem pro occultis filii. Psalmus David. spectant ipsi Jtidseisicut et nos, in quo eliam impii
manifeste confitebuntur ipsum Christum esse illum,
AHGUMENTUM. qui merilo juslis conferai prsemia, et raalis inferat
licet illa confessio non sit eis ad reme-
Orat Dominum David pro dolosis cogitationibus supplicia;
filii sui, gratias agens quod eas non sequeretur ef- dium salutis, sed ad cumulum damnationis. Hos
duos adventus sequuntur duo judicia, humi-
feclus. Potest et Ezechise congruere graiias agenti autem lem scilicet adventum sequitur occullum judicium :
post Assyrii exercitus interitum. Aliter Ecclesia
landeni' dicit Christo de Judseis et de principe dse- manifeslumOccultum vero adventum, manifestum sequitur
moniorum. judicium. judicium in praesenti agilur,
' quod Petrus in Epistola sua lestatur dicens : Oportet
EXPLANATIO. ut flagellum nunc incipiat a domo Dei. Flagellum
Nomen filii personam significat Domini Salvatorh. vocat justum judicium , quod in praesenli 'ad purga-
Nam cumnomenaliquod, ad quem pertineat non po- B \ tionem exercetur in domo Dei, id est in fidelibus.
nitur, neceste est ut hoc diclum de summitale aliqua Est autem occultum judicium-poena illa quaein prae-
sumatur. Pro occullisaulem, quod plurali numeropo- senti occulte minislratur, nt vel exerceat conversos
suit, non unum, sed utrumqueejus demonslral adven- ad purgalionem, aut admoneat impios ad conver-
tum. Verumsciendumesl in HebrmoHaberipro morle sionem, aul obduralos praeparet per praeseniem
filii: sed Sepluaginla Interpretes Chrhti passionem et caecitatem ad aeternam damnationem. Haec qpoque
resurrectionem, q\imignota prius mundo fuit, per ver- duo judicia praedicla manifestat Dominus in Evan-
bum absconsioniscelare maluisse, ne a genlibus ilto gelio dicens ita de manifesto : Qui credit in_me,non
lempore facile noscereiur. Deinde et Symmachus ita venit in'judicium, sed transit de morte ad vitam. Quod
transtulit pro victoria de morle filii, hanc habens con- sic intelligendum est quod quisque vere fidelis ila
sueludinemulverbum_7e->raj-um Lamanasse, quod Se- in praesenli judicio per aliquantulam afflictionem,
pluaginla Interpretes, in finem, Aquila lmnicopoim qua Deus Pater flagellat omnem filium quem recipit,
transtulit, hoc est ei qui prmbetvictoriam ipse, Epini- purgat, ut non sit opus ipsum venire tanquam pur-
cion verteret, quod^proprie triumphum psalmumque gandum ad judicium, sed statim transeat ad gloriam.
significat.Totus hic psalmus a persona Prophetm de- De occulto quoque jndicio dicit : Qui aulem non
promilur. Pritna professione lcetumse dicit Domino crediderit, jamjudicatus est, id est, jam per excaeca-
psalUiurum,quoniamconfudit diabolum, cujus cultu- tionem occulii judicii praeparatus est aeternaedara-
ram advenlus sui pia dhpensationedestruxit. Secunda nationi justi judicii. Haecsunt qcculla Filii et mani-
commonelfideles ut psallant Domino, qui vindicat festa; ei pro his occullis, et etiam manifestis inlel-
sanguinempauperum, et exaltal eos de portis morlis. r ligendis , et advertendis pro suo modo et tempore a
Tertia peccaloribus, cum Antichrhto malorum finem fidelibus psalmus iste a David propheta in voce
dicit -enlurum. Quarlomalorum ipsorum nimietaleper- capitis, veleliam alicujus perfecti de priori populo
motus, conversusad Dominum, quasi recessisse iltum compositus est. Possumus quoque sine prsedicta
dicila defensiohepauperum, cum matis dalur licentia: verborum prolixitate, occulia el manifesta hic no-
prmsumptionit sum. Quinla deprecatur ut tremendii tare, ut per occulta accipiamus hoc quod in prae-
illius judicii tempus adveniat, quatenus hmc omnia senli malis permittitur prosperiias, et parcitur eis,
fine ceteri transigant, ne cujuslibet hominh iniquilasi ut tandem repellantur: boni vero nunc ilagellantur,
ultra piwvaleat. ut landem in gloriam recipianlur. Quod hominibus
C0MMENTAMUS. quibus per conirarium videlur occulium est, et per
iiseeocculia intelligamus manifesta ilia quae postea
Lonfilebortibi, Domine,in loto corde meo. Psalmus sequentur, quando boni scilicet rnanifesle recipien-
iste sic inlitulalur : In finempro occullh filii, Psal- tur, mali vero rejicientur. Nunc ad lilterara acce-
mus David. Quod sic exponitur : Iste psalmus est damus. Vox capitis est in hoc psalmo, exhortantis
compositus ab David historiali, referendus non ad nos ut aggralulemur humili ejus adventdi, et con-
atiquam historiam, sed in finem, id est in perfeclio- formemur per imilationem passionis ejus, ut ap«
nem, sciiicet in plenitudinem temporis, quandoi prehendamus hic discipiinam Patris occultam et
Deus tnisit Filium suum, faclum sub lege, ut eos qui fugientem, ut in futuro possimus evadere manifestam
sub lege erant redimerel; et quando recessit imper- poaiiam, malos devastantem : et dicil iia, Dotiiine
feclio temporis, in qua prius verilas sub umbra _ Pater, confiteborlibi, id est, laudabo le in me et
latuil. Psalmus dico dictus, pro occultis filii Dei.in- D in meis, per bonam operationem, et non ficte, quasi
telligendis, vel insistendis. Quacri posset cujus filii populus labiis honorans, sed in tolo corde meo, id
hic occulta accipianlur, quia delerminatio non est est affectione tota. Ille in toto corde laudal Domi-
apposita, nisi superioris psalmi titulus dubitatiouem inim qui nullutn angulum cordis in quo aliquid
istam excluderet, qui de Absalone filio David histo- terreni habeat, sibi reservat, sed omni cordis afle-
rialis agens, habet ad determinaiionem filii sui prae- ctione laudare Deum per bona opera festinat. Uie
terea hoc quoque, qui cum ille nefarius bellum palri elidm in toto corde Iaudat, qui divinae dispositioni
intulit, non genles aliquas, sed solum Israelem in nullo resistit, nihil aliribuendo fato, vel constel-
adversus eum concitavit. In hoc autem psalmo multa lationi, vel cseieris talium, sicut quidam stulti : et
de gentibus intelliguntur, hoc, inquam , manifesle qui intelligunt gaudendum esse in tribuiationibus,
nos inducil ad id ut non hic occulta aiicujus histo- quia scil quod omnis pcenapraesensvel ad hoc datur
filii David accipiamus, sed potius unigeniti ut exerceat conversos jam ad purgationem, aut ad-
- rialis
Filii Dei Pairis, qui per excellentiam absolute vocat moneat non conversos ad conversionem, aut no-
Filium se dicens : Si Filius vos liberaverit, vereliberi lentes converli praeparet ad aeternamdamnationem.
erith. Haecautern distinctio quseponitur hic, scjlicet Confiieri ideo ponitur pro Laudare, quia post veram
pro occultis, mitiit nos per oppositum ad intelligen- confessionem peccalorum sequitur laudabilis con-
dum qusedam ipsius Filii esse manifesta , ad quo- fessio, id est, immutalio pravoe vitae in vitam bo-
runidifferei)liamdicuntur hsecocculla. Ut igitur per- nam, qua vere Deus laudalur. Confitebor,impiam,
feclius li„c occulla videamus, consideremus uiraque, tibi, H narrabo simiiiier in me, et in meis, per boni
«51 BED.E VENERABtLtSOPP. PARS H.SEGT. II. ^ fH.B.A £T SPURIA. .53-2
opera iBirflfcifiarua,omma narrabilia scilicet. HaecA ctanam poiesiatem eofum et causam, id est aecusa-
determinaLioapponitur propter quaedamqu"a3nec in tioiiem, quam ipsi in damnalione mea et mcorum
se nec in suis ipsum caput ria.rravit, de. quibus exefcbbunt, ad suam gloriam^ iflam scilicet jridi-
diclnm eSt,'; Non esl vestrum nqsse lempora,.vel,etc. ciafiam potestaiem ei accusationem facies lu meam,
Et item': Multa:Jiabeo vobis dicere.jEl riirsum : De idest TCbnyertesad meaiii meorumque gloriam, et
dietitilem illa, vel hqrq-itultusscit,msisoiiisjPaief\ et illorum ignomihiam; et in hoc sedebil super ihronum,
reliqua. Vel aliter,: Nqrrqbq dtiinm mifqbiliajuq, id est, parabis libi animain meam et meorum thro-
nbn solumca scilicet giiaepaJam«pefarisin;cpfpprej num,., id esl judiciariaih sederh , tu qui per me
sed eiiam quse facisinyisi'bi!iier,.qubd iqnge.digiiius judicaSbhihe^ Jbsiiiiam-. Omtie'ehimfudictumPdter
et excelientius esi. Excelleiii|us.ehim fuit;'Sauium . dedit Filio. Hinc dictuni est: J?eus eral in Chrislo,
persecutprenj invisibililef. .fesuscitare. in niente,, viundutnreconcilians.siti.lPMsntit eliam hi duo ver-
qnarii Laiarum mpriuum yisibililer.ipcorpore : quia sifs 'aliieiriegi, ui %icdicaitir: ldeb 'ego psallam hb-
visibilia miracula vocanl ariimamad illuminaiioneiji;, mihi '4b!6,'.qriia iriimicnhi hieuhi, id !esi .ud^icum
invisibiiia tvero ips.am, vbcaiarb. illurninant : et .5ia p|d^flMmihfifmiiatem %uarn iibn anYmadveriehiefh
narrabo, u't ifanseam in me ei iri roeis pef invisibj- priifr, ;et ideoihe mWaicufhconieriiWehiemei praece-
lia rtiir-acui.a,ad intelligenda alque credeiida invisi- dehiem",Wicutfaliquis ihsahus, !duhi mbroufri Suuiri
bilja. Qabd
' est perfecie iiafrafe briiriia hfifabiiia non intelligit, non veneratur sequendo h)'e'dichm,
Dei,- • . „(.., :. ... ,.-... ..,.!.. . ,,; ., sed praecedendo contemnil: illum, inquam, inimi-
Lmtaborel exsullaboin ie. Hoc rriodo scilicet iiar- cum convertqs retrbrsum, ,id est, facies per praedi-
rabo et confnebor, qiiia laetabbr ih rnente, etexsul- g caiipnes. apbstbJorum tubfuih adveftere riibfbum
labo in cbrpore, id,'est peffecie gaudebb :. quod np- subm, et Huimlitef.hie sequi ac venerafi me riiedi-
laiur per hoc utrurnque et.hoc.non. Jri me, vfel in cuih. Vejlvefe cbriVeftehtUi'.retrorsuni : hahi iii'fif-
aliqua saecularicbriqii.isitibhe, s'ed in ,ie;.,ex quo maiSuhtuf .'ih 'se, ;id iest fbcbghbscent inhTriViiaiem
pendebii esse mbuni,,,et ciiam psaljam, itl est, .lierie suain.; et,stc;pgfibit. inJeii facies eprum, ifl ,est 'de-
operabpf, hori a.dglbfiam niearii, sed bd bbmen 'tuuiri fbrmilas "pg"ccalj:i, |fua jsb fusbaverjhi a facie tua. sn-
glorjficandum, quia tu Xliissimus es. flpc xecie cprii- SiC peryeiriibhte';id esl, pf.^tef; ylftutes supfef%m6nies.
pelit ipsi capiii/id est 'ChfisiQ. qui dijcit: Egdnpn pefierat facies Satili 'butn dixji > Viyqjahi non
yem ji. fdceremvolunidtem»neab?.,JEl- rufsurij : Vidfiq egq, 'pivit^ih ,Me vefo.filirislty. Vel pefibii facies
mea hpnest n.e.a.JCo.iiyenij; etiaiiirheiribfis siibiiibdb, eb.fuma rabieiua,^id est.per Vllbsih qiiibus apefie
juxta qubd diciumWst:( Utvidehiesopird vestra "bohd fe'pra3se'hiS|iibf facjesiua, ;jd eSt per.dbciriiiaui apb-
giorificenlD.eum,qui\nlcmlism. ,. ... slbibfurri, T_ft idfep'pefibit, iqiiiadaihnatio mea sa.Va-
Tn cqhveriendq^ inimicum 'metifii'felfofsuth. S-efitb ' bit eosv.JSiibd'sic,'dicit: Qhbhiani.tu,fbbhiirietaieV,
psaJiam tibi, .quja qnpd piaCfebb,, vej qubd efb, *pef j^njJfecisti :inWispositiprietiiajudfciiim, icl e'st 'tlaih-
te erit; ipiia.-u cbhyeftes, nbii ego 'iriiiiiicuninieurii h&ibneiri,'quaJaninabbr : ei'edusShi, id est accusa-
r.eirofsurh, icl"b.st.diabolufniehiarilehi me, pef.se- libiierii, qub kcWsWik, :eSs"e 'hiearti, id est meoruiri,
ipsbm, et hiemhVahfea, et pef sfe sfi^i per membra sak: itl esi kaluttferahi iiieis, et ih bo'c sedhii swperihrq-
et.in jpsa ibntaiibne Vblejitem e^rnembfa sua|»fai;- nixih;,.1dfeti jusfe jhdicssti ih bqc. JuSiuni enim fuit
poiiefej "pef'v.clbnaln, bt milji el iiieis, IJlum fajcies fbdif^m hbmihuin, fqui saibifemcoiiferre Venerat,
ei in se eiih suis fetrbfSUrii"es;se,jd.;estviciuih.^ppi-P pfbjsiilbieliomihuiriimmp^afi. Uridedicit Apbstolus:
sieuofehi esse. Semper enim iridigiVibf&.pbstefibW Opptfibdi eiiitii guiinulids ftlios dbduclurus ierat in
sun t digriiofi'biis,nbh terhpbfe, jsed digniiaie. 'm<i_\ ;gtbitaih;,'tiiicioreiti'tdtutii edfiimper Wbiieih coft.Min-
\eio iloahiies scris)t.,cuih «Tixit^tyuVptisljme Veh'% ffitjpe:Wc iderii q'bbd 'Jb^.;Jutei_.fi/uin^.;dii'i'mu's,, ;po-
qnie the fdcius esi, 'hbcfactuinesl, in^Cliiisfb;'qfehtlb vjJstiiiiii JSe 'qiiiMslibe. geniiiibus nJembfa pefse-
lentatus a diab&io, dfxit iji ;qiii. VOltfbatpfae'efee': fjufehtibiis.-
Vqdefelro, 'Sataiiiis.Fit eiiath Ihihehihris ejfis-qUbr w.iyrtrepasii gWt£s. ^Qbasiflicbfel: 1?roffiictb Teeisti
't!die,.quaiiao tehiari.a/diahoib p'er>u^gesiibiies;.viei IbdjciuA iet causaii) .meahi;/bli hbc 'SciJicet'qula jper
a fhinistfis ejUspef cohcitai.bnes; hoii ipsis siicbun.- tfbfc^ihcfepasiii>er fiie 'igiktei,\&"es\ofrirtesgeniiliier
IhiiiVsed ebs vintehies pfaecedufit. Velalitet: JCpii- viventes : non quod ipse Chrisius personaliter ihcre-
vefiens wbhkum hiehm reiforsum, id eSt priricih^yti puerit gentes, quarum hurllDB ad eum veuisse.dicitur,
miindi diaboirim,"tfiiipiibs^Uahi a te eXpeJleretfff, nisi mulier quaedam Cbananaea, el centurio quidam
fofas "pifkcfedehai,.dbeendbiacies Seqiii iri se e't ih thagfl^-efl-tei':t'ui__ ipsemfet dicat.-Von suin -hiissus
mbmbfis ;suis, iiios .haniter |efseqiieiido. Et yefe fiisivd 'oves qum pefieruht dotnus Israel. Sed noc
'cuhl fetfbfsbfh rjia%blbsfet nicrhbfb ejus, sive. fen- jfaictbfri:estqu-fiido'apbstbli pef Spiriluni sancium
fahies, sivb fierseqiienles: pia fnJf.j-iiiafeHw.ar, ideist bbiififfhati, apef ie yitia bihriiUmfn^tpruin fepfeiieri-
iiiefficacesih ulrciqbe"erunt, el 'pef%uhl taridem fe 1 YTefunt> 1-t 'quih'§en(e's"ihcre'pdsii, Weo periil thipiks,
ihoti a /ocie lud, 'Ciim'evs dicetiif: lie, maledicii,th id fesiijui prius erat inipius justificatus, factUSest
'ignim biierEhfh. 16.1vbfe diabbliis et friiriisii. 'ejus pihs'. TJndediciu'hiest'. Verie impios ei nohefunl : el
iehiantes Tnfifmabuntur, qoia iii non dico facleSj _" iri hoc periit, quia lu rfe.esli iiomeii eoruin, id est
sed jaiti fecistijtidicium, id esi fatibneiii iii fne et iri tioriifenifripletaiislii ei_,hpii lantuin iri pfaesenti, sed
meis, qiiam ipsi, 'leniando volheruiit facere suafn ; in (eieftiuhi. E;t 'qiiib in Werhum 'solet accipi prO
id es"i sibi bbediehteih illam, Vu cbritra teiifatibhes taiita aibfufnitaie, quahid.Jongiof ab liumario aiiimd
rbbbfbhdb Jacies esse rrieam etTneoruin, id esi fa- pbiestjcpifcipi, ijt ibi: Dominui in oiternuihregnabii,
cies parefe pbfius bliliiati irieae;et irieprtini ei Cau- ef rilira : Ideb subdit, ei in smculuih cbhsecuiivum
sain, id est suggesiibriemipsius diaboli, el 'coriciia- hiijus saecuii pfseseiitis, id esi, in vefa aeierniiate,
libheni Wiiiiislfofurii ejus, quanl ipsi 'puiabanlfese quae ih froc 'tfblfeequiiurlioc s-ecUluin: quia sicut
siialti: id est pefVenire ad eofuiii glbriam, illaiiifa- nVLiid sa3culbiriagitur per decedehies et succederiies
cies tii meam, id esi broficefe mibiel rheis ad ;^lo- dies, fbenses ei ariribs, jia ipSa-eifefiiiiasjrgiiurquasi
fiam, ei.irilioc sedebis super ibronUni djgne, idest p'ef decederiies fetSUcfeedfeiitfes iiifihiias aeiates. Dicil
jiisfe judibaVisih lirfciu i^uijudieas 'binfieih'justi- beatus Augusiinusiqubdin alia ifansialibhe liabetur
tiani ei hullahi liijusiitiahi. Thrbiius esl "sedesjudi- iti smiuiufitet in 'sceculurhsmeuli, secj iquia ih GrSeco
biafia , in !q'u'aiile/SolUs sedefj- diciiuf, quia fette uhde haebiraiislatlo facta est, .haiietur quoddani.ho-
jinlicai. Nbn ehihi in sede regM"sedet, inio nec es"s:e irieh Kt'_ivK, qiipd -cquiypcurijiest ad saeculuhiei ad
ii. dibefidum cst, quia rioii feffutiride bic recie aetefhuih, ideb hic seierhuin Juxta iliud pbsituiii
%e(l'mve super throhiim pro justo Judicio posiiuhi esi, est. .. ,.'........
Jii^ta aliam vero sententiam ila diceiuf : Vere bia- immiii defecefuhi.fef libc delbsii riomeheorum,
bbius et ministri iejus 'perseqhenibsme ei ineos, ih- quia npn 'dicb suffi-ifeiit,sed :etiani jahi fua disposi-
firiiiabontaf; qbia ih 'fabies jiidicium, id est juili- tibiie defecHfuhiffdihemiiiifiitci,iil est diaboli. Fra-
 533 IN PSiySORTJM ilSftUM EXEGESlS. -^fSALlf. Vt. 534
meas vbcat tfivefsas opiriibiies effbforri qiiibus tlia- A egb qiri prlus ib nWmiiiiafe\Wrs.t&s ribn vii_e't.afij)se»
bblus qfiasi glatlib ji')gu.ifbai ariinias ilibfurti, qubs non faetus ipse, id est, Dominus el judex bh)hiriiii,
per ilibs erroffes ilecipFebai. 'Qrias orilifes frahieias Judicaob riiariifesib jiidicfb i|i firie WbebiieiM id
gladius ilie dfeslriixit', queln Detts Pater in huniili "est. ilibs ijui cuhi 'pfius e-Sfebiieffa, id fest, iefrferii
advenlii recoridilhth in vagina friisit, in rhtuilfesio fiferiihferbbria bpera bfbis, M esi peffecti; WlbsJU-
Verb adventuiriWajes.ale vibravit, qiiia pbst adveri- diCabb ih sequitafe, (id ,Jesi iii H«"qiValiiaite, cbhibf-
tufh €tir'istii etsi franriefeillaeiri aliquibus niahsefuri., Thahdb ebs seHictt mifii ik |&fia ifiis,qhla h!c se
parvam tamen efficaciam habuerunl; quod sic dicit, -milii cofifofmaVefuiiijjef Boria'bp*fe'ra; ei jibpulvs, itl
Fftimem defeceruht, id <est{desiruclaJ stfht pefve- -fesi, liiHlbstomulius fet_ediiibries ag.tahtes judicabb
ioien.es ift fiifem.,id est irt perfectiohem et plenitu- :iii!jus"(ilid,id esi1,iri'cbhipafatibrie justitise pferfecib-
'diifeiri tetnporis, qitawdo scilicet Christus advenii, runJ', quia iltc ipsis perffectisse hYinCbiifofhiaVeriiht',
vel 'deiecefunt ehnies in id est bmnimoda nqn asSociabiiiituf illis ilii ih gloria. Nbii enim ibi
• defecticne et cnhirilione finem, desiruxisti. Aninia cu- erii jiidicium hisi in con_"ciehliai qiia se quisque
jusque iVnpii est civitas, in'qua regnat prineeps •sociabiiibi, sivb borib, sive rrialb ctti se nic 'coiifor-
Babyioniae, id esl diabolus. In hac civitate dolosa et mavit.
fraudulenta consilia quasi ciiriae locum obtinent.
Officiaverb diversorum membroruin huie principa- i'tih'6 Etfacius es".Domihus. Idenj fefeaibf bmniuni, qul
ttauifesife judicabiiiir, faikus, M esi,_'cfea.us
, tui saiellitium prsebent ad explendurti flagitiunis, hbhiiliiatein sibi adjuriciaih, et jdeb^DbYbiriUs
quando per oculos 'decipimur ad carnalem eoncu- per 'cbnstitutus : hunc iii.eifhi vst refffgWn, id 'est fe-
piscentiam, per aures ad lasciviam, per manus ad JJ -, qhb 'defendiiuf et fecipilbf ille qiil
rapaciiaterh, et sie per cajtera, ttecquoque «tvitatis ' ;ceptae'iiluih
'pHiiis per pfimuhi .radubem pefecaii in, regiphe'hf
plebs sunl carnaies deiectaiiones, et turbulenli ino- iohginquam fugferai; esi, ihquairi, fefugibhf pailiiefi
tus animi quoiidianas seditiones in iiomine eonci- iiori
tanles. Haecregna per divinum verbum deslruuntur, exferiiis, sed iniferiii?, id est VftrbpaWri^ri,q'bi
M se ih taerite paupefay!., ht nihil aniei ipiod vel
quando per sacram prajdicaiionem frauduienta con- euhj viVenfferiides'e'rat,'vel ab -eo iri ,nibfte desefa-
silia sopiuntur, et iliicilae delectationes edomantur, sed sola setefha quse siabilia sbrit, 'desidefat, et
et officia nieinbrorum captivantur, ut. fiat in nobis tur, in lioc esi refUglUih,q'uia aUfutor -esiih bppbiHuhxtk-
quod Apostoius admonet dicens : Sic exhibuislis libus, id est, KiMfest Opp/qriWAuni •scilibfeim Vifiuti-
membra vestra servire iniquilati ad iniquitatem, etc. 'b'iis
Unde dicit: Civtiaies, id est, animas impiorum ih virtUteS iirterius, li"ce'tribii atfjuvet Wxferl-ts,(jtfia 'pbiiii
iii suis ne devb.feiituf, VeldefeiiWt': fetnbc
iquanium regnum erat diaboii, per verbum praedica*
tionis destruxhli-.Et sciendum quod nequaquam ista, ihhc quahdo necesWe est, «'cilicet ilh trlbrilaiibhfei
fribuianiur. V'elaliifer : AdjuibrBst
id est frauduleula consilia et caetera, in malis civ.i- qusindo-exterius
tatibus esse dicerentur, nisi prius essent in singulis suorum 'ih tiWutalioiie, id fesi per IflBuIaiionem, et
horoinibus. Velaliferc Framem inimici, id est, itia- !per quaedam aniafa daia ih 'oppdrtunitaWus; id 'est
iii Curii enihi Deus quaedain amafa
nifestae conlradicliohes, quas diabolns per membra et prosperitatibtis.
sua prius faciebat Ghristiano nomini, quae ideo de- niisceri aspera prosperitatibus 'ihhndari'is'Subnini .htfer-
permktit; vefe ih hoc eqS adjhVa. : quia _t„-
signantur per fraineas, quia quiframea, idest gladio tiii) perfecta anima quse ffAgiiia sint, iibfefiimjdariA
pugnat, manifeste pugnat. Ilise, inquam, defecerunt >Qadvertit, et sic ea coiiteijihil, aVqoe5n cceltsiium aii-
inTfinem,ot supra dictum est, et non in paucis : sed petitu aTiiriiuniaffigit. Possiiri. qUbqVfeiii difb ver-
civitates, id est, conspirationes et conventicula illo- sus fecte iri lertia persbria Ibgi, id est a!d Pa-
rum contradiclorum desiruxisii,iranslerendo eo.sin ireih relerri, Ut sic dicainf : Mstus Domihus Filius
Ecclesiam :.et bene dico desiruxisti jaro-, quia jam permanet in mternutnfti id est, egb 'quia Do-
te id fama et dpnio,
apud periil niemoria, est, gloria eorum, minus Pater in judicio, id «st iii daniiiaiiohe ifri%a
quam ipsi volrierunt ex persecutione Christiani no- paravit sibi ine ihronum 'SUtim,id est fecit hie e;s*S'fe
minis sibi a.cquirere; et merito periit, quia fiel ciim jjtidieiariam sedem-, nt ftfe alibs jiidlcaret. Vte.
sonilu, id.est irratioiiabiliier : sicul nulla ratio inifel- per
aiiier : in judicio, id esl ih pa'ti'ehtia et Cohstahiia
lectus, ubi solus sontis non distinclus ,per verba est. !dainiiaiionisiiieae
irraiionabiiitas salis ubi paravit sibi per exempluih imiia>-
Quae expfimiiur, ipsis bpbus riOnisihronum suum, id est aipbstblos in "qilibOS s%-
cqmparanlur, Oomino dicente ad Saulum,: Siultum •deiet, ei per qnos alios 'judicaW, et ^.-"'DomWiTls
esl libi conlra stimulum calcitrare. Vel aliler.:. Me- jnanifesle tandem
moria eorum periitcum sonilu,, id est, eum slrepilu Et nunc interihi judicabit per hie orbemTerfie;'etc.
pef me factus test fetugium pauperi',
impietatis : id est, metnoria periit in eis, et impie- sicut superius exposiCumest.
tas, quse strepiium faciunl in anima. Vel aliter: Me- El sperent ih te qiii novefuiil. 'Ilic Se ad ipslihi Pa-
moria periit cum souilu, id est, cum magno labore et
conatu abnegandi se. MuJloenim iabore optis est ut treiii conveiiit. Quasi~dicat: Qbia egb._)'otnini)sstitti
aliquis se abnegel, et cruceni suam tollat. Vel aliter : fefugiumiu pauperi, Vel lu iii mfe, 'ideb, .0 'libiiiihe,
Memoria eorum periit cum sonitu praedicationis, ij sperent te qui iiovefunt hbhien toriin. VeiitaWbri-
est, per tonilrum et lerrorem, quem apostoii praedi- 0 tinuabitur juxta posierioiem senteritiahi 'dfe ftdjulor
cantes per minas futuri juditii eis iniulerunt. Et Do- in opportunitdlibus. Quia lefferia 'coiiienipljbilia esse
minus permanet in mlernum, id est, ego quem ipsi ciignoscuru per tribulationfehj admixtam pfospefi-
exhaeredare etlanquam servum expellere.volueruni, iati, ideo sperent non .11se, Ut de sfealiq'uiiljifaesb-
factus Dominus,permaueo in domo, id esi, habito in lhaht, sicul fecii Adam, iVeque"speieht ih tefreriis,
iidelibus nou ad boram, sed in leternum. Unde di- sed spem suam in te conjiciaht, .'ciemes qtfbd '_iiie
clum esl: Servusnon permanel in domo in.aHer.num_, "te nihil pqssuni facere. Uli dicb sperehi qoi/hdVe}
ftlius auletn permanet in mternum. Et rursus: Et funt vere nomen tuum. Lfegitufde liub hoinliie ffhiycl
regni ejus non eril finh. Hic caput de se, quasi de nhs Eiominusnomen est illi. Qiiod hbmefi, id CSiDohii-
leriia persoua Ioquitur.. ille vere uovii solus, qui sfeservum spWfttarifee ei
Paravit in juiticio. Merilo Dominus permanet in siibjecil. liem iegitur, Qiti est, mhii me ad v6i:'Ego
ceternumin domo, quia ipse in judicio paravit thrq- tiimqui sum. Quod iterumtioiiien scilicetest.ille taii-
num suum, id est, ego in damnaiione passionis meae tum vere noscit, qui 11011 cupitea quae fluuhiper fuit
paravi mihi ibro.num; id es.l, conquisivi mihi judi- et eril, id est iransiloria, quse sicui cum iiiaguo desi-
cjariam poteslatein apud Deuin Palrem, qui me, derio exspeclaniur atitequam acquirantur, qubd no-
quia pro hominibus judicatus sum, judicem hoini- lalur notatur per crit; ita cum ihagHo dolore amitinntur,
nuin' constiiuit. Unde diclum ': Cltristiis.facius esi quod per fuit: sed lartium desideral 6a quae
obediensPalri usque ad moriem, propler quod et Deus siini, id est soia aiterna, ei ineritb debentI sperare
Pater illum exaltavil, el reliqua : El ipse, id esl. iii te , quia lu rion dicb defeiinq;ueiiS.se n'011de-
m BED-E VENERABILISGPP. PARS II. SECT. n. — DUBIA ET SPURIA. SS6
reliquisti jam in proposuo tuo quaerentes te et abne- A dienles et ingredienles videntes damnationem malo-
jantesse. rum.et remunerationem bonorum, caverenl vitar.da,
Psallite Domino qui habilat. Hic convertit se ad et appeterent faeienda. Quae humana judicia ideo
membra, quasi diceret: Et ut possitis sperare,- psal- dicuntur portaemortis, quia nequaqnam sine injusli-
lite Domino, id est, bene operamini ad gloriam Dei. tia possunt exerceri: de iitis, inquam, porlis exal-
Nota non esse sperare, nisi prsecedat psallere, Do- tas tu me, id est meos, ut nequaquam videlicet
rnino, dico, quihabital in Sion, vel qui nunc per in- secundum homines, sed secundum te qui acceptor
liabitalionem suam facit vos esse Sion, id est specti- personarum non es. Ha3 tres sen.eiiliae de portis
latores, ut tandem sitis ad veram visionem per- moftis, maxime ad membra referuntur. Quantum
ventpres. Sicut enim alicui ascendenti Hierusalem vero ad caput, ita potest dici, Exallas me de
primum occurrit Sion, ita nunc in praesenti a bonis portis mortis, id est, de humilitale et passibilitate
agitur speculatio, ut tandem perveniatur in Hiefu- bumanitatis, quse sunt accessus ad rooriem; exalfas
salem, ,id est in veram pacis visionem. Psallite, me in resurrectione per immortalitatem et per im-
iriquam, Domino, et ut qui -diligit Deum, diligat et passibilitatem. Yel ui simpliciler dicatur, Exaltas me
fralrem suum : annuntiate inler gentes, id est genti- de portis mortis, id est, de potestate mortis, qua
bus ad salutem earum sludia, id est vehementes communiler omnes qui carnatiter nascuntur, tenen-
affectiones ejus scilicfet: quia ad salutem omnium lur, exallas me,- ot ab ipsa non cominear. Vel,
ine Verbuni suiiin humiliari per incarnalionem et Exaltas me de portis mortis, id est tartari, quasi ma- ,
passionem voluit, et annuntiando. Nolite limere eos terialibus, quibus scilicet clausi tenentur qui illuc
qui occidunt corpus, animam aulem noh possunt occi- 3 detruduniur. Quod tunc factum est, quando divinitas
dere, quoniam veniet tempus quando manifesta erit ipsa, quae in humana anima cooperet in sepulcro
iiiterJdcienlium poenaet interfeclorum gloria quod sic quiescente, descendit ad inferos mortis, poriis con-
dicit, Dominus non dico recordabitur,; sed jam recor- fractis, et tenebrarum principe catenaio, suos inde
dalus est, ad hoc ut landem sit requirens per mani- eruens cum summo triumpho in eadem anima non
festam pcenam imerficientium, et manilestarn glo- rediit, atque die tertia cartiem propriam jure Dei
riam iriterfeclorum sangninem eorum, id est sludia erexit. Ideo, inquam, exallas me, ut unmntiem et in
ejus annuntiantium qui a persecutoribus effuudetur. me et in meis, omnes laudationes tuas, id est, omnia
Nofandum quod ideo non dicit recordalus, ut oblivio quae ad laudem luam perlinent, sive ea palam ope-
aliqua cadat in Deum, sed quia illis qui lola aife- raris in corpore, sive occulie: sed quod longe dignius
eiione aspirant ad illam gloriam, et ut mali ab eis in menle, annuntiem ea, inquam, non canibus, qui
separenlur, videlur quasi prbpter dilalionem Deus imalunt periinaciier oblatrare, quam humililer audire
oblitus esse, ideo juxta visum illorum ponit recor- et inielligere : neque porcis, qui nec intelligere cu-
datus. Et quia recordationem solet praecedere rant, nec contradicere laborant, sed in volutabro
oblivio, subdit: Imo non esl oblilus clamorem, id carnalium delectationum sopiti versantur. Unde
est, desiderium menlis pauperum, qui quoiidie dictum esl : Nolite spargere tnargarilas ante porcos,
clamant : Vindica, Domine, sanguinem sanciorum neque sanctum dare canibus, sed annunliem ea Sion,
iuoruii). Pauperum dico dicentium per me ve- id est speculaloribus et jam conversis. Sion dico
runi pauperem, qui,- cum esseni dives, pro omni- factae filise, id est, si circumspeclam custodiam suse
3buspauper factus sum : ita ad Patrem pro eis cla- f, , salulis habuerit, ut relro adeo quae rcliquit, non
manlem,. Domine Paier, miserere mei, id est, mise- aspicial. Quod recte notatur per filiam. Majnr enim
rere meorum, ila scilicet: Vide humilitatem meatn, custodia solet semper a parenlibus adhiberi filiabus
id esl, habe pree oculis afflictionem meorum, illatara qtiain aliquibus aliis in familia. Et annuntiem ei in
eis ab inimicis meis, id est, a persecutoribus Chri- portis, id est in publico, ubi multi conveniant, sicut
sliani nominis, meis scilicel da.ndo constantiam ne in portis, non erubescendo scilicet. Unde dictum
devocentur; illis vero inentis excsecationem. Vel est: Qui me erubuetit coram hominibus, erubescamel
alitef : Domine, mherere meorum, et ut miserearis ego eumcoram Patre meo. Vel in porih, id est, per
vide humilitalem meam, id esl, dejectionem iiicain in ecclesiaslica institula vel sacramenta, quae sunt sci-
meis, qui in ipsis non tantum per propria peccata licet baptismus ei caetera lalia, quae suht portse, id
eoTuin, sed etiam per peccata primi parentis de- est accessus ad salvalionem. Yel annunliem ei, ego
jectus sum, iiumilitatem dico illatam mihi in meis, existens in portis, id est, in viiiutibus et bouis ope-
ab inimicis meis, id est, a serpente et Eva. Vel ribus, quae sunt portae ad beatitudinera. Merito enim
aliter : Dotnine, Pater, mherere mei in meis, et conlemnitur lingua prsedicatoris, si non sit ex re
vide humititatem tneam, id est, considera bumilem praedicationis, id est, si aliud verbis et aliud docet
salisfactionem meam in.meis, qua ego recognoscens faclis. Potest superior versus, Quoniam requiret san-
me longe aberrasse a palria per superbiain, laboro guinem eorum, aliler quoque quam diclum sit legi,
repatriare per obedientiam. Vide, inquam, ut vi- ut sit exbortatio capilis ad dilectionem proximi. Quasi
dendo eripias me de inimicis meis exterioribus, sive dicat: Ideodebetis vos perfeciiores annuutiare studia
in.eriqribus, ne ab ipsis devocer. Dbmini gentibus, id est in peccatis viventibus: quo-
Qui exaltas me de portis tnortis. ftogo ut miserea- 'D niam si rion annuntiaveritis eis, et non correxeriiis
ris, et vere facies : quia jam incoepisli, qu;a me in impietalern in eis, Dominus est requirens sanguinem
meis ereptum de portis motlis, id csl de carnalibus eorum, id est requiret damnationem eorum a vobis :
coiicupiscentiis, quse cumsint prima mors, dicunlur el si mbdo diflerat, recordabilur tamen in manifesto
.amen porlieinortis, quia sunt introitus ad a-.iasduas judicio. Nec mirum si recordabitur, quia non est
graviores mortes, scilicel ad consensum el ad ope- oblilus clamoretnpauperum, id estmanifesta iniquilas
rationem peccati: me, inquam, cxalias de illis por- iilorum pauperum ab omni viriule, quae per clamo-
tis, scilicel ut si quando per pcenam primi parcntis rem designaiur. Ut ibi, ClamorSodomoruthvenit ad
in meis fiunl, non regnent lanlum per consensum et me: Et in Apostolo; Tollalur clamor de medio ve-
operaiionem. Unde diclum est : Esl peccaium in strum, cum omni nequilia. Ille, inquam, clamor non
vestro motiali corpore, sed non regnet. Vel aliler : patitur Dominuni oblivisci, quin requirat sanguinem
Qui exaltas me de porth mortis, id est de quinque illorum a vobis, quibus illum non annuntiaslis. Iiinc
sensibus corporis, qui snnt portee mortis, id est, diclum est: Si annuntiaveris itnpio iniquilatem suam,
accessus ad peccaturn, ut oculi ad curiositatem, au- el non converlelur impius, peribit impius in iniquitate
res ad lasciviam, manus ad rapacitaiem, el caetera sua, tu vero animam luam liberabh. Si autem non an-
similiter. De illis, inquam, portis exalias me et nuntiaveris, peribit quidem impius, sanguinem auiem
sieos, ut non ailendamus ima, sed sumraa. Yel de ejus de manu luarequiram. Rursus in Apocalypsi est
poriis morth, id est, de humanis judiciis, quae anti- Qui audit, dicat, Ver.i.Juxta hanc senlenliam sequens
guiius soiebaht fieri ante portas urbiuin i ut egre- veisus, Miserere mei; Domine, continuabitur, 11611
537 IN PSALMORUMLIBHUMEXEGESIS. — PSALM. IX. 558
_,<_ proximum sicut pnus, sed ad id quod supra.di- A Converianturomnes gehles, ld est, quicimque gentili-
cliun est, scilicet quoniamnon dereliquisli qumrentes ter sunt viventes, qui Deum quem naturaliier per
._, Domine. Quasi dicat: Tu, Domine, qui non dereli- raiionem sibi datam noverunt, obliviscuntur, quia
quisti quesrenteste, id est qui semper misereris quae- praecepla ejus audire nolunt; aut si audiuht, negll-
reniium te, miserere mei, id est meorum, etc. Sen- gunt. Et est hoc tptum tale. Quasi dical: Fiat hoc
tenlia non mulatur. ut qui sordidi sunl, sordescant adhuc : quia quando
Exsultabo in salulari tuo. Quia tu, Domine, exaltas magis sordescent, id est, in interiores tenebras da-
me et meos, ideo ego exsultaboin me et in meis iti buntur, tanto iniquiores contra justos erunt, et si
salulari luo. Pbtcst quoque hic versus ad Sperent in . quis justus est, jtistior fiet.
le, quasi ad principalem, coniinuari. Videlurenim a Qudniam non in finem oblivib eril pauperis. Ideo
Psallite Demino hucusque inlerposilio esse. Quasi dico convertantur peccatores in tenebras, et qui ju-
dical: Dico ut qui noverunt nomen luum sperantes sius esi, j'ustior fiat. Quoniam oblivio pauperis veri,
in te, et lioc facient meo exemplo, qui vere spero in qui se in menie pauperavit, licet nunc videatur esse,
te.Nam non tanlum nunc exsulto, sed semper exsul- quando mali in mundanis ilorescunt, et ipse e contra
labo ego et mei, id est, perfecte gaudebo intus et arescit: illa, inquam, oblivio non erit tendens iii fi-
exterius quanturaque tribuler et affligar. El hoc non nem, id est, non erit omnimoda. Vel non erit, quo-
in mea praesumptione, sicul fecit Adam, sed in satu- niarii venielur in finem, itl est, non apparebit quando
tari iuo, id est in salvatione tua, scilicet in Yerbo venietur in exiremam ventilalionem, scilicet cum
tno mihi homini atljunclo. Qui enim gloriatur, in separabunlur oves ab haedis, et ipse slatuetur a
Dominoglorietur. Geriies autern quae nos persequun- g dextris Dei. Et vere non erit oblivio in finem, quia
tur, non exsultabunt, quia infixaesunl, id esl, im- patientia pauperum, id est, merces patientiae vero-
mutabililer damnatse sunt occutto judicio Dei : et rum pauperum, licet videalur nunc periisse, non
hoc non ex ira lua, sed ex propria sua culpa, sci- peribit tamen in finem, id est, vel omnimode, vel
licet in interitu illo quem nobis fecerunt, id est in cum venietur in finem, ut supra dictum est. Unde
tribulatione illa quam nobis prseparaverunt. Dum alibi dicitur : Patientia neeessaria est, ut (ruclus re-
enim parant interiicere corpus exterius, prius ipsi portemus. Et ut nbn pereat, lu, Domine,exsurge in
inierficiuntur interius. Undedictum est: Nemo non eis, id est fac eos exsurgere per constanliam et per-
pritts peccalin se quamin allerutn; et: Qui foveamfecit, severaniiam, ne devocenlur. Et homo, id est, aliquis
prius incidit in eam. Hic tangil justurn judicium Dei, terrenus portans veterem bominem, volens eos de-
qui non punit malos ex sua ira, sed ex eorum pro- vocare, non conforielur, id est non victor in efficacia
pria nequilia. parvi operis, vel proposiii sui sit contra eos, sed
.' Inlaqueo hlo quemabsconderunt.Exponitquomodq polius genles, id est irrationabiliter viventes, et pec-
genies infixse sint, iia scilicei quia pes eorum, id est cata sua non altendenles judicentur, id esl damnen-
facieniium inieritum, non lanlum comprehendelur, lur occulte per excsecalionemi» conspectutuo, id est
cum manifesle dabuntur in tenebras exteriore», sed non exierius, sed inlerius in corde, ubi tibi soli
etiam comprehensus est jam per lenebras interiores, conspicere licet, ut qui non probaverunt Deum ha-
in laqueo islo. scilicet ubi non advertunt, quem ipsi bere in notilia, sicut dicit Aposlolus : tradantur in
absconderunl,id est absconse ad perniciem aliorum reprobum senstim,ul facianl qumnon conveniunt.
praeparaverunt. Pes est affeclio anim_e, id est, amor pu Constilue, Domine. Quasi dicat : lllis judicatis,
aniinse.Quaeaffectioideo dicilur pes, quia sicut cor- quia noluerunt ine latofem legis iu__ caput habere,
pus vebiiur pedibus, ila anima affeciionibus. Haec conslituesuper eos, id est, da eis caput ad majorein
affeclio aliquando est bona, aliquando mala. Si mala damnationem lalorem legis, id est asserlorem et de-
est, vocaiur cupiditas; si bona est, vocatur charilas. fensorem legis suae, non luae, id est, diaboluru vel
Malam sequitur perniciosa deleciatio, bonam vero Aniicbristum nunlium ejus ; ut sit dictum de his qui
delectatio frucluosa. Laqueus quoque dicilur hic ejus jmperio ad persequendum Christianum nomen,
fraudulenta et occulta cogilaiio ad decipiendum cum ipse advenerit, parebunt, vel etiam quodlibet
alium. Ulius ergo pes comprehendilur in laqueo, cu- membrum ejus diaboli in hominibus, quod faciet sc
jus affeciio'"uairrelilur in dolosa cogitatione, ut et caput: et dabil praecepta sua contra Chrislianum
deleclationem et consensum ad perfieiendum ipsam nomen, sicut fecit Nero et Diocletianus, et alii po-
pravam cogilationem adhibeat. Et bene dicit com- tentes persecutores Ecclesiae, quibus mulli, prae-
prehenditur; est enim fraudulenta cogitaiio quasi ceptis eorum conseniienics, sfe subjecerunl. Necesse
quiiddam vinculum el impedimeniurn aniniae, ne ve- ciiini esi, quasi dicat, ul sub aliquo capite sint. Et
ritaiem attendat. quia sub me, quem lu capul fecisli, esse uolueruni, fac
Cognoscitur Dominus. Nunc, occulle comprehen- eos habere tale quale meruerunt. Et ideo hocfacias,
dunlur, tandem autem Dominus modo faciens hic ul genies, id est, ut ipsi genliliier sine lege vivenies,
occulta judicia, et reperit qui, scilicel quod pecca- tandem cum a facie lua cum capite suo in tenebras
lor comprehensus esi in operibus nianuum suarum, exteriores recedent, sciant, id est experiantur, guo-
id est, quod iransgressor proeceptorum damnatur • n.flin [pro quod] hominessunl hic, non lilii hotninum,
ex propria culpa, non ex ejus ira. llle, inquam, Do- D id est viventes sccundum veterem hominem, non
riiinus, qui modo non cognoscitur, tandem coguosce- novum; vel si quoniam causalive accipiatur, lunc
lur vere esse Dominus, cum manifesle dabuntur in ita dicetur : Sciant gentes fandem quod genles scire
(enebras exteriores. Unde dictuni est: Cccterum se convenit, quod merito liel, ^uoniam hic hoinines
nescii puiiiii impius, nisi cum mauifeste luif nolens sunt: hoc secundum quod per lalorem lcgis, quodli-
quod perpeiraverit volens. bel membrum diaboli accipiiur, diciuni esi. Secun^
Convertanlurpeccaloresin inferno. Istud poiesl du- duin vero Anlichrisium.iia dicelur : Sciant genles
pliciler legi, vel ul sit aggratulaiio divinijudicii, vel quoniam per ipsum Anlichrislum non dii, sed homi-
nl sit conimiseraiio. Secuntlum autera aggratulatio- nes facfi sunt, id esl, non exaliaii in virlulibus, sed
nem ita dicetur : Peccalor nolens cognoscere Dohii- demersi in vilia suni, licel iile exlollatur super oinne
utim, comprehensus nunc per tenebras inleriores, quod dicitur, auf quod colilur Deus.
etfiat lioc, stilicet peccatores damnati in interiori Ul quid, Domine. Gentes sciant in futuro cum a
cseciialeconvenanlur, id esi, trauseant de peccatis te recedenl, quod ciiam prius : quia non regnanii iri
in quibus nunc sunt in infernum, id est, in profun- le fuerunt, sed homines manserunt, vere ab eis re<
dum vitiorum, ut penitus careant Dei cogniiione. cessisti, licet videreris propter proesentemprosperi-
Unde diclum est: Peccalor cum ceciderit in profun- taiem accessisse. Tui autem a quibus, quia in prae-
dum, iniquitates conlemnet; et quia peccatores dicun- senii arescunt, videris recessisse, sciant a se uon
Uir propriaeseriplaelegis transgressores, ne referre- recessisse. Nain recessus ille poiius fuit accessus,
tur liOclantum ad Judseo. legem iiabenies, subdit; qtiia iii hoc ad ipsoruin uiililatem prospicis. Nam wi
859 BED_£ VENERABILISOPP. PARS H. SECT. II. — DURIA ET SPURIA. 54«
quid, id est, propter quod aliud, nisi propler eorurn-.A nentur converianlur, exsurge m eis.id est.iiinotesce
ulililatem fecessisli iqhge, id esl, yldefis longe ab eis illis iram luam, ei homo vetus, id est sensualitas
recessisse ? Yere propter-eorumiitilitatem. Naiftcum non confortetur,,id est,.non praevaleat in eis, sed de-
yidefis eps .crim flagellan.ur despicere,.npn tainen biliieiur homo ei prayaleat ratio ; ei sic gentes, id
vefe despicis eos, quia iantum despicisin tribuidliqne, esi, it'|i qui prius fueruht irraiionabiliter viventes, •
ihipppqrtuhiidlibus, id est,,ubi ..bppprtunnmest, *iei- judicentura seipsis, id est irascaniUr sibi ipsis per
licit dfe-picisebs ad visum duinflagellaritur, exterihs; cqmpiinclionemetpoeniLenliam,et hoc non negligen-
qribs ianifen yere per constanliam quam ministras, ler extefius, sed diligenter ihterius, scilicet in con-
respicis interius. Opporttinitatjbus pluralitef dicii speciu luo, ih cqrde uj)i iu conspicis. Et ut vere ju-
propter, plpres extfinsecus iiifestatiories, quas sancti dicentur,.o Do.iniiie;.,Pater, coristitue me legis iuoe
paiiuniiir, ut proscripiionem, verberationem, ustio- lalbrem super eos, id esi, subjice feos mihi, ut.qui
nem, et c-etera jalia. priiis.a ie recesserunt per superbiam, redeant ad te
Dum supefbit impius. Vere rioijdespicis ebs, quia pftr obedienliani.Constiiue, inquain, ut illiquiprius
qtianto magis impius, id esl quilibet persecutor su- fuerunt genies, sciant fexemploniieo,,ouoniai» pro
perbit iri sseyiiia/persecut.ionis,tanto magis veruspau- quod iiamines sunl, id est, raiionales suul, iii esl,
pef, quefn pfersequiiur iropius, incenditur ad amo- ut advertant ad quod creaii suiit, scilicetut sefviant
rem fldei aique ad bene vivendum. Hic dicit beatns ut servi, npn iifsuperbiant ut domini, el ut se non
Augustirius : Mifum est, et lamen verum est, quanlo a se pendere dicant, sed crealuram luam se esse
iiuaio cpmpurdlionepeccantiumincendalur pauper ad cognoscanti
•bene vivehduht: Pauper, inqtiam, incendilnr. Impius g| Ut quid, Domine, recesshti longe? Quasi dical:
vejrq.etcaptil et membra(ulrumque enim in impio col- Quando quidem lu, Do.mine,accessurus eras ad eos,
lectivedccrpilur)quia se pauperarenolunt, comprehen- exsurgendo in eis, et me super eos cbiisiiiuendq ; ul
dunltir, 'idjest, damnanlur interiori excmcatione, non quid, id est propter quod priiis longe recessisti, per-
solum fdctis, sed eltaht in dolosisconsilih qum per- niittendo eos labi in peccafis. Quasi dicai: Propier
ficere cof/itahl. Hsecdicta sunt secundnm quod legis utiliiatem eorum fecisii hoc. Unde diclum esl: Dili-
laibres, superius, quodlibel membruhi diabpli ,apci- genlibus Deum omnia cooperaiilur in bonum, cl reli-
piiuf.Si aulem Aniichrisio supefius accipialur, tunc, qua. Et vere pfopler ulilitatem discessisti, quia tu
Ui qiwl, Dojiiine, qubd niodb simpliciter lectrimest, despicissaepe qnbs salvare pfopqsuisli in tribula-
efjl exlipriatib capitis praestrueniis ac :pr:emunientis iibrte, Id est,. quando atiima tfibutalur a Vitiis.
iheijibra sua,. ne tempore ipsiusAnfichristi, de quo Sicuteniincorpus tribulatur fiagellis, iia aiiiihatri-
diciuhj est;.,Et'veniet .empus quqte noii fuil, eic., bulaiur vitiis. Unde dictuni esi: Tribuldlio el dhgti-
dcnci&ht ahl per ^ravissiniarn ejus pefsecuiipnem, sliq in ptnneht anhnarq. hominh operantis inalutn. Et
sefl cplisia"ntes,et|)ferseverantessint, scieniesie tunc hofefacis in, ppporiiimla.iAus,id est propter riiulias
ii*dndefelic.os a .'Dbmibp,li.cei per ssevifiamfribula- utiliiates quas iride "assequuniur: saepe enim unris
lionum vldeatuf, Cufn ehira jam duaegraves pefsecu,- lapsus est causafesuf rectionis.niullOfuinpeccaiqrum.
tiofiesih^Cclesia praecesserint,quarum prima signifi- Ut David,yei quia pbstquam lapsus esi in adulierium
catur pef lebriem^ quja violentafuit, qtiia scilicct per et iioniicidium, postquamsfe-•ecqgrtovii,graviductus
potenles,iyrarinos facta est.qui primum Christianuni pcenitentia, perfecte a mul.orum vitiorum lapsu re-
nomeh desifuere conali sunt. Secunda verp signifi- _. siirrexii. Petro qupque mulium profuil qtiod ad vb-
catuf pef serpenlem, qffae frauduienta full, -facta " cem unius ancillaeDbminumnegavit; quia et perfecle
$"cjlibetpef ii.Treiicos. De quibus Jpannes.dicit: A per hbfesi quisih eo lapsiis era!,resurrexit, ei con-
iibbii non .fuefuht, quia a. ndbis exieruni. Si enim a stariiibr poslmpdum fuil: sic in caeieris.
holih.'esseht, a ndbis non exisseht. Quae lempore An- Dum superbit impius. Verfeopportuhe despicit iii
iTchfisti fiet, gfavior erit, quia erit el fraudulenla et tribulaiione, quia in quanium aliquis niariens impius
Violfeiiia..Vioienia prppier regniim, qttia rex erit; siiperbit peccando, in tantum pauper faclus, id est
ffapdulehta yfefbpropter miracula, et ideo valde erit ; pbstquam converiiiur, incendiiur per bonaiii vitam
peripuloSa.^Cbntinuatioin hac senienlia non mutar sfe humiliando. Qubd nianifeste patet in Paulo, qrii
(Ur.Iia efiim diceluf: Gentes AniichriSto pafeiites - cum suirinius esset inler apbsiblbs, recolens taineii
sciant i|ubd per ipsum non dii, .sed homines factj priiis lapsus suos iunumeros, dicebal: Ego enimsum
siirit: ipi yefb sciant quodiu qiii videberis proptei minimus apottbiofum, qui hon sum dighus vocari
tribulaiibnis grayiia,tem illo tempore recessisse ab apostolus, Pauper quidem incenditur, qui vero non
eis, non rccessisti,iii)o accessisti.sicut snpra diclum fiunt paiiperes, sed impii maneni, comprebeiiduntur
est. Nam dum magls i.le impius Antichrislus super- magls etibagis perlnteriorem cscciialem, non soluin
bil j)ersequendo,ianto magis verus pauper inceude- in-factis,, sed eiiam iu consiliis, quibus, id est per
fuf iii bohp paiiendo. Ipse vefo Anticlirisius cum qu_e, cpgitaht,alitfs decipere: Noc mlrum si ebrilpre-
inembfis suls cqmprehrnderiiur, id est, damriabun- iienduniiir, qubriiaiil ad majoreiii cuniulum ilamria-
irif in coiuiliisquibitscogiiani. Ilaeconiiiia nunc lecta libnis suaeadsunl eis adulalores. Qiii cum laudanleis
sunl secundum aggraiuiationfeinjudicii Dei.Possunt prava, quae"ipsi in corde desideiant, eos in peccaiis"
yefb hscc eadem a Convertanlur peccatoreshucusque 15 ajliganl. Unde diclum esi: tiihgum adulantium alli-
legi ad coihhiiseraiinneni, ut supra dictum esi, juxia gant animas inpeccdiis. QuM sic in libro habelur:
qiipd sic (Jicejtiir:Quando quidem rniseri peccaiores, Quoniam taudalur ab adtllaioribus peccaldr in pravis
^quia liic bccblia judicia Dei nori atiendniit, cbriipre- desideriis dnimmsum, et.hon sdlum peccator, id est
lichsi pef 'iiilfeiiorehiexcaecatioiiemnon cbnvefliin- scriplurae legis ifansgressor, sed etiam oinnisiniquus
tuf, convbfianfuf saliem mentis agilitate feurido111 beiiediceiur,"Ul'e:s\,laudattir ab adulatoribus suis iu
infeinuri), id est conSidcrando exteriores ienebras, pravis cupidiiatibus, in quo nbn est ei aggratulan-
in qrias hiariifesie |rudentur. Quasi dicat: Si bon li- diim. Dicit eiiim beatus Augiislinus: Nemo aggratu-
menl occultuin judicluni, quia non adverlunt, sallerti ieiur homini qui prosperalur in via sua mula, ctijut
li.ineant ihaiiifesiam, quod vere eis est arinuniiaium, peccdii deest nlior, el adesl adulalor. Magis enim per
et sic convertantuf. iEl hierito converti debeht, pfb- hdc sibi Deus irascitur: Quod sic ih libro dicitur:
pter inferniim".;Nam vere crit feisinfcrnus, quia ve- Peccaior dum ab adulalore laudatuf, exacerbavit, id
niet^ teinpus qiiaridb maiiifesia fiel uliib bbnis de esl, valde acferbuniet asperuiii fecii sibi Dohiiiiuniin
inalis, qubd sic dicii:'Quoniam bblivioveri patipeiis, iahiuii), ut ejus dulcediuem gustare iioii possit.
qui niihc cum 'pefXeqiiiiura pfeccaloribiis,vidfttiir Unde bfeatiis Aiigusiinus dicll: Itle bomimvmsibi
esse oblitus, nbri efit, lh fi.iieiii,iiec paliepiia, ii| est, exdcefbal, qui peccdndoincidit in etiminfir.mitaiem,ul
liiefces patifeiitia.ip_.bfufnpaunei:ui'npefibii ih iihein, cibumverita!hq;uosdnmanim'm'gdUdenl,gusidn^^pos-
Heilvere TemUiicralVuhirif,ei sic sajviiia illorum sii.Et qiiijiexacerbiniilsibi Dohiinuih,idest, itOitqitwret,
«damnabUur.Ei ideo tu_bbmine, uiari.eq.uain dani- eumDomiimpefqraiimitiumindliohemfielipsepeccaior
 541 IN PSAIMORUM LIBRUM EXEGESIS. — PSALM. IX. 5-4.1
non qumrel,idest, negliget Dominum,tecundummulti- .A perem, id esi quamdajn fraudulehlam misericordiam
ludinem irmr suai, id est, Domini: quia muflipliciler exhibet ad decipieiicliim.euin,.sit:ai 'Iegita.-.'^..^^^.!!!)*
iratus estti Dominus, vel irm sum, idest, peccaloris: jiibus sanctorum, de quibbsdam lyfannis, |uj,i]uaSi
quia ipse peccalor mutlam sibi iram Dominiacquhivil. moii misencqrdia ," his qnos dfevocaffevolebant,
Non est DeUsin conspeclu ejus. Ideo pecca.tor non dixerunt: Fiti, respice nobilitalem tuam, cohsidefa
quseret Dohiinum, quia non attendit judicem esse in adplescenliam tuqm, et caeiera ialia, ut sic occuile
rebus: vel ideo Dbmihrisnon quseret eum, quia non febs dfeciperent.Repetit quootsuperius dixit: Seket in
attendilur ab eo. Nam noh est per atlentionem ih "ihsidiis, aequipollenier ut aiiam .parieni dfeceptipnis
conspectu ejiis, id est in cor.de ipsius peccatoris, ubi addait. Qui eniin alios devocaril, aliquaiido frautiii-
Deus conspicit quod bstendit per effeclum : quia vim lenia deceptione uiunluf, qu.aejam dicta est;-ali-
Ulius, id esl opfera illius peccatqfis suhi ihquinala, quando vero violenta pef iofijienta iiiata, scilicet, de
id est lheTficaeia, hoh taiiium ad hofam, sed 'rirhiii qua subditur, cum dicat: Insidiatiir pauperi respi-
leinpore vitae suae: quod nbii essei, si jusiiirii Jlidi- Sendp in eum occulte si pbiest, id esi in abscondilo.
cem in rebus esse ailenderei: quem quia non Si.vfefo non potest bccriite, fit quasi leo, id est, in-
aitcndit, apparei quod verfe ei Domimis exacer- iert aperle violenliam. Et ilem : Si sic nbn, potesi
batns sit. tariquam serpens, in spelunca sua, ideslredit adoc-
Auferiintur <judiciaftra.. Ideo nbn est Deus in con- cuite decipienduni. Insidiatur, iriquam, ut rqpiat
spectu ejus', qiiia, o Domitie, tna judicia sciiicet, et - pauperem,\& esi, ul devocet pauperem. Rapefeauieni
quae nunc occnrte agis; et qriae iandem manifesie pauperem dico, dum eum conformando sibi in suam
ages, auferunlur a facie, id esl a cogriitiorie ejiis, Id .£ sectam attraliit. Et verfe altiahit eum, quia iiumiliat
esl, non attendit neque praesens JudiciunJ occullum, "euin, id est, in partem suam defleciit ipsuin paiipe-
neque limet manifestum futurum: et lroc ideo, quia fem in laqueo suo, id est per fleceptiobem suarii oc-
damriabitur bicomnium inimicorum suorum exlerio- culiam sive violentam, qubd plus ei obest ijuain
rum. Quasidieat: Quia prospere succeditsibi inom- pfbsit: quia bumiliandb illum ihciinat se, id esl;
nibus exlerroribus. rjfsparat seipsuni ad interilum: feleliaih cadel, id est
Dixit egim in corde sito. Qslendit per efTecturiia grayeni casum patietur, scilicet incurretiffecupera-
partibus, quqd vere rion ailendit peccator judicia • bilner seternam mortem in anima cuiii.,dqniinalik
Dfei,qiiia et cogitat prava, et loqbliuf vana, et facit - fueril pauperum, id esi, quando yictor esse putabii,
perveisa, "et de cogitaiiphe pramittit dicens ita: quia ex totb sibi subjugaverat aliquos paupfefes, so-
Dixii peccaiprin corde suo, cogilando scilicel, Npn ctain suam eis imponeiido. , „ ,
thovebdfa pravo proposito meo, id esi semper male Dixii enim in corde suo.,Et ponii casmn, Qnasi di-
agam,quiasicutsum inbacgeneratione.sinemalo, ila cat: Vere cadet. Nain hoc modo cadet, quia abnega-
etiam iransibo ab hac generatibne in futuram gene- Litverum judicem a rebus. Nam noirdicb dicluruui:
raiioneni sinemalo, id est nullam in futurp piopec- Sed jani dixil in corde suo, per effectum scilicet bm-
catis patiar.pbenam. Yel aliter : Dixit impius incorde iiibus riiodis male agendo: Deus dblitus est leffeno-
suo, snbaudituf, Male agam pertinaciler : quia non rurii, ei avertit faciem suam in finem, id est, omninb
movebor, id est nfen promovebor pfer famam ab hac hfevideai haec. Vel aliter: Avertit (aciem suam ne vi-
generalionfein posieram generationem sine malo, id deal in hunc finem. Duo sunt fines reg.ni Dei: supe-
esl, nisi fecero aliquod grave maluin per quod niihi p( riof ei inferior. Unde diclum esi: Aliingens a fine
famam acquiram.Cujusreiexemplumpotesi essema- usque ad ftnem fortiter. Snperior /finis est, ubi super
ctator innocentium Herodes, qui cum circa morlem ccfelesLessunt crealur* ; irifefM;:yj3r6finis fest, ubi
esset, sciens se pmnibus infestum esse,fecit quinqua- terra infimum elcineiilum esl, ell:q-i"fle de terra siinl.
ginla de meliofibus lotius Israel incarcerari, .atque Friit aulem senientia quorbmdain errbiieofuni, quod
eos in morle sua jussit pecari; ut cum multi flerent Tieus, qui lanlae majestatis ,esset, nunquahi se ad
pro illorum inierfectione, viderentur pro moneipsius hiiric rtnem ihspicieniiuni vel fegenduni dignaretur
flere. 'iiiclinaic. Quod plaue faisuin esi, quia tunc omnia
Cujus malediclioneos plenutn esl, Id esl,os illius ita temeraria casu iluitarent.
male cogitantis, eiiam mala loquitur : quia plenum Exsurge, Domine. Hacienus egi.t de judicio occulto
est maledictione, id esl blasphemia et delractione ift nrincipaliler, nunc iiicipit agere de manifeslo, ulper
Deum ei in sancios. Et ideo plenum esl amariludinc, 'cbiitraVium melius ofecbftumvideamuS. lhtilulaiur
id est plenarie facit sibi Deum amaruin el asperum, iamen totus psalmus de bccuttis proptfefhiajbffemei
ei est eliam plehum dolo contra proximum, quia bignibrem parlehi in qiiapriridpaliter agitur dfeipsis
semper nitiiur dolose cum proximo agere ; et lioc bccultis, et coriiiiiu-iturila: Multi dicunt qubd Deus
idfeoquia labor el dolor tantuni esl sub lingua cjus, id olditus sit terreiiorum ; tu auiem, pouiine^Deus, qui
esi, quia lanltim traciat de terrenis, quae sunt iabor mbclb jaces eis , quia iion coiisideraiii bccultam
in acquirendo, etdolor in aniiiiendo, utiii his dolose disposiiionem tuain, et judiciuiV)muni, iexsurge, id
cum proximo agat sub lingua sua, id est, in cogila- estaltus eis appare in tub marii.esLojudicio.etexal-
lione sua,quae sub lingua, quia praecedit verba. Unde ..i ieltir manus iua; id fesi,ego queni iu misisli ad debel-
Horaiius: J iandas aereas potestates, prius inissus ih huniiliLale:
"»
exalter lunc missusad judicahdum.iii majestate ciiin
Post effeft aliosmoius interpreteVingua. freqiientia angelorum aique saiictorum, ad 1'io'ciie
Nee sbium iriale cogiial el male ioquilur, sfedeliam obiiviscdfiipauperum, id est, u.t osleudas riuric le non
male agit, ac si dicat, vel qubd sic dicai: Serfe/ in essc obliluin pauperuih, sicut, iiiali libi iihporibnt,
insidiis, id est, cuin mora et llma versatur in tlece- pauperes assumendo in gloriimi, riialos millendo in
plibnibus cutn divilibus, id esi cum amatoribus hujus gelieiiiiaiii, Et ^ebes exsurgere, iiam sirie catisa ir-
siieculi, qui se non mente pauperaverunt, et hoc in ritaverunt te. Nam propter quod, id e_t pro qua
occiiliis pririium per blanditias, occulte eos deci- causa, irritavit iinpius Deum? Quasi dicai; Potius
. piendo, ad hoc scilicel ut interficiai innocentem, iii habuit causam non irritaiidi,cuinbmnia vidferetcerto
est, ul devocet iiinoceniem ab innoc.eriliasua,eieum. bfdine di.poui, quamlrriiandi.El iepetilipsarh irri-
nocentem confbrmando sjbi faciat. ldeo dico iiuio- tatkiiieiii, ut eam dfestfuat^ diceris: Dixit ettim im-
centein, qiiia oculi ejus,)i esi onines affecliones fejus, pius in cqrde suo, Deusnon requirtl isisi quselacijiius;
respiciunt in pauperem, iti est iunoceiiteni, qui se ii) sed iiientiiur, quia tu vibcs, id Cbl lu fequires;
anitria pauperavit decipiendum. Vel pbtest diciuni qubiiiani jaiu iu [>raeseiilicousideras Iabofem, id est,
essehacsimilitudine,quiaquipertransieus respicil in studium infereniiuin mala paiipefibus tuis.et dofo-
einn, videturmoveri quidem ciica eum miSericordia. rein eorum su.tineuiiuiu, et lanien iliifersuViione-n,
Juxta quod dicelur : Vere niiitur inleiiicero iimocen- ut taiidem tradas eos, id est riiaios, in niahus luas, »t
tem, quia oculi ejus respiciunl iu eum quasi in pau- iu extrema .eparaUone mauilesiam poteutia_u exet-
 843 BED.E VENERAB.LISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 544
ceas super eos, quos nunc dilatio.merit-e poensead A 1 et deinde apposuit cum aliis eamdem iniqinlalem,
poenitentiaKi non commovet. Unde dicit Apostolus persuasitutsicmagnificaretse,idesl, magnum nomen
impio hon pcenitenli: Neschquia palientia* Dei ad sibi faceret ullra, id est, ut non possit priori positioni
pwnitenliam te vocat. Tu autem secundum duriiiam adjungere ut magnificel se super terram, id est super
tuam, et impmnilenscor thesaurizans libi iram, tnos, qui jam erunt siabiles et solidi sicut terra.
Tibi derelictus est pauper. Merito |tu consideras INPSALMUMX.
causam pauperis, quoniam ipse se non considerat:
quia ipse pauper dereliclusest a sfeipso tibi, id est, In finem psalmus DaviJ.
abnegavii se et mundum propier te, et ideo tu eris ARGDMENTDM.
adjuior ipsi, facto propter te orphano. Orphanus Yerba David quando Saulem fugiens in deseriis
proprie dicitur, qui caret patre in pupillaribusau- est habilare Aliter vox Christi est. Lege
nis; tamen ad hanc similitudinem dicitur orpbanus ad Genesim compulsus.
: perdilio Sodomae.
quicunque pro se Peo abnegat, quia jam spoliatus
est priore patre, mundo scilicet, juxla quem carna- EXPLANATIO.
liter genitus esl, et diabolo, qui eum in concupiscen- sionem Finis semper ad Chrhtum intendil, sed modo pas*
liis carnalibus generavil. Unde dicium est: Vos ex iltius, modo resurreclionem designat. Nunc au-
patrediabolo eslis, Et sicut judicium esi maxime il- teinsanctam fidemdeclarat, in qua hmrelicidigladian-
lortim causam agere quicarenl proprio advocato, sci- tur conlra fidelissimos Chrislianos. Sciendum igitur
licet pupillorum et viduarum, ila ad Deum, qui verus hunc ptalmum ad deslruendoshmrelicos\esseprolalum.
Psalmus hic tolus ad persohamprophetmreferendusest.
judexest, pertinelcausam suorum orphanorumagere. U " Primo
Contere brachium. Quia brachium peccalpris es, capite de insidiatoribusdicil hmrelicis, qui ni-
ideo, o Domine, destrue brachium, id est, potentiam luntur catholicosin suam convertere pravitatem. Se-
peccatoriSjid est transgressoris et omnis maligni, ut cundo Dominijudicium comminalur, et quid in illa re-
nonpossit ipsum pauperem afffigere et devocare ; et tribulione suslinere possint, evidenlerostendit, ut justi-
vere conteres, quia quaerelur in manifesto judicio tiamDominimeluentessuperstitiosasdeserantfaisilales.
peccalum illius, quem locum habeat, etnon invenie- COMMENTAMDS.
tur locus ejus. Quasi dicat: Ponalur modo quod ali- In Domino confldo, quomodo dicilur animm mem.
quis menlis agilitaie ad manifestum judicium consi- Psalrous isle sic intitulaiur : In finem psalmus ipsi
derandum transeat et inquiral, an amplius peccatura David. Quod sic exponitur: Haecverba sequentia,
priorem iocum habeat, inveniat quod loco careat. In quae psalmus sunt, quia ad laudem Dei instruunt,
praesenti.enim dum mali bonis permixti sunt, pecca- sunt atlributa ipsi David, vel propbetse ipsi, vel ali-
tum habet locum, quia vivit impius pio. Sicut autem cui perfectiori de priori populo, vel de posieriori
planato ferro lima non habet locum, et auro purgato hortanti atios, ut sibi caveant a fermento haeretico-
fornax, sic in exlrema separatione non erii locus" rum. Quae verba referuntur in finem, quia diclasunt
peccato, quiacum j'am perfecta justiiia, et invaiiabi- pro his quse fufura erant in fine lemporis, id est in
lis erit in omnibus bonis, nihil residuum erit in eis plenitudine lemporis, scilicet in tempore Ecclesiae.
q.uodaraplius sit purgandum. Erit tamen peccaium Loquitur aulem hic psalmus contra haereticos, quia
alio raodo. Nam sicut non peribit patientia paupe- propheta sive quilibet perfectfls, cujus Vox est in
rum, quantum ad remunerationem, ila nec. pec- « hoc psalmo, praevidens quosdam pesiilentes viroa,
cata "malorurn peribunt, quanlum ad aeternam dam- se solos justos et veros Cbrisli cullores affirmantes,
nationem. emersuros de corpore Chrisii, id esl, de Ecclesia.
Dominus regnabit in mternum. Yere non erit locus Antbisenimexierunt,quia a nobisnonfuerunt: quini-
peccato, quia Dominus qui nunc regnai in his qui tentur multos ab uberibus sanctaematris Ecclesiaa
aliquo modo suot mutabiles. Nullus enim ita per- separare, et in sectam suam inducere, dicenles se
fectus est, quin inminimo quandoque-labatur. Unde in monte, se in eminentia virtuium esse, aliosautem
Hbratius: in valle, id est in Irumililate vitiorum : et idio con-
..... Optimusille fidenter eos sic admonentes, Transite ad nos, qui in
Qui minimisurgetur. . ; . sublimioribus sumus, nobis adhaerele. Ecce apud nos
Dbminus, inquam, lunc regnabii in mlernum, id est;. Cltrislus. Quem Chrislum sacra Scriptura diversis
in his qui vere emnt seterni, nec -aliquam metuent nominibus vocat; nunc leonem, nunc montem, et
amplius mutationem. Et determinat aeternum-, di- csetera talia : praevidens,inquam, hoc, inslruit nos
ceris: Etin smculumsmculi. Vos autem qui nunc in in hoc psalmo quid Hlis circumvenientibus nos fe-
vitlis ut gentes, nunc peribitis seternaliter separati spondere, elquomodo nos in puritafe et sinceritate
de terra illius, id est ab illis qui cum prius essent; fidei debeamus permanere; quasi dicat: Adfuluri
ierra; facti sunt digna possessio ejus; et vere per- suut quidam cervicosi tauri, id est h-ereiici, pro
ibiiis, quia tunc implebitur illud ad quod pauperes arrogantia errorem suiim affirmantes, non pro igno-
loto votb suspiraiit, sed (iet aeterna divisib bonorum ranlia. Arrbganlia ehiin facit hsereticum, nonigno-
el malorum. Quod sic dicit, Dominus exaudivit, id rantia : quia dicturi sunt nobis, Tronsi.e ad nos in
esl, ostendet se tunc exaudisse hic desiderium paupe- D montem; Ecce apud nos Christus. Quibus vos respon-
rum, adimplendo illud, et quia desiderium poiesl debilis sic quisque pro 'se ; Unum monlem teneo. In
accipi etiam in precanlibus verbis, addit pius con- Domino, qui mons montium est, coiifido. Quomodo
verlendo se ad Dominum cum dicit, Aurh tua, id est vos ergo dicitis, id est, qua fiducia dicere praesumi-
potentia andiendi, quae in le, o Domine, est, qui to- tis, animae meae, Transmigra in montem, id. est, re-
tus auris es, et loius oculus, etcsetera lalia : ilia, in- linque vallem humilitalis in qua es, et appone no-
quam, auris audivit, id est tunc ostendet se exaudi- stram eminentiam, cum vos potitis omnium inttmi
visse prseparaiionem cordis eorum, id est bonam af- silis : animae meae dico quae est sicut passer, id est,
feclionem, cor eorum valde paratum et inlentum fa- cauia a laqueis ei pennala virtulibus et divinis prae-
cieniem: et quod sit illud desiderium, hoc scilicet ceplis, et qusejam sibi certam,domum, id est, eccle-
ludicare pupillo et humiti, id est, ut tu judicium, idI siastica instiiuia-invenit. Fruslra utique facitis. Vel
est separationein, facias inler bonos et malos, ad! sic potest eiiain dici : Cum lalia diciiis, repulaiis
uliliiaiein illius qui mortificando sibi palrem mundum, quOd ariima inea sit inconstans et instabilis sicut
i. sive diabolum, fecii se pupillum : et hoc non ad ar- passfer. Ulique non est. Vos dico, qui ut errorem
roganiiani, sicut Diogenes abrettuntiavit mundo, ut vesirum.persuadeatis, et vos commendetis, peccaia
videretur abhominibus, sed ad utililalem, scilicetut ; aiiorum aggravatis, et veros dqctores criminamini,
obedirel praeceplis luis. Ei ad hanc utilitatem,ulille i dicentes mihi : Vere debes ad nos transire, quoniam
qui est simpiiciter homo imbutus, scilieel adliuc ve- peccalores, id est, scriptse tegis praevaricatores ,
leri fece, qui in hac vila prius posuit se jniquitatemj quos lu sequeris, aicunij id est, divinam Scripturam
 iN PSALMURUMCTBRUMEXEGESIS. — PSACM: Z.
intenderunt, id est valde pravis tentationibus suis A. vilescdnt, eid hoc aperiuntur, ul nulriant. Quaepalpe-
coarctaverunt, quod est ecce, id est, manifestum et., _brae, id est, obscuritales et apertiones Scripturarutn
intendendo paraveruntsagiltas suas, id est, dolosas et interrogant, id est probant illos filioshbminum da
deceptorias senieniias in pharelra, id est in occulto fmibuspr-ediximus, in hocscilicet quia illi nec fali-
cordis sui ad lioc ut sagittent, id est, occulte deci- ganiur obscuri.tatibus Scriplurarum, ut rejicianlur,
pianl rectos corde, id est, bonos non cauioset provi- sed exercentur, ut quserant; nec cognitione Scriptu-
dos, sicut nos sumus : sed positos adhuc in obscuro, rarum inflanlur, sed confirmantur. Sicut e contra
id esl nondum subiimatos, sicut vos simpliciores eSlis. raali rejiciuntur obscuritatibus, et non exercentur :
Quoniamqumperfecisli destruxerunt.Ideo vos, pes- inflantur cognitione, et non confirmantur. In quo
simi haeretici, istud bonis imponilis, quoniam vos utrique recte probantur. Sicul enim aliquis domiuus
istud fecistis, scilicet prayis interpretationibus vestris servos suos exciudens a secreto consilio suo, probat
Scripturam sanclam depravavistis. Quod sic dicit illos quos poslmodum vult admittere, scilicel qui
converiendo se ad Dominum : 0 Domine, destruxe- patienter repulsam ferunt: probat eiiam illos quos
runt male interpretando haeretici ea quaetu perfe- rejiciat, scilicet qui non paiienler ferunt, sed indi-
cisti, id est, Scripturas, quas lu per tuos viros plenos gnantur, et qui quod aliquando admissi sunt, non
Spiritu sancto edidisli. ltem se converlit ad haereti- gratiae Domini, sed suae arroganliee altribuunt; ila
cos, quasi dicat: Yos, hseretici, destruxisiis opus Doininus per palpebras suas, id est per obscuritates
Domini, sed non deberetis, quia juslus, id est Scripturarum suarum orobat suos, probat -
eliarn nou
Chrislus, absolute dicendus justus, qui unitalem et suos.
concordiam relinquens suis dixil: Pacem meam re- T, Dominus interrogat juslum let impium. Ostendit
linquo vobh, pacem meatn do vobis. Etquitradilorem quos filios hominum hic acceperit, et est a pari
suum tantapalientia perlulit, utprimameucharistiam ostensio : quod vere Dominus per palpebras suas
manibus suis confeclahj, et ore suo commendafam, ' interrogat lilios hominum; quia interrogat, id est
ei cum cseteris discipulis traderet. Quique etiam arj probat justum, id est pauperem, sicut praedictum
prsedicandum regnum cceiorum ipsum cum caeteris est: et inierrogat, id esl, probat etiam impium, hic
misil; uldemonslraret dona Dei pervenire ad illos apponit de malis. Et accipiemus hic pauperes illos
qui ea cum fide suscipiunt, etiam si ille a quo sus- qui post .fidem susceplam depravali suni, id est hae-
cipiunlur sit talis qualis ipseJudasfuit. llle, inquam, reticos, quos Dominus probat ad eorum damnaiio-
justus quod fecit vobis, id esl, quod commeruit apud nem per palpebras : quia ipsi obscuritalibus fatigati
vos, propter quod vos depravanles Scripturas, uni- rejiciuntur, cognitione inHantur, non confirmanlur :
talem quam ipse reliquil deslruxistis. et ideo a Domino excaecantur ut et ipsi prave eas
Dominus in templo sancto suo. Vobis quidero nihil intelligant atque damnentur; et aliis qui dignisunl,
justus fecit, at ipse hoc facit quod et suos misericor- prave eas inlerpretando, ipsos secum damnent.
diter salvat, et matos non solum pro malo voto suo, Qui aulem diligil iniquitatem. Debemus extra in-
quod ad Scripluras ascenderet, ut inde damnentur, telligere quod justius respondet interrogalus a Do-
prave eas intelligere permitlit, sed eliain doctrinam mino pro competentia sua. Sed ille qui ditigit iniqui-
eorutn pravam ad mullorum damnalionem provenire talem, id est depravatus odit animam suam, id est
permittit. Quod innuit ubi dicit: Pluit super pecca- tale „quid respondet, si non voce, saltera actu, in
tores laqueos, et spectat iliuc nominalivushicposiius, quo se ostendit odisse aniraam suam, quia videlicet
scilicet Dominus. lnterponit autem de bonorum sal- C rejiciiur obscuritate, inflaiur ambitione; et ideo Do-
vatione primum, et deinde de pravorum in seipsis - minus non solum ipsum damnat, sed etiara per ip-
damnatione, ila dicens : Dominus (absolute dixit sum alios. Quod sic dicit, nunc tandem pouens per-
Dominus), id est, Christus en verus Dominus, iu suo sonam superioris nominativi : Dominuspluit, id est
templo, id estin fidelibus qui per fideiunitatemlem- per pluviam malaedoclrinaeimpiorum-tiperpecca-ore.
pluin ejus suni. De hoc templo dicitur TemplumDei qui scilicet meriti sunt. Mittit laqueos, id est impedi-
:
sanctum est, quod estis vos. El: Quicungue violaverit menta plura falsitatis,nepossintaltendereverilatem:
lemplum Domini, dhperdet illum Deus. Ille autem et ostendit per quidsintilli laquei, perhoc scilicet
templum Dei violat, id est unitatem violat, qui prin- quia pars caiicis eorum, id est illud quod ipsi pecca-
cipalus suicausa a catholica unilate disjungitur, sicut tores cum ceria mensura de prava docirina impiorum
faciunl bi qui causa arrogamiae quod prave intelli- suscipiunt, per calicem enim fit divlsio. Et ideo
gunl confirmare contra communem fidem niluntur, ponitur hic calix, qui est noise mensurae, ut sciant
id est hiereiici, et determinat de quo templo dicat, quia niliil inordinate, nihil sine modo fit, etiam in
dicens : Sedes ejus est in cmlo, id estinhisquide damnalione malorum. Nam licel Deus non crearit
terrenis facti sunl coeluin. Unde dictum est: Anima tenebras, ordinavit tamen eas. Unde dictum est :
jusli scdes esl sapientim. Et ilem : Cmlummilii est Divisit Deus lucema lenebrh. iila, ioquam, pars est
sedes, lerra autem scabellumpedum meorum; et quod , calicis ignis, quo primura devastantur perinceniiva
coeUim sunt, non ex merilis suis, sed ex respeclu carnaiiura concupiscentiarum, etexillo igneprocedit
misericordise ejus. Quod sic dicit: Oculi ejus respi- sulphur, id est fetor malorum operum, quo sepa-
ciunt in pauperem, id est, sicut aliquis qui postquam D rantur ipsi boni a malis : el sic sequilur spirituspro-
pcrlransit pauperem, rejicit oculos in eum, videtur cellarum, id est gravis absorplio interilus, quando
moveri commiseraiione circa eum : iia Deus mise- in ineffabiles poenasin fine trudentur.
ricordiae respectum exhibet circa pauperem suum Sciendum quod omnes imerpretes Scripturarum,
salvanduro, et hoc. modo respicit in pauperem, qula boni sive mali, nubes, id esl corapluiores dici pos-
palpebrm ejus inlerroganl filios hominum. Licet lilii sunt: quia alios doctrina sua 'bona siv'e mala quasi
possint dici et boni etmali, hic lamen, leste beaib corapluunt. Unde rectis praeconibusverifatis dicitur
Augustiuo , ut ad pauperes referaiur, accipiemus a Domino : Mandabo nubibus meis ul non pluant
filios hominum, illos quos velus homo parturit cum super meretricemillam ; quod de Judaea et Hierusa-
gemitu et dolore in novum hominera, id esl, qui per ' ' lem diclum est; etex eadem Scriptura pluit Domi-
pceniiemiam veteris hominis sunt regenerali in no- nus per bonos doclores serotinam pluviam, id est
vum hominem. Qui filii hominum quibusdam obscu- lempestivam, et prolicieniem doctrinam super bo-
ris locis Scripturarum, quasi clauSisoculis Dei exer- nam terram, id est super bonos, et per hserelicos
centur, ut quserant : quibusdam vero manifestis nocivam pluviam, id estpestilentem doctrinam super
Scriplurarum iocis illuminaulur ut videanl. Haecau- inalos, sicut ex eadem pluvia materiali et produci-
tem crebra aperl.io et operlio in Scripturis sunt tur trilicum ad similaginem, et lolium ad combu-
quasi paipebraeDei, claudentis el aperientis Scriptu- stioneiii.
ras, sicut palpebraeclaudunt et aperiunt oculos, <de . Quoniam justus Dominus. Dixit superius, Et Do-
quibus Scripturis alibi dicitur: Ob hoe leguntur, ne minus salvos facil justos, ubi ait, quod sedet in illis
 547 BED/E YENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA 548
et quod damnat impios, ubi scilicet ait: Iniquus A tem eam, fac salvum, id est-miite quem missurus es,
odit animam sttam; et, Pluil super peccalores,et re- Sanctum sanetorum, Deuni.deorum, per quem niihi
tiqua'. Nuiic autem reddit causam ad utrumque. vera salvatio, e't per quem reslituator desltucta sani-
Quasi dicat-: Ideo salval Domiriusjuslbs, quia ipse las. Qua salvatione vere indigeo, quoniam sancliu
qui Vere juslus est, diligit jusiiiias, id esl singulos Domirius, id est, quoniam sanclitas dcfecii, id est,
juslos. Ideo auteni damnat impios, quia vultus, id periit in priori sancio quem lu misisti, id est in Adam
est.vuliuosilas et severilas ejus vidil boc esse aequi- quem Deus posuil ante lapsum inplenitudine virtu-
tatem, id est, aequum. tum, et per illum in me. Et ideo defecit sanciiias,
uia a praecepiis luis recesserunt, et primi liomines,
IN PSALMUMXI. t filii illonim hominum, quod sic dicit: Quoniam
In finem pro octava die. Psalmus David. diminutm tuni a filih hominum. Yeritates.hic sicut
ARGDMENTDM. superius juslilias dicit, quanlum ad singulas perso-
nas, cum lamen una vera justilia et veriias sil, a qua
Ex persona David in
canitur quod tcmppre ejus omnes illuminantur. Deus enim una verilas , qui
pmnis defecerit saneius', et diniinut_esini verilates dicit : Ecjo sum yia, et veriias et viia. Praeceptaquo-
a filijsh.ominum. Aliter Christus pro passione suorum que ejus sunt veritas, adimplentes se veros facienlia.
cticit de Judaeis. Lege ad Lpcam. Aliier psalmus isle A quibus praeeep.lisprimis parentibus recedentibus,
pro ociavascrilViliir,id esl Dorainicadie i esnrreclio- et deipde iiliis per culpam ipsorum, diininu.tsesunt
nis Christi, quan,do,defecitcredens, et diroinut-esunt veritates in si.ngulis.
vefitaies, ita utetiam custodibus corp.oris peeunias j. Vana tocuti swit- Vere diminulae suni verita.les,
plferfent, .qijpruni iabia, dolqsa Domipus disperd dit. suut vanitates. Qu.oniaii.i
quia __j.uIiipJica.t-D un.usquis-
EXPLANATIO. que, id esl, singu.li lipniinum sunt lbcuti vana iu
Oclava, ul in texlo psalmojam dictum est, ad mler- seip,sis, per effeciunj scillcel, iiduciam in ferrenis;
nam perlinei requiem; nam oclavumdiem mundushle quaevanitas vahltatu.msunl posuernnt, ei Deum ne-
iwn recipil, sed finitoseptimoredit semperad primum. glexerunt: e.t npn splum in seipsis, sed eiiam locuii
Pelit itaque propheta iniquitatemmundi htius destrui, sunLvana ad proximum suum, videlicei ut qui Deuin
til ad illam veritalem fulurcepromhsionis debeal per- pd.il, odio habeai el ptoximum., sicut e conyersq,qui
veniri : meritoque huic psalmo octavttsdics aplatur, diligit Deum,diligilelproximu.ni.Loquiva.naproximq,
ubi smculi islius consueludoviliosa deserilur, el illius est pefsuadere ei terreoa; quse vere vanitas suut
venire innocenlia poslulatur. Prima parte Piopheia a amare el desiderare. Quod ipsi fecerunt exetnplo et
mundiistius perversilatesalvum se fecit fieri,quoniam yqce, ipsi dicenles, yel habenies labiadotqsq, id est
dolosi alque superbi poleniiam Dominisceleratn oblo- doluin in verbis a.d decipiendupi prqximum : quia
culionibus abnegabdnl. Secundo promissionemPalris loctitisunt in cordeet corde, id est non siniplicicorde,
sed in rnultiplici. Non ideo dicil eos locuios in cprde
per omuipolentem Fitium prmdical esse faciendam. et
Eloquid Domini sub brevitalecollaudans, sicul prius corde, ui plpra roaterialiter corda haberehl, cum
sermonesimpios arguebal. quisijue laniuni uiium cor habeat, sed propler di-
COMMENTARlCS. yersas yqlunlates, quia aliamiii. verb.isvojuntaiem
ostendeiuiit, aliam in iiiente liabueruiil. Sic agit
Satvutn me fac, Dpmin.e.Psalmus i.steest ypx prp- pninis qui aliud promptum in lingua, aliud cjausuni
pheiae David, vel quorumlibet perfectorum de priori ^ habet iii peciore.
pppu.lo exspeclantium e.toperanlium adve)iiu.niDo- Ditperdai Doijwius. Istud non est lmprecalip, sed
roini lesu CJirisii, per quem veram salvationeni diyiiji judicii aggfatulaiio. Quasidicai : Quia «erii.o-
luuiido, adfuturani inteilexerunl, praeiiguratamqui- lem desfruunt, ci dolose cuiq proximo agutit, id esl,
denj iii carnal.ibus, venlurain yero tempore plenitii- fiat illis quod mereniur, scilicet disperdal aeterua
diuis, i,dest, adventus ipsiusChrisii, quando uinbra damnatione pominus illos, qui emphatice diei pos-
recessii, et veritas s.uccessit. Quifidelesquia vere per s.unt ipsa labia dofosg, propfer niinis frequentem
Spjrituni sanclum in carnalibus iiistilulis illam futu- doium, et boc non in parte, sed uuivefsa : ut nibil
ram cognoyerunt, inlendunt in hoc psalmo contem- excepium putes, el di.perdai eliam liuguam niagn.i-
pbraiieos spos hpriari el con.spla.ri,ut ipsam secuip loquam, id es|, sup.erbilpquatii. Emphatice simililer
yere futuranicredani,et ejusadveniumomnidesiderio iinguam magniloquam vocal liaereticos,et imitaipres
.appetant: posteriores autenj post ejus adventum lutu- ebrpni, qui capsam principalus, quod perverse in-
rosj sicul hps iniendunl liqrtari, ut ipsanJqu.asipra:- tellexerunt, ad perniciem alioruni astruere iiituntuf,
leritahi omhi dfeyoiipiieii.iiell,Igan(tatque suscipiarit, quos deierminal diceiis : qui non solum dicuiil. sect
Dicil eniiii beaibs Augustinus : Sigpq et ilta fuerunt, semperdixerunt, sivein corde, sive in effeciu, linguani
signd el hmc sunt. IlTa fuiuf.oruip,isla prmteritorum, nostiam, id fest, sententias, quas nullo revelante, ne-
Opferiei ergo ut sicut illi pef cafnalia yeiituram, ita que Deo nequ.ehomine, sed ex propria iiiierpretaiiyne
nos iritelligamus eam per inysiica spirituaiia, quae nqslra haiienius : magtiifieabimuis, id est, ad niagniii-
nunc apud nos fiuiiLquasi prreterilam. Juxta quod cenliam noslfain alfirmabimus : quia labia nostfa, id
psalmus istfe sic-inlilulalur : In fitiem prq oetavaD est, liacundia nostra est a nobis, id esl, in parte
psalhtus ipsi David,, vel prophelae,vel alicujus pfer- nbstra, scilicei nos defendit et cornmeiidai: vel est
fectioris de prioii populq, qui per carnalia instituta a nobis, id est iioisip.-i, et non al.iis non eam docu.il.
inlelligerfenl spirltualia yentuia, lendepLibusscilicet Quis igitur nosler Dominus est ? Quid ergo npbis
ibfinein, id fest, bptaniibus venire iinetn, id fest Ilieronyihus, vel Auguslinus, yel aliquis doClorcon-
plenitudine lemporis. Psaimus dico pro.ocuya, id lulii; cum a iiobisouinia habeamus? ll.ec dicit per-
cst pro yera salvatione el requie, qiiaein adventu fecta aninia tle p.ijori populo propheiarido, quasi
CliriSli collaia esL oplanda : qua3id.eodicitut' uciaya, poneiis sein'ieinpi.ife liaereiicoruni. Potesl eliatn
quia transacta yarietale leiiippraliiiinrefUiri, in gui- quaiituni ad prioffes,feferri ad Scribas et Pharisaeos,
bus sepieriarius' nUmferusaccipitur, qtiia pef sepiem ijUi biiiil Moysi neque caetefis pfophctis quidqu.am
dies vplvuntur, tunc iricip.ieioctava difes,'qqain nox asCribebanl, sed Sibi omiiia arrogabani. Potesi quo-
ntinquaiiiihterpolabii,' id est iuncmanileste apparebit que dhperdai superius, quOd nuiic aggraiulatioueiii
in verilate vera salyaiio iila, qua nunc per advenluiii fecinius, in bonoiegi, sicut iii ca'ieris Siroilibusjaiu
bqiiiini requiesciinus in spe, Uiide dicit Apostolus : prscdixiiiiuslocis.
Spe enim saiyi fqcti sumus.'Nunc ad lilleraiii accedii- Propler tnheriam. Perfecla aiiinia, qua3 superius
ihus. Propheta sive qiiilibei perfeciiis de pfiori pb- optayii salvaiioneni, osienditijic se ceriam esse de
pulo cujus vox est iu hoc psalmo, exoplans adven- adveiilii illius, yerse salvatiuiiis, ul ad eam optau-
luhi verae salvalionis, sic orat : Doinine 1'ater, me dara ei vere speVaiidaili1 cotttenipofaiieos suos Iior-
atieiideulciti iiiediiinam niihi lieccssariam, elo|itan- letur: poslferibfesverd, nt' eaiii vere venisse cum
m IN PSALMORUMLIBRUS-' EiEGESIS. — PSALM. XII; m
gaudio suscipian.l. Quasi di.cajj: Vere, salyabit me.A nbn.'rumpi.tur, sed in longurn et tatum. crescit: ita
Dominus. quia, ipse. Dominus paier djcil, id eSt dis- ipsi purgaii pef igijeiii, gef trifiulationem, tunsl
posuii. liicere enim. Dei, esi disponere. Nuhcexsur- vferberibbs et aliis mirisinodjs noij dissiliarit, idiest,
gmn, id est, ego qiri prius humililer sufcexi ih seryis nbn deficiant, sed crescant in lorigiira firmiter per-
inissis ad vinearo, yTest Pa.riarCh.i_' et Prbphetis": 'seyerando, et crescaht in latum cViafilaiemsuairiad
quqrum atiurii IapidaVerunt, aliuiii vefberayerurii, ininiicpyeLiam exleridendo : ui ille*qui prb lapidaii-
alium occiderunt, ei csete.ra lalia : nuric "manifeste libtisdixil: pomine,ne sidluas illh-hoc peccaium;' "el
consurgam in filio. Vefebuntrir enim fiiium, et hbc sint probali lerrae, id est, per confessibnemtfiriitaLiS:
faciam.jiiiapler miseriam iitopum, id est, qua.rpihppes et fepurgaii, id est' periecle purgali :"sepluplum, id
patiuniur ii.i.cofpbre, sive in a.riima per pcenam est gfaiia septiformiumi donoruin Spiriius sancti, et
Pfimi p.eccati aufere.ndafb : et proplergemitum pqu-- his talibus e.loquiis adhaerebunt inopes et pauperes,
perum, id esl, quempauperes pro miseria illa agurit qui spirilualiler ea inteltigunt, et litteram solaiii non
consplandum/ Unde dictum esi : Vidi afflictipitem insisltint. impii autem, id esi,v opujeriti ei diviies,
populimei, etc. Inbpes hicaccipit, quVnon se sufii- qui sb scilicet e.t per liberum arbitfibm, et ppr pro-
ciente's sibj. ad v.eraiijsaiyatipnem pfer carnales ob- pria mefila ad veram salvationem sufficieiites esse
servaniia.s, aut per jibfefum arbilrium puianl, sirie cfedurit': ilii bis eloquiis noii adhaerebuiil, quia
yefa' saj,uie''cyllaia
1 ppfr'Doin,inrinjijostfuni Jesum ambiilant in circuitu, id fest,quia lilteram solam in-
Chrisium', et lipcquanlum ad pfipfes. QuantUm vero sistuiit, et a gratia," id est a. spiriluali ihiellectu re-
ad nps, p.o.ssunidifei inopes, qui iieque: per liberiiia siliunl": et ideo ambulant in "circuiiu, id est, dele-
arbiirium , nequ.e per hiefiia aliqua sibi su.iicere g ctaritur, el proliciuht in terrenjs' rebiis, quae sunt
puianl : sed toiatn spem/suam in salute. illa ponuiit. circuitiis Iquia seniper vblvuritur per septenarium
Pauperesvero riicuiilijY,qu.icuriqueadvefteiiifesillarii, numerum lemporum; el qui in his tantuni delectan-
inqpiam, iaJi affeciione liabebt seergii illum, pfef liii, ad vei;a bona rion perveriiunl. Ei ab hac tam
qufehjfepeijitur liiopiia":quali affectione aliqui saecu- dfeviageueiaiioii.e sciiicet qui in "circuitu amb.tilaiif,
laies paiiperes haberit seerga divites, qui et manus iu, Domine Pater, servabh nos, ne nos sibi coiifor-
e.brum oschlanjuf, et ipsbs
'"'" humiliter sequuntiir,; et meni: et custodies per perseveranliam ducendo lios
cietera talia faciunt. inmlernuni, id est in veram etaeternam salvalionem,
Pqham in s.alulari tuo. Vere nune. exsurgam, quja quse inillulo dicta est ociava. Ei. vere cuslodies nos;
impbnam,in saluiari ineo,. 'pjer fjuem exsurgarii, Jd qiiia sicul. ilia ainbiitantes in circuitu miiftiplicaii
est fij.ip.i qjuo.ctimpbneridifnj'est saliiiariy sciiicet lit suni a fructu suifrumeniiel olei, id est in terrenis :
et miseriam auferal, et gemitum cbnsojetuf :'et ego ila tu niuitiplhasli, id est mullipliciier diiasii veros
qui quasi prius dubie egi ib sefvis, " iri istb
'" agam
" fidui hominum lilios, scilicet regeneratos in noVum hohii-
cialiter, ei in verbis el iri factis. nerii : el huc secundum atliludinem luam, id est se-
Iti verbis vere fiducialiter egit. Unde diclum est : cundfim boc quod convenit majeslali tuae, scilicet
Nunquam loculus esi kdmo, sicut hic hpmo. Et ilem : dilaiasii eos, non in vanilaiibus, sed in virtutibus,
Erat loquenstahquam polesiatem habens, non sicul u.tde virtute in virlutem ascendanl, usque duni videa-
scribm eorum et Pharhmi. fnfaclis quoque satis lidu- iur Deus deqrum in Siqn,' et sic recipiant oclavam',
cialiter egit, cupj factp flageUq.defuniculis, pppulum id est, salvationem veram. Vel aliter." Quasi aliquis
inaximuni cuni prin.eipib,uset sacerdbtib.us de ternpjq'--, dteat : Cum baec generaliosil impia, et ambulcl in
«
ejecit. Egit etiam fiduciaiiter, per eum circa ajips, circuitu, (|uare ergo, Domiiie, nascunlur? Quare ergo
?
quindo per ipsum tajes cbjjsiiluit, quale.s AppsLotus supersuni Ad boc respondet Propheta, sive perfecta
describit cum dicii: Quisrips separ,q_bita/chafitqle anima ita : 0 Domine, lu mulliplicasii nutneijum
Christi? et reliqua. fi.kmim homiimm terrenurum , scilicel parentum
Eloquia Dominicasta. Hi duo versus praecedenles secundum altiiudinein iiicoiiijjreliensibilis dispositio-
in vnce patris lecti sunt : qui vero loquuniur, in nis luae. Unde dictuui : 0 altitudo divitiarum sapien-
voce Propbel-e, vel perfeclse aiiimae legunlur. Quasi tiwet scienticeDei, eLreliqua
dicat: Vere fiducialiler aget Deus paier in eo, quia IN PSALMUMXII,
eloquia ipsius Domini, id est, Christi, erunt eloquia
casta, id est, irivariabilia, quia quo.d semel proba- In finem psalimis David
bi.fii, nunquam improbabnnt: et quod semel nega^ ARGUMENTBM.
b;mt, nunquam affirmab.uut, ef in lioc eruni couipa-
rabilia castae mulieri, quae cadem se exhibet prae- . Egecbiae.preces ab Assyi;iis (ibse,ss,i,., Al,i,tcr,ypx
senle et absente marilo. Ve.l eruuL cas.ia, id est, Chrisii ad Palrem., de. diabolo iii
(iicjt t^arcp,.
carebunt correpiiope simulalionis, ei non erunt EXPI.ANATIO.
incesta : quia niliil pro Lerrenblucro annuntiabunt, Tolus de churitale locjuilurDoinini Christi,
sicui faciuni aliqui bypocrit-e, de quibns di.cit'Apo- respictenspsalmus Propltela toiuni fere mit.ndum idblo.laiiim
slolus : Quidam hon casle Chrhtum pfmdicwtl. \}\i mahcipatum. Primd parle credulilaiem sucim a/lyenlu
enim noii caste prsedicant, qui noii pio spirituaii sahcimiiicarnationis depdscil expteri,utv"eisic confusa
commodb, sed prb terreno lucro prsedicant, siiuu- II genlililus suum possei ugnoscere.Creatorem. Secundo
lanles pietalem esse quaestum, el ita cruni casia, ad nostros peliliones efficaciler instruendaiiiluminari
quod erunl arqenlum igne exathinalum : id "e.si, iia fdciein suam vehementercxposlitlat, ne inimici aliqua
nilida sicut argeniuni igne recocium': quodprobaUun ffaude succumberet,qui semperse in ejus dicil mheri-
est lerrm, id esl, prorsus carel lerrfena fece, ei pitr- cordia fuisse confisum.
gaium esi sepiuptum, id esl, mullipliciier est pnrga- COMMEtlTARIUS
tum. Vel alile.r : Eloquia Domini non efunt inceria,
id esi, incestos faeieniia, sicul fueruni eloqtiia servi, usquequo, Domine. Yo.xProphetse esl in hpc psat-
iii est Moysi,qtii propter duritiam eoriim concessii njo, v.el cujusque pei.fectaeanimse de prioribtts sive
Judaeis, ut suas uxorfesdimiiierent cum velleht, vel de poslerioribiii exoptaniis ei ingeuiiscenlis venife
alios dticcrent. Unde Dominus in Evangeiio : Vobis ad illani vcra.m conieiiiplalio.nein atqne pe,rfec.tatij
Moyses concessil propler cordis duriiidm dimiltere cognilionem, quae lunc deuium eiil quando Chrisius
uxores, el libellum repudii mittere. Ego 'autera dico : er.il omnia in omnibus: et c'ianilq, yidcndo facie ad
Quicuhquedimiseriluxorem,nisipropter fornicaiion^in, faciem, cognoscemusperfece siciii.elCQgnitisunttis^:
et aliamdaxerit, mmchalw. Eloquia, inquani, Domini et quaii.dptfgvhsimo•wors, desiruelur, ei peribit qcu-
uon erunt inccsl.i, sed casta, id est caslos lacientia", teus, id,est peccafuni. Qnaj perlecia; aninja in Ji.oc
et ita <:aslos,'ui sicui argerilum igneexaininatuni, id psajm.o proponit se aliis a.d e.vejnplum pef exopta-
csl sicut coiiiparabiies afgeiilo, perfecte per -iguei.i liane.ui, uteos insiruaj, qua.uta affeciipne el quanio
purgato, ul sicut iilud iaiisun) noii dissiiit, id est rfe.sidterjo,d,cbea.nt iiigeipiscere ci suspiraiEe,ut rq-
 S5I BED.E VENERABILISOPP. -AuS II. SECT. n. — DUBIAET SPURIA.
nioti ab hoc cceno ad illiim quse lenebras non novit, A meus autem vo.imtate, qui prius avertisti faciem
veram contuitionem valeant pertingere. Secundum respice me : et qui prius obliius eras, exaudi nie,
hpc proprie est iste psalmus. Yox dicentium cnm et tali respectu et tali exaudiiione, scilicet illumina
Apostolo : Cnpiodhsolvi et esse eum Christo. Et sicut per cogiiaiionem veritatis sive finalem oculos non
superior psalmus de priori adventu tractavit, ita corporis : sed quos reputo meos, scilicet rationem ct
iste de secundo. Potest et aliler dici, quod perfecla intellectum anirhae oculos. Illumma dico , ne un-
anima sive Propheta}, sive cuj*usqueposiia in iribula- quam obdormiam in morte, id est, contra praecepta
tiohe et Ductuatione hujus vitae ubi tanqtiam cir- tua mihi acquiescam eundo in mortein, id est, in
cumstantibus ventis agiiatur viliorum procellis , aliquod criminale peccatum, quod sit mors, id est,
timens ne sicut jam per primum parentem parlim ne quando dicat, id est, ut aliquando dicere nort
incurrit damnum intelligenliae veritatis: ila etiam possit inimicusmeut, per effectum scilicet, Prce.alui
inter tot impedimenta constituta, damnationem aeier- adversuseum. Quod valde cavendum est, quia valde
nse caecitalis incurrat, orat et optat ut Dominus in laetabitur si dicere poierit. Quod sic dicit: llli qui
praesenti cognilionem verilalis, quanta hic possit tribulant me, id est, hosles invisibiles tribulanles et
haberi, restiiuat: proponens se aliis exemplum, animam tentatione elcorpusetiam pcenaliaffliciione,
quos admonet ul toto mentis ardore cognitionem qui non exsultaverunt de bealo Job, tribulato et
veritatis, quanta possit haberi, in hac vila appetere victore exsullabunt de me, _i motus fuero, vel a bono
studeant, uldemum peristam ad veram, quam prae- proposito vel a fidei stabililate. Ut autem non exsul-
diximus, perveniatur. Intiiulatur autem hic psalmus tent, ego non movebor : quod non ex me erit, sed
ita : ln fincm psalmut David. Quod sic exponilur : g quia speravi non in me, sed in tua misericordia, utoui
Istepsalmus attribuiiur David Proplietse, vel cuique gloriatur, in Dominoglorielur. Et quia speravi in te,
animse lendenii in finem, id est, in perfectiopem, ideo exsultavit cor nieum, id est, perfecta lsetitia erit
id est, oplantis, sive veram cognitionem, quae sine in meute mea, insalutari tuo, id est, per veram sal-
fine erit, sive quanta possit in praesenli haberi, ut vaiicnem, id est, Christum : quia vei in fine perfecte
ad illam tandera perveniat, et dicit ila: Domine facies me cognoscere, vel in praesentietiam quantum
Pater, videris mei oblilus, dum a patria, id est, a possibile esi, et sic perfecte in fine. Et qui exsultabo
vera cognitione differor, vel saltera prsesentem in Deo, cantabo Domino, id esl, laudabo Dominum
quanla possit haberi, non habeo salulem. Sed usque- voce et corde. Qui tribuit mihi haocjjona spiritualia,
quoobtiviscerh mei ? id est, quam longe manebit haec non ad humanum diem pertineniia, id est, sperare et
obliviomea? lendet in finem mundi, id est, erit om- perficere : et psallara etiam operando bene per cor-
nimoda ? Vel aliter, ut responsio sit, hsecoblivio erit pus, quasi per instrumentum, non ad gloriam meam,
in finem lendens, id est, usque ad lerminum, quem sed ad glorificandum nonien Domini, ut videntet
tu disposuisti differelur, sive illa vera, sive isla prse- opera veslra bona, et reliqua.
sens cognitio. Sicut enim dispositum est, quando
malorum nequitia consumetur, ita etiam quandoque IN PSALMUMXIII.
cujusque boni virtus perficielur. Vei tertio modo ; In finem psalmus David.
Utquequo obtivhcerh me, in finem non ducendo, id ARGUMENTUM.
est, in cogniiionem perfeciionis sivse futurae, sive •' Pro eo
praesentis? et usquequoaverlis, id est, paieris aver- C tum est, unde quod esl insipiens, in HebraeoNabal posi-
sani esse faciem tuam, id est, cognitionem tuam et Abigail de viro suo Nabal dixit:
sive finalem, sive praesentem, a me? Vere secundum nomen suura insipiens est. Haec
Ezechias contra Rapascen loquitur. Item verba
Quandiu ponam. Istud polest intelligi inlerrogati- Chrisii
ve sive responsive; sed meiius responsive. Quasi di- ad divitem se interrogantem in Matthaeo,el
cat: Tandiu oblivisceris me, et avertesfacieiuiuam, de populo Judaico.
quandiu ponara consilia in anima mea, id est, quan- EXPLANATIO.
diu dominabitur in membris meis lex pugnans contra Ecclesia Chritti vesaniam condemnat Judmorum,
legem mentis meae, et sic necesse erit ut ego posi- facies illa Domini, qum in duodecimo psalmo qumre-
lus in adversis, ponam consilia in anima mea quibus bcitur, hic jam advenissenarralur. Et ideo primo nw
evadam adversa peccata , scilicet ne commiltam do increpat Ecclesia Judmos,
qui viso Chrislo minime
peccata : sum ministrans, et sicut misero necesse crediderunt. Secundo modo dicit inani
erit ut ponam dolorem compunctionis in corde meo, lione confundi, qui fruciuosum limoremeos irepida-
Dominico-
quod erit per diem, id est, per totam praesentem gnoscere noluerunt. Ad poslremum eorum in fine tm-
vitam, quse volvilur de die in diem. Quandiu enim culi prmdicifurevenireconversio.
in hac vila sumus, semper superest quo impugna-
mus. 1111tamen qui jam in tanta celsiludine contem- COMMENTARIUS.
plaiionis posili sunt, quanta hic poiest haberi altior, Dixit tnsipiens. Vox capitis est in hoc psalmo ex-
liberati quasi ab impugnalionibus sunt, sicut legun- probrantis et objurganlis duritiam Judaeorum, qui
lur fuisse fralres in .Egyplo, qui jam diulurnitate medicum pracseniem, et ad eos sanandos missum
solitarise vitaeet carnis maceratiohe nullos jam car- D cognoscere noluerunt, opera ejus videnles, et signa
nales molus noverant. Anima et cor pro eodem hie non advertentes: cum tamen ex Judaeisquidam dixe-
accipiiur, sed tamen quia cor pro interiori affe- rit, Nemo poteslfacere qum lu fach, nisi Deus fuerit
ctione solet apponi, ideo dolorem cordi apponit : et cum illo. Et exprobrando hortatur eos, ut quem
consiliura aniniae, quod levius esl, quia facilius est corpore neglexerunt, sallem ne prorsus pereant ab-
cavere ne labamur, quam resurgere a lapsU, hic sentem corpore, praesentem autem deitale per prae-
aliinet quod dicilur : Qui stat, videat ne cadat; el cones veritatis agnoscant. Polest eliam dici quod
item : Si dixerimus, quia peccatum non habemus, et sit vox prophetae anle advenlum Christi exprobran-
reliqua. Vel aliter per diem, quasi dicat: Licet aver- tis similiier duriliara Judaeerura, el diulurnam infi-
leris faciem tuam a me, lamen hoc quod pono con- delilalem genlium, ut exiiorietur ulrosque Judaeos
silium in aniina et dolorem in corde, hocest per ad hoc, ul cum venerit Sanctus sanctorum qui aufe-
diem, id est, pertuam illuminalionem. rat iniquitalem ab eis, ipsum gaudentes suscipiant,
Usquequoexallabilur. Hoc inlerrogat vum est, sed et tempus visitationis suae agnoscant. Gentes aulem
quia interrogalio non mulat sententiam, ita dica- ut quem corporali praesenlia videre non meruerunt,
mns : Tandiu ponam consilia et dolorem usquequo, quia dixit: Non sum mhsus nisi ad oves qum perie-
id est, quandiu ininiicus meus sive diabolus, sive rant domus Israel, annunliatum per aposlolos be-
carnalis consuetudo, exaltabitur super me, id est, nigne suscipiani. Iniitulatur vero psalrous isle :
niietur per illicitos motus opprimere me. Et ut non In finem psalmus ipsi David. Quod sic expor>ilur,
vere exalteiur, Domine Deus omnium polesiate, Iste psalmus atlribuitur ipsi David vero capiii, scili-
555 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. XIII. 554
cet, vel etiam Prophetae : psalmus dico tendens in Aenim _ bonostnores colloquia mala, et in hoc ett o$
finem, id est, in perfeclionem : qriia horlatur et eorum patens sepulcrum,quia semper dolose agebant
Judaeos et gentes ad perfectionem, id est ad Chri- linguh suh: id est, venenatis lingnis, siinulanles
stum. Sciendum aulem quod secundum quod vox sciiicet verba doceudi, et liabenles veneriuni nocen-
capilis est agit hic ipsum caput de solis Judseis, et di, quod ideo est, quia venenutn aspidum, id es£
hoc per quamdam simililudinem alicujus ppleniis mortiferae cogitationes, sunt sub labih eorum, id est
regis vel imperatoris, qui colleclo exercitu suo ab in corde eorum. Vel potest dictum esse hac simili-
aliqua alta lurri vel specuia inspiceret, qui se ibi tudine, quia sicut aspis unam aurera firmiter terra.
viriliter haberet, quis vero lorperet. Ingrediiur applicat,- alieram autem cauda reflexa obdurat, na
quasi conferendoDeumPatrem imperalori, se lurri, vocem sapieutis incantatoris audiat, ila ipsi Judsei
Judaicum vero populum exercilui, et dicil in terlio unam aurem quasi lerrenis affectionibusapplicabant,
versu ita : Dominus Paler respexit decmlo, id est, quibus lirmiter inbaerebant, alteram vero aurem
de me quem fecit coelum suum, ubi sederel. Deus quasi cauda reflexa obdurabant, quia mempria prse-
enim eral in Chrisloreconcilianssibi mundum, qUasi teritorum malorum ita eos excaecabat,ut vocem sa-
de alta quadara specula et supereminenti prospeciu, pienliurn incanlalorura, id est praeconumveritalis,
id est, discretionem habuil super filios hominum , non audirent, et vocabiraus in hac sententia vene-
id esl super Judseos, qui fuerunt filii verorum horai-. num terrenas alfecliones et memoriam peccatorum,
num, id est, patriarcharum et prophetarum carnali- per quaecomparanlur aspidibns.
ler, non spiriiualiier; et ad hoc prospexit ui videat, Quorum os malediclione.Non solum guttur eorum
non ipse quem nihil laiet: sed ut alios videre face- ]Q' est sepuicrum, sed.etiam os eorum, id est Judaeorum,
ret, per me cum eis conversalum, si est inler ebs plenum est malediclione,idesc, blasphemia in Deum,
inielligens Deum menle, aut requirens eum in ope- vocando me doemoniacum,filium fabri, destructorera
re. Sed non est invenfus in eis iuteiiigens aul requi- legis, et csetera talia. Et amariludine, id esl amaris
rens, quia iliepopulus insipiens vere qui medicura verbis, dicenles Pilaio : Tolle hunc, et dimitle Barra-
non cognovit, et visitaiionis tempus non advertit bam, el crucifigeeum, et lalia similia. Vei polest dici
dixit, et per affectura me conlemnendo, et in cbrde sic et superius, et in alio psalmo, guia plenum est
cogitando : Hic non cst Deus. Quod vere et tunc af- malediclione, id est amariludine, id est, ideo fece-
firmaverunt, cum dixerunt : Non est hic homoa Deo, runt sibi amarum Dominum. Pedes, id est affectio-
qui sabbatumnon custodit; et iiem : Bcne dicimus, nes, eorum suniveloces, non soium ad interficiendum
quia Samaritanuses lu, et dmmonium habes, et in verbo. Unde dictum est: Lingua eorum gladius acu-
mullis talibus. El de hac insipienlia sunt ipsi accu- tus, sed etiam ad effundendumsanguinem bouorum
sabiles, non auctor eorum, quia cum aucior ad si- gladio. Et ideo est in viis, id esl in operibus eorum
militudinem et imaginem suam per ralionem et in- infelicitas in praesenti, cum dantur in tenebras inte-
lellectum eos creassel, ipsi corrupli suni a bona riores, et in futuro contritio, cum in exteriores da-
nalura, per suum vitium discedenies : et ideo facii bunlur. Hinc diclum est: Qui cecideritsuper lapidem,
sunt apud Deura abominabiies, id est, conlemplibi- confringelur: super quem veroceciderit lapis, conterel
les ei exhseredabiles in sludiis suis, id est, propter eum. Cadet super lapidem, qui in praccepuimChristi,
sludiasua, scilicet quia irritum fecerunl mandalum id est angularis iapidis, offendit, et ille confringitur
Domini propter tradiliones suas; vel quia magis ,_ hic in praesenli, cum interiori caecitsitedamnalur. Si
raundum quam Deum, .crealuram quam creatorem, ^" vero confractus non resipuerit, tandem cum lapis
dilexerunt. Nec hoc est mirum, quia non est in eis cadet super eum, id estin manifeslojudicio contere-
qi;j faciat aiiquid bonum, quod sit ad salutem : non tur peniius, id est, in aeternas pcenas dabitur. Et
est dico , usquead unum, nec unus. Quod non sic ideo erit eis contritio, quia viam pacis, id est me,
inlelligenduui est, quin atiqui esseiit inter eos fa- qui sum via, ad veram pacem setnper eunlem in Id-
cienles bonum, sicui niulii discipuli Domini, et pro- ipsum, el quia volui esse vera pax eorum, unde di-
phetse roulti: sed dictum est ad coriiparationem, Ctum est: ipse esl pax nostfa, qui fecil ulraque unuin:
quasi dicat: Tot suut fapientes mala, quod elsi aliqui me, inquam, non cognoverunl,id est non sicul me-
sint boni, uec unus dici possunt comparalione ma- dicum sibi necessarium honoraverunt, sed lanquara
lorum. Tale est illud de primiiiva Ecclesia : Lmtare, inutilem et nocivum contempserunt : et hoc ideo
stetilh, qum non paris, elc. Et item illud : Oliva el quia timor Dei non est ante oculos ejus, id est, quia
Samaria, juslificastis Sodomamet Gomorrhamsorores non liment judicium Dei, neque praesens, neque
duas, et inulta similia. Yel aliler : Non esl in eis fa- futurum. In quo decipiunlur, quia eliam manifeslun.
ciensbonumusque ad unum, id est, praeler illum qui judicium tandem experientur. Quod sic dicit: Nonne
factus unum mecum, id est, cujus ego sum caput tandem vere cognoscent Deum, est timendum, omnes
el ipse membrum meum. illi, id est Judaei, qui operantur nunc iniquilalem,
Omnesdeclinaverunl.Ideo non est in eis (aciens emphalice iniquiiaiem, sed qui medicumnon cogno-
bonum, quia omnes: quod item propter multitudi- verunt, sed potius interfecerunt: qui baeredem de
nem maiorumdicium est, Omnes, inqttam, declina- vinea ejeceruiit, et qui servis occisis saliem nullam
verunl, id est, a veritaie deviaverunt simul docii el D fiiio reverenliam exhibuerun.t : et qui eiiam plebem
indocii, superiores ei inferiores, ei declinando facli meam, id est sancios et apostolos meos, devorant, id
sunt inutiles el sibi et Deo, non quod Deus aliquam est niiunlur devorare, el sibi reformare : devorant
utiliiaieni a nobis sibi expetat, cum sit ipse bonumi dico, sicut escatn panis, id est, ita ut assidue hoc
seipso conientum : sed propler naturaliter sibi i.n- faciant, ei in hoc delectaniur, sicut panis assiduus
siiara bouiialem, noslram utilitaiem in nobis requi- cibus horainis esi, quo jugiier deleciaiur. Possunt
rit, et suam eam depuiai. eliam devoralores plebis Douiini largius accipi, qui
Noheslqui (actaibonum. Repetitio est ut ostendat, in soiis Judaeis, omnes scilicet qui sanctos Dei de
per quod inulile-,facti sunt quacunquegenle sinl, devocando, el sibiconformare
Sepuicrum patens esl. Vere non faciunt bonum, nitendo, quasi devorant. Unde dictuin est Petio de
quia potius roalum, nam gultur eorum esl sicul pa- malis: jliocia et manduca. Dicuntur etiam plebis
tens sepulcrum. Quia sicut sepulcrum aul ad boc! devoratores recte,-quicunque praelati officiasua non
palel ui cadaver recipial, aut si recepit, feioremi ad salutem subdilorum, sed ad terrenum lucruin
emittil, iia guttur eorum esi palens, vel ad voraci- exercent, de quibus dictum est: Colantesculicem, et
tatem, ul vel niniiam gulam exerceant, vel quos- absorbentescumelum; quia leviora etiam peccata ubi
cunque possunt de corpore Chrisii aveilanl, et ini nihil pogsunt exlorquere puniunL,majoribus aulem
se per confoFmilalemquasi devoralos sepeliaut. Yel1 et in seipsis et in aliis pteiio inducii consentiunt.
est pateus ad dolositaiem, ut quos devorare ne-. '.. Dominumnon invocaverunt. Ideo operanlur iniqui-
queunt, saltein aliquo modo corrumpant. Corrumpun tatem, et devorantplebemtneam, quia Doininutn non
PiTROL. %CIU, 18 :
 555 BED__-VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. —DUBIA ET SPURIA. 55«
invocaverunt. Quod lale est: Ideo datisunl in repro- A . Ei viam pacis non eognoverunt,in fertia tanium per-
bum sensnm, ul (aciant qum non conveniunt; quia sona dicetur.
Deumhabereinnotitia non probaverttnt.Ille Deum non Nonne scient o.mnes.Hic quoque communiter ac-
invocat qui aliud sibi prse se, qui ipsnm Deum facit, cipiemuset Judseoset gentes, referemus operari ini-
quod Judaei fecerunt, qui terrenis fanium inhaere- quitatem ad Judaeos, sicut prius : devorant vero
bajit. Quod sic dicit: Trepidaverunt ipsi Judsei itlic, plebero, ad gentes propler excellentiara; ei dicit
idesl in amissione terreni regni, ubi limere non fuit Proplieta iri hac senteniia plebemmeam, id est cujns
opus, id est utile. Quia coelesiercgnum amiserunt, pars ego suro, sicut solemus dicere de populo vel
dum tjment aniitlere terrenum. gente patriae suae quisque, Populus roeus vef gens
: id est, cujus pars ego sum.
Qudnidm Dominus. Ostendit per quod Judaei tan- mea Dominumnon invocaverunt.lllud quoque ad utros-
dein cognoscunt Dbroinum esse judieem, vel esse
iimendum, per hoc sc.iljcet quia. Dominus qu>modo qiie referennis, etaccipiemus trcpidationem quanium
in generationejusta est, id est in his qui per ipsum ad Judaeos, de loco et gente; quantum vero ad gen-
tesde amissione alictijus lerreni commodi. Consilium
justi gerieraii sunt est inhabitator, erii in ipsa lunc inopis confudhtis, poterinJus etiam referre ad gen-
remunerator. Et convertit se ad ipsos Judaeos,quasi tes.
dicat : In vobis aulem Judaeis non erit, quoniam vos derunt. Qusesi non in capite, in membris lamen confu-
Caeiera non muianlnr, nisi quia Israel et Ja-
confiidisiis, id est, quanturii volunlale et actione' cob
potuistis, confusum fecistis consilium.inopis, id est largius de gentibus accipierous.
bumilem adventum ejus, qui cum esset dives, pro vo- ' 1N PSALMUMXIV.
bis factus est pouper. Quod sine caosa fecislis, quia " * Psalmus David.
ideo tantum quoniam solus Dominuserat spes ejus, ARGUMENTUM.
id est, quia nihil-in eo saecularis pompsevidislis, et
ideo contrarius operibus vestris fuit. Ilumilis adven- Verba populiin captiviiate Babyloniseoplantis re-
tus Chrisii merito appellatur consilium, quia dum ditum ad patriam, eiiumerantisque quibus meriiis
omnia tenerent medium silentium, ipse solus munde quis ad iianc pervenire queat. Aliter, quia lex tola
perennii remedium coniulit, efcompletivum summae decalogo coiicluditur decem exempli Cliristi formas
beaiitudinis fuil, scilicel dispositionis antiquse, re- expressii, quibus ea docuisse, quaefecisse monstran-
parationis novae,feliciiatis oeternse.Quod consilium tur. EXPtANATIO.
Judaeisinon re, tamen voto ei reputatione confude-
runt, cum per mortem nomen ejus de terra se abstu- Propheticm inlerrogalioni respondet Dominut in
lisse putaverunt. decalpgiexemplnm, decemvirtulibusad sumbealilu-
QuiS:dabil ex Sion. Gonfudistis' quidem, o vos dinis atria elperveniri, Divisiopsalmi kujus loia inler-
Judsei, consiliuminopis, sed non deberetis, quoniam rogatione responsione conlinetur,; sed inlerrogatio
hic esl itle de qno vere praedixit: Veniel ex Sion, uno versiculo, responsio vero sex versibus est coin-
qui avertat captivilalemex Jacob, cuih aller esse non plexus. COMHENTAHIUS.
possit. Nam quis alter venietex Siqn, id est, nascens
de Judaeis, qui propler cnltum veri Judsei, et pro- Domine, quis liabilabil. Psalmus isle sic infilula-
pter plura excetlenlia, beneficia Dei et legis et pro- ^ liin: Psalmus ipse David,. Prophetae scilicet altri-
pbetarum sibi concessa dicii sunt Sion^ id estspecu- buendus. Prophela plenus Spiritu sancio, praevidens
latores, et Israel, id est Deum videnies: quis, in- Ecclesiam mulliplicandam esse super nuuiernm per-
quam, veniens ex Sion dabit salutare Israel, id est feclorum, sciiicei fuluros esse plures noroine lenus
salvationem a prbpheta priimissam Judaeis, si iste Chrislianos, non re tenus, qui gauderenl lantum de
hon dabit? Certe nullus. Hinc quidam dicit in Evan- Chrisiiano nomine, et non de Christiana religione :
gelio : Auiduosunt, aut hic est. Hinc etiam dictum ui ostendat soltim noraen non valere nisi studeat
est ad David:. Unus demillc sit tibi consiliarhts. Et quilibet sicut Clirislus ambulavil et ipse ambulare :
vere iste dabit salutare. Nam tunc dabit, cum tradi- agitsub quadam. simiiiludine alicujus perfecli regis
derit regnum Deo et Patri, scilicet cum Dominus inilitix vel imperatoris, qui bello coorto et multis
Pater, quiajam in spe avertit, perfecte avetiil capti- probis. et ignavis concurrenlibus, quaereret ab ipso
vitatem a piebe sua, qna per primum parentem in- domino suo quos ex illis in tabernaculo vellet secum
currit, hoc mortale induens inimorlalitalem. Et tunc mililarc, et post roilitiam in palatio remunerare. Et
perfecte exsultabitJacob, id est omnis proiiciens adi est laie ac si breviler dicerei: Nemo aggratulelur
illam salvaiionem, qni hicfuit Jacob, id estsupplan- sibi de Cliristiano nomine solo sine re, quia non
lator invisibilium suppl..nlalorum siiorum. Et imta- proderit ei noinen sine re, vel ul possil in laberna-
biiur Israel, \d. esi omnis perveniens,ad illam; 'et culo militare, aut in palatio conregnare. Taberna-
sic facius est Israel, id est vir vere videns Deun. cula atitem sunt expeditionales domus, in quibus ad
Per Jacob ideo intelligitur proiiciscens, etperlsrael tempus miljles saeculilaborant, ul poslmodum in
perveniens, quia Jacob cum reverlerelur in terram stipendiis diutius gaudeant. Ilaectabernacuia signifi-
suara in proficiscendoadhuc eraljacob; cum autem D cant prsesenlem Ecclesiam, in qua contra diabolum
jam fere ad palriam venisset, vocalus est ab angelo alque carnero pugnatur, quia qui digne militabil in
Israel. Potest quoque,.ut superius diximus,,psalmus hoc tabernaculo, aeternaliter gaudebit in ccelesti pa-
isle in persona proplietae mistim de geulibus el de lalio. Unde Apostolus : Si compalimur,el conglorifi-
Judaeis sic legi, juxla quod sic Prophela o.dine inci- cabirhur. Notandum quoque qtiod ad similitudinem-
piel, primum increpando diulurnam infideliiatem praedictamPrppheta laliter exsequitur, ul priiuum
genlium. Insipiens, id est, genlilis populus, vere in- describat nobiles uiilites, deinde vero gregarios, qui
sipiens, qui idola manilesta praeposuit Creatori, et digne militaut in tabernaculo, el regnabuiit in
si non voce, lamen corde dixit, et in effecttrosien- palalio, ut per oppositum cognoscamusqui sinl indi-
dii, quod non est Deus vcrus omnibus adorandus gni tabernacuto atque palatio, et primum sic agit
atque timendus : et ex hoc errore sunl ipsi accusa- cum Oomino: Dotnine, Rex universorum ad cujus
biles,; non ipse Deus.qui eos creavit, quia ex corru- niililiatn loi conveneruni, quis habitabil in taberna-
ptione eoruro, hoc est non*ex iropeifecla crealioney eulo tuo? id est, quein ex tanto numero elegis, qui
el non muiaiur senlentia. et digne militel hic in tabernaculo, et landem te-
Omnesdeclinaverunl. Ilic comrouniler agit el dc quiescet lecum in monie, id est, in supernaegioriae
Judaeis el de genlibus, quod nolal siroili : nec ali- lusecelsiludine? Alia iranslalio habei, Quh peregri-
quid mulatur, nisi quia quod prius ad solos Judaeos, nqkilur? Quod satis convenil. Nihil enim aliud prae-
hicad ulrosque referimus; el quodin qubrum os sub seus estvita quam peregrinatio. Uude Apostolus .
exemplis prius diclum est, nunc simpliciler dicitur: Dtimsumut in hac vita, peregrinamura Domino.
55? IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. XV. 558
Qui ihgreditur sine macnta. Hic nobiliura militum A ( EXPLANATIO.
descripiio esl, et potest legi, ut vel sit Domini. re- Dum othnes dicantur inseripliones tilulorum qui
sponsio, vel ul ipsemet Propheta sibi respondens psalmorum frontibus afjigunlur, nescio quid mysticum
dicat: llle scilicet digne babilabit in tabernactilo, et . iste
digne tandera requiescel in mome, qui ingreditur, designans, hoc specialiler primus continet,' quia
enim Domino crucifixo scriptus est lilulus, llic est
id est, qui in bac vita cum bene vivenlibus est in- rex Judmorum, non inconvenienler in psalmo quo
gressus ad supernam vitam : conversatur sine ma- idem Rex de sua passione el resurreclione loculurus
cula, id est sine crimine peccati: et quia. non suffi- est, hujus iiiscripiioniscommemoratioprmcedil. Nam
cii declinare a.maio, nisi addaiur bonum, subdit: el hoc quod aclditur ipsi David, non ad quamtibet
Ei qui operaturjuslitiam, id est, quidquid jtiste facere aliam personam, sed ad ipsum Dominum Sdlvalarem,
poiest, facit. Quam jusiitiam exsequilur per parles,
dicens : Qui loquilur veritaiem, id est vera, el ila ul quod canitur, pertinere monstralur. Per totum psal-
mupi inlroducilur persona Domini Saivatorh, Prima
verum quod dicit sil in corde suo, id est, ex bona posilione ex humaniiaie suscepla, loquitur ad Palitjtn,
affectione procedat. Possumus etiarn et verum di- conservari
sepelens, quia spetn suam posuerit semper
cere, et mala lamen affectione, sicut si alicui de in eo. Subjungit eiiatn quemadmoduinsancli ejus non
duabus viis quse reciior esset quaerenli, indiearem carnalibus desideriis, sed virtulibus eli-
recliorem, non qnod esset rectior, sed ut incurreret gantur. Omnia qum pertulil,spirilualibus ad hmredilatis sum glo-
in ea latroiies, vel aliquod aliud malum. Verum riatn assereus
quidem meum dictum esset, sed ex mala affeclione Palri gratias refert, fuisse perducla. Secunda posilione idem
qui illi a dexlris apparendo, ini-
procederei. El qui non egit dolum in lingua sua, id :B
est, qui nec in lingua contra proximum peccavit, quilalem
' hujiis smculi omnipotenlimsum virlute supe-
summa est. Non enim ranl; unde animam suam de inferno asseril esse libo-
quod perfeetio fruslra lingua et posl resurreciionh gloriam in delectaliouibus
in udo posila est; sed ideo qnia sicul in udo aliquis ralam, dexlermipsius memoralcollatam.
facile labitur, ita nos in lingua facile peccamus.
Unde dictum esi : Perfeclus esl vir qui in lingua non COMHENTARHIS.
labilur. Et non solum verbo proximum non offendit, Consenia me, Domine. In boc psalmo loquitttr
sed nec malum operaiido proximo fecit: et si alius Rex nosier ex proprielate suscepiae humanitaiis, et
opprobrium proxjmo intulit, ipse non accepit, id est, agii bic de passione sua orando Patrem pro con-
non factum esse voluil; et insuper malignus, id esf, sianlia illius obedientiae proficiendae,pro qua niissus
detractor proximi, ad nihilum conspecluejus deduclus est: non qnod ei qui lantae poteslatis erai, ut dice-
est, id esl contemplus, el nihiiura repulalus. lllos rel: Pbtestatem liabeo ponendi aniniam meam, et
autem qui linienl. Dominum limore casto glorificat, ilerum sumendi eani ; ei: Nemo lollil a me anitnam
id est, roagnipenditeiexaliat. Dicitin hoc loco qnid- meam; el: Posl tres dies resurgam, deesset aliquid,
dam notabile beatus Augustinus, b.ocscilicet: Nemo pro quo adipiscendo necesse esset eum orare, sed ut
malignusquid sil novil, nisi cum sub specie Creatorh nobis ad quorum saluteni veheraf, orandi formam
mternm incommuiabilead speciemcrealurm, qum de pro paiientia et obedientiae constanlia, per qu;e no-
nihiio facta est convertilur. Quod sic inlelligendum bis reslilualur, quod primi parenlis per inoPedien-
est, quia tunc lantum homo malignus esl, id esl liam amisimus, in se ipso daret. Subdit etiam pa-
raale agens est, quando Creatorem, ad cujus simili- tienliam et obedientiam suam sequi certam lemune-
ludinem faclus est, negligit, ei teireua, quaeab ipso C ralionem, scilicel carnis in sepulcro incorruptionem
de nihilo facta stiiit, appetit. ei resurrectionis clarilicaiionem, ut nos carnificaret:
Qui jurat proximo. Hic describuntur gregarii mili- quod si patientiae et obedienliie erimus consortes,
tes, quod per jurare notatur. Perfectis enim diclum erimus et remuneraiionis compaiiicipes, luiitulatur
est: Sit sermovesler, Est est, Non non.' Quidquid au - aulero psalmus ila ; Tituli inscriptio psalmus ipsi Da-
tem plus est, a malo est, scilicet el.a malo illius qui vid. Quod sic exponitur : Psalmus- isle aiiiibuitur
aliquid sibi credi poslulal; quia ssepe fefellit, el a ipsi David vero capiti scilicet, non liisloriali. Qui
malo illius a quo posiulal, qui ilerura fratri male psalmus est tiluli inscriplio : dicitur aulem isie psal-
credulus est. Propler hoc igitur malum necesse est mus ideo tituli inscriptio, quia traclal de negolio illo,
in humanis contraclibus jurameula ssepe facere, et id esl, de obedienlia passionis, per quod sibi Domi-
licet secuudum quod hic dicitur, scilicel si qui jurat, nus nosler Jesus Chfislus illud regnuni oblinuit, de
non decipiat. lnierdicilur lamen perfeciis jurare,. ne quo titulus isie divina dispositioue inscriplu-i esi.
per consueludinem jurandi aliquando ul pejerent Qtii a Piiato capiti ejus in cruce dprmieutis super-
contingat. Qui pe.uniam suam non dedit ad usuram, posiius fuit: Hic est Jesus Nazarenus, rexJtidmoruin.
id est, nulii ut plus inde acciperei, accommodavit Nunc ad lilleram accedamus. Vox Dominici honiinis
pecuniam suara, sed misericorditer pauperibus dis- orantis: est, nt supra diximus, pro perficienda obedienlia
iribtiit, vel sicuti distribuit, el apud illum remanere Quasi diceret: praecessil olim quidam, quem
uoluit, non nisi quanlum dedit exegil; et qui non tu, Doinine, quia in le non speravit, non conser-
accepit munera tuper innocenlem,ul causam nocentis vasti. Me autem, o Domine Pater, conserva, id est,
supei ioretn faceret causae innocenlis, quod ssepe •Dsiculjam itaservasli rae per peccali iinmunilalein in
cornipti judices faciunt. aniina, etiam serva in corpore a corruptione :
Qui facil hmc. Hic psalmura plane adaptat inten- quoniam ego speravi in le, id est, lotam spem meam
lioni. Quasi dicat: Quisquis hsec praedicta de per- conjeci in te, et vere speravi, quia digne dixi tibi
fectioribus vel minus perfectis militibus facil, ille Domino, Tu es Deus metts. Quod quidem digne nul-
lantum et digne habilabii liic in labertiaculp, et non lus dicere potest, nisi divinitus inspiratus, cum nec
movebitur,, compleia in roilitia aeternum a. palalio. DominusJesus dici possii nisi per Spiriluin sanclum,
Quapropier qui iisecnon facit nonsibi de Cbrisliano Deus ULtestatur Aposlolus. !lle aulem digne dicit Domino
uoraine appiaudal. meus, qui et se ei lolum subjicil, et nihil sibi
prse se nisi ipsuin facit; el vere propter has praedi-
IN PSALMUMXV. ctas causas me conscrvabis, quoniam causa illa quae
objicilur terrenis dominis, tibi non polest objici,
Tituli inscriplio Ipsi David. quoniam lu cum sis bonum se solo conlentum, non
ARGUMENTIIM. eges bonorum meorum , scilicei ui vel libi ser-
viam, vel aliquid libi tribuam ut faciunl terreni
Ezechias in aegriludine Dominunj- deprecaiur, et domini.
IHvitaesuae reparaiione graiulatur, et quod buma- S-mciis qui sunl in lerra. Vere dixi Domino, Tu es
narum reruro non sit egens, exponiiur. Item vox Deus meus, quia feci quod debui, quoniam omnes
Clirisiiad Palrem, volunlalesmeas, id est ab ipso mihi daiss, non enim
 559 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 560
veni ut faciam volunlalem meam, mirificavi verbo A per praedicatores, eos in fidei concordia ponentes
et exemplo his qui-sunt ej'iis, id est, in terra viven- Dontinus pars hmreditalis mem.Ideo non dislin-
iium. Mirificavi, inquam, id est, mira eis feci, scili- guara eos per noraina, quia ipsi se non dislinguent
cet ut suaevolunlales viderentur eis foedaeet despi- Nara orones unam haeredilatem, id esi, Deum, eli
-cabiles; mese aulera mirae, id est desiderabiles. Eis gent. Quod sic dicit: Dominus Pater erit pars, in
dico ideo sanctis, id est, in virtule bonorum opernm universitate rerum hmreditalis mem, id esl illorum,
consummatis : et ila eis mirificavi ul non solum in quod ipse dedit mihi in li._redi.aie; e. calich mei.
affeclione eas babeanl, sed manifeste per opera in id est ipsorum eorumdem qui sunt calix meus, id
eis appareant, quia cognoscunt, et quid prosit hu- est, divisio dala mihi hominibus. Per calicem enim
. manilas diviniialis raeae, ei quid divinitas liumani- lit divisio, id est, mei non eligunt sibi aliani paiiem
, tatis mesc, quod esl dicere, qui et mortui in pecca- in rebus, nisi Dominum. Vel aliler: Dominus erit
tis sunt in vilam aclernam, jam spe resurreciionis pars hmreditalh mem, id esl, meoruin; et calich mei,
susceperunt. In hoc eniui profuit humanilas Christi, id est, Dominus in parle erit reriun haereditas dala
quia neiios in peccatis moreremur, mortua est. In meis; et calix, id est divisio dala meis. Quasidicat:
hoc vero profuit divinitas, quia cura carnem a morie eligant alii haereditatem mundum, mei non eligent
suscilavit, immorlaliiateui viiae pef resurrectionis bajreditatem sibi, nisi Doroinum. Bibanl alii mor-
spem centuf.t. Unde dictum
' est quod mortem nostram tiferas saeculi delectationes, mei non bibent nisi
moriendo deslruxit, et vitam resurgendo reparavit. salutiferum potum, quia calicem habebunt Do-
Terra vivenlium,id esl ccetestis patria, emphatice di- minum.
cilur Domini esse, cum etejus sitlerrainorientium, g Tu es, elc. Juxta primara sententiam, inquam,
praesens scilicet habitatio. llli auiem dicuniur, si' haeredilas gentes accipiuntur, dalaean haerediialem
non praesentia, spe tamen, in terra vivenlium, quor Chrislb, ila conlinuabis. Quod dicq haereditatern esse
rum corpus lantura in lerris, mens vero conversa- niihi, non railii ascribo, sed libi, Pater, quia lu es
tur in ccelis. Unde dicit Apostolus : Nostra auiem qui hserediiaiem meam mihi ab SBternodalam, unde
conversaito esi in cmlh. Poiest.et aliler isle" idem Apostolus : Elegit nos in ipso ante conslilutionem
versus conlinuari. Quasi dicat : Quo fructu pelo me 'mundi, et in praevaricalione Adae amissam, resli-
conservari: ho.c scilicet quia et mirilicabo ei mirifi- tues mihi per coropleiam in me obedientiam.
cavi volunlaies rneas sanctis ejus. Si autem mirifi- Funes ceciderunt. Hic loquitur ad simiiitudinem.
cavit secundum quamdam translationem inveniatur, Solent enim hseredes partiri praediasua per perticas
"ita dicaiur': Vere Dominus Pater me conservabit, aut funes, el aliquando cadil pertica sive funis uni
quia per me voluntates suas jam niirificavil.Sententia in pulchro loco, alii in turpi. Sic in divisione homi-
vero in netitro modo mutatttr. nuni; illi super quos funes Chrisio ceciderunt, pul-
Multiplicatmsunt infirmilales. Yere mirificavi ego, chri virtutis 'ornamenlo sunt; qui autem diabolo
vel Doiuinus Pater me mirifiCavitaliis voluntates contigerunt, turpissimi sunt. Littera sic continuaiur.
suas, quia per me muliipticalmsunt infirmilates eo- Ideo cum dico restitUes baeredilaiem, appono meam,
rutn, id est, rouliiplices infirmitates suas, et doctrina nam mea est praeclara. Nam funes, id est divisiones,
mea et exeraplo vilaemese iniellexeruntiion ut per- ceciderunt; id est, non mittis, sed sola gratia sal-
niciein, sed ut medicum qusererent ad salutem : et vanle eos, evenerunl mihi in prmclarh, id est irt bis
poatea acceleraverunl,id est, ad me.medicum prope- "',_ qui valde sunt virtuiibus decorati. Et vere in prae-
ranies, et solliciti accesserunt. Non auiem per car- claris, quia hsereditas mea , id est illi qui suni mihi
nalia sicut prius, sed per spirilualia, quia nou quae- dali in haerediiatem, licet sint pannosi ei abjecii,
ram ab eis amplius sanguinem hircorum, sed vitulos et sicui peripsema omnium facti, lamen mihi sunt
labiorum. Quod sic dicil: Non congregaboconventi- praeclari. Et ideo benedicam Patrem Dominuin in
cula eorum amplius, id est congregaiiones eorum, omnibus ei obsequendo, qui tribuil mihi in meis in-
quse sunt factae quasi convemicula, id est, parvi telleclum, sciiicet rationem et discretionem talem,
convenlus, postquam mei facii sunl. Semper enim scilicet ut imilarenlur paiieniiam obedienlise meae,
boni licet plures sint virtute, nuinero lamen homi- per quamipsi niihi resiiiuit in haereditatein. Poiesi
num sunt pauciores ; sicut e conlra mali, iicet ptures lioc aliler legi juxta illam senteiitiam, iu qua hsere-
sint numeroiiominum, pauci lamen suni, quia de- dlialein vocabimus Dominum. Quasi dicat: Ideo lu,
biti perdilioni. Non congregabo, inquam, eos desan- Domine, eris baereditas meorum, quia tu es qui hae-
guinibus, id est causa fundendorum sanguinum ad reditatem meam, id est clarilaiem coaeternitatis, et
sacriiicanduni: nec ero memor nominum eorum, id ejus majestaiis, quam luse similem habui apud le,
est, non distinguam eos per nomina; sicut prius priusquam niuudus fierel, reslitues raihi: non quod
disiinguebantur, ad quamdam exeellenliam, cum ego uuquam eara amiserim, sed quia misericordiani,
dicereiur, Dic domui Juda, dic domui Levi, propter inielligeuiiain et spem ejus per primum lapsum ami-
dlgnitalem. De Lribu eniiii Juda ianlum reges, de serunt, et cum eis per meam obedieutiam et resur-
tribu Levi sacerdoles eligebanfur. Vel possurous ac- reciionem, inlelligeniiam et spem ejus restilues:
cipere per nomina liic hoc quod Judaei prius ad quia ego in eis sum.et mihi eara per eos restitues ;
conjparationem geniium dicebantur justi et culto-JI)" et deierminat quse sit illa hserediias. Quasi dicat:
res veri Dei, gentiles vero immundi ei peccaiores. Haeredilalem meam voco luam claritatem ; quia
Quae notnina modo non manent, quia non est ac- sicut limites possessioiiis sacerdolum et Leviiaruin
ceptor personarum Deus, sed in' otnni genie qui olim in divisione terrae proinissionis conligerunt in
limei Deum, el operalur justiliara, acceplus esl illi; excellentioribus et pulchrioribus iocis : ita funes, id
el iieni : Non Jitdmus, eic. Non erat^ inquam, me- esl liniites Iiserediiatis raeae, sunt in praeclaris, id
mor, el boe per tabia mca,'id esl, per pacem ante est in lua aeternitate et majestate. Ad solara enira
siecula niundi promissam, per me aulein comple- siraiiiludinem hoc dictura est. Et bene dico in prae-
lam : ei possumus hic pacem accipere, vel quod ima claris, nam hic effectus ostendit praectara esse, scili-
summis per eum reconciliala sunt, quse recifedesi- cet quia ipsa hmreditasmea, id est tua coaeieriiiiaset
gnaiur per labia, cuin de ea praedicatur: Osculeiur co-majeslas est prmclara mihi in meis, id est mei,
me osculo, elc, vel quod ipse geniilem el Judaicum quibus revelataesl, valde prseclaram et preiiosam
populum pacilicavil, solvens inimicitias in carne, et esse reputaiH. Vel ideo benedicamDominumPairem,
dcslruens medium parietem maceriic, quo disjuuge- qui tribuit mihi in meis inlcllectum, id est, qui sic
bantur. Unde dictura est: Ipse est pax nostra, qui illuniinavil nieos, ut illam lantam claritalem et in-
fecit utraque nnum. Possunius eliam per labia , telligant, et suo modo spe jam possideant. Quieun-
qriaeinstruroenta sunt locuiiouis vel praedicalionisj que enim hic vere jnanducat, id est, iroitaiur Chri-
praecones veriiatis accipere , ui sic' dicaiur , Hoc sluro,' vivet in fuiuro eadem vila qua Chrislus,
quod ipsi iion disjungentur, fiet per tabia, id esi factus ei coajiernus^ et pro inodosub cohgloriiioalus.
561 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGE3IS. — PSALM. XVf. 566
Insuper ei usque et, on-tem. Insuper ideo apponit, A £ diis puritos liberelur. In lertia resurreclionem velocis-
quia quod sequiiur, non peiiinus ad clarilatem illam, simam deprecalur. Ne diulitis insultare liceal perverso
sed ad humanitatem. Quasi dicat: Ex hoc eiiam be- populo Judmorum, el ne aliquid de ejus majestate lurba
nedicam Dominum,quia renes mei, id est, carnales fidelium haberet, ambiguum profilelur se in mterna
consanguinei mei, de quoruni renibus exivi, incre- beatitudine mansurum.
puertint nte, id est, increpando duriter erudierunt COMMENTARIUS.
me : obedientia usque ad nociem, id est, usque ad
morlis experienliam. Vel per renes, quae inferior Exaudi, Domine, justiliam meam. Psalmus iste sic
pars corporis sunt, possumus accipere inferiorem iniitutalur : Oratio ipsi David. Quod sic cxponilur .
naiuram in Chrislo. Ul si dicat: Renes tnei, id est, Iste psalmus atiribuiiur vero David , id est Christo :
morialilas et p"assibilitas humanitalis meae increpa- • qui psaliuus est oratio. Sciendum autem, qnod cum
tum perduxerunt me usque ad noctem , sicut prius." ' fere omnes psalmi possinl dici oratio , quia aliquam
Ego autcm certus de remuneratione, et ideo doloremi in se continent oraiionem : isle tamen specialitei
non atlendens, sed prsemium, providebam Dominumi oraiur et inlitulatur, quia ex majori parle est oraiio.
remuneratorem , seroper eum habens in conspectui Orat enim in hoc psalmo Dominus noster Jesus Chri-
meo inierius: et merito, quoniam illis persecutoribusi stus in ipso agone passionis suae, ex ea adectione
existentibns mibi in sinisira, cum me ad impatien-. erga suos, qua pro ipsis pati voiuit, ul Dominus Patei
liarn irisullationibus suis provocaverunt dicenles: Sii judicium illud quo persecutores pulaverunt judiciaria
filius Dei es, descendede cruce, et similia : ipse Domi-. polesiaie damnare , manifeste oslendat suis, et co-
nus eral mihia dexteris, in meliori parie, ministransi ']n gnoscere faciat, non ex consilio eorum unius lantum
milii vires, ne ullo modo commoverer a constantia> pernicieni machinantium, sed ex sua ineffabili boni-
ei patientia perficiendae obedienlise. Et propter hoc; tate el disposilione ad salufem omnium processisse :
Imlalumesl cor meum, id est, laetitia fuit in corde. ut cum hoc manifeste eis eognituni fuerit, nullo modo
meo, et in cogiiatione mea, et lingua mea, protulitt possinl devocari, quando el congralulenlur ejus na-
exsultativa, scilicet: Nemotollel a me animam meam,( tivitaii, et conformeniur ejus passioni, et dicii ita :
etc. E. insuper caro mea requiescet in spe. Et exponitt Domine Paler, quia versalus es injustitiam Adse, ut
in qua spe, in bac scilicet, quoniam licet anima meai non exaudires illum, exaudi justitiam meam , id est,
desceudat in infernum, lamen non derelinques eam,t ostende in effectu quod exaudieris me, quem lu per
ut possideatur ab inferno: nec dabis inimicis meis5 immuiiitalem a peccatisjustum fecisti. Plusestquod
cupieniibus me sancium tuum, id esl, sanclificantemi dicit, exaudi justitiam meam , quam si diceret me
alios videre, id esi seniire corruplionem carnis in se- justum, quia causam ponit exauditibnis. Nam et elee-
pulcro. Ei vere non dabis, quiaiion solum facies ini mosyna oral, et justiiia orat. Et intende deprecdtio-
re, sed jam (echti m disposilione nolasmihi vias vitm,; nem meam, id est, inlensum le fac ad exaudiendum,
id est resurreciionem, qusedicilur via ad vilam: quia[ -vel me fac intensum, ne remisse agam in depreca-
et per eam data est nobis spes recuperandi vitam , tione mea, id est, facta a me pro meis : et percipi
quam amiseramus, et tandem ipsa re dabilur ; et de-I auribus, id est, per poteniiam audiendi quaein le est.
inde adimplejiis, id est valde implebis, Imiitia exi- Oralionem meam, id est pro meis faciam. Est aulem,-
slente cumvultu luo, scilicet clarificabis me eonfes- ut dicil beatus Hieronymus, deprecalio pro peccalh,
sione : et ibi erunt mihi deleclalionesin dexlera lua, ._ oraiio pro perseveranlia. Orationem dico factam non
scilicet in poiioribus bonis luis, scilicet in claritate. « in labiis dolosis. In labiis doiosis orat quis, cum vox
et majestaie tua, vei in seterna vita , quae eliam perr . oris non convenit voci cordis.
dexteram designatur. Juxta illud : Lmva ejus, elc., De vuttu luo. Ponit unde petat se tantopere exau-
delectaiiones dico euntes usque in finem detectalio-! diri. Quasi dicat: Pro hoc oro, Domine Pater, el de-
num, id est ad tantam perfectionem, ul non possintt precor ut judicium illud quo Judaei judiciariam pote-
esse perfecfiores. Potest quoque hic versus aliterr stalera putaverunt exercere in nie ad gloriaih et ad
legi, et in pane continuari, ut sic dicatur : Ideo ani- utilitaleni suam, factum in eum, id est, ad gloriam
riiam meam non derelinques in infemo , nec dabiss et ad utilitafem eorum , et ad illorura ignominiam
videre corruptionem in sepulcro : quia fecisti notass prodeal, id esl manifeslum fiat, vel manifeste appa-
mihi, et in me aliis, vias vitae, id est palienliam et:t reat prodiisse rfe vultu, tuo, id esi, et de voluniate
obedientiam, quse sunlviae reducenles ad vilam perr et de dispositione tua, ad ulililalem omnium volen-
obedientiani amissam, et propter illas vias exse'cutas, iium processisse; quoniam ex illorum fraudulento
scilicet ciim perfecerinl meo exemplo palieniiam ett consilio, et oculi tui, id est, diligentissima et perspi-
obedieniiam, lunc perlecle aclimptebisine, idest meos:: cacissima discreiio, quae in te est, videat in hac re
.cc.itiamanenie cum vultu luo, id est, qui semper estt aequitates tam in mea clarilicaiione , quarn meorum
in proesentia lua ; et lunc erunl eis delectationes inn damnatione. Nihil enim aequius quam et illos inno-
dextera lua, id est, in aelema viia euntes usque inn centem sine causa damnantes, damnari, et iniioceii-
iinem, ut superius. > tem clarificari.
IN PSALMUMXVI. Probasti cor meum. Vere facies nunc quod rogo ;
D quia prius quod mihi utile fuit fecisti: exhibitio enim
Oratio David. praeterilorum , certitudo est futuroruni: hoc sequi-
AHGUMENTUM. pollenter hic dicitur, et est praeposteratus ordb , ut
Deprecalur Doniinnm David, ut se devotum cor sic prius dicalur : Tu, Domine Pater, visitasti me in
babeutein, auditu digniun faciai, quem inimici gra-; . nocte. Nox polesl dici quseiibet tribulatio , quae per-
tis impugnabanl. Aiilef Clirislus de Judaeis dicit adJ turbal. Ignis vero tribulatio gravis dicitur, quod
Paircm. quasi comburat. Possumus igitur in Domino nostro
1
,i Jesu Christo noctem accipere captionem, ligationera,
EXFLANAT10. sputa, alapas, et caeiera ppprobria: ignem vero
Cum mulii psalmorumin texlu suo habeant oraliones, i, ipsam crucifixionem. Visitaiio quoque esi medico-
moverepotesl cur hic talem posueril inscriplionem. Sedd rum accessus ad consulendum segro. Possunl autem
quamvis alii cum rebus divenis breviler mislas conli- omnia flagella quibus Deus Pater corripil oranera
neant deprecaiiones, iste tamen pene toia sui con- filium , quem recipil, visiiatio vocari: quia per ea
lexlione supplicalioest. David vero, ut noluni est, signi-
i- saluti eorum consulit. Quantum vero ad Cliristuni
fical Dominumnoslrum , ex cujus persona ad instilu- tribiilaiio non ob aliud diciiur visilatio, riisi quia
lionemhumani generh loltts est psalmus isle yrolatus. !. ianguores noslros ipse curavil, et dolores nbslros ipse
Trifaria oraiio ab hmnanilale uirisli in Itoc psatmo o portavit. In eo enim nulla infirmitas fuit. Liitera sic
depiomilur. Prima esl, ubi secutidumjustiliam suam n dicetur : Visilasli me, id est, visilaiionem ut medicus
sibi pelit deberi reslilui. Secunda ut a Juclceoruminsi- exhibuisli mihi el in me aliis nocle,in priori tribula-
 563 BED.E VENERABILISOPP. PARS 11. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 564
iione;e. _,T«m.iiasfi,idesi,purumaboroni.abefecisii; A et ideo exauditor bonorum, exaudisli me jam in plu-
item qiiarilum ad illos in igne, id est, in ignea cruci- ribus. Quapropter inclina aurem luam, id esl, potemia
fixioriistribulalione. 'Et per hoc utrumque probasti exaudieudi, qu_ein te est, non deseralime propter
cor meum , id esl, probatnm per patieiuiam conser- humilitatem meam. qui adeo infirmussum, .quod a le
valam usque ad experientiam morlis fecisiicormeum; erigi ?nonpossum,.;et exaudi verba mea , id est-ora-
e» quia probasii, id est,, ittiquilas non est intenla in tionem mSam faclam >promeis , hac sciiicet exaudi-
niK,id est, omne maium fuil remolum a me in tan- lione imirifica eis misericordias luas, id esi, facies
tiih), ui nec os meum loqtierelnropera hsec. id est, ut eis mirum et desiderabile videri, quodeos aniequara
necmalum veihum.pro lanta persecutioiieproferrem, essent elegisti,,et perdilos vocasti, recreasti, jusiifi-
qtiod facere est opera 'hominum : quia homines si casii, et magnificasli, quae sunt misericordiae luae.
non possunt uleisci se reperculiendo , sallem mata Mirifica, inquam, ut sperent in te, et sic salvabun-
verba loquuntur , cum iribulantur , sed ego polius tur, quia^.u salvos facis omnessperanles in ie.
ctisiodmvius Domini. Vel aliler, ut sic diealur: Quod A reshtenlibus jdexiermlum. Postquam oravit pro
dico iniqnitatem non esse in me , non ad hoc dico , repellenda asuis infirroitate, orateliam pro conser-
itt os metim'toquatttr opera hominum, id est, nt,me vanda sanilale. Quasi dicat: Postquam repuleris a
jaclem more bpminnm, sed quia ita est in re. Nam meis infirmitatem mirificaiidoeismisericordiastuas,
ego custodivi,et csetera.Vel aliler : In tanlum remota conserva in eis sanitalem.scilicet custodime, id esi,
est iriiquilas a me, ut eliam os meum non loqualur o resislenlibusdextermtum, id est, a conlradictoribus
ad opera hominum : subaudilur magnificanda , ut veriiatis, qui resislunt mihi, qui sum dextra ad de-
non solum non facerem, sed nec dicerem aliquid ad g bellandos jnimicos tuos. Custodi eos, inquam, ut pu-
laudeminmianam pertinens : sed eliam facerem et pillam oculi, id esl, sicut custodisli me, qui sum.pu-
dicerem omnia ail laudero luam. Quod inde apparet, pilla oculi ttii. Pupilla minima parlicula est in oculo,
quia egb custodivi vias duras , id est praecepta lua , qua famen totum corpus dirigitur. Sic Chr.isiusdi-
qun' aiiis videntur ilura : habet alia translatio , vias citur ipupillaoculi, id est Ecclesiae,quseest lux vera,
latronis. Juxla quod sic potest dici: Ego cuslodivi qum Uluminat omnem hominem venienlem in hunc
vias duras , id esi vias latronis : quia-sicut latro qui mundum. Vel aliler : Cusiodi meos ita , ut sunt illi
non audei apparere in publica el lala yia , graditur cuslodiendi, qui suntpupilla oculi: id est, per quos,
semper per sentosas ei difficilesvias : ila ego omriia licei iSint pauci, transfunditur lux veritalis, in lolum
dura, omnia aspera passus suih. Juxta illud Catonis: corpus Ecclesiae.
Qui nec mihi, nec animo meounquam"intiliquo^delicto El protege me. Id est, meos, sub umbra, id esl,sub
peperci. Vel atiter : Custodivivias latfonis , id est,, proleciione atarum luarum , id esi charitaiis et mi-
cavi opera nialorum , ne incurreretn ea. Quae viae sericordise , quibus nos tanquam alis obnmbras: et
etsi bland* videantur.iamen exopposito sunt durse: accipitur hic charitas qua ipseprior.id^estanleeliara
quia in fine sunt striclse et asperac, el hoc Tecipro- quam essemus, dilexitnos.Misericordia autem susce-
ptcr verba labiornm, id est, propter permissionem pise Jiumariitatis per Yerbum affeciiopropria. Vel per
pacis et recrnciliationis summorum el imornm, a le, alas flnossumusaccipere-dileciionem Dei et proximi.
Pater, antesaecula dispositse, per nie autein adim- Quae ideo dicuntur alae,-quoniam teste beaio Augu-
plfetae.W.etaliier': hoc feci propier verba labiorum, id stino sine liis duabus virlutibus non volatur ad ccele-
est., propter dicia propheiarum , ul Scripiurarum Q stein gloriain. Pr.oiege.meos,inquam, a facie impio-
praeconia,qusede me erant implerentur. PoLeslquod rum, id esi ne impii conformando eos sibi ponant in
superius uno modo lecium est, Nonin labiis dolosh, eis zfaciemsuam , qui vere eos ;affligunt: quia jam
tatiter etiam legi, et consequenti versni conjungi, ut prius me.afflixeruni. Quasi dicat: ,Si mihi viridi li-
sic-dicaiur ^Hac orationepeto te.Domine Paier,-ex- gno non pepercerunt, nec eis qui aridum lignum
audire et percipere, mljudieium meinh, id est, omriis suut, parcept. Et lioc modo afflixerunt, quia inimici
sententia a meet a meisdata de quacunque repro- mei, id est perseculores mei J udaeicircumdederunt
deat devulttt tuo, id est, procedat de sincera ratione animam meam , non ad jmitatjonem, sed ad damna-
et vero .ntelleclii a ie , el non sitin tnbih dolosh, id lionem. Et concluseruntse per adipem suum, id esl,
csl, nonexdolo vel figmentoaliquo prodeal: etoculi in ;pinguilingua sua obfirmaveruntsuperbiam suam.
:noh exteriores, sed roei, id esi, -interioies, quibus Solentenim adipala animalia, ut lauri, cervicosaesse,
uii maxime debeo, videanl et inme et in meis aequi- et-superbire: itaJudiei propler temporaliura rerura
taiem , scilicet in remuneraiionem boriorura , et in prosperitaiem su.perbieruntcontra Dorainum.Nam os
damnationem malorum : et in probandis qtiae pro- eorumlocutumesl conlra eum superbiam, id est plura
ibanda sunt, ei improbandis;qua3improbanda suni: superba dicta ul illud, Nos non habemusregem, nhi
baliei enim .quaedamtranslatio banc litteram, sciiicel Cmsarem,et similia.
oculi mei ei aequiialein. Sequeniia aionrautanlur, Projicientesme nunc, Vere superbierunt contra me,
nisi quod per •nocleni in sequenti iversu.possumus quia me prius ejectum de synagoga projicientes roe,
accipere interioretn perseculionem et occultam, sci- etiam ad criiciligendnm, extra urbem ne polluereiur
licet diabolicamteniationem,iquae,eiChrjslo.ih.nionie™ n IHIIIC,quando locus daius esi eis : prius enim nemo
a diabolo occulte, id ;est, solo cum solo faclaiest, ei misit in eum manus, quia nondum veneral hora ejus:
quotidie fit perfeclis : cldicilur nox quia perlurbat: vel quem olim in servis missis projeeerunt, nunc in
el tamen est visitatio, qtiia prodest. .Periignein vero roe ipso projicienles circumdederunt me , ad insulta-
accipere ipossuniuslomnem <exterjorc.mpersecuiio- lionem et derisionem : et lioc ideo , quia stalutrunl
n.ero, sivein capite, sive iinimerobris. declinare oculossuos in terram, id esi ex loio ter-
Perfice gressusmeos. Quasi dicjal: ;Quodego verba renis adhseserunt, et coeleslia niillo modo respexe-
labiortim implere curavi, etvias duras cusiodivi, ,hoc runl. Vel aliter : Staluerunl oculos suos declinare in
ad perliciendos meos gressus feci. Kt ideo, o Domine terram , id esi soiain carnis alfliciionem, dum me
Paler, perficein semitistttis , id est, perfeclos fac in crticifigerent.consideraverunt: clarificationemauiem
arclioribus prajceptis luis gressus meos, id esi, apo- resurreclionis, quse fu.lura erat, non ailenderuiii.
stolos et caiteros, pcriquos ad nolitiani linniinumin- Susceperunl me ticut leo paralus ad prmdctm.Yere
grediar meos , id est a .te mihi datos. Quasi dical: declinayefunt oculos , quia susceperunl me , id est,
Tui eranl, Pater., ei IUmihi eosdedisli, ,et ideo serva effecerunt hoc apud discipulum, ut me eis tradereni,
eos : perlice dico, ut vesiigiamea , id csl signa viise cutn poniificibus ul caperent, cum praeside ul cruci-
mese, id est.bona opera non moveanturab eis. figerenl. Et his oronibus inodis susceperunt, majores
Ego clamavi. Vere pei ficieseos , quia ego solus quidem sicut leo paratus ad praadam: et minores,
idoneus per peccaii immuniiateni ad hoc clamaviad sicnl caiulus leonh habilans in abditis , id esl, sirou-
ie, id est, liberam -etlalidam inlenlioiiem precis ad lantes se ab ejus damnalione inuocenies esse. Mino-
l.e direxi. El vere clamavi, quoniam in qui Deus es , res cuni dicerent, Nobis non licel crucifigerequem-
565 IN JPSALMORUMLIBRUM EXECESIS. — PSALM. XVII. s«o
qnam; praeses venesum drceret, innocem ego sum a A rel, et tanqnam aliquis qusereret: Cur, Domine, hoc
fanguine JuUi., el feliqna. faclum esi, ut qnidamdelsrael ita caeeati sint, bt
Exsurge, Domine.Ipsi (quidem-messusceperunt, lu venler eorum adimpletus sit de luis absconditis?
amein, Domine, qui modo jaces illi populo, quia te Pespondeal ac si dical: Nondebes mirafi cur hoc
mundana curare el regere non atiendit, «xsurge ei, factum sit, quia in hoc sunt facti similes avibus illis
Jd.est, nianifeste potens appare -ei, praeveni «cilicet quae saturantur non sibi, sed puliis suis nulriendis,
eum in vindicta tua ; mentis caecitasscilicet anticipet sicut columbse et qusedam aliseaves. Quod sic dici-
peccatum ejus, nl quod se maliliose ad perniciem tur : Ipsi sunt saturati, ul supra diximus, non sibi,
ineam credel agere, tna.poiius ad mullorum salutem sed filiis, id est ad iililitaiein liliorum; et boc ideo,
agaiur proyiiia disposilione. Quasi dical: Fiat c-eci- quia reliquias quas deberent facere suas, scilicet ut
las in eis, 4it plenitudo gentium inlret; et supplanta iessent de quibus est, illae reliquiaesalv-e fient : il-
eum ut amittat, scilicel per mortem meam, locum las, inquam, reliquias dimiserunl posleris suis, qui
ei gentem, cum per ipsam retinere se pulet ea. Et parvuli, id esl humiles erant. Nam in illis vere in
eripe animam meam, resuscilando me ab illo iropio iine adimplebitur salus illa, quaa reliquiis promissa
populo, scilicet eripe frameam tuam abinimich manus est.
tucc, id esl animain raeain qua manus.tua, id est, di- Ego autetn. Quasi dical : Iniroicos raeos, o Do-
vina potentia tua, scilicel.Verbum, armavil se ad de- mine, praevenieset supplantabis, ego autem qui ab
pellendas.aereaspolcstales, eripe per resuscitationem eis reus reputalus sum, apparebo in juslitia, id esl
ab inimicis ipsius manus tua>. justus in conspectu tuo, idesi illis qui digni stiut ut
Dmnine,apauch. Quasi dicat : Ei ui ille ncquam U lu eos conspicias, scilicet bonis, etnon paucis, sed
populus supplanletur, o Domine, divisos eos jam a satiabor, id est muitis cogniius fiain : lu, cum appa-
paucis, id est a bonis, qui cum sint plures in vir- rueril gloria tua, id est gloria resurrectionis a ie
lute, quanfum ad numerum, tainen sunt in pauci- milii data, id est, postquam resurrexero ei ascen-
lale; eos, inquam, divisos a paucis, moraliter divide, dain, ct Spiritura sanctuni mittam. Vel aliler. llli
id.est, exclude de lerra sua etiam localiter, et hoc quidem de ierra'dividentur , ego autem qui eis uon
in vita eorum, id est, ipsis persecutoribus meis apparui, apparebo in jtislUia, id est in perfecta obe-
adhuc vlventibus, amktanl locum ej gentetn. Mulli diemia, iia ut sim dignus esse in conspeclu tuo , id
enim ex eis adhuc vivebanl, .cum a Tito et Yespa- est, quae ui conspicias et resuscites,et saliabor oeter-
siano deslrucii sunt: vel in vita eorum, id est iu nis delectationibus, sum ttpparuerit mihi .gloria tua,
prsesenii divide eos ab habitalione sua lerrena, quos Id est, cum exaltaijis Itiero consessione.
divides a ccelcsli pairia. El dignnm esl hoc fieri,
quia.venter eorum, id est memoria eorum, vel ear- IN PSALMUMXVII.
nalis voluntas eorum est adimpleia, id esi valde im- In finem puero domini David, qui locutus est Do-
plela : de abscottditisluh, id est de sceleribns pravis, mino verba «an.ici liujus iu idie qua eripuit eum
scilicet deceplione mea, et captione et ligatione, et Dominusde raanu omnium iuimicoruriJ ej'us, iet de
similibos,. quae libi sunt abscondila, non cogni- manu Saul, et dkit. -
tione, sed dignatione. Quasi dicat : Satisfecenunt AKGOMENTDM
carnali cordi suo super me in his in quibus non de-
buerunt. Venter diciiur merooria, quasi sicut exhis fliinc Psalmunl David prope ultimum vitse suse
quae ventre capiuntur, pars egeritur, pars in mem- G cantavit.
tempus, ulip.e litulus indicat, pro graiiarum actione
bra transfunditur, ila memoria .sententias sive iniel- Aliler 'David dicit, in similitudinem Clirisli
leclns quoscunquecapit, quse poslquam ratio diseu- in passione in inferno constituti, ad Patrem in
tit, falsa et inulilia quasi digerendo abjicil. Csetera Joanni'.
in disciplinam morum el habitum meniis iransfun- EXPLANATIO.
dil. Pntest et aliier de abscondiiis tuis dici, ut lalis Puero Domiui Chrisio Salvalori significal, de quo
dislinclio. Divide eos de lerra, ut prius, et divide eos diciiur: Quia puer natus est nobh : narrat autem hi-
eiiam de abscondiiistuh, id est de mystefiis sacra- storia quomodoDavid .ab inimicorum omnium fuerit
mentorum, scilicet ut non avertanl sacramenium in- insidiis erepius; ad cujus similitudinem resurrectio
carnatioriis et passionis xuse, et similia. Quod bene Dominiel membrorumejus absoltiliode poteslate dia-
promeruerunt, quia venter eorum adimplelus esl ex . bolica declaralur. Psalmus hic utii lanlum non potesi
liis mide non debuit. Nam saturali sunl filih, id cst coiivenirepersonm, Namprimo ordine Prophcla lodui-
malis operibus, scilicei quod discipulum ul eis me lur, graiias agens quocl eum de.gravibus periculh"di-
traderet poswlaverunt, et a Pilaio ut me crucifige- vina pietas tiberare dignala est. Secundo Ecclesia lo-
rent, et similia. Opera noslra namque lam bona quimr, qum anle adventum Domtniinnumeras periuiit
quam mala dicunlur lilii nosiri, quasi a nobis gene- calamitates, posteaque mheuus ei medicinam sanctm
rata. HabeLquaedam translatio : Saturati sunt por- incarnaiionis indulsil, el bapiismalis beneficio 'Chri-
cina, quod salis congruil propier operum immundi- stianum populum de orbh universitttte ootlegil. Tertio
liam. Valdeenim immunda res apud Judaeos porcus in rem misericordimvox Christi Salvalorh illabilur,
est, el in tantum suni saturali, quod peccata sua re- D ubi pulcherrimh atlusionibusvirlus-ejus poteslasque-
dtindaveruiitin posteros suos. Diviserunt enim reti- describilur. Quarto iterum Ecclcsim catholicm dicta
quias suas, id est peccala sua superabundaniia, par- proferunlur, et cum magna exsullalione Divinitatis
vulis, id est filiis suis. Quod tunc factum est, ciim concessamunera laudanlur.
dixerunl: Sanguis ejus sttper nos,el super filios no-
slros. Yel aliier, ut sic dicaiur : Hoc guort venter COJIMENTAIUIJS.
eorum impletus est, non eis profuit, sed filiis. Nam Diligam te, Domine. Psalmus iste dicitur canll-
ipsi lanquauigrosso cibo sunl saturafi, satisfaciendo cuin, sive verba cantici, id est vox exsultaiiva, quia
carnali cordi suo in inorle mea, quod non eis pro- in eo Dominus noster Jesus Cliristus et capui no-
fuit, sedfiliis, qnia dimiseriint reliquhi- quas debe- slruin Cliristus scilicet agil gralias el latides Deo
renl facere suas, id esi inlellectum gloriae re.urre- Pairi pro vicloria suae passionis, in qua ereptus est
ctionis et asccnsionis, et caeterorum tiilium, qu:e ab iniinicis suis, id est a perse-juenlibus Judaiis, et
quasi snbtilis et tentiis cibus erant, sicut suut reli- pro gloria resurrectiouis, qua eiiam domiriium mor-
quiae respeclu grossi cibi, et quo vere reliciendi es- tis evasit; et pro gloria ascensionis et confessionis ,
sent. Illas, inquam, rcliquias non advertemes, dimise- et spiiitualis gratiae missionis,et pro perfectione
runt suit parvulh, idesl de posieris suis qui parvi facli corporis sui, id est Ecclesiae, quam misso Spiriiu
suni, id est huiniles. Vel aliler, ut iila senieniia sauclo per prsedicalionem aposlolorum in unilalem
aequipollenlerhic habeaiur, quod ideo ex parte eae- fidei collectam, d. aquh mullis, id est de gentibus
citas conligit in Israel, ut pleuitudo gentium intra- pluribus, assunipsil in hoeredilalem praeclaram, ca-
567 BED___VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 568
rentem ruga et macula. Pro his omnibus, inquam, A j nem excedit et induratur, ita Dominus perfectos de
agit gratias, ut nos exhortetur et instruat, ut sicut carnalibus concupiscentiis exaltat, et quasi indurst
ejus membra sumus, ita, quanlum in nbbis.est, cum confirmando in spirilalibus; et ideo est mihi pro-
ejus auxilio satagamus ut el in prsesentiab omnibus teelor et cornu, qiiia susceplor meus, id est, quia
inimicis nostris tam inierioribns quam exterioribus suscepit causammeam contraomnes agendam. Unde
tiberemur, et inde gratias quanias nunc interim va- ego taudans invocaboDominum. Potesfsimpliciusac-
leamus agamus, et in futuro eliam de manu Saul, id cipi quod dicit susceplormeus, et continuabitur ad
est de pntestate morlis, eripiamur, cum boc moriale illud quod longe inferius sequilur, scilicet : Admisit
induei inimortalilatem, et mors novissima destrue- me de summo. Juxta quod sic dicelur : Ideo est mihi
lur, nt lunc pienarias et dignas gratias ipsi Christo Dominus proteclor etcornu salutis, quia est sueceptor
Domino noslro, qui tunc erit omnia in omnibus, et meus, id est, quia me hominem suscepit, et hoc
Palri per ipsum referamus seternaliter. Inlitnlatiir modo me suscepit, quia misii Verbum suum de
autem psalmus iste ita : In finem pro puero Domini summo, id est, "desinu suo Dens Pater, et per illud
David, qum loculus est Domino verba cdnlici liujus , Verbummihi personaliter unitum accepil me homi-
in die qua eripuit eum Dominus de manu omnium ini- nem. Est enimliaecvox Dominicihominis, etassumpsit
micorum ejus,, et de mdnu Saul, ei dixit. Quod sic me, id esi, corpus meum Ecclesiam de aquh multh,
exponitur : Verba cantici hujus, id est hujus psalmi, id est de populis multis, scilicet non solum de Ju-
qui est canticum, id est vox Isetitiae,ut supra dixi- d-eis, sed eiiam de genlibus. Unde ego invocsbo va-
mus, referuntur non ad historiam, sed in finem, id lida cordis intentione solum Dominum, et non aliud,
est, in perfeclionem in Chrislum : vel in finem, id g] laudans eum per bona opera, et sic ero salvus in me
est in plenitudinem temporis gratiae; et sic removet etin meis per constantiam, ereptus de inimicis meis
nos a carnali intellectu. Scilicet verba dico attri- et meorum, tam carnalibus quam spiriialibus; et
buejida David prophetse dicta ab eo, cum historiali- hac salvatione valdeindigeo, quam inlirmus sum in
ter liberatus est a Saule et a caeteris iniraicis suis meei in meis : quod sequipollenler dicit, dolores
rion pro se, sed pro puero Domini, id est, in persona morlh, id est mortalitas el passibilitas ducentes ad
Christi, qui vere puer a puriiate dictus fuit; vel se- mortem, circumdederunt me et meos. Coniurbaverunl
cundum quosdam libros simpliciler dicemus attri- me, id est tristitiain el commotionem ad tempus,
buendo David puero Domini, id est Cbrislo. Quae quod conturbatio notai, intnlerunt mihi et meis.
verba ipse puer locutus est Domino, id est ad laudem Ton-en(esiniquiiath, id est validi irapetus eorum qui
Domini, tanlo lempore anle per Prophetam suum in sunt dicendi ipsa iniquitas, comparabilis tamen lor-
die, id est in consideraiione illius Lemporis, in quo renti, quia sicuf aqua lorreniis quse non naluralis fest,
Dominus Paier eripuit jam euui dispositione, quem sed ex inundalione pluviae subito crescit, cito deficit
erepturus eral in re, in se et in suis. Yel eliam pos- et arescit : ita impetus malorum, quantumcunque
sumus dicere quod j'am eripuerat eum in quibus- saeviant nune, cilo deficient. Tempus enim breve
dam. membris suis, quse praecesserant. Eripuit, in- est. Hoc dictum est ad'exhortationem et insiructio-
quam, de manu, id esl de poteslate omnium inimico-' nem nostram, ut si ^lfquando coniingii ut aliquid
rum suorum. Caput quidem de manu Judaeoruhi per- paiiamur, quod vere necesse est, libenier et palien-
sequenlium, membra vero de manu quorumlibet - ter illud suffefaraus. Patientia enim. necessaria est ut
perseculorum iriteriorum, sive exteriorum : et eripuit « reportemus promissionem , scientes quod omnes
etiam de mahu Saul, id est de dominio mortis. Caput' pr«3sentes iribujaliones ciio finem habebunt.
in prima resurrectione a moriuis, membra vero in Dolores inferni, Ostensio esl, quos lorrenles ini-
commutii resurrfectione futura ; et dixil puer ille, id guitali.s accipiat, quoil sic exponitur : dolores inferni,
est Chrisius, ita, ad Jandem Patris : Domine Paler, id est, inferorurii, id est illi qui dolebant de rerum
Adam motus est ut se ipsum diligeret, movet mun- inferiorum s'e amissipne, vel gaudebant de acquisi-
dus quosdam, ut se diligant: ego autem te solum , tione: ei ideo facli inferi, id eSt omninra infimi, do-
non me, diligam, ut faciam volunlatem tuam, non lentes cum audirent a nie et a meis. Transit mundus
meam. Et quia ad instruclionem nostram loquilur, et concupisceniia ejus, per quod eis auferebantur
convertit se ad nos, ostendendo qno fruclu eum di- terrenorura spes, quera desiderabanl, circumdederunt
ligat. Quasi dical: Merilo eum diligam, quia ipse me et meos. Polest hoc qupque cum praecedenli
Pater est forlitudo mea, id est, quidquid boni si vi- versu aliler dici, et sic praecedehs versuscontinuari:
rium in me fuit et in meis, ab ipso cst: el per hoc vere sunt mihl inimici, quia dolores morlis, id est
esl fortiludo mea, qiiia esl tiberator meus, id esl quia Judaei doleiiies me vivere, quod fuit eis ad mor-
liberavit me hominem per Yerbum suum : quod in- lem, id est ad daranaLionem, circumdederunlme non
telligeridum est quantum ad maieriam, non quanlum ad imilanduro, sed ad damnandum, et lorreniesini-
ad personam, et liberavit meos de compedibus- et quilalis centurbaverunt me sieui prius. Circumdede-
vinculis mortis; Omnes enito sicut Apostolus dicit, runl me, dico dolores\inferni, id esi, dolentes me vi-
detinebamur sub lege peccati et mortis, et omnes vere ex invidia, quod, esl eis ad moriem; quia per
•sub peccalo venundati essemus aeternaliter, nisi _ hoc deducuntur ad irtfernum vitiorum. Isiud repeli-
Deus Paier per Verbum suum nos velut servos empti- D J tum est, ut sicut causam doloris apponeret. Nunc
tios liberasset: et quia esi liberator, ideo est refu- etiam subdit ad quod circumdederiut eum dicens :
giura mihi, id esl ego qui fugi ab eo in me ilem Prmoccupaveruni me laquei mortis. Laqueos moriis
maierialiier, et in meis per primum hominem du- vocat dolosa et occulia consilia, quibus eum Judaeiei
centem in roortem, refugiam ad eum ul vivam : et quilibelpersecolores mali macliinabanlurdare morti,
merilo refugiam, quia ipse firmamenlum meum , et esl tale. Laquei morlis ab i.psisinspirati prmoccu-
id est, me refugientem , el firmum , et stabi- paverunl me, id esl vel fraudulenter mihi quasi igno-
Jem fecit in praeceptis suis : ipse dico per omnia ens ranti repulatione eorum paraverunt mihi damnaiio-
Deus meus, id esl dignus quem mihi faciam Deinn. nem ; vel-doli eorum prmoccupaveruntme, id esi cum
El exsequilur quomodo sit liberaior. ldeoest Deus me vel meos prius vellent iaedere, prius ipsi isesi
meus, quia est adjutor tneus, id est, quia praebet sunt. Prius enim quisque peccai in se quam in alte-
mihi vncationis suae'adjutorium in me el in meis : rum. Ego auiemin tribulatione mea illata railii ab
quod ideo facit, ut ego sperem in eum, et ideo ego illis non malum eis rependere studui, sed per patien-
sperabo tantum in eo, et merito, quia ipse protecior liam Dominum solum invocavi. Et clamavi, id est
meus, id esl clypeus meus contra vitia ingruenlia, validam inl.enlioneni precis direxi ad Deum nieuro
ne ego praesumendo de me, erigam conira ipsum tanium promerendum. El ideo Dominus exaudivil
cornu superbiae; et esi eiiam-cornit salulis mem, id vocemmeam, id esl inleniibnem cordis inei: de lem-
esi, facius est milii firma celsitudo salulis roeae; plo sancto suo, id esldeme ipso, quem.pleniludine
et potesi dici ad similitudinem, qUia sicut cornu car- spiritualis gralia3 fecjt suum sanClum lemplum, iii
569 IJ. PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. XVII. S70
quo hibitaret. JDeu»enim eral in Chrislo, ut tnundum A habenlibus altus et lux inaccessibilis apparuit: et
sibi reconcilians.Hocdicit ad inslructionem, oslen- super, id est ut longe eliam coniuilum eorum supe-
dai quod quisquis Dominum digne vocat, de vicino raret : et quomodo dicat ascendisse, ostendit. Et
exauditur, cum Deus sil in ipso. Anima enim jusii volavtl, id est, celeriier exaltatus est: volavit dico
sedes est sapientiae, Et vere exaudivil me, quia cla- super pennas venlorum, id est raagis quam pennae
mor meus, id est intensa vox cordis mei inlroivit ventorum possunt ascendere. Venti dicuntur animae
m aures ejus, id est a potenlia exauilila est audiendi, sanclorum propler levitatem, quia terrenis non gra-
quae in eo est; et hoc ideo quia clamor ille in conspe- vantnr, quse pondus snnt, non subsidium. Pennsa
clu ejus fuii, id est, non ctim slrepilu verberati aeris auleni sanclarurn animarum sunl virlutes, quibus se
faclus fuil, sed ex cordeubi ipse conspicit, processitV in auras liberlalis atlollunt, id est quaruni auxilio
Commolaest el contremuit. Ostendit per effectum a servitnle quse in lerrenis est liberanlur. Et est
quod vere Dominus exaudivil eum, quia resurgere sensus : Ultra capacitatem animarum sanctarum
fecil eum. Nec lamen ponit ipsam resurreciionero, quantumcunque pennalse virtutibus sint, exaliatus
sed quiddam adjunclum ei, scilicel terroemoium, est Dominus.
qni in ipsa factus esi dicens : Terra commolaesl, id Et posuit lenebras. Ac si dicat: Quanlumcunque
est simul omni parte mota esl, et prae iila commo- ascenderil Dominus, suos tamen non deseruit, quia
tione lerra conlremuit, id est terreni obslupefacli posuil lenebras, id est conslituit obscuritatem sacra-*
sunt. El deinde per praedicationem aposlolorum fun- mentorum ecclesiasticorum latibulum suum, id est
damenta monlium, id est, firmaespes in lerrenis prin- ih quibus malos lateret. Non enim mali advertunt
cipum superborum, qui totam fiduciam suam in B divinam virtulem in ipsius sacramenlis. Tabernacu-
terrenis posuerant, conturbala sunt, id est, pariter lutn autem ejus, id est miiitantes ei, quos ipse in
cum ipsis turbatae sunt: quia coeperunt ipsi montes,' praesenti ad lempus tanquam tabernaculum inhabi-
id est principes, diffidere in spe lerrenorom,cum lat, in fuluro autem aeternaliter inhabitabit: illi sunl
audirent aposlolos dicenles : Transit mundus et con- in circuitu ejus, id est manifesfe vident et cogno-
cupiscenliaejus; el, Nolite sperare in incerlo divi- scunt eum in ipsis sacramentis, sicut qui circa ali-
tiarum : et post conturbaiionem commola sunt ex quem suut, vident illum circa quem sunt. Vel aliier.
loto illa fundamenta, cum eisdem apnsiolis hortan- Posuit lenebraslaiibulum suum, id est occullam spem
tibus multi prius confideutes in lerrenis ipsa con- in cordibus fidelium, in qua lateret, non eos dese-
tempseruut; et hoc ideo quoniamDominus iralus est rens, etiam in bisienebris mundanis in quibus am-
eis, id est quia revelatum est eis iram Dominiven- bulamus per spera et non per Speciem. Quod nunc
turam super omnem animam operantis malura. Et est, quando non videmus quod speramus, sed per
ir>ira ejus, id est in cognitione irae ejus, id est ipsius patientiam exspeclamus: el esi aequipollenter di-
Domini, sumus : id est lacrymosa deprecalio, pceni- cere, Dominus non deseruit suos, quia in quibusdara
leritiam ascendit, id est mullipiicata est, et illum est per occultam spem, quod nunc dictum est; in
fumum flamma subsecuta est, quia ignis, id est fer- quibusdam est per manifestara operationem, quod
vor charilatis , et divinus amor eacorsilin cordibus sequitur cum dicil, Tabernaculum ejus, id est, ma-
eorum a facie ejus , id est per cognilionem ipsius nifesteinilitantes ei, qui tabernaculum sunt, ut su-
Domini. Et ab eo igue carbones , id est illi qui cum pra dictum est: sunt in circuitu ejus, id est videntur
in primo homine fuissent secundum crealionem pri- n eum ambire et aperle cognoscere, quia ejus opera
mam ardenles, facii sunl in eodem carbones, id est manifeste operaniur. Nemo tamen militanlium arbi-
exslinctiab ardore boni desiderii, et lenebrosi ca- irelur per banc cognilionem se esse in luce fuiura in
rentes cognitione veritatis, rursum succensisunl per manifeslaiione ipsius Dei; quando eum facie ad fa-
illum ignem, id est ardorem boni desiderii suscepe- ciem videbunl, quia omnes prophetiae et apostolicae
runl. Et quo ordiue facttim est boc lanquam respon- Scripturse, per quas illud tantiilum cognitionis quod
dens dicit: Dominus inclinavit cmlos, id esl aposlo- habent perceperunt, tenebrosaequanium ad clarita-'
los, in quibus- ipse sedebat, juxta illud : Anima tem illius lucis sunt. Quod sic dicit: Aqua, id est, do-
jusii sedesest sapientim: inclinavil, id est humiliavit ctrina, rigans corda sicul terram aqua; ens innubi-
ad omnes corporales affliciiones sustinendas, pro bus, id est in prophetis, qui nos sub alto, id est a lon-
dilectione sua et pro salule frairum , in quo dedit ginquo, sicuti nubes doctrina sua compluerunt: el
aliis exeropluro, el ut Deum diligerent, et animas aqua aeris liujus qui sub nubibus est, id est do-
pro fralribus dare non dubitarent. Quod profuit ut cirina apostolorum, qui sub prophelis sunt, quia
carbones succenderentur. Et inciinando coelosipse- dicta eorum exponunt: et designaniur per aerem,
met in eis descendii ad tolerandas easdem afflictio- qui vicinior cst terrae quam nubes, quia tempore
nes. Qui enim dixit : Venio Romam ilerum crucifigi , nobis propinqui sunt, et veriialera aperiius propheiis
sicut crucifixus est in Petro, ita lapidatus esl in Ste- exponunt. Ulraque, inquam, haecdoclrina est tene-
pbano , et in caeteris similiter. Et in descendendo brosa prae fulgore illius fulgentis et clarse lucis, quae.
'caligo, id esi amores terrenorum , qui caligine ne- futura est in consptctuejus, id esl in manifestaiione
quitise suse Deum non cognoscebanl, erant sub pe- .. ipsius Doiuini, quando cognoscemus sicul et cogniii
dibus ejtts et suorurh. ad similitudinem : quia quan- usumus. Polest aliler quoque satis congrue legi su-
quam viderenlur excelleniiores, ipsi caliginosi et perior verstis. Ille, Inclinavit cmlos, el descendit, ut
ipse el sui inferiores et inclinati, quia alfligebanlur ita dicalur : Qtio ordine factum est quod ignis exarsit
ab illis, tamen in rei verilate quasi sub pedibus in cognilione irae Domini, et carbones succensi sunt.
conculcabant illos, quia contemnebani el deridebant Hoc scilicet modo, quia Dominus Pater inclinavit
illos, ul egregius.ille martyr, qui lyrannum in pas- cmlos,id est humiliavit apostolos suos, ut nobis sa-
sione sua derisil dicens : Assatus sum, jam versa et perent, et doctrinain suam capacitati noslrae adapta-
manduca. rent. Eriguntur quoque bi cceli, menle Deo exce-
Et ascenditsuper cherubin. Descendil quidem Do- duni, scilicet quando talia de divina cssenlia lo-
miuus in coelisinclinalis, et lamen in descensu illo quuntur ad quai non valet periingere communis in-
ascendit super cherubin. Cherubin iuterprelaiur lelleclus bominum. Ut ille qui dicit: ln principio
pleniitido scientim. Recle ergo inteliiguntur per che- erat Verbum, ei reliqua. Inclinantur vero, quando in
rubin dileclionem Dei et proxtmi liabenies, quae sua doctrina sobrie sapiunl, humancecondescenden-
duplex dilectio est plenitudo scicntise, quia in his deules.infirmitati. Et ipsemet Dominus desceridit in
duobus prmcepth contineiur lola lex et prophelm. Et ipsa iiiclinatione.cura non ipsi,-sed potius ipse in
est sensus : Quanlurocunque Dorainus liu.uiliaretur eis loqueretur : et hoc modo caligo, id est amatores
in afflictionesuorura apud malos, lamen ascendit su- mundi, qui prius erant lenebrosi, facli sunt snOpe-
p»r cherubin, id est sanclis pleniludinera scienlise dibut ejus, id est sub affeclionibus ipsius Domini,
 tH BED.E VENERABILISOPP. 3?ARS01. SECT. II. — DUBIAJET SPURIA. 572
qune erant <in apostblis : tales deposuerunt lerrenas«AEcclesiae fuerunt: et Jiaec,rev.elaiio,Doraine, facta
affeciiones suas, et subdideriintseispiritualibus. est ni increpalione tua, id est per increpationem,
Et vicendil supercherubim. Hic versus non mula- quam tu per illos fecisti cum dicerent: Pmnitentiam
tur. Sequens vero versus juxla illam sentehtiain Sni agite, appropinquabit tnim regnum ccelorum.Et ub
qua caligo sub ^edibus ejus, in raaio accipimus, itai inspiratione spirilusira lum, id est et per hoc quia
potestiegi uliJicatur: Dominus.quidem volavit su- per eos inspirasti spiritura irae tuse: id est tempe-
per-ipennitsventoruin, et tamen suos noh deseruit: stuosara et gravem iram tuam cura dicerent: Nisi
quia et usus «sl malis occnlte_id ipsorum utilitatem, pmnitentiamegerith, moriemini. .
ei - quibusdam toonis perfectioribus manifeste <usus i J_fi.il de summo.Conversio ad nos, o,uasi dicat:
eSt ad aliomimbonorum iminus:perfectorum instru- Quomodo per increpationera, et per inspirailonem
clionem. t-u°d «ic dicii•: Dominus posuit ienebrasi irae Dominifactum est hoc?.Hoc scilicet modo, quia
latibulum, id «st ordinavit tenebrosos viros.latibu- DomintisPater mitit .Spiritum sanctum de summo, id
lum suum, idiest, per quos latenier «iieraretur ad est de superna habitatione ubi ipse manet, super
utilitatem suorum. Irapius enim vivit pio -per .divi- ajraslolos confirmantem eos. Et ut increparent, et
nam dispositionem,quod lamenipseimpiiis -ignorat. spiritum venturae irae annuntiarent, et hoc modo
Juxla illnd : Virga. furoris mei Assur, ipse vero ,in- per ipsos apostolos accepit me, id est corpus meura,
lellexit. Tabernaculutnatilein ejus in circuilu ejus, Ecclesiam scilicet: et ita accepitme, qubd assumpsit
id«st, boni raanifeslein operibus suis oslendunl se me de aquis mullis, id est ipsain Ecclesiam, quae
cognoscfereDeuni,et;sicDominus;peripsos aliis prae- corpus merim est, elegit de populis multisin baere-
.betexemplum. Potest quoqueeadem mauen.e conii- g] ditatem pr_eclaram.,non habetuem macuiam et ru-
' nualioneliocidem-taliierdici.Dominusposuitlenebrat gam. Vel aliter: Misil Dominus Verbum suum de
laiibulumsuum, idest-fecit corpusnieum, per \ erbum summo,id est, de sinu suo, et sic accepit me homl-
sibi adjunctum latibulum suum, ut Jateret scilicet nem : quia mihi illud univit, et per me apostolos
impios. Tabernaculumauleii) ejus, id est, apostoli et; elegit, quibus tandera Spiriiuui sanclum misit; et
cseteri, quibusipseper operationembonammanifeste sic per illos assumpsit me per Ecclesiam assumptam
jnhabitai, llli&xinlin circuitu ejus, id est apeiteco- de aquh multh, ut supra dictum est. Et hoc modo
gnoscunt eum, et sic quod de «3 dicunt, manifesie me assumpsit, quia cum me conversum.ad eum in
dicunl. «^Juodnecessarium fuil propler pro.pbeiicas meis, raulti persequerentur, efipuit me: id est raeos,
Scripturas aperiendas. Nam aqua, id esi doctrina, de inimich meh in ipsis, iniraicis dico fortissimh : id
exisiens in nubibushujus aeris, id est in propbelis, est, qui non tanlura praevalueruni ad affligendainet
qui in se continent aerem, idest apostolos, qui ip- coniurbandara, et conterendam lianc serumnosam
sos exponunt .esse tenebrosa proe fulgore, id est ad vilam. Islud refertur ad persecutores corporura ex-
comparationem doctrinae ifulgentis,quse est in con- teriores, qui aon solum afllixerunt, sed quibusdam
spectn ejus, id est in opsis apostolis, qui nunc con- etiam corporalem vitam abslulerunl; et eripuit me
_>pectusDoniini, quia ejus convictores fuerunt, et eliam ab his qui oderuntme intrinsecus, id esl, a de-
ipsos -v.erboei exemplo docuil. In nubibus aeris vocatoribus animarum qui gravius oditun gerunt,
dico, quae nubes per ipsuin aerem iransierunt, id quara persecutores corporum. Et vere oderunt, guo-
est, transitum lecerunt. Nam proplieloe, qui prius niam .coiifortali sunl: et ita ut essenl super me, id
apud Judaeos lanlum eranl, per aposlolos ab i.psis*. est, su.per meos praevaluerunt, scilicet ad devocan-
-Judseisad -gentes translaii sunl, juxta illud : VobisG dos quosdam, qui nondnni perfectam Dei cqgniiio-
toporietprimum <loquivenbum Dei, etc. .Qusenubes nem habebant, qui tamen poslea resipueruiit. Nota
fuertint grando priuSi, et deiiide carbones iignis. quod posl assumpsil, siaiim ponil eripuit. Legiiur
Crando enira fuerunl,-per objuiv;ationem.Qnaeob- eniin quod postquam filii Israel de aqua, quse de
jurgaiiiirectecouiparatiir grandini, quia sicut grando pelra profluxit, biberunt, staiira Amalecitaain eos
-cadensiri frigidam terram et dnram, tundii eam, insurrexerunt : Amaleciiae autem lingentes lerratn
dura pernianel, cadens aulein in .huroidamet cali- interpretantur. Nolatur ergo per hoc quod posiquam
dam teriam liquescit, et in saiiantem imbrem v.erli- aliquis ad dbctrinam Chrisii quaevere peira est ac-
lur; ila objurgatio in malorum cordibus niliil pro- cedii, et gratiam ej"uspercipii, el sic carnalibus de-
ficit; in .cordibiisvero bonorum lanquam iraber sa- sideriis contradicit, statiin AinaleCilaepersequemes
liabilis in lerra Jjona.fructumreddit. Et quia objur- interius ei exterius occurrunt ei. Uride dicit Salo-
gaiiqnem illam in bonis subseculus esi fervprum mon.: Fili, accedensad servituiem Dei, prmparaani-
.chariias,, ideo eiiam sposl grandinem fueruni car- mum tuum ad bellum.
.bones.ignis..Et per lioc nubes illae fuerunt grando Pfmvenerunt me. Vere cottfortaii sunt super me,
el carJjones ignis, Quia Dominusinlwivit ,in nubibus quia prmvenefunt me in meis, id est oppresserunt
illis, per minas sciliceL,de unoguoque*eo./o,jd est nieos, in quo lainen praeveiui sunt: quia cum vel-
de singulis a|iostoiis; el althsimus, id est idem Do- lent ipriores Iaedere,pfius laesi suut per "interiorem
ininus, -deditvocem.suam, vocem scilicel exhorlatio- vindictam. Prwvenerunt, inquam, i» die affliciionh
nis in eisdem jiubibus de unoquoque ccelo. Quod mem, id est in praesenlivila, quse est tempus affli-
lonitruuin, el quaevox luit grandoet carb.onesignh,\ D ctionis, quod sequitur exsultafionis : quia qulsqiiis
ut supra diclum ,est. Ei praeierea.misit Dominussa- in hac vita pro Christo affligitur, in futuro exaiia- ,
gittas suas, id esl evangelistas suos pennaios virtu- iiitur. £i haec afflictio mihi profuit in nieis: quia
libus, .sicul.sagitjae,et Iransligentes humana corda, DominutPaier factus esl protector meus, id est meo-
et per illas sagitias dissipavit eos, ad quos eas misit rum, cbnturbando sCilicet firmamentum terrenae
bona dissipaiione, scilicet destruendo eos in hoe deieclalionis per adniislam ainariludinem miseria-
quod mali erani. Unde diclum esl: Verie impios, et rura. Et hoc modo protector faclus esi, -quia eduxit
non erunt. ¥el dhsipavit eos, id est divisjt eos, ut me, id esi meos de angustiis corporalibus in latiiu-
aiiis quidem essent odor vitae in viiaro, aiiis odor dinem spiriiualium, scilicet ui etinn gauderent in
.moriis in mor,tem. £t ,hoc laiiter fecit, quia multi- tribulaiionibus, tcienlesquoniatntribulalio paiientiam
plicavit fulgura, id est per ipsos aposlolos et evan- operalur, et reliqua. El sic salvum me fecil, id est
gelisias adauxit miracula humana corda, .sicut fu|- meos per conslaniiam; et hoc non ex meritis, sed
gur perterrelacientia : et sic conturbavit eos, id est id.eoquoniamipse prior votuit me, id est bonaro vo-
.obs.iupescerefecit eos ad quos ipsrfs inisii. Et per luniaiein habuit erga meos, quam ipsi in eum. Ei
eadem fulgura apparuerunt veri fontes aquarum in quoniam ipse voluit me, fecii eliam ul ego in ineis
vitam aeternam salientium, id est distincti sunt vellem eum. Et lamen retribuetmihi in meis Do-
pseiidoapostoli& v.eris apostolis, et per illos foiites minus secundumjusliliam meam, id esl secundum
reyelatq$unl (undamentaorbh ierrafum, id est „expo- ju-liiiara boiise voluuiatis, ab ipso raihi datse in
sita suut scripta prophelaruiu, qua. fuiidauientum ineis : quia qui dedii mihi bene velle, dabit et be-
575 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. XVII. »74
nefacere, et pro benefactis ilerum retribuet: quod A _ lando. Et praeterea eduxit me de cavea angusta Ju-
sic flicil, SecuitUumpuritalem manuum meamm, id daici populi, in Iatitudinem genlium per praedica-
est secundum opera in meis pura, id est rounda, el tores aposiolbs, quos de Judasis ad gentes trahstnlit,
non ,ad huirianuni favbrem facia, relribuel mihi Do- juxla illud : Vobis oportebat primum loqui verbum
minus in meis, scilicet et ceronam jiistitiae in futuro Dei,'ei reliqua. Et fecit me salvumin ipsis ;gentibus
«l in pr-esenli fieducendo rne in ialitudinem fidel, salvando illas;per me, etlioc non ex meritis illo-
quae per dilectionem operatur. Quod extra intelle- rum, sed quoniamiprior voluil me, id est, ejus bona
clum in libro ostendilur. Quasi dicat: Hoc modo volunlas praccessit in illis, ut per me salvarenlur.
dcduxit me in lalitudinem fidei, quiae%o cuslodivi Yel non meritum alicujus, sed sola voluntas <ejus
in meis nios Domini, id esl omnla praecepta, et fom- hoc fecit, quod ipse mehominem per Verbum suum
nia -opera Domini, quse sunt via ad eum. Et huic assumpsit per quem illos salvaret : et taraen idem
laliludini longahimilatem addidit, ouio ego non gessi Dominus Pater relribuel mihi, quoniara ex sola.gra-
aliquandoimpie in meis recedendo a Deomeo, id est, tia sua assumpsit tecundum jutliiiam meam, id esi,
ab ipso Domino, quero Dominum mihi feci; et hoc secundum perfectam obedienliam meain clarilicando
ideo, quonian. semper habeoin conspectumeo, id est me, scilicel, resurrectionera et confessioniem,et se-
antepculos cordis meorum proposita omnia judicia cundum puritatem manuum mearum, id est, et ;se-
ejus sivein prsesenti, sive in futuro. ln praesenti cundum opera mea retribueteiiam mihi, Necmirum,
quidem flagella corrigendorum, tentationes proban- quia ,ego cuslodivioranes vias ipsius Domini, id «st,
dorum, excaecationesobduratorum : in futuro vero in nullo a praeceplis ejus aposialavi, nec aliquando
lam supplicia malorum, quam praemia bonorum. Et; B aliquid impie gessi, per quod recederem ab ipso Do-
propier haecjudicia cognita non repuli a me in meis mino in regionem longinquam, sicut Adam fecit; ei
juslitiasejus,\& est flagellaDomini palris-jus.if.can.ia lioc ideo, quoniam in conspeclu meo, id «st, anle
meos, dala liic in exemplum jusli judicii fuiuri. oculos cordis mei proposui omnia judicia ejut, sicut
Quod faciunt illi qui deficiunt sub onere, nolentes supra dictum est. Et ideo justitiatt ejvs, Id est, fla-
portare pondus diei el mslus.De his flagellis dicilur, gella ejus non repuli ame ipso,sed libenter suscepi,
Fili, noli neqligere dhciptinam palris lui, neque fati- e. de reliquo semper tro immaculalus, id -est, in
gerh, curri ab eo arguerh, elc. El de reliquo non re- nulio praeceptum ejus transgrediar, existendo cum
pellam, sed ero immaculalusin meis, id esl sine ca- eo, id est, ndh-erendo voluntati ejus, et sic ego ini-
pitali crimine existendo cum eo, id est adhaerendo maculatus ero, ila eliam observabo,me, id .est, obser-
ei, et insuper observabome, id est observabuul se vabunt se mei ab omni iniquilale,, quam «x nimia
mei ab omni iniquitale, non solum a macula. Quam affectione dico nieam. Et ideo Dominus pater retri-
iniquitatem ex nimia affectione dico meam. Quod buet inihi, id est, retribuet meis, sicut ei mihi pro
non sic accipiendum esl, ut iniquitas cadat in competenlia sua, secundum justilictm .operuni meo-
Deum; sed secundum hoc diclum esi, quod ips_3 i rum, secundum obedieniiam meor.um, qua me iimi-
peccata nostra portavit, et tangttoret nottros ipsei tabuntur. Et secundum puritaiem manuum mearum,
sanavit. !n hoc ilernm versu perseverantia notatnr. id «st, et retribuet eis secundum bona opera eornin
Et relribuelmilii Dominus. Quasi dicat: Deduxit ex obedientia procedentium, quae erunl in conspeclu
nie quidem Dominus in laiitudinem fidei, ut per di- oculorum ejiis, sicuf prius.
leclionem operarer, et dedit mihi perseverantiam ini uQ Cum sancto sanctus erh. Istud secundum utramque
meis, el ipse inde Dominus retribuet mihi in nieisi senteniiam eodem raodo conlinualur. ,Et convertit
secundum jusliliam meam, id esi meorum ab ipsoi se caput iiic ad Deum patrem fainiliariler per secun-
dalaro, scilicel et secundum latitudinem fidei, el se-- dam personam. Quasi dicat : Vere tu, Domine, re-
cundum longanimitatem, ei eliam secundum bonai tribues mihi secunduin jusliliam eorum., et «ecun-
opera inde procedeniia. Quod sic dicit, •__.reliibuett dum purilatem manuum, .quia lioc retribues, ,ut qui
mihi, id est raeis, secundutn puritatem manuum sua-. justus esl justior fiat, et sic ad veram saluiem per-
rum, id esl, et secundnm munda opera ipsorum,, venianl, sicut e contra permiiiis ut .qui perversus
'quae et per dilectionem faciunt, et cum longan.imi- - est, perversior fiat. Littera sic exponitur : Tu, Do-
taie; et hoc ideo, quia illa opera sunl in conspectu . mine, qui vere sanctus-es, alios saiictilicans, tu au-
oculorumejus, id est non simulaiorie ad humanuml tem eris cum unoquoque sancio, ui <magis,et niagis
favorem captandum, sed ex corde facia sunt, ut eii fiuin sanctifices, et sic innocens fial, et cum quoli.bet
soli placeant. Nota hunc ordinem, in verbis supe- ita faclo per le innocente eris, ut iiinocentior fiai.
rioribus primum posuit foene velle, et ex bene vellej Et dico vere innocens, quia nemini nocens, licet vi-
dixit sequi retributionem benefacere, quod jam ma-- xlearis inferre pcenam quibusdam, sed poiius funi-
jus est; ex henefacere vero sequi dixit reiribiilio- culis peccatorum suorura unusquisque malus con-
nem nperari per dilectionem et per perseveraniiam,, «tringitur; et lu qui vere es eleclus anie omnes,
quod jam perfetlius est. Ex his vero duobus dicitt scilicet, virlute, facius, eris cum electo, ut electior
ctiam sequi retribiitionem, scilicet utqui juslus esl,, liat. Nota ordinem verborum. Prius enim fit sanctus
justior magis et magis fial, quousque landem justitia.i .aliquis, cum ab immunditia purgatur, deinde fit in-
coronam recipial. Polest quoque superior seriesiWnocens per virtulis studiuni, etsic landem elecius,
aliier legi, ut secundum senienliam iliam, in quai quasi jam ab aiiis per perfeclionem divisus. Potest
misii de sunimo ad missionem Verbi retulimus, se- ei sic dici : Tu, Domine, eris sanclut cum tancto, id
queutia etiam ad ipsum caput releramus. In hac la- est, saucius reputabii te sanctum, et innocens inno-
men senleniia: Assumpsilmede aquis multh, et eripuiti cenlem, el elecluseleclum,et cumperverso perverie-
me de inimich meh forthsimis, refertur ad corpus, ris, id esi, perversus perversum te repuiabil, di-
id est, ad Ecclesiam sicut prius. Quod vero sequi- ' cens : Non est aequa via Domini. llabel alia quaedam
iur, ad capul. Quasi dicat: Eruil me quidem Do- .ranslalio : Cumperverso per.e)'(erj_.-Qnodsicintelli-
niiniiSin meis, et eripuit eliam me capul per resur- gendum est : Quando aliquis perveriiiur de bono,
rectioneui ab liis qui oderunt me, id est, a Judais, in quo crcatus est ,in inaluin, et resipiscere.negli^it,
qui vere maximo odio habuerunt rae : Quoniami luuc tu pervertis te apud illura a misericordia jn ju-
conforlali sunt super nte, id est, praevaluerunt mihii diciuin. Simililer quoque passivum,ijuod haec trans-
in passione. Et hoc modo confotiali sunl, q.uiaprw-_ Jaiio habet, potesi exponi, ut sic dicatur ; Cum per-
venerunt me, id est, afflixerunl me, cum lanien ipsi verso perverterh, id «st, lies perversus a misericordia
essent praeventivindicta inleriori, scilicet, caecitate in jusiiiia, d.mdo eum in graviorein c_ecilatemineu-
«ordis in die afjlictionh, id est, in tempore passionis, tis, ut sic perversior assidue fiat.
qu;mdo eis concessum esi ut me alfligerent, quod Quoniam tu illuminas. Hic aperte agil, pro con-
lameii mihi nihil nocuit, quia Dowinut (actus est suininaiioiie enim Eccle_iae. Orat liic Palrem pro
protectormeut, id esi, proiexil ine ab eis resusci- illis aliis ovibus, de quibu. diciuwesi :;Ate evet ha-
 575 BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 576
hen, qum, et reliqua, scilicet pro gentitibus, utel ipsi A altaulcervi faciunt; etest slaluens tne,id est, meog,
convertantur ad perfectioriem sui corporis, id est, ; super excelsa,,id est, figjt intentionera meqrum super
Ecclesia?cum electis de Judaeii,j» unum ovile,id est coelestemhabitalionem, ut adhuc in carne in ccele-
in tinam fidei concordiam, et sub' se caput redigan- stibus tamen conversentur. El ideo quoque est Deus
tur. Et sic continiiatur.':Perversi quidem, Domine, meus, qui docetmanus measad prmlium, id.esl, quia
qui salvashumiles, et superbos damnas, te pefver- docet talia bona opera facere, quibus superent ini-
sum putant. Sed quantumcunque.videaris eis in hoc micos, el devocalores suos, votentes eis iuiercludere
perversus, lu lamen non desisias propter hoc ab regnum ccelorum.
eorum qui digni sunt salvaiione; sed? o Domine, Et posuhii ut arcum mreum,eic. Hic farailiariter se
fleus meiis, id est; qiiem Deum mihi facio, illumina conyeriit ad DominumPairem, ul per hoc magis hor-
tehebras meas, id est, illos de gentibus, q.ui,cum letur illos, ut et ipsi Deum suum faciant eum, et sic
modo sint tenebrosi, futuri sunl ihei, facii lux a te, ej'us familiares fiant.. Quasi dicat : Juste, liomine
Domine. E-t debes illuminare, quoniam tu jam illu- Pater, te Deum meum facio, quia tu eliam posuisti
miniis, id est, illuminasli lucemam meam, id est, brachia mea, id est, meorum, ut arcum -ereiitn.id
ipostolos et quosdam de Judaeis, per quorum doctri- est: fecisti meos amplexari lanquam brachiis infa-
nam etoperationem aliis relticeo. tigabilem intientionembonorum operum, quae recte
Quoniam in ie eWpiar.Vere illumihabis, qttoniam designatur per- arcum aereum. Si enim tteri arcus
ego positus in le eripiar, id est, mei ponenles spem aereus poss.et, infaligabilis esset. Esl autem simili-
suam in te et fidem luam suscipientes eripientur per ludo bicab impbssibili, et eiiam dedisti mihi, id est,
te a ientatione, ne snccumbant cuilibet tenlationi, )3 meis, proteclionem salulh lum, id esl, lalem prote-
et circumferantur ab omni venio doctrinae, el persi- clionem a vitiis, qualem merentur qui salvanlur a le.
slentes in teDeo meo, quem et ipsi facientDeumsuum, Et in hoc est jlla proieclio, quia dexlra lua, id esi,
traiisgredienturmurum illum, idest, obstaculumillud favor graliaeiuae.,suscepit me defendendum. Et ideo
quod peccata constriixerunt. Et coelestemJerusalem, dhciplina tua, \d est, paterna flagella tua, quibus
id est, reconciliabuntur supernis civibus per virlutes omnem filitim corripis qnem diligis, illa, inquam,
el bofia opera, a quibus remoti et divisi erantper disciplina, non patiens me errare, correxil me in
peccala, et fientcum illis Ecclesia una. finetn, id est, direxit me ita in meis, ut quidquid
Deus hteus. Vere per te, Domine, eripientur et agerem referfemin illum finem quo libi cohaereiur ;
tfansgredientur murum ;• quia Ip qui es Dominus et ipsa eadem disciplina lua, quse me in finem di-
mens, id est, quem Domirium rriihi facio, eripies me rexii, dbcebit me conservandome in bonis operibus,
de contradiclionibusJudaici populi, et constitues roe ad illum iinem pervenire. Et ideo merilo es Deus
caput ipsisgentibus, scilicet, ut mihi subjaceanl, et meus, et propter hoc eliaro, quia tu dilalasti gressus
me imitentur. Hic versus longe inferius sequitur. meos,id est, gressibus mfeis,id est, apostolis et aliis
Quod autem lot interposiia sunt, ideo factum est, ut prseconibus.meis, per quos ad nolitiam hominum
caput ipsum pluribus modis comprobet, quod merito gradior, dilatalum cor dedisti, scilicet, ut tristitia
Deum suum facial Dominum, et sic ipsos genliles passionis.-cbr;eorum uon angustaret, sed ganderent
hortetur, ut etipsi Deumsuura eum faciant, et idola in tribulalionibus, et cordis affeclionemextenderent,
vana pbstponant. Qui geritiles, quia multipliciler in ad orandum eliam pro persecutoribus; et ita dila-
idblolatria aberraverant, ad culium Dei veri rcvo- p^1 tasli cor, utsublus me essent, id est, ul non secuu-
candi erant, et ideo non fruslra ad commendationeu) dum suam, sed secuijdum meam voluntaiem agerent,
loiraliones interponit, et convertit se ad ipsos gen- et praeceptiS;meis obedirent. Non vero supra me
lilfes. Quasi dicat; Merito Dominum Deum meum esseht, vel .mihi praeceptadarent, sicut fecit Petrus
facio, quia via ejus, vel praeceptaejus et opera, qui- cum, Domino dicente' : Ecce ascendimus Jerosoly-
bus ad ipsum venitur, non sunt polluta, id est, non mam, etreliqua, lanquap volens praeesse in do-
perlinent ad immundiliam illam quseest in sacrificiis cendo, dixil : Propitiuseslo libi, Domine, ne fiat
idolorum, quorum arae etiam saepe humano cruore istud, Unde a Domino grave responsum pertulit,-
polluebanlur, sed sunt. impolluta, id est, ad verara cum dixil : Vade relro, Satana. Quasi dicat : Nbli
munditiam pertinenlia. Vel possumus sicdicere :Via praecepiamihidare, quem potius convenit inferiorem
Dominiper quam ipse scilicet.ad nos accedit, id esi, locum teneie, et nieis prseceptis obedirc. Satanas
virtutes et bona opera sunt impolluja, id.est, vere enim deorsumfluensinterpretaiur. El quia dilatasli
iriurida. Non enim habitat in corpore-subditopeccatis, gressusmeos, ideo vestigia, id est, signa iita quaeego
et etoquia jpsius Domini sunt examinaia per ignem, facliset dictis irapressi aliis, ad me imiiandum, non
id est, praeceplaDomini faciunt tales, qui suntcom- sunt infirmaia, id est, debilitata in eis, sed viriliter
parabiles argento exairtinaloper jgnfem,ul jara supra conservata, et per, hps tales gressus persequar ini-
dictum est. El idem Dominus est protector omnium micos meos, ei meorum bona persecutione, et com-
iiise spefanlium, abjeelor \ero ei contemptor de se prehendamillgs in bono. Et non converlar ad hanc
prsesunieniium,propter quod merilo es Deus meus. persecotibnem doiiec deficiant in hoc quod sunt int-
Et ideo eliam; quoniam quis Deusalter, id est, quis mici. Ei.-hoc. niodo delicient, quia ego confringam
dfeomnibus illis quos vos gentes colilis pro diis, est D i//os in quo s.unt confringendiper illos gressus meo_;
DomiriUsprmler illum Dominum cui. nos in spiriiu nec poterunt slare, id est, resistere, ipsi inimici mei,
servimus? Aut quis Deus alter esl vere Deus pra;(er spiritui sapientiae qui lpquitur in eis; sed potius
Deumnotlrutti, id est, quem iios post servitutem bo- cadent tublus pedes meos, id esl, meorum, id est,
nam consummatam hserediiatem, qua -eteriiaiiter mulabuni.caniales affectionessuas in spirituales af-
pascamur, recepiuri fumus? Uiique nullus. fecfiones me,oriim..Etideo per itlos gressus confrin-
'"\Deutqui prmcihxil me virlute. Ideo etiam est Deus gentur inimici, et cadent, quia ipsi virluosi sunl ad
meus, quia est ille Deus, quj prmcinxil me, id est hoc faciendum. Nani .tu, Domine, prmcinxhlime, id
nifeos,.iriufe, hac, scilicet, ui opera eorum non dif- est, coronasli et muniyisti me virlute, id est, virtuo-
fluereril cbpiditate, et posuitviam meam,id est, meo- sis.viris/apostqlis; scilicet, et aliis, ad hoc bellum
rum, iinmaculatain, id est, constiluit meis lalia, per agendum, scilicet, ad persequenduminimicos, et re-
quae ad ipsuni veniant, scilicel, fidem sinceram, liqua. Et ihsurgenies~in nie, id est, devocatores et
spem firroara, cbariiatem perfeclam, quaesunt im- persecutbres meps, supptantasti per illos virluosps,
inaculaia, id est, murtda et sancta. ila ut fierent subius ?ne,id est, ut qui voloeruntesse
Quiperfecit pedeimeos, Ideo etiara estDeus meiis, superiores ipsis meis, (ierent eis inferiores duobus
quia perfechpedes meos, id est, aileciiones meorum, modis, vel ut cbnversi eos quos prius pers.equebanlur
tanquampedes eeriiorum,-id est, similes pedibus cer- comitarentui-, vel.ui cum eos tormeniis ei devoca-
vorum, scilicet, ut essenl agiles:ad transilienda haec lionibus se vincere pulaverunf,' ' vicli potius ab ipsis
terrena, umbrosa et lululenla^ et conscendendura cohteranerentbr."
677 1N PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. -~ PSALM. XVII. 378
Et inimicosmeos. lstutl specialiter ad caput refer-1A deficianl qui mihi oblatrant, id est, carnales ipsae
lur, et est dictum de Jud__is,.el continuatur ad prin- affecliones, quae meis ui lacerent quasi a lateribus
cipale superius. Quasi dical: Juste te Deum meum astant. Et vere deficienl, quia ego eas confriiigam,
facio, quia inimicos meos quosdam, id est, persecu- et ita quod non poierunt stare,id est, durare, sed po-
tores meos de Judaeis, qui prius quasi Deum prsece- tiuscadent subtus pedesmeos,idesi, convcrlaniuripsae
debant, dedhli mihi deorsum, id est, fecisii esse carnales aifeciiones in spirituales. Et hoc ideo, quia
imitalores meos, ut non praecedant, sed subsequan- tu prwcinxisiimeviiiulead bellum,id esl, constrinxisli
tur. Quod intelligendum est de his qui conversi pce- fluentia carnis desideria in meis, ne prsepedirenltir
nituerunt. Odientesautem, id est, in odlo permanen- ad lale bellum. El per hoc supptanlasli insurgentesin
tes, et non conversos disperdidisti jam disposilione, me, id est, carnales deleciationes, quae prius niieban-
quia disperdes eos ubique lerrarum in captivitatem, lur spirituale desideriuin exslinguere in mcis, iia
auferendo eis locum ei gentem. Et'ideo disperdes, supplantasti, ut sint subtus me, id est, mulatae sinl in
quia ipsi clamabunt quidem ad te Messiam adhuc spiriiuales. Juxta hanc senienliam idfem est istud
exspeciantes, sed non digne claniabunt. Quod sic quod : Et cadent subtus.pedes meos; sed repelilum
dicit, agens de luturo quasi de prseterito : Clamave- esi post probalionem quasi pro conclusione. Seqtien-
runt jam et clainabunt adhuc, nec (uit, vel erit, lia eodem raodo ad caput et ad Judseos referunlur,
qui salvos facictl eos. Clainaverunidico ad Dominum sicul pritts.
Palrem eliam, sed quia per Medialorem non clama- Populus quem non cognovi. Concludil, ideo merilo
verunl, et ideo indigue, ipse Dominus non exaudivit me consliluescapul gentium, quia populus ille gen
eos, nec exaudiat eos. El ideo comminuam,id esi, g] tilis, seilicet quem ego corporali prseseritia non co-
dividam, eos ubique gentium, sicul pulvis comminui- gnovi, serviet mihi; el ad hoc facilius indtictus,.quia
lur, id est, dividiiur et desiruiiur, anie faciem venti, obedivitmihi in auditu aurh, id est, statim cum au-
id est, in prsesentia validi venli, et eos diminuios dierit per aposlolos verborum prsedicaliones, unde
delebo, id esi, conculcabo ubique per omnes gentes; bealus erit. Beali enim qui non viderunt el credide-
ui lutum quod est in ptaieis, id est, in latis et publi- runl. illi aulem qui debuerunt esse filii, id esi, Ju-
cis viis ubique conculcatur. Hoc ad simplicem simi- dsei, facii alieni, qui se ab haeredilale alienaverunl,
liludinem dicium est. Potesl vero si quis inierius meniiti sunl, id est, mendaces apud le Palrem, qui
consideret, sic dici : Comnitnuomeos ul pulverem illos utfilios educasli, effecti sunt. Quod facium est
ante faciemvenli, id esl, erunl aridi et infrucluosi ul mihi, id est, ad gloriam et u.iliiatem meam. I)e liis
pulvis, non recipientes inibrem verbi divini; sed filiis.dictum est : Filios.genui et enutrivi, ipsi vero
inflali superbia rapieniur per ipsam superbiam a firma coniempserunl me. Et item : Vos ex palre diabolo
spe-, ut ventus rapit pulverem a slabilitaie lerrae; et eslis. El: Filii regni ejicientur in tenebras exieriores,
delebo eos, ut illi delendi sunt, qui sunt lulum pta- et multa similia. Mendaces vero multipliciter fue-
tearum, id est, qui per latas perdilionis vias lubri- ruut. Dixerunt enim saepeMoysi:" Qumcunqueprm-
cando per carnis luxurias ambulant. Et de contradi- ceperil nobis Dominus faciemus. Quod quia non ex
ctionibus populi hujus, qui esl ut lutum plalearum, .corde dixerunt, cito oblili suiiE. Item de Christodi-
qui scilicet dixit : Nolumus hunc regnaresuper nos, xeruni: Hic dixil, Possuni deslruere lemplumhoc, et
et caetera lalia, in quibus contradixerunt mihi. Eri- reiiqua. Et : lnvenimus hunc. subverlentem gentem
pies me, Domine Paier, resuscilando me, ei nonien ' nostram. El: Venerunl dhcipuli ejus,. el furati suni
meiiin, quod prius angusiabalur, inter eos dilaiabis, V eum, et innumefa lalia. Vere aiieni. facti simt filii.
quia constituesme capul genliuth. Ita versus isle con- Nam in tanlum abalieuati sunt, quod cum ego eis
tinuabilur in superioribus, si suo ordine legalur. novam gratiam, qua novarentur, attulerim, tamen
Juxta quod, Deus meus, ad quod prius conlinuaba- inveierati sunl, id esi, in veiusiate sui errofis nian-
tur, aliier dieetur. Accipietur enim prsecedensversus, seruht, el claudicaverunt, id est, Novb Testiimenio,
scilicet : Quoniam in le eripiar a tentalione, non dei quasi dextro pede, caruerunt, a semitis suh, id est,
solis genlibus, ut prius, sed communiter de quibus- causa semilaiutn, Iioc est traditionum suarum, qui-
cunque credeulibus; etsicconiinuabitur, Deusmeus, bus jam in priori Testameiilo irrita fecerant man-
quasi dicat : Vere, Paler, in le Domino meo cri- dala Domini. Curabant enim, ut in Evangelio dicitnr,
pieniur, ei transgredieniur mtirum, quia lu eris Deusi quas deforis erant ad lnunditiam carnalern perlineh-
meus, id est, meorum, id est, roei facierit te Deumi lia, veram aulera mundiliamHegligebant. QUodeis
suum, sicui ego le feci Deum meum, scilicet, ut noni ipse Dominus frivolum esse oslendit, cum quasi re-
secundum suam voluniaiem agani, sed secundumi prehensus de non lotis manibus apostolorum, respon-
luam. El converlil se ad ipsos. Quasi dical : Meriioi dil: iVoii lolismanibus manducare, et iu raullis siini-
facieiis eum Deunivesirum. Quia via ejus, ei reiiqua. libus.
In hac quoque lectione oronia, usque ad Eripies me, Vivit Dominus. Quasi dicat: Illi lanquam mali
ad hoc inierponuniur, ut per ea Deus coraniuniier servi alieni a domo facti sunt."Dbminusaiiiem, queni
oranibus credenlibus non solis genlibus, ut prius» ipsi voluerutii penilus exslirpare, vivit, id est, ego,
commendetur. Necesi necessariura ul ouinia ad Deusi cujus nomen etiain delere conaii suni, viyo; et per-
meus, stcut prius, referaniur, sed qusedamposilionesi D maneo in domo in ailefnuiu; et ideo vivoj quiaDeus
per se sunt, qusedamul imer se cominuaniur. Seu- 'meus, id est, Paier qui me misit, quefn ego-vere
lenlia vero non mutaiur, usque ad Ditatasti gressuss Deum scio, vivil in aelernuin. Ipse dieo benedicius,
mcos. Quod sfecundum beatura Augusiinum de af-- id esl, exallatus et sublimalus per ine. Per hpc in-
leciionibus accipnur, et stc ad proximium continua- nuit quod sicut ipse per Pairem vivii, ita et quicun-
lur. Quasi dicat : Per hoe disciplina lua docebit mei que ei adlnierebiipe.ripstim vivei. Juxla iliud : Sicul
in Unempervenire, quia dilalasli gressus in meis, id1 nie misii vivensPalef, et reliqua. Et exalletur Deus.
est, dilataias affectiones dedisli nieis, videlicet, utt .Quasi dicat: Sicut per me est benedictus, iia semper
non irapedirentur carnalibus angusiiis, sed bilariler. per meos exaltetur, Deus Pater auclor sdluih mem,
operarentur eiiain de his qusesub se sunl morlalibuss qui meriio a meis exaliandus esi, quia magnificatus
rebus ei roembris. Et ita dtlatasii, ul sint sublus me,, esi, s. r. e., id est, quia semper maghiiicai in yiriu-
id e;t, sub meis, lioc esi, ulipsae affectiones eis noni libus salvatos a me, querii constituit regem. Et vere
dominentur, sed ipsi affeclionibus ; ei non sunt infir- est auctor saluiis ine;e,' quia misericbrdiam me -re-
mata vestigia mea in ipsis sicut prius. Et in his lali-- suscilando faciai miilii vero David, Chfistosuo. Et
bus persequarego ininticos tneos, id est, carnales affe-- . laciet misericordiam seniini ejus proplef lpsuhi, id
ctioiies, interiuspersequenles; el comprehendamillos, , est, propler me resuscilabis omhesqubschnque spi-
ita eos domando, ut ipsi nou comprehendantur abj - riiualiier geuerabo; in'prsesentiquidem-a mofte
,eis, hoc est, ut non eis ipsse caruales affeciioiies s . animsceos resuscitabis, laodem vero a carhis cprrhp-
girajvaleant,ei non convertar a persequendo, donecc lione. Et hoc faciei usque in "smculum,id e.t/sfeier-
"tfp RV.ftM VENEiUBlLlS OPP. PARS II. SECT. II. — DUDIA ET SPURIA. 58:)
nali.er; Hic versus licei suo ordiue legi possit, (amen A DavidJprophelae, et referlur in finera, id esl, Chri-
quia commodius est, taliter jungitur illi superiori. slum, hic psalmhs,: per boc, quia de Incarnationis
Deus quidasvindklas mihi. Cbnverlil se familiari- gloria, et praedicationeapostolorum, etde sa.uctiiate
ter ad Patrem, qnasi dicat: Tu, dico^ Deus exaltaris, novae legis, ejus agit. Aliiverosuo modo quisqiie
lncipil aulem propheta in iioc p_almo
qoi vindicasme.de inimicis nicis et meorum, et iioc referuntur.caecitatemJudteorum
scilicet, quia poputos Judaicos prius superbientes objurgare per mauifestam prae-
conversos subdis, id est, humilias, ila ut sub me dicalionein aposlolorum, agens de fuluro propler .
siht, supra quem prius esse volueruni. Et hoc modo certitudinem quasi de praesenli vel praeterito. Et
eos subdes, quia liberator raeus eris per resuscila- sciendum quod aposloli, et alii sancli praecones,ideo
lionem de inimicis meis crucifigentibus mevere ira^ coeli diconliir, quia longe a lerris elati sursuin sunt,
cundis, cuni dicerent: Tdtlehunc, el crucifigeeum. Deiim portantes, pr;econiis intonanies, miraculis
Poslquam enim magnificata fuit per apostolos resur- coruscantes. Unde ila dicil: Cozii, id.est, praecones
reclio Christi, muiti qui prius de eo dubitaverunt, sancti apostoli ei alii, enarranl, id esl, manifeste
crediderunt de Judaeis, el aposlolis dixertinl: Viri narrabunt, aliis gloriam Dei, id est, gloriosum Fi-
fratres, quid fmiemus? Quibus illi responderunl: liura Dei Palris, per quem ipse gloriosum opus Opera-
Pmnitentiam agile, et baptixetur unusquisquevesirum tus est in iiuindo, quia cum omnes peccatores essemus,
injwmine Domini. Etab insurgentibus, id est, vere per euraex peccatoribus juslos, ex servis filios, ex
liherabis me, quia; exallabh me ab insurgeniibus in iinpiis pios, ex damnatis fecil inregnuin assumplos,
me, id est, hoc facies per gloriam resiirreclionis, ut quod cum vere Dei -fuit gloria, non nostrura meritum,
ipsa resurrectio inimicorum contra me , qna me r, quia nos nihil boni meruissemus, laulum bo-
deprimere voluertinl, sit exaltaiio mea. Et eiiaiii nuin. recepimus juxla quod dicit Aposlolus: Apparuil
eripies me, vel meos a viro iniquo, id est, ab omni benignilas Saivatorh Domini noslri Dei,' qui non ex
genere iniquorum, ne abipsis devocentnr. Et pro- operibus juslitim, qumfecimusnos, ted secundumsuam
pterea, scilicet, quia et rae exaltabis, et nieos eri- mhericordiam salvot non fecit, et reliqua. Et firma^-
id esl, illi iidem praecones sancti, de terra
pies, confitebor tibim meis in naiiontbus, id est, lau- menium,
dabilem confessionem faciam Libiin meis per omiies c_elum quorura cor Spiritu sancto confirmatum est;
naiiones, in lide, videlicet, ei innoccntia. Et etiam annuniiql opera manumn,sedid est, poienlise ejus Dei.
psaimum dicam tibi bene operando per iltos nomini Idenx-dicit enim
quod prius,
lirinamentum
atiquantum expressius.
tuOf id est, non ad eorum gloriara, sed ad gloriam Licet per eosdera, quos per ccelos
nominis tui. accipimus,. vicinius lamen firmameuium nolai con-
stantiam in eis quam ccelum. Seiendiini atiteni quod
1N PSALMUM XVIII non jdeo dicit qpera tnanuum ejus, ut Deus Paler
ln finera psalmus David. manus liabeat, cl manibus operelur, non enira bti-
AltGHMENTUM. manis membris circumscribitur, sed dicitur facere
facit verbo, id est, sapientia, aut raanu,
Approbatur in hoc psalmo providenlia Dei, qui quodciinque
ex iioc ipso multaiii hominum curam se llabere id efl, potentia. Fifius autein est sapientia ejus, et
etideo qiiod per Filium fecil recte dicilur
monstravilv cumila elemenla a se creaia componit, ut potentia, monuum ejus , id est, polenliae. Et quia iilud
post ipsa possitcognosci. ltern prbplieta "deadveutu opus opus quod per gjoriam prius accipimus dignius est
Glifisti dicit ih MaLthaeum. C inter omnia opera quae Filius in carne feeit, ideo
'
- EXPLA-NATIO emphatice opus uianus Dei vocetur. Potest auiem
Inscriptio htanolissima est, dicla psalmi referens IIQCab illo laliter diversilicari, ui sic dicatur : Co-.i
ad Dominum Chrittum, de cujus primo advenlu pro- enarrant aliis gloriam Dei, verbis exiiiusecus in fir-
phela diciurus est. De qua re hic primus esl psahnus, mamentum, id est, cpr eorum Spiritu sanclo coulir-
seqmntur autem alii quaiuor, id esi, septuagesitnus malum annuniial in se ipso inlrinsecus opera mcinuum
nonus el osluagesimus oclavus, nonagesimussexlus, el ejus. Pcr hoc enim quod cor eorum a Deo constans
centesimus decimus sextus. Per lolum psalmum pro- est, quod etiamsi mundus saeviat conlra eos, niliil
phetw verba sunt, Prima narratio ejits laudat Domini tamen proiiciat, rejiraeseulant opus manus, id est,
pmdicatorei, ipse quoque de ejus In.carnationespecio- potentise Dei i;i se, scilicet, cuiisianiiani laiiiam quain
shsimis comparationibtts verba^subjungens. Secunda aliunde, nisi a Deo habere non posseni.
lctudal prwcepla Novi el Veteris iestamenti. Tertia Dies diei. Quasi dicat: lta aniiuiilianl gloriam Dei,
ab occullh vitiis purgari se a Domino deprecalur, ut ut spiriiuales spirilualia spirilualibus, el carnales
eum sibi esse facialdignum Psalmislam. carnalia carnalibus. Per diem enim accipimus lim-
COMMENTAKIUS. pidissimum et lucidissimum. ingenium, ad divina
conlemplanda habenLes, utJoauiies habuil cuni dt-
C-sfi enarranl. Propheia praevidens per Spiriium xil: In principio erut Verbum, et reliqua. Nox vero
sancium in posierioribus de populo stio,-el conlern- dicitur, eorum compaiaaone, iili qui ea consideraut
poraneis advenlus Chrisii, taniam cordis duriiiam el inslruunl quae houiinibus comprehensibilii sunl,
afque phreuesim fuluram, ul nec ipsum medi.um b ut qui de Christi humanilale loquumur, ei de mor-
ad salulem oiniiium missum cognoscerent, ne lempus talibus. Ei sicut ille qui dies est alii diei vcrbum,
visitaiionis suse adverlerent, aperte in.hoc psaimo in- id est, diviiiiiatem, non simpliciier indical, sedquasi
crepat eos, et objurgat eorum duriiiam, ostendendo eructat, ab intimo corde proferi quod praedicat, iia
ejus adveniura certum et IndubiLabiiemfuiuruin per qui nox est aliis noclibus, noii verbum, sed scien-
nianifesla signa et per sanctorum apostolorum prae- liara, id esl, humilia et huiuana faciie iudicat. Pos-
cbnia, el prajterea legcm ejus immaculatam com- suut vero iidem pr-econes esso dies el nox diversis
liiendaiido; quod loium ad exhortaiionein eoru.ni. lemporibus et ad diversos. Quod Paulus imiuit cum
facit, utquandoqueplireriesini deponant, elmedicum dicil: Sive excedimusmenle,, Deo ; sivetobrii sunms,
gupi tempore visiiaiionis cpgnbscant, et qui legem vobissobrii sumus. Iiem ilerum adCorinihios dicit:
prius servi, receperu.rit, legem Deum reeipere gau- Sapientiam, id est, divina, loquimur inter perfectos.
deaht, quae ianlo dignius ainplexanda esl, quanto Sapieniia aulein proprie perlinet ad divina, scieniia
Donjinus servo dignior esl. Sciendum autem hunc autem ad humana. Et ilero ih eadem Epi.lola : Ni-
psalnium cum duobus sequenlibus, ut sancti dieunt, hil atiud inler vos, nos scire lestali suinus, nisi Chri-
.tibijrii esse psalmum, et quia eodera negolio dive.sis slum, et hunc cruciftxum, Q.uasi dicat: Non vobis
tapiiini parlibusagunl, et ad idera intendunt, scilicet alliora, sed humiliora secuuduin huroanitatem Chri-
ad bbjurgandaro duritiam JUiteorum, et eumdem sti vobis praedicavi. Potesi quoque aliter bic versus
habei tituhiin, bunc, scilicel: In finem psalmus exponi et continuari, ul sic dicatur. Codi quidem
David. Qtiod sic expontlur : Isle psalmus attribuilur nuntiabunl gloriam Dei,-et hsec annunliatio non ad
 581 IN PSALMORUMLIRRUMEXEGESIS. — PSALM. Xvill. m
terapus breve erit, sed comprehendet omnem volu- A coelumcoelorumdicitur,. quia est lumen de luraini-
bilitatem lemporum, quia el dies semper in hac bus. De hac egressione dictuin est: Egfessut ejut a
enunlialione continuabiiur diei et nox nocli, et sic Patre, regressusejusad Palrem, et reliqua.
omni lempore erii. Omne enim terapus aut dies aut Et occursusejus. Occursum ejus vocat aeqiialiiatem
nox, et non lantum uno genere linguarum fiet haec ejus. IUuilenim proprie dicilur alii rei occurrere,
annunlialio, sed in oranibus generibus, quia non quod ei icquale est. Etest quasi dicat: Cum egressus
sunt locjueim,id est, integrae orationes. Neque etiam essei a Patre et venisset in mundum, nihil sibi
singuli sermones in orationibus voces, id est, pro- aequale vel comparabile invenil, quousque rursum
prLaeexpressiones, quorum non audiantur ab apostb- ad Pairem rediii. Quia occursus,, id est, sequalitas
lis ac si.essent eorum. Et ideo sonus praedicaiionis cjus esi, pertingens usque ad summum ejus, id est,
ipsorumaposiolorum exivil a Judaea perveniens in usque adillura sumrautn coelum, a quo processit.
omnem lerram, id est, in onines partes terrae, et Et quia adeo altus est, ideo non est qui seabscondat,
eliam ad oranes angulos partium, quia verbdeorum id esl, excusare possil vel debeat, a caiore, idest,
in omnes ftnes.orbh lerrm pervenerunl. Nullusenirn a hotilia, ejus. Quod esl dictum adsiiniliiudinem.
angulhs lerraehabilabilis est, ubi doctrina aposlolica, Si enim in aliqua dorao esset rnagriusrogus accen-
aut per ipsos, auf per discipulos el successores eo- sus, calor ejus el splendor oranes angulos doraus
rum, noninnotueril. Ih bac sententia sonus et verba peneiraret, ei ad omues manemevibi perveniret; si-
pro.eodem accipiuntur. Potesl vero alio modo diei, miliier Chrislo in medio raundi, lioc esl, in Jiidoca,
ut uirumque proprie accipiatur, ita, scilicet Sonus qu;e circumclosa geiilibus erat, posito, quasi ardenle
quidem apostolorum, idesl, simplex vox praedicatio- T, rogo eluxit. Fulsil enim miraculis, et caluit in verbo
nis eoruro, coromuniter inomnem terratn exivit, sed praedicationisnotilia ejus, el per se et praecones suos
non ubique profecit. Quia ueroo eorum, id est, vox, ad omues pervenii. Et ppssuinusvocarecalorem ejus
cum in ihtellectu, quod proprie dicitur verbura, dileclioiiera illam qua se iradidit pro nobis, quae
pervenit quidem in fines orbis lerrm tanium, id est, omnibus perprsecones annuniiata est. Et ideo nulius
ad solos illos qui terrenitatem in se fiiiieruni et or- per igiioraniiam se excusare polest. Potest superibr
bis, id est, perlecti sancti sunt. Eorum,-dico, dicen- versus, scilicet, in sole posuil tabernaculumsuum, ali-
lium ita gloria Dei, id est, Filius Dei, veniens ad ler conlinuari, et pariini expoui, ul sit dictum con-
belligerandum conira regna tenebrarum, posnit ta- tra hsereticos, qui apud se solos dicebant esse Cliri-
bernacttlum,id est, mitiiare habitaculum suuin, vide- stum, sicut Afri, lempore beati Auguslini, li.tresi
licet, corpus huraanum, iiiquo ad lempus Deo Patri tacti, dixerunt, occasionemassumentes de versu illo.
sicut in tabernaculo militavit in sole, id est, iu tem- Canlicofum quo dicilur : Ubi cubctsin meridie? Pu-
pore. Quodideo per solem designatur, quia per so- labant enim hbc ad litleram, inteliigentes ad se solos
lem lempora maxime disiinguuniur. Qui enim apud propter siium loci sui referri; et ita dicemus : Quia
Patrem erat sine tempore, natus est ex matre sub sonus apostoloruin ad onnies pervenit, ideo gloria
terapore. Vel aliter : Posui. labernaculum suum in Dei posuit tabernaculumsuum,'id'est, Ecclesiam, quse
sote, id est, in labore praeseniisvitae.Nonenim venit aabernaculo comparatur, uisupra dicium est; non
ad perfruendum aliqua terrena delectatione, sed ut aliquo angulo terrae laniura, ut haeretlcidicunt', sed in
sibi injunclam obedienliam perlicere laborarei. Unde sole, id esi, manifeslo apud omnes eam dilaiando. Et
ipse quoquedicit: Nonveni ministrari, sed ministrare. C ideo in nianilesto, quia ipse exsultavitutgigas, id esl,
Labor autem per solem ideo designalur, quia qui in•' advenlus ejus altus fuii ei manifeslus. Vel posm'.ipsam
sole aliquid operaiur gravius laborat, quam qui extra Ecclesiara per aposlolos in sole,,id est, in laborem.
solera. Velaliter : Posuitin sote, id est, in manife- Non enim apostoli docuerunl corporaleui delectaiio-
sfo tabernaculumsuum. Mulia enim praeclara signa nera, sed laburem,scilicet, ut quiChristunisequeremr,
el praecedeniiael praeseniia,et subsequenlia, adven- sicutipse ambulavitambularet. Et ideo posuiteam in
tum ejus vere rationabilibus manifeslum satis ffece- labore, quiaetiam ipse venit ad laborem, non ad defe-
runi, cum eliara quaedamde irrationabiiibus in prae- ciationem.Namipseprocedensdeihalamosuo,extultavit
sepi eum cognovisseScripturae testentur. Ei per hoc ensulgigas, ul praediclumesl. Venitod currendamviam,
posttit in sole, quocunque niodo dicatur, quia proce- id cst, ad. cursum obedien.iaeinjuncioeperficieudum.
de.nsde ihalamo suo, id esl, de virginali utero, qui Qiiem sic perfecii, quia egressus est a suramo coelo,
recte dicitur ilialaraus, quia in illo humaiiitate as- id esi, a Patre, scilicel, descendil incarnalus et na-
sumpta Ecclesiam sibi lanquam sponsam sociavit, tus est, crevii, ducuit, moriuus est, ei sepulius, re-
procedens,dico, tanquamsponsus, id est, ornalus ila surrexit. El occursusejus usque acl summum ejus, id
inierius plenitndine divinitatis, et virlutibus, lan- esl, ascendit, et ad dextram Palris sedit. Inde Spi-
quam sponsi procedere solent de ihalamis suis or- rilum sancium super apostolos raisit, in igne fenuin
nati exierius, et ipse^ id est, notabilis. Nam cum carnis.arsurum ; aurum- vero virtulura probaiurum
niulti ornali processissent iri hunc roundum, ut Joan- ei purgaturmn. Undeipsi confirniati sunt, constanter
nes Rapiisia el alii lales, iste lamen omnes excessil, ubique gloriatn ejus annuniiaverunt. Et ideo non est
i quia solus inier mortuos vere liber fuit. Ipse, in- qui abscondere, id esl, excusare possit, vel debeai,
quam, procedensexsultapit,]iiest, exsultanterinhunc D 1 a calore ejus, id est, quin perceperit notitiam ejus
inuudum veuii, non ad immoranduin, sed ad curren- simpiiciier ul prius, vel quin senserit fervorem et
dam viam, id est, ad peragendum cursum bujus vita». doclrinaeei dileclioui., qiiain contulil Spiritus ejus
Natus enim e.t, crevit, docuit, el reliqua. Et in ex- apostolis, et per eos aliis.
sultando fuil ut gigas. Gigas enim est el velox et Lex Domini immuculata. Vere nullus debef se ex-
foriis. lpse qupque ei velox fuit, quia nulla illecebra cusare ab ejus noiiiia, sed libenier eum cognoscere,
eum deiinuit; ei (oriis fuit, quiamors eum superare et legera cjus cum jam suscepissel, legera servi sus-
non potuil, sed ab ipso victa fuit. Item giganies ser- cipere, quia cum lex servi esset maculata quanium
penlinos pedes habuisse describunlur, iu quo lerne ad litleram , cuin diceret,: Diliges amicttm-tuum, et
adh-erentes el hunuies Iicei sint, fortes nolantur. odio Itabebh inimicum luum,. el quia concedebai li-
Cliristus ijuoque fuit humilis misericordia infra belluui repudii miliere uxorihus, et cselera talia,
omnes, majeslate vero fortis supra' omnes. llursum per quod multos faciebat maculatos, Lex Dotnini, id
gigas altus corpore est, et Chrislus vere altus fuit esl nova lex Ch.isli, est immaculata, quse e contra
dignitale, quia egressusejus est a SUHIHIO cmlo, id prsecipil el iniraicuin diligere, et dicil: Quodsiquh
est, egressus ejus e sinu Patris. Pater enim est sum- dimherit uxorem, nisi causa fornicalionis, et aliam
mum ccelum, quia esi primum coslum non digbitaie, duxerit,, mxchaius esl, el reliqua. El cum illa esset
vel potenlia, sed ordine, qaia non est ab alio, sed prohibens manum, non iiislruens auimura, ut proiii-
lux per se est. Filius vero diciiur coelum cteii,. quia beret uifectum, ha;c inslmit animas non liinoie
lumeu de luujine Palie esi. Spirilus sanclus auteni poenae,scd ad se imiiandum libertale coiiverlens, et
 S85 BED.E VENERABILISOPP. PARS II SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 58*
cum testimonium servi esset infidele , quia multa A j m praosenti.suntaspera , et fuiura nociva. Et quod
promisit quse secundum litleram non evenerunt, in eorum cusiodia magn.amerces sit, mihi experto
testiriioniumDomini, id est, Christi, de Patre est fi- credendum esl. Nam servus luus cuslodit ea, id est,
dele.quia quidquid de eo lesiaius est", verum est. ego qui vqio esse liberius meus, vel luus , licul vo-
Unde diclum est: Nemono.if Palrem nisi Filius , vel luit Adam ; sed qui sum servus luus in spiritu cu-
ctiiipse vultrevelare. Domini dico, qui est prmstans siodio ea, non loquerido, scilicet, sed faciendo. Bene
sapienliam, id est, vera bona, et inlelleclum purum, enim Ioqui el maie vivere, nibil aliud est qtiani se-
parvulh, id est, humilibus. Unde dictum est : Qum ipsum propria sua voce datnnare. Hoc dicit prophela
abscondisti sapientibus, ei revelasti ea parvulh. El conversus ad Doiniimin.
item : Superbh reshliljuimilibus dal graliam, Scien- Delicta quisinielligit. Vere in custodia judiciorum
dritn auiem quod idem lex est et lestimoniuni. Lex Dei est inlelligentia. Nani in delictis non esi inielli-
eriini dicilur Novum vel Velus Tesiamenlum, in genlia , sed polius csecitas. Quod sicsub interroga-
quanluni prohibet;'testimonium vero , secundum lione dicildelicla : Quis, subaudilur manens in deliciis,
qriod aliquid lestaiur ei affirmat. Justitise quoque iutelligit ? Equidem nullus, elideo, Domine,
servi noii fuerunt reclae, ut quod praecipillapidare Redempl.orineus a malo, et adjuior in bono, vel Re-
mulieffenVdepiehensam in adulterio, et reliqua. demptor ut incipiam, vel ut ad te lendam; adjutor
Juslitia Domini, idest, opera quse Dominus jusla vero ut perficiam et perveniam. Munda me ab occul-
esse dicit, el praecipit,surtt recta. Quohiara ipse nec tis, id est, a pravis cogilationibus, et cupiditaiibus ,
peccalum fecit, nec inventusest dolus inoreejus. Et quse laienier in me suul, priroum ; el deiiide parce
nihil docuit, nisi"quod fecit, et cum illae essent tri- TJ ] milii sertio tuo qb alienh peccatis, id esl, remove a
slantes corda, dicenies oculttm pro oculo, et simi- - me pravum persuasorem. Primum enim oportet ali-
lia, ista sunt lselificanlia corda suorum, ila ut gau- auiem quem mundari a suis, ut parcatur ei ab alienis. Fit
derent iri his quae imitarentur hilariter cum cbari- oinne peccalum ab aliquo, aut per se, aut alio
tale, nbn serviliier cum limore. Et omne prwceptum pfersuadente.Quod ulrumque viiium in ipso primor-
Domihi est lucidum; id est, sine velamento carna- dio claruit. Malignusenim angelus ex suo occulto ce-
liurh observationum, illuroinans oculos, non aulem cidii, Adani yero persuasione aliena peccavit."Vel
hebelans, sicut praeceptum servi, ijuod ubiquealiud possumus dicere quod occulta vocat originalia pec-
sohabat exierrs, aliud tegebat interius. Timor quo- cata; quse quasi occulte per iraducem peccali in om-
que Dominiest sancltis, non ille scilicet legalis , qui nes descendunt, et ideo recie dicii meis. Isiud enim
pcenalis fuil, tertiporalia bona perhorrescens sibi est quasi haerediiariuin. Alieua vero dicii actualia ,
subtfahi, quorum desiderio ssepe anima fomicalur, quasi excedentia exirinsfecus, non haereditaria. Vel
sed castus limor, quo sponsa sua Ecelesia, quanto e converso occulta possumus dicere aciualia , quo-
ferventius sponsum diligit, tanlo quem ditigit offen- rum majqruiii para legii occulia cuique conscieniia.
dere cayit. Etideo perfecta charitas foras liunc limo- Aliena autem originalia, quod aliunde, id est, a pri-
rem rion miliil, quia non est servilis , ut ille , sed mo palre accessii.
fiiialis; et ideo permanet in swcutum smculi, id Si mei non fuerinl dominati. Relalio hic nqn iil ad
est, aeternaliter. Judicia eiiam Domini non siirit voces, sfedad signilicaiuiu. Quasi dicat ; Ideo , Do-
falsa, ut judicia servi, quaein firmando et in polli- mine, peto ut niunder ab occullis, et ab alienis, quia
cendb secundum lilteram fefellit,' sed suntDera, quia '. si hostes isti, scilicet occulta vitia et aliena, non fue-
sive minetur, sive polliceatur in praesentialicui, non \> rinl dominatimei, tunc ego ero immaculalus, idest,
fallit, cum quidquid dicit necesse est fieri, nec ali- sine capitali criniine. Et emundabor eliam o maxi-
quis jn futuro poterit auferre, vel praemiabonis, vel mo deiicto, id est, a superbia ; quai ideo diciiur ma-
. supplicia malis, quod totum pertinet ad judicia Do- ximum delicium , quia et initium est totius peccaii,
mini. Qnaejudicia non opijiione vel.favoreiiominum et quia dejecit augelum, ei ex angelo fecit diabolum,
sunt justa ut judicia servi, sed sunt justificala in atque inierclusii ei regnutn coelorum; et ideo eiiam
temeiipsh, id est, in seipsis habent iilud per quod maximum, quia sicui primuni occurrit recedentibus,
sunt jusia. Ei sunl desiderabiliasuper aurum et lapi- ita novissimumoccurrit redeuntibus. Est enim eliam
deni pretiotiim, id est, super omne visu delectabile, in recte faclis hoc vitium cavendum. Et posiquam
id est, jucundum in lerrenis , quorum desiderio fit sic mundatus fuero, tunc non solum facta, sed eiiam
hoe, ut judicia Dei non desiderentur, sed vel limeaii- eloquia ans mei erunl lalia, «Vtibi, Domine, compla-
tur a reis, vel coiitemnaniurab arroganiibris et su- ceant, id esl, erunl iiumilia, non pomposa; ei non
perbis, vel non credantur a stullis. Hsecenira duo soluro eloquia, sed eliam roeditatio, id esl, cogitaiio
preiiosibra pro oranibus ponit, el hoc sapienti, non cordis mei seroper erit talis, quaesit digna este in
insipienti,'fideli, non intideli. Poiest enira inle- conspectu luo, id est, quse placeat tibi, scilicet non
rius "dici, videlicel, ul quisquis sit aurum per purum arrogans eril, sed huroilis.
iiileflectuiii, sii lapis pretiosus per fidei constantiam, 1N PSALMUMXIX.
ut non igue consuroatur, sed in ihesaurura Dei assu-
lriatur. Et sic desiderabil super se, id esl, magis In finem Psalmus David.
quam se judicia Dei, cujus voluniatem suae praepo- D ' AEGUMENTIIM.
suit voluhtati. El sUni.du/c.orajudicia Dei super mel Pro Ezechia rege suo populus pariter ab Assyriis
el favum, id est, plus quam orane guslu delectabile. obsessus orat. Aliter propheia operaiitem hortatur.
Vel jucundum, sanae, videticet, menti, non febrici- llem Clirislo eunti ad crucem dicit Ecclesia , ut Ar-
lanii. Est cuini mel aliquis qui jam solutus a vincu- nobio placet.
lis IiUjiisvilae," tanquam a iavo'"expressusexspectal EXPLANATIO.
'diein quam Venial in epulas Dei. Favus vero est ille ' Jam
qiii adliuc circuihplicatur in hacviia, non concrelus qnicldisseramus. quia ittuli verbanola sunt, de texlu psulmiait-
Futurorum igitur illuminatione pro-
ei, sed implens eain. Qni indiget aliqua pressura
niarius Dei, non opiirihientis, sed exprimentis, qua phela complelus evenire prospera sanclm depreculur
de prsesenti viia in selernam eliqueiur, ct his lalibus veral Ecclesiw, qumitliper adventumDomini pro certo no-
sunt dulciora super se judicia Dqmini, cujus volun- Ecclesiam esse venlura. Primo ingressupropheta rogal, ul
taiem suse praeposueruiitvoluniali. diverso mundi lurbine faiiyatam Chrhlut
Elenim servustuus. ldeo in lanlum judicia Do- Deminus exaudiat, suscipiaique. Secundo deprecatur
niini sunl desiderabilia, quia in ilth custodiendh omne consilium ejus rectamquefidem Dominus non sua
"muita est re.tifcul.o. Cessanle eniniouiniexieriori pielale 'confirmet, promittensfidelem pppulum
commodo,magna merces est, quod cuslodieniiea per pielaie mundana , sed divina potenlia tnaguiftcandum.
inielligentiam verain, quam dani, sum in praesenti COMllENTAJUUS.
, suavia, el in fuluro salubria, sicut non custodienli Exaudiai te Dominut. Psalmus iste, ul supra die-
585 1N PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSAL. XIX. 586
tum, est idem cum superiori, quia cum agat de eo- Aquid prosit humanitas divinitatis, etquid prosit di-
dem negotio, hon solum eumdem titulum, sed eara- vinitas humanitatis. Humanitas enim mortua con-
dem eiiara babet intentionem. Sicut enim in supe- tulit vitiorum moriificationem, divinitas vero ipsam
riori psaimo prophela redarguit duritiam Judseorum, resuscilans justificationem. El confirmet Dominus
qui lempus visiiationis susenon cognoverunt, agendo Paler omne consilium tuum in morte tua , videlicet,
de manifesta Domini Incarnalione, de apostolorum tam de excsecationeJudseorura quam de salvatione
prsedicaiione; ila in hoc quoque psalmo eosdem genlium.
aperte redaTguit,agendo de ejus manifesta resurre- Lmlabimur in talutari luo. Ne cassum propheta ,
clione, eliam de gloria quae secula est resurrectio- qui tanto ante tempore fuit, baiic oplationem fecisse
nem, scilicet, quod et multi salvati sunt, et oranes viderelur , causam ejus apponit. Quasi dicat: Ideo ,
resurgendo et conclarificando acceperunt. Agit Domine Adjutor et Redemptor, opto ut Dorainus
autem hic sub figura oplaniis propier majorem af- Pater te exaudiat in clarificatione resurrectionis,
fectum, et ut illos quos redarguit hortetur, ut quan- quia in hoc luo salutari, id est, in hac salvalione
doque resipiscentes, et tempus visitationis cogno- tuae resurreclionis tmtabimur, id est, non soluns
scentes, oplent salvari-,-et Ghrislo hic conformari, laetor ego tanto ante tempore, sed laetabuntur oranes
ut landem possint conglorificari : Si enim compati- mibi consimiles semper usque ad eam salvationem ,
mur, et conglorificabimur. Continualur autem psal- jam nobis in ipso per spem datam. Spe enim salvi
mus isle superiori. Quasi dical : Domine, quem facti sumus , et tandem magniflcabimur ipsa gloria
nceli annuntiabunt, et qui tabernaculum luum pones resurrectionis , si in hac vila fuerimus in glorifi-
in sole, et qui adjulor mihi es et Redemptor, Domi- T»cando nomine Dei noslri per humiiitatcm et bona
nus Paler exaudiat te , id est, resuscitet te claman- opera.
lem pro clarificatione in die tribulationh, id est, in • Impleat Dominus. Redit ad optationem, quasi
tempore passionis, quoniam malis permiltetur te dicat : Quia item tmlabimur, ideo Dominus impleat,
tribulare. Haecautem exauditio declarata esi cum, eo id est, perficiat omnes pelitiones tuas, scilicet, non
diceute : Clarifica nte, Paier, clarilate quam habui solura quas in terris facies pro clariQcaiione, sed
priusquam mundus fieret, vox de ccelo deseendens illas etiam quibus ad dexlerara Palris sublimatus
dicit: El clarificavi, el ilerum clarificabo. Et protegat quotidie interpellabis pro nobis. Ipsa enim prsesen-
le, id est, luos; nomen, idest, laus et fama Dei, qui tia humanitaiis Christi assidue Patrem orat pro suis.
cum omnium Deus sit polestate, est Deus voluntate • Nunc cognovi. Hic ad majorem increpationem du-
Jacob, id est, posterioris populi et humilis, intellecti ritiae Judaeorum ostendit se certurn esse , tanto ante
per Jacob minoreiu, qui operam dant ad g.orifican- tempore, resurrectionis Christi fulurae. Quasi dicat:
dum iliud nomen, in hoc, sciiicel, quia sunt Jacob, Vere implebit Dominus petitiones luas et in le et in
id est, supplantatiooes benediclionis priori populo', luis, quoniam ego nunc tanto anle lempore cognovi,
qui intelligitur per Esau, promissse, primogeniia quod non soluin faciei salvum , sed j"amsalvum fecit
edulio emeuies, id est, primatum et diguitalem. disposilione, DominusPater Christum suum, integre,
Quseapud Deum illius quasi fuerant pef terrenorum id est, et in capite et in niembris. .C.iput enim resus-
contemplum acquirentes, quia non in posleriora, citabit, et congruum corpus ei aptabii. Perfectus
sed in iuleriora, id est, in fulura bona oculos inien- . enim Christus esl caput cum corpore. •
dunt, et hoc talis nominis Dei glorificatio, quasi ** _ Exaudiet. Id esi, vere salvabit Chrisium in cor-
dicat: Sit protectio eorum. pore, quia qui exaudivit illum de terra, cum adhuc
Miltal quoque Dominus Paler auxilium tibi. Id est, mortalis el passibilis esset, prosua clarificalione
tuis, de sancto, id est, de lua sanciitaie, id est: tua exattdiet illum de cmlo, id est, de sublimilate impas-
sanctitas sit tuis auxilium; eitueatur le, id est, luos; sibilltatiset iminortalilatis, clamanleoi pro corpore.
Ue Sion, id est, de speculatioue, id est, propterea , Vel poiesl et cceluro et terra, ut simpliciter dicaiur,
quia non insistunt praesentia, sed ionge speculanlur malerialiter accipi. Et vere exaudiet eum pro cor-
fulura. Vei aliler : Mitlat tibi auxiliuinde sancto, id pore, quia salus dexlrm , id est, favoris el propitia-
est, faciat libi sanctilicalum corpus, ut sic de sancto tionis ejus erit in potentatibus, id est, salvali per
illo, id esl, de roultiplicaiione sancioruni sit auxiliura ejus graliam. potentialiter salvabuntur, quia selerna-
per doctrinam et exempluni unis ab aliis; et de Sion liler. Salus autera sinistrse, id est, per, praesentem
tueatur te, id est, specujatio siVtuis luitio, ut prius. prosperitatem , de qua dicitur :Homines et jumenta
'Memorsit eliam Dominus Paler omnis sacrificii. Id salvabis, Domine ; quse dicilur sinistrse non quod
est, facial luos memores, ut te imitentur, omniura aliquid sinislrum in Deo sil, sed quia non ex ejus
miseriarum ct tribulationum tuarum, quas ante pa- digna propitiatione est, cum sit transitoria, et eiiain
libulum crucis patieris, et quibus Deura Patrem, . moriifera; illa, inquam, salus erit in infirmilalibus,
tanquam sacrificiis, humano generi placabis. Et et hoc ideo, quia bt scilicet qui salvantur per ipsam
holocauslum, id est, ipsura integrum sacriticiuin non iiivocant Deum sicut deberent, quia veniunt ad
tuum , quando iu ara crucis le lotum pro nobis ho- invocandura in curribus, id est, confisi in volubili
sliam placationis offeres, quod recte per holocau- successu temporalium rerum. Et veniunt in equh, id
sium iiitelligitur. Holocauslum uamque imerprelalur D est, in pompa saeculari et arrogantia, non scilicet ad
lotum incensum. Erant enini olitn sacrificia quse. glorificatidum nomeii Domini. Hocenim faciebat Ju-
dara, quorum pars ianlum comburebalur diis, caelera daicus populus, spem non in Deo, sed iu teirenis ha-
vero in epuias sacrificanliura reiinebantur. Alia vero bens, cujus mos eral saliem in pascha singulis
sacriiicia erant, quse integre in afafiteorurn combu- annis convenire Jerusalem, ad offerendum et orau-
rebanlur. Et haecholocausta dicebantur, et erant dum. Nos autem salvati, sciiicet, per dextrara, invo-'
sancliora. Simiiiter liic per omne sacrificium inielli- cabimus, non in arrogantia , sed in glorilicanclo no-
girous omnes aerumnas quse passioneni praecesse- mine illius, quem et Doniinum nostrum per sponta-
runt, ut captionem, ligationem et similia, in quibus neain servilutem facimus , et Deum, quia tanquam
quajji quasdaiu paries sacrilicavit, quantura ad ho- creatura Creatori ei obedimus. Habet alia in hoc
locaustum, quod subsecutum est, cura se in ara cru- loco Translatio pro luvocabitnus, Exsultabimus, quodt
cis integre obiulti. lllud, inquam , holocauslum fial satis congruit.
pingue, id est, deieciabile Deo Patri, ui convertatur in lpsi obligaii sunt. ideo salvati per sinistram laliter
iaetitiani revertantur (sic). Accepiabiliores enim piu- invocant, quia ipsi sunl obligati iu cupiditalibus ler-
gues hostiae erant aliis, unde eiiam in iege prseci- .. renis, irruentes prae nituio amore loci et genlis in
piebantur offerri. Et tribual libi Doiuinus non secun- lapidem olfeusiouis et petram scandali; et quia ler-
dum cbr inmiicoruni morum, nonieii luuui per mor- rena diligunt, ceciderunt a facie cceleslium. Nosvero
teui delere vplentiuni, sed iribual ttbi effecium mor- e conira a lurrenis surrexiinus in spem coelestiuniper
lis luaesecuudum cor luum, qui vere praevidebis, et iideui, el ereclisutnus per bonam ereclionem. Vel
PATROL. XCIII 19
 S87 BED.E VENERA8.LIS OPP. PARS II. SECT. II. — DTJBIAET SPURIA. 588
sufrfeximus pef invbcatibnem, et efeeti sunius per A idr. El aliter : Non fraudaJris eum dehegandq ei vo-
fidem. Et ut pferffeclfe siirgamus et efigamtir, Dohtihe iuataiem, hbh solum suara, sed etiam labiorum, id
Paler,-hunc fbgerii ttinrri, iii rjub Ifetabiniur, et per est, prsecohum ejiis, qui recte per labia, quae instru-
queiii poieiilef salvabiniur, qui exfetnpluifihbbispii- hienta lbquehdisurit,inielliguntur; scilicet: concedes
griandi in passidiie sua dabil, qUbd ad rCgeinpefti- pfaecbnibus SUiSquod ipsi voluerunt, scilicet, ut ubi
nel, fac sdlvmh per clafilica.iohem fesurreciiouis fet ipse erit, sint ei ipsi. Quod ipse Patrem rogavit
ascensionis, ut, sacerdos faclus ad dexleram tiiatn, diCfehS: Voib, Palef, ul ubi ego sum, ibi sint et mei.
aSSidue inleip.eliet pro ftbbis. ftegum feriimest pu- Qhonidmprceyenistieum. Ideo tribues ei desiderium
griare, Sacerdotum.oraie et sacfificafe. El exaudi nds Suum, et voluntatem labioium implebis, quoniam tu
pef huric tofediatfereuiclamaiiies tft die, id est, in talem eum facies, qui idbneus sit, ul satis fiat ejus
mehlis pufitate, qud iiivbcdvenmusie, qiiandocuhqUe desiderib et.Volttntali, qtiia noh erit prajventus ieliis
le invofjahius. ,' Hmafiiudine, qiia omnes in Adam praeveniisumus, id
esi, peccato ofiginaii, sed lu in ipso coneeplu prse-
INPSALMUMXX. veiiies, id fest, pfa3hiiinieseum, ut in eum peccaium
Iri liiiein Psalmus DaVid. illud rion pervehiai; in bettedictionibus, id esl, in
ARGUMENTOM. niuliiplicationibus dulcedinh, scilicet, quod et sine
De Ezecbia canitur, coesis Assyriis, et infirmilate peccato concipietur, et sine dolore nascelur. Et non
ei ad .inCnsufam dabis spililum, et quod immunis a
curata. . peccato erit, et caetera lalia. Et posuisii jarn, id est,
EXPj-ANATlO. -i
-r, in capile ejas, id est, vet in ipso qui caput est,
" poneSj
vel in prihcipio pradicaiionis ejuS pones coronam, id
Hie psalmus Domini Sctlvatoris primo Incarnatio-
fcst,inultifudinem apostoloruih ei alioruni perfeclorum
«ein, et pdstea. deilaiis jacia decanlat, ut patenler tircumdantem
tigiioscaseuihdem lam Virginis malris, quam Dei Pa-, lapide eum, corotiaitt,dicb, factam de oroni
ifis esse Filium. Ih prima narraiione psalmi liiijus prelioso, id esl, oiliatam duodecim preiiosis
id est, apOsiolis, qui merito gemmae, quia
pfophela toquiluf ad Palrem de Incartialione Doini-[[ gemmis, el virtutibiis ei prseconiis et sighis.
iiica; secunda diversas viriutes ejus, gloriamque de- fulgent Vila.nipetiit. Yere iribues desiderium ejus, qnia
sefibit, dectartim a ,parte qtia.passus esl, ad quam\ viiam a ie, id est, fesurrectionem et seiernita-
siimnXamfeftim apicemquepefvenefii. Tertia conversus petet
ad Domihuih, htore desiderahlium, opiat iUa in judicio| teiri sibi et suis. Et tu tfibuhii eam, id est, vere iri-
bues ei viiam hon quamlibet, sed tongitudinetn die-
ejus .fieri qhmhovit esse ventura, . fum, id est, setfernam,et iion sblum sibi, sed suis,
GOMMENTARIUS. -quia tribues suis longiludinem dierum pferinieriorem
DOhiini;inviftiite lurt.Itl hocqUbque psalino, sicutt resurfeclionem in prsesenli, per exleriofem vero in
ct in duobus superiofibus, redafguil propliela duri- fuihrb. Ltmgitudihem,dico, prolbngandain in smcuktm
liam Judseorum, cbiiihieridaiidbliumititatem Clifisti,, pr_esbhs, e. in sceculiiih subSeCutivum.huJus smculi,
quam ipsi fceognoscefe iioluerunt, et oSlendendot id est, in oeternitatem.
qUiaasperufii eUih quandoque Serilieht, qui eum hiiiici Magiid est gleria ejus. Tfibues quidem ei Vitam, et
non cognoscunt liUrtiilem,quaierius cos exhofleiur ih hbc tuo satuiafi, i'd esl, per hane liiam satvaiionem
uii TesipiscenieSi nkliht eum hic reboghoscere liu-t.. glofia ejiisefit hiagna, id est, gloriosa et aeierha vita
milem, quam tandem severUm judicerii in majestafe* i C ejus, et suorum crit.magnifica, quia per hoc impones
vcnientein. Tiiulus idetn esi qui ih (Juobuspr_cceden- tu siipef cum, tariquaiii lundamenlum, glofiam el tna-
libuSj hic : Tn fihem psalmits David. Quod sic expO- gnum decorem, id est, gloriosos Viros in virlulibus,
nitur : Iste psalmus auribuiluf DaVidprophelse, fefe- et ihultum in miraculis decoros, vel gloriosos in con-
rendus in fineni, id est, in Ctiris.uih, ctijus, utt scieillia, vel mtilliiin decoros iri.vitiutibus, et non
praediximus, comnieiidat humilita.erh. CoriliniiatUr paucos, sed rnultos.
aulerii sic superiorij quasi flica.': Dixi, Doihine, utt Quohiam seiiiper dabiseum in benedktibnem. Id est,
salvum facias regeihj et debeS eutn Saivurtifacere,, in iiiuliiiudinem. In smculum smculi, id esl, seierna-
quia hic rex niliit de se prcesuffiet, liiiiil sibi ailft-• litfer, qiiia nunquam deerunt aliqui perfecti qui asso-
buet, sed iaetabitur lantum iii tua virtute, id esi, ini cifenlurei capiti; et tandeiu ioctificabheutn et suos m
. "Verboluo sibi adjunclo, per qiibd solriiii se forteml gdiidio absoluto et selerno cum vuttu tuo, id est, in
xeputabit. Ei veheniehierexshkabit salutare luuni, idi consessibne ad dexteram tuam. Et meriio, quoniani
est, salvaiionem luam esse supef se,;id esl, Sibi bsse; rex islfenon de se pf-esumit, sed sperat, id est, spem
commsssam,scilicet, quod pef ipsUiiiel ilha summis. "_tiani ponit _n tfeDomino lantum. El non commovebi-
conciliare, et omriia vivificaffe alqiie salvare prbpo-* -* lurpersuperbia.m, pbsilus-in mhericordia Allhsimi,
sui.sti. id est, coiistituius iii diviiiis a le, qui altissimus es,
Desideriumcordis ejus ifibiiisli. MbfitoIsetabituf ihl Sibi daiis, seilicfet, in immuniiate peceatorum, el iu
lua Virtute, quia lu pefiilum viftuifem tribuislij'am eii pieiliLudihediviililatis singulariier sibi coricessa, sic-
disposilione, quia iribues ciih' fe dcsidefitim tofdiss ut pfiihuk hoiiio in divitiis suis, s£ilicet, in libertate
sui, id est, illud quod desidefabit cor suhhi, laiejarai _) '. afbitrii el abundanlia virltiluui superbivit.
iacium, ut non idesidefet Disi deSideranda, scilicet,, Inveniatur inaiius ma. Hic se propheta converlil ad
utel ponat animarii pro suis, fet resUhiai eahi pfbi fegeiri ipsuni, cuju. humilitalem haclenus commen-
suis. Morluus est enini propter deliclahostrd,it resuf-- daViicomiiiisefando duritise .udaeoruiii, humilitatem
rexil proplerjusiificalionem hosiram. Et iiohTraudabiss ejiis hon adveiieiilium. Qnasi dicat : U Domine rex,
eum, id est, non abnegabis ei aliquid in vplnnime e qtli taliiae paiieiiXiseFuturus es, manus lua, id esl, hu-
labiorum,M est, verborum ejus, qiiia quidqhid a le,i, iiiilis pbtentia tua, duin adbuc elata ad percuiiendura
sive pro sua, sive suorum salutfe rbgabii, iioc ei hbhti iailquahJ dextfefauon erit, iiiveniatur, id est, in liumili-
denegabis. Vel alitef. Non fraudabis eum in volnhtale e iaie recbgribscatuf in prsesenti ab omnibus inhnich
iabiorum ejus, id est, gemiuse pacis, quam sfatQerfe e tiits, id fest, a boiilradicentibus libi Judaeis. Ulos au-
voiuerunt, Scilicet, concedes ejus voiUntatiht el pa- tfemcrtmes quiie odefunl, id est, qui in pfsesenli no-
cerarelinquant, et pacem dent. Juxta illud : Pacemii luerutit feboghoscere /humileiii marium tuam ad
relinquo vobis, pacetti meam do vobis. Reliquit eniniu saiutem, inveniat laridem ad damnaiionem dextera,
sequeuiibus pacem iii inieriori tafitum, perveriieiui- iua, id est, pOienliaiua, cuni jatn elata ad percutien-
bus- vero ad se dabit pacem suam, scilicel, ut noha dum erit in judicio ut dexiera. Hoc auiem est divinae
tantum in interiori, sed in uiroque pacein habeant. seiileiili.8 aggratulalio, non imprecaiio.
Quae ulraque pax labiorum, quod pluraliter pbsituhiii .Pones eos ui clibanum. Vere pdienles le inveniet
cst, in.elligilur. Labiis enim oscuium, quod est si-!- dexlera tua, quia tu' pones eos ita ut sint clibano
ignum pacis, damusf et ita per labium pax designa-- jgnito siuiiles; quia sicut clibanus ignitus vastamr
 589 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSAL. XX. mn
interius, eodem modo ipsi propria conscientia vasla- A resurrectionh ostendil, qutiiido ipse tiiortulecorpus, ve-
buntur in lempore vullits tui, id est, vultuosilalis et teris hominis conclilionedeposiia, iii magtiam glcritirn
scverilalis ttise, scilicet in die judicii. El lunc Domi- clarificuiusassumpstt. In Uebfwo auietn scripium est:
nus conlurbabileos in ira sua, id esl: Tu, quem prius -Pro ccrvo maiuliho, quo eutndiih Domiiinm signifimri
in humilitateDomiuumhabere nolueruni.conturbabis non dubium cst, qui inlerfecerHserpenteset venenacon-
cos in ira lua, idest, in ira tibi congrua,cui scilicet sumpseril,JudmhqueCauina rabiepersequentibus,cmlo-
servorum riullus resistere praesumet, cum dices eis : rum alia peiterit. Per lotum qwidein psahhum ipqui-
Ite, maledicli, in ignem mlernum. Et lunc ignis jile lur Dominus Chrhlus, sed primo capile derelictuinse
perpeluus, qui praeparatus estdiabolo et aiigelis ejus, clamat a Patre, ut dispensalamscilicei susceperit ptis-
devorabit eos. Et vere conlurbabunLur, quia tu, Do- sionent, poteniissimamhiimiliiatemsuam hominuihub-
mine rex, fruclum, id esl, mala opera eorum perdes, jectione cominendans.Sectindo ioco passionenisacram
nondando in selernam oblivionem, ut uon puniantur, diversiscomparalionibuspropheiavil, dcprecans itd sce-
sed in lioc perdes, quia separaverunt se de terra vi- vienlibusinimicissuis divina proteclioneliberetur. Ter-
venlium, id est, bona remuneratiohe carebunt. Et iio coinmonei laudare DominumChrhlinnos, qtti siia
semen, id esl, imilaiores eorum perdes, separaios resurrectionesuain calholicamrespexeritEcctesiatn, ne,
a filiis verorum homiiium, id est, a bonis, qui pa- passione lanlutn audila, morlalium cotda pavcfeitt.
iriarclias et aposlolos, et reliquos veros homines imi-
labuntur. Ipsa enim separatio erit perdilio eorum. COMMENTAUIUS.
Et merilo perdesfructum eorum, quoniam mala illa Deus, Deus ineus, respicein me. Psalmus istesic ifi-
quaeipsi pulabant se passuros te regnante, scilicet, n litulatur : In fincm pro susceptionematutina psalmUs
amissionem ioci ct geniis, declinaverunijam, id est, Davicl.Quod sic exponitur : Isie psalmUsattribuilur
certissiuie retorquebuul in le in morte tua, quantirm David, iiou bisloriali, sed David' in finem, id est,
ad repttiationemsuam. Et cogilabunl corisilia,scilicet, Chrisio, ir. quem velui in finem.id est, perfectionein
ut mundus posi te non aheat, ct ui ipsi rcgnum obii- omnia tendiint. Psalraus dico diclus vel caniaius ab
neant. Qum consilia tion potuerunt stabilire, quia ipso pro susceplione maiutina, habent enim quidam
non est sapicnlia, non est ptudentia, non esl consilium libri pro assumptione matutiua, quod ad idem redit.
adversusDominum. Susceptio auteni vel assumptio matutina diciiurre-
Quoniampones.Ideo tandem pones eos ut ctibanum surrectio ipsa. Quando enim Dominus assuinptiis Cst
ignis, et conturbabis eos, qtioniam in praesenli primae rat in seternam vitam, suscipiens carnem quaui depostib-
resurreciionis participes nbn erunt, ut lunc sint par- mortalem, passibilem et corrupiibilem, faetam
licipes secundac; imo daburilur in reprobum sensum, immortalem, impassibilem, el incorruptibilcro. Ma-
quia tu pones, id esl, facies eos esse dorsum, id est, tutina vero vocalur haecsusceptio, vel quia historia-
ita contemplibiles faqies eos, sicut sunl illi qui sunt liter maue prima Sabbalorum facia est, vel ideo di-
dorsum, id est, quos lu eonlemnis, el non respicis. citur matuiina, ctiamsi non in mane, scd ari.e faeta
Vtiltumauleni eorum, id est, cognitionem tuam, quae sit, quia sicul raalutinale lempiis quod dicitur matU-
debuit esse eorum, per legem sibi datam, illam eis linum, quasi mane prirnitivum, et tenebfas nOCtis
ablalam prmparabh, id est, collocabis in reliquih, id repellit, etlucem primara diei inducit, ita in resur-
est, posterioribus eoruni, qui per hunuiitatem fient reciione Dominiel nebula pr-ecedeniiumpeccatorum a
luae retiqui-e, illje scilicet reliquiae cle quibus dictum (G nobis recessit, et sol jusiitimiwbis illuxit. Sicul enim
est : Et reiiquiwsatvm fianl. Vel aliler : Vultunt, id Chrhlus pro delictis mortuus, ita et restirrexit propier
est, volunlatem eorum quaiis sit prmparabh, id est, juslificalionem nostratn. Dicius est ergo psalmusiste
manifestabis in reliquih tuis, id est, in inferiori luo, pro suscepiione matutina, id est, pro resurreciione,
lioc est in corpore luo, quod cruciligent. Vel in tuis quia in eo Dominus noster orat Deum Patrem, ne
reliquiis, id est, in Aposlolis el sanciis tuis, quos dffferat suam resurreclionem in communem oraniuui
persequentur. Qui erunt propler te reliquiae, id est, resurreciionem. Quod necfecit, quia tertio die er_m
peripsema et abjeclio omnium. Vel aliter : Vullum resuscilavil. Sciendura auiem quod licel inliiulelur
eontm, id est, quod niaxime velint et appe.tant prm- de resurreclione psalmus isie, prius tamen loquitur
parabh, id est, manifestabis in reliquih tuh, id esi, in multa de passione, quaepassio est causa rcsurreciio-
desiderioloci elgenlis et ca.terorum lemporalium, pro nis; unde manifesiaia passione, commodius fit quod
quo lecrucitigenl, qusesunt reliquioetuae, idesl, luo- diciuir deresurreciione. Et diligentius in hocpsalmo
rura a quibus contemnunt. Vel aliler: Vullumeorutn, quam in aliquo alio Dominus noster passionem suarn
id est, cognitionem, quae debuil esse eorum, illani nobis expmiil, quia proponit nobis el quod passus
praeparabis in postremis eorum, qui in lempore An- sit, et quare passus sit, ad exhortandum nos, ut
tichristi erunt; et hoc facies per reliquias luas, id est, utrunique quauium possumus, imitemur, scilicet, et
per Eliam, Enocl), quos vivos relictos ad hoc con- aggratulenmr cjus Iiiearnaiioni, et conformemur ej'us
servas. Exallare, Domine.Illos quidem pones, nunc passioni, ul ct conjucnndenjur reSurreclioni, ct ut
inlerim addorstim, et tandem perdes qui humililatem qui audit dicat, Veni. Noiandum quoque quod in
tuam recognoscere noluerunl. Tu aulem, Domine, , llebraeo habelttr in tilulo Pro cerva malutina , quod
cujus viriutem ipsi infirmilalem pulaverunt, ctim di- D saiis congrue inlelligitur. Dicilur enim quod cervo-
cerenl: t Deus dereliquit eum, t exallare, id est, exal- rum natijra siL, ui, depulsis tenebris noclis , et
lalus et magnus appare in virtute lua, resurgendo, ascendente luce diei, cum quadam naiurali jucundi-
ascendendo, Spirilumsanctumniiltendo. Eittincnos, late ab imis alta peiant. Recte ergo caro Cliristi cer->
te prius in humilitate recognoscentes, cantabimus et vaecomparalur, quse in resurrectiorie liberata a lene-
psallemus viiiutes luas, id est, celebrabimus virlutes bris priorum tributaiionum cum jucunditaie et la»ti-
luas ore, celebrabimus et opere. liamagiiaquasiimadealtis [Leg.alla de imis] petiit,
IN PSALMUMXXI. cum de corruplione morlalitaiis in incorruptionem
aeternitatis surrexit. Femininum auiem, quod est
In finem pro susceptione maiutina, psalrnus David. cerva, posttit
piopter carnem cui comparavit, quau
ARGU5IEt)TU_I. est ejusdeni generis. Nuncad litteram accedamus.
Rogat DominumDavid faclione Absalom laborans. Possunt sex prinii versus hujus psalmi dupliciter
Aliier, Juda.i de Esiber hunc psalmum puiant esse legi, scilicet tit vel caput pro se in eis loqualur, in
canlaium, quod videlieet ipsius periculo et interces- id persona veteris hominis, qui cura eo crucifixus est,
sione apud regem sii populus Israel a morte laxatus. esl, in persona membrorum suorum, quorum
EXPLANATlO. vetustatem, id est, peccala ipse qui peccatura non
fecit in Se crucilixii. Ipse enim tolirmitates nosiras
Sive in finem, sive David, quod ad Cliristumperti- morte sua destruxit, et vulnera suis vulneribus cu-
. ntant, nolum est. Susccplio aulem matuiina, tempus ravit. Juxta quod lale e&t, quasi dicat : Doraine
89i BED.E VENERABILIS OPP. PARS II. SECT..H. — DUBIA ET SPURIA. 592
Pater, Deus omnium per naturam, meus autem Deus.A quando inimicus aliquem ex ipsis conlingere ap-
singulariter per graiiam prae aliis milii concessamin, ' petit, autaut molestia corporaii, aut aliquo damno
respice me, id est, meos, quos olim inspexisti exteriori, etiam morte suorum, et eiconcessum
prirao parenie in abundantia virtutum posito, quem fuerii, ille qui contingitur firraum cor in illo habeat,
aspeclum pef inobedieniiam ejusdem amiserunt; qui se non subtrahit, id est, in Deo, quia et si sub-
illos, inquam, respice per meam obedientiam, quo trahit aurem ploranti exlerius, misericordiam lamen
respeclu opus esi, quia dereliquisti eos per hoc sci- apponit deprecanti interius. Novilenira reficere nos,
licet, quia praevalet vetuslas peccati. Et quare de- qui fecil nos, tu, dico, qui es iaus Israel, id est, qui
retlquisti me, id est, meos,? Ideo, scilicet, quia facis iaudabilem omnem, qui esi Israel, id est, in le
longe fecerunt le peccata esse a salute mea , id est, inlendeiis, etnonde se prsesumens.ulmanumcontra
meoriim. Longe enim a peccatoribus est salus. Haec velitum ad illicita extendat, sicut Adam fecit.
verba plane innuunt caput non in persona sua hic In le speravefunt. Hic remonei, non ex injustilia
loqui. Quomodo enim derelictus, vel longe a salute Dei hoc esse, quod suos clamanles non exaudit,
factus, posset esse ille, qui cum sit Filius Dei, Deus sed potius ex eorum culpa esse, quia immundis verbis
est, et de quo. dictum est : Deus eral in Chrislo, delictorum clamant. Nam si digne claraarent, eos
mundum reconcilians sibi; et rursum : In principio exaudiret, sicut patres priores, patriarchas scilicet,
eral Verbum, et Verbum erat apud Deum, el Deus et illos quos de ^Egypto eduxit, ssepe quia digne, id
<eral Verbum, quod Verbum incarnaium in cruce "est, verbis justitiae, clamaveruut, exaudivit. Quod
pendebal, et haec talia dicebat ? Ulique non posset. ' sic dicit: Paifes nostri, id est, antecessores nostr.
Et qnia, licet in persona membrorum hsec dixeril, B de priori populo speraverunt, id est, spem suam in
verba tamen sonare videniur quid de se egerit, sub- te, Domine, et non in se posuerunt. Speraverunt
ditur, hoc determinato, verba delictorum meorum. digne, inquam, et tu liberastieos. Clamaverunt quoque
Quasi dical: Verba quae nuncdixi, scilicet, respice non verbis delictorum, sedad te,\Aest, verbis justi-
in me,' dereliquhti me , el reliqua , non sunt verba tise clamaverunt, et ideo a le vere salvi facli sunt,
justitiae dicta iii persona mea, sed sunt verba de- quia speraverunt in te, et non in se, el non sunt
llclorum, id.est, suntedicta in persona membrorum confusi, id est, non decepit eos spes eorum. Quod
pro delictis ipsoruiii,qu_edelicta fecimea, quia poe- speraverunt toties ponilur, non vacai, sed est repe-
niwn eorum in me iranstuli, ul et ipsi facerent justi- titio ad cbnfirmalionem.
tiam meain esse suam. Aliter enim nefaS est intelfi- Ego aulem. Patres quidem verbis juslitiae claman-
gere hoc de illo qui peccalumnon fecit, nec invenlus tes exauditi sunt; ego aulem ul jam non loquar in
est dolut in ore ejtts. persona veteris hominis, sed loqUar ut ego, id est,
Deus meus, clamabo per diem. Ostendit suos vere verbis jusiilise, secundum me dico quod sumvermh,
esse derelictos, quia nec exaiiiiiunturin prosperilate, quiaetmortalis, etde virginesine virili commistione
nec in adversi.tale. Quasi dicat : Vere dereliquisti natus, ut verrais de materia nascilur sine paire; et
meos. Nam et, o Deus meus, clamabo ego , id est, quod non sum taniuin homo, propter Verbum mihi
clamabunt mei ad te per diem, id est, per prosperita- adjunctura. Quasi dicat : Ego qui faclus sura in bo-
tem lemporalem, ne inulelur.Et clamabunt in nocte, mine ultra hominem, ut vet sic bumana superbia di-
id est, in adversitate, ul in meiius mutetur. Et lameni gnaretur imitari meam humililalem, in quo juslitiain
quia immundis verbis deliclorum clamabunt, tu noni Q palrum et omnium hominum excedo , sum lamen
exaudies eos; et quodtu non exaudies, non reputo egoi sicut non exaudilus a le, Domine, dum meoruni in-
fieri mihi, id esi, meis ad insipientiam,\d est, ut insi- firmitatem m me transfero, et sicut inlirraus ad
pientes liant, sed ut sapiaut, quod eos clamare velis; exemplar eorum rogo.Inhocscilicet, non exauditus,
scilicel, non immundis verbis delictorum pro desi- quia sum factus opprobrium hominum in lantum, ut
derio temporalium rerum ad damnaiionem, sed me etiam aliis impulent ad opprobrium. Pro sumrao
verbis conveisionis novae ad te in viiam -eiernam. "enim opprobrio Judaei habuerunt.-quod caecode ipso
Scieudum quod Deus hoc quod suos in tribulatione dixerunt : Tu dhcipulus ejus sis, el reliqua. Et non
iion exaudii, ad raagnara eorum uliliialem facii, qualiuiiicunque hominum opprobrium factus sum,
scilicet ut inlelligaiit ipsum raedicum esse, et tribu- ged sum abjeclio plebh, id est, a plebeiis omnibus
latjbiieni medicamenlum esse ad salutem, non pce- contemptus sum. Quod quasi diceret . Non ideo,
ilam ad damnalionem ; sicut lu aliquis sub medica- Domine, facium, quin tu me, cum sim iu homine,
menlo posilus, dura secaris, dum ureris, inedicus non supra hortilnem exaudias; sed quia disposuisli com-
exaudiileclamaniem ad voluntatem,imoadsalutem. plere per moriemimeam salutem humano generi pro-
Mulium enim profuit Paulo quod pro siimuto carnis mtssara.Hocin loco dicitquiddambealus Augustinus
exauditus non fuit, quia etvirtus ejus in infirraitate quod- saiis congruit huic sentenlise, hoe scilicet :
niagis enituit, elquia verbisdelictoruin, id esl, pro tem- i Nunquid qui patres clamantes ad se exaudivit, ad
porali salute clamavit, propter quodexaudiri non de- Fiiium defecit? Utique non defecit, scd vere exaudivit
Jjuit. Verbis eni.m deliclorum ctamal, quicuuque pro euiii, quia salutem aule tempora promissam pef
teniporali commodo postulat. Si quis autem quserat 13 ,ipsum adimplevit. Nec eredeiidum, quod Christus
quare Deus [Add. qui] suos in tribulatiqne immutidis pro se dixerit, quasi limens morlem : Paler,transfer,
verbis delictorum clamanlesnon exaudit, quosdam qui si possibile est, calicem hunca me, el similia; sed et
sic clamasse videntur exaudiverit, sicut ires pueros, nosira infirmitate hoc dixii, ut nos licet timidos ad .
quos de caroirio ignis liberavit, et Danielem de lacu, passionem suani imitandara conforlaret. Non limuit j
et Susannam de faiso crimine ; sciat non illos verbis eriim morlem Paulus, qui dixit: Cupio dissolvi. Non
delictorum clamasse, etliberalos corporaliterob hoc limuit eara Laurenlius, nou Slcphanus, nec cseleri
tantuin esse, ut eorum salvatio aliis essei exemplum. lales. Quomodo ergo convenii, ut quod miles potuii,
Nec praelereundum quod sicut quidain non exaudiun- imperator non possel? Nullo modo ulique. > Nunc a
lur extrinsecus, cura laraen inaxime exaudiauiur principio reiteremus, u.tin supradictis versibus caput
intrinsecus ad salutem, ila quidara exaudiuniur ad in persona sua loquatur. Juxta quod poterit solita
damnationem, ut diabolus in persecuiione beaii Job liltera legi, scilicet, respice in me, salis commode; et
exaudiius quidem fuit, sed ad darauationera. est quasi dicai : Domine Deus omniumper naiuraro,
Tu aulem in sanclo. Hoc quod meos iu tribnlatione Deus autem meus pfergraliam, ne respicias illos qui
iion exaudis, non est ad insipientiam quidem, est insultanles mibi dicunt: Si Filius Dei esl, descendat
aulem ad sapieniiam. Qui inltabilasin sancio, id est, de cruce, sed respice me humilem, iia ut respecius
in illo, quem quia non exaudis, sanctiorem facis, tuus appareat in me, videlicet, ut facias me de se- -
sciiicel, ut intelligat se non exauditum esse ad salu- pulcro resurgere, non de cruce descendere. Longe
ieni, quia quos tu inhabilas, ilios ulique iribulalio enirn gloriosius et compelentitis fuit ut Doniinus pe-
meliores facit, veful aiirum igsis probabit,.ut si' racta obedieniia a morluis conira eoruro opinioaeia
5f»3 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS, — PSAL. XXI. 594
resurgeref, quam ut quasi impatiens ad vocem insul- A j tur. Vel, tu es qui extraxhti me, etc, id est: Tu solus
tantium de cruce descenderel. Praelerea quoque si per gratiam sanctus, tu via mihi nascendi fuistt de
descendisset, eorum petilioni viderelur obtempera- Virgine, non humanus pater; per quod videor esse
re, et sic eorum nequiliam corroboraret. Respice, conirarius,|quia dissimilissum eis, et tu es spes mea,
inquam, in me, quia dereliquhli, id est, videris dere- id est, spem meam te feci ab uberibus matris mem,
liquisse me ex.rinsecus, cum morle turpissima pa- id est, propter humanam infirmitalem, quam ex ma-
tieris rae ab inimicis afiligi. Et quare dereliquhti me tre contraxi. Nam secundum le non es lu spes mea,
sic? Ideo, scilicet, qula verba deliclorum meorum, sed Pater meus anle omnia tempora, et ex utero, id
idest,manifesiadelicta meorum faciunltelonge esse-- est, ex hiimanilale hoc habeo, quod sum jacius per
a salute mea, exteriori scilicet, id est, expetunt spem in le; ex gratia vero, quia a peccath me libe-
hoc, ut exlerius in corpore non salvesme, sed permit- rasti, hoc quod projeelus sum, id est, porro jactus
tas exterius me tunc mori in cruce, ut per mortem sum in le, quia plus aliis confido iri te; et hoc ideo,
meara peccata illa deleantur. quia tu es Deus meus, id est, Creator meus factus es,
Deusmeusclamabo. Ideo videor esse derelicius a non secundum Verbum, quod tibi coaeternumet con-
le, quia ego clamaboet inme et in meis, et lu non subslanliale est, sed de venlre matris, id est, secun-
exaudiesme. Et debemus hic in eo clamorem acci-- dum humanitatem sumptam ex matre. Possunt bi
pere, quem non pro se feeerit, sed pro nostra inlir- duo versus aliter quoque dici, el sic conlinuari :
mitale, ut quod dicit: Paler, si possibileest, et simi- TdeoJudaeitam ignominiosa dicnnt conlra me, quo-
lia, inquibusquodvidelurextrinseeus quantum ad lit- niara carnali legi eorum non consentio. Nam tu.
teram, non exauditus, cum lamen vere secundum ]j Domine, exlraxisti me de venlre malris Synagogse,id
quod corde iniendebat,.sit exauditus , non solum in est, fecisii ul non clauderer tenebris carnalium
his, sed ubicunque voluit. Dies vero in hac senten- observantiarum, ponendo mihi salutem in eis, quse
lia dicitur caro ejus a lenebris peccatorum absoluta. sunt quasi venter Synagogsc, multos consumens ;
Nox quoque dicitur Paulus et caeteri fideles, qui, cujus lenebris claudilur quisquis nondum in lueem
quanlumcunque sint perfecli, lamen non sunl immu- Christi renalus, spem cerlam salulis sibi ponit in
nes a peccalo, juxta illud : Si dixerimus quia pecca- carnali observalione Sabbati et circumcisionis, cse-
tumnon habemut, et reliqua. Nox ad comparalionem terorumque talium. Et lu es factus spes mea, id est,
dominicibominis recte dicuntur. Liitera sic dicetur : mei, remoti per te ab uberibus malris meaeSynago-
Ctamaboper diem,id est, per proprium corpus meum, gae, scilicel, ut non sugerem lanquara ubera carna?
quod est dies. Et clamabo in nocte, id est, in rneis, les observantias deleciando in eis, sicut ipsi faciunt.
qui quanlum adme nox erunt. J3.tamen tu nonexaudies El ex utero sum projectus in terram, id est, ulerus ma-
me, id est, videbor ego non exauditus et mei non Iris Synagogse, qui me non pertulit, ejecil me a se,
exauditi. Et haec non-exauditio non erit mihi, vel et tamen non cecidi, quia projeclus sum posilus in
meis, ad insipientiam, sed potius ad sapientiam, ut te, qui me non labi in peccalispermisisti, scd sustu-
supra dicium est. lisli in spiritualibus; ettu es Deus meus de venlre ma-
Tu auiem. Hocideo apponitur, ne videretur, Patrem tris, id esl, venter matris Synagogse non poluit hoc
despexisse Filium non exaudiium. Quasi dicat : Vi- efficere, ut tanquam parvulus obliviscerer tui; sed
deor quidem iion exaudilus, et in hoc despectus. Tu te Deum meum, id est, defensorem et adjuiorem
autem non me despicis, quia habilas in me sanclo luo. p meum conslitui, el ideo (u, Domine, ne discesserisa
Deus eiiim erai in Christo, elc, lu, dico, laus Israel, tne, id est, ne sublrahas mihi auxilium, vel ne diffe-
ut supra. ras resurrectionem meam in communem omnium
ln le speraverunt. Ad primum versum conlinuatur resurrectionem.
ila : Non miruni si videor a le, Domine, derelictus, Quoniam ttibulatio proxima. Ideo ne discedas, quo-
quia cum patres etiam pro terrenis clamantes olim niam tributatio proxima esl, id esi, inlirmiias morla-
exaudieris, me digne clamanlem non exaudire vide- liialisetpassibilitatis.perquam tribulationi subjaceo,
ris. Liitera- eodem modo exponilur ui prius, nisi est proxima mihi, quia in me ipso est, vel tribuldtio
quia el sperare et clamare, et liberari et salvari, ad proxima est, id est, qui tribulaturi sunt rne jam circa
lerrena referuntur. Terrena accipiunlur hic victoria me sunt; necesl IiomogH»adjuvet nie, el ideo maxime
de inimicis, et aqua quse in deserto de petra pro- egeo tuo auxilio; nec fruslra, quoniam circumde-
fluxit, el caeiera talia, pro quibus patres sunt exau- derunl me vituli mulli, id est, mullitudo lascivienlis
diti. populi circumdedit me ad damnationeni mcam, et
Ego aulem. Palres quidem suntexaudili, ego aulem pingues tauri, id est, principes eorum in terrenis
videor non exaudilus, quia sumvermis, id est, neglt- prosperilaiibus superbienles obsederunlme tanquatn
gunime damnare inimici mei, sicul vermisa coneul- reum et damnandum.
canie negligilur, elquasi non sim homo, id esi, quasi Et aperuerunt super me os suum, non liium, idest,
nec humaniiaiis respecius in me habeaiur. Quod damnaverunl rne non de' senlentiis Scripturarum,
vere putatur de me, quia faclus sum opprobrium ho- sed de coucupiscentiis suis. Ipsi, dfco-, exislentes
tninum ei abjeclio piebis, ut snpra. sicut leo paratus ad devorandum, qui est rapiens et
"
Omnesvidentesme. Quasi dicat: Hoc modo sum rugiens. Uapiens leo fuerunt Judsei, quando Domi-
factus opprobrium et abjeclio , quia omnes videnles num el ceperunl el iigaveruni, et ad poniifices ad-
me derherunlme,el loculi sunt de me, cumdixeruni: duxerunl; rugiens vero leo fuerunt, cura una voce
Ave, rex Judworum, et similia. Solis' labiis, et non Pilato dixeruni : Crucifige,crucifige eum.
corde, el rooverunt caput corporis, insultando mibi Sicul aqua effusus. Aperuerunl, inquara, os stiiim,
exterius, quia prius moverant caput, id cst, meiitem, et hoc modo elfusus sum, idest, viiiter sine omni
interius a verO contuilu, scilicet, ut non iniellige- circumspectione et cura ab eis daranaius sum, sicut
rent me super egenum et pauperem. lpsi, dico, di- aqua inler cseieros liquores incircuraspectius, effun-
centes ad invicem de me : Isie speravit,\d esi, dicit ditur, et ideo otnnia dssamea, id esi, omnes robu-
se spem posuisse in Domino, et ideo eripial eum Do- sliorcs de meis, dispersi suni. Unde diclum est :
minus, ul a nobis non tribulelur; el salvutn faciat Perculiam pastorem, et dhpergentur oves gregh; es
eum, ut mortem non patiattir. Quod vere iaciel, quia ossa dispersa sunt, ideo cor meum, id esi, do-
quoniam dicit: Quia ipse Dominusvult eum, id est, clrina Scripturarum, quae ideoesl cor meum, quia
dtligil eum; hoc est ironice dicium. agit de interiori meo praecipue, id est, de divinitate,
Quoniam lu es. Ideo sic me despiciunt, quia nihil et quse prius (irraa erat, facia esi liquescens, id esi,
in mepraeler inlirmiialemhumanam atlendurii; et hoc labiis, et iufirina, in medioventrh mei, id est, in corde
ideo, quoniamtu extraxisli me de venlre malris , id nieorum, qui molliores et infirmiores erant, sicut'
est, fecisti me esse hominem. Haecenira est coramu- venter in corporis partibus moliior. est;. et est
nis lex omnium nasceniiuui, ut de veutre exirahan,- breviter haecsentenlia,: PraeconiaScripturarum, quce
595 BED/E VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. II. - DUBIAET SPURIA. 596
ieslalianlur salutem niuiido fuluram per me, et prius j^ j me sibi fecerunt. Etcrticifigenles me, diviserunt sibi
a nieis firma credebantnr, apud imperfeeiiores dubia csetera vesiimenta mea; meliorem autem vestem
facta su!nt, cnm mc damnalum morte videruiit, meam, tunicam scilicet inconsulilem, quia preiio.-^a
Unde et duo exeis, ipso cum eis ad resu.rectionem erat, non diviserunl, sed soiiem cui obiingerel inie-
euple jn via, quasj dnbii facli djxeiunt : Nos spera- gram super eam miserunt. Quod non ex eorum vo-
bamus quodipse redethpturus esset Israet; et quia cor luntate, sed ex divina dispensationegestum. Possunt
liqtiescensfacium esl, id esf, virtus tnea, qnse prius bi duo verstisquos historialiter exposuimus, spiritua-
solida et (irroa videbalur, aru.., id est, viluit tanquam liier quoque intelligi, ut sic dicalur ; Non sotum in
testa, id est, fragilis facla-est. ELideo lingtia tnea, id mc, qui viride lignuni eram, Judoeiobsidentes instir-
esl, meorum, adhwsit faucibus jpsorum , id est, rexerunt, sed etiam in arido iigno, id est in meis,
omnes pisecoiies mei lacuerunt. Et hoc ideo, quia niulia mala fecerunl, quia (oderunl, id esi, laniave-
(leclttxislime, repulatione illorum, itt pulveremmortis, runl manus meas, id est, majores inler meos, in
id esi, pulaverunt me lanquam unum quemlibet mor- quibus non solum verbo, sed eliam mirificismiracu-
luum in pulverem redigi, elnon a te suscilari. Pos- lorum signis operabar, apostolos scilicet qui prsedi-
sttnt qiioque ires bi prnedicli versus aliier exponi, si cabant, bomino coopertmte,etc. El foderunt pedes
in Sicut aqua effususstttp, alia similitudo notelur. meos, id est minores praeconesmeos, qui licet mira-
Aqua enim effusaetlapsum parat, el sordes abluit, et culis in tantum non coruscarent, lamen pedes niei
terram"in qua effundittir irrigal, Sic et mors Christi eranl, portanles me ad nolifiam horainura, el omnia
el iapsum perseciitoribus Judaeis, si non exterius, ossa mea, id est, omnes illos-in quibus aliquod robur
salieiii interius, per mentis eaicitalem paravit (con- j, virtutis apparuit, dinumeraverttntnon ad iniitandum,
ligil enim ex parte caecitas in Israel), et sordes sed ad damnaiidum. El ipsi qiii venerari eos, non
peccaiorum in ciedenlibus abluil,'et corda fidelium, persequi, deberqnt, quia ad ipsos sicui et ego prin-
docirinse imbre rignvit. Undede' eodem dictum est; cipaliter missi sunl, consideravernnt eos in iribula-
Ecce facius est liic in rttinam el in resurreclionem tionibus, ei in ipsis quasi spectaculum habuerunl.
mullorum inlsraet, Juxla has autem diversas siniili- Et quidam ex eis diviserunl sibi vestimenla mea, id
tudines, sequentia eiiam talitef diversificantur. Effu- est, imitatores meos tam aposfolos quara reliquos,
sus sum sicut aqua, id esl, in damnalione mea nientis de quibus dictum est : Vivoego, dicit Dominus, quia
ruiiiam qhibusdam paravi, et ideo illis persequenti- his omnibus velut vestiinenlo veslieris, ul Corinlhii
bns, onmraossa mea, id est, aposioli et omnes vali- fecerunt, qui pulantes graliam bapiismi per bapli-
diores mei dispersi sunt, id est, coniuibaii el ubique zantium merita variari, dicebani : Ego sum Cephm,
fugali sunt. Et quia ossa dispcrsa*sunl, ideo (actum ego Pauli, ego Apollo, et similia, Yel possumus
esl cor meum, efc, ideo eliam infirmiores conlurbali accipere vesiimenta sacramenta ecclesiaslica, quibus
surit. Littera in bac sequenti leclibne non mutalur. ipse tegilur ct quasi vcslilur. Qusesacramenla cliam
Juxta aliam vero siniililudiiiem ila dicelur : Effusus divciso modo acceperunl. Quidam' enim dixerunl
sum sicut aqua, quia etablui, et rigavi ;"et hoc modo in baptismo sola aciualia reraitti, non originaIia;qui-
ablui et rigavi, quia ossa mea omnia, id est, omnes dam sola ofiginalia, et similia. Et notaiur hic frau
aposloti el praecones mej dispersi sunt ad prsedican- dulenia persecuiio ab hsereiicis facta, sunerius vero
dum per tolurn mundum. Et hoc modo cor meum, id violerita.
est, doclrinaScripturarura, quae prius erat dura ad C El super vestemmeam. Islud non ad matum sicut
intfelligendum, facta est per eos iiquescens tanquam superiora, sed ad bonum referendum est. Dicitur la-
cera, id est, mollis et intelligibilis, etiam in ntedio men de eisdem supra notatis malis, tandem conver-
venlris mei, id esl, in corde infirroorum. Et per boc sis. Nec mirum, cum nulli nisi cx peccatoribus salvi
virlus mea, quae prius pufabatur mollis et debilis, facfi sunt. Accipitur auiem hic per vcstem inconsu-
cnnitj id est,"iiiduruit el roborata est in cordibus tilem Domini desuper texlani unitas fidei et charita-
roeorum, tanquam tcsla in igne recocla. Et liiujua lis, quse desuper texta cst, quia a Deo prius proces-
mea, id esi, meorum, adhmsit faucibus ipsorum, id sil, qui prior nos sic dilexit, ut Fithim sumn unigeni-
est, iia incessanter el velociler locula esl in proedi- lum pro nobis daret. Et iisec vestis rion scindilur,
catione, ut nec moram immolam aliquam facere vi- quia unicuique fidei uniias dalur, non scissa, sed
derelur, sed quasi faucibus hserere, etcontiniib verba integra datur, et sors super eam mittiiur, quia nulli
proferre; et quia pr-edieaiip meoruni increhuil per permeritorum elaiionem, sed pergratiam solam, quae
jioc, Domine, deduxhti me in puherem morth, id est, persortem iutelligitur, dalur ; et ideo sors recie su-
innolitiam geuiilium, qui prius fuerani pulvis mor- perponitur, quia gratia praecedil. Estauieni senlenlia
talis, quia imbrem divini verbi non suseeperant, vel talis : Mherunl sortem super vesiimenta mea, id est,
qui peccatis usque ad morlem impulverati et foedati quicunque ex illis vestem meam, id est, fidei unilaiem
erant. susceperunt, tnheritnl sortem super eam, id esl, in-
Quoniamcircumdedcruntme. Ideo deduxisli me in lellexerunt se eam accepisse non ex meritis, sed ex
noliiiam genlium, quoniam illi ad quos me prius gralia.
misisii, id est Judsei, repuleruni me, quia velut canes Tu autem, Domine. Uli quidem et me et meos ita
circumdedenmlme. Juxta aliam vero de pulvcre mor- D ! persequuntur; tu aulem, DominePaler, ne elongaveris
lis sentenliam, versus iste remotius continuabitur auxiliumluum a me et a meis, sed conspice ad de-
ita : Ideo rogo, Domine, ne discedas a me, quoniam fensioneinmeain et meoruro, Iiocmodo scilicet; Erue
canes, id est Judaei, magis ex solito quam ex veritate animam meaih per resurrectionera a framea, id est,
latranles, non pauci, sed roulli circumdederunt me, ab inimicorum senlentia, quse necat ut framea, qui
non ad imiiandum, sed ad damnandum. Et vere dicunt de me : Deus dereliquileum, Ei unicam meam
mulli, quia concilium, id esi, universus cceius el sponsam meam Ecciesiam unice dileclam, erue de
malignaniium Judaeorum oSsedit me, in judicio manu canis, id est, de polestate cujusque conlradi-
damnalionis ne evaderem. Et obsidentes (oderunl centis inimici. El satva me ex ore leonis, id est, da
matius measel pedesmcos, ctavis in cruce alfixis; et perseveranliam meis ut per os populi parati ad
dinumeravcrunt omnia ossa mea, id est, ita me in devorandum ut leo, non devorenlur. Et humililatem
cruce extenderunl, ut dinumerare possent omnia tneam, id est,rrife humilem salva a cornibus, id est,
ossa mea ; et lamen ipsi qui maxime debuerunl me a superbia et arroganlia unkornium, id esi, Judseo-
venerari, quorum moriuos susciiavi, infirmos cura- rum, singulpri superbia juslitise se erigentium.
vi elad quos missus fui, ipsi, inquam,'vero, id est, in Unicornis enim animal est, unum cornu habens,
veritale consideraverunt,idesl, simul majores^tmino- cui comparantur Judaei, qui quasi unum cornu ha-
res viderunt nie: oculos quidem usque ad carnem in- bebant, quia iu uno tantum lesiamento et in terre-
tendentes, ad divinitalem vero non pertingentes; e. nis promissis, non in coeleslib.usconfidebant.
inspexerunt, id esl, speclaculujn quo sauderent in Narrabo nomen tuum, Haclenus ostendit quia
S97 IN PSALMORUMLlBRUM EXEGESIS. — PSAL. XXII. 598
passus sif, jiiseruit etiara de resurreclione, et in his Aj. salurabunlur, id est imiiabunlur. Ipsa "enim imitaiio
duobus proximis versibus et superioribus, ubi dixit: est saturilatis verae erupmio, postquam saluritalem
JVedis.esseris a me; nunc autem ingreditur ostendfere pec formidabttnt hqjirs mundi inopiam , nec coocu-
quare passus sil. Quasi dicat : ldeo peto me et rueos piscenl copiam; et lunc lciudabmit Dominum vera
salvari, quia narrabo ego et narrabunt mei nomen jaude, itti qurcum eum in Adam antequaro peccaret,
tuum, id esl gloriam et Iaudem tuam, scilicet quod quaesissent, et in eodem per inobedientiam eum ami-
de peccaioribus justos, et de damnaiis facis in re- sissent, modo requirunt per frdem et operationem
giium assurfiptos; (ratribus meis, id est, atiis renaiis bonam ; et in hoc laudabunl euro, quia licet pro pec-
de eodem fruclu spiriluali, seilicet, unde ego natus catis corporsi morianlur, corda lanjen eorum vivent
sum. Et taudabo te ego el mei in medio Ecctesim, id per fidem et bona opera in smculum swculi, id est,
est, non iantunj jn Ecclesia de Judseis, sed in ca- aeternaiiter. Et per hoc viv.ent- Reniiniscenlur ei
thoiiea, id est, in communi Ecclesia, cujus unus cogiiaiione et opere Deum, quasi prius pbli(i, et s'c
paries de Judasis, aiter vero de geniibus accessil, qui prius aversi fueram, iniegre coiivertentur ad Do-
qui per angularem lapidem eonjuncii sunt. Vel quia minum, utejus impieaiitvoluntalem, videljcet, universi
imusquisque eliam fidelis Ecclesja dicilur, possunius fineslerrm, id est, omnes quijam finierunt iuse omnem
iia dicere: Laudabo le in mediq Ecclesiw, id cst, in lerrenilatem. Etconversi addrabunt Dominuni, et vene-
corde cujusque fidelis, qui membrum est Ecclesise. rabuntur, el laudabunt Dominum, non ficte, sed incon-
Laudabo, inquam, ita dicens : Omnes qui timelis spectu ejus, id esl, in corde, ubi ipse oonspicit, el hoc
Dominum, limore caslo, noa servili, laudate eum vera nonfaciuntmulti, sed tmiuersfls(amilimgentium,id est,
laude, opere scilicet, non ore. Timenles aulem T>nulla ] familia erit in gentibus etiain quae tion siht
Dominum accipio semen Jacob, et semen Israel, et adorantes Deum. Familias autem accipit pro diver-
idco semen universum, id esl, vos orones qui cstis sis naiionibus, ut sunt Scoii, Britanni et caeteri.
imitatores Jacob, posierioris scilicel, cui major ser- Unde eiiam in alia IransliUione quadani universm
viei, quia estis veri supplasitatores viliorum ; vos, patrim gentium. Et me.iio omnes genles adorabunt
inquam, glorificaie Dotninum non solum ore, sed ct Domiuum, quia regnum Domini sunt, et ideo ipse in
opere. Et omne semen Israel, id est omnes qui cum eis dominabilur.
prius essent semcn Jacob, idesl, renati in fide, quod Manducaverunt omnes pingues. Non solum paupe-
intelligitur per Jacob, facti sunt semen Israel, id esl, res edent de voiis nieis, sed etiam onines pingues
reparaii ad visionem et veram speculaiionem, sicut lerrw, id est, omnirnodi diviles in lerrenis, scilicet,
persona eadem prius dicta Jacob. meruit dici Israel. ijui nihil quod lerreoum sit, a se alienaverunl. illi
Omnes hi, inquam, liment vero et caslo limore.; quod manducabuni cum pauperibus voia mea realiier,
Dominura , qui nieiilo timendus alque laudandus et quantum ad sacfamenla. El adorabunl, quia curn
a me et ab ipsis est. Quoniatn non sprevil habilum- quadani exieriori veneralione accedent, vel mandu-
pauperisin me, nequedespexil deprecationem faclam[ cabunt, id est, deleciabuntur in passione me.a. Et
pro peccalis rneorum a me. Ul hanc : Pater, serva eps; adorabunt simulantes venerationem meam veram,
quos dedistitnilii, el Iiuic similes. Et vere non de- sed non saiurabuntur, quia omnes qui descendunt in
spexit, quia non avertit a me vel & meis faciem, id est, terram, id est, qui solis terrenis deleclanlur, vel qui
praeseniiam et benevoleniiam suam, quia exaudivit in sacramenlis nihil nisi quod lerrenum et visibile
me pro me ct meis, cum clamaviad eum. est atlendunt, cadent, id est, casum patientur damua-
le '
Apud laus mea. H.ic se converlit ad Doroinum. (• tionis aeleriisein conspectu, id est, in anima ubi ille
Quasi dicat: Ideo me exaudivisti, quia taus mea est:' conspicit, quem fallere pulaverunt.
apitd te, id esl, ego non quaero laudem nisi tuam. Et anima. llli quidem cadent, anima aulem mea,
Vel cupio ui et lu lauderis in me, ct ego in le ini idesl, meorum, hic.non cadet, sed stabit, quia vivet
Ecclesia non parva, sed etiam magna. Parva fuit;. non sibi, sed illi; non suam, sed Dei, voluiiiatem
Ecclesia, quando Pelrus, <jui figuram ejus gerebat, operabitur. Unde ait Aposlolus : Vivojam non ego,
ad vocem anciliae extimuit atque negavit; magnai vivit vero in me Chrhlus. El semen meunt, id est,
vero fuit, cum idem Petrus, pbst gratiam Spiritusi imitatores meorum, servient ipsi Domino, scilicet,
sancti de coelisin igne super aposiolos missam, corami Patri, cujus emplilii servi sunt. Et merito vivent el
lyrannis in pi incipibus dixit". Obedire Deo opotiel[ servient ipsi, quia generatio vera ventura, spiritua-
magh quam vobh. Potest quoque aliter disiinguii lis scilicet, non carnalis, annuntiabilur, id esl ascri-
islud, ut dicatuv per se : Laus mea est apud te el vota! beiur non Peiro, vel Paulo, vel alicui aborum, sed
mea, id est, vota mea quse feci, eum me ipsum in ara, soli Domino. Nota siniilUudinem. In lege praeceptum
crucis obtuli : illa reddam in Ecclesia magna, id esl, fuil ut si quis dueens uxoreio, roorerelur absque li-
iterumperquolidianasaerificia meorura insacramentisI beris, frater ejus eamdem duceret uxorem ut suSci-
offeram. Vota dicoeadem vere in conspectu timentiumi tarel semen fratri mortuo, el filii qui nascerenlur,
eum, id est, quanium ad intellectura bonorum, et noni non nomine vivi, sed defuneli noroine vocarenlur.
sint eadem in conspectu rnalorum, qui niliil in sacra- Sic el Chrislus duxit spoiisam suam, Ecclesiam scili-
mentis, nisi quod exlerius apparet, intelligunl. Vel[ cet, qu_equasi slerilis i'uil ipso vivente, quia paucos
aliter : Vola quae in ara crucis obtuli, reddam, id, ]Pgenuii; morluo autem in ara crucis Christo, fratres
est, iterum dabo in meis qui per se ipsos offe-; .; ejus, apostoli scilicei, susceperunt uxorem ejus Eccle-
rent sicut egb me obtuli. Reddam dico in con- siam, et multos filios in ea per verbum praedicaiionis
specttt, id est, in anima timentiura Dominum, in qua_ genueruni, qui omnes noroine defuncii vocantur,
verilate conspiciunt, quia elsi exterius non paiian- non nominibus ipsorura. Dicuniur enim Cbrisliani et
tur, tamen in anima semper parati erunt, ul, si locusi filii Dei, non Pclrini, velPaulini. Unde dicitur recie :
fuerit, sicut ego aniniam pro oronibus posui, ita ett Generaiioannuniiabiiur Doinino,qu* ventura est; el per
ipsi non dubiteiit animas prb frairibus ponere. hoc yemura, quia cceli, id est, aposioli el alii sancii
Edent pauperes.Ego aulem qtiidem reddam vota, praecones aitnuntiabunl justiiiam, id est, perfeclain
de quibus votis edenl pauperes, id esi, mundi con-'. obedientiam ejus, cujus illa erit generaiio
pbpulo qui
lempiores edent quidem realiler, si ad sacramenla_ nascelur, non carnaliter, sed quera Dominus facielper
referatur; et salurabuntur -eie.rualiter, quia intelli- Spiritum sancium nasci in fideetoperibus bonis, cujus,
geni in pane et vino visibiliier sibi proposilo aliud ut dicit Apostolus, (actura atque figmenlumsumus.
invisibile, scilicei, corpus verum et sanguinem ve-
rum Domini, quae verus cibus el verus potus sunt, IN PSALMUMXXII,
quo uon venier distenditur, sed mens saginatur. Si Psalmus David.
autem ad passionem referalur, iia dicetur : EdentI AKGUUENTU.I.
pauperes vota mea, id est, delectabuulur sicut ali- Reditum populi de Babylone prsedicit, enumerans
quis in suavi delecialur edulio in mea passione, sed quantis redeuntes in itiuere solatiis u&i suut Dei^
&99 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 600
quanta post reversionem rerum ubertaie donati. A Aposlolus dicens : Ex parle enim cognoscimus, el ex
Item vox Ecclesiae post baptismum ad Eslher. Aliter parle prophetamus, etc. Quae ignoranlia est umbra
quia in vigesimo primo psalmo habuimus tributatio- mortis, id est, simililudo morlaiis ignorantise, quae
nem passionis, in vigesimo secundo Isetitiam resur- erit in tenebris exierioribus tandem. Vel jn medio
rectionis accepimus. umbrm mortis, id est, in praesenii vita et communi,
EXPLANATIO. quae per quolidianos lapsus quos quilibet ih ea pati-
tur est id est, figura mortis, id fest, raortalis
LOQOITUR, per lotum psalmum renaius in baplismb lapsus, umbra,
Christianus, gralias agens quia de ariditale peccali ad non timebo quem detrusi in gehennam patientur; et ideo
Uca pascum, et a'd aquam sit refectionh inductus. Et mala, quoniam tu mecum es nunc per fi-
nolandum qttia sicut antea Decalogum legh accepitt dem, quandoque futurus per speciem. Ideo etiam non
itti hic decem beneficih se gaudet esse dilalum. Wtc timebo mala, quia Diroalua, id est, paterna corre-
clio et baculus luus, id est, auxilium tuum , quo
psalmus quia divhionem in personh non habet, sed in quasilua, ; vel virga, id est, minor cor-
rebus, non divhiones ut in alih psalmis, sed wras nu- rectio baculo susientor
meri per singulas quasque parles adfiximus. tua, qua me, dum parvulus eram, eruisli; et
bacutus luus, id est, gravior correctio tua, qua me
COSIMENTARIOS. adultum de animali vita in spiritualem, ut in ea
Dominus regit me. Psalmus ipsi David, id est, cui- proficiam stimulas. Virga enim minoribus minari,
que perfectse aniroseattribuendus. Est" aulem in hoc baculo vero majora solemus urgere animalia. Haec,
psalmo vox vel cuj"usqueperlecti de Ecclesia, vel inquam, ulraque non me conturbaverunt, sed ipsn
lolius Ecclesiae, attendenlis magna et innumera- U eadero consolala sunt me. Et hoc ideo, quia tu pa-
"
bilia beneficia, a Christo pastore vero sibi collata, et rasii ea mensam, id est, fecisli ea jucundam refectio-
in eis aggratulantis atque commendanlis consortibus nem in conspectumeo, id est, in anima mea, quoeest
ea, id est, posteris suis, ut qui nondum expertus est verus conspectus meus adversus eos, id est, contra
ea quam dtiicia sint, festinet experiri, nec tardet con- opinionem illorhm qui me tribulanl. Quod enim illi
verti. Qui vero experti sunt sludeanl in roelius refici putaverunt mihi esse ad tristitiam, fecisti mihi esse
illis pascuis uberrimis, quibus non venter distenditur, ad laetitiam. Vel aliter, parusli mensdm in conspectu
sed mens saginalur. Taleesiergo quasi dical: Adam meo, id est, proposuisti mihi in «xemplum patien-
perversor distorsit me, Dominus autem, id esl, Chri- tiam Dominicaepassionis, ut in ea reficerer sicut in
stus, qui pastor esf, verus, regit me, ut a,veris mensa, et delectarer adversus eos qui me tribulant,
pascuis non deviem; vet pascit me, juxta aliam videlicet, ne crederem eis, quantumcunque saevi-
Translationem, quo regente me nihil milii deerit • rent. Yel parasii mihi Mensam, id est, divinam Scri-
quod necessarium sit. Nam etsi aliquam indigentiam pturam, reficientem et consolantem me, cura dicit :
boni patiuntur exlerius, nil.il tameh eis deesse, qui Nolite iimere eos qui occidunt corpus, animam non
illa indigentia plus prodest quam obsit, quia esl ani- possunt, et multa talia. Beatus Petrus dixit etiam :
ma3 saluratio. Unde dictum est: Timentibus Deum Omne gaudium exhlimate , fraires, cum in varias tri-
nihit deesse, et revera nihil milti deeril, quia posuit bulaliones inciderilis.
me in loco tali, ubi et pascar et poier. Et tractum Impinguasti, Quia mensam parasti, in ejus para-
est a similiiudine pinguiuro pascuorum. Quod sic tione impinguasti caput meum, id est, lselificasti mfen-
dicit : Collocavitme, id est, me Eeclesisede gentibus _ lem meara oteo, id est, spiriluali lsetitia. Oleo enim
et Judaeis simul locavit ; super aquam refeciionh, id G inunguntur sacerdotes et reges, in qua unclione lse-
est, supferaquas bapiismi, quae nos refecerunt, quia tificanlur; unde olctini pro Isetitia ponitur. Pro spi-
reparaveruni nos de vetusiate in noviiaiem; etsuper rituali vero ideo, quia omnem iliam laeiitiam excellit,
aquas ponimur, quia gratia baplismi est conversa- siciit oleum aliis supernalat liquoribus. Impinguare
lionis novae fundaroentum ; me dico posilara in loco autem potest accipi pro mitigare, quia spiritualis
pascum, id est, in ecclesiasticis inslituiis, ubi mtiltae laetitia mitigat ab exterioribus asperiiatibus corda ,
'isunl pascuse, id est, plures Scripturarum docirinse, sicut mitigatur cxtrinsecus quod inungitur oieo. Et
quae pascunt animam; et non in quolibet loco sunt inebriasti me calice luo, deberet dicere ; sed ut ma-
posita, sed ibi ubi valde jucundum est et delectabile. jus pondus. habeat sub admiratione, hoc idem dicit
Sciendum quod cum regula grammaticorum plurali- sic : Calix tuus, id est, imitalio passionis tuae, calix,
ter tantum pascua pascuorum dicit, divina Scriplura dico, non solum polans, sed inebrians, id est, demen-
quse rion subjacet illi, el hsec pascua, huj'us pascuae, tans, nbn corpus, sed animam, ut illum deraentave-
el pascuaepluraliter, dicunt. Collocavit me, inquam, rai, qui eliam ardorem ignis non sentiens dixit:
super, aquam refeclionh, et deinde educavil me in Assatus sum; ille, inquam, calix quam prwclarus esl!
pascuis illis non destrucloriis, sed nutritoriis aquis, quam dulcis et admirabilis est!
scilicet superaddendo historiali inlellectui moralem, Et misericordia tua. Praecessit me quidem miseri-
el post spiriiualem; et hoc modo converlit animam cordia tua iri his omnibus, et illa eadem misericordia
meam ad se inlegre, non habenlem maculam elru- subsequetur me auxitiando omnibusdiebusvitw mem,
gam;.et deduxit me, .id est, de virlute in virtulem id est, bujus morfalis vitse ; et hoc tandiu faciel,
duxit me; positum super setnitas juslilim, id esl, in D qtiousque inhabilemin doino Domini, id est, in su-
actis praecfeptisjtistiliae suse, in quibus pauci ambu- percoelesli requie, in qua inhabitatur m iongiludi-
lant; super quas semitas ille est qui quia volens, nem dierum, id est, aelernaliier, et est aequipoilenier
non coaclus, in eis est, ipsas sibi subjugavii, non dicere : Tandiu prosequetur raisericordia tua vitam
super se habet, quia non premitur ab ipsis, ei hoe raeam, quousque perducat in vitam tuam.
non fecit per meritum meum, sed propter noroen
suura iorificandum per me. IN PSALMUMXXIII.
Nam etii ambulavero. Hic converlit se ad Domi- Psalmus David prima Sabbati.
'num iggratulando beneficiis ejus, et commendando
ea , et sic coiitinuatur : Vere sum super semilas , -JtGUSIENTUM.
quia amplius non lihiebomala, id est, capiialia cri- Prsedicitur populo, imo prsecipitur quibus vitsesuf-
mina ad montem ducenlia ; el si ambulavero, id esf, fragiis valeat de captivitate Babylonica laxari.
quamvis conversatus fuero in medio umbrw morlis, EXPLANATIO.
id esl, inter eos qui sunt umbra hiortis aelernaesibi Prima Sabbali significat diem Dominicam,quoepri-
adfuturae : spem cujus in se repraesenlanl, quia ma est post Sabbatum, quo die Dominus resurrexil a
uinbrosi et lenebrbsi in corde sunt, sicui umbra re- motinh; el quia lotus psalmus post resurrectionem
praeseniat corporis iltius figuram cujus est, vet in canitur, ideo ei iilulus iste prmmissus est, ut corcla fi-
medio uthbrm mortis, id est in ignoramia , quae me- delium congruo moneret indicio. Posl resurrecUdnem
Uiuiii, idest, communis est omnibus, ut leslatur Domini proplteta tmiior effccim humanum genus, quod
«01 IN PSALMORUMLIBRUMfeXEGESIS. - PSAL. XXIII. C02
varia resurrectione laborabat, alloquilur. Prima parle A 1 aloue rotundus, in quemfortuna semper manca ruii;
definiens Dominiuniversumorbem esse terrarum -, ul et pleni numeri dicnnlur perfecti numeri. Et uni-
sicut se nullus ab ejus imperio probarel exceplum,ila versi simt illi domini de his qui dicuntur orbis, qui
nec a ftde crederel alienum. Secundo toco delerminans non aposlatant, sed habitant, id est, perseverant in
iHtibus.virlulibusprwditi sint in ejus Ecclesia consli- eo orbe, id est, in perfeelione. Potest quoque Domxni
luti. Terlio dementhsimos supersliliososalloquilur, ul est terra ila exponi: terra, id est, carb humana, quas
nero Dominofainulantes, a noxia sibi perversilale dis- prius non erat Doraini, quia poterat abeo auferri,
«edattt. cum csset mortalis et passibilis, j"amper incorruptio-
COHMENTAItlUS. nem in resurrectione suscepta est, facla propria Do-
mini, quia jam omnem commuiationem evasit, in
Dominiest terra. Psalmus David in prima Sabbati. quo victoria sicut prius nolatur. Sequenlia vero in
Prima Sabbali vocari sotet dies Dominica , in cujus hac sententia non mulanlur.
maiutino Dominus noster Jesus Christus surrexit a Quia ipse. Merito orbis lerrarum, id est, perfecli
morluis; el congrue, ut inqua die mundum fecerat, SuntDomini, quiaipse Dominuseura orbem fundavit,
in eadem ipsum etiam reliceret. Dominicaenim dies, id est, fundamentum aliis per bnnum exemplum ,
prima dies fuit, in qua Dominus mundum constituit, doctrinara fecil; orbem dico positura super maria,
juxta illud Genesis : In principio creavit Deus cmlum id est, plantatum in ipsis qui prius erant sicut maria,
et terram. Per coelumnamque hic non hosirnm coe- quia sicul mare et amaruoi est, et semper flucluat,
lum accipitur, sed illud cujus ipse Agnus lumen est. ita illi quos Dominus orbem, id est, perfeclos fecit,
Per lerram vero inlelligilur caeterorum elementorum jg et adhuc facit, prius fluctuabant, et vexabantur in
compositio, et illius lotius massa. quam Dominusin amariludine curarum et solliciludinum hujus mundi.
quinque diebus reliquis ante Sabbatum, in quo quie- Quod eliara patet de ipsis apostolis. Vere enim flu-
vit, dislinxit. Ilic autem priraa Sabbati accipitur ali- cluabal Matthaeus,quem de telonio Dominus assum-
ler. Sabbatum namque, id est, requies, fuit nobis psit. Similiter pro suo modo alii. Et prmparavil eum
resurreciio Doroini, qui resurgens nos conresurgere orbem eiiam super flumina, id est, super principes
fecil. Ascendens quoque et sedens ad dexteram Pa- soeculicupidos, qui sicut flumina semper in mare in-
tris, nos ascendere et consedere fecit, nunc intefim Iltiunt, ita semper ardore habendi inamaricantes hu-
spe, quandoque cbnsessuros in re. Spe enim salvi jus vilae fluctus, plus et plus immergebantur, qup-
facii sumus. Prima ergo Sabbati dicitur primum tem- rum unns fuit Paulus, et alii multi, jd est,"Ecclesiam,
pus post Sabbatum, id est, teropus praedicationis ut et supra maria et super flumina eum constituit.
apostolorum , in quo tempore primum innotuit illud Quis ascendetin montetn Domini, aul quh siabit in
Sabbatum, id est, resurreclio. Secunda vero Sab-' loco, eic Quandoquideni Dominusin lanta sublimi-
bati poiest vocari lempus prsedicationis illorum qui tate orbem suum posuit, ergo quis hactenus jacens
successerunt aposlolis ; sic quoque tertia , quarta , in inferioralu peccatorum et morlis ascendetin mon-
qiiinta , sexta Sabbati in successione praedicatorum tem Domini, id esi, in subliroitatem Ecclesiae, quam
facile potest nofari usque ad illtid verum Sabbatum, Dominus praeparavit, qua. ei propier virlutum excel-
quando reqnies aeterna suscipiet animas sanctorum. leniiam , et propier constantiam mons diciiur. Aut
Vel sicul divina Scriptura septimanam tolam vocat qith ascendens siabit, id esi, mansorius erii in sancio
Sabbatum a digniori parie, juxia illud in Evangelio : „/* loco ejus, id est, in hac tania eminentia Ecclesiae,
Jejuno bh in Sabbato ; ita eliam potest vocari Sab- " quam Dominusconstituit. Mulli enim ascendunt qui
Jbaiumlolum terapus quod est inler Sabbatum resur- non stant.
rectionis et verura Sabbatum futurum. Et in boc Jmiocensmanibus. Quasi dicat: Hic vere ascendet
Sabbalo potest notari prima Sabbati, et secunda, et in monlem, et in ipso stabif, qui esl innocensmani-
reliqua, ut supra. Propheta ergo per sanctum Spiri- bus, id est, mundus in operibus ; el qui est mundo
itum lempus illud futurum, in quo aposioli tam con- corde, id est, mundus etiam in cogitationibus; el ille
slanler et manifesie prseconaluri essent, praevidens etiara ascendet, qui animam suam occupatam'in vano,
in £onsid£ratiore illius temporis in persona aposto- vel in vanis afleciionibuset delectalionibus non acee-
licaelubae, vel vocis, hunc psalmum composuit, juxta pit, id est, non pretiosam et charam habuil, imo mi-
quod titulus supradictus ila exponilur : Iste psalmus seram repuiavit, et duriter correxit. Ex pcena enim
allribuiiur David, vel propbetaeipsi, vel cuilibet apo- peccati est, quod vanaj affeciiones, quse lamen ad
stolnrum, qui vere sunt manufortes, et visu deside- aclum nunquam perducuntur, vexant animum no-
jrabiles. Psalmus, dico, habitus vel canialus in prima strum, quas etiam perfecti viri impunitas sibi insur-
Sabbali, id est, in consideratione fuluri temporis gere non patiunlur. Vel non accepil, id est, non re-
.apostolicsepraedicatiohis, quanturo ad prophetam ; pulavit animam suatn esse in vano, id esl, intra
.quantum autem ad ipsos apostolos, in ipsorum lem- transitoria, quaevana sunl, juxla illud : Vanilas vani»
.pore vere hic hymnus est celebratus. Ilorlantur au- laium, et reliqua; sicut multi stulti faciunt, qui
tero nos apostoli in hoc psalroo sub quadam simili- desperant de vita animae post mortem, et de resur-
tudine , scilicet, ul sicut antiqui viclores suos cum . rectione sua, et ideo animas suas negligunt; sed
iriumpho ab hostibus redeunles, et cum omni gaudio D poiius inielligit animam suam vere aeternam, el ideo
suscipiebant, ita et nos Dominura Jesum ChrisiUm quantum valet laboral, ul ei sedem paret setemam.
viclorem raortis , et deslructorem corporis peccati, Nec juravit, hoc est, ille etiam ascendet in monlem,
jqui cum triumpho ab inferis rediit, cum omni lsetitia qui juravit proximo suo, quod ssepe necesse est in
et gaudio suscipiamus , et ei conlonnari studeamus. humanis contraciibns fieri, non juravit in dolo , id
jQuasidicerenl aposloli: Gaudeani omnes subdere se est, non decepil. Et litc lalis accipiet benediclionem,
Chrisio, quia ipse vere Dominuset verus victor est. id esl, mnltiplicationem a Domino, hanc, scilicel, ul
INamterra prius pervasa a principe lenebrarum est, in praeseuii bene promereaiur, et in futuro benc re-
modo Domini, id quod continet pro eo quod contine- muneretur; el hoc non ex meritis, sed ex sola gra.lia,
lur, id est, lerreni, qui prius caplivi lenebaniur sub quia accipiel misericordiama Deb, id est, quia praece-
jugo diaboli, destructa morle et principe ejus alli- det bona voluntas Dei in eo, etgratia ejus, quae non
gato, cesserunt in j"us Domini sui; et quia lerra in ex merifis est, sed a Deo. A Deo dico salulari suo ,
lioc sirapliciter quod terra est non est Domini per id esi, qui secundum misericordiam pnecedeniem
jnhabitationem, subdit: Et plenitudo ejus , vel terra salvabit eum per supradictam benediciioiiem; et
est Domini. Quod autem sit pleniludo, determinat ideo salvabit eum, quia hmcgeneratio est quarentium
Jicens : Orbisterrarum est Domini. Per orbem enimi eum ; id esl: tales sunt de his qui quaerunt in prse-
ei plenifudinem perlectos accipimus , ipsos scilicett senti ipsura Dominum per fideni et bonam operatio-
(apostolos, ereorum consimiles, quia et orbis signi- nem, et landem inveniunt. Quod sic dicit: Qumren-
ticat perfeclionem, juxia illud Horatii : Totut teresi lium dico, e't tandem invenienlium faciem et praesen-
 €03 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 604
tiam, non novi Dei, sed Dei Jacob, id esl, illius qui A mico sibi vindieavit, elc. Potest qtioque priinum
pr.maluni dedit poslerius nato. Quod tunc erit, Aliollile porlas. aliter iegi, quain supra "dieium sit,
quando facie ad faciem videbunt. scilicet, nt perprincipes accipiamus angelos bonos,
Allollite portas. Qnandoquidem Domini est ierra, hominibus ad cuslodiam deputatos, de quibus dici-
et nullus ascendit in monlem ej"us, nisi innocensma- lur in Kvangelio : Angelieorum semper vident faciem
nibus, et corde, et csetera ; ergo, o vos principes , Patris tnei qut in cwih est, et sic dicalur : Quia lerra
<juiinjuste hacienus primalum inter bomines obti- est Domini, ideo vos , principes , id esl, angelicae
nuistis, attolliie portas, id esl, ad vos tollite, et au- polestates, bominibus ad cusiodiam praeposiiae,fa-
ferle cupidilatem ,ct roelum, per quse duo haclenus cite quod vestrum est in occursum Domini, scilieel,
hbmines sub jugo dominii vestri quasi infra portas attoltiie portas vestras, id est, amplifieaie virlutes in
clausisiis. Qmcunque enim lerreno Dominosubjacet, subdiiis veslris, ut Dominus auetor cum tota pompa
aut spe acquir.endi ei subjacet, aul limore, quaej'ara triumphipossit ingrcdi. El vos, portw wlernales, id
acquisivii perdendi. Unde Sallusiius quoquespemet est, vos, virlules ducenles ad anernilatem, elevamini.
meium dicit paries r. p., et est sensus : Desistite, Quod esi dicere : Vos homines, in quibus suni
terreni principes, ab injusia damnatione, quia non virlules, obedite sicul debeiis , scilicei amplifi-
amplius locus erit praelationis vestrae, quia non erit cale virtufes in vobis, e. sic ihtroibit. Sequentia uon
aliquis eupiens lerrena , aut liroens perdere ea ; et raulantur.
vos, porlae aeternales, opposiise ilfis portis, jd est, IN PSALMUMXXIV.
abrenuntiatio mundi et pompseejus, el conversio ad
Dominum perducentes, ingredientes per vos in aeter- B ln finem, psalmus David.
riitatem ; vos, inquam, elevamini, id est, amplifica- ARGUMENT0M.
mini et exaltaniinf, ut illoedeprimantur; el sic introi- Ex persona populi in Babylone degenlis oratio
bit in bumanas mentes non rex ignominiae, sed rex
gloiim, id esi, Christus, quem, scilicet, suis tempori- formatur.
bus, id est, in die judicii oslendct beatus el solus EXPLANATiO.
potens Rex regum et Dominus dominantium, Deus Quoniam liluli verba jam nota suht, et Psalmus iste
Paler, scilicet. Gloriosum enim esi esse sub Deo Hebrmorumprimus alptiabelo deest, noverimus hunc
rege, ignominiosumvero sub liomine rege. Ignomiuia sextam el nonam decimamlitleram non Itabere. Per
enim noslra, scilicet, quia nos ipsos non rexinms , lotunt psalmum. depfecatuf Ecctesia, ne ante conspe-
hocfecit quod sub liomine rege positi sumus. clum Domini conlemptibilis apparcat ittitnich. Primo
Quh est iste? Quasi admirans humana natura quae meinbrodeposciiul insliluta Domini viasquecognoscal.
prius non noverat, nisi reges ignominisequsereret, Secundo beneficiacjus poslulat, quw sanclis patribus
quern dicerel regem glorioe,dicit sub inlcrrogaiione : a smculocondoiiavil.Teiiio dieil custodienlesprwcepta
Vultis scire quis est.isle rex cjlorim? Ille, scilicet, qui Domini wlenia prwmia protnereri, proteslans se
vere Dominus est, quia preiio sui sanguinis nos in .eadeni volunlale jugiler permanere; prima ergo
servbs emptitios sibi fecit, et qui cst fortis, quem portio coiiituei litleras quinque, secunda sex , tertia
vos infirmuro putastis, et potens, quem oppressum iiovem.
credidistis; velfortis, quia porias mortis deslruxit, COMMENTARIUS.
el potens, quia principem mundi [ejecit alque conca-
lenavit; et hic Dominusest vere poiens in hoc prwiio, V Psatmus Ad te, Domine,levavi.Psalmus iste sic intitulalui'':
qui, confractis portis moiiis et paiefaciis coelesiibus David, idest, unicuique perfectioii, sive de
porlis, landem dicet : Gaudete, perfecli, quia eyo vici Aposfolis, sive de aliis atiribuendus. Esl enim vox
"muttdum. cujusque perfecloeanimaein hoc psalmo, quse hym-
Attollite portas. HlC alloquilur aerias poteslates, id nizat in eo Domino, ut nos exhortelur et instruat
est, dseniones, ita dicens : 0 vos principes, id est, suo exemplo qualiter circa Dominum nostrum affici
o aerise polestaies, vos etiam atloilite portas veslras, debeamus, et quod per lalem affeciionem ab ipso
id est, auferte vitia veslra ,el suggesiiones pravas, obtinere possiinus, vel exigere debearaus, ila dicens :
qnibus hactenus primaium vobis in his qui militiam Domine, Pater, animam meam prius a le in Adam
coeli, id est, solem etlunaro, etsimilia, adoraverunt, dejectam, et carnalibus desideriis ei concupisceniiis
obtiniiislis. Et vos, portw wternales,,id est, perdu- quasi in lerrain conculcatam lunc non.meara, modo
ceiites ad seternitatem, (evamini, id est, amplifica- auiein meain nonsolum levo, sed etiam levavi du-
mini, etsic lhlroibit Rex glorim , ul supra dictum dum per spiriiuale votuhi et desiderium ad te; et
est. Portae aeternales oppositaepoiiis dsemonum, qui ideo non erubescatn,id est, ampliusruborem aliqtiem
miliiiam cceli adoraniibus praeerant, sunl charitas et non incurram, quia confidoin te. Quasi dicat :Prse-
castiias. Charitas., qua unus Deus prae omnibus dili- suropsi olim de me, ei irrisus de superbia mea eru-
giiur; castiias vefo,quaepostej"usdileclionemanima bui, quia usque ad hanc inlirmitatein dejectus sum
sub muliis qui dicunlur dii, et non sunt, foruicatur ut mortem, etiam a quibusque minimis rerum ii-
(sic). Quod omnes adorantes idola faciunt. meam. Atnpliusautem non erubescam, quiajam non
Quisest hlef Quia mulli, ut leslalur bealus Augu- D deme prsesumo, sed in le confido; el merilo in le,
slinus et Ambrosius etiam, de bonis Angelis dispen- quia lu es Deus mcus, id est, Creator et recrealor; vel
saii.onemDominicseincarnaiionisignoravcrunt, quo- quia nonego jam ulprius volui sum mihi Deus, sed le
usque eum exaltatum super omnes viderunt; ideo feci. Deum nieum.
quasi admirantibus daenioniis hunc regern gloriae Neque irrideanl. Confido, inquaro, in te, et ideo
dicit sub interrogatione, sicut et superius. Vultis inimici mei tam exteriores quam interiores, qui ser-
scire flitisesl hterex glorim,ille scilicel qui esiDomi- penlinis el occuliis persuasionibus suis me devocare
nusnon lantum super vos apostalas daemones, sed nitunlur, non irrideanl tne, id est, non laciant me
etiain virlutum, id esi, ccelestium exerciluum, vel inefiicacerndevocandome. Quod si fuerit, irridebunl
qui est Domiuus virtulum, id.est, cujus possessio et me dicentes : i7ic homo cmpitmdificare, el nonEienitn potuil
munera sunt non aliqua terrena, sed soloevirtutes; consummare.Et Ideo dicens ut non irrideant.
ct ipse qui lalis est, vere esl rex gloriae. Sciendum univefsi qui suslinent le, non confutideniur, id est,
quod hi qualuor versus ultimi, juxta quod nunc eos nulli qui vel suslinent te exspeciando le remuneralo-
exposuimus, solent a quibus.damproemitti,el ad hos rem, cum patieniia. Undevenict diclum esi: Si moram
principium psalmi taliter conlinuari. Ideo vos, ter- fecerit, exspecla euni, quia el notitardabil; vel
reni principes ei aeriae polestates, debeiis porlas qui susiinent pondus pra_ceptorum luorum portantes
yestras attollere, ct vos, poriaeatemales, elevari, ut pondttsdiei el wstus,;nulli, inquam, lales confundcn-
iniroeat Rex gloriae,quia Doniiiii esllerra, idesl, tur ab iiiiiuicis, quia nec devocabunlur, nec irride-
quia ipse est Dominus, qui lerram pervasara ab ini- burilur ab eis.
 603 «V PSALMORUMHBRUM EXEGESIS. — PSAL. XXIV. 606
Confundantur omnesimque agenles. Isiud non mnle- A . propler merila mea, sed propler bonitateih, id est,
dictio, sed est divinae senleniiae prophetalio, vel suaviialem luam. , .
aggratubtio. Quasi dicat : Sustineoies te non con- Dulcis et recius. Ne aliquis arroget sibi de bonitafe
fundentiir, omnes aulem qui inique agunt, id est, Domini, non attendens rectitudinem juslitiae esse in
qui lerrena cosleslibuspraeponunt, pro lerrenis labo- eo, ei ideo licenier peccare vellet, convertit se ad nos
rando, el eoelestia contemnendo, el in hoc vacue, ostendens ulrumque esse in eo cum dicit : Dominus
id esi, inuliliter et supervacue, quia magis per ea est dulcis el esl rectus. In hoc duleis, quia peccalori-
impediunltir quara expediantur. Quod Lractum est bns et impiis priora peccaia, si converlantur, dimit-
ab irraiionabilibns animalibus, quse quanto magis tit; recius vero in hoc est, quia misericordia voca-
moveniur, lanio magis irreliuniur. Orones hi, in- lionis et venise, quse gratiam habet sine merltis,
quam, confundanlur aeterna confusione. Ut aiilem ultima digno judicio jusio ordine merila requirit. Et
ego non confundar, nec inique agam, Domine vere dulcis etrectus est, quia prorogal raisericordiara
dentonslra milti vias, id esl, proecepta; vias dico tuqs, delinquenlibus exlra viam, utsint in via. Quod sequt-
id esl, quse nullum ad inieritum ducunt, sicut viae pollenter hsec Htlera dicif ; Propter hoc dabit legem,
lal3e faciunt, per quae pecora campi incedunt. Et id est, correciionem, detinqueniibus exlra viam, ut
doce me, scllicel, non lantum, in verbo habere, sed ponat eos in via. Vel aliier. Vere esl recius Dominus,
eiiam in opere semilas iuas, arctiora praecepta lua et quia exhibet paterna flagella eliam (iliis, quos recipit
paucis cognila. in exemplum judicii, scilicet, utperlioc inlelligamus
Dirige me in veritate iua. Separata positio esl. . quid fuiurum sit servis fugitivis. Quod sic dicit .
Quasi dicat: Ego, Ddmine, dislorsi in mea falsilate ; •g Piopler hoc, scilicet, quia rectus est, dabit legem,
tu autem dirige me, ut non aberrem amplius-a via id est, constricLionem paternorum verborum filiis
justitiae m verUale,id est, in proeceplis luis veris , delinquentibus, qui, licet delitiqua,iit, sunt tamen in
veritate, dieo', lua. Tu es ipsa veriias, et a le est lia yia, id est, in praeceplis ambulant, el non nisi venia-
omnis veriias, a me auiem nihil est nisi falsitas. Om- citracommiltunl : quod ideo faciel, ut delinquentes
nh enim homoniendax, et ut dirigar in veritate, doce viam, scilieel, qui, non subdili prseceptis Dei,
nte ipsam veritatem , scilicet, iion solttm in verbis quasi licenler criniinalia el quaeque illicila commit-
sciant qtiod sibi fulurunTsil; et in hoc judicio,
tenere, sed in re exercere; et ad te perlinet hoc tunt, id esi, in hac paterna correciione non p.enurbabit
facere, q.uialu es Salvalormeus, non ego, qui prodilor illos
sum. Nam cum de paradiso essem ejectus, et in lon- quibus legem dabit, sed diriget eos in viam
factos mansuetos, scilicei, ul non repugnent
ginquam regionem per.grinaius, per rae redire non justitise
quasi leroces et indomili; sed cum
poi.ui, quia de via iniquiiaiis est scripium : Omnis flagellis ejus, roodesliores
quiambulatin ea, nonrevertetur; sed per le liberalus sicut sLiinuIantur, fiant, et in viam redeant,
sum, qui bene poiuisli facere, quia es Deus et Salva- eunt inbene domita animalia, cum slimulaniur, red-
tor metts, ideo suslinui le, id est, cum patienlia ex- viam, et modestius moveijlur; et docebil iltos
speciavi te remuneratorem ; vel susiinui pondus eosdem Dei
factos mites, scilicel, ut in nullo voluntati
sed per omnia obediant, et volunta-
praeceptorum luorum iota die, id esl, tolo tempore tem contradicant,
suam isti posiponant. Ulos, inquam, docebit, et
conversionis mese ; vel tola die, id est, lota menlis
sinceritalo ; et quia susitnui, ideo, Doroine, oblivis- cognoscere faciet ad auginentum perfectionis vias
cere deliciorum meorum et reminiscere miseraiio- (G suas, quibus scilieei el ipse ad nos, et nos ad ipsum
num luarum et roisericordiarum. Miseraiio esi exhi- versm venimus. Et quaesint illaeviaeoslendit dicens : Uni-
bilio operum misericordise ; niisericordia aulem pia vim Domini quibus vel nos ad ipsum, vel ipse
affeciio cordis praecedens miseraiionem. Et est di- adnosvenit, sunt misericordimet verilas. Misericor-
ctum ad similitudinem. Quasi diceret : Recordare, dia, quia placabilis est; veritas vero, quia incorru-
Domine, bonorum, quse j'am mutiis contulisli, ul et pius judex est. Harum duarum viarum alteram jam
mihisimiliterconferas. Liiiera sicexponilur : Hetni- exltibuit peccata dirailtendo, alieramin fuluro exhi-
bebit merila examiuando; et sic universae viaeDei
nhcere , Domine, mheralioiium iuarum, id est,
operum misericordiaeab initio inundi exhibitorum; possunt dici duo adventus ejus : alier miserantis,
alter Quas viasille tenens perveniei ad
qui eiiarn.peccaniemhoniinemila miseratuses, quod eum, judicantis.
eum lot et tanlis creaturae tuoeconsolationibus non quisquis cognoscens nullis meritis suis se libfe-
deseruisti, non passus necessaria vitse deesse ei. Et ralum, deponit superbiam, et deinceps cavet severi-
reminiscere miseralionumtuarum, id esl, tuarum pia- latem judicamis, quia jamexperius est clementiam
rum affeetioiium,qumaswculo sunf, idestquoe abini- subvenientis. Quaeuniverssevise sunt misericordise,
to mundb et eiiam ante iu le fuerunt. Misericordise nonquibuscunque, sed requirentibusteslamenlumejus,
enim semper in Deo fueruut, miseraLiones vero lem- id est, illis qui facti mansueii el mites recognoscunt,
ppraliier per singulos exhibitae suni, ut in Abel el in et primuui adventum ejus fuisse roiserantis, et seeun-
Abraharo et in celeris. dum fore judicantis; et propler hoc quaerunl affe-
et requirunt opere testamenlum-ejus,id est,
Deliclajnventuth. Miseralionum quidem reminis- ctionem, seternam hoerediiaiem promissaro ab eo, ad quan»
cere, ui liiiserearis, sed ne memineris, id est, non I) ] recipiendam nos sanguine suo redemit; el testi-
ipse
reseives ad poenam , sed quasi excidant tjbi per monia ejus lestamenli, id est, testificatioiies fa-
'misericordiam, manifbsla delicta juventulis mem, id ctas de ipso in prophelis et evangelistis , ut lanlo
esi, quse ego scienter commisi, post innovationera cerliores inde liant, vel requiraui testimonia ejus,
in unda baptismaiis , per quam a vetustaie peccaii id est, illa quse Dominus tesialus est, ad
in habitum virtutis quasi in juvenlute rellorui. Vel hoc ut praeeepta
qui ea observarent, ad illud testamentum
quia juvenessolentesse temerarii, possumussimpli-
cilerdicere: Ne tneminerh, reservando ad pcenam;; pervenireut. Propter nomen tuum. Quia tres supra dicti versus
manifesta delicta juvenluth, id est, lemeritalis mem, inlerpositi sunt, ad ostendendum quod aliquis non
scilicet, quse ego scienter et lemerarie coinmisi. Et debet arrogare sibi de bonilale Domini , ideo nune
ne memiiieris ignorantias meas , id est, occulla redit ad
peccaia mea, quae ignoranter commisi, sive ex Vere memor priucipale, mutando personam. Quasi dicat:
eris raei, Domine, quia lu propitiaberis
lemeritaie, sive post innovaiionera bapiismalis. peccato meo non reservando illud ad pcertain; et hoc
Secundum mhericordiam. Ne memineris, inquam, lacias non proptcr merittim meum, sed propter noine»
delicia, sed potius memenlo mei, Domiiie, ut, iBttin, id est, propter gloriam et laudem luam, scili-
miserearis secundum mhericordiam luam, id est, cet, ut qui intelligent glorilicent te Deum; et ideo
te condignam , non secunduni iram me condignam. etiam, quia ego locum propitialioni luaein me facio,
Tu dico ad quem pertinet, qui soius misereris, solus per hoc, quia peccatum meum inibi nm.iunt ett, id
mederis, solus peccata,dimiltis, et hoc non facias est, nimis maguuEael difficilevidetur mihi. Guicun-
 607 BEDyE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. - DUBIA ET SPURIA. 60'8
quepnim peccatum suum parvum est, illius peccatum A _ Vide humilitatemmeam. Ideo debes eruere, quia
apudDeum magiium est; sicut e contra quandocun- ego humilis sum, et laboro ; et, ut eruas, vide humi-
-qne P',ccatum suum alicui magnum est, apud Deura litalem meam, id eSt, attende dejeClionem infirmita-
parvum est. Unde dicit beaios Augusiinus : t Quia lis meae, et laborem meum, quem patior dum studeo
eatenus Deus ignoscit peccata, quatenus quisque co- satisfacere. Vel video humililalem meam,, id est,
gnoscit ea. i Et ad Saul dictum est : Cum esses par- considero, quia me humilio non abrumpendo me per
vulus in oculh tuh, magnus eras in oculismeh; cum aliquarn jactantiam justitise ab unitaie corporis mei,
ctutem magnus esse cmpisti in oculis luis, parvulus sicut haeretici faciunt; et vide laborem meura, quia
factus et in oculh tneh. Ne quilibet erraret, dicens indisciplinatos et malos mihi permistos patior. Sicut
Dominum sibi fore propitium, quia mullum sit ei enim in area simul sunt palese et grana, sic .in Ec-
peccalum siium, vult certis signis osiendere quis ille ctesia mali bonis permisti sunt. El dimitte mihi uiti-
sit cui vere peccalum suum sit muitum, praemittens versa delicla mea, quae, scilicet, et necessitate viae
sub interrogatione: Quis esl homoqui limelDominum? coinmillo. Licet enim perfecta sit anima, quae hic
Qood sequipotlenler djclum : Quis est ille cui vere Joquitur absolula a majoribus criminibus, tamen
peccatumsuum videlur multum? timorenim Dpmini, adhuc indigel lavatione pedum, id est, remissione
qui filialis est, non servilis, faeit peccatum videri venalium peccatorum. Quia quemadmodum si quis
mullum, quaniumlibet raodicum. Et subdit slalim per pulverem graditur, necesse est ul saliem pedes
signum timenlis Dominum dicens, ei scilicet limenti cjus impulverentur, quos lavare necesse est; sic
Dominum, slatuit ipse Dominus legem, id est, stato- quisquis in hac vita, quas pulverulentse vioecompa-
riam, non horariam, fecit ei legem in via, quam ille B ratur, conversafur, quanfumcunque perfectus sit;
sponiesua elegit, ne impune peccaret. Non enim decet non lamen peniius ab orani peccato immunis existit,
milites Dominiesse horarios. Accipitur autem via hic et ideo saltem lavatione pedura indiget. Unde dictum
aut regula Clirisllanitalis large, aut etiam quaclibet esl : Qui lotus est totus, non indiget
- nhi ut pedet la-
striciior infra ipsam, ut monastica vel eremilica vita, vel.
vel aliquid lale. Respice inimicos tneos. Ad idem ad quod el supe-
Anima ejus in bonisdemorabilur. Aliud item signum rior versus continuatur. Quasi dicat: Ut eruas me,
timentisDominum, scilicet, quod amina ejus demora- respice inimicos mebs, qui me devocare volunt, et
bitur, id est, valde morabitur, et semper manebit repellas eos. QuOd necesse est, quoniam multiplicati
in bonis desideriis, scilicet, et cogilationibus. Et sunt, quia non lantum exlrinsecus, sed etiam intrin-
_em.it ejus, id esl, bpera ej'us hsereditabunt terram, sechs sunt sicut. hseretici, qui, inter Ecclesiam exi-
id est, excolent carnem ejus ita diligenler, sicut ali- sientes, cseteros tamen qui in ea sunt fraudulenla
quis excolit hsereditalem, exslirpando, videlicet, ex persecuiione devocare niluntur. De quibus dictum
_ea spinas el tribulos, quos prius generavil ei, id est, est: A nobh exierunt, qui a nobis non fuerunt. Et ideo
vitia, ut in futuro ipsam clarificalam h-erediiatem repellere debes ihimicos meos, qui oderunt me sine
recipiat. Rursus ponit signum limenlis Dominum, causa. Nam oderunt me iniquo odio. Iniquura odium
cum dicit Dominus : Dominus est firmamenlumlimen- est, odire illum qui ad salutem suam laborat. Oranis
libus eum, id est, Dominus facit ut timentes eum, vero perfecius et bonus ad omnium utilitatem labo-
ipsura firmamentum habeant, non mundum videli- rat, quia pro omnibus orat; et ideo quisquis odit
cet, facil utin se confirmeiilur et mundo iiifirmen- n aliquem bonum, exercet iniquum odium.
lur. Et testameniumipsius, id est, aeternaehaeredita- Cuslodianimam meam. El quia iniraici mei mulli-
lis , prOmissio facia ab ipso est, etiam firmamentum plicati sunt, et inique me oderunt, ideo, Domine,
iimeniibns eum, id est, causa est cur timentes eum cuslodi animam meam, ne declinet in conformilatem
ila firmiter ei adliaereant; et lioc est eis firma- eorum, et erue me ab omni perplexilate cohabitatio-
rnentum Dpminus et teslamenium ejtts, ut lan- nis ipsorum, scilicet, ne vel incurram contra eos
xlem vel ipsbm testamentum maitifesieiur illis, cuin lalensodium; et non erubescam, id esi, non patiaris
ipsum suscipient, vel ipse Dominus manifeste- mihi converti ad infirraitatis erubescentiam, quoniam
tiir illis facie ad faciem. Juxta quod ipse dicit; (pro quod) speravi in te, non in me, sicut prius quia
in Evangelio : Ego diligam eum, et manifeslaboei de me praesumpsi, irrisus de superbia mea erubui.
tne ipsum. :. Innocentes, et reliqua. Quasi dical: Quo fructu
Oculi mei semper.ad Dominum. Quia. Doroinus ti- peto me custodiri a le, Domine, et erui. Hoc scilicet,
mentibus se slatuil legem, ei ipsos confirmat, ideoi quia innocenlesel recli, id est, boni, qui nec proximo
inleriores oculi mei, id esl, orones nffectiones mese,i nocent, ei recta opera exercent, adhaerebunt mihi
semper lendunt ad Dominum, non ad aliquod lerre- per conformatioiieraelbonorum operumimitationem,
num, ad quem nierito spectare debeo. Quoniam ipsei quia jam eliara adhmserunt mihi, et hoc non propter
pedes meos evellet, id est, affectiones meas exlfahetS me, sed quia sustinui ie, id esl, quia et cum palientia
de laqueo, id est, de omni terrena perplexitate, quse te remuneratorfem exspectavi, et pondus praeceplo-
nos illaqueat. rum tuorum pertuli. Quod est dicere : Non iroita-
Respice in me el mherere mei. Hic iterum, inierpo- _" buntur me propter aliquid quod ex me habeara, vel
silione facia, redil ad principale, et sic coniinualur : ex me faciara, sed solummodo in hoc quo imitor te.
Quia peccalum meum mihi raulium esi, ideo, Domine, Unde qufeijue Paulus dicit: Imitalores mei estole,
qui in Adam despexisti me, respice in me, id est, charissimi, sicut et ego Christi. Quasi aperte diceret:'
altende infirmilatcm ineam, et mherere mei, faciendoi Sequimini me, non .secundum opera quse facio ex
roe perseverare; et debes misereri, quia ego unicus: me, sed secundum quod Christus operaiur in me.
sum, id. esl, unici filii affectione, qni sicut a mairei Libera, Deus Israel. Quasi dicat: Quia innocentetet
unice diljgilur, ila eam unice diligit, erga te habeo' recli adhaerebunt mibi, ideo, Domine, iibera Israel,
me, et quia sum pauper,, id est, nihil mihi ascribo• id est, protege omnes illos quos tu praeparas ad vi-
vel de mepr_esunio, et opus valde est ut miserearis, sionem veram, videlicet, quae erit facie ad faciem,
quia tribulaliones eordis meimultiplicatm sunl, id estj ut inter eos etiam adhserentes mibi liberes me. Li-
quia cognosco tribulationes cordis mei mulliptices bera eos, inquafn, ex omnibusiribulalionibus suh, tarn
esse i.n adversitaie, scilicet, et in prosperilale, quia exlerioribus quam inteiioribus, ne per eas devo-
tam"limeo casum prosperilalis, quain casum adver- centur.
siiatis, el ideo erue me de necessitalibusmeis, id est, 1N PSALMUMXXV.
tribulaiionibus cordis, hoc est de- vitiis. Quae ideo.(. In finero, Psalmus David.
dicuntur necessitates, quia necesse est ut quisque
deficiens a veritate, cadat in falsitatem, el a luce iffj- ARGUMENTUM.
lenebras, et a gaudio virlutum in tribulationem vi- Ex persona capi'ivoruroiu Babylone verura sanclo-
liorum. rum proplieiiaecarroen componiiur; qui p.roconscien-
609 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSAL. XXV. 810
ti_3bono caplivilatis resolulionem confidentius po-. A cum mali sacerdotes, qui quasi sublato vexillo cru-
stularent. Aliter propheia de se testatur. cis, alios primi hortantur, dicenles : Venite, exsulle-
EXPLANATIO. mus Domino, primi se in pedes dant. Proba me, in-
quam, el, ut probes, ure renes meot el cor meum.
esl
Toliti psalmi textus ad perfeclumaptandus Chri- Per renes inteiliguntur deleciationes, per cor vero
lianum, qui diversorum laude meritorum in Ecclesia cogilaiiones; ei est dicere : Adhibe medicinale pur-
perseverans,divinis se beneflciisconsolalur. Sanclus gatorium quasi ignem delectalionibuset cogiiationi-
hte quem diximus primo modo psaltni innocentiam bus meis, ne quid mali me deleclet, ne quid mali
suam respici deprecalur, quia cum iniquis hominibus cogilem; sed si quid mali in eis comburalur, et de-
non habuit porlionen). Secundo supplical ne hwrelicis struatur iilo igne, quem mittens in terras vis ut ar-
aut schismatichin judicio Domini misceatur, quoniam deali id esl, in fervorem dilectionis Dei et proximi.
domumejus se dilexhse leslaius est. Quoniammhericordia tua. Ideo rogo ut me probes,
COMMENTARIUS. lenies, uras, quoniamin his omnibusesi mhericordia
ente oculos meos, id est, est mihi inanifesta miseri-
Judica me, Domine.Titolus talis esl: Psalmusipsi cordia tua, quia manifesie cognoscoquod per haec
David, id est, cuilibet perfeclse aniraae allribuendus. omnia misereris mei. Et ideo displicui raihi iri falsi-
Loquilur enim inlioc psalmo perfecla fidelis anima, late raea priori, el applicui me ad veriialem luam,
exhorlans nos ut si quis bonus est, se solum bonum scilicel ut lantum probarem probanda, et improba-
esse non putet, et ut non tiraeat permistionem ma- rem improbauda; et in ipsa veritatetua exislens com-
lorum, quae nunc esl; sciens quia veniet teropus B placui, id est, mihi et libi complacui. Et hoc modo
veiiiilationis, quando videlicet quod leve est aufere- in veriiaie tua permansi, quia non sedi cutn concilio
tur a vento, quod aulem grave est remanebit in vanitaiis, id est, non elegi cor nieum apponere his
area; sed polius id optet, id orei, et ad id suspiret, qui conantur' providere quemadmodum ex rerum
ut Dominusnon paiialur in fuluro insimul perire, transeunlium praesumpiiorie beati fiant. Quo.d fieri
quos nunc patitur insimul vivere, el dicit ita : Do- non potest. Conyeniusenim iilorura proprie vaniiatis
mine Pater, qui jaro me moralitef a malis dimisisti, concilium est. Litiera sic exponiiur : Ego non sedi,
judica, Domine, id est, separa me eiiam in futuro ab id esL, non consensi cum concilio vanitalis, id est,
eis localiier, ul non patiaris me cum ipsis illic per- cum his qui tanlum studenl in vanitate lemporalium
ire, sicut hic pateris insimui vivere. Molestaet peri- rerum, quia el si praesensfui eis corpore, longe la-
culosa videri possent lisec vota, scilicet, quod quasi men ab eis fui mente. Ut si quis sauctus vir causa
praesumptuosefidetis anima se postulat a malis se- intercedendi pro aliquo ad tiieairura accederet, prae-
parari, nisi hoc subveniret, quia non est superbia sens quidem corpore essei, sed tanien mens ejus
elali, sed ccnfessio non.ingrati, quod subsequenter longe a theatralibus esset. Aliter vero aliquis cujus
ostendit. Quasi dicat: Non dico ut non judices me tola intenlio venire ad theatrura esset, licet irapedi-
ex snperbia elatiouis, sed quoniam post misericor- tus aliquo gravi negolio absens corpore esset, mente
diam a te mihi prserogataro, aliquod meritum inno- tamen praesens in iheatralibus essei. Et accipiiur liic
centise meae babeo, cujus vias custodivi. Quod sic per Non sedi, quod non raanifeste consensit. Qui
dicit: Egoingrestus sum in innocentia, id est, vixi in . enira sedet, ex mora et lima agit, et ideo nianifeslum
praesenti vita, quse est ingressus ad aeternam viiani r cst quod facil. Et non solum non sedi manifesle
innocenter. Quse innocentia mea est, a le lamen consentiendo, sed eliam non inlroibo cum gerenlibus
daia. Ingressussum, inquam, in innocentia, ei magis iniqua, id est, eliara occultara conscientiamnon adhi-
ingrediar, quia non infirmaborunde ingrediendo; et beo, ut lateuter conseniiam, sicut qui intrat, post-
hoc.tanium libi soli ascribo, quia sura sperans, non quam intrat, exteriores latet; gerentibusiniqua,\d est,
in me vel in quolibet alio, sed in te, Domine, in quo his qui verilati praeponunl vanitatem; vel etiam qui-
solo sperandum est, et non in liomiue. Qui enira buslibet qui quaeruut iniqua, id est, non sequa, hi
sperai in bomine, lilubante boraine, lilubat et spes qui transgrediuniur legem scriptam naturaliter in
ejus; el quia cadit homo, et spes ejus cadit; qui cordibus omnium, videlicet, ut non faciant aliis
vero sperat in Dornino,illius spes firma est; ei sicut quod sibi noiunt Ueri.
Dominus seiernus est, iia quoque spes aeiernaerit. OdiviEcclesiam malignanlium. Non sedi, inquam,
Proba me et tenla. Dico, judica me, et nt, Domine, cum concilio vanitath, imo odiviEcclesiammalignan-
in fuluro judices me, lenta me nunc, et proba me. tium, id est, congregationeraomnium male ageniium.
Duo sunt genera tentationis : alterum quidera quo Accipe lamen hic perfectum odiura, scilicet, ut non
Deus erudit bonos adsaluiem, alterum quodiabolus eos, sed mala quae faciuni, odio habeat. Unde bea-
permissus decipil malos ad damnationem. De bono tus Augustinus : < Sic diligendi sunt homines, elc i
autem tenlalionis diciurn est: Tenlal vos Deus ut Quia odivi, ergo non sedebo, id est, non blaterabo
sciat, id est, vos faciat scire; et: Fidelis Deusest, cum illis impiis, quia non eorum placitum ineum
qui non palietur vos tenlari supra id quod poteslis,secl blateratum erit, quod est illatum a repugaanli, ad
faciel cum tentaliOne,etc; et: Teniavii Deus Abra- "n conlirmaiionem praemissseseiiteuti_e.
Itatn, et similia multa. Pro inala vero tentalione in- Lavabo inter innocenlesmanus meas. Non sedebo,
siilutum est ut orantes quotidie dicamus : Et ne nos inquam, cum itnpih, sed poiius tavabo manus meas,
inducasin tentalionem.De utraque dictum est: Ten- id est, munda faciaro opera mea, Domine, ut ponar
talio vos non apprehendalnhi humana. Hic aulein de inter innocentes, et cuni his lolis manibus circuni-
boua tentalione dicilur : Tenla me, Domine, id est, dabo altare tuura, id esi, amplexabor et attinganj
flagella, ure, seca, in praesenti, ut sira tentaius, non niodo per spein, tandem auteriiinre illara emineii-
libi, qui onraia scis, sedmihi, qui me ipsura ignoro, liam luam, selernilatem scilicet, impassibiiitatem,
et aliis ignoranlibus; el tenlando proba me, id est, in qua lu sacerdos immortalis quotidie offers te dul-
duc in perteciam experieniiam et cognilionero infir- cem hosliam Deo Patri pro nobis. Quse subliuiiias
mitaiis mese, ut sim probatus non tibi, quem nili polest dici allare, id esl, altara, id est, allaara, ad
latei, sed roibi et aliis, quos sicut me ipsiim laleo. comparationem illius bumililaiis in qua prius morta-
Laluit enira Petrus se ipsura cum dixil: Domine,et lis el passibitis temporaliler in ara crucis se obtulit:
si oporluerit me mori lecum, non le negabo; sed len- el adillud altare nullus perlinget, nisi loiis manibus,
tatus a Dorainocum ad vocera anciliae eum negavit, id est, niundis operibus, etsi hoc proesens allare
infirmiiatera suara recognovit, quia egressus forasi multi non loiis manibus, sed immundi amplexentur.
flevil amare. Discipulusille quoque Thomas scilicet Polest eiiaro dici ad eam siniilitudinem, quod sacer-
laluit se, qui cum dixisset cum fiducia ingenli: Ea- dotes et Leviias solent altare circumda.e palliis et
tnus el nos et moriamur cum eo, cum viderel Domi- vanis ornainenlis, j'uxlaillud : Circumdaie,Sion Le-
num capi, primus se in pedes.dedil. Sic quotidie iit yitm, aliare Dotnino, el induite veslimentis«(fris, otc.
 Cil BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 619
Juxta qnod sic dicetur : Circumdabdallare tuum cum A victi muneribus faciunt. Accipe aulem mtmera large,
lotis manibus, id est, per hoecmiinda opera el virlutes . scilicet et munus a manu, et munus ab officio, e.
ornabo tanquampalliis fidem tiiam in me; quaequia munus a lingua. In quibus oranibus gravis culpa est.
fundamentum est bonorum operum, si desint ipsa Munus a manu est quando pecunia pro aliquo illi-
bona opera, oiiosa et mortua est, juxla illud : Firfes citodatur.Quod niali Episcopi faciunl, qui dant in
sine operibusmortua, et haecfides ideo altaro dicitur, curia nurinnum, et accipiunt confusionis baculum.
quia sine ea nihil quod acceptabile sit sacrificatur. Munusverb ab officioest, quando aliquod corporale
Qubniam non est locus veri sacrilicii exira Calholi- servilium pro spiriluali gloria exigitur aut exhi-
cam Ecclesiam, idesl, exlra fideiunitalem. betur. Quod in capellanis etirise manifestuni est.
Ut audiam vocemlaudis. Lavabo; inquam, niann», Munus auteln a lingua recipilur, quando aliquid
el circumddboaltare tuutn, ulroque modo et laliter, quod pro sola pieial.e agendum essel, causa polius
id est, faciam, ul non hoc ad laudem meara referam, favoris et humanae laudis agiiur : ut si causa esset
sed ut in his omnibus audiam, id est, recognoscam alicui pauperi cum aliquo divite, si judex injustam
per veritatem inlus milii prsesidentem,quse naturali- pauperis pariem volens ex simulata pietate laudari,
ler singulis inesi per rationem; Audiam, inquam, conlra divitem defenderet, non pe.ni.us manus ab
omnem vocetn laudis tanlum essc luae laudis, non illicito munere excussisset.
mese, te solum laudabilem esse in meis bonis operi- Ego uuiem in innocentia. Illi quidero cum quibos
bus, non me, quia si quid laudabile in me est, a te rogo ne perdas me, tales»et lain scelerati sunt: ego
est; quod vero vituperabile raihi inest, a nie est. Vel autem licet praesumpiuose'et perieutose molesla
aliter: Ideo circumdabo allare, id esl, fidem bonis g vola superius videar fecisse, quia dixi : Judica tne,
operibus, ui audiam o verilale, sicut prius, vocetn Domine, proba nte_ tenta me, ure me, ne cum impiis
laudh luse, id est, qua voce tu sis laudandus, scilicet, perdas me; tamen dissimilis sum eis propler mala
non solum voce exleriori, sed etiam cordis intentio- opera eorum : qnia tgo ingresstis tutn, id est, vitara
ne, et bona operatione, et non solum in me audiam, insliiui deducerem innocentia mea, ut superius ex-
sed eliam aliis enarrem universa mirabilia, scilicet, positum esi. Et ideo, Domine,redimeme ab illis im-
quod el de servis lilios, et de iropiispios, et de dam- piis, id est, meae:
prosit mihi pretium lam prseclarsere-
nalis fecisti in regnum assumplos esse luos, id esl, demptionis id est, sanguinis tui preiium, ne
non ex meriiis meis, vel aliorum, sed ex sola gratia conformer illis impiis qui sanguiriem luuui concul-
tua processisse. •< cant non jattendentes passionis tuae saciamentum.
Domine, dilexi-decbremdotnus tum. Ita coniinua- Et semper mherere mei in omuilius periculis lnijus
lur: Ideo, Domine, circumdaboaliare luum, id est, saeculi,ne aiiquo modo devocer. Et ideo peio ui me
ornabo fidero luam bonis operibus, quia semper di- redimas, el mei miserearis : quia meusopes, id est,
lexi animam meam facere tibi decoram domum, et omiiis affeetio mea ttetit, et jam siabit in direclo :
gloriosum locum hnbitalionis. Juxia aliam vero sen- id est; non recedet a reciiiudine jusljtioe luae. Et
lentiam, qua in circumdaboaltare luum dixiraus, et idoo benedicamle, id est, nort occultabole, sed ma-
taliter hoc continuabilur et ordinabitur, quia layabo nilestabote per mundanafflconservationem.etbono-
ntanus tnetit, et cum lotis manibus . circumdaboal- rum .opera his qui sunt in Ecclesia, ut ipsi videntes
lare tuum, id est, aitingam siibliniilaleniitiam ; ideo, me, glorificent te. Vel benedicamle, id est, multi-
Domine, ne perdas in futura aelerna damnatione ani- ^„ plicabo corpus luum, idest Ecclesiam, quosdam per
mam meamcum impih, id cst, cum irreligiosis, qui conformilatem meam ei addendo, el non paucos,
ie odiunl, el idola colunt. El.ne perdas yitammeam, sed mulios : quia in pluribus Ecclesiis hoc faciam;
id est, ipsam animam meara cum virhsancjuiiiuin,id
est, cum his qui oderunt proximum, qui recle viri IN PSALMUMXXVI.
sapguirium, id est, horolcidaedicunlur, juxta illud: Psatmus David priusquam liniretur:
Omnis qui odit fralrem suum, homicida est, Quod AKGUMENTUM.
aequipollenter dicere est: Ne paliare, Domine, roe Ezechias Assyriorpm, morte lsetior, reddit Deo
cum his perire, cum.quibus hic paieris vivere. Quod
bene accedit inleniioni, et ideo nbn debes rne per- officia voiaque graliarum. Item ad eos qui primum
dere cum malis hujusmodi, quia ego semper siudui ingrediunlur in Dorninicuro, legendus ad Esaiam :
associare me bouis, quantuni poltii. Naro semper di- Ecce qui serviunt tihi, bona manducabunt.
lexi decoremdomuslum, jd est, dilexi sanetos viros, EXPLANATIO.
. qui sunt decor, id est, ornamentum domtts tuse, id Ter unctusest David: setnelin Belhleem,apud pa-
est, Ecclesiae luse, in qua habitas, ad hoc, scilicet, trem suum per Sainuelem; secundo in Hebron a tribu
ut me eis conformarem; el dilexi locum habiiaiionis Juda,
postinortem Saul; iertio ibidema cuncto Is-
glorimtum, id est, locum illura in quo habitant glo- rael posl -occisidnemfllii Saul, Quoniainvero nulium
riosi tui, ul etiam ipsum locum cupi eis participafe.m.
Locus significat hic quod prius domus signiiicavit.id psalmumanle primam unclionemfecisselegitur, reslat
secundamhac inscriptionedesignatam, anle
est, Ecclesiam: per glorianj quoque idem accipi- D inielligere eventumcumadhuc ob insidiasSaulis exsularet,
mus, quod et prius per decorem, id est, perfectos et cujus cecinhsemonstralur.Noiandum quod Prius-
sanctos viros; expressiug lamcn gloria significatpcr- psaimum iiniretur in Hebrmisvoluminibus non habelur.
feciionero, Gloriq enim, id esi, gloriosi Dei dicuijlur quatn
Cum frequenter ante fegnum liberareturab initnicis
illi, qui jam taniae perfeclionjs sunt, ul niiiil boni suis acevrimis, per loium psaltnum loquitur Proplieta.
sibi, sed Doraino attribuant, ei non ii) se, sed tan- In piima posiliotte dominumsedicensmetuere, et nul-
tum in Domino glorienlur, alium fofmidare, sed inter adversa smcuti unum
Jii quorum manibus. Ideo, Doroine, rogo, [ne lum teslaiitr essesuffugium, iit licel periculh corpora-
landem perdas me cum impih et cum yirh s'a.n- sibi tibus luctaretur, ipse in domo Domini firmitsima de-
:-
guinum quia opera eorum niala sunt, et iijeo volionemettlishabitarel. Secunda positionemulliptici
magnam merenlur perdiiiooem, Quod sic dieiL; cltide liberatus, divtrsh modh gralias agit, et prophe-
lniquilates sunt in manibus eorum, id esl opera Umspiritu spetn sibi futurw beatitudinispollicelur.
eorum iniqua sunt multipliciier , et qnidera da-
tum eis ad obtinendam coeiestera patfiani, illpd COMMENTABIUS,
convertunt ad accipienda..mnnera saeculi, puta.n- DQlhinusilluminaiio mea. Psalmus isle sic inlitu-
IGSpietatem esse; quoeslum debere exerceri, ubi lalur, Psitiiiius Davicl priusquam linirelv.r, id est,
poiius deberent esse pii, sicut ii: judicando, et priusquam ungeretur unctioneterlia. Legiiur in libro
in similibus. Quod innuit cum dicil : Dextera eorum Uegum,beaiuro virum Davidter fuisseunctum. Primo
repieta est muneribus, Si quid quod videajur dex- quidepiouinadhuc puer esset, Saule muliuropraeva-
irucu, idest teouum faciuni, noitcau.a bpni, sed ricanlo aDornino reprobato,unclus est a Samuele
613 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSAL. XXVI. 614
Propheta in donio patris, simpliciter in regem ju- A Sciendum autem qupd illa urictio qUD3per manuum
bente Domino. Seeundo vero unclus est a Nallian impositionein ab Episcopis, qaasi alia a duabus
Propbela Rex super Judam lantum in Hebron. Ter- praediclis, ct vulgo conlirmatio dicitur, eadeni est
tio autem unctus est Rex super Hierusalem, et om- cura secunda, propler arrogariliam lameti non con-
nem Israelem".Ante hanc vero unctionem lerliam cessa esl singulis sacerdotibus sictit et mulla alia.
dicilur hunc psatiuiim composuisse historialiter qni-- Potest etiam versus iste simpliciter iia dici. Domi-
dem, non inlendens ad hisioriam, sed mysiiceagens nus enilluminatio tnea, id est, per noiitiam fidei SUSB
iu voce illorum qui nuncin Ecclesia iniliati Domino illuminat me, el hoc ad salulem. Fides enim ipsa
per geminam unctionem olei ei chrismaiis ; lerliam accessus esl ad veram salutem.
unctionem perfectam, quoe tuncerilcum laciead fa- Dominusproleclor. Dominus,iriquam, est illumina-
ciem videbimus, exspecianl. Legilur quoquc quqd tiomea el salus, et Dominus est etiam prdieclorvitce
antiquiius duae laulum personse ungebanlur, reges mem, id est, aniiusemeae: quia sicut clypeus prote-
scilicei et sacerdotes. In quibus duabus personis gitaliqueni ab exterioribus telis, ifa Dominus pro-
pracfigurabaturRex etsacerdos untis futurus, Clni- tegit animam ab igneis lelis iatentis hostis, id est,
stus scilicet,a c/.rtsma.edictus. Qui Rex est, qiiia tios diaboli, et Domino prolegenle me a quo alio trepi-'
regit et dueit; et sacerdos est, qtiia apud patrem in- dnbo? A nullo uiique. Quasi dical : SaeVianlinimici
terpellal pro nobis. Qui idem exsliiit quoque sacer- mei quanlum velint, edant carnes meas, ego taraen
dos et sacrificitim. Sacrificium ideo, quia cum ille Domino protegente me uon trepidabo : quia neque
sacerdos nibil inveniret, quod Deo Patri digne of- anima, quam ipse inliabitat, irepidat, neque caro,
ferre possel, se ipsum pro nobis oblulil mundans et j; quse licel ex toio comesta sit ab hoslibns, lamen im-
lavans nos ipse agnus immaculatus suo sanguine, et inorlalitate et impassibilitate in fine induetur, quid-.
concorporansnos sibi, et faciens nos raembra sua, quam irepidabil. Si enim raorlalis prolegit morta-
ut nos in ipso Cbfisto chrisli essemus. Totus enim lem, securum eum facit. Multo magis ergo Dominus
Chrisius caput est et membra. Ei sic non solum ad seiernus protegens me mortalem, faciet me securum.
ipsum, sad ad nos quoque pertinet unciio. Unde Dum appropianl. Ideo Domino illuminante, sat-
dictum est: Vos esth genus elecluin, regale sacerdo- vante, proiegenie me, non trepi.dabo: quia dum no-
tium, et reliqua. lsta autem unctio tertia, de qua in cenles, id est, dum inimici maledico deiile suo rae
hoc lilulo agitur, perlicielur in hobis spirilualiier in lsedere volentes appropiant milti, facti super me
viia quae promiiiiiur nobis, videlicet cum cognosce- quantum ad exterius quod lacerani, non nocent, sed
mus, sicut et cognili surous. Et ideo possumus di- polius prosuni : quia appropiani, non ila ut laedant
ccre, quod in boc psalmo est vox fidelis aninise de- me intrinsecus per devocationem, sed taiitum u.
siderantis veniread vitamillam, ubi iilani perfeclani edant carnes meas, id est, exterius me affligant, et
unctionem accipiat, et nunc interim desiderantis sic carnalia desideria in me consumant; et ideo eos
gratiam illam quae perficielur in nobis in fine, non trepidabo, quia corpus occident, animam autem
quando scilieet Dominus eril omnia in otnnibus. occidere non possunt.
Unde reclein tilulo dicium est, Priusquam linireiur: Qui iribulant. Exponit quod dixit; quasi dicat:
quia videlicet vox est perfectse animse desiderantis Ila dico quod dutn necentes appropianl mibi, non me
veram unctionero, quse in line in nobis perlirieiur. lardunt, sed tanlum carnes nieas edunt; quia dum
Nuncauieni in sacramento olei et chnsroaiis ungi- p iniendunt rae irifirmumfacere etdevocare, ipsi po-
mur, per quod sacramenium quiddatn mirum ei inef- '* tius inflrmaii sunt : quia inefficacesfacli suntin pro-
fabile, quod in fine fuluri sumus significalur, quod posito suo, et dum casum mihi parant, ipsi poiius in-
omni inieniione desiderare debemus : et ideo mmc tus in anima ceciderunt. Ego vero exsurrexi. Et
in sacramento suspiremus, ingemamus, ut landem quos ipsos accipiai praemitlit' dicens : immici mei,
in re sacramenli gaudeamus. Nunc ad liltferam ac- volentes me sciiicel devocarfe, quosideo dico inirai-
cedamus. Voxesi lidelis cujuslibet, ul supra diximus, cos, quia tribulant me exlritiseeus et intrinsecus.
desiderantis in se perfici finalem unclionein. Qui, Si cotisistantadversum me. Quia persequentes me
quia intendit ad nostram instructionem, per unctio- inlirmanlur el cadunt, ego vero exsurgo; ideo si
nem vertii se ad nos ita diceus : Dominus illuminalio eiiam castra consislanl adversum me, id est, si con-
tnea, id est, Domiiiusanimam nifeam,quaoprius in spirans contradicenlium multitudo conveniat contra
tenebris inlidelitatis ftiit, illuminavit per notiiiani me. Vel quia positis castris solenl milites imperato-
fidei, datam niihi, et in prima unctione olei, quando res consuiere, qualiter in praeliose debeant habere :
Satana; el ponlpis ejus abrenuniiavi : et in secunda possumus ita etiam dicere, si conshianl casira adver-
uhciione chrisroaiis, quando norninis ejus roanifesle sum me, id est, si omnia consiiia inimicorum int.en-
professor fui. Recedaut ergo tenebrae. Hinc Aposto- danlur conlra me, licet ipsi inimici prae muliltudirte
lus dicii : Fuislis aliqnando lenebrm,nunc aulem lux et sseculari potentia rnunili sicut casira sunt: tamen
in Domino.Et Dominus est salus mea, id esl, Donti- etsi caro exirinsecus tiineat 'eos, cor meum, id est,
nus nie qui prius in infiimitate morialilali." ct cor- inlrinsecus meum non timebit. Quid eniin munitius
ruptibiliiaiis fui, salvavit jam vere, el quasi ab estDomino rae illuminante, me salvaiile, rae prbt -
omni infiriiiilateper ceiiain spem resurgcndi in glo- D genle? Nihil utique.
riam immorialiiatis et impassibiliialis, quam mihi Si exsurgat. Non solum si casira adversum me sint
dedit, removit. Recedat ergo inlinnilas; hinc rufsus iibn limebo : sed etiam si prmlium, id est, si perse-
Apostolus : Spe enitn salvi facti sumus, et reliqua. cuiib ipsa el flagella inimicorum exsurgant adversum
Quem ergb timebo? Quasi dieat: Quando quidem ad nie, ego lamen non tiraebo. Quid enim mihi faciet
Omnipoienlem ita pertineo, ut me illurninet, et ut prselium? Nunquid meum auferet toihi prsemium.
me salvet, quemalium praeler ipsum timebo. Utique Ulique non. Tale enim est praeraiumquod etegi, et
nullum. Quoiiiam et salus ab ipso et talis dala est, in tali loco posilum, in ccelis scilicfet, ut a nullo ini-
quam uullus possit extbrquere : et lumen tale, quod micorum possit auferri. Nisi eniin vincatur qui dat, a
nullus possit obieuebrare. Qubd enim Omnipoiens riullo auleietur qttod dat. Non limebo, inquam, prae-
dat, nullus aufert, nisi ipse qui dat. Poiest quoque, liuni, sed potius ego sperabo, id est, fixata spem ob--
si cui libuerit, illuminatioad priroam lantum unciio- linendi praeiniuin habeo in hoc, quia ego petii unaiti,
nem, in qua simpliciier abrenuntlamus Saianas, re- subaudi petitiouem a Domino, et hanc nunquam pe-
ferri; salus vero ad secundam, in qua niagis firma- tere desistam, sed semper eam requiratn. Quse ta.lis
mur, quia ei nometi Cbristi in ea proliiemur. El ab esl videlicet, ut ego quinuncad lenipus babilo in
eo nomen accipimus, scilicet ul Christiani dicamur, labemaculo, tandem inhabitem, id esl, perseveranier
et congrue Udelis anima hic agit de duabus primis maneatn in domo Domiiti, id est, in ccelesti patria,
uneiionibus, ut quia se non ingratam de his psten- quaesemper inhabitatur. Domus enim roansoria ha-
dit, ad tertiam quam desiderat mereaiur perduci, iutatio est: taberaacuia vero pefegrinaiuium et nii-
 «IS BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. 11. — DUBIA ET SPURIA. 616
litantium sunt, quaead lempus inhabitantur; etideo) A pellat pro nobis. Unde dicit Apostolus : Vila vera
recte per domuro Domini cceleslis habitatio, qnaej abscondita est cum Chrhto in Deo, et nos ibi stirsum
3 cum ipso sumus per fidem, spem, charitalem. Et ipse
aelcrna e_t : per tabernacula vero praesens viia, quae
ad terhpus in Ecclesia agitur, significatur. Petii, in- hic inferius nobiscum est per boniiatenv, defensio-
quam, u. inhabitemin domoDomini,in qua inhabifabo> nem, el corporis sui unitatem, juxta qudd ipse pro-
non ad tempus, sed omnibut diebusnon raortis mese,, misit dicens : Ecce ego vobhcumsum omnibusdiebus
sed verae vitm mem, id est aeiernaliler;. dies eniral vitmvestrw,usque ad consummalionemsmculi.Et vere
praesentis vil_enon.dies viiae, sed monisdies dicun- nobiscum est, quia alioquin Paulo persequenti Ec-
tur : quoniam dum in praesenli vita sunius, assiduei clesiara non dictura esset: Saule, Saule, quid m&
peccamns, et peccando morimur, peccaiura eniml persequeris?
mors est animae: dies vero futuraevitae, quandojami I» pelra exallavit. Yere protexil me in.abscondilo-
mors novissima destruclaerit, et aculeusejus, id est,, tabernaculi sui, quia me, licet secundum corpus ad-
peccaluin recte dies vilse dicuntur; quoniam illos; huc depressum in pulvere , exaltavit jam in pe-
nulla nox adversitatis interpolabit. Quin potius unai tra exallata, id est in Christo, qui est.petra, propter
dies sine nocle, quam mulli dies dicendi essent: sedI solidiialcm Ecclesiae, de qua dictum est : Petra au-
sola divina auctoriias aeternitatem non solum per: tem erut Chrhlus. Spe enim per ipsum consederenos
unam diem et mensem etannum significare voluit,, fecit ad dexleram suam>,et ita exallavit, quod nunc
sed eiiam per multos dies et multos annos. scilicet dum adhuc longe sum, quia mortale corpus
Utvideam votunlaiemDomini, etvhiiem templum i gero , exullavil caput meum , id esl, erexit nientem
ejut. Quoniam abtcondilme in tabernaculosuo; in die; T. meain, et si camem subjecerit, ita ul sit super ini-
tnalorum prolexil mein absconditotabernaculisui, micosmeos, et contemnat persecutores meos, qui to-
ldfeoinliabitare volo in domo Domini, ut ibi inte- tum corpus occidunt, animam autem occidere nott
gre videara voluntaiem Doraini.Voluntas enim Do- possunl. Scilicet per lioc exaltavitmein pelra, id esl,
mini est, ut-non quaevblumusnos illa faciamus, sedl iu Chrisio, quia jam exaltavit caput meum, id est
ut nostram voluntatem secundum ejus volunlatemi ipsum Chrislura, quicaput meumest, subliroavitper
coarciemus. Quam voluntaiem eliam qui perfectis- ascensionem, et confessionem, et per setefnitatem,
simi sunt, nunc ex parte vident quoniara nullus est; ita ut.sit super inimicosmeos , idest, ulteriusmor-
cui ssepepropria non subrepat voluntas. Tunc enimi tem non liineat, mors enim illiultra nondominabitur.
videbitur, quando ipse Dominuseril omnia in omni- Circuivi et immolavi, Dominus quidem abscondit
bus, quia tunc nec cogitatione ab eo apostatabimus;; me, et protexit tne, el exaltavit me. Ego aulem quid
videam, inquam, voluntalemDomini tunc, et visitemi feci ? Feci equidem in quantum potui quod debui.
eiiam eura tunc, id est, cum desiderio et assiduitalei ISamcircuivi non corpore quidem, sed menle circui-
videam ipsura Doniinumfacie ad faciem, faclus vere vi, id est, circumspexi toium orbem credenlem in
templum ejus, in quo scilicet digne et assidue irihabi- Dominum, et ego posilus in tabernaculoejus, id est
teti Velvisitemtemplumejus, id est, praesentialitervi- in Ecclesia, extra quam veri sacrilicii non est locus,
deamdominjcumhominem, Chrislumscilicet, qui tem- immolavihosliamvociferalionis,id est, iromensum et
plumipsiusDominiest. Juxta illud: Deustral inChrislo, ineffabile gaudium mentis ipsi Dominosacrificavi, et
mundumtibi reconcitians.Et ilem: Inqud habitat om- ih laudein ejus efludi, gaudens in eo quod ipse tem-
nh plenitudodivinitatis,et reliqua. Quoniamabscondit poraliter huroiliatus est, per quod tot millia elegit;
me. Talis est senientia : Quasi ei aliquis diceret: G ' tali eniro hosiia placatur Deus. Quod gaudiuro quia
Audes peccator iinmunde talia peiere, audes inique sermo noh polest exprimere, restat mente jubilare.
peccaior talia sperare ? et ipse respondet: Audeo Jubilus enim dicitur tanta mente concepta isetilia,
utique non ex mea praesumptione, sed ex Dei pi- qnantani non sufficit verbisexplicare. Et ideo hoc lan-
gnore; et ostendit vel exponit ipsura pignus, ut ma- luni gaudium recle diciiur bostia jubilationis vel vo-
nifesle osleudai, quia si sibi in ionginquoposito, id ciferationis : quia sicut aliqui laudes aliquas canendo
esi, in hac vita quse exsilium est, juxta qupd ait cum verba deficiunt, in vocem quamdaraiinensam et
Apostolus : Dum enim tumusin corpore, peregrina- inarliculaiam, quse proprie jubilus dicilur vel voci-
mur a Domino, talia non denegavit, tunc. ex vi- feraiio, prorumpit. liaque hoc tanlum gaud.iumnon
cino mullo ininus lalia ei denegabit, qualia modq suflicit verbis exponere, oporiei loia menlis affeciio-
praedixil. Littera autem sic continuabiiur : Hac fi- ne ipsa ubi sermo defuerit, adimplere. Vel aliier :
ducia semper reqtiiraui .supradictam pelitionera a Circuit!»,id est, omnem creaturam niente circum-
Doinino, quoniam Dominus jam riiihi arrham dedit spexi, et erant diversaeejus species tanquam diver-
illius petitionis : quia me positura in tabemaculo sae voces Denin laudanies. Et in hac consideratione
suo, id esl, in Ecclesia sua, quae merito taber- immolavihostiam vociferationh, id est, lanla nientis
naculo comparat.ur, quia lota haec vita gerit bella lsetilia Dominum cum graliarum actione laudavi,
conlra vilia et.carnalia desideria, abscondit, id est, quantaro verbis exprimere non sufiicit.
in abscondito collocavit, quia per lidem, spem, clia- Canlabo et Psalmum. Hactenus pignus datum a
ritatem me armavil. Quaemerito abscondita dicun- Domino exposuit, et inde inferi; quasi dicat : Quan-
tur, quia nondum apparet quod sunf. Fides enim est D ] doquidem Dominus mibi adhuc longe posilo hanc
exspecialio fuiuroiuui, argumentum rerum non ap- arrhain dedii, scilicet quod ine in tabernaculosuo
' parenliuin. llein spes est de futuris. Quod enim vi- abscondit, etc., ergo securus suro, quod landem in
det quis, non sperat; perfecta quoque charitas non- doino Domini canlabo, el Psaimutn dicam Domino, id
dtini, sed lutiiia est. Absconditme, inquam, ei hoc esi, omniaffectioueetinteniione laudabo Domiuum.
fecit in die mdlorum, ld esi, in praesenii lempofe, Ibi eiiim omne opus cessabil praeier laudem Domini.
quod dicilur dies maloruni, propler niala, id csi Sive autem^laus illa sola affeciione, au eliam voce
propter afflictioneset lemationes, quibus morlalis geralur, ignoratur : per canlabo vero, ct psaltnum
vita subjacef. Pro quo die assidue in Ecclesia ora- dicam, omnis ideo npiatur affeciio in futuro, quia
111us, Sed libera nos amalo. In fuluro autem erunt nunc in praeseriii oronis nostra affectio colligitur in
dies bonorum, quia tunc omnis.tentatio cessabit, el ,voce et corde, ad, quae duo pertinet cantare: vel
perseculio. Et non soliiin abscondit, sed etiam pro- operatione , ad quod pertinet psalroura dicere. Po-
iexit me : id est, proieciionem conira iropeius ora- test quoque supra dicla series aliler legi, videli-
nes dedit mihi in absconditolabernaculi sui, id est, cet ut sic dicatur : Peiii unam peliiionem a Domino,
in ea parte tabefnaculi, id esl, Ecclesiaequaeest ab- quam nunquaui.petere desistam, sed semper requi-
scbndiia. Abscbndilum aulem tabernaculi vocaiur ram, ui inhabitemscilicei in dontoDomini, id est, nt
sccerdos ille, quilniroivil semel in sancta saiiclorum, per nullas adversilaies secludar a numero iiloruui,
absconditusa uobis, id est, ablatus ab oculis nostris, qui veriialem et uniiateni lidei Duminicaeper tomm,
c;,ad dexteraut Pairis collocalus, ubi quoiidie inier-' orbem leneiu: sed potius peraeverem jn Ecclesiasli-
en 1N PSALMORUMLIBRUM EXEGESlS. — PSALM. XXVI. GtS
<is insiiiulis , el siui iiierobrum Ecclesjse, quse nbn A Adjutor metis esto. Ne declines a me, iiiquJin, sed
solum tabernaculum, sed eiiam domus Dominidici- polius eslo adjtior meus , et non relitiquas nie; qiiasi
lur , licel impropfie , quantuiu ad supradiciam ra- dicat : Posnisti me jam in via, quia liberiim afbi-
lioneni. El boc onttiibusdiebusvitm mem, id est, irium et rationeni mihi dedisti, et ideo non derelin-
quandiu vivam iu hac vita men, id est, labili et fra- quasme, sed adjuva : quia si dereliqueris me, ecce
gili. ln hac sentenlia proprie pluralis nuineriis die- aberrabo , ecce reiiianebn, ecce deiiciam , neqm;
rum accipiluf. Et ideo cupio nunc habitare in domo prorsus proficiam. Neque despicias me, id est, non
Domini ulvideam, id esi, ut in praesenli cognoscam contemnas me monalem ..quaereiitem te aeiermini :
voluntaiemDomini, hoc scilicet fine ui in fiiieu)per- me imum quaerentem te siimmum, tu qui es salula-
severanli appareai mihi delectabilis species , qua fa- rh meus, id est, qui solus salvas me,,el binnes qui
cie ad faciem contemplev. Quod est dicere : Ideo sulvantur : qtiod facere poiesl, qiiia tu es Deus.
iiunc volo videre in spe •, ut postmodum videam in, Quoniam patiir tneus et muiermea. Ideo non debes
re, et sic landein visiiciivDominumracius lemplum '_ me derelinquere vel despicere, quoniam paier meus
ejus, scilicet quando, absorpta moiiein victoria, ini-; vefus homo, scilicet Adaio, et mater mea, id e.i,
uiorialilale induar, factus ejus templum. Eva, per praevaricaiionemsuam deretiqucrunlme, id
Quoniamabscondiime. Ideo lama fiducialalem pe- est, exposuerunl et exhseredaverunt me ; vel patir
tiiionem semper petam a Domino, quoniam hanc meus quera prius habui, id esl diabolus, qui est, pa-
ejus arrham habeo, qubd Dominus in tabernaculo ler illoruin, de quibus dicluin est : Vosex patre dia-
suo, id est in dispensaiioiie incaruati Verbi sui, quie bolo esiis, el qui operatur in filiis diffideniiw.Et maier
tahermiculiimejus fuil, in qua conira pfincipeminun-' Q mea, id csl socieias iniidelium, qui duo genueriint
di dimicavit, ei quod ipse ad salutein omiiium cre- me lemporaliter et moraliter. Hi, inquam , dereiique-
denlium disposuiLincarnari, quos in ipso ante mumli runtme, quserenteinle. Siaiim euimcuui ali<|uistrans-
«onsiituiionein clegil, absconditme, id est, ilisposuii fertur in regnuin lucis, deseriiur a regno leneliia-
me ad ipsuni pertinere, tanquim iiiembruni ad ca- rum. Dominusaulem illis me deserentibus assuhipsit
put. Quod abscoudituni esl, quia lilii quideni sumiis, me fovenduw, iiulriendum, consolandum, temporali-
_ed iioiidum apparet qtiod erimus; et hoc fecil in libns bonis , ei beaiificandum selernis.
die malotum, id est, in praesenti lempore, quod est Legempone miiii, Domiiie,in via lua, el dirige me
<iiesvel qui.esmalorum , ut jara praedicium esl. El iti semita recta propier mimicosmeos. Hic facit apo-
prolexil mein aOsconditotabernacitlisui, id est, pro- stropham ad Dominum; quasi dic.at. Quandoqiiideiii
leciionera milii el securitatera dcdit in corde cie- tii, Domine, assumpsisti nie, pone mihi legem, id esi,
«lentiad juslitiam , quod cor est absconditum taber- siaioriani et firuiam Iegera. Fac inihi iu via lua, id
uaculi sui, id est, niei qui sura labernaculum ejus ; cst, in illo quem posuisti niilii viam, scilicct in iiovo
eiinopera, id esi, infiniiitaleeiconsiaiiliasua in me boraine Chrislo , qui dicit : Ego sum via , veriias et
posita exaliuvitme, id est, eiiiinere me fecit, scilicei vila. Novusenira homo nova pr_ecepladeilit inuudb;
tu per opera mea aliis esset nota consiamia ipsa. Et et est dicere : Fac rae persisiere in regula Novi T-e-
I ;>erillam coii-lamiaro exultavit capul meum, id esl slameuti, el poslposjtam coniiiiujiem legem , dirigi
tnentcni meam , ei iiunc duiii adbuc inorlale corpus me etiam singulariier per roiscricordiam in semha
Igerb super inimicosmeos, ul conteinnam sciliccl eos. recta, idest, in reciiludine str-ictorumpr-ecepforuiii
Kgoautem quid feci? Feci uiiqiie quod debui, quia "_ luorum, quae occulta siiut, et paucis uota, et hoc
circutviel immolavi, et reliqua. Sentenlia non mu- propter inimicosmeos, devilandos.
lialur. El quia Domiuusexailavitine tn petrii, etexai- Ne tradiderh mein animasiribulantium me, quaniam
et
\ievilcupul nieum, etc_e.era.ldeo canlubo psalmutn insurrexerunt in me lestes iniqui, et meulitaest iniqui- .
Womiitadicam, id est, ore, corde, el opere assidue' las sibi, Ideo rogo ul ponas mihi legem, el dirigas in
laudabo IJoiiiinuni,dicensila : semita pfopter inimicos meos, ut non tradas ine, id
Exaudi, Domiiie, vocemmeum, el reliqua. Juxta esi, mentem meain. Mens eniro ciijnsque is est,
puieni primaiti lectioneroet coufiuuaiiotalis liet : Can-' quisque in animas , id e-t, in coiiformiiaieiiitribii-
abo quidem iu fuluro, psalmizaboin domo Do- laiiliurome, quod auimsceoruih desiderant. Hoc ideq
nini. LMiucautem iiileriin quid fiet, quasi dicat : ln- ad inentem referiuius tanium , quia corpiis conces-
;«iii.scemh.ni et orandum est; dum enini m hoe sum e»l inimicis. Juxtu quod iii Job dcilur : Terrd
xsllio stiuius, miseri et indigentes sumus, et mise- tradita est in manus peccalorum. El nbn debes ine
oruiu est gemere , indigeiitium est orare. Quare ut tradere in aniuias eorum, quoniam leslesiniqui, iii
lii hoc idiiu faciant meo exemplo, gemaiu egoet esl, ipsi lesiauies iniqua, scilicet couati pcrsuadere
rabo, dicensiia : _>oniine,es<iudivocem meam, id aliqueni beati posse in lerreuis, quod liori nequii,
sl, vocein cordis roei, qua clumaviad le , id esl, ituurrexerunl advasum me, ad hociil eoruin confor-
iiam valida inlcn.ione pro pelilioue una ad le di- uiitas appareret iu me. lil tahieii, gratia tna suhve-
exi, et wiiscreremei, dando uiilii illam petitioiiein, nieiiie, iiiiqniias iiondiim inentit.i est milii, id esi,
caudi me clainautem pro illa. Itepelitio est, quam illi iniqui uondiim iiieiidaciuin suum peisuaseriiui
leo lideiisaniiua facii, ut magiium esse quod petit niilii, el ideo iiientiii suiif sibi tauiuin, ut non niiiii.
iiuai, el ideo unicuique uiagua ad illud pelc.duiu D Credovidere bona Domini in lerra vivenlium.ldeo
luse=se affeciioiie. iniquitas sibi laiUuiu, cl uon miiii menlila cil: quia
•
Tibi dixit corinetitn.Ideo debes me exaudire, quia ego credo, id e=l, in spe liabeo .idere bona Domini,'
1 meum quod non loquiliir hoiniiii , el quod lio- liona scilicet iueffabilia , iiicnmmutabiiiael aeieiua;
\i uoii ostendi dixil libi, qui solus occulia ejus 111- ego dico posilus in lerra viventium, id esl in cceiesii
Cis, Domine,facies mea, id esi, prscseniia cordis requie, quasvere est lerra viventium : quia eruet me
i, qumsivitle , id est, ultra orauia seiuper quse-i- de lerra iiiorieiitium ille, qui pfo me diguatus esi
ta.sentiara luam, quia inter omnia noii inveiiit suseipere lerrain morieuiium, el mori intra nianus
ud ila preliosiun iu le. El de reliquo requiram morienliuro, id eslCluistus.'
n luam , id est, semper satagam ut le lacie ad Exspecla Dominum, virililer age, el conforlelur cor
iivideam,ei ideo.Douiine,neavcrias factemluam ttiuin , et susitne Dominum. Ilic se converlu ad ex-
lidesi, inveniamquod quaero,pr_eseutiaiuluam hoiiationeiu ulinrum ; quasi dicat : Ut lu quilibel
U. Ne declinesa servoluuin ira, id est, tu qui de- possis sperarc, te visurum bona Doiiimi sicut <-go:
eliberis luis, qui le non spouie coluut, sed pro- exspeclaDotninum, id esl, licet Doiuirtusfacial 1110-
\iud in ira, id esl, uf aliud quara le iuveuiaut, luin ,11011lanien lu qui porias potulus diei et wsius,
Ipropter quod le colebaul : a iue servo luo, itl ainittas conlideuliam, quia conlideniia liabel inagnuii»
i spniite uie tibi subjicio, nou decliues in ira, ineriium. Ut lesiaiur Apostolus, et quauain sit ex-
I scilicel quaro le iuteuiam. Qua ira iiultu gra- spectandus Domiuusostendit dicens : Vtrititer age;'
j auianii , ei vcriialem vullus tui ij<i__reuii. lioii eniiii Doniiuus exspeclaiiciusest inauibu.-dissu-
\ PATiHJi.. X-Glll. 20
 619 IJEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. 11. — DUBIA ET SPURIA. (120
Imis, stilicet m quitibet sit otiosus, neque genibus A per graliam , cl ad hoc clamabo, nc sileas a me ,•
debilitalis : videlicet, ul qtti siat^videat ne cadal. Imo id est, ut lu nunquam iralus non sileas.id est,
viriliier agendo e.tdeierminet viriliier agere , ne re- non annuas interrogatibni meoruni, id est, petitio-
feijretuf-ad aliquam eorporatem pracsumplionem di- ni eorum pro resurrectione prima , aversus scilicet
cens : Cor luum conforteiur, ,id est, exlerius aliquid a nte, id est, a raeis. Iratorura enim doctorum est si-
temere agas, sed cor tuum, id est, inleriuS tiinm cor lere ad inlerrogationem discipulorum , et faciem
roborelur per confidenfiam:ei hoc modo susiine Do- aver.lere. ATequando laceas a me, id est, ad hoc
miiium, id est, patienler exspecta Dominum , susli- etiam clamabfe, utiu non taceas mihi ipsi aversus a
nendb;pondus praecepioriimejus. me , id est, ut non separes uuiiatem verbi tui a me.
Qtiando pro aliquan.do, id est, in njortc mea , quae
IN PSALMUMXXVII. tunc videlur, si differret ejus resurrectionem in com-
Ipsi David. muneni omnium resurreclionerii. Et ideo ul non si-
ARGUMENTUM. leas meis,, iieque taceas mihi : qnia si silueris meis,
erunl similes aliis desccndenlibusin Idcum, id est, iu
Ezecbias infirmitalis suaelemporeDominumTOgat. profundurii vitiorum , libi pbsita contemnunt, neque
Itfin legendus ad.Danielero. Chfistus de Judseis diCit hic.participes sunl primre resurreciibiiis", ul partici-
ad Patrem. Sciendum autem quod et iste psalmns, pes tandem fiant seCiindae".Et si taeucris mihi se-
excepia una littera, in Hebrreisvoluminibus scriptus. parando a me iiniiatem verbi tui, ero simitis descen-
esi, secundum ordinem liiterarum. dentibusih lacum, id est, cbrrupiionem carnis incur-
EXPLANAT10. n ram4, quia assimilamur aliis naiis in profunda riiise-
David semper ih titulis Chrhlum significare, palam ria hujus sseculi, quae est lacus cbnfusionis , iri quo
est manu (ortem in certamine passionis, desiderabilem amatores mundi in volulabro luxurise el carnalium
tn claritate resurrcciionh: sed aliquando in se, ali- concupisceriliaruin iiivolvuntur, et ideo ad solam
qtiandoin suis metnbrh. Ctim aulem prmmittilur ipsi, verbi corruplioneni tendunt. Ex eo enim quod aeiernitas
mtilam atiam personam licel.inlelligi, sed ipsttm me- tui non inlermitiit unire se roilii in hoc ut noti
diaiorem Dei ei hominum, qtti pcf toliim hunc psal- sim talis quales cseteri qui nascunlur in proftrodani
mum loquilur, orans ab humililate susceplm carnis lniseriani hujus saeculi, ubi tanqiiamsileas , non co-
persectttorum,dcbitasindicans pmnas non slndip male- gnosciltir verbum luum.
volentim, sed conieslaliaig. vindictw. Priina seciione Exaudi, Domine,vocemoralionismem.Quasi dicat:
oral DominusClirhlus per icl quod hoino esl, ut cjus Ne, Domine, ego vel mei assimilemur descendentibus
audittlur oralio [uluro tempore passjonis. Secunda in lacum, exaudi vocem deprecalionh mem : id est,
gratias egil, quoniam exaudilus est in hh qum postuta- exaudi validam cordis intentionem, qua deprecor te
bal. ln psalmi fine jungens, ul sicut ipse suscilatusest pro me ipso , et exaudi vocetn dum oro ad le pro
polesiate divinitalissuw, ila salvus ftal et populusejus meis. Et dum extotlo manus meas, id est, dum etiam
nomini credilurus. crucifigor, manus meas in cruce extollendo ad lcm-
COMHENTAItlUS. plum sanctumtuum : id est, ad hoc ut el per me mulii
sanctific.aiifiantteniplum tuum, Velextotto manus, id
Adte, Domine, clamabo.Tiinlus cst lalis, Psalmus est, manifesta opera e.tsjgna lacioad lemplumsanciutn
luic David. Quod qui velil exponere, pronomen in- „ luum : id est, utalii videntesbpera mea imiteniur ea,
sistat. Nomina namque significanl subslantiam cum ** et conforraent se mihi, et sic sanctificalilianl tem-
qualitate. Pronomi.navero solam substantiam , qua- plum iuura. Temp/u»ienini Deicst, quod estis .ts.
propter iiiulus isle sic exponiiur,rPsalmus isie aiiri- Ne simul lradas_mecum peccatoribus.ldeo, Doniine,
liuitur David, non hisloriali, vel alicui cui accidenier ne sileas meis, ul non iradas eos in moiicm i rofuu-
«on.veniat hoc nomen David,si huic David.id est, 1111 ditatis vitiorum similiter cum aliis peccatonbus. tl
<|iii substanliaJiter esl Dayid, id esl manu fortis . et ideo ne taceasinihi, neperdas me : id esi, ut nou
visu desiderabilis. Est enim vox. in hoc psatmo Me- des rae in perditionem corrupiionis cum operaniibus
iliatoris, vere inanu fortis, in ipso conflictu passionis iniquitaiem, id est, cum Judaeis qui operanfur in ine
(iraiitis Patreui pro sua resnrreclione, ut non dif- iniquilaiem, et quani iniquiialeui osleudil, scilicet
fevalur in communem resurrectionem, et pro resur- qui toquunturpacemhic exlerius cum me proximosuo,
rociione .suorum nunc interim interinri, quandoque et secundum carnem ei quaniuni ad misericordiam,
etiam exieriorj ; ct quod hoc totiens et lam diligen- quaui eis exliiberc volui diceuies : Magisler, scimus
ter oral, nenio debet mirari, qtiia lale el lanium 'est quiaverax esf et viam Dei in verilale doces, eL linilia
quod orat, qtiod inuiliplici atienlione et petitione siinilia. I» cordibusaulem eorum, licet pacem exte-
digflum sit, et per hoc nos admonet, quanto smdio rius loquantur, sunt mala : quia medilanlur iradnio=-
el desidefio pro modo nostro idem optare debeamus. nem ineam et morieui nieain.-Et ideo, Domine, da
Si eiiiin lemporaneum esset, el lam jucunduin esset, itlis secundum opera ipsorum : id esl, accipiaut quod
vcre ab oihjiibus auiplexandum esset; quanto magis mereniur. Et daillis sccundum nequiiiam adinventio-
ergo cum sil bealitudo interminabilis , cujus gaudia numipsorum : id est, quia ipsi per nequiiiain suam
nullo line clauduntur, nullUqiie amaritudinibus per- D ! ad.iiiveniunlet affeciant mala, non iiiveniant bon.a,
tuibantur. Novissiroevero sciens, quia Pater oinnia sed inveniant mala. El retribue itlis secundumopera
dedilei in manus, etquod in omnibuseum exaudivit, tnanuumeorutn : id csl, licetaliis prosit quod facitinl,
agit gratias ipsi : qoia euni el pro se el pro suis eis lanien relribue secuiidum qticd intendunt.. Judau
.xaudivit., exhqrtans nos, ui el nos quaniuiu possu- eivimciucifigentes Deum, ad niliil alitid per moriem
nus , ejus exemplogratias agamus , ut in petilioni- ejus iiitemieruiil, uisi tanium ad perniciem ipsius
lnis nostris efiam exaudiri merearaur. Quod auiein unius, licel pater providaro dispensa.iouem conver-
)ii hoc psalmo inimicis optare videiur, non est niale- lerit ad saluiem muiloruro.
volenliaevolum, sed enuineratio poenaeillorinn, sictit El rcdde ipsis relribulionem eonim. Quasi dicat :
in Evangelio quibusdam civiiatibus miraculis ejus Ijisi pro verilaie quam eis.praedicavifalsitaiem sqlam
credere nolentibus uon roalevoleiilia optal quae di- leliibiifbanlmihi, quia inulta de me mentili sunt.
cil, sed quid eis inimincal, -praemitiil, dicens : Vm Ut iiuaudo dixerunt : Invenimus hunc subverteiiien
tibi, Corozaini; vm libi, Bethsaida, etc. Nuncad liae- genletnnoslram. El hic dixii : Possiun desiruere lem-
ranv accedemus. Vox capitis esi, ul supra diximus, plhtn Dei, et inuJia laiia; et ideoredde iliis falsita-
iia pro se et pro suis apud Palrein agentis, Doniine tcni, ut exca'caii sciliccl in ipsa permaueaul. El lio
Pater, ego qui jam clamavi et clamo, clamaboad le, qitasi dicerelnon eslmalevoleniiae, sed est cmuitia
id esl, validam.cordis inlentionein el in ma-ei in meis lio debitaepcenaeillorum. (.uouiam.ipsi noninteliexe
dirigam^sine iiiierinissioiie ad le, quia.qui ,es Deus runt: id esi, non inielligenter iverunt in opera De
oiiiuiuro pcr naturam, meus auiero cl mcor.um, patris, quia non adverlcrunt quo consilio Deus paic
mi m PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. PSALM. XXVIII, m
"Verbumsuum mihi uniri, et roe nasci, mori, et re- A ri, reprimendo eos a malo, et dirigendo ad bonum .
surgere disposuil. Ei ideo eliam quoniam non inlelli: et in futuro exlolle itlos, perducendo eos usque in
genier iverunt in opera manuum ejus : id est, non miernutn, id est, in seternam gloriaro.
alteiideruni opera facla a me, qui sum manus ejus, IN PSALMCMXXVIII.
quae talia fuerunt, ut in manifeslo possentdici ejiis,
id esi, Domini pairis. Unde quidam ex eis dixit : Psalnius David, in consummaiione tabernaculi.
Nemo polesihmcsigna facere,qum tu facis, nisi fueril AUGOMENTUM.
Deus cum eo. Vel non inlellexerunl opera Domini, id Ekhortatio Ezecbiae,qua ab Assyriis et morte .ibe--
esl, mei : id est, non aitenderunt manifesta signa et ratus usurus sit ad Judaeos, ut pro lanlis beneficiis
opera, quaeego ipseeis feci." Et ut inlellexerunt in Deo gratiarum aclio et vota reddantur. Item »d
bpera niauuum ejus Domini, id esl, non eliam adver- siiperstitionein diei sabbati paschae, legendum ad
terutit opera illa quae inler eos fecerunt Apostoli Noe diluvium. Aliter consiimmatio tabernaculi finis
Domiiii, qui fueruni manus ejus, per quos operatus mundi est, in quo offerunt lilii Dei filios arietum, ad
est. Et ideo, Domine, destrue, id est, inefflcaces fac dexieram ponendos.
ilios, ul neque riiibi noceant. Et si aliquando roihi EXPLANATIO.
id si
nocuerint, esl, quando pro aiiquando meis ih- Consummatiolabernaculi
surrexerint, eU non prsevaleant. Et quia desiructio ciesiw, qum conlra carnatiaperfectionem signiflcal Ec-
vitia bella gerens, me-.ito
quandoquesolet lieri ad a:dilicaiionem,de qua dictuin expedilionalis habilaculi nGinen accepit.. Prwvidens
est: Vetie impios, el non erunt; subdit, El non wdi-
eos. dicat : Deslrues eos, non ut in Propheta muiidi termjnosadfidem perducendos, primo
ficabis Quasi I? ordine alloquitur univefsitatem,ul ei sacrificia devota
meljus a:dificen.tur,sed prorsus consiimantur. menle Secundo seplenaria narrafiode per
_BenediclusDominus, quoniam exaudivil vocem de- vctriaspersolvanl.
altusiones Spirilus sancli virlutes enumerat, ut
precationh mem. Ilic agit graiias Patri,' sciens quia uiiam potenliam Pairh, et Filii, et Spiriius saticti,esse
orauia cedil in mamis. Et qu a in onini deprecatione
sua et pro se et pro suis exaudivit eiun, ut et iios sancio cognosceres. Tertio loco inhabilare dicit Trinitatem
ad gralins agendum exhnrteiur. Et poiest liaeclitlera baplismali, et virttttem et benecliclionemdare
ad supradiciaiii coniinuari hoc modo : Dixi, exaudi, Dominum, qui ex eo renulus fueril populo Chrhliano.
Domine, vocemdeprecationisniem. Et qUouiainDoini- COMMENTARIUS.
tius vere exaudivitvacemdeprecationh mew, ct pro me AfferleDomino,filii Dei. Titulus esl talis : Psaimus
etpro meis, benediclussit Dominus, idesi, inultiplica- Duvidin consummaiionemtabernacuti. Tabernaculum
tus et adauctus sii Dominus,crescat scilieel iiuroerus est praesens Ecclesia, quse ideo recle dicitur laber-
illoruin, per quos nomenDomini nou blasphematur, naculum, quia labernactila proprie sunt peregrinan-
sed giorificatur in genlibus. tinm vel roililantium. Et Ecclesia peregrinatur in
Duminutadfuior meus, et proteclor meus : elinipso praesenti juxta illud Aposloii: Quandiu enim in hoc
sverciviicor tneum, et adjtitus sum.' Vere Domiiius mortali corpore sumus, a Dominoperegrinamur.-Alili —
c.audivji me deprecanlein, quja adiuvat roe iri tri- lat quoque Ecctesia nunc, quia assidue contra -car-
liiilatioiiepaiieniem. Ei esl proteclor meus, quia pro- nalia viila gerit bella. Consummaiio autem laberna-
legei meper imniorlalilatem resurgeniem. Et meiilo cnli dicilur, perfectio vel plenitudo Ecclesiae,secun-
est.atljuior el proleclor nieus, quia quaiitumcnnque lj_ dum orania membra quae usque in finem adipiscere-.
nibiilciur corpus meum , semper meum cor speravit, tiir. Prsevidens enim David propheta revel.iiibue
id esi, seinper lixam spem habuii in ipso; el ideo divina Ecclesiam per bealam' praedicationcmpairiar-
ttdjulus sutn ab eo. El vere sum adjiitus, qnia cato charum, proplietarnm, maxime auiem apostolorum
tncit quse priu. floruil in Adain, dutn in pleniludine et eorum successorum consummandum esse per
viriuiuin maiisit : cl defloruit in eodein per ejus totum orbem tcrrarum, et boc Spirilu sanclo coope-
iransgressioneni, quod quanlum ad inassaiu inlelii- rante et compraedicanle, deeantat hune psalrourn irt
geiidmn esl: ipsa, inquam, caro reflontii inodo per laudein ipsius Spiriuis sancii, cui nulla laus polesi
Mi-ccplatn.iinniortalilatema Domino. El ideo confi- dici, nisi qtiam ipse facit de se dici,«t enumerat
tebgr, id est, laiidabilem confessionem per bona septiformem gratiam donoruin ejus, quam vult in-
opera faci?.mei in nieis, npn jam ex cbaciione, sed ex leiiigi per hoc nomen quod est vox Uomini, septies
votunlate mea. Quia non jain timoris necessitaie suh , iu hoc psaiino positum : quoniam per lnec seplem
lege, s.edlibera voluntatein lege conliiebuiitur eiqui dona loia consummatio perlicieiur. Pr.-scesserunt
in me creduhi. ln quibus quia ego sum, coufiteborei. eniin omnia in capite, cum Spiritus sanctus hon est
Dominus(orliludo plebis sucv,et,proleclor salvatio- datus ad mensuram. Potuernni quoque o.rania in
numChrisli sui est. Merilocoiifitebunlur mei Donii- Peiro fuisse. Aulsi uon omnia, uou dubium est quiii
no, qnia ipse Dominus est (oriiiudo plebis, quae se mulia in ipso et ca3ieris aposiolis fueriut. Similiter
facit suam, id est, Doinini : id esi plebi illi quae non quoipve quisiiuis in hac coiisummaiione laborat,
vuli statuci-e justiiiam suam, sed justitioe Doniini noii ex se agit sed pro dono aliquo quod a Spirilu
«sse subjecta : et quae iiibil suis nierilis arrogai, saucio accepit, ut scientiam de generibus linguarum,
neque ex sese fortein putai, illi, inquam, dat Donii- D vel -discreliuiieui spiriluum, vel aliquod aliorum vel
iius forliludinem , id esi, constaniiani diniicandi in plura. Et esi intentio Propbetaein hoc psalmo hor-
periculis iiujus sicculi, el Dominus est prolector sul- larinos ut in hujus taberiiaculi consiiinroatione lapi-
vationuin Christisui, id est,salvatos per me Chrisfuin des vel parles aliquas interponere siudeamus: et a
suyiii, post foriitudinem et laborem belli, proiegit laude tanli opificis, de cujtis munere proeedit, quid-
Dnininus per iinniortalitalem, et debemus accipere quid aliquis boni facit, vel quidquid boni de eo qnis-
liic salvaios a Christo, Aposloios tantumet proxiinos quam dicil nunquam cessemus. Kt dicit iia, principa-
successores epruui in primitiva Ecclesia , ut lllud liter exhortans apostolos ad consummationerolaber-
quod sequitur ab ilio diversiliceiur. naculi: 0 vos, filii Dei, id est, apostoli, quos specia •
Salvum fac populum tuum. Ilic facit aposiropham liler Deus in Cbristo habitans per se ipsuin vocavit,
ad Dominum; quasi dical : Tu, Domine pater, qiii et in lide genuit : Afferie, id est, sacrilicaie vos ipsos
proieges salvalos ih primitiva Ecclesia, saivum fac Domino. Iile olfert se Domino,qui prorsus secundum
propter perseveraiitiam in bono, et oinneui poputum volunlatem Dei suaiu disponit, ei huinile corpus
fuiurum, qui non faciet se suum, ut non secunduni Chrisli iinitando ipsuin comedit; hinc dictum' est :
snam voluntatem a.gai, sed secundum tuam, sciiicbt Quhquiscogiiatquid digne Deo voveat,seipsum maclet
ut inse voluntati suam penilus posiponat. Et benedic ei offerat,hoc enim exigitur, hoc debeiur. Afferte vos,
hmreditatiluw, id esi, mulliplica illos et niimero et inquam, ei afferle eliam Dominofilios arieium : id est
viriuic, qui se facieni liaereditalein tuatn , ul exattes illbs quos, qui arietis eslis, in fide per doctrinam ge-
e°iSct possideas, et rege cos leraporaliler in praesen- nefabilis evangelicatii. Arieles dicutitur apostoli, et
 €23 UEDJEVENERABILISOPP. PARS II. SECT. H. — DUBIAET SPURIA. 624
quia piincipaliler duces omnium sunt/el quia alios A dros Libani,el hoc modo confringeniur : quia Dominus
in.lide genuerunt per Evangelicampraedicaiionem,et Verbunisuum, sive Dominnspateragens per Verbuin
quia utroquecornu feriunf, idest, uiroqueteslamenio comroinuet eas cedros, vel eos horoines, significatos
senienlias suas approbant, el dicia iiiimicoiuin con.- per cedros, tanquam viiulus Libani est comminulus.
fringunt; et quoraododebeant afferre et se el filios Vitulus enira in Libano nattis et nutritus, Christus
suos, osiendit dicens : AfferteDomino gloriam et ho- scilicet deipso Libano ad victimara ductus, usque ad
norem, id est, vos gloriosos, id esi, honorabiles vir- moriem humiliaiusesl. Ad hujus exemplar comminuet
lutibus el bonis operibus; et ne. illatn gloriam sibi cedros Doiniiius, quia illos qui prius erant cedri
adscriberenl, subdit : Afferte,inquam, gloiiam Dotni- faciel iinilari liiiinililatem ejus. Et ideo dico commi-
no, ila ut illam non noniini veslro, sed tamen nomini nuel eas tanquath Viiulum,quia dileclus, id esl, uiiige-
ejus glorificandoadscribatis. Et sic adorate, id est, niuisDeiFilius praeomnibus electus, et uuice dilecius
veiieramini Domihum in alrio sancto ejus, id est, iu erit, quemadinodumunus de filih tinicornium, id esl,
l.cclesia, quaeesl sanctum alrium ejus, id esl Dorai- eril homo sicut ego. Uiide etiam dicilur in Moyse :
ni : quia sicul'atrium vestibulum quod est ante do- SuscilabilDominusprophelamde fratribusvestris, lan-
•niimi, solet vocari, in quo ssepe donius Doroinus quam me: id csl, lioniiiieniul ego suro. Ipsum audite;
delectaiur : ita Ecclesia est quasi airium aiite' coele- venitenim,Chrislusin similitudineincarnis peccali,quia
siem domum, qura per eam introituf, ad illain, iu de peccatoribus nalus est, sed non in carne pecca-
qua Ecclesia ^Doroinus bonis moribus et operibus trici: quia peccatumnon fccil, nec dolut invenlut est
delectatUr.Vel in sunclo alrio ejus, id est, in corde ih ore ejus. Unicornesdicunlur Judaei, vel singulari
per charif.item dilalato, et bonis operibus,et virtuli- j< jusiilia. superbia _e erigentes, vel in allero tanium
bus sanclilicalo et ornato. Soleut enim iilrumque ' testainento, sivein lerrenis solum, non in ccelestibus,
lirfc babere, scilicet ei spatiosa et ornata esse. confidentes.Yel aJiier : Vere comminueteas Dominus
'Vbx Dominisuper aquas. Vere debelis nunc afferre lanquamvilulumLibani,quia dilectus: idesl, quisque
<vos Doraino,-et adorare-eura. Nam nunc teropus est in lide electus ; et ideo dilecius eril hnmilis, qtiemad-
ilie qui a Proplieiis Salvator fulurus praeconatusest, modumfilius unicornium, id est, Christus humilis fuil.
"riiincadest, per quein mediatorem poiestis vos acce- Vel dilecius, id est, unigenitus Dei Eilius comminue-
ptabilem hosliam oiferre. Quod sic dicit;: Vox Do- lur ad euni moduni, ad quera raodumerit filiut uni-
mini, id est, unigeiiiti Dei Filii intonuit, id est, terri- corhium, id est, lantura secundum carnem humilia-
biliier de nube carnis insonuit super aquas, id«st bitur exterius, non vero secundumdeilaleni interius.
super .udaicos populos dicens : nhi.pmnilehliamege- VpxDomini iniercidenlh fiammumigtih. Vere vox
i:iiis,"morjemini.Diciiur aiilem Judaicus populusaquse Domini confringet cedros, quia intercidei flammam
pluraliter.. vel.proptcr duodecim tribus, quse eraut ignh, et concuiiei dcserlum, ct reliqua. Quod sic
quasi diversi .populi.-vel propter illas duas paries dicil: Vox Dotnhii inionabii, Dominidico interci-
principales.-Judam scilicet el lsfaelem. El vox cujus denlis; id esi, dividenlis et separantis flammasignh,
Donriiii intoiiueiat, deieiniinat-, dicens :Deus ma- vel furenteui irara pfer^ecutoruiu,quod luuc factuui
jestuth, id est, omnipotentiae,vere. existens Dominus, est quando per pra.dicationera apostolorura quosdam
ip_e.quideinijii.nuit, non lanluiu super Judaeos per de his qui prius persecutores fuerunt, in chariiatein
se, sed etiaro .nionuii per vos aposlolos suos super siiain trajecil, qiiosdain vcro in nequilia sua dcre-
uuuasmutias, id est, uon lantuin super Judaeos.sed "„ liquil. Vox, iiiquara, Domini intonuit concuiieniis
etiain super gentes. Ei quoinodo ut intonucril vox desertuin,id esi, genlilem populuin prius a patri-
Dominicl in se el iu suis deierroinat dicens : Vox archis, prophetis el cseteiis diviuis cultoribus dere-
Domini in seipso inlonuit invirtule, id est vel summa lictura; et ideo desertum conctiiiel, id est, per
pui.niia, nun inlirmilale. Unde d.cium fest: Et crat praedicalionem apostoloruin excolef, et arabilcm
loquens non sicul scribw eorum,el Pharhmi,sed tan- terfam faciet. El hoc laliler fiet, quia Dotninuscom-
quam paleiiuiemliabens. In suis anle iiilonuil vox tnovebit,id est, celebrari faciet ab illis cbinmoveiido
Dotnini m magnificentia,id esl in magnilica glpria , ad eorum notiliain per Apo.lolos desertumCades, id
sciiicel.ut mm tantum praedicarent, sed eliain quae est sancium legis a Judaeis prius quaiitiiui ad spiri-
prsedicabani siguis confiimarenl. Unde dicium e.l : lualcin Jnlcllecium deserium, et siiupliciter ad laie-
Dco cooperanle, et sermonemconfirniahiesequentibus ram imelleclum. Cadfeseuiin sunciumlegis iiiieijirc-
sicjnis.Qualiter auiem.Domiinis.pcrsuos in magnilica latur. El quo modo deseriuin illud coraiuoveatur
gloija iuloiiuit,.osieiidii dicens ; Vox, inquam, Do- exponit diceus : VoxDoinini iiilouabil, pfwparaniis
mittiinlonuil in suis;,Li_u.it dico cedros, id est, lioini- cervos, id est, qui praeparabil apostotos exsupera-
nes elaios divitiis, potentia, et etiain nobilitaie de tores ci repulsores veneiiataedoctriuae et persua-
quohbel populurum per ipsos coiisiriugentis, id esl, sionis illorum, qui in lerrcnis verani beaiiiudiiiem
u.que ad jwiiiieniiani liuinililalis. Et xeie qua»libei posse liaberi puiabaiu, el alios docebaut in quo
cedfos per eus coiilrhigel Doroinu.s,quia cotijringet sunLcerviscouiparabiles. Cervorum enini esl natura,
eliatn ceares Libani, quud e.t u iuajoii. Libanus enuu singulis ainiis ul coruua depoiiaut, ei inuoveiiiur,
iiiicfpreiaiur candidutus, sive caiididatio. Per liba- vehenaiuiii serpeulem sine aliqua l_eaioneirausglu-
iiuni iiaque inteliigilur Judaicus poi.ulus, qui iuter D iiiieiii.es: «l,per hos cervos, id est, per hos upo_tulos
caeLeros pbpiilos cullura iuolorum" cl ^iguobililate reyetabit Doininus condensa. Quod est dicium ad
ijiriiis quasi denigralos candidus exsiilii, et gener;s siraiiitudineui. Soienl euiui ceru imer condensa
nubilitate el sseculari.poteuiia, ct quia iegis cerinio- iieniorum ingredierties, raraos ipsis coruibus sepa-
iiias snigulariier accepit. ,P.r cedrus auteni 3_.ii.ani rare, ei cainpura ubi pascantur sibi el aliis auiina-
<_uporbide Judaico populo inielliguiilur, qui propier libus aperire, sicut sancti apostoli ppacilales el
inalitiain siugulareiii quani sibi aiTog:ibant,.niagis occulla mysieiia Scripltirarum, in qbibus et ijisi
beinper veriiati contradixeiunl, Quosque coiifregit pascefeiilur et alios pasceienl, aperuerunt; et iiis
in paric perse eiper aposiolos suos Doininbs, liaud condeusis per apusloius el eoruui successores revc-
iluinum csl quinjmiltos ulios miiius contiadiCenLes, lans omnes, id est aliqui de siugulis gennbus dtceni
et lacile eirorciii suuni cognpscciites.conliegerii.Geu- glmiam , id cst, aiiuunliabunl gloriaui Doininiin
les eniiii quae.Crcaioi_in creaiurae pus.jiosuerani, letiiploejus, id cst i:i Eccl-esia,qua: non soliun ta-
J.acilesu eliassecugnovcriint, et ideostaiira adsouiuu bcruaculum Dci dicilur, sed eiiam iiomus el leiu-
apostoiicae vocis poeiiiUferuiit. Si auteiu itlud ad plum ejus ; el lioc quisque lacicl pro dono quqd
Doiiiiiium ip_um lcleiaiiii, luiicccdros j.iiusad suios accepit a Spirilu sancto, quidani enim dictis ct iiicifs,
.utisLOSlcltltmus : ct quod scijuiHir,tciliccl, El quidaiii vero pro solis bonis pperiljus et sic diversis
cqn\ring'cl JJctiiiuus cedrvs Libutti, dcicriiiinaiivuui mbdis; hoc auleni ideo eveiiiel, qu.a Doininusdum
laiiiuinciil, qtiastcdios confiegciii. vagabitur iiiaica sua, id est in Lcclesiasticisinsii-
Lt ciiiituinui ii/S.Dicoquod bominus cohfrincjitce- iut.s, iu quibus ueto iai.uix, id esl, iiiniei jierfecti
623 IN PSALMORUJILIBP.UMEXEGESIS. — PS..LM. XXIX. 620.
snlvabunttir. hac et illac per diluvium, id cst, per A h in corpore, unde dicuim est: Deus Patefqui Chrhium
bomines mii prius. erant quasi diluvium positi in resusciltivit a mortuis-'; el hbs in' ipso iesmtilabil.
profnndo viliorum, et in procellis carnatium concn- Titulns aulem sic exponiiur : Isle psalmus, id est hic
piscentiarum, faciet sanctos suos inhabitare illud hymntis, qui estcaniici, id esl exsultationis, quia
diluvium. Id cst, habilabilem el ferlilem lerram fa- pertinel ad illam veram lseiiliam,qiiain nulla tristiiia
cere rllos, qui prius erant diluvium : el sic Dominut intercurret, est dedicationisdomus David, id est,
sedebil,hoc est habilabil in illis, ila ut sil Rex eorum agit de-dedicaiione dbmus veri David. Est enim vox
in wtefnum; id est regat eos seternaliicr. Ei hoc capilis in hoc psalmo, gralias agenli Deo Patri, de-
modo regei eos, quia Dominusdabit virlutem, id esl, hoc quia iristitiam passionis suae cbnvenit in gau-
constanliam in bono popttlo suoi. Et Dominuseliam dium resurreciionis , per quod domui quoque suae
benedicet, id esl, augmentuni et numero el virtule dedit spem futurae dedicationis, et nunc irilefim-
dabil eidera populostto, ut landem ponat eiim in jusiiliam inlema! resurreelionis," in quo nos exhor-
pace eunle in idipsum, id est in aeterna requie, nt taiur, ut quaniumlihet tribulemur, non deliciarous
benedicet illi posito hic in pace,- id est, in ohser- lajnen in sedilicatione,quo landcm vere gaudeamus
vamia bonae viiae. Observantia autem bonae viiae in dedicatione. Orat aulem in hoc psalino caput
csi liiigium habere cum vitiis, pacem cum moribus nosirum Chrislus ex huinana infirrnilaie, secundum
optimis. quam compelit ei orare.
IN PSALMUMXXIX. Si enim respicias ail hoc quod i» principio erai
Psalmus canlici in dedicaiione dorous David. Verbum, et Deuserat Verbum, nec habet quem oret,
g neque pro quo oret; si vero respicias ad id quoil
AKGUSIENTUM. Verbumcaro faclumesl, el habilaviiin nobis, et habet
ElevatusEzechias victoriaelamgloriosae proventu, quem oret et pro quo oret. Scilicet pfo le hominej
segrotationecorreplus est, ul suse fragililaiis admo- quia mediator faclus est inter summam ajquilalem,
nitione deponeret arrogantiam : sub ejus proinde: et infimam iniquitatem : ipse dico homo non iniqUuS,
persona ab errore correpti , ab infirmilate salvali, et; sed infirmus. Ut per hoc quod esset non iniqnus,
ah hoslibuseruli graliarum aciio prsedicatur, et proi conjungeretur summseaequitati,- per boc vero qiiod
c<mversationetempli, tanquam pro dcdicatione de- infirmus, nostrse sociarelur inGrmitaii. Et est tale
cantatur. Aliter Ecclcsia orat cum iaude. quasi dicat: Doraine Paier, piiimis homo Adaih
EXPLANATIO. crexit se, et quasi depressit te, quia potuit videri vel
te esse qui hominem feceras, cnj'us babi-
Ptalmut cahticiest cum choro antecanentehumanm' lum noninfirmum, noras; vel quod non esses perfecte bonus,
canlalionh, hymno ars organi consonanlh aptalur,<_ ' quem lam cito tuus deseruit consecretarius. Ego
quod ubicunque ponitur, ostendilper cognilionh divinm autera humiliando me exaltabote, quia mea glorifi-
scientiamusum boni operh esse tractandum, qualenns1 catio tua erit exaltatio. Et inerito exattabo te; quor
optalam fidetiumgestorumefficienliamprwcedit anle-\ niam suscepistime, id est causam meam contra pra-
rior de Deo adepta cognilio. Domut autem David vos causidicos , id est contra Judaeos egisii, et ideo
Dominicicorporh in temptum,dedicaliotero ejus resur- non deleciasti inimicos meos; id esl prancepioreni
reclionemejus ostendit, qua in aternam gloriam po- iniquiiatis, diabolum, et Judscos: et si factus
si.per
testatemqueperduclnmest. Prima narratione Dominusp me quantum ad exterius, quia quamvis deteclaren-
post reinrrectionh gloriam Palri gratiat agil, quia eum I tur irimortemea, illa taraen delectatio ad horam lan-
de mundi istius adversitale liberavit, sanclis jubens tum fuit, et conversa est eis in seternam tristitiam.
laitdem dicere Domino,quando universa in ejus po- Domine Deus meus, clamaviad le. Ideo non dele-
testale tunt posila. Secundo se dicil a sua constantia1 ciasti, Domine, inimicos meos, quia clamavi, id est
von movendum,insuper addens prasconiadivinilalisa' validam cordis inlemjonem ad te direxi, considerans
vivis polius, non a morluis essesolvenda.Terlia redil
' lu es Deus meus, non ego sum mihi Deus, sicut
ad resurrectioncmsuamtmtusexsultans, qttoniam, car- quia miser Adam Dcum putavit suum, el ex suo
nis fragililatedeposita,in wterna majestatis sum gloria* nutu pendereseipsumvoluit. Et quia clamaviad lt, tu sanasli
perseverel. me, id est corpus quod-saucium.passibiliiateportayi,
COMMENTARtDS. immorlalitaie resiituisli: et quomodo sanaverit ex-
Exallabo le, Domine. Titulns est talis, Psalmuss ponit dicens: Domine, eduxisii animam meam ab
canliciin dedicationedomus David. Dmnusvero Da- mferno, id e;t non permisisii animam meam sicut
vid, id est Ecclesia, quaein praesenlilabnre summoj alias in inferno delineri, sed cum triuropho eam
et iribulationibus variis lam in nniversis quam ini reduxisti, et sic me secunda resurrectione clarili-
singulis sedificaiur. liaec domus tandem dedicabiturr -casii, quon.am prius per priuiam resurrectionem
incommuni, scilicet resurreclione, quando mortale e clarificaveras : nam salvasli tne,;id est resuscitasti
hoc absorbelurab immorlaiitate,et quando apparehill me prius in interiori, per iinrounitaieraa peccati§,
gloria populi Dei, qui nunc in aedilicandoa liliis 5 me dico separaturo a descendenlibusin lacum, id esl h
Edom, id est Esau, valde' iribulatur el impeditur,, coromoramibusin profundovitioruro. Esi enim lacus
lunc vere in admiratione illius gloriaedicturus : Ecce» D quo descendil fere onme mortale genus, baratlirum
quosaliquandohabitimtisin derisum,el in simitiludinein t scilicet luxuriseet lotius nequiti_e.In quem ille qui-
titorlh intproperii,quomodocompuiati sunt inler filios s dem non descendil, qui peecatum' non fecit, nec in-
Dei, ei inler sanclosillerum esl sors? Dedicaie enimi vciilusest dolusin om ejus.
proprieesl aliquidnoviimaediliciumin usuin celebremi Psatlite Doinino,saucti ejus. Eccecapilisdedicalio
iieputare. Vere haecdomus in celebrem usum depu- j'am notala esl. Ubi dictuin esl: Eduxisti animam
tabiliir, quando ipse Deus in singulis aetenialiter meam ab inferno. Et quia quod praecessil,in capile,
manehil, fi_-i's(_7isomniain omnibus. Nunc eniro, etsii necessario sequetur in corpore. Veius enini el verum
in nobis habitat, saepe tamen malo merilo nosiro ai proverbium est: Qtw caput, el cmtera menibra. Ergo
nobis recedii. Quaecommutalio luuc peniius exclusai quasi dicat: Habenles lanlam cerliludincin glorifi-
eril, liaeeauiem dedicaiio jaTnfacta est pariim in re,, caiionis et resnrreetionis vestraein riie capue, vos
parirm in . pe. Fundamentum enim jain realiter de- sancit ejus, id est vos qnos jam Dominus Pater
ilicatumesl, iil e.l, Chrislusqui jam nunc resurrexit, sanctificavil per justitiam datam in resurrectiiine
et.rnrsiis positus esi ad dexterain Dei Pairis, qui veres mea, psallite DominoPalri, quasi dical: Gemite de
Iimdamenlumesl. Juxla illud Apostoli : Ftmdamen- praesfeiiii,psallite de fuiuro; oraie de re, gaudeie in.
inm enim aliud nemopolest.pfinpre, prmler id quodI spe. Quod ultimum sic dicit, Confilemini, id est
p.ositumest, Chrislm. Parietibus auleni el leclo hiijusi laudem dicite pro futura spe memoriwsanctitaiisejus,
aedificii jam facta cst dedicalio in spe. Necesse usi id est ipsi Domino. Qui cum vos esseiis obliti cjus,
eiiim quod in membris scqualur quidquid praecessit iransgredientes prsoccptneju«, non est oblilns.vc^tfi;
637 BEDJE VENERABILIS OPP. PAUS II. SECT. II. - DUBIA ET SPURIA. 6IS
sed potius niemor fuit sanclitatis vestrae, id esi me- A , in his qui se Cbristo, qui verae lucis inalutinum est,
mor fuitmei, resuscilando me, pev quem vos. jiisli- confornTant. Sciendum auiem quod vespere facfuni
ficatos sanclificavit. est.per Adam in huniano genere, et matutinum
Quoniam. ira in indignalione ejus. Vere debelis aostrum ad vespere capitis, et ejns malutinuro potest
Domino psajiere et confiteri, quoniam vijidicavit in conferri. Capul eiiiin ,^ id est Chrislus, in vespere
vos. peccatum primi parentis per iram, et restiluit septillum fuit, tiiduo.in sepulcro jacuit, terlia die
vobis viiam in me per misericordiaro. Quod sic mane surrexit. Et nos quoqtie in vespere, scilicet
dicitr: Ira in indignationeejus, et reliqua. lndignatio quando prsevaricanie Adatn sol veriiatis eioccubuii,
p.roprie dicitnr, qtiando nos commoti erga aliquem, sepulti in lenebris peccaii ci. ignorantiae fuimus. In
faciem nostram ab eo «vertimus. Sic quando Adam quo sepulcro si ad aetates mundi respiciamus, tridtio
praevaficavil, ei magis uxori et serpenli obedire jacuimus. Totutn enini tempus anle legem una dies
voinit, qnam observare praecepium Domini, qui accipiiur, ilem lo.luin spatium stib lege secunda
dixerat ei, De ligno'sciemimboni el,mali ne comedas, vocatiir : veniente autem tertia die, id est tempore
Dominns faciem suam avertit ab eo. Quia lucem grailae, resurreximus jam interiori resurrectione in
gratiae suse ab.eo absiulit, et tnnc factum est In eo mane, sole scilicet justitiae, nociem peccaiorum
Vespere, quia verns sol ei pccidil. Juxla illud libvi fugante, et in boc eodem tempore resurgemus tau-
Genesis : Dum deambttlarel Dominus in parctdisoad dero etiam exteriori resurreclioiie.
auramposl mcridiem. Quasi enini meridies fnit, duin Ego autem clixi in abundantia tnea: Non movebor
fer.vorobseivainiso praeceptorum Dei in Adam per- in wlernum. Ideo ifa dala est,quia primusliomo posi-
slitit; post meridiem vero sol inclibaiurad bceasuro: g lus in abundamia virtutuin a Domino, dixit, si non
sic quoque in Adaro quasi sbl ad occasum.declinavii, voce, tamen in re: Ego non movebor, id est, non
cum pnst transgressionem prsecepti cogiiitio et lux stabo in prsecfepioDomini, qui dixil," ne comedam,
veritatis in.mente ejus defecit, et nox ignorantiae sed porrigam manum, et pomum accipiam, ei sicnt
siibiniravit.! Uude qui prius in abundaniia virtutiini Deus. Ideo vefo vita in me secundo homine est
pfesjlps.ad prseseniiam Domini solitus erat gaudere, reslituta, quia ego existens in abundanlia med, id
.n.rfcadejus ignorantiam cnmpulsus esl timere atque est, longe roajore et digniore abundantia illius; de
se bceultare, dicerile ei Domino: Adam , ubi es? lioc enim solo dictum esi quod Deus.non dalspirilum
Npn quodlocum ignorarel, sed quasi dicat : Ecce, ad mensuram. In boc item major fuit abundaniia
miser,. qui le contra licitum exaltare voluisii, in isiius qua.ni illius, quia cum ille tanlum non mori
iliianiam.inlirmilaiera te dejecisti. In hoc autem si .non peccasset, isfe nullo niodo njori potuit pec-
vcsperejactus est fletus, quia miser ille iradux pec- cando. Ego, inquam, existens tn abuhdantia dixi,
caij, morte mulclatus est inlerius et exterius. In Non movebor, id esi, non apostatabo a prajceptis
qiio lotnm geniis liumanum hanc miseriam moriali- Doinini perseverando ih -elernuin. El lianc perse-
lalis ut assiduelabalur interius et exterius iucunii. verantiam non mihi ascribo, sed Domin.o.Nam, o lu,
Et bic fletus,.\A est hsec miseria, detnorabilw etiam Domine, IU prwsiitisti vitiulem , id est conslanliam,
in perfeclissirnis, usque ad nialuiinum exsultaiionis, ne labi possem decori meo, id esi, iinmuniiati a pec-
id est usque ad communem resurrectioneui, quando caiis, qiiam riiihi dedisti. Et hoc non fecisli ex ine-
in hiiitia prius amissa dedicabirour, et siola ihunor- rilis meis, sed voluntate ttia, id est solunimodo in
talilatis coronabimur. .... _ beneplacito ei misericoidia lua.
"
Quod mamtinum jam est praesignatum per matn- Avetiisii faciem tuam a me. Vere in misericordia
tinalem Domini, quae mane prima sabbati facia est, sola prscstilisti mihi virtutem, quia i.nira eam abslu-
resnrreciionem. Liltera in hjs duobus vetsibns, lisli. Nam in f>r.evaricanteAdam facietu luam, id est,
quorura senlentiam prsemisimus, sic exponitur. Ira, lUmenveritatis tuseaverlhli a meiset a me, quanium
id est mortalitas, el oronis fragilitatis hunianaemi- admassam; et hoc modo conturbati sunt mei per
seria facta in nobis est in indignaiionemejus, id est peccatuni, et mofLalitalis infirmiiatem, quaa ab ilio
quando Dbminus praavaricanti Adam est indignatus. susceperunt; et ego ipse, quanlumadp03->ampeccati,
Et vita immorialitatis, quam nullis veslris meriiis conturbatus sum, licel non quaniiiiii ad peccaium.
lecuperare potuistis, iit votuntate ejus, id est per Esurivit enini Cbristus, alsit, silivit ex pajiia pec-
solam niisericordiam et benevoleiiiiam ejus, non cati; peccatum vero non cognovit, et pro hac con-
per vesira merila, qui niliil pneler iram merueraiis, lurbaiione clamabo, id est, validam cordis inieniio-
est vobis restituta jam spe, ul tandem restiiualur iu nem dirigam ad te, Domine. ELhoc modo deprecubor,
re. Vel si volumus empbatice accipere, possumus et pro me et pro meis ad le Domiuum oinnium per
ipsum Gbristuin voluntatero Panis vocare, (juia nec na.ifram , meum autem per graliam dicens ila : Do-
eogitatione aberravil ab ejus voluntale; Adam v.ero inine, quw uiilitas erit tn sanguine meo, id est, in.
iiidigiialionem, qui nibil meruit nisi iram. Et eliam effusione sanguinis mei, hoc esi, qui fruclus seque-
praepostero ordine taliter poies legere : ideo jure tur ex passione mea dum descendoin corrupiionem'i
confiieri debetis Domino , quoniam vila est vobis Hoc est, si ego non resurrexero ad consolaiioneiu
lestituta in votunlate ejus, id estt per me qui suni et ad juslificaiionein aliorum, scd dabiiur caio mea
voliintas ejus, quem ideo nasci et mori constituil, D iu putre.dinis corruplionem. Vere iiulia miliias erit,
ut vos moreremihi in peceatis, et Uleoresurgere qiiia puivis, id esl, peccatores atlriii a peccatis, et
fecit, ut et vos ad veram vilam resurgeretis. Etvere leves ui pulvis qui convertendi et justiiicandi suul
viia est vobis data per meam v.oluiitaiem,-quia ira per resurreciioneui meam; alioqnki non conlilebun-
dala esl in indignalione,\<i est per illum qui soliim lur libi, id.est, nullain laudabilem confessionem fa-
meruil indignaiionein. Et hic fletus, id esl haecira cient libi, et nunquid confitebunlur tibi? Utique non.
facia ad vesperum, ul supia d:ciuin est, demorabitur, Aut si ego non resurrexero, quis Aposlolorum vel
id est, diu raauebit in hominibus, el exterius et in- aliorum antiuntiabil ipsi pulveri veriiatem tuam,
icrius. Et vere demorabiiur, quia Iwlitia dedicaiionis,1 id est, veraiu viiani perme restiiui proniissam ? Uli-
licet jam habeatur in spe, differetur lamen in re que nullus aiinunliabit, quia nullusjde easper3bit.
usque ad matulinum Communisresurrectionis, quan- Audit Dominusei tniserlus cst mei. Dixi Doniino :
d'o.Jux veri solis apparebit. Vel possiimus accipere qum utilitas in sqnguine meo? et caetera, deprecandb;
iletum peccatum ipsum, ex quoira pr_ecessii,,el ita, ct Dominusaudivit deprecationem meam, et misertus
dicere, lra quidem fuil in indignalione'. Et fletus illius est mei Dominus me resuscitando, et nieorum inie-
eausa demorabiiur semper inlendentibus dd vesperum, rius eos.juslili.audo, ei spem certam perfectae sal-
id esi in his qui vesligia vetustatis teneiil, et ipsi A.atipnisdando, ei Dominusest faclus adjulor nteus,
vespero se conforniant. Laeiitiavero nunc interim causajn meani agendo coiilia iniinicos. l_l quoraodo
interioris resurreciionis, quandoque vero et jam iniseiius est ostendit, e.t apostropliam ad eum facit,
.xLerioris erii, iniendeniibus ad matuiiflum, id cst di.fiiis : Converthii, Doiuiiie,planciummeuniyid esis
cm IN PS\LMORUM l.li.UUM EXEGES13. — PSALM. XXX. 650
irislitiam passionis me»3el meorum commula?ti in A _! siilerarcmns, quando vos infirnii ad nos ascendere
gaudinm mihi et nieis; nnde vos in Evangelio-dictum possetis? Sed ut ad uos pervenire possitis, cbariias
est : Mtindus guidem qaudebil, autem conlrhlabi- Dei, qui se pro nobis humiliando exinanivit, nos
tnini, sed trislitia veslra verielur in gaudium, corapellii sobrie sapere, et vobis Condescendere.
El hoc modo converthli, quia conscidisti saccum Perlinei autem hsec pars ecstasis, videlicet, ad su-
meum, id est, inorialem cariiem meam in cruce con- perna ihlentio, ad hunc psalmum hoc modq : Quia
scHli et perforaripermisisli. Saccus enim proprie vir saiictus in hac superna inienlioiie positiis loqui-
dictus esl veslis quaedamdensa, olim ad usum mili- lur io hoc psalmo, exliortans nos, ut ejus exemplo
tia. apia, de pilis caprarum et hosdorum conlexta. sic ad superna intendamus, ut labamiir ab interna
Per hcedns autem et per capras peccalores, propter nostra memoria, sciticet, ut non.amplius cogitemus
fetorem, recle intellignnttir. vel desideretnus aliqua tefrena, sed sola coelestia.
Mortalis igitur caro Cliristi, quam de peccalorihus Alia quoque pars ecsiasis, quse in pavore considera-
nssumpsisli, recte per saccum inlelligitur. De pecca- lur, ab linjus psalmi contextione non separalur. Agit
toribus enim naius, in similiuulinem camis peccati enim hic psalmus de Iribulaiione mullipliciter, quam
venit, sed non in carne peccalrici, quia saccum qui- sanelus vir qui hic loquitur palilur non solum a pec-
dem induil, sed merilum sacci, id est, peccitum non catoribus exterius, sed eiiam a falsis fratribus in-
suscepii, quia solus a peccato immunis exiVit. Con- lerius ; pro qua pavei quodammodo factus extra se,
scidisti, inquam , saccum in passione, et cbcumde- quia limei ne succumbat, et ideo liberari ab eo orat,
dhli me tmtitia; id est, jucunda et triiimphali loga exbortans nos ut si quando tribulerour, oremus et
ininiortalitalis et incorrupiionis in resurreciione, jn nos, ut non delicianius. Et si limemus, ita tiuieamus,
ine quidem in re, nieos auiem in spe. Et hoc ideo, ut etiam speremus, quoniam ipse qui agit in hoc
ut amplius non gemal libi moitaliias mea, sed caiifet psalmo non solum limet, sed etiam sperat. Timor
libi, id est, laudet te in evidmim rei gloria mea, id enini sine spe desperatio est, spes vero sine tirnoro
esi, immortalitas et impassibilitas mea. Et etiam Tiroere prsesumptioest. Et ideo debemus sperare el limere.
gloria mea jam eis in spe dala, et amplius compun- quidem ex bumana infirmiiate, scilicet, ut
gar ego quidem a mortalilaie. Unde dictum est : El qui slat videat ne cadat; sperare vero ex divina pro-
inors illi ultra non doniinubitur. Et mei etiara non nnssione, quia et si in humano corde aliqtn sit con-
compunganlur amplius a stimulis peccatorum, scili- liirbatio, non tamen deserit nos divina consolatio.
cet, capitalium. Unde etiam Apostolus : Ut ultra non Psalmuni Unde satis congrue a quodam de hoc psalmo dicitur :
serviamus peccalo. Et ita, o Domine Deus meus, coh- intendamus, si orct, oreuius; si getnat,
fttebor libi in wlernum, id est, laudabilem confessio- gemamus; si gaudet, gaudeamns; si sperei, spere-
nem apiernaliier faeiam tibi in me, eliam in meis, inus ; si pavet, paveamus. Titulus sic exponitur : llaec
quia si confiteamur hic quse contra eum fecimus, verba ad referuntur non ad hisioriani, sed in fineni, id
ipse prnpitius erit. El dimil.et nobis, et sicut aeler- est, Cliristum per ejus iiiembrum, quae sunt
naliter quae ipse nobis fecit confitebimur ei, scilicet, psalmus. Id est, laus ailributa D.ivid perfecto viro,
qnod de inipiis fecit pios, quod de peccatoribus fecil id esi, vere manu forti, uni sine pluribus. Lnqiiilui'
juslos, de servis filios, de damnalis in regiium as- cnim liic unus ex unitalis affinilale in persona raul-
sumptos. ' lorum. Psalmus, dico, qui esl ecsiasis, quia in eo
vir cuj"usvox est secundum uiramque ec-
IN PSALMUMXXX. <_, perfecius
i- siasin supra dictam, agil ita agens et insistens cum
ln fincm, Psatmus David pro ecsiasi. DominoDeo suo : Doroine, Adam infelix speravitiu
ARGUMENTUM. ' se, et ideoconfusus est; ego aulem speravi in te solo,
lion in rae, et ideo non confundar in miernuin, id est,
'
Quibus verbis pro reditu suo plebs in Babylone aeternani confusionemnou incurraro, el nqn pcrhur-
captiva Deo supplicei, qu:eve mala pertulerii, ell rescain hic leroporaleni confusionein, sed'seiernam,
quae ftitura si.t Deo conoedenie reversio, praediciiur. Est enim quaedara temporalis confusio, uiilis pertiir-
Aliter confessioest credenLiumDeum. batio aniini peccata sua respicientis. Uespicieiido
EXPLANATIO. erubescentis, abhorrendn corrigeniis. Qiiam con-
Tilulus noltis est, periinens ad Doininum Clirhlum,' fusionein Christiana aninia formidare non debet, sed
de cajus passione el resurreclione lolus est psalmus 5 omnibus modis appetere, quia si banc aiuai, ifternam
isle cantalus. Per universumpsalmum verbasunl Do-" coufusionem devitat; si veru eam non appetii, divi-
mini Salvalorh. Pritno ingressu precatur Palrem, ut iiam inctirrit. yEterna autem erit, quando iniqujtaies
de maiis immineiilibusliberelur, ac deinde exaudilum suse malos ex opposito, id est, ad sinislrarn, tradu-
_e indubitanterexsuiiet. Secundo redit ad passionem cenl. Quibus dicetiir : Ite, matedicti, in igneni mter-
suam aclumque rei per allusiones varias mirabili nur- tiuhi. Et tunc eriibesceni, cuin cxprobiabitnr eis :
ratiotiedescribit. Terlio generaliter gratias agil pro sel' Esurivi, et non dedistismiliimanducare, elc. Non con-
ei populgfideli, quoniam universali Ecclesimmiseri- fundai; inquani, quia speravi in le; ei non cpiilun-
cordim sum dona largilus esl, coinmonenseliam san-" dar, libera ttte a periculo nibiiis in tuajustitia. Qui si
closul in charitaleDonitni perseverent,qui ei boitorumD resipiscas ad meam justitiam, quse solam iram ine-
prwtniael malorum relrihitiones superius aitdietimi. rnil, daninabis me; in lua vero jusiiiia salvabis me.
Potesl hic psalmusjttxta liisloriamde ipso inleltigi. Qusejustitia est mea, id cst, miiii a le data : diciwr
tameii lua, ue de se prsesuuiat huinana supcrbia,
COai-IENTAKIUS. sicut illi fecertiiit, qui jusiiiiam suam siatueruut, ei
In te, Domine,speravi, itoti coiifundar in auerhum,, jiibliiiic Dei subjecii esse noluerunl. Quare giatiam
in justuia lua libera tne. Tilulns est lalis : In finem u D«i, id esl, veram salvationeni non attenderuut. Quae
psalmus Davidecstasis. Ecslasis, ut dicit Augusiintis, , vcre dicitur gralia, id est, gralis data. Gratis enun
Graecumnomen esi, interpre.aiur excessus; propriee nos vocavit, gralis et vocavit ei justilicavii ,et roa-
lanien ecslasis dicilur menfis excessus. IIujus exces- guificavil. Et ideo, Domine, libera me iti lua juslitia,
sus dno modi sunt: Pavor, scilicet, et ad supefnaa id est, in gratia tua,i el erue me. Quasi dicai : Quod
iiiteiiiio. Talis quidem , ut jam mens labatur ab in- jusiilicai ine, sciiicei, quod de impio lacit pium, de
lenia roemoria. Quando enim sanctis revefantur di- c.i-co videntem, de cadenle surgentem,. de fJenie
vina secreia, luuc ab eis vere excidit eorum soliiaai gaudeniein. Ut landem ab selerna confiisionelibercl
interna niemori:<,quia nihil jam cogitanl humanum,, ine, nunc eruat me a malorum couformitale, habef
sed sola cmleslia et spiriiualia inlenduni. In hac su- enim alia LranslaLiouiruinque,. scilicq.t, Libera me,
penia intenlione Paulus fuit, qui dixit : Sive excedi- et erue tne.
tuus mtnte, Deo; sivesobrii sumus, vobissobriisumus. Inclina ad me aurem tuatn. Libera me , inquam , et
Qiiasi dicai : Si semper alta et sublimialaiiiuni con- inciina lu sciiieet, alius ad buuiiicm, uiedictis ad
 C5I UED/E VENE_.AB.LIS-OPP. PARS II, SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 632
aegrotanlem, Deus a.d hominem.; aurem tuam, id est, A I defendendam, non inffrmilatem meam, sed iit mniitis
potentiam exaudiendi quse in le esl ad me claman- ttiHt, id esi, in omnipotentiam-tuam. Et riiefiio hoc
lem, id est, dispone misericordiam luam super me. facio, quia lu ceftissime redimesinde eam, qiioniam
Quaeenim misericordia major,potesl esse, qnam quod jam eam per fidei sacranienltirii redemisti.Tu, dico, !.
Deus unigeniinm siium incarnari pro nobis consti- oni es Deus veritath, id est, qui nullum fallis in pro-
iuil, non itUpobis-viveret, sed nl pro nobis morere- missis.
thr? Inclina, inquam,cl accelera, ut eruas me, id est, Odhti ebservantesvanitales. Vere es Deus verita.is.
ut landem a consoriio malorum separes me, et vere Nam non es Deus falsitatis, quia odtslt obserisani.es
accelerabis, quia. tempns breve est, nec aliqnid vi- vanilalem. Observanl antem vanilatem, qui dum li-
deri debet longum,, quod habet exitum. ment mori, moriuntur. Timendo enim mori mentinn-
Esto mihi in Deum protectorem. Dico nt tandem tur, et meniiendo moriuntur. Qui ideomeriliebantur,
eruas nte. Nunc autem interim eslp mihi Deus proie- iit viverent. Mendaciumenim mors esl animce.Et sic
clor.-id est, protegens meepnlra omne* impetus et dum unam rnoriem fugiunl, geminam incurrum.
insidias inimici, et eslo mihi domus refngii. Fngi Quod scilieet morlem fugere sit supervacue et.innii-
ciiim a te, et perdidi mc; refugiam ad le, ut jnv«- liter, quia licet mortem, ut videiur, possint differre,
niain me, quiasi a le recedam, quocnnque fngern, non tamen eam possunt auferre. El hoc tolum ideo
te iriveniam. Si iratus, punitorem; si placatus, ad- fit, quia hanc vitam et haec temporalia bona amant,
julorern. Et ideo sis mihi domns, ad quam qui jam quae vana sunl. Vel lioc modo : Si speras-in pecunia
deleci in campo recedens a le, refugiain , n_ faciam aut nobilitaie, vel in aliqua singulari dignitate, vani-
me salvttm, \d est, ut qni prius rae perdidi, me in- -Q ] talem observas. Nam dum speras, exspiras ; et dnm
veniam. exspiras, perdis in quo sperabis. Quod item superva-
Quoniam fonitudo mea. Ideo, Domine, te rogo, ut cunm est, id est, damnosum. Amemus igitur e"aquae
sis mibi doimis refugii ei protector. Quoniam tu es nec nos spiraiites deserant, nec a nobis spiranlibus
forlitudo mea, dando inihi patientiam, ut sim fortis deseranlur.
' ad lolerandas Iribulationes et persecutiones inimico- !Egoautem speravi in Deo. Odisti quidem, Domine,
riiro. Et es refugium titeum ad relinquendos eos, observanles vanilalem, me autem non odis, quia egn
scilicei, ne eam in conformiiaiero illnrum, et propter ad vanitatem non respexi, imo ad veritatem, quia
itonientuuni per me glorificandum deduces me, id est, - speratii semper, et sperabo in te, Domine. Et hoc
vbliintiitein tuam insislereet arnare, et meam pror- modo sperabo, quia exsuliaboexlerius, el tmtaborIL-
sus contemnere facies. El ita deduces me,- id est, de terius, id est, plenarie gaudebo iion in juslilia mea,
virlute in viriutem subliiiiiibis me. Et ita enulries <ne, sed in misericordia, id est, in graiia lua. In qua me-
i.d esl, lacte nunc inlerirn cibabis me, ui postmodiim rilo debeo laelari, quoniam sicul prius me elatum in
aplus sim ad. vocendum solido cibo, quo pascuntnr Adam despexisti, dando me in necessiiates, ita me
angeli. Nota similiiudincih. Sicul eniro maierna pie- nunc Imniilialum respexhii, quia jam salvasti pro
las duruiii cibum, quo parvulus nequil pasci, in car- spe de necessitatibusanimam meam, id est, de pecca-
iiein suam irajicil, ut in lac inoilescat, et.sic parvulo, lis et miseriis omnibu.. Quae ideo necessiiales di-
sup praebeat, dohec idoneus solido cibo pasci fiat, ciintur, quia dum a luce verilatis in primo parenie
ita siiinmi Patris clemeniia solidum cibum ..ngelo- concidlmus, necessario in has miserias lapsi sumus,
rum, id est,. sapieniiam suain, adquam percipiendam r| a quibus nequaquam perfecte nsque in fineni salvari
noslra praviias non erat idonea, in carnem irajecit, j)Oterimus,spe lamen salvati sumus. De his necessi-
qnia carne eam vestivii, et liumililalcm ejus quasi ini laiibus dicit Augustinus : i Quis aninise necessiiates
csca laciis nobis i)r_ebuil.Quam comedentes, id esi,, emimerare, vel digne queat vitandas commendare?
iinilantcs, fiaiiius tandem idonei ad pascendura pane: Nullus utique. iMagna enim necessilas est nescire
Vero quo pascnntur angeli. Ut enim panem angelo- cor alterius. Unde evenit ui sappe de aroico lideli
rum manducarei liomo, Rex icelorum facius esll male senliamus, de inimico vero iideii beneeogiie-
homo. mus. Mincdiclmnest: Noliie ante tempus jndicare, »
Edttces me de taqueo. Enulries me, inquam, elt et reliqua. Magna quoque necessitas esi cor stiiiin
enuirieiido eduees me, id e.st, expedies me de laqueoi nescire. Sictit Pelrus nescivil qui dixit: Domitte, et
illo, quem absconderiint, i(Jesl, absconse paraveruntl si oporteat me tecum mori, non te negabo. Praeierea
jnilii diabolus et ministri ejns. Laqueuro vpcat de- inagua necessitas est ipsa mortalilas, quia necessa-
ceptiooem ojnpem et insidias diaboli, in quo laqueoi liiim est onines mori, et nemo lamen vult mori.
pafat iioliis fet occultat dlio implicamenla, erroremi Pugnare quoque contra veteres consuetudines, et
scilicet et terrorem. Errorem quidem in blanditiis, deieslari malum; et lamen facere malum graves ne-
quo nos decipial; terrorem vero in iribulaiionibiis, ccssilaies suni, ei aliae muliiplices el innumerse ne-
quo nos frangat. Sed nos imitemur exemplum im- cessilales animaesunt, quas inillus valet explicare.
peraibris nosiri, qni. nbn solum pro imbis dignaiusi Nec conclusislime in manibus inimici. Satvasii ine,
est iiicnrnari, sed etiam pro nobis dignatus est len- inquam, de necessitatibus, et hoe modo coii_.usi.lt, id
tari. Et prinio quidem lentatus est.enore in monte: esi, non permisisli ine, neque permittes concludi
:i diabolo, dini t\ proponens omnia blandimemai R ijie, id esl, animam ro.eamin manibus, id est, in po-
inundi dixii : Hac omnia tibidabo si procidensadora- lestate inimici. inimicurn hic accipe non fam.iliarem
veris tne: Sed decipi nmi potuit, quia januani cn- aliquem, vel inum vicinmn, sed pessimnm hosiem
pidiiatis contra errorem clausit. dicens : Vade relro,, .erpenlem anliquum, in ciijus manibus concludiiur
Saitina, non leniqbh Dominum Deum tuum. Tunc, uti quicunque in peccaiis suis raoritur. Qui vero con-
cangelista lestaiur, recessii ab eo ad lempiis, iie-- versus fuerit aU impietate sua, et fecerit jusiiiiam,
jinirfedilurus; et quem non polmt errore decipere,, 11011 morielur, neque in manibus ejus cnncludetur.
volnii terrore frangere parando ei passionem. SedI fVoticohclushti me, inquam, in manibus inimiei, sed
nec iioc modo quidquam profecil, qqia ipse item ja- poiius statuisti pedes meos, id est, alfeciibnes meas,
nuatii liinoiis cbntra lerrorem clausit. Nos ergo si- in loco spatioso, id est, in latiludine chariialis, hoc
militer quando a diabolo vel minisiris eis leniamur,, est, fecisti mihi facilem jusiiliam tuanr, ut jier eam
i-onlra errorem cupidiiaiis jamiain claudamus, eti corde dilaiato currerem , quoe sicul est diflicilis ini-
coiitra leirorem liinoiis poilani obstruamus, ei sic ai lcnti, iia est facilis amanti. Arcta eniro via esl, qttm
iaqueo islo educeinur. ducit ad vilam, quia non currilur nisi dilaiaio corde.
Quoniam tu es. Ideo, inquam. educesme de laqueo,, Miserere mei, Domine. Hucusque est quasi aggra-
qiioniam te soium elegi, ul eSses cohlra insidias ett ' iulaiio perfeeii vivi, hberari a i.jbula.ionilras, qni et
iinpelus iniinici proiector meus. Ei quia te proieclo-- salvatus est a necessilalibus. Ei cujus pcdes simi-in
reni lialico, ideo, Doimne, commetK.ospiritum meum, loco spatioso. Quomodo autem nune dicit, perieulo
itl csr, animam meam a laiqueo erroiis el lerronss iiuasi rtirsus ininjineutc, -Miserereinci, Domine, qtw-
 C35 IN PSAI.MOP.UMLIBP.UMEXEGESIS. — PSALM. XXX. G3i
ninm tribdor. Si emm Iribulalur, anguslatur; si vero A l roirum si iiitiusesl inftrmala, qnia etiam ossamea, \
anguslaiur, quomodopedes ejus sunt in loco spaiio- id cst, validiores inier consortcs inens qui cra1!!
so. An forte ideo hoc dicii: Quia qubrum unnm robur meum, conlurb~atisunt interius ( tjt supra di-
. corpus est, eorum vox uiia est? In quo corpofe qii;n- ctum est ), non tanlum ab hostiun.persecu.ione,
'dam membra sentiunt facilitatera juslitiae, qunedam quantuin a falsonim fratrum impieiate.
adhnc laborant tribulalione ; et si patitur unum Snper omttes inimicos meos. Iileo virtut est infir-
membrum, caelera compaiiuntur ; et si glorilicalur tnala, el ossa conturbata, quia ego faclus sttm op-
unum membrum, csetera glorificantur. Et ideo isia probrium super omnes inimicosmeos, id est, majori
trislnniur in illorum iribulalione, et illa consolan- coniempiui habiius sum , quam omnes inimici mei,
mr in istorum glorificatione. Quod inde evenit, quia id est, Judsei, scilicet, et pagani, contradicentes
charitas facit compagem, compages ampleciimr nni- verilati ; quod lamen quasi dicat evenit, inveniun-
lalem , unilas servat charilalem, chariias perducit tur falsi Cliristi.ini, (|iii deterjus in Ecclesise sacra-
ad clarita.em. Quapropler perfeclus hic vir, qui hic meniis vivunl, quam vel Judaeivel pagani in regula
loquititr, qnamvis a iribulaiiotiibiis liberatus, ih per- siia faciant. Quod referendura est ad ipsos iniraicos.
sona consorliumsuorum vel quorumlibel infirmoruin, Ilabet enim alia Translatio : Apttd omnes inimicos
nuibus compatilur, dicit: Misereremei, Domine, el nteos faclus sutn opprobrium, el valde faclus sum op-
opus eSl ut miserearis, quoniam tribulor ego. Unde probrium vicinh meh. Vicinos vocat illos qui prius
autem granum inler laiilain multiludinem paleanim ad ecclesiasticam regulam accedere, et Ecclesiain
quoil prius gaudebat, modo auiem tribulaiur? Imle intrare voluerunl, sed propter privatain viiam fal-
scilicel, quia jani refrixit charilas multorum. Et quia g sorum fratrum repulsi sunt, apud quo.s factus est
qu«s prius vidil in tcmplo Domini, modo videl iri opprobrium. Vel quia ipsi cnrn coiiiiminiter cum
ttiealro. Et minc audil cautare theatralia, quos prius caeleris vilupcrabant, vel eliam ipsimet dicunt :
nudivit psaltere ecctesiastica cantica. Et non solum Quare nos ad vos accedemus, cum roulto turpiorem
tribulor, sed etiam .irascor. Unde irascitur? Inde, vitam nbbis ducalis? El nolis meis, id est, illis eliam
sciiicet, quia videt homines ore Deuni confilcntes , quilius ego vel qui mihi noii sum jara in ecclesiasti-
moribus aulem hlasphemantes. Et inundo dictis ab- cis inslitulis , quia jam in eis vivere consueverunt;
renuiitiantes, faclis autem inhserentes. Mnllaqiie illis, inqtiam , sum ego (imor, quia limeni mibi ac-
talia videt, quibus irascitur corpus Clirisli, quod cessisse, quoniam dtibitanf etiam de me. Quasi di-
imerius vivit de spirilu Christi. Liitera sic dicilur : cat: Propler quosdam excidimus in dubitationem.
Ocutut mens, id est, inlellectusineus, esi ttt ira, id )Hi quoque quibus non soliiin notus eram in eccie-
est, irascitur falsis fralribus, oculus dico, per irain siasticis instilulis, sed eliam qui videbant me in Scri-
ralionabilem lantum coninrbaius, non etiam per pturis sanciis, quia legCrant ibi plura praedicta, et
odium exstincius. Irasci enim malis quse mali fa- de Uno quoque perfecto sirigntariter et communiter
riunt licet, ipsos vero odisse non licel. Et iion so- de omnibus ; illi, iriquam, ctim mulliim sapientes
Jum oculus , id est intellectus est conturbaius ; sed. et perfecti viderentur, fugerunl a me forai. id est,
eiiam otiima mea, id esi, ratio mea, et venter meuk, ecclesiam exierunt, ct lacti sunt haeretici.De quibus
id est, sensiialilas mea conturbata sunt. Et inteljige diclum est: A nobis exierupt, qui q nobis non fuerunt.
per bis tria omhia interibra. Quasi dicat : lnleriora' El apud hos datus stiin oilivioni, remotus a corde eo-
roea omnia conturbata sunt, iion etiam exteriora. f, , rmii lanquam essem aliquis in peccafis mortuus. Vel
Quando enim tanlam perversitatem et nequitiam lanquara morluns a corde, hoc est, prorsus ab in-
inaloriim praevaluissevidemus, quam nec corripere, timo ipso morluus.
nec corrigere possumus, tunc irasci lantiim licet, Faclus sum tanquam vas perditum. Quia "vila mea
clamare vero non licet, quia si clamaremus, nihil defecil in dolore, el virtut esl ittfirmata, et faclus sum
proficeremus, imo magnum nobis ofiendiculum fa- opprobrium snper omnes inimicos mebs, etc. Ergo
ceremus. Quod cinn evenit, lurbanlur taniura infe- factus sum tanquam vas perdilum , id esl, vas con-
riora,non eliam exteriora. Sensualitas dicitur vis fracium et nulli usui aptum. Quia sicut vas confra-
illa aniraae, quae lantum de exierioribtis appelii, - clum liquorera sibi infusum, ut per ipsum aliis in-
quantum sufficial necessilati corporis. Quod quaii- fundereiur, inuliliter cffudit, ila ego laboravi. Et ut
dhi servat, snbjacet viro suo, id esi, raiioni; cum aliis prolicerem me disposui, sed inutililer labor
vero hsrc excedii jngum viri sui abjicit, et, diabolo ineiis et dispositio mea eflluxerunt, qtiia non fuit qui
conseniiens, manuni ad illiciia, quasi Eva ad po- me sequi vellei. Et hoc maxime ideo, quoniam au-
nium , extendit, et sic etiam virum scducit. divi viluperationem multorum, id est, factus sum
Quoniam defecit in dolore vita mea. Merito inte- opprobrium multis lam inimicis quam vicinis el no-
riora niea conturbaia sunt, quoniam vita mea, quae tis. El bis qui me prius videranl, ct a me fugerant,
debuit proficere in laelitia, defecit in dolore. Scieii- multis dico commoranlibus in circuitu, id est, qui
dum quod vita sancli viri et in Evangelio Chrisli tantiim circiimeunt, et non inlfaul. Circuineunt qui-
perfecfi non est necessaria sibi, sed aliorum dispo- dem et non intram, quia rotam temporis amant.
silioni. Nec ips-epropter se vivit, sed 1.1 ejns vila " Non iniranl auiem ad verilatem, quia non amant
cxemplum praebeataliis, qui cinn aliquos lucraiur, aeternilatem, lempofalibus dedili quasi rolaeastricti.
qnos suo exemplo corpori Christi adjungil.tniic vila Et in eo circuiui coinmoraules, dum, qiiia ipsi in eo
cjus in iseiiiia prolicil; et e conlra si millum sibi erant, cgo vero non consenliebam, convenerunt ad-
conformare poteril, ejus vita in dolore delicit. Unde versus me, id esl, contra me simul consiliati sunt
|ierlectus hic vir conqueriiur dicens : Viia mea de- accipere unimam meam, id est, iit me,< qui intra
fecit in dolore, et non brevis vita , sed anni mei, id veriiatem eram , exlra facerent, et in circuitu se-
cst, longa viia mea , quam ul aliis prolicerem de- ciim ponerent. Inimici qui minis et perseculionibus,
diixi; defeci in gemilibus, non in claris vocibus, lalsi vero fraires blandis seduclionibus.
quia taniain perversitalem auendo, quod dolbrem Ego autem. llti quidem consiliali sunt, ut rae de-
cordis gemiiu lantum licet exprimere, non cliain vorarent, sed consiliiim suum non perfecerurtt, quia
vocem correctionis emiiiere. ego inter lot opprobria, iuter lot scaudala posiius,
Infirmala est in paupertale virlus mea. Ideo vila loris persecutiones, intns seditiones, vef seductio-
mea in delore defecil, et anni in gemilibus, quia titr- nes, speravi, Domine, iioii in hoinine, sed in te, io
ius mea, id esl, vigor charitatis erga proxinios quo lirmum et cerluin est sperare. Qui enira spCrat
exeroplo meo salvandos , est inlirmaiiis non in me, in homine, tituhante homine, litubat et ipse el spes
sed, qiiantuin ad eflicaciam, iri paupcriate, i(l esl, ejus. Cadenle honiine, cadei etiam spes ejus. ln Do-
qua.i in cihi egeslaie. Quia cum nibil aliud esuri- IIIIIIOvero non est processus, non"csl defeciin,'quia
rem , nisi ul aliquos salvos face.rcm, nulliim inveui hec augetur, nec minuiliir, sed scmper idem perina-
per qneni milii coiiformainlo ine reliccrcm. I.t.inm net. Et idco fixa spes cjiis est et ceiia. Spemvi, in-
635 DED/E VENERABILIS OI'P. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 656
quam in le. Et hoc in elTecluostendi, quia dixi tibi A erutescattf in futuro, et ila erubescant, ul deducan-
nOri sifepenie voce oris, sed silenle voce cordis : tur in infernum , id est, in confiisionem aeternam.
jEripe tne, Dbmine, de mahibus inimicorummeorum., El labia dolosa fiani muta. Quod in hac vila nequit
etc. Et roerito tihi dixi, 'qnia lu solus es.Deus roeus; fieri, quia hic semper lacerant, blaspbemant, sem-
noiv Donains. non Marcio, noil etiam ipse Panlus est pfer venenalis lingiiis coniradicunt; taridem auiem
inihi Deus. Nunquid enim in nomine Paulibapluaii vere muia fifeht, tunc, scilicet, quando iniquilates
eslis ? Uliqiie non, sed in nomirieClirisii. Et j'ure le eorura traducent malos ex oppositp.et ulira nou
Deum milii facio, quia sortes mew, id est, paries erit locns peccato.
irieae, ad quas scilicet perlineo, boc est, partes san- Quieloquunlur adversusjustum. Illa, inquam, sunl
ctorum sunt nbn in manilras bominum , sed in ma- iiibia dolosa, qum toquuniur iniquilalem adversus ca-
nibustuh, fd esl, sola polentia tna, quia qubd illae put ipsum jiistorum , et adversus unumquemque
partes sanciorurri sunt, nbn est in mferitis eorum, justnrum, in superbia diciorum e( tii abusionererum.
sed in graiia lua. Vocatur autem graiia Dei sors, Superba dicta contra justos sunt ut isia': Quid cre-
quia siculi coniingit nou electione meritorum, hoefil ditis? quid speratis? Certum quidem est quodlabo-
sicul qui sorle el.iguntur, non in meritis/sed casu ratis , iiicertura vero est quod speratis. Nam quando
etiguiitur. Vel sortes mem in manibus luis, id est, veniet quod Speraiis? Haec eiiam vere dicLa sunt
eligiint aliiqtiasciirique partes in niundo velirit,; sor- valde iniqua. Summa enim iniquiias esl juslis au-
les autem mem erunt in manibus tuis, id est, ego ferre sperti suam. In ahusione vero loquunltir illi
nihil eligam, nisi quae digne pertinent, ad poten- iniquitateni, qiii terrena appetunt etamani,quse
tiam luam. Ei ideo non permillatmiirt Donatus vel g Dominus noluiramare et habere, ut docerel ea esSe
Marcio, vel atiquis taliura Africam, vel aliquam conlemnenda , non quia in ejus poteslate non erant
unara patiiculam in terra. possidenda. Qubd quidem laciendo ipsi Christo quem
Eripe me de thqtiibus ittimicorum meorum. Hoc imiiari nolunl', contradicunt. Et quia ipse caput est
seiriper braudiirn ,' lioc omnibus vplis optandum , ut omnium justorum , in ipso ipsis etiam conlradicunt,
eripiaiiiur a DominOr/e mahibus, id est, de poiesiate in qtio ulroque iniqiiitalem agunl.
inimicoruni. Noiandum vero quod alii sunl iuimici, Quam magna.mullitudo. Loquunlur, inquajn, m
coritra quos debemus orare, alii pro quibus debe- superbia et in abusione.Sed non attendunt quania sit
nitis orare. Corilra diaboluni enim et angelbs ejus muliitudo dulcedinh tum, Domine.Poiesi quoque cum
debemus orare, ne decipiamUr ab eis, quia ipsi iii- quorumdaii) verbOrum interpositionesecundunrbea-
vidcntriobis reghum'ccelorum. Dolent enim nos illuc luni Augiistinura laliler coniinuari, ut dicat perfe-
ascendere unde ipsi ceciderunt; pro hoirtinibus ctus vir qui priiis aggratulabatiir, lanquam a iribu-
vero inimicis, in quibus spes, conversionis aliqua laiionibus liberains, et qui hic proxirae ingemuit,
est, orare debemus. S.ciendum taroen qupd iniroici, pro consorlio suoruni in tribulaiioue , aliendens
liomines qualescunque sirit, iion sunt odio habendi, lioiia Dei quae intus in Spirilu vidit; quae bona a so-
ne cum raalus odit maluui querti paiitur, dub sint lis fidelibns in occultb videntur, a malis vero non
nfali. Diligei ergo bouus inalum , quem paiitur, ' ut cbgnoscuntur, quja ma|i sola bona hujus srcculi no-
vel unus lanlum sil maliis. ,' ruht videre, futuri autem saeciili bona nec sciunt
Eripeme, ihqtiam, elc.. Eripe me a petsequeniibus cbgilare, unde iri siiperbia el in abusioiie contra
me,id est, a" falsis iratribus fraudule.nier. perse- p" j'usturii loquuntur ; allendens , inquam , boria illa,
queniibuS, pro quibus ideo eiiam singular.iter rb- et comriieudans ea hominibus, quqs hic vult lolera-
gat, quia eorura perseculio vicinoriim esl et peri- rfe, non praesemia amare, qUasi admirans illa bona
culosiorum. Nam ilti talescuin a bpriis non toleran- dicit ila : Domine, quam magna est multiludo dulce-
tur, 'nec suo mod.b viyere permitiuntui', ijiiaerunt dinis tum! D.utcedinemvoeaf ipsam immprtalem, et
siaiim quomodo ab unitate ertimpani, et aliquam ' veram sapientiam Dei Patris, quam per Vcrbura
perlurbationem faciant; et pro liis lalibus est oran- suurii incariiatum .noiificavit, et quam in praesenti
dum , ut convertantur ei resipiscant. Et si jam exie- pariim lideiibus dat, in futuro vero perfecle dabit.
ruiit, redeant; si vero adlmc.iuifa sunt, sed per- Per hoc uirutnqiie vero quod pouit, scilicet, quara
verso roijdo, muteniur in nielius, el perseveranles magna et rouItUudo, innuit quod tanta sii quae nec
fiant. . nuiifero nec modo possjl comprehendi, juxta iilud :
lilusird faciem tuam. Dico eripe me, ei, ul eripias Et sapieniimejus non eslnmnerus. Magna, rnquam,
me, Ulustra facjein luum super me, non iibertura et mulia esl diilcedotua, Domine, quaui, liccl ce-
ineum, vel tuu.m, sed .ervum (uum, id est, Tac laiam malis, IUlaijien abscondhti, id esl, reservasti
me talem, ut in dictis et factis appareat pfertiiiere limeniibuscasio.timove ie, non homines , el tenden-
me ad IiaTedilatem luam et possessioiiert). Et ui il- libus ad te. Talis esl, guasi aliquis de loquentibus
Justres, salvum me (ac, Domine, id esj, jac infeper- iniiiuitaieiii,dicerei. Ubi esi i.l.ladulcedo quani dicis?
seyerarilein esse, et hoc non ex mevitis nieis, sed m osteiideinilii eam. Et isie diceret: Non possuro vobis
nthericordid ttia, id est', uon quia ego dignus suro, eam osiendere., .quia non est vobis dicere : Gustate
sed quia lu misericors cs, Et ideo rogo ut salvura quam dutch est.Dominus, qtioniam aroisistis palatum
me facias, ne coii(undar,\A esl, ne incurram seter- D cordis de febriiniquitatis, sed solis limeuiibus. Do-
nam confusionein ; nani non debeo. confundi, qtio- minuu) potest oste.udi, quoniam bis solis Domiuus
niam invocavi fe. Facilis quidem ei ieyis videiur causa eam reservavit.
qiiain daf, vefunitaroen salis esi inagiia. Namquemali Perjechti eis quisperaitt.in ie. Tendeniibus quiuem
Denrn vocant, sed non invocani, quia non graiis, id ad le et liinenlibus abscondisti dulcedinem tuam ;
est, propter seipsum iantuni vocanl euro, sed ul eunj perfecitti autem eam, id esl, perfeciam quantum
nequitiae suse iiiinislrum laciani, scilicet, u.ljier eum hic esse potest fecisti.jara eam , el tandem perlicies
aufuni/argeiiium, vel alia, quse per _e iiullaienus eis iiitegre quiha speranl in te, ul non tiraeant cou-
habere poterant, acquirant- Illi vero soli recie Deinn fiieri spem suam in conspeclu filiorum hominum,
vocant, qui et eurti graiis vocant, et vocaiido dignaui id"esi,.ut ante prineipes el quosiibet [lerseculores
ei liabitudlineniin corde suo praeparant. qui non filii novi hominis, sed filii hominum sunt,
Erubescahi impii, Ego quod non conlundar, impii id esl, qui in veiusiale permaneul, adliuc non eru-
autem.ex opposito erubescanl,"id est, Eclernamcon- bescant proiiteri fidem tuain. llinc dicit Doniiuus in
liisiohfemincurrant. Et, ut tanderii erubescant, de- Evangelio : Qui erubueril me Coramhoininibtis, eru-
ducaniur in praesenli tu infernum, id est, in profun- bescam el ego eum coram Palre tneo; qni utttemnon
dum vitiproiii, scilicet, deniur nunc in tenebras erubueril me, nec ego erubescam eum. Noli igitur tu
iiiieribres, ut tandem derilur in lenebras exieriores. quilibet erubescere spem luam, sed quemadiiiodum
Ki hoc non est malevoleniise voium , sed enuntiaiio vivit in corde luo, iia babiiet in ore luo.
Vmiiseilloruri).; vel siropliciler ila potest dici: .Impii Abscondes eos in absconiUtofaciei luiv. Vere per-
637 1N PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. XXX. 658
fecisli dulcedinem tnam njanifeste sperantibus in te, A ut olciim per omnes gentes effudil. Quod taliier
qnia tandcm abscondeseos, id est, munies eos se- fecit, quia Spiritum sanclum de ccelis misit, quo
paratos a conturbalione liominiim , a quibus neces- eorda apostolorum quasi qusedam rohofa accendit,
sario dum adhuc in area grana cuin paleis sunl, et pcr illos gentium silvam undique incendit. Unde
perturbantur. hic recte dicitur, quod Dominus mhericordiam suam
Et poneseosin abscondito faciei tum. Nola quodnon in civitalemunita, id est populosa, mirificavil.
promitlit Dpminus locuni suis in paradiso, aut in Ego aulem dixi in excessu. Dico . Benedictus sit
sinu Abrabse, aut in cqelo, sed i.n seipso. Ilabitet Dominus, quoniam mirificavit tnisericordiam suain ih
ehim hic Deus in le, et tandem faciet le babiiare in ' civilate mhnita; et lamen ego in hac miriflcalione
se. Recipe eum hic in corde tuo, et ipse recipiet le pnsiius in excessu, id esi, in ecslasi meniis roese,
in vultu suo. Quia qui nunc occulie luelur suos in pro pav.ore scilicet iribtilationum, quas, ut haec mi-
huj'us vitaeloco, tandem tuebitur eos in se ipso lo- rificalio per me liereL, vidi ssevituras in me, ei con-
co. « Quo raodo autem locus sit in Deo, dicit beaius sories meos, non solum a persecutoribus exterius,
Angustinus,, quod eliam si sibi esset vpx dicendi, sed ei<am inteiius a falsis fratribus, et ideo tiinens
nullj esset auris audiendi"? i Polest lamen quadam impedire, dixi: Domine, projectus suni a facie oculo-
siiiiililndine congrue hoc accipi, ut per abscondiiuin rum luorum. Quasi dicat : Mala quse in me saeviunt
faciei elaritatem vultus ejus accipiamus, in qua tan- ostendunt me amisisse misericordiae tuae contuilum.
dem Dominus bouos tanquam in arce muiiita cqlto- Nam siine- respiceres, non me tanta pati sineres.
cabit, qtiaeest abscondiia a raalis, juxia illud : Tol- Dicit beatus Augustinus quod ex hoc loco occasio-
lalvr impius, ne videal gloriam Dei. g nem habuii psalmi lilulus, quia ponitur hic excessus.
Protegeseos.^Tandem quidem abscondes sperantes Et potesi reliqua quoque pars exslasis, scilicet, ad.
in le, nunc aulem interim proleges eos in labernaculo superna intentio , bic nolari, si sic dicatUr : Ego in
tuo positos, id est, in praesentfEcclesia, quae locus excessu mentis ntem positus, id esl, excedens me ho-
est miliiiseet peregrinationis. minero , ul sublimilaiem misericordiae tuae atiende-
A conlractioneiinguarum. Hic enim assidue hsere- rem, dixi : Domine, projectus sum a facie, etc, non
licse et scbispialicae linguae lacerant, blasphemant. sum dignus lanta tua miserjcordia ut prius.
Nobis auiem quid cst faciendum? Recipiat se quis- Ideo exaudhli. Ego quod non me extuli, sed hu-
que in sanctam Ecclesiam, et leneat regulam verita- miliavi, et accusavi dicens : Ego projectus sum a
lis et uniialis. Et sic a conlradictione linguarum facie oculorum tuorum. Et in tanlis tribulationibus
maiiebit securus. Potest etiain Abscondes,eos, quod clamare ad te pfo hac tribulaiione non dedisii, et
de futuro legimus, de praesenli dici sic : Perficies ideo tu exaudisti vocem oralionh mem et roeorum
iftndem, Domine, dulcedinem luam his quiniani- consoriium dum clamarem ad le, id est, quia clamavi
feste in te speranl. Nunc autem inlerim abscondes iion ore, sed cordis intentione, ad le Dominum tan-
eos, id est, raunies eos a conturbatione hominum. In tum, non ad aliud.
abscondilofaciei luw, id est, in secreio cordis eorum, Diligite Dominum, omnessancti ejus. Perfectus vir
ad juslitiam credenlis, ubi faciem luam absconsam experius humilitaieni in Lribulalioiie. Et quod Deus
conspiciunt, elsic proteges eos in taberuaculo tuo, et ipsum clamantero ad se exaudivit, horlalur noS:ut
reliqua. Solent euiin sancli viri et perfecli, cum e\s . eum imitanles ciamemus ad Dominura, dicens : Di-
insultaiur a malis, et multa opprobria dicuntur, P ligiie non vos, vel mundura, sed diligite Dominum,
recipere se in cordis secretura, ubi dulcedine vullus id est, clamaie ad Dominuni. lile enitn vere clamat
Domini oblectanlur, et quasi cum -ipso Domino fa- ad Dominum , qui contemnil mundum, et abnegat
miliariier loquuntur, et ab ipso contra omnem lurba- seipsUm. Diligite, dico, omnes per hoe futuri sancii
lionem confirmantur. •'. ejus, el debelis diligere, quoniam Domihusrequiret ve-
Benedictus Dominus. Poslquam perfecius vir tanta ritatem,.id est, hanc veram dilectionem ubi possit inve-
beneficia Domini consideravit, scilicet, quod ipsuni niri. Quid enim verius quam creaiuram Crealofem,
in se sperantem non permitieiin aeiernum confundi; qute nec per se potest subsisLere, aquo pendelsuum
et quod de laqueo educet euni , et salvabit aniniaih esse, diligere. liequiret, inquam, veritalem, et remu-
ejus de necessitatibus, maxime propler id, quod liic nerabit etiam falsilalem , quia (acienlibussuperbiam,
proximedixil, scilicet, quod muliitudiiiem dulcedi- id esl, qusecunque peccata, superbia enini principium
nis, quam malis abscondit, limeniibus se reserv.ivit, e.stomnis peccati, el boc abundatiter, id est, pefse-
et perficiei tandem eam mauifesle speranlibus 111se, veranter': illis, inquam, retribuel pro meritis suis
qiios nunc ilerum in labernaculo suo protegit; pro Dominus. Potesi quoque veritas ista conlra farlsita-
his, inqnam, oranibus dicit: Benedictussil Domiiius, lera illorum accipi de quibus supra dixit : Qtti vide-
id est, exaltaius et auctus in inembris suis sil Do- bant me, foras fugerunt, et quos nolos vel vicinos
iiiinus. El quia superius diffuse dicia.fueraiit, bre- vocavit. Etsuperbia plane in eisdemconlemnentibuS
viter ea recolligit dicens : Quoniam mirificavit, etc. uiiitatem noiart. Nam et illorum falsitalem et verita-
Quasi dicat: Merito dico benedictus sil DominuSi lein eoruin qui servant unitalem, tandem disculiet
quoniam ipse hanc suam misericordiam praedictiiiii liominus , et utraroque- remunferabit. Et ne longuni
tnirificdvit, id est, miviiieam ei desiderabilein fecil D videretur hoc exspectare inlirmis, quia non dixit,
mihi perfeclo viro, et in inect-iu meis consoriibus, reiribuit, sed telniuel ,'hortaiur eos dicens ut pa-
quorum vice loquor. Perfectus enim hic vir quasi ti.en.ter-exspectent. Virililer agite, el non dico' in
pro toto corpore Ecclesiseaccipilur. Kt non in paucis corpore, seii cor veslrum confonelur in perseverantia,
inibi eam -niiri/icavii, sed in civitate munila, id esi, ne sitis manibus dissolulis, el genibus debilitatis.
in ninltitudine Ecclesise, quae munita esl; vel quia Vos dico ottines qui speratis in Domino, quia vere
populosa est sicul civilaies populosae stint niuniise; diligiiis eum. Scieiidum quod psalmus iste, queiri
vel quia fide, spe, cliaritaie, lanquam propngnaculis, Augusliuus et Cassiodorus seculi, in persona per-
protegitur. Habet alia translatio : ln civtiate cir- fecti vin cujuslibet legimus. In persona quoque ca-
cumstantiw. Quod bealus Augusiinus sic exponit : piiis pariiui pro se, pariim pro raembris «uis, Io«
Dicil quod civilas circumslauiiaeolim fnit Jerusalero, (iiicnii., a quibusdam legitur, juxta quod lituius si(_
qtiam genles undique circuriisiab<nl-,ubi eral et sa- exponetuf : Iste psalmus refenur non ad llistoriant
ceidoiium et lemplum, et ubi sacrilicia olferebaniur, sed in finein, id est, in perfeciionem, allribulus verb
et propiieiise declarabaniur; ubi etiam Doniinus David, id est, capiti. Psalmus, dico, dicius ab eo iu
praedicavit,docuit, iniracula fecit, passus e. t, resur- ipso passiouis agone pro ecstasi, id esl, pro pavore
rexit, ascendit. Sed quoddaro Ioiige-dignius post mortis, non quod fas sit inieliigere uilalenus fexse
ha'c omnia fecit, scilicet, quod inisericordiara Cliri- inortem timuisse, sed lanlum ex nosira quam in se-
sii sui infia illum populum laiiquara iu vase non Itansfiguravil infirmilate, ut alibi dictum esl. Et est.
ue_mh.il ctaudi, sed, veiul fiacto vase, nomen ejus qua.j dicat ; DbniiirePaler, Adain speravil iu se, ei
659 r.ED_E VENERABILISOPP. PARS II.SECT. II. — DUBU ET SPUP.IA. GiO
ideo conf.isns est ; ego autem. speravi in te, et ideo A appeteret, ncque caroita fragilis essct, si AJam non
etsi videar ad horam confiisusab inimicis meis, haec peCCassei.El nimiriim s'f hsccomnia eis snnl contnr-
coiifusio tamen.non erit seicr.nalis.Et lit no« confun- bata, quoniam vila ipsa meorum, quae seterna esse
dar in (Tternum, libera me, Domine, id est, resuscita debuit, defecfum passa in dblore, id est, in ira ill..
jiie non in justitia me.i, sed in ttia justitia , qua me pro qua semper eis dolendum est. Qnod enim iram
imiminem a pcccalis fecisti. Et tu altiis inclina ad cnnsequiliir Ul gravitis videretur, pro ira ipsa posuit.
me humilemaurem luam, id est, propilialioneni tuam. Et anni meornm, qni deberent esse aeterni, dereee-
Kt accelera ut eruas me , id est, ut non differas re- runt in gemitibus, id est, in eadeni ira, pro oua sem-
surreclionem meam in communem resurrectionem. per ingemiscenduiriest, quod^esl gravius. Et viritts,
Et iil landem eruas me, nnnc inlerim sis' Deus pro- id est.conslantia, meorum est infirmata pcr eamdem
legens me. Et sis mihi domiis refugii conir.i ipsos iram, ita ut sit in pdupertate, id esl, in omni indi<-
iniinicos meos, ut facins me salvuro, id esi, perseve- gentia plena. Et ossa tiieo mea, id est, iniellectna-
rantem, ne ab ipsis frangar. El merilo a te hoc po- liias mea, quac erat proecipuumrobur meormn , est
stulo, quoniam (u solus forlitudo tnea cs, id cst, hoc conlurbata. Et prohis nmnibus restituendis, quae
quod ego conira eos foriis sum, non a me habeo, ira illa turbavil, sum factus opprobfium,id esl, virili-
sed a te. Et tu es refugium meum, id est, non ego ter sine omni respeclu damnatus apud omnesinimi-
inihi sum refugium , sicut Adam fuii sibi refugium, cos meos. Jtixta quamdam Translaiionem : Vel sutti
quia refugil ad se,-et perdidit se. Egb vero refugiam faclus qpprobrium super omhesittimicos meos, id-est,
ad te, nl inveuiam rae. Et iu reduces me, id est, de maj'ori conie.npiui habilus sum omnibus inimicis
nngusiia Judaici populi deduces notitiani nieani in g{ meis, lam Judaeisquarn geniilibus, miliiibiisscilicet
.l.itiludinem geniium. Etsic enutries me, id est, plura Pilati, qni eum crncilixerunt, et inter inimicos sin-
jneinbra mihi capjii ndjunges, et crescere me facies'. gulariler faclus sum vaide opprobrium vicinh tneit,
^Juod taliier facies, scilicet, cducendo me per resur- id'esl, Judscis, de quorum lnmbis exivi, el ideo
rcciionem de laqueo, qucm absconderunlmihi, id esi, faclus sura limor notis meis, id e.t, bis qni me iiriii»;
de morie, quam occulie paraverunt riiihi inimici meii pcrfccte noterant, apostolis, scilicel, qui videnies
.liiila<i.Quod merito facies, quoniam iiisolus es mihii eum capi, relieto co, fugefunt. Et illi eiiam alii dis-
proteciio ; ego ainem milii sum dejeclio. Et quia tui cipnli qtti videbant nte, id cst, qui attendebant in nie
vere educes jne, ideo secure commendospiritummeumi super egenum ei pauperem, quia videranl me prius
iu mUniispolentiac luse.lCommendatumenim proprie! ut Denni miracula facieniem, et doceniem. Illi, in-
est, quod cum ea securilate datur alicui, utquandoi qnam, tunc (ngeruni foras a me Deo in me hominem
voluit uui commendavit, illnd recipiat. Ei merilo> simplicem exisiimaiidum,'et datussum oblivioniapud
tibi commendo, qnia lu reddes mihi cum, quia redi- eos, remotus a cbrde eorum tanquam qnilibet mor-
mes me a morle, quia j"amredemiui tne per immnni- tuus. Putaverunt enim me siibjarere legi tnorientium.
latem peccati, cum sis Deut veritatis, non fallens,, Vel illi qui dixernnl : A*osputabamut quod ipse re-
scilicei, in promissis. Undeciiam quod de mea resur- demplurus ettet Itrael, ei ideo factus sum apnd eos
rectione per prophelas promisisii, vere adimplehis. tanquam vas pcrditum, id est , confracmm, id est :
Odisliomnes.Dcus quidem esveriiatis, sed non es_ Viluit eis qnidqiiid eos docueram, tanquain vjlescit
Deus falsit.atis,quia odhti Judseosobsercantesvanita- hnmor emanans de vase perdilo , id est, confracio.
ictn, id esi, magis volentes amillere innocenliam perr p, Quod inde coiitigit, quoniani audivi, id esi, pati<-n-
ii:ortem meam, qnam me.vivcnle perdere locum eil ler sustinui, vituperationemmullorum, id est, jndseo-
genlem. Qiiod supervacuefaciunt, quia lamen amii- rum et gentilium mititum commorantiumin eircuiiu,
lent iocum et gentem. Vel potest dici quod vaniin- id est, diligentinm locum et geniem , el caeteraler-
icm Judsei fecerunl, quando miliies ad sepulcrunii rena, qusc in roia temporis Circuineunt,scilicei, qiiia
(iistodieiidum posuerunl, liroentes ne discipuli Doroi-i- decrnce non descendi ciini insiiltnnies mihi dice-
iiicnm corpus iurarentur, el dicerent plebi: Surrexil. 4 renl: Vah! quidestruh lemplumDei, el in triduo illud
a mortuis. Quod supervacuuin fuil, quia eis nolenli- remdificas; et: Si Filius pei ei, descende de cruce,
bus ac nescienlibus lertia die resnrrexit. et simil.ia; elideo commorantes in eo circiiilu, dum,
Ego autemin Dominosperavi. llli qnidem vanitatemi putanlcs me simpliciter hominem, simulconvenirent
pbservant, ergo aniem noii observo vaniiaiem, quian adversum me, consilialisunl accipere animam meam,
iidhsereo verilati. Nam speravi in te, Domine, et ideo!) id esi, ut roe irtierficerent, et nomen meum prorsus
exsutlabo et tmlabor,id est, plenarie gaudebo hon ini) delerent. Sed non potuerunt, quia ego speravi in te,
, inea jusiilia , sed in tua misericordia, sicut prius.. Etl Domine. Et, dixi: Eripe me de mantbus inimicorum
merito gaudebo in lc, quoniam sicut Adam etaitiin ii meorum Judseorum, tl a persequenlibusme genlibiis.
despexi.sti et necessilatibiis muliis damnasti, iiaa Qnod deiies facere, quia es Deus meus et meorunr.
respexisti me adeo humiliatnm, ut nec voluiitale a Eusorlestnem et meorum sunt in manibus luis, quia
te deviaverim. Elsalvasti animammeamde neceisita- r_ nihil eligemus rtobis, nisi qnse ad me perlinenl. Et
tibus, id esl, de peccalis omnibus per verara innn-. ul eripias me, illustra faciemtuam super me, qni nolo
ceniiam milii datam. El non conclttsisii, id esi, necc esse liberlus tuus, sicm Adam lnit, sed sum bervus
jiermiues concludi me in manibus inimici, id est,; I) tuus, id est, iia clarilica me resurreclione et ascen-
Judaici populi, uiprorsus riomenmeura auferai, sedi sione, ul evidens sit me sd te pertinere. Et salvumme
staiuhti jam ei staiues pedesmeos.id est, apostolos s fac, idest, meos^perseverarenon in sua justiiia, sed ttt
meos per, quos gradior ttt loco spalioso, id est, in1 lua mherjcordia, ne confundantur oeternaconfusione.
d lfusa mullitiidine, tam Judseoruin, quain genlium,( Et debes facere, quoniam ipsi invocaverunt te in se,
ijiii ab eis verbum veritaiis audieni. iion aliud. Jn quibiis quia ego sum, ego tn.ocawt"te,
Misererc-mei,Deus. Ilaclcnus caput pro seipso lo- impii autem qui te Deumsuum non faciunt, Judaei
ciiLuinesl, hic autem pro suis loquitiir. Quasi dicai:: sciiicet ;persequenies me, erubescant seierna conlu-
Domiue, bonis principiis bonos exitus jungo, et;l sione, et in prsesenti deductinturin infernum, et do-
sicul mei in me ipso misertus es, iia eiiani miserere e losa labia coriim landem. fiant muta. Quw.modo lo-
mei in meis, Et opus est, quoniam tribulor, id est,,, quunlur iniquitalem adversus mejiislum in superbia,.
uibulantur mei inlus et exterius, in quibus quia ego o cuin dicunt : Nott habemus regem nisi Cmsarem.Et
;, in abitsione refum, quia malunt retinere locura ei
suin, tribulor et ego,. Et lioc ideo, quia eculus meus,
id est, ratio meoruro conturbala esi a ptiro contuitiiii geniem, quam iiinocenliam. Non vero attemlunt
veriiatis, quem prius habuit in-ira illa quam praeva- quania -sit multitudo dulccdinh tum- per me- niiindo
ricatur Adani proracruit. Et anima mea, id est; sen- proinissaeet conferendai. .
Miali.lasraea est etiam coninrbata. El venter, id esl,L, Qtiam abscondhii, et relif.ua. Senicnlia in his mia-
illnd .|nod mollius in meis, scilicct, caro ipsa esi,-,. luor versibus eadcm mauet, quae ei in snperiorl
coiiHirbata. Neqne sensualiias niea vel iioslra illicitaa lccti ine.
C4| 1N PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PoALM. X\Xf. G42
lienedictus Dotninus. Exomnibus superioribus sic- A t Lelligenliaesl. Neuio prsesuraata.l regnaiidiiin de sua
ui prius ilicii Beitediclussit Dominus, Elquia sparse justilia, nemo etiam pr.csumal ail pfeccandumde di-
dic.ta sunt, breviler ea recolligit, 'dicens : Quoniam viua iiiisericordia; sed quisque secundum quol sibi
per appsiolos suos minficavil omnem mhericordiam conscius fueril aut doleat coirigeiidus, aut gau.leat
stiam per me mundo exhibiiam, id esl, uieis, in approbandus. Si se deviasse invenerit, redeal ut
cicilale tnunila. sicul prius. ambulet in via. Si in via slal, ambulet ut perveniai,
Ego autem. Domiuus quidera mirificavit mhericor- et iia nemo superbi.n extra viain. Nullus sit piger iu
dimn suam. Ut bacc autem mirificaiio fieret,d._si via. Prima auiem imelligeiitiae.l, ut noveris le este
ego in evidenlia' rei : Domine, projectus sum a facie peccaloiem ; conseqiiens vcro liujus inte!1iuenti.t;
oculorum tuorum. Ul quid me dereliquhti? Quasi di- estj ul cutn in fide bene ceeperis operari per dileciio-
cat : In tantuin me bumiliavi, et aflligi peruiisi, ut nem, ne hoc raeritis tuis ascribas, sed divinaegraihe
viderer iudignus qUam tii respiceres: dixi hoc, in- attribuas. Etsiciion eritdolus in te, ut aliud habens
quam, in excessu mentis, id est, quasi ecsiasi prae in corde, aliud in ore, sicut in illis quos Doiniuus
pavore moriis positus, qtieiiipavorcm non ex se, sed iii Evaugelio sirniles dealbatis monunfeniis dicit,
ex uosira quam ponabat, pertulit inlirmilaie. Et quia exirinsecus bominibusapparent justi, intus au-
qui.i ergo me in lnntum huuiiliavi, ideo exaudhti, lem pleni suui dqlo el iuiquitate. Vereenim doiosiij
Domine, vocem oralionis me.m:id cst iiitenlioneiii esi, qui, ciim sil iiiiquus, praeiendil se jusliim dcfen-
cordis mei, dum clamaremad lc pro meis. Et ul vos dendo iiiiquiiaiem suain. Ei quia lotum per IJUOII s.ii-
exaudiat, diligite Dominum, el sic clamaLendeura, vamur soli graliaeesl ascribendum, non illi sunt beaii
omnes sancti ejus, et reliqua. Hie quoque ad linem jj in quibus Domiuus peccata noii invenit. In oinuibus
seiiieniia prioris leciionis non mutaiur. eniro inveiiit, quia omitespeccaveruni,et omnesegent
1N PSALMUMXXXI. gloria Dei. Si illi vero soli sunt beati, quoriiin i<i-
quitates ante gratiam iniens;e supervenieiiic gralia
Ipsi David iutelleclus. sunt remissae, id est, indullae, el pnssuinus luc di-
ARGUMENtUSl. cere iniquiiaies el origiualia et actualia pecciiia,
Oralio Ezechi:e, qui.i iu languorem ob superbiain juxta quo.i sequilur : Elryuorum lecla sunt peccala,
inciderit; convemi et caeteris saiictis siniili stalu erit repetiiio non ex necessitate narranlis, sed ul
ilegenlibus. expressius Ecclesiaeiniquilaies remissseosieudaniiir.
EXfLANATlO. Vel si volumus diversificare, accipiemus per iniqui-
Hic cum pmnilenlimpsaimussit, primo David me- lates originalia, per peccaia vero aciualia, quae ex
nvnil propler litnlos DominumChrhtum, quoniam nd propria transgressione nobis insunl, et secuiiduui
ipsnm respicit quidquid pmnitens isle diclurus cst, hoc simpliciier dicelur. Illi vcro snnt beati quorutn
Deindeinlelleclusideo sequitttr, qttia nuilus peccalutn iiiiquiw.es\n originalihiissunl remtssm,il esl, ihdul-
nisi qui inteltexerit, plangit: meriloquepsalmus latit _._; el qiiorum peccaia aciualia suut lecta. id esi,
est inscriplioneprwndtalus. Ubi se delerioralum pec- abuliia per graiiam. Teglt Deus peccaLa, quia non
calor tardiut intellexit, quia peccata qum confesliin vuli punire. Non vull ea cognoacere, quia inavutt
prodi debiierantDominote diulius lacuhse confessut iguosceie. Et ideo lecla su/u peccuta. Tectai quidfeni,
esl, audieusa Domino: lntetleclum dabo libi, et in- noii ui vivanl, sed ut noii vid-aulur. Averiii cniiii
sifudm te. In prima parte psalmi pwhitens toquilur, p Deus iaciem suam a pcccaiis, 11011 litad nos cum ver-
suumevidenter suam me- {
^* lai. Itenl lecia sunt peccata, non ul nesciaiilur, sed
peccalum agnoscens,pamam
rilo dislriclionh indicent. Quoniam noxia facinorti non iinpuleutur. Quod siatim subsequitur. Qiiasi di-
credidit occulenda, ubi breviter principium et narratio cat: Recte alliniio quod illi suui beali, quorum ini- <
conlinelur.In secunda parle sola correclio est. Ntim quilaics el peccala sunt iecla. Nam ille vir vere est
cum se propria confessionedamttaviril, a Domino sibi beatus,cujus Dominusnon impulabilpeccatum,id esi,
crediditesseparcendum.Tertia parte pxniludinh bima iu queui Doininusuon vindicabil aliquod peccutuni
cdmmendans,etiqm sanctos iu hoc mundoasserit Do- aiiie gratiam, sive originale, sive actuale, neque ali-
mino suppticare, in quo sibi meriio teslalur esse refu- quud posi graliam, quia si quid peccavil pusl per-
gium. Quarta Dominusad ejus verba respoitdens,spe- ceplain graliiini, non esl in spiritu ejus dolus, iiiest,
ranles iu se circumdare misericordia polticelUr. Quw' in corde ejus, quia non defeudit peccalum sunin, sed
qiiatuor parles inlerjeclh diapsulmutibusdividunlur,, huiuiliter conliietur. In illoniui eiiim spiriiu vereest
uisi quas in divinatwnibussequi conslat esseproposili. dolus, qui jaclaudo uierila dcfeiidunt peccaia sua.
COMMENTAIUUS. Quia cum justiiia sonel exlerius, iuiquilas laiel in-
Beati.quorum remissmsunt iniquitales.Commenda- lerius. ln quorum, scilicei, peccaiorum defensiqne
lur uobis psafmus divinae graliae et jtistificaiionis) frusira laboranl, quja dum se ul iniquiialein suaui
noslrsenultis nostiis roeriiis prsecedentibus, sed so- recognoscaui iiulunt iiumiliafe, sed defeudeudoeam
ia gralia pr_evenieiile.Cujus lilulus CSLIntellcctus. se exaliarc, dcsiruitur eurum foriitudo, quia iniltus
Duvid, nuii quod ei alii in.eiicciuni non habcant, sedI in se forlis csl, scd in Doinino. Juxta iliud : Natn
quia isle prsecipuum spccialiler queuidam iniclle- D virlus in infir.mitaleperficitur. 1'oLestquoqUe istud,
(luni inaximc onihibus necessaiiniii aperil. liistruit, scilicet, xVecest in spiritu ejus doliis, per se cl de
vidclicei, ul uenio vel libena:em arbitrii, vel mcrila alio accipil, ul lia diealur : llle Vir esl beaius, cui
sua, suflicere sibi ad bealiidiiiem crcdat, sed sola iioii impuiabiiur peccaium. El ille etiam beatus, irt
graiia t)ei se saivari posse intelligat, Ei aii pro- cujus spiritii non esl dotus, Ilabet alia TranslaiiO: lu
jiheia in hoc psalmo contia populuni illutn arrogan- ore ejus, juxia quod spiritus pru vocc, sicuti pJacet,
lein supeTbajcervicis, qnijusiiliaiii suam slatuere vo- hicaccipilur.
luit, jusiiiiae uuiera Dei subditus esse noluil, quia' Quoniamlacui, inveleraverunt.Hoc dicit propliela
jier se salvari posse'crcdidit, et ideo gratiam Dei noif propier se, sed in persona illius superbi populi,
coiitcmpsil. Quaevere dicitur gralia qratis data, quia conlia quein iu hoc psalrao loquiiur. Quasi dicai :
iioii eam praecedcntiacoiiferunt meriiu, quapropter lu spiritu quidem illius qui beaius esl, lionesi tlolus,
recte Psalmus istu iuiellecius David inlitulaiur. De sed in ineo spirilu esi dolus, quia lacui quod clamau-
lioc intelleciu d.cit bcatus Augustinus : < Mauifesle: duni fuil, el clamavi quod lacendum luit tola die,
plaue inteileclus est.- Neirtojaciet opera sua anle li- id esl, assidue. Tacui enira, unde proiicerera; clama-
dein. Neiuo sit piger iu bonis opeiibiis accepta lide, vi, nuile delicerem. Tacui conlessioiicni, ciamavi
quia sola gratia hoc facit, ui Deus nun reddai debi- praesiimplionem; lacui peccat.i, clamavi meriia. Et
lam poeuam, sed doiict iudebitam gratiain. DcbelL idco inveieraveruniossa mea. INamsi lacerem tuefita,
vindictain, et donat indulgeniiaui. lucipiie ergocsse: et clamaicin peccata , lunc innovareuluf ossa uie.i,
in Lideper iudulgciitiam. i Rursus ul plus adJai de: id est, virtu. inea robusta essel iu Domiiio,quia hnc
eudcm iutelieclii, dicit, iutcllecius vero vel ipsa ia- uiodu iiivcniier iu ine iiifi.uras. Qum auteui tacui
 <U3 BED/E VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. Ui
pecca.la, clamavi mefita ,.invelerata sunt ossa mea, A _ caliim, sfedimpictatempcccaii. Peccalum enim dicilur
id esl, iri vetuslate permanserunl, guia coniitfendp. malum quod fecit;""impietas verO peccali, quod nou
jieccata nbliii amare "noviiatem. Qui autem sunt re- iii se, sed in DomimimMpsum.retulit.
misericordiam sunt.;
parali ajpeccatis,acpernocle. Pfo HacoraoiV.Iioc iierum dici.t cohira superbum
Quoiiiam die Ideo inveleraverunt ossa illnm popiilum,, qui gratiain de.qiia remiiiuniur pec-
mca, quoniatn manustua, id est, flagellaiio lua grd- cata, de sua praesuniensjustitia, non quaesivit. Et sic
vqta est super tne superbum pr.aesumpiibne,rion hit- continiintiir : Tii quidem, Doniine, remissionem pec-
miliaiuni confessipne, die ac nocte, id est, assidue. . cati fecisti mihi. Jit pro hac remissione orabit le, ut
Vel in prospferiiateel adversitate. Esi autem diclunl pefyeniat ad ie omnisfulurus sattclus, par ipsam luiic
ad simiiilndinem verberaniis magislri, qui superbo quando cbngruurii erit orare, quia erit qui exaudiat,
puero nnn parcit. Dominusauieniexaltaniem se liu- scilicef, m leihpore opportuno, id est, in lempore
milial, id est, super illuni manum gravai. Ei.ideo, gratise. De quo dicium est : JTccenunc tempus acct-
quia isteiioluii humiliari cbnfessione iniqnilalis, pas- plitth, ei reliqna. Et quia praevidit in illo (empore ac-
sus est ponderedfviniiaiis, idest, debilis adquemlibe. cepto plures haeresesesse fuiuras, praedieit nobis eas,
rootuin refrenahdum lactus est, ui ad cor redifet, ut nos praemuniat"ab eis. Et convcrtit se ad nos.
etse peccatbfem cognosCeret.Quandoveroperferebat Quasidicat: Omnis.quideiiisanclificattis per gratiam
gravem roanum Doinini hiimilianlis, siaiim sensit ofabil ad Dominuin, sed tam.eri non omnes ad eum
quaro facilem manum Domini sublevaniis, quia pec- pcrvenient, quia positi in diluvio aquarum mutlarum,
cata ?ua attendit, et respiiit, vel resipuii. Quodsubse- id est, in pfofunditate multarurii doctrinaruni inere-
quentef innuit' cum dicil: Cbhversussuniin mrtimna g ticarum, «0!i approximabuntiibeo. Per aqiias raultas
tnea. Qiiasi dicat: Manus tua, Domine, gravala esl su- accipe varias docirinas, et peregrinas haereticnruin.
per mc, et in bac wrumnamea, id e.t, in bac conlinua bomines Alia enim aquai, id esi, doctrina, fuii quod faceret
miseria, et aitribiiiione, qii3inpaiiebar ,ex;aggrava- peccare, alia constellaiio; tertia quod iui-
lione manus luae, suin conversusad te. Et bqc ideo, mica gens lenebrariinj, qme rebeliat Deo, et plmes
' dum, pro quod, conftgilur spina, id esi, compuncla alise tales, cpnira quas (licuim est : Bibe nquam de
esl co.nscienlia mea per lcgem. Lex eiiim fixit spi- cislernaiua, et defluenio putei lui. Ptitei euim sunt
riam, id est, coiiipungi fecii conscieiiliam, quia lex aposioli, quortim doctrinam deberans biberc, id est,
adijionuii ut se quisque reum agnosceret, videns se insistere. His etiam aquis iniiliis est coniraria illa
eaiii non pbsse iinplere. Ilabeiauieiii qnaedaiiitrans- una aqua, quae deipsius inlirao fonlc-purar.veritatis
Jatio : .JDumcotifigiturspina. Quod vere bene con- aqua,. scilicet, liuniiliationis curdis, quae quid aliud
gruil h.uic senieiilise. Spina enini ferumur corpora docet, quam homihem.se luimiliaie, semeiipsum ab-
vecia ei erecta. Et ideo per spinam recle inielligitur, negare, atque prorsus contemnere? Haecauiem aqua
supefbia de propria justitia, quse eiiam superbia pef non in Aristoteiicis, non iu Plaionicis, nou in aliqui-
Jegfemqnaeomnia conclusit subpeccato eslhumiliaia. bus philosophicis diciis reperitiir, .iicet.inulla inira-
Et sciendum quod.iiac dicit in persona tantum illo- bilia ibi contineiitur; sed solus ille eam iradidit, qui
rum qui.de illo supefbo populo pro quodixit, Quo- cutn essel dives, prq nobis factns est pauper, cl cuni
niam iacui, et religua , conversi sunt. Vel fofte sui esset inuoce.ns, pro nobjsablui voluii ei vic.in.ari.
jpsius persona juxla prioreni sialnm. Tu esre/uoiutn.Apostropliaro adDepm facil. Quasi
Delictum tueuoi. Vere cotiversussum. Nam aggra- p(^* dicat: Cqnira has aquas mutias sirepentes, piemen-
vata siipef roe manus tua, et spina confixa, cognovi! les, sed non opprlmeiites, urgentes, sed non deiner-
delictuib, quod contra prsecepta feci; et injustiiiain, genies, es lu, Domiiie, refugiumtiieutn, liberans nie,
'id cst,. qiiodcunque aliud peccatum meutn esse, id a iribulatione, qumper has slrepeules nquas circum-
est, ex vitib nieo processisse. Et feci libi cogni- dedit jam et_ circurodabit jam. Tu dico , exsullaiio
lum uuuniqne, et. delicluin et ipsum ineuin esse, mea ,ens in spe, et, ui landem sis in re, enie me ab
iioii tuum, vel fati, vel alicujus laliuin. E( noit abs- omnibiisinimicis mcis circuindanHlmsme.
condi, id est, aperui injusiitiam csse, inhumilitcr Ittiellecium tibi dabo. Ita cuniiuuaiijr superius ad
per confessipiiem, ut tu absconderes eam misericor- priucipale: Dixi \n corde meo : Confitebor,et reliqua.
diterper non punili.onem. Quando eniin quis aperil Et roe hoe dicente,, tu jam in foribus aderas, ct vo-
peccata sua Domino coiilitcndp, ipse abscondit eai lenii ingredi ad le occurrcbas. Quia dixisti : Accede,
iion puniendo. lit caeiera, si ipse abscondit ea noni fili, ego dabo libi inielieclitm bonuin vitai, seilicet,
«onlitendo, Dominus aperit ea puniendo. iit peccaluin cognoscas, et sicde le non praesuiuas,
Dixi Confilebor. Vere cognitumfeci deliclumel in- sed confileiido peccata et bene operando ad me g.iu-
justiliam iiieatn. Nam dixi, id est, propnsui in corde: deas, quousque illuc pervenias, ubi nori sis in bpe,
nieo istud : Confitebor Domino injustitiam tneam, idI sid in re, ilabo, inquam , inletieclum, el in via Ituc,
•CSl,omne pi-ccaiumnieiuri. Et ita (|iiod adversumme, qiia, dato intellectu aiarfien's,id esi, in bene operando
iion adversuin ipsuiii ..Domiuiim. Multi enim coiifi- itt&lrtiamie, nori ui libi Inereas, sed ul ab ea uon
ientur justiliam suam, ut ille qtiidicit: Nihil quidenii iilierres, et in ea proiicias. El lioc modo iiislrua.m
peccavi, aut ego quidem feci islud, sed nmi est pec- D te, quia fifmabo oculosmeos super te, id esl, dirigam
catuni. Muiii verb, elsi confitenlur injustiliam suam, in te lumen intelligentiae inese conformando oculos
tainen lio.nadversus se, sed adversus Dominuiri, ut misericordi_e mcae super fe, ul tu uon averias ocu-
ille qui dicil: Ego quidem peccavi, sed non est culpa los luos a me.
mea : quia Ueusmelalem quifacile peccarem fecit. Nolite fieri sicul equus el mulus, quibus non est in-
Aut quia faliim boc fecii, vel consiellalio, vel inimica tellectus. Hucusque egit de bis qui clamaiit peccata,
gens lenehrarum , .qure rebellal. Deo , et ideo facit ef lacent nieriia. Principaliier aulem hic se converlit
iioniines pcccarc, vel quodlibei iale. Et bi onines: ad illos qui taceiit peceala , el clamani merila, ut
quilalia difeniitde longinquo circjimeuut ad Dqmi- superius ille prafedictuspopulus exboriando eos ul re-
iiiiiniiiccusauduii), quia de compeudio venire noiunii sipiscant. Quasi dicai: Quando quidem apparet in
ad ipsuni placaiidum. Sienim bieviier dicerent: Do- liie quod "m solis conlidenlibus remiliit Doniiuus
mihe, qiiod iibs peccavimus, non lu, non fatiiui, noni peceatpm et promiliil inieliectum et ins.ruciionein
consieliaiio, nec aliquid_lalium accusandum fest,sedI in via, etc. Ergovos, qui hacienus jactatis inei ita,
nos soli, quiii cuui liueruiiiaibiirirtm nobis dedisses,, et"tacuisiis scelera, uoiiie fieri de reliquo sicnl equus
iioii jconsensimus.diabolo volentes et scieuies. Si,, et tnulus, id e.st, irfaiioiiales ei iudoraiti, ui propiio
inquani, talia dicerent, de coinpendio ad placandunii vcbiro sesSori, Domino, scilicet, non obieinperelis,
iJominuiii vei.iirent.Dixi quod in proposilo meo confi- sed ipsuin excut.iaiis , el non cognoscatis, sicut fa-
tebor Dominp, el adhuc non eral verbum iu ore, ett ciunt imxime indoriiiii equi et muli. Vel quia eqiuis
jsiin auris Domini eral .in corde, quia lu, Domine,, . subjicil se euicunque sessori,.et niulus cum sit one-
staiim ctrm pro])OSui,remhisli mibi non soium -pec- riferumanimal, patitur se a quocunque oiierari. Po-
 6.3 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. XXXIL Gi6
icstjuxia lianc quoque similitudiiiein iia dici ; No- A , quia sieui in superiori horlatus cst ul nulliis pricsu-
lile fieri sicutequus et inuliis, id est, lmlite cu cun- nierei de rocrilis suis ame.vidcre, cum nullus salve-
que subjici, vela quocunqtie onqrari docirinis variis lur nisi per graiiam : liic iia hoftaiur lideles jam
et peregrinis , ul per hoc siiis similes equis ei mplis. factos, id est, justos, ut uon habeani iidem oliosam.
Quqd lion debelis, quia inulis el equis nonest inlel-. Fides enim sine operibus mortuaest. Polesi ergo in
lectus, id esl, ralio sicul in vobis. superiori psalmo pa'rs illa senieniiae de primo litnlo
In camoel freno maxillas eorum constrinqe,qui tton notari, scilicet, nemo jactet boiia opera sua anie,
approximant ad te. Aposlropha ad Dominuni. Quasi lidem. In hoc vero p.alraopars reliqua, scilicel, nul-
dical : Ilorlor superbienles de juslitia sua, ut nolinl lus sil piger in bonis oiieribu.s accepia.lide.-Et e-l
fteri sicttt eqttuset tnuliis. Qui autem voluni id licri, quasi diceret: Injusli, id est, inlideles, exsullent in
ul sini SJCHI equtts ef mulus, el ideo »011approxiiniinl mundo, ut iranseunte liiiindotranseal eorum ex.ul-
adte htiniiliaiiilo,sed eoriiu) tnuxitlas, id esl, jacian-. lalio ; vos autein jusli, id cst, lideles credeuies uf
it.nn eorumconsttinge, 111,Doniine, m canw et freno, euui qui jusiificat irapiuin, exsultaie in Doniino,
quod unum esl, et liic pro eodem accipilur quoctui- nou in mundo, ut sicut Doininiis seiernus esi, iia
que scilicet divinp llagello iii praesetiti. Damiianiiir exsuhaiio vesira sil lelcrna. El quia iia couvenit
enim pleriiraquproali duplici contritione, Iiicscilicet- exsulfare, 111laudent illuni iu quo niiiil est quod
cl in liituro. Et per maxillas quibus os movetur ut displiceal bonis, et cui omnis iileplacei, cui ipse non
loquaiur, recte jaetantia de meritis significatur. Quia displicel , congrue subdil; Recios decei taudaiio,
verp maxillae mandibulae sunt, accipit Cassiodorus Itectos vocal juslos. El sunt recti, ut supra diciuni
bic per caroumet frenum subtractionem taulum lem- 'o est, qui 11011 voluniaiem Dei distorquenl, sed secus
poralinni bonorum. Et non esl hoc malevoleuLia;vor eam cor suum dirigunt, grati ei iu oinnibus quse ab
lum, sed eiiuniiaiio poenoeillorum. ipso liunt. Quia el si in aliquo perturbat eos liuinana
Multa flagella peccalorh, speranlem nitieinin Do- fragilitas, consolalur eos divina aequitas. El ideo
mino misericordidcircumdabil. Vere, Doinine, con- laudat Deum et iu adversitaie el iu prospeiiiate,
stringes i.on approxiinanles ad le, quia tnulia erunt quoniam lalis taudatio decelsolos reclos, id cst, jii-
flitgella peccatorh upn coufitentis, sed defendenlis sLos. lujusii enini et distoiii 11011 sic.laudani Donii-
pcccala sua, quia ei hic el in luuiio flagellabilur; iiunj. Lnde diciura est: Si bene fecerisei, benedicet
Et quia posse.tobjici quod eiiam boni flagellarentur, libi; _tvero male ei fuerit, non benedicelte; ituo re-
rcniovet illa non eSse flagella, sed misericordiam. preiiendet, dicendo le injustuni qui crucias euin,
Atltef- enini flagellat Doniinus servum, ut expellat, cuin alios nequiores eo non punias.
aluer llium quem in haeredita.em recipiat. Et est Confileinini Domino. Quia reclorura est iaudare
quasl dical: Peccaimes quidem lligellabuiitur, spe- Deum : ergo vos, jusli, confileminiDoinini, id esi,
rantes uutem in Doiuino11011 Ilag_IIanunlur; sed mi- laudate Doininiimm cithara, el psallite et in psalle-
i_e.ricord.ia,id est, pia el paterna correciio, circumda- rio. Cum dicit: Conftteinini in cithara, el psaldte,
bit, id est, niuniet eos. noli iiiieudere iiniiniiiiiad ihealralia orgaua, sed ad
Laiamini iti Domino. Quia misericordia Domini spiriiualia. Cubara euiin «b inferiori parte sonat, et
taiuum circumdabit speranles in ipso Domtno, ergo nos fex infeiiori nosup habemus unde duplicitei-
vos,jiM(»,id esi, per niisericordiara Douiiiii.reparaii Deum Jaudare possuinus, ex piosperitale, scilicet,
ct lacti justi, Imiaininicorde, el exsultate corpore, id et ex advcrsilate. Esl enim quaedaiu terreua pro-
esi, plenarium gaudium habete in Domino. Et glo- C ' sperilas, cum sani vivimus secuiidum carnem, et
riamini, id est, 11011 soluui libenter Ilagellamiseii.or- cuin e'a quilius vivinius abundant, et cum fructus
diae suslinealis, sed ctiam gloriainini iu eis, omnes laige proveniunt; qusequia ad terrenam vilam per^
vos qui i,on dislorti, sed reclicorde esiis. liecii corde tinent, ingratus existil .juisquis ex eis 11011 Jaudat
dieu.iiur ilii qui cor suum ita sccuudum voluuiatem Dominum. Est itein qua;dain lerrena adversitas,
liei dirigunl et complaiiaut, ut iiihil laciuui ab ipso cum, in languoribus et variis tribulationibus Jaboia-
c;s dispiiceal; et quidquid patiuntur, jusie se pati . mus. Ex quibiis e.iain debeinus laudare Deiini,
uiiiueiiiur. Distorli vero corde siiul, qui volunlaieui scientes Iioc 11011 lieri nisi ex iiluis 5suavidisposi-
iuam voiumali Dei priupoiiuni, el qtnbus displicent lione. Uujus sapienlia altingit a fine usque ad fliieni
ijiiaeab ipso liuut, aique se iujusie pali quaelibei111,1- fortiier, et disppnil omnia suaviter. Hursus si ea quir
l.i opinaniur. Cnde iu aliquam liaruui pravaruui sen- bus vivimus defuerinl, et si frucitis non largo pru-
l>iiliaiinn jnciduiu, scilicel, ut haud dicant Deuni vcneriui, aul si haec,per violentiaui nobis aPlau
iidii esse, aui iiijustum csse. Aut diniinueii.es ei re- fuerint, inde etiam iaudeiuus Doroiiium, citlianzan-
gimen, dicani eum leiTCiia11011 dispensare. les eicum ciiliarisia illo prajcipno quidixit: Domi-
IN PSALMUMXXXII. nus dedu, Dominus abstulu; sicui Dominoplacttit, ita
lu finem Psalmus David. faclum esl; sil nomeu Domini benediclum. Quia ei
si auferuntur quse dedit, 11011tamen ipse auiertitr
ARGUMENTCM. qui dedil. 1'sai.eriuui aiitem Ue supenoii parte re-
Posl victoriam de Assyriis carmen triumphale sonat; ei tu aliquis uueiidens suuerna doua Dei,
coinpouitiir, in quo docetur irrilae spei esse omnia D scilicet, quid pracceptoruui libi dederit, et qua coe-
lesii doctrina te iiiiouerit, et quid desuper ex illis
quibus piu-iei' Deum mortales exsuluut. intiino foiitepurae verilalis preealiis tibi concessenl,
EXPLANATIO. laiidaDomiiium, psaltendo ei in psalteriodecem chor-
Hortaiur in hoc psalmo prophela Ecclesiam fidelem danim. Decenienim cliordae decem praecepta sunt,
ad ptalmodiam,enumeranspolenliumfaclaque Crealo- cx quibus uia perliuenLad dilectionera Dei, sepieui
ris, ut ad laudes ejus avidtus (eslinet, cum virlulem vcro ad diieciioueiii proximi. De quibus in liujus
tp ius pielatemqueccgiioscil. Per loluin quidem psccl- tracialu. priucipio saiis cxpeditum csi. In quibus
tiMinpropheta loquilur, sed iti prima seclione monet decem praecepus lange p.aiienuin adiiiiplendo le-
jtistos iit Dominogaudere, qui creuiuras suas mira- gem, quam ijouiinus Deus Luus11011venii solvere,
bili polenlia conlinei; secunda exctamat bealum esse seUadimplere. ilie psailil Domiuoitt psalterio deceiu
qui act ejtts meruu peilinere cutluram, significans lem- cltordarum, quisquis beneoperando laudal Dorainum
pora Citrhiiana, 111quibus erat muliiiudogettliumcre- in adimpletioue lcgis, quaecontiueiur in deeem prae-
tlilura. ceptis.
COllMENTAItlUS. Cqntaie ei caniicum tiovum. Quia lex se habel et
Exsultale, jusli in Domino. Titutus est: Psalmus ad velustalem et ad novitatem, apposituro esl hoc ad
ipsi David, propheise, scilicet vel cuilibet perfecio deleriniiiationem. Quasi dtcat: lloc modo honor
attribueudiis. Dicuni exposiiorcs sancti hunc psal- confileriel psallere Domino inpsallerio decemchor-
iiiumcominuarisupeiiori. Et videiur satis. congruum, darum, ut cantetis ei non lingua, sed vita, cctnlicum,
 C47" DED.E VENERABILISOfP. PARS II. SECT. il. — fiUBIA ET SPURIA. 6IS
non velus, sed novttm. Canlicuni eiiim novum nemo A sancto. Nota sanciie Triniiatis ordinem. Prius enim
cantul, nisi renovatus per gratiam. Ei esl novnin posuil DominumPairein ei Verbum, nunc pnnit Spi-
cantkum, nova chariias, ul non lamum quisque dili- ritum sanctum. Potest, quoque isie versus aliler legi.
gat ainicuiii, sed eiiani iniinicum , sicul seipsum, Quasi iJicat: Unde coniigit hoc quOd lerra plenu en
sicut veius caniicum esLveius animosiias. Caniate, mhericordia'Domini? Inde, scilicet, quia Domiuus
inquam, Douiind, et bene psallite ei praecepLorive- misit qiiosdam ccelos, id e_t, apostolos per lotuiu
siro, scilicei, ut in nulloei displiccaiis. Quod eril si orbein lerrarum, qui ubique scminarenl et sparge-
psallatis ei in vocifefatione, id esl, in immensa et rent misericordiam ejus. Nulla enim miseiicordia
ineilabili inenlis exsullatione. Vociferaiio euim, sive major est quam peccatorum remissio,' quam >-eitiis-
jubilalio, esl sonus quidam, signilicans cor parlu- sioiiem ipsi in Triuiiaiis nomine per loium orbem
fire qnodnoii poiest dicere. Et lalis laus cum sil pra-dicavernnl. El quasi aliquis quaereret: Quomodo
inclfabilis, non dccet nisi irieffabilfem.Ineffabilis ausi luerunt illi ire, cum oves essent inter lupos.
HUieirtfesl, quem fari non poiesl. Et si fari ilon po- Kespondet eos ideo ausos fuisse ire, quia firmaiae
les, et tacere non debes, quid restat nisi ut' j'Uliilcs, sUntuves.illse ut lupos nOn tiinerent, imo una ovis
id esi, ut cor gaudeai sine verbis, el iinmeiisa lati- miiltos cousiimereLlupos, a Vcrbo Domini a qno ele-
ludo gaudiomm excedat metas syllatiarum ? cli. Siulta enim et inftrma mundi elecjilDeus, ul con-
Qitia reclumesl verbumDomini. ldeo deheiis psal- fundal sapientia et forlia. Et per hoc maxime firmali
lere Oomino in voci(eralione,quia VerbumDomiiii sunt, quia omtiis virius eorum est a Spiriiu saucio,
quod erat in principio, id est, Filius Dei Palris, re- qtio de ccelis inisso super eos, ita corda eorura con-
ctus est, quia nullum fallit. Nilnl eiiim prominii el Q \ firinafa surtt, iil' nequaqiiaro inter sscvienles lupos
noii reddit. Quod si Jaceret, noii reclus, sed obli-' liepidarenl. Virlus eorum d.co congregansaquas ma-
IIUIISesset. El omniaopera ejus, id esl, Domini, sunt rh, id est, amaras et lalsas cogilaliones persecuto-
infide, id esi, fidelitcr rion fallaciier a nobis suni rum, quae prius irt aperio erani, compriraens sicut
agcnda. Sinl ergo opera nostra in lide ul eliicianiur inutre intra lenninos pellis, ut lantuin inlra sesae-
lideles, credeiues in euro. Justuseniin ex fide vivit. vireiu noii forinsecus, ui priu<, praedicantibuseniin
li.veniiiius Dominuni esse fidelem in Apostoli dictis, apostolis, et mullipiicame verbo Dei, et credentium
nbi dicii: Fidelh Deus, qtti non patietur, ei reliqua. inulliludme, iicct mali non deessent, quia simul in
I_l ileiii : Si loleramus, et conrecjnctbimus.
Si negive- area sUntpaieae.et grana, et in lorculail vina et vi-
riiiuis, et ipse negabit nos. Si auteni non treuiimis nacia, et oleuui et amurca, non ausi tamen ftieiiiut
ci, ipse fidelis permanel, seipsuroiiegare uon poiesl. ipsi mali nequiliain suam aperte ut pruis exercere,
Alio aiiieih inodo dicitur Deus lidelis, alio iuodo pressi a tanta lidelium mul.iiudine; coiigregaia.stint,
Iiuiuo. Ilomoenm fidelis est crcdens Deo promit- inquam, aqiise roaris in ulrem, quod uon inutiliter
tenli ; Deus vero frdelis ost, explens honiini quod iactuin ost, quia posuit DomiuUs,vel virtus illa abys-
piqmisil. Factus esl nobis ipse fidelis debiLor, sis sos, id est, lioinines pessinios in pfoluiidum vitioruiu
l.i avarus exaclof." Teneamus ergo lidelissiniumde- demersos, ut thesaurh, id est, iu Ecclesia, quasi in
biiorero, qui jani tenemus inisericordissiniuiupio- thesauris. Videltcet uf iiide profeiai donuria sui.s,
inissorem. qiiando voluerii, sicul aliquis dominus de inesauro
Diligit mhericordiam. Alia causa ad ldem. ldeo suo solet. Scil eiiiin Douiiiiusmilitihus suis doua sua
debeinusDoraiiiocaniareei psallere, quiaipse diligit „i" proferre, et quid proferat, cl quaudo, et qiiaiiiutu
mhcricordiam, ei exliibere; et exhiberi a nobis, ei polestalein dCiinatts super bonosad is.orum erudiiio-
judiciumfacere, et fieria nobis. Nonergo iranseat nos; nem, el illorum daiunaiionem. Vivit emro iropiiis
iniseiicordia, quiasubsequiiur judicium. Nunc enimi pio, quia est ei quod lima ferro, et quod fonisx
locus est niisericordiae, ct ejus quam Dominus exhi- auro: potestaliler quoque&ecuiidumpriofemseulcii-
lict, ct qnainvult a nobis exbiberi. Et bsec eslin i liain in vefbo Doiuiui dictam versus iste coutiiiuaii.
Dco quam exhibet miseiicordia, quia vocal adver- Quasi dicat: Litigil, inquam, Dominusmhericordiam,
sos. Coiiversis donalpeccaia, peccantes ut conver- ut supra dixiraus. D.ligii el judicium, quod iude ap-
lantur paiienier exspeciat. Et quaro cito convertun- parel, quia congregansesl aquas maris sicul tti uirem,
mr, obliviscilur praetcrita et promillii lulura. Hor- ,el reliqua. SeillenLiainm uiutalui', nisi quod quidam
latur pigros, consolatur afflictos , docel siudiosos,, diCunt sieut in ulrem ad solaui siuiiliiudiuem. Sicut
iuljiivai dimicanies. Neiiiiiiem deserit laboraiilcin,, cnimqui in uire aliquid colligiiquaniura yuli reiiuet,
ei ad se clainantein. lpse doriat unde sibi sacrifice- quaniumque vult elfuiidit, i-iamalis cx nuiu Domiiu
lur. Ipse iribuit unde placeiur. Ef haccinisericoi- datur quantum sseviiuil,eL (piaiitum non sseviaiu. ti
dia-iiou exclUdetab eo judicium, quia Sicutmiseri- perlinei hoc ad praeseusjudiciuii):
cors est in coiiver.-os, iia justus esi in non conver- TimeaiDominumomnislerra. Quia Dominus posuit
sos. Et sicut misericors est in humiles, ila erit ju- abyssos in thesauris, ideo, oninh terra, beue cuha,
stus iu superbos. Et sicut misericors cst in conli- scilicel, id e»l, fideles, limeaiit Domiiiuni, uon aliy»-
tcnics, ita justus eril in meniientes. Et ipse qui diti- sos ipsas. Quasidical: Non Cxsultet lerra inasii cl
gil facere hanc misericordiam, el hoc judiciuin, vultL supeiba laeiitia, quasi nibil limens, cum audit lali.i,
ut el nos, quaiiluin possurous, ut indigenies, mise-. I) seil limeat Dominum. Gaudeai, quia plena esl terra
licordiaiu faciaraus, ulcequaliter in oinnes judice- Domini mhericordia ; tuneul vero, quia Doiiiinum
nius, sciiicei, ut nec pcrsonam paui eris in judicio> posuil in thesauris abyssos, ut per ilios instruai suus
accipiarous, Iniquior enim quam jusiior esl qui, par- ad coelestes thesaurus. "Lt ideo qui prius de spe
cendo sacellopauperis.vulneral cor ipsius paupe- promiitebai. sibi securiiateui redeat in liuioreni.
ris. Diligit, jnquuro, Doiuinus mhericordiam; quod1 Sperareeiiimeinou liinere, praesuinplioesl. Timeai,
inde apparel, quia mhericordia Dotniiti plena esii inquam, Dominum ontiiis lerra, et ab eo solo, IKHI
lerra, id esl, reparaiis per lnisericordiani Domini. ab alio, commotieatiiui'ad limorem omnesinhabiuml.s
Quid uulem cceli? Quasi dical: Cceli non indigeuii orbem, id est, diligciues peiieciioiieiii, \el quia na
iuisericordia, quia in coelisnonest miseria ; in lerfai inhabiianl el excolunl seipsos, ul siut orbis, id csl,
vero abundat iniseria, abundetur iiiisericordia. perfecti. Saevii quippe leo , tinie Doroinuin ; IIIM-
Plena est lerfa miseria, plena sn ct misericordia. Ett dialur scipcn?, iusidiatur diubolus, liiue lauium Do-
ne quis putaret quod coeli firnii sub-isieient, et Do lniiium.
miiio non indigerenl', dicit: Cmli finnuii sunlverbo. Quoniam ipse dixil. Ideo liniciidus Osl Doniinus
- Domini, id est, hoc qnod coalestis.exerciius, ut cbe- sulus, quoniam ab ipso omnia factu sunl, el nilnl
rubin el seraphin, praevaricaniediabolo,perslilerunt,, uisi perinissa facere possunt. Ipse ciiim dixil, ei /a-
noii ex se, sed a Domino Palre et Verbu ejus habue- cta suiit, id esl, per verbum el sapienliam su in
ruiit. Et non pars virtuiis, sed omttisvirtus eorumestt omuiaab ipso |inma creaiionc lacta sunt, et eiiam
a Spititu oris ejus, id csl Domini, id csl, a SpiriiuLI lefecia, q<naipse manduvii, id csl, inaudaia deiit, ct
(.49 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. XXXII. GO
per illa mandala creata stittt in bonis operibus, qiia. A, varios fiores viriutum, ut lande.n eam clarificatam
sirnpliciler priuserani facla; el hoc modo sunicreaia, recipiant.
quia Domtnusdissipavilconsilia gentiumcontra lideles. • Qui/in_ci(si>tgi/.a(tm.Quasi dicat: llle rcspexil ei
QU.Thirceranl, capianiur, lacerentur, incarcereiitur, de ccelo et de prmparato habitaculo habitanies ler-
et caetera talia, quae Dominus dissipavit dissipatione ram, vocando eos qui fecii aptos ut vocarentur, sci-
bona. Plures enim saevi persecutores effecli sunt licel, qui finxil, id est, qui manu omnipotcnlia: et
boni fideles. Et bene potuit consilia genlium conlra misericordiae plastnavii corda, id esl, animas eorum
membra dissipare, quia eliam reprobavit, id est, de- singillatim, id est, singulis dando singula dona, ui
strnxil cogitaliones populorum, Judaeorum contra alii genera linguarum, alii sermonem scientiaeel sa-
catiul. Et non soluin populorum inferiorum, sed pienlisc.el reliqua, non lamen persuperbiam unita-
eiiam reprobavil consilia principum, id est, Pilafi, tein dirimenlia. Sicuienim in nosiro corpore sunt et
Anna. et Caiphae, quori est a majori. Majus cnim membra, el merobrorum olficia diversa, salus auleni
fi.it conira caput quam contra inembra surgere. una, ita in corpore Christi sunt multa membra, et
Consiliumautein Domini. Illorum, inquam, consi- , membrorum oflicia diversa, el ipsis singularibus di-
versa dona concessa, charilas aulem una. Qui enim
lium dissipaium est. Consiliumautem Dotnini, dispo- in membris Chrisii oculus esi, non illum debet con-
siiionis, scilicet, antiquse, reparaiionis novse, felici- lemiiere
talis aeiernae,non est dlssipalum per verbum suum, isle illi qui esi pes veluli ; sed illedebel huicambulare, et
praevidere,
sed niattettit (elertium. Ei reperit evidentioribus ver- nionachoruro. fii in bonorura ccenobiis
bis idem dicens : Cogitalionescordis ejus manebunt Ille, inquam, respexit qui finxil; et
t» generationepraesenli, et in generalionefuliira. Lo- jj quia finxil, inlelligit solus perfecle omnia opera ho-
quiiur autem hic de DominoDeo secundnm nus, qui minum, quia intelligenter penetravit usque ad finem
imenlionis ipsorum operurn. Qui ettim fecit hohiinem,
aliquando sedemus el cogitamus ; deinde cum fami- novil quid sil in homine; el homo videt in facie, Deus
liaribus nosiris consilium capimus, non quod ha'c in'. lutem in corde.
Deo sinl, sed ut per ea quse in nobis cognoscimus
ad divina el nun visibilia accedamus. Non salvatur rex per multam virlulem. Quia respi-
cere et videre et eligere Domini in hserediiatem,
J3ea(« oens cujus est Doininus Deus ejus. Quando- vere salvare esi. Unde superius notatura est quod
quideni Doniinusiia polens est, quod per eum om- Dominus salvat. Probai illud, quasi dical: Vere so-
nia facta et refecia sunl, et ipse consilia malorum1 lus Dominus salvat, quia nullus alius. Nullus alius
iiifatuat et dissipat, consilium autera ejus nerao dis- salvat, quia neque rex, id esl, quilibetpoiens,
sipat: ergo geits illa vere beata esl, cujus ipse, qui1 gigas, id est, quilibel fortis salvat. De quibus neque
magis
esl Deus omuium ex necessilaie, est Dominusvolun- videretur. Rex et gigas noii salvat, quia etiam se
tate. Vel polesi ita simpliciier cominuari. Quasi di-\ ipsum non salvat , a raajori. Quod sic dicit: Itex
cat: Quod est illud consitium Domini, quod manel' nott salvabitur per muliam virtulem, id est, per uiut-
in wternum? Hoc scilicet, ut gens, non cujus esl ar- taui potentiam; e( gigas non salvabilurin multo ro-
genlum, vel aurum, vel aliquid lerrenum, sed sola' bure suo.. Ei hoc ideo, quia equus, id esl, oraiiis
yens vere sil beata, cnjus Deus esl Dominus ejus, id' lerrena pompa sive in fnrtiiudine, sive in potentia
est, quae illum quem Dominum haliei ex necessitaie fallax esl ad veram saluiem. Hoc auiem ideo dico,
eligil sibi secundum domiiiium quidem in hmredita- „ quia equus, id esl, qttilibei conlideiisin tali pom|ia,
lem ; el quam ipse Dominus e converso elegil sibi in '-' id est, tit abitndanliavitiulis, id esl,
limrediialem,quam perseet per suosexcolat. Etcu- quantumcunque
abundet in ea, nott salvabitur. Aliler quoque possunt
jus fruclibus, id est, bonis operibus et virtutibus, hi duo versus legi, si per regem accipiamus qiiem-
salietur et gaudeai. Boni enira omnes et hsereditas; libel illicitos moius bene regeniem; per gigantem
Domihi suni, et ipsum habent haereditatem, ui in1 verd juxla aliam ejus proprietatem, quemliliet non
quinto psalmo, cujus liiulus est pro ea qum hmredi- solum se regentcm, sedeliam velocem, ut saecularis
tatem assequitur, supra dicium esl. Et ut hi lales' qualibel illecebra non reiardet eura, et sic dicatur:
beaiificarentur, fuil consilium Domini. Vere solus Dommus salvat non meriia, quia ctiani
De cwlorespcxit Dominus. Quasidicat: Quomodoi ille qui est rex bene regens motus, et, quod plus esf,
eligil Dominusillam haereditaiem, hoc scilicet modo, ille qui esl gigas, id esi, velox, sseculari illecebra non
quia Doiuinus tnisii primum coeluni, Adam, scilicei, rfeiardetur, de quibus poiissimum videreiur, non sal-
iu sublimiiale viriutuui positum, in quo ccelo inspe- vabuniur per viriulem suam. Et hoc ideo, quia equus
xii nos dum obediens permansit, et in eodera de- quo poiiattir caro scilicei humaua fallii, id esl, labi
spexit cum inobediens exslilit. Deinde misii aliud facit eos lendentes ad salutem. Facilis enim lapsus
coelumslabilius illo, secundurascilieei Adam, id est, esl secunduni carnem, ut qui stat semper videat tte
lioinineni Dominicuin, cui non datus est spiritus ad cadat. Hoc auiem ideo dico, ut sciani quia rex vel
inensuram, et de quodiclum esl: Deus eratin Chri- gigas fioii salvabitur, quantacunque virtus sil in eis
sio mundumsibi reconcilians._9equocmlorespexii liae- in abundantia ipsitis virluiis, si suam facil eam, et
redilatem illam per effccLunimisericordi-e, el deinde non pulius graiiarum actionem agit pro ea, et divinae
vidit ipsius misericordiaeeffeclum exhibendo in vo- D gratiae prorsus deputal eam. Etquasialiquisdiceret:
catione omnes filios verorum hominum, id esl,'imi- , Quid ergo? Unde erit salvalio? Dicil : Ecce unde
laiores pairiarcharum, propheiarum, qni veri liomi- erit salvaiio : Quia ociili Domini, id esi, respeclus
nes, non dehoniinames se, iu inferno fuerunl ? Videt niisericordiaeDomiiii eruiii.uj.-r meluenleseum casto
eiiiin Dominus videnles se. Accipe aulein per fllios et liliaii, nou servili limore. Et quia limor siue spe
lioiiiiiumieosdem quospriuspcr bealani gentem. desperatii) est, ne hic nieluentes desperames acci-
De prwparatohabilaculosuo.-I.tud est repetitio, ut peremus, dicit : Et iii eis, id esi, super eus erunt
delermiiicl quos filios homiiium accipial, si praepa- oculi Doroini, qui, cuui limeant, speraul laineu in
raium liabiiaculuin, id est, quod per ccelum inlelli- tnhericordia ejtts, quse desuper lanlum esi, el non ex
gumiis. Sl vero per praeparaiuin habiiaculura Apo- - inerilis procedit. Et ideu sperani in eo, ut tandein
stolos ipsos, quos vere Dominus praeparavit, quia eruat animas eorum a morte aeterna. El nunc inlerim
per seipsum eos vocavit, docuit, misil, lunc beue alat eos Scriptura; sacrse alimoniis itt fame, id esi, in
iliversificalur. Namque per hos quoque respexil Do- hac praesenii vila, quse esi leuipus famif-,quia hic
minus super omnes qtti iiihabiianilerram, juxta illud : semper botti esuritint et siliunt jusliliam, quoniamsa-
In oinnemlerram exivit, el reliqua, quia per eos et turabutitur.
eoriim successores mulios ad lidem vocavit afque Anima noslra. Quia Dominustaiidemeruelamorle,
converiit. Inliabitantes auteni lerrain dicuutur pro- et nunc inlerim alil, ideo mcrilu anima nostra susli-
prie qui jiropriara terratn, id est, carnem suam ita net pondus praeoeptorum Domini palienter lerendo
escoluui, ut non germinei eis spinas et Iribulos, sed pondus diei el wslus, juxta iiuil : Veniel Dominus,
PATUOL.XCIII. 21
651 BEDJE VENERABILIS OPP. PAftS II. SECt. II. - DUBIAET SPURIA. 652
et nonlardabit : siinoram feceril, erspec.aeum.Etideo A . COMMENTARIOS.
eiiam raerito animanostrasus.iinelDoiniiium.quotiiam Benedicam Dominumoiiinitempore,Titutus est la-
ipse est adjtilor noster in bono; elprolecior a malo ; ' lis : Psatmus David cttin immulavitvullum sutimco-
vel adjutorHul perficiamus; protector,ne deficiarous; ram Abimelechel dimisit eum.et abiit. Conliuel hislo-
ei quia landem. cor noslfum, et si modo trisiatur. ria libri i.egunj quqd ppsiinterfeciionem Goliae,cum
vere lwlabitur:in eo, cum ipse erit omniain omniitus, puer Domini David in lanlam glnriani.pervenisset,
Et quia_ in ep laeiabimur, ideo merito npn solum ut etiani a muliefibus in choris suisSauli prseferretur
speramus;, sed; eiiam speravimu.s,id est, ancliorani dicenlibus : Saut percussit miile, cl Davtd decem
spei noslra3fiximus non in mnndo, sedtn nomineejus millia, indignatus est valde Saul el ccepiieii.nvidere,
hoc 110- atque quomqdo inlerficeretur ccepit machinari.
quod est saiicimn. Ille enim digne speratin
niine, quod esl Doniinus, qui se.sponle el veresub- Qtiod^sanclus vir ille intelligens, fugit :ib eo in re-
jicit servitio ejus. Et est irt Dominoideo hoc nomen gnum Aciiis regis Geth, ut ibi laieret. Cum vcro
Dominus Deus sanciumet casium, quia nonserviiur illic quoque gforia ejus publicareiur, duxerunt eum
ei ad-ignominiain, sed ad gloriam; non ad-moiiem, niilites ad Aehin regem, narraiites ei qualis etquaii-
sed ad vitani. ln hominibus vero quibus servilur ad lus esset. llle autem timens ne etiam Acbis per invi-
la.rocinium, vel ad rapiuas, ad honiicidium, etcae- diam niacliinareiur sibi moriem, immulavit vultum
tcras iniquilales, neqnecaslum, neque sanclum est suiim coram eo, simufaiis per ihsariiamse arrepti-
boc nomen Dominus. liuni, liis scilicei modis affectabat : Ttjmpanizabatad
Fiat misericordia tua stiper nos: Quia tmlabitur in portum civiiath, ferebaluf propriis manibus, procjde-
le cotMiosiiuiiiiideo,Domiue; ftat in prsesenli tnhe- n bats ad ostia poctm, el sativw decurrebanl perbatbam
ricordia tua^ id estv jiislilicalio gralite luacsuper nos: ejus. Quod videns Achis dixit : Ut quid adduxisiis
Et hoc ad illum lnodum, ad quem nos speravimus, milii liunc arreplitium? iVunr/uii.opns habemusarre-
id est, pro S|iequam conjeciinus in te. Conjici.a.enim plitiis? Et piitans Veraro insaiiiam, dimisiieum. Et
mulium se quisque in Domino, el raulluin miserabi- sic abiil incdlumis. Noiautlum aiifem quod titulus
lur ejuSi Unde alibi dicilur : Quia eatenusignoscit, hiinc Acliim AbimelechvoCatduabiis de causis, vei
quutenus sequhqiie cognvscit. quia hoCeliam aiiOnomine Achis vocabafur, vel ut
per noroen mutatum abducat nos ab hisioria, et in-
IN PSALMUMXXXIII. duuat nos ad niysierium. Abimeleclienim interpre-
Psalmus Davidcum mutav.it vultum suura coram tatur padis mei regnum. Et mysticus David, Chrislus
Abimelech, et dimisit eum el abiii. ; scilicet, quem haec oriinia praesigriaverunt, fuil fi-
ARGUMENTU51. lius illius secundum carnem bislorialis, scilicel,
Ezechias, victo Assyrio, selnperDorainum bene^ David, cujus regnuiri fuerunt Judaei. Ante quod
riicere pfomiliit, et angeliim adjUtorerasibi precatur regnum, id estj coram Judaeis, ipse GhrisLustmDiii-
lavit vultunt suum, hoc esi, volunlalem, quia legalia
iminitli, moxque ad exeinpluhi stti cunctos in Dei sacrilicia secuhdum
lauderii provocat. llem vox lidei per jejuniuih. Itero converljt in sacrificiaordihemetAaron prius instiiuta
Arnobius : <Nisi; iiiquit, lliutavefis vullumtuum co- panis vini secuudura ordi-
ram prihcipe1vitioruni et dimiseris euiri, ac virtutum iieni Melcliisedecli, qtii primus ea oblulil instiluia.
Domirio onine qUod ti.bi superest vilaeroanCipaveris In qiio videri poiuiL voluntas ejus immuiata esse,
licet esset eadem, quia illa umbra lanlum fuerunl,
tehipUs, rion vere dicis : BeiiedieamDomiiitiminoiniiiC idest, is.loruin sigria. Quomodo aulera hocfecit?
tempdffe:» Sic scilicet, affectabat. Sicut eiiim hislorialis David
EXPLANATIO. :iifectabat, id esl, hominesmore insanieuiium seap-
Cuni Saui persequerelur David, confugil ad Achis plicabai, ei super singulosse projiciebat, ita Verbum
regem ubique, dutn.esselinvidia facienlesuspeclus,in-r Paifis 'jffectabat, quando misericordiseaffectumerga
dustriose mulavit vultunt, ita in sativis ora.compleretj nos exliibebat, ut infirmiiatem nostiae carnis assu-
quatenus , ettertjuttiettusw*limalusmiseralione(acienie uicrcl, el languores rioslros porlaret in tanluui, ut
dimitierelur illpesus. David ergo. Chrislus est, Achis eiiain pro nobis.animam poneret ei inoilem nostram
populus Judmorum, in quo ilteiiicarnalus, sed invi- sua roorle deslruerel. Qua affcctione nihil majus,
denlibus non agnoscendttsapparuil. U.iideel Achisin- niliilinelius. Unde illos qui sine ..affeciioncet mise-
terprelaridicituf quomodo est. Quodesiverbummiran- ricoidia sunl reprehendit Apostotus. Tyinpanizabal
th..el. non cpgnoscenth; qiiia:Judwi,viiiutesChrhti quoque i.pseCliristus. Tyrapanuiu lit de sicco corio
adsnirantes, ipsuin Deumesseminime cognovertmi; et super ligiiuni exlenso. ELhislonaiis David lympani-
bene, Dmid vuliu mulalus salivas dimisit in barbam; „a.j!, qiiamio similans insaniam inloiigtiin el lalum
sutiva quippe infirmiiatem, barba virlutemdcsignai, se exLendebal. Chrislus vero lyinpanizabat, quando
quia Chihlus i cutn in forma: Dei esset, semelipsum. corpus suunj tanquain siccuin corium, id est, sine
exinanivil, fortnam servi accipiens.i Nec iit nomihe huinorc carualium coucupisceiiliartimin ligno crucis
regis error esl, cum ex palreregeneraluspoluerileliam exiendebai, adeo ut ossa eLiamejus dinumerari pos-
Abimelecli dici, qui interprelatur pater nieus.i«x,-si.e, senl, juxtaillud.: Dinnmeraveruniomnia ossa tttea,
patris raei regnuui; Sedel mysierii sensus arridet, D ei;rcliqua. Ef boc faciebat ad oslia ckitath histo-
quiaJudwi patrem regemliabuerunl,dequibusdicilur: rJalisbavid realiier, Gliiistus vero mystice. Civiias
Filii auiem regni,ejicienlurin lenebrasextenores. Di- cnim osi societas angelorum el supernorura civium ;
misit aulem eumelabiil. Dimhil J udwosel abiit cre- osiia vero ad lianc civiiateni sunt corda credenlium,
dendus.a gentibus. Potesl el itu dici, quta coratn quia per fideuiaccessiini habemus adeam. El osiia
Abhnelechsacerdoteinutaveritvullitm quando ul artna isia, id est; coida nostra prius ciausa erant veritaii,
panesque sibi spcihque. perciperela Saule se tnissutn cujus notiliani in primo pareme amiseramus. Sed
sijtnutavit.'Per ioiuin psalmum ver.baprophelwsunt, Clnislus lympannabalad oslia civilath, id est, adape-
alpliabeli Hebrcei iitleras, exceptasexta, in cap.ilibus riendura corda noslra veriiaii, scilicei, ut in ipso
versuumper or.dinempoiiens.In pfitnapurtebenedicere quem prius putabainus solum liomineii) iniejligere-
se Dominuin compromiilit, admvnens mansuetos ul nius, el cogiioscerenius,V.erbumillud quod in princi-
cum ipso itt.ej.us lauciepersever.ent,Secutidaadcoii- pio erat apud Deum, et ad cujus conspectnm gaudcnt
versionem fideliuttt, quw suni b.enemerilorumprmmia atigeli sibi persorialiieruniltini, quod declaraium est
non lacenlur. Tertta quasi ftliosadmonel, a quibusse el per ejus verara patienliara, qua patienier omnia
delictis debeanl abstinere. Quurtajusios dtcit ex oinni- lulit; et quia nonde cruce descendit, sed de sepul-
bus Iribtilationibuseriiendos, el tmpios debiias.pmnas cro poienier surrexii, el in ccelosasceudil. El fere-
esse.passuros. Quarumprima ptirscomprehendillilleras batur manibussuis, quod in historiaii David nou nisi
quatuon, secunda sex,lertia qualuor, quurta residuus ior.te jocularimodo potest accipi. Christus vero quo-
seplem. damniodo fercbalur in mgnibus suis, quando in no-
 655 1N PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. XXXIII. 654
vissima ccena panem benedicium, ei ore suo com- A , ne ab ejus deviandovolunlate. Hoc ad de se humili -
nicndaium pofrexil discipnlis suis dicens : Hic es. tatis commendatioriemdicit Christus, hoc etiam debet
saiiguts meus, cpirinieiidando nobis liumiliiatem suafti cavere quilibet Ghristianus, ut homo qui per super-
sciiicet, ul et humile corpus ejus comederemus aggra- biam factus estdiabolus, per humilitatem fiat ange-
lulando ejus naiivitati, el sangtiinem ejus bibereinus liis. Christus enim faciiis est homo, ut homo fieret
conforraando nosejus passioni. Piocidebai quoque at angetus. Ut quisquis autem possit fieri angelus, in
ostia porlmhistorialis quidera Davidrealiler: Ghfislus humilitate cordis maneat, ut semper sive prosperen-
vero humiliabat se in omnes iribulaiiohes in^taniura, lur ea quibus vivimus, sive peiiurbenluf, vei s«
ut etiam tufpissimam moriem crucis sustineret, ex tfibuat, sive auferat, Dominum benedicat, quia etsi
hoc ad ostia portse. Etliaecsunt accessus eliriitiumad ista auferunlur, ipse tamen non aufertur. Et quid
fidein nOstram,nalivilasscilicet Cbristi, et passioej'us sit benedicere Domnttm omtti lempore, oslendit
ei mors. Nisi eniiii Cbristus natus essei, moftalis noii dicens : Semper laus ejus erit in ore non corporis,
esset; si mortalis non esset, non moferetuf ; si non sed meo, id est, magis mihi proprio, id esl, in ore
moreretur, noh resurgefet; si non reSu.gefel, non cordis. Et esl repetiiio , si ad idem referatur ; po
ascenderet, et caetera.Sfl/iwBeiiara decunebaiil super tfestvero fieri diversum, siad membra sic referatur.
barbam ejus David quidem bistorialis, Christo ve- Ego quidem benedicamDominum in omni ieinpore iu
ro my.tice. Salivseauterh sUnt puerofum, barlia vefo me et etiam in meis : quia laus ejus semper erit ...
virorum. Et verba quidem illa qiiibUs DomiiiUS ore tneo, id est, meorum, ut supra dictura est. Et
coramendabat l.umiliialeni-siianjdicens ; Nisi man- quo modo Doininuin in omni tempore benedieat,
ducaveriihcafhemmeam,eibiberitis sanguinemmeum, p osiendit subsequenter, ut nos instruat, Quasi dicat;
twn liabebilisvilam iii vbbh ; iiifantilia videbantur et Per hoc omni lemporebenedicamDominum, quia ani-
impossibilia, sed in ipsiS legebalur virtus magna, ina meatiihil sibi arfogabit, nihil de se praesumet,
quia per ea spifiiUalilef admoiifebatnos imitari liu- sed laudabitur, id est, laudabilem se repntabit, non
niiliiatem ejus, uf sic ascendefemus ail ejus celsitu- in se, quia esset vituperabitis, sed in Domino, id
dineni. Sic quideni Christus immu(a_i( vullum siturii fest,per boc solum , quia ttxit spem stiain in Dotnino.
coram Abimelech,id esl ih praeseiitiaJudaicae plfebis. Et vos, quasi dicat non in nobis , sed in Domino
Sed quia ipsi immutaiionem vuitus ejus, iil est, con- laudari et gloriari quseratis. Ut semper Doininum
veisioriein legalinriiobservaniiarom in sacrifieiumno- henedicatis, laudabilur, inquam, aiiima tnea in Domi-
vtim nort cogiioVeruht,Coritempserunt, et diiniserunt tio. Et hoc audiant aure audiendi non quilibet, sed
eum ; ipse vero per pricdicationem apostoloruhi abiit mansueli, id est, illiqiii volurtlesse riiansuelaanimalia
ad gCiueS.Apiidquas veio ubique novum saefificium, iion iniraausueia, videiicet, volunt habere Dominum
st ejus humiliias ipso juiienietelebralur. Et possuut sessorem et rectorein, ne prsecipiientur. Audiant,
plane iutelligi Abiirielecl) vel Aehis et regnum ejUs inquam, et Imtenlur,id est, iinitcnMr, non contristen-
per illos, de quibtis legituf, quod cutn Chrisliis eonj- tuf. Immansueti enim qui de se praesumere voiunt,
niendarei huniilitaiem suam dicens : Nitimanditca* et gloriari in se, non in Domino, cum audiunt ut
veritis carnetiihteam, el biberitissanguineihmettni, hoh qiiisque tantum laetelur in Domino, non laetantur,
habebitisviiam in vobis, scandalizati fere sepiuagiilta sed conlristantur.
duo abiefunt retrorsum. Achis eiiiiri inlerpfelatur Magnificale Dominmn mecum. Hic facit apostro-
quomodb esl? QtiOinodo,auiem, vefbum est obstu- „*" ' pliara in ipsos-mansuetos. Quasi dicat : Vos, man-
pcscentiS el igrioran.is. El ilti quasi obslupesceri- sueii, audienies hoe, el laetantes, magniftcale,id est,
les et ignofaritesdixerunl: Quomodopossunlhmcfle- venefamini et exsultate vos humiliando Dominum,
ri ? Nuhquid abscissufus esi patiiculas de carne sua, noii seorsura per superbiam ,-sicul hsereiici faciunt,
et daiuftis tiobisad bibendum? Genles vero ad qUas sfedmecum, scilicet non in scparaliohe, sed iii uni-
ipse coriieiiiuSa Judaeisabiit recte inlelliguniurper tafe; Hoc dicit ipse aniator verae sapientiae Christus,
illos de quibus subsequenter dicituf : El coiiversus qui nen coaraatoribus Suis invidet, sed onines vtilt
ad duodecim dixil. Nunquid el vOsvultis abire ? El fapere, ut sui siut coamaiores. Quia non sic in hoc
retpondehs Petrus pro omnibus, dixit: Domine, dd amofe esi sicut in vitioso et lurpiamore liujus sae-
queinibithus? Verbavitwmiefnmhabes, caro enimni- culi, ubi quisqtie solus vult videre, et solus araare,
hii pfodest, spiritus auteiti vivifical. Quasi dicai : quouiam illa vera sapientia omnibus amaniibus se
Verba tiia cariialiief intellecta tiiliii prosunt, spifi- est conimuiiis, el taraen integra manet siugulis. Et
tualitef vero accepta Vivificani.Titulus aliterexpo- ideoetnos quoscunque quihuscunqiievaleinus modis
nitur. Psalmus iste, id esl, Operatio, quae sequeri- ad huiic ainorem nobiscum rapere debemus, sciticet,
libus vefbis rtotaiur, coriiinendatio, scilicel, buinili- hortando, rogando, rationes reddendo. Et qualiter
laiis, vel laus sequeiis e.t veri D&vid,Clirisli, scilieet, magnificandus sit Domiilusdicit :. Exsullemusnomeii
signiiicaia iiinc ciiirt' hislorialis David immutavit ejus, humiiitaiero quam praecepit servaudo, teiideti-
vulium suum coram AchU, til Supradictuii) est. Iliud tes in idipsum, id esi, non ad destruciioiietrt; sed ad
eniin negotiuhi sigiiurti liiil Operationis hujus Vefi concordiain unitatis, videlicet, ul sicut cofpus Cliristi
David : Vel poiest totus liiiilus allegorice exponi, ui iriansit inie.^rum inter nianus persecuiorum, ita
s c dicalur : Psalriiusisie est Dayid veri, babitus ab D 1 eiiani maneat integrum inier mariuS professorhni.
eo tunc ciiiii ipse im»iu.a.i( .u.iuni suu.m, vertendo Legiiur cnim quod cum in passione Domini circa
in sacrificiuinMfelchisedeclicorani Abiiiielech,ui su- vesperam in parasceve frangereiituf crura eofum
jua diLiuiliest".Est eiiira' vox capitis in hoc psalmo, qui cum eo crucifixi suni, ut CiliU^ab hac miseria
. commeiidansnObiSveram ejus liumililaiem. Qiia|iio- liberareniiir, crura ejus non suot fracta', quiareuni
plef psalinus bene, cbnveilit litulo. ln liiulo : enini veaium esset ad cum, placide eum expi.asse inveiie-
dicituf : Cum iiiimuldvitVullumsuuin. Iri qua vullus runt. Quod autenj corpus ejus reiiiansit inlegrum,
iilniiiiiaiioiiefacta est huinililatis cOmiiieiidalio, d'e ideo factum esl, ul per lioc iioiareturquod in corpore
.quaagitui' iii hoc psalrild. Et est quasidical: Ego ejus, id esi, Ecclesia, scissio non essef facienda, sed
qui beuedixi Domiiium ad teropus iri legalibus sa- iinitas servanda.
ciiliciiSsCcuhduraAafoii in.tiiuiis, benedicaihDothi- Exquiiivi Doininunt. DicomagnificateDominum, et
numihomni lempofe,id esl, aeiernaliter per sacrilicia iu hoc habetote me in exempluin, quia ego aliud non
secundurtiMelcbisedeciiirisiiiuia.Unde dictum estse- quaesivia Domino, sed exquhivi, id est, exceplis aliis
cuhdumordihtmilelclihedech: lii sacerddsin wlernv.ih. prseiiiiisomnibus, soluin Deum pr__miumqusesivi, et
Vel aliief. Pritiius Adain benedixit Domirtutiiad ideo Doroinusexctudivitmenort exterius, sed interius.
horaiii, scilicei, duin pefslitit iu hUirtilitiVte;egb Talis eiiiro exquisitio lil exierius ,- non inlerius,
aulera secundus scilicei Ad.im benedicam Dominuih quare et exauditio. Intrel igitur qnisque cor suurn,
pef cuStbdiahibumilitalis iti oihni lehipore, scilicet, et inde avaritiam expellat, et omnes pravas coneu-
eiarile passibriemel in ipsa passione, nec togiuttio- piscenlias, et sic Dorainuinut exaudiatur exquirat.
 65S BED_fiVENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBlA ET SPURIA. 65t
E.tflttrftuilme,inquam,Dominus, et-hoc modo exaudi- A se inlelligenti est. Nota vero non esse videre, nisi
vit me, quia eripuit me capul ex omnibustribulalioni- prsecesserii guslare. Seciando eniin bumiliiaiemper-
bus iiitcrioribus per immunitatem a pecealis; inter veniemus ad divinilatis suhtimitalem. Gustate, in-
rioribus vero per resusciiationem. Simililer vox quara, et debe.iisguslare, quia ille qui speral in eo, id
exaiiiliel, et ex omnibus iribulalionibus eripiet,"nunc est, in Domirio, id esl, qui se assuefacil gus.andae
inleiim inlerioribus, landem vero exierioribus. veriiati, nihil de se praesuinens,sed sperans in Do-:
Accedilead eumel itluminaminu Quasi dicat : Ego mino, est beatus non in inuiido, sed quia virius ejus,
qnidem exquisivi Dominum, et ideo.exaudiius el ere- id esl, bealiiudo ejus in virlute esi. Lt quia spes sine
ptus sum ; et vos eliam per humiliiatem exquirite limore praesump^ioest, subdit : Timete Dominuin,ut
Dominum, et sic accedilead eum. Quanto enim se ptinitorem omnis nequiiiae, omnessancti ejus, id est,
quisque magis humiliat, tanio magis Deo appropin- omnes sperantes in eo. Et ne dubiletis eum timere,
quat; et quantum se erigit, lanlum ab eo recedit. Et nec aliquidmali agalis liraore inopiae,quod laciunl
ideo dicit: Accediteadeumper humililalem. Accedite plerique, quia non esl inopia timentibuseiim. Quorl
quidem corde, non corpore, non ped.e,sed affectione. quantum ad litteram, falsum videiur, quia paliuntur
Accedile (ide sectando, corde inhiando, charilatecur- inopiam ssepe in ex.erioribus, sed tamen vernm est
rendo, non claudicando, id est, duobus praecepiis quanlum ab illa in quibus vera est inopia, sed quan-
inhscrendo, dileclioni, scilicel, Dei ei proxinn, per lum ad spiritualia.
quae ad ipsum curriiur. Accedile, inquam, et illumi- Diviteseguerunt. Timenlibusijuidemnon est inopia,
namini luce verse cognilionis, scilicei, ulintelligatis sed diviteset supefbi ,ei de se pr_esumen.es, qnibus
ad iininensara JJ nulla videtur esse inopia, ipsi quidem naluraliler esu-
quia seclamio liumililatein perlingeLisaccesseritis
sublimitaiem. Et est quasi dicai: Si il- rieruitt verum bonum et summum. Omnh enim cura
liiniinamini, in lanium quod facies vestrm non con- mortatium qum diversis studiis exerceiur, ad unum
fundenlur ad aliquas injurias et contumelias, id est, ftnem beutitudinh nititur pervenire, ut ait Boetius.
non cohtristabuntur, imo laetabuniur. Facies eniin Esurierunt, iiiquam , et tamen quia deviaverunt,
superborum ad quaslibet iujurias confunduntur, quia eguerunt, id esl, indigentiam pleni paliuniur, nec iilo
dolenl aliquos esse superiores, qui sibi cas inferaut. cibo saturaii sunt. Inquirentes autem Dominum non
Eorum vero lacies qui Chrisli humiliiaiero sequuu- ntinuentuf omni bono, id esi, nullius veri boniindi-
lur, in tribulationibus non confundunlur, sed glo- gciiiiaui patientur. Quod est repeiilum. Idetn eiiim
rianlur, quia sciunt per hoc quidem se superiores suni iiiquireutes et liinentes.
esse ipsis iiifereniibus. Vel poiest hoc eliam accipi Venite,filii, audile me, limoremDominidocebovos.
in futuro. Quando enim omnes in fine invitabiinur Atteudc quid lynipanizans iste et affeclanset qtiam
ad nuptias-veri sponsi, Chrisii, qui vestem nupiialem dulciter admonet. Quasi dicat : Durius quidem vobis
babebuni, facies eoriira non confundentur; qui veroea loculus sum, ciiin dixi : Timele Domiitum, ul aiitera
veste caiebunt, eoruin lacies coufusae eruiil, nec lenius vos alloquar, dico : Venite,filii corde quidem,
apparere audebunt. De quibus* diciuni est : Tultalur< ei si non corpore, ad me patrem vestrum, et exau-
impius, ne videal.gloriamDei. dile meaure audiendi, quia ego docebovos qualitcr
Isle pauper clamavit. 0_tendit in se ipso quomodo debeatis Dorainumtimere. Ei hoc non quilibet sibi
sit accedendum ud Doniinuin. Quasi dicai : Dico arroget, nec lemere altribuat, quia ille solus limet
Accedite, ei ad lioc me excmplum habelole, quia hle s, Dominuin qui facit sequeulia. Quod sic dicil aequi-
puuper, scilicel ego, qui cum essein dives, pro 0111- pollenier sub interrogatione : Quts es( homo qui vult
nibus ad paupertalera humiiiatus sum ; iste pauper, vitam, ct quis dt.igil dies videre bonos?Quod est di-
inquam, ctamavit, id est, irremissam operationein et cere : Quis esi qui limel Dominum? Timens enini
inteiitionein ad Deuin. direxit. Et ideo Dominus Dominum vere lendit ad vilam seiernam, et diligit
exuudivit,quia salvabiteum de omnibustribulationibus dies bonos. Sunl aulein dies boiii renioli ab ouiui
ejus interioribus, sive exterioribus, sicut, superius, necessitaie tribulationum et lentaiionum. Qui dies
et vos, quasi dicat : Estote pauperes, id esi, humi- noii sunt bujiis regionis in terra roorientiuin, sed
les, non elaii, ei irremisse agendo clamate, et sic sunt lerrse viventiura. Non enim Abraham hos dies
cxaudiel vos Dominus, et salvabit. Nullus eniin nisi vidil, non Paulus, non ipse Christus, qtii esurierunt,
pauper exaudiluri alserunl, el tfibulaiiones varias perlulerunt, nisi
lmmillil angelus Domini. Hucusque dij.it : Me forte in inleripri eos habuerunt, hicperspem, quos
exemplum habetole, hoc vero dicil: Me auxitialoiem landem habiiuri erant per rem.
liabetuie, loqiiendo dc sua iirteriru pcrsona. Qiiasi Prohibe linguam luam a malo. Quasi dicat: llle
dicat: Dico: Magnificaieei accediie ad Doininuni.Et solus vull vitam el diligil dies bonos, qui facil isia se-
ul hoc possitis, nOndeerit vubis auxiiium, quia an- quentia. Ei ideo tu quilibel prohibe linguum iuam a
gelus Domini, angelus scilicet magni consilii, id est, malo, id esl, a detraciione erga pioxiinuin, ei :i bias-
disposilionis antiquae, rcjiaralionis novae, felicilatis phernia in Deum, et ab oinni slultiloquio ei falsitaie;
seiernae; ille, inquam, immiitet, id esL, iinuiissionem et quia dolose aliquando agimus loquentes etiam ve-
exercilus faciet, videlicei, aut custodiara angclorum, n rilaiem, dicil.: El labia lua, ne loquanlur dolum ad
aulconstanliain virlutura. El ita iinniitlet, ulincir- D decipiendum proxiinuiii. Diverte quoque ab oinni
cv.Uutimenliuineum, id.cst, ul illa imraissio undique mato, scilicet, ul non solum non pecces in locuiione,
muniat timentes eum, et sic eripiet eosel in praesenli sed uec in actione, nec in cogitatione. Et quia nou
et in futuro. Quod intellige
" dicium esse ad similiiu- sufficii pauperem uou- denudare, nisi velimus eura
dinera, utillud : / vestire, ne.c si aliena non auferinius, nisi et nostra'
reum clauserunt Milonem. deinus, dicit: Elfac omne bonumquod potes. Et hsec
Pompeiana signa facieudo inquire pacem hic, ut landem persequaris
Guslateet videte.Illud periinut manifestead ininiu- ipsam veiam pacein , quain nulluin scilicei beiluin
lationern vultus, qtiae in iiiulo babetur, quia Iuc perturbabil. Quae pax nou potest hic haberi. Inde
aperle commendal humilitaieui suam. Quasi dicat : enim Chrisius vera pax nostra surrexii el ascendit,
Qtiia-Dominusexaudiet vos clamanles ad se, el ange- qui pacem reliquit sequentibus se, el pacem dabit
lns Doinini itnmiliel, et vos enpiei; ergo guslute non perveuienlibus ad se. Et haecest pax illa quam reli-
jam legalia sacriiicia, sed liumiliiatcm meani, seeun- quii, ul cnm oinnibus scilicet boniinibus, quantuin
dum qUodgusianda est palaio,scilicei, cordis, id est, in uobis est concordiam habeamus. Quam pacem
comedite corpus ineuni, et bibile sanguineui nieuni, si servaveriinus, resurgemus landem, et ascende-
et gustando .ideie ilttid quod videnduni est, scilicet, rous et sic veram pacem pervenienles ad eum asse-
inielligite suavitalem Doroini hic per coniemplaiio- queinur, cura ipse erit oinuia in omuibus. ilic'aulem
iiem, iu fuiuro per speciero,,qu:c vere inielligcitda tion vera jiax esi, quia cum bic conira bellura inedise
est, quoniumipse Dominus.vcre sitavis, id esl, dulcis habcaraus paccin patiera, nunquam sic saiiamur,
657 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. XXXIV. m
quin nirsiis bellum innovetur, et sic persequere eiim/. t\ tnit Qui cura alier blasphemaretjn Dominum, dixit:
Oculi Domini super justos. Dico inqttirepacem et Mementomei dum veneru in regnum luum.
perseqttere,et hoc vere poies, quia misericordia Do- Mors peccalorum pessima, et qui oderunl jutlum,
nr<niadjuvabit te. Vel hoc quod dico, inquire pacem delinquent. Hbc ostenso quod vere oculi Domini sunt
el persequere,noli tibi allribuere, sed lantum divinae superjusios, redilad alieram partem, scilicei, de in-
misericordiae,quia oculi Domini, id est, misericors justis. Quasi dical : Vere vulius irse Domini erit
respecius Domini, erit super te prolegens te. Nam super malos, ut perdat eos, quia ipsorum peccalo-
erit super omnes jusios, id ost, pacera inquirenles, rum, id est, malefacienliuin mors, qua peribunt, erit
et eum timentes. Et aurcs ejus, id est, potenti et be- pessima. Est autein hic accipicnda mors uon disso-
nevolentia exaudiiionis ejns eril iti preces eorum, id iulio corporis, sed mors inleriorum, scilicet, sepa-
e«l, jusiorum. Sed tamen si statim ut viderunt ali- ratio animaea Deo, qui esl sponsus et vera vita ejus.
quando non exaudit eos exlerius, non tamen in hoc Quaemors vere pessima est, quia sicnt vivere chari-
crudelis est, sed potius misericors. Non exaudiendo laii optimum est, i(a mori charilaii pessimum est.
enim exauiiit, quia medicus est, et secat et aufert Et ex bac morie efficitur.hoc, ei si quod alia mors,
quod puire in eis est. Nec parcit vulneri; nam si id est, dissolutio eorura videtur bona stultis, quia
parcerei, prudelior quam misericordior esset. Et ne vident fiinus eorirai ferri cum tanta pompa, tarnen
mali accepla hinc occasionedicerem: Ergo quia oculi sit mala, quia cujus corpus"hic collocatur et depor-
Dominisuper justos suul, faciemus qniillibet impune, latur in lecio eburneo, ejus anima sepulta est in in-
quia nos non videbil, occurret eis Spiritus sanctus ferno. Mors, inquam, peccatomm pessima; et ideo
per os sui prophetae. Quasi dicat: Propilius quidem n pessima, quia delinquent,qui oderunl justum, id est,
respecius Dotninierit super justos; vultus autem, id grave delictum in hoc ipsi peccatores commitlunt,
est, respeclus iraeindignationis ejus eril super omnes quia justiim absolute, id esi, Cliristum, quem debe-
facientes mala, non ad bonum, sed ad malum, scili- , rent diligere, oderunt, quia conculcant sanguinem
cet, ut memoriameorum, quam sibi paraverunt in ejus, nolentes imitari humilitatem cjus. Hic notaiur
lerris morienlium, perdat delerra vivenlium , dando peccatum, unde hoc quod mors eorum pessima sit,
eam iti obliviotiem, non quanluin ad vindictam, sed elficilur, el ab bac lali morte, et si Dominusnon re-
quanium ad bonam remunerationem. Sicut enim dimat animas libertorum suorum, tamen redimel
Dominus rcspicit de propinquo j'ustos ad salvatio- _ animas servorum, id est, jusiorum. Et vere redimet
nem, ila de longinquo injustos respicit ad damna- eos a morie, quia causa ipsius mortis aberit ab eis.
lionem, juxla illud : Qttoniamexcelsus Domihus, et Nam omttesqui sperant in eo, id est, qui non de se
hnmilia respieit, ele. El vere perdet meraoriam illo- prsesumiint, sed se humiliani, non delinquunt iu
rum, quibus dicil: Nescio vos. odio jusii, quia non concutcabunt ejus sangninem,
Clamaveruntjitsli, et Dominusexaudiviteos. Dixit sed imitabuniur ejus humilitateni. Et possumus hic
quod Dominusrespicit ct jusios el injustos, et pri- accipere justum non solum Clirislum, sed et Paulum,
niuni ostendii de justis liic. Quasi dical : Vere oculi qui dixit : lmilalores mei eslote, sicut et ego Christi,
Dei super justos, quia Dominus exaudivit eos ; et hoc lN PSALMUMXXXIV.
ideo, qnia ipsi jusii per irreniissam operntioiiem
cl.miaveruril, el hoc modo exaudivii, quia liberavit Psatmus ipsi David.
eos jam ex omnibustributalionibuseorum, id est, gra- p ARGOMENTUM.
vioribus, scilicel, ab inlerinribus tribulationibus per Occ.isioneserumnarum suarum David hunc psal-
qnas itur in exteriores, nisi quis ab eis liberemr. mum in tempore Jeremise compoiiit, quaequepertu-
Liberavit eos, inquam, sed alios sic, alios vero sic. lerit qualiterve oraverit, exponit. Aliler tolus psal-
Ntiiiquid enim qui Deus erat trium puerorum, non mus ex persona Chrisii est, el per Chrislum ad om-
erat Deusseplem Macliabaeoiutii? Aul nunquid illos ab nes psalmos referri polest.
igne eruit, islos in igne deseruit? llli aulem in fornace EXPLANATIO.
hymnizabani, isli in igne expirabant. Sed lamen Tolus psalmus ex persona Cltristi est, qui se pelit ab
utrosque eruit, sed dissimiliter. lllos quidem corpo- iniinicorum
ralis ad inimicorum confessionem , istos vero spiri- persecuiioneliberari. Nam et David recte
lualisadmajorem inimicorum excaecalionem.Simili- Chrhlus accipilur, el cum proponitur ipsi, non qttilibet
ler quoque clecaeteris. membrorum ejus, sed ipse Mediator osteitditur. Per
Juxta est Dominut iis qui.lribttlato sunt corde. Ideo lotutn hunc psalmum verba sunt Domini Chrisli, a dis-
Dominnsexaudivit justos, quia esieis Deusde prope, pensalionequa passus esl. Primo membro persecuiio-
sictit injusiis Dens de longe. Quod sic dicil: Domi- nibus relributionempostulat debere resiilui, orant illit
nif. esl juxla his qtti sunl tribulato corcle, id est, qui conlraria, qum tamen ad conversalionemeorum sittt
cor sutim erexeruni, sed obtrivernnt bumiliando, id tiiliilominus profulura. Secundo de resurrectionesua
ssi, vicinus esl justis. Et ideo salvabha iribulaiioni- gattdel, et Judworum iniquitales exprobrans acule.
bus, ut supra dicium esl, humiles spirilti, iil esi, ipsos Terlio promiltil esse per universumorbem terrarum in
cosdemnon superhientes, iiihilqne de se praesumen- membrissuis, paternmpotentimconfueri, quw eum ab
tes. Et opus esl ul salvet, quia iribulalionet jnslorum D inimichsuis resurrectionisbeneficioliberavil,deprecans
sunt mullm, quia inlrinsecus et extrinsecus roullipli- ul confundanlur perseculores, et exsultenl in magna
citer tribulantur in prasetiti, ut post mtillas tribula- gloria fideles.
liones perveniant ad infniiiasremuneraiiones.sicnie COMMENTAItlUS.
contra injusii postpaucas iribulaiiones praeseniesper- Jttdica, Domine, nocentes me : expugnaimpugttan-
veniant ad innumeras inf.licitaies. Multw sunl, in- les me. Vox capiiis esl in hoc psalmo loquentis nunc
quam,tribulalionesjustorum,elde omnibushis liberavil pro se, nunc pro membris, el invocanlis Dominum
eosDominusjamspe,landem veroliberabitinre. Ethoc Denm in iribuhuione hujus sseculi, corpore nunc
niodo liberali sunt, quia Dominuscustodilomniaossa tribulalo, siciit et tunc capile. Titulus aiilem lalis
eorum, et ila quod nec unum ex his conlereiur, id est, est : Psalmus ipti David, id est ipsi capili, qui est
penitus eonfringelur. Quod quidero quintuin ad verus David, atiribuendus. David vero, ut supra di-
liitcram falsum videtur. _Eque enim invenimus fra- cttini est, interpreialur manu fortis, vel visu deside-
ctum os illius latronis crucilixi ctim Domino,qui con- rabitis. lit Cliristns vere manu fortis est, quia moriem
fesstis est, sicuict illius qni non cst confessus; sed nostram devicit; et visu desiderabilis, quia aeternam
accipieuda sunl hic ossa firmamenla animse, id est, viiam promisii. Est etiain in hoc visu desiderabilis,
vinutes, de quibus verum est quia ossa Doininncu- et iiianti foriis, quia quid foriius manu ejns quae teti-
slodiente manenl inlegra, id esi, non conierunlur git loculuro, el surrexil mortuns? Quid iteiu Ibrtius
ictibus illis quibus ossa exteriora. In illo enim lairone illa manu quae miiiidum devicit, non armala ferro,
fides, ef si crura cjus frangerenlur, conleri npn po- sed transfixa in ligno?Quid etiarn visu desiderabi-,
659 B£D___VENEBABJLISQPP. PA-RS II. SEGT. II. — DUBIA ET SPURIA.
litis, illo quem sancfi martyres npn yider.iint, et ia-, A non ad salulem, sed ad devncationern, confundanlur
men ad eum yidendum moriendo venife studuerunj; ? saJiibr.jscilicet conlusione. Confusio enim alia salu-
Huic ergfe cantet aniraa nostra, cantet corpus no- bris, aiia non. Illi vero confunduntur salubri confu-
siruro, cantet et cor nostrum. Loqniiur atitem hic sipne, qui fle nuroero infidelium iranseuiit in nume-
caput nosiruril primum pro se dicens, non malevo-' rumiidejium, vel de numero perseculorum in nmne-
Jeiitia oplandi, sed praescientia prpphetandj: pomitte rnro membrorum, ut fecil Paulus. Et sciendum quia
Palerj judica nocentes me, id esl, Jiidaeos rne capiit quidam maJorom ila junguntur, ut a Domino sepa-
iiocerfevolenles, qui judiciaria poteslale snaj.udLca.il r.enluT'et damnebtur; quidam vero ita, ut ad Domi-
me nocentem, non discerriendo me pef pcananj ab num converianiur. Et de Iiis qui .CQriverlurilui' liic
impiis.Judica ina judiciaria polestale per causarn jut primum dicil, deihde dicet de aiiis. ilonfundaniur,
nocentes, me atiiemiii innbceoierii : da illos scilicet inquam, quwrenles animatn tneam, et ita confundan-
Sri Teprobum sensum propter silam iiequiiiam, ;rae lur u.t revereatilur, id esl, extimescanl peccata sua,
aiitem resuscila propler meani inno.centiam. Ei im- id esl revereanlur j'ustos, non habenies quid eis con-
pugnantes me, id est meps, et npn expugnantes : Iradicant. Et avertantur a persequendo , ita ul qui
gentiles' sive qurfslibet expugna, id est jnvictoriosos prius anle fueranl, sint reirorsum secus pedes Domi-
el inefficaces redde, ut rion ipsi expngiienl, sed ipsi ,ni, sciliget qtii fiieranl prnsccdenles, si.nl sqbsequen-
expugneritur , ut coiiverlantur. Siciij, eiiim judica les, et perseciiiores sint praedicatores, Avertatiiur,
priiis accipitur in roalo, jla expugnq h'jc in bouo, El inqiiam, el confundqnlur, ita ut qui nunc stratcogitan-
relfeiluf l)"ocad co.rpus,.5iCu,fillud el.capul, les mihi e\ fneis tnala, sinl mihi desiderantes bona ;
Appreliendearma et Sfuium : e.l _ext%rge in adjulp- j} q.uiaiitem id DOJUDI, fiant tanquam pulvis, el reliqua.
riutn titilii. Dico expii.gna,ei ul expugnes, ctpprehettde Hic incipitagere de illis malis, qui jla junguntur ut
arma -lua. Ecce pi.agiiuirtspjeciaculu.invidere Deum danii)ent,ur. P.oiesi eiiam quod praecedit, scilicet
armaiiim^ Sunt fiulfemarnja Dei pri.ncipaliler aniina Confundantur cpgitantesmihi mala, adversus eosdem
ipsiuS. Pb.minicr bs.mJnis liiC ageritis, qua ipse usiis referjri bbfemodo : Ilii.qiiidem avertantur retrorsum.
esi ad dfe.belliindasaerias poiestates, velui poienti Ex opposilo auienj nori soluin facienles, sed eliara
fraroea. SaecuJariaQijoqu.esunl arroa Domini aninise cogilanies perseveranter inala milii et meis, accipiant
et iiOslraeeiiairi aniniae, ita quidehi si nos quofl mereniur; coiifundantur scilicet confusione
iehe profecerimus, id esi, si ipse prius armaveiit oeterna. Nunc aulem iiilerim fianl tanquam pulvis
i'ustoruih,
nps .spiilo fidei, et galea salulis, et gladio spifiius, aniejaciem venti. Pulvis terrae facileaujeriur a vento,
quod est.verbuni JDei,lliseriinj spiritnalihus et jnvi- hic anlem per ventura accipiiur quicunque camalis
sibiiibiis armis armat Doininus cqntra hosies sjjfri^ molus et tentaiio vel suggestjo diabolica. Pulyis vero
luales "et inyigibijes aniinas nostras, ut possint esse peccaiores dieuntur, cnrenies humore affectionis et
ejtis arnia, el deincle apprejiendit eas, quse quasi in)!- njisericordiae, quifacile subruuntur a vento elaiionis
inpbiles per se efani ad bellandum'velul arma. Et et tenfationis, Et estdicere : Tales liant ut ad nuilos
uiitur ejs iit franifeis et ad debellandos. iniraicos, et rooiiis pravos subsisiani, sed oranibus cedant. Yet
adiios defendendos. Qtiodaiiiem stibdit, Et scuiutn, eiiarij uLa quoiibet vento haerfticaeiloctrinae facile
non esi appositubi iii divefsum. Nori enim ita est in subveriantur, vel circurnferantiir. Et ad hoc sit eos
his armis spiritualibus sicpt in corporalibus, in qui- coarctons (id esi compellens, ut magis praecipilenti.n)
bus gladius non est sculum, neque scuium lorica ve! P angelus Domini pravus.per quos etiaisi Doniinus ope-
gaJea, quia in his esi idenLilas.Eadem en.inj fides ratur, Juxla illiid : Fecil Dominus immissionein per
inveniiiir vbcaiiler loficaei scilLnm. Scuium ideo, aiigelos.malos.Fi"t qooque via, id est, loia vita prae-
quia ia'»e-i tela ttequhsimi repeliit; lorica vero, quia sens ilipritm lenebrW,id ;est, ignoraniia veriLaijs.Et lit-
noslrnm inlerius a tentationibUs munil diabolieis, bricum, id est in la.psuomuiscarnalis concupiscenlise;
Vel quia arma dieunlur ab armis protegendis, potest ad boc rursits sit eos persequens, id est corapellens
accipi armorum descriplio pfefexcellenliain, qiioniain angetus Domiitipravtis. Poiest eliam hic versus totijs
scuiuro maxime armos protegit. Apprehendet, in- ad simili.tudiiienisolani dici ita : Vita illorunj sit-si-
quain, arma. Et hocjnpdo lu qui prius^videbarjsja-. milis ilii qni in lenebroso et lubrico loco persecuio-
cefe ma)is, exsurge in notiiiampJurJrooruro tuos per rem pati.nr, qui quidero il) roaxjmis angustjis ver-
aripa illa defendendo ,-et injmicQSexpugnando. Et satnr, quia iiec ut |ucem exspeclet sibi eoncediiur.
ljbc itt qdpMpriun}.mihi,\Aest roeorum. Quoiiiamgraiis absconderunt mihi ittterilum taquei
Effunde frameanii etconciude advenus eos <\uiperr sui : supervacueexprpbrqvemnt anirnc.ni meam. ldeo
sequuntur nfe ; dic animw mem; Salus tua ego sum, dico ul iajja eis eveiiiant, quoniam digni sunt; quict
Exsurge, inquaiii ,,.nt exsurgas effnnde franieam, id grath, idest, cum niliii uiali apiid eos meruissem,
est, roujiiplicelur puroerus justorum, ui ubiqne sint inio niulia bona fecjssem, morluos eorum suscitando
eifiisi. qiioruin yiia est frsiiiveatua ad inimicorumde» et infirmos sanundp : lamen absconderunl, id est,
pressionem, eLtJiprum proiectionem. V.l per horum absconse, quantum ad se, paravenml iiilerilmn ta-
mutliiudineiii conctude, id esl, cpnclusionein et iuu- qttei. Laqttei dico stii pon mei, id cst, inultas caus;<.s
nitionem iac adversus eos qui persequunturme, id est cpniexertini, siciit laqucus coiilexitur, per quas vo-
meos, persuadenles ejus saluiem iii Jove ei caeleris if iueiunt me illaqueare ,od iuierilum, ul-inundus po.t
dfenioniis sive in lerrenis, el sic votentes eos devo? me non abiret: sed ille laqueus fuit suus, qui i ipsi
care, etesi dicere : Tantus fiat numertis bonorum, ut polius iljaqtieaii suni ad inleriorem inierituni. Ego
adyersarji stupeantet revereantur non habentes quod vero resurrexi, et inundus post me abiit. Absconde-
pobis cortiradicant. Copclude, inquam.et dic in.evi- niiii, inquam,iniei'tiu»i. Cui vero absconderuni f Mihi
fjentia rei, iia scilicel ut imelligain, animw mew et scilicel absconderunl corda ipsorum abscoiidcniioui
hieprum : dic, inquam, istud, Ego sum salus lua, e\ cognoscenti, quiiainen inter eos erain similis igno-
non aliud, videlicet ul sive subveniat angelus sive ranli. Et exprobrctveruiilmimammeam, id esi, oppio-
Iioino, -de te semper dicam : tu es salus mea. Et lria multa iuiuleriint vitae me;e, et lioc vacue. Et
eiiamsi haeclerreiia eoiilerant mihi aliqqod solatiuni, svpervactiequidem, qiiaiitiim ad hoc quidem oltjece-
dicain quia lu es salus mea, quia Ui me his consola- rmit, quse non solide, vel ut ipse dixerai, acceperunt.
ris jn iiac vita, quse est quasi via, qlii haec oiiinia Ul illud : Bic dixil, Possum destruere templum Dei, et
delierit csse stabuluin viatqri, non laiiqiKim dom.us reliqua. Quanlum enim ad ipsuni, solidum luil hoc ei
liabilalori. perfectuill, quia ipse tertia die resurrexil, Quanluin
Confundantur el revereatitur qumrenles animam yero ad ipsos qui de templo Salomonis hoc accepe-
meam, Averlantttr reirorsum et confundaniur cogilaiu runt,. non fnit iioc soJidum, sed vacuum. Vacmun
tcs miiiimata, Ideo petp ut conc.ludas, et aiiimaeroeae eiiiiu prqprie dicitur, quando non est sulidum, scd
lalia,'dicas, ul pcr boc qiiserenles aniroaui jneam et intus cavuni est.
iiici-iiiii), ijiii ad iiiiiiaiioiieni, scd ad daiiinalioncii); Veniql itli laqueusqnem ignorat, capiio quam abt-
 661 1N PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. XXXIV. 662
condil apprehendat eum, el in taqneum cadul in ipsum. A nis, ut pro vita quam conferre veneram, moriem ;
Ecce dtgna pcena et condigna vindicta. Valde eiiim pro honore blaspliemias, pro medicina vulnera. Et
dignum est ut quisque peccator conslringaiur funicu- reiribuehani animm mempro fecunditate sterililalem,
lis peccatorum suorum, et ut qnisqne ex sua nequitia qnia cum anitna niea ad hoc venisset, eiiaboraret ut
damneiur. Elest dicere :Tpsi quidem absconse para- 'feosconspersos imbre verbi Dei bene faceret frucli-
vertint mihi inlerilum laquei, et absconse incidant in ficare et ferliles,.ipsi pr_ebueruntin se solarii sterili-
eumdem Iaqueum. Littera autein sic exponitiir : La- Matem,quia rron passi sunt se regenerari per rae, sed
'manserunt illificui similes, iu qua Dominus esuriens
queus, id est, ncquitia eorum qna me illaqueare vo- -niilluni
hierunt ad interitum, quara ignorant sihi rtocituram. frtictuin, sed sola folia invenit : quia in ver-
Juxla illud : Cwlerumnescitimpiiis se puniri, nisicum bis eorum numerosiias,'in factisvero pauciias.
manifeste luit quod noletis perpetravit volens.We, in- Ego autem. Ipsi quidem qum ignorabam inlerroga-
qiiam, taqums veniat illi populo, id est refundatur in bant tne, et mala pro bonis relribtiebanl; ego autem
eiim scilicet ut in quo milii 'voliiil nocere, noceatur. cutn mihi molesli sic essent, et omnibus modis in me
Et cxponit istud dicens : Et captio quam absconclil ssevirern, laniummodo induebar cilicio, ;id est, occul-
apprehrndat eum, id.est, iniquitas illa quam abscbnse id tabani divinam poieiitiam meani, et solum ciliciiun,
i.;:rnvii inlhi velut ighoranli, ui me caperet, appfe- est morlalem carneni, qua circumdabar, eis in
hcncial eum, et ita apprehendat etitn ul cadat iii la- quem saevireni objiciebam. Si enira ille qui uno
queum, non ajitini, sed ipsum eumdem quem abscon- verbo solo quaerenies se capeie, iti lerram prosL.a-
dit milii, id cst, me resUrgente propria iniquiias sua vit, divinani poienliam exercere persecutoribus vo-
sit ei ad perpeiiium casum et damnalionem. Quod n luissel, haud dubium quin solo nulu omnes interfi-
csl dicium ad similitudinem. Sic enim est nequilia cere potuisset. Sciendum vero quod "ciliciumde pilis
cujusque. Sicul si quis pararet alicui pocutum vene- caprarum et hsedorum fit, ei per capratn et haedum
ni, et postmodo oblitus biberet idem; aut si pararet propter felorem signific.aur peccatum. Dicitur ergo
alil, loveam, el incideret in eam, quia necesse esl ut Christi caro ciiicium, quia pcenam peccati perlulit,
quod aliud cornimpi., illud unde proeedii, et in quo • licet peccaluin non admiserit. Garo enim ejus inor-
pripcipaltter est maxime cOrrumpai. Poiest autfem -talis fuit, et in poena tantum, quii sine peccato est
capiio per se accipi, ut non sii exposilio prioris, et sirailis noslrae carni. Justailiud Apostoli : Misit Deus
laliter dipi : Similiier caplio illi caplioni quam mihi Filiuin suum in similUudiitemcarnis peccali, uide pec-
paravit popnlus ille, appreliendat eum scilicet, ut sic- eato damnaret peccatum in carne, id est, ui, pcr mor-
ul in fesiivitale paschali cufh undique Cdiivenisseht, "tem ej'us destrueret noslram inortcm. Dicitur eniin
occulie, tit me caperent, tractaverunt, ita in coiisi- murs efChristi el nostia peccaium, quia est effectus
mi|i die ciim undique convenerint, a Tito cl Vfespa- et pcena illiuspeccati quoil Ada.n pe.rpeiravit.
siano comprehendantur. Caelera no.n mntantur. Humiliabam injejtlnio animam tneam. Ego quidem
Aninta aulem mea exsutldbil in Dotnino: el delecla- iliis me ropleslantibus induebttrcilicio. Unde apparet
biiur super salutctri tneo. illos qtiidem appreltendat -quia anima mea, qus nibil esuriebat, niliil sitiebat,
captio, et cadanx iu laquenm , aittma auiem niea iioii iiisi conversionem illoruin jejuuabat. Et lanien in
dicam optanilo quasi dubius ut exsultet, sed enuii- iioc jejunio humiiiabam atiiinant tneam, id esl nou
tiative dicani exsullabit, lion de se praesiimfeiido,sed irascebar, sicut soleni irasci poteutes in determinato
in Domino. Et eliam detectabitttr, id est pl.enariaro„, ternpore subtracto sibi cibo. Tanium autem fuit hoc
laelitiamhabebil. Quod notat per hoecdun, quia ex- " jejunium, ut in lanta turba perseculorutn, nulluin
suttari corpprjs esf, delectari vero anima1. Exsidtcibit, in quo sa reficeret invenirel praeter laironeni sibi
inquam, e( delcclabilur, non in se, sed rit satutafi collateraliter peudeniem , euin eiiam disciptili ipso
suo , id est, in resuscitatione data sibi dcsuper, a relicio fugissent, ei in lurba .laierent: et etiara Pe-
Verbo scilicet personaliier sibi unito. Nec soliim trus ille, qui prius lam teraere claroaverat, Domine,
anima tiieuexsutiabit, sed eliam eorpus meiim , qtiia el si opotiuerit me moriiecum, non le tugabo, in lurba
omniaossa meq, id est omnes rntuistiores inter Ineos, lalebal ei ad voceni ancillulaeirepidabai : humiiiabam.
cisi caro non dicai, quia spiritus qitidem protiiptus me, inquam, in jejunio, el orabam pro illis dicciis,
est, caro auiem infirma : ossa, inquam, fropter gaU- Pater, ignosceilih.El orabo non ad remol.im aliquem
ditiiii de spe fesurrectionis sibi in me dala, dicent, sed ad vicinum , quia oralio mea cotiverlereturin si-
Domine, quis in angelis, aut in arcliangelis, aut irt num meuin, id esl, in occultum raeuni, quia buiiianf-
patriarchis, vel prophelis, sive in geniiuin diis est las mea orabil pro illis Verbum personalitei' sibi
similislui ? Nullus uiique. Ei inerilo lioc diceiit, quia uniium. Possuut et aliler hi duo versus legi, ut sic
tu et eripis eqs de lentalionibus diabolofiim, et nie dicatur, Ipsi quidem retribuebantmala milti: ego au-
eripis de manibus inimicorum, quod sic dicit: Tn es letn cum, id esl, quamvis molesti essenl, induebar,
eripiens inopem populum luimi de se, scilicet niliil lamen cilicio, id est, quosdam ex iliis qui prius eranc
praesiimeniemdeinanu forlioruincjus: id est, de po- qUasi ciliciUMi,id esl spinosi et infruciui.si, ad me
tesuiie diaboli et angelonim ejns, qui Iqriiores siiiit : converlebam, el quasi mollero vesiem qua induerer,
quia olim loii huniaho generi praevalueruiii in Adam faciebaiu. Jtixia illud : Vivo ecjo,dicit Dominus, quia
decepto, el adhuc qnibusdam praevalent, quos blan- }D his omnibusvelul vestimentoveslierh. El liocsi faciam,
dis suggesiionibus suis decipiubt. Et eliam eripis quia in illo gravi jejunio quod de ipsoruni inconvef-
vere egeimm,qui sibi scilicel nihil prorsus aiiribuit; sione patiebar, humiliabamanimam meam, id esl, vi-
et ypruni pauperem, qui cum scilicet dives esset, pro tam meam comedendo cum publicanis et peccalori-
oinnibiis pauper fictus esl : a diripieniibus eum, ld bus, cum ipsis conversando, ui vel sic aflquos mihi
est, de pnieslate itlpriini qui coiiabaniur diripere euhi attraherem, in quibus iilud jejuniuin meum soive-
a te,"id est separare, (iiceiites : Deus reliquit eum; rem : humiliabam me, inquaui, et orabam pio illis,
cl : Non est hic homb a D&o, et caetera taiia. Agit el o?'a(tpmea, etsi noii oiniiibus ipsis prosit; cohvetie-
auiein hic de se ipso in lertia peisona, et ostenilit lur lamen, id esl apparebit in conversis in sinum
quoinododiiipereni. euiii dicens : Tesies iniqui, id est, meum, id est in illis quae significaiilur per manum
illi lesianies de me iniqua, surgentes conira me IH- Moysi reductam in sinum. Mittiihur enim hic ad bi-
terrogabant me per pceuain, sciiicet, colaphizando et sloriam, in qua dicitur quod quando Doraiiius prae-
conspuendo me, ea quw ignorabam ego. Quid autein cepil Moysi ui redirel in /Egypium, el educeret inde
ignorabal? Nuuquid aliquid ignorabat qui eiiam corda populuin suuin, peiiii Moyses ut inlirmus a Doraino :
persecutbrum videbat, el dolos eorpm praesciebal? Doinine,quod signum erit milii, ul me audianl ? Et
Uiique niliil ignoiabat, non qiianlum aii viudicaiio- Dominusad euni : Educ manum tuain de sinu tuo, et
neni, sed quamuni ad comniissionem. eduxil, el ecce lcprosa lola facla est. llerntn dixit ei :
Betribuebani inihi. Siiterroqabqnt tne, inqUaih, et Reduc maiium tuqm insinum luum, eiredtixil,el reli-
interroganies reiribuebcmlinihi mata lanLtim pro bo- ijuw carni facla est similis. Per sinura aulem Moysi,
(163 BED/E VENEUABIL1SOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 604
significatiir sinns Domini. Etest sinus Domini, fides, A rum, scilicet frendenlium tuper me dentibus. Et retii-
spes, charifas, et ecclesiaslica instituta : a quo sinu lue etiam in lempore a te consiiluto unicam tneam, id
quisquis educitur, m haereliciqui a nobis exieruni, esi, Ecclesiam sponsam meara : liberalam a le.oni-
leprosus fit in peccalis. Si vero conligit ul aliquando bus, id est, a saevientibusprincipibus eam persequen-
redeal, fit similis reliquis infra sinum sanalis a lepra tibus.
peccatorum. Et quisquis in hoc sinu esl, conversus Confiteborlibi in Ecclesia magna, in populo gravi
csl in idipsnm, quia naturaliler in Adam posito in laudabole? Quasi dicat: Quo fruclu petout restituas
pleuitudine virlulum, in hoc sinu fuinius : sed exivi- et me et uuicam meam, hoc scilicet, quia ego canfi-
nius ab eo per eumdem praevaricantem. tebor libi in me-et in meis in Ecctesia magtta. Et Vere
Quasi proximutn, et quasi fralrem noslrum , sic magna est Ecclesia, quia ubique terrarum esl diffusa,
complacebam:quasi lugens el conirhtatus sic humilia- sed quia jn ea insimul sunt, et paieae et grana, id
bar.- Orabam quidem ih passione pro illis, et anlea est raali et boni. Venienie autem venio ventilationis
Ctimeos admonerem, complacebam, mihi sic, quasi et leiitaiionis, paleae, quse leves sunt, depelluiilur;
admonerein proximum, id est aliquem discipnlum, grana aulem, quae gravia sunt, reinanent in populo
am quasi admonerem fralrem noslrttm,id estaliquem gravi. Quasi dicat: Confileborlibi in Ecclesia coinintt-
apostolum, quia sic illi obediebant.lacile, sicut face- niter et in bonis et in malis: laudabo aulem (e vere
re' frater vel proximus. A majori atiiem parte eorum el singnlariler iu populogravi, id esl in sanciis viris,
qui sanani doclrinam contemnebant humiliabar sic, quos velus adversilasnon depellit.
iit essem quasi lugens exterius, e( cotilnslatos inie- Non supergaudeant mihi qui adversantur mihi ini-
riiis, id est, velut habens plenara irisiiliam. Solent B que, qui oderunl me gralis, et antiuunl oculis. ldeo
enim boni prselali gaudere de profectu subditorum, quoque rogo ui restituas me capul et corpus, titsi
et tristail de defeciu illorum quasi suo. Unde Apo- gavisi sunt de me mortuo el de meis incarceraiis, tioti
stolus: Vivoego nunc, si vos esth in Domino. supergaudeant mihi, id est ad depressioneni meam et
Et adversumme Imtatisunt, et convenerunt: congre- meorurii.de me non resuscitato et de meis dcvocaiis.
gata sitnl sttper me fiagella, el ignoravi. Humiliabar, Illi qui inique adversaittur mihi ei meis, in hoc quia
inquam, ab illis, «t hoc ideo quia ipsi Iwlati sunl, ei oderunt me capul grath, quia nulla mala, sed multa
conveneritnt: pro laelanler conveneruiitadversumme. bona eis couiuli. Et quia frandulenta persecutione
Et ipsis convenientibus congregala suni innumera annuunl, id est acqiiiescunt meis in oculis exlerius,
fiagella ab illis super me, et tamen ego causam igno- quos oderunt inlerius. Annunnl enim voce quod con-
raham, non quantum ad viiidiclam, sed ad factum, tradicunt cprde. Aniiuiiht facie-quodnegant in volun-
quia millius raali eram mihi conscius. Coni)eiieru.t(, tale. El quid mirum _i in arido ligno (aciunt, quod
'inquani, eLin illo convenlu dissipati sunt inier se, fecerunt in viridi, id est in me? Quia toquebanlurpa-
quia quidani bonns est dicebam, alii aulem non. El cifice mihi exteriiis, dicentes: Scimus quia a Deo ve-
laineii noti suiil computtcit, nec isii, pec illi ad mise- ttisti, maghler, etcaeiera t:ilia. Et sic loquentescogita-
ricordiam, qnia tenlaverunt me, el cseiera. Potesl ci banl taroen dolos in corde conlra me, id esi iracundiam
sic istud dici: Quod ipsi sine causa venerunt contra terrae, id est, qifia irali mihi pro lerrenis eranl limen-
me, indicat hic elfectus, quia ipsi ubique gentium fes per me locum et gentem amiiiere. Et non solum
dissipati sunt, et lamen adliuc non sunl compunciiad cogitaveruni, sed eliam quae cogiiaveranl fecerunt;
pceniientiam. Juxta quod lentaverunl sic coniinuabi- r< quia dilaiaverunt, id esl, aperiierunl o> stium super
tur. Hoc scilicet modo congregaia sunl flagella super me.rugientes coutra Pilaiuni: Crucifigeeum. Et pOst-
me, quia lenlaverunt me, dicentes : Magister, scimus quam perfecerunt in me quod voluerunt, laelantcs
quia a Deo venisti; et, licet censttmdare Cwsari, an dixerunl: Euge, euge, id est, bene faclurn esi animse
von? ei caetera talia. Et subsannavemnlme, id est, nostrae, quia oculi noslri viderunl quod semper vi-
deriserunl me: subsannaiione, id esl, vili el con- dere desideraviinus, el quod omnibus modis opta-
temptibili derisione. El frenduerunl super me denti- viinits.
bus, id esl, mordacibus diclis suis dicenles: Cruci- Vidhli, Domine, ne sileas, Domine, Tne dhcedas a
fige, crucifigeeum. Tri aulem, DominePaier, quando me. Quasi dicai: Ipsi, inquam, viderunl pcenam, tu
yrespiciesroecaput, ut ab eis liberer? Quando eiiam aulem, Domine,vidisti causain et innocenliam meam,
respiciescorpus meum? difliniLoscilieet lenipore re- et ideo, Domine,. i siluisli a poena, «oti st'eas a vin-
tpicies me caput resusciiando et eliam corpus, quia dicta; vel sicut nbn silnisli a prseceplo, scilicet, quin
non differs m capiie, ut non respiciaslnopia,sed ra- perme ea quae voluisti prseciperes, iia eiiam non si-
tioiie^;nec diflers in corpore tsedio, sed amore. Non leas a judicio, ut non vindices in eos damnaiionem
enim,D.minus Christum, quem primo etiammomeulo meam ; et «on dhcedas a me, id est a meis in perse-
poiuii r<.'suscilare, distulit in diero lerliam inopia, culione, sed poiius sicut per nie proraisisii, sis cum
sed raiione, quia legitur in Evangebo, Hodie et cras eis usquead consumraaiionemsa3culi,uteos prolegas
tanitales operor, terlia vero consummor. Prima enim ab inimicis.
die, sciiicei ante legem, Dominus operatus est sarii- Exsurge et inlehde judicio meo, Deut meus et Do-
lafes in quibusdam, sicul in beaio Abel et in Abra- minutmeut, in causammeam. Nesileas, inquam, sed
ham.etcseteris palriarcliis; crastina quoque die,sci- " potius exsurge in vindicia, qui videbaris jacere in
Jicet sub lege, multi salvali snnt,ui Moyses et Aaron, poena. Ei inlende, id est, intensum te fac iu evidentia
et quicunque lcgero spiritualiter colueruni. Tertia rei, judicio illorum de me facto meo, non suo, scili-
vero die in lempore gratise per Verbum missuin ad cei iit quod ipsi puiaveruni esse ad suam gloriam et
terras, consuromaia ei peifecta salus data est. El meatii ignoroiniam, pqlius convertatur ad ineam glo-
liaec est ratio quare Chrislus non in prima vel se- riam, et ad eoruin ignominiain : tu dico Deustneus
cuhda, sed polius lertia dieresurrexit. In corpore crealione ei polestate, e( Dominusmeus subjeciione
quoque cum Dominus quandocunque veilei, posset ei voluntale. In quo nos inslmii, ui et nos illum, qui
vel singnlos per se, vel plures in simul resuscilare, Deus noster est ex necessilaie, faciamus nobis Do-
non differt resurreclionem laedio,sed amore, scilicet minura subjeciione et voluniate. Etqualiler roget ut
quia cum ipse sit perfectus, amai in corpore quoque iniendaf, judicio declarat, cum subdit: intende , in-
anie resurrcctionem illam compleri perfeciionem, ad quam, in causam meamdiscernendam. Quasi dicai:
quam supplendamprius honio crcatusesi.Juxtaillud: Nou pelo ut in id intendas quod commune habeo
Sustinelc modicum tempusDeum, et caetera. Nunc ad cum latronibus, scilicet in poenam, sed ulintendasin
liucram redeamus. Ke.pice, inquam, et me et cor- causam, scilicel quia beali sunt qui pertecutionem
pus in delinito lempore, et ideo noli differre resur- paiiumur propler justiliam. Qu;e causa discreta ap.ud
reciionem ineam in communern resurrectionem , solns bonos esl, cum sit communis pceiia.Et ideosola
sed cito resitiue animam meam liberando per re- causa martgrem facit, non pmna: quia si poena mar-
sustiuttionein a malignilate, id est a malilia eo- tyrein iacerct, quiciinque iiequani decollarelur, aut
C65 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS,-— PSALM. XXXV. 663
aliquo modo trucidaretur, coronaretur, quod fieri in- A prius vellent siatuere suam justitiam, modo volunt
dignum est. lantnm meamjnsliiiam : et dicanl semper, Magnifice
Judica me secundum jusliliam tuam, Domine Deus lur,- id est, exalielur Dominus,et nunquam servus, hoc
meus, el non supergaudeant mihi. Non dicanl in cor- esl tiilhl amplius de se prsesumant, sed tolum Do-
dibus suh : Euge, euge animm nostrm, nec dicant : mino ascribanl. Illi qui volmu pacem datam per me
Devorabimus eum. Iniende, inquam, in causam, et •vere servum ejus, id esl bomini.Quaepax est litigiuro
me, quem in pcena a malis non dividis, judica, id est, .hnbere cum viiiis, et concordiam cum moribusopli-
discerne ab eis secundum juslitiam, id est veram niis. Et vere dicent, Magnificelur Dominus, qni)
ohedientiam meam : et tamen tuam, id esl, a te mihi inujua mea, id est, cor meum, quod ideo dicitur lin-
datam, Domine Deus metts. Et debes judicare, ut ini- gua, quia Deo loquiiur. Unde in Evangelio habetur
iiiiii qui gavisi sunt de me interfeclo, non supergctu- quod Doininus Jesus pravis cogitationibus adversa-
deant de me, non de resuscilato. Sed qui prius dixe- riorum suorum respondii: cor, inquam, meorum
runt in morie mea. Euge, euge animm nostrw, non seinper, o Domine, mediiabitttrjuslitiam tuam esse.
dicant hoc amplius, videntes me resuscitatum in cor- ,ld est, niliil de se praesuinet, sed oninero jusiiiiam
dibtis ,ruts,ei si simulenl exterius in labiis, sedpolius libi ascribit. Laudem vero (uam veram ei perfectam
dicant, Vae, vse antmae nostrae. Infinitam enim irisli- tnecliiabiiurin diu iita, quse erit dies toia, id esl in
tiani habuerunl Judaei, audienles resurrexisse Chri- futura vita, ubi erit perpeliius dies sine nocte. Et
siura, et mallent omnibus modis non crucifixisse lota die, id est lota menlis pnrilale ; vel io(a die, id
quam crucifixiim resurrexisse. iVott dicanl, inquam, . esi, assidue medilabilurlaudem Dei.Si enim hymnum
ettge, euge, nec eiiam dicanl, Devoravimns eum, pu- U in Ecclesia canis, laudas Dominuin; si vero non ca-
tantes prins peniius nomen ineuni delevisse de lerra, nis, reficis corpus cibo aut somno. Et hnc non ad
sed potius ego devorem eos, el mei etiam .devorent delectalionem carnis, sed ne deficias in servitio Dei.
persecutores suos, lam gentiles quam Judaeos. Hic Et si quidqtiid agis, libi semper in mente Domini
mitiit nos ad historiam, ubi continelur quod cum proponis, om.nis innocentia operum tuorum assidue
Moyses in raonleSinai.ullegem a Domino acciperet, laudat Deum.
quadraginta diebus siaret, et populus Israeliticus IN PSALMUMXXXV.
murmurat contra Aaron reposcens idola. Et cum ipse
Aaron non possel eos ralione corrigere, voluit eos In finem, servo Domini, psaliniis David.
damno revocare. Praecepitigitur eis ut afferrent quo- ARGUMESTUM.
que ornamenla sua aurea vel argentea, et inde fecit Cum Saulis insidiis urgeretur, bunc psalmum ceci-
viiulum conflaiilem. Quem posimodo Moyses cum de
tnonie rediissel, et mullo super hoc cruciaretiir do- nit eo praecipue tempore cum eum necare volens,
lore, fecit in pulverem conteri, et polui commixtuin scyphum tanlum pro signo fidei, hasiamque prori-
ad devorandum eis praebuil. In quo signatum est puit. Aliier Proplieta cura laude opera ' ipsius Judae
quod veri Israeliiae qni futuri eranl aposioli, etalii dicilur.
sciiicet praecones sancli, non solum quosdam de Ju- EXPLAMATIO.
daeis, sed eliam gentiles qui idololatrseenut: et per Servo Dontininon alteri accipe, quam ei qui cum in
idolum iltud, scilicet per viluluin conflaiilem, intelli-
conformando sibi debebani, ei fornm Dei esset, formam servi accepil, faclus obediens
gunlur transglntire, C usaue ad mortem. Tolus psatmus a persona Prophetw
in malo in
devorare, atque corpus Chrisli (rajicere. Et dicilur. In primo membrocontemploreslegh vehemenler
el
possunt quse supra dicta suni, ab Exsurge iniende, accusal, eos non habitare cum Dominocommemorans
eliam ad membra et persecutores eorum, tam de gen- obeorum impias voluntales.Secundo sub laude Domini
tibns quam de Judaeis, suo modoreferri. collata prwmiorum dona describit, eosquedomus Do-
Eritbescanl et revereantursimul qui gralulanlur ma- mini dicit uberiale cotnpleri, breviterquein ruina nta-
lis meis. Induanlur confusione el reverenlia, qui mali- lorum psalmus iste concluditur.
gna loquuntur super me. Non dicant, inquam, Devora- COMMENTARIUS.
vimus eum, quaulum ad me, vel eos, quantum ad
meos, sed poiius erubescanl peccata sua, el simul re- Dixit injuslus ut delinquat. Tituius est talis, In fi-
vereatittir,id esl extimeseant ea, vel erubescantmect nemservo Domini Dfl.td.secundum Cassiodonim,qui
rneos, el revereaniur cognoscentes se peccatores et sic expouitur. Ilaec verba referunlur non ad histn-
indigniores. llli qui nunc gratulan'ur de, malhmeis,ei riam, sed in linem, id est in perfeciioneni, ad Chri-
nieoriuu, el ita erubescanlet revereantur, ut induanlur stum scilicel: el hoc ideu quia sunlailributa David,
confttsioneet revereniia, id esi, "ullain plenaria confu- -id esi alicui perfeciiori de membris ejus: David dico
sio sii, ei revereniia, ut circumdet eos velut indu- non historialiter accepto, eiiamsi ad Propbelam re-
meiituni. Induanlur, inqtiam, illi, qui loquunlur modo spicias, sed servo Domini, itl esl tali qui sil verns
mala, non soliim faciuut sttper me, id est de me el de servus Doinini, non serviens carnaliler, sed spirilua-
roeis. lii vere erubescant et revereantur, quia exsulla- liler. -Qui servus Domini reprehendit in lioc psalmo
bunt et tmtabuitluromnes illi, qui cum priiis velient- conservos suos injuslos, proponenies sibi peccarc,
staiuere jusiiiiatn suam,* modo volunt siaiuerc justi- L)non quia inlelligere uon jiossum, sed quia noliini,
liam meam. El utinaro exsullent et tmlentur, el reli- et de peccalis suis injusie in auctorera culpam trans-
qua. Possunt quouue proedicli duo versusininaloac- ferentes. Quos commonefacit , quod peccant non
cipi ila : iVeti dicant, inquam, persecutores mei el ex culpa anctorisvel difficiiltaie aut necessifate esse,
incorum, Devorabimus, sed polius erubescanl el simul sed ex eoriim prava volunlale, scilicel. quia ut bene
revereanlitr, id est, ruborem exterius et innociium ti- aganl, nolunt iuteiligere, ila dicens: Injuslus dixit,
iiioiem interius incurrantde nequilia sua in praesenii, id est proposuit, et consliluit ul deliitqual, id est, tit
illi qtd gralulatilur malis meh et meorum. In fuluro peccel assidue : el hoc non foris in conspeciu homi
auiem induaniur confusione plenaria, et revereniia, niiin, quia limet ab eis reprebendi vel damuari, sed
{jiticunquemuligna loquunlur super me, id est de me tn semetipso,idesl in corde suo male conscio. Injustus
cl de meis. Quod vere lunc erit, quando dicent: aCcipitur hic non quilibct unus, sed lotum geiius ini-
Nos inseiuati exhlimabamus vilam illorum intaniam, quorum, quod adversatur sibi inlelligendo ut bena -
el reliqua. agal, non quia noti possit, sed quia non vult. Aliud
Exsutlent el imlenlur qui voluntfuttiliam theam, et esl enini quaudo aliquis conatur aliquid inielligere,
dicanl semper, MagnificelurDominus, qui voluntpacem sed non poiesi prae humana infirmilaie, quia corptts
servi ejus. Quasi dical: Mali quidem et perseculores quod corrumpiiur, aggravat animam; verbi graiia, ut
paiianiur ct liic et in futuro. Ex opposilo auieni quod diciiur de aequaliiate Trinitaiis, etdeillo verho
exsulteitlei Iwienlur inlerius, id esl plenariam laeti- quod eral in principioapud Deum, etc, quae ijicunliif
liam habent, et hic el in fuluro, omnes oui cum (le diviuilale, humana inliimiias percipere non po-
 667 BED/E VENERABILISOPP. PARS II. SECT, II. — DUBIAET SPURIA. 66«
iesi, ettri .alibifs igrioraritia non est peccatuin '•aliud A A iectationem immortalis sapientiae. Sed vaUlecaven-
vem e¥t, qu'aiidoperriiciosius agit cohtra semetipsum duin est ne inde ejiciat aliquem mala uxor,;i>_«sl-
co'r hiiriiamim, scilicei ul noii TiUeiligatqiiod iiitelli- liimus niahe conscientise. Quare satis miser injiistus
gere possel, si volunlasaccederet: nori qnia difficilis i-ie esi, qul ubi maxime'deberet quiescere, scilicet
esl, sed quia volinuas piava ei aversaest; quod tunc in cirrde, lanorat magis tumuluim habere fliiam
est, qiiando lioffiines amant peccaia,- et oderunt di- quiescene. Aslilit, inqiiam, omtti vimnon bonw: hbc
vina prsecepta, 'quia Sermo divirtus adversarius tuus auieni ideo faotumesi quia maliliam qusein ipso erat,
esi, si diligis iniquila•te-tnInam: amicus vero luus est, id est fomitem peccati, non vere inquisivit et odiit,
si odis eain. Ei slc erilis diio ad perimendum iniqui- iiiio per. omnia ei cohsensit. Non enim possumus in
latem .liairt, iu scilicet etsermo divinus : quia per le praesenti maliliam non babere, possumus vero eam
iion.potes, et ideo siodis ipsam iniquilatem, et Deus odisse. Unde Apostolus : Est peccatumin vestro mor-
dimiseriteam, liber erls. Si autein diligis earo, con- tali corpofe, sednon regnet ad obedicndttmhseres car-
irarium tibi est quidquid dicitur coiiira eam:non nis. Efil auiem- quaudo malitiaro non habebiraus,
quiairiiellige.e non possis, sed qtiia non vis. Pl.inissi- qiiando scilicet hoc mortale induel iinmortciiilaleiii,et
miim eiiim et apertissimum est omni honiini illud novissima mors desmietur.. Anie vero hoc lenipus
praeceplum: Quod libi hon vis fieri. alleri ne feceris, semper in nobis erit deleclatio iniquitatis, et ideo
quia quisque in seipso boc adveriere potest. E'l ideo adsiliiobis e contra delectatio aequitaiisipraeeeplorum
quisqiiis hocnon iiiielligil, rion iinpulabitur difficul- Oei, qua cotitra iniquiiatem pugnemus, et ipsam vin-
tali, irtio voluntati. Et quia lio.c est injusms, ideo «amus : quia aliud est non pugnare, sed in peipeiua
non ex difficultaie, sed ex voliinta.edixi'1, nt delin- (5 | pace esse : quod iunc erit, qnando inirnonaliiate in-
quai. Et quia non pusus est palain, confugil ad oc- dueniur. Aliud est ptignare, et vinci, quod iu illis
culiam cordis coriscientiatn. Sedcum limet cohspe- qui primuni bona operaet praecepta divina insistunt,
clnm liomiriis,multofliagisdeberet liniere eonspectuni tieinde superbiiint, et de se prsesuiiium. Aiiud esl
Dei, qui qiiod conspicit in cofde,sicuthomo in facle. pognare et vincefe, quod in bonis est, qui nibil de
Quod ipse intelligere possel, siatleiidere vellet. Sed _<iprsesuiniint, dicemes cum Apostolo : lufelix ego
ideo non aitendit, quia limtfr Domini non est ante homo, quis me liberabil de corpore morth hujtts? Gra-
oculos ejus, id est, quia non perpendit Deum judi- tia autem Dei; aliud vcro eslnon pugnare, imo irabi
cem in rebtis: quOd si perpenderei, utique eum ab iniquitate : de quo genere hic agilur cura dicil:
timeret. Malitiam autem non odivit.
Qudniamdolo.seegit in conspectu ejus', ul invenia- Doihine, in cmio. Sic coniinuaiur : Injustus quidem
tuririiquilas ejus ad odium, etc, Probaf al) ajfectu, lion qula noi) potesl, sed quia non vull bene agere,
quia iiijpslus non lin/iei Peum, quia facli rjupij non dixit ut delinquat: iiunc tamen lua^ Domine, non de-
faoeref, -jsi eum timerel. Dpiose scilicet aijr.ittu cqit- sefet misericordia, qua salvas lios lales liomines
spectu ejus, id esi, in corde suo ubi ipse Deus cph- ut jumenta, ut inferius habetur : sed tamen miseri-
spicit: ei in hoc dolose agil, scilicet ut iiiveniaiur cordia:'.ua,-.dest, condigna teilla tantum cst tii cos'o,
iniquitas ejus ad oditim, id cst, quia non vnit verei id est, in sanclis viris qui sublati a terrenis, facti
ihvenire iniquilatem stiam ad lioc ut pdiq habeat, sUnt coelum, Scieridnm enim quod misericordia Dei
ipsatji invenlam. Sunt eniin multi qni qua-iconanlpr donorum multiplex est. Alia enim eius dona sunt
iniquitaiem suam inquirere, et laroen eam inveivire |p rterrena et temporalia, el in bis saivat corporaliler :
tiroeni, iie dicatur eis r Ecce liactenus ignorantes pec- iquodsicul et juriienia .injusium supradictiiin, etalios
castis, iranc vero, iniqiiiia.em cognoscitis, desjnile 'simpliciter homines, id esi, poftantes imagineni ve-
ergo;peccare; et bi dolpse, non sincere agunt, ti- leris iioniinis, non novi: qui pro magno hanc sal-
roentes iniuuiiatem iiivenlrequam siinulani quiierere. vaiionem habeiit, et maxiroe in ea gaudeni. Alia
Suul item alii qui dolose agunt ut inveiiijjnt iniqui- vero ejus dona.suiit c_elestia ei terrena, quae sanctis
latem, quia non ex corde aguni iniquilaiem quaerere viris communia parliin jam sunt, tandein vero ple-
ei odisse. Et quia dolus esf in inquisitione, deiensio narie erunt cura ahgelis. Et hse snnt iil_e misericor-
esl in invenlione. S'i enim sincere eam quaererent, dioe, de quibus dicit: Domine, lua misericordia esl in
iiiveiitairi eam vere odissent, el non defendefenl di- cmio. Et per hoc quasi dicerei, Nobis cognita esi illa
centes : Quid nos fecimus ? Nonne boc omnes'fa- lua miseiicordia, .quia verilas tua, id est, veritas
ciunt ? Nunquid Deus perdilurus est omnes latia fa- pi-ecepiorum Iuo.uin valnii, id c_l, periinuit usque
cienies? Muliaque similia defendenies iniquiiatera ad quasdam nubesconsiiluendas, id csl, cognitio prae-
dicuut; uiide apparel quia dolose, non sincere oepiorinn itiorum fecit quosdam de ccelis illi.s sur-
aguni. isiim Jieri inniibes, id est apostolos eL praedicatores,
Verba orh ejus. Probat secundtim atteram partem per qups nobis innotuii illa misericordia. Dicti sunt
laritum, scilicet secundiim iltos qni quasi. invenitiiit auiein prsedicalores sancti nubes propler cainein,
iniqiiiiaiem, e't defenduhl. Quoniam v.re doioseagil qiiia de cariie illorum divina poieniia latens in ea
injnstus, videlicel p'er hoc quia verba oris ejus sunt iiiionuit nobis minis, coruscavit rairaculis, ci com-
-, noii solum iniqua, sed ipsa iniquitus, quia iniquitatem pluit nos verbis.
scilicet irrveniara defeiidii. Et ideo verba sunt iniqua D Ji.stitia tua sicut monies. Ostendit quod vere qui-
in defensione, quia dolus pfa:cessit in inquisitione. dam de ccelis suisura elaii- sunt facti nubes. Quasi
Et veriedoltis ibi fuit, quia liotnit agere quod poiuit, dicerel: Vere sunt nubes, quia sunl sicut monles, id
iniquiiaiein scilicet vere inquirere et inleiligere, ad cst, similes monlibus pluribus modis, scilicet et
hoc ut eam posiporjerel, ei sic bene agereu Etiioc propter coiislaniianj fidei, et propier emineniiaui
piiibat a repugnahii. Quasi dicaL: Vere no/«ti inicl- virtulura. El quia sicul sol exoriens priils illiislrat
ligere ul bene ageret, quia potiiis ei iniquiiaierii cogi- monies, et inde resplendet in vaia-s, ila verus sol
lavil, et iiiiquilaleiii perfecil, quod sic dicil, Medila- jusliiiiB, id esl, Chrislus exorius, primum corda il-
lus es( peiseveranter injuslus iiiiquilatein, id esl, iorum moniium, ut inielligani. Scripiuras, aperuit,
peccaie in cubiti suo, id est in cofde suo, et etiarti ad et inde nobis resplenduit, quia per illos occulla
e,lie<iumperiluxit qpae maie-cogitavit: qiiia astilit Scripturaruin mysteria nobis aperuit. Sitni, inquam,
oumi viw non bonw, perseverans fuit Snomiii opere sicut tiionies,moniesdico Dei, a quibus sciiicet auxi-'
nialo. Vise cnini rnalorum dicuniur prava opera eo- lium venit, juxta illud : Levavi oculos meos in mon-
ruin, cor vero noslrum dicilur cubile iiostrum ad les, unde vehial auxilium mihi. Siinl auieni alii nion-
similitudineiii, scilicel quia in eo quiescitiir a sanis, ies qui non.sunt Dei, ui Donatus, Marcion, ei c:juteii
id esr bonis ; aut iaboraiur ab aegris, id est nialis. h-crctici, usurpantcs sihi inagisierii primaium. Hi
SoJent eniiii boni a exieriori in secretum vero monles non sunt auxilii sed uaufragii, quia qui
- coidis se recipere, 'elstrepitu ibi quiesCere ei gaudere : iia ad illos respiciunt, non sublevanlur, imo n-ufrag.in-
laiiieh si boiiam iliic inveneTiini uxorem, scilicelide- tur. Suni, inqiiam, sicut montes, el hoc non ex me-
 669 m PSALMORUMLIBRUM EXE6ESIS. — PSALM. XXXV. 670
riiis snis, Donjine, sed exjttstilia tw, id est ex sola A in cmlo, aliter adhuc continuari, et partim exponi,
graiia lua ipsos justificanie. Quod ostendii a simili ut sic dicaiur. Dixit, iiiquain, injustut quod -ea ne-
per conlrariiiro, Quasi dicat: Sic sunt isti monies cessitate delinquat, sed menlitur. Cur enim Dominus
p<r jusiiiiam.tuam : sicut e conlra bqc quod irijusli Pater, si hoc esset, misisset nobis in ecelo coelorum,
suni, abyssus non in duohus tauium cfiminalibus, sed id esl Christo Jibruin suum, ad Cujus exemplar con-
mulla, id est, in muliis crimi.nibusesi per judicia non scriberemur, et cui conformaremur? Ffuslra UtiqUe.
injusln, si.d'justa, quia liia. Non enim, ut quibusdam Sed qtiia illud nnn esi, ideo, Domine Paier, mheri-
videtur, injtisle esl hoc quod mali danlur in repro- cordia lua, scilicet qua nos vocasti et juslifica.li, est
biim s.msum, sed jusiissimum Dei est judicium. nobis a te exhibita in cmloecelorurii,id esl, in Chrislo :
Juxia illiid Aposioii : Quia cutn coghovhsentDeum, e( eiiam veritas promissionum aeternae beatitudinis,
noit sicut Deumadoraverunt, ct ideo evanuerunlin cogi- qu<e utraque misericordia ct veritas valueruni ad
lalionibiissuis, dicentes ettim se sapienles, slulli facli quasdam nubes constiiuendaS. Cseieranoll mutantur,
suni. Pluraliier ideo posuit judicia, quia unumquod- sicut in priori lectione dicia sunt, ,
qne criuiinale babet judiciunj sutim. Et sciendum . Fitii autem Kominum. llortiines, inquam, supfa-
quod sanclus Augustimis jusfilia sua, ut supra dixi- dicii, salvabuntur per lempora, quae communia sunt
rous, ablaiivum facii, el jndicia accusativum. Pos- eis cum jumentis ; filii aulem hominum, scilicet qui
sunt vero et nominalivi aceipi, si sic dicatur : Veri- non solutn a jumentis divisi siint, sed etiaro ab illis
las ma fecil quosdam de tUis nubes. Et bi tales, qui Iiominibos in hoc quia sicut iili portani imaginein
non solum suut .iicendi jusli lui, sed et ipsa tua terreni, it.a isti porianl imagiuem ccelesiis, et quia
jusiitia, per excelleniiamstini sicut montes Dei; sicut g sunt iroilatores verorum hominum, patriarcharuin
e conira, judicia iua, id est injusii a le judicati el scilicet et proiiheia^ura; laies, inquam, sperabuht,
damnaii sunt abyssus multa; et quasi diceretur : id est non ertint hic in praesenli in re, sediainen in
Quandoquidem sunt abyssus, cur ergo vivuiil? cur spe, quia non insectabuntur bic bona conimunia
supersunt? Dicit: Ideo scilicet vivuul, non quia me- cum' jutneniis, sed sperabunt aeferriacum angelis: et
ruerunt, sed quia lu, Doroine,salvas, el salvabishotni- boc iii tegminedlarum licarum, id est, sub defensiohe
nes hujusmodi lempocali salvalione, quam pro ma- proieciionis lilse; iil sil diclum ad solarn s.mililudi-
gno habent uljumenta. Et hoc facies ad eum modum rtein, quia et gallina pulios sub alis protegit: vel
ad qnem multipticasli mhericordiam tuam, scilicet ut possumus accipere per alas ejus, charilalem et mise-
non solum in ccelis essel, sed et in bis alijs qui sunt ricordiahi : charitaiem quidem, qua ad nos desceij-
ut lerra, Tu, dico, qui es Deus, et ideo oporlet dit; misericordiain vero, qua nos vocavit el jusilii-
ut ntultiplicem misericordiaiii crealuris luis ini- cavit: vel etiam jiromissibuem ulriusque Tesiamen-
pendas. li : aliefam vero de temporalibus, aliefam de
Potest psalmu. isie a principio in parte hucusque spiritualibus. lu Veteri Tesiaiiiento, qUantuin ad
aliier legi, ut sit lalis, ac si diceretur : Fajso quae- lilteram, proinissio de temporaiibiis facta esi, in
riiur d. n. r. g. h. quoil imber a. b. e. J".p. r, quam NoVo vero proiiiiituntur spirilualia e't ajiefrta. El
viriule. Juxia quod sic dicetur : Injustus dixit, id est Dominus quidem consolatur speranteS in se, nunc
slatuil et alfirmavit, ut detinqitalex necessitate, quasi interim icmporalibus bouis, laudem veiq beatificabit
culpam reflcciendo in naiuram et in auctorilaiem : aeteruis. Fitii, inquani, hominum sperabuni, et hi ta-
sed tanien hoe quod delinquii, esl in semelipso, id ~ les inebriabuntur ad uberidte domus lum. Voluitqui-
cst in liberq arljltrio ejus, scilicet non est (inde ac- V detn proniitlcre, sed non potuit illud edicere, qiiia
cusandus auctor vel natura, sed ipse qui per Jihe- verba hon habuil quibus illud exponeret. Sed qui.i
rum arbiiriuni sutim ad peccandum se disposuii. vidit horaines iinuiodice bibenles, et se adeo vino
Solent autem qpidam habere, ul non delinqual. Quod ingurgitanles, ut huroanam prorsus menlem exce-
eiiam sic dici potest: Injuttus dixil, ut (pro quod) dant, et quasi induant aliam, voluit per hanc simi-
non detinquat in semelipso, id est ex suo libero arbi- liiudinein exponere illain superabundauiiitni siiper-
irio, imo quia lalis crealus esi ut ex necessital. pec- na; Ia_iiti33et graiiae, quia sancii Dei etiaiii in prse-
carel. Sed cur lalia dicit ? Ideo scilicet, quia limor s-nii repleti, sic demeniantur, ut humana roente in
Domini non est anle octilos ejus , quia non crejjt , divinain iranseant in laiilum, ul nulia lormenta exii-
Deum judicalurum de lerrenis rebus: et vere noji niescanl, nec eiiam paffes astanles aut uxqres vel
LiinetDeum, quoniam dolose egit in conspeclu ejus, litios flenles respiciant. El dicii, lla iiiebfiabuntur,
id esi iu corde suo, ubj ipse Deus conspicit. Iii lioc id esl, sic repleburitur, ut vrelu'tebrii meniein jiro-
scilicel, quia cum ex Scriplurarum prsecepiis, et ex priam excedant ab ubertate, id e-t, ab abiindantia
minis inieliigere posset quid leneiiduro, quid vitan- spifitualis gratiae, quae est doinus lum, Doiriiiic: iioc
dum esset, dissimulal se illud pos>e inieliigeie, et est, qu.e discendit de dornO lua, id esl de coelesii
hoc vilanduin et iu lol rebus facit, ut inveniatur ab habilalione. Omiteenim datutn optimumdesursum est.
oninibus, id esi, ui manifesium sit oninibus quod Et vere inebriabuntur, quiti lu poiabis eos torreme,
iniquitas ejus ad odium est, id est, odibilis debet esse Doniine, votuntttlis luce, id esl, inipetu abundaiitis
omnibus. " gfaiise donoiuni tuoriim, quaelua doriasunl voluplas,
Verba orh ejtts. Vere dolose agil, quia verba oris id est deleclabilia. Torrens enim dicilur proprie plu-
ejus sitnt iniqua, id cst falsa; ei ideo iniqua, quia vialls aqua quae abundat et cutn iinpetu solel de nion-
suni dolui. In hoc scilicei, quia dicit se non posse libus decurfcre.
inielligere, non quod vere non possit, sed quia no- Quoniam apud te est fons vilw. Merito dicit, Po*
litil inlelltgereul betieageret. Et non solum verba oris tabis eos, quouiani luiim est hoc facere. JNanifons
ej.us suni iniqua, sed eliam iniquilaiem cugitai et viles, id est Verbum tuuin, a quo procedit vera vita,
operatur, quod sic dicil: Iniquitalem medilalus esl, el quod dicilur fons, quod siiientes potai, et panis,-
ei csclera. Quod non muiaiur. quia esuneiues relicit, et luine», qnia csecos illumi
Domine, in cmlo misericordia tua, Quasi dicai, In iiai, et mulla lalia; ille, inquam, foits estapudle,
his, Doniine, injuslis talia agentibus, esl ira lua : in tibi scilicei coiisubstanlialis ct coajiernus. /'.'( uleo
calo auiem esl mhericordia lua, sicul prius. Et hsec videbimusle Pairein, qui es luinen nnn de lurtiine in
tua judicia, scilicei quod in iliis est ira lua, et in lumine IUO,pcr illud Verbum, quod est liimen luuui,
isiis misericordia, suut abytsus non parvi, sed mtilta, id esl, procedens de te luiniue. El videamus le per
id esl sunl inexhausla et inscrulabilia, Juxla illud : illuro, Mtite, Domine, queni missurus es, seilicet prm-
0 altitudo divitiarum sapteniim ei scientim Dei, el re- iencie quasi deleusionein mhericordiam tuant, id est
iiqua. Homines et jvmenla. Sic conljiiualur :iu illis Fjimiii luuni, qui non solmu misericors, imo ipsa di-
qiiidem esl ira lua, el lamen etiain lms lalcs, Do- cendus est uiisericordia. Prwtende, jtiquum, scienli-
inine, non deseril miseribordia lua, quia salvas hqs bus le, id csl, voleulibus le per ipsuui scire ; el eiiam
bonijne. ut jiiiueula, ul prius. Poie.lquoque Domine, jiraeteiide justitiam tuum, id est, lidcin luam iustifi-
671 BED/E VEXERABILISOPP. PARS II.i SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 672
canlem nos, quae dabitur per ipsuni Mt qui per eam j\ terrena prosperilaie florentes indignanlur de flore
sunt futuri reclo corde, scilicet non distorqiienies.cor illoruni, et ipsum affeciani. Conlra hos lales vero
tuum ad cor snum, i.mo suum cor dirigenies ad cnr perfectiores alii agunl in hoc psalmo, instruenles
luum : hoc optat fidelis de posleriori populo, non eos ne murmurent de flore malorum, rieve ipsum
quantum ad missionem Verbi, quae jarii praeleriit, appetant, ne forte eis corisimiles fiant, imo spera
imo quantum ad cogniiionem.. spam in Domino ponant, et malint aeternaliter in
/Vonveniat mihi pes superbim. Ideo, Domine, rogo ipso gaiidere, quam hic cum malis ad horam florere.
ut praetebdas misericordem luum, ut ab illo docear Potest autem valdecommodus accessus laliterquo-
hurailitalem, el comedendo ejus corpus huraile : tioit que fieri ad hunc psalmum. Dominns nosier lo-
_venialntihi pes superbim, id est non subrepai milii quendo nobis per electos suos, vult et facit nos cau-
amplius elaia, affeclio superbise ; quae superbia dici- los ad omnia, dum el sibi tempus est loquendi, non-
lur pes, quia per eam a Dbmino m regionem dissi- dum judicandi, el nobis tempus est audiendi,
mililudinis recessimus, et sicut per elatum Adam necdum frustra pdenilendi. Nam et lunc erit poeni-
cecidimus, iia. per humiliaium Chrislnm resurrexi- lentia, sed infructudsa. Nara restituet illis divina
mus, qiii verae huuiilitatis exemplura fuit : quoniain juslitia quod sua perdiderunt injuslitia. Justura enini !
nec Judaeis objicientibus sibi, Doernoniumhabes, ma- apud Deunj est, ul nunc misericordiam imperliat,
leJixit, sed quod non erat, bumiliier neguvit; qnod lunc judicium exerceat: et ideo non perturbet te,
vero erat,iaceiido concessil, ne videreiur maledicium homo Christiane, qnod vides malos feliciier viven-
reddere, sed veriiatem praedicare, et huinilitatem " tes, copia rerum affluenies, digniiaiibus eminere, in
doceie : Non venial, inqiiam, pes superbim,et mattus g omni gloria florefe. Neque dicat cor tuum nulluni
peccatorh, id est inaJa pperatio pravi persuasoris esse divinurti judicinm, sed omnia casibus ferri,
itott tnovealme ul male agani. Duo bic rogal, liberaii oinnia fortuitis molibus ventilari. Fortasse enim in-
scilicet ab affeclione prava, el a mala persuasione. qiiies : Si Deus humana respicerei, non. illius iniqui-
Quae diio vilia clariieiunt in exordio, quia et diabo- las floreret, ei mea innocentia laboraret? Quisquis
Jus cecidit ex Occulta affeciione, et Adam aliena sic cogilas, quisquis sic segrotas, bibe in corde luo
pe.rsuasione. Sed laraen serva lu quilibet quod in te lmjiis psalmi saluliferum anlidolum conira lalem
est, et "iron tiuicbis qnod de foris est. Unde ne apud morbum. Omnis enim morbus anirai inScripturis
le incidas in elationero, et sic vjtabis quae foris est sanciis invenit medicaiiienlum suura. JSoliergo mur-
pravam persnasiOneni. murare, noli wmulari, id esl, imilalionem habere tit
Ibi ceciderunt, Ideo peto ut repellas a me pedem mallgnahtibus, in consideratione malignanlium, scili-
superbise : quia ibi, id est in illo pede ceciderunt in cel ut velis imitari florein corura; quia cuni nulii
exordio, id est gravem casum jpassi sunt quicunque floreant hic, nisi male agentes, uL rapientes ei fu-
sunt operarii nunc iniquitatis,
' scilicet et diaboli et rantes, si optes Iforere, oportebit le pariler mali-
homines. Et quomodo ceciderunt exponit, quia gnantem esse. Neque xelaverh, id est amaveris fa-
expulsi tunl ab interiori paradiso, id est ab interna cientes iniqujialeni, scilicet ut appetas florem eorum,
jucundilale a.niriii,in qua creatisunt, Etquia expulsi zelus enim aliquando ponitur pro iraet indignaiione,
tunt ab iiiieriori, iiott poluerunt slarein paradiso exte- ut ibi: Zelus domus tum comedit me; aiiquando pro
riori, Adani scilicet in lerresiii, diabolus vero in diligere, ut: Zelatus est Dominus populum suum;
crelesti. n similiter quoque oemulari vel pro invidere vel imi-
' tafi, sive affectare, ut Apostolus, Mmulamini chari-
liS PSALMUMXXXVI. sniala meiiora.
Psatmus ipsi David. Quoniam lctnquamfenum velociter arescent. Ideo
AnGUMENTUM. non debetis appetere floiem malorum, quia vetociler
arescehi, id est deficient et ipsi et llos eorum, scili-
yEdificatur hoc psalmo fides eorum, qui, pravorum cet lahquam fentim,quod hodie esl flos, et cras in
temporali felicitaie lurbati, suas virtuteS inlermit- clibanum »i.(..(urj e( cito deeidenl, quemadmoclutn
lunt. Lcge ad Sapiehliam Salomonis. olera herbarum, id est, eiio decidenl, quae proprie
EXPLANATIO. - olera inter herbas dicuntur. Quod enini inter herbas
dicitur proprie, jierierram serpit; ei quia al-
7psi David, ut $upra inleltigendum est. Hic psal- olus
mus ItOrtalurad ftdem, demonslrans Ecclesimsalutem: lam radicem non babet, viret in hieme, et arescit in
monet credentes, qupniam plerique niorialium pr.o af- aestaie. Arbores vero quia alfam radicem babenl, et
iri hieiue aridae videanlur, veniente aeslale fron-
flictione bonorum et impiornm prosperilale lurbnnlur, si
adeo ul el non remuneratas itt /t«cvila virttiles deside- deni, florerit, frucius faciunl: et oleribus compa-
renl, el vilia cqnsectentur: ad hujusmodirepelieitdum rantur mali, qui non habent aliam radicem charita-
errorem pscilmus hle coinponitur, gui finem mcicjis lis, et florenl in hieme, id est, in praesenti lempore,
dicilur hieiris propler procellas tribulationum,
utrorutiique considerandnm crebra Tepeiiiionetnone- quod et lluclus amariiudinuro : venieme aulem aestate,
ret. Per loium Ecclesiwvox iptroducilur psatmum al-
phabeti Hebraico ordine diyestum, ita lamen ut D qtiando verus sol ascendet in meridiera, et appare-
sexiam decimam tilteram miniis habeat. Prima posi- bil in majeslate Patris angeloruin, tunc iili a^escent,
tione commonet ne iualignantes quhpiam debeal imi- quia selernis flammis iradenlur. Justi vero compara-
tari, sed quidquid boni sperandum est, a Domino po- bilesnunc arboribus, quia altam nidicem babent cbarila-
in hieme scilicel arescunt, juxta illud, Mor-
slulcittr, qui noyil el profulura concedere, el perenni- tis,
ler mansura prwslare. Secunda dicil peccaloresmaxinta lui enim estis, et viia veslra abscondila esl cutn Cltri-
fiic invidim crucialione lorqueri, quoniam in suh acti- slo in Deo. In aesiale autem prsedicta, lunc orriabun-
bus nil sitnile bonisse habere cognoscunt.Terlia profi- tiir oriiamenla foliorum, id est bonorura factorum ;
teiur nunquam se justum vidissedereticlum , maloium ei locuplelabuniur uberlale ffucluum, id est niulti-
pmnas et prwmia beatorum utili jam commonitione iud ne remuneraiionum.
permhcens': prima positio conlinet tttteras sex, se- maloruin Spera in'Domino. Quia tam cito evanescet flos
•:uiidaseptem, tertia oclo. : ergo qnasi dicat, Noli mmuiari florem il-
COJIMENTAIilUS. lum, sed lanliiui spera in Domino,einon in inundo;
et fctcqueincunque poies bonitaiem, non ipsorum ma-
Noli wmulariin malignantibus. Tiiulus est, Psal- liguaniium iuiquitaiem. Et ha:e faciens inlmbita ler-
musipsi David, id est, perfectiori uui vel mullis in tam,id esi Ecclesiam, quae dicltur bene lerra culia,
cirpore Chrisii aiiribuendus. Suiit enimin corpore scilicct ne deseras ecclesiastica instiiuia, sed ob-
Cliristi duo genera, scilicel perfectiores boni, et mi- servii ea, quia non est veri sacrilicii locus extra ca-
nus perfecti. Vere enim, minus perfecti sunt adhitc tliolicam Ecclesiam : vel sic bene faciendo inhabila
illi, qui videnles malos feliciter vivenles, et in oihni ierram, id est, excole propriam carnein luam, ui
 .75 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. XXXVI C7.i
tandem eam clarificatam recipias, et sic pascerh in t\i bene eam excnlant. Ex opposilo autem illi qui non
divitih e.jus terrae. Divitise autein htijus lerrae, si ad ..._s.nt murmnranies, sed susiinentes, id est patiemer
Ecclesiam respicias, sunt Doiniuus cjus et Dens ejus• ...,1 exspeclantes Dominum, non ut pote aliquam falla-
si vero ad cariiero nostrara, erunl diviiiae inimortali- ";-..cero, sed ipsaro verilaiem: non ul minus valeiiteirj,
las et iiiipas-ibilitis. '. ' sed ut omnipotenlero ipsi hmredilabunt lerram vel
Delectare in Domino. Si per lerrani accepisti Ec- Jerusalem, quae esl lerra vivemium, vel carneni
clesiani, uinc istud expositio est, quae suni ejus di- suam clarilicaiam iramortalitate ei impassibiiiaie.
viiiae, scilicei Dominus, et ideo deleciare laiuinn in Et ideo uclhuc sustinendus esl Domiuus, sed nulli
Domino : si vero per. lerram acceperis carnem huma- videaiur longuin, quia pusillum erii. Tempus eiiim
nain, iia conlinuabitur, Spera, iuquain, itt Domino, breve est, quia si percuriainus omnia chronica, iu-
et sperando deleclarein Domino, id est, in laetitia veniemus quod quasi hesierna die Adara de para-
quidquidagis pro Dominolacias, non in iristitia; quia diso ejeclus est. Elsi^quod praecessitlam breve est,
hilarem dalorem diligil Deus. El sic Dominus dabit et quud sequilur longe brevius est. Pusillum, in-
libi petiliones, et si non carnis, lamen cordh lui, id quam eril, et posi illud pusillum non erit peceator ;
est implebit oranes peliliones spirittiales luas. I5tut non quod penilus non sit, sed quia nullus ejus usus
hoc (iai,-revela Dominoviam luam, id esi, insisle ta- erit. Nunc enim vivil impius pio, sed sicut non lia-
lia opera quae sunt digna revelari Domino. Velimus betlima locuin planato feno, ita post consumraatio-
enint nolimus, opera nostra bona seu mala revelaia nera jusiorum non erit locus impiis. liiterim eiiiin
suut Doniiiio, quaiiiuro ad cognilionem ; sed tamen de eo flagellum facit Doininus unde deficiat impius,
sola bona opera revelanlur ei, quanlum ad dignatio- T, el proficiat pius. Cur ergo applaudit sibi impius.
nem. Sed pro his dicluro esl: Bevela Dotninoviam Nonne de illo flagellum facit sibi Deus? Assumit il-
luam, id esi, vitaro luam, scilicet quid paliaris, cur lura adofficiuin, me auiera erudil ad pairiinonium.
gerois, et quid oples. Id eiiim pateris, Jjuia vides Non.eril, inquain, peccalor, quia silu aliquis qumres
quod caro concupiscit adversus spirifuro. Id etiaro . locum ejus, id est, iisum ejus quem tunc babeat, tion
optas. Infelix ego homo, quh me liberabit de corpore invenies. E conlra aulem mansueti, qui non murmu-
mortis Itujus? Gralia Dei per Jesum Chrhlum. Ef lioc rant sciiicei, sed Dominum patienler exspeclant,
' ret<e/aDomino cordis affectione, et firmiler spera: hwredilabunl lerram, ut supra dictum est. Et delecla-
quia per euro liberaberis, et ipse non per aliuin fa- buniur lunc in muttitudine pacis, quia cum modo
ciel libi, qusesubsequuulur scilicet etjusliliam luam, qualemcuuque pacem habeant, lanluui in interiori ;
id est, fidem tuam speranlein ea quse non videntur, lunc vero pacem habebunt iu interiori el in exle-
quae modo lalent. Juxla illud : Charissimi, fiiii Dei riori. Vei sictiti iinmansueii, id est malignantes,
sumus, sed nondum apparel id quod erimus. 1'ilani, in- delectantur uunc in mulio auro etinulto argenio et
qtiain, fidein cducel per remuneralionem quasi \n in muliis talibus, ila Dominus eiii lunc qusecunque
lumen, id esl, in inanifesiiiin cognitiouem, scilicet delectatio potest excogitari suis, quia eril omnia in
quando ea accipies quse uon visa credidisti: etjudi- omnibus. Ei cum ipse sit vera pax, oinniu erunt eis
cium luum, id est, discreiionem luain, scilicet hanc pax : et sic deleclabuniurin mulliludine pacis, id est
quia raaluisii sequi pauperem Christum, quara divi- in iniiliiplici pace. lnicrim autctn quid liel? Oporlet
lem munduni, educel nos non siropliciier in lumeii; scilicet multaiu pati iribulationein, ut pervenialur ad
sed lanquaro iu rocriilianam lutem; id est in tnaiii- haiic pacein ; quia intcrini peccator, id est quilibet
fesiissimain cognitionem, per reiiiuiieraLiouein(|iii- C persecuior, observabitjustum, id esi, insidiose aget
dem. Majus euim ineriiura est in hoc taii judicio coiiiia Justura fraudulema perseculione : el cliara
quam in iide per se : quia quidam fideles sunt et stridebii super eum dentibus suis, id est inanifesias
salvabimtur, qui nou babent boc judicium, scilicet daranaiiouis senlentias ad ipsuin oppriinendurn da-
ui relinquaiit muiidum, el seqiianlur Clirisluin. Edu- bit. bed quse cura? Nulla scilicet, quia Dominus ir-
cet quidein laiidein, iiilenm autem quid iiet? Opoiiet ridebit eum, id esi, irrisibilera faciet euui, peccantem
quasi dicat, iriiiulari et conirislari. Tu auLeinquan- scilicet. ilaeu enini vere est irrisio, quia duin iniqiii-
lumcunque tribuleris, subdilus eslo Domino, id est las ejus corpus luum perimil, auimain suara piilre-
loium esse luum ei vita lua sit subjacere prseceplis facil. Te facit probabilein, laciet eum peccaiurem
Doraini, ei subjacendo ora etitti ne delicias in vinea, scilicet: liscceiiim vereesi irrisio, quia dura iuiqui-
ut gaudeas accipiendo nuraiiium in vespera. tas ejns corpus tuura perimii, aniraara suara putre-
Noli wmulari. Quasi dical: Qtua tanta dabitur libi lacit. Te facii piobabilero, se reum; ct gravius illc
in ftiLurospes lua, ergo noli hic minulari, id esi, irasci semper dauinaiur, cui aiiimus semper devastatur.
elindjguan in eo, id esi, in consideialione ejus mali Dominus, itiquam, irtidebit eum, ad qtiem scilicet
qui prosperaiur in via sua, id esl, in hac prsesenii boc peniuet, quoniam ipse Donuuus prospicit quod
vita, quia tu iribularis 111ilinere, sed gaudebis in dies ejus veniet, dies scilicel aniinauversionis. Quae
perveutione. Illi vero in via est prosperilas, in per- animadversio duplex erii, scilicet b.ona vul inala.
venlione autem omnis erit iiicoininodiias. Noli, m- Qui eiiiin prospexit diera Judae traditoris, prospexit
quaro, winulariin eo, scilicel in homine [aciente inju- et diem Sauli persecutoris : illius ad poenain, istius
siiiias, id est peccaia, laiiquam necessario, iion ex D ad gloriam. ln ulrumque enira vindicatum e=l: ille
natura, sed quia prosperitas siuiloium perdet eos, et igni_ius geliennae est destinatus, isie seiernae vitae
quasidicat: Si velis prosperari ciini illo, facies sictit est prosiraitis.
ille injuslitias: et ideo noli wmulari, sed desine ab ,, Gladium evaginaveruntpeccalores.Exponere vide-
ira, ui nou irascaris de flure ipsius hoiiiiuis fucieu- lur utiumqiie quod superius dixil, sciiicel el occul-
lis injuslilias. Et derelinquefurorem, id e_t indigna- tam et raanifesfain iiiseciaiionem peccatoris adver-
liuuera et inurmuraliunein couira eurodem. Ex iia sus jusium ; et primuin exponii manifeslaiu ita :
enim procedil furor, quod est dicere : lra vel furor Peccalores evaginaveruntgladtum, id esl, mauifestam
de flore illius non conturbei oculum luuin, ted pu- damnaiionein super juslos exercuerunt. Qui eniiu
lius consule oculura fidei tuse, el si proraisit libi gladio pugnal, manilsste puguat. llie dicii beaius
leiuporalia bona, liabes irasci ; si vero pioinisil libi Augusiiuus : Gladiutn evaginat peccator in corpus
sola coelesiiaetscterua, non irasci debes, sed patien- tuum, sed nunquid cor ejus manet ttimsum?In corpore
lcr ea exspectes: hoc, iiiijuam, raodo dico, Noli cemu- conalur te occidere, ipse vero occiduur in inetile. El
lari ut inaliguus, id est ut uuus. de tnalignauiibus est simifa alicui trajicienii gladium per corpus tuuni,
fias. Aliter eiiim quasi dicit, 11011perbibep. El valde ul scindal alterius vestimenium. Evaginaverunt, in-
cavenduin esLlibi ne maligneris: quia qutcunqtiema- quara, gtadium peccatores, el eiiam intenderunt ar-
id est, ex- cum suutn, id esl, occullas.iusidias ipsis jusiis para-
lignaniur, perseverauter exieiiiiiiitib~uiitur,
tra teriniiios coelesiis Jerusalem lient, vel extra verunt. Arcu eniui occulte ct a longe cerlatur.,
leiniiiios projuise terrae, id est carnis sti.c, ui uon Ut deciptanl pauperein. Heddif siiiguta singulis.
 BEDJE VENERABILIS OPP. PAftS II. SfeCT. li. — DUBIA Et SPURIA.
lileo tfj(_naeru«( afchm, ut occulle decipiuritpdtipe- A , Domiiio, hori sOluni quod sit, sed etiam quod liomo
reiti ei iti0j.em, id esi, juslum niliil de se pfaesiimoii^- sii, et qiiod peffecius seiisfbus et sartus corpore, et
lehi, scilicei devoeaiido ct sibi cSnfdrmarido".Ideo eiiam dives sii, et quod faiidiiem habeat et D.eum
autem eSagiiiaiierunigltiditihi, iit ifianifesie irucideni, landare et gratiaisagere queat : el lamen non solvet
id esl, ihierficiant re.l.s cofde, ipsos sciiicel justiis. boc muiuum, quia nec in interiofibus, nec in exte-
Ipsis autem quid fiCi?Qua_i dicat : Accipiaiii guW fiofibus laudatDeum, et ideo irierito pefibii. Justi
.nereniur, sciiieet gladiui eofuiiiintretin cofdd ipsd~- auleiil nOii Confuhdehtur, sed raefito salvabuntur,
rum, scilicei fedtindet super eos irtiquitns eofuiiiiiief- : e. quia juiitis mhereluf auim_esiiaeassidue bene agendo.
arcus cofum confrihgdiitr, id est, iiisidi* eofuiii Uiide dicit SaloiriOii: Mherete animm lum, ei erh
ficaces fiain. Quod esi diceie : Ndn ie iritefios iri berie placehs Domino. llle verO miserelur animaa
merite Isedarii,imo se ipsos in ariifna iriiefflciahtv Si sbae qui noii accipii animam suam in vaiio, id est
auieiii exieiiora aufeiani, quae ciira? Nulla s.iiicet, qui iioii acquiescit ariiirtae stiae in vanitatibus, iroe
qiiia ihelius esl libi justo <_tcuique alii itliidfides modi- ariiiriae-suse irascitur, et ad pueTiitenliani eiiam ex
cum, quod ipsi aufCrfe ntfii possuni, scilicet et hbc compungiluf. Et hoc est pfima raiseiicordia
quod ipsi rejiiitant niOdi- qiiain aniroaesuaequisque debel impehdere primum,
spes, et cseterae viftiiies, liiodicuriisOlUmniodo
cuiil. Vei roeiius est tibi he- deinde festat eiiani aliis subvenire. Jli"isere(ur, in-
cessaria habere ad vicinhi et ad vestiirien.uiri,sKp_r qiiam, justns, ei retfibuet, id est solum inutuura
(id est, quain) itiultai divitias peccalOrum. Poiest ijuod aCcepit a Doroino, quanlascunque potesl gra-
aiiier qiibque liic vefsus Coiuinuari, si ihiefcalaTeni tias agertdo intefirts et exteriiis. Ilabet Gallica irans-
iiluni versiim, sCilieet, Noli wtriulari, iiiiefpbiiairtus fi latio, Fcnefaiut, quod stc exponiiur, Mherelur, in-
ita : rjuahdoquidera pecCSioresse ipsos ihleriiciuiit; quam, ei feneralur, id esl largiluf quidquid potest
efgo hoii wmuiafi ih inalighdritibui, Ut apjletas flofeni et in iiiierioribus ei iti exlefioribus pfo Deo, quod
iltofurii. NeCdtibes, qilia ttie/tus, id est uiiliusest iibi _"Sidare ad fehus, qiiia recipiet cerituplUiii quod
juSio sequi litddtctini, id est buriiilem ClniSiuiiij dbiiiit simpluin. Nori lanieh gaudeant lenefaiores.
quaiii habefe muliui diviiias peccaiorum. Quod ided Ntin ertiirivult Doroihiiste esse fenetatorein, qui per
dico, qtioniam bftiehia, id esf divitise et ortihis po- prophetani "suumilluii) iincr uiilites descfitiit su.is ,
leiiiia ei robuf peceiildrum citb coniereriiut, iriterini qui pecuiiiani suarri nort dedii ad usiiram : et la-
auteiii cohfirmtit jusios Dbitiihus: Quiisi dicat: Sse- nien idem Dominus jubet te esse feiiefaiorem, quia
viaht peCcatores quautuiii velirit, et quantuiii pef- dicit iri Evarigelio : Si fenefavetis,spem non liabebis;
lnissi lueriht, niiiiliameii oberit qhia Doraihus exeiii- et item : Nhi feneraverh, spem non habebis. Proliibet
plo patieritiae coniiriiiai justos. Ad modicum eniin enira esse leneraiorem, et vult esse feiieratorem.
dOlebUht,etsine iiiie gaudebunl. Et ut IU (quasi di- Prohibet quideni iie fenefes bomines nuroroos, aut
cat) ne delicias in modico, vide quid^pid le pefiulit, aliquid ul plus accipias dando, quia si hoc leceris,
qui qiiare ferret hiliil suuni habuit. Ut eniro iiiulia feiierator erjs non laudandus, sed iuiprobandus. Ju-
patiaris, iiiinquid pervenies ad tanias insultaiiories bet eigo ut feiieres Deuiii, scilicet ut des lerrena,
et tot leiitatioiies ? Nuiiquid ad ilias contuineliasj a'd et accipias coelestia , des pauca , et accipias.inulta;
illaS iiijufias? Nuiiqiiid landerri ad veslem illain des terraii), et accipias ccetuin: el si lioc iecefis,
contUriielibsam aur spineaiii cofbiiain ? Nimquid ad feiiefator efiS iioii viiuperaiidus, sed laudandus.
crucerii? tjUsejarii iibn esl pceria, sed glbria : quia Quia benedicenteilimreditabiihi reiram. Vere ju-
iransiium fecii de loco suppliciornm ad froiites ini- C sius re.ribUet, itl est soivet DofninomutuUinquod
pefatofum : et- qiii laiiiaili glOriam Contulit poehis accepit; duid_justi benedicent ei, id est augenl et
suis, quid reservat fidelibus suis? Utique liiagiiuiii exaltabuiiteUiii, gratias ei referendn, el aliis se in
aliqiiid. cxempluin daiiiib,-el ideo iji.t benedicenteshmredita-
Novil'Dbminui diesiminacuiaiorum. ldeo Domihiis btint lerram, ul siipra dictuin est; peccalores au-
coiififmai juitoi, qma Dominus tiovit, id esl appfofiat teni rion soivuiit livuiuuniDomino, quia maledicunt
diei itiiinaculalorum, id est teuipoia uibulationis et ei. Et ideo ipsi maiedicentes dhperibunt, id est peri-
alflictionis jiisloruin, quaiiliini nlali improbent el vi- Jfuiit, divisi ab illa haeredilaie.
ea. El quia Dbininus hovit dies illofuin,
iu'pi3ri_rii; Apud Domihum.Behedicuut quidem jusli Doniino,
ideii hwretiiius eofutii, scilicet vef ccelestis Jerusa- sed laiiien hoc Cxse riPn babeni, sed ab ipso Doniino,
leiij; vel Cafo sua clarilicata, efii iimredilaseofutnin quia gressus, id esl alfecliOriesei Opera Itominisdiri-
ieiefniim, id est aitefnaliter. gunttir, laiiluirt a Dontino, sicui habei alia iiansla-
Ndii cdiifuhdeniuriii lempofemalo: Vere hmrediins 1)0; vel secunduin lianc tratislaiioiiem ita dicemus,
edniiii-efit' aetefn.i, qUiaip.i noncd)i/'utideH(ur,-"id HOcquod gfesiuit liorhittis diriguhlur, esl apud Deitm,
esi,,__ieri.afiiicOiifu_ioneiiiiiori'pattieiuuf in lempdre lion apud liominem; Non Cst liomiiiis dirigefe gres-
thtilo, id'ii-iy irtdie exaiiiiilirtiohis et ahgustiafuiii sus suos semper, lianique tbrtUOsi esseni gresstis
quaiituiii adiiiaios,iiiio recijiibni ip__rinliaerediiaiim horaiiiis, et semitse hostiae-inciiivse , nisi Doiiiuiiis
ciitii--Cis dicetuf : Venite, beriedicii Paiiis thei. Lt direiisset nus : sed ipse sifcdifexil giessus liosiros,
iiunc nitgfiih etiaiii .fliuiaoiitilui' iii' ilitefiori sUOde . quia Venil, vocavit, justificavit, redertiit, propriuui
supeiiia ISiLHia',qilaniuili po.sibileesiin die'bus fd- D sartguiiiein suuni ilidit, hoc preliuln deilii. Parum
nits, iilesii iii j}f3_seiliiviia, ubl noii poiest pCrcipi eniiu erat fecisse le homineni, rtisi per le lieret
illa plenaria, ad quain jiibii esuriuiii, saiunias. I_t boiiio. Et holno facius, perluliv quseque dura tein-
vefe jtisiiiioribohiuiidenluf. irtfiiliiibv qutasuli pec- poraliii ut le insiruefet, ui et tu patiaris luJectrisiia.
catofei peribmi': nOiiquoil iiori sihty sed quia baifc- Et dura lempbraiia ut et pefvenias ad laeta sempi-
ditaie cafebuiiiv iferna. Sustine laborerii^ ut accipias mefcedem, quia
Inimiti veib Doihihi: Vefe' jJefibiiiit jieccaiores, revera aeiernUs labor susiilieiidiis csset pfo xtenia
qtiiii oiiiues iiiimici Doriiitiidclicieiiies deficieht, id feqriie. Sed si lu aeiernaliler laborares, quarido ad
es.<aeicfuum defe.tura iiicufrfeni, quod dico veio, seiernain quietenl pervenires? Nurtquid uiique. Ei
id esl ih' vefilaie. Et hocdiu nori diffefeiur, setl ideo labor iiosier teraporalis est, quaresusihiendus
mdx, id Csfstatmi ui fuefihi hohOriflcati, id est bo- esi. Diriguntur, iuquani, aDomino gressusi el ideo
iiofibiiSsubliiliaii ei exdltati;diViiiis, contiiiuo 'defi- qUisquiS vefus IioinOesl, voiCt sequi viam ejus, id
cieritqtieinadiritidhih: fuirius. .TiiiiiuSeiiiiii quaritb ai- est Domiiil. Qni eiiim verieChfiStiaiiUsesi, viam
lius;asciindi'^ laiito iiiagis evaiiesbii; siiriiliii-f quaiiid Christl debet teiiefe, quia atiter hou poterit quo ten-
nunc niajof efit exaltaiio irialOruiu, laiito gravior dit pervehire.
erii iiiluiurodejCciio; Et Ufevis quideui'efil ex.ui- Ciiiiicectderii; iion coltideiur. Vefe DbmiiiUSdiri-
tatiOj a_teriia veio Cfil daiiiiiatio. / get gfessus, qliia qui abipso dirigelur, lion coitideiur
MuthabilUrpeccdtor. Meiito pbc;caii)res pefibuiir, \. niierius: cum cecid.ni, id esl cuin videbilur eadera
qmii peccatormutuubitur , id cst ihuUiuui accipil a | exicrius. Nullus enim casus erii ei ad dejeClionvm,
 677 )N PSALMORUMUBR.UMEXEGESIS. — PSALM. XXXVI. 678
imo ad exaltationemjuxia Hlud: Seplies caditjustus,. A notatnr per amaU inler illos qui murmurant in fa-
.id esl oronimodo tribulalione affligitur jiislns. Sep- ciendo bonum, et qui non murmurant, et inillo ju-
tenarius ehini numerus perfecius est, et ideo per dicio sanclos suos, scilicet facientes botium ex cordej
septies pleriaria iriliulalio iiiielligilur. Et tamen ne- el non cum murirturej nott derelinquet, quia iit wier-
snrgit, quia iribulaiio non est ei ad depressionein, sed num conscrvcibuniur: Potest taliter qiioque iste ver-
ad ereclionem. El ideo ttou collidetur, quia Doriiinus sus coniinuari, Ideo dico declina amaio, el fac bo-
supponit manum suain, el conforlal eum exemplo num : quia Dominusamat lale judicium, id est, hu-
paiieniise suse. jusmodi discretionem, scilicet ut quisque declinel a
Junior fui, elettihtsenui. Sicut in siiperiori psal.mo malo, et faciat bohum, el sanctos suos sic discerneri-
accepisli injusLum,de quo agebat toium genus ini- tes noh dereiinquetin mternnm.Terlio quoque modo
quorura, ita accipe j'ustum, qui bic loquilur pro cor- continualiir iia : Declina a malo, et fac bonum : sed
pore jusloruin : quia versus isle poslulat hoc, qui haecfaciendo patieris tnulia adversa. Tu aulCm noli
sic continualur : Vere Dominus suppbnit manum curare, noli dolere, quia Dominusamat lale jtidi-
suam illi queriidirigii, id est justo, quia non dere- cium fieri in suis : quia flugellat taliter omnem fi-
liiiquit jtiSlum nunc, nec eliam ex quo primum ju- lium quem recipit, qtii nec proprio suo Filio in quo
sius fuit, non dereliquii. Et nec in j'uventuie, uec in nihil invenit, pepercil. Et licel videaitir derelinquere
seneclute mea vidi juslum derelictum, quia ego fui sanclos suos, per hoc non ens dereiinqiiii, sed in
junior. Quod inde palet : Eienim (pro quia) senui. mternum conservabunlur, injusii vcro non cOnserva-
Jiivcnis namque fuil juslus iste, qui hic agit pro buntur, quiaaeiern-.ililer putii.nliir; ethoc ideo, quiai
aliis in prioribus justis, qui quasi in juvenlute fue- g semen impiorum peribii, id esi, quia opera ipsorum;
runt, quia primi ad fidem accesserunt : senex vero injustorum peribinil, noii qUantuih ad vindicalio-
quantum ad tempus jam factus est, quanlum ad nera, sed quan.um ad bonairtretnuiierationem. Jusli
illos qui hoc posleriori lempore accedunt. Et est atilem non puiiieulurj sed conservabuntur, utsupfa
dicere quia nec iu prioribus nec irt posierioribus" dictum est, per hoc scilicel quia hmreditabunt, id
justis aliquis poiest reperiri quem Doniinus de- est liaereditatem recipiertt terram, vel ccelesteni Je-
reliqueritj et non putius confirmaverit.JVott vidi, in- rusalenij vel carnem suamclafilicatam. Et ne pan-
quam, jFu.dimderelictum, nec vidisemen ejus qumrens dat siiius cupidilatis avaro; qtii statiin putaret liic
patietn, id est nunquam vidi qtiod imitatores ipsiiis promitti terrenam liseredilatem, et sic tenderet ad
jusii essent quserenles panera, id esi indigenles jusliiiam , exponit quain terram acceperit. Quasi
panej noit pane veniris, sed pane verbi; de (|uo di- dicat: Ita dico hwreditabunt leftain; qUodnoh ad
cliiin esl: Nonin solopane vivit homo, el rcliqua. horam, sicut aliquani possessionem lerrenam, sed
Vere enim justus iilo pane nori indiget, qiiia setnper inhabitabuiiiin swculumsmculi, id esl, aeternafuer in
babel ipsuiii in corde vel in ore juxia iilud ;__. iri ea. El ila ui sint supet eam, id est possessores sint
lege ejus mediiabilnt die ac nocte. Manducat atilein ejus terrae. Et hoc quanium ad ccelestem iliain pa-
hunc patienij quando legil vel audil aliquod praece- triain : quahluin vero ad cafnem, sic dicens : Iia in-
piorum Dei; romin.t vefo ipsUm,quando recogitat Habitabuntut sint stiper eattt; id est; ut spifiius sem-
quod legit vei audivit, ut fruciuosam faciat sibi. per sit ilii carne supefior. Hic enim licet spiritus na-
Ifnde SalOmonait: ThesaurUsdesiderabitisrequiescit luraliter carne supeTior sit, saepe lauien subest
in ure sapienthj stuttus veto Ifansgluliit iiltid. Hoc p, carni, scilicet cum decipilUr carnali dclectatione.
atiiem stulti faeimil. Quare Compaiabiles sunl ani- '' Oijusti meditabitut sapienliam. Merilo jusii liare-
malibus quae non-ruiniiiaiil, elideo immunda surit. diiabunt terrcim,quia semper et meditantur sapicn-
JrtstiiS'vero quae legit et audivil nori obiivisceiur, tlairi, et loquuritur caiii, et in corde reiinent legein
sed ruininav ea-,quare munduin animal est. Et de' Dei. Quod sic dicit : Oi jvsti meditabiiur sapichtiam,
lioc idetn SalOmon dlcil: Et cogitutio sancta sdl- id est assidue loquitur slbi ipsi illud quod pertinet
vabit te. ad sapieniiam, id eSt ad bonahi vitam, qtiaeest liti-
Tolii dietniseteluret cbmmodat. Vere semeif justi gjuriiiiabere cuta vitiis, pacein cum mofibus opii-
non indiget pane, quia lota die, id esi assidue tnue- mis. El lingtta etiatn ejus, id esi justi, loqueiur aliis
retur aiiinise suse, dum- illuin panem aut comedit onine judicium_,id estomne quod vere sii judican-
aut rumiiial, Et eliaffl commodat, id esl comino- duni et leiieiiduin. El hic lalis non est deillis unde
duro quodcunque potest facit aiiis- vcrbo el facio: diclum est : Populus hic labih me honorai, quia lex
et sic eiiam si pauper sit, dives lamen esi. Non eiiim Dei rton tanluin est iii ore ipsius, sed in corde, ut
respicicnda est inanis arca, sed consciertliaDeo plena: iSla : Quod libi non fteri vh, alii ne feceris. Et quia
non exierior laculias, sed ih.eiiof chariias, idfest talis esi, ideo oressus ejus, id est affeciiories ejus
bona vuluntas, quae nunquam est Otiusa, quia si nori superabuntur, quia hec etiam cogitalioue pec-
non dal hunimura, dat cOnsilium, dat auxilium ct cabit.
se ipsum, vel salteni boriuin votum. Misereiui-, Considerat peccator jitslum. Quasi difcat : Ergo
iriquaro, e( coihmodat,et ideo iemen , id esl opefa nianeat juslus sectuus inier impios el inter injUStos.
ejus eruni tii benediclitihe,idest, iri- mUltiplicatiOne,. QUid eniin oberit ei iinpius? Niliil utiqtic. Conside-
quanluro ad rcmuiieiaiiohem, quia siiigula CenlU- D rat quidem peccalor justuni;-Dominiis aulemsnon de-
lupluin accipiet. IVoftergo mmulari in mulignanlibus relinquit eum. Potest et aliier liic verstis contiiiuafi,
lu quilibet ul semeiitiluni sit ih benedictione; sed ut sicut quod prsecessit, fiiii causa ad justos; iia et
poiius declina a malo, velsiihplicilef iia cbiitinuari istud causa sit ad iujusios. Quasi dicat. Meriio in-
poiesl: Quiajusii lainen semprierit iri benediclione, jusii piniientur, quia peccator corisideratjusitim insi-
ergo lu quilibetdesidcrans- illarii beiledictionein, de- diahdo ei; e( lioc fieo qiiia qumrit mortificare, id est
cliua ab omni riialoet faCboiiuin qiiodcunque potes, peniliis dcvorare cum, tiunc fraudulenter, niiiie vio-
et lioc sine rourmuratione, scilicet ut non pules lenier. Sed quae cura? Nulla, inquam, quia Dominus
dainnum in dando, iino iii reiinendo ; qUia quod de- iion deretiitqiiet euih, jiistum scilicef, elsi iradituhi
disti, non perdidisti, sed quod senasti, perdidisti. exlerius in manus peccaioris. Nara elsi irt carne justi
Atlcnde ergo Deurii dicenteih : Facilevobh saccuios, domiiieiur inimiius, jtixta illud beali Jbb : Tefra
nott computrescibiies, el lliesauroi non deficienlei in tradiia estju inaHuspecctitdtum, tameh spiritus ejus
coelo,quofur nonaccedii.Ei ihliabilaiiisdictilumsWctili. saivdbuur, uou derelihcjuei,iiiqiialii, Doiniiius jti-
Quasi dicat: si deciiiiavteiisa inalo, et facics bonurti, siuin, ttec damnabil eum, irtio exaliabit euiri cum in
tiiiic iiihahitaveris Supefnain liaeieditaiein in saecu- futuro judicabtlur, id est judiciutn dainiiationis iiet
tum sseculi, id est in aeieriium. de iiiipio illi, id esl ad iionoreui jusli. E contrario
Quia Doininusaniai judicium. Itleo dicOsiiie mijf- iiott damiiabit Doniinusjustum, eiianj lunc cum judi-
Jiiuraiione esse faciendum, guta Dominus amal ju~ cabilur irt prsesenii illi, sCiliCetihipio de pio, et cum
dicium facere, id esi, diligens examiiialor erit, quod luet pro voluntaie ihipii pius. Nam et si turtc viUea-
679 BED_fi VENERABILISOPP. PARS U. SEGT. II. — DUBIA ET SPURIA. C80
tur damnatus pitis, non tanien vere est damnatus, A _ EXPLANATIO.
quia si accipil ab inferiore jndice, senlentiara, acci-< Dicendp in commemorationem,hec nobit lilulus islt
a
piet supeniiri coronara. Ideo noti oemulariin ma- pronuntial, ul quia peccatttm omnimodiseffugerenon
lignaniibus, sed potius exspecia Dominum, et cu- certe ut ab ejut frequeniia temperemus.tem-
stodi vias ejm. Potesi sic quoque continualio fieri : valemus,per.hoc ante oculos mentis ut alibi dtcit : El
Dixi, Dominusnon derelinqueljustura, sed salvabil delictum meum coram me habeamus, ett semper. Quod aulem de
eum. llanc aulem salvaiionem tu quilibel in prae- Sabbato exponiiur, quia pwnitensquilibel inler snorum
semi ne appelas, quoniam adhuc lempus esl laboris, vulnera peccatorummternmsemperquielh debet habere
nouduin mereedis : el ideo palienler exspecta Domi- memoriam. Quidam hunc psalmum ad beali Job hislo-
num landem exhibilorem, qtient jam lenes debiio- riam aptattt, sed Hieronymovidelur illum ex pmnilen-
rem. Et ne exspectes manihus dissolulis et genibus tis alicujus, vel mysticeex Domini Salvaloris pertona
debiliiaiis, sed cutlodiviviam ejus, id est opera vel patsionis tempore cantalum. Psalmus hle pmnilenlit
prsecepta ejus : et sic ipse veniens exaltabit le non qttadrifaria dhtinclione dividiiur. Iti prima, mitericor-
aliqua lempqrali dignitaie, sed ita ut (u capias ter- diam movetbenigni Judicis vila pmnaiis. In secunda,
ram viveniiura hwrediiali, id est ad haereditalem suumet corpus verberetulcalum et animam dicit atni-
seternam, et banc lerram videbis tu, tunc cum pe- corum exprobralione saucialam. In lerlia, medicina
rierinl peccatores. Nam illis longe posiiis ad sini- salutarh adjungitur, cum tolam inter adversa spem
slram, eris m cura cacierisjuslis ad dexleram quibus Domiho se commhhse ieslalur , paratumque se ad
dieelur : Venile, benedictiPairis mei; illis aulein : flagella el plus mereriquam palilur astruit. In
quarta,
lte, maledicti, ete. j periculh omnibusexemplussalnlis suw Deum profite-
B
Vidi.impium. Vere peccalores peribunt, quia ego lur auctorem.
jara praevidiinteritum eorum. Naro quasi dicat : ln- COMMENTARIUS.
troivi jam menie in sancluarium Dei, et consideravi
eorura novissima. Qnod sic estin libro: Vidi, id est. Domine,ne in furore tuo. Titulus talisest: Psalmttt
consideravi impium in hoc raundo, et super mulios ipsi David in recordationeSabbati. Sabbaiiim est re-
exaliatum el etiam elevatumsicut cedros Libuni, id quies, et accipiiur ideo pro requie, quia Sabb;itum
estad modum sublimiorum in omni gloria sseculari, dicilur quando nos a iabore corporali cessamus.
qui signlficanlurper cedros Libani. Et hoc visotrans- Significat aulem haec nosira requies iilara veraui
ivi hscc temporaiia mente,' ui viderem ejus novis- requiem quam uos in primo Adam habuimus, el per
siroa. Et eccenon erat iropius, non quod prorsus non ipsum amisimus, ei quam per secundum Adam, id
essel, sed quia erat quasi non erat. £t ideo dico est, Christum, recepimus, si nonduin re, saliem
non erat, quia locum nullum habebai. Nam ego spe. Spe eniinsalvi facti sumus, exspeclanles redem-
quwtivi euin, el non esl invenlus locus ejus, id est ptionemcorporh nostri. Hujus iiaque Sabbaii, id est,
usus aliquis ejiis. Iirgo noli mmulari, sed cuslodi in- requielis, recordatur quidam doleus et lugens in lioc
nucentiam. Vel ita poiesf simplicitcr continuari : psalmo, quem titulus vocat non siropliciter David,
Quia impius in futuro non habcbit lociim, crgo, ut sed ipsuni David. Quod ideo esi, quia nusquara
locuni habeas, cuslodiinhocentiam,id est ne rapias, legimus beaium David proplieiam recordaluin fuisse
ne injuste agas ut acquiras pecuniam, ut amiltas iu- Sahbati secundum observatiouem Judaeorum, qui
nocenliani; imo perdas pecuuiaro, ul acquiras inno- L Sabbatum observabant, quia non recordanduin, sed
centiam. Ei vide wciuitatem,id est illud quod videre obseivandum erai, quod inler septein dies uecessa-
de le sequura esl, id est intellige te quidquid pateris rio veniebai. Nemo enira reeordatur, nisi quod in
juste paii; vel vide mqidlalem,scilicet iutellige nuuc absentia est. Quid ergo sibi vult haec recordatic
Taborandum in vinea, ut merces accipialtir iu ve- Sabbati, quae cum tanto dolore,cuin tanto mcerore,
spera. Nqn enim coionabiiur, hisi qui legilimecerlti- cuni lanlo gemitu, cum lanto fletu lil ? Aut quid
verit. Ll debes cusiodire el videre, quia homini paci- prodest ? Multum, inquani, quia felix est, quisquis
fico, id est non murrauranli, sed cuslodienli inno- sic miser est. Unde et Doroinusin Evangelio quos -
centiam el videnli sequiiatem, stotl reliquim, id est dam gemeiues el flentes beaios vocat.. Accipiamus
futnra et posteriora. Et si videntur arida esse priora,, ergo et hic lalem Sabbaium recordauiein, uescio
pinguia eruni ei posteriora. qiieiii lugeiitero, et uiinaro nos siraus! Esl enim hic
Injusli auiein. Ycre nullus locus erit impio, quiai quidara dolens, lugens, Sabbaiuni recordans. Sabba-
injusii dhperibunt, id est valde peribunl. Simtil, idI liira naraque est requies. Et siue dubiu in quadara
estet in corpore et in anima. Et ideo peribunt, quiai inqtiieliulineeral, qui Sabbatura sic recordatur. Jpse
reliquiwimptorum, id est posleriora ipsorum inju- iiaque iiiquietudinem quam patiebalur narrat, et
sioiuin, non dico 11011 erunt, sed interibunl, id est; Deo comineiidai tiiiiens nescio quid gravius quain
eruiil quasi non sint; quia quantumcunque sint pin- illud erat in quo erat, Quod enira in raaio sit aperte
giiia eorui» pribra, valde tamen arida erunt eorumi dicit, nec bpus esl interprcle, aul suspicione, aut
posieriora. conjeclura. In quo autein roalo sit, ex vcrbis ejus
Salus autem justorum. Injusti quiden) peribunt, lion dubitatur; nec opus esl ut inquiramus, sed ul
iusii autcni non peribunt, quia salus contiiiua erilLD quod dicil iriielligainus. Et vere nisigravius m.ilinn
^usiis a Domino. Quod a panibus sic probat, quia ett illo in quo erat liineret, nequaquara sic inciperel :-
lemporetributaiionis, id esl pracsentiviia,,qua. pienai Domirie,ne in furore, elc. Scienduni esi qnud qui
est angusiiis et iribulationibus, erit Doniiuus pro- dain in futiiro a Dominoarguenlur, quidam vero in
tecior eofum, id est jusloruui, quia erii eis clypeuss ira corrip.ientur. llli enim iu furore arguenlur, qui
conlra ignea lela nequissimi. Et adjuvubit eos inl vel ClirisLtuii firadauieniuinnon habueruni, de quo
perficiendo bonoruin; e( iiberabit eos ab impedi- Apostolus : Fttndamentumuliud nemo polest ponere
liienio, ne deticianf, el ita liberabit, quod eruei eoss giiamquod positum est, id est, Christus. Vel si ha-
a peccatoribuspenitus, id est ab omni perplexilate_ biienint, niiiil boni supersedificavciunl. Arguere
et coiiforiiiaiioiiepeccaiorum, et sic liiiideiusulvabtl( iiami|ue, est aliquera accusaudo convincere. El isli
eos vera ei a.'lerna salva.lione; et hoc ideo quia spe- quasj argueniur, cum eis a Doroino expiobrabitur :
raverunt in eo, id esl, quia ipsi non murrauraveruntt Esurivi, et tton dedhlh milti manducare, et caeiera
de feliciiaie nialornin,-et inalueruul apud Dumiiium i talia. Accusalionein autem solet sequi darouatio.
esse in spe quam cum eis in re. , Siiniliter et istos Laliaccusaiione coinicios d.uiin.i-
IN PSALMUM.XXXVH. bit luror, id esi, ternbilis eldistrici.a divinasenten-
Psalrous David, in remeinoralione die Sabb iti. lia, cum eis dicelUr : Ile, inaledicti, eic. Ilaec gra-
. ARGUMENTUM. viora limens iste qui loquitur Iiic iu hoc psaiino,
-
Ezechias-egrolans Doinino supplicat. Aiiier con- excepia praesentivita, cujus deflet iiinuuieia mala,
fessip paiienlise, ei virlus ad salulero. Lege Job. sic geroil et ofat. Quasi dicat : Fuluruiu, D.uiine,
 C81 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. XXXVII. o_2
est ut quosdam in furore tuo arguas. Et ideo quaesotte A tum, quia mullorum criminum ipsum Adam fecit
arguas me tn furore ttto, id Cst, ne paliaris me esse in reum. Sciendnm auiem quod vox capitis est in psal-
numero illorum qui arguenlur in furore tuo, ut mo, nunc pro se, nunc pro membris loqueniis. Et
supra (lictiim est. Futurum quoqtie esl ut quidam licet hic non sit distinclio personarum, esl tartien di-
cbrripiantur tit ira iua, et ideo, Domine, flagella, scretio dignilatum. Hic enim esl captil quod salyat,
seca, ure, purgiiium me hic redde, ul non corripias corpus quod salvattir, capiitexhibens misericordfam,
me tunc in ira tua. Corripiunlur in ira Dei, qui Chri- corpusquasideflensmiseriam; cipul adpurgandum,
suim fnndamenium habenl, sed non lanlum auruni, corpus ad confitendum. Quomodo ergo ille, in quo
argenlum, lapides preliosos superaedilicanl, sed peccatum non fuii, dicit a faeie peccatorum meorum,
eliam intermiscent ligna, fenum, stipulas, id est, nisi quia in persona membrorum ista, sicnt et cae-
commitlunt quaedam venialia peccala graviora et lera praedicta, loquitur t Nec miriim, si illorura est
leviora. El ideo necesse est ut hi lales in ira corri- vox una, quorum est caro una. Uiide Apostolus :
piantur, id esl, in purgalorio igne nuuc inlerim Erunt duo in carne una. Sacramenlumhoc magnum
anie diem judicii pnnantur, utquae in cis immunda est , ego autem dico in Chrhto el in Ecclesia. Qua-
sunt, per illum exuianttir, et sic tandera ido.iei esse propier ex nimia affiniiate capul non separat hic
cum his quiin dextra coronandi sunt inveniantur. cofpus a se faciendo peccala raeiiibroruni esse sua,
Nec immeritotanttim limet isie hanc correctionem, quorum ipseeiiam parliceps fuit, quaulumad pcenam.
quia aliendil eam esse graviorem quam quidquid Quod ideo facit, ut corpus non separel a se caput
uhquam passi sunl lalrones, velsancli martyres, vel passione, imo faciat esse suam passionem ejus pas-
quidquid gravius homo possit excogitare. Si vero j$ ] sionem.
illi quossupra diximus, tanlum aunim, argentum, Quoniam iniquitales mem. Merilodixi Peccalprura
lapides pretiosos, id esi, bona opera supencdifica- raeorum, quoniam ego sum in culpa, non lu, Doini-
rent, lunc neque illuin ignem limerent, qui eremabit ne, non factum, non aliud, quia iniquilates mem, id
teternaliier impios, neque illuni qui corripiel pios. est, inobedieniia et prscvaricaiiones
Sciendum autem quosdam esse sanctorum (ui testa- licet in Adam connuisi, meae, quas sci-
(ur Evangeliuni)qui non veniunt in judicium, sed id est, praevalueruni capiti supergressmstinl caput meum,
Iranseunl de morlead viiam, quia et si aliquas sli- runl. meo, ei ipsum involve-
Ego enira caput meum conira le erexi, iniqui-
pulas; id est, parva peccala supcraedificaiU,adeo la- lasautem illud Unde alibi diclum est: Con-
tnen levia sunt, qund ignis iribulationis quem pa- verleturdolor dejecil.
liuniur hic; vel etiam pcena raortis peniius ea exu- ejus in caput ejus, el iii verticemipsius
ejut descendei. Et aecipilur liic caput pro
ril. Elhi tales quia iiiliilin eis ignis suum invenit, iniquilas parie,
slaiim dum a corpore separanlur, iranseunt ad digniori pro anima scilicet, qune vere per ino-
vitam seiernam, sicut e conira quidam raalorum sta- bedienliam depressa fuit, quia cogiiiiiimem verj lu-
minis amisit. Iniquitales, inquam, stipergressaesunt,
tim aeiernas poenasincurrunt. ei tunt gravalm super me, id esl ita oppresserunt
Quoniamsagitlm tuw. ne
Ideo, Domine,rogo arguat menLemmearo, sicttt onus grave opprimit ali-
me vel corripiat in futuro, quoniam miilta et magna . ipsam
sunt quaein praesentipaiior. Unde, quaeso, sufficiat quem, quia sicul ille se erigere non potest, ita nec
mens mea ad purum coniuiium verilatis erigere se
libi de me suinpsissesupplicia. Et incipit enuine- valet. Quae omnia ad merabrareferuntur, sicul et
rare ea satisfaciens Domino, offerens ea quse pati- ( quaesequunlur.
lur ne graviora paiiatur, dicens ita : Quoniam sagitlm Q
luminflxmsunlmihi.SagiUdiSvocat animadversiones valm Pulruerunl el corruptw sunt cicatricesmem: Gra-
irae Dei, scilicet, oranes poenas el miserias quas sunt, inquam, iniquitales supet- me, et super-
palimur inlerinssive exterius. Quas quidem omnes gressm sunl iniquiiates caput; et ideo cictitricesmeie
miserias ex praevaricalioneprimi parentis Adsecon- etiam sunl corrupiw, et adeo corruplae, qtiod eliam
traximus. Indeesi quod mortale corpusgerimus ple- putruerunl, id esl, pulridaefacue sunl. Vel pulruetunt;
num tenlationibuset solliciludinibus, ohnoxium cor- id est, feiorem emiserunl, juxta aliain translationem.
poralibus doloribus, nexum indigehiibus. Muiabile Cicatrices namque fiunt ex sanaiis vulneribus, et
languidura cum est sanum. Unde enim diceret isie : in nobis vulnera fuerunt ex praevaricalione Adae,et
-A'o»esl sanilasin came mea, nisi quia sanilas, quse ex nostris actualibus. Quse vulnera sanata sunt, et
dicitur hujus vilse sanilas, bene inlelligentibus, et velut cicatrices fecerunt per fidem etgratiom bapti-
Sabbatum recordantibus, non csset vera sanitas, smi, sedex infirmitate nostra fit hoc quod nullus est
imo magna intirmitas. Si enim sanitas essel, non ita perfectus, quin aliquando per aliud actualelaba-
lara facile corrumperetur lialurali morbo, faine, lur in peccatum. Et ideo cicairices quse prius sanae
scilicet,' siti, elcselerisbujusmodi. Quae ideo natu- erant, corrumpuntur et felent, vel putrescunt, quia
ralia dicuuiur, quia quod in Adam peccali pcena, in et si valde levia sunt quse perfecti viri comrailtunt,
nobis est nalura. Unde Apnslolus : Fuhlis eiiim ali- qui recordaniur deleciabilem odorem Sabhali, eis
quando naiura fllii irw. Nunc ad lilierain redearous. lamen fetida et sit abominahilia videntur. Nullus enim
delectabilis odor Sabbaii, nisi cui
Sagittmtum,inquam, non una, sed mullse mihi in- intelligit quam
fixmsunl, el in bis.sagillis confirmasti super me ma- JJ abominabilis esletfeior peccaii. Cortuplm sunt, in-
num luam, id esi, lirinam ei assiduam poteniiam quam, cicattices, hocesta fucie, id est, a praesen-
super me exhibuisii, qtiia sine iniermissione poenam tia insipiemiw mem,quia per hoe repraesenlalur insi-
ex peccato perfero el perluli. Diciiur autem hoc ad pienlia mea. Tu enim me sapienleui esse voluisti, et
similitudinem alicujus verberanlis magistri, qui veram sapientiam me docuisti, dicens : De omni
quasi manum super illuin confirmat, quem lenet Ugno paradhi comedas, de fructu autem scieitlim boni
sub assidua virga. et mali ne comedas. Ego vero me insipientem feci,
Non estsanitasin carne mea. Vere sagitias infixisli quia magis serpenli quam libi coiisensi.
milii, quia inierius elexterius. Namttoiiestvera taniias Mher factus suin. Quasi dical : Quia cicatriees
in carne mea, ul supra dicturoest, quod procedit a fa- eliani cvrruptmsunl, ideo faclus sum miser, id est,
cie, idest, apraesenliairceiua?,quia per liocreprsesen- plenus muliis misenis. El qui erexi mc per superbiam,
lalurira tua, quani in iransgressore legis Adamhabui- sum incurvatus, id est, hurailiatus per vindictam, et
Sii. Ei ttonesl eliam pax ossibusmeh, id est, non est hoc us(j<uein finemcurvaiionis, id est, otnniraoda
consianliaiu virlutibus, quaesunt ossa, id esl, lir- cnrvatioiie. Vel ita sum curvatus, quod curvatio mea
maraenla aniraaemeae.Quod itein est a facie, id esl, diirabiLusgue in finem, id- est, doiiec perveniaiur
a prsesentiapeccaiorummeorum, quia per boc eiiam ad Sabbatum. Unde, scilicet, miser facius sumelcur-
reprsesenlalur peccaium inobed.entiae, quod Adam vulus, lota die, id est, assidue ingrediebar et egre-
principaliter, el in ipso omnis posteriusperpeiravii. diebar, id est, conversabor in hac praesentivita, quse
Dicitur aulem pluraliier praeceplahoc unum pecca- esi ingressus ad fuiuram; contrisiaius, id est, simul
PATROL. XCIII. 22
 dsS BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBlA Et SPURIA. 68.
interius et ex.erius irislatus, sabbalum quidem r.e- A J in unibram re.cessit, et inier ligna paradisi iaiu.it,
cordanilp, ei ripndun) phtinendb. quia lticein ad qtiain prius gaudebai npn liabujt. lste
Qiioniamlumbi mei, eic. Merito npij nipdo trisiis^ auieril firo qiio cappl agit, jaiji redenipius ei cpnfi-
sed tuiam coiiirtstaiussunj, qiiia niiii.esl jhjjii lionum lens, et in cofppre Cljristi posiius dicii, qiiia luinen
iritcrius, vej exteriiis'..Nain'/«!*«».V««i^/.«(ffKn^!^H" npn cst secb.ni, liabet iajnen.liiiiien'fidei,jiixlaillud
s.owt&t/s, .it| est, aniina niea repjela psl yanjtatibuR. Charhiimi, filii Dei siiiniis. Iliud vefb iiimep de quo.
Luiribi'eiiifn pro delectaiipnibus acclp.iuiiiur. Dele. subseqtieiiief dicii.iir : Sed nondum appitret qupd
cJ:i,iiqne;sverq ihleripfes siiht. Et ideb'.'jp.eflumbqs erimui, cunj dulem apparjieri(, similesei erimus, qitiq
nnihia^qu.aeiniefior esi, desigijatnr. IllUsi.pnesvero videbimuseitiifshuli es(;illutl, inquami luriieii nqn-
vqi-iii,vanitafes'il|aset plian.asihata, qiise rip.biset in diim liaiiel, qnia est hic vbx pereg.iiianiiuiii, non-
cogitaiitibet in.orijndp assidue inlercurruni. Luhibi, dura in pairia .cpnslilutbfuhi ; dutn cnitii iit corpore
inqiia.iii, iiivsionibiis pieni sunt, et vera sariilat ifgn sumus, peregfinamuf a Dqmiho,ct lainliu illnd vijruro
estftifcdrne tnea, iii si.ijrj.ra
dicttim csi. Etest.dicere: liinien non hahembs ; tandem yero si Ciiristiim hic
wm mirum si.lsfe cprilrislatus, qriia ex jiulla paj-te: diligimUs,iliud vere habebimiis. Ipseeii.iiiiilicit : Si
est ei JaKitia.Naih cri*m, (ptus hbrnp sil tahtum carpi quis diUgil tfte, diiigelur q Pafre nifio, el ecjpdiligain
e.l anjiria, in ejus ariima esi vaiiilas, ei in carii,fi iri- cum,elmanifesiaboeimeipsum.'
lirmjias. Ei iiieb inefi.tb 'cdiiirisjatus irigfetliiui', Amici mei, e( prqximi mei. Iluc usque capi^t pro
qiioiisque. anima ex^iiat yanitaiiem,,et caro induat; meiiibris lpcuiuin esi, ijuhc vero.loquiiur pro.se. Et
sanitatein. Ahiriiavcfb iioh exuetvaiii.aieui, qiious- qiise liacieiius dixil, pafitii.r qiiisque a se, i|isp p,er
que landem appreliendal veritatem ; neque parb iu-. jj poinain peccati; quaevefq sequuhtar, patitur iib liis
diiet saniiiiibni, qubiisqii.eexualihfifiiiitatem. QiindI jnief (luos coijversaturi Et sicutcaptit iiori se divisit
tunc (lenique erit; qucihdohoc moftaleinduet iniinor-' a nienibri.s iri liis quaeapi;d se .p.a.tiiiiitur, iia nec
tatiidtem, ei .corruptibiieiticonuptionem. incrobra se separent a capite iii his quae exterius a
Afflicius suih el hitiiiiiidius. Repciit qitod suprat persecutbflbus patiiuf ; sed sicut ihse iecit peccaia
dixif, Scilicei, qiibd iriiserfdcius surit,sicut taiiquami ncistraesse sua, iia et nos passibrieinejus faciamtis
per causasapposiias ceriificaliim. Qiiasi dicai": Qtiiai esse nosifabi. tphtiiiuaibr auteni*ic . Dixi quia lu
in ariima rtiea est vanltas, ei in carhe infirraiias,, liien inlcfibfutn ocu/brum tiqti esl inecttin in irieis.
jdebsum affliclus,id est, miseriis pleiiiis : Ei iiimhi , Ei pro jibc luinjne festiiuendq fa.ciussum oiedtetts
huihiliatus, quja imh ail lioram, sed «isoriedd "fiherii i jPa(fi usgue qd tuorlem. In qua pbedientia qmiei mel
suiii liiiniiliaiiis, ui siipfa dicluiii esl. Haiic aulemi ribn veri, sed qui siinulani se prius aniicbs, diceules :
niniiam humiliationcih ni mO intclligit, nisi qqi Sab- Magisiefboife,scimusquia a Dep vehhli. Et proximi
baii iinmensam celsiiudiiiem aiiehdit. Affliciussurii,, met, _bda.i scilicet, dc quorum feiiibus exivi. Quiil
ipquartJ; et himis humiliaiiis, unilenic/i'e/>am seiripcf;; isti feceriiiit? Aihici quidcin.sipteruiitadversunime in
i(l esi, rugitum validissiriioeinteriiioiiisehiiileliariiadI damnaiipne, proximi vero ripprqpiiiquavenintquideni
Doroiinini;proCedenteihd tjemitiicqrdismei. Geiiiitusi cofpore, cuin iprigieesseiitroerite. Satis 'eiiiiiiappro-
enimalmscSfiiis, atiiis cordis. Gcniitiis cariiis est,, pinqtiayefunt, cuiri eii.m in cfucehi susiulcftiiii. Ei
qui teihiiciraiibiis febiis fit. Et liic liomiriiliUs,quia" i lioh sbjiiiin,lifniciei pibximi cphtrd me sleleruht, sed;
exieridrem iiinblescit. (•einiiiis vero cordis est ille, e:iaiij qui prius erariijnxiq me, id bst, qiibs ego j.ri.iis_
qiio sancti viri interius inlerpellani,etliic lioriiiniiius' i ^„ (IdCebairi,ei ciiciiiine liabebani, apps.toliscilice.L,de
est pcciiltus; soli vcro.Deocui qniuis intenlio auiiiiae : lofigesiei.efuiil_x quia, reiicto, eo„ fugefijht. El inlef
- patet, et omne cor. loquitur, esi nia.nife&ti.is. Ei quiai hsec fiYcfebqni vim iriihi, iibii. quanLiimafj veriiateiji.,
soli D.eo,ciigniliis, ideo siibdil : Domiue, oi»uedesi- seii'quariiuih ad eoruiii bpiniuiieiii,diirtiiiie capereni
deifmm metnn, id est, quitl desiderein lalii,er ii.ge-. ct ligaieni.illi qui qumrebqhlaiiimam nieaiii. Alibl,
i.njscendo.,est aitie (e. i,i.o;i.
ajii.elioroinesqui cor no.ni fipiiiinus. redarguit npn quaeietiles aiiinian) suaiu,
vjdeiit. Et ideo tu cqgno.ci.s.desideriuin, quia geini-. ciiiii dicit : Noh ef qui requifai gnimctinmeatn, h.ic
lus ineus, qui i.ioroiiii.busest o.ccnlius, a te:non eill verb,qiisefeiitesredafgtiit, qu'od nebib rcpugnaiss iri-
absconditus, iro.olibi est nianifesius. Desideiiu.ni.estl telligat. Illi.bciiiiii.ffedargiiii110.11 quicrenies ad iinj
nosirum, oratio.noslra. Et si coji.linuum,desid.eri.uni i liiiidnem, ifie vefo quaereiites ad daiiiiiationerii. R\
coniiri.uaesi orafio.,sjnon intermi.tlis d.esiderarc, nojii quiinqfiirebant ifiaia".Faci.banl, iriquairi,vim inilii,
in.lefroiHisora^e; co.hiinuuiiienini de^ideiium.esl voxi ei ui (ijipoiliine iacerent illi qui iiiil.i, id esl, ad
coijiijiua. Tace.bjssi a.ma.redesiiteris. Uhde Domi- damnalioneinj nieara, mata qi,i;iip.lijicefent, ihqttire-
nus de quibusd.amlacenlibus dicil : Qitia sup.crabun- batii, qiiia hon ea iriveriiebani; /icuii sitnt piuies
dabit iniquitcis,refrigescelctiariias. Frigus eniin cha- inoftei!i,;cutrileiitantes ei bujererit : Sciinus quiq a
rita.iis est silenlluiii cofdis, flagr.ariiiacharitalis est. Deo renisti, matjistet, el iii lpsa eiiain morie cuiii nii-
clampr cordjs. Si semper ro.anel cliarjtas, semper;• Iiies ui ejtlsresurrectionem' dirsiinulareht, cufrum-
cl.am.as; si semper cJamas, se.mper desideras; sii pefeiit..
scmp.er desideras, Sabbatura recprdaris; e.t si Sab- Egp quiem. lpgi, inquam, lociiii sunl contra roe
batiuni fecordatis,-g£mi(usluus a Dojijinouon esl ab-:, .a»il'a?eiii, egp autem tqhquam surtlus exisietts, iion
sconitiitiis. D audieiiahi,hbri quod vere nSriaiicliret, Sed qiii.aniliii
. Cor meumconiurbuttimesl. Quasi aliquis quaereret:: eis fespbndebatj quasi. iion audirei. Et erarii sicut
Unde hic gemitus ducit? inde, scili.cei,quia cor.metitn i imiltisqui hon esl gperfens os suttm, niliii e cnlra
canburbaiumest, id est, .oluuuu(baluro..Quaro roultaj Ibqtieiidp^Uiide diciuin est: Sicui ovis dd occisiuiiem
Ct qiiam parva suni quae turbant cor huraanu.iii. ; duclut, elc.
Fr-endeleni.m l.eo, incurril lat.ro, treniit ,tcrfa.,.fiit Et facius surii sicht hotno. Islud fepeiiiuni est
cordis conlurbaiio, qi.iiaui.idiqnein.cutilursollicitudo; ; propter illuii quod addit, scilicet, ei faciris sum quasi
e.t.h.qcideo, qqia virius, id esl, constaiuia q.uanj inl iil.e(jiii non eSt liabetis,ih qfe iuo tedafgutiones, inui
pjjiroo [iareliie h.ibiiiinus, dum iii pleiliiudine viftti-- quia iriuiia liabefet quse cOntradiceret, et iil quo eos
ti^irimansii, defeliiiqbjXiip.sepclfempr;evaricable. Sij redarguefet,Sed qiii fiim acriief el loties eOs piiiis re-
?,piiiiyi.fliisnos.non der,e!J(ju(isse.i. i dargiiefat,
quidqui.clii.isbJil.uiii i.deb nbliiU cbrilraidicerc,ilblii.ii fe-
coiiliiigerei, cbr ndsiViiijijioii iimeret. Unde re-ie3 darguefe, quia vebefai cuiri riiagna huiiii ilate judj-
jiic dicitlj.f : Gqr liieuhi cqjUufbrifuijieil, quia titrluss cai.idsis, qiii veiitiirus erat cuili iniigiia riiajesiaie
mfqderelinguft ine. £t quja iuinen driitdnim theorum,, , judicafurus. Et quasi 7 aliquis dical: Qiiw i.oh con-
ii.iieriorumsciilcet, tton est iitecum,et ideo dico rioii i uadicebai, qiiare non redarguebat? siibdii causaiii.
esi inecuiii,quiaiipjium, id est, veruiu el digiijim lu- quasi.dical: Ideo rcdarguere niiiui, otit.t, o Do.iiide,
lii.en,nqnest mecum,Luinen riauique ii,bslru'hi.'ip'se : speruvi, id esl, oroneiii spein nieani iii le coujcci,
est Deus, ei Dei sflpieiiila ad, quaiii Adani dtiiii ini eiigendb te soJuni uliorem et remurieiatorem, juxta
bbedicntia hian.it, gaudefe soJeUat; bSendeiidoverb» iliiid : Mihi vindicltimeVeqoretribuaih, dicit ZJominiis.
8_5 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESS3.— PS.\LM. XXXVIIt. 686
Et quia in le speravi, ideo (u, ZJomtne Deus meus, A peccalo cogiiabimus, inimiciautem mei, el meornm,
voluntiUe,qui omiiiuin es poteslale, exaudies me ihi- pro,peccato nec eogilant, nec cugiiabpnl, quia vivuni,
micos excsecando, et me resuscitando. ilic caput id est, ilorent et gaudenl in terrenis, in quibu. ve-
iimm, Christiane, te rabnel et instruit ie, quod si ram sibi viiam reputant; et quia sic florent, idep
quando ingruerit tribulalio, et qtiaerasde.ensioiiem, confirmaliel corroborali suiti super me et raeiis bp-
et nullus accipiat, ne perlurberis, neye ca.u.sam juani priniendos. Et multiplicalisunl inala muliiplicatiu.iie,
jierdideris, sed serves iutus palienliain, nbi nuliiis scilicei, non sicui stellae coeli, quod pertinet lantum
oppriinit causam tuara, qnia et si apud homines fal- ad bonos, qui perliciunt in cluritate, sed sunl njql-
sura lesiimonium praevaietadversuin ts, aprid Dauni (iplicali sicut arena maris, sciticet, ut siril sieriles
non valet, ubi causa tua agenda est. Et ideo purai(i et infrncluosisicut arena maris. llli qui oderuht »ic
conserves conscientiam , ut digne possis dicere : el ineos inique, id esl, qtii iniquum odium habberunt
Quoniamsperavi in te, Domine.Ne liineas falsOsle- contra me el conLra meos. Iniquum auletn pdiuiii
sles, ne refellas pravos accusatores. est velle mala volenti sibi bona. Est-eiiiin ihgraiu.,
Quia dixi. Ideo, Doniirie, exaudies me, quia ego qui non reddit bonum pro bonp. Non bontis vero
proposui semper, et paiieniiam liabere, el paiieniiara esl, qui malura reddit pro malo. Iniquus auteiii e.t,
docere. ISamquedixi, id esi, slalui in corde meo qui maluiri pro bono.
me servalurum palienliam, et ita roeo exemplo Qui retribuebant mala. Expoml iniquum odiuin.
nieos confirinaluruin in patienlia, ne iniriiici mei, id Qtiasi dicat: Iloc modo inique qderunt me, qnia re
est, meorum, quando, pro aliquaudo, gaudebant, id Iribtiebantmihi et meis tnaia pro bonis,delrahentes
esi, gaudere possinl de' impatienlia eorum, facti »] nnbis qiiasi pennas quibus in alluni ferebamur: milii
supergaudeunt milti inimici, id esl, facli superiores quidem unilatem divinitatis cum dicerent: iVottest
meis propter occasioneirioblatam eos vituperandi. hic Iwmoa Deo, el similia ; meis vero yirlutes, vo-
El ne aliqiiando locuti mccgnasuper me, id est, super canies eos nialeficosei inagos. Et lioc ideo lantnm,
mcos, duin commoli fuerinl per iiripalicnlianipedes quoniamsequebqrin me et in riieis, id est, insisle-
inei, id est, affecliones meoruni, slctit olira"tnagna: bain bqnitaiem,id esl, yeram obedientiam, ut nec
locuii stiiu, dum commoverenlurpcdes ipsi meoruni, yolunlaie a Domino apostatarem, per quod me s.uis
ut lunc quando Petrus ad vocem ancillse negavil, et operibus contrarium reputabaul.
prius multoties macjnalocuti sunl. Ecce hic rursus: Non derelinqitasme. Ih.imiciquidem oderunt me
redil caput ad iiifirmilatem leinporis, el respicit adI el.ineos, lu auLem,Dontinc Deus theus, et nieoriiin
pedes suos cum dicit: Ne supergaudeani miiit, etc. voiuuiate iion derelinquqsme capul, id est, iipn des
Aliqnando enim, ut est vita hustra, pedes noMrii saiictum tuuin videre 'cbrrupliunein. Nec discedas a
movenlur, el in aliquod peccatnm illabimur, et indei me, id est, a meis, patieiuio eos devouari, sed poliu.s
nialigiise lingtiaeCiiniranos iusurgiiut atque gaudcnt; intehde in adjuiorium iiieitmet nieoruui, scilicct, ut
inde insuliare. Unde si boni esseni, deberent poiins-, hie resusciies, et ipsos peid_)Casad Sabbaitiin; lu,
condoleie; sed suiil de illis de quibus. diciura esl: djco, pomine, qui es Deus auctor sulutis tnem el-
Qtti tribulanl, eic. ineorum.
Quoniam ego in flagella paralus sum. Dico ne su-- IN PSALMUMXXXVIII.
pergaudeant,et ne loculi sini magua ; el vcre nqn1 In finem pro Idiihun, canticum David.
supergaudebunt, ueque magna loquentiir, quontdm ARCUMESTUM.
ego el in me et ifi roeis paraius sutn in flagella,' 1G
id esi, ego ei inei nali suinus ad sustinenda flageiia.\ Angentibus sub Saule inceroribus, liunc psalmiini
Oportel enim ut hic flagellentur, quibus sempiternai cecinit, qui pltts exhoiiationis pro audieniiuin pro-
vila paratur, quia vera esl senientia illa divinaesen- feclu, quain pro se deprecaiionis haberei. Aliler,
lentise in Salomone : Fili, ne desptcias disciplinam i proplieta increpai eos qtii divilias habenl, et ne-
Domini, neqtte faligeriscumab ipso argueris. Quem i scitinl cui dimiitaiiLeas.
enim diligil Dominuscorripil. Ftageltat pmitein filiuth I EXPLAN.VTIO.
quemrecipit. Et ideo tton supergaudeaiu, neque ina,-'. NomenIdilhun canlicuitilioc cho-
gna loquaniur; si filius Uagellalur, patrimoniiim eiI tus ipsius canerel; significai,quod
ei quia ldithun interprelalur Lrans-
paratur. Ei in tanlum quisque liliusest liie fiagellan- iliens cos, significaleum qui tnenteierrena transcendit
dus, quod etiam proprioFilio suo non pepercit, in quo} cos qui inhmreiiles liumo, et curvali in
nullam fhgelii causam invenit; paraiuc sum, iiiquam,' transililque ea quce ima sttnt cogitanl, alque in excelso
in fliitjella,in me et in meis. Ll eliara dolqr meiis, ' lerrar, de vanitalesmculiliberocarminephi-
id est, ineuruni, semperest tit conspcctumeo, id esi,' tnenti. habittiiis,
in corde meorum, ubi ipsi veriiatein conspiciuiii,' losophatur; el tte piv.areshunc quoque,qttia pressuta-
dolor, scilicei, non de medicina, sed de vulnere, ld rum meminil,esse pmniteiuiwpscdmuih,subjunxil cni-
David, Canlare eitim Iwlaniis esl, interduinet
esi, non de flagello, sed de causa flagelli, scilicei,i licuin vero pwiiitentis.Nolandumquequia
de peccalo, quia omne flagellura inedicina esl a,d dolenth, nunquam canticum iu uiulo Itabetit; viclorimsemper
peccaium. Hominesnamque dolent de flageilo, noii II -r.psalmi quiinter ctdveisadecaiitenl.Canlicumauteiii est,
de causa ilagelli ; isie vero qui hic loquitur, et pro? gaudium
ad musicasartes pertinel, cum titorus liber-
quibus loquitur, non sunt lales, quod subsequenlefr quanlum lale sua ulens, nequein consonum organi tid fructus
ostendit subdens:
QMOiiinm iitiquitatem meam. Quasi aliquis quseic- obsequium hijmnucanerelanluiii vocisexsultal. Psul-
rel: Unde libi dolor? Non de Ilagelio, sed de vnl- musvero esl, cum, cessanlevoceliumana,pulsus t<m-
neie, id est; de iniquitaie. Quod per buiic affeclum ™ lum orguni audilur concinenlh; et ideq tnysiicepsal-
niu. acCuiuoperationh, canlicumveroIwtiaainnieutis
apparei, quoniam ego annuniabo iniquitalem esse£' ostendil. Idilliun iste viiiorum
meam, id est, mei anmintiabuni iniquitalem esse e ndbis jusli hoininis prmbens. In transililor, formam
priina parte psalnti
suam, confitendo peccaiuro. Et non solum aiinun- contra insidianlesiniinicosse utiiissintelucutsseJesia-
liabo confiieiido,sed etiam sotlicilus ero in ineis,'•
tur, pelens viirnsttce ftnemcognoscere,si fvrle liicar-
pro peccatodigue poenitendo,quia cogitabopro pec- nalioneniDomini
cato meo, id esl, faciani qusecunquelacienda sunt Secundovanum eliam carnis oculisinereaturin.ueri.
limoremesse moriaituin, qtto-
ad aholeiidumpeccainm. Ilic docei ui nullus sii se- niam sunt omniaprobal in potestaleDontiniconsliluta. Ter-
curus peccaia lantuni confitendo, nisi eliam digue e (to
pceiiiiendo. Haecauiem facienda suul pro peccato. rogal ut ei delicta noxia dimklanlur, quatenui vita
l iuanl lacrymae, fiant litanise, implcatur manus '; ejus prosperofine claudalur.
' COMMENTARIUS.
indigeutis. Gsudeat ille de tuo dato, ut tu gaudeas 3
de Dei dono. Dixi: cuslpdiamvias meas. Tilulus est taiis : In fi-
inimici aulem tnei vivunl. Ego quidem el mei pro o nem pro Idithun catsi.cumipsi David. .djliiun, ut in
iiiw KED_£ VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUDIAET SPURIA. C83
libri dietum est, fuii unus de quatuor prae- A J_
' exteriores prpjicitur.serviis, non eversor, ad .per-
principio in re-' dendnm, sed piger ad erogandum. Quid ergo: fiet
centorilms, quos David eleglt ad praecinendum non ideo in il.lisqui per luxuriain consumpserunt, si taliter dam-
ductione arcae Domini. Cujus nomen
tilulo apponitur, ul psalmus'isle ab ipso sii compo- riantur qui ciiin pigritia servaverupi? Mullo pejiis
situs, sed quia nominis ejus imerpretaiio recle con- itaque. Conca/ui(, inquara, cor meum, et in hac me-
venil huic psalnio. Tittilus aulem sicin exponitur. ditatione ntea, id est, in hac flucluatione mea iriier
Haec verba referuniur in fihem, id est, Cliristuin, solliciludihero dicendi et lacendi, cum essem posi-
est finis legh omni credentiad justitiam, atlribula ins inler homines qui caluniniari paraii erani, ei qui
qui cuilibei perfeciiori de curpore irtsirui desiderabant, timens ne spargerem margavi-
ipsi David, id esl, sunt
Cbristi. Quaevetba canticum, id est, pertincnt tas porcis, anxius ne erosarem cibaria coiiservis
ad laetiliam et ad jucunditatem, quia ille vere laeta- exardescunt, id est, extra illa-priora, scilicet, extia
lur, qui oirinia lerrena i.ansilivii; ei causam iristi- illud dicere. et illud lacere, ccepil veliemenlerignis
liae deposuii. Cujus vox esi hic caniicum, dico can- in me acCendi,id esl, desiderium qnoddam ad al-
lalum pro Idithun, id esl, tit rios fierenius ldilhun. tiora, scilicet, ut suspirarera ad finem illura, quo
Vel in perspna uniuscujusque qui vero est inlentiu- ldithun. adeplo hihil reslat ulira quaerere, ubi mihi remediuia
Quod bealus Augustinus approbare videLur sil de priori solliciludine.
nem hujus psalroi dicens : Cujusttam qui vocalur Idi- Locutus sum in lingua. Exarsit, inquam, ignis, et
thun voceshic sunt exspeciandmel audiendw,el doceiitis in ardore illius ignis locuttissum in lingua mea, id est,
et exhorlantis nos ut hwc ima contemnamus, omnia'! n, in lingua transilieiiiis, scilicel, iu inlentione cordis
lerrena gaudia despiciamus. El si esse unusquisque non audilori quem instruerera, sed , a quo insirni
noslrum potuerit ldiiliun, in eo quod cantat ei inve-i vellera, el a quo intus audio, quidquid boni audio.
nil se et audit se. Audiaimis ergo inteipreialiohem Loculus sum, iiiquam, hoc : Fac mihi, Domine, notitm
lnijus nominis, eiquaerarous inteliigeniiam veriiatis. finem metim, quo landem perveniurus sum, ultra
Idiihun interpretaiur iransiliens eos. Quos eos ? Ini quein nihil peiendum esl : raetim, id esl, milii irans-
imis, scilicet, remanenies, el in omiiibus isia his lerre- ilienii congruum, scilicet, finem qui mihi deesi, non
nis gaudentes. Si quis igilur transiliens essecanta-::I cursum qui adest. Qtiem finem currens Apostolus
quod intuebatur, id esi, imperfeclionem suani confitelja-
vii, studeal esse quod caniavit, gaudeat
caritavit. Quosdam enim incurvaios humo, irans- tur, aliud in se intuens, aliudulalibi quaerens.
terraa i Ait
adh_eren.es, haec ima cogitanles, ei in rebus enim : Nam quia jctm acceperim perfectus sim frci-
iloriis spem sibi ponentes, iransilivit iste qui dici- tres, egome non arbilr.or apprehendisse. Unttm autem,
tur iransiliens eos, lnec autem transililio non pedi- snbaudi faciam eoriira, qum reiro suni obliius, in ea
bus est facienda, non alis, non scalis, sed sola affe- quie ante sunt exlensus, scilicet, inlentionem cordls
cfione ei bona vojuntate. His ambulemus, aseen- sequdr, ad palinatn supernw inietttionh, qum esl in
darous, volemus. His transiliarouset umnia ierrena I Chrisio Jesu Dominonostro, liic eniin est finis. Se-
coniemnenies, spirituale gaudium, sacras delicias1 cundurn inientiynen) dixil, non Currnmus 'secunduin perven-
in divinis eloquiis, et Scnpluris sacris proponeiues. lionein vel compreheusionem. ergo, in-
Audiamus ergo hic et Iransiliendo caiitanlem, etI lendamus, invadamus. Huuc tiuem iste ldilliun ciiin,
canlando irausilienlem, et dicentem : Cum conshte- hic esset, notum sibi lieri rogahat, ut sciret quid
rel peccuioradversum me, dixi: Cuslodiamvias meas,i-1* _ sibi deesset, et quibusdam iransilieniis non remanent
eic. lsle lditlimi inier hoinines cnnversando, prae- in via,sed omhi inieiilioneraperentadsuperna.(Sic.)
dicando , hortando, objurgando , dixerat quadam1 Ei ilumerumdierum meorum. Fac, inquam, finein
poeniienda, qnn; dixisse noliei,non et revocare non pos- mihi itoluin, et eliuiii numerum dierum meorum, id
set, quia difficile est ui qnis in labaiurCum in lingua. esi, qui secumluii) primam insiitutionem mci fue-
Perfectus eniin qui non peccat iingua. autemJ runi, notilici milii numerum, inquam, non qui noii
boc ei contigissei, proposuit tacere, statuit nihilI est, sed illum quiesl. islicuim dies quasi non sunt,
dicere. Quod verba ejus d.emonsirani duni dicit:: quia fere prius abeunl quamstatira venjuni. Et cum ve-
Cum peccaior, id esl, injuslus caluroniaior, conira-!l iiiunl, nnn consisiunt, quia iranseui.it. llli
diclor, scilicel, verboruni, ei depravaior conshieret vero dies, imo ille uuus dies, qui est sine fine, qui
adversum tne, ul quae dicebam coniradiceret et per- est-sine nocle, non iransit, sed semper inanel, quia
verieret, limens scandalum oriri, dixi,idid est, dili- Iiocc nec praecediiur hesierno, nec impelliLur craslino.
apud mc slalui : Custodiam vias meas, csl, Hunc autem diem vocat numerum dierum, non quod
ne quid leineree inulti dies «unl, sed quod multorum dierum continet
geniiam adhibebo operibus meis,
agam adeo, "ulnvn detinquam in lingua nua, id est,ulil spatium. Nolifica, iuqtiani, mihi el finem et nume-
nec eiiam peccem in lingua. rum dierum meorum, ad ltoc, «( sctatii ouid desil
jPosui ori meo custodiam. Proppsui, inquam, et:t mihi, id est, uijecugnoscani imp.erfeciionemmeam,
perfeci, quia posui quasi custodes oit mep peiiitus s el sic melius veiam ]ierfectioneui ailendani. Quasi
tacendo. El hoc ir.odo custodiam posui, quia obmu- dicat: Adbuc deest niilii laboranli, elquandiu quod
tui, id esl, contra illum |jeccatOrem quasi inutuss- dee.l non accipio, seniper secunduro inteiilionein
exsiili; et ideo humilialus sum, id est, viiis apud il-i D sequor ad palmam supein* vocationis Dei. -Est
Itim habitus sum; ei in lantum ubmului, quod enim quaedam niansio linis currendi, in qua est pa-
omnino silui eiiam a bonis omuibus quae dicendaa lria sine peregiinafione, vila siiie teniatione. ibi
esseut, et ideo dolor meus queni prius habui iu di- nondiim sUin,iioc niilii deest, et ideo raagis humi-
cendo et tacendo, el cui reniedimn siientium adhi- lioiex eo quod deest, quara laeter ex eo quod adest.
bui, renovutus est. Plus enini cpepit dolere se nonn Qtiicuiique eriim dum hic se aliquid habere credunl,
dixisse ea quae essent dicenda, quatn pnus doleret:t illi IKIIIaccipiiint quod deesi, quia magnum reputaut
se dixisse quae uon erani dicenda. quod a,d_st, ijgia quisquis exislimal se aiiijuid esse,
Cortcatuitcor meuin. Ucnovaius est, inquain, do- cum nihil sil, ipse se ieducil.
lor, et iia cot meum concaluit inirame, id esi, apudd Ecce mensurabites,etc .Mcrito dico quid mibi desit.
me ipsum cor meum factum esi iervidura el. iuquie-:- Nniu ccce quid niilii deesl, quia tu, Domine, dies
tuin. Concatuii, id est, propter duo, hoc esi, propterr illos qui debereni esse niei, scilicet, dies iininensu-
lacere ei dicere. Videlicet, quia vidi pra:varicantes s raLiles, iudeficieutes posuisti, id esl, firuiiier fecisii
labescebaro, et t:imen non redaiguebam eos. Liide li- i- nialo meriio ineo, et justo judicib tuo esse mensiuu-
niui illam divinam seiilenliaui: Setve nequam, et it biles, id esl, breves et delicienles. Et substaiiiia.mea,
piger,.non dedisti pecuniitmineam ad usuram, ut ego o et iiaec iiiutabilis el variabilis esseulia in qua iiunc
veniensutique cum usurh exeghsem ilium. El quoU U suin, qiiaiii ego feci per malum nieriluiu nieum, est
sequiiur : Averiat Dominus. a dispensaioribus stth.i. tanquain hilnlv.manie te, id est, ad coinjiaraiionem
Ecce enini ligatis uiiiuibus et j>edibus iu tenebiass illius ineaj subsiamiae, quaeet fiiit et.facta esl taudein
 689 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. XXKVUl. 690
anle le,'quia vere es, et ideo quod anie est, vereest. A dici universa vanitas. veriimtamen.non deberet. Nam
Vernmtainen universa, eic. Sic coniinuatur, quasi quo miiius tolerabilis sit ej'us vanitas, ipse miser non
diciit: Ecce ima contempsi, terrena omnia calcavi, diu durat in hac vanitate, sed cito periransit. Et hoc
morliilia cuncta transilivi, et in supernis aninuim vide in imagine, qnia quam cito imago alicujus cor
fixi, et numerumdierum, qui est,nolificari mibi deside- poris perspeculum repraesenlati perit, tam ciloipse
ravi; sed taraenegoquijara tanlum transceodi,dumad- homo perlransil. El lainen stndet ipse infelix bomo
huc morlale corpus gero, el in hac corruptione laboro, vanitati, non solum propter se, sed propier alios
etdiim mihi incerta sunl quaeopto, universae vanilaii frustra conturbatur, ut in alia dictum esi leciione.
suhjaceo. Quia onmis vivens ut homo adhuc, seilicei, El quce nunc est exspectatio mea. Sic continualur :
moria!isetpassibiIis,sive ille sit inlr.crens, sive traris- Subslantia mea quod esi tanquam nihilum. Et cuiii in
iliens, et eiiam ego ipse Idithun est universa vani- lanta infirmitale sira posilus, nunc, scilicet, ciira
tas, id esi, periinet ad omnimodam vanitaiem, quia jairi sim aliquantulum transiliens, qum est exspectatie
et inlerius et exierius binc quod ad inleriorem, mea? id est, quas debeo exspeciare, in quae debeo
illinc ad exieriorem, quia dicit Salomon : Vanitas sperare? Nunquid enim in ea qu_3sub sole sunt, quae
vanilalum, et omniavanitas.Qum enim abundantia ho- jaradespicio.an poiius in ea quae supra solem sunt,
mini ex universolabore suo, quo laborat sub sole? Om- ad quae inlendo ? Utiquein ea quaesupra solem. Qiiam
nia eniro quaesub sole sunt visibilia sunt, et ideo partem sic approbat sub inlerrogaiione : Nonne Do-
vana sunt. Quaesupra sotem sunt invisibilia sunl, et iiiinus esl exspectalio mea? Quasi dicat : Vere solus
ideo vera sunt. Isteaulem Idilhuu adhuc vivens, ba- Dominus est mihi exspectandus, a quo pfocedunt
bet qusedam sub sole, quaedam supra solem. Sub n oinnia. Qui fecit haec oronia, et a quo factus sum
sole autem iriterius et exterius. Exterius quidem dor- inter omnia hajc. Et convertit se familiariler ad
mire, vigilare.juvenescere, senescere, et caeleratalia; ipsum Dominum, quem proposuit exspectandum.
inlerius vero irasci, trisiari, incerliludinem eorum Quasi dicai : Merito tu, Domine, es mihi exspectan-
quae optat, ei similia, et secundum hoc perlinet ad dus, quia substanlia mea nunc fragilis, non corrupti-
omiiimndamvaniialem. Supra solem vero liabel illud bilis, lunc primuin vere est, quando est.aptid le, id
desiderimn, de quo superius dictum est, et fidem, est, quando facta iinmorlalis, impassibilis, veniet in
spem, charitatem et caeteras vir.utes. Et sicut ex praasenliam luam faciead faciem.
illis quaesub sole. sunt, habet vanilaler», ita ,ex islis Ab omnibusiniquitalibus meis.Quasi dical : Ut per-
veriialetn, et ideo ingemiscit propier illa, et ardeseit tineara, Domine, ad illam veram substanliam, erue
in ista. me, id est, munda me in praesemi ab omnibus iniqui-
Verumlamenin imaqine. Ilorno, inquara, perlinel talibus meh. Cur isie transiliens, qui jam tanlum
ad vanitatem, et laroen homo est in imagine Dei, transcenderal, aut a quibus iniquitatibus rogat se
quia factus esiad iniaginem etsimilitudinem Dei, per liberari? Jdeo, scilicet, quia si dixerimus quod pec-
raiionem scilicet et iniellectum, et bonitaiem inna- catum non habemus, nos ipsos seduciraus. Quod
lam; sed periransit ipse homo, id esl, saepe labilur autem dicit omnibus tale esi, quasi dicat: Ertie me
in se inierius el exterius, deformando se ab illa non solum ut revolvar jn ea a quibus transilivi, id
imagine. Et non solum periransit per se; sed et pro- est, in graviora peccata, sed eiiam liberer ab his
pier alios, quia conturbaiur, id esl, sollicilatur causa proquibus necesse est pedes lavari, id est, a venia-
aliorum in his terrenis, quod est ei ad coulurbatio- libus, pro quibus quolidie oramus dicentes : Dimitie
C
nem et hic et in futuro, et fruslra, id est, in vanum nobh debita noslra. Docel nos quoque iste qui, cum
et sine causa coniurbatur. Audiamus ergo conlurba- tanla transcenderit, adhuc rogat se erui, quia vera
tionem vanam, ut eam conculcemus, et transiliamus perfeclio in hac vila non possit haberi, sed haecso
ubi nulla esl conturbalio. lum tiostra esi perfeciio, ut si quaedam possimus
Thesaurizat. Vere conlurbatus, qui thesaurizat, id Iransilire, inleiligamus alia restare ad quaa nobis
est, arai, navigat, de omni negotio acquirit, furatur, necesse sit properare. Quod uirumque Apostolus
depraedatnr, ut nummus supra nummum ponatur; ostendit. Postquam enim dicit: Nam quia jam acce-
et tamen in vanuro, quia ignorat cui congregabit ea. perim ul perfectus sim, fralres, ego tne non atbitror
Sed foriasse judices quia filiis (hoc quippe vidit eliam apprehendisse, in quo ostendit se nondum esse per-
ille Iditbun), sed in vanilate accepit, qttia vox est fectum, mox subdit se esse perfectum, et in quo sit
pielatis, et excusaiio iniquitatis. Nimquid enim mo- perfectus dicens ; Quidquidaulein perfecti sumus, hoc
riturus niorituris, transiturus transiluris, imo mo- sapiamus. Quasi aperte dicat: Haecomniumnostrum,
riens morientibus, transiens transeuntibus ihesauri- qui perlecii sumus, vera est perfeciio, ut sapiamus _
zalur. Nunquid etiam nondura natis? Uode enim hoc, id est, ut intelligamus nos nondum veram posse
scil eos nascituros vel nalos possessuros? Thesauri- habere perfeclionem. JSrueme, inquam, ei ideo rogo
zate ergo vobis thesauros in ccelo. Ponalur, scilicet, ut eruas me, quia jam saiis diu dedisli me opprobrium
in manum pauperis, ut invenialur in manu divitis; po- insipienti, quod esi dicere : Jam satis diu voluisti me
natur in roanum indigentis, ut inveniatur in manu vivere et praedicare veritatem inter insipienies aman-
Oinnipolenlis. Polest quoque quod hucusque lecium les vanitatem, a quibus non derideri non possumus,
est, a Concaluitcor meum, alilcr legi, ut sic dicatur : D quia spectaculum facii suttius mundo, homiuibus,
Quia ex niinio silentio dolor renovatus est, ideo cor angelis, angelis et laudanlibus et viluperanlibus, et
meuiii concaluitamore dicendi. El in illa meditatione honiinibus similiter.
mea ignh, id est, fervor dilectionis Dei el proximi Obmutui Exponii quomodo opprobrio fuit. Quasi
erdescit in lingua iransilientis, taliier orans: Domine, dicat: Quia cum veritatem praedicarem, conteinne-
fac milii nolum finem meum, id est, finera iransilien- bar ab insipienlibus, ideo obmitlui, id est, contra
tis, scilicet, ut sciam quo fine sit tacendum, et quo illos tnutus faetus; e(in tantum, quod.non aliquando
fine sit dicendum. El notifica mihi etiam numerum •aperui os mettm. Tu autem, Domine, amovea tne has
dierum meoruin, non qui non est, sed qui est, tit iii plagas tuus, scilicet, opprobrimn et caeteras miserias
dicendo et in lacendo compensationem illprum die- quas paiior. Tuas dico, qiioniam lu justo judicio luo
rura habeam; et sic neque odio laceam nec lemeri- fechti eas.
late aliquid dicam, et ut sciam quid desit mtlti. lslud A fortitudine manus tum. Vere tu eas fecisti, quia
cum sequemi versu non mu.aiur. ego defeci, id est, in hunc defeclum mortalis mise-
rerMitilanienuniversavanitas. Substanlia mea, in- riae cecidi, a fortitudine manus tum, id esi, per irre-
quatn, esi quasi nihil, quanto magis ergo aliorum ; viricibilem potenliam luam, sed non injuste, quia
sed miser liorao hoc non attendil, quia omnh homo in increpationibus boc factuin est, quas ego corome-
lam inii:creiis quam iransiliens, id esi, ipse Idiihun rui. Incretiatio cnim sequiiur peccatum. Et
est universa vanitas, id est, studet omnimode vanifati in increpalionibus, ostendii, diceus : Quiaquomodo tu corri-
in liis-tenenis. Et hociu laulutii, quodipse etiam potest puisti per poenain praedictam, scilicet, Morte morie-
 691 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. H. — DUBIA ET SPURIA. <j'J2
tritrii. Npn penifii. damriasti lioiriihem pririirirrt,et in A. "-.''!. PSALMIIMXXXIX.
ips'6 pmrieni horpinem npn ex tua sevefitate, sed Iri fineni Psalmus &avid.
id
pr6}Herejus ini.quiiqiem, est, propler ejhs ihbbe-
dieriliani et. prassiimplioneni. Quasi dicalj In me AltGUMEtiTUM.
(cognoscoihjqiiiijUem, in te fratem aequilaiem. Et Popuius de Babylorie reversus Domiho gratias
in tahfiirn cqrfipfisli; qupd fecisti non so.iumcirnem, agit: Aliter, qui in irigesimo ociavo psalmo dixit :
sed eliarij ejtis tihiviiiniiabescere, id est, iia lepidarii Qiimest exs'peciciti'0 mea, rionne Deus? iiutic in irige-
et fragilem esse, sicut 'aranea labida el fragilis est, Siino riohb dicit : Exspectans exspeclavi Doiniiinh.
quaeetiani teyiter tacta dissolvitur. Vel aiiler": A'ra- tt reipixit.me. Et qrii ibi dixerai : Exatidi orationcm
nea inuiilem uiam texencloin laritum laborai, quod meam, hicdicit : Exdndivil oralionem meam. Ilem d:>,
eyiscerai. Sese, et siccii iandefri et rooriua pendei. patientia Panli, ubi Glirisium prior annuntiat. Lcge
Similiief nos ex illp primb defeclri hbc malum paii- iri ActisaposiolbrUm.
Bfiif, quod iri his inutililitis febris mrihdanis lanVura EXTLANATIO.
siudethus, qhpd nori solurii caro, sed eilam ariiina
riqsfra defieit, et mtesiiria sna, raiiqnem, sciiicei, et cujus Swpe Irilum est Davidel finetnChrhtum sigitifirare,
membra psalmnm incipiunl, captit ipse constim-
lntetiecium, prbjicit, juxla quqd littera sic dicetuf : mal. Prima narrqlione gralias agil 'Ecctesiageniiitm,
Feiisti qhimam ejus iabescere,id esl, deltcere Sriiitili qnia de veiernosomiindi ritmrore liberala ad novi le-
labbre, sjcut araiiea deficii in sua inutili coniextiorie. slamentimeniil gaudia pervenire, Seciinda ipse Dotni-
Ferumiameit tiane. Juxta priprein senlenliani sic , Jtus iqquilur sanclam Imqtiimioriem et jusiiiinin snm
continuabilur : Fecisli quidem animam ej'us tabidam B p)'(Bdica(iotits exponens.Ob hoc Palris auxilium depre-
,et labilem, sed lameii adbuc oninis hqmo,idest, qui- catur, ut pericula possil a Jadmis illaia devincete,
cunqueyivens homintim conlurbalur, id est, sollicjla- confpndiposlulans inimicos, el twlari omnes qui spe-
tnr io his terrenis; et hoc vane, sicut supra dicliim rant in eum.
est. Secun.duni posteriorem senienliam CQntihuaiur COMMENTARIUS.
iioc ad praecedens, scilicet, ad Corripuhti, eodem
modo. Exspeclansexspeciavi. Titriliis est talis : ln ftnen>;
Exdudi orationethmeam. Quasi dicat : Ut ego, Do- psalmUs David, verb, scilicet, attribhlus. Esl eiiim
vox capitis in hoc psalmb lOqiieniis, hnnc pro se,
mine, non conturber, exaudi oralionem tneam pro nunc pro mea;bris, et exbbrlariiis rios ut consiantes
-perseveranlia in bono, et deprccaiionem medm pro simus in fide ei in bonis operihus, et ul promissain
emundaiione venialihm peccalorum; pefcipe, difeo, liacreditaleni chm patientia exspeetemus, propn-
lacrymas tneas, id esl, lacrymosam deprecalionerii riendo se hobis exeriiptum, ciim dicil: Exspectum
meam auribus, id est, per potehtiam exaudieudi, exspecttiviDomiiiurii,e. osiehdendo millum ad illain
ijuae in le esl. IJnde huic lantae iransilieiui lacrymae? beaiiludihem iper liberurii arbiiiihhi, aiit per legale
Ihde scilicet, quia si dixerimus quod peCcaium non sacfiliciuiri, sed pei sVilariigraiiam posse cbniingere.
habemus , "nos ipsos seducimus ; el quia qui aridit Iri fihe qiioque bratj tii priori b°Pi'lb de"jn-
scienliam, addit et dolorem. Et estquasi dicat: gratia
abest tanto daeispfbraissa, el pariiih exhibiia, eadeiri fcoiiferalur
Quanto magis quod desideroj pius quo- illi alii populo de geniibus, Scilicet, et fiat ovile
usque veniat gemo; •Qhhiirii sicut ei pastbr est Unus.Ei Cstiquasi dicat -.
Ne sileas. Sic, Dbmirih, rrigo iil exaudias bralib,- Adaiii exspectavit poihinrim, sed noh exspCctaiis
neri) roeam, et percipias deprecatlorieiri, hi. ih pfae hxspeCtayii,quia tanlura ad hbrahi obediehs exstiiii.
ira ayersiis a m'e ne sileas, inib dicas rijim ita'ht Ego \'er'6exspeciaviexspecians, id esl, cuni Oinnipa-
sehtiam : Ego suin salus tua. Ei nqri debes silere, tienlia et perseveraniia exspeCtavi, non honiinein
qudniam ego, quasi dicat : nori maheriteriibic civi- (eonsblaiqfieiri,qhi arite in iiilirmiiaie sua po-sct de-
'latehi, sed futuraiii inquirimus, ^futaegq smn apnd ie, ficere, quani nie reficere, sed Doiiiinuriicbhsolatur.m
jbmperspeih, riohdiim tamen naturaiiier civis, s_'d vefum. Et exspeclavi iibn liwiriiiieiriproniissorehi,
«d.etia, fd est, ihquitinus civis. Et suhi apiid te iit qiii pbsset fal|i et fallere, s.d Dbjiiiiium, qui est
petegtinus adiitic, scilicet, iii peregrinafibriiepbsifns, ndelis proniisSofel cerlus dehitor'.Sis tri ergo ava-
jion lit civis ilbmesiicus. Pfus est 'peregriniis'qiiam fus exactbf. .Et ijhia laliter exspectdvi,ideo Dbiiiinus
adveria. Adveiia eriim dicitrif, qhi jairt cbhabiibi; sed hon 'tariliiiriihteiidil hie, sed etiairi riiihi ihtendii, i,i
nbridiiri)jus civis habel; peregfiriiis verb dicituf; qui esf, ihientuhi sb fecit ul profiberei niilii. Et vere
iibhdulri advenil, sed adhuc peregritiafuf: Et suiit jifofecit milii, tfiiidexaudivh piecei riieai facias pro
iriulti qiii fet peregrini srint, et apiid pomiriuin fiqh mieis. 0110(1i_te docei effectus, ijUia _'rfua.tfme, id
stiht. Ut oihnes aniaiofes iiiundi peregfinanfrif qui- esi, hieos de Idcii hiheriw, id est; de pfofuridoiniqui-
deirt iri regibhedissimilitridiriis abilla supefriapa- taiis, ih qiio lacu siihi riiUliiqui se ibi esse non sen-
iria rembii^ ei riorisunt aphd Deum.sed potius aphd tiuni, quia peccaia siia ribh attenduht, hec clamaut
diaboluni Pairern suiirij. Suin, iriquairi,tipiid ie adveha ad Doiriinum. Etideb iiort iride efiiuh.tir, de quibus
et.peregrihus, ei lioc sicul binnes patfes, id est, ea tD dicuiiii est: Piscctitdrcutii cecideriiih profuhdum ini-
cbridiiiprie qfia apud te fuefuiit spirituales paif.s quiiaiis, contehaiei. Siint alii quoque in teodem lacu;
iiiet, pairiarbhije, scificel, et prbpherte. Quia sicuiilli qrii qliia se fecogribscuhi, et capiit suisum erigunt-,
prius fuerunt apud le in spe, et deiridfeinigravefunt diceiites: J5e pfojundis 'ciamaiiia'd ie, Dbmine, eri-
ad te, ita ego riiinc surii aptid le iii spe, ubi iahdem piuiiiuf iiide. Et lii srint pij deprecatores, et iacry-
ero in fe. : riiosi ctahialbies. Eduxil ihe, iriquarrij de lacu, et
Remille mihi, Quasi dicai : Siirri, inquam, nunc, etiniri de lutbfwcii. Lrituni admisium faete, ei Sordi-
Doniiiie, apud ie in spe, ul aulem. possim 'libi essp diirii esl et lubriciim. Pef lutum itaque faecisacci-
in re, remilie mihi, id est, fac riiihi iibnc inierirn re- piereposstiirius vei carnaies CoiicupisCeiitias,rit luxu-
raissionem et eriiundationerii veriialiuhi deliclbfum, riam, qiiaeei sofdidat,hominero ei mtiltos subfuit. Velambi-
quae riecessitate vi_3cbmmiiio, iit reffigerer, id est, tionem, qiiaepfiiriUrii subverlit, et quae tii
ut refrigeratani ct quietam ab orani turauliit peccaii caricef-iri bmties fere subfepit. Vel eiiam malos pei-
ppnscieriTiaro' liabeain; priusbiiariiliinc dbediii,id est, mistoseiboiiis in Ecclesia, sicut in eodem vase punis
hhiequaiii riipriaf. Ei ui pecessp est, Dbinihe, ui re- liquor faex simul surii permisia, qtiia inali alins
irtiiias, qiiia sj lu riqn feiiiisens, elegq'abli_ro, drii- sbrdidarit' atqiie subveftunt sua confbrmaiione Et
"plittt n.off erp';''hoi. ijuod pmiiiiiphpii sii, sed qriia nbn Sbiiim eduxil, sed eiiam pedes meos_,id est, illns
eram ad noiitiam genlium,
quisqiris a veib esse, id esi, a i)eX>,fecieiiii, ille quasi pef qtibs iiigressufus
npii jestiquia yieruriicsse aniiliii. praecbhfes,seilicet, vel pedestiteos, id est, affectiones
hiebruni, qtii priris cifcumferebaiitur a qualibel do-
cifiria; illOs-poslquaih Sariam ei hnam doclrinam
 1N PSALMORUMLIBRUM fiJ.EGESIS. — PSALM. XXXIX. 694
pefcepertint, sla.uii, id esi, siabiles et firrrios fecit A libiJhm;et fiuctus LribulaLionum,et tempestafes tcp-
posilos stipfa petfam, id est, iri fifriipel irito loco, in tatibmim, et homines per ileiractionem se inyiceni
ecciesiasiicis,"sciiicet, jristiiutis. Vel, stipra riie pe- devbrahttes, sicut in mari pisces, hoc mare* iu esi,
irarii. Pelra emijtefdiCnft.Ius. Slabilivtl enS, qilia pef munduhi, debet qiiisque coniemnendo caicire, et
irie coiisianieseos fecil, el sic direxil cjfessusftieos, siiper ipsuhi auibuiare: sed lamen non calcabiSj non
.id esi, opera meprum, vcl illos per quos egressurus stiperabtihdabis. nisi ille jusserit qui priqr calcavii.
erani ad nnlitiani geuiitirij. iXamquesi ille jiiSserit te ad se venire; nou sinei le
Elimitiisit ih o'smeum. Slalitii, iriiqnarri,pedesriieri- perife. Tu, inojuarn, Doiitttie,fecisii mirabilia; et hoc
futri, e( diiexii gressus eorum; e( hpc mftdo immhii ih soliS cogiiadouious luh, id esl, per te sine cpn-
itt os nieuin, itl est, uicnruni, scilicet, iet in os corilis siliO vel auxilio alicujus; juxia illud : Quis cognovit
el in bs cofporis cqniiciim tioiiiim, id esl, novairi .ettsum Domini, aut quis consiliarius ejus futt? et re-
chariiatpm et liumjlitaieni. Sicut eiiiiri yeins eanti- liqtia. Qtiare, quia per te solum fecisti, non est qui
cuin est vetiis 'ahimosiias et "stineibia, ita lidvuih BssihiilamJiissii tibi, nedum prajferendus. Quod ta-
taniicum est cliariUs noya et nuiiiilitas ripva. Ndyiim rheh illi faCitint, scilicet, alia tibi praeferbnt, qui re-
cdtiiicttin dico, quod est cdniieti, id esi, lans Ded; licia Ecclesia currunt ad joculaloria, maxime vero
qiii ciiiii sit oiiiniiim Detis pef iialtifahi, ribsier, id illi idplotatrae, qui crealuram coltiht, et Creatorem
esi, ineus et riiearum esl per grailam. ijaec eriirii posipominl.
sunt pippler qriae Deus maxime ad ribs descehdii, ' Auttiinliaui e( locutus sum. Sic conlinuatur : Ex-
scilicei, eharilas et liumilitas, et ideo pef ii.ec iha- ipectahs exspectavi.Dominum.Et exspectando cinnun-
xinie laudatiir. g liavi, quod anntihiialidUmfuit opere; et tocutus sum,
Videbunlqiulti. Quasi dicat: Qtio friiCtu factum qtiod loquenduni fuit ore. Potesl 'sic quoque. ad
est Jioc, quod nieos eduxisii de lacu m.isefice,iet im- pfoximiiin conliiiuari: Tu, Doinine, fecisli mirab,iiia,
hiisisli itt os eorurii crinlicum riovum? Hde, scilicei, fetillislmirabilia annuriiiavi ego tet mei operej el lo-
ht iniilli yidearit hoc, et limeaht, sicut revera hiuiti ciiius siim ego et mei ore; Non solum enim Chrisius,
yidebuni e't limeburit.Piiq 'eni_poidiqes stiht iii Ec- sed apostoli quoque ei sancii proecones, doeuerurii
ciesia : alii praecedeh.e., alii subsfeqribjiteS.Pfa?"- vbfbo el exemplo mnnduih calc.nduhi, et carnales
cedchtes exempTbsiirit siibsequentihus, ut"bbs ijiij- COiieupiscentiasrefrenandas. Ei prius fecit Ghristus,
ieniuf, "subscqiieniesvefb iroifaipfes stiiii pr*c;e- ilbinde dixit, j'uxla illud : Primum quidem seimonem
deiiiiiini. El ideo dicil: Mulli videbuhl illqs pfae.e- feci de dihnibus, o Theophile;qtimcwpil Jesus facete,
dehles, et arciam viarri insisteriies, ei yidenies ti- eidicete, qitia tunc denitnn recta esl doctrin:), (|uando
mebuni, prbpier bpc, scilicet, quia ptef iaiaiii v.iiirij doctoris nbri discrepant facta et dicta. /.nuunitaui.
iriceduiit, quae arcia est |ii fiiie,.e"l iibii.p'0li'i,sjii'ds ihqiiiini, et locutus sutri, et rtie ariiiuniianie el lb-
imitaiiiuf. E( ideo spefafiutii, IdeSt, SpWmstiiira qiiisiite; mu/f.pftca(i siint credentes super numerum,
cniijicieiii iihiianiio ijlos hoii ih lilis, sed iii Doriiihd, id esi, plures iiccesserunt quaih' pertinereiit a'd
quein iniitabiiiitiir iri ipsis. Jrixta lilud : Ithiiaiofes Donifriiim. Est eniin certus ntnnerus fidelitim per-
ritei esiole, chqriisirhi, stcilt et egb Chritli. Et ideo 'tiiiertiiiim ad Jerusalem -supernam. Hi vero suni
eiiani iipii in iljis speraburii,sed iii_Dpniino, qiiia b)ii- ahiatores et observatores praeceptoriiin Dei, de
riis virtbs ei auxiliuni eortim pfiricipaliier efil ri Dq- ijiiilius dictum est: _Vo.itDoriiinusqiii sunl ejus, qui
niino, juxta iilud : Levavi oculos meot in 'thonies,p" auietii parieles Ecclesise faciunt, et praicepta Dei
unde veitiaiquiiiitim. Atixilium auiem, sci.ice.1,pfiii- coriteinhtint, hi quidera ad sacramcuta EcclesLe pef-
cipale a pomiho. iiiitehl tniithm per vbcationein, sed lion siihl Ue
Beaius vir. Meriiq sperabuht ih Deo. fjtiia iiide nuuiero illo de quibus dicium est: Multi suiit vo-
bealiitidiriein asseqiientiir. Niiin bniriis .ir,il!'e ''|Bt 'ctfti,elc.
betitus,cujus ipes esi tioifien D\amiiii 'fui, id fesi, jjui Sdcrificittm el bhiaiionernnoiuhtii Annuntiavi; in-
facit^ sibj spem hoc horiieriqubd esi Porijinus.quod 'quahj; e( loculus iurii; et 'rtecesse fuit ut ego veni-
biriiiis ille facit quisquis se exliibet fidelerrj Pomirio fein et aiihhiitiarehi quia fh, Doniine-, ad Iroraip
servuiii et spbiitarieum. Et ita dicb einh eSse bea- tahturii legalia saciilicia consiitiiisti, ei nmplius ea
iiim, si nqn respiciat in yctiiitai.es,id est, in !ja_cm!iri- esse rioluisti. PoteSt sic qrioque cimlinuari : ._._.,
dana, qcse vana suni altectaiido ea. Nemb eiiim iiiii- i>b»tiiie,fechti thiftibiiiain eogiloiionibusluh, et ex
tens tnanumitt aratrum, ei iespiciehs relfo, apius erit iliis cogiiartihi; esl haec una; quia tu noiuitii am-
regno Dei. Et quia multi suiit qiii parurii fespiciiirii btiiis tdcrificinm esse legale, el obtationem legajero.
ad vana, scilicet, ad aurum, afgeiituin, et caelbra Curii eniin nondiini essei lempiis illius vei i sacrificii,
talia, quia hon curaht ea; sed tariien jipri yefe pef- quod noruiit lideles; scilicet, amequam verus agniis
severaiiies sunt, qiiia deJectantur iri j'bciitafib'tisfe- 'Ciifistus sese in afa criicis pro noliis immolaret,
bris, sicut ih aungis et fuhambuljs, caiiibris et avi- prSsighabalur variis figUriset mystefiis a quibus-
biiS;ideo sijbdit: Ei sj tiott respfciai etiaiii ad iiiia- dairi jaln per Spiritiilh Sanctum praescientibus illud
hiat falsat, id est, ad joctijafia et iudicra, quse qiii- futuftihi, fet a qiiiblisdahi nescientibus. Posiquam
dern insajiiaesunt, quia iiohiiherh abaiienalurij fed- .. verb adveirit ieuipus illius veri sacfificii, venerurit
duhl; sed taroen quia lion penilus menfeih aiiferunt, D verba coinpietiva, ei ablata sunt verba promissiva.
lalsaeinsaniaeilictintur. Vere autem insania shiii, ifa, Hdie est; fecesserunt sigtia proniiltCiuia, postquam
Iui'bf, ei similia, quaepeiiitus ahalienattim hbmiriein exhibiia est veriias promissa, et hocest qdod dicit:
feildiini. NoluiiU, postquahi sacrificiUm verum adftiit, sacrj-
J_fti/(d[ecisii(u, Dptnine. Dicp si non respicidi tid 'fieium et obldtioheth,qiiae erant signa promissiva.
insqriidsfiisas, ail 'quas ribri fel respicijehdUih,cUin Qiiid aiitem voliiisil? aufes, scilicet, id est, peffectos
nuija cogat iiippia, qriia lii, Dotitttie Deiis me'us,'el bbeiiitriresesse Vbluisli, et ideo peffechti mihi aures,
Hiebruhi, per gfaiiaiii, fecisii multa mirabiliq,id est, i"d est, i',erfeciani ttbcdieiitiam milii ad excraplar
specfacula lua, id esl, a'd ie penirieptia, et ideb po- alioriim coniiilisii, ei etiaih ffleis suo modo. Nec in-
iiiis spectahiJuinest ad ijla, quani,qd insahias falstis. cphgfue aures vocat bbedieutiarti; per aures enim
Si queip eiiihi deleciat yidejre aufigani, ppiitis de- praecepia ihirOtniituiilUrad aiiiiiiam. quae ipsara do-
lectet eum videre relfenaniem iuxufiaih, vel ifarii pt ceaiit obedieiitiara. Et ideb ponitur hic ihslrumenium
siniilia, quia longe diguius agit qui equbs .luiuriaj flbedienlia. pro ipsa Obedierilia;
vei avaritiae raptaiiies in praecipitiriihbe,nere.feriiii, _'''" Holbcauiium atilem. Ubedientiam, inquain, vo-
quam qui gyrps iii cuf.ibiis yel e.qiiiiesagiiai. itein liiisii. IHudauterii legalfesacrilicium, quod dicebatur
si quis m|raiuf funambulum?'pqtiiis fhjpeiiir Petriiin hotocuttsiurii,id est, lotum incensiiin; de quo niliil
marlambiiluin, ei ebm imiieiur caicanilo niare, qupd Sefvabaitii', sfedtbtuiii iii afa comburebaiur, et iilud
ille calcayit. Mare eiiim esl inun<p|us,ui divilia scfi- ' aliiid quod vocabaiur bosiia pro pecctitd; non postu-
ptura testatuf, iii qui) esi fidxia atnafiLudotlelecta- itiiiii id eu, amplius fiefi noIuiBtl;H__cenim oinnia
 6DS BED/E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 6.6
iri legalibus diversa erant, et tunc, scilicet, cum.A bebuntur, quia (u, Domine, scisli, id esl, elegisii ct
sacrificiumnoluhti et holocauslumel non postulasti, fecisti eos _i.se"lales, qui non possent facile prohi-
dixi ego in evideniia rei: Eccc venio, quasi dicat: beri, quia scis ebs liabere in corde, quod sonant in
Ecce nunc tempus est ut veniani, quae promitie- ore. Etquicunqtie verjtatem habent in corde, ii non
bantiir, et quae promiticbant auferantur. Et ideo facile possunt prohiberi, quin eam loquantur in
venio ego, o Domine, ul faciam voluntatem luam, ore.
id esi, ut libi impleam veram obedientiaih, quod Juslitiam tuam. Vere nott prohibebolabia mea, quia
debes facere, quia qui es Deus omnium per natu- non abscondi juslitiam luam in corde meo, id est,
radi, meus Deuses per gratiara, et ideo etiam debeo meoriiin,jd esi, non sinam ut mei abscondant fi-
facere voluntalemluam, quia ego semper volui, id dem luam juslificaniein in corde suo, imo ad ulili-
esl, dilexi eam, scilicet, voluntatem luam facere, tatem proximorum annuntient. Est enim juslitja Dei
non meam. Et.quia eliam volui legem luain, id esl, in corde abscondenda, el non est abscondenda. Ab-
illam voluntalem luaro, quae est lex scripla, volui in scondenda esi in corde, id est, meinoriler relinenda,
medio cordh mei,.id-est, firma et plenaria voluniate. ne quis temere peccet, Unde alibi dicitur: In corde
Quod eniro medium in qualibet re est, firmiiis et meoabscondieloquia tua, ul non peccemtibi. Noii esl
cerlitisesi. Et ideo si ad ipsum caput referamus, autem abscondenda, id est, aiinuniianda ad utilita-
per medium cordis firroam volunlatem cordis acci- lera proximi. Unde hic dicitur : Non abscondijvsti-
piemus. Possumus' quoque per cor Chrisli accipere . tiam ttiam \n corde meo. Et est repetittim propter
omnes concordes.el concorporatos sibi, per medium illud quod addit, scilicet, dixi, id esl, faciam meos
vero firmiores inler illos. Juxla quod sic dicelur: g dicereet annunliarelverilales tuas quse consequuntur
Tion solum ego volui in rae voluntalemtuam el legem illa praecepta.
luam, sed etiam in nieis; etsi non in omnibus, sal- Non abscondiveritalemluam. Id est, vera praecepla
lem in medio cordh mei, id est, in firmioribus et lua, el salutare luum, id est, salvaiionem a te datam
perfeclioribus. Habet alia Trauslaiio : ln medio ven- per riie qui sum salutare tuum, id est, dans salutera
tris mei, juxla quod probalio est a minori, quod liumano generi. Et vere dicent mei veritatemluam et
vere in suis voluerit voluntalem, el legitur : Quia saiulare, qnia ego non abscondi, id est, non sinam
eliam in medio venlris, id est, in corde infirmonim meos abscondere nttsericordtam luam et veritatem
eara voluit. Per venlrem enim, qui raollis esi, molles tuam. MisericOrdiaraqnidem, qua vocas et peccata
ei inlirmi significaniur. Fettio, inqiiani, u( faciam condonas, veritatem vero, qua roerita remuneras et
voluntatemtuam, et volui tegem iuam. Et hoc merito, imples proniissa eliam a concilio mullo, id est, licet
quia iri capite libri scriplu.niesl de me, ul faceremvo- multiiudo magna adversariorum conveniat, non ta-
iuntatem tttam. Dicit Aposiolus : Quia mulierh caput men timore eorum dimitlent mei annumiare inise-
esl vir, viri caput Chrislits, Chrhli vero capul Deus. ricordiam et veritatem, juxta illud : Ibant apostoli
Verbum auiem Pairis iiicarnainm fuil nobis liber gaudenles a conspecluconcilii, qnoniam digni habiti
promissus el proposilus ad exemplandum, ad quem sunl pro nomineJesu contumeliampali.
scilicel conscriberemur, et cui coiifomiaremur. Et Tu auiem, Domine. Hic incipil orare ut gralia
,in capile hujus libri, id est, in Deo Palre fuil scri- priori populo promissa et pariier exhibila, cxhibea-
ptum, id esi, lirmiter disposilum anie omnia saecula tur etiam illis aliis ovibus, de gentibus, scilicet. Et
de Clnisio, quod pro nobis redimendis verara Deo „. sic coritinuaiur : Mei facienl qiiod suum eril. Tu au-
Patri obedieniiam deberet exhibere, juxia illud: v tem, Dotnine, qui es Deus de longe, et Deus de
Eiegit nos in ipsd anie conslitutionemmundi. Unde prope : de longe quidem peccaioribus et snperbis,
dicit: In capite libri, elc. sicut Pharisaeo meriia sua jactanii, de prope vero
Antiutidautjusliftam tuam. Dixi, inquam, venio ad bbnis et humilibus, sicul Publicano peccata sua con-
solvcndum veram obedientiam. El veniens paliendo, filenti; tu, inquam, fac quod tuum est, scilicet, ne
moriendo, resurgendo, annunliavi in evidemia rei longe facias mherationes luas, id est, exhibitiones
justitiam luqm, id est, fidem luam justificantem. Inde graiiae tua; a me, id esl, ab his qui fuluri sunt de
enim coepkfides nostra qna jiisiilicamur, juxia iflud: aliis ovibus, id est, da ut prsecones raei paralos obe-
Mortuus esl propler delicla nostra, ei resurrexit pro- duores inveniant in illis aliis ovibus. El vere non
pter juslificationemnoslram. Annuntiavi,inquam, per longe fticiqs, quia misericordiael verilas lua, miseri-
me el meos justitiam luam in Ecclesia, non parva, sed cordia quidera qua peccala condonas, veritas vero
magna, id esl, ubique terrarum dilfusa. Vel itt Ec- qua merita remuneras, semper susceperunt me, id
clesia non jam inlirma, sed magna, id est, forti et est, meos. Hoc est, nunquani defuertint meis de
firma. Prius enim cuin adhuc dubitarent de resur- priori populo, sed semper consoJaia sunl eos. Non
reclione, Ecclesia infirraa fuit. Cujus formam Pelrus enim, quasi dicat, auderenl converti, nisi securi de
gessit, quando ad vocem ancillaeDorainura negavit. remissione; ncc perseverareut, nisi securi de remu-
.Postquam vero resurgente Dominocerti de resur- neratione. Et sicut semper susceperunt rae in illis.
reciione futura facti sunl, lunc primum Ecclesia iia suscipient me in istis aliis. Exhibilio enim praete-
fortis fuit. Cujus etiam lypum idem Peirus in seipso riiorum certitudo est fulurorum.
repr.eseii.avit, cum coram principibusdixit: Obedire D I jjuoittam circumdederuntme. Opus est ul noit longe
Deo magis oporlet quam vobis: Annunliavi, inquara, facias mheratidnes luas, quoniam circumdederunlme
et annuntiabo. undique, id esl, meos, in illis ovibus mala, id est,
Ecce labia mea. Quasi dicat: Ecce puia quod vere peccaia tot, quorum non est numerus. Quis enim scire
annuntiabo, quia «on prohibebo,id est, non sinam sufficit nuuierura illorum malorum, pro quibus gemit
prohiberi, labia mea, id esl, praecones meos, per ille qui dicit: Ab occulih meis munda me, el eb alie-
. quos velut per l.ibia loquar, ab annuntiatione. Vel nis parce servo luo. El non solum leviora peccala,
possumus accipere per labia quae mollia sunt, solos ul venialia, circumdederunlirie in meis, sed iniqui-
.molliores.et infirmiores inter praecones, ut sit locus tales tnew, id esi, graviora peccala, id esi, idolola-
a majori, juxia illud beali Job : Derelicta sunl labia tria ei criminaiia quaelibel illorum qui luturi sunt
circa.dentesmeos.Per dentes enim, qui firmius os in mei in illis aliis ovibris;ei quaeego ex niniia aifeciione
corpore sunl, fortis conslantia Cliristi in passione facio mea, comprehenderunitne, id est, illos fuiuros
accipienda est, quein:.ossa, idest, Aposlpli, qui ro- meos, El hoc in tantum, quod non-poiui ut viderem,
busliores eranl. inler caeteros, in passione non cir- id est, quod impoteuies sunt illi mei Videre quod
cumsleterunt, quia, relicto eo, fugerunt, sed sola vidertdumesi. Oculus eniro eoruro deliciis caecattis,
labia, id est, niulieres, qttae propter mollitiein et et peccatis obienebraius non poiest videre iuinen
fragililatem sexus per labia designantur, tanlnm circa verilaiis, nisi prius purgalus, quod a solis mundis
euiii sielerunt, juxia quod.in passionelegitur : Non cordibus videiuf
sinum, inquam, tabia proliiberi, et ideo non prohi- Mittiiplicatisunt. Vere iniquitales comprehenderunl
697 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. XL. 698
meos, quia muUiplicatw sunt super capillos capilh A id est, sum comparabilis mendico. Qui et si aliqnid
mei, id est, meorum, quia cum capilli in quibusdam h.ibet de se, parum tamen est. Et ideo petit ab aliis
Sint nnmerabiles, ipsae iniquilates sunt innumera- quod sibi deesl. El sum comparabilis pauperi, qni
biles. Licet enim aliquis sibi caveat a mole pecca- nihil prorsus per se habet, quia nihil de me preesnmo,
lorum, id est, a criminalibus, lot tamen sunt venia- nihil a me hahere puto ; el ideo Dominits sotlicitus
lia qnae commiitil etiam nnius diei, quod numerum est mei, id est, cnram habel de me. Qui enim curani
excedunt. Vel per capillos capilis ejus possumus ac- habuil de te, curo non esses, ut esses, nonne curaui
cipere praeconesejus Verbi, qui caput est, itaadha.- habebit de le, cum jara sis quod voluit ut esses? Ha-
renies el eum ornanies, sicut capilli adhaerent ca- bebit niiqiie, quia omnis qui se exaltat, humiliabilur.
piii, et ornanl illud, juxta qund sic dicetur : In tan- Adjulor meus. Converlii se iste liumiliatus ad Do-
lum mutiipitcalmsu«( iniquitalesineorum, quod sunt minura familiariter. Quasi dicat; Vere dicunt cu-
super capiltes, id esl, quod excedunt illos ;qui sunt ram habes de me, quia tu Deusomniimi per naturam
raihi capiii adhaerentes tit capilli, id est, exceflunl es adjutor meus iu bono perficiendo, e( protector meus
omnes praccones raeos, scilicel, quod per eos non in malo devitando ; et ideo ne tardaverh , id est, ne
possunt ablui et deleri sine magno tuo et manifesio dilferas promissam beatitudinem el haerediiaiem.
auxilio. Quare necesse est ut nott longe facias mhe- Pos.uni et aliier hi duo versus legi, scilicel, ul caput
raliones mas, et ideo in lanlum multiplicatw sunt > hoc dicat in persona stii. Jnxla quod sic diceiur :
iniqttilales,quia cormeum, id est, meorum, dereli- Dico optando ut dicanl MagnificelurDominus, el ul
quit me, id esl, meos. Nec mirum si dereliquit eos, se bumilieni. Ut autem hoc faciant, dedi eis me
quia prius dereliquil le. Si enim cognoscerent le, g exeniplum.j.Quiaego cum essem dives apud Patrem,
cognoscerent el se; et si se cngnoscerCnt, lu jgno- sum mendicuset puuper, id esl, in habitu mendici et
sceres. lllum cor suum derelinquit, qui de se prae- pauperis ad humilitatis exemplum rae ipsura exhibui.
sumii, el iiifirmita.em suam non recognoscil, nec Et quia ego me bumiliavi, ideo Dominus Pater solli-
peccata sua aliendii. Pelrum namque cor suum de- ciius esl mei, quia divitiis suis pauperialera raeain re-
reliquii, cum de se praesumpsildicens : Domine, etsi siituei, dando milii iramoiialiiaiein el irapassibilita-
oporiuerit me mori tecuin, non le negabo. Quod satis leni. Ei vere lu , Domine, solliciluses mei, quia lu
per effeclum apparuit. Deus meus, et meoruin, per graiiaro, es adjutormeus
Complaceatlibi, Domine. Et quia in tanlum mutti- in perliciendo obedieniiaro, et prolector meus a sen-
plicalwsiml iniqui__.eemeorum,ideo placuil, Domine, lentia iniuiicorura nomen luum delere volentium. Et
oiibi, ul eruerenlur, et, quaeso, coihplaceal tibi, Do- ideo, Doinine, ne tardaverh, id est, ne differas me in
mine, eiiaro itt eruas tne, id est, raeosab iniquitatibus. commuuem resurrectionein.
Vel complaceat libi, id est, sicut complacuit tibi ut
praecones erueres, ita placeal ut et islos eruas ; Do- [1N PSALMUMXL.
ntine, respicead adjuvandutn me, id est, meos. Quasi In finem psalmus ipsi David.
dicat: Despexisti meos prius, el debilitaium est in
meis liberum arbilriuin , sed adhuc sciniilla in eis ARGUMENTU.M.
remansil, qua quoifammodo possuni te videre , ad Infirmitas et curaiio praedicitur Ezechiae,. et quod
quam adjuvandura ut plenaric (e videant, tu, Domine, occasione tanguoris latentes inimici detecli stint in-
qui prius despexisli, respice. sullando, quodque ipsa aegrotatioin devolionera ejus
Confundaniur, Quasi dicat: Ita dico ut respicias, G Juda profeceriL. Item vox Chrisli de passione sua et de
ut cott/undaiKur,id esi, ut coiifusibiles recognoscant, iradilore. Legendus ad Isaiam. Aliier quilibet
£( timul revereanlur, id est, exlimescanl peccala sua, Cbrisiianus contra imraundum spirilum et hoiiiinem
vel praeconesmeos, illi qui modo quwrunl attimam faecissuae, id esi, carnem, profatur.
meam et meoruin, ul auferant eam, id est, ul daranent EXPLANATIO.
eani, posiraodura quaerant eam ui imiieuiur eam. Verba isla frequentiusu nobis jam debentesse notis-
Convertantur, dico , de malo ad bonuin , ita ut sint sima, sed ul brevilerdicla langumus, omnin dirigunlur
relrorsum, id est, ut non praecedani,scd subsequanlur, ad Dominum Citrislum. Magniftcat aulem htinc psal-
et sic revereantur, id esi, plenarie extimescant, non mum, quod in
solum qui faciunt, sed eiiara ilii qui modo voluttlmihi tus, quadragenario numero noscitur cdlloca-
et meis mala, ut postmodura veiini mihi bona. qui calculusemuiidalioniet purificalionifrequenkr
Ferani confeslim.Illud dicilur de fraudulenlis et de aptatur. Primo incjressu Propheta loquilur, beatum
adulatoribus, nec esl malevoleniiaevoliiin, sed enun- prwdicanseleemosynm
diclione concelebrans.
largilorem, mtilHptrcieum~betie-
Secundo gloriosam Dominus
lialio poenaeillorum. Quasi dicat: Voietiies mihi suam memorat
mala, et se coguosceriiesconvertaniur. Hli autem spem fidelium, suam passionem. Tertio ad confirmtindam
nihilominusresurrectionemprm-
ferant confusionemsuam, quaro roeruerunt non solum dicil.
in fniuro, sedconfestim, id eslindilate, etiam in prae-
senli, ut duplicem coiilritionem patianlur, quidicunt COMSIENTARIUS.
mihi el meis : Euge, ettge; mihi quideni laetantes de Beatns qui inlelligil. Tiiulus idem est in hoc psalmo
"
morte roea; meis vero eiiam male ageniibus dicunt qui praecessitin proximo, scilicet, In.finem psalmus
quoque Euge, euge, id esi, bene, bene esi quod agilis, David. Inlenlio personaeloquentis, etmaleria quoque
ul sic cos decipiani. Linguuienim adulanlium ailj^ant hic eadem esi, quaeet superius. El cohtinuatur talitcr
auimas in peccatis. Ex opposiio aulem exsullentexle- juxta proximam diclam senlentiam snperiori psalroo.
rius, Iwtemurinierius, id esi, plenariam laelitiainha- Quasi dical: Ego quidem medicussumet pauper, aliud
bcani hic et in futuro posili, super le habenles fiin- lainen praeter formam mendici et paupeiis in me in-
damemuin, te, ILOII se, omnes qumrentesle Dominum ielligendum , quouiam qtti iitteUigi^super me egenum
per me Mediaiorem. Ei ut digni sini tanta laeiitia, el pauperem, beaius esl. Polesl quoque singularis in-
niliil de se praesumant, seri semper dicanl: Magnifi- lenlio dari in hoc psaliuo , hscc scilicel: Vox capiiis
celur Doininus, nunquaiu servus. Si. enim Douiinus est in hoc psalmo exlioriantis nos, ut sicul verum hn-
de iinpio facit pium, de servo lilium, et sic vouat ad roinem eum inlelligimus, ila eiiam verum Deuui esse
gloriam, magnificeturDominus; si vero peccatprein inielligamus. Ei hoc ideo, quia hic imellectus est
vocat ad iiidulgeniiain;mugnificeiurDomimts.-Rursus gralia illa qua justificamur, et lides vera per qtiam
si juslum voc.il ad eorouaui , magnificetur Dontinus, vivii ae.eriialiier juslus. Juxia quod superiorj nou
et sic seinper magnificetur Dominus.Quod dicuiil illi coiilinuabitur , sed est quasi dical: Ego quidem a
qui diligunt salutare luum, non suum, id est, qui nun . patriarchis promissus, a prophetis prjcdiclus adsum
ex suis roeiiiis, sed ex lua graiia exspectant salvari. in forma paupenatis et liurailiLaiis.Et beatus qui non
Ego attiem. lliud auteiu dicunt de lc, de se aulem fueiit scundqlizatusin me. El hoc est quod dicit: llle
dicant quisque pro se : Ego sum mendicuset pauper , qui inlelligil in me non laniuin egeiium et paupeieiny
699 BEDyE VENERABILISOPP. PARS H. SECT. II. — DUBlA ET SPURlA. .00
sed sUperejf/ejtum,j'de'st, plus ijhani egehnm et pau- A atiquid aliiid, sed egO ipse peccaviiibi, scilicet, qui
pYrehf,vefe Veaiusfest, yfefeahciiis iri gfrilia ' juStifi- Solhsihederi, soliis peccata dimittere potes,
canlfe et mt'e Vrvifilcaiite.Supei auterii ejjrenuniet fritmici triei. Ego quidem hoc meos dicere et intel-
pdripefefh.M|ef.»tjii'i_VriSiiim. irjiiiIhtefligil eiiiri aprid iigefe ferf; Iniinici autein mei hoc nort intellexe-
hbniiries i)atijje'|'em, apud Pairem diviiero, ih iierfa runi; qtiia dt-c.fuiil mala mihi, elc. Potest et a'i-
inopeiil, ih cfejo |>biehlerii. Et dnih bbbis oStehde- Vef «ni.ersBrn stiaium ejiis vetsasti-_et qi)aesequiin-
bairif ihfrrmiiaS, ihuis iaici divinitas. Ejiis natriquj. tuf expoiii,Ulsicdicaiur: Ideodieolectumdoloth. quia
paiiperias lipsif^Jftiitpleiiiiudp, et ejris irifiiiriiiasnb- t>tiitj.rinildfi.eja-, id est ilicbhsiainia et impatieniia
sira fiiii' fqftUrido, qiiia tit paheni aiigelqruiri rijari- prirrii horiiinis qna>fuit ejus, quia ad ipsuin descen-
(irieafet libihb, Rex artgelorulriTaplUsiest hbhib. Qua- riilj ii.rsdsit titti.ersumsltadim ejus, id esl^'coinpara-
liiiqi'aiiieih beaius sit taliler inietligeiis, expphil di- bileih feCisll ctim iiilirtrib univcrsum siratum suum
ceijs : Ddtmiius iiber'gbi'ieutiiiil) oiijiiibtisifibiilalib- vefsanti,seidhlic est; 'cbnitirbanii, quia sicul ille conior-
hibtis Jii die hiaid, itt esi, iri.flie exahiinaiibhis et tfi- qiiehdo et iiluc prppier dnbirem lantum iliud
l)u''atiqnis, ijuih hiata pltifibiis efllj cjiiiaih ea quns iti qiio qtiiescere deberel contuibat, eodetn inndo
iihnc bcchlia s.iiilt lhanifestabiiniui, jiixia illiid : El "quiilqUidiri islo debtlit esse firmum ex ihfirmilate,
editceiqutisi tttmeiifusiiiiaih iudm. i'd est, ihcbnsianiia illa, cst conturbatura. Pro qua
boiiiinus conserveieum. Vide.nr hDecopiatip, sed Iioc jrifiriiiilaie iestauranda e<yosolus ihter homines ad
fuiuri esl certa pr.omissio. Et expphit qnaliter dicit idoneus, solus erga miseros lanioe alfeiiioiiis
qiiQti-Dominus eum libetabit, quia cqnservabil eutn, dixi, iraiisferendo in roe miseriam eoiumi ut tu eam
delefiis : Dom.ite,mtse.ere mei, et transfcrendo in m.
id esi, sicui jani servavit etim per intefjorem resiir- g iilflrinilatem et jieccala eorunii ut eossanaresjdixi:
rectipneiiii ila tunc servabit in cofpore per exteriq- Domihe. sana ahimani meam, quia peccavi tibi. Non
rem resiirreciionem. E| i(a fiai, scilicel, quod Doriii- laroeh ipse in aliquo peccavii; qui solus sine peccaio
nus cotiserveteuni, et iia dicn conservei, iil qiii jam eisiiiitj sed
vivificavit ehrn in aiiirna per fidem. Jusius enini ex ilhstris pbftulil. poenain ac si ipsripeecasset pro peccatis
jfidevivitj vivificet eurn tupc jn cprppre per imiripf- Inimiei mei. Ego qmoem pro fesiaiirauda liumana
taliiaiem et iticQrruptionem.Etne illeputarei se liic inlirmiiale veni, inimici aitteiri mei nOh hoc imel-
negleclum, quia taniuro dixit, qnpd.in, fuiuro eubi
Itexcrunl,nec iit niedicum me susceberUnt; sed dixe-
et
liberabit, subdit, nunp inierim faciat eum beatum rtthl, vel slaluerunt, et proitilefunt iftafamt/iiquidem
in terra, iri qua ommsestmiscria. elideo difiicilepst pfo siia-fepuiaiioiie,
fieri in ea bealum. Et ita dico ul faciat euin'iri ierra sciiicet mala dicenlescum :
potius eis esset in re, haec
morietiir, ci quanilo
beatiim, ut qnanivis terram, id esi, carnem, iradat peribit itoriienejus? id est,Quando polenmus eflicere
in maiius inimicbriiiii; hon itimeh\radat eum in ani- lit isle nioriaiurj qui per quando omnia nobis adversaiur.
mam, id esl, Jn vo|iintaleni et ppnforroaiionem eo- Et ilt hOinenlejuspotius pereai; id est, evacuetiirde
rum. Ei ut iiori tradaiur ni ahfttiamttiibttcoium. teffa, qiiahi rtos perdamus locuraei geiiiem. Sienihi
Dominusferat illi 'opeiii, ii( s\l super leclum dolorh (quasi dical) dimiltimUseitm sic; venienl Romdni, el
_jg_; ld Isi, Hclat leiirii'drthiihiiiri lecti stiU Lbcius lolieM .dcutririosinjm el gentein.
qolbfis bst ihfifmitas ciirhis, cui dum aiiima eoriseh- Et si irigrediebaiur.Meriio voco eos inimicos; quo-
ci
iii, cbhleiiipiefaicrihciipisberitiasejus, porfatur ab niam illi eiiam qui simulabant se amicbs, maximi
ipsa caine; ciini vefb aiiiihiiei praevalei et doriiina- C eraht iniiriici. Nam 'elsi aliquis ebruin ittrjirerfiefcalur,
liif, iuhfclectiiSi id esi carb, qnaeprius aniroam por- id est; faniiliariier riiecurii esse volebati simulando
labat; iil) ipsii poitatrir. Quod ih paralytico illb desi- se amicura, quod maxime pertinet ad Judain, et ad
gnatum esi, cni siibiriisso per ttgiilas in domuib Db- alios eiiam qui dixerunt: jlfagtsier, scimusquoniam
minusdixit: Surge_toltegrnbaiumiuum, elainbulain a Deo venisti, el ad corisimiles; ingrediebaturdico ul
4pmum luatiii Ideo auieiji infinnilas carnjs lpcius viderel. id est, libertatem nostrain exploraret, scili-
dpiofis dicjtiif, (jiiia bihh,isiiifirinilas ahiiiiae, spjli- cet. noli ut haberei quud crederei, sed ut inveniret
cpt, flujjeadiiiic pef.eciibhis 'snihriiarii npii iitilglt, aliijuid niali quod proderet; de qtiibus Apo-tolus :
^liqiibd ierfeijum eljgiti in qiip sijil acbjUieSeat,.et Quidaihfatsi fralret sttbihtroierunt,ul explorarenl ti-
bjiaijairi paiiSaiiiiriereciiihbat, quiri ihteritibiiiehiia- berlaleinhoitram. Illb; iiiquiira,inglediente, cumnon
noris et ihehiis exienlae in Deuiri, difficil.epoti_st videret hisi vera, cor lanien ejus non loquebalurnisi
jberpefupiqiefare, qnafe eiigii slbi aliqoid ih qiio vana; quia perveiiebat binnia. El ideo congregavit, -
qiiieicai, yerjii graiia, ut surii ihiibceiites deiecja- id esi, tliesaiirizavit iniquitatem sibi, juxla iliiiil :
tipries boiioruin virpfuih, scilicei, iibrtus bene ctil- ijtsi enimhomicidwllie.saunz>ivcrttnl sibi mata, elc.
liis ei pbniariVim,ei cauefa iajia. Sed qiiia Deiis yiilt Egrediebatur. Ingrcdiebatur quidem , et ioqueba-
iios amare sota aetefria eisiijierna, ihtbimiscet etiain liir vami, el deinde egtediebatutfotat, id cst, qui
liis innoceiilibus deleciationibus araariiudinerii, sci- prins simiilayerat se amicum, nianifeste psiendebat
licet, ut saepe angiisiiehiuf, feilribulaliones el ten- se inimicuii). El egrediendo loquebatur, iendens itt
tiitiones paiimur, et boc ideo, ul per aniariliidineni idipsum; id csl, in vauitalem sicut prius.
iiilferioruroerigainui' ad amorem shperiorum. Quod D ...l.ersuHi itte susurrafcani.Quasi dicat : Quia et
inniiii ciiin sulidil : Univetium titalum ejus, quasi simulati amici; et maiiifesti inimici, ideo omttesini-
diciil: Idco dico leclum doloth, quiaj tttatum ejus in inici el sustirfabaiit latenier inter se mala adversum
infirmitaieejns, id est, iliud quod ipse ens.in infir- riie, el cogitabantquisque apud se mala adversumme
liiiiaiecarjiiselegilj nl sibi esset stratum, id est, re- pro eoriiin opinione. Quod lamcn er.it inihi, id est,
quits et deleciaiio; illud. inquam.«er_asftuniwrsiim, ad meain gloriam in re; et etiam inanifeste cum
id esl loluin ger adniistam amariludiiieni conliir- aliis ifaciabant illa eadem raahi, quia coiislitueruni,
hasiiv Quia vero hae cacdem-amaritudinesiminitiuh- -id esi, commuriiter siatuerunt, adversumine verbttin
iur nobis non iiijuste, sed malo merilo noslfo, a Do- iiitquam. Veibuiri iniqiiiim fuii, quando inedicumin-
miiio, quod quisque debet attendcre, subdit: leiiiceie volueruni, diceules : Crucifige, cruciftge
Egq dixi : Ddmitie. Quasi difcaf: Veri),,Domihe, ettiit. Sed qtiaeenra. Nulla, .cilicel, quia ego resur-
reisasit unifersurii straiUtiiejui; qiiia egb aiieridens gaiji ijuam facilequilibeidormieiis resurgii a sonino.
illud;lei sciehs juste esse factum; ui alios iiiielligere D'e qiio Constal quod vere resurgii, si sanus re- iil.
iderii facism, liixi iri riifeis. Non eiiiiii ipsi dixerrtiit, Nunijuid tehiriiomnis qui dormil iion adjiciet ut
sed egd dixi, qtiia causa fui ut dicereiit : Ddmihe, surgai? Uiiqiie facil.
hfhenre thei; id est, tire, seca, flagella oinnibuSrao- btitii Et eiiim/101110 pacis mem. Vere consitt.uerimlver-
dis, sifsiiim versa, sDlUirinibdo dtiimammeatti male ihiqimmcontra.iiie, quia eliam homopacis mem,
inerehieni sarid, riuod neeesse esi, quiat infirtriaia Judas, SCilicet;uiius de duodeciro, in quo ego seui-
tiii Naih hbii-faii.ro; libh foftuiia, iibii siblla, tion pcr paceui habui; cui etiam cura ine iraderct, oscu
 1M IN PSALMOR.IMLlfiftllM EXECF.StS. —i PSALM. XLL "(\1
luhi lKirtnegavi, in quo etiam speravi. Quomodo aii- )Asuw, dicenseam in ho-cswcnlonori -debereiufbati; 'qtiia
terri qiii cor ejtis hovii, in eo speravil ? Hncmodo, Deusest ipsius fixa deiiberationesuffugiwn.
quia Jiidas ciim caeteris apostolis ad praedieandum
rcgnuni Dei niissus fuit; ct ideo miilii ab eo irtstru- COMMENTARIOS.
ctfin ipso speraverunt, iii quibus sperahtibus sicut Quemadmodumdetideral cervus. Tilnlus esl taljs:
et in esurieritibus esl, fnit Dominus. Et qui edebal In finem in iiilellecltim filiis Core psalmus. Core fuit
paties meos, vel liistos-aliief vel^etiam spiritualiier, unus de canioribus quos David in reducenda arca
quia non solum carnalia inslilina, sed etiiira spiritt.a- Domitii elegit. Qiii plures filios habuit, sed de illis
lia qiiaeabipsoperceperat e-lebat; isle, iuquaro , hic 11011 agitur. Non enim hoc no.neii Core ad liisto-
hoiiio, de quo minus viderelur, magnificavit sup- riam, sed ad inysterium ponitur. Inqniramus ergo
plantdtioriem,id esl; ampliavil subversiouem super mysierium. Mngui eiiim saciameiifi res esfi quod
tne, quia alios ad hOc incitavit. Glirisiiani, id est( fiiii Christi, filii Core dicuniur.
Tu aulem, Doinine.llli quiderti consiinieruht ini- Core nainque interpretatur calvus vel ctilvarfa. Et
qutim verblimconlra me, lu aulem, Domine, tmsererc Chrisius dicilur Core, id est, ealvus, vel quia sol.i
mei, ef meorum ; et ita dico iniserere, rehuscita nie, perfeclio sine superfJuitale in eO fuit. Nibil enim
scilicet, in exleriori et meos. Ntinc interiori resn- miiius quam capilli ablaii videniur ad perfectionein
siita, ul landem resusciies eos in interiori, et sic ie- oliesse in liumano corpore; similiter honio iu abun-
iribuatn ego eis, id est, inimicis meis malum, quod dantia viitutura positus perfecius fuil. Vitja aiilem
consiiiuerirot conlra me, retribuent et mei. lpse superflua suut, quia super perfeciionem adilita sunt.
cnim Cliristiis in lioc eis retribuii, (|uia perniissionc D1 Qua superfluilate viLioiiim Clirislus caruit, et ideo
ejiis Iocuniei geniem aniiseruni. El ipso vniente Ec- merito calvus dicitur. Vel ideo etiam calvus dicitur,
clesia ibi plaiita.a esl, umle eradieata esi synagoga. quia per calvtiui Eliseum praesignatus fiiit, cui
Sui verO i'n hoc eis reliibuerunt, quia fecerunlqtms- ascendenti in raontem pueri insultanles dixerunt:
dain ex iilis conversos subesse, qui priuS volebant Ascende,calve, ascende, calve. Quibus ipse conversus
praeesse. tnaledixit, el staliin duo ursi de silvci egressiquadra-
In hoceognovi.Vere misereberis mei et meorumj ginta duos ex ipsis cohsumpserunt. Similiter ptieri, id
quia initnicusmeus qui gavisus est super me defiin- est, siulli JudaeiCliristo ascendenie in inonicin, id
clo, non gaudebitsuper the non resuscitato. Quod ego esL.in crueem, plpribus raodis jnsultaveruul, dicen-
praevidenscognovi in hoc, quOniam voluslime, id les : Ave, Rex Judworum, e%caetera talia; pro qiio
est, graium fuit tibi sacrificitiin meuni ei obedientia peccato, quadraginta aqnis traqsaclis, per totiilem
mea. pueros coiisuinptos prius desigii;ilts,.du'o ursi4 Scili-
ilfe aulem. Inimicos quidem proptef iniquitaieni cet, Titus et Yespasiauus, de silva, id est, de gen-
suam reputisli, et ideo noii gaudebuiit. Ego antem tiiitate quac inculia erat sicut.silya t quia vomerein
gaudebo, quia miscephtinie in gialiam tuam propter doctrinae apostolic» nondum senserat; illij ijiqiiam,
initoctiiliammeam, qu;c quideffl innoceiitia e-,t inie. egressi eonsumpseruiit eos. Ideo quoque Giiristus
gritas viloesiue peccaio, reddiiio sine debiti», flagei- (Jiciiur calvus, quia irt loqo Calvariaj est crticifixus.
lum sine ineriio. Suscephti m_, iiiijimui, ei ideo etsi Filii itaque passionis ejus redempti per sanguinem
ad horam, ut videbatur j propier flageila me iufir- jpsius, et poriantes in fronte qtipd iiilmici Iheiunt
mabas coram honiinibus, confirmasti me tamen'tn; _, in loco Calvariae, fecte diciintur filii Gore'; iiis
mternutn, id est, aeternaliler posiiuin in compeciti & autejii liliis caniatur iste psalmus in Iniellectum.
tuo, id est, facium immortalein etimpassibilem' jum Excitemus ergo irilellecium, el si nbbis cantaiur,
disposiiioue lua. Chrhlusenim resurgens a mortuitjam• el si filii Core esse volumus, intelligaimis quod in
11011 tnorilur, et reliqua. Unde, scilicet, quia suscepi- lelleciuii sutnus. In qtieiii suiein iniellecium iste
sti me, et confirmasti»ie. psalmus cantetur audeo dicere: Invhibilia enim ipshh
Benedictus.Id est, augmentatUs et exaliatus sit[ a creatuta tnundi per ea qutefacta sunt intellecta con-
Dominus,qui cumsit Deusomnitirtiper naturam, Deus; spiciUiiiur. Simul ergo ainemus, simtil in liac siti
hraei, idest, posieriOris poptili, cui major servill inardescamus, simul ad fohtem inteiligendi curra-
per graiiam, benedicius sit, iiiquam, bcnediciione. inus. Desideremus velul eprvus foniem iHum, de
incipieiite a pra.senti swcuio, et continuaia us,<uetit1 quo hific Scripiura alibi dicit : j2uq>iiamapud te cst
futuriiin sccculum.f ial benediclio in illis ovibus, ctt funs vitm. ipse eniro el fons et luroen, el iiitelleclus
liat ei benedictio in isiis ovibus. est. Fous esl, quia sitienies potat; Iiiinen, quia
IN PSALMUMXLI. caecos iltuminat; iiitellectiis vero, ijnia aniniam
sciendi avidam illuslrat. Et omiiis qui intel.ligii,
In finem iiilelleclus filiis Core. non exieriori, sed imeriori luriiine illustratur. Cnrre
ABGUMENTUM. ersto ad fonieni, desidera aquam fontis, non ulciin-
Populus in Babylone captivus patriae riieronr orat.' que, sed ut cervus; impiger curre, impiger de»i-
Aliicr anie baplisiiium vux Clirisli ad eos qui fidein dera. lu cervo enira velocilalis -est insigue. Aliud
sunt consecuiun. Le^e ad Isaiain. qnoqiie divina Scriptura nofat in cervo. Cervus ser-
D penietn consumit, et post pereuipiionem serpentis
EXELANATIO. inajpri siii inardescit, ei acrips ad fontem cur.il.
Filii Core sicitt el Eman, Ethan, Asaph el ldithiin1 Serpenles siinl vitia. Consurae ergo serpenles ini-
non psalmographi,sed cantores fttere, a David quidem1 quitatis, et magis desiderahis fontem veriialis. Esi
ad psatmodiamelecli, sed, ob significanliamnomittutn,, eiiam aliud quod et de cervis dicitur, el in eervis vi-
lilttlh con.;menleradfixi. Cote dicitur Calvaiia, in cu- deiur.-Quoniaro enim longinquas regiones petunt,
jus itominh ioco Domiuus esl cruciftxus. El ideo filiit aui per tuare nando, aut in aginine eundo, alier
Core merito dicunlur, qui passionis illius vexillo lola1 onus capilis superponit clunibus alierius, sicque se
devoliouefamulantur. Psatmusque hic oinni convenit ( invicein porianl, nec se deserunt, sed proposimm
Clirhlitino, qui flamma dotninicmcltarilath accingitut;; iler peraguni. Hos lales ceryos alluqriitur Aposlolus
.meininhse enim debemutquod bealus Jlieronymus ail: dicens : Atler alterius onera portate. Hi enim. cervi in
OmitePsatterium sagaci menle perluslrans _, nusquam 1 fide conslitiili noudum videntes quod crediderunt,
iiiveuioquodfilii Core atiquid triste canlaverint; sem- cupientes inielligere quod dilgunt, desidefaiu act
per eniin in psalmiseorum tmia sunt ei jucunda, swcu- fonlein aquartim non tausa' lavandi, sed causa refi-
. laribusque coiuemptiscmleslia el Wiertm dedderattl,, ciendi. Horum cervoruiii, iino cervi ceryoruni, id
congruentes inlerprelalioni nomihis sui. Filius Core,, est, Chrisii vox est, in hqc psalmo, exliprtantis nos
quem diximus cructs honore signatum, prima profes- suo exeroplo, ut in hac murtalitate, in liac passibi-
sione psatmi hujus omne desideriuritmenlh sumttd Do- lilale et corruplione cons.lltuti omni iuteniione de-
minuindicil esse iranslatunu In sea.nda loi/uit!trutiina'.:? - sitlcreiuus , ingeiiiiscamiiss suspiremus pertingere
.03 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. - DUBIA ET SPURIA. 70*
ad illum fontem, ubi hoc mortale induat immorlalila- A _! sed effudi, quia vere perveniam ad magnaragloriam;
lem, el corruptibileincorruplioneht. Tilulus autem sic ~ nam transibo usque ad dotnum Dei, vel supercoele-
exponiiur :Tsalmus isie relertnr ad linem, id est, strm, in qtia immorlaliiale el tmpassibiliiate coro-
ad Clirisinni, cujus vox est; Cantalus filiis Core, id nabor ; vel usque ad Ecclesiam, quae domus Dei di-
esl, iiniiatori scilicet passionis ipsius Christi; in in- citur, constituendam. SicuLenim es laiere Adam
lelleclura, id-«st,.ul inlelligerenl quod est intelli- dorraieniis naia e.l Eva, iia ex lalere Christi in
gendum, quanto scilicel desiderio et qnanto ardore cruce dormienlis exierunt sacramenta, sanguis sci-
ad fontem inleliigendi jmrrendum sit. Nunc ad line-- licel et aqua, ex quibus consliiuta est Ecclesia. Ego
ram accedamus. -Vox est capiiis, ul diximus, ad dico prius existens in loco, vel veniens in locitmia-
nosiram exhottaliohcm sic apud Pairem ageniis: bernaculi, id esi, in observalionem legaliuni insliiu-
0 Deus, anitna mea, id est, vilitas humaniiatis meac, torum ; prius enim legalia persolvit, quia et circum-
desiderat ad le venire fontem vilaeel inlelleclus. lla cisus est, et in lemplo repraesenlatus, et purilicatus
quemadmodum,id est, quanlo ardore et quanta ve- secundum legem. Qnoniam non legero solvere ve-
locitate cervus per cbiisumptionem 'serpeulum' desi- nerat, sed adiihplere, deinde spiritualia contulil.
deral venire ad fontes, non simpliciler, quia sunt Dicunlur aulem legalia institula tabernaculum, quia
fontes quidam delicientes, sed ad fonles aquarttm, sicut tabernacula non maiuoria, sed ad lempus lan-
ubi -plenariam refeclionem habere possil, sicui et lum pnsila fuerunl. Ecclesiastica vero inslituia do-
ego habebo apud le. Voluit quiddam magnuin di- mus dicuntur, quia domus mansoria babiialio esl,
cere, sed non habuit verba quibus per se posset et ipsa quoque sunl manenlia, labernaculi dico ad-
edicere, et ideo ad hanc similitudinem de cervo g] mirabilh, non secundum• se, sed propter illa quae
coiitulit se. Et notaiilur duo hic in cervo, deside- per illud significabalur.
rium videlicef et velociias. Quo modo autem desi- lnvoce exsultaiionh el confessionh. Dico iransibo,
derat isle venire ad DeumjPalrem, a quo nunquam hoc autem non eril ex trislitia, vel coactione, quia
discedere potuit? Deus eniin eral in Cbrislo mun- nemo (o//i( a me animam meam, sed' ego puno eam.
dum sibi reconcilians. Sed hoc dicit secunduiii nos. Et quia polestatem habeo ponendi aniinam meam,
Quandiu enim in hac nostra infirmitate fuit, vide- non ex Lristiiia, vel coaclione, pono eam, sed ex
baiur remoiiis a Deo; posiquam vero imraorlalila- hilaritale erit, et volunlate, quia hic iransilus (ief iu
tem, incorrtiptionem indntus est, lunc prlmum ad voce exsullationiset confessionis, id est, exsultalivae
Deum pertinere visus est. conlessionis et laudaiionis laniae, quantae exsultatio-
Sitivit aniina mea. Repetit idem quod dixil gra- nis et laudationis esi sonus epulantium. Solenl euiui
vioribus verbis, quasi dicat : Ideo dico , Domine, apud quosdam epulanles exsullaiiva proferre , et
animam raeam ad. le desiderare, quia anima mea hospitem laudare.
silivit, in est, siti magni desiderii exarsit ad le per- Quare trisiis es, anima tnea ?-Quasi dicat: Quando-
tingere, ad te Deumvidendum et intelligendum; te, quidem adianiamgloriamveniura.es, anima mea, quod
dico, fontem, quia devicisli mortem'lioslram ; et a per le domus Dei constiiueiur, quare ergo es trhlis,
quo niihi et meis esi oninis fortiiudo iiuslra, et vi- ul videris, et quare eonlurbai me. Ac si dical: Ad
tium, quia a te est vila mihi et meis. Sicut eiiim ego magnam uiililatehi ineorum hoc iit. Vere eniiii Lri-
vivo propler Palrem; ila omnh qui manducat me vivil slis fuil, quia dicii in Evangelio : Trhlis esl anima
propler me. Quare autem sitivit ? ldeo, scilicel, ut p. mea usque ad morlem; el nihil in eo licium fuit, sed
veniam etappaream anie faciem tuara, qui es Deus. tainen illain trisiitiam non ex se, id est, non liinore
El ex niniia affeclione dicil : Et quando veniamel raorlis, habuil, sed infirmitaicm membrorum in se
apparebo anle faciem tuam. Consliiuto scilicet tem- transformat, de quibus diclura est: Spiritus quidein
porn vehiam, quia perfecia obedieniia conscendam, prompiusest, caro autem infirma, ut eos consolarelur
aeternaliter sessurus ad dextram luam. ISonenim et exhoriaretur ne desperareul, etiamsi limidi ad
est bic vox dubitanii-, sed desiderantis. Quod au- morlem accederenl.
lem dicit : Veniamet apparebo, ilem ex noslra infir- Spera in Deo: Noli quidem contrislari, noli lur-
mitaie dicil. Diiminus enim iraraortalis est et iin- bari, sed spera in Domino. Spera, scilicet, effecluin
passibilis. Quapropier illud solum digne dicilur ante dari iltud propter quod te voluil a Verbo suo as-umi.
ipsum venire, quod iinnioriale et impassibile est. Unde alibi dicitur :-Ut cognoscant le Deum verum, el
Fuerunt milti lacrtjmmmew. Quasi dicat : Vere ve- quem misisliJesum Cltrhlum; et ilera : Ul leslimonium
niain et apparebo atiie [aciem Dei, quia pro desiderio perhibeant verilali. Haec enira sunl propler quae ve-
veniendi illud, lacrymw mem, id est, humanaemise- nil: Quod aequipollenier innuit, cum dicit : Ideo de-
riae, pro quibus, quia exspeclato suo"contigerunt, bes sperare in Douiino, quoniam et si modo non
seraper horavuibusflenduinesl. Meoe,id esl, quas ego conliieor adliuc, tamen fulurum esl quod ego coufi-
misericordiai affeciione in me suscepi, ut per meam lebor illi, id est, laie confessionemfaciam ei in meis,
iniseriam, imo per iiieam misericordiam destruatur ailendentibus et ipsuni veruin Deum, eLme ab eo
eorum raiseria. Illae, inquatn, lacryrhcefaerunl inihi raissura, ei dicentibus iia : Salutare, id est, Salvator
panes, id est, refeciioni, >iondefeeiioni; et fuerunt v Chrisius, scilicet, est, uu/fus inei, id est, horao esL,
inilii deleciabiles, non lacrymabiles et jucuuditati, ul ego. Unde alter Propheia dicit : Spirilus narium
imii aniaiitu.lini die ac nocle, id est, assidue, dunii nostrarum Dotninus; per partera enim loltiin siguifi-
lamen inagnam in eis araaritudi.ncm palior, quia di- cal; et item : Spirilus esl anle faciem noslrain. Ver-
citur inilti quotidie, id esi, assidue ad coniemplum. buni enira quod erat spiriius, id esi, invisibile per
Ubi esi Deus tuus? Quare, dicit, dereliquii te Deus, assumptam humanitatera, nobis apparuil. Saluiare,
quein fainiliaiem libi facis, quia nullum Conferllibii inquani, est vultus mei, el tamen esl Detts meus. Ex
-coiisiliuni,vel auxilium? eo enim quqd homo incarnalus Salvator esl: ex eo
llwc reeordatus sum. lpsi quidem taliter me de- vero quod Verbiun, Deus crealor est.
spexeruni, ego auteni non obfilus, sed recordatusi Ad ine ipsum attinia mea. Dico tristis et conlurbaia
sum, id esi, lirmiter in meuioria iiabui liaec, scili- est anima mea. Quod auiem conlurbaia esl, ad me
cei, non esse ab illis, sed esse lixum et consiilu- ipsuin referenduin est. Quasi dical:Nemo putet hat_<_
liim apud le, me nasci ut talia paierer; et ideo prius> coniurbationera niilii coramunem esse cum caeleris,
fudi anitnam meam itt tne, id esl, humiiiavi, et atte- timore, scilicet, mortis, quod ego conturbor, quia
nuavi animain ineam nie jpsum cousiderando, scili- .hacc conturbatio ad me ipsura referenda esi, quia
cei, aliendendo quid cgo creatura deberem Creatori, non ex Coaclione vel necessiiale naturae est, sed ex
iuiiior Jnajori, servus Domino. Et deinde e/fudi, idI propria voltintate. Habet aliaTrauslalio : Inme ipso,
e_i, animam meamextra me exlendi, aliiora conside- (jtioil sic inielligeiidum est: Ha_c coninrbatio est in
lando, attendendo, scilicet, gloriainfuturam iniliii me ipso, id esl, in rae, non secundum verbuni, sed
«3x perfecta obedientia. Et nieriio iion soium ludi,, secuudum iioc quod homo suro. Et est luc cadem
 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. XLtL ivio
solulio quae prius. Et qnia lu, Doinine, hanc con- A , Domino canlicumin nocle, ideo canticum esl apud
stanliam mihi dedisti, sciiicet, quod ttemo tollil a me tne, non recedens scilicet g rae cantaium Deo Patri
atiimam meam, sed ego pono eam, quod aequipOllenler auctori vilae raeae,scilicet, qui ine facil adeo in cha-
sic.diciuro est : Proplerea has graliarum acliones ritate perficere, ut eliam pro iniinicis orem, et sic
libi releram, qnod ero memor lui de terra Jordanis et vere vivere. Sicut eniin odio habere inimicum, mors
Hermoniim, a monlemodico.Vel ila potesl contiiiuari: est, qiiia quisquis odil fralrem suum, homicida est,
Qti'i fruclu conlitibalaest anima mea? Propterea scili- id est, se ipsum interficit; ita quoque diligere ini-
cel, tit memoria lui habealur in ulroque populo, et micum, et pro ipso orare, vita esl, Et quid jl.ud can-
Judaeorum, scilicet, el genliiium. Quod sic dicit: ticum sil dicii, scilicei, oraiio f.icia a me pro inimicis
Ero inemor lui, id est, faciain esse ineinores lui, et fuiuris meis, cum dixii : Paler, ignosce iltis. Et vere
illos de ttrra Jordanis; quod vel hisiorialiler in dosi- oratio est apud me~,quia dico Deo orando roeis : Do-
gnatione potest accipi qui circa ,Iordanem_habilave- raiiie, lu es susceplor, non dico raeoriiui, sed pro
runt terram promissionis, vel etiain mystice. Jorda- nimia affeciione erga meos, dicara meus, quod est
nis enim interpretatur descenstts, et illi soli de po- dicere : Domine, luum est suscipere raeos, et ideo
pulo illo memores Dei sunt, qui descendunt, id est, suscipiat uiisericorilia et veriias tua meos.
qui se humilianl ad graiiam bapiisroi , et mortilica- Quare obluus es. Quandoquidem susceptorriieoruni
lioncm illam quae ibi desiguatur, juxta illud: Quot- ei; 7«at'e ergo oblitui es (ul videiur) propier tribula-
qtiol enim baplizali sumus, consepuiii sumus cum illo lionem quam paiiuutur, non dico meorum, sed prae
in morle. Ei ero memor lui, id est, faciam esse ine- iiiniia aflectionu, mei. Et quare incedo contrhlalus iu
mores lui illus de lerra Hennoniim. Ilermon autem i, roeis, dum ajfligit me meus inimicus, propler pecca-
inierpretatur anaihemaliiatio, quibus quia coluerunt lum, scilicei, juxta illud lsaiaein persona Domini :
non Creatorem, sed creaiuram, et eliam opus crea- Omnem flalum, id est, oronein auimam ego feci, pro-
turae, ut idoia manufacta, opus erat non solum bu- pter peccatiim autem inodiciiin quid coniristavieum,
miliatione, sed etiam ut raaxirae analliemalizarent no.n penitus damuavi. Et jam cuntristaius est, et
se in priori siatu, el diabolo abrenuniiareni. Memor iristis abiit in viis suis; quod autem dicit : Dum af-
ero, inquam, lui de terra Hermoniiin, scilicet meroo- fligit me inimicus, sic inietlige : Iniinicus afiligit, et
ria procedenie a monle modico, id est, ab illis inter sa_pe miser iiomodeficit, quia devocalur.-Aut si non
gentiles qui conversi erunt mons per excellentiara delicit, insislentibus lameii iribulaiionibus et perse-
virlutum, et lamen modici, id esl, lnimiles erunt. ciitionibus opprimenLibuset teiiiationibus timet pi o-
Abyssusabyssum invocat. Vere eriint memores tui pier peccatum seroper periculum ; tiniet lapsum,
et iili el isti, quia abyssus; id esl, profundi int.lle- scilicel, ul qui stat, videat ne cadal. Quare contri-
clores de Judaeis invocani,id esi, in se vocant, quia sialus?
incorporare et iiiibrraare sibi sai.<guiii in lide abys- Dum confringuntur ossa. Ideo merito conlristalus
suiii, id est, profundos imelleciorcs de gentibus. suin in raeis, qula initnici mei, id est, meoruin, non
El-hoc itt tioce, idest, in inanilesiaiione el exposi- qui insidianltir, sed qui tribulant me, id est, tneos,
tione cuiaraclarum luarutn. Vel lioc quod abyssum exleiius exprobraveruut, id est, inulta opprobria iri-
invocat, luit prasdicium in vocecataraciurutn, id esr, luieruut milii in meis. Ei hoc ideo, ciutn, pro quia,
prophetarum. Cataractae enim proprie sunt oecultae confringutuur ossa mea, id esl, illi qui lirraiores et
viae, quibus aqua decurrit. El ideo per calaractas re- '^ lortioressunt inio.rineos in tribnlaiioue. Quidam per
cle inlelliguniur prophetae, qui occulti sunl iu Scri- peccatuin, ut Petrus, qui ad vocein ancilla? negaviL;
pturis suis, qui per tegumenia el involucra quoedam quidain vero ei si per pecealum non confringuutur,
coeleslia demonstrani. taineii videnluc confringi propler tribulaiiouem quani
Omnia excelsa tua. ldeo invocal abyssiis abyssum, paiiuutur.
vel ideo possibile est hoc lieri, quia ego morte mea Dum dicuni mihi per shigulos, Vere exprobralur
mortem meorum destruxi; quod sic eequipolleiHer roihi; naui hoc modo, dum, pro qnia, dic.unl mihi,
dicil: Omnia excelsa tua, id est, oninis teterna da- id est, ineis, ad conleuiptum per singtilosdies, id est,
ronalio, qnara propter peccaia hominibus in;ulisii; assiduo : Ubi est Deus vesier, id est, quod consiliura,
et fluctus, id est, prenae eiiain peceafi venientia qui- vel auxiliura, Deus vester, quein semper jaclatis,
dera, super Adain manserunt, super mt autem ve- vobis coufert? Nullum utique. Quare trislis es,anima
nientia reputalione iuimicorum qui me imiiiundum et mea? Ecce redil ad superius, quasi dicat : Quando-
ajternaliter damuatura pulaveruul, iransierunt, id (iuidein, o anima inea, lanta per le futura sunt, sci-
esi, perierunt in niorie mea pariim quidein jam in licet, quod et Judaei et geiiiiies niemores erunt Do-
re, scilicet, quantum ad peccaia , partim vero in mini, et quod alii aiios ad bouuin sint corporaliier,
spe, videlicet, quantum ad pcenas peccaii. .Eternam et caetera quae praedicia sunt. Quare ergo trislis es
auiem damnationem et peccata ideo dicit excelsa, anima, et quare conlurbas me. Propter ulilitaiein,
quia gravia sunt. -Sicut quod ab excelso cadit, gravitis scilicei, nieorura, 111supra dictum esi. JNoIi,inijtiain,
luedit. El ne mali haec atidientes, scilicet, quod et coniristari, noli uoiiturbaii, sed spera in Deo Lanium,
pcccaia irausieruiit, et poenaepeccati, promiiieieni nihil libi ascribendo, inhii de te praestiuiendo, quo-
silii speni, quidquid raali agerent, subdil: D ttiam udhuc confitebor illi, el ctetera. Quod dicit ad
In die mandavit Duniinus. Quasi dicat :-Dicoquia exhoriationem suorum, quasi dicat : Vos raei imi-
transierunl. Quibusautein vel qua compensatione trans- tando me sperale in Doinino, id est, de vobis niliil
ietuni ? hac, scilicel, si altendunt mhericordium Do- velitis praesiiuiere, quia uiiiil in vobis vel de voiris
mini in die esse, e( camicum ejus in nocte, quod ipse esi, scd veluis in Deo sperare quod vere debetis.
Dominasmandavit per ine. Vel ita simpliciter eonii- Quoiiiam adliuc iriluruni esi ut c»niileamini, ct per
nuari potesi : Transierunl quidem excelsa et fluctus, vos et per alios sibi dicenles : Salulare vultus mei,
et ut iransirent, mandavit Dominus Pater per me, id et Deus meus, ul superius exposiiuui est.
osl, liujiis rei legatione fungor apud homines, et hoc IN PSALMUMXLII.
innotuit Doininus per me, sciiicei, misericordiumsunm
esse in clie, id est, hoc quod aliquis esl in die sive Psaimus David. ,
•jn profeclu virlutum, sive in hujus vitaeprosperiiate, ABGUMEJNTUM. -
non esse ex suo raeriio, sed ex ejus sola misericor- ul supra. Aliter : ad eos qui fidera suni
dia; el ideo non esse de se praesumendum, sed ei Populus,
suut a Cliristo, vox Ecclesiae.
soli humi.iandtira. EthoceLiara innotuit per me, sci- conseculi
licet, canlicum ejus cantandura esse in nocte, id est, EXPLANATIO.
in adversiiaie. lile canticum Dominicantal in nocte, Dawio'indicat Chrhlum, ad qttem ex petsona fide-
qui non delicit, sed gloriatur in tribulatione. lissimi Chtisliani psalmus isle ditigitur. Nam sicut
Apud tne oratio. Quasi dical: Quia canlandum est superior ob amorem homini docet omnia conlenmi,
707 BEDJ. VENERABJLISOPP. PARS II. SECT. ll. — DUBIA ET SPURIA. 708
ita el hic ne muridi tribulatio deprihial, tri altiis Do- A aiilem ilia suhliinitas ideo allarc, quia quisquis il-
mini prmmqhetesse gaudeiidmh. Psdlmus-iste cuique luc ingreditur, in liolocaiistnmassuiniiur; et ihi vi-
fideiium tohgtuit, qui tit piimd.capiie Dominuihde- liim altare invenil, si liic causam discrevil: et tjuosj sit
precaiur, ut in adventunovissihiiexamihh db infide- huc deierminal. Qua'si dicat : Introibo ad al-
lium consoiiiq libereiiir. Secuhdb .nlroifu.um se ad lare, scilicet, ad Deum, id esl, ad praesenliainDei,
Dominialttire cotifidil, ubi beatis soliim ascensusest; qiti juvenluiemnteam, id est, me renovatum et im-
et ideo moleslih hftjus mundi animaitisuaht dicil non rauiatum de passibilitate ad iropassibilitatem, de
esse turbandaih, quia itiperni jam munerii glorialur. cumipiione ei niorle ad incorruplionero, Imtificat,
COMMENTARIUS- piolaelilicabil aeiernaliter. Ei quasi dicat: Hoc pre-
liiim speremus, quia jam arrbani accepimus. Quam
Judicame, Deus.Tituluslalis esl :/tt finemPsalmus .'triiiiim ostendit cuin dicii : Jpsa me dedtixerunl,
Ddvicl. Quod sic cxponiitir : llaec verba nqn refe- Quod sic continuatur ; Vere si emiseris lucem tucim
runiur ad historiam. sedin finem, quia sunt psal- et veritaiem luctm,introiboad atlare, quia ijtsa lux et
lrius David in fineih, id est, laliims auribuiiur isie verilas lua jani deduxerunl, id esl, dc regno lene-
psalnius qui perlinenl ad fiiRiii; id esi, ad Clirisium. hrarum in regnuin Incis, roe semen Abrabae, cnr-
Semen eiiihi Abrah_e semen sanciuih, posilum in pus, sciticet,juslorum_/edua;ei'uti(, eiundique, degen-
raediO tiiatorum. sciticei, grana adlinc compiessa a tibus scilicel et Judaeisadduxerunl in unum quid,
paleis, liilicum a zizaniis, vinura a vinaceis. Alien- scilicei, inmonlem sanctum tuum, id esi, iu Lccle-.
dCrisquid coinniune adhuc cum malis habeaitvivere, siam sanciani, quaeprupler virlututn emineiiiiiiii,
esurire, silire, Vigilare, corporura saniiaiem, fru- l> ei lidei consianiiain, monsdiciiur. Ei quid vocet
gurii abuiidaiiiiam, et similia, a quibus tandcm se- riioiilem determinal, scilice_l, adduxerunl tnein ta-
par.indtiin est: erumpil in hanc vocem oplaus , bernacula lua, id cst, Ecclesiastica instituta. lii qui-
suspirans, ul cito ab cis separelur localiier, a.qiii-. bus ad tempus velul in labeinaculo mililare debe-
Jbusjain separalura est Causaliter. Deus qui landem mus, ut post aeternaliterlaetemnr.-
judicaturus es me; judica, id iesl, ne differas judi- Confitebortibi in cithara. Dico i»(rot'6oad altctre
care, ne differas me sejiararea malis, quibus ininc Dei, iiou laineu imroibo, nisi pritis ei ciiharizando,
localiter jieMnistusest. Non e»im(quasi dicat) liiueb Et i.deo, iiLintroeam, confileborlibi, id est, laudabo
judicium tuura, quia cognovi misericordiam luam, lettt cithara, hocesi, in tribulaiione laeiandoet bene
quarepraesumo dicere: Judica me,et nunc interira si operando, quod debep.,quia lu es Deus meits. Duo
noii discerriislocuiiijsaltemdtjcenie causammeqm,de sunt musica ins.iruineina, quaeopera noslra siguili-
genle non tancia; id esl, a malis diversa. Quasi di- canl, ratione iiiier se differentia, psaiieritim sciiicet
cai : Disiet inier le credentera et nou credenlem, et cilhara, quorum aiiefum soiiuin dat de supeiiori,
inter speranlem el nou speraniem, inier perseveran- alleruui de inferiori: psalleriuni quippe quqd desu-
lem et deficienlem. Esi enim par inlirwiitasistorum per sonat, siguifical ilia opera noslra quaesiiie vexa-
ei illorum, sed dispar conscienlia. Est par labor, sed liqne et iribuialipne faciiuus, Sicuf iila quae lacnnt
inipar desideriuin, quia desideriumimpiotum peribil. hi qui iii coiiieroplaiioiiesunl, sicuiest iaus sancio-
Desideritiravero bononim esl Clirisius in aeteinum rura angeloiiiin assidue diceiiiiuiii: Sriucius, san-
inanens, quia vere sicui moiialem morialibus, ita ctus, saneius, Deus Sqbaoih. Citiiara vero qnae de
exhibebil se immorlalem imraorlalibus : Discerne inferiori sonat, sigiiilicai ijona bpera, qtiae auliuc in
iiiinc, inquam, causatn, et landem erue me eiiam lo- G aciiva viia et iribulaiione ppsiii, qua; de iuferioii
caliier ab homineiniquo, id esl, ab omni genere nia- nostro provenil agunus, ubi si patienter persevera-
lorum iniquo, id esi, persuadcnti iuiqua aniare, sci- viraus, ipsa paiientia esl quasi dulce iuelos Deo.El
Iicei, lerreiia. Et doioso, id est, habeini speciein ideo cavendum esl ne per impatieaiiaiii ciiharain
coiisulendi, fet veuenuni nocendi. Quia auiem ad hosiram fraiigainus, quia et si per impaiieniiam
liiinc creptionem opus esl patientia et perseveranlia, nostrain deficiinus, ecce ciiiiarahi iiostrain Ifaugi-
juxla iliud : Paiienlia necessaria est, ut repoiieinus mus, el a laii.dedivina ccss«inus. Quare trisiis es
promissionem,subdit: Qttia lu et Deus [ortitudo mcci. anima mea? Quaiidoqiiidem,anima mea, iid laiilain
Quasi dicat: Etue me landein, dando milii nuiic in- digniiatem yenlura es, quod iniroibis ad allare pei,
ieriorcm (laiieniiam et perseierantiara. Llideo a te et aeternaljler l_ciificaberis,quare es irisiis , et quare
peto jiaiieniiam et perseveranliain, qttia ni, qui es conturbasme? Propter peccalum scilicet pro quo li-
Deut, et ideo solus forlis, es foriiludo mea, ljon ego. mes periculum , limes laps.urii.Quis auieui loquitiir
Ego enim milii sum infirmiias, lu saniias; ego milii hic vel cui ? Major, scilicel, iiiferiqii, id est, raiio
debiliias, lu esforliiudo. Et quandpquidem esJorti- seiisualitaii, non anhiia caini. Trfsiitia eiiiin peiiinel
tudo mea, quare ttie repulhli, ut videris per Iribiila,- ad aiiiniaiu, dblor veiq ad carnem.
liunes quas pajiior? et quare incedo irh.th, dum uffii- Spera in Deo, Noli, inquain, coiiirislari, noli cou-
git tne mimieus, id est, liu.ens inimicuui? Piopter lurbari, sed spieruin D.eo,id esi, niliil de le praesii-
pcccaiura, scilicel, pro quo inodicura roe contiisia- niere, yel, quia-niljil de Levei in (e esi, sed vclis
sii. Liule firaeb periculura, tiineo lapsum, ui supra sperarie jji Dep, ppr queiri es quidquid es. Et ideo
diciuraest. D dico spera in D,eo,quoniqinet si raodo non conliiear
, Emitte lucetnttiam et verilqtemluam. Quasi di.cal: i.lli, futurum taineh qdhitc est qbod pl.enarie confiie-
Ne, Doiuine, repellar, ne iristis incedam, ne allli^ar bor illi, id est, laiidaboillbm, lunc sciiicet quaudo
ab iiiimico: lucemet veritalem,luam, id esi, C.bri- ad altare ejus inlrpibp, Et vierecopfiieborilli, quo-
stuni tuum, qui vila est et lux secunduin veibiim, iiiairi ipse quj est Deus tneus, est ei medicus raeus,
quia ab eo (ininia illuminanlur, el qui veritas est quod sic diCli : Ipse est sqlutdre, id esi, Salyator
s.ecundurolioniiuero, quia lionio ille uihil esi, nisi vullus tttei. Quja j>iqua jirava volunias vei affeclioin
quod aiinuiitianduin luil, (lixit : El quem nitnc ab- ine est, illani, ipse saiyai et purgat : et beiie potest
scondhti, juxia illud : Mortuienimesih, et vita vestra iioc iaceie, qbia jjpseDeus iiiebs, id esi, quein facio
abscondilaest cum Chrhioin Deo. lllum, inquant, ineuin siibjeciibue et voiuijtaie. Potesl et aliier
emitte indilate ad judiciuin, ut rae a malis separet, psaliiius isieiegij iil "sictilnjtjs dicaiur : ilaec verba
et sic inlroibo ad allare Dei. Aliare oliin liiit in se- releruniur iri U.iiem,quia sufit psalnius veri David,
creiiori parfe lenipji, ad quqd solus pontifex semel id esi, Clirisli. Lbquiiur enira "ftlirisius in hoc
jn aiino iriiroibat, ut Aposibltis dicil. Hie autem per psalnio, oraiis f)uiuii,iutuPatreiri ut ipsum quein non
aliare intelligiiur stililiroiiasitla divinitatis, ad quam (liscernii in pceiia, ilisceriiai clarificaiiuiielesurrec-
lunc pervenieiiius, ctim Oeiun, sicut csi videbimus. lipnis iii causa. Ei queai iniinici judicaut no.cenieni,
Ad quod allare Chiistus pontifex uoster soius jain ipse jiiuicet. iiiiipceiueiii, |t exiiorlaiuf nps tii stto
introivit corporaliter, sacerdo. i'j.ctus, et .ssidue exempio hpii tinieanius iiijusta hoiuinum.judicia, sed
inierpellans proiiobis. ut et nos iniroeaiiius. Dicitur exspecunius justuin jutiiciiiiri feei, et ut suiblimila-
 709 IN PSALMORUMLlBRUM EXEGESIS. — PSALM. tlMi 710
tem ejus tandeni attingamtis, et ut ab ipso innocen- A j i» hac vita diutiut subshlere, el cceicsifabpfia tepidius
les videamur, nuric interirh ei citharizemus. Ei di- inqnirere vellcnl. Svye mqrlymin , sfve foi.ifess.bxiim
. cit iia : J9eusPaier, iniraiei judicant qnod injuslum veiba suscipias, i.t prjmq pjfftedicut_iise ciutlfssepalres
esi, et quod eis jilacet de me; tu anteni justo judicio stios multarum genimm[ujsse viclofes, se qufftii ii.ijtt-
luo eL secundiini qtiod tibi placel, judica me. llli» dicio (uluro de infmicu vhurq,s esse vincticiainnpn
enihi judicant hie nocentem, tu jtidica iniiocentem. arcuaut gladio, seci sola pqn.ii.ni dhceplqlione vih-
JEl si iioji discerriis pcenani, dhcerhe vel causam ceudh. Secunda, diversarutnnecessiiatum, qnmin sce-
metimde genle non saricla, id Csl, clarilica me resur- cuto paliuiilu.t, lormenta.dmumeranj, et se inter Itmc
reciioue; per resurreciionem enira patuit ipsiim Dei perseyerare meniores..,In lerlia ,_pr.ecantur qtixi-
jusiaiif cauSain habere. Judica me, iiiquam, e( erue lium, til hic graviler affliclis remjfeclionis tempofe
me, id est, ai&os.ab homine iniquo el doloso, ut su- debeat subveniri.
perius, ne ab eis scilicet devoceniur. Et ideo dico COMMENTAMUS.
(ii judices me, ei eruas me, quia lu es Deus fortitudo
itua et meorum ; quare ergo repulhti me? ut vide- Deus,aiiribus noslrh gudiyimus.Tiliilus esl talis: In
lur, propler tribulaiiories qiias palior. JSi quare tri- finem fitiis Cote, qd inletlecium psaimus, hoc esi :
-
siis incido dum affligil meittimtcus? Ad niagnam sci- Is.ie psaliuus refertur in fine, quia cantalur a qui-
licel nlilila.em meorum. Nam ideo repulisii, ideo busdaih filiis Cp,re, iillest, a quibiisdani imiiatqribus
irisiis ittcedo, ut emiltas Iticem luam et verilaiem passionis Chrisii, scificet a S^iicljs niariyilbus pribri-
tuain. Et iu, Dbroine, emitte de cavea Judaici po- b.us iiliis aliis Cqre ftituris ad iniejlectum. Magiiae
puli, et nbiifica nie gentibus, qui sum lux lua et g namque consitleralionis et p,fp(ui),dilalisest Consi-
veritas lua. Lux propter verbum; veiilas, quia liuiu Dei, scilicet, qiiid causae luit, cum palres np-
Bihil praecepinisi quod praecipiendum fui., scilicet siros filips Israel dp ^gypib, iri iain potenii m;i,ii.u
verilatem. Et ideb d:co ut emitiaS'tttcetn et verilatem et.brachio extento per yianifesta signa eduxerii, et
luant, quia ipia lux div.nila.is', (|u:i: in inc est, et liostes perseqqehles eps in rriari (Ttilirooinhes ex-
veiitiis pra'f:eplorum per ine ddiordm, deduxerurit giinxerit, yictorias magii.as el iricrej.ibiles in pauci-
(praeteriium prophetieo more pro fuluro) id est, de iale mjlitum eis co.nlp.lerii, quare posteriorem po-
ovibus prioris populi duceril hie ad oves posleiioris pulura, veros scilicet Israelitas, quasi deliquerii,
populi, ad geiites scilieei, et sic undique addiicent quasi contempserii, quasi oblilus fueri.t, q::.asi ifoti
nte in iinuni quid coiisiittieridum; scilicel ad consii- idem Deus sit. Sed quia hpn sine causa. hoc est, idbb
luenduui moitfeiitsaiicium iniiiri, id est, Ecclesiam ; iu liiui.o posiluin est non simplicii.ei', Filiis Cofe caiir
e( addueent me in labernacula iua, id est; ad noii- lat.ur, sed ad inlellectum, scilicet, ui 'itiielligaiijt s'e
liaui illorum perfectortim, qui mililattiri suul tibi non dereiictos, se nbn oblitos;. sed.itJeb, LpjiiLeis
de ulroque populb. Deusqua3 male desiderabant, u.tdoceai eos quiB berie
Et iiuroibodd aliare Dei. Deducar, inquam, et ad- desiderare debeant. Quia sj semper adessei atque
ducar. Et hoc sic fiet, quia ego ascendam, e.lSpiri- faveret eis in hnjps vitae prbsperitatibus.iieque jii-
tum sancium iniilam, quod inntiit cum dicil : In- quas adrhiscerel adversjtat.es, pu.tarenti\mo bbiia"esse
troibq ad aitare,\tl est, asceridaih et ingiediar ad suinma, neque peierent ab eo nielibra. Et ii^ejg.|i,uic
siiblimitaiem praeseniiae Dei Patris, sciliiet, ihgre- vjtaeiiiale dulci amaritudinqs adroisceutur, utea gb_e
diar dd Deum Patfein sesSurus ad dexlrain ejus, qui ( vereduicis est requiraiur, PsalraunjJiaijue aiidia,riius,,
/utenittiem thecttn, id esi, immuniiatein a peccalOj w ut haec eadeuj in psalmo inieiligaiiius. Filius i,sle
qu:i: esl in me, laeiificabildata iramortalilale et in- Core, qui Ipquitur iij lioc psalmo, admirans quare
cbrrnptione; jpost qiiod (quasi dical) Spiritum san- Deus quasi dercliquerit quos iri i|isiemporibus [>er
ctuui mtitam, et sic deducar ei ailducar. Sed lamen tribuI.aiiou.es prqbare voluit, refen praeieriia temr
priusquam introeam; est mihi ciiharizandum. Et pora, el pronuntiat. uitura. Quasi dicat: Dbinhje,
ideo, o Deus, cottfiteboriibi, id esi, laudabo le, quia lalia a pairibus nos.lris audivimus. pra,'iefiia, iaii"a
es iieus tiieus; in cithara, ioVesl, iu carnis morlifua- (utura, sed IIQSin inedio paiimur loiige diyefsa, et
tioiie. Et vos (a'c si dicat nobis) si vuliis introire, incipit ila ; Dpraine Deus,,nos audivinfusquribus,np-
citharizaie : Qutite tristii es, anima mea ? Quasi di- siris, id esi, attente, qui,a pqifes nosiri in lg.cri.pj.ufis
cat: Quaiidoquidem tanla gloria mihi fulura est, suis qnnuntiaverunl nobfs-Opusquod iipn ipsi, s.ej.tu
qtioUei deducar et adducar iri montem sancium, et ojieralus es in diebus. eorum.p.roxinioruni sciticei pa-
quod introibo ad dliare Dei; quare ergo f.tslises, li um,, e( itt diebtts eliam antiquh, id est, in, iempore
tinima mea, tiquare cohiqrias riie? Piopler mebs, aniip.uo.1 ijnj et priprum, pa,lruin. Et quod i^iucibpus ?
scilicet, noii jiropter ine; Noli itaque coniristari, seti is.tud, scilicet, qnia iwajiu.s, id est, pblepLiq (u«
sperd in Deo, spera scilicet effecium dari, propter dispetdit genles. Et plqntqsti eos, scilicet, paifes, n,Q-
quod Levoluil a Verbo suo assumi. Quoniam adhttc stros, in ioco gentium. Et vere gen.ies,dispefdisli,
cdhfiietiorilii, et reliqua. Quod simiiiter ut in priori quia qffitxhlicaedemulfos populos,Amorriia3osts.clli—
psaluio expoiieiidnin est. cet, Heihaeoset Pherezajos, el caetero.s.Et quos caede
1N PSAjLMUMXLIll. non ajflixisti, eos expuitsii de terra sua.,
" et paires no-
Dslros inlroduxisti.
In finem filiis Core ad iutellecium. Nec enim in gladio.suo. Qy.asidicat: Nunquid hqc
A11G0MI_1ITU_I. ideo pairibus fecisii, quia ftierunt plures. et. Ipriipres
Machabaeorum pressuras prqpljeta supplicalipnes- .nobis? Non scilicel (enira pro quia) isti pos.s,edpr,ujil
terram illam, leiram scilicei proiniss.ioii.is,ijf.ghdio
que conjmemorat. Itcjn. in. exbmplbgesiih legeiidus suo, id est, in poteniia sua. Et brachium s.uunj,,id es,i,
est ad iipistolam Pauti ad ftomanbs. fortitudo eorum noti .a,/vaiiii eos, sed dtextra iw, id
EXPLANATIO. "
esl, favor el propitiaiio tua. Etbraphium luum, i.des.t,
Filii Core, ul prmdictum _s(, filii crucis sunt, id ' lilius et illuminalio.vulluslui, id est, iioc quod in laiii
esl nihrlyres, tive iotifessores, inli in hoc psalmo Do- raanifestis sigiiis ei adf'uisii,quod eis praesens.esse in-
riiind cdhquetuntuf, veieres sancios iiiiihicit suh facil- telligebaris, hoc, inquam salvavit eos. Et hocideo,
Iime dominatos, se auiem gravissimis marlyruiti pwttis qitoniain complacuitli in eis, id. esl, quia placuU libi
ecquishse victorias. El bene addilur Ad inlelleclum, in eis. Et ita quod cum, id est, in tnultis, hoc est,
quiq ini.elleclu qltiqri esivpus, ul dhcernalitr quia iia erga eos elegisti, ut diceretur, Dominus agit islos,
ttiitc rtides Doininus regil is(,os.
'disjehsitiptieunius ejusdemqiieCreatoris, eltid
popuii (.ifeitt. muiieiibus prov.ocareniur fidem, Tu es. ipse. Quasi dicat: Tempora qujdem sunt
quibut eiiqm terra Cliantian eit hmredilatis donala. Et iiiimi:lalii, sed lu non es imrautatus, quia (u ipse
nuhc, creicenjtefide, cdieslhque reghi janua reserata es rex meus, id es.t, regis. me , et cs, Deus metts, id
uiajori certahiine esseni Chrisli miiiles approbandi, ne est, Creator incus. Tti, dico, q.ii mandas,,(pra mau-
711 BED.E YENERAI.IL1Sf)PP. PARS II. SECT. II. - DUB.A ET SPURIA. 712
dasii) talutem Jacob, id esl, priori populo mandasli A 1 Christianis nobis in fide vocalis. Et posuhii nos in
corporajem salulem, non per ttiam suhsianliaro pro- subsaiinationem,et, quod plus est, in derhum, his qui
priam, qua qnidquid es occiillnses, sed per libi sub- sunl in circuitu inistro, id esl, gentibus nos undique
jectam crealuram, scilicet, per aogelos ct prophetas. circumvallaniibus.
Huic vero posteriori Jacob, spiriluali scilicet, man- , Potuisii nos in similiiudinem.Vere in derisum po'
das spiriuialem salutem per tuam sapieniiain, id suisti nos, quia posuisii nos gentibusin simililudinem,
esl, per Filium lunm, jiixia illud : Multifariammul- id esl, fecisli nos apud genies videri exsecrabiles et
thque modisotim Detts locutusett patribus in prophe- abominabiles., Solenl enim roaledicentes illos quos
lis, novhsimeaulem nobh locutusesl in Filio. liabenl aborainabiles ad similiiudinem inducere, di-
Infe inimicos nostros. Quasi dicat: Haec supra cemes alicui : Iia lu^pereas, ul ilte pessimus periit.
djcta sunt dicta a pairibus nobis de praclerito ; ha?.c El posuini nos in commolionetncapitis in populis,
aniem quae-sequunlurdicla sunt nobis ab eisdem de scilicet, ut insultanles ita contra nos capul concu-
fitiuro, scilicet, quod nos venlt7a6imut,id esl, sepa- tiartt, sicut et contra Christum caput nostrum fe-
rabimus a nobis in exirema venlilalione inimicos cerunt.
nostros in te corhu, id est, per prolectorero. Solent Toia die verecundia. Quasi dicat: Propler haec
enitn quaedamanimalia cornibus se protegere, et ideo omniajpraedicta verecundia mea contra me, id est,
ponitur cornu pro defensione, vel m le cornu, per anle me reputatione illorum, tola die, id est, assidue.
qiiem el nos snnius cornu. Cornu enim nasciltir de El confusio faciei mem cooperuil me, id est, mulla
carrie, et super carnem crescit, el in qniddam aliiid confusio, ut videtur eis, est mihi. A voce, id esi, pro-
quam caro sit indurescit. Et ideo per cornu sancii i» pter vocem exprobranth mihi crimina de illo, per
viri designaniur, qui carnalilalem excedunl, ei in quem credo mea omnia deleri peccata. Improperat
robur spiriiuale indurescunt. Venlilaviinus,iriquam, eiiiro mihi Chfistum crucifixuin, derisum et despe-
inimicos,efpenilus spernemus; lunc iiisurgenles in clum. Et a voce obloquenlh, id est, veriiati contra-
nobh",id esi, illos qui modo insurgiinl CQiitra nos, dicenlis. A facie, dico, inimici non tantum contradi-
ita quod formaro suam ui.unlur ponere in nobis ; et centis, id est,veritaii contradiceulis, sed eiiam per-
lioc in nominetuo glorificabo.Etvere in nominetuo; sequenlis, id est, manum in me exiendcniis.
nam non in merilis noslris. Ettim prO qnia, tioti Ilmc omnia vene.runt.Narravii dicia de praelerilo,
sperabo in arcu meo polius quam paier in gladio. Et praenuntiala de fuipro, et quae paiialur in medio;
glqdius meus tton salvdbil, quod csl dicere : Non per nunc vero osteixlit quod paiitur ficri ad intellecliiui,
aliqua mea merifa salvabor; pcr arcum enim, qui dicens ila : Omnia quae praedictasunt iu his mediis
minus ferit quamgladius, minora merila designantur, temporibus, venerunt super nos, el Lamenttott obliti
per gladium vero raajora. sumus le, Domine, propler lania quae paiiraur,
Sdtvasti emtitnds. Vere gladius meus non salvabit! scienles (ut in litulo dicium est) nobisiolli quaemale
irie, qiria lu solus salvasli (pro salvabis) tios de affli- desiderabamus, ul quid bene desjderemus inlelliga-
gemibusnos. Sicut e conirario cqnfudhli (pro con- mus. Ei vere non sumus obllii lui, quia non egi-
ftindes) oclit^vesnos, dicens eis: Ile, maledicliin ignem nus inique, id esl, infideJiler in tcslamento luo, ld
miernum. est, in pacto;tuo.Habet enini raiionabiliscreaturacuni
lh Deo laudabimur. Quasi dical: Hoc modo salva- Creatore, lidelis servus cum Domino pacunn, scili-
bis nos, quia taudabimur, id est, .Jaudabiles appare- ' cet, abnegare se sibi quantum poiest, el diabolo ab-
bimus, non in meritis noslris, sed in te Deo lola die, G renuniiare, aique haec lerrena contemnere, et coe-
iliic scilicet ubi crit lota dies, id est, dies sine nocte, lestia amaie.
qtiia sine fine. Ei confitebimurtibi, id esl, laudabi- El non recessit retro. Vere non, egimus in paclo
mus te, usque ttt sceculum,id est, aeiernaliier; et inique, quia cor noslrum tton recessila te, ita ut re-
h"0C'tii nomirie tuo glorificando. iVunc«ulem, quasi tro ierit, quia non respicii in posteriora, sed semper
dicat: Dicta sunt nobis haecpraeterila, ei lioc prae- extenditur in anleiiora ; ei hoc ideo, quia tu decli-
nuntiata futura. ln mediis autem lemporibus pali- nasli semijas nostras a via lua, id esi, lecisii prae.ci-
mur longe diversa, quia tu repulisti, id esi, viderisi dere et derivari vias noslras a via tua. Semilacenira
repulisse nos ; e( confudisti, id est, conlusibilesttosi npslrae erantin deleclalionibus carnalium, ei cupi-
fecisti; el hoc ideo, quia non egredierh in virlutibiis ditaiibus lerrenorum. Ei ideo per laiara viam, quae
twsirh. Quasi dicat: Nos eximus ad pradium coniraL ad interiium ducit, et per quam mulii vadunt, gra-
haereticos el persecutores, et non videris nobiscumi diebaraur; sed lu per arclain viam, quae ducil ad
egredi, quia paieris nos in corpore superari; sed[ viiam, incedere nos docuisli. Quasi dicat: Qua itis,
cuin patribus nosiris egrediebaris, quia lam niani- ilur ad riioriem l Et ideo nolite iiluc ire, sed hac
festas victorias eis concessisii, quod vere cum eisi ilc, quia hac ad vitam iiur. Hahenl quidam libri:
egressus videbaris.
" __.ei'(t's(i Non declinasti, quod sic intelligiiur : Tu non detor-
nos. ldeo dico qucd nobiscum egrederis,, sisii_emi(asnostras a.viu lua, imo direxisii eas secun-
quia awerlislinos, id esl, permisisii averli reirorsumi duni viam luam. „Ei vere direxisii vias nostras se-
quosdahi nostrum ih tanlum, ul sint posi inimicos i cundum viam luam. Quoniam humiliasii nos, id est,
nostros, id esl, ut iniroici praccdant, ct ipsi sequan-. D docuisti uos huiniljari, sicut et lu huroiliaius es in
lur, quia sunt devocali, el inimicis conformali. Etl toco afflictionh,id..e'st, in peregrinaiione hujus viiae,
ideo qui oderuhl nos, diripiebanl, id esi, quosdami in qua lempus 011 alilictionis, post quam sequifur
noslrum quasi praedamrapiebant, ul conformarentt tenjpus exaltatiqhis. Humiliasii nos, inquani, et hoc
stfct.Nec mirum, quia tu dedisti, id cst, perniisistii in laiiiuin, quod etiara occidi nos voluisti, quia co-
dari nos iniroicisad devoranduin tanquam oves, noni bperuit, id est, oppressii rios umbra morlis, id est,
reservatas ad fecunditalem, sed escarum, id est, de- prasens mors, quae esl umbra, id est siiuilitudo
stiriaias ad escara ei occisionem. Et dispershli noss aeternae mortis. Haec nainque separaiio cotpuris a
in gentibus, id esi, perroisisii nos dispcrgi, quusdarai viia hac repraesenial nobis sepaiaiionein raalorum
desocaiione, quosdani persecuiione, genlibus inde5 a vcra vita, id esl, Deo, vel simpliciter ila : Umbra
causa exisienlibus. niorih cooperuitnos, id est, mali, voleniesnos obum-
El vettdidhli populum sine prelio. Id esl, compara- brare, ad raoriem oppresserunl nos.
bilis fuisti alicui aliquid ad vendendum proponenli,, Si obliti sumus. Sic ad superius conlinuaiur : Ideo
et nihil inde accipienti. Vidimusenim quos dedisti,, non sumus obliti Dei, quia si hbc fecissemus, meriio
non vidimus quos accepisii. Et si quos accepisii, nont in nos ulcisceretur. Quod sic dicit: Si oblititumus
fuit multitudo in liac commutaiione,quia pauci.fue- nomen Dei tioslri, et in tantura quod expanditnus
runt quos accepisli; preiiosuin enim marlyrem Ste- ntanus nostras ad Deum alienum, id est, quod idola
phanum dedisti, et nullum accepisti. Et hoc modoi adoremus. -Vott.ieDeus requiret justa ullione is(a a
potuitti nos opprobrinm vicinh nostrh, falsis scilicetI nobis, Utique i equiret, quia ipte novit abtcondila
713 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. XLIV 7-1*.
cerdis, id est, omnia occulta cognoscit in tantura, Aianlur,, qui perfecti sunt. Exurge ergo, Domine,
qnod etiam est scrulator medullarum et cogitatio- . gentibus innocentiam, quia exsurgendo adjuvabis
num. Sed in hoc apparet quod non sumus obliti, nos; et ideo adjuva et redime nos, siv.e adhuc in
quia mortificamurpropter te lola die. Potest quoque prosperitate positos, id est, nonduro devocalos, sive
superior versus, scilicet, Si oblili sumus, per apo- in adversitate afflictos, id est, jam devocatos; et hoc
siopesin ita Iegi: Vere, Domine, non obtiti sumus jam non facias propter merita nostra, sed propter
te. Nam st obliti sumus nomen Dei nostri, et si ex- nomen luum glorificandum.
pandimus manus nostrat ad Deum alienum. Quasi
dicat: Veniant super nos omnia mata. Et quasi ali- IN PSALMUMXLIV.
quis diceret: Nonne ergo Deus injustus, qui nos sic
memores sui non ulciscitur ab inimicis, respondet In finem pro iis qui commulabuntur filiis Core ad
iste : utique non est injuslus, quia requirel per con- intelleclum, cantictim pro dilecto.
dignam ultionem ab inimicis ista quae nobis scilicet ARGUMENTEM.
inferunt, et nonnerequirel ? Utique faciet, quia ipse Propheta de Christo ad Ecclesiara dicit, legen-
novit omnia occulia cordis, unde el inlentionem no- dus ad Evangelium Matlhaeide rcgina Auslri.
stram novit, quia non propter inane nomen, scili- EXPI.AN4.TI0.
cet, sed propler eum hoc palimur. Et est quasi di- In finemin Dominumsatvalorenidesignat,pro his qui
cat: Non defuerunt, Domine, qui propler gioriosura commulabunlur de errore ad fidem,de genlilitate ad Ec-
nomen saeculimorlem subirent; tu autem nosli quo- clesiam, de cetlamine matlytii ad palmam victotim,
niam nos mortificabimur tota die, non propler aliud, B de trhlitia swculi ad
sed propler te, et eliam aestimati sumus ad inimicis Core ad inlellecium,filiis gaudium sempiternum. Filiit
crucis ad intelligendumspi-
ila viles ad interficiendum, sicut oves non reservalae riluatiter
ad fecunditatem, sed ad occisionem. psatmum, ne de Salomone inlerpreiandum
putes, quamvis et ipse dileclus sil, amptexalus canti-
Exsurge, quare obdormis, Domine ? Quasi dicat: cum pro dileclo, pto Filio citi dicilut: Hic est Filius
te
Quandoquidem propter mortificamur, ergo, Do- meus dilectus. Cmlestibusepulis ptophela saginatus
mine, exsurgegentibus in notiliam; quod est dicere; ptwconia se Dominicw Incarnalionh etuctare pro-
Dormivisli, Domine, in cruce; dormivisti, Domine, millit, ul unde ipte saliatus participateiitur et atii.
in morte; sed nobis credeniibus resurrectionem Prima hujus epilhalami sponsi conlinet lau-
tuam jam exsurrexisli, gentibus autem non creden- des , idpars est, DominiSalvaloris qualuor modis. In se-
tibus et nos persequentibus adhuc dormis. Et ideo, cunda simili myslicarumvirtutum numero sponsa prm-
Domine, illis in
exsurge nolitiara, scilicet ut credant dicatur,Ecclesia.
te resurrexisse, quia si eis exsurrexeris, cessabit
nostra mortificatio. Quare ergo obdormisgentibus ? CQMMENTARIUS.
Exsurge, dico, ut qui modo videris per iribulationem Eructavit cor meum verburnbonum. Psalmus isle
quam patiraur repulisse nos, non etiam repellas nos cantatur de sanctis nuptiis, de sponso scilicet et
in finem, id est oranimoda repulsione. Ille re- sponsa, de rege et plebe, de Salvatore el his qui sal-
pellilur omnimoda repulsione , qui, timens cor- vandi sunt. Eicantatur filiis Core, id est, calvi. Ne-
porales poenas, devocatur, et maiis concorporatur. que boc (amen ad derisionem accipienduroest, ne in
Quare faciem. ldeo dico Ne repellas in finem, quia _ sensu puerili inveniamur, sicut pueri illi qui, siulle
a.erlts, id est, averlisse videris, (aciemluam a nobis, « garrientes, et in propriam pemiciem maledicentes
eVqnate averlh? Etquoraodo averlat ostendit, scili- post sanclum virum Elisaeura clamabant: Ascende,
cel, oblivhceris, id est, videris oblitus esse tnopio. calve. Et regredienles duo ursi de silva devoraverunt
notlrm, id est, bumilitatis noslr_e, qui prorsus nos eos. In quibus pueris designati sunt liomines sen-
inopes faciraus, nihil de nobis praesumentes. Et sum ignorantiae habentes, quales nos eliam vult esse •
ideo oblwiicerhinopim,id est, qtiia oblivisceris iribu- Aposlolus qui dicit: Nolile pueri efftci sensibus, sed
lationit nottrm, id est, quse semper iniminet nobis malitia pueri estote, ut sensibusperfecti sitis. Tamen
tribulationi. Dominus honatur nos ad imitationera puerorum di-
Quoniam humiliala est in pulvere. Vere oblivitce- cens in Evangelio : Nhi'efficiamini sicut parvulus
ris inopimnostrm, quoniam anima noslra, id esl, vila iste, non intrabilis in regnum cmlorum. Quem ergo
nostra, htthiiliala est in pulvere, id est, inler illos deiectat puerum imilari, nondelectel eum imperitia,
qui sunt pulvis ille de quo dictum est: Quemprojicit sed innocentia. Ex imperilia enim pueri illi post
ventusa (ctcieterrm. Et multum iest burailiata, quia sanctum virum clamaverunl, et a bestiis devorali
vehtet noster conglulinatusest in lerra. Quod dictum sunt. Et figuraverunt homines stultos, in eadem
est ad similiiudinem. Qui enim sic hurailialur ut mente pueri irridentes quemdam calvum in loco
geniculetur, tantum adhuc habet quo ptus humiiie- calvariaecrucilixum, el ideo a bestiis devorati sunt,
tur. Qui vero sic humilialur ut venter ejus terr_e id est, a diabolo et angeiis ejus, qui operatur in fi-
cooglutinetur, id esl, conjungatur, nou habet quo liis diffidentiae. Tales pueri erant qui anle sacratum
plus humilielur; et ideo poniturjiic pro nimia hu- lignum crucis stanles, caput agitabant et dicebanl:
militate, vel huraiiiatione. Posstiiit aliter quoque D Vah! qui detruit templum Dei; et: Si Filius Dei est,
legi hi duo versus, ut sic dicaluf: Vere averth (a- descendat de cruce, et similia. Hujus irrisi filii su-
ciem luam, quia oblivhceris inopim noslrm, id esi, mus, quia filii Chrisii, id esi, crucifixi filii sumus.
inopum nostrorum. Sicut enim in corpore Christi Et nobis psalmus iste canlalur, cujus titutus est: In
copia dicuntur atque diviliaeperfecti viri, iia e con- finem fitiis Core, qtti commutabunturad intellectum
tra inopiaedicuntur in eodem corpore hi qui devo- canticum pro diieclo. Ilanc autem commu.alionem,
cabiles sunt et revincibiles. Quorum Deus oblivisci- de qua hic cantaiur, quisqtie filius Core intelligii, si
tur, cura devocantur; sed quia perfecti viri pro his recognoscat qualis prius fuerit, etqualis nunc sii, et
dolent etangusiianlur, ideo subdit: El tribulationh primo videat lotura mundum immutatum, nuper
nosirmoblivisceris, id esi, perfectorum inier nos qui idola adorantein, modo Creatorem colenlein : nuper
pro illisdebilibusdolent oblivisceris eliain; quod ideo creaturis famulaiitem, modo Creatori servientem;
dico, quoniam aniina nostra, id est, illi qui sunt ani- et deinde videat seipsum de Vetere novum.factum,
maies iraperfeciiores, scilicet, suut humiliati, iia ut de incesto castura, de iinpio pium, de infideli fide-
jam sint in pulvere, id est, inter illos qui sunt pulvis lem, de raptori largilorem. Et sic intelligit quia psal-
Ule quem projicit ventusa facie terrm. Et ideo hoc, mus isle canlatur filiis Core pro hit qui commulabuii-
quod venier noster, id est, molliores inier nos sunt tur ad iniellectum. Et est canticum pr.odilecto. Hic
conglulinati, id est, conjuncti terrae, quia confor- jam determinat per quem haeccommulalio Uat, sci-
mati sunt malis, qui sunt terra illa, quae est cibus licet, per diiectum, id est, sponsum, de quo hic agil
serpenlis, id esf diaboli. Unde merilo pro his tribu- specialiier n Paire dilectura. Hunc dilecturu qui, cuui
PATROL.XGIII. 23
715 BED.* VENEiUBlLIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 716
cruCilixefhnt, viderurit -,sed sine intelleclu, quia fe- A suo bono atque benefico, per quod solnm bonura nos
bricitarites et plirenetici medichrrinOnatteriderunt. Si tilcimqoe possumus esse boni, dicil: Cor meum eru-
enitn 'cbgnovissentjnuriqiiaiiiDorriihuih glotiw ctuci- ciavit Verbum<bonum\;per quod bonum addiium
fixisseni. Gaudeamus efgo his nupiiis, quia nOSnu- ostendit sibi siibslantiale; cosequale et coaeternum.
bentes sumtis, nos ad has nuptias invitamur, et per- Nemo enim bonus, nisi solusDeus. Quare si Verbum
tinerrius. Nbri eriiriisumus qui conimulaniiir et com- bonum est, et Verbum Deus est; dico ego opera mea
mutati sunt, Ecclesia, quae Ecclesia est iii his hu- regi; repetitio superiorjs; Ipsum enim dicere; est ex
ptiis sponsa. Quod auiem psalmus isle dicitur can- corde verbum generaire. Dicit in hoe loco bealus
ticum, ideo est, qtiia solebarit antiquiius quajdam Augustinus: * Vereor ne a lardioribus non intelli-
carmina dici ducenlibus et nubeiuibus. In quibus gatiirj verumtamen dicam. Sequatur qui poiest, rie
quiciqiiiaerat jaus, hbriof ei glofia diicehiis et iiri- non diclum-non sequalur, et qui potest. Altendeergo
bentis erat. Mtlate caritferidicebatur eplliiaiamium, quomodo ipsum dicere, esi Verburn de corde gene^-
eoquodesset supcr ili.ilaniiim, id est, de nupliis. rare; Quid esi enim dicOj verbum profero, et cum
Similiter quoque psalmus iste dicilur caiiliciim et rie se Paier dicit: Dico lioc,-dico esl: Verbum pro-
epiihalamium; idest, carmen super llialamum. Est fero. Et si Paier profert Verburade corAe, id esi, de
enim hic sponsus, sponsa et thalamus. Sponsus qui inlelleclu, cum ipse tolus sil ille iritellectus, illud
venit ad nuplias est Verbum illud quod in pfincipio proferl, cuni et rios nostrum verbum qnamvis leve,
etat apud Deum, elDeuseral Verbum. Sponsa quae quamvis volalile de corde nostro- proferimus.» Ve-
nubit Ecclesia est, quara Verbum illud per humani- . rumtameli multuni differt inter nostrura dicere, et
talera assumptam sibi associavit: hujus nuptialis n Patris dicere. Noslrum enim dicere incipii, et ciio
copulalionis thalamus est virginis uterus, in quo, praeieril; dicere anlera Dei Patris non babel princi-
ut dictum esi, pcr humanam naluram assumplath piuro, el caret fine. quia imiiquarn finitur. Et ideo
Veirbum Dei asSociavit sibi Ecclesiarn, et amavit secundum non dicitur, sed semel lantuin Deus Jocu-
eam fcedam, ut faceret jralchram Procedaf ergo tus est. Si enim semper manet el quod dicilur et a
sponsus a quodam laudaiore suo descripius : Ubique quo dicitur, tion est dicendum.secundum, quia sem-
pulcher,, ubiquejustus. Et si in eo. quidquam foedum per esl primum. El ideo unum lanium Verbumest
invenerimus, non eum araemus, quarovis ipse nos Patri coaeternum et consubsianLiale. Quare autem
amaverit fcedos, ui facerei pulchros. titulus sic est dicit: Dicoopera tnea regi ? ldeo, scilieet, quia omnia
construeridus : Canticuin istud refereriiiiim est in fi- opera Patris erant in YeYbo.Quidquid enim facturus
nenij quia agit de fine cantatuni pto dileclo , id esl, in creaiura erat; loium prajcessit in Verbo. Si enim
ad honorem et landem sponsi speciaiiter dilecii, in Verbo non esset, nec in creatura essel, sicut nihil
proposilum filiis Core, prp his qui cominutabuniur, est in tuo aedificio quod npn fueril in cousitio. Hiuc
id est, causa commufatidriisfatetaein seipsis ad in- evangelisla dieit: Quod factum esl in ipso, viia erat.
telteetum,sciiicei, ut iriielligant et se coromutatos et Ergo quod faetum esl erat, sed in Verboerai. O.iinia
commutationeii)esse rton ex se^ vel atiunde, sed per enim opera Pa.tris in Verbo erant, sed noiidumopera
dileclum. Nunc ad litleram accedamus. Quaerilurcu- erant, sed Verbtim erat. i£( Verbum Deus eral, et
jus vox Sit iii hoe psalnJO. El dicunt quidain vocem idem cum Patre Deus erat, in quo sunl quaenobis
esse prophetae, quidaiit vero intelligunt vocem esse facta suut. Non abieruni quoenobis praeterierunt. in
Patris dicenlis : Eructavil cor meum, etc, elper haec ** _ bac sententia litlera sic dicitur : Dico opera mea regi,
commeridantisnobis ineifabilem.quamdara nativila- id esi; de iniimo cordis eructo verbum bonum. Per
teni et genilurarh ineftarrabilem, ne pularemus ali- dico enim babemus ex corde eruclo, per opeta Ver-
quid extrinsecus assumptum, ut inde generaretur bum, quia in Verbo orania opera Palris ab aeterno
Verbumi Solent enim homines per connubia uxores sunt, per reyi bonum, Et sic plane prioris est repe-
sibi adjungere, et inde filios generare, et ideo ne pu titio.
taremus Deum Patrem uxoreiii sibi assurapsissej vel Linyua tnea, Quia quidara profundura perimpro-
aliquo extririsecus adjumento ad Verbum generan- prias simililudines exposuerat, ideo eliara ad idera
dum indiguisse, dicil: Cor meum eructuvit verbum exponendura aliam adducit simiiiiudinem aliquale-
eonwm.Eicuiii non habeYetverba quibus hoc ineffa- nuS palentiorem, dicens : Lingua triea, elc. Et acce-
bile proprie nobis posset exponere, quia solet sacra pit causam pro effeciu, linguam scilicel pro verbo
Scrijiiura, cura derebus summis et excelleniissimis eructato, et cajanjum scribae pro verbo scripio.
loqUitur, simtliiudines"de inlimis rebus atirahere, Quid autem liabet simile Verbura Patris cum verbo
pcr quas per haec visibilia animus nosier alliciatur scribaJi. Quid petra cum Gbrislo uabel simile, quid
ad invisibilia, ideo Deus Paler per Similjtudiriem agnus cuin Dei simplicitate, quid ieo cuiu.Dei forii-
loquens profunde incipit dicens : Gormeumeruciat ludine ? Paruin uiique. Sed mos est sacraeScripturas,
verbum bonum. Qui enim eructant,- de imo flatum quia proprie res altissimas non valet exponere, au
emiltunt. Gor vere iniimum quiddam esf, et occul- ipsas exponendas de rebus inUiuissiroilitudines ad-
tum.' Unde talis est,<quasi dicat: Cor meum, id esi, ducere, tenues quidem, non taraen aspernabiies, quia
intima subsiantja mea, qua occullus suro quidquitl nisi haec fierent, nequaquam animus noster per haec
suro. Eructavit; id est, ineffabiliier generavit ex se D visibilia reparareiur ei suspenderelur ad iny-isibilia.
verbumbonuih. Nec roirum si Paier dicat de inliroo QuareDeus Pater per similitudinem liane Verbura
cordis Verbtiin eructatum;; cum et quisque nostrum suum exponens', iioluiLilludprolato, sed scripio verbo,
de corde suo rion indigens uxore vei extrinseco ad- comparare, in quo duas, quamvis improprias, habet
jumento generei consiliuin. /Edificaiurus ehim ali- &irailitudinesi qriia sicul verbum scripium non souai
quid de corde luo generas consilium. Et fabrica, neque trausil, iia Veibnm Dei (ale esl, quod non
qua. nondum esl in aedificio,jam stal in consilio. El sonat verberato aere, aeque transit,' sed seroper roa-
jam inesi id quodfaciurus esl, in eo per quod factu- nel, ut supra diciuro esl. LiUera sic in voce Pairis es-
rus es. Atque jam laudas fabricam nondum existen- ponilur ef coiilinuatur : Cot meum, inquara, trvcluvil
tem in Spem.a.difiGii,'sed in approbationem consilii. Verbum bonum. Et lingua tnea, hoc est. Verhum
Sed riullus alius adhuc laudat luam fabricam, iiisi a te meum, est ealamus scribm, id est, est varbo scripto
consiliuin expOsiiumfiierit, vel per effectriraviderit. scriploris comparabile,-et noit cujuslibet scribaj; sed
ErgosiomniafaclasuntperVerbiirajeideDeoVeibum, velociler scribenlis. Velociter eniin Dei velocius est
inspicefabricaio per Verburo faciam, et in hoc ariificio omnibus, quia velbciter sermo ejus currit. A fine ad
roirare consilium, id esl, Vefburo. Nam quale, id est, finem atliitgens fortiter,- et disponens omnia suaviler.
illudVermim, per quod lerra, mare, c_elum, facia Nullus aulem tam velox seriba est, quinjiecessario
suiil, et omnis ornalds eorum. Omniaenim per ipsuin, litieram posi litter.aiu, syilabara post syilabani, di-
m Evarigelia tesianlur, facta tunt. Et facta surit ctionero post dictionem scribat; serrao vero Dei
bona, qiiia ipsuiri est bonuin. Paier nnriiquede Verbo siinul compfeJiendit omnia. El ideo si quis lam veiox
 717 IN PSALMQRUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. XLlV. 718
scriptor essei, qui brevissiiho puncto quidquid scri-; A voce prophetae leg.intur. Quare autem dicat: Prce
piurus esset comprehendere posset; illins scriplo fitiis hominum tahlmri , cuni etiani speciostis stt prae
verbo Verbum Dei utcnnqtie conferri yaleret. Potest angelis? Ideo, sciticet. ut determinet qnod veniens
quoqne quod supra dixiraus repetiium esse legi Dei sponsus assumpserit. Non enim angelicam creatu-
sine.repeiitioiie, quasi Dominus Paier itadiceret: ram assumpsit, quorufh quidara perierant absqne re-
Cor meutneructavit Verbum bonum, et huic regi, spectu salvatioiiis, quidam in veTitafe pefsevefant
seilicet,' huic Verbo de corde meo proiatOj dico egoi sine respeclu deceplionis; sed humaiiam naturam
omnia opera mea, quia per hunc lemporaliter dispohoi assumpsit, quia homo quideni perierat, sed cum re-
et facio. Et sic non accipiemns nunc opera Patrisi spectu salvalionis. Et ideo dicit Deus Pater vet pro-
in Verbo, quantum ad providentiam, ut in superiorii " phela : Domine Verbuffi, qui cum sis speciosus in
lecijone, sed quanium ad temporalem dispositio- forma diviniiatis tuae, es etiam speiioius fofthd as-
nr-m. sumpia inter Htios homiiitmf-,et praf fttih iiotriihum.
Lingua mea. Ideo dico huic regi opera mea, quiai Natus enira est filiis homihum, et converSaluS inler
lingita mea, id esi, hoc verbum est mihi, quOdcdla- filios horainum; ornnes filios iioininum speciositate
mus est scribw. Hoc enim Verbo utor inslrumenloi praecessit, quia solus a peccato immunis exstitit, et
ad regendum.qnae. temporaliter faeio, sicut scriba quia spiriium ad mensuram non fecipit, deberet
verbum quod alidit aut cogitando. invenit, calamoi siatim subdere; Accincjerecjladioluo, sed quaedain
nolat, et disponit., Esl, inquam, caldmtis scribw ; nbni ad ejus commendationem interponit. Quasi dicat:
cujnslibei, sed velociterscribenth, id est; si quis talis,i Merito es speciosus prm fitih hominum, quia per te
scriba esset quod simul iii pluribus locis mulia scri- £'! salvati sunt alii fitii homimim. Natri gratia est diffusa
bere posset, illi calamo Verbum meum comparabile lale super omnesfusa, in labih luis; id esi, per verba
esset, quod mulia Simul ordiiiat. Qiiaecunque enim lua. Causa enim aecipilur pro bffeclu ; vel in labiis
fiunl, quantumcuiique nobis videantur, iriordinata, luis, id est, per praesenliara Iiuliianitatis loae, juxta
ornnia laraen Ordinem sorfiuntur ab illo Verbo,*id quod sic ponetur pars pro toto: Vel ih Ittbiis tuh, id
est, a Dei providenlia. Si quisforte qoaerat quomodo esl, per pra_coiies tuos, per quos velul per labia aiiis
boc dicere Patrem de Verbo ad epithajamium perti- loqueris. Et est dicere : Asperitas per Moyseriser-
rieai, seiat quia miiltum pertinel. Sicut enim patres vum data est, qui dixif : Ocalumpto oculo; elc.; pcr
iilios suos quos nuptiis iradunt solent conimendare, te auiem data esi gratia,' id est, oronis dulcelo et
ita Deus Pater, Verbum suum produclurus, nobis iucunditas. Ipse enini venit cuin osculo' pacis, et
sponsum, prius commeudal euni a genere, osteri- verbo pacis, quia quid dulcitis ilia graiia qua nobls
dendo scilicet sibi consubslantiale, coaeteriiuni, et in remissa sunf peccata ? Juxta illnd : Beati quorurii
potenlia coaequaie. remhsm sunl iniquitates. Dimisit quippe debira,et
Speciosus forma. Hic jam agit de eo' ul spbriso. sohit indebita, quia. non pro suo, sed pro iiostrb
Quasi dicat: Tu, Domine, Verbum a me Deo Patre passus est jieccaio. Ecee itera gfalia. Gratis crfeavit
sic Detis probatunJ, et a me coaelerno coaeternum te; perieras, quaesivitte; inventum revocavitte. Noii
osiensum, Sponsus speciosus, Rex poteritissimiis, iraputayit praelerila,' promisit futura. Et ut per le
accingeregladio, ptocede protpere ,el regna. Possunt diffandereiur hace gratia, propterea Deus Pater behe-
quoque duo praedicii versus aliter Jegi, qiiia. non de- dixiite, id est, auxit te in incremerito virtutumiii
fuerunt qui eos etiam in persona prophetae intellige- .„mienitiin, id est, oelfirnaliier, scilicet, ul nunquam
rent el exponerent juxta iltud quod plaiie est epi- «* caderes sicut iniser Adam fecii, quem Deus quoque
thalamiura, quod propheta ad honorem sponsi et benedixit, quia in plenitudihe virtutis etim posuit,
sponsaecantat. Quasi dicai:; Cor meum, id est, inti- sed. infelix ad horam tanlum persiitif.
mum inteniionis totius cordis el mentis me_eerii- Accingere giadio tuo. Quasi dicat: Tu, Domine,
clavil, id est, ab alto prolulit bonumverbum, id est, Verbum qui sic speciosus es, accingereut poientissi-
Deo liymnum. Quid enira melius quam .Deum lau- mus Rex gladio tuo. GJadius isie est verbum.divhiaB
dare ? Nihil ulique. Et licet bymriura Dei ad univef- prijedicaliouis, quo aniraa Doniinici Iioroinis armata
sani bonam vitam perlineat, hic tantum maxime.est est, ad aerias poiestales debellandas, et priocipem
referendus ad verba huj"usepithalaimi, .quod ad lan- mundi foras quatiendum. Hic quoquegladius separat
dem Dei jam, dispositionej et si nondum re, cum filiuni a patre, filiam a maire, imrnm a socru, juxta
hoc dixil: Emctavil; cor meum, inquam, verbum illud : Non veni pacem triiilere, sed gladiutn. Vetii
boitumeructavil. In quo eruetando dico (pro dedico), enim filium separare adversus palrem, etc.. qtiod hi-
idesi, consecro regi meo, id est, Deo regenii me, slorialiter intellectuni nianifestum esl. Quia saepe
ULcoroniuler de veluslate in novitatem opera mea, per admonitionem Verbi Dei, filius conira voluma-
id esl, quaeego per coromulalionein ejus ex natura lem pairis mundum relinquit, et monaehus eificitur.
liominis facio, neque ex corruptione. Quod est di- Spiriiualiier etiam sic potest intelligi.-Pef hocenim
cere : Quidquid boni facio, totum Deo, et nihil niihi vei;bun) Dei mutti fideles facti separati sunt ab illo
aitrihuo, quod quisque debel facere. Summum enira patre de quo dictum est: Vos ex patre diabolo ettis,
opus est nihil de se proesumere, sed Domino toium et abreiiunliavenint ei. Atque etiarn illi patrielnia-
ascribere. -Lingua mea, quasj dicat: Dispono dicere D 1 tri, de quibus aiibi dictum esl: Quoniant pater meus
bonum verbura in corde atque profero, et lingua et niater mea dereliqueruntme. Fifia quoque spiritua-
raea, id est, verbummeum est calamus scribof, id liter separatur a matre, quia filia est plebs creduia
est, scribiiur a me, quod est dicere: verbum qui- de Synagoga nata, quae Synagogae matris sua? per
dem profero ut maneat el noiilicetur, etiaiu scribo ; fidem repugnat. Nurus vero Ecclesiade gentibus, quaa
el non solum hoc verbum esl raei scriba^, sed etiam repugnat socrui suae Synagogae, cujus Ulius carna-
est cuj'usdaui akerius scribm, id est, Dei Pairis scri- liter Chrislus sponsus. De quo dictum est: lietiqait
benlis velociler, id esi, cilo quod ego proferens el homo patrem suum et matrem sitam, et adhmsil uxoti
scf ibeiis el promitlo adimplentis. Quod dicere: Deus snw- Uudedicit Aposlolus: Sacramenlumhoc magnum
Pater quod ego promitto de Incarnatione et disposi- est, ego auiem dico in Clithio el in Ecclesia. Christus
tione Fiiii ejus et commutatipne agenda, per ipsum enini Deura Patrera reliquit per hatnitiiatem, reliquit
non differt iroplere; velociter enim sentilur evolu,- etiam Synagogam malrem veteribus sacramentis iu-
tuni, quod cognoscilur peraclum. Neque debet vi- haerenletn, et adhmsit uxori suw, rd esi, Ecciesiae,
deri lardum quidquid babet lerminum. et sunt duo in carae una, scilicei, Chrislus ei Ectie-
Speciosusforma prm filih hominum. Quasi dicat: sia, eadem patientes, et eadem cupieii.es. Littera
Dico quia boiiuro prufero el scribo. Et boc esi illud, talis esl: Domine Verbum, accingere, idest, armare
scilicet: Speciosus[orma prm, elc. : gladio tuo, ita nlsit super femur tuum, id est, supet'
Accittijeregtaafo, el procede, el reliqua. Quae se- humihtaiem luam, ut munial eam. Ut quaeesi femut
quuntur hon differunt, sive in voce Pairis, sive in luum): id est, super humanitaiein tuara; superiu.
719 BED^E VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 720
eitiai et dignius humana nalura, Verbum est; lu,. A lus. Percussus est criidelissimus persecutor, el re-
dico, potenthtime in illo gladio. Unde cliclum esj, : surrexit fidelissimus prsedicalor. His quoque sagittis
JElerat loquens non lanquam scribm et pharismi, sed perculiuntur onines illi qui de inimicis Chrisli fiunt
lanquam potestatem habens. Potest et aliter construi, amici. Sagittw, inquam, tum erunt acutw, et per has
ut sicdicatur : Accingere gladio luo, tu, dico, poten- sagittas populi percussi cadent non a te, sed sub te,
thsime super femur tuitm, id est, super carnera luam. scilicet ut le sibi subdant, et hbc in corde. In corde
Npllus enim tam poiens est in carne, quem aliquando enim erexerunt seconira le , et in corde humiliati
Eva sua non decipiat. Quapropter solus ille super cadentante te, et-non inquocunque corde, sed m
carnem potenlissimus fuit quem nulla carnalis ille- corde illo quod erat inimicorum regh, cadent, scilicet,
cebra retinuit, Quod autem femur, quod pars est, ut fiant amicorura regis, et sic iniraici sint amici.
accipiatur pro humana carne, auctoritas est qtta di- Sedes tua Deus. Quia sagittw luw erunt acutw , et
citur :" JVonauferetur sceptrum de Juda,. et dnx de populi cadenl Sub te, ideo serfeslua , id est, legnum
femore, id est, de carne ejus. Sanctus quoque paler tuum erit non temporale, sicut Judaeorum regnura ;
Abraham fide tenens in humilitate seminis magnitu- sedebit usque in smculum subseculivum hujus smculi,
riinem nominis,. nec reverens turpiiudineni, sed co- id est, erit aetemale. Et boc ideo , quia lu es Deus.
gnoscens verilatem, jussit servum suura manu po- Non enim convenit Deura, qui aeternus est, lempo-
sita sub femore, quasi super Evangelium jurare, in- ralem sedem habere. De hac sede dicilur : Dabil ilti
lelligens per feraur illum de semine suo nasciturum Dominus David Patris sui sedem, et regnabit in domo
carnaliter.in qup omnes genies benedicerentur. Jacob iti wternum, et regni ejns non erit /ims.Vocatur
Specie tua etpulchriludine. Accingere, inquam, et JJ ' autem sedes ejus animae jiisiorura,- in quibus regna-
inlende, id esi, inlensus csto in specie lua secundum bit seternaliter. Et merito sedes tua erit aeterna,
divinitaiem ; e( pulchriiudine secundum humanita- quia .trga regni tui, id est, regimen, est virga dire-
tem a peccato iiiiiiuincin , scilicet, nesis remissus clionis. Virga regni ejus est illa, de qua alibi dicitur :
neque manibus dissolulis sicut Adam fuit, in sua pul- Reges eos in virga ferrea, id est, irreflexibili juslitia ,
cbritudine, id est, pleriitudine virlutis sibi concessa, qua ipse quosdam conlerit, quosdara regit. Carnales
et ideo araisit eam. Et procede de virtuie in virtutem quidem conterit, spirituales vero regit. Quae virga
non adverse, sed prospete. Adam enim processii, est virga direclionh, quia homines prius curvi et dis-
quando mauum ad poraum porrexit, el Deus sibi torti, scilicel, se araantes, sibi regnare cupientes,
fieri voluit; sed adverse processit, quia cum vellet volunlatem suara subdere Deo nolentes, sed ejus vo-
esse dominus, factus est servus. Christus vero luntalem rectam, seciindam suam pravam distor-
pfocessit, quia natus est, crevit, docuit, passus est, guere niienies, illos, inquam, dirigit, scilicet, uf
resurrexit, ascendit, positus est a dextra Dei Pairis. jam non suam, sed Dei volunlatem diliganl.
In quo processu magna prosperilas fuit, quia pro Dilexhlijuslitiam.\eTe virgattiaesivirga direclionh,
mortaiitale immortalis, pro corruptione incorrupti- quia lu ditexhti omnem justitiam. Quod probat ab
bilis faclus esl. . . opposilo , scilicet, quia odisli iniquitalem. Gratias
Regna. Quasi dicat : Debellatis in tuo processu Deo, quia odit iniquiiaiem , nonnos, id est, odit
hostibus , regnum ab eis pervasura recipe ; et sic culpam, non naturam. Culpara in nobis notat boc
regna, id est, Rex eslo nbique. Et justum est ut tu nomen Iniquus, homo vero naturam. Et culpam nos
regnes, propler veritatem a te et a tuis in Evangelio ** fecimus, ipse vero naturam. Nec odii in nobis quod
annunliatam, et propler mcmsuetudinemet paiien- ipse fecit, juxta illud : Misereris omnium, Domine, el
tiam a te et a tuis in iribulaiione exhibitam. Quae nihil odisti eorum qum fecisti, sed odit in nobis quod
enim raajor patientia , quam quod ipse Christus in nos fecirnus, id est, peccaiura. Odiamus iiaque el
passione pro inimicis oravit, et ad maledicendum osN nos quod in nObis fecimus, et sic amici ejus erimus,
suurri non aperuit eliaro, juxta istud: St'cu( ovis, etc. quia si quod ipse odit odio habemus , tirac et quod
Stephanus quoque pro lapidanlibus oravit dicens : ipse diligit nos diligimus. Quomodo aulem odisse de-
Domine, ne slaluas eh hoc peccalutn.Simiiiler alii plu- bemus. Puniendo, sciiicet, quia nullum peccatum
res. Unde dictum est : Propier mansueludinemluam erit inipuniium. Aut eniin lu punies, aut ipse pu-
et tuorum, et propter justiliam jara parlim a te et a niet. Si autem tu cognoscis, ipse ignoscel. Praave-
tuis exliibitam, pariira exhibendairi. Justiiia sequi- niamus ergo etim puniendo peccatum nunc interira ,
tur judicium, juxla illud: Exspectaviulfaceretjudicium cum adhuc parcit, quia adhuc miniiaiur arcu, non-
etjustitiam. Judicium enim est, quae probanda suut dum gladium vibrat. Ei advertamus peccatum, ut
ab iroprobandis separare, justitia vero est ipsa post simus cum illo qui dicit : Quoniam iniquitatem
separaiionem implere, illa omitlere. Ei Dominus meam, etc, quia si nos advertimus , tunc Deus non
inter homines conversatus, quid aliud egit quam advertet; si vero nos non advertimus, tunc ipse ad-
quod et justitiam dixit, et justitiam fecit ? Quid ; verlet et puniet. Diiexhti, inquam, juslitiam, et
etiam aliud sui? Utique nihil. Faciet adhuc quoque \l odhli iniquitalem, Et Ut tu haec laceres, o Deus Ver-
jiistitiara, quando oves ab haedis separabit, et oves *| bum, Deus luus, idest, Deus Pater unxit (e quan-
ponet a dextris, haedosautem a sinistris. Quara jusli- tum ad prophetam ; quantum vero ad vocem Palris,
tiam facient eiiam et sui, 11011 quod ipsi eos sepa- I). iia diceiur : Ego Pater tuus unxi le, id est, perfeci te
rent, sed quia comparalione sua eos judicabuni, et in graiia spiriluaiium donorum. Pro hae unctione
sic causa separationis eruut, juxta iliud, Judicabunt suscipienda Deus homo facius esl, iia tamen ut ve-
sancti naliones, et reliqua. rus Deus raaneret. Non enim Deus quitotus unguen-
, Et dacei te. Jusium, inquam, est ul regnes, et tum erat ungi per se poteral. Hanc auiem unctio-
vere regnabis, quia dexiera lua, id est, poientia et nem litimauae naturae in Christo praefiguravit pa-
divinitas tua deducette, de illis ovibus prioribus ad aiias triarcha Jacpb, qui lapidem quem in nocie ad caput
oves deducet te. Et hoc mirabiliier, scilicel, faciens posuit, raane in titulum erexit, et oleum desuper
divina , el paliens iiumana. Divina enira, quia mor- fudit dicens : Vere locusisle sanclus est. Per lapidem
tuos suscilavil, caecos illuminavit, leprosos curavit. enim posilum ad caput, humanitas Christi designa-
Huinana passus est, quia crucilixus tnortuuS:est et lur, qui Chrislus est caput, juxta illud Apostoli :
sepullus. Viri caput Chrhlus esl. Per unciionem vero lapidis,
Sagittm lumaculw. Deducelte, inquam, dexleru tua, spiritualis grati_e unctio in Christo signiiicatur. Per
et hoc modo te deducet, quia sagittw tuw erunt acutw. angelos vero quos Jacob super lapidero iiiuiictuin
Sagiltas vocat praecepta divina, principalilcr ab ipso ascendentes et descendentes vidit, designantur prae-
data, et per Aposiolos atque evangelislas et caeteros 'coues Christi, modo ascendentes. Ascendunt eniiii,
verilatis praecones niissa. Quae sagiuae sunt acuiae ,' quando expbnunl ejus diviniiatem , ul ille qui dixit:
corda scilicet transfigeniia, et charitaleiu exuentia. In principio erat Vetbum. Descendunt, quando de
His sagittis peicussus est Saulus, el resurrexit Pau- ejus humanitate loquuntur, ul idem, quando dixit;
72» m PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. XLIV. 722
Et Verbutn caro fuclum eti. Ascendunt quidem ut.,A per bona opera, in futuro vero per aeterna praemia.
erigant magnos, descendunl ut nutriani parvulos. Quae autem quasi dicat, astabit in sinistra, illa non
Et isii dicunt : Quia vert tocus isle sanctus est, quia erit regina, imo erit coneiibina et ancilla illa de qua
se sanctificatos per illum recognoscunt. Erat autem diclura est: Ejice ancillam el filium ejus. Non enim
quasi scala ibi qua descendebant et ascendebant an- hwtes etit fitius anciltw cum ftiio libetw. Assistel, in-
geli, quia bumanitas Christi quasi scala ascendendi quam, a dexlris regina existens in veslilu deaurato,
in coelum nobis fuit, quia consederenosjam fecitad id est, in omnibus vestimentis virtutum veslienlibus
dexteramDei Patrh. Unxit te, inquam, o Deus Fili, eam. Ornamentis dico deatiratis, id est, desuper
Deut Pater, non oleo tristitiae, quo prius per inobe- aurum habentibus, boc est, charitale fulgentibus.
dienliam inungebanlur alii, sed oleo tmtiliw, idest, Sicut aurum supponitur caeteris metallis , ut magis
oleo spirituali, non corporali. Est enim aliud oleum fulgeat, ila opera noslra gratiora et splendidiora
spiriluale , aliud corporale. Corporale est, quod in sunt, si charitalem sibi j'unctam habeant. Unde dicit
signo esl; spirituale vero est in sacramento. Et charitas Apostolus : Omnia vestta in chatitate fiant. Et est
ilfud valet exterius, istud inlerius. superior aliis virtulibus. Unde Apostolus,
Et unxit le prw patticipibus luh. Participes Chrisli cum esset locutus de charismalibus, de charitale
sunt, quicunque huraanaro naturam participant. subj'ecit : Adhuc excellentioremviam vobis dempnslro.
Ipse enim faclus est particeps nostrse morlalilalis , Regina, dico, circumdata varietate virlutuiri , quasi
ut nos essemus participes ejus diyinitatis , et ultra dicat: Quamvis virtutes illae unumsint, in cliaritale
omnes bos parlicipes est ipse unctus oleo tmlitim, lamen per so sunt mulliplices. Vel aliter : Asfttt.
id est, gratia spirituali, quia de eo dictum esl: Non "j„ regina a dexlrh, exislens investitu deaurato , id est,
enim dat Deus spititum suum admensutam. - . in sacramenlis doctrinae, quibus vestitur. Quse vesti-
Myttha, et gutia, et casia. Quia Deus Paler. unxit te menla deaurata sunt, quia omnia ad aurum ,
ila perfecte, ut et justiiiam diligeres, et iniquitaiera id est, ad bonos mores cohferendum tendunt.
odio haberes, ideo tu talia vesiimenta tibi eiegisli, Ponitur enim aurum pro sapientia, id esl pro bonis
quod a vestimenlh tuis spirabunt myttha et gtttla. moribus. Regina, dico, circumdata varietale lingua-
Veslimenta Cbrisli sunt sancli viri, juxta illud: Vt.o rura, quia varis linguis eadem doctrina fit, jux-
ego, dicil Dominus, quia his omnibusvelut vestimenio ta illud : Loqtiebantur variis lingnh apostoti ma-
vestierh. Toia etiam Ecclesia esl vesiis Christi, gnalia Dei. Quaelamen omnes iinguaead idem aurum
quam ipse sibi conjunxit sine macula et ruga, et, ut et ad eamdem fidem instruendam tendunt. Sicut
sine macula esset, lavit eam in suo sanguine. Ut diversaj partes in eodem vestimento sunt ad idem,
vero sine ruga, id est, sine dolo et simulatione ita eodem ut veslem componant lendunt.
esset, exlendit eam iu cruce. Erat enim ipse in Audi,filia, et vide. Ecce produxit sponsam, ei facit
Ecclesia per humanilateni. Et extensio illa nihil nunc apostropham ad eam, sicut et superins ad
aliud signilicavit, nisi charitatis Ialitudinem , quam sponsum cum dixit: Speciosus forma. Quasi dicat:
decet habere Ecclesiam erga Dei et proximi dile- quando quidem astabis a dextris , et vestitum deau-
ctionem. Per myrrham autem, guttam et casiam, ratura habebis; ergo, regina regis filia, regissponsa,
qu_e nomina sunt pigmentorura , intelligenda sunl audi promissa , et vide completa. Audi quidem ut
omnia orloramenta viriulum, quibus sancti delectant credas, credendo videas, videndo vivas, et in au-
Deum. Juxia illud Apostoli: Chrhli bonusodor sumus ' diendo inclina aurem tuam, id est, in humilitate au-
Deo in omni loco, el in hh qui salvi fiunt, el in his G dias. El, ut aurem inclines, oblhhcere popttlum
qtti pereunt. Unde dicit : A vestimenth luis, id est, a tuum, populum scilicet BabyIoni_e de quo Rex iste
sanciis circumdantibus el ornantibus te , velut cor- assumpsit le fcedam, ut faceret tepulchram. Et obli-
pus vestimentum, spirabunt myrrha, et gulta, viscere domum, id est, farailiara patris lui, diaboli,
et casia, id est, omnium odoramenla virtutum, scilicet, qui te fecit foedam, quia peccatricem ei ini-
ex quibus scilicet odoramentis deleclaverunt lejilim quam. Et, si hoc feceris, lunc Rex qui amavit le
regum, id est, sancti viri; diclMdeo potius filiae foedam, ut pulchram faceret, concuphcet decorem
quam filii, quia sicut filiabus major cultus et diti- vum tuum, idest, te decoram factam. Ne hoc tibi par-
gentia quam liliis debetur, ita maj'or caulela adhi- videatur, quoniam ipse est Dominus tuus, qui le
benda est eis quos sancti viri genuerunt in fide ; redemit; el est Detts tuus, quia te fecit. Quare valde
reges, id est, Aposloli bene se ipsos et alios regen- magnum debet tibi videri, sed et liberam le faciat,
tes. Quorum unus ille vere fuit qui dixit: Castigo et in conjugium insuper assumat. Et ideo quoque
corpus meum, et in servitulem redigo , ne forte cum debes eum audire, et oblivisci populum ei mairem ,
aliis prmdicaverim, ipsereprobus efficiar. Filiae dico quia ttinc tuo exemplo adorabunl eum, et (pro etiam)
generaiae ab itlis regibus non in suo , sed iti luo ho- filim Tyri, id est, Ecclesiie de gentibus. Tyrus enim
nore. Non enim, ut dictum est, nominibus illorum et Sidon civitaies sunt vicinae Judaeas, sicut in
censentur, sciiicet, ut Petrini vel Paulini dicantur, Evangelio babelur, ubi dicilur : Egressus Jesus de
imo luo nomine, quia Christiani dicuniur. Ex illis, Judwa secessitinparles Tyri et Sidonis, el ecce mulier
inquam, odoramenlis deleclaverunl(e, fragrantibus a Cltananwa. Inde eniin fuit illa canis immunda ijuae,
domibuseburneh, id est, a cordibus eorum innocen- J) ] confessa se canem factam , designat geniiles, qui
tissimis et castissimis. In ebore enim est candor, et prius in lerrenis angusliabaniur. Filii iiaque Tyri
per candorem designatur innocemia , quia ubi can- dicunlur conversi de gentibus j'am extra angusliam
dor est, nulla macula est. Similiter vera innocenliai educti. Adorabunt, inquam , filiw Tyri, et non sim-
a Deoest sine macula, ut nec sibi nec alteri noceat, pliciter, sed in muneribus, se ipsas sciiicet offeren-
Rursus animal illud cujus os ebur est, casiissimumi tes, et sua eliara pauperibus erogantes. Non enim
est, qtiia nec cognoscit nisi unam uxorem , et illami est veri sacrificii locus extra Ecclesiam. Et sicut
temperatissime, atque, ea mortua , nunquam aliami anliquitus non veniebalur Jerosolymam vacuis mani-
cognoscit. Recte ergo per ebur designaiur casiitass bus, ita nec ad hoc templum Ecclesiae, quod per
et innocentia, et per domos eburneas corda casta ett illud figurabatur, vacuis manibus veniendum est,
innocentia. quia vult Dominus ut sui thesauri augeantur. Offerat
Aslilit regina. Hactenus ad honorero sponsi perti- ergo aurum et argentum qui potest; qui autem hoc
nuisse videtur epilhalamium, licet in proxirao versui non potest, saltem seipsum offerat. Et non solum
de sponsa quoque quodararaodo facia sil meniio ; filiw Tyri adorabunt, sed etiam divilesplebh, id est,
nunc vero manifeste ingreaitur sponsae epithala- saeculareset potenles homines, de plebe illa qui in-
srtium. Quasi dicat: Delectantibus le assidue filiabus. telliguntur per Tyrum, id est, de gentilibus conver-
regum talibus odoramentis, regina, id est, Ecclesia,, si, deprecabuntur, id est venerabuntur et desidera-
astitit jam dispositione, assistet et re a dextris luh , bunt vultum tuum, o lilia ! Accipit autem hic obse-
id est, in potiori parte lua, et hic et in fuluro; hicc quium vuitum illud, el fervorem illum cliaritati»
 723 BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA, 724
primilivsp Ecclesiae, quodomnias.ua vendiderunt, et A IN PSALMUMXLV.
anlepedes aposlolorum ppsuerurit, ut iride singulis In finera fiiiis Gpre pro aicanis psalmps.
pfoiUCuiqueopus eral dividefetuf. pivites yerb tales - AR60MENTUM.
accipe, qiiales ii|i efant de qriibu? ApostolinV Timo-
ilieo : Prfecipe diviiibusliujusswculi; horisublithesa- Ex persona canitur duarum tribnum,pro liberatio-
pcrei neqite sperare iy,incerto\dfoitidruhi; sedinDeo ne sha gfatias agentiuhi, quaiido Phaceas filius Ro-
vivoetvero , qui' pfmslqinobh sujftciehterpmnia ad meliae«t Rasin fexSyriae Acliasregem el Jerosolyma
fruenkurif: Dixit q\^i''i^q^wiii',in'mittn.^iVus, sed volenies expugnare, non valuerunt, sed ipsi polius
qiiia miijii sunt qui haec munera magis'a'd''aspe_tiim surii ab AssyrjbrUii)rege conquassaii. Ilem legemJus
npipinum quam a'd aspectum Dei"faciiint,''describU ad' lectioriein Actus apostolorum.
npbts yuilti.riiillJtis pjimiiiv_eEcclesiaead imiiandum'.' EXPLA.NATJO.
Qifasi dicat : adofafile.s in ihuneribus, ei vuliurii
Ecclesiaedeprecajjies', deberit aitehdere quia lalis Jn ^nein Christum significat, filii Core Chrislianos,
est yiijtiis il|e , scilicet, qripd qnfhhcjloria ejits fiVim ex quorumpersona psalmusisle canlalfir; pro arcanit
regh, priiniiivae.scilicet, esi npri forisqn cbnspeclii veio adventutr,Domiriisignificat salvatoris, quem divi-
nitatis suw mirabilisecretopro hominumsalule dispo-
horoinurii," scd tifffnius,id eslj incoiiscientia ante suit.
Dei conspecfuni. Unde Apostolus": Ctoritientiti tio- Filii Core, qui fideles debenl inlelligi Chrisliani,
strd iimc esi, .es(jm6tijumconscieniimridiirw, et est prihio membropstilminon se limere ptofltentnt.coiilur-
gloria cjus in fimbriisdureh, id esl, iri perseverantia __batiohes smculi,qttia Deus refugium eorum probalur el
bqhorum operunu Fimliriaeenim in firie vestimerili " vittus. SecundoChrislutn dicuntapparereinmedio Ec-
surii', ei ideo per.fimljfias desigriaiuf finatis perse- clesimsuw, qui eam in seipso tanquqni in sqlidhsima
veraiitia. Per.aurufh qhoque, iffsupra dictum bst, petra wdificavit. Terlio credenlium lurba generaliier
boni niores et lioria ppera dbsign^nliff. Et quanivis ad divinq miracula contuenda, dicentcs.omnippietitem
esi iriocciittq glpria ejns .j.irinsecus, tianiehcst cir- Deum drma nequitim confringere, bella remoyere,et
cumamictdvarieiatibus,
'' idest, inulliplexbriiamentuin trisliliqmfldelium in wterna gaudia commulare.
viftuiura habef exterius. Prsecipit ehim utiumqiie COMMESTARIl)S.
Dominris,qriiaCurtiiiVufioloco dicat: Caiieiejusltliam Deus noster refugiiirhet vitius. Titulus talis est:
veslrath (acefe cordm liominibusf rie yideaminiab eis. In ftiiemfiliiCofe pto occultis psalmus.Hoc est psal -
Rursus iilibi dlcit":' Liicealiux yesitd 'cbrrim/iomiVii- nijis isfe fefertiir rion a'd historiam, sed in froem
bus, iit videniei opefa vestra glbrificentDeumquiin leihporum; "prdposilusfiliis Core, vel.caniatus a qui-
caelisest. Qtiaequideni coiitraria videhlur, secl"'fjo'ri biisdam filii_$Gbre, aliis filiis Core pro occultis in-
sunt, quia sic debet Css^eniahus
'''" '"' ihapertb.' ut< irifen-
•'-< telligeiidus, id esl, ul intelligant occulta. Occulla
tib sit iii occulfb.'"'"' ''';-< auiem hic vocantiir qiiaeabscoridilafuerunta saeculis
Addttcenturregi virgines, Sic cpntiriii.tur ; Npn e't geheralionibtiS,et niartifesta suni in pleniiudine
soltira filiw Tyii adpfabunt, sect etiam alise' yirgfn^s teiriporis,sciliCet; yel- occultus Christi adventus, id
npvaeadducenlufijuic"regi, David senij quaeeurii.ca- est,;iii'c.irriatio6jus, vel corporaiio genlilium et Ju-
lefaciant, postea, id est, pos( illaih primaii). Sicjtt d__bru.fi,'qu_eideofaciaesl.quia naturales rami olivae
enim D.avidregi.cuni jam senexpsset, adductqesunt ffacifsunt, et bteaster insertus est, id est, facta estin
puellaj,' qriae eunj loverent^ et caJeTacerent,*ila'Chfi--, " parie expulsio Mdaeoruih,ei recepiio gentium. Juxta
sio ve.rbDavid jam quasi soni, quia.longum tenipus iltiid : Ex pafle coniigit cwcilasin Istael, et caetera.
est ex quo/Ecclesia, quae est regnum ejtis, cbepit", El est v6x in liocpsalmo, vel commtiniicr omniiim
nbvae virgines qiiplidie*adduceniijf, _j\»andp'aligjii de priori Ecclesia,'praeler aposiolos, vel soiHinroodo
iriiideles corivefturitiir,quaecunj ferypfe*'fideiet"|<.<. rii iHorum qui viderites viros idiotas post missum Spi-
pperis caleiaciatii";et noii qu^les.cjjriqnei'iigfnes.qd,- rithhi saiicium adeo faclos sapientes, ut nullus sa-
-ifucenlff, ged tales.quaesinfprommq?,id e's(^,ciihsao: pleiiti__eorumpOsset resistere, atque videntes eos
guineae eju.s pfioris",id esL quie siiil iiriit.atrice-',^^ rriiracula facienles, atqne audienteshoc fieri perejus
jrt fide, p rex,, qffefehidr libi. Affefeniur, di<jq,'p.oa dbnjini queiii ipsicrucifixerunt, et iii cujus neceiii
qiiomodocunque, sed intwiilia Cpf^is, e( iff "exsultff- cbrispiiayfertiiitVbompinicii ad aposiolos venerunt
iione cpfporis, jd esi in pleriafia Jaetilia,pori Iris.iiiia., dicerites: Quidfaciemus, viti ftatres? Et respondeus
qiiia hilaferiidaforehidiiicjiiDeits.Et liieriio in laeti- Pelruls dixit: Poenitentiamagile, et reliqua. Horum,
tia, quia ddducentuffti'temp,tuffi,id es'i', in see're(um irtquam, vel Omriiunisimul,vel posteriorum tantum,
regh 0 fjoc, u't cttinss sjritteroplura etVivilapides est voxista exhojtaniium nos, ul in qualibet tribu-
Jjanl. Qii.aedamejiiirifatuae vifgiijes adductse siuii iii laiioiie soturo illuiii eligaraus cohfugiura,eiauxiliijin,
(emplum, sed teropjujiifaclaenori siiiii, jmo de lem qui soius mlserettir, solus peccaia dimiilere poiesi,
plo exiefunt, sicjit apbsfatae'li_erelic'i." quia rion esl Christiani liominis petere refugiuin et
JPropairibus tuit naii tunt. Quasi aliquis quaereret: auxilium nisi Deunv suum, et salvaiorem suuin;
A qiiibus addiicentur Iiae virgines, cuoi patres nou et sicsed dicunl : Deus nostet, qui es refugium, et non
sint a quibus deber*nt adduci? Respoudet quia ad- vlle, tiirius, id esi, virluosum, quia cerltim et
ducenlur a filiis. El converlii s.e ad regem iia : 0 D lutuin. Suril enini qriiedam refugia ul; apud homines
Domine rex, lilii, npn carne, sed fide, tt«;i sunt tibi, infifiria, ei miiiime luia. Deus, inquam, nosierest ad-
ut Mariinus, Hilarius, ,et siiniles, qui suppleanl locum jutdr iri liibuiationibus omnibus, sive coramunibus,
sancforum.apostolqrum, qui fuernnt patres praecipue sive specialibuS. ilic auiem maxime tribulalio esl
conscierilia deliclorum, quaequanto inie-
aJiis iu fide gener.alis, Palres, dico, tui, id esl, ,a le aecipienda
consiiiuti, et eo.tiiHos cottsit'(«estu principes, sicutet ribr,"i'ari-0'gravior. Si enim marciduui est inlerins,
patres non laniiun super Judaeam, sed super omnem nunqtiain vere eril sanura exlerius. Et si debitum
tettam, jd est,in omnibus partibus lerrie. El' ideo fiisci grave est, mullb gravius est debilum peccati.
filii isii me.mpresetytM non no.minh sui, sed lui, id Crijus redditio ipSaeritperditio. Gravius ergo tribu-
est, geuerabunl filio.s raultos, non in suo noraine, laiio est conscieiitia deliclorum, quia si quis extra
sed iu luo, quia non Martiniani, nou Hilariani dj- tribuletur, habetquo confugiat, etibiquietem pelal,
urbem, domuin, cubiculuin. Postreiriosi in
cunlur, sed Christiani, et hoc m omni generaiione scilicet, cubiculo ainala iriquietelur axore, restat ut ad
decedenti, e<gen.>'8'ienesubsequenti.Quodest dice- ipso
re : Seinper in pr_eseiiiiyiia erunt mcmores lui; et irientem propriam confugiat; si aulein malae coii-
propterea confitebuniur, id est, laudejn yeram et scieniiaefumus ihde eura expellat, iion est habet miser
qub amplius fugitet. Adjutor, iriquam , in iribit
fondignam facient }ibi etiam in aeternura, et quid sit lalioriibus,
in ajiernum dp.erroinat, scilicei, prolendentem in qum; adinoneulibus aposiolis , recogniiae
•S-eculumsujjsecuiiy.umhujus saeculi. ihyerierimlhos, non nos eas. llle eriiminvenit peeca-
turo , qui scrutando SUIIIDrecognoscit peccatuin.
 725 IN PSALMQRUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. XLV. 7"_e
Unde diclum est : Redife, prwvaricaloret, ad cor.,A bati sunl. Unde scilicet, quia aqumsonuerttnl, et con-
Illum vefo inveniunl peccaia, qui, admonente atio, turbalae sunt, conlurbati, id est, conslrislati sunl ipsi
recognoscunt ipsa peccata. Et hitnis invenerunt nos montes, idesi,aposioli,quiaelflageHasUstiuuerunlet
tribulationes, quia nihit iniquius est quam aegrotum proi minoribus vel infirrtioribus timuerunt, inforiiiu-
medicum occidere, quod quidem nos cognovimus: dine, id esi, in perseverantia et duritia e/«s sonitus.
fecisse, et est hoc dictum seeundtim qnod vox est; Fluminh impetus. Turbatm sunl, inquam, aqum,
illorum lantum, qui compuncti ad aposlolos venerunl; . . et monles conlurbati iutil. Sed quae cura ? Nulla,
secundumauiem hoc quod communiter vox esl pri- scilicei,qtioniam qnantacunque furbalio fialexlerius,
milivae Ecclesiae, dicetur : Qui invenernntnos nimis. nihil nocebil fidelibus, quia impetus fluminh-,id est,
Deumenim per obedientiam in paradiso mansimus, abundantia spiritualitim donprum Iwiifical interius
in loco sanitatis et quielis fuimus; quando autem[ . civilatein, id est, populum Dei. Unus enim fluvius
per inobedienliam in' regioiiem dissimilitudinis re- est, de quo diclum est : Quoniam apud te est fons
cessimus, tirac quasi in loca iribulalionis et inqute- vitm, qui unus multos facilimpelus, quia ii) Petrum
ludinis perventmus. Et sic tributationes irtvenerunt; et in Pauluni et in eorura coiisimiies, ju^ta illiul :
nos in Iqcis suis. Et nimit invenerunt nos, quia usque: Qui credil in me, flumina de ventre ejus:fluenl aquw
ad animam eiiam inlroierunt. vim. Impetus, ihquam, Iwtiftcat civiiatem'Dei. Et hoc
Propterea non timebimus.Quia Deusnoslernon est refu- modo twliflcal, quia aitissimus Deus scilicet sanctifl-
gittm et adjuior in tribulationibus, proplerea tinte- cavit, hoc est, confirmavit per impetura iiium taber-
bimus, fuiurum scilicet, judiciura, duhi lerra Jqdaica naculum suum, id est, milites suos. El vere sanctifi-
amaritudine gentium undiqtie circunidaUir. fit qiiae g catum est tabernapplunij .quja non commovebiturulhs
habilabilis propler legeru et prophetas videbattir, tribulaiionibuS a Stabilitale lidei. Et hoc ideo, quia
lurbabitur, id est, ttirbationem patiethf. Quod lunc Deus esliu medto ejus, quia aequaliler esi omnibus
faclum est, quando apostotis per Spiritum confirma- favens, omnibus praeseus, tanqpam quod medium est,
tis, praeconanfibtis resurrectionem et ascensionem sequalifer liabens se ad circumstantes. Et boc (oorlo
Chrisii, Judaeiadeo turbati sunt, qriod eos a se ex- est ihmedip, quia adjuviijamei ad/»ii«M(^«(Scili_ef
pellerent, et ne quis loquerelur in nomine eorum civitatem daiidoconsianiiara Deus et hoc tnane, id
prohiberent. Et nott timebimus etiam , dum tnonies, est, sedulo. Qui enim inane siirgunt, se.duli ad opera
id est, aposloli in fide virtuiibus' eminenles transfe- sua vip^entur,el dilttcitlo, i<ftesf, per itlqniinationeni
renlura Judaeis in cor maris, id est, ad gentes. <Qtiae factam per impetum illinii; \e\adjuvabiteainmane,ul
et propter araaritudineni mortim, et quia circurada- esi, per resurrectioneii siiaih "niane prima Sabbati
fcaril Judaeam, designanlur per mare. Sed ne pulare- factam, qu:e fuit, nqliis ad ijlppuluin ,' id est, illumi-
mus populum hunc esse illum de quo dieium est- : naiionem. Per resiirrectionem suam eniin Dqiuiui,
Populus hic labih tne lionorat, cor autem eotum longe qui j.rius moriem Limebanla<ieoconstanlesfacli su.fl,
esl a me, imo illum de quo Isaias dixit -.'Ponam legem lit non solum nioriem nbn iiirierept, sed etiain desi-
meam in cordibus eorum, ideo addit: In cor mdfis. derarent. Habet alia translalio : 'Adjuvabit eain Deus
Hanciranslationera moiitium roanifeslat PaoJus,qoi viilttt sito. Quod si expoiiituf: Talibus sigriis ci ad-
dixil : Vobissalulis verbumhujus missuih esl, sed ipta- erif, ut prajsenssibi esse .iriteltfgatur.
niam repulistis iltud,el indignOs yos judicastis, ecce Contttrbatmsunl genles. Quia civitas Dei constans
converlimurad genles. Per hos atitero monles etiam /p" facla est in tribulaiione," ideo genles conturbatm
transliius esi ille mons moniitim,de quo diciuraest: sunt bona conturbatione. Quae enim prius coniur-
Et erit in no.tss.mts diebus prmparaiits mons domus babantur ut destruerenl, modo coii[urb'abaniiir ut
Domini in verticemmonitum. El qui de seipso dicit aedificarent. Et eliam regna, id esi, reges prius ere-
apostolis : Si Itabuerith fidem ut granum sinapis, dice- pti ut conlradicerent, modo inellnati sunt m adora-
tis huic monti, id est, mihi, !o//ere el miliere in mare, reul. Nec lfoc miriim, quia Dominusnon solum lio-
et ita fiet. Quod sic inteltigendum est: Granum sina- miiiuro, scd etiam virtuiura, id est, supercoeleslium
pis quanto plus lerilur, lanto fit acrius. Et ideo laje exerciiuum, qui prius locutus est per subjectam sibi
est islud : St /taouerilis fidem ul granum sinaph, id creaturaro, modo nobiscum ens, id est Emmantiel,
est, forfem el constantem in tribulatinne, tunc dicelis quod est nobhcum, id est, nostrae natune Deus. Et
iiiihi moiili-Tolle le de Judsea, el mitte le in mat.e, id susceptor,'\d est,,medicus nosier, qui suscepit nosfram
esi, iransi ad gentes. Per AposLolos eniro Doniinus infirinitaiem cuiandatn , ei Deiis Jacob, id est, om-
praedicalus, cognitus ei glorificalus est in geniiuus. nium iuctalorum et supplantaiorum. Ipse, inquara,
-Totiusaulerii versus sententia haec esl, q,uod qui hie nipdo dedil vocemsuam principalitcr per seipsum et
loquuntur, securi se Deuni habere refugium et auxi- perapostolos,et ideo terra, id esi, plebs gentilis, quae
liuin, dicunt : Nos futuram poenam non timebimus, cura prius esset pulvis, modo facia est terra culia,
duni lerra Judaica conlurbabitur, el dum nioiileset modo est motq ut fruciiGcet.
per monies mons moniium iransferelur in cor maris, Venileet videle. Quia ZJomittusvirtutitm nobiscum
qtiia nos monlibus adli_erebimus. llli vpro qui con- eris, ei susceptor nosterfactus dedit vocem suam, ergo
lurbabuntur, vel pro lurbaiione
' monies desprunt, __ omnes venite passibus fidei ut credatis, et credendo
",* videle
raeritp limebunt. ul vivatis. Videie, inquam, opera Domini, quw
Sonueruntet turbatw sunl aquw. Ostendit quompdo Dominus non solum hominum, sed etiam virtutam
roontes, id esl, aposloli, ad gentes trauslati suiit, nobhcum ens susceptor nosierDetts Jaeob (quod repc-
scilicel, quia sonuerunt, id esl, soniluui in geiuibus tilum est ad coroniendationem), posuil ut prodigia,
dederunl, quoniam Dominus inionuil per eos ininis, id est, miranda, ei spjectantsuper terram, id est.super
coruscavit iniraculis, compluit praeceplis; et ideo illos qui de pulvere suntfacii cullatibi auferensbelln.
aquw, id esi, doetrioae el rilus eorum qui per mare Exponit opera illa, quasi dical : ha_c,inqunii, sunt
intelligiintur, id esi, gentilium lurbali sunl mala tur- operu qum Dominus posuil, scilicet, quia Dominus
baiione priinum. Unde quidam ex eis de Paulo di- auferens bella, id est, tollens omnem contradictionem
xerimi: Quis esi hte novorum prjedicator dmmonio- el repugnanuaro sanctae doctrinae, si non a paleis,
rum? Ei eLiam montes, id est, philosoplii et pofens saltem a granis usque ad' finem terrm, id est, in omni
eorum conturbaitsunt in (ouiludine ejus, scilicet, Dei parte terra3. In omnem terram exivit sonus apostolo-
uostri, qui est refugium et virliis, id est, lurbati sunt rum, vel usque ad fiiieniterrw, id est, in lantum, ut
propter constaiitiam et patienliam ab ipso aposlolis illos qui prius rebellahanl, facereni finem esse terrae,
daiam. Potest ila qnoque versos isie legi, quasi di- scilicet.utoinnemierreniiateminsefinireni. Dorainus,
cai: Duiu montes in mare iransferentur, aguos, id inquain, conieret arcutn, id est, oceuliam impugnatio-
est, apostoii, vel doctrinae eorum, qui per mare in- nem ; el confrincjelatmu, id est, iiianifesiani iiupu-
lelligumur, sonuerunt, id coniradixerunt illis monti- gnationem, et scuta, id est, defensiquera malae prae-
bus. Ethocideo, quia prius apuii semelipsos condir- sumptionis, defensioiiem scili. et peecati comburel.
 727 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 728
Et destruet igni, non quolibet, sed illo quem ipse A sed super omnemterram, Ipse, inquam, subjecit popu-
venit mittere in terram, et vult ut ardeat, scilicet, los Judaieos nobis apostolis et praeconibus,et non
per dileclionem Dei et proximi. Ipse dico dicens : solum populos, sed eliam gentet, id est, geuliles,
Vacale, id est, vacuate vos vitiis, unde pleni eratis, posuit sub pedibus, id esi, sub affeciionibus nostris,
ut iropleamini virtutibus. Et videte, id est, cognoscile ita nt <jui a -nostris prius interficiebamur, ab istis
me esse Deum. Quod debelis cognoscere, quoniam honorabamur; el quia ab illis expulsi sunius, ab
ego revera sum Deus, qui exsultabor, id est, glorifica- islis recepti simus. Et hoc modo quia et populos et
bor in vobis genlibus, Et landem efiam exallabor m gentes uobis subjecit, elegil assumendo, qnam ante
terra Judaica, quia de ea praedictum est: Et retiquiw saecula elegerat, disponendo, hwreditatem suam, el
talvw fient. Ecce hic mahifeste notat Judaeorura et de Judaeis et de gentibus nobis associando. Exponit
genfium concorporationem, de qua in tilulo praedi- quae sil illa haerediias, scilicet, elegit specternJacob,
ctum esl. Poiest el aliter psalmus iste a principio or- id est, viros speciosos significaios per Jacob, qnia
dinari et construi, ut sic dicalur : Deusnoster Domi- Jacob dilexit, Esau autem odio habuit. Duo enira fra-
nus, scilicel, virtulum nobiscum,susceptor noster Deus tres fuerunt in nlero matris, pugnantes et se invicem
Jctcob. Dedilvocemsuam, et ideo terra mola est. Et collidentes, quorum alterum Deus elegil, aiterum
quomodo moia sit, praemissuraest,videlicet,quiagen- reprobavit. Et accipitur alter, id est, Jacob in omni-
tes conturbatwsunt, el inclinala sunt regna. Ipse, dico, bus bonis, alter vero in omnibus malis.
qui est refugium et virtus et adjutor in Iribulationibus, Ascendit Deus in jubilo. Quasi aliquis diceret :
quw nimis invenerunt nos. Caetera non mutantur. Quomodo etegit Deus hanc haereditatem? Hoc modo,
IN PSALMUMXLVI. g scilicet, quia in ccelosascendit, et inde Spirilum san-
ctum misit, qni corda nosira confirmavit, ut populi
In finem, pro filiis Core Psalmus. et gentes subjicerentur nobis. Sic quoque continua-
AHGUMENTnil. lur : Vere Dominus exeelsus, quia jam ascendit.illuc
Machnb-eorum personae carmen hoc quasi trium- quo sequi non potuerunt qui eum crucifixerunt. Et
phale praeciniiur, quoniam, victis gentibus vel Judaeis hoc in jubilo, et id est, in immensa laetitia et stupore
Dominus ascendit, in voce angelicse
pr_evaricaioribus, templum est cum sacris ritibus in- apostolorum,
slauralum. Itcrn iegendus ad lectionem Actus apb- tubm. Angeli namque consolati sunt apostolos SLU-
sloloitim, postquam ascendit Christus ad Patrem. pidos, ei a se quodam modo abalienatos, ascendente
EXPLANATIO. Domino, quasi dicant : Corpus quidem tollitur ab
oculis sed Deus non separatur a cordibus
Tilulus nolus esl, Clmstum el Christianos insinuans, veslris.vestris, Videle ascendentem, credite in absentem,
quamvh ex petsonttfiliotum Coretotus sit hymnuscan- sperate venientem per occullam misericordiam, sem-
talus, diapsatmatis tamen est interpositione divhus. per senlile eum praesentem.
Primo modo commonenlurgentes Dominolaudes per- Psallite Deo nostro. Quia Dominus excelsusfaclus
sonare, quia populo acquhilionh cuncta subjecit, el in est et lerribilh, el Rex magnus super omnem terram,
sua hwreditale collocavil. Secundo ascensioDominiet ergo, omnes gentes, psallite et opere et voce. El cui
regnum describitur, quoniam sancti ipsius sunt sine fine debeant psallere exponit: Psallite Deo, scilicet, Deo
fruituri. a, Patri noslro, id est, nobis propitio. Psallite Regi
COMMENTABIOS. „'" nostro, id est, Filio, psallite et Spiritui sancto. Et
Omnesgenles,plaudite. DominusDeusnosler fidem, debelis psallere, quoniam Deus est Rex factus per
in qua stamus, ex qua vivimus, per quam et salva- coguitionem non tantum Jud__orum,sed omttisterrw.
rour, mullipliciter varieque per Scripturas sacras Semper quippe Deus, velit nolit, Deus rex esl uni-
revelavit nobis. Sacramenla quidem verborum va- versae terrae; sed tamen tunc tantum Rex dicitur,
rians, fidem tamen eamdem commendans, ut dum quando regnare cognoscilur. Unde dicit Jsaias : Qui
ordo dicendi variaiur, et res antiqua renovatur, sit eruitteDeusvocabituruniversmterrm.R&K,\n(iastto,l>eas
homo in corde paraius retinere, et postea non sit est, ergo psallite non insipienler, sed sapienter. Insi-
piger eadem cogitare, el quod comedit, id est, audi- pienter namque psallebant dum idola adorabant; sa-
vit, semper ruminare, ne inveniamur animalia im- pienter veronuncpsallunt, quoniam Creatorera colunt.
mtinda, sed munda, sicui in hoc psalmo res eadem Regnabit Deus. ideo sapienter psallendum est,
quaej'am saepe in aliis psalmis praedicta est iteratur. quia Deus regnabit, id est, regnare cognoscitur supet
Cujus tilulus est : In fine.mpro filih Core, psalmus omnes genles, el si non in paleis, saltem in granis.
ipsi David. Quod sic exponitur : Isie psalmus refer- Quod innuit ctini dicit quia Deus sedet jam disposi-
tur in linem, cantaius a quibusdam filiisCore, id est, lione, sedebit etiam in re supet sedemsanctam suam,
ui alii filii Core imiratores Christi ejus passionis fiant. id est, super animas jus.orum. Praeparate itaque vos
Psalmus, dico, attributiis ipsi David, id est, perfe- Domino, et ipse sedebit in nobis quia Saloraon dicit:
ctioribus in corpore Christi. Est enim vox apostolo- Anima justi est sedessapientiw.
rum sanctoruro exhorlanlium nos ut Deo qui pro Principes populorum. Vere Dominus regnavit su-
iiobis descendit etmortem subiit gratias, in quantum " per genles, quia suscitabit genles de lapidibus et
possimus, referamus.; scilicet, ut ore et opere ei faCiet filios Abrahae. Quod sic dicit riiore prophet_e,
plaudarous, et in quem Judaei parvulum offenderunt, loquens per praesens de fuluro : Principes populotum
illuro nos cognoscamus excelsum, et quem illi ha- gentilium, qui quandiu lapidea corda habuerunt,
buerunl irrisibitem, nos timeamus casio tamen ti- disgregali a Deo erant, modo sunt. congregati cum
more lerribilem. Potesl vero, juxia quosdam qui hunc Deo Abraham, scilicet, facti filii ipsius Abraham,
psahnum ciim superiori unum faciunt,ita ad praedi- non carnem ejus gerentes, sed fidem habentes. Et
cta coniimiari, quasi dicat : Quia Dominus non so- hoc ideo facium est, quoniam dii terrw, id esl, apo-
lum in gentibus, sed et in lerra Judaica exalfabitur; stoli, qui habiti sunt quasi dii in lerra, forfes, id est,
ergo omnesgentes, plaudite Deo manibus, id est, in in tribulatione et praedicationepersistentes, sutt(vehe-
bonis operibus laudale Deum, et jubilate ei in voce menler elevali, idest, honorati et exaitati, Domino,
non qualicunque, sed exsultationh, id esl, in exsul- scilicet, cooperanle, et sermonemconfirmantesequen-
tativa Jaudalione. Sive enim lanlum bene operamur, libus signis. Valde namque elatus Petrus erat, cum
et voce non laudaremus, sive e converso faceremus, etiam tactus umbrae ejus aegroserigebat. Quare prin-
pigri essemus, el ideo utrumque praecipitur. cipes ejus faCilecrediderunt, et fidem per eos susce-
Quoniam Dominns excelsus. Ideo debetis, omnes peruni. Vel aliter, quasi dicat : Ideo facta est re-
genies, Deo manibus plaudere, et voce jubilare, guo- ceplio geniium, quia facta est expulsio Judaeorum.
niam Dominus, \Aesl, Christus, prius parvulus, modo Quod innuit dicens : Quotiiamdii_ id esl, JudaeSi,qui
factus e_.ce/sus;prius derisibilis, modo factus terribi- propier iegem et prophetas aliorum comparalione
hj et modo rex magnus non soium SUperJudaearo, erajit quasi dii, ferles term, id est, praesumeutesde
m IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. XLVH. 750
terrenitale sua, de sseculari scilicet potentia et glo- A _ caniici, id est, hymnus exsultationis, cantalur de
ria, sunt etevati vehementer,id est, tanltim superbie- secunda Sabbali, idest, de rebus significatis per res
runt, qtiod medicum qui ad ipsos venerat necessarium crealas in secunda Sabbati, proposiius fitiis Core
sibi non putaverunt, et ideo eum occiderunl. Et sic futuris, id est, omnibus quicunque imitatores pas-
illud coniplelumesl: Quiaexparte contigit cmcitasin sionis Cbristi esse voluerint, ut magis et magis pro-
lsrael, ul pleniludo,etc. fieiant. Et est vox prophetae, vel cujusque perfecti
de priori populo, cognoscentis per Spirilum consti-
IN PSALMUMXLVIL tuendam esse Ecclesiara, et exhortantis nos, ne nos
Psalmus canlici filiis Core secunda Sabbati. sublrahanius, imo, quoad possumus, in hoc aedifi-
ARGDMENTUM. cium ingredi nitamur, ut vivi lapides, si non qua-
saltem qualescunque in eo fiamus. Quapropier
.Eslimalione hominum ignoranlium Deum, ex his drati, ingredilur commendare hoc sediljciuin, dicens iia :
quae in civilate operatus est, magnus apparuit. Ilera DomtnusPaler fulurus est magttus, id est, magnificus
legendus estad ApocalypsinJoannis, figura Ecclesiae per bona opera, non in Babylonia, sed in civitale
in Jerusalem fulurae. Dei noslri. Civitaiem hic accipit colleciionem fide-
EXPLANATIO. lium, id est, Ecclesiam, quaeest civilas Dei nostri,
Secunda Sabbali est secunda dies a Sabbalo, quw per nostram naturara sumplam facli, quia pertinel ad
itunc secunda feria vocalur, in qua die, sicul Genesis Verbum incarnatum. Et Dorainus etiam fulurus est
narrat, fecil Deus firmamenlutnin medio aquarum, et n nimis, id est, valde laudabilh, cum nec cogitatione
vocavitillud cmlum,ubi sanclwEcclesimcelsitudoprm- \ apostalabit in monle sanclo ejus, id est, in Cbristo,
figuralur, qumvelul inter inferiores et superiores aquas qui caput est bujus civitatis. Et esl mons sanclus
suspensa, inferior quidem angelicm sublimitali, fsed conscissus de raonte, id esl, natus de Judaico populo
mundanm es( coii.ersaiiotie sublimior. Sicut ergo in sine manibus concidentium, id est, siue manibus
vi:esimo lerlio psalmo prima Sabbaii, qua facia est complectentium. Alaria enim, de qua natus esl, non
lux; restirrectionemDoinini prmmonstrat esse canen- cognovit virum; ethic aulem mons crevit et faciusNon est
dam, sic et in prwsenti secunclaSabbali, qua factum magnus raons, implevit universara terrara.
etl fitmamenium, Ecclesim cultnen oslendil. Cui ftlii sis ergo piger ascendere in hunc raoniem, quia ipse
Core, id est, Dominicmpassionishujus caniici psalmum non fuittelardus venire ad le dormienlem. Non enim
resonani. In prima positione laudes Domino dicunt, oporlet laborare, vel peregrinari, ut hunc montem
quod Ecclesiam suam dilalans cunctis lerrarum regi- invenias, sed si hunc montem non ascendis, et in eo
bus polenliam suam ostenderit. In secunda gratias non proficis, lunc vero peregrinus eris.
agunt de adventu Salvalorh, commoneniesanthlites Fundatur exsultatione. Duo posuit, civitalem, sci-
futuros ul gradus in Ecclesia dislribuanl, per quos licet, et montem sanclum ejus. Modo primum aget
Salvator possitagnosci, qui famulos suos mterna pro- de civitate, posimodo aget de monte, dicens ita :
teclionecustodit. Civitasregis magni. Cujus quia magnus magnam con-
decet esse civitatem, fundatur ab exsultatione,id est,
COMMENTARIUS. ab exsuiialionibus universmterrm. Nullus enim vere
MagnusDominus et laudabilh. Dominus Deus no- exsultat, nisi qui in Deoexsultat. Et ostendit hoc per
sier per dislraclionem operum suorum aliud nobis „ partes, scilicei, quia mons Sion, id est, quidam de
innoluil, quam ipsa simpliciter opera. Legitur enim ^ Judaeis, qui dicunlur mons Sion, id esl, mons specu-
in libro Genesis sex diebus dislinxisse opera sua. Et lationis, propter legalium observantiam, sunt civi-
prima die fecit lucem, et divisit eam a tenebris. Per tas regis magni, quia aiier paries suni. El lalera
quod nos aliud quam quod faclum est rotelligere vo- Aquilonis sunt eliam civilas regis magni, quia al-
luit; per liicera quippeprima die factam, inlelligen- fer paries sunt. Latera aquilonis sunt homines de-
dum est quod per resurreetionem Domini nostri Jesu speratissimi de genlibus qui maxime adhaeserunt
Cbristi facia nobis lux est, quia daius est nobis de Aquiloni illi qui dixit: Ponam sedemmeam ad Aqui-
tenebris ad iucem, de morte ad vitam reditus. Per lonem, cl eto similis Alihsimo. In quibus quia super-
eamdem autem lucem, a tenebris divisam, inielli- abundavit iniquitas, refrixit charitas, quod recte per
genda est separalio fidelium et infideliura. Qui enim Aquilonem iiuelligitur. Aquilo namque conlrarius
credunt in mortem Chrisli, et ejus resurrectionem, ventus calidae plagae raeridionali est, quia frigidus
etsimilia, sunt lux a tenebris separaia. Quia de bis est. Et ideo in Aquilone diaboius et oranes frigidi in
dicit Apostolus : Fuistis atiquando lenebrw,nunc au- charitate inielliguntur, qui sanctis viris, qui verum
temlux in Dontino. In infidelitaie vero permanentes, solem justitiae semper praesen.em habent, conlrarii
ter,ebr_esunt. Et de hoc negotio primae diei habui- sunt. De his eliain fuit filius ille qui, devoraia sub-
mus superius psalinum quemdam in prima Sabbati, slantia sua cuni merelricibus, abiil in regionemdissi-
scilicet Dominiest lerra et plenitudo ejus, orbis lerra-. mililudinh, el adhwsil uni- principi illius regionh,
rum. In secunda vero die Sabbati, id est, in die se- Aquiloni, scilicet; sed tandem reversus ad se, quia
cunda fecit Deus firmamentum, et stabilivit illud in _.etiam Ecclesia de desperatissimis et perdiiissirois
medio aquartim, per quod firmauieritum designatur " constituenda erat, dixit : Surgam, el ibo ad palrem
Ecclesia, corpus illius capitis, de quo psalmus prae- mettm, etc. Ecce redeunle isto, duo populi, ecce duo
cedens in prima Sabbati loquiiur. Quse Ecclesia pro- parietes Ecclesiae. Per illum enim qui reveriitur,
prie accipitur in sanctis, qui non facile cedunt ten- geniilis populus intelligiiur, qui adeo a paire suo
lationibus hujus saeculi. Soli enim corroborati in recesserat, quod eliam idola adorabat. Per illum
fide, el fundati in cbaritale, digne appellaniur no- vero qui cum paire mansit, Judaicus populus desi-
mine firmamenti. De quibus dicit Apostolus : Nos gnaiur, perseverans in institutis legalibus, ex quibus
firmi infirmorum infirmilalem sustinere opoiiet. De duobus constituta est Ecclesia, et mottsSiott et latera
Ecclesia quoque alibi dicit : Ecclesia Dei vivi, co- Aquilonis sunt civitas regh magni. Habent quidam
lumna el firmamenlumveritaiis. Et totum tempus ab libri, Montis Sion, quod sic conslruiiur: civiias fuu-
ascensione Domini usque ad communera omnium dalur ab exsullalione universae lerrae, raontis Sion,
resurrectionem potest vocari secunda Sabbaii. In id est, ab his qui de Judaeisconversi exsuiiant. Et
quo terapore per aposlolos et praecones sancios con- ideo ponil universwterrm, cum de solis Judoeis agat,
siituitur hoc firmamenlum, id est, Ecclesia, et con- quia inler ipsos Judasos quaedara tribus desperaiis-
solidalur in medio aquarum, id est, malorum, quo- simae erant, ul Iribus Benjarain, de qua fuit Saulus
rum amariiudine circumdalur undiquo. De hoc fir- et omnes principes illius populi.
maroento non significante, sed significalo, agilur in Deus in domibus. Mons, inquam, Sion et lalern
boc Psalmo. Cujus litulus est : Secunda Sabbali laus Aquilonh sunl civitas tegis magni. Et hoc modo, naiij
cantki filih Core. Quod sic intelligitur : Laus ista cognoscelur, id est, per evldentia signa praeseusesse
 751 BED/E 'VENERABJLISOPP. PARS H. SECT. II. — pjJB.A ET SPURIA.
cognoscilur, non tantum in d.ornouna, sed etiara in Jif. " Vel ifa simp.iciler potest coniinuari : Quia Ppminus
domibusejus ciyjlatis, jd est, tani in populo de gen^ cpnicrelndves Tharsis, \d esl, lnirailiavit sriperhiani
tibus, qiiam in illo de Judaeis'.Quoil dicium .est con- gentiura, idep, sicutaudivimuspromissum, sic vidimus
tra arrogantjam Jtidaeorura,qiii jactabant se'de paire compleium ; sicui audiyiinusin proriiisgionibus, sic
Abrabam, et salvari se solos putabant; et meriio vidiinuiih exliibilloiiibiis.(Jbiaiitem yidimus? scilicet,
cpgnocefurDomiiius«n domibysejus, eum (pro quia) in civitate Domini, qui etiam virtutum',id est, super-
suscipiet tanquam bonus medicus eam infirmam sa- c_elesiium exercitnum diciiur Dominus.In eivitale
naniliim, el tuendam. Et- pptest haec referri susce- dico J5et nos(n, id est, periineniem ad jus verbi,
p.jo, vel ad pcctiltam el continuaro ejus niisericor- quod estDeus nosfer, jd est, nostrae naturae parti-
diam, yel ad incarnationem Verbi. ceps. EL hoc ideo, qriia ipse Deus Verburo fundavit
Qitoniam ecce. Qnasi aliquis dicat : Conlra quos eamin seipso. Fundamentuni»eninialiud nemo potest
OPUSest ut titeatur earo, dicit: Vere ppus est : quo- ponere, praeter id qiiod positum est, quod esi Chri-
n/am reges, id est, nqn solum plebes, sed eliam saevi stus, non temporaliler quidem, sed fundaiio ejus
prindpes, iu Diocleliainis, Maximianus, cbrigregati inanet in wternum.
snnt nt impugneni eam. Ei eece (puia yerurii quqd Suscepimus,Deut. Hic manifesle agit de monla
dicq) quia reges ipsi, quaniiimciirique.inrifudivcrsi, sancto, sicut et superius de civiiate. Quasi dicai:
conyenerunlin hpc unnm, scilicet, ut Ecclesiani de- Hoc modoDeas noster eairifundavit civitalem, quia,
slruerent, et Chfisiianum noroen delerent; sed ta- o Deus Paler, nos suscepiniusiltum qui non solum
men ipsi iidem Reges, videntes hanc ciyitatem sic dicehdus est misericois, sed ipsa miserieordia em-
fundari, admirati stint, etc. Potest in borio quoqoe g phalice. Et si nonin omnibus, saltem in mediotempli
jiracdictus versus legi, et sic ad supradicta conli- -.Kt, id est, in perfectis; templum enira Dei sunl
nuari : Ideo dico qtiod latera Aguilonh sint civilas onines qui sacramenia fidei perceperunt. Sed qui
regh mqgni, quoniam non solinh plebes de gentili- inler nos formam pietalis habeut, quia sacramenta
biis, sed eiiam reges, ut Cpnsfaniinus et multi alii. perceperunl, sed virtutem ejus abnegant, quia opera
Vel generaliler Regesaccipere possuraiis omnes illi- pietaiis non observant; hi, inquara, sunt quasi cir-
eiios roptus suos bene regentes, qrii omriescongregait cuitus hujus lempli. Quoniam el formam pielalis
sjifit in hanq civitalem. Ecce, puta ver.iiraquojj dicp, habent, et virtutem ejus teneni, quia opera fidei
rjiiia di$simi|es moribus et lingua cpnvenefttniin exercenl, hi in boc templo roediura suni, et stisci-
imiitn., jd est, in earodem fidei concor.diarri.Qup- piunt in se Dominum, quiaineishabitatfideetopera-
mpfjp auie.ni hoe facturti esl? J^oc mp.do, scilicet, tione; illi vero alii et suscipiunt et non suscipiunt.
quia ipsi reges videntesciyitatem'istani fu.ridarisjc, Suscipiunlper saeramenia, nonsuscipiuntperOpera.
id esi, tam eyidentibus signis et mifaculis,"et qhod Secundumnomeii tuum, Deus. Quasi dical: Nos,
phus paries esset e"xprappuliq, alter ex circuirici- inquam, qui in medio templi sumus, suscepimus,
sione, adrhiraii sunt in miraciilbrum exhibitione, Bednunquid pauci per hoc, quia medium lempli?
coniiirbaiisttril \n conscientia deliclorum, et sic cotii- Non, iino mulii; quia, o Deus,secundumnomen tunm,
moti suhl ad pceniieniiaii).Ei lioc ideo, quia itemor, id est, secundurahoc quod dilatalum et dilTamatum
"futuri,scilicei, judicii, ex comminaiione praecpnhni, est nomen luum, sic, jd est, ad eum raodura dila-
eos apprehendii, Ibi, scilicet, in trembre, cf unt dolo- lata est iaus lua. Qtiasi dicat : Sicut ubiqne perprae-
ret in eis, ut dolpres parinthnth, id est, poehitentis; „ cones luos nominaris, sic ubique taudaris. Velaliter:
dolofes dico non sleriles, sed frucfupsi, parfurire *f Laus tua est sic djlatata, sic magnificala,ul secuttrfum
liamque sequifur letus. Atiende hic ergo conceptio • tiomeniuum sit, id est, secundum hoc quod con-
jieih, etfecoinosce parturifipnrim. Isajas enim dicit: venit noniini luo, id esf, iriajestiui nominis lui. Nam
Ex thnqfe iuo, Domine,concepitrius,et spiriturnsalu- est exiensa usquettt finesierrw, qnia in omnibus par-
_iit pepe.riihtis.Sicet lii reges ex timore'Domihi conT tibus terrae esl, vel iniliis est qui se feceruiit lines
ceperuiit iiirijifem, pt spirilum salulis postea pepe- lerrae, iiihil praeiersola necessaria, et vix eiiam ea,
rcrunt, quia credenles in eum quern timuerunl salvi retfneiUes. Etne aliquis erroneus djcat : Ergop3uci
facii sunt. El vefe"«rtini eis doiores ut pariuriprith, cbllbcaiidi erunt ad: dexieram,"multi vero ad sini-
quia.tu, Dpmine, conteresnaves Tliqrsis, id esf, bu- slram, et idco Derispaucitatis dextrorum misertus,
railiabis superbiam geniiliuni, qui pfius de iiicerto quosdam de sinisiris transfert ad ipsos, obvial huie
diviLiarumhujus s*criti tiimuerunt tn spiritii vehe- errori pfopbeta per Spiritnm sarictum, dicens ita :
tttenii, id est, in tiiiiore n.imio,prppler ftiibri judlcii Dexiera tua, Domine, plena est non haedis,sed agnis,
comminalionem. Vel in spirituvehementi, id esi, vi- quia plena esl justitia, id est, lalibus qui possint dici
liacornburenli, id est, in Qagranfiardore cliaritatis ipsa justilia, quod est dicere ; Nulli mali, sed soli
Dei ei proximi. Aliepde qiiod dicit : Naves Tlidrsh. jusfi ad dexterarh Dei collocabunuir. Et justi erunt
Fuerunt qui dicerejit per Tharsin fiesignari Cili- -iiuilii,mali vero pauci, quia iiibil est lani obnoxinm
cian), regionern bputeniissiiriahi'e't poieniissimam, . paUcitaii quam quod"est debitum perdiiioni.
quia Tharsis ciyilas ejus est irie.rppolis. Alii qiibque Lmtetut mdnsSibii. Qnia"ad dexieram ponenlur
djxeriint quod ea civilas quaenunc Carihago dicitur, tantumjusti. Ethinoneruntpauci, sed multl. LaJten-
Tliarsis etiani' olirii' yqcaretur. Qqod iiulli miriim P lurergoqui ponendiaddexiram, qui vero positi sunt
debet vidpr.i,cum eaderii etiani Byrsa a corio lahri ad sinisirameiiitantiirtransferfiad dexlram. Quod sic
sit yocala. C»jus primordia pef navigatiqnes el ne- dicit : Lmteiiit mons Sion, id esi, laeleniur illi qui
goljaiiories."tjniurn' florueruhf, quqd non indigne de circumcisione ponendi sunt ad dextrain; et exsul-
per riayes thafserisiiini superbia geiuiliuin sigriifr- tent eiiain fitimJudm, id est, filii confessionis, sci-
catnr, de iricer.odiv iliafum ila praesumentium,sicul licet, iili qui de gentibus per coiifessionemfacti sunt
haiitaede incefjp flalu yentorurri. Simililer quoque tibi lilii, quia elipsi ad dexterara ponendi. Exsul-
si per Thafsim Cilicia designatuf, nqri indigrie per teiil, iriquani, Domine, non propler se, sed ptoplet
Ciliciam paifiam 'opuleniam el gioribsam superbia jiidicia ttia, id esl, propter justa pracepfa ttia cusio-
geritiliuni designatur. Pbtest et secundum nominis dila. Vel ptoptei jiidicia tua, scilicel, quia placuit
iriterprelationem cbngrue hoc dici. Tharsis eriim tibi uljudicares, quod ex parte cwcilas conlingereiin
iritefpretiitur exptorqiio gaudii, per quod recle gen- Israel, et sic plenitudogenliuminlraret. Unde debeut
liliesdesjgnaniu., qrii prius in terrenis et iransito- exsultare el filiaeJudae, id esi, filii confessionis, quae
fiis gaitdium e^plorabant, quia vere in eis beatitri- receptaesunt, et etiam fidelesde Judaeis, qui excae-
diriem esse pui-ibarit. Qubrum naves, id est, super- cati hon sunt, Vel propter judicia'tua fuiura, jam
biarii ei gloriara coritrivit et* hurniliavit Domiriusin parlim evasa, scilicet, in spe. Spe enim salvi facti
spirilu veliemeiui. iumus, laiidem prorsus evadenda, videlicet, quia
"Sieijf aurftvimus.Sic continuatur : Tremor appre- non cadet unum granum in multitudine palearum
atfcftiritnus/etc. coriiburendum.
<j}i.co^|f:e'iCi'i<ssVSi<»*{
/jgRflltt^rjpgle^js^ip^os
 "733 IN PSALMORUMLIBRGMEXEGESIS. - PSALM. XLVIII. 734
Ctrcuinda(eSipH.HactenusloculusestquasidehisquiA nunquid vox ita clamos|«erat, ut omnes pogsint au-
mediumtemplisunl;nnnc cooyertiiseadeosqiiicircui- dire? Nonuiique, sed pfaeviditpefSpirifuhj sanciunj,
lus templisunt, boriando eos uifiani mediuro,quasi di- illtid quod in illo ririo populo Judaifcofiii. scfipturrt
cat: Pqnendi ad dexteram exspltent, vosvero posiii etlectum, per omnes gefttes revejanaum esse atque
adsinislrani, qul adJincestiscircnitus templi, circum- relegendum. Et ideo dixit':' Audite,bmnes gerites,ef
dale Sionin mediam ei non tnala cir.cumdaiione,sci- vos eliam omnes qui habiialis orbem, percipite liaec
itcet, ut iiisidijeniiniei, sed complectiminieain per dile- auribus. Videtur hocesse repeliiio, riisi forte dica-
ciionem, ui imitemini, et narrate qute narrelis uon in mus, quod prius alloquilur iniquos, hic vero jiistos.
, lemeiilnte vesira, sed in lurrtbiis,idest, inaucioritate Et quaerafaures illas, quas Domintisrequiritin Evah-
iSirriuniejus, id esi,fretiaiiCtoritatesan,ctoriimaposio- gelio dicens : Qui Itabel aitres aiidiendi audiat: llli
ioriim, qni .uniturresejuscivitatis, de quaalibidicil: enim soli aure audiendi audiunt, qui inhahiiant ter-
Validaestskultnors dileclio.SiciUenim pptens fuit dia- ram, id est, carnem snam, iioii qiios ipsa inhabitat,
boliisaddPslruendum.iiaClirisiris^quemsolacharilas hoc est, qui non snbjaceht carni suae, sed domi-
ad nos yenire fecii, ad reficiendum; sieut ille ad de- nantur ei, illicitos moius omnes bene regendb, ne-
jicienduni, ila iste ad erigendum. Pohile, inquam, 'que portanlur a lecio doloris; irho ipsurii portani.
corrfavesira in virlule, et in hae vjrlule dislribuile, Et ideo dicit : Omnesqui liabitalis orbem, id est, qui
id est, distribulim acripite domos ejus. Quasi dicat: inhabiiandoei excolendoterram carriis yestrae facitis
Duaedomus bujus ciyitatis sunt. Illi cui circuitns eam orbem, id est, orbieulaiam et perfeclam : vos,
lempli' et qni medjum ejus suni. Quos distribulim inquam, percipile haee quie JJicam; et non simp.i-
debel accipere qqivis fidelis, medics quidem ad imi- ;JJ citer, sed auribus, id est, atiresaudiendi. Quasidicai:
iandum, circumenies vero, ad deviiandum. Vel per Nunc quidem boni et raali commistim audite, qiiia
domos. quasi diversas familias possmbus accipere ; qnando erii lempus disgregationis, tunc apparebit
uria enim quasi familia sunt eminentes in castitate, qui andierunt cum causa, quique sine causa. Sine
alia in largitale, et sic secrindnni propria dona Spi- causa enim audiuni, in geniilitate permanenles;
ritus sancfi diversae sunt fainilia3, quas dislribuere cum causa vero audiunt, qui orbem inhabitant. Au-
debent. Uiin istis hoc imitentur, in illis ilhid, el sic diaiit, inquam, hoecquiqUeterrigenm,id est, omnes
in singulis quse bpna sunt. Ideo dicp ut haecfacialis, imaginem terreni porlantes, et haereditatemin terra
ut bonum exemplum aliis siiis, seilice), u( enarrelis, sibi quaerentes, velut gigantessuper peclus suum gra-
fton solum in praesenti filiis vesffis, sed eliam epar- dientes, qui serpenlinos pedes babebant, quia de
relis posleris 'vesiris tn ulia pfotjenie fritura, hoe^ terra erigere se non valebant. Et omnes filii homi-
scilicei, quoniamhic Deus qui susceptus est, in medio ntitri, id est, portantes imaginem filii liomiiiis,id esi,
iethpli,est Deuinoster, id esl, Deus poslrae naliirie, Cbrisli. Et ideo filii, id est, imitatores verorum liO"
hnc est, et verus Deus el ycrus liomo, roanens in minum, patriarcharum, scilicet, et prophetarum, ipsi
wternumel in swculum swculi. EL ipse per seipsum, eiiam audiant haec. Terrigenaequidem audianl, pro-
nbri pef sibi subjectarn creaturam reget nos in bonis pter j'udicium; filii vero hominumpropter praemihm.
operibus hic, et sic perducet nps in aeierna sacula. El est repeiitio, per graviora tamen et expressiora
IN PSALMUMXLVIII. vocabuia. Expressius eniro boc nomen terrigena ma-
litiam notat, quam gentes. Dives quoque el pauper
In finem, filiisCore psalmus. n coliectiin untim, quia in eadem area raistasunt paleae
ARGUMENTOM. et grana, simul audiant minc docentem, ne separatim
Communisexliorfa^ipad omnes homines dirigitur, infpturo Deum aiidjant judicandum. Audient eniro
ne saeculidivitias magriipendanf, sed prqhis potius, tuhp divites : Ile, inaledicli,iti ignem; pauperes vero:
si forte affliiant, Deo gratias referant, easque pro Venile, benedicli, elc. Dives vocatur, qui vel habef
aeterna requie dispensenl. ltem vqx Ecclcsiae super (livitias, el inde inflalur; ycl qui non habet, sed ha-
Lazaro ef divit,epurpurato. bere vult, ut ind,eextollalur. Similiier pauperes di-
EXPLANiTIO. cnnlrir, qni nec habent, nec curant habere, vel si
Tiluii hujus verba cuncta irahunl ad Dominum, babent, suiu tanquani non habentes. Non enim con-
cruore Per totum verba Stilit Deus arcara vel cellam vinariam, sed consulit
illiusque rcdemplos. psalmum el hocraodo rautli quj non suntdiv tes
sunt omnipoienthFilii. In prima seclionenarral qua- conscieniiam, divttes
lia diclurus vel daturus sil ftdelibus lempore incarna- corpore damnose diyiles sunt corde, ct niulli
tionh si(_e;intecunda qumsinl slullis ventura, iu tertia .corporesaiHbriierpauperessuntcorde.Talespauperes
diyitesilli crant.deqiiibusAposiolusTimotheo osxit :
ijumjustos impiosque seculura sint.-ln quarla com- divitibushujus smcuii,eic.
ne
mQneisuos, linteanl divilessmcuii, qui omnidbona Ptaicipe Osmeum loquetursapienliain. Idco qu_edicam de-
suq cum luce relitiquanl. betis audire, quia quaednin magna erunl. Nam os
COMMENTARIOS. fheum loquelursapientiamveram; et quia inuili sa-
Audite hme, omnes gentes. Titulus esl talis : In .pienliam ioquunlur ore, non lauieii ex corde, ut po-
fiiiemfiith Core.psatmus David.Hocest, iste psalriiiis__ " pplus ille de quo dictum est : Populus isle labiis me
Daividprophelaevel cujusque fidelis perfectai animae lioriqrai, cor aulem eorum tonge esl a me; quia medi-
de priori populo, vel de posteriori relatus in finem tatib proprie cordis est, ideo subdit : Et meditaiio
proponitur filiis Core, ad hoc scilicet, ut devitenl cordis mei, id est, cor ineiiin piedita.ns, iion negli-
usiiatam perversionem. Usitata enim perversitas iti igensloquetur pruclentiam, seilicet, ut quisque pro-
hominibusesi, quod cum deberent vivere secunduni yideatciirtimeiiduin sit in die mata, et sic laboret ul
Dei voluntatem, poiius volunt Deumviveresecundmrt it)i non limeal. El esldicere : Qua3dicam non ore lan-
suam volUrilaiera.I.tdum ipsi nolunt corrigi, volurit jujn dicam, sed ex corde p.rofbrain.Etrie putaremus
Denm depravari', arhilrantes non esse justum quod jjuod loqueretur ex suo ore, et ex suo corde, el ideo
ipse vull, sed quod ipsi volunt. Et qui diligunt enra yilipenderemtis, dicii quia quaeIqquelur prips audiet
proplerierrenacomrooda.elbonatemporalia, murmu- aure audiendi, a Verilate intus sibi praesidente.Mulli
rant adversus eum, cum videnl bonos tribulari, ma- eniin loquuntur, qui quod dicunt non audiunt. Qtiales
los prosperari, quasi non dignetur regere humana, SinUoipnes illi qui dicrintet hon faciunt.' De quibus
non curet h_ecinfima. Conira tates loquitur divinus Doniimis dicit in Evangelip : Super cqlliedraii.tMoysi
sermo etiam in hoc psalmo. Ad quem nbn opqrtet sederttnlScribmel Pharhmi; qumcunquedixerini vobis,
ut nos attentos vos faciamus, qtiia ipse propbeta vos fdcite, secundumvero oper.aeprum nolite facere. Et
satis reddit attenlos; et lioh solum vos, sed omnes ideo dicjt iste quia prius audiet, et deinde aperiet.
. boraines juslos, sive injustos, dicens ita : Omnes Et hop quod diciL; Inclinabo in parabolam aurent
gentes, id est, gentililer adhuc viventes, audite hwc iifeam, quod esl dicefe : Priusquam loquar, humi-
quaedicam, ulcorrigarairii. Qiiaredicitoriines gentes? liajd y.imaudieijd.iinnij3,,nt yeritaig iiitps pj-sayil.entii
735 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 736
audiam. Uumiliabo dico in parabolam, quia necesse A _ cujus caput conlerere debemus. Unde Evae et ser-
esl ut adliuc parabolice audiam, quia quandiu inhoc penti dictum est: Ipse insidiabtlur calcaneo tuo , lu
corpore sumus, a Domino peregrinamur, et ex parle conteres caput ejus. Serpens enim, id est diabolus ,
lantum videmus. Unde Apostolus : Videmusnunc per caJcaneo, id est, lapsui carnis nostrae semper insi-
speculum in mnigmate. Quanlumcunque enim aliquis diabilur, ut per id nos decipiat in quo fragiles sumus.
resculpet ei excolat cor suum, quanturacunque ad Sed nos caput ejus, id est, principium suggestionis
jnleriora videnda confugiat, lamen dum 'in hac cor- ej'us ad petram,. id est, Christum., conierere debe-
ruplione sumus orones, visio quam habemus estquasi mris, ne ad efTectum,scilicet, producatur, quia bea-
aenigma, vel parabola, id est, similitudo obscura ad tus est qui tenebit et allidet eum ad petram. Sed
illam visionem quam soli boni babebuni posi hanc quia quasi dicat in polestate mea esl, haec omnia
corruptionem; erii tamen ibi corporalis visio Christi vel deviiare devitabo, ei sic nihil tiraeo.
coraraunis, sicut et hic fuit bonis et malis, quia di- Qni confidunl. Describit qui sint illi quj limeant in
ctura est: Videbuntin quemtransfixeruni. Solis autera die raala, vel quos iniquitas calcanei circumdabit, om-
dilectoribus illa visio reservatur, de qua Dominus nes itii scilicet qui confidunt ih virtute sua. Polest
dicit: Si quis diligil me, diligetur a Palre meo, el ego quoque superior versus lolus sub interrogaiione, si
diligam eum, el manifeslabo ei meipsum. Et de hac quis nolit dicere', quod perfecius iile qui hic loqui-
dictum est : Tollalur impius, ne videal gloriam Dei. ttir, alios in se iransferendo , timeat, sed sit quasi
Nec haecvisio exterioribus, sed tanlum inierioribus dicat : Ego vel quivis perfectus, cur timebiraus in
oculis poterit videri. Inclinabo, inquam, aurem, ut die mala? Nunquid enim iniquitas calcanei mei cir-
audiam, et deinde aperiam propositionem meam, id 1JJ cumdabit me?Utique non , quia solos illos circuro-
est, illud quod posui me ostensurum in psalierio, id dabit, qui confidunt in viriute sua, id est, de se prae-
est, in corporeperoperationem. Sicutenim musicusali- sumentes, et non in Domino speranles , et qui glo-
quisuliturpsalterio, ulinsirumenloadsonum aliquem riantur iri mulliludine suarum , id est, terrenarum
perficiendum, sic anima utitur instrumenlo corporis, diviiiarum, nOn iii Domino, qui promittit humilibus
ad id quod a Veriiate inlerius audivit aperiendum. altitudinem, elatis minatur damnationem.
Expressius enim cognoscitur quando in dictis et factis Frater non redimil, etc. Gloriantur, inquam , in
aperilur. diviliis, in quibus non est gloriandum, quia nec
Cur limeboin die mala? iniquitas calcanei mei cir- eiiam in araicis, quod preliosissiraum geuus est di-
cumdabitme. Sic continuatur : Dico quia aperiam pro- vitiarum, non est gloriandum. Et vere in amicis non
positionemmeam. Haeeaulem est illa proposilio : Ego esl gloriandum, quia liomo sirapliciter, quanlum-'
vel quis aller cur limebimuSin die mala ? Ideo scilicet, cunquesil amicus ,non redimet aliquem a veniura
quia iniquitas catcanei circumdabit nos , quasi dicat: ira. El vere homo non redimet, quia eliam fraler
Haeccausa limoris in potestate liberi arbitrii mei est, homo.non redimet. Frater iste homo est ille qui
ut possim eam admiltere, vel vitare. Vilabo , et sic verus Deus et verus homo est; qui dixit: lte, nun-
in die mala non limebo, sed gaudebo. Dies mala esti liate fralribus meis, et cum quo Patrem Deum com-
dies catamitalh el miserim, qtia. muiiis erit mala, munera habemus. Unde necesse est ut quisquis vocat
multis etiam bona. Sicut enim mala periluris, ilabona illum Palrem vocet et hunc fratrem. Qui homo fra-
salvandis. In qua perfeclus iste qui hic loquitur ti- ter, licei omnes coramuniler rederaerit, si ad eum
mere se dicit, non propler se, sed transferendo alios P accesserint, iiios lamen non redemit, qui sanguinera
in se. Quod autem dicil : Iniquilas calcttnei mei cir- u justi conculcaiU, et pretium souin non bibunt, id est,
cumdabit me, sic polest accipi, ut per calcaneum, qui non deleclantur in passione ejus, sed in vacuum
qui pafs pedis est, pes tolus inlelligaiur; el '
poslea gratiam Dei recipiunt; unde Apostolus : Hortamur
id per quod fit (pro eo quod fil), scilicet, pes pro1 ttos ne in vacuum gralium Dei recipiath ; frater, in-
via. Elsi calcaneus noster erunt viae nostrae , vice ,i quam, homo non redimit eum, et hoc ideo, quia tton
scilicei, pravae. Quidquid enim ex nostro habebimus,i ,dabit Deo, id est, illi homini fratri placationemsuam,
pravum erit; quod vero ex Deb, bonum est. El erit! id .est, proprie ad ipsum pertinentem, scilicet, non
h_ecsentenlia : lniquilas calcanei mei, id est, viarumi exliibent veram lmmilitatem et veram obedientiam,
mearum, quae pravae sunt, circumdabil me, id est, per quae ipsum placalum sibi reddat, sicut el ipse
opprimet me in die mala. Et haec erit limoris mei, Palrem per ea placavit. Quod est breviter dicere:
vel cujuslibet causa. Sed quia in potestate liberi ar- Quia non imitatur eum , et quia non dabit prelium
bilrii nosiri est ut pravas vias insisiamus , vel noni redemptionis animae suae, id est,j»erquod redimat
vitemns vias pravas, el insisiamns viam reciam, illam> 1 animam suara. De boc pretio dicit Dominus in Evan-
scilicet quae dicit de se : Ego sum via, el veriias, et gelio : Facile vobis amicos de mammona iniquitath.
vita , et sic non timebimus, imo gaudebiraus. Yel1 Manimona syriaca lingua est pecunia, el pecunia est
aliier, per calcaneum facile subruimur, quia magis• iniqua, quia dicit beatus Hieronymus : t Omnisdives
ei innitiraur, et ideo per calcaneura peccala iila si- aut est iniquus, aut baeres iniqui. Hoe aulem summa
gnaniur, quibus facilius aclinieritum subruimur, cri- iniquitas est, si quod Deus fecit coramune, aliquis
minalia, scilicet. Juxta quod sic dicelur : Iniqnitas1 sibi soli privatum veJit facere..» Alibi rursus dicit
,ealcanei mei, id est, iniqua subversio mea, crimina- D Dominus : Facile vobh sacculos non eomputrescenles,
lia, scilicet, peccata circuradabunt me m die mala , thesaurum non deficienlemin cwlis , quo fur non ac-
et ideo timebo. Vel aliter : Calcaneus exfrema parsi cedit, et liuea non corrodit. llle enim pretium re-
pcdis esl, el ideo per calcaneum designaiur finaiiias< demptionis animae suaevere" dat, qui digne eleemo-
operum, in quam nobis diabolus maxime insidiatur, synam dat, id est, qui et seipsum el sua dat. linde
quia si finis malus fuerit, praecedens vila nihil vale- dictum esl : Dale eleemosynam,el ecce omnia munda
bit. L. aliter : Per calcaneum in quo firmius siarauS< suttl vobis. Non dabit, inquaro, prelium pro anima
siatiis noster designalur, bumilitas, scilicet, el cha- sua, el ideo laborabit in mternum , id est, lemporali
ritas, qua; semper ih nobis dianolus per eorum con- ejus sollicitudini addetur soliieiiudo aeteriuemiseriae.
tfaria deslruere conaiur. Dicit enim beatus Cre- Et sic licet ejus vila finiaiur, labor lamen non finie-
gorius : c Quia non curat ut noslra tollal, sed ut'. lur. Et ipse veniens in finem vitae suae, deliciosa.
ciiaritaiem in nobis ferial. > Talis ergo senteniiai scilicet, qtiam sibi elegit, vivet adhuc, non ut coro-
esl : ldeo in die mala limebo, quia iniquilas calcaneii nelur, sed ut puniatur in inlerno.
mei, id est, iniqua subversio ejus , in qua firroius> Non videbit inlerilum. ideo raerilo labor ejus erit
stare debui, id esi, charitalis et hurailitatis, circum- aeternus, quia ipse neque videt tieaue videbit, id est,
dabit me, id esi, opprimet me ibi. Vel aliter: Per' non attendet verum inleritum, inleriorem, scilicet,
calcaneum, qui terrae adhaeret, carnaiia desideriai sed tanium exleriorem, cum viderit sapienlesexlerius
desigiiantur, quibus nos inhaerentes facile Jabimur. tnorientes. Dicit eniui ita : Ecce hic sapiens erat, ser-
Et ideo magis in hac re insidias incentoris patimur,> vire Deo omnibus modis satagebat; el tamen mor-
 (37 IN PSALMORLMLIBRUMEXEGESlS. — PSALM. XLVlll. 738
tuus est. Quid profuil ergo ei sanclilas sua ? vel quid A placere volunt, ut quse ipsi prave insistunl, eis per-
juvit eum bonilassiia? Nihil utique. Ergo dum vivam suadeant. Vel aliter : Hmc via illorum, scilicet, non
epulabor, gaudebo. Nec in sanctitate hujusmodi la- inielligenler agere, esl ipsis ad scandatum, id est, ad
borabo. Et hsec dicens miser exteriorem tanlum, et offensionemet damnationera, videlicet, quia se fa-
non verura mentis attendit inlerilum. Et quia verum ctos ad honorem Dei non attenderuiu, et tamen
iion atlendil inleritum , ideo insipiens et slultus per- postea, id est, postquam sic interius scandalizati et
ibil simul, id est, in corpore et anima. Insipiens est, similes jumentis facti sunt, complacebunt, id est,
quisqnis non atiendil in quanla hic sit miseria; slul- coroplacere et Deo et sibi, suisque similibus, et
tus vero, qui sibi non providel in fuluro. j veri praedicaloribtis. Volunt Deo quidera, quia de
Et relinquet alienis diviiias suas. Peribunt quidem abundantia fruguin el dominorum suorum ei gratias
stultus insipiens, et pereuntes clivitiassuas, in quibus agunt, exlerius ei benedicentes, cui corde maledi-
sciticelgloriabantur, retinquenl illis qui nihil sibi nec cunt; sibi vero suisque similibus placent, dum infir- ,
eleemosynis nec orationibus proderunt. Nam et si mitatem suam accusant et dicunt. Nos naiuraliter
relinquent nepotibus vel filiis, relinquent lamen eis infirmi sumus, et ideo non possumus quin fragititaii
ut alienh, id est, nibil sibi proficienlibus. Nihil enim. noslraeconseiitiamtis, et simitia. Praedicaioribusquo-
proderil alicui post mortem , nisi quod secum hinc que veri placere volunt, dicentes : Doinino nihil
portabit, aut nisi talis fuerit, qui hoc promeruerit, sanciius, nihil rectius, quam jejunare, eleemosynaui
ut oraiionibus el eleemosynis possit juvari. Relin- dare, el cuncla qroe dicilis facere , sed tamen haec
quent quideni alienh , et nullam ulililaiem habebunt eadem in cordibus odiunt. Adhuc quoque principiuni
inde, nisi quod sepulcra eorum raarmorea sunt, do- g versus huj'us aliter dici poiest, ita , scilicel: Homo
tnus illoruinin wternum, id est, ita ornantur ab iilis quidem positus est in honore , quia ad imaginem et
alienis sepulcra illorum, quasi credant eos aeterna- siraililudinem Dei factus est, sed tamen hac yia ,
liter ibi mansuros. Ornant enim locum ubi corpus imago, scilicei, et similitudo Dei, quaedebenl esse
ponatur, s-ednon attendunt ubi spiritus apud inferos via illorum, quia hoc attendere deberent, cum aliqua
lorqueatur. Propterea quoque ab eisdem alienis ha- mentio inde fit, est iltis scandaluin, quia atidire no-
beni hoc aliud inuiile, scilicet, quod tabernacula, id lunt, vel est eis scandalum, id est, iter ad seiernam
esl, palalia eorum, a quibus quia raigraturi sunt, di- damnationem, quia negligunt. El tamen posteaquam
cuniur tabernacula enlia in terris suis, id est, in sicdepravati sunl, compiacebunl,sicut praedictumest.
praediissuis; ilia, inquam, tabernacutaper iuhabita- Sicul ovesin inferno. Quasi dical : Quia scandati-
lores suos vocaverunt nomina sua, relinquentium , zati sunt, et taraen complacere volunt, ideo sunt
scilicet, id est, agunt memoiiam eorum in anniver- positi in inferno interiori, idest, in caecitatementis,
sariis eorum, cientes eos nomine, et bene se satu- ipsi dico entes sicut oves,id est non spiritu ferventes,
rantes ; et boc rion tantum fil in filiis, in nepotibus, sed debiles ut oves, et herbam londentes, id est,
sed in progeniedecedenli et.ti progeniesubsequenii, carnates delicias appetentes. Et quia positi sunt iin
id est, in omnibus posterioribus, qui rilus, ut fertur, inferno entes sicut oves, ideo mors, id est, diabolus
et ftiit et adhuc est gentillum. Nos vero transtuti- depascet eos, id est, erit paslor eorum. Diabolusau-
mus illum in religionis obsequium , ul in anniver- tera ideo mors dicitur, quia catisa et morlis animae
sariis nostrorum, scilicel, patrum non eos nominibus et mortis corporis fuit, cura primo homitii ut in re-
evocemus, sed Deum pro ipsis per missarura cele- p,,J gionem dissiinilitudinis a Deo suo recederet suasit.
brationes et eleemosynas invocemus. lbi euim mors animaefacta est, qtiam peena morlis
Homo cum in honore essel. Quasi dicat: Tales, corporalis subsecuta est. Et sicut vila, id est, Chri-
inqnara, non dantes Deo plucalionemsnatn , neque stus paslor omnium illoriiiii quorum conversatio in
prelium redemptionh animm sum , et relinquentes ccelesiibus est ad salutem, ita diabolus est pastor
alienis divitias, perdili sunt, quia in aeiernum labo- omniniii illorum, qui animura in terrenis figunt ad
rabunt, et inde non sunt ipsi excusabiles, et auctor damnalionem. Vel sic poiest diei: Mors depasceteos,
accusabilis, imo ipsi accusabiles , et auctor excusa- i.d est, comedet eos, quia delectabitur in eis. Ser-
bilis, quia ipse auctor lales eos fecit, qui ratioue penii enim, id est diaboto, dicium est, quia terram,
possiiu uli, sed culpa eorum hoc est faclum, ut id est, malos, comedet.
essent sicul equusel mulus, quibus non est intelleclus. : El dominabuiiluteotum. Quasi dicat: Quia mors
Quod sic dicit: Homo cum in honore esset positus, depascet illos posilos in inferno, necesse erit ut per-
quia ad imaginem et similitudinem Dei factus, et sequaniur pios, et tamen nulla cura, quia et si nunc
ralione uti posset,'non inlellexit, id est, non inletli- dum lempus hiemis et noclis est, dum herbutaevirent
genter egit, quia raiionem non atleudit. Unde reli- et arbores arent, impii secunilura carnera videantur
quit alienis divitias suas. Nam si intelligenter ageret, opprimere justos, tamen veniente sestate aiiter erit,
potius illi fratri homini, de quosupradiclum est,eas qriia in matutino, id est, in mane illo, quando verus
coramisisset, metnbra ej'us fovendo alque vestiendo, sol juslitiae apparere incipiet, qund mane erit sine
qui ipsas mulliplicatas ei restitueret. Et quia non succedente nocle, limc jusli dominabuntur eorum,
inielligenter egit, ideo comparatus est jumentis insi- sciticet, impiorura, juxla illud : Judicabunt sancii
pientibus, id esl, curvatus est in IIKCterrena, sicut D naiiones, et dominabunlur populh. Et ideo jusii dd-
bruta animalia, quaenatura linxit prona, atque ven- minabuiilur eorum, quia ipsi peribunt, quoniain auxi-
tri obedientia. Ex hoc faclus est illis vere simililer, lium eorum praesumpturain hac vila a gloria eorum,
scilicet, ul rationis usu carerel, sicui et ilia. Altende id est, a diviliis et ab amicis et caeteris talibus, vete-
lnimaiium genus loium per hominem hic designari, rascel, id est, annihilabitur, eis positis in inferno
quod in prirao homine ralionis damnum perlulii. exteribri, ibi, sicut prius iueranl in inferno interiori
- Hmc via iltotum scandalumipsis. Via accipilur pro hic positi.
vita. Et esl quasi dicat: Talis vita illorum quos su- Verumiamen Deus redimet. Sic conlinuatur : Ta-
pra diximus, scilicet, non intelligenter hoc et illo les, quales praediximus, non dantes Deo placalionem
modo agere, et junienth insipieulibus sirailes esse, suam, etc, frater homo non redimet, sed tamen
sit ipsis tanlum ad scandalum, id est, ad damnaiio- Deusredimet animammeamde manu inferi, id est, de
nem aelernam, non libi, o Christiane, cui loquor, id conlormatione lalium iuferorum , et de poteslale
est, lu non approbes nec insistas (alia qualia illi in- etiam inferni exlerioris, cum jam acceperit me inde.
sistunt, ne ei tibisint ad scandalum, sicul illis sunl. Assumendo enim rae per naturam meara de Virginis
Et ideo dico illis sint ad scandalum , non tibi, quiai utero et de sepulcro, assumendo me Iquoque per
postea, id est, poslquam ipsi sic insiiterint, si male mihi consimiles post yictoriam mortis , .ab inferis x
vixerinl, complacebunt,id est, aliis sicut ei sibi pla- accepit me jam de ipso inferuo exieriori, unde cer-
cere volunt. El boc in ore non Dei, sed suo, id esl, tus sum quia tandem etiam me accipiet. Sic diceiur
talia persuadenli, quod est dicere : Ad hoc alii. hoc, secuiidum quod vox est alicujus de posteriori
739 BEDvE VENERABILIS OPP. PARS 11. SECT. ll, - DUBlA ET SPURlA. 740
pbpulb; si vefo loquatur hic aliquis de priori poptilo, A \ horiiinis adhiberi (ihieipretalur enim Synagogaj, sed
lunc Acceperit diceiuf de futuro, quasi ilte per Spifi- hic illa fidefts Synagoga loqui inlelligenda esi, qum el
tum sanclum hoc prsevidehs cenissime futurum esse venluriiin Chr.isiiimcredidit, el venieniemtibenlhsime
denriniiet. IiaTJubque dici potest: Vere efriet riie de susiepit. Sciendum plane quodhicpsatmus.utrnmque
potestate infefbfiiffi, cum jam accepefii nie de massa Dtimini prbpiietei adventum. In prima seclionefidelis
pefdendbrurrii Qhisqnis eftiiri particeps est restirfe- Sufiagoga ioqitilut, qum nunc esl in populis Chrhtia-
ctionis prifriae,particeps erit et secundae. iiis, de pUtfio et secundo adventu Domini Clmsti. In
Ne iimueth. Quasi dicat : Quandbquidelri lii quos securida Cltrhtus ipse commonet populos, ul, viclimis
iriors depascbt, in luitiro peribunt, jrisii vefo doini- pecudum defeliclis, sacrificium laudis immolenl. In
riaburttur, ergOtti, Clifisliane, qui hacienbs muririu- , leriia' Syhagogareloquitur, impulans peccaioribus ne-
rabas' cofttra Dominurii, quia videbas bonbs tribu- quiiias suas.
lari, e't raalos prosperafi, ne iimuerh amplius frustra COMMENTAKICS.
te Deo credidisse, cuin quivis iirtpius hohio fhil diiies
factiis; el maxiriie cutri etiam gloria domus ejtis, pe- ZJeus Deoruih, D.ominuslocutus est. Tatis est litu-
cunia , scilicet, amici, possessio et similia , [uerit Ius : Psqlmus Asaph. Asaph fuit unus de praeceulo-
niultiplicald, sed potius ac si dicai: Si vides eiiirt ribUs aiDavid electis. Nec ideo psalmus iste Asaph
floreritefh, atteride eum taiidem morieritem, etpost- iiiscribilur, qnod ab ipso sit compositus, quia legitur
mbdo aresceiitem. el verum est David bmnes psalraos composuisse, sed
Quohiahi ctirii intefiefif. Ideo ctiiri ialia videris, ideo sip iniilulalur, quia nominis hujus mysferium
limefe nori debes , quOiiiaiiinihil ei proderil, quia gj fecte eiadapiatur. Asapli enim congregansvel cengre-
curii iniefhrit, nori sumet otnhia illa sechni. Nihil gatio irilerpretalur. Ei in hoc psalmo loquilur prioruro
eiiam pfaeter peccata poftabit secum. Ei vere ribrii cohgregatio, quia nori defuerunl in populo illo qui,
suirtet secum dmriia , <qbiagtoria ejus qua ipSe sibii revelante Spiritu sancto, inlelligerent iltud sacerdo-
bic elegit, nottdesceridetciun eb ad irifefos, iirio quodl iihth el sacrificium Aaron atque teslamentum immu-
reputavit ad gioriaifi, verteiur ad ignorainiam. tandum, ei bi lales liic loqnunlur, admonentes pue-
Quia aninitt ejus. Merito iiOii descendet cuini erii fbs subs, ne se excusabiles putent, cum a prioribus
gloria; qtiia ad majorem cuinulurii peccatbfuro hbiii temporibus certum et manifestura habeant trade non
deernnt ei, durri viyet, fomerita adiilatorurii. Quodi possirit dissiinuiare pbsse se iulelligere tempus visi-
sic dicit: AtriiJtaejus, id est, ariinialiias ejus behedi- lationis, tempiis jiienitudinis et^ratiae. Nec niirelur
cetur lingua adUlatbrum in iita ipsitts, quarii ips.fc j criirivid'erit legem daiam per servum et lestamenlum
elegit, scilicet, in viia deiliieiiie deliciis. Quia di-*^ i iriimutaluni, quia praesto aderit Dominus Sabbati et
cenl de eo adulatbres : lsie equiderii berie vixitt Iegis, non solvens legem, sed adiroplens, Et dicit
dum vixii, imo certe male vixit durti vixil, qiiia male3 ila : pbtitinus, hon quivis, sed qui esl Deus deorum,
Secum egit. Quidqriid enim jucuride hic ihgeril, tfis-- id esi, Deus justbrum, Deus deificatorura. Si enim
iissiine in inferrio digerit, ei Cujrisvita hic beiledici-'-' est jusiilicaris, est et deificans, quia de jusiis diclurn
lur, spiriltis ejus ih iriferrio LOfiqueiur';et ideo eiiairii est,: Egd dixi: Dii eitis. Unus naraque Deusest per
inerito niiltam liabebit gloriam, quia lioc alirid acce- riaturam, multiper giatiam; unde natus esf ex sub-
dit ad cumulunJ miseria. ejus, scilicet, quod confi- staniia Patris, inulii facti ex ejus gralia. Unde Apo-
tebiturtibi, id est, laudabil te turiC laiitunj, ciirii i _, Stolus":Videte quaiemgrdliam nobh Deus dederil, qui
*"
benefecerh ei, id esi, cuiri aliquid prosperabii; raa-- el fitii Dei vocamut et sumut.El Joannes : Charitsimi,
ledicet vero libi, curnidariinum aliquod patietur. flli, Dei siihtits, hdhdum apparel quod erimus; cum
Inlroibil itsque iti prdgehies. Qiiia et vita ipsius_ auierii appdrueril in gtoria, similes ei erimus. IlJe uuus
benedicetnr, et non nisi conductus tibi Confiiebitur. quidem similis riascendo , nos similes vivendo, nos
Ideo ihlrdibit usqtie; id est, valde, ih pfogenies iuo- siniiles lantum," nbri aequales; ille vero unus ideo
rum patrtihii id bst, valde assiniilabitur patribus noiij siiriilis, quiai consubstantialis, coaeiemus et coaequa-
Abrabam, noh Jacob, et aliis justis, sed patribus stiis,, lis. Etiile uJiiistanquain erga rtos dilectionera liabuii,
id est; Caiii et Sauli et aliis impiis, tit eiiam apudi qririd cohaefedes";'&'u.os nos"esse voluit. Haerediias au-
inferos participet eorum miserils. El ideo ilotividebit K tem illa nbriminuitrif copia possessorum, non angus-
Itttnen, id esi, non cogrioseel Deuin , qui esf vertim n tiof fit riumerosiiale cbiiaeredunii lanla est eiiim in
lumen , ca'calus usquein ieterhum , id est, doriec a mtillis, quarila in paticis. Nuricad litleram redeatnus.
teuebris sommorum deferantur in aeternas tenebrass DomirinsDeiis deoriim ens locutus esl. Quasi dicat:
lormentorum , ubi veri luminis acternaliter experss Qui olini locutiis est per proprieias, per patriarchas
erii. atque per aposvoios, Jo^uiiur per seniefipsum ei per
Hoino cum.in hohbre. Quasi dical : H_ec inde ati-i- apostOIossuos. Loquiitir etiarii per nos, quandocun-
ctor accusabilis^-et ipsi exctiSabiles; iiiio e cOn- que aliqu.d veri diciriius. Loquituiperinuita vasa, el
verso quia auctoi' in bonore imaginis el sirtiililudinis s per inulta organa, ijile ubiqtfe soriaiido, ipse ubique
suie eum posuil,sed roiser tioino se iiide dejecit, qulaa" irispirarido. Loqiiitur, inquam, Dominus, ei loquendo
cum in Itonoreesset nott inlellexil, etc. _ vbctibit,6't per se ei p'efshbs lerratn. Et quousque eain
IN PSALMUM XLIX. Jjvocabil?
A sqtis ortu iiiqtie ad occasttmeamvocabil. Quod est
Psalmus Asaph. dicefe : Tantam' eajii vocavit, quaiuam et creavit.
ARG-MENTCn. N6n vero solam Afficam eam vocavit, sed Africam
non Elquantara vocavit, tantam el rede-
. iri pi.iore psalriio ad omnes homine.s sernioueina mii. separavit. Patres auiem coniradicentes conderanavit. Et
diicxii, iiuricadJudaeos loquiiUr, consternare voiens, *r uiide iricepii haec vocalio ? Est ex Sion sciiicet, id
et emeudare peccantes , qui, viriutum negiigentes,»» ex Judaico populo. Qui vocatur Siori, est species.
solas criiareiVtJioslias. Quod -loLumexsequittir terri- est, decoris c/us, iiide processerunt saiicti apostoli, qui.
Jjiliore sugges.u, quasi iribuiial judiciale describeiiSj ["
') sunt species decorii ejtii. Decor eiiim.ejus, id est,
ut sit tota corapellajio Dei pleiia teri oiis. liein legen-
'" Dei sufit omnes credentes in eum. Et
diis ad Evahgeliurii Eaiihaei. liiijus decoris
id
species, esi, ornameriiutn suiil sainctiapbstoiij qui
EXPLAMATJO, quiiiqriagesiriiodie posi resUrreclioiiem Doraini Spi-
; Asap/i ftliutfuit Bqrachiw de familia Gersoh^ filii ii riluin sarictuin raissum de.ccelis primi accepefuiii.
__e.t, qui in Pqrplipoinenoiilegitur, eleclusinler qua- Unde apostoliis dicit : JVo* ipsi primitias Spirilus
tuofcanlorum.magislros, ut insirumenlh musicisDo- habeiiies. Et hi iiiclpienie,. a Jefbsolymis evaugeliza-
riiino psqimosresonarel; qui non ctuclorpsalmi Itujus, :, verunt regnum Dei, in tantum qWod iii omiiemler •
sicitl et.deaiih diclttm eu , -sed iiiushusexislens\egre- :- ram exivitsonitseortiiti, et in fitiei orbh tettm verbj
giits.. Itthoc.tumen titiito meruit ob significaniiam sv.iii eotuni. Poiest etiam A solis srta allegorice expoui
741 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. - PSALM. XLIX. ika
ul sic dicaiur : Loquendo vocavil lerramj Et unde A terraejustitiamejus, id esl, fidem ejus justificantem.
incepit? .4 solis oriu, id esl, a Judaico populo, qui Ubique enim annuriliavernnt mortem ejus eL risur-
solus in Oriente erat per legalia institulai quamvis reclionem. Et quid intelligendum esset in eo , super
mnbralica quodam modo sol verus justilui! ei appare- egennmel pauperem? Quod digne altendenles jusli-
bii, vocare cnepii. Ipse eniro dicit quia non fuit mtssus ficantur, et hoc annunliabunt dhccrnere populum
nisiad oves,quwperierunl, domus lsrael, quod ad eor- suuin , id est, ut discematur poputus suus a populo
poralem praeseniiamrefereudum esi. El vocando per iioii suo, qui vere est discernendus, quia Deus, scru-
apistoios suospervenil usquead occasum, id est, us- lator eliam medullarum, eum taiuiem qui verus ju-
que ad genies. Quae vere in occasu velut solis erani, dex est discernet..Hucusque de occulto Domini ad-
quia cultuin Dei non etiam noverant, sed idola ad- ventu. Deus manifesteveiiietf inlerpositio facta est..
orabam. El secundum hoc quod seqnitur, erit quasi Potesl tamen hoc idein legi etiam de manifesto ejus
iitijusexposilio, scilicei, ex Sion erit speeies decoris adveniu et futuro, si ex Sion , quod praecedit sic
ejits, ut prius. dioatur : Dominus terram laniam vocavit , quantam ;
Deus manifesteveniel.ldeo dico quod Dorainus lo- et creavit. Unde vero incipiei hajc vocaiio ? Ex Sion,
quetur, qoia Deitx maiiifesleveniet; ipse, dico,-Deus scilicet, erit species decoris ejus terrae. Inde eniui
noster, id estj nosti oenaiitrae faeius particeps, in qua sancti apostoli nati sunt, elvocaii. lnde etiam, quia,
noslra iiatiirn dabit tam evidentia signa, ul manifes- ul alibi dictum est, satus ex Judaeisest, venit Donii-
tum sit qtiod Deus erat in Clirislo, raunduni sibi nus occultus, quia venit passurus. Et qui in se erat
reconcilianS. El ut dicalnr: A'emopoiesl hmc signa fohis in carne nOslra apparuit iniirmus et humilis.
facete, quwtu [ach, nhi Deus fuetil cum illo : Veniel, j» Oportebat enim ut viderelur el non cognoscerelur,
inquam, Deus, et veniens non silebit a praecepto. ei ut conteinneretur , ui crucifigereiur. - Si enitn
Vere enim ilie a praecepto non siluil, qui dixil :. cognovhsent, Dominum glorim,nunquam crucifixis-
Vm vobit, Sctibm et Pharhmi, qui decimatis meniam, senl; el ideo occultus ambulavit i.nler inimicos,
et rutam, et bmhe olus, qtimaulem majora sunt legis esuriens, sitjens, mira faciens, maia patiens, con-
prwleimiililis, colantesculicem , et non absorbenles tristalus, fatigalus, multis modis occultus, quousque
camelum;Rnrsus de eo diciuin est : Eral loqupnsnon in ligno est crucifixus. El Doroinus qui sic venil oc-
tanquam Scribweorum eJ Pharismi, sed ianquam pole- cullus, landem veniet manifestus. Qui enim occulte
slalem hdbens. venil judicandus, manifesle veniet judicaturus; et
lgnii in Conspectuejus. Quasi dical : Deo.venienle qui venit occuitus ul anle j'udices siarei, veniet -
et' praecepladaute exardescel ignis dileclionis, scili- manifeslus ut.de ipsis etiam judicibus judicet. Et
cet, ignis ille de quo diclum esl : igtiem veni millere |ioc est quod dicit: Deusmanifesle.venietad judicium,
in teftam; ei quid volo, nhi ut ardeai? Exardescet, quia veniet in majestate Pairis et sanctoruin angelo-
inquaro, incontpectu ejus, id est, in illis, quoS sibi ruin, ipse dico Deus nosler, id est, nosirae naturae.
asiantes ipse conspiciet, scilicet, in sanctis apostolis Sic enimveniet, quemadmociumascendilin cpelum.Et
et in aliis pririiitivis. Et in circuilu,ejut, scilicel, con- veniens manifestus, nonsiiebil a judicio, sicui prius
spectiis, id esl, in circumdaniibus illos, qui erunt veniens occnlius non siluit a praecepto. Qtiod aiiiem
conspeetus noh ad imitandum, sed ad persequen-- nunc inierimflagellat aiiquos, hoc est, adinonilio,
dum; in illis, inquam, eril tempeslas vatida, quia sic- - non dainnatio, quia adbuc inlerpeliai pro nobis,
ul lempeslas sotet evertere, et naves submergere, ita' nonduni suam exercens iram, sed .iiostram exspe-
prava conscientia devastabit eos, sciticet, ut qui sor- tj ctans poenitenliam.
didus esl sordidior liat. Ignis in conspeciu. Deus, inquam, veniet mani-
Advocavitcmlum.Dominus, inquam, veniel el ipse fesle, eti» conspecluejus venientis exardescet, id est,
desiirsurh, id est, de sihu Patris venieiis advocabit extra ardebit, ignh. Sicul enim mala conscieiitia
primum cwlos, itlos, scilket, de qtiibus diclum est: nunc ardet malos interiiis, ita tunc ardebit ignis
Cmli enarrant gloriam Dei; id esl, eliget aposlolos, exierius. El qui ignis? Ignis, scilicet, elemeutarius,
et per illos coelosadvocabit lerram, id esl, reliquos qui omnia Ioca comprehendet, qu;c aipiae diluvii
fideles, qui designaniur per lerram bene cultani. Ad- comprehenderunt, et lantum ascendet, quantum ei
voeabii dico discernere populum suum , id est, ut ipsae ascenderunl. Et liic,ignis aurum purgabit, pa-
disceruatur populus suus a populo non suo, scilicet, leam iucinerabit. Nunc inlerim in tua poteslate esl
ut distei inter credemem et non credenlein, inter de quid eificiaris , ne quod veniet te nolenle non cor-
ipso sperantem et de se praesumenLem. reclus experiaris. Si vero in potestate noslra esset
Cotigregateilti sanctos ejus. Ecce praevidensAsaph ut ignis iite non venirel, et judiciura illud rion fieret,
pef spiritum quid per ccelos sit fuiurum, convertit et si semper essemus in omni afiluentia omniura de-
se ad illos ccelos. Quasi dicat : Domino venieme: liciarum, eL imrounitate peccaioruro, tamen seniper
Vos, coeli, congregabilis illi sanclos ejus. Et hoc fa- nobis essel dolenduin, semper essei ingemiscendum,
ciie, sciiicei, congregate illi per fidem sanctos ejus, quia ab ilio essemus separaii, a quo sumus creaii,
raodo disgregatos inter irapios. Et qui sunl sancti scilicel, ab ineffabilidulcedine vultus £)ei. Qui auiem
ejus?Ex licie, scilicet, vivenles, opera pietatis fa- nondum perceperuni dulcedinem, liraeantvei ignem.
cientes, Quos subsequenter deierroinat, quasidicat: D Terreant supplicia , qups noninyitant praeraia. Ei
lilos dico sanctos ejus, qui otdinant lestamentumejus cui videtur vile quod pollicetur, cpniremiscai saltem
super sacrificia, id est, qui promissiones novas et quod minatur. Ignis, inquam, exardescei ame eum,
cuelesies praeponunl legalibus instiiuLis et lerrenis et in circuitu ejus erit lempesias valida, circuiiuin
promissis, bas quidem reiinendo, illas vero postpo- ejus vocat angelos, qui circa eum eruni, illos, scili-
nendo. Quod per ordinem inlelligitur, quia in ordine cel, de quibus dictum est : Miltet angetos suos, et
aliquid semper prajponitur, aliud postponitur. Vel congregabunlanle euni omnes gentes , eicolligeni de
aliter : Qui ordinat testamenlum ejus super sacriflcia, regno ejus omnia scandala. El in his angelis cum
id esi, qui exislimant non esse condignas passiones colligent scandala illa, id esl, malos , eril lempesids
hujus leroporis ad futurara gloriam, qiue revelabiiur valida, id est, veniilaiio niagna.' Necesse eiiim erit
in nobis, neque quidquam de se praesumunt, sed to- ut sit magna, cura lanlam aream sii venliialu-
lum gratiaeDei ascribuni; et ideo tesiamentum ejus, ra. Kuiic enim in area ingens est coromistura,
id esi, proniissionesDei ofditiatii super tacrificia sua, quia boni et mali siroul misli sunt in Ecclesia,
id est, praeferunt bonis operibus suis, quaesunl sacri- quos iunc segregabit veniilatio illa per angelos
ficia super arain fidei sacrificata, id est, non piitanl iacta, bonos ponens ad dextram, malos vero ad
per merita sua venire od promissam gloriam, sed per sinisuam.
gratiam. , Advocavilcmium. Sic, inquam, veniel ad judicaii-
Et annuntiabunl cwlijutliliam ejus. Dominus qui- duin Domiuus, et lunc advocabitceelum, id esi, ano-
dem vocabit coelos, el u cmti atmunliabunl.mmersx stolus dcoisuin, ubi uaiuraliler eranl, qtiia carriales
 745 BEDiE VENERABILIS.OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 744
erant, sursum, scilicet, ut sedeanl secum , et judi- Amembra nostrainhsum suum arripiat, nec cupiditati
cent; et non splum ccelum, sedetiam terram bene servire permittat, ut totus igne divini amoris ardeal,
ctiliam, id est, fideles advocabit sursum, terra qui vult Deoofferresacrificiumaccepiabile. Tali enim
auiem inculta et paludosa quatietur deorsum. bostia placatur Deus, ut orania, scilicet, in chariiate
Advocabit,inquam, tertain dhcetneie poputum suum, fiant. t
id est, ut discernatur populus suus a populo non Non accipiam de domotua vilulos.Quia dixi holo-
suo. causla sibi ptacere, ne recurreret populus ille durae
Congtegale illi. Pravidens Asaph per Spiritum cervicis ad holocausla legalia, quaefiebant de vitulis,
sanctura, venlilationem praediclamper angelos fulu- et hircis, et caelerishujusmodi,removet illud dicens :
ratn, facit aposlropbam ad ipsos. Quasi dicat : Vos A^ottaccipiam de domotua vilulot, et reliqua. Non
cosleslia agmina, Domino veniente, ad judicium cori' enim quasi dicat his indigeo, quoniam non solum
gregabilis sanctos ejus. Et ila facite, sciiicet, con- domiia , sed etiam feraesilvarum omnes sunt meae.
gregate illi Doniino, id est, ad honorem ejus scili- Qupd per partes ostendit. Et quia etiam devolatili-
cet, ut tradatregnum Deo et Palri, sanctos ejus ex bus holocausta fiebant, dicit :
fide , scilicet, videnles, et opera pietatis facien- Cognoviomniavolatiliacwli. Nonquia creavi, sed ut
les. Tunc enim sancti nunc inler malos disgre- ea crearera; et anlequam crearem, ipsacognovi.Quare
gali vere congregabuntur, cum ad aelerna praemia his non indigeo , nec spicarum etiam manipulis indi-
vocabuntur, nec a se amplius separabuntur; et geo, quia omnispulchritudoagri, id esl, omnis ferlilitas
quos vocet sancios determinat dicens : Qut or- agri esimecutn,idest, indispositionemea. Omuiaenim
dinaril testamenlumejus supersacrificia. Quod non B operaPairis lemporalilerexhibenda in verbo anteom-
mutatur. nia soeculaeranl, ul jam supra dictum est. El miiiit
Et annuniiabunt. Dorainus quidem vocabit ccelos nps hic ad illorum priorum fratrum sacrilicia Abel, -
sursura, et tuncipsi cmliannuntiabuntjustitiam ejus, scilicet, et Cain. Cain enim mauipulumspicarumobiu-
id est, in glorificationedigniiatis suae facient rnani- lit, sed sacrificiuroejus Dominoacceptabile non fuit.
feslum, quanti fuerit, hic salegisse de justitia. Quia iSt esuriero, non dicam tibi. Vere his non indigeo.
enim plus aliis de juslilia liic salegerunt, tanto Nam ut carnaliler secundum te, qui carnalis es, lo-
digniores ibi erunt. Et sic eorum dignitas aperiet quar : Si esuriero, id est, si possibile esset ut esuri-
quid prosint bona opera, hoc, inquara, annuntiabunt rem , non dicerem tibi ut tu ;milii ministrares. Ego
cmli. Coelidico sursura a Domino vocati, dhcemere enim (quasi dicat) Crealor, tu possessor. Apud me
populum suum. Qui vere discernelur, quottiamDeut, sunt omnia, apud te sunt pauca. Meus enim est orbis
qui verus judex est, discernet eum. Polest et aliier terrm totus, e( pknitudo ejus, et quidquid in eo
legi versus iste, scilicet, ut per se sit inlerpositio, conlinelur.
quasi Asaph hic loquens admoneat posleros suos de Nunquid manducabocarnes taurorum? ldeo nottdi-
justojudicio Dei, dicens ita : Dominus quidem in cam tibi si esuriero, quia lu putas rae cibari caruibus
manifesto suo advenlu discernet populum suum. Et taurorum, et potari sanguine hircorum. Quod falsum
liaecdiscretio vos, o posteri, npn latebit, quia hanc est boc ad liiteram. Possunt enim hic eadein dici al-
justiliam ejus, id est, hoc justura judiciura Dei a legorice. Quasi dicat : Mihi quidero Israel, placent
prophetis et Angelis atiestatum annuntiabunt vobis. holocausla significata, non vero (ut putas) aceepla ,
Et nolificabunt etiam coeli, id esi, apostoli ejus, P ^1quia ego de domo tua , id est, de populo tuo durse
quod meriio est aniiuntiandum, quoniam vere erit, cervicis non accipiam, id est, non acceplabiles ha-
quoniam Deusest judex. beo vitulos, id-est, de liberlate arbitrii lascivientis,
Audi, populusmeus. Iiic ad principaie redit. Quasi et de legalibus institutis superbienles, et medicum
dical: DominusDeus deorum quiriemprius per sub- necessarium sibi non pufantes, licet se mihi veliut
jeclam creaturam loculus , per se ipsura loquetur. offerre; neque de gregibus luis durae cervicis acci-
Ipse dico dicens iia : Populus meus audii, quasi piara hircos, id est, in peccatis semper feiidos.
dicat:Siaudis, populuses meus; si vero non audis, Quoniammemsunl. Ideo illos de populo tuo acci-
es alienus. El ideo diligenler audt, el sic loquar tibi, piam, quoniam mihi elegt alium populura. Memenim
quid te velim. Israel, dico, audi, et testificabor, id omues(erm silvarum, id est, omues hi de genlibus,
est, sub testimonio prophelarum, hoc idem allesian- qui prius quasi ferae silvcsires erant, quia neque ali-
liuni, dicam tibi, hoc, sciiicet, quia ego snm Deus, qua lex nec propheiae eos domuerant. Silvaruin plu-
et quia sum Deus tuus. Deus quidem sum, quia raliter dixit, propter diversas gentitium doctriiias ,
ego tum qui sum; Deus vero tuus sum, quia Deus et exsequitur de feris per partes dicens : Jumenla
patrum tuorum sum , Abraliam, scilicet, et Jacob enim sunt mea, id est, simpliceset humiles de gen-
et similium. Et si Deus sum, bono meo Deus sura ; tibus sunt raei.Et ne stultara simplicitalem intelli-
si vero Deus tuus non sum; malo tuo Deus luus non geremus , addit : Jumeniu dico in tnontibus lantum
sum. exislentia, id est, tales simpiices accipio, qui et pa-
JVonin sacrifwih luh arguam te. Quasi dicat : Ego scauiur, et per fidem babiieut in montibus illis , de
qui Deus tuus sum , hoe tibi dico lsrael, quod quibus praedictumest, quod in cor maris transferan-
amplius non atguam te in sacrificiis tuis, id est, a D iur. Et illi eliara de genlilibus qui sunt boves, mei
priorrbus palribus tibi institulis, raihi oblalis quan- sunt, id est, trituranles, quse eligenda sunt eligen-
tumad signa, non quantum ad significata. Sacrificia les , quaespernenda spernentes., et alios in fide ge-
enim sigiia tandiu locum habuerunt, quandiu Domi- neranies. Praeterea cognovi omnia volatilia cwti, id
nus locutus est per subjeciam creaturam. Postquam est, spiriluales viros de genlibus, qui sunt voiaiilia
vero per seipsura locutus est, ablata sunt signa pfo- coelide lerra se susiollenies, et in ccelestibuscon-
mitlentia, quiaoblala est veritas promissa. Etex lunc versanies. Volatilia autem lerrae vel aquae., id est,
locum habenl sola sacrilicia signilicata, quod innuit superos de populo tuo inuiiliier se efferentes (quasi
dicens : Holocausla auteni lua, significata scilicet, dicat) non cognovi. ,Et praeierea omnis pulchriludo
iti conspeclu meo sunl semper, id est, beneplacita agri mecum est, id esl, odoramenta et varii flores
niilii sunl. Scieudum quodquaedam holocausla spre- omnium geuerum virtutis piicccdenlia ab iisdem
vit. Deus. Unde supra dicfum est, holecauslum et genlilibus, qui nunc ager bene culius, sunt mecura,
pro peccaio non, eic, quod de signis esl intelli- id est, raihi placent.
geiidum, hic vero de sigiiiticatisagens, dicat placere Si esuriero, non dicam tibi. Quia hsec omnia mea
sibi holocausta. Nec hoc frustra. "oikovenim lotum, sunt ideo si esuriero, sicut revera esurio. Esurit
xauaTovinterpretatur incensum. Et totum incensum enira Deus fidem in nobis, et bonam operatiouem,
placet Deohoc modo, quia esl qtiidani ignis flagran- noti dicam libi durae cervicis populo, quia tu liumi-
tissimaecharilatis. lloc igne, icl esl, hac cbarilale liasli in jejunio animam meam, ut jam supra dictuui
animus noster incendatur. Eadein charilas omnia est. Et ideo non dicam libi, quia orbisterrw, id est,
1-45 1N PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. XLIX. 743
omms terra, qu» orbiculata est, id est, omnes per- A Si videbas (urem currebas cum eo; et cum adulleris
fecti sunl mei. Et praeseriimplenitudoejus terrae or- porlionem tuam ponebas. Per effectum ostendit quod
biculalae, id est, illi qni quasi medium et perfectiores sermones retrorsum projecil, quia omni, scilicet,
_unt inter illos perfecios sunt mei. nequitiaeconsensit. Quod sicdicit : Sividebeit furetn,*
Nunquid manducabo. Ideo etiam non dicam tibi cttrrebas, si non pede, saltem affectione. Et ponebat
esuriem meam , quia tu cibares me camibus tauro- porlionem tuam cum adulterh, eis, scilicet, consen-
rum,-id est, recurreres ad priora sacrificia , vel non liendo. Non solum enim qui faciunt, sed et qui con-
minislrares mihi, nisi lauros et hircos , id est, su- seniiun.t, morte digni sunt.
perbos, et in peccalis fetidos, de quibus ego non cu- Os luum abundavit malilia , et lingua lua concin-
ro, quod inlerrogatio aequipolienler habet. Quod au- nabat dolos. Non solum furibus et adulteris consen-
tem dicit, Non dicam tibi esuriem meam (videlur sisli, sed eliam os tuum abundavil malitia , quia non
mirum ) cum oranibus annuntiaverit eam ; sed non solum mala tacendo non reprehendisti, sed ut magis
est, quia hoc dicil quanlum ad aiTectum, scilicet, augerelur , eam laudasti. Et in hoc etiam delectaha-
quia populus ille duraj cervicis salutem sibi missam ris. Quod sic dicit : Lingua lua concinnabat, id esf,
repulit. deleciando tanquam in aliquo concinno componebat
Imtnola Deo sacrificiuin..Quia sacrificia praedicta dolos , id est, dolosa verba, quibus laudabas repre-
amplius non accipio,ergo lu'quiverus Israel es,immola hendenda. Praelerea quoqne detrahebas fralri luo, et
mihi Deo saCrificiumlaudis, id est, laudabile sacrifi- sic scandalizabas filium malris luae. Frater vpcatur
ciuni, scilicet, vitulos non gregis, sed Iabiorum , id hic aliquis jam perfectus, et spirilualis vir; Filius
est, seroper gratiarum acliones refer inierius et ex- g vero matris dicilur aliquis minus perfecius, qui ad-
terius Deo, aquoest quidquid-boni habes, ei a quo huc carnaiis esi, et adhuc lacte non solido cibo in-
remittelur quidquid roali in le est. Et roihi althsimo diget. Et solent quidam perfectos se sirautantes spi-
redde, quia a me babes vola, non quaelibet, sed tua , riiualibus viris in Ecclesia delrahere , ut sic possint
id est, qua3in le sunt, hoc est, teipsuro. Quisquis minores scandalizare, ul quidam apud Corinlhios de
enim cogitat quod digneioveat Deo, offerat seipsum beato Paulo dixerunt : Ephlolm quidem graves sunl
lotum, et voveat, quia hocexigilur, hoc debetur. el fortes, sed prmsenliainfirma, el sermo contemptibi-
Et invoca me. Retlde, inquam , voia, el tunc lis. Et per lioc plures de inferioribus scandalizave-
jntiocame, nihit prajsumeiido de te, in die iribu- runl. Unde dicit : Tu loqttebaris iu deiractione ad-
lationit, id est, peregrinationis, quia iiutla major versus (rairem, id est, conlra queinlibel spirituaiem.
est tribulalio, quia quisquis hauc non allendit, pa- et perfectioreni virum, qui deberet esse fraier tuus;
triara ex corde non requirit. Invoca, iuquam, in die et hoc modo ponebasscandalum advenus fitium ma-
tribulationh , quia non inutiliter tribularis. Si enim tris lum, id est, detrabendo majora et digniori scan-
non tribulareris, non me invocares. Nunc autem dalizabas filium matris tuae Ecclesiae, id esi, quem-
quia tribularis, me invocabis. Et quia invocabis me, que ininorem el iiidigniorem , qui nondura indiget
eruatn (e de tribulalione. Et tu erutus honorificabh, solido cibo , sed lacte. Hwc, inquam, omnia mala
id est, laudabis me, nunquam amplius recedendo a pradicia fechti, el lauien ego tacui, id est, a vindicta
me : Reati enim qvi habitanl in domo tua, Domine, in supersedi, severitatem meam distuli, patieniiam
tmcttlasmculorumlaudabunt te. prolongavi, poonilenliamtuam exspectavi. Tu aulem
Peccatori autem dixit Detis. Haec, inquam, quae,, tecundum duritiam luam , el impmnitent cor tuum,
praedicia sunt, dixit Dominus Deus deorum pnpulo ^* thesauritas libi iram in die revelalionhjusli judicii Dei.
suo; quae autem sequuntur, dixil peccalori, id est, Exhtimasti inique quod ero tui similis, arguam te,
populo noo suo, haec, scilicet: Quare lu, cum sis et staluam contra (aciem luam. Quia ego tacui a vin-
peccator, id est, legis meae praevaricator, enarras dicta, ideo tu inique exhtimasti quod ego sim similis
atiis justilias tneas, id est, fidem meam jusiilicaiiiem, ttti. Quia enim m noluisti esse similis mei, putasti
vel jusia praecepla mea, et quare assumh testamen- quod ego essem similis tui. Parum nainque libi vi-
tum meum, id est, promissiones nteas enarrandas debatur quod tu malus esses, nisi etiara ine malum
per os tuum? Non enim (quasi dicat) esl speciosa velie putares. El quia non attendisti me ultorein a
iaus iit ore peccalorh. Videtur hic absienere prsedi- vindicla supersedenlem , puiasti me participem et
catores peccanies a praedicatione, et roirum esi cum corruptuin judicem. Tu, inquam, hoc exhtimasli;
alibi dicil : Supra cciihedramMoysi sederunt scribm ego autem landera arguam le per vindiclam cendi-
el Pharhmi. Qumcunquedixerint vobh servale el faci- gnani, et slatuam le conlra faciemluam, id esl, te qui
te. Et Paulus dicit: Quacunque occasioneprmdicetur posueras te post te, ut non videres le, poiiam aute
Chrhius, suscipiatur. Quaecunlraria videnlur ei quod le, ut videas le. Si enim videres le, displiceres tibi,
liic dicitur, sed non sunt, quia illa dicunlur ideo, ut el placeres milii; nunc veio quia le non vides, et
qui audiunt aliquod boiium, non Liraeani audire places libi, displicebis mihi, et tibi displicebis. Mihi
qualiscunque sil ilte a quo audiant. Hoc vero ideo (juidemdisplicebis, ctitn judicaberis; libi vero displi-
dicitur, ne illi qui bene dicunt, el male faciunt, se- cebis, cuui ardebis. Slaiuam le, inquam, ante le, ut
curilatem aliquam habeanl, imo semper damnatio- videas foeditatein luam, non ut corrigas, sed ut pef-1
nem ex propria voce limeaiil, quia beue ioqui etma- D peiuo erubescas.
le vivere nihil aliud est quam se ipsura propria sua Intelligiie liwcqui oblivhciminiDeum, ne quando ra-
voce damnare. piat el nonstl qtii eripiat. flucusque iocutus est Asaph
Tti vero odhti disciplirtam, et projechti sermones iu persona Domini loqueniis populo suo, et poputo
meosrelrorsnm. Enartas quidera aliis justiliUs el te- non suo; hic vero dicit.in persona sua , admonendo
ilameiitum ineum, sed non deberes , quia tu de liliis posleros el alios consorles. Quasi dicat: Quia Do-
non es , ad quos hoc peninet. Odisti enim dhcipli- minus talia dicil populo suo, et talia populo nou
nam , id est, paternara correclionem inearn. Qnasi suo; ergo vos qui adhuc oblivisciminiDeum actu ,
dicat: Cura parco , cautas et laudas; cum vero ar- vitam male piiorem non attendentes, et nibil boni
guo, iniiiniuras. Quasi tanluui lunc sini Deus, cura agentes , intelligiieet liwc quae Dominusdicit populo
parco, non sim vero Deus., cum arguo; ego auiem suo, et quaj dicit populo non suo , sciiicet, ut
qiios amo , arguo atque castigo. Sed tu Iianc disci- male auieactam viiam in araariiudine auimae nostrae
plinain odisti, quia adulterinus es , non filius. Unde allendenles possitis digne Deo uicere-: Itecogitabo
Aposlolus : Quod si extta dhciplinam estis, etcjo libi omnesaclus tneos, ei reiiqua. liilelligite, inquam,
adulletini estis , tton ftlii. Odisii, inquain , dhcipli- nunc cura tempus esi, ne si non iniellexerilis quan-
natn , et projechli setmonesmeos relrorsum , id esi, do (pro aliquando) tapial nos ut potens, et cui""nemo
post te, qui dicebatur per le. Ut enim non videres, potest contradicere; et tunc tion _t( aliquis qui de
projecisti eos post te, cum lameii vetles, ul lionora- manu ejus vos eripial, id esl, eripere possii.
rent te. Sacrificiumluuclishonorificabilme, et iliic iter quod
PAXHOL.XCIII. 24
 747 BEDyE.VENERABIWS0PP. PARS Ji. SEGT.-II. — iDUJBJA ET SPURIA. XW
oslendainillisalulare Dei. iQuasidicat: iMetligile, _n- _____ nec-,vu_t-_Je.speratoses.se,eos :quj |ajji ceciderunt.
quain,'7«c qui obUvisciminTDeuin, <Oe.unjdicodicen^ ftuisquis ergp pecca.sji, et dub.haspceni.i.e.ntiom age-
tern/iisec ad vestram instruciionem. Samficium lau- r.ede p.ec.C34.oilti.O,
( .esperando .snlii.tejjityani, a,.ten-
rfiSjid.est, laudabile sacrificium,'jftonori/.ca0j{..).e. At- de David agentem. Ad le JKatba.n propheta njissiis
.erideqnidsit iaiidatriie sacrificium.JJle namqiie qui non est, sed ipse fjavjd mis.su.s.esl. Aitertdjj ,ergo
in*peccfllisperseveral, JahdaJiiliiernonsacrificaf.Mon eum iciamaoiem, ,el sijjjul cjam.a. A.iteijideeu.n),ge-
entiii viilthos Deus esse .ve. latrones in crace insul- menle.m, e.t congejij.isjje.Auende flenlein , e.1sj.i.n,ul
tantes, id est, inconversns, vel Pbardsaeuman templo ls.crymasjunge. i__ujaiinlra.yj,ta.dJ5ersab.ee...ersajj.ec
nierila^aclarttepvid esi, rion vult nosflrrogantesesse niulier crat, ,uxor ^JiMa. ;(ju.pi4pJore et t.r^more
et superbos, sed potius vult ut et coriversi jusiifi. e- ' djco, Se.d .tanienfieu.sj.ioluitiacerj quftdyojuit scri-
mur, et , nimas nostras <i>umilicmus, -idesl, riiJiilnie- bj. •Dicaro ej-^o JJOJI^s.)or,tans ad imjf.aiipne.m. ,seii
riljs hosiris ascribamus; et deinde non nos solos in insiru.eris ad timorem. Cujus p,glcl)rj.fujinesajiclus
diviliisD_i csse desideremhs , sed si xjuodbomimiu Davjd =r.ex,e.t;prx).p,Iip,ta cajMiis,cum jam .in pace ,es-
nobis est, illud etiam aliis cupiamus. j_i_aeJandabi- set, et^tau.s ifl.-s.M_ij.io riitid.ainea.m ,ex pppos.iio,et
liter sacrificabimtis..'Estenim Jandaibjlesacrificium , bene comptatn videret, vocavit eam ad se, et jn.trar
ut et conveitamur de inj.uslitia ad jusliliam el Jmmi- vit ad J3am,E,tsaiictifica.iaes.l.ni.nJi.er abomni immun-
Jes simus, et vefam c.liarii_.tisajjfeciionemnon modo ditja s.ua, JJjjpc<e_yt Apni.epjit.J.depap.lem per .coji.ci-
erga ©eum , sed eliam erga proxinium, habeamus, pere .accipjlnr miil.ier.jjund.afi ab jmnuinditia, quia
sciiicet, ut qui diligai Deum diljgaietproximum. pos.tconceptura fluxuiji sanguiiiis non .pa.ijtur, quo
Unde .dicit: Sactificmm laudis honofificubit me. Et n usque p.epererjt, fidens ergo D.avjd,quJanon pos.sel
•hocideo, quia illic -insacrificio lau<Jis.esti/er,idest, celari adujterium, yiruni ejus |Ur..ama,b exercitu re-
yia, i/Hoitinere , id esl, .per quani viam ego' oslen- y,0j;a.yjit,ijytjilea.d.eanj jjiirjj.retet sic adulJeriun)
dafn illi, scilicet, ciiique,Iia.csujira dicia intelJigeiiti lat.eret.JCu.m.aii,teniilje ad .eam intr.are iipjiet, ^cri-
.a.u.ari. Dei firisse necessarium. Quisquis enim lati- ps.it a.d Joab .prj.oeipejiimi.liiiaesuae, qiii exer£iiui
dabile sacrificiuiiiinsistit, .jus.iiiam, Jiumilitatem, et pr.aeer.at,,ut :io..qua..p'ar_,e ,gi;a;v'iysbeMu.min.cimibe,i'iet,
clia)i,iaie.inatiendit, quae tria causa fuer.uniad.vrin- ipse Jj.rja. pone.re.tur,.JJlsi.c.perjj;et. finod iia f.eliim
lusSalviitoris. ;Ul enim aliquis de impio jusius fier- gst el jlie joccisuse_st!JEtsi.csajictus Da,vidIioinici-
rel, neceSsariuserai raedictis; rit ver.oaliqois veram djum adu.Ite.rioaddijit. P,os,i,ea y.er.oNathan p,roj)iieta
-lalieiet luimilitatem, illef uit necessarius qui obecliais ad ,e.umirnissusest _»Dqjnujo, ,u.t'"re..dargner.cjte.u.rn
Patri usque ad morlem {aclus esl. Item jju.o.daliquis de tanto .p.ecca.ip.J|cce quj^ Jjoiniiies cavere de -
lialierel 'charilatem, ao.iinisj p,erillum est, qui j3tiara <Jie.ai.i.t djfttu-tii,esl; j,iuncvero si Japsi fuerint, quid
in .passionepro inifflicisoravif.dicens : Pater, igno- jraitent.iir .dicetidiirn^st. Mujti <enimcum Davidea«-
sce illis, etc. djereyolujjl, sc;d cujii iDavj.dresqigere ijolunt. Non
m PSALMUML. e.stauie.m,p.r,oposiujrii exemplp/jicadendi, ,sed, si.ce-
Iii cum venil ad eu.mNalhan cjderis, res.ur.gendj."Jt.ue.nde ne cadas, nec sjt
J,ta,q.ue
"' 'finem psalmus David,iiitravil aid Befsabe.e "'"' delectatio jnjnor.uniJapsus inajorum, sed potiusca-
pfoplieta.quahdo :Susiri.ajpr.irii^il |rein.or minownu ^d ihocenjm pro-
AUGOMJpTUM. positum, ad hoc scripfujii, ,a,dlipc saepeiii Ecc.le.sia
Su<bjpccasiqoe pqenitentioe, quajjter populus j.u "„ caniaturo fltque Jectuni iuidian.t, qui ji.on cecider.uut
JB&bylPfte p.oji.iiteredebe. t ostendit..I.ietiij» • jae catdani';qui yer.p ceci^erunt, ^udi.ant ut resur-
tCa.p,tiyns
.AAiisjapo,stojpru.ni,,ubjpau.l.us-e.ijgitur,jei.ypxJ?auli jjojxi."iTan,i.i vjri casum multi auditroi, et patrocinia
'poaujtejitjs. sibi qy.Trjrniijt.
iQqisquisyero i.deofacit, quia
EXP.LAKATlq. fecpjfldi
layjd fec.it, pejus ^icijt .guahi.Davjd faceret. Dayid
Historia quidem nola esl, David regemconcupita, v,ero.ce.c.iditjtapsjU jjpn p,air,op.ini,Q
.ciipiii,i,fatis, sancii-
rapiael constuprata Rersabee, vimm ejus Uriam gla- j.atis. Miilti.vjsrosalpbri .er audjeji,les,in casu lanti
dia Ammonildruinjirie/nisisse, sed cognita per Na- .yiri m.etiun^ur ihJjfiiiitaiem suaro.Et q.pqd Deus
than proplutani culpa , mox pwniteitliwlacryniisquia rjarortaj,vjiare vpjenies, oculos suos averjiuiiia va-
deliquerat ab.luissej Bbi mpxime noiandttm est ideo niiatej nec figunii eqs jn puifhfi,iuijjne.cariiisalienae,
semclissimosquoquevirps in ttilia nonnunquam.cadefe .scjenies ,quia et si niulier Jonge est, Jibido prqpe
pertnhsos, edrumqueei culpas et pmnitentiamScriptu- est. Ne pecc/ilum(jijqcles.tin titprlqli cqrpore regnel.
ree inditam, ut nobis infiniih el tonge post eorum ve- Pecca.t.um,estiq chrpo.re, cum deje.c.larjs;tjjnc verq
sligia jacentibus, etin eorum casu cautelw litnor com- re.ghat/eiim
,et
^(msenseris, (ftiisquis yero h.sec,a,udh,
ciim David inde gaudea.i, et Dqniino
.mendetur, el in eorum correctioneexemplumpwniien- n,on.c,ecli,di:l,
tim ,- e( spcs venimdeltcr , sed quia sanclotuin gesla '|)eo srio gvatias agat; qui vero jani larisjis e_si,et
eliam simslra mystetiuin nosltw salulis opertinliir. Jjaecaudii, .aijiendaj,vuliieris srii ijjagnitu.d.ineni,uec
Dqvid Chfhium significat Betsabee, qum puteits satu- .claniet "rjlespereimeuici niajesiaiein, ei geiiieqs c.um Daviri
rilatis inierpreiaiur , Ecclesicnn.prwfigural. Utias qhi etiiicat: Misefere tnei, Deus. Tilulus supra
inlerprelatur lufc mea Dei, diabolutn demonstral, qui D .dJctussjc ex|)0h:itur-: Psalraus is.ie attribuiiur ipsi
tttcetn sibi deilalh usurpare qumrebal, sed « Doinino D^yid proohjeiae,scM'c.^l>..c?fl)iaf'.1?^iunc .cumNatliau
prosiralus nmndf regmm amhit, Ecclesiattiquefide- pfoplieia yenji a'd eum, scjiicet, ad ipsiim David,
Upmei regendam tiimhit. Qmnque membrisest psal- missus; a Dbriiinb ut fedargueret, quia ipse iniravit
mtis isle djscreius. Prima est sathfaciio perfecihsimw ad Bersabee. Nunc ad Jittej-.aiiiredeamus. Yox pro-
huniildaiis. Secunda confidemia mhericordiw cwle- pljeiae'^est'ppstperpetiaiuni hduiierium et homici-
sli_.lerlia pelii Dominuin a peccalh aspectum aver- .dium,,cum \<enissel^Mthaii ad eum, ef sic praniis :
lere. Quaria dicii onthespecpatoresad desiderium*,.p- 'Deuspfiserere piei, id est, adhibe .mijiipiajii affeclio-
.piicanilimagh ac magis miimandos, st tam fngetfsilli neni iij.ajn'rioi.iid paryani,' sed 'secuqduiiituani mqgttgm
remiUerelur iniquiias,ejvs. Quinla parte causa memo- 'fjiisfricgrdiam, est, iijagnahjmiseric,ordiamadhilie
roiur Eeclesiwqm per ejus <era,iseptenadvenlu Do- jnijhi,'id est, piani affeciipiieni,,tiara,qjiia ipsa verc
miiii cifiulr.uenda.Ubijam laitus al.tafi ejus offereiidos esljraagna. .fjui' conjjlet.ufihagii.|ni jniseriam, ma
Vituiosppllicelur, si.c,eisupplicatiodevpiaconclitdilur, "gnjjrafogai jiii^ericord.iarji.Qu:i,.idicat: Grave yaldo
et M/ttur/esalutis gaudia tiuiitiunlur. eXt quod babeo, (e,d8,d.Omnipoten.temc.onfugio.Do
COMMESTARICS. meo leihaii yuinere .desperarera, jijsi tantum piedi-
cum
" feperirerii.
Mfserere mei Deus secundum magnam. Psalmus Et' secundntn miilfiipdiyem inis.er0fpnuni tuqrum
:
isfc'cujus' litutus est Psalmtis ipsiDavid, ciittiveiiit dele iniqnildtetn hieam. .Quasi dicat: lriiquitas mea
adeutit 'Ndiltaii prpplietq', quia iiffrtivitcid Bersfibee, esl, qiiia ieci alilquod 'niihi iioJlehj fieri, alterius,
sicul faci.t cautos eos qui" npjiduin' cec.i(l,ef.U.n't, ita scilicet, conjugehiadulteravi,elipsurii inieifeci, qiiaui
f<19 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. L. 750
niqiiilatem lu adverlisti, tu conscripsisli. Nunc au- A ,' eliam j'udices cum jitdicqris, quia Ijolqs ,si;jecjilpa
Jfim dele iniquitatem illam secuudum mu/li(udmem judicaris.'DifficiJeest cqgnoscere c.ui l,o.q.U!it,ur, 'cum
tnherationumtuorum, id esl, exhihij.nnun. miseri- riiani.estuinsit quodPaier, cui prjtis loqui videbatur,
COrdiaetuae. Ex tua enim multa misericordia proce- non sit judicatiis. sed praeyidifpfophelj}"o^spifitum
,du.ntrnuliaemiseraUones tuae.Attendis eriimcOntem- judicem vefum ^'iidicajidum, jet j.osfuni ab injpiis
n.entes, ui corrigasnescieiUes, u.t doceas confitentes, daninandum. Et ideo yij?cefllem,flijiaijiJijiiij eo es-
ut iguoscas. iponsequunlur misericordiam luam ne- set quod j^uijicafef.Jpse ehi/n' solu'sJ/jjl.erJ.ioiijjnes
sei.enu.r pe.ecanles, consequuniur eam et scienter yerus, iriter lipirii.ij.es sine p.ficcafqsoj.us,juxi^ qiiod
p.eccanles; et non qualibet, sed magnam iftisericor- jpse dici.t: Si peccaiumvidhlfs in yne, dicjfe- JEtne
diam et miseralipnesmulias. Monpossura dicere qriia aliquod vitium quod cel.aret jli,oin,irjesin e,pla,teret,
iguoranter. Non enim ignoravi quid 'raali' sit con- appropinquahte tempqre j}ass)pn)|ijjji.il: F.eiitl/jttim
treclatio alieuas subjugalis, et iuterfectio raarili' rie- piinceps mundi Ifttjus, et '}}} fn.e ngiijfqpft .qiijetfiffaiii.
scieniis, nec etiani irasceniis. Niliil hiej vel dam-
scilicet di,gp,uro'rhorjte')'n'vejB]]t/n'
Amplius lava me. Quasi dicat: Abluis illos qui ''natione. Et quaijsiaJiquisijicai,::'.fi.ur',ergjjniore.ris?
ign.oranier peccanl, sed amplius tava me ab hac ipi- ctir pateris ? Subdit ; N,on ideo jjiorior yet patior,
quitate mea, et cselerosqui "scienlerpeccanl. Vel lava qtiod peccalrini in nie sit; sed fii cpgnp.scatmundu»
me antplius quanj seiam rogare. Velatnp/ius lapa ine, egq diligo Pqifpttt, pt siciil _mqndglU!)i dedit mihi
id est, non solum ab actuali iniquiitilemea, sed etiam f"uia [qler, sic [acio. Suigiie, eqmusfiinc, el lujic venil
ab .originali; et ila lava me, ut ex toto mund.es'me, ad p.as.siqnem.Ipse e.niin dignus j)r,oiiidignis, j'ustus
el sb boc peccato ct ab aliis peccatis meis. Plus"'di-T, pro injiistis passiis esf : huic ,tali nujiyjn peccatum
citquam priiis. Possunt enim quaedam lavari, e.t habepti loqujt.ufliic pr.pnhe._i.dij.ens: Et jn lantum
lajneu non perfecte nmndari. Etquasi aliquis dicai : sine ])eceatoes, ul\vincqscumjqflicitrjs..Qiiasidicat :
.Qua temeritate clamas ? qua fiducia Deuni jusfijm Tu superas pinjies libmines, tu ,supe.r,asp.mn.esjudi-
ijivocas? Si enim juslus esi, odit peccalum.' Ef si ces, quia ad iuiini resp,ectu,ineljam hj ,qui yidentur
.usius est, vindicavii peccafum. Implora miseficpr- justi surit iiijusti, quj;» nenio mjindus j.n cqnspectu
/diaro,sed altende jusiiiiam. MisericOrdiaeenim est, 'tub, e.liam prier cujus .yita ,unMis,,d.iej ,est spper ter-
Mtpeccanii ignoscat; justiliae vero, ut peccatum pu- ram, et ad tuam cpropar.aJ^oneujetiaiij cceli sunt
niat. Quid ergo quaeris? Nunquid peccalum tuuin lmij.iuhdi; et idep superas ,oin.n,es,,qtrialu soltis in-
iropunilum nianebit ? Non; Dptnine. Novi justitiam, jusfe judicaris. yjn(ci.ergp ;CII,IJI Judicatos
|u.d.i.C(i,ris.
eujus imploro misericordiam. Sed ut tu ui,
peccatum yocat sancios "cr.ucifixos, Petrjim ,e,tAudream, et
rneum punias nolo, quia ego punio; etideotu igrio- ''" aljos diversis rii,odisprp iio.inj.neDe.i.affli.c.tos, quos
scas, quia ego coguosco. Hoc estquod dicit. .onjn.escum,ju<ii,cai.u.s fuit, yicjt jioi.noDominicus.
jfjuetiiamijiiquilaiem meam. si
Ktpotest siraplici.ter .Quja el parum jji ilJis, iamen inv.eniebaturaliquid
sic coiitiiiuari. Vere debes me mundare ef 'fayare, inp.rte ''' digntiin.
quoriiam ego quanfum valeo, idoh.eiim' irie reddo, E.cceeniin/n iniquilqlibfiscpnceptifssum, el in pec-
quia iniquitatemmeain agnosco, ut a "te igooscaiur. caih cpncepit me iif.qfermea. .Quasi dicat t Ecce
Et ita eognoseo,quod peccalum meum nori'posidor- quoniodo ,vjneis,o.ranes.N.pjie.njmsolus.yinc,isiales,
sum mihi est ad obliviscendum, sed seinper est cdn- .qualisego su.nj JIUJ,I,C n,ps,llanluin commissutn, sed
trame, id est,in conspeciu meb ad piiniendum. Post _ (etjain vincis ip.e lale.m, qualis primum fui, et om-
dorsum fuit ei peccatum suura, quando Natlian prbr-V jjeiii hiiniiiiem, quiajiabes q.uid ab ipsa prigine milii
.pbeta .venit ,ad eum. Tunc enim qriia iniquiiaiejn et.pmnibus iniputes. jQuo.dsi.c dicit, trahsferendo in
suam nnn alteiuiebat, alierius iniquitalenj j"udicabat, |.e Jjuijianu.ingeij.p.s,najjJ ,ego conceplussupi in ini-
qiiia cum propheta per simile erira redargtieret, ,di- ijuiiqiibus, sicut .ojrinisli.omo.Nunquid iste ex justo
xit: Homo qui hbc (ecil morle inorieturfel quddru- virb Jesse, ,et de Jegali conjuge nai.us est in iniqui-
plum ovemresliluet. Et lunc Deus usus est quasi ^aitbus, id es.t, ijj aduJ:;erioconc.epLus^Nequaquam.
ferrameiuo .ingua ejus"ad secaiidurii vulnus ejus. Jfiocenim casti.imopus in c.orijuge,nonhabet quidem
Tibisoti peccavi.Quasi dicai': Quia egqihicjuiiaiein .c.ulpam,sed tain.enatlrahiJ,debitam poenam, id est,
meam agnosco,el peccatumtrieumconlfd me esi setn- deleciaiionein. <Quae.qiiiaex iniquiiate, id esl, ex
per. Ergo, Dotnine, iniserere, "dele',' lava, munda. prae.vari.catione Jiominis primi processit, et quia ipsa
Quod ideo te rogo, qusa cum siih rex, libi soii pec- .quodam modp injquilas es.t, ideo dicit, in iniquitati-
cavi. Rex enim si peccat, sdfi Deo peccat, quia iiril- bus poncepius suhi. Jlle vero victor, quia solus sine
lum alium pro peccatis suis puniel. Peccavi, ihquarri, jdeleciaiipne conceptus ,esi, ideo solus sine dolore
tibi, el malutn adulterinm, scilicel, el bouiicidium, "jiatusest.' E.t ideo spl.qsJiabet quod eliam unius diei
quod aJios celare potui, fecicoram le, id est, iatefe puero impulei. Et in peccaliscoucepit. Probatquasi
le non pottiit. ErgO miserere, lava, muriila. Et ideo a majoii per sexunj Jragijjorem, qupd dixit. Quasi
dico miserere, ui juslificeris, id est, justus et yerjjs dicat: Vere in iifi.quitaHbus conceplus sum; nam si
appareas in sermonibus, id esi, in jiroroissipnibus Jiaecpossuiu esse, qupd a palrein iniquitalibuscon-
iuis. Promisisli enim, cle fruclu ventrisiui poham_su- peptus sum necessq tna/_trmea in peccato delectatio-
per sedemiuam; et ui hoc prouiissurnimpleaiur, ideo P nis concepil me. Facilius enim et magis etiam femi-
miserere mei, el munda nie. Tu solus:es eriim ,ve- heus sexus deleciajipne corrumpitur. Poiest et ali-
rus, omnis vero homo falsiis. Miserefe, inquam, u( ter isle idem vers.us coijtinuari, quasi dicat: Quia
justificerisei vincas, me dignum faciendo, cum)udi- tibi soli peccavi,ergo uiisererc mei. Et necesse est
cqris, ab Jiis, scilicei, qui "dicunt non ess.effigifififi ut m.iserearis, qu.ojiiamnonsoJuma laragravi actuali
quod de seniine tam damnati homini.s et ,sceier,aij, conimisso, sed etiam ab originali peccaio oppressus
ut ego sum, facias nasci Cliristuin tuum. AliJ,e.r,<_uo-s.urn, quia in iiiiquilatibusconceptussum, elc.
que isie versus dicilur,' quasi di.e.al: Ideo fe soi.unj Ecce eniin verilatem dilexhli. Dico quidera in ini-
rogo ut misereaiis mei, .quia libisoli peccavi. Xji -quilalibttsc.onceptttssum, nec lamen lioe ideo dico,
enim soius sine peccato es, et idep splus mederi, go- jj.tjn te auctorem culpam refundam, sed quiaverum
Jus peccata dimrttere potes. Qt.iodtalitei' dicer.eesi, jest. El ideo ego verum dico, quia lu diligis veiita-
quasi aegeraliquis ali. ui bdiio raedico dicerei : Tibi .lerii, id est, vera dicentes. -Vel aliter etium conti-
soli x'groio,'id eslj' non possum sanari ab alio rijsi iiualur, quasi dicat: ,Quiain iniquilatibuscmceptut
a tesolo. Peccavi, iriqiiaih, iibi sqli, etmalftnfiffipA sitm, ergo, Domine,miserere; ei ideo rogcmt raise-
alios ialuit coramte (eci, id est, fe latere non potyit. rearis, quia si nun misereberis, putiies. -Et ecce
Et in lanlura libi soli peccavi, id est,' i.nfaritym e's tu quare punies, scilicet, ideo, quja dilexhti veritalem
<o!us sine peccato, ui nec etiani jn lingua pecc.es, id est, verum judicium in lanlura quod impuuit
ied jitsiificerh iii sermoifibus tuis, id cst, sis yerus peccala eorum eiiam quibus ignoscis, non rolinquis,
ii oiiiiiibii. verbis tuis, ei vinctisoinnes judtcalps, et ^juia dilexhti veritatein, id est, verum judicium. sed
tSi BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 752
tamen praerogasti •misencordiam, ut et veritatem A } galia signa tncerta sapientim tum manileslasti mihi,
conservares. Ignoscis enim eonfltenti, sed seipsuni , quia fecisti me intelligere quod sicut leprosi aspersi
punienli. Et sie miserieordia et veritas conservatur. hyssopo, et sanguine viluli mundabanlur, ita tu me
Misericordia quidem, quia homo liberalur; verhas et alios Chrisli imjiatores aspergeshyssopo,sanguine
vero.quia peccalum punitur. vituli inlincto, significato non signo, et sic a peccatis
Incerta^et occuila sapientimlucemanifeslasti tnihi. mundabor. Et qualiler intelligat asperges exponit,
Sic continuatur: Dico quia si non misereberis, pu- scilicet, lavabisme per byssopumillum, et hoc adeo,
nies; sed vere fniserei)e>is,quia"jam miiii hoc pro- quod ego dealbabor super nivem, id est, super om-
misisli. Nam manifestasii mihi per Nalban prophe- nem corporalem muudationem , scilicei, interius
lam, imo per spiritum dicentem milii per prophe- mundabor. Quae mundatio excellit omnem exierio-
tam : Dimissumesl libi pe»calumtuum. Manifestasli rem mundationem. Nivem autenr pro exieriori et
incerlu et occultasapientim tum, id est, disposiiionis digniori mundatione ideo ponit, quia candidior inter
atque reparationis novae, felicitatis oeternse. Elegil exteriora est.
enimin ipso ante mundiconsiitutionem.Quaeauiem in- Auditui meo dabis gaudium et Imtitiam,el exsulla-
ceria, et quae occulta? Scilicel, quod etiam lalibus bunl ossa humiliala. Asperges me, inquam, et me
et tam.gravibus peccatis ignoscis. Quod hominibus asperso dabis gaudium ei lietitiam, id est, perfectam
prius incertum fuit, quia dubilatur an Deus ignosce- el plenariam Imtiiiamdabis auditui meo, id est, mihi
ret posl tam gravem lapsum, et sic an ulla humani audienii, Iioc est, bumilianti me, et discenii, non di-
generis reparalio esset ignorabant. Sed David hoc centi, id esl, peccatum meum defendenti. Tulius
experimenlo monstratum est, prophela dicenie ad g enim longe est audire quam dicere, quia ille qui au-
eum : Dimissumesl tibi peccalum iuuin, quia per dit humiliat se et discit; qui vero dicit, superbit. Et
simililudinem hanc reparationem eliam inaliis atten- est quasi dicat: Audiendo Iselabor, dicendo vero
dit. De hoc incerto, id est de reparatione posl fam tristabor. Ipse paralus esl veniam dare. Non inier-
gravem lapsum dubitantes, an uiiquamineis ignosce- cludamus ergo nobis veniam aperiendo vocem defen-
retur, egeront Niniviise poenitentiam praedica- sionis, sed aperiamus sinum confessionis. De hoc
tione Jonse, humiliantes se in oinni conirilione, a gaudio ilie qoo in natis mulierum non surrexit ma-
minore usque ad majorem. Quod vero iiiceriuin es- jor Joanne Baptisla ait : Amicus sponsi non dicit et
set in verbis istis ostendilur: Quis scit si convertalur cadil, sed slat et audit. Quia enim audit, siat, et gau-
el ignoscat Deus et reverlatur a furore irm sum, et non: dio gaudel, nqn quia dicil, sed quia audil vocem
peribimus? Qui enim hoc dixit, incertuni hoc ba- sponsi, id est, quia discil, dabis, inquam, milii gau-
buit; sed lamen Ninivitse, ut ipse, si posset esse,, dium audienti; et hoe ideo, quia ossa, id est, firma-
remanere noluerunt. Et quia digne- poenituerunt, mentum animae meae, virtutes, scilicet, qua; prius
ideo reipsa quod prius incertum habebat cognove- humiliata eratit, dicendo exsultabunt, quia statuni
runt, quoniam ut interminaius propheta fuerat, suum obtinebunt audiendo. Potesl etiam de futtiro
eversa est civitas illorum, versa quidem in malo, ett versus iste accipi, quasi dicat : Hic laudabis me, el
sedificala in bono. Quod aulem dicit: Incerta et oc- dealbabis; tandera vero dabis plenariaai Iwtitiam
culta, neutrum superlluit, quia per occulta delermi- auditui meo, scilicet, cum audiam le dicentem :
nal incerta. Sunt eiiiin qusedam incerta quse in na- Euge, bone el fidelis, intra in gaudium Domini tui,
tura sua suntincerta. Hsecaulem ideotantum eranti pu el tunc ossa, id est, firinnmehta animse mese hic
incerla, quia hominibus occulta. Et est hoc lotum humiliata per poeniientiamgaudebunt, ibi clarificata
sequipolienterdicere : Manifeslasli mihi pef prophe- per gloriam.
tam reparaiionem humanam. Quomodo autem iiet; Averte faciem luam a pecca'.ismeis, etomnes iniqui-
bsec reparatio ? Hoc modo, scilicet, quia sicut tui lates meas dele. Quasi dicat: Dico quia dabis mihi
prsecepisli in lege leprosos ul mundarentur aspergii gaudium,el ossa mea exsultabunl. Et ubi hoc fiat, si-
hyssopo in sanguine rufaevitulae intincto, sic asper- cut prius, dum ego averti faciemlmeam. tu aver-
ges me et alios hyssopoet sanguine vituli non signo,, tisti; ila nunc dum ego averlo, tu averle faciem tuam
sed signiflcato, et sic mundabimur. Possunt et ali- a peccatis meis, et omnes iniquitales meas dele, quas
ter secuiidum aliam senlentiam hse conlinualiones; prius avertendo scripsisti, modo averlendo dele. Ei
partim fleri. Secundum enim quod prsecedentemi ut eas deleas, o Deus, cor quod per me factum est
versum continuavimus : Non hoc. ideo dico, ut re- immundum, crea in me mundum, et fac omues cogi-
fundam culpam in auctorem, sed quia tu, Domine,, taiiones meas mundas, innova spirkum, id est, iutel-
diligis veriiatem. Talis repeiitio flat, ul quod sequi- leclum modo inveteratuin et curvatum, ita ul facias
tur continuelur : Quia in iniquitalibmconceptussum. eum rectum in visceribusmeis, id est, in anima mea.
Ergo miserere mei, Deus, et munda me. Et verei Spiritus hujus prius fuit rectus, et Spiritui Dei colli-
misereberis, quia jam manifestasii milii per iegaliai matus, quandiu a volunlate Deinon dissensit; quando
instituta incerla el occulla sapientim lum, id est, dis- vero ad carnis concupisceniiam et delectationem ler-
positionis tuse, scilicet, humanitalis reparalionem. renam se incurvavit, lunc spiritus ejus dislorlus et
Et quoiuodo mamfestasli? lla, scilicet, quia fecistiL inveteratus est. Et ideo nunc rogat ut innovetur, et
me per signa intelligere signiticata. In lege enimi D sursum regatur, ut rursus Spirilui Dei colliiuetur,
prseceplum erat ut leprosi extra casira ejiceremur,, scilicet, ut niliil quod Deo placuerit sibi displiceat,
et deinde "demundaiionem fasciculohyssupiin san- ut quidquid patitur, ipse vel alius juslum esse cre-
guine viluli iutincto aspergerentur, et emundaii re- dat, quod ila factum est. Tunc enim spiritus ejus
duteremur, In quo reparatio iiumana prseflguiatur. fuit rectus, cum oninem perseculionem quam ab Ab-
Hyssopus humilis herba esl, quse valel atl viiiumi salom fllio suo passus est meritis suis imputavit. Et
pulmonis, ex quo pulmone proecedit anlieiitus, perr dum quidem miles Absalom multa convicia ei infer-
quem anlielitum lumor supeibiae designaiur. Perr ret, et quidam de suis interficere cum vellet, hoc
hyssopum vero humilitas Christi inielligitur, quse 3 iieri probibuit dieens : Noli eum interficere; misit
vim medicamenli ad repriiiieudumjn nobis tumoreml enim Deuseum ul maledical mihi provler peccata mea,
yeteris supeibix el animositatis liabuit. Per sangui- mulla nimis et ineuarrabiiia.
nem quoque rufse vitulse passio Christi stgnificatur,, Ne projicias me a facie lua, el Spiritum sanclum
per uspersionem vero hyssopi in sanguine inlincti,, tuum ne auferas a me. Innova, inquam, spiritum
qua leprosi emundabanlur, hoc prsemonstrabatur,, meum, et de csetero ne projicias me a facie iua,"vX
quod quicunque humili Chrisio se conformarent, ett est, ne permittas me amplius relabi in peccalum, ut
sanguine ejus aspergerentur, id est, passionem ejuss projiciar a facie tua, id est, fiam indignus tua prae-
imitarentur, illi vere ab omni lepra peccatorum mtui- senlia, el ne auferas a mcluumsanctum Spirilum, pei
dareiitur, quod sanctus David per Spiritum sanclumii cujus donum haec liabeo, ut jam confitear et paeni-
futurutu inteilexit. Et inde dicit hoc modo : Per le-- - tentiam agam de peccato meo. Nemo enim per 8ii
753 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — »SALM. Ll. 75i
nabet quod poeniieritiam et confessionem facit, sed JA.acceptabile, quia erit quando taurum et hircum et
sceleia et immundilia displi- cseiera talia despicies, istud vero nunquaiu, de-
per Spiritum Dei, cuiimmundo
cenl, sicut e contra spiritui placent. Non picies.
potestergo>negari quin David, cum jam pceniteret, Senigne fac, Domine, in bona voluntate tua Sion.
Spiritum sanctum iiaberet. Et pro hoc spiritu rogal, Ut talia sacrificia tibi oiferantur, ideo, Domine, fac
ne sH)iDeus eum auferat, scilicet, ne lorte a confes- benigm Sion, id est, niitte Ecclesiaetnse Salvalorem,
sione et poenitenlia desistat. quem es eis missurus. Quse Ecclesia Sion dicilur,
Reddemihi tmiitiamsalutaris lui, et Spiritu princi- quia per Sion omnes illi significantur qui sunt in
pali confirmame. Non auferas, inquam, a mespiritum speculatione, et qui in praesenii tantum volunt esse
tuum, et, non auferendo illum, redde mihi Imtiliam in spe, et tandem in re. Et hoc facias non in meri-
salutaris tui, quam lsetitiam per peccaium amisi, lis ejus , sed in bona lanlum voluntaletua. Gratia
quia non scio esse lsetandum de adventu ejus alicui, enim gratis esl data, et aedificentur muri Jerusalem
nisi qui se conformaverit ei. Et illam lalem Imiiliam futurse, id est, munimenta noslrse immortaliialis et
per Spiritum tuum redde rnihi, el ea reddita confirma incorrupfionis. Qui muri modo rediucanlui' in Sion
me, ne amplius eam amiltam, Spiriiu principali, id perfidem, spem, charitatem, tuncauiem firmi erunt,
est Spiriiu sancto, qui ideo dicilur principalis, quia cum ad Jerusalem, id est, ad veram visionem perve-
quidquid boni est nostro spiritui ab illo procedit. niemus. Nihil enim aliud hi mnri sunl, nisi indefi-
Doceboiniquosvias tuas, ct impii ad te converlentur. ciens immortalitas et impassibilitas. Potest etiam
Confirmame, inquam, quia ego confirmalus non ero versus iste ad quamcunque fidelem animam per se
ingratus. Namque docebo verbo et exemplo iniquos g referri, ut sic dicalur : Benignefac, Domine, unicui-
quoslibet, et per me et per successores meos vias que Sion, id est, fldeliet speculanii animse, miilendo
luas, id est, opera lua; et non solum iniquos docebo, ei Salvalorem suum, non in meritis, sed in bona vo-
sed et impios, id est, idololalras, quia proponam me luntate lua; el mdificenturmuri, id esl, munimenta
exemplum eis, ne desperent; et sic impii, id est, ejus, virlules, scilicet. Ejus dico quas nunc esl Sion,
alise illseoves ad te converlentur. et tandem erit Jerusalem, cum adveram, scilicet,
Libera me de sanguinibns Deus, Deus salulis mem. pervenerit visionem.
Quasi dical: Et ut doceam iniquos et impios, ideo, Tunc acceptabissacrificium juslitim. Quasi dicat:
Deus, libera me de sanguinibus, id est, de concupi- nunc interim acceptabis pro peccato sacrificium cor
scentiis carnalibus; has enim experlus fuerat, quia conlrilum el humiliatum; sed tunc, id est, oedificatis
per has ceciderat, et ideo ab eis liberari rogat. Tu, muris Jerusalem, acceptabis, id esl, acceplabile ha-
dico, qui es Deus, dalor verae salutis mese, illius, bebis lantum sacrificiumjustitim, id esi, vitulos la-
scilicet, cui nulla subrepet corruptio, cui nulla acce- biorum, quos tunc tibi offerent : Beali enim qui habi*
del defectio, ubi cibo non fulciamur, neque esca re- tanl in domo lua, Domine, in smculasmculorumlau-
ficiamur, sed tamen non erimus tunc sine potu et dabunl te. Quse laus ideo dicilur sacrificiumjuslilim,
cibo, quia ipse Deus erit noster cibus et potus, ci- quia quid justius quam ut in seierna bcatitudine po-
bus, scilicet, reficiens, et nnnquam deficiens. Libera siti illum iaudent, per queni illic erunl? Nihil uliquc.
me, inquam, et si tu me liberaveris, tunc lingua mea Et lunc acceplabis,obtationes, id est, sacrificiuui se-
exsullabit, id est, exsultanler aliis annunliabil justi cundum animam. Et holocausta, id est, sacrilicium
liam omnem esse tuam, nullam meam. Quasidicat: "„ secundum universam naturam 'humanam , quia non
Non ero de numero illorum, qui de meritis prsesu- solum aninia in usum sacrificii consumetur a cba-
mentes, et suam justiliam slaluere volenles, justitise rilateinsuam immorlalitalem et impassibilitatem,
tuse noluerunt esse subjecli; et ideo non juslitia sed etiam corpus consumetur iri corruptionem et
merilorum, sed solam justiiiam tuam gratis justifi- impassibilitatem seternam. Et ideo tunc imponentvi-
canlem annuntiabo. tulos, id esl, se ipsos in innocenlia novaevitae reno-
Domine, labia mea aperies, et os meum annuntia- valos super tuum altare, id est, in intima mentis de-
bit laudem tuam. Vere liberabis me, quia tu, Domi- votione, quoc est luum allare, quia ibi sacrificatur
ne, aperies labia mea, id est, labia cordis mei, quse tibi, quod est dicere : Omni devotione prsesenlabunt
prius clausa erant per peccalum, illa aperies ad intel- libi se in innocentia nov;e vitse.
ligendum; et ideo os meum exterius annunliabit lau- IN PSALMUMLI.
demtuam, non meam, banc, scilicet, laudem, quod
a te creaius sum, peccans non derelictus sum, atque In finem intellectus ipsi David, cuui venit Doeg Idu-
ut confiterer admonitus sum, et ut securus essem mseus, et nunliavit Sauli, et dixit: Venit David
mundatus sum. Et hoc quasi dical : Sacrificium in domumAbimelech.
Iaudis libi offeram tantum, ideo quia aliud sacrifi- AHGUMENTUM.
cium non vis tibi offerri. Nam si lu aliud voluisses, Contra verba Rabsacis potest canlatum inielligi.
ego ulique illud dedissem, id est, jam pridem me a Aliler vox Christi ad Judam tradiiorem.
talibus etiam non abstiuuissem. Sed est quasi dicat:
Quando non vis, quia futurum esl quod tu non dele- EXPLANATIO.
ctaberis non solum minoribus legalibus sacrificiis, D Quia lilulus juxta hisloriam nolus est, breviler de
sed eiiam holocauslis, quibus maxime, quia nihil allegoria dicamus. Ideo eorum inlellectus titulo inseri-
subirahilur libi, in eis delectari videris. Sciendum tur, ut myslerium qumrerenon dubites, quia el ipse
quia (empore sancfi David locum adhuc habuerunt David suis calamitalibusadmouitus de Chrislo futu-
lcgalia sacrificia, sed attendil isie per Spiritum iila rum inlellexissenarratur. David ergo ut semper Chri-
esse signa et promitienlia, et ideo futurum esse tus sil, Saul Judmi pasequentes. Doeg Idummus, qui
quando fierent irrita, et haberenl locum signilicata interpreiaiur molus sanguineus , Judas proditor; Abi-
tantum atque promissa, postquam enim veritas est melech sacerdos elecli discipuli, apud quot Dominum
oblata, cessavit umbra. Semper tamen locum ha- elvidil el iradidit. Quidam dicunt Doeg Anlichristum
buerunt significata sacrificia, quia etiam manenle esse, cujus membrum Judas exstitit, quia sicut ille
umbra Deoexstiieruni gratissima. sacerdos ocloginia peremit, sic el iste martyres, qui
SacrificiumDeo spirilus contribulalus, cor conlrt- fidem resurreclionis tenenl, occisurus. In prima parte
lum et huinilialum.Quasi.aliquis dicat: Quandoqui- psalmi proplwta in Judam vel Anlichristuminvehitur,
dem Dominusuon vull sacrificia, quidergo faciemus? ne se in flagitiis exlollal, cui finis gravissimusrestet.
nunquid ad altare cjus vacuis manibus veniemus ? In secunda dicit eum ocius perilurum, sanclorum per
Non utique. Quia tibi Deo erit sacrificiumacceptabile omnia societate privandum. In terlxa sanctos slupert
spirilus coniribulalus.Ef qui sit spiritus coniribulatus dicit quando diabolum nunc in smculo bacchantem
exponit, cor, scilicet, contrilum labore posnileniiae, conspexerintin fine damnari. In quarla ipse prophel*
et humiliatuma limore superbiae,erit tibi sacrilicium sperat se cuni sanctisin fulura vita beandum.
 755 BEDJE VENERABtUSOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA, im
COMMENTARIUS. A ries fideles liOc.feferatuf, quia cum corpora eorutri
Quid gloriaris th maliiia, qui polenses in iniquilale. occiduriiui^ ariirriai.Iibereavolant, donec efia.ri -ea-
Tilulus est talis : ln finemintelle,clus)psiDavid, curii dein imrripflalitate'COfporalidoffaiaei cl.ififjcat'Sfe-
venii Doegiduinmus, eihuhlidvii Sauli, cldixii ei: Ve- cip'iarii.Titultis prai-dicluSSic exp!6'riitiif:Ilaec vefbaf
nh bdvid in domum Abimelech.Legittif in libro Re- retefifiitijf iif fineih, iVoriad bistofiam'.' Quas'vefba
guni quod Saul rex iri Israel a Domino Sii consiilii- stiiit iriieilectiis, pfbpositus ipsi David, tciesf, digirto-
tus non ad manendum, sed propier iilius populi cor ribus de corpore Christi, quia' eos irijtfuuiiiv iit in-
durum, nec ad utiliiatem, sed ad eoruiri correptio- lellijcifii riuricesse fnbuiaWdurri,deinde fa5ta'tid(iiri,
nerii. Juxta quod Job de eo dicit: Qui facji hoiniheni quia, ribriesi Iselaii, iiisi piajcesserit ifiljulaii. Iiiie'[-
hypocrilamregnarezpfopierpeccalapoputi sui. Piseva^" leclus, dico, sigrilficalus luric, crifn' geslufri est hoe
ricanie aulem Saute, et aperle reprobaio David piief negoiiifm, scilicet, ciim Ddeg Idummusveriiiel hiiii*
adhtie subelectus est in regnum a pomirio., Sed an- liavit Saui, etc. Nuric ad psaiftiuiriaccedairfiis.'Pro-
lequam in regiium,pefvenirei, graviiei euni Sauj pef- pfieia iVfajvicleris pei spifitum fffysficuriV Davida Doeg
secutus est. Qucd ad hostiarii instruclipnem faclufn mysiicb perseqiieridum,-fedafguTt rjeiseclitofes iiii-
est, sciiice.t,ul sciremus quia non nisiuer iribuia- quiiale gloriantes lri hoc psalrno, osiendefisririnfria-
lionem ad ipsum regiVumperveniieririis. Nafti et ipse IeVoleulia, sed pfoplifeianiirpraiseritia','qutd eis sit
Dominiis nostef corpus quod de terfa sumpsit, pef ' futururiVad cons6la'tiorierhbonofam, scilicei, n'e de-
liibulationis viam in cpeliiradetulit. fii pfaidicla au- fidaiVt,sed ciiiri oiifrfi paiieritia ifibjffaifiorJeS sifsii-
tem persecutione, fugit David , iibicunn.'uese posse nearit. Quia ei si iitjui eos persequuiftur ihddti flO-
latere credidit. CVimquecifcumquifqtie' fiigeiel, per- rjj reiit,- cito iairiei) aiesfefii ; ei 6 contra fltffes eorrirn
vcnit ad,do.inumAbiriVeleeh sacefdotis, ubt.etpaiies qiii jfjun'6aiidi appaferit iii aetefnum iVoifdeficient.'
propositionis, el gladium Go,lise,cjiii prius in ieniplo Et dicit ifa:: Tu qui pbiihi es, id es'f, qiri fcCvteiiiiariJ
positusfueraf, accepit. (jVioct icieofacfumesi, uiper- ttVairirepuia's iri iiiiquitaie,irbi fioiiiis imprilefriiaesf,
fecieillum cujus fi^uiaiiiin se geiebat repfccseritafei,' prbptef qiiid gioriaris'in maliiiU,iri qua riciriest glo-
qui fuiurus erai vefiis sacefdosef Iiex. Sacerdos riandum, imo erubesceifdain? Muiti enifri'siViitqui
enim per proposilionis panes, el pef gfaiiiumRex in- destruunt, flufci q%i'cbirsifffij'rii.Et ideo ifoif est in
leliigendus est, Ibi DoefgIdumseus,piiriceps'pasiofum malitia gloiiaridiiri),sed qiii ijloriutuf, ih Dbhiihoglo-
Saulis, intei fuit, afqiie David vidit. Posiea,vero ciiriV rieiui: Juxtaiqtt6'dsijripiiiiriest: Noii gWrietiiiiapiiits
Saul servis suis ifasceieUir, qiiod irisidias David in sdpieniia siihj rioii dives iri diviiiu; iioh foriis in
non ponerent, riec eum capereiii, prodidit Dueg Da- forliiudine; seHqui glbrialur, glorieluf icire el iioise
yid, et dixit,: Venif Davidin doiiiuriiAbihielech.Mi- me, dicil btimiiiiis.
sil ergo Saul ad Ab.irifelecli, et ipstim afgire oiiirie Toiu die jiisiitiam cogiiavil lihgua iud ,- siciit hbia-
sa.cerdotale geniis interfecii pei Doeg, rjiita (ieriio ciild acuia fecisti dtiiiim. OsferiilitqWohVbdtf grfrfielur
atius iii sicerdotes Doinini nianiim voluTt rtiitiere. iri nialitia, scilicet, qtfiar ifa sfu'tfe'fmaliliae, eiijus
De hoc negolio ptaimiiis isie est coriscriplus uori gjoria esf igijomiifia',ae si inde' sef/iiereWfvefa glo-
liislorice , sed mysiice. Per Saiileri)eriimdesigiiaiuf ria, cticeris\ii : LihgW iiia, i'd est, liiVgua'Cbfdis lu'i
inors ,ei fegnuiii iefrenurii, qiija de inoYiescnplium cBijiiaiiiijUiiiiidm tbih iiii, id est, assidue; Nullurri
est : Deus nb,nfecil niorieih, nec lietatuf in pcrditiohe enirif leriiifus'iriiefrriJitisab iiijusfifia, quia et si ffcm
vivorum; sed creaviiomnia ul essehi, e.lsahabilesfecit,n. est iri' 6p'ef6,-est tari)e*fi iriifeogitatitiJie; et si abest
naiionesorbis lerrm. Impii duteiiiaccersiefuni eam sibi atf ofe,- riiiriqVianjab'e'si,a 6o'rde. Sed qiiae cura?
manibuseijiedibfis;eimsiimanlesiltanidinicam,defitixer Ntil/a, gciiicet, q6ja riiifii pef bo'c fidelibiishocnlsTti.'
runt. Per David vero viia ei coslesiefcgritiin intelligi- Nairi feciiii, id est, e'xplesti dolum imiiti: Tii, dicoy
tiii'; Doeg.auierii molus , et I(/iiiiisnusierfemisihief- eiis sicutiiovucxittiaciitd, rd est,- sola exteriora ef su-
prefatur. Etideo per' Doeg Iduiiiseiiniorhrjes iili qui perflua abscidisti, interiora vero et f)'ecess"afia,-aitef-
de"tefrenis raoventur", ei in eis spefaiii, inlelligiiii- M'a\scilicfci,nofi la)'sis5ti.Siiiii ritivttculriachlU exte-
liir. Et lii tales.coei6sie fegiium, i'd esi, illos iiiqui- rioia absciifdiiytfsfa ver6 fi'6'riifi^ciiidrf.Qfiasidicat:
bus verijs Diividinhabifat per fideui el per boiia ope- Ei^fcetft D6'eg'ffyarituriiVelit maifiiaVrV suafri, acuat
ra, apud terremim regrium seriiper pfoduiit et' accu- ifo^aculanV suanV.Qui fafVderiV Davidfatiel? Cafpifltfs,
sant, quia operibus eoriim coritrarii sunt, et etiam scTticef,a'bfadef, e't calvos, itf &f,- fitibs Cofe'faciat.
grayes sunl eis ad videndum. ,Ei de his duobus ge- Pef^apill6'Serijm'exieiiofaatque
Beribus.hominuni tractat isie.P^almus, scilicet, quo- tuf. Vefuirita'ffie'iV Deus ribii supeiffuos capillosfecft,
funi alii sunt persequenies, alii suifereiiles, alii speVri qViia'a'd OffiariVenteiri eos cfeaffit.-S6d idero pef 6a-
in terrenis figentes, alii sola oetefriaspefanies. Per p?lf6s supeftlua ierferi* desigVfauiur,quta sicrit ca-
hoc aulem quod Doeg',qiri nioiih inieiprelaiur, ser- pifli stffe serisu, id est,- sin&dolOfeabScTfMuriiUfi iia
vus Saul, qui terrenum .regnuni designat, diciiiir, bsee feffena' sup6fflriVi at>his qiii fifmiief Deo menie
lioe etiam noialur,' quod hoc regnum in riiotu esi; et inliaeferii, rion'sOluiiVexieri6'fa:,sed ipsa' eiiam cOf-
ciio transitoiiuni. Et ideo de perseculione ejus his pofa sin6 oinni d6f6fe possifntauferfi, quia"dictum
qui ad coelesleregnum, quod aGternumcst, pertinenl, ™ ^i e"st: Noliie liniefeeos qiii ticciduhi cbrpus,-dhimdth
rionest cuiaudurri'.Ppfest ho*cquCiqii^ioiuiriatf Jo- aiiieffiiioii posguiit occidere. Possffrit lam'ei) de Ms
ptilufn JiidaiCum'estChfisiuiii feferri. Quitrido eiviiri' suiiefflQis multa bona fiefr, scilieet, si pafiern esu-
veibiim illud, qutfd iii principio erai cipiidDeum; iri rfeiVtiffhngas, i} ffudoSveslias, ct siniilia Bis'facias.
dorriiinV Abinielecli',qfii Pairis riiei fegiViiininterpfe- Qiiodefiahi nVfflMr iila designafit, qiiaepoStquampe-
taiiif, yeiiit, id elf, quafido cafiiem cleJudaico p"ol- des Doiiiiriilacfymis figavit, capitlis eiiUm tersil. llle
Jiiilo a'ccppiiqui |Vecu'liafis)i6pulusDoiriiiiifuii, turic eriim [iedesDoniiVfi quasi laCrymis figat, quT patfpe-
irf
uVpeg,' eSl, ilTfcViiii noVebaiVtuf d'e Ioco'el geriie, fuiri Dbiriiiii misefeiur pef piaiu airectiorVeni. Capillis
sVlilifcet,qui Deo" oixefiVriiquod daciiioiViufri lialiefei, vefo (|iVa'sidefefgit, ciiiii prist CbiririiiSefaiibiieVri pef
et sirriiiia', aptfcf Deiin) lefreiiom regiiiaiii, id est, fa'cultaleVff lioiunVsifperflriVjrUriV riiopiae ebfuuvstfb-
ajkid Piiatufriet Aiiriain el Caiphaiii euni prodiderrjiit' veiiii'. Yel alitef : Qifia iriierfriiiiefe ififusfitiatWcoi;!-
e.i acciisavefiini'. Et sic terieiiurn regVffjm,rtf es% lasti, ideo perfecisti dOltVi)), efis siciiihovuculddcuta,
iili scelefaii priffcipesDoeg riiisefuiit, et pef Dbeg, id est, atcufaVSsiJi.e, sciliceC, uf quaVffuuiposses
j(f est, pef.itlos qffoffu))lingtia c|iadiiisaciftus, saeer- aufefas adeo qtforfnec ipsa cofpbra iiitacia pefmif-
rfoies iuierfecefiini, id esi, ipsuiii Doriilnicumlionii- terOs. Ad hoc eViiti» nbVacula/acuta est, u't o;'l]aritO,.
nVm, de eis riatufri,ciuivefe sacerdoS ftiit, quia se- expfessius possint, capilli abfadafVtuf. Sf vefb' ad
fpsiirirpro riobis ifiiriiolavii,et riiultosalios ei aelhse- Ciiiistufn el J.OdaicfTm popuiunVhoc refefatuf, iiaf
feiiies. David vero evasit, qoiii vefhum imriiortaie diceiuf':' PerfecTM-ciblumsicul ribitiiiilSiieutHfaelt
permarfsil, quod eiiarn lsa'a'6 prscsigrfavli, pro quo dblufii, qiiia siciVfnovacula quse"afdlfucituitai; Q' ,
nii-s immiilafUsfuit. Sifniliier quocjue esl si ad oi)V- . jie'f eain vutfris oriieiuf, si viiineraf,pottos ipSurir
»57 W PStfMORUM LlWftUMEfl&GESIS. - i»S^LM. Ll. 758
ielurpat, ila jjecuRarisitle fticfciciJspbpoTusSVfho"ciA ftiil, qiJTtimc efit te j'udicatufus, qtiia nune habebis
electus, ul in-eo vtiitus Bomini rcrtfaesentareiuf 1
ei adjutorem, quem func judicenr. Ppsiquain vero oves
ornaretor, poiiuSiikmf detorpavirvqilia leiiVpusvTst- separabuntur ab liaedis, luhc eri4tlemptis ridendi, id
lationis non reeognovrt.' Et Triboedblrise'egit,' q"uTa est, dtvibse s"erii6ntiseaggratufandi. Iiidebuni, in-
•
aliud fecit, elad aiiud euttf DoffifriififeTegitv quam tandem, et exprobrajvfeseis dicent: Ecce ho-
Dilerisiimalitiamsnper boniiatem.Quasidicarifdeb mp., id est, ecce ad quid dum se ejctoilere veliet,
assidue iniquitates cogitastr, quiaf matiliaWdilSxisii fedaiitiys.est DoegVQtij.npn posuit Deumadptotem
tuper benignilatem,- rd est, ita ut prsepOriefeSeaVnVfite-sttifiii, id est', qutrionde Deo, sed desepTaVstrmpsTi,
nigniiali, et sic quod natufaTe' ef pefvefffeif. Ad quia in diviliarum suarum mulliiudine.speravit. Non
qood enifn uuriVriquodcpre faetuWdst,- tli0 ih eb pfr- dicit qui dives fuil,-se:cfsi cjiTisdiviiias lnibeat ad
mitivum estv Quare benignffas"e"(afeqfuiias ffi quM necessicaiem,-et ad: aiioruifi feftciioiiem, rioi)'.est
homo creatus est prius^smitiwlforriinevniatiitarVefoj peccamm ;•sperare autem' iiv crfvitiis, itf est, lialiere
quseaccessit ex corruptione, es"lpbsferiusyDileiistil eas non ad necessitatenV,- Sed ad*detectaiTriiVeriV, est
inquant,-snper boniiaterrimalitiafriy et ideb tfilexisii peccatum. Si etiiurlibfos legabiiisVinvieniaVififi^ Ai)i'a-
niagis loqtii iniquitatem, qtiam loqui aequitaieti).Et ham,. Jaeob,i et et aliOs pfibfes ptfffeS, ei diViles
iu hoc quasi clicat: Nori idem cjubclin aViis serVa'S. fuisse, et tamefi felicesvcjftiaftoifest corisfdefaiVcltim
Provides enirfi ne acidum cibufn Veniii fuo irigeraSj si vges in facultate,-sed sfatde* in eiVpi'dTt'are. Noii
et non providesqui id iri ore habeaft7 SicfVtiVaitiqiie enim Deus consiilit arcami,: «ecfcbiVseieiitiariV; uCC
eligendum est quid vescafis, ita- cfuid16'quaiis. damualur pecuri-ia,se'd dvaWfiaV sMtii*e cbiiifa rVoti
.
. Dileximiomhiaverba. QuasrdTcai5: Bi'suftjWiaWl'neB fa-rjdaiuririopia, sed inrioeentiaVQuod atieritfeiiies
(juitisfetuai concludam, dico'quia' dilexUiioiiiiiia-iWbd 1 .sancti apostoli; cuiViDoiffittuscticoreVeT^;:Facitiits'
prmcipitalidnis,•quodciinque ad pf*'6i[iiffum^ra^it el est camelum per foranien cwus irahsWe,qudtitilWieih
inleritum drlexistiyscfficet, lirigua-ni'cfbfoiiafn.Sfcui in reqnunt.coelorum,dfxerufil :' E-t quis['poierit ialviis
eriimliabent quidamlibfi, Vellu Doeg'eiis" ITifgifadirfo-. esse? Nullus-eniin ferft,- quT rfotfde^idefei fiabere.
sa,nihilagensvel loquensnisrdolurW.Efaccijiedbliiim i' Peirus vero satis fidtfcialiier lbtfuttVs" e§f,-ctftfvdfce-
bic large pro omnt iftiquitate. Sed qufd libi iirde? tet,: Ecce nos rctiquimusoiit;iia\ei seciiii inniiU te.
Omne malum scilieei,-quia propterea Deus, quVp'6- Niliil namque praeterratem Vei6r6iii ei sfiissaVnve-
test, destruette in fine; quando rion licelnl ulira re- sieiri. reIiquerat-,1et- la-meivse dicebaf ferfq^isse
surgere. Vel inftnem semper lehdente, i'd est, aViefiVa i oinnia. Quod sotvit beaius Gregofi-fj'sdfcbift: VMui-
desiructione deslruet te noii ad sedrficatiorteni,sedI ium rcliquit,-qui niliHsibifCfirfiiit.TtfnisieViiwase-
destfuctionem. Et rfurieinterim evelleiiede tubefitU- queuiiljus relictasunt,' quama ahfe sequ'6'ii'tirris: cori-
-
cule, el hoc ita quod emigrabil te, id est, longe ihi- cupisci potuerurit.' t Et iteftf: i Muliiiffffetfqtiit qift
1
grare te faciet inde,<hoe est, iri\pf *seii'fi s cVmVftiu-ipsum eliatn desiderium habeifdi poiVpbsiVii. »''S'p'e-
nione fidelittmmorarliter Sepaffa/liiW (e.-HaberiiaiiieYri \ ravii, inquam,-iri divitiis,-et prteWitit i?ivahVMesitfi,
quidam libri Tuo, qifod satis hene:e"s"l,- fjfViaef naftf-- id esf, magis profecit in vanitate, id est, iir 1'vhf cj,n\ie
raliier omnis homo'plantatus esi hr ho'6:iabefiVacatoV ,. inane concupiunt, qiTarnprofcefe iu vejitale, pluris
1:
el radicem babef in.cablb.'Un'de!dictt Evellet ie nfcJ eninj fecit nummumquam Deiitn.
de labernaculotub, ict esf, quoil fuuni Seb&reidsse^. '. Eijd aiiiem. flic loquitur non quilNief'untfsvsed
El quia evellet te de Uibernaculo,ideo fandem eliarri j^ uj onva iiia, id esl, licclesia, cujus superto rarrit de
de palaiio. Qtiod src dicit : Ei laffdeifVeVelfeirtidir Judaelsfracti sunt et loco illorum buniTKsoleaster
cem tuam, id est,- qusfrdebefet esSe iihl&e ierfaM- de geiitiijus frisertus QSI,Quasi dlcat: Doeg ctutaspe-
venlium.Radix nosira chafitas Cst, ffuctus v6fb tfu- rdiiit ih muttiludine diviliarum suarum, damnabilur ;
jus radicis sunft boiia opefa. Uride dicit- ApbstblfJi',: egb atVtemjaiti positus. iir donro Dei, id est,- i'n eva-
Omniavestfa in chariluie fiaht,' e't iteni alibi,: In iesii requte, spe, elsi iiondum in re,' exisietis-sicut
chdritale radicali ei fundati. Hanc fa'dicem, id est, otkd fruclifeiiu Ulivui.enimIfuctus tarde appafetyet
charitatemj dicit evelli de iefra viventiiiiri,id eSf, de taitien apparef. Sicet fnictus justorum larde cj-uidetn
superria retjtiie, qfiarittiirfad: rijtlbS, qiiia earii liori eyeiiiifiii',sed"iainen apparelmni. El ideo posifus in
habuerunt,1et ideo pef e.im Hlic rioiVcbrrjplafiialjtVri-domd Dei, qu.ia uou speravi in peeuiriaysad in Dei
tur. Cliariiasautenr ibisetfiper femariebii, cjuia ctia- misetipdrdia,ipsa, dico,: dVicente.itie in miernum; fd
ritas nunquam excidii. 6sf, iif Saeculunisubsecutivum hujus smculi,-Qfjod
Videbunljuili,- Quasi dicat: Quod Peus v»:f6'SiVl est ditbie : Quod ego speraoiin misericordiaDtij feci
damnabil Doeg, non inffActuofe,-SfecTlitiliief suis lion pfo leinpofali coniiiiodo, sicut mulii faciurri,sed
facieiyquia justividebunt; i&tsl, alteirdent et pfae- pfo ieiefno. Ego,- inquam, lalis imn daiiJiiater,' scd
seniem etfuturam ejus cfamriaiioneiii.Ettdetf iiutic cdrifiteoor libi, id.cst, coufessionem laudativam f;i-
dum lempiis noclis est, timebunt. D6 t'6'6 tiinoTe ciaffftibi in smculuni,id esl, asiernaliter,. Knc esr,
dicil Apostolus: In timorect tremore vestfaiit ipso- seterfiaiiter sacriijcabo libi vitulos labioruni. Bcati
rum operaniessalulem; el: Qtiisiut, iidehi he caddl; eiiitiiijtXiItabitanlin domo lua, Domine,in smcnlasm-
et item : Consideranste ipsitin, rie et iu ieiiteiiLDuirii** *. culdfuihluudubuntte. Et nieiilo tibi coiiiitebor, quia
eniKi ad lucefnariiambfiiaitVtfs ,•necesse 6'Stfii iff (i- /ecrsfi lale quidein ut sis dignus laudariy Doeg,-ser
niore vivanfds; iiufi'6atftefnad iucefriam'aiifbVihftiVu's~, ficet, daiiinasti, et David coronasii. Vel fecisti me
jtista quod dicit Petms : Uabetisauieni cerliorehipfo- taieui qui biiii digiius setenialiter bi damnari. Confi-
phelicumiermohem,cui bene facilis atten-denies'quasi iebor iibi landem, ct iiuifciiiteriin exspectabonomeii
tuceriuein obsciiroloco,-dunec dies veriiai, el lucifer liiiini, id est, noii properando prseripiam hocrionmti
erialur in cordibus veslfis.-Nuiic eiiim' pioplieticiim qVfOd est Deus, sicutAdaui qiii bilri Deusesse,'et de
seimortem certioiem, irf esf, ceflas promissiiiries scib uijtti, rionde tuo, voluit pendere, se,:fex-speetabo
biiiietfufs,sed iii obscufo'loco sifificrs, qriia iaiiitiiri paiienter quousque per uiiiericordiani ei gtoriam il-
ex parte cogiiosciiritis, et cogfiosceriViJS qiioiisi|ue fiid possiin acquirere. Eriiuus enim oniues sicut dii
lux illa veniat, de qua dictum eSt :Ciiin dutem eippii- iViimoitaleset iuipassibilfs facci, juxia illmi : Ego
ruerilj simitesei eriiiius, el videbitr.usetttnsiculi esL dixi: Oiiesiis. Et inerito nomentuuni exspeciabo,quo-
Nunc, iiiquaiu, limebuiit, el laifdeVrifidebuVil,lacii riiam ipsuiu est bonum, id estj et suave ei dirlce est;
lunc super eum, quamvis ffuricsVrrtsrib eb. De bnc 61 quia pauui suut qui adhuc diilcedineni illam per-
risu Sapitntfa dieii : Loquibar, et hoiialieridisiissef- cepisseui, de qua dictum est; Gitsiaie ei videie,quo-
monibusnicis,eyoauteiiisubsannabo,et desiipef fidebo riiamsuavisest Dominus; el ideo riesciutifsuaviiateca
de inleritu tjclfro.-NuncenruV16'riiptis dolendi et coiri- illaui, sicutet llle qtii dulcedinemineilis ifoir gusta-
paiiendiest irialis, durif possuiifus eis pr6'debse,quia vii, uescii quam dtilce inel sih Ideo subdit et quibus
et tutic quidem erii poeuiteutia, sed iiffructuosa. Et suaye sit, et quaudo, dicens : Quoniumnomen tuum
ideo tu quisque nutic pceniteas',ef efii tiius advoca- esi iionum, quod apparemi in conspeciuuid est, iu
759 BED^E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II.— DUBIA ET SPURIA. 7G0
societate tanclorum tuorum; his, scilicet, qui eis as- A j riendum, nuncesse dolendum, quia hunc flnem ha-
sociabunlur. bebunt, prsemia vero eorum nunquam habebunt
IN PSALMUMLII. finem. Et redarguit hic propheta illos propier quos
In firiem pro Abimelech, intellecius David. corpus Christi dolet, atque demum, sicut prsedictum
ARGUMENTOM. est, consolationem ejus interserit. Ne superflue psal-
mus isle repetitus Videatur, quia ad aliud hic, ad
Et hic psalmus Rabsacen percutit, Aliter increpat aliud superius, inteiidebatur. Qui vero sunt illi pr»
Judseos incredulos operibus negantes Deum. Legen- quibus dolet et parturit corpus Christi, psalmus
dus ad Evangelium Mallhaei. iste aperit dicens : lnsipiens populus non providens
EXPLANATIO. sibi iu futurum, dixil quia non est Deus. Et hoc in
corde suo, id est, in cogilatione sua. Mulli eliam ore
Begum narrxtt hisloria, ctim David apud Achis ex- dicunt qnia non est Deus. Sed ut universaliter acci-
sularet, elcum eo descenderet in cdslra ad prmliandum peretur, ideo dixit In corde suo. Omnesenim illi qui
cpnlra Saul, latrunculos AmalecvastassecivitalemSi-
David et sociorum cogitant Deo placereiniqiiiiaiens suam,quia superse-
celeg, rapiisque ejus uxoribus, det a vindicla, nec statim punit eain, Deum aperie
ac
filiis subslanliis, abiitse; ethoc comperto David eos non esse dicunt. Quia si Deus est, necessario justus
persecutum esse, et inter convivia reperlos inlernecioni est; et si justus est, nulla ei iniquitas placet. Illi vero
dedisse.Inlellexit ergo David Chrislum de suo semine qui iniquitatem ei
placere putant, quia destruunt in
nasciturum, geniiumquepersecutionesconira Ecclesium eo justum, destruunt <t Deum.
ejus, quasi Amaleccontra Siceleg civilatemDavid esse
sed easdem mox ne animas de Ec- g Corrupii sunt. Insipiens populus dicit quia nonest
tmviluras, quas Deus; hoc autem non est culpa nalurse, sed quia ipsi
clesia rapuerant possint occidere, Chrislo victore, pro- corrupti sunt a bona naiura, in qua creati sunt, juxta
sternendas, vel ad fidem scilicet, vel ad damnationem. illud : El vidit Deus cuncla el erant valde
El ideo recte titulus dicit: In fine pro Amalec, id est, bona. Bona enim natura inqumfecerat, homine fuit, quandiu in
in Chrislumpro genlibusiniellectus David, quia ipse virtutis mansit, quia bonam naluram
intellexit quitt hmc qum gesserat myslerii mlularis le- pleuitudine amisil. Corrupti sunl, inquam, et ideo
nerenl. Amuiec interpreiulur populus lambens , quia praevaricando facti sunl a Dominoabominabiles,id esl, exhaeredati
qui terrena nimium desiderant, etiam ambiendoquasi et exsecrabiles. Quajidiu enim bene aliquis agit,
tambere videntur. Pro horum ergo conversionevel pu- tandiu tantum Dominus baereditatem ei
nilione psalmusiste (ormalur. In primo membro psalmi: ipsi, dico, emes in iniquilutibus, id est, promiliit, non desi-
Eccttsia loquilur, increpanseos qui vel corde vel opere stentes ab iniquitale, quia non est in eis qui facial
corrmhpi rion meluunt. In secundodicii eos recepluros|'| bonum.
mata qumfecerinl Christianis. ln tertio fideles monei Deus de coeloprospexit. Cor quidem insipientis au-
mquanimiter smculi ferre molestias , donec judicium fert Deum, cor quidem sapientis, id esi, justi, ponit
majestatis adveniat, ubi omnes beali induantur, bona1 Deum,'quia de coslo, id est, de corde justi, qood ideo
recipient. coelum dicilur, quia semper in coelo conversatur, et
GOMMENTARICS. ubi Deus manet,qiiia anima jtisii sedesest sapieuiise.
Dixit insipiens in corde suo non esl Deus. Titulusi De illo, inquam, ccelo prospexii Deus, id est, Deus
est lalis : In finempro Amalec, vel pro Melech, tn- - fecit illud coelum, id est, jusios prospicere super
lellectus ipsi David. Antalec populus fuit perseculor•" filios hominum, id est, a longe fecit aspicere fiiios
sancii David, et regni ad ipsum pertinentis, id est, hominum, id est, inale operanles a longe, quidem non
lsraelilicas, genlis. Qui scilicel Amalee Siceleg civi- secundum locum, sed secundumdigniiatem morum,
taiem succendit, et inde uxorem David et familiam ipsos dico positos per digniialem super eos. Solet
cum facultate ej'us diripuit. Et interpreianlur Ama- namque sacra Scriptura ea quae per nos Deus opera-
lecitre lingentes terram, per quos amalores mundi tur ipsi attribuere, ul ubi dicitur : Ipse quidem
inlelliguniur, de quibus necesse est utamatorcs coeli, Spirilus postulat pro nobis, id est, poslulare nos facit
qui per David inlelligunlur, perseculionem patian- gemilibusinenarrabilibus; el iiem : SpirilusDei scru-
tur. Titulus sic exponitur : Haecverba referuntur in latur omnia, etiam ipsam altitudinem cmli, id est, scru-
finem temporum, id est, ad Christum natum in tari nos facit; et: Tentat nos Deus, ul sciat, id est, ut
flne tempor.um,juxla quod ait Apostolus : tVoiiis«ime scire nos faciat. Sic et hic dicitur : Deus de coilo
vobii locutus est in Filio, et quia Christus est finis, prospexit, id est, Jecit coeluuj prosjncere super filios
in quem quidquid boni agimus dirigimus, et quo hominum, ad hoc , ut videat, id est, ut videre ipsum
adepto nibil est quod ultia petamus. Quae verba coelumlaciat, el dijudicare si est inler illos iilios bo-
suntpropositus iiiiellectus ipsi David.vel dignioribus minum aliquis inteljigens Deum corde, aut requirens
de corpore Cliristi, pfo Amalec, id est, pro persecu- opere. Quod vere non est, quia omnes declinuverunt
tione. Redarguil enim propheta in lioc psaimo per- in maluni; simul, id est, et de Judseiset de gentibus.
secutores corporis Christi, ei exhorlatur ipsum cor- El ideo facti sunt inutiles, adeo quod non esl iti eis
pus, id est, Ecclesiam, ut cum omni patientia susti- qui fuciat bonum, non esl, dico, tis^ue ad unum , id
neai tribulationem et persecutioriem, atque taridem 1D est, nec unus, vel usque ad illum qui perlinel ad
inseril ipsius corporis consolationem. Unde dicit in unum, ad Christum, qui unus est, inuliorum. Filii
titulo quod sit psalmus iste iniellectus, propositus namque bominum dicuntur quicunque homines
fidibus, pro perseculiono, scilicei, ut inlelligant tole- dum male agunt. Filii vero Dei dicuntur,dum bene
randam esse persecutionem, quia finem habebit per- agunt, quia ille de flliis bominum bene operando
secutio, sed prrumiuuipersecutionis finem non habe- fecit iilios Dei, qui fecit filium Dei esse filium homi-
bit. Yel pro Meiech, ut Hieronymiis dicit, interpre- nis. Fecit enim illtim parlicipem esse nostrae mise-
tatur parluriens, sive dolens. Quis atitem hic est par- rise, ut nos iierimus participes ejus gloriae. Tollalur
turiens, sive dolens? Corpus, sciiicet, Cbristi.-Dolet autemde hominibtis Flius Dei, id est, bene agenies,
enim videns quod quia superabundabit iniquilus, re- remanent (ilii homirium, id est, male operantes, dc
frixit chariias multorum. Parturit vero illos eosdem quibus recte dicitur quod non est in eis usque ad
pro quibus dolet, cum aiiquos ex eis impiis facit pios. urium qui faciat bonum.
Pariurire enim est cum laborare. Unde quoddam ISonnescient omnes qui operunluriniquilalem, qui
inembrum hujus cofporis charitaie praegnans ait : devoranl plebem meain ut cibum panis. Modo quod
Filioli mei, quos ileruni pariurio, donec. Chri- non est qui faciat bonuni, et omnes declinuverunt,
slus formelur in vobis. Esl-ilaqtie psalmus isteinlel- nonne aulem omnes qui nunc operanlur iniquitatem,
lectus propositus ipsi David pro Melech, id est, pro laudem scient, id est, cognoscenl, ipsam iuiquita-
parturiente, sive dolente, hoc est, ut inlelligat cor- tem ? Quasi dicat: Certe qui nuuc iniquitaiem scire
-piis Ghriili parturiens et dolens nunc esse partu- iioluiii, ut se cognoscaui, tandem scieiit eam ut se
ifi* INIPKAl.MnRllMURRUM EXEGESIS. — PSALM. LIIL 762
A carminibus,hoc est, in maximistmtitimlaudibusexlulit;
plangant. Illi, dico, scient iniquitatem, qui rnodo de-}.
voranl, id est, devorare et sibi naturaliter incorpo- semper enim (ni fallor) psalmi qui in carminibus in-
rare nitunlur plebem meam, id est, plebem Dei scribunluf cxsultationemcanenlisinler adversgdeniin-
meam, id est, cujus pars ego sum dicit Propbeta. In tiant. Ziphmi inlerprelunlur (lorenles,quod in hoc.sm-
hocenim devorat et contemnit eam,*et hoc iia, ut culo pcccatoribusdatum esl, ubi ad lempus liberlate
cibumpanis, id est, assidue. Pane enim qualitercun- perfidaprosperari sinuntur, et fidelibuse contruriocon-
que aliis cibis varie utamur, assidue vescimur. Hinc temptis, el impiorum obslinutioneconclusis. A Saulis
inserilur praedictacorporis consolatio. periculo prophela liberatus per lotum psalmumDomino
Deum non invocaverunl; iliic trepiduverunt timore, grutias ugit, quia Ziphmoritm non poluit nocere pro-
ubi non fuil limor. Ideo merito scient iniquitatem, dilio. In prima parte deprecatur, ne eum inimici for-
quia ipsi non invocaverunlin se aeterna, setl tempora- tissimi gravure prmvaleant. Secuhdo loco adversarios
lia invocaverunt, mundutn, scilicel, el non Deum. suos spiriluali pietale supplicat debere converti. Quod
Deusenim gratis vult se coli, gratis vult se amari. omnem convenit petere Christiahum, ul a (lorentibus
Quicunque ergo Deum propter aurum vel aliquid hujus mundi ita liberetur, qualenus eis conversionis
mundaniim invocat, non Deumin se vocat, sed illud gralia non negelur.
quod affeclat, et Deum quasi nequitise suum inini- COMMENTARIUS.
strum fieri postulat. Ule vero Deum in se vocat, qui
ad hoc lanium eum vocai, ut ipsum possessorem et Deus, in nemine luo. Tilulus est talis : In finem in
praemiumhabeat. Non invocaverunl,inquam, Deum, _ carminibus ipsi David, cum Ziphmi veneruntad Saul,
et hoc ideo, quia non timuerunt amittere aeterna, j" el dixerunt: Ecce David absconditus esi apnd nos.
sed temporalia, et ideo voluernnt relinere tempo- Quod Saul qui electus est in regntim non ad perma*
ralia, et male retinendo ea perdiderunt aeierna, nendum, sed secundum Scripturae sentenliam, quae
perdiderunl et lemporalia. El hoc est quod dicil: dicit: Qui fucit hominem Itypocrilam regnare propter
Trepidaverunt limore, id est, vehementer timuerunt perversitulempopuli sui, figuram gerebat regni tem-
illic, id est, in amissione lemporalium, ubi non fuit poralis ad interitum pertinentis, jam diclum est. No-
limor, id est, pro quibus nequaquam est timendura, tificatum quoque est superius David (iguram Christi
qui ex necessitate perduntur. Non enim pro exterio- gessisse etcapilis et corporis. Toius enim Cbrisius
ribus timemlum est, cum etiam non sit timendum caput et corpus. Cui capili sursum posilo, corpus
pro corpore, quia dicltim esi: Nolite timere eos qui convinctum est jam spe, et caput corpori deorsum
occidunl corpus. charitale. Ziph autem vicus fuit Judeae, cujus habi-
Quoniam Deus dissipavilossa eorum qui hominibus tatores Ziphaei dicebantur, apud quos cum Saul eum
placent; confusi sunt, qumiium Peus sprevit eos. persequerelur, Iatuit David. Inierprelantur vero Zi-
Ideo Deum non invocaverunt, et ubi non deberent phsei(lorentet, per quos intelliguntur mundi amato-
Ireptdaverunt, quoniumDeus dissipuvil, id est, justo res. Apud quos vero David, id est, illi quos figura-
judicio dissipari permisit ossu eorum, id est, iiima- bat ille David, sunt latentes. De his lateniibus dicit
menta animaeeorum, virluies,, scilicet. Et hoc me- Apostolus : Mortui eslis, el vila veslra absconditacst
rito, quia ipsi non Deo, sed hominibus placere slu- cum Chritto in Deo. Cum Christus apparueril gloria
tttnc et vos cum Christo apparebitisin gloria,
deut; et ideo effusi sunt, ut se ipsos non atlende- tettra,
rent. Cndedictum est: Redite, prmvaricatoresad cor. /C tunc enim qui nunc latent, quia bona eorum 11011
Et sic confusi sunt riunc quidem inleriori cdnfu- apparent, etunt fiorentes. Et Ziphaei nunc florentes
sione, tandem vero exteriori, ideo quoniam Deus tunc erunt arescentes. Per hos enim duos duo in-
sprevil et abjeeit eos, hominibtis, scilicet, placen- telliguntur genera maxime distinguemla. Nihilautem
tes. jirodest disiinguere, sl pigri sumus eligere. Nunc
Quisdabitex Sion. Injusli quidem dicunt, quianon enim datur poleslas eligendi, quandiu Deus differt
est Detis, sed mentiuntur, quia quis, id esl, aliquis sententiam judicandi; postquam aulem venerit sen-
dabil salutare, id est, salvationem seternam Israel; lenlia judicii, non amplius eril poteslas eligendi.
facto ex Sion, id est, his qui adeo proficiunt in spe- JNuncergo eligamus, et malimus esse latenles quam
culatione, ut tandem gaudeant visione. Nunc enim florentes, ei cum David humiliari, quam cum Zi-
sumus Sion, id est, speculalores, tandem erimus phaeisexallari, et intelligamus quem finem habeat
Israel, id esl, pervenfores et visores; et quasi di- alibiUosZiphaeorum. Quis sit autem iste (inis, Psalmisia
cat: Cum hqc non possii alius dator, iste erit Deus. aperit dicens : Vir insipienset slultus non intel-
Et boc salutare dabilur, cum Dominus converterit liget hmc, etc, usque cum dicit: 1)1intereant in sm-
caplivitatem plebis suse, id est, cum simul et anima culum smculi..lEternus enim interilus finis eril iloris
et corpore averlerit captivitatem ab his qui malue- illorum, et e conlra aeterna jucundiias aridiiatis bo-
runtesse plebs sua, id est, Dei quam mundi, quod norum. Et de hoc intellectu agitur in liiulo, cum
eril cum novissimamors deslruetttr, el hoc morlale in- dicitur: llmc verba rsferuntur in finemlemporum, kl
duet immortalitalem. Et lunc vere laetabilur lsrael, est, ad Christum, quse suntintellectusattribulusipsi
quia hic exsultabit Jacob, id esi, gaudebiint lunc in . David, vel vicedignioribus de cqrpore Christi, vel ipsi
perveniendo, quia nunc laetabuuiiir in proiieiscendo. D J prophetse illorum agenti el exhortanli nos ad
Potest etiam a principio versus iste legi interroga- inielleetum, scilicet, io finem (loris Zipliceorumat-
live, quod satis in priori hujiis psalmi posilione ex- tcndamus. Qui inletiectus babcndus est iu carmini-
planaium est. bus, id est, in hetitia, non in liislitia, quia non est
1N PSALMUMLIII. dolendum si hocffore careamus, et tribulamur ; imo
gaudere debenius in tribulatio/ie, scienles quia tri-
.n finem iu carminibus vel liymuis intellectus David, bulalio palientiam operalur, et cailera. lntelleclus,
cum venissent Ziphaei ad Saul, et nuntiassent dico, signatus in illa hisloria, cum venerunt Ziphaei
Sauli: Nonne David absconditusesl apud no$. ad Saul, et dixeruni ei: Ecce David absconditusesl
AftGtiMENTUM. apud nos. Seniper eniin (lorenies latentibus adver-
Ex persona Ezechise obsessi polest inlelligi. Ali- santur, et ipsos produnt, sed nihil eis obstmt, sicut
ler vox Cliristi ad Patrein , vcl ctijuslibet Ddelis et Ziphaei David quidem prodiderunt, sed nihil ei
auxilium Dei conlra vitia flagiiantis. obfuit, quia illsesus evasit, et speluncam Odollam
intravit. Quandiu etiam Saul perseculor intrasset, ut
EXPLANATIO. ventrem purgaret, et interficiendi se copiain illi da-
Intellectus David accipiendusest, ut supra, quia vi- rei, David ei pepercit, et oram tantum chlamydis
delicel, angoribusobsessus,sed inopinateliberatus,quid! ei abscidit, signifieans nobis quod tales nos perse-
luclesim Cltristi, cujus etipsemembrum erat, venturumi quenies non persequi debeamus, nec odio Iiabere,
itnl, intellexil; et hunc eumdemintelleclumsmm ini sed potius diligere, et pro ipsis orare. Ntino ad Iit«
765 BED.E VENEMBILIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 764
teiarii acceaanrus. Yox est, ui praedietuin est, vel A , crificaboet confilcboy,quoniam lu eripuisti jam tn«
peifectbrtim iti cofpofe Chrisii,- vel ipsius prophetce in spe, ex dmni tribulalione interiori, scilicei, et
vice eorum agetitis, ef iia dicentis": Deus, in noihhie exleriori. Et eculus meus, interior, scilicet, factus,
luo salvumme fac: Quasi dical: NoriieiituiiriVquod per hanc ereplioriemsuper inimicos meosdespexil, id
pTaedicaiumest nobis in inflrmilatc, quia morlalis efr est, desjjectibilem florem Ziphaeorumhabuil, aiten-
passibilis nobis aiinuritialus es,- cognosco stiblima- dendo, scilicet, quia emnis earo fenumest, el omnis
tum in virtuie. Yenisti enim ut moriaris ex infirmi- gloriaejus tanquamflos feni. Aruit fenum, et cecidit
laley venies vero ntjudicesin virlute. Et quoscun-; ilos ; verbum autem Domini, id est, promissiones
que nunc salvabis in praecedenii noniine, illos saiu- Dpmini manenl inaelernuni. Quare? Quasidicat,: Si
britef liberabis in lua subseqnenli virtute ; et TdetJ liic humilior, exallabor cum Dominus dicat: Quia
tu, Domine, me credentem et sp.-rantem, in tuo no- quise humiliat, exallabilur.
inine praecedente,nori in me, salvttm me fac. Et bene-
dicit salvum, quiajusius ex fide vivit. Ef sic landem IN PSALMUMLIV.
perfecle libera me in tua subsequenti virtute, et-uf In fineriVcarhiinis inlellebtus David.
liberes, o Deus, exaudi oraiiohem meamr,iion quam-
libel, sed meam, fl.orem, scilicel, Ziphaeorum non- - AKGUMENTtJM.
10'ganiem. Et verba 6fU, fion Ziphseorum, sed tnei, Ex persona Onise sacerdotis sponte ^lgyptum pe-
id esiy asterna bona a te fogantis, qTiseilli qnidem lentis psaimus isle deproniilur, quando Jason pro-
audiuni, sed non percipiunt, qVViahon aeterna me- pinqmisejus, sed bonoris et vilseillius aemulus, ab
ciim, si terrena ebphinfy Vmjniim,pereipe, id est, B j Antiocbo, Seleuci filio, poniificatum redemit, ea con-
ostende jier effeclum percepisse te auribus,- id est, ditione, ut omnes Judaeos in-gentilium scita tradu-
audiendi potentia, quse in te esi. cerel. Ipse vefo Onias, constructo in ^Lgypto altari,
Quoniam alieni insurrexerunl adversum tne, fortes ritus sacros, quos Jerosolymis Jason profanaveral
qumsieiuntaniinam meam, el non prmposueruntDeum cum Judaeis, qui invenire potuerant, anlistcs devo-
aitte conspt.ctuihsuum. Ideo necesse est ut fu mesal- tus instauravit. Aliter (idelis quispiarn conlra vitia
vurin facias et Iiberes, quia alieiii, id esiy Ziplfsei carriis et ipsam carnem deprecatur.
atierii a menon cogriatiorieysedaffeclione, nOiiloco, EXPLANATIO.
sed flore, insurrexerunt, ut esserit adversuin nie, id
est, ul opprimerent me. Et hoc mtfdo insurrexefunt, rilualibus ln fi.iieinin Chrisiuhi in caiminibus, in gaudiis spi-
ihielleclus David, quia eum inteilexil incar-
quia ipii fortes, nOuin rei veritate,; sed sua reputa-
lione, qumsierunt aiiimam ineam, ui sibf confOrina- Per nandum, per quein se ngvil a Iribulalioiteliberuhdiiiii.
lerit eam. Et boc totum ideo fecenrnt, quianori pro- ioitirii psalnium, . duobits diapsalmalibus distin-
verbasuril Doihini. In priina piirle pelil he sua
posuerunt ante conspeciumsuum Deuin, sed mundufn, tluhi,
id esi, nolueriiut Denm diligere, sed polius volue- iri Inbutaliorieposili despicialur oraiio, deptecdhslibc-
runt nuinmiim super nunimuni ponere et oiimia'ter- fulioiiis celerilaleiri,quam e:ccarnis iiifinniiale pi oba-
rena conmroda angere. bitlitr ex.pelere,t Secundo loco JudworUindvslrui sup-
Ecce enim Detts adjuvat me; et Domimisstiscepliir pticat iniquilUles, quoniam in civiiate ipsoruhi erat
estanimm mem.;Alieni quidem insurrexeront corftra, cbhtrdtticiio serituiis. Tertio dicil qtim obsiiitaiis Ju-
sed quse cura ? Nulla scilicel,' quia Deus adjuval rne, G dmis pfo suis scelefibusnoveral everiire. Posl hac in-
Deus onines sanctos suos adjuvat, et si rioriexieriiis dicis iroduciiiir pia cotuotatio, ne qlds ftdelium, audita ju-
severitutelerreuiur.
manifeste,- iuterius tanien occulte, qnia vere nra-
gnum adjuloriuni illis esl, qui possunt dicere : .Glo- COJIMENTARIUS.
ria iioslra:est teslimoniumcoiiscientimrtosirm. ltiquo Exaudi, Deuc, oraliotutn meani, ete. Titulus est
srdjutofio iSte cjuoquegloViatufcuui dicit: Vofnnia- talis : In finem in hymnis intelleclusipsi Danid. Quod
rie tibi sacrificubo, etc. Deus, iuquairi, adjuvat me. sic exponitur. Haacverba referuntur in (inein, id est,
Ei ecce quoinodo adjuvet, seilicel, quia Dominus est iri Cliristum, qui finis est onini credenii ad justfiiam
tusceptor, id est,- defensor, animm mem^ et si ntfii accipiendam in hymnis, id est, in laudibus, scilicei,
corpbris lnei contra Ziphseos dsindomihi gloriosam ut sive exsultemus et lseleinur, sive tribiilemur, el
coifscientiari),quae facit ne eis coifsentiam. angustiemui', ille semper sit latidandus qtti in tribu-
Averte muia ab inimicis meis, eiin veritule lua di- lalionibus erudil, et consolaiur in prosperis. Nuii-
spcrdeillos: Hic interserii orationem pro peisecu- quam eriim laus Dei debel ab ore et corde Cbristiani
toribus illis,;dans nobis exeinploiri, uttales noriodia- tecedeie, non tu laudet in prospeiis, e! prchendat in
inus, sed pro ipsis oremus. Quasf dfCal: 1111 qcfidem adversis, sed ut semper, ut Psalfnlsta ait,- laus ejus
iiisurgufft contia me, lu auiein, Domine, averte ab sit in ore meo. Gaudes, agnosce Patrem eniendaniem,
illis meis mala inferiorav scilicet, et graviora. Nul- quia sive blanditur, sive emiMidal, illum erudit,- cui
luni enim malum gravius quarii amaie teirena, et hsereditatein parat. Hoc niocloin hymnis verba sunt
negligere aalerna ; etipsos positos in verildie tuu, id accipienda, et sunt intellecius atlributus ipsi David,
cst, iir auiore aeteriiorujn, disperge in ialsiiate sUa, U a cujus semine Clirisius processit seciindutn carnem,
id est, iu atfeciione tefreriortiiii. qtiia Filius ejus fuil secundum liuuiauiiaiem, Domi-
Yoiuntarie sacriftcabolibi, et corifiteborriominituo, nusejus securidumdiviiiiialem. Significal hic tottim
Domine,quoniambonum esl. Ad prmcipale contiliua- Christum cajiut, scilicei, et corpus, quia poiest Psal-
tur. Quasi dical: Yere tu, Doinine, adjuVas ine, et mus iste vox esse vel capiiis vel digniorum memljro-
es susceplor riieus. Quod per buiic eflectum apparei, rum in cofpore. Et est inteilectus. Admnnemur enim
qtiia ego sacrijicabotibi, id esl sacrificiuiii,' iaudi-, iil, cum audimus, intelligamus quia niagna ad uos
scilicet. Et liocnon ex necessitate, sed ex voluntate. aitiiiet cufa inielligendi, in quo malo sirnus et a quo
Quod est dicere: Giaiis le laiiclabo, et ift ejus iaude ffialo sefnpef liberari optainus. Inter ifiuUastribuia-
gaudebo, quo laudafo, nuiiquani etubesco. Yoliinia- tioues bujus sseculi plangit aiiquid psalmus isfe de
ri.e Deus laudetur, cbaiitule ametur, gratis laudetcrr, intelleciu. Nou autem plangit, ciim hoc psalmo qttis-
-gfatis aiuetur, hoc esty piopier se ameiuf, rion ex quis non babel inielleciuni. Porro auiem illuc ine-
necessitaie, id est, ffoii prbpter aufufn Vel afgeu- niinisse debemtis , quia secundum inielleclum ail
lum, Vel alrquTd'i-alfti Sucrificubo tibi, iriquatii, el jfnaginem Del facii sunius, et per iuteliecium ab
hoc (aliler,' quia coiifitcbortibi, id esl, pefiectaiii aliis animaiibus differiniu». Unde quidam coniem-
laudem ore, cOrde ei opere iacianf nomihi tuo,- Uo- ptores tanti boni iu quodam psalmo reprehenduii-
ihine: Et boepropier aliud, sed quoniam ipsiiiii inse1 lur, cum eis dicitur : Noliie fieri sictu equus el niu-
ipSo bonuniest. lus. El jlem : Homo cum in honoreessel, non inlel-
i Qitonidmex dnini tiibiiltilioiieeripuisti liie,-et tuper lexit. Agnoscamus ergo nostium bonoiem, et iniel-
iitiihicosmeos despexit ociilus riteUiiMeiito libi ««- liganius uon istam patriam esse gaudendi, sed do-
 IN PSALMORUM'LifBUM fiXtJ&ESlS. — PSALM. LIV, 766
leudi, lioiffdujiiexsultandfy s6cTSdhrie g'6iheh'ctiy qriia A' riiiit; id esl, qtrrfsideviare' vbiii6furif iri ine ihiquiidies
et si aliquaTin noWs est exsidfatio, hondffrrfest iif sua's,td est, hie coriforriiaffb sVbi cbhaii sbrif, cUtii'
re,: sed tri spe. E-x prbftiisso eriirri Isetairiuf scibriies;; potiiiS debererit riVillicoofofinafi.' El hibliilf erdhf
proffiissofein fios"rioti fatlefe: Quaiituffr aufetri ad mihl; id est, molestabafft mb coritfaiiiceiidb',;et 6tiam
pfcesens fcfripusattiffeiy iri quo irialo' efr TVfqtfibus cbiitfafaciendo ih ifa suay rd esf, jjfbpfef adnaonitio-
angustiis simus audiamus, el in riobls rjritfdaudiihtfs nerfVsiiaimei exhortatioiieiW ifaii fnTWefarif. UiVtfe
agnoseafffus. Si atftefn fiOndtifriiri riobis agriosei- cbf; id esl, intefitis' meuih cbhturbdtunt isi, itaHtart)6ri,
musy David iftcofporeriiuf el sic senfiamus, et CuVtf ut coriiurbatio ilia ftVafteretiri nie fafftum, Td est,
ipso dicafHOS:DeUs, exUitdiorOtiorieihmeam, id est, noiVextfa pfocederet iri odiurti illoi fjjn. £t 6st IVic
me oraffterri.' Et boc ita ne despexeris, id esty u't ' deiefrViinatfoconturbSiioiits. Et ideo nort supeffluit,
amplius nofi despicias deprecatioiiem riteaih. Mtrlto- licet idenl prius dicturiVsit, cbnturbatuiheU, ifiquaiiVy
ruai eriim fexaiidiiur oratio ctim pfo lemporalibifs cbf riieuhi. Et hoc adeo, qubd ceiidit tiaper riie fdr-
rogant, et coiiceditur eis quod posffftarif, quorum mido mortis, id est, timbr frioflis"ribri exiefiofis, Setf
postea desprcitur deprecaiio, qiiia teffena ofaiff rion iiTfeiiofis. 1
Non efiim' (ifftebat moffenj exlefio.fem,
aeterna ; et ideo iste utruroojueponit, scilicet, uf 6fa^ cofiifa qu'a'm'fnunierat eurii DbVriiritisdicehs i Ndtiie
tionem exaudiat, et deprecationem uoh despiciat, id tihiefe eos qui corpiis occidiMU;dhiihaiii tthteW iititi
est, terrena"euiri orare fron pefniitlai. H66 secuff- possiihl occidefe; tinffebaritniortefn ihlefibrerfi5,qtix
dfim Cassiodofurii,'qui nori distinguit biatiOnem et gfavtor esi, id est, odiurii1limebaiVf,quia ^icut dile-
deprecaiioiierii; julta' v6ro AcigustiiViVrii et Hiero- clio esf vifa, ifsOdrahVestVriofsaniihafev
nyftirim ita dislinguitur : Deus, exaudi ordiionetn jj Timot ei trehiof. Hoc, iriqti'amym6ddfdfmidoihidf^
meuin faciairi, pro perseverantia, id Cst, fae nie ih- tis cecidii super nie; quia' veiierunt siiper hie timof de
ter frialos jTerseverare nedfeficiain, imo, prbficiam. ira, tremor de odio. Ifa enini bfevis fufof est, jj'dimft
Et iit exaiidiaSoraiionem, he despexefis'prsemissam irivetefata ira. Tifnof quotjife ariinii esi, ireiiiof
prO peccatis"deprecUtidrietri; pfiirs eriiiri unicuique Ver6: corporis. El videlur plas esse (fefiiofy iibi
pfo peccaiis est deprecaiidum',' detnde jiro perseve- etfanVpef concuSsioriem corpofis exlertus' apefituf,
raftiia oraridufil". Irilende,' dico', milii irVbfatiofie, et qifaritus Sit timof iritefius. Ei ideo tiiffof fefertiVf
ut iflieiidas, exaiidi trie prius in deprecaiiofte. Et ad ifariV,qUscVIevis esf, trerifbi vero ad bdium', quM
quasi dicat ei: Qifid gemis? Qriid fjaterrs ? Subdit: utrumque grave est. El potest hic tfahs et festiica'
Conttistatus sntn ih exerbitdtibiWmeix. Qifasi dicat: iila' fi'6(afiyde quibus D6iiVitiU'siiVEvangblTO' dicti :
Posuisli me exfefceriitiier riValosysedqbia' ipsi supra Hypbcrita ejice primtiih tidbem de ocitloliio, et deinde
vires meas irisurgunt ctfrilra rhe, ideo tuy Doihirrey feititcam de oculo frairis lui. Pef tfaTjerfientfri ridiuhV,
iranquilta p6fsecufi6if6rii!ebfufri. Isie pbsifus iiitef p^effestucam vero ira designatffr. Et iriulti pravi
malos vbluit exteiidefe dilectioriem suaVfitrsque atf doctbres arios de ifa iepfeifeifdurifycum fpsf iriiefius
iiriitiicos, et dufri riiofe p'eff6cti vifi adfhoiiefet ef gfave gefant odiuiri. Titiior, inquamV ii ireiitbriie*
exboffaifettVfeos ifitei quos cbtiversabaiuf,' et nihil heriiht shper me, et hoc ideo, quia tenebfmodii cjusisi
proflceTef, quia itli supfa vifes ejus obyuTgabiirit coritexeiunt, fd esty oppressefunt ihe. Non entfti vefe-
enni curff vifiTs et oppTObfiis;6't etiam riiolesfabaiili cOnt^efurit feunf, sed ih tanto hietu efaiy rie di-
euin in vitfisytifnuilperdere.dfIectionern'.Et tibiuitebS lfieiioWefri perdefet, et oiiiorii incufref6'i,' ut vidferetuf
viilcere cfinTvitiis, quia hoec esl fegnla pietaiis, iii uw ei cfriasiodium ipsuin jafti in eo esse. OdiuriJ ideo
tales per corivicia rion vincariius, nec ipsos odianius, v.ocat tenebras, quia, ut Joaniies eVaiVgelistaait:
imo pfo'ipsis ofemus ut conveftaniur, et tibbiscuiri Qtii odit fialrerii suunt; ih ietiebris est.
1
exerceanlur. Nofferiiift frusfra soirt iriVpit,qufaoicn- Et ttixi: Qtiis dabit iriilii. Veneriiril, Tnqriam, su-
nis" impifis afft atf hoc vivif ut cofrigattif, a~ufpef pet hie liihor et irenior; et iti iiio liiifore cbiisfiiuius
efiin bonifs^eserceatrir. Unde iste tioluii iWalosCori- dix-r,'pfae txdiff, qtira vidi eos qrios"ailfnofifeliam'rii-
viciis viucerSy Sed convercit se ad ofatio'ri:6:rriy ffe" hil jirdficere, sed poiiuS deficefe : Qhis ddbil riiihi
perderei dileetionem 6f ando, scilicei, iiifer tales pef- pehiuii, ut coitiinbm? Quahdo vir sarictus videt ffia-
1
severantiam. Maximeenini bono vifo caveridum esf, los intef quos corivefsatuf potius qtfarii pfbficere,
ne in lali iribulaiiorie perdat diiectionem', qnia duos quia insurgufit in euiri', er liicflestia^ei iiffefilfff, et
Iiosles paiiiriUr, alferum visibilem , et alteiurri iri- si6 peccatuiri' peccato superaddufii', soiei c6i)tiiig6i'6'
visibilem, sed si exterius socviens afriafur, iriterius" prOptef taedium ut capraf eiffiVsoIiiudinis'desidefiuiii,-
sseciens faoile superalur. Utcrque auiem intifuf ei vcilt fecedefe e corpore, rion amore, scilicef, tif
nobis auferfe iilffd, in quo nos videt gnpefrores essey- quibiis n'6n poferat prodesse hof(ando, prosit saltem
liomo namque superat liomtifem lerrena feliciiate ; oraiido; sed intilfi sufit qriibus non lieet sic avoiaiei
homo vero supefat diabolum inifnicidilectione. Uiide qtiia ligatas afas habent nOii visCo, sed Officib. F2f
dicit beaius Gregorius : t Qifia' suscitat ifififmTtffeffi* ideo lfi aliiM'desefiriin pettVniydesefiufff, rcilicet,
frairem adverSus nosy nec CUfat ariiiqutis Fiostisuf ctffdis peiunt, tit soli siiit iu pufitate iriefltis, qua se
nosira fOllai, sed' ut chariiatem in ffobis'fefiat. i Ef cufn Deb'suo obl6cteni, riori (ameri soli' surit in clia-
ideo iste, ut proDdisinius,conveftit se ad oiaiiofiem, , ritole',1cjaia per clfaritatem cuni iFiis'a: qttibus reces-
neperderet dilectidrfem. Et qfjafe oret, causam rect- Ds6fuiilt Sunl. Sic eniui qusefuntrequiefff in mente,
dit, dicens : Coniristuiussum et conturbalus' linVeridb ut corpus lamen exierius noti subifahaiur a' labore.
perdere dilectionem iti exercilaiione mea, id est, dirm Et bunc lalem recessum optat iste, cuih dicii : Quis
exerCeoriirter malos admonendo eos, et riiliil, quta ddbit niihi pehiids, id 6st, fecessiofferiiHti ffis fffaiis
insurguut super vires iiiea?, pfoficiendo. Nota qtiod pbiifjs pef me deficierVtiMis,quarii pfoficientibus :
dicit mea. Duaeentm exerciiatiories sunt: una bo- penntfs dicit, quifi stint sicul periiraj cohunbm.Et vo-
norum, altera rivalofum. Exercitatio maToruni est litbd; id est, recedam ab eis in mentis sotiitfdiiiem,
inUftitisyquando mali scillcei opprimuntur a maliSi et sic fequiescam. Quasi dicat : Ceftff tif,- Ddfifihe,
Exercitafio borioruin est exerciiatio ad pietaiehf, el dahis iriilii p6nrias, qui exaudis ofatioriem mbaiiV,e(
ad onsnia ufiiis, quaits esi hic accipienda. Et quia; non despicis depfecatibnem nreaui. Cuifi peiiftaesifit
duo posuit, drio etiam subdii, quasi dicat: Conlur- cofvofum et acci.plffrim, sicuf coIufJibarcVfrV, Ml6ta-
butus suni, iriquani, a vdce iiiiinici, id est, proplei rireii quse-frtsibi laiitum dari fVeniiascoluiiibse, ijtiia'
exprobfationem et eonvicia illalu ab infriilco. Ei colciriiba cjfuferiia' fri'6'IestiisavoiaiiijJieifi, Sed'iioiV
couiristatus sum a tribulUlione pcccatoris, cfui noif amitiit dilectionein, quia signuni est ditfictioilisiiiri'1-
soium maiedixity sed et couira feeii flagelia adlfi- ifs riioilis. S:c et istc qireeret avolaie a nialis 1'ra'tri-
berido ;••plus enim est Coiiiristatus quani coriturba- bVis,qrios jmtittn*irt difectioheiri noii afiiiitai, s*e(f
.liisyqoiftcbnlurbatio hsec est laiifuin ad horam. cuiii eis semper per charilateni uiaueaV. Et riiittifuf
Quoiiiatn declinaverunl. IdCo' merito contfistatus liie ad Sciipiuram illafn, ubi legiturquod coTuiiVba
suiii e( conturbatus, quonidht ipsi iiiimici decliitave• tfearca enifssti, quia iibtcjjaelutoisa'ioca iiiventt,- ad-
 767 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SKCT, II. — DUBIA ET SPURIA. 768
arcam per dileclionem rediit. Sic et iste, qui lutosa A J est, mandatum in medio ejus, id est, in corde ej'us
loca fantum invenit malorum in secrelurn cordis, rnultitudinis. Qui enim verum dicit, non laborat,
servaia tamen in se dilectione, recipere se cjuaerit. vel ih medio ejus, id est, in plebe ejns quae circum-
Ecce elongavi fugiens. Quasi dicat: Qusesivipen- datur ab ipsis majoribus, est labor. Et injusiitia est
nasmihidari, et eccefactum est qttod oplabam, quia in ipsis majoribus ; injustitia enim proprie perlinet
pennse sunt mihi daiae ; et ego fugiens.etongavi me, ad illos qui judicant.
scilicet, ut solus essem.in mentis puritate, noniamen Et non defecit. Ostendit in parlibus quod vere ma-
solus in charitate, et in ea soliludine mansi. Vel nifesta iniquitas est^in civifate prsedicta, scilicet,
elongavi me tendens in desertum corpore, nbn quia usuta el.dolus hon defecit de plateis ejus, id est,
amore. Et hoc ideo, quia exspeciabam eum, scilicet, de ptiblico ejusy id dst, manileste exercelur usura
Deum, quousque me confortarety eum, dico, qui si- et omnis dolus in ea, per quod augelur ejus iniqui-
eut jam me salvum fecit in spe, ita me salvum faciet las, quia omne malum exsecrabilius redditur, cum
in re a pusillanimitale, id est, ab infirmitate spirilus, publica prsesumptione tractatur. Et accipil bic usu-
id est, ita me confirmaret, ut jam non limerem per- ram illam de qua alibi dictum est : Qui non dedit
dere inter malos.molestantes me dileclionem. Et sic pecuniam suam ad usuram. Vel potest hie accipi
spiritus meus prius inlirmus timendo, esset flrmus usura illa injuslissima, quod parva, scilicet, oifen-
hihil timendo, et qui me salvum faceret a lempe- sione gravem nimis vindictam exigunt, quando pro
ttate, id est, a menlis perturbatione. Si quis enim solo verbo aliquem oceiduni, quam usuram sequitur
non atlendit quid Dominus pro eo passus sit, in illo alia grayior usura, scilicet, damnatio aeterna.
quasi Chrisuis dormit, et ideo in ejus mente. tem- Tg Quoniam st inimicus. Si superius per inimicum
, pesias periurbationis flt; qui vero allendit quid et peccatorem illum tantum, qui semper extra fuit,
Dominns passus sit, et in aliqua simililudine passio- id esl, (idelem acceperimus, ut beatus Augustinus
num Christi gaudet inveniri, in illo quasi Christus dicit, tunc versus iste sic continuabitur, quasi di-
evigilat, et mari et ventis imperal, et sic tempestas cat : Quseris avplationem propter illos qui extra
cessat. Vel etiam potest dici: Qui salvum me face- suni. Quiescas igitur apud illos qui intus sunt. Dicit
ret a tempestate, ici esi, ab exleriori persecutione, isie: Non possum, quia et hic falsi fratres me per-
non quod penilus persecutio cessaret, sed ego con- sequuntur, quod molestius est ferendum : quoniam
firmatus non altenderem. st inimicus tantum, scilicet, qui semper exlra fuit,
Prmcipita, Domine. Sic continuatur: Exspectabam,, maledixissel mihi, ulique ego sustinuissem, id est,
inquam, eum qui salvum me faceret. Ego dico (di- suslinendum hoc puiarein, quia omne malum pa-
eens ita): prmcipita, Domine, etc. Vel secundumAu- tientius debet accipi quod probatur non opinatum
guslinum ita : Inimici quidem declinaverunt in tne assumi, qua quidem inopinatum assumitur. Non ppi-
iniquitates;,tu autem, Domine, prmcipita eos de pec- natum assumitur, quodcunque maium ab his qui
cato in peccatum. Et linguas eorum divide a veritate extra sunt assumitur ; inopinatum vero est quod a
tua, scilicet, ut semper loquanlur falsiiatem. Quod concive accipitur, a quo nihil mali exspeclamus. Et
non dico ex malevolentia, sed quoniam ipsi digni ideo est gravius, quia nulla pestis efficacior est ad
sunt, quia ego vidi iniquitalem, etc. Vel potest in hocendum quam familiaris amicus. Si vero supe-
bonb accipi hoe, ut sic dicatur : Domine, prmcipita rius perinimicum et peccatorem, ul quidam volunt,
eos a superbia in humilitatem, id est, liuinilia eos...„ illos accipiamus qui prius intus iueruni, sed a nobis
**
Et linguus eorum prius conspirantes in malum, di- exierunt, id est, falsos fratres, tunc planus ad liunc
vide ita ut amplius in malo sibi noh acquiescanl, sed vefsum erifaccessus hoc modo : Pwcipita, Domine,
conspirent in bono. Et necesse esl ui hoc facias, et divide linguas eorum, qui nobiscum prius fuerunt,
quoniam in civitate, id est, in eorum multitudine vidi et a nobis exierunt; quod non ex malevolentia dico,
iniquildlem in factis et contradiclionem in verbis. sed qiioniam dignum est, quia vidi iniquitalem et
Quod est dicere : Adeo manifesia iniquitas et con- contradictionemin civitale etiaro, id est, in Eccle-
tradictio est in eis, ut ab omnibus possit videri. Et sia, ubimajor securilas videbatur; et hoc adeo, ut
designanter per iniquitatem mala opera, per con- die et nocte, id est, semper. Vel et in prosperitate
tradictionem vero quod semper veritati contradi- et in adversitale circumdel eam , id est, civi-
catur. Civitatem autemvocat multiludinem illorum. tatem; et in minoribus et in majoribus, ut in
Est qusedam civitas confusionis, Babylonia, scilicet, aliis praelatis iniquitas. Quod valde moleste feren-
ad quam omnes mali peninenl, sicuf e contrario om- dum est, et merito, quoniam si inimicus, qui nuo-
nesboni ad Jerusalem pertinent. Et mittimur bic adi quam fui, intus maledixisset milii, utique illud SMSIJ-
tres diversas Scripturas ; per Prmcipila enirn mitli-. nuissem, id est sustjiiendum putarem. Quod vero
tur ad Scripturam quae dicit quod quidam superbii concivis maledicit (quasi diceret), intolerabile est
sub tempore Noe diluvio sint prsecipiiati, quia illo- propter illud quod praedictumest, el si is qui oderal
rum prsecipitatio significavit justorum, de quibusi me, id est, de quo, nianifestum est quod odio me
hic. agitur, praecipifationem; per Divide linguas eo- babet, qtiia mavult creaturse quam Creatori servire.
runi mitiiuiur ad illos qui pos.t diluvium turrim ini Si quis, inquam, fuitset locultts magna superme, id
coeium aedificare voluerunt, per quorum superbiami D est, superbe et arroganter mihi insultasset, [orsiiun
linguse sunt dispersse, sicut postmodum per humili- abscondissem, id esi, possem me abscondere, id est,
latem aposlolorum Ecclesiaclinguae coadunaise sunt. subtraliere ab eo, ul protervilas ejus desineret, cum
Per cenlradiclionemvero miltimur ad totius schisma- me adversarium non videret, ab illo vero qui intus
tis initium, scilicet, quando Datan et Abiron, contra est non possum me abscondere.
divinam jussionem usurpantes sibi sacerdoialem or- Tu vero, homounanimit. Ille quidem qui semper
dinem, cum multis consenianeis suis pricesseriint exlra fuit tolerabilis est; tu vero, homo qui a nobis
ad ihuriflcandum ; quo factum cst ut ipsos principes existi, quia a nobis non fuisti, qui deberes mihi esse
Datan et Abiron terra vivos degliitiret, sequaces unanimis, quia aliquando duiii intus esses, Mslidux
vero omnes ignis de coelo veniens absumeret. meus, id esl saipe salubre consilium dedisti, ita ut
Die et nocte. Vidi, inquam, iniquilalem in civitale in.consulendp pnecederes, ut beatus Hieronymus'de
malorum, ct hoc in lantum, quod ipsa iniquitas die Origene dicil: « Ubi bene, nemo melius ; ubi male,
ac necle, hoc est, semper circumdabil illam civila- nemo pejus. i Et qui fuisti iiotusmeus in eisdem
lem, id est, involvet eam uudique, quantum ad mi- insiiluiis, et exponit quomodo notus, scilicet, quia
nores. El ila involvet' minores, ut eliam ascendat capiebas simul cum mullis aliis dulces cibosdivino-
super mures ejus, id est, involval etiatn majores, ut rum verborum, ens in hoc mecum, quia dulcis erat
Donatum, Arium, et alios lales, qui sunt muriejus, mibi sicut tibi doctrina veriiatis. Nam ambulavimus
quia quasi muri muniunt eam, et circumdant eam. pariler in domo Dei, id est, in ecclesiasticis institutis,
Et ideo sic iniquitas circumdubiteam, quia labor, ld cum cpnsensu; tu, inquam, qui prius talis fuisti. et
 769 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSAWh. LIV. 770
bocmodoapostatasti, qmddicere mecogis,hoc, scili- A j ut ab illis redimal animam meam, quoniam ipsi eranl
cet: Venialmors super illos ! Hic rursus mitlimur ad mecuminter multos, id est, inter paleas, non inter
initium schisnialisin Datan et Abiron. Et est dicere : grana ; plures eiiim palese sunt in area quam grana.
Mors, id est.mentis caccitas, veniat super illos, Sic et simulati amici plures stint quam veri ainici,
scilicet, inferiores, sicut ignis cousumptionis venit de quibus diclum est : Amicilixegenus pessimum est,
super ignem distensionis in fautoribus Datan et Abi- corde esse adversarios, lingua simulareaevotos.
ron, et sieul principes illos, Datan et Abiron, de- Exaudiet Deus. Vere Deus redimet animamineam
glutivit vivos terra, ila principes inter hos aposta- ab illis, quia Deus exaudiel me, et exaltabit;,eos
las, ut Donalus et Arius,yiventes, id est, prudentes vero qui se erexerunt in dissensionem , humUiabil
et scientes, descendant in infernum, id esl, in pro- in damnationem, Deus dico, qui est anle smcula.
fundum vitiorurij. Quasi enim sciens in ignem ma- Quasi dicat : lllos homo qui fuit ex tempore, ut
num miliii, qui quod non sit faeiendum scit, et non Donatus, vel aliquis talis, erexii; Deus vero qui est
facit. Nee hoc (quasi dicat) ex malevolentia dico, sed anle smcula, id est, qui est sifie lempore, humitiabit
quoniam digni sunt, qtiia nequitia est in habilaculis illos. Unde dicit Cassiodorus : Non sil libi Dominut
eorum, id est, in corporibus, quae ad lempus iriha- pro Domino, qui notuit esse conservus tuus sub Do-
bitant, quia sunt migraturi, et est in medio, id est, mino.
in corde interiori eorum. Quod est dicere : Iinniundi Non emm est illis. Merito eos humiliabit, quia illis
sunt interius et exlerius. non estcommulaiioin praesenti, et ideo non erit illis
Ego aulem. ln illis quidem esl nequilia intus el in futuro. Hoc est, quia non habuerunt partem in
extcrius; weautem salvabit Dominus ab illorum ne- ,„" prima resurrectione, nec habebtint in secunda. Erit
qtiitia, scilicet, ne eis conformer; et hoc ideo, quia lamen mutatio eis in futuro per resurrectionem,
clamaviad Deum, id est, ad ipsum Dominum. Hic sed non erit eis eommulatio, id est in melius muta-
dat nobis excmplum , qualiter et nos ab hujusmodi tio, quia resurgent ad poenam, non ad gloriam. Non
nequitia possinuis liberari, scilicet, si clamemus ad eslillis, inquam, commuiatio,et hoc ideo, quia non
Dorniiium, id est, irremisse bene agamus. timuerunt Deum, id esi, judicem futurum non atleti-
Vespereet mane. Dominus, inquanl, salvabit me, et derunt, ut mandata ejus cusiodirent. Et ideo Deus
ego salvatus non existam ingratus, quia narrabo ad extendil manum suam in tettibuendo, id est, plena-
aedificationem aliortim , quae sunt vespere,"Id est, riam inferet nequitise eorum retribulionem. Et me-
evangelizala de prcclerito. Vel Domini nativitatem, rito, quia ipsi contaminaverunl,id est, depravaverunt
passionem, resurreclionem et similia, quae per ve- testamentum, id est, promissiones ejus. Quod enim
spere designanlur, quia quando vespere est, sol dictum est ad Abraham : ln seminetuo benedicentur
prseteritus est. El annunliabo, quod sunt in mane, omnes gentes, hoc perverlunt, verbi gratia, ui illi qui
id est, evangelizata de fuluro, ut de secundo ejusi ad solam Africam hoc pertinere dicunt. Et ideo
advenlu. Annuntiare enim proprie pertinet ad fu- divisi sunt non a conlaminanlibus. Et hoc ab ira vut-
. lura, quse per mane ideo designantur, quia quandoi fus ejus, id est, per iram ostensam iu vulfuositate
mane est, sol adliuc futurus est. Et quia ego narraboi ejus, id est, Dei. Divisi sunt enim jam ab illis per
vespere,et annunliabo mane, ideo Domiuus exaudivit interiorem caecitatem, id est, moraliter. Dividentur
vocem meam in meridie, id esi, dando mihi aeternai etiam tunc localiter, cum diceiur eis : Ite, male-
bona et manentia. Quse ideo designantur per meri- dicti, in ignem mlernum.Et illis conlaminantibus di-
diem, qnia quando sol in meridionali circulo est, et' G visis et excaecatis, cor iltius, id est, Dei, hoc est,
major splendor et fervor est, ei quasi stat, quia nec sacra Scriplura, quae ideo dicilur cor Dei, quia con-
in ascensu et descensu est. Nihil vero dignius stat tinet interiora et occulta mysleria de eo, iila appro-
vel manet quam illud cui nihil accedit vel recedit, pinquavit,id est, patefacta est, non contaminantibus
ut seternitati. Vel aliler : Narrabo quae sunt facta in testamenlum. Quia enim illi repulsi sunt, necesse
vespere, id est, sapientiam morienlis. In vespere fuit illis, id est, contaminantibus, perquirere veri-
enini moriuus est Dominus. In quo miram sapien- tatem Scripturarum, ut' possint resistere falsitati
liam, licet genlibus slultitia videalur, exercuit, quia illorum. Et sic Scripturse eis appropinquaverunt,
morte sua temporali nostram mortem aelernam de- quia quanto magis et saepiuseas qusesieruiil,-lanto
struxit. Et narrabo quse siint facta in mane, id est, magis intellexerunt. Unde Apostolus : Oporlet esse
vitam resurgentis; mane enim resurrexit Dominus, hmreses, ut qui probali sunl manifeslifianl.
et sua resurrecfione nobis vias vitae uotificavit. Et Molliti sunt sermones ejus. Exponit quomodo cor
annunliabo quaestint facta in meridie, id est, gloriam Dei tllis appropinquabit, ita, scilicet, quia moliiti,
ascendentis, et ad dexteram DeiPatris consedentis, id esl, intelligibiles facti sunt illis sermones ejus,
ubi interpellat pro nobis, quod per hunc effectum scilicet, Dei, in quibus solent esse quaedam dura,
apparet, quia Dominus Paler exaudiel vocemmeam. ut cum Dominus dixit : Nisi manducaveritis carnem
Vel aliter : Narrabo quae narranda sunt ad sediiica- meam, el biberilis sanguinem meum, non habebiiisvi-
tionem in vespere el mane , id est, in prosperitate. lam. burus est hic sermo, et quis poteril eum audire ?
Quse ideo designantur per vespere et mane, quia in Et scandalizali ferme sepluaginla duo abiertinl retror-
his duobus temporibus temperantior aer est a ca- j) sum. Petro vero mollis hic sermo faclus est, non
lore; et quia vespertinum et roatulinum tempus tamen quia Pelrus hoc intelligebat; sed quia jiie
propter aurse mutationem navigantibus et aliis lali- dictumest credebat. Molliti sunl, inquam, sermones
bus prosperum solet esse. Et annuntiabo etiam adI ejus, et non parum, sed super oleum, id est, mper
utilitatem proximi in meridie, id est, iri adversitatis; omueni liquorem mollissimum et tenuissimum.
fervore. Quod est dicere : Nec erigar tn prosperis, Oleum enim ad ea molie et tenue est, quod dicilur
quin narrem, nec frangar adversis, quin annunliem. corpus penelrare; sermones vero isti adhuc uiollio-
Et ideo Dominus, cum ad eum clamavero, exaudiet: res sunt, quia penetrant usque ad animam. Et licet
vocemmeam; et hoc modo exaudiet, quia redimet ani- ita molles facti sint,vires tamen non amiserunt,
mam meam,prius posilam tn pace, id est, quia pacem quia ipsi sunt jacula, id est, armant et muiiiunt eos
servavit inter odientes paeem, nec inter persequen- ab bostibus; et ipsi mittunt eos velut sagittas acu-
tes amisil dileclionemab his, id est, a poteslate et a tas, corda fransienles, el charitatem imendentes.
conformalione eorum qui appropinquant mihi, id est, Jucla super Dominum curam tuarn, el ipse, etc;
qui ex vicino adversaniur mihi, quia et concivesi Hic majores, quorum vox est, in hoc psalmo hor-
sunt. El ideo dico eppropinquanl, quoniam inter tantur inferiores suos. Quasi dicat: Ut vobis quoque
multos, secuadum ordines instituiorum et sacra- inferioribus molliantur sermones Dei, ideo lu quili-
menlorum, eranl mecum. Habel alia Translatio : bet jacta curam tuam, id esl, luum curare, repuln
Quoniam inter paleas eranl mecum,quod melius huic niliil tihi prodesse,, sed ipsum salulis tuae curam
sententise accedit. Vel aliter : ldeo necessarium est gerere. Juxta quod alibi diclum est: Omnenitoltkv
 iU BED/E VENERABiLISOJPP. PARS U. SECT. II. -- DUBIAET SPURIA. 779
*iudinemvestrjtmprfijkjeiuesjnmpi,quonimn ipsjfiira A jlio fujt .cojjlurbaijo, i,desf, horaria inntuni, jjiija c*iio
:£Slde ii.obis.j&ls\ liocsfeeeris, ipse enutrielie, jci est, yersi» ,es}jii eo jtn jaetiiiam resurrec.tjoiiis.Cijto quo-
.jTe.viriuifi jri iviiituiein prom,oy,et),iiJe. jEt, (ajidem que in suis s.uo fljodb JaelijScatur.]Ei quia iiiasmu
tibi jMstffper^ucto fy mterimm, jd ,esf, in set.eri.uita- jcojitrtsjtaius,quod imi»m sum cpi^ftrbutus, ergoje.on-
. iem, non JS'.«.('i(t:.a,mplTi1is fluciuationeni.,qpia jaeierjiTtas irjstaius sb.m iii bti)'e,et in meis^uce, ,i,deit, ji,ro-
erit portus ubj ^nc.l.ipramjjgas, e,i,d,ei,rjcep,s siabilis jjfer vpceni inipiici. E.t p,ro,ptei'trtbjjtaiioiieijj pecca-
manea.s; qnod in ihae ,yiia niil,li.quamcwque per- ^oris, fluja npjpjineam poenajn.sed illttis dajiitiDlioiieiii
,fecto conliitgejveppfes,i,Aumetia.mjPetr.usad-a.iiciUae attendi, et Jnde,d.o/luj.'yoc,emini.mjcip.ossuipus ac-
yocem tluciuayerk. Aipef.e, quia djxe.r.onte,i : Dmmpniun/fiubes, et si-
Tu vero,. D,eits.ilps quide.m, p.onijne, enuiries, , .mjiia, et eiiafj) cojntradiciio.nesjn jnenibris ejns ;
eo.s v.e.ropra:dic.los, .seiljcei, coii.lami,iiaiilesiesia- , iribulaiionem yei"»peccalorj.s, ipsajjj ,ejus pas.sioiieui
nienium, fieducet tu, quia po.teris ( qui Deu.s.es -),in et suofujti. pj.siinguit jiulem, sicut jiunc diximus,
puleum inimlus, .scjljc.et,jji puteum .corr.u.ptAonU,-;injhjjiic.yersuniGas'siodorus, ,et yatel .safjjjsin ji.traque
teuebras sybjiier.sipnis , id est, in profuudum viiio- jl,eci,io.ne,
nun.j ij.ui.erit i.np.uieuin j.nterilus, id e%t, a.d aue.r- Quoniqtn d/icliitflverpnt.,Quasj dicat : Inde sum
nam damnationem; lu, dico, auctor culpse, sed jC.onirisia.i.us, quia ipsi iniquitaf,e§suas, qnibus locuia
ularijjiator epriini nen,u.ii,iae. jejlgeiticm jjerdere ineretia.nj.uf,fl.ecfinaveruni%nnie,
Viri.sfniguinumet do.iosi.-Merjtowpuicum .deduces quanttim in ipsis fuit, "qujapjjtajjaiit viiam roeam
eas, quia ipsj su.pi. vjri su}i.guii}utn,quia niultorum guasi poilutjpneni, e,t jd.ep cr.edebant jier njorteoi
sanguinem Jjui.idunlno,n corpor.aiii.ter,,sed .spirit.ijali-Pnp.eanj quasi pujrga.riet se ,et ciyjiaiein ^stiani, unde
.ter, quia animas pc.cidu.ii.t,ef lio.c ideo, quia dolosi' uiius ,ex. ejs dixit : Expedit ftl unus mpriptur liomo
•smii, id est, atios haere.sis.tia decipiu.nt. Eitii tales pro p.opitlp,fti noii fptagens pereat.Ei, in jra sua, id
.non dimjffifll/ujsit dies suos, jd esi, II.OJI Jan.timi profi- e.si, ira,ii pro loco.et gente,,.er<in{molesii mihi, id est,
cient iji nequiiia, quanlcii.iipn.taverunt, quia pf.omit- jtiblestajbanl jne djcti.set factis. jjjide cor meum, id
luni sjbi lougam vj.iah), et illat.n fion Bimidiabunl, esi, anima jiie.a, cpiiiuiiiaja esi, jquo,d noij fuit ex
.qiiia .saepe ce.le.rM.ijja morie ab,s,umejo,lur.yel non jlloitirn cpactioi.ie; yel j.n jljorimi potesta.te, sedin
po.iuer.ujit,id ,e.st,.n.o.ppossuijdsDeo..s.ervireet roam- i.iie, id fist, iii ,mea pr.opria .yejuotaie, El furmido
roonce. Yjotuiijtenim dies suojs,id est, pr,se.sen,tero ,vj- iiiiprfls,td esf, 'M.hi.dpropter quod forjiiidat »iors,
iam, fluaro iotani .seryjtio ,D,e.i.4eb.ereiii impendere, .djcmn.atio,scijiqet, cpitsecutiva morfis, fli.ori.js;dico,
dimidiare, id est, ^epa.rare, ,u,t ,p.arii.msibi ejf juani- ^eiiiej)tis super me, cecidjt, id es,t, de.struela tuit.
inojaseser.viant, ,setl n.on diimdi/fbuiu,id e.si, ,non sic jQupd est dicerc : Qtiia niors jne, jn qi.i/e.m o.ullnmjus
iljlos<fie>.sudsiSep.ararepatuerunt, ad satuite^i, .sciij- Jiabebai, .vehdicare sjbi voliji.l, peniidit illud juris
cet. Quia iiemv mi.tieys mgm/m ad arglrum, ei reli- ^ijojl ifiabuii. Morle eiijm sjia Jempo.ralj mortem
qua. Vel ajiter,( quasi ,4,ic.eieliir): Noji:neproder.ujit ^iiostraiti.aeierjiani destruxit, e.t sic m,o.rjsiu .yictoria
eis Jjona quse fecy,r,iinl? Ng;i eqiii,de.m, quia dies ,siia abspipia fuit,
s.UjOS,id ;es.i, ^viiam s.ii,amjiio.ndiinidwbuiil, id est, : Tjmor et Irempr. .Ostejidjt qupque piors <s.up.er euin
jidii iia se.p.araie .jjoierunt, ut per p.a.ucah.ojia *ib- .yetieiri.t,jiic.eiis~; Tirnorgi iremm venermt sttper me,
.str.uanj.iroulta mala, ijuse /ecerjj.y.t, Aun.)potius .per fliifiii esfdescripijo,m.or4is ;i.ost.f^eper .ejus effectus.
•iriuliaboiia d.estfhefl.d.a&iny p.auca mala: Quo.dest _, JQuonija^fiiiim iii,prs, jd est, separaiio animae et
di.ccre : Pr,o.plef:pauca>l)Ojja,non .sa.lvabhniur,TmoN epfo.ofts', .timeiur, quoidam efficitur ut iirnor sit in
propierjnala multa.dajii.jiaburil.ur. hieijie, eifreii.ipr iii corpore.'
jE^roojj/e;ijkIljos , Viiquam, dfdkces iii puleitm, nie E't ipntex.ery.ntme /eij.etbrcp.tto.c ilem pertinet ad
janteu.iHOJJ.cleduce.s, rquia ,cgo-,-.Dpnwte,'sperabp, id prscdicfam descripiiojiem, quia tsngit bic yieiniasin
;esi, .oj.unern^pe.m roeaiii cyjaji,Giajin in j./:.iNijjicqui- inpr/js. SSquuiiiur ei.iim mW.em lenebrse, -id est,
daiis p&almusiste. ilectus,esiin yjjce .ciijuslilj.ejjfer- Ji.ujusJiici.sdefectto. \'el aiiter ; Ideo timor el tremor
-fecti ttfibulalioi.ieiii,j.n rjua est, aiieiideiifis, e.t ab .veiiffvnt sup.er me, quia len.ebim, id est, leueiirosi
ipsa ltb.er.ari oraiiti.s, .ad jio.stram jns.lru.ci.ioneii.), iiiteileeiii carenles, cpifiexerunl, id es,t, circumde-
s.cjlice.t,lUtnjQS.aiteiiilftnlesenjminunejgiesse ,trib,ula- .derujit me ad damiiationeiii. Et quia atiendi haec
Jttojiejjn,.iaciam.tiscpmmuneni etiam o.i;atio;ieiji.Si s,u,p,erme yentu.ni di.sj :"Quis dabit mihi pennas?
voro in voce .cajj.i.i.is ifsalmjis i.d.einlegaiur, jj.a ba;p.ut ''^ipflije'iu,':Deus.i>flter?Pe.noas dico, quse sunt-Weat
ipsujuj.loqualuf .: DejisPaier, .extiiidi.oratipifem.m.eam cdhijnbm.;el votabo ,a:bis.lis, et sjc requiescam. JPen-
.factaji) ,pr.Qperse.vfirant.i.am.eojr.uur,,et jUi.ex.audi.as !iias ajccipjjmisJtic p.oiesiat.empouendi animam, ct
,0r.a.licuie,oi, ne despfixerispjaJ.cedentenjde^j-ec.afTofieiu'resunjeiidi.eam, pps,tquas pennas avolavit a perse-
faciam a me pi,o ji),eis. Intcnde milii, ,sdic,o,,.ijio.ra- cjjiprjbb,usstij.s iii.priendo,e.tresurgendo, n.on ut peo-
tion.e, ef exuudime in.deprecAiioneXaftta pro .meis. jiis ebfyinis , se.d ut'columbinis, id est, non odi.ose,
Et ojjus est ut iiie.pro ,eis exaudias, quia,veji'e.con- . js.edcliafit'.ii,.ive, jqoja quosdam ex illis poslea visi-
trisfabuniur ei icon.i.urha.buii.i.ur, .quuiijay.iego jpse tayit, quia (Tedider.jint in una die tria millia, et
cpnirist.uiiissumin fixerciluiipnemea.. Qu.as.idi.cai ; Si .cieiu.deiiiulti aiii. .Velin li.oc-cJiaritati.ve,quia moi-
in me viritli lignp hpc fccerunt, in arj.g\pquid fietS Et DVIIMS 'esl prppier flglicfa itpsira ; et resurrexil propicr
si palr,eu) faijiiiias Bee.lzebujj .yo.qaver.uui,quanio j/islificatipneifi nqslrum. JiClposlquam sic avolavit,
magisdom.est;icoseju.s, ,e.t jsi.milia.Exerciiaiio Clirj- jr.equievit111Jmi.ripj-t.aJitaie e.tin-iiripassibililate.Vera
,s,t.ifuit il.l.ad.efj.iia'-ijise,dicjt: Ad hoc vehi iii mui.idunt, .eiiijii requje.s,est, cu.i iuilla amplius intercedit con-
jil ieslimoniitm-.petfii/i.e/im periiaij. Quae ex.er.citaiio ,ijirba,iio. Vel aypjayit a populoillo, de quu dicium
t.uil a-d pietateni et ,adonini.a .uiilis, quia jii .oju.iub.iis v je.st.: Labofuvisiis,tinens,id est, a Judaeisi et requie-
qusecunque fecit, aul jyerho, aiu exemplo, nobjs vjt jijjji.l.paljp pppul.o, de qpo dicfuni est : Populus
.p,rX).I'ui.t.l;t),qua ex.erciialione ,duj)f;i,oiier cpn.sirjsiatus jjueiff pen cognovj, ser,vil mihi in.auditu aurw.'Ecce
,est, q.uia J.ud.aicamgejjfem qua.m resii.exjl iiuhfe j{qijas,i.ciicat)fael.ui.i!.esi quodjoptayi, d.ataetunt mihi
Iverbi, quasi Arj.d.aiii(i.cum, nultuin .fr.u.ctui.ii,quo peniia?.,e.l flqhguvimfi ab jJJis, id est, a Judseis ino-
ipse fo.lyexet jejiitii.uiti',.s.ed^ola folia, idest, veiba, fieiidQ, .iesijrjgeiido, fugiens eos quantum ad nfajo-
habeMe.Ojin.venii, ,e,iex ijjsa e.tiammorie .contrilsta- reiii par.ien.i,iipji v.ero quaiitum a"dniembra sua,"id
,tus est,,quj,a d.i;X;ii : jjijs.fi.se.st pjiitm m.ea usque ad res,t,,ap,o.s.tolos, ;a .qujb.ussuapropria membra posiea,
. JHO/Uriiyfloji quia inftrs ipsa jucunda el xlelectabilis rie .dubiiaieiil, palpari permisit, uec quantum ad
ei esseij.sed cjuia flcistram in s.e trjaiisfigufavit iu- jilpsjcjuos per ,graliaj.u lidei visitavil. Et elongalus
jirmita.tem. El ho.c.est quod d.icit : Constristulus sum ab jltis, marisiin solitudine, id est, ingeniibusjqcfa?
t» exercitaiionemea \n me et ^j jJieis, qijia eliam suo erant jjuasi deseri.u.ma lege, et a prophetis destitu-
.,uio.'dod.upjiciie.i'conlrjsiati su.nl. E.t jia snni conirt- iiim. Vei c.longavime fugiens, quantuiii eiiam acl
sl?lUS.,.qu.9.<il4("/',«iA('V»8, id esi, quod haecicoinrisia- p.itiiies .c.prppr.aliprajs.e»iia. Et mansi in solitudine
710 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. - PSALM. LV. Ili-
paternse .confessiopis, quse ideo merito diciltir soJi-' A tnr,o, etaeterna. ipse me et meos exaudiat ia meridie, id est,
ttido, quia Jionduro'aliquiscorpjoraliter illu.cpervetiit dando Possiuntetiam bie aliaeprsedietae seu-
prceter eurij. Ei merito (quasi.dicat) hpc irijhi ebn- tenijae dici partim ad eum, partim adsiips. Et vere
cessum esjtyscilicet, ut ayolarem et reqiiie.scerem, exaudiet, qiiia redimet animam meam in puce existen-
quia ego cum patientia "nbedien.tjam expleyi. Nam tem, id esi, inter odienies ctiam pacem sefvatitem,
exspectabani paileriter euiri, id esi, jOeiini 'Pat.rejii, ub his qui qppropinquani mihi, id est, a polestate Ju-
otii nuiic prius sulvupi m.e fecil iti spe, jta salyiM claepruni, qui ex" appropinquo adversantur mibi.
me faclet in i;e a pusillunimiiule spifitiis, id est',"a)j .Qubd necesse est, quoniam ipsi meeum erant intef
infi.rroitiite iliaspir.iius pro ,qiia dixil : Trislis p's't multos, id est, iritef jjaleas tantum, ut prius.
amniq.mea vsfiiteqd ptartem, Et a leifipesi.uie}id est', Contaminaverunt teslamenlum ejus. Hic aceipe fe-
ab inipefu /Weptis pop.ulV3Egp di.cb d.iceiis ita: siamentum Dei prnmjssioues de aeternis sub gratia
Ptmcipita, Domijie, el divide j.ingu'aseofjim dtiplieU factas : quod leslamentum Judsei spper legafia sae.ri-
ter, ut i.n priprt 'eciione d,icimri est. Et; l)'pc nbn flcia iioii bfdinaverunt, iinb Unde lerrenas et veleres ei
dico ex maleybleiitta, sedquta i\[gqi ^ttil, .quoniftin ptpiiiissiones .prsepos.ueruii.l. diclt : Gpnlaihina-
in civilale,'ii'&si, j\i popuT.pJudseoriini, qui qijtasi verunt, id est, despexeriini ejus iesidmentum, san-
civiias J|t.iji,'pf,o,p"tef'Jegejh ei propfieias, u.t miriiis gujiie, scilicei, mei leslatoris confirinatuii), et ideo
yidebaljjjr tinxejj,t)ci,m. }biiiidi, i'd e.st, recogpoyl'js.t diyisi sunl!ut prius.
niani/esiuijsexoertus sum, ,id .esf, et cpiitradictionc.s, Viri sanguinuiri. Merito deduces eos in puleum in-
et eain civitaiem ciicumdqbif ihiquhas die acifocije, terifus, quia ipsi"sunliwi sunguiiinm, anpeteiiies, sci-
id, esit, s.emper, rioij sojiibj in jminofihiis, sed ita ,iit g lice.t, effiindere sangiiinerii'meum pro toco ef gente ;
ascendat ^iipjer muros ejHS, id esl, super priticipes ei cjuia dplosi sunt)''id est, decepiorie mecuin agiifit,
ejus, filaturo, sei.licet, <e.lAtinani e.t Caipli.am.Et, dicentes : Magisier, scimus quia verax es, et simi ia".
jdeo., quia iqbor,est in niedib.ejus, uf in pVipri Et tamen licet sanguinenj roeutn fundetido fegnuiii
li.ojc".
lectipne diciurii est.. aVtertiu.msibiparare inleiidani, dies stibsquos cjnasi
Quoniam si inimicus mulgdixisset. Vidi, inquam,' seternaTiterin iilo regno deducere ptifabant, ncc di-
in iciviigtecpntradiclipnent,quod molesli,ssime i,eren- nudiabunt" ibi, quia cjuadragesimo secundo anno a
dumesi,'e,iintolerabiIe. Qtioniam ,st ma.ijifestjisin\- Titp et Vespasiaiiibeyersi et capiivaii sunt. Vei ali-
ni/eiis, )d est, genlijis populjis ptuledixissef nifffi, tef'guasi /dtcat: Npiuie proderunt eis ii.isfitiiialega-
illjjd ulique sustinuissem, id est, sustinejiduiii pu,iar liafNoii, scilicef, quia sola signa iiisistunf non si-
rerti. Quotj npjj ila .ijitelligendum est, quocl De,u.s gnilicata; sed tameif ipsi dies'suos, id est, vitain
aliquam iniquiiatem su.slineat, id esjt, a.licujus irii- suain iti 'cafaalibjus obseryantiis ut rion dimididliwil, id
quiiati parca.t, sed quasj susi.ihet iie.scienierpeccan- esf, npn jta separare poterunt, ipsae carriaTesob-
tiuni jniqiiiia.teni, quia riiinus punit earii, qiijiin.'si sbfyaiifiae,qttae suijt sigiia a significatis divisa , pbs-
essejit scienter peccanies, Et si is qui aperle ocieraii suhteps satyare. Per iinperfeciuin enruij idest, per
me, quia maluit cr.eaturanj qciam jDeum colere, sbla signa jnuncjuaniperv.euient ad peffeciuiii, fd est,
feipset loc/itnsmdgna super ,me,.dic.eps: Nffri.habetpus adsaiv^tionem^veram. Illi, inquam, daiiinahiinfijr1;
regemitisijCmsarer/i,fqrsilfin, jij esf,' talis pp.sset esjse Egd quiem et mei non diininabitiiur,' DciiiiinePcVteK
quod ubscondfsseirime qb eo, idest, nojj periam qju/aegp
""'''" mei ih te lantiirii sperabiihus.''"''"
et '"""
asperam vijjd.ieiain ostenderem tiie illt. Forsitifn G ijj psAjLMUMjLy.'
ideo opppjiit, qul jguidani etiarn inter genliles erarit
ut In finem pro populo, qtti a sanctis lorige factus esl,
qtiibus ftetis t-anluiii jngenium cpi),ces,sit, legeni David in tituli inscriptione, cum tenuerunt eum
naluraliter serjptam i.ticordibus ^sdjejreiijt.ttjt Plafp
et alii phiJpsoplii. Et bis lalibus flori abs.condit se Ailophyli in Geth.
De.us, quiaita severe in eos' vindfcabji, " sicut et iri AEGCMENTUM.
'iijl.psqui legein scriptani acc.epe.runt. ". #acliaba3prum .supplicatjp, quandp ,ij) ijJfip^ejij
• tu pero itonto. IUum quideni .susii.nuisserii, e(t ab t.e,gis"cniijurauies tam pjsevarjcatbres civ.es quam
illq me abscondissem; tu vera quem e^o"per legem etiam h.ostes expugpajre lentabaijt. AJit.e,rypx .C.Iijri-
ctalam feer honiiiiem, i,d est, intelligeiVtehi. et/jtii js.ii ad Patrem. Itejn Arnpjbius : S.i tefiuerint fe Al-
debe.res unanimisjmihi esse, cfuxmeiis, jd"esi, fjucjji lopliyli, .el a sancti.s cojgiialioiiibus ie longe fecerint,'
,ego ducem alii.s consiiiui, scilicet, .u.t in te yiittuni claiua ad Poroiijiim dicep.s ; jMiserere inei, Domine,
DiijceVaerent, et quid colerent jntelligerenf; et ngfus q.iio.iiiamepncuicayit me hpmo, hpjujo u,ljque exle-
meits se.cundumc.anieiii, qui capiefjfismeciitn duices ribr; per te eninj agft cpntra (te, per ipsuni ,tot,a,die
pibos, id esi, lcgalia ^nsiilnta; qu:aeyoca.t'di/lcia, iioji PPgjiaiHcofli.ra ie in|,in,icitty.
quanium ad signa, se,d'quantum ad',s:giiiiic'ata^ ijc.et EXPLANATIO.
ilii hp,chon aiten.derejii. Et \ei)e''u/ecuri); n,arii afn-
bulavimuscmn consettsu in domd Dpijiin.i, id est ,"in nem In Hebrmoitu liabel : Pro columbamula longifudi-
David htimilis aique perfecli, cuin lenuissent eum
prsecepiis legis. Quoiuin plura ipse etiam .cajpaliter . Pltilislhiim in Geth. 'Coliimbatnuta et David humilis
adimplevit, quia el circu.inci.susesi, el in ie.rnpi.oD
cum rriunpribus prse^en.tatus.tu, iriq.uam, iiojrio"Ua dlque perfectus Chrislus moiislralur iii passione; quod
iiiihifjjniiiiaris, ad quid di,cendu,niine inducis'/ Ad. verb riosira Transtqtio dicilcomiiibusDavid Pro populb, qni a sahr.tis
Jioc, sciiicet: Veniat mors super illos, et pnelera. ibriyefuclus est, idesl, pro qui in Geth
exsulantes longe facii sunt a Judma, in qua saticia
.Quod^iijdeindiciitir Ijic, ,sicut iri lect;oi),epriori ,"in 'sanctorum
.luaium, scjJTcel.Potest etiaijj ,s.ecun,d.um .Cassiodii- fuerunt, significal prq Cltritti Hiscipuiis,
rtim exppiii in bpnum , if.a : Mors venial supef illos , qui tenipore passionis ejus scandalizali fueruhl, psal-
id est, piipri vit.a in.oriaiit.ur, et ipsi viventes, id est, mum esse cantalum, pro quorum fide, ne deficerel,
male acjam yitaoi suam attendentes, descendani.in ipse Doihinus se rogasse testalur. Duvid in tiluli in-
infernum, id est, mente prsec,grrani iu jnfurniim, et scripiione Dominus in pussione, ubi altiluiutus es.i liex
,y.id,e,ani.qua3 poena debeatur illis, et sicc.gii.yeNari- esse judmorum, id esi, oninium credentium ei conji-
i,ur. §i necesse est ut kpc"facianl, qudniqhf.hequitia teritiuin Deum, cum tenuisseni"eyniAllopliyli in Gelh,
.,'pslin hubitqculisepruif}.Qyifid.siVuijJler/esij uf sjupfa. cum crycifixisseni eum Judmi, vel milites Pilali. Geih
yiel pbtesf diej ad spbjin ^sjinijjiudhie/.ri,jsbiJi.qefijla enim ,'qui interprelatur torcular, pjessuram cmcis in-
dicall possunt fri cphmbamuta veTiii pppu.lp, qui a
sprdidi siuit jti neqiiitra, ui iili |pr,d,ii!i.surii, jii quo- sanctis
rum ij.abitac.ulissprties suiii npij s.oiu.n i.ii angults, ioiige fuctus esl, euncti fideles iiileliigi, qui, ab
sed eiiam fn medip- M,e,:sjifbmaji' cor,iun ,ne,cjjii.iia mternis 'sditciis pxsulqnles , cum Apqslolo dicuni :
Dominus stilvqbitin me et isj nieis. Ei egp salyjuhs Diim"sinnus in corpore, percgrinumur a^Doiiiino, pro
. narrabp in iiieet.iii ifie.isiespere, itj est, cya.i/geiiz.aia quibus Duvid psaltete "nqit cessdi ,'ille, videlicet, qui
tle prajterito. Et annuittiabdmane,'iti'''St. diciadefii- sedei ad dexierain Dei, qui jam ihterpellai pro nobis.
 775 BEDJE VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPUR5A. 776
Potest et ex persona Ecclesim dictus psatmus- accipi, A quicunque volunt pie nec vivere in Christo Jesu , perse-
qum semper in smculqpresturam pati non desinit, di- culionemest patiantur; astringitur ad hanc vocem
versis affliciionibusonerata. In prima sectione psalmi quisquis extra passionem. Et ideo timendum est
mater orat Ecclesia, confidens se tamen ab inimicit ne simus longe a passione, et imo sic flamus longe a
esse liberandam. Seclione secunda enumerat passiones, sanctis. Altendendae ergo-sunt,attendendi concupiscendse
nec tribulationes et jjersecuiiones; sunt eliam
grulias agens, quia de crebris sil erepla periculis,
se formidare malaqum celerriine transeunt. Tertio loco hostes nos persequentes, quia duos hosles palimur,
in futura illa beulitudinelaudes se dicit.Dominojugiter alterum visibilem, allerum invisibilem; hominem
cantaturam, qui eam de hujus saculi adversitate li- videmus, diabolum non videmus ;' hominem ameinus,"
beravit. diabbium,caveamus ; pro homine oremus, et contra
COMMENTJIIUUS. riiabolumoremus, et dicamus: JMisereremei, Domine.
Vox est corpofis Christi orantis liberari ab his qui a
Miserere mei, Deus, quoniam conculcaviime homo. sanctis longe sunt, ne eis cotiformetur, imo illi con-
Titulus est talis : ln finem pro populo qui longefa- vertantur, et sibi conformentur; et' dicit ita : Deus
ctus esl a sanciis in lituli inscriplioneipsi 'Duvid , cum Pater, miserere mei, dando mihi constantiam, ne
tenuerunt eum Alloplvyli in Geth. Quod sic exponi- vincar ab Allophylis, vel conformer eis; et opus est
tur : Hsec verba releruntur in finem, id est, ad ut miserearis, quoniam homo, tam ille, scilicet, qui
Christum, qui totius laboris et intentionis noslrse figuraliter dicitur homo, id est, diabolus (ut ibi :
flnis est; sic locus ad quam tendilur, flnis est vise, Ihimicus homo venit et superseminavilzizaniu), quam
quia sicut hic vivendi se dedit exemplurn, ita in fu- j} ille qui naturaliter est homo, id esi, minisiri diaboli,
turo promisit se prsemium. Et poslquam ipsum prae- conculcaverunt ine. Et bene dicit conculcaverunt,
mium babebimus, nihil amplius quod quaeramus, quia sicut uva pendens iu vite quasi slerilis manet,
inveniemus. Verba, dico, dicta ab licclesia pro po- quia liquor in ea non apparet, cum autemin torcu-
pulb, id est, ut liberetur ab oppressione eta confor- lari calcatur, dulcem exprimit liquorem ; sic Ecclesia
maiione illius populi, qui longe factus est sanctis in lorculari persecutionis posita expressit pluriina
per inscriplionem lituli. Quis autem populus isie sit, sanctorum manyrum egregia "merita, scilicel, quod
litulus nobis ostendit. In Dominica passione scripius ad tumUloseorum cseci illuminanlur, segri sanantur,
esl quidam titulus Hebraice, Graece et Latine tribus daemoniacieurantur, el siroilia. Conculcuvitme, iu-
linguis quasi tribus testibus connrmalus. HuncPilato tiiti- quam, Iwmo, hoe roodo, scilicet, qui^ impugnans me
lum cum legissent Judsei, indignati sunt, et tribulavil me tota die., id est, assidue, vel toio con-
dixerunt: Noii scribere regem Judmorum, sed quod culcationis tempore. Et quid per hominem accepe-
ipsd dixil : Rex sum Judmorum. Quasi dicerent : rit, inimicimei exponit ,dicens;: Conculcaverunime, dico, lola
Scribe dixisse, non ipsum esse. Sed quia per Spiri- die visibiles et invisibiles. Vel quare nunc
tum sanctum erat prophetatum : JVecorrumpas iiluli dixerit pluraliter, quod prius singulariter, causam
inscriptionem, Pilalus, iratus, dixit : Quod scripsi '• subdit diceiis : Quoniam bellantes adversum me inte-
scripsi, Quasi diceret nesciehs : JNon corrumpo veri- rius el exterius sunt mulli. Sed quoe cura? nulla,
talem, si vos diligitis falsitatem. Et quia in lilulo scilicet, quia timebo ego ab altitudine, id est, propter
offensi sunt, et prius maledicto habueruut, cum Pi- potentiam aliquam, vel superbiam persecutorum,
latus diceret eis : Veslrum tegem crucifigam? et ipsi n cum sit diei, id est, temporalis et transitoria ? Utique
dicerent: JVonhubemus regem nisi Cmsarem, longe ai iioii timebo, imo ipsi taridem timebunt et poenile-
sanctis facli sunt. llli autem sanctis appropinquant, bunt, sed infructuose, quia .qui bic cor suum et au-
qui et Chrislum regem recognoscunt, et habere refe- con- res suas obduraverunt contra Dominum admonen-
cupiscunt. Nec hoc ad illos, scilipel, Judseos lem, non ibi obdurare poterunt contra ipsum judi-
rendum est, sed et omnis populus lerreno regno cantem. Tanlus enim erit lerror ejus sententiae, qui
delectatus, Deum Begeni spernens habere, a sanctis conierat omnem superbiam eorum; et ibi aeque
longe factus est, sed tamen in illis dala sunt primi- limebit imperator, sicut et piscator. IUi, inquam,
tiva exempla, ut in illo populo eluceret quod omnis timebunt, ego vero (deberet dicere) non timebo, sed
populus oaverel. llli enim aperte Christum conlem- ne praesumpfuosum videretur, ponit causam quare
. pserunt, et regem Csesarem elegerunt, Nec in hoc non liraeal, scilicel, quia sperabo in te, niliil praesu-
peccaverunl, quia Csesarem elegerunt, sed quia mens de me; et quia in le sperubo, ideo sermones
Christum regem contempserunt, quem adbuc roulli meosnon in me, sed in te Deo taudabo, ascribendo
in ccelo sedeutem, el ubique regnaniem, nolunt lia- tibi, uoii mibi, si verum aliquid dicam. Quisquis
bere regero. Et bi quoque longe a sanctis facti sunt, enim cognoscit nihil in sapientia Dei vel flde posse
noii corpore, sed corde, et persequuntur sanctos. verum dicere, nisi quod accepeiit ab illo, qui est
Contra iios vero confirmat nos psalmus iste, quia fons el origo lotius veritatis, ille sermones suos lau-
necesse est ut tales patianlur quos non paleremur dabit in Deo, qui sermones et sui sunt et Dei. Dei
nisi prodesset, tentalio enim operatur probationem, sunt, quia ipse dedit; sui sunt, quia accepit, et in
probatio vero spem, et caetera. Et boc est: pro po- D petendo eos a Deo non existit vacuus. Et dicendo
pulo qui a sanctis longe factus est, in thuli inscriplione. suos esse, sed ab illo accepisse, non existit ingratus.
Inscriptione, dico, lacta ipsi David non historiali, In Deo speravi. Kepetit quod praedixit, quasi dical :
quia nou legitur scriptus fuisse ei aliquis litulus, Non solum sperabo, sed et ptius speravi in Deo, et
sed niystieo scilicet lunc, cum tenuerunt eum AUo- ideo non limeboquid faciut tnihi caro. Nam quid faciat
phyli iri Gelh. lstud qtioque non convenit David mihi caro? Saevial quanium velit caro, nihii laciet
hhtoriali, quia legitur quidem ad Allophylos in Geth mihi, nisi quocl polest caro : uva eram, caro con-
civitaieui venisse, sed non legitur ab eis teiilus culcabit me, et vinum efficiar, et in apoihecam coe-
fuisse; oportet ergo^ut ad mysiicum David, id est, lestem iranslerar. Carnein ponit pro homine, par-
ad Cbristum referatur, quein vere tenuerurit Allo- tem, scilicet, pro loto, ut ibi : Verbum caro facium
phyli, id esl, alienigenae, vel botione cadentes, hoc est, id est, homo factus est.
est, Judaeiviri alienigenae, qui a sanctis longe sunt Tota die verba mea. Exsequitur facta carnis. Quasi
facti, et potione cadentes, id esl, irati ei pro loco et dicat: Ecce quid possit caro. Nam illi qui intelli-
gente, el tenuerunl in Geth, quod interpretatur lor- gunlur per carnem , exsectabantut, id est, abomina-
culur, sive pressura, boc est, tenuerunt emn in pres- bantur tola die, id est, assidue, verba mea. Et quid
sura passionis, in qua botrus illc primitivus, id est, mirum, si verba mea exsecrabantur, cum te Deumin
quasi uva iri torculari conculcatus expressil vinum ipsis, quia in le laudata erant, exseciarenlur? iVoii
illud dulcissimum, de quo dictum est: El calix meus enim est discipulus super magislrum, nec servussuper
inebrians quam prmclarus est! Tenetur quoque adhuc Dominum. Exsecrabqntur, inquam, verba mea, ita
idein Christus in corpore suo, quia necesse est ut quod omnes cogitationes,etiaui noh solum dicia, sed
 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. - PSALM. LVl. 778
et facla eranl lendenles in malum, et adversumnte, A , hViant, sea ut sequanttir, et non proecedant. Eccn
id est, ad meam damnationem. Et lamen Iicet ita hic orat pro visiliili hoste, ut in tilulo praedictutn
me exsecrarentur, el omne inaluni in me cogileni, esl. Et quasi dicat : Revera inimici mei converleninr,
inhubitabunt, id est, mecum conversabunlor in sa- et in ilJisconversis invocabb le; et in quacunquedie,
cramentis fidei; el ila ubscondentse, id est, insidiose id est, in quacunque mentis puritaie, vel in quocun-
et dolosemecum egerunt; ad hoc enim veneruhl, que tempore, in illis invocavero te, cognoscam in
non ut discerent, sed ut haberent quod proderent et eisdem, quoniam et Dens es, et Deus meus es. Et
improperarent. De quibus Apostolus: Subinlroierunt ecce, quasi dicat : Experimento daia esl inilii fidu-
quidumfalsi (ratres explorare liberlalem nosiram.In- cia, quod vere in his convertendis adliuc cognoscain,
lrat rniiii ut Titus, ne cavealur ut^lienus. Abscon- quoniam jam in prius conversis cognovi te, et esse
dent se, inquam, ad boc, ut insidienlur mihi. Et Detim et meum; magna scientia scire Deuni suuiii.
ita revera facient, quia ipsi observabunt calcaneum Tuus enim est, qtiia libi subvenit, et a se alientim
meum,id est, magna caulela insidianlur calcaneo, id te non fecit. Et hae sunt inngnaecordis divitise, et
est, lapsui meo, scilicet, si vel labar in lingua ut magnum lumen interioris honiinis, Detimsuum scire,
prodant. Ita dico observabunt,sicut, id esl queuiad- Deuni suum habere, hoc est, gratis Deum colere",
iuodiini, illi qui sustinuerunl animam meam, id est, gratis Deum amare et laudare, quod est Deum vere
qui odiosam habuerunt vilam meam, quia gravis invocare. Quod autem dixi: Cognoscam in isiis, qnia
eram eis, etiam ad videndum, propter quod maliiio- cognovi in illis, non te conturbel, quia vox est Ec«.
sius insidiantur. Sed tu, Domine, retribues eis, qui clesia?, quaeet in prsecedenlibusinvocavit, et in fu-
faciet eos salvos, id est, salvabis eos landem a carnis p luris invocabit.
corruptione, resuscitando eos ad poenam aeternam, In Deo laudabo. Repetilio est propter converten-
non ad gloriam, quae salvatio pro nihilo reputanda dos, de quibus hic dictum est. Ac si dicat: Sicul et
est. £t Bieriio pro nihilo, quia lu confringespopulos in iilis prioribus sermones meos in le Deo laudo, ni-
illos, sicut salvatos, in ira lua, id est, taiuus eril hil de me praesumens, eodem modo jn bis couver-
terror senieniise, quani iratus dabit dicens eis : lle, tendis nihil de me pr3esumam, sed in te Deo Palre
maledicti, in ignemmlernum,quod ex loto confringe- laudabo Verbummetiin tibi, nonmihi ascribendo, et
lur et coinmiiiuelur eorum spes et superbia. Illos, in Domino Filio, quia de servilute nos fedemit. Lau-
iuquam, pro nibilo salvabis, me autem salvabis non dabo etiam sermonemmeum , id est, Veibuin , et lit
pro nibilo, sed pro aliquo, scilicet, quia annunliuvi DominoSpiriiu sanclo (deberet dicere) similiter lati-
libi vilummeam. Potesl eiiam salvatio praecedeus in dabo; sed taniuni dicit quare, scilicet, quia in Deo
bono accipi, sic: Licet illi tam pravi sint, taiiicn tu, Spiritti speravi,quse causa coiumunisesi. Nain si spe-
Deus, facies illos salvos, conversos et fideles factos. ral in Spiritu sancto.sperat in Patre.et Filio, qiiorum
Et hoc est tibi pro niltilo, id est, nihili pendens, sal- una est majestas et essentia. Speravi,inquam, in Deo,
\areeos, quia in verbo solo salvas eos; nec laboras et ideo ?ionlimeboquid faciat mihi homo. Nam quiil
in salvando, licet nos obstupescamus in videndo. faciat mihi hamo ? Sasviat quanium velit liouio, au-
Vel aliter : facies eos salvos pro niltilo, id est, sine ferat aurum, argentum, auferat omne terrenufii, ta~
aliquo praecedenii meriio eorum. Quid enim Paulus men nil mihi laciet, quia votamea inihi non auferei;
blasphemus,persecutorel injuriosus, cum iu via verbo hoc eniin patrimoniiim esl iu corde inclusum, quod
prosiratus est et salvatus, attulit? Quid etiam jatro f, ^" homo aufene non poterit: proferam de ara cordis
attulit in judicium, de judicio in lignum, de ligno in laudis iiiceiisum, de ceilario conscienliaebonae(i.lei
paradisum? Nihil ulique,'praeter fidem, quam iile ei saeramenturo. Exigit enim Deus non hircum , nou
dedil qui juxta pependit, id est, Christus; et lioc vitulum, sed exigit laudationem et coiifessionein, id
modo salvoseos facies, quia in ira tua, id est, mit- est, (idem , quam nemo auferre poterit, si tu eatu
tendo eis tribtilationes aliquas, quasi iratus, tonfrin- non coniempseris. Et hoc est qcmddicit: Deus vota
ges, id est, huiniJiabispopulosillos. Irasceris euim et lua, id est, tibi congrua et accepta sunl in me, id esi,
confringis, saevis et salvas, terres et vocas. Multi sum clausa in corde ineo, et ideo non possunl ao-
enim tribulatioiie coutristali, (ide sutit repleli, quia ferri. Vota dico gum semper reddam tibi, el qua' illa
ad hoc exagitat tribuialio, ut vas evacuetur nequiiite, sunt vota dicit, scilicet, laudationes.
et repleatur gratia. Quoniam eripuisli animain meam. Ideo merito le
Deus, vitammeam. Quia talcs etiam pro nihilo sal- laudabo , quoniam etipitisli jam in speajnmaiM.de
viis, jdeo, Deus, annunliavi libi vitum meam, non morte, id est, de actualibus peccaiis gravionbus , et
milii, quia omuis vita ascribenda est libi, non alicu- etiam eripuisli itidem in spe jierfesmeos, id est atfe-
jus nieiitis. Paulus eniiu cum diceret: Quoniameyo cliones meas. De lapsu, id est, etiam actualibus mi-
blasphentus, persecutor el injiiriosus, misericordtam nimis, ui nec laliar 111fllis. Et ad hoc me eripuisti ,
sum conseculus, el cseiera, vilatn suam annunfiave- ut d.emumperfecle pluceamcoram te Deo, scilicet, iu
runt non sibi, sed illi, itl est, Deo, ut ei salicet allectioiie sanctorum ; ego dico ens in lumine viven-
cr.ederetur, non lucra sua quaerens, sed illius de quo tium. Liiineii vivenlium , luuieii sanctoruui, luiuen
subsequenitr dicil : Chrisms Jesus mortuus est, ut Tiiiiuorialiuiiiest, gratis Deum amare, colere et lau-
omnesqui vivunt jum non sibi vivunt, sed ei qui pro D dare. Vtl in luuiiiie viventium, id est,inimortaIilaie,
omnibusmorluusesi. Si ergo vivis, et non a le vivis, et iinpassibiJitaie, ubi 1'aciead facem videbo.
sed quia ille ut viveres praestilii, viiam tuain annuii-
lia illi, non libi, iion jam lua luera quaerens, sed il- IN PSALMUMLVI.
<!his,quia de quibusdam sua luera quserenlibus, non In finem, ne disperdas David in tituli insrripiione ,
ii^us, dictuinest : Qumruntqum suu sunt, non qum cuin itigeret a (acie Sacilregis lsrael in speltincain.
Jesu Cltristi. Lt meruo aniiuniiaviiibi vitam meam, ARGUMENTUM.
quia lu posuisti lacrymas meas in conspectuluo, id
sicut in proniissione Et hic Machabscorum..Veium incipienle jam vi-
enl, exaudisti nie deprecanteiu,
tua praediclumfuil, tunc cuin prophela scilicel, boc ctprja l.ietabuiidaforinatur orafio. Iieiu yox Pauli post
Item Arnobius: « Ctim fugeris a
annuntiavit; prouiisistienim exaudiuirum le ileniein. r.eMirrcciioijem.
lacie principis Imjus niundi persequeiifis le, sicut
Credidi, flevi, exauditus sum. llsec est auceiu ea Saul David, speluncam pete, id est,
promissio: in quacuuquedie conrersuspeccatorfueril, ita tepersequebai.ur
coustitue, ut ab inimico tuo inveniri non pos-
et ingemuerit, converlamme ad eum. lil est aequipol-
lenter dictuin : ldeo merito vitaniineam tibi aniiun- sis, et tu quidem iiiiiiiicutnluum inier roanus hibeas,
tio, quia per te esi quod vivo. Et quia ego vitam a ille vero te non videat. iloc eiiiin eveniet, si ex loto
te suscepi, quam Jiabeo, ergo exeinplo meo iuimici coide dicas Deo : In umbraalarutntuarum sperabo. t
mei convertaiitur, qui praecedereiiilebantur relror- EXPLANATiQ.
sum; uon vero ut rctrorsum maneant, et uon pro- Pcr finem Dominitmsignificat,Cjtdnobisomninmbg*
PATBOL.XCIII. 2i>
 779 BED^E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 780
norii»i perfeclioreslal,.quia cuin ad.ipsum venerimus, A dici fiigisse, scilicet, quia jn lanlum passus est se
niliit ultraqumrere opushabcmus.Ne djsperdusDavid : illis occultari, itl in cruce morereliir, et in sepulcro
prohibelur a Saule disperdi, qui a Dominofueratprm- poneretur, De quo sepulcro surrexit. incor.ruptus,
paratus adregnum. In lituliinscriptione :hoc non Da- se sicut Dayidde spelunca recessit illsesus, occullahs
vid, sed Dominoconvenit;ne vidclicetscriptusinpas- inimicis, et manifestansse membris suis. Apostoli
sione litulus mutaretur, sed quia David Chrisli perso- enim pjus merobra frac.taveruni,quia eum surrexisse
nam gestal,- hoc nunc de ipso dicitttr, quod erat in crediderunt. Tilulus sic construitur: Haecverba re-
Chtisti passionefaciendum, ne disperderetur David de fcrunlur in finem, proposila ad lioc, ne tu aliquis
regno deputalo: siculcum nec itla Dominipotuil liltili in- corrumpas David, offensus in fiiuli inscriptionefacla
scriptio commulari, fugerct a facie Saul in spe- cum fugeret David. Nunc ad psalmum aocedamus.
lunca. Sicul Saulem fugiens David in spelunca se Vox est capitis (utpra-diximus) pro se el pro mem-
condidit, ita Christi diviniiusest a perfidis Judmis bris suis oranlis. Orat pius inagisler,ui iios doceat
intra temphtmcorporis.abscontiila.Potest et ita dici, orare; quiideo passus est, ut nos pati doceret; et
quid Dominus qd hoc usque passus sil Judmos, donec resurrexit, ut nobis spem resurgendi.daret. Et dicit
monumentispeluncaminlrarel, maximc cum psalmus iia : Deus pater , miserere mei, reslituendo me im-
hic non pussionemlanVumillius, sed el resurreciionem morlalitati, et miterere mei, id est, meorum nunc
decantel. DominusChristusin prima parle psalmi oral, per interiorem resurreclionem, quousque et per
iollicitus secundum Itumanilulem,qua passus est.. Jn exieriorem. Et dign.um est ut hoc facias, quoniam
secunda resurreclionis sum gloriam commemorat. ln anima meaet meorum confiditin le solum, nihilprae-
tertia laudes Palri posi resurrectionemdecantal; qute •n suniendo de sje. Et rion tantum nunc -in le confido,
membra diapsalmittum quoque inlerposilione distin- sed eiiaiu semper sperando in nieis, in utnbrq ala-
- ' . rum titarum, lioc est, quia sicrit umbra inaternarum
gttunt alarum prolegil.pullos, ila tu protegcs me in meis
COMMENTARIUS.
obumbraculurri dando, ne ab aestu iniqiiiiaiis are-
Miserere mei, Deus, miserere mei, quoniamin le scam. Et tandiu sperabo, donec transeat iniqtiitas, id
confidil anirha mea.Psalmus isle, de passione Domini est, quandiu mundus erit. Transiil jam iniquiius,
notatus, docet quantum nos diligere debeamus, et quanlum ad caput quidem et quosdam saiicioruni,
qtianta sit perfecta mensura dilectionis, quse Deo sed larneii non periit iniquitas.INunc-enimferveliiii-
l>lacet, qua nulla major est, quia iste deuleaanitiiamdicit: quilas, elsemper. fervebit dum muadus eril, quia si-
Majorem chartialem amicisnemo liabet, quam cut quibuSdammorienlibusiniquis succedunt alii ini-
tuam ponat quis ~pro sttis. Hoc ipse Dominus qui, ita morientibus quibusdam justis nascuuiur alii.
ipse fecit, hoc apostolos suosallendens
docuil, bocel nos per Et sic nunquam in hac vifa deerit iniquifas uerse-
aposlolosdocufl. Et si quis iiifirniitaiem quens, el justilia parien<-
suam deficit in prsecepio, confirmetur in exemplo. Clamuboad Deumaltissimum.Quia sperabo in Deo,
Et est vox capilis, ita tamen ut non separemus vo- clamaboad Deuin, ad quero meriio-claniaiidum,quia
cem corporis, quia noluit separa.timloqui, qui noluit alti-sinifis est, id est,.super piunia est. Et tamen mi-
a corpore separari. Juxta quod dicit : Ecce ego vo- seriae nostraj pioxiinus est, quia sicul est Deus de
biscumsttm omnibut diebus usquead consummationem longe, iia et de prope. Sicut eniin alta et superba a
smculi. Cujus titnlus est: In ftnemne corrumpas Da- _ longe cognoscii, Ha humilia de vicino respieit, quia
vid, in tituli inscriptione, cum fugereta facie Saul in 'v prope esf Dominushis qui oblriyerunt cor. Clamabo,
speluncam,Quoddicit ne corrumpas David, in lituli inquam,' ad Dominum, el ipse benefacielet mihi et
mscriptione,hon potest Dayidhistoriali adaptari, quia meis. Unde experiroento data est mihi flducia, quia
nulliis litulus legitur ei scriplus , quem Saul corru- jam benefecit miiii iif meis. Si enim meis aiiiequain
perii, vel aliquis persecutorum ejus. Et quia non in- eum cogiioscerenlbenefecit, mittendo me propitia-
venitur in historia, oporiet ul inyeniatur in allegoria. lorem et consolalorerri,qui et morerer. propter pec-
Legitur enim quidam lilulus in passioneDominicon- cata eorum, et resurgerem propter justificaiionem
scripius , ut exprobraret, fronles Judaeorum, qui eorum, nonne exaudiet me clamantem, id est, ine-
iiianus suas a rege non absiinuerunt. Quem titulum inisse bene agentem ? Ulique exaudiet.
Judad legerites offensisunt, et indignaii talem regem jUisit de calo. Benefecit, inquam,meis in me, et
se habere, quem possent cruciligere, ad Pilaium di- nt per me benefaceret, misit diviiiam potentiamsuam
xerunt, cui eliam Christum obtulerunt cruciflgendum: de cmlo, et liberavilme hominero, assumens ine de
Noli regemscribere,sed sctibeipsumdixisse,non esse. ulero et iminunema -pecGalisfaciendo, et assumcns
Sed quia prophetatum erat: Ne corrumpas lituli in- ine de sepulcro resuscitaudo me, per quod dedit
scriplionem, Pilaius iratus , respondit eis dicens: jam disposilione,etdalurus estin re, eoncuicantesme,
^juod scripsi, scripsi. Ac si dicerel: Ut quid sugge- id esl, Judaeos, tribulantes me in opprobrium. Ma-
ritis falsitatem?ego non corrumpo veritatem. ilorum gnum eiiim opprobrium est, quod in civitatc illa iu
stultiliam providens Spiritus sanctus , imo saevitiain' qua magissxvicrunt, et superbierunt, omne jusami-
et insaniam , admonet eos per Prophetam ne cor- seruiil, ei inde eiadicati, et ubique dispersi conteui-
rumpant David, id est, ne pellere velinl verum Da- D ] ptibiles omnibus sunt facti.Hocctiam ad opprobnum
vid, idest, Christum de regno sibi depuiato , sub- jiertinet, quod capsarii, id est, librarii noslri facli
irahcndo se regimini ejus , qui vere rex eorum est sunt, quia porfani nobis libros suos, sicut solent
(quia omnium rex esl), offerisi in tituli inscriptione servi post doininos. lpsi enini deficiunl portantes,
facta ipsi David, cum \ugerel a facie Saut in spelun- Chrisliani proliciuntlegentes. Et siinilesccccoqui lu-
caiii.Hoc et hisloria habel, et allegoria, Fugit enim cidissimuin sjieculum portaret, in quo imago sua
historialis David, Saulem persecutorem immitem et aliis, el i.on sibi, elucefet: quia ipsi portant libros,
ingratuti) in speluncam, innunc
qua occullabaiur, et terra in quibus vultus eorum, scilicet, quideis proinissuni
tegebatur. Fugit quoque npsier Davidin spe- luisset, nobis elucet, eisveronpn apparel. Maxiniiiui
luucaih, quando Verbuinquod in principie erat apud aiilem esl opprobrium, quod illum quem se pror-
Deum, iiilirmiUiem iioslram induit, in qua se liis sus puiaverunt delevisse, audiuni ubique exaltatum
qui per Saul designantur, id est, Judseis occultavit. esse.
Oporlebat enim eum sic ut inielligeieiur videri, quia Misit Detts misericordiamsuam. Misit, inqtiam,
si cognovisteni, nunquam Deum glorimcrucifixissent. Deus Pater Verbum suum ut roe libeiaret; mistt
Quare. Dominumnon cognoverunt? Quia terram ocu- etiam ad alios liberandum me misericordiamsuam, id
lis eorum subjiciehat, et niajestatem suam terra con- est, me miseriis aliornm compaiienteni, et iniseri-
tegebat, in qua terra tanium potuil leheri, flagellari cordiam-exbibentem, et me veritatemsuam, id'Cst,
et crucifigi. Male quaereuiibusterram opposuii, beue vera docenlem. Vel potestdici ad siiniiitudineinhoc
quxrcnlibus vitam reservavit. Aliler quoque pote:t legalionis ita : Misit Dcus Paier Verijuinei me liomi-
781 IN PSALMORUMLIBRUMEXECESIS. — PS.VLM.LVil.' 784
nem assumpsif. Misit quoque niisencordiam suam, A , mencfum, ego vero ad patiendum. Qnia pqralum esi
qnia misericorditer mecum cgit, et veritatem suam, cor meum in me, et purulum cor meumesl in ineis, et
qnia yere promisit. Misericordiler enim implevit, ideo, o Deus Paler, caniabo libi in me et io meis
qnod veraciier promisit, el eripuit animam meam. corde et ore, <elpsalmian dicamopere; El ut psatlani
Dixit superius iiberavitme. Ex hoc modo quasi dice- et rantem, quasi dicat : Morere ignominia mea, id
ret: Liberavit me, qnia eripuitanimam meam,resu- est, caro mea, in hoc quod mortalis, quod passibilis;
sciiando roe de medio caiulorum leonum, id es(, de ct exsnrge ut gloria mea, id esf, in immortaliiate (!t
mcdioJudaici popuii, a leonibus, id est, principibus impassibilitate glorificata. Exsurge, dico, caro mea,
ad inierficiendiimme seducti. Per catulos enim mino- ins psallerinm elcithara. Res una est, et continet
res, per leones vero majores intelliguntur, quiain duo ninsica inslrumenta, quia in una carne Christi
tnortem ejus omnes conspiraverunt. Majores quippe siini nobis exhibita duo diversa fncloriiin genera, cle-
eum inlerfecerunt, minores autem consenserunl. JEt sigoata per duo diversa niusiea instruiucnia. Psalte-
quid opus fuit «reptione? Ideo, scilicet, quia dormivi, rium namqiie quod a superiori sonat, signilicat roi-
id est, mortem subii quae mors poiitis dicenda est racula divinitus nobis exliibiia; cithara vero, qnod
dormilio quam mors, quia tam facile ab ea, velut a ab inferiori sonaf, iribulationesei irifiniiitates nostras
somno surrexl, ego, dico, conturbalus. Repugnare in corpore Christi exhibitas significat. Psalteriiiui
videlur qiiod et dorntiet et coniurbatns esset, -qtiia sonat, caeci viilent, claiidi ambulant, -el siinilia; ci-
qui conturbatur, anl somno excitatur, aut ite in som- ibara vero sonat,-famem patitnr, dorroit et trisiatur,
num vergat prolsibeiur. Sed bocdicil quantum ad il- et similia. Dico exsurge. Et revera ita-erit, qnia ego
ios qui per mortem, quam jticundissimamiiabuit, con- g exsurgam. Et ideo dicii, ut per lioc comiirobet, Ver-
lUrbaiumeum puiaverunt. bum personaliter sibi coiijunctuin, Patri cocequaleet
Filii Itomiitum. Quasi dicat: Qui te conturbave- coiisubstaniiale.; qui.i eniii) Pater et Verbum unum
runt?R. Filii hoininum conlurbaverunl me. Hocideoi sunt, et Pater eum resuscitavit. et ipse seciindum
determinat, ut ostendat illos non esse excusabiles, Verbum se resuscitavit. Diluculo ponit ideo, vel nt
qui se excusabiles putaveninl dicentes Pilaio : lYoois i notei lempus resurreclionis, quoemane facta est; \fy
iion iicei inierficerequemquam.Tale euim est, quasi quia sicut diluculum post leiiebnis fugatas diciiiii.
dicereteis propheta: Si non licet inierficere, neeli- ita tune, fugaiis tenebris infideliiaiis, lucescere cce-
celad interficiendumiradere. El quasi dicat: Quo- pil lurrien lidei etveriiatis.
inodo le conttirbaverunt, qui nullum in te ghidiuiiii Confitebortibi in populis, Domine. Quia exsutrjam,
strinxeriinl? dicit: Linguam eorum gladium accipe,, ideo, Dominc, cohfitebortibi iri psalmis Judaicis. Et
quia denies, id est, mordacia verba eoruni fueruntl psalmum dicum tibi, laudabole per opera buna eti.uii
erma, quantum ad consilium, quod tnvenerunt oc-- in gentibus. Et merilo laudabo te, quia ego nnn so-
culte. Et sagiltm, quantum ad volanlia verba, in ac- lum dicendus misericors, sed ipsa lua misericordia.
cusationem. Et fuerunt gladius, quantum ad senlcn- Qtii cum potens essem, miser factits, ut reinedium
tiam de morte cum dixeruiit : Crucifige, crucifige: conferrem miseriis aliorum. Et qni suin dicendus
tum. veritas lua, quia per me mundo omnis veritas esi
Exaltare rnper cmlos.III1 quidem putaverunt mei ostensa, sum magriificatus,id esl, exallattis usquc ad
eonturbare, tu anteiii, Domine Verbum, in cruce coelos constituendos, et usque ad nubps constiiuen-
homo, Deus in coclo,exaltare me bomine exalialo ; r das. Et accipe per ccelumet per nubes, praedicatores.
mper catlos, nonsolum super maleriales, sed super " Per coelum vero majnres, ut Aposlolos; per imbes
«mnes ordines angelicoS. Et gloria lua, idest, glo-, vero inferiores. Vel aliier. Vidcliir conyenieutius ul
riosus luus, scilicet ego glorilicalus a te per initiior- veritas referretur ad coelos, et misericordia ad nu-
talitatem el per incorrupiionem , exaltetur, noni bes, (jiti.1coeli sciol angeli, qui quanto altieres, ei
super Judaeam soltnn , sed super omnem lerram. veriiati viciniores, tanto perfectius sine e.iligine vi-
Quod et facttini est, cum per apostolos in omnenii sionis spem veritatis iniiientur et laudant, dicentes :
orbem prsedicaiusest. Sunctus, Suncius, Sanctus. Nubesvero dicuntur prae-
Laqueumparaveruntpedibusmeis. Neccsse est ut1 dicatores propter tenebrosam carnem, qua leguniur,
me exaltes, quia sunt qui deprimunt me. Namque: licet Dominus per cos intonet ininis, et coruscet
<(iliihominiim paraverunt laqueum, id est, inipedi- miraculis. El quia in eis est riiiseria, ideo indigeiit
iiientiim pedibm meis. Et accipe pedes minas vcll misericordia. Quare ad nubes periinere videturmi-
proraissiones, quibus doctrina verilatis proeedit, velI sericordia, et ad ccelos veriias. Et tamen veritas
sanctos apostolos, quibus ipse proccssil ad noliliami quidem praepolletin angelis, sed Doinihusdedit «am
gentium. Et non solum laqueum paraverunt milii , eiiam nuhibus. Et quia angeli non indigent iniseri-
sed et animammcam et meorum incurvaverunl, idI cordia, ideo Dominus misericors hominum roiserias
«si, incurvare et deprimere voluerunt. Suam qui- miseralus, dedit eis misericordiam, et per claiifica-
dem, qnando dixerunt: Dmmoniumhabes, et : iVou i lionem resurieciionis, el incorruptionis angeiis eoo
£tt hic homo a Deo, el similia ; siiorum vero, quando» cosequavit. Et ideo dictum est recie : Quoniam mise-
eos sibi conformare voluerunt. ricordia Dei mugnificala est usque ud coelosconsii-
Foderurit anle faciem meam. Hoc, inquam , modoi D tucndos, quia per misericordiam hoinines facli stint
jiaraveriint mihi laqtieum , quia foderunt foveam, id coeli, id eat, angeli, et veritas usque ad nubes con-
«sl, paraverunt deceptionem et mortem milii, quasi stituendas, quia praedicatoribusveritatis cogniiio suo
iiescienii reputationem eorum ; sed tamen anfe fa- niodo data est.
ciem meam fuit, id est, nianifestum mihi cor eorumi Exaltare super cmlosDeus, et super omnemlertam
cognosceniifuit. Vel per foveam possumus accipere gloria tua. Ul populi et gentes confiteautur. Vel ut
manifestam damnalionis sententiam, quia in lantum iniseiicordia et verilas magnificentur, ideo tii, Deus
euro.neglexerunt, quod ante faciem ejus, id est, in Verbum, homo in cruce, iieus in coslo, exaliare me
praesentia, damnareeum non dubilaverunt, dicen- quidein exaltaio super omnes CCE(OS, et reliqua. Re-
tes : Reus estmortis. Et inciderunt in foveam , quia petiuo est nouex uecessitate narraiitis, sed affectione
quisquis alii damnationem parat, prius se ipstim orantis.
damnai. Prius enim in se peccat, quam in alterum. IN PSALMUMLVH.
El semper fclicior est trisiitia patientis , quam ini-
qua laetiiia inferemis. Itera : Omnis sententia inique In Dncm, ne disperdas David in tiiuli inscriptione.
data damnal aucioremsuum , quod atljnet ad poste-
riorem de foveasententiam. ARGUMENTUSI. ,
Paratnm cor meum Deus, para',umcor meum, can- Crescente in dies fama, et viciorin Machabscorum,
tabo el psdlmtimdicam Domino. Ipsi, inquam, para- quidum se illis iniinici fraudulenti admiscebant, n
verunt foveani, ego vero palieniiam; ipsi ad depri- quibus el Jonaltias Simonque cum Qliissunl iuler-
 733 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 78 i
empti. Hos ergo psalmus isie redarguit. Alilcr pro- A cferitmulierem ad concupiscendumeam, jam mtechutus
pbela de senioribus Judseorum dicit. etteamin corde suo. » Operarriirii,inquam, iniqiiita-
EXPLANATIO. tes in corde. Et iiirum lantum in corde, et non in
freqiienii aclu essei, sed manus famnlantur cordi
IVomenpnis ei David in tiiuli' inscriptione Chrisium Suo, et sequuntur cpr suum. enim malum,
in crnce designat,commonelurquePilalus nedisperdat et fit malum; aui si non (it, Cogilafur non ideo remanei quia
scriplum lilulum, qui regem Dominum declarabal. In nolumus, sed quia non possumus. Et hoc est quod
prtma narrulione DominusJudmorum exprobral nequi- dicit : Munus vestra; concinnani, id est, contexunt
liam. In secunda retribuliones coritm aplissimis com- peccata , superaddendo injustitias , id est, utala
parationibus declaral. In terlia qualis (iat-correplio opera, quia sicul in concinnis lii, ubi simili simile
juslorum de peccatorumultione memoratur. supponilur. De talibns per Isaiam dicilur : Vmliis qtti
COMMENTARIUS. trahunl peccatumsuum sicul longam rettim. Et quod
tales concinnanl iniquitates, inde non auctor, sed
Si vere ulique juslitiam loquimini, recte judicate, ipsi sunt accusabiles, quia ipsi vel prorsus eontem-
filii hominum. nunt in utero matris Ecclesiae regenerari, aut si ibi
Titnlus est lalis : In finem, ne disperdas Davidin concipiuniur, non oilum exspectaiu, sed aboniuntnr.
tiiuli inscriplione. Hsec referuntur verba in finem UterusEcclesise sunt proecepiaveritatis, vulva vero
. pfoposita, ne tu quilibet disperdas David, id es(, ne ejus perfecla horum esl informatio. El puer aliquis
dissipes, quantum in le est, regnum David subtra- nascitur in matris visceribus, et de visceribus. In vi-
hendo le regimini ejus, tu, dico, offenstis lituli in- g sceribus quideiri, cum concipilur; de visceribus vero,
scnpiione. Per titulum enim David, id est, Chrisius cum per vfilvam generatur. Sic aliqnis concipitur in
-obtinuil sibi regnum in Judseis, id esi, in confiienti- utero Ecclesiae,cum incipit slrui a veriiate; si autem
-bus. Vere autem confilcnfes sunt, qui vera dicunt et perfecte iiiformelur, qunsi pcr vulvani generalur. Si
faciunt. Qui crgo aliler facit quani loquitur, ille, vero cum adl.iuclacte egeat, per superbiam velit esse
quantum in sc est, corrumpit litulum, quia regnum magister, per aborluin inde exit, qnod faciunt haere-
IDavid, quem non vult imitari, a se repellit. Qtiisquis lici. Suui aiilem mulii qui nec ibi velini concipi. Et
enim manere iu Christo se dicit, ambulare debei, hoc est quod dicii: Peccatores, id est, legis tam scri-
sicut et ipse ambulavit, id est, debet eiini imitari. ptae, quam naiuralis, irangressores, alienaii suut a
'Potest autem in hoc psalmo esse vox capitis vel Ec- vulva, id est, a regeneratioue perfecla. Alii aiiiem,
clesise, aut quod commodius est, prophetae. Propbcla qtiia nunquam esse accesseruni, alii vero et si ac-
inter maledicentium et adiilanliiim peccata vel peri- cesserunt, ideo tamen a perfectione alienati siirit,
ciila vivens, nec limens convitiatorem, nec amans quia ab ulero avuisi erraverttnl, id esi, qui anleqiiani
adulatorem; audiens vocem omnium, attendens.labia perfecle informarentur in ulero, latera matris Ec-
omniuin, altendens labia el dissona corda, quia aliud clesisegraviler errore suo conculienies, tanquam ab-
„perstrepit in labiis, aliuclin prsecordiis celaiur. Hor- oriiyi exieiuni.
latur eos ne loquam.ur falsam jiisliliam, sed veram Et ideo tocuti sunt falsa, id est, placeni eis falsa ;
juslitiam, el ipsam uti cst loqiienda, id est, utquod vera aulem nec audire volunl, quia illis furor esl, id
dieutii "ore probent et opere. Et dicit iia : Siioqui- est, ira coutra praedicaiores veritalis, secunduinsimi-
•mini, id est, si vultis loqui justitiam vere, et uli vera ^~ liludinein serpenlh; serpeutis dico, sicut bnjus ser-
jhstilia lpquencla est, vos, dico, qui filii hominum penlis aspidis, qum non exaudiet vocemincanlanlium,
estis, id est, qui raiionem babetis, ideo quod boiium et non exaudiet vocem veneficiincantaniit. Sapienter
-est, velle debetis, judicate recte, id.est, quodjudican- solent Marsi aspides incanfando de lenebrosis antiis
durn est judicate, id est, placeat vobis non lantum elicere, de veneno illarum norunt facere quoddam
.justilia labiorum, sed etiaro factorum, quia si aliter aiiiidonun; sed quia scit serpens illa naturaliter se ad
ajgis quam loqueris, juslitiam quidem loqueris, sed mortem provocari, unam aurein lerrseadjungii, alqne
justitiam nonjudicas. Nullusenim adeo perversus et cum cauda aliam obtruclil, et sic incaniatoreiri ple-
-devius, cui non sit facile loqui de justitia, quia veri- rufiique non audit. Praedicalores sunl incantatores,
tas naiuraliter hoc hominibus inseruit: Quodtibi fieri qui ad boc incantaui, id est, prscdicanl, ut homiiieni
non fis, alii ne feceris.JNec permissus est hqc aliquis de lenebris erroris aut iufeJicitatis eliciant. Et sa-
ignorare eiiarii anie legem datam, ut esset undejndi- pienterincaniant, quia monent eos ut de lerrenis ad
carentur et ex quibus lex iion esset data. Sed ne ho- ccielestiatendani. Cer aspidem vero designanlur iili,
niiifcs aliquid slbi deesse conquererentur,. scripiiim qui delecialione prsesenlium, qusc per aurein.teria:
«st et in tabuifs qiiod iiolnerunt legere in cordibus applicalam iniell.igunlur, et recprdatione pra teriia-
suis, ul perfOrinSecus objeeta, cogeieriiur ire ad i.n- rum delLClaiionuin, quae per caudam notaniur, ita
teriora sua, dicenie Sci iptura: Redite,prmvaricatores, cor suum obdurani, ut praeconia veriiatis non au-
ttd cOr. Quis enim te docuit, Ut nollcs aliquem ad diant, et in irifuielitaiis vel erroris sui tenebris 'per-
uxorein tuamaccedeie, aut aliquid vi vel furio tibi maneanl. Per veneiicum quoque prsedicatores desi-
rapiere, iioiine cor tuum? Si ergo non solus vivis in- gnantur, quia sicut Veiieuuinvi per "venascurril, ita
ler homines, sed potius esl iu luimanogenere, qui D sermo eorum ad interiora vi sua irrumpit.
tecum riatus est, quidquid malitibinon vis fieri, no- Deusconleretdenteseorumin ore ipsorttm.Ipsi qui-
lis facere alieri, ei quidqnid boni libi vis (ieri, velis dein loquuriiui laisa, Deus auiem conierel dentes, id
impeiiderealleri. Sciendumest, quodaliquisjustiiiam est, hiordacia vcrba eorum, in oteipsorum, idest, per
vere loqui polest, et non uti debei, litaliquts inierro- propriam senleritiam ipsorum eorumdem. Unde
gatus, an lides, an pecunia diguior est, el quod jus- dictum : Coinpreltendamsapienlesin aslutia sua; quod
tuin est res| ondere ppiest efvere, si fidem praeiert, lunc fuil faclum, quando quidani causa repreben-
el lanlum n.onlioc faciet ut decet, quia si locmus sil dendi quaesiermila, Domino, an licerel censum dmc
tito, lidem pecunisepostponei. Et ideo uon estsu- Cmsari, an non. Si enim diceret quod liceret, voca-
perlluum uiiqiie sic expbsituiii. Potest et esse illati- rerit euin imiiiisericordero, qui plebem suam tribn-
:vum, qliasi prophela sic illis quos admonet dicerel : lafiam faceret; si yeroiiegaret, dicerent (|iiia licerei,
Video quod omiiibusyobisfacile loqui dejusliiia est quia reiis uiajestatis esset. Sed in astiitia eorum l»»-
ergo si vu.llis eam loqui vere, recle judicaie. iiiimis eos cbmpreheudit, quia per eoiuin sentenliam
Etenim in corde. Ideo dico rette judicate ; quia vos conlutavit eos dicens : Reddite qum sunt Cqisaris
aliter. facitis. Elen.imoperaminiiniquilates in corde, Cmsari,et qum sunt Dei Deo. Sic et muliere compie-
id esly vultis omne malum, et si uon peificitis, non hensa in adulterio, et pluribus locis aliis fecit. Ilic
ideo remauet quia non vultis, sed quia jam non po- vero ita accipieridiim hoc est: Conieretdentesedruiii
lestis. ln boc loco dicit beatus Augustiims : f Quid- in ore ipsorum, jd est, per sua verba piopria faciet
quid vis el rion poles, pro faclo Deus liabet. Qui vi- eos recognoscere cohlradictioiies eorum lalsas e«s«.
783 IN PSALMORUMLlBRUil EX.EGESIS. — PSALM. LVIII. 7S6-
Quod ad minores referendum est; quod vero sequitur /\ lientibus iratus videatur, non lamen ira cadit super
ad uiajores, scilicei, quia molas leonum, id est, ma- eum, quia de eo diclum est : lu, Domine, Sabaoih,
iiifeslasconiradiciioiiesprincipumconfringet, id est, omniacum tranquillitatejudicns.
ineflicacesfaciet Dominus.Molaeenim maj'oresdentcs Lmiubiturjuslus. Quasi dicat: Quod tales sicut cera
suni, et ideo per molas gravior contradictio piiiici- auferenlur, ct ab igne absorbeniur, permittit Deus
purn, qusefactis eiiam sic intelligitur. suis non intililiier hoc fteri, quia cum juslus viderit,
Ad nihilumdevenienllanquam aqua decurrens, in- id est, inlellexerit vindiclamde talibus sumi, Imtabi-
tendil arctimsuum dnnecinfirmenlur. tur non de illorum damnatione, sed de sua ltbera-
Hoc, inqitam, modomolasleonmnconftingel Domi- lione. Et merito laetabilur,quia tavabit manus suns,.
mis, quia leones illi in rugitu devenienlad nihilum, id est, mundabit opera sua; in sanguinepeccatoris ,
id esl, delicient, et hoc iia velociter tanquam aqua id PSI, in consideratione damnationis peccaioris. Di-
decurrensdevenit ad nihilum. Est qtisedam aqua de- cit enim Salomon, quia, flngellalo slulto, sapiens
eiirrens, lorrens scilicei, quse pluvialibus aquis astuiior eril. Et lunc homo, id est, vere ratibuo
•c.resceresofet, sed brevi viatores impedit, quia cito u'eos, dicit : Vtique, id est, revera si non soluni
delicit; sic et istorum soevilia prcecones veritatis, reservantur ailerua praemia jn*tis in futuio, sed
qui suut viatores ad palriam tendenles remoratur, eliam in prassenti fructus e t jttsto, scilicet, ut jiisius
paruin tanien, quia cito evacualur. Devenient, in- justior (iat lunc. Utique, id est, revera injusti non
quain, ad mltituni, el boc ideo, quia Dominus inten- solum damnabunlur in futuro, sed etiam Deus est
dil cis-arcum suum, id est, minas suas de fuiura dijudicans eos, id est, damnans eos, seilicel, ul Tii-
dainnalione per Scripluras et per praecones suos; IB justns injustior ffat in lerra, id est^ in praesenli lia-
nec cessabitiniendere, donec,ipsi in se infirmentur, bilalione.
id.est, recognoscantinliimiiatemstiam, et confiteaii- IN PSALMUMLVIII. ,
tur eatn. Sicut ille vere infirmatus-est, qui prostra- In
lus in via dixil : Domine,quid me vis facere? nunc finem, ne disperdas Davidin tiluli inscriptione,
eniin iiiflrmuiiise cognoscebat, qcti se samiiii prius quando misit Satil et cuslodivit domuin ejtis, ut
eum inleiTictret.
puiabat.
Sicul cera qum fluit, auferenlur. Id est, inflrmaii ARGUMENTUH.
quippe salvabuutur; qui vero nuiic sic informabun- Hic etiam psalmus iu personam Macbaoaeorum
lur, dainnabunliir, quia auferenlur sicul id
cera, est, forniatur. liem Arnobius: i Qiiando dohiiis corporis
comparabilesfacti eerse, qum adiiibita jgni fluit. Qtiia tui a principe hujus uiuudi cuslodiri praccipitur, ut
iguis, videlicei, vitiorum vel incenlivoruni, el totius capiaris et inleiflciaris gladio cujuscuiiqiiepeccati,
ptavae coneupiscentiaedevastat eos interius. Unde ex lotis viribus exclama : Eripe me de inimicis meis
niiiil aliud est tola vita eorum, quam quiedam de- Deusmeus. i
fiusio a Creatore suo. Sciendum quod ignetn ge- EXPLANATlO.
betinse, qui duplex est, quia alius est inferorum, qui Principittm litttli sfepiusexpositum esl, ubi passh
nunc esi, alius vero est futurus, in quem scilicety Chrisli
laiidem iiiitlenturdiabolus ei iniiiislri ejus. Praecedit misil el regnuin ejus inviolabiledescribilur. Quand
et cuslodivitdomumejus, ul eum inlerfi
quidamignis occullus : ignis scilicet incentivorutn, cexet:Snul, miseruntpriitcipessttcerdolum,et custo
qui per iraducem pecca i nobiscum nascilur. Natu- .C dieruntquando monumcnluinCkristi/nl eum quasi in morle
raliter enim in nobis est titillatio. Ilwnc ignem si janua prmclusa. Primo ingressu
qiiis intraverii, el fuiura vitabit. Facile autem vita- servareht,tesurgendi
orul Dominusne ei inimici nocereprmvaleanl;
tur, si semper a nobis caveaiur, quia facile est psalmi secundoprosequiturquemadmodumin fine smculicon-
ijisumsuperari, si veiiinuscolluctari. Si quis auterri et pro eis oralio mirabili pietate
boino hostein negligat, et crescere sinat, postquaiu vertendisinl Judmi, lerlio qumfucluri sintposl conversionem,
prsevaluerit, imellecluni ejus obscurabit. Et sic so- depromitur; suis gaudereteslatiir; qumpartes dia-
ieiu non videbitiliuni de quodicium cst: Erravimut et se in sanciis
a via vcriiatis, el sot non orlus esi nobis. Et hoc est psalmatis lermino dividuntur.
ijuod dicil: Ide i dico quia licui cera aufereniur, quia COMMENTABIUS.
sicui ignissupra diclus supercecidit,id est, ita in eos Eripe me de ininucts meis, Deusmeus. Titulus est
cecidit, quod superior fuii. Et ilio igne iniellectum talis : In finemne corrumpasDavid, in liiuli inscri-
eoruni obscuraiite, non viderunt solem, id esi, nou plione, cummisit Saul et custodivitdomum-ejus, ut
cogiioveruntsolem, scilicet, justitiae. Et hanc caeci- inlerficereteum. Psalnuis iste liabet titulum de litulo,
taiein prius passi sunt, quam spinm vestrmintellige- sicul et duo superiores, quia intiiulatur : JVecor-
1rent
rhumnum,pro, prius quam rhamnus vesiras in- rumpas Davidin tituli inscriplione.Est quidam titulus
telligat spinas, hoc esl : Taiiier etiam hic occulie in dominica passione scriplus, Jesus Nazarenus Rex
|tuiiiuiitur, autequam ad manifesla tormeuta mise- Judaeorum: Hebraice, Graeceel Latine. HuncJudaei
raruui deleciationum et voluptatum perducanliir. legenles indignati stint, et Pilalo dixerunt : Noli
Rliamiiusherba esl quae cum primo satis sit mollis n scriberequia Rex est, sed scribeeum dixisse,non esse.
ei deleclabilis,deinde in asperrimas spinas indure- " Tiiulus enim (quasi dicat) confirmat ipsum Regern
scit. Per bane vel caro significalur, quae nunc in noslrum, et nos regnum ejus esse. Et hoc modo
peceaiisdeleciat, vei ipsa peccata, quseinodo quidem tilulum, quanium inse fuit, corruperunt, et Regi
sunt dulcia et jucunda, landem vero producunt conlradixerum. Sed nunquid, quia coniradixerunt,
asperrimas spinas, id est, producunt in aeleriia 101- dominaiionemejus evertere potuerunt? Noii utique,
meuta. Sic enhn iiitelligendumesl quod ait : Piius- quia litulus vere corrupius non est. Ipsuiu iiamque
quam rhamnus intelligat spiuas vestras. Non quod occidendo polius Regem fecerunt gentium qiiein oc-
ibainims spinas sic inleliigat, sed quia causa erit cur ciderunt, quia resurrexit, et gentibus praedicatuseslj
Iioroineseas iutelligaut. Habet aiia iranslatio com- et sic facius est Rex non solum Judieorum, imo et
peteiitius hanc litierain, ita, scilicet : Priusquain gentium. Quod autem addilum esl: Cum misit-Saul;
rJtamnusproducattpinas. el custodivildomum ejus, ut inlerficereteum, aecipi
Sictttviventes.Supercecldit,inquam, ignis, et ille, poiesl et in David historiali et in spirituali, quia et
inquanii iguis ubaorbeteos in piaesenli; eos dico nOn hislorialiter Saul misit ad doiiiiiiuDavid ut inteffi-
veie viventes, sed SM;HI vtventes,quia interius iuurtui ceret eum. Et regnum Judseorum, quod per SauTero
SUIll. siguiflcatur, moriuo Christo, et posito in sepulcro,
Et absorbeteossicul in ira. Quod ideo dicit, quia quod sepiilcriim, quasi domus ejus fuit, ad cuslo-
Iiaecira, id est, vindicla Dei de illis est quasi simili- diendum ipsum inisit, cum diceret Pilato : Domine,
luJo illius gravis irae, quam patienlur in futuro igne recordati stimus, quia seduclorille dixit: Posl ire»
gelieuiiie; vel quia Deus licet cum taies punit, pa- dies resurgam. Jube ergocustod.risepulcruhi,ne disci-
 fsf BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DU3IA ET SPUftTA. 788
jjuli eifm\utentur, el dicanl plebi: Surrexil a morlus. A est eis Agnus hrcdus, et quia Agnum ut liaedumoc-
Sliserunt itaque ul interficerent euih", non quantum cideruni, ideo ab Agno rediini non meruerunt.
a'd caput (quod.jam niortuum in illa parte, qua po- Nequeiniquitas meq. Ipsi quidero in me irrueriml,
ferat), sed quanium a;d corpus ejus, quod est Ec- sed tanien mVllumpeccatum in me invenerunt, qnia
clesia, scilicef, ut non resuscitarelttr, etfn eum non neque iniquitas mea in actnalibus, neque peccatum
.credereiuf, et ut mendacium dormieniium ctisto- meumoriginale. VeTneo/Heiniquitas mea in opere,
dum praevaleret,- et munrius post eum non abiret. nequeyeccatummeumin cogitatione. Estinde eausa,
Sed sicut Saul efficere fion poltiit, lit David interfi- nam ego cueurri,.quia nulla carnis illecebra me te-
ceretur, ita nec regnum mendaciuiriJudaeorumpotuit nuit, ens sint\iniquiiqte. Ipse enim particeps facius
noc efficere, ut meiidacium dormientiuriiciistpduin est nostrae iniirmitalis, nou noslrae iniquilatis, utex
pfievaleret testimpnio vigilanliiim aposloloruhi: Po- eo quidernquod nobiscum communicaret iniquitatem
ferai enim custodibus illis dici: Si dormivistis, meam deleret. Et ad hoc cucurri, ot distortos in ma-
hescivistis ; si autem tigilastis, quare furtum non lum dirigerem ad bonuni, etdirexi verbo et exemplo,
vtofiinufetis7 Est autem vbx capitis a custodibus quanlum in jne-fuit. Ipsi vero ine eurrentem sequi
illis per resurreclionem liberari oranlis, et nns ul iioii potuerunt, quia vestigia mea non cognoverunt.
liberemur suo exemplo oraredocentis. Et dicitita: Exsurge in occursummeum, et vide;'et tu, Domine
beus Pater, Deus omnium per naturam, trieusautem Deus virtutum, Deus Itraet. Quasi dicertt: Quia cu-
et nieoriirh pef gratiam, efipe rhe et mep.sdeinimicis curri, ideoDomine Paler, exsurge mihi in occursum,
meis visibilibiiset invisibilibus. Inimici Cliristi dia- id est, veni mihi ih auxjlium, ut me currenlem se-
boliis et angeli ejus , et ministri ,ejus fuerunt, et JJ J quatur; et Vide, id est, fac eos videre cursum meum,
adhuc suht«orpbris ejus; quod subseqifeniei\nota- id est, fac eps inlelligere, quidquid dico vel facio
irir, cum dicit: Et liberame ab insurgentibusin me, esse justum. Nec sit eis curvum aptid me, quod esl
et in weos maxime. Semper enim praidicti hostes reclum, aut distortum, qnod ad regnlam veritatis esi
insurgunt in nos, et illudere quaerunt infirmitati directum. Vel aliler superius diclum est: A summo
nnsifae.suggesiionibus,lentationibus et variis illusio- cmloegressioejut, el occursusejus usquead tummum
hibus; sed si vox noslra vigilet, et ad Deumclamet, ejut. Summus cceli Pater est, quia superior in spi-
sine dubio lihefabimuf. Eripe, dico, Deus Pater, me ritualibus omnibus esi, in hoc, scilicet, quia lifx est
et meos, de pperuntibusiniquitqlem, id est, vel de per se, Filius yero lumen de lumine Patre. Spiritus
Judaeis operantibus iniquitatem specialem, id est, autem sanctus est lumen procedens de luminibus;
inedici moriem ; vel de omnibus quamlibet iniqui- liuic summo Cbristus, qui hic.loquitur, erat aeqnalis
fatein operantibus eripe ineos, he eis corifbrmentur, secundum Verbum, quod non videbatuf propter
et sdlvame et meos rfe tiiiis sanguinum. Viri sangui- carnis infirmitatein, et passionis tribulationem. El
num fuerunt, qui sangumem inriocenteni fuderunt, ideo dicit, Domine Pater, qui videbaris jacere in
•et qui clamaverunt,. Crucifige, crucifigeeum, cuin passione et in iniirmilate mea, exsurgeinoccursum
Piiatus atienigena., lolis manibus, dimittere eum meum, id est, in aequalilatemmeam , id est, fac
Vellet; et qui sanguiiiem damnationis posteris suis riiaiiifestumper glo.riamresurrectionis et ascensio-
propinaverUnt, dicentes : Sanguis ejus super rios, et nis, quod sim libi aequalis; et vide, idest, fac.videre
super fiVtosnostros, et qui etiam in corpus ejus sse- homines, quod secundtim bominem potui teneri,
vieriuit. Siephanum enini lapidaverunt, et plures ^p' (lagellarl et occidi, non solurn liominem esse, sed.et
alios occiderunt. Tales yiri sariguinum etiam in jDeumet hominem. El.tu, DominePater, etiam wV-
gentibus accipi possunt, quia et geniilesChristi tutum, id esi, sujierccelesliuriiexercifuum nunc re-
perseculores secundum corpus sunt. Sed Christus ab putalus Deus Israel, id est, - unius genlis lantum
oinnibus eripitur, et a praesenlibus, et a praeteriiis, Deus, quia aliaeomnes idola adorant, intende,id est,
ct a fuluris. Primus quidem a praeiefitis, futttrus a intenlum te fac ad visitandumper gratiam tuam non
fuluris, praesens a prsesenlibus. solum Judaeos, sed omnes gentes, ut impleatur quod
Quia ecce ceperunlahimam meatti.Ideo rogo, Deus per prophetameidictuin est: Lmtare sterilis qum non
Paier, ut eripias me, quia inimici ceperunt animam paris, erwnpe clama qumnon parturis, quia multi
meam, reputatione sua, dicenles : Persequimini et filii deserlm mayis quam ejus qum habet virum. AJius
coiiiprelienditeeiim, quia non est qtii erijpiat; vel ilem propheta dicit: Exiende palos tuos in dexleram
et sinistram, el tabernaculatua< Sequilur : Non mise-
ceperunt animarilmeam simpliciter, id esi, nie inter- teatis
feceninl. Et-eeperunt animam meam, dum meos omnibus. Visites, inquam, bmnes gentes: Non
coiiformare s.ibi putaverunt. Ecce (quasi dicat) puia- "auteni-de oninibus Judscissive omnibus gentibns his
veruftt quod ceperunt, et ipsi forles irruerunt in me qui opefo.nturiniquitatem, et in boc: perseverant.
et in meos, lanquam debiles et iniirmos. Fbrles isti Quem plane haecsenlentia non teffeat? Quis, con-
possunt accipi diabolus et angeli ejus, de quo dictuin sciemiam suam considerans, non haiicconiieiiiiscai?
cst: Dum fortis custodit alrium suum, el reliqua. Si enim iniquiias omnis est peccaluin , cum nulltis
Fortes etiam sunt de lerrena felicitaieiumeiites, ut nostrum sit sine peccalo , si nullius operautis ini-
quidam de robore suo, quidam de gloria, quidam de D quitatem miserebitur, nullius nostrum miserebitur.
'
divitiis, de (juibus dictum est: Qui speravit iri me, Sed nonvel frustra hoc dictum est. Nullaenini iniquitas
d. s., et reliqua. Est adhtic aliud genus male fortium roagna parva manebit impunita. Aut enim pu-
iriaxime cavendum, eorunij scilicet, qui justitiam ni.etur ab homine poenilenle, aut a Deo judicante.
suamsialuere voluerunt, et justitias Dei subditi esse Si autem non vis utipse piiniat, prseveriifaciem ejus
nolunt. Tales forles non venit vocare Dominus, qui in psalmis et in coufessibne, id est, conlilendo et
dici.l: Non venivocarejuitos, sed peccatoresad px- bene operando, ul ait psalmista : Prmoccupemusfa-
nitentiam. Et item : Non esl sanis opus medico, sed ciem ejus, etc. Et ita inveniei te operantem iniqui-
mqle habenlibui. Ui forles apostolis insultabant, di- talem, et misefebitur lui ita. Quia quantum ad hoc
centes : Quare magitter vestercum publicanit et pec- quod concipiunl, pauci convertentur. Vel aliter:
caloribus munducal? Justos se namque, el illos in- Est quaedaminiquitas egregia, quam qui operantur,
justos depuiabant. Ili quoque cum quidam quos eorum non miserebitur, scilicet, quando homines
miserant ad compreliendendufn eum , dicerent : iia defendunf peccalum stium, ut illud quivis etiam
Nunquam locuiut fuit homosicul liic.homo,dixerunt: deviuset perversus judicat nefandum. Vel, ut adiil»
Nunquid aliquis Scribarumvel Pharismorumcredide- teriuin suuiino bono, id est, Deo, imputant; et
tunt in eum? solus populus iite nescienslegem.Quasi quidquid bcui habent, sibi adscribunt.; quidquid vero
dicat, in eiiin non nisi stulti credunt, nos vcro malj habent, Deo aitribuunt, dicentes: Nisi vellet
sapientes sumus, et in ipsuin non credemus. Et hi nos Deus lales, non essemus. Accusantetiam faiiuii,
Ibrics irruerunt in lapidein oflensionis, quia visus siellas, et similia, veiiientesper dispendium ad Dcum
accusanduin, cuin per compendium venire possent
 7S9 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS — PSALM. LVllf. 1W
ad Dcum placandum. Exctisattir quippe peccator, et A ideo merito es Deus meus et meorum, id est, merito
culnatur Creator. graiis le amo, gratis le colo et laudo. Et convertit
Comiei/eiituraa vesperam. Istud lam de Judaeis se ad nos, ut et nos ipsuiii Deum noslffim faciamus.
qtiam de gentibus potest iutelligi. Nunc antem pri- Quasi dicat: Ideo dico quod sis Deus meu<,quia
mum prosequamur de Judaeis, deinde ordine de misericordia ejus prmvenietjam et sernpcr prapyeniel
genlibiis: perlinet pnedicla egregia iniquitas prae- iiieos. Nihil enim aitulimus ego et niei |)roptef quod
cipue ad Judaeos, adhuc defendentes ne se de niorte nostri roisfirereiiir, et nos justificarei, sed sola mise-
medici. Continuabitur auteni sic: Dico miserearis ricordia ejus sicut praevenit me ul essem, ita eiiant
Jndseis iniquitateni defendentibus, et in ea perseye- pfaeveniet me ut bqnus sim.
rantibus. Quorumdaiu autein qui nee perseverant, Deus ostendil mihi. ldeo eliam dico Deus meus,
nec se defendunt, miserearis, ut convertaniiir. Et qnia Deus mjhi facto in me et in meis, super inimi-
ila erii, quia convertentur ad vesperani, id est, sero- cosmeos, id e.st, collecto illis rejectis, electo illis
tiua ronversione. Debuissent enim in mane conversi repulsis, ostendit, id esl, osiensionerii fecit, scilicei,
fuisse, id est, medico prsesente; sed quia conversi vasis ut cognoscerem divitias gratiae ejus, per vasa irae in
nou suut,-quia medieum iieeessariurh. sibi non pula- misericordiae. Qtiasi dicat: Conferat vas iraa
-veriini,~quemcriicifixerunt, convertenturad vesperam, vasis misericordiae, collecius rejeciis, electus repro-
posf ejus resurrectionem et ascensiohem, quod ita batis, et cognoscat divitias graltae ejus, quns offeridit
.facturii est.. , per vasa irse in vasis misericordice. Ex persecuiione
Postquam enim viros idiOtas, id est, apostolos enim malorum cognoscimr perfectio bifnoruin. Ini-
vidftnmt lanta iiiiracnla facientes, tam mira loquen- JJ micps in hac sententia Judaeos accipif; et quaihvis
tes, post Spirittis sancti roissionem, lunc quidam ex (dicit) inimicos eos dixerini, tamen, Bomirie, ne
, crucifixoribus Christi peccalum suum cognoscehtes, occidas, id est, ne occidi perinittas eos Corporaliter,
venerimi ad apostolos diccntes : Quid faciemus, viri , ita scilicet, ui transeant in ritus gentium. Quamyis
fratres? Et respondeiis Petrus dixit: Pmnttentiam enim a Tito et Vespaviano dispersi siut, ifori tameit
aqile, el baplizHur unusquisque veslrum in nomine amiserunt ritum suuiii, qui.i adtiuc circumcidunttir,
Jesu Chrhti. Quasi dicat eis : Sanguinem quem effii- et agnum iiniiiolaiit, et mulla similia facftint. ldeo
distis saevientes, biliite conlidentes. Et de his primi- dico ne occidas eos corporaliter, ne illi populi, id est,
tus conversis hoc accipiendum est. Convertantur, J.udceiprius ttnus populus, mo.Jo per disposiiioneui
inquam, et eonversi pulienlur famem, id est, avidi popiili diversi, quandq (pro aliquando) obiiviscautur
erunt verbi Dei et graiiae, entes ut canes, id est, mei, id est, legis mc >:; sed semper servent eau»
cognoscenies s.e medico egere sicut canes, id esl, memoria, etsi non iii viia. Et sunt (tjuasi dicat)
gentilesimniuiidi et idololatrae,quia cogrioscent se, capsarii meofum, ut apiid ip;os habeanl, unde alios
nec per s.oam justitiam nec per legem j'usti(icatp.s iiiimicos suos convincani. Vel alilcr : Ne occidas
e*se, quia illum qui lux est legis et prophetarum, eos corporaliler, ne quantln illi qui siint oleaster
scilieel, Christum, non inlellexerunt in lege. Et-hi insertus, obliviscantur populi illius priusmei, idesi,
tales conversi, ut pt ipsi alios convertant, circuibunt seinper altendant, qiiiii naturales rami fracti siint, et
civitatem, id est, fidelium correctionem,, vel etiam sic noii aliiiiu sapiant, sed timeant, scientes t|iiia si
ioiius biiuiani generis multittidinem , quse civitas , Deus naturalibus ramis iiou pcpercit, nec parcet
dicittir propter circumstantiam Judaeorum, qui ubi- _" oleastro.
qtie dispersi snnt. Et. ecce (quasi dicat) ad qpjd Disperge illos. Ne occidas, inqtiam, eos, scd fac
circuiliiuil? Scilicet, ad hoe, quia loquentur, id est eis quod inerentiir, scilicet, disperge illos per omnes
prsedicabunt in ore suo, in ore ayido, id est, ila con- gentes ifi virlute lua , Domine, quia praesunipseriint
stanter et impudenler, sicut convenit illis qtiorum de sua viriuie, el depone eos de gioria loci ef genfis.
os veriii Dei famelicuin est. Et in labiis eorum erit Tu, dico, Domine prolector meits, id est, meoriim ,
gladius, de quo dictum est: Et gtadius spiritus, quod in hoc, quia persecutoribus illis auferes potentiam.
est verbttmDomini. Eorum dico dicenlium ita, quia, Et quia protector es, ideo, Domine, depone delictum
quantum ad hoc quod cupiunl, pauci convertenlur. oris eorwn , el deporie sermonenilabiorum ipsorum.
Domine^ frustra laboramus, quoniam non est qui Delictum accipe quod dixerunt: JVoniiabemus regem
crerlat aiidilui nostro. Nam quis n.os audivil, aure nisi Gmsarem; sermones vero labioriiin : Reus est
sciicei, audiendi ? Nullus (quasi dicant) nos audivit, inorlis,el similia. Quod lotuiri Deus Paler deposuil, .
Et iu,. Domine, deridebts eos. Quasi dicai: Ipsi id est, falsificavit, cnm Ghristum. resu-citavit, et
quidem dicent sic, quasi impossibile reputantes, regem non solum Judaeorum, sed et gentium fecil.
quod possint aliqui converti; et lamen t», Domine Sequitur :
deridebis eos, id est, derisione dignos faeias. eos, Et comprehendaiitur in superbia sua. Ac si dicat :
quia facile.perficies quod impossibile illi reputabant. Dico ut dispertias, et depone eos, et tamen quidaiii
Nainque deduces omnes genles, id esl,-aliquos de eoruin in superbia sua inde in hoc, quod superbe in
onuiibus genlibus ad nihilum, in boc quod erant inedicum se erexerurii et ipsum occiderunt, coinpre-
gentes, id esi, gentiliter viventes. Verle enim impios, hendantur, id esl, recogtioscant nulliun elfectum inde
ei non erunt. Et hoc (quasi dical) facies per fortitu- 3 subsecuiuium, nec aliquid sibi relictum praeter pec-
dinem meam, id esl, nieorum, id est, per hoc, quia catum, et sic bumilieniur, ef peccatuur suum con-
constantes lacies meos in praedicationein ; quorum fiteaiilur. El ut coiiiprelieridantur de exsecratione ,
foriitiido, quia iu eis sum, est mea. Fortitudinein id esl, de morte Cliristi, quem ipsi exsecrabilem et
dico, quam ipsi milii conservabunl, quia non referent nialedicluin habueriiiil, et comprehendauiur, et de
eam ad se sicut fortes male supradieti feceruul, sed mendacio, id est, de hocquod per mendacium custo-
referenteam ad te, tibi eam ascribentes, quiaquidquid dum vitam resurgeniis destruere volueruni. Et vefe
boni habent, sire iu corpore, sive in anima, a te comprehendeniur, quia iu cousuinmatione, idest, iu
habent. Nam et si anima intelligat et discernat, non perlectione annunliabuntur aliis. Sicut enim super-
lamen a sc habet, sed esl quaedamregio immuiabilis bia prius impedivit, ne consumniareriiui , ita
veritatis, ad quam cum accedit, corroboratur, et hiimilitas non Valebit ut perlecle consummeutur.
illuminatur; cum vero ab ea recedit, obscuratur et Quia ubi superubunduviliniquitas, superqbundavitet
obtenebratur et infirmatur. Sequitur: gratia. Et ideo annuutiabitur consumuiatio eorum
Quia Deus susceptormeus es. Merito ad le referam a.liis, rie quis desperet de peccatb suo , cuin istis
ibnitudinem roeam, quta lu Deus susceptor meus es, tantiiin peccaium sit indultutn. Aiiiiiiiiiiabittir, iu-
el iueoriiin, id est, suscepisli me hominem per Ver- qiiaiii, in consiimtnafionem, et in coiisuiiiiiiaiidne ,
bnm iiitini de massa perdeiidorum, et meos etiam quod iu ira consummationis, id est, quod per irain ,
susccpisti de medio maloruiu. Scio enim unde erani, id esi, per yindictam procedenlem ex ira Dei, erit
et undc me susceperis, et qtiauia niiiii diuiiseris, et cis consummatio isia, qtiod attendenl dispersioiieni,
 BED^E TENERABILIS OPP. PARS II. SfiCTVIi. ~ DUBIA ET SPUlifA. m
f-i caetera qunepaiiiinliir esse ex, peccato , et confi- A sumpserutit de faculiate ingenii, ef de libeflate af-
'iebiinlur ipsum .peccaium.-4><»«>i(i<>teni»r'tn consum- bitrii. Et eompreheridanlur de exsecratione,scilicef,
;: maiione, qnae consummalio erit de exsecfalipne et qnod cbristianum nornen exsecrabile habuerunt;
jnendacio, id est, quia atiendent quanlum peccalum et "de menducio, scilicei, quod Creatorem crealurae
fuerii exsccralio prsedieia et mendacium, et quanlo posiposuerunt, affrrmantes creaturam esse Deum,
inagis fuisse cbgrioscuiit, lanld gravius pceijifeVit. in quo meniiii sunt. Elvere comprebendentur, quia
fct erit etiam" haec consummatio in ira, id esi, per m consummaliorieannunliabuniur.. Geniiles eliam ,
Trarn sctlicet, quia attendunt fuluram irairi; el ut sicut de Judaeis prius praedictum esl, ipsi, dico ,
eam viieni, consufrimabunitir ; el consu.mmati'iafn enles in ira consnmmationis, id est, in consummaf-
iion efunf qubd prius non fuefunt. Verte cnim im- none futuri judicii, per quod consummabunlur , et
pios,ei iion cfurit. Ei tunc vere scieiit, id esl, co- riqn erunt quod prius fueruiif. El lunc scient, id est,
giioscent qiiia Deus doininabitur iiereJacob, id est , inielligftiil, qtiod Deus doniihabititretiara Jacob, id
Jndaeoruni, sicut ei finium terroi,, id est, gentiliuin , esi, Judaeorum, taiitofum, scilicet, prsevaricaloruro,
id est, iritelligerit Jacob noii posse salvari per suain qtios prorsus rejiulisse videbantur, sicut et finium
justiliain, et ideo roedicum necessarium esse sibi e't terrm, id est, geniiliurh. Et vere dominabitur Jacob ,
gcntibus. El qiiare addiderit de gentibus , caUsam quia reliqubn ex Jacob salvae -fient. Namque conver*
feddil, scilicef et gerites cdnverleriluradvesperam , tentur Judaei ad vesperam , scilicel in Antichristi
eic; JNunca.d primuin Convertenlur redeaimir, et de tempore; el couversi palienlur famem ul canes, id
getitibus.quse de judaeis legimus liuc iisque legamus, est, ita avidi ertint cOnvertendi alios, ut canes avidi
juxta quod eri.l haec coniiiiuaiio : Vere Dominus o sunt cibi, et ideo circuibunt civiiatem. Sciendum
Palef visitabil geriles, quia geiililes hd vesperam, id quod tribus modis variari potest Converlentur,
cSi, sefo cpnverientitr.Sicut eiiim Christtis pfinci- istud, et primum scilicei i ut prinium Convertenttir
paliler ad illps de doniO Israel missris est, sic et accipiatur de Judaeis/et conversis primum, el in fine
iiposioti ad ilios missi siini; sed postquam ab illis conveftendis; et istud de gentilibus. Vel illud de
reptilsi siinij ad geiliiniii eonverslonem se coritule- Judaeis.pfimo conversis, et istud de fine converten-
riinl, et ideo dicit : Ad vesperam cbnvertelitur.Nairi dis. Vel accipiaiur de gentibus, et isiud de Judaeisin
si Judaeistaiim in prima pracdicalione apostftloruni flne converlendis.
ad vespefain convetsi siint, inulto roagis genliles Ipsi dispergentur. Ostendit ad quid Judaei in fine
qui longe prins conversi sunl, ad vesperam conversi convertendi, vel, secundum Ieclionem priorem, sint
esse possunt dici. Convertaiitur , inquani, et con- gentiles conversi, circuibuni civitatem, dicens : Quia
veisi famem potienlur, id est, desiderium alios coii- ipsi dispergentur hac et iliac ud inandticundum, id
vefteinli, 6t sibi incorporandi habebunl in laiifum, es.i, ad alios sibi incorporandum. Si veronon fuerint
tifavidi caiies cibi sufit. Et quia adeo avidi erunt, saiurali mullitudine credentium , affecti taedio prae-
ideo et ipsi sicut pfius Converside Judseis, circuibunl vaficatbrura, et niurmurubunl, isti, scilicet, Judiei,
civituletn, et loquenliir praedicationisycrbmu in ore in fme, sicnt patres eofum prius in deserto munnu-
suo, id est, avidoet famelicb, et in labiis Cofumetit ravertint. Vel murmurabunt gentiles,• sieut et Judaei
gtadius, id est, verbuin Dei, quo quidani interficteh- primo conversi murmiiraverunl.
ihr ad fidem, quldam vero ad moftcm , credcntes Ego uulem cantabo. Ipsi quidem murmurabunt,
qtiidein ad vitain, non credenies vero ad nioiiem. (G ecjfoautem saturabo eos, quia cantabo in eis fortitudi-
Et exsCqiiitiir tantiitn de bis qui iiitetficiiiniiir ad nem meam , id est, laudabilem in eis faciam
inorteni, qiiasi dical : Vere gladius inoriilicans'fuit constantiam a te datam , quia a Deo constantes
in labiis eorum, quoniam quis aure audiendi audivit erunt , quod omnes videnles laudabunt constan-
i?os?NulIus, scilicet.qoantum ad desideriuin eoruni. liam eoruro, et conformare se eis sludebunt, et
Et, tu, Ddmine, tandeiiJ deridebis eds, id esl, deri- mdne faclo, scilicet, in judicio fuluro, quando verus
sibiles facies illos, scilicet, quia aUre audiendi non sol illucescet, exsullabo, id est, exsullanter annun-
audierit, quia deduces omnesgeiites, id 6st, gentiliter tiabo eis misericordiamtuam. Praemiaenim declara^-
vivehies dd niltilum. Vere enim ad iiiliiluin dedu- bunt, quantam conlulerim eis misericordiam. Vel
teiiiiir, qiiorUm resurrectio non erit ad gloriam , etiaui in pracsenli mane facto in eis, qui per i|isos
sed ad ignominiam, et qui vefo esse carebunl. Et convertentur, exallabo misericordiam tuam, quia per
quod ad nihiiumdeduc.esomnet genies, boc facis per hoc apparebit ,~quodmisericordiler cum illo egeris.
foiiiiudineiii meani el meorum , id est, compa- Quia factus essusceplor meus, el refugium meuntin
iatiorierii meorum; qui fOftcs, id est, constan- die tribulutionismem. Ideo meiito fitain fortiiudinem
les erunt in (ide et in virtulibus. Judicabuiit enim canlubo, et misericordiam luant exaltabo , quia tu cs
sancti hatiGnes,non verbis, sed coinparalione , ut factus susceplor ineuset meorum , ut supra dictum
tiliiii diciiim est. Fortitudinem dico, quam ego iu me est, el es refugium meumet meorum contra onineiu
et ih hieis cusiodium, relatam non ad te, sed ad me. molestiam , in die tribulationis, id est, in praesemi
Caetefa non niulaiiiur , usque Ne occidaseos. Quod vita, ubi, scilicei, opus est, qnia iiiimineni tribula-
iii hac eliaui leclfoue similiter coiilinuaiur, ul in su- liones el persccutioues, ei es adjulor meut in nieis
peiiofi, sic scilicet: Quamvis sint inimici mei, tu, D . perficiendo, scilicel, quod faciam, Et ideo tibi psal-
Dofriiiie, ne occiduseos. Et quam occisionenl acci- lam bene operando, quia tu es Deus susceptor meus.
piai, deterriiiriai, scilicei, ne permittas ul illi jip- Et ideo es Deus meus, id esty ideo te facio Deum
Jliili, geiiliies scilicet, quando (pro aliquando) sci- liieum. Et merito, quia tu es misericordia mea, id
"licet, cuin aniiunliabor illis, bbliviscanturpopuli niei, est, quidquid boni sutii, per le sum.
id.estj legis nieae. Vera enim inlerfeciio aniinse est, 1N PSALMUMLIX.
oblivisci Dei sui; et dicit ideo oblivisci, quia natu- In (inem
raliter Omnishomo habet cognitioiiem Dei.' pro his qui immulabuntur, in liluli inscri-
illos. piione ipsi David in doctrinaiii, cuin succendit
Disperge Qtiasi dical : Et ut non obliviscan-
lur mei, ideo, Domine, prius illos praesumentes de MesopotamiainSyriae etSobal, el coiivertit Joah,
sua virtiife disperge, in quo dispergendi sunt, scili- et percussit Iduhiaeamin valle Salinarum duodc-
cel ihmaio, in vittuletm^ et deppne ebs per iiuiiii- cim niillia.
lifalem pfius erectps per supeibiain, tu, dico, in hoc ARGUME^TUH..
Per occasioncm su* victpriae Machabaeoiiiniqno-
pfotectof nieiis.id est, nieorum , ne lalibusconfor- praedicit. Aliler vox aposlploruin,
ujejitur. Et quia pfotector es, ideo, Domine, depone que iriumplios
'delictum oris corum, sermonem labiotum ipSorum, quando Clnistus passus est.
„lioeesi, fac cessafe conlradictionem eorum adversus EXPLANATIO.
'ieritateiii, el comprehendaniurijisj gentiles in super- In fihem in CltrislumiSalvatorem dicit, his qttitmi-
M« *««>id csi, recoguoscanl se peccasse, quia |iiac- iabuntur, Ulo utique modo quo Apostotusdicii: Fttit-
 JN PSALMORUML1BRU.MEXEGESIS. — PSALM. LIX< ?§i
tisaliqnnndo tenebrm, nunc aulem lux in Domino. A , nunc autem lux in Domino. Commiilantnr, inquanr,
Qui quaiiler ad Imncfmemmulari valeant, consequen- in litiili inscriplionem, id esi, per lioc, quia cou-
ter exponitur. In tiluli inscriptione David in doctri- scribitur eis titulus confirmans et ipsos regifum ejus
itam. Tituli inscriplione Jesum Chrislum significat et ipsum Regem eis , quia jam iraiisierunt de rcgiio
regtm. Sic ergo mWenlur, ul, deserentes xtiabolttm, diaboli in regnum Christi ,.de poteslaie lenebraruui
Jlegi Chrislocolla submittant. In doclrinam, addidit, in regnum lucis, et cominutaniur ipsi David in do-
scilicet, Chrisiianam, quianpn sufficitCltristum Re-- ctrinam, id est, ut doceantiir novam vitain, scilieet,
gem credere, si non cjus el doclrina servelur. Cum non jam sibi vivere, sed illi-qu.ipro-omnibus mor-
sttccendilMesopolnmiamSyrim el Syriam Sobal. Hm luus cst. Quaj coniiiiiitatio facta est, cum ipse Qavid
viclorimDavid triumpltum Chrisli de genlibus insi- succendil Mesopotamiam Syrim , el caelera. Hsec
huanl. Quas ignc sttmcharitatis inflammando., regno commutatio facta est per ignein el pef gladium ab
anliqui hosiis, quem Adadezer significat, eripuit, et illo David, qtii, ut Evangelium testatur, inmunduin
svm (idei tributarias fecil. Qu!a enim Syriu, qumHe- atluliligiiem et gladium. Per ignem quidem non vi-
braxe Aran dicitur, el inlerprelalur sublimis, super- sibilem, sed per charitaiis amorem. Hic est ignis ilie
biam gentilitalis insinual. Dnas Syrim genles succen- dequoipse dicit : Iqnein veni mittere in lerram, et
dil, qui genliliumJacla pariler el dicta correxit, itl quid volo, nisi ut ardeat ? Hoc igne succendit Meso-
ttni verp Regi fidei el operis sui tribula persolvercnl. polamiain Syri;p,-.etSyriam Sobal. Mcsopotamiaest
Et convertilloab , el percussit Edom in valle Saliha- pars Syriae, et inlerpreiaiur elevata vocatio; Syria
rnm duodecim.Vallis Salinarum , qum Hebraice Ge- vero subliuiis, per quod significanlur yocaii AeJu-
mela vocalur, infirmam lerrenamque sapientiamdeii-. g daeis , qui prius elevati eraut a Deo per cnlluraiii
gnat ,- </ua et genlilium philosopliia, et Judmorum unius Dei, et per leges.et per prophetas ; sed qnia
petlinacidcontraClirislum armalnr; sed ulraque, con- in.liisde se praesumebant, sublimes etiam eranf.
i),rso Joab, qui inlerpretalus est Pnler, iid esl, instanle Sobal quoque tiana veiustus inierpfetatur, per quod
diligenliusfideidociore,perculilur. Polest ergoGemela, idololatraede geiiiibiisdesignanfur, q.uia nihil magis
quia Idummotumregio est, saporem scienlim' genth vaiuini esl in vetustate , quam cieatuiain Creatori
lis indicare. Sed mtlius de Judmis in fine smculi cre- praeponere,el creaturam Creatoris loco adorare; sed
dituris accipilur, vel propler duodecimmillia nd nn- tamen quia inier istos quidam maxime de nobilna.te
merttm triumplutm Israel, vel prdpier nomen Edom, ingenii et libertate arbiirii, ut.Plalo et alii philoso-
qui Judmos smpesignificati Vnde et sub ejus persona phi superbiebant, idep hi etiam Syria, id es.t, subli-
de illis diritur : » El major serriet minori. i Popntus mes erant. Sed Dominus hos utrbsque uliliter suc-
ergo ille qui de priscis errorilius mulatus ad fidemesl, cendit igne dilectjonis Dei et proximi, et sic com-
primocapite supplical ut pasl afftictionem,quam flis- mutavii. Dicitur autem a .qiiiljusdani, quod ,per
faciendopassus esf, beneficiinovitate reparelur. Se- Mesopotamiam Syrise intelligantur vocati tam de
cundo, inlerposito diapsatmaie, roqal ut post tribula- genlibus quam de judaeis,et per vocattonem elevati,
lionet quas perlulil deducalur a Domino in munilis- et ita elevati, quod sublimes facli sunt per spem ;
timam civilalem, petens auxilium sivi de lribula'iune per Syiiani vcro Sobal, vanae vetustali maxime de-
concedi, quod soli Dominoprobalur esse possibile. diii, et tanium per vocaiionem sublimes in spe
facii. Sequitur : .
COMMENTARICS. Et convertit Joali. Joab interprelatur puter, vel
L
Deusr repulisd et destruxisli nos, iralus es et miser- inimicus. Et in hac commutaiione conversus esl ille,
ttts es nobis. de quo diclum est: Vosex diabolo palre estis. Qui
Tilulus est: In finem his qiti commutabuniur in idem amiquus hostis humani generis est, quia prin-
lituti ihscriplione,ipsi Davidin doctrinam , cum sut- ceps nitindiloras ejectus est. Vel inimicusconversus
cendil MesopolamiamSyrim, ei Sobal, et convmil est, quando quivis ex iiiiniico amicus, ex impio pius,
Joab , el percussil Edom in valle Salinarum duode- ex iniideli (idelis factus esi.
tim millia. Et percussit Edom. Hactenus de commutatione per
In hocpsalmo, vel in littilo hujus psalmi referun- ignem facta ; nunc agituf de commutatioftelacta jier
Iur quacdamvictoriosa David,quaeveniens in regnum giadium , non per ferrum, sed per praedicaiionis
post moriem Saulis persecntoris sui fecit, inimicos verbum. Interpreiattir autem Edom lerrenus, et ex.
suos debellando, et eos tribularios faciendo. Nam et. boc magnas Deo gralias debemus agere, quod percu-
nnfe peseculionem rex erat, quia in domo patris tere jn nobis verbum pradicationis veterem homi-
unctus (uerat, sed soliDeo cogriiluserat.Posiea vero,. nem dignaius esi, ul novum induerenius. Et sicul
manifesio regno, etevidenter accepto, has gentes , portavimusimaginemlerrestris, ita portemusimaginem
de quibus tiiulus ait, debellavif. Sed quemadmoduin cielestis.
propheticus Spiriius in titulis psalmorum solet ab ln valle Salinarum. Salinaesunt lacurise,in quibtis
expressione gesiarum rerunj aliquanlulum deviare , aqua mariua cum mare refliiit, in usum salis rcline-
et aliud quam bisloria inveniaiur addore, ul per hoc liir. Et polest dupliciler hoc dici, scilicel vel percus-
doceat ligurammagis insistendam esse quam allego- sit Edom, prius positum in valle Salinarura, id esty
riam, utsuperiiis.in quodam litulo diclum est.David D ' in depressione amariiudinum. Vallisenim depressus
immutasse vullum suum coram Abimelech, cuni locus est, et in sale qusedam amariludo inlelligilnr
historia dicat potius enm inimtitaftim coram Acbis inesse. Et imelligiiur per hoc utrumque peregrinaiio
rege Gelli; ita et in boc tiinlo aliquid addilui', qno a pairia vera, quac obnoxia est variis amaritudinibus
ad aliud moneamur, quia ubi fortia fjcia David re- viliorum. Vel percussit Edom, ut esset in valle Sali-
feruntur, nihil succensisse legitur, quod lanium in iiaruin, id est, in huroililaie sapida. Vallis eiiim hu-
hoc titulo maxime proponitur. Allegoriam ergo mililalem significat, et sal babet saporem. Est vero
polius bic quain bisloriam insisiamus. Haec veiiia liuiniliias alia sapida, alia insipida. Si quis enim pro
referuntur in (inem, id esl, ad Cbristum per qucin terrenis hu.miliatur,id esl, tribulatur et angustiatur,
omnis labor noster (inietur, altributa. his quia vox iil mercalores solent facere, illa hiimililas insipida
eorum est qui pariim cnmmuiaii sunt, et comimi- est; si quis vero pro aelernis labnral et tribulatur,
taniur, et de die in diem cnmmuiabuntur non jain ipse sapienter humiliafur. Pcrcussit, inquam, Edom,
culpanda mutatione, sed laudanda. Iluaeenim com- et percussorum fueruntduodecim millia. Millenarins .
Tnuiationessunt, aliera laudanda , allera culpamla. numerus perfeclus est et signilicai perfeciiOnero in.
Coinmiitalio Ad« fuit culpanda, quse fuii de viia ad commutaiis per hanc percussionem. Duodeciin yero,
morlem.de jiistitia arl injustitiaiii.de deliciis paradisj • quod constat ex quatuor et ler in se multiplicatis,.
ad iaborem exsilii. Haecautem commutatio, de qua siguificat mililes illos, id est, duodecim aposlolos ei
liic agitur, est coramutalio laudanda, quam et Apo- successores eorum, perquosba^c percussio facta est.
nolus coimiiendaldicens: Fuisiis aliquando tenebrm, Quia vero tria et qualuor simpliciler conjiincta
 ^95 BEDJ; VENERABILISOPP. PAR5 ll. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA.
seplem coiistituuni, per hoc significatur septirormisi A i gidnt afacie arcus, ut liberentur dilecti lui, satvum fac
gralia Spirilus sancii, perquam gladius, id est verbtim1 dexteratua. Et ideo, pomine, seca, ure, flagella, fac
praedicationisin hac perCnssione"estadministratus : quid.quidin praesenti tibi videlur de me, et facma
peVquatuor qilidem, quod in quatuor mundi parlibus; salvum in dextera tua. Quasi dicat: Non jieto a le
sit facla demoiislraiur;; per tria vero, quod riiaxime) eorporalem aliquam, vel tempnralem salvalionem : de
pef CbgnUionemsanciaeTrinitatis. Nuncad psalmumi illa sil qiiocllibi placeat; sed pelo tit in fuiuro non
Veniamus.Vbx est salubriter percussorum, et uiili- inveniar inter hsedos ad sinislram, sed inter agnos
ter successorum a David oranlium, ut quidquid sitl ad dexteram. Et in boc exaudi me. Ideo lanluip
de temporali salvatione aeternaui consequantur sai- (iducialiter dicil Exaudi, quia plerumque sancli viri
Vationem, et ad idem orandum nos exhorlaniiumi pro corporali liberalione rogant, sed non exaudiiintur,
alque diceritium: Dea.s Pater, vel Deus Verbura, velI quod non est ad insipienliam eis, jjuia non exaudiun- (
DeiisTrinitalis, nqs ab amoenitate paradjsi per pfae- tur ad voluntatem, sed ad utiliiatem : quoliescunque
varicationem-niaelegis ejecios, et in valle errorisi vero pro aeterna rogant salvatione, non potest eos
ihalelocatos repulisti quadam vi ali errore-riosiro, ei! Dens non.exaudire.
nos male constructos in veieri aniraosilate desiruxistii Deus locutus est insanclo suo: Imlaboret partibor
bona destrtictione, ut educares in novitale vilae, hoc Sichimam, et cjmvalkm tabernaculorum metibor.
est in noVacharitaie et humilitate. /rafus es velu- Veresalvus fiam in dextera. Nam Deus Pater locutus
stati nostrae, et miserendo, coriferendo nobis novi- esl, id est, jiiTi promisit illam salvalioneirimilii
laiem. sahclo suo, id est, in illo in quo fallere non poluit.
r Commovistiterram, et conturbastieam-;tuha contri- £] Deus enim eratin Chrislo munduin sibi reconcilians;
tidnesejus, quia eommotdest. Iloc, inqtiani, modorfe- promisii, inquam , et si non verbis, effeciu lainen,
siruxisli nos, quia scilicet eommovtVtterram-, id est, scilicel, quia illum resuscitavit, et nos in eo resurgere
lerrenitatem- nostram, audito praedicationis'verbb> fecil, el not consederead dexleram majeslatisin excel-
lnterius per peccaiorum conscientiam, el coiiiufbatti sis. Et quod sequilur potest esse vel vox Christi, in
eam exterius, etiam usquead coi poralem alfliclionem quo Deus Pater locutus cst dicens : isetabor etparti-
per poenitetiiiam.Ergosana in re.sicul jam sanasti in bor, et caetera; -yelvox Ecclesiae,quasi diceret quia
spe contritionesejus, id est mlserias el tribiilaiiones, Deus Pater sic locuius : Ergo Imtabor,elpanibor, id
quibus assidue ipsa lerrenitas nosira conteritur intus est laelanter paftiar Sichimam. Sichimam proprie lo-
et exterius. Unde Apostolus: Et ti exteror noster cus est, ubi Jacob redeunie in pairiam Rachel uxor
homdcOrrumpiiur,interiorlainen de diein diemreno- ejus idola abscondit, quae furata estpatri stto Laban.
vattir. Et debes sanare, quia commeruit, hoc est quod El per Sichimam designantur gentiles, apud quos
dicil, quia commbta est. Souat Evangelium, sonat erant idola quasi abscondila quia ipsi ea servabant
jiraedicationisverbiim ; quisquis npn comniovetur.-id -et adorabant. Sed qtiianon omnium illorum est fides,
est fton coufpurigiturstimulis conscientiae,et stimulis ideo vel Ecclesia, vel Chrislus panilur eos, quia
poenlteniiae. Quisqiiispectus non lundit, 1non lacry- partim assumitypartim relinquit. Vel nliter: Sicliitna
mas, rion oratipnes futidit, iridignusest sanari, quia interpretattir liumerus, qtieui humeriiiii partitur Ec-
nfrmurn est ut jieccata nostra purgemus per con- clesia: quia illos qui sponie subeunt jiiguin Cbristi,
scientiiBconipunctiOrieih elcoridignamsatisfacttonem, quod non deprimii.Jsed erigif, assumit; illosvero qui
deinde ut paiieniiam babeamus conlra lentationes. r.-, malunt se onerare terrenis, quae pondus, non subsi-
Quia dicit Saloinon : Fili, accedensad disciplmam, diurn sunt, ut bealus Gregorius ait, relinquit. Et
stairi iimoreet tremote,el prmpata cor tuum ad lenia- metibor,id est dividam, canvnllemtabernacuiorum.Ja-
tiones. Et Petrus ait: Oporlel ut judicium incipiat a cob reverlens a socero suo Laban, posuil taberna-
domd Dei. Si autem"a nobis iniiium, quis finis erit il- cula sua in convalle Syriae, ubi quieverunt oves suae.
iorum qui Evdrigelio non crediderunl? Si' justus vix Unde loctis nomen accepit, ui convallis scilicel Ta-
salvabiiur, peccdtoretimpiusubi parebuhl? El hoc est bernaciiioiuiri Jacob diceretur. Designantur autern
quod dieit: per labernacuiaiegaJia institula, quaead lempus po-
Ostendislipopulo tuo dura, polasli nosvino com-' sita fuerunt: per oves vero Judaei,qui in ipsis dele-
punctionis. Quod sic coiitinuatur : Ideo dico sana' ctabanlur, et quiescebanl. Quos parlitur Ecclesia,
contritiones, quia Sic opus est; nam lu ostendisliper quia quosdam assumpsit, qiiosdam aulem reliquil.
le ipsiun populo jam fuo scilicet,- salubriter igne et Vel aliter: Per"convallem liiimilcs designaniur, per
gladio devastalo dura hic esse patienda. MagnasDeo tabernacula Tero Ecclesiastica pfaecepta, in quibus
agefe debemns gratias, qui Vult riosin prresentipati qtiidam liumiliter militant, quidain vero non hiimi-
dura et aspera, ut in futuro sinf mollia et jucunda. liier, quia explent quidem praecepta, sed iride prae-
Osteridisli, inquairi, dura, ethoc ita fecisti, quod sumunt et Superbiiint.Juxta quod littera sic exponi-
potasti nos yino compunclionis, id est, quod fecisti' tur: Partibor, id est- ift partem accipiam conv.illem
ipsahVifibulatiohem compunctionum nobis esse tan- labernaRiiIortim, id est humililer in Ecciesiaslicis
quam delectabilem poium, et ita dedisti meiuentibus praecepiis mililantes, non humiliter vero miliiantes
16casto limore populo tuo significationem",id esldo- repellafn.
cumeiitum : periioc quia cdrrigis OmneihfiliumquemD E Meutest Galaad,et mettsetl Jlfoiiasses,et Ephraim
recipis, ut per lias iribiilationes fngiaiil a faciearcus, fdrlitudo capilit mei. Vere parlibor Skhimam el con-
id est a pr;eschtia futuri jtidicii. Et ita fugiant, ut vallem Tabernaculoruin, quia quosdam accipiain.
perfecie ab illo liberentur dilecti lui, qtiostii scilicet Nam Galaad estmeus, et Manasses.Galaad interpre-
fcic cprrigis in exemplum justiljtidicii. Quisquiseriiro tatur acervus ieslimoiiii. Acefvus aulem de imis
hic tfibnlationibus gaiidel, ei ciini Apostolodicente, crescit ad iuiuni. Et per hoc designanlur cresceutes
Npn tolum patimur, sed el gloriamurin tribulalionibus dc virtuie in yirlutem, qiiousqiie perveniant in
illts, arcum illum effugiel. Si quis vero inavult hic uniim, id esl donec videant Deum deorum in Siori,
delectari quatii tribiijari, arcum non effugiet, qiiia et quia adeo in.se coacervant (estiiiioiiiini)Cbristi,
quilius illum Deus nunc differt, in ftituro non diffe- ut cerlent usque ad effusionem sanguinis, id est
rei, et e conVerso.Et siciil in arcu qiianto magis martyres fiant. Martyr enim iiiterpretatur fesiis. Mil-
«erviis retro tfahittir, tanib grayins anteriora fe- nasses \eyd:oblivio-inlerprciatur.' Per quod intelli-
rimitiir; iia quanto niagis Deus judieium malis dif- guntiir illi qui, cum Apostolo, eoruiii qn« retro sunt
fert,. fanto gravius els tanderii superveiifet. Quod obliviscuntur":in ea verb quseanle stint, id estiii fu-
autem di.cit, A facie arcus, i.dest a praeseniia arcus, tura el aeterna extenduniur, vel per Maiiassen,iuiel-
idepdicit quia leihpus breve esl, nec aliquid loiigum liguntur illi,qui, quidquidprobrosumet igiioiiiiniosum
esl pulaiidiim, qiiod habet exitiiin, et j>er ' lioc pionel pro Cbristo passi sunt, vilipendunl et obliviscuniur.
iiiagis cavcndinii. Unde per Isaiam dicitur Ecclesiae: Obliviscereigno-
Ved.tli, m(iuam,,hieltientibusiesigmficaiioriein, ul fu- titinimviduitqtis itim. Quasi euim vidua fuit Ecclesia,
 *
791 1N TSALMORUMLlBRUM EXECESIS. — PSALM. LX. 798
ilinn Chrislianum nomen in dedecore mansit. Se- A 1 quam, calceamenlummeiim, etiam i» Idummam. Quis
quilur: aiitein deducel me, vel caput, vel Ecclesiam, in eivi
Epliraim fortiludocapitis mei. Ephraim fructificatio tatem munitam, id est, in gentem adeo diffusam et
inierpretatur, per quodintellignnlur in bonis operibus iiiagnaiii? Multitudo enim populi, munimentum est
frnctificantes, quos Ecclesia vocat fonitudinem ca^ civitalis. Quis deducet me, dico, usque ad Idumaeos,
pitis sui, id est, Chrisli ad similitudinem. Siculenim lerrenis deditos e.t desperalissimos? Vel aliter: Quis
honum reclinalorium infirmi capitis quaedam forti- deducet me in ftituro in civitatem niuiiilani, id est in
tndo, id est, recreatio esl,.sic bene operantes sunt coslestem Jerusalem, quse est civiias munita, ad
fortitudo Christi, quia alii videntes eorum opera quam nullus hostis accedit, et a qua nullus civis re-
bona, glorilicanl Deum. Illi vero in quibus vulpes cedit? Quis et iu praesenli deducet me utque in Idu-
foveas habent, el volucres coeii nidos, non snnt forr mmam?
titudoejus, seddebilitas; qnianon babet in liis tiiii Nonne tu Deus qui repulisli nos, et non egredieris
recumbat. Vel aliter per Ephraim intelligitur fru- Deus in virtutibus nostris? Da nobisauxilium delribu-
ctificatio illa, quae processit de grano illo in cruce latione, el vana salus hominit. In Deo faciemusvirtu-
inortuo, et in resurrectione jusiificato, id est seges tem, et ipse ad nihilum deducet tribulantesnos. Id est,
ubiqueterrarumcredentium.de quo dictum est: Nisi repulisse exlerius et contempsisse videris. Et ideo
granum [rumenti cadens in terram mortuum fuerit, dico repulisti, quia tu Deus, quicum patrihus egre-
iptum solum manet; siauiem morluum fuerit, mullum diebaris; quia tu manifesiis signis eis aderas, ut
fructum afferl. Quaeseges est forlimdo capitis, id est, praesens esse intelligereris, non egredierisin virtuti-
augmenlum et exaltatio Cbrisli, qui caput eslEccle- B OMS, id est, in exerciiibus nostris exlerius, ut corpo-
siae.Ipsa enim inliruiilas,id est, mors Christi, summa raliter vincamus : sed inlerius nos consolariset con*
fuit fortitudo: quia quod infirmum esl Dei, forlius est firinas, et 'acis ccRlestempatrtam amabilciit, terreuain
omnibushominibus.Et sciendum quod sectinduro quod vero despicabilem., v
vox Chrisli est, dicelur: Ephruim est fortitudd capi- Et quia nobiscumes interius, licet repuleris exle-
tis mei, qui sum caput. rius, ideo, Domine, da nobis aitxilium interius, quod
-Juda rexmeus, Moabolla spei mem. Ephraim qui- sit de tribulatione, id est, causam habeat tribii-
dem est fortilndo mea, et Juda, id est, ille qui dc- lationem , id est, fac ut tribulalio, qtiain pati-
scendit de tribu Juda, cui in (igura Chrisii diciutn mur exierius, sit ad profeclum , non nd defectoin
est: Juda, benedicenlle fralres tui. Ille, inquamy est inierius. Quod ideo dico, qriia vana et inulilis est sa-
rex mevs, id est, regit me, quia prior passus est, et lus hominisexterius, el vere dabil quod rogo, quia nos
vere obediensfuit. Et quia talem regem habeo, ideo facitmus virtutem interius, id est, consianles-et vi-
Monbest olla speimem,idesl, tdeo etiam spero re- ctores erimus in le.Deo.Vere enim Laurentiusvicit,
ficide abuteniibus lege. Moabenim ex avo el sorore qui riixil: Assalussum, jam versaet manduca. Etcon-
contra legem nalus est: et ideo Moab interpretatur vertit se ad nos ad nostram exhortalionem, quasi di-
abutens lege. Vel aliler: Quia mihi talis est rex, ideo cat: Et hujus rei cerliludinem per hoc habeo, quia
ferventem iniquitatem non limebo, sed poiius Moab ipse Deus deducet ad nihilum, et bic et in ftituro,
ens dlla iniquilatis, est mihi olla spei: quia per lribulanles nos. Ecce Dei gratia ad nibilum redacti
ipsum potius spero proflcere, quam delicere. Sicut sunt, nec apparent usquam inimici Kcclesiae,nisi
eniin bene lege utentium, bona stini opera, sic male r. ( forte ebriosi calicibus persequanliir, sicut oliro l'u-
uteniitim lege, opera sunt inala. Et lii persequuntur riosi lapidibus eam perseqiiebantur. Ebriosos accipe
Ecclesiam Dei. Unde per Ezechielem dicttini e*t: vel hac dulci vita, vel etiam vino inebriatos ; quasi
Vidi ollamferventem ab Aquilone. Olla fervens :ib calicibus Ecclesiam persequuutur, cjuiasaepe sanctis
Aquilone, iniqniias fervens, succensa ab Aqtiilone, viris inferuiit el contradicunt.
qui dixil: Ponam sedemmeom ad Aquiloneth,et ero IN PSALMUMLX.
simiVsAllissimo.Quasi dicat: Si fervet illa iriiquiia-
lis olla, c cnntra (laiiunescatardorcharilalis. lllennn tn fiiiem in hymnis Davia.
lanium polerit-pprseijuerido,quanlum egopolero di- AUCUME.NTUM.
ligendo et paiiendo,
Et praetereaexiendamcakeamentummeum, id est, Ex persona populi in Bahylone posili, el pro sua
Evang<e]iiiinmeum, quod calceat el munit pedes in- liberlate deprer.antis psalmus iste componitur , cui
teriores, ld est, affeciiones, sicut calceamenium uui- tainea gpeui nutrierat revcrsinnis in patriam
'
nit pedes exteriores, usque inldummam,ld est, usque EXPLANATIO. '
in desperalissimos. In hymms Grmcumest, et interprelatur in laudibus,
Idumaeaquippe inierprctainr terrena voltiptas, et totus Psalmus Chrisli prmconia personabit. In
per hoc signilicantur terrena appetentes, et eis quod parle a finibuslerrm deprecalur populus fidelis,
maxime inbaerentes. Et adeo exiendo, quod etiam prima ut ejus audialur oralio, qualenus in sancta Ecclesia
alienigenm, id est allophyli milii subditi suni, scilicet alarum ejut velamineprotegatur. In secun-
ut fevereanlur sallem ine, qui nolunt proficere de" perseveransda gralias agit, quodjuslis hwredilatemsuam dedit, el
ine. Saepe enim mali subjacent boriis non amore, sed rj nomen suum in mlernamgloriam consecravit,ex qua
limore. Et sciendum quod si capiu baec loquitur, re luudes se redditurumjugiter Dominopollicetur.
pauca de praedictismulabimus. Quasidic.it- Judaest
rex meus, id est, vere confitentes, el se ipsos bene COMMENTARIUS.
regemes snnt reges mei, id est, reges meorum,regen- Exaudi, Deus, deptecationem meam ; tntende ora~
tes eos verbo et exemplo, ut Peirris, Paulus ei alii tioni mem.Tilulus est: /n finem in hymnis, Psalmus
tales. El ideo Moabest olla speimem, id est, speroi ipsi David. Quid sit in finem, saepe dictum est. Ia
eiiam refici de abuieiiiibus lege, id est, de praevari- hymuis vero ideo apposiium est, ut sive exsultemmi
caiiiribus conversis, et lioc ideby quia ego exiendamt et laetemur, sive tribulemur et angustieiniir, ille lan-
calccamentummeum: id est, notiiicabo incarnaiionis> dandus sit, qui et in tribulationibus erudit, et in
meae secretum usque in Idummam, id est, usqiie adI prosjieris consolatur liouiiiies. Et unus loqiiitur bic
uiaxime terrenis dediios: et boc in tanlum, quodI non per se, sed per membra sua; quia loquiiur hiu
etiaro alienigenm,id est,allophyli mihi ju6dif?,scilicetl quasi unus, non autem unus est, scd tanquam tious,
iion ainOre, sed timore. unitas hic loquitur. Omnes enim in Clirislo unus
Quis deducelme in civitatemmunitam: quis deducet t homo sumus, hujus autem hominis caput in coelo
tne usquein Idummum?Volunl tjuidam quod in uira- est, membra vero in terra laboranl. Etqui lahoraiit
qiie lectioneistud tantum vox corporis sit, sed nihilI videle quid dicant. Vox est Ecclesiae orantis pro
impedit, quin eiiani vox capitis sil usque in (inemi conslantia iri tribulalione el persecuiione, ut per
ies|iectti corporis:cisic continuaiiir: Exlendam, in- baecad eumdein finem, ad quein capul ejus pervenit,
 TO9 BED^ VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. ±- DUBIAET SPURlA. sed
possil pervenire, et dicit ita : Deus Pater, exaudi A ope mea, non viribus meis : sed quia prolcgar in
deprecalioneinmeam pro peccalis meis faclam, et velamento nlarum luarum. Magnus est aesius liujus
intehde, id est, iiileiitum te fac orationi hiem pro saecnli, quia inulise tfibulationes justoruin : sed tam
persevefaniia finibus tefrae magna est umbra alarum Dei (qtiasidicat) qnod ah
A finibus terrm a'd te clamavi, dum anxiarelur cor illo me prolegit; bas auiem alas possumus accipere
meum : in pelra exaltasli me. Ideo dico ut exaudias, vet dilectionem Dei el proximi, vel-Vetus et Novum
quia ego clamavi ad te a finibus letrcs. Quod potest Teslamentum, vel misericordiam et verilatem. Mi-
accipi vel simpliciier, quasi diceret, Ab omni pafte sericordiam quidemiii.remiitendo peccata, verilateit
terrae ; vel ut causa sit, ac si dicai; Cfamaiitnon ad vero, in compiendo promissa, vel etiam increpatio-
aurmn, non ad argentum, sed ad te prinrtim afini- nem et proniissibnem,
tus terrat; id est per illos qui sunt fines lerrse, quia Quoniamlu, Deusmeus, exaadisli oralionemmeam:
omnem terrenitatem finiverunt iri se. Quis unus hic dedisti hmreditatem limentibus nomen tuum, Vere
clamet a finibus terrae? nisi qiiiaChrislus esl unus , proleges me, quoniam jam exaudisti oralioncm meam
cujus possessio et hsereditas estilla, de qua dictinri faciam properseverantia, tu dico inhoc: Dettsmeus,
est :• Pottula a me;'et dabo tibi genles hmreditalem id est quem ideo merilo gratis amo, colo et laudo.
tuam, et possessionemtnam lerminosterrm, hoc esi, Et in hoc apparet, quod vere me exaudisti, quia
corpus Christi; haecest hcereditas Christi quae a-lini- dedisli jam ijise, daturus- lempore suo in re hmre-
bus terrae clamat. Quare autem clamat dicit, sciii- diialem sempiternain et veram, et limeniibus caslo
«et dum.anxiarelur cor meum. Necesse est. duni in limore hotnen iuum, id est, lioc nomen Deus vel
peregririatione. sumus, lenlationes et tribulationes n, Dominus. Merito autem hoc nomen Deus oinnibus
pafiamurysed tentatio noslra prolectum-habet. Nemo liniendiim est, utsicut- ad Crcatofem creaiura, iia
^jggirm-siuiinnotescit, nisi tentalus ; nec coronabitur arl ipsum se habeant. ltem hoc nomen Dominus jusie
Vincere noti poterit, nisi certar liniendiiiiiest omuibuS ut habeant se erga enm, si-
%a].itj|iis,;nisi...vicerit.
verit; certare vero non polerit, si qui eum leniet, cut servus erga doiiiiniim, siibditus erga prseiaium..
hosiem non habuerit. Clamavi, itiquam, adte, dum Dies tuper dies regis adjicies : annos ejus usquein
cor meum anxiaretur, tanluminodo non vincereiur, diem generationiset generationis. Dabis, inquam, hae-
ideo quia tu exaltatti mene vincerer in pelnu. Petra redilatem, et hoc modo dabis eam : quia adjicies diet
aulem, ut ait Aposlohis, erat Cltristus,qui nos exal- regis, id esl dies jam datos regi nostro Christo, dies
, invit: quia prior pro nobiset de noslro voluil capi, scilicet immortales et aeternos, super justos dies
teneri, flagellari et csedi, ut exemplum nobis-daret nostros mortales et transitorios : et annot ejut adji-
vivendi; de me enim sibi infirmiias, de illo niihi cies super annos iiosiros, usque dum perducas tn
fortitudo :de mesibi ignominia, de illo raihi gloria : diem, idest, inaelernitaiem;qnaediesestsinefine, quia
clejiie sibi mors, deillo mihi vita : de me sibi liu- est dies sine nocte, in diem dico generationiset gene-
uiiliatio, de illo niihi exaliatio. rationis, id est, ubi erit inde(icieiiS;geiieraiio,in qua
. Deduxistime, quia factus es spes mea , turris ,forti- scilicet neque nubenl, neque nubentur. Et quse non
tudinis a facie inimici. Exaltasti me, inquam, el rie- per liinam, sedquaeper solein significalur, quia tnnc
duxisti me de virtute in virfuiem. Deduxisii, inr justi fulgebunt sictil sol. Haecatilero praesens gene-
qiiam, quia dux meiis: et per te, quia yia ad le, ratio per lunaiii significatur, quia recipit augmen-
,quia tu es palria mihi. Et vere deduxisti, ^fuiaf, tum et delrimentum. Annos autem regis ideo post
u
f-actuses spes mea in Christo. Chrislus enim est in dies posuit, ut per hoc pliis significarel: sed quia
hoc spes nostra, quia passus esi, mortuus, sepultns quidquid de aeternilale dicas, parum est quantum ad
est, et resurrexit. Quare in ipso videmus et laborem ipsain ad hoc notandum, qiioclprius per dies et au-
nosiruin et niercedem noslrani. Laborem quidem nos significaverat, per diem unam sine nocle, etsine
in passione, mercedem in fesurr.eclione : quia duas fine significavit.
vitas hahemus. Alteram, iii qua sumus : alteram Permanel iu «Jfeniiimin conspeclu Dei, misericor-
quam speramus, El si paiienier toleramus illain in diam et veritatem ejus quis reqitirel? Nobis, inqtiam,
qua suinus, perveniemus ad illaro quain speramus. adjicies dies regis. Re.x aiiieui ijuid? Permanet scili-
JSon noveram, nisi hominem nasci et mori: resur- cet inconspectu Dei Patris in miernum. Et quando-
gere autem, el in xiernuiii vivere non noverara. quidem in aeternum cum Patre permanel, ijuis ergo
Accepit ipsequod ego noveram, et demonslravit requiret ejus misericordiam el verilalem, ul ubi ipne
jiiihi quoclego non noveram, id est resurreclioneui, esl, illic et minisler ejus sit? Quasi dicat: Difficile
et sic facius est spes mea, et est mihi lurris forti- est ul quis hbc faciat. Vel aliter : Vere dabis .haere-
tudinis a facie inimici, id est a praesenlia inimici, ditatein timeniibus te. Nam adjicies super dies re-
scilicet ne tela ejus ad me perveniant. Insidiantur gis prscseules, alios dies regis, aeternos scilicel. El
milii hseretici, insultant mihi pagani et omnes mali, super hos annos regis alios annos ejus, eo usqve
quasi non Sil milii locus refugii. Sed Cbristus est dnm perdticas regeui illum et regnum ejus in clieni
mihi lurris forliludinis. Haeclurris cxterius non ap- generationis et generationis. hocestin «ternitatem,
paret, sed semper inlerius praesens est. Considera "_, ubi eril generatio. et geueratio, id est indeliciens ge-
quidquid pateris, ille prior passus sit, el quo fine. neratio. Quod est dicere : Facies nos lales ul Chri-
Ipse enim passus est ul resurgerel, quia tu quoque stus nosier rex non solum in prsesenti, sed el seter-
eumdein speras fltiem, et sic uirrim iiitrasti. Nec jam naliler iri iiobis regnet,
consenties Tiiiiuico, et lela inimici non perveiiieiit Permanel in mternum. Delerminal qucesil gencra-
ad te, imo tu jaculaberis in inimicum tela tua, id lio el generaiio, illa scilicet quaepermanelin conspe-
est, verba bona quibus cor ejus (igas, et tibi eum clu Deiin mlernuni.Et quibus permanet? requirenii-
conjungas. bus scilicei misericordiam et veriiatem ei, id est, ad
. Inhabilabo in tabernaculo luo in smcula, prolegar lioiiorein ejut; quis esl aiiiem qui requiret? perfectus
in velamenlbalarumluarum. Quia factnSes milii spes utiqne est. Misericordia Dei esl, quod non attendit
et turris fortiludinis, ideo ego non perluga vilis ero, roerila nostra, sed bouitaiem suain, scilicet ut et
sed inhabitabo, id est, siatorius habilafor ero in peccala riobis dimiueret, cl vitam aeternam nobis
iadernacuto luo, id esl, in miliiari donio tua, id est, promitleret. Verilas vero ejus esl, qnia non fallil
iii Ecclesiasticis institulis. In smculq, id esi, per reddcre illud qupd promisit. Et sic misericordia ejus
inulta saecula, quod ideodicit, quia taudiu manebit est in rehiiltendo peccata : verifas vero in exbi-
Ecclesia hcec, quousqiie omiies fijios-colligat, et behdopromissa. Attendainus itaquehanc mis.ericor-
tanltis sil numerus filiortrm, qui possit restiluere diarh et veritaieni, et nos eam faciamus. Misericof-
iiumerutn damifatoruni arigelorum. Unde dicluin est: diairi quideui faciaiiius in egentes, el iu iniirmos, et
Suslinele modicum tempus, donec implealur numerus etiam in inimicbs; veritaiem vero faciamus, im-
iratruin vestrorUni, inhabilabp, inquam, el hoc nori plenles quod iii baplisiuafe promisimus sciliej ut
 801 INTSALMORIJM LIBRUM EXEGESlS. — PSALM. LXI. 802
praecepta servemus, et.:"sic peccatum peccalo non-A cadat, sed ul pigros quo sequaritur commoveant: tn
superaddamus. Quod . fsceremus, si prsecepia non Jocum quo jam transiliendo pervenit, coriimcndal.
servaremus, quia pelcato mendacii peccalnm trans- Ita enim super aliquos esi, ut sit etiaui sub aiiquo.
gressionis adderejBpQuod autem dicit: Quis rcqui- . Umie prirnum voluit nobis insinuare sub quo sit tu-
ret ei, non sinjflusa dicitur ; quia miilli requirunt tusyne quod transilivit superbiae sit, sed profectus.
misericordiam=lPKeriialemin libris, ut sciant in quo ne Iu quodam ergo securo loco positus sic dicit: JVon-
misericordiier riobiscum egit, et in quibus promissis Deo subjecla esl animamea? Transiliens isie for-
noil fefellit. Et ut etiam alios non casle, sed pro- tasse in Evangclio audiverat: Qui se exaltat, humi-
terrerio lucro doceant. Quidam enim, ui Apostolus liabitur, et e converso. Et idea timidus ne transi-
ait, Christum non caste prmdicant. El hitales miseri- liendo superbiret, alloquitur cives qunsdam quos
cordiam et veritalem ei non requirunl: illi vero mi- patitur. Duaeenim sunt civitaies, sicut et duo prifi-
sericordiam et veritaletn ei, id est, ad honorein ejus cipes : Babylonia scilicet, et Jerosojyma ; Iiariun
requirunt, qui ad hoc eam investigant, ut et faciant cives confligunt semper inler se : illi de vanitaie, isii
eam, et doceant non pro terreno lucro, sed ad proxi-' ' de veriiaie : illi de injusliiia, isti de justitia. Et prior
mornm uiililatem. 'iiit Ba'byloniatempore eisi non dignitate, quia ut
Sic psaimiimdicam nomini luo, tn smcuturitsmculi, ail Aposlolus : Non prius quod spiiiluate esl, sed
et rcddain voia mea de die in diein. Quasi dicat: quod animale. Et incepit Aclian, qui civiialero eo in
Quitlquidalii faciant, ego misericordiam et veritalem loco ubi civilas piius iion fuit, aedificavit. Jerosoly-
nl.ii, Domine, requiram: quia dicam psalmum, id ma vero Jebuz. Jebuz eorum civitas desiructa fuit,
est, bene operabor misericordiam et veritaiem ct n et resedificata est: quia neino pins nisi ex impio,
facielidoetdocendo noii milii, sed nomini lno, id est, nemo justus nisi ex injuslo. Sunl aulem duae civita-
ad honofem nominis tui, tcndens in smculumconse-' tes contrariae in praesenti permixtcr-,dum grana pre-r
cutivum hujus smculi, id est, perseverando. Et sic niuntur a paleis. Quod transitiens iste qui loquiiur
dico, Psalmum dicam nomini luo, id est ad honorem hic alteiidens, Bahyloniaecives quos paiittir, allo-
uominis luiin smculumut reddain libi vola mea : qtiitur. Qtiasi dicat : Vos insultaudo impedimeriia
vota sola interiora, id est, me ipsiim eundo de lioc paraiis, vos persequendo dejicere viillis, vos dcci-
die praesentiin diem futuruui. Cassiodorus in praece- piendo sedncere quaeritis, vos adulando laqueos ne-
denti versu planius aliquanlulum itisistii, et dicit: ctitis : sed nunquam ita iiieinini super qtios sim, ut
Quandoqttidemgeneraiio prmdicla mlernaliler perma- oblitus sim sub quo sim. Nonne anima mea subjeciu
nel in conspecluDei, ergo quis requiret ei misericor- estDeo? Certe quanlumcunque transcendam, quau-
diam ejus, et verilaleni ejus? nulius scilicet: quia ubi tuinciiiique transiliam, nunquam conira Deuui ero,
mtlla csl miseria, ibi non est qumrenda misericordia. sed sub Deo ; niliil niilii, sed sibi tolum attribuendo.
llem ubi nulla unquani tnciimi (alsitas, nen esl requi- Securus enim trausiliam caetera, si sub illo me con-
renda, qumsmiper adcsi verilas. Et quia nullus requi- lineo, qui est super omnia. Et merito aninia mea
ret ibi verilatem et misericordiam, ergo hic psal- subjacet Deo, quia ab ipso esl salttiare metim : id est
mumdicatn, etc, id est, misericofdiam et veritatein jtistilicatio inea. Nam el ipse Deus meus, vere ab ipso
lequiram, ut iliic riecesse requircre non habeara. est saluiare milii: quia ipse est creans iue, et re-
creans me. iVam ipse Deus meus, quia fecit ciim non
IN PSALMUMLXI. essein ut essem : el est saluturis meus, quia feciiut
In Dnem pro Idilbun, Psalmus David. C justus essem. Susceptor, idest, defensor meus corilra
irruentes et perseqiientes, ei ideo non moveborant-
.AKGUMENTUM.
plius. Motusenim lui in Adam, niolus fui in me ipso :
Verba Machabscorum,qitando ab Antiocno sacri- sed jam (jam) quasi dicat, ab ipso iia coiifiimatiis
ficare, el profanari cogebantur. Aliter vox Christi sum, quod amplius non movebor. Quod de gravi
de passione. motu, ut de criminalibus iutelligendum est. Et hoc
EXPLANATIO. est idem qUodalibi dictum est: Non veniat mihi pes
Iditlivn interpretalur transiliens, id est, amatores superbim, et manus peccatoris nqn moveat nie. Ubi
swculi.Inlroducitur eniih pefsona mitilis Christi, qui enim dixit: Nonne anhna, Deo subjeclaest, super-
el mundidesideria reliquerit, el in Dbmino spe firmis- biam removit a se; hic vero cum dicit: Non move-
simapermanserit. Transilitor iste, quem diximus, vilio- bor tmplius, idem est ac si dicat: Manus peccatpris
rum, vident mundum erroribus miseriisque plenissi- non moveat me.estQuousqueirruitis in hpmiiiem,.,qu;iu-
mnm,in primo ritembro psulmi animam suam Deo doquidem jpse saiutaris inetis, et suscepfor iuetisV
profileiur esse subjectam: quia per Filiumunigenilum Quousque ergo vos, ciyes Ualiylpniae, irruifis in-
munus saluiare Suscepit, arguens eos qui solo nomine suilando, persequendo, adiilaudoiii me homincm,
desideranlse dici christianos. Secunda parte iteium id est, in ine inlirmum et fragilem ? Cerie lisquequo
unimumsuam didl sttbdiiam Domino Pairi, quoniam poieslis irruere in hominem, quia vos univeni iniej-
per ejus Verbutrisalularem palientiamconquhivil, con- ficitis. Ilic allnquilur universaliter cives Babyloniae
firmunsplebemcbnfessionefideli, ut toto cordis uffeclu dispersos, dijfusos, permistos; et lam eos qifi furin-
sperare debeat semper in Domtnum. Terlio iuembroj) secus sunt, sicui spinse in sCpibus,quain eos qni iif-
erranles poputos hionel, ul in Domino magis quam iu tus sunt, sicut zizania inier grajpa., Quasi dicat :
caduca mundi islius felicilate confidanl. Quolquot estis separali vel permisti onines, niinc
COSIMEJSTARIUS. esiis tolerandi, quandoque vero separandi, quia vos
universi inlerficiiis lantiim corpus quod est exie-
Nonne Deo subjecta eril anima mea. In finempro rius, non quod est iuterius. Irfuius, inqtiam, in- \
Idilhun, Psalmus ipsi Daiid. Qitid sii in liiiem, iioiuui stalis.mihi enti lanquam parieii inclinaio, id est,
est. ldithun autem, juxla iiebraicam interpreiatio> facile vincibili vesira repulaiione, sicut facilis est ad
nem transilienseos interpretatur. Quos eos ? In imis subruendum paries inclinatus ; et enti taiiqiiani m«-
scilicet rcinaiientes, et htfc terrena appeienies. Psal- cerimdepulsm, id est, non bene 1'undaiojii lid.e, et
mus vero, id est laus isla atlribuitur ipsi David, id firiniter radicato in charitaie. Vel aliier : Vos uni-
est, capiii vel alicui membro digniori. Quod sit versi inierficilis vos ipsos in me hominem irruendo,
dignura ita insistere, ila iransilire, sicut ostendiiur vos dico comparabiles, quia. in iiiiiocentem irruilis
in boc Psalmo. Transiliens enim lsle qni bicloijui- purietitanquaminclinatojel macerimtanquam deputsm,
tur, jam quosdam transilivit, quos desuper desnicit. quia sicut parieli inclinato et macerim depulsmvjcinus
Videamus crgo quousque et qoos transilierii, et in est lapsus, ita vos, quia innoceniem opprimitis, vi-
quo positus sii, id esi, sub quo adbiic sit quosdain cinos vos facitis lapsui.
quasi transiliverit. De. spirituaii enim quodam et Verumtqmen pretium meum cogitaveruhl. Ego qlii»
securo loco intueiur, haecima rcspiciens ca non ut dem sic eos aduioiitii, sed lamen ipsi et si non dj-
 803 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. —DUBIA ET SPURIA. 804
xerimt, quidam saltem coyitaverunla me repellere d\ tores veterum parentum sttnl. Ei.jionit unam ffau-
pretmm meum, id.est, ad iiripatientiamme inciiare dem eorum pro cseteris, dicens : In stateris, subau-
voluerimt; quae, ul.ait Apostolus, riccessariaest; ut ditur agentes, ut alios decipianl; £ed niliil eis hiic
repdrterituspromissionem;et sic privare me prelio prOdest, iino obest, quia ipsi dejMpiuntiir,de hac
ineo et remune.ratione patientiae voluerunt. Et ta- vanilale tendenfesihidipsum, id estqji illam vanita-
men ego cucurri per divina praec;»pta sine aliquo tem, quae semper est ipsa, id est, roanens, id est, de-
impedimenio implens ea, et hoc leci in siti, id est, ducuntur per hanc vaiiilalem in seternas puenas; quae
sitiendo ut exempto meo iilos dirigerem, et in Cor- iion ideo dicumur vaniias, quia vere nialos pmiiant,
pus iueiim irajicefem. Dicit beatus Augustinusquia sed quanlum ad remtiiierationembonofum. Et quia
nos qiiando sitimus, liquorem qui extra est per spi- quidquid a vero ess.e separatum est, illud meriio
ritum in corpus suum trajiciiini. Quod Moysessigni- qiiasi niliil est. Vel aliter: Filii hominumsunt vani,
ficavit, qui iratus caput vituli.conflaiilis in ignem quia inhaerenies vanis, et sunt mendacesin slaleris,
misil, el deinde comroinuit, et aqua conspersit, et scilicet, quia iii trutina se cum aliis ponunt et coni-
populo ad bibendum dedit, Per Moyseri namque pensant, et iriendaciieralifs se prseferunt, volemes
Deus Pater intelligitur, qui quasi iraliis populuni siaiuere justiiiam suaiii, velut ilie PharisMusfecit,
malorum, qui cajiut viluli significatur,per ignem qui dixit: tiratiasjibi agp, Ddmine, quia non sum
tribulalionis pleruriique, el per tiniorem futuri iguis sicul cmteri hominum, et caetera. Et hoc ideo la-
admonet, et verba praedicarioniscommiriuit,Et per ciunt, ut per boc decipiant alios, et per hoc au-
aijuam baptismalis poptilobibendum tribuit, id est, geant iniquiiatem stiaiii. Simulata euiiri aequitas.
iricbrpus lidelium trajicit, et sic sitim ejus restin- '„ duplex est iniquitas.smil
jpsi, dico, qtti qnanquam de
gu.il. Hanc_qubque sitim mulier illa Samarltana, varieiale ojiinioiiciin in diverso, lamen de va-
quaeprior Domiiium sensit silienlem, et Domintis nitate oronesleiiduht in idipsum. Quasi dicat: Quais-
btbit eam credeiilem. Nuhc ad litteram redeamus. qtiam iniiliiplices siiiil eriores, lameii in boc con-
Ego quiderii sitiebain iliorum salVatioriem,ipsi vero veniunt, quod omnes ad vanitates iritendunt.
ore suo mihi benedicebant, et corde maledicebant. Nolile sperdre in iniquitale, el rapinas nolite con-
INonsolum eiiini lii qui gertinl fidei sacramenta, et cupiscere;divitimsi affluant,nolilecor apponere.Vos,
odefunt divina pfaecepta, sed etiaift Judseivel pa- inquara, iiiii hominum, hactenus vani fuislis, et
gani (ideiibus bre benedicunt, quibus tamen corcle mendaces, amodo atileni nolitesperare in iniquilate.
coiilradiciinl. - Potcst quoque hoc referri ad bonos, quos prius ad-
V«r«mioihenJDeositbjccta esto, anima mea, quo- inonuit, dicens : Speraie-tti eo, et reliqua. Quasi
niam ab ipsopatientiamea. Ipsi quidem ifislani mihi dicat: Fitii quidemhominumsunt vani et mendaces,
tanquqmparieti inclinalo, id est, facile vincibili, et vos autem qui verus vullis esse populus, nolile spe-
inierlicere me volunt, et pretium incum repellere rare in iniquitqte. Possumus auteiil iniquilatem vel
cogiianl, et cum pre benedicunt, corde inaledicunt; hic universaliler accipere pro oinni iuiquitale, v, I
sed iainen tn, anima riiea , esto subdila Deo, ut a lantummodo in ambitione pecunise. Quia alibi dt-
vera obedientia et patienlia non recedas. Et inerito ctum est: Omnisdives aul iniquus, aul hmresiniqui.
debes ei esse "subjecta, quoniam patienlia meaab Et dividit illos quos insimulhic accipit, in duas par-
ipsq, si inter trilnilationes et persecutiories paiiens les, scilicet, in pauperes et diviles. Et prius ponit de
"essequeo- Hbc iton est ex me, sed ab eo. Et vere r'" pauperibus, diccns ita: Vos pauperes nolite concu-
ab ipso, quia ipse Deus meus, creans me, et Salvator piscere rupinas, id esl, injustas alieiianiin rerum
mcut recreans irie; adjuior meuscontra impugnantes subreptiones. Damnosum enim lucnim est, ut
et perseqneiiies, perducens me illuc, id est, in acquiras pecuriiam, et perdas iiinoceiiiiaiii.Nainque
tnelesteiii Jerusalem, unde amplius non emigrabo. quid rapias vides, a quo vero rapiaris iion vides.
Et vere est Satvator meut, quia in-Deoest salutare Noli ergb rapere propier paupertatem tuam , quia
meum, id est, omnis justificatio et salvatio roea qui fecit le, pascet te. Si enim pascit te lairuiiein,
juiiic, el ipse taildem erit glaria, qui ah ipso glori- pascit te innoceiitem. Si pascil te damuandiiiii,
iicabor resurrectione, tmiiiorialitate et impassibiii- multo magis pascit te liberanduiii. Nolite ergo vos
late. lnlerim auiein quid? Certe inierim est Deut pauperes concupiscererapinas, et si divitimajfluatti,
tiuxilii, id est, praebetniihi auxilium conlra inani- id est, si dfvites estis, ndlile diviliis cpr apponere ;
jestiis oppugnaiiones eorum qui foris sunt, et con- quod illi laciuiit, qoi nialunt eas recondere, qtiaiii
ira stibdolas loculiones falsorum fratrum. Et ideo pauperibuserogare, et dum eas custodiunt, ip,i iii-
ineriio oinnis mea spes est in ipso, qui est Deus. lerius a vera ratione et iniellecln diftluunl.Et quid-
Sperate in eo. Eccetransiliens iste, qui liic loqui- quid praetersolam necessitatem retiuueruiit, totuiu
lur, exsequituf qttod in litulo dicluin est, scilicet, pauperibus rapuerunt. Unde Apostolus ad Timotiie-
jilins ut euiii seqiiantur, et exemplb ejus transiliant, uiii: Prmcipe dtvilibus hujus smculinon subliiiiesa-
adinoiiei dicens : Quia ego Iditliun spiriius in Deo, pere, nec sapere t» incefio divitiarum, et reliqua.
umnis ciingregatio populi, id esl, oroiies vos, qtti Semetlocuiusest Deus. ldeo dico ut nec pauperes
vero pppulo viiltjs aggtegan, sperale in eo, id est, rapiant, nec diviies divitiis cor appouant, quia tu,
imilemiiii me, ut exemplo meo sperelis in Deo ; et D Doiuine, et damnabis nialos, el remunerabU bonos.
effundiie cofda vettra coram iliw, id est, evacuaie Quod est ubi dicit : Quia tu reddes unicuiquesecun-
corda vestra unde sunt plena, id esl, nequilia, ul ilum operatua, his quidem prseraia, illis supplicia.
impleantur unde surit vacua, id esl, justitia. Vel Et praeced.t uiriusque probatio. Quasi dicat : Vere
ejjuhdile corarn illo, scilicet, confitenclopeccata, damnabis malos, quia libi, Domine,est polestas po-
ij.ucein cordibus vestris erant absconsa, deprecando niendi tam majores quam minores. Et vere reinuue-
e't sperando, et merito debetis in eo sperare, et co- rabis bonos, quia tibi est misericordia. Potestaiem
fam illo effttiidere cor, quia ipse cnui sit Deus, est itaque limeamus,roisericordianiameinus ; nec sic de
tidjuiw nosler coiura impugiianies et if.bulanies, iniseiicordi) praesumamus,ut potestaiem coniemiia-
perduceiis nos in ancrnutn, id est, in setenfam glo- uius; neque sic potesiaiemlimeamus, ut de niiseri-
rlam. cordia desperemus, quia utruuique est in Deo, ei mi-
Verumtarhen vani filii hominum, mendaces filii sericordia el potesfas. Potestate quidem huuiiliat
hominuin in slaterit, ul decipianlipsi de vanilatein superbos, misericordiaexaliat bumiies. Quod autem
iaipsum. Ego quidem oinnes de Saiute sua sic ad- uirumque in Deo sil, Apostolus insiuual dicens ;
inoiiui, sed ianquani ad quosdam jiibil proleci, quia Qriodsi Deusvolensoslendereiram suam, el demon-
suut tiant., id est, terrenis, quse vanitas suut ,'de slture potentiarhsuam, lulil in mulla palienlia vusa
tlili, et suiit mendaces,scilicel, beaiitudineiriveram irm, qum destiiiutasunl in perdilionem. Ecce poie-
prOiiiiueiitessibi in vanitate ubi nulla beatitudo est; slas. Sequitur nnseficordia, scilicel, ut divttiasgra-
el hoc ideo, quia filii hominumsuiit, id est, imita- lim sum manifestaretin vasis misericordjm.iNtiucail
 IN PSALMORUMLIBBRUM EXEGESIS. - PSALM. LXII.
litteram redeanius. libi, lnquam, uomine, est po-. A re ; ego vero cucurri, quia nulla saecularis illecebra
testas el niiserieordia.- El hmc duo audivi, id est, me delinuit; et boc in siti, id est, siiiendo illorum
intellexi, quia Deut semei loculus esl. Hic mbvet salulem, ut prius ; csetera non mutanlur, nisi ubi
Auguslinus quaestjbriemdicens : Mirum videtur quqd. dicit: Quoniam ab ipso est patienlia mea. Quod tale
dicit Deum locuium esse semel, el islum duo audi- est quasi dicat: Ideo nierito, anima,- Deo debes
visse. Non autem Jtdeo mirum essei, si diceret et' esse subjecta, quoniam palienlia mea, id esl, tribti-
eum semel loculum, el se unum audivisse. Sed tamen lalio, quam paiior, etl ab ipso, id est, ali ipsius
adhuc bene non esset, quia Deus et multoiie.s el dispositione, non ab istorum infestalione; prxterea
mnltis modis locutus est, Locutus est enim Adae, quod inferius dicitur : Speraie in Domino omnis
diccns ei : Adam, vbi es ? Cain quoque dixit; Vbi- congregalio populi, ad solos Judseos, in hac lectione
est Abel frater luus? Loculus quoque est Abraham, referendum est.
lsaac et Jacob, et omnibus propbctis; novissime IN PSALMUMLXII
auiem locuius est in Filio suo. Sed quanquam mul- Psaimus David cum essel in deserto Idumaese,'
tipliciter per subjectam creaiuram sit loculus, ta-
men apud se lanium semel loculus est, id est,, ARGUMENTUM.
unum Verbum lanium genuil de se, per quod facta -Ex persona eorum canitur, merilis emiiieii-
sunt omnia, el in-quo simul sunt orania, in quo tiores iu Babylone degebanl. qiii
praescivit quid facturus erat in creatura. Non enini. EXPLANATIO.
nescivit quod fecit, in quo semel omnia disposuit,
quae diversis temporibus diversa distribuit. Usque T> j Psalmus et David frequenter indicanl Dominum
ad hoc verbuin jnielligeiidum dicit hic se transcen- Chrislum, frequeiiler Ecclesiam, quia Chrislus in
disse, et ibi mulia audivit, dequibiis duohacc qui- membris suis esl, et membra in suo capiie continen-
dem, mali, scilicet, damnabuntur, boni vero remu- lur ; quapropler Ecclesimquccin hoc psalmo locutttra-
nerabunlur, qu;u maxime necessaria praevidit, nobis esl merilo prmposita sunl rerba, qum significant Do-
proponit. Potest quoque psalroiis iste legi in voce minum Salvatorem. Hmcigitur in deseilo ldumwm,
hoc esl, in liujus smculiaridilale habital, ubi sitil el
capilis persecutores suos Judseos ifa alloquentis,
qiiasi dicat: Quid me qua?ritis interficere homi- desiderat Christum. Unde et •ldumma, in qua David
nem qui vera loculus sum vobis? nonne anima mea exsullabal , terrena inlerpreiatur. In ptima parle
potius erit subjecta Deo in obedienlia persisiendo omnium psatmi Ecclesia desideral Domini virtuiem, oplans
quatn vobis? Erit utique. Etmerito, quia salulare bonorum pinguedine repieri, ul ejus digna
weurn, id est, resurrectjo mea est ab ipso. Et vere possit laudibus inveniri. In secunda gralias agil, quia
ab ipsoesl, quia ipse est et Deus meus creans ine, et sub velaminealarum Domini mundi procellasevdserit,
saluiaris meus , quia me homiiiem pcr VejbuiHsuiim inimicisquesuis in inferiora ierrm damuandis, Regem
a.ssumpsit, et immunem a peccato fecit; et est sics- Chrislum in Deo Patre cum sanclis prmdtcal esse lce-
ceplor meus vel de sepulcro, vel contra inuentes et taturum. .. '
impugnaiites ; el ideo semel motusper morlem , et COMMENTAIUOS.
suscitatus, non moveboramplius. Semel enim resur- Oews, Deus, ad te de luce vigilo. Psalmus ipsi Da-
rexit Christus, in aelernuin victiirus. Vel aliier: vid, cum esset in deserto Idummm. Legitur in hisio-
Mntus quidem fuit in Adam quantum ad niassam, r» , ria quod David cum persequeretuf eum Saul, venit
sed non amplius movebor,id est, non eliaiu move- ad Idumseos, et ibi aliquaniulum latuii. Idumaeiau-
bor, quantum ad personam. Naluraliter cniin, id lem populi sunt, quorum regio est Idumaea, quaa
est, quantum ad communem naturam, motus est inlerprctaliir terrena , vel sanguinea.. Et s;,gnilicat
Chrisius in Adam; sed non est moliis personaliier, praeseniem vitam, quae pef se desertum est, quia,'
quia peccalumnon fecil, nec invenius est dolus.in ore quantum in se esl, iiulliim locum habitationis ha-
ejus. Quousque irruitis in hominem? qiiando quidem bet; et invia est, quia si tioti veritatis via per so
Deus salutaris meus est, et susceplor meus; quar.e est; et inaquosa est, quia in se vera cafet refe-
ergo quseritis me interficere.?"Nam irruitis in me, ctiooe. ln qna necesse est ut paiiatnur mulias ten-
(jiiem reputatis solum esse hominem; et quoiisque tationes , tribulationes el perseculiones. Et ideo
irruitis? Certe quousque poleslis, quia vos universi dum in ea stnnus, semper siiire ei esurire debemus,
inteiiicitis me extenus, non interius;. vos, dico, quia si seuseris te hic sitientem, landeni senties le
irruemes mihi enii lanquam parieti inclinato et ma- bibentem. Beati enim qui esuriunl et sitiunt justi-
cerimdepulsm, id est, mihi prono ad niortem, et tiam, quoniam vere laiideiii taturabuntur. Jn Iioc
sponie venienti ad jiassionem, juxla iilud : Volun- autem deserto Dominus noster Jesus Chrisius posi-
tarie sacrificabotibi; vel aliler : Vos universi interfi- lus , quidquid per se erat desertum el invium habi-
cttis me , vos, dico, irruenles mihi enti tanquam tabiie fecit et pervium, ct imbrc spirituali respersit
purieti inclinato el macerimdepulsm, quia' sicut ali- quod erat inaquosum ; docet el adinonei nos quanla
quis qui in parietem jam inclinalttni iiiaceriem de- intentione, quanto ardore ei destderio in praesenii
puisain irrueret opprimeretur, ita quod vos i.u me defeclu suspirare debeamus illuc pervenire, ulh
qui in ruinam. muliorum positus snni in Isiael ir- D nulia miseria erit, nec tillus defectus, ei dicit ila :
ruitis, ad vestram est oppressioiiem el damuaiio- Deut Pater qtii, cuni sis Deus omnium per natu-
nem. Vel aliter : Vos«nitiersi inlerficilis vos ipsos; ram , Deus meus et meorum specialiier es per gra-
irruendo in me pro loco et genie, quia estis in hoc tiam, ego vigilo non propter aliquod terienuin coni-
nnhi comparabiles pnrieli lanquam inclinalo, qnia inoduro, sed ut perveniam ad le, ubi nullus est
sicut parieti incliuato propiriquus imminei lapsus, defectus. Et hoc non ex me habeo, sed de iuce, id
ita per mortem meam, per qtiam pulatis locum el est, de lua illuminatione. ISota quod dieat V^ 0'
gentem retinere, vicinus vobis imniinet casus de Vjgilare eiiim nihil aliud est quaui non doriuire.
eodem loco et gente, el eliam comparabiles esiis Duse auiem sunt dorm.tiones, somnus, scilicet, cor-
macerim depulsm, id est, fragili iiiuro, qui sine poris, et somnus aniinae. Quarum altera salubris est,
cememo est, quia glulen charitatis et atiectionis altera mortalis. Somnus euim corpotis salubris est
non habetis. et necessarius est, quia nisi membra corporis soinuo
Verumtamenpretium meum cogitaverunt repellere; corporis reliciantur, nequaquam diu possent susti-
cucurri in sifi; ore suo benedicebanl, el corde suo liere animuin vigilaritem, et actionibus suis intendeii-
maledicebant.Ego quidem eos de saluie sua sic ad- lem. Soitiiius vero aniiiise mortalis est, quia som-
mouui, sed tameii ipsi etsi non dixeiuiit, saltcm nus animse pblivio Dei est. Ab boc soiniio excilat
cogilavetunt revellere prelium meum, id est, ad inq^ nos Apostolus dicens : Surge qiu dormis, et exsurge
bedienliam me susciiare, c,. sic pretiiim ipsius obe- a mortuis, et iltuminabil le Chrisius. Ipse quoque
dieulise, id est, gloriam resufrectionis, ruilii aiifer- Dominus noster Christus exemplb suo nos adiiioiidt
807 BEDJE VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 808
hic, ut mores noslrj et vita nosira ad Deum vigi- A , oratiirus, aut quid acceplurus? Hoc scilicet, ut
lerit,'utali'r(lormientes per vigilias nostras exciten- aitimamea; id est, liieoriim, replealur, sicul ttdipe el
iiir, et nobiscum vigilenl ef dicant: Dens Deus pinguedihe. Adeps proprie esl pinguedo illaquaecir-
metis, ad te de luce vigild. Quod auieiri ponit de cumdai intestina, per quam quia iriterior est, desi-
/i/ce,'ad inslructionem nostram facit, scilicet, ut gnatur bona conscientia; pingiiedo vero quae in
per hoc doceat quud nibil debeaihus nobis atiri- membris exierius est, et ideo per pinguedinem si-
liiiere, cum ipse Dominicus homo quod vigilat, non gnificantur viriutes et boiia opera. Non enim orat
silii, sed Domino aitribuat. iste pro corporali pinguedine, sed pro interiori, sci-
Siiivii in te anima meu. Vere vigilo ad te, tam licet, pro spirifuali graiise abundanlia, sine qua ciio
anhna.quam et corpbre. Nam anima mea attendens in bonis operibus deficit anfma; vel forte rogat pro
defectum quem patitur, sitivil, id est, sitim et ma- fulura pinguedine illa, id est, pro fulnra glorta in
gnuhi desiderium habuit, ut per te, qui via es, ad le qua omnis nostra pefibit indigentia, quia praesens
esset in le, quia palriaes, inqua nulliis defeclusest; habebimus quidquid boni desiderabimus. Rogo, in-
et etiam caro mea quam mullipliciter sitivit, id est, qtiam, ut repleatur anima mea pinguedine et sic os
propler muliiplicem defectum suuni, muliiplex desi- metim, id est, os meorum in fufuro laudabit te labiis
ijerium babuil. Plures enim defectus sunt carnis exsuliaiionis, id est, labiis exaltaiivis. Nunc enitn
quam aiiimse; et ideo Quam multipticiler,quantum vera non eSt exsultaiio, quia labimur in peccatis, et
ad carnem apposuil; nec ideo dicit.ciirnem sitivisse, ex ca^u trisiamuf; gemitus et orationes fundimus;
quod caro silirct vel anima per se, sedcausa quia boc postquaro aiiiem oiiinis nostra peribit roiseria , nec
quod ipse defectum uiriusque ailendit, j erit oratio, tunc denuiin sola manebit vere laudis
fuit JJ
quare siiivit, Sitivii, inquain,. caro mea, et nori cui- exsiiltafio.
Ifbet, sed tibi. Quasi dicat; Siliunt alii bacrediiatetn, JSicmemor fui tui super stralum ineum, in malnti-
possessionem, vel uxorem, pecuniam et similia; nis' mediiabor iri te^guia fuisti adjulor meus. Ideo
taro yero "roea,vel anima, non.silivit nisi te, in quo laridem vere laudabo le, quia iuinc meditabor in te,
vera refeciio esl. Promissa eninV aeterna beatitudo id est, omnis intentio mea eril in te in matutinis, id
animae est, in qna nulliim sentit esse defectum, ei est, bonis openbus ; per matutinum-enim opera desi-
ideo semper suspirat ad illam; cami vero resurre- gnantur, quia qui seduli sunt ad operandum, in ma-
cfi.o, immorialitas el impassibiliias sunl promissa , tiiiiiio ad opus stirgUnt. Iiem quia in matulino itix
el. ideo meriio quoque caro sitit ad ista, incipit apparere, per matuiinum opera lucis, id esl,
In lefradeserla, invia et inaqtiosa sic, el in sanclo bona opeia inie-lliguiitiir. Qui enim male agit, odit
apparui, ul videremviriutem luam. Quasi dicat: Ubi liiceiri; qui vero ambulat iu luce, non offendil, quia di-
posilussitivi lanlopere? lbi scilicet, ubi necessario non male agit; et esi prsemissa probatio, Quasi
siiiendum est, quia in terra, id est, in hac lerrena cat: Si semper inemor fui tui, eliam super stratum
vita, quae per se eral deserta, id esi, sine omnivera meum, id est, in tenipore destinato quieli, rjoando
Iiabiialione, quousque Deus Pater misit in eafti ve- iiiinus videbaris niihi necessarius, ttmc vere ift ma-
ros babiiaiores, et consortes, id est, sanctos viros, tiitinis, id est, inlabore, quo maxinie lui indigeo,
qui eam excolerent; et invia erai, quousque via, medilabor inte, id est, lui memor ero, quod est a
id est, Christus desuper ei missa est;ef inaauosa miriori. Potesietiam per matuiirium, quod lempus
erat, id est, qmni vera refeciinne carebal, sed per n"'. est labbris, adversitas designari; per stralum vero,
ministros Spifitu sanclo replelos aqua refectionis in quo quiesciiur, prosperilas; etbene necessarium
verse, id esi, spirituali doctrina perfusa est. lif hac, est quod si iriemor luit ejus Tu prosperitate, memor
inquam, lerra posiius sitivi, et in hoc sancio deside- etiim sit in adversitate, Poteslet aliter dici, ut sit
rio meo, id esi," in bac siti mea, apparui libi, sic ut oslensio a pari. Quasi dicat: Vere tandem os meum
viderem virtulem luam.,id esi, iia me praeparavi, quod laudabit te, qtiia in maiulinis, id est, in re.-unectione,
fui dignus apparefe libipef Itoc, qiiia vidi, id est, qiiaiidocijnque erit suum matutiiium, quia resurre<-
cognovi tiiaui viriuleiif, iianc scilicet, quod sie siii-' ctio mortuorum differt sicut stella a stelta differt. Et
rerii esse tuam, non nieam, ei in hoc gtoriam esse ideO dicit, In malutinis plufaliier. Tunc, inquain,
tuam, non ineam, id est, le glorilicaudum esse, mediiabor in le, id est, oiunis intentio iriea erit in
non ine. laude tua. Et hoc ideO, quia jfrhjs fui riiembr iui, ita
Quoniam melidr e:i misericordia lua supervilas, ui essem superstraitim meum, id est, carni et san-
Iffbia nieu iaudubunl le. Jdeo meriio ad le sifivi, guini noft acquiescerem, sed inlirmifatem cartiis
qrioniam cuiii roulta sint genera vivendi, qtiaedi- inecc ad servituteih luarii compellerem. Et merito
versi di.versa sibi eligunf, ut hic mercaiidi, ille nii- lunc fnediiabor ego, id est, iiieditabuniiir mei in te ,
litanui, bic agifim coleodi, et similia, lamen miseri- cjiiia siiie te mliil possUnius facere. Namqne lu prius
cordia iua illud jnsiiiuium vivendi, quod tu nobis ad id protnerenduin ftiisti adjutor meus, id est, meo-
dedisli, non per irierita noslra, sed per soiani liiise- rum, et semper eris mihi adjutor, quia exsullabo, id
ricordiam tuani, qui nulla merita invenisli in nobis est, exsnltabuni mei in velamenldalarum tuarum, i'd
qnae coronares, seddelicla quae condonares, quae esl, intua protectione, ul ad solam dicalur simili-
delicta si punires, vicius esses, sedifoc periinuit ad D tudiiieni. Vel etiain per alas ejos dilectioneui Dei
tuam niisericordiam, et maluisti peccaiores jusiiii- el proximi possumus accijjere, vel uirumque Testa-
care, quam punire, et de impio piuiri iaccre; illud, meniuiii, vel miseficordiam et verilaiem, vel niinas
iliijuam, instilutuin vrvendi nielius, et non paruui, et proinissiones ; ei quia exsujtabo in ie, ideo me-
sed ita ut sii supetwitas, id est, longe excedat omnia rilo anima mea et riieonun adhmsil tibi, id esi, ag-
jalia genera vivendi; et ideo labia mea, id est, meo- gluti.naia est libi vinculo chariiaiis, ita tauien, utsit
riim, in lulnro laudabunl le vera iautlatione. QuaSi pust le, Td esi, velilie sequi, non prajcedere. Tn qua
dicat : Quod laudabo le babeo ex te, non eniin lau- adbapsione necesge est ul inulla paiiar mala, Sed
daient le labia uiea, nisi jirsecederet misericofdia qriaecura? Nulla scilicct, quia dexiera lua suscepii
tua. me et meds, ad defendendum contra inimicns. Ipsi
Sic beriedicamteiri vita mea, el in nomine tuo le* vero non cessaverunt, sed qumsierunt antmain meatu
vabo mnntis meas. Laudabo, iiiquani, le in fuluro, et et meorum, non ad imiiandum, sed ad pefdendum;
etiam iri pnesenti liehedicumte itixita mea, scilicet, et hoc v> vanum, quia poiius in hoc sirii nocuerunt
(juam lu dedisti mihi. Nunquatn ego elegi sic, id est, quam piolecerunt. Qtiod maxime lamen ad capritre-1
ut miserieordiam luairi semper aitendam, non merita ferendum est, cujus auimam Judaei vere in vaifuni
iriea.jEf levabo, id est, exaitabo nianusmeas in ora- perdere qucesierunl, qnia per rooriein ejus, per quam
lione el bona operaiione, non propter gloriam inearo, se regnuin retinere pntabant, potius peiuideruni.
siedin nomine trio glorificando, sCilicet, tit alii viden- Ei ideo (ijuasi dical) animam meam qumsieruiu,quia
, tes Jjona opera gioiificenl noinen tiium. Quid auiem iniroibunl in inferiora terrm, id est, locum et gcmew
809 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. LXIH. 810
sibi prselulerunt, et cupidilale terram inlroierunl, A inler bomines apparuisse, quia in eo solum intelli •
sed longe melius est super terram ambulare, et ip- gunl hominem, non divinam virtulem. Item ubi di
sam conculcare, id esl lerrena despicere, quam cu- cit: Ei in nomine tuo, et caetera, hsec tantilla estmu
piditate super lerram ire, quia quisquis perni- laiio. Quasi diceret: Sicul lu levasti manus luas it
ciose et contra salutem suam terrena appetii, ter- cruce, sic ego levabomanut meas in oratione ei
ram sibi superponit, et in lerrae interiora quasi in opere pro glorificando luo nomine. Rursus quod in
cryptam ,quamdam lenebrosam subii. lntroibunt, versti penultimo dicilur : Inlroibunl ininferiora lerrm
inquam, cupiditate loci et gentis terram, sed quid dicens, in hacquoque lectione, quantum ad cupicli-
prodesteis? Nibil.scilicet, quia tradenlur in manus latem, et tradentur in manus gladii; non quod exte-
gladii, id est, in potestatem Romanorum gladiato- rius, sed inlerius occidanttir ; et hoc ideo, quia par-
rum, Titi, scilicet, el Vespasiani,qui eos de loco et tes vulpium, id est, dolose agentes erunt, Rex vero,
genle depellent; et lioe ideo, quia erunt partes - id est, illey qui ita se reget, ut talibus non confor-
quasi species quaedam vulpium, quia associabantur metur, Imlabitur in Deo propter liherationem , et
dolose agenlibus. Per vulpem enim, quia astutissi- etiam omnes qui jurant, se vivere in eo rege, id est
mum animai est, dolosilas designatur. Unde in imitalores ejus, laelabuntur et laudabuntur, et non
Evangelio de quibusdam dictum est : Vulpes foveas pauci erunt, sed multi, quia os ebstructum esl.
habenl, volucrescctli nidum; Filius autem hominis, id m PSALMUMLXIII.
est, daemones nidos babent in vobis, et ideo Filius
hominis nen habel ubi caput suum reclinet. Vel In finem psalmus David.
aliter : Tradenlur in manus gludii, id esl, occidentur; g ARGUMENTUM.
et qui nbn occidentur erunt parles vulpium, id est, in De seipso David cecinit cum Saulis perseculioni-
id
partem ct possessionem vulpibus, est, principi- bus laboraret. Aliter vox martyrum Chrisfi.
fcus, a quibus in captivitatem ducantur, dabuntur, EXPLANATIO.
quod ita factum esl. Undecies enim centena millia - Tiluli
in caplivitatem ducti sunt, Uotidem quoque fame hujus verbaChristum significant,'quiper tolum
perierunt, totidemque interfecli sunt. Et designantur psalmuin de sua esl passione loculurus. Prima posi-
per vulpes terreni principes, qui maxime dolis res- tionedocensDominus otat, ut a populi Judaici limore libere-
publicas augere solent. Unde et Dominus de lierode rexisse
lur, illos defecissein insidiis, se autem resur-
dicil in Evangelio : Dicile vulpi illi, quia non appre- ad gloriam. Secunda smviliam deridet Judmo-
hendel propheliamexlra Jerusalem. rum, quia magis ipsi conlurbali sunt de sceteribus
Rex vero Imtabilur in Deo, tmlabunlur omnes qui suis, quando, resurgente Domino, ejus est annuiuiata
juranl in eo, quia obstructumesl os loqueniium ini- forliludo. Tunc enim tmlitia justorum, el reclm fidei
qua. Inimici quidem Judaei damnabuntur, rex vero virtus apparuit. COMSIENTARIDS
Imtabilur; id est, ego absolute rex, quem jipsi con-
tempserunt, et regem vulpem, id est, Csesaremele- Exaudi, Deus, oraiionem meam, cum deprecor. In
gerunt, iseiabor in Domino per resurrectionem. Et finem ipsi David, boc est, haec verba referuntur non
non solum rex Imtabilur, sed et omnes quijurant, id ad historiam, sed in (inem, attribula ipsi David; vel
est qui confirmant se in eo esse, et vivere, lauda- capiti, quia commendatur nobis in hoc psalmo per
bunlur tandem et laetabuntur, vel e converso. Magna p vocem ipsius capilis, maxime pissio ejtis, et etiam
enim laudatio cum dicetur cis : Veniie, benedictiPa- " sanctorum martyrum, qui nequaquaiii fortes esse
tris mei. Et ilem : Euge, serve bone el fidelis. Etqui possent, nisi imitando eum, id esl, Chri.stum qui
laudabuntur, patici non erunt, qitia os omnium lo- prior fortis apparuit, et prior passus est. Neque
quenlium iniqua, id est, conlradicentium verilati tatia suslinereni in passione qualia ipse passus
tandem obstruetur, et jam obslructum est, quia nisi talia sperarent in resurrectione qualia ipse
pauci nunc sunt conlradictores. Nam et Judsei qui, demonstravit in se. Atidiamus ergo vocem ejus no-
dum agnus occidebatur, claniaverttnt, postquam tissimara, quia hic etiam non lantum loquitur de
leoforlis surrexit, obticuerunt. Sciendum quia polest se, sed etiam de membris suis. Et est intentio ejus
etiam psalmus iste totus legi in voce uniuscujusque in hoc psalmo commendare nobis passionem suam,
perfeelioris membri in corpore. Parva taaien dilfe- ut in eo videamus et laborem nostrum et mercedem
rentia est, quia quse de capite diximus, eadem et nostram. Laborem quidem in passione, mercedem
eodem fere modo cuique perfectiori convenitmt, aliis vero in resurreclione; nec inlabore deliciamus, u.%
in exemplo se ponenti el sic dicenti : Deus Pa- ad mercedem perveniamus. Et dicil ita : Deus Pater,
ter, Deus omnium per naturam, meus et meorum exaudi oralionemmeam pro meis a me factam, ut des
consortiuro specialiter per gratiam, ego vigitoad te eis constantiam et perseverantiam jn tribulatione
de luce, id est, sedulo. De luce enim prima sur- cum deprecor, id est, quia valde pro eis pfecor. Ilaec
gunt, qui seduli sunt in operibus. Vel aliter : Vigilo enim fiiit validissima precatio, quando seipsum Dee
quidem ad te, et hoc non ex me est, sed de luce, id Patri pro nobis oblulit, in quo vere mortem nostram
est, de tua illuminatione, et est quasi dicat: Sicul excusavit, et vulnera nostra sanavit, et ut pro riobis
multi orto jain sole dormiunt corporaliter, et nesciunt D exaudiretur fecil. Et quia deprecor, ideo eripe ani-
adesse solem, quia non illuminantur a sole, ita eiiam mam meam a timoreinimici. Non rogat animam suo-
mulli Christo vero solejam orto, et ubique praedi- fum eripi ab inimicis, ue oceidantur, quia mulii oc-
cato adbuc dormiunt, nec ipsum adesse seutiiint, cisi sunl, sed rogal eripi a timore inimicorum, sci-
quia lumen inlerius nondura perceperunt. Ego vero, licet, nou eos qut corpus occidunl, animam autem non
oDeus, vigiloaa le deluce, id esi, quia intertuspercepi possunt occidere. Timeant ne ab eis devocenlur, sed
tuam lucem. Et ostendit quomodo vigilo, sicut et potius limeanl eum qui polesl et animam et corpus
prius dicens : Sitivit in te anima mea, et caetera. Nec mittere in gehennam, id est, suo timori subdanlur.
aliquid mutatur usque dum dicit : Sic in sancto ap- Non sint [a timore liberi, sed a timore inimici ere-
parui tibi, quod esl dicere : Silivi quidem ad le, et pti, quia sancti martyres exaudiebanlur et occide-
in hoc in sancto desiderio meo sic apparui libi, id bantur, et tamen ab inimicis exsuperabanlurjmulti
est, innotui, ut et lu innotesceres mihi, scilicet, ut vero timenies consentiebant et vivebant, et ab ini-
in sancto tuo, id est Christo, viderem, id est, intel- micis absorbebantur. Multiabsorpli et vivi absorpti;
ligerem non solum hominem, sed etiam luam virtu- mulli vero niortui absorpti. Qui enim Chrislianam
lem, id est omnipoientiam Verbi tui, et gloriam religionem putabant vanam esse, mortui' absorpti
luum, id est saivationem humani generis, per eum sunt: qui vero prcedicalinnemEvangelii veram esse,
faciam, quae est gloria tua, quia sicutde impiis pios, et Christum Filium Dei esse credebanl, et tamen
de setvis liberos, de dainnatis fecisti in regnum as- doloribus cedebant et sacrilicabant, vivi absorbe-
sumpios; mulii enim parum putant esse Filium Dei baniur. Illi quia morltii absorpti, isli vero absorpti
PATROI. XCIII. 26
'81-1 BEDiE VENERASILIS-0PP. PARS II. SECT. II,— DTJBIAET SPURIA. 812
roortui.. Neque <enirn absorpti vivero potuerunt, A j eorumimmanitas. Et hoc ideo, qiiia setmonem m
quantjuam vivi absorbebanlur. guam firmnverurit,quando repetito dixerunt,.CVttci>
. Ptcteiisli me. Ecce nionet fideles suos ut con- ifige,crucifigeeum. Quia repetitio, Cst confirmatio. 15!
staiites sirft non solum verho, od est nomine, sed «iiam quoniam unanimiter contra Pilatum c)amave«
«xemplo proponendo.quid passtts sily el quid acce- sermonem Tunt, Non htdiemvsregem nisi Cmtarem.Itetn qtroque
.perit, ut et ipsi eadem sustineanf, et lalia accipiant, nequam, qiiando dixerunt : Sanguit ejus
•gHasidfcat: flro ut ;eripias me » timore.iiiimict, et super not el super filiot noslros. Et firmaverttnl sibi
sver* eripias me, quia jam protexistidispositione me non Domino, quia Jilum mors non oecidit, sed ille
ipsum * conventu malignaniium. Conveiitum inali- jnortcm occidit : illos vero iuiquitas, quae in eis
gnantium y.ocat ecelum Judaeorum, qui svere vene- mali- cvixil, ijiteriecit.
gnanies erant: quia phrenelici medicum, qui eorum iVnrfiiiierHnf.jQuia firmayerunt sermonem, ideo
rat infinmoseorum sanare, csrscosjlluminare, fmrraveruKt,id ,est, ordinaverunt el disposuerunt at
phrenesin ctirare, volebant interfieere, Et non &e~ absconderenl laqueos, id esl, m absconse «ua repu-
ium a conveniu maligiiantium Judaeorum proiexisti tationeamnia scienti dolos pararent, et adeo abscoi,-
me, sed .e.tiani a multiludine omiiium soperantium se, quod etiam dixerunt : Quis videbii eos laqueos1
iniquilatem illam : hoc addit propter milites Roma- Poterat aulem eis dici : Qui fecit te, videt le.
nos, qui et gentiles Juerunt, el cum Judaeis per con- Struiati sunf.ldeo pu(averunt quod nuHus videret
sensum illam iiiiquitalem operati suht. Quam autem Taqueos.,quia scrutaii sunl, id est, cum niagna diligen-
iniqiiitalem ? hanc scilicet, quia exacuerunt linguus tia Jijiserunt iniquilates, id est acerba et acuta consi-
SMSut gladium, id est, acutissimaet veneficaverba g3 Jia; hsecgcilicel;: Nontradalur per nos, sed per disci-
dixerunt et hi et il.Ii,jmaxim.etamen Judaei, ad me puium;jion occidatura nobis, sed a judice.Ita oronia
iriterlicienduro. NOJJjiossuiit.se excusare Judaei, faciamus, ut nihll facere videamur. Sed hsecsima-
quin interfecissent Dominum; quia si non ferro in- Jata innocentia uon luil innoceiitia, quia simulaia
tenecerunt, tamen ore venenato. Ne inlendas manus ^equitas non est cequitas, sed duplex iniquitas. Quae
inermes, sed os armatum, quia Jirigtmeoruni giadius iniiocentia fuit, in gazopliylaciurnnolle millere san-
xculus, Cum enim dicit eis Pilatus : Accipitevoseum, jguinis jiecunjaui, et inineie sangiiiuem inconscien-
jel secunduin iegem vestram judicale eum : dixernnt, tise? Quijipe cum tradltor pcjeniiensfacti, reiecif eis
Nobis non tket qmniquam interficere. Et si non licet argenteos, dixeruot: Non licet eos mitlerein corbo-
occidcre, licet ad occidendum tradere. Ulique non. nqm, quia pretium sanguinisesi; gazopliylaciumvel
Attamen iiiiquitatem suam in hominem judicem re- corbonam arca queedamerat, ubi «olligebantur qi.ae
fundere vpluerunt., sed Deum judicem faJlere non in usum sanctorum jnittebantiir. Smifalt sunt, in-
pptuerunt. E.t facius est innocenlior Pilatus compa- quam, iniquitatet, sed quid eis inde conligil ? hoc
ratione illorum, quia mulla fecit ul liberaret eum a sciligeij quod scmlantes serutiuia defecerunt, id est
manibus eorum. Unde ctiarn flagellatum eum pro- jjjiajiio acutius se iiiyeiiisse illa acuia el acerba con-
duxit, ut ye.l sic niitigarel saeyjtiam eorum. Sed >ilia pulaverjinf, ftanto niagis a luce vcritatis et
postquam vidit eos in insania tanta perseverare, sequitatis deficie.bant, et in profunda malignorura
iavit manus suas., et dixit : Jnnocensego sum fisari^ iconsiiipruj!) dejri.ergebantur: habet enim quamdam
guine hujus justi. Innpcenieiri se dixit, sed tajjien iejem suam justitia, qua perfundii et THustratani-
•qu.iaconsensit, reus Juif. Et si jste .q.uico.actusfecit,„ mam. Ariima aytem a lucc se avertens, qnanto ma-
reus fuit, .iniiltp.magis rei fuerunt qui eum coege- "^^is invenit quid eontra justitiam faciat, tanto magis
runt, et quj venenato ore Chrjstuiji iiiterfecerunt, a Juce repellilur, el in tenebrosa demergiiur : sic et
clamanfes super eum : Crucifige,cruciftgeeum. Uftde jsli quanio acutius quid contra iustuui facerenl
«liam inter Evangelisias disse.iisio,illa esf, quod alfer ffliacliinabantur,taino plus a luce veritatis defece-
dicit liora" lerfia p.omjnurn cruci.fixu.n), aller vero rup). Et in laiuuui defecerunt, quod eliain Dtum
hora sexta. Vere enim h.ora fertia fuit, quando .apod! quem ipsi non videbjuit, dolos suos videre non pa-
filatum ejtm accusabani, et Barrab.anj elegerunt; laverunj, dicentgs: Quis videbithomo?
ipsum vero .saevieptesJcr.ucijligi po.stu.laveruiit.Quare1 AccedetItomp.Qu.asidicat: Ipsi quidem haec om-
evangelista respiciens ad eo.riim ypluniaiero, dixit; nia maphinabariiur quasi invito, quasi nolenti : scd
eurn hora leiiia crucifixum, Aller vero dixit, quia tameri homo aecedet.,.id est, ego sponte accedam ai
Sexta Jiiit hora, quaudp.Piiatus pro tribunali s.edit,, passionein. Passus esj homo se leneri, flagellaiT,
et lunc apparitores potestatis jlljui.ncrucifixer.unt, conspui el cruciligi; quia non poleral teueri, flagel-
quem praeyaricatoreslegis hora lerti.a crucifixerunf, lari, conspui et cruciflgiuisi boino. Ad hasomnes
Et tunc iljorum nianus perfeci.t, .cjuodpri.us isjp- passipnes aecessit homo, m liberaretur homo. Acce-
rum lingua fecit, inagis rei qui saeyiendociamave- <f«'|inquam,Aompfi|.c.ora/f«Hi,idest,4eiernuniin Jio-
runt, quanquam parendp admiji.istrabaht, Exacue- mjne illo consilium eiiam accedet, Quo modo autem
rmt, inquam, linguas, ei intenderunt arcum, id est, acpessit? Quja oculis goljs ilJoruin «bjiciebat liomi-
occuHas insidias parayerunt, volentcs quasj nescien- nciii, iiiips iegens diyiiiiiafem. Et sic «ecisus est
ter interlicere, queni nihiJ Jatet in lnimaifoCorcJe. lioiuo, et exaliatus est Deus bonio. Occisus quidem
@ui enim fecit hominem,scit quid sil in homine, J)e-- P ex inJjrmitate, exaJtatus vcro ex majestate. Et quo
signaniur autem per arcum occultce insidise ideo,, abiit exaltatus ? Undespilicet non reeessit humiiia-
quia qui cominus gladio pugiiat aperte pugn.at, Qcti i tus, id est, ad sinuiu l)ei Patris rediit, unde per as-
arciini percuiit rit feriat, fallit. Aud.i rem amaram, suriipiee carnis humiliationem noii recessit. Jlabet
-V.ereenim res amara quod illum vplebanl interlicere.,, noslia translalio, Ad epr ailum, quod satis congrue
quein videbant mortuos susciiare, e.l talia facere,, legi potest sic : Jpsi, inquam, scrutaii suul scrutinio,
Adlioc, inquam, intenderunlarcum, ut sagiltentinima- et in Jiac serutatioue perjicieiida accedet hoinode
culatum, idest ut inteiiiciant illum qui niaculaiii no.n1 miiioribus qd cpr ailum, jd est, ad conseiisum prin-
conlraxit, quia peccalum 11011 fecit, el quia adeo1 cipiiin, id est, consentient majores et minores ad
exspers a macula fifii, quod etiam maculas nostrasi hspc acei-ba consilia perflpienda. Yel nomosimplici-
detersii; et hoc in occultis quantum ad se, pon1 ter, ppr.secutoraccedel ad cor atiuin, id esi, ad Chri-
quantum ad illum queni nihil poterat latere. stum ui ci ucijigat eum. In quo vcre cor aitum fuit,
Huiito sagiitabuni eum. Quasi dicat ; Perficient! quia crat in Christopiundum sibi reconcilians,el sic
vere illud ad quod arcum inlenderunt, quia sagilta- bccidetur liouio, jElexallabilur Deus homo, uc prius.
tiuni imniaculatum subito, id esl, ex iinprovtso,, Sagillm parvulonm, Ideti dico Deus liomo exalia-
q.uaiiltim ad suam opiuioiiem, et rion timebunl, id[ J/itm; quia ill.inijrii effucimn dederunl. Nam piagcs
esl, iton obstiipescunt, quaiiquam sagitlenl euni :; eorum [aclmsunl sagiltmpatvuiorum, id est nihtl eum
liinuit judex, 11011 limucrunt iili qui tradiderunt eumi lacserqut sicuf sagulae, quas parvuli de sltpuiis fa-
judici. Contremuit poteslas, sed non coiitremuit1 ciunt, iiulluui Jiudunt, Vel aliter : Soieui pueri
 813 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS,—PSALM. LXIV. 8f4
maximesagiltasmittereinaltum.ubijiullum laedunt, A pati,nec murmurando contradicunt ejus volunlatulli^
sed saepein ipsos recidunt, et eos inierficiunt '; sic Iiiqcfam,digne laudabunlitr et liic et in Jtituro, et stc
et Judsei plagis suis Deum non laeserunt, sed seipsps: laetabuntiir, Et si hi Jaudabuatur, sapparetergo qula
potius interfecerunt. Et verenihil eifectura dederunt, distorti corde, scilicet qui rion cor suum ad cor Ttei
quia Jinguaeeoruni infitnmtm sunt, ita ut essenlcruci- con- apponunt, sed potius cor ejus ad cor suum dislor-
• quere volunt, re vera damnabuntur.
<fa «s, non pro eis. Qnomodo? Quia seilicet
fixo Doniino et sepulto dixerunt Pilato : Domine, 1N PSALMUMLXIV.
recordali sumus, quia teducler ille_ dixit : Post Lres
dies retnryam. Jube ergo tustpdiri sepulcrum usque ln finem psalmus David (CanlicumIlieremiae et Eze-
in diem terlium, ne forte venianl discipuli ejus, et fu- chiae populo traiisroigrafionis, quando jncipiebant
tmtnrmm, et dicantplebi, Surrexil a.mortuis; et erit proficisci.
npvissiriiuserror pejor pripre. Tunc dixit illis Pilatus : AEGUMENTCM.
Habeiis cutlpdes, ile. cuslpdiie sicut sciiis. Custodes Redilum populi de Babylone prsedicil, ex persona
poskisiini. Venit teriia dies.Facta sjinttaniaroiracuTa reyertentium loquens. Aliier yox Eccl^sij» anle jja-
quod eliam custodes, si vera vejleijtdicere, possent piisniuin.
esse testes. Sed avarifia qtisecaplivavit discipulum cp- EXPLANATIO.
mitem C-hristi,captivavit eliam militem cuslodem se- Quia prmcipia tHuli jam nota sunt, sequenlia pau-
pulcri.DixerunteisnamqueJudaei: Dabimusvobispecu- cis exponamus. Transmigranle in Chaldmam-poputo
nim quantumvtdtis, dicile quia vobisdormientibusdisci- Isrml, Propltelm memorati pmdixerunt eos post se-
puli cjus furati sunt eum.Et in hoc faciaesunt contra eos ,B pluaginfg,aniios palriam rediiuros, eversamqueab ho-
(mg!«Beor«m,qtiiaveritatemresurrectionis potiuscon- islibusJerusalem meiim-estaiu reparatures, Non ergo
firmavermitjcum eam per lales testes deslruere ptita- Jewmias et Ezechiel psatmum [ecerimt, sed quorum
verum.Si enim dormieruni, nihil vitlerunt: ei si nihil tempore juxta historiam congruit, eorum nomine ptw-
yiderunt neque audjeruni, tesies esse non poluerunt: litulaiur, quod ab Esdra faclum plurimrmtctores asse-
quia officium testis est quse viderit vel audierit dice- verant, dicentes eutn psalmis omnibus itiuios indidisse,
re: et lingotseorum sic inlirmaiis Dominoresurgente, eosque hactenus incompositos, et pro auctorilate, a
et etiam ubique praedicato et exaltafo in majestate, temporis diversitate dispersos, in volumen unum colie-
qui prius damiiaius lueral in infirmilate. Omnes llli gisse, Spirilualiler autein populm, qui Babyloniam
inter Judrcos qui videbant eos, id est, qui inteiJige- deserens, posi captkitaiem ad Jerusalem festinabat,
bant duritiam cordis eortim, secundum quam tajja illos respicit, qui posl peccala priora mundi istius
dixerunt polius quaro seeundum veritatem, conturbati . confusione damnata, ad Ecclesiam Chrisli venire con-
titnl prius in mente, conseieniia peccati, ut illi qui lendunt, quibus auctoritate Patrum tPlus isie psalmus
accedentes ad aposlolos dUerunt ; Quid faciemus, aplandus est. Populus iile, qui smculipeccata deserens,
mri fralres? Quibus Petrus aequipollenter ait : San- reversus esl ad Dominumprimo ingressu psalmi aucta-
jgoinem quem fudistis ssevientes, bibite credentes. retn suum tiberatus, agnoscens orationem suam ppslu-
Plus inquam conturbati suul. Et deinde inter eos lat exaudiri, definiens solum beatum esse, t\ui ad ejus
•ornHishomo, id est vere uiens ratione, et inielligens meruerit alria pervenire. Secunda sectione spem dicit
quid meriti essent in lanio facinore, limuit valde Dominum omnium finium esse temirum diversas.lau-
futuruni jndicium. Et in lantuin limuit homo, ul non Q , des, ipsius potentiam altegorica comparalione de-
timeretur homo, idest, Judaei qui postquam audie- scribens, sanctosqueejus iiymnica in ipsum exsuilalione
runt ubique Ghristum preedicari, et mundum post gaudere.
ipsum ire, probibueruni, ne quis Joqueretur in eo COMMENTARICS.
nomine. Quibus Pelrus ail, vel respondii, quod ma-
gis vporlet Deo'obedirequam hominibus. Te decel hymnus, Deus, in Sion. In finem Psalmus
». AnnHnftaueruntopera Dei. Quasi dicat : Chrislo JJavid, canlicum Jeremim, el Aggmi, et Ezechielis, de
jam exaitato in majestate, qui prius judicatus fuerat verbo peregrinationis, cum incipereut proficisci. Se-
in humilitale. Et bis conitubatis et tiinentibus sancli cundiim historiam Israeliticus populus de Jerusa-
Apostoii et eorum consorles erepli ab inimicorum lem civilate sua captivatus est, et in servitulem Ba-
limore, posl cenitudinem resurrectionis et confir- byJonioe deduetus. Prophelaverat autem sanctus
maiionem Spiriius sancti super eos missi, annunlia- Jeremias propbeta populum post annum septuagesi-
cerunt ppera Dei Patris, haecscijjcet : quia oporfebat mura. de captivitate rediturnm, et reredificaturum.
eum qui inulios hiios adducturus erat in gloriain, templum Doniini, quod destructum erat, et civita-
aueiorein eorum per mortein consummare ; et ideo tem quam devictam ab hostibus pjanxerat : factuni
annuntiaverunt, quia nunc priinum (acta ejus Dei est tandem juxta sancii viri prophetiam, et magna.
scilicet intetlexerunt. Et quse lacia? Quiaoportebal sic pars populi de capiivitaie reversa civitafem et tem-
pali Christum? id est, cum tanla roansuetudine, ut plum, quod a Chaldaeis destrucuim erat, restituit.
sicut ovis ad occisionem duceretur, ei in lanla bu- Sed licec quia t» figura contingebant illis, ad noslram
miiitale, ut neque species neque decor in eo appa- autem correctionemscripta sunt, ut Apostolus ait, de-
reret. Et ut lania paiientia insultantes sibi in cruce 3D bemus et nos nosse prius captivitatem nostram, et
sustineret, utde cruce non descenderet, in qua mo- deinde libeiaiioneni, Jiebemus co,gnos<cereBabyJo-
riendum erat propter morituros, et resurgendura iiiam : in qua captivi sumus : et Jerusaleni, ad quatn
propter in aeteriiuiii victuros. El postquam harjcin- suspiramus secundum litieram; hae duse civitajes
leliexerunt justi iiii qui prius tristati sunt, quando erantj Babylonia sciiicet in Jero.so!yma, et Jerusa-
dubilaveruut, et spem suarii perdidisse se puiave- Jera iiguram gerebat cujusdam scternaj ciyitatis. JSed
runt, Jaitati sunt: velut illi duo priores justi, quo- postquam evidentius pr*dicarj ccepit quae.signiflca-
rum «culos ne eum agnoscerent in via tenuit. Post- batur, negJecta est quse sjgnificjaba^ et rejeciji est
quam vero in fractione panis eum cognoyeruijt, quaeurabra erat. Propiere»i etiam modo lempjuniin
Jaetaiisunt. Annuntiata suni hseccuidam aiii duriori, ea non est, quod conslructum erat iu iiguratn ilJius
qui priusquam latus palparet, credere dubitavit. Post- veri letiipli, de quo dictum est : Solvite templum
quam veio manum ad lalus misit, laetalus est et hoc, etc. Quia veniente veritate recessit umbra. Sed
ciisit, Deus meus, et Dominus meus. Et non solum tamen adhuc in quadam capiiviiate sumus, quia dum
isti jusii Jsetaii suut, sed eliam omnis justus Imtabitur in hoc corpore sumus, peregrinamur a Dpmino : ha-
non in aiuiido, sed in Domino, quia dictuni est, Beati rum duarum nomina eliam secundu»!) interpretatio-
qui noii viderunt et crediderunl : et nierilo sperabit tn nem sunt notanda. Jerusalem namque vhio pacis
eo spe resurgendi sibi data. Et cum omnis justus Ise- interpretatur, BabyJon vero confusip. intendamus
tettir, omnes hi qui sunt recii corde, id est, quidquid confusionis civiiatem, ut intelligamus pacis visionem.
patiuiUur hic ad exemplam ejus, juste reputant «e Jlaruui duarum cives «iviiatum ab «xordio humaflt
815 BED;E VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 816
generis insimul currunt permisti, in fine vero se-. A hunc fit integre, libi reddelur, quia perfectum tibi
parandi. lnde etiam nunc distiiigiiuniur cives Baby- lunc erimus sacrificiurn, quando ignis flagramissiinae
Toniae, et cives Jerosolymae. Has duas civitates duo charitatis nos totos arripiet In usum suum.
faciunt amores. Jerusalem quod facit atnor Dei, Ba- Exaudi qrationem meam. El ut ego veniam et vo-
hylonem vero amor mundi. Interroget se quisque tuih reddam , ideo, Deus , exaudi erationem meam,
qui amat, et inveniet unde civis sit Dei. Si est civis dando mihi perseveraniiam conlra carnales concu-
BaBylonise,exstirpet cupiditatem, el plantet cbarita- piscentias nos dislraheiiies, conira quas non con-
tem; si vero civis est Jerosolymri;, toleret captivita- senliendo cerlamus, quandiu in hac vita sumus.
tem, speret liberaiionem. Sub hac figura captiviiatis Exaudi dico, ut veniam, sic ut votum red-
et liberationis psalmus iste caritatur, in cujus titulo dam, quia necessarium quidem est ut veniam. Nam
sunl duo lii prophetae Jeremias et Aggaeus,et can- omnis caro veniet. Chrislus enim primilias carnis de
tant cum inciperent exire. lncipil aliquis de Baby- utero virginis assuihpsit, ct primitiis assumptis ne-
lonia exire, cum incipit amare. Multi enim Iatenter cesse est caelera sequanlur. Et ideo omnis generis
exeunt» Exitur auiem inde non pedibus, sed affe- caro, scilicet, servi, domini, docti, indocti, senes,
clionibus. Exitur si qui prius confusi erant cupidi- pueri, venient quidem ad judicium, quia omnes sta-
tate dislinguantur chsritate. Distincti enim non bimus ante iribunal Chrisli, sed non omnes venient
sunt conftixi. Et quamvis corporaliler sint permisti ad te, scilicet, ul libi incorporenlur, tjnia quidam ,
sancto desiderio, tamen simt distincli. Et si enim venittrit damnandi. Et ideo exautli me, ut veniam et
propter corporalem prtesentiam nondiim esierunt, voium reddam, idest, veniam salvandus, non dam-
secundum lamen mentis alTectumjam exire coepe- g nandus.
yuni. Audiamus ergo et cantemus, et desideremus V-erbainiquorum. Ideo necesse est ut exaudias,
cujns cives sumus. Audiamus, inquam, et quae gau- quia verba iniqtiorum, id est, Babyloniorum prmva-
dia nobis cantaniur, et quomodo in nobis amor no- iueruntsuper nos, necesse est, ut in qua civitate ali-
strae civitatis refofmatur, quam diulurna peregrina- quis nascitur, discat et linguam et mOres genlis;
tione obliti sumus, Rex eleniirr nosier mitlit nobis sic et nos conversando inter Babylonids et eorum
sacras Scripturas quasi quasdam epistolas, in quibus vanitatem, id est, ierrena amafe didicimus; et qui-
informelur in nobis amor redeundi. Hortatur autem dam etiam eofum mendaciuin didicerunt, quia crea-
nos, ut dicatur breviler psalmus iste, ut altenda- ttiram Creatori praeposuerunt. Et ita verba eorum ,
mus peregrinalionis miserias atque laborem, et sic id est, prava docirina Babyloniorum praevaluit no-
semper suspiremus ad patriam plenariam, atque bis, quia cofjsensimus; et super uos , quia in pluri-
aeterna felicitale fruentem. Allendendum vero quod bus; et lameri non oppresserunt, quia lu , Deus Pa-
Jeremias excelsus vel altus interpreiatur; et desi- ter, propitiaberis, id est, per propitialorem tuura
gnantur per eum homines, haoc infima contemnen- propitius eris peccatis nastris, quin etiara impietati-
tes, et alta, id est coelestia, appetentes. Aggaeus bus. Haecverba Sulenf satis ostenilunt ad quem perlineat
vefo solemnis sive feslivus interpretaiur, et signili- hcec propitiaiio. enim lalia dici sacerdolibus,
cal lioiuines adeo provectos, ut jam quietem. non quia sacrificiis et oratiouibus Deum faciunt nobis
quseraiit, nisi tarilum illic ubi gaudia sunt sine fine, propitium, scilicet, ;ui invenias eum cognoscentem,
et festivitas esl sine intermissione. Ezechiel quoqtie et veniam dantem. Sic et Deus Paler misit Filium
memofia Dei interpretatur, quod ideo additum est, r^1 suum , qui pro nobis oblulit quod a nobis accepit.
quia quidam libri non Aggseumhabent, sed Ezecliiel. Ipse hunc sacerdos et hostia, ipse oblator et oblalio, et
Titulus sic exponiiur : Haec verba referuntur in per propitialorem nostri miseretur.
finem, quae suut psalmus David, id esl, iidelium, et Beatusquem elegitli. Propitiaberis, inquam, nobis
deiei iiiinai uterque, et quid sit psalmus, et quoruro per pfopitiatorem tuum, qui electus a Verbo tuo, et
sit, dicens quia est canticum, id est, exsultaiivus assumpius specialiter est beatus. Et omnis efiam
hymiius Jeremise etduos Aggrci, id est, illorum duomm quein fu elegisli jam disposilione , per illuin et as-
fideliuro, qui per prophetas significantur. Et sttmpsisti ad incorporandum , est beatus , quia liabi-
est cantalus de verbo, id est, de cognuione peregri- tabit tandem , id est , mansorius erit in alriit suit
nationis; quia enim cognoveruni exsilii amaritudi- supercceiestihus. Atria enim aliquando pro prsesenti
iiein, sitiunt ad patrise dulcedinem, el itleo cantant, Ecclesia accipiuntur, aliquando etiam atria quia
exhortantur alios ut idem atlendant et idem sitiani. solent ornari pro ccelesti fiabitaiione , quae ornatis-
TunCdioo cantatus, cum inciperenl proficisci non i111 sima est, ut hic ponuntur.
propliefae,sedsignificaiiabeis.SiatimenimcumaIiquis Replebimur in bonit. Quasi dicat : Interim autem
de Babylone ire incipit, et dulcedinem patriae senlit, quid? Scilicet, replebimur in bonis domus lum, debe-
rsic orare, sic bymnire ei convenit': 0 Deus, liymnus ret dicere; sed quia ille unus de quo loquitur est
iu Babylone non deceite, id est, non decenier hym- multi, inter quos ipse est, ideo dicil Reptebimuriu
nitur tibi a Babyloniis, quia non esl speciosa laus in bonis, nou Babyioniae,quae sunt aurum, argentum ,
ore peccatoris, sed hymnus decel te in Sion, id est, gemmse et caetera perlinentia ad vauiiatem , sed in
deceiiler hymnitur tibi ab his qui sunt in Sion, id' bonis domus lum. Domum et lemplum accipit hic vel
est, i» praesenti speculaiione. Et tandem integre' D supercceleslem habitationem, quam et atrium voca-
reddelur iibi votum ab eisdem tn Jerusalem, quia qui vit, cujus bona-sunt, qum nec oculus vidit, nec auris
nunc exsulial Jacob in pioficiseendo, IsetabiturIsrael audivil, vel eliam domum vocat ad similitudinem
in perveniendo. Vel si palres sequamur, .utrumque, hominem domiuicum. Deus enim eral in Christo
scilicet, iSion et Jerusalein ad idein referemus : 0 muiiduin sibi reconcilians. Et exponit quae sintbona
Deus, in Babylone organa suspensa babuimus, nec illiusdomus, scilicet, sanciilas ei sequitas, quia tem-
tibi hymnivimus, quia hymnus Babylonis iion decet plum luum vel supernum habilaculum, vel illud tem-
te. ln Sion vefo supercoelesli, ubi vera speculatio plum, quoddesedixit :Solvite templum hec, etc, esl
est, decenter tibi bymnitur, quia nullum illic impe- sanclum, id est, sanctitale plenum, et est mirabile non
dimentuiii, in qua quiddam magnum nobis promitli- in auro, non in aigento el similibus, sed inmquitate;
tur, scilicet, auctor pulcherrimrc civitatis illius vi- et peftinet sanclitas ad religionem, aequitas vero ad
dendus. In qua qubque si non corpore surnus, tamen jusiitiam. Exaudinos, quasi dicat : Etest conversio
menle sumus, quia, ut ait Aposlolus, Noslra conver- ad Christum. Et ut replearaur, ideo tu, Deus, salula-
tuiioin cmlis ett. Et si hic corpore inler Babylonios ris noster, id esl, qui teipsum dedisli ut nos salva-
ambulaiuus, non tamen secundum carnem miliia- res, exaudi nos, lu, dico, qui es spes omnium finium,
miis; et sicut illic mente sumus, ita etiam illic jam id est, in quo per fidem sperant positi in omnibus
'"menle hymiiimus. In Sion, ltiquam, tibi, Deus, decen- finibus terrm , et si non ubique omues, et posili in-
ter iiymniltir, et-i.ii Jerusalem, id est, in eadem mart, id est, iii insulis maris quantumcunque tonge.
Sion, ubi perveniemus ad visionem, votum quidem Vel aliter : Es spes omnium finium terrm , id est,
817 1N PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. LXIV. 818
omnium illorum maxime, qui se fecerunt fines terrse, A lerram, id est, genliles-terrte inhaerehtes; et inebria-
et eliam illorum qui sunt in niari, id est, qui adhuc sti eam, id est, compluisti eam verbo. doctrinte,
haerent mundo, qui designantur per mare, el ideo adeo quod inebriasti eam praeclaro calice tuo.
sunt Jenge.Nullum enim lam perversum genus est Ebrietas felix , satielas salutaris , quse quanto co-
malorum, de quo aliqui non convertaiittir, et cre-' piosius sumitur , tanto magis sobrielatem mentis
dentes sperent. donare dignatur. Et muliiplicatti locuplelareeam, id
Prmparansmonles. Quasi dicat : Per quod es spes est, multipliciler in spiritualibus donis locupletasti
omnium illorum? Per hoc, scilicet, quia prseparas ' eam, quia alii data est scienlia linguarum, alii
montes, id est, quia paras quosdam inonles, quos- gratia sanitatum, alii discretio spirituum, etc. c
dam prse aliis montibus. Monies sunt sublimes in Ftumen Dei repletum est aquis. Quasi dicat: Per
terrenis, quos Dominus parat duabus de causis, sci- quod inebriasti, per quod eam locupletasti ? Per
licet, ut pereos, vel borii exerceantur, vel ut ab flumen scilicet, id est, per priorem populum do
eis sustenteniur. Prae his montibus paravit etiam Judaeis credulum, a quo velut a flumine rivi doc-
quosdam digniores montes, illos, scilicet, quos sol trinse in alios perfluxerunt. Quod flumen repletum
oriens prius illuslravit, et per eos iu convalies re- est aquis Dei, non demergenlibus,sed reficieniibus,
luxit, id est, apostolos, per boc faclum est, ul om- id est, docirinis spiritualibus a Deo Patre datis.
nes fines terraein eo sperarent. Et inde dicit prm- Sed licet per flumen dicam hoc factum, tamen
parans montesin virlule lua, non in sua iiifirmitale. non flumen, sed lu paraslt eifwin,id est, reficieoiem
Ex le enim fortes, ex se debiles, ad quod faciendum doetrinam illorum, qui per terram designantur. Tu ,
potens fuisli, qoia accincluses potentia. Alius est qui g dico, parasti, quoniamprmparatioejus est ita, id est,
cingitur, alius a quo cingitur. Ita et hic homo ac- per le solum (it, quia fit per gratiam quam nemb
cingitur, et a potentia divina, id est, a Verbo per- potest dare, prseier te solum.
sonaliter sibi junclo accingitur ; lu, dico , qui per <•Rivos ejus inebria. Qnasi dicat : Bonis principiis,
hos montes conlurbasprofundummaris, id est, adeo Domine, bonos exiius junge, scilicet, inebria rivos
graviter, quod etiam ab ipso fundo commoveasma- ejus terrse. Rivi proprie sulci sunt in lerra, quibus
re. Mare vocat terrenos et saeculares homines aqua manat. ilic aulem per rivos intellige capaces
amaros vanitate, turbulentos procellis, pravis validaedocirinae.Et est dicere : Scindatur, Domine,
et perversis cupiditalibus se invicem ut pisces de- duritia cordis eorum vomere verbi lui, ut fiant in
voranles; profundum vero est cor eorum, et quid- eis rivi, per quos aqusevivse ad alios defluant; et
quid ab intimo conturbatur, gravius conturbaiur. hoc motlo mulliplica genimina, id est, generaliones
Sic et Dominuspraeconantibusaposlolis conlurbavit ejns terrae, scilicet, ul per quasdam credenles alii
terrenos de genlibus, adeo ut cor eorum a quo pro- credenles liant, el per illos alii, ut sic numerus fide-
cessit omnis persecutio illa, quam lirigua vel manu liuiii augealur; et vere ita facias, scilicet, rivos ejus
exercuerunt in sanclos, ita concuieret, exinaniretur, inebriabis, quia eliam germinans, id est, quisquis
quo plenum erat, id est, iniquitate, et iinpleretur credere nunc incipiens, Imtabiturin stillicidiis ejus
quo vacuum erat, id est, sequitate. Et hoc est quod fluminis, scilicet, rivos ejus inebriantis; per stillici-
dicit: Qui conturbasprofundum maris, et conturban- dia autem lacieam doctrinam , aptam, scilicet, pra-
do illud , conturbando etiam sonilum fluctuum, id vis accipe, de qua Apostolus : Non potui vobistan-
est, sonantes fluctus ejus maris, hoc est facis ces- " quam spirilualibus, sed lanquam carnalibus, etquasi
sare validas et minauies eorum contradictiones. parvutis in Christolac vobispolumdedi, non escam.
Quomodo boc facis ? per hoc scilicel, quia genies Sicut enim aliquis plantaria sua rigans, quibusdara
praeconantibus apostolis lnrbabunlur prius per pec- scilicel, qcicejam radices fiierunt rivos inducit, aliis
catorum conscienliaiii, et deinde limebunt, idest, lanlum slillando humorem infundil, sic Deus niino-
valde obstupescent etiam illi qui habitant lerminos, res credentes lacte nutrit, majores vero quasi pane
id est, fines terrae, vcl qui inhabitando se ipsos fa- vel valida doclrina pascit. Potest etiam ila legi iste
ciunt lines lerra a signis, id est, propter miracula versus, ul ejus semper ad flumen referatur, el ut
visa. Signis dico tuis, id est, a te factis , non ab partes ejus fluminisrivi etgerminans accipianlur, et
aliis. Juxta illud : Vomino cooperante, el sermonem per rivos iulelligantur, ut in alia senlenlia capacio-
confirmdnlesequenlibussignis. Et hoc modo delecta- res; per germinanleni vero rainus capaces , in quos
bilis, id est, delectabiles, non laboriosos, facies eis doctrina adhuc ab aliis instillatur.
exitus malulini; et exilus uesneri, id est, contemptus Benedicescoronmanni benignilatislum. Islud quo-
mundauae prosperitatis et adversitatis. Ut si forte modocunque illud varietur , eodeni modo benedices,
aliquis potens volens le ad injusliliam aliquam im- id est, augmeiiium dabis coronm, id est, gloriae
pellere, aliquod lerrenuni lucrum magnum tibi of- anili benignitalis, id est, feriililatis lum. Cum dicit
iert,- sed tu e contra attende Dominum dicentem coronam, iniellige vicioriae gloriam. Coronabantur
libi: QuameommuialionemdabitItomopro anima sua ? enim victores ad gloriain, et ideo corona poiiitur pro
aut quid prodest hbmini si lolum mundum iucretur, gloria ; benigijus vero est annus, fenifis annus. Incce-
animm vero detrimentum patiatur? Et itein : Ego pit autem iste ferlilis annus de quo agitur in secunda
boniimluura, ego diviliae tuae, non mundus ; ego D seminatione. Duaeenim faclse sunf seminationes.
proroitto ceterna, roundtis transiloria. Et attende Pfimum seminaveruiitprophetaein solis Judseis, quod
liaecet similia , non erit libi grave , sed delectabile apostolimessuerunt,quia per docirinam proplietaniiii
lucrum illud conlemnere; si vero ille videns pro- sancti apostoli instructi suiit. Unde dictiim est: Alii
missa nibil valeie, minis el poenisaliquibus lentel te laboraverunl,alii messuerunt.Deindeaulem illud idem
vincere, atiende boc in corde tuo : Dominus meus semen purificatum secundo seiniuatum est in omiies
praecipilmihi : Nolile timereeos qui corpusoccidum, genies ab apostolis, super quod inimicus homo ziza-
animam autem non possunl occidere,£l eliaus secu- nia seminavit, quia multas bsereiicasdoctrinas dia-
ritatero de corpore promiltil mihi dicens : Et capil- bolus superinduxit. Et in hac sccundi seminalioiie
lus de capite nostronon peribil. Quare hunc non for- ccepit annus feriilitalis iilius , de qna dictuni est:
midabo. Quid enini poterit roihi facere iste, quod Lmtare, sterilis , qum non paris, et caetera ; duralur
Doininusuieus prior nori passus sit ? Altende etiam usque in linemsseculi. Benedices, inquam, et, te be-
multa similia, et sic delectabilis erit libi adversilas , nedicente, campi tui, id est, htimiles tui, id est,
quam ille minalurcontemnere. Designalurautem per credentes, replebuntur verbo, id est , Oninivirlutum
niatutinum prosperitas, propler iucis laetiliam, per pleiiiuitlinc. Et hoc respicil ad humiles de Judaeis.
vesperum vero adveisilas, propter uoctis triaiiliatn. Pinguescentspecipsadeserti, id est, corda gentilitatis
Vitilasti terram el inebnasli. Hoc, inquam, modo, prius squalida senlibus peicaiorum, modofacta spe-
delectabilem facies eis iuatulino contemptum , et ciosa ornamenlo viriuiuin, pinguesceriiin bonis ope-
vesperi, quia visiiasti jam disposilione per gratiara ribus; et idco colles, id est, prselati eorum ac«Vi-
819 BED^ VENERABILISOPP. PARS-11.SECT. II. — DUBTAET SPURIA. 820
geiilur exsultalione , id est , plenariam habebunt A J runtur successores, ubi non erunt decessores. Et
ejxsttUationem. Profectus eniro subdltoruro magnum quia Judaei hanc spem promissam sibi lenebant, ideo
gaudium est praelatorum. Et non solum colles, id se solos ad beatam vitam restirrecturos pulabant,
e.st„prselatijnfefiores, sed etiam arietes ducesouium, propter opuslegis et jusiificationeni Scripiurarum,
et alios in fide gen.erantes, et ideo uiroque cornu fjuas ipsi soli habebant, gentes vero non habebant.
ferieutes , idest, supremi principes Ecclesise. Ut Quapropter psalmus isle agit contra prccsumptionem
siancti aposlcli ei eorum successores et evangelisite et siiperbiam -eornm pro fide gentium ad eamdem
induti sunf exsultatione, id est, jjlenariam jam habue- Spdfflresurreetiopis vocafurttm : et quia de immensa
runt et hahebunt cxsultationem; et hos ideo, ffttia ct inefTabili Jtcelitiapsalmus isie agit, ideo a jubila-
mlles; id est, humiliores landeni his de illis abun- tione sic iijcipit, Ornnisterra, id esl non solum Judsei,
dabunt, non hordeo hispido, id e'st, carnali doctrina, sed et vos genliles per omnem terram difTusi,Jtiii-
sed frumento detectabili, id est, docirina spirituali. late, id est erumpite in vocem gaudiorum, si non
Qttaftto enim aliquis linmilior, lanlo in spiriiualibus sufficitis in vo,ce verboruni : el lioc Deo, id est ad
suhliroior : Ef clamabiitil, id e.st, omnem inletilioncm laudem Dei, qui nos etiam ad spem resurreelioiiis
suaiij ad Detim dirigem et subditi et praelaii. Et vocavit. Allende quomodo commendat universilalem
vere c!ainabuiit,-q.uia dicenl hymnum , scilicet : Te Ecclesiac, cum dicil: Jubilate omnis terra. Qni eriim,
dficethymnus:,Deus, in Sion. Non eniro eslclamare , Vull in parte esse, ut Africani voluerunl, ille noti
njs.i sil bymnum dicere. vult jubilare, sed ululare. El quasi dicat: Si jubila-
tis interius, ut Deus audial psalmum dicile, id^si,
JN PSALMUMLXV. ^ bene operamihi exterius, ut proximus videat, et
In finem canticum psalmi resurreciionis. exemplum accipiat : et hoc non ad laudero vestram,
sed nomini ejus glorificando, ne sitis de illis qui vo-
AltGCMENTIJM. iuerunt suarii jusfitiam, et jiistili.seDei subditi non
Et liic rediium populi designat verum ex persona esse. El boc modojubilando, scilicet psallendo, dale
jllortiin loquens, qui inler eos merito celsiores, cum el anima et co.rpore gloriain laudi ejus, idest,glorio-
superius carroen tplius popuif preces et vota conli- sam laudem hon nobis, sed ei, id es.t, Deo a quo
neal. Aljter,. VQX. apostolorum ad populum. habelis quidquid boni habetis,
EXPLANATIO. Dicite Deo. Alla positio est, et est dicere : Dicite:
resurreclionis ut intelligaiis, et indeostendatis Deo, idestadlau-
Aperlus est liiidus tmtitiam dominicm
non solum Judmis, sed. el gentibusinsmuans. Contra dem Dei : Domine, quam terribilia sunt opera tua, itt
solos.ad bea- est quanto terrori liabenda sunt opera tua. Unde
persuasionem Judmorum, qui se dicebanl
tain vitam prm omnibus periinere, inaler Ecclesim terribiliascilicet ? scilicet quia ex parte contigit caecitas in
ut plenitudo gentium inlraret. Gau-
spem generalis resurreciionis interpositis tribus dia- Isiael, dele ergo geutes sic, ut conlremiscatis. Atiendera-
psalmatibus laita decanlal. Primo ordine lioriansuni- mos fracios propler elationem, etoJeastruminserium
versitalemul de Dontihi resurreclione congandeal,qum
cunclis erat' fidelibus mterna prmmiaprmsialura.Se- propter bonitatem,' et facti parlicipes pinguedinis
olivae nolile superbire. Rami fracli sunt propler in-
cundq ordine inviini onines, ut veniantad Dei operu fidelitatem,
cohsideranda , quatenus una creduiilas jiingat, qvi. sed time. Situenim auteni fide isia, nph altum sapere,
unuiii prwmiumexspeclant.Tetiio ilerum monet gentes, riv nee libi naturaUhus ramts non pepercit,
tit poriunnm benedkant, qui nos licet diversis prohet inserere. parcet.etiam Potens enim Deus est illos iterum
tribulqtionibus, tqmen ad requiem sum niiseralionis minus, multi Quod faclum est ila» Resurrexit Do-
adducit.' Quarto ordine ileruih invilai universitalem, crediderunt in eum. Et qui anle non
dum crucifigerent eum, crediderunt et.
•utcum meniia exemplp liberationis sumamplius cqn- cogrioyerant cognoverunt. Dbnatus est sanguis Dominihomicidis,
fidqt in' Dqmhip, behedieenseum, quoniqmoralioiwit: ut non dicam deicidis, et sanguinem quem perssevi-
ejtiseicdiidiiedignaltis.est. liam fuderunt, per gratiam biberunt, Dicite etiaro,.
..'.-: COMMENTAMDS. v Deo sic, ut intelligatis*: Domine, inimici lui Judaei
J-ubiiaie"'Beo omnis terra. In finempsatmus Bayid menlitintur libi, \A est, ad tuaro gloriam. Nam men-
-tanliei.resurreciionis. HaecV.erbareferunlurinfinem, tiejitur in^ mulliludine virlulis tum, id est ut mulla
quse sunt Psalmus David,Td est Abraham, Moysi, et polenlia lua appareat. Aliter enim in hoc mendacio
aliofum de-pribri populb fideltum, atiendentium.per fuit, qua.m in aliis esse solet. Alia enim mendacia
5
Evangeliearii gratiam etspem resurrectionis com- depriroere solent, Mendacium autem Judaeorumcon-
inuneiii gehiium el Judaeorurij concorporaiionem ira Dominum non fuit ad depressionem, sed ad
fuluram : psalmus dico qui est cantici, td est ketiliae magnam virtutis ejus exaltationem. Ad hoc eniin
non cujuslibel, sed resurrectionis deficientis. Quse menliti sunt ul crucifigeretur : crucifixus esl, mor-
enira major laetitta, quam cui nulla intervenit tristi- luus est.et resurrexil, in quopolentia ejuspotissiroum
lia ? Agii enim psalmus iste de resurreclione, facla effulsit. Majus enim fuit moriuuro resurgere, quaui
jam in capite, futura in corpore: quia quidquid prae- , non mori, Et alia signa quae fecit, operatus. est
cessitin capite, sequiluretinoorpore, et hcccestspes Peiiajn per su.os ; islud vero specialiter perseipsum
noslra. Ad lvocenim credimus, ad hoc duramus, ad tantum, et jdeo maxiiii.um est aliorum oinniuai.
lioc perseveramus in lanta roalignitate bujus saeculi, Quod etiam ipse Dominus,ostendil dicens : Genera-
consotante nos spe, antequam spes fiat res. Spes lio mata et adultera signum qumrit, et signum nan da-
aulem eiit res, cuiri dnos resurgemus, el iu coele- bilur ei, nisi signum Jona propheae. Qiiia sicul Jona
stem habitum iriulati aequales angelis erimus. Hanc fuil in xenlre ceii tribus diebus, et tribus noclibus, ita
spem Judsei sibi promissani lenebant, et de bohis ei erilFiliushominhin cprdeter.rm. Et ita cum inlerro-
quasi justis operibus multum gloriabantur, quod garent eum,' Quod signum dabis nobis, quia luec fa-
legem acceperant, secundum quam vivendo et tem- cis? Respondit: Sotvile templum hec, et cseiera. Et
poralia bonh accipereut, et talia infuluro sperabanl, in hoc meniiii sunl ei, quia imposuerunt ei : quia
de qualibet hic gaudebani. Ideo etiani Sadducaeis quod dixerat, Solvite tcmplum hoc. Quod et menda-
resurrectionem noh credentibus respondere non po- cium fuif, quantum ad illos : quia hoc non dixerai,
tuerunt. Si enim lalia in resurrectione nori sperareni, et tamen verum fui.f, quia ipse Christus vere illud
in qiiaestione SadducaeorUmnondeficerent. Dominus solvjt; nam et ipsese tradidit, et Deus Pater eum
aufem promjitens aiigeloriimaequalitateui^nbiicarnis tradidit, el Judas eum tradidit: Judas quidem mcr-
liumance corruptionein, quaestioriemsolvii, et ait: Er- gislrum prodidit avaritia, Christus vero dedil se ex
ralis, hescienlesScripluras,neque virliiiemDei, nequeiii gratia ; Judas accepit praemium nequilise, Cbrisltis^
resurrectipne, neque ntibenl, neque nubentur, neque in- vero laudera habet gratise. ln hoc quoque eodem
cipientmori, sed wqualcs erunt angelis Dei; nec quse- menliti sunt ei, quaiido falsos testcs, qui.eum re-
821 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. LXV. P4j
uurrexisse negarent, conduxerunt : auctus esl uu- A mus. In ipso dicit: Quia et si ad lempusest bumilia
merus meniieniium, utatfgefcturmereeseredentium. lils ex irifirtifilate nostra, tanien dominatur rion per
Resurgens Dominusdiscipulisapparuil, non inimicis: aliud, sicut muiti doiuiiiantur per milites suos, sed
crncifrsus aufem apparuil omnibus. Resurgens vero in propria virtuie sua dominatur dominatione eunte
Dominus solis fidelibus, utqui vellent crederent, et in wlernum; quia Cliristus resurgens a mortuis, jam
spem resufrectionis habereut. Polest et aliter iste sori ampllus mofittir. Nec lianc graliam, 7 scilicet
versus exponi, u.t dicattir, Dieite Deo, utintelligatis: transituni supradictum, solis Judieis concessit, qui
Domine,quam lerribilia sunt opera lua, id est quanto lantum prelium dedit, id est qui se ipsum obtulil:
terrori debent esse omnibus houiinibus, maxime sed: eliam ocuii ejus respiciunt super genles, id est
vero ingralis, opera tua. Quaeopera ? hccc scilicet, misericorditer res|iexit gentes, quia concessit eis
quod rex angelortim faetus est unus mortalium. Et eamdem gratiaifi, spemscilicetresurrectiofiis. Quare
qni iuvisibilis est in suis, visibilis faciusest in no- ant exasperant, id est Judad qui invitlent hanegra-
stris, et incompreheiisibilis voluit compreheftdi, et liam gentihus, et itt hoc sibi Deum exasperant, id
caetera talia. Haec, inquam, opera ttia vetesunt ter- esi, iratitm faciunt dicenles : Quid profuerunl nohis
ribilia. Sed lamen tnimici tui Judcci metitienlurin opera legis, aul quid valueruiit nobis scripta prophe-
muttitudine virtuiis tum; id cst, in signis iltis, per tartim ? Ecce nobis Evaiigelium, et genttbus Evan-
quae oslendetur mtilta potenlia ttia : qtiia dixerunf: gelium. Ecce nobis spes resurrectiorfis, el genlibus
In Beelzebubprincipe dmmoniorumejicil dmntonia,et spes-resurrcctionis, et siroilia his, inquam, fales non
multa similia: quod tamen erit tibi, id est, ad glo- exaltentur in semelipsis amplius, id est, nou praesu-
riam tuam, quia cognoscetur corum falsitas : quse jj manf de justitia sua, vel de meritis surs : quia lex
quanlo magis fuerit intensa, tanto poJlentior eril lua BOIIest eis juslificatio, sed praevaricatio. Et ideo in
gioria. se ipsis huinilientifr recognoscentes se pares genli-
Omras terra. Inimici quidean mentimrltir de te, bus, qtiia ocelusit Scripiura oronia sub peccato, ut
nou venerantur te, et ideo, DomiiTe,omnis lerra, id iri illo qui in tcternuni dbiniriantur, exalleiilur. Po-
est, gentiura terrenilas eonversa adoret ie, \<i est test efiam ad gentes hoc referri, ut sic dicaiur : ille,
veneretur tein mente, et psallal libi ore, et psalmum rnquam, misericorditer respexit gentes-, illi vero de
dicat in opere, et hoc non ad laudem suam, sed no- genlibus qui exasperant eum, permanentes in infide-
tnini tuo glorificando. liiate sua, et hanc gratiam vocalionis non allendcn-
Veniteelvidete. Ostenditquomodo debeani adorare" tes non exallenlur amplius in semetipsis, id est, non
el psallere Domino. Venite vos gentes confitentes, prsesuroant ainplius de magnitiidine ingenii et li-
relinquite illos mentientes, et videtesicut vrdenda bertaie arbilrii: sed in se infirmentur ut in ipso ex-
sunt opera, scilicel Dei, ut credatis opera Dei, qui srltentw.
est lerribilis in consiliishabilis snper filios hominum. Benedicite; gentes, Dettmnoslrum, el auditam facile
Filios enim hominis lerribilis est in consiliissuper vocem laudis ejus. Quia oculi Domini super genles
filios hominum, quia illi machinali sunt acerba et respiciunt, ergo,gentes,benediciteDeum;\eletiam ila
fraudulenia consilia, scilicet ipsum crucifigendielin- simpliciter contlniiari potest,Veiiite, inquam.gerifes,
terficiendi; ipse vero excaecandief salvandi. Humiles - et benedicile Deum, id esi, bona opera facite: quce
quidem salvandi, superbos excsecandi. Et ad hoc videntes alir, glorificenl Deum palremveslrum qui in
excsecandi, ut excoecati liumiliarenlur, Iiumiliati rj ccelrsest. Deum dico vestrum, id est, qui Deus est
confiterentur, confitentes sarvaremur. Vef aliter, non Judceorum tantum, serf etiam gentium: hoc ideo
Terribilis est tn consiliis snper fitios homiimm: quia priores illi perlectr, qui hic loquuntur, dicunt : ut
consilium quod illi macbinati sunt ad uniusmoTlem, per hoc doceant se vidisse per Spirilum sanctum
hoc ipseconvertit ad multorum saluiem. gentes, sicut Judaeos, vocandas ad graiiam. Bene-
Quieonvettil marein aridam;in /luminepertransi- dicile, inquam, et facile audilamvocemlaudis ejus, id
bunt pede,ibi Imtabimurin ipso.Videle, inquam, opeta est, facite humiliando vos in omnibus, ut alii audiant,
Dei. Quse vero sunt opera illa?}isec scilicet,.cjuod id est, inielligant, qtra voce vos laudetis Deuiri.HaeC
ipse convertitmare, id est ilios qui prius erant ama- enira vox est, qua vere faudetur Deus, ul nihil sibi
licanfes falsiiate, et trrrbulenti pravis cupidiiatibus, aliquis altribuat nec de se prresumai : sed om-
et per detractionem facii veltit pisces se invicem niaadDeumreferatdiceris.Grafia^eiitffrum^tforfstim.
comedentes, convertrt in arrdam terram, id est, fecit Qui posuit animam meamad vilam : et non dedit in
srabilem lerram, et sifientem dulcis aquse, id esl commoiionempedesmeos. Benedicite,inquaro',gentes,
sancc doctrinae : ul dicant: Animamea sictillerra sirie Deum. Deum dico, qui et nos et Judaeos,qui per
aqtta, sttivit ad te, Domiue. Et illi qui prius erant nos justificari ex lege non poteramus, sicut et vos
inare, posiit in flumine, pertransibunt pede. Flumen jusiilicavit. Qttod BequipoTIenter intelligi datur cum
est mortalis vita nostTa, qttsenulla stabiiitate viget, dieit: Deum dico qui animammeam ereptam admor-
sed semper in fluxu est. In hoc flumen pervenimus lem posnit, id est, humiliavit ad veramDttam, etper-
equitando, id est superbiendo et praevaricando in severantiam eliani mihr dedit, id est stabilem me
primo parente : pertransire vero hoc flumeti nou T. fecit: quia non dedit pedes meos interiores, id est,
poierinius, nisi pcenitendo, id est nisiiios humilian- .affecirones meas' in commolionem,id est, iti aliquid
do. Esf enim nobis data spes cujusdam resurrectio- quod vere motus possit dici, tta ut commoverer, id
nis in qna nec m anima eril aliquid culpabile, nec in est, ut sic moverer interius, utetiam moverer exte-
eoTpore aliquid mutabile. Sed ad hanc pervenire, rius perducendo illum ad acium.
non poterimus, nisi illi animas nostras hunhliemus, Quoniam prabasti nos Deus; igne nosexaminasiisicui
ei illum imitemur qui dixit: Gaudele, quia ego vici examinalur argenlum. Quasi dicat : Urideiir te com-
mundum. Potest autem hune aliquis fluviiim sibi et motro? Ideo scilicet, quoniam mullas patlmur ten-
perturbare et linire. Si enim misera anima rapletur tationes et iribulationes. Quare pateris ? Quoniamtu,
cupiditatibus, quaiuo magis raptaiur, tanto magis et Deus, probastinos,\\dest, in probationem duxisli nos,
fiumen perturbal, et se in ipsum praecipiiai. Stet et quomodo probaverit oslendil, scilicet examinasti
ergo misera anima vel in littore, veisaliem in llu- nos, igne, id est, fervenlissinia tribulatione, et hoe
mine, nec rapteiur fluctibuscupiditatis pravae, et se ila sicut examinalur argentum. Quasi dicat : Igiiisti"
humiliet ut quandoque valeat enalare, ef hoc est nos, sed non incinerasfi nos. Ignisti nos non UVabsu-
quod dicit : Qui prius eraut mare, posili in flumine meres, sed ut purgares. Argentum exflminatur rion Uf
per elaiionem, pertransibunt flumen pede, id esi per absumalur, sed ut purgetur. Polest et alia similitudo
humiJitatem, eltdt, id est in transitu, imtabimurnon jam alibi dicta, ab argeuto examinaio trahi. Sicut
in nobis, sed tn ipso. Per nosenim contristati su- eoim argentum examinaium, tunsum non ciissilit,sed
rnus, quia per superbiam noslram lapsi sumus : in iri longuiu el in latum crescit; ita qui:perfecte tri-
ijiso vero laeiabimur, quia per ipsum vere resurge- bulaUouis igiie, pro fide recocli suin, tunsi ab ini •
 823 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 824
niicis non dissiliunt, id est in charilate non defieiunt, A e.liamlioctolurade praesenlilegi,utsicdica!ur:/nfro-
sed cbaiitas eorum in latum exlendiiur; quin etiam ibo tandem in domumluam supercoeiestefn,el ui iniro-
usque inimicos porrigitur, in longum etiam per per- eam, reddatn tibi nunc inlerim tiotamea, illa, scilicet,
"severantiamducitur. qum labia mea inleriora distinxerunt, id est, discre-
Induxisli nos in laqueum, posuisli tribulationesin veruut, scilicet, ut me accusem, te laudem. Te Do-
dorso ncstro. Ostendit per partes probationem. Quasi minum dico, me servum ; te me non indigere, me
dicat : Vere examinasli nos, quia hoc et hoc modo sine te esse non posse, et similia. Et quae os meum
induxisii, inquam, nos in laqueum, id est, in catenas exlerius maxime loculum est in tribulatione, ubi
et in carcerem et in similia, quibus caro quidem oportet me devotiorem esse. Tribulalione dicit mea,
vinceretur, anima vero absorbereiur; et quibus non id est, mihi utili ct necessaria. Ilolocausta mea
irretiremur, sed expediremur, el posuisti tribulalio- distinxerunt, inquam, labia mea, vota libi reddenda,
nes in dorsoiwsiro, idest, fecisiinosincodem omnitim et haec distinguendo offeram libi hotocausta mea, id
tribuialionuro. Male enim erecti eramus, sed iu nos est, imima charitale itittis releita, ut non te lantum
incurvasii, ut Tucurvatibene erigeremur. Prasterea amem in superlicie, sed in iniimo amore, et exterius
tmposuisli hominessuper capila noslra, id est, tautam saginata fide, et spe, et bona operatione. Pecus
potestalem liominibus pravis, id est, tyrannis super enim medullatiim et inlerius medullis est plenum,
nos dedisli, ut etiam capttalem de nobis darentsen- e.t exleiius sagina.tum. Et est quasi dicat: JSondebet
lentiam. Toleravimus enim superiores, quos novimus esse vacuum el aridum, quod tuse maj'eslati est offe-
iiobis pejores. Et hoc modo transivimusper ignetn rendum. Vacuum quidem a charitale, aridum vero
adversitaiis et tribulationis illccsi,quia non fregit nos g a fide, vel a spe. Et hoc faciam, vel c«m incenso
adversitas,ef sic eliam per aquam transivimusillaesi, arietum, ut praediximus; vel quia quidam libri ba-
id esl per prosperiiatem, quia non nos exlullt pros- bent cum incensu, quod significat incendium. Ila
peritas, non est enim tutum per aquam transire, possumus dicere : Offeram tibi holocausla mea cutn
quia facile solvitur prosperifafe, nisi prius indurue- incehsu arieium, id est, incendendo et deslruendo in,
rit integre in tribulaiionis fornace. Testa namque me lasciviam, quse per arietem designatur; et o/Je-
nisi prius consolidetur, prae calore in aquam missa ram tibi bovescum hircis, id est, et boves et hircos
diffluii. Transivimus, inquam,per ignemet aquam,et itein cum incensu, id est, incendam in me cervico-
tu eduxisli ab jgne.et aqua illaesps: el eduxisti nosin sitatem et superbiam, quae per bovem designatur ;
refrigerium, Id est ul refrigeratam habeamus con- et incendain in me peccatorum fetorem, qui per hir-
scientiam. Gloria eiiim noslra hsec est, testimonium cum designalur. Et haec incensa libi offeram, quia
conseientiae nostrce; et ab hoc refrigerio duces nos hoc erit tibi deleciabile sacrificium.
in ferVentissimumignem, quia ego introibo indomum Venile, el audile, et narrabo, omnes qui limetis
tuam superccelestem ens in holocaustis, quia totus Deum, quanta fecil animm mem. Alia item genlium
accendar igne flagrantissimce charitatis, ut sim Deo invocatio, nec superfluit toties vocari, curii quidam
holocaustum. Holocaustum enim interpretatur totum adhuc sint pigri, roulloties tamen vocati. Quasidical:
incensum, et deberet dicere : Introibq in domum Venile, nationcs longinquae, benedicite Deum, gen-
tuam in hotocaustb.Sed qufa isle unus qtii hic loqui- les; vos etiam, omnes(gentes) qui limelisDeum caslo
lur, esl in muliis, ideo dicit : Inlroibo in holocaustis, timore, venite passibus fidei, audite aure audicndi,
quia quisque erit ibi holocaustum, et ibi reddam tibi _ et narrabo vobis. Non est narrare, nisi prius sit
Deo tiofa tnea, id est, quaecequum ut tibi reddam, u timere. Quid narrabo ? Seilicet quanta bona fecit
scilicet, hymnum latidis, juxla illud : Cumqueomni Deus animm mem: Hoc priores de Judaeis, qui in
militia cmlistisexercitus Itymnumglorimlum canimus hoc psalmo loquuntur, non invidentes evangelicam
s. f. d. Vota, 'd., qum labia meu inleriora, id est, gratiam et coiicorporalionem gentibus, ideo eis an-
labia cordis, quia libi loquor, distinxeruntabexterio- imntiant, uf attemius ad (idem veniant, el earodem
ribus votis, tibi esse olferenda. Et quse eliam os quam et ipsi graiiam accipiant.
mevm exlerius locutum est in tribulalione, quia nec Ad ipsum ore meo clamavi, et exaltavi sub lingua
tribulatio potuit milii liic voia illa, id est, laudero mea. Narrabo, inquam, quanta fecil Deus animm
tuam extorquere. Ille Deum laudat in iribulatione, mem,cjuia haecduo milii maxtme fecit, scilicel, quod
quem non frangit tribulatio, sed semper dicit cum qui prius clamabam ore nou meo, jam clamavi ore
bealo Job citharcedo oplimo : Doniinusdedit, Domi- meo. Et qui prius clamabam ad Jovem, scilicet, et
nus abstulit. Sit nomen Domini benedictum. Ideo ad Saturnum, et ad caetera daemonia, jam clamo ad
autem dicit : In tribulatione mea, quia Iribuiatiouti- ipsum verum, scilicet, Deum. llle non clamat suo
lis est et necessaria, quia facit hominem devotiorem. ore, qui et si altente satis agat, non tamen hoc agit,
Holocaustamedullala offeram libi cumincensoarie- pia intenlione. Clamat vero ore suo cordi consono
tum, offeram libi bovescum hircis. Reddam tibi, in- aliquis, quando quod exterius agit, vel loquilur
quam, vota, et quae vota ? Scilicet, olferam tibi ho- aitente, ex pia procedit inlentione. Et est breviter
locausia medullata, id esl,placeniia. Pinguia enim dicere : Hsec dub prsecipua bona fecil mihi Deus, ut
bolocausla erant acceptabiliora, scilicet, offeram. et ad ipsum clamem, et ore meo clamem, id est,
libi laudem inlegram, et chariiatem inlimam, quse T) iuteriiissime claiuem. Et ideo ad ipsum ctamavi,
piacent libi. Ethoc cum incenso arietum, id est, per quia eum exaltavi, id est, omnibus praeposui sub lin-
orationem sanctam promeab arietibus, id est, a gua mea, id est, iu corde meo. Vel quia in eo prae-
sanctis patribus, qui nos in fide genuerunt, et per cipue exaltavi, quod propter libros quosdam dicitur,
meam oralionem non dissentientem a tradiiione qui habent Exsultavi. Cor vero ideo sub lingua esse
ipsorum sanctorum patrum ; qute Deo ila est dele- dicitur, quia quasi quoddam subjectum linguse
ctabilis, sicut suavis est alicui odor incensi. Vere enim est. Prior enim cogilalio, deinde lingua, id est,
Deo esl gratum, quod quidem probalur ab auctori- locutio. Vel ideo etiam dicitur sub, quia per se
tate sahctorum Palrum non esse dissonum. Offeram, lion potest patere cogitatio, sed per Iinguam ape-
inquam, holocausta, et offeram tibi boves, id est, ritur,
magistros meos triturantes me. Et hircos, id est, Iniquilalem si. Vere eum exsultavisub lingua mea,
in peccatis felidos offeram libi, non taniuni per se quia npn fuit iniquitas i» corde meo, talis, dico, ;
hircos, sed ila utboves sint cum kircis, id est, utilli quam ego aspicerem, id est, quae mihi placeret.
qui prius erant hirci a bobus siut trilurati, et in eis Non enim penitus iniquitatem denegare possumus,
incorporaii, quia hoc etiam tibi placet sacrificium,' quia si dixeritnus qupd peccatum rion habemut, nos
si peccatores bic converlantur, et bonis concorpo- ipsbs seduciinus. Nec ille in cujus corde est iniqui-
rentur. Nec te turbet quod dicil: Offeram'boves.et . las, Deum exaltat, vel in Deoexsultat, vel ubi proxi-
hircos, quia in illo priori populo qui hic loquitur, mus depriuiilur, nunquam Deus exalfatur. Nec
quasi unusfuerunl et boveset hirci conversi. Potest duobus domiriis possumus servire, et ideo dicit;
825 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. LXVI. 826
Iniquilalem non aspexiin cordemeo. Nam (quasi dical) A 1 bonis et malis, et aufertur bonis et malis. Si enim
siaspexi, nonDeum exallavi, etideo non exaudiet me solis bonis darenlur, putarenlur mali Deum tantum.
Dominus; quia aulem non aspexi, proplerea exau- esse colendum propter illa bona. Si enim solis ma-
divit me Dominus ad ipsum clamaulem. Et vere lis darenlur, dubitarent infirmi credere, et adhuc
exaudivit, quia altendit voci deprecationis mem, id minus capaces regni Dei, quia timerent haectempo-
est, intense depreeationi meae pro peccatis faclae. ralia sibi deesse. Item si solis bonis auferrentur, id
Unde benedictus sit Dominus, et repetit unde, quia est, timor in infirmis esset; si vero solis raalis au-
non amovitoralionemmeam pro perseverantia factam ferrentur, putarentur ea vera esse bona, quorum
a se, et miserkordiam suam circa utrumque, scili- ablatione plecterentur mali ; et ideo "communiter
cet, circa deprecationem, et circa orationem non amo- Deus dat et aufert ea bonis et malis. Bonis quidem
vita me, quia etpeccala remisit, et constantiam dedit. dat, ut consolelur ipsos ilinerames, malis vero dat,
IN PSALMUMLXVI. ut per eos bonos admoneat alia bona esse eis quse-
renda, quae non sint cum malis coromunia. Cum dat
In fmem, in hymnis psalmus canlici David. ea bonis, non inde extollantur; et cum aufcrt, non
AHGDHENTUM. frangautur. Cum dat, habeant ea, non ad damnaiio-
Hoc quoque carmine reditus populi ex Babylone nem, sed ad benedictione consolationem. Iste aulem qui hic lo-
ab eo rogat se benedici ?
proedicitur, in quo iisdem verbis reversorum alacri- quitur, qua
temporali, quam non pro magno baljct.
tas indicatur, quibus ut sacerdotes populo benedice- Non ulique
sed illa alia quam servat amicis, et quam dat solis
rent, lege scriptum est. ui illuminelur vultus ejus super nos,
g j'ustis, scilicet,
EXPLANATIO. quia hunc solem communifer illuminat siiper bonos
'
Hymnus el canticum laudationetn significant, qum' etroalos; et hanc lucem communiter vident eliam
nt Doininotanium Chrislo data monstrelur, prmmilli- pecora cum bonis et malis. Sed hoc aliud ltimen,
lur in finem. Posf canlicMtnresurreclionis propheta; quod solis justis dalur, scilicet quia beati mundo
deprecaltir ttl benedicliad divinam cognitionem dedu- corde, quoniam ipsi Deum videbunl. Prohocrogat
camur, nd quam nostra non possunt merila pervenire. iste qui hic loquilur, scilicet, ut vullum suum illumi-
Prima ergo parle, fidelibus loquens, supplicat ui be- net super nos, id est, ostendat nobis vultiim suum,
nedici cum ipsis merealur a Domino, qualenus illu- id esl, volunlatem snam, quid nos facere velit, sci-
minati cordein cunclis genlibus Christum Dominum i licet ut quod Ialeb.it nobis aperiatur, id esl, veriias
prmdicandum esse cognoscant. Deinde conversosad! prseceptorum ejus ; et quod erat, sed abscondiium
Dominum prophelim spiritum confitendum illi dicit! nobis eral, illuminetur super, id est, revelelur nobis,
a populis, quia gentes judical in mquitate. Terlioi per quod idem qtiod prius expressius dicitur. Vel
euindem versumrepetit, quem superius dixit, hoc int aliler : Illuminel vulluin suum super nos, id est,
myslerium adjiciens, quia fruclum suum terra jami ostendat nobis imaginem suam. Quasi dicat: Im-
prolulit, et ideo frequentalo verbo postulat nos debere; pressisti nobis, Domine, vultum tuum, fecisli nos
benedici. ad imaginem luam, fecisti nos nummum tuum. Sed
COMMENTARIDS. non debet imago tua in tenebris remanere, et ideo
Deus mtsereatur noslri, el benedicatnobis. In finem, mitte radios sapientise luse, ut depellat tenebras
in hymnis psalmus canlici David. Oralio. Davidsancti Q nostras, et vullus luus in nobis eluceat, id est, re-
viri de primitivo populo patriarchse, sive prophetae, cognqscamus in nobis imaginem tuam, juxta quod in
sive eiiam sancti apostoli, providentes per Spiritumi Canlicis caiiticorum : Si cognoveris temetipsam, o
sanctum futuram esse concorporalionem Judaeorumi pulchra inler mulieres, id est, si altendis te ad ima-
et gentium, et ulrisque communicandam evangeli- ginem Dei factam. Quasi dicat: 0 pulchra, id est,
cam gratiam, el resurreclionis gloriam, orant ini o preliosa anima sanguine Agni iinmaculati re-
hoc psalmo, ut per totum orbem illaealiaeoves illu- dempta, attende quanti valeas, cogita quid pro te
minentur vultu Dei super eas, qui in eis propter ido- datum sit. Dicamus ergo et optemus ut illuminet
lolatriam maxime obscuratus fuerai, in unum quid- vultumsuum super nos. Vere vultus Dei, quem gesia-
datii aggregenlur, et (iant unum ovile, quia est untisi mus, sacra est in imagine sua. Iniqui autein nolunl
pastor. Et hortatur nos non de his qui extra suntt imaginem Dei in se attendere, ut vulttts ejus super
desperemus, sed semper pro ipsis ut introeanl, ett eos illuminetur, scilicet, ut dicant: Illumina, Do-
nobisci!m inlus sint oremus, et ut se qui sic orantt mine, lenebras meas. Ac si dicant: In lenebris pec-
iinilemur : Deusmisereatur uoslri, et benedicatnobis., catorum sum, raclio sapienliae tuse discutiantur te-
Dominus et Pater noster vere agricola dicitur, juxlai nebrae meae,'ut ajipareat vultus luus ; et si forte per
quodApostolus lestalur dicens: Dei ugricultura estis, me appareat, deformis effectus reformetur a te,
Dei mdificalio estis. Ipse colit nos, uf inhabiiet nosi quod formatum est a le. Canlemus ergo DominoDeo
tanquam aedificiumsuum, et sic misereatur nostri. noslro, tanquam agricolce, nt misereatur noslri et
Golit eliam nos tanquam agrum suum, tanquami bcnedicat nobis, el illuminelvulturhsuum, non quan-
vineam suam, ut multum fructum afferamus, et sic: n tum ad se, qui nunquam fuit sine lumiiie, sed quia
benedicit nobis. Cantemus ergo haec ei tatiquami " vtiltus ejus obscuratus nebulis peccatorum nostro-
agricolse compluenti nos, dicentes nos non sterilii ruro, quasi infra nos eraf; ideo illuminet ipsum in
devotione, nOn inani voce, sed veraci corde : Deusi nobis, ita ut sit super nos, id est, u.t excellentia
misereatur noslri, iiihabilando nos, el benedicalnobis, ejus appareat, ef sic tnisereafur nostri. Quod bene
ut muitum fructum afferamus. Cum Deus nos bene- diversum est a superiori. In superiori enim mtse-
dicit vel nos benedicimus Deum, nos egemus, ipsei realur prima accipilur roiseratio, quae est in initio,
vero nec benedictione nostra augeiur, nec maledi- in isto vero inlelligitur jam major miseralio, quia
ctione minuitur. Sed qui ei maledicit, ille minuilur, subditur post bened^ctionem, id est, post fru-
sic et qui ei benedicit, augetutf. Et est prior ej'us ctum multiplicem. Quanlo magis enim Deus dat ali-
benedictio in nobis, consequens vero esl ut nos eum cui plura bona vel dona,' tanto magis ejus mise-
benedicamus. Ejus benedictio est quasi pluvia, no- retur.
stra vero est quasi fluctus. Multis aulem niotiis ro- Ut cognoscamusin lerra. Ad hoc, inquam, vttltus
ganl homines ab eo se benedici, id est, mullipli- tuus super nos illuminelur, et miserearis nostri, ut
cari. Alii enim in pecunia, alii in poienlia, alii in hac lerra, id est, in hac Idumaea, terra invia et
in gloria, aUi in liberis, alii in agris, alii sic, inaquosa, in qua difficile est inVenire viam; cogno-
ajii sic. Et hscc benediciio dalur etiam inimi- scamus ergo viam luam, id est, viam 'ad te ducentem,
cis. Est vero alia benediciio qucc reservatur so- ilani, scilicet, viam, quae dicit: Ego sum via. Et ne
lis amicis. Illa autem bcnedictio temporalis com- aliquis iu hac via errare timeret, addit: Et veritas.
moditas esl communis bonis et malis, quia dalur et lieiu ne timeret deficere, subdit: Et viia, scili^
m BEDJE VENERABILISQPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 828
cet, iij,.qiiarequiesces, et non deficies. El quae sit A haeredibus uuigeniii sui, et in regnum adoptatis.
Illa via, subsequenter exponit, sc.ili.cei, cognosca- Unum quidem geraiil, sed unum esse noluit : qtiia
iijus salulare luum, id est, Salvatorem tuum Chri- mullos fratres fecit ei non gignendo, sed adoptando.
siiiin non tantura iii Africa, sed in omnibus gen- IN PSALMUMLXVII.
tibus.
Confileanlurtibi poputi; Deus. Quia optando dixit: In finem psalmus Cantici ipsi David.
llluminel vtittum suum super nos, ul viam cognosca- AEGDMENTBM.
hius, ideo ut certos nos faciat se esse exauditum,
horlatur rios ul confiteanlur, quasi j'am cogniia via Cum arcam testamenli post crebTas migrationes
dicens : 0 Deus, poputi Judaici confiteanlur libi pec- tandem Davidad segrandi exsuliaiionisambilulrans-
caium siium, et confiicanlur. id est, laudent gloriam ferret, carmen hoc cecinii, rnemorque itineris illitis
luam, et etiam alii omnes populi, geniiles, scilicet, et traiisduciionis illius quondam in eremo, quasi ex per-
confileanlur iniqtiitatem suam, et misericordiara sona principum temporis psalmum composuil.
tuam. fjenles enim su|ier misericordia Deura iiono- Ipsum versum in capilc poneus, quem et Moyses
rare, Apostoloteste, accusent se, glorificent to, re- tunc, quoties in signum profeclionis aica movebatur,
decontare solebat. Aliter iiropheta resurreciionem
preheiidant se, I.uident te. Inveniat te homo punilo- Christi
remsuum,. ui exhibeat se salotare luum. Quare tinies et posteriores^lbrias annunliat.
corjliieri? Noli timere conliieri, quia confessus salva- EXPIANATIO.
lieris, tacitus daronaberis. Et quia haec talis con- David Dominum designat, quem el finis pronuntial;
fessio noh esf ad poenam, sed ad veniam, ideo sub- B longus psalmus, el quinque diapsalmalibusprmnoiaius,
dit: Lmtentur gentcsquaelibet, si conlitentes inlerius; nos divisionesrimpressimus.Toius autem ps<d-
el exsulteni exierius, id est, plenariam lattitiam ha- per qum
mus per myslicas simililiidinesIpquilur, qui sacramm-
Leanf. Quasi dicat: Plangunl ante bominem judieem Jts evangelicis pienus, et-ascensionisChrisli descriptione
COnfessiIatrones, laetentur vcro ante Deum confessi monstratur esse
fideles. Et unde debet Icetari, unde exsuliare ? Ex pkeia dicit, qum prwcipuus.Primo ingressupsalmi pro-
inimicis Domini accidanl, vel qum
ipsa, scilicet, confessione, quia ad hoc quseris con-
ut libcres liumilem. Et etiam fidetibttsin ftilura judicatione conlinganl. Secundovir-
fessionem, propter tules significal, quas conlttlit populo Judmorum, ac
judicis digniiatem, quoniam lu, scilicet, quein inilTus deindc dicii quemadmodumex his perfecil Ecclesiam.
fallii, nec pecunia corrumpii, in judicio, judicas Terlio per moniis speciemdesignat DominumSalvnto-
(pro judicabis) tandem omnes populos in mquitate, rem, commemoransqnm beneficiaprmsiileritEcclesim,
seilicet, ut qui se pniilerunt, non punias , qui vero quando eam resurrectianis sum munere sublevavil.
se non punferunt, i.llos tu punias. Et quja gentes di- Quarlo inimicorum Domini superbiam conquassandam
stbrte et prave potius ex aequitaie illa judicii pos- esse el conversionesel martyria ab utroqne
sent habere causam trlslandi, quam laetandi, ideo sexu,pronuntiat,el ex pessimisdicit esse facienda, cum advenlus
causani prsemiltit ad.ill.ud. Quasi dicat: Ideo ex tam Domini mundo Salvatorisilluxerit. Qitinlodicil in Ec-
fjequojudicio iu.o genles debent lcetari et exsultare, clesiis Dominitmdebere benedici, ubi Apostoliet Chri-
quia tu in terra, \d esi, in hac vila terrena, 'quseplena slus ipse prmdicavit,supplicans ul dona qumdedit fide-
errorib.us est, sic dirigis gehles ut judiciurn, quam- Ubussuis, conservaredignetur. Moneletiam ul veloci-
Vis cefjtium,noh opcrteal eas limere. Et quia gemes ter ad Dominum veniant,
direcle jam in fide ambulanles, j.am bona opera In Q qui in hocmundo lanquam in
JZgypto et JEthiopia commoranlur. Sexto ingretsu
Clnisto facifentes, per hoc mare navigant, et ma- tmiversitalem
rina aqua per niinulissiroas rimas atque cavernulas in jam resurrcctionit monet; ul psallal Domino Christo, qui
sum miracuta palefecil, ac deinde
navim intrat, et sentiiiam facit, ne navim impleat, laude conclusii.
ne navim opprimat, quotidie exbaurienda est sen- psalmum Dominka.
tina haec orando, eleeroosynas faciendo, jejuiiando, COMMEKTAIUUS.
et puro etiam corde dicendo : Dimitte nobis debita Exsurgat Deus, dissipentur. In finem Psalmus Can-
riostra sicut eluos, et csel. Quapropler egregius iste tici ipsi David. Haecverba referutitur in finem tem-
orator et excelieiiiissifnus pr;edIcator et hortator, porum, attributa ipsi David, quse vere sunt Psalmus
versum quem superius pro prima et difficili con- 'Cantici. Canticum teste B. Auguslino proprie laus
fesstone posuit, pro liac confessioiie secunda, quse illa dicitur, quae ore proferlur. Psalmus vero modu-
perlinet ad quotidianain ablutionem pedum, repetit lalio illa diciiur, quae in musico instrunienlo, quod
dtcens: Confileanlurtibi popitli^Deus,Judaici; confi- Psalterium vocatur per pulsum nervorum et tactum
teanlur tibi eiiam popnii omnes.Etdebent conliteri, digitorum conficitur. Accijiitur autem canticum pro
quia terra, id est viia iiostra, quaejirius plena spinis meinis intelljgentia, scilicet quoniam bene anima fn
eraf, et tribulos germinabat, dedit jam fruclum suum, se agit sancte medilando et cogiian.do. Quia dicitur,
id est, bona opera feeit liumiiiandose et contitendo. Et cogitatio sancla servabille. Quod soli Deo nolum
Quem qiiidem fructum nondeclisset, nisi compluta est, quia ipse solus videl cogitaiiones nosiras. Psal-
a nubibtis illis esset, de quibus dictum est: Mundabo mus quoque accipilur pro exteriori operatione, quae
nubibus meis, ne ptuanl super merelricemillam. Per D proximis etiam innotescit. Quoniam vero baecduo
qnas iiiibes Dominus et tonat minis, el coruscat conjuiigunliir, ut Canticum prsecedat inlelligenda est
miraculis, el compliiit verbis. Timearous ergo eum lalis operatio, et talis laus, quaj pertinet ad inler-
per illas nubes lonaniem sive coruscanleiii. Exci- tiam aggraiuialionem, velut hic est. Talem enim
piaiiiiis ergo coropluentem, e.l ut terra semper fru- hymnum dicere, el ita cum Deo suo insistere, proce-
ctum det, ideo benedicat nos, id est incremeutum dit ex inlima aggratulatione, quia saucii de priori
nobis Deusdet Pater. populo per sanctum propheticum praevidentesChri-
Benedicdlnos Deus noster. Id esl, Filius factus par- stum futurum in cafhe, et pro nobis morilurum et
ticeps infirmitatis noslrae, ut et nos Jiereirius parti- resurrecturum , ascensurtim et Spiriium sancfutn
cipes glqriae suse. Benedicat nos etiam Deut, id est, missurum : et sic Tocumsanctum Dei, id est, Eccle-
Spiriius sanctus, cum Patre et Filio unus Deus. Solet siam consiiluendam aggratulanlur de tali insiiiutione,
etiam hoc sic dici :. Terra, id esl, caro nostra, virgo et sic hymnizani. Sic agunt cum Domino Deo suo,
scilicet Maria, dedil fructum suum, quia genuit Salva- et hortantes nos ut etiam nos inde aggraiulemur :
lorem et iioslrnm et s»uni. jUnde benedicatnos Deus quia perlinet ad salvationem nosirafii,ut hyranum
Paler illius fructus. Benedicat nos Deus nosier, id dicamus , ul landem ad veram aggralulalionem et
esi, ipse fructus. Benedicatnos Deus, id est, Spirilus laudationem sinefine pervenianius. Vel si,ut quidam
'sancltis. Et in hac ben.edicli.quemetuant eum omiies volunt, de futura resurreetione hic agatur, dicemus
finet terrm, nieiuenlibus eum casie. Quod ita factum quia sancti praedicii attendenies illain veraro resur-
esi, implevit Deus Paier lotum orbem Filiis suis co- rectiouis gloriam, hortatiiur nos ut nunc caniemus,
829 1N PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. LXVII. 850
ntwc psallamus ut ad illam perdueamur. Juxta vero A t exsurgat in notiliam gentium, et quicunque inimici
priorem tntentionem tale est, quasi dicat : Veniat ejris dissipenturbona dissipatione, scilicetut ex. iiii-
quoft fnttirum est, fiat quod promissum est. Moriatur micisfianfamici. Et qui oderunt tnim,idest, odientes
hnino, elexsurqat Deus et homo, et dissipentur ini- Cliristiantim noraen fUgianta facie ejus, scilicet fu-
mici ejus : et factrim esl ita, exsurrexil Christus, giarit a facie irati ad faciem plaeati. Et sicut fumus
ti«iiest Deiis super omnia benedicius, et inimici ejus in alium elatus deficit, sic.ipsi deficiant et compre-
Jitdcei, in q«o loeo odium contra eum erexerunt, et heiidanliir in superbia sua. Qui autem idnolunt, sci-
uhi regem snnm crucifherunt, s Romanis debellati, licet peccatores in peccatis persistentes sic pereant,.
et inde captivati per totum orbem dispersi sunt. tandem remoliafaeie Dei,sicut fluit cera ufacie ignis.
Etiam non oderunt eum qnem nen viderunt, id est, Ef e comra jusli epulentur, ut supra dictum esf.
Christum, sedtanren timent queni pra?sentem babent Tertio quoque modo serieshaec a principio legiiur, nt
in snis in quihus ipse apparet. Et iiide factum est totum ad novissimam resurrectionem referatur, et
quod sequitnr, scilicet ut qui olim oderunt eum, modo - sic dicatur : Moriatur quidem bomo , et rosurgat
fuqianl a facie ejus. Fuga enim proprie diciiur limor Deus adhuc ut homo : tandem vero conveniet ad ju-
animi. Fugiunt eum namqtie spiritualiter, non cor- dicium in majestaie Patris et sanclorum angeloruui
poraliter. Quomodoenim corporaliter fugere possunt exsurgal, id est, manifeste surgat et appareatomnibus
enm, qui ubiqne prsesens est, et de quo dicitur : verus Deus, et dissipentur inimici ejus tunc sicut vere
Quo ibo a spiritu luo, el quo a facie tua (ugiam? Fii- graviter dissipabttntur, quia damnabuntur : el ita
giunt quidem eum non corpbre, sed animo; fiigiunt dissipentur, ut a facieejus remoti omnes qui oderunt
euiri non latendo, sed limendo; nee timent faciem il- g eum, fugianl, id est, si non spe redeundi ab ipso re--
lam quam non vident, sed liment illam quam prce- cedant. Proprie enim fugere dicitur, quando reditus
senlem habenr, scilicet fllam de quo diclum est: desperatur. Et ideo plus dicit hic quam prius. Pos-
AmodovidebitisFilium hominis venienlemin nubibus sent etiim ad tempus dissipari.et itemrestitui. Quare
cmli. Qui enim prius per se ipsum locutus est, loque- subjecit, Fugiant et deficiant tunc in superbia sua,
lur per nubes, id est, per praecones, Et hanc' faciem ticui deficil/iimus.Vere enim deficiet, qui a vero esse
ejus, scilicet praecones, in quibus apparet el loqui- separabuntur, et peccatores repulsi a facie Dei. To(-
tur, et Eecresiam ejTistoiam liment Judaei, quia el latur enirn impius ne videat gloriam Dei, sie pereant
eis partim suhjeeti sunt, et quia abhorrent oronem adbibito igne districtce senlentise, sicut fluit cera
Christianara religionem. adliibifo igni. E contra autem justi epulanlur, etc.
SicMf deficit fumus. Dissipentur inimici Judaei, et Cantale Deo. Istud juxla praedictas seutentias con-
deficiant sicul deficit fumus. Fumus ab igne surgens tinuatur eodem modo; sic scilicet. Ut vos exsulielis
in altum ascendit, et sic deficit: sic Judaei ab igne et delectemini el hic et in fuluro, ergo canlate Deo,
odiorum suorum in superbiam elati super Cliristum id est, ad laudem Dei, et dicite psalmum nomini ejus,
clamayerunt, Ctucifige, crucifigeeum, Et capto insul- noh vestro glorificando. Hle Deo cantat, cuj.us cor
taverunt, ac pendentem irriseiunt. Sed unde victores sanclse meditationi et cogilationi semper invigilat;
timuerunt, mox vicli evanuerunt, et sic defeceruut, psalmum vero dicit, qui exirinsectis bona opera facit
quia nihil.effectum dederunt. Sequitur : • ad sedilicationemproximi. Et qnasi dicat: Cantando
Sicul fluit cera a facie ignis, ila pereant peccatares- et psallendo facile ei iter in vobis et in aliis, id est,
a facie Dei. Licel istud in bonum de Judceis possit n| praeparale viam Domino, scilicet ut per specio&os
accipi, hoc modo jSic pereanl peccaloret Judaei: a (a- pedes Evangelizantium pervia fiant ei corda creden-
cie Dci, id est, per praecones. Iloc est, sic, difllual tium. Et dico quiascendii super occasum, id est, qui
duritia cordfs eorum in lacrymis poenilenliae per devicit mundum, quia morte sua destruxit oronem
jgnem constantiaesanctorum martyrum, vcl quorum- nostruro occasum, id est, mortem nostram. Vel
libet illorum de quibus esl, spirilu fervenies, Doniiuo aliter-: Oriens dicuntur omnes illi, qui fidem acce-
servicntes, sicut cera igni adhibila fluil. Et hoc sit perunt el bona opera faeiimt: occasus vero sunt
dicttim quantum ad quosdam Judaeos,scilicet qui ac- omnes illi, quibus yerus sol justitise occidit, quorum
cedentes ad apostolos dixerunt : Quid (aciemus, viri inlellecius et ratio sunl. obscurala, et ideo opera
fratres, etc. Juxla quod sequens rersus ila simplici- eorum mortua. Super hos Dominus ascenditita,quod
ter continuabitur. Etfoclijusiiepuleniur, cic. Liquet, occasura in eis superat, quia hos etiam tales gratia
inquam, ita posse dici, tamen maxime virletur eis sua iJluminat, et bona in eis facit opera. Ta.lis enim
minari hic seternum supplicium, scilicel til quando Madhseus fuit, quem de teloneo Dotiiiiiiisassumpsit,
Dominus veniet in majestale Patris et sanctorum an- et Paulus, quem ab. Ecclesice persecutione re-
gelorum, velut ignis ad cremandum malos, et ad il- traxtt, et patronum Ecclesise fecit. Et merito ascen- -
luminandum boncis. In igne enim est et calor et- dii ipse super accasum^quia illi est nomen Dominus
splendor, Tunc peccatores Judaai in peecalis persi- specialiter, quia Dominator est omnium, et re-
stentes, remoti a facie Dei. Tollatur enim impius ne ' demptor bmnium. Dixil, iter facite ei. Et quia qui
videat gloriam Dei, pereant in aeternas tenebras de- faciunt iter, multa mala paliuniur, quia omnes qui
trusi, sicut fluil cera adhibita igni. Et tunc jusli ex °n volunt pie viverein Clirislo, necesse esl ul perseculio-
opposito eputentur, id esl, de certa refectione gau- riempatianlur. Maxime qui sic pie vivere. insislunl,
deani el cxsutteutin.conspectuDei, id est, qnia Deum ut et juste vivant. Pie qtiidem quantum ad Deum,
lacie ad faciem conspiciem et deleclcntur tunc,. id est, juste vero quantum ad proximum. Quem verbo ad-
tn Iwtiiia sine frisiitia. Ntinc eniiii justi lcetantur, sed moiiet et exemplo, ideo subdil, Exsuhate in con-
non sine trislitia. Quia dicittir eis, Serviie Dominoin spectu ejus. Quasi dicat: Et si exterius contristamini,
timore, ei exsuttate ei cutn tremore. Et alibi : Cum. lanien exsullate in conspectuejm, id est, in interiori
timarc el tremore vetlram ipsoxumoperanles,salulem. vestro, ubi ipse conspicit, spe scilicet gaudentes et
El ideo nunc nonest vera laeiiiia, sed tunc erit vera. tribulationem palientes. Vos dico tamen exsultale,
iaetitia, quando nunc|uaiivampltus oecurril tristitia. quia turbantes vos non exsultabunt, imo turbabun-
Potest etiam hic idem verius did cle prsesenti, se- fur..Quia porfabit judicium quicunqueestille, remoti
cundum priorem in bono senlentiam sic : Peccalores a facie ejus, id est, Doroini, ejus Aicopatris orphano-
factijutti epulentur, id'est, verbo Dei tanquam dulci rum, id est, qui consolalur orphanos,, et qui judex,
epulo reficianlur, 'et exsutteMin conspecluDei,\d esi, id est, defensor viduarum. Orphanos vocat illos quos
in corde : ubi conspicit eos Deus, et ab eis conspi- . gladius verbi Dei divisit a mundo quasi patre, quasi
citur, et in hac Imlitiadeleciantur. Vera euim lceiiiia consolatore, itaut sint separati a societate.ssecularis
est cognosc.ereDenm.Polest quod a priricipio dictuin spei. Per viduas vero accipe plus, illos scilicet qui
es_l,non solum ad Judceos, sed ad omnes etiam ini- cura prius carnalibus essent d.edili,jain penitus sunt
niicos referri,. ut sic dicatur: Moriatur homo, resur- . ab omui carnalt deleclalione separali, sicut vidua
gat Dcus et homo, ascendit ei misso Spiriiu sancto dicitur mulier illa, quse prius juncla viro, modo est
 851 BED^E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. m
a viro vidua et divisa. Et ne hi tales quos viduas et A mentem; benedictionem vero dedit, ut salvaret ia
orphanos vocant, viderenlur desolati, ostendit se sperantem et credentero. DisiiJlabunt, inquam,
quod nonsunt desolati.: quia ipse consolatiir eos, a facie Dei, rion cujuslibet, sed Dei Israel, id est,
facienilo ipsos locuni suiim sanctum, et inhabiiando illius qui est Deus veri Israelitici populi. Sed simili-
in eis. Qupd sic dicit : Deus ensjn loco suo, id est, ter in oiniii sententia praedicta dicetur.
in fidelibns suis, quisunt locus sanclus suus, id est, Pluviam voluntaridm.
a se constitulus. Et per quod constitutus? per boc hanc pluviam, id est, Cceli, inquani, distillabunt et
eyangelicam gratiam,
scilicet, quia.facit eos unius rftoris, idest, uftanimes ipsi distillabunt non ex meritis nosiris, sed ex quam boni-
el sibi consentientes. Juxta illud: Mullitudinit creden- taie tua datam, juxta illud : Voluntarie
lium erdt cor unum el anima una. Deus dico ens in verbo verilatis. Illam, inquam, piiiutamsegregabis, genuit nos in
id
locosancto suo facit illos quos fecit unius moris, per est, seorsum dabis hmreditati tum, i'd est, solis cre-
hoc quia sunt tinitis moris, in domo habitare, id esl, deniibus in te, non eniiri omnium est fides, Et quia
firmiCerEcclesiaslicis inhaerere. dahis, ideo haereditas illa infirmata est (pro infirma-
Qui eduxifvinctos. Ostendit quomodo facil inhabi- hitur) id est, recognoscet peccatum suum, et infir-
tare, scilicet quia vinclos, id est, sedentes in tenebris mitatem suam confitebitur; lu vero perlicies eam in
et umbra Tuortis eduxit : quia vincula peco.ato.rum donis spiiitualibus, quia superbis Deus resislit, liumi-
subrum sOlvit, et hoc in fortitudine scilicet, ut qul libus autem dal gratiam. Possunt quoque tres hi prae-
prius ligati impotentes erant, soluti potentes sint dicii versus simpliciier dici ad historiam sic. Quasi
ambulare in via praeceptofum Dei. Et tiniititer eduxit dicat: Educes, inquam, Domine, vinclos in sepui
eqs, qui exaspetant eos, in boc scilicet, quia habitant ]IDcris habitantes. Et quod tales educeres, hoc praesi-
in sepulcris, id est, qui praeeligunt habitare in corpo- gnasti tunc, cum filios Israel de ^gyplo eduxisti,
re.id est,incainalibiisdeleciationibus,eiacqiiiescere quia cum egredereris, id est, cum manifesle appare-
cami ef sanguini et morluis operibus in quibus pu- res in cpnspectu populi tui, id est, conspecfus a po-
tresciint ei feient sicut cadavera in sepulcris. Ut sint ptilo ttto in columna nubis in die, in columna vero
illi de qiiihus dictum est : Morluo quasi non sit perii ignis,in nocle. Per quod picesignabantquia praecessu-
confessio:Et, Conipuitueruntjumenla in stercore suo. rus erat suos in nube carnis, et in lumine divinitatis,
Et; Peccator cum cecidefit in profundtim ihiquiiatis, scilicet, ut verus Deus et verus homo intelligeretur
contemnei. lllos, inquam, et hos eliam perditissimos ab eis. Per hoe Vero quod in die in nube, in nocte
educet Dominus, quia aliud est desiderare justitiam in igne eos praecessit, designabatur quod terribilis
velut vincti faciunt: aliud est impugnare justitiam, apparebit peccaloribus, qui per noctem designantur;
quod eorurriest qui habitant in.sepulcris : aliud est justis vero qui per diem intelliguniur, non appare-
a malo vejle liberari, aiiud est malum defendere et bit lerribilis, sed rniiis, terribilior enim res est
nolle confiieri. Sed lamen Dominus qui mirabiliter quam nubes. Cum, inquam, egredereris sic, et ignis cum
hoc operatus est iu corporibus, quia et mulierem de- pertransires hac et illac, deducendo populum tuum
cein et sepfem annis languentem a sua infirmiiate per desertum gentium, per quod designabatur eum
solvit, et Lazaium jam qualriduanuro de sepulcro. passira per deserlum genliuin prsedicaodum, tunc,
Potens est mirahilius hoc operari in moribus, quia ', inquam, ferra mota est. lllic quidem mons Sina, hic
faciet et de vinciis et de sepuliis idoneos, quibus verogeniilium corda. Et niniirum si lerra, infimum
construalur loeus sancius ejus. . r elementufti, mota, quia ctiam cmli, illud superius ele-
C
Deuscum egredereris. Converlit se ad ipsum Do- mentum, quodammodo moti sunt, quia distillaverunt
minum. Quasi dicat : Vere educes vinclos et sepul- iiianna, et hoc a facie Dei, id est, per praesentiam
tos, quia irinc cwmegredereris in conspeclu populi tui, et polestaiem Dei, non cujuscunque, sed Sinai, id
id esi, utconspieiaris a populo luo, id est, a tesoluto est, iliius Dei qui iri monte Sinai Moysi locutus est,
ei resusciiato. Egressiis Dei est^cum apparet in operi- et legem dedit. A facie, dico, Dei Israel, id est, illius
bussuis, iion qtiibuslibet, sed illis qui noverunt in- qui vere prajerat Israelitico populo.
tueri opera ejus rion visibilia, sed invisibilia, idest, Ptuviam Voluntariam.Disiillaverunt, inquam, cceli
grafiam illam qua et solvit vjnctos, et suscilat sepul- manna, el haric pluviam voluntariam, id est, ex be-
los. Cuhi inquarij egredereris, et cutn pertransires vel nevolentia, non tx merilis eorum datam, scilicet,
in desertum, yel jam ensin deserlo, id est, in gentibus manna segregasti tu, Deus, haereditaii tuae, id est,
quaegeiites desertum erant, quia nec legem nec pro- populo luo, quia non sic fecit oroni nationi. Et se-
phetas acceperant. Cum, inquam, hpc erit, lunc terra gregabis eam adiitic quatituiii ad signilicatiim, id est,
non^dico mo/a est, sed movebilur, id est, terreni ad quaolum ad evangelicam gratiam, quam soli dabis
fidem excitabuntur, Sed ideo prseieriluiri ponit, quia ' hmredilati tum, et infirmata esl ex pluvia illa hseredi-
quodfuturum ;'est, ita certum Spiriiui sancto, sicut. las tua, quia proe tcedio ilii ccelestis cibi murmura-
quod praeterittim est. Et ideo movebitur terra, quia verunt, desiderarites cibos quibus in ^Egypio uti
cmlide quibus dictum est : £mti cnarrant gloridm consueverant; tu vero perfecisli eam haerediiaiem.
Dei, distillaveruni (pro distillabunt) evangelicam gra- Videtur potius debere dicere:,Tu percussisli eam,
tiam. Et hoc nori a se, sed a facie Dei, id est, per quia in rei veritatem de murmuratiombus, de omni-
illum, quia ita praisentialiter inhabiiabil illos, ut D 3 bus illis qui educti erant de ^Sgyplo, non intrave-
facies ejcis in ipsas appareat. Et quia illi cosli siuit runt lerram promissionis, nisiduo, quia prius om-
eiiaro mdntes, ideo quos prius per coeli pluraliter nes perierunt. Sed tamen, licel non congrue, ad pue-
siguificavii,Dunc singulariter permonlem significat ros eorum potest referri, in quibus perfecit hceredi-
dicens : Sinai dislillabil a facie Dei. Vel per Sinai tafem iilam, sicut in apostolis et in aliis qui de eis
significare possumus Paulum, per quem lex qusedata elecli sunt. Hic dicit heatus Auguslihus, propter ra-
est Moysi in-monie Sina, gentibus prineipaliier est tionem praedictam non valere hanc senteiuiam ad
data. Quia eiiam aemulator legis fuit, commodius litteram; sed quia haecomnia in figuram illi cohtin-
convenieniiam utriusque legis docere .valuit, quem gebant, ideo allegoriam taiitum hic esse insistendam.
ideo- de aliis excepit dicens : Stiiai, id esi, Parilus Potest tamen in hac eadem sentenlia de iittera ulti-
dislillabit, quia plus laboravit. Vel si ad interpreta- mus versus iia legi: Cos/t distillaverunt manna a fa-
lioneui recurramus, Siria interpretatur mandaturn, cie Dei Sinai, itl est, Dei qui in monte Sina Iegem
vel liieusura. Et cmli illi disliltaverunl Sina, id est, dedit. Quam pluviam volunlariam, id est, legem,
mandaium, quia praecepta legis spiritualiler docue- cjuae pluvia fuit, quia duritiam cordis eorum iiiolli-
rant. Potest et sic dici : Ceeli distillabunt evangeli- vit, et quosdam fructificare fecit, et volunlaria fuit,
dim graliam. Elhoc non ex se, sed a facie Dei Si- quia non ex roeritis eorum, sed ex benignilaie tua
nai, id est, Dei legis, id est, qui sicul 1'uildalor le- data fuit; illam, inquaro, pluviam et segregasti,
gis, sic fuit etiam dator benediciionis, id est, gratiae quanturo ad lilteram, et segregabis, quantum adspi-
legem dedit, ut terreret, de humanis viribus praesu- ritualem intellectum, hcereditati tum. Et infirmala
 835 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. LXVH. 834
est lex illa, quia infirmos fecil minando pcenarf, non /A erilis pennm columbm deargentatm. Inter lias atiteni
jnvando graliam. Tu vero perfecisli eam legem, quia constructiones hsec ultima et prima meliores sum,
quod impossibile erat legi secundum carnem, id est, et secundum eas bealus Auguslinus, et alii sancti
quod non poterat impleri secunduin carnalera obser- potissimum hUnc versum exponunt. Qtiod autein di-
vaniiam, fecisii ut facile impleretur secundum spiri- cit, Inter medioscleros, Grcecapositio est, quia quod
lualem intelligeniiam. Vel iia infirmata etl hseredilas Latinus dicit Inler me et te, hoc Grascus dicit Inter
tua per legem, quia, veniente mendacio, revixit medium meum el luum. Dicunt quidam duos cleros
peccatum, ct quia per legem non fuit eis justiflea- duo esse lestametJta , ut per idem quod elficilur id
tio, sed praevaricatio. Tu vero perfecislieam haeredi- quod efficiat accipiatur. Per testamentum enim da-
tatem, quia, abundante peccato, et muliiplicaiis in- tur bccreditas, et cleronomia Grsece liaereditas dici-
firniitaiibus eorum, acceleraverunt, ad medicum tur, Cleronomos vero haeres. Cleros autem est sors,
ingemueruni, oraverunt ut, eo juvante, impleretur, et sors pro haereditatis parte accipitur. Unde prae-
quod eo jubente non implebatur. ceptum est ne Levitis inler fratres daretur sors, id
Anithalia tua. Perfecisti, inquam, haereditaiem, el est, pars hcereditatis, quia de decimis aliorum de-
in ea haereditate habitabunt animalia, id est, mino- bebant sustentari. Columba autem de qua hic dici-
res fide.Ies,qui adhuc alendi sunt. Animalia, dico, tur, est Ecclesia, de qua in Camicis cainicoruin
tua, non stia, tibi subdita, non sibi, libera ad te egen- habetur: Vna esl amica mea, columbamea, et reliqua.
tia, non ad te sufficientia. El ideo ibi habitabunt, Vocatur autem Ecclesia columba propter innocen-
quia tu, Deus, parasli, id est, paratum fecisti pnu- tiam, et propler frequentem geroitum, et prOpter
peri, id est, cuique interius se panperanti et humi- j» mulla similia. Et haec columba, id est, Ecclesia, est
lianli iri haereditateilla. Et hoc non in meritis eo- deargentata, id est, niiore divini eloquii erudita.
rum, sed in dulcedine, id est, bonilale tua. Cujus pennse sunt sancti pr.edicatores, dicti pennce
Dominus dabil. Ostendit quem apparalum fecerit, duabus de causis, scilicel, quia el prtcdicatione eo-
et converlit se ad nos. Quasi dicat: Vere Dominus rum gloria Ecclesiaesublimatur, et quia ipsi in allio-
paratum facit animalibus suis, quia cibaria ministrat ra elevantur. Unde unus ex eis dicit: Sive menteex-
eis hoc modo : quia Dominus dabit verbum, id est, cedimus Deo, et tamen CompaginiEcclesiaequantum-
docirinam, qua cibentur animalia sua evangelizan- cunque sublimetur cohserent. Unde suhdil: Sive so-
libus in virtute multa. Vel in foriutidine illa qua brii sumus vobis. Dormitionem vero solel divina Scri-
eduxit vinctos, scilicet, ut ambulent in via prcece- piura pro morle accipere, ut ibi: Ego dprmivi et
ptorum. Vel in multa virtute, id est, in magna mira- sdmnumcepi, dormivi conlurbalut. lnliac aiitem sen-
culorum exhibilione, juxta illud : Domino cooperanle tenlia dormitio simpliciter pro quieie, ut sit dormire
el sermonemconfirmantesequentibussignis. Dominus, tnfer medios cteros, id est, inter duos cleros auctori-
inquam, dabil verbum, qui est, Rex virtulum dilecli, tatibus duorum lestamentorum acquiescere, et sic
id est, qui virtutes, id est, praecones illos dilecti, qui documenlorum eorum concordiae dare, scilicet, ut
suni jam virtutes, id est, in praeconando fortes, re- quando aliquid ex his profertur aut probatur, omnis
git ad hoc, ut sint tales. Et accipe dilectum illum de contentio pacilica quiele finiatur. Et sic videnttir ad-
quo dictum est: Hic estFilius meut dileclut. Dilecti, moneii evangelizantes viriute multa, tunc eis dari
dico, nou cujuscunque, sed specialiter dilecli el ele- verbum veritatis, ut perfecte possint evangelizare,
cti dividere(pro ad dividendum)spoliaspeciei domut. , si duorum testamentorum auctoriias ab eis non re-
Spolia proprie vocantur, quae ab hosle auferunlur ; C *• linqualur. El erunt pennmcotumbmdeargentalm, quo-
speciosa vero domus. est Ecclesia, ut habetur in rum praedicatione gloria Ecclesiae sublimetur. Et '
Evangelio : Cum fortis armalus custodil atrium suum, posleriora dorsi ejus columbse erunt'in patlore auri,
. in pace tunl pmnia qum possidel; si autem forlior illo posteriora dorsa ejus inlransilive accijie illam par-
supervenient vicerit eum, arma ejus auferel, et spolia . tem dorsi, qua omis subigilur inter scapulas, scili-
dislribtiet. Sicut factum est. Venit dilectus iste, id cet, ut Graecusliabet, ubi quaedam aves, ut aqtiilae,
est, Christus in domum fortis, id est, in humanum pullos suos solenl portare. Et est ea regio retro,
genus, quod inhabitabatur a forti diabolo per lncar- quae est circa cor, uhi alae figunt radicem. Unde
nationis mysterium, et devicit fbrtem ipsum per In- per pusteriora dorsi hcc solum notatur, quia subit
carnationis Sacrameiitum. Et homo bumanitatis ce- onus. Et per alas praecepta geminae charitalis, per
pit eum, quia ille credens eum hominem tantum, aurum vero sapientia, id est, boni mores sighifican-
manum in eum misit, in quo nullum jus suura inve- tur. Quae sapientia ad uoc .pertinet, ut sapienter
nit, et ideo jure perdidit illos, in quos jus babuit. Et onus subeatur, id est, subeatur illud lantum onus,
(ilios diffidenlise, quorum inlideiitate prius utebatur quod subeundum esi, scilicet, jugum Christi, quod
ibrtis ille ad implendam voluntatem suam, et pcr noii deprimit, sed erigit. Pallor autem auri viror est
. quos propinabat aiiis poculum moriis. Vasa, scilicet, auri, quia auriim nativum habel ruborem, et ideo si
illa Dominus eijabslutit, et peccatorum remissione pallor ei accedat, ex rubore et pallore conficitur
. iiiundavil, et dotiis spirilualibus sanctificavii; et viror. Qui viror designat charilaiem, quae semper
deinde divisit ea ad speciem doimis ejus, id est, ad . viret, quia de ea dictum esl : Charitas nunquam
ornameiitum Ecclesiae, quia alios quidem dedit apo- D I excidil. Per quam charitaiem hoc efficilur, ut et
stoios, alios evangelistat, alios prophetas, alios doclo- praecepla genunae charitatis facile impleanlur. Et
ret et pasloret, et reliqua. ieve sit onus, quod subdilur : quia quod difficileest
^. Si darmiatis inler. Versus iste mullipliciler, ma- nolenli, hoc facile est amanti. El postquam per Spi-
nenle tamen eodem intellcctu, construitur. Uno qui- rilum sanclum, qui dalus est riobischatilasdiffusa esl
dem modo sic : Dominus dabit verbum evangelizanti- in cordibus nostris, amando liberaliier facimus, quod
bus; vobis, dico, qui spolia enles dividiroini per ma- prius tiniendo servilifer faciebamus, et lacli sumus
nifeslationem Spiritus, ad utilitaiem speciei domus: amici recti. Non eiiiiii verus amicus recti est, qui si
si vos dormialis inler medios, enles coltimbmdeargen- posset (ieri, quod rectum est, nollet juberi. Esl et
tatm. O.vos spolia qui dividimini per manifestalio- alia senteniia, scilicet, ut per duos cleros non duo
nemSpiritus ad utilitatem speciei domus, si dormia- lestamenta, sed duas bsereditates in ipsis promissas
lis inter medioscleros, tunc pennm cotttmbmdeargen- accipiamus. Veteris enim tes.iaiiienli haereditas est
talm dealbabunlur in Selmon. Vel ila : 0 vos qui terrena felicitas ; novi vero aeterna immortalitas. Et
dividimini, et caetera, st vos enles penncc columbm accipieiur hic dormire pro mori, ut superius dictura
deargentala dormiatis inter medioscleros, dum discer- est, ut sil inter duos cleros dormire,siii>vitarn inter
nil cttleslis reges super eam, lunc dealbabuntur in duas hseredilates linire, ut neque ardenler appeta-
Selmon illi qui remissionem peccatorum per gratiam mus terrenam, et patienler exspectemus scternam.
acceperunt, Vel ita: 0 vos qui dividimini ad orna- Nam qui propierea Deo serviunt, imo servire no-
jnentuni domus, si dqrmialis inler medios cleros. lunt, dum iu hac vita felicilaiem quaenint, ab islis
•855 BED^ VENEBABHJS OPP. PARSII. SECT. II. — DUBIAET SPURIA: 836
somriiisablatus est, nee aormiunU InflammantibusA Spir.ilussanclussupervenietin le , et virtus Altissimi
enim cupiditalibus agitaii in flagtia et faeinora pro- dbumbrabit tibi, id esl, obumbraculnm confra car-
pelluniur, el prorsus non qtiiesctinl desitlerando ut nales concupiscenliasfaciet tibi. Quod verissime sic
acquiranl, melueudo lie perdanl. Qui autem audiel fuit, quiaipsa non cainaliler coriuupiscendo, sed (i-
me, ait Sapieiilia, lidbilat in spe, et quiescilsine li- deliier credendo Domiiium concepil. Dixit qtiia in
more. Optima -eriiro mors est, ut iu ctipiditaium Selmon dealbabuntur, et qnid sit JSelmonexpinit
cohibifione a terrenis, el in spe aeternsebeatitudinis, dicens quia est mons Dei. Tlle, scilicet, mos de qtto
•tiofno.usque in linem perseverans, hujus viisediem dicium est : Et erit in ndvissimisdiebns prmpnralus
claudat extremum. Et sic dofinire, id est, vitam fi- mons domus Domini.El hic est lapis de tnome ex-
ilire inler duos cleros, et si nondum in re, tameftin Cisussine manibus complecfenihim,id est, Christus
spe aeternaebealiludinjs habitare, et seterncefelici- de Judaico populo natus sine manibus coinptecten-
ia.iis ciipidilate quiescere. Sicut enim morientes tium. Ipse dico qui estmons pinguis ad corroboran-
sunt pennm cotumbmdeargentalm, quia in resurre- dos perfectos, et est thons coagulalus, ministrans
.ctio.nerapientur obviam Chrisio in aera., et sicsem- scilicet coagulum, ld est, doctrincelac ad nutriendos
per cum Domino erunt. Aut certe ideo stinl pennoe, parvulos. Ipse vere mous pinguis , id esl, plenus
quia quanto securius, lanto sublimius per eos Eccle- bmnibus spirituaiibus dbnis. Etquia skut in Evan-
siadiliainatur,, et quasi quibusflam peiinis excelsce gelio legitur, alii dixerunt hunc monfem , id est,
Jaudis aftollilur. El yere ex quo leftipore revelata CbTistum,Joannem Raptistam, alii Joaimem, alii ie-
est differeiilia duorum Testamentoriimj sancii apos- remiam, alii unum ex prophelis; monet AOSprophe-
toli et omnes electi hucusque sic dormienint, ut et B ticus spiritus ne alios montes huic moiili compare-
ierreni regni ctipidilalem coritemiiereftt, el eoelestis mus, quia et sialii montes coaguiati suni, quianh-
jregni beatitudinem desiderarent. Et fjuia lam behe tfire parvos poSsunf, liocnon est ex se , sed ex lioc
domicruiil, jdeo his pennis volitat Ecciesia,eoluinba jmonte. Et dicit ita:' fit quid euspicimiinimoniescoa-
deargeniata, et laudibus extollitur, qtjia hac eorum guiaios huic monli comparabiles ? Utique non debe-
fama, posteri ad imitandum invitati, dum sic dor- iis, quia mons isie talis est, in quo specialiter bene
miunt, penftaeaddunlur, quibus Ecclesla pfaedice- placitum est peo, nunquam male placitum. Quod
tur et sublimetur, Variatur quoque quod sequitur ieneplacilrirn , scilicet habitare iia, utperfecte esset
in hac senfcnlia, scilicel, el postefiora dorsi ejus in in eo. ia eo enim, ut Apostolus ait, habitabil omnis
palfore auri, Per dorsuin eiiim labor prseseniis vitae plenitudd divinitatis corporaliicr, id esl, integre et
desigriat.ur,j»e'fpbsleiiOf.avero ejus vita sequens et ptenarie. Et ideo qtiia dicit, dico eum speciatiier in
Bierces Taboris •iiilelligituf.Quseposteriora erurit in hoc monte habitare, quia per istum habilavit in
pallpre auri, id csl, in larita laetiiia el gtoria , quae aliis.iNam isie ©ohiTnus, id esl, irions isle priiicipa-
omnem atiam excellit, sicut aurum exceTlitomrie liter habitavit in aliis montibus, perducendo eos
metallum. El *ic per palloferti et atirum idem nbia- ih se itriem, et per isium etiath DehsPater habitavit
Jiilur, Si auiem dtversa facere velit iia clicens: quia in iiils.
quajiquani prasens Vilacoruiri Sit 'in iabore, pbsie- C-urrus"Dei,Ideb eiiam alios montes huie monti
rtbra tamen ejus erunt in auro, id est, iri rejjio de- comparare nbri debetis, quia alii sunt chrruS hujus
Aurum eiiim ad orftamehium Tegiuriiperlinet, qui est Deijs. Hli ehiih portarit ut Currus, iste per
.C.ofje.
.quia coronae intle Jiout. Et Ita enirit in auro, quod p^*eos pjoflalUr ad noiitiam homiiunn, qui currus
jn pal)ore,,id est, iri Vlrore auri, hoc est, in gloria multipiex est in decemmiitibus. Finllum pro infinito.
indeficienti. Crirrus iste accipitur in omnibus pracdicatoribus
Dum discernii cmleslisfegei stiper eam,h\ve.Erilis, veri, a lempore gratiaeusque in finem steciili : et
inquam ., pennm coluhibm deargeMaim, lioc tandiu, Ideo subdit, quod non iameii est in decem millibus,
4um cwlestis discerhet reges super eam, hoc quan- sed efiain mille millia in cufru illo. Et si tiistantium
tum ad postefiorem senieuliam, qiiaiii.umvero ad exterius, quia mbltae tfibulationfeS5uslorl,m»tanieu
priorfiin sic coiftinualuf : manifesfafionein
Dominus dabit vetbtim laetaniiuminterius. Etuhde laetantium?scilicel quia
Vobis qui dividimini per Spiri- Dominus est ih eis. Qtiomodo in eis? scilicet in
tus ad speciem domus, si dotmiaiis inter medios jSiriai, id est, in niiandato hon quofiunque, sed in
clerot; domiafis, dico, landiu , dum coelestisille , sancio mandato. Licet enim tristeiur in porlando,
scilicet, qui veniens de cfjeioest super omnesi vel taiiien lcetatnr in mandato complendo. Qui dedil eis
.qui ascendil non soliim super materiales ccelos, Velle, dat fctpro bona voJuiuqieperficere. Mandatum
sed et super onines ordines angelicos, id est, dum eiiiinsaiictuni vocal legem, de qua Aposiolus: Lex
Christus disceniHreges supet eam columbam. Reges quidem sancta est, mandatum sanctum el jusium, bo-
acctpit pfaeconesverhaiis, ita se et alios regentes, num.
ut iioii regnel jam iii eispeccaiuni ad obediendum Ascendisti ih nllum. Ideb, ihquam, in curru illo
«bjicupiscentits Cariiis; hos reges discerfiet Christus sunt miliia laelanliuro, qui prius eranl millia plo-
super coluinbam Ecclesiam, Td est, super alios dan- raritium : quia cepisti caplivitatem,Scilicetvel mor-
do.apostolos, ajibs evangelistas, alios sic, alibs vero _ tem qua captivi tenebanmr, morle tua caplivasti, id
sie. Et iie putareiur quod hi reges ex se lioc habe- **est, deslruxisti, vel cepisli iupfiviiaiem, id est, nos
rent» quoctsic $e regerent, osteiidit unde Jiabeant, hbiiihes qoTpfhis captivati pet pr*varica(ionem
scjlicel, ex lioc quta dedildaifiiinitir,
idest, remtssio- Adaesub jugo peccati et roofiis fuiimis, «t iia capti-
nerti peccalorum accipicnt, Cofiiparabilesnivi lacti. vitas diaboli cramus : nos iiiijuaiii cepisli haeredi-
Yel Qealbubuhiuttiive,id esl, secunduin nivefrt.Vel tatemiuam, qhia principe illo devicio, felici et li-
posili in niyeper candorero, juxta illud : Si fuerint befa eapiivitale nos captivasti, scilicet ut qui prius
peccutavesirarubra ut coccinurit,quasi nix dedlbabun- scfvi eraiuus peccati, et hberi justitise, servi esse-
iur. El hpc in Setmph, id est, per itiurii qui ilitelli- nius justitite, TibeVaiia peccato. Et sic ascendistiin
gitulfper 'SeTmon..'Selmotiest inoris PalBestinaere- attiirii, scilicet ad dexlerara Palris, ubi nos tecum
gionis, et interpreiatur umbra. Umbra autem ex corisedere lecisli,et indedona spiritualia hoaiinibus
duabus rebus lit, sciiicet, ex luce et InierVenienie misisii, in quibus quia lu eras velut in membris Ujis,
cofpore. Et ideo pef Seijnon, id esl, per unibram eadem doria quce dedisti accepisli. Est qujedainatia
designaiur Chrislus ex duabus nattiris unitus. Sci- senierifia, quae ad liaric seiueniiam plenius accedtt,
licet, illa qiifu iti ptindipio apud Veum erat el in sciliCet.: Dedit dona boniiiiibus,Tjticelanieu in nuila
cartic bumana. Qui Ciirisius obumbraculum , id est, liarislatlone habeliir."S'ed utaii- beatus Augusiinus,
deleiisaculum per gratiam Spiiitus sancii, et pfo- posuileam ex sua aciclotilaleApostolus. Potest la-
tectionem corjioris sui, facil Omnibusin se creden- meu sinipJiciiersit dici, Accepisiidona in homiuibus,
libus ab sestuiucefttivorura.et carualium concupis- .1101) nlia ab ipsis, sed ipsos Jiomiiies.Et tunc sequens
ceofiariim, juxta quod gloribsaevirgini difUitn 'est; Veisiis Ciil bstensio, quos acceperit, sciiicel non
837 IN PSALMORUML1BRUM-EXEGESIS.'—"PSALM.LXVn m
credentes. Secundtim vero priorem sententiam ita Aretici viles senleritias proponere, et in eisdem ver-
eontintiabitur : Vere cepisfi captivitatem : nam acce- -suieet vakle ingeniose agere. Potest quoqtie versus
pisti noii credentesDeitm verum, scilicet Deum inlia- iste totus legi de aereis potestatibus, et sic Confrin-
bitare mentes hominum, id est, curare htimana, per gel in malo tanlum accipielur hoc modo : Dominus
quod genles JnteHigunttir, quae vere Deum mortalia et si mortalis, lamen quiaQeus confringel capiia ini-
curare iguorabant, nuia creaturam Crealori prsepo- micorum siiorum, id esl, damnabil non solum mino-
neiiant. Vel si de Judseis accipialur, ita dicelnr : Ac- Tes daemones, sed eliam capiia, id est, niajores.
ccpisti etiam desperatissimos, scilicet non credenies Stint enim jn malignis angelis sicui et in bonis : alii
DominumDeum, id esl, Verbum Patris, quod et 'Deus minores, alii majores. Inimicorum dico perambulan-
•est quia creator, et Dominus quia redemptor : in- lium veriicem capitli circuientium, ci summilaiem
Itabiiare, id est, in homirie Cbrisio habilare. Hoc capifli, qui facile movetur si non atiquo sensU no-
enim Judcei potissimum et negant, qui adhuc stint, stro : Huc est, insensibiliter nos "decipientium.
et negaverunt. Vel ita accepisti, eliam Judaeos jusfi- ^Jifare maxime cavendi sunt, et hoc faciunt in deli-
ficantes se, et superbos qui non credebant Deum Ctis, id esl, ut persuadeant nobis delicla. Qucedelicta
habiiare in gentibus, quas immundissimas depuia- quia eis incitanlibus fiunt, sunt non tantum nostra,
bani, et ideo omnino concorporationem non posse sed et sua.
fieri conlirmabant. Dixil Dominus,Ex Basan converlam.Juxla prlmam
Benedktus Dominus. Attendens propheta, qttia senientiam, in qua liomines inirnicos accepimus est,
Deus et prsedictumcurrum in se liuem perducit, el , hic ostendit, quomodo confringai inimicos Domihus,
capiivilatem nostram liberam feliciler per suam U et ait htc de altera confraeiione, scilicet de bona
gratiam semper eduxii, erumpit in iaudem, et dicit: tantum : in line vero aget de altera, id est, de ma!a,
BeitediclusDoininus die quotidie, id esl, ita in hac Secundum boc vcro quod inimicos tantum aereas
die, ut -omnidie. Habet quaedam translalio, De die poiestates accepiinus, non ita versus iste continua-
in diem : sed dicit bealus Auguslinus, scilicet die tnr ; sed ad illud qtioclsupra dictum est, Scilicet
quolidie, quia magis accedit ad verbum quod in quia prosperum iter faciel nobis. Quasi dicat,: Vere
tlebrseo habettir. Et ut apertius (iat, ponit unde be- , Dominus prosperumiter facietnobis, id cst, de captt-
nedicius, scilioet quia faciet nobis prpsperum iler, vitate nos educei, quia Dominus dixil, slve in pro-
id csl, etcurrum in finem perducet, et captivitaiem piieiis sive in dispositione sua hoc : Ego converlam
nostrain semper feliciter educel ille, qui est Deus veJ convertar ex Busan, et convertam in profundo^
taluiarhtm, id est, salvaliontimnoslrarum ei inleiius sive in profundum maris. Basan interpreiatur confii-
et etiam exterius : et si nondum in re, saltem iii sio veJ siccitas. Ei illos qui in peccatis confusi sunt,
spe, ipse dico Deusnosler, id est, facltis nioriaJitatis vel valde iiide eruljescunt ad se convertit Dominus,
noslrae parliceps, ul nos diviniiaiis suse faceret par- veJ ipse ad eos convertiiur : juxfa JJltid, Converti-
licipes. Et quia Deus noster, ideo Deus faciendi nos mini ad me, et ego convertarad vos, dicit Dominus.
talvos. Nuilus alius enim si ipse non salvaret, saivare Vere enim puhlicanus ille de peccatis confusus erat,
nos posset. Et ne aliquis diceret: Cur ergo pacimur? qui nec oculos ad coaluiu levare audebat, el ideo ju-
cur morimur? subdit, Et DpminiDei exilits mortis. stificatus iti domum suam desceoderat. Item illos
Quasi dicat: Quid misera niortalis condilio indigna- qui sicci, itl est, qui non se justilicani, nec aliquid
risi quid conquereris? non habes indignaii, sed p sibi ascribunt, sed gratiam semper sitiunt, converift
consolari. Ul enim patienler susiineas, non solum ** Dominus : Pingues vero, id est, superbos et arro-
tribnlaiiones, sedctiam nioriem, babes conditionem, gantes noii convertit, sed avertit. Et suntcausa con-
per hoc quia Domini Dei dico specialiter et absolute fusio, vel i.j)sasiccitas, quare convertat. Unde dicit:
Domini est exiiusmprtis; quia nou tantum tribulatio- Converlamquosdam ex Basan, id est, propter Basan.
nes pertulit, sed etiam per mortem mundo exivit. Converiametiam existentes in piofundo maris, vel
FeniiiilomcnDeus confringet. Quasi dicat: Licet tendens in profundum maris,, pef notitiam nieani
dicaro Doininum uiorluum esse, non taroen humana convertam quos ibi inveniam. Profundum maris
superbia ci camalis arrogantia prcesumat de iropu- desperaiissimos accipit, iilos scilicet de quibus di-
nitate peccatorum, quia et si moitaiis est, tamen ctum est: Peccalorcuni venejit in profundutniniqui-
omiiipotens est, quia Deus, et ideo cpnfringel non talis, coniemnet.,
solum roinores inimicoitiin suorum Judseoiuin, sed Ut mtingatur pes tuus. Slngula singulis redde.
eliam cupita, scribas seilicet et Phaiisceos. Vel ca- * Vere Oominus convertes ex Basan : nain in lantum
pita inimkorum, aereas potestates posstimus acci- convertes, ut (iant pedes in membris tuis : ilii scili-
jiere, ipt-osiuimicosinsiilanies. Vel etiam per capita cet pedes, de quihus dictum est, Quamspeciosipedes
resupina cervicositas erigentium se Judaeorumdesi- evangelizanliumpacem! Et evangelizautes certeut
gnaliir. Et dicit pluraliter, capita, quia duo capila usque ad saiiguinis effusionem, hoc est quod dicit:
conira Dominum se erexeruut. Non enim caput Vt pes tuus intingaltit sanguine. Rursus dicas : Vere
exierius infulianies coneuierent, nisi prius interius Domine convertes in proJundum inaris, quia in tan-
capul in eum concussissenl. Et ideo dicit: jOominusD lum coiiwrtes quod ex illis inimicis luis erit lingua
confringetcapila, id esi, elaiionem el cervicosilatem canum tuotum, id est, erunt Imguosi canes. Non jlli
intmicoratn suorton, et in bono et in malo : quia de quibus Apostolus ait, Videte canes, videte matos
quorurodam iia ul humiliafi salvenlur, quorumdam operarios : sed lui caties, canes scilicel laudabiles,
in aeternas tenebras praecipitatidamneritur. Conlfin- non delesiabiles : canes fideies pro domo Domini
gel etiam tierticemcapitli, id est, -niuiiaiii elationem conlra inimicos latraiites. Canes loquaces, non roor-
perambulanlhim,id est, perseverantium et deleclan- daces : quia hi eanes non in dentibus, sed in lingua
tium se in deliclissuis, ubi polius esset gemendum. conimendantur.Suntenim et alii canes, canes scilicel
Accipeautcm bic alios et alios inimicos prius quidem muti, non valentes lalrare. Et convertit se ad nos,
i:i carne Eaevientes,hic vero diviniiatem ipsam lace- quasi dicat, Nemo desperet de Domini misericordia,
ranies, id est liaereticos.Quod notaiur per hoc, quia quia hoc scilicet quod inimici desperatissimi fiant
ibi capiu posuit: hic vero verticem capilli, qui su- lales canes, est ab ipso, id est, per ejus gratiam et
pra caput esl, ponji. Est autem vertex capillorum mtsericordiam.
sublimitas, quam quidem relorqtiendo capillos pa- Videruniingressustuos. Quast dicat: Per quid coii-
rani, ut erectum caput habeant. Sic el haereticinon versi ex B.isau erunt pes tuus, et conversus et con-
ignorantia, sed quaiiam arroganiia magisterium su- versi, ex prolundo roaris tingua canum luorum? Sei-
per alios sibi usurpant. Est et alia senientia Cassio- licet quia viderunt ingressustuos, o Deus, i.ctest, at-
dori, scilicet ut per capillos, qtti gentiles sunt, yiles tenderunt prsecones, id est, alios ingressus, et illjs
et teuues sententias : per verticeui vero yeisutiaui se conformaveruiit. Vel videruni,oDeus, ingressus tui
quaiuqau)in eisdcm intelligaiiius. Soient enim hse- vci luos, id est, cognoverutit iiiuent ttta, scilicet cum
859 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 840
quanta hiiroililaie in hunc mundum vcneris, et quse A , Iribu Zabulon el de Iribu Nep/italim, ut dicamus
apostolos de his tribubtis lantum assumptos.
cperalus sis, ingressus dico Dei mei, id esl, Crealoris sanctosaucioriiate
hiei, in hoc quod Verbum : et regis mei, in hoc quod Quod aliqua nec potest refelli nee con-
homo. Qni scilicet Deus est in sanclo, id est, vel in hrmari. Si vero inlerpretationes nominum attenda-
loco illo sancto, quem constituit de his quos per mus, aliter dicemus. Juda enim interpretatur con-
gratiam et misericordiam suam, et de vinculis pec- fessio. Et principes confessionis sunt sancii marty-
catorum eduxit, et de sepulcro suscitavii. Vel in res, primatum in Ecclesia obtinentes, quorum prae-
sancto sanctorum, id est, in homine "Dominico,in cipua virtus est confessio. Sed quia pro hac confes-
quo Specialiler fuit. Unde Apostolus : Deus erat in sione mulia eos pati oporlet, ideo necesse est ut
Christo mundum sibi reconcilians. rounitum loeum intrent, id est, Zahulon. Zabulon
i Prwvenerunlprincipet. Quomodo viderunt ingressus enim interprelaiur liabitaciiluin fortitudinis. Et si-
tuos ? per principes scilicet, id est, per apostolos qui gnificatur per Zabulon Christus, qui est eis turris
prmvenerunt, id est, praecesser.uiitalios. Vel secun- fortitudjnis, sciiicet si scilicet
atlendant et quid ipse passus
dum eam sententiam, ubi |ier ingressus praecones sii, elqtiid acceperit, gloriam itnmortaliiatis
accepimus, ita dicitur: Viderunt, inquam, ingressus et impassibilitatis', et sperenl eamdem mercedem.
tuos, id esi, praecones luos, inier quos principesprm- Tuiic natnque constanles facti sunt aliis , quibus
venerunl cqnjuncti psaltenlibus,. id est, cuni mullis exemplo sunt principesZabulon,id est, principes for-
aliis a se coriversis : qui sunt psallentes, id est, per titudinis. Et quia per hoc sequilur laudatio coele-
bona opera quasi visibili inslrunienlo Deum laudan- stium gaudiorum, ideo sunt et piincipes Nephtalim.
tes. Ipsi dico in honorabili officio positl, scilicet in U ' Nephtalim quippe dilatatib mea interpretatur. Possu-
medio juvencularum tympanislriarnm tanquafn prae- mus quoque iiitelligere per Judam fidem, per Za-
centores, omnia prcevidentes, omnia disponentes, bulon spem, per Nephlalim charitatein. Merilo enim
Juvenculas novellas vocat Ecclesias nova gratia de- duces aliorum sunt, qui ftde in pura prineipes sunl.
coratas, et a sanclis apostolis constitutas, quas eas- Et qui in spe cerla, quae liacil hominem foriem, ne
dem yocat tympanistrias. Tympanum enim ex sicco deficiat in tribuiatione. Et qui in vera charitaie,
corio fit extento.Et illae Ecclesiaesunf lympanistriae, qualis ille princeps fuit, qui in ipsa passione pro ini-
quia carnem siccanl, id est, macerant, et intentione micis dixit : Domine, ne staiuos illis hoc peccalum.
meditaiionis bonaect pperationis sanctaeDeum lau- Et quia (quasi dicat) et lales subditi, ei tales prselati
dant, et ne aliquis hoc audiens intenderet ad luxu- in Ecclesiis sunt :ergo vos convefsi expngnatis et vi-
riosos cboros, ut ostendat quid vocet juvenculas, ctis ex Basan, et de profundo maris benedicite Deo
subdit: In Ecclesiis benedicile. Quasi dicat, Yos in excelsis. Et ut lioc a multis fiat, o Deus bonis
conversi ex Basan et coiiversi ex profundo maris, priiicipiis bonos exitus jungas, scilicet manda virtu-
benedicile per bona opera Deo crealori et Doniino tem luam, id est, holilica hominibus illum qui est
redemptori in Ecclesiis, id est, in societate .Eccle- virtus et sapiemia lua. Chrisius enim Dei virlus, et
siarum vos praecedentium benedictione hausta de Dei sapienlia. Vel ut quidam libri habenl, Manda
fomibus Israel, id est, tali benedictione, id esi, quse virluti tum, id est, commenda et impone hoc virluti
non dissentiat a tradiiione sanclortim apostoloruni, tu«, utsenotificando sic tc benedici faciat.Mandain-
qui surit fontes Israel, id est, a quibus veri Israeliiae _ quam.docendo,id et confirma vivendo, subaudis in
doclrinam verilalis hauserunt. « gentibus, hoc, est, gratiaro illam quam jam innobit
IbiBenjamin- Iiivilat eos ad societatem Ecclesia- primitivis operatus es, tuiddico incipiens a tempiotuo,
rum, commendans consorles et duces, quos ibi har quod est tu Jerusalem, est, a populo credente in
rjebunt. Quasi dicat: Ideo in Ecclesiis benedicere te, qui perlinet ad Jerusalem. A Judaeis eiiim salus
debetis, quia ibi est Benjamin, id est, Paulus de tribu processit, quia inde et electi apostoli et ipse Chrislus
saevissima Beiijamin nafus, adolescentulus, id est, secundum carnem natus fuil. Et vere mandabis et
noviter assumplus, et in lioc ecccessumentis, id est, confirmabis, quia reges offerenl tibi munera. Potest
tunc quando percussus in via a Dominomeniem ita et in line prioris versus lieri distinctio, et deinde
excessit, quod nec vidit aliquid, nec audivit. Vel ens dici ut prius, quod vere mandabis et .confirmabis:
in excessu mentis, quia taniso est perfectionis quod quia reges venienies a lemplo luo in Jerusalem, id
menie Deo excedit. Juxta quod ipse dicit: Stue mcntei esl, sancli aposloli electi de Judceis offerent tibi mu-
excedimusDeo. Vel eliam quia usque ad tertium cce- nera. Quaevero munera? Gratiosa quidem et acce-
lufn in exstasi tanta raptusfuit,quod nescierit utrumi-,, ptabilia, scilicet seipsos et secum alios conversos.
in corpore an extra corpus factum sil hoc. De hoc; lticrepa feras arundinis. Offerenl, inquam, reges
Benjamin diclum est, Lupus rapax mane comedit>, munera. Sed quia mulli bestialiler his muneribus
prmdam, vesperedivisit spolia. Quod sic inlelligen- obstrepent, Christianum scilicet nomen habentes, a
dum est : Paulus mane in prima setate sua praedami fide vero dissenlienies, id est, baeretici. ldeo Do-
comedil, quia pewecutor Ecclesiae fuit : vesperes mine increpa, per quos habes increpare, scilicel per
autem, id est post conversionem, spolia divisit, quiai praeconcs luos feras illas, id cst, bestiales illos, quae
quos verbo praedicationis diabolo rapuit, in diversa ferae sunt arundinis : quia feritalem exercent in
officia Ecclesise dispertivit. Potest el ita dici, quia D arundinem, id est, in Scripturam sacram, quam prave
curh mane fuit ei, id est, cum lumen fldei recepit, iriieipretandodissipant.Ecce quod efflcit (pro eoquod
tunc quasi praedam comedit: quia ab illo quem per- eflicitur) scilicet arundo pro Scriptura. Vel si con-
scquebafur ut hostem, quasi in gratiam spirilualem tenlum pro continenle accipiamus, scilicet arundinem
accepit. Juxla illud : Regnum cmlorum vim palitur, pro luto, quia arundo loca diligit lutosa, lunc dice-
el violenli peclore rapiunt iltud, et spolia illa, id esl, mns, quia illi fere sunt ferse arundinis, immergentes
eaitidem graliam quasi vi ab hoste captam divisit in scilicet se, el involventes in luto ut sues: quia veras
vesperej id est, inier gentes quae quasi vesperum el sanas sentemias conlemnentes, in falsnm et erro-
erant: quia Veri solis luce carebant. Poiest autem, neum intellectum se demergunl. Vel ferai illsesunt
si ad inierpretaiipiiem noininis aspicianius, versus arundinis, id est, comparabiles arundinibusquia sicut
isle largius accipi, ut sic dicalur : Ibi est Benjamin, arundo facilevento agitatur, ita ipsi facileomnivento
•id est, oronis potiorem partem, id est, dexteram doctrinmcircumferunlur. Sequitur :
pelens. Benjamin enim filius dextrm interpretatur. Congregatiotaurorum. Ideo dico ut iqcrepes feras,
Benjamin dicb adolescenlulus, id est, gralia innova- quia inultaeerunt ferae. Nam erit congregatio lauro-
tus, et in excessumientis positus, sciiicet ut sehomi- rum, id esl, erunt mulli tauri cervicosi et indoini-
neiii excedat in se Deuui.eonimquae retro sunl obli- tam cervicem habentes, id est, haeretici tii vaccit po-
ttfi, in ea quae anie sum exienius. Praeterea duces: pulorum, id est, inter seduciibiles animas de populis
<>limi sunt ibi : nam duces eorum, in Ecclesiis sci- conversanles, quce eos sequantur ut vaccse tauros.
li.ei existentiumf sunt principes de tribu Juda, de. . Vel in yaccisbuljalorum, iti esi, inter bserelicas ani-
841 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. LXVUI. 842
mas, sicut vaccce bubalorum, id est, sylveslres A inquam, eliam est coelum, id est, summum illortim,
vaccae sunt conversnntes. Non enim aggrediuntuf de quibus dicitur: Coeiienarrant gloriam Dei; illara,
stabiles in fide, et fortes, sed infirmos et seducti- inquam, exaltavit super seipsam, quia cum natura
biles. Dnde Apostolus : Penelranl domos, et captivat ejus esset tendere ad ima, fecit tendere ad summa,
ducunt mulieret, oneratas peccatis, qum ducuntur va- ipse dico tendens ad Orientem, id est ad Patrem qui
nis desideriis, semper discentes, et nunquam ad scien- orius ejus est. Juxla illud : A summo cmlo egressio
tiam veritalis pervenienies.Et quod tales lauri erunt, ejus, etc
hoc Deus utililer suis faciet, scilicet ut Ti excludant, Ecce dabit voci sum. Ideo dico cantate nunc, et
id es.t, manileslos faciant eos, scilicet exclusores, qui psallite, quia si nunc non cantaveritis, tandem plo-
probati sunt in argento, id est, in divino eloquio. rabilis. Naroque ille qui veniens judicandus, dedii
Uude Apostolus : Oporiel esse hmreses,ul qui probati voci suaa vocem infirmitatis: veniens judicaiurus,
sunt, manifeslifiant. Exciusores in argentaria arle dabil voci sum vocemvirtutis. El qui venit ut agnus
dicuntur, qui de massaeconfusione formam alicujus humilis, rugiet ut leo terribilis, cum dicet suis : Ve-
vasissciunt reddere.Similiier in divjnaScriplura ex- nile, benedicliPatris mei: alienis vero, Disceditemale-
clusores dicuniur illi, quibus tantum ingenium dalum dictiinignem mlernum. Et-ecce, quasi dicat: Proxi-
esi, ut quod obscurum et ambiguum est, sub certum mum est ut hoc faciatis. Teropus euim breve est, nec
inlellectum possint redigere. Potest eiiam dici, quod longum est putandum,quod habet exiium. Et quia et
ad hoc permitlet tauros illos esse, ul qui probati sunt fuiurum boc est, et jam imminel, ergo cantate, psal-
in argento, id est, in divino eloquio excludanl eos, id lite : et sic dale et in prosperis et in adversis gloriam
est, eliminent illos malos, et hoc sit eis ad gloriam. j» veram et gratiam Deo : quem merito glorificare de-
Vel nt iili lauri excludant eos a vaccis, qui probati betis, quia magnificentia,'ii est, magnifica gloria ejus
sunl in argenlo. erit super Israel, id est, super omnes illos qui modo
Dissipa gentes qum bella. Ita dico increpa feras, ut iaborant, atl hoc ut sint lsrael, id est, viri Deum vi-
dissipes genies illas qum volunt bella, id est, quae po- dentes: quia hos omnes glorificabit immortalitate
tius sludent contentioni quam correctioni. Gentes vo- et. impassibilitate. Et virtus ejus, id est potenlia ejus
cat illos eosdem, quos feras vocavit, id est, haereti- apparebrt evidenter in nubibus: qttia tauiae dignilaiis
cos non propter nationum diversitatem, sed propter nubes illae, id est, saucli aposloli erunt, quod com-
sectaruni varietatem. Alii enim fuerunt Douatisiae, paratione sua alios judicabunt. Et ul ostendat quas
alii Nicolaiice, alii Ariaui, alii Sabetliani, et plures nubes hic accipiat, subdit : Mirabilis Deus. Quasi
alii. Et vere dissipabit gentes lales, nam per legatos dicat: Vere magnificenliaejus erit in Israel, et virtus
reconciliationis et aeteruaepacis, id est, per praeco- ejus in nubibus; quia Deuserit mirabilisin sanctis suis,
nes sanctos hoc facies. Qui legali venient ex JEgyplo id est, in remuneratione sanctorum suorum : Deus
et jEthiopia. Talis legalus Apostolus fuii, qui dixit, dico, Deus Israel, id est, virorum Deum videntium.
pro Ghrislo legatione fungimur, lanquam Deo exhor- ln quo vero mirabilis? In hoc scilicet, quia ipse plebi
tante per nos. Obsecramusvos pro Chrislo, reconci- sum modo iiifirmae, modo invalidse dabit taudem in
liamini Deo. iEgyptus interpretatur lenebrmvel affli- corpore virtulem; quia dabit ei corptis conflguratum
clio, yEihiopia vero nigra. Et designaniur per haec corpori claritaiis suae:ef dabit ei forlitudinem, id est,
duo geniiles, qui et tenebrae erant, id est, obscura- constantiam in mente, ut amplius non patialur de-
tum inlellecium habebant: et afflicli caecitate erant, _ fectum ; quia tunc iniroica destrueiur mors, nec ul-
quia creaturam Creaturi prseponebant, et denigrati ^ tra loctts eril peccato. Et quia diflicilem psalmum ad
pelle /Etbiopum, id esi, nigredine peccatorum erant, intelligendum, et prolixum, tandem, Deo adjuvante,
a quibus vere quia gentes prsedictas dissiparent ve- peregimus, inde beuedictus Deus.
nerunt legati. Ut Augustinus, Hieronymus et siiniies IN PSALMUMLXVIII. .
alii. Et quomodo ex ^thicpia veniant legati exponit,
scilicet quia Mlhiopia prmvenietDeo, id est, ad ho- In flnem pro bis qui commutabuntur, David.
norem Dei. Manus ejus, id est, vindictam fuiuram AltGUMENTUM.
ipsius Dei. Quod est dicere : ,/Elhiopia praecedet
viudictam Dei credendo, et cum crediderit, venient Machabseorum personis causisque conveniens ap-
ex ea legati. Potest et aliler hoc inlelligi, quia dicit tatur oratio. Aliter legendus ad lectionem Jonae
bealus Augustinus, quod ejus in Mebraeoreferiur Prophetae, et ad Evangelium Joannis, vox Chrisli
hic ad femininum, id est, ad jEiliiopiam. Juxla quod cum paieretur.
sic dicitur, /Elliiopiu adhserendo Deo per fidem prm- KXPLANATIO.
venietin hoc manut ejtis, id est, suas proprias manus. In flnem ad Chrislum respicere nullus ignorat, qui
Hoc est opera sua, quia ex lide justificabitur, cum atteslanle
non possil per opera justificari. Unde Apostolus: lurus est etiam Evangelio suam in hoc psalmo narra-
Arbitramur per opera legis Itominemnon justificari, exuentes velerem passionem, qua commutabuntur credentes,
sed per fidem. Abraham enim credidil Deo, el reputa- totum hominem, et induenles novum. Per
tumesiei adjustiiiam. Et priusquam justilicetur, ve- psalmum ex forma serviloquilur Chrislus. Primo
j. capile adeprecatur, ut salvus fiat a Palre, quoniam
nie;;l legati ex ea ut prius.
Regna terrm. Prcevidens propheta et Judceorum et parte gratis Judmis est odio habitus, Secundo postulat a
membrorum, ne decipiatur spes fidetium, in ejus
genlium vocationem, communiier horlatur utrosque resurreclione confisa, ontnia se dicens mquanimiter su-
dicens: 0 vos Judaei vel gentes gralis vocati, et de
lerra regftum facti, canlate sancie medilando Deo stinuisse, qttm inyerebanl iniqui. Tertio precalur «t
oratio exaudiatur, qualenus de lulo islius smculi
Palri; psallile bene operando Domino Filio; psat- ipsius conversalioimmaculata liberetur scire, dicens Do-
lile etiam Deo Spirilui sancto, Domino dico psallite, ejus minum quantis inimicorumappelatur insidiis, usque ad
qui ascendil, elc. Polest et hoc totum ad Fiiium tan- passionis exitum machinato discrimine perveniret.
lurti referri, ut sic dicamus : Cantate Deo Filio, ut Quarto virtute
Deo, id est, Creatori vestro; psallile ei ut Domino, ranl inimicis ventura prmscienlimsum,qum contingere pote^
id est, Redemplori vestro; psallite ei etiam ut Deo, se pronuntiat. Quinto a formu servi
id est, resuscitatori veslro, qui vos conresuscitavit, turum pauperem profitelur, unde et laudes se dicit reddi-
et sedere fecil ad dexieram Palris, quod innuit cum mino paternm clementim, Itortans fideles ul in Do-
dicil: Qui ascendit super cmlumcmli. Vei quia ma- adversilale confidant, qui Ecclesiam suam de mundi islius
terialiler in illud coslum ascendit, cujus ipse agnus citale liberavit, el sanclis suis in ea perenni feli-
lumen est, quod est super nostrum cuelum, quod est prospexil.
in medio aquarum, et ex ipsis aquis conglutinalum. COMMENTAltlUS.
Vel qui ascendit super seipsum, qui est ccelum al- . Salvum me fae, Deus, quoniam intraverunt aqum.
torum coelorum.Quomodo? Quia carnein numanam. Prsesens psalmus atlribuitur ipsi David, id est,
PATEOL.XCHI. 27
 843 BEDM VENERABILISOPP, PARS II. SECT. II. -r IlUBiA ET SPURIA. 8*4
Canticum : quia sunt in hoc psalmo.yerba expressa, A li.as diyinitatis mese, sed forraam paupertaiis hu-
quse in passione ejus sunt coinpleta, ut, Dederunt mancc. Substaniia enim^pro divifiis porii solet. Di"
in escam meam fel, cl siinilia. Et dietiiilur pro his viliae epim sunt in hoc, quia non rapinam arbitratus
qui commutabuntur.Comnuilaiioalia Tn deierius, alia esl se esse mqualemDeq, cui vere aequaiis,cpaeternus
in nielius. Adam eiiini et Eva in delerius mutali et consubsianiialis secundum Verbiim est. Paiipertas
surit: ijui vero ex Adam et Eva Christo cohseserunt, verpej'usTn hoc fuit, qtiia sc ipsiim exinaiiivil, fer-
in melius mutali sunt. Et commulationem in dete- mam servi accipiens, habiiti inventusesl tit liomo. Qua
rius iniquitas fecit, coromulalipnem vero in mejius, paupertate dives fuit, quia nos niiiliis divitiis reple-
Christi misericordia praestitit. Hujus conimutatjonis vit. Cuni enipi diyes esset, pro nobjs pauper factus
in melius causa est et ipsa passio, id es.t, iransilus est, u), nos paupertate sua diiaret. Vel aliter : Sub-
Chrisli: quia nisi ille fransissel qui descendil, tit slantia dipitur quidquid a Deo cieattini esl, et homo
nos liberaret vel subleyaret, riiillo modp nos qtii creatus a Deo ut substantia, id esl, ut eo digna es-
decVderamus,transire possemus. Fit autein fra.nsims sel. Et si ea substantia mansisset, quarn Deus ge-
isie de mundo ad cceluro, de terrena yifa ad coele- nuit, infixus non essei. Sed liomo lapsus est per
stero, de mortali ad immortalem, de eorruplibili ad iniquitatem, quaj iniquitas non est creatura, quia
jhicorruptibilem, de laljore ad aetefriam requiem, npii est nattira, quam Deus creavit, sed corrupiio
Causani ergo cbmmuiaiionis nostrse, id est, jpsam nalurae, quam ipse homo in se fecit. Ab Adamo ini-
Cbristi passionem, nostramque in tribulationibus qtiilas venii, e.t non est substanlia, quia non est ini-
vocem in hoc psalmi eonlexlu audiamus, cpgnosca- quitas a Deo facta, Nanj non est facla, quia otnnia
niUs, ingemiscamus : et audiendo, cognoscendp, in- I» per ipsum facta suril, et omnis crealufa a Deo facta.
gemiscendo commuteratir, et commutati curo capite Laudat eum hbn qupd sensum habeat laudandi, sed
nostro dicamus, Salvum me fac Deus. Hortatur au- quia maieriam praebet laiidandi. Nulluih autem yi-
tem nos caput in boc jjsalmo, ut per ejus passio- tium materia est lainlancli Deum, quare iniquitag
nem et mercedem atieiidanuis nostram quoque pas- non est crealura, el ideo dicit, lnfixus sum in limo
sionem et niercedem, et sic coinpatiamur, ut qt glo- profundi- et hpc ideo, quia jion esf substaniia, •id
rificemur. Si enim compatimur, ct conglorificabi- esl, quia npn inveiii in lioipiiie substantiaro quam
mur. Et orat sic pro se el pro merobris suis : Deus feceram. VeniinaUUudinem maris. Infixus sum, in-
Pater «ahiunt me fac, restituendo me iromorlaliiati. qtiam,-sed nou ex aliqua nece.ssitaie, quia ego
Salvbs fac et mcos, nunc interiin interiori resur- sponte veni m aliitudinem maris, id est, in hanc vi-
reciione, quousque eliam exteriori. Et necesse esf ut tani amaricaniem pceiias peccali, ifa tamen ut in
salvos nos faeias, quoniam aquminlraveruht usquead alto mari essem, id est, in eo loco qui roinus cpm-
^ariimammeam. Aquaedicuniur hic lurbceJudaici po^ moyeretur, scilicet ut el si commoverer pceuis pec-
puli, quanium ad ipsum caput: quantum Vero ad cati, 11on tainen usjne huc sumpsi peccaium, Mare
hiembfa, dicunlur aquae etiaiii quicunque persecu- eniin et oinnis etiain aqua, in qua parie altior esl,
lores Ecclesise. Quod antem dicit, Inlraverunt aqute, minus corni.noyetur.Vel veni in altiludinem maris,
ad similitudinem dicluin est. Sicut ehim aqua j)au- id est, infer jllps, qui maxime amaricantes eranl,
latim intrat, donec navim submergat et involvat: seilicst inier Judaeos. Et idep ieiripestas, id est,
sic ipsi Judcei paulalim invoivcntes se lalenti odio, conlradiciio et furor illius populi non soluui
deinde consilium ineundb cum discipulo, tandeni mersit nie, cum super ine ut crucifigerer, cla-
etiam manifeste oppugnando, et super eum clamando « marent >.sed etiatn demetsit me adeo, ut me se-
Crucifigeetfmjintrqverunt, id est, praevaluerunt Hsnice pelirent.
ad animam_non imitaridani, sed demergendam et Lqbotqvi clamans, raucm. Ipsi quidem demersertint
deslruendam eorprn reputationeni: sic et de mem- me, ego vero monui eos de Tpsbruni salule, et sic
bris suo modo dices. laboravi clqtnans ad eos, quomodo cramavit ille de
Infixus sum in limo.<Ideo aquae prcicivaluerunt quo dicluro esf quod non iespoiidit cis verbum. Et
mihi, quia ego swtninfixus in profuudo iimo. llomo de quo Isaias, Sicut ovis ad occisjonem ducius est,
faclus a Deo de limo, pef prcevaricaiionemvero fa- et duin ita tractarelur, non aperuil os suuro. Sed
ctus est profunduSlimus. Profuridus quidem propler licet in passione non clainarel, prius tamen clama-
iriultiplices poehas peccati. In hbc limo profundo vit mulfum dicens : Vm mundo, et; Vaevobis scribae
infixus ipse fuit, quia hiiinanam naturarii Suscepit. el Pharjsaei, qui babetis claves sapientice, nec vos
Et ideo dicit: Infixus sum in limo profundo: Et ideo iniralis, necalios inirare permiitiiis, et inulta talia,
non est milii substantia, id est, subsisleiitia aliqua, Et ideo dicil: Laboravi clamans, Sed tameii (quasi
«t per me possim deniersus ab aquis ijlis subsistere, dicai) niliil profeci: quia fauces mem, id est, voces
nisi.tu resuscites liie. meae raucm factm sunt, qiianUimad eflectum : quia
iVentin aiiitudiiiem maris. Infixm sum, inquam, in sicnt vox alicujus rauci confusa est, el non audilur:
profundd limp, el hoc non ex aliqua necessitaie, quiai jta veiba lnea ab eis non intelligebantur nec audie-
ego veni ex propria voluntaie, non ex coaciiprie, in banlur. Et nimirum si adversariis fauces iueaerau-
gltiludinem maris, id esl, assumpsi humaiiitatem cuerunt, quia oculi mei, id esi, illi qui milii adhce-
jalte propter pcenas peccati amaricaiiiem. ldem eniro D rebani, et in corpore meo oculi erani, id est, apo-
iuliac est I.imus profundus, el maris altitudo, Po.s- sloli defecerutit, Ut illi duo qui dum oculi eorum te-
sunt et aiiter hi duo versus non ihcoiigrue exponi. nerentur in via, ne eum agnoscerent, dixerunt: Nos
Quasi dicat: lnfixus sum in limo profundi, id est, spetabamusquodipse tedempturus erat Israet. Et ideo
terra iradila est in IUCIIHIS peccalorum. liomo ut defeceruni, dum spero in .le Deum, id esi, quia nul-
prcjediximus factus est de limo, sed per praevarica- lum miraculum feci, nullain potentiani meara os-
tioriem factus est profunclusliinus. Quisquis vero tendi: sed tantuin spem meani in le Deo (ixi, non
prseter originalia peccaia immergit se in actualja, de cruce desceudendo, sed le remuneralorem ex-
quanto plura coinmittit, taulo profundiorem hunc spectando. Potest etiam Defecerunt oculi mei simpli-
limum reddit. litiiic liinum pioirahentem ad aliquam citer esse descriptio mortis. Quasi dicat: Non solum
iniquitaiem, si quis coiiieiiiuii, limum stiuro aurum fauces raucuerunt, sed etiara ocitfitnei defecerunt, id
facil, quia landem in ccclestem habitiim mutatus esi, in morlera datus suni. In morle enim ocuii de-
sequalis fit angelis Dei. In hoc limo profundo in- ficiunt. Et ideo defecerunt, dum spero m Deo meo,
lixus esl Christus, quia corruplio nalurae uon solum ut prius.
per originalia, sed etiam per actualia fuit causa Mvttiplkati sunl. Quia fauces tnem raucm faclat
quare infixus liiit. El ideo dicit: Infixus sum in limo sunt, ideo illi qui oderunt me gratis, id est, sine oroni
profundi, id esl, haesi ibi, quia captus sum, caesus, causa, multipticati sunl et iu suis ei in nieis . quia
flagellalus, cfucifixus. Et hoc ideo, quia non esl. unus etiam de duodecim accessit eis super capillos
substahlia ih me, id est, quia non ostendi eis divi capilis mei, id est, inlinitl facti sunl. Finitum enim
•545 IN PSALMORUMLlBRO EXEGESIS. — PSALM. LXVlIl.
accipitur pro infmito. Vel quia capilli capiti adhse- A autem confusio proprie remordens conscientiam
rent, el ipsum ornatum possumus per capillos acci- culpa:
pere, amicos ei qui caput est adhserentes; ut sjt Extraneus factus sum. In tanlum confusio cooperuit
sequipollenier dicere : Plures longe facli sunt resis- iue, quod factus sum fratribus meis, id est, cognatis
leiiles niihi, quam faventes. Unde inimici mei con- meis sccundum carnem de eadem tribu velut extra-
fortati sunl, id est, praevaiuerunt, et audaciam con- neus et fitiis mairis mem, id est, eliam omnibus de
tra me acceperunt : inimici dico, qui pertecuti sunt quacunque tribu nutritis lacte matris meaeSynagogae,
me injuste. E< vere injusle, quia niliil injustius id est, in eisdem legalibus instilutis snm factus ut
quam velle illum occidere, qtii venit se salvare. Et jperegrinut, quia et hi, et alii alienaverunt me a se
tunc scilicet confoitatis inimicis exsolvebamqum non sicut extraneum et peregrinum. P.ossumus quoque si
rapui, jd est, pro peccato pcenas pertuli, qui pecca- volumus per fratres in fide cognatos, id est fideles,
luro non commisi, quod est dictum ad simililudi- prius accipere. Deinde per fllios matris generaliter
mem, scilicet quasi aliquis aliquid rapiat, et alius onines ad Synagogam perlinentes intelligere.
qui sine culpa esset illud solvat. Adam enim et Quoniam zelut domus. Id est, quoniam pia indigna-
Eva inobedientiam commisii, pro qua Christus qui tio, quam habui de domo tua, orationi dedicata,
peccatum non fecit, pcenas luit. quam fecerant domum negotiandi, et speluncam la-
Deut tu scis. Quasi dicat: Exsolviquidem qucenon trocinandi comedit mt, id est, inciiavit me, ut lale
rapui, tu autem Domine nosii quare hsec fecerim : quid facerem, in quo maxime eos offendi, stcuf in
quia (u scis insipienliam meam. Quomodo dicit insi- Evangelio legitur. Vel aliter : Zelus domus tum, id
pienliam esse suam ille, in quo vera est sapientia. « est, indignatio de hoc, quod cura deberentse praepa-
Cliristtis eniro Dei virtus et Dei sapienlia, el lanieii rare tibi doraum ornalam, potius paraverunl in se
nihil magis simile insipienliae,quoniam quod ille qui domum negotiationis, id est, avaritiaj ct domum la-
uno verbo omnes inimicos suos posset desiruere," tronum, id est insidiarum et fraudum. Ilia inquani
passus est se capi ab cis, flageliari et occidi. Sed haec indignatio comedit, id est, concitavit me, ut eos re-
insipientia suinnia erat sapientia, quia quod slultum darguerem, et iniquilatem eorum non celarem, et
esl Dei, sapientiut est hominibut.Ad boc enim permi- ideo opprobria illorum olim in deserto per palres suos
sit.ut ille manusin eum niifteret, qui niliil suum in exprobranlium, quando dixerunt : Nunquid poterit
eo invenit, ut perderet illos in quibus verum jus ba- Deus parare mensam in deserto? Et item ante vitulum
buil. Et ideo dicil, Insipienliam meain 11011 veram, conllaiilem : Isltsunf dii tui, Israeli elc. Vel uirum-
sed quam homines reputant insipientiam : illain lu que etiam de praesenti potest diei sie : Opprobria is-
scis, id est, approbas, a quo omnis insipientia abest, lorum exprobrantinm libi per me, quia qui nie sper-
nou cognitionem, sed dignationem, quia scis non nit, te spernit. Illa, inquam, opprobria eeciderunt
esse insipientiam, sed veram sapientiam. Et delicta tuperme, id est, elfectum dederunt super me, quia
mea non vere, sed repulaiione iilorum, scilicet quo- me viderunt, et me invenerunt. Vel etiam potest dici,
rum ego non commissor, sed susceptor sum, ita quia opprobria scilicet qui (tic) eum blasphemum et
lamen ut in me delicta non suscipiam, sed poenas dsemoniacum et similia vocaverunt, veniemia super
pro ipsis luam, illa, iuquam, delicta non tuni abscon- euin ceciderunt, quia eo resurgentefalsa apparuerunt.
dita a te, a quo omne deliclum est absconsum digna- Et operuiinjejunio. Zelut, inquara, domus luie co-
lione. Et ideo non erubescant in me non resuscitalo, medit me. Et injejunio illo, cuiri nullum scilicel iri-
illi qui exspectantte resusciialorem per me resuscita- G venirem, quo me reflcerem, operui animaht meam, id
tum, o Domine Domine.Aico,qui non lantum Doini- esi, osiendi me eis per aliquam vindicfam manifes-
nus es liominum, sed eliam virttaum supercoelestium. tam. Vel in jejunio illo operui animam meam, lamen
Et ila dico non erubescanl, ul non confundanlur, id fuit jejuniura illud, qtiod quasi pallium velavit et
est, ut confusibiles se non intelligant, attendentes pressit undique animam meam. Et hoc sci.licet,quod
stiper me, bominem, id est, inlelligentes in me super lalibus non consensi, et a lalibus jejunavi, factum ett
egenum et pauperem. Vel si supra memorativum vel mitd opprobrium. Ideo enim mali opprobria inferunt
facere dices, non confundanlur super me, id est, de bonis, quia boni non consenliuut eis.
me non resiiscilato illi qui qumrunt le per me, o jOeus El posni vestimentummeum. Operui, iriquam, am-
hrael. Plus est confundi quam erubeseere, taraen mam meam, et insuper vestimentummetim, quo vesti-
quia qui confunditur, illius conscientia remordetur. tur divinitas mea, scilicet cilkium, id esi, humanam
Sic et istorum qui intellexerunt super egenum et carnem posui (pro opposui) eis in quam scevifent.
pauperem conscienlia remordenlur, si Christus non Ciliciumveslis hispida est, quse ex pilis caprarum et
suscitaretur de hoc quia dixit eis : Creditis in Deum, haedorumfit, et signiflcal hic carnem Christi. Et per
et in me credite, et cfediderunt. Posset enim eis peenas peccati compungebat, et quasi de pilis capra-
dici: Ubi est ille in quem credebatis? Ubi esl ille de • rum erat : quia in similitudinein carnis peccati venit,
quo praesumebatis?et similia. etsi non in carne peccaii. Vel potest simpliciter dici
Qtioiiiai»propter te. Ideo dico ne permiitas eru- sic : Proposui eisvesiimentum, id est, carnem iiieam
bescere vel confundi exspectanles et quaerentes te ut ciliciuin, id est, lanquara aliquem vilem et despe-
per me : quoniamego sustinui opprobrium non pro- " ctura, quem dissiparent habilum. Ei ideo faclus sum
pter me, sed propler te. Oiiprobr.um est quod objici- iliis in parabolam, id est, in similitudinem, id est,
tur ab iiiimico. Ut Christo objectuin fuit, Dmmonium ut cui maledicereiit et dicerent: Sic libi Jiat, sicut
habes,el similia. Et oronis qoi peccator est patiiur illi factum est. Vel aliler : Posici cilkium vestimenlum
opprobrium propter se, quia causam opprobrii habet meum, id est, quosdam de illis qui piius crant in
in se, nec hoc iiiagnuiii est. Si quis veio propter peccacis hispidi, sicut cilicium niilii incorporavi, et
Deum patitur opprobrium, inagiiuui quid lacit, quia sic vesiimentum meum eos feci. Juxla illud : Vivo
certum boe est prcemium. Et Christus paiieiiter lulit ego, dicit Dominus, el his omnibus velul veslimento
opprobrium non propter se, quia peccatum non fecit, vesiieris, et ideo eliaro factus sum illis in varabo-
sed proptef Deum, scilicet quia ejus praecepta serva- lam, ut ideiu sit parabola, quod opprobrium. Hoe
vit, ad boc ut quod ipse in quo nihil fuit, paticnter enim quod tales sibi assumeret, improperaverunt
passus esl, hos in quibus multa sunt paii doceret. ei dicenies, quia cum publicanis el peccatoribus
Etideo dicit,Suslinui, Domine, opprobrium non pro- manducaret.
pler me, sed propler te, et eiiam confitsiooperuil fa- Adversumme. Factus sum illis, inquam, in parabo-
ciem meam, id esi, pleuaria coufusio fuit mihi, non tam, et hoc taliter ut majoribus et ininoribus. Nam
secundum rei veriiatem, sed secundum illorutn giit sedebani in porla, id est, Hiajores qui i» p.orta,
opinionem. Talia eiiim dixerunt ei, unde merito id est, in publico nioie anliquo judicabaiit, qui
coiifundeniur, si in eo esset. Ut, Alios fecil salvos, maxime deberent judicare pro roe, maxiine loquebun-
te ipsum salvum facere non potest, et similia. Est lur adversum me, et per majores eliara iniellige de
847 BEDiE VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. S48
jnAnoribus. Vel aliter, Qui sedebant in porta, id est, A quitur dicens : Inlende qnimm mem, id est, animae
scribse et phiarissei,qui claves scientiae habebaht, et meorum, et liberd eam oceulta liberatione. Dusesunt
in scientia legis et prophelarum, quaeporta est ad tribulaliones justorum :*una occulta, et alia mani-
veritalem sibi acquiescebant, sed tamen nec ipsi festa. Occulta fit per inimicorum excaecationem, ma-
intrabant, nec alios intrare permittebant. Tales, ih- nifesta vero propter conversionem. Tres enim pueri
loquebantur adversumme. Et prae- de camino ignis manifesle sunt liberati. Et hoc fa-
quam, eranl qui bibebant
terea omnes qui vinum, scilicet erroris, vi- clum est propter Nabuchodonosor, qui postea credi-
nuro impietatis. Vel vinum terrenae cupidilatis, sci- dit et confessus est. Septem vero Machabaeiocculte
licet ihebriali amore lociet gentis. Ili.inquam, omnes sunt erepti, et hoc propler Autiochum tyrannum
psallebant in me, id esl, psalmum et cantilenam fece- magis excaecandum. De hac ulraque liberaiione hic
rant 'sibi de me. Vel aliter : Illi, inquam, loqueban- agitur. Et ideo postquam dixit, Intende animm mem,
tur contra me. Qui vero bibebant vinum calicis mei, et libera edm, quod pertinet ad occultam liberatio-
id esl, qui alteiidebant dulcedinem fuluram de pas- nem : subdit de manifesta dicens, Eripe me caput
sione mea, sicut sancli apostoli etsanctae mulieres.illi manifeste resuscitando, me scilicet et meos , etiam
psallebant in me, id est, gaudebantde potenlia mea. manifeste eripe propter inimicos meos et meorum
Ego vero orationem meam. Inimici quidem deride- convertendos. Et ideo dico ut eripias me et meos,
bant" me, ego Dontine Pater fudi pro eis oralianem et manifeste. propter inimicos, ut convertantur :
meamad te dicens: 0 Deus nunc fempus est benepla- quia tu qcti omnia nosti cognitione, sed non digna-
ciii tui implendi, ut perficias scilicet mundo graliam tione, scts per dignationem quantum improperium, et
visitationis luae: et hoc in mutiiludine miserkofdim B qtiantam confusionemet reverentiam patiamur ego et
tum, id est, in tua multiplici misericordia, quia in mei ab inimicis. Ego enim patior improperia ad
nobis multiplex est miseria. Et quia tempus est, magnam meorum utiliialem , mei quoque paiitiniur
ideo Domine exaudi me in verilale saluiis ttue, id est, improperia, id est, ad proximorum exhortationem.
dando veram salvalioiieni milii et meis a le promis- JEtideo tu qui ignoras quidquid maligne fit, non co-
sam. Veritas enim accipienda est in promissione, gnitione, sed dignatione, scis hoc per iudignationem.
misericordia vero in peccatorum remissione. Improperium est quod objicit inimicus. Et (uit im-
Eripe me de luto. Ita dico exaudi me, ut eripias properium in capite, quod dixerunt ei : /tt Beelzebub
me, idest, meos de luto, id est, de consortio Iuto- principe dmmoniorum ejicit dmmonia, et similia. In
erat quod dixerunt eis,
sorum, id est, peccatprum, ita ut si cohserent cor- membris vero improperium
pore, nori tamen infigaiitur mente, id est, non con- quia crediderunt in crucifixutn, et in roorluum, et
sentiarit eis. Et qualiter roget eos eripi, exponit di- similia. Uhde quidam ex eis sciens pofius sibi
cens : Libera me, id est, meos ab his qui oderunt me. gloriam esse, quam ignominiam, dixit; Jllt/i"tabsit
Et hoc ita, ut liberes eos de profundis aquarum, id gjjoriarinist in Dominonoslro Jesu Christo, etc.
est, de profunda iniquitale populorum, scilicet ut Confusio vero est-culpa remordens conscientiam,
non conformentur illis in profunditate iniquitatis quod nullo modo in capite vere accipi potesl, nisi
suse. Et exsequitur hanc liberationem. Qoasi dicat: per illoruin repulationem. In quibusdam vero mem-
Sic rogo liberari meos de profundis aquarum ul letn- bris, ut in credentibus de Judaeis vere fuit: quia
pestas, id est, seditio et furor iniqui populi nonde- eorum vere remordebatur conseienlia, cum diceba-
mergat me, id est, non deprimat meos, ut consentiant-(* iur eis : quia crederent in eum quem crucifixerunt.
eis. Aut si demerserit, non absorbeat me profuhdum, Reverentia autem est, quse facit ingenuam frontem
id est, interim non demergantur mei, ut veniant in etiam de falsi criminis objectione erubescere. Quod
profundum illud, de quo dictum : Peccator cum ve- item in capite non fuit. Nihil enim eum erubuit, qui ut
nerit ttt profundum vitiorum, contemnel.Aut si vene- talia patereiur venit: sed lamen ipsi talia objecerunt
rint in profundum,. saliem non urgeat supei eos ei, qucesi alii etiam falso bbjicereutur, essentrubori.
puieus ille os suum claudere. Quod ad similiiudi- In conspeclu tuo sunt omnes qui tributant me. ldeo
nem dictum est. Super illum enim , quasi puleus os dicit te scire iinproperium menm, quia omnesqui tri-
suum claudit ,.cujus os profunditas vitiorum a con- bulant me tn conspectu luo, \A est, omnis iribulatio
fessione claudit, et in illo non est spes redeundi. Si mea proceditex disposilione lua, nec ego subierfugi
quis vero positus in prolundo resipiscit, et clamat eam : quia cor meum, id est, anima mea expectavit
pro peccatis suis dicens, Peccavi, Domine, miserere : improperium, quia et prcevidit illjid, et praedixit : et
super illum puteus os suum non claudit, quia estde ut veniret, pertulit. Praevidit quippe illud cum disci-
illis de quibus dictum esl, De profundis clamavi, etc. pulis dixit: Ecce ascendimusJerosolymatn,elFilius ho-
Et ideo Dominus eos educit. lllos vero qui non minis tradetur, etc. Nollet eliam Basci, si nollel pali.
confitentur peccala sua, defendunt, non educit. Non Quia ideo duo quae noveramus accipit, scilicet nasci
esf enim iiberator, ubi tu es defensor : sis ergo lu et roori, ut lertium quod non noveramus, id est, re-
tuus accusalor, ut ille dignetur esse tuus liberalor. surreclionero et aeternam vitam demonstraret nobis.
Exaudi me, Domine, ut non urgeal os suum puteus Exspectavil, inquam, cor meumimproperium,et exspe-
super me; ideo, jDomine,exaudi me et meos, quoniamD ctavit tmseriam,inscilicet ut inferentes improperium
tempus est quia prsecessit tributatio, et ideo jam 6e- recognoscerent Et se miseriam, et invenirent in me
nigna, id esl, suavis et dulcis estniisencofd/aiwa. Sicut misericordiam. mecum sustinui etiam qui de hac miseria
enim pluvia dulcis estin siccitaie, ila misericordia in simul, id est contrislarelur, et non fuit qui
tribulatioue. Quasi dicat : Differebas exaudire, ut contristarelur. Tristes enim erant sancti apostoli,
dulce esset cum subvenires. Sed jam dulcis est mise- tristes erant et sanclse mulieres euro seculae; sed
ricordia tua, el ideo exaudire non differas. Jam enim hoc pro carnali affectione, scilicet quia timebant
iribulaiio pervenit ad certum modum calamitatis, et perdere spem et solatium, quod in ipso habebaut.
ideo adsit misericordia lua, ut exliibeai opus boni- Soius autem Dominus quasi de republica, id est,
talis. Benigna, inquaro, mihi et meis esl misericordia de communi miseria hominum trislabaiur, de qua
tua, et ideo tu qui prius despexisii propter muliiiu- vellet ut niulti secum contristarentur, et contristando
"dineminiquitatum, respice nunc et ineos secundum proficerent, et siceum consolarenlur. Profecius enim
multitudinem miserationumtuarum. Etqui prius aver- subditorum et roedendorum,soIaiium magnum estme-
listi te a liberio et superbo, raodo non avertas [aciem dicorum et praelaiorum : sednullus eralqui haec at-
tuam a puero luo, id est, a me el a meis humilibus lenderel, etideodicitiSusftnutgMistnmfconfrisfarefur,
sends tuis. Exaudi me et meos velociler, id est, el non fuit: et qui consolarelur elnoninveni. Et sic de-
indilate, quoniam tribulor ego, liibulaiitur et mei. derunt fel in escam meam, quod dederunt non escam,
Quod est dicere : Ideo ne differas cxaudire, quia jam sed potius erat (sic) : sed taiiien in escam datum fuit.
praeCessit in me et in meis tribulatio, quce fecit ut Acceperat enim Dominus escam, quia Pascha cum di-
grata sit exaudilio. Et qualiter exaudiri roget, exse- scipulis suis comedit, in quasacramentum corporis sui
 849 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. LXVIII. 850
commendaverat. Super hanc dulcem escam unitatis, A est, gravis vindicta tua , comprehendateos quantnm- '
scilicet corporis Christi ct charitatis Cbristi, quam cunque dispersos, scilicet, ut ubiqtie conlemptui ha-
etiam commendat Apostolus dicens : Umts panis, beantur.
ttnum corpus nos omnes in Christo sumus. Injecerunl Fiat habilalio. Quasi dicat: Ita dico ut effundas
Judsei fellitum potum, id est, seipsos quos ab unilale iram tuam super eos , ut habitatio eorum, id est, ci-
corporis ejus discerpserunt. Et adhuc quicunque . vitas illa, quam prius inbabitaverunt, et in qua
dissipant unifalem et charitatem, et contradicunt maxime saevierunt, fiat deserta quantum ad eos ;rei
Evangelicse veritati, vel qui male vivendo scandali- non sit qui inhabitet, id est, qui perseverel in taber-
zant Ecclesiam, super illam escam felliium potum naculis eorum , id est inslitutis ad lempus eis dalis.
lunc Quod ita factum est, quia etcivitas eorum ab eis eva-
propinant. Sed qui'd (it eis ? idem scilicet quodbibere.
Dominus iecit, quando cum gustasset, noluit cuata est, nec est inter eos qni instituta legalia servet.
In quo Sacramentum hoc designavit, quia tales gu- Quoniam quem tu percussisti. Quasi dicat: Merilo
standi quidem sunt, et ferendi non bibendo, id est, iram luam super eos elfundes, quia persecutt sunt
non sunt nobis incorporandi. Dederunt, inquam, tn tribulatione, quoad potuerunt, illum quem lu percus-
escam meam fel, et in sili mea polaverunt me acelo ': sisli, id est, me. Percussit Dominus in Adam et Eva
' quia cum ego siiirem eorura novitatem, ipsi propina- omne humanum genus mortalitatis et passibiliialis
veruht mibi acerbarn veiustatem. Et hsec mensa, vulnere , cum dixit : In quacunque die de ligno
idesl, lalis prseparatio mensae eotum fiat eis in la- scientim boni el mali gustaverhis, morte moriemini.
queum, id est, impedimenlum, non expedimentum De boc percusso Christus carnem accepit, et ideo di-
coram ipsis, id est, ipsis sitienlibus eam, et nou in- g cit : Perseculi sunl quem tu percussisti, et super dolo-
lelligentibus. Quod enim coram est, videtur et in- rem.vulnerum meorum, et super tristiliam quam ego
telligitur. Mullinoseunl matitiam suam et nequitiam, habui de vulneribus, id est, de peccatis meorum
sed tamen perlinaciter in ea perseverant, Et hi per- addiderunt, quia mortem mihi accelerayerunt. Ali-
niciose in seipsos agunt, quia vivi in infernum de- ter : Super dolorem vulnerum meofum servorum,
scendunt. Tales isti erant de quibus hic dicifur : Fiat prophetarum scilicet, prius ad vineam missorum
eorum mensa in laqueumipsis ens coram, et hoc non addiderunt, quia me filium inlerfecerunt. Aliter :
injuste, sed in retributionem, id esl, j'uste, scilicet, Super dolorem vulnerum meorum in me ipso addide-
quia promeruerunt. Et flat in scandalum, id est, runt, vel mendacium, quo resurrectionem meam ne-
in offensiouem, vel ipsis eisdeiii qui, quanlo magis gare voluerunt. Vel addiderunt, quia manus etiam in
scienies in jmalo perseverant, tanto magis offendun apostolos et in familiaro mearo injecerunt.
tur. Vel posteris suis, quibus hoc petierunt, dicen- Apponeiniquitatem. Quasi dicat : Ipse et se maium
tes : Sanyuis ejus super nos et super filios' noslros. modo addiderunt. Et tu , Domine, appone, non ex-
Non tamen quod obfuerit eis hcec imprecalio, sed ccccando , sed non juvando super iniquitatem eorum .
imitaiio. Vel aliter : Mensa eorum, id est, utrumque aliam iniquilalem. Iniquitas specialis eorum est,
tesiamentum, quod principaliter fuit eis proposiium, quod neque attendunl justitiaui hotninis, neque
ut ibi velut in mensareficerentur, fiat eis in laqueum, quantum peccatum sit justum hominem interficere.
quoniam irretientur corara ipsis, subaudit proposila Super hanc iniquitaiem alia apponatur , ut non mo-
geniibus, scilicet, adducantur in temulationem, vi- do justuin homiuem inlerficiant, sed et Deum. Vel
dentes gratiam sibi prius oblatam communem gen- '• p appone iniquilatem super iniquitalem, id est, iniquis
tibus faciam. Quod iit ei ad confusionem, et hoc patribus iniquos fllios superadde. Vel.super iniqui-
non injuste, sed in retributionem, id esl, jusle; et fiat latem de morte mea appone aliam iniquitalem, sci-
eliam eis in scandalutn, ut praedictum est. Ad hoc licet, ut in iiicredulilate perseverent, et sic non in-
quoque obscurentur oculi eorum ne videant, etc. Po- irenl, id est, non vivanl in liac vita, quse introitus
test et praecedens versus in bono legi hoc modo : est ad supernam ; injusliliam tuam, id est, in operi-
Dederunt, inqtiam, mihi fel in escam, el polaverunt bus juslilicaiis fldei tuce.
meaceto. El talis mensaeorum, id est, parala ab eis, Deleanlur de libro viventium. Non, inquam, intrent
fiat in laqueum coram ipsis, id est, in conspectu eo- in justilia, sed potius deteantur de libro viventwm.
rum recognoscani, scilicei, quod mensa illa flt eis Non ideo dicit de libro , ut illic aliquis liber sit, sed
laqueus confusionis; el fiat eis in relribuiionem, scili- ab humana similitudine fraclum est. Apud homines
cet, ut quae patiuntur, se propter illam pati inlelli- enim, quia labilis memorise sunt, necessarium est ut
ganl; ef fiateisin scandalum, scilicet, ut per illud libri habeamur, quibus mens huinana recordationis
Deum scandalizasse recognoscant, et sic converlan- ope sublevetur. Hic vero divina mens liber accipi-
tur et pceniteant. Quibus vero non fiet hoc, eorum lur, cui nihil prceterilum excidit, nec aliquid fulu-
oculi obscurenlur ne videanl. Quasi dicat : Quia nimis rum novum fit, sed omnia praesentialiler siroui as-
prius aperuerunt oculos suos, ut viderent quod vi- picit. El esl dicere: Deleanlut nunc de libro vivenlium,
dendum non erat, scilicet, qualiter omnia dicla de id est, nianifestum in praesenti eorum infideliias facit
Christo in lege et prophetis perverterent, ideo non quod a memoria in qua maxime se positos putant,
obscurenturoculi eorum,ne videantquodest videndum, exciderint non cognitione, sed dignatione. Et in fu-
scilicet ne novam gratiam intelliganl. Et ut non vi- D luro non scribantur cum justis, id est, non participent
deant, incurva, Doinine, semper dorsum eorum, scili- beatiludinem cum justis. Qui enim non participant
cet, nunquam ad superiora eriganlur; sed quia ipsi liic fide, non participabunt illic beatitudine.
se in lerrena curvaverunt, quia Iocum et gentem Ego sum pauper. Illic, inquam , non scribentur,
praeposuernnlinnocentiae, ideo, Domine, seinper eos ego autem et mei scribemur, quia ego in me et in
pitis et plus incurva. Incurva quidem non excce- nieis sum pauper, id est, milii nihil attribuens, et
cando, sed non juvando: non vulnerando, sed non sum dafetis ego quidem pro meis. Juxta quod Isaias
sanando. Incurvare enim Dei non in male faciendo, de ipso ait : Qui pro nobis dolens vulneralus est pro-
sed in non subveniendo. pler iniquitates npslras. Mei autem sunl dolentes
Effunde super eos iram. Quasi dicat : Praeler hanc pro miseria suse mortalilalis et passibilitatis. Et quia
occultam vindictam ampliflca super eos iram tuam, sum pauper et dolens , ideo, o Deus, vera safus tua,
Domine, per exteriorem etiam vindictam. Quidergo aeternitalis, scilicet, et impassibilitatis , suscepit me
profuit Caiphse, quod dixit : Si dimittimus eum sic, et meos jaiti dispositione, et suscipiet in te. Et lunc
venienlRomani, et tollent nostrum locum, el gentem? laudubo et in me et in meis nomen Dei cum canlico,
Nihil utique. Non enim eum dimiserunt, iino inter- id esl, cum lcelitia sine tristilia, et magnificdboeum
fecerunt, et tamen Romani venerunt, ct locciinet in laude , id est, laudabo ipsum Deura in magftifica
gentem eorum destruxerunt. Et ideo dicit non odio laude, id est, in vera et indeficienti latide. Beati
imprecantis, sed prsescientiaprophelantis : Effunde, e»im qui habitanl in domo lua, Domine, in ssecula,
Domine, super eot iram tuam , et furor ir<etute , id scilicet, laudabunt te. Potest quoque in his duobus
851 BED^E VENERABiLiS OPP. PARS IL SEGT; IL — DUBIA ET SPURIA. 852
vefsihus simpliciter coiitinuatio ef cbristruclio talis j\ ' ham ei Jacob et aliorum priorum sefvornm ejus, id
fiefi. Quasf dicat : Illi nori scribantur, ego aulerri est, Dei, qui facielSion salvam. Illi inquam, possi-
laudabo in me et in meis nomen Dei cura cantico ; debuftt eam Sion et hic et tn futuro. Et ne hic se-
et hbc ideo, qtiia sum pauper et dolens. Uride, 6 men eorum filios eorum secundum carnem accipe-
Delis, salus luasuscepit me. renius (non enim, ut Aposlolus ait, o«t secundum
El pldcebit Deo; Laudabo, inquam, in fulufo vere catnetri filii sunt, sed secundumspiritum, hi in semtne
et Eelerijaliler iri ihe et ifi meiSi El illfid saciificium reputantut), ideo determinai quod semen hic acci-
laiidis, scilicet, Vitult illi labibruni, placebil Deo, ««'- piat, dicehs : JEUqui diiigunt ad imitationem illorum
per viiulum ridveiluiriptddUcenieiiicofnu et iingnlas, priorum servorum nomenejus, id esi, Dei, scilicet,
id est, gratius erif Deo quam aliquod praeseiissacri* hdc nomeii Dominus , quia sponte se ei subjiciunt;
ficium. In lege enirii ialis vitultis jubebatur offerfi, llli, inquam, habitabunt iu ea Sion et hic et in futuro.
qui et produceret cbfhtia , id est jahiEthaberei produ- Et si hi tamen qui diligunt nomen inhabitabunt,
cta corriiia el pf ddueias uhgiilas". qiiisquis per- ergo appafet quia qui rion diligunt quatienlur foras,
ferre iristruetus est, bt in laude Dei Optileniiis'*de- et damnaburiiur.
bei habere cOrnua , id' est, falioriem etintellectum, IN PSALMUMLXtX.
quibiis adversafiurri quemque, id est, haefetictimin
certamirie ventilet. Et debet habere vitiilufn, id est, In finem psalmus David, in rememoratione, quod
rationes sblidas, quibtis terrani, id est; pigrds in salvufri me fecit Dominus.
iaude Dei excitet. Novirhus enim vifrilos pubescen- AEGUMENTUJi.
tes, et in taurinath audaciam graftdescentes, hoc fa-
cefe. Atiqtiis est Vitutus fiovellus , fjuia gratia iuno- B Iri discrimeri regni saluiisque deductus a filio,
hunc orationis vice composuit. Aitter vox
vattfs. Cbntfadrcit ei aliquts haereticus : Hiibeat cor- psalroum Christi vel Ecclesicead Dominum. Item quod titulus
ntia qiiilifisvehltiet ehni. Nafh coritradicit ei aliqiiis, est ia refnemoratione quod salvum fecerit
sed abjecium vivif, et ierferium scipit, Ilabel tingu- scriptus eujn .Doniinus, superioris psalmi.menfionem facii,
)as qnibus fodicet euih, et super liuhc lalem vitulum ubi ait : Salvum me fac Deus.
placebit Deb , id eSt, acceplabilior et placabiliof
quani isfe Viiulus efit laiis illa Deo, quairi OiTeremus EXPLINATIO.
ei egri et mei, posiqtfafri vefa salus ejus suscepii me Fints et David, iit smpe dklrihi est, significant Do-
et riiebs de paupertate ih divitias, de tristitia in lae^ miriuhi Salvdidrehi, ad quem diriguniur hmc verba fi-
titiaro, in angeloruni sbcietaterii, ffbi ftec adversafitis deliuhi , quia iolus hk psatmus ex persona martyrum
eftt Ventilaiidus, hec piger excitahdtis. dkitrir in rememoralionevei sum liberaiioriis, veiprm-
TEtIioc f,quasi dicai) vidcant, id fest, atiefidSrit priu- mii fuiuri. Congruuni quippefuil ut qudmodo tn supe-
pefes ftil de se pfaesutrieutes, ei.lmtehiur , ifoti ifi- riore psahno passionem resurrectibnemque sriam Do-
steritur de hac pauperlate sua. Et coriVeftit se ad mihris exposuetat, posl caput loquereritur et membfS
ipsos paiipefes dicehs : Qumtite Deum. Quasi dicat: paisiohes et ipsas suds el posteriores ylorias edicentes.
Vfdeo quia qticeritis paiiem, et alia talia |)ropfef illrid
: Mdriyruhiconfessdrumquepopulus; qui multipliciqui-
qubd indigiiiusest, id quwrite
est? proptef corpus el vere deiii, sed felki clade labofabal. Priiha positione Do-
ergo Dohmuni propter illud quod dighus esij miiium deprecalur , ut a persequenliumperkulis libi-
viveiahima riiea. retuf, el irrisiones eprum irritas faciat, quatenus con-
Ideo ut lcetehfhfi p
Quottidih exaudivil. pauperes vefsi dicta sua salutariter ernbescant. Secnnda parle ,
ouoniam Domtuas et exaudivil et exaudiet panpefes; supplkdl, ut magiiificaht Dominuniexsiilletturis fide-
divifes aiiierti nbri exaudiet, ei nan despexii, neqiie lium , quoniafn ipie pduperes egenosquesuos juMte et
dbsplcfet virictPt suos, id est, pfaeceplis suis asifi- liberare dignalur.
ctos. Vel aiiter : Servi fugiiivi surous, ei Deutii of- COMMENTA.KHJS:
fendimus, et ipse corapedivit nos cothpedibus riiof-
faiitatis et passibilitaiis. illi atitem viricti ejus shnt, Detis, iri ddjutoriuin trieutiiihiende. In finem psai-
qiii e't'Se"viriclos recogrioscuftt, et compedibus shis musPhvidinrememofalionem, eo quod salvumfeeit
tm fomeiita, Sed iantum 'quibus alleviefttur addurit, eumpothihui. V'0xesi in boe psalmo cofttribulalorum,
id esf, qtii tantuiri heceSsaria ad solatium itineris id est, sanctoruni martyrum inief passiones pericli-
qusfnrit, superflua auiefn quibris opprimereiiluf fle- lanlium, sed de capiie suo praesumeniium. Audiamus
giiguiit, et hos tales neque despeMt neque despieiet ergo eos, et cum Ipsis dicamus, et affectu cordis, et-
DpWirius. Et quia jyomtnus et pauperet exaudivit, et si iion ex similiiudine tribiilaiioriis. lllj etvim jam
vihctos ridii deipexit, efgo laudehl illiim cmli, id est, cbronati Isetantur , noS adbuc tribulamur, quia ad-
coriipltilores, et terfa bene culfa de Judaeis, et mare, Versariiis noster biforrriis est. Iri ifflpetu esl leo , in
id est, gentites hiaxiiiie prius amaricantes. Et lau- insidiis draco, tentare non cessat, iiisidiari non ces-
fleiit erim Othnia repiilia non volatilia , entia itt eis, sal. Clahiemus ergo, et cum ipsis dicamus :
sciiicet in teffa ei ifi iriari, id est, omnes vere hu- jDens,tn adjutorium meum intende , etc. llaec ver-
miies et non arrogahies, et superbi de Judacis sivei ba refefuiitur in fmem, quia sunf psalmus attribulus
de geritibus laudent eiim. Et ideo merito debent laii- D David, id est, saftctis martyribus, psalmus, dico,
dafe eurii, ijilbHiariiDcus Siori salvam faciet, id esf,, caiitailis in rememorationero , Id est, in recordatio-
quia coiigfegabit in ufturij qtiid, scilicet, in fidetrii nern. Et.quia f.etordatio alia est de prsemio, aiia de
dispefSos lsrael. Uhde dicfuro est : Resthuam prin- stipplicio, alia de damnatione, alia de salvatione, ideo
eipes ejusui pfius, et sic faciet Sion, id est, Eccle- detefminat uftde sitilla recordatio, scilicet, eo quod
Siatn cle Judseis saivatn, vocando et jdstificatido. Dominus j'am salyum fecit eum, Td esl, unumquem-
Siori moftticulus fuil adjurictus ieniplo Jerosolyfni- que talem David in capile suo per spem, seilicet,
lanp, et ide'6 per Sion Ecciesia de Judaets intelligilur. quia jam in ipso per spemnos conresuscitavit, el ad
$'atvam faciel Deus, in.qiiam,Sion, et civilaies 3udm,, dexleram majestalis consedere[ecil. Horianluf autera
id est, cblleciiphes ad vere vivendum videre, id esf,> nos sancti martyres, qui hie Ibquunlur, Ut exemplo
hiiniirilef corifitentiuiii de gentiblis , Judai eriiriii r eorum ih frihiilatione non delicianjus, Ul ad idem
tonfessor iriterpfetatuf, Sdificabuhtur in fide et bo- prcemium perveniamus, et dicuirt ita : iTJeustn ad-
tiis Operibtis. El sedificatieinhabiiabunt ibi, id est, irii juloriuni meumihiende. Divinumauxiliom ripbis sem-
Sion coricorporabuiituf credentes de Judaeis et gen- per est necessarjuiri , maxime est auleiri itt (ribulS-
ijbus. Et ita inhabilsbuht quod acquirehl eam , sci)i- lioheTnvocandum, et jdeo admoiient nos sancti mar-
cbt, Sion , hmreditdli (pro a.d haereditaieiii), cjuia eritt tyres, ul qtfisqtie nostrufh iri Iribulatiorie posilus
eis velut haefeditafia habitaiio e't hic et in futuro. Et! irivocet Deum, ei dicat: Deus, iri adjutotium metttft
ideb dico quia erii eis lisefeditas , quia semen tervo- iniende, inleritiiiri fe" fac iri adjuloriuiii meuiii. Et
fum ejus, \d esl, qiiia lmitatores omnes fidei Abra- quia posset adjuvare, et tauien ad hoc faciendum
 855 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. LXX. 854
non accelerare , idco dicit : Festina ad adjuvan-, A natbs esse, et cognoscent se egenos, et medicum
dum me. fuisse Sibi necessarium.
Cenftmdantur el revereantur. Dolet sanctus vir ani- Cant, Eg6 veto egerius el pauper sum. Illud, inquam, di-
de Domino, hoc vero dicat quisquede se ipsd:
mam suam quaeri a malis , noti ad imilandum , sed
ad opprimendum; et ideoorat et dicit : Canfundan- Ego stitn egenus, id est, indigens alierio atixilio,
video etiam legem in thembris meis repugnan-
tur et reiereantur, Ubi ergo praeceptum illud Evan- quia tem legi mentis meae. Et stini paupe.t, id esl, esu-
gelii :Orate pro persequenlibus et calumniantibusvos?
Et ilem : Diligile inimicos vestros, benefaciie eis qui riens et sitiens, et milii adhuc insufficiens ; et iden
tti Deus, qui Solus potes, ddjuva me, et ita dico ad-
oderitnt tios? Ubi eiiam exemplum pii magistri, qni
docuit rion solum inimicos diligere, sed et pro ipsis juva me, scilicet esto adjutor meus, contra legem
contfarlam in membris meis repugnantem legi meft-
orare , dicens pro persequenlibus suis in ipsa pas- lis mese, el tiberator meus de impiicamentis htijus
sione : Pafer, iqnosce illit, quia nesciunt quid fa- sseculi. Et ut sis adjutor et liberator, ideo, Domine,
ciunt? Non utiqne dissentit iste ab illo, quia hoc he
moreris, id est, fac mihi non longum videri ex-
ornt, ul iili qui prius sanctos suos incareerabanl^ spectare promissum tuum praeminfn, qtiia si non
flagellabant, iiecabant, unde glorificabantur, confun- habuero tolerantiam, ero siinilis illis qui ih deserto
daiittir , id esl, conftisibiles se recognoscani, et sic et redierunf mente videre, qtice jara
revereantur, idest, exlimescant, et nobiscum pe- defecerunt,
ctora tundant. Talem enim vindiclatn jam accepe- exiverant corpore. Et ero immemof tdi clicentis :
Meinenlole uxoris Lol, quce egressa de Sbddiriis in
runl sancti abinimicis suis, quia Paulus ille qui ac- via detecit: sed mutata in stat.uam salis ut te cbti-
ceperat litteras a principibus sacerdotnm, ut irel in jj diat, scilicet ut te doceat, ne et lu iri Vla defifeias,
Damascunii ei qnoscunque viros Chrislianae religio- sed
nis inveniret, vinctos perduceret in Jerusalem, voce til semper ad patriamveniens ifiteiidas. Et ^i tiidfdin fece-
divina vefe audita in via, confessus est de conscien- Nemo exspecia euni, quia veniei, ei nori iufdubit.
enim mitlens manuni dd atdifuiri, etfespiciehs
tia sua , ei feverittis de lanta immodestia, Et pro-
siratos est ab obediendum, quiprius inflammatusfue- relfo, aplus eril regno Dei.
rat ad persequendium Vertantur retrorsum. Hic di- Si auiem psalmus iste in -vtice capifis tit quidafh
yolunt, legalur, luiic hi dii'6verSiisitsi expofientuf.
stinguit lefnpora tribulationis et persectilionis, Ec- - Qiiasi
clesice.Prius enim fuitimpeius persequenlium, mo- dicat : Exsultent, iriquaifi, ei Imteritur omnes
do remansit malevolentia tantnm cogitantium. Et qumrenles te, ei dicant: Seiiiper magnificeiuf Bbmi-
volebant, et hus. Ut auiem ftiei talia diceferti, egofdctus stim
proisiis rog.it, utqtti prius praecedere
esse magistri, aveitantur, ita ut sinl relrprsum, sicut vere egenus, el vere paupef, iii exeiftplo rrieis sutli ;
ei ideo, o Deus, ncljuvdthe, e"tiia adjuva tne, etito
ille fuit cui est dictum : Vade relro, Satanas. Scilicet sciiicet meus iii pefttclerido"obediehtiarii, el"
non praecedantut pravas vias suas doceant, sed re- iiberdtoradjutor
tro sint, ut bonas discant. Hlij dico, qui volunlmilii reris, id mens ne ab inimicis. Et.ideo, Doriiiriti,rie riio-
est, diffefas fneairi resufrectioneiri in
mala, id est, qui male vivunt in mente sua, et in comiriunem omnium resurreCtlcVnerii.
luxuria nutriunl corda sua.
Averfanfurslaiim. Qfiia duplex est pefseeutio Ec- IN PSALMUMLXX.
clesice : alia scilicet violenta, alia ffaudulenta. Frau- '
dulefita vero duas partes habet, malevolentiara sci- C Psalmus David filiorum Jonadab et priorum capti-
ltcet et adulaiionem, et ssepe plus floeet lingua adti* vorum.
iatoris quam manus perseculoris : ideo pro his di- AIlGUMBlSlTmi.
cit, Atierfanfitfsiaiim, id est, sine omni mora eru- Pfaedicit ea quce erat popiilas in Babyloiie passu-
bescentesde nequitia sua, illi qui dicnnl riiilti, Euge, rus, et hccc ad emendaiiorieiri vefltufa, siniul etiam
euge, id est, qui me laudant ut deeipiant. Nam cur reditttm promittehs. Alitef, voi Chfisti ad Patrem.
me Iaudant?potius laudent illum.a quo habeo qirid-
quid bohihabeo. Dicit Sapientia, quia probatio aufi EXPLiNiTIOi
et argeriii igftis.: probatio aiitem viri est os laudaft- Jeremias pfopheta fefert Jotiadab fuisse Det sa-
tiurii eum. Si enim nori cedit adulatiohibus, si rion cerdotero, qui filiis siiis pfaeceperit noti bibefe vi-
acquiescit blariditiis, peffecte excoctus est igne tri- nunij neque in domibus, sed in leiitofiis habitare,
bulationis. Et sic bonus erit et introitus ejus et exi- eosque magnam obedieniice iiujus apud Doraifttirri
tus ejus. Juxiaqtiod Apostolus dicit: Fidelis Deus, gfatiam eomperisse, qui hunc pro/idelibtis acdevo-
qui non patitu,r vos lentari supra id quod poleslis tis pofiuntur. Unde et Jonadab inierpretattir Doftiini
(ecce introitus), sed faciet cum lentalione eliam pro- spontaneus, qui dicere potesl : Voluntarie sacrili-
ventum, ul possilis susiinere (ecce exilus). Introitus cabo tibi. Cum quibus et priores capiivi simul |a-
enim est tentari, exitus non cedere ; hoc oleo adu- crymas fundtinl, id esf, qui prius capiivafi, posteat
latior.is Volunt bserelici impinguari caput suum, ut fediifii meruerunt, qui peccaftdo captivi; sed poeiii-
Donalus, qui discipulis suis audire voluit, Duxione, ^terido fedempii aiunt, Et de abysso teffce"iterum
dux prmclare, et simiiia. Ille verooleum hoc ncn D feduxisti me. Introduciurf persona genefalis, quse
appeliit, qui dixit: Nunquid Paulus pro vobis cruei- peccatoruin captivitaie liberata divinis mahdatis ad-
fixus eil? Aut nunquid tn nomtne Pauli baptizali haerebat, praedicatistiobisCiiristi Doniini eximiarti
eslis? Charitalem, quaeriullis mericispraecedentibus gratis
Exsultentet Imlentur.Avertantur, inquam, illi etHli, seiuper impenditur. Hsee in prima parlepsaimi ab
etillis adyefsis exsulient exterius, et Imtenlur intefius, huftiauis iiiiquilatibus jugiter se petit debere libe-
id est, pienariam laetiiiam habeant, fundaii in ie\, rari, ut Domino gratias referre mefealuf. Secuftdo
non praesumentesde se, id est, oiiHfesqui qumrunt ie loeo supplicat ne in seuectute ejus bfeneficiisprive-
prius quaerenfem se. Non enim te quceiereni, iiisi tur, cujus auxilio in j'uventcitepfotecta est. Tertio
loco dona ejus" enumerans, jugiler se agefe polli-
graiia tua praeventi essenl. Vel eliainde eisdem cetur.
potest dici sic : Oinnes illi aversi et erubescentes ,
exsuttentet Imieiitur in ie, qui qUmrunt te quceren- COMUENTJUilUS.
tem se, et nihil sibi ascribant, sed dkant semper, In le, Domine, speravi. In omnibus divinis Scri-
magnificelur Dominus, nunquam servus. Errantem pturis commendatur nobls graiuita gratia Dei, quai
vocavit, magnificeiurDominus; peccatorem juslifica- gratis nos liberat. Hanc commendat Apostolus, et
vit, magnificelur Dominus. Justificaturn coronavit, ideo meruit habere inimicos Judceos, de liltera legis
magnificeliirDominus. Hoc, inquam, dicanl iili qui ei de jusiiiia sua praesum.entes. Ilaec eliain inaxiroe
diligunt salulare luum , id est, salvatorem tuum. Et commendafur nobis in ho.c psalmo, ideo ul tota spes
quicunque vere diligunt-salvatorerriJj diligunt se sa- nostra sit in ipso, nihilquod de hobis quasi de pro-
855 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. - DUBIA ET SPURIA. 855
priis viribus prsesumamus, ne noslrum faeicrites, A.rum JonadaD obedientiam, laudat eam, et sic per
quociab ipso est, et quod accepimusamiltamiis.Cujus contrarium vttuperat primorum captivorum, et om-
psalnti titlilus est : In finemPsalmus ipsi David filio- iiem inobedienliam. Ponunt vero quidam auctbres
rum Jonadab, el eorum qui primi caplivi ducli sunl. simpliciter bunc litulum ita : Psalmus iste est filio-
Commendaiur nobis ex prophetia Jeremice iste J.o- rum Jonadab, id e=t, attribuittir omnibus vere et
nadab, quia sacerdns Dei fciit: qni praecepi! filiis perfecte obedientibus : et uon solum est illorum, sed
suis ne biberent vinum, nec in domibus residerent, etiam omnium qtu"primi captivi ducti sunt, id est,
sed habiiarent in labemaculis. Quasi dicat: praece- omninni se captivos in Adam attendentium, el sic
pium illi diligenter servaverunt.-et ideo a Deo bene- per filios Jonadab et per primos caplivus eosdem
dici meruerunt: non quod Dominus praecepisset ne accipimus. Aliter enimnon posset psalmus iste esse
vinum biberent, sed quia praecepit ut filii patribus captivorum, ut ipsi in eo agerent. Quomodocunque
in Domino obedirent. Quare illi praecepto patris autem varietur, istud raiuni maneat, quod quisquis
tanquam si domini essent, obedierunt, et fdeobe- hic loquitur, gratiam gratis nos liberantem per lo-
nedici merueruni. Unde per horum obedientiam ttim hunc psalmum syllabatim fere commendat.
redarguit propheta ille Israelitici populi Tnobedien- Unde sic incipit. Quasi dicat: Domine, Adam spera-
tiarii, tanquam a minori dicens : Quia si isli obedie- vit in se, et ideo confusns est aeternaliter : ego au-
runt prsecepto patris, inulto magis debent illi obe- tem non spero in me, sed et spero nnne et semper
dire praeceptis Creatoris. Cum eniro expediat animae speravi in te, id est, in gratia tua gratis iiberanle,
obedireDeo suo, expediatfilioobedire patri.servodo- et ideo etsi confundar ad tempus ex captivitate
mino, uxori marito : nonne multo magis expedit ho- D j. Adse, id est, ex pcenis peccati, non confundar tamen
mini obedire Deo creatori suo? Utiqoe sic est. Qnare in mternumconfnsione eunte, id est, non confundar
quia illi Israelitici, scilicetnon obtemperaverunt prae- aetefnaliter : el ut in aelernum non confundar, ideo,
cepiis Domini, ideo mertierunt in Babyloniam cap- Domine, libera me nunc, ne deuciam in tribtilatione,
tivari, quod prsedixit eis prophela dicens, ut prse- in tua justitia, id est, quod non sum de illis qui
parent se ad captivitatera : quia non posset aliler jusliiiam suam statuere volunt, et jnsiiiise luaenon
esse quin captivarentur qui inobedientes Dominoi esse subjecti; scd saiago in tua justiiia exsequenda,
Deo suo exsiiterunt, et ideo dicitur in litulo filiorum et de illa lanttim praesumo, non de mea. Et tandera
Jonadab, et eorum qui primi captivi ducli sunt. Et per perfecte eripe, et ut landem eripias, tncfttta nunc ut
istorum obedienliam culpata est illorum inobedien- altus ad humilem, medicus ad aegrotantero aurem
tia: et non solum illorum inobedienlia, sed eliam tuam.ad me, et salva me, id est, justiflca me per
omnis inobedientia etiam primornm parentum cul- gratiam, qui non poteram salvari per meam justi-
patur per horum obedienliam. Captivitas enim in tiam. Et poslquam justilicaveris me, etto mihi in
Adaro et in Eva designala, per isiorum primorum Deum protectorem, id est, sis mibi Deus proteclor
captivitatem facla est per inobedienliam; sub qua et clypeus, ne perveniant ad me tela inimici. Et si
capiivitaie adliuc leneronr, quia et si jam spe libe- pervenerint, ul non noceant, sis mihi locus munilus.
rati sumus, non tamen in re : quia adluic exspecta- Si enim excelsus locus in terra facit esse securum,
mus redemptionem corporis nostri. Hifjus capfivita- ut ille securus fuit, qui in allissima specula positus,
tis meminii Apostolus dicens : Condelector legi Dei regem praeiereuntem cum toto exercitu suo con-
secunduminteriorem hominem, video autem aliam le- r lempsit; roulio raagis in Deo posilum, qui fecit coe-
gem in membrismeis repugnanlem legi mentis mem,et « lum et terram, facit esse securum. Ideo, iuquara, sis
captivum me deducentem in legem peccati et mortis. mihi Deus proiector, et locus muuiius, ut in iine
Quomodo autem per quid de hac captivitate posset vere salvum facias me.
aliquis liberari, subsequenter ipse Aposloius deter- Quoniam firmamentum.Ideodicouttusis niibilocus
minat dicens : Infelix homo, quis me liberabil de munilus, quoniam tu es firmamentum meum, per te
corpore mortis liujus ? Gratia Dei per Jesum Christum enim et ex te est quod contra tenlatioues aliquassum
data. Et quia sbla gratia polest nos de captivitale firmus : ex me vero sum infirmus, et tu es refugium
liberare, ideo tantopere commendatur in hoc meum. Fugi enim ab irato, fugiani ad placidum. Fu-
Psalmo, ut nihil de nobis praesumamus, ne et quod giens factus sum infirmus, refugiens ero confirmatus.
accepimus amitiamus. Interpretatur aulem Jonadab, Deus meus, eripe me. Hactenus egit pro intesiino
spontaneus Dei. Ule vero est spontaneus Dei, de quo bello, scilicet quod patimur ab hoste inleriori, id
dictum est : Voluntariesacrificabotibi, et similia, id est, a lege contraria in noslris. Et quia limet ne ille
est Christus. Hujus filii sunt imitatores ejus, id est, inlerior hosiis concitatus ab exteriore saevior fiat,
.quicunque pura el libera menle serviunt Deo. Quibus ideo etiam pro exleriori orat dicens : Deus meus,
praocepit ne biberent vinum, id est, ne inebriaren- eripe me de manu peccatorum, id esl, de poleslate
tur delectatione terrense felicitalis. Unde quidam peccati, id est hostis exterioris, scilicet ne insi-
osiendit se non inebriatum dicens eorum quce retro diando iniquitale persuadeat, ne s.cviendo ad con-
sunt. oblitus, in ea quce anle suntextentus, semper sensionem perducat. Et accipit hic peccatorem pro
inteniionem sequor ad palmam supernaevocationis, quolibet transgressore lam scriptae legis quam na-
et prsecepit eis ne in domibus residerent, id est, ne D turalis. Undc subdividit illum dicens : El eripe me
pularent se hic habere manentem civitalem, sed de manu agentis contra legem scriptam, et de manu
Jiiluiani semper inquirerent. Prsecepit quoqtie ut in cujuslibet iniqui, id est, sine scripta lege iniqua
tabernaculis habitent, id est, ut iiilelligant niliil agenlis, per quod tfansgressorero naturalis legis ac-
aliud esse hanc vitam nisi militiam, el semper pa- cipe.
rali sint diroicare contra hostes periculosissimos. Quoniam lu es palientia. Ideo dico ut tu me eri-
Quorum saevitiammeminit Aposlolus' dicens : Non pias, quoniam lu., Domine, es patienlia mca, id est, a
est nobis colluctatioadversus carnemet sanguinem, id te boc solo habeo, quod aliquo modo patiens sum
est, adversus visibiles hostes, sed' adversus principes confra peccatorem vel iniquum. Et ideo per te sum
el potestates, adversus mundi rectores lenebrarum ha- paliens, quia lu Dominees spes mea a \uvenlulemea,
rum conlra spirilualia nequitimin cmlesiibus.Tilulus id est, ex quo innovatus ccepi sperare iu te: et ar-
sic expouiiur: Haecverba referuntur in finem lem- masti me contra diabolum, ut in procinctu exercilus
porum, quae sunl psalmus attributus ipsi David, vel fui armatus fide, spe, cseterisque douis diroicarem
propheiaj, vel cuilibet perfeele et vere obedieuti, contra bostes spirituales et invisibiles. Et non so-
qui sunl Psalmus filiorum Jonadab, et eorum qui jum a juventute es spes, sed etiam conftrmatus sum,
primi captivi ducti sunl: quia et commendat eorum id est conurmatiODeni,quanla p.otuit haberi, habui
obedieutiam , et viluperat istorum inobedieniiam. in te ex utero matris mese, id est, ex qtto primum
Per boc enim quia sancitis vir qui hic loquitur, unus ccepi inlormari in institutis Ecclesicc, el ex quo fu'
per se sive unus in multis repraeseniat in se filio- egrediens de ventre mutris mem, id est; ex quo pef-
857 1N PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. LXX. 8S8
fectam in eisdem institutis habui regenerationem, et A rint, delerminat quos inimicos accipiat, dicens : Et
ideo vere es prdtector meus, id est clypetis meus, quicustodiebant, id est, captione observabant animam
conlra tela inimici. Uterus accipiuntur hic prima ru- meam, id esi, non ad imitandum , sed ad opprimen-
dimenta fidei, ul exorcismus et praesignatio, quse dum feceru.nlconsilium conlra me , convenientes in
catecbumenis fit : egressus vero de ventre, vera re- unum, scilicet, dicenles: Deus dereliquit eum, id est,
generalio per baptismum et fidei inslruclionem. Ju- non est Deo cura de talibus. Persequimini ergo el
ventus vero adhuc plus ipsa, scilicet integra innova- comprehendileeum, quia non est aliquis qui eum de
lio, quando j'am perfecte armalusfide, spe, chariiate manibus noslris eripial. Multi persequunlur, qui non
el cseteris donis velut juvenis ad bellum. comprehendunt; illi vero ita persequantur, ut com-
In le canlalio mea. Quia proteclpr meus es, ideo prehendant, qui eos quos persequuntur, devocant.
Domine cantaiiomea aliorum sit in mundo, el in his Videnlur liaecverba et quaedamquaeadhuc sequuntur,
quaead ipsum pertinent: canlalio autem tnea, id est, ad caput pertinere, sed tanien familiarius ad nos re-
omnis gloria et exsuliatio mea erit tamen in le sem- ferunlur, quia quod talia dixit, hoc fecit ex nosira
per, id est, et in lempore spei, id est in praesenti, et infirmitale, non ex sua majestate. Et ex eo quod fa-
in futuro, ubi facie ad faciem te videbimus. Et quia ctus est propter nos, non ex eo quod id erat, quo
in te solo canlatio mea est, ideo sum factus multis, nerfecit nos.
id est, dispersis non ad unum lendentibus (hoc est jDeus,ne elongeris. Inimici quidem dicunt quod
malis) ianquam prodigium, id est, velut monslrum. Deusme dereliquerit.et non sit qui eripiat; tu aulem,
His enim qui non credunt esse aliena bona nisi prce- Deus, ne elongerisa me, sicut vere non elongaberis,
sentia, videntur boni, qui haee coniemnunt, et ea B ; quia prope est Dbminushis qui obtriverunt cor. jDeus
tamen quse non apparent, appetunt esse quasi raon- meus, dico, qui prius despexisti me propler inobe-
strum. Unde dicit Apostolus : Quia si in hac vita dientiam, respice menunctendens in auxilium meum,
tanlum sperantes sumus, miserabiliores sumus omni- id est, dando mihi patientiam; illis vero qui me per-
bus hominibus.Faclus sum, inquam, mullis tanquam sequuntur, el comprehendere nolunt dando veram
prodigium, id est, velut monsirum, et tamen ab illis confessionem. Quod sic dicil : Confundantur, id est,
non est mihi liraendum : quia tu es mihi adjulor remordeat prava conscientia mentcm feorum, et de-.
foriis contra illos infirmos, non valenles scilicet oc- ficiant in intenlione sua prava , detrahentes animm
cidere nisi corpus. mem, id est, volenles animam nieam devocare, et sic
Repleatur os meum. Ut semper canlatio mea in le detrahere ei pennas, id est, virtules quibus debet
sit, ideo os meum interius, quod fuit plenum laude ad alla volare : tractum enim ab avibus ne avolent,
tua, quandiu in abundantia virtutum mansit homo : quibus pennse detrahuntur. Cum interim dico con-
evacuatum vero est per praavaricalionem, reptealur, fundantur, ut operiantur confusioneet pudore, id est,
id est, perfecle impleatur laude tua, ad hoc ut in me ut plenaria confusio de pravis operibus eorum, et
ipso cantem sancle cogiiando et operando gloriam pudor de modestia amissa sit eis qui qumrunt mihi
tuam, id est, .justificationem tuam, scilicet quod de mala, id est, qui quaerunt me devocare. Ego autem
impio pium, de daranato feceris in regnum assum- non dicam quod semper sperem, quasi quod dubium
ptum, el ut cantem magnitudinemluain, scilicet cum sit optando , sed certificatus per gratiam luam, non
non essem, quia fecisti ut essem : quia salutem de- praesuraendo de virtute mea, dicaro afflrmando, quia
disti, cum peccarem : quia ignovisti, cum conversus Q (~ semper sperabo in te. Et ideo sperabo, quia adjiciam
essem: quia adjuvisii, cum perseverarem; quia co-. super onmemlaudem tuam. Quam laudem adjtcial, aut
ronasti, et hoc faciam non tanlum in die sine nocte, superquamadjiciet? Si in voce capitis, ut quidam
sed lola die, el in die et in nocle. Naturalis enim de hoc toto psalmo volunt, legatur, tunc ita dicetur :
dies conlinet et diem et noclero, et accipit.ur hic pro Quia laus Dei erat in discretione elementorum, et in
prosperitate et adversitate. Ille enim quasi in die ordinatione temporum, et in compositione omnium
tantum cantat, qui solummodo in prosperis Deum : creaturarum.etinregimineearum; sednondum lau-
in nocle vero, id est, in adversitale non laudat, sed dabatur in resuscitatione alicujus humanse carnis, et
vituperat, ut ille de quo alibi dictum est: Quod cum hanc laudeni addidit laudi ej'us Christus primus inter
bene feceris ei, benedkel libi. Ille vero et in die et mortuos suscilatus. Si vero iu voce corporis, sicut
in nocte cantat, qui et.in prosperilate, et in adver- hactenus processimus, hoc dicatur , tunc dicemus
silate laudat Deum, dicens : Dominus dedit, Domi- quia laus Dei est quod hominem, cum non esset,
nus abstulil, sit nomen Domini benedklum. Designa- creavit, quod rationalem eum fecii, quod liberum
lur autem hic utrumque et dies et nox per poiio- arbitrium ei dedit, quod in deliciis paradisi eum
rem partem, id est, per diem, quia dies non debet posuit, quod prseceptum ei dedit, et cerlam mortem,
servire nocii, sed polius nox sequi diem. Tunc enim si illud transgrederetuf, venturam esse praedixit.
quasi dies servit noct), quando Deus, qui adorandus, Nihil non fecit, id est, omnia fecif, quae facienda
et laudandus est, pro solis selernis bonis colitur, et erant iu homine; sed miser homo praevaricando
laudatur pro temporalibus bonis, quce perlinent ad lapsus est, et facta est in eo quasimassa perditionis
noctem, quod non debet fieri. Imo nox .debet sequi toiius generis liumani. Hanc massam Deus si lotam
diem, scilicet, ut quidquid de his temporalibus ha- Dperderet, nullus diceret quod injusius esset, quia
bemus, in laude Dei dislribuamus. juste hoc faceret, et ideo in hoc etiam laudandus
Ne projkias me. Etuf semper cantemgloriam tuam, essel. Et ecce multiplex laus ejus, sed super hanc
ideo ne projicias me, id est, ne facias ine videri pro- omnem laudem alia adhuc laus addilur, ctim de im-
jectum a le in iemporeseneclulis, id esi, in bac prce- pio fit pius, et de damnato in regnum assumptus. Et
senli vita, quae est teinpus senectutis, id esl, tempus haec est iaus illa de qua dicit: Adjkiam laudem super
captivitatis et tribuiaiionis propter seneclutem, id[ omnem laudein luam. Et assequitur hoc ostendens.
esi, primi parenlis vetustatem. Et describit tempus; Quasi dicat : Hoc modo adjiciam tibi laudem super
illud dicens : Cum deficiet virtus mea, id esl, quia, laudero, quia os meuminierius eiexterius annuntiabit,
nihil de virlute mea praesumo, sed soluinmodo de id est, reprscsentabit dictis et factis el cogiiationibus
gratia tua spero. El ideo, Domine,ne derelinquas me. justitiam esse luam, nou roeam, id est, Jioc quod
Ille videtur projectus esse a Deo, ct derelictus, quii justiiicatus sum, esse ex gratia tua, nOn ex roeritis
iacile labitur, nec resislere valet aliquibus iribula- meis, et totadie, vel in adversitate et prosperitate,
lioiiibus. vel tola die, id esl, assidue annuntiabil salutare esse
Quia dixerunt. Ideo necesse esl ne derelinquasme, tuum, id est, salvationem gratisetuce; meam vero
quia inimicimei (omnes enim impii inimici sunt piis) esse damuationem. Secunduin vero quod vox capiiis
dixerunt, id est, staluerunt, non ad suaro ulilita- est, quo.dpraecedit dicetur hic : Os meum, id est,
tem et potestatem, ut putaverunt, sed mihi, id est, meorum. Sententia autem non mutabitur.
ad meam utiiitalem. Et prius qtiain ponal quid dlxe- Quoniam non cognovi litteraluram. Id esl, ideo es
859 BEDi* VENERABILISOPP. PARS IL SECT. II. ~ DTJBIAET SPURIA. 860
tn«tttnanriunliabitjustiliam esse tuam, et non meam, A x/eneraiioniomniqumveritura ett. Quia praevidit Spiri-
qiiohiam ego non cdgnovi lilieratufam, illi id est, tion tus sanctus qubsdam hfereticos futuros, qui affirma-
prsesumo justificarl de littera legis, sicut faciunt, rent, et sequeotibiis snis persuaderentstatum Eccle-
qui SOliTittercelegis insislunt, et a gralia resiliunt, siaVbrevidurafuriifii. Redargtiit illos per prophetam
nort atteftdenies liiterae legis gratiairi esse ad victi- sequipolleptef dicendo, Ecclesiam quandiu generatio
maffi,.*! necessariam esse gratiam adjuvantis, ut erit non defuluram. El sic (ideles premunt, ne quan-
impieaiuf prceceplum jubentis, quia si per leerit prcesu* doque talibus credant.
merido de virlute tua incipias et deficias, tibi Potentiam tuam. Expoml quod brachium accipiat.
lex littera piiiiiens, non salvans, Lex enim sine gra« Quasi dicat : Non dcrelinqua* me, iriquam, donec
tia est liitera oceidens , et valet tanlum ad convin- anntintiembrachium luum, scilicet, donec annunlieni
cendam iniquitatem , rioti ad dandam salutem. Noti pofenfiamluam, id est, gratiam" luam facientem nos
edghovi, inquarii , litteraturam, et ideo non introibo polentes ad resislendtim tenlationibus. Et justiliam
atriodonoft in pblentia legis, sed tn pofenltamDomini, tuam, id est, eamdem gratiam nos justificaiitem. Et
id est, iristituam amodo vivere ftori secundnm litte- sic idem simi poteritia et jusiitia. Si vero Cassiodo-
rafn legis impoleiiteffi Justificare, sed secundum rum sequamtir, diversificare ea possumus, scilicet,
gratiam Domini poteniem jusiificare, et Sic, o Do- ut poteritiam accipiamus in modo juslificando, justi-
mine, memoraborjustilimtiim solins, id est, irimemoria tiam vero landem in discernendo. Annuntiabo, in-
serhper habebo qtidd justifia jusiificatiosittua, qul quairi , polentiam tuam et justitiam tuam; ego, dico,
non roerilissuppliciuftl reddidisti, sedgratiamimpef- lendens usque ad altissima magnalia', id est, usque
lisii, ut solius tui sit, et liou servi, qui legem dedit. B iu superccelesies creaturas altissimas , indignitate
St eflttii, ut ait Aprislolus, data essel lex.qtimpos- quaittum ad iios , quas taftien lu fecisti hoc quod
set vivificare , Vereex iege esseljusiitia. Sed hoChori sunt. De his ffiagftalibus ideo apponit, ne putaremus
est, quia eonclusilomnia snb peccalo Scriplura. gratiani ad solos homines pertinere, cum etiam pei -
- Deus ddcuisti ttie, Quasi dicat: hoc ut memorem tineat ad supercoelestes spiritus, quia et hoe quod
justitiae ttfae soli, doctiisit me tu jDeus ex juvehltitS siintj et qtibd bene vivunt, id est, quod in verilate
mea, id est, ex qub conversus ad te innovattis sum a persislunt, est ex gratia, Sequitur :
te, <jui racitts sum a te. Et quomodo docuisti? lioc Deus, quis similis tibi, Quasi dical: Quandoquidem
modo, seilicet, qftia ego allendeiis prioierri vilarh per potentiam tuam non solum terrena, sed etiam
meam, videb quid debeani mihi, et quid accepefim supercoelestia persisttint, quis ergo similis lui ?
pro eo quod debehatur mihi. Debel»tur mihi enim Nulltis ulique. Malo ergo stio perverse volunt libi
pceiia, et data est mihi gratia; debebatur mihi ge- assiftiilari prirtius ilie apostaia angelus, qui bene no-
Itenna , et data est mihi spes aeterhsevitse. Docitisli, Itiitiibi assimilari ei homo secundus. Quotidie enim
inquam, exjuventute, et usque hunc etiam doceS ihe, Deus nos vocatad bonam similitudinem sriam dicens:
qufa adliuc regis me, qui in via posuisti me. Et ideo Euote miserkordes, sktit ego Paler vester tnisertcors
tisque nitnc proriuntio hiirabilia tua, et semper pfo- sum. Et invitat nos tit diligariius inimicos nostros, et
nuntiabo ea sancte trieditarido, ei behe ojierahdo usiifae eis bene faciamus, quia ipsriplv.itsuper justos et in-
in senectam el tenium benedico iriirabiJia. Quaeeniffi juslos. Sed in hocnoiuit sibi assirailari ille. Sed qtiia
majora mirabilia qtiaimmortuos stiscilare? Si eniih Deus estbonum seipso contenlum, et polesias per
ihortuinOn essernus, non dieeret nobis Apostolus, ,P se sub fiulla.etis potestate, in hoc voluit ei perverse
Surge, qui dormis, et exiurge a tnotluis, elillumiha- assimilari primus ille qui dixit : Ponam sedemmeam
bit te Deus. Omnes enim peCcaiores et si Vivi Srint ad Aqmtonetn, ht esset poteslas ipontra poteslavem
ejtterius, fflortui tamen' iriteriuS. Et corjpus quauclo illam, nohstib illa. Et ideo evanuit in Cogitaiione
festiseitatUf , muiido reddittir; anima vero sibi stia , et cecidit de luce in aeternas lenebrasi Huic
reddihif. Corpus quoque susciiatum potest vivere malo suo miser ilie secundus consensit, qui sibi
sififesUscitaforesuo, anima atilem non potest, qoia Deus esse, et de suo nutu pendere voluit. Recessit
iSuriisifii duae Vilch.liiia eorporis, altera anirflae,si- eriim ab imperatore, et diverlit post desertofem.
cuf cofpus nequit Vivere siue gratia,iiaaniniaiieqt!it Legem dedit impefaior, frattdem suggessit desertor.
Viveresine graiia per quam resusciiatur. Etideo di- Credidit miser homo quod suasit diabolus, et inve-
cit usqne ntiric efiam doces me , qtiia nullp modo htt quod minatus est Deus, quia fnorte multalus est.
ahima sibireddita sirieregiihinegratiaBpossetvivere. Et hoc est quod dicit: Quanias oslendistitnihi. Quod
Et poiest referri qubd hic dicitur ad uhuhiqnemqtie ad iitteram sie Continuatur, quasi diceret: Quando-
peffecitim, et sic per Seneclum etsehium accipiemus, quidem nullus est libi similis, ergo malo meo in
Vei sTmpliciter linem vitce, vel secundum Graecos Adaro voltii tibi perVerse assimilari, quia tu pro
possumus accipere per senectam morum gfavitatem, pefverSitale illa osiendisti mihi tribulationet, et quan-
jier sehium Vero iriiegram perfeclionem. Apud nos las muhds, scilicet, el malas.r Tribulafiones vocat
iitfnmque hoc a scrie dictum est, et proeodem acci- Iiic omnes pdetiaspeecati, quafe quaedam videntur
pitur; apud GraecosVero senecta pro gravitate illa dulces hon attenderitibus eas, ut coriiedere et bibere,
nioTum quae est post virilem cetalera accipitur, et et similia. Hic vero qui atieiidit eas, vocat eas roa-
tales gfaVeSpresbyteros appellaril. Senium vefo de- 0 las. Et est dicefe : Quia perverse volui libi assimi-
crepitam aetatem accipiunt, et decrepilos gerontas; lari, ideo muliasli me magiiisel infiiiitis tribulalioni-
dicum. Si vero hic loquittir talis tinus , qui sit ini bus, et tamen ifrevocabiliter , quia tu conversus de
m.ultis, id est, Ecclesia, tunc aTiler opoftet ftOSbaeci ira ad misericordiam uiui/icfisftthe jam intefius in re
tempora distinguefe, scilicet, ut per juventuterni et exterlus etiam ih spe. Et ideodico vivificasti, quia
Eeclesiae accipiarouStariium tempus illud, iii quoi reduxisti ilertimanimam meam de abyssis terrm. Quod
sancti Apostoli fuefuht, et riiultipliciier sahguis ad[ duplicitef potest dici. Qtiando enim homo de terra
laetamen Ecclesice, id est, sanctorum martyrtim, faciiis est, tunc terra in vilitate sua in quiddam
fustis jest. Pef virilem vero setatem, prceseiHemsia- dignuin educta est; cuffi vero homo prcevaricator
thffi inteUigairius; per seneclaro vero et senitimi factus est, iune lefra in vilitatem suam redacia est.
tempiis ultimiim ante finem sscciili, temptis Anti- Inde cum assumerelur a verbo illo qtiod in principio
clirisii. Prahuniiabo, rriquaro, miraotita fua usque>, ttat apiid Deum, reducta cst. Cecidit ilem quodam
ih seheoiairiet seniUm,et ut possito, o Deus, ne dete--, hibdo, cum caro assumpla mortua est; reducta vero
iinqudstne, donec annuniieni ego Ecclesia per pfae- est eadem carne resurgenle, et sic iterum, id esi,
sentes et persequentes eorum. Vel ego perfectus! bis reducia est, In hac autem sentemia per abyssum
annuiitiem per me et per successores rfteos, brachiumi Vilitatem terrae accipe. Vel aliter : Ideo dico vivifi-
iuitm, illud, sciiicel, de quo dictum est: Brachiumi casli me, quia in terra , id est, bis reduxisti me de
Dominicuirevelalum estl id esl, Fiiium tutim , per ubyssislerrm, idest, de profunditate yitiorum. Primo
queni gfatuita liberatio nobis dala est, aHnuitftem t enim eduxit nos, cum natura nostra a verbo assnrop-
Sfil 1N PSALMORUMLIBRUMEXEGESfS. - PSALM. LXXL 862
ta est. Casus item fuit in ipsa morte. Inde reduxit. A cura regis felicitate conjuncta, et in Salomonem ca-
nos per resuscitationem suam , in qua spes fesur- nilur. Aiiter vox Ecclesice de Chrislo ad Dominum.
gendi notis data est. Reducet nos eliam, Cum haec EXPLANATIO.
spes implebitur, id est, cum nos reshscitabimur. Et
sic.erit et tanta, id est, geminata reductio. Salomon inlerpretatur pacilictts, significans Domi-
num Christum, de quo dkilur : lmperii et pacis non
Mulliplkasli magnificenliam tuam. Quomodo, in- erit finis. Per totum
quam, rne vivificasti? lla, scilicet, quia mulliplicasii tum Chrisii prmcinil.psalmum propheta Ipquens adven-
In prima parte verba facit dd
magnificenliamluam, id est, magnificani poteniiam Patrem, judicium Filio peleniad
tuam, quia non tanturo indulgentiam confers, sed filils pOpulosjudicahdos,
etiam quosad Itaereditaterriparas, misericorditer fla- quod lamen prmdestinatum anle smcula hoscebat. Se-
gella adhibes, et sicut conversus abira ad roisericor- cunda, injudicio Dominifiiios pauperum saltiandos, et
diam consolatus es in mente interius, consolaberis huntiliandamdiaboli dicit essesuperbidm, nam etipsttm
vero et exterius. quoque virginis partum per similitudinesexponit. Ter-
Nam et ego confitebor tibi. Ideo dico consolatus es tia referl qum bona coniigerinl de Spiritu sancto, ex
Maria nalo DoininoChtislo. Quarla ab omnibus
me, quia hoc milii conlulistijam, quia etiam inprce- regibusvirginedicit adorandum, quia humanum genus a dia-
senti laudabo le in spiritus vivificatione, et carnis boli
morliflcatione. Quod sic dicit : JVamet ego sicut manis poteslate redemil. Quinla pronuntiat, quoniam hu-
oculis vkus firmamcntum ftiil credenlium, et
caput meum confitebortibi, o Deus, id est, laudabo sine dubielate jusiorum. Sexta, mterno Dd-
veritalemluam vel promissiones in me completas, _ profeclus
Vel verilaiem tuam confitebor, id est, laudabo •" vendas.mino lotius mundi consensulaudes perhibei esse sol-
vera prsecepta tua inipiendo ea tibi, id est, ad hono- devotione Septima hymnttmDomiiioChtisto mundissima
rem tuum, et hoc tn vasis psalmi, Vas psalmi, ut persolvit.
beatus Augustinus ait , est instrumentum psalmi, COMSIENTAR1US.
psalterium scilicet, quod quia desnper sonat, signi- fleifs, judicium luum regi da. HcecVerbafeferurilur
ficat vivifiealionemspiritus, quaedesuper est. Et est in Salomonem, non filium David pfopbelse, sed iu
dicere : Confuebortibi in vasis psalmi, id est, in spi- veruiri pacificiim, id est, in Chrlstiim. Salomon enlm
rilualibus operibus, sicut in sancta cogitalione etora- inlefpretatur pacificus. Et ille vere pacificus est, pe.f
tioue. Possumus etiam secundum Cassiodorum in querh roediatorem accepta remissione peceatorum
vasis psalmi intransitive accipere, ut sit idem ac si reconciliati sumus Deo. Dicit enim Apostolus, quia
dicat: Confitebortibi in vasis, quae sint vasa, id esl, cum ddhnc peccalores essemns, reconciliatisumus Deo
in talibus cantieis, in quibus ila et pura et incorpo- per mortem filii ejus. IUe quoque vere pacificus est,
rea sit laus Dei, sicut in aliquo vase bono manet in- qui fccit utraque unuro, solvens medium parietem,
fusus liquor incorruptus. Quse tamen laus pertinet ut duos conderet in se unum novum honiitiem, fa-
ad spirilus vivificationem. Vel etiam per vasa psalrai ciens pacem. Quod vel de duobus parietibus Eccle-
possumus accipere spirituales aiiiinas, in quibus laus sice potest accipi, qui conjuncti sttnt in utio angulari
Dei non acescit, sed bene sapida est sicut liquor tn lapide, id est, in Chrislo, soluto medio obstaculo quo
bono vase. Confilebor tibi, inquam, o Deus in vasis separabantur, id est, carnali lege, vel etiam de ista
psalmi, et psallam tibi in cithara, id est, in sanctis e.t de superna Ecclesia, quam Chrisius recoftciliavit,
operibus ad carnis mortilicationem perlinentibus, ut „" solulo muro quem inter eas peccata erexerant, et
est manum pauperi porrigere, infirmos et incarcera- multis aliis modis potest Christus pacificus ostendi,
tos visitare, et similia, laudabo te, osanctus, sanctus, iion secundum eam pacero qiiam miindVis quceitt et
dico, Israel, idesl, qui sanclificasoranerovirum inten- diligit, sed secunduro eam pacem de qua prophefa
dentem ad hoc, ut videat le. Israel enim uir videns dicit, Dabo vobissolalium verum, pacetnsuper pacem,
Deuminterprelatur. El perciiharam, quaeab inferiori sci(icet super reconciliationis pacein immortalitatis.
sonat, non incongrue carnis moriificatio designaiur. Quod autem in hoc psalmo propheta iia aperte ex-
Exsultabunl labia mea. Nunc, inquam, confiiebor ponit occulium ejus adventum et manifestum : hoc
tibi invasis ptalmi, et psallam in cithara; tandem facit ad convincendain duritiam illius populi, qttein
vcro exsuliabunl integre lubia mea inleriora, tunc, per spiritum prophelicum praevenit, contradicturum
scilicet, cum cantavero tibi, id est, cum verum et omnia iila quce de eo in lege el propiiefis et psalmis
indeficiens canticum solvam tibi. Beati enim qui ha- scripia erant, et ut exhortetur eos, ut sic recogno-
bitant in domotua, Domine, in smculasmculorumlau- scant ejus occullum adventum, ne tandem experian-
dabunt le. Et quia dicunlur eliam labia interiora, tur manilesiuiii, et dicitita : Deus, dajudkium luum
ideo, ad exponendum quse labia acceperil, subdit: regi. Qltod est dicere : Domine pater, tniffe iltum
Et eadem anima mea exsultabit tunc in laude tua quem missurus es, ul assumpta liumana naltira des iili
ideo, quia tu eam redemisti, redimes ab omni tribu- iegi judicium tuum, id est, judicium cerlum et pro-
latione vel motabilitate.Nec solum animam redimes, Vidum, quod scilicel falli non potest ut liumanum
sed et corpus redimes a corruptione per incorrup- j'udicium. Paser enim non judicat qhemquam, sed
lionero, quia lingua mea, lingua scilicet corporis, omne judicium dedit Filio, quia Filius borainis est.
meditabiturjusliliam luam, id est, in omni infentione DExijisa enim humanitate habet Cltristus judicare,
conseritiet animae in repraesenlando justificaiionem quia novus hoino nova prchcepladedit mtiiido. Quse
tuam, qaod eril ^laus lua. Quod est dicere : Tnnc qui servaverint, in bonum judicabuntur, qui vero ea
non reirahet caro per corruptionem aliquam animam contempserint, in maluro. Et valde jusitim esl, ut
a laude tua, sed consentiet ei, quia totus absumar qui homo factns est propter homines, ipse etiam
fliigrantissiiiioigne charitatis in holocaustum , quod judicel homines. Sequitur :
erit tota die, id est, in fuiuro quando erit diessine Et justitiam tuam filio regis. Aliis verbis idem quod
nocle, lunc scilicet quando e contrario illi qui modo prius dixii, repetit. ldem enim rex est, e~tfiiius fegis.
qumruntmihimala, volentesme devocare, fiuiii confu- jRex quidem est secundum huiiianitatem, lilius vero
si et reveriti, id esl, graviter remorsam conscienliam regis est secundum divinitatem. Et cum dicit : Da
babebani, et valde erubescenles erunt dicentes; Nos justiliam luam filio regis, idem est ac si dicat, Da ei
insensativitam illorum msiimabamu.sinfamiam, etc. justum judicium luum. Nec supervacuae siint liujtis
IN PSALMUMLXXI. modi repetitiones, quia raultum ornaiur divinum elo-
quiiim,et necessarisesttnt in psalmis, et in eo genere
Psalums in Salomoneii). sermones, quo concitandus est affectus anirai.
ARGUMESTDM. Judicare populum luum. Da, inqtiam, regijudicium
luuni, scilicet judicare (pro ad judkanduin) populum
Hic psalmus non simpliciter in Salomonem, sed luum, id est, ad discernendum oves ab baedis inju-
propter commuiiem popuii prosperitaieio, quse erat ilitia, Et ijuos vocet populum ejus, determiuat di-
 865 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 8R1
cens : Et judicare pauperet tuos injudicio. Jtidicium A tum incarnationis suae,scilicet quia ille extendendo
siropliciter posilum, ut beatus Augustinus dicit, pro niantim super'illum,ubi nihil suum invenit, aiios in
justo judicio accipitur ut hic. Quod auteiii dicii, quibus jus habebat amiitet. Et salvos faciendo suos,
Pauperes tuos, ad differentiam dicii: quia sunt qui-; et calumniatoreni humiliandopermanebitcum sole, id
dam pauperes non sui, illi scilicet qui el si exterius estquandiu sot orieturel occidet,id est omniteropore.
sunt pauperes, per cupidilaiem tamen in mente sunt Et nimirum si permanebit cum sole, quia est ante
divites. lunam, id est, ante omnia tempora. Similiter posset
i
Suscipiant monles. Quasi dicat : Et ut rex ille dicere ante solem, sed gratia variandi orationem :
judicet populum tuum, ideo monles, id est, sancti quia prius solem posuerat, hic lnnam posuit; per-
apostoti qui sunt montes, sancfitate eminentes, vir- manebii, inquam, ens in generalioneet generationem,
tute prsepollentes : sic-loquendo ut per eos alii fide- id est, in praesenti generaiione, ubi est generatio
literiristruaniur, sic vivendo ut alii salubriler eos decedens, et generatio succedens, et sic multse ge-
imitentur; illi.inquam, monlessuscipianlpacem,illaro nerationes.
scilicet pacem de qua Apostolus dicit : Chrisli lega- Descendetskut pluvia. Salvos-faciet,inquam, filios
tione fungimur, tanquam Deo exhortanle per nos, ob- pauperum. Et ut salvos faciat eos, descendet sicut
secramusvos pro Chrislo, reconciliaminiDeo, hoc est, pluvia in vellus, id esl, nascetur de iutemerata vir-
suscipiant praedicationem. reconciliationis poputo, gine. Sicut enim pluviapenetral vellus, et cadit inde
subaudit annuntiandam. Ut qui aure audiendi audie- sine villorum aliqua scissione; sic et Dominus ute-
rinl, judicentiir in bonum : qui vero non audierint, rum virginis intravit et exivit sine ulla integritatis
in maluii). Etcolles, id est, inferiores ita se ad ipsos g corruptione.
habentes, sicut colles ad montes, ut Lucas et Timo- Et sicut slilticidia sliliantia super lerram. Idem di-
theus ad Pauliim,suscipiant./usftfiam, scilicet, ut per cit per aliam similitudinem. Sicut enim lenis pluviae
suam obtempefentauctorilatiillonun, sicutjtistumest. gultce stillantur super lerram occulte : ita Dorainus
Ipsam enim obedientiam vocat justitiam. Vel aliter ; nalus est de Virgine sine strepilu maritalis copulce.
Montes,id est, praelatiet superiores in Ecclesia sus-- Aliter quoque si ad hisloriam rcspiciamus. Eo enim
cipiant pacemet concotdiam faciendam in mundo vel tempore quo Dominus per judices populutu rexit,
in populo. Maximeenim ad prrelatos pertinet vigi- praecepitGedeoni, ut conlra Madianiias pugnaret,
lanii altemione consulere paci, id est, concordiae,ne promitiens ei victoriam : ille vero volens fieri sibi
scliismalafiant. Et ideo montes suscipianl pacem et pfomissionis cerliludinero, in nocte vellus super
collessuscipiant, id est, inferiores obediendo sequah- aream extendit, et peiiit boc signum sibi dari: ut
lur auctoritatem illorum, sicutjuslum est. ^velluscompluerelur, et area sicca maneret, et (actum
Judkabit pauperes populi. Da, inquam, judkium est ita. Sequenli etiam uocte idem vellus extendit,
regi, et vere dabis; qui rex ille tandem judkabit, id et petiit ut siccuro vellus maneret, et area complue-
est, discernel ad bonum veros pauperes de populo retur",boc quoque ei commissum est, et sic de viclo-
primitivo, et quia etiam judicabit malos, ideo deter- ria cerlus Jactus est. Per vellus designatur Judaicus
minat quomodo islos judicabit, dicens : quia non populus, quod sicut velJus ab ove aufertur: ita a
lantum salvosfaciei illos priores pauperes, sedetiam lege et gloria ioci et genlis erat exstirpandus. Et
filios, id est, quoscunque veros imitaiores illorum Dominusdescendit primo, sicut pluvia in vellus: quia
prius populuin illuin spirituaii gratia perfudit. Inde
pauperet, faciet salvos aeternaliter, el ideo humiliabit p{^ enim
caiumniatorem.Caluraniatorem vocat hic diaboltim, matrem sibi elegit, in sanctos apostolos assum-
qui fraudulenlia el nequitia sua nitiiur semper con- psit, inde et praecoriiumEvangelicceveriiaiis incepil.
fringere, unde fratres accuset. Unde alibi dicitur ac- jEf deinde descendit sicut slillicidia slillanlia super
cusator fralrum, el qui maximedolet causamnostram lerram; quia praconanlibus sanctis aposiolis, con-
esse apud judicem tam providum atque beuigntim. iradixerunl eis Judaei, proliibenies ne quis in eo
Qui vere tubc humiliabitur, quia absorpta morte, nomine loqueretur. Et sic vellussiccum remansit, et
quancloamplius peccato non erit locus, tunc peribit terra quce circa erat, complula esl: quia gratia Ju -
potestas ejus. dceisest sublracta, gentibus est proposita. Tunc enim
... Et permanebilcum sole. Et humiliabit,inquam, ca- sancti aposloli in viam gentium abierunt, et in civi-
lumniatorem,et illo humilialo cum tradiderit regnum tatem Sairiaiiianoruii),quod prius prohibitum fuerat,
Deb et Palri, tunc permanebilseternaliter cum sole, introierunt dicenles : Vobis primum oporlebat loqui
id est, cum paterna claritate; ef permanebit anfe /«- verbum Dei, sed quoniamrepulislisillud, el indignos
nam, id est, in conspectu Ecclesisc, ut inde Ecclesia vos judicaslis, ecce converlimurad genles.
se reficiat illic, unde hic lucebat. Lunam comparat Orieiurin diebusejus. Descendil,inqtiam, Dorainus,
hic Ecclesiae,quia sicul luna non habel luinen a se, et in diebus ejus justitia, prius occulta/et in lege non
sed recipit illud a sole: UaEcclesia lucem non habel, apparens. Orielur, id esi, manifestabitur. Justusenim
nisi recipiat eam ab illo qui illuminalomnemhominem ex fide vivil; et orietur abundanlia pacis, sciJicel ut
venientemin hunc mundum,Anle lunam dico genera- et inimici diliganiur; et boc tam diu erit, douec luna
lionis generationum, id est, quce erit generatio com- _-, auferalur, id esi, donec adscripia morte omnis defe-
posila ex omnibus generationibus, hoc secundum "' clustuorialiiatisabEcclesiaauferatur. Velsecundum
quamdam traiislatiooeii),juxta aliam verodices,quod aliam Iranslationemita dicemus: Donecluna, id est,
vere permanebit anie ttiitam: quia permanebit in ge- praesensEcclesia quaenunc comjiaraiur luncepropier
nerationeel generationem. defectum, exiollatur per glotiain immortaliialis et
Descendelsicut pluviain vellus. Quasi dicat : Qui impassibilitalis. Tuuc enim amplius inimicus dili-
sic veniet manifeste judicaturus, prius veuiet occulte gendus nou erit, quia nec iuimicus erit. Et pracierea
judicandus : quia descendelsicul pluvia in veltus, et doHitna/iifiifrex iste a niari usaue ad mare, id est, ab
est sciendum quod in duobus prcecedenlibusversibus oceano Occidentali usque ad oceanum Orienialem.
de futuro dictum.de prsesenliquoque potest dici sic: Et unde iiicipiet ? scilicel incipiet a flumine, id est,
Dominus landero judfcabilveros pauperes popitli, et a Jordane, qui fluviusest Judaeae, unde prsecouium
etiam in praesenti facietsalvosjusiificando, et ipsos veritatis incepit. El domiiiabitur usquead lenninos
pauperes et filiot pauperum,iAest, imitatores ilioruro, orbis terrarum, quia in oinnem terram exivitsonus
et humiliabitcalummalorem; quiadabitsuis eam gra- eorum, et in finesorbis lerrarum. El per hoc ita etiam
tiam, ut unde caiumniator iiiacbinabalur criminari simpliciter exposiluin roanileste ostendit, quod ha:c
eos scilicet, quod non gratis colereni Deum, sicut (ut Jitdseipuiani) in Saloniouero hisforialem refe-
beatum Job, quando dixit : Nunquid Job gratis colit renda sum. Poiest autem-mystiee intelligi, quod
Deum? Unde poiius ipse hurailielur viclus in boc, dicit: El dominabilura mari Orienlali usque ud mare
quia illi contia ejus voluiiialem gr.atis colunt Deum. Oecideiitale. Per mare nainque Oriemale Judsei
"Velaliler. Humiliabit talumniaioremper sacramen* siguilicantur, qui et si amari ju moribus erant, Dnttiu
 865 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. LXXI. 866
tamen Deum colebant: per mare vero Occidentale A humilem a potente, id est, a supra dicto calumnia-
gentiles intellige significari, quibus occiderat omnis tore; qui non ex sua virtute poiens est super nos,
cogniiio veritatis. Per flumen quoque terrenos prin- sed ex nostra infirmitate, praevaricandoenim infir-
cipes accipe, in mundanas amaritudines semper mati, et sub peccato venundati sumus, et praepo-
influentes, sicut flumen in mare, et est dicere : tentem super nos eum fecimus. Liberabit, inquam,
Dominabuntura mari Orienlali usque ad mare Occi- pauperem, et necesse erat ut liberaret pauperem :
deniale, id est, obtinebit dominium et de Judaeis et cui (pro quia ei) non erat adjutor, qttia ueque philo-
de gentibus, et dominabitur a flumineusque ad lermi- sophus, neque augelus aut arcbangelus poterat ei
nos orbisterrarum; quia illns qui prius flumen erant, subyenire, ut Jiberaretur praeter ipsum solum, de
faciet icrram slabilem et bene cultam, et non solum quo' diclum est : Dum medium silentium tenerent
terram, sed etiam orbem lerrarum, id est, adeo omnia, elc.
perfeclos, ut sint etiam termini orbis terrarum, id est, Parcet pauperi el inopi. Quasi dicat: Quomodo li-
in tantum exstinxerunt in se omnem lerrenitatem, ut berabit pauperem? An ita ut placeat ei illius pecca-
jam vix eliam in aliquo angulo ejus sint. tum ? Non, sed poiius destruetur peccatum, quia
Coram itlo precidenl JElhiopes. Dominabitur, ih- ipse parcet reraittendo peccalum pauperi, id est,
qtiam, rex isle, el illo dominante JEihiopes, id est, humilianli se ei, sicut pauper solet diviii, et inopi,
denigraii in peccatis.et desperatissimi in gentibus, id est, illi qui est sine bpe, et repulat gratiam sibi
procidenlcoram illo, id est, humiliabunt animas suas necessariam esse. Et tandem faciet salvas aiterriali-
illi, et lamen inimici ejus Judaei lingenl terram , id ter animas pauperum. Et hoc ideo, quia hic redimet
est, lerrena magis quam ipsum diligent, quia malue- n animas eorum ex usuris, id est, ex suppliciis pecca-
runl innocentiam perdere, quam locum et gentem torum, quae tandera debentur malis, et per hoc li-
amittere. Vel aliier : Inimtct ejus, id est, contradi- berabit a suppliciis, quia redimet ab iniquitale,.\d
ctores ejus lingenl terram, id est, diligenl lerrena, est, quia causam aufert suppliciorum, id est, pecca-
sapienles, id est, haerelicos, et magis placebil illis tum. Supplicium aulem ipsum ideo usura dicitur,
illorum errorem imilari, quam veritati ej'us confor- quia plus mali conlingit inveniri in supplicio quam
mari. Ecce duae sententise in malo : sunt aliae duae delectationis in peccato. Solum eiiim corpus ab ho-
in bono, ut sic dicas : Procident, inquam, Mlhiopes micida hic occiditur, ipse vero qui hoc facit illic
coram illo, et qui prius fuerant inimici ejus, terram corpore et anima damnatur ; vel, quod generalius
lingent, id est, non solum se humiliabuni, sed ipsam est, cuin peccatum alicujus sit momentaneuro, sup-
etiam humilitatem valde lanquam aliquid dulce cu- plicium erit aetemum. Redimel, inquam, animas
pient. Vel aliter : Inimici ejus, id est, quilibet prius pauperum ex iniquilale. Et nomen eorum, id est, re-
adversantes eis, lingent lerram, id est, diligent hu- demptorum, scilicet, hoc nomen Christianus quan-
manitalem, eliam stiidebunl imiiari bumiliiatem. tumcunque sit mundo despicabile, tamen erit valde
RegesTharsis. Ideo jEthiopes procidenl coram illo, honorabile coram illo, id est, in conspeclu iilius, cum
quia revjresTharsis et insulm offerent ei mnnera, quod dicet eis : Venile, benedictiPatris mei, possidelepa-
non incongrue de tribus regibus magis polesl accipi, ralum vobisregnum a conslilutionemundi.
quantum ad litteram. Mystice vero sic intelligitur. Et vivetet dabitur et. Descendet, inquam, Dominus,
Tharsis inlerpretatur exploratio gaudii. Et illi qui et dominabitur a mari usque ad mare. Et occisus ex
prius in terrenis gaudium explorabant, nbi non est r'-' infirmitate, vivet exmajestate, quia resurget, et mors
gaudendum, imo dolendum : lacti reges, illicitos sci- itli ultra non dominabitur. Vel vivet vera vita, quia
licet motus in se ipsis bene regentes, offerentmunera immunis a peccato erit in se, etiam in suis, juxta
gratiosa, scilicet, seipsos el alios a se conversos. illud : Skul me misit vivensPater, et ego vivo propter
Tharsis quoque, ut Hieronymus dicit, conteroplatio Patrem, iia et qui manducat me, vivil propler me.
inierpretatur, quod satis item congruit, quia reges Quodcunque enim peccatum sive parvum, sive ma-
illi qui in vera sunt contemplalione, vere offerent ei gnum, mors animae est. Et quia wiwef,ideo dabitur
munera supra dicta. Et insvtlmetiam offerenl ei mu- ei de auro Arabim, id est, de praecipuis philosophis
nera. Insulaesunt ilti, qui adeo perfecli sunt, ut positi genlium quidam convertentur ad eam, ut Dionysius
in salo hujus sseculi, licet undique fluctus lentationum Areopagita, et pluresalii. Aurum enim Arabia; pre-
eos assiliant, lameh stabiles maneant, velut in mari liosius est quam aliud aururo. Et per aurum sapien-
insulae. tia desigiiatur, per Arabiam vero gentilitas. Et quod
jRegesArabum et Saba dona adducent ei. Arabia semperadorabunl, ut istud, scilicet: Adveniatregnum
interpretatur campeslris, et est regio, in qua omnes tuum, quod nos quotidie oramus, illud erit de ipso.
aromaticae species reperiuntur, et inleiliguntur per Quis enim sciret quid maxime deberet orare, nisi
reges Arabum tales regentes se de geniibus qui de ille venisset qui prior docuit despicere lerrena et
sylvestribus et spinosis campestres et frugiferi facti, desiderare coslestia? Nullus ulique. Velaliter : Sem-
Deum omiiiunivirtutura odoramentis oblectant. Saba per adorabunt de ipso, quantuin ad corpus perfi-
vero inlerpfetatur incensa, el est regio thurifera, ciendo. Hoc enim oranl sancti viri devotissime, ut
per quam inlelliguntur illo igne succensi, quem Do- corpus Christi, id est, numerus electorum complea-
' minus venit mittere inDominoterram, et vult ut ardeal, id D lur. Unde eiiam in alia Translatione habetur, Ado-
est, spiritu ferventes, servientes, et in bonis rabunl pro ipso, el benedicentei, id est, multiplica-
moribus lanquam thure Deum oblectantes. Potest buntur in virtutibus et bonis operibus, quod eric
eliam in malo hoc dici sic: Reges Arabum, id est, benedicere ei. Semper enim sive ipse nos benedicat,
gentilium reges, campestres et inculti; el Saba, id sive nos benedicamus eum, nos multiplicabimur;
est, incensi igne incentivorum adducent ei dona, san- ipse vero non augetur nostra benedictione, nec mi-
ciosscilicetniariyresinlerliciendo, qui Doniinovelut - nuilur malediciione. Et hoc faciel tota die, id esl,
dulcia sacrilicia erunt. in adversiiate, el in prosperitale; qui enim non so-
Et adorabunt eum. Quasi dicat: Non solum reges lum in prosperiiate, sed in adversitate Deum laudat,
Thartit et alii magni reges munera offerent,sed etiam illi etiam nox est dies, et sic semper in die Deum
omnes reges, id est quicunque se regemes, cogno- laudat.
scentesque se fegunt, ab illo se habere. Adorabunt, Ertt firmamenluinin terra in summismontium. Ideo
id est, valde venerabunlur eum. Et vere adorabunt, merito benedicentei, quia ipse iu terra conversando
quia omnesgentes, id est, aliqui de omnibus gentibus inler illos, propterquos suscepit lerram, erit firma-
servienlei, casto scilicet limore. Ipsum enim servire, mentum, id est, conlirmatio veriiatis, tn summismon-
erit adorare. lium, id est, in prophetis, qui plura de eo promi-
Quia liberabit pauperem a polenle. Ideo merito seiunt. Quotquot enim promissiones sunt, in ipso
adorabunt eum, et tervienl ei, quia ipse ei liberavit sunt, id est, perfectce, et ipse de se dicit: Oportebat
eam, et liberabit pauperem, id est, populum vere impleri qumcunquescriplasunt in lege, eUin prophelis
867 BEDJE VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. H. - DUBIA ET SPURlA. 86S
et ptalmit de me, Summos inotitium vocat propheias,j A fiai ei benediclio in primitivis •replelis, fial ei&in
non quod digniores apostolis siut, sed quia priores secundariis.
ternpbre luerunt. JSrjf,inquam, firmamenlum,,et fru- IN PSALMUMLXXII.
clui ejus superextolletursuper Libanum. Libanus esl
Psalmus Asa.pli.
moiis, ubi cedri afbpres allissiniae et odoriferae, et
imptitribile .iignum habentes, crescuni. Fructum ARCPMESTUM.
ejus ad simiiitudineni intelligere possurous. Stcut Qua expostulaiione popnlus in Babylone captivus
enim fiuclus sancloritm Apostolorum sunl ab ipsis adversus proVideniiaiu usus sit, indicatur; et quod
conversi, quibus ipse dixit; Ego posui tios ul ealis prb exploratione virtutis in hac vila plerumque jusii
et fructum afferatis, etc,, sic et sancli-apostoli, cruciaiitur, uec non inopinalis aliquoties sttccessi-
ipse vocavit, fruelus ejus sunt. Et est dicpre : bus attolluntur. Aliier vox Chrisli ad Patrein de
'ruclus ejut superextpllelur super Libanum, id est, Judceis.
fuos
valde cxtoiletur super omne liujiis mtiiidi excessimi,
JIXPLANATIO.
juctindum el pretibsum. Vel quja Libanus candidaiio
lnterpretaiiir. Per Libanum intelligitur Judaicus po- tttr! Dum in titulis superioribus David tantum videa-
puius, qui quasi candidaius inter gentes propter cuU ascriplus, hic addidit filii Jesse, scilicet, ul illum
tiini tmiiis Dei el legem erat. In quo eiiain popuio David patrem Salomonis intelligeredebearaus, Lau-
iiji ca.Bdjdioreseranf, qui plus aliis aimuialores pa< des ergo leroporales, quae Doiuinoin iege post sacri-
ieriiarum traditionum, sicut Paijltis fiiit, exislebaiH, ficia pecudum, et instrumenta musica reddeban-
Et (amen fructus ejus superexiqilelursv,per jjrjnceiiam: n tur, defecerunt atque mulatae sunt, quia minc Ec-
Libqnun}, quia sancli appstoli longe digniores i.stis, clesia catliolica immolaiipne corporis et sanguinis
"qiianiumcuiiqueiegis aemulatores sinl, erunU Ciiristi sancfaro peraget psalmodiam. Synagoga au-
Et florebunt de,civiiqte skul fenum tertm, Quia non lein Dominum quidem colebat, sed vivendo florere
dic.ituf.de civifate, cujiis potest civitas referri sive ad malos iu pessimas cogiiatioiies inciderat; ex cujus
nialum, sive ad bonum. Si a.utem ad bpnum, lunc sic persona iu hoc psalmo ipse Asaph loquitur, qui in
dicemus: Jlii qpi sunt de cimtateejus, id est, eivesillius suo iiomine Synagogae continet significationem; de
regis, cujus fiuctus sic extolletiir, quod snnt ouinesi gentiiibus eiiim populis, et de his qui ad legem Domini
ad pie vivendunj in Ecclesiam collecti: illi florebunt; susceperunt, muUa diciurus est, quce emeudalio-
ticui fenum, non quo.dlibSt,sed sicut fenum adhserens; nem iioslram utiiiter dicunlur, ne lalibus cogitatio-
terra>, quod non cilo siccatur, sgd di.u yiret, id est, nibus pollciaiijui'.Aliter quod defeccrunt laudes Da-
flprebuni sicut friiciiierum fenuro, quia et ipsi fru- vid lilii Jesse, ad finem quinquagesimi psalmi perti-
ciificabunt. Vel florebunt utiliter skut (enum terrm, net; quod vero sequitur psalmus, inilium est se-
jd «jst, sicut trisicuni, Per lenum nanique triticumi quenlis. Asaph, ut diximus, ex typo Synagogaepcr
designalur, ut iii iiJfro Geiiesis, ubi dicitpr : Produ- totum loquitur psahnum. lu prima parie zelasse dicit
catierra omnefenum, et ontne lignumpomiferum,etc. feliciiatem mundi, paceni coiuuens peccalorum, ad-
Si vero civilatem in malo accipiamus, tunc ila dice- mirans cpr iiiimicis Dei et paganis prosperitas tanta
inu.s': illi qui suni de civitaie Chaim, qui prius aedifi- provenerit, ul os suum usque ad coelum extollere
cavit civit.aiem, ubi iiulia prius fuerat civitas, quiai videreiiiur. Secunda parte reversurum diejt populum
non prius quod spirituale est, sed quod animale, suum ad salubre consilium, et prislinae cogitationis
illi llorebunt quidem, quia in lerrenis prosperabun-. C eruhescere praviiatem , donec uliiina impioruiii iu-
tur, sed flos illi eril sicp,t[enum terrm, quod hodie leljigere dolos atque conspicere mereatur. Terlia parle
est, et cras in clibanum millitur. propter suos maia impiis provenire tesiatur,
Sii npmen ejus benedicium.Visis et enumeralis tot quia sanctos viros felicitate sua scandalizare vide-
ej, lantis bonis, quaj in diebus hujus regis erunt, be- bantur, se taiiien beneficio Doniini de his inalis as-
nedicil ei, dicens; Nomen ejus, scilicet, nomen hoc, serit esse liberatum. Quarta dicit quomodo ad per-
quod. est Clifistus, vel Doroinus sif benedktum, id lectuni iiiteliectum Domino miserante pervenerit.»
est, multiplicatum in veiieravione plurium, in smcula COMMEN.TARIUS.
praesentia, id est, per omijia tempora, Et merito
debet benedici iri ssecula, quia ipsum nomen ejus' Quam bonus Deus lsrael his qui recto sunt cqrde.
permanel anle solem, id est, est benediclum aule Tilulus est, Defecerunt hymni David, filii Jesse, psal-
omnia tempora, mus Asaph. Asapb interpretatur congregans, sive
in
Ef (),enefJicenfut, ipso omnes tribus lerrm. Dieo ut congregatio, et signilicat hic Synagogam nori inter-
benedictum sit nomen ejus, el merito hoc dico, quia fectricem, sed imitairicem. Et est dicere : lste psal-
non solum Judaea, sed omnes tribus, id esl, onines mus est Asaph, idest, synagogse, quia quidam de
familix ierrm benedicenXur in ipso, id est, augebuniur Synagoga hic loquunlur; psalmus dico, agens de
in yirtutibus per ipstim. El propier boc dico in ipso, hoc, quia defecerunl liymni Datid ftlii Jesse. Hymims
quia in ipso benedkentur omnesgentes, id e»t, aljqua est iaris Dei cum cantico. Et valde periculosa et la-
de omnibus gentibus magnificabunt,id est, virtuiibus crymosa res est, quod qui Deum nori solum lauda-
et bonis operibus eum glorificabum. ln quo eijim erit; D veruiit, sed eliam hmdem ejus cantaverunt, tam
ejus magnilicaiiQ, in hoc erit eoruiii benedictio. cito ab cjus laude defecerunt. Qui enim Jaudem ali-
Benediciusergo. sit Doiiiinus Redemptor, Deus Crea- cui cantat, non solum laudat, sed hilariter etiam
tor, jDomtnusel Deus, dico, Israet veri, quia ipse laudat; et qui laudem alicujus cantai, non solum
solus pef ipsum fqcit quaecunque.mitabilia; alii vero, canlat, sed et diligit illum quem laudal, nec frustra
etsifaciarii niiiabil.ia,rion ex sehabeut,sedper ipsum. praeter solilum videtur hoc nomen David per filii
Et ideo eiiam neinen majestatis, id cst, majestativum Jesse in boc titulo deierminalum. Hoc enim ideo
nomen ejus, boc, scilicet, quod est Dominus, sit faclum est, ut per hoc inlelligatuf.quia liymiii defe-
benedktumin miernum, Td est, exalieiur aeternaliter cerunt in carriali populo, hisloriali David stibjecto,
in servis suis, scilicet, tit ipsi tales se exhibeant qui noh spirituali populo, spirituali Davidsupposito. Quo-
sint digni ut.talem Dominumhabeant. Et vere bene- , dam eriim lempore veteris testamenti, cum adhuc
dicluro eril, quia omnis terrareplebitur majestale ejus, in ipso novum testamentum ialeret velut fruclus in
id est, majestativo dono ejus, illo, scilicet, de quO fadice, David ipse filius Jesse rex Israeliiici popult
dicuini esl: Effundam de Spiriiu meo super omnem fuit. Eodem tempore, scilicet, veteris testamenti
carnem, et ptopheiabntflfilii et filim vestrm. Priuci- faclcc sunt promissiones illi populo tanquam carnali,
paiuer eiriiii hoc dono, id esi, spirituali gratia, re- terrense et temporales, quia promissum' est ei re-
pleti sunl apostoli, ei per ipsos omnis leffa illud gnuro, subjectio hoslium, successus filibrun), fecun-
suscepit, quia inomnem lerram sonus eorum exivit. diias uxorum, Jerusalem civitas, et omnis>iHaler-
El quia omnis terra majeslale ejus replebitur; ergo rena fellcitas, quaeipsipro-njagno acceperunt, qnasi
869 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. LXXII. &70
Deus nihil majus, nihil melius, haberet, qtiod cis jA Inlabqre hominum non sunt. Eadfem cpntiriuafio
dare posset. Et pro his solis laudaverunl Deum, et est secundum utramque .seiiieniiam, quasi rijc.if:
coluefunt. Ilis auiem acceptis, cum nierito peccato- Itidp apparet quod non esl respeclusmorti eorum, qiiia
rum suoriim oppugnarent, et expugnarenlur, et ci- nulla niedicina eis adhibelur. Nain non suni per se
vitas eorum everleretur, promissionis terra eis au- ipsos in labote aliquo verorum homintini, scilicel, ut
ferretur, quod necessarium erat, quia umbra erat, vigiient vi;l jejunent, vel aliquid lafe laciant, et prce-
tunc hymni in eis defecerunl, ideo, quia in lalibus terea 11011 flagellantur, neque iinqqamfiageitabuntur
cordibus Deus non laudatur, imo blaspbematur. cuin yeris honrinibusab illo, quia ftagellai qmn.emfi-
Qua; vel putant eum injuslum essc, vel mortalia non tium quem recipit. El quia nec per se laborant, nec
curare, propierea quia haectemporalia bona sublra- a Deo tlageltaiiiur, ideo-tenuit eos supetb.ia, quasi
hit amicis, el cultoribus suis, et dat ea inimicis, quibusdam manibus suis ne aufugereiit. Et propterea
blasphemis, scilicel, el idololatris. Ex his vero qui- opertt sunl, id est, ex tolo involuti sunl, quasi quo-
daro correcti, vel quia etiam non defuerunt in po- daro pallio, iniquitate contra proxiinum, et impietate
pulo illo, qui Spiriturn sanctuni inlelligerent, et quid contra Deum. lniquilale vel impietaie, clico, stia, id
accepissent.el quirlDeuseis promisisset, et quare hrcc est, ex eoruin vitio eis innaia; neqtie etiitn sobrie
temporalia eis subtraxisset, et jniroicis dedisset. Hi in se vivuni, quia superbiunt, neque jusle in proxi-
lales associantes se illis, ut tanlo liberius cum eis mum, neque pie in Dcuin.
agere possint, loquuntur in hoc psalmo, et redar- Prodiit quasi ex adipe iniquilqs. Operli sunt, jji-
guunt illos, atque corrigunt, exliortantes eos, ne quam, iniquitale, et hoc non ex necessitate yliqua,
amplius cciiiuleiiliirilorera malorum. Et tit intelli-1n quia iniquilas eorum prodiit non ex siccitale, sed
gant quod ideo Deus subiraxerit eis haec non vera quasi ex adipe. Si quis eniiri pauper, egesfate coa-
bona temporalia, ut inqtiirerent alia vera bona et clus, furfiini vel lalrociniuiii coiliniillil, illius iniqui-
aeierna, non quce in illis non erant, sed quae in illis tas prodijt quasi ex sieciiate; si quis vero abiindans
latebanl. El dicit ita, sive correctorum quilibet, et polens aljquid rapiet, liujus iniquitas iion proce-
sive perfectorum, illis se associanlium : Deut Itrael dit ex.siccitate, secl ^uasi ex adipe, id esf, exarro-
veri, quam bonus esi, id est, quam ju,cundus est his gantia et prajsuntptione. fransiefunt eliain metas
qui tunt recto corde! Distortis autem corde solis, qui bumanitatis, vel regulam juslitise, lendentes in qffe-
vel pulant eum injuslum esse, vel morlalia noti cu- clum CQtdis,id est, cupientes jmplere omne deside-
rare, est perversus, non quod vere perversus sit riuni pravi cordis stti. Cogitaverunl iiamque nequi-
Deus, sed quando tu perversus, tunc perversus libi tiam, el ipsam eliam locuti sunl, ut aljis peispaderent
videtur. Et non est tibi bonus , id esi, non est libi eani; et hoc non laiituro cipud famiiiares stios, sed
jucundus, imo injucundus, sicut ueque mel jucun- eliain loculi sunl iniquilalem in exceiso, idcst, in pu-
dum est febricitauti palato, neque clarus sol lippienii blico, ul uiiiversajiler pcrsuatlerent eaiu. Et ad hoc
ocuio, quia lux, quaevegetat sanum oculum, rever- posuerunt ps suum in cmtum, id est, conlra cceliim,
berat iniirmura, et quse hunc illuslrat, illum excru- quia in Deuill blasphemias dixerunl. Vel posuerunt
ciat, ot suum in cwio, id est, in aucloritate, scilicet, ut
Mei autem pene mon sunl pedes. Quasi dicat: Re- dicia eorum sic atiilicniica icnereiuur, quasi coelesiia
ctis quideni corde bonus est Deus, ego aulero prius es^ent. Vel posuerunlos suutn in cwlp,td est, in djspu-
eram distorto corde, el ideo mihi bonus. non erat. (>, laiione de tuluris, quse perliuet laiiniiii ad coeliiiii,
Nara pedes mihi pene moti sunl, et gressus mi/ii pene '' quia djxerunt: IIoc et Jioc faciemus, Ijoc autem di-
effvsi tttnl. Pedes perlinenl ad lapsura, quia pedibus lliitlenius. El linrjua eorum cum esset" tn lerra, Id
labimur; gressus vero pertinent ad errandum. El est, in stabili loco posila, iransivit teiraip, id est,
pedes accipit bic affecliones, gressus vero operalio- scipsam Joqueijdo talia, quaenihil ad eam. Vel traus-
nem, quia pedes noi) ex loto moti, sed pene moti sunt, iyil alios terretios ultra comrounem lacultaiein prce-
et gressus non ex toio effusi, sed pene effusisunt, •sumendo.
qnia cogitabat quidem et piam affeclionem, quam in Ideo cQhverlelnvpapulus nieus hic. Quasi dicat:
Deum, et si pro carnalibus habeat mtitare, et opera ldeo tam diligenter eorum damnationeiji per fpacem
servhutis ejus in dsemoniorumculturam transferre, eis concessam notayi, ut tiip populus niens, qiii Vull
sed resipuit, et ideo dicit : Pedet mei pene moli sunt, jnihi consors esse, ct niilii conforroari, cofivciiaiur,
et gresstismeipene effusitunt. Quasi dical:Cadebam, sicut vere convertetur, svilicet ut qui prius putabat
sed nondum ceeideram; ibam , sed nondum ieram. Deiiin jnjustum esse, aut moitalia non qufare, quia
Quia zelavi. Ideo gressus mei pene effusi sunt, quia hcec teroporalia subiraheret aroicis, ei daret immi-
ego zeluvi, idest, iiidJgnaitonemhabui, faciendo me cis ; modo e conlrarlo senijai, et postquaiii conver-
super iniquos, id esf, juslilicando me, et in hoc prae- tetitur, tunc dies pleni invenieniur in eis, per elfe-
terendo iniquis ; et inde zelavi, quia vidi pacem, id ciurn siium scjlicet. Quia illud, quod ille docuit,
est, feliciialem peceatorum,scilieei, quod ipsis essent qui in pleniiudine teinporis venit, id est, couieiii-
onwia pro velle suo, plus terreuorum, el auior coeiestiumeiit 111eis. Vef
Quia non est retpeclns morli eorum. Ideo selavi converleiitur hic in praesenti, et lanJeiii dies pleni,
videns pacempeccalorum,quia morti, cum sit maliiin D id est, aelerni invenkntur in eis. El necesse est, ul
merituro eonim, non esl laroen respectus, qttia nun- convertauiiir, quia aversi erani. Namque dixerunl,
quam respicit eos. El in ptaga eorum, id est, si ali- quod aut Deus nesciret oinnia, auf si scirel, lunc
quando plaganiur, non est ibi firmamenium, id esi, vel injustus esset, vel roorlalia non curarei, hoc esf,
stabiliias, quia si inlerdum evenit eos aliqua tristitia quod dicit: Dixerunl. Quomodo potest hoc esset
niori, succedunt kela, vel in plaga eorum est firma- Veruin quidcm viilgodicitur, scilicet quod Deusscit
menlum, id est, non laxatur plaga eorum, sc-,dlirnia- omnia, cuin subtraliat bona amicis, et det ea iniuii-
lur, id est, consolidatur. Aliter quoque hunc totum cis? Utique vei illud verum non est. Aul si e&tscien-
verscim legere potes, ut sit ostensio quod lelicias lia in excelso, sic dicitur lunc (quasi dicanf) 3Ut in-
non dalur liic peccatoribus ad salvationem, sed ad justus est, aul morfalia non curat.
damiiationero. Quasi dicat: Zelavi, inquatn , titdens Ecce ipsi peccatores.Quasi dtcat: Ecce cur talia
pacempeccatorum. Quare auleni dalur eispaxilla? ideo sciticet, quia illi oblineiit reputalionc
Ad pefditionem tnique ipsorum ; nam daiur eis ideo, dicanl,
eorum prsemium juslilice suae, Nam Uii, qui suut
quia mortieorum noh esl respectus, quia mors eis de- peccalores, et laiueii abundanks in smculq, oblinue-
bita nunquam vertit se ab eis, ul altquando respiciat ruiil divitias, pro quibus illi Deum colueruul, el se
eos, sed seroper respicit eos, id esi, jam conclaroa- justificaverunt. Ecce lurpis venditio yeiidere jusfi-
lum est de eis, et in plaga eorum non est (irmamen- tiam suam pro lerreua' pecpnia. El diapi:.JlJi, iri-
tum, quia semper laxatur plaga, id est, confusio ipso- quam, conversi illud dixeiunt, ei ego eiiauii dixi:
rum. Ergo sine causa, eic. Quod sicut a principio polest
 871 BED^E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 87«
dioere, vel aliquis jam correctus respectu prioris. s A invenient in manibus suis, quia eum inlerierithome,
staltis, vel etiam aliquis perfectus et iiuelligens, inn non descendelcum eo gloria ejus. Nihil eriim, ut ait
persona tamen iltorum, et est dicere : Quandoqui- Apostolus, tn hunc mundumattulimus, haud dubium
deiii alius oblinet praemiumjnstitise meae, ergd sine e quia nec auferre quid possumus. Et vere peribunt,
causa, id est, sine utilitalejusti/icatit cormeum,id-est,, quia tu Domine tediges in civilatelua imaginemipse-
cogilationes meas, ef sine causa lavi manus meas, idi rum ad nihilum. Sicut enim ipsi in civitale sua ima-
est,»mundavi opera mea, ut essem tnfer inriocentes, , ginem tuam, id est, rationem suam et intellectum
et sine causa fui flagellatus, id est, flagella sustinuii redegerunt ad nihilum, comparabilesfacti jumenlis
tota die, id est, assidue, et tamcn castigaliomea estt insipientibus, sic et tu imaginemipsorum, id esl,
in maluiinis, id est, non differlur castigalio mea, sedI imaginem superbiseet toiius nequitire, quam in se
seroper quasi est in foribus, ut in unoquoque manee ipsis lecerunt, redigesad nihilumin civitatelua super-
me invadat. Illorum autem castigalio aut sera, autt ccelesii, id est, ih socielate sanclorum, non quod
nulla est. ipsi ibi sint, sed quia cum ibi esse deberent, inde
Si dicebam.Hoc, inquam, dixi: Et (andem dice- exclusi a vero esse separabuntur, et sic ad niliilum
bam, Domine, si narrabo aliis sk, scilicet te iriju- redigentur.
stiim esse, vel te non curare morlalia : quia tempo- Quia infiammalum est cor ineum. ldeo roerito ad
ralia; bona aufers amicis, et das ea inimicis; ecce e nihilum rediges eos, quja aliis etiara occasionem
magnum inconveniens incurram, boc scilicet, quiaj peecandi dederunt. Namcdr meuminflammatumillo-
reprohabo, id est, separabo a me nalionem, id est,, rum exemplo desiderio lerrenorum, et renes mei, id
omnem generationem filiorum, id est, electorum i g esi, delectat.ionesmeae,qnaedeberent esse spirima-
luorum praecedentium,Abrahanxscilicetet Jacob, ett les, mutatae sunt in carnales : et sic ego|qui aliquid
aliorum talium, quia nullus illorum est, qui inecumi deberem esse, redactussum ad nihitum, id est, ad
in hoc consentiat. Et inhac difficultate posituscogi- lioc, ut lerfena tantum appeterem, quae nihil sun.t,
tabaniul cognoscerem,id est, cogitabamcognoscen- el tiescivi,id est, nesciens faclus sum. Et quia ne-
dum esse : vel ut dicit beaius Augustinus, Proposuii sciens fui, ideo el si apud illos salis prudens viderer
ut cognoscerem.-Quid cognoseerem? Scilieet leju-. et sapiens, tamen apud le facius sum ut jumentum,
sium esse, et mortalia curare, el tamen lefrenai id est, irrationabilis et insipiens, duni ea, quaenihil
bona amicis subtrahere, et inimicis iribuere. SedI sunl, appetefem, ef quanquam appeterem, tamen
lioc cognoscere labor est, id est, difficultas quaedam i ego semper fui tecum, quia non haec a daemoniis,
posita ante mc, volentemillud investigare, donec mei sictit idololatrsefaciunl, peto, sed a te solo peto. Et
faciam ante te. Velhoc cognoscere me labor ante me,, ideo tu adjuvisti me, ne penilus caderein : quia fe-
id esl, major me, donec inlrem yel in sanctuariuint nuisti manum meam faciendo eam dexlerum, id est,
Dei, id est, in mentem rneam faciendo ipsam san- lecisli ul opera mea prius sinistra, id esf perversa,
ciuarium Dei, vel in sanctuarium Dei, id est, in se- lierent dextera, id est, bona, et me eductum de le-
cretam dispositionemDei, vel in sqncluariumDei, id\ nebris erroris deduxisti, id est, de, virlute in viriu-
est, in sacras Scripturas, scilicei nbi certae raiiones; tem provexisti. Et hoc non in meritis meis, sed in
de his omnibus dantur. Et tandiu est mihi labor,, voluntate tua, el suscepisli me jam disposilione, et
donec intreni in novissima eorum, id est, donec; tandem suscipies me cum gloria. Possunt et aliter
mente percurram ad fuluram damuaiionem, et poe- *_ duo superiores versus legi. Quasi dicat: Ipsorum
nas malorum ; el in illis novissimisexistens, intelli- *• quidem tmagtnemrediges ad nihilum, meam autem
gam quod nunCnon intelligebam, scilicet Deum ju- non rcdiges ad iiihiluni, quia cor meum desiderio
stum esse, et mortalia curare, et tamen haec boriai lui est inflammatum,et renes mei, id est, deleclatio-
amicis subtrahere, et iniraicis dare : quia ad hoc; nes mecepritis carnales mulaisc sunt in spirituales :
dat ea inimicis, ut si quod bonum fecerint, per eat el ego redaclussumad niliilum, id esi, pro nihilo me
remunerarentur, et ut tanto gravius in futuro dam- repulavi, quautum ad ea, quae prius instilui: el ta-
nentur. men venialiter peccavi, quia nescini,id esl, nescius
Verumtamen propter. Dixit, Et intelligam in no- prius fui. Ntinc autem factus sum apud te utjumen-
visssimiseorum,per quod inriuit, quia in futuro dam- tum, id est, sicul subjugale mansuetum et humile,
nabunlur. Sed tamen (quasi dicat) hic etiam dam- cui semper scilicet onus tuum suave et leve sit. Et
nantur, quia tu, Domine, posuisti eis dolos. Quos; ideo ego amodo semper ero tecum, quia nunquam
dolos? scilicel ut interius excaecaliaeterna bona om- caro me retrahit a voluntate tua. Et merilo semper
nibus proposita reimquant, et temporalia, quaefal- ero tecurt), quia tenuisti manum meatnfaciendoeam
lunt eos, appelant. Et hoc factum est eis propter dexteram, sicul supra dictum est.
dolos eorum, id est, roalo nierito suo, scilicet quia Quidenim mihi est incmlo. Vere tandem suscipies
quanium in eis est, dolose agunt. Potest et aliter me cum gloria : nam quid estmihi paralum tn cmlo?
liic idem versus aliquantulum superius continuari. Ulique raagnuro aliquid. Gloria scilicet illa, quam
Quasi dicat: Peccalores, iiiquam, obtinuerunt divi- nec oculits vidit, nec auris audivit, et in cor hominit
tias, in quo putant bene secum agi: sed lamen in non ascendit: et tamen quid ego miser VPIUItuper
hoc eodem male agitur cum ipsis, quia lu, Domine, D I terram? Utique vile quiddam : hoc autem (quasi di-
posuisti eos dolos propfereorum dolos, ut praedictum cat) contigit ex defectu meo in auima et corpore.
est. Et in hoc posuisti eis dolos, quia dejecistieos, Per prsevaricalionem namque Adae multipiiciter
dum allevarentur, id est, quia ipsa eorum elevaiioin prius defecil caro mea et cor meum, id est, corpus
terrenis est eorum dejectio, id est, damnatio; pro- meuin et anima mea. Nunc autem es Deut cordit
sperilas eniin stultorum perdet eos. mei, etc. Vel aliter. Quasi dicat :Prius quidem utile
Quomodofacli sunt in desolalionem.Hoc, inquam, quiddam volui super lerram, nunc autem j'am defe-
modo dejecistieos, quia facli sunt in desolalionem,id cit caro mea, et cor meuma se, ut proficcrent in le.
est, quia prsecipitalisunt, jam dispositione in aeter- Et lu Deus es cordit mei, id est, es ille quem cor
riam damnatioiiem. Ei quomodo, id est, quam ino- meum diligit ut Deum,el es pars meain mlernum.Eli-
pinale boc eis contigil: et ideo dico facii sunt in gant enim alii panem, quatn velint in mundo, ego
desolalionem, quia subito defecerunt,jara disposi- te solum partem hsereditariammihi eligam in ccelo.
tione eiiam perierunt: et hoc nois ex justitia lua, Quia ecce,ideo merito te Deum patrem assumo, quia
sed propter iniquilalem suam.El ita dico defeeerunt i omnes illi pertdunf, qui elonganlse a te, id est, qui
ei perierunt, velut somnium surgenlium periit, qui non te panera assumunt. Et vere peribunt, quia tu
iicet multas divitias dorroiendo soroniaverunt, sur- jam perdidfsfidispositione omnem illum, qui forni-
gentes tamen nihil inveniunt in manibus suis. Sic et; calur recedendo abs te. Illi fornicanlur a Deo, qui
isti in hac vita quasi in somno.sunt, cum vero tan- ipsum non casle colunt, quia rion propter seipsum,
dem de hoc somno educentur et evigilabunt, niliil sed propter aliud eum colunt.
S75 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS.- PSALM. LXXHI. 874
Mihiautem adheerereDeo bonumesf. Fornicantes , A sione. Cum eniro sie tribulabantur, tot millia occi-
inquam, abs te perdidisti, me autem non perdidisli: debantur, tolincaptivitalem ducebantur, vere ab eo
quia ego non fornicatus sum abs te. Quoniam rrithi repulsi videbautur. Ut quid dico, iratus est furpr
est bonum, id est, mihi videtur utile el jticunduin, luus super pvespascum tum, id est, super illos, quos
tandem tibi Deo adhmrere. Et ut tunc adhseream, tu elegisti prius, et pavisti legabbus et propheticis
pono nunc inlerim spem meam in te Domino redem- scriptis, sicut pius pastor oves stias pascit ? Certe,
ptore, et Deo crealore : ita ul annuntiem omnes prm- quasi dical: ideo repulisti, et ideo iratus es : quia
dkationes luas, id est, omnes laudaliones, quibus tu nos terrenis inhaerebamus, et te pastorem non agno-
es praedicandus, annuntiem, dico Sion filim, id est, jscebamus.
Ecclesiae, quia extra Ecclesiam non est locus verse Memoresto congregationislum. Quasi dicat: Et ut
prsedicaiionis,quae Ecclesia propter virtutum oriia- uon repellas in finem, memoreslo congregationislum
menla, et filiorum fecunditaiem filice comparatur, ab initio, id est, elsi isti indigni sint, ut eorum me-
et hoc in portit, id est, in publico, vel in virtutibus. mor sis, memor esto saltem Abraham, queni prius
liberasli educendo de urbe Chaldceorum, a quo po-
IN PSALMUMLXXIII.
puius iste, quem congregasti et elegisii, carnaliter
Inlellectus Asaph. processil, ut per ipsum aliquando liberes. Memor
ARGUMENTUM. eslo, dico, congregalknis lum, quam tu possedkli inter
alias gentes, dando ei legem et praecepta. Non enim
Machabseorum et pericula narranlur, et 'preces sic omni nationi fecisti. Per hoc quia dicit: Congre-
connecluntur. ogationistum, et quam possedisli, attrahit sibi audi-
EXPJLANATIO. torem popuium, scilicet illum, cui loquitur, et enu-
ldeo intellectus in titulo prwnolalur,'' qma duplex inerat hic jilura Dei beneficia prius illi populo con-
ul per hoc inducat eura ad alia conferenda.
eaptivitas sequitur corporalis et spirilalis. Vna qum cessa, Redemisii virgam hmredilatis tum, Ideo etiam me-
lemplo desttuclo in Babylpniamduxit, alteta qumfide mor esse debes
tubvetsa ettprum confusione subjugavii, Hunc psal- congregationis tuse, quia tu redemisti
mum Hieronymus conlra Cltaldmps canlalum pulal, virgamservitute hmredilatis lum, id est, lu Iiberasti de ^Egy-
Cassiodorus conira Romanos, Amobius contra Phiti- id ptiaca hanc hseredilalem tuam per virgam,
stiim, quando Ophni et Phineessacerdolibus interfeclis Habet est; per multa miracula facla a Moyse in virga.
arca Dei capta est. Synayoga per lotum loquitur Jethro enim historia, quod cum Moyses 'esset apud
socerum suum, Dominus apparuit ei, et prae-
psatmum. In prima seclionedeploral, cur tradili fut-
rint gentibus,ita sancluarium Domini inimicorum pro- cepit ei, ut rediret iu yEgyptum, et reduceret iude
suum. Cui dubitanfi, an per euro lieri pos-
fanassel audacia, memorans quorumdam ludmorum populum
cor impmnilens,Domini provocasse censuram, ex qui- set, dedit ei Dominus hoc signum, praecepitque ei ut
bus lamen in fine smcuti convertendds esse prophelat. virgam, quam manu lenebal, in terra projiceret:
Secunda dicit advenlu Christi superstitiones et iniqui- projecit, el in colubruui versa est. Cumque ille expa-
tates hominum fuisse deslruclas; enumerans diversa dam vissel, praecepit ei Dominus, ut serpentem per cau-
eum fecisse magnalia, inter qum pelil el Judmis erran- caperet. Cepit, et mox virga in se rediit. Et
tibus subveniri.Tertia rogal, ul memor promissionum per hanc virgam postmodum fecit Moyses illa omnia
suarum ab inlerilu semen eripiat Abrahm, el ad ipsum «** signa, quibus Israeliticus populus de iEgyptiaca ser-
atcendal tuperbia hoslium, qui se inaniter exlulerunl. iiivitule est eductus. Designabatur autem per virgam
COMME.NTABIUS. serpente Cbristus in morte, quod Apostoli exti-
muerunt :quia videntes eum mortuum dubiiaverunt,
Vt quid Deus repulisti in finem ? Intelligens Asapli sed Dominus praecepit eis ut caudam caperent, id
luquilur in hoc psalmo, quia ut jam scepe diximus, est, non mortem, sed illud, quod sequebatur, id est,
phrenetici Judaei non cognoscentes tempus visita- resurrectionem considerarent, et sic liberi a timore
tionis, et limentes perdere illud, quod acceperant, essent. Potest etiam per fluxum serpentis designari
occiderunt illuni, qui dederat. Sed quid factum est fluxus nostrae mortalitatis : quem ne nos limereraus,
eis? Perdiderunt etiam terrena, et ubi ipsum occide- prsecepit DominusMoysi caudam capere,id est, prae-
runt, ibi ipsi occisi sunt. Et quoniam metuenles cepii nobis semper finem illum atiendere, quando iii
perdere terram, datorero viice occidunt, ideo eam- ccslestem habitum commutati, sequaleserimus ange-
dem terrani occisi perdiderunl. Et in eodem tem- lis Dei. Vel aliter: Redemislivirgam hmreditatis tum,
pore quo ipsum occiderunl, ut ex ipso teroporead- id est, liberasti de servilule hanc haereditatem luam
monerentur, cur talia paterentur. Quando enim ci- virgsecomparabilera, scilicetquia multa miracula fe-
vitas Judaeoruro conversa cst, pascha celebrabant, cisti per eam, sicut Moyses per virgam praediclam.
et in multis millibus tota illa gens ad hujus veneranl Vel redemisti eam ad hoc, ut esset tibi bsereditas
festivitatis celebrationem. Ubi Deus per nou bonos, mensurala virga, id est, proprie prius hsereditas. Vel
ipse tamen bonus : per non justos, ipse tamen justus, ut esset libi virga haereditaiis, id est, direcla haere-
et juste ita viudicavit in eos, ut multa millia pcri- ditas. Ponilur enim virga pro directione. Et quia
inerentur, et civitas everteretur. Hoc plangit intel- D secundum has duas ultimas sententias videtur
lectus Asaph in hocpsalmo, et in ipso planctu veiut virga haeredilatis ad oves de gentibus pertiuere,
intelleclus, id est, intelligeus discernit terrena a quas praedicanlibusapostolis in haereditatem maxime
coelestibus, nova a veteribus, ut scias, per quae accepit, delertnitial subsequentibus, de quibus agat,
transeas, quid exspectes, quid relinquas, quibus in- ac si dicat: Quseautem illa haereditas? sciiicet, mons
hsereas. Loquitur autem propheta in hoc psalmo, ut Sion, id est, Judaicus populus, qui habitavit in
Asaph, id est, ul congregans, scilicet ut alios de monie Sion historialiler. koiis Sion,dico,i>i qao ha-
populo illo aggreget sibi in hoc inlellectu, ut discer- bitasti per legalia instituta, tu, dico, ens in eo, quia
nat terreua a coalestibus, et terrena poslponant, tam manifestis siguis cum illis egisti, ut praesens in
coalesiibusintiaereant. Et deplorat liic historialem eo esse inlelligereris.
subversionem illorum a Romanis, et Tilo et Vespa- c Leva manus luas. Ecce inlelligens Asaph pro ini-
siano factam : quia tetupus visiiaiioois non cogno- micis orat, ac si dicai: Memoresto nostri, Domine,
verant ad couviucendam eorum duritiaro, scilicet ut memor ieslo eliam iuimicorum nostrorum, scilicet,
qui medicum praesentem recognoscere nolueruni, leva manus tuas, id est, exerce potentiam tuam in,
per lani manifesta mala admoniti, saltem absentem id est, contra, superbias eorum, per quos nos repuli-
reeognoscant. Sic ergo incipit: 0 Deus, ut quid re- sti, et iram fuam super nos ostendisti. Leva, dico,
pulisli nos, id est, propter quid fecisti nos a defen- non ad raalum, sed ad bonum, scilicet, perducendo
sione lua videri repulsos ? Repulisti nos in finem re- eos in finem, id csl, iu Cliristum, qui finis est ad
pulsionis, id est, omniinoda et irrecuperabili repul- justiliam omui credenti. Vel leva tendens in liiiem
PATROL, XGIH. 28
 875 BEDJE VENERABILiSOPP. PARS-II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 87«
levatibnis, id est, tantum leva, quanlum opus est A filo, scilicet, quia terrenis inbaerebamus, et te pa-
nt leves, scilicel, adeo credant, et ex persecutori- storem non agnoscebamus. Nam non vidimus, Td est,
bus et inimicis imilatores fiarit.et amici. Et in qui- rion attendimus signa nostra, id est, signa de visiia-
bus dominabafur superslilio, in eis praevaleatreligio. tionis tempore nouis data jam esse corapleta. Quaa
Ne auteiri te lurbet quod nulltis ex gentibus illis Ro- tamen videre potuimus, quia jam non esl prophela.
mauis, per quos Cversio illa facta est, ntilius con- Ecce urium ex signis, quod ideo maxime ponit, quia
versus est; noii enim' hocimpeiiit, quia tanien haec in aliis omiiibus capiivaiionibiis praeter hanc novis-
orafio ihposferis completa esf, et quasi dieat: Opiis simam fuerunt semper aJiqni prophelce, qui eis re-
est levaiione, quia populus ille vere inimicus crea- diiuin de captivitate prsedicereift, et liberationem
turam, scilicet, quam colit, Creatofi prsefererrs, ma- proiniiierent. Fuerunt autem et alia praedicta signa
tignatus est, id est, maligne egit multaira sanao^ id de lempore visitaiionis, seilicet, qicod nec rex esset,
est, in templo subvertendo, et saeerdolio perimendo, riec sacerdos, quia non essef uucfio, juxia ifl.ua:
et in caeteris, quaa sancla lua fuerant.. Et quanta Cuin venerit sanctus sanctorum, cissabit unciio. Quce
malignalus esi ? NeTandissiina,scilicet. Ef ideo dico omnia tunc cessaverunt, quia erant umbra. Et ve-
quanla, qtiia poenileiiiia malefacta eortim secuia non nienie veritate, hecesse est ut tollalur urobra. Nou
. est, imo gloriati sunl, id est, pro gloria nefas sum- attendimus, inquam, signa nostra, et omuia malo
hmm habuerunt, qui oderunl te in mediosotemnitatis merilo nostro non cognpscet nos amplius, id est, non
tnm, id est, in communi et summa tibi itistituta ulira respiciet nos, ut detendat ab iuimicis. Dicit
solemniiate. In pascba enim Judcei nndrque collecti beatus AugtisfinusjusiaTranslalioiiem suam liiteram
ihChfistum ssevierunt, in pascha quoque similiter j sic : Et nos non cognoscet adhtic, et subjungit: Si
perierunt, autem tu nori cognoscis, nunquid ipse cognoscil te?
Posuefunt signa sva, Oslendit in quantum victo- Uiique cognoscit, quia jam venit.
res inimicigloriati sunt, scilicet, in lantum, quod Vsquequp, Doinine. Hoc dicit inteHigens Asaph
'posuerunt signa sua, nbn tua, id est, aquilas, clra- de gentibus, praevidens quce alice oves illi adducan-
cones,-vexilla, quae suacvictottce erantsigna, posue- lur, et conveflit se ad Deum. Quasidicat: Non qui-
ruiil super sumiiivm locum civitatis, sive iempli, si- deih, o Deus, nierilq noslro amplius non cogiiOsces,
cut solent siatuae jioni in exitu viarum, id" est, in illas auteiii alias oves, quousque tlilTeres? Hoc est
friviis vel qtiadriviis, tit a piuribus videanlur, et hoc quod dicit: O Deus, inimkus, id esi, gentUis popu-
ideo, qtiia non cognoverunt. Quid 'non cog)i9iier.tm( ? liis, usquequu, id est, quandiu persequendo et con-
Seilicet, vicioriain iilarii non stta esse viriute, sed ex culcando nos, et adversarius, scilrcet, populus quan-
noslra ifiiquitate; nee ailendeiiiiu quia essent in- diu irritabit, id est, ad iram le prdvocabit, per no-
strumfeiita tui iiali, non regnum placati. Facit eiiim men luuin, id est, per laudem tuam et gioiiam, cui
Deus sictitboino, homo lilium vefberat quolibet sar- coiiiraViicit. Eritne boc in fineni? Utique,"quasi di-
menlo, deinde sarmeiilum projrcit in ignem, filio cat: Nou cril in Jinem, quia verce illcealise oves act-
vefo servat hccreditalem ; sic et Deus per nialps dhcentitr. Et quando quidem "hoefacies de inimicls,
castigat bonos, et per lemporalem poteslatem dani- itt quid, id esi, proptef quid, Domine, averiis' ma-
nandorum exercet discipliiiam liberaiidorum, Vel nwn,-\ii esl, nbs qui prius fuimus manus tua hon
aliter: jPosueruni stgtto sucr, etnon cognoveruni, hoc siuistra; sed dextera, quia per nos iiiulta bona ope-
esse super sitmmo , id est, ex divina dispositione, Q ratus es. Quare, inquam, avertis nos de medio sinu
iVoiiexsua Viriute, sicut inexitu appafuit. Nunquam. tuo, id est, quare sublrahis nobis iJrOlectionemtuam
cnini tain patici tot niillia, et in tam munitoloco pos- laciendo nos ita videri immundos, sicut manum
sent superare, nisi divina disposiiione. emissam de sinu ? Erit boe in finero ? Hjc mitlit nos
... Quasi iii silva ea
lignorum. Exsetjuitur quce inimi- ad hisioriam; habet enitn histqria, quando Dominus
cus in sancto maiignatus est. Nam exciderunijanua.s sigiium, quod prcedixiiuus, Moysi in virga ostendit,
ejiis, id est, sancli teffipli securibus suis. <vt«fstin boc etiam alipd signum ei dsdit. Prmcepit ei IU tna-
silva lignorum, id est, ita sine din.ni respectu, sicut num de sinueducerel;eduxil, et ecceleprosa apparuit.
arbor inciditur iri silva Sub iitilla custodia posita, Item prwcepUei ut eam.in siim.reduceret; reduxit, et
sed in usum tanluin lignoruni deputala, et hoc fece- ecce similis reli^um carni fuit. ln quo designalum est
runt teiidentes iii idipsum, id est, uuanimiier vel quia cum quisquis desinu D.ei, id est, de (icie, spe,
perseverauler, et dejecerunt ea, id est, templ.oap,- cbaritate egrediltir, vel.ut haeretici et schisiuaiici,
.peftdeifiia, vel eum, id est, saijctam civitaiemiii.se- slatim repletur lepra peccati; si quandb vero peeni-
cufi et ascia. Hcec duo ponit pro omni genere in- lens redierit, niox sauitaiem,recipit:
siruroentorum. Ad boc quoque incenderunt igni san? Deus aulem rex nosler. Nos, inquam, dieimus quia
ctuarium tuum, id est, ipsuin templi secretarium, Deils nos averlit; autefn polius jara ad nos ve-
qtio arca testamenli et alia sacrosancta coniitieban- nit, et iios voeayit.ipse Nos, quia Deus rex nosler factus
lur. Et polluetunt. stabulis equorpm suoruin, et mul- humilitatem anie smcuta, existeus per majesta^-
iis fhodisaliisfofceniflcu/uBiexleriusnomini luodedi- per tem tit medio terrw, id est, in populo nostro Judaieo
catunj, quod solum erat in lerrd. Ei dixeruut in
cordesuo, id esi, lirmifer proposuerunt non solum j) undiquesalutem gentibus circumdalo, est operatus satutem.
illi Rbniani, sed cpgnatio eoram, id est, eliam aiii Quam ? ut coiitemnerent homines lerrena,
coelestia.
Cjusdeni cognationis, id est, gentilis, sicut Nabu- etappelerent
Chodoijospf, qui jjrius eos captivaverat, et afii per- Tu confirmasti in virtule lua. Exsequilur quomodo
secutofes. tlis, inquam, dixerutit simui, id est, om- salulem sit operams. Quasi dical: Vere lu, Doinine,
ries hob uhum : Faciamns omnes dics feslo.s, quos salutem es operatus, quia sicut cum populum tuutu
isti dicuriJ esse Dei quiescere, id esi, cessare a terra de jEgytito educeres, mare divisum utrumqtie quasi
prorsus exclusos, Ilic Dei posiium est quanfiim ad murum confirmasli, etfluxuin aquas iu medio siccasfi, ita
Asaph, nbn qtianfum ad iilos. Potest eiiamyersus riiaie, id est, aroarum vitiorum itt nubis con-
iste referri ad ipsos Judaeos. Quasi dical: Asapti firmasti, non lauien sicut vitia nianereiit, sed na ita
jhtelligens deeis, quia inimicus tanta malignatus ut prius per vitia diffluereiiius, et hoc fecrsti non in
est iri eos, ideb exccccaii dixerunt in corde siw, no.ti meriiis nostris, sed in viriute tua, id esi, per poien-
pasici ex eis, sed cocjnatioeerum simul, id est, omnes tem graliam tuain. Et sicut in aquis maris milites
jioc dixerunt : Fuciamus quiescereomnes dies fesios Pliaia.onis, qui yenerant ad devotandum pojjulum
•bci a terra. QuaiiiJoquideroDeus repulit nos et pa- luuui tii dra.cones, subuiersisli, et capiia, jd est,
tittir nobis dom.in.ari inimicos ; ergo et nos subira- principes illorum, ita bic in aquis baptismatis coi<>
iiamus ei culiuni suum quantuiii in nobis est. tribuiasii, id est, contrivisii et debilitasti IIOIIsoluaj
Signa nostra non videmus. Ecce justa causa repul- dracones, idest, inferiores daemon.esdislributos sia-»
fjonis. Quasj Uicai: VI quid Deus repuiisti nos ? jae- gitlis ad accusaadiiui, guj gpirjtualitor voiuui BO§
877 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. LXXIII. 878
devorare ut dracones, sed etiam capila illofurri, id A vocando te filium fabrl, viofaldfenitegfs, etSirtiilfa";
est, illos qui illis inferiorihuspraesunt, Et plus etiam et sic' poptilus ille insipiens', id est, non" previderis
fecisti, quia confregisti in eisdem aquis capita dra- sibi tii posterum, incitavit iiomen iuum, id est, atl
conis, id esl, illos summos dsemonitm, qui prihci- iram te provocavit per nomeri frvuiii, quorl d'e (effa
pantur sub ipso Satan, qui suprcmnm caput est, et pefiitus auferre Vbiirit. Ef quahdoquideiii fibt titridt
ipsum eliam Satan dedisti populis jEthiopnm, id esl, ligno hoc fecerunt; quid facientin' drido ?' Consiat quia
illis qui, prius denigrati in peccatis, nuwc atitem flfulto inintis parcent arido, eum non peperc6fuut
sunt per gratiam deaibali siculsaneti aposioll et alii fibi viridi lignb; Ergo, Domine",tfe tradas bestiis, id
prcedicatores veritatis. Illis, inquam, dedisti ipsum est, persecutorrbus- qui&uslibet, bestialenS serisum
Satan in escam, scilicet, ut corpus.ejas, id est, ma- babenlibus, arttmas cdnfiientes,id est, qtii se humi-
los ei tanquam capiii adliaerenles comedant, id est, liaftt et confiientur peecatci sua libi. Animds, dico,
verbo praedicationissibi conforment, et in se trajj- pauperum luorunt ne obliviscafis; Quasi dicat: Et
ciant. Unde cuidam illoruin de hac esCadiclum est: terra, id est, corpora iraduhtur in maiius peecato-
Macla et manduca. Macta quidem in eis quod sunt, rum ; animas lamen pnuperuhi, id est,- humilium
et trajice eos in corpus tuum. luorum ne obliviscaris, ul devocehtuf. AQisi oblivi-
Tu disrupisti fonles el torrentes. Per hoc, itiquafn, sceris, ne obliviscaiis in fihetn, i"d'Cst, ita uf riqn
dedisti dracones in escam popnlis JEtliiopum, quia aftiplitis resipiscant. Huthahuntenim estpeccare, did-
disrupisft fontes et lorrentes. Petra enim in desefio bolicumperseverdre. Et ne Oblivfscaristuorum pau-
bis virga percussa rupta est, et inde emanaverunt perufri', ideo, Domine",iespice' iriTsericOrdiamexlii-
aquae dulces et largissimse. Pefra autem bis Virga g beudb omnibus irrtenderrtibustestamehtuntluum, ideo
percussa, esl Chrislus duplici ligno erncis crucifixus, omiJibus, qui: ccelestia ei teterria promissa appetunt.
de quo emanavif aqua abundans et larga dacifina, Ei ideo dico illos respuas, quia iritendentes in testa-
quce sola dulcis in liujus vitce deserto. Per hanc mehtum servi, id esf, appetenres' lefreifa despicis.
facti sunt quidam fontes aquse"vivce salienlis in vi- Qtiod innuit curo dicit: Quia repieti snnt iiiiqultatctm
tam seternam, et quidam torrentes. Quia auteni in itli qui obscuratf, id est, exc'secatiiiiteriils suiit a do-
fontibus jugisaqua est, per fontes accipe pfcecipuos mibus terrm,\A esf, quia corda edrura. (erreria sa-
doctores verbo et exemplo doceiites, quia horum piunt, et semper feffeiia sapiurit, et s'eihp;ef"tefreiia
doctrina stabilis esl. Per lorreiaes vero'accipe illbs appetunt, nec unquanVa"dcoelestia se eiigiiiif, unde
qui, etsi verbum veritatis non implent opere, ifon quasi vulpes iriferiora tefrae intfanf.
lamen abslinenl se a praedfeaiiorie, qui cito defi- ,, Ne avertaiut humitis. lta, iftquam, dico, utrespi-
ciunt ut torrentes. Vel e converso per iorrentes cias, neiile' qtii vere' esf liumilisaveriaiur, \d esf, de-
possuinus aecipere illos in quibus iinpetus*docfrinae Vocetur, cum ei improperahituf, quod in moftuum
est, id est, majores; per foiwes vero riiinores, sci- hominefficredant, imo serpenieiii per caudam acci-
licet, a quibus paulaiim doetrina lltiet. Quod aulem piat, id est, glorianr resurrectioriis attendat;. et sic
dicit: Dirupisti fohles el lorrenies, dupliciter dici Chfisiam rion hominem tahtumj sedjef Deum ve-
potest, seilicet, dirupisti, id esi, emanare' feeisti f tinVinfelligat. file; dico', factus eonfiisus, si averta-
fontes, vel Jbnles ipsos et torrentes dirnpistf, fd ffir', Vel facttis confustiS'ex cOnscieiilia peccatorum.
est, quasi per diversos rivos sparsisti et srccasti flu- EfiJeovrion debet averti, quia paupef, id est, ille qui
viosEtlmn. Ethan interpretatur forlis, sive robustus, p sibi esf insufficiens, et ideo habet se erga te liumi-
per quem intelligitur male foriis ilie, qut ex se for- ^ .liter, ut paupef erga divftem, ei indps, id esf, ille qui
tis esse voluit, et dixit: Ponam sedemmeatii ad Aqrii- Veputat gratiam sibi necessariam. HT,inquam, vere
lonem. De bac mala fbrtitudirie poculuro mortis pri- humiliando se; et bene operando,- laudabunt nomen
mis parentibus propinavit, quando eis persuasit ut tuum. Ef quia hr laudabuut te, ergo" Deus, qui vide-
ipsi per se fortes et dii sibi esse vellent. Ab Iroc barisjacere, exsufge, vel' hic in iiotiiia liojninum,
quoque diversi processerunt fluvii, diversse, scilicet, Vel ex^iirge landtemad remunerandum in judicio, et
bcereses et errores, quos Deus dicavit per fluvios jiidicd; id est, discefne catisum luam, id est, fidem
suos et torrentes. Potest etiam toius versus ad tuam, niincquidemmorlaliier dandbcoiislantiamhis
Ethan referri, ut sic dieamus;: Vere' dedisli dractj'- qtir iiv lecreduuf, tandem Veroetiatfi localiier. Quasi
nem populis in escam, quia, tu dirupisti; id esf, de- dicat: Ne frustra, Doinine, sit, quod'ih ie creditii,
slruxisti fonies,Ethan. Eontes, dico, aquse salientis noir peream, qtiia credidt qtiOd non vidi. Non fallat
in damnationem. aeternam, ef lorrentes' et fluvios, me spes riiea, accipiam qtiou"credidi. Judica, iti-
quae similiter in niala accipias, ila ttt de minori ad quam, causam luam, ei memofesto impfoperioruih.
majtts ascendas. iuorum servorum, scittcet, rie"eis prcevaleant'. Im-
Tuus esl dies. Quasi dicat: Siccalis fluviis Ethan, properiorumdtco<eornmqumsuhl veriieriiialoia die, id
facti sunt quidam dies, quidam nox ct similia, et esf, assidue ab insipieiilepopulo persecuTofum, qui
boe non per se, sed per te, quia dies est ttius, et nox non sibi prospicit ih postefiirri.
est tua. Dies sunt spirituales, ilii qui spirittialia Noil obliviscaris. QtiaSidicat: IIa dicO memoresto
spiritualibus praedicant, ut iJle qui dixit: In princi- improperwruin, ut non obiiviscaris'voces inimicoruni
plo eral Verbunt,elc. Nox vero sunt ilii qui tanlum D tuarum, id esl, improperia ilfata luis ab iuiniicis,
carnalia carnalibus aniiiiritiaat. Nox fuit Pautus cum qucfisunt voces, quia manifeste ih his filjt contfa,-
dixit: Nihil judkavi me scire inler vos, nisi Cltristum dicunt'. Sed sicut sapeYtifaeorurri qui dderunt ie ih
tantum,et hunc crucifixum, dies^verocum dixit:*5a- tuis semper ascendit, id' est, magis ef magis auge-
pienftamloqiiimur inter perfettos:. tur; iia e coutfa vindicta' iua augeafuf.
Tu fabricatusaurorames. Id esf, unumquemque'in Est et alia lectio ih lioc psaiuiO a principib, si
virtute incipientem lucere. Lux entm prima est quis"non liistorialeui, sed' morfalem insisfat destru-
aurora. Et lu fabricatus es sotem; id est, quemlibet clionem pef illaJn sighifieatam, e't dicat quia intel5-
adeo perlectum,. ut in aliis diem faciaf. Tu eiiam ligetis Asapb, id esti, propheta deplOrat i'n hoc
fecisti omneslerminos ierrm; id esf, ex dono fuo est, psalmo ccecitaTemJudseOfUiii,quf teinpus yisitatio-
quicunque faciunt se fines terrae. Et iti fecisti msia- nisf non avertcrutit, ad cohviriceiidam dufitiaiii eo-
lem, idesi,, omnesSpiritu ferrenies, Domino ser- ruJ))', scilicet, ut si prcecedere nolueruni,.. salteni
vieines; et ver virtutum flore vernantes, sive-novel- posiquam popuius prius incognitus servit, per aemu-
los. Tu, dico, inquam,. piasmasti ea, id est, oniJlia iaiiorieai adductl, sequaftiur qui pfaecessit. Ei ita
praedicla. Ex le enim solo habeni quod sunt.. Et dicii: 0 Deus, ul quid nos repulisti excaecandb nos,
quia plasmasti ea, ideo, Domine, ut' eonserves ea^ ut non averiereniiis lempus visitafioriis ? Repulistiia
memer esto Itujus dicii, quia inimkus, idesi, Judai- finem, sciUcet, ih' fiheiff illtim , quandb reltquia
cus populus, improperavit, id est, mulia iroproperia saivaecruiif. VieFih'finemrepuisionis,, id esi, omiii-
iuiijlit tibt Domino, id est, etiam libi viridi lignoi moda' repulsione ? Uiique non, quta furor luus lialii-
 879 BED,£ VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 880
tus super ovespascnm lum, ld e.st, super nos, quos A poluimus, quia nou est prophela; et quia signa com-
prius legalibus et propheticis scriplis pavisti, sicul pleta suiit, ideo Deus non cegnoscet nos amplius ~in
pius pastor oves suas pascet; esl iratus, id est, disciplinalu Moysi; postquam euim veritas veuil, non
cito velul ira transiet; ira enim brevis furor est. cognoscet nos amplius in umbra.
Metnor eslq congregaiionistum, ne in fineriinos Deus Vsquequo Deus. Dico quia, Deus, aroplius non
repellas, sed memor eslo cengregalionisin hoc quOd cognosces nos in umbra. Usqueqiio atitem, Deus, in
tum, id est, si non palearum, memor esto saltem hac caecitate manehimus, id est, usquequo, Deus,
'granorum, congregationis, dico, quam tu possedisii inimicus iste populus Judaicus improperabit libi, vo-
ab inilio, quia nusquam defuerunt qui reputandi es- cando te mortuumJatronem, et similia ? Usquequo,
senl in semine. Quare debes memor esse illorum, id est, adversarius irritabit per- nomen tuuro, quod
jdeo etiam debes esse memor congregatiouis, qoia destruere vult de terra ? Erit hoe in finem? Ul
lu redemisli sanguine Filii lui virgam hmredilatistum, quid, dico, anertts, id est, permitlis nos videri aver-
id est, hsereditatem virga niensuraiam, id est, libi sos nos dexteram manum luam de medio sinu, id est,
propriam ; vel talem baerediiatem quae esset virga de lide tua, et praeceplis tuis, erit hoc in finem?
liaereditatis, id est, direcla hcereditas; quasi dicat: Deus aulem rex noster. Nos quidem signa visitationis
Et tanlum pretium pro solis gcntibus dedisti ? Qucc non altcndimus, Deus aulem rex nosler operatus esl
autem illa hcereditas? scilicet, monsSion, id esl, salutem verani in medio terrm, id est, in corde gen-
virlutibus sublimes, et futura lanuini speculanles, tilium, hoc est, aliaeillseoves jam gratiam suscepe-
tam de Judaeis, quam gentibus. Mons Ston dico, in runt. Ergo, quasi dicat : Asaph, corrige te, ei si
quo habitasli vere ens tn eo per fidem et operalio- TD j noluisti praecedere, saltein quod praecessit sequi eni-
ncm. 1ii illis enim prioribus quasi per umbram ba- tere. Et converlit se ad ipsum Deum, oslendens quo-
biiasli. modo salutem operatus sii, cum dicit:
Leva manrisluas. Quia possedisti congregationem, Tu confirmasti in virtule lua mare. Quod ilidem
quia fedemisli haeredilatem; ergo, Deus, leva ma- cum et caeteris sequentibus in hac ut in priori le-
nus polentire tuse in superbias eorum, super quos clione dicitur, quia mare liic ad gentes refertur.
furor tuus iratus est, scilicel, qni superbe contra te Sciendum quoque quia non defuerunt qui hunc
loculi sunt, dicentes : JVonhabemusregem nisi Cmsa- psalnium ad primiiivam Ecclesiam referrent, quos
rem. Et : Hunc nescimus unde sit, et similia. Leva, imiiando Dominus, quia intellectus Asaph, id est,
dico, in finem eos perducendo. Vel in finemlevaiio- prophela deplorat in hoc psalmo persecutionem
nis, id est, quanta levatione opus est ul prius. Et martyrum de primitiva Ecclesia, quara el ab inter-
opus estulleves; nam quanta malignatus estinimkus nis et ab externis hostibus passi sunl, non taro pro
jlle Judaicus populus in sancto luo, scilicet, in sancto illorum tribulalione, quam pro persequenlium cceci-
sanclorumi Ceperunl enim, ligaverunt, conspuerunt, tale, el dicit ita se illis associando : 0 jOeus, ul
spinis coronaverunt, etc. Talia in eum fecerunt. Et quid repulisti nos, id est, quare permisisti nos vide-
ideo dico quanta, quia illi qui oderunl le odiendo il- ri a le repulsos et abjectos, dum sic ab inimicis tri-
lum qui dixit: Qui ditigit me, diligil et illumqui me bulainur. Et ut quid iratus est, id est, videtur iratus
'misit, gloriali sunt, id est, gloriationem sibi fecer-unt furor luus super oves pascum lum, id est, super nos,
ea quce in sancta sanciorum malighatisuntin roedio quos tuin Scripluris tuis reficis, sicut jiius paslor
' solemnitalis tuse, scilicet, quando potius intendere . oves suas pascit ? Ne repellas nos, inquam, Deus,
deberent solemniiati. Et vere gloriali sunt, quia po- *G neque irascaris super nos, sed memor esto congrega-
suerunt signa ; signa dico sua, id est, suae victoriae tionis tum, aggregando nobis omnes ilios quos prce-
signa; sciticet, milites, custodes, et ipsum etiam vidisli nobis aggregandos. Congregalionis dico,
lignum crucis. Et non cognoverunthoc esse super quam tu possedisti ab initio, juxia illud : Qui in ipso
summo, id est, non ex sua virtuie, sed ex lua divina nos etegit anle mundi conslitutionem.Et quam eliam
disposiliorie, juxta ill.ud : Non haberes in mepblesta- tu redemisti pretioso sanguine Filii tui, ut esset tibi
iem, nisi desuper tibi datum fuisscl, skut in exitu virga haereditatis, id est, direcla haereditas, quse
ipso, id esl, in resprrectioiie apparuit. hseieditas esl mons Sion, ut supra dictum est. Inquo
Quasiin silva lignorum. Non solum in sanclo san- habiiastiens in eo per (idem et operationem.
ctortim maiignati sunt, sed etiaui in ej'us membra, Leua manus luas. Hoc, inquam, modo dico : Me-
quia exciderunt januas ejus, id est, illos, per quos tnor eslo congregalionis, ut leves manus tuas in su-
ingressus est ad eum, scilicet, sanctos apostolos, perbias eorum, per quos videris nos repulisse, id
«ecuridfis,id est, gravissimis iribulationibus, el hoc; est, in superbias persecutorum, perducendo eos in
ttt idipsuni, id esi, unanimiter, quasi inciderent ali- finem. Vel leva iri finem levationis, quantum opus
quid in sitva lignorum, id est, aliquem de grege esi, ut leves, scilicet, interim, ut qui prius fuerant
daninatorum et inuliliuro. Et dejecerunt ea, id esi, praecessores liant subsecuiores, et persecutores fiant
appendentia, hoc est, minores ad ipsum sanctumi prsedicatores.. Et ideb dico levu in superbias, quia
sanctorum perlinenies, in securi el ascia. Per secu- quanla, id est, quam superba, et quam crudelia ma-
rim intellige molestias, per asciam vero qusemagisi lignaltis esl inimkus, id est, perseeutor populus in
cavat blanditias, quia saepe plus nocet lingua adula-. D sancto populo tuo demoliendo \.Et gloriaii sunl, id
toris, qtiam iiianus perseculoris. Sanctuarium auteroI est, gloriosos se putaverunt, unde potius ignominiosi
tuum, id est, ipsuro Chrislum, incenderunl igni, idI erant illi qui oderunt te, id est, odiuni exercuerunt
esi, ferveiitissiiha tribulalione, et tabernaculum no- in te in medio solemnituiislum, id est, in illis viris
minis tui, quod solum erat in terra, id est, laberna- qui erant communiter nota omuTbus solemnitas lua.
culantes tibi de priori populo polluerunt reputatioftes Medium enim accipitur pro conitnuiii, quia quod
sua, quam corpora eorum devoranda bestiis etavibuss medium est, aequaliter accedunt ad omnes, et rece-
projecerunt, vei polluerunt dejiciendo illud in ter- duut ab omnibus. Solemnitas autero Dei vere sunt
ram, quanlum ad quosdam, quos devocaverurit, ett illi qui non solum praeterilam.vilam suam damnani,
dixerunt in cordesuo : Cognaiio eorum shhul, id est,, sed semper se peccatores fuisse recogilant, et sic
oniues in hoc conveneruut, ut Chrisiianum nomen1 cauti ad futura sunt, et digne Deo feriantur. Posue-
prorsus desiruerent, dicentcs : Faciamus quiescere e runl etiam signa suu, dico, sigita, scilicet, diversos
omnesdies fesios Dei aterm. Dies accipit evangelicae e crucialus, et inaudila genera lormenloruiu adinve-
verilatis luce claros; festos vero in quibus Deus ilaa nerunt contra sanctos martyres, in quibus ita quast
delectalur, sicut homiiies delectari solent iii lestivi- in prophetisNgloriaba.utur, et non cognoverunt hoc
tatibus, vel festos, id est, digne feriantes Deo. esse tummo, id est, de divina dispositione, quaa
1 Signa nottra non vidimus. Vt quid, iuquam, Deus,, voluitsuper ut sanguis sanctorum martyrum elfunderetur,
teptilisti nos ? ldeo, scilieet, quia nos .non vtdimus s quo seges Ecclesiae impinguata puilularet, et centu-
signanostru ul supra diclumesl; quce lanien videree plicatum fruclum afferret, sicut in exitu, id est, in
 881 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. - PSALM. LXXIV. 882
conversione et incorporaiione persecutornm ap-. A dium, nisi in promissis ej'us. Cujus titulns est : In
paruit. finem ne corrumpas, psatmus canticum, vel canlici,
Quasi in silva lignerum. Exsequitur quanta mati- Asaph. Psalmus iste relatus in (inem temporum, qui
gnalus est inimicus, sicut et prius, scilicet, quia exci- est caiiiicum, quia lalem insistit operationem, quce
derunljanuas ejus sancti templi, id est, illos per pertinet ad spirituale gaudium, scilicet, conlessio-
quos ingressus erat in illud consorlium, quasi in nem veram, in vocationem et narrationem. Canii-
silvajignortim, id est, quasi aliquos inutiles et ,in- cum dico attribulum . Asaph, id est, vere congre-
fructuosos. Et dejecerunt ea, id est, appendenlia, vel ganti, illi, scilicet, qui dispersos Israel per fidem
eam civitatem in securi et ascia. Quia sanctuarium, id| congregavit, hoc intendit et horlatur, ne corrumpas.
est, perfecliores incenderunt igni. Et totum taberna- Quid est, ne corrumpas? Hoc est, ut lu quisque quod
culum nomhtis lui polltierunt in lerra, sicut prius. promisisti solvas. Promisisti enim Deo in baptismate
Sequens quoque versus non mutatur. quod diabolo et omnibus pompis ejus abrenuiitiaris;
Signa noslra non vidimtts. Quasi dicat: Vt quid, et hoc ne corrumpas eundo in finem, ut beatus Au-
Deus, repulisti nos? Ideo, scilicet, ut cupili nostroI gustinus vult, id est, attendendo ejus promissionem.
assiuiilarcmiir. Quia nonne vidimus signa nostra, et; lllue enim animus dirigitur, et quidquid in praesenti
signa tribuiationis et persecutionis nostrae in eapite, occurrii, totum transiliatur, ut ad finem perveniatur.
nostro ? Ejus enim tribulatio signum fuit nostrse iri- Nec esl timendum ne aliquis potentum corrumpat
bulationis. Nam quaecunque resiant passionum ini promissa ejus, si tu tua non corrumpis. Ipse enim
corpore Christi oporiet perfici. Et non solum tribu- non corrumpit, quia verax; potentior non corrum-
laiionem noslram in ipso capiie videmus, sed et;'gJj pet, quia nullus potentior est; certi ergo de pro-
mercedem, quia Propheta singularis et praecipuus, idI missis ejus, cantemus unde incipit psalmus. Pro
est, Christus, jam non esl ut prius, qtiia esi immor- nobisenim caput noslrum haecloquitur: 0 Deus, con-
lalts et itnpassibilis factus. Unde Apostolus : Et si; filebimur tibi, hoc est, humiliabimus nos, et peccala
Christtim cognovimusjam secundum carnem, non co-. nostra tibi perfecti confitebimur, quia multoties hoc
ghovimus.Et quia et quid pali, et quid sperare de-. faciernus, et sic nomen luum invocabimus.Quasi di-
beamus, in ipso vidimus, jam amplius non cognoscett cat: Noli invocare nisi confitearis, sed prius confi-
nos in discipiinatu Moysi, non enim terrena insista- tere, etsic invoca. Confessio enim mundattemplum,
mus, et in delieiis carnalibus simus. qtio veniat invocattis. Quod autem iteralo ponit :
Vsquequo Deus. Ecce quomodo intelligens AsaphL Confitebimur, ideo facit, ne te poeniteat esse conles-
magis condolet ccecitati persequeniium, quam tri- sum. Scepius enim confiteri judici homini, parat
bnlatibni sanclorum martyrum. Quasi dicat: Dicoi mortem, saepiusvero confileri Deo judici,- parat sa-
quianon eognosces nos amplius in deliciis. Vsquequoi lutem; securus ergo confitere, quia bonus esl cui
autem, o Deus, improperabit tibi inimicus, id es(, confiteris, ut Psalmista ait : Confilemini Domino,
quandiu patieris csecitaiem iuimicis nos persequen-[ quoniam bonus est. Bonus esf, quia confitenti igno-
libus, et ut quid avertis manum tuam, id est, quan- scit. Fac ergo confitendo propitium, queiri tacendo
diu patieris etiam nos videri immundos et abjectos, non facis nescium. Venire vero non vult vocatus, si
dum ab illis fribulamur, et illi nobis non incorpo-! tii fueris elatus. Elatus si fueris, confileri non pote-
raniur? Erit hocin finem? ris. Ergo humiliareet conflteri, et sic vere invocabis
,
Detis aufem. Nos quidem dicimus, quod Deus r„ nomen ejus, quia faciendo te servum repraesentabit
avenit nos, quia tribulamur; ipse autem per hoc, ^ in te lioc iiomeri Dominus. Qui vero superbil, hoc
potius recipit nos, quia j'airioperaius est salufem per'. nomen Dominus in se non ostendit, imo aequalis vel
sanctos mariyres suos in medio terrre, id est, in, major vult videri.
corde gentiuin. Effuso enim sanguine sanctorum, Narrabimus mirabilia tua. Confitebimur, inquam,
martyrum, seges Ecclesiae impinguata pullulavit, ett et invocabimus, et deinde narrabimus mirabilia lua,
cenluplicaiuro fructum fecit. Et ostendit quomodo, } Quac mirabilia ? Scilicet, dispositionem antiquam,
operatus esl satutem per illos, dicens : Tu confirmastif reparationem novaro, felicitatem aeternam. Quid mi-
per illos mare, ita tamen ut confirmatio illa non ex.c rabilius quam mortuorum suscitatio 1 Omnes enim
eis-esset, Jsedin lua virlute, qui dixisti: Quiasine me, iniqui, etsi vkunt corpore, exuti tamen sunt mente.
niltil poiesiis facere. Caetera non mntantur. Alioquin non diceret eis Apostolus : Surge qui dor-
mis, et exsurge a mortuis, ei illuminabit tibi Ghrislus,
IN PSALMUM LXXIV. et est ordo videndus. Confitens nariique, evacuavit
In finem, ne corrumpas, psalmus cantici Asaph." se a malis, invocans replevit se bonis, nartans eru-
ctuat quibus se implevit. Narrabimus, inquam, mi-
ARGDMENTrjM. rabilia lua. Et post narratiqnem ego praecipuus, sci-
Post vicloriam de Sennacberib, ex lotitis populii licet, inter conflterites, invocanies et narrantes, in-
persona redduntur oflicia volaque gratiarum juste judicatus jtidicabo justitias, gratias misericor-
EXPLANATIO. dice ejus, qui prius voluit narrare, quam judicare. Si
Asaph, ut scepe diximus, interpretatur Synagoga, D enim prius judiearet, nullum liberandus inveniret.
illa ulique, quae credidit, non quae obstinata per-[ £ Audiamus ergo eum narrantem, quia sicut tempse-
mansii. Naci post resurrectionem Domini confessa rimus narrantem, experiemur judicantem. Nunc
legimus mulia millia Judaeorum, quos Asaph -iste, enim ininlempore misericordiae donat praecepta con-
nunc admonet, ne fidem suam corrumpant in linem, (itenli, lerapore vero judicii riulli parcet contein-
id est, in Dominum Salvatorem. Primo ingressuj nenti. Quisquis ergo vult non limere tunc punito-
fideles Judaei dicturos se omnia ejtis mirabilia profi- rem, amet nunc donatorem. Sequitur :
• Cum accepero tempus. Accepit tempus non ille a
teniur. Secundo Rex ipse loquitur Christus, justi-
tiam se judicaiurum promiltens, cum tempus gene-[ quo sumus creati, sed ille per quem sumus reparati.
ralis resurrectionis advenerit. Cororaonei etiani ne.\ Ille non accepit lempus a quo homo assumptus
quis audeat aliquid eonlra divina mandata prscsume-[' commulatus est in melitis, accepit teVnpus ul Filius
re, etcum possit aeterna poena torquere. iiominis, gubernat tempora, ut Filius Dei, Et sicut
COMMENTAMUS. accepit tempus nascendi, et moriendi et resurgendi,
itaaccepitjamdispositione, etaccepturus est tandem
Confitebimurlibi, Deus , confilebimur. Psalmus3 tempus j'udicandi. Accipiamus ergo et nos nunc
iste aflert medicinam humililatis contra tumoremi tempus justitias faciendi, ut hon tifneamtis in tem-
elaiionis, hoc agens, ut necquisquamsuperbus de se pore judicandi. Qriod autem dicil: Judicabo juslitias,
pracsumat, nec aliquis humilis de Domino desperet; ; tripliciter dicitur, scilicet, vel judicabo justitias, id
sed in quocunqtie siatu rerum homo in hac viia se! est, juste judicabo, vel illos qui emphatice sunt di-
egerit, non sii ei refugium-nisi Deus, nec sit ei gau- cendi ipsa justilia, digne judkabo, id est, seorsum
 883 BED^ VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA
geparaho ssicut sanctos aposfolos, vel separabo. A dum illuxit, occidens dicunttir. Deserli autem mon-
justitias a» injuslitiis. tes.sunt hpefetici,qui se montes f2ciunt usurpalione
Liquefacta est ierra. Ojiusiest ut justilias j'udicem, magisterji, sed taiiium deserti sunt, quia inutiles et
quia tale, quodest admistum, quod necessesit s.epa- inffuctuosi siint.
rare; nam qtiod term liquefacla <s,(,id. est, terrenis Hunc Jiuiniliat, el hunc exallat. Deus, jnquam, ju-
conenpiscentiis camis dediti, dissoluli sunt, quia dex vesier est, Quid autem facit judex ille 11tunc
Ojujdalitid vitfl talitim est, qiiam qusedam difflnxioa scjlicet, jactaiitem roerjta sua ItumUiaisicut illum,
Creatoresuo ? Siout enim charitaie superioraim ani- qni dicebai : Domine, gratias tibi ago, qtiia non sum
l»us consolidalur, ita cupiflitale lerrenoriiim dissol- sicul cmleriJiominum; el reiiqna, per quem designa-
vj.tur,^ omnesqm habiiant in <ea.Si temm pro ter- Itts est popultjsiije, quijusiilium suam staiuere voluit,
renilafe accipijims, t«nc dicemus quia illi maxime el justiiim Deinon esse subjeclus. Huncautem aliuin,
liqtiefacti«unt, qui Jtabitanlin ea^ id est, qui magis scilicet clamanlem vulnerat, et huiniliantem se exal-
dejeetantur in ea. Si vero terram ita aceipias, ut sit lat, sicut illum, qui nec oculos ad coelumlevare au-
conlineiis,pro cofttehlo, luoc simpllciter erit osien- debai, per quem gentilis populus de merilis non
sio quare dicat terram liquefactam,propler hproines, praesuiriens est designatus. El ideo hunc exaltal,
scilicet, quihabitant in ea. Sequitur: hunc humiliat : quia quasi dicat, simtlis est praepo-
Et confirmavi columnasejus. Columnas terrae vo- lemi pincernae, qui in domo imperatoris habet po-
cat illos super quos ferra in se dissolula cedifieata lestateii) hunc et huiie polandi. Namque calix esl in
consolidatur., scijicet, sanctos apostolos, super quos manu Domini, quo potet qnemcunque velit. Calicem
«dificium jllud fundaltim est, de quo dictum est: g] vo.cal senfentiam districti jtidicis, qui calix est ple-
Dei cedificatio etlit, Dei agrkuitura eslis. Hae co- nus misto, quia coiitiiiet et rernunerationem bono-
lumn&e quodam lerraj molu nutaverunt, quia in r,um, et damnationem maiorum. Et tamen cst vini
morte Dojnini dubiiavenint et desperaverunt, di- meri, quia in neulra parte nihif njsi qui mertiui, id
cpnles : Nm puiabamus , quod redemplurus esset est, jusiuni sit, fit. El bunc calicem inclinavit prius
Israel; ipse ycro restirgens eos confirmavit, quia ipse in hoc jus, id est, in remunerandos bonos, et
mprtein eismon ssseiimendam demonstravit, osteu- ectJ//ocvaseiii aliud vas, id est, jn damnandos ma-
dendojtimentibtis, nec ipsiirn corpus in morientibus. los : vel e converso, prout tibi placuerit. Et quamvis
Dixi iniqnis, €pnfiri«avi inquain columnas, et per inclinaret, lanien non.ita factura est in hoc calice,
i.llas coluinnas dixi iniquis hoc : Nolile agere Aem- sicut solet fieri in aliis, quia faex ejus quantumcun-
ceps,inique. Iniquus ideo dicit, quia nullum aequum que inclinareiur, non est exinanita, id est, non est
invenit, omnes enim peccaverunl,et egenl gloria Dei. effusa : qtiia ibi nulla fcex erat, sed soltim merum,
Eldeiinqucnlibut post hocdictum. Derelinquere est, ut piaediximus. El tamen bibent de calice illo, prout
datum prjecepium praaterire, illis iiicjiiaiiidixi; No- conveniens eril, omnes peccaloreslerrm, id est, qui-
tjte.exqltarecornu, Quasi dicat: Si fecistis iniquitatem cunque terreni praevaricatores, qui ut iia dicam, fae-
per ciipidiiatem, nolite defendere eam per elatio- ceteo potu tautum digni viderentur. Yel aliter : Ca-
nem., Qui fenim jniquitatem facit, iniquus est: qui lix est scriplura tota Veteris Testamenli, in qua
verp e.am defendit, et iniquus est, el superbus, Et latet spiritualis intellectus, velut in 1'aececarnalium
qujd cornu dicat, subsequenter delerminat, ac si di- sacramentorum. *Et inde eliqualur merum vinum,
cat: Npiifn,dico, extoltere cornu vestnim i» altum, id est, spifilualis iile intellectus. Unde ille, de quo
et buroiliare cornu Dei in iiuum : sed potius «ornu C dictuni est: Qui se humiliat, potelur, imo inebrie-
nostrum frangatur, ut cornu Dei in tiobis exaltetur. tur. Juxta illud : Calix Domini inebrians, quain prm-
Cornu uostruii) est de prcestiinplioneet de elalione : clqrus est. Faeces autera resederunt ibi, unde pote-
cornu jveroPei sunt virtutes , quae alta petunt ut tur ille, de quo dictum est: Qui se exaltat. Quod est
cornu, et per eas ventilaiur inimicus. Et nolite loqui dicere : Ideo humiliat hunc, et hunc exallai, qui po-
iniquitatem adversus Deum, quod ille facit, qui Deo tens est. Namque calix praedictus est in manu, id
subtrabit regrium stium, dicens : Quomodo putatur est, in potestaie jDomini.Calix dico vini meri, id est,
Deus regere morlalia, quomodo credilur curare ea, continens spiritualem inlellectum, tanquam vinum
quae sunt in tefra? Utique si curaret ea, non tot nierum. Et esl tamen plenus misto, id est, carnali
mali abundarent Jelicitaiibus, nec tot boni opprime- inlellectu, qui est quasi mistum, id est, turbu-
rentur laboribus. ille quoque ioiquilatem loquitur lentum vinuro. El hunc calicem inclinavit prius
adversus Deuin, qui quando aliquidpatilur, iujuste se ipse in hoc vas, id est, in superbutn Judaicum
illud pati dicit, Et sic illum, cujus judicio hoc patitur, populum, et infiidil ibi mistum. Et ex hoc vase
injustum asserit, se enim justiucat, etDeum damnat. inclinavit in lioc aliud vas, id est, in bumiles de
Quia neque ab otienie, neque ab. Quasi dicat: Ideo geniibus, et inliidil ibi ineruiii. Sed quanquam
non debetis facere yel loqui iniquitalem, quoniam etiam hoc inclinasset, tamen fmx ejus non est exi-
jhdex cst fuiurus iniquitatis vestrce. Sed ille jtidex nanita, sed resedit potius fcex, qiiia refnanserunt
neque yeniet ab otiente tanttim, tieaue ab occidente Judceis et littera et carnales observantise, et hoc
tanturo, neque tantum a desertis montibus,tjuoniam niodo bibenlde calice illo omuespeccalores lerrm, hu-
Deus est, id est, ubique pracsens est, ubique pu- J) miles quidem, ef peccala sua confitenles merum :
hlicus, ubique opculius. Neque enim veniet de di- elati vero, et qui se jiisiifieant, mislum. Et sicut
versis locis, sed est in cordibus vestris. Et talis bibentes mistum evanescent, ita bibentes meriim,
erjt jbj, qualis et lu futurus. Si bonus, adjutor : si proficient. Vel aliler : Calix, id est, scriplura Ve-
malus, punilor. Nulla ergo fuga restat, nisi fugere leris Tesfamenii est in manu Dpmini, in quo calice
ab irato ad placalum, Desertos montes yocat austra- est viiium merum, id est, simplex et littera, vel in-
lerii et septenlrionalem plagam, quare allera pro- tellectus, quantum ad Judaeos, qui sola carnalia in-
pter frigus^ allera propter calorem dcserta esl. Et; sistunt: plenus vero misto est, quanlum ad nos, qui
sttnt ntonies, quia sunt eminentes partes, hoc ad1 per carnalia ascendimus ad spiritualia. Et hiinc ca-
litteram. AUegoricequoque praedictaepartes accipi; licem inclinavitiri hoc vas, id esl, in primilivum po-
possunt, pt gic dicatur : Ideo non debetis loqui ini- pulum Ecclesiae, et tnfudit ibi mixlum. Et ex hoc
quilaiem, quia judiciuro de vestra iniquitate futu- vase in hoc aliud vas iuclinavit: quia per sanctos
runi est, Non aulem bumaiiuni, quotl possil falli, apostolos et alios primitivos mistum, et in posterio-
qnisijudex vester neque erit ab oriente, id est, dei ribus de gentibus infudit. Sed quauqtiam et in hos
illis hoiiiiiiibiis, qui sunl oriens, neque de illis, quii inclinassel, fmx tamen ejus non est exinanita, quia
sunl occidens, neque a deterlit montibus, quoniami adhuc remanserunt qticedam vilissima carnalia, ut
Deus judex tanlum vester erit, cujus judicium fallii quae Judagipueros circumcidunt, el alia lalia faciunt.
noii poteril. Oriens lioroiiiesilli vocainur, qui lucemi Quae vero majora sunt legis, praelermittunt, et de
justiticc perceperuiii : quibus vero sol juslitise non-. hac fsece bibenl omnes peccatores leirae inhaeren-
«85 IN PSALMORUMLIBRUMEX&GESIS. — PSALM. LXXV. 886
tes, non quod omnibus sinl ohservantise cnruales, A i et ideo lion olorienltir amplius, qtiod in eis notus
sed sicul illi, qui in observaniiis illis deleclantur, sit Deus. Item veftis Judsetis est non in matiifesto,
qtiasi dc faece bibunt: ita qucccunque in aliquibus sed in oeculio; non in cifcumcisione carnis, sed
c;iriialibus delectantur, quasi cujusdam fceeis parti- cordis; non in littera, setl in spiritu. Quia muiti
cipes sunt. Ego autem-et mei ( quasi dicat) de faece saticti patres babuerunt, et circumcisionem carnis
iiia iion bibesiius, Vel secundum priores senlentias propier ipsam fidein , a quibus isli degeneranies
diccns : Ego autemet roei seorsum bibeinus, quia ego remanseruni in carne Judaei, in corde vero pagani;
aunittifiadoet dictis et factis in me et in meis, quod ideo quoque non glorientur quod sibi notus sit Deus.
aniiuiiliandum eu in hoc praesens smcuium. Et lan- Seqtiitur :
dem vere cantaboDeo Jacob, id est, Deo poslerioris /n Israel magnuni nomen ejus. Vere enim in verp
populi. Beali euim, qui habilanl in domo tua, Do- israel nomen Dei per opera bona magnificalur. Quis
mine, in smcula smcuiorum taudabunt te. El lunc autem sit verus lsrael, ipse in Evangelio aperit di-
confringam emnia cortuta peccatorum, id est, eonle- •cens: Ecce verus Israelita, in quo dolus non esl, Si
ram el annihilabo omnem elaiionem et potenliam autem ipsi dolosi sunfel metidaces, quomodo in eis
peccatorum, et per meet per nieos. Judicabunt enim iiomen Dei magnurii est ? Jutlcea eniro confesstoin-
sancli naiiones, el dominabunlur populis. Et e.xlra ierpretafur, Israel vero vir videns Deum. El tti ali-
cornua justi, id est, virtutes et dona spirilualia jti- quis qilandiu peccita tua per humilitatem non con-
storum exaliabuntur, quia aeterna gloria corona- -fiteris, quodam modo cum Deo rixaris. Quandiu
buulur. eiiim, qnod Deo displicet laudas, nonne cum eo II-
IN PSALMCMLXXV. jj ligas ? Erso lumiilia te ei, et confuere peccata tua,
ln finem in laudibus Psalmus Asaph, canlicum ad et tuiic eris Israel, id est, vtr videns Deuro, et si
iioridum ex specie, lamen ex fide. Et sicut prius
Assytios.
RGCME.NTUM. displicebas ei per dissijnilitndincm, ila el iiunc pla-
cebis ei per similitudinem. Et sic tandem Det in te,
Ut supra. Aliler yox Ecclesicead Ghristum. qUOdScriptura testalttr, scilicet tit pace faclus est
EXPIANATIO. locus ejus : quia relinquelur tibi bellum, non tamen
contra le in te ipsum, sed etiara contra spiriluales
Assyriidiri.gentesinierprelantur, quijam ftdei regu- neijuitias, scilicet ut si surgat in te ira vel aliquis
lis doctireclis semilisatnbulareconlendunl: hos alloqtti- illicitus motus, non sint membra ttta insiruraenta
tur Asaph laudes Dominimirabili varietale decantans. iniquiiatis ad itiiqnitatcih, qui esi pax vera. Vera
Quidatn codkes habenl: Canticum conlra Assyrium, enim est, litigium habere cuiri vitiis, concor-
aW intelligilur. conlra diabolum psalmum hunc sub' diam pax cum moribus opiimis. Et iu bac tali pace est
persona Sennaclierib regis Assyrii cantatum. Contra ' locus ejus, quia iucolit Deus tales. Habilatio aulem
eum enim nolus faclus cst in Judma Deus in Chrkto,> ejus, id esl, certus locus ejus, quod per habitare,
inundum concilians sibi. Asaph in prhna parte diri-
id |
1 quod frequeniaiivum est, notatur, est in Sion, juxla
genies, est, ftdetes alloquilur Judmos, designans iJlud : Venkmus el mansionem eum faciemus.
tffti nomen Domini faclum sil virtulum declaratione' Venit enim Deus ad multos perapud fidem et coufessio-
(lolissimuin.Secunda dicil admiranda, qum gesserit. nem, sed non ibi facit tiiansiotiem : quia ad teni-
Terlia omnes devolos adirionel, ul Deo terribili mu- pus credunt, et in tenipore tentationis recedunt. ln
nera offerre non desinnnl, qum spiritum principum: C ^ Sion id esi, in illis, qui postpontint prrcseii-
saluiari emendalionepuriftcat, qum parles diapsalma- tia, etvero, contcmplanlur futura, vere facil roansioiiem,
lutn sunl interposilionedivism. quia permaiiet in cis. Fac erga tu atiquis te ipsurii
C0M51EJSTARIUS. in Sion, et eris ejus babitaiio.
iVofus tii Judma Deus. Tilulus est talis : In finem! /f>iconfregit. Ecce sigua habitalionis ejus. Quasi
in laudibus, psalmus Asaph, canlkum ad Assyrios. dical: Vere babilat in Sion. Nam tfti confregit, id
Haic verba referunlur in finem, et sunt psalmus at- \ est, humiliavit polenikts. Et exequilur illas poten-
fributus Asaph, id est, prioribus fidelihus, voletiti- lias, scilicet confregit ibi urcum, \A est, occultam
bus secum Colligefe alios de populo stio, qttos pfce- contradictionetii, el scnftim, id est, vanae praesum-
viderunt superbos, et durce cervicis iore. Quii ptioois proieclionem, et gladium, id est, manifesiam
psalmus accipiendiis est in laudibus, quia tnagna impugnationem, et sic orone bellum.
vere Dei laus est, quod hurriiles respicii, et supef- Itiuminans tu mirabitiier. Facit apostropham ad
bos couiemnil. Qttod notaiur in hoc psalmo, el est ipstim P,enm, etTu csl magnilice efferenduin. Quasi
caiii.icufj!,quiacun)exsulialioneeljucunditate magna dicat: Tu Deus, qui in Judcea nottis es, et magnus
caniat hoc Asaph ad Assyrios. Assyrii dirigenles ift Israel. Tu qui sblus per le es, sine quo nuilus
inierprelaniur. Et ilii se dirigere puiant, qui jusli- alius est, deberet dicere : Terribilis futurus es,
iiam suam staluere volebanl, et jusliiim Dei non esse' quod posterius sequittir, sed prsemiilil prius humi-
subjecii, et qtti non de re gloriabantur, sed de 110- iiiatem ejus. diceus : Tu cs illuminans a monlibus
iiiine. Quare liceccantantur, ut sint viri Assyrii, id ft mlernis. Montes ceternos vocat apostolos, quos sol
est, ut vere non distone se dirigant, scilicel ut de " jusiitiaaprius iliustravit, elevans eos ad celernitatem.
sua jusiitia non prcesuinant, sed justilice Dei se Et.per eos convalles, id est, alios infcriores illumi-
subjiciaiil: et.qtiid sit vera Judcea, el verus Israelj navit, et hoc niirabiliter, id est, i'n niitabilibus signis
aiteudant, et se lales exliibeant, qui non falso de no- doctrinaui eorum aitestando, juxta illud : Domino
mine, sed vere de re gloiientur. Solent enim ini- cooperanle, etc. Vel mirabiliter in boc, quia satiS mi-
mici Domini omnibus noti Judcei, maxime in hoc rabtle fuit, quod posl lantuni lapstim Deus misertus
psalmo gloriari, et geniibus insultare, quasi eis so- est hominis. 'iu, inqtiam, illuminasti a riionlibus
lis noius sil Deus, et nullis aliis, quaodoquidem Pro- aeternis, et te illuminaiiie omiies insipientes corde
pheta tanlo anie tempore dixil: iVofus in Judma turbuli sunt. Prcedieala est enifft vita ceterria futura,
Deus, elc. Sedsiattendanl, quaesitveraJudsea, etquis et sapientes excaecati sunt: qtiia conterapserunt vi-
sit verus Judceus, coucedimus eis, quod vere in sola tara praeseiilen), et dilexerunt sequeiiiem. Insipien-
Judsea notiis sit Deus. Vera.enim judcca est Chrisii tes vero lurbati corde sunt, quod primo ohstupue-
Ecclesia, credens in eum regem, qui venii de triliui runt, sed non siini excitati, quia in sotnnufti suum
Juda per Maiiam virgiiiem. l)e quo Aposiolus scri- reciderunt. Soirinus vero eoruui est csecitas cordis,
bens ad Tiinoiheutri aif: Memoreslo Dominmn Je- et amor terrenoruro : et ipsi dormierunt somnuni
sum Christumresurrexissea morluis-exsemineDavid! saum, id esl, quieverunt ei delectali sunt in dile-
secundumcamem. De Juda eiiim David et de Davidl ctione terrenorum, quia prseposuerunl temporalia
Cbrisius, quern illi regein negaveruiii, et Ccesarerni selcrnis. Et quid eis inde? hoc scilicet, quod
regem elegerunt. Quare vera Judcea esse desicrunl,, ipsi, qui sunt viridi, vilianinl:,quia quod virium
 887 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. - DUBIA ET SPURIA. 888
babenl, est in ierrenis lantum divitiis acquirendis, j(V Quoniam cogitatio liominis.Ideo, inqnam, mansue-
nihil invenerunlin manibus suis, id est, comparabiles tos terrcc salvabis, quoniam cogilatio Itominisconfi-
factisunt viris acervos diviliarum somniantibus, qui lebitur libi, etc, quod dupliciter potest diei. Quando
evigilantes niliil inveniunt in manibus suis, quia ita enim homo male actam vitam suam cogitat, et dam-
et ipsi' tahdem cum a somno, in quo nunc sunt, naf, tunc Domino laudabilem confessionem facit;
exsurgent, nihil in manibus suis invenient. quando vero qurc cogitavit ad actum perducit, scili-
Ab increpalione lua Deus. Quasi dicat : Unde hoc, cet, quando sc ipsum pro praeteritis peccatis punit
quia dormierunt somnumsuum? ex justo scilicet ju- orando, jejunando, et sim|lia faciendo, tunc reliquim
diclo luo, o Deus Jacob, qui facis, ut qui sordidus cogitaiionis diem feslum agunt Domino, quia ille at-
est, sordescat adhuc. Benedicit Deus Jacob, quia tendens asperitatem satisfaclionis , feriatur a oecca-
Jacob dedit prcesentia pro futuris, edulium scilicel lis. Vel aliter : Cum homo recogitat se peccaiorem
ienticnlae pro primogenilis, et ideo merito a Deo in- fuisse, ct agit gralias Deo vivificatori et redemptori
creparitur isti, qui prcesenlia praeponunt, et fulura suo, tunc conlitetur ei, quia lioc est confessio, id
coniemnunt. Et miro modo videtur ponere increpa- est, laus ejus. Et reliquim cogilalionis, id est, reco-
tionem. Increpatio enim sirepiltmi habet, et strepi- gnita pernicies prseteritorum criminum post elfusas
tus excitat. Sed increpatio Dei tanti ponderis est, lacrymas, et assiduam cordis contritionem diem fe-
quod hon excitat, irao obdormire facit. Nec solum stum agit Domino, quia bujusroodi recordatio red-
(quasi dical) dormierunt illi praedicti, sed et omnes, dit hominero ad caetera cautum, et sic a peccalis fe-
tjui ascenduntequps apostasiae, id est, primi parentes, riatur.
et alii omnes, qui per superbiam a Domino aposta- T> Voveteet reddite Domino. Quasi dicat: Et ut vos
taverunt, male doimiiauerunf. sa]vos faciat, tiouefeDomino et Deo noslro, id est,
Tu lerribilis es. Facta interposilione ponit illud, redemptori et creatori vestro, quod vovendum est,
ad quod orationem spectare praediximus. Quasi di- id est, vos ipsos. Quisquis enim cogitat quid bene
cat: Tu, inquam, notus in JudseaDeus, qui primo voveat, seipsum voveat, seipsum offerat. Hocenim
humilis apparuisti, adluturus es in judicio terribilis, exigitur, hoc debetur. Vovete, inquam, el qum vove-
et quis lunc resislet tibi? Nullus ulique, quia non ma- ritis reddile. Malum enim est vovere, et non red-
gis imperaior quam pastor. Et boc ideo, quia ex tunc, dere. Non lamen ideo non est yovendum, sed et vo-
id est, ex illo tempore apparebit ira lua. Nunc enim vendum est et reddendum. Et quodam modo ex
dum vindictam noiiduni exerces, et quasi latet ira noslro est vovere, et ex ejus est reddere, et quasi
tua. Et ideo videlur, ut aliquis tibi resislere possif, dicat: Vovere debetis, et reddere, quia omnes ^ut
quod lunc non erit. tn circuiiti ejtis sunt, id est, omnes appropinquantes
De cmlo auditum fecisti. Futurus es, inquam, ter- et adhaerentes ei, non vacuis manibus venient, sed
ribilis, et hoc tuum judicium fecisli, id est, facies tu affcrent munera, id est, seipsos vovebunt et reddent.
veniens de cmlo in majestate judicis auditum, id Afferent, dico, cui afferenda sunt, scilicet, terribili,
est, iioiuni per Evangelicam tubam, dicentem : Sur- id est, ei qui, cum nunc sit humilis, futurus est-ter-
gile quijacelis in monumentis, venite adjudkium: et ribilis, et mitti, scilicet ei qui auferl spiritum prin-
tunc (erra tremet, id est, illi, qui malunt nunc esse cipum, id est, spiritum elatiim, et dat spiritum man-
terra, quam fieri ccelum, trement tunc, et quiescenf suelum. Terribili, dico, non tantum apud pauperes,
lunc non a pcenis, sed a peccafis, qui nunc quiescere _ sed eiiam apud reges, id est, quosque polentissimos
noliiiit: tunc dico, cum Deus exsurgent pro exsur- G terrce. Vel qui est lerribilis, et si non apud distor-
get in judicio, id est, ad lioc, utmalos dijudicet et tos, tamen apud reges terrm, id est, apud illos qui
damnet, quod est tractum a severis el iratis judici- bene regunt suam terram.
bus, qui quando severius etasperius in aliquem ju- IN PSALMUMLXXVI.
dicare volunt, ut hoc etiam habitu demonsirent,
surgunt. Nec solum conlra roalos exsurget injudicio, In finem pro Idithun psalmus Asapli.
sed etiam, et salvos faciet omnesmansuetos lerrm, id ARGUMENTDU.
est, omnes illos, qui freroentes equos apostasiaenon
ascendunl, sed mansuetam terram se fecerunt. Prae- Prcedicit ea quaeerat populus in Babylone passu-
teriia pro fuluris prophetico more posuit, quia Spi- rus, et qualiter pro his ipsis libere querimoniam fa-
riiui sancto ila noia sunt futura quasi prccterita. cturus, sicut et in sepluagesimo secundo psalmo.
Vel aliler : Ex tunc ira tua. Quasi dicat: Quando- Aliter vox Chiisli ad Patrem.
quidem in judicio nullus tibi resistere poterit, malo EXPLANATIO.
ergo suo voluerunt resistere tibi Judaei dicentes :
Non habemus regem nisi Cmsarem,et, Nolumus hunc Asaph congregatio bonorum, Iditltun transilitor
smcutarium, ftnis proficientium Chrisli inlelligilnr.
regnare super nos, et similia. Nam ex lunc, ex quo Toius ergo psalmus liic a fideli congregalione canitttr,
hoc praesumpserunt, ira tua apparuil in eis. Exparte vitia istius smculigloriosis passibus transiliens ad
cmcitas ih ut qum
namque coniigit Israel, pleniludo gentium
intraret. Et boc tuum judicium, id esl, hanc ttiam illum finem pervenil, cui nihil potesi simile reperiri.
vindictam de illis fecisti auditam, id est, iiolam de -j Sed sciendum esttttin Hebrmonon per Idilhun, non pro
id Idithun, haberi, significel pro eo, ted per eum
unoquoque ccelo, est, per unumquemque aposto- psalmum fuisse canlalum et quad sequilur, psalmus
lum. Et tunc ita, id est, gentiles prius lerreni ti- in veris exemplaribus nen haberi. Ataph iste,
njuerunt et quieverunt a malis operibus, ctim jWeus Asaph,diximus vitiorum transilitorem, in prima narra-
in id cum manifestum fieret quem
exsurgeret judkio, est, psalmi ad Dominumclamare testalur, et tribula-
eis Deum resurrecturum tandem ad dijudicandum tione lionibussuis eruditum esse teslalur. In secunda cogi-
malos, et salvandum bonos. Ilem aliler: Ex tunc ira enumerat qum solent pulsare in hoc mundo
tua. Quasi dicat: Quia tu tantus es, cui aliquis non laliones cotda labotantium. Tertia beneficie divinilatis in me-
poterit resistere in judicio ; ergo malo suo restitit se asscrit permittalum, ul operatn po-
tibi primus miser parens, qui de suo nutu voluit liorem sensum
pendefe. Nam ea;lunc ira lua in eo et in omnibus tidua leniiamque Dei fixa mente cogitaret, quibus rebus at-
pOsteris ejus apparuit, quia mulciasti eos innumera- sequilurquemadmodumcognoscitur exercitationeprofecisse.Quarta pro-
hilibus pcenis peccaii. Et boc tuum judicium fecisti sint in per DominumSalvatorem facta
populis divina miracula.
auditum, \A est, notificasli maxime de principali
id
cmlo, est, per filium tuum, qui est ccelum ccelo- COMMENTAItlDS.
Jfum; deinde eliam per alios ccelos. Unde lerra om- '- Voce mea ad Dominumelamavi. Haecverba refe-
nis bene culta tam de Judaris, quam de gentibus li- 'untur in finem, et sunt psalmus Asaph, canlatas
muit, et quievit a malis operibus. Sequens versus, ad Idilhun. Idithun inlerpretatur iransitient. Elo-
sicut proximc dictuna esl, non mutabitur. quitur in hoc psalmo transiliens congregalio, quia
 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. - PSALM. LXXVI. 890
Asaph congregaito interpretalur pro Idithun, id est, jA est, comparabilis factus sum anticipanti vigilias, quia
exhortans nos ad hoc, nt et nos transilientes simns, sicut ille qui anticipat vigilias studiosus factus est
id est,- el haecima omnia contemnamus, et ad sutri- in opere suo, ita ego studiosus effectus sum in
ma ii.tendamus; quae autem sint iransilienda, quo- exercitatione illa. Et tamen turbatus sum ex humana
usque ad finem illtim perveniatiir, ubi nihil quod infirmitate, quia putavi me insufficientem esse ad
transiliamus habebimus, contextus psalmi demon- illam exercitalionem. Et illara turbalionem nen surii
strai. -Etenim tandiu transilire debemus quidquid elocutus, ut culpam in auctorem refunderem dieens
impedit, quidquid irretit, quidquid ligat, quidquid quod me lalem tam infirmum Tecisset, sed patienter
animum onere aggravat, donec ad id perveniaiur luli eam tacendo et attendendo me pati illam juslo
quod sufficit, et ultra quod nihil sit, infra quod j'udicio. Dicitur hoc et aliter in parte, si Defecit spi-
orania sunt, et ex quo omnia sunt. Quisquis ergo ritus meus, accipialur proprie. Quasi dicat: Delecta-
psalmi hujus animam vult sentire, iraitari atque te- lus, inquam, sum et exercitatus in aeternis, et in illa
nere, carnalia omnia desideria transiliat, sceculique exercitatione defecit spiritus meus, quia non suffi-
hujus poropam et illecebram calcef, nihilque alitid ciens fuit ad illani. Et hoc ideo, quia oculi mei anli-
ubi consistat eligal, nisi illum in quo sunt omnia. cipaverunt vigilias, id esf, comparabiles facti sunt
In quibus eiiam omnibus ipse transiliendo laboraf, anticipanti vigilias, quia sicut ille, qui assidue anti-
donec ad verum finem perveniat. Quia vero intendit cipat vigilias, lippus lit, ita oculi mei interiores, ra-
in hoc psalmo Asaph horlari nos ut transiliamus, tio, scilicel, et iniellectus per peccatum primi pa-
mox qualiter transiliendum sit insinuat, scilicet, ut rentis lippientes et caligantes facti sunt; ef ideo
clamemus ad Dominum non propter aliud, sed |iro- g; lurbalus sum, id est, turbationem et timorem ex hac
pier ipsum Dominum. Multi enim clamanl ad Do- inlirmitale habtii. Et lamen non sum locutus illam
minum pro adipiscendis commodis, et pro vitandis turbalionem sicut prius.
incommodis, pro sospitale suoruni et multis aliis. Cogitavi dies anliquos. Non sum, inquam, locului,
Poslremo etiam pro salute corporis, quce patrimo- sed poiius attendi et maluro meritum meum, et di-
nium est pauperis. Sed Iii lales non transiliunt. Vix gnitatem, quanlum in priroo parenle mihi conces-
autem aliquis est, qui clamet ad Dominum propter sisti, hoc est, qtiod dicit: Cogilavi, id.est, in memo-
Dominum. Magnus enim est transitus, quare sic nos ria habui dies anliquos, id est, lapsum primi paren-
transilire docet, et dicit: Ego clamavi ad Dominum, tis, per quem tempus antiquum et veius, id est,
et quia multi dicunt: Domine, Domine, et non fa- inulile factum est. Semper enim si Adam non pec-
ciunt quae praecipiunlur, ideo addit: Vocemea. llle casset, dies nova et una esset, et etiam habui in
enim voce sua clamat ad Dominum, cujus vox con- mente annos mlernos, id est, dignitalem illam in
sona cordi est, scilicet, si et quod desiderandfim quam primi parenles creati sunt, per quam si in
est, sciltcet, Deum, corde desiderat, et voce rogat. praecepto perstilissent, ad veram sciernitatem per-
Si vero aliud quodlibet in corde optet et postulet, venirent. Et non solum in memoria eam habui, sed
non clamat voce sua, quia vox ejus cordi non est eliam meditatus sum cum corde meo, id est attentis-
consona, quia biijusrnoclinon est cordatus. Poiest sime, et hoc in nocte, id est, etiam interrupta quiete,
etiam simpliciter hoc dici :Voce mea clamavi, id est, vel in nocfe, id esl, in hac praesenti ignoranlia sum
voce transilientis. Et ne viderelur, quod propter meditatus in ea, ul viderem qualiter dignitatem il-
aliud clamaret ad Domiuum, quain propter ipsum, ,*"* n lam amissam possem recuperare; el non tamen ad
repetit, quasi dicat: Clamavi dico voce mea ad Do- horam medilatus sum, sed exercitabar in illa medi-
minum, propter ipsum Deum tantum, non propter tatione, et sic scopebam spiritum meum. Quasi enim
aliud. Et non ffusira, quia ipse intendit, id est, in- exasperatus erat spiritus meus amore terrenorum,
tensum se fecit mihi. Quisquis enim ad Dominum sed ego suspirando ad dignitalem amissam, etcce-
ciamat propter Dominum, ille se intendil; qui vero lestia desiderando scopebam, id est, planabam spiri-
propter aliud, illi se non iniendit. tum meura. Scobs scobis ferrum est quo pistoria
ln die tribulalionis mem. Ostendit qualiter claroan- vasa purgantur, unde scobere dicitur. Potest etiani
dum sit ad Dominum. Quasi dicat: Hoc, inquam, satis hic legi, si forte in aliquibus libris inveniatur,
modo clamavi ad Dominum, scilicet, quia exquisivi Scropebam, vel scrobebam. Nunquid in mternum?
Deum manibus meis, id est, operibus bonis in die Scrobebam, inquam, spiritum meum dicens ita:
tribulationis, id est, in hac vita, qure est tribulatio, Deus, qui jam projecit, id est, porro a facie sua je-
quia nihil est, nisi tentatio, el est dies, quantum ad cit hominem semel propter transgressionem, nun-
vitam bonorum, quse dies vocatur respeciu vitae ma- quid projecit eum in coternum, id est, irrecupera-
lorum, quae sola nox est. Et tamen quia haec eadem biliter ? Non utique. Aut nunquid Deus iralus non
vita bohorum, quse dies dicenda est propter bona apponet adltuc, ul complaciliorsil ? Quasi dicat: Po-
opera quae ipsi faciunt, nox quanlum ad vitam fu- suitsejam placatum quantum ad quosdam, quos et
turam, in qua angelis aequales erimus, id est, quod ante legem et sub lege suscepit; et nonne adhuc
vocavit diera vocat noctem. Quasi dicat: Dixi quia apponet, ut complacitior nobis sit, nos eliam susci-
ftrquisiiiiDeum in die, imo dicam quia exquisivi eum piendo? Faciet utique. Aut ipse qui jam abscidit
in nocfe, id est, in hac praesenfiignorantia, manibus 'D misericordiamsuam per primam culpam, an abscin-
factis, vel habitis contra eum, id est, operibus factis det eam in fitiem, id est, aeternaliter? Scilicet, ab-
non ad aspectum hominum, sed ad ejus aspectum, scindet eam a generalione praesenli, tendendo in ge-
et non sum deceptus, quia in firma spe jam teneo nerationem sequentem, ut sicut abscindet eam ab
quod qucesivi. hac generatione carnali, ita etiam abscindet eam
Renuit consolari. Et quia non sum deceplus, vel ab illa generaiione spiritucrli? Non utique. Aut Deus,
qtiia Deum exquisivi solum, id est, anima mea re- cui proprium est misereri, an obliviscelur misereri,
nuit consolari in his terrenis, et hoe ideo, quia me- - scilicet, ut nunquam amplius misereatur? Ulique
mor fui Dei, id est, aeternorum, el in illis tantum non, sed poslquam iratus fuerit, misericordiae re-
delectaius sum, et hoc non ad horam, sed exercitatus cordabitur. Aul canliiiebit miserkordias suas in ira,
sum, id est, conlinuam exercilalionem habui in eis. id est, an prsecludet ira ejus misericordiam? Certe
Exercilatio enim est suscepli aclus continuatio. Et non. Imo (quasi dicat) roisericordia ejus prsecludet
adeo in eis exercitatus sum, quod spirilus in hoc iram.
quod erat meus, id est, voluntas complacendi mihi Et dixi. Quasi dicat: Tanlum quidem medilando
in terrenis, defecil in me, et profecit in me spirilus de dignitate amissa in Adam, et exercilando mein
meus tuus, id est, voluntas complacendi mihi in illa meditalione, jam transiiivi ut intelligerem, non
aeiernis. praecludi misericordiam ab ira. Et lamen dixi: Nunc
Anticipaveruntvigilias oculi mei. Ideo defecit spi- cmpi, id est, ego roiser pro incipiente habendus sum.
rilut meui, quia eculi mei anlkipaverunt vigilias, id Ctini enim consumroaverit hoino, tunc incipiel, quia
 «91 BEDJ2 VENERABILISOPP. PARS II, SEGT. II.— DUBIA ET S.PURIA. 892
nibil in humanis rebus perfeclum. Et quasi dicat: Aid ' est, Emmanuel nostrse nafurce particeps? Eteor,-
Jloe dixi lapsum primum allendendo. Et hmcmuia- verlil se ad euiii, dicens : Tu es Deus, qui facis mi-
iw, scilicet, quod de perfectione tanta, quam in rabilia. Quid cnini mirabilius quam vivificare mor-
jjrimo parente in abundantia virtutum posito Iiabui, tuos, hoc est, de imjiiis facere pios, de damuatis in
in hanc imperfectionem cecidi, ift cbnsummatus, regnum assumplos? Et qnse niirabilia faciat, stibse-
«pinniumod humanam existimationem proincipiente qtieiiler ostehdit dicens : Tu fecisti viriulem tuam
habendns sim. DextermExcelsi, id est, milii illala noiam in populh, id esi, nolificasti populis quid pos-
propier peccatumprimi parentis, ad dexieram illius, ses : ethocmodo manifestasti, quia redemisii pnpu-
<quisaiis aie dejicere et mulctare poiuit, quia absolule tum luum resuscitando eum de morte interiori in
est excelstiSi bracltio tuo, id est per fortilcdinem tuam. Et deter-
Metriorfui operum Domini. Quasi dicat.: Cognovi minat quem populum, scilieet filios Jacob rede-
.quidem jrte nunc primum, cum constimmatus vide- misti, et Joseph. Per filios .lacob, qui unus de tribus
har incepisse, sed taiuen non destili, et lioe ideo, palriarchis fuit, Judceos aceipit: Joseph vero posi-
qtii fuLmemor pperum Domini, id est, quia aitendi ,tum est hic, quantum ad interpretationem. Inter-
quantamdignilatem Deus in primis pareniibus o.pe- pretatur eiiim aiigtrientaiio,et significat hic gentilem
ratus sit, ad quam ut aspirarem, desistere nolui. Et popultim,quo Ecclesia augmemata est. De gentibus
ideo memor fui illoruni operinn, quia memorero mi- enim dicium est: Alias oves habeo, qum non sunl,
mbilhtin tuorum, id est, quia semper debeo, o Do- ete. Posshnt quoqtie supradtcfa ut per sancla
•mine, memor esse mirabilium luorum factorum ab non rouietur, ad Patrem referri, quasi diceret:
Jnilio* Mirabilia accipil idem hic quod opera, scili- g QtrandoquidetnDeus Pater viam stiani in sanclo suo
«ei, digtiitatem primorum parenttim. Quid erit mi- nobis proponit, quis ergo magnus sicut Deus nosler,
rabilius qtiam quod Deus de tam jnfima materia, id esi, nobis propitius mitteiido Saivatorem suuui?
scilicel, de terra fecit ccelum, id est, homines cce- El convertit se ad eum dicens ; Tu es Deus qui facis
lestibus ereaturis, id esl, angelis sequales? Niliil mirabilia, ut supra. El vere facis mirabiiia, quia fe-
utique. cisli virtulein luam notam in populis, id est, quia
Et meditaborin omnibus operibustuis. Quia memor noium fecisti salulaie tuum. Clirisias enim Dei vir-
fui, et semper memof essedebeo mirabiJium luorum, ius, et Dei sapientia : el in bracltio tuo, id esf, in
ideo, Doroine, mediiabor in omnibus pperibus luis virtute illa, qu;e esl brachiiim fuiirri, redemlsti po-
implendis, id est, quae lu fieri juhes; et hoc nou puiuin luutn, scilicet, ftlios Jacob et Joseph ul prius.
tantum ad boram, sed exercebor in adinvenlionibus . Videruntte aqum, Deus. Oslendit quomodo rede
non meis, quce sunt inehriari, scortari, et similia, mil eos, scilicet nolificando se eis, et accipit per
sed in itit* adjnveiitionibus.Adinventiones ejus tdem aquas eosdem quos per filios, Jacob seilicet, Judai-
accipe quod opera, de quibus dietum est quod adin- cum populum ; et est dicere : 0 Deus! aqum, id est
venitomnem viamscienlim, ei dedit eam Jacobpuero Judaici populi viderunl te, id est ccgnoverunt le : et
Stio,et Ismel electo suo. Sed lamen (quasi dicat): Videntesle limuerunt, id est quasi steierunt in fluxu
quanlumcunque mediter vel exercear per me, niiiil suo. Mittii rios ad bistoriam, cjuod aqucedivisaesunt
«rit, quia nullus per se pervenit ad te.vNam,o Deus, ih mari. Sieut enim quando Moyses virga mare per-
via *ua, id est, via ducens acl fe, est fantum in san- cussit, aquse iliae cjuasi divinam potentiam praesen-
cto-sancforum, id est, in Christo. Aliter .qtioque,„^ tem sentientes, divisaesleierunt, ita aqtiaeistcc polen-
snprodicta pariim dici possunt, ut reincijjiamus ab tiainDei cognoscenlessieteruiit, quia a Duxu vitiorum
Mt dixi : Scopebam,iiiquit, sjnnium meam, dicens : et cariialiuin coneupisceniiarum se eompesctierunt.
Niihquid in mlemumprojkkt Deus, etc. Et tandem Aqum inquam videntes limuerunl, et 'abyssi etiam
dixi: Nunc cmpi, id est, nunc primum inveni, quod iurbalm sunt. Abyssus est piolunditas aquarum. Et
quacsivi, hoc, scilicet, quia Itmc mutatio, hoc est, accipit hic per abyssos gentiles propter profundita-
quod noii praecltideturab ira misericordia, sed po- tem vitiorum, vel eliatn propter profuudum intelle-
tius ira a misericordia; hmc, inquara, muiatio erit clum, qui fuit in quibusdain eorum. Et ne in parle
dextrm Excelsi, id est, fiet per Cbristum, qui es( tatitiim turbalas accipiaraus abyssos, dicit quod iu
dextra Dei Palris, de quo alibi. dicitur : Et bracliiuni universilate potius sit accipiendus, qtiia iriultiiudo
Domini, cui revelalumesl? Per ipsum enim solum sonitus aquarum turbata est, Per.niuliitudinem soni-
hoc factum est, ut ira in misertcoidiam converlere- tus aquarum accipe multiliidiiieih contradicentiuni
tur, Et ideo dico: JVuuc cmpi, quia modo demuni gentiliiim, qui et factis et dictis acriier verilati piTuio
wiemorfui operum Domini, id est, illorum operum, confradixerunt. Et ideo (quasi dicat) aqum limuerunl
quce DominusPater operatus est per illam dextraru el turbatmsunl abyssi, quia nubes, id e<t, prsedica-
siiara. Et ideo inemor fui operum,quia memor fui ab tores lui v.erbislerram complueutes vocemdederunt:
iniiio mirabilium luorum, faelorum ab iniiio, quorum etideo eliam abyssi tufbatm sunl. Eienim (ptoquia)
nieinor cro, id esi, semper menior esse debeo, quod sagitlm lum, id esi, angelicaa seiiteuiice luce a
est dicere: Quia aitendi signa ab initio praecedentia, mibiljus dictae,transeunt bac et illac per lolum muu-
et per signa significata. Mirabiliaenim accepit signa, . dtitfi. Jn omnetnenim lerram exivitsonus eorum. Et
«pera vero sigoilicafa. Et quia (quasi dicat) : sic D ideo etiam lurbatce sunl, quiauds tenitrui lui, id est,
tnemor fui eperum,quceper iilum es facttirus, lamen, commiiiaiioiiistuae a nubibus data transit in roiu, id
Boinine, ut nie illi conformcm, medilaborin omnibus est, per roiam, hoc est per mundum qui volubiiis
operibus implendis, non meis, sed futs, id esi, quse est utroia. Non solum euim nubes illae ceterna prce-
tu jubes imjileri. Et exerceborin adinveniionibusnon mia promiserunt, sed aeterna suppiicia couiiiii-
nieis, sed tuis, tu prius. ' natce sunt dicentes : Vm mundo a scandalis, el si-
Deus in sancio via tua. Quasi dicat : Quoeauiem milia.
illa opera, quce illae adiiiveuliones? Scilicei, via tua Illuxerunlcoruscationeslum.Coruscationesvocatvel
in sanctosancioruninobisexhibita. Quidquid enini di- idemquod voceuitonilrui dixit velmiracuia per prce-
cendtiro,quidquidfacieiidiun, quidquid eiiam cogi- dicatores exhibita, juxla illud, Dominocooperante, et
tandum, in illo nobis est proposilum,et possumus reliqua. Quod vero rotam prius vocavit, nunc orbern
Viamdicere, vel ipsum, qui, ut alibi dicium est, fuit lerrcedicii. Et.quia{quasidicat) et coruscalionesiltuxe-
nobis liber missus, ad cujus exemplar conscriberemur. runt, et quia iioc iactum est, ideo commotaest terra
Vel opera et praecepta in ipso nobis exhihita. Visis Judaica ef eontremuil, jd esi, cuni ilia etiam alia ter.-
hisomnibus quccDeus Paier in sanctosuo est opera- ra getuilis tremuit, et ea conlreiniscente via lua, id
tus, cum quodam sttiporc el admiratione subdit: est, Cliristus, qtii via est ad te, est coguiia in mari,
Quis Deus magnus, et caJtcra. Quasi dicat: Quamlo- id esi, iu geulibus prius vitiis amaricanlibus. Ei
qtiidem omnisuia lua m sanclo illo etit nobis propo- semilmHifB,\Aesl, prceceptaluasunt cognitain aquis,
tsita, quis eigo ffeus ita magnut cst skul Deus nosler, id est, in populis multis. Nunc per semitas jirajcepta
 895 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. LXXVII 894
quselibel accipiuntur. Si vero prius per viam prcc- A et aperta videantur : tamen quia titulus ej'us esl, In-
cepta accipias, tunc per seniitas slrictiora tantum lellectiis Asaph, quserunt fortassis Ieciorem noa
praecepta aceipias.. In mari, inquam, cognila esl via superficiem intendeniem , sed interius intelligentem.
iua, et tamen vestigia tua non cognoscentur in lerra. Prceterea ideo eliam lalemTectorem quserere viden-
In terra eniin vesligia apparent, in mari vero non lur, cum in psalmo dicatur : Aperiam in parabotis os
apparenl. El per cuitam lerram Judaea designatur, ineuin, loquar propositiones. Parabolaa enim sunt si-
quce Iegem aceeperat : per mare vero gentilitas, cui milittidines rerum, quae his rebus de quibus agitur,
nullus cultus impensus erat. Et in Judaea qttidem aliquid comparatur. Ut hic agitur de nianna, el man-
vesligiafuertint, quia ibi Christus corpbraliler appa- nre comparatur ille panis vivus qui de cmlo descendit,
rnit, et prcedicavii-.sed Judceivestigia non cognove- etsic per ccelera. Propositiones vero quae Graecepro-
runt, quia Christum verum vesligiom Dei Palris erat, blemata dicuntur, stiut quaestiones aliquid in se
non adoraverunt. dignum solutione continentes. Loquitur ergo inielli-
Deduxistiskut ovespopulumiunm. Non cognoscen- gens Asaph in hoc psalmo, quia non defuerunt de
tur, inquam, vestigia tua in lerra, sed tamen debe- illo populo qui intelligerent habenles (idem, qiiac
rem ibi cognosci, quid deberent memores esse luo- postea revelata esl non ad legis litteram, sed ad
rum beneliciorum. Nam lu deduxisti, id est, de spiriius graiiam pertinentem. Non enim sine (ide fue-
^gypto in terram promissionis duxisti per deser- runt, qui ejtfs in Christo revelationem et prcevidere
ttini illtim populum lutimin manu, id est, in ducatu ,etaliis prcenuntiare potueruni. Audiamus ergo psal-
Moysi et Aaron, sicm quilibet pitis pastor oves suas mum noii tanquam Judceis, sed tanquam nobis can-
deducet. Potest etiam versns iste ad prcecedentis g tatum. Nobis enim poiius ista cantatur, cuiri Apo-
versus principium continuari ita : ln mari, iuquam, slolus dici quod nec omnia in figura conlingebal illis,
cognita est t«'oitta efsemita?tumin aquis, quia tu dedu- scripta sunl autem ad correptionemnoslram. Quia si
xisii, id esl, pavisli sicut pius pastor ovessuas popu- poenseillaeerant cavendae, multo raajori diligenlia vi-
tum vere ttium, id est, populum gratiaei» manu, id taiuiaesunt ab illis signilicatae. Quemadmodum enim
esi, in potenlia Moysi el Aaron non historialis, sed in bonis qua significantur, mulla digniora sunt, quam
veri Moysiel Aaron. Moysesenim inlerprelatur agwa- quae significant: iia et in malis necessario sunt gra-
ticus, Aaron vero monfanus. Verus ergo Moyses et viorasignificataquam significantia. Quod autem Apo-
verus Aaron ille esl, qui et saluli fera'aqua doclrince stolus vocat figuras, Psalmista vocat parabolas, non
nos potavit, et corda nostra ad summa erexit, id est, babenles fidem in eo quod contigerunt; sed in-his re-
Christus Filius Dei. bns quibus ralionabili comparatione conferuntur.
IN PSALMUMLXXVII. Psalmuih ergo audiamus , et legem Dei altendamus
non secundum quod in superficie sonat, sed quod
Intellectus Asaph.
mystica aetione significat; ad hoc eriim intelligens
ARGUMENTUM. Asapli nos invitat ila: Populus meus, id est, vos omnes
Virlulis studia, legisque custodiam propheta po- quimihi vultis esse consortes, el esse depopulo meo.
pulo commendans, hunc psalmum composuit; in Cujusdicat: pars ego sum, id est,de inielligente populo,
quo monet Tut Deum reverenler meluaat, quo san- quasi qui est Christus jungatur railii. Vos in»
clioiies legis suae beneficiorum largitate praevenerit, quam altendile, id est, interius considerate legem,
ut hi qui jam erant obnoxii, facilius subderentur. „ quam ego facio esse meam, spiritualiter eam intelli-
Postremo hortatur,, utservent inlenta mente con- ^ gendo et complendo, ut et vos faciatis eam vestram.
cordiam. Aliter voxChristi de Judceis. Legem accipe Scripturam Veteris Testamenli. Et qua-
liter debeal altendere,dicit, scilicet, inclinale, id est,
EXPLANATIO. liiuniliaie aurem veslramin verbn oris mei, \A est, ad
Asaph diximus Synagogam, id est, colleclionem inlelligendum legis verba, quce loquetur vobis os
interpretari; sed quia intellectum prcemisit, fidelem meum, id est, os intelligenfis. Ille enim vero altendit
hic Synagogam loqui posse declaravit. In prima parte legero, qui se humiliat ut eam et inlelligat et compleat.
psalmi dtio tantum versiculi personse Dominimanci- Aperiam in parabolis. Ideo. (quasi dicat) aurem in
ut
panfur; reverenliacresceretdoctorum,quibus ipse verba mea inclinare debetis, quia non sine re loquar
rex posuisset initium. Secunda parte latius loquitur vobis. Nam aperiam os meutnin parabolis, aliud di-
Asaph, imputans Judaeis quod Domini beneficiis in- cendo et aliud inlerius significando ; et loquar vobis
grati corde pravo ejus jussa contempserint. Tertia proposiiiones, quce propositiones et parabolce sunt ab
enumeral quanta munera Israeli prccstiterif, nec ta- iiiitio, idest sumuntur a Veteri Teslamento, quod est
men ille murmurare desierit. Quarla dicit qualis in initium ipsarum parabolarum et propositionum :
eis.vindicla provenerit, qualiterque sit miseratione finis vero est Novum Tesiamentum. Vetus quidem
Domirii mollita sententia. Quinla propter murmura- Teslame.iitiiminilium est, quia ibi sunt signa; No-
liones eorum vindicatum in eis est, sed iterum ad vuin vero finis, quia jbi sunt significala. Vel aliter :
suppiicationem Domini, cognoscentes ejus magnalia loquar parabolas et propositiones existentes ab initio,
redierunt. Sexla denuo illi dolose locuti, et errores non ab illo initio, quo ccelum et lerra facta sunt; sed
solitos sunt secuti, nec tamen eos misericordia Dei, D (quasi dicat) ab initio hujus congregationis, id est, ex
ut meruere, disperdidit. SeptimadicitquomodoDo- Abraham de Ur Chaldaeorum eductus est. ibi
minum concitarint in deserlo, cum tamen propler quo enim incoepit bcec congregatio, et ex tunc fuerunt
ipsos /Egyplus fuerit afflicta. Octava beneficiis Do- propositiones et parabolae. Quid autem sint parabo-
mini relafis Judaicce obstinationis culpa subjungilur. lccet propositiones, jara supra dictum est. Scien-
Nona ultio gravissima subsequitur, ita ut poputo ca- dura autein quod idem polestesse parabola et propo-
ptivato iabernaculum Selom abjecerit, posteaque siiio diverso respectu. Nam scilicet comparatio est
moniem Sion et David regem, de cujus semine paraboia, secundum vero quod aliquid in se continet
Christus salutafis medicus adveniret, elegerit. dignumsoiiitioite, est propositio. Et dicitur parabola
, COMSIENTARIUS. et res, quce alii rei conferlur, per quamdam simili-
'• Attendile, populus meus, legem meam. Psalmus iste ludinem, et oratio quce ipsas res confert. > '•
coniinet ea quce in veteri populo gesta narraniur. Quanla audivimusel cognovimusea.Ideo loquar pa-
Recentior aulem et poslerior populus admonelur, rabolas et propositiones, quia nos multa in parabo-
ut caveat ne ingratus sit beneficiis Dei, ejusque in lis et propositionibus awdt'i»'mus prophetata prioribus
se provocet iracundiam , cujus obedienter et fideli- et cognovimusea completa poslerioribus, ei quanta
ler debet sascipere misericordiam ; ne (ioquit) fiant infinita scilicet. Et ideo dico audiviraus, quia patres,
sicut palres eorum generalio prava, etc. ilccc psalmi id est, ptiores noslri nafraverunt nobis ea faciis, di-
IiDJus imenlio, hcec ulililas, iitc fructus uberrimus. clis et scriptis. Faciis, sicul Abraliam in filii sui im-
Quse autem in Psalmo dicunlur, quamvis perspicua molatione, Abel in moite sua, et mulli aliisimiliter.
895 BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 896
Diciis et scriplis, sictit Isaias , et alii propbetce; A \ ihlerprelatione. Posuit tamen bic etiam no ler,
quidam eliam annuntiavcrunl hobis mulla per suam scilicel quia grave jugum , legetri videlicet peccato-
damnationem. ribus imposuil. Lex enim, ut ait Apostolus, non est
Nonsunt occultaiaa fitiis eorum. Quasi dical : Quia posifa justis, sei injustis , quia jusltis non sub lege
ipsi narraverunl nobis, ideo non sum occulia, sed co- est, sed in lege.
gniia ; qnia etiasn completa a nobis filiis , id est, po- Quanla mandavilpattibus. Suscilavit, inquam, fesd'-
steris eontm exislenlibus in generaiione altera. Quce monium et posuit legem, et in lege quanta infinita,
est generatio aliera, nisi ctii est regeneratio facta? seilicet mandavit paltibus nosiris, id est, prioribus
Aliera namqtie de dnabus dicitur. Et hcecrespectu nostris nofa facere, id est, utnotaeafacerent filiis suis,
carnalis qncepraeccssitrecle.dicitur aliera. Nota quod id est, posteris suis. Qnidam vero nota fecerunt,
Asaph intelligens dicit se esse in generalione altera. quidam non. Illi naroquequi spiritualiler ea inteliexe-
Quicunque namque de priori populo legem spiriluali- runt, et impleverunt illi bene nota ea fecerunt, alii
ter intellexerunt et impleveruni, in hac generaiione vero nec cognovernnt, nec nola ea fecerunl. Nola,
altera, quae nunc est per fidem, fuerunt. inquam, facerent, ad hoc ul genera attera, id est, spiri-
Narrantes laudes Domini. Palres, inquam, narrave- talis cognoscat,, quod non cognovit prior generalio
runt nobis, ipsi dico narranles laudes Domini, id esl, carnalis. Et ut sciamusquid vocet generationem alte-
illa in quibus meriio Dominus laudandus est. Et vir- ram, dicit : quia illa generalio erunt ftlii illi qui nas-
tutes ejus, id est, et in quibus apparet potentia ejus, et centur, nonjamcor-poraliter,sedspiritualiteretiiaqnod
mirabitia ejns, id est, et quaedignse snnt admiranda. exsnrgeret, id est,-quod corda sursum ad aeterna erige-
Mirabiliadico qumfecit, id est, quaeipse operatus est. B ] ret, non vero ad terrena veluti illi priores se depri-
Earndem rem accipit per haectria, scilicet, scrutaiio- merent. Et isli eliam narrabunt veris filiis suis, id
nem testimonii et consectuionem legis, vel positio- est, Tmitatoribus fidet stice, hoc scilicet, ut ponant
nem, sicut sequens versus innuit. Qucelex mirabilis isti sicui el illi in Deo spem suam, id est, nt nolint
est, si non secftndum signa, sed secundum signilicata staluere justiliam suam, el justitim Deinon esse subje-
acripiatur. Et ideo eliam mirabiliS, quia illos qui eam cti; sed lanttim sperent in justitia Dei, qnia per
implerit, mirabiles facit. . faclorum nullus salvabiiur, sed per solam
" El suscilavitteslimoniiimin Jacob. Dico quia mira- jtistiiiam fidei.' Et narrabunl etiam eis u( nonobli-
justitiam
bilia fecit, et hoc dico propter scrutaiionem teslim.o- viscanlur operum Dei, id est, ne sint ingrati benefi-
nii in Jacob, et posilionem legis in Israel. Lex na- ciis.Dei, et sua opcra magnificent, imo oblivi-
turaliter daia est primo homini', quando dictuni est scantur suorum operum , et magnificent opera
ei : Deislo comedas, deklo non comedas; sed lex ilia Dei utnon provocent ejus iracundiam, sed concilient
sopila fuit in eo per inobedientiam , stiscitata est misericordiam. Et exquirant daia ejus misericordia,
aiilem postea, id est ctinfirmata per Scripturam. non lanlum ad sciendum, sed ad faciendum. Haec,
Potest etiam ipsa Scripttira quodammodo dici susci- inquam, omnia faciant, ne fiant abotninabiles Deo,
tata, quiasicul mors dicilur pallida, eo quod faciat skttl carnales pafres eorum. Qui, scilicet, patres
pallidum : ila etScriptura potest dici susciiala, qtiia fueruiu generatio prava et exasperans Deum, et in
suscitavit peccatum. Quod testatur Apostolus diceus: quo essenf generatioprava dicil, scilicet, in hoc quia
Venienfemandato, revixil peccatum. Nesciebumenim fuerunt distoria generatio, qumnon direxil cor suum.
concupisccnliamesse peccalum, nisi tex dkerel: Non /i ( Ille enim non dirigit cor suum, qui quod prave inlel-
concupisces. Et videtur exigere liltera, quiadicit ; ligit non corrigit, et quod bene infelligit in
Sitscitavilleslimonium. Ipsa enim Scriptura dicitur actuni non perducit. Et in hoc fuit generatio
teslimonium, in quantum aliquid probat; his quippe illa exasperans, quia spirilut ejus non est creditus
quando ea legitime utuntur, est testimonium damna- cum Deo, id est, quia non habuit lidem, qnce fides
tionis. Et quamvis etiam legilitne utentihus testi- imperat quod lex imperat. Cum enim spiritus Dei
nioriium sit liberationis, tamen quanlum ad malos, copperatur spiritui nosiro, lunc quod lex jubet, im-
diciiur potius testiinonium : quia conira malos lesli- , plelur ; quod fieri nequit nisi credendo in eutn qui
monium maximeesl necessarium. Diciiur eadem jnsiificat impium. Habere autem spiriium creditum
Scriptura lex, inquaniiimprohibetaliquid, vel jubel. cum Deo, est credere ad aiiquod bonum opus se non
Et potest ita legi versus iste, ut per Jacob accipiamus suflicere sine spiritu Dei cooperante. Et hoc est cre-
minus quam per Israel : scilicel per Jacob intelliga- dere in Deum, hoccst fidem habere, id est, credendo
mus proficiscenies, et carnaliter intelligenies, et Deo adhaerere, bona operanti ad bene cooperandum.
nondiim videntes : per Israel vero, quod inierpreta- 1111auiem non habuerunt spiritum suum creditum,
tur tiir videns Deum, inielligamus pervenientes, id id est, commissum cum Deo, cum quo quisquis ei
est, saluti viciniores, et spiritualiler intelligentes. adhaeret unus spirilus efficitur, quia putaveruht se
Item per lestimonium minus quam per legem acci- ad justitiam sullicere, sine spiritu Dei cooperante.
piamus, quia eadem Scripuiradignior est in co quod Ifiiti Ephrem. Quasi dicat: Non solum minores in-
lex est, quam in eo quod testiihonium. Per suscita- ter illos luerunt prava generatio, sed et filii Ephrem,
vit quoque minus quam per Posuit. Et dicatur : id est, a quibus maxitne sperabatur bonum , et qui
. Suscilavit Dominus Scripluram legis, ut esset lesti- " aliis praelatierant, sicut Ephrem praelatus fuit fratri
roonitim damnationis, scilicet in Jacob, id est, in suo majori in benedictione avi sui Jacob. In qua prae-
prpficienlibus tantum, non perveiiiehlibus. Et posuit latione quid aliud videbatur de ipso Ephraim pro-
earodem Scripiuram in legem Israel, id esl, ut esset mittere Jacob, quam virtutem etomne bonum? Nibil
lex, id est, probibiiio. Attende quod hic posuil, ibt uliqtie. Et idep filii Ephraim positum est hic ad de-
suscitavit. Posita esi.quia in isiis firmiierest : ibi ve- signandum illos de quibus roelius sperabatur, qui
rotantumsuscitata, id esl, parum commota fuit, quia tamen facti sunt prava generatio; quod tam acci-
non firmiler eis inhcesit.Et in islis digne est lex, id piendum est in hoc posleriori, quam in illo priori
est, prohibiiio, qtiia non tantum cessatur a peccatis populo. Et in quo etiam hi sint prava generatio os-
timore pcenae, sed amore jtistilise. U.terque enim et lendit : quia quasi intendentes arcum, el mittentes
qui limore pcense, et qui amore justitiae a ftirio se non arcum , sed ea quae promiituntur arcu , id cst,
abstinet, habet similem manum, sed non similem quasi armis ad bellum prseludenles, iu die belli con-
animum. Similes enim sunt in opere,seddissimiles in versi sttnt, id esl, tempure ceriamiuis in pedes se
volunlate. Potest etiam hic idemversus simpliciierex- dederuni. Quod est dicere : Simulabant opus legis
pbni.ut per Jacob etlsrael et per legem et tesfimo- exterius, quod non amabant interius, dixerunl enim:
nitim, idem accirjiamusboc modo: SiisctfauifDominus Qttmcunqueprmceperil nobis Dominus, faciemus. Ei
tesiimoniumut esset in Jacob, id est, in populoJudaico. nihil tamen inde fecerunl, et sic quasi tempore cer-
Et quid vocot tesiimonium exponit dicens : Et po- taminis cesserunt. Similiter quisquis nunc dicit Do-
suit iegem in Istael. Israel simpliciter accipe sine mine, Domine,etin teinporelentationisrecedit, necfa-
 897 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. - PSALM. LXXVll. 898
cit quseprsecipiuntur,quasi in die belli cedit.Promis- A . et fidem suscipimus, traducit nos in securilatem
sionem enim obedienlise non probat audiiio, sed coelestis patriae Dominus, si non re , tamen in spe ,
lentatio. aiqne omnes hostes insequentes nos, id est, omnia
Non cuslodierunltesiamentumDei. Catisa est quare vilia tam aclualia priora quam originalia ibi exsfin-
in die belliconversisunt, ideo, scilicel, quia non cus- guuntur; et per eamdem renuniiatioiiem et fidem
todierunfteslamenlumDei,id est, uon aitenderunt veras aquas concupiscentiarum et viliorum fluidas et la-
et aeiernaspromissiones Dei, nec observaverunt eas, bentes stabiles facit, scilicet, ut non, sicut prius,
sed vilius quiddam, id est terrena elegerunt, et quia amplius diffiuant in nobis.
noluerunlambularein lege ejus, id est, et si quando- Et deduxit eos. Perduxit eos, inquam , ad aliud
que aliquid de lege servaveruiii, non hoc fecerunt littus, et de illo loco dimf eot per deserlum in nube
cx voloniate bona, sed timoris coaclione. El prceler- diei, et tola nociein illuminalioneignis, hoc est, prae-
ea obliti sunt benefactorumejus, id est, ingrati ex- cedendo eos in die in columna nubis , quaeeos pro-
stiierunt beneficiis Dei sibi colialis; el oblili sunt tegeret a calore; ei in nocte in colurona ignis , quce
mirabiliumejus, qum osienditeis , id esl, coram eis iter ostenderel eis. Siiriiliier et nos post transitum
fecit. Mirabilia accipit mala , quae hostibus eorum supra dictum deducit in hoc deserto, et in hoc de-
exhihuit. Ideo dico oblili sunl mirabilium, quia fece- seno , el in hac vita , in prolectione nubis , id est,
runt qiiaedam mirabilia coram patribus eorum. Pa- humanilatis Christi, per quara quid aliud faclum est
tres accipit hic non illos qui fuerunt generalio prava nobis, quam quoddam umbracultim ab aeslu incen-
et cxasperans, ul prius; sed Moysen et Aaron , qui tivorum? Ipse enim prior passus est, ut nos pati non
patres dicuntur, et causa honoris , et similitudine g haberemus ; et resurrexit, ut eamdem spem habe-
curcc.Licet enim Domiuusin Evangelio dixerit: No- rerous; et sic faclus est nobis obumbraculum et
lile vobisvocare palrem super terram, non tamen vo- turris fortis, ut alibi dictum. Dicilur autero caro
luit auferre boc nomen a consueludine humanse Chrisii ideo nubes, quia in ea malos diviniias latuit,
iocutionis, sed id voluit ut graliani spiritualis rege- honis vero affulsil; et fuit talis nubes quceesset diei,
nerationis non ascriberemus alicui sanctiiati vel po- id est, tlies, quia clara fuit, et sine nebula peccato-
testati, sed ei soli per cujus misericordiam fit. Quare rum. Unde diclum est : AscendilDominus levemnu-
non incongrue Moyses et Aaron hic patres dicuntur. bem,.et ingredielur JEgyptum , et confringet omnia
Et coram his pafrifcus, id est, ipsis astantibus, ipsis idola jEgypn. Et toia nocte, id est, in tanta hac igno-
etiam facientibus et atteslantibus, fecit mirabilia, de ranlia deducit nos in illuminationeignis , id est, illu-
quibus hic agitur in lerra Mgypli, et determinat lo- minando nos spiritualibus donjs suis. Per ignem au-
cum , scilicet, in catnpo Thaneos. Thanis enim est tem in quo et splendor el calor est, hoc nolalur,
civitas ^Egypli, apud quam decem illse plagac factse quia illuroinabit bonos et hic et in fufuro, ei tandem
siint, quas Dominus Pharaoiii per Moysen immisit. cremabit malos.
Simililer ef coram palribus nostris spirilualibus, id lnlerrupit petram. Aliud beneficiuro, scilicet, quia
esi, ipsis videntibus et eliam facienlibus, facit Domi- «n ertmo inaquosa inlerrupit peiram DoroinusaMoyse
nus mirabiiia spiritualiter in inobis, et in bonum et bis virga percussam, et aquarum lanta copia allluxit
in roaluin in ^Egypto, id est, in hac vita, quae igno- (velut in mulla abysso), ut adaquafi possent. jE-ftioc
rantia est et tentatio. Et ideo per ^Egyptum recte modo adaquavit eos , quia eduxit aquatn de pfiia, et
designatur, quia jEgyptus interprelaiur tenebrae vel (^* -, non parvam aquam, sed eduxit aquas tandharifflu-
tribulatio, dum adhuc exisiimus in campo Thaneos, mina , id est, largissimas aquas. Quod sW-Jfd nos
id est, in planitie humilis mandati. Campus eiiiiu pla- pertinet. Petra in eremo bis virga percussa,|stiChri-
nitiera significat, Thanis vero interpretalur humile Sltis duplici ligno crucis crucifixus , in cutks^jias-
mandatum ; et in hac vita datur nobis plane, id est, sione velum lempli scissumesl, quia omnia quai$iius
manifeste humile mandatum, scilicet, ut discamus hic occulta eranl, revelaia sunt; et petrm scissmikint^^
humiliari, ut tandem mereamur cum illo exaltari, qui quia lapidea corda fidem susceperunt, quam fidem
pro nobis et per nos in hac iEgypto voluit humiliari. largissime aquse seculae sunt. Illae aquse, scilicet,
Interrupii mare. Sciendum quod mirabilia, de qui- de quibus ipse dicit in Evangelio : Qui in me credil,
bus maxime loculus est, ad praesens differt, et bene- flumina de ventre ejus fluent, etc., hoc esl, secula
ficia posterius ei collata prius refert. Quod ideo facii, sunt ea abundantissiroa spiritualia dona.
ul eorum ingratitudinem aggravet, qui cuin pro solis Et apposuerunt adhuc peccareei, in iram concita-
mirabilibus quaein hosles eorum feeit satis graii esse verunl excelsum in inaquoso. Tot quidem benelicia a
deberent, loi instiper beneficia acceperunt, et ingrati Domino prcestlta sunt eis , et latnen ipsi adltuc pec-
laroen fuerunt. Et si haec sunl parabolce, ut psalmus care ei apposuerunl. Et ideo (quasi dical) dico appp-
tesiatur superius, debemus aiiendere non tantuin suerunt peccare, quia prius posuerani. Nam cum ex-
quid in superficie sonant, sed quid mystica aclione cilaverunt prius excelsum,id-esl, Domiuuinin iram,
significant. Quaecunque enim bona vel mala in eis dubitando de ejus potenlia tn inaquoso, id est, in
vel in eorum hostibus coniigerim bistorialiier, ea- arido loco, scilicet, magis in ariditate mentis quam
dem iu nobis (itinl spiritualiter, bona quitleni per veutris. Pleni eiiiin erant veiitres, sed vacu;e ineiiles.
gratiam, mala vero per justitiam. Altendamus ergo D Et in quo apposuerttnl, subdit: scilicet, in hoc, quia
ea, ue simus ingrafi beneliciis Dei, et ponamusspem cum venissent ad locum ubi nec seri aliquid poluit,
nosiram non iu nobis, sed in eo ; et timeamus eum nec satum luit, ien/auerunf Deum in cordibussuis ,
casto amore, • non servili, ne fiat in nobis quod fa- quia peiebaut non credendo , sed lentando, aliud ,
clum est in eis, scilicel, ut simus generatioprava et scilicel, in ore, aliud habentes in corde. Sic, inquam,
exasperans. Litleram sic continuabis : Ecce, inquam, tenlaveruut dico, ul pelerenl escas animabus suis , id
in .fEgypioiiiirabilia, et poslea contulil eis hcec be- est, uiiliiali nou spiriiualitati suce. Et nos similiter
nelieia , scilicet, quod cum venissent ad mare Ru- apponinius peccare in inaquoso, si pustquam permi-
brum, et propter sequentes hostes dubitarent, tnfer- sericordiam Dei spiritualia dona accepimus, ila aridi
rupit, id est, divisit eis tnare, el perduxUeos jam ad suinus, ut bona quae possemus agere, prorsus omit-
aliud littus securos ab hosiibus; et eis transeuiitibus, lamus; et in hac ariditale ad iram cum provocamus.
statuit, id esl, stabiles fecit aquas maris, auast vi Apponimus poslea peccare, si teulamus eum, qnce-
colleclas : hoc historialiler illis. Fit eliam idem spi- rentes ab eo non vera , sed falsa bona, quasi ipse
ritualiter nobis. Aqua enim baptismatis rubricata, quid petendum sit nesciat, cum de solis veris bonis
idest,velut mareRubrum facta sanguine Chrisli,qui dicat : Petile et accipietis, etc.
admiscetur ei per siguacula crucis, dividitur ab aliis Et male loculi^sunt de Deo; dixerunt : Nunquid
simplicibus aquis, quia jam esl aqua non tanlum la- polerit Deus parare rneusam in deserlo? Exsequitur
vandis corporibus, sed mentibus apta. Et per hane quo modo teniaverunt Deum, scilicet.quia, male lo-
aquain in qua Satanseef pompis ejus abrenunliamus, cuti de Deo, delraheules ei, quia dixenmt: Nunquid
899 BED$! VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II; — DUBIA ET SPURIA. 900
poferil Deus parare mensam, id est, aliquam refeclio- A eibaria alia misit eis prceler manna in abundantia;
nejaii» hoc deseHo? Ef quasi dicat eis aliquis : Po- ei hoc modo misit eis: Transtulit ausirum, veitluni
ferit, quia quod teque fuii impossibile fecit, dando illum calidum de cmlo ad terras, el induxit eiiam
aquas de peira , dicunt, ad iliud destrtiendum : Quc- Africumillum collateralem ejus, veiitum non in ejus,
tiiam percussifpeiram, et aquaseduxit. Nunquid eliam sed in sua virtute qui facit eum esse. Et in impelu
poterit dare vahem in lioc deserto, aul parare mensam, illo vemorum pluit super eos carnem sicul pulvefem,
jd est, refectionem aliquam populo , quamvis eum id est, abundanter; et hoc expouit, scilicet, pluit
dicant suum ? Utique non poterit, quia (quasi diee- super eos sicut arenam marit, id est, ccpiosissiroe
r.ent) illud aliquo modo possibile fuii, istud vero est valalilia pennata. Sunt etvinietiam qutedam volatilia
impossibile, Allegorice pertinet hoc aclillos qui post- non pennaia, ut jrapiliones, et volatilia illa, scilicet,
quam cognoseunt et intejligunt vere Chitstura mor- coturnices, ceciderunt in medio castrorutn eorum et
tuuin esse pro noslra salvatione, et baptismum etiam circa tabernacuta usque ad cubitum, ut historia re-
valere ad nostram salvationem , tlubilant lamen an fert; ei inde non sobrie manducaverunt,sed saturati
ipse in hoc dcserio, id esi, in hac vila, sanguine et sunl quidaro eoriim nimis, id est, usque ad voraitum ;
corpore suo nos possit reficere, Et quasi dicant ita : el boc modo allulit eis Dominus desiderium eorum,
QuoniamDeus percussilpetram, id est, quoniam Do- scilicet, replevit infidelem concupiscentiam eorum.
ininus pro nobis mortuus est, el inde fluxerunl aqum Et vere attulit, quia non sunl fraudati a desiderio suo.
(ut supra dictum est) mnquid etiam poteril dare pa- Et quia nirais saturati suni, ideo cuin adliuc escm
nem, id est, poterit nos in deserto hujus viicecor- essent in ore ipsorum, stalim ira Dei ascendit super
pore et sanguine suo reficere ? Quasi dicant : Hoc g eos, id est, ultio divina oppresstt eos. Siniilitcr et
est impossibile. Per panero in mysierio accipe alte- Dominus mandat nubibus, id est, praedicatoribussuis,
rmn taBtum sacramenlum , seilicet, eorpus; per ef aperii januas cmli, id esi, aperit corda eonini ad
roensam vero utrumque. Tales fuerunt illi de quibus intelligeiitiam veriiaiis; et per illos pluit nobis illud
legilur, cum dlceret Doniinus : Nisi manducaveritis verum marina, quo reliciuntur augeli, quod descendit
carnem Filii hominis, et biberitisejus sanguinem,non de coelb, ut paiiem atigeloruiu manducaret honio,
habebilis vilamin vobis.Scandalizuliferme sepluaginla scilicel, iiofilicaudo nobis historiam lncarnaiioiiis
duo abiemnl retrerstimdieenles: Dttrus est hic,$ermo, Christi sui, el mysterium ipsius Iucarnationis, et
quis polerit eum o.-jdire? Nuiujuid abscissurusest par- praelerea notificandonobis eum in sacramentis aita-
ticuias de cai<msua,et dalurus nobisad comedendum, ris. Posiquam aulem hoc totum per misericordiain
et eoctera. cjus percipinius, si adhuc altiora velut cibum sapi-
Ideo audivit Detninus. Illi quidem tentanles dubi- diorem quaeriiiius^ut. nolitiani de divinitate ejtis, et
laverunt, et ideo Deminus audivil eos; audit eiiain etiam de mysteriis altioribus, tuuc Dominus non
nos cum de eo dubitamus, et tamen disiulit pceuafli, AquiloneiiHqui fngidusest, sed Austrum el Africuin
ul pjfitis sati.arel infidelera corum concupiscentiam, nieridioiiales venlos et calidos, id esl, ltieentes et
et ostenderet suam pfttenticwn.Quod et si quis dili- fcrvenfes spiritus prcetlicaiorum transferi de cce!o,
gemer sequeiilia consideret, apiissime ad nos potest ubi audierunl secreta quaenon hcet hoinuii loqui ad
referri. Et quid distulerit dieit, hoc, scilicet, quod terras, quia facit eos condescendere nobis, ut es nos
ignis dccmsus est, id esl, mentis excaecaliofacta est cum ipsis eoascendamus» Et per illos pluit nobis
in Jaceb, in minotibus, id esl, in dubilantibus, scili- n carnes el pennata volaliiia, ld est, illis sapidiora, et
cet, lijstoiialiter lio.cet in illis fuit, quod ignis in altiora notificai nobis. skut pulverem, ei sicul lioe
eastra eorum venit.. Et ira Dei ascendit in lsrael, id modo. Per puherem,, qui mmutissimus esl, inteliige
est, m majoribus. Saepeenim per huinanani compas- stttailitaieiji senieniiaruni, per arenani vero copiosi-
sionem majores adeo niinoribus; eondeseendunt, ut taiem; per mare, quod salsum est, sapidtlatem,.quia
condignam correclionem vitiis corum non adbibeant, eisi iion ommbus, tjiiibusila;!!tamen suut sapor viiae
depntanles potius quod peccent liumauceiiifirmitaii. acl vitaro. Possuiuus eliam per putverem.vililalem,
Et ideo ira Dei, id est, meniis excsecatio pariter in- et per arenam accipeie stei.iiiiatemin eisdem,.quan-
volvit eos, quia non sic compali deberent, testebeato tum ad malos. Et, volatilia ilia caduot et in medio la-
Gregorio , qui dicit: Compassionemnaturm debemus, bernaculoram nosiroriiiii, et cirea tabernacula. Ula
vitiisvero dislriclionem.Uislorhililercliam hoc in illis quidem iii, medio, quae a proprus,praelatisaddisci-
fuit, quia Aarou verenirnis eompassus est eis, quan- nius,; illa vero circa, quae.abextrinsecis. Si autem nos
do, satisf.iciens pravae yeluHtali eoruro, viiulutu con- reficimur eis, non ad sobrietatem, sed ad ebrieta-
flatilem fieri perinisit, el inde iram Dei meruit, scili- tem, sciljcet, si niuciis,alte volunius ea indagare, et
cet, ut non inlroduceret illum populum suuin in ter- sapere plusquam oportet sapcre, ut inde superbia-
ram proniissionis. mus, et magistri erroris elficiamur: eceecum;adbuc
Quia non credidit: ldeo, inqucim,ignis accetuus est quasi esca in ore (it, stalim ira Derascendil super
inJacob, quianon credideruntinDeo, id est, dubita- nos, quia menlis ececitaieniukiamur. Beatus Augu-
verunl de Deo; et ideo nec sy,eraveruntin salulari ejus, stinus hanc allcgoriam safis urbane etpropne insi-
id esl, despeiaveruut de salvatioueejus; stit, ita dicens : 1'luil super illos manna, et qui illud
Et- mandavilnuHbus. Eece propter' quid dislulit D d«dt'(tenlanii sijnagogm, non denegabitUlud credenti
peeiiani, scilicet, ut prius inipleret iirfiduiem,eorum Eccksim. Qui; enim sic poluit tentautiuni corpora
conciipisceiitiam,quia mandavitnubrbus deswperve- reiicere, poiest et non; tentantiuro, id est, creden-
hientibus pJuere, ei-aperuit quasi januas cmli. tium, parvulam fidemrcarue ediiis vocuin signis, et
Et pluii illis mannaad manducandum. Quod aulem per aereiiT,teaoscunreiilibus.,. tanquam volatilibus
dicit, manna determinatj, scilicet, dedit eis panem pennatis jjasceEe;,noni taroen ab-Aquilone venienti-
cosli, id esi, panem missum de ccelo. Nain panem bus, ubi Ifigus;et caligo prsevalet,id est, eloqueniia,
angelpr.ummanducavit' Imnw; hoc vere habet histo- quae huic mundo placef; sed translatis Austro et
ria, quodiJlipopiiloniurmurahtTDeus pluerit manna. AfricOiqui calidi venli sunt,. de coelo. Quo? ad ler-
Manna vero tale fuit, quod quidem^omnem cibum ' ras scilicet,. ut parvuii in fide terrena audientes,
eisi sapuit; et interpfetatur niaiina, quid est IIPC? nutriautur. ad>caj)ienda,coelestia. Si enim non cre-
Non autein-ideo manna panem angeletum dkit, quod dmit teriena, non credent et, ccelestia, juxia,illud
eo utanlur angeli, sed quia quasi de^eorusiiregioiie, Dominicum : Si. terrena dixi vobis, el npn creditis,
id; eslt, de supertoribus descendit. Yet ideo etia-m qiiomodo,sicmksiia. dixer.avobis,.credeiis? Auster ille
manna panem angelorumdixit, qufa siguiltcavit ve- fie ccelo, ubi audivil arcana,. qum.non liccl liomini
rurn iilum panem qui de coiio descendit, quo refi- tbqui.-,vere ad lei-ras traiislatus fuit, cuiu dixit:
cittntur angeli. Habet quoque hisioria quod manna, Non polui vobislcqui iunquam spiritual:bus,.sedlan-
quia,conlusi sajioris erat, ccepit eie esse'taedio;;et quatncarnalibus. TanquanuparvutisinQhrislolacvebit
cceperjint desiderare. jsapidiorescibes, eituncDeus petumckili, nosvescaiit,PetAusiruui aulsm et Airi-
931 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM, LXXVll. 902
cum inlellige erventes et lucentes spirit.us praedica- A j erat de semiue eorum Christus. Ei propitiusfiet pec-
torum, qui tiltra veniunt ad nos, et apportaitl v.erba caiis eorum, non illorum quidem peccantium et in
divinilus missa, tit quisque colligat ea, et in taber- inddelitate persistentium, sed quorumdam qui ex eis
nacttlo et circa taberuacuiura suum, et adoret Deuni convortcnmr , ttl prcediximus: et propter boe non
in ioco suo. penitus disperdet iltos. Sciendum quod ex hoc loco
Et occidilpingueseorum. Qttasi dical : Hoc modo. peccatores, quidam impunilatem peccatorum prce-
ascendit supiT illos, qttia occiilit ex eis impingua- stimpsertiut asserere, dicentes qtiod eliam ipsi tales
tos, id est, nimis saturaios historialiier in corpore. essenf, quales isfi fuerunl : lamen Deus roiseretur
Oeciditnimis doctrina ejus impingttaios in roente, eorum, quia liic dicitur : Ipse autem est misericorset
et elcciosIsrael impedivit, ita scilicet ut non possent propilius fiet peccatiseorum,non atieiideiiles quia pa-
illis prodesse, quibus paterno affeclu volebaju suc- tieuiia Dei ad pceniieniiam nunc addueit, m futuro;
currere. Quid enim prodest Immatia misericordia, Veronullitis mali miserebitur.
ubi prsesens est divina vindicta? Vel eiiam iia eos i?f abundavit. Iu hoc qtiidem miseiicors eis fult,.
impedivit, quia nimis compaliendo non hoc verlant quia. non penilus eos disperdidit; el abuhdavit in
disirictioneni vitiis, ut et ipsi cum eis paierenlur. miscricordia, id est, adhuc abundantioreai miSericor-
Velut sccpe prophetcectim aliis in captivitatem du- diam eis exliibuit, scilicet ut averteret iramsuain,
cli sunt, iiontantum in exemplumjusiiiicc, s.ed et sciiicetut etiam eis unigenili Filii sui sanguineiri
paiientice. In exemplum rjuidem jusiitice, ut alii condonaret, velut illis qtii aeeedenles ad Apostolos
scirent, quia si non parcit fiilis, non parcet servis dixerunt: Qtdd faciemus, viri fralres? Qnibusrespon- .
fugitivis. In exemplum vero patieniise, ut illorum T»deits Pelrus ait: Pmmlenliainagile el bdpthetur unus-
exemplo patienter mala lolerare discerent. In om- quisquevestrumin nomine Doinini. Quocirea non ac-
nibus ha'c prcediciamala intuiit ei.s Doutinus, et in cendet etiam omnem iram^suam, ut ouinino deleal
his omnibus a Doinino cnrrecli peccaverunt tanien populum illum propter prolis successionera , ut
adbuc : et ideo peecaveruiil, quia non crediderunl supra diximtis. Et ideo quoque non accendct, quo-
in Detini, attendentes in mirabilibus ejus, quoniam niam recordatus est nunc q«ia caro sutil; non quod
adnionere deberent. Mirabilia vocat beuelicia, et oblivio cadat in Deurh, in quem nullum cadit vitium,
poenaseis illaias, quaiitum adea qucesigniQcabant, sed qtiia prius quatido prostravit eos, videbatur quasi
Et defecerunt.Quasi dical : Quia noii crediderunt, oblitus inlirmitatis eorum. Nunc vero cum parcit
in mirabiiibtts, ideo vanitati studiterunt, id est, ter- eis, videltir quasi recordatus esse, ,quia caro sunt,
renis relius. El in ea va.niialedefecerunldies eorum. id est quia de iiittrroamateria sunt; et ideo quod pec-
et anni eorumcttni festinalione, quia prosirati siint caut ex indrmitate est, et recordalus est eiiamj quia
una die viginli tria millia, et perierunt a serpenti- sunt spiriius vadens, id est, pronus ad peecaridumt
bus et aliis variis' morbis. Quod auiem dicii, Cum et non rediens per se scilicet, sed per Dei laiiUnn
fesiinalione, ideo non dicit quod anni ad moriem misericordiain. Perdere enim se homo potest, sal-
fesiinarent, sed quia ipsi tion corrigebantur, sed vare vero se nou potest. Unde Salomon de via ini-
semper in pejus detrudebaiittir, ideo videbanlur quiiatis dicit: Omnis qui ambulat in ea, non reverte-
quasi fesiinaread iiiterituni. Similiter cum diesora- tur. Et sciendum, quia sicut ex superiori quidam
nium nosirum ad seteruitatenicreaii siitit, si nos va- assumpserunt oecasionem impunitatis, iia etiam ex
nitati siudemus, ipsi certe ab ccternitate deficiunt, £ boc dicto alii qtiidatn assumpserunt sibi occasionem
et cum de die in diem peccamus, et non corrigimus, G desperaiionis.
tunc animi nostri ad teternitalem creati feslioant Qitoftens exacerbavit. Repetit eamdem itifidelita-
quasi ad inlerituin vel ad nihilum. "•. . tem eoruin, quam supra commemoravit : et hac de
Cum occidereleos, qumrebant eum. Defeceruntin- causa rcpetit, quia vult addere plagas illas, quas
quam aimi eorum, quia Deus occidebat eos : et cum Dominus Jigypiiis propter eos inflixit, uf tanto ma-
ecciderel eos, quasi qumrebanleuin, non occisi, sed gis ajjpareant ingraii ; quia deberent utriusque re-
alii timentes occidi. El hoc modo qucerebant, quia cordari, sciltcet et beneliciorumsuorum et malorum
revertebanturnon corde, sed ore ad Deum, a qua propter eos hoslibus iUaiorum. Et sic continuatur :
prius abieiant, ef diluculo,id est, qpasi studiose re-. Vere sunt caro et spiriius vadens, quia si talis non
verlebanlurad eum : el tunc rememorali sunl, non esset, lotiens Dominumnon exacerbarent. Nam quo-
tamen vere, quia hoc lantum modo aut propter ah- liens, usque in inlinitum exacerbaverunteum in dft-
qua coniinoda adipisccnda, aut iuconuiioda devi- serto; hoc est concitaverunteumin iram in inaquoso%
landa fecerunt. Reineinorali sunl, in.quam, quia uon tam in ventris siecilate, quam in mentis aridi-
Deus adjuior est eorum, id est, quia sine Deo nihil tate. Et hoc modo concitaverunteum, quia conversi
valens facere possenl, et quia Redemploreorum est, suni atl euin. dieentes : Qumcunqueprmceperitnobis.
id est, quia redemit eos de ^igyptiaca servitute; et Dominus [aciemus: et tamen slatira tenlaverunteum,
ideo dilexenmleumlaiitutu in ore, uon in corde. Ore in quo apparel, quia verenoii sunt converst. Mililes
enim hoiiorabant, quem cocde contemnebani. Et enira Chrisli non siint orarii. Et hoc modo exacerba-
liiigua sua mentitisunl ei, dicenles : QMmcunque prm- verunl, id esl, exacerbaium sibi reddiderunt sanctum
ceperit Domiuus, faciemus, cilo,autem lecerunt, et Ji.Israe!, id est, illuisiqui sanclificat oranemisraelem,
oblili suut. id esi, omnem virum vidcntem Dettm, vcl sanctum
Cor auiem eoruiu. Dilexerum eum (inquam) lan- lsrael, id est, quetn ipsi deberenl saiictilicare in se,
luni in ore, cor autem ipsorutn uon eral rectum cum si essem verus Israel. Similiter et nos convertimur
eo. Illius autem cor rectum est cum Deo, qui Deum dicentes, Doroine, et statim Deum leniarous : quia
qucerit tantum propter Deum. Isiivero noji propter tenipore tenlationis recedimus : et sic Deum quem
ipsuni, sed projiter alia quserebaul Deutn. Et quia polius placare deberemus, exacerbapius. Ideo in-,
cor eorumnon e.ral recium cum Deo, ideo noii sunt quani, sanclum hrael exacerbaverunt,quia non sunt
Itabiti fideles, imo inlideles.in lesiainenio,id esi, in recordati manus, id est, poleuiiae ejus ostensse in
proroissioiiibusejus, quia non lideliler aiteiideruni die, qua redemit eos de manu itibulanlis Pharaoni.s..
quse Doininus promittcbat, scilicel aeterna et ccele- Dicit Cassiodorusquod tribulalio, et ea quaedolenl,
stia, sed pro his elegerunl lerrena et iransiloria. niaxime in niemoiia liaberi solent. Isti vero nec tri-
' Ipse aulem esl tnisericers. Illi qtiidem tales erant,, btilationis recordafi suni, quare multo iiiiiius bene-
quod et nieniiii sunt ei, ot cor lectuai cum eo non ficioiutn, et ideo iiiinis ingiali iuerunt,
liabuerunt, unde punitusdeslrui jiromerebautur. Ipse Sicutposuil ih Mgyplo. Redeuriteos, inquam, sicut
auteni est eis misericors, quia non peoitus deslruxit revera tunc redemit eos, quando posuii sigita sua in
populuiuillum,pi'oj;ierprolissuccessioiieai: quia qiii- JSgypio. Vel manus ejus recordali non suni oslensae»
dani jiosteri eorum credituri et perfecti fufuri eiant, iia sicut lunc ostensa est, quando posuit, id est,
sieut sancti apostoli et inulli alii, et quia nascilurus iirmiier el evidealer locavil signa sun in $gypl.Qi
903 BEDJE VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. II. - DUBIA ET SPURIA. 904
Signa vocat plagas iEgypliis infliclas, propterea quia A j mus. Tenebrse stultifise quas praediximussunt. Nolle
aliad sighificaverunt: et ideo slatim signa illa vocat imitari illum qui aniinam suaro voluit pro omnibus
locum determinat dicens : Et prodigia ponerc, sicute conira ipsum imitari, est quasi lu-
prodigia, et Thaneos.
tua in campo Prodigia enim dicunlur quasi men sapientiae. Vel aliter : Pruina anticipat fructus,
porro agentia. Et plagce illcefuerunt porro in agenles, etiam priusquam in folia, vel in flores producan-
id .est significantes ea quae spirilualiter nobis tur; per quod designatur nequitia illa malorum,
fuerint. El incipit enumerare signa illa dicens : Et quse ita anlicipal omne opus bonoruro proximorum
connerltt flumina eorumin tanguinem, et imbres eliam dehortando, devocando, ut nihil in eis boni fiat.
eorum propterea, ne de his-vel de illis biberenl; Juxta hanc vero sententiam morum pro quocunque
historialiter hoc vere factum est, quod flumina san- fructu accipias.
Et tradidit grandini jumenta eorum. Hoc vero hi
guinolenta facla sunt, et piscesmortui; et quod ipsi storialiter
cisternas foderunt, et ibi eliam sanguinem invene- facturo est, quod grando percussit jumenta
runt. Similiter etiam nunc bis qui sequuntur populum jEgypliorum. Per damnum autem'jumentorum, pu-
illum, et tn AZgypto, id est, in tenebris esse yolunt, diciiiae damnum inlelligitur. Jumenta namque non
converlit Dominus flumina in sanguinem, id esi, do- nisi ad fetum coquuntur, etideo commode per ju-
ctrinam sacrae Scripturae facit eis insipidam et im- menla designatur pudicilia. Vel aliter : Quia jumen-
potabilem, scilicet ut de causis rerum non spiritua- la dicuntur a juvando, possunt per jumenta uxores
liter, sed carnaliler sentiant: et quod spiritualiter designari, quce sunt adjumentum etsi non virginalis
factuiii est, carnaliter intelligant. Et hoc est con- casiilatis, tamen conj'ugalis. Hcec autem jumenta
verti quod sapidum eratin insipiditalem, sicute con- g quasi grandinantur, cum ipsse uxores vilescunt viris,
tra aqua quae sine sapore est in viiiuiii, id est, in sicut e contra uxoribus scepe viri. Tradidit enim itlos
saporem mutatur, cum Httera legis spiritualiter in- Deus, ut Apostolus ait, ttt reprobumsensum, utviti
telligilur. Per imbrem vero, qui est aqua desuper relkto usu feminm,et feminmreliclo nalurali usu ma-
veniens, altiora in ipsa docirina, qtice maxime spi- tculi, facianl qum non conveniant, etc.
ritualiter esset intelligenda, significantur. jPossessionemeorum igni. Possessio nostra est in-
JUtstfin eos cynomyiam, el cotnedit eos. Cynomyia leriof homo, juxta iliud : In palientiaveslra potside-
est musca canina, valde canes infestans, per quam bitis animas veslrat.' Haec possessio traditur igni,
(ut ita dicam) canini mores designantur, quibus ita quando mens nosfra immanissimaeiracundiae furore
consumuutur interius volentes devorare populum vastatur : sicut enim per patientiam conservatur, ita
Dei, ul nec parentibus suis aliquem exhibeant ho- per itnpatieniiam devastatur. Scienduro quod sicut
norein. Cum tamen Dominus in Evangelio prcecipiat: in Exodo decem plagae ^Egypti enumeranlur, ita et
Honora patrem el matrem, ut sis longmvussuper ier- hic. Tres tanlum ibi enumerantur, qucehic non sunt,
ram. Ranam quoque niisit Dominus in iEgyptum, el sed pro illis alise tres hic ponuniur, non ad histo-
disperdidil eos. Per ranam loquacilas designatur, riam, sed ad allegoriam. Quarum una hcec est, sci-
quia disperdidit Doniinus persecutores et malos; licet, quod possessio tradita sit igni. Alia vero est,
quiaipsi intendentes vanissimae loquacitati, defi- Occidit moros eorum in pruina, tertia, Et dedit <mi-
ciunt auctoritate. JEI dedit fruclus eorum, scilicet gini fruclus eorum. Et iioc est usiiaiurii in hac scri-
jEgypliorum wrugini. ^Erugo est tinea vel rubigo, ptura, alterum pro altero propter allegoriam saepe
occulte nocens; quod iu spicis satis evidens cst. Et p" ponere : taliter enim superius pro Achis posuit Abi-
designatur per seruginem occulta superbia in malis nielech.
scilicet, quando plus stiperbiunt quam deberent, el iliisit in eot. Quasi dicat: Haec omnia prcedicta
existimant se aliquid esse, cum nihil sunt, per quod inlulit Dominus JEgypiiis, et hoc taiiter fecit, scili-
destrtiitur fruclus eorum, qiiem ipsi ex intelligentia cet quod prius mistl tii eos indignalionem, deinde
et ratione deberent facere. Omnis enim homo natu- iram,, demuro tribulationero, hoc est quod dicit:
raliler ex intelligentia, et ratione hoc habel, ut fru- JUisil in eos iram indignalionis sum conseculivam, el
ctum Dco reddat, id est bona opera faciai. determinat quo ordine, scilicet, prius tndignaftonein,
El labores eorum locuslm.Locusla ore lcedit, quia et post iram, el sic tribulationem. Et hanc immissio-
rodit, per quam nequitia illa in malis designatur, nem fecit per angelos malos, irae suce mioislros. In-
quod ipsi bonis operibus proximorum detrahunt, vel dignationem quippe misit slatim, quando non cou-
etiam falsum teslimonim contra proximuin dicunt. senseruiit primo admoniiu, ut dimitterent populum
Et huic locustaedanlur labores eorum, quia dum suum : quando vero superbire magis cceperuni, tunc
bona opera aliorum desiruunt principalis, si quid coniumaciapromeruitiram. Secuiadeinde iuduratio,
ipsi boni fecerunt deterunt, quia nemo prius peccat secuta et iribulatio. Accipe autem in primo flagello
in se, quaro in atteruro. Potesl etiam juxla aliam itidignaiionem, in secundo quod gravius fuil, iram :
similitudinem perlocustam instabilitasmalorura in- tribulationem vero in aliis omnibus. Similiter et nos
telligi, scilicet quia ad terapus credunt, et in lem- cum peccamus, miltit Dominus iiidignationefn, id
pore teritaiionis recedunt. est, meulis exccecationem; deinde iram, id est gra-
jEl occidit in grandine vineas eorum. Per viueam viorem excaecationem; iiovissiiiieveroiribulationem,
coiopunciio, idest, compassio erga prpximum desi- D quando iu profundum iniquilalis prcecipitamur. An-
gnatur, quae deberet lanqtiam vinum nobis esse gelos malos iiondubium est vocari illos, quibus aeter-
deiectabilis, et jier quam etiam rerum nosiraruin niis ignis paratur: per quos Deus non solum damnat
debemus oblivisci. Alibi enim dicitur : Polasli nos nialos, sed eliaro probat pios, ul beatum Job. Ve-
vino compunciionis. Haecvinea grandiiiatur iu malis rurolamen illam potestalem habent in malos, aliam
tunc, quando ipsi per rapacitatem aut deprsedatio- in bonos. In bonis enim niliil operari possuot, nisi
neiii, aut quolibet alio mododevastant bona aliorum. permissi; in malis vero, quia jam in jus et arbi-
Longe euiin plus se ipsos devastaut iuterius, quam iriuiiicoruin veuerunt, quidlibetagerepossunt, etiam
illos exlerius. non permissi; sicut aliquis rusticus alienum bovem
Et occiditmoros eorum in pruina. Morusest arbor non exercet, nisi quando ab illo cujus est, permitti-
quae facile pruina laedilur : pruina vero est frigidus lur; sutim vero exercet secundum quod sibi placet.
quidam ros uocturnus, el designat lalens odiuni, sci- Boni quoque angeli potestalero habent corporaliter,
licet quando tenebris slultitise veluli nociurno fri- etiaro nocendi malis hominibus. Ttes enini angeli,
gore dilectio proximi congelascit in nobis. Per quod quos Lolh in hospitio recepit, bonifuerunt, perquos
morus, id esi, fructus dilectionis proximi quicunque tamen Sodomce subversio facta est. Quod autenj
esse deberet, in nobis perit. Recte ergo per morum, boni angeli bonis hominibus corporalem aliquam
cujus fructus rubicundus est, dileciio proximi desi- lsesionem intulerint, nou legitur..
gualur, quce in laaiuiii valere debet iu nobis ut ani- .Viam fectt semilmirm sum. Oslendit quomodo im
mam pro fratribus ponamus, et sanguinem effunda- niissioiieia prce^ictam per angelos malos fecerit, sct
905 1N PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — fSALM. LXXVH. M
.icet quia fecif semilam irm sum, landiu enim quasi /\. positam in montanis, ubi ipsi sanctificati sunt per
semita iraeDei fuit, dum iniquitatem illorum occuHa sacriiicia, et per alia instrumenta eis data; hisloria-
Postquam vero per angelos liter enim jEgyptus in valle est, Jerusalem in mon-
ejus aequitaspunivit.secreta
malos in manifesia duci eos permisit, ut in tanis. Et ideo dicit: Induxil eos in montem; monlem,
evideniissimos peccatores evidentissime vindicaret, dico, quem non gladius eorum,"se&!dextera, id est,
tunc semita stricta facta est lata via. Et vere viam potentia ejus acquisiviteis, quia lam manifestissignis
fecil, quia non pepercita morle animabuseorunireo- cum eis agebat, ut praesensesse intelligereiur. Simi-
rum. Vel aliter : Quasi semiia irae Dei fuit, quam liter et nos eductos de convalleerroris et tenebra-
dixi illos in exterioribus bonis percussit; quaudo rum per fidem et gratiam baptismatis induxit jam
vero ipsos eosdem percussit, demergendo eos in spe, el si nondum re in monlem sanctificaiionissum,
mare. Ecce semitam viam fecit. Et secundum Iioc id est, in ccelestemJerusalem, ubi vere sanciilica-
quod sequitur est.determinatio quomodo fecit semi- mur per veram confessionem, id est, laudem Dei,
lam viam, per hoc scilicet, quia cum prius percus- quia tunc novissima mors deslruetur. Quem monlem
sisset eos in exierioribus, tandem non peperciltttor- non merila nostra acquisiverunt, sed ej'us dexlra, id
te in animabuseorum, id est, gravissima morte eos est, Filius ejus sanguine suo nobis illiiiii ocquisivit.
interfecit. Minus enim dicendo plus significat. Et Et ejecit. Induxit eos, inquam, el ejecit a facie
jumenla eorum conclusit ininmorte, quia ipsos cum eorumgentes,quceterram illam occupaverant, scili-
equis et curribus demersit mare. Similiter in no- cet, Hetbaeos,Hevaeos,Pherezseos,Jebusreos,etalios.
iiis quasi semifceirm tumviam fecil, quando de gravi- Et deinde divistfterram tribubus in funiculo distribu-
bus peccatis in graviora semper permitlit praecipi-g] tionis, id est, in mensurata et sequaii distributione.
tari. Et non parcit nobis a morte animarum, dando Solet enim funiculo distribui haereditas,et boc sorte,
nos tandem in proiundum iniquitaiis, el in aelernas id est, per sortem. Similiter, postquam induxit nos
tenebras mentis; et nobiscum jumenta nostra in per spem in cocleslemJerusalem, ejecitgentes, id est,
morte concludit, quia pudicitiam nobis omnem in gentiiium errores, hoc est, spiritus imroundos, qui
nobis perire permittit. praeerant nobis a facienostra interiori, id est, abani-
Et percustitomne primogenitumabhomineusquead ma. ad Et dividit nobis quasi in funiculodistributionis,id
ut historia in lerra Et est, mensuram pariter nobis terram, id est, ccele-
pecus, refert, Jigypii. praele-
rea percussit primilias omnis laboris eorum, id est, slem palriaro. Quia indomoPalris mei mansionesmul-
omnia primitiva in agresti labore. Velut fenum, hor- tm sunt. Vel terram illam de.qua pascimur, id est,
deum, linum, el similia, non in terra Jersen, ubi proprium spirilualia dona dividil in nobis, quia unusquisque
donum habet a Deo ad mensuramsuam.
eranl fiiii lsrael, sed in tabernaculis Cham, id est, in „ Elhabitare feciltribusIsrael. Uistorialiterin taber-
terra hostium. Taberiiacula Cham idem accipe quod nacutis
terram iEgypli. Dicit enim Augustinuset Cassiodo- rum. Eodem eorum, id est, gentium ejectarum a facie eo-
etiam fuit modo tribus Israel, id est, ilios omnes
rus, quod pater Chanaan, cujus posterila- ad hoc tendunt, ut Deum qtiem non vident, fide
lem terram illam possedisse constat. Polest autem qui videant et spem feciljam habitare per spem in la-
per animalium primogenita intelligi vel fides, sine
omne bonum inuiile et vel di- bernaculis eorum, id est, in locis coeli, unde ej"ecti
qua opus incassuro;
lectio Dei et proximi, in quibus pendetuniversa lex et sunt praevaricalores angeli, quce quodammodo la-
bernacula dici possunt, quanfum ad ipsos qui ad
prophelm; vel etiam justilia,eam quae principalis et so- r^*
| tempus ibi fuerunt.
cialis virtus esf, quia per totum genus huma- , JEIlentaveruiit el exdcerbaverunl,Induxil eos, in-
num in nalurali saltem sociatur. Per primitias vero in monlem,et ejecil genles a facie eorum; et
laboris significanlurprsecipuain nostris actibus,sicut quam,
quceprsedictasunt, praecipuasuntnihilum in virfutibus. Quse tarnen adhuc lenlaveruntpetendo, non credendo;
omnia percutitDominus,id esi, ad deducitnon // sed tentaverunt Deum,quamvisexcelsum.Et hoc ideo,
interralsrael, sed in terra iEgypti, id est, in hisj' Et quia noncuslodieruntteslimonia,id est, praeceptaejus.
averleruntse ab eo, et non servaverunlpactuni, id
qui et populumejus persequuntur, et magis tenebras est promissionesquas fecerunt ei dicentes : Qumcun-
quam liicem diligunt; et qui sunt tabernacula Chain, queptmcepetitnobis Dominus, faciemus; quemadmo-
id est, in quibus regnat diabolus. Cham enim calli- aum eliam fecerunt
dus interpretatur. Quis aulem callidior quam versi- et paltes eorum, non quod Moyses
Aaron, et alii boni, sed de quibus prsedictumesl:
pellis ille serpens anliquus ? Utique nullus. Generatio prava el exasperans.Et ideo dico non ser-
. Et abstulit sicut oves. Quasi dicat: Ila percussis vaveruntpactum, quia conversisunl in arcumpravum.
et destructis ovibus, abslulit de medio illorum Domi- Arcus enim pravus est, qui cum intenditur, ut per
nus popuiumsuum, quem scilicet inter omnes geu- eum aliquid mittatur in hostem, remittitur, quod
les specialiter sibi elegerat. Sicut bonus paslor oves nihil per eum miilitur ; tales et isii sunt, qui quasi
suas educit de periculis; et in deserto,id est, per de- inlensi fuerunl, promittendo se omnia lacturos quce
serlum perduxil, id est, ad securitatem eos, sicut praeciperentur, et mox remissi facti sunt, quia nihil
pastor, gregem deduxit. Auferl et nos Dominus, si fecerunt. Vel ila : Si aliquis ila pravus arcus esse
sumus populus suus, id est, obedienles prseceplisD posset, quod euni (pro aliquo) deberet agere initlen-
suis, de pofestate et spiritualium el corporalium do telura in hosiem, potius contra ipsum ageret re-
hosliumnostrorum paseendonos spiritualibus sacra- lorquendo telum in eum. Illiarctii essent ipsi compa-
nienlis, sicut pius pastor oves suas pascit, et in de- rabiles, qui cum pro Deo deberent agere, paclum.
terlo, id est, in hac vita, quse dcieiluin est respe- ejus implendo, potius contra ipsum egerunt, aiiud
ctu fuiurse-vitce,ad securitalem per speciero nos pactum coniraeuin recipiendo.Et concitaverunteum in
ducitjtaiiquani gregemfactos, id est, in unum cor et tia,sacrificandosinguliiitcollibussuis,etprovocaverunt
animamuiiamcongregatos.Et deduxileosin speterrac eumad mmulalienemin scutptitibussuis. Quisque enim
promissionis, deducil et nos in spe. Spe enim salvi eorum idolum sibi sculpsjt, et aliquem umbrosuin et
fncli sumus.El non limueruntilli inimicos suos; ntjn delectabileracollem elegit, ubi ipsum adoraret, et
limemus et nos inimicos nostros, quia si Dens pro ei sacrificaret. Eodem modo et nos, posiquam
nobis, quis contra nos ? Et ideo illi hostes a latere eliara jam spe in lerram promissionis, id est, in coe-
incurrentesveloccurrentes non limuerunt, quia mare lestem pairiam pervenimus, adhuc Deum temamus,
operuil omnessubsequentes.Eodem modo, poslquaro peleutes ab eo quse non essent petenda. Et exacer-
in roari, id est, in baptismate, oinncs subsequentes bamus eum, quia lestimonia, id esl, prcccepiaejus
hostes nostri, id est, omnia originalia et actualia de- non cusiodimus. Et averlimur ab eo, convertenles
struuntur, si cauti esse volumus, inimicos amplius nos ad alium. El non scrvarous pacium, id est, pro-
non timebimus.Et induxit eos de ^Egypto, eductos missionem, quam in baptismateei fecirous, ubi quasi
jn moniem tanctificationissum, id est, in Jeruj;alem pactum cuti)eo instiluimus, promittentes nos in eunj
PATROL.XGIII, 29
 90? BEDiE VENERABILJSOPP. PARS II. SECl. II. — PUBIA ET SPUfitA. Q08
rredituros, et mjindo cuffi omnibus pompis ejus A a. nobis, adiabolo et ministris ejus, per quos.sccpe
abrenuntiaturos. Et ideo dico quod paclum noii quidam devocahtur ; et puichriludinem nostriim, id
servamus, quia convenimur in arcum pravum. Nam est, illa eadem in quibns nos complacere debere-
cum pro Dep agere debemus, potius coutra ipsum mus, tradit in manus, id est, in potestate iuiinici
agimus. Vel quamvis inlendimurut arcus roulta pro^ diaboli. Et posfquam sic gratia ejus nos deserit,
mittendo, ita tamen remiltjmur ut nibil faciamus. tunc undique claudit nos, quia undique consurgunt
Et in collibus, id est, in timore et elatione mentjs tentatipnes, undique variae illusiones, et hoc per
eum in ira concitamus, quia inobedientes siimus. Et gladium, id est, per viciorem deyastalionetii factam
deinde quisque noslrtim sibi sculpsjt quasi idolum ab itiimico ; et spernil nos , qui debuimus esse
quod adofet, quia alius elegit Veneri inservire", haerediias sua, quia patitur nos a quibuslibet vitiis
alius ayaritice, alius boc, alius illud. El in hoc.po- superari;"juvenes eriim, id est ..lascivos, et irreli-
lissiroum ad iracundiam eiimproyocarous. giose se habentes coiisuinit ignis iiicentivorura , vel
Audiiil JDeus,ef spreuif.Uli qutdem Deumin colli- furor irae Dei. Tales enim erant de quibus Aposto '
bus et in scutptilibus ad irani concitaverunt,ei hoc lus dicit : i/tdeoquosdam inordinate ire inler vos. Et.
iliud fecerunl. Et Deus qudivit,\Aesl, cognovit illud, virgines, id est, steriles in bonis operibus non la-
et sprevilIsrael; non qui nunc essel, sed qtii debtiit menlantur. Nam sacerdoles, id est, praelati, qui de-
esse.quia dedit eum in hostiiim pptestatcm; ef valde, berenteis.compaii, et eas lamentafi, lapsi sunt per
id est nimis, redegif eum ad nihilum, scilicet ut gladium interiorem, scilicet, quia iutenus desiiiuti
Hulli hosli resistere possel. SimdHer quando nos sunt omni virtule. Et viduae,id est, Ecclesiaeab eis
Deum in collibus, id est, in menlis elatione concita- g viduatae non plorabantur, quia non relictus est ali-
ni.us, quia anima J)eo loquilur, audil illud Deus, et quis bonus qui ploret eas. Omne namque caput lan-
spernit nos qui debererous esse Israei, dando jiios guidum, el omne cor moerensa planta pedis usque
in potestalem hosiium inleriorura, c.t valde redigit ad vcrficem, et non est sanitas in eo.
pos ad liihilum , scilicet ut ntiliis vitiis resistere deret Et excitatusest. Nullus hoc de Domino nostro au-
ValeciBius. dicere, nisi Spiritus sanctus de eo talia annun-
Etrepulil labernaculum.Quod erat in Silo, per- tiaret, potest tamen per quamdam simililudinem de
mittemlo illud ab aflopbylis capi, etarcam, et.c, eo dici. Quasi dOrmire videtur, quando rion tam
quse in ipso erat abduci. Tabemqculum, stium, dico, cito subvenit, qttam ci.ionecessariuui videtur ei qui
itiSitipse habiiavitnon vere, quia hon in iemplisma- patitur, sicut tunc quando populo ilii [cum sic capli-
nufactis habiiqt Deus ; sed quod per quamdam figu- varetur, cum s"iccohcluderetur, ul supra dicluro est,
ram ibi habitavit, lioc fecit ut esset iii hominibus, i.d nori subveniebat. Quasi vero cum quodam furore et
est, prbpler hoinines, Hoc fecit, scilicet, ul ipsi impetu.excitatus est, quando cum tanta potentia et
aiieiidereiit ad quid tabemaculum faclum.essef, et majestate illos liberavit, et hostes eorum tam gravi-
quid ea qucein ipso erant spiriiualiter significarent, ter percussit. Et ideo dicit: Dominus prius tanquam
etiales se praepararent, qui sanctum D.ei.labernacu- dormiens excilatusesl avino, lanquam pbiens.crapu-
1uin essetit. ln sanctis eniii) horoinibus digne liabitat latus, id est, quasi cum furore est excilafus, sicut
Peus, unde Aposlolus : Tempium Dei sanclum.est, il/e qtii a somno viiii excilatur, non qualisctinque,
quod eslis vos.Qtiia autem homines iilud non aiten- sed potens,aliquis crapulalus, id est, bene cibatus,
derunt, nec se labernaculura Deo fecerunt, ideo Do- v. dequo consiaiquia raultum bibit, et ideo Cum ma-
mlnus meriio repulit, el labernaculum Deo fecerunt, jori furore exsiirgit. Similiter quasi dormire quan-
et ipsos. Per tabernaculum illud.ecclesiaslica insti- ttim ad nos videiur DominuSjcuin permittit de vilio
luta sigiiificantur, Silo autem interprelatur convul- in vitium nos praeclpitari. Quaudo vero cum jam
sio, vel abreptip. Et in Silo, Td est, in illis qui ab perie in prolundum iniquitaiis cecidimus, nos revo-
|pso se aveliunt et abrumpunt, repellit illud taber- cat, quasi yidetur excitari.
jiacnlum, id est, ccclesiastica inslitula, quaiilum ad JEI percussit. Yere Domiriusexcitatus est cum fu-
hpc quod facil eis inutilia. Tabernaculum suum dico, rore, quia inimicospopuli sui, et per boc suos, sci-
ubi ipse non vere habiiat, sed propter homines, licet, Jphiiistiimpercussit in posterioribusplaga i.urpi,
sicut et in priori sententia. quiauiures corroserunt anos eorum. Et in hoc opprq-
. Et tradidii. Exsequiiur repulsionem tabernaculi, briumsempilernumdedil illis, quia in nullam se am-
diceiis : Quia Dominus tradidil tjirfuiem eorum, id pliusgentem vindicavitita. Eodem modo persecuto-
cst* ilitid inqup ipsi coiifidebanl, et victores erant, res et devbcatorcsveri populi sui, id esl, populi
arcam scilicei lestainenii tradidit in captivitaiem, giatiae percutitin posierioribus, quia dal eos in re-
ut captiva duceretur a Pbilistaeis.El pulchritudinem probum seusum, ut posteriora, quaepotius repulanda
eorum, ides.t, eamdem arcanj, in qua sibi complace- sunt ut stercora, prceponant anterioribus, contia
banl, tradidittn tnanus, id est, in polestatem inimici Aposloluiu dicemeui : Eorutn qum retro sunt obliiut,
populi, Et. ideo mox conclusit,id est, undiqueclaudi . in ea qum anle sunl extentus. Et inde dat illos in
et allligi permisit pominus populumsuum in gladio sempiternum opprobriuin, id est, in oeiernas pcenas
iniroicorum, ei' hmrediidiem.quae debuit esse sua inlerni, quse eis erunt sempilerno dedecorb Seien-
quasi sprerit, quando conculcari a cunclis permisit. D dum quod cum Philistseicaptivam abduxissenl arcam
Namque ignis, id esl, furor hostilis comediijuvenes, Dominide Silo, posuerunt eam in lemplo suo juxta
id e.-t, consumpsil et abstulit bellatores eorum, et idoium eoruin Dagon; mane autem inventus est Da-
virgineseorum in captiviiatemduclaenonsunt lamen- gon cervicibus Iractis, et manibus et pedibus trunca-
taim pro hostili limore; mettiebat enim sibi quisque. lis super limen templi. Quibus comparanlur illi qui,
Sacerdoles quoque illprum Ophni et Phinees Jilii accepta novitate, retinent vctuslatein adbuc, nec in-
lleli cecideruntin gtadio Philistinoriim, quia ab eis tcgre voluiit eain deponere; sed laroen nihil eis
occisi sunl. Quod audiens.pater illorum, de sella prodest, quia desltuetur vetustas. Omniauufemtrans-
sua super limen cecidit, et, iractis cervicibus, mor- ibunl, verbumautem Dominimanet in mlcrnuin.
tuus fuit. El lanta clades oppressil eos, quod Et repulii, id esl, inituicos qtiideinpercussit, ei ad
vidum eprum npn plorabanlur funerali niore, pro- liberationem poptili repulit tabernaculum,id est, non
pter metumjiostium. Similiter quoque si noseccle- elcgit triouin Joseph, et iion elegit trihum Ephraiiu,
siaslica non.aiteiidimus sacramenia, ut dignum ta- qticcaliqui.dvidebantur esse secundum humanuroju-
bernaculum Deo prsejiareraus; sed potius ab eo nos diciuni, ei projiter generis nobilitaiem, et propter
abruiiipimus, concilandoeumad irain in collihus ct iioiiiiuumiriterpretalioliem. Joseph euim auginenta-
in sculptilibus, ipse tradit virtnlem nostcrara in lio iiiierpreiatur, Ephraim- vero Iructilicatio. Quan-
captivitatem, id esi, fidem et cceiera ecclesiastica quam taaieii in illis noti esset augmentumverum,
instiluta, ,per quae nos fortes et victores hostiuni vcl fruciificatiovera ; sed potius elegit tribum Juda,
csse deberemus, periniltit.capiivari, id esi, aulerri :;ua)lainen ad ejus aspectum aliquid videbatur, quia.
909 IN PSALMORUMLlBRUMEXEGESIS.— PSALM. LXXVIII. m
humilis erat, el in ignem, quia Juda Zelphse ancillccA J nocet. Potest enim esse quod aliquis nulli exte* sw-
Liccfilius fuit, et in nomine, quia Juda confessioin- ceat alteri, et tamen innocens in corde non sit: quia
terpretatur, confessio vero peninet adethumililatem. cogitat saeperaalum, quamvis non perficit. Et deduxil
Mysteritimaulem tale est, quia infitma stulta mundi eos, de virlule in virtutem inlellectibusmanuum sua-
etegit Detts,ut confundal fortia, et perdat sapientia. rum reparandis, id est, ut restitueret in eis intelle-
Et sciendum, quia tribum Juda elegil Deus propter ctum illimi, quem manus, id est potentia sua in pri-
David, per quem populura suum ab hostibus libera- mo parente fecit, quandoin abundantia virlutum eum
vit; David vero elegit propter verum David. Elegit, posuit. Vel deduxit eos de virtute in virtutein in in-
inquam, DeusUibum Juda, id est, humiliter confi- iellectibus manuum suarum, id,'est in inlelligibilibus
tentem ; etdelerminat quid per tribum Juda accipiat, operibus suis. Illa enim opera sunt vere inielligi-
scilicet, elegit moniem Sion, id est, elegit illos qui bilia, quce non tantum verbis doceniur, sed el faciis,
sunt mous, id est, lirmi in fide, et sublimes in vir- hoc ipse fecit, quia de eo dictum est : Primum qui-
tutibus, et sunt Sion, id est, conlemnenies praesen- dem sermonemfeci de omnibusqum cmpitJesut facere
lia, et speculantes futura, quos singulariter diligit. et docere; prius enim fecit quam docuil, elideo vere
Videtur ad allegoriam hic lantum se transferre, ut intelligibilis doclrina fuit.
per hoc innnat supradicta etiam allegorice accipienda
esse. Possumus lamen hislorialiler etiam dicere, quia IN PSALMUMLXXVIII.
elegit monlem Sion, id est, Jerusalem, in qua erat Psalmus Asaph.
monticulus Sion. ARGUMENTUM.
El mdificavitsacrificium suum, sicut unkornium. •,
Hisiorice dices, quia aedificavittemplum suum ita ** In persona Machabceorumcanitur, qui sub Antio-
nmndum, sicui est habitaculum unicornium. Unicor- cho Epiphane patrias leges moeniaqiiepatre Mafa-
nis enim est anima! castissimum. Uude efiam non thia auctore, ultimis coacti raalis, deiendere aggressi
capitur nisi per veras virgines, quia ad eas venit, et sunt. Aliler, vox apostolorumde passione Chrisli.Ali-
ter anima pcenitens contra pessimos vicinos, id est
caput in gremium earum ponit el obdorroii. Etdici-
tur habere mundissimum -habitaculum. Allegorice dcemones,Deo supplicat.
autem dices quia mdificavitsacrificium, id est, san- EXPLANATIO.
ctam Ecelesiam suam, stctit sacrificium unicornium, Psalmus siculseptuagesimustertius, lamenlatiorie
id est, in quo non sunt nisi unicornes, id est, illi plenus est, isle, qui fulura lemporavelut prmteriladeplorat,
qui in praesentisingulariter volunt esse in spe, .non et propter duriiiamcordissumgenti graviler affligendm
mullipliciter in re. Unicornis enim unum cornu ha- studio precalur ClirislumDominum subvenire.
et illud unum aliud pietalis
bet, per quid significai, quam Asapli sub figura fideiium poputorumper lolumloqui-
de
iliud unum quo supra dictum est : Vnam petii a tur
una. psalmum. In prima parle numerans quania lempo-
Domino,spes scilicet, Mdificavit sacrificium, ribus Anliochiperlulerit Jerusalem populusJudmorum,
dico, in terra in
quamfundavil smcula, esl, id in his ut Machabmorumliber insinuat. Secunda Dominum
tantum qui bene culti sunl doctrina praeceptorum, rogal, ut supra potentes iniinkos iram suam effundat,
et fundati in fide ipsius aeternaliier, hoc historiali- et peccaiis servorum suorum dignelur esse propitius.
ter de terra illius nou jiotest dici, nisi quantum ad Terlia prophelimspirilu populoposiulat vindicari non
significatum,aut nisi saecula,ut saepesolet, accipia- r' peremptionisvoto, sed correplionisstudio. Ariwbiusiri
mus lemporalifer.
• jEt elegil David. Elegil, inquam, fiifcumJuda, et de hunc psalmumlale argumenlunifecit, septuagesimuset
octavuspsalmusapicemanlecessorissui seculus, lamen-
illa tribti elegit David servumsuum, el sustuliteum de tum simulDavid cum oralione effundit. Cujus historia
gregibusovium,quia de pastorali cura oviumtrans- dum Philislinorum cmdemexplanat, pro-
latus esl ad regnum bominum. Et dicit idem aliis pheliaprmleritum futuram Nabuchodonosoriscommemoral.
verbis, scilicel accepit eum de loco, qui est post fe- COMMENTAWIJS.
lantes, id esl assumpsit eum de pastorali officio.
Elegit eliam verura Davidservum suum, quanluro ad Deus,veneruntgentesin hmreditalem.PsalmutAsaph.
Immanitatem, non quantum ad divinitatis sequalita- Deplorat in hoc psalmo Asaph , sive propheta , sive
tem. De eo enim vere dictum est : lnveni David fi- quilibel perfeclus de priori populo destructionein ci-
lium Jesse virum tecundum cor meum. El suslulil, id vitatis et lempli factam a gentibus transfereridoillos
est, exaliavit eum transferendo de ovibus ad alias in se qui tunc futuri erant, quaudo hceceveniebant.
oves, id est, de Judaeisad gentes. Juxta illud : Vo- Solent auieiii in orationibus Deo dici, quaeviiidicahs
bis primum oporlebatloqui verbum Dei, sed quoniam facil, et deinde petitio adjungi, ut jam niisereVitur
repulislis iliud, et indignosvosjudicaslis, ecceconver- et parcat. Eodem modo et hic dicuntur , a quo pfae-
timur ad genles. Accepileum dico deloco iilo qui erat dicuntur lanquam ab eis prsedicerentur, quibus con-
post fetames. Quasi dicat : noii prius translatus est tigerunt. Et ipsa deprecatio est prophetatio. Dicitor
de ovibus ad oves, quam in illis prioribus ovibusi autem lanqtiam praeteriium, quod in spiritu videba-
mullas fetas fecerit : alios scilicet in fide generantes, tur luturum. Et uicipit ita : 0 Deus, genlesvenerunt,
et lacle nufrientes, quas ante se sicut pastor niina- D id est, veuient in hmredilatemtuam. Si in hac pro-
bat. Prius eniro duodecim apostolos et alios septua- phetia populus ille ptior accipiatur, miruin videttir,
ginla duos, et nmltos alios et per.se et per illos ibi quomodo haereditasDei dicalur, cum et lapidem an-
elegerat. De his felis in Camicis canticoium dictum; gularem interficiendoetim reprobavefunt in eum re-
esl: Dentestui sicuf greges detonsarum,ascendentium ; surgentero, ascendeutem, et ad dexterain Dei Pcitiis
de tavacro, qum omnes pariunt geinellos, et non est! consedenlem, visis tot siguis et miraculis credere in
slerilis in eis, quod jam alibi exposuimus. Pascere; euro noliint. Sed tamen non mirum, quia, ut ait
Jacob. Ad hoc, fnquam, elegit Daviddiistorialiier,uti Aposlolus, non reputit Deus plebem suam. Si paleas
pasceret Jacob, id est, novum populum vere servumi repulit, grana non repulil; hinc enim virgo Maria
suuro. Sicutenim perEsatiprior et vettis populus iu- fuit, hinc beatus Joseph pcedagogusejus , el Josepli
telligilur, ita per Jacob posterior.et novus. Et quiai ab Ariinaibia, et sancli apostoli et plures alii. Et
de Jacob fit lsrael, scilicet ui sicut nunc fide, iiai quantum ad liaecgrana dicit: Venerunlin hmredila-
lunc videat specie. Et tunc vere erit haereditas Dei,, tem tuam : hanc haerediialemrion morieiis pater sibi
ideo subdil : Et pascere Israel hmredHalemsuam. reiiquit, sed ipse Ulius miiabililer morie sua eam
Tunc enim vere pascet eos, quando erit omnia irit acqubivii. In hanc hsereditaieni geules pervenerunt
omnibus. Et ipse pavit eos in innoceiuia cordis sui. non credendo , sed persequendo : voluntate eam
Pastus ille nihil aliud fuit, nisi dulcis ct saluberrimat delendi, et omnino iioiiien ejus de lerra disperdeu-
itla doctiiua, quaequeeos inuocentiam veram docuit. di. Sequitur :
Vera auiem innocentia est, quse nec sibi nec alteiii Potluerunt templum sanctum luum. Scilicet lem<
 gH BED^EVENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 919
plum non marmoribus conslrticlum, non lignis ccdi-- A accendelurvelul ignis solitus , scilicet, ut ignis inci-
ficatum : sed illud sanctum templumtuum, de quo» nerans , an velut ignis purgans? Ulique(quasi dicat)
dicitur : Tempium sancltimDei, qttod eslis vos: hoc: ut purgans, non ul incinerans. Et tandiu ira tua et
templum polluerunt, quando tormentis vel blanditiis; zelus tuus manebit, quandiu necessarium nobis erit
aliquos devocare potuefunt. Attende quia ideo sem- ad vindictam iniqnitaiis, et ad exactionem casiitatis ,
per Tuum et ad haereditatemet ad templum appo- hoc est, tandiu pateris a persecutoribus nos cruciari
nit, uf comparet et infestalionem inimicis, et Et bene- el derideri, donec et perfecte vindicentur, quas feci-
volentiam audiloris his pro quibus loquitur. po- mus iniquitates, et perficiatur in nobis castitas, sci-
sueruni Jirusalem, non lerrestrem, sed illani quce iicet ut amplius anima noslra legem Dei sui non
sursum esi, id est, Ecclesiam, quaeest mater nostra, contemnat, et fornicando ab eo dispereat.
hicustodiam pomorum, id est, fecerunt eam similem Effunde iram luam in gentes.Hoc potest legi vel iu
cuslodiaepomorum. Custodiaenim pomoruin, tugu- bono vel in malo. Si aulera in malo legainus, dicemus
rium illud dicitur in horio , ubi rusticus nocte jacet, quia dicilur non oplando, sed prophetando : sicut sse-
vel jacens poma sua servat, donec malurescant, col- pe eliara dicitur non imperando, sed enuntiando , ut
lectis autem porois relinquit desertum : similiter Accingeregtadio luo , et similia. £t est quasi dicat:
colleclis spiritib.us sanctorum apostoloruro et alio- Nobis, Domine, ne irascaris in finem : effundeaulem
rura sanctorum mariyrum de doininico horlo in coe- iram tuam, id est, plenariam iram tuam mitte, el liic et
lestem Jerusalem, mensam , lanqitam multis suavi- in futuro, in genies qucehoe meruerunl, id est, quce
bus et dulcibus pomis, remansit ipse dominicushor- noineiiluuni noscere noluerunt. Et non solum in mi-
tus, id est, Ecclesia, quasi desertus et desolalus. . JJ ' nores , sed etiam in regna , id est, in principes illa-
Posueruut tnorficinrt: Quasi dicat : Collectis sur- rum genlium, qui nomenluum invocaverunt.Videtur
sum spiritibus, quid fecerunt de corporibus? Scilicet; hoc esse conirarium evangelicceilli senteniiae : Ser-
posuerunt morticina, id est, ccesa corpora servorum vus qui scit volunlaiemDominisui, et non facit, pla-
iuorum exlra, ul essent in escasvolalitibuscmli.Et di- gis vapulabitmullis : servusveroqui nescit volunlaiem
cit idem aliis verbis, scilicet postierunt carnessancto- Domini sui, et facit digna plagis, vapulabilpaucis,
Tumtuorum escam besiiisterrm, hoc ad lilleram. Po- quia hie dicitur quod super genles nescientes major
test et allegorice dici sic : Posuerunt mortkina, id erit[ira]Dei; sednonestconlrarium, quia Evangeliuro
est, corpora saiictorum tuoruni mullis cruciatibus agit tantuin.de servis, el multum distat inter servos
escas volaiilibus cmli, non quod ipsi hoc interiderenf, voluniaiem Dominisui nescienles, et lamen in familia
sed ita factum est, ex divina dispositione, quod vo- ejus, et domo vivefties : et intcr inimicos volunlaiem
latilia coeli, quod illi quorum mens in coelisest, re- ejus scire nolentes, nec eum invocantes, el insuper
ficianlur in illis, allendenles eorum patientiam et in servis ejus eum oppugnantes.
fortiludinem, ut jam per poenam eorum non tantum Quia comederuntJacob. Ideo debes iram tuam in
terreantur , qiianium per gloriam ad imilandum ex- gentes effundere, quia comederuntJacob, id esi, de-
citenlur. Canies vero sanctorum luorum simpliciter lectationem magnam habuerunl devocandoet perse-
posuerunt escas besliislerrm , quia et ipsi el alii be- quendoillum quem tu lanti facis, sciiicet Jacob, id
stiales lerrceuon aliud quam siropliciter sola corpora est, novum populum primitivum. Et desolaveruntlo-
caesa attendentes, refeciionein quaradam quasi in cum ejus, vef Jerusalem, quia oiiines qui ibi fueruni,
sordibus abstersis meis habehant. • .., occiderunt, vel locmn ejus, id est stabililalem fidei
**
Efftiderunlsanguinemipsprum. Posuerunt, inquam," desoiavercnt. Tunc enim vere locus ille fuit desola-
sanctorum carnes bestiis terrm, et hoc iionin uno loco tus , quando aliqui sunt devocali. Nota quod cum
taultim fecerunt, sed in pluribus : quia effuderunt " multa nomina ponere posset, in quibus forsitan vei
sanguinem ipsprum tanquam aquam abundanter, et auditorem offenderel, aut cum adeo placerel, quod
sine respectu tii circuttu Jerusatem, id est per totam nomen tanti patriarchsc a Deo dilecti et a Deo Do-
geiilililatem, quseundique circumvallaviteos. mino augmentati satis rbelorice posuit, scilicet ut
Et non erat qui sepeliret. Quia tantus erat liroor per hoc majorem invidiam in persecutbres, et beue-
persecutorum, quod nullus, nisi furtim faceret, aude- Volenliampararelin audilore.
toat sepelire corpora sanclorum. Vel non erat qui Ne meminerisiniquilalumnostrarum. Quasi dical :
tantam patientiam sanctorum sepeliret, id est, in In inimicoseffunde iram, nobis autem impende mi-
corde reconderet. Vel aliter : Effuderunt sanguinem sericordiam, ne tneminerisscilicet iniquitatumnostra-
sanclorum tanquam aquam, id est, ad lavationem rum, etc. Potest, ut supra diximus, superior ille ver-
lriulloruiii, sicut aqua solet elTundiad lavaiionem ; sus scilicet, Effunde iram tuam, accipi in bono, ut
non quod ipsi hoc intenclerent, sed ex divina dispo- sic dicatur: Effunde, Domine, jram luam in gentes,id
silione hoc faclum esl, ut ipsa effusiosanguinis san- est,.i)olilica futiiri judicii plenariam iram genlibus,
clorum valeret ad emundationem muliorum, scilicet qum le non cognoverunt: el in regna qum nomenluum
qui eos iroitati sunt. Et laroen nou erat aliquis de non invocaverunt,ut saltem timore irceillius conver-
ipsis effundentibus, giiisepeliret, id est, qui tantam tantur, Et opus est eis ut hoc facias, quia comederunt
sanclorura patientiam in suo corde recouderet. Et Jacob, etc. Et lioc modo r.e memiiieris iniquitatum
ideo (quasi dicat), facti sumus epjnobrium, \A est, D I nosirarum. Si enim illos non converleres, osten-
adeo viles, ut jam aliis pro opptobiio objicerent hos dendp eis iram luam, videnies persecutioneni et
tiicinis noslris. Nos autem vicinos accipe, vel aliosde devocationem illorum, quod iniquitaturo noslrarum
eodem. populo , vel quoslibet persecutores de pro- memores. lniquilatum dico antiquarum, id est jam
pinquis gentibus, in hoc licet vicinos malos, quiacru- ex longo prceteritarum, cum etiam nec per uiiam
ciabanl eos. Safis eniin alicui vicinus esi, qui oculum horam cessamus ab his, vel iniquitalum nosirarum,
ei auferl. id est, quas a pairibus coiilraxirous, quibus scilicet
Subsannalioet iilusio his qui in circuilu nqslrosunt. jam non debelur correctio, sed daninaiio, nisi adsit
Vel reinotis gentibus , si per viciuos pritis propiu- gratiae tuaemiseratio. Scripluro est enim, quia anima
quos geiites accepisli, vel si vicinostantum in eodem qum peccaveril,ipsa morielut. Et visitabopeccata pa-
populo notasti, tunc bic per circuitum quascunque itum in filies, usque in terliamel quarlcm generdiip-
genies intelligas. SubsaiJiiationeinautem refert lau- nem. Unde consiat quod si (ilius quilibet jmitator
turo ad illum contemplum, qui exprimitur per nasi fuerit paterncciniquitatis, jpsa eiiam peccatapatrum
corrugationem : illusionenivecOadirrisoria verba. super eum redundabunt, quod quidain de brigina-
Vsquequo,Dpmine. Quasi dical : Videris quidem , libus post baptismum quoque dicunt. Aiunt eniui
o Domine iraius nobis , quia sic cruciamur, quia sic quod et originalia et actuaiia praecedenlia taliler in
cpiitemnimur; usguequoautein irdsceris, idest, quan- baptismaie' remunerantur, si quce ibi promittunlur, ,
dlu hanciram in nobis exercebis? an tii finem? Et servantur : si autem aliquis ibi sola tanium verba :
•
tetus, id est, indignaiio, quampunc oslendisin nos; dedii, et ad vpmiiuro relabjlur, reus erit eorum qu.se
rm , IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. LXXIX. 914
remissa fuerant. Ne memineris,inquam, iniquilalum A i mam, propter tres principales virfutes ipsius animae,
nostrarum, sed miserkordim lum antiquce anticipent scilicet, irascibilitatera, concupiscibilitatem et ratio-
nos cito, id est, anle lapsum, hoc est antequam de- nabilitatem, Quaternarius pertinet ad corpus, pro-
vocemur, vel ante fulurum judicium. Et ideo dico pter quatuor elemenla, ex quibus constat. Potest
ut misericordice tuae nobis subveniant, quia diffidi- etiam in bono dici sic : jReddevicmis nosfris impro-
mus de meriiis. Nam facti sumus pauperes, id estj in- perium ipsorum, quod exprobraverunt tibi, id est, hoc
sufficientes nobis ipsis nimiset in anima el iu cor-. quqd nomen luum in nobis delere voluerunt, redde
pore, quia caro sumus, et spinius vadens et non re- persccutoribus nostris id tn stna eorum, id est, in ani-
dkns, ul supra dictum est. El ideo o Deus adjuva nos ma, et hocsepluplum, est perseptiformem gratiam
adbonuin perficiendum, lu, dico, qui es salutaris'no- Spiritus sancti, scilicet, ita redde eis, ut, illuminatis
ster, id est, per cujus solius gratiam salvamur, non cordibus eofum septiformi 'gratia Spiritus sancti,
per merita nostra. Cum dicit, Adjuva, non est in-. idem opprobrium, quod exprobraverunt tibi in nobis,,
gratus gratice, neque tollit arbitrii libertalem, habet ipsi patiantur ab aliis.
enim accipere ex libertate arbitrii, et ideo rogat ad- j, Nos autem populus luus. Illis quidera impfoperium
juvari. Adjuva inquam, el libera nos, o Doroine, a . redde, tios autemsumus quibus ipsi improperabant, et quos
praeteritis peccalis noslris, propler gloriam nominis devocabant, qni poputus tuus, libi subditus,
tui, et propitius etto peccatisnoslris futuris, non pro- el qui sumus oves pascum tum, id esl, quos tu pavisli
pter merita nostra, sed propter nomen tuum glorili- spiritualibus doctrinis et sacris institutis. Nos, in-
candum. quam, non dico confUeamur, tanquam dubium sit,
Ne forle dicant in genlibus. Ideo rogo ut propitius Tj sed pro certo dico quia confitebimur tibi, quia a
sis peccatis, ne forte hoc conlingat, ut aliqui »'«gen- Iaude tua non desistemus per hoc praesenssmculum,
tibus, id est, inler persecutores nostros, dkani in- et landem vere et aeternaliler annunliabimuslaudem
sulfando nobis, Vbi esl Deus eorutn? Si enim tti non tuam in generationemet generationem,idlest, in fultira
propitiareris peccatis noslris, et nos propier peccata generatione, quse erit generatio, id est indeficicns
ipsa devocaremur, tunc certe persecutores dicerent, generaiio.
quod aut Deus noster in quo speramus, non esset, IN PSALMUMLXXiX.
.autdenobisnoncuraret. Hoc autemnecontingat, ultio In finem pro his qui commutabuntur, testimonium
sanguinis, id est sumpla de sanguine servorum luo- Asaph, psalmus.
rum, qui effusus est, facta in nalionibus, id est, in ARGUMENTUM.
gentibus persecutoribus, vel etiam in re, quanlum ad
interiorein excaecationem,vel facta tanluin disposi- Ef hicMachabaeorum preces resonant, ulDominus
tione, quantum ad fuluram damnationeni; illa, in- consuela beneficia non siibtrahat. AUler vox aposlo-
quam, ultio quse non apparet oculis eorum, juxta lorum de Ecclesia ad Domiimm.
illud: tCfefeiumnescilse puniri itnpius, nisicum aperle EXPJ.ANATIO.
t
luil nolens, qui perpetravilvolens; innolescal coram Cum tiluli verba jam nota sint, restat ut testi-
oculis noslris interioribus, idesl," manifesietur nobis, moniumprima
ut lanto foriiores simus, et constantiores. Et nunc ante Asapli quid significet inquiramus. lste Asaph
qtiidem non optando, sed prophetando dictum est. psalmis trepidus, ante sollicitus, qui pro Synagogmpeccalis
Potest et optando in bono sic dici: Vllio sanguinis ,C complctur, prioribus exoravit, lanta nunc prmsumptione
ul jam commutaiisin melius testinionium
sertiorum luorum, qui effususest, facta in nationibus conversalionisreddat. Vicit enim de pvitno Salvalorit
innolescal nobis, ita ut sit coram oculis nostris, hoc adventu, qui hominem vilialumad salutis dona perdu-
est, ut ciio videamus s;c judicatum esse in persecu-
tores nostros, ut qui erant inimici sint amici, et bla- xit, translataniquede Mggplo vineampotentimstimra-
dice solidavil, hoc esl, qui dicit tesiimoninmprd his qui
sphematores sint laudatores. Et hoc modo iniroeat, id iinmulabiihlur, Asaph isle quem lilulus prmcinuit com-
est, appareat introisse, et receptus esse in conspeclu mutalum. In sectioneDominideprecalur adven-
luo gemitus compeditorum,id est, gemilus jllorum lum. Secundaprima leslatur quemadmodumvinea, qum est
qui attendunt se in compedibus mortalitatis posilos Ecclesia, lola sit orbe dilatala. Tertia lncarnationis
esse. Velgemilus compeditorum, id est, illoruin qui ejus beneficioper simililudinemvinsmvisiiari
irretiti sunt, etinhserenlineompedibus praeeeptorum lur Ecclesiam, seque Domino depreca-
postutat adhmrere.
tuorum. Praeceptaenim Dei compedesdicuntur. Unde
Salomondicil: Injice pedemluum in compedem,hoc XJOMHENTAIUUS.
est, applica affeciionem tuam ad Dei prsecepia, scili- Qui tegis Isyael, inlende. Psalmus isle cantatur de
cet, ut non ex coaclione, sed ex cordis affeciioneea advenlu Dominiet Salvaloria nostri Jesu Chrisii, et
compleas. de vinea ejus ; cantat autem eum Asaph illumiftalus
Secundum magnitudinem brachiitui. Qtiasi dicat: aluue correctus. Et est titulus ejus : In finempro his
Ila dico inltoeat ad te gemilus compedilorum,ut hoc qui commulabuntur.Quomodo commuiabtnilur ? Ufi-
etiam facias, scilicet possideas, non tantum morti- que in melius. Et ail: TeslimoniumjpsiAsaph , sub-
ficatos, sed etiam filios, id est, imitaiores eorum, _ audit aitributum. Testimonium utiqtie veriiaiis,
hoc est sanctorum martyrum, qui vere mortificatii " testimonium bonum. Hoc denique testimonium con-
dicuntur, quia non tantum seipsos inteiius mortifica- filetur Christum et vineam, id est, caput et corpus,
bani, sed ctiam exterius ab hostibus morlificanlur. fegem et plebem, pastorem et gregem ; et totum
Ei lu, Domine,posside illos fitios, secundum magni- omnium Scripturarum roysterium, id est, Chrismm
ludinem brachii lui, id est, secuiidum quod magnai et Ecclesiam, et concludit pro Assyriis. Assyrii in-
cst poientia lua, scilicel, ut non tam deterreant eosi lerpretantur dirigenles. Elenim Asaph liunc psal-
poencc illoruiii, quantum incitent eos ad imitan- muin, id est, boc testimonium Jesu cantat pro
diim coronaeipsorum. Et vkinis nosltis, id est, per- omnibus his qui commuiabuntur in melius, maxime
secutoribus nostris, redde, o Domine, improperium,, laineii pro illis male se dirigentibus, qui jusiitiain
quod exprobraveruntlibi, Domine, per nos, scilicet,, suam statuere volunt, et justiticc Dei non esse sub-
ut sicut ipsi nonien tuum in nobis destruere voiue-• jccli, scilicel, ut amplius noii sint generalio prava
runt, ita ipsi deslruantur et hic et in linuio. Redde) x et exasperans, quia non direxerunt se, sed dirigant
eis (dico) improperium in sinu vel occulle, quia ipsii se in viam salulis ceternce. Audiamus ergo quid in
ignoranl utrumque, scilicet, et se hic exccecari, ett lioc prophetite spiritus inSinuet, iia dicens Asaph.,
tandem in aelernum damnari; vel in sinu, id est,, Qui regis Israet, intende. Quasi dicat: Tu cujus
Jirmiter, sicui illud quod babelur firmiler habetur. arbitrio omnia creantur et gubernantur, maxiiiie
Et hoc septuplum, id est, et in corpore el in anima. tamen regis Israel, id est, illos qui suui viri viden-
Septenarius enim numerus constat ex ternario elt tes te Deum nuuc fide , taiidem visuri specie; tu,
quaternario. Et temarius quidem pertinet acl ani- inqnam (quasi dicai), prius remissus eras, quandci
915 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 916
sub nube carnis latebas, intende, id est, fac te A J} carnis obtexisti, quia non videbaris ipse, qtiando
iiobis intensum, revetando nobis divinam potentiam praecedebas in cruce, quod j'am factum est. Quia
tuam, et lumeh gratiae luae. Tu dfco, qui deducis non cognovit Asaph Domiriura in terra praesenlem,
per desertum hujus yilse Jeseph, id est, populum miracula facientem , morientem ; poslquam vero
designatum per Josepli, pascendo eum spiritualibus - surrexit a mortuis Dominus, et ascendit, lunc eurn
institutis atque ihysteriis lanquam oves, intende. In- agnovit, et compunctum Gorde hoc testimonium de
vocatur ut veniat, exspeciatur ht veniat, desidera- eo dixit. Hli vefo quibus hoc testimonium dicit, id
tur ut veniat, ergo dirigentes inveniat. lpse autem est, Assyrii, quomodo agnoscent"?Quia ostendet eis
Joseph est oves. Et intellige per Joseph (ideles de faciem siiam , et salvi erunt. Et est (quasi dicat):
gentibus, juxta nominis interpretationem; per Israel Obtexisti faciem luam, et segrotavimus; ostende
vero fideles de Judaeis, audito Joseph, tanquam rio- fuciem luam, et salvi erimus.
Hiinis inlerpretatio multurii juvet, significat enim Domine, Deus virtutum. Ostende, inquam , la-
augmenttim. Et illud utique granum cecidit in ter- ciem ftiam. Nam videris quasi iralus, quandiu dif-
ram mortificatum, ut resurgeret multiplicatum, id fers ostendere ; sed, o Domine Deus, etiam super-
e3t, ut augeretur poptilus Dei; tamen attehdendum coelestium virtutuin , quousque irasceris super oratio-
est nobis qnod in ipso Joseph contigit. A fratribus nem, id est, quandiu haec ira' lua erit super.ora-
quippe esf yenditus, a suis inhonoratus, apud alie- tionem, qula facit ut effectum non habeat oratio
nigenas exallatus ; et intelligamus in cujus grege serut tui ? Quasi dicat: Si irascebaris inimicis, ira-
esse debeamus, cum his qui jam dirigunt se, ut sceris adhuc servis tuis. Convenisti nos, et agnovi-
lapis ab mdificantibnsreprobatus, fiat in caput anguli, B£ mus, et adhuc irasceris ? Plane utique irasceris, sed
ienens duos parietes e diverso venientes, in angulo non ut judex dominando, sed poiius ut paier cor-
tamen convenientes. Sequitur: rigendo. Plane irasceris, quia scriplum est: Fiii,
Qui sedes super cherubin. Cherubin plenitudo scien- accedens ad servitutem palris lui, sla in limore et
tim interpretatur. Habet autem ille scientise pleni- iremore, et prmpara animum tuum ad lenlationem.Ne
tudinem, qui habet charitatem, quia plehiludo legis putemus iram Dei transisse, quia conversus est;
est chariias. Ne ergo per miilta distraliamur, ne per iranshi, sed ne in seternum punial. Flagellat atitem,
mulla vagemur, si volumus habere scientiae ple- et non parcit, quia corrigit omnemfilium quem reci-
nitudinem, habeamus cbaritatem. Quid enim ne- pit. Si ergo Tlagella detrectas, quomodo recipi de-
scit qui charilatem scit ? Utique omiiia scit, quia sideras ? ftagellat enim omnem quem recipil, qui
Deum scit. Scripturo est enim quia jDeus charilas nec prqprip "Filio sup pepercit, et in hoc est ira
est, Et est dicere: Tu qui sedcs super cherubin, id ejus. Oratipnem aulem de qua dicit, aceipe illam
esl, qui sedes In illis qui siint cherubin, ut supe- quce proxime praeceditj" scilicet, oslende faciem
rius; aiiima enim justi sedes est sapientiae, Mdni- tuam, et siffliles in psalmo. Cui orationi videtur
festare. Quasi dical: Erravimus, quia te pastorem praevalere ira, quaiidiu ab jnimicis flagellamur et
npn agnovimus ; et ideo manifesta te nobis, ut am- alfligimur. Et cum dicit : Qupusque irasceris super
plius non erremus. Manifestare,. dico, nt sis coram, oraiioneni sefiiiJtui, ita accipe, quasi dicat: Quan-
id est, ut appareas Ephraim, Benjamin, et Manatse. diu cerie necessarium erit npbis.
Vidferiturmajus quiddam bcecnomina alterum altero 1 Cibabis hds panelacrymarum. Quasi dicat: Vere
notare, sed tamen e.osdem significant, vel scilicetrp irasceris nobis. Nam cibabis nos pane lacrymarum,
llluminalos et cprrectos. Inlerpretantur autem sic: id esf, reficieniihus lacrymis. Ponit idem per aliam
Epbrairii fruciificdtio, Benjamin fitius dexlm, Ma- simililudinem. Et dabis nobis potum in lacrymis.
hasses oblivio. Et rgvera his qui fructificantes sunt Panem lacrymarum, et pofum lacrymosum vocat
in bonis operibus, et qui filii dextrae sunt, id est, tribulatibnes et flagcila , quce sancti in hac vita do-
qui potiora insistunt, el qui eorum quce relro sunt lbribus pleha patiuntur. In quibus dat eis Dominus
obliviscuniur; in ea vero quae ante extenduntur, panerii et poium, id est, integram refeclionem,
rnanifesiatur iDominus, quia magis et magis ab eis sciiicet.:, ut rion solum tribuleniur, sed etiam glo-
cognpscitur. rientur in tribuJationibus, scienles quia tribulatio
Excita, Domine, potenliam tuam, et veni. Quasi pqtkntiam operatur, palienlia probationem, et caelera.
dicat: Et ut manifesleris, ideo, Domine, excita po- Ei dat eis iri mensura, id est, proulferre poiesteorum
tehtiam tuam, quse pruis sopita erat cum a discipulo fragililas, scilicet ut erudiantur, non opprimantur.
tradereris, cum flagellareris, crucifigereris, et pen- Et ut rion deficiaril sed proficiant, quia, ut ait Apo-
denti in cruce dicerelur : Si filius Dei et, descende Slolus : Fidelis Deus, qui non pattefur vos tentari
de cruce. Tunc enim nihil valere videbaris, qoia supra id quod ppteslis, sed faciet cum tenlatione etiam
prsevaluit tibi perseculor, quod prcefiguraveras in proveritum, ut possilis sustinere.
luctante Jacob et angelo. Angelus enim a Jacob vir Posnisfi nos in cqnlradiciionem. Hoc, inquam,
ctps est, sed quia vbluil; sic et lu a Judaico po- modo cibahis et polabis nos in lacrymis, quia posui-
ptilo victus es, quia interfectuS, sed, quia voluisli. • sti hos-in coriiradktionem vicinis nostris, id est, tales
Unde et dixisti: Non Itaberesin me potesiatem, nist nos fecisti, qutbus conlradiceretur a vicinis nosiris
tibi datum essel desuper. Et sic Jacob angelum vi-1D de eodem populo. Et inimici nottri, id est, persecu-
ctum tenuil, et ab eo benedici rogavit, qui el bene- torcs de gentibus subsannaverunt nos, dicenles : Qui
dixit ei; et quodam ffiodo maledixit, quia iatitu- sunl isii colentes morluum, credentes in crucifixum?
dinem femoris ejtis tetigit, et clandicaTe eurh fecit; Hoc vere factum est. Postquam enim surrexit et
sic el populus Judaicus te viclum in parte lemiit, et ascendit Dominus, praedicabatur hoya vita, resurre-
heiiedictioneiii in genere fidelium accepit, claudica- ctio vera, res quidem credibilis, «i rei incredibili
tionem vero in genere infideliurii. Nunc ad lilteram miracula Jidem faciebanl. Contradicebalur a muliis,
redeamus. sed contradictor vincebatur , et ex contradiclore
Excita polenliam tuam. Quasi dicat: Morluus es fidelis elticiebatur. Tamen flamma eral multa, id
ex infirmiiate, resurge in virfute. Qtiod quanfum est, ifibulalio erat mulia. Et saucti martyres pane
ad cognitionem referendum est," et hoc modo rerit lacrymarum cibaii," et Jacrymis potati; sed in nieu-
in nolitiam noslram, ad hoc, ut facias nos credentes sura", hoc est> quanlum quisque ferre possel, scili-
in le salvos. Omnis •enim qui credil in ipsum, tion cel, ut per niensuram liibulatioiium sequeretur co -
confundetur. roiia gaudiqrum,
. ,Deut, convertenos. Quasi dicat; Et til nos salvos Deus virtutum, convertettos. Posuisti nos, inquam,
facias, ideo , o Deus, non Stilum hominum , sed contradicfionem et subsannationem; ne autem per
etiam virluium superccelestium, lu conversus ad hoc avertamur a te, o Deus viriutum, conversus ad
nos, qui prius aversi eramus, converle nos ad te. Ei noSj converie nos, elc. Repeiitio, non ex necessitatfl
«t converlasj oitende nobis fasiem smm f quam MtthS jmrr«iiti?, ged ailficwoneetamiSi
917 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. LXXIX. 918
Vtneamde Mgyplo transtulisti. Hactenus de ad- iA hanc et causara attentlant : et sic ne quid siinile in-
Vehlu Salvatoris egit, scilicet, quo quotidie venit in currant, caveani. Causa enim destruclionis haec est,
not.itiam; nunc aiiiem agit de vinea ejus. Et ineipit quia contra cullorem suum, superba exstitit : quia
a principio; t prima enim gens, ut Augustinusdicit: servos missos ad se ad exigeudam mercedem colonj
Judaea esl principium hujus vineae. > Et est quasi occidit, quia ipsum hceredem ejecil et interfecit,
dicat : Convertenos, inquam, Deus, el bpnis princi- .Qui tamen ejeclus plura possedit: quia ex parie con-
piis junge meliores exitus. Namqtie bene coepisti, ligii cmcilasin Israel, ut plenitudo gentium intraret,
quia lineam luani transiulisti, per carnales paires et Et accipe maceriam ejus vinece, raunilionero ejus,
etiam per quosdam spiriiuales, deMgypio, ubiop- scilicel regnum et sacerdotium, et maxime prole-
primebantur servitute, transtulisii. Et ejecisti a facie. ctionem Domiiiicam, qua magis quam per aliud ali-
ejus gentes, quae promissionis terram oecupaveranl, quid luti erant : ut quid inquam detlruxisti maceriam
ef planlasti ibi eam. ejus, el cur vindemiant eam omnesqui prmlergrediun-
Dux itineris fuisti. Praecedensversus tantum ad tur viam? hoc dictum est ad similitudinem. Sicut
lilleram accipit, iste vero ad ulrumque, seilicef, eiiim si qua vinea secus viain sit, et maceria ejus
eliam ad niysleriiun. Naro sicut prcebuit illi plebi diruta sit, a quibuslibet pertranseuutibus vindemia-
carnaliter ducalum in lttmine noctumo el umbra- tur : ita viueara illani mutiitione ejus destrucla vin-
culo diurno, iia eliam huic vinecespiritualiter prae- demiaverunt, hoc est, in diversas partes distraxeiunt
bet ducatum, illumiiiando eutn spiritualibus donis Antiochiis et mulli alii, landem vero principes Ro-
siiis, id esl, iti ignorantia bujus vitae, el obumbrande livani. Prsetergredientes aiitem viam dupliciter potest
earo ab iiicenlivis vitiorum in nobis protectione, id :g accipi, scilicet vel yeram viam, id est Cliristiun non
est, per mysterium Incarnationis suse. Et faclus esi agnoscentes : vel a via vere regnandi deorbitantes,
ipse via qui de se dixit: Ego sum via, et veritas, el hoc est teinporaliler regnanles.
viia, quia nisi ipse via ejus esset, aliter quod sequitur Exlermitiavit eam aper de sylva. Quasi dicat : Non
esse non posset, scilicet, quod ipse lotam lerram a quiliuslibet prcetergredieniibus viam vindemiata
implevisset. Et transit hic ad niysterium. tantum, est, sed ab illis quos ipsi maxime immundos puta-
cum dicit: bant : quia aper exterminaviteam. Nihil enim Judaeis
Et planlasli radices ejus. Radices hujus vineaevo- magis iminundum vel conlrariuin quam porcus; aper
cat palriarchas, quos plantavit per fidem in posteris auiem est porcus. Ei intellige per apruin Vespasia-r
eorum spiritualihus, et in qtiibusdam eiiam carnali- num gentiiem, quia- nulla roajor iinmutidilia tjuam
bus. El hoc modo implevillerram, non per carnalem gentilium, qui crealuram Creatori prseposuerunl. Et
prolem, sed per spiritualem. Et umbra ejus, id est, est dicere : Aper venieus de sylva, id esl, de gentili-
umbratica dicla de vinea hac opertierunt monles. tate, quae inculia erat; quia nec legem, nec prophe-
Monles vocat hic prophetus viriutibtis eminentes, tas acceperat, exterminavit, id est, exlra lerminos
qui montes operii sunt, id est, obscuri et nebulosi suos posuit virieam illani: quia qui iion occisi sunt,
facti suni, quia umbralice, id est, mysfice raiilta dei aut fame perieruut, aut captivi ducii sunl. Et singu-
liac vinea dixerunt. laris, idesi,TitusMiiusVespasiarii;/en!s,idesl,crude-
Et arbusia ejus cedros. Arbusta vocat minores lis et superbus, depaslus est, id est, depastam habuit
proplietas, cedros vero sublimes et potenles in sce-' eairi vineam; quia iste roaxime despoliavit et vastar
culo. Et est dicere quia non soiurii majores pro- vit eam. Paire euim "Vespastano Romain regresso,
phetae prcefuerunt huic vinece, sed etiam arbusia, id '-' iste in obsidione remansit, el landem civitatem ce-
est, minores prophetaeoperuerunt cedros, id est, in pit, et fundilus everlit.
laiiium supercreverunt unibris cedri, id est, subli- Deus viriutum. Quasi dicat : si sic agendum erat
inibus mundi, ut operirenl, id est, humitiarent, et in paleis , non sic Domine agatur in grariis : sed , o
involverent iilas cedros, et facerent cedros mundi Deus virluium, converleread nos, ut sic conyertas
cedros Dei, sicul et in Paulo el Dionysio factum est. nos. El qui prius videbaris despexisse viueam istara
Prseterea haec eadem vinea exlendit palmiies suot in illis carnalibus pairibus, respke eam inisericordi
tisque ad mare. Palmites vocat iilos quibus ipse Do- affectu de cm!ocoslorum, id est, pef lioinincm Dd-
niinus dixit: Ego sumvilis, vot autem palmites, hoc miniciuii, scilicel mittendo ei quem missurus es. El
est Siiictos apostotos, qui principaliter ab ipsa vite vide, id est, prse oculis illam habe, ut plenarie ejus
processerunt, quia a Dominoelecti iuerunt. lli pal- miserearis. Et ita uistia pei graliam luam tiineam
mites extensi sunf usque ad roare, id esl, usque ad islam, lanquam lauguidam ei iropotentem, per se
geiililium amaritudinem, quia in onincm lerram surgere. Et petfice eam inerito et nuiuero, nou in-
exivit sonus eortim. stilue aliam : quia ibi (quasi dical) vertim semen
Et propaginesejus usque ad flumen. Propagines Abrahae est. Ibi senien illud, in quo benedkentur
vocat regeneratos in fide per palmites. Ex palniiie omnesgenies, id est radix illa iri qua insenus oleastei*
enim fit propago,qucepropaginesextensse surit usque pouatur : perficeeam, dico, quaenon babet ex se esse,
ad ftumen,quia per illorum exemplum et admonitio- sed ex te, quia earo planlavit dextera lua. Et ita dico
iiein etiam illi qui fluineii erant, et qui maxime in perlice, ul sit fundata sttper filitim hominis, id est,
aniaricantes fluclus hujus sceculi inlluebant, facti D '. Christiitn. Dicitetiiro Apostoltts: Ftindamenlumaliud
sunt propagiues. Et hoc modo, scilicel per prophe- neino ponere potesi, prmter id quod positumest, id est,
tas, tum per palmites, tum per propagines factum Christus. Filium homiiiis dico quem m specialiter
est boc, quod haecvinea lotam lerrain implevit. confiriiiasli inter omnes libi, idest, ad luum liono-
<7f quid desfruiisft"maceriam. Deflei hic Asaph rem. Adam quidem in abtindanlia virtulum posuisti,
corjioralem destructionem ejus populi, quem prae- sed iion conlirmasti, quia labi poluit.
diximus principiuni esse vinea;, sed n;m sine spe; Incetua igni. Yere perficies eam, quia incensa igni
quia Iqijuitur, ul in lilulo pisediclum esl, de dire- el suffossa peribunt ift ea ab inerepatione vullus lui,
ciione. Et si sic in paleis, non sic ageiidum erat in VultusDei Patris est ipse Chrisius, sptendor et jigiira
granis.Ei est, quasi dicat : Quando quidem, o Do- subslanlimejus, ut ait Aposlolus. Vete eliani sancii
niine, eduxistivineamillam de Mgyplo, ei eam plan- praedicalores, iu quibus apparet vtiltus ejus; hic au-
tasti, iilquid ergo desfruiisti maceriainejus? iNonhoc tem vultus Dei, quid aliud increpat nisi peccala?
dicil illuniinatus alque ccrrecius Asaph lanquam Per ejus utique increpaiionem peccata nosira per-
nesciensiSciebat enim eam necessario destruendara, ibunt. Fiunt autem peccata omnia quae sponte com-
quia iuierminatiis erat ei Dominus per lsaiain di- iiiiitimus , aut malo amore, aut timore malo : sicut
cens : Destruam tnaceriam ejus. Et adjicit quare. e contra oinue opus bonum aut fit bono amore, aut
Exspeclavienim ul facereluvam, el.fecil labruscain. bouo limore. Ut si aliquis velil nos iuducere ad hoc,
Extpeciavi ul faceret judkiutn, et fecii iniquital:in. ut falsum lesiimonium contra pioximum dicamus,
Sed pro Assyriis hoc dicit, ut ei desitructionem aul aliquid tale, promillit nobis mui.a : quibus si dg*
 919 BEDiE VENERABILIS OPP, PARS ll. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA." 920
lectamur et consentimus, ecce malo amore, id est A tecosten. Hem Arnobius in septuagesimo nonopsal-
cnpidate prava accensi peccamus. Si aulem gralia mo, Ftnea reparalur, et in octuagesimo pro torcula-
Dei tunc nos inspiramur, et cogilamus illud quod ribus agitur : Exsultale Deo, qttia resurrexit vinea'
ipse proposuit nobis, exemplificandum scilicet -.Qtiid ejus, surrexit enim, quem exterminavit incredulus
prodest 'lomini si tolum muridum lucreltir, ariimmveto populus ; ipsum utique exlerminavit, qui dixit: Ego
tum detrimenlumpatiatur ? Ecce per liahc Dominicam suni vitis vera.
increpationem effectus mali amoris, id esl, peccatum EXPLANATIO.
in nobis perit. Tunc ille videns promissa sua con- est qirinta dies a sabbalo, cjnse a
forsiian ad minas se- et minatur Quinta sabbalt,
temni, convertit, dies Jovis, a nobis quinta feria vocatur, in
nobis non tanium expulsionem, sed ipsam etiam gentilibus dixit Deus : Producant aquse reptilia animarum
morlem. Quod si tunc territi ei consentiamus, ecce qua et volatilia volantia sub firmamenio cceli :
timore malo humiliati peccamiis. Si aulem tunc gra- vivarum, diversaevirtutis viros ex aquis ba-
tia divina intefius roboremur, et quod ipse exem- mystice significans esse nascituros. Tituli ergo hujus intentio
in menle habeamus, scilicet: piismatis
plaridum proposuit, est, ut in finem designet Dominum Christutn;
Noliie timere qui corpus occidunt, animam autem non t-alistorcularibus, Ecclesiam persecutionibus exami-
occidere, et resistiraus, et non peccamus. pro
possunt natam; Asaph, congregalionem: quinta sabbaii, ba-
fflelius est enim ut aliena iniquitas perimat carnem plismum. Unde colligilur psalmum in Ecclesia Do-
nostram, quam injustitia perimat aniroam nostram. minide regenerata congregatione esse locuturum.
Et quahtumcunque muridtis proinittit nobis injustis, Ilic enim Asaph ad historiam quidem loquilur Ju-
mutto pltis dabit Deus jusfis, cum dicil: Venite, be- B daeis, sed melius spiritualiter intelligitur a populo
riedkti Palris mei, et ccetera. El quantumcunque christiano. In prima
mundus minaiur uobis justis, multo plus minatur delibus, ut per organa parie Psalmi loquitur Asaph fi-
diversa musicorum personent
nobis Deus injustis, quia dicturus est: Ite, matedkti, laudes Domino pro perceptis saepe beneficiis. ln se-
in ignem mlernum. Et hoc est quod dicit : Incensa cunda, verba sunt Domini comminantis ne idola co-
igrii, id est peccata ardore pravae cuptditatis com- lant, sed ipse solus adoretur, qui remunerare soleat.
missa, et sttffossa, id est, illa etiam peccata, quse per In teriia Asaph reloquitur, arguens infideles cur fal-
Iiumiliaiionem mali timoris commiituntur. Et ideo laces exstiterint, quibus dona Domini sint
copiose
suffossa dicuntur, quia murus qui suffoditur, humi- collata.
liaiur; uiraque, inquam, hcec genera peccatorum per- COMMENTARIDS.
ibunl ab increpationeper yulium tuum facla, o Deus :
hccc quidem senlentia beati est Augustini et aliorum Exsuttate Deo udjutori nostro. Titulus est talis: ln
complurium. Cassiodorus vero incensa igni eodem finem pro torcularibus quinla sabbali, psalmut ipsi
modo accipil, sciiicet peccata illa qute ardore mali Asaph : qui sic exponitur. Haecverba referuntur in
araoris fiunt, suffossa vero ea peccata yocat, quae,- finem, quae sunt psalmus caniatus ipsi Asapb, id
cunque per insidias aut per doliim. quasi infossa est Dominicse coiigregationi pro torcularibus in
fiu.nt. , quinla sabbati. In torculari sunt duo, pondus scili-
Fiat manus tua. Quando quidem tam utilis est . cet, [et pressura; et de pressura duo procedunt,
increpatio tua, fiat iergomanut tua, o Domine, id est, ole.um sciiicetet amurca. Oleum scilicet in apoilieca
semper adhaereat correctio lua super virum cOnsti- p recondendum, et amurca in plateis conculcanda. In
tuendum, id est, ut consliiuatur unus vir perfe- quinta vero sabbati creavit Deus omnia reptilia
ctus, id est, Chrislus, caput scilicet et corpus. Supcr - aquarum : quia quintadiedixit, Producanlaqum omne
virum dico dexterm fua;, id cst, in quo apparebit reptile animarumvivenlium. Per reptilia aulem creata
dextera, id est, polenlia tua. Et quem virum acci- in aquis significantur omnes aqua baptismatis rege-
piat, determinat dicens : Et super Filium homiiiis. nerati. Quorum quidero alii dignevivunl sacramento
Omries- enim portanies imagineni Filii homiiiis, baplismatis, et hi designanlur per oleum. Alii vero
quasi unus Filius hominis cum ipso su.nt. Quem Fi- indigne vivunt sacramento baptismatis; qui per
liuin hominis confirmasti quidem principaliter in amurcam inielligtinttir. Et hi communiter sunt Do-
capite : secundario vero etiam in membris tibi,: id minica congregatio, cui proplieta psalmum istum
est, ad tiium lionoretn. Vel aliler (quasi dieat) Et cantat pro torcularibus quinta sabbaii, id est pro
utperficiatur viriea planlata a dexlefa lua, et ut pressura intendenda et appetenda, quia necesse est
pereant inea incenia igni el sujfossa; ergo Domine omnes qui pievoluntvivereinChristo, pali persecu-
^ai manus tua, id est, prblectio tua super virum dex- tionero. Pressura dico separante res significatas per
term tum, id est, super oninem illum qui hoc virium res creatas in quinta sabbati, hoc est eos ipsos, qui-
quod hahet exercet in dexlera, non in sinistra. Et hus ista caniantur. Qui enim digne vivunt sacramen-
specialiter, fiat manus lua tuper Filium hominis, qui to baplismatis, non subterfugiunt hic iribulari,
*st caput eorura. Noh enim dedit ei Domihus spiri- qitia iion solum aflligunlur interius, se ipsos abne-
lum ad mensuram. Super FUium hominis dico, quem gantes, sed efiam apud aquam contradictionis, ut
tu confirmasli libi, ut supra dictum est. psalmus dicit, probantur, idest, exlerius affliguntur.
jEt. rion discedimus a le. Fiat manus lua, inquam, D Qui vero iniligne vivunt sacramenlo baplismalis, iili
super virum dexterae tuce, et stiper Filium hominis. quidem maliiiit bic deleclari quam fribulari. Etboc
Et ita nos qui prius discessimus a te, cum te pro- modo per pressuram in praesenliseparantur: in fu-
pter aliud colebamus, tton amplius discedimus a te, turo veropenitusseparabuniur.quandooleum in apo-
colenies prbpter te; quia tu nos mortificatos inlerius fhecara Dominicam eliquabitur, amurca vero aeler-
in peccatis, vivificabisnos, in spirilualibus donis. Et naliier conculcanda ejicielur. Ecce lumen psalmi au-
ideo deinceps riomen tuum tantum, et non aliud tn- divimus, inlremus, audiamus, gaudeamus, limearous,
vocabinius. Ut autem lioc fiat, Dpmine Deus virlu- fugiamus, appetamus : quia haec in psalmo inveniun-
tuhi convefsus ad;nos, contierfeadnos, etc. tur. Alloquitur autem propbeta prius oleum, dicens
ita:
IN PSALMUMLXXX. Exsultate Deo. Quasi dicat: Circa vos sunt qui ex-
mundo deceplori et deserlori suo, quidara
In linem pro lorcularibus Psalmus ipsi Asaph quinla sultant etiain ventri deo suo : vos autero, o vere dorninica
sabbati.
congregatio, exsultate Deo, id est, cum omni laetitia
ARGUMENTUM. aggratu.la.miniDeo, noii mundo, Deo, dico, adjutori
Reditum populi de Babylone prcedicens, omnes ad nostro. Cum dicit adjutori noslro, nec ingratus est
gratiarurfi provocat actionem. Torcularia vel autem ti- gralice, uec lollit arbitiii liberlatem. Jubilate eliam
tulo praenotavit, quibus vet ipsi afflicti, eorum Deo, qui vere Deus est Jacob, posterius nati, id est,
sunt hostes altriti. Aliter vox apostolorum ad Pen- populi gralice. Quasidicat: quod poieritis explicare
921 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM.LXXX. 928
clamale; quodvero non valetis explicare, jubilate. A J audivit, quia legem accepit; ita et iste spiritualis
Jubiltis enim tanta mentis laetilia est, quantam non Joseph postquam de lerra ^Sgypii, id esf, de tene-
sufficit explicare verbis. Ecce quam manifeste ad bris peccalorum transeundo per aquam bapiismatis
pressuram. de qua titulus agit, invitat cum dicit: rubricatam sanguine Christi exivit, tinguam quam
Exsultate Dee, jubilale Deo. Qui enim vere Deo e.x- non noverat, id est, novitatis praecepta audivit, ut
sultat, iribulari non detreclat, imo desiderat, ut ad sciret ubi jam cor babere deberet, sciHcet, non in
eum cui exsultat, perveniat. terrenis, sed in ccelestibus. Et per illatn linguam
Sumile psalmum.Quasi dical :.Et ut vcre exsulte- divertit ille qui teslimoriium posuit dorsuni ejus ab
tis, et jubiletis Deo, sumile psalmum, ef date tympa- oneribus, hoc est, ipsum quasi muilis oneribus sar-
niim. Apostolus quasi reprehendens et dolens dicit cina peccalum incurvatum erexit. Et a quibus oneri-
in quodam loco : qtiod nemo communicaverit ei in hus cum divertisset, ostendit, dicens : Qttia manus
ratione dati et accepti. Quid autem sit communicare ejus servkrunt in cophino. Copliinus est vas sterco-
in rationedali et accepti, alibi aperte exponit dicens : rarium, el ideo per cophinum concupiscentitecarna-
Sinos vobisspiritualia seminavimus,nunquid magnum les intelligunttir. Et est dicere : Manusejus servierunt
est ti veslra carnalia metamus? Ulique non simililer, in copliino, id est, opera ej'us fuerunt in cxpletione
et liic dicilur : Sumiie psalmum, et date tympanum, carnalium concupiscentiarum, et carnalium deside-
hoc est accipite spiritualia, et date carnalia. Psalmus riorum. Quod vere serviius erat, quia emnts qui facit
enim quia de superioribus est, pertinel ad spiritualia; peccatuin, servus est peccati. Et ab his oneribus, id
lympanum vero quia de sicco corio lil, significat esi, ab his mortuis.operibus, liberavit ille eum qui
carnalia. Et est dicere : Si avidi estis in spiriluali- JJ dicit: Venilead me omnesqui laboraliset onerati estis,
bus suscipiendis, devoti sitis in carnalibus erogan- et ego reficiainvos. Ipse, dico, dicens ei ila :
tium. Quasi dicat: Accipite vocem nosiram, exbor- In tribulalioneinvocasti me, et liberavi te. Reco-
tationem noslram; suscipite doctrinam nostram san- gnoscat se quisque conscienlia, si devote per mare
ctam, et date manus vestras, hoc est, facile bona Rubrum transierit, si cura fide linguam quam noh
opera. Quod ideo facere debetis, quia psallerium noverat audiverit; altendat tribulationem suam, quia
jucundum est cum cithara, baec sunt duo diversa vere tribulalio magna prerai peccatorum sarcina,
jnstrumenta, quia psalterium sonat de superiori, quia conscientia relevata lcelatur. Ecce baplizatus
cithara vero de inferiori. Et doctrina verbi Dei de- es, et conscientia tua quce heri premebalur, hodie
super est, quia coelestisest. Quare tale est, ac si di- gralulatur, et liberatus es in tribulatione. Memento
cat: Si exspeciaiis a nobis talia, non sitis pigri ad enim tribulaiionis tuae antequam ad baplismum ac-
facienda nostra carnalia, hoc est opcribus vestris cederes, quid sollicitudinum in corde gerebas, quid
verbo Dei respondete. Quia psalterium junctum cum jej'uniorum promittebas, quid lacrymarum et ora-
cithara, est jucundum, id est, suave melos reddit tionum internarum, piarum, devotarum exhibebas.
Deo. Ecce omnes liosies tui occisi sunt, id est, omnia
Buccinate tn neomenialuba. Solitus fuit Israelili-, peccata lua delela sunt. Et hoc niodo, quia in tribu-
cus populus festivitatem facere, et lubis buccinarei lalione invocastime, liberavi te. Et le liberato, ea;au-
in neomenia, id est, in nova luna. Neon enim inter- divi te in absconditotempestatis,sciliccl, noti in tem-
pretatur novum,mene autem luna. Designalur aulem peslaie maris, sed cordis. Necesse est autem tit
per lunam innovatam, nostra mortalis et defectiva u-, postquam aliquis exaudilur in abscondito ternpesla-
vila, per gratiam renovata. Et est dicere : Et ut di- tis, probetur apud aquam confradictionis. Et ideo
gne Deo exsulteiis, tuccbuifc ergo Iu6a in neomenia, snbdit : jProIiatiife apud aquamcontradktionis; post-
lioc est, apertius et clarius et fiducialiusnovam vitam quam enim credideris, et per mare Rubrum trans-
prsedicale, non limenles slrepilum veteris vitae. Et ieris; el exaudilus fueris in abscondilolempeslalis,
determinat qtiam lieoineriiamaccipiat dicens : Buc- et viam Dei carpere cceperis, ecce restat adhuc aqua
cinate in insigni die solemnitatis v,etlrm.lnsignis dies; contradictionis, quia tunc insurgunt multi exagitan-
est loinm lempus gralice, quod et solemnitas est; les _te, multi devocantes te, lunc minis, tunc blan-
summaeIsetitise,scilicet dispositionis anliquae, repa- ditiis. Sed tu non erubescas praedicarequod poies
rationis novse,felicilatis seternse. defendere. Non erubescas etiam inter blasphemos
Quia prmceplumin Israel est. Ideo debetis bucci-i prsedicare quod credidisli. Si enim exaudilus es in
nare tuba in neomenia, quia hoc est prmceptum abscondito lempeslatis, corde creditur ad justiliam.
Israel. Sicut enim prseceplum fuit carnali IsraelI Si autem probaris'apud aquam contradictionis, ore
carnaliler, ita spiiiiuali spiritualiter; et si illi, multoi confessiofit ari salulem. Hcecaulem aqua fere exsic-
magis isti. El illud prseceptum non est negligendum, cala est in hoc lempore. Tempore vero sanctorum
quia neglectumest, et judicium Deo Jacob aliribu- aposlolorum et aliorum institutorum Ecclesise fluxit
tum. Nam si negligitur ab aliquo, inde sequilur, ut, abundantissime. Quando enim Samson petebat sibi
Deus Jacob judicet, id est, damnet eum. Cum enim, uxorem ab allophylis, hoc esl, Chrislus sol eorum
carnalis Jacob propter carnale prseceptum neglectum, (quod Samson interpretatur) per praedicatoressuos
damnabatur, multo magis spiritualis si spirituale: petivit sibi sponsam Ecclesiam de genlibus, tunc
praeceptumnegligat, damnabitur. Et ideo hoc prae-. Dieo frendens occurrit ei, sed factus est inter manus
ceplum est judicium Deo Jacob, sicut etiam orania,> ejus velut haedus caprarum, id est, tanquam langui-
alia : quia qukunqueper legempeccaverunt,per legem dus peccalor, et in ore ipsius mortui postea mcl est
judicabuntur. Et vere ei esl judicium, quia ipse de inventum, quia princeps genlium prius contradicen-
se dicil: Ego in judkium veniin mundum. tes et frementes, postquam conversi suht, leges et
Teslimoniumin Joseph posuit. IIoc ideo addit, ut; instituta pro Cbristiano nomine, quod prius impu-
delerminel : quia hic non agit de caruali praecepto,, giiabant, protulerunt.
quod iili populo facium est, et dicere: lllud iclcmi Israet. Quce a principio psalmi huc usque dicla
prcecepiuiuquod factum est Israel, posuit Dominusi sunt, ad oleum perlinuerunt; quae aulem sequiiniur
ut esset lesftmoniumin Joseph. Testimonium quidemi magis timenda sunt et cavenda, quia ad amurcam
daninalioiiis neglectum, lestimonium vero liberaiio-. pertinent, audienda taroeri sunt. Ut qui videatur se
nis custoditum. Per Joseph vero qui augmenlumi esse oleum gaudeat; qui autem adhuc periclitatur,
inlerpretatur, intellige priores omnes per fidemi> ne amurca liat caveat. Et sic continuatur. Oleo qui-
adauctos, de quibuscunque, vel quicunque, sive de dem dixit: In tribulationeinvocasiime, etc. Amurcce
Judaeis, sive de genlibus. Qui Joseph cum exirel de: vero dicit hcec quce sequuntur : Populus meus „
terra Mgypti, audivitlinguamquam non noveral. Sicutt audi. Populum suum vocat, non quod obtemperaret
enim .Apostolus ille de Joseph et aliis fralribus pro- jussionibus suis, sed quia initiatus sibi erat sacra-
pagatus, postquam de lerra ^Egypii exivil, et per menlo baptismalis, et aliis sacramentis; et quem
mare Rtbrum transivit, linguam quam non noveratt populum suum accipiat, determkiat dicetis : Israel
 923 BEDJEVENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 924
vidensDeum fide, et si non spe, audi me, et .conie-,\mens , qui debuit esse audisselme. Et quid sil audire
iiaftor te, id est, etim oliis testem adduco, vel ha- eum exponit dicens : Si Israel ambulassetin viis
beo hujusrei, scilicet, quod si audieiis me; id est, meit, hoc esl, si deleclareiur in praecepfismeis, ego
si obtemperaveris meis prcccepiisict ea inienderis humiliassem ininikos eorumel intiTiiseciiset extrin-
diligentef, deus recens,id esl, fabricatusex lempore secus, pro niltilo repuiandos forsitan. Istud forsitan
deus, non erit in le, id est, in corde luo, quia co- non dubiiative ponitur, sed coniminalive, quantum
gnosces me Verbum Palri coceiernumet consub- ad illos qui ostenderiint se dubitare de ejus potentia,
stantiale. Homb enim recens; Verburaautem erit in per hoc effeclum, quia non audierunl vocem ejus,
principio apud Deum ipsi coaeiernuffi. Et ideo rion sicut et nos servo rebelli. comroinando dicimus :
cogitahis falstimDeum. Si enim falsum Deum cogi- Forsitan, adhuc apparebit quod ego sim Dominus
tavefis, niinquam fictum Deiim adorabis. Et hoc est luus. Et quod dixit: Hutriiliassemiiiimkos eorum,
quod sequituf : Neque adorabis Deumalienum. y ut evidentius sit, tcquipollenler repetit dicens : Et.
Refefendiim est lam ad idbla inleriora quam ad super tribulanles eos misissem manum meam. Tri-
exieribra. Diversi enim diversns fabricaveriinlsibi hulantes enim vocat eosdehi quas prius inimicos.
deos et exferius ei inierius. Sed quanquam varietas Misissem autem manum meam super illos, idem est
esset in errore, identitas tamen erat in vanilate; quod liumiliassein.
qtiod Samsoii sigriificavit,qnando vulpeculas mullas dical: Inimki Domini.Ecceregreditur prophetando,quasi
per caudas colligavil, et facesardenles ipsis caudis Dominus qiiidem ila et ita illi populo locutus
retigavit,' ut combiirerent segetes Philistinorum. est, serroo auteni ejus non cepit in eis, quia cum
Vnlpes slirit lisereficiquasi in cavernis, ei Tnsidian-JJ deberent esse amici, facti sunt inimici, pejores ex-
tes ut vulpes. De his vulpibus iriCanliciscaniicornm stiterunt oninibus aliis inimicis, quia cum alii ini-
dicitur": Capite nobis vidpeculasparvds. Tunc enini mici nibil promiserunt, ipsimeniiti sunt, quia pro-
vulpecula, id est, lisereticuscajiifuf, quando de er- non miseruni, ef in cuiiciis.fefelleruiit,Meli.usentin est
rore conviricilnf.Has vulpeculas Sanison, qui inter- promittere, et fallere. E.t quja boc fecerunt,
prelafur sol eorum, id est, Chrisius, in cauda colli- ideo meritp lempuseorum erit in smcula.Ellip-Tsest
gavit, quia iii opinioue dissentiunt, inTme iameri curn' dicit'.:, Tempuseorum, Vull enim intelligi quod
consenliuril, Id est, iri Vantiate.El quanquam sttiu tempus damnaiionis el perditionis eortnn erit tii sm-
errore varietas, i'n vanitaie est identitas. Et ignem cula, id, esl, aeternaliierdamnabuntiir. Habent qui-
adhibuit, id esl, errorem, quo alios deciperepOsset, dam libroruin In smculo, juxta quod sic dicitur:
adj'ecit. Ui combtirererit segetes, id est, opera de- Quia iirimki Domini menliti.sunt ei, ideo fempus
siruerentur, nort amicorfim, sed Philistinorum, id eerum, quod ipsi ;aj>petunt,id est, deleciaiio eorum
esl, inimicbrnni, quos eos concessit uf eos devoca- erlt mihi.in hoc prsesejili smculo. Unde sequiiur
rent, "etsibi consociareiil. quia. cito in-aelernumdamnabuniur. Etmeritoquia
ille quem fefellerunt omnem liuinaiiilaiemetmiseri- .
Egq enim sttih Dominus Deus luus, qtiiediixite cordiam eis iinpcndit.
de terra Mgypii. Iduosi nie aucliefis,non erii"i.n te Elcibavit illps ex adfpe frumenti.id est, ex intima
deus recens, quia ego sum, id est,.quia milii proprie medufla irumenli,
quja refecit eos mysterio suaeIn-
convenit, hon fiet yel erit; sed sum propteraefernum carnalionis, et aliis interioribus docirince sanctce
ct iiicoiiimu.tabilemstalurii. Ciir ergo (quasi dicat) „ mysteriis. Et saturavit eos melle manaiite de
vis adorare qtiod lipn est? De omni enim recedente.>• ptiam
jj petra, petrq aulemerat Christut. Permel vero quod
Deb potest dici qiiia non est, quia fuit quando non pontiiicaturo obiinet
fuit, el erif quando non erif. Et ideo deum alienum ccieini. Vefbi. Et estdulcedinisinlelligedicere :
cognitioriem
Quia usqiie ad saturiV
non adotabis, quia ego ium DominusDeus tiius re- latem, id est,
plenarie irobuit eos cognitione etiam
dempiione, Deus iuus crealiohe. Et. (quasi dicat) Verbi, quse.excejlit omuem scieniiam.
qnia nnm ego super omnia. Sed lamen quid tilii.
temporaliter praestiii? multuro quidem. Quia eduait 1NPSALMUMLXXXI.
te de terra Agypli. Omnes quotquot credinjns, de Psalmus Asaph.
terra ^fEgypii, id est, de tenehris igriorantiseerJucti
sumus, el jier mare Rubrum irahsivimus.etlingiiam ARGUSHNTUM.
quam non. noveranius audivimus. Non ergo Deo si- Culpantur hi qui declinant in lnaliiiain, et inter
mus ingiali, nec obiiviscamur Deumnianentem ut jnrganies aequi judices esse dissimulant. Aliter vox
fabricemus recentem. Sequitur :: Ecclesicede Judaeis.
Dilata t>s tuum, el adimpieboiJ/ud. Quasi dicat : EXELANJLTlO.
Angiislias patilur cor luum propler falsuinDeum,
sed quia ego Dominus tuus et Deus sum,diialaer%oos lorera Asapli iridicat Synagogam, quj DominumSalva-
tuum, credendo; amando, praedicando, confitendo; Asapb confra corporea' qnoque praesehtia meruii iriiueri.
el ego adimpleboillud. Interius os quidem adimplebb Judceos de CJiristiadveiitu per totum
fide et dilectione, exterius vero confessione et prae- loijuiiur psalmum. In prinia parle cominonenseos
dicalione. - •n Deuin in corum medio constiiisse, ideo non debera
illos corisortitiiii suscipbre peccatofum. In secunda
£l tion exaudivil populus. Quasidicat: Ego.quidert) adirionet ulintelligant
sic eos vocavi, sicadmonui, et tamen populusriieiis assumpfionecarnis ipsum esse ChristUm,qui in
patiper et egenus esse videbatur.
qui debuit esse metis, non dudivitvocem nieam, id In terlia dicit eos hdnoratos, utfilii Dei fierent, sed
est, ijoft obtempefavit sanctis jiissibiiibus nieis; ipsos in niortis laqueos suo viiio Corluisse.
Ecce quombdo fluit amurca. Et ideo dicb hori audi- '
vit quia non iiiiendil. Quis'? ctii ? Israel mihh O - . COMUENTARIHS.
infelix anima, cur rioii inteiidis illi a qtio es crea- Deus steiilin Synagogq.PsalmusAsaph. Fideles de
ta, revocata, a peccaiis abluta, et in specie deducta. priori populo prsevidentesper spirituin lempus visi-
jBl dimisi eos secunduni desideria cordis eofurri: taiionisei DoiiiinicaeIiicariiationis.exhorianiur posle-
Ecce congrua, ecce uliio divina. Ipsi, inquam, IVOJI ros stios in hoc psalmo, ne ila injusie judicent, et
audierunt roe, et ego rependi eis quod justiim fuit, depravent causain haeredis, sicul feceruni servis ad
scilicet, dimisi eossecundum desideria cdrdis eorutri, vineam prsemissis.Et manifeste ostendunt eisin hoc
hoc est, trdditi suhl'' in repfobum sensum, ut faciant psalmo, in primo versu tempus visitationis,et donii-
qum nori conveniunt, quapropler twiitif, id esl, ca- nicce incarnatioiiis, quia siare, sedere, ire, et hu-
dent et fluerit in stiis adinventionibus,non stabunt ih jusinodi siitis corporalium renmi lantum sunt, non
irieis. '"'.'''' iiicorporalium. Et esl dicere : JPCIIS deorum, id est,
Si populus meus audissel me, Nunc quidemquia per quem omnes illi qui non per naturam, sed per
fiie noh audieruntj dimisl eo»< 81 Aiiien)fvpuiut gratiam Doi futui, deificaniur, IjJsequideiujnvisibili»
925 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. LXXXIL 926
in. suis, factus visibilis in nostris. Stelit (pro slabjt) A fundamenla lerrmillius moweounltir,id cst, auferentur
xn Synagoga. Synagogam ideo ponit, riuia de gente ab eis a romanis piincipibus.
illa nattis fuit. lnde David, de David Maria, de Ma- Ego dixi, Iiein vox Domini illos alloquentis. Et
ria vero Christus. Et bene dicil Steiil, quia pecca- sic continuatur : Deus, inqiiam, in medio dijudicat
tum non fecil, nec invenlus est dolus in ore ejus. Non deos, dicens eis ita : Ego solus ad hoc potens et ido-
autem (quasi dicat) otiose stabit, quia ipse stans m neus dixi vobisquia dii eslis, id est, dii potestis esse,
medio, id est, in aperto. Juxla illud : Posthmcin si feceritis quce ego praecipiamvobis. Et omnes, ut
terris vitus est, ct cumhominibusconversatusest. Yel nullum excipiain, pnteslis esse filii excelsi, filii qui-
in medio, id est in communi, quia venit non lantum dem per adoptionem, etdii pergratiam.
propfer salutem Jtidaeoium (quamvis ipsi soli de Vesautem sicut homines moriemini, el ticul unut
gratia praesumerent) sed eliam propter omnium sak de principibuscadetis. Quasi dicat: Ego quidem cos-
vationem.Detts, inquam.eus inmedio dijudkal deos, lestia vobis proroisi, et ad suroma vos vocavi, vos
id est, discernit illos qui se faciebanl deos, alios as- autein in inlima descendilis, quia in «os minores
sumendo, alios repellendo. Ipse, dico, ita dicens nioriemintin anima per decepiionem majorum, sicut
eis : Vsqtiequojudicalis iniquitalem?Quasi dicat : Si homines, id est, primi parentes, per deceptionem
judicastis iniquiialem usque sub advenlum illius, diaboli rnortui sint, et vos majores cadetis per pri-
qui lux est cordis, an adhue etiam judieahiiis? Et niam elatiouem, sicui unus de principibus, id est, de
item : Dedi legem, vos acriter resiitislis. Servos ad angelis qui principes hominum sunt, quos reguut,
vineam misi./alios contumeliis affecislis, alios eje- per propriam elationem cecidit, cum dixit: Ponam
cisiis et oecKiistis. Nunquid etiam hcereditalenibc* B J sedem tneam ad Aquilonem, el ero similis Altisiimo.
cidetis? Hoc dixit majoiibus : Vos subditi, usque- Surge, Deus. Ecce loquitur Asaph in persoiia sua.
quo lacendo, non resistendo facies peccatorumsumi- Quasi dicat: Ipsi quidem iiialuiit deprimi ad ima,
tis ? id est, vullis imilari praelatos illos peccalores quam vocari ad summa : lu autem, Deus, fac quod
velut innocentes ? Qui enim vuk alicui assimilari, tuum est. Morere, scilicet inter roanus injuste judi-
quasT faciem illius induere quaerit; ideo hoe dicit: cantiuin : et exsurge ul Deus ad jtidicandum. Mo-
plebi, quia in Evangelio dicitur quod majores tene- rere quidem ex infirinitaie, et surge/in virtule, et
bant plebem. Unde constat quia plebs mortero Chri- judica lerram, id est, damna illos terrenos, non
sti posset prohibere. Et quisquis quod prohiberei, tanlum exterius dissipando, sed inlerius excaecandb.
potest non prohibet, vere cousensum praebet. Etf vere ita lacies, qtiando tu, illis repulsis, hseredi-
Judkate egenoet pupillo. Vos, majores, non dehe- tabis, id est haereditatem obtinebis in omnibus gen-
tis iniquitalem contia Christtim judicare, neque vos,, libus. Ex parte enim cmcitas in Israel contigit,
minores, consentire, quia nonne ipse pro nobis esuri- itt pteniludogenlium intrarel. Vel aliter: Sfirge Deus,
vit, pro nohis sitivit velul egenus? et qui in cceloeratl et terram illamqu%tumiiit conlra te, cum te damnaret,
sine roatre, nonne pro nobis in terra voluit esse sines cum cruciligeret, judica, id est, bumilia in parle, ul
patre ut pupillus? Et nonne ad vos.clamavit et clama- qui prius voluit praecedere, sequalur. Et vere ita
bit: Discitea tite quia milis sum el humilis cotde?-ett erit, quoniam tu per illos humiliatos per totuni
Doniiequi dives erat in se pauper factus esi, ut nos; iiiuiidtiiii ad praedicandum sparsos haereditabis in
sua paupertate diiaret? Judkate ergo vos, majores,, omnibus gentibus. In omnemenim terram exivitsonus
egeno et pupillo, id est, ad honorem illius propter• (rj eorum, ei in fines otbis letrmverba eorum.
vos egeni et pupilli, et illum propter humilemet pau- IN PSALMUMLXXXII.
petemjuslificate, id est, justum credite, justuro prce-1 Canlicum psalmi Asaph.
dicate. Noiivos ipsos propter vos tantum diviies et
superbos, hoc, inquam, facite, majores, vos auteni,, A.RGDMENTUH.
minores, eripite qtiaedamin illum propter vos pdupe- Conlra gentium perfidiam deprecatur, quse Macba-
rem, et liberale illum propter vos egenum de manu* bccorumgloriam iiividentes, religiose cceptadestruere
peccatoris principis. Timebant enirii plebem, ut di- cum totius populi interitu conabantur. Alitervox Ec-
ciiim est. Et MCadeo reprehendendi, qui tacendo ett clesicead Dominumde Judaeis,et de
non resistendo consenserunt, quod fiel illis qui ipsum1 yitiis boroinum.
nefas perpetraverunt. EXPLAKATIO.
Nescierunt neque intellexerunt. Vox est Asaph. Canlkum psalmi etl, cum organo prmcinentesubte-
Quasi dical: Dominus quidem illis et majoribus et\ quentes et mmula organo vox oris auditur, canenlit
niinoribus iia loculus esl, non auiem cepit sermoj modos psallerii modulis imitata vociferis, Quia vero
ejus in eis, quia ipsi nescierunl, id est, nescientes s canticum myslice divinm sapientimcontemplationem,
fuerunt. Si enim cognovissent, nunquam Dominum n psalmus autem qui manibus fit, operis perfectionem
glorimcrucifixissetit.Neque inlellexerunt, id est, non,j demonsirut: cantkum psalmi merilo vocatur, cum bo-
inlelligenter in opera ejus ivernnt, quia si inteilige- norumJuxta eperum ejficientia',scientia et doctrina conjun-
rent, non Barrabam liberari peiereni, Christum veroa gilur. serva id quodeldktuni esl: Desideratii sapien-
crucifigi. Et ideo non inlellexeruni, quia arobutantt D tiam, mandata, Deus prmbetillam iibi. Cujut
in lenebris, id est, quia deiecianlur in loco et in,j ret exemplumin CenturioneCornelio mirifice claruit.
genie et in aliis terrenis, quce sunt causa quare leue- Quid vero psalmuscantki sil, quidvesignificel, in un-
brosi, idest, nescienles sint. Non, inquam, imellexe- detriceshno psalmojam dktum est. Asaph qui mulla
runt, sed lamen intelligere poluerunt, quia lam ma-. jam superius de Dominiincarnationeprmdixeral, nunc
nifesla signa in ejus passione daia sunt, per quae B in primo membrode advenlucjus secundodiclurus est,
satis paiuit ipsum esse Deum. Quod quia cum hsec c expetens, ul quomodo in fine smculi injmtcj eyus j?er
diceiemur iuturum erat, fulurum qaoque enunliatt Anftc/irisfum nimis erigendi tunl, ipsius cito debeat
diceus : Omniafundamenlalerrmmovebuntur.Quando 3 veniri judicium, ne gravissimihostis diulurna liceniia
enim tota terra per lerrce motum concussa est, lunc„ cunctttm va&tare possil Ecclesiam. Secundo membro
etiam fundamema ejus mola sunt. Vel aliter : Ipsij in eos qui per similitudines quatdam nominum mp-
quidem non inlelligent, sed tamen possenl, quia aliii jj/icaf, vindkari cotteplionit voto, non maledictionit
remotiores hoc intelligeiit. Naro omnia [undamenla j instinctu.
lerrm, id est, omnia ea in quibus lerreni fundaniur, COMMENTARIUS.
ut diguiiaies, divitice, potestales etsimilia, moveburi- Deus, quis similis eril tibi? ne laceas, neque cem-
lur, id esf, a nitiliis contemiieiiiur. Praedicata eniml pescaris, Deus. Canticum, id est, bsec aggratulatio
nova vita et resurrectione etiam conlempta est feli-- est psaiini, id est, laudis Asaph, quia Asapli in
flias terrena. Vel aliter : lpsi ainbulant in lenebris,, hoc psalmo, id est in hac laude, qncfevefe taus Dei
quia malunt perdere innocentiam quam gentem ett est, quia destructio maligni exercitus per ipsum
paiiiajii. Sed tamen niliil eis proderii, quia"«?»JHi» t facts hic sjoimnemoratur. Cantat, id est, ag"
927 BEDJS VENERABILISCPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 928
gralulalur; non enim defucrunl de populo illo qui A carnalis animus suggerit, implere satagunt. Se-
intelligerent habenles fidem quae postea revelata est. quitur:
Hi ergo per spirilum prsevidentes, quod ille'qui prius Moab et Agareni, Gebal et Ammon et Amalech, el
per irifirmilatem veniens occullus ; quia j'udicandus vlienigenm cum habitantibus Tyrum. Moab interpre-
-muliis assimilari voluit, in tanttim qupd eliameum talur ex palre: quia per abusionem legis ex avo et
jniquis repulatus fuit. Et quia multa opprobria tulit, sorore nalus est. Dicitur etiarri abutens lege, et idco
et nobis patienliam reliquit, sic landem sit mani- per eum abntentes lege tam naturali quam scripta
feste venturus, quod nullus etiam piorum ei assimi- intelliguritur, de quibus patet, quod yere utentibus
iabilur. Et tunc sit nos judicaturus, et ab oppro- lege sunt conlrarii. Agareni interpretantur proselyli,
briis cunctis liberaturus; hsec, inquam, praevidentes vel advense. Proselyti autem dicebanlur, qui de gen-
aggratuiantur, et ad idem nos exhortaiitur,, et can- tilitatein rilus Judaeorum conyertebantur, et"intelli-
tant, ita dicentes : 0 Detts veniens occullus, eliam guntur per istos illi, qui occasione nocendi alieno et
cuin iniquis reputatus fuisti; cum aulem veneris adventitio animo in populo Dei conversantur.
manifestus, quis etiam piorum eril libi simitis ? uli- Gehal vana vallis interpretatur. Vallis est liumili-
que nullus, quia tunc etianj angeli irement. iVeergo las superba; quidam enim humilitatem exterius si-
tnnc Mceas, neque compescaris, tu qui vere appare- mulant, el superbiam in corde gestant, in quibus
i)i's Deus, sicul prius fecisti, cum videbaris infirmus. multiplex est iniquitas, quia simulata iniquitas, du-
Quandiu enim in infirmitate positus fuit, praecepla plex est iniquitas. Ammon populus mmroris, vel po-
quidemdedit, sed a viridicla lacuit. Potentiam quo- pulus turbidus inlerpretatur; et ideo per Ammon illi
que suse divinitatis compescuit, quahdo carnem in B inlelligunlur, qui de amissione lemporalium nimis
quam saevirent, inimicis opposuit. Nisienim se com- conlristaniur, aut de adeptione. nimis inilantur.
pescat, quando caperelur, teneretur, crnr.ifigeretur. Amalec lingens lerram interprelatur: quare per Ama-
jllo enim respondenle, Ego sum : ilti qui eum qum- lec lerrena appetenies el amantes designantur. Alie-
rebant,retrorsum abierunl e%- ceciderunl. Cum autem nigenas pro Philisthceis vel allophylis posuit, qui
venerit in manifesto, lunc utique non lacebif a vin- iiiierpretanlur potione cadentes: per hos ergo in-
dicta, nec reprimetur ejus potentia.. telliguntur illi, quos ebrielas carnalis deleclationis
_ Quoniam ecce inimici lui sonuerunt, el qui oilerunt penitus infatuavit, etexcedere se fecit.
te extulerunt caput.Superpopulumtuummalignaverunt Tyrus Hebraice dicitur Sor, et Sor interprelalur
eonsilium,etcogitaveruniadversussanctosluos.Quiaduo Iribulalio vel anguslia. Possunt ergo per Tyrum ac-
praemisit, duo etiam reddit. Quasi dicat: Ideo ne ta- cijii illi, de quibus Apostolus dicit: Tribulatio et an-
ceas tunc, quoniam inimici tui prius non lacuerunt, gustiain omnemanimam hominis operantis malum. Ha-
sed sonuerunl contra te et luos, ideo potius ponit, bitantes vero Tyrum illi dicuntur, qui studiosi et
sonuerunl quam, tacuerunt; quia tacere non dicitur perseverantes in opefibus tribulationis et angustiae
xilsippsl locutionem, quod autem iirationabiliter A\- sunt. <
cilur, non est dicendum locutio, sed sonus. Et ideo Etenim Assur venil cum illis. Ideo lii omnes ad-
ne compesearistunc, quia qui oderuitl te, exluleruht versus te, Domirie, testamenium disposuerunt, quia
caput, id est nimis superbe erexerunt se contra te et principem malum habuerunt. Nam Assur venil cum
tuos. Nunc caput pro mente aceipitur. Si autem ad illis ut dux eoruni. Per Assur populum illum inlelli-
novissima tempora hoc referre velimus, per caput ** - gere possurnus, qui persecutor Israeiiiici populi
Antichristum accipere possumus. De quo dicit Apo- fuit, juxla illud : Virga furoris meiAssur. Ipse vero
stolus: Quod exlollilur super omne, quoa'dkilur, aul noii intellexit. Intelligilur diabolus, qui operatur in
quod colilur Deus. El ecce (quasi dicat) quomodo so- filiis diffidentice, taiiquam in vasis suis ad oppu-
nuerunt, quomodo caput exlulerunt; scilicet quia gnandum populum Dei. Dicitur autem a quibusdam,
consilium malignaverunt, id est malignum consilium quod Assur affligens vel elatus interpretatur. Aucto-
invenerunt super populum tuum, et ideo consiliati ritatem vero bujus interpretatiortis non audivimus.
sunt, quia prius cogitaverunt adversus sanclps tttps. Sequitur:
Qiiid auleni valuerunt adversus illos qui dicere E-t facti sunt oriincs quos Assur adduxit; filiis
noverunt: Si Deus pro nobis, quis contra nos? Nihil Lot in adjulorium: quia sunl instruroenla filioruro
litique. Lot, id esi, filiorum declinationis. Lot enim decli-
Dixerunt, venite. Jlfa/tanai)erunl,inqUam,const/ium, nant iiilerpreiatur. Et declinatio a verilate angelos
et post consilium dixerunt alter ad alterum: Venite apostatas quasi generavit, qui malis hominibus
et disperdamus de genle nostra eos despeciibne. Quasi utuntur, veltit arinis ad infestandum populum Dei
dicat: Viles, abominabiles, et ita disperdamus qnod corporaiiler, qtiem et ipsi persequunlur spiritua-
non memoretur, id esl, quod nec in memoria ullra liter.
habeatur, hoc nomen lsrael secundum fidem, non se- Fac illis.-sicul Madian. Hoc dicit non optando
cundumcarnem, idesi, christianum nomen. Asaph, sed prophetando, non orando, sed praedi-
Quoniam cogilaverunlunanimiier. ldeo hoc dixerunt cendo. Quasi dicat : Prsedicti omnes adversum te
omnes, quoniam prius unanimitcr, id est. omnes hoc et populum tuum venerunt: tu aittein, Domine, fac
cogitaverunt. Et quia omnes cogitaveruni, ideosimu/, D t'//ts skut fecisli Madian, scilicet ut sicul Madian a
idest, omnes dtsposueninl testamentum, id est, pa- carnali Israel destructus est, ila et ipsi a spirituali
cfum praediclum sciiicet: Venite disperdamus eum, Israel, id est, a populo tuo destruantur et pereant,
etc. Testamenfum enim non solum vocatur illud quod sicut Jabin et Sisara perierunt.
valet mortuis contestatoribus, sed etiam quodcunque Madian interpretatur declinans j"udicium. Decli-
pactum quod homines paciscuntur interse. Disposue- nantes autem judicium surtt, vim rationis non at-
runt, inquam, testamenlum,ethocadversus le el tuos. tendenies; euideo ifralionabiliter agentes, ut qui
Qui autem boc fecerunl? tabernaculum scilicet, id creaturam creatori, terrena aeternis praeponuui, el hi
est, militice Idumseorum, et Ismaeliiae cum caeteris lales merito destruuntur. Sisara quidam princeps
sequentibus. Ecce colleclio maligni exercitus, qui Madianitarum fuit, qui cnm fugiens in tugurio cu-
populum Dei persequitur. Per interpfetationes ergo jusdammulierculae laterei, el obdormivisset, illa
nominum, quanta malilia sit singulorum videamns. clam eum clavo et maleo accessit, et lerrce afflgens
Idumaei inlerpretantur sanguinci, sive lefreni. Per interfecit. Inlerpretalur autem Sisara exclusiog.au-
Idiimseosilaque inteiljguntur illi, qui non ex Deo, sed dii, el intelliguntur per eum tanlum hi qui gandium
ex sanguinibus et ex voluntale carnis, hoc est qui iron in lerrenis quaerunt, verum autem gaudium a se
spiritualiter, sed carnaiuer nati sunt, et concupiscen- excluduni.
liis carnis, e.t terreno desiderio dati sunt. Ismaeliiae Jabin quoque princeps Madianitarum in forrenfc
vero obedjentes sibi interpretautur, Obedientes CISSOM interfectus fuit, el interpretatur Jabin sapiens.
aufem sibi qui rectius dici possunt, quam quidquid Qui vero sapiens ? scilicet ille de quo Apostolus:
 929 IN PSALMORUMLIBRO EXEGESIS. — PSALM. LXXXIII. 950
Vbt tapiens, ubi scriba? hoc est sapiens in genera- A quse quanquam patientibus ira videalur, ipse lamen
lione sua, qui polius dicendus esl insipiens, quia non irascetur, quia de eo dictum est: Tu, Domine
prudentia carnis mors est. Per torrentem vero sic- Sabaolh, omnia cum iranquillitate judicas. Perseque-
citas intelligitur, qtiia torrens proprie dicitur locus, ris, inquam, el lurbabis ila, id cst, cum tam valida vi,
ubi aqua prius liuxit, modo est siccus. Cisson aulem sicut ignis iile validus est, qqi coniburil tylvam, et si-
duritia eorum interpretatur, siccitaiem nulem se- cul flamma illa qum comburil montes. Ubi enim ignis
quitur duriiia. Et bi qui carnaliter sapiunt, id est, majorcm materiam habet quam in.sylva, ibi vali-
sicci sunt, quia doclrina Dei nou irriganlur : et idco dior esi. Item flamroa in editioribus locis, ubi ven-
duri, id est, immisericordes sunt, in hac siccitate tus prcevalet, majores vires hahet. Vel aliler: Per-
sua et duritia pereunt. Sequitur: sequeris illos, et lurbabis ita forliler, sicut merito
Disperiettintin Endor. Endor bistorialiter quidam eos debet turbare ignit, id est furor tuus, qui eom-
fons est, ubi plures de Madian perierunt, et inter- buril, id est, punil in eis tylvam, id est steriiitatem;
prelatur fons generalionis. Per Endor itaque signi- loca enim sylvestria sunt sterilia. Et ticut flamma,
ficantur illi, qui in fonte generalionis, id est in id cst, ira lua, comburens in eis montes elalionis.
carnali genilura sua permaiieut, et ad gratiam re- Quod est dicere : ila graviter punies eos, sicut me-
generaiionis non acceduul, qui omnes merilo dispe- rilo puniendi sunt illi, qui ab oroni justitia sunl va-
reunl. Sequitur: cui, quod per sylvam nolatur : et qui omni superbia
Facti sunt scilicet dispereuntes in Endor, et alii sunt repleti, quod per montes intelligitur.
prsedicti ut slercus terrm, id est, sicut stercus quod Jmple facies eorum ignominia : et qumrent nomen
putrescit in terra. Quia computruerunt velut jumenta g tuum, Domine. Dico quia persequeris et turbabis eos
in steicore suo, vel faeti sunt ut stercus terrae, id est in futuro. Quorumdam autem qui respicere volunt,
velut putredo lerrae : quia nihil nisi carnalis fecun- imple facies eoruro ignominia, hoc esl infaraia ; hoc
ditas processit ab cis. /Edificia enim erexerunl, opcs est, fac eos recognoscere quam infames fecerint eos
mullas collegerunt, et similia quse carnis tanttim apud le peccata, ut pceniteant. Et vere facies, quia,
sunl, sluduerunt lacere. Vel aliler : Facti sunt ut o Domine, conversi ad le, qui prius quaerebant no-
slercus bonse terrm, id est bonam terram fecundam men suuro, qumrent nomen tuum propter se lanlum,
fecerunt, quia pro eorum daronaiione boni sludiosio- non propier aliud. Qui autem (quasi dicat) id noluni,
res et cautiores effecli sunt. Juxta illud : Lmlabitur erubescanl tandem vere dicentes : Nos insensatimtti-
juslut cum videril vindktam, manus suas lavabil in mabamus vilam illorum insaniam, etc. El conturben-
sanguine peccatoris. lur per districtam sententiam conturbatione eunte
Pone principes eorum sicul Oreb et Zeb, et Zebeeel in smculumsmculi, id est, anernaliter, et in illa lur-
Satmana. Quia facti sum slercus terrae, ideo, Do- baiione confundantur, id est, confusibiles se reco-
mine, pone(pro depone)principes eorum sicul depo- gnoscanf, et tamen in eadem confusione pereant.
suisli Oreb, el Zeb, et Zebee, et Salmana. Oreb inter- Poenitebunt enim, sed infructuose; et ideo (quasi
pretatur skcitas et ideo per Oreb iolelliguntur sicci, dicat) liacceis contingant, ut qui nunc cognoscere
id est steriles in operibus bonis, qui sunt sine asper- nolunt, saltem tunc cognoscantquia hoc nomeit Do-
sione alTectioniset charilatis. Zeb tupus iiiterprela- minus libi soli proprie convenit. In le eiiim solo
lur: per lupum vero rapaces intelligunlur, qui, ut verum est dominium, quia tu non indiges servo,* ut
ait Aposlolus, regnum Dei non possidebunl. Zebee „ Psalmista teslatur dicens : Bonorum meorum non in-
interpretalur vktima lupi; hoc sunt illi in quibus ** diges. Et cognoscant etiam quia lu solus es altissi-
maxiroe delectatur diabolus, et qui cibus sunt ser- mus, id est, potentissimus tii omni lerra laiu dam-
penlis. Sprpeuti enira diclum est: jTerramcomedes. nando quarn salvando. Non enim impotenlior es in
Salmana umbra commotionisintcrpretatur. lloc sunt damnatione malorum quam in remuneraliotie bouo-
illi qui aliquando sub umbraculo quodam esse, et a rtim.
vitiis cessare videnlur, sed staiim relabuntur in ea: IN PSALMUMLXXXIII.
quia ita jnstabiles suut velut umbra a vento com- In finem pro torcularibus filiis Core, psalmus.
l.iiola. Ad lempus enim credunt, el in tempore tenta-
lionis recedunl. ARGUMENTUM.
Omnes principcs eorum qui dixerunt: Hmredilate Reversos de Babylone praedicit quasi loca omnia
pcssideamus sanctuarium Dei. Ita dico ut deponas circuire, ac recordari priscae solemnitatis, deside-
principes illorum, utetomnesel sicut rolam eos j>o-. ratorumque per niullos annos locorum vix aliquaudo
nas, hoc est quod dicit : Omnes principes illorum posse coiiiideratione satiari. Aliter vox Chrisii de
scilicet superiorum, qui dixcruut, id est qui hoc di- Eccl.esia.
cere prsesumpserunt: Possideamus sancluarium Dei,
id cst, populum Dei qui se saucium facit pro hmre- EXFLANATIO.
ditate, bocipsum devocemus, et nobis consociemus, Tres pro torcularibus, id est, sanclae Ecclesise
ut doctrinis nostris tanquam eum excolamus : iltos, passionibus psalmi litulanlur, octavus, ocluagesi-
inquam, oiniies, Deus meus, pone ut rotam, ei skul mus, et octogesimus tertius, ubi ocionaritis et oclo-
stipulam ante fdciem venti. Roia a posterioribus sur- D genarius numerus spem futurce rcsurrectionis cum
git, et in anieriora deprimiiur, sic et liic dicitur : denario vilcc ccternsesignificanl, quceEcclesiam post
Pone illqs iu rotam, id est, iia crescant in tcrrenis, ' juessuras qua cella vinaria pust lorcular exceptura
quse posteriora dicuntur, ut ipsum inerementuni sit est; et hic est finis ille bealissimus, qui cunctis qucc
eis ad dejectionem, et ad defeciuni in anterioribus, jiro lorcularibus sunt praescriptionibus inseiitur;
id est, in ceternis; prosperitas eiiim slultoruin per- quod autem octogesimus tertius ejctremus est psal-
det eos. Stipula quoque, quse levis esl et arida, fa- mus, qui pro torcularibus praeuotatur, hoc ostendit
cile tollitur a vento ; sic et hic dicitur noii opiando, in visione sanclue Triniiatis resurrectidnem Eccle-
sed prophetando : ul illi sicut slipula anle faciein sice consecrari, quando videbatur Deus deorum in
venti, id est, facile omni vento doclrinae ciicumle- Sion. Filii Core, filii crucis sunt, ut supra dictuiu
ranlur, et ad onnies lentaliones sinl inconstantes. esl; vel, sicut Arnobius exponit, cum in priore psal-
Skul ignis qui comburit sylvam, et sicul flamma riio confusi fuerini, et experierint qui, occupare vo-
comburensmonles: ita persequeris illos in tempestale ieutes sancluariutn Dei, dabaut fastidiuro charilaiis,
tua, el in ira lua turbabts eos.\Quasi dicat: liaec in- cceteraiumque virtutum impedimenta gignebant, re-
quam facias illis in prcesenti; in futuro auleui per- gnanie in nobis Domino, qui eramus lilii Gore prcc-
sequeris illos inlempestale tua, el turbabis eos in ira vaiicatoris, hoc roalo patre a terra devorato Dei lilii
tua. Teinpestatem dicit viin magnain illam discrelid- efliciamur; et qui ante ignem alienum a Deo libidinia
nis, quaein illa magna trifura separabit grana a pa- et avaritice ferie cogiiaviinus, nunc igne amoris di •
leis, agaos ab haedis. Ira vero est ista ralio vindictcc, viui succensi diciiuus: Quam amabilia sunt labcrna-
 m mi>M YENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DtJBlA ET SPURIA. 932
cula lua, Domiiie virtutum? hunc Arnobii sensumi A. } Et sicut metuendum est, dum uva est in torculari,
videiur jtivafe, "quodpfimo, seciindo ei tertio locO^ ; ne a feris'vel ab avibtis comedatur, sic iste qui hic
ubi filii Core' praesciibuntur, intellectiis simul ad- loquitur in tristitia erat ei magno limore, dicens:
hectitiir; sed et ipso lertio loco quasi diligeritiorii Coricupiscilet deficit ahima mea. Nonduni enim ha-
examinatioiie cbrfepiis Core filiis, ita scribitiir : Proi bebaiquod desiderabat, sed tameii lion sine gaudio
his qui coriVmutabuniurfiliis Core ad ifttellectum. erat. Gaudebat eriim in spe, etsi nondum in re.
Filii Cbre In priffia fronte psalmi inaestimabilesibii Sicut ail Ajiostolus : Spe gaudentes, in iribulatione
desiderium demonslrant ECclesiae.Secundo modo> patientes, cum emni paiienlia exspectantes.Toleretur
beatum esse profiientur, cui Dominus praestat auxi- namque qubd differtur, quia cuni venefil, non au-
lium, eumque ad confessionis facit gratiam perve- fertur.
"hire. Terlio multo praesiantius dicunt esse, in domoj In quo autem gaudio esset, subsequenler ostendit
Domini abjectum babitare, quaffi peccatorum la- dicens: Cor hteiim, id est, aninia inea, quia j'am in
bernacula ciini quibuslibet mundi honoribus in- vailitate eam non accipio, ei caro jam mea, quia non
troire. concupiscit adversusGhristum, attendeiiles multipli-
COMMENTARIUS. cein defecttim suum, exsultaverunt,id est, exsuitando
Quam dilecta tabernacula lua. Pfo lotculatibus fi- per spem iverunt in Deum tiivum, id est, in illutn
liit Core psalmus. Intitulatur psaliiius iste pro tpr-'_ divinum habitum immonalitatis et impassibiliiatis,
cularibus; sed quia nihil sequitur in psalmo de lor- hic ubi nulla misefia, nullus defectus, et ubi vere vivii;
ciilafi ve) de lacu, aut de caeteris instrunienlis visi-"[ enim noii vere- vivit, ubi una laiilum hora na-
bilium torculafium, yult nos Spiritiis Dei qtfccrere T> J
" seendi, caetercemoriendi.
et intelligere ajia toiciilaria. Quid ergqiri visibilibus; Etenim passer invenilsibi domum, et turlur nidtim,
tprciilaribus flat recordemtif, utquomodo idem liat! ubi ponat putlos suos. Duobus prsemissis, duo alia
in spiriioalibus, id est, in Ecclesiis Dei, recogrio- reddit in sirailitudiftibus avitim. Et aniraam dicit
scamus. Uva.pendet in vite, et oliva in arbore, prbi passeiem, (iropterea, quia passer querula avis est, et
quibus dtipbus fruciibus solent torculafia parari. Ett cauiahic a laqueis, et exercet se ift pennis. Et anima
diim.'nvapendet irt vile, el oliva.in arbore, fruuntur quae ingeiniscii, attendendo iristitiaro et laborera
l.i.berpaere. Nec aute expressionem est riva vinum, peregrinalionis, et cavet sibi a deceptionibus dia-
aui bliya oleum. Sic stint hbmines, quos Deus prm-[ boli, non acquiesceiido concupisceniiis camis, et
desliriavit cohfbrmesfieri iniaginis,Filii sui, qtii prae-] quaeexercet sein pennis, quibus ad alta tollatur, id
tjijjiie iri passidrie:magnus botrus est expressus. Istij est, in virtutibus hujus viiae, scilicet, in fide, spe,
ergo homiiies ahlequahj accedanl ad servituiera Dei,' charitale; hujusmodi, inquam, anima avolando de
fruiintui' in hoc sceculodeliciosa liberiate, tanquara terra, el in coslestibus conversando, inveriit sibi ibi
uva liberb aere dum pendet i.n vile. Sed quia scri-,: domtim, in qua semper inaneat, etOmnero miseriam
pfum est:' Fiii, accedens ad scrviiulem Dei, sta in( suain finiat.
jttslitia, el tremore,el timore, el prmpuraanimam luam( Turiurem vefo comparat carni, quia sicrit lurlur
ad tenidtionem, quisqtiis ad seryituieiri Dei accesse- pro cantu geffiitiiin habet, ita ad carnem propter
rit, recpgripscat' se ad iorcularia venisse. ConlribtiT muJiipIicem et infiiiitum defectum suum pertinet
latur enirii, Conierifur, coiriprimitur, exuitur carna-; seiiiper ingeiniscere. Cui turturi dat pullos, quia
linra desidcriofum iiiteguraenlis taftquain vinum a * carnis esi opera misericordice facere, ut nudum ve-
Vinaceis. Sed quia hoc non fii nisi dejiressura, ideo •G sliref esurientein pascere, iiifirmuin visilare, et cae-
Ecclesia praesentis tomporis dieuntur toiculari; ad- tera talia facere, Isti autem pulli non usquetjuaque
ditur in iilulo Filiis Cofe, quia qui suni in lorciila- sunt ponendi, ne conculcentur et pereant, sed in
ribus, filii sunt Core. Core enim interpretatur calvus. nido, id est, in lide ef socieiate cathoficaeEcclesiae.
Calvus eiiim dicitur Chrislus, in loco Calvariaecru- Extra qiiciiiiveri sacrilicii locus non est, quia el pa-
cifixus; et filii Christi dicuntur imilatores passionis,! gani saepe faciunf opera misericordise; sed quia noh
ergo torcularia sum Clirislianorum. In lorcularibus' .• habeni iiidum, ideo conculcantur et pereunt opera
autem, id est, in pressuris constituti, ad hoc tribu- eoiuin. Ift htijus carnis operairtcis persOua ponit
lamur, et a.d lioc coriterimuf, ut obliviscamur amo- Apostolus mulierem quamdaro, cum dicit : Adam
rem niundanoruin, et deponafnus amorem reriim non esl'sedttctus,mulief autem a serpente seducta etl;
terreftarum, et siitendamus peregrinaiionem, tribu- postea vero conseusit ei Adam, et seductus est. Sic
lationem, tentaiidnem et roultiplicem laborem, et et mulier nosira, id est, caro nostra, decipitur a
incipiamusquaerererequiem qusenoft esl hujus vitsc,! serpenle, quando per incentorcro diaboluui commoia
id-est, reqiiiem sine fine et sine labore. Iu pressuris' tiiillaiione, quae in iiobis est, carnalia desideria et
ergo constituli hanc yocera edamus,,et desideriuin illiciti inotus insurgunt. Quibus si mens et ratio
nostrtun praemiltamus, dicentes: consenserit, ecce vir etiam seducitur; si aulem ratio
Quam dilecia labetnacula iua! Domine vittutum; carnalia desideria relrenaverit, el iUicifos molus
cotictipiscilel defictt'anima mea in qiria Domini. Cor; bene rexefit, el uxorera suam sub jure suo habuif,
m.eurhet caro mcq e&tullavefunlin Deum vivum,Ta- quia caput liiulieris vir, viri vero capul Christus, uj
beriiaciilum laliquando dicilur praesertsEcclesia, el pI ail Aposiolus. Ecce mulier, id est, caro, iucipii pul-
proprie, qiiia in ea ad tempusmiliiattir; aliquando sic los habere, id est, ojiera misericordiae facere, et
etiam ponittirpro ccelestiaula, ubi sine fine militatur salvatur. Quod Apostolus subsecuius oslendit,
et habilalur, veiul liic. Et est dicere : Domineetiam cum dicit: Salvabilur autem per filiorum generalio-
viftutumsupercoslesiium, aut viftutum, id est, exer- ncm. Quod aulem pulli illi non usquequaque, sed in
cilutiii) pcr vim agentium. Tabemacula tua superna fide et societate calliolicce Ecclesiae sint ponendi,
guam dilecla! id est, quam dulcia sunt, et quam ju- osiendil cum dicit: Si perseveraveritin fide et dile-
cundal Iste qui bic loquilur jani efat in quibusdani clione cum sobrietale, Ul aulem habebimus unde
tabernaculis Doiuini, ubi erat tribuiatio, atigustia et pullis noslris nidurn colligereuius, Domiuus noster
pressura; et desiderabat, suspifabat, et quddam- Jeno carnis indutus ad nos descendere dignatus est,
modo per carnale desiderium dilfluebai in illa ta- quia haec est fides vera, scilicet, Verbum incarna-
beriiacula, ubi nulla est pressura. Et ideosequitur: lum, passum, mortuuro, et resuscitatura, et ccctera
Animamea cOncupiscit,cl concupiscendodeficit a se, talia. In qua fide pulli nostri non pereunt, sed pro-
ut proficiat in le ita, qtiod pertingat in illa atria Do- ficiunt. Et notandum quod animse propier roanen-
htiiii; atria ubi nulia est pressura, Nain et uva deficit lera mansionem in ccelo domum dal, carnf vero .
a se in tofculari in viiiuro, de tbrculari in lacum, de;' dat niduii), qui ad tempus lamen,inhabitaiur, deindp
lacu in celiarium; ubi i» magn.a qttiete servaiur. El' deserilur, quia et Jides el opera misericordite quam
bic desideratur, ibi capiiur; bicsuspiratur, ibi lceia- caro facit lemporalia sunt. Cum enim venerit spe-
tur; liic geiuitur, illic gaudetur. cies, peribil lides, nec opus erit misericordia, ubi.
 953 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. LXXXIH. 934
nulla erit miseria. Litlera auiem sie Iegitur. Quasi Atex A peccatum demonstrare, sed nonpotuit auferre,
tllcat : Vere anima mea el caro exsultaverunt in quod idem Aposiolus osiendit dicens : Occasioneenim
Deum wiuni, quia anima mea ens passer, tiiventfsi6i accepta, peccatumper mandalum eperalum esl in me
domum, el caro mea ens lurtur invenit sibi nidum., omnem concupiscenliam, et reliqua. Etila lex qui-
tibi reponat pullos sttos. Et (quasi dicat) quaecunque dem producebat infirmos, sed non sanabat eos. Si-
caro talis esi, exsullanter transiit in Deum vivum. cul et quinque porticus illae circa probaticam pisci-
Qui sit atitem nidus ille, de quo dicit, prosequilur nam inlirnios quidem producebant, sed nulluui sa-
dieens : nabant. Aqua quinque porticibus cincta est gens
Aliaria lua, Domine. Altare locus esl nbi super- Judaea quinque legalibus libris conclusa. In lianc
poiiiiiilurvota nostra, ut Deo sint acceptabilia. Et aquam descendebat angelus Dominide coelo, et tur-
ideo altaria ponuntur pro fide, quae in nobis debet babatcam. Et quisquis unus prior descendebal in
praecedere, el postea superaedificari bona opera, turbaiam aqtiam, sanabatur. Simililer Angelo magni
alioqtiin ingrata et.inutilia. Littera sic legitur: Tur- consilii descendente de coelo , aqua, id est.gens,
lur, inquam, invenit nidum, scilicel invenit altaria. turbata est in lantum, quod etiatn phrenetici ineiii-
. tua, id est, fidem luam et caeiera ecclesiastica insti- cum occiderunt. Intelligilur aulem per aquam illam
luta. 0 Domine, etiam virfufum, Rex meus el Deus lurbalaro passio Christi, qucc facta est ex lurbatione
meus, id est, qui me regis, ad baec altaria inve-.-• illa. In cujus passiouis humtlitatem si quis credendo
nienda, sicut et creas me. descendcrit, et unus ftierit non divistis, quia Ec-
Beaii qui habilantin domotua. Iste qui hic loquitur clesia non habet schisma, ille vere per fidem, id est,
positus in pressuris, el suspirans in illa tabernacula, B ] per gratiam sanabitur, quia non potesi sanari' per
ubi uullaerit pressura, cum quodam stuporeeladmira- porticum, id e-t, per legem. Et ideo dicitur gratia
lionedicit: jBeaftvere,elineffabiliter beati, o Domine, sublevans, quara graliara vocat benediciionem, quia
suni, periingenlesinatria tua, ubi nullapressura, nulia conlulit roullas virtutes. Alii enim dalus esi sermo
iuiseria. Et notat duplicem beaiitudinero illoruro, sckmics-,alii propheiia, alii linguarum genera, etc.
scilicet, et in habeodo et.in ageado. In babendo qui- Et quasi dicat: Quid autem eis per iliam benedj-
dero, curo dicit: Qui habitant in domo tua super- ctioneni ? Respondet: Miiltuin quidem,' quia per
cosiesli, in qua, scilicet, et mansio seierua et Iteiitia cain ibuntde viriule aclionis, quae non est una, sed
sinc tristilia. Quia ntillus ibi pauper, nullus miser, mulliplex, ut supra diclum est, in virlutem contem-
npllus inlirmus, iiullus egeims, denique nullus nisi piationis, id est, usque ad conteniplandum Chri-
summa feliciiate repletus. Agendi vero beatittidinem stum, qui esl Dei virtus et Dei sapientia ; per quam
noiat cumdicit: Laudabunl te in smculasmcutorum,id unatn virlutem, alias enim virtutes coniemplationis
est, ceternaliier. Ne dubites nepossis illum laudare, habebunt, scilicet, charitatem perfeclissiroaro, ut
quem fton poleris non amare. lusatiabilis est pul- aeternaliter Deum laudent, et immortalilalem, et
chritudo, ,et ideo amor sine taedio. impassibilitatem, et similia, et in quaro virlutem
Beatus vir. Quasi dicat: Non solum beali in palria, ibunt, determinat dicpus : quia videbilur in Sion su-
sed etiam beati in via et in militia. Natn omnis ille perccelesli Deus deorum, id esi, ClnistusChristiauo-
est bealus, et lantiim vir, jd esi, virililer agens, nisi rum. Qui dediteis poieslatem filios Dei fieri, his qui
femina, cttjut auxitium est abs te, id esi, quero lu L credunt in nomineejus.
adjuvas. Naro per ausilium tuuro disposuifascensio- "'._ DdmineDeusvirtulum. Isle qui hic loquilur ex re-
nes, id esl, gradus non corporales, sed in corde suo, cordatione gaudiorum rediens ad siia superiora, sci-
id est, spirituales ; et.boc invalle lacrymarum, id est, licet ad torcularia, quia vidit quod jam prcecesse-
in praesenti vita, quae lacrymosa est et misera. lbi rit spe, et ubi adhuc sit in re, et quia adhuc est
eiiim lacrymatur, ubi seminatur ; ibi laefatur, uhi; tempus orandi, nonduiu laudandi, et leinpus ge-
colligitur. Ascensiones dico in iilum locum perdu- mendi, nondum gaudendi, ideo orat et dicit: Do-
centes, quem ipse Deus posuil, proposuif omnibusi mine Deus eliam virlutum, etaudi orationem meam;
petendum. Quem, scilicet, locum oculus nonvidit, nec• percipe, dico, eliam auribus, id est, ita eain audias,
auris audivil, necin cor hominit ascendit. Vel aliter: ; ut per efleclum te eam percepisse atlenlissime
Disposuilascensionesin valle lacrymarum in toco, sci- ostendas, tu qui es Deus Jacob, faciens de profici-
licei, illo quem ipse miser liomo prsevaricando sibii scentibus pervenienles. Quasi dicat: Tu, Domine,
potuit, id est, fecil. Vel etiam quem Deus posuit! qui fecisti de Jacob Israel, fac de me proficiscenlem
quasi ad stadium omnibus, scilicet, ut ifi eo ciuri vi- ut videam Deum deorum in Sion.
liis et spiritualibus inimicis conlligeremus. Mililiai t Proteclor noster. Exaudi, inquam, oralionemmeanit
enimvila hominitsuper terram. Ascensionis vocat vir- Deus Jacob, lu, dico, jDeus proiector nosler, id est,
tutes agendaevitaenecessarias, scilicet, Udem,spem,, qtii nos in via prolegis non lain lciiniiie uoctuino
charilatem. El has eliam qualuor principales virlu- quam eliam obumbraculo diurno. Aspice nos per
tes, scilicet, prudentiam, jusiitiairi, temperaiitiam,, misericordiam, et qui prius despexisti nos in facie
loi liiudinem, el quce sub illis sunt. Prudentia est,, nosira, respice in faciem Chritti tui, id est, respice
qua disceroimus inter bonum et nialum ; justitia esi, in nos, in quibus jam apparet lacies Cbristi lui, ut
qua cuique iribuimus quod debemus, ut, sicutait; , J) facias nos de Jacob lsrael, id est, ut siraus videntes
Apostolus: JVemintquidquamdebealisnisi vosinvicem; Deum deorum in Sion.
diligatis; lemperautia est, qua libidinem et omnes; Quia melior est dies unus. ldeo oro ut facias de
caruales concupiscentiasrefrenamus; fortiludo veroi Jacob Israel; quia dies quaesemper est iiria in atriis
esi, qua adversa loleranlur. Et hse virtutes prsesen- tuis superccelestibus, dies, scilicel, sine fine, quia
tis laniuin sunt vitae, non fulurae. Non indigebimus; sine ortu el occasu, quae nec prsecedilur hesteriia,
prudentia, ubi' nulla incurrerunt mala ; neque ju- urgetur crastina, esl riielior super millia, id est^
stiiia, ubi nihil fit injuste; nec temperatiiict vel1 longe plus quam niulla millia dierum iiostrorunf.
fortiiudine, ubi conctipisceinia nulla, adversitas; Appeluut miseri homines roillia dieruiuccomemhant
nulla. miliia dierum, et appetant unaro diem, quia uria dies
Elenim benedklionem. Ostendil quomodo ille cujus> melior est multis millibusdierum.
cst auxilium a Domino disponerepotuerit, ascensio- Elegi abjeclus esse.Et quia una diesmelior esl, ideo
nes scilicei, quia adjutus est a sublevaute gratia. tit perlingerera ad illam unam diem, elegi abjectus,
Namque talor legis dabil benedklionem, hoc est, Do • id est, humilis et despectus essein domo Dei mei, id
minus, qni dedit legeni depriiiieiileiii, dabit ei gia- est, iu praesenii Ecclesia, quse dicilur etiam per
liam sublevamem. Lex ideo diciiur deprimens, quiai simile sicul el tabernaculum, magis quam habilare,
iion potuit salvare, sed peccata laiiluiii ostendere. id csi, qiiam diviliis abundare, et regnare in laber-
Unde ait Apostolus: Si enim dala esset iex, qumpos- nacutis, id est, iu salielate peccatorum, etiam si ibi
tet vivificare,vere ex tege etset justitia. PolQil etiaml possem habilare, id est, perpetuo rnanere. lhleiiexit
 psr BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DtBIA ET SfURIA. 938
iste qui hic loquitur istud quod in Evangelio legitur, A sertint et phrenetici Judcei illum calvum qui in loco
quia omnis qui seexaltat humiliabitur, et qui se hu' Calvariae erucitixus est. Nos autem si in ipsiim cre-
miliatexaltabilur. Et vidit humililatem praecipiium dimus, filii cjus sumtis. Nobis autem Psalmus iste
et allissimum gradum ascendendi ad summa divina, carilatur, qui inseritur filiis Core. Filii enim sponsi,
. quia alitei in divinis esf quam in bumanis. In hii- id est, calvi sumus. Ille quippe sponsus jam dedit
' manis quippe quisquis vult ad alta ascendere, opor- sponsae suse arrham, scilicet, sanguinem suum, quo
) tet ut iion deprimat, sed extollat se qtiantumsepoicsl; nos redemit, et Spiritum saiictiiin, quo nos locupleta-
in divinis vero quanlum quisque humiliorem facit, vit, interim in hac peregrinatione adbuc reservans
tanto magis ad alta proficit. Et quia hoc isie vidil, nobis occullas divjtias suas. Cantat autem Prophela
ideo humiiiari, et abjici elegit potius quam aliquid tanquam praeteritum, quod per Spirilum sanclum
muiidanum ; bumilia enim tu le, el dicet tibi ille qui praevidebat futurum, quia et quoJ fuiurum est, in
te invitavit: Atntce, ascende supetius. Dei dispositione jam factura est. Et cantat de prirao
Quia miseticotdiamel veritalem. ldeo elegi ego esse adventu Domirti nostri Jesu Christi, commendando
abjectus, quia Deus diligit dare abjeclis et humilibus nobis illum, ut atfendamus quam innumera bene-
misericordiam ei verilatem. Et primo quidem miseri- ficia el dona, et quaiiiaiii gloriam Dcus Pater nobis
cordiam darpeccata remitlendo, veritatem vero coniulerif, illuni mittehdo, et pro nobis victimando,
dabil in remuneratione, quando, scilicet, credentibus ut non simus ingrati, et idoneos nos prseparemus
quce promisit reddet. Quod autein hoc ordinemise- tantis beneliciis, et dicit ita: Domine, maledixisti
ricordia et veritas accipienda sit, Apostolus tn se terram, id esl, humanam naturam in primo: bene-
ipso ostendil dicens : Ego qui prius fui blasphemus Q dixisii auiem eani in secuudo, faciain tuam, id est,
et persecutor, injuriosus, miserkordiam consecutus a Verbo tuo assumplam. Et henedicendo avertisti
tum: til in me primo oslenderel Dominns Jesus Chri- captiviiaiem a Jacob. Quanquam per Jacob significe-
stits omnem longanimitatem in eos qui crediluri sunt lur populus ille qui in lerram promissionis inductus
eiin vitam mternam. Quis ergo dubitet qusecunque est, et qui saepe prius prppter peccata sua captiva-
peccaia sibi posse remilii, ciim tanla scelera Apo- lus est et liberatus; tandetii vero quia phrenelici
stolo videat esse remissa? Poslca vero jam propin- medicum suum occiderunt, capfivati, et per totum
quus passioni dixil: Bonum cerlamen cerlavi,cursum mundum dispersi sunt; plerumque lamen et verus
consummavi, fidem servavi. Iri reliquo reposita est posierior populus, id esl, populus gratiae, per Jacob
mihi corona juslitim, quam reddel mihi Dominus in designalur, quia Jacob dedit prsesentia profuluris.
illa dkjusius Jitdex. Quasi dicat: Dedit jain miseri- Et quia dicturo est quod Major servktminori,et ilem:
cordiam, reddet et coronam, quia dator est indul- Non enim qui secundutn carnem, sed qui filii promit-
gentice, debitor vero coronae. Non quod aliquid de- sionis sunt, reputanlur in semine. Quceomnia proprie
beat, sed quia ipse promittendo debilorem se fecil. pertinent ad poslcriorem populum. In bujus ergo
Et vere (quasi dical) diligit Deus vetitateriidare tan- desigi>atione Jacob hic poniiur, ct accipitur hjc ca-
dem, qtfia post daiain mjsericordiam dabit gratiam, piivitas. Nulla, iiiquam, ille tanlum populus capti-
id est, perseverantiam ; etsic tandein dabit gloriam, vus lenebalur, sed illa, inquam, totuin humanum
coronam, immortalitatem el impassibililatem. gerius per prxvaricationem primi parentis sub prin-
Non privabit bonis eos. Vere dabit gloriam, quia cipe diabolo captivum tenebatur, venundatum sub
non privabit a veris bonis, imo multipliciler ditabit „ peccato; a qua captivitaie liberavil jam Dominus
eos Deus, qui ambulant, id esl, qui in praesenti de- L quodamraodo Jacob, remittendo peccata, et tandem
lecianlur, et sponte sua sunl in innocentia. Vera vere liberabit. Quod auiem adhuc in captivitate si-
euiin innocentia est, quae nec sibi nocet, nec alteri. mus, Apostolus pstendit dicens : Condelectorlegi Dei
Et quia bona illa inexplicabilia suut etineiiarrabilia, secunduminteriofem hominem, videoautem aliam le-
ideo cum stupore et admiratione exclamat: Domine gem in membris meis repugnantem tegi mentis mem,
viriulum, bealus vere et inexplicabiliter est homoille «l captivum me ducentemin legem peccaii et mortis.
qui speral in le, id est, qui. abjicit el humiliat se, Quis aulem sit liberalor ab hac capiivitale exclamans
totciii)spem suam et omriemlaborem suum ponendo ostendil: lnfelix ego homo, quis me liberabit de cor-
jnte. pore moftit hujus? GraliaDd elhoc per Jesum Chri-
IN PSALMUMLXXXIV. stum. Per hunc enim Mediatoremaversio ista captivi-
In finem iiliis Core psalmus David. tatis, de qua iiic dicilur, facla est. Agnoscamusergo
ARGUMENTUM. captivitatem nostrara, confileamur captivitalem no-
et Jiberabimur. Qui enim non intelligit ho-
El liic quoque reditus quasi ex persona ipsius stram, siem, non invocat libertalem, et sic non liberabilur.
populi, rogans ut edictci regalia de reverslone cap- Remiskli .iniquitatem, avertitli, inquam, captivitatem
tivorum divinae graliac accensiorte firmenlur. Aliter hoc roodo, scilicet, quia iniquitatem, id est, peccaturo
vox apostolica ad hovellum populum. fuit captivitatis, remitisti.
plebit tum, quodcausa
EXPLANATIO. Quasi eniin intensum erat peccatum, cum et ipso
, liic psalmus de primo Salvalorit adventu locutus, peccalo et ppenispeccali oppriraebamur ; remissum
iliorum personmcongruit qui sincera ei mente credide-D vero est, quando ipsum peccutum per lidem el do-
runt. In prima parte psalmi propheta Damino breviler iiatum luit, et sola poena peccati remansil. Et ita
gralias agit, quoniam de ijla anliquilate Judaicas na- dico remisisti, quia operuitti per fidem omnia peccata
tionis pervenitpopulusad culturam DominiSalvaloris. eortim, el aclualia, et originalia. Non ut non videres
Secunda refert quemadmodum iram suam Dominus ea, qui videsomnia, sed ut non punires ea. Et ideo
in populo Judmorum mitigare dignalus esl, expelens dico operuisfipeccata, quia omnem iram ttiam, scili-
advenltitn Chrisii, in quo humana cmcitas fidei lumen cet, et iram in aclualia, et iram in originalia, miti-
accepit. Terlia parle ad seipsum verba converlil, et gatti, per hoc, scilicet, quia non in seiernum pu-
pr.oplietim tpiritu incarnali Verbi prmdicat ad- uies. Manet auiein ira, quia flagellas omnein Ulium
ventum. quem recipis ; et ita dico roiligasti, quod converlisti
COMMENTARIUS. te ab ira consecutiva indignalionis lum. Quasi indi-
Benedixisli, Domine, ierram luatn. In finem filiit gnalio Dei fuit, quando Adaui manum ad illicita
Core. ilsec verba referuntur in finem, id esi, in extendit. Quam indignationein secuta est ira, id est,
Christura, ad queni si tendimus, iion aberrabimus, multalio pcenae.El sicut vita prior Adae aelerna fuit
quia ipse veritas est, ad quam feslinamus; ipse conditione, scilicet, si non peccarel, ita postquaui
via est, per quam currimus. Proponunl autem liliis peccavit, ira Dei fuit super eura aeiema coiiditione,
Cure, id est, JiliisCaim, non ut euro irridearous, scilicet, si non resipisceret; ab hac ergo ira avcrtil
sed ut anle euro ploremus. lnsensati quidam pueri se Domiuus, scilicet, in aHernuni, si poeniteret.
calvuin irriserunt, et a bestiis devorali sunt; irri- Converte nos, Deut. Quo modo qui prius dixjt
SST IN PSALMORUMLlBRUMEXEGESIS.— PgALM, LXXX1V. 938
aiirrltsfi, dicit nunc Coiiueifenos, Deus, el auerfeirain ,\ nobis videndum satulare, id esi, Salvaiorem luinrt.
fuam.'Sed niilliIrocinooiiveniensvidetur, quia enim Quasi dicat : Novimus Clirisiuiii ttiuiu , videmus
per spitiium vidit fuliirum, ideo prccniiuliavif fuiu- Chrisium luiim, uon sictit ilii viderunt qui cuin cru-
rum ; quia vero adiiuc factum nou eral, ideo niiiic cilixerunt,sed sicut angeli videni el gaudent. Da ergo
orat nl fial, dicens ila : 0 Deus, tu conversus ad nos nobissalUlareluttm. Dedisiijam homiiieii)hominibiis,
converte HOS,quia es salutaris nosler, ctijus sola sal- da Deuni diis. Arroganter vidcriinl dictum de nohis
varour gralia, iion per ineritanostra; et conver- quod simiis dii, si propheta non dixisset: Ego dixi:
lcndo nos averie iram Xuama nobis. Dii esiis, et fitii Excelsiomnes.Filii quippe Dei suinus,
Nunquid tn mternum. Vere avertes iram tuam. et si nondiiin re, lamen spe. Spe enim salvi facii su-
Nam in mternumnon irasceris nobis, el nunqnid ira- nms. Spes autetn qum videiur, non esl spes. Quod
sceris? fjfique non. Ex ira Dei morlales suinus, et enim videl quis, quid speral? Si autem quod non vide-
ex ira Dei in terra in egestaie et laliore pmierii mus speramus, per patientiamexspeclamus. Quid e.v-
nostrum mauducamus ; hoc cniin audivit, quando speclamus?ut pernianeiidoin fidevideamiisqtiod cie-
peccavil; quia in Adam onines morientur. Ille Adam dimus. Juxta ipiod Joannes evangelisla dic-iis :Cha-
nos eramus, el quod ille audivit, secutuin est el nos; rissimi, filii Dei sumtts, sed nondtim appaiel quod
non eifiin eramus adhuc nos, sed in illo eramiis. Et erimus. Cum aulem apparueril, similes ei erimus, el
ideo qnidquid illi cvenit, iioc seculum est nos ut victebimuseum sicuii esl. El ipse Dominus in Evange-
moreremur, in illo quippe orones fiiimus. Ea cnim lio : Si quis me diligit, sermonem meum servabil, et
peccata parentum nou pertineiit.ad filios, qucefa ego diligam eum, et manifeslaboei me ipsum.,Mani-
ciuiit jaro ualis liliis. Jaro enim filii ad se |iertinoni, g feslavil jam quidem carnein carni, sed non divinita-
el parenies ad se; ideoque si nati lilii lenuerint lem. Et ideo caruem carni niaiiileslavit, ut cor fide
malas vias parenium suorum, necesse est ut portent inunilaretur, et illud impleretur : Beati muiulocorde,
et merita eorum. Si auiein se mutaverinl, et pa- quoniam ipst Deum videbunl.
renies nialos imitati non fiieriut, incipiunl jain ha- Audiam quid loqualur. Oslende, inquam, miseri-
bere suuni inerilum, et non meriiuin parentum. Usque cordiam.luani, et ego, in q.uaniumpotero, idoneiim
adco autem si te niulaveris, non obest tibi iniquitas me exhibebo, id est, cohibendo nie ab omni sirepitu
pairis, ul nec ei obsit, si te iinmulaveris. El quia sseculari, ut audiam , id est, ut intelligani quid Do-
omnes in Adarofuimus, et quidquid illi evenit secu- miuus loquatur tn me per verilaiem, id est,' per ra
lum est et nos ut moreremur, itleo quidquid caro tionem iutus inihi praesidentem. Et ideo dico, ut
nostra ad hanc mortalitalein accepit, ab illo dedu- audiam quid in me loquatur, quoniam vere loqueiur
xil, fragilitatem, scilicet, carnis, torinentuin laboris, mihi per ipsam rationem, boc, scilicei, pacemliic, et
vinculum mortis, laqueos tenlaiionis; bcec enim pacem tandem super pacem veulurain per iniseri-
oiniiia in carue nostra portamus. Et haecest ira Dei, cordiam suam super plebemsuam. Ad hoc venit mi-
quia est vindicia Dei. Quoniam auteni futuruin erat sericors ille, ul credenles in eum, et hic paceni in
ut novi efficeremurcredendo, et immoftalilas nostra consciemiasua haberent, scilicet, litigium cum vitiis,
in resurrectione absuraereiur, et noviias totius lio- concordiam ciim moribus optimis, ct laudem habe-
minis per Cbristum reformaretur, ideo propheta, rentpacem super pacero, id est, perfectam pacem,
qui per Spifiium lioc prsevidil, dicit: Nunquid in in quam nou valebil oppositum. De qua per lsaiam
mlernum irasceris nobis? Ulique non. Aut extendes .~i dicitur : Dabovobissolatium verum, pacem super pa-
iratn tuam, scilicet, ut non aelernaliter puuias, a ge- cem. Quod prophela per rationein a Spiritu sancto
neralionecarnali in spiritualem generalionem?Ulique illiiminatam vidit futururo, el ideo dicit ad nostram
iioi). Camalis enini generalio monalis fuil propier exhorlalionem: Aiidiamquid loqualur in me Dominus
iram. Ista vero, id est, spiritualis, immortaiis est in Deus, ut.et nos cohibeamusnos a strepitu saeculari,
spem per misericordiam. Et quia nos niliil habeba- ut idem audiamus.
iuus per quod nobis possemus couferre conversio- Elsuper sanclos suos. Ilic dividit plebem praedi-
nem, ubi ipse revocaret nos aversos, nos fugilivos, ciam, scilicei, et in Judaeoset ingentes; ei vocat
ideo propbeta oslendens non solum vivificaiioiicm Judaeos sanctos, id esi, justificalns, quasi propter
nostram, sed eiiam beneficium conversionis atlri- el prophetica scripia, et culturam veri Dei,
buendum ei esse, dicii: Deus, lu conversus.Quod legem Et est dicere : Dixi pacem veiiiuram in jilebem
Sic conlinualur : Vere uon exlendes iram tuam suani. Veuiet auiem ha?c pax, el super sanctossuos,
in hanc generatiunem, quia tu, Deus , conversus id est, Judaos, si coiiverlaniur ad cor; ei |iraeterea
ad nos, non nos ad le, convertes nos, el sic vivifica- in omnes eos qui convertuuturad cor, hoc cst, in gen-
Jiisnos inleriiis et etiaro exterius per spem. El ideo liles. Quamvis enim Judaei aversi essenl a corde,
plebsjam nou lua, sed sua, merilo tmtubilur in te, et Doiiiiuuinnon propier se, se,l propter lerrena
bouo suo tmlabilurtn fe, quse prius malo suo laela- quia gentes tamen inagis avcrsse a corde erani,
baiur in se. Qucerendo ciiiui gaudia in se, omiiem colebant, etiam creaiuiam pro crealore colebant, et ideo
luctum invenii de se. Quisqtiis ergo secure vis lce- quia inagis necessariuiu eral gentibus quani Judaeis
lari, iion lceterisin auro vel aigento, vel in praediis, rv qiiasi
couverii ad cor. Et est in Judaeis converti co-
aut eiiam in clarilate lnijus lucis, sed in illa luce gnoscere Deum prop;er se culeiiduin,'non cor,
laitare quae de. se dicit: Ego sum lux mundi; hoc aliud : in genlibus veio est converii ad cor,propier ut re-
eniin' dicens vocat te", vocaluin convertit, con- sculpendo quasi cor suum recogiioscatit creaturam
versum sanat, tibi sanato Liberalorem luura os- inferiorein creatore, nec adoraudam loco ejus.- El ul
lendil. - per haecvisibilia asceudai ad coniemplanda iuvi-
Ostende nobis, Domine.Et ul laetenlurin te, ideo sibilia sicut ait Apostolus :.,....
id noiilica Domine, in ipsius,
ostende, est, nobis, praeseuli
iliura qui non solura mi.-ericors, sed ipsa misericor-
dia empliaiice est diceudus, quia multa per euiii ex- Ferumlamenprope iimenieseum. Quasi diccil : Pax
hibita est iiiundo roisericordia. Felix ille cui Doini- quideui coiiimuiiiserat Judaeiset gentibus, sed lameti
uus ostendil misericordiam suain. Non eniin potest ille per quein dabiltir, piopinquior eritJudceis; noti
amplius superbire, qtiia dtun oslenditur ei uiiseri- quod gratia hoc eis vicinior sil, sed quia carnein ex eis
cordia, docetur intelligere nihil se boni habere, acccptt.salvalor El estquod dicit : VeruinlamensaltUare,
nisi ab illo quod esl omne boniim noslrum : ilimi id est, ipsius , scilicet Domitii, per quem
utique bonum, quod iieino auferre potest, si tu libi Saivalorem pax dabitur, crit pro/jelitnenleseuin. Ti-
noii aulers. Quidquid enini corpore possides, polesl «nieutesDoniiiiuiu vocat Judieos, quia et si iimcrenl
tibi aliquis auferre ; Deum autem, quem corpore eum non piopter se, setl propter terrena : taiiien
pobsides, nemo polest libi auferrc. Osiende nuiic hceciiuii a dseinoniis utgemes, sed ah ipso soJo pe-
(inqtnirii1 nobis inisericordiam luant; el tandem du teb.uii. Piope autein eos ideo luii, quia inde patriai'
PATIIOL.XCIII. 30
 939 BED^ VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 940
chaeet jirophetae; iride sancium verum, in qtio bene- A vesligiis suis. Quantum enim ad hanc perfeclionem,
dicendce sunf omnes genies; inde virgo Mana, ibi praecediteum juslitia praedicla. Nam ipse praecedit
jialns est Christus, et nutritus; ibi prcedicavit, el alio modo, qnia principium est omnis bonse aclionis
miraeula fecil. I£tde hacefiam genledjxit: JVonsuin et cogilalionis nostrae. Possunl quic prcfidictasunl ab
mtsstisnist ad ovesqum perieruttl dpnius Israel, Expo- Oslendenobis misericordiamluam, pailim alio modo
nit autem prpphela qualiter prope acclpiai. Quasi di- legi, lanquain si sic dicat Propheta : Et ut plebs lua
cat: Dicbesse prope vl gloria, id esi, uf gloriosus . laeteiur in le, ideo Domineostendenobis misericjrdiam
ille per quem omiiis gloriosus g)orificabitur, inhabiiet luam, el da nobissalulare luum, id est, milie salvatorem
inierrq itosira, id est, carneni accipiat de gente no- nobis quero missiirus es, et ego in qnanlum potero,
stra, ei. ibi inhahitel, juxfa illud : Verbum caro fa- idoneum me tanfis bcneficiis exbibebo ab omni
cium esl, et habitavilJnnqbis. Strepitii exteriori, ut audiam qttid loquaiur in me per
"Mitericorqiaet verifas.
' Habj.labit,inquam, in glo- yerilatero intus niilii possidentem Dominus Deus, id
ria, in nobis : ei i" l.i.acgloria, id esl, in boc capile est, qiiid exigal a me pro lanlis beneficiis. Et ideo
glorioso obviaverurU (pro qbviabunt)sibi misericordia dico <7Ui'd loquulur, quoiiiam vere ltxjoitur, id esi,
in
el veritas, id est, ih ipsp tanijuam angiilari lapide exigit a me veram paceni, scilicet liiigiuro iiabere
cnnveiiieot duo parieles Ecctesia!e diverso yetjien- cum viiiis, el concordiaui cum rooribus opiitnis :
ics, lii' unf lamen angulp convenienles. Per verila- paceni dico venturam super plebeffi, id est, quan-
lem accipit illps qnibus eredila sunt eloquia Dei, sci- tum exiget etiain ab proni plebe sfia. Et quce sitilla
licei Judseos, et quilius prorriissiones per cafnalia pjebs dicil, scilicef veniet per auxilia super sanctos
faclre fueranl, boc esl Judaeos: per misericordiam r>sitos, ab ipsis. sanctificaios , et maximc in eos qui
Vero iljqs, in qtiibusoperata est gratia sota niisericor- converluiitur ad cor.
dia, iipivaliqua merita, id est, sit gentes. Non tamen Verumiamen prope timenles eum. Dico quia in
- qiiod aiiquibtis ex nierilis gratia dala,sed quia v|- qrnnes qui convertunlurad cor, eril pax : scd latnen
debanturin Jttdreis prppjer legis obs.eryalionem.qMasi salulare, id est, salvatio ipsius vera erit prope per-
aliqua praicessisse merlta , geiitiiius vero iilhil sal- fecfe limeniet eum timore casto. Perfecle autero ti-
Vationedignum inesse yidebaiur. De qiiibtis Aposto- OjeiVteseurri sunf, quibus etsi ipse creator dicerel,
Jiis: Gentesaulem snper misericordiamhonprareDeuni. Ecce possideie aeiernaliter hsecvestra bona : lamen
Obviaverunt sibi fameri hj duo pafietes in illp, ari- noii illa ei praeferenl,. quia potius propter se ipsum
gulari lapide, quasi dicente capjie : lllbs ayersbs, tl- eum tinjereot, quanripropier illa : tales vcro non
Josreyocaie mihi lugitivos. Iiiyeniaiit me qucerentem sunt omnes ad cor conversi. El ideo bene separatim
se, quiiioluerunt hVequccrefe. Per quod aijlero hpc djxil: Saluiare ipsius esi prope timenteseum. Et ad
facttfm est? Per hocscilicet, quia jusliiia ei pnx hce bpc est ibi, ut gloria Jmmorialilafis el impassibilila-
duae yirtui.es osculatmsurii s.e,id esi, cqriyeneruijfiri tis : quse in Adaiu non inhabitavii, quia non perseve-
eis Jtidacis et gentibus. Multi pdefunl justiiiajrii, et rayit, tandcm inhabiteietiam in terra, id est, incame
voiuntpacem habere; sed necesse est iil st quis jiisii- nostift. Iu qua gloria, misericordia el veritas obvia-
tiain impugnaf.pacem npii liabeai. Snpf erijm haeduas venml si'6i, id est, ohviabunt sibi; quia tunc Deus
yiriiiles qnasi duaisorbres, qtija aliiera iVpiiyhlt ye- veraciter implebit,-quod jirins misericordiier proroi-
hiresine aliera. Si qtiis ergp justiijiinj offenderif,pa- ' sjt; ei JiocideO, quia juslitia et pax hic ante osculatte
cem noiiliabebit; quia nop yeiiiet^pax, si noii prae- " sunt se", id est, osculabiinttir se in hoininibus. Et
cedai jtisiiiia. propterea osculabuniur se, quia uerifas, id esl, ille
VefUosde terra. Ideo, inquam, jusiilia etpax ineis qui non solum verus, sed emphatice ipsa veritas est
conxeiierunt, "quiade Ieri;a*d'equa prius pria est fal- dicen,dus;.Oiiusesf de terra, id est, de virgine Maria;
'siias',"btScesl de'ipsis'Lpmii,iibus, de ijpsisDniicorfa et per illum dabiiur honiinibus justificaiio coeleslis,
es( Dffifas,id iesl, confessio peccatorurii vera. Qupd quain coi."itabiiur pax vera. Et vere per illum dahi-
autem yeritas ad confessionem pertineat, Joannes tur justitia, quia Dontiiius pater per euni dafcifbe-
apostoltis bstcndit diceiis : Si dixerimusei quia peccq- nignitqtcni, id est, peccaioruui remissiojieiii, et spi-
turiinon habeinus, nos ipsos seducitrius, veriiasih rilualis graliaeubertatero : et sic de feira nostra dalil
riotiisnon esl. Si aufem corifiieamuf,ipse fidelis et fructum suum,-Possunl et iii duo versus in bac Ii-
iitslus est, et dimiltetnbbispeccata,el emundabiiriqs ap ctione legi, sicut et in priori. El vere terra nosira
dmriiiniquitate 'ridsird.Et quia (qiiasinos dicat) veritasde dabit fructum, quia justitia, id esi, il!e qui noiisolum
lerra brtd eii, idiebjusfifid prdspexii de ccelo, id jusius, sed ipsajusiitia est dicendus, ambulabitante
est.de Deb : hbc est', jusiilicatio cpelestis data est eum, id est, ante Deuin pairein, conformando nos
iiobis, tanquam si dicerei pbiiiiniis : Parbamus hiiic sibi , el sicVfaciendo viam in nobis. Et per lianc
libmirii, quia ipse hon parcii sibi. Ignoscamus ei, yiam accedendo ad \ws ponetgressus suos, id est,
qui|' Tpse rton ignoscit sibi. Cohyersus est ipse ad perfecte conformabit hos affectionibus suis el vo-
punieridum, convefiar ego ad eum liberandum. iuiuati suae.
"se' Etenini Dominut dqbii. ldeo dicd justiliani prp- LNPSALMUMLXXXV.
de
spexisse cceib,quiii a nobis est oihhe irialum. lnde
nbbis est onirie bonum, efenim (pfo quia) Dd- D Oraiio ipsi David.
Verp AKGUMENTUM.
mintisddbil behighiidiem.Cum in eiiim aliquibtispec-
cata tua coiifiierts et punfs, quodairimodo similis ei Ipse David in angusiia positus oral. Potesi et
elficefis; quia incipis bdisse quod ipse odit, et dili- Eaechiae convenire ab Assyriis obsesso. Aliter vox
mox ipse benignitateiri, id Christi ad Pafrem.
giere quod ipse diligit, et ieniiatein
est, haiic suaviiaiem et dabit tibi, ut m
delecieris jusiitia : EXPI.ANA.TIO.
"qui"prius delectabaris injuslitia",
et qui^ prius gaudebas in furtis, modo gaudebis in David significat Dominumsalvaiorem, sive quta )»-
:
eleemosynis qui prius in rapiuis faciendis, inodo lerprelatio ejtis manii [ortis ite desiderabilis habetur,
intua dando, qui prius in ludis modo iii hymiiis, el sivequiaex ejus slirpe cafnein sumpsit, qui est super
sic per ccetera. Dabit,inquam, Dominus beuigniialem, dmiiiaDeus benediciusin smcula. Per lolum pMmum
et iia terra, id est, caro nosira dubil fruciumsuum, id oral Dominusfettis'Chrislut, in prima seciiont diceiis,
est, faciet bonaopera, scjlicet opera roisericordiae: qitm ipsi lantum prpbantur aplari. Secunda pro mein-
et propterea dico dabit, quia justiiia, id esi, hoc bris suis, quorumipse caput est, liumtlius Jeprecalnr.
qoocl nos conlitemur et punimus peccaia nostia, quse Tertiu ex suaiieruiii persoiiareloquilur, quod ad ewh
-.-.,
priuia esl hominis juslitia, ambulabileiante ettm, id speciatiter perlineal.
: ef in via,
est.ante Doiuiiium praiparando viam, COMMENTJVRIUS.
Td est, postquam lalis via ei prajparabitur, lunc po-
nel iri nobis gressus sues , id est, conformabit nos Inclina, Domtne,aurem ttiam.OralioDavid.Dominus
9'M 1N PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. LXXXV. 942
lilius David secundum huinaiiitatem, Doininusaulem A , Auribus percipe. Et qtiia multce misericordte es,
et cfeVuorDaVitTseduiidumdivihTiaieinbrat iri hoc eT^6'Do'riiine'pefcipeaurib'iis,\A es't, cisieiideineffectu
psalmbift' persoiia^DaviS'servi, eiex persona servi. tb'perfcepisse auribffs qfdtionem meam faciarri pro
Cum enim uniisChristus sit cfipnt et corpus, quisquis' perseveraiiiia meorum, et ihtende voci deprecationii
in- corpore Christi orat,' quia uniim atidd ciiiri ipso triem, factre pro peccatis meorum : hic affectut
est, in persona ejusprat. Oratautem praefaius Davjd tfiagnus orantis notattir. Tale eriiiri est' cum dicit,
prp resurreciione sua*extefiofi; jet pro suorum nuiic Percipeauribus. Ac si dicat : lnlige aurihiis tuis, ut
iniefim intefibfi, landerii vero extefiori; non quod iftde non recedat, oralionem meam. Et reverairifigit
jpse necesse habeat orare, sed ut nobis det forniam ipse in aurilius suis oratioriem nostram, si nos in
ofandi, sicut et exemjiluni viveridi. Et dicit "ita: cordiljiis nostris iiifigamtislegem suam.
O Demine,inclina aiirem tuam ad hie , tanquaiu ad Indielribulationis. Et ideo debes percipere oratio-
huniilem, lanquam a'd misericofdiam indigerileiri. iiem meatni ei intendere deprecationi inecepro meis :
•Qnasidicat: INorierigo ego cefvicem, inclina tii ah- quia egb'claritaviin eis adte in die tribnlaiionis,id est,
rem. lntelligo eriim, le sursrim, lnedeorsutii; le in toto tempore 'peregriuaiionis. Quandiu, enim in hoc
alliludiiie; me in humilitate, Inctina;iriquam ,'aurem, corpore sUmus,aDomino peregrinamur. Nullus ergo
et exaudi me, id est, per elfectum ostende quod ex- Christianns piilet se sine tribiilatiniie esse, quia et si
audieris riie. Et debes' exaudire, qudniam ego sum circtinifluantei oiiiniafemporaliaboria, taroen acriter
inops in ine et in meis, id est, reputo iiisuTficienieiii, ttibulatur, quia ipsa peregrinatio est magna tribiila-
et iftisericordiaindigentein, ei sufri pauper, id est, tio. Etcuicuriqiie tribulatio iion est gravis, illt patria
Iiuiinlis. Divitem eniin et superbuin Deus non exau- ]J hoii dulcis. Si autem altentlamiis qtiam sit misera
dit. Ne tamen putet aliqiiis quod illos qui habent peregrinatio.lotadie eril tribuiatio: t|uod taridiu erit,
aururo et argenltiin, non exaudiat ,Deus. Abraliatn donec in patria sit exsultaiio. Clamavi, inquani,adte,
cnifftet Jacob et David mulia possederunt, quos ta- Domine, in iempore tribulaiionis; et liocinde apparet,
nieri Deus exaudivit, quia paupefes ejus eraht. quia tu exaudisti me; hic enim eJjfectusirianifeslede-
Offinis"eiiinr iile qui abjicit itlud*, undepossetsu- clarat ine clamassb ad le.
perbire; et qiii illud cuiiteinniiii) se cjuodposseteum ATonesfsimilisiui.Et roerito ad teclamavi,quia non
inllare, vere est pauper. De talibus eniin pauperibns soluro in simulacris dseriioriiorum,quse lidihines siVilli
dicit Apostolus, scribeus ad Tiffioilieum: Prmcipe faciunlel venefantur pro diis, sed riecetiani tn dtis
divitibushtijus smculition sublime sapete, nec tperare (gralia lua deificatls) est aliqiiis siinilistibi iii potesta-
in incerto divitiarum, sedin Deo vivoel vero,'quiprm- le;et non aliqtiis angelbfum vei hoiniiiiiih, qui sit
stat nobit sufficienlerOmniaad fritendum; secundutrtopefa iuq, quia lu solus nullb adjuius facis
Custodi animam medrii. Quasi dicat: Ila dico ex- quidquid'1'acis; alii vero omnfsquidquid. cighnt, per
audi me, iit custodias animam meam, rie ab obedien- te agiint. Et quia lu Ialis es, ideo omhes genles quas-
tia recedat. Animam eiiiin Adce iion custodisii, et 'cunquefectsii,\Aest, creasli iri opeiibus bofiis,'t>e'hieh!
ideo iu obedientianon permansit. Et ideo dicotitcu- ad te passibus fidei. Et qtii prius veniebarit Jerusalem
stodias animam medrii,qiiohiamsdnclus sum. Fofsiian ad orariduni, riiodo ddbtabunt coram le, unusquisque
videiur alicui hoc illi soli cbrivenire,' qui' peccatum in cphscieiilia' soa, ubi le praeseiitem habet. Oifini
non fecit, et qui solus omnium peceaiorum" est non - eiiini coiiscientiaeboifceprcesensest Detis.El qui prius
commissor, sed dimissor; sed certe convenit etiam _ glorificaverunt noiiieri siiuni,'niodo' glorificabunt per
membris suis. lndignum ehiin esset tam digno cajriii y bona^opefcihomcniutmi.Et merito, auoniam fu solus
merobra nisi siincta coaptari. Aliter auiem ipse san- es »iajhtts,'i'mplens scilicet diiineiii locum, qtiia ubi-
cius est, aliter nos. lpse eniin sanc.lus sanctiiicaus, cjue pfiesens es , alii vero omnes' parvi' sunt. Et tu
nos auiem sancli sauctiiicali, sicul ait Aposfolus: sbliis eifaciens mirabifia, id est, resurfectioiiein in-
.Sed hmc fuislis, sedabtuti eslis, sed sanctificaliestis: lefius' 'mbfluorum-,e'l liumani genefis reparaiinnein.
el si quis tnenibrorum de se dicat, quoniam sanctiis Et idedtu solus hsec facefe potes, quia lii solusvere es
sum, non hoc erii superbia ejati, sed confessio non Deus;:
iugraii. Custodi, inqiiam, animam meam, ei ut cuslo- "'Deduc me, Domine. Etquia lu soluses verus Deus,
dias , stilvumfac propler pferseyerafttiamme servuni qui facis ''mifabilbr; efgo"Dpniine deduc, id esl,de
tuum, speramem in ie, uon"praesufiienterodese,quod viftuie in virlutem dtic nie, id est, meos positos in
facere deties, quiaes Deus meus:rton egb sum iriihi vidlua, id'eSt, positos in corpore meo, qui sum via
Deus.id esi,ex iup nutu pendere voio.non ex riieb, tua, id esl, ad le perduceus. El ingrcdiar ego in meis,
sicut voluit miser Adam. Jtfiseiereergo"met, id"esl, idest; yivant biei in hac vita, quaeingressns est ad
iiieOruiii,'jyomtne, iesusciiahdo ebs riunc interius, fiugram, th veritate tua, id est, in verilate prsecepio-
tatidem vero exieritis. Ei debes misereri, quohiqm riiin iuorum. Possumus eliain per vlani accipere
e^dcidniavi, id est, irremisse operafus sum in eis, ipfcrcepta,'ut quod sequiiur (scilicet"ingrediar in ve-
teiidens ad fe non ad aliud praemium,'ei %'ocloiadte, ritatetua) sit deterniiriatioviae. Ingrediar, itnjuara,
idest, assidue. Et ut miserearis', tmiijica ariiiham «t veritatettia, et Imieturper spem cot ineutn, iia ta-
servi tui, quae videtur contristaia ab iniuiicis; Te- VVien ul tiiiieat riomehfuum.Nondum enim est laeliiia
suscitando' ine exterius. Et ideb dtco isetifica,quo- P sine irtstitiajcum aiitem hoc mortale itiduet itmiior-
"
niam, o Doiiiine, egolrion depressi ad iiirena, sed lalitaterii, et mors noyissimadestruetuf, iiiiic demutn
tevuvtfliifmaHtineamhoricbniraie, siciit Adani, sed ad erit Isetitia!Nonduriiest pleria"securiias, quia non-
le eam levavi : quia omnein iiitentioiiem iiieani ad te dum cst perfecta jucunditas. Si auieiri riulla jucuudi-
cniexi. Et inerito ad ie,quoniam lu, Domine,suavis tas essel, deficefeiniis : aut si pleiiasecurilas essei,
ro : (juia apud ie lcetitiasiue tristitia, el omnis suavi- male exsultareincis. Et ideo cum dicit': Lmletur cor
;as; in terra vero oiunis acerbiias. Et es mitis, quia trieum, u( (imeaf; rogat ut lcciiiiamDoitiinus tritiuat,
lOitas nos, dum perficias nos, scilicet douec xor etetiam tntiorem incuiiat. Quoniam et aiibi diciiur :
iHistiiiniinveniamus ut oremus. liisurgunt enim no- Sciut(e Domiiioih tiniore, et exsultaleei cum tremore.
lus vafiae illusiones et pliaiitasinaia, qticccor no- Et Apostolusail: Cu"mlimore el iremoreveslramipso-
sirum iinpediunt, ne digne de te cogilel vel oret: rum salutem operanies.
sed paiientia tua tandiu nos susiinet, quousque nos Confitebor.Etvere deduces meos, quia eliam in
resipiscamus, et ad cor redeamus, et sic le oremiis. prseseuti confiteborlibi in meis, in toto cotde nieo, id
Et es muilm niserkordim, quia ubi noslra abiiiii.hu est,-ita ut nulluin auguluro cordis excipiam, et in
iniquitas, superabuudat gratia tua. Et quia cfiam fua mterhum, id esl, in aterna viia, quse fiituia esl, gio-
doiia in nobis remuneras, quia das nobis velle, et •rificabonomenluum. Beali eniin qui habilarilin domo
pro bona voluntate perficere.et sic ceternaliter gau- tua, Domine, in smculasmculofumlaudabunlle.
iiere : ethoc facis oinntfjusinuocanfi/msfe, id esf, qui Quia miserkordia tua magna est super me. Et ide
le, nun aiiud vocaiithi se. ' mcrito confilebortibi nunc, e<glorificabo nomeiiluum
 BEDiE VENERABILISOPP. i»ARS ll. SECT. II. — DUBIA Ef SPURIA, du
in mternttm in futuro : quia misericordia tua magna A oculos co.rdis haberent, si altenderent ipsum esse iu-
futura esf super me el super meos. Et oslen.dit, quce liocenlem boroinem, aut non solum liominem, sed et
sit illa misericordia, scilicet quia tu jam eripiiisli Deum, et sic ei parcereni.
disposilione, et eripies iu Teanimainmeam ex inferno Et lu, Domine. Ipsi, inquam, msurrexerunt super
inferiori. Esl quaedam coeleslis regio Angelorum, me, el ideo lu, Domine, Deusmiserator in exhibitione,
in qua est vila iiieffabiimm Angelorum gaudiorum, ef miserkors in afieclione. Paliens, quia patientia
ubi irhmortalitas et incorruplio vigenl, et ttbi omnia liia nos ducit ad pcenilentiam. El multmmisericordim,
per donum el per graliain Dei iinroutabiliier perma- quia non solum remiltis peccata, sed eliain remune-
iient; et haec diciiur superna regio. Ei esl alia regio, ras in nobis tua dona, e! feraxin promissiotubus tuis.
iibi caro et sanguis, et oirinis morlalitas vigel, spes Tu, inquam, lalis et lalis respice in me, quem puiant
liagilis et oiiinia caduca el fluxa. Et haec compara- despexisse me,idel miserere tnei re.-uscilando, da im-
lione illius dicitur inferiia regio, vel infernus. Et periutn tuum, est, judiciariam polestaiem tiinm
meriio, quia locus moriuorum plenus. Corpus enim inihi puero tup, id esi, servo luo. Paler enim non
morluum est propler peccaium, ut Apostolus nit. Non judicat quemquam,sed omnejudkium dedit Filio, quia
inoiiiniiii quod sit, vel ab anima separaturo; sed Filitis hominis est. Et esl dicere : Qui prius apparui
eisi corpus nostruin sil animaium, latnen tol poeiiis coiiiemptibilis, appaream terribilis : qui veni judican-
peccati est aHectum, quod est quasi niorluiiin ad dus, veniamoslendam judicalurus : qui osfendi in passione
in judicio poleuliam. Da, in-
comparalionero illitts corporis, quod fuliirum est in patiemiam,
nobis, quando in coeleslero habilum cominutabilur. o quam, itnperium puero tuo, et ul des talvum fac per
Jlnjus inferni comparatione iiifernus inferior poiest perseveraniiaiii me Fiiium non servi lui, sed ancilim
dici communiter locus ille, quo post hanc vitam lum solitis, scilicet illius quae angelo respondit: Ecce
descendunt animae sive acternaliter damiiandae, sive ancitla Domini, fial mihi secundumverbum.luum. El
lemporaliter puniendas. Ad hunc utrumque inferniim posiquam me feceris per perseveraniiam, fac tnecum,id
misil Dominus Pater Filium suum, undique nos libe- esi, fac in inc signum in Jona osiensum, juxta illud :
rans : ad superiorem quidem nascendo, ad inferio- Generatio prava et aduliera signumqttmril;sed non da-
rem moriendo. Sanctissima enim illa anima a divini- bitur ei signum, nisi Jonm propheim. Sicul enim fuil
tate separata illuc descendit, ut suos inde deduceret, Jonas, etc. hocest dicere, Resuscita me. Quodsignum
qui detinebanlur in lenebris : et qui ibi non recnansit, est in bono, vel fulurum cst nuiliis tit bonum, id est,
sed inde cum triumpho rediit, juxta illud : Quia non ad salvalibnein. Mcum ideo ponit, quia et Dtus Paier
derelinquesanimam meam in inferno, etc. Et ideo di- eum resuscitavit, quod lestaius esi, dicens : Solvite
cit: Eriputsfi animam meam exinfeino inferiori. Po- lemplum hoc, el posi triduum remdificaboiltud, fac,
test etiain quautum ad membra accipi hoc modo, ut iiiquam, mecum signum, ui qui oderunl me, videunt
in Iocis pcenalibus superiorem et irileriorem locum et confundantur nunc salubtiter et uliliter, qui con-
tanquam superiorem el iuferiorem inlernum intelli- fundcndi eranl perniciose et inutiliter. Quid, iriquain,
videant? iloc scilicel: Quoniam lu, Domine, adjuvisti
garous : et accipianuis superiorem locuro, ubi sancti me ne deficereui in tribuiatione, et consolaiut es me
viri, Abraham scilicel, et Lazarus in sinu ejus, et Vesurrectiohe.
aiii ante advenlum Domini in quiete quadam serva-
bantur; inferiorem vero locum intelligamus, ubi su- IN PSALMUM LXXXVI.
perbia divilis erat damnata ciim aliis aeienialiler pu- Q Filiis Core psalmus cantici.
niendis. Et quod ille locus superior esset, isle inle-!
lior, iioc Evangelista teslatur, dicens : Elevans au- ARGUMENTUM.
tem oculos dives, cum essel in iormentis, vidit Abra- Prcccaptis decem Iribubus Assyrii, quamvis obsi-
ham a tonge, et Lazarum in sinu ejus. Non enim ocu- deient Jerusalem, iion lamen debellare poluerunt.
los eievaret, nisi quod sursum erai, aspicerel. Et est Aliter vox apostolica de Ecclesia.
diceie secundam hanc senienliam : Eruisii ahimum EXPLANATIO.
meain, id est, meoruni. Et si quidem in superiorem in- Filiis Core fidelibus"significat Christianis, quibut
fernum ad lempus purgandi vacatis illis liberasti (sic).
A qttibiis nisi liberareniur, vere illuc praecipitareniur, Prophela civitatemDei prmdicat, ttt eis lanlm glorim
tunc etiaui eos intle eruisti. Sicut aliquis diceret me- major audiatur affeclus.Aliler omncs penepsalmi, qui
dico : Liberasli me dc morte; non quod morluus filiis Core lilttlanlur, tmtiiia pleni sunt, non enim se--
essel, el ille eum restiscitasset, sed quia dedit ei cutiiniquilalempairis, alknum a Deo ignem tibidino
sum assumunl, sed lioc amantes quod diligil Dominut,
poiioiieni aliquam, quafn nisi dedisset, mortuus es- de civitale Dei gloriosa loquunlur. ln prima parle pro-
set. Solel el alia seineniia hic dici, scilicet ut uirum-
que iiiferiium in bac vita accipiamus. Superiorero pheta loquilur ad fideles, cmlesiemprmdicans civilalem.
Secunda Dominus Salvutar eam diversorumnominum
quidem infenuim in aclualibuS, inferiorein vero in allusione crediluram este pronunlial, increpans Syna-
criiiiinalibus. Sed non oporlet ul separatim dicatur,
quia in superiori quodatn cum|irehenderiint. Et dicit gogam,quare ipsu non cognoveritDeum, cui fidesgen-
in hoc ioco beatus Augustinus : quia quicuuqhe ho- n lium devota crediderit. Tertia parle prophela uno versu
rum praedictorumsive sit, sive non' sii, credat, nemo . futttri smculibealiiudinemlangit, qum purles diapsul-
lamen jiiiteteum temerariuro alliriiiatorem, sed verbi matum quoaue sunt inlerpositionediscrelm.
Deifidelem persecutorem. COTiIMENTARIUS
Dctis, iniqui insurrexerunl super me. ldeo dico, quia Fundamenta ejus in monlibus. Psaimus, id esi, hsec
lu eripies aniinam meam et nieorum ex inferno in- operai io, consiiiutio scilicet civitatis, de qua hic agitur.
el
feriori, quia cogar ego, cogenlur et inci illuc de- Quseoperatio est cantici, id esi, peflinct ad spiritiialc
scendere. Nam ideo, Deus, iniqttiJudaei insurrexerunl? gaudium : quia omnibiis qui ad hoc inlendiim, ut in
id esi, iiisurgenl super tne, ut depriinaiil me. Insur- illo sediticiosint, spiritualiter est inde gaudeudiini:
gent eiiatn iniqui, id est, quicunque persecuiores proponitur filiis Core, id est, Chrisii. Ui si veri suut
pravi in suos, qtiia quce restant passionum Christi, Jilii, scilaganl in contextu illius aedificiiponi. Canla-
necesse est ut compleal in corpore suo. Et non so- tur eiiini el commendalur nobis qusedam civitas in
ium (quasi dicat) iniqui de minoribus Judaeis insur- boc psalmo, ciijus cives sumus in quantum Chrisiiani
rcxerunt super me, sed eiiam Synagoga potentium, id sumus, et a qua peregrinamur, quandiu nioriales
e.st, congregatio superborum priiicipnm, qumbierunt sumiis, et ad quain per viam ejus tendimtis; quae
aniniatn meainrioii ad iiuiiaiiduni, sed ad perdenduiu. quasi dumelis et senlibus intercliisa, non inveuieba-
"Et nvn proposnetunl te in conspeclu suo, id est, non tur, donec rex ipsius civitatis se nobis lecil viani, ut
considefaveriiut te in me, sed nie lanluni, hoininem, peryeiiiremus ad eam. ln Cbrisio ergo ambulantes, et
yel non proposuerunt te in conspeclu suo, scilicet ut adhuc peregrinanles, et desideiio suspirantes, cujus-
inihi innoceiili paicereiit. 'luuc euiiu Deuro anie dam ineffabilis Isetiiiae illius civiialis, sic canleiiius
 045 IN PSALMORUM.LIBRUMEXEGESIS. — PSALM. LXXXVI. m
* ut desideremus : et videamus quam ardentes amalo- A , vobis, quia pubtkani el meretrkes prmcetient vos in
res illius eivitatis illi erant, a quibns nobis sunt ha c reqnum Dei. Civitalem Dei dicit coelestem Jerusalem,
praedicla alque c,intala,et qnanto affeciu ab illis nobis ad differentiam letresirispropter digniiaiem.
siint commendata, quem affectum fecit eis timor -ci- Memorero Raab. Vere gloriosa dicia sunt de le.
vitatis, amorem autem Spiritus sancius infnndit eis. Nam eliam Domiims hoe glonosum dixit de le, o
Iloc ergo spiriiu repietus el fervens qttidam civis, Sion, scientibiis me, id esi, cognoscentilius polen-
qui de desiderio et amore illius civitatis mulio.securn tiam meam et volunuiiem meam, et ideo sedilicanti-
volvebal, et inierius meditabaiur, in hanc vocem bus le : lliis ero tnemor, id esi, memoriam faciam
erumpii, quasi de ea aliquid atl quod ejus posset re- Raab et Babylonis, scilicel laliseliam qualis ftiii itaab
ferri, prcedixerit. Quando auiem de ea non dixii, qui et Babyloni, conversos in aedificiotuo ponaut. -Raab
de ea, ex quo cognovit, corde non lacuit? Uiique sem- meretrix ftiit in Jericho, qucc legatos Israelilici po-
per de ea dixit. Et est, quasi dicat: Mira qiiidem et |,uli ad exploraiiduiu missos hospitio suscepit, eli.l-
ineffabiliade civitate illa sunt dicenda : ego aulem ios abire permisii, atque eos sub juramenlo promit-
hoc solum de ea dico, qnod fundamenta ejus siint iii tere sibi fecit, ut sicut ipsa conservaverat, ila ipsi
tnonfiftussanctis, boc esi, sancli montes, in quibus cum civitatem illcun caperenl, eani et dotnum stiain
hacc civilas aedificalur, sunt etiam fundamenta ejus. cusiodirent. llli autem acquiescentes, prseceperunt
El quasi diceretur : Cujus ejus? Dicil Sion, id esl, ei utiin eversione civilatis coccineum funem de fe-
Jemsalem superna est qucedam civiias, cujus porfas nestra sua suspenderet, quod ita fecit, et iiberala
diligit Dominussuper tubetnactita Jacob. Sanctos mon- est. Interprelatur autem Raab superba, Jericho vero
les vocat pairiarchas, prophetas, apostolos et alios n luna : et per lunam doreclio mortalitaiis designatur.
doctores summos, qui propter fidei constantiam et Inlelligitur vero per Raab generalis fornicaria, id
viitutum eminemiam montes dicunlur; et Iii sunt est, geniilitas, quae in Jericho erat, quia solo terreni-
fnndamenta hujus civitaiis, quia infirmiias nostra in laiis defeclui inhaerebat: et superba eiat, quia crea-
eis nitilur, quia per eorum auctoritatem corrobora- luram Crealori pneponebat. Quisquis auiem degente
lur. Ei est aliter in hoc aedificiovivo, quani, in quo- illa legatos Israelitici populi, id esl, prcedicatores
libet mortuo et terreno cedificio. In terrenis enim verilatis accipit, et passionera Christi, qtiae per coc-
aediflciisaliud sunt fundamenta, aliud lapldes, unde cineum, id est, rubicundum funem designatur, de fe-
construituraedificium, aliud portaj, aliud habilatores. neslra raiiotiis suspeudii, id esi, si raliouabililer eam
Iti hoc vero spirhuali aedificio sancti monles, quos credit: iste salvabitur, cum Jericho in ceteriiEede-
fundaroenta esse diximus, sunt cives, qui ideo de structionis ignem tradetur. Babylon quoqne confusio
ipso loquebantur, ut alios cives exhortarentur : et interpretatur, per quam maxime terrena cupiditate
lapides vivi et quadrati, de quibus conlexitur aedifi- confusi designanlur, qui etiam conversi et inundati
cium, sunt et porfce. Qnadrati vero lapides ideo di- ponuntur in civitate Dei, et hoc gloriosum Dorainus
cunlur, quia sicut quod vere quadralum est, in quam- deea dixit. ltlem est enim ctim dicit : Hmc civitat
cunque panem cadat, siabile est, velut tali in aleis : mundat omitia immunda, et dirigit omnia confusa.
quicunque in hoc aedificiosunt, tales spnt quod quae- Ecce alienigenm. Dicil quasi praeteritum, quod per
cunque tribulationes vel pressurae hiirnineant, per . spirilum prccvidit futurum. Quasi dicat : Ecce com-
quas quasi cadere viderentur, tamen non cadenl ul- pleta sunt gloriosa dicla de civitate Dei, non jam
lis lentationibus. Portae quoque sunt praedicti iuon- ipsi, sed immutaii. Per alienigeiias accipe oiiines
les, quia per eornm doclrinam ad cogniiionem veri- L1inente alienos a populo Dei, id est, persecutores.
tatis accessum habemus. Sciendum autem, quia licet Per Tyrum, quac Hebraice dicitur Sor, quod tribula-
dixerimus plura in hoc aedificio esse fundamenia, tio vel augusiia interpretatur, illi designantur, in
uiium tamen principale est ejus fundaroentum, fun- qtiorum aiiimam malo merito suo omnis tribulalio et
damentum scilicet fundanientorum, de quo ait Apo- angustia eral fiitura, si non resipiscant. Per populum
Btoius: Fundamentum aliud nemo ponere potesi, prm- auiem ^Ethiopum maximi in peccatis deuigrati et
ier qttod positum est, id est, Christus. Et hic idem est desperatissimi.
lapis in hoc aedificio angularis, lenens duos populos Nunquid Sion dicet, homo. Non solum illud giorio-
tauquam duos parieles, e diverso venientes, et in sum, quod prsediximus, sed eliam hoc aliud glorio-
uiio angulo conveiiieules. Qui lapis angularis et in sum de civilale Dei dictum est, scilicet quod quidam
sumnio est el in imo : quia et in his qui jam sursum et tiafus est in ea, ut homo propier nos, el ipse Altis-
sunl, et in his qui adhuc in terra deorsum (quod non simus, id est, ens anle nos quia Deus, fundavit eam.
potest essequantum ad humanitatem, sed quanliini Nec mirum si ille qui creavit malrem, de qua nasce-
ad diviniiatem) quae ubique prasens est, quia lotuni retur, fundavit etiam civitalem in qua nasceretur.
est in similitudinibus, nihil in proprietatibus. Et hoc Et, o Sion, nunquid homo lantum dicel, id est, prce-
maxime considerandum estin lioc sedilicio; quia non sumet hoc exponere aut iuteliigere? Quasi dicat:
de imis ascendit ad summa, sicut alia aedilicia, sed Cerle nunquam homo per se, id est, sine Spirilus
de summo tendii ad ima. Clirislus enim qui est fiih- sancti illuminatione poterit ad hoc aspirare. Sion
dameiitum, est veresuihmum. Qu>superaedificanlur, eamdem accipit, quam prius. Nec te turbet quod iu
inferiores sunt. Dicunlur aitiero duodeciro portae Iiu- D civilate Dei, quam coeleslem Jerusalem esse prcedixi-
jus scidiliciiet una poria. Una quideia propler Chri- mus, homo nasci dicitur : quia non solum Ecclesia
Btum, qui se ipsum portam vocat dUens : Ego tum superna, sed etiam pr;esens ccelestis Jerusalem vo-
ottium, per me ti quis, et reliqua. huodecim vero catur, quia eadem est et illa et ista. Et ut ait Apo-
proplerea dicuntur, quia duodenarius tiuiuerus con- slolus : Nestra conversalio est in cmlestibus, in qua
stat ex quatuor el tribus; et ad hujus coastructionem scilicet in praesenti Ecclesia naius est Christus, quam-
vocaniur non de una parte sedificii tanUim, sed de vis de Judseis uascereiur: quia beaia virgo Maria
omnibus quatuor partibus mundi, el hot per cogni- propter Hdem, quam habuit, revelandae adhuc Ec-
tionem sanctte Trinitaiis : has iiaque ^ortas Sion clesiae membruiii fuit.
diligilDominussuper omnia tabernacula Jacab, id est, Dominusnarrabit in scripturis. Quasi dicat: Licet
plus quam omnia legalia inslituta vetem populi, non sit hominis dicere aut intelligere illud, scilicet
quae fuerunt significntiva praediciorum, et iliormn quod ethomo nalus eslin ea, et fundavit eam : tamen
quae nunc sunt in Ecclesia. Per Jacob enim i^rnalis certuin et verum est, quia Dominusqui nec fallit nec
populus hic accipilnr, per labernacula vero iSegalia falliuir, et narravit et narfabit illtid in scripluris nou
inslituta, quae ad leiupus fuerunf apposiia. Aristotelicis aul Pialonicis, sed poputorum, id esl, in
GlorktQ dicla tunt de te, civilas iDei.Quasidicat: Ale- scriptuiis direclis ad populos corrigendos et docen-
rilo diligit Dominus portas tuas, quia, o civilas Dsi, dos. El in scripluris prinripum, id est, quas principes
glorksa dicta sunl de te, a prophelis scilicel, etiam ao et scripserunt et docuerunt: principum dico nou
ipso Doiniuo. cum dicerel ad Judaeos: Amen dic» quorumlibet, sed Aorum, id est, magnorum princi
9« BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. - DUBIA ET SPURIA. 948
puin qtu scilicet fuerunt in ea civitate construenda, A lectus Eman Isfaeliim, vel Hiezrahelilse, vel faiiien
principes accepit hic sanctos apostolos elaiios c»n- lliezraitce.etAgi.t in hoc psalmo Captit nosirum de
stitulores Ecclesiae, qui etsi |iauperes et piscatores passione resurrectione sua, accnmulando iriba-
fuissent, primalum lameti super omries. principes ' lationes et miserias, quas pro- npbis passus est, tit
ssectilioblinentj quod res ipsa docet. .. tanto magis nos reddat alteniioresr et promptittros
Quisquis enim Romam Christianorum tendit, ma- ad condigue sibi respondeudutn. Et quoniam ba-c
gis.gaudet habere mernoriam Pelri piscatoris; qtiam actioad Isetitiam et gatidiurri nostrum spiritiiale per-
ctiretvisere palaiium Neronis imperatorTs. Scieiidum linet,- qiiiaejns mors nostra vila, ejus damnatio im-
qnod beatus Augustinus superius hanc litterart) po- sira justificalio; ideo psalmus isie dicitnr cantictmi
nit: Jlfafer Sion dicel, home. El est alia conliniialio, psalmi, etproponiiur hoc canticum filiis Core, id esi,
quasi sic dicereiur : Quomodo hoc erit, nt alkni- Christi pro Maheleth ad responilendmn. Mahelcih
gerim, et Tyrus, el populus Mlhiopum in illa sunl ci- Hebraice, chortis dicilur Graece, et chofus est iimiii
vitate? Hoc modo, scilicet, quiaquidam talis nasce- tudp concorditer caiieiitium, et poniiur pro coucor-
lur, qufetpotens eril, et idoneus ad-illos introdu- vdia. Et est dicere : Proponiiur hoc lahium filiis
cendtim. Naffi quidam dicel, o maier Sion, ut quili- Cborae, pro.Gore, ad respoiidenduin, ut sit chorus
bet.alius homo. El bic est talis qui el natus est in ea, = concorditer respondens ilii praeceniori suo.Qiialiter
homo propter nos et ipse ante nos fundaxil eam. Sen- aulem sitei respondendum, Pelrus apostolus*insi-
lentia non mulatuf. Et est, quasi dical: Per hoc nual dicerts : Chrislus prd nobis passus est, vobisre-
scitur et ratrim babetur quia Dominuset narrayit et linquens exemplum ut .sequamini vesligia ejus: ldem
narrabit,h0c in Scripluris populor.um,elc. g quoque Joaniies.osiendit dicens : Sicul ipse anhnain
Sicut tmlaniiumi Quandoquidem, o cioitas Dei; ibt potuit, pre nobis, itael nos pro fralribus debeinii^po^
et tam.g/ortosa dic.ta sunt de le, et inontes sancti nere aniriias, Et hoc lantnm in ciiariiate, quia dicit
sunt fundamenia tua, efDominus diligit porlas tuas; Apostolns : Et st tradidero corptis mettm ila ut ar-
ergo habitatio omnium liabilantiiim tit fe esl, sicul dest. deam,£haritalem autem non habuero, niltil mihi pro-
Imlantium. Quasi dicat: Habiiatio quiclem lerrenae Htiic quippe praiceniori saiieti riiartyres prin-
civilatis est, sicut ploraniium el tristantium ; tua cipaliier ef digne responderunt. Nec lameci deiie-
autetn liabilatio est laetantium, id est, tcetitia per- ganduin esf, quin el illi respondeant; quia et sf per-
frueniium. Pereunte enim necessitate ; peribunt om- seculorem nOh patiurtlur exterius, lamen seipsos
nia opera necessiiatis, et sola lcetitia sequetur. El mortilicant inierius : etin ea seniper snnt volunlate,
ideo dicit quia erit laelaritium liabitatio. Et ne cur- ut, si necesse si.t,;iion dubitenl pro fratribus aninias
ramus ad lerreiiam aljquam laeiitiam, putantes hauc ponere. Proponitiir; i quam,, filitis Core ad respon-
esse illam, ,ideo sicut apposuil,; ttt >sciremus qtiod deriduin; ipsis dico leiidentibus per, responsionem
nihil hcec ad illam, nisi per simtliiudiijem solam. istam-in, finein-jeteriiarum ccironarum, id est, ad
gloriaiii irnniortalitcitiset iropassibilitatis. Etesf hne
. IN PSALMUM Lxxiyii.. ^ .'. ,. canticum intellecius Eman Ezraliitae. Emaninlerpre-'
Canliciim,psalmj filiis Core, in finerapro Maheleth laiur. frater ejus; IIli auiem surif fraires ejus, qui ita
ad respondendum, inlellectus Einah Ezrahitse. intelliguni scieramehlum crucis ejns, ut nbn soluiu
ARGUMENTOM. non erubescani, sed ui in ea gkirientur, velut ille
Aliter vbx Chrisii de passione sua ,ad Patrem. p" qui dixit •.•Miliitibsil.glor.iarinisiin cruce Domihi no-
str^Jesu Cliristi^Unde hbc canticum merito iutelle-
EXPLANATIO. ctus Eriian dicitur, Eiiianj dico, lsraelitce. Oiunis
etiiin sicutintiiligit, ialisest, iiequo potestdici :
Melechinterprelatur vhorus, diviitatierfcadecaiifans^ Ecce qui
el qurid addiiur; Ad respondeiidurii, significdt qrgaita lita vcrus Israeiiia; in quo dolus non esf. Hiezrahe-
musica prmvehisse, el chorum respondisse sblemmler, latur. acnem, vel Hiezraila, Orienialisadvena interpre-
Orienle enicii nos Doroinus posuit; qirande
myslice innuens Domini passioneth, qum iioc psalino Adam ln, in abuiidaruia, viftutuni, constiiiiii; sed pei
cautatur, Ecclesiam concprditeriinilari debefe.. Nqm 1praevaricatioiieru,de Orieiiie :Cecidimiis Tn Occidea-
et Emdn Israelitam, 'qui frater ejtisj ei vif viileiis
Deuni ihierprelatur, eumdem fideliuin pbpuluih de- lem, id est; in lianc igiioraniiam et in hanc morla-
litalein. Si autem repatriafje voiuuius, necesseesi ut
minliat. D'e quibits dicitur : Iie\ huhtiaie fralfibus exsilium
meis. Ettaulem Emati fiiius Joel, filii Saiiftiel,de fa- nostrum atlendainus, et prcecenlpri noslro
milia Cadih, filii Levi, urius de cantoribus quos Davicl, respondere concorditer satagamtis, quod omnis qtii
in collocdlionearcm pmfecit reliquis ad cdnehdUm. vere frater ,dicit est facit. Sciendum autem quod beatus-
istum psalinuin inter.; cccteros de
Hietonymus huhc tiiultiin ita exppriit: Psulmus isie AugustinuS
referlur ad 'fidem, el filiisCbre prdscineniibus, oinhis passiofte coftscriptum, nec iiiiiius proMaheleih ad
in eantdem vdcein respondil chorus 'Eihqh ?st'de/if(je respoftdendum riecessafiurii; noii ob aliud sic-spe-
sensu prudctiiiaque coptpbsitus. Arhobiiisita in hujus cialiier intitnlavit; nisi propter variaiioriem et fasti-
dii reveliiiioiiein; Aut si alia causa esf cur> liiulus
pstiltni iilulo ; Ndmiridhturqtiideiii filti Cbre, seii s al,leriuspsaiiiii alieii.iibn coiiveuire, cuni mul-
psalmuscaniicum suum prd Melecii'dirigii',e( dai ih- D turri laboraveriu dieii se possit non potuisse inveniie. Dicit
telteciuin Eman lsrdelilm; Meiech' Hebfmi,distiiufimi etiairi
vocarit, Emahihopein. Ergo ad dMiitiiwin,ej fatcpe- quia si aliqui aiile eum dixerunt iiide, vel
reiit sermo'etl, iltiiih credo, querri feliriqueritessbtuih scripserurit, aut non profuerunt tarditati suae, quia
non jiotuit intelligere; aut non satis jecerum exspe-
discipuli fugerunl; qui cumx dives 'esseV,..pariper'prd ctalioni
nobis factus est. Per iolurri psnlmurii Ddtmhus tdqui- dianuis suce, quia infiimuiri ftiit-quod dixerunt. Au-
lur. lii prima keprecatuf auxiliuiri 'pef siini./tfuSitiei ergo iii-hoc,psalmo-l)oiniuuru praecentofetn
et audiaiuus quo njodo clioius siitis ei res-
varias. coriieinptiiriisuum refetens,Jquem aju$mis etql nosirura-,itnilatioiie,vel
perpes!,u'rus. Secunda qum sil pdssurus enuriierat;,ds- pondeat gfaliiiruih actione; Ei dicb sic
serens mortuos a medicis n.on esse:susci(qndds,,ul pqs- diccnti: Domine Deiisauctor salutis triemei meoruiu.
sinl Demine cpnfiteri. Teriia ncgdl misericbrdium Db- Et merilo, quia ego clamavi, id est, ir.remisseegi cd-
mini seputlos edkere, qiu perdilos lutides Domiriiper- rqni fe,.non ad aspecfuin hominum. El hoc in die ei
sonare, prupierea reSurreclioinrii sibi Ceierrimaihve- in nocle; id est; e't in prosperitate et in adveisiiaie.
mre deprecutur.,In qiia efqiibiie perseverdiisloquilur; ' Ule enira vere et die el nocte clamat,; queni necex-
a parte membrofuin diiiersas commempfans ptissiories, tollit prosperilas; nec frangit adversitas. Doniinus
quas lcimtpse qudm ejus piebs susiihuit devdia: Deus, inquam, tnirel ad te oratio mea facla noti ki
labiis exterius, sedtn tuo conspectu, idest; iricorde,
COMMENTAKIUS, ubi lu conspjcis. Vel si in conspeetu tuo hon habea-.
Domine, Deus salmis.mem., Canltcum psalmi filii tur, lunc sinipiiciter ita dicetur-: Jjifref oraih mea
Core prq Mahelelh ad respondenduni, in .finem. Intet- in conspectumtuum, id est, acceptabilis sit libi ora-
 IN PSALMORUMLH3RUMEXEGEStS.—PSALM. LXXXVIL
tio mea. Traetum enim est ex ,eoquod legati ilii qui A damriatiqnem sceleraiorum, et lifc famleih, ct ilert
aliquam iegationem acceptabiietri principi afferuiit, (qtiasi dical) posiiefnrilin tdcti ihferiori, quia accepe-
mox ante etfm infroirniitjiiiiur. riuit^me in lenebrosis, id est, inter datps ienebris e\
Inclina aurem ttiam ad precem riteam. Iqem yide- careriles lumine veritatis. iEfetiatiijii tmibra iriprlis,
ttir per alias voces dicere. Niii.ilenim aliud est aiifis id est, inler illos quia adeb Sunt "perditi, quod jnfri
inclinaiio, qnam misiTicors exaudiffo. .lit uliqiipj uriibfani, id est, similitudinem mortis in se osien-
tunc inclinat nobis aurem, si nos non eriganius cer- dunt. , -,. ...
viceiii. ., , . Super me confirmitlusest. "Qiiasidicat: Hdc etilihi
Qttia replela est malis anima mea, el vita rriea inr male reputanleS de me dixeruiit, quia n.on tatiiuffi
ferno appropinquavil. Et ideo rogo ut inclines milii irii tiia, Doniine, ad temptis es.set super hie, sed fu-
anrem, quia palior iiecessitalero. Aiiimd enim mea ror luus est confirmdtus, ut niaheal; super me et hic
repleta est malis. Quibiis maljs? Non utique vitii.s, et in fuluro. Et boc etiatii dixerunt, quod tu iu-
quia peccafumnon feeit, nec iitvenlusesl dolusin ore duxisti in disposilione tua super me oinnes fluclus
ejus; sed humanis uialis, sciliccl, trislitia, Iribula- tuos, id est, el prcesentem tribulationem et acteruam
tioiie, dolore. Compalitur ,enim atitiua carni siiae, damriatiopem. . .. . , ,
quando iueviiabiliier ifiimihet dqlor ipsi cariii. De Longe fecisli holos meos d me. Quasi dical : Ad
his inaiis quippe dixji: Trislis es( anima meq, HaVc roajorein cuiniiliiiri miseriae meae hoc etiani addiltim
atitero, id esi, hos affeclusliuuiaiiaeiiifirmiialis iion est, quia tu fecisti, id est, fieri permisisti longe a
condiiione necessilatis, sed yoluhinte roiserationis me si non loco, tamen affeciione nolos meos, id est,
suscepit, sicul et earneih et ipsaiii eti.ani mprtem. g illos qlii el videratit mifactila a riie facta, et iniel-
Traiistulil enim iii se mbmbras.ua, ut sj ,)J"rie ali- lexeraritopera rhea. Et vefe ionge facti siint, qiiia po-
quod iijembriim suum inter corjiorales iriluilaliones suerunlme sipi tanquam abpininationem. Satis enim
atque molestias coiilri.stiar'elur,^aul dolore coutingeT ille aesiimavit eum abpmihaiiofieih, qiii cdepit deie-
retuf, IIOIIideo jiuia.iei se .aljerium a miserieofdia stafi ei jurareqbia rioh iiovisset hpffiiiieffi, Ttadifii?
ejus,. Ei. ut os}en'dereti,i)ae(^Ji'(rn/esse.,vitia,.-.sed
Jiii- sutn aB tiiib illoruftj, e(tanieri ifdjiegredkbar, id est,
manaehifirmitalisjiidicia. Ej.fdeo (qiiasi dicat) dleb divinitatis poteht.iaih,hoh bsfendebaift, Et ideb ocuti
quia anima tneareptela. esl iiiglis,,\\\i\A..'vilqniea qp- mei languerunl, iA e%\., iii ttibrteiii 'datus siim : ut
propinquavitinferna,\A est, mortl. ..Possurouseliaiii sihipiiciter sil descriplii) moriis. Vel pcuii, id est,
per niaia hie accipere tVistitiajnet .dplpiem compas- eliam perfectiofes in cbrprife meb, per quos ego
sionis, qiiain ipse habuil, quia yjdif illos quos ve- aliis prospiciebara, ignguerunl, id est, a me defece-
nerat reficere, potius a yeritate delicere, el iii iartib runt prm inopia, id esi, qiiia Sblain patipertalis lor-
scelere.se polluere. ^Juxiaquqd,Apbstpliis aij.,,':Ma- mam, non divinitatis diyitias ekhibebiloi.
gna tristiiia, el coniiiniusdo/oi' ihejiii tifempro fra- Clamavi ad le, Domiiie; Qiiasi dicai : Quaiiquam
tribus meis secunduriicarneiri,...qui suht Jsraelilm. tot molestiis circuiriyenibs.essefii, tafhen non ideo
Mstimalus sum cum.descendeniiius in lacum, fa- defeci a riieo proposiib, qtiia, o Domirie, ciamavi, id
clus sum sicut honw sihe qdjuioriq, inler jnorluos esl, irremisse egi dd le prbriierendiiiii; el libc ndn
liber. Idep gnimgmea replela est ingljs, el vit.a mea ad horam, sed lofa die; i'd est, ibtb feiifpore militice
apprqpinquavitinferng, quia. afsiimafus sutji ab iilis, miece. Expandi marius frieus, id "esi, osteiidi bona
quorumiiipriuos.veneram.siiscitare, infirinqs curare, .« 'opefa riiea, u't aliis exehipTiiitt daieiii, 'respicieiis
ipsos eosdeih.a peccatis lTberare;, essle cuihJd<scen-« noii ad os horoinum, sed dd ie.
denlibut in tacutn, id esi,,par,.esse.ilirs qui deseen- JNuiiquid morluus facies ihifqbitia. Qiiasi dicat :.
dunfin lacuiu, id.est, iu prbjundam miseriam yiiio- Quia, Ddmine, qd ie ctdmdvi,qiiia tbla die hiautii
rumhujus vitae. Vel tn /ricum,td ,'est, in infejioreiii tneas expdndl, ergo recbihpehsa mihi, et VeSusrJita
infernum. Et facttis sum eiiam .reputatibne illqrutn, me, ,ut per frie resuscitaitim facias mifaljilia, id est,
sicwl/iomo sine adjutqriq, id ejst, yeiut desiituVusab reparationeii.i vivis, qtiia per 'nie mq'rtu'um, id es\;
onitii auxilio, quia dixerunt:, jP.ei's..(;fiiininf
,el cohi- nori resiiscitaitiiii hori (dcfis mifttbitiatitorluis. Hitib
prehendite, quia non esl qui liberet.eum. Talis, iri- lalis per disjuriclibrieriisyirogisiiius videttir pbsse
quam, ab eis repulalus sum, cum tameii essein solus fieri : Ciiiti cbtislet qiio'd facturus sis Vbpafatibnefh
liber inter morluos. Vere enim nibrs illius libera per mortem meaui, aol per me 'iiibrtiiiiih iaritiim,
fuii, non coacta, quia pplesiateriJ. fiabuit aniiuaih id est, nori resusciiathni,. Ia'cies qiifabilta mortuis;
poiiendi, el itefum suniendi. Per hoc e|i'a'iiiliberin-. aiil.per m'e resiiscitatuiiiet Vivuih vivis; 'sed per irie
ler mortuqs luit, quia nec praecedeiVtenicaiisam nioituum iVon.facies jiiiiabilia khprtuis; ergo par 'rrie
mortjs, id est, peccatum iiabuil, nec sequentem poe- vivuni vivis. Assiiiiiptipiiepoiiil iii libfo sub inierfo-
nam tirouit. gaiione.cuiii dieti:. Nijhqtiid per iiie Vjioriuiiiiitan-
JStoifvulneraii dormiens ih sepulcris, quorum non luih facies ihirabilia m6f'[ui's?.Quasi dical: IihpOssi-
es memor amplius. Hoc est dicere :, Ego vulneratus bije.est hcipfferi.^MbflWbS acciplt liic ihteriUs et iek-
lancea, aestimatus su.ni iia. m.orluus ex coactione, teiiiis fiibriuos, iqui jatii ad liBi 'cdiidigrias pcerias
stcufalii vulnerati non quilibet, sed qui inortiii sunt, descenduui, et ideoimpossibile est e.os ainjilius re-
ei dOrroiuntin sepulcris exspeclanies resUrfeeiib- rj parari, qiiia in iiifeiilo iiuila est Vedeftipliii';vivos
nefti, ei ita dormierunt, qtiod tu non es aroplius irie- vero accipe iljps qui, et si nioriiii su'rit iiiterius, vi-
mor eortiri), quaniuiii ad commufatioriero iri iiie- viiiit 'tariien exteritis, et ideb i'ricis cSt spes Vepara-
liti-r. liqiiis. ,In'de auteni 'cpiVst|il.
qMd per eurii rej)4ratib
Velaliter : Ms'tima'tussiifn ab eis sicuf titV/nerafi, deiiet Deri, quia ijjsemet i'n Evahgelio dicit: Ego ad
id esi; irahsfixi sagittis divirise "adversalionis; hbe lipcxeiii, ut ieslithdniuinpetliibeamiicriiiift. Nuiic ad
esi; sicut prorsus liitus excaecaiivdbfmiehtesiti seput- liiieram redeauius. Nuhfjuid per in'e nifjVtliiimfa-
cris, id est, acquiescenles sibi in bperibus morliiis; cies mirabilia moriuis? Utiqiie npii. Aiit medki futuri,
quorum lu nott es amplius memor per rejiaraiiotiem. medici, scilicet, aiiimafum, nieiiTcivetti, libc esfdo-
. Eiipsi.de manutua reptilsi sunl. Uuasi dipat : Pu- ctores sancti 'suscitdbunt,\A est, suscitaVe per re.pa-
laverunt irie, iiiquam, o Oiiiniiie, d.eSittiiium Jup ratfoiiem ppieVuntihuViubslllbs j Utique rtoii, Con-
auxilio,. ef ideo ipsi poiius repuisi surit, ei inleriiis fiCebuhturlibi amplius sariibriteVhibriui. illi ? Uiiqne
et, exterius de manu lua, id csi, de prolectibiie itii- non. Qtiia iiifernus non coiifitebitur Domifto. Nun-
sejcicordtsettlae. . , quidnqrrabit? Vere rhedici ihorluos non suscitabiint,
pQsueturiime: Merito reputsi sunl de mahu iuti, quia iiarrare misericordiain itiaui eis 11011 poieiunt,
qiiia ipsi pesuetuni me prava ^reputaiioiie sua in iii- nec alitjiiis alius. Quod sic dicit ^sub interrbgatione :
ferivri lacu. Superius,per iaciim, accepiiiius profuu- Nunquid aiiquis jam ndrrabit ffioriiiis el positis in
dam miseriam hojus viiae, et irifeiiorein irifemuin ; sepulcrb litiserkprdidiri, id 'est, Tep.aratioriemluain,
bic aiilem, plus accipimus, scilicet, profuudissiinam el positis in peiditwiie, id 'est, ih aiiertia damnaiione
 931 l?ED.iE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DURIAET SPURIA. 9x>
narrabit aliqnis veritaiem tuam, hnc est, vel vera A tibus in operibtis morluis : ei veritatem tuam posilis
praeceptalua, vel impleiionem proroissorum luorum? in perditione, \A est, in aetcrna damiialione? Nullus
Nullus utique. uliqiic. Et merilo, quia et si eis narraretur, ab eis
Nunquid cognoscentur in tenebris mirnbilia tua^ non cognoscerenir. Nunquid etiim cognoscenturmira-
Plus dicit qiiaiii prius. Quia dicit quod et si ab ali- bitia lua in tenebris, id esi, inter illos quorum ratio
quo eis narrari possel, ipsi tarnen 11011 inielligerent, est obtenebrala, quia a veritatis luniine privala'?jEl
interrogarido sic, Nunquid mirabilia lua, id est, re- jusiilia tua cognosceiur in terra oblivionis,id est, ir-
paratio tua pulcit cognosci ab bis qui suut in fene- recuperabiliter damnalis? Uiique non
hris, id esl, io lenebrosis loeis inferni, c! jtistitia, id El ego. Quasi dicat: D;co quia non cognoscentur
esl, gratia tna jusfificans poterit coguosci tii lerra mirabilia tua in tenebris, et qiiod non faciesmirabilia
obtivionis, id esi, in ferra illa cnji.is tu peniius per mr.riuis: et ego lameu pro quihusdam ex illis clamavi
visitationem misericoidice es oblitus? Quasi dical: ad le, Domine, nt cum dicilur : Pafer, ignosceillis,
Utique, el si esset qui liaec illi possel narrare, non quia nesciunl quid faciunt, profuit enim haec oratio
esset qui posset cognoscere. inultis, ut centurioni illi qui dixii in pa^sione : Vere
Jfticgoad te, Domine, clamnvi. Quasi dicat : Quan- Filius Dei erat isle : et illis qui accedentes ad apo-
(ioquidem per me morluum roirabilia non facis mor- stolos diseruiit: Quid faciemus,viri fratres? et multis
luis, eig.', o Domine, resnscita me, ut per me vivum aliis. Et lioc est quod sequitur : Et mane oratio mea
inirabilia facias mnrtuis. Vel recompensa mtlii vicem, prmvenielte. Quasi dicat: Clamavi, inquam, pro illis
qnia ego clamaviad te. Et vere facies, quia oratio ad te. Et hoc non frtisira, quia oratio mea prmveniel
mea prmveiiietie, id est, apparebil le praevenisse, et g fe, id est, apparebit quod rogavi obtinuisse apnd te,
effeeiumapud le obtinuisse per resuirectioiiem ineam sicut prsevenieiites solent oblinere facto mane, id
faclani in marie. est, facla in quibusdam illorum illiiminalioiie, velut
Vt quid, Doinine, repellis oralionem meam, avertis iii his quos praedixiinus. Et quia crebrescebant fla-
faciem luam a me? Quasi dicat : Quandoquidemex- gella, quia fiaqetlat Deusomnem filium quemrecipit;
auditurus es roe, ul quid ergo, Domine, repellis, id jujtta illud : Fili,'accedens ad servitulem Dei, slit in
est, facis a le videri repulsam oralionemmeam? Et timore et tremore, et prmpara animam tuam ad lenia-
ut quid quasi averlis faciem tuam a me, dum permittis tiones; ideo stibdit: Ul quid, Domine,repellis? id esl,
me sic conlemni,, sic iribulari ab inimicis meis. facis videri quod repellas, tot malis crebreseentibtis
Quasi dicat: Tu ergo certe scis, et ego scio quare super eos, orationem meorum, quam meam prce ni-
hoc sit. niia affeclione dico. Et quare averiis, ul videris, fa-
Pauper sum ego, et in taboribus a juventule mea. ciem luam q me, id est, a meis? Quasi dicat: Lli-
Ideo, inquam, averiis a me (ut videlur) faeiem tnam, que ideo facis, quia scis eos esse idoneos, quibus per
quia cgo solus sum idoneus, per quem ira tua irans- talia flagelia aelernam pares hsereditalem. Natnque
eat, ei sic reparalio fiat. Nam egosum vere pauper. ego sum pauper in illis, quia nihil ipsi de se praesu-
Nihil prorsus mihi ascribendo. El suui in laboribus niuiit, nitiil sibi attribuunt, et sum in laboribus
pondus praeceptbruni tuorum porlando a juveniule iri eis : quia suslihent pondus praeceptorum luorum
mea, id est, ab illa etiam cclale quaepronior est ad a jitventtilenen.sua, sed mea, id est, ab imiovaiione
lapstmi. Quod autem sum pauper et laboro, non est quam non ipsi, sed ego in eis per gratiam feci. Ali-
ex impoientia mea, quia exultatussum per immunita- ,** p quando auiem exaltatus sum in eis, scilicet quando
teni peccalbriim, et plenitudinemvirliifuro. Et tameu subirahitur flagelium, et parcilur eis. Quia ut jam
sum humiliatus a persecuioribus, et hoc non aeierna- praedictum est, sinulla jucunditas esset, deficere-
liier, sed tantum ad horam, quia conturbatus. Quare mus. Et iterum humilialtissum in eis, reverlentibiis
autem humiliatus, quare conturbaius? Ideo scilicet, et incresceniibus flagellis : quia si plena securitas
ut irm lum venienles in me transirent, sicut revera esset, male exsnllaremus. Et ita lauien humilialus
transierunt. Et ut iransirent terrores lui, a te dispo- sum, qtiod conlurbaius, id esl, ad horam lantum liu-
siti: juxta illud : JVon haberet inme potestalem, nisi milialus. Qtiod ponit ad consolaiionem nostram, ne
desuper duta tibi fuisset, inqtiam, terrores conlurbave- deficiaiunsin tribulaiione : quia ad tempus tanlum
runt me. Et ideo dico conturbaverunt, quia lorreiites erit tribulatio, in aeternumvero p.xsuliaiio.Et ideo
illi circumdederunlme,sicul aqua, id est, ut me invol- (quasidicat) humilialussum in illis, ul irmtum trans-
Verent et demergerenl fota die, id est, passionis toto ireiil tit me, id est, in illis meis, sietit revera ttant-
tempore: circumdederuntme,dico, timitiler, scilicet et ietunt. Et lamen hoc non per eos, sed per me faciiim
Judaei,et militesRomani. Et ad cumuluramiserisemeae est. Nam ut transirent ir;B luce in eis, terroret lui,
augendum elongasti,id est,elongari permisisiia me, si id est, a le disposiii conturbaverunt nte. Quce se-
non loco, lamen affeclione, amicum mihi corde, el quuntur non mutanlur.
proximum carne, ul Jacobum; et etiam elongasti IN PSALMUMLXXXVIII
omnes nototmeos, scilieetquibusinnotueranisigua et
opera lua a me non misero, sed tanquam ipsa tnjse- Intelleclus Elhan Ezrahiise.
ria, id est, lepra reputaio. _tutci- ,'j. ARGUMENTCM.
Nunquid morluit (acies mirabilia : aul medki Praedicit captivos in Bahylone, niliil quidem de
tabunt el confitebunturtibi. Taliter quoque conlinua- meritis
tur el legitur. Quasi dicat: Ego quidem, o Domine, Domini propriis, sed de promissipnibus ad David
clamaviad te, el tola die mantis meas expandi; quare vel convenire, ul qui genus omne Judaeorum
reges iilitis se custodire promiserat, sponsionis
ergo sseviuntin me inimici? ldeo scilicei, qnia mor-
mi sunl interius, id est, excaecati sunt, et opera mea lidem rebus imjilere dignelur, in bonorem regum po-
non aitenduni. Et ideo nulla eril reparalio, quod sub pulos proiegendo : vel vox Christi ad Pairetn de Ju-
daeis. Aliter de tempore illo quo numeratus est popu-
imerrogatione sic dicit : Nunquid morluis, quos in-
lerius scilicet non illuminat gralia lua, ul commo- lus historiae canitur.
veant cos verjlaiis opera a nie exhibita, jacies per EXPLANATIO
ine mirabilia, id esl, reparationem t Utique non ; aut Etlian inlerpretatur robtislus : el quia psalmusiste
vtedici ftitiiri susciiabunt lales a morte inteitori, ut laudeseraiet promissionesDomininarralurus,incommu-
confiieanturtibi? Utique noii, quia nec etiam eis mi- tabitis fidetium verborum firmilas robusiinomineprm-
rab lia tna narrabunl, juxta illud :. Vobis primum trionstratur, ubi et inlellectnsnecessario prmscribilur,
eportebal loqui verbum Dei: sed quoniamrepulislis il- ul pole quia thronus David promillilur mlernus, qm
lud, et indignosvos esse judkastis, ecce convertimur interim juxla historiamolim cernitur essedeslruclus
ad grnles. El hoc est quod dicil : Sunquid narrabit Eihan autem iste, sicul et Eman, vel de canioribm
aliqius medicorum miserkordiam reparationis tu.e Duvid regis est, quosVerbadierum harrant, filius vide
oosilis in seputcro, id esi, persistentibus et delectan- licel Cltusi,filii.Abdi,de cognationeMerari, filii Levi
 USS IN PSAr.MORIIMf.FRRIM EXEGESIS. — PSALM. LXXXVIII. !)Si
eel de iltis Sttpienlibus,quibus in libro Regum Salomo- A niam tti qui nec fallis nec falleris, diikli, id est, pro-
nis sapkntia prmferlur. Sapientior, inquil, Elhan Ez- misisti misericordiam etveritaiem, dicctis iia in dis-
raila ei Eman. Tantm ergo scienlimhoc carmen est, ut positione lua : Misericordia, id est, reparatio fulura
sapienlissimi illius nnmine tnereatnr ascribi. Elhan mdificabitur per gratiam, id esl, perlicietur periiti-
itle robuktus, qui lanta mentis illuminalione complelus gens ir mternum, hoc est, sic aedilico ut non de-
esl, ut Israelita verissime nuncupetur. Primo in- strtiam. Et vere ita erit, quia in illis per misericor-
gressupsalmi dicil se misericordiasDominicantaturum, diaro reparaiis factis coelis prmparabitur, id est, ex-
quoniam mulla promhil fideli populo profulura. Se- hibebiiur aliis, ut non desperent, sed spereiil; «eii-
cttnda parte diversismodis laudes Domini, pplenliam- las tua, id esl, complelio promissorum tuorum : et
qtte describit. Terlia palernas in Chrisltiin pollkilatio- iia ut per constaiitiaiii eorum evidenter appareat in
nes enumerat. Quarta ipse Dominus ob passipnem, eis, quia in alio eril scientia linguarum, in alio gratia
quaiii perlulit, inimicis traditus asseritur. Quinta fra- snnitalum, in alio discrelio spirituum, et cseiera spi-
Cjililaliliumanmposlulal sttbveniri, quoniam in vanum ritualia dona, sicut tu promisisti dicens: Effundam
filios hominumplasmuveril,Sexla rogal Dominumsuas de spirilu meo super omnein carnem ; quod videutes
promissionesimplere, quas David servo suo [ecisse de- alii iioii desperalmnt de completione promissorum.
clarainr, et memorari qualia servi ejus ab impiis op- Vel aliter : Tu, inquam, dixisti, quia miserkordia mdi-
probria suslinebatu. ficabitur in mternum. Et vere ila erit, quia wnias, id
est, vura prcecepia lua praeparabuntur, icl e-t, di-
COMMENTARIUS. gnius quam in aliis prceparabiinlur iu quibusdaiu cre-
MisericordiasDominiin mternum cantabo. Intelle- tl>lis, de quibus dictuin est: Cmli enarram gloriam
cttts Efftan Israelitm. Psalmus isle agit de spe pro- Dei, eic. Et ita ut in eis sint, id est, inanifeste appa-
missionis Dei, quam habemus in Domino nostro ream : quia quod dicit facicnt. Per quns? quasi di-
Jesu Christo ; quia qui promisit, ila caetera quoque cat: Misericordiaauiero illa in aliis aedificabinir.(Sf'c.)
cnmplebit, uljam mulia complevit. Dal autem nobis Disposui lestamenlum. Qnasi dical :,illud quiilem
fiduciam ad eum, non nostriim ineritum,- sed ejus dixisti, et hoc eiiam dixisti: Abjeclis meis qtioddam
misericordia. Et hic inlellectus Ellian, unde psalmus testainentutn velus dedi, electis autem mets disposui
titiiltmi accepit. Eihan dico Israelifce, quia nullus tesiamenlum meum, id est, novum lesiameriturn, quo
ad hiinc intellectum poiest attingere, nisi talis sit scilicet ad aiernam gloriam repararentur. Et non
de quo dici possil: Ecce verus Israelita, in quo dolut soluro disposui.sed etiam juravi, id est, firmiter pro-
non est. Dicil enim Salomon, quia Spirilus sancius misi David servo meo. Quid promisi? IIoc scilicel,
disciptinm effugielfigmenlum, nec habitabil in corpore semen luum prmparabo iiiansuruin usque in mtetnum.
subdito peccatis.Inierpretattir auiero Ethan robustus, Juraiio Dei non est aliud quaui promissionis confir-
et nemo in lioc saeculo robustus est, nisi in spe pro- matio. Et secure potest ille jurare, ne perjurium in-
missionis D,i. Quanliim enim ad meriium noslrum currat juraudi consuetudine. El si superius fecit
attinet, infiruii siimos : qiiantum vero ad misericor- isium securum ad annuniiandum miserieordiam et
diam ejus afiinei, robusti suiiius. Ideoque iste infir- veritatem, quia dixit : Dixi, disposui: longe secu-
mus in se. et robustus in sjie divinae misericordiae, riorem eum motlo reddit, quia dicil, Jutavi. Tale est
sic incipit: Canlabo, id est, frequenter laudabo, ef ac si dicat: Dixi, disposui, si non salis est hoc, ju-
in me et in aliis tntseWcorrftasDommi, id est, in re- tavi. Licetauiem hsecoratio historiali David sit facla,
partuionem faciam non merilis nostris, sed per so- rC *- ita tainen boc lactiim est, ut non in ipso, sed in se-
lam misericordiam Domini. In me quidem laudabo mine ejus promissio sit iinplcnda. Semeii David idein
bene operando, in aliis vero laudaho, ostendendo, estquod et semen Abraharo : seinen atilern Abraliam
quidqtiid suni, per misericordiam solam esse. Vel illud est de quo dictiini est: Et setnini luo qui esl
c.anlaboin me, el cantabiles aliis faciam miserkordiasi Chrislus. Chrisium auteni accipe non solum illum
Domiiti, misericordias dico in mternum maiisiiras. qui secnndnm carnein natus est de Maria virgine, sed
Misericordias ideo pluraliter poiiit, quia quol sunt; et oinnes in eum credentes. Totus eniin Cbristus
misericordati, id est, per inisericordiain reparati, esl caput et corpus : quia non potest aliquis hoc cor-
toiidem suni et misericordice. ln mlernum ideo po- pus decollare, nec hoc caput esse sine corpore. Se-
nit, ut per lmc ostendat, quod ira per Adam fniti men ergo David est Christus, et corpus ejus. Et de
temporalis : misericordia vero per Clirisluin conces- hoc semine diclum esl: Prmparabo semen luum in
sa, est aeternalis. mternum.
In generalioneet genefationem. Canlabo, inquani,, Et mdificabo. Juravi, inquam, David, prmparabii
misericordias, et annuntiabo veritatem luam non falsi- semen tuum : et hoc etiam ei juravi, Mdificabo se-
lalem meam, in ore jam meo, id esi, corde consono ;; dem luam, id est, illos in quibus lu sedeas noiiper
quia quod iiiiim est, aununlio. Quasi dicat: Obse- le, sed per semen tuum in generalione et yeneralio-
quantur merobra mea Domino meo, loquar, sed tua nem. Duiesufii geueraliones : altera qua hic genera-
loquar : quia veritalem tuam annunliabo in ore meo. mur, alter.i qua regenerabimur in resurrectioue. Et
Si etiim non obsequor, servus non snm : et si meai in utraque praedicatur Christus; in bac quidein ul
loquar, mendax sum. ideoque ut et ego loquar et•; D credatur, in altera vero ul vidoaniur. Et in hac sedes ei
tua loquar, duo quapdanisunt, uiniin meum, allerumi prceparatiir, quia si iu nobis 11011sederel, non nos
tiiiiin : veritas qtiidem lua, os nieum. Et ideo annun- regeret. Si ab ipso non regeremtir, a nobis prsecipi-
liabo veriialem tuam in ore meo, veritatern dico per- tareinur. Et ideo in liac generatione sedet in nobis
liiigeiitem tii generatione et generationem, id est, ini regnans : sedebit, etiaru in nobis jn regeneralione,
seterntim, sictit et misericordia. Vel secundum aliaroi quia in aelernum regnabit in sanclis suis. .
litleram diceinns, veriialemexistenlem iit generationei Confitebunturcmli. Prcedicla dixit Ethan in voce
el generationem, id est, in omni generalione. Dicitt Doinini, hie aulein in voce sua dicit. Et sic cpnlinua-
enim beatus Augusuiius, quod non possit loliens si-. tur : Quia per niisericordianti tuaro lierentcoali, et ve-
milis repeli generalio, quoliens el decedit et succedill ritas tua, non sua, prmparabitur in eis.: ergo, Domine,
generatio. Ei ideo getninalo sic dicturu in generatione> cmliconfilebuniur, \Aest, laudabunf mirabilia tua, nou
et generationem, ad illud toium iiitelligenduiii. fctt sua. Quae mirabilia? scilicet quod redempti suiil per-
accipe misericordiam in toto psalmo in remissione• diii, quod resurrexerunt moitui. Magna quippe roi-
jieccatoruro, veriiateui vero iinpleiioneui promisso- rabilia sunt, quod quos heri vidimus voragineni
riiifi. Licet eiiam aliquando veritas accipialur proi ebrielatis, hodie ccrnimus oruamentuin sobrieiatis :
inipleiione praecepiorum. Quas ergo roisericordiasi el qui prius erant coeniuii luvuri <, iiiinc siint dectis
cantet, qiiam veritalero annuniiet audiamus. leiiiperantice : et qui prius blasphemaiores, hodie
Quoniamdixisti. El ideosecure cantabo misericor- sunt Crealorem adorantes. Et veie confitebunturmi-
dias tuas, ei ideo annunliabo vetitatem tuam : quo-. rabilia tua, etenim (pro quia) coiiiiiebunlur verilalem
 KEDM VENIiRABlLISOPP. PARS II. SECT; II. — DUBIA ET SPURIA. 956
tuam, id esl, compleiionem promissorum luoriim, ,A dicalpribus sanctis; quae postquam peccata sua re-
velyera prseeepta lua, non,ita iaihen iil spargartt cognoyit.-intereoruin mantis velut languidtispeccator
margaiitas aiiie porcbs, sed praecipiiehpc hi Ecc-lesia fuit, qiiia Iiuihiliavit se, et poeiiiiult. Et hoc est quod
saiiclortm, iibi yero.agendtipi esi, faeieii.t,.^ subctit:
Uuoniamqttit in niibibus mquabiturDpinino? Ideo Tu ddiriinarispolestait niaris, motum. Qnasi dicat:
merilo'cceli.mirqbilia tuq, non sui; confilebunliir,quo- Cuin dilftincleretur,pomine, veritas ttiqin circuilu lue,
nlarii nulius.eoriiin tjbi poiesl eomparari, Nam quis mare geritilitafis turbaiun\ est. Sed qtiid fecil mare?
in niibibusKquabilurtjemino nubiiim? Ntilius ulique, Martyres utiqufe oeeidit, semeri sSriguinisfudit, qun
Apnjioli ei alii praedicatoressaiietieceli dicuulur pro- seges Ecclesiaepulluiavit. Sseviatergo mare, lurbetiif
picr yeiiiatis eoruscaiioiieni: djc.uii.iurel nubes, cum quarttum velit mare, nihil taroeii facere polerit, nisi
liiiiliis allis niodis propter occiiltacarnis, id est, prp- laiitiifri qtiantiim peVrijifiithrei. Qiiod inde apparet,
|iio'r oeciilias cogilatipnes, Quid.eiiiin tle hube exeat quia iti'ddiiiinaris potestati inatis; id est, jam in lutira'
v deiiiiis, quid ycr.oinrmiie lafeal ribii viderous. Si- domiuitim iransieriinl illi qui, cuiii esseiit mare, ita
miliier qiia?homo dicit vel facit juclicarepossumus : poierites erant in contradicendo et iu persequendo.
qoce atiierii cpgiiai, splus ille videtqni scniiator cor- Miiturii quidem est marfe, lu autem motum fluctunm
dis est, et reniiih. U.nde dtcit Aposlplus : JVolifeanie ejus miiigas, lanluih hon aufers. Manetenim adhuc
ieinpus judkare, efc, Ipse qu.ftqueCbrisiiis iiuljem contradictio et perseculio etiam in falsis fratribus.
halinii, qu'a.diyiniiaiis hiajestatero nnbe caniis.con- Tu humiliasli. Vere tu dominaris maris,
texit. St'd dilJeri in lifiiic nubero, etillas niib.es: haec qnia priiiceps, scilicef, mundi ejectuspulesiali esi foras; nam
eniiiiest <ieiiiteriieratk virgine, illce vero sont de cor- B !« hijriiiliaitis humiliasii illtim supctbum. Siiperljiis
rupta niaire; lisecsincjpoccaio, ill;».per istaro muh- eriinj ille stiperbos possidebai. Sed dato.tanicfelitimi-
dat;c ci.jiecbafo.; eifdeo dicit : Quis ihler nubes liiatis exeinplp in Christo, didicerutit bomiiies siipor-
CEquabilurDdmirionubiiiiii,?. Aiii qiii.s filins Dei erit biam danirtaffe, etbuiiiiliiatem.appeief.e, et sic su-
simiJis Doiftiho Filio.tiei? Nullus tiiique. Ille eiiim ille huriiiliattis fest, quia forfidr iild in doniiim
uiius est lieriiainrani, isti vero mtilli per giaiiam. periius ejus iiitrayit, et spplia ejus diiijititl, ,ei iii "ofnariienta
llleex seterriitaie, isti ex iempore, ei riitilla alia. EccJesiceirarisiiilit. Tii, iiifjiiani,JiuiiiiliMjis ht.ini-
Deus.qidglorfficdiur. VEre riulTusest ei similis. litisti siiperbiim,eilii yuliieraltis.vuiherivstiijluni, sic-
Nam liic e.si "Deits,qui glorificqturin corisilidsiihctp- tiivuliieratum, scjlicfet, earne hdn ifahstikii, sed CoVte
ruth, id est, ctijus glpria ciesCil .per 'coiisilium,qubd tiajebto quasi spiritu e'l ppteiitia ejiis irijiiiiriula.Et
sancli liabent de se ipsici,scilicei; ut cVedantin ipsurii, llbc riiodo 'disjVefsilfi thtinicosttiqs, ut qui. prius eriint
et iidu ariVtiiiiisqiiar-rahtquae sua siirit, siedqiiaeDfei: iriiiliici, esseril aiiiiei..Et hoc fecisti tri btachio virtulis
Dt qui glvriatuf, in Dpmihogldrietur. Dibii eiiim Sa- lum, per illuhi qui est bracliiuhi iuiiui et virtuS tua.
lomon, qiiia in laiitudine genlis et) gloiiu regis; iii Clirislus eniih, Dei yirtiis, et Dei sapieiitia.
dimiiiuhoiie.veropoptili, coiiirilib prihcipis:"Et nierito
(quasi dic.ilt) glotificatur iri.cdnsilibsrinclorum, quia liuii , Tui suni cmli. Et quia iu eos de jtigo superbi bunii-
ipse Solusesi magifus,'alii'b'mhe.s.'p.a|ivi._'JI/aj(ttiiis eiii.iii • rcs. eripuisli, -ergo, Domine, ccelj,id est coropluto-
est qui omiiem loeuriisectindtim diviiiiialeiii implei, -lutii,fut. tuum eniin. est .quod sunl, et quod
el esi terribilis non taniiiin in iiiia genie, sed sirilili- compiuunt, el lerra complula prius alienata esriua.
tef supef driiriesqui siiril in ciicuitu ejtis. In tina eiiiffi L^ Et meriio itia, qnia , tu fundasli, [d esi, lirmasti in
gcnle tariliiui pioiiobis nasci, criiciligi, rtiori,"reshS veritale cogniiionis ttiae orbeni ler.rm,\A esl ferram
gme vqjifitei ascendere; quce ab aliis geiitibus tan- non ill.im, faciendp eain orbein, id est, perfeclani. Et hoc
(jtiairi tefia a niafi undique ciiciiihdabaitir. Sola dinem jiarce, sed in iiiuliitudine, quia fundasti pleniiu-
eiiini geris illa culta erai propler 1'e'gem,et 'propter ejus. Et vere.tu fundasii, qtiia.fucreasft in bo-
proptietifcascripia; iijiaeomiies eratit fnare, id fest, nis operibus Aquiloneni,id est, illos in quibus ex ini-
iii amaVitudiiiesiisesteitlitaiis peimarifehtes,tibi)aii- qtiitate refrixerat cliarjtas, quia membra illitis Aquilo-
teni iii illa sbla'geiite verilatleiii siiarii iiihoiiiii, ked' nis erant qui dixit: Ponam sedeininepmin Aquilonem,
lariien ibi specialiier de niibe suae carnis inipiiiiit et ero similisAitissimo.El creasti eiiam.iii qpeiibus
apudillas igehtespef alias niibes; sibtit ipsfepfoinisit bonis iiiatje,id est,Tiios.in quibus erant amaricantcs
diceiis : Amodd videbiiisFitiuih hmiiriis vrnieiileriiiii in.steriiitate sua. Ve.laliter, quasi dicat: Quando-
iiubibiiscmli. Et sic facluin est qubd iiic dicitiiV.Ex- quidemiiu fundasii orbeih tertes, et-ptenitudiiiemejus,
ivit cnim in omnemterram sonus sanctotum apoStolb- ergo non amplius Aquilo est eis timeudus. Vel mate
ruih fJBfrihiinaiifiiini iribiilaiioiiefriet angusiiaii)fuiu- esi, qijod Aquilohoslis aniiqiius. Et roare, id est, illi
ram siiper iimnem aiiinJamoperatiifemlualuiii; Et sic in qtiibus ipse operatujrtanquam in vasis suis ad op-
factus est lerribilis stiper omnesiri ciihiiiftisuo. Aecipe pugnandum populuni Dei, sed npnsunl limeiidi, quia
autfeiiiipsuni cum credentibiis in eurii, de populo illb tu creasli Aquilqnem,et creasii niqre. JElquiacre-itura
corpifs Jcsii, qiiia iibc respeciu dicii priipbefa qtiod lua suut, ideo nihiJ possunt contra le, nisi permissi.
sini ifi cifciiitti e]us gentes: Quasi dicai : Jplus yalet in eis quod lu 'fectsti ad
boihkte Deiis virlutuih, quis sihiiiistibi? Qtiasi di- • damn;iiioiieni luam, tjuam yoluntas eoruin ad nequi-
cat; Kfgo nhiliis similis libi. Et vere rilillus, quia tu, 0 tiam suam.
Doniirie, solus es poteits..Magnaeiiiin potentia ejns • Thabor.et Hermon. Eundasti, imjuam, terram, et
qui fecii cbeluinel terfaiii, eLoinnia quce iu eis sunt. hoc incipiendo a Jerusalem. Quod notalur ex ipso
JEfvefiias'tua iri circuiiu liio. QiiaSi dicat: Magna ordiiie verborutiTj cum dicil : Thabor et Hermon ex-
qiiidetp est, Domine; poieniia ttia, sed longe major sntiabunt iion aiiiplins iu stto, sed iu tuo nomine glo-
jnisericordia, perqiiahi uenids fiid, id est, vera pr;e- riiicando. Thabor iriterpreiaiur lumenadveniens.Ln-
cepla shnt dilfusa in cifcutlu iuo. Si cniin in sola illa men vero ailveniens est judaicus populus, qui
gente in iqtialiaSci,cfuciligi etmori pro nobis voluif, priiicip;iliier iliuniinaius est, et advenit quasi luuien
letitas ejus ditTuiidereliir, impierettir illud-taiitum aliis, quia per illuminalos de populo illo aiii de gen-
quod Aposlofns ait: Dico ClirislumJesum mihistruih libus sunt ilhiminaii. Unde vero hoc lumen adveoh?
fuisse circumcisionispropler veriiatemTDei,ad confir- Ab illoj scilicel, qui illuminat omneinhominemvenien-
mandas proiriissionespalrurii. Noh aulem iiiipferetur lent in Itunc fnitndum, quod est luuieii quod nec ab
quod sequiiur, scilicet: Gentesaulem similiteriniseri- alio accendeiur,, nec unquam exstingueiur. Hermon
cordia Iwhorare Detitri, etc. Haecauiem diflusio non auiein iriterpreiatuf analhema ejus, per qtiodgentes
potuit tieri sine contradictioue iriugnaelpersecutione. intejliguiiltir, iiunc illum, id est, diabolum aiiatlie-
Tunc enim frciidensteo occurrit Samsoii, ab allo- lnaiizunies et abominantes, ijuaeprius erant amantes
p'iylis uxqrem diicenii vel petenti; et facius est imer et colenles. Et iuerito (qiiasi dicat) isli exsultabuntin
Miaiuisejtis velut.haedus capraruiii,' UoCesi, fuieiis nomine tuo, quia brachium liium quod fecit illos alios
genU-UaSfirihitfercohtradiiit, et restiiit priuio prae- illuniiiiaiues, ct istos aiiathematizaiites. ille quciu
957 1N PSALMORUML1BR9JMEXEGESIS.—PSALM. LXXXVIII. 958
prius erant amaiites, est cumpofenfia,id esl, est vere 1A unde etiam ipsi propheise olini yidentes dicebanlur.
potens, alii vero omnes impoientes. Et func, dico, Incutuses sanctis luis, qnando, scilicei,
Firmetur manus tua. Qnasi dic;it : El iit seroper dixisli illud praedictum: Misericordia mdificabilurin
exsultent in nomine luo, ideo, Domitie, manus tiia, mlernum.Et loquens proinisis.li,id est, dixitli hsec:
id est protectio lua, firmetur, id est, firnia ei statoria Ego qui prius posui adjutofium inquodain impoiente,
sit in eis, ne deficianl, sed proficiahi; et ita- nnnc fir- qui non perstitii, qiiiexemplum obedientisenon fuii,
meiur manus tua, ul fandera exaltetur dexura lua, id poiiam iiuiic adJHtorium.meumin quodam vere.po-
esi, exaltenfur illi ad dexterani tiiam statuendi. Et teriie. Et quia dejecisti illu.mabjecium, exaltabo liunc
vere ita erii, scilicet, cxaltabitur dextera iua, quae electumde ptebe mea. El merito exallabo eum, quia
erii ptmparatiosedis tum, id est, quia prsepaiabit tibi inveniin isto Davidvere servtimmeum, tpii nee cogi-
judiciariam sfedemin eis juslitia el judkium, id esi, tatiohe aposlatabit,.Juxta iJIud .'Inveni David filium
sctio et discretio. Judiciuni enim proprie est discer- Jesse, virumsecuhdumcor nteum. Et ideo ungam eutn
nere inter bona et mala, justitia vero eslbonis iiisi- riieo oleo sancio, illo, scilicel, oleo, de quo alibi :
stere, malavero repellere. Et aliter : Firmelur maiius Unxii le Deus, Deusliius oteq tmlitimprm.pariicipibus
lua in eis, sicut prius. In quibus aniem manus liia tuis. Hpc est, replebo eum spiritualibus douis.
niniCTioiifirmabiiur, in h.is exalteiur tandem dexlerd Manus enimmea. Vere ungani.eu.m, quia sic agam
ttta, id est, potenlia tua. tale est illud : Dextera tua cum eo, scilicet, manus mea, id est.raisericordijri ei
inveniat omnesqui le oderunt. Et vere ita erit, qtiia proteclio mea, aiixi/iafcifiirci quantum ad.susceptarn.
prcbparatiosedislumeiit, id est, quain tujudicabis. Et liumanitaiem. Et brachium^meuih, id esl Verbura
quaeres judicabitur a te? Juslilia, scilicei. ef j'udi- o roeum personaliter illi iiuilum, cpnftrmabiteumconira
cium. Juslitiam refer ad bonos, judicium vero quod oriiiienilapsuni. Et Ideotntmiciisdiabolus liihil profi-
pro damiiaiione ponitur, ad malos. Tunc eniin erit cietin eo. Quasi dicat : In Adam quidein .iniuiicus
jusiiiia, quando bohi gaudebuut, ctiro viderint illud fecil et peffecit; iriisto tjuidem faciet qiiod suum est,
quod non videnfes crediderunt. Judicium vero erii, id est, tentabit eurn, sed nihil proficiei, nec in ipso,
quando mali contremiscent, cuift viderint illud qiiod nec in suis. Exercebit eum? sed non nocijbit. Prode-
irrideiiies credere noluerunt. rit illesaeviendo, in quo coronabuntur isti vincendp;
Misericritdiact veritas. Quasi dicat : Tandeih exal- ef filius iniquitatis, id est, angelus aposiata, quem ge-
tabitur dextera iua, inlerini autem prmcedentfaciem nuit ihiquitas, non appoiietnqcereei. Ponet quidein ul ••
luahi, id est, illum manifesiumadvenltim luum mise- noceat ei, quatido eum criiciligi faciet et. occitij; sed
ricordia et verilas.Misfericordiaqiiideni in peccalorum postquam videiit eum resiirgeotem ei asc.endentem,
deleclatibne, veritas vero in promissorum corople- nbn amplius apporiet nocefe et,.irop eiiarn aelernaliter
tione. Velmlseficordiairimisericorditer proiiiittendh, gaudebit, quod prius hocere cpriatus sil.
vcritas vero in fideliieVproroissa compleiido. Quod Ei:coiicidtim.lnihiicus, inqiiairi,in eo niliilprofickl;
qui attehderil; iri lllis laiidein eril in jiistitia; qiii et idfeosicui Moysescapul vituli' conflatilis.contrivit,
vero non afteiideril, ip illis eril in judicib. l.n priori et populo biberidlimtjetlit.,ila concidam, id est, pau-
vero leciione sic conliiiuabitur : Jusiiiia quidefu et latiiu coiiteram iniirikbsejus, et iri"corptisejiis.trans-
judiciuin prceparabuiittibi sederri in eis, bbc auteni feraiii; et boc a facie, id est, a prcesentia ejus. Ipsa
ex se nori habebiiut, sed a te, quia misericordiaet ve- "" ' ^ enim prsesentia el cogiiitioejus, erlf ciiusa hujus. Et
ritas prmcedentfaciemtuam, \A est, prae.etiliam luam ' ila dico concidam,quod converlamddknles eum prius
in eis, quae illud operabuntur. Et quandoqUidemper *-*i« fugam, scilicet, ut ab irato fugiaut ad.placatum.
misericbrdiam et vcriialem pfaepafatiosedis tiice ii.et Vel aliter- : Inimkos ejus in futurp coticidat» a facie
et hic et tandem, ergo pdptilus ille vere est beatus, ejus, id esi, feiieliain a praesentiaejus iri aeternjisfe-
qui digne scil jubiiaiioriem,idesi, qui inielligit cau- nebfas. Quia dicirinVest : Toltalur itnpius ne videat
sam illam unde sic debeal te grafiare, ut non possit gtoriam Dei. Et minc iiiierjih qdientesconvefiaineos
verbis explicare, et ideo inchoet jubilare. in fugaih, scilicet, lit ab iraio fiigiant ad placattim.
Domine,in lumineviilluslui ambttlabunl.IdCobea- Et verilasthea ei miserkordiacum ipso. Vid'iur hoc
lum dico populumillum; qui digiie scil unde jubilaii- quaiilmft atl ipsuni caput noii posse dici. Nou onim ,
dum, qriia certe iritelligil, iotuin quod suiit, ex roi- misericordia Tudiguit, qiii nihil quod rerni.ueretur.
sericordia lua, Domirie,esse, sicut revera est. Nani habuit; sed tariien et in ipso miseri.cbrdia.invpcare
ambuiabunt in operibus bonis in lutnirie vuiius iui, possuiiitls ipsam humaiiitatis assumptibiiem,et yeri-
non sui, id est, iri illiiroiiiaiionevoluhtatis ttice, non talem viipletionem iliiiis proiniss.ibiiis,quia dedif ei
meri*orum suorum. £f exsuliabiini in iuo notnine nomen, quod est super omnenomen,Et quia "uoi.idedit
glorilicando,non suo, et quia iri lud folfidiie, id est, ei spiriluiii ad roeiisiirarh. Vel si cjii.bbc non piaceat,
assidue el hic et in futuro exsultabuni. Si eriim in suo dicat dicium esse quariitim a'd metribra, iri quibus
nomine exsultareiil, cito ab exsullatioriedeflceienl. revera stuii etveritas in impletioite prbiiiissoru.cn,et
Et exalttibunlur iii liia juslitia, quia priiis deprime- misericordia in lemissione 'delictoruiii. Propojiuntur
bantitr iii sua. auiein a foia divina Scriptiifa liifec,diib t praecipup,
Quia giotia tiirtufiseorum.Vel ideo mferiloin hio sciiteei; 'mUeiicordia ci veiitas, u't e't rios e:i facia-
nomine exsuliabunt, quia lu es glotiq virtuiis eoruht, 1) imis, iiiisericbrdiam qiiidem misereiido miseronim,
ipsi ighoriiinia infiriiiitatis suse. Quod enim virtus veritaicm vero qitoajustuui est jutiicarido,ui nec pne-
ali <ua in eis est de qua posstintgloriari, hoc ex te cludat iii iiobis vel veriiaieni uiisertcbfdia, vel veii-
esi, non ex se. Ef ideb cornv.nostrum, id.est, spiii- tas misfeficordiahi,quia iiiulii liietaie peryersa saepe
lualis subliinitas nostra exa/ladifiirin beneplacilotuo, justae causaediviiis prceferuiil iiijiisiam causaii) pau-
non in ffierilonostro. Et vere tii behepiaciiotuo, quia peris. Vefilas, iiiquain, el misericordidnied eril cum
Domini; id est lui",esl ossumptioriosirq. Hoc est ex ipso, et in noniinemeo, id est, per hoc quia ipse et stii
sola Iniseiicordia tua 'fesl,quod assumpsisti proptef suht iii iioriiinenieo gliirilicaVftio,hdri iii sub exalta-
nos rediinendoshuriianarii naiurarii, vel, quod nos bitiir cernu ejhs; id esi, spiriiualis siiblimilas,siia et.
assumpsisti de massa perdendoruni. Et deteriniiwt suorutii. Ipsa eniiii ifiteaglofilicalio, eoriiiii eiii exal-
cujus doroini sit assiinfpiio, scilicet, Sancii Israel, id tatio. Eiponam maniiinejus, id est, jjoleniiaJihejiis.m
est, illius qui sauciilicat omriem illum qui est veius mart; id esi, in geiiiibus in sfefiliiate sua aiiiaiican-'
Israel. Ei qui est Rex noster, id est, qui rcgil nos iu tibus; el dexleram ejus jibiiariioliaih in fluininibiis,id
virtuiibus, ui ad verairi visioneiri perveniaiuus, ubi, est, in bis qui per cupiditaieiii niagis et .ihag.isin-
sciJicel, liiciead facieinvidebimus. Quuiitin ainaricaiites Ifucius iiujus, sicut fluniina in
Twic locuius es. Quasi dicat: Et de hac assum- niare. IIoc esi desperatissitfiOsetiarii ei subjiciariius.
plione praedicta func locutus es saliclis ttiis, id esl, ijjse invocdot!me. Ideo quaedisi laciahi ei, qtiia ipse
proptielis in visibne,id est, per revelationem in diciis; solus digne invocabittne; diceris : Tu Paier Deus mejus
et factis. Vistones ad pvbphetas pr.oprie pertitfenl, secundum diyinilatetti, et Deus meut seciiiidiiViifiti-
S;;g MbM VENERABILISOPP. PARS II. SECT, II. .— DUBIA ET SPURIA. 90!)
maniialem, e! suscepiorsaluiis mem, quia suscepisli A buni, el non correcii per paternum flagellum peri-
me quantnm ad assuroptam htimanitatem, qtianlum bjint, non lamen propter paleas grana , nec propter
ad saliitero. quosdam etiam malos tioni pisces ejicienmr, quia
Et ego primogenitum. Ipse quidem digne invocabil prospexi jam alios lilios, in ouibus quceprocedtint de
me, et ego viceni ei reddam, quia ponam illttm primo- labiis roeis complebuntur.
geniitim. hoc est, vel prai omnibus honoraluni.siciit Semeljuravi in tancto. Vere proeedeniia de labiit
primbgeniii in domo prae omiiihiishonorabaiilur. Vei meisnon faciam irrila, quia juravi, id esi, finuiter
primogenilum,itl est, inter mortuos liberum. Et po- promisi David in tancto meo, id est, in sanctitaic
nsim excelsum illum non solum prae tyrannis, sed mea, qtiod semen ejtts manebit iu wlernum. El semel
eiiam prm regibiis terrm, id esi, ultra illos omnes qui juravi ei : nec exspecles nt s.ecnndojurei, si priino
regiinl illicitos moius in se. Et servabo illi in suis, decipiet. Si ergo (qunsi dicat) jDavidmentiar, nulli
miserkordiam meaniin mlernum,quia semper eis mi- amplius verum dicam.
scricors ero. Ei hoc ideo, quia testamenlum meum, id F,l thronus ejtis. Vere semenejus in mlernummane-
est leslamenlum novum, est fidele, non inlidele, id bit, quia el secundum interiorem et exteriorem re-
esi, firmum et cerium est ipsi et.suis. Ipsi quidem parabitur ad aetcrniiaiem. Quod sicdicit a>quipollen-
iden, quia et in ipso meditaliim est boc tesiaiiierttum, tfer: Thronus ejus, id est, illi qui sunt sedes ejus,
et ipse mediator est testamenli et signator et testis, tandem posilitn cqnspeclu meo , id est, reparati ad
et fide jussor testamenti, e.t haereditas lestamemi, et seternitalem, erunt in anima sicnl sol, id esi, iia in-
cohaeres testamenti. deficientes, sicut solis lux esl indeficierts, et in cor-
Et ponam in smculumsmcttlisemen. Quia testamen- g pore erunt skut luna. Et quia solet sacra Scripinra
tum meum fideleerit ipsi, ideo ponam semen ejus spi- perlunaui morlalitaiis defecium signilicare,-ideo ad-
riiuale, scilicet, non carnale, duiatnrnm in smculum dit: Perfeclum in mternuin.Quasi dicat: Si qua Inna
smculi, id est, in aeternum; el thronum ejus, id esi, essel, quaeperfecta esset in aeiernum, respectu illius
illos in quihus ipse sedebit. tanquam in judicia- hoc dictum pules, quia erunt sictit luna. Ecce pro-
ria potestate sua. Anima enim jusli sedes est Dei. mitiifur nobis milis reparaiio in ulroque, scilicet et
lllos, inquam, ponam, sicul dies cce/i,id est, ila erunt in anima et in corpore. De hac autem reparalione
illuminati, ut sictit diescceli, quos nulla nox inlerpo- a inullis dubitabatur, non quanttim ad animam, de
lat, sunt sine tenebris, ita cavranl sibi ab oninibus ciijus selerniiaie philosophi roulta dixerant, sed qnan-
vere dicemljs peccatis. Nullusenim ita perfecius est, tum ad corpus. In quo etiam onuies Jtidceipraeter
quiii inlerduii) in aliquibus labatur venialibus, lios solos Ph.arisaeoserrabant. Unde cuin Paulus, quia
dies coeli nondiiffi habemiis, sed in fuiuro cuiii im- resurreciiouem praedicabat, ab aliis Judaeis verbera-
mortaliiaie et impassibtliiate coronabimur, ipsos ba- reliir, claroavit: Ego Pharitmus de resurreclioneju-
bebimus. Quia non plures dies, sed una laiitum dies, dicor, nt ab ipsis Phariscp.isliberaretur. Et quia mul-
eruntsine fine, quia sirie nocte, sed propter tam lon- tiplex dubitatio.de praedictalepaiatione fuluia crat,
gum spatinm vocat illam unam diem plnraliier dies. ideo Propheta ad coniprobandiimquod dixit, veri-
Siauiem dereliquerinl. Qoasi dicereiur ei : Promit- taiis testimonium snbjungit. Quasi dicat: Dixi re-
tis quidem semen ejus in aiiernum rhansurum, quid parationem futuram anifnceel corporis , et hujus rei
aiitein si filii ejus peccabunt? Ostendil quod propter est fidelis in cmlo tesiis, ille scilicet qtii de morie re-
boc eiiam promissio ejns non lollatur, dicens ila : Si /->surrexit, asceudit ec sedet ad dexteram majestaiis.
filii ejus dereliquerint legem meam; et ideo dereli- Et qtii resmgeiis cicatriccs eiiam retiniiit in sua
qiierint, quia non ambutaverunt in judkiis meis, id carne, ut vulnus dubitationis sanarel in nosiro corde.
cst, non fecerunt quod lex ffiea jnilicaf esse facien- Tu vero lepulisii.. Dicit beatus Augusiiniis . quod
dum, sed potitts e contra, qnia profanabuni, id esl, quse de evcrsione promissionuro hic dici videntur ,
polluent, jitstiiias meas, loco earum inducendo inju- de historiali David accipienda sunt, cui quanturo ad
stitias. Ef.si iton custodierint, imo neglexerint mea litteram , videbalur ab ignaris hominibus ita pro-
mandata; si, inquain, hoc et hoc fecerinl, non ideo missio facta, ut in carnali seinine ejus esset im-
coniemiiam eos, non ideo in perdilione relinquam plenda. Et laleui accessum ad liileram in voce Pro-
eos, sed ut inedicus visitaboiniquitales eornmin virga, phela: facit: Hoc servoluo David, Domine. promisisti,
id esi, in paierno flagello, ui corrigain, non nt de- E conlrario vero fecisti. Ubi ergo promissiones tuae,
Struam. El determiiiat quid per virgam,' quid per de quibus paulo ante gamlebamus, de quibus alacriter
iniquiiates accipiat dicens : El visilabo peccala eorum plaudebainus , de quibus tanquam securi aggratula-
in verberibus.Ecce misericordia Dei non lantuin vo- bamur, quasi alius promiseril, alius everterit? Tu
camis, sed etiam flagellaiitis. Meliusenira est corripi ipse vere proroisisti, etiara prppler hiimanam dubi-
ei erudiri in flagello pairis, quaro perire in blandi- lationern jurasti, lioc vero fecisli; ubi ergo prorais-
inenlo praedonis. sum tuuni? Exhibe quodjurasti, redde quod jiromi-
Misericordiamaufem. Visitabo quidem eos in virga, sisii. Siiblaltiin esl in isto David, ne exspecletur in
hoc autem faciens non dispergamab eo David, id est, isloDavid, quod ipse per spiritum vidit quando tlixit•
ab eo seroine , imo conservabo in eo misericordiam Tu vero repulisti, etc. Post hoc autem ad explana-
meam. Del ergo disciplinaro, ul non auferat ab eo D tionem sententiaedicit: Vere promissio facta est, ut
misericordiam. Caedatcoiitumacem, ut reddat hasre- esset certa. Et positus erat Davidcui proiniuerentur
ditaiem. ilic , inquam, non dispergam ab eo miteri- haecomnia iu setnine ejus , qtiod est Christus , iro-
cordiam, neque landem nocebo ei in veritate mea, id plenda. Sed ijuia homines ignari puiabant ea propicr
est, in judicio meo , quando verilas mea manilesla- proroissum in Davidimpleri, ideo destruxil ea Deus
bitur. Ad Iioc fenimrion dispergitur misericordia li- in David, quse tamen necesse erat impleri: ut cuin
bcrantis. vjdereinur in illo nou inipleta, quaereretur alius, in
Neque profanabo Uslamentummetim. Quasi dicat: quo coniplela cognoscereniur. Sicut de duobus illis
Non dispergam (inquam) misericordiammeam ab eo, If alnbus, Esau ec Jacob prophelatum fuit, quia ma-
et hoc modo non profanaboleslamenlummeum, id est, jor serviet minori; sed quia in illis iioc coiiipleium
pactum liieum cum ipso factum. Tesiamentum vero non liiif, e.xspeclandieranl populi duo, per illos
dicere possuuius vel illud: CoHuerltmintad me, et ego duos signilicati, in quibus compleretur, quod iion
converlarad vos, dicit Dominus, quod alihi dieitur. mendax Deus polliceri dignabalur. Ita et David pro-
Vel quod hic dicium est scilicel, Si peccaverint filii missum est, quod semeu ejus in aeternum manercl.
ejus, non eos perire sinam, sed visiiabo eos in virga: Et nalus esl ci lilius tanlce prudeniice, laiilaepoten-
non vrofunabo, inquain , testamentum, et qumproce- liae, iu quo promissa I)ei coropleia puiarenlur; sed
dunl de labiis meis, scilicel quod semenejus manebit cecidit Salomoa; et dedit loeiini sperando Christo.
tn miernum, non faciam irrila, id est, vana, sed firma Ul quia Deus falli iion posset, et in illo non poneret
et stabUia; quia et si filii ejus incorrigibiliierpecca- proniissum suum, quem sciebat casurum, post casmn
961 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS.- PSALM. LXXXVIII m
quaereremusalinm, ad quem pertineret promissum. A virgo Maria , de Maria Christus, qui substanlia est'
In hac vero senlenlia liltera sic exponiiur: Tu Deos omnibus credenfibiis. Htijus ergo suhslanii» meuio-
qui promisisti David , quod semen ejos in aeterniim rare, quia nisi ineiiinr eris, tuiic vane constiiuisti, ttt
mznerct. et caeiera pra'dicia ; e coutrario fei-.isti, videbalur, filios Itominum. Nunqnid auteni tu vane
quia tepulisfi ciuii de regno per perseciitioneni filii conslituisii eos ? Ulique IIOII,sed ipsi per se in v.mi-
ejui Ahiiilonis, Cliristumluum, id e.-l, illum uncturo ; laiem abienint, a qua necesse est ni revocenlnr.
et repellfiido despeiisft, id est, despeciabilem eum Quem ergo mundatorem , quero revocaiorem habe-
fecisli. Et idco dico repulisli el despexitti, quia lu dit- bunt, nisi 111re>ervaveris eis aliqti>-in, per quem re-
ivlisti eum ab intesr.tale regni per illam persecu- voceutiir? Quis aulem es! ille? Homo ille, soilicet qui
lioueni. Dicitur euiiii quod ante morleni Abs»lnnis nioriuus «iuel, ei amplius >ionwdeiif moriem. Chrisliis
rex simililer lsrael , et siroiliter in Adam fuefit enim resurgens a morluis, jam non moritur. Mors illi
uuctus. ullra non dominabiiur. Et quia etiain cuique sancto
Aueifisfi. ilaec sequentia dicuntur de ipso David , vito hoc convenire possei, quia morluus vivet in ro-
quanltim ad corpus ejiis. Sicut enim muliiludo cre- surrectione, etdeinde noo videbil rooriem: ideo ad-
dentium corpus Christi accipiiur: iia carnalis ille dit, et quia ipse ciuei propria potentia sua animam
populus quasi corpus David intelligilur. El est di- demanu inferi, id esi, de potestate mortis: lioceniin
cere: Repulisti eum in se, et etiam mierftsfifesfa- iiulli alii convcnii, nisi soli Domiuo Je-u Christo. Et
mentum, id cst, pnctiim faclum cura illo servn luo in haecest fides noslra caiholiea. Quia aiilein huic lidci
suis. Ubi eiiim (quasi dicat) regnum , ubi sacerdo- diu repugiiaium est, et coiilradictiim sanciis praedi-
tium, ulii sacrificiiim, ubi legale inslitiitum ? Uiique g| catoribus snultis molestiis et frihulafionibus , Pro-
perierunl. El sanctuarium e.jus, id esl, locum illum pbeia orans pro coniradicentium concorporalione, et
ubi sancia custodiebantur , id esi, lenipliiin, quod jiro perseculionis cessalione dicit: Domine, ubi sunt
solunr erat in lerra, profanasti, id est, jirofannm et miserkordim tum antiqum, id esl, ab anliquo promisscc
|)01lutumfieri permisisti. Deslruxisti omnessepesejus,-. sicut jurasli, id esl, quas jurasti David in verilate tua?
id est, prophetas et reges qui erant ad circtiroilatio- Quasi dicat: Jam Christum muudaiorem agnovimus,
neni et defensionem illi in suis. Et pbsuisti firma- jain lenemus in quo comples piouiissa; quia ipse est
mentum (ormidinem, id est, tanta fuii trihulaiio illo- ille qui vive.i, et nou videbit niorieui, et qui ipse eruef
rum defensnrum, ul quivis Iorroidarei firmare, id animam tuam de manu inferi: el tamenadhuc tribu-
est, di-fendereeum. Et ideo ditipuerunl eum in suis; lamur, et perseculiones patiraur, quia propter le mor-
omnesttanseuntet viam, hoc vel lemjioraliter regnan- lificamur lota die.
tcs, vel veriiaiem non cognoscenies , ut jam alibii Memor esto, Domine. Quasi dicat: Jam Christo ve-
dictum est. Et faclut etl opprobrium vicinis suk, idI niente, et in coclis consedeule, opprobrium tamen
est, omnibus genlibus in circuilu suo. Et ideo factus; adhuc in ipso palimur: tjuia ohjicitur nobis quod
esl opprobrium,quiu lu exallasti dexleram, id est, po- moriutim adoramus, quod in criicifixum latronem
lentiam deprimeniiumeum in tantuni, quod Imlificasli i credimus, et similia ; et ideo , Domine , memor etlo
omnesinimkos ejus per victoriam de ipso daiam. £t; opprobrii tervorum tuorum , opprobrii scilicet multa-
utexaltaiei dexterum deprimenlium, avertisti adjuio- rum geniium. Genliuro quidem ut inferentiiun , scr-
rium gladii ejus, id esl, leipsum ei subtraxisii, quoi voruni vero ui toleraniiuin. Quod oppiobriuin ego
adjiivanle prius duo fugabanl decem millia. El qui ' cominui in sinu meo, el jaro occulluin praevidi futu-
prius egrediebaris cum eo ad belluin, qttia tam ma- C rum in his qui de sinu meo nasciiuri sunt. Vel quod
nifeslis signis cum ipso agebas, ut praesens esse in- continui (pro conteniurus) id est, passurus sum in
telligereris, modo tfonet auxiliatut ei in bello. Desiru- illis qui 11011 exibunt de sinu meo, ut siht imrounda
xisti eum ab emundatione et exteriori , quia fecisiii inanus educta de sinu : sed erunt niuiida mauus in
eum omnibus iromunduin videri, el de mundaiionei siiiuiii reducta, id esi, in eadero lide, niecum perroa-
inieriori, de qtta dicium est,tFidemnndans corda;t et[ nebunt. Vel quodcontinui (pro coniinebo)in posteris
sedem ejut, idcst, civitalem illani, in qua prius quie- meis per fidein in sinu meo, id esl, apud me, quia
scebat, et inultuui delectabatur, collisisti, ita ut re- non ausus ero repellere opprobriuro illud coutradi-
digeretur in terram, id est, penilus destrueretur. Ell cendo, sed lacrndo ipsuro apud me occullabo. Quau-
merito victus est atque desiiucius, roeiito terram il- diu euiiii Ecclesia in persecuiione et tribuiatioiie
laro perdidil, pro qua Doiiiinumsuum occidit. mansit, et criroen fuit esse Christiamim , sicui et
Minorastidies lemporis. Quia cuin ipsi proroiiterentt iiunc esi esse paganufn : landiu fidelibus libere mali
sibi diviniim el aiternuui stalum in legalibus insii-- insultabaiit et exprobrabaut, quia quod contradice-
tutis, tu cito eis liiiem imposuisli: et perfudisii eumt rent non inveniebant. Gratias auiem Deo, quod jam
confusione, id esl, dedisti ei omnimodam conlusio- nullus Ecclesiaeiusultat, aul si aliquis insuliai, noit
nem , inlus scihcel mentis csecitatem , foris caruiss publice insuliat: 61 nmla qute loquilur , magis limel
iribulalionem. audiri, quain velit credi. Memor esto dupliciier acci-
OsquequoDomine. Hcecomnia praedicla eveneruntt pilur, scilicet ut vel ita sit lueroor, ut ipsi exprobran-
in David, in quo stulti homines el ignari pmahantt les conversi idem opprobrium paiiaulur ab aliis, quod
Deum suum praecepiacompleiurum, m promissa Deii D . inodo inferunl servis Dei. Vel iia sil inemor, ut pro-
firmiiis in Christo el in regno ejus compleantur, ett pter hoc teroporale opprobriuro dentur in opprobriutn
ideo subdit: Usquequo,Domine, avertis. Quasi dicat:: aeieruarum poenarum.
Si sicagendum erat cum paleis, IIOIIsic agendtim estt Quod exprobraverunt. Osiendil quo modo dixerint
cum granis. Usquequoergo, Domine,avertiste a populoj illud opprobrium esse t«u/!arum genltum, scilicet, ex-
illo permiitendo illuin esse aversum ? Forte noni probranliuiii, non exprobraiaruui. Quia inimici tui de
in finem, quia et si cmciiasex parle contigit in lsrael,, genlibus, Domine, boc opprobriuin exprobraverunt,
ul plenitudogenliuminlrarel, inde reliquimsatvabunlur. ipsi dico exprobiaales cororouiationero servis luis ,
Interim aiilem (ac si dicat) exardescat ira tua siculf coinmutaiionemChrisli tui. Quod, id est, quam rem
ignis, id esl, iia ut quosdam purgei, illos scibcet quii maxime exprobraverunt, Morlem Christi honesio no-
convertuiilur: quosdam incineret, qui non conver- iiiine vocat comiiiutaiionem: et meriio, quia ibi vere
temur, sicul materialis ignis quaedamincinerat, quae- liiit coroiuuiaiio, id est, in melius muialio de moria-
dam purgat. litate ad aeterniiatero, et de corruptione ad incorru-
Memorarequm mea substantia. Quasi dical: Noli,, ptioiiem, de igiiotuinia ad gloriam, de inorie ad vi-
Doinine, prorsus averti a populo illo, sed memorare g tain. Pro qua couiinulatione, inquam, spes tanta data
qum sit mea tubtlaniia, id est, quis sit iile per queml esl nobis, benedictussit in mternumDominus, quisci-
ego et alii qui in te credunl, subsisiunl, ut paicass licet sa.iiguiuesuo gratis nos fecit salvos : errantes
ilii [jopulo. Nou eiiim ex lolo radix interiil, sed ve-- qucesivil, invenit, redem.it; a doiiiinaiu el potestaie
ttiet semeii cui prouiissuui cst: quia de populo illo3 tliaboli lios libeiavii, et de regno tenebraruiu in rc-
 UG5 BED^; VENERABILiS OPP. PARS II. SfiCt. H. — DUBIA ET SPURIA. 964
gnum liicisnos translulit. Fiat Ibco ei benediclio in illis, A / 1N PSALMUMLXXXIX.
fidi'e\ iri istisi 'Possilni ali eO ubi digressioViem Oralio jtoysi hominis Dei,
ad lilstorialem David fecimhs, fere quaectiijque se- AKGUMENTUM.
quuntur aliier legi, lit sic In superioribus!'iri vero
tantum David pefsistamus, juxla quod iifior prolixa effieax Solulio caplivitatis a Domino postulatur, ubi tam
cOiiiinuatiosicabbreviabilur: Haecquideiri, Dbiiiine, Vox supplicatio ftindilur, ut Moysi esse videattif.
pfomisisii; alitef "vefo fiicisti : qiiia lii repulisti;\A aposiolorum"ad;Pairem.
"
fest,fepulsnm a tfi vTderi permisisti, cnm llagellare- "EXPLANATIO.
tur et cruciligereitir ,' Chrisiuhi tuum. Et despejwsft, Non est diibilandiiiu lalia nomina litulis adhi
id est, despectabileni euni videri fecisli, cutii coti- Jieri, quce lextum psalmoruih interpretatione s.uadi-
spueretur, ciirii spinis coronarfefur. Ef distulisli, id lucideiit. Undemerito ut ostendam hujus supplica-
est', dilaium feiiniesseyqiianluiij cid corjius, diu per- fionis efficaciam,
'
lriisistV.Quasi eriiift sterilis et vidua sponsa ChViSli quenter orando Dominum Moysi «omen apponitur, qui fre-
Ecclesia degentibiis ih morte ejiVsremaiisit.ad qtiatii itiiiiis.iertesiamenti veterisplacavil.iratum, qui eliatn
et novi proplreta exstitit.
postea fratreS ejus , apbstbli scilicet aceederites su- Et quia ulraque psalmus iste conjunxit, ejus notnine
scitaveriint &emeniralfi miiVfuo;et sic tandeirt Chri- titulaiur. Quod et ipsura duplici f.acramento prfefuf-
stus qtii jirius, quafitiirii ad niembra dilatus, est per- .get. Moyses quippe inlei-pretatur adsumptus, eb quod
fectus . ..... . . -. . ; ". '.-.' . de aquis a filia Pharaonis fuerit eiatus, quod, pro-
jiter uiare .Rubrum, Israelitas, propter baptisraa si-
Auerfisft teslamenlum. Dislulisti, inqiiam,"Chrislum; ]B^gnificat Cbristianos. Aliter quta Psalmisla seternum
et hoc riiodo!visiiS es eyeriisse testamerilum servi "ante saecula Oeum mundi factorem pt gubernatorem,
lui, id esiipromissionem quafti'fecerastllisefvotuo, -bumanumqtie genus propter peccata mortisobnoxium
scilicelquod seiiien ejns in aeteifium maneret.'Pfd- erai, dicturus, qtice utique omnia Moyse narrante
' id videri illoS efant
fariasti, estpolluioS permisisli qiii didicerat, non irnmerito quae ab ipsb cognovercit
sacrarium ejtiSVidest, secundum babitacuJum fejus ipsius noraini consecravtt. Moyses in prima sectione
fei
in terra,' sicuf saricios aposlolos alios shpivViofes, Tnchoat'a laude-iudicis, heneficia ejus
qui pfripsenia oniriiurri facti suiit, et Sjieciacfijijin potestatemque commemorans. Deinde infirmitaii breviler,
no-
atigelis et hOiniiiibus;,Desinca;isfieiiam,id esi,desifui ' strce, quam fjt ipse inullis modis ostendit, postulat
perroisisti dmnes^sepes ejus;- Per sejves miiiofes^ac- sjibveiiiril Tertio rogat advenium Salvaioris ocius
cipe, tales tanien qui protectioni aliis hiiiibfibiis fes- apparere, quem sciebal humaifo generi profutura
sent. Ertanta fuit iriliulaiib , qtiod posiiisirfirma- praestare.
menlum ejiisformidinem, ul pritis. Diripiierunt, id
esi ,'dilacefaverunl eum exlefiiis omhestranseunies COJIMENTARIUS.
viam, til prius. Et factus est opprobrium viciriis sitis, Dpmine,refugium. Psalmus isfe inlilulatur: Oralip
id esi, persecutoribus, quia tu exaltasii dexierdni de- Moysi homiiiis Dei, rtoh qtiotf a' Moyse sit conscfi-
. primenlium eum;perinittendo eum Siipefari fextefitis piuS, sed^ alicujus sigiiilicationis gfatia' fanli'ineriii
in suis, iii tantnm qooAtmtificasliomnesinimkes ejtis. Servi Deinomen'appbsitfiiii;,est, ijtih dlrigatur te-
Avettisii adjutorium praeilicatiortis ejtis, scilicel ut gentis vef audienliS'inVentib.' Per liuiichbmineiii
unde debui.l habere adjuioriuni, potius essei ei no- _a>uomdedit . Douiiiius legefti:ipdpulo suo, pef iiunc
cumeriluro. El non es auxiliatusei in bello, id esi, in C ' hoiniiiein populuffi suiiih et
de'jEgyptoTibefavit,
pfcecoiiaiido. Detiruxislreum a iriundaiioneexteriori,- per desertuiii iraduxit, tet sic lacftis est' mifiister
ufoninibus iiiiroundus in suis videretiriv Ei sedem •veteris teblaiiienii, et proplieta novi. ''Secunduin
ejus, id est, quosdahi'in quibus ipse sedehat, per fl- hanc ergo dis|Jeiisaiionem, qiite jiter Moyseh Jacia
dem collisisti, id esf franjii et devocari permisisti, est, psaluius iste iiispicieiidusestj qui de 'ejiis ora-
iia quod Immiliarenuir tn terram, idesl, in lerrfena tione tiiiiltiili accepit. Et quia: conlinetur iri hoc
penitus ieiaberentur. Minorasti etiam dies lemporis psalino viia vettis elnova vita mortalis, viia viialis
ejus in quibusdaro, non qtiod vere dies minorareh- anni qui pro niiiiio Iiabeiidi suui, aiifii pieni roise-
lur: qtiia dictuin esl: Cohstituisii lerminos ejus, qtios ricbrdiaa, ver*qUe Iceiitiae, peecattiiii et pGsiiapri-
prmterire non poterunl; sed quia cum per tribuiatiories nii., regniim et gratia secuifdi, ideo adliibiitiro est
,'auierehantur,;videbaniur subditis eortim, quibtis ne- iiomeiHiOftiiiijsDei^quia per lilud yfetus tesiamen-
cessarii eranfad insiruciiouem : vel etiam ad neces- tum, quod ipse fhiiiisii^avii;cujus pfceniia-erartiHer-
,sifaleui, quod ante leropus tollerefilur. Et sicperfu- rense prOniisSioiiessub velaminfe et sub tegumeniis
disti eum conjusione interius qufdem dolorefratfernae et liguris quibusdam sumniaet.aeterna bonaiiovae
deyoiioniSf exierius vero labore iribulationis.'' vitae promittebaiituK Etideb Cutir ad Christum-ve-
Usquequo,Domine. Dittulitti; inquam , Chrislum nitur, velameii qtiodhabebat Mdyses in^facieaufer-
tuum. Usquequonoieta:,Domine,averiis te ab edfdif- lur quia necesse est ut' recedente umbra yeritasap-
lerendi) eiim, quod non fac.isaliarum oviuii)'cbncOf- pareat;; Oraiiv auierii Moysi \p%o hiiituiafurjquia
• poratiniie? Avertis in finem? Forte iion in lineiii. Et llli-liomiui valde faviiiiiaiefuit orare, et oratioiie sua
. tiaec ira tua , quod desiruis eum et peffuiidis cOiilu- D populo-illi placaium Dbum TaCere; et pef hoc iios
sione, exardescet siculignis incineraris, an sicut igtiis( admonet iit ei. nos assiduis depiecaiionibus ef ora-
purgans? Uiiquesicui purgaiis.-Atteride aiuem, quodI tiohibus Deum iiobisplacatUiriJaciaiiius.-^et 1 hocVion
Aisquequo taiii jn hoc loco , quariiiifomiiibus aliis; timorfe • poeiice, sed aniore jusiitise. 'Qtiod pej' lmc
lpcis siinililuis est yerbuinnoiiiiiflignaiiiis iinpatieii- i]oiattir,4iuianon dixitjserviDei, sfedhimini's'Dei:''Ei
;t:ae, se.doraniis justitiae. . , .,,;, >• poiest essevox vei prophetaevetipsiuS Miiysiexlioi-
Memorare qudr mea substantia. Ne averlaris, Domi- laniis nosj ut eoruift quse retfo suiitobliviScaiiiur,
ne, sed memorareauee.siimea subsiamia, id est, quami et in ea quae aniesuiit exteiidairiur,' et itadicif:
coiidigiiumsitilli/perqueiii egbisuhsisio.Non enimi Z>omme,.cuiii.tu sis 1'aclor oniniuiii, factuses vro
decet, laimini capul parvura corpus habeie. Meino- nobis. Verbum eiiim caro facium eslj et habitavil in
rare dico, quia si non niemoreris; vane constiiuistii nobis, Et factuses nobis refugium, id esl, turris forti-
piiines.filios-hominum, u,t prius.: Ut aiitem vaiie iioni tudinis,,ut jai» supiadicluiii est. <Ethoc a generaiione
co.nsliiuas (ilios Jjomiiiuro, iiieinorare ^uis sil homo,, prioii in geiieralianemistam. lloe ideo apponif, quia
, id est, quid sit cbndigiiuinilli homiiii, <qui inoriuus;' ijoi) deltierunt ei.iam in illa genefalione<tiabenies
vivet, et non videbit mortem,utsupra dictuni est, Ubi, iideiti, qua'poslea revelata esl. ' -: '<
,id est, in quo JiOinine siHil coniplendi»' misericordia^ jPnu*f/uiimmoiifcs.Quasidicai:Dicoquiafaciuses,seil
luai,ppmine, sicut jurasti. David:in verhate lua. Quae , tauien aiite oinnero lacturariies, quia priusqtiamfitrent
seqiiuiuur noii aiutanlur. , uwntes, aut formaretur terra, id est, es anle omneiii
laiionabileiii.creaiurain; et ti aiiteratiouabileiii, cou-
m IN PSALMORUMLlBj\UM EXEfiESIS. — PSALM. LXXX.IX. 968
stat mtillo magig anle irrationabilem. Per montes JA honiinem enitn cadaver, post cadaver vermis, post
* vermem cinis. Et merito liocdico, quia ttos eonntie-
designaiur celsititdo supercdelfestisVationabiliscrea-
ltjrse\ per orbera vero terrae ihferibf' raiionabilis rtiiirius. Nam tii iia tiia, eDbmiiie, quaih proineruit
creatiira'. pt est dicere : Tiies pfiuSquam montes, Jiarens priraus, defeciritus, i lioii soliim defeciuius,
jid est, supernae raiionaiiiles crfealurae fiererit, eft sed etiam fur&afisimius.'De/eciiiiusquidero ex itifir-
priusquam fortnaretur, id est, in quiddaffi ut.esset dignuiri iiiitafe, turbati Ver'6'sumiis mortis litnore; iniirini
proveherelur lerra; et ita dico formarelur, eniiii suinus, et tarhen inlirmiiaiein'noslram finire
orbii, id est, peffecfa. Hoc fest aftiequam fieret ex trepidaniiis. Irain et furbrein pro eodetn accipii.
ierra iiotiio decus terrae, ut esset in terra qui te Posuisli iniqttitates riostrds. Quia tatn gravileriios
agoosceret et ie laudaret. Et vefe tu es ante ista, multasli, apparet quia'pbsuisli iniqtiiiates noslras
quia es a smcutoel usque in smculuni,id est, ab aeierno iriconspectu fuo,'til est,'1non neglexisii,sed perlecie
usque in aeternum, quia ab ante miindum ef post advertisli vocat frialtim, quod feciiriiiS,'ef qtifid dixiliiii-
mundtim. Sseculomquoque propter Groecum verbum quitales, sseculum, diceiis': tosuisti smcutum
anibigutim quidain interpretum, ut beatus Augtisti- hoslrum, id est, malum noslfiim opus, quod nos fe-
mis tlicil, pro aeterno posuerunt. Tti es dicit ad no feimusin Adahi, in illuriiiridtionevulius tui, id est,
laiuiaro incommtiiabililatem diyinse essenlise, nbta vultuositaiis tuae, id est, rion occuliniii habuif, sed
coiivenit," neque fiiil nfeque erit, sed sOlum est. clare peccatum nosiruiri, quod nbs feciinus iii Adatn,
Et retldii causam quare dicil es, ideb, scilicet, quja vultuositas tua prospexit'
Deus. ^ Quoniam omnesdies hostri. Vere posuisli iniquila-
Ne qvertas iiqminemin humililatem. Sanclus vir n les nosiras in conspectu tue, qtiia defeceruhi eriiM.es
isie linieiis ne inier tot tribulalibnes, tenialiones ef i- dks nbslti, quos nos' feciihus riiislros, vel quia nos
rooleslias corporales hujus sseculi, quas experimfeiitb varia et tiansitoria inlerideiiies, defecimus, vei''qhia
cognoverat, miser liomo' deficeret ab iljo suo retu- ipsi dies ad pauciiatein fedacti sunt. Unde alibi :
gio, sic orat et dicit: Dimine reliigium nostrum, rie Ecce mensurabiles posuisli dies meos. ":
Eliri ira iha
avertas, \A est, ne averti sii.iasa summis el seiernis defecimus, sicui prius.'''
bonis homihemin humilitalem,id est, ut lisecinfima Anninoslri. Vere defecimusin ira, quia anni noslri
et ima el carnalia appetat et concupisciU. Et Ideo mediiabuntur; non qiiod "aniii meditenfur, sed hos
dico iie avertas, quia tu hoc dixuii, id est, prsece- iff ipsis'aiinis niediiamiiV,'veiiia iios delecimtis,'et
pisii tlicens : Convertimini,fitii hoininum, ad me. tainieniiosiiiisefi defecium hiiric rion attendimus,
Quasi dicat: Da, Domine, quod jussisti, petefifis qtiia inediiamur sicuiardnea, id fesf, in corruptibili-
pfecem exaudiendo, voleiiiis fidem adjuvando, quia JJUSlaboramus, etvana et iiiuiiliaVonteximus.velut
sinfeluo auxilio per arbilrii vbluniaiero htijuS vilse aranea. Et dtes annorum hosirorum, id 6SV,rios iii
teiiiatioiics non possumus superare. ." 'singulis elia.in
"" ' diebiis nostfis ''"' 'hieditarour lisicut
:'"
Quoniam niille uhni. Meritb ab lns labentihus et aranea. ";'"''' "''"'
trahsiioriis debeinus averli, et ad aeternaet stabilia, 7n ipsis sepiuaginla anni. Videtur exponere bfevi-
isiCtittu, Domiiie, jussisti, converfi,' quia haec' prae- taieiu hujus vitae, et hunVanaernrseriie, quia^iguilioe
sentia quantumcunque sinl prolixa, nec uhius mo- lempofe septuagenaiii sunf, 'lofjgaevi dicuntuV. Si
hieiili suht ad illa collaia. lioc.aeqiiipollehter ponit diiiein in poienlatibus aganlur, idest, ST''ad' yires
cutii dicii : Quoniam mille anni, id est, prolixifas p aspiciamus , eiunt octogihla anrii'", quousqufe ad
iiosirse viioeqiiaiiiacinitjue sii, est repufanda ad eani V pi-tpgiiita annos perinanfet lioiiio in' roboffe'sub.
quaeerit nobis eniibus qrite tuos oculds fanquamdies, Amplius atitein , id eSt, qtiidquid 'ultra!loc|ogiiifa
hon pfaesens, vfelfutura, sed tauquam dies hesterna, aiiiios esi, humaiise vitafenihil est Viisilaborei dol'6'r,
qum prateriit, id esf, quce nortest. Quaecunqueenitn id est, senectus curva et'tremplS ,'sempfer ten-
fiiie leniporfs clauduutuV, inter illa quse uoii sunt dCns ad iiileritiim. Nec est coiiifarium iSitiiPsfeuteii-
feputanda suhl. tiae quod in Macrobio in' generatioiife iibiiiinis dici-
Et cusiodiain nocte. Cuslodia in nocte longe bre- lur, quod homo in virihuscrescat lisque ad Sexaginta
vior est die, quia quafuor sunl ciistodisenoctis, qua- anuos. In sexagesimo vero aniio 'iiicipiiii.iteimniiii
rum qtiseque cotistat trihus bbris tantum. Nec sine vires', el sic sempef' decrescit in virilius iVsqtiead
caiisa hbc apppnit. Custodia enim rioclis in ignoran- sexaginta annos ad linein yit;e ; noii est, Tnquaiii,
tiaestfei tiriibre ; sic et viia nosira et in ignorantia .couirarium,"'quauquairi' videatur 'couifariuiii.'" llie
veriiatis es.t, et in iimore, scilicet,
<r- ut qui sial videat ehim dicere videtur quod iu octogesimo aiiifo robu-
ne cadal. Sequitur : " . stipr lil hoino, et inaxiriias viies iiabeat. Tlle' vero
Qutiipro nihiio habeniur.Exponit serumnam noslrae dicit a|ierle quod in sexagesimo aiino^raaxfrrias vl-
moiialitatis, pariter oslendendo conditionem felici- res habeal hoifto, et qtiod deiride 'ininuarilur et de-
tiitis veleris teslaiiienli, quae temporalis est, ul lanio crescant; sed non laiiieii decrescuiit ei viies in. illis
ardentiori studip ab hisinfimis averiaraur, et ad ilja yiginti annis, utpossint videri diroinutae, etlla pro-
suriiffiaConvfeftamur.Quasidical: Itleo, Domine, pre- pheta el auctor ille diligeilter cbrtsidefanii iibn vi-
cor, rie avetlas homineiiiin huniililalem, quia qnnieb- deniiir dissentire, hoc ad litteraro. Sed quia vidinius
ruth, id fest,ayersbriini',eftint qui pro nihilohabenlur, id D ihultos infra septuaginta aiirtosiiiiserfiuia"sehectule
esl, erunf Cohipatabilesrebus illis quseprorsus nihili corifectoset coiistitutos, rillra octogiiiia aniios inul-
pendun.iur, id esf, reputabjintur anni eofura taftquain tbs iri virili robore^ ihelius esl Ut ad semJuiiiallego-
lioii siiii. Sictit et veriim est, quia et ciiih adhtic non VicuriJ, ubi niinquain fatliihur," reiefatur. Seplua-
yeiierunt, nondum scmt; ei postqtfam etiam verie- 'giulii el ocioginta anni, sictil ferantur,-sunt cfetilujn
flin.iyiion sunt. Quia lion ad hoc veniunf ut sinl, sed quinquaginia. Scienduiri autein, quia tres stiiit uni-
ut rtbn siut. lates. Priiiia unifas est ipsa uuiias, decerii esl se-
Marie sicut herba, mane. Exposita nostrae mprta- cunda iinilas, ceiitum yero teriia tinitas. Cum ergo
lilatis aerumna, quia altendit conligisse ifobis hoc ,iii centUui t|uifiqiiagiiiia, quindecies decfeni 'suiii,
Cicjiisia.ira Dei, aggratulatur diviriseseiilentiae. Quasi - eruiil ibi quindeciiri unifates secuiid;e. Quod autein
dicaijijta Jiai, Doroiiie,quoniaui 'proroeroiinus. Truns- valet in inyslerio cenluiri' quiiiquagiiifa, idem yaiet
eat ntqfieiiosifuro, id est, pueriiia nosira stcwfherba, quiiid.eciinin Iioc loco, quoniaiu quiiideciififcoristat
qum hodie est, et cras in ctibanum mittUur. Mane ex septem et oclo, et sepiein ideuivalet iri hbcloco
eiiam nostruro floreai, id fest, flos juveniuiis in 110- in mysterio quod septuaginla ei sfeptfeni,qtlod octo-
|)is 'flat, e! siaiiro transeat. Decidat in vespere, id esl, giiiia. Cuiisidereiiiusefgb qualiier sepiero etocto se
iffillatii cetaiero ubi jam incipiat decliuare. Indurel haheant ad veius iesfainentuiii, fetad iioviiiii.Septecii
deifide in gravem seneciuiein, et taiidem arescat in enim pertinei ad vefus testameiituni, vel prupier
decrepitara aetalem. Vel decidat in vespere, id est, observantiaro sabhati, quani septiiiia die' fleri prse-
iiiortein indurel iii cadavere, atescat in pulvere. Post cipiebat, vel quia promittebat hocierreua et lcinpb-
067 BED^ VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBlA fiT SPUR.A. (158
r.alia bona, quse sepienario numero dierum volvun- A Quem eriim Dominus diligit, corripit. Flageilat ,om-
tur, vel qnia carnalis ille populus, cuitalia promit- nem filium quemrecipit, quia etiam quibusdam ma-
tehal, sepiuiiginta annis in caplivitale detentus esl. gnis dat stimulum carnis, quo colaphizentur, ne in
Oclo vero refertnr ad noviim lestamenliim, vel pro- magnitudinem revelalionis cxtollantur. Hoc est quod
pier reMirrectioiiem Domini, quae octavaad die mane dicit: Supervenit mantueludo. Et est ordo praeposte-
fncla est, per quaui nos reparati sumus aelerni- ralus
faietn. Vel proptorea, quia sex aelates hujus saeculi Quis novtt potestalem. Ad iitrurrique sentenlia hoc
suni.Septiiiia dormieiitium, id esl, illorum qui adhuc uno modo conlinuatur: Vere corripieniur, sive niali
cxspectant communera resurreclionem ; oetava vero ad malum, siveijoni ad bonum. Quia tu, Domine,
resnrgeiitium, fl,uaiidb novissima mors destruelur, potenlior es nos corrigere, quam alicui coniingat
et quando duplici stola vesliemur, scilicet, in anima scire. Nam quis novit poteslalem irm tum, id e-t,
cl in corpore. Ocloginia quoque ad nos pertinet, quis novii potentem iraro inam, qua et laodem vio-
quia sicut carnalis ille populus in ociogesimo anno dicabis in roalos, et nunc corrigis bonos ? Quasi di-
primo in octavo denario de caplivitale reversus esl cat: Valde paucorum est nosse pOlesialetn irse tuce:
in palriain, ita et nos, transactis sex setalibus saeculi, quia plerisque malis cum parcis irasceris, nt non ad
ei sejitima dormientium, in octava resurgeniium re- iraro, sed potius ad mansiietudinem luain perlinere
viiae, in videatur. Labor et dolor qtio corripis et erudis, quos
patriabiiniis, id cst, de captiviiateeo Imjiis haec
qna sepiuaginia annis detinemur, quod vita diligis, ne poe.niscrucientur aelernis. Et quis novit
sepienario numero dierura volviiur, reyerierour ad dinumerare, id est, discernere iram tuam in bonis et
palriaro, ubi in setenium maiiebimus. Littera sic g in malis prm timore tuo, id est, ad boc ul timorctn
exponitur^ Quasi dicat : ldeo.dico, anni ttostri medi- tuum prae, id est, anle se habcat, et sempef le exti-
tabunlur sicul arqnea, quia in ipsis annis nostris, si roescat? Quasi dicat: Quam difficulter invenilur qui
nori in poienlatibus,id est, si non vi raiionis el veri noverit prm limxireiram tuam dinumerare, ila ut
inlellectus nganmr, erunt sepfnagtiila anni, id esi, etiam boc addat, et ad earo pertioere intelligal,
erit soluni studium temporalium rerum, quod est quod nonnullis quibus magis irasceris, parcere vi-
inane, et breve, et vacuum coroparalioiie studii coe- dearis; ut prosperetur peccator in vila sua, et in
lesiis patriae. Quae temporales res in veteri testa- futuro majora percipial. A paucis ciiiin erudilis roa-
mento, ad quod septem ei sepiuagintaetreferri prae- jor ira Dei iutelligilur vana et sediicioria, lelicitas
diximus, illis prave iinelligentibus, Scripturam impiorum. Et pauci addiscnut pr.e liniore Dei irain
depravanlibus, prumiilebaniur. Quas quandiu omni ejus dinumerare, et prosperitatem ejus numero ap-
animi desiderio ajipeiemus, id esi, in captivitaie plicare poeiiarum..Quodest dicere : Pauci sciunt di-
erimus ad quam septuaginta superius referri diximns. scernere iram Dei boc modo, ut intelligant quod
Sicut etiaro Israelilicus populus capiivatus iu Ba- quanto plus inipius prosperatur, tanto plus ei Deus
bylonia sepmaginta annis in captiyitate tenebatur. irascitur : et quanio plus in hac vita Oagellando
Et siciit ille in octavo denarip ad phiriam reversus acriter puniendo Deus piis irascilur, tanto plus ei
est, ita et nos, si tferrena non appeiamus, sed in la- parcitiir.
hore coelestis studii semper morabimur, iri octava Dexteram suam: Quasi dicat :,Pauci quidem, Do-
aelate repairiabimus. Et hoc est quod dicit : Siautem mine, noscuni poiestatem vel irae.tuae, yel dinume-
i'n pdfewfafifcus, et cnm v.i rationis agamur anni no- p" rare iram tuam; lu autem, Domine, fac nobis dexte-
stri, scilicet, ut, promissionibus terrenis omissis, ram iuam ad notam, sic scilicet ui nos sciamus prm
coelestiaappetamus, lunc eruiit in annis nostris ocio- limoretuo iram iuam dinumetare. Notara, inqiiani, fac
ginta anni, id esl, siudium reparandae aelernilatis et dexleram.tuam, id est, miile^quemmissurus es, et no-
immorialitatis, quse nobis data est in spe in Domi- tilica nobis Christum luum, dexteram tuam et bra-
nica resurreciiorie, et studium reparandae hserediia- chium iuum, ut in eo discant homines non pro ma-
tis, el reparandae patrise, id est, sfudium redeundi ad gno expeiere vel accipere ea hona, quae in Veleri
patriam, et vere sabbalizandi in octavo die. Testamento demonstraniur, sedquae in Novo reve-
JEIamplius eorum labor el dolor. Qnasi dicat: Si lantur. Et revera faclum est secundum oralionem
quis supra hoc studium addere velitfidem aliud, illi erit Iiujus liomiiiis Dei, quia et in passione Filii sui et
labor et dolof, Multi enim postquam percepe- in contemptu hujus saeculi,quem habuit el docuit,
runt, et in baptisinaie lerrenis abrenunliare, et de demOnstravit Deus Pater fidelibus suis haec terrena
rcparanda aetemilate salagefe Et promiseruiit, rela- non esse appfefenda,sed magis caiesiia. Vel aliter,
buntur ad studium terrenorum. bis talibus et hic ut per dexleram aceipiatur Dei polentia, elita dica-
labor est in acquireiido, et tainen erit dolor, cum in tur : Ut cnitemsciamus in poleiitaiihus ageredies et
lenebras exieriores ejicientur. annos uostros, notam fac nobis dexleram, id esf, po-
Quoniam superueiiit/Osteiidit qnomodo dolor eril, tentiam tuam, ut sic transeamus per bona lemporalia,
ita, scilicet, quoniam mansueludp, id esl, ille qui ut non a.mittarous icterna. Vel, potius ita dicalur :
prius in lantum roansuelus apparuii, ul feliamipsa ' Notani fac dexleram, id est, poteiitiani fuam, ut in-
roansueludo possit dici, supervenit terribilis, e! tuiic telligamus quod fiagellaiidoet non parcendo emen-
corripiemur, non ad.fruclum, sed ad dainnum ; tiuic P daios ponis ad dexteram.etquod parcendo dura pro-
enim poeniteniia erit, sed inrructuosa. Nota quod di- speralur iropiiisin via sua, daronatos staiuis ad sini-
cit supervenit, quasi ad opprimeiiduiii el ad conle- stram. Notam fac, dico, sic, scilicet ut dinumeremus
rciidum. Unde alibi: Super quem vero tapis ceciderii, iram tiiam.Seqiiilur :
coriteret euro. Vel aliler : El amplius eorum labor el JEl eruditos corde in sapknlia tua. Hoc esl, non
dolor, ut in bonOm accipiatur. Nullus enini vir lam tanttihi lacias nobis nolam dexleram, sed etiam ut
sancius, nec superno studio adeo alligatus, quin ali- iiuilemur eos, fac nobis notos eruditos corde, ul in
quando curanecessariorum ad victuni et ad vesiitum carrtis prudentia, qiiaemors esi, sed tii vera sapientia.
mpveatur. Et pro his est illi labor et dolor. Gravis Eruditi corde in sapientia illi dicunlur, quibus diciuin
enim lahor videtu.r ei quaerere, et roaxime dolef, est: Injice pedem tuum in compedesejus. Pedem cor-
quia cogitur qoserere. Unde etiam Aposiolus ait: dis dicit, non pedem corporis. Illi eniui aureis com-
Nqm el nos primilias spirilus habenles, et ipsi inter pedibus ejus illigati, quid aliud feceruni, quam quod
nbs gemimus in adoptionem filiorum Dei, exspectan- terrenas prbmissioiies conieffipserunt,. et desideralis
tes redemptionemcorporis noslri. Et qtiasi aliquis di- aeternis per passioties suas, lesiniionium praebuerunt?
cat: Quandoiiuidem labor est et dolor, cur ergo Unde etiam testes dicii stint, quia niarlyr Graece,
Deus sanctos viros perroittii talia pati? Ad boc re- lestis est Latine. Vel ita neroOeruditos corde, neioo
spondil. ldeo, scilicet, quia si corripiemur, einenda- sapieutes existimet, uisi illos quos attingit prce oculis
biinur ut supraveniat nobis mansuetudo, id esi, ut coriiis, scmjier habe.re miseiiam suaro ex jusia lua
simus niansueta animalia et Domino obedienticu. aiiimadveisione, ut ex eo perpendaiii quanta sit iu
969 IJS PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. XC.
subvenieiulodexlera lua, cui nulluni ingratum esse A Etsit splendor. Et ut diriguitur filii, id csl. uosira
opoiteat. Hinc Apostolus ait : Scire efiam superemi- opera, sif splendorfuit Domini super nos, id est, vulliis
nentetn scientimcltaritutemClirisli,qui miserieordiam Djmini, qui jirius nobis obscuratus, illniniiieiiii'
fec-ilillis qtiibus ira lanta inipeiiditur. lllis Christum in supeiiori nostro, id esi, appareal in nobis iinag i
tuura sic nolum fac, ul in eo discant non limere eos Dei. Vel splendor Dei, id «sl, mnltifnrmis gratia Spi-
qui occidiuit corpus. ritns sancli, illuminet mentem nosiram. Et oisplen-
Converlere,Demine.Dixitdexleramluam nolamfac, dor sit super nos, o Doroine, dirige opera mitnuum
et eruditoscorde. Necesse enim est ut quisqtiis vere nostrarum, et nosira bona opera, seilicel ulinfra uos
nosrii Christi imiiaiores, el altendil dexteraui Dei, disiorqueautur, sed ul super nos diriganlur. Uloiiiin
miiltas patiatur tiibiilationes et peisecuiiones. Om- opera infra ipsos dislorqueanttir, sed ul stiper nos
nes eiiini qui pie in Ciirislo volunl vivere, necesse diriganlur, qui quod boni laciunt, agunl pro merced i
e.st ul pcrsecufiones patiantur. Ei item : Per mulius lerrenoriim : velut carnalis populus ille cui factc
iribulationetoporiel nos inlrare in regnum Dei. Quod sunt promissiones terrenae. Tunc.autem super nos
iste honio Dei qui hic loquitur attendens, linieiis ne opera noslra diriguntur, quando bene operaniur pro
nos inicr tol iribulationes et moleslias corporales mercede coelestium.
deficeremus, et leniaiionibus variis nobis illatis victi )Ef opus minuum. Dicit beatus Augtislinus et Hie-
deliceremus, et ab eo qui nostrum refugiiiin est aver- ronymus, quod istud in quibusdam translatioiiiljtis
leremur : compassusnosirae infirmitati, sicut inulio- non invenilur. Et quod asterisco vel obelo siguetiir,
liens compassus esi, sic orat et dicil, Domine: qui si invenialur. Sed lainen potestila cnntintiari. Quasi
|)rius converstis a nobis averlisli nos, converlere, id n dicat: Ita dico dirigas opera, ul illa omnia liant
est, esto conversus ad nos, notificandote nnbis. Vel ununi opus, id est, cum chariiate fiaut, et ad tiiium
nl ne permittas nos amplius aveili ad te, convertere finem charitaiis lendant. Opera enim que suie cln-
dico usqueqtio opus esi, id est, usque ad illum mo- rilate liuni, niliil prosunt, ul Apostolus ait : Si tra-
dtiui conversionis, qui nobis necessarius est, scilicet didero cqrpus metimita ut ardeam, cltarilalein aule.n
ut IIOIIpermillas lriluilari, oisi quautuni polerimiis nen habuero, nihil sum. Si autem liant in charitate,
l-aii, id esi, nobis iribulationem in inensuram et pro el si roulta sint in opere, unuin lainen suut in liuc.
viribus nosiris. Neque eniin Deus plus aliquein iri- Finis enim prmcepiicharilas est ex corde puro, el cou-
bulari permiltil, quani ipse ferre possit. Sicut Apo- scienlia bona, et fide non ficla, sed vera.
slolusail : Fidelis Deusqui non palitur, etc. Sed dabit 1N PSALMUMXC.
ut
etiam cum lenlationeprovenlum, possilis susitncre. Laus cantici David.
Converlere,Tnquam,Domine, eiqtii prins fuisti itiexo-
rabilis super illos qui se fecerunl liberlos suos, lias AECUMENTUM.
deprecabilis, id est, exorabilis stiper illos qui se fa- Pro vicloria Ezecliiaede Assyriis cantatur. Aliter
cinnt servos fuos, in oraiiibus libi obedientes et de legendumad EvangeiiumMarci, ubi tenlalur Chrisius.
•sen hil prsesumenies. Vox Ecclesiaead Dominum,
Repleti sumus mane. Vere converleris e! depreca- EXPLANATlO.
bilis eris, quiaita,cerium esl, replebimur, utpossimus
dicere, quia jam repleli sumus mane, id est,'in restir- debet Laus cantici divina laudalio, David ipse propheta
rectione, quando novissimamors desiruetur, et ertt C denfiaintelliji. Hunc hymium dxmonibus pia confi-
lantuiii maue, id esl, dies siue nocie,vquiasine fine. semper opponimus, ut a nobis polius inde vin-
Tunc, inquam, replebimur miserkordia tua, id est, cantur, unde coniracreatoremsunm dolosealiqua len-
duplicero stolaui recipiemus, quse non dabitur nobis tarunl. In prima parle Psalmisla profitelur omnem
ex noslris meritis, quanqtiam njulia patiamur in huc fidelissimum divina prolectionevallari. Secunda lau-
ssenulo : quia non sutu condignmpassioneshujus tem- dem Cltrisio.decantal. Teriia verba sunt Patris ad
poris ad futuram gloriam, qum revelabiiur tn nobis, omnem fidelem, quem in se devotissimesperare cogno-
sed dabiiur nbbis sola misericordia tua. Vel maite, scit, et in mundo isto defensionem, el in fuluro illi
transacla inlidelitaiis uocte, replebiinur in hac viia prmmiacompromilletis.
tua misericonlia, qua vocas, qua peccata condonas, COMMIINTARIUS.
qua juslilicas. Vel mane, id csi, transacta persecutio- Qut habilal in adjulorio. Laus cantki David. Isle
nis nocie replebimur tua •Liiiseneordiaet liie el lan- psaimus esl de qu> Doininum nostrmn, id est, Chri-
dem. Et.tunc, -scilicel, quando replebirour miseri- slum diabolus ausus est lentare. Audeamus ergo ut
cordia lua, laelilicahiinur exlerius, el deleciabimur instructi possimus resistere lenlatori tion in
inierius : posiii in diebus nostris, id est, iu ailerni- praestimenles,sed in eo qui prior lentatus est, nenobis nos
tate, ulii oronesdies noslri ertint : quia laniuin pio- in lentaiione vincereniur. Et aileinlamus quod ipse
ficieinus, et nunquam deficieiuus. lu bac euiiu vita voluit nos se imitari in sua humilitaie, non in nia-
iion omiies dies possunl esse nosiii, quia sscp"is jesiate. Quia dixit : Disciiea me; quia mitis sum et
eliam deliciemusquaro proliciemu-. humilis corde. Et si tentator ipse vel per
Lcefafi sumus. Vere replebiniiir tua inisericordia, se occulte, vel per aliquando
lilios diffideulhc, in quibtis ope-
quia Lmlati id
sumus, esl, laetabimtirin D
(uturo, pro ralur tanijtiam in vasu suis, itigerit uobis aliquas
quibus diebus hos id
humiliasli, est, huiniliari et fla- tentaliones, tribulaliones, molestias corporales : pa-
geilari permisisti: ef pro annis quibusvidimus, id esl, tienter susliiieaiiius, et cum oimii maiisuetudine et
passi sumus mala. Laeiabimurinceleriiuiii,acsidicai: bumilitate loleremus, sicut ipsepro nobis voluit ten-
l'ro hac temporali trisliiia recompeiisabiiur nobis lari, Dagellari, etc. Quia quisquis sic iinitattir Chri-
ut
sempiterna laetiiia. El laetemur in diebus nostris, stuin ut palieiiier loleret liujiis vitas lentaiiones, tri-
lu Doinine qui prius despexisii uos liberlus nostros, bidationes et molestius corporales ct
spem cmnero
respice in nos iiuncfaclos servosluos. Vel sic, Respice i'n eo pouit, iia ui ucc illecebra capiaiur, nectimore
in servos, ut sint coufoimes Filii tui. Et ut majorem frangatur : hic esl qui exemplo Doiuini sui habitat
heiievoleiiiiamcomparet, dicil : Ilespice in operatuti, in adjutorio Altissimi, et in prolectioiie Dei coelv
noii sua, id est, in iilos qui hoc quod suul, opus ttium coinuiuraljiiur. Pra;videns Propheia per Spiriiuui
sunl : quia tu creasti eos, et recieasti. Et iia dico sancium queiiidam iu lnimano geneie adfultirum,
qui
respice, dirigefilios, id est, 0|iera eorum. lllius eniin noliis esset adjutorium et exe.upluti), nenos in len-
opera diriguutur, quia coinplanat voluntateni suaiu laiionibu-ivinceremur, ne tentatori cedefertius, nec
volunlaii Dei, qui de se nou prcesumii et cujus spi- roolestiis vel illatis nobis injunis Irangereinur, sicut
ritus est crediius cuin Deo : quia nihil boni putat ille pnus fuit exeropjum cadendi et vincendi, id est,
se faceresinecoopcrante Spiritu Dei. Vel dirigefilios, - ut vincereuiur : hoc praevidein, iiiquam, Propheta,
id est, imitaioreseoruro dirige scniper iu melius, ut latidat illum, ex devotione. Et non tantum
non sint distorti corde. pertinet
4»dclttvolionetn,id est, ad piain et aiientajn affeetio-
PATROL.XCUl. 31
 $71 BEDi-E VENERAHILISOPP. PARS II. SECT. II. DUBI\ ET SPCRI.V.
uein erga Deum, caniiciimveroad exsuliationem. El A inde qttod taliter itli objicilur stipeibJeiido, ilie so
ideo meriio dicittir iste psalmits laus canlici, id esi, i ijicit in laqueos veiiaiiiiuiii.
Jaus exsullaiiva vel lamlaiiva exsultatio, iptia in eo Scaputis suis. Quasi dicat : Non tant.um liberabis
laudat eurn, unde nobis adjuioriuin et exeniplnm, et le de luqiievvenanliumeta verbo aspero, quia spfirabij
eum laudando exsultat dicens iia : Qui habital in i t eo, liberabis dico le el luos :.t,ed etiain tibi, id
adjutorio, olc. Quasi dieat : Posilus quidam fuit in esl, ttiis si sp>,rani in eo, obumbrabit,id esl, obutn-
adjutorio Altissimi,sed non habitavit ibi : quia non liraiioiiein laciet ab aestu iiicentivoruin, id est, iis
perseveravil, iino ah obedientia recessit, quando ma- scapulis suis, id est, per scapulis suas. Sc.ipulis
num suam ad illicita exiendit; et in suo adjmorio inniliiniur alce, et in alis sunt pentice, et ideo per
esse voluil, quando de se piacsiiinpsit,ef Deus esse, s -apulas ahe et peniice.iiileliigunlur.Aias auteni hie
et de nuiu suo pendere voluit. Qnando sugge-tionem acctpimus tiilectioneiu Dei et proximi, quibus velut
a serpente audivit, credidit quod piomisu diabolus, aiis quibtisdatn ad regiiutii cuelortitn volacmis,et do
et invenit quod ininatus est Deus. Quidani aulem in liis inlimis ad siiimna sublevamur. Diclom est acl
humano genere esi aifuturin, scilicet Christo adju- siniilitudinem obumbrabitlibi, id est, obumbracuium
toiiuin el exeropium oniiiibus qui de sno non pr.e- faciet tuis, iie noeeai illis restus incentivoruiu; et
sumet adjutorio, sed pisesumetin ailjuiorio Allissimi, hoc in alis, id est, si imiiiautur dileetioiie Dei et
id esi, Dei Patris. A quo, qtiia Ahissiimis esi, bcue proximi, sicnl galljna obuiiiliiaciiluiilpuliis suis sub
poieral adjuvari et iu sc et in stiis. El ab illo adju- ulis. Et si ptilli galiiiijc luli sunt suu aiis ejus a milvo
lorio noii recedel, sed ibi liabitahii, id est, jierroa- et accipitre, nmlio niagis nos suh alis Dei tuii crimus
nebil, et etiani commorubilur, id est, ex toto nvira- o ,ib aeriis potiistJlibus circuuivoliiiitibusvelut iinlvij
biiur, qnia nee opere IHCeliani cogitali uie apasia- et accipitribus. Et bene Doi sapieutia gallinae com-
labil. Morabilurdico tit proieciioncnosisua secunduiu paralur, quia nulla avis est qiia) la-ituui iiiliiuiiiaLi
hoiiiineiri, sed in proiectioneDei, et 11011 qualiscuu- iiulloruiiisutirum coiiijiatiatui'. Ex uiinia enini pul-
que dei, scd Dei cmti, id e-t, illius qui facit homines iiiruin compassione et raucescit in vocc, ct lnspida
coelos. Qnamvis enini leniatori diabolo resistere apparet in peunis, et prorsus nilintia videlur esse :
possct et in se el in suis, polius patienter sustinuii; ita et Dei sapieniia, id est, Filitis D.ei compaiiens
nec de se prcusumpsit, sed oniiiia cum palientia nostrae infirmiiali,- semeiipsuni exinaniril accipiens
toleravit, tit nobis esset exempluro, uon de nobis, formam servi, in qua se tainiiui liuiniliavit pro nobis
sed de.Deo praesunieiidi,et oinnia cum patieutia 10- usqiie ad mortein uboditins Pntri, tjuod nec species
ierandi; quia patienier susiinendo tribulationes et nuc deeor in eo apparuii. Nuucad li.iierauiredeamus,
leuiaiioiics oec de viiibus nosiris prcesumendo, sed Dictum est supcrius : Ula dicit Doimno, ifa dicet
in pmteciione et in arijuiorio Dei spero iioslram po- proximo. H;ec atileni dicel silii aggiaiulaiido : Do-
iiuudu, piiierimus lenlaioii resistere et suis. niiiius Patcr obumbrabitlibi, id est, obuin. raculum
f.iciel tibi imeriiisab inceniivis vitioium, protegeiido
D.cel Domino. Ycre in proteclioneDei non in sua te cuui scapulis, id esl, cum alis suis. iloc esi per
commorubiitir,quia Domino dicel, id est, Deo Patri dileclionem Dei.et proxjmi. Et tu posiius sub peuitis
cui se vere faciel servuro. Domiue, lu es susceplor ejus, id cst, in proleclioue alaiuni ejus, roeiiio s/ie-
meus, iion ego, id cst, per te, lairien non per nie ' rabis in te et iu luis, iu eo nioil <U;vtrihcistuis, se 1
causa uica exislit; qtia tti vclut pms susceptor eam de ejus prolectione praesumens, et quidquid iu to
suscipis et defendis, et uon ego milii, sed lu es refu- *-•boni est, gratiaeejus ascribens.
giiim meuin. Et uierito, quia apud te solum est refu- Sculo circumdabitte. Merilo sub pennis ejus spe-
gitim, quia tu es Deus, id est, cs super oinnia. Detis rabis, id est, sperabuni ttii, quia si sub pennis cjus
dico meus, id est, queni cgo Deuin milii facio, non lueris, id est, sidilectioneni Dei et juoxiini habue-
ineipsum, sicut Adam voluit se ipsum poiiere sibi ris, veiitas eis, id est, coinpletio [ir.tceptorum ejus
Deiini : hcccinqiiain pr.edicla dicel Domino, id esl, eiit in le. In Itis enim duobusmandatis lex universa
ad honoreni Domini. Qaceauteni sequuniur dicet ad pendei el propkela. Et Iiaecverilas circumdabit, itl
exlioiiaiioneiii pioximi, diceus ita : Sperabo 11011 dc est, muiuet le in luis ut scuiuui. Potesi et alia ve-
me praesuuienie, sed ponain spem in eo. Et meriio lilas hic accipi, ida, stilicei, de uua alibi iiictiiiis
meo, quoniam non ego ine, sed ipse me tiberavil, id cst: Verilusdeterra oiia est, id esi, veia peccato-
esi, liberavil dedaqueo venanlium-,el a verboaspcro. ruro confessio et di-,cretio.Quisquis eiiiiuvere Deum
Ita et vos (quasi dicai) ponice spem vesiiam non diligit, disceruit se quamvis piccatorem abciiiis jec-
in viribus vesiris, sed in Domino.Et merito, quo- catonbus, sciliect, se peccata coiiliieniem ab iilis
niam ijise liberabit, et non alius, defa^ueoveriantiuin, defendeniiljus, se humileni ah illis superbis, se de
et ab insidiis et decepiioniijus diabolietsuorum. Ve- Deo praesumuule-ab illis dc se iiraesuiiientibiis. bic
naiiics vel venaiores sunt diaboli, quia mille aries eniin publicaniis iiie qui clamabat in leiuplo vui-
habcut nocendi, quibus seductuit nii.--.erasanimas nera discievil se a Pliarisaeojactaiite meiila. Lillera
illorum qui de se prcesmnunt, nec m Doniino spem eodem modo cunliiiuaijiiur,ut priiis. Mcril>isperahis,
suam ponuiil : qui cito et illecebra capiuntur, et tjuia si sub peiuiis iijus speraveiis, id esl, si \eraui
limore Iranguntur. ITi venatores, id est, diaboli la- D dileciionein . D.i e't pioximi haiiueris, veriii cri», id
queos et pedicas suas lenduul uon in via, sed juxta esi, coiilitens peccata, non doiendens, et sb; discer-
viam, ut si quis a via exorbitaverit, iJlaqueetur. Tu iiuns le ab aliis umi ciiuliieiiiihus, se dclcndcntibus.
auieni aliquis ui sis securus, esio in via, et ambula Ethaecveritascircumdabille, id csttuos,sicut .-cutuin.
in via, id est, iu Christo, et in prceceptis ejus, qtii Etsic non iimebU,\i est, non liinebuisilui a timore
ds se dicil : Ego sum via, verilas et vua. 111'e libi sit nocturno. Quatuor iiic jionit: scilicet, liinorciii no-
via, qui propter te factus cst via, ut perducat le per ciurnuin, sagitiam volaiitemin die, et iiegoiiuniper-
sead se. Ipse enim cst via, per quam inius; et est aiubulatis in ienehiis, cl inuursuin, et dajiuonium
finis, ad qttem lendiinus. Qui auloai iu Clirislo ain- ineiiiiianuiii. fc,tscientluiu qund quiSijuis igisorauler
bulal, et in praeceptis ejus, liberabitur de la,jueove- puccat, quasi in nocte peccat; qui vero scicnter pec-
nanlium, id esi, a deceptionibus diabob, ef a verbo cai, qu.isi m diepeccat. Per tiiiioiem iiaque noctur-
aspero, Verbum asjie.ruindicitur nialae persuasioms nmn lcvis leutatio inlelligitur, quai fil in iguoi.nifia,
verburo, cui persuasioni m.ilaequicunque acijuiescii quia per nociuriium iguoiauiia iiitelligitur, per ti-
et consentif, in laqueos diaholi se injicit. Vel veibum niii;e;ii vero levis, qiua i|uantiiii maluin atiquod ti-
asperum dicilur detractionis verbum, scilicel quando meiiif, iioiitaiituiii palilur aliquis sicut quamlo inler-
quis delrahit proximo dicens : Tu vis solus videri iur. Per sagiltam volaiiie.in in die, le»is leulalio,
juslus inler nos, lu taliter agis, taleni te facis quasi (jiiceiii scieutibus lit, deiiguaiur. Per dieiii quideni
iieino sil bonus nisi lu solus. Sed qiiis>|uishuic de- scicnie.s, per sagiiiaui veio levi, leniaiio, quia sa-
itaciioui acquiescii vel a bono oj.ere cessaiijo, v«.I gma v.-Iauli iioii lanlum qitis iaidiii.r quauiuui si
 IN PSALMORUMLIIsRUMEXEGESIS.— PSALM. XC. 971
coroinus gladio feriaiur. Levis autem tentaiio quae A i fecerant, el quia velut devoti provincialesin republica
non tanlimi urgei, ct cito declinalur, sed aggravelor Domini ciharia et siipendia miliiibtis ejus, id est,
tribulatio, et duohus prcemissis reddaniur tluo qu.c sanclis moriachiset erc.iniiiselaliis defeiisorihus pa-
sequuiittir. Ui ad limorem noclufuum reddatur ne- iricc prcehuerant. Seri quia etiaiij ex hismulti nigenle
golium perambtilans in tenebris, et ad sagillam gravi necessitaie vel tribtilatione vicii sttni, ideo t:t>-
volantem in dieincursus et d;ciiioiiiiiiiimeridianum. cideitint a dexlris, id est, a spe poneudi ad dexirani
Ecce aggiavala esl lentatio lam igiiorantibus quam et remiiueralioiiis obsequiprum suorum. Ei quia
inscientibus, quia illagravis tentalro, quaj lam acri- multo plures sunt qui jiidicabtmltir >|iiamqui judica-
ter urgel ignorautes, dicilur bene uegoiium, id est, bunt, ideo miiiorem iiumeruin proplieta collaterali-
negans otiutn, quia omnetn quieiem aufert, et est fius dedit, majoiem dijiidicaudiS, dicens, Mille ca-
perambulans, id est, permanens ih lenebris, id est, denl a lalere luo el decein miltia a dextris luis. Sed
ift lenebiosis, scilicel, in igiioratilibus. Gravis atilem quaecura? Nnlla, scilicel, qtiia qiiotcunque videan-
tribulatio, quseingruit scienlibus, dicitur incursus, iur cadere a laiere vel a dextris, lanien dcciiioiiium
quia acriler urgel, et dccmoiiium meridiantim : dce- illud nieridiantiui, id esi, fervens ct urgnns irihula-
monium ideo, qoia fit per suggestoris diaboli insti- lio non appropinquabil ad le, id esl, ad illos qui veru
gaiionem ; et iiieridianum, quia in meridie magis sutit uii, id est, qui niliil de se praesiirouiit, sed ha-
fervet sol, et splendet. Ei inielligitur per fervotera, bilant in adjulorio Aliissimi, el in proteclione Dei cmli
qtii est in meridie ferveiuissimns, persecutio, per commoraniiir, et dicunl Doroiii»: Suscepior ineus
splendorem vero, quia lit iuseieniibus. Sunt enim es lu, etc. Ad hos, inqiiani, non apprnpiiiquabii car-
quidam nescienies raiionem Chrisiianismi sui, id n| ni, non appropinqiiat meriti. Longe cniiri enor tor-
est, qui nondum tanlcc perfectionis sunt, ul alten- queiitium a (ide credciiiiiun, >iua fides est in aniina,
dant quia necesse csl uf omnes qui pie volunt vivere ad qu ira tortures non a'tend nl, quia e! si corpus
ih Christo, persectUionempatianlur. Et alitni : Fili, occitlunl, aniinam auiem occiderenon poasunt.
ad servhulemDei accedens,sta in juslitia, et timore, el Verumtiunen. Dico quia tribulatio non appropin-
tremore, ei prmpara animain ttiain ad lenlaiionem.In quabit ad lc, id est, non cadenl iui per liiljulalioiiem,
his lalihus facta graviter urgens et perseverans tri- sed lauieii unn sine causa tribulaniur, quia et ad
bulatio inv,nit eos, et capit eos, et iia vincunlur. stiam eruiliiiiiiicin, et ad malorum damnalionein,
Sunt alii bene scicnies rationem Christianismi sui, quod lu considerabisoculis luis. Ilbc est, lui laiiluin
quia iutelligunt promissiones Dei non esse de hac oculi et tuorum a le illuminati hoc attemleni, et non
terra, non esse de hac vita, et oinnia lerrena esse alii. Nou eniin lceest considerare floreniem im-
coiiteiiiiieiida, et coalesiiaappetenda; sed insiat tor- piiim in teinpore, el octtlos ad eum liabcre, ul viileas.
tor, ijiiia graviter urget, urit, lorquet. Instal incur- quid passurus sit in fine. Tu, iiiqiiiim,. considerabis
sus et dcenioniuiiimeridiamim, el iia vinciiur. Quae et iiitelliges tribulalionem luoruin esse relributwncm
auiem sit levis et qticcgravis tribulaiio, ex illo lem- peccatorum, id esl, maloinm.quia relrihuelur eis JIOU
pore poiest cognosci, quo nomen Ciiristiaiiiiui cre- honum, quod iguorantes fecerunt, id e-t, perfectus
scere cospit. Tunc cniui iuimici Chrisliaui noiiiiiiis, luoruni: sed iualuiii quod scienies feceiunt, seilicet,
reges, scilicet, et imperatiires, volentes illud nomeii ut vel luos devotarctit, vel peniius destrueienl. Vel
delere, lale ediciuni fecerunl : «Qtiisquis Chrisuim si peccatores non lioinines accipiantus, sed peccala,
cunlilebitiir, gladio feriatur.i Et nmlii oecisi sum, ^' pnssuinus Itauc retributioueiii referre ad uirosqne,
quia glndio feriri pro nomine Chrisii leve esse puta- scilicet, etatl bmios tolerantes, ei ad inalos inlereti-
veruiii Illi aiiiem videnies sic honiines ad miirtem tes. 1'Jademenlni tribulaiio cst et levibus peccatls
accelerare, et to;ttm muiiduiu post ip-tiin ahire, di- hnuoruin, qua; per earo purgaiilui',' et gravibus pee-
xerunt: « Nunquid nos soli retiianeliimns? nuuqui I catis iiiaioruiii, non ut per hoc purgeulur, sed ut
lotum hiimaiium genus iiitcrlicieiiius? D E'go !;<>c gravius dauineiiiur. Vel, aliler, dico quia multi ca-
aliud ediclum teceriinc: «Quisquis Ciirisiuni conliic- rieiUa iatere tno el a dexlris tuis, sed lamen lu con-
feitifr, landiii lorqueaiur douec Christtis uegctur. > s derabis oculis tttis, quod nullus cadet du his qui
Ecce si quis conleral feriri gladio ac landiu toi- sunl tui. El videbisrelributionempeccalorum, iii csi,
«pieri, poieril illud videri sagitla volans, illud vero casiim illum esse justiim -inliis qui cadunl, quia pm-
inciirsus ct dcsnioniiim meridianum. Instante vero meriierant pcecaia eoruui. Scioiiiiuni t|tiia 11011 de-
laiita el lam graviier uigenie peisecntione, mulii fiieriini qui aba- leiiialioiies superius quam dixirnus
tam scienies qtiatii neseientes rationeni Chnsiiaiiis- accipiant, ct dicunl ita : Q.ii.i veritas circumdabii le
mi ceciderunt. El hoc ideo, quia tle viribus suis tit scutum, id esl, non timebis, id est, non timebunt
suinpseruiit, non de Deo. Nec habitaverunl in adju- lui a timorenoclurno, id est, a timore ijlo quem in-
lnrio Altissiini, nec dixerunl: Susceptor meits e>iu, leruiil uoctiinii, id est, hceielici in nocie amhiilau-
Domine, el refugium meum. Quos Doiuinos ideo ca- tes, et alios in nocte pertr.ihcre laborantes. Et non
deie permisit, iit oslenderet lideiibtis suis quia ipse litnebuiit a sagilla volantein die, id esl, abarrogaulia
solus est q<iiprolegit, ei qui lenlationes lemiieral, <-i et vana gloiia, quae proceilunl de die, id est, de
lanluin venire perinillit, qiianltiro possit ferri cutii prnsperitaie. Nee limebuiila negolio, iil csl, ab errore
venerii. Nuncad liueram redeamiis. Dixit: Gircum- D liaerelicoruinquoruiudam perambulanle, id est, per-
dabil te veritas ejus, el ita circumdabit, quod iinn severauie iu teuebris, id est, in carne Christi, quaa
limcbis,id est, tui non liinebunt a iimure nocturno, dicitur tenebrae respectu diviniiatis. Fuerirot eniin
etc, id est, nec ab illa levi vel gravi ir bulaiioue n- liiiTetici qui dicerenl Duminuuinosiruni Jesum Chri-
niehiint quae lit in igiiorantibus, nec nb illa levi vel stuni pliai.ia^iiciiincorpus hah-re, alii qui dicerent
gravi qucc fit inscientibus. euro IIOIIsattiin de virgiue, sed de muliere, et rnuliae
Cadenl a latere. Quamvis-dic3m qund non tiroe- ali:e haereses hiijiisinodi fuere de ejus liumanitate.
bunt tui, tamen iiiulii de illis qui videbantur esse Neque timebunt tui ab incursu et dmmoniomeridiano,
lui cadent a lalere ei a dexlris. Per a latere inlelliguu- iil est, a daenioiiiacoet veiiemeiiti sttidio, qui ad hoc
lur iili qui se collalerales Douiiio fore, et cuiu e:> laborant, ut decipiant in mcridie, id esl, iu re ila
judicatuios piitabaut, quia seculi siiul illud quod clara et liicitla, sicul clarus est sol iti meridie, id est,
Dominus discipulis dixil: Vos, quireiiquislis omnia,el in divitiiiate, dicentes Filiiim iniiiorem Palre, ciim
secutteslisme, sedebttissupcrsedesjudicantesduodecim inanifesiuiii sit euro ceiiualein esse Patri, et consub-
mfcus/jrae/.Sedmultiexliisurgeuiegravijieiseciiiiotie siaiitialein : lum ex tot dictis ejus, quia' oixit : Qui
et iribulatione victi sunt, et ita cecideruutVa tqtere, vidct me, videt et Patrem meum; et: Ego el Paler
id est, a spe remunerationis tribunariae sedis. l*era ununi sumus, el rottlia lalia ; uroi etiaui ex ojierihus
dextris vero designautur illi qui se slaiqeiidos ad ejus, dequihtts dictum es.t •. Nemo poiest hmc signa
dextram, et audiluros : Vemfe, benedkli Palris mei, facer-equis lu fucis, nisi Deus fueril cum illo.
in judicio puiabani, propter opera roisericordiaequse Gadeula latere. Ideo tui «OJIlimebunl atimoreno'-
U7K BEDM VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUfllA ET SPURIA. 976
eturno el a cunclis prccilictis, quiamile liujiisl.en- A / minus Paler mandavit, id est, boc prceceplumangelis
lalionis cadent. A sinistra autem lua deberet dicere, suis de ie fecit, ul cuslodianlte el tuos in omnibus
quia in altera parte pouit adextris; scd qiiia nihil viis, id esl, in ommbus operibus tuis el ttiornm.
in Deosinisirtini esl, ideo simpliciter ponit a laiei-e, Sciie debemns angelicam cuslodiam Chrislo non de-
el noiai illos qui laterales ejusertint, idest, qui euai fu.isse,"'Uiideeiiam dictum est: Apparuit ei angelus
circumdabuiii, radenies veio a dextris accipit pef- Doniini tpnforlaiis eum. El item : Accesserunlangeli,
•
feclissimos. E* iilco dicit, quia etiaro decemmillia ei minislfabant ei. Non lamen quod eustodiri aiiquo
lnijiismoditentalioniini hccrelicarumcadent sine omni modo essei ei necessarinm, sed lamen propter hono-
allecni a dextiis ttiis, id est, ah illis qni perlinent rificenliam et niinisienum.
ad dexlram itiam, id esl, ad poliora bona lua. Sed In manibus portabunl. Qnasi dicat: Quia praecepit
(ac si dital) quamvis cadant a latere et a dextris, Dominus angelis suis ut cu.stodirentle, ideo ipsi por-
tamen sine onini lasinue illoium, quia non appro- labunt le manibut tuis in crjelum, n-m quod ruiturus
pinquabit inciirsiis cl tlaniiioniuinmeriiliaiium, vel esses si nmi portireui; sed qtiia honorilicentiam ex-
aliquid supra diciorini) adie, utpnus. liihent. Portabiinl le, inquam, in coeluiii, ut imle mit-
Tcntmfamen. Non appropinqu.bit qtiiilem Imjus- tas Spiriltim sancuim, qui corda luorum de limore
modi teniatio ad inus, sed tauien non sine causa est convertat in amorero. Ad hoc, ne forie aroplius ofjen-
<|iipdlentaiitnr, quia boc fit ad eoinui piobalioncm, das pedemluum, qui adhuc in lerra es, ad lapidem,
cl tenlatioiiurodainiiationcri). Iloc est, ne illi qui pes luus sunt olfendaniur ad du-
Qnoniam tu es. Endcm modo continet in iiiraque riiiam legis pdtius bene operando limore poenaequani
scnlentia, ila, scilicet : El ideo non appropinquabil j{ ] amore.justitire. Pedes Clnisli dicimtur illi per quos
«d fe, id est, ad luos, quoniam tti, Domine1'ater, es ipse totum mundum peragravit, quia in omnemter-
spes mea, idesi, spes nieorufn. Et in hoc dico es ram exivit sonuseorum. Qui pedes a capiie suo, quod
spes nieorum, -qnia marefugium tuum, id est, quem jani sursum est, disliriguirotur loci< t|iiidem, sed non
illisfecistis refiigimn, posuisli allissimum, id esl, niti- piis afleclionibus. Quod autnm alfeclio simul sint,
niiis.simum,scilicet, ad qtiem nullus bo.;ii<,iiec coe- ip<e Doiuinus o->iend.it,cuin |)crsecu:oii Paulo dixit:
lumaliquod nocuum pertingere possit. Atiende qno- Saule, Saule, quid me persequeris?
modo D roirous uoster, id esi, Clirislus, sii spes et Super asptdem el basiliscuin.Et quia pes tiius ad
resuireclio suoruni. Iluuiaiiuro genus honVnemniori lapidero non offeodetur, ideo ambtilabis , id est,
noverat, resurge.re autem non noverat; quid lime- aiiibulabuiit lui super aspidemei busiliscum, id esi,
ret habebat, sed unde speraret non habebai. Ut ergo siinpliciteronniia nocivacoptemnent etconculcabuni.
qui propter timoreui fecil morieni propler praiiiiiiim Per basiliscum, qui rex serjienlinm est, intellige
luiurae viicedaret spem iesurreciionis, prior mor- ipsum caput daenionioruro,per asjiidumvero subditos
luus csl DomimisJesus Christus, el resurrexif. Mor- iili capili.
liius quidem est post mulios, rcsutrexil vero ante. Et. coiicutcabisleonem et draconem. Idem esl leo,
onines. Moriendo fecit qiiod multi ante euni, resur- qui et draco, id esi, ipse diabuius, qui quando in
gendo vero quod nullus ante eum, ut ei;o spem re- nos aperle scevjt, est leo; quoiiiam vero iusidiatur,
surreciionis haberem quam non babeham. Quasi di- est draco. Sed non vincet le leo, 11011decipict tc
cot: Resnrrexisti, ascendisii, ul ego i-perareni me draco: viucas ergo leonem, et non timebis draco-
secuturtim quo lu praecessisti. ,_ nem. Potesf eliani per duo priora idcm inteliigi, quod
'-'
Nonacccdet ad te malum. Meriio dixi luttm refu- pcr licec dtio posteriora. Si eiiiro hoc alteudamus,
giumatiissimum. quia nonaccedetamplius labernaculo quod basiliscus solo flatu eiiam cum non videiur, no-
lito. Tabernaculum Christi voc;il carnem, de qua cet, per basiliscum persecuiiofraudulentadesignatur,
dicltim esi: Verbumcaro facium cst, et liabkavitin jjer aspidem vero, quaesolo veneno nocef, roanifesta.
nobis, etc. Haeceadem caro Christi, cst sponsatila Quoniamin me. Sic continuahis :Doiniiius quidein
quam ipsi sibi adduxit. Hujus thalaimis est virginis mandavit anglit tuit ul te ciisiodireut, ipse, dico,
titerus. Unde dicit Apostoltts : Erunl duo iri carnt ' sic te eis commendans, quoniam iste in se et in suis
xtna. Sacramenluin hoc magnum esl, ego anlem dko non praesuiiipsiide se, sed sp.rautf tii me Deo, tibe-
in Cltristo ei in Ecclesia. In hoc ergo taliernaculo rabo eum in suis ipsos vocando.et peceata reiniitendo,
iropetafor noster pro nobis militavil. Ei ne nos.vin- ef posf Hberaijonem prolrgam etiam in suis ab in-
ceremur, teritaii se perroisit. Necpralereunduii! quod centivis vitiorum. Et nierito, quoniam ipse el in se et
ad insiriiclionem noslram hoc dicit: JVonaccedel in suis roanDtiifnoinentneutn,scilicei, hocnomen:Deus.
ad le malum. el flatjellumnon appropinquabiltaberna- Quod omnis ille vere coguoscit,qui etsecreaturamet
culo lito, scilicel, ul el nos quae ipse passus esi, el ipsuin crealorein esse oiscernii. Et ideo non sibi deus
qtio (ine passus, patiarour, et ad eamdem securiia- esse, ncc de suo riutu pendeie vult, sicutmiser Adam
lem perveiiiamus. lecit..,
•Qifoniamangelis suis. Istud fuit prnphelatum cle Clamaviiad me. Quia nomen meum cognovilipse ct
ascensione Douiiui nostri, id esl, Chrisli; sed diaho- sui, ideo ad me lantum, non ad aliud clamavit; cla-
ius esl abusus veritate in ejus tenlalione, el hiuc roavcrunt et sni, ei ideo exaudiumeum et in se et
etiaro maxime habuit occasiouem leiilandi eum. Pu- D)in suis. Ero CHIM ipso ei cum suis in tribulutione, ne
tavii enim uecesse esse fierj, cum prbpbetatum esset. deficiant. Si enim iidesest tecum, el ijise erit lecuni.
Doniinus autein vere in cosluin asceudit portaius abi Eripiam eum in;praeseiiiia tribulatione, eripiam eiiam
angelis, non qnod esset ruiturus, si ab ipsis non( suos. tl vere euro glorificabo, quia tuin plenus fuit
porlaretur, sed ul honoriliceiuia et obsequium ei ex- brevilate dieruro in suis et etiam in se, quantum ad
hiberelur, el ut dignilis humanae iiaiurce assumptae , humanitalero : repbeboeum tongitudine dierum, id
per hoc demonsirarelur. Et sicut prius quinquage- est, dabo ei seiernitatem. Et lunc osiendam saluiare
siino die abagni pasclralis imniolalioiielex dala, quae. nieutn, id est, Salvatoreromeum, Verbum niettm. Illi
incuieret liniorem, ita iiostqtiam Doiiiinus ascenditi in suis, quia tunc videbimuseum ticuti est, et eiiam
quiiiquagesimo die a veri Agni, id esi, a sua resurr. in se ipso. Quia quamvis Deus essei t;i Christo, mun-
feciione, SpiritUni sanclum apostolisdedil, qui con- dum sibi reconcilians, credenduin lameii esi, quod
venerei timorem in amorem, ul quod nou potuit[ satictissima ejtis anima iougepuriorem intelieciuiiide
timor eliicerel amor. Et iia suosa reatu legis lihe- diviniiale post icsurieclioneiii habuil, qtiaro prius.
ravit, ut jahi, scilicet, servaret ei bene agerel itmii 1NPSALMUMCXI.
limore j cence, sed aroore justiiice. Littera sic conti-
nuatur : Ideo dico flagellum non anpropinquabil ta- Laus cantici'in die Sahbili.
bernacule luo, quia illuc portabuns le angeli, quo inI ARGUSIENTUM.
aternum mali aliquid non accedii. Ilsec est siiiirma i Assyriis sub Ezpchia viclis roulti gralias agunt.
senientict', quain iiiiendii cum dicit: Qtwniam Do- Aliler vox Ecelesiae.
977 IN PSALMORU.M LIBRUMF.XEGESIS. — PSALM. XCI. S78'
EXBLANATIO. A Si euiiii iioiiieiinostrum glorilicarcinus, lunc nomeii-
nosiruro destruereiur : si aitlem qiiamum in hobis
Psalmus significat opera spiritualia, quaesursum esi, nomen ejus conservamus, tunc nomen nosirum,
tenduntadDominum ; in his cantare semper, id est, id est, gloria nosira ah ipso conservatur. Sicuti cum
Deo adjuiori graiias agere debemtis. Diesautem Sab- discipulos misisset Dotninus ad praedicandtitn,et illi
bati requies interpretatur, per quam commonemur reverientes dixerunt: Domine,eliam dmmoniasubji-
ab omni prava aclione cessare, et futuram pariler ciunlur nobisin nomine luo, ipse videns quia ail no-
requiem ceriissinia devoiioue sperare. Arnobiusiia men suum tendercnt, servavit nomen eoruro : qnia
ilicit : Die Sabbati iniinici Doniini pereunt, ul die et ipsi prius servaverant suum, corrigens eos et di-
Dominieaamici- Domini gratulentur. Sabbaio eniro cens : Nolile gaudere in hoc, sed polins gttadete quia
jacet Dominusin sepulcro morfuus, et die Domi- nominavestrascripta sunl: in libro viim. Psalterium:
nica adoraiur interangelos vivus. In hac re nirais est opus boiium nostrum psallit qui bene operatnr
lirofundaefaclaesunt cbgitationes ejtis, quas vir in- Cantat vero, qui Deum voce-laudat. Canlemus ergo
sipiens non cognoscil. Primo ingressu Ecclesialo- voce, psallamus opere.
quitur, bonuni esse commemoratis laudes Domioi Adannuniaadum mane misericordiamluam. l!o-
dicere, quod insipienlem et irieligiosurn profitetur nuin,inquam, est psallerelibi, Altissime,psallere dicb,
ignorare. Secnnd.opeccalores sicut feniim velociter ad annuntiandum ad hoc, id esl, ut annuiiiietur aliis
asserit esse perituros. Teriio justos dicit Itorere ut per nos miserkordiam luam esse in mane, ef verita-
palmam : crescere autem ut cedros Libaui, ut et tem lutim esse per noclem. Maneest, quando bene:
peninaces melus corrig-at,et devotos felix promissio g exterius nobis est: nox vero est, quando inale. Et
sustollat. quando bene esl, lauda Deum,quia ex ejtis roiseri-
COMMENTAKItiS. cordis est: quando autem male, ilem larola eutn,
quia ex ej'us veritate, id est, ex ej'us jiistilia est.
Bonum est confileri Domino. Ptalmus canlici in Justus enim est, quia flagellatle propter peccata tu.i,
die Sabbati. Sabbatum celebrant Judsei in quodam el ideOcum tu aiiquid pateris, nec reputa Deumim-
otio languido et luxurioso. Vacant ab opere bono, jiislum, sed ascribas lioc peccatis luis , et ejus cor-
sed non ab opere nugatorio. Nobisautem indicit Do- rectionLVelaliter : Dico bonumesse psalleread hoc,
ininus noster Sabbaium. Quale'?Vacare scilicel ab scilicet ut annuntiemus per bona opera nostra proxi -
operibus malis : ipsi aulero vacant ab operibus bo- rois : mane, id est, illuminaiionem nostraro esse
nis. Sabbatum nostruni, id est, Sabbaiuin deiicatum roisericordiam tuain, id est, quod dcpulsis lenebris
intusestiii.coidc. Multienim vacantexterius iu tene- infidelitatis, illuminaiio per fidemet veritatis cog-ni-
bris,sed tumuliuaniurin couscienliis suis,ideo quia lionem in npbis est esse extua misericordwprius -vo-
nuIIusmalusSabbaiiimcustodit. Nusquam enimcon- cante, et peccala dimittente. Ef annuntiemus per
scientiaejusconquiescit,sedsemperin perturbationibus noctem, id est, per tribulationem,..quam palienier
vivit. Cuiautem conscientiapura esi, iranquillusest et sustinenius, veritatem, id esl, remuneralionem tuain,
ipsatranquillitas. Sabbatumesl cordis. Quamvis enim iion quod nox ipsa sit remuneratio, sed quia quodam
iu piae.-emilaborat, extenditur tatnen spe fulura , et niodo principiuraest rerauneraiionis,scilicet.quiafacii
sereuatur omne nubilum iitstitice. Ipsuro autero spei nos idoneos ad remuiieraiionem. Vel aliler : BUHUIII
nostrae, esi Sabbatuni nostruni, hoc ergo cantalur, est psallere , psallere dico ad annuuliandutnproximo
hoc docetur in boc psalmo , quomodo quisqiie G mane, id est, perfectum virtulum in nobis , scilicei
Christiantisdeheat esse in Sabbato cordis sui, id quod nos de virtute in virtutem ascendimus, hoc es-e
e&t,i.raitatione,e? Iranquillitate, et puiitaie conscien- ex tuamisericordia. El annunliandum per nociem, iil
fise non perturbatus. frac est, 1'e-aJ.m.us isie doeet est, p.r lapsum esse tieniafem luam, id est, si ali-
qualiler quisque debeal in corde suo ScJibaiiiars, (juando lahimur, hoc esse ex verit.ite, id est, ex
Primo si lu aliquid profecisti, conlilearis ei a qtio justilia lua : sciHceiquia si quis idoneus esset sal-
profecjsti. Ipsius enirosunt dona, non ttia roerita. vari, illuro permittis labi, ut fortior surgai^ sicut P«-
Secundo non te excusandoab eo quod male Cecisti, trus per lapsum forlior surrej.it. Si quis vero dignus
sed poiius-accusando.Quiaquidquidmali habes, ex te est damnari, illumideo perraittis labi ut qui sordjjJus
est, quidquid boni habes, ex !>eo habes. Perversi est, sordescat magis.
autem, et qui Sabbatum nonhabi'nl, quod bojii la- In decachordo.Dixil quia-bonumesi psal!ere,.i)ituG
ciunt sibi attribuunt: quod vcro mali faciuut, quem osiendjt qtiomodo dobearous psallere, scilicet ti
inde accusent quseruiii.Quidameuim dieunt, Satanas psallerio decachordo, id est,, impletione decem prcu-
boc persuasit milii, quasi habeat poiestalerocogendi. ceptorum legis. Per psallerium quod desuper s^mat,
Ipsequidem versuliamhabet iioceiidi,potesiatemvero1 spiittuale opus intell g.tur ; per decem verochordas
noiihabet cogendi.NoncessatSatanasmalapersuade- decem legis pra^cepta. Et sunt mulli portantes psal-
le, nou cessat Cinislus hona admonere. Tu ergo posi- lerium, qui nec iiiiam chordam.iaiiganl: sicut Judcei
Lusiuter hunc nionenlem, et inter illum suadeniem, psalteriuin quidein portaot, qiiia decem prcecejita
ijuare potiusapplicas auiem Salanae persuadenti el habent, sed nec uiiain ciiordam tanguni, qnia nulluin
failenti, quam Chrislo monenti ei noii fallenti ? Niinli D ex illjs implent. Ille autem vere chordas tanglt,.qui
enimSaianasteconira voluntateiiiluamcogerepotest, ipsa prcecepta in acium perducit. Et quidam uiiam
etideo noli aecusare iliuniqui nou habet veroatii, sed chordam lautuui langit, quidam plures. Perfeetorum
acctises teipsum qui habebis indulgenliam. Alii au- vero est oinnes decem cdordas taiigere. Et ad hoc
lem ut se excusent, accusani fatutn, stellas et caetera notahdum appoauit. Decacliorduni, quamvis omne
talia : ei hi voltini veuire per dispenilium ad Deiim psalterium decacliordumsil. Sequiiur :
acctisaiiduin,quia nnluiil venire per conipendium ad 6'umcanlicoin cilhara. Quia noil tantum spiritna-
D.:umplacaiidiini.Siiiitetiain aliiqui recla Ironte ad lia, qroeper jisalleritimiiiteliigunlur, debemus insi-
Dominumipsutn veniunt dicentes : Si Deus noltei, stere : sed eliam cutiicithara jisallere, hoc est opera
ego tahs non essein. Quid autem dicil psalniiis? Iloc misericordiaefacere. Cithara enim est carnis morii-
utique docet, hoc adiiionei : non taniuin audialur Jicatio.Carnein autem rooriilicare csi, ul. lu carni
ne pecces, sed si pecces, m te aceuses. Et est vox tuse subtrahas, unde carnem pauperis reficias : ei
prophetaeita dicentis : Bonttm,idest, valdejucundimi hoc debet fieri ctiiucanftco,idesf,. cum laeiitia, non
et utile esf confiteri Domitio, id est, ut nos laude- ex tristitia. Hitarem enimdaloremditigit Deus. Vel
inus Doniinuiii,confiteniesei in ulroque bono, scih- cum canlico, id est, curo aduioiiitionis vcrbo, quia
cet quia ipse feeit: iu inalo vero, quia nos fecimus.Et non tautum debctnus necessaria paupeiibus uiinistia-
ideti Altissimobonumesl psallere, id e4, bene ope- re, sed cfiarodocfrincuSJIICC veihuiu et satutis con-
rari uomiiiifuo, id esl, ad nouien tuuni glorificau- silium superiiiip.eudcre.
'Juin cl con^eivanduuj, ne pcreat iioine:inosiruni. Quia deledasti mc. Dixi quia bouuin est psallerc
 9713 BED^S VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 980
Kominiluo, et hoc ideo (qnasi dieal) quia ego con- A , snnt sicut fenum. Ef rooxcum apparueriiil omnes, non '
tristavi nie in facluramea, lu anlem delectusti me, id dico qui operati sunt, sed qui peiseveranter operan
est, magnamjuciiiiditatem conuilisti mihi in factnra tttr iniquilaiem,cum, inqnam, boe erii, qoidslatini se-
iua, id est, quia roe recreasti et, fecisti iu operiljus qnatiir hon infelligit insipiens et siultus, scilicet
bonis. Umle Apostolus:lpsius'enimfigmentumsumus, non inlelligit ul, id esl , qualiler ipsi peccatnres et
creali in operibusbenis. El quia lu me. del.eciq.sliin operarii iiiiquiiatis iniereaniin smcutumsmcuti,id esi,
tua faclnra , ideo roeriio exsttltaboin operibusbonis denliir in iiiterittim poenariini suartim aeternarum.
manuum luarum, id est, in recreaiione, qtiaro iu Pro liac enini lemporali lactiiia recmnpeusabilur eis
opefatus es in roe. El iueiito tii operibus maniiuin aeteihaMristitia. Et cuin isii sic danin.ibuntiir, con-
luarum cxsullabo,quia operalua, Domine, quceopera- slat quia vere flcris eorum semulaloresdainuabuntur.
uis es in me et in aliis, id est, per graliaui tuam re- Sequiliir :
paratis, quam magniftcalasiinl, id esl, qtiam sltipeu- Tu aulein aliissimns. Illi atilepi damnabuntur, tni
da suni, quamjueunda sunl! Fecisti enim de servis aulem salvabunlur; quia lu, Domine, Salvalor eo-
filios, de daiiinatis in regnum iissumptos. Et vere rnm eris in mlernum. Tu, dico, qui es Altissimus,id
magniftcalasnnl opera lua, qtiia cogitationeslum, id esi, qui jam prospicis ab allitudine tua et tempus
est , a te nnbis inspirala?,facimsunt nimisprofundm, prosperilaiisiiialornm cito desiltirutn, et tempus re-
scilicel quia nos cogilamus quod haeclerrena quan- muiieraiioiiis bonorum cito adfuliirum.
tiiinciinqiie sint subli.mia,ciio lamen sunt desitura. Quoiiininecceinimici lui. Vere peccalores interi-
Quasi dicat: Cogilaliones vir insipiens el slulttis non bmii, quia peribunt; ideo autem peribunt, quia ini-
perripii, quod per cllcctum satis osteudit, scilicet, n' mici tui suut.- Ecce inimici lui. Ternjius eiiim breve
quia haecleirena appeiil, sed rton inielligit cilo ea esl. Itepetiiio facit cohflrmationem. Inimiei Domiui
desitura esse. Vel aiiier : Dixit 'supei ius quia boinwi dicuiitur non tantum qui blaspheinias in eum fa-
est psallerei» psalterio decctn ehardarum, et nuihi ciuni, sed eliam illi de quibtis Jacob dicil : Quis-
sunt qui nec psalteritiiribalieiit, nec unam chordam quis amicusesl »»i?idi,-intiiiiciisconstiluitur Dei. Ta-
ianguiii; seclconlra has chordas oninia fariuiil, quia les ininiiuosliic acctpit. Sequiiur :
nicechaiiiur alii, alii bona furanlur. Deprelieiiduniiir El dispergentur oinnes qui ppcraniur iniquilalein.
prorsus in onini opeie malo deleciati, ct lameii in D co quia iiiinici lui, Uomine,peibunl. El verum est
onuii muiidana prosperitate versantur. Et inde sur- lioe, quia omtiesqui operanluriniquitalem, id est, qtii
rexil prava cogilaiio infirmis qiiihusdam iu psalierio, perseveiaut in opere iuiqpitatis, dtspergentur, id est,
jirius in cilhara psalleniibus, quia apud se cogilani. a lionis iu futuro judicio scparabunttir. Vel in ipsis
Nos laboitunus, nos iristamur, esurimiis et omues dispergentnr, quia conlta ipsns valde rixabuntur, et
miserias paiimur : istis veio est Isciitia, ct onuiis sibi displicebtiiit diceutes : Nos insensali asinnaba-
abuiidautia. lit in lanium ascendit lioec cogitaiio mus vitam eorum insaniam, eie. Vel etiain dispergen-
prava, quod dicunl Deumvere malos (liiigere, el bo- tur ab liac praesenii feliciiaie, in quam conlidebant.
uos odisse, el sic a se Saiibaiiinichortiis excludi- Quia de eis dictuin esl: Qttoniamcum inlericril, non
tur, et iiiiitaniur florem illorum. lloc ergn pnt- sumet omnia, nequedescendel ciimeo gloria ejus.
pheia attcndens cum quailam adiniraiione in hanc El exaltabitur. Iniqui qnideindispergeiiiur, et justi
vocem eitinipii : Domine, hsec opera lua, i-ciljcei, salvabuntur, hoc debe.ei diceie : sed quia ijse pro-
quod raalos peiroiitendo prosperari danmas, el C plieia de illis unus erai, ideo pro omnibus pouit se
qtio.--.darortiaro psallenies libi, quia florero illoruro dicens. Et itinc cornu meitm, id esi, subliiiiitas mea
iniiiaiilur in tlaiiiiialioncm,eis associas,luosveroper- exatiabitur, id esl, ila coroiiabitur, sicut merito exal-
lniiteudo iribulari salvas; liaec, iiiquaiii, opera lua, landus est ipse qui est unicorms, id est, iiiavult in
Jioiniiie, quam niagnificatasunl, id esl, quani i.dini- prcesenli esse singulariier in spe quam muliipliciier
rantla , (jiiain siupeiida, quam iiicomprelieiisibilia in re. Solet eiiani iiiiicornis, quia unum lantiiin ha-
sunt ! QuasVdicat: 0 altiiudo.diviiiarumsapientimel bel coiiiii, pro uniiate Ecclesise accipi. Juxia quod
scienlimDei, quarhincompreheiisibilia sunljudiciaejus, hic eliam polest accipi sic : Cornu meutnexallabilur,
elinvesligabtlesvim ejus! El merito dico quammagni- sictii illius cornu merito exallandum, qui uon sepa-
ficala stiitt, quia cogiiationes,id est disposiiiones 1100; raius cst , sed unicoriiis,id est, inanens in unilate.
<lequibus bcec opeia procedunt, (acim stint nimis Timc eniin unitas lantuin coronabiiur, schismavero
prcfundm.Yeie «imts profundm, quia nullum mare dainnabiliir. Et senectusmea, id esi, posteriora inea
allius, nulluni niaie jiioftmdius. ln hoc profundius eruut in uberi miseticordia, non quod ibi sil miseri-
iiauliaganlui' omnes impii. Tu auieni si vis enaiaie, coidia, ubi sola erit veritas : sed fainen quia quod
lene te ad ligiium Dei, id est ad vocem Clnisii, ei ad hic nii>ericorditer proniiuitur, ibi implebitur, tdeo
ejus passionem : quiaipseprior laboravit, nec te ser- tlicit ibi esse misericordiam ; et quia quocl uunc est
vum pigeat laboraie:elteriia die carnemjesuscitare, in spe, tiinc erit in re, ideo uoeri apponit. Seneciu
ne ui haberes-desperare. Non ergo ceniulerisflorero teni vero siatim illum vocal ad siiiiiliiudiriem, sci-
nialoruni, nec moveat lefelicitas iinpiorum. Respi- licet quia quaiiiumciiiique hic ubeii despectus, ihi
ce ad ejus seteriii.iatem,quia ipse prospicit ex aeter- tatiquam senex erit reverendus et lionorandus. Et
nitale quid parcat impiis, et quid reservet piis. No- D accipe tolum prcesentem laborem post lidem susce-
ti respicere ad paucitaiem dierum luoruin, in qua plaiii, quasi iii juveniuteui, quia est qua'dam inno-
non lossunt omnia compleri, scilicet ut et boni vaiio ad illam bealiludiueiii.
remuiiereiiliir, et in.ali dainneniur. Sed dic Do- Et despexil. Quasi dicat: Et quia certus sum illius
iniuo Deo luo : Domine,quam magnificutasunlopera beaiiiiidiuis Juinr.e, ideo oculus meus, id est, ratio
tua ! Tu reservas omnia judieioiuo. Klageilanturp,i, mea despexit inimicosmeos, id est, florenles impios,
quia-corriguniur ui filii ; prosperaiilur iropii, quia quia iioii movit ine persectilio, yel flos eorum. Et
damnabuniur ul servi lugiiivi. IIoc autem (quasi seniper eos despicaisi, quia malignanlibus insurgen-
dicat) insipiem el ttultut, qui aemiilatiir ilorein illo- libus in me, id esl, quantJo mala persuadentes insur-
rum, non altendit. lit hoc est, quod dicit: Vir insi- rexeriini contra me, ut me devocent : iunc auris
picns non cognoscelhoc, el slu.ttusilon inlelliget. Insi- meq, auris cordis audiel a verilale sihi iutus prce-
pieiitera et slultum vocat ceniulatorerolloiis malo- sidenle boc : Noli isfis acquiesceie ui appetas florem
luin : iiisipienlem qnidem, qiiia non prospicil sibi in eoruin. Non eniin uiuin est tlorere ex leropore, quia
• futuiuiii : siuluini vero, quia non alteiidit quam lia- justus (lorebii ut palma, id est, larde veniei Ilos justi
gllia et quain labilia sunt, quae appetit. lii qui di- sicuf flos palrose, quaenun cmte Irigesiinum annum
canieum nnn iuicliigere, sulidit dicens : Cumexorli fructum lacii. Vel ideo sicul palma, quia s-iculpalma
fuerinl peccaloresul (enuih, quod hodie cst, et cras in in ifunco est bis|iida, in suiuniitaie veio jmlclier-
ctibanum mitiiiur. Quasi dical : Non delectet te flos rini.i, iia bonoiuin vita in |irincipio est tjuasi foeda
coruro, imo deierreat te veloxaridiias eorum,-quia ei hi^pida, in Jiuevero etit jticundissinia. Ei iteo ju-
oxi 1N PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. - PSALM. XCII. Ofc*
sfus ma/iipiiircMhtrsicul cedrus Libani, qtiia et reple- A , COMSIE.fTAniUS.
Litur omni odore virtutum ; et sicut cedrus ramos Dotninus regnavit. Laudat in hoc psalmo Prophei»
dislendit solummodo in summilate, sic el meriia jii- exsultanter et devole quemdam regem viclorem, de
Eii distenduniur, id esl, apparebunl in finem. Ei cujus laude omiiibus est exsultariduni, quia omnibus
sieiiti iiaeariiores non siccanlur sole ascendente in rie victoria ejus esi aggraiolaiidinr) ; et ideo intilu-
:estaie, sicut herbrc pntius flores einittiini, ita vero latur: Lnus ipsius cantici David. Ad laudem enim
sole ascemlente in oestaie, id est, venienle ad judi- pertinet devolio, ad cnniieum vero exsultaiio, Laus,
cium, jusli non arebuiil, sed floreliunl. Impii vero dico, cantita tn die, iil est, in consideratione diei
qui comparsminriierbis in hieme vireiiiibus, in cestate anfe Sabbatum. Quoniam fundala: esl terra quinta fe-
arescentibus, arebuni. ria , ut in lihro Genesis legilur Fecit Deus omnia
PlanWi in domo Domini. Vere j'wsf»slandem fle- irrationabilia animalia. Die vero anfe Sabbatum , id
rebil, quia plantatus esl in domo Domini, id est, in est, sexta fcria fec.ithominem ; in seplima vero »t-
praesenti Ecclesia, qose dicimr domus Diimini, fir- dil quiaabcuncla qure feceral eranl vqlde bona., el re-
mileresl positus plantaltis in flde, eliam radicatns in quievil omni opere suo quod paravit. Nec sine causa
charitale. El oiunes qtii sjc in hac domoDomini plan- isli dies dispositi fuerunt, sed quia faliler et secunda
tati sunl, illi vere florebunt in alriis domnsDei noslri, cursura erant, anteqtiatii nos requiesceremiir,in Deo.
id esl, in supercoelesti Jerusalem , qnae et domus Si autem boua opera facimus, vere in ipso reijtiies-
Dei dicitur (iropier maiieniem in ea liabitaiionem , cemus. Ad hoc enim exernplum dictum est, quia vi-
et atriuin est propter ornamenltun et delectationein. dit bona cuncla qum fecerat, el requievit die.seplima.
Pltiraliler aulem atria pc.nit, quia in domo Pafris g Non autem ideo requievit, quod fatigaretur vel Jas-
mei mansionestnultmsuiil. sareiur. juxta illud : Pater meus usque modo opera-
Adltuc mulliplicabuiUurin seneclute. Vcre plantali lur, el ego operor; el. tamen nunquam faligalur, quia
in domo Domini florebunt taudeni in airio, qtiia omnia cum iranquillilate (acit. Juxta quod Salomon
mullipitcabuniw, id esi, miiltipliciler glorificabun- dicil : Tu , DomineSabaoth , cuncta cum iranquillilate.
lur, quja geniina sloia vesliuntur in senecta uberi, juikas. Nns autem bona' opera , que faeimtis, nou
ui supra dictum est. Quod-adhuc ( quasi dicat) ex- sine labore facimus, quandiu in requie promissa
speetandum. Juxia illud : Stislinele modicum tempus, nonclum in re, sed tamen in spe, sumus. Si aiiteiu
donec implealur numerus fralrum vestrorum. Et inte- non erimus in spe, deliceremus in labore. Qu.,inj<>
rim enm! oene ptifienfes, id est, sine niurmure, el autem erimus in requie, gaudebimus sine fine. Undis
cuui omui palieniia exspectantes , ad hoc «f per etiaro dies Sabbati uon dicilur vesperuin haberc,
ipsam palieiitiam suara annuntienl aliis hoc: Quo-< quia rcquies nostra nulluin habeliil. lerminum. Se-
niam (pro quod) DominusDeus nosler rectus esl, id cunda auiem juxta dies sicutsunt disposita Primiim
esl, justus est in remuncratione j'ustoruro, qui tanta sccciiliimest ab Adam itsqtie ad Noe, qtiasi dies pri-
pro nomine ejus patiuniur; et per conlr.srium an- ma. Secunditm a Noe usqtie ad Ahraliain quasi dies
nuntient, quia non esl iniquitas in eo, id esl Deo, in secunda. Tertium sceculum ab Abraham usqne ad
damnatioiie maloiuni, quia patienliani ejus qnain Dayid quasi diestenia. Qtiartum sceculum ad David
In ipsos exhihuil, non attenderunt, et ideo corrigi usqtie atl iratismigraiionem Babylonis, q.tiasi dies
neglexeruni. quarta. Qiiinium saeciiluma iransinigraiione Dahylo-
IN PSALMUMXCII. nica usque ad pracdicaiioneinJoan.nis Bapiisi.seusque
C in flnem s;i'culi, quasi dies sexta. In iiae vero sexta
Laus cantici ip i David in die nnte Sabbattim , ctlate veiiiens Duiuiiiiisin carnem, hoininem , queiii
quando fuiidata esl leir.t. sexia die prius fecit.reformavit. El ejtisdein sexfe
aeiatis sexta die et sexla bora, veri diei fundendo
AHGCSIENTUM. sanguinem suum in cruce, ipsum de potestaie dia-
Redilum delSabylone prccdicehs, solito narrationis boli redeinii. El boc est quod tiiulus dicit: In die
schemaie carmen exornat, qtio divina latius com- nnle Sabbatum, quoniam Dominus Itindavit terrani.
menilemur,elplicentur(sic) atixilia.Qund aitiniimlo: Fundavit autein eam super illud fundamentutii, de
Quoniain inliabilata esl lerra, sigiiifical caplivilale quo dicit Apostolus : Fundamenium aliud nemo po-
laxata. Vcruni nolauduui qui-i et isle et praecedens nere pntesl prmter Itoc quod posiltime.il, id esl, Cliri-
jjsalimis apud IIebra:os aiiepigraphus esi, id est, sius. lniendit auieni propbeia in hoc jisalmo ul uos
inscriplione carens.' exhortetur ne ingrali Domino regi nosiro propter
- nos viclori existamus, et ut dignaui sedein in nobis
EXPLJi.NATI'1. ei prteparemus. Et dicit ita : Dominns-regnavit, id
Canlkum ad laudein diviniluiisipsi David, ad C'iri- est, regnum sibi obliiiuit, vel quoiiiam veuiens in
slum convenienteraplaiur. Qttmriiur autent quomotlo carnem, principem mundi alligavit, et foras
d e anie Sabbalum, id esl, sexla feria, lerram di t;l vel quando resurgens a moituis morteiii devicit. ejecit,'
Ei
funda.am, cum legalur in. Genesi lerlio die aridam yeie regnavit, <juiaindulus e.sldecorem, id esi, in-
apparuisse. Sed hiv terram hominem debemusaccipe- iluil et concorporavit sibi prius foedos factos deco-
re, cui dicilttr : « 7erra es, ef in terram ibis. » ijui _ rus ; et quia qui prius erarif vorago ebrielatis, facli
sicul a crmtore Deo sexla die 'factttscsl, ita el sexli w sunt oriiauienluni sohrieiatis, etiaro
cetate sm.uli ab eodemDco et setnine David creatur iittiii luxurice lacti simt decus teinperaiitiae, qui erant coe-
Et sic
cffeclus est. Tunc eniin terra fundala esl, qiiando in lacii stiiit induineriium ejus. .luxta illud : Vivo ego,
tttm hiimatri generis est firmala credulitas. Et ideo dicit Dominus, quia omnibushis velut. vestimenlo ve-
laus sanc.m Incarnationis ejtts psalmi istius conlexioue stieris. H.I: Dominusindulus esl
cutitaiiir. Primus locus est a pulcltriiudint ipsius; forliludiitem, id esl,
iuduit illos fortes et paiientes, qui prius erant in-
a
dcinde fortiiudine; lerlius ab operibus; quartus firmi et iinpaiientes.
a poteskite; qitinlus a laudibus mtiversiiatis; sextus a El prmcinxitse, Alitiilest accingere, aliud est prae-
terilate doctorum; poslremus a laude clomus ipsius, r.ingere. Pnecingere enim esl aiiud ad se cingere,
quitin dccct mterna exsullalione gattdere. QuidairiCo- velitl iii Accingeregladio luo dictiiin esl; praecingere
dices Itabenl: In die anie Sabbatwn, quitndo inlut- vero est anie aiiquid cingere. El est dicere: lia imluit
bitala est terra. Qv.odhhlorim nutgiscongrucrevidetur, nominus fortes illos, ut
quia prius quidem lerra fundola, sed's,xia Subbati tit illi prcecincioriuro ejtis prsecingerel se eis , id est,
esl animaliumgregibus, aque ipMts hvmiitis.inlitiJbi.a- fujliiudinem suam in huiiiiliiate essent,id esl, oinneni
lione perfecia. Quo etitnn die Dominus Iwminemin alieiidentes qoia Domiuus qtiandoesse cogiioscereni,
Iiumilitaiem eam
paradisa, qucm a principio consi.tueral, per crucis exfiibuit, ut ante pedes discipuloruin se inclinaret,
ligntim re.,iiutil i Hodc, inqitit, m.cuni cris in pa- linteolo prcecinctits fuif. In.quo eos docuit, ul liu-
rnlliso. > ..•'"' uiiiitaieiii seii), cr pracfcrrcut, qttia per eam contra
 983 BED^E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. DUBIAET SPURIA. 9S4
omnem superbiam et hostilem poteniiam fortes es- A Aciibus apostolortim legitur : jSlnnsin medio aperuit
senl. Vel aliter. Prmcin.xil se fortitudine, id esf, os snum el dixii: Viri fratres, etc. Siniililer et alii
anie se cinxit foriitudinem, id est, patienliam. Quia audacissime quique pro se fecerunt. Et hoc cst quqr?
nos detraciores paiimnr et post dorsum et anle fa- dicit : Flumina quse prius tiinuerunt, dum- quasi in
ciem. El ideo patieniiam debemus babere praecin- mone et passione Domifticlesperayeruiit, posl Spi-
ciam , id est, ante octilosmaxime posiiani, ad illos ritus sancti conflrmationem , qui litnorero eorum
qui insultant nobis in faciem , ne raaluro pro malo verttt in amorem, vocem sttam eievaverv.nl.Vocem
reddamus, sed e conirario benedicamus. Patienlia suam, id est, Christiiiii, fiducialiter praedicaverunt;
enim necessaria est, ut reportemus promissionero. elevaverunl, vere dico, flumina vocemsuam. Iteralio
Polest el aliter dici, lndulus esl decoremet foriitudi- efit ad confirmationem, et non solum e/etia«erunl
item. Decoremenim induit, quoniam assumptis tri- vocemin leni adinonitione, sed eliam elevaveruntflu-
bus discipulis, asccndil in montem, el Iransfiguralus cius suos, id est, comminaiiones suas, dicentes : Vm
est anle eos. Fortittidincin vero induit, quantio iui- mundoa scandalis; et: Vmvobisnisi pmnilentiamege-
hiieis quaerenlibus se respondit, Ego sum, et lioc riits. FTuctusdico adauclos a vocibusaquarum muila-
solo verbo eosprosiravii. Ilein fortitudiiiem induit, rum , id est, mullorum poptilorum; prccdicantibus
quamlo flagetlofactbde funiculis,vendentesei ementes eniro sanclis apostolis, staiiro mulii creiliderttnt, et
de lemplo ejccit. Vel aliier babeiur iu Evangelio, eiiain Spiriium sancium acceperunt, eisicmulti ex
quod quidam de ep dicebant qtim bonus esl; alii au- eis vocem elevaverunt, id est, Christum prccdicare
tetn : Non, sed sedncil turbas. 'Et inter hos induit cceptJrunt. El ideo tanio flducialius sancti aposloli
decorem et forliiutlinem, quia talem habilum pro- g vocem stiam elevare potuerunt. Vel aliter : Quando
pier noslram insiruclioneni sibi assumpsi.i, ui nec sancii apostoli tliroissi suut a sacerdotibus et prin-
• deificiareiur lingua laiidaniium , lieefrangerctur Iin- cipibus, ut sujira diximus, ad suos venerunt et nar-
gua viiuperaiitium. Quod vere et deconim f.iit, et ati raverunt eis quaecunque dixerant vel fecerant eis
magnam loriiiudinem periinuit. lit huic uiriqfie sen- principes ct sacerdotcs. At illi boc audientes uua-
tentiae pracinxit se fojiiiudine, ut posteiius dicium nimiter levaverunt vocem diceutes : Tu, Domine,
est, jilane poles adaptare. fecisli cmlumet lerram, eic. Et ex lali aggraiulatione
Elenim firtnavil orbemlerrm. VcrC Dominus indu- islorutii apostoli confortati sunt, ut non solum vo-
tns est decorem el fortitudincm, id est, decofos et cem admoniiionis, sed eiiam fltictus commiiiationis
forles, quia firmavit orbemterrm, id esl, qui prius in tlevarent. Et ecce facturo est quod seqtiitur, scilicei,
lerfenis volubiles eranl el iiistabiles ul orbis, in quod mirabiles elaliones maris, id est, geniilium iu
litle sfabil.eset immobiles frcit. Yel firmavil orbem- steriliiaye sna amaficantiuni contra eos insiirrexe-
iettm, id est, lalcs fecit, qui iiec mollescerent lin- runt. Tuncenim frendens leooccurril Samsoni, uxo-
gua adulantium, nec frangereiitur lingiia detrahen- rero ab allophylis ducenti, ut supra dieiunj esi. Sed
tittm; orbem terrm, dico, qui non commovebilur.Est quae cura ? Nulla , sciiicet, quia Domiuus mirabilis
enim quidain orhis lerrce qni non commovebilur,sci- fuit in alits illis elationibus deprimeiidis. Qui enim
licet, hcereiici, qiiornm uiotus exponit nobis Apo- prius pedibus mare conculcavetat, ipse superbiam
Molus in parie dieens : De quibtts sttnt Ihjmenwus et genliliuro subjugavit.
Philetus, qui circa verilaiem aberranl dicenlesresur- Testimoniatua credibilia. Et quia mare lanlas ela-
rectionemjam esse faclmn, ei quorumdantfidetn sub- „•" tiones concilavit, ideo niniis, id est, valtle credibilia
verltint. Quis atitem sil orbis qui non comtuovebitur, facia sunt ab apostolis testimonia tua , id est, qiiae
suhseqneiiler aperil dicens : Firmutn slul fundanien- tu, Domine, fesiatus fueras eis dicens : In mundo
tum. Novit enim Dmninusqui suiu ejus ; cl: Recedat pressuram habebilis, in me autem pacem. Experi-
ab iniijiiitule omnisqui invocalnonienejus. nienlum vero uniiis, id est, pressurae quam iu
Parata sedestua. Aposiroplia ad Doniinnm. Qiasi mundo paiiebantur, erat eis cenitudo alterius, sci-
dicat: Fitmtmti qtiidenj orbem tertm, et hoc.modo licet, quod in te vere pacem aeternam habiinri es-
parata est sedes lua,cx tunc, scilicel, vel ex quo seni. Et hcee sanctiiiido, id est, lalis erudilio pcr
Deminus regnavit, vel ex quo lerra fundaia est. Et flageia, quae vere sanctiludo, id est, sanctilicatio et
qiiamvis, qitasi dicai, ex lempore parala sedes tibi piobafo est, decel domuiii luam, id est, illos qui
>-st, liinc sedes est aclenia, quia fu es a smcnlo, et sunt santtuin leroplum tuum, in quo lu hjabiias;
iu es .Tterutis.Ateivapud Grajcos ambiguiiniesl, quia dinuum dico duraturam in longitudine diertim, icl
ponitur ei pro saeculo'et pro seterno ; et ideo Latini est, ueienialiler. Vel aliler : Elevaverunl fluminn
iuterpreies saepe' iiiveniunlur posuisse pro a teruo. fluctus titos. Quasi dicat : Kt tit sedem quaelibi pa-
Sedes Dei sunt illi in quibus Deus inhahital. De qui- labatur iinpedirent, ideo, boniine, (lumina, idesl,
luis per prophctam diciiur : Svper qitem reqtiiescet mtindaiii pbilosophi clevaverunlvocemsuam, id est,
fpiritus meits, nisi stiperquiclumet humilem, el tre- raiiones suas et argumenlationes conira veritatem
iiicnlemverba mea? Eslo ergo llt qtiietus, nan rixo- luani. Et non soltmi flumina elevaverunlvocem, sed
siis; huniilis, non superlms ; et sic eris sedes Dei. eiiam flumina, id cst, principes inaniaricantes hujus
Neque timel liineniem [F. lirac teiienteni] in te se- . saxuli Jluctus influenies, e/euauciMiifjlucius snos,
dem.quia ipse lirmavit eam. ' id esi, jminaces conlradicliones suas; tluctus dico
D
Elevaverunlflumina ftuclus, Qtiasi dicat: Ad lianc concitalos a vocibusaquarum multarum, id est, mul-
sedem luam paiandain (liimina, quce prius timue- lorum populorum, quia, ui alius psalrous dixit: Et
iiinl, elevavertmtvocemsuam.. Fluniina accipil illos populi medilali sutUinaiiia, eic., adversus Dominum
de venlre , id est, de roenioria , qunruro fluxeriint el adversus Cltrislumejus. Ei hoc uiodo elalionesma-
in genles abundanier spiritualia dona, id esl , san-" ris mirabiles factae sunt, ul prius, sed Oominusmi-
clos apostolos. Horuin auiein iluininuni caput, id rabilis fuit in illis qltis dejirimendis. Et hoc modo
est Ibns, esl ille, qui dixii: Si quis sitit, veniat ad roirabilis, quia testimoniatua, icl est, ea qucc ipsi
tne,' el bibal. Qui credil in me, sictil dicil Scripltira , de le lesiati suut, quanquara viderenlur incre-
flttminttde venlre ejus fluentaqum vivm.De his fluini- dibilia, lamen pcr ntiraculoriiui exhihilioiiem [acia
nihtis iiiium , quod valde prius liiiidum foil, quando stittl nimis, id esl, valde credibilia. Quod enim di-
ad vocem ancillre ler uegavit, id est, Petius, lunc xeruni lactis coniprobaveruiii, Dontinocoopcranleei
vocem suatii audacierievavit, quando, ipsis dimissis sermonemconfirmunle sequenlibussignis. El quia di-
a principibus et sacerdoiibus, postquam eos incarce- cit haccsancfifuc/oetsanctificaiio,sciliccl, dicia faclis
iaverunt,et flagellaverunl et neampliusin Christi uo- confirniare decel domwn tuani, Domine, duraiuram
iniueloquereiiiur edixe;unt, audacier fespoiidit: Vos in saeculiun saeculi, ut prins. Poicst et aliier juxta
iudkalesijuslum esf Deomagisobedireqtiamvobis.Nos piioreu) senienliain legi : Mirabites elalionesmans.
tnitn qum audivimusetxidimusnon loqui uon possvmus. Quasi dicat: Quia flumina, \A est, aposioli eleva-
TIIIII:eiiam verc vocem elevavit, quando , sictit in verunl vocem suam, vel flucuis, comiiiiuandoajler-
985 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. XCIII. 936
nas poenas hominibus si non converlerentur, ideo ,\ Apostolum dicentem fidelibus in Clirislo robnratis :
mare, id esl, amaritudo gentililalis, quae prins ja- .Omnia facite sine murinuratipne el disceptatione, ut
cehat in cnpidiiatibus terrenorum, mirabiles elatio- silis irreprehensibiles, sinceri et immaculati filii Dei
nes fecil, id est, mirabiliier intiimuit, quia quotl in in medio nalionis distorluosmel perversm, in qulbus
imo erat factum est iu snmuio, hoc est, amorein lucelis-tanquam luminaria i» mundo, verbumvitmcon-
lerrenoruui converlit in amnrem coeleslium. Et lioc tinenies. Luminaria in firmameiiio fixa quantum-
inde facuim csl, quia Dominus mirabilis fuil in attis, cunqtie de eis menlianlur bomines, quanlacunque
i.i esl, in profundis' aquis illius iuaris. Quia sicut opprobria in ea dicanl, vocantes hanc stellam Ve-
oliin per Moysenservu.n suuni aquas in mari im- neris, illam Jovis, cl quantacuuque inlemperie liaec
niisso ligno duleoravit, ita, imroisso ligno crucis ima periurbenlur; illa lamen iiiiera sua uon relin-
stiaein mare gentilitalis, id est, notilicata genftbus quunt, sed seivant cursus per coelesies tracius, ut
lide passionis el rcsurreciionis suse, amariludinero disposuit eis Creator eorum. Sic et homities qiioruiii
carum convertil in dulcedinem, quia qui prius cor inflxum est firroaiiiento cceli, et in libro legis
inundi fuerant amatores, facli sunt cceli aroalores, Dei, et qui non frustra audiunt Sursum corda, quo-
et niundi conleinptores. Et hoc modo, Domiiie, fe- roni thesaurus et conversatio est in cceleslihus;
stimonia tua, id est, quae tti leslatus fueras de con- qoanluiiiciiiiqiie mali et perstiasores et detractores
corporalione Judaeorum el gentilium dicta sunf. de eis mentientes maledicanl, quaiiiumcunqoe de-
Alias ovet Itabeo, qum non tunt ex hoc ovili, et illas trahant, ipsi lamen iter suuin peragunt, id est, a
cporlel me addticere, eic. Talia facla tunt nimis cre- bnno proposilo non recedum. Et horum talium vox
dibilia. Et baecsanctiiudo, quod etiam aliaeoves con- Q est in hoc psalmo, exhorlantium inlirmos et inurniii-
vertenlur el concorporabunttir, decet domum luam,' rantes atl palientiam in labore bonorum, el conlra
id est, Ecttesiam luaro, quae non decet angustis lelicilalem malorum et reprehendentinm impios flo-
spaliis ilaudi, domum dico cltiraluiam in longitudiiie reules, et veritatem non cognoscenles. Tiltilus sic
dierum , id est, in celeriium. exponilur : Psalmus, \A est, laus ista altribuiliir ipsi
IN PSALMUMXCIII. David, non ciiicunque, sed significato per res crea-
tas quarla sabbati; hoc esl alirihuilur solis (idelibtis
Psalraus ipsi David quarla sabbati. sanctis in Christo roboratis, quos vocat A|iostolus
luiiiiiiaria muntli; liortim eniin vox, ut supra dixi-
ABGUMENTUM. mus, est in bnc psalroo, qtiamlibet contra pafciitiain
Enumeratis malis quae victor Chaldseus ingessil, Dei iniirmiiranlein , sic corrigentium. Quasi dicat:
Tu quidem murmtiras, qtiod Deus statim non piinil
adjungitur oralio victi, capii et iransmigrati populi.
Aliter vox Ecclesicede Judceis ad Dominuro. iniquos : non debes murinurarc, sed potius tibi ca-
vendum esl ne tu sis inter illos, quia vere puniet eos.
EXPLANATIO. Nam Detis esl, el si Deus est, injtistus non est: ergo
Quarla sabbati esl a tabbqto quarla feria, qua die nihil quoJ lu iion punies, iropunilum relinquet. Et
Dominut luminaria cmti creavit. Hoc aptandum itt quia Deus esl, ergo erit Domihut ullionum; Deus
tanclis viris cmtesli in terra conversalionetucenlibus, dico vere erit Dominus ullionum, id est, polestaiem
de quibusesl psalmusiste dicturus. Respkkns Propheta et dominiuui landem in ulciscendo exercebit, Nam
insipienlium corda lurbari, quasi Deo mortalia non r^J (quasi dical) libere aget. Et vere tunc libere agei,
cmanle, quando intpiosprosperari, el justos ceritebant quia prius libere egit, quia nulli in verbo pepercil.
affligi, in prima pnrte Dominumrogat, ttl reliibual Domiiius erat in carnis tiumilitale, sed iiiillius per-
superbis, per qttos mundumlali mslimdlionecognoveral sonam respexit in sermone verilatis. Nulli pepercit
este titftafum. Secunda ipsosincrepal, qui stulla bla- in verbo, tu essent quibus parceret in judicio. De
sphemia Deum putaitt humana non videre, dum ipse eo enim dicluro est: Et erat loquens lanquam pote-
crealuris suis intelligentiamprmslelet sensum; beatum siatem habens, non sicul Scribm eofum, et Pharismi.
deputansillum, qui mnndi fel cilate conlempiain divina Et qui nulli pepercil in verho, veniens judicandus ,
reverentiaperseveral. Tertia ad eorum animot invitan- parcet alicui in sententia, veniens judicaturus? Et
dos, Dominumsibi dicil fuisse refttgium, el vindicem qui uulluro timuit in htimililate, liinebit aliquero in
fore peccaniium. iuajeslate? Nulluin ulique, ergo qui prius libere egit,
COM5IENTAR1US. . et landero libere aget.
Exaltare qui judicas terram. Dixit quia libere cgit,
DeusutlionttmDominus. Solent rnulli mnrmiirare hanc autem lihcriaiem ejus impii hoiiiines, id est,
ndversus patientiam Dei, et dolere iropios vivere, Judaei non tuleruiit: quia cpntrarii erant operibus
pluriinum posse, etquod graviiisesl, bonos oppri- eorum. Sed euni teiiuerunt, flagellaverunl, spinea
inere : et sic pervertunlur impatienles et infirmi corona circumdeileriiut, in crucem levaverunt, et
animi, quasi frusira sint lioni, quia Deus oculos ab tandeui occidetuni. IClideo propheticus spiritus hoc
eis averlit, el malos. iii bis quae diligunt adauxerif. praeyidensdixil: Exallare qui judicas terram. Quasi
Putanles ergo sine causa hene vivere, invitaniur ad dicai : Morere, Domiue, ut exalteris, et exaltare ut
imitaudani eoruin maliifam, quos florere perspexe- D judicatus a terra, judices lerram , lu dico aut vere
rint. Si autem , propier inlirinilalem personae vel jitdkas, id est, judicabis oranem terratri, tam cultain
animi, mala facere formidant, ne et ipsi niala susci- quam incullam : el ideo redde relribulionemsuperbis.
piant, abstinent quidem se a rnalis factis, sed non Superbi sunt illi quibus parum est peccare, sed au-
abstinent a cogilaiionibiis pravis. El inter cogitatio- dent eliam peccata deleudere. Et his reddel Doiiiinus
nes eorum iniquas haec est summa impielas, quod reiributionera. Quani retribuiionetn ? Utique seter-
liuiant Oeum negligere et non curare res buinanas, nain damnaiioiiein, buiniiibus aiitero nou relrihuet:
aut seqiialilcr Iiabere bonos et malos; aul, quod verbi gratia, quidam cle ipsis crticifixoribus Domini
perniciosius est, malis favere, bonos oriisse. Tales visis lol miraculis et tantis aposloloriiin praeconiis
cogitaiiones hominum tacilas, vei eliam eriiiiipentes auditis, se huiniliaverunt: quia peccaltiro suum co-
in dicla vel facla curat psalmus iste, si curare lelint: gnoverunt, et pretittm redempiionis suae,qui sievien-
quia docet patientiafn in labore bonorum, et conlra tes futlerunt, credentes biberunt, quando accedemes
felicitatem nialoruin, cujus litulus est: Psalmus ipsi ad apostolos dixerunt: Quid facimus,viri fraires ? elc.
Duvid qtiarta Sabbati. Quarta Sabbati, ut in Geuesi Et his talibus non reiribuetur. Superbis auiem qui-
legitur, fecit Deus luminaria, id esi, solem el lunam hus parum est fectsse, sed niluniur eiiam defendere,
rl tlellat omnes, el posuil eas in firmamenlo cmli. illis reiribuelur. Dicilur autem ad eoruro correctio-
Quid ergo vult sihi quod de quarta sabbaii lituluin nem, ui vel limore poenaeconvert.iniur. Et scieniluin
aecep.t psalrous? Iu tjuo palieiiliaiu docemur iu la- quoddicil, Exallureet redde; prophelia est pnescieii-
bore boiiorum, et conua lelicitaiem malorum liabes tis, non audacia jubeniis. Non eniin idco Doniinus
937' BED.E VENEIUBILIS LPP. PAP.S II. SECT. II. — DUBIA ET SPUUIA. 9S8
fecit, quia prcedixif-Propheta : sed ideo prophela A tiones Dei jitstas «t veras; scilicet nesciunt qnare
praedixerat, quia Domintis faclurus erat. parcet malis. Relinqiiamus ergo cogitationes homi-
Vsqueqtio peccalores. Ecre prophetictis spiritus iiiim vanas, ut sciamus cogitiitioncs Dei veras. Quis
babiiuin assiimit alictijus diserii consolatoris, asso- aniem est seiens cosiiaiiones Dnmini vera-t ? nullus
cial enim se iilis niiinnurantibns, quos solattir in sciiicet, nisi quem Dominus erudieril, id est, qui cor
ignorantia : non quia nesciret quod quasi ignorans habet affixum in firmamento cceli, id est, in iibro
qtiaeril, sed iit qiiibns rompatiiui', accentabilior sit legis Dei : et ideo omnis ille vere beqttis esl, quem
ejtis consulaiio. Et esl quasi dicat: Ideo dico tit tu erudieris. El ideo dico bealus, quia ttf docueris eum
reddas relribulionem superbis, quia usquequo, l)o- de lege lua, id est, faciens ei dticumeiiium legem
ntine, peccalores ghriabunlur ? Certe, quasi dical, luam, id est, pate.rna ilagella ma. Qtti iileo perlegeni
peccatoresgloriabiinliir; quousirne, iri est, quaniliu inlelliguniur, qnia lex poenas irrogal, facies ei docu-
libi placuerit; et quoinodo glorienlur ostendit, qtiii iiieiituni ad hoc nt miliges ei, id est, ul inilignltim et
ejfabuntur, id est, exlra fahuntur : lioc esl persoa- leniperatinn facias eum, ne seducaliir a diebus malis.
ilebiint' aliis hdquitalem. Et ideo effabuntur, quia Dies rnali sunt, in quibus maliflorent, honi laliorant:
loffnentuream prius in corde sno. Cogitanl enim sic setl Jabor honorum, est paternuni flagelhtm : flns au-
aptid se : Cerle si ea qiiin ego facio displicervni Deo,, lern malorum,'fuvea eoriiro. Et itleo dicit, Miiiges
non me sineret vivcre, sed jam dufiuin me inler- ci a diebus malis- qnia dies mali duraturi sunl, donec
lecissei. Et qttia hoc cogilani aptid se, iden postea fodiatur fovea, \d est, ut qttasi ad pleiium aelerna
eloqiieniur, nt al is itlem peisuadeant. Ethoc est damnatio praeparelur peccaiori. Et est quasi dicat
qiwd dicil, effabuntut, el prius loquentur in se ini- j} murmiiranti cuilihet conira iiatientiam Dei : Tti qui-
qtiiiaiem. Loqueiitur auiem ideo, securus dico. quia dem vis impiiim jani sepelire, sed noiidum teiupus
operantur eliam injustiliam, id esl, ad effectum per- est, quia nondtim fovea parata esi. Exspecia ergo,
ihicent iiiiqiiiiaieiu qiiani cogiiaverunt, hoc est qitod douec peccatori fodiatur fevea. Peccalorem accipit
riicil, Lpqtietilurotrines qui uperanlur injusliliam. Et- hc illiim qui in confessione peccatofum paeiiiientiam
quia tu Dortiiue non corrgis eos, ideo iniquilaiem agere non vult, n-t per bumiliiatem saiveiur. Neeesse
suani 'siiper alios eliam extendent, qnia humitiaveruut est euini iu quoctinqtie sive vir, sive foeminasit, pr;n-
populum luum. Polesl et ita siropliciler continiiaii. cedat humilis confessio, sequatur saiubris poeniten-
Qtiani iujusiitiam operantur? lianc scilicei, quia lia, quae valeat ad homiuem corrigendum , imn ad
Inimiliaveritnt Doniino devocaudo, et sibi incofpo- Deum irriifendum, Et si liona opera facil, inde Deo
rahdo popiilum ftiiim; queni auiem populum, et graiias-agat, nec alium coiiicoinat, quasi niisericor-
quaiiirhiiiniliaiiohem accipiat', determiiiat dicenS : dia Dei, quae larga esl ;n onines, in eo sit praeclusa.
El 1iii>rcdiialem luain vexavctuni.Et vefe, quasi dicai, Pharisccus vero nort iude dainnaius esl, qui de bonis
vexateriiiii, quia vel iinerius devocando : autsi noii operibus suis gralias egil, quia di.xit, Graiias ago tibi
interius,- saitem exierius vidtintn, id esi, aliqiiam Domine; sed quia pubiicanuni cotiletnpsit diiens :
carcmeiii tanquani coiisoJatioueiu niuntlo tanquam Quia 11011 suin sicttt cmteri hoiiiinuni, raplores, vel tit
v rn. Et advenam, qiii nou se maneiiiciii civitaiem Kliam hic publkanus. Snperbus ille eral in bonis
liie liabefc credit, sed fuluram iiiquirit: ef 'eiiarri operihus stiis, quia, inquii, DescetvlitIticjustificattis
occiderutu quosdam corporaliter, quosdam spifitua- iu domum suam; ab illa via non repetiit. Dixil die-
liier ptipillos, id est, illos qiis brbati erant |)atfe pbus malis duratiiris, donec fodialur peccatori fovea.
^
liiim !o. JJifliccCagenies dixertint: Dominus nonvide- El qua.si dicat: Donec plebi ejus piaepareiur excrci-
bil isla , quia nec etiaro iiUeliigelea Deus Jacob, id liuni, quia exercebit quidem Domintis plebem suam
«s.t,'Deus snpplatilalor, el prccsentia contemnenliiim, per acterna flagella, nott citilenjrepcllet eain, Et exer-
quem isti Deuin faciunl fiuem, quasi dicai: Quia lu, citando non dcrelhiqttct, inio pnlius aitr.ihet sibi
Doinine, prolongas nimielaiem, ideo el ipsi superad- hmredilalem suam. Hoc cst plebera suam, quai es 1ei
lionl irtiqiiitateni, prius eniin slaiucruiit te injiistum, haereditas. Et tamdiu 11011 derelinquet, quoadnsque,
quaiido iniquitaiem suain placere tihi dixeriini. Huic id est, usque ad tempus illttd in quo lenipore justi-
iuiqiiitati aliani inmc stiperaddunt, qnia quod res tiq, id est, josius ille qiii emphatice diciuir jusiiiia,
liuinariiisiioii ctites, asserunt dicenles, Non videbil coiiverliiltifab liuiiiiliiate in judicium, scilicei ut qui
Dominus, elc. prius venit hiimiiis judicandus, icnibilis veniat jii -
lnlellvjHe.insipienles. Facii aposlropliam ad niur- dicaiurtis. Ei qni erunt iunc juxia illam jiisiiii.m ?
mufantes et inJiiiiios,' docens eos neflure iiialorum lioc est, qui eroni lunc collaierales islius justi ve-
seducli ipsos imilenlur, quasi dicai: Illi quidem nieniis ad judiciuiii, ut cimi eo jiidicenl ? Sciiicet
l Cfsiiadeiit iniquitaleii), et ciiam iiiiniiuiii potentiam oiroiesqui suitl recto corde. Vel-aliler: Quousqueju-
suarn Domijib dicenies, qnod uoii vidchil mala quce stiiia nostia converlalur in judicium scilicet, 111in
faciuiit: vps.aiitem iiifiriui in piipulo Dei, insipient s, quibus pritis prcecessit, judices fianl. Qttasi clical:
id est, noii providentes vobis inTiiturum, aromlaiidn Nunc jusliliaro hahe, niinc jusiitiam lene, dum i:on-
florem.inalofuiii, hetalibus adlicefealis, sed inlelligiie dum poieris judicium hahere. Saiicli eoim aposloli
quo.d inleliigendiiiii est: ef vos stulii non aliendifis pritis jiisiitiam habuerunl, id esl, impios homiiies
D
qifain vaniiiii et fragife sti qiio.dappefiiis, si prius toleraveruut, ppstea^judicabunt. Et ipse, Doraiims
abeffayjslis, yei aliqiiando sapiie, ipiia 'roehtiiiii.tiir irosier Jesus Gliristus prius voluil judicari, qtiani
illiqui cilctint: Non.vidcbit nec inielligel. Naro yere jutlicare. Prius euini lenipus passionis, deiutle tein-
iiitelligii Doniinus,et videi. Qui ciiiiii plantfwit aureni, pus judicalroiiis : pfiiis lempus hiiniiliaiionis, deinde
id esl, fecil hanc mateiiam atidiend;,, qncc esi anris^ temjms.exajiaiioiiis ; ergo nuiic jiistiiiaiii leue, si
nuiiqUid non audiel? tilqui fiuxit cctilum nialeriam landem jutlieiuro vis habere. Etqui (quasi dical) sunl
videndi in nobis, ntinqtiid »011cotisiderai? Et ille qtii juxia illam justitiam, hoc esl, qui suni illi, eisi nunc
libique corripit gentes, picceoncs suos.circumqiiaqiie eam non baheanf integre, lamen quanlum possibile est
iiiiliendo, qui bt jiradicarent yefiutem, et corripc- liotftini, ad caui accedunt. Hoc enini per juxta nota-
reiit falsiiaieiii, nunqiiidiandeni tion argiiei in vanum tur, quod accedere qiiidem ad jiisiitiain possiuiii--,
gratiarrt aceipienies? Et quasi aliqqis dicat: Argue- ipsani atitem inlegre liabere non posstiinus. . Quis,
ret. utiqiie, si stiret; subdit : Siulie, ille qui docel inquam , juxla iflum? scilicet omnes qui sunt recio
hehiinemstienliam, iion nescil. Uliqoe. Quia Doinimis corde. Recio corde suiii ilii, quibus placel quod Deo
absoluie est, id est, oiimia in pofestate siia habet. placet, et qui recium cur Dei ad sutim cor uoii disfor
Et si omnia, e.rgo scicni.iam. Et qilia scienliaro pos- quenl: sed si allquando aliqtia volunlas in eis sur-
sitlet, ergo roanifeslum esi qw.is.cil non 'soiii.mfacia, gii, quse Deo displiceat, statim eam voluntati ej'us
seil etiani cogitaiiones iiominum.: 11011aiitem 111eas qiiasi regtilae direcle cojluieaiu. Quod autem duce
lif.obei ,, imo. ut traprobel, qu.ia scii qunniam vanm. voluinaies ih npbis sint ,.Dominus Jesus Clirislus
suni. IloniineS aufem (quasi dicai) liesciuiii cogita- dignatus es; iii sc praiigurare. Pergulias eniro sau-
9S9 1N PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. X :V!1I. «90
guinis,quaede corpoi-eejus ut sudor exierant, signata A convenienlesnon in delectationibusvqnis, sed in l)o-
est illa hona el conslans volunlas, qune slalim volun-. mino exsullemus.Prcevidenspropheta Juimos Christo
lali Dei cnllineaini'. Per verba Dei quibus noslram posse fesistere, primo ingrettu popnloi eorttm qd
iu se transtiilil iiifirmilalem, dieens, Pafer si. possibile psalmadiam invilnt, ttiudet Dominidtilcissimavnrietute
esl, Iranseata me ralix isle; pr;csignavit iu nobis le- detcribens.SecundoijiseDominusloquittir, ne cortitttnt
vem vnlirotaleni. Quodaulem talis volunlas stalim ad idem populut induret, ne eis coiuinyatquod palribus
volirolaiem sil tiirigenda et coiuplananda , ostendit eorum, qui non mertierttnt lcrrain reproinissionisin-
ciinisubjiinxit: Verumlamennonsicul ego voto,Pater, trare.
sed sicul tu. 1N PSALMUMXCV.
Quis consurget?Iteni perfectus ille qni hic loqtiilur, Cnnlicum ipsi David, quando rlomtissedilicabalur post
scilicel sive sol, sive luua, vel quodlihet de luuiina- caplivilatem.
ribns doeel insipientibiis in populo Dei, ut per di- ARGUUENTUM.
viniiin aiixiliinn imccare., ul juslitiam qttae landem Oh reditum de Babylone gratiarnro aclio ceiebra-
converlaiur \<\jiidiciuni, possint habcre, quasi dical: iur. Aliter, vix Eeclesirevocaniis. Iiem quce iu pr.-n-.
Quia neroo jinliciiim poierit habere, nisi-jusiilia
pr:eceiieiile.: jiislifiam vero nemo liahere pi>terit, cedemeiripsalino destrticlam dorouoihic nosiram flevi-
de reparaia
nisi recti co.rde, ergo vos iiiurmtiranles in piptilo •IIIIS, est, regulam disciplinae,
Dei, et insipienies, ui per divinum auxilium possitis 'raiulemiir. EXPLANATIO.
ad haecaltiogcre, itivocate divimim auxiliuro, et di-
ciie : Quis cohsurgetmilti, id est, ad roe adjuvandum, g. Quanliimqd lilteram , tempiis siqiiificalillud, cum,
adversus malignanles, id est, uialigna persuaileiites? Bdbyionicacaplivitntelaxula, leniplumJerosolymisre-
Malignantes vocal diaholuui et angeios ejus, et lilios stauratumest, sed s:iirilualilerdcstructadomusmdifica-
Ktiamdiffidenliae, in qtiihus lanqiiaro in vasis suis lur, quando post caplivitatempjccali auima viam veri-
operafur ; Aut quis stabit mecum, ferens milii adju- laiis receperil. Domusenim ista, id esl. uiiiversalisEc-
toriuin adversnsoperatttesiniqttitalem? id esl, contra clesia in qua Chrislus inhabitat, vivisiapidibusseinpcr
illos eosdem malignanles, qui roala quaepersuadenl exstruitur, donecad finem.smcnliprmdestinalorumtiu-
eliam in noliis nperanliir, (juis, iiiquam, consurget, merut impleatnr. tn prima parle psalnti cdmmonet
attt quis stabil? Doininus scilicet, qui el prius , et proplielageneralitatemcanlrire Domiito,el in tolo orbe
vere pfius meeuiii sietit, quia aninia roea liabitavit prmdicare doininicmIncarnalioiiis adventum,quoniam
iii inferno , hoc est ilicere : Volui deceptus iinitari super otnnes deos verusesl Dominut. Secunda diver-
malitiam eoriitu , deceplus flore eoruin, et sic fere" sis admonel gcnles ut primo seiiietipsasofferant, posl-
|ierii ad huc tit anima niea habiiarei, id esi, finuiter en munera prmdicalionisexsolvanl, Oominiadvcnlum
haererel in iiiferno illo, de quo supra dictuui est, tttrumquecoinmemorans, vet qtto judic.itus a mundo,
Donec fodiatur peccalori fovea. Mious lainen fuit, vel quojudicaturus est mundutn.
quod noii hahilavit ihi, ec boc in paulo, iii esl, par- m PSALMUUXCYI.
vissimum qiiidilain niinus fuit, scilicet quia eisi vn-
luaiale, noiiduui lauien in re in veram iniitaiionem Ipsi David, quamlo terra ejus restituta est ei.'
illorum, qiianivis (quasi dical) tam propinquus fuit, AIIGUMENTUM.
lamen non liabilavi ilii : quia Dominusadjuiit me ne C
prorsus ruerem. Quod nisVessel, lunc vere habilas- liarum _ rriumphus de Babyloniis, etde reditu poptiligra-
sem. Et, quasi dicai, quia tunc adjuvil me, adjuvabit Dei actio gerittir, uhi solito scliemaie regnanlis
ei nunc. pompa describiiur. Aliter, vox Ecclesiaead ad-
Si di ebam, Moius esl pes meus. Hoc pei fecius hic venlum Domini.
Exn.AKATIO.
ageiis in persona sua dicit, adhuc doceus illos mur- Ipsi David ad Cliristum refcr ; terrdm ejus restilu-
iiutranies el insipietiles. Quasi dicat: Dicis quia ad- vel resurreclionemcdrnis, qttain exVirgine sum-
juvii le Douiiuus prius, el certe adhuc adjuvabit le, tam,
si dicas ei: Moiusest pesmeus, quia-si ego ali.juando psil, intellige, vel peccatores quoslibel ad eum post
ei dixi, adjuyil me. Hic coromendalur hunuiiias con- peccala reversos, sicut fuclttm esf in Judceis, qui Do-
fessionis, qu:c adeo De >grata est, qtiod eliatn jiosl- minicm crucifixionis ptaculum pmnilendo dilueruni.
In primo mentbroptalmi propltela, posi resurrcctionem
quaro pes, id est, affect>onoslra roovetur , si sialim Domiui, virtutes
jiost moluni coniiietiiiir, rtiiuain non plangenius. El idolorum cullorcsejus diversa prmdicalionedescribens,
hoc est quod dicil: Si ego IIOIIdico dixi, sed dice- citndoad Domiiiiim digna increpatione redurgitil. Se-
verba Ecclesiam
bam, id esl, eiiamsi dieeie iiicipiebam, Domine, mo- auclori suo cre iidisse, converlit,gaitdens
lus esl iniericr pes ineus, statim iniseiicoida lua ad- iwnensque fideles in Domino
juvabat me, ul ruinatn uoti plaiigereui. Quasi dicat: Utstari,quodsolealeosa pravormn liberare pressuris.
Si ego sum inotus ut lioiiio, lu aderas mhi ut 1N PSALMUMXCVII.
Deus. Psalmus ipsi Uavid.
JSecuudiimmullitudinemdolorum meorum in corde ARGUUENTUU.
meo. Bene dico : Jliiseiicordiafua adjitvabal me. Naro I) Soltiia
consotaiionestumlmtificaveruiU captivitaic jtiugitur exhortatio devotce iu
animam meam, et prce- Doiuino oliseivaiuiae, solito sane schemaie paraiaa
cipue in hoc Isetificaverunline, quia scio me per bas de Babyloniisvivtoria: pnmpa descithitur. Aliter, vox
cousolalionestaudem tilii adh;esururo. Uli vero , id Ecclesiaead Domitiumet
est, malignanlesel operanlesiniquita'em, noi) apostolos.
EXPLANATIO.
m PSALMGMXCIV. Tilulus iste refertur ad DominumChristum, de cujtis
AnCUMEXTUM. iilroque adventu psalmus quem prmceditdiclurus esl.
Per lolum psalmum propheta loquilur. In prima parte
Pra-diceni ea qucc vel de Uahylone exeutili, vel commonet populum Chrislianiimcantici novi exsultu^
in Bahylone jiiisitucoiiiigerunt , in principio psalmi tione tmlari, quando mirabilis csl Chrisli concessus
omnes ad gratiarimi vocat actionein ; deinde exeui- advenltis. Secunda diversis modis uberius dicii essa
plo reruni praeierilarum uiilitaiem exoralionis indu- gaudendum, quia desid.rattts juslis sit judex in fine
cil. Aliler, \ox Ecclesiie poe.iiileiiiiaiiisuadenlis. venturtis,
Laus cantici ipsi David. 1N PSALMUMXCVIll. ,
EXPLANATIO. Psalmus ipsi David.
Lausdevotionemvocis, canlicumhilarilalem menlis; AltGUSIENTUM.
ipsi DavidCfinsfesa/ufart nusirodesignal,.ui videlicel, Ul supra. Aiiier, vox apostolorum ad popViluin
99! BED,E YENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. - DUBIA ET SPURIA. 9J2
EXPLANATIO. iA seqttilur, cujus advenluconsiruendamdicil Ecclesiam;
David Chrisium arcipe, cujut honor in hoc psalmo, el cum sint omnia pcrmiuanda, ipse tamen permaneat
in mlernum. Infertur etiam nimis voliva conclush%
poleslasque cantaltir. In prima seclione commonet
Christo Domino sanclorum semenibi esse dirigendum, ttbi habilat De-
propheta universos popttlot confiteri, inimts in tempiterna; sic oralio pauperis, qnm
qiiia judicium justiliam [ecerit in Jacob. Secunda inchoavilagtoria
el
lacrymis, p rficititr in gaudhtm-.
commonetplebem adorare Dominum Salvalorem, qui
Moysi el Aaron el Samuel propititis exstilerit, itlpole COMMENTARIUS
prmcepta ejus servantibus. Unde exallandum el ado-
rqndtim esseDominum,qui fidelessuos exaudire digna- ad Domine, exaudi oralionem meain, el clamor meus-
te venial. Oratio. pauperis cum anxiatus (uerit, el
tll$€St'
IN PSALMUMXCIX. ejfuderil coram Domino preces suas. Pauper ille lo-
qiiiitir in lioe.psalmo, qui cum dives esset, pro nobis
Psalmus i» confessione. jiauper factus esl, ut r-t nos paupertate ejus dilare-
AKGUMENTUM. inur, a quo sunt omftes divitiae lam verae qnam non
•verae. Divilise ejits sunl: In principio eral Verbum,
Tanquam redtictos de
jaro Rabylone, et ii proprio et Deut eral Verbum; pauperlas vero illius est :
liabilanies solo, relaturos gratias Dei lempl>m hor- exinqnivil formam servi qccipiens, ibi se
tatur intrare. Curai aulem. fiequenli praedicaiione Semelipsum pauperavit, nbi nos ditavit. Audiainiis ergo paupe-
atque exliortamenio, 111lllis et ilesperationem re- rem, voluntale, oraniein nobis pauperibns neces-
vertendi, el incuriam graiias agendi sedulus mone- [} sitate, scilicet, Cliristumpro in nobis pauperem, nobis-
tnr, ei propheta certus eripiat. Aliter, vox aposlolo- curo pauperem, et propter nos pauperem; orationem
rum ad pdpulum. ejus audiarons, et personam cognoscarous, et quid-
EXPLANATIO. , qiiid videliimus ejus majesiali non-convenire, boc
Dum frequenler in' psalmis posila sil pro rirum atiribiiamus infiriiiilali noslrae. Anxiatur aulem et
opportunitateconfessio,hic tamen in litulo singulariler orat uon propter se, sed propier nos, docendo nos
, ascribilur, quia totus Itk psalmusad utraque perlinel, ut non anxii simus propler nos, acl hoc, ui et vocem
confessiones et pmnitenlim,videlicet, et lattdis. In el geiniius evariamus, et a.lernos dies, quos amisi-
printa parle psalmi proplteta cowmoneluhivcrsilaiem mus, recuperenms; et nou tanltim propter nos, sed-
Dominumexsultandolaudqre, el ne temper hoc genere eliam pro fralrilms. Et dicit ita: Doininf.Paler, exandi
confessionisulenjUimcrederes, secunda nos promitlil oralionemtneam factani pro perseverantia meorum,
deliciorumpmnilentesindulgeniimipsius posse porias ef clamor meus venial, id cst, intromiltaliir ad t?.
intrare. Repelilio est, ut ait beaius Augnsirous. u! osienduiur
IN PSALMUMC. orantis affectus. 1'olest aulem accipi ut majus, scili-
Psaliuus ipsi David. cet, pro intcnsa illa oraiione quam vere exauditam
osiendit AposloJiis dicens : Qui in diebtiscarnis suce-
ARGCMENTUM. cum valido ctamore precesad Deumfudit, el exaudilus
Ex persnna jiistorum in Babylone caniiur, praedi- est pro tua reverenlia.
cunliirqiie ea quae singulis pto conseieutia snae iri- Non averlat faciem luam. Ideo, dico, exaudi ora-
bulationis tempore convenirent. Alitcr, vox Cliristi _ lionem meam, non averlas faciem tuam a me, id est,
ad Pairem de reliquiis sancioriiin. ^ a meis faciem luam. Hoc non dicit quantum ad se.
EXPLANATIO. Quando enim Dens avertit se ab illo, de quo dici-
Titulus nolus esl, el ipse psalmus in forniam per- aut lur: Deus eral in Chrislo mundum sibi rcconciliam?
feclm sanctitalis inclusus, qui cenlenarium fruclum ad suos, quando Paler a Filio? Iloc aiitem dicit quanium
debeat exspeclareprmmiorttm. ln priiha pqrte psalmi a quibus tunc Deus vere faciem suam aver-
Ecclesia canlare se dicil Domino miterkordiam el teret, st eos devoeariscd permiuerei. Non averias, iri-
jtidicium, consortiaquerefugere pessimortim.Secunda quam, facicm ttiain, poiius advertas eam ad roe
se asseril diligere fidelcs el eorum cohabitalionegau- t"« quacunque die tribulor, id est, in quociiuque
trTbiintitur inei. Seinper eniro Christtis
dere, dmmonesautem cum suis immissionibusde suo lempore tribtilafur et tribulabitur in suis deeerieniibtis'et
corde repellere,quos novit cum Dei famutis non habere snccedenlibus
porlionem. usque in lincrn sseculi. Et ideo beue-
IN PSALMUMCI. dicil: In quacunquedie tribulor, id est, in quociiiique
die tnbulanitir id ost, atiemiunt peregrinaiio-
Oraiio pauperis cum anxius fuerit, el corain Doroino nemisiam esse roei, tribulaiionem, quod faccre non pos-
effuderit precein suam. siinl uisi hiifiiiliaririose; lune lu qui ab ereclis
AltGUMGNTUM. atirem averlis, inclina ad me in meis attrem, sicut
ad humilem , roedicus ad segroianlero. Vel
Babylonicaecapiivitaiis prccdidis serumnis liisti- allus
lius etiam laeia, id est, spem reversionis adjnngit. aliter :
Aliler, vox Christi et Ecciesiae, ciiin a.-,cendiss> t D In quacunquemei die. In qtiocuntjiieilluminato, id esl,
illuininaii per gratiain luaro re-
Christus ad Patrein. qtiandocunqtie
«ogiioscertlprcesentem vilam esse tribulaiionem , et
ISXPI ANITIO. se huroiliaiil, tunc lu inclinq ad eos anrem ttiqm,
'
Quatnvisaliqui prmsenleinpralmum DominoSalva- quia lunc (quasi dical) invoeabunl te. El in quqcunqtie
tori aptandum esse putaverinl, conveniens videlur die, id est, in quocunque lempore, vel qnandocunqiie
qfflkti piagis el gementispouperis, -siculel tilulus ipte mei illuminaii invucaveiini tu-in se, non alind, nou
conlinel, inlroductumesse personam. Ndm cum dicil jam ut terreni, sed ut reriempti, non jam portanles
r.arnm Dominoiw.enlionemoranlis, oslendil quia, de- imaginein terrestris, sed ccelestis, exaudi me, id est,
pnlsis ab animo coqiialionumttimutlibus, niltil prmler meos, el hoc velociter. Nou euim nisi tali desiderio-
se el eum ctti siipplkat memineril. El nola, qttia dum dixisli, ariliuc te loqueme : Ecce adsum. Et quasi
hbique in tittilis nomina sunt ppsita, Itic pattper sine dicereiur ei: Unde invocas ? pro qua pauperlale
nomine loquensinlroducitur, scilicel,ul cumvni dalttr, clamas, pro qua inopia pulsas? Responsio. Merito
omnes sibi patiperesCliristicognoscerent atlribulum. clamo, ineriio invoco, gufa dies qui dehereiil esse
Pauper isle rebus egens, sed virlulibus divesin exordio tnei el raeorum, el essent nisi Adam pr;evarU:assct,
psalmi multipliciler Domiuum rogat ejus inlendere id est, diesaeierni, defecerunl, id esl, evanueniiit
ptecibus, quoniamjugi afftktione conlrilus, ossa veluli siruf fumus. 0 dics, si dies. Ubidies auditur, lux
confrixa geslaverit; sequitur flibilis manifestalio ne7 iiitelligitur. Sed defecerunl dies mei sicut fumiis.
cessilatum, cl ne post lol calumitatesde casligqtione . Quare sicut fumus ? Propler elationem. Videte fn-
sua videreltiringattis. Terlia pdne Domini laudet pro- iiium similis superbiae tumescentero, ascendenteia
 "993 TN PSALMORUK LIBRUM EXEGESIS. — PSALM. CI. 994
el evanrscentein; utique delieientem et non permi- A populus erat propier praevaricationem : et quia pr;e-
nentein. Tales dies dignus fuilaccipcre ille siipeibus varicatores fueiunt, ideo liominem regeui elegeruut,
Adam, ex qiroClirisius caniero aceopit, et liberavit oinnem vero legem conlempserunl : et lalronem di-
nos a diebus fumi. Qui propter nos digiiattis est tni roitii silii petierunt, Cliristum vero crticilixerunt.
voce dierum-furoi, et subdit causanv quare dies Vigilavi. Quasi dicat, dorroivi et evigilavi, quia a
defecerunt : ideo scilicel quia illa quae deberenl esse morie resurrexi. Et faclus sum sicut passer, id est,
onuiia ossa ntea, id esl, firmaiiienla animte in roeis, avolaus, ens solilarius in leclo, id est, in ccelo, quia
scilieet ralio etinlclligenlia, aruerunl, id est, vilia el solus ponlifex ille adhuc inlroivit in secieliora talier-
invalida propler coniuilum vcritalis , quem amise- naculi, ubi sedens ad dexleraro Pairis assidue inler-
ruul, sunt stcuf cremium. Creiniuiii dicilur illud un.le pellat pro nobis. Et quia (quasi dicai) in (antuin
sagimen eliqualur, posiquam in taiilum cieiualnr, ine humiliavi, quod ftclus sttm simitis pelicano , el
quod sine omni buniore elTicitur, quod salis vile est ticut i.ycticorax, ideo inimici lola die, id esl, assidue
et invalidum. exprobrunt milii, etc. Potest haec avium siinilitiido
Percussus. Non solum in exteriori ita infirmalus corpori ailribui. Sed qiiceilauiS'ipia dicta , scilicei,
siini, sed etiam percuisus tum in exteriori.ei in me, Ossa mea sicut cremium ariieriuil, ei u voce gemilus
et in nieis faclus sum ut fenum, quia de pnori.virnre mei, oporlei iniiiari. Ossa tamen Doiuiiiu in corpore
in hanc miseriam cecidil. ltic est percussus ille , de Clirisii roliiistiura, horuin frixoriuin per siiiiililudi-
quo per lsaiam dicilur, Non in mternutnirascar. Spi- 11,111 sunt irifinni, qiii saepepericlitanlur labendo, el
rilits enim a me procedil. Omnemflalum ego feci, pro- interdum perseeutioni cedeudn. Friguntur eniin lir-
pler peccalumatilem modicumquid contrittavi eum, el p iuiores ab his iiifiimis, propter conipassionem et
percussi eum..El a.erli faciem meam ab eo , el tristis dilectioneni, qtiani iu eos liahehirot. Et uiiumquod-
abiit in viis suis. Hsecpercussio in exteriori convenil\ que os tauto roagis lrigilnr, quanio plus ainal. Si
eliam ipsi capiti,' propler posnas pecc-ati,quas com- enim amor desit, nulhiiu os fngitur. Et ideo dicit,
iniines nobiscom liahuit. Et repetit quod praedixit , Ossa mea, id est lii inion s de meis aruerutu per coro-
ut causam bujus esse ostentlat. Quasi dicat, quotl pa^sionem iiilirmoruin skut cremium. Sequeos versus
percussustum iu exletiori, ideo factiim est, quia cor non mui.itur.
meum , id esl, anima meorum «ntl, id est viluit, A voce gemitus. Dixit percwsswssum ul fenum. Et
aiuissis viribus inlelligent;ce el ralionis. El roerilo inde (quasidical) esl boc qund os meum adliaaii
arnit, quia oblitus tum in meis coinederepanem meum, carni mem, id esl, quod forliores in corpore meo
id esi, observare Doniiiiicumpraeceptuui.Suggerente conjuncii siiiit invalidis per rompassionein. El hoc
eniin serpente et Eva praevaricante, miser Adaffi a voce gemilus mei iu ipsis iniiniiis, scilicel qui ge-
oblitus Doiriiiiicuniprastepiuro, quod deberel ei esse uiniii unde non Csset geiiieiidum, vel uon geiiniui
ad deleciationem , sicut panis eduliuui. Manum ex- iinde essel geinenduro. Geroit enim aliquis qui per-
tendit ad vetiium, e.t non invenit quod promisit dia- didif pecuniam , sed non gemit qui ainisit innocen-
bolus, sed quod minaius est Deus. liam. El in hoc se geroendos faciiuii, nec possunt
A vocegemilus mei. Dixit aniit cor meum : nunc Jifroiores hos tales deserere; quia, ut ait Aposiolus,
osiendit quoniodo dicat os meum adhmtit carnimem, Debent firmiores infirmiorum infirmitalem porlare,
id est, firmius meuni iu meis adhaisif inttrmiori meo, quia debeni eos corrigere et instruere. Et iude lit
scilicel Adam mens Evaesuaecoiisensit, id est, ratio ^_ illud quod subdit dicens : Similis factus sum in meis
scnsualilati. Quod processit a voce gemilus mei, id pelicano soiuudinis, elc. Tria genera aviiim ponit,
est, a voce serpentis, qui dixit: Eniis stcuf dii. Quae et tria loca : ei per hoe designal tria liomiuuiii gc-
vox esl gemiius niei vox, quia pro illa semper mihi nera. Quidaro eiiim de liis qui ossa suul in corpore
in meis dolendum, seroper mihi ingemisceudum. Et Clnisli, timentes Dominicain illam senteiitiaiii :
pro hac voce in meis dolenda, sum ego factus similis Serve piger et nequam, quare non dedisli pecuiiiam
pelkano solitudinis nascendo, el sicul nyclkorax mo- meam ad mensam, ei ego venienscum usuris eieg ssem
riendo, et sicut pas>ersolitaiius in tecto resurgendo. illam , volentes lucra Christi qucerere, et iliesauriiin
Pelicanus avis quaedamest, deserta quaerens, maxime sibi commissum fideliler eiogare, liunt similes pe-
tamen liabitans in desertis ripis Nili Iluiniiiis; bcec licano, avi illi deseria quaerenti ; quia vadunl ad
avis pullos suos iuterlicii, posiea super eos plangil, desertum, id e:t, ad illos qui noudum lideui |ierce-
et iteruro verberat se alis, et rostro, quod in tertia perttni, ei ibi praedicando et docendo, sive proficiant
die sauguinem effundit, quo mox ut iirorantur, re- sive non, lainen quod eoiiiin est peragunt. Alii
viviscunt pulli. Uoc a Doraiuo noslro Jesu Clirisio quoque de ossibus Christi, vel etiain eidem alio
non disconvenit, qui avis est solitudinis. Qui solus lempore suut, sicul nyclicorox in domkiliis; quia
de viigiue natus , solus sine deleclalioiie coucepius , veniunt ad illos, qui siuit doiuicilium, id est,de-
ei siue dolore natus : qui pullos suos, id esl, bomi- slruclum atdiflcium, quod a (ide apostataverunt. De
nes a se factos, justo judicio suo inlerfecit. Et super quibus sic ait Apostolus : Hymenmusel Philelus qui
eos planxii, quia pro eis iiifiimari voluit. Unde, ut circa veritatem aierranles mullorum fidem perverlunt.
alibi diximns, Sapienlia Dei eliam gallinm compara- Et in hoc sunt nycticorax , qui sicut avis illa diligit
lur. Post legem aulem , id est, in tempore gratice , D tenehras, ita ipsi frequentant et ciiiiaiittenebras er-
quod qttasi dies iertia.est, quantura quod ante legein roris illorum, nou ut periiiaiieant, sed ut de lenebris
ei sub lege sangtiiue suo luso in cruce ipsos vivi- splendere locein faciaut. Sunt ileui alii de ossibus
ficavit. Po est eiiam illa occisio , id est, iinpioruui Chiisti, tjui veuiunt ad iilos, qui licet io fide slent,
conversio bic accipi, de qua ipse dicit : Egd occi- taraen sub lecto suul, quia earnaliier vivtint. Et
dam, el vivere fqcium, perculiam el sanabo. Nuuquain iiiter hus quasi dorinieutes yigilant, id esi, in jnie-
enim occideielur Saulus iropius persecutor, et vivi- tudini dati suni. Juxta illud : Justus tradidit cor
ficaretur 1'aulus optimus praedicator, nisi redemptus suum ad vigilandum diluculo. Et sunl sicut pusser,
sanguine sun, lertia die, id esl, post legem luso. Sic id est eauti ei .queiuli, quia condplem illis : passer
et in cceleris sic occisis tain ante legem et sub lege, dico sotitarius tn leclo, quia non sunt cum illo sub
quam post legem. Ei hoc est quod dicit: Factus sum tecio, sed soli sunt in lecto : quia et si in caine
similis pelicano soiiiudinis. Fuctus sum sicul nyctico- ainbulaiil, noii secundum carnem vivunl, vej inili-
rax babilans in domicilio. Nycticorax avis esl volans tanl ad hoc, ut illos etiaui qui in lecto secum sunt
in tenebiis. Cui Christus coroparatur; quia in tene- atirahant. Yel aliter, ut per hoc tria genera avium ,
bias, id esl in ignoraniiara Jud;eorum venit. Si enim quae ponit, noies etiain tria hoininum genera, 'et
cogitovhsenl,nunquam Dominum glorimcrucifixissenl. fria loca , sed alio modo. Et aecedit continuatio ad
Duiniciiitimvero esl destructum sedificium, ubi sci- primam leetioneni, de capile; propter enim vocero
Iicet suli parietes s.unt. Unde alia translatio habei , geinitus deleiidaro, alii et in corpore Chiisii sunt
Jn parieimis. Destructuiu auiein ixjdiliciuinJudaicus siroiles pelicano soliiudinis, quia eieinilicaro vitain
.Mf MDM YENERAMLIS OPP. PARS II. SECT. n. _ DUI5JAET SPURIA. 995
ajipelunt. Alii vero suiit sicut nyctkorax, quia fn- jA Tu autem Doiiiine. Ego qttidero jtislo judicio lno
giunt coiispeciutn lioniinum cnnniitinem, sictit avis arui, eecidi, insemii : tu qutem Domine non ceci-
illa lucein , "vel ut saiicii monachi faciunt, et non disti, nec insenuisli, quia permqnes in mternum.
sunt in aedilicio, sed in domkilio, id esl, in deslru- Ergo tti fiiernus serva ine lemporalem. Viges ad
Cto aedilicio: quia destructus esi eis ninndiis. Et hi nie libeianduin , sicut viguisii ad roe damnaiidum,
dorroiunt a cura sseculari, sunt aulein alii qui vigi- Tu, iiiqnam, permanes in wternum, et memoriale
laiit, quia liabent filios, uxorem, et mulia possideul, tuuiii, id esl, facium tuiim dignum niemoria per-
sicut Jol) el Abraham feeeruiit, el laroen suut sicut manebit usque tti geiieralionemdecedentem, e! ^rene-
passer, id esl, catili. El ideo ilico stinl sicnf passer, ralionem succerienleii). Quid aulem illud memoriale?
huinana ctm- boc scilicel, quia lu qui jacuisli in servis missis ad
qiiia sunl solitarii in lecio, id est, inoiiinia
versatione, per lioc quia ita stirit habentes vineam , exsurgens in me haeretle luo resuscitando ,
laiiquaro non habeant : et quia iituulur roundo lau- roe ei per roe faciendo alios exsurgeie, misereberis
quam iiiui ulantur. Et hoc est quod dicil," Similis Sion, iuisericors eris Judaici populi, vocando.ju-
faclus suhi in i.iuiliusdamineoi um peticano soliliidinis stilicando, ei peccata reinitieiido. Et vere misere-
hoc vel illo modo. ln quibusdarn factus sum skul beris , quia venii letnpus miserettdi ejus, leiiijius sci-
nucttcoraxiiabiiaiis in dcserio. Et in quihiisdam vi- iicet pleniludinis, de quo Aposloltis : Cum venil
qiluvi, et faclus sum skul passer, sotilarius in leclo. pleniludo temporis,misil Deus Filium siium nalum cx
Unde'scilicet, quia talis ego et tales roei erani. Ini- muliere, (aclum sttb lege., ut eos qui sub iege eraul,
mki mei exprobrabant mihi ipsi dicentes : Quare ma- id est Sion tedimerei. Venii dico lem.piis, quia vere
gister vcstercum peccaloribusei publicanis manducal, r> venit teinpus, sicuf tesiatur qiiidam ii.ter aeritlicaio-
"el mulia talia. El exproljrabanl eliaro roeis, quia res pfacciputis riicens : Ecce tempus acceplabite, ecce
vere printis temporibus exprubraium fuii ab iinpiis nunc dies salwis, et caelera.
sanctis prcedicacnriliusqtiod humanas-leges et mores Quoniam ptacuerunt. Dico misereberis Sion, hoc
corruniperent, et quod homines proinissibne vcnice sciiicet inodo, quoniam servis luis niaxime lihi fa-
lalenier peccare facerenl. Sed dicit beaius Augusti- niilfarihus, id esi, Aposiolis luis plucueruni, id est
nus quia riesperaiione venice inagis peccaienl. Si placebunt lapides ejus Sion, id esl Prophetce, ad
eniin lu allquid speiafes, non reslare lihi nisi lor- boc ut porlet eos, id est, exponant qtise ilii prsedi-
mcina, velles hic implere oinnia carnalia desideria; xerunt de cedificatione verae Sion. f.t laciatis eos
et beue le corrigil, qui indulgenliain protniitii et fundameniuro, super quod Sion rcdilicetiir, ef sic
ditit: Redite, prmvaricatores, ad cor. Neque Deum miserebunlur lcrrm ejus, id est,illorum qui lena
couieimias, quasi proniissione venije peccatores se- eratis in carnali Sion , reeipiendo eos ut vivi lapi-
curos faciai. Eiertiin ne despeiaiioiio veniae pejus pides sint in iiovuni seiJiQcium.Terra auieni erani
vivereiuus, proroisit indtilgenlice jiorluiii. Itero ne illi iirlapidem offensioiiis, et peiraro scandali, sci-
sjve venice pejus vivereinus, dierti nioriis lecii incer- licetin lapiriehi qui factus est in-Et caput anguli, quem
lissiiiium, piovideiiiissiiiie utruinqiie consiiiuens, ipsi aedificantes reprobaverunt. ideo 111iei rani,
scilicet ut esset revertentfts qtio recipereiitur, et es- de qua prius facli suiit, cccitlerunl. Sed non potuil
set unrie ditterentes terreruntur. Nune ad litteram ineflieax esse vox illa petiiiouis, Pater ignosce i.lis,
redeamus. Expr.obrqbatU.niitti inimici inei, el qui lau- quia nesciunl quid [aciunl. Et ideo, id est, tria niil-
dabant tite eliiieos, junibanl adversumme. Ore enim '-' „ lia"el quinque millia, id esl, oinnes illi fuerunl qtii
laudabaut, corrie vero insidias parabaut. Et hoc pietiuiii veiidiiarum rerum suaium ame pedes apo-
ideo, quia maiiducabamcinerem, itl est, quia reci- stoloruin posuerinn. Et hoc fecit de iiac lerra, qui
piebaiii et incorporabam niihi steriles et despera- Adam piiroum fecit de lerra. Vel aiiter: floc, inquani,
tissimos, sicut Pau.liimpersecutpiem pessiinum, et modo miscreberisSion , quia sernis suis , id csl ajio-'
MatiliaMimlelonarium, lanquam panem, idest, sicut stolis placehuiit lapides ejus Sion , id est, qiiicunque
Petiuiii simplicem hominem et piscilorem. Et alios credentes de populo ilio et lacci vivi lapides in pri-
simpliciter viventes, quia eraiu quasi pauis idonei, iniliva Etciesia, ef sic miterebunlur ejus lerrm, i>!
qtios ego et mei roauducarenius, el nobis concoipo- est, iilitis popuii. El"subinde genles innebunl nom n
rareinus, el pblum meum cum flelu thiscebam, hoc ttuim, Domine,quia servi Ini inUe expulsi praedicahunt
est : Si qiiaiido Iuit iinhi \el nieis aliqua tenijioralis .oimiibus. J>ixia iilud, Vobis oporiebat primvm loqui
•jueiiiiclitcis, illi admi&cebam Ileiutn, id est tri^tiiiae verbum Dei, sed quoniam repulisds illuil, et indignos
amariiudiueiii. Vel aluer, ut su bypallage, quasi vos esse judicastis, eccecoitvcrlimurad geiites.Ei uoii
dicai, Mandticabam,panem et in me et in meis .fuit- soitun iiiinoies, sed ei omnes reges loiius lerrm, vel
quam ciiierem, ei miscebampociiluln meum cum flelu, onines hene regenies teriaiii soain def„am. geniihiis fi-
liiagna iiistiiia iuilii Juit quod iiecessarius miiii ci- mebunl, id est reverebuiicur gloriam Nonien
biis et potus. et gtonam pro eoriein iuc accipil, scilicet pro laude
A jacie iim. Dico quia mandttcabqm cineremlan- ejus.
quam pancm. Et h.oceral a jacie irm el indigiutlionis Quia mdificabil. Ideo servi incipietue< ab Jerus;;-
tum, ld csi, nb ira quae secula esl inUigiiatioiieiiiv leni ad gentes se convertunt, quia laliter mdificabit
tuani, ctijus lacies, id esi piaaseiitia arihiic iu nobis Dominus Sion, scilicel de duohus illis poptilis lan-
e»t per poenas peccaii. liae dico hujus quia lu ele- quain de duobus parielilros e diverso venientibus
vtins allisisii me. Ipsa eiiini el.evalio fuit ailisto, quia sed divefsa noii-seniieniibus. Ef in hac Sion vide-
in quaiituiu lioroiiiein juae c.eteris amroalibtts exal- bitur, id esl, recognoscetur et hic landein tn glvria
lavit, in laiitum pracvaricautein graviore |ioeiia inuJ- sua , scilicet resunectiotiis, ascetisiouis , consessio-.
ciavit. nis : piius videbalur in igiiomiiiia sua.
Dies inei sictit umbra. Dico attiskii me, et ecce Respexic in oralionem litimilium. Dico quia mdifU
quoniodo : seilicct, quia dies niei declinaverunt, id cabii Dominus Sion, qui in illa carnah Sion hoe mo-
est, Ueclinabiles et uistabiles lacli suul, sicuf utn- do, scilieet quia respeaiif,id est respiciel in oralin-
bra msiabilis est. Interseiil bealus Augtihliiius el hein kumilium, id esl credeiiliiiro el de hoc populo
tlicil: Certe dies lui non decliiiarenl, si tu a vera et de illo Ittic oranliuin. Et non sprevit, id est non
via noii declinasses. Quiri cniin roiiuiii si dies lui spernet precemeorum, id est, recipiet propier conlir-
siitiiles fcictisunt iibi. Vel aliier : Dies mei dcciinq- iiiatioiieni.
verunl, lacti per boc sicttf ttmbia: quia 11011stint Scribanlur hmc. Haecscilicet quod Dominus prius
dies, sed uiiibra taiiiutn v<'rpruiii dieruin. Ei ideo miseiebitur Siou, et dcinde geiitium. Et de his noh
Uies declinaverutii, quia eijo erui sicul [enum, id per inerila, sed per siiaui inisericordiam suaiii
est, de viroie piiori in hanc liiiseriaiii cecioi. • cediiicabitSion. Hmc, imiuam, scribanlur, id esl, lan-
tievifescnt eigo ieinim sanguiue Salvaioris
" sui ir- quani scripta et fir.uia annunt.entur a prioribus in
1 rigiitiii,. ., ". ' - atieram generaiianem, id esi, iu spiiituaieni gene-
 S.7 1N PSALMORUMLlfJRUM EXEGESIS. PS.VLM. CI. 933
raininem succetleuiem, e.t ah illa in nlteram, ut A via virtutit sum. Via viriutis.es! Christus, qtiia anta
recognoscant se nou meriiis, sed sola -glnria libe- resiirrectionein rom agnoscebatur, sed potius cruci-
raios, ef sic semper populus succedens qui creabi- lixus ex inlirmitale latuit, ut in resurrectiotie foriis
lur, in operibiis botiis iaudabil Dominum. apparerel. itt hac via virtulis retpondil ci, quia post
Quia prospexil de excelso. Et nierilo lauriabit Do- resurreciionern Ecclesiam de tno orhe voeabit non
miiitmi, quia ipsi- de inlirmitale stia nmi sursum infiiniiisin ciuce, seri jaraloriis iricoslo. F.thaecprae-
aspexerunt ad Dniiiiiiuni, sed Dnraiutis prospexit, cipua vinus lidei noslra1, ul credauiiis eum non lan-
id est, a longe iospexit de excetso sancto suo, iii tiim iiioriuum esse , sed etiam resusciiaiuro , ct ut
est, pef mesanetiini saiicloriiin excelsum sutun , a'd spercmus uos quoque resuscifandos per illoni. Uiitle
boc ui ari humiies descenderei, et htuniles exalta- dicit Apostolus : Si credideris in corde luo, quia Cliri-
rcl. Dominusdico aspexit in lerram de cmto; itl esl, slus est Dominus, el confessus fueris in ore luo quia
per me coeluiii suuiii, 111laceret lenam et cceluni. Deus rcsutcitavit itlum, salnts eris. Quia corde credi-
J7l audirel gemitus cotnpedilorum. Ecce cur pro- tur ad justitiam, ore auum fit confessioad Deum vel
spexeril Domiuus : ideo scilicet til audiret gemitus ad saititem. Nunc ad lineiari) redeamus. liespondil. ei
compedilorum; cumpeditos vocat apuslolos et sau- Jerusalem in via virluiis sum dicens ita : Domine,
ctos mariyres , qui conipedes illas habueiunt, de nuniia mihi paucitalem dieritm meorum ,. id est, fac
quibiis diciutii esl : Injice pedem luum in compedcs roe attendere quanla paucitaie dieruin coiistriiigar,
ejus, idesl, in discipliiiatn Dotnini , qui corripil ne pauci dies niei relrahaiit ine a diebus luis roultis ;
vmiiem(Uiumquem recipit, el liinoreiii ejus et pr;c- hoc csl qiiod stibdil dicens : A'e revoces tne, id est,
cepia ejus. H;e comperies hoc fecerunt, ut non ti- g iie.pcrmitiasme, Doniine, revocari ab aitefnis diebns
iiierent illos aat corpus occidunt, aniinam aulem non tuis in dimidio, per iiuperfectionem dierum meorum.
possttnt occidere, sed polius illum qui polesl et ani- Oiuiie eniin quod dimidium est, iroperleciuin e-t; et
mitm el corpus perdere in gelienham. El non sunt hce irieo (i|iiasi dicat) dico quia diesmei impcrfecii, quia
compedescttiquatn eviiand;e, ne forte appeintur peri- anni lui jierfecfi et aeterui suut lantuiil in generatione
culosa securiias et temporalis viiae liujus dulcedo, generaiionum, id esl, annos luos, participal iion hcec
quam sequilur perpetua amariiu.lo. AciditDoiniiius mea geueratio, sed illa sola geucraiio qose erii
geinitus saiictoiiiin uiarlyriini in pressuris ei in.liu- generatio generatioiiutn, idesi, con-tans ex oiiiniljus
iMiliiaiead lioe tit iu tanta gloiia uoslris temporibus generationibtis. Scieiirimn quia anni Dei sitnt aeter-
esset Ecclesia, quaiitani hotlie videuius, scilicel ut niias. iEiernitas autem est incommutahitis ejus suh-
regua qucc jirius earo pcrseqtiehantur, modo Do- siauiia, cui iion accedil Fuit vel Erit, std solum
lnuio scrviant. Et hoc esl quod dicit : Gt atidirel Esi. Sicut ipse dixii ad Moyseui : Ego sum qui
getnitus compeditorum, et sic solvcret a ronlu morlis •sttm, elc. Qui esl, misit me advos. Tameu ne ilespe-
filios iiiterempiorum, id-est, iiuiiatores sanctorum res, quasi dicat, liuiuana inlirniitas ; Ego enitn sum
iiiariyrum , qui interempii suut"; ita dico solveret, Deus Abraltam, el Deus Isaac, ei Deus Jacob. Autli-
ul isti jam libere qnnunlienl noinen Domini in Sionj visii quid siui apud roe , audivisti eiiam quod sim
iri est, in Kcclesia. Tunc enim Ecclesia in pressura' propter le, hoc roaxiiiiiini qiiiddam esi. Tamen l.iccc
crnt, quando ini|iediii imerliciebaniur, Post mortem aeleriiitas vocavit nos, ei ex asteniiiaie eripuit Ver-
auiem illiirmn facta cst Ecclesia in lafita pace, ut bum. Jam ceierniias, jain Yerbu.m,sed iitiiidumiein-
quisqiie libere in ea iioroen Doiuini aurieret aniiuu- pus, quia lactnm etiam esi lempus. Omnia eniro /;er
tiare. Et hiic nioclo a meiu motiis solutio, intei- G ipsum facta sunl. Ecce Veibum ame teinpus, quia
empioruin fiiiis factii esl. Fuii eiiaro in eis solulio, fecit teiiipus; seri tameniiaturii est ex teiupoie, ciiro
i[isa peccalorum reniissio. Ideo euiro si quando sit viia seicrna. Et vocavit nos temporales, ut faceret
iiuiri compiilsi sunt, iiioiteni non limiieriint, qtiia ccternos. Ethiec est illa geueratio, quae, ut stipra
j>er pecealofum reiiiissionei» securi de eo qttod se- dictum est, participalannis Dei. Velaliier : Respon-
qiiitiir itiiirtem fucrunt. Sequilur : ditei Jerusaiem in conveniendopopulos in unum, id
Etlaudemejus in Jerusulem. Repelilio est propler est, in uuiiate responditei, Qni euiuiiion est in uni-
eoiiliiinatioiiem. Ideni eniiu accipit Skm et Jerusa- lale, non respondet ei, sed sola nnitas ri spondet
lem, Ecclesiam, scilicet. Nomen quoque Doniini, ct uni, quia ipse est uims, et Lcclesia unitas. Fuefuni
iaudem ejus accipit pro earieiu. atileni quidaro qui banc uniialero discerpere vellent
In conveniendo.Dico u! aunttttfienl. El hoc taliter, dicentes : Ecclesiam non usque in fiiiem Jsaeculidu-
scilicei, in conveniendo,id est, iu alloquendo populas raluraro, sed cilo riesiturani. Quod prsividetis per
el etiaro leges jrrius perscqiienies, hortando eos-tn spiriiiiin propheta iuiururo, introdueii Ecclesiaui sic
tnifimquiddaiu, iri est, in lirieni caiholicam, ad hoc, dicenlem : Doniine, nuntia mihi vi.ucilaem diernm
i<!jom iion serviant inunclo, scA Domiito. Umleau- meorum.Quasidicat: Fuuirisuiit qind.iin peidiiissiini
tem boc facluin esl, iiisiquia.utstipra riixinius, exau- . dicenles roe cilo perdendam, neC usque iu fineiiisa-
cliiisuni in pressuris, et in humiluaie geiiiiius compe- culi duraturam; ergo, Doinine, nuntia mihi iii lesii-
diliiniro. moniiiiii coutra tales paucttVilemdierum medrutri, id
iiespondit ei. Quaeril bealtis Angusiinus ad quid est, noliiica inihi quandiu sinl duraluri tempoiiiles
refeiatur respondtt ei, quod est siugulare, ciiui piae- D dies mei,quia j)auci sunt, quaniuui ad dies itms aetei-
cedat tantuin pluralis numerus, popules, scilicet, e! nos. Hoc ajuieui tesliiiitiiiiuiii n.niliavii ei Don-iiin.s,
teges; sed dicit quia referiur ad ea quce pm-dicta cum dixit: Ecce ego vobiscumsum usque ad consnm-
sunt, ad laudem, vel ad Jerusalem. Et est diceie : matiouem smcitii. Sed' quia fueruni qnidani , siiiit
In aiiiiuiiiiatione illa respondit ei, id est, Doinino Douatistse, qui per ignoraritiain alfiniiareui hoc de
laas ejus, id est, Jeiusalera, laus ens ej ,s, ei respon- se dicLutn esse, dicentes calholicani Ecclcsiain j'am
dei, quando gratias ei aguut, quia ab eo vi,eati stint. destructam esse , dicit beatus Augustiuus, ut ei>nira
Ipse vocat, nos respondeinus. Si auiero ita bene vi- hos det lesiiinonium : iif prmdxabitur, inquit, hoe
vinius, ui ipse per nos laudeiur, ttinc latis ejus in Evangelium in loto orbe in teslimoniumomiiibusgm-
nobis ei respondet. Et secundum boc tlicil qtiia laus libus, ei tunc finis, id esi, posiquain credent aliqiii
ejus respondil ci. Jerusalem quoque respoudilei hon tle oiniiibus gentibns tttne eritfihis-saectili. NOIIerj..o
illa quaevocaia non audivil, de qua dicturo esi : blaudianiur sibi conlra roe baetetici, quasi. ciio siin
Ecce reimquetur robis domus vesira dtserlq, seii illa de desitura, et non peimansura usque-in linero sa culi.
qua dictiiro esf : Lmlare, sleriiis, qum non pqris, quia Et ut iion jiossint sibi blandiri, nerevocesme, Douiine,
mulli filii desertm,mdgis qtiaritejus qumItubelvirum. in dimidio, id esl, irt impei fectione horuin dierum.
lkic naiuqtie vocala nou conleiiijisil. ipse jiluit, ipsa Perlice tlies meos exiguos, nt tauriero des nnlii dies
-liuctum fevit. Ubi aiileiu ei respondiirUiique oon iuos aeteinos. Et revsra dabis, quia anni lui erroit iu
iu se, quia nulluiii hahebal in seresponsum, nisi res- . generatione geiietaiionum, sicul piius.
poiisuiii morris, vui iniijuiiaiis. Sed-respond/f ei iu in.tiio ,'u, Dimine. Quasi diceret :•Quod generatlo
999 BEDJJEVENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 1000
generalionnm parlicipabit annis tuis, hon non a se A I exciiatur, et videat si qtiem debeat benedicere nisi
cril, scd a le, quia lu; D<>mne,fiindasd\nfide, operi- Dominuin. Sequiiur :
bus bonis, terrarii illairr cullaiu, tn inilio, id esl, per JBIomnia qum inlra me sunl nomini sanclo ejut.
me, qocm volnisti omniuiii creaiurarifm esse inilium. Animam accipit animalitatem, id esi, sensualiiaiero,
Et non solum terram fundasti, sed eliam cnliores, quaeatiietn intra se sunt ratio et iiiiellectus. Et est
quia cmlisunt opera manuum tuarum. Sciendum quod quasi dicat : Alternelu.r pro lempore sonus vocuiu
quamvis alibi dicalur: ipse dixil etfacla sunt, non exteriorum, perpelna auiem sit vox interiorum. Sem-
laroen intelligendum est quod aliud faciat verbo, per inieriora tua benedicant Dominuiii: agis aliquod
aliud mairo, quia sola poiestate facit onmia. Sed negoliiiiii: jusie agas el benedicis Duminum.Dormis:
propter excellentiam saiiciorum apostolorum et alio- si non excitat le cogitaiio furli aut alicujus flagiiii,
rimi sanctoruro praedicaloruffi dicit quia coeli sunt beiiedicisDominuni. Innocentia eniiii etiam in dor-
opera niauuum ejus. roienie esl vox laudis aniroaeinse. Coniedis, bibis,
lpsi peribtmt. Quasi dical: Qtianquam valdedignum fac hoc ad refectioneni, nnn ad ebiieiaiero, el bene-
opus sinl coeli, lamen non jiossunl lihi coroparari, dicisDoniiiium eisicsemper, benedicis Doiniiium. Ut
quia ipsi niutabiles facii suni, lu es inimuiabilis. aulem breviter diialur, inteiiora nostra, id est,ora-
Naro tpsi peribti.nlquaniuni ad ciirpus, fu aufcm per- tioet raens semperlaudaniDomiiiuro, sisemper in dis-
manct inimulahilis.Et vere peribunl, quia velcrascent cernendo hoc allenriiinus, ulqnaebona sunl tairinn
in hoc, quoil siint sktil tesiimenlum, id est, in cor- faciamus; etsi ad hoc sublimia intelligimus, ut ad
.pore, quod e^l vesiiroenium anima'. El lu mutabis D illaBenedic. inardesearous, et haecterrena contemnamtis.
eot, id est, iniiovahis eos sicul operlorium aliquod | Repeliiio est ex affeclu oraniis, tanqiiatn
irrUtalur, quod poslquani exlerius eslallrilum, inver- dicerel : Benedicinriesinenler, aniinq mea, Domino.
titur ul novum videatur. JBI luiic ipsi mutabuntur Et ul seroper benedids, noli obltvisciomnesreiribu-
digna mulalione, quia seminalur corpus anmaln, tionesejus. Si enini ohlivisceris, non benedieis. Non
surqel sp.rituule; seminutur corruplibile, lurgel incor- aiiteui possumus ante octilos habere oiiines retribu-
rupiibile, eic. 7'u autem ipse in subsiantia idem es liones ejns,iiisi et peccaia noslra ante oculos ha-
eliain iu volunlale, hocest, peroninia manetis iinmu- beamus. Sed sit anie oculos luos praeteriti peccaii
labilis. Ef ideo anni lui non deficienl, qnia nec acce- non deleetatio, sed danmatio, quia si a le damnatio,
dent nec dccedent."Et ne des|>ereniusad illos annos ab eoeril salvaiio.Tribuiilibi, quoniaro in abuudan-
posse perlingere , suhdit : Filii servorum luorum, lia virluiuiii le posuit in Adam, etad imaginem et si-
Doiniue, semper habilabuhl in his aiinis; el iuittit mililudinemsuam te fecit.Tu auicni prograiiis agen-
iios ad illud quod iiulltiseoruro qui de .jEgyptoeducti dis, prosiibjectione, pro obsequio, pro religioso cultu
stint, leiicnii prouiissionis intrav.t, nisi Chaleb el reiribuisti ei superbiaui, inobedieiuiam et omneiu
Josue, id esi, nisi uuitas, ct unilas. Sed sicoii soli neqiiiliam. Ipse cuin roalis omnia mala possei libi
filii terram illaro introierroil, ei paires per illos, iia reddere.et j'usteretribuitiibiboiia pro roalis. Vocavit
soli lilii, id esi, lide regeneraii, ad seternitaiem Dei te, jusfificavii le, peccaia dortavit, aeterna jiraeroia
pervenicnl; sed hoc per filios, id esl, per bona opera proroisit. Noli ergo oblivisciretributionesejus, confi-
piceinissa. El ideo mii dixii siiiijriiciter : Servi lere, et ipse ignoscit, ei noli ofilivisci,quia lali sacri-
lui, sed filii servorumtuorum, id est, seivi lui, enies ficioplacaturDeus. Vultenim a te laudari, ut tu profi-
filii pef lilios suos habuabuul in annis luis. El non p", cias, non ut ipse subliiiieiur.
soluhi illi, sed ef onme semeu,id esi, omnes sequen- Qui propilialur. Noli, inquam, oblivisci ejus, qui
tes eorum,dirigentur tii illud smculum,id esl, in ill.nw lot hona libi conferl, scilicei, qui propitiqtur omui-
aeternilaiein. bus iniquiiatibus tuis, tam aciualibus quara origina-
libus, eic. Quasi dicat: Ecce retributiones Dei. Quid
m PSALMUMCII. linim debebalur tibi peccatori, nisi siippliciuni, ei
Ipsi David. libi blasphemo, nisi gehenna? Noli ergo oblivisci
ARGUMliNHJM. retributiones ejus, sed imitare, ne experiaris retrihu-
tiones, iion dico malas, quia si jusias, non malas,
Feliciias reversionis pradicaiur, el agi Deo graiias tilji tamen patienti hxc mala. Sequitttr : Qui tanni,
imperalur rapiivilaie laxata. Aliter vox Ecciesiaead id est, sanabii tandem omnes infirmtates tuas. He-
pojmliimsuum. ccsse esi post reffiissionempeccatorum tit anima per-
EXPLANATIO. turbationibus quaiialur, et in periculis leiitalionuiii
et saepecapiatur, quia nondum ahsorpia
Post illas beali pauperis liumillimatpreces, et pmni- verselur,
lenlim gemilus explicaiot, tolus Itic psalmus Doniini est inors in vicioria sua, nec boc corruptibile induii
laude redundat, et prmcedenleslacrymas prmconiorum inconuptionein ; hos languores, has inliiiiiiiaies oro-
nes sanabit Duininusin te, qui fecil te talem, ut
gaudia tequuulur. Namque ipse Duvid, ut semper, nunquam segrotares, si prsecepla ejus servares. Non
Chrklum, cui laus datur,insinuat. Per lolum quidem aiidisii tunc ad salutem relinendam, vel nunc aurii
psatmum prdplieta loquilur. In prima parle prmcipil salutero reciiperandaro, dico, quia nunc quotidiauis
animm sttmbenedtcereDominum, et beneficiorumejus D niedicameiitis fulciumur nostrae
recordari. Secunda dkil qualia Moysiprmstileril, et cuique fatigato indulgenliae,et uni-
reliquis fidetibus suis, ut ipse inielligalur a smculis indicatur. succurrilur, inde inox alia fatigatio
semper fuis>e muhificus. Terlia ad angelos verba Qui redimit. Iloc nriodosanabit infirmitales luas,
converlit, virluletque sttpernas ac retiquas raliona- quia redimil vilam luam, id est, aniinain luam de
les creuluras ittviial, ul Dominijugiler laudibusoccu- inieritu, idesl,de nccessitate corruptionis, quia
pentur. corpns quod corrumpitiir aggraval auiroaro. Jain
COMMENTARIUS. enim ostendil in exemplo quud proniisil in prcemio,
Benedic, anima mea, Dornino. Ipsi David. Horia- quia sicui moriuus est propier delicla nosira, ita
tur propheia iu hoc psalmo, ut iu ouinihus operibus eiiam resurrexit propfer justilicationein nostrani.
Dei iiiiseiicordiam erga nos atiendciiies, non simus Sequittir :
ingiati beneficii ejus, sed seinper condignas ei gra- Qui coronal te. Nullus hoc audiens sibi applaudat,
tias reddamus. Et est quasi dicat: In oiiini liiuncre nerooquod coroneiur sibi atlribuat, quiauon corono-
Dei, in onini coirectione, in oiiini consolaiioiie et in bitur,nisiquilegilime cerloverit; el qui adjuval te
gratia ejus, qua dignalus est donare iiuiulgeiiiiani, ceriaftieiii, coronabit in lenon tua merita, sed sua
ei non reddiclil quod debuil, Benedic, anima mea riona. El irieo subriil: In misericordiael in iitiseraiw-
Domino. Excilet qiioqueqttisqiie iiosliuin, el ixlior- uibut. Misericordiariiaecipe in pia alfectione, mise-
letur aniniani siiam, el dical : Denedic, anima inca, raiioueui vero in exhibitione.
Domino, Aiiiroa audiat et coiisideret oiimia quibus Qui replel in nobit. Dixil coronabii le, et hoc modo
•001 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. CII. 1002
eoronabil le, quia reptet desiderium luum in bonis,.1 .A Moysi. Per Moysenintelligendisunt omnes perfecti,
perducendo te ad illiid bonum, quod est summum sed ideoeum potiusponit, quia pereum legem dedit.
omnium bonorum, non in his bonis ubi, quocunque In qua lege data magnuin mysterium est. Ad hoc
te vertas, vilescil habiium quod accendii desidera- enim lex data est, ut crescenle peccato superbi huini-
tum. Quandoenim non habeo, cupio; postquam vero liarentur, humiliati confiterenlur, confessi sanarentur;
babeo, contemno, et per illa bona renovabilur juven- faasoccullas vias suas notas fecil Moysi, per quem lex
tus tua, ul juvenlus aquUce.Prae senecluie super- data esl, qua superabundavit deliclum, ut superabun-
crescit aquilassuperius rostrum inferiori in lanlum, darelei gralia. Nec hoc crudeliter adeo faclum est,
ut nec es aperire, nec se reficere possit, et sic pe- sed salubriler. Multienim segrotant, et non sentiunt,
nuria cibi defirit. In tali angustia acutum lapidem nec medicum quseruni; augetur morbus, crescit
qucerit, et tandiu rostri incrementum contundii, molestia, quseriiur medicus, et sanatur eegroius.
donec se reficere possit, et tunc recipit et nitorem Ecce quomodo pertinet ad legem misericordia.
pennarum el vigorera virium. Sic anima nostra non judicium quoque per conirariura , scilicet quanlum
eral idoneaut pane ilio quo vescuniur angeli refice- ad non altendenies hoc pertinere intelligas. Et
relur, quia os nostrum verilate clausum lenebatur, non solum Moysi et aliis fecil vias suas notas,
sed daia est nobis petra, id est, Christus, ad quam sed et filiis lsrael, id est quibusque minoribus
vetustate attrita, os nostrum, noviiate aperlum, non videntibus Deum fide, taudem visuris specie.
idoneum faclum est ad vescendum pane illo angelo- Fecit notas voluntates suas, luec autem est voluntas
rum, qui de se dixit: Ego sum panis vivus, qui de sua, ut nos attendamus mulliplicem nostram mise-
ctelodescendi; hic panis ab anima cujusque renovali, ip riam, et quseramus medicinam : et sic.in perpetuum
bic eiiam comeditur; tunc vero plenarie illo reficie- non irascetur, hoc infert ad consolationem nosiram.
mur, quando in Evangelicum habitum commutabi- Non enim satagere debemus ut fnluram irarn evada-
mur, et ipse erit omuia in omnibus et quasi dicere- mus, sed ut prsesentem deponamus. De quaAposto-
tur : Interim autem in hac peregrinatione quid? lus ail : Fuimus enim aliquando ei nosnatura filii irm,
Uiique non derelinquimur, quia Dominus faciens est et ideo consolando nos dicit. Quia non irascetur in
misericordias, verumUimen non nisi faciemibus perpetuum. Jam enim spe iiam in qua adliuc suraus,
misericordias. Beati enim misericordes, quoniam id est, poenas peccati evasiraus, landem poeniiuseva-
misericordiam consequeniur. Quem auiem modum demus : cl sicut non in perpetuum irascetur, iia nec
misericordiseexigit ? Hunc, scilicet: Dilige inimicum in alernum comminabitur: Ijaecenim prsesens ira,
luum, et: Omni petenli te tribue. Videtur, autem comminatio est aslerna?.
repugnare quod dicilur, scilicet : Jniquum non sus-. .• Non secundum peccala noslra. Quasi dicat : Dico
picias; et illud ; Tandiu desudet eleemosynain mariu quia non in perpetuumiraseetur, nequecomminabuur;
tua, donecjustum invenies, cui des eam. Sed vult et hujus salvalionis jam arriiam habemus, quia cum
Dominus ut misericordiam facias eliam iniquo, nobis peccaloribus nihil nisi supplicium deberetur,
non tanquam iniquo. Occurrit tibi homo iniquus, non fecil nobis secundum peccala noslra, neque relri-
iniquus homo est opus Dei, iniquum vero opus est buit nobis secundum iniquilates noslras. Pro eodem
hominis. Da operi Dei, ita ut non attendas opus accipit iniquitaies et peccata. Vel potes referre pec-
hominis, id est, ut quod iniquus est non placeat tibi, cata ad originaiia, iniquilates ad aclualia.
quia si recipis iniquum in nomine iniqui, merce- Quoniam secundum. Vere secundum peccata non
dem iniqui recipies, sicut qui recipit justum in no-. G fecit nobis, quia misericorditer nobiscura egit; nam
mine justi, mercedem jusii accipiet. Sed_ aliquisI corroboravit, id est, confirmavil misericordiam suam
perverse et nimis large misericordiam accipiens di-. super timenles se, secundumalliludinem cmlia terra.
cit: Nunquid non corrigam filium luxuriosum, nec; Coelunr, id est, firraamenlum undique aequaliter
servum sceleralum? Is sciat quia regula Domini noni altuni est a lerra, et undique protegit terrara. Et
reprehendil liaecsi fiant, imo respondet si non fianl. omnis gratia, id est, temperies lerraa a coelo est.
Debes enim corrigere omnes ad correctionem luami Et est dicere : Ita conlirmavit Dominus misericor-
pertinentes, si auiem qui ad le non atlinent libi infe-. diam suam super limentesst, ut sicut coeluma pro-
runt injuriam, patienter sustineas eam, quia sicutt tectione lerrae se non polest disjungere, ita nec rai-
misericors erit, si tu miserlus fueris ,' ita etiami sericordiaejus a proleclionetimentium eum, non dis-
misericors erii, ut non remaneat inultum quidquidI jungit se. Vei aliter: Confirmavitmisericordiamsuam
pro juslilia pateris. Et ideosubdit: Quia erit faciens3 secundum altiludinem ccelia terra, id est, in tantum
judicium omnibus pro juslilia palienlibus injuriam.> in quanium illi qui de lerra ccelumfacti sunt disiaiu
Erapostera duos sequentes versus, et dic : "Vere iiune ab alia lerra, ivel a se ipsis qui prius erant
Dominusest faciens misericordias,quia est miseraiorr terra. £t ostendit idem per aliam similitudinem di-
et misericors. Misericors quidem affectione, misera- cens : Quia fecil iniquilates noslras longe a nobis in
lor exhibilione, quia undique nos vocat ad conver- lanium, quautum orius est occidens; lieeccontraria
sionem, undique ad poenitenliam. Sicut ait Apo-- naturalia disiant inter se. Vel aliter : Orta est gratia,
slolus : An ignoras diviliasgraiite Dei? Annescis quiaj occident peccata : et ideo per orium inielligitur
patientia Dei ad pmnitentiam te adducit? Yocat nossPgraiia, per occideniem veroposna peccatorum, qua3
creaturae beueficiis, vocat nos spiritualibus donis,, adempla est per adempla peccata. Et est dicere :
ct ideo est miserator et miserieors: sed ita inlelliga- Quanlum distat orlus ab occidenle, id est, gralia a
lur misericors, ut et videatur jusius. Sicut enirai poena, tam tonge fecil iniquitatesnostras. Et qualiter
nuncest misericors, ilatandem eritverax : et ideo) hoc fecit, oslendil dicens : Dominus misertus eu ti-
limehdum esi, ne tandemexperiamur juslum, quem(l mentibus se laliler quomodo miserelur pater aliquis
nunc contemnimus benignum. Sequilur : filiorum. Sub Patre ergo verberanle ploreraus, sub
Longanimisesl, ut multum misericors. Longanimiss emendatione ejus "gemamus:quia Uageilumejus me-
est, qui non siaiini punit peccala noslra, sed longa-- diciiia est, non puena,.el casiigatio non dainnaiio.
nimitate quaerit bona opera. Si enim puniret pecca- El ideo misertus est, quoniam ipse cognovit figmen-
torem, quem haberet laudalorem? Nec tamen vultlt tum noslrum. Scit enim quid fecit, et quomodo lap-
in corviiia voce dilaiionem, sed in colunibinogemiiu u sum sit, el quomodo reficiendura sit.
confesslonem. Multum autem misericors esl, qUia a Recordalus est. ldeo quoque misertus est nostri,
remuneral in nobis non nostra meriia, sed sua dona.i. quia recordatus esl quonium pulvis sumus. El vere
Resuiue totum versum, et dic: Dominusmiseralor et ;( pulvis, quoniara homo, id est, ab humo siimus. At-
misericors,longanimisel multum misericors, ipse fecit it lendat ergo miser homo quid sit homo, ut non su-
nolas vias suas prsediclas, scilicet misericordiam n perbiat homo. Nam quid superbil hora.o? Fruslra
et judicium, per quas ipse ad nos venit, ei nos is uiique, quia diesejus sicut fenum, modo scilieet flo-
ad eum. renies, et sialim aresceules, el efflorebit homo sic,
PATROL. XGIH. 32
1<)03 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SEGT. II. — BUBIA ET SPURIA. 1004
tanquam flos agri. Nulliis ehim flos agri perennat; .g^sunt Benedicite Domino omnes virtules ejus. Virlules
sic'omnisdignitaS liorninis tarn in se, qtiam in exterioi talentum sibi creditum, bene dispensanies quae
ribus anle duiat, sed cito dilabitur. smU ejus, id est, Domini, quia ul ipse ait : Sine me
Qudnkimspiritus. Vere horiio noh pefmaneti quoa niiui poieslis facere, et delerminat quas virlutes aeci-
iiiarri illud quod stabilius videtur in eo, mutabiie^sti piat. Quasi dicat .: Vos minores vbco virtuies, qui
riam spiritus, qiii eslw illo^ riori permahebit', sed estis ministri ejus. Et in hocmiuistri, quifacitis vo-
pertrarisibit; Separatiir a «ofpofe 1n "mofte.ct eiiam luutatem cjus, seilicet efoganles prout ipse vult, ci-
iliiTri iri eb est ridn subsistel, quia iriconstans esu hafia servis suis. Vos etiam vmhia opera ejus bene-
Sapit enim, desipit>gaudet, ttisiatur, et casteia ; el dicite Domiho iiic, quoscunqueinferiores colligit: et
sive pertranseat sive labaiui , tibn coghdscetamplius propterea dicit opera ejus,, quia qriod nos eum be-
per se lecurii suimi; quia rieque post moftem ad cor^ creatura nedicimus, hoc ipse in nobis operatur. Ipsius enim
pos resiiscitandura per se iedil, neque post lapsiirn. -sumus in operibus bonis, vel potest large
per se fesrpisteit, quia de via ihiquitatis dictuin tst;: acnipi pro omni creatura. Quasi dical. Omnia opera
Oniois qui airibulat iri ea, noii reveiiciui. benedicile,id esi^ prahete vos materiam 'benedicendi
Misericordiaaiileih. Pefse quiderri 'horicrigiioscet, Dominum. Omnia enim ab ipso facta benedicent
per misericoidiam Dei recogiioscel. fccee iargissiiria eum, sunt non quod sensum benedicendi habeant, sed
Dei miseficordia quidern, vefbura illud quod iu cater- quia maieria benedicendi eunr. Et hoc noa
riura riianet irarisitorioTeuo nostfo feeit Tratrem, sci- lontum in uno loco, sed hi omni locd dominaiionis
licetunicum 'filiiim de corde Palris genitum, nobis ejus: Omnis Iocus dominaiionissunt et honi et mali.
adoptivis fecit geimafiuiii , ut participahdo fenmn jP E.t ipse benediceiur uon lanmra in remuneraiione
sed etiam in jusia daninatione malorum.
iiostiuni, facefet rios parliciparb aurum suutri. Factus "justonim, autem
est enim particeps nosirse morlalitaiis, tit rtos faceret Quidquid de aliis sit, i<aanima mea pro omni-
parlicipes Suae divinitatis : harie misefieordiam, id bus beneficiis ejus, condignas ei gratias reddendo
est, hanc piam affectioriemDei Patris efga nos hic denedicsemper Domino.
accipit ei dicit : Misericordia Domini ab osternoest;: m PSALMUMciti.
quia elegit np's in ipsa ante muhdi constiiuiionefn
et dufatura est 'ih diterhuiri, quia faeiet iibs parlici- Ipsi David.
pare aurufti siium, erifdico rioii sriper quoslibet, sed ARGUSIENTCH.
lafttum sufer tirnentes-eum. Gaudeahi'ergo tirnehies: Prsesens hsalmus et centesimus quadragesimus
eum, quia super. eos nr.sericor dia Doriiihi erit ih rictavuscoiisideraliohe creaturafum Dei in cjuscanun-
aefernuin qoi : ariteni nori tihieift eum, potius quam tur laudeih. Alitef vox Ecciesise laudautis Deum.
gauaeaiitlfisieiitur, : quia ienuin eruni, et cum fenb EXPLANATIO.
erunt 111torhienta quia caro eofuin Tesuscitabilur David yersonam loqueutis indical, et caitera omnia
ad pceharii, noii ad gloriam.
Et jWstitia itlius. Fiiii noslri, sunt boria opefk Domino Gliristocanuntur
est mundi.
, qui crealor, gubermior et
riristra : filii autem boruiii :filioium, est feifjbuiib redempior Propheta volens ostendere con-
ditionem renim divina significare mgiteria, primo
l)ohorumJoperum. Elest dicefe : MiserictirUiaquiderii modo
Dominiabaiternbet usqueintelerhum, el pef hanc mi- saeramenta per fabricam cmli ei lerm^ Cliristi et Ecclesim
decanlal.
jsericordiaih jiisHlia illius, id est justurri judiciuni 1 -figuris tectas enumerat.Secundo operas Domini diversis
Terlio profiietitr in illo ozierno
Dotoirii erit i'n filids filio'ru))i,id eit iri remuiieratio-*£| •saiculo •Dominijugiler se esse diclurutn-,quce
rierii bbribfutn 'dperum. Et iiochbn 'quibuscurique, eiiaminpraiconia hac vitm suw brevitaie cantavemi.
sed riis qi&s'drvaht:i\b\berie ageridoVBstehieWiim ejus%
id test hseredilateiii at» ipso pfdfnissam. Et qui sint COMHENTARIOS.
illi; eiponit diceiis : 'Et memtres -surit viuridatorum Behedic 'ahima inea Domiho. Psalmus ipsi David.
ejus, tfuaevia isunt,:adtesiameriium, ribriiaiiium ad Audituri srimiis!ihiioc psalmo magna, lseta et pul-
sciehftiiTri,sed a'd'(aciehdu\h, ih feinuneratione bo- chra; desidefabilia, el plena laelitiaegaudiofumque
hbruin opwum. iNain Dbtriiiiiis qui fle?iiehdit de riiuriefa [ejus, qtice jam ille qui eonceperat istupi
'ci»ilo, qui riiortuiis e'st %l fesurffexil, 'qhi hbhiirierri psalmum, videbat ahiriio, et ipsius visionis exsulta-
assufflptum'sufsuriieievaturri, qiit iffisus ante judi- ;tibhe eructahat." Quasi dicat. 'Pfb laritis beueflciis et
cerii sletit': pafaVlt jariislbi sedeiiilsham, itl est, se- tarii magnis et muilis Triuneribns gratiarura ejus be-
deiri judiciafiam ih ;cdel6, id est, in s'arictis virls, riedic ahimd mea Ddrhind juste. Quasi dicat. Horior
quos irihariitat, et pef qubs alibs dividit. Faciant aiiimain irieatai ut te henedicai, quia tu, Domine
ergo (quasi dicai) homines in tefra quod vblunt, Weusmeus, hiaghificatuses vehemehler.Semper in se
quia hulla efit ifrfehiuherata jusiitia, riec impuhita Domirius inagnus est et ittagniflcusetiarii occultiis,
hequilia. Narri DdhiihUs!in ccetopdravit sedem «adht sed tariium riiihi maguificaius : quia qiiarito magis
iudiciafiaifi., Et veie :(quasi dicat) potehs est 'adliuc "bperaejus a hbbis inieliiguritur,ta&toiiiagisaobis ma-
l)omihus, qiiia reghumipsiris,"i& esi, ilii ih quibus 'griiiicatur. Eividelemagiiificaopera illa.quibus solus
ipse regriai, 'doininabuntur ohinibus boriis et irialis : iaudaridtis est ahctor ohiriium magnificbfum,1iocscili-
quia judicabhiit saricti naiibries hos quidem cbrhpa-'j)\el,i'nduisiicorife$sioriem et decorem.Siquis vult vesti-
raiiorie sua statuehdo addbxtefam, ilios verb ad s'i- ineiiluiri esse JDei, dispiiceat ei ioediias sua, el confi-
"nisirahi, et itt his qui ad dexterairi nbh grit iffemu- teatut eaitt, efsic iactus efit decOfiiftiinduinentuai
iieraia justitia, riec ih'hi?'q_ui ad %ihisifariiimpuriita ejus. Pfior enim est confessio, deinde decor. Confes-
riequitia. sio est peccaiofum," decorvera recte Tactorum ; et
Benedicite. Ahgelos hic accipit pfGediCatbriJs sah- hoc est qhod dicit: Induisli confessionemel decorem,
ctos. Et est dicefe : Quando quidem riulla efit irfe- id est, iuduiriehtum libifecisti, confiieiiles foeditalem
ihunerata jusiiiia, efgo bmhBsangeii ejus beneUicite shaui', etfactds decbrOs. Unde per lsaiara diciiur:
pomirio, id est.siiblimaie el iri vobis e't in aliis Do- 'Vivil Ddniihiis, qura liis dmriibusvelul vestimenlo
riiiiiiirii: "vbs dico qui inefilo debeiis, quia pef eum 'vesiiens. Tu dico amicius lumine, id est luuiinosis
"adeo subiiihes estis, quodesiis pdtehtesih virtuie, id sicut xestimeriio.Lhmeh vocat illos de quibus Apo-
est, in iiriiaculis,"etestis iri [iion] soiuiri annuniiaiites stbius dicit : Tiiislis aliquando lenebm, nunc auiem
'vertre, sedeiiaiii 'fdciehies in opere verbuinillius ad 'liixin Domirio. 'Et pef amiciiis quod ad capui poni-
audienddinWcein iermonuih cjas.idest, adiioCul a tur, nbtat inajores essi5isios prioribus. Eorum cnim
vobis aiidiariiursefihoiies ejus iii voeb, idest, nia- qui vestiineniuiti Glirisii siint, aiii in ora vestimciiti,
nifesie. \'ef"e eiiini apefie Uei sermoiies annuiuiaut, alii circa caput suiit j.ropier excelleniiain; alii ut
qui.quod clamarii voee, iiionstrarit iii opere. K con- hmbriae dependeiues, alii hac vel illa pane secuu-
tra auterii in tenebiis aununtiarit, qui oie iaudant, duitt diversasdignitaies sunt.
faclisnegaiit. Exiendens coilumsicut pellem. Si ad lilleraui IICMJ
1005 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. CHI. 1006
tibi legere placet, atlende quia lale esl ac si dicat: A ctis habebantur, et adhuc habentur. E.t hoc est qiiod
Nec mirum si (u, Domine,de fcedilate decorera, etde dicit : Exiendens cmlumsicut pellem: Tu, dico^ qui
lenebris splendescere fecisli luceni: quia quod nobis legis, id est, obscuras superiora prajcepta ejus cceii,
esl iiicredibile, libi est facile. Nam lu exlendiscmtum. id est, Scriplurarum, sicut : llonora palrern el ma-
idesi firniamentum(quodtanta res est) ita facile, skul trem, quod praeceptum dignius quam qubd jubet ut
aliquis extendil pellem. Et hoc dictum est ad remo- manum pauperi porrigas, el multa sirailia , illa, iri-
veiidam stultorum opinionero, qni putabant laborern quam, legis, id est, oburabras aqids, id est, duobus
esse in operibusdivinis, quemadmodum in iiumanis. excellentissimis mandatis, scilicet, dilectione Dei et
Tu dico exiendis coalum, qui legh aquis superiora proximi. Sicut enim aurum afgento apposilum obscu-
ejus cceli. Sunt enim aquae super coelum, id est, fir- rat ipsum argentum, ita 'lisee excellentissima duo
mamentum, quiadicilurDeus posuisse firmamenium mandaia, quibuscunque aliis Superioribuscomparaia,
in medio aquarura, et ipsis aquis compaginatum, tu, quasi vilescere faciunt illa: Atlende etiam quia dictum
inquam, illud facisqui lanice potentiaj es, scilicet qui est: Charitas Dei diffusa in cordibusnostris. Et diffu-
pnnis nabcm ascensum luum, Suscepit enim nubes sio bene ad aquam perlinet. Quare dilectio' Dei et
eum ab oculis eorum. -:4 proxirai frecte per aquas designanlur, quia nihil est
Qui ambulassuper pennas ventorum. Venli dicun- . quod cor hominis magis molliat, aut a peccatis mol-
lur habere pennas propter velocitatem. Sed ipse liat. Vel aliter : Goeitimsunt sancti Patres, qui
ambuiat super pennas illas, qui simul fecit omnia : exemplo suo et per dicta et per facta sua sunl nobi3
«juiasermo ejus superat oninern velocilaiem venlo- . oburnbraculum contra incenliva viiiorum, et intem-
runr, qui siruul penelrat omnia. Et qui facis spiritus g periern vitiorum, sicut peiles, dum tabernacula p.rius
coelesles corpora accipere, et esse angelos, id est, inde fierent, erant proieciio conlra aeris intempe-
nuniios tuos. Et non solum minores, sed etiam riem et hoc est quod dicit : Exlendens ccelumsicut
ignem urentem, id esi, seraphim' illos superiores pellem, qui legis, id est, munis, superiora ejus coeli
facis minislros tuos. Seraphim enim ardenles vel in- aquis gratiae spirilualis. Superiora iiloriim sanctb-
cedenies interprelanlur. El cjui Jundaslilerram super rum Patrum vocat ea quae ipsi majori vi rationis in-
slabilitaiem,id est, quj fecisli slabilitalem terram, slituerunt, ut ea de quibus Aposlolus ait : Sivemente
Quaeanlem sit slabilitas cui innitatur, nos nescimus. excedimus, Deo. Hsec superiora munivit in illis per
tt quia fundasti terram, ideo non inclinabitur in sm- spiritualia dona dupliciter, scilicet, et contra effo-
culum "smculi,id est, ia seiernum manebit : licet rera ne errarent, et contra elationem, ne tamen su-
enim dicatur,, Cmlumet terra transibunl : tamen nqn perbirent.
lerra transibit ut non sit, sed in quanlum nostrse Qui ponis nubem. Diverssepositiones sunt et istud.
servit infirmitati. et similia quae sequuntur. Et est dicere : Tu pon\$
Abyssus.Dicoterra non inclinabilur, sed lamen vi- nubemascensumtuum, id est, praedicatores sanctos,
detur inciihari, quia undique concutilur. Nam abys- qui nubes dicuntur, et compluunt verbis, intonant
sus, id est, profunditas aquarum, est amictusejus, id ad minis, corruscant miraculis, facis nobis gradus essis
CDt,undique circumdat eam sicut veslimentum.Quia te, id est, ad cernitionem tuam. llabet alia trans-
Oceanus dividit eam in qualuor partes : duas infe- latio Ejus, et referlur ad coelum, ut ita dicatur : Tu
rius, duas superius, ul in Hacrobio legiiur. ponis nubemejus ascensumcmli, id est, facis praedi-
Super monies stabunt aqum. Hic Iiileralis sensus C catores gradum nobis ad coelum, id est, ad Scriptu-
deficit.Non enim futurum pro pratteriio poiest ac- ras inlelligendas, vel eliam ad alios sanclos Patres,
cipi, ut ad tempus diluvii boc referrelur. Nec Iruslra quorum dicta et facta nobis notificant. Sequitur :
taraen positum est, quia solet proplieticis spiritus .;. Q«j amtuias super pennas venlorum. Anima diciluf
ubi vult nos insisiere, liiterara, non allegoriam, lale Jvenlus. Quia sicut res illa incorporea, quaecunque
quid apponere, per quod moneat nos ad mysterium dicitur, movet res corporeas, ita attiina cura sit iri-
recurrere. Quapropler quae ad litieram bactenus corporea, movet tamen corpora. PenriseaUlemanimaj
dixeriruus, ad mysierium convertamus et dicamus : sunt virtules. Et quamvis anima prajdita sit virtuti-
Quomodofaciumest hoc ut foedidecori fierent, etde bus et etiam illis duabus egregiis pennis, id est, di-
lenebris lux splendesceret? per hoc scilicel, quia lu lectione Dei et proximi, lamen Doniinus ambulat
Domine exlendiscoilum sicut peilem. Ccelum vocat super has omnes pennas, quia multo major ejus di-
immorlale verbum et alia etiam coeleslia secreta : leciio in nos est, quam nostra in eum, quia ipse
per pellem vero morlalitas designatur, quia pellis prior dilexit nos; et quod nos diligiittus, ab eo pro-
proprie non diciiur, nisi postquam ab animali absira- cessit.
liatur. Et Dciminuseligit quosdam mortales, et ad- Qui facis angetos. Angelos. vocat praedicatores,
hibitamortali lingua»mortali sono, et caaleris mof- quos Dominus iacit de carnalibus spirjluales, scili-
talibiis instrumeiitis, per illas fecit nobiscoslum, id cet, ut si spiritus in carne teneakir, nou tamen
est, aperuil nobis immoriale verbum suum. Et carni serviat. De qualibus dixit Aposlolus : Spiri-
quantum aucloriias et fama illorum exieuditur, in luaiis omnia judical, ipse autem a nemine judicalur.
tanlum coelestiasecreta ab eis exposita diffunduntur. Et facis minislros luos, id est, minores praedicatores
El hoc est quod dicit: Extendenscmtumsicul pellem,J) luos ignemurentem, id est, spiriiu ferventes, Domino
Tu dico qui legis, id est, niunis supefiora ejus coeli, servientes. Qui enim praedicat, tanlo facilius alios
aquis, id est, spirilualibus donis. Superiora in illo incendit, si ipse prior ardeat.
mortali verho surtt dicta de ejus divinitaie, ut, In Qui fundasti. Terram vocat Ecclbsiam propler
principioeral verbum,etc, quantura ad dicta ile ejuS culturam. Et est dicere : Tu fundasti lerram super
iiumanitate. Et illa superiora munila sunt ab igno- stabililatem suam , id est, supef illum qui est funda-
rantia el incertiludine per spirilualia dona, quia riis! mentum, de quo dicit Apostolus : Fundamentum
illi pleni spiritualibus donis e.sseut, vel non se vel aliud nemo potest ponereprmter id quod positum esl,
nos in illis iia certilicare possent. Quod aulem aquae id est, Chrhtus. Et ideo non inclinamtur, id est, non
pro spiriiuali gralia accipiantur, Dominus in Evan- movebilur in swculum smculi.Sed lamen (quasi di-
gelio aiieslaiur dicens : Qui wedit in me, flumina de cat) multi volunt eam movere, quia abyssusest ami-
ventreejusfluenl aqumvivm.Vel aliter : Coeluinsurit clus ejus sicut veslimenlum.Abyssus esl profundiias
sacr* Scripiur;e, quia celant, id est continent in se aquaruin marinarum. Per hanc designatur amari-
secrela mysteria. Et sicut pellis niortuo pellilo ex- tudo persecutionum, quaequodam tempore tantum
lendiiur, in qtiauidaiiidurabilitateni sui, ita moriuis, in Ecclesia crevil, quod etiam montes, id est, virtu-
scriptontms Sciipiuiae sanetaeiu auctoritatem dura- tibus eminentes oppressit, quosdam vero interfecit,
hilem suut exteuta. Dujtn enim Paulus superfuit, quosdam fugavit, quosiliiftiiatefe coegit. Quod prae-
Epistolaeejus a paucis curabantur; lunc auiem cum videns proplieta pef Spifilura dixjt quod abyssus in
ipse nen superfuii, per totum orbem pro sacrosari- tantum pravalebil terrae, id est, Ecclesiae, qupd
 1007 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. -*- DUBIA ET SPURIA. 1008
eliatn aqum stajburil'supex,'.niorites.Sed quae cura? A Ve) aliter : Volucres cmli, qui prius eranl inslabiies,
Nulla utique, qhia fugieriilaqriae, id est, cessabun' habitabuhl super ea, id est, fundali in fide monUura
persecutionesca6 increpationelua, id est, per incre- et convallium stabiles eruut;. et dabunl vocemde me-
pationem, quam tu facies per tuos. Et vere fugient, dio pelrarum, ut prius.
quia formidabunt a voce lonilrui lui, id est, propter Rigans montes. Dictuni est : Tu emitlis fontes in
manifestam coraminationem tuorura dicenlium : Vm convallibus; tu, dico, eliam rigans ma.ntesdc superio-
tnundo a scandaiis. Rursus : Nisi pmnilentiamegeri- ribus suis, id est, irabuensmonies spiritualibus donis,
iis, peribilis, et similia. Et cessahle perseculione, quae a le, qui vere superior es, quia creator, proce-
quibus oppressi erant, monles apcerideiit,i&est, lunc dunt. Omne enim datum, el omnedonum oplimumde-
apparebit sanctorum aposiolorutti',et ajiorunrpraela- sursum est, descendens a Patre luminum. Et quia
torum eminenlia. El campi humiles subditi descen- habent a le, non a se, ideo terra sociata per eos
dent, Quanium enim illi plus ascendunt in praela- sociabitur de fructu operum non ipsorum, sed luo-
tionc, tarilo magis isji proiicient in subjeclione. Sed rurn. Nequeenim qui planlat, vel qui rigat, est aliquid,
tamen neque illi ascendunt, neque isii descendunt, sed qui incremenlumdat Deus.
nisi in tocum quem tu fundasli, id est, firmiter dis- Producens fenum. Saliabitur, inquam, tcrra; terra,
-posuisti. Unusquisque enim prop.riam domum habet dico, producensfenum jumenlis. Vel potest referri ad
a Spiritu sancio. .''...'. Dominum, ut sic dicatur : Emitlis fontes, rigmis
Terminum posuisli. ldeo dico.te locum eis posuisse, monies, et satiando terram producens fenum, id est,
quia tu posuisli terminum, id est, certam nieiam om- necessaria carnalia jumeniis, id est, prsedicatoribiis
nibus, scilicet, montibus et campis et aquis, quem g sanctis iriturantibus, ut grana a paleis, id est, bonos
non transgredienlur. Et ideo aquae postquam jam ju- a rhalis.separent. J)e quibus dictum est : Non atliga-
benle le fugierunt, nunquam amplius convertenlur bis os bovitriluranti. Debent enim devoti provinciales
operire terram. Quasi dicat : Mare, quod movebilur, erogare cibaria militibus Christi, sicut Appsiolus
et iluclus tundenl lillus, quia non omnino persecuiio praecipit dicens : Communicelautem his qui calechkat
exstirpabitur, sed tamen nunquam amplius aquaere- verboei qui se catechizatin omnibus bonis. Et alibi :
vertentur in statum illum, ut operiant lerram, op- Si nos seminavimusvobisspiritualia, quid magnumsi
primant Ecclesiam, ut prius. Quia et si lempore melemusnobis carnatia? Danl enim sancti praedicalo-
Antichristi gravis persecutio futura sit, levior tamen res aurum, accipiunt fenum, id est, dant ceterna,
erit, quia ubique riorieril. accipiunt caduca. Et ideo ad majorem expressionem
Qui emitlis. Posuisti, inqftam, eis terminum, tu, quse accipiunt subdit : Et producens herbam servituti
dico, qui emittis fonlcs in convallibus. Convalles sunt , hominum. Servilulem hominum vocat, quos et ju-
depressa et stricia loca inler montes, per quae desi- menla, (juia dicit Apostolus : Nos autem servosveslrcs
gnantur bumiles, de quibus per prophetam dictum perJesum Cliristum. Et alibi : Cum essem liber ab
est : Super quem requiescet spirilus meus, nisi super omnibus, me servumfeci omnium.
quielum et humilem, et timentemverba mea? Quanio Ut eduCaspanem. Ad hoc, inquam, producis fenum
enini humiliores, lanto in spirituali gfaiia ferliliores. de terra inferiori jumentis, ul educas de superion
Et ideo dicit: Qui emittis fontes, id est, qui praeparas ierra, id est, de praedicatoribuspanem, id est, re-
inexhaustam et reficieniemdoclrinamin convallibus; fectionem spiritualeih.illis inferioribus; et vinum, id
pertransibuntinler mediummontium, id est, nori dis- P ^1 esl, praeclarum calicem Domini, qui non dementat
senlienl a communi doctrina montium, id est, apo- corpus, se&\lmtificalcor hominis. Quasi dicat : Nemo
stolorum. Haccenim concordia vere observanda est paret os ad ebrietaiem, sed cor, quia hoc vinura non
in Ecclesia. Unde et apostolus Paulus, qui neque di- corpus denienlat, sed cor. Vere enim cor demeuta-
dicit ab.homine neque per hominem, tamen, ne dis- verat illius, id esi, abalienaverat, qui semiustus tor-
senlire videreiur ab aliis, coniulit quod acceperat menla non timebat, sed lyranno insultabat dicens :
curoeis, et sic oninem suspicionem prayam de se Assatus sum, jam versa et manduca.
repulit. Vel aliier : Aqumde convallibus procedenles Ut exhitaret. Habent quidam libri: Ul educal pa-
perlransibunt inter medium montium, id est, per val- nem, qubd bene cum isto convenit, ut sic dicaiur :
lem transflueni, quia ad solos homines pervenient; Ideb producit Dominus fenumjumenlis, ut panem edu-
inontes vero, id est, superbos non atiingent. El nota cat et- vinum. Et post isla exhilaret, Imtificetfaciem
qUodideo ponit periransibunt, quia, ut Apostolus aii: inleriorem-t» oteo, id esl, in spiritua.ligraiia. Posl-
Sive prophetim, sivescienlia, evacuabuniur,quoniam quam enim aliquis est paue illo cibalus', et vino illo
cum venerit quod perfeclum est, evacuabiturquod ex polatus, sequitur ut spirituali gratia repleatur. Et
parie esl. ideo (qiiasidical) exhilarabit faciem in oleo, quoniam
Polabunt. Quasi dicat: De aquis convallium pota- paiiis praecessit, qui confirmelcor hominis. lioc ideo
bunl omnes bestim agri, id est, aliqui de omnibus addit, quia simpliciter. panem posuii. Et est quasi
bestiis agri. Bestias agri vocat Judseos; beslias, ideo, dicat : Inlus esuri, intus siti, quia inius reficieris.
quia et.si Deum verum colerent, tamen propter sola Salurabunlur. Quasi dicat: De hoc pane salura-
carnalia hoc faciebant. Per agrum aulem desigiffiitur buntur ligna, non jam silvestria, sed campi, id esi,
culiura legis et propheiarum efs impensa. Ei nou D jam planaia, et ut ponautur in aediticioapta. Et ac-
solum besiiaeagri, sed eliam onagri, id est, geuiiles, cipe per ligna minores plebes populorum. Et non
etiam cedri, id est, poienles et nbbiles
qui erant quasi silvestres asitti, id est, stolidi ei in- solum, sedsaturabuniur.
doniiti, exspectabuntpotari ab aquis illis. Et hoc in pane ilto Cedri, dico, si sunt Libani,
iiti sua, id est, in sili a Deo sibi dala. Alii enira plus, id est, candidatae, et non a se candidatae,si quas ipse
alii miuus, quia hae conieinperataesunt, quod de his plantavil. Omnis enim plantatio quam non plantavit
potanlur magni el parvi, docii el indocli, senes et Pater meus, eradicabilur. Et illic, in cedris, illic
et pueri, quisque pro sua capacitate. Hic eniin eie- passeres nidificaburit. Passeres vocal humiles, -qui
phas iiatat, agnus ambulat; hic onager reficitur, et huic saecuioabrenuuliaverunt, el, ad cominuneravi-
lepus non terretur. lam se transferentes, habitant in ccenbbiis,quaecedri
Super ea. Diclumest: Quoniam monlesascendunl, construxerunt, cauti, et dehabeant peccatis suis semper
ei descendunl cahipi, et foiilesorienlur in convalli- "queruli. Et quamvis spem in ciedris illis,
bus. Et super ea, scilicet, montes, campos et con- propter necessitatem temporalem, tamen in doroo
valles, volucrescoeli,id est, spirituales viri, quorum herodii est eorum.principalis spes eorum. Nam domus hero-
conversalio in coslis est, erunt, quia innitentur au- dii est dux Herodiusest avis quaenidificat in
clorilali eorum. Et habiiabum, id est, corde eis ad- humilibus pelris maris, quae undique tunduntur ilu-
hacrebuni, scilicet, ut nihif seorsuin sentiant, quod clibus, et non frangunlur, sed frangunt fluctus. Sic
perfectum ostendit, dicens : Quia dabit vocemde me- et Cbristus tunsus fuit in se, et lunditur in-suis llu-
dio peiraruin, id est^ de cbmniuni doctrina rnoniium. Ctibus teiilationum et iiibulationuiii, quos omues
«009 IN PSALMORUMLiBRUMEXEGESIS. — PSALM. CIII. 1010
frangil, et non frangiijir. Et hcecdomwsherodii, id A J num el omne satellilium ejus, qui ideo silvestres
est Cliristus, est passeribus dux. Excelsieiiam mbn- besiiae dicuntirr, quia sine spe amplius domum re-
les, id esl, apostoli, s.uniduces cervis. Cervi dicuntur deundi damnati sunt; hi, inquam, perlransibunt, id
ilji qui jam habent agiles pedes, id esi; affectionesad est, de uno ad alium transibnnt. El non^olum ma-
transilieridum.Hsece^iam vepribus et sentibus plena, jores daemones, ,sed et catuli leonum pertransibunt
et ad conscendendnrciardua, id est, ccelestia. Et his rugienlessicut majores, ad hoc, ut rapiant et qumrant
talibusmontesexcelsv.,id est, apostoli sunt dtices do- sibi escam, id est, ut aliquem inveniant de quo pos-
ctiina sua et exemplo. Sed lamen pelra, id est, sint se reficere. Non autem illam escam liabebunt
Cbristus, est eis principalis dux et principale refu- nisi a Deosibi datam. Habent enim volunlatem no-
giuin. Et hoc probat a majori dicens : Quia eliam cendi, sed non habent potestatem nisi quanuim
ncrinacius, id est, spinis peccatorum involutis et permissi fuerint. Cito aulem (quasi dicat) (inietur
desperalissimisest refugium,per quod solura sperant periransitus ille, quoniam sol orietur, et tunc bestiae
se posse liberari. Vei aliler : Montes, id esi, aliiora illae a cordibus fidelium expulsae congregabuntur
praecepta, sunt dux cervis, quod non sibi allribuuri- quasi in angulurn, el.collocabunlurquasi in cubilibus
tnr, sed Domino,qu5a petra est eis refugium. Nara suis, id est, in cordibus infidelium.Et sic homo, id
eliam herinaciisest refugium, nt prius. est, revera utens ratione, exibit in pace ad epus
Fecil lunam. Quasi dicat : Ligna campi salurando suum. Et quid vocet opns exponil, scilicet, exibil in
etalia prsediela faciendo, fecil lunam, id est, prae- pace ad operalionemsuamin vinea Domini, usque ad
sentem Ecclesiamquaepropter augmenlum et decre- vesperam, id est, usque ad lempus Anlichrisli, qui
menlum lunaecomparaiur. Lunam dico existentem B veniet in vespere mundi. Tunc enim rursus nox fiet,
in tempora, id est, tantum temporaliier duraiuraiii. quia, ul Aposlolus ail : Tale lempus erit quale non
Et fecit eiiam soiem, quo luna illuminaretur, quia fuit ex eo, ex quo genles esse cmperunt.
Verbumsuum feeit incarnari. Et ad differenliam no- Quam magnificalasunt. Videns propheta hacc pul-
stri solis dicit: Qui sol cognovil, id est, praescivit chra a Deo ordinata et disposila currere suis teropo-
occasumsuum. Sicut enira voluntate humanam car- ribus, el aiiendeus artificem gloriosurn in suis arii-
nem accepit, iia voluntate deposuit; poteslate vero ficiosis, erumpit in hanc admiralionem dicens : Do-
accepit, sicut ipse ait : Poleslatem habeo ponendi mine, opera lua quam sunt magnificalal Nec mirum,
animammeamet iterumsumendieam. si opera sunt magnifica, quia per magnlficum liunt.
Posuisti tenebras. Quasi dicat : Quare occidilur? Nam fecisti omnia illa in sapienlia, id est per Filium
Ideo, scilicet, quia lu posuislilenebras, id est, quia tuum, de quo Apostolus : Nos prmdicamusJesum
caecitasconlingitin Israel. Si enim cognovissent,nun-.. • Chrislumcrucifixum,Judmis scandalwm,genlibusslul-
quam Deumglorimcrucifixissenl.Et positaesun.t tene-; liiiatn : vocatisverogentibusChrislum Dei virlulem,el
brae, quando quaede eo in Scripturis dicta erahl npn:: Dei sapienliam.Et repelitbreviter opera illa dicens :
intellexerunt; nox vero, id est, densissimaeiehebrle Terra Judaica implela est possessionelua, id est,
factsesunl in eis, quando per doctrinam et miiacula, possessione nova, id est, mulli de.Judaeis credide-
quae coram eis fecit, ipsum non intellexerunt nec rurit in te, et facti sunt possessio lua, juxta illud :
cognoverunt, cum tamen quidam eorum visis mira- Ecce velera facla sunl nova. Et ait Apostolus: Si qua
cnlis dixerit : Nemo potesi hmc signa fdcere qum tu novain Chrislo creatura. Nec solum terra, sed etiam,
„ hoc magnummare, id est, gentilitas in amaritudine
facis, nisi Deus fuerit cum.illo. Et in illa nocle omnes,^*
beslimsilvm,id est, Judaei,non jam bestiaeagri, sed vitiorum posita, impleta est possessione lua. Et
besliae silvae, id esi, immansueii et incorrigibiles, mare istud spatiosum est manibus, id est, operi-
quasi jugo et prophetarum et legis penitus experies, bus, messis enim multa est, operarii yero pauci.
perlransibunt,id est, de cognilione in persuasionem, Jliic, id est, in mari sunt replilia guorumnon est
de persuasione in operationem, et sic in perseveran- numerus, id est, sunt multa millia suggestionum,:
tiam transibunt. Et quos per beslias silvaeaccipiat, tentationum : quaeideo replilia dicuhtur, qiiia leni-
ostendit, dicens : Caluli leonum, id esl, non solum ter subrepunt. Vel quia nos repere faciuiit, id est,.
majores, sed eiiam minores, de Judseispertransibunt ift terram dejiciunt. Ibi sunt animalia pusilld cum
rugierilespariler : Crucifige, crucifige eum. Ad hoc, magnis, id est, haereliciconcilanies haeresinin ma-
ut rapiant el qumrantescamsibi, id est, ut satisfaciant joribus, et in minoribus. In majoribus, ut*in Verbi,.
carnalicordi super eum. Quod facere non poluertint, divinitaie : in minoribus vero, ut in liumaniiale. Sed
nisi a Deo permissum sii. Unde cum corruplus Ju- quamvis (quasi dical) sint aniroaliaet reptilia,. tamen
dex diceret : Nescis quoniamhabeo potcstalemdimil- naves, id est, Ecclesiaecrucis adbaerenles non nau-
tere te el crucifigerete, Dominuslumenteni vesicam fragabuntur ibi, id est, in mari illo, sed secure per-
pupugij, et omnem flatum emisil, dicens : Non ha- transibunl. , _ .. • .
beres in me poleslalem,etc. Urlusest sol. Illi quidem Draco isle. Non solum replilia et .'aiiimaliaparva
rugient, ut rapianl cl quwranl escam.Sed quoe cura ? et magna, sed eliam draco iste nolabilis est ibi, sci-
Sol orlus est, id est, resurgendo, ascendendo orietur, licet caput tptius mali. Quem tu in dignilate forma-
et illi timentes congregabuntur, ut pracipiant, ne sli, ipse ante se delormavit, et sic fbrmatus est ad
quis in eo nomine loquatur. Et collocabunturin cu- D Hludenduinci, id est, taliter ut illudauirei a fidelibus.
bitibussuis, id' est, in conscientiis suis pravis. IUe Multosenim quos per giittur perforaturum amittit, .
autem qui erit Iwmo,id est, ratione ulens, exibit de quia armilla maxillam ejus perforasli. Per aririiliara,
conscientia prava ad opus suum, id est, ad opus sibi quae rotunda el solida est, designatur gralia, quia
utile, id est, confiiebuniur peccaia sua, ut hi qui sicut armilla collum vel bracbium circumdat : ila
venieniesad aposlolosdixerunt : Quid faciemus,viri gralia quosdam sic ambit, ut resipiscendo faciat eos
fratres? Et deinde exibunt ad operationemsuam, id elabi faucibus diaboli, in quibiisjam per lapsuin ttf-
est, operabuntur in vinea usque ad vesperam, id esl, nebaiitur clausi. Et haec omhia, scilicet et draco et
usque ad finem viiaesuae. Vel aliter : Dixit quia sol animalia exspeclanllioc a te, ut des escainin tempore
occidit, et in illo occasu posuisii, id est, pones lene- illis a le disposito. Et ideo dico exspeetant a te,'
bras, id est, dubiiationemin cordibus aposlolorum quia cotligentescam le dante illis, id esl, non quam
et aliorum credenlium. Et fiet etiam uox, id est, de- voluerunt, sed quam tu dabis. Draco enim omnes
speratio in quibusdara illorum, quia dicent: Nes devorare vult sed non devorat quos vult. Si quis
putabamus quod redemplurus esset Jsrael: De hac enim bonus erii, cibus Christi erit, et cibum Cbri-
nocie dixit DominusPeiro : Simon, Simon, expelivit stum habebit: si quis vero malus est, cibus serpen-
vos Salanas, ut cribraret vos sicut trilicum, ego aulem tis eril, quia serpenli dictuni est : Terram coniedes.
oravi pro le, ut non deficialfides tua, et lu aliquando Si vis ergo non esse cibus serpenlis, esto bonus, et '
conversuicon/irtnafralres luos. Fiet, inquain, nox, et cum Aposlolo, qucesursHmsunt sapias, non qum sii-
in ipsa nocie emnesbestimsilvm, id est, capui daeniQ- per lerram. Sequilur;
 §011 BEDiE VENERABILISOPERUMPARS IF. SECT. II."— DUBIAET SPURIA. 1012
Aperientete mariumtuam omnia imptebuntur bo- A alleluia subjectum : quod plerique nescientes, se-
nitaie. Quod est dicere : llti quiderri ubicunque per- ', queniis psalmi arbitrantuf esse principium. Denique
miseris, eolligent escarn; sed tamen omnia, quae saepereperies in nno psalmo duo alleluia praeposita,
digne vocantur omnia, id esi, omnes illi quj inesse qtiod significat unum ad finem prioris, alierurr. ad
rerum sunt nurnerandi, implebunturbonitate,id est, sequenlis perlinere prineipiuni, seiens Propheia po-
gratia gratis dala, te aperienle manum luam, id est, pulos Israel spem in lemporalibus beneficiis ponere
revelante verbum
• Avertenle autemtuum, per quod operatus es omnia. solilos, prima parle monet ut eum spiritualiler sem-
te. Dico bonilale implebuntur, et per cxquiranl. Secunda per patriarcharGmeos exem-
tairien turbabuntur, id esf, turbationem lapsus inter- pia confirmat, quia Doiniiio non fuerint derelicii, eo
dnm paiiunlur te avertente faciem ab eis propter qtiod ejus imperio servierini. Tertia diuumerat,
aliquam praesumptionem. Sictit Petrus quando quanta patribus eorurn praestiterii, pericula Joseph
non attendebatquemjuxta sehabebat, sed praesum- et honores, ingressumque in .^gyptum commemo-
ptuose de se dixit : Domine, paralus suin le- rans Ilehraeorum. Quarta refert quomodo Israel ab
'cum t» mortem el in carcerem ire. ldeo lurbattis inimicis diversis'jEgyptionim plagis fuerilvindica-
est, quoniam ad vocem ancillae negavit. Sed ta« tus. {(uiiiia describit, quanla eis in deserto praesti-
roen (quasi dicat) scimus , quoniam diligenlibus teril, ut non in temporalibus bonis gauderent; sed
Deum omnia cooperanturin bonum. El ideo proderit beneliciis deliniii justificaliones ejus, legemque ser-
eis lurbatio, quia sic auferes superbum spiritum eo- varent.
rum, et deficienta spiritu suo, et prolicient in luo, COMMENTARIUS.
et revertenturin pulveremSH«m,id esi, recognoscent JJ ConfiteminiDomino, el invocaienotnen ejus. Non
rrilirmilaleni s-uani.Et ita emitleseis saiieluiri Spiri- defuerunt in illo priori popu-io,qui reputandi essent
tum tuum, el creabunlurin operibus bonis, et spiri- in semine, sicut Aposiolus ostentlit dicens : Quia
lum eofum atiferendovet tuum immillendo, renova- non in omnibusbenepiacilum esl Deo:ubi dicit, Non ia
bis faeiemterrm, id est, illorum terrenorum interio- omnibusinieltigitur quod in aliquibus, et de iliis agit
rem, scilicet faciem; hisomnibus visis dieii aggra- jrsalmus. Admoiietur enim hic seraen Abrahae, ibi
lulando divinae misericordiae:Sit gloria Domini in filii promissibnis perlinentes ad liaefeditalemlesta-
smculum, id est, taliter sit gloriosus Dominus in nicnti aeterni, ut tanquam haerediiatemipsum Deum
aeternum, sciiicei ut permitteiido suos lurbari, aufe- eligant, el eum gratis, id est, propter se ipsum co-
rat spirilum eorura, et niiitat eis spirilum SUUBJ. Et laut, nou propter aliqtiod emolumentum mercedis
vere sic eril, quia Dominus Imtabitur in operibus- extra ipsura. Et hoc faeiant laudantes, invocantes;
suis. Hli enitti ab eo renovati bene operabuntur, et annunliautes; nec in suam, sed- in ejus gloriam,
jhdeDomwus laslabilur.Dominus dico, qui tales facit per fidem bene operaiites,.[spe gaudenies, el cbari-
eos, de quibus jurepossitlsetari. Nam rcspicit riiise- taie fervenies. Et quia psalmus commendat tales,
ricofdiier terram etfacit eam tremere, sicut ait Apb- ideo non agitur hie de iniquitatibus, de irrilationi-
stolus : Cam timoreeliremoreVeslramipsorumoperan- bus, et de amaricalione illorum in quibus iioii est
tessalutem. Ipse dico respicit, qui tangil exteriorifla- beneplacitum Deo : de quibus sequens psalmus agit,
geJlo,eloccuitainspiratione,moH;es,idestelatos:ei/'«- quamvis iste esset de eodera popuio. Intiiulatur auiem
»»?aaw,idesi,lacrymosasprecesfunduntad Dominum. psalmus Alleluia,quod est Hebraicum,etinterpre-
CahlaboDomino.Quia Dominus respicit terram et |n tatur Latine, Laudate Dotninum: el ideo a confes-
aiia praedietafacit, ergo canlabo Dominoin vila mea, Sione laudanlis incjpit et dicil, ConfdeminiDomino,
id est, laliter vivam qood vita mea erit caulicuin et sic invocatenotnen ejus. Hic accipienda est confes-
Domino; et uthocsit, psallamDeomeo, id est, bene: sio noii gemenlis, sed laudanlis, quia sequiiur invo-
operabor ad honorem Dei mei quandiu (ut psallen- catio. lnvocare eiiim noh possumus, nisi tales esse-
dum est) jfuefo, Jioc semper optabo ut eloquium mus in vita nostra qui laudaremus Deum. Exaudit
weum, id est disputaiio mea, scilicet quod meipsum auiem Dominus invocantem, quem videt laudantem:
acenso^ illuin laudo, sit ei jucundum. videt aulem laudaniem, quem probai amaiitem. Et
Et vere eril ei jucunduiri, quia ego deleclabornon jdeo sequitur, Annuntiate epera ejus, id est, repro-
in mundq, sed iri Domino. Et hoc in vero, id bationem factam per ipsuui inier genies, scilicet ut
est, in vera deleciaiione,iiunc quidem iri spe, lan- qui diligit Deum, diiigat proximum. Qualiter aulem
deni vefo in re. Ergo ut et ipsi delecienlur, deficiant annuniiandum sit, exsequilur diceris : Canlateei ore,
meo exemplo a teha, id est, ab appetitu terreno pec- et psallite ei opere, et sic narrale ei omniamirabilia
catores, id est Judaei susceptaelegis prsevaricatores: ejus, sciiicet et quaevisibiliter operatur exterius, et
et etiara alii omnes iniqui meo exemplo, itaut non quaeinvisibiliter imerius. Et ul enafrelis, iaudamini,
sint qui prius fuerunt. Verle enim impios, et non id est Iaudabileseslote bene vivendo : et hoc in no-
emnt.Et ul istielillime imiienlur, ergo anima mea mine sancto ejus, scilicet utnon quaeratisgloria.mve-
pro taniis beneficiis et tara muilis rouneribusgralia- Stram, sed qui gloriatur in Dominogtorietur, ad hoc
rum ejus, benedicanima mea Domino. Benedictio a ut cor qumrenliumDominumImletur exemplo in ve-
capite, benedictioin fine: a benedictione inccepimus, _", slra imitatione.
ad benediclioneniredeamus, ut in benedictione re-J Qumrite Dominum.Ut alii exemplo vestro qua3-
guemus. ranl Dominuiri, et in quaerendoconfirtnamini,id est
IN PSALMUMCIV. accedile ad eum et illuminamini, iia ut nec caecitaie
impediamini, quiri quod videndum est videatis. Nec
Alleluia. infirmilate, quin quod facienduniest faciaiis : et non
AUGUJlkNTUM. ad horam qugeralis, sed setnperquairiiefacietn ejus.
Hic psalmus veierum tara sanciorum quam tem- Hic enim semper quaerendus, et landem invenien-
porum recordalione in praesentiuraulilitalem decen- dus. Sed iorlasse hic inventus est, etiam quaerendus.
ter omnino, et anificiose formatur. Aliier vox Chri- Invenit eumfidesnoslra, quaeriteumspes nostra Cha-
sti ad apostolos de Judaeis. ritas invenit eum perfidera, et quaeriteum perspem;
EXPLASATIO. poslquam autem eura invenit, non ultra esl quaeren-
dus. Fortasse auleni et illic sine fine est quaerendus,
Alleluia Herirseumnomen est, neuiro genere de- quia sine fine amandus. Uli enim iiiquisiiioui qua
clinandum, ut Hieronymus bslendit, quod interpre- significatur amor, non facil finem inventio, sed seuj-
tafur, laudale Dominum : et ubicunque positum est per crescif amor, semper et inquisitio.
in titulis, docet potentiam Creatpris semper debere Mementotemirabilium.Ac si dicat : Dixi quarile
laudaM. Quod auteni semel dicimus hoc in omnibus Dominum. Etsimagnum esl ad vos, quod ipseest vi-
observandum est. ln quocunque psalmo primum Al- dere aut quserere, sallem in pperibus suis eum vi-
ieluia ftiefil pr.anoiatum, eum et tam in fiue habere dele; lioc est, si solem in rota sua nou potuisiis vi-
1013 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. CIV. 1014
dere, saltem in terra eum conspicile, et ad nulrienda A peregrinarelur in terra prom.issionis,quam possedit
parvulorum corda, ut in fide corroborentur. Propo- Chanaan, priinogenitns Cha.m, dixit Domihus ei :
nitur hic de patriarchis exerapliirn,et illorum fidei Terramin qua slas, dabfllibi el semiriituo posl te. Si
et pTomissionis,ut imilando et prosperando non de- aulem terram Chanaan, quomodoaliquid aeternum,
speremusde semine. Quicunqueenim iii omni terra nisi quantum ad figuraium? Terraquippe Chanaan,
hanc gratiam suscipiunl, in semine reputandi sunt. est lerra fluens lacte el nielle: per quam designatur
VossemenrerumAbrahumserviejus,el vos noncarna- graiia, in qua gustalur quam dulcis est Domimis.
IesasedspirilualesliluJacob elecliejus; quia,inquit,il/a- Sed quia non omniumest gralia (non enim omnium
jdr servieimmori.Vos. inquam, omnes si non potestis est fides) ideo subdit, Funiculum hmreditatisvestrm,
videre ipsumquod cst, saltem memenlolemirabilium id est, haaredilatemvobis Abraham, lsaac et Jacob,
ejus qum fecit. El quaesint illa mirabilia exponil, sci- et imilatoribus vestrae fidei specialiter divisa. Unde
lieel memenlole prodigia ejus quae fecit in exilu alibi: Funes cecideruntmihiin prmclaris. Sciendum
iEaypti, non quanuim a.d signa, sed quanlumidad si- autem qtiia Chanaan interpretatur humilis, et signi-
servi, est, calservilem limorempropter sentenliamaNoedatam,
gnaia : et mementotejudicia non orisscilicet
veieris legis; sed judicia oris ejus, et quae qui dixil: Chanaan erit servusfralmm suorum, Sed
ipse in novilate praecepilobservari, et quid pro his quia servusnonmanelin domoinmternuin,ideoexpulso
recipicndumindicaverit. Chananaeo lerra illa daiaest semini Abrahaein pos-
Ipse Domimts meus. Idea dico judicia oris ejus, sessionem: quia perfectacharitasforas tniilil timorem,
quia rpsenoster, id est, omniumDorainuset DeuSnon Cum essenlnumero brevi. Hoc inducil ad conso-
solumJudaeommesi.El vere omnium,quiajudicia ejus _" iationem infirmorum aiiimorum, scilicet ut ostendat
sunt i)i universaterra, scilicet ui quisquis prseceirtum quod quamvis Deus gratis colendus sit, cultores la-
servaverit, promissionem accipiat. Ipse, inquara, rheii suos temporali necessiiate non deserit. •Et se-
memorfuit lestamentisui prolendendi in sceculum,et' cunduiu beatum Augusiinumsic coiuiiiualnr. Quasi
nienior fuit verbi quod mandavit in mille generatio- dicat: QuomodoAbraham et posleri sui terram il-
nes. Tesiameoturaquamvis inferius diclum est, Dabo lam inhabiiare potuerunl. Bene utique, quia cum
tibi terram Chanaan, non est liic pro veteri accipien- essenl brevi numeroel incolm ejus, id est, cum illi
dum. Quomodoenira promissiones illaecum essent rustici Domini essent paucissimi,tamen et securi in
temporales, essent in soeculum,id est, in selernum? terra illa habilaverunt, et securi perlransieruntmul-
Vetus.quoque ideo dicitur, quia per novum ideo toties de gente una ad aliam genlem, et de reguo illo
aboletur ad hoc. Quomodopossent esse millc gene- ad populum allerum. Regnum vocat terram illam ,
rationes, ex quo datum esl velus testamentum, us- non quia tune erat, sed fulura eratregnum. Quidain
qne ad novum, cum non possint esse ab Abrabam, vero sirapliciler ita coniinuant : Dominns dixit
nec esiam ab Adam usque in finem saeculi? Dicit Abraliam: Tibi dabo ierram Clmnaan.In illa aulem
eniin bealus Augustinus,quiasi mille, secundumeos lerra cumessenl brevimunero,lamen securi ibi habi-
qtii inde traclant, cpmputanlur, quindecmi millia labant, et de gente in getilemperlransieruntprius. Et
amiorum faciunt, quod iege excedit mundi spaiiura. hoc ideo quia non reliquit Iwminemnocereeis nec in
Non ergo vetus icsiamenttiin est bic accipieudum, terra illa ne.cextra. Et sa^peetiam corripuit pro eis
•sed lesiamenium juslificaliouiset aeternaehacredila- reges, sicul Pharaonem regein iEgypli pro Abraliam,
iis. Yerbum quoque quod mandavit, id est, fides , Abimelechveio, regem Geraris pro Isaac, ut hislo-
quia mandatum, non peninet ad lestamenlum, sed C ria refert. Ipse dico, dicens in illis regibus : Nolite
ad fidem. Mandatum est, quod facere debemus: langere ckristos meos,et in prophetismeis nolite ma-
proiuissio est, quod accipere debemus. Maudaiuia lignari, Quod prophetae esseut non dubitatur, quia
ergo est fides, ut justus ex fide vival. Huic fidei in dictis et in factis eorum erat prophelia. Quomodo
promitlilur aelerna haeredilas. Mille autem genera- . autem christi, iil est, uncii essent quaeritur, cum
tiones propter perfeeiionemnumeri pro omnibusger unctio in populo illo a Saule tantum incceperit, eui
nerationibus ponuntur, hoe est quandiu generatio. David suecessit, sed unctieram si non corporaliter,
succedet generationi sequendo, tandiu enim praece* tamen spiritualiler, quia praevidebantillum fulurum,
pium est exfide vivendum.Quod bene servat, popur et credebant iu enm : qui liebraice Messias, Graece
lus liei, id est, filii promissionis venientes nascendo Chrislus, Latine unclus dicilur. Et dicit beatus Au-
el recedenies moriendo, donec finialur commuiiis guslinusin hoc loco: sNemo enim polesteairi fidem,
generatio, quaeper mille designalur propter denar quae est in Cliristo Jesu, sive anle ejus Incarnalio-
rii solidura quadralum, quod ad mille pervenit. nem, sive postea reconeiliatusest Deo Patri, sicut
Ideo autem dicit memorem eum fuisse, quia quasi Aposiolus aii: Unus Dominus, unus medialor Deiet
obliius hujus teslamenli fuit, quando terrenas pro» haminum, homoJesus Chrislus.t
missiones feeit; et quasi imraemor verbi exsiitit, Et vocavitfamem. Dixit superius quia perlransie-
quando camalia pfaeceptadedit. Tunc vero memor runt de gente, quod multolies descendit in ^Egy-
fuit uiriusque, quando el praeceptade Ude dedit, et plum ; et primo causam ejus ponit dieens: Quia Do-
aeiernampromisit. niinus vocavitfamem super lerram. Quaerilurauleitt
QuoddisposuU.Dictumest quia meraor fuit verbi, Dquomodo vocaverit famenvsuper lerram, quasi per-
quod disposuilad Abraham, id est ordinavit et pro? sonam aliquam, cum fames nori sit nisi ex inedia
misit Abrahae,dicensad cum : Jn setnineluo bene- conlracta pemicies, quaeita per alimenlum repelli-
dicenturomnesgentes. El memor fuit jttramenti sui lur, sicul morbus per medicamenium sanatur. Sed
facli ad Jsaac, id esl, ejusdem. verbi, quod firmiter inieliigenduin esl singulos diabolos singuiispestibus
promisit Isaac. Isaac enim filius proraissionis fuil, admtnisirandispraefectos,unde alibidieitur: Jwmissio-
et significatillum in quo completa est promissio, et nem fecil per dngelosmalos.Et ideo dicit: Vocavitfa-
ideo juramenlum Isaac atlribuil. Et illud, id est, mem, id esl, proelectumfamissuper lerrara, id est, fa-.
verbum slaluH Jacob in prmceplum,el Israel in te- mem qusein ejus disposilioneerat anle mundiconsii-
stamenlum.In praicepio est labor, merces vero in luiiouemjussii esse super terrara. El conlrariumomne
promisso, Et ideo dicil statuit, ut illud verbum es- firmamentumpanis contrivil,id est, abstulit paneni
set Jacob, id est, proficientibuspraece]iium,et Jsrael, illi terrae, quo conlirmaiiliir liomines. Ante autem
id est, pervenieutibus leslamenlummternum; quia quam hoc laceret, ut essent eis quo confugerenl,
prsceploobservato et impleto, tandem dabitaliquid jpse qui etiam non recle factis ulilur ad bonum,
aUenium, id est, vitam aelemam. misit anle eos in yEgyplum virum quemdam. Nam
Dicens, libi dabo. Disposuil, inquam, verbum vemtndattts est, id est, permisit v.enundar-iJeseph a
Suura ad Abraham,dicensita ; TibiAbrahain et vero fratribus, ^gyp.tiis in servitium, vel iit servum. Et
semini luo dabo terram Chanaan.' Postquara enim si Josepli, a frairibus venundalus, humiliatusel exal-
deduGiusest de Ur Chaldaeorum Abraliam, cum tatus, locuin fecit populo.Dci ad tempoialia bona,
 101» BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 1016
nc confirmaretur super inimicos suos, multo magis . quuntur, historice tantum accipienda sunt, et ideo
myslicus, Josepli, a fratribus venditus, secundum non est in eis morandum. Dtxit, vel Moyses, vel
camem humiliatiis, et in coelis exaltatus, locum fe- Dominus, qui quod temporaliter fit ante omnia tem-
cil ad ceterna bona populo Dei iriumphahli de dia-. pora in Verbo suo semel disposuit.
.boloet angelis ejus. Et venit coinomyiaet cynifex. Non ut quidam opi-
Humiliaveruntin compedibus.Venditus quidem est nantur, haecuna plaga sunt, sed duae. Locusta au-
Joseph iEgyptiis, et ipsi iEgyptii humiliaverunt pe- lem et bruchus, ut beatus Augustinus testatur, una
des ejus in compedibus.Posuit enim Putiphar, prin- plaga suni. Et est allerura parens, alterum velus.
ceps Pharaonis, in carcerem, propter mandatum Et comeditomne fenum in terra eorum. Fenum Noe
uxoris suse, cui noluit consenlire, sicut refert histo- triticum eliam designatur. Et comedit,omnemfru-
ria...El tunc ferrum, id est, dura tribulatio necessi- ctum arborum in terra eorum. Et percussit sic Domi-
taiis perlransiil animam ejus, quod tandiu ftiit, donec nus omue primogenitum in terra eorum. Et primilias
veniret verbum ejus, id est, dum somnia magislro omnis laboris eorum,primogenita accipe in homini-
pincernarum et pistorum, qui secum erant in car- bus, primitias vero laborisin caeterisanimalibus.
cere, interpretaretur, quod ex se non habuit, sed Et eduxit eos. Illa quidem fecit Dominus inimicis,
quia eloquium Domini, id est, Spiritus sanctus, quo haecfeeit vero populo suo, scilicet, eduxit eos cum
locutus est ei Dominus, inlerius inflammavh, id est, auro et argento, mutuo ab jEgvptiis accepto. Dicit
illuminavit et incendit eum ad interpretandum. beatus Augustintis proplerea hoc Dominum fecisse,
Poslea vero cum rex somnium vidisset, nec idoneum quiap carnales efant, neque tales erant quicunque
inierprelem inveniret, monilus a principe pincerna- _" possent, vellent contemnere Iaborem suum el si
rum de Joseph, misitad carcerem, el solviteum prin- lemporalem, tamen debitum, justamque mercedem.
ceps populorum, id est, Pharao, et dimisil eum. Et Nequeideoquia illi jEgyptios perdolos deceperunt,
conslituit eumdominumdomus sum, etc. putandus est Dominusdolos illos in populo illo, qui
Et inlravit Jsrael in jEgyptum. Ecce transilus prae- sursum cqr haberet, jubere, aut si fecerit, appro-
dicius. Terram Cham vocat' ^Egyptura, qnia .posteri- bare. Magisenim perilla verba Dei, quicarnale cor
tas Cham possedit eam. eorum videbat, et cupiditaiem examinabat, permissi
El auxit populum. Jritravit, inquam , Israel in suntilla facere quamjussi. Nec tamen sine profectu
Mgyplum, et ibi Dominus vehemenler nuxit populum carnalis. animae eorum fuit, quod illis fecerunt qui
suum, el firmavil eum super inimicossuos. Quod qui- tali.ajure passi sunt. Et quamvis per dolos ab ini-
denv tunc non erat, quando masculi eorum inlerfi- quis hominibus, lamen quod juste eis reddi debuit,
ciebantur, el ipsi. lateritio opere premebantur; sed abslulerunt. Sicut autem iniquitale ./Egypliorum,
tunc erat hsec confirmalio quando omnes inimici iia infirmitate istorum usus est Dominusad reve-
eorum secus Jittus mortui inventi sunt. landum ea quaein illis factis significabantur, scilicet,
Convertit. Quasi rlicat: Digni erant inimici super ut nos ab jEgyptiis aurum et argentuin sumamus, id
quos Dominusita firmaret populum sutim, quia con- esi, in Jibris infidelium rhetoricos ornatus senien-
veriitcor eorum, et occidit pisces eofum. Non inlel- tiarora, et in ornarnentum sanctarum Scripturarum
ligendum est, quod Deus auctor sit alicujus maii, tranferamus.
sed cor quod per se pravum est, jusio judicio suo Lmlata est Mgypius. Non primo, sed postquam
perniiiiit in pejus declinari, scilicet, utqui sordidus audiverunt suos in inari exstinctos esse, illos Hlaesos
esl, sordescal adfmc. Ita et liic. Cor enim j-Egyptio-C abiisse. Timuerunt enim nimis ne redirent, et jEgy-
ruro pravum erat, quia invidebanl eorum felicilali. plum loiam occuparent. In illa perrectiohe expandit
Et Dominus convertit, id est, ex toto vertit illud cor Dominus nubem, etc, hoc est, protexit eos in co-
eorum, non illos quidem ad malum incitando, sed lumna nubis in die, el in columna ignis in nocte.
suis bene faciendo. ln odium suorum, id est, in in- Peiierunt. Et pane cmli, id est, manna,>quod pro-
vidiam. lnvidia enim est odium felicitatis al|enae. Et pter signiflcatum dicitur panis cceli, vel quia de su-
ut dolum facerent in sefvosejus, quod illi quidem fe- periori regione descenderet, saturavit eos. Nott so-
cerunl qui se amicos exterius simulabanl, el laraen iura in sterili loco saturavit eos, sed etiam in arido
Pharaoni, ut eos opprimeret, occulle suggerebant. potavit eos, quia disrupit petratn, et flutferuntaqum,
Pro hoc autem odio et dolore misit Dominus in non parvae, sed flumina eiiam abierunt in sicco, id
jEgyplum Moysenservumsuum de Madian, ubi erat esl, ubi prius fuit siccitas. Et ideo carnali populo
apud Jethro socerum suum, diceris ei: Reverterein hoc exhibuit, quoniammemorfuit verbisancti sui, id
Mgypium, ut liberes populum rneum. Videns enim est, aeternaepromissionis, quaeper illa bona lempo-
affiiclionemejus vidi, et gemitumejus audivi. Sed quia ralia signilicabanlur. Quod verhumhabuil ad Abra-
.Moysesrespondit: Domine,ab heri etab nudiusterlius ham puerum suum, id est, in simplicitate colentem
ex quo locutus es mihi, incircumoisussum labiis et eum. Et sic eduxil populum suum in exsullalione;
corde, dixit ei Dominus: Assumelecum Aaron fra- quosdam quidem in exteriori tantum, quosdam vero
trem. tuum. Et ideo prbpbeia adjungit: Misit etiam eliam interiori, scilicet, in quibus esi heneplacitum
Aaron, quemelegitad hoc ipsum ad quod Moysen.Et Deo. De quibus agit psalmus : Et electossuos in Im-
ineis duobus posuit, id est, firmiler statuit, ita, sci- D tilia. Repetitio est ad confirraationem. Et beaius
licel, quod non fallerent verba signorum suorum, et Augustinus dicii in hoc loco : i lutelligendum est
prodigiorum suorum, id est, signa sua minora et servos Dei in boc loco, et eleclos filios promissio-
prodigia majora, quae quasi verba erant, quia sicut riis, semen Abrabam imitans fidem, baectemporalia
verba aliud significabant, ita el ipsa aliud significa- bona non ideo a Deo accipere, ut in eis luxii dif-
iiant. Signorum suerum et prodigiorumdico, facto- fluant, aut perversa securiiate tepescant; sed ad
rum in terra Cham,;id est, in iEgyplo. Et exsequi- esse baecomnia parata divina misericordia, ut face-
lur; signa, id est, prodigia illa dicens : il/isi« tene- renl ad illud aeternumbonum. >
bras, et obscuravitjEgyptum. Et \\AexacerbavitJEgy- . Etdedit. Posiquam eduxii eos deserlo, regiones
pliis sermones suos, quia illi conlumacibus suis genlium dedii eis. El labores multorum populorum
responsis et conlradictionibus suis oppugnavemnt possederunt,non ut propterea eum colani, sed ut
sermones Domini, ideo sermones isli suni eis exa- haec quoque. ad naiuram bonam referanl. Quaecun-
cerbati. Hoe modo liiteram beatus Augustinus po- que enim aiia bona dat Deus, referenda sunt ad
nil, et dicit se perpaucos libros invenisse unqnara gratuitura cultum ejus, ipse autem gratuitus cultus
ubi esset non exacerbavit.Polest tamen illud dici ita: ad alia non est relerendus.'' Et iioc est quod dicii.
Non exacerbavitsermonessuos Moysiet Aaron, quia Ideo eis ilia dedil, ul cuslodiani justificalwnes ejus.
quod eis dixit, hoc in opere exhibuit. Si enim ali- Et quidem sic juslificaliones custodire exponii,"di-
quid promilteret quod non iropleret, tunc sermones cens : Et legem ejus cxquirant, Hic etiam beatus
ejus acerbi eis vidercnlur. Qtise autem de plagis se- Aiigusiiiius lalia verba subjungii: t Audi ergo, se-
 1017 fN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. CV. 1018
men Abraham, non ile carne glorians, sed fidem.A quia et in hac tniseria nosconsolalur, et ab riac mi-
imilans, audite, servl et electi Dei, habentes glo- seria nos liberat; si vero pro aeterno, tunc illam mi-
riam vitae,quaenunc est, et fuurfa?.; et si durae sunt sericordiam intelligemus' sine qua hemo potest in'
viibis tentaliones in hoc saeculo,Joseph in carcere, illa viia esse beatus, scilicet, qua laborem.nostrum
Ghristum in cruce cogitate. Si autem temporaliurii temporalem oelerna quiete remunerat.
rerum adjacel prosperitas, non propter ipsam Deo, Quis loquetur potentias. Repletus consideratione
sed propter Deum ipsa utimini, nec exisiimetis divinorum operum, iste qui exposcit misericordiam,
Deum necessarium esse cultorjbus suis propter isia. subdil: Qwis loquetur potentias Domini, etc. Consi-
Sed primum quaeriteregnum Dei, et justiliam ejus, derans praecepta Dei, quorum praeceplorum opera
et haecomnia adjicienlur vnbis. > laudes sunt ejus, qui operatur in suis, dicit: Quis
IN PSALMUMCV. confessus loquelurpolenlias Domini,id esl, quis pote-
rit alicui explicare praecepia Domini, quibus polen-
Alleluia, alleluia. ter nos sanat et jusiificat? Et quia Deus invisibiliter
ARGIJMENTIJM. quacdam operaiur, et illa sunt ineffabilia, ideo ad-
Psalmus liic ex persona populi quasi jam in Baby- dil: Aut quis auditas, id est, si audierit, etiam fa-
lone positi canilur, confilentis peccata sua, ac de- ciet, id est, poterit facere omnes laudes ejus ? Laudes
flentis quodbeneficiis Dei semper ingratus exstilerit. sunt ejus opera praecepior.um ejus ; sed ideo potius
Aliter, vox Ecclesiae ad Aposlolos. Legendus ad posuit laudes, quam opera, vel praecepta, quia, in
Exodum. quantum hoc fueril, laus ejus sunt qui operatur in
EXPLANATIO: / g nobisvelle el pro bona voluritaleperficere. Vel aliter:
Breviter in titulo praemonetur, ut Domino to- in Quis corifessus loquetur, id est, digne repraeseniabit
tiiis psalmi jubilatione canteiur. Introducitur confi- minem se potenlias Domini? scilicet, quam potenier ;ho-
tens populus Hebraeorum, qui, reficta patrum perfi- formaverit, et quam polenler reformaverit.
dia, ad pielatem Domini ipso miseranie perducius nes Quis, inquam, ita toquetur, ut faciat auditas has orn-
esl, ut intelligaraus, cum fuerint conversi, et ipsos sed laudes ejus, scilicet, ut non solum dicat voce,
etiam ostendal opere? Nullus utique.
alleluia merito pro sua redemptione cantare. In Beati qui custodinnt. Coritinuatio eadem, sed utra-
prima igitur narratione deprecalur ut societur po- que sentenlia. dicat: Nullus utique omnes lau-
pulo beneplaciio, quia erat Domini Salvaloris ad- ^des ejus facereQuasi
ventu de gentibus congregandus. Secunda patrum non lacieudo beati poterit; sed tamen quidam sunt qui
suorum peccata diminuerat, quae feeerunt in /Egy- sunt, illi, scilicet, qui custoitiunt
et faciunt justitiam,' id est, qui recte judi-
pto, mirabiha Domini minime conluentes, pium ia- judicium,
men Dominumab inimicis eos liberasse. Tertia re- cant, et recta faciunt,enim ei non ad horam, sed in omni
tert ad peccandi studia reversos, sed Dominura tempore. Quicunque perseveraverintusque in fi- '
/li salvi erunt, hoc est, qui custodiunt jiidicium
Moysi precibus fuisse delinitum. Quarta iniquilaies nem,
eorum asserit iteratas, impendentemque Domini in fide, et faciuni justiiiam in operatione, et in hoc
beati
iram, Phinees supplicaiione placalam. Quinta ad nunc sunt, quia veniet tempus quando judiciumquod
custoditur fide exercebitur operalione, scilicet,
aquam contradictionis eos Moysenexacerbasse, suos- quando justiiia convertelur in judiciura, id est,
que post haec filios idolis immolasse commemorat. n quando justi accipiunt potesiatem
Unde Dominusvehementer iratus, tradidit eos gen- 1 judicandi eos re-
tium serviluti. Ac.deinde miseralus, in conspectu cte, a quibus nunc jirdicantur non recte. Ei quia
cusiodire judicium, el facerejusiiliam, nemo potest,
inimicorum, eos reddidit gloriosos. Sexta precalur, nisi sanatus ab iniquitate per illum qui jusiifical im-
quod noverat esse venturum, ut de universis nationi- pium, ideo rationem subdit. Quasi dicat: Ut nos
bus Ecclesiacaiholica congregetur, et laudes Domino custodiamus
aeterna exsultatione celebret. judicium, et taciariuis justitiam, ideo,
.Domine, mementonoslri, qui fuimus immemores tui
C0MMENTARIDS. in beneplaciiopopuli tui, id est, iassociandonos illis
ConfileminiDomino,quoniam. Psalmus iste de al-. tari quibus beneplacitum est libi. Et visita nos in salu-
leluiaticis psalmis secundus esl, qui inscribilur bis luo, id est, notifica nobis Salvatorem tuum. In
AUeluia. Et dicunl quidam quod unus sit de priori quo non solum peccala dimittuniur, sed etiam auima
psalmo. Sed dicit beatus Augusiinns quia si hoc es- sanatur, ul judicium custodiat, etjustiiiam faciat.
set, lunc illud quod nolatur psalmus quod sit ioter Ad videndumin bonilale. Memento,inquam, nostri,
utrumque alleluia ponerelur. Dicit exiam non neces- et visita nos ad videndum, id est, ntcaeci non reiha-
sariuin esse bis apponi, quia semel lantum sufficit. neamus, sed videamus qnod videndum est; et boc
Conjungilur aulem per hoc psalmus iste superiori, non in merilo nostro, sed in bonilaleeleclorum tuo-
quia sicut ille traclat de his in quibus beneplacilum rum, id est, gralia illa quara tu praesias eleclis tnis.
est Deo in priori populo, ila Iraclat iste de his qui Vel aliter: Memento nosiriin beneplacitopopuli tui
amaricaverunl sibi Dominum, quibus laniuuf non ad videndum in bonilate eleclorumtuorum, id est, ad
defuit divina misericordia. Dicunlur autein lioc in _. hoc, ut tandem te videamus in ea suavitate, in qua
persona illorum, quicunque, si veniam precantur, et D - visuri siint te electi mi. Et ad Imlandum in Imtttia
illorum ex.empla coramemorant, in quos etiam pec- gentis lum, ad hoc, ut nos laetemur in ea laetitiain
eatores dives apparuit misericordia Dei, ei incipit a qua lactabilur gens tua, id est, in te, quando tu eris
•confessioneiste sicut prior. Accipienda autem est omriia. Et non dico videamus, laetemur, ut lauderis
conlessio gemeniis, quia dicitur in psalmo : Peccavi- cum haireditate tua, id est, ut haereditas tua sit lau-
mus cum patribus noslris. Sub intelligenda tamen est dabilis, et lu in ea sis laudabilis.
confessio laudanlis, quia subdit: Quoniam bonus, jPeccammMs cum patribus nostris. Quasi dicat: Ne-
quoniam in sxculum misericordia ejus. Nulia enim cesse est, Domine, ut memineris quia peccavimus
confessio peccalorum vilis est, in qua Deus non lau- cum palribus nostris, id esl, cum adhuc essemus in
dalur corde et ore. Et quia in uiraque confessione lumbis pairuni nostrorum, sicut alibi dicitur, quod
I.iudalur Dominus, ideo psalmus bis alleluia intilu- Levi decimalus est, id est, decimas dedit in lumbis
ialur, et incipil ita : Confaemini, id esi, confessio- Abrahatn. Vel peccavimuscum patribus nostris, id est,
nem facite Domino, primura vos accusando, deinde ita nos peccaviimis, sicut et patres noslri. Nam in-
ipsum laudando. Et debelis ei conflieri, quoniam est juste egimus in proximum, et iniquitatem, id esl, iin-
bonus, id est, suavis et dulcis omnibus se digue gu- pieiatemin Deum, prosequitur aulem quoraodo pa-
stantibus, et quoniam misericordia ejus est m sm- tres peccaverinl dicens, Patres nostri non inlellexe-
culum. Secundum saeculum «iuv Graecum accipitur runl mirabilia tua, Domine, facla in JEgypto, scilicet
aequivoce, et pro aelerno et pro tempore. Si pro non attenderunt quid volueris eis praestar-eper illa
terapore accipiatur, tuiic inlelligemus misericordiam, mjrabilia : hoc esi vitam seternam nou lcmporaleiii,
 «19 BEDJE VENERABILISQPP, PARS 1I.; SECT. II. — D.U.BIAE.T SPUfUA. 1020
-ged incommutabile bontim, quod patienler esse.t ex- A 1 peccatores. Et lamen post hanc divinam correctio-
speciandum.Ipsi autem impatienter murmuraverunt, nem fecerunt-vituiumiii monie Oreb, et non saliem
• el lemporalibus bouis bealos se fieri putaverunl, quae ajiqnid qnoij esset creaturn, sed sculptiie. Et mula-
veram beatiludinem non conferunt: quja insatiabi- verunt gloriam suam, \d est, Deiim in quo ipsi glo-
lem cupiditaiem non exslingunnt. Sequiiur: riari deberent, non in vitulum, qui saltem aniinata
Noh fuerunt memorcs multiludinis misericordim res est, sed in simititudinem, id est, in simulacrum
iuw. Utrumque redarguit hic memoriam et intelle- vituli camedenlisfetmm, sicul et ipsos, quia fenum,
cium. Inielleclu namque opuseral ut inteiligerenl, id est.terfeni erant, diabolus eomedil. Et ideo hoc
ad quid Oeus perilla iudueere vellet: memfiria vero, fecorunt, quia oblili.suxit Denm qux salvavit eos, qui
Ut salteni mirabiliier facia lemporaliler non oblivi- fecil magnalia in JEgypto, qui feeit magna mirabilia
scereritur, sed fideliler praesuroereotquodeadem po^ in lerra Cham, id est, in ^Egypto : el non solum ma-
teslate qua eos de poteslale JEgypli liberaverat, de gna, sed etiam terribilia, id est, talia mirabilia, quae
persequentium lioslium perseculione eos-liberarei. valde expavescenda sunt, fecitiri mari Rubro.Et quia
Specialiter enini respicit qnod diciteos non fuisse obliti sunl Deum, ideo dixit, id est, disposuit Deus,
memores mirabilium ad iijud, quando ab una parle ut disperderet eos, non tarnen quod disposuisset, quia
montibus clausi,. alia parie Rubro mari, a teriia si disposuissel, «ed tania fiiii iniquilas eorura, quod
parle insequeniibus jEgyptiis desperaverunt se a potuit videri Deus disposuisse ut prorsus dispetderet
Domino posse liberari. El hocest quod dicit: El eos. Et vere disperdidisset, si Moyses ekctv.s ejas
quia iion fuerunl memores, ideo irritavemnt, id est, non stelisset pro illis in contradictione, id est, in Iiu-
D.eum ad iram provocaverunt desperando de ejus B ] militate spirilus in conspectu ejits, id esl, in corde
potenlia, cum essent. ascendentes; hoc dicit quaiuum ejus, ubi conspie.it, dicens ita : Dotnine, si dimiseris
ad situni loci. Descensus enim est & Judaea in popuio, huic dimitle:sin aulem, dele me de libro quem
jEgyplum, ascensus vero ab iEgypto in, Judseam. scripsisli; hoc aulera drxit, securus de jnslitia sua,
Irrilaverunt dico enles in mari Rubro,-sciIicet adeo ad hoc ut averleret iram ejus ne disperderet eos. Et
ei§ formidatD. Vel potest et simpliciter dici propter tamen ipsi digni fuerunt qui disperderentur, quia
situm loci, ascendentesin mare Rubrum.El quanquam cum exploratores eorum missi in terram promissio-
irrilaverinl, tameiiDominus salvavit eos, non pro- nis, ad mfigoam-tefrae eoinniendationem botrutn la-
pter itteritum eorum, sed propter nomen suum, sci- lem, quem vix doo poriare possenl, inde retuiissent,
licet ut notijQcaretaliis polenliam suam. Et mirilice ipsi pro niliiio habuerunt terram illani desiderabilem.
^salvavit eos, quia increpuit, id.est, adnionuil tnare Ne lamen intelligas, quod damnaii sint propler illius
Bubrum rjuasi dominus servura, et exsiccatitm est. terrae conlernptum, sed, quia neglexerunt signiiica-
--.Eldeduxit eos:in abyssis, id est, per locum ubi prius tum. Botrus autem ille qui de lerra promissionis a
erant abyssi, cum tanla securitate, sicut postea in legatis allalus est, significavit ChiisUim rqui auiera
-deserlo. Et in ipso roari salvavileos de manu, id est, prior porlabat, et bolrum post se hnbebat. significat
depotestaie jEgyptiorum; et ila salvavil eos quod Judaicum populum non agnoscentem Christum :
Oriininoredemil eos de manu sumrai inimici, id est, qui autem seqnebatur, et boirum ante se intuebatur,
Pltaraonis. Non ideo dicit rSdemitquod aliquod pre- significatgentilempopulum, quiChrislumagnoscit, et
liqm ibi dederit, sed proecurrit Propheta jam ad nonpost se,sed ante oculosmentissempereumponii.
praesignatuni, id est, ad sariguinem Domini nostri (Q Non crediderunl. Ideo, inquam, pro nihilo habuerunt
Jesu Chrisii, quem pro redemptione nostra fundi terramdesiderabilem, quia non cr-ediderunlverbo ejus,
vidjt. Et-veie salvavil eos de manu odientiumin mari, id esl, promissioni Domini. Et ideo murmuraverunt
quia aqua operuil eos, ila quod nec unus remansil ex in tabernaculis suis, sed non exaudierunl vocem Do-
els reliquus, Et lunc crediderunl.p»lres noslri verbo mini: et ideo Dominus elevavil manum suam super
ejm, id est, promissionibus Domini de sua libera- eos, id esi, distulit peenam, quam lunc meruerant,
Uorie per Moysen factis. Et in laude ejus, id est, ut lanto gravius deinde puriiret eos. Vel elevavitma-
-lajudJflier.cantatenint hymnum ejus dicentes.: Can- num suam super eos ad gravius percutiendum, scili-
lemus Domino gloriose. Sed cito fecerunt, id est, ciio -cel ut lunc maxime prosternerel eos in deserlo, el ut
laudes illae fineni habuerunl, quia oblili sunl operutn post ipsos dejicerel eliam semen, id est, filios eorttm
ejus : et non susiinuerttnt, id est, non surstim in con- in nationibus, id est, per naliones, sicut Philislinis
sideratione consilium ejus, scilicet ut aileoderent fccit, et pef AssUr, et.per complures aiios. Et ut dis-
Jjeneficia illa erga se non esse inania; sed quod per pergerel eos in regionibus, sicut liodie dispersi sunt;
ea Dortiinus ad aliquod magnum, id est, ad vita.m el merilo hoc, quia' iniliati sunt se, id est, conse-
, sternam perducere vellet. Et quia non sttstinuenmt cravernnt se : vel initiati sunt, id est, sacrificaveninl
comilium Domini, Jdeo concupierunt concupisceniias ' Beel, qui eolebalur in Phegor, Belus enim fuit
in diserlo, el ientaveruni Dominum in inaquoso, Et, pater Nini, ad cujus honorem filius idolum fecii,
, lanien non defuit eis divina misericordia, quia dedil quo.d vocabaturBeel, etcolebaturin regione Phegor,
eis petilionem ipsorum, id est, camalem pelitionem cuiJsli in deserto sacrifieavernnt, Potesl eliain diei,
quaiuiim ad polum, Et misit satietatem pluendo _ quod sic gentibus permisti sint, quod quidam illo-
lnariria in intelleelum et rationes in anitnas, id est, ^iunvei in Phegor Beel adoraverunt, et comederunl
in aiumaliiatemconfm. , sacrificia morluorum, id est sacrificia Belo qui jam
El irriiaveruni. Quasi dicat: Praeier supradicta haec! mortuus erat obiata. El sic irrilaverunt Deum in
eliam quidam fecerunl ex iilis, quod irritaveruntt adinventionibussuis, non quod ipsi ritus illos tunc,
Moysenin caslris et non lanlura.Moysen, sed etiarai QUOS g entespriusinvenefant, adinvenirenl; sed quia
Aaron sanctum Domitii, id est, quera Dominus san- ita sludebant ibi, ac si ipsi noviler adinvenissent. Et
ctiftcari prsecepit. Consecravit ettini Moyses Aaroni ideo muliiplicata esl in eis ruina, quia perierunl et
in sacerdotem ex praecepto Domini. E.t dissenseruntt ' a serpentibus el multis aliis modis. Ei aliis Deum
ab_eo .duo de populo, Dallian et Abiron, dicenics : irriianlibus Phinees sacerdos ille stelit, quia non est
quia nimis studerel provehere eos de sua progenie,, lapsus cum illis. Et placavit Deum Hebraeum quem-
et contemnentes praeceplum Domiui, se ipsos sacer- dam erim Madianilida virgine eoncumbenlem irans-
dotes facere voluerunt: et assumptis quiiiquagihiai eundo : et quia hoc non fecitanimo ullionis, sed ani-
viris ad ihurificandura processerunt. Sed qiiid facluml mo dileclionis, correcii sunt alii, et sic cessavitquas-
est eis? Ulique lerra aperta esl, cl deglulicil Dalhani satio, ijuia non immisit Deus iribulatiooem amplius
el Abiron: et eiiam operuit, id est, clausit se superr ilti populo pro hac offensai sicut prius solilus fuit
congregaliotictn eor"!ri> id est, super quinquaginlai facere. El irrilaverunl praeterea quae praedicia sunt,
viros illos imitanles: reliqtios vero coaipiices eo- irrilaverunt eliam Dpminuni ad aquas conlradictionis,
rtim igpis de coslo coiiibussit, lipc est quod dicit, Eti scilicet ut rixati suftt conlra Moysen dicentes: Date
emnit ignisin synagoga eorum. El flammacomvussit t nobis aquam ut bibamus.M tunc vexalus est, id est,
1021 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. -r- PSALM. CVI. 1022
commotus est Moysespropler eos idcirco quia exacer- A 1 id est, videntilius illis et altendenlibus, qul captivos
baverunl, id esl, ad iram provoeaverunl spirilumejus. adhuc eos tencbanl per captivilatem in praevarica-
Et ideo disiiiixit, id est, distinctionem fecit in tabiis, tione primi bominis factam; quod sequipollenler di-
quia cum in aliis omnibus
•
miraculis certus fuerit, cere esi: Ejieit dmtnoniaab eis. Et quia in Evangelio
et serure ioeutus sit hic dubie locuius est dicens, dicitur : Ecce ejieio dmmonia. Et hodie el cras sani-
Nunquid poterimus de pelra hac aquam vobis elicere? tales perficio, el terlia die consummor: ideo cum
Et ideo populum in terram •promissionis non per- dixisset: Quia ejicit daemonia, subjungit orationem
dusit. Nec solura-ad aquam conlradiclionis Dominum ut sanitatem perficiat, dicens : Domine Deus twster,
irriiaveruni, sed etiam in hoc, quia poslquam inlro- fac nos salvos perficiendo in nobis sanitatem. Pptest
ducti sunt in- lerram promissionis, non disperdide- aulem per hodie accipi tempus sub lege, per cras
runl omnes illas gcnles quas Dominus dixit, id est vero lempus gratiae, in quo utroque sanilalem ope-
praecepit illis disperdere. Quasdam enim gentes non ratus esi : vel per hodie accipi lempus praesentiae
disperdiderunt, sed sibi tributarias fecerunt. Et ita ejus in carne : per cras vero. lempus Aposlolicae
commistisunt inter genles, et didicerunt opera eorum. missionis, et usque ad finem saeculi, in quo etiam
El cxponit quae opera, dicens : Et servierunt sculpti- " pef praedicatores suos sanitates perttcit. Tertia vero
libus eorum. Et hoc faalum esl illis in scandalum, id qua consummalur, erit quando orones occurremus
est in ruinam. Et merilo, quia non solum oves et ei in unum virum perfectum, iu mensurain wlatis ple-
boves, sed eliam itnmolaverunl filios suos et filias nitudinis Christi. Et ut salvos facias, congrega nos
suas dmmoniis: hoe quidem non liabet historia, sed • verum semen Abrahae per fidei uiiitatem cle natio-
tamen non ideo minus crcdendum est prophetico jj ' nibus omnibus, ad hoc ut confiteamur sancto notnini
spiritui, qui hoc dicit, et aliis prophelis qui ssepe luo, e/iandem gloriemur in laude tua, id est, in lau-
idem improperant eis. Etqualiler immoiaverint., pro- de perfecte laudantium, quia perfecte amantium.
sequilur dicens : Et effuderuntsanguineminnoceniem, Et ideo perlecle amantiuni, quia facie ad faciem
sanguinem filiorum suorum, et filiarum suarum, quas contemplaniium, nos dico dicenles ita : Benediclus
sacrificaverunl sculptilibus Chanaan. Et hoc modo sit Dominus a smctilo et usque in saculum, id est
ihlerfecla est terra in sanguinibus, continens pro aeternaliter Deus Jsrael, id esl, qui facit ut videntes
conteiiio; hoc est lerreni illi interfecti sunt inle- eum per fidem, sint videnles eum per speciem : el
rius propter innocentum sanguinem, daemoiiiis ef- hoc dicet otnnis populus. Ut autem lunc dicere pos-
fusum. '. , sit, fiai ei nune benedictio in populo Judaico, fiat
El conlaminala esl in opertbns eorum. Exponit et in prceputio.
quomodo, scilicel quia fornicati sunt in adinvenlio- IN PSALMUMCVI.
nibus suis, id esf in siudiis suis, quia proprio Deo
relicto adhaeserunt falsis diis. Et ideo iralus est Dd- Alleluia.,
minus illi populo, vel in illum populutn in furore,
id esl, in ira gravi: et ideo abominatusest illum, id' AHGUMENTUM.
est vilem fecit limredii.atemsuam. Per hoc auiem Redilus populi de Babylone praedieitur. Primum-
quod dicit liaerediiatera, oslendit abominationem que imperaiur ut collaia beneficia devotis extoilant
illam omnino non esse ad deslruciionem, sed ad vocibus
corfectionem. Et vere, quia dicit abominatus est G graiiarum : ac deinde quae mala in capiivi-
(
haereditaiem suam : quia tradidil eos in manus gen- tate perlulerunt, varia narratione describiuuur. Ali-
ter vox Chrisii de Jddceis, legeudus ad lectionem
ttutti.Et hocita, quod dotninati suiil eis, qui oderunt Nuraeri et Judicum.
eos: quod gravis?ima servilus est, ut paliaris do-
minuiii, quern liabes inimicuin. Et quia dominati EXPLANATIO.
sunl,. ideo iribulaverunl eos initriici, et sic graviter In primo alleluia commendatus est populus Jiidaeo-
hiimiliatisunt sub.tnanibus eorum, sed Dominus libe- rum, de quo nulla querela est; secundo eos comme-
ravit eos scepe.Ipsi autem non illud atlenderunt, sed . morat, qui in eadem gente creberrimis offensionibus
exacerbamrunl eum in consilio suo, id est quia consi- erraverunt, et ad Doraini gratiam ipsius miseratione
lium ejus noii attenderunt, sed suum. Consilium reversi sunt. Hic autem commonetur populus Chri-
enim Dei erat, ut per temporalia bona induceret siianus ut pro collatis sibi beneficiis laudes Domino
eos ad aeterna. Ipsi autem non illud altenderunt, reddat. Aliler alleluia primum egit ut baptizehtur
sed suura consiliuin sequi maluerunt, scilicei ut credenies; secundum ut couciliet pcenilerites, ihi
quaererent, quae sua erant, non quae Dei erant. Et suscepii piebem suam in exsiiliatione, et eleclos
ideo merito humiliali sunl iniquitalibus suis, id est suos in laeiilia. Hic pceiiilentes exaudit, et dat in
iia quod iniquitates eorum causa essenl humilialioirisi misericordiam in conspeclu omnium, qui eos ccepe-
ipsorum. Et rursus non defuit eis divina misericorr runl. Iit lertio usus nosler quotidiauus reteiitur,
dia, quia vidk Dominus cum tributarenlur. Non ideoi et iiaeresis Novatiana damnatur. Post Hebraiei po-
hoc dicit, quod aliquando non videat:sed ttuic tanieni puli confessionem, de quo prapcedentes psalmi lo-
maxime videre lribulationem nostrani dicitur, quan- j. cuti sunt, Propliela venit ad populum Chrislianum,
do miserelur. Et propterea subdil, Ei audivil ora- qui per spaiia toiius orbis superstitionum solitudine
lionem eorum: et hoc totum fecit non propler um- vagabundus errabat. In prima sectione comraonens
brarii, sed propler figuram, scilicet quia tnemor fuit! eum laudes Domini conflteri, cujus sanguine redem-
testamenli, non veteris quod aboletur, sed novi, ptas Ecclesias accepit, qui per aras daeiaonum, lu-
quod per illud significabatur. Et ideo pmniluit eumi cosque stulto rapiebaiur errore. Secunda gratias
secundum ntulliludiitetn misericordimsum, non quodI dicit Domirio peragendas, qui gentilium animas ve-
poenilentia unquam in eo fuit, in quo maium factum ritatis pabulo jejunas religionis suae uberlate satia-
non praecessil: sed quia tam misericordiier cumi vit, et eorum vincula peccatorura inexsuperabili vir-
Hlis egit, quod potuit videri .pcenitere etim prioris\ luie disrupit. Tertia Patri gratias proecipit esse re-
affticlionis. Et vere muliam misericordiam eis im~ ferendas, quia Cbristus adveniens diaboli portas
pendii, quia dedit eos in misericordias in conspeciui vectesque confregit. Quarta Dornino sacrificium
omnium, qui ceperant eos, id est, hoc fecit quodI laudis a sacerdolibus commonet ofterendum, qui
eiiam hostes, qui caplivos eos lenebant, misericor-• inter sa^culi fluctus Ecclesiarum^g-ubemaiione prae-
diter egerunt cum illis. Vel aliler : Dedit eos in mi- sident, describens quemadnioduin et ipsorum len-
sericordias, id est, ita misericorditer cum illis egii tationibus Deus subveuire-diguetur. Quinta .iteruni
iniliendo filium suum, et liberando eos ab interio- dieit a sacerdolibus et senionbus Dominuni esse
ribus hostibus, ut non solum miserati, sed propter1. laudandum, qui squoleniein mundum aridiiaie pec-
excellenliam ipsae eiiam misericordiae posseut dici. cati in anioeiiiisiiijam jucuiiditaieni eoelesti munere
Et hoc fecil in conspeclu omnimn, qui cepetanl eos, coinmulavit-. Quod videnies recti corde gaudebant,
1023 BED.E VENERABILISOPP. PAR& II. SECT. II. - DUBIAET SPURIA.
quaeparles a similibus versibus.quosintercalaresvo- A randi, difficultatibus veterum consucludinum supe-
cant, ' incipiunl.
' ralis, non ex otio illo reducilur ad aliquam pravam
COMMENTAKIUS. consuetndinem, sed incurrit terlia tentatio, laedium
Cenfitemini Domino,quoniam bonus. Psalmus iste sciiicel divini verbi, id est, taedium orandi, legendi,
comraendat miserationes Dei saepeprobatas in no- jejunandi, vigilandi, et aliorum quibus ad rnelius
bis, ideoque dulcis est expertis. Cantatur autem possit provehi, et sic periclilatur. Nec faciat eum
manifesle de nniversa Ecclesia, ubique lerrarum de priori societaie securum, sed pro taedio limeat
diffusa : hoc est de duobns parietibus in uno an- eum morilurum : quia sicut corpus faslidio corporali
grilari lapide convenieniibus, et alibi Abba pater cibo perimitnr, ita anima fastidio corporali cibo
clamanlibus, unde bis Alleluia intitulatur. El quia periclitatur. Sed rrirsus clamat ad Dominum, et li-
miseration.es Dei Commendat, videamus ergo quid beratur, et tamen sequitur ut confitealur. Ecce
admoneamur, unde aggralulemur, unde gema- splendificatis tenebris et difficultatibus veterum
mus, unde auxilium poslulemus, unde deseramur, consuetudinum superatis, et repulso taedio verbi Dei,
unde nobis subveniatur, quod per nos simus. Quasi tales jara apli snnt, qui ad regimen Ecclesiarum
dicat: Per ejus raisericordiam simus, quomodo su- provehantur, et provehuntur. Sed quanto roagis
perbia nostra conleratur, qualiter gratia ejus glorifi- exallantur, tanto magis periclilantur : quia lunc in-
cetur, ut unicuique occurrat in se, quod Psalmus surgit lempestas maris Ecclesiam qualieniis, et gu-
commendat: el experti approbent, inexpeni vero bernatorem turbantis : et sic periclilantur roodo
desjderent. El incipitita: Qui redemplisunt a Domino, ascendendo usque ad ccelos sperando, modo descen-
non redempti de manu ^Egyptiacae servitutis, non •o dendo usque ad abyssos desperando. Sed tamen
de inutilibus laboribus et luteis operibus, non re- clamat ad Dominum, et liberaiur: et ideo quoque
dempti ab illa arcla ^Egypto, quia omnes simui re- merito confitetur. Et haec est quarta tentaiio, quae
dempti sunt, et horum hosles simul perierunl: sed vocatur periculum in regimine rerum publicarum.
redempii de lala ^Egypto luijus mundi, quotidie re- Nemo auiem putet hanc teniationem pertinere ad
dimentur et in miiltis el in singulis, et quorum hosies sol-es praelatos, quia omnes in navi poriantur, et
quoiidie submergunlur in mari, quos sicilicet Domi- qui operantur et qni gubernantiir : et simul in mari
nus non redemit de manu Pharaonis, sed de manu periclitantuf, el simul iu portii salvabuntur. Has
lipsiis anliqui; el itaeos redemit, quod nou lantum qualuor tentationes, ut pfaediximus, proponit psal-
de uno' loco, sed de pluribus regionibus eos congrega- nius, etprima est ubi dicit : Erraverunt in solitudine,
vit. El vere de regionibns, quia o solis ortu et occasu. quod sic continualur : Necessarium fuil ut de re-
In ortu solis Judaei erant, qui perlegem ei prophelas gionibus congregarenlur, quia erraveruntpriusin so-
inde solis lumen susceperant: Gentes vero in occasu Uiudine non in quacunque, sed tn inaquoso. Soiitu-
eranl, quae postposilo Crealorecreaturam adorabant, dinem vocat desertum ignorantiaB et erroris; per
et exponit occasum dicens, Ab Aquibne el mari. Per inaquosum vero noiat inculium, scilicel quia sine
Aquilonem inlellige, quod charitas in eis refrixerat, aqua, id esl, sine refeciione doctrinae erant.
per mare vero, quod etiam amariiudo persecuiionis Et non invenerunt per se viam civilalis habitalionis,
in eis erat. Tales, inquam, redempli dicant aller ad id est, ducentem ad civitatem, in qua vere est
allerum: Sigustastis, confitemini Domino: si eniro. inhabilandum. Est enim quaedani civitas ubi non.
nori gustastis, confiteri non potesiis. Si gusiasiis avi- _ est habitandum, sed qure polius destruenda est,
ditate, eructate confessione. Et merito debetis con- ** scilicet Babylonia. Erraveruhl dico , esurteiues et
fiteri Doniino, quoniam omnibus digne se guslanti- sitienies naluraliter, quia omnis anima natura-
hus est bonus, et quoniam raisericordia ejus est in liler esnrit bonum. Ecce gravis tribulalio, quod
saeculum,sicut in piiori psalmo diximus. Dixit qui cum essent in solitudine, et viam qua ad habi-
redempti sunl, quia autem haecredemptio non sim- tationem venirerit, ignorarenl, insuper esuriebanl
plex est, sed muliiplex, ideo psalmus proponit qua- et siliebanl : et ideo anima eorum ens tantum
tuor tentaiiones, qualuorclamaliones, qualuorlibera- in ipsis defecit. Exlendens autem se ad Domi-
tiohes,quaiuormisericordiarum Dei confessiones.Et num, profecit, hoc est, quod dicit: Et clamaverunt
prima redemplio est ignorantiae,el erroris, etinediae ad Dominumcum tribulareniur, id esl, cum jam al-
verbi Dei. Sicutponamus aliquera nibil bom quaeren- lenderent iribulatioiie- peregrinationis, quam nemo
lem,sed veterem vilam seductoria securilaie viven- aiiendit nisi cui palria est dulcis: Et quia clamave-
tero, nihil esse putantem posthancvitain,quandoque runt, ideo Dominus eripuit eos de necessitaiibuseo-
hniendam, deditum illecebris etmorliferis delectatio- rutn, id esl, de lenebris erroris, et fame verbi Dei.
nibus hujus saeculi: iiunc talem gralia Dei aliquando Et hoc taliter fecit, eduxit scilicet eps de neeessita-
rjuasi a solrino interius erigit, et in errore se inve- libus, perducens eos tntiiam rectam, id est, in cogni-
nit, et multum sbllicitus de salute sua tit. Et haecest lionem suam, et fidem caiholicani, ad hoc ul irent
tribulatio prima, lentatio. Deinde autem quam po- in cimtatemhabitaiionis. Unde confiteaniurdigne Do-
test, pulsat, clamat ad Domiiium : et Dominus liber mino misericordiw ejus., non raendicitali ejus. Et
rat eum de tcnebris erroris.' Et in via ducenle ad mirabilia ejus exhibila filiis hominum, id est, Dliis
civitatem habitationis, id est, in fide, et sui cogita- D veluslaiis ; hoc est: llli confiteaniurDominoqui cum
tione, vel cognitione eum ponit, et doctrina verbi essent mortui in vetustate, vivilicati sunt ab eo per
Dei reficit, el Domino jure debet conliteri: post- novilalem. Qupd magnum esl mirabile. Et quia
quam autem jamposiiusinvia,scitquid faciendumsit prius non posueral, alieram parlem lantum libera-
et quid cavendum, incipit pugnafe conira veteres lionis addit: Ideodicout confiteanlur Domino, quia
consuetudines. Sed quia non attendit unde debeat saliavii animam inanem, quanlum ad silim ; et satia-
arma sumere, quem cooperatorem debeat habere. vil atiimam esurienlem bonis seternis, hoc est, ine-
Si enim praesumit de se, divino auxilio deserente, diam verbi Del ab eis exclusit. El (quasidicat) ne-
niulium potest laborare, sed nihil efficere. Et haec cesse erat ul educerentur et satiarentur, quia erant
"est secutida tentatio, quae dicitur difiicultas bene sedentesin tenebris: et non in qualibuscunque, sed
operandi. Sequitur damnatio, liberatio, confessio : in umbra mortis, id est, in talibus tenebris, quae
quia attendens ille inefficaciam suam, clamat ad obunibrarenl eos ad mortem ; el eranl vincli tn
Dominum, et Dominus liberat eum : quia disrumpit mendicitateelferro, id est, in dura mendicilate. Gravis
vincula difficultatis et ponit eum in operatione aequi- enim mendicitas cst in solitudine esurire et sitire.
tatis : ei fitei facile, quod erat ei ailficile, et inde Quia exacerbdverunt. Non culpa auctoris erat,
Domino confileri debei. Posset autem Dominus sine quod in lenebris et~mendicitaie erant, sed eorum :
difficultate hoc nobis praesiare, sed si non diflicul- quia ipsi exacerbaverunl,id est, acerba et hispida fe-
latem baberemus, auclorera tanii boninon agnoscere- cerunt sibi eloquia Dei, tune scilicet quando dictum
mus. Iteni cum jam positus est in lacilitate benc ope- est illis : De omni iigno paradisi comede, de ligho o«-
 1025 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. - PSALM. CYI. 1026
lem scientimboni et mali ne comedas. Et in hoc t'rrt- A Dixit et stetit. Vere opera Dominiet inirabilia.vide-
taverunt, id esl, irritum fecerunt consilium Altissimi, runt. Nara hoc modo viderunl, quia dixit, id est,
Ejus enim consilium erat ut pereos obedientiam, atque praecepilDominus aliquando, et spiritus procellx ste-
praeceptumad aliquod dignius provelieret; ipsi lit, id est inhorruil, id est, intempestas magna fa-
vero praevaricando,et inobediendo illud irrilum fe- cta est, et fluctus ejus liimium exaltati sunt: prius
ceriint. aulem quam hoc iiat, ascendunt praelaii illi usque ad
Et humilialum esl. Hic secundam tenlationera in- cmlos bene sperando de subdilis suis : et stante pro-
cipit. Quasi dicat : Dominus eduxil eos de lenebris cella descendunl usque ad abyssos desperando. Et
erroris, et posuit in via veritatis, ut scirent quid ideo descendunt, quia anima eorum, id est, praelato-
esset faciendum, et quid caveudum; ipsi autem de rum labescebat, id est, deficiebat in malis suis, id
se praesumpserunl, et ideo cum ex viribus suis vete- est, in pressuris subditorum, vel aliler : Dixii Do-
res consuetudines oppugnare vellent, humilialum minus, id est, praecepit Dominus, et stetit, id est,
est cor eorum in laboribus, quia mullum laborave- quievit procella, erdeinde iterura exaliati' sunt flu-
runt; et infirmati sunt, id esi iuefflcacesin laboribus ctus ejus. Et stante procella ascendunl praelaii ipsi
suis exstiterunt; quia nou fuit qui adjuvarei eos, bene sperando usque ad cmlos, cum vero flucius
quandiu de se praesumpserunt. exaltanlur, descendunt usque ad abyssosdesperando.
El clamaverunlad Dpminum cum tribularentur,^Et Et hoc ideo, quia animaeorum in malis tabescebal,
ponit simul utramque liberationem, quia repelil ut prius. El ostendit quomodo dicat, Turbati sunt in
priorem dicens : El eduxit eos de lenebris umbrx se ipsis inlerius, et moli sunt ul se expedirent, sed
moriis, ut prius. El modo disrupil vincula eorum, JJ tantum sicut ebrius, id est, inutililer moii sunl, dum
scilicet disrupit vincula difficuliatis, el posuiteos in de se pracsumpserunt, quia movebantur quidem,
operatione aequitaiis, ut supra diclum est. Uude con- sed non promovebantur. Et hoc ideo, quia omnissa-
fiteanlur Domino misericordiwejus, et mirabilia ejus pientia eorum, scilicet et praeconandi et orandi et
filiis hominum, ut prius. Et debent ei confiteri, quia legendi devoraia est, id est, ad nihil redacia cst:
cum ipsi ita detinerentur, ne possent exire ad bene Unde dicit Apostolus : Nolumus vos fralres ignorare
operandum, sicut alibi clausi portis aereis et vecti- de pressura, quw facla est nobis in Asia, quia supra
bus ferreis, ne exeanl ad atiquid agendum detineren- vires noslras el supra modum gravali sumus, et re-
lur. Dominuscontrivit porlas mreas, el veclesferreas sponsum morlisin nobis habuimus: ut non simus con-
confregii, id esl, ab omni difticultate eos expedivit. fidentes in nobis, sed in illo qui suscitat morluos. Ubi
Et hoc laliter fecit, scilicet suscepit eos de viainiqui- dicit : Responsum morlis in nobis habuimus, ostendit
tatis eorum, id est liberavit eos de praesumptione, sapientiam suam fuisse devoralam. Et rursus lu
quae faciebat eos iniquos, id est, irreligiosos. Quae clamaverunl ad Dominum, cum tribularentur, et de
iniquitas eorum non erat auctoris, quia humiliaii sunt necessilatibuseorum eduxil eos. Et vere eduxit. Nam
propter injustitias suas; quia injuste egerunt viribus hoc modo staiuit, scilicet procellam ejus, vel pro-
suis, quod Dei erat, ascribendo. «^ fundi maris in auram, id est in tranquillitalem pla-
Otnnem escam abominaia. Ecce tertia tentatio. cidara. Et hoc iterum, quod siluerunt oinnes fluctus
Quasi dicat: Spleiidilicatisjam tenebris, et difficul- ejus: tunc praelati sunt Iwlali, quia ffuclus siluerunt.
talibus veterum consuetudinum superatis, adhuc Et raerilo quia deduxit eos in portum voluntatis eo-
restat aliud periculuui, hoc scilicel, quod anima eo- r rum, id est, in omnem illam quieiem el securita-
rum abominalaest omnemescamnon corporalem, sed " tem, quam ipsi optabant. Unde confileaniur Domino
spiritualem, id est, laedium verbi Domini, ut supra misericordiwejus, et mirabilia ejus filiis hominum: el
diclum est, habuerunt. Et ideo usquead portas mor- ila confileantur, ut exaltent eutn tantum in Eccltsia
tis, id est, usque ad interilum appropinquaverunl: plebis, id est, in Ecclesia bene gubernatorura. Et
quia sicut periculosum est corpori fastidire corpo- laudent 'eum in calhedra seniorum bene regentium,
reara escam, ita mortiferum est animae spiritualem quod esl dicere: Et subdiii quod bene gubernantur,
escam fasiidire. Et iterum clamaverunt ad Dominum el praelati quod bene gubernant, non sibi, sed soli
cum iribularentur, el de necessilaiibuseorum liberavit Domino allribuant, et ei soli laudes agant.
eos, id esl, nam hoc modo misil verbum, scilicet 1'osuit flumina in desertum. Quasi dicat: Merito
idem praecepit et voluit ut sanarenlur, et sic sanavit debeiit illum laudare, quia superbis resistil, humili-
eos. Tale et iilud est quod in Evangelio habelur : bus autem dat gratiam. Et ostendit in primis, quo-
Domine cliclanium verbo, et sanabitur puer meus. Et modp superbis resistat, dicens : Quia flumina, id
vere salvayit eos, qtiia eripuil eos de interitionibus est, illos apud quos erant fluenta doctrinae per pro-
eorum. Unde etiam confiteantur Domino misericordim phetica scripta et legalia instilula, id est, Judaeos
ejus, el mirabilia ejus filiis hominum. Et ita debenl posuit in desertum: quia et si scripta servaverint,
confiteri, ut sacrificent sacrificium laudis, id est, ul inlelligentiam tainen veram amiserunl, probai. Et
nihil sibi, sed totum Deo attribuant. Et annuniiem exiius aquarum, id est, iilos eosdein a quibus do-
• opera ejus, id esi, muliiplices iabores ejus non iu ctrina ad alios exivit per propheticas scripturas, et
memoria, 'sed in exsultatione. per primilivam Ecclesiam inde assumptam in silini
Qui descenduntmare in navibus. Ecce quarla ten- D posuit, hoc est in naturali siti dereliquit.
* tatio. Quasi dical: Non solura illi quorura anima lae- Terram fruciiferam. ldem repetit per aliam simili-
diuin verbi incidit, et alii praedicti misericordias Dei tudinem, et est dicere : Illos qui prius erant lerra
experli sunt, sed eliam illi qui positi in navibus, id fruclifera, quanium ad quosdam, quia non defue-
est, qui perfecti ad regimen Ecclesiarum descen- ruut in populo illo priori, qui reputandi essenl in se-
dunt per mare, id est, humiliantur propter amaram mine. Illus inquarn redegit in salsuginem, id est, in
lribulationem extrinsecus, et contradiclionein in- amariludiucm et sterililaiera, quia lerapus visitalio-
trinsecus, et dolendo subditis suis; descendenles nis non cogiioveruut, et justitiara Dei non ailende-
dico faciemesoperationem, id est, gubemaiionem in runt, sed justiiiam suam staiuere voiuerunl. Et cuni
aquis muliis, id est, in populis mullis. Jpsi viderunl aliqtiid de eis prius crediderini, niodo n.ulli inde
opera Domini, et mirabilia ejus, id est, niirabiliter credunt. Salsugo eiiim proprie dicitur amarus suc-
misericordiam ejus erga se cognuverunl in profundo, cus lerrae, quem sleriliias comilatur. Et hoc qui-
hoc estinmaris periculo, vel in profundura, id est, dera dicit non ab injustitia sua processit, sed a ma-
in occultis cordium subditorum suorum. Alius eniru liiia hubilanlium in ea terra, hoc est dicere : Justo
in occulio suo habet axiulteriuin, alius hoinicidiurn, judicio suo Dorainus lerrain iliara in salsuginera
alius hoc, alius illud. El hoec oniriia illis praelatis verlit, quia nequilia eorum in leneuitati niiius ad-
referunlur : etsitunc possint gubernare, el singulis haereutiuiii hoc promiltit.
consulere ne periclitentur, in hoc maxhTiammiseri- Posuit desertum in slagna, Ostendit quomodo su-
cordiam Dei recognoscunl. perbis resistit. et qualiier humilibus dat graijam,
1027 • BED^E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 1028
dicens.: Quia illos qui prius erant desertum a lege et Ji A Et.hoe rnodo posuit el ponei eas in lanta subjectione,
prophetis deslitutum, id est, gentiles sicul posuil in sta- _ id est, omnes qui jam exierunt oppilabutu, id csi,
gna aquarum : quia inde per quosdam,et multos per Au- obslruenl os suum. Quia ille vere sapieiis esl, quia
jgnslinum, Gregorium, Hieronymum, alios nihil ampli.us conlradicere audebuiil; el haecomnia
documenia ver.itaj.is eaianaverUnt aliis. El illic, id praedicta debet quisque sapiens aitendere. Quis est
est in terra illa coUocavitesurienles et avidos agrico- aulem vere sapiens ? Et ideo dico quh est, quia ille
las. Et illi constiiMerantcivitatem habilaliotiis, idest, qui vere sapiens est, citslodiel, id esl, observabit Itmc
cortsifuxerunt Ecclesiam calholicam, quae civitas o.mnia praedicia per humilitaiem. Et intelliget miseri- s
est vere habiialionis. Et seniiriaveruntsemine verbi cordias Domini esse in his omriibus, scilicet, quod
Dei agros, id est, fecerunt multos fructificariies in errantem et esurientem in viam deduxit et pavit;
bonis operibus. Et planlaverunt vineas, id est, insti- quod .pugnanlem conlra difficullatem peccaiorum
tuer.unt diversas Ecclesias, el fecerunl fruclum nali- suorum et ligatum vincuiis consueludinis solvit et
vitatis. Et inslituiores et inslitriti fructum naihitaiis, libefavit;, quod fasiidieniem Verbi Dei, et prce taedio
id est, o.pera et doclrina eorum, non dissenserunl ab quodam pene morientem, missa medicina Verbi sui,
apostoiis , qui fuerunt naiivilas. eoruin : quia per recreavit; quod periciilanlem inier naufraga et pe-
eprum doQtrinam nati sunt in operibus bonis. Et riculosa discrimina, pacalo mari, ad poruim deduxit;
bominus eis benedixit, et incrementum dedit, et ipsi et quod in populo illo ubi superbis resistil, sed ubi
multiplicati surit in laiilum, quod eliam quidarn nimis liumilibus dat gratiam esse fecit; et quod voluil ut
multiplicaU sunt, scilicet 3111 qui per superbiam liae- unus manens multipiicaretur, non ul foras exiens
retici facti a nobis exierunt. De quibus dicit Aposto- ^i diminueretur.
liis : A nobis exierunt, qui a nobis non fuerunt; si IN PSALMUMCVII.
enitn a nobis essent, a nobis non exissent. Et quamvis
quidam liimis sint multiplicaii, lanieii jumenta eo- Caiilicum, psalmus David.
vum non minoravit: quia de fiis qui eranl jumenla ARGUMENTDM.
non mulium docta, sed tamen fide plena, id est, de
simplicibus nulii exiefunt^ Sub Macbabseorum persona canlatnr, continet au-
Et pauci facti suni. Mulliplicati sunt inquam nimis tem preces de hostibus vicloriai graiaiaiione; potest
et de ipso David accipi, quod plurimis gentibus ira-
quidam, et ideo Jacli sunl pauci, sive remanentes, Aliter vox Ecclesise ad superposilionem.
quaiitura ad priorem nuriierum:: sive ipsi exeuntes, peraverit.
et non lot exiverunt, quot remanserunt. El quia ni- SXPLINATIO.
liil magis dpnoruio. paucitati, quam quod est debi- iCanticuia =ad divinarum rerum conleniplationem
lum perdilioiii. Et vexali sunl aiii, id est, remanen-
tes a tribulatione malorum, id est, tribulationes il- 4re!ertur, psalmus ad «peras acluales, quae lamen
eonvenianl TOandatis.Quod in primo versu
latse sunt a maiis exeuntibus per maligrias quaeslio- >diviwis
nes suas. Et a doiore, id esi, propter compassionem, .psetestatur;*Cantaboet psalmumtlicam Domitio.»
David autem significairegem Christum, qui in hoc
rjuam hahehant in aiio "quicoritrrbuiantur. locuturus esu Per totum -psalmum loquilur
Effusa est coxteiilio.Osiendit quomodo vexatl surit psatao Doaiteus. Pririio «rdine Palri graiias agit, <juod post
dolore, ideo scilicel, quia per pravam doctrinaui
exeiintium effusa esi conientio super principes eortim, passionis triiariiphum fperpetuam r*surrexit in gio-
hoc etiam veridici -G .riara. SecuKdo humiliat se per bumanifaiem suam,
quae remanseiuni, est, quia do-;( ubi tanien -et potentiam propriae' majeslalis ostendit,
clores eorum cotftemplibiies erant, vel habiii sunt ait<liuasnaturas Teraciter iri una Domini •Christi co-
propter illos faisidicos qui exierurvt. Et ideo fecit gnoscas«sse persona. Noiandumautem quod cente-
Dominus e'os, id esl, exeuntes errare in invio. IIH .siMuisseptimus psalmus -ex terminalibus duorum
quidem de quibus superius audivimus, in viam sunt •psalwioran»iparlibus est conipactus, in quo Dominus
deoucti, etad civiiateinhabitaiionis directi; isli vero per passipnen»r.esurrectionemque suam duos sibi po-
rion deduCiised seducli, id est, sibi ipsis derelicii, wia flde cdnjuexit, una spiritus graiia fecunda-
iradidit eos Deusin concupisceniias cordis sui, ut pulos
quia vit, eodem vitaesetemaemunere sublimavii. Centena-
facianl quw.non conveniunl, el sic erraverunt in in- rius numerus vitam.quae in dextris est, sepienaritis
vio; et iioc iia, quod iiunquam amplius quidam eo- Spiriiurrd sanctum idesignat; iqui bene in hoc psailno
ruiri redierurit in viam. Et Dominus adjuvit paupe- dejrJuobusaiiiofacto copulantur, quia spirituales tan-
rem, id est, humiiem populum suiuninius mauen- lura vitam percipere promeremur aeternam.
tem, de inopia, id est, paucitale iila, quam quidara "
COMMEKTAIUDS.
-exeuntes fecerunt, scilicet, quia facti sunt eis illi
exeuqtes per *uas pravas qusestiones et coiitradi- Paralum cor meiim Deus. Canlicum psalmi,, id est,
Ciioues eliain ad exercitium inquisitionis, el ad haec exsultafip operalionis, si.vebaec exsullativa ope-
exemplum limoris. Quanto magis enim respondeiur ratio atlribuiiur David, id esl, capiti, quia agit caput
haerelicis, tarito major correctio iit catholicis. Unde nbstriim in hoc psalmo de gloria suae resurreetiouis
etiam Apostolus dicit: Quia oporlel esse hmreses,ut et ascerisionis. Unde merito omnes debent iaelari, qui
ejuipfobaiisiinitnariifesiiiiaKt. Vel alfier -. Effysaesl,'V ad spem ejusdera gloriae sunt vocati, Et pr.oponit se
contentio. <Qtiasi dicat': lioc'modo puuci facii sunt,. nobis exemplum ohedieniia;, exhorians nos ut ea-
quia fueruiit tjuidam 'qui 'se voiuefuni facere pr-in- dem o'hedientia, quam et ipse insisiamus, et sic ad
Cipes, id eSi, iriagistros^erroris'; inter eos •effttsaesll eamderti gloriam jperveniamus. El est quasi dical :
conterilio illa te qua'dicit Apostolus : Si OIHSevan- 0 Deus Pater, stulti homiues jputant me invitum et
getizaverii vvbisaiiud quatn qmd accepistis, eiiarii ah- quasi coactum iibi sacrificare; sed ego vokmlarie
gelus de •ccei.o,anaihema <sil, hoc est dicere : inlus> sacrifwaboiibi, quia paralutn esl in me ipso cor meum,
ideo te nianisiites pauci facti suiii, quia superbi ex- et parcctumest iti meis cor meum obedientiam Im-
•clrisiSurit. Et eos, id 'est, superbos, fecil errare ini piere. Vel si quod melius .est, titrumque tanien ad
iitvvo, efndtiinvia, ut prios. Pauperem autem, idi ipsum referamus, ita dicelur : Paratum est cor meum
est, iiumilera^pppulumsuuni atijuvii de-itwpia,\A est,, obedientiaminipiere in opere. Paratum esi etiam cor
de siniplicilaie intelleetns'; hoc -eiiimquodnon mril- meum omrii inieiitione; el hoc ideo, quia ego, qui
tiplieiter, -sed 'siinpliciter nite'1'lexermi't,fuil eis ini quasi prius ploravi iu infirmilate mea, posilus in
auxilium!ne:exirent, sed iufus aiaiierent. 'Etposuitt gioriumea, idest, ii) gloria resurrectionis et asceu-
• familicis'suasMieram-de circuinciyiene, aiterarn -de e sionis, cantaboore ei psalldmo.pere, quia daiio spem
praeputio, ita subditas sibi, sicut oves pasiori. Justa* shis in me ejusdem gioiiae, et sic faciam eos caniare
quod ipse ait: >Ovesmem vocemmeain audiuhl, eiegoo ore, et psallere opere. Sciendum quia psalmus iste
cognoscoeas. tolusiere colligiturex quibusdam psalmis superio-
Videbvmlreiii, -'Dieoquia pgsuil fatniiias sicul oves. :. xibus, ISldicifbeaius Augusiinus se lioii aliara cau-
 tma m PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. CVIII. 1030
sara invenire cur repetitus sit, nisi quia Spkitui \paralumeor
j' ineum. Et ideo, Deus Pater, ne lacueris
sancto sic complacuit, Nemo ergo miretur si non : laudem meain, inio gloriosum et Jaudabilem me faeias
lam diligenter hic perquirantiir singula_, quoniam per resurreclionem et ascensionem. Ttf, inquani, ne
superius suis in locis pienarie sunt esposita. taceas Jaudcjn, quia (quasi dicai) inimici non lacent
Exsurge, psallerimn et eiihara, exsurgam diluculo, vitiiper-ationem. Nam aperlum est super me, id esl,
Caro Christi, propler infirmitaiis et mortis experien- , ad medamflaiidum etdevorandum os peccatoiis, prae-
tiam, dicitur cithara; psalierium vero dicitur, pro- varicator ille po.pulus.erat, unde Domintis in Evan-
pier cceleslia opera. Et est quasi dical : fit ut ego gelio : Si enim crederent Mmjsi, ulique crederent et
canteni et psailam in gloria, id est, «aro mea, nio- mild, quia de me ipsescripsit el os dolosi populi, quia
rere; et exsurge, ut sis psalierium. Et ideo dico non lanium Judsei, sed milhes Romani, qui genliles
exsurge, quia es eilhara. Licet enim caro Chrisii erant, in ejus mortem consenserunt. Cur autein di-
prius eliam fuerit psallerhtm, maxime tamen per cat dolosi, causam subdil, dicens :
gloriarn resunectionis et ascensionis psalterium ex- Locuti sitnl adversum me lingua dolosa. Id esl, ad
stitit, Ei vere (quasi dicat) exsurges, quia ego exsur* meam damiiationem lingua dolosa, vocantes nie rna-
gam diluculo, facta r-esurree-tioiie-;et. sic, Domine gislrum, et similia. Et vere lingua dolosa, quia post-
Pater, confitebortibi in populis Judiiicis, et psallam ea circumdederunl'nte sennonibus odii, clamatues :
libiin nationibusgenlium. Et ideo confitebor libi in Crucifige, crucifige eum. Et irapugnantes roe, expu-
iliis, etpsallam in istis, quia ego, qui non soium gnaverunt rae repiitatione sua, vel quantum ad exte-
miserieors luus dicendus sum, magnus ero super rius nieum, sed (anien odio habuer.unl nie gralis. Et
coelos, id «st, inagnifieatus ero super omnes illos jg j vere gratis, quia detrahebani tnild pro eo quod eom-
qui sunt coeii, quia iiulius eormn potestatem habuit merueram, ut mediligerent,.Mortuos euim eorum sus-
aaimam suara ponendi, et ilerum sumendi. Et verilas citaveram, infirmos sanaveram, cajcos iiluminave-
prseceptorum tuorum per me dala maghiflcabitur, rsm. Pro quibus cutn me diligere deberent, potius
usque ad itubes eonslituendas. Et quia sic magnifica- delrahebant mihi, dicentes : JVo« est hic ,homoa Deo,
bor, eigo Deus Verbum mihi personaliier unitum, qui Sabbaium non cusloriit,ei similia,. E conlra au-
exatlare, me riomine exaltaio, super cmlos. El gloria tem ego pro eis orabatn dicens: Pater, {gnosceMlis,
lua, id est,. caro. a te sumpla, quae prius tfuil ig.no- qriianesciunl quid faciant. El. quod potissimum genus
minia tua, facta per resurrectionem et ascensiouem retrlbutionis est, ipsi posuerunt, id est, lirmiter sta-
gioria lua, exaltetur super omnem termm, id est, tuerunt mala pro bonis adversum me, id est, actione,
giorificetur in orani terra adlmc, ut dilecti tui libe- etodiumpro dilectionemea iu affectione. Tu aulem,
rentur, per spera resurrectionis, a tiinore mortis. Et Domine, redde eis quod merentur. IJoc aeguipolien-
ul hoc fiat, salvum rae foc, Doraine Pater, dextera ter non maledicendo, sed prophefando,, et divinae
tua, id esi, per confessionem tuam; et in hoc exaudi sententiae agsratulanilo, dicens ita .: Quandoquidem
me. Et convertil se ad nos. Quasi uicat: Vere salvas populariler ilie subjici mihi nolKit,' ergo, Domine,
in dextera-tua, quia Heus Pater ioculus esl in sanclo consiitue peccalorem, id est, pairem .toiius peccati
suo, id est, proriiisit hoc in sanctitaie sua. Et ideo diabolum, super eum. Et hoc adeo, quod diabolus
vere exaliabo resurrectione et ascensione. stei a dexleris ejus, id esl, potiora habeat opera dia-
Et dividumSichitnam. Vei alilen, Deus qui prius boii quam tua, ut sic judicelur et hic et landem;
locutus «slin servis suis, apparuit mundo, el loculus i/^„, hoc est quod dicit: Cum judicalur hic per inlerio-
esMii me sancto suo; etideo vere exsuliabo, utprius. »fe,nexcaecaiioiiem,exeatetiam tandem condemnaius,
Vel aliier : Deus Pater locutus esi in sanclissuis, >id id est, exitum habeat selernam condemnationera, el
est, promisit per me sanctum suuhi, istud, sctlicet, oraiio ejus fiat ire peccalum.Omnis enim oraiio quae
quod ego exsultabo gloria Ksurrectionis et ascen- non fit per Mediatorem Dominum nostrum Jesum
sionis, ei dividaai Sichimam-;et>caetera.Quaesequun- Christum, tioii purgat peccatura, sed auget. Et ideo
tur inde, Deus nui repuiisti nos,, plenarie invenies dicit: Oralio ejus fiat in peccaium, et dies ejus, id
exposiia* est, dies regni et sacerdotii, quos per mortem meam
IN PSALMUMCVIII. promitiitsibi longiores.iieri.per ipsam mortem meam
In finem psalmus David. fiant pauci. Sicut revera facium esi, quia quadrage-
simo secundo auno destrucli sunt penitus a Romanis
ARGUMENTDM. principibus. Et episcopaiumejus, id est, sacerdotium,
Sub Macli.abaeorum persona canitur, deploranlium scilicet, ordinem 'Melchisedech, quod promissum ei
quae ab exleris et domeslicis adversa perlulerunt, fiiil per sacerdoiem Aaron, accipiat potius aliei; id
postulanliumque ultionem -in eos qui Anliochuni vel est, geiitilis. Et filii, id est, successores ejus fiant
Demeirium reges in eorum odia falsa criminalione orphani. Vere euim est orphanus, qui a Deo Paire
succenderant, quique venalem fecerant sacerdotii orbatus patri diabolo subjicit. Et uxor ejus jfiai tit-
dignitatem;. quod nontantum excluso Onia facium dua. Uxorem illius popuii potes accipere, veljildbem
est, sed per omne tem.pusdeinceps quo Judaea Ma- subdilam, vel eiviiatem .fpsam, in qua veiut in uxore
cbabaeisest praeliantibus libejjata. Aliler vox Chrisii delectabantur. Et plebs quidem viduata est, quia sine
ad Patrem de Judaeis. ] omni regimine facta est; et etiam civilas, quia ab
B
EXPLlLNATIO. ipsis est desolata. Et ideo dicit : Uxor ejus vidua.
Et filii ejus trans.feranliira loco ad Jocum, per totum
fitulus iste rioiissimuspsulmuM refert ad Dominmn muiiduni id esl, nullam certam sedem ha-
Christum. Priiixa parte vomiitus Judmos increprii, qui benies. Etnutanies, mendicent, id est, aliena ope indi-
mala pro bouisVreatofisuoredderemalueruiit. Secaft- gearit. El ejicianlur uhique
de habitaiionibussuis, id est,' de,
da Judm ttaditoris et perfidi poputi narratur iniquitas, propfiis locis
et quw iliis eranl pro lanio scelere veritura. Tertia pre- ciantur suis, vel de stabilitate cprdis sui eji-
caiur ut liberatusapericulo passibiiiscito resuireclionis id est, per fumura malse conscientiae. Et feneraior,
. diabolus, qui ideo Jabi hominem in aiiquod
gloriairi consequalUi: pecc&tumfaeit, ut pqstea in aliud praecipitet,
COMMESTAlUUS. • grave
et iterum in aliud, et proplefea dicitur ierierator.
Deus laudem meatnne tacueris, quia os pecpalons,et Ille, inquam, scruletur omnemsubstunlifimejus, id esf,
cs dolo&isupcrmettperlumest. iijec verba refcrunlur omne peccatum illius popuii, per quod ipse se susti-
tri finetn, iuVes!,in Chrisiuin, quae sunt psalmus at- nere credil, scruletur ut nulluni refinquat irnpuni-
tributus ipsi Dcwicl.Commendat enim nobis in boc tum. Curn enim dicererit : Si dimiltimuseutn sic, ve-
psalmo caput nostrum suam passioneui, ut commen- ntenl Rotnani, el tollent noslrum tocum el genlem; et'
det el resurreciioueni, id est, reinuneralionem et ideo peccatum eorum substantia dicllur; et dlieni
gloriam passionis, quia si compalitnur, et cotiglorifica- diripiani labores ejus; adhuc enim circumciduntur,
bimur. El est quasi dicat: Paralum cor meuin, Deus, et alia legalia cusiodiunt. Sed Uoc Tnaligai spiritus
1051- BEDJl VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 1032
difipiunt, qma inefficacia et inulilia reddnnt, quia A (quasi dicat) qui solus vere Dominus es, fac mecum,
qui hostes sunt merilo alieni dicunlur. Vel potest id est, cooperare mihi in resurrectione roea non pro-
dici lotus hic versus ad solam similitudiuem ; sic pter meritum riieum, sed propter nomenluum per me
fenerator, id est, Titus vel Vespasianus, comparabilis glorilicandum; et ipse secundum verbum se resusci-
ieneratori, qui omnera supellectilem debiforis non tavit, et paler eum resuscilavit: et ideo (quasidical)
valentis creditum reddere perscrutatur et aufert, rogo ut mecum facias, quia misericordia tua, id est,
scruletur omnem subslantiam ejus populi. Alieni, id resurrectio facta per misericordiam luam, est milii
est, milites eorum, diripianv tabores ejus, ut nihil flat suavis secundum hominem ; vel aliter : T« Dotnine
ei reliquuro. Et quia riie adjutorem habere noiue- fac mecum, <id est, adjuva me in perlicienda obe-
runt, non sit ei aliquis adjuior, nec rex, nec sacer- dientia propler nomen luum, non propter merilum
dos, nec sit qui misereatur pupillis ejus, id est, po- meum; et iioc ideo, quia misemordia tua, id est,
sleris a te Deo vero orbalis. Sed fiant nali ejus in aaxilium tuum est mihi suave. Quocirca liberame
inleritum, id esl, tales sint omnes posteri ejus, qui resuscitando, vel constanliam dando, quiaego sum in
videanlur esse nati, non ut vivant, sed ut aeternali- me ipso egenus et pauper, id est, reputo me egenum
ler intereant; et nomen, id est, memoria, ejus delea- et pauperem. El quod cor tneum conturbatum esl per
tur in generatiene una, id est, in generalione carnali trislitiam passionis, hoc inlra me est, id est, sponte
taniuni, et nunquam veniat ad spiriiualem. Et ini- mea, non ex coatione. Unde alibi, Voiuntariesacri-
quitas, id est, murmur et cervicositas, patrum ejus ficabo tibi, et caatera; vel aliter, Cor meum coniurba-
redcat in memoriam, id est, non iradatur oblivioni, tum esl non propler me, sed quia transfero in me
sed sit in conspecluDomini, el peccatum malris ejus, j$ I inflrmitatem illorum qui intra me sunl, id est, qui
id est, Synagogae, nowdeleatur a memoria Domini. tantura iu corpore meo suiit. Potesi etiam ad mem-
Qupd est dicere : Non solum peccata prppria eorum, bra hoc referri sic : Libera me, id cst, meos a devo-
sed etiam merita parentura suorum mala, quorum cantibus, quod debes, quia ego sum egenus et pauper
nequiliam imitantur, eis reddantur. Vere enim per in meis : et quia si quando couturbatum esl cor meum
prophetam dictum est: Visilabo peccata pairum in in meis , vel timore inorlis, velpernaturalemmolum
filios usque in terlidm et quarlam generationem. Et ut irae. Illa conturbatio esl lantum inira me, id est, in
hoc sit, fiat iniquilas palrum et rriatris conlra Do- corde meorum, nou etiam erumpit, in aliquera actum.
niinum, ut non oblivioni tradatur, sed semper ab eo Unde alibi: Irascimini, el uolile peccare.
conspiciatur, et memoria eorum dispereat penilus de Sicut umbra cum declinat, abtalus sum. Dico libera
lerra viventium. Quod merito dico, scilicel, pro eo me, ei opus est ut liberes, quia ablaius sum jam de
quod non esl recordalus facere miricordiam sibi ipsi, hac vita, quantum ad volunlatem inimicorum, el in
juxla Hfud Salomoriis : Miserere aninm tum, et bene me ipso et in meis ita, sicut fit cum umbra declinat.
placens eris Deo%ln quo aulem non sit recordatus, Umbra enim propfer occasum soiis declinantem iil
ostendit dicens :' Et perseculus est me hominempro- nox, et declinante vita fit mors : et ideo dicit, Abla-
pler eiim lactum inopem et mendicum, et non solum lus sum sicut dies aufertur, cum umbra declinal.Et ex-
nic, sed etiam meos, qui perseculus esf volens mor- cussus sum vel de hac vita vel de cordibus meorum,
tificare quemque hominem compunclum corde, sicut factus sicut locusla, id esl, instabilis.
sanctos apostolos, et eliam oranes illos qui venien- Genua tnia infirmata sunt ajejunio, el caro mea im-
tes ad aposiolos dixerunt : Quid faciemus, viri" fra- ipu mutala est propter oleum: Vere excussussumdecordi-
tres, el caetera. Et in hoc etiam non recordalus est bus meorum, quia genua mea, id est, illi qui erant
facere sibi misericordiam, qui dilexit maledictionem, sicul nodus et junctura, id est, flrma sustentatio in
dicens : Sanguis ejus super nos, el super filios no- corpore meo, hoc est apostoli, inflrmati sunl a jeju-
stros. Et quia eara dilcxii, ideo veniet ei, et noluit nio, id est, propler absentiam meam, in qua prius
benediciionem, quia contempsit in illo benedici, in reficiebant se, qui per mortem eis ablatus sum. Vel
quo benedicenlur omnes gentes. El ideo elongabilur illi inlirmati sunl qui dixerunl : Nos putabamus quod
ab eo benedictio, et merito, quia induit matedictio- redempturus essetIsraet. Sed quaecura ? Genua quippe
nem ticut veslimenlumextrinsecus cum dicerei, San- illa immutabuDtur de tristitia in gaudium propter
gnis ejus super nos, et caetera; et etiam intrinsecus, oleum, id esl, propler resurrectionisexhilarationera.
ijuia inlravit in titteiiora ejtis, sicut aqua, et fuil sicut: El vere genua immutabuniur, quia etiam caro, id
eteum in ossibus ejus. Aqua enim quae perfundit, et, esl infirraiores in corpore meo, propter illud oleiim
oleum exhilaratam faciem reddil. Sic ei malediciioi immutabuntiir. Potest etiam per oleum accipi exbi-
illa quodammodo eos moilivil, quia eis complacuit, laratio Spirilus sancti, quinquagesimo die a resur-
et quasi exhilaratum cor eorum reddidil, et benej reciione super apostolos missi, et caetera de senten-
dicit, sicut oleum in ossibus : quia quanto plus ali- tia non mtitantur. Vel aliter, ut ad similitudiuem
quis peccato delectatur, tanlo fortior in peccando fit. dicalur sic : Genua mea infirmala sunt a jejunio, id
Ftal ei sicul vestimenlum. Quasi dicat: Quando- est, ego et raei comparabiles facti sumus illis quorum
quidem tantopefe in maledictione studuit, ideo fiai: geuua deficiunl propter jejunium, quia invenire nou
ei maledictio sicui veslimenium,quo lolus operiatur poiuimus, in quibus nos reflceremus. Vix enira la-
ct exlrinsecus et inlrinsecus. Quoddaro autem vesti-. D tronem juxia se pendentem, in quo se reiiceret,
mentum est qpod non loiuin; sed partem operit: et, invenit. El centurionem illum, qui videns terrae mo-
ideo rion superfluit quod addit, scilicet quo operkur. Unn et signa quae faciebat, exclamavit : Vere Fitius
El flat ei sicut %ona,qua semper prmcingilur, id est,, Dei erat isle. Genua, inquam, mea infirmata sunl a
sil ei quasi expedimenluhi hoc peccatum ad aliai jejunio, et caro mea immulata est, id est, raorii data
peccata perpetrandum, scilicet ut qui sordidus est,, propter subtractum oteum, id est, quia non reperi
sordescat adltttc. Nec hoc (quasi dical) est malevo- alios qui me exhilararent.
lentiae votum, sed jusla relributio eorum : quia hoc; Et ego factus sum. Sic in quacunque senlentia
est opus eorum, id est hoc promeretur iniqua opera- conlinua : El quia genua mea infirmata sunl, ideo ego
tio eorum, qtii detrahunt mihi apud Dominum, id est,, sum illis factus opprobrium. Viderunlenim me tanlum
qui mendaciis suis quantum in se est, spoliant mej extrinsecus, id est, consideraveruut in me solam iu-
divinitate, quacoaequalissumDominopairi, dicentes:: firmiiaiem, non diviniiaiem. Et ideo tnoneruiit ad
Non esi hic homoa Deo, el siroilia. Et qui praelerea i conlemptum meum capila sua dicenles : Vah! qui
multa ioquunlur mala adversus animam meatn, dicen- destruis temptumDei, el similia. Quapropier, Domine
tes : JJic dixit, possum destruere templumDei, el in•t Deus Pater, id est quem facio raihi Deura, et non
triduo hoc recedificare;et: Jiunc invenimussubvertere e sum ego mihi Deus, sicut Adam voluit sibi esse
gentem nosiram, et probibenlemtribula dare Cwsari,, Deus, adjuva me in perlicieuda obedieniia, et salvum
et multa lalia. Et quia ipsi inlendunt addamnatio- me fac resuscitando iion p.roptermerituin, sed secun-
riem meam, ideo, Domine pater, tu dico Domine e dum tuam mhericordiam. Jil ideo dico salvummefac,
 - 1054
1033 1N PSALMORUMLIBRUMEXEGESlS. — PSALM. CIX. '=•''
ut sciant inimici, quia hmc res, scilicet passio mea, Anitatem;
J huic, inquam, Domino sic agenti, paralum
est iua manus, nori ipsorum manus, id est, proveriit est cor meum, el laudem meam ne tacueris. Dixit
ex tua potentia et dispositione, nOn ex ipsorum po- Domintis Pater hoc : Ego sum principium, totum,
. leslale. Ei-yere eslindnus lua, quia tu, Domine,fecisti, id est, ego et lu sumus principium, rion Hainen inde
id est, permisisti eam^sciiicet passionem et tribula- quod duo sint principia, sicut nec duo dii; quia
lionem mearn. Unde alibi : Norihaberes poleslatem quorum eadem est potentia, eorum eadem est es-
adversum meullam, nisi libiclalum essetdesuper. Vel sentia. Quasi dicat : Prtnctptum sum tecum, non iri
aliler, Sciant, id est experiantur tandem inimici, obscuritate luoe infirmitalis, sed tit die, id est in
qui minc cognoscere nolunt, quia hwc manus, id est claritate luw virtutis, id est, divinilatis; secundum
ego siim manus tua, per quem tu omnia operatus es enim divinitatem idem est cum Patre. Quasi dicat
ab initioet arile saecula. Et tamen tu, Domine,fecisii ipse altestatus dicens : Qui me misii, mecum est, et
eam rrianum, id est me secundum humanitatem. Vel non reliquit me solum, quia ego qum placila sunl
aliter : Sciant, id est, cognoscant inimici, quia hwc ei, facio semper. Et item : Ego in Palre, et Paler
res, id est, passio mea est manus tua, id est, magna in me, et mulia talia; et etiam suni priiicipiiim in
potenlia tua, quia tu, Domine, fecistieam permissiohe splendoribus sanclorum, id est, in Spirilu saneto, qui
tua ad meam magnam clarjflcationem. ideo diciiur spiendor sanctorum, quia sanclos
Mdledicent illi. Vere tu fecisli, non ipsi, quiaipsi splendidos facit. Deberetaulem dicere: Insplendore
matedicehtmihi deprimendo, et tu e conlra benedices sanctorum; sed propter divisa dona Spiritus sancti
exaltando: Et quia maledicent, corifundanturideo pluraliler ponit splehdoribus. Unde et alibi diciiur:
bona vel mala confusione, qui insurgunt in me. Seiy 1l> Hwc aulem omnia operaiur unus atque idem Spirilus.
vus autem tuus, id est ego, non dico laeletur, sed Et quia de qualilate non erat dubiuin in Spiritu san-
prae nimia ceriitudine dico quia Imtabitur per resur- cto, sed propter humanitaiem assumptam, dubium
fectionem. posset esse in Filio, ideodeillo tantumprobat. Quasi
Induantur. Quasi dicat : Ita confundaritur, ut in- dicat: Vere principium sufti tecura : Nam genui teex
duaniur confusione, id est,.maximum pudorem inde ulero, id est, ex inlima subsiantia mea, qua occul-
habeant iri bbnuiri veiin maliim; iiligut detrahunt tus sum quidquid sum; non qiiod Deus habeat
inihi, et non tarrien exterius, sed eliam inferius. Vel uterum, sed ad solam sirnililudinerndicluni esl. Et
rion lantum apud homines, sed apud Deum; hoc-est- genui le ante luciferum, id esl, ita ut dignior esses
quod dicil: Operianlur confusibnesua sicui diploide. oirini creatura, quia etiam dignior illo angelo prirj-
Diplois est duplex veslinienium, et ideo per diploi- cipe; quem cum ego fecissem luciferum, ipse super-
dem uterque pudor recte designaiur. Ego autemnon biendo fecit se mortiferum; vel genui te anle lucife-
dico confiteor, sed cerium est quistconfiteborDomino rum, id est anle omne tempus, ut per digniorem
in ore meo,vitulos, scilicet labiorum, ei offerendo. Et partem, id est luciferum, omnes stellas accipiarnus:
nimis, id est, valde confllebor ei,'scilicel non tan- et per steilas lempus, quaeut auclores ethnici et ca-
Inm voce, sed etiara opere. Et laudabo eum in medio tliolici dicunt, creatae stint ut essent in signa et
multorum, id esi, inier mullos, in Ecclesia s.cilicet tempora, et dies et annos. Et si ante teraptis eum
caibolica; vel in medio, id est, in corde multorum. genuii, necessarium est ergo aeternaliter etim gigui.
Et raerilo (quasi diceret) confilebor ei, quta aslitit a. Unde merito genilura illa est iueffabilis- Juxta
dextris pauperis, id est, mei; boc est, qtiia fecit me,, quod ait Apostolus : Generalionemejus quis enarrabil?
eligere poliora, videlieel seipsum, ad hoc ut salvam C < Quasi dicat : Et ijuia genui te ex utero, crgo pro
aniniatnmeam et meorum apersequenlibusliberando, expefla militia, pro humililer expleta obedientia
ne vel ego vel mei ab ipsis vinceremur. sede a dextris meis, id est^ recipe me de labore ad
IN PSALMCMCIX. aequalitatem meam. Nota autem quod et sedere im-
perando dicit. Non enim imperarnus nisi minori, et
Psalmus David, • sedere, et siare, et hujusmodi positiones tantum re-
ARGIJMENTUM. rum corporaliura, quapropler respectu soiius huma-
nilatis dicit: Sede a dexiris meis. Sedel eftim el in
DeDominoChrislo cauiiur, sicut et ipse Pharisaeis excelso et in occullo. Excellens quidem est, ut do-
exponit. ltem vox Ecclesiaede Patre et Filio; minelur : oceultos vero est, ut eicredatur, eljoslitia
EXtLAKATIO. • illa perficiatur, de qua diclum est: Jusius ex fide
Psalmus hic de incarnationeDomini, et de ejus di- vivit. Etille de qna alibi diciiur : Cum venerit Spirilus
vinitaie plenissimebrevilerquedecanlal. In primo versu verilalis, arguel mundum de peccalo et de-juslilia,
et de judicio. De peccalo quidem, quia noiicredunt
propheia -refert, quw Pater Filio dixerit, naiuram si- in me : de justilia vero, quia ad Palrem vado, el jam
mul deitatis ethumaniiaiisosleiidens. Jnsecunda di-
visiorie Paler naluram ejus divinilatis pro mddtilo non videbitisme. Haceenini estcredaraus. vera jiistitia, nt modo
riostrw capacitalis aliquaienus indicat. In lerlia pro~ in illum quem non videmus, Merces au-
lem juslitiae est, ut mundati corda fide,"lan-
phelareloquitur, usque ad finem, formam iterumejus , dem hujus illum videamus, in quem modo non visum
hunianitatis osleridehs. 1Tj credimus;
COMMENTAniUS.
Donecponam.Sede, inquam,adextrismeis, occultus
Dixil Dominus Domino meo, sede a dexlris meis. et indimovendus, donec venias manifeste, non judi-
Psalmus ipsi David, id est prophetae ailribucndus. candus, sed judicaturus : et donec ponain inimicos
Propheta plenus Spiritu sancto, in quodam.secreia- luos scabellum pedum luorum, id est douec subjiciam
rio niysteriorum Dei praevidet a spintu iutus praesi- tibi inimicos tuos. lnimicos vocat quoscunque pec-
dente, el interius eum illuminanle occultam dispo- catores invenii, sive postea facti sunt ex iiiimicis
sitionem Dei patris de incarnatione Verbi sui, el de amici, sive in inimicitia periiianserint: quia omnes
regrio ejus, et de sacerdotio ejus. Et quod in occulto elsi occulte, seraper tamen ei sunt subjei:livciim
praevidel, hoc manifesie praedixit : et quod secrelum autem veniel judicaliirus, Uinc nianifesie pedibus
erat, cuin magha liducia propheiavit. Hoc auiem ejus sobjicienlur. Et alii quidem habebunt ibi locum
fecit ad corfeciionem et inslruclionera illius pupuli, pcenae, alii. vero locum misericordiae, qui biimiliier
quem lam duri cordis et lantae cervicositatis praevi- ad ejus iniilaiionem obedienlia implebiuu locum
dit futurum, ut ei regno ejus obviaret, et sacerdotio poanae, qui obviabunt ejus regno, et coiuradicent
conlradiceret. El. incipit ita : Dominus Paier dixit ejus sacerdotio.
Domino Filio.suo secundum divinitatem, Filio au- Virgamvirlutis tum. Converiit se ad ipsum filiuui,
tem et Dominqmeosecundura humanitatem; ei nani- ac si dicat: Jioc, inquara, proraisit tibi Deus I^ater,
que dalum esi nomen, quod esl super omnenomen. Et efrev.era implebii; quia Do.tninusetnittei in oinnes
ideo vere Dominus omnium secundum eiiam huma- senles virqam virtutis iiws,id esl, regimen potentiafs
PATHOL.XCIH. 33
 1033 BED.& VENEP.ABILIS.QPJ>.PARS JI. SpCT. H. ,-r ftJOBJA.ET SPURIA. IPoC
tuse, Scjlieet jit regas eos in virgq ferrea, jd esj, jn 4' cnndum .diy.jnij,alfim,fluus aufem meus el peps se-
jnre ilexibiJi 'juslitia; Jjinc Petrus appsiolus ait: cunduni humariiiaienil cii[ dixisii: S$<i§fldexirh
Qttemoportet repetere cceip,m, donec impieanlur tem- meis, elp, TecHniprtricjriiMm in flie yjriujis tuw. Ei ije
pora gentium. Dictimi esf 'ad sirnililudiireiri| Dbnec luijus yaper,do|.,iojjirasii. llie,' id i.nguani, JJ>p)iiinus en.s
ponam: inimicos. tttos, scabefium fedum luofuiii. '.Uf 4 dexlris iuip, cgttfregitreges, "egi,"cpnfriiiget din-
aiibi dictum est: Incipigndp ex Sion,' |d es.t, ex Ju- nes supe.rbos sj hdn iri riocie iraj srirje,'sciiipet,' {jijrn
(Jaicp pppulp; sicut .Aposioliis siii : Qporfet' eni.hi excaecatihtpfiu^ occijlle,ctini* sallenr cpnteret e'psp'di'e
pracdicare in npniine ejiis pceniteniiametrieiiilssip-a ifw sum, \c\ es.ij taridem mahifesiaia erif'Vjiis
iiem peccaiqrnm per pltines gentes, jiicjpieiido ira."|)ndg ajibi: Sjipex gufin perg.ceefg]erii,cbllidf-
Jerqsalein;'ad hoc, iriquam, eftiitet Pater'.v'%ani luf. .Jnierjm'?utem'qm^ \c\ i^t,
virtutis ium, ul domineUir tnmedio'iniiriicgfumtuo- occuliuinjutjieiiuh exercebit in dhihibus'na(fe)ji'^!fs,
ruiri. JJiita fiat, ciomiriqreseiljcet,' est, id dominium gtiia'rrii'nas,'id est illps qui rijinarn suflm aiiendiiiit,
iiattibi, vel dominuini qb.iineiiinie^ioiniihjcpriihi ej humijjiatem irnp,!e$iiin'(.' Uhde aTjbi: 'J3njii!s"tia7/ts
tuoriim, id esl inieriiiirnicositips, yelin^cprdeeqrurni exa/t0t)tttiri"Vel aliter'.: Impleb.iirufnqs peccatoriirri,
' jitravit potnitius et rion pm.iiiiebii fujij. <^u'a'si jjjoat: fayfeiidqi scilicef, iit qui sordiilqs esj. sqidescaj'a'd-
J|aecfsiipra dicla, dixi.i Dominiis |]a|'er de"'regri6'lh'o. liuci Et cbn^wassqfjtt,'id esf cprjieret capilq,"'it!esj,
Qqi|";iiileni"detu sacerdotip ? Juriivil, utiqije "el pon ce.rv;c,psilaigs.-m.ui/tbrpi,'tiViia.c ierfa, quoi:urri(|am
pcerifleb.ileum, essacerdosin miernum', 'eic. £ oiest qrijfJemiii maliim, ''ciudriimdaiii yerq jn'bo'n'um.' E^
eiijni praedieia series or.dinelegi sic f'||'p4n.umis-P,'i('|eridedquasi.Vjicat': Et'"'taii'dem' jujjipabunt, 'et pujic
iiiiit Domino Filip sno secsinduni^diyimtalem.Filip ca^utshiini,' id esi, omne jiidicijim
?!uiemtnep ei. boniinb securidyiniirimaM istiid Bquidem.ixa/ra^tf
dedit Paler Fiiio,'^uia'Filjiis iVomiriisest. 1^1 prd-
. experta jiistiiia, pro buniijiier"coiiipieta^pbedieiVlia: pierea exaltayit caput, qiija factWse|f p.bediens Pa-
'Sedeadexiris meis, dccujtus e^iiVdimoy.eridiis^,doii.eciri. iloc est rjuddaicii^^Qma^iett^^ton^t.^.i^ via,
ponam inimicos luos scatieilujiiifpfduiii(iiofuiii,r''til Torrens esl fluxus nqslrae morialilatis. Dg hoc tdr-
prius!' Et veie qhod clixiti i'mpliem't';''r^uya'Wdminu? ren.fe^erJbutiVftel^iliJi bibiti yeriienSin iiiiiic yilaiii
entitfet virgatri viriutis iuw, incipiendo "'' exSibn, siciit nasceiifJo,:rii6rierido/rpaiieri(lpi Seij"in'iiiii iantjiro,
"• jil.est, '""mirariscursu lhqe'brb.it,' quia' imniiiiiisab
pfius.'
"Teciim principium. Sic cpnlinuatur: Meiito tibi dmnipeTicaiofiilt; iipbauteriViri mora slaiaria fnde
dico: Sed$ a dexiris iners: q\naego'tecum |rmctpttitrt; bjbimus, '""" ijula cafriis'ipori'c^piseen
sicut priiis, et hoctjiiasi VJicaf:'Et's'iiho(i appSruit ' ' IN'PSALMUM CX".
in noc.ie infiriiiilatis"iuae',sc|!i.c^j'qhahd6"prd_ ndbis '.'
tradilus0 esl, passsis:et'se'|iullus, apparei)it\iii'die'illa', Alleluia.
quancjo declarabiluf 'vifuis iua, scilicet''qiianclo^yg- ARGUMENTCM.
riiet'ininajesiaie Patris"et saiictpfii.m'arigeioriiiii,' - k
Gratias agit David pro beneficiis populo collaiis,
iitiift ^q(iaiido's>S
yispiendbribus sanciorum,'aiibi":' 'iVciiisple rj
dificabujit <it' soL.Uiide pvBetipoepro";sofuia captivil'aie Ba:i)Vlo'iiica'.
FutgebHtrit^usfrsicul VoXEcctesiaedeCiiristd 'I^liter,
•< ••-
sol, etc. Sequilur v.ox'propbelae. i||o ajueni payiil ctiiii'laude.'
'genui ieVsed ey solo virgiins'tfi,eyosirie riliijua iiiairi^ EXPLANATIO.
.--••< \-
taii compiexidiie, 'quori"iYuili 'alii'cpriyen'it. Gigiiuni.C Laudal D.omintimpopulus suus, qui a nmndi clacle
fen(m!'aiii"e"^ iiierd,'""ie.A\ 'iioii' siiVe^ddnSrigali' cpra;' "i liberatusviliorttin nescil iuslinere servUium. Psalnuis
plexiOne. Etneniii l'e qriieJficifefiim','\A e.si, aiite piii- isle primus apud Eebrwos inlegro decurrit alphabeto,
rieiri'cfeaiurain,'sicu'f'prijis, v*ei'!anleiufcrleruiii,'id licet multi el alios supra secundumordinemliuerarttm
eitr anie :dieiri. Naius 'est1 eniiii'Cbnstus iii'iidctei scriplosputenl. Nqm in. i/{isvel desunl aliqum lillerm,
qiii venit 'toliere npcteih. Ef be'ne dixit : Geririiie. vel supersunt; efhoiihuWquaih^cuiii unus versus sit
Si erii'ra"Dayid^enui.t"Jesse,Jesseauteiri Ma'riSiri,'et brevis, aller infmitq loitgitudjine protenditur, ex quo
Maiia Christum ;'gettui^eCpafi^'CliiiyiUinV''Sl":"',-: pulo observationehoc tegeniniin
";:JuraviiDbtitinus, sludio scriploris
Q"hsi dicai': Geiiiii quam
'teyinquani, effeclum. Denique et Sepiudtjiritdinterpretes, quia ali-
ad^ lidc ut'esse's"'sacefdos !ii seleriium; sicui refiera qitisin eis scruputtis itascebalur, pbnere in iraditione
erisfquia Dbminus Patei jtifavii," id est, fifhiitef Hebrmas lilleras notuerunl. Poptilus bealorumdiver-
(pqhsiiluit, et' iia' qudd rion' pcenitebit eiim, id"est, sis tnundi paritbus aggregqlus. Primo ittgressu psalmi
qiibdhdc non imrnutaJiit.Solehieniiniidiriiiies-unde confiteri se dicit Deg, in cgitcjregalionejuslvrum, ubi
pqeriitdht iminuiare.' Quid,' iiiquarii,' jiiravit'? iioc
'Tu ndn secuntiuih' ordiiiem ^i'mUfn&/laus,'',eysihe'fine pfmcgnium.'Secutido'dicit
scilicet, es"sacerdps, jpifeffes^fcJrJ^/bso/iHU^erc' s^f/a/ios.*airifve>z^uni co»i-
'"ip.piMtKis*,
j^afoii; .qhbd sacerdqiiUiii fiiit ad temptis : sed"se-
curidttntbr&memiieichisedech?quOddst in mternuth. pfoiiiitieriSi\it hmreiiifdieiri''p\!licticim'avjiiissimd in-
el 'viriVim dbiulit D'6- JeWffiiS &'^ef7Mityitl(,r'Ter'tto"V^e/n^'fo'|" f<t-
asse)rtiC"XV^r/s'f
Mielciiisedecii'piihius''p'aheni" ridvunimiefria'gralia'cdrisecmium.
mind;' lioc sacerddtio fuiictiis est Cliiistus, quahdd rigsfeVlfsiaitieriiuiri
Pfifnd jiarsconiiriel Xiilerdssex,'secunda 'decein,tertia
siirrieiips!tim inaracfucis bbtulitDeo Patri prbiiobis, sex. Sicui auiehiparvuli periitiefds erudiuiiiur, ul ad
ipse'veruj"ei'hbs(ia'faciiis. Vita JJ
eiiimejus esi'paiiis, : sapienliam proficiani, sic liujusiribktpSaimirudib'us'et
quo reficimur. Unde alibi : Caro enim med veifesl incipientibusdantur, ul prinWrdideorumquasi quibus-
ctbus'. Passi'd ejus''esi calix ille, "de'qub dieunri est: dam elemenlisinstruanlur.
Cotii Domiriiinebriarisqiiamprwclcirtis''est'!Hiiiicjia-
herri^ethocvihtirii quotidie EcclesiabfleVt, irriiiando COMMEKTAIUUS.
•friiaeejns"huiriiliialem etpassionerh.' Et idfeoiaterdos Confuebdrtibi, Dotnine, intoldcordemeo. Alieluia.
in"''a7tei'nuni'."Scieiidam aulerii quia qiiod dicithr poe- Dies illi"tjuos denari'6 numero'qu'aier ducto iii 'moe-
nitere, noh diciiti^iiisiau siniilifudiheni.Noiieuirn rore et"carnis 'atfliciiohe' agiinus aiite lietiiianire-
pdSriiteniia'cst iii Ded, quiii niaieiactum rion cadit siirfectiohis,- sighilicani':pfaeseiiteih viiahi, fn qua
ih!eriin, 'ctijtiscohsequeiisestpoeiiiteniia. Sedijuando 'carhaTeinhoslraih delectaiioneih quasi tfenis"jeju-
ri6s'!;grav'iief'peCcaihiis, Videtur quasi Deus dispo- riioruih et oiriiiiuniboiiafuin^actibnuhi quasiTehipe-
suisse, ut"aeieViiaiitefiiiorianiur. Qiiod reveraiace- rafe debeiiius,' iiggravati ii'ige'111'isc'en'tes, fethabiia-
remus, si peririaherenius. Sed si rios poenitet cul- ciiliini nbsthihi !qiibVJ' 'desulrerest^Superindui cu-
pae, poenitet et Deuih pcenae; non quod nbs moii pieriies.'llli auieihdies i'n 'quibus cahticurii laetiiiaJ,
disposuisset, quia" sf disposuisset et ita essel, sed idest; ailehiia, 'Freq'ueniatiiir'-.u'sque ad fliem rjuih-
quia videbatur propter nostrura peccatum. quagesimtinf, in quo aceep'i'riius!; spfrilum Ubefldtis,
• flomtiuis« dexiris luis. Convenii se ad Dominum non timbris, in quo'ClariiaiiiuPAbbd paier, sigriiiieairt,
Paifefti propheia; Qiiasi dicat: Vcre, Domine, quod annum j'ubilaeuni',"idestj' verie'rehiissiohis" el"liue'fL
disposuisti, perficies, qiiia Domirius Filius tuus se- tatis ahriuniv Quem jaih hSBeniusv'inspe,, et si hbii-
V;%1 IN PSALMQRUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. CXL 1038
duni re, per spem resurrectionis Dominicse. Spe 4f, Memoriamfecil. Secundum hanc sententiam ad
enim salvi facli sumus, exspeclanles redempiionem primum versum conliniiabitur hoc sic : Ideo meriio
corporis noslri. In bujus lemporis consideralionem confitebor Domino,quiamirabilium Dominusmisericorset mise-
plebs Clirisii liabens pectus plenum lietitiae, eructat ra.lgr memoriani fecit suoruw, ut supra
in laudem Dei, qnia loquiiur hic corpus Christi jam dicium est.
per spem resurreGliohisejus ab omnihus inalis libe- Memor erU. Dgdit, inquam, escam limentibus se,
ratum, et malignis homiriibusel si nondum locali- et per h.aiicpiemoriam.memorerit testamenti sui, id
ter, lamen moraliter separatum, dicens ita : o Do- est, coniirmavit promissionessuas, nonquse ad tem-
mine,conftteborlibi intdlo corde meo,"\Aesi, laudabo pus fuerunt, sed quaesunl ttt sccculum,id. est, non
te ei hic per spem, ei iandern in re in omni angulo carnales, sed spiriinales. Sarciilumpro aeterno ponit
cprdis niei. Positus siun tn coniiliojustorum', id"est, propter «twv Grapcum,ut supra dictum est. Et vere
apostolorjimet alioruih sanctorum, scilicet, ul non memorerit, id est, quia annunliabit, id est, manife-
quseramqiire mea sunt, sed quae Jesu Christi. Hoc Stabit populosuo, id esl, populum graliai primili-
enini est consilium juslornm. El quia hic sum in vuin, sicut sanclos apostolos inlelligere 'fecit tiirfti-
consilio, ideo ero in congregatione,id est, taiidem tem operumsuorum, id esf, vim et sigmficattimsa-
eis aggrcgabor. Quisquis enim hic non est in eorum cramentorum suorum. Sacramentum enim est sacrae
consilio, non laiidem erit in collegio. rei i-igiium. El manna ftiit sacramentiim, quia fuit
Magnaopera Domini. Qnasi dicat: Quod confile- sjgnum veri panis qui de coelo descendit. Talium
bor Dominii, hoc non ex" me Jiabeo, sed ab ipso, sacrameniorum vim Dominus notificabit apostolis et
quiii opera Domini in me sunt magna. llla dicq"ex- n\ fjliis consortibus eor.um, ad hoc, ut det iltis hmredi-
quisila, id est, perfecta. Exquisitum cniin aurum, latem gentium, idest, det illis gentes in hseredita-
dicitur perfeciumaurum. Et ideo perfecta, quia sunt lem. Sicut illfi qui dixit: Prmcipe divilibus hujus
euntia in omiresvoiuttlaiesejus, id est, quia in riullo sjeculinonsublimesapere, etc. Haecel similia gentes
ei repugnant. Et si aliquis quaereretquie illa opera tanquam harreditalem-excolunt. Sequitur :
dicii, ne aliquis de suw operibus prsesufnat, corifes- Qpera manuum ejus. Quasi dicat: Quamvis dico
sio peccaiorumest opus ejus in me, id esl, hocqiiod qiiod illa excolanl gentes lanquamhaereditalem, ipse
ego confitebor peccaia, rion aliqtia mea nieriia,s"ed tanien Dominusidprincipaliier hoc operatur, quia
ipse operalur iri me, et magnificenlia est eiiam ejus sQp.eramanuum, esl, poientire ejus sunt tierifas'el
opiis-inme. Gonfessioest peccati improbalio, maghi- judicium. Haecest poieniia ejus, operatur in eis ve-
ficenlia vero est peccatoris justilicatip. Quid enirn ritatem, id est, iu praceplorum completionem et
niagniliceniiusqu;(mde peccaiore faceie justum, de judicinui, id est, discretionem inter bonum et ma-
damnato eleclum ? El hic (quasi dicai) niagnificeh- luna, et sic eas excolit. Quaeduo, scilicet, veritaset
lia non est horaria, sed sempiterna, quia/wstitia, id judic.ium(qtiasi dicat) sunt madaia ejus. Elideo ficle-
esi, jiislificalioejns mattel in smculumswculi. Qtiod iia, quia omniamanclalaejusfidelia, id esl, non fal-
ipsa jusliiia sitwterna, quia finiiur cuiii bomine, lentia, sed ceria, quapropler servanda. Et non sunl
sed reinuneratio justitiae,quia jiisiitiani (ac si dicat) horaria, spd confirmala in smculumswculi; et |ioc
per hoc operatur in mej "quialpse' est qui "estDo- ideo,Jquia sqnt facta, non in uiirlira, sed veritale;' et
minus inisericorsin effeclioue, miseralor'in exhibi- Sunt fapia in mquilate, non in iniquitate, sicnt oculum
lione, fecii memoriammirabiHumsuorutri,' id est, v prooculo,denlem prodente, ' et similia,• erant,inquam,
'"
signorum in deserto factprum. In desefto eniin non recie intellecta.
manna pluit de coalo, el aqiiam de pelfa produxil, Redemp.lionem mis\ilpopulosuo. Quasi dicat: Ideo
pluraque lalia fecil. Et hdrurh signofiim memoriahi haec mandaia confirmata sunt in 'seternum, cdhfir-
per significatafecit, quia omne sigriificaiuirimerrio- mala, qnia noq sunt facta per «ervum sicut iila
ria est sui signi. Et Ostendit"quoihododicit: Dedit priora, sed per. Dominum. Nahiqtie DomtnusPater
escam timentibusse. Misit enim 'panein vivum de populosuo id est, populo novo constituendo misit
coslo, qui est vera iefeciio oainiuni fimentiumeuin illuni. , . .' . . . . . . . . ;' . "." .
•casio limore, querii panem nianna signavil. Aliter
quoque versus ille praedictus'legitur: 'Magria opera IjS PSALMUMC^L
Domini. Quasi dicat: Merilo corifitebor Domirib, Alleluia reversionis Aggaeiet ZaciiariEe.
quia opera'Domini sunt magria, scilicet,' quia htil-
lum cqnfiieiilem misericordiii deserit, Vfuiailiullius A^GUSIEQT.rjM.
itsiquitasimpuniia rehrariebit, cuni hon parcii etiam Omnes in commune ad studium viftutis instituit,
(iiiis quos recipit. Eligat ergohomb quod velit. Quia qui etiam frucius jiqprj ppera cqnseqnatur, adne-
noii sic sunt constituta tipefa Dofnini-,ut crealhrain ctens divitias ihtef'alia, despectusque hostium com-
libero arbiirio Creatoris eonstiluta siiperet voltriiti- memorans, quod revefsis'*a'Babylone collaturn esl.
teni, sicontra ejtis facialvolunlatem. Non enirhvult Aliter, vox Ecclesiagde Chrislo.
Deus ut pecces, fiam pr.ohibet. Si autem hoinopec-
caverit, non ptites hominehi fecisse qiibd vpluit, et EXPLANATIO.
Deo aecidissequod noluif." Sichl enirh vult Deus ut; ** Aggwuset Zacltaria.s.prdphetm,qui post ir/iiismigra-
iuin pecces, ila vull confitenti pareere, ut convefla- lionem Babylonis sub Dario rege mttllo posl tempore
lui" el vivat. Ha poslremo vuit pefseveraritem in fuere quam ista canlatg.stjjitj,reversiin Jerusalem, cum
peccaiis punire, ne justitiae poientiairi conliiinax reparari lemplum viderenl, laudes Dominomagna ex-
evadai. Qnidquid ergo elegeris, oninipotenii libn sultaiione profuderunl. A.dquam siiniliiudineni'el hic
deerit unde suam de te conipleat voluntatem. Et• psalmusinlecjemmialphabetitillerisesl conlexlus,quem
ideodicit: OperaDominisuntihagha. Quaesi sint ex- post ab.soluiionempeccatotumperfectissimadebetCliri-
quisiia, id est, diligeuter considerala, videbuntur ten- siianus atacrilale canlare. Per to.lum psalihum pro-
dere in omnesvolunlqtesejus.complendas, sive par- pltela loquilur. P.rima admonilionequid fdcial bdatus
cendi
" sive piitiiendi. vir, el quw bona mereaiur, gslendit. Secunda adven-
'
Quasi dicat: Idep,vere lum Dominisignifical,per quem hominesex peccatori-
'''Confcssweiriiagnificent^ia.
mdgriasunt oriera''/^otnitii ,"quia confessioel magnifi- bus el impiisin ceternuin'beciitesse prgmerehtur."'Ter-
cehlid, id esl, peccatr iiiipfobaiio, el peccatpris justi- iia iinpiis contraria provenireiestqiur.' Prinia divisio
ficatio, est dpus ejiis ih Veiriunerandis. El justiiiai cgntinetlitterassex, ieciiridatredeciin,lerlia iresl tp.n-
ejus, quapi, scificei, sit jusths, est in daninandis, utt giludinemautem versus'quiiii cetiiesiinodecimbociavo
nulluni nuriccoiiUlentem deserat poeua. Ha?c, in- psaiiriolexilur, in Itisduo explehi vcrsicuii','uiquod
qna-.ii, justilia manei in sceculutnsceculi, quia nuu- ibi efficilund"liltera, iiic duwciiversce'effi.ciarit secrin-
quam parcit iniquitati, nisi tu non parcas ei, 1
Quod dutn ofdinemse sequenles.
enim tu puius, hoc soium ipse non punit. X
 1039 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 1040
COMMENTARIUS. A Quanlo enim servitus in nobis mulliplicabitur, lanto
nomen ejus in nobis augetur. Et haec benedictio no-
sibi ipsi. Juxta quod Salomon dicit: Miserereanimm minis ejus incipiat ex hoc teinpore, ita ut nunc, id est,
tuee, eteris bene plucens Deo. Et hocin secommen- -promisit indilaie, quia qui promisit veniam poenitenti, non
dat' id est, proponit se exemplum aliis. Et merito, ret diem crastinurn dissimtilanti. Et perseve-
quasi dicat: llic lalis est jucundus usque in swculum,id est in aeternum. Et fiat non
juslo, quia dis- . in altero
pvnel sermones tuos, quibus defendatur in judicio. quod dicit:populo lantum, sed in utroque; lio.c est
Sermones sunt bona opera, et est Iracium boc a si- Nomen ejus sit laudabilea solis ortu us-
militudhie causidicorum, quia sicul illi anteqiiam que ad occasum,id est, in Judaico el gentili populo.
veniant in judicium apud se disponunt qualiter in Per ortum enim solis Judaei designantur, quibus per
rei defensione cuique personaesit loquendum, et per legis praecepta cognitio veritatis, et sol justiiise il-
hoc tuli contra adversarios sunt, sic bona opera in in luxerat: per occasum vero geniiles intelligumur, qui
futuro judicio cuique juslo erunt tulum refugium. Et occasu veri. solis erant, quia crealuraj creatorem
vere disponet sermones, quia non commovebitur ab poslponebant. Excelsus super omnes genles Dominus.Ideo merito
illis, donec perduceret eum in auerouni. Velaliler:
Merilo dtsponet, quia per illam disposiiionem hoc nomen Dominilaudatur et in Judseis el in geutibus,
Dominusest excelsusnon tanlum super Judico.s,
habebit, quod in mlernum, id est, in aHernitaieno» quia
commovebilurde dexlra ad sinislram. Ei sic eril in sed super oinnes gentes. Et quia parum esset lantum
aterna memoria ideo, quia justus. El vere justus, super gentes, ideo addit: Et gloria ejus est super
id est, ipse est gloriostis non tanlum super
quia nonlimebilva hac vita ab audilioneiriala, id est, n cozlos,
a delractione vel a mala persuasione. Vel aliter: genles, sed etiam super coalesiem creaturam, id est,
Per hoc merilo noncommovebilurhic & sermonibus, super angelicos spiritus. Et merito (quasi dical) et
quia sic factus justus in mlerttaeril memoria, Et ideo ipse super gentes, el. super cwlos est gloria ejus, quia
non limebittandehrao audilione mala, scilicet, cum minussolus vere est Dominus. Quis enim aliler Do-
dicelur reprpbis : Ite, maledicti, eic. Et merito non sic dorainaiur sicui Deus noster? Ei ostendit
timebil, quia cor ejus pctratitm est, etc. Vel aliler : quoniodo Deus noster dominelur dicens : Qui hqbitat
in altis, id est, qui inhabitando facit allos. Quod
Nonlimebii, inquani, in praesenii ab audiiionemula, enim
sed potius cor ejus paralum est sperare,hon in mundo, non ccelestes spiritus perstiteruut in veritale, hoc
sed in Domino, etcor ejus confirmatumest in spe illa. non soium habuerunt ex se, sed ex ejus inbabitatione. Et
Nec commo«er>itMi' habital in altis, sed etiam respicit hutnilia,
unquam inde, donec despiciat, id id est,
est, donec despeclabiles esse recognoscat, inimicos respecius ejus facit huiniles. Quia respectus
suos. Qui enim arnant ea quoe videntur, inimici bili ejus est in cmlo el in lerra, idest, inleriori raiiona-
eorumsunt qui ea quae non videntur praeferunt his creatura, et in praelatis alios complueiitibus, id
quaevidentur. est, in coelo et in subditis, qui designamur per ter-
ram complutam. Et hoc et in Judaeisel in genlibus;
Dispersit, dedjt pauperibus. Quia cor ejus confirma- iioc est
lum est in ^pe aeiernoriim, ideo dispersii quidquid cum quod dicil: Suscitans inopem, id est, Judai-
de lefrenis habuit, non autem meretricibus, sed de- populum, qui nec per liberum arbilriuni, nec
dit est pauperibus. Et ideo juslilia, id est, nierces erai. per carnalia instituta salvari poterat, et ideo inops
lllum inopem suscitat Dorniuusa lerra, id est, a
iustiliae, ejus manel id est, manebit, in swculumso> G terrenis
culi. Et veie manebit, quia cujus liumilitasa super- desideriis, quibus inhaerebat, faciendo eum
bis conteninebaiur in lerra, cornui id est, luimiliias, bonum ihopem, id est, humilem, nihil de libero ar-
ejtrs,virtus, scilicet, exallabilur,in gloria. Hanc atilem bitrio etidde legibus institulis praesumentem. Et pau-
exaltalionem videbit peccator, scilicet, qui praepo- perem, esl, genlilem populum in virtulibus pau-
' suit ea quae videntur, et tunc irascetur cuijusiius peratum, erigit per fidem de siercore, id est, de in-
quam sibi, dicens : fjuid ergo profuit nobissuperbia, dico fidelitale idololatrise, in qua fcelidiisjacebal. E.rigit
ad tantain dighilaiem, ut coiloceteum cum prin-
quid diviliarumjaclanlia ? hmc enim omhia abierunt.
Et fremet dentibus suis, quia ibi erit fleius el slridor cipibus, id est, ut concorporaret eum principibus,
dentium. El tabescet,id esl, ex tolo pra; dolore de- non quibuscunque,sed principibuspopuli, id esi, illis
ficiet, sed infrucluose, quia tunc pcehileniia erit in: ctiam principibus, suus qui sumini sunt in populo gra-
fructtiosa. Et ideo tabescit, quia tunc peribit deside- tiae, qui specialiler est, id est, sanclis apostolis.
rium peccalorum. Augnstinum enitn et Hieronymum Petro et Paulo
concorporavil. lpse dico, qui per hanc concorpora-
1NPSALMUMCXII. tionem slerilem, id est, Ecclesiamde gentibus, de
Alleluia. qua prius diclum-est : Lwtare, slerilis. Erumpe el
ARGUMENTUM. clama,quw non parturis; hanc, inquam, sterilem facit
Iwtahlemhabitare in domo, id esl, in Ecclesia fa-
Ad psallendi officia instituit auditores, docens eos ctam matrem mullorum filiorum.Quia ut Apostolus
majori cura laudare oporiere Deum, quia sit natura ait: Multi fitii deserlw magis, quam ejus quw habet
magnus, et voluntale beneficus. Aliler, voxEccle- jy virum. Dictum autem hoc est ad eain simililudinem,
siae de fidelibitssuis. quia uxores illae quse nonpariunl fiiios, non toiam
EXPLANATIO. dotem obtinent; illae autem quae pariunt, et totam
dotem possident, ei in domo manent.
Verbatiluli subsequenspsalmusexponil. Nam cum
sil alleluia laudale Doniinum, ita el ipse fecil inilium. JN PSALMUMCXIH.
Propheta David in prima parte commonet devotos,ut Alleluia.
taudesDotninojugiler exsolvant, el in loio orbe prw
dicettl. Secundaipse facit, quod alios tnonet. ARGDMENTOM.
COMMENTARIUS. Recordatione priscorum gestorum ad notitiam
' deitatis audiidres instiluit, et suflVagio divinorum
Laudale,pueri, Dominum. A lleluia.Psalmum islum beneficioruni exsecrationem conciliat idolorum. Lo-
' superiori quidam et ila continuant : Quandoquidem
cor esl in Dg- quitur autem ex persona populi, ipsosque inducit
'Cojus paralum confirmalutn sperare mutuo sibi conferentes, qmbus quasi principiis di-
mino: illius cornu exaltabitur in gloria. Ergo malilia vina apud eos agnilioculturaque adoleverit.
pueri estote, ut sensibus perfecti silis, et sic laudate ESPLANATIO.
Dominuni. Qualiter autern laudalurus sic dicil :
LaudalehomenDoinini. Quisquis idoneumservom se Sicul ex diversisgclibus laus divina colligilur, ila
facit, ilie laudal nomen Domini,et sii semper bene- et alleluia variis narraiionibusel negoliis compelenli-
dictum, id est, adauctum in vobis nomen Domini. bits applicalur. Est cnim inlentio vsalnti islius, ul ini-
4041 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. CXIII. 1042
lio Hebraici populi ver tnacjnamiracuta plenitudinemA est, mundum qui vere.praecipitabantur habent ante
legis, qui esl DominusChrislus mundo prwslilum nun- vultum. Tales quoque videntes illum tam constantem
liaret, per quas simililudines rernm el hodie unum- exilum concutiuntur, et fluunt retrorsum, ita Crea-
quemque liberari approbat Chrislianum. Per totum torem habeant ante vnltum. Mare vero retrorsum,
psalmumpropltela loquitur. Pfimo modo commemorat, id est, mundum post dorsum habuerunt, eorum sci-
quia miracula Donnnus Hebrwis prwsliterit et populo Hcet quae retro sunt oblili, in ea vero quae ante sunt
Chrisliano. Secundo sub inlerrogaiione dicit, cur fu- extensi. Infendit autem, ut breviter dicatur, pro-
gerit mare, quare cursum suum Jordanis abslinuerit? pheta docere et exhortari nos in hoc psalmo, ot
Responsionemgralissimam jungens, a facie Domini posthabitis impedimenlis omnibus exire de hac JE-
lerram fuisse commotam. Terlio simulacra gentium gypto festinemus; ne, ut praedictum est, simus du-
inuiilia demonstrat adoratoribus suis, et reiigio Domini cenles jugum cum infidelibus, et dicit ita : in exitu
quam sit vitalis et saluberrima propriis culloribus con- Israel de JEgyplo, hoc est cum aliquis volens fieri
sequenterexponit. „ Israel, id est, volens venire ad Dei cognit':onem,
COMMENTARIUS. ,' exeai de ^Egyplo. Et in exitu domus Jacob de populo
barbaro, id esl, cum ille idem jam spiriiualiler per-
ln exilu Israel de JHgyplo. Alleluia. Legimus Is- tihens ad Jacob, exiret de populo barbaro, ut supra
raelilicum populum de ^gypiiaea servftute libera- diclum est. Ecce facla est Jttdma sanclificalio ejus.
tum, per mare Rubrum et per Jordanem exsiccatuih Quia fides cor ej'us circuracidit, et confessio purga-
tradoctuni. Quod propheta videlur hic repelere, non vit. Et Israel, id est, Israelitica terra facta est po-
ut historiam narrans, sed ad allegoricum seiisum B festas ejus, quia cum prius in ./Egypto essel impo-
invitans. Non enim legiiur in historia illa Jordanem tens, per cognitionem Dei factus est potens, ut supra
retro fluxisse, sed steiisse; neque fegituribi monies dictum est. Hunc exilum vidit mare, id est, alii ia
ut arietes, vel colles sicut agnos ovium exsultasse. peccatis amaricantes cognoverunt exetintem habere
Allendamus ergo quid admoneamur, quia et facla cor sperare in Domino paraturn el confirmatum, et
illa nostrae figurae sunt, et haec dicta, ut nos ipsos ideo fugerunt duobus iilis modis, quos praediximus;
recognoscamus, exhortantur. Quia si firmo corde et etiam Jordanis videns exitum illum, conversusest
relinebimus gratiam Dei, quae erga nos facla est, et retrorsum, ut supra diximus. El pro hac fuga maris
misericordiam quaenobis exhibita est, Israel sumiis, in bonum, et ex conversione Jordanis montes, id
quia vestigia fidei palris noslri Abraham imilamur, est, praelati in Ecclesia in virtulibus aliis eminentes,
ei sumus Jacob. Hle autera populus merito perlidiae et in fide constantes exsultaverunt, ut merito illi ex-
reprolialus perlinet ad Esau. jEgyptus vero, quae sultare debuerunt, qui erant arieles, id est, ovium
tenebrm vel afjiictio interpretatur, in figura hujus duces, quorum scilicet imitatione et doclrina hoc
mundi ponitur : de quo specialiler recedendum est, factum est. Et colles etiam, id est, minores exsulta-
ne simus jugum ducentes cum infidelibus. Sic autem verunt de fuga et de conversione illa, sicut merito
quisque idoneus civis in Jerusalem efficilur, si liuic illi qui erant agni ovium, id est, subdili illorum prae-
sxculo abrenuntiaverit. Sicut populus ille in terram latorum.
promissionis non potuit inlroduci, quousque de M- Quid est libi mare. Hanc interrogatioiiem facit,
gypto educeretur; et sicut populus ille de ^Egypio . non uf quod quaerit, nesciat aut dubium faciat; sed
exire non potuit, nisi divino auxilio liberatus : ita fj ut in majori cerliiudine nos ponat, Quasi dicat: 0
neuio huic muudo abrenunliare poterit, nisi divitra tnare, quod hactenus oblatrabas, quid est tibi quod
misericordia adjuttis. Et quod ibi serael figurabatur, modo ab amaritudine ad dulcedinem fugisti? El tu
hoc quoiidianis Ecclesise fcetibus in hac novissima Jordanis, qui prius fonlenr ad dorsum habebas, et
mundi hora completur, quia omnia fiebant illis in in mare influebas, quid est libi nunc quod conversus
figuram. Et quae tuuc futura praeGgurabantur,luine es relrorsum * Et o montes et colles, quid est vobis
praeleriia ieguntur, et praesentia cognoscunlur. In- quod vos tnontesexsuilastis sicut arietes, et vos colles
cipit aiitem quis de jEgypio exire, cum incipit cor sicul agni ovium? Ule ulique hoc fecit, qui vere est
suum Deo applicare, et suavi jugo ejus devolum an.i- polens et Doininus. Namque lerra, id esl, terrenitas
mum subdere, rccedens a prislinis ignoranliae suae commolaesl a facie Domini, id est, quia quidam qui
desideriis, quasi ab operibus luteis, in quibus fru- prius erant in .dLgyptoet in popiilo barbaro, reoe-
stra laborabat; quia utalibi diclum est, Manusejusin perunt cogiiitionein Domini, quorum exemplo tu
cophinoservierunt.Exivil de populo barbaro, quando mare fugisti, et tu Jordanis retro fluxisti, et ideo vos,
separat se a socielate blasphemorurn et a confor- monlesel colles, exsultaslis. A facie dico Dei mota est
matione inalignortim, et sic Judaja fit sanciificaiio terra non cujuslibet, sed Dei Jacob, id est, vir tui
ejus. Interroget enim Se quisque, si fules cor ejus populi. Quamvis enim Deus oinnium sit per natuu
circumcidai, si confessio cor ejus purget; quia non ram, hujus tamen esl per graliam. Et ideo dicit Deo
quod in manifeslo, Judaeus est, sed qui in occulio. '- Jacob, l»ei dico, qui pelram converlilin stagna aqua-
Neque in carne circunieisio est, sed quae in spiritu. rum; hoc esl qui seipsum qui quandiu cogniius fue-
Et si boc in se iuvenerit, sauctificatus est, et facla rat, quasi peira fuit importabilis; sic n.olificandose
est Jua-jeasanctiftcalioejus, et Israel, id est, visio et W moililicavit, ut esset in cordibus credeniiuin fons
cognilio Dei, fit polestasejus. Quia qui prius in JE- aqure salientis in vitam aelernam. Ei qui rupem, id
gypto erant impotentes, litini polentes, datur enim est, Paulum, qui vere prius fuit aspera rupes et in-
eis poiestas filios Dei fieri. Dum autem haec fiunt, tractabilis, et alios sanctos praedicatores convertit
mulla impedimenta saecularia occurrunt: obstrepit per noiiliarn suam tn fontes aquarum, scilicet ut ipsi
mare, id est, multae linguae"amicorurn carnalium monslrarent aliis aquas vivas, id est, doctrinain cce-
dissuadentium et aliorum lerrenoruin. Sed post- lestein et spiritualia dona.
quam coguoscitur exeunlis de ^Egypto cor paratutn iVonnobis, Domine. Quasi dicat: Ita, Domine, fac,
esse sperare in Domino, et in specie illa coufinna- da hanc gloriam, scilicet ut convertas. petram in sla-
tum fiigit mare, quia sublrabil se ab impedimentis, gna aquarum, el rupetn in fonles aquarum, non nobis
et sic panditur via ad spiritualem liberlatem exeuitti, majoribus, non nobis minoribus, id est, non merilis
vel fugit mare salubriter, quia saepe muiti ex ama- nostris, sed soli nomini luo glorilicando; quasi dicat:
ricantibus exemplo iilius exeuntis, ab amariludine Nemo putet merita nosira hoc effecisse. Non enim.
in duicedinem convertuntur. Jordanis eliam con- nos hoc coniroeruimus, sed sola graiia illius hoc
verlilur relrorsum. Per Jordanem qui descensus vel praesliiit, qui peccatores facit justos, servos liiios et
descensio interprelatur, illi figurantur, qui jam gra- damnatus elecios.
tiam Udei susceperuni, sed in amaricantes fluctus Super misericordia lua. Da, inquam, gloriam no-
hujus saeculi relapsi sunt, ita ut fontem, id csl, mini tuo, el hoc laiiier, misericordia scilicet lua et
creatorem suum haberent relrorsutn : tuare vero( id veritate, quae desuper est ostensa. Misericordia qui-i
16*3 BED^ VENERABiLis OPP. PARS 11. SECT. 11. — DUBIA ET SPURIA. 10U
deni, qua vocas, qiia peccata cqridohas : veritatem £A.jprobat repetito, qriia omnibus, quia pusiliis cum ma-
vero, oiia vbcatos, e'l veiiiehies reihurieras. Vocatos joribus. . ,'.„..
vero, et venire iioieriles damnas. Et ideo (quasi di- Adjiciat Dominus. llic iriaucit de illis aliis ovibiis,
cal) rogo ut pef haecosterisa des gldriam noiiiiniiini- iuo, qiiasi dicat: Domihus qui,vobis pfihtitivjs bene.dixit,
ne gerites (quarido pro dliquando) dicaril, id esi, adjicigi alias supei; iios, illas alias oves.adduCericio;et
vefsaliter dicefe possint ad imperium populi iiii: iia adjiciat, iil supef vo4 riiihofes, alios Inajores; et
ub'i eslbeus cornni? Soiei enini tale quid accidefe, super fiiibs vestros,id est, siiper subditos Vestios, alios
cum aiicujusbene nulfiti doinini seryurn innutrile se niiriofes. Et »ps utfiqhe, id esi, inajores et minores,
habeniem videmtis. Qiiia dicituf : Ubi est dominus sive de.primitivb ptipulo, Sive de secuiidario, fcette-
isiius? De illo auteih qtii bene et nutrite se hsbeiit, dicti sitiSj i'd est, seinpef aiigmeriiuirifecipiaiis a Do-
lioc non dicitur, itiio laudatur servus, laudatur et miho, qiii yos inajores fecii:cSltriii, adluie, iil semina-
doniiiius. retis spifitiialia; et vos ininofes terfdm , adliuc ut
Dominusaufeih. Qiiasi dicat: Ideo dico ne quando redderetis carnalia. Et non soluin vos pfaeiatos fecil
uriiVersaiiiefiriipibpefium illud dicatuf vel dicant: ccelum, sed eiiam fecif eceli «coeluift, id est, hominem
quia elsi dicilur in paleis, npndum iu granis : elsi in coeii Dominicum; ut essei coslumaliorum ccelorum.Ctdum
lerra, nohdum atitem iii coelo: quia Domihus hoster oniliis ciicg,sibi Doiriirib"colehiiuiii.hi eoehimhabilavit
fecii mniiid qumtuhquevoluil, in liis qiii simi coeliim, id
pleniiiidbciivihiictlis
hiiiiores dedit
cbrpofaiiiei\Terram autem,
cblendis
id est, seties ejtis; dniina eniin jusit, sedes est sa- est, ftliis hbminuin, id est,
pieritim. vobis praelalis imitatoribiis pairiarchafurii el pfoplie-
Siinukcra genlium. Quasi dicat : Deus, inquam, g' tafum, qni estis nfifi coeli, sed terfae ccelum. Potest
etiatii coeliimcoeji ad iheinbfa referfi, yelui ad. Pah-
no.sterfecit qumcunquevoluil, dii auteni genlium nihil lum, qui riiefiib dicifiif cpelhih cceli, quia noh didicit
faciunt,-quia-non sunt dii: nain nec hoinines sunt. ab hmriirieneqife per liriiriinerii, sed iii via
Et vere homines non sunt, quia smit opera homi- sinml omnia a spiritu sahcio ahdivii pfostrauis et didieit.
num ex auro el argento. Nec ideo hoc dicil, quod N'6n rhofiui luudabtihlte. Qfiasi dicat: Prb liiibfii-
omnes de gentibus deos aureos et argenieos habent nibus praedictis, o iTJbhiine, tioii Idiidgbuhlte moHUi,
(habent euim quidam et ligneos et terrenos)* sedsi id esl, condigHasgfalias agerfe, qiiie iii pfiiiia iiirjfle'
ernbesciihl in pretiosioribus diis, ut tfinto magis adhuc hbn potesi inbfltiiis laudafe
erubescant in vilioribus. Et quasi dicat: Non quaiia- vivum,permahent,rjrjia
sed simulacra, id siniulala heqrieetiaiii jaudabuiil le oinnesiili qiii vivi-
cunque opera sunt, esty ficaii per gfatidm iri ihofterri fecidefuiil.qiiia descen-
et ficta opera. El hoc probat, quod vere non lanium diiitl in id est, ih profuhdiith vilioftiifi. SeU
simulacra hominum sunt, ei non bomines, quia cum nos soliiitfeinum,
habeni lineamenta humani corporis, non exercent diciinus,aiitper gfatiam tuahi suscitati iiviihus, behe-
id esi, semper gratias ageihus dfi hiisericbr-
aliquid eoruni quae sufit tiiimani corporis, lioc est dia nobis tibi Domiho, iticipieiites ex tioi
quod dicit: Os habent, et non i-oquentur,oculos ha- teiiipbre etimpensa, riurii, id est, iridilate' pBfseVefaiues
bent, et hon videbunt; nares habenl, el nonodorabunt. usque iJiiihperducas ribs ih smculrith,\&est, iii aetef-
Manus habenl,el non palpabunt, elc> Ergo qnasi iiilatciii.
dicm, homines non suni. litiam non solum homines, INPSALMUMCXIV.
sed riec eliam corpora sunt: quia non clamabunt in
gulture suo, id est, nec rugitum, uec ullius generis r_ Aileluia.
animalis sonum ex se edunt. AR6IJMENTUJ..
Simile» iiiis fiant. Qiiasi dicat: Manifeslnmest pef GrJtUISKo popuii de Babylonia redticti; Alhef,
liaec supra dicta, simulacfa gentium pro diis"non esse vbx Cbfisti vei ciijuslibet fidelis M Ieiiiaiioinbus
coJenda, quod lamen quidain faciunt et veiieranttiri efepti.
Omnes aulem qui faciunt ea, ct non solum faeienles, EXPLAHATIO.
sed eiiam consentientes, id est oihiies qui aliquo
modo confidunt in eis, similes fiani illis, scilicei ut mgniiio Exciiqtnos desoihhbiiujusSafeutisbiethhisacvefacotri-
oculos habentes, verilaiem non videant, eiaures ha^ elianiiniiberdius prbvkita de piofuitdafovedpeccaiorum,
ilia petra misericordimcdrisiiiutus.Pfimdmem-
bentes, quod nudiendum est non audiant, etc. Dicit bro gruiias agil qubriiamie exqtidilmhesse cogrioscit,et
auiem hoc non volo maledicentis, sed praescientia cbnlra omiiia periculd iriortis efficaciief se prbfiteiur
prophetahtis. invocctsseDomiriuih, ul tibefaius' pefveniat ad ilidm
DohtitsIsraei. Qtiasi dicat: Qui corifidulit iri si- requiciriseinpiierhath,quamfi&elibus"proihillitDoininuS
nfhlacris, lalia ut diximus, fecipiant. Donius autetii mimere coneederidarit.
Isruel, id est, collectio nunieforum fideiium lalia COiiMENTARIUS.
hOri tiihebit, quiainoii speravii in iilis, sed in Domiho Dilexi quoniam exdudiel Dominus. Alieluia. Hoe
tSiitum, in qiio jarh speravit. Et mefito iri eo spe- carmen, id est, hane laudem caniat iidclis anima,
fiivit, ijuia ipse est adjutor edrutn iri ef
bono, pfo- quae adbuc peregrinatur a Domino. Ovis ilja quae
fectof eorum esl a malo. Dofnui eliam Aaton, id est, .. aiierravit, lilius ille qui mortuus fuerat etrevixii, pe-
hiajores non limebutit, quia sp^rabuhf iri Dohiihb " rierat, et inveiitus est, Cantet ergo iioc anima nostra
taiituiii, lit pritis. Et quia majorfis et niinoies, ergo cum omnibus sanclis desideramibus illam requierii,
omnes qul timenl L^Ominuin,sperabufil,-quia etiahi e.tdicat: Dilexi quoniam, etc. Tria hic proponil, sci-
spefaverunl iu Domiho. Et merito, qui adjuior et licet, fidem, spem, charilatem, sed ordine praepos-
protector eOrum est; ut prius. Scienduin, quia quo- tero. Major eriim exhis, ut ait Apostoitis, esi dtariias,
liescunque Israel et Aaron sic inVeniUntur,per Aa- q.iiarn iste praemitiit, dicens : fiilexi. Deiniie spem
ron qui sacerdos el piselatus fuil, inlelliguiiuif fna^ per eflectum noiat, cum dicit: Quoniamexaudiei Do-
jorfes, per Israel vero rninores. El quod iiic dieitur, mirius vocetnoratwnis mem. ldeo, eriim spefat,. quiri
de priofi populo taiitum est accipienduni, ijuia ihfe- Dominus exanditurtis est.eum. Fides vero coliigiuif
rius addel de aliis etiam ovibus. ciiin dicit: Quiriinclinavil iniiti aureni suam, liocest,
Dominus meindr fuit noslri. Dixit adjutor est eo- quia priornos dilexit. Nec unico Filio sud pepefcil,
ftini. Et quasi dicat: Quod adjutor noster est, hoc; et sic iu nobis charitatein suam volnit coinineiitlare,
hoh ex iherilis hosiris, sed ex sola ejus gratia; quiai ui Christum lipbis iiiipiis victiriianduili miiteret. Et
hon nbs hiemores fuimus ejus, sed ipSe memof fuii: esi dicefe : Inciihavil attrem suam iriifti, id esl, iliuiii
riostri; quia Salvatorem nobis misit, et benedixil, id! niisit, pef quem me cfedefe fecti. Et quia cffeditli,
est, incrementum virttitum nobis dedit. Betiddixil : iiieo"speravi; idep dilexi, quia diiexi. Ideh, 6 fJO-
dico donuit Jsrdei, el ddihui Aaroh, id est, et majo- iriine, invocabo te iri diebus meis,id est, iri diebus tfl-
fibus et iiiilioribus. Et Sic beuedixit omnibusfqui li- bulaiioiiis et cafcefis, in diebus netrtilaeet lottus"ffli-
riienttithore casto Doihihumin priinilivo populo. Et seriae. Quosegomeosiecia te Patfe raetf recedeiitfrj
I0i§ IN PSALI6'RM' LIBRUM EXGGESIS. — PtAlt. CXV. 046
s , .- - ' ' >., <
in iorigioquamregionem dissimilitudinis, ubi porcos A INPSALMUMCXt.
pavi el daemonescolui. Et subdit causamquare die- AlleluiaV
bus invocandumnecessario suis, sic dicens: Circum-
iMMimeii.
dederunt me in dielrus illis dolbres mortis, id est,
dolores ducentes ad morlem. Per quod qualiacunque ...E'< persona aegfotantis Ezechiaecanitur. Aliter vos;
peccaia simplicia accipil. Et invenerunt me pericula PariTi apostoii. IjluncpSalnium quinta et sexta Editio
infbrni, id esi, pericula ducentia ad irifernuui,nie jci est, ciiin siipefiofibus coptijant. Symiriachtis vero et
iri profundum vitiofum. Quae (quasi dicat) n.bn Sepuiaginfa iuierpretes dividiint.
inveiiissenl, si ego noriaberravissem. Ego ertirh pfius EXTLANATIO.
iri ioco divitiarum positusfiii, sed aposiataifao' iiNo- Pef toliiiit
cuih sefpentiim veiii. Ei ideo meritb sefpeiiies pfiei riiittitf: Pfihiapsdlhtuiri inviclgriiiriiharlyfuni verbiirefe-
posiliohebeneficiaDoniinicbrhitteriioiarit,
valuerunl rnihi, et Oriiriianiala aique pericula mihi qtiibiiscuiiihmsilarenl, quid eis dignuriipdiiiisseirectdi,
supervenerunt. In quibiis periculis consiilutus, igna- occurrit litiqiie qloriosus cati£ niaflyrurii, ijiii iaihen
rus putavi i.nJiis prosperiialibus exsullandum esse.el Doniini largilate prcestatur. Secun-la clidrus ips'cse sef-
in terrena felieitaie gaudendum. Sed deniiim inveni, vum Doinihiel ftlium Ecclesimcdllitiliccepfbftlelilf, ne
quia vana saliis hominis; et ideo dixi: Da nobis, Do- Domirid placitum elidth hmrelictitiith pittbresesseihaf-
mine,- anxiiium de trihulatioiie. Inveni iribulalionemv
non qu.r; non eral, sed quae me Jatebat. Inveni non tyriiiin. COMMENTAKiiiS.
hic excruciari adversiiaiibus, sed obligari prosperi-
taiibus.lnveni noo deieciaiionem,sed,,tribulaiioiiem, jj „ Credidi propler quod loculus sum. Alleluiiti Dicit
non gaudium, sed dolorem, iion patriam, sed pere- Apostolus quod quidam sunt qui Clirisium non caste
grinaiionem miserain. Hoc est quod dicit: Tribula- pncdicani, lioc esl, non simplici ct puro corde,- nee
iioiiemei dolorethinvehi. et ideo dixi: Surgainel ibo nincera Dde quse per dilectionem operatur. Terrenis
dd Patrem tiieiirii; efe. Hoc est: JnvdcavinomeitDti- enim c.upiditaiibusconsulentes, cceleste regnuni an-
hiirii, diceiisi 0 Dbihine',iibera aitimam ineam. Jnfelix nuiitianl, habenies iu peclore falsitalem, in lingua
htiiiib!tjtiis me libeiabUde corptire ihdrtis hujus ? Grd- veritaiem. lli lales qiind loqunntur non credunt, et
lid Ddrnini jiei Jeiutri Chrislmii: Audiant ergo quj ideo rejirobati sunt. De bis Doininusin Evangelio:
rioridiiifiaudiefuhi, et nondum cogriovefurit, ei qoae- Qttmcunquedixerint v.obisfacite, secundum opcra vero
rarit niiseriahi, et ifivoceht iiomeri Domini et saivi illorum nolite facere: Dicunt enim, cl non fachtiit.Sml
fiaht. NoTidlcrjiit quaefant miseriatr),1 qriam nori ha- iiem alii qnrbene credunt, sed non loquiuitur yel pi-
beritvsed ul inVeniatit, quam nescieutes habeni. Nec gritia, vel timore. Pigrilia, ut s.erytis iile qiii ac-
dico ut deserant terrena necessafia', qifibus egent cepluiii lalenlum rion erogavii,sed abscorid1t'.,Undea
dum moraliierVivuiit,s"edut lugeantet doleant.quod Doiniiiojudiceaiidivit.: Serve nequametpiger. Timore,
amisernnt coelestem satietateni, el lerrenis necessa- veltit illt ile quibtis cjiciiur iii EvangeliO: Qiiia'mul-ii
riis indigere meruerurii ad sustentationem. Hancmi- e.i principibus sacerdglum, credidefutit iti eum, /Sea
seriam cognoscant ei fugeanf,- et.sicfaciet lugentes propter timorem non loquebaniur. f iineliant enim.iieri
esse.beaios, qui voluit. semper esse misericors. exira Synagogam. Et tiuia migis gloriam liominuni
Beati enim qui lucjenl, auoniarii consolabunlur. Se- quam gloriam Dei dilexerunl, Ideoisli qiioniie'repro-
quijur :.. A fiaii suut. Et quia lii et iilisuni reprobati, ltieoseivus
"
Misericors Dommus. Quasi dical: Ego invocans illo solus hierito, iidelis est. Et probatur qui non lo-
dixi, o Domine, liberaanitnam meam.Dominusautem quituf, antequahi credat; et cum credit, non iacet,
me liberabil, Dotuinus, dico, qui est misericors, quia boc esi, qui rion efogaf qiiae iiabet, nec non erogat
vocat, quia peccaia cOhdonal. Et jusliis, quia post quod liabct, sed siatini cuth habet erogat. falis ser-
voCatibtibhi peccantes Jlagellat. El est Deus itoster, vus loquitur in lioc psalino, aiidituiusa Domiiip suo :
qoia pffsi flagella miserelur, qiiOSflageilaVil feci- lhlrd in gaudium Domitii tui. Et dicit iia: Creiidi
pieiido; Nec lainefi amafum (iebet videfi, quod bu- prqpier quod locuius suth, hqc est1, per se esse cre-
miles flageilat, qttam drilce,' quod post flagella re- didi. Non eniin perfecie erediint, ,qdi qtiod creduiil
cipil. ioqui noliiiu, quia no.n jaiidatur fidelis seryus, .q.uia
CustodicHspdrvitltisDbmihils. Veie Dominusiiiise- accepit, sed qtiia lidciiter erogaVit. Et iiieo dicit:
relur, qiiia cuslodit paterlio amore pafvulos, id est, Creditii propter quod locuitis. Siiiiiil eniin cfedidil, et
humiles, lit faciafit hsefedes magnos. Et ego (quasi qiiod prseinium deberet sperafe loquendo, et qiiain
dical) humiiidlus siim, id esl, feci me parvulum: et poanam liuierei taccndo. Sequituf :
ideo Domiiius liberavit me jam specie ab omnibus Egg aulem Itumitialussum iiimis. Qupclest dlcere :
malis. Loculiis sum (jtiod credidi, ibcujiis auteni nimis, id
Conuertere. Quia tantae bonitatis Dominus esi, ut est, valde Itumilialus suin ego. Passus csi eriiin iniii-
cuslodiat parvulos; ergo, enifiia rnea, cdniierlereiri rc- las tiibulaiiones, multas per>ecuiiones, proptei' ver-
qtiiemtnam, id esl, convertere ad Dominum tuum, et biiiii veiiiatis, quod et fidelitef ienebai, e't fideliter
habebis requiem, quae prius aversa ouinem inyenisii , etOgabai. Poteit autem lioc fieri ut qui vefifateni ai.i-
imiuieiudjiiem. Et vere, sj convefieris, habebis re- D huiiiiat liuniilieiur ab illis qui epiitradiciiiit veritati,
qnierh, id esi, behe faciei fibi Dominus, quia jam foiie ipsa vero veritnsnoii huiiiilialuf. Unde Apost6lus,,cuin
fecitiibi iri hoc, scilicei, qiiia jam eripttil te atihhuin dfesuis vinCulisloqueretUr,inquit: Mequicleiritilligare
medriide ritgrie, iam aclualiuai quam origitraiiiim; el pbluerunl, verbumauietri Dbitiitiiiton esl ailigaiUiti.,Et
ideo certus siihi quia taridein eripiet ociilos meos a Ideo servus isle dicil: Ego iion Verilas",ipse suih liii-
laCfyinis omnibus. Qiiia absiergei beus omnem idcfij- miliatus: jjefseqiiere.Ci,dic: lliiiiiilialus iiixi in excessu
mrim abocuiis eofiriii.NulIiisenihi iiit fleliis.ubi iiulliis itieo. Ego, ihsisie pfononiini. PorEgo eiiim"itotatqiiod
lapsus. Ibi hullus erit lapsus, ubi erit iiiCofruptiblie attendil irifinnitaiein imniaiiam, quia piiiis cie se quo-
corphs. Et efipiet pedes ineos, id est, omnes airec- dam niodo pirxisurhpsit ioqiiendo quod crediditt sed
lioiies nieas ab omui lapsu. Ntillus enim efif ibi ihiniilieiitibus miuis atque pressuris tiinens, fereta-.,
lapsus peduih, ubi iiifirmae cafni hullum eril lu- cuil quod credidit. Et ideo dicit: Ego, scilicet, in-|
bricuin. telligen^ iiifirmiiatem liieani iti excessn,ijtii in limore
Placebb. Ei quia pedes friei a lapsu eripiciitur.ergo meodixi: Otitnishomo mehdux. iJoe est: Noneslsibi
piaceboDomino, posiuis itt regione vivorum, qui nunc boniiriide se praesuiiiendum, riec de seconlidendurn,
ei displiceo in regione mortuorum. Si enim dixeriinus quia omnis lioino in quanturri liomo est, si de se ali-
quia peccalumhon habeintts, nos ipsos seducimus, el quid proni.ittii.iijendaxest, Deusautem verax est. Cu-
vefilas in tiobis rioriest. El quisquis labilur vel cogita- jus gratia facit iilum qui per se inendnx csl veracem,
iione, hecessario Domino displicei. in quaiitum se subjicit veritati illius qui sus.cilal mor-
. tuos, qui liuguas iufauiiuiu facii disertas, et qui hu-
 1047 BEDJE TENERABILIS OPP. PARS II. SECT. H. — DUBIA ET SPURIA. 1048
miles consolatnr, implens eos non tantiim fide cre-1 \ solum de Judaico populo, sed et omnes gentes etom-
dereveriialis.sed etiam fiduciaannunliandaeveritatis. nes populi, id^est, quicunquede qualibet gente vel
Vel quia e^celsus accipitnr interdum etiam pro divina populo per frdem electi.
revelatione , polest hoc quoque sic dici : Ego in IN PSALMUMCXVI.
excessu meo, id est, ulteriorando a me homine in me
Deum, juxta quod Dominus promisil, dicens: Ego Alleluia.
dixi, dii eStis,el fitii excelsi omnes, intellexi in ea cla- ARGUMENTUM.
rilate, el dixi, quod omnis homo per se est mendax. Convalescens de infirmitate Ezechias, non solura
Quid relribttamDomino? Considerans isie quia per Judaeos, sed etiam omnes gentes ad laudandum con-
se esl lantuni inendax,per gratiam aulem Domini ve- vocal Dominnm, ut quaenovum de recursn solis siu-
rax, dicit: Quid condignnm retribuam Domino non puerunl.portenlum , Poniinum verum tanli miraculi
lanlum prohac verilate, sed pro omnibusquwretribuit venerentur auclorem. Aliter vox apostolorum.
milti? Tribuit enim prius mihi bona,egoretfibui mala; EXPLANATIO.
ipse aulem pro malis relribuit milii bona. Quas ergo
. laudes, quas graliarum actiones relribuam ei? Ulique Duobus quidem verbis, sed plenarius liluli honor ap-
accipiam calicem salutaris, idest, passionem ejus imi- ponitur, ul inlelligamus , quamvis pauca in Domini
; tabor. Potesi buic objici : 0 homo in peccalo tuo laudibns , semper esse ptenissima. Et islum quoque
inendax, dono Dei verax, et ideo nonjam simplex Psalmum ad personam marlyrum debemusaptare, qui
homo, quid a le habes quod Domino relribuas? quasi jam gloriosa passione perfuncli otnnes gentes ad
Quid enimhabes quod non acceperis.'Nonne ut calicem ]g Dominilaudes excitant; qtti lalia prmstilit servis suis,
salutaris accipias? Ab illo habes qui dixil: Potcrilis ut ipsius poiius imbuerentur exemplis.
bibere calicemquemego bibiturus sum ? Nonne ut pas- COMHENTARIUS.
sionem ejus imileris? Ab illo habes qui prior passus Dominum. Per bona opera omnes gentes
est. Conira talem objectionem subdit: Et nomenDo- el Laudate omnes populi. Et justum (quasidicai) est ut eum
tnini invocabo. Quod est dicere: Dico me caiicem ac-
ceptuiuni, et ut accipiam, non per nie habeo, sed laudetis, quoniam misericordia ejus infirmaia est in
ihvocabo nomen [)omini,id est.in me vocabo, id est, illo priori populo per superbiam ejus , confirmata
nos per graiiam vocando, juslificando, peccata
idoneum servnm ex boc do. Qualiler aulem calicem super dimitlendo. Vel mtsericordia cjns itifirmata per homi-
accipiat, ostendit, dicens : Reddam Domino vota,ium nem primum confirmalaesl super nos per secundum.
exieriora.sed mea quae in mesunt. Hoc est,meipstim
offeram Domino. Quisquis enim cogitat quid digne Et ideoetlaudandus est Dominus, quoniam verilas Do-
in remunerandis justis , et in damnandis
voveat Deo, se ipsum voveat Deo, se ipsum offerat,. mini, manet in mternum.
hoc eniin exigitur, hoc debetur. Et offeram me coram malis,
omni populo ejus, id est, in ea fide, qua coramuniler IN PSALMUMCXVII.
terietur omnis populus ejus. "Hoc est, in calholica Alleluia.
communione, exlra quam non est veri sacrificii locus. ARGUMENTDM.
Sequitur: Reductum de Babylone populum a finitimis genti-
Preiiosa in conspeclu Domini. Quasi dical.: Merito
calicem salularis accipiam, quia Dominus emit a rae /" bus opprimi non poiuisse lestatur, alque ad laudan-
Lunc calicern. Namque tnors niea et aliorum saneto- dum Deum se mutuo colioriantium schema compOni-
rum ejus facla, non in aspeclu hominum, sed ad Do- tur. Aliter vox Christi de se dicenlis.
mini conspectum est pretiosa, id est, magno pretio EXPLANATIO.
empla ab ipso Domino. Prior enim ipse sanguinem Hic primus qualuor versus pari fine conclu-
suum fudit pro saluleservorum, ut servi non dubita- sit, ul psalmus Evangeliconumero lotum inundum uni Domino
rent effundere sanguinem suum pro noraine ejus. Et laudes debere reddere adhorlalione quadrifaria com-
quia (quasi dicaf) morle lua emisti meam niortem, monerelurfidelis populuspeccatorumnexibusabsolulus.
ideo, o Domine, sacrificabo libi hostiam laudis, id est, In prima sectignegeneraliler horlaiur omnes Domino
offeram tibi me ipsum laudabilem hostiam. El merito confileri, quia in tribulalionibusexauditus comperit Aa-
, voco te Dominum,quia sum servus luus emptitius. Ego minem non essetimendum. Secunda in solo dicit Do-
etiam serrmsluusnaturalis,quia Sumfiliusancill.wluw, mino confidendum,per quem genlium inimicitias pro-
lioc ideo addit, quia multi sunt ejus servi, qtii non batus evasissel, el ad veracissimmvilw pervenissere-
sunt ancillae, id est, Ecclesiae filii, sicut oranes scbi- media. Terlia aperiendas sibi porias dicil juslitim, de
smatici el omnes bseretici. angulari eliam lapide, 'hocest Domino Salvatore sub-
Disrupisti vincula.Vere sum servus luus emplitius, jungens. Quarta reliquis Chrislianis frequentanda Do-
quia tu disrupisii vincula mea, quibus detinebar liga- mihi alria persuadel, de advenlu,sanctw incarnalionis
lus sub jugo alienae, id est, diabolicaepolestatis. Do- suavi deleclalionecongaudens.
mini enim, ut ait Aposlolus, tienuudattstrbpeccalofui-
mus. Et quia (quasi dicat) de vinculis me eduxisli,. COMMENTARUJS.
ideo merito sacriftcabo libi hosiiam laudis, ut supra D • Confitemini Domino quoniam bonus,quottiamin sw-
diclum est. El ut digne sacrificeni, invocabo in me culum. Alleluia. Confessio alia laudis, alia peccato-
nomen Domini, idoneum me servum faciendo. Et sic- riiiii. Ilic autem non est accipienda confessio, vul-
utsuperius exposuit qualiier acciperet calicem salu- nera medico ostendens, sed pro percepta sanilate
taris, iia et nunc exponit quomodo sacrificalurus sit gralias agens; lioc non peccalorum, sed laudis.
liostiam Jaudis, dicens: Recldamvola mea Domino,ut Quia vox est priraitivae Ecclesiae , respectu tamen
•supra dictum esl, in conspeclu omnis populi ejus, id quorumdam digniornm, exhorlantis maj'ores el mi- ,
est, in ea fide quaecoramunis est omni populo ejus. nores in illo priori populo, ut confiteaniur iu voce
Et quem per poputiim ejus accipiat, determinat di- laudis Domino, eausas ostendendo mulliplices , et
cens: Jnairiis domus Domini, id est, in praesenli Ec- postremo illas alias oves admonentis, ut et ipsae
clesia, quae quasi alrium est auie super cceleslem exemplo suo easdem causas atiendeiido confiteaniur
Ecclesiam, quae propler manentem habitalionem Domino.Et est, quasi diCat: Vos, inquam, o consor-
digne dicitur domus Domini. El iiem deierminai quae tes de populo meo, confitemini laudabili confessione
afria inielligat, dicens : 0 Jerusalem, reddam voia Domino, cui ruerito confiteri debetis; quoniam est
mea in mecliotui, id est, in ea commuiiione quae in le bonus, id est, quia est Detis. iVenioenim bonus, ut
est, hoc esl in calholica Ude. Jerusaleui vocat prae- Evangelium lestalur, nist Deus. Vel quoniamest bo-
senteni Ecclesiam, et ne Jerusalem in priori tauium utis, id est, omnibus se digne gustanlibus suavis et
populo accipialur , qualiler sit accipienda, subse- jucundus. Vcl ideOdebelis ei confiteri, quoniam,mi-
ijucnter determinai. Quasi dicat: Jerusakin est «gft mkordia ejus non tantum est ki prsesenli, sed per-
1049 1N PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. CXVII. 10S0
duralura est tn swculum, id est, in aeternitatem. Et Arentiusest
1 excrucialus, tanto magis bonis veneran-
quia lalis esl, dicat nunc, id esl, indilale lsrael, id dos etinimitandus factus est. Et exarserunt in me sieut
est, minores alter ad alterum, invicem seexhortan- ignis spinis, id esl, comparabiles igni illi qui exar-
do , Confitemini Domino, quoniam bonus, quo- det in spinis; quia sicul ille ignis aculeos spinarum,
niam, elc. Dicateliam domus Aaron, id est, majores qui graciles sunt comburit, trunciim vero qui tegitur
alter ad alierum : Confilemini Domino, etc. Et sic herba, non laedil; ila ipsi aculeos iniquiiatis in carne
scilicet per majores et minores dicanl illtid iderii peccatrici in me cruciaiibus suis excusserunt, robur
omnes, qui liment Domimim de populo. veroanimae non laeserunt. Et haecomnis circumdatio
De tribulatione invocavi.Dixi quoniam Dominus est facta est in nomine Donimi glorificando, quia ulltts
bonus, et hoo niihi experlo credite, diceret aliquis sum in eos, ut supra. Potesl eliam in bonum versus
de sanctis apostolis, qui praecipue in primiiiva Ec- isteaccipi sic: Circumdederuntme quidamex gentibus
clesia iribulationes et perseculiones passi snnt. Nam et ex circiundanlibiis sicut apes; quia sicutapesqno-
ego in tribulaiione positus invocavi Dominum, et hoc damtempore valde confertim slipant favum, tit quod
de iribulalione, id est, nt non esset mibi inlrucluosa dulce est inde colligant : ila ipsi multtim me siipan-
Iribulatio, ef Domiiiiis exaudivil me ponendo me in les dulcedinem verbi Dei de me quasi de favo mel
latiludine; vel ita scilicet, ut non solum tribularer, excusserunl, ef exarserant sicul ignis de spinis, id est,
sed el gloriarer in iribulalionibus, vel ita ut et.dili- lam vehemens dilectio accensa esl in eis, quanta
gerem persequentes inimicos. ardoris vis in igne illo est, qui exardet de spinis. Et
Dominusmilti adjutor. Vere Dominus exaudivit me. ita circumdatio illa facla est in noririne Domini, ut
Nam Dominns fuit nitftt adjutor, ut non delicerem, nj prius.
imo proficerem in iribuktioiie. Et ideo non limebo Impulsus eversus sum. Sic continuaiur : Veregen-
quid homo, id esl, carni et sanguini adhserens, facictt tes circumdederunt me. Nam tmpirtsnssum ab eis ad
mihi. El quia non solum tales nobis adversantur, hoc tit caderem, et in lantum impulsus quod euersns
sed etprincipes illi quidem quibus dicit Apostolus : • sum, id est, quasi signa quredam casus dedi. Non
Non esi nobis colluctalio adversus carnetn et sangui- enim potestfieri in tanla iribulaiione, quin caro iu-
netn, sed adversus principes et poieslaies, adversus firma aliquo modo mnletur. Et tameu non cecidi,
mundi rectores lenebrarum Itarum, cottlta spiritualia quia Dominus ne caderem suscepit me. Et propterea
nequiiim in cwleslibus.Ideo secundo dicit, flominus hac fiducia Deus suscepiime, quia non ego sum mihi
mi/ii adjulor, et ideo despiciam iiiimicos meosde quo- fortis, id est, mihi laudabilis; sed Dominusest forli-
cunque genere surgant, scilicet, sive de genere ini- ludo mea el laus mea, quia in eo tantum me repulavi
quorum bomiiium, sive de nequissimo genere mali- fortem el landabilem, et ideo faclus est mihi salutem,
gnorum spiriluum. quia mihi factus erain in monem.
Bonum est confidere.Quasi dicat : Inimicos despi- Vox exsultationiset salulis. Vere factus est mihi in
ciam, in Domino auiem prospiciam, et merito : quia salutem. Nam iioc modo, scilicet quia Dominus est
bonumest confiderein Domino, et ita bonum, quod in tabernaculis, id esi, in cordibus jusiorum non vox
melius est quatn confiderein homine aliquo. Hoc ideo, doloris, et responsum mortis, ut vos exterius iu nie
quia in quibusdam etiain bominibus, sicut in sanctis saevientes putatis : sed potius est ibi vox cxsultatio-
viris pro modulo suo confidenduni est. Et non lan- nis, id esl, manifesia exsultalio, id est, responsum
lum confidere, sed etiam sperare, id est, in longo veraesaluiis.
spem suam in Domino ponere bonum meum, el adeo C ' Dextera Domini.Sic conlinuatur : Vere Dominus
bonum est, quod melius est quam sperare non dico suscepii. Nam dexiera, id est, polenlia Domini fecit
etiam in hominibus, sed etiam in principibus super- virlutem, id est, operaia est in me de passione viclo-
coelestibus, id.esl, in angelis. Principes ideo vocan- riam, et vere virtutem. Nam dextera Domini exaltavit
lur angeli, quia legiturin Daniele, quod siugulae re- me. Magna virttis exallare bumilem, deificare morta-
ligiones habeant ad sui defensionem sibi concessum lein; de inlirmitate exbibere perfeclionem, de sub-
angelum aliquemvel archangelura. Unde illud : Ve- jeclione gloriam. Dextera dico Domini fecil virlulem,
rumlamen Michael archangelus princeps vesler erit id est, atiiilium de iribulatione, scilicet ut afflictis
adjutor nteus. vera Dei salus pateret, affligentibusvero infirma salus
Omnesgentes. Vere bonum est in Dominoconlide- hominis remanerei. Ergo (quasi dicat) non moriar,
re. Nam me confidenlem et sperantera in eo cir- sicut vos mortificantes corpus putatis, sed exlerius in
cuierunt omnes gentes iribulando et persequendo, et carne adhuc tamen, vivam per venerationem et aeier-
lamen baeccircumdatio facla est in nomine Domini nam memoriam, et sic narrabo opera Domirii. Adhuc
glorificando : quia non vicerunt, sed viciaesuiii; boc enira quoiidie opera Domini narrat primitiva Eccle-
est quod dicit : Quia ulius sum in eos uliione bona, sia, scilicet quia vicit vapulando ferientes, patiendo
scilicet quia ego quorunidam ex ipsis nequitiam gla- facientes, diligendo saevienles.
dio spiritus inierfeci, non auiem ipsi me interfece- Casiigans cusiigavil. Ideo dico non moriar, quia
riint. Et non solum genies alienae, sed etiam circum- quod patior, non mortificatio est, sed Domini casti-
dederunt me circumdanles, id est, simul habitanles, gatio. Ergo vos persecutores niliil vobis arrogetis,
scilicei de populo meo, vel circunidantes, id est, falsi Dquianonvos
] facitishoc, sed Dominus qrii castigat
fratres. El rursum circumdalio baecin nomine Do- nie. Et quia castigat, ideo non tradet me morti, id
niini glorilicando facta esi, quia ego ultus sum in eos est, non permittct rae.etsi mortificet exterius, mrirti-
(juosdam ipsorum inmalo inorlificando,elhi bonovi- ficari interius.
vificando. Circumdederunime dico ulrique, scilicet et Aperile. Quasi dicat: Ergo vos persecutores facite
gentes, id est, circumdanles entes sicut apes, id est, quod incepistis, scilicel incarcerate me omnibus mo-
iion me, sed se ipsos, dum nie vulneraverunt et tri- dis, excruciaie; quia non mihi oberit, sed prodeTit.
buiarunt raortificanles. Dicuntur enini apes ex naiura Namque Iioc modo aperietis milti porlas jusliiiw, id
hoc habere, ut vitani ponant in vulnere. Vei aliter : est, iugressus sum ad aalernitaiem el beatitudinem,
Circumdederuntme enles sicul apes, id esl, facile re- quae estporta justitiae ; quia soli jusii illuc intrabunt.
vincibiles sicui apes, si quando facto exercitu egre- Ergo apeiite mihi lias porias, id est, nolile abincoepto
diuntur facile, id est, jactu exigui pulveris reprimun- vesiro desisiere. Etideo (quasi dical) rogo ut aperia-
tur, el in castra revocanlur. Vel aliier : Circumdede- lis,qiiia ingressus in eas lunc demum digne confilebor
runl me entes sicul apes. Quia sicut apes magno stu- Domino, ea scilicet confessione, de qua dictum est:
dio et diligenlia favum arlificiose componuni, ila Beati qui habiiant in domo lua, Domine, etc. Et pro-
quanto majoreiu diligenliam in tormentando et ex pier lioc quoque dico aperite, quia hmcesi porta Do-
circuindaiido me ipsi iiisumpserunl, tanto quasi arti- mini; hoc esi, quia post bujusmodi tribulationes ad
ficiosiorem, id est, exemplabiliorem et venerabilio- ueternitatem Dominus inlravit. Oportebat enim pati
rem me feceruni. Quauio enitu pluribus pcunis jLatt- Ciuistum, et m imrare iu gloriam suani. Et in eam
 BED^E VENERABiLii OPP. PARS ii. SECT. ti. — iJtiBii ET' SPURIA. 185^
porlam, id esl, ad ae.lernitatemsoli^usfi, id est; imi- A , Dominus riostef, id est, fedemptor nbslef, ei liob tto-
tatorcs Dpniiniintrabunt. bis de domo Doniini jam .illuxii, id est, irinottiit. El
Confilebor libh Converlit se ad Dominurri,qnasi utyobisetiam iiiuceat, cbtisiiiuile"m vobis dieih so-
dicaj.: Djco quod ingressns portas jusiitise.eonfiie- lemnein, id est, rhefitis sincefitaieiii, et hoc ih con-
bor Dominb; quqd vere jaciain; quia lune,o Domine, densis non populbfurii, sed in frequehtatione virtti-
confilebgrlibi; ,ei merilo tibi, quoniam tu exaudisii me lu.m procedenles usgue ad ctirhu aharis, id esl, usqtie
priusjiic in tribnlalione, ne deficerem ef ita factus es ad solemhilaterri .diviniiaiis^ Altare vocat ail sTrhili-
mihiin salulem;cum crgo faciusessem miliiin moriem. ludineiii ccelesle iliud secreiariiiiii, tibl Cliiisius ve'-
Lapidem quem reprobaverunt.Vere faclus esl tnilti rus sacerdos ei hostia qiioiidie se offert Deo Patri
in saluiem. Nam boc modo scilicet, quia lapis, quetn pro nobis. Non eriiiii vjilt u( lariturii sub>istaiu iu
lapidemwdificantes,idesl,Jiutei suam jiisiiliam sla- ejiis hiimanitale, sed ui conteiiipleiifur ipsatri etiarii
tuere volentes; et justiiiae Dei non esse subje.cti, re- divjiiiiaiem.
probdveruni,et bominem regem elegerunt: hic, in- Deus nietis. Corisliluile, inquaih, diem ioiemrieih,
qtiam,. lapis facins esi niilii in capiit, itl.est; regimini procedentes usqiie ad coihu aitaris : vps clico dicen-
nie siibjecisli, sicut iiieiubrnm capiii, Et non solum tes, Dbmine, lii es Detis iheus, quod est dicere :
mihi (actuseslin cnpul, sed ei miiliis aliis; qnia Domine, vere rneridaciurii coluerunl patres "nostri
factus esl capttl attguli, id est, faclus est lapis angula- vanitateni, quae nibii profuil eis, dicentes lapidi :
ris, coiilinens duos parietes ex diverso venientes, sed Tu tne creasti, et ligno : Tu trie cjeituisti.Ego auteih
iion diversaseniientes. Et istud, scilicetquod faciiis libi dicb : T'u es Dens riicus. quia nie creasti, qui me
eslawe capui anguli: quanquam inimici Judaei quo- jj gehuisli, el icleticpitfitebbrtibi, id est, tiierilo laudabo
dammodo feeerint; quia euui cruciilxerunt: tamen lecorde. Dico : Deus meiisvere es lu, et ideo exal-
non ad.hpc iiilenderunt, sed polius noinen destruere labo le ut Deiim hieuiii ore, e£ cotifiieboritbi opere.
ejusvoiueiuni : idco ium ab ipsis nuidem sed a Do- Et rneriio, quoniam exandisti'hie de umbra mortis it
ming faclumesi, quod itleo perfnisii, nl Cliristus ino- infidelitaiis tenebris reducendo; el facitts es milii in
reretur, ut resmgerel ei ascendcrei, et promissnm saluieih, ciii il-liiprius erant ad saliitein.
Spiriliim aposlolis milterel, quorum. prawiicatione ConfileininiDomino.Qnasi dicat: Hoc etiam dicalis
lolus iiiundus post eiiin abirei, et sic in caput anguli alfer iidalteriim cxhof lantes vos invicem: Coiifiteinini
fieiei. Et qiiia facittm est a Dominoi ideo in qculis Dbtninb quoniam bonus, elc.
nnsirisj id est, in inierioribus ocuji.s cretleniiuiii, IN PSALMUMCiVill.
sperariiiiini eidiligentinin mirabile, id est, deshiera- Alleluia.
bile, scilicel quia desiderare (iebenius vaide sub lali ARGUMENTUM.
esse capiie; vel aliler ; l)rx|t quod lapidem reproba-
verunt wdificanles, et islud, scilicel reprobaiio illa Tblus iste"psalinus , qui exhOrtationibus et insti-
facla est a Doinino,id esij per dispositionem Domini tulionibiis pleiius est, sub persona caniiuf justorum
patris, qui voluil ttf cmcitusex parle fieret in Israel, ih BabylOnica'capliviiate degentiurii, qui misceant in-
ul pleniludo gentium ititrarel, el sic omnisIsrael salvus lerduin vdces populo cohvenientes , ut et huiiiiliier
fierei. Et ideo lioc-estmirabile, id est, forinidabile in exasuuent se reis iii confessione Culparum, et docearrf
oculis nosiris, scilicel ni aliquis allum sapial, sed li- ista ob rfierituni populo contigisse. Aliler vox Christi
meat; .quia si Deus naturalibus ramis non pepercit ^, ad Patrem de Judaeis, et de passione sua.
(
usque liuc, nec sibi inserlo oieastro parcet. Alepli, doctriha.
llwcesl ciies.Meriioiioc mirari debemus, quia hmc EXPLANATIO.
dies, iii esi, lioc lempus disr.ositionis aniiqtiae, repa-
ralionis pova;; felicitatis aelernDD, de quo dicit.Apor FestivO psalmo el divitiafum reriim virlule ple-
Slolns : Ecce nuric tempus accepiabile, elc, in (juo nissimo'desiderabile alleltiia proemiuilur, uttneritum
scilicet tempore factus est,lapis ab aBdificantibusre- divinicafriiinishiinore tituTipossit agnosci. Estautern
probatus,in capulanguti. Hwc, inquam, dies est illa, Hebraeiselemehlis ad fudes ritdociles in scholaChris-li
quctm soiam Dpmirius per exceileiiiiam fccit : el popnlosliitera instrueiidos tali ordine depicius, ut ab una-
ideo in ea exsullandum cofpore, et laeianduinmenle.- quaque octoni versus incipianl. ubi mysteriuiii
et verae circumcisioiiis osleiisum.
Uiiapropter vos, o consortes de populo meo, in hac puto fesurrectibnis,
die exsuheiiius, bonuih vel bene operanles exlerius, Joseplius autem refcrt in libris 'hpyj/.iolo-fia;hiinc
ef Iwtemurbene c.ogiianlesinteriiis. Nos dico dicen- psalnitifh et cetiiesimtim quadragcsiirium •quarluni ,
tes, o Domine, saivum fac, id est, sabitem quam in- ul Deiiteroiiomii cihticum elegiaco metro esse- coin-
ccepisii operare, in nobjs perfice,,o Domine,benepro- positos, qiind scilicel prior versus sex pedihus con-
sperare, id esi, prospeium iier tacial hpbis de ion- • stetj et iiiferior uno minus in peiitameiruin finiatur.
ginqua regione le reverienlibus. Vel aliier, : Bene' Pef totuhr psalnitim universaiis saiictorum chorus
prosperate,M esi, prosperam et bene proficienlem loquitur, qui ab initio niundi sive fueruni, sive sunt,
fac saiiiiem illam, quam in nobis operaris, et in. illis sive futuri esse creduntur. Iiuer quos repefiuntur
aliis ovibus, scilicet ut et illas a.dducas, et fiatoviie aposloli; propbetae, marlyres, confessores , ecclesia-
uiium, sicut pastor est uiius. El ideo (qunsi dical) i) lur; stici ordines,'qui sancla Domino integritate famulan-
debes bene. prosperare, quia ille qui venturiis est, Quia ergo in singulis quibusque elemeiuis secim-
nbii in noinine suo, sed in iioiiiine Domini; qiiod est dum iiiterpreiationem eorumdebeni intelligi quaese-
dicere : Futurus est quidam in nomine suo, lilius quuulur, bene prima liuera aleph dociriua inlerpre-
sciiicet perditipriis, et maledictus erit. Venttiriis est tatur, iri qua immaculalis in via Doinini aelefna bea-
a.uteni quidani in nomirie tuo, scilicet qui dicit: Mea titudo proniiliiiur.
docifinq non est mea, sed ejus qui misil me Pairis; et COMMENTARIUS.
hic erit benedicius, idest, niagno increineiiio-mein- Beali itntiidculati. Alleluid. Aleph, id esl, hsce laus
brorum.dignns. Oportebit eiiim laotuin capiit gros- esl de dociriha. Aleph eriim iiiierpretatiir itocirina, el
siiiii hiibere corpus. ideo de doctfiiia, qiiia psalniiis isie exliorlatur ad
Beriediximusvtibis. Exsulieirius, inquam, ef Iwte- bfeaiiiudiiiem, qiiam nemo non appetit. Omnes eniui
wiur,-illud.diceiiies, etlioc etiam dicentes iliis aliis behti esse voirinl. Quid auteni opus est exhortatione
ov.ibus: Noide domo Domini, id est, tioS qui sumus iii re quain sponte sua liuniaiius animtis appetit, nisi
faniiliares Domini .per legalia et prpplielicascripta, fofle qtiia omnes qnidem beaiitudiriem cupiunt, sed
behedixiniusvobisaliis ovibus in patribus nostris, qui quo ordine ad illain perveniaiur, plurimi iiesciunt.
lioc propheiaveruhl; et beiiediceiiius, id est, bonuoi IdeOque hoc docet iste qui dicit; />eaii iatmaculaii,
huiiiium apportamtis vobis ih nobis. ipsis. Ubc esl eic. Quasi "(ficat: Scip quid velis, beaiiludinem qiiae-
wtiiceij Dqmiimsesi Deus, id esi, Redempior noster, iii. Efgosi vis esse beaius", esib ihiinaculatUs.Iloc
est verus Deui.Ut e coiiverso scilicei Dius est faclus qiiidein biTihes,id est, beaiiiudinem, iliiiclverri pauci
1683- Ifi PSALMORUMLiBRUM EXEGE5IS, — PSALM. GXVIH. 1054
volurii, «TiirjdTOrhoh pervehithr ad illud ftuorjbmnes A j calo sint, eoruifi senterilise repugnant; Repugnans
volunt, id e"st; piiici volurst immaculationem , siiie quoque fest,ut in viis ejus non ambulent, quiasi talis,
qua hon tigrfeliitilr ad beatitudinetri. Haecaiitem ex- scilicet; ille est ut virgo speciosa, et ille qui pjlis om-
hoftatio ligcessafia est metitibiis nostris; Qiiid enirri nibus laboravitj non ambulant iri viaj qui alii ambu-
boni sit illiid a"fjqtiofj niutli pigri snnt,. osienditur lant in via ? Inlerrogeiur itaque ipse Patiius aposto-
cum bealos esse'fjui facitint iiidicalur. Ut propier il- lusjret dicat quomodo et peccatimt faciani,„,et in via
lud quori Ojfiriesvolunt, illud etiairi fiat quod piurimi Dominiaitibuleiil; l)e peccaio autein dieil: Non autem
lirtluni, idest, ul pronter' prtemiura ueaiiludinis non ego iilnd operor, sed habilans in fae peccalum. ln via
subleiTugialufopus irrimaculaiionis; Beatum quippe quoque se ambiilare osiendit, ubi ait: Unum earum.
esse tahi riiiigiuiitlquidfim est quod omnes vohint et quw rvlro sunt obliviscihs, in ea vero qum ante sunt
borii fcimali. Net ihirum est bonos pfopterea esse exieiitus semper sequar ur/ palmam supernwvo/alionis,
bonos , ul Sirit beati; valde vero mirufn est malOs qumest in Cltrisio Jesu. ficce soiuia e-l qtiseslio. Sed
etiam propterea fessemalos , ul sint beaii. Quisquis rufsiis alia exoritur qiia stio; Quacritiirenim qiiomcdo
enim mcecliatur , aul furtum , ve! hoiuicidium , vel ideni facial; et ideui non facial peccatuin. Ad qnnd
quaelibeisirnilia admiitii, ob hoc liiibus intendit, qtiia sic esl respondendinii : Quaiidociuique illiciti motus
beaiitudineui per lioc quaerit. Sed haec sunl devia nobis iiisurgiiiii; si tantiiiii surgal affecius, et hullus
qnaedariiari similitiulinem, hos taies revocat psalmus. relaxetur effeclus, hoc esl; si voluntalein non prae-
Qiiasi dicat : Qnid facitis ? quo lenditis? quam viam bemus eorum desicleriis,-el si sic nos refrenamus, ut
iiisistiiis ? Nrinlisc recie itur, sed devia quaedamsuht non exliibcamus membra nostra arma iniquitali ad
atl beatitudinerii. Non per hoc pervenieiis quo ten- g; iniquitalein j ecce peccatum non operamur. Sicut
ditis. BeaiiiiidiiiemqunRiilis,srd his viis in miseriam Apostolus qtioime prrecipit: Ecte peccalum in moriali
incidetis. Relinquile ergo maligniialenif qiti non po- veslio coipore ttonrecjnel; el: Nolite exhiberemembra
testis felihqliefe beatitudiriis volUiitatem; frusira veslra servire iniquitaliad iniquitalem. Sed lamen quo-
tendendd faiigamini j qho perveniendo.inquiiianiinu niain non est vigor alienoenalui*re$sed Janguor infir-
Nbii eniffl beati iiiquiiiati, sed heati inimaeulat'. Et iniialis nostraa, iliud uiide desideriii illiciw surgunt
qiiiiiiim ihuhaculaii siiit; ostendil nim dicil: Qui sniil in nobis , unde Apostolus: .Sed quod habitat in me
iri via, non qtii peceainlOjsed fiiciual exlra viam. Via peccaium, ideo nos quoque facimus peccatuin,, ei sic
auiem (quasi dicat) est lex Domini; in qua lege qui idem et lacimus et non facimus jieccaiuin. Et ideo
ainbitlant, id cst; delectuniur; laitquaiu in arnbulatore rursum.qtiaeriiur, ah hbs qiioiidje in Domiiiica ofa-
bmio; hoc estj qui nori limare pceiiae, sed amore jii- tione dicamus : Dimiile. nobis debita nostra, vel pro
stitiae legertiDomini cbniplent, sunt immaculati jairi his quae consentieiites facimus, vel pro desideriis,
per spein,'et qtiia iriimaeulati; ideo beati. quae non nps, sed. pefccaiumquod habitat iu nobis
Betiti qnl.scintaniur. Non aliud genus bealdrum vi- facit. Quod beattis Augustinus sqlveris, hiqiiit: i Proiit
deior bie aceipere quaui prius. Idem euim sunt qui ad prassens sapere possuhi, dico iuTiversusrea.iiis
ambuiaitt in lege Domini, el qui Itsiimonia ejus scru- hostri ianguoris el hostraj iniirmiialis cuin bmriifiris
taniur, eic.s nisi quia forte plus intelligiiur, cum dicit: quae consenlientes diximus, fecimus aul cogitaviri>us,
Qui scrutantur leslimonia cjus : hoc est, qui salagnnt sacramerito bapiismaiis esf deletus. Et ideo eisi faii-
in praeeeptis Domini complendis usque ad sanguinis guor nobis ine^i, non tameh obest, si hbri cbrisentia-
eJTusionftm.El estdicere: Beati sunt, inquam, imma- . mus ei faciendo, dicendo auttacite-asseniiendo. Sed
eulaii itt via; et fcealtsunt qui scrulatuur leslimonia ** lanien quoniam etfa.hominis militid.esl supef lefrath,
ejus, id esl, Domini', ita quod eaiqttirwntetint in lolo ideo vigilainus quideih coiitfa riiajora cfimiha, et
corde suo. Non ffustfa est lioc additum. Vidit enim saepe riobis iricautis sribrepuriiquaedaTri,quaeetsi siri-
Spiritus sanetus fnultos testimonia scrulari, non ut guja sua mole non cbnierurit, tameri iliulta cbriira ncis
j.usii sint; sed ut docli; nou ut faciam , sed ut quod cojlata acervb hos bbfiitiiii. Et ideo pro liis qpoticiie
faciendum sit sciani, ad lioc, tu vei laudem boniinum, est draudum , jejurTaiidum et eleeiiiosynariduiri. i
vel aliquod sa-culafe prsemium incle acquiranl. Et Niinc ad Iitierain fedeamiis, qhae sic fexpoiiitur: "QUi
ideo addit /n toto corde, etc. Qiiod sic est intelligen- dperantur iniquitatem, id esl, illi qtii coiiseiilieiidofo-
dum : Beaii sunt qui scrulantur teslimonia Doniini,. miti peccati, dicerido, iacieiidd aiii cbgitahdo, dpe-
propter quod ipsa sunt data-, scilicet ut in tolo corde, ranlur iniqiiiiaiem, id est, (1ubacuiri|uepecciiiuin,
id est, toia intenlione eum lanlum in eis exquirani, el hon ambtilant in viis ejcis, quia noii imniaciiiali surii,
exquisilum inveiiiaul. Non eniin qui euui exqniriint sed maculaii. Potest cliam egregia illa iniquiias,
beati sunl, sedquiinveniunt, iioiidum lamcii, sed lan- quae a iide rccedit, et ad fidferrinon accedit, quam
tum in spe. Doininus in Evangelio siugulariter vocat peccatum ,
Non enim qui operantur iniquitatem. Sic coniinualur dicens : De peccaloquidem, qltid nmi credunt in me ,
ad prtiximuih : Vere qiii scruianlur leslituonia ejus, nt ei alibi: Si non venissem, el tocutus eis non fuissem,
scrutanda suiitj sunt beati. Nani illi qtii non scrutaii- peccaiumnon habereni, id est iiifidelitas, ut hic acci-
tur ea ut scrutanda suni, quod aquipollenler accipi- pitur, ut sit dicere: Qui operantur iniquiialem , id
lor ubi dicit: Qui operantnr iniquilatem, non supf est, infideiilaiem, illi non anibulaui in viis Doinini ,
beaii. Quod item sequipolieiuer ponit, cum dicit: In D I qui non credunt in eum. Et ideo non experiuntur
tiis ejus non ambulaverunl. Ad primum quoque ver- vias ejus, ilias, scilicet, vias de quibus dielum est:
stun sic coniiniialur : Vere immaculati antbulant in universaivim Domini misericordia et veriias. El esi
lege, id esl in viis Domini. iHam qui maculali sunf, niisericofdia quiderii iri feTiiitteridbperjcaia, verilas
lioc est a^qiiipollenter,qui iniquilatem, id est, pecca- vefp ' iti iiiipleiidb pfomissa.
tum operantur, illi non ainbulant in viis ejus. Etest Ttt rhdnddsli.Sic Coiiliuuatur. Vefe qui scruiuntUr
in hac utraque coiuinuaiione vis a coiitrario. Ctir tesiimdriiasunt beaii. Nathque.tu, Doraine, qiii nibil
auiem omnis iniquiias sit peccatum, sicut Joannes ihaiidas nisi quod conducat ad beaiiitidiiieiri , iriari-
tesialur clicens: Qui fucil intquitalem, facii peccaium, ddsti cusiodiri iharidata , id esl, |ifsecepta tha",eTtioc
videtui ex iiac liitefa, qtiod nullus faeiens peccaium riihiis. Isuid himis pptesi referri vel ad Mandasii cit-
ambulei in viis ejus. Quare videiidum cst ne quod slbdiii, nefcMilef eist accipieiiduui, sicul illiifl: Ui lie
recte dictum est, 11011recte intelieclum leclorem quid nimis. Sed nttiiis pro valcie, ut ibi: Bediiis vif
permrbet. Quia dicit idein Joaiines : Si dixerithus qui tiriiei Domihuih,iii maltddiisejus iblit riiriiis.EccS
quia peccaiumnon habemus , nOsipsos seduciihus, el l6x posita , quia dictum est: Ttt manddiii iiiaiiiMu
verkas in nobisn_oncst. Ei Cciapostoltisejus Patiltis lua. Sed qhohiaih hiuiti dixefe SblaTricoghifibiieth
confiieiur etiam peccatum se facere ctiin dicil: N.on legis sufiicefe ad auxiliuiii liberi afbiffiT,idfi.6siibses
quod voioboiiuhi facio, sed cfutiditolo hialum, iitud qitenlefsiloptat iste auxiiiuui gfatiae, ut pef ri6c"doceaf
ago. Eigo oporlet aiu lales ptentur non anibulare in {jiiarii ut necessafia gratiS; Et poiiii verbtim opta-
vhs ejuSj aulesse sine peccalo. Quou autem siuepec- tionis, tollat gtipcibianl pfsesuuiptioriis, dicens:
 10515 BEDj: VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II.' — DUBiA ET SPURIA. 1056
Utinam diriganlur. Quasi dieat: Video , Domine, A ad perficiendum mandata tua. Ille enim merilo re-
me neqne per prsecepla, neque per liberum arbitrium pulsus putatur, qui a gratia non adjuvatur.
posse dirigere vias meas, quia non esl homitiis diri- In corde meo. Quasi dicat: Vere le exquisivi. Nam
gere vias suas. Et ideo opto ut per gratiam tuam , abscondiin cordemeo eloquia tua. Nota quod praece-
quse solahoc prrestare potesl, dirigantur viw mew, pta Dominicaet in corde sunt abscondenda , et non
id est, opera mea ad cuslodiendasjuslificaiionesluas, sunt abscondenda. Abscondenda enim , et firiniler
id est, ad implenda praecepia tua vere justificanda. in corde.noslrorelinenda sunt ad nostram aeclifica-
Tunc non confundar. Ideo opto dirigi vias meas, tionem. Unde hic dicilur : Abscondi ea ad hoc , tif
sic nl custodiam mandata (ua. Quia ctim perspexero, non peccemtibi, id est, ut per oblivionem non trans-
id esl, cum perfecte me quasi in speculo cognovero, grediar mandata lua. Non autem sunt abscondenda,
tn omnibusmandatis luis .exercitatus , lunc amplius sed enuniianda, ne conservis denegemus cibaria,
non confundar vel ea confusione, ut tanium sciam, quia praecipit hoc utrumque Apostolus, dicens: Corde
el non faciam, vel ul dicatur : Hic homocwpilwdifi- creditur ad justitiam, ore auiem confessio fit ad sa-
care., el ndn poluil consummare. Bene dieil Perspe- lutem.
xero, quia divitia praecepta, sive curn leguulur, sive Benedictuses, Doinine.Qtiasidicat: Quia adeo chara
cum in memoria reyolvuntur, inluenda sunt spe- eloquia iua habui, ergo, Domine, doce me ulterius,
ciil.um,hoc est, ut se aliquis ibi cognoscat quemad- ct ulterins insistere jusliftcationestuas, id est, pr.-r-ce-
modum in speculo, atlestante Jacobo apostolo , qui pla tua juslifieanlia. Et ideo te rogo , ut lu dnceas,
ait: Si quis lanium est auditor verbi, el non faclor, hic quia es benedictus,id est, qnia a te procedit multiplex
comparabitur viro consideranli vullum naliviialissuw B benedictio, id est, misericordia multiplex. Facis eniin
in speculo. Considerdvitenim se, et abiit, nl stalitn obli- de peccatore juslum, deservo filium, de damnato in
lus esl qualis fuerii. Si quis autem prospexeril in lege regnum assumplum.
perfeclwliberttitis, et permanseril, non auditor obli- Jn labiis meis. Quasi dicat: Ideodebes me docere,
viosus factus, sed factor operis, hic bealusin faclo suo quia ego non solum abscondi ad meam sedificatio-
erit. Talem spirilus quaerit hic dicens : Cum perspe- nem, sed etiam pronuntiavi in labiis meis, ne cibaria
xero, elc, scilicet, qui non sit obliviosusaudilor, sed conservis denegarem omniajttdicia oris lui. Quomodo
operis facior. dicit se annunlialurum onuiia judicia ejus , cum
Confiieborlibi. Cum, inquara, pirspexero, luhc non Aposlolus dicat: 0. afttdido divtftarum sapienita;, et
confundar, sed confileborlibi per bona opera in dire- scienliw Dei , qnam incomprehensibilia sunl judicia
clionecordis, id est, directo corde. ln direcio dico in ejus. Et cum alibi dicatur : Mulla habeovobis dicere,
eo, id est, per id quodjudicia jusiilim luw, id esl, ea sed non potestis modo porlare. Sed quomodo lioc esse
quae lu, non quae homines , juste judicas esse fa- possil, idem spiritus prophelicus determinat, quia
cienda, didici, non ad sciendiim, sed ad facieiidum. addit: Oris twt. Quasi dicat: Illa omnia judicia tua
Nam quasi dicat: si tantum sciam, et non faciam , non occullavi, sed aliis annuniiavi, quae os tuum,
non unde laetabor habebo , sed unde damnabor. Et id est, gralia tua reve)avit niihi. Craliaenim Dei.os
notandiim quod hoc verbum , didici, habet hoc in ejus ideo vocalur: quia sicut aliquis ore secrela cor-
se. Non cniin aliter vere diceret, nisi ei faceret. Unde dis sui aperit, sic Deus per gratiani secrela sua no-
Dominus in Evangelio : Omnis ant audivil a Palre bis aperuit.
meo, el didicii,venil ad me. Q Jn via testimoniorum.Quasi dical: Ideo et abscondi
Juslificatiohes luas cuslodiam. Confilebor, inquam , et adnuniiavi, quia deleclalussumin via lestimoniorum
ftfVi,el cusiodiamjusiificationes luas, id est, praecepta luorum, id est.i non delectationem in gloria mundi
tua justificanlia, non tam memoria quam viia. Nibil habui, sed omnis niea deleciatio fuit in Cbristo, tn
enim valet, si lantum memoria custodianiur et non quo omnesihesauri sapienliwel scientiwsunl abscondili,
exerceantur. Et ut custodiam, ergo , Domine, non qui ideo dicitur via lesiiniQniorum,quia testaius est,
derelinquasme per praesenliamauxilii tui, usque diiin quantam diieciionem Deus Pater comraendavit in
sim derelictus quague, id^est,omnimoda dereliciione. nobis, seilicet ut proprio suo Filio non parceret, et
Quis est auiem qui derelinquitur omnimoda dereli- Cbrisius moreretur pro irapiis, deleclalus sum, in-
ciione ? l.lle , scilicet, quisquis lantum gloriatur in quam, in Christo, et boc in lantum, sicul avaras
se, hon in Domino, vel qui cadens non resurgit, sed delectatur in omnibus divitiis. Quia scilicet propter
in aeternum perit. nimium divitiarum desiderium prorsus excedit se-
Beth, domus. ipsum. Est autem haecvox Pauli el aliorum perfe-
ciorum in corpore Cbristi cum ipso diceiuium:
EXPLANATIO. Milti absil glonari nisi in cruce Domini noslri Jesu
Christi, etc.
Exponit ftdeiispopulus in sermonibusDomini,quious v$In mandatis exercebor.Quasi diceret: Quia adeo in
delectalionibusperfruaiur , oslendens se esse ditmttm Christo deleciatus sum, ideo in mandatis iuis per
Domitti, ei receplaculummandalorum ejus, cujus my- ipsum dalis exercebor, id est, garriam' non lanlum
steriitm secunda littera conlinet. faciis. Garriam enim habet alia transla-
n**diciis, sed etconsiderabo vias luas, id est, semper ante
COMMENTAMUS. lio. Et ideo
oculos habebo opera tua. Postponam auiem vias
In quo cofrigit. Quasi dicat: Merito cuslodiatn ju- meas,'id esl, opera mea, et non lanlum (quasi dicat)
siificaiiotus tuas. Quia per has custodilas, hoc est exierius exercebor, sed eiiam interius meditabor in
quod aequipolienier dicitur , tn cuslodiendosermones luis viis, id esi, omnis cogilaiio mea erit in luis prae-
luas, quia idem sunt sermones, quod juslifieationes; ceptis, jusiificatiohibus : et ideo meos quidem ser-
per has, inquam, corricjitviam , id esl, vitam suam mones obliviscar, tuos autem sermones,id est, tuas
adolescentior, id esl, omnis pertinens ad jtiniorem juslificaliones non obliviscar.
popuium, per juniorem ilIum,Filiumdesignattim, qui Gimel tributio, vel plenitudo.
resurgens in se dixit: Surgam el ibo ud Palrem meum, *
etc. Adolescentior enim dicitur, quisquis poriat ima- EXPLANATIO.
ginem novi bominis, sicut et senior qui ponal ima- , Postulet sanctis, qui in terra incolw sunt, fetribui
ginem veleris. Et vere, quasi.dicat, in his corrigit.- graiia, quani in primoparente amiserant; sed ei perse-
Nam.in quo alio corrigitur? Necesse itaque est, si cutionibus eorum resliluendum dicit esse quod agunt.
nun in aiio, quod verc in his corrigit. Et ideo quasi Ilwc ergo relributio nteritorum, ista examinis justi
dical: o Domine, raerilo exquisivile in his jiisiilica- pleniludo lerlimlillerm nomineprwmonslrantur.
tionibus in loto corde meo, id esl, lola inlentione et GOMMENTARIUS.
aiiiiiia mea. El quia exquisivi, ergo, Domitic, ne re-
pellas me a mandalis luis, id est, adjuvet sne gralia lua Retribue servo tuo. Sic continualur : Quoniam
 1037 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. CXVHI. 10S8
quidem et exercebor et meditabor injusiificationibus A Increpasli superbos, et non solum superbos illos pri-
tuis, niillis mei.set vias luas atqne sermones praepo- mos increpasti, sed eiiain maledicli sunl excmplo ii-
nain, meos postponam. Ergo relribue niihi seriio luo, loriim, id est, morte damnati sunt omnes illi qui per
et quid petat ut relribiiat, ostendit cum subdit: Vi- superbiam declinant a mandatis tuis.
vifica me, efsic custodiamsermonestuos. Quasi dicat: Aufer a me opprobrium. Quasi dicat: Ut ego non
Retribue milri liberto tuo mortem. Mortuus autem declinem, ideo, Domine, aufer a meopprobriumelcon-
non possumcustodire sermones tuos, et ideo retribue temptum, id est, remove a me omne faclum dignum
inihi jam facto servo tuo vivificationem, ef sic cttstb- opprobrio et contemptu. Quod debes facere, quia ego
diam sermones tuos non tam memoria, quam vita. exquisivi teslimonia lua, id est, ex tolo corde institi
Rogal autem relributionem, quae fit ex indebila gra- praecepta lua, etiam usque ad effusionertisanguinis ;
tia. Quatuor enim sunt retribuliones. Alia bonum et hoc de me non praesumpsi, sed extra quaesivi, id
pro bono, alia malum pro malo; alia bomim pro est, auxilium a gratia postulavi, vel aliter : SoleBt
malo, alia malum.pro bono. Et primse quidem duae declinantes a mandatis servis Dei exprobrare, quod
sunt jusiifiae, terlia indebitaegralirs, quarta quam non credant in crucifixum, et adorent mortuum, et simi-
novit Deus, malignorum tantum est, terliam atitem lia. Et ideo rogat iste opprobrium auferri, non qtiod
novit Deus; quia si non bona pro malis retribueret, deputet posnam unde liabilurus est coronam, sed
non esset cui bona pro bonis recompensaret. Ei no- commisefescendo talium, sed exprobrnntium optat ut
landum, quia non omnino mortuus iste erat. Jam convertanlur, et idem opprobrium ab aliis patiantur,
enim iniiium bona concupiscentiae habebat, qui vi- dicens ila : Aufer a me opprobrium et contemptum
tam obedientiaerogabat. Ad vitam quippe obedientiae B illum, quem palior, propterea gttiaexgutsiw leslimo-
perlinet, quod dicil: Vivificanie, el custodiamsermo- nialua; hoc est, quia dilexi martyria tua et praece-
nes tuos. Quia videt aulem non posse impleri sermo- pla tua, quibus testatus es quantam dilectionemDeus
nes per obedientiam, nisi videantur per intelligen- Paier commendat in nobis.
tiam, orat etdicit : Revela, Domine, oculos meos, id Elenim sederttnl. Vere teslimonia lua exquisivi,
est, Illumina mihi per illuminationem gratiae interio- quia nec animo propter reges vel praesides ea ne-
res oculos, ef revelalis oculis considerabo mirabilia gavi, a quibus mulia mala pertuli. Nam principes se-
procedentia de lege tua impleta, scilicet quod de pec- derunf, id est, in tribuniiia sede, ex ntora et luna
caioribus fiunt jusli, de servis filii, elc. Vel mirabilia conlra me egerunt, ei loquebanturadversuni me non
procedenlia de lege lua, hoc est mirabilia quaejubet tantum diclis, sed gravissimis tormentorum. SCITUS
lex lua, sicut inimicos diligere, et bona pro malis autem luus, id est, ego non ideo defeci, sed exerce-
repensarej et similia. bar semper in jusiificaiionibus luis faciendis, et an-
Incola ergo. Quasi dicat: Merito debes mihi oculos riuniiandis. Et vere (quasi dicat) exercebor in his.
revelare, quia concivis luus surn. Nam ego sum in Nam el meditando et consulendo : Iioc esl quod dicit:
iiac lerra non nativus, sed incola, id est adveria. iVamel meditutiotnea, leslimonia lua, et justificationss
Omnes enim qui ad populum Dei pertiiient, et si lum sunt consilium meum. Consilium scilicet patien-
corpore incolant terram, menle jn coalesiibus ha- tium contra consiliiiiii persequentiuin. Consilium
biianl : quia noslra conversatioin cmlis est, ut ait enim persequentium erat sanctos mariyres conventos
Aposlolus. Et ideo non cives sunt hic, sed inquilini: perdere; consilium vero patieniium erat martyrum
quia non hic manenlem civilatem se babere depu- r pro iosis ut converierentur orare, et ipsos diligere.
sed inquimnt fuluram. Et quia (quasi dical)
• tant,
non civis, sed incola in lerra sum: ergo, Domine,
Daleh oauper, vel labulaevel janua.
non abscondas a tne mandata lua. Quomodo auiem EXPLANATIO.
rogat mandata sibi non abscondi, quse nota sunt Corporali quidem se dicit necessitate constrictum,
omnibus, quia eliam infidelibus. Quid enim inter fi- ' sed sola Domini pielale salvandunt, petens ut ab eo
deles notius quamdiligesDominumDeum luum ex toto vias iniquitalis amoveal, quia viam verilaiis elegerit.
cordetuo, et proxitnum iuum sicul ie ipsum? Quod Et ideo pauperlale mundana januam severis diviliis
scquipollet illi, Quod tibi non fieri vis, alii ne feceris. aperit, el frequenli mediiatione quasi tabulas sua prw-
Et stai ideo, quod apud iniideles etiain notum sit, corcliaDei mandalis exhibet,quwvelul ntolli cera com-
et .utinam lam multis mandala sinl chara, quam planala prompiissimejubenlis imperium, quasi gra-
muliis sunt clara ; quia fortasse ideo rogat non ab- phium scribenlis acciperent : Adhwsi, inquiens, tesli-
scondi, quia difficileest Deum cognoscere, quem con- moniis luis, Domine..
sequens est in ipsis mandatis diligere et invenire COMMENTARIUS.
longe cognitione proximi manifestiorem. Cum autem
difhcile sit quemquam seipsum ut debet cognoscere, Adhwsit pavimento. Quasi dicat: Dico quia tesii-
quomodo qui non cognoscit seipsum, diliget proxi- monia sunt medilalio mea, el consilium meum. Sed
nium tanquam seipsum? quapropler fogal mandata, lamen adhuc timeo deficere, propterea quia anima
quae aliquatenus sciiratur non abscondi, ut magis mea pavimenlo adhmret. Totus mundus quaedam ma-
magisque sciantur, ut se ipsum cognoscat, et sic _ gna domus accipitur, cujus quasi camera est coelum;
proximum tanquam se ipsum diligal, per dilectionem ** terra vero quae conculcatur, pavimenlum et cor-
pfoximi ad dilectionem Dei ascendat. pus noslrum de lerra esl. Unde ipsum pavimentum
Concupivit anima :
mea. Quasi dicat ldeo non de- potesl dici quoque. Quia ergo caro noslra terra est,
bes abscondere a me rnandata lua, quia anima mea ideo dum sumus in hac peregrinatione sacpe subre-
concupivil desiderare, id esl, desideranler, id est, punt nobis terrenae cogitationes : quia corpus quod
plus quam aliquod aliud cupivit fustificationes corrumpitur, aggravat animam, el lerrena cogilatiode-
tuas, id est, praccepla tua vere jusiificantia , et hoc primit animam multa cogitantem: unde semper in
in omni iempore, iii est, in adversitate et in prospe- bac vita nobis timeiidum esl, ne deficiamus. Quod
ritaie. allendens iste qui hic ioquitur, dicit: Timeo, o Do-
Jncrepasli. Quasi dicat: Propter hoc merito anima mine, deficere, quaniumcunque exercear in justifi-
mea desideranter cupivit jusiificatioiies tuas : quia, cationibus luis; quia anima mea adhuc adhwret pavi-
id esl, non desideranler concupiscenles, sed per su- menlo, id est, carnalibusdesideriis ex quibus (quasi
perbiam negligentes duriter increpasii. Superbos dicat) mors ei iinpendet. Et ideo, Domine, vivijica
vocat parentes priraos, qui non per infirmiiaiem vel ine, faciendo rae spirilualibus affectioriibusinhaerere:
jgnorautiam, sed per superbiam mandata Dei ne- et hoc uon propler meritum meum, sed propter
glexeruut. De hoc enim praesutiipserunt, quia a ser- verbum tuum, id est, secundum promissionem tuain,
petile diclum, Eritis sicul dii, el dum supra se concu- scilicel ne sim lilius elationis, sed iilius promis-
pierunt, id est, quod acceperanl jusle amiseruni, sionis.
quia morle miilclati sunt; et hoc esl quod dic.il: Vias meas. Quasi dicat: Ideo debes me vivificare,
im BEDJE VENERABILI^ OPP, PARS |I. SECf. II. -T.OtlBIA Et SPURIA. 1060
quja egq |njitj('aji'fibi utas ineas, fqedas,viis et nqn A bain, spiritqaliier perficiam : et idep debes mibi
pjilchrais; e("in 'exguqfistime pqnendb in iiiis ppnpre iegenV,guia ego exquirgm, eain, ut plus et
fjiiicJTrisl" Er^q,' p^rn|rie, dgce meljjterius et ultprins pjjis vita in ea prpricianj; et hoc sjiinrier,irf est, fjum in
liisistere jiisiificatipnibus tiiis, id est, prsepppfis luis jiac siijn, hiiic namqqe sernper "fjpseriiur, ut
iustifipantibus, fit qiiiiiiler roget" ijpceri,"" expbnit teneatiir; el continepitiir, ne deseratur. ^unj auierii
aipens : /p?rp ;iiemagis e' niagis frcqueiifaje viqvi hecTex il|a, de qua (jlcfiini esj : Lex subintrqvii, ut
"j^s}ijifai^p^m"l^iujn]',id egt 'ustfiipatio lua| (jhae.sppt "qimdarei deliciuiii, cpmprehendauir, iiisi inipllept^s
yia^c.r§icg^ei:cet>ip,r ftiis, id est, jn prspps-' afi ipso' petaiur; ideq"iste pro iiac fege s.piriluali,
in )7?tr«^i7t'6?f5
ptis Juis, ijjiaescrutantes se riiirabijps.faciiinl sci.jjcet qu'aeifiiige dlghipr pst^ rpgat ipleiiecturii, cura dicit:
d'eijerrij pcehirn, ' jjg liipo agrium, deseryj) )ilieriim|- Ppniine, ddmihi inieUectum, ty ps|., "fap irj^babere
.etsXpiiJia'. . llliiTninatumiriteilectuni, et datQ i|ifellecj;ii,sc;i'tifaBor
'
|)o,rri:ttj«ji||ai|ima meg. Qiiasi rJipaj: Qprjs est, Dpr iegem.tuani, nqn arj spiendum, sed ad facieiidtim: et
mine',' irj. jneinstruas, 'qitia anirnq tfiea c/oWnifai/ij," irj yere scrutabpr, qpia custodiam tV/aiii tn (pto eprrfe
e¥t,' rp*fnissisisgt TiggligeTiiiiis''gjiarfi" deb.erei' egit; mep : iipc esf ita eam cu^iodiam, u| Deum ex ioto
ej boc'rjf^'ffdip, hf esjj qriia,|aeciip1iii''p.aij6r verhi corde e"t tpta airirna dijigam", et proximitjir' sicut
Deil tlnciejalibi^: Omneiii'esCcimgbbiriingtaest'aniina nieipsiiiii. Ilem quia ciislpdiii iipn potcst, ijisi ille
fgfutri, eic. ve! aliier": j4;niriiatnea dgrmitatjit, id e'sjt, adjiivet"qui juii.et, siibdil : ped«c tne, ppmitie, quia
passaest' quariifiarri inquieihdjhgijj pt rnptiim, sicirt pef me honmepossum in setriila maridalgr.umluorum,
rjbi dorjfiitaii inq|iietu's est, quia'hpc ex''tiilq dorniit, id est," fac perficere in maudaiis" tuis, gjjse'sunl
iiec gx Vqtpvrgiiaj': "ei liqc p.»r»?«?$«, "jd pat, qjim Dierijiia; et jjene. djipif semifani, quia arcta via est
-
iajiiio "*suhC ^TiliKiTjali, 1 iriter quo.s cpnyei-spr, goi ipe ijuae dricit ad Dei atria vriap.'' Sefi ianTeii per eam non
tpt'inaiVs' ^xeriJjrjisi"(Jevpcaiit'': et 'idep ',' D.qniirie, cufritur.pisi ^u^ilip, idep suiidit : Quia ipsam
cbhfiriria tneih'verbis iriis, id"est, in prreeepjis luis; v.giiti.-Et qupniarn nbn"esl yotenlis ne-que"currentis,
et ut cqnfirmer, ai.ygyedrffe mep ]iiiqui|aTpin,'et sediriiserenlispei,~ qui dai itgbis veiie, et pro bgna
pbne jvie iri'*yTam''aejjuilaiiV; hpp esf' qtiqd ""qiqit, ytiluniate 'pbsseperfidere,ideo subjurrgit:
afquippllenter subdit,. Ei miserere mei in lege tuci; lhclina cgfriiey.miritesiimoftiatua. Id esf, da miiii
subaiidit^pnjpijdo : et (qurisi iiiriie dicat) Tiie.q'd'el)'esmisgf prpiiiiin et 'deyojiim' ahimuni Tn lya pnajcepjrj, guia
rerr riiei,"cjuij ego qtiantiini jTiit, per libeiiirh testatiTs es griod Dfius pxigai' a iiiirrts,sciTiceicertare
arnlijSurii jiaji.ieiegivertiaiis, id est, pr.aiceplfjtjfayera iisque'ad 'saii^iriis^^gitrjisjpngqi':'':^' ita''"jVtc('H«,pt
elegfihiiii yiam, i'i'i(jiiaincprrerepi, e,iiiori^Hmo'|/i'(iTs rjpri' in ayafitia, ' id p.st, lil graiis ie cplaui, noh
fudicia lifg,ut curreferri. El'qa/(c|is| f?>Ji.niQHiis"'(t(is, lit pfopier aiiqiiod enibiumeniuih extra fe |psurn.
cur,re'rem,' 'scilipet'nihil''cle ifie''pr.a3siimehdp, sed Tiinc enini pmiiis ayajitia praesciiiditiir., sj gratis
.tgtuni. g'faii'ae'Jiim alifibueiido. Et jdep, JPoitjiiie, peus colatur.' Et quia'av;iriiia upn est tanium de
iw!i")nf'cbfffwidere, 'id psi, Jac riie t|jeihi ut' rion peeiiiiia,' sed eliain de Jaude huirTaria,'|deq subdit:
possiCfJj^ali^ineaiii cpnftisipnein : Hytt 4iJei(e oculos mebs intenores , "spilicej, ije xjujbus
"* itoqto cbepil . dktiini
fe«f»^fpare,"''ef'^ojj"pbi5ti*y'cpHsunimqre.t' est": Si bculus luiis sitnplex fueril,' tbtum
'vyWn'pt0aci\gruiif Qiiasi clicfiTur: Pr.opjer ITpe cgfp.ustuuin,lucidum'er\i, llos, iriqjjaiB,pculos fjverte,
iion 'pepeSme, cojifiiridefe, "quia'"egocric.t;rrT,''id''es| iie; iii pbsejYaTionelegis siiae videfrift,'uTgst, pjp-
omrii'cbiramihe -et"v6iutiia'fe
« ..SlLJV.r !-.iiistili' viqminaridaidru,ni _ pqnant sibi vdriiiatem; npu enihi actus Tiostri coiisi-
. ..... ^.fiili aiiii: J llh-.Sii.v-v/i/t luLiit/-;iv,
^./*
ttroiMm,et iioc non est ex me, sed quia lu dtlatasii H p:e'r;|ritur''ex.officio, sed e'x iiiteritiprie et |iric^,scilicel,
cor meum, id est",dedisti iuilii ih "corde diiaiaiionem, qijan^p^a^pid^jiipjmin agiihus , an illud' faciamus
hoe agens ul cum cliariiate per. eam currerem. flTphuniana' laude^" vel prppter aiiquid lale. Unde
pomihris iii Evaiigelip :'Ailendile nejustfiiaiit vestram
He, ipsa vel suscipiens.
' fociqtis cgfam hqhiiiiibiis,'aiio/juin non hgSelis merce-
EXPLANATIO.. dbn apud Pujrefiveslrum. plxjl neytdeaiii ydniialem,
|/ji/(?s ilio.disbetftqptebs. expelil, ul in le.geD.omini fjiiia vapiTaiehi Vequitiir'Tnors'; ider) subdil; TiM^ca
iii yuf ftta ija6rtiiutij'in''yaniiate. triea.
e^s'deftecff tnurier.eciistgdiri; et p^lcherriyiq, rqtione me',*'P,pmihe,
stVscjpie/is qppdlalrir, qum dic.il: Dg mihi ihleltecium. Yiam vbcat Clirisfuih, qiii dixit: tigp sum via, veyi-
Ipscfquengu tmmjnto Docgiur,,giice,in egdem seinper ias etvita; el bepe rpgat in veritate vivificari, yeri-
las enim conlfaria esf' vahifaii. Quapropler. sfcul
i^teitlibnepersytef.f, q yanilgle§mculigculosatjerlit. ea yatTitas, ila viiam' praestabiT
uTprteni '" intulit
"' " " J '" ' \e-
COMMEKTARIDS. rjfas. "**" '.'
'
Legem pone mihi. Idem quod prius dieil: CMCMITJ "Stqtite.servgiug. Quasj dicat : U.tviyifices mg, er-
viam maitdalorum luorum. Modp rpgat. legein poni go, ppniine, gujeloquiuni t'[iu'mfeiisi|'i'rjsiabiie Ti-
sibi, cjiiby VidijTir''cqiiii-iiriiini"'apdStplo,«"lii^dfcit,: he'rp.'iii.o.',"fap eifp.£tj*uVn' fft!«ii 'sjaiirle seffqtug, id
Lex ntiiiesi pdsiti "juhio,sed hijtisW. "NoireiiTmTiiju- est',' fapiit r|uod''fu''eipquciris, ppri lantiiiu sciam,
sliiS poiest accipi -'flfe,•'fjfuipnu's "dixit cucurrisse; secj faciiim;'f\ hoc iri iimare ttfo",id e,sf^ rion in ti-
sed'dflalalo corde iri »ia 'ioiaii-dVioru^ii, ''fj"uVfJj''iWritubri more seryili,' sefi"'fil[i:ii][f,'"scilicir3i^'q^ft,^i"jier|fecitti
*' ' cka-
est juslorum, sedhoh rpgat iste'iegeTri':sibi'pbiii P i'ii'as niitlit.' "'
'' forqs hgti
secuiidiim "vetereih popuium V ciii iex'daiaest 1 iri "AttipitfaopproiinMtj.i.Quasi dieaj : Ul stabile milii
labuTisTapideis, Sedrbjgat sibi dafi legeih"iT.iTabiilis sij eloquium luurh,'flmputa oiipfofcr.iMnt ^igniit, hoc,
cbrdis, 'cjriia^cfip.iurii^efi'':' Aufefaiii aypbis igftapif sciiicel, .qubd ego susftcqfus sugt in aiiis, quo^ gralis
deuiii', ei-ponahi irivobis cor' carneunf; iftibo 'ieijeriiiri tehon cblereiii- "Si'cy't" accusaibr Irajrfip,) de he;uo
mentibus vestris,'ei scribatri'eqin "iticgfilibusfvesiris'. Jqb (ljxif :" 'Nunquiif Jbb gralfs c.glff, Dejtm? jjirlti
Rpgat "sfeilicet1egemv''sibi^'rib!T'qiil^ inleiii- aui .ijgnjp.laiipjnejn
maleSrolfip|i1tjifi
§Hi^'1','*iSr''a^^eJl^ alio.s
geiido scia't,"sed quaiii'"an*iaiicj(i'faeja^iibTTlp. irigii- ^x" spla suspiciorip §ic*"apcy|ant,"gii4%rg«jqr](" iu se
s"tia'Vim6fis,^sfji'd' iii"'latitudiriri't1ipi;t!atis:'T|le riuteiii ipso Mbmine'viderurit,' hbc facile de aiio suspjcan-
pri|iiTus(lui^legeriiaccepTt5ntab'u1is;Ia'p^ae,iij',tlapjVj|efl Jpj,. Jste autein attejidens cjuiJ, pjajqipjaiiur, spili-
JiitefaS ili'c»sdepictos' 4iabuil '"ri&ii"ut^^lioVipf.arettff, cej : 'Ngliie atiie: iempiisfjufic/fre", ej sinjilia, opjaj
setf ut pfeh?efe1ur;'hqii' TiioluhThpTiqrisJsecf^iphdus sibidafi^ dilectipnem, tjuae bjffjvern aiuferflt prayaili
bneris. Qu'i'ehi..m bciactus''legeW^c.it/hpn^TegWest de proxiiiib suspicj^
amiciis', ''sed lTiiiiiiciis."l.irtefa' firi" conliririauir Tji aniputaje bpprobr.i'uTiimeufu^ g'uia meum judiciuin,
ex^riitiir;; liuali^icat': UT^crifraiil^cpi^e^cTiiatolii j|[ipd'est ex suspieianj, esi inijii" araarjiiii.^bj iu.si-
Via'hi'irBandaTpfifra';,t\i:o ef^oTptriiiiietyiafhjus- pidum ;*lua auj'ebi.juijiciq, qui pragcipis*deproxinip
lificatioMnifiuflfrimfM' **&'"', jijTitificaiipnes"tiias"cjri|e niiiilju.dicare, liisiqiiod bo.hum, siT et yexqin, iifa
vfa'Miii!, pbheiriflii legeiri, idlesf:,'iac' Tiiibi slabileriii siiiit' iriiiii jucunUq,' idi est, suayja etduicia.Epjesi
Iegem, scilicet ui quod prius per liileram iiiieliige- etiani hic accipj jiidicia "ijla v.era et certaVquae iaii-
1061 IN PSA.LMORUMLIBRUM ElEGESIS. — PSALM. CXVIII. 1062
dem erunt, quando veniel Dominns, qui itluminabit A.corpus periinuerunt, quia agnoscendo se fleverunt,
abscoitdilg lenebrarum, et manifeslabil consilia cor- et muilo solidius graliam invenerunt, quia super-
dium. biam amiserunt; et ideo non desper.o, sed potius
Ecce concupivi inandala, Quasi dical: Ecce cur spero in judiciis luis, id est, si lu m'e judicas talem,
petam utauferas opprobrium meum, ideo, scilicet, qui aliquando cadam, ut forlior shrgam, ei nou pa-
toncupivimandata tua, id est, dilectionem, scilicet, rum spero, • sed super quam petimus aut iutelligi-
ut diligam proximum tanquam meipsum, et ulterius mus.
de ipso per malevolentiam aut iiividenfiam non su- Et cusiodiam legem tuam. Dico ne auferas verbum
spicer aliquod malnni, sed judicem omne bonum, de ore meo, et si non auferas, tunc ego cuslodiam le-
quod lu rriandasii, dicens : Mandalum novum do vo- gem luam, id est, dilectionein, quae ideo dicilur lex,
bis, ut diiigatis invicem.Novus enim homo nova prae- quia in duobus mandatis dileclionis universa lex pen-
cepla dedil mundo. Et quia eoncupiut mandata iua, delet prophelw. Et ila cuslodiam eam, quod semper
ergo, Domine,uiui/tca me inwquitale lua, id est, in el vere seniper, quia et iu hoc swculum el in smcu-
Clirisio, qui est uobis factus sapientia, iustitia, san- lum futurum post hpc saeculunr, unde dicit Aposto-
ciificalib et redemptio. !us : Sive prophetim evacuabunlur, sive scientia de-
et strualur, charilas vero nunquam excidet; hic eniin
Yp, ipse. praecepta ejus cusiodiuntur, sed non sine timore;
EXPLMUTIO. tunc vero siqe omni timore casus obsersabuniur,
jPos!ii/a(congregalio sancta salutaretn sibi Dottii- quia tanlo ardenfius Deum amamus, qrianto vicinius
eiun videuius, et tunc proximus sine omni suspi-
nuhfdebeie cdricedi, itt inimicos de wterna rernune- g" cione
ratione confttndat, et in lege Dbniiiii assidua tttediia- diligitur, quoniam iose erit.-oinuia in omni-
tione proficiat. Ipse ergo Dominus alque Salyaigr Vau bus.
liiierw iibcabulo desighalur, nolagtte quarit pulchre El ambulabamin latitudine. Superiores versus hu-
qiiinla tiltera, ipsq sexiqituncupeiuf, e( ipse, videlicet, jus.psalmi continent orationem el dgprecationeni ;
citi dicitur :"i Tit duletriidem ipse es,i id esl mlernus, qui vero sequuniur, conlinent quasi narrationeni ef-
iri cujus ftde eljam Ecclesia ipsa esse, una eddemque fectus ipsius deprecationis. Et sic conlinuaiur. Quasi
deuoiSoneseinper Itic eiin fuluro cum eg- regnare dicat: iiasc quidem quae prajdicia suni, orabam, el
: .. • -t-pfo-
.• tu me exaudisti ponendo me in latiiudinen), in qua
inertiif.' laliiudine ambulabam, idesl, deleciabar. Latiludinein
COMMEKTiJAIOS.
vocat spiritum, de qno dictuin est: Charitas Dei
Et veniat super me. Quasi dicat: Dico ut me vi- diffusa est in cordibus vestris per Spirilum sanctitm,
viiices in aequiiate, et ut ego vivificatus concupiscam qui datus est nobis, qui fecit nos petere qpod deside-
mandaia lua; ergo, o Do.:nine, ille qui noti solum raunis accipere, quaerere quori volumus iiiyenire.,
misericors, sed ipsa misericordia tua es dicendus, pulsare ad quod niiimur peningere. Et vere, quia
quia pef eum omnem misericordiam mriiido es os- dicit : Ambulabam in latiiudine, quia exquisiv.ipe-
tensurus et exhibiturus, veitittlsuper me ad me sibi tendo, quaerendo, pulsaiido, mandata tua iiou ad
conformandum, et hoc nbii per meritum meum, sed sciendiiiii, sed facienduro.
eloquium luum, id est, secundum promissionem El loquebar in lestimoniis. Yere exquisivimai\data,
tuam, scilieel, ut secundum fidem lirina sit promis- n Sam et loquerido et inediiando et exer.ceudo. Ilux
sio omni semini. V5tria ordine ponil, primuin de locutiqne : sic loque-
Et respondtbo. Quasi dicat: Et illo super me ve- bar in testimoniistuis vel in praeceptis luis atinunliaii-
niente, secttre respondebo.,id est, exponam verbum dis el suadeudis eliaiii in conspeclu regum, el nott
fidei exprobranlibttsniilii ipsiim' verbum fidei; boeest cgnfmtdebar tacituriiitate, vel ilon devocabar. iif
auiem verbuni fidei: Si credideris iii cotde tuo quia vere non confundebat, quia meditabar, in mandqlts
Dominusesi Jestts, et cenfessus fueris in ore luo quia tuis, semper de eis cogiiando jdeo, quia ea dilexi.
Deus Paler susciiavil iilum a mprtuis, salvtts eris. Et iioii soluui Ipquebar et meditubar, sed eliatn ie-
Quia corde crediiur. ad justitiam, ore auter/i fil con- vavimanus tneas ad ca, ideo quia dilexi ea. jlanus
fessio ad satuiem. Respondendo, inquam, no» de me sunt opera; ei iile levare manus ad niandafa 'dici-
praesumendo, se&.quio. sperqvi in seanonibus luis, tur, qui facit ea non propter remunerasioiie.iii ter^
hoc est, in hoc solo spem meam pbnam, quia tu, reoatn, sed propter seieriiam. Qui .v.eropropter Iiu-
dixisti: Non vos estis qui loquimini. ego eni.nt dstbo mannm laudem, vel propter alii|uid lermuuui facit,
vobisos et sapieiiiiam, etc. Quia atitem muki uou su- manus non levai, fceddeprimit; et (qqasi diciii) bjs
slinentes exprobrationes, negando ceciderpnt, sed tribus modis, scilicei, laqsieiido, mecliianclo,niai.ius
postea pcenitendo reyixerunt, sicut Petrus »d lioram leyando, exercebar semper in justificatiqit.ibus lui.s,
quidem peccavit tirnor.e lerritus, postca vero flendo id esi, iu praeceplis tuis, id est, vere justilicalioiii-
est reparaius, et cbiifitendo etiatn coronatus, rnriltj bus.
autem ex loto negando ceciderunt, quia poslea flen-
do npn profeceruni, ideo iste liuiensjnfirniitalem Zain, oliva vel fornicalio.
Immanam, divinam implorat misericorciiam, ne un- P EXPLASiTip.
quani lerrore aliquo sic negando cadat, quin saltem Clwrus ilie sanclorum protnissionuin Domini
reyjvr-cat pcfiniiendo.Itaque dicil: Et ne aufergs. sensibns nosiris omninospem commVndat, ui firmum in
Quod sic conlinuatur; dixii: Speravi in sermonibus menle hoslra qitod glortosa veritas pMice-
et
tuis, quia sperayi in te, ergo, Dp.mhie,ne aufcras lur, asserens pertnaneat fidelesad-ersa mundi iibenlis-
ueriiHinveritatis, id est, ne permiHas verbiiiu fidei sime suslinere;propterea enim ntoriew temporalem metuai,
auferri de meo quts
alicujps terrore exprpbrationis ore, cui mlerna vita promiltitur ? Jpsa ergo vtta, qum hic %n
sicul usquequaqueauferatiir, hoc est, ne. auferatur i|t spe, illic in re
percipitur, plivm noinine, qttqm Zaip.
taniiim, usque di.iui possii dici qnaque ratione, |d lillera designat, e.xpHmilur.Nam el in hac peregrina-
e.st oiiiniisiode abialum. Ab illis cnim omnimode lione sanctorum facies exltilarglur in oleo, et in itla
aiifeilur, qui sic negant, ut amplius posniiendo non patria perfectius sancti Spiritus mierna vtsione alque
prpficiaiit. Sequitur: inhabitaiiotte pinguescil. Et quia sepliformis est ejus-
Quiainjudiciis luis supersperavi. Quod estdicere: ' dem spiriius grutiu, recle sepiima tiitera vocitatnr oli-
Ideo rogo ne.aujeras usquequaquenoii alisolute, quia va. Nomen aittem fornicationis congruit peccaioribus
si. quando cecidero, boc noti erit milii ad desperar derelinquentibusiegem Domint.
tionem, sed ad salutem, quia diligeniibus D.eutnom- COMMENTARIDS.
nia cpoperaiilur m bonum. Quasi dicat: gancii et
elecii pjfaesumentes de te non ceciderynt, alii vero Memqr estot. Quasi dic.at:. Quia exercebqr iti j'«,sfi-
de se px.aesuinentes.de te ceciderunt, sed ad tuurn ficqiionibustuis,; <y;gb,'Borttiiier qui jinhjerjiur fulsii
 106S BEDiE VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. H. — DUBIA ET SPURIA. 1064
liberti tni, esto memor verbi tui, id est, promissionis A tem, quam conlraxi ab illis primis transgressoribus.
factae sertio luo, hoc est, comple servo tuo promis- Sequens versus iti hac sententia velut in priori di-
sionem tuam, quam fecisti ei dicens : In patientia ciiur.
vestra possidebitis animas vestras. Capillus de capite Jlfemor fui nocte. Quasi dicat: "Verein loco pere-
vestro non peribil, Et ftdelis Deus est, qui non pa- grinatienis mem cantabiles mihi erani juslificationes
tietur vos lentari supra id quod polerilis, etc. Memor tum, quia, o Ddmine, metnor fui nominis lui, hoc est,
cs(o verbi, in quo verbo dedislimihi spem, id est, spe- non usurpavi mihi,nec rapinam arbiiraiussum nomen
rare fecisli, et hwc spes eonsolala est me in humili- tiram, ut vellem mihi Deus esse, et de nuiu meo
latemea, id est, in gravissima tribulatione, persecu- pendere ; sed potius in memoria semper liabui hoc
lione et dejectione, qua persecutores me bumiliare, nomen, quod est Dominus, attenderido te Dominum,
id est, devocare putaverunt. Et ideo consolata est me, me servum, le omnipolentem, me impotentem et la-
quia eloquium tuum, idest, promissionis verbum piclem, et hoc m nocte, id est, in adversitate etiam,
prsedictum me vivificavit, id est, vitae verae cerlitu- noniantum in prosperitate; vel in noctemortalitalis.
dinem tnihi dedil, ut illud : Jn paiientia vestra possir et passibilitalis, id est, in hac praesenii vita, in qua '"
debilis animas vestras. est nox obscura ipsa veritatis ignoranlia. Et quia
Superbi inique. Quasi dicat: Quare" dicis le nu- memor fui nominis lui, ideo legem luam custodivi, id
miliatum et uniyersum tibi hurhiliaiio ? Responsio: est, non apostatavi, sicul superbi primi. Memor fui,'
Ideo scilicet sum -humilialus, quia superbi, id est, inqurim, nominis lui in nocte, id est, in tribulatione.
persecutores legi Dei non obedientes esse facere Et hwc nox est, id est, tribulatio et persecutio, facla
vellent; ego auiem (quasi dicat) illis inique agenti- T>eslmt/iia persecutoribus derelinquentibuslegetn luam,
Jms el devocantibus perstiti, quia a lege lua iransgre- ideo quta ego jusiificaiiones (praecepta lua juslifican-
diendo non declinavi. Et ideo non declihavi, quia, o lia) qoaeilli negligebant, exquisivi, non ad sciendum,
Domine, fui memor.judiciorum luorum a.smculo fa- sed ad.faciendum. Ve! aTiler, scilicet, juxia aliam sen-
ctoruin, id est, in memoria habui justam damnatio- teiniam be nocie, hwc nox,idest, nebula mortalitaiis
nem et dejectionem ab initio, id esl, in primis pa- et passibilitatis, facla tst rnilti utilis per hoc, quia
rentibus factam, quia decliiiaverunt a lege tria ; et ego atlendens quod per negligentiain praeceplorum
consolatus sum in illis per conlrarium, altendendo, tuorum in hanc miseriam inciderini, eo studiosius
scilicet, quia si praecepta tua-ab illis neglecta de- exquisivijustificationes tuas, id est, praecepta tua ju-
derimt moriificationem e contrario observala a me stiiicantia, ut quae neglecia fuerunt ad morlem, ob-
darent vivilicationem. servata essent mihiad salutein ; vel aliier : Memor
Defectio tenuit.' Refer hunc versum ad prseceden- fui, inquam, riominis lui, el hmc meuioria ideo facta
tis versus primam parteni ita : Quia memor fui ju- esl mihi, quia ego exquisivi jusiificaliones praediclas,
diciorum tuorum, ideo (enuif me defectio, id est, tue- id est, ex tolo corde dilexi juslificationes f«as
dium, timens ne deficerem; et boc pro peccatoribus Helh, vita.
derelinquentibus legein luam, hoc est, propier perse-
cutores iransgredientes, qui me devocabani, et sibi EXPLANATIO.
assoctare volebant. Sequentem quoque versum refer
ad ejusdem ultimam parlem sic : Quia consoiatus desiderat Agtneti beatum ad octavam liiteram venit, in qua
sum in praeceplis tuis, ideo juslificaiiones lum erant videre faciem Domini, mandalis noscilur ob-
mihi cantabiles, id est, dulc.es et deleclabiles eliam G seculum. Et quia hoc desiderium in resnrreclionis
tn loco peregrinationis mew, id esl, in hac praesenli gloria perficielur, octava iiuera vilm vocabulo gaudel.
vita, ubi omnis miseria est, el vix aliquid delecta- COMMENTAElDS. '
bile. Potest etiam versus superior, ubi dixii.JHemor
esto vefbi, aliler accipi, et secuiidum hoe quae uide jPorttomea. Respice quod in fine hujus ocionarii
huc usque dicta sunt, partim rautari, et erit coriii- esi, quia illuc coniinuaiio respicit; Quasi dical:
nuaiio qua et prius. Quasi dicat: Quia exerceborin Quia exquisivijusiificalionesiuas, ergO, Domine, doce
jusiificationibus tuis, ergo, Doinine, memor eslo Ver- iiie ipsas jusiificaliones tuas, ut magis proficiara in
bi incarnandi, quod lu prbmisisti servo luo, hoc est, eis; quod debes facere, quia es porito (pro partici-
niiite.quem missurus es, ut per eum discam qualiter piuio) mea, hoc esi, quia ego te Dominuni parlici-
debeam exerceri in justificationibus tuis; verbi, in- po : hoiiio enim dum permanet, homo non potest
qiiam, memor esio, in quo mihi dedisli, sciiicet, esse Deus : sed taiiien participando Deum non na-
spem, quod per ipsum benedictio futura -sit omuibus lura, sed gratia, adjungitur diis illis, de quibus dictum
gentibus. Et hwc spes consolala est me in humilitale est: idEgo dixi, niea. dii eslis, elc. Vel aliter, Portio mea
mea, id est, in huiiiiliatione morlaliiatis etpassibili- es, esf, pars Quasi dicat : Eligant alii quam
taiis, quae a priniis parentibus conlraxi. iit ideo partem velint de mundanis, ego le solum in univer-
(quasidicat) consolata est me spesdata railii in illo, sitaie reorum luas. parlem milii eligam, et ideo doce tne
quia eloquium luum ab illo iiiinisiralura vivifkavil juslificaliones "Sequitur :
me, id esi, doctrina lua per illuni mundo exhibita Dixi cuslodire. Probat quod praedix.it,hoc est, vere
yitam aiiimoein ine reparavit. D es poriio mea : quia es portio oinnium custodieiilium
Superbiinique. Quasi aliquis dicerel: Nunquid es legeiii tuam, efc~.,quse sequuntur agenliuin, et (quasi
bumilialus ? Sum uiique perlraducespeccati primos. dicai) ego uniis ex iliis sum, quia ego dixi, iri est,
Naraque superbi, id est, parentes primi, qui non per firmiter eonslilui cuslodire legem tuatn : ergo es por-
iniirmiiaiem vel ignoranliam, sed per superbiam tiomea, ergo ifoce mejusti/iaj/iones fuas. Quiaaulera
transgressi suut niandalum Dei; iiii, inqiiam, su- lex ejus iion poiest cusiodiri, nisi ipso invocato sem-
pefbi agebant inique, el non parum inique, sed us- per, ideo invocandus est: quia sic fides impetrat,
qnequaque, id esl, omnimode, quia non tantum ipsi quod lex non iiiipetrat, Et ideo subdil: Deprecalus
per peccatum suum mortem meruerunt, sed etiam suin [aciem tuam, hoc est ut per elfeclum appareret
aliis poculura raoriis posteritatibus suae propinave- in ine lacies tua, nonfacies mea, id est voluntasiua
runt. non mea, ut idoneus essem custodire legera tuam :
A lege autem. Quasi dical : illos non secuturus et iioc in loto corde meo, hoc est ex omni atTeciioue
sum, quia in quanlum poiui alege lua non declinavi. et ex onmibus "viribus riieis : et ideo miserere meir
Et ideo nbn declinavi, quia memor ftti judiciorum tion propter meum meritum, sed secundumeloquiutn
luorum a swcuio faclorum, et sicut supra dictum est. tuum, id est, secundum promissum tuum ut scilicet
El quia memor fui judiciorum luorum a swculo, ideo promissionis filius, nori elationis. Et quasi cerius
defectio tenuit ine, id esl, ideo timui lapsura et de- de exaudilione, subdit: Gogtfawttiiasmeas. Quasi di-
fectum pro jieecatorf/msderelinqueniibusrtegem tuam, cal: Quia deprecatus"sUmfaciem tuam, ideo cogilavi,
hoe est, propterrnortalem et passibilem iniiriniia- id est, atlendi vias meas foadas: el converlipedes
1065 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. CXVIH. 1066
meos, id est, affectiones meas in teslimonia lua, id A discipiinamet scieniiam. Petithoc sibi augeri et per-
est, vias tuas pulchras. fici. Quomodo enim qui prius dixit: Bonitatem feeisti
Paralus sum. Quasi dicat: In tantum convertipedes cum servo tuo : dicit nunc, Doce me, Domine, bonita-
meos, quod paratus sum ut custodiam, sicut cusio- iem, nisi, ut magisinnotescat divina gratia dulcedine
dienda sunt mandata tua; et ila paratus, quod non bonitalis?Nam et illi fidem habebant qui dicebant,
sum turbaius in custodia illorum ex timore aliquo. Et Auge in nobis, Domine, fidem. Et haec est oratio vel
quasi aliquis quaerat: Unde libi timor turbationis ? cantatio proficienlium, quandiu hic vivitur. Semper
subdit, Funes peccatorum. Quasi dicat: Non sum enim in bac vita pro quolibet bono ul augeatur, est
turbatus, quanquam multa patiar impediraenta. Nam orandum ad Dominunr: Doce me disciplinam. Disci-
funes peccatorum, id est, multre irretitiones et impe- plinam autem vocat paternam correctionern Domini,
dimenta illornm peccatorum, de quibus dictum est: de qua Salomon dicit: Quemenim diligit Dorninus,
Vmhis qui trahunt peccata sua sicut reslitn longam; corripit: flagellat aulem omnemfilium; quemrecipit.
circumplexisunt, id est, undique circumvenerunt me, De qua Petrus Apostolus ait: Omnis disciplina in
nunc minis et tormenlis, nunc blanditiis : et tamen prmsenti videlur esse non gaudii, sed trislitim, poslta
me non devoraverunt, quia ego non sum oblitus le- aulem reddil pacalissimumfructumjuslitiw,his qui per
gem tuam. eam cerlaverunt. Cum quo ergo Dominus facit boni-
Media nocte. Vere non sum conlurbatus in custodia tatem, id est, cui inspirat bonus delectationem, in-
mandaloritm tuorum : quia in media nocle, id est, in stanter debet orare, quo in lantum augeatur in eo
ferventissima tribulalione surgebam. Non enim sic illud bonum, ut non solumproillo conlemnat car-
iribulaiio urgebat eum ut dejiceret, sed exercebat T. j nales delectationes, sed etiam proillo patienter quas-
eum ut surgeret. Surgebam, inquam, ad conirahen- libet perferat passiones. Sic enira salubris disci-
dum libi, id est, ad laudandum te corde, et etiam ore; plina adjungitur bonitali non qiianlulrecunque, sed
et hoc ideo, quia eram super judicia, id est, erara tam magnse bonitati, id est, sanctae charitaii, quae
non inferior, sed superior tacius propter judicia ju- sub ejus pressura non possit exstingui, se magisma-
stificaiionis lum, id est, propter juslam eorreclionem gisque accendi. ldeoque quia parum fuit dixisse bo-
luam non deprimentein, sed juslificanlem. Judicia uitatera, ulique tantura qiwepossit sustitiere disci-
vocat tribulationes ~et paterna Qagella, quibus fla- plinam : additur tertia senleutia : Quia cum in
geilai omttemftiium quem recipil: de quibus Petrus bonitatem lania erit charitas, quaenon possit exstingui
apostolus dicit: Oporiel ut judicium incipiat a domo Iribulalionibus et tentationibus, quas adhibet disci-
Dei; si autem a nobis initium, quis finis eril illorum plina: luuc necessariaerit sentenlia, scilicetulhomo
qui non crediderunl Evangelio? Si juslus vix salvabi- seipsum cognoscat et sciat quid meruerit, el quid a
lur, peccalor et impius ubi parebunl ? Domino accepit: ne ingratus sit, el dicat, Doce me,
Particeps ego. Surgebam, iiiquam, ad confitendum Domine, bonilalem,inspirando cbaritatein : doce di-
libi, et sic confitendotibi factus sttm particeps pm-. sciplinam, daudo patienliam: doce scienliam, illurni-
nium iimentium te casto limore. Quare positum est nando intelligeniiam. Sequitur. Quia credidi manda-
hic humiliari, non exallari, timenlium le, et custo- tis tuis. Corapetentius videtur si diceret, Quia
dienlium mandata lua. Quasi dicat: In hoc sum fa- oblemperavi mandatis tuis. Proraissis ergo creditur,
ctus parliceps timeniiumte, ul cuslodiam mandata tua, mandatis obtemperalur, sed mandatis aiiter accipit
quae ipsi custodiunt. Quorum (quasi dical) numerus rC / hic. Etest dicere: Ideo debes medocerebonitaiem,
non est parvulus : quia ferra ubique est plena iniseri- etc, quia ego credidi mandalis tuis : hoc est credidi
cordia Doinini, id est, reparatis et innovatis per mi- mandata tua esse jusiilicationes praediclas. Ergo
sericordiam Domini, id est, per illum qui non solum (auasi dicat) fides tua, id est, credidi in petrae gra-
dicendus esl misericors, sed ipsa misericordia Do- tiam, qua quod mandasti perficiam.
mini; quia per eum Dominus omnem misericordiam Priusquam humiliarer ego. Dominus dixit: Doce
osiendit mundo, et exhibuit. Et quia pariiceps faclus me disciplinam: et quasi aliquis diceret: Quare es fla-
sum limenliumte, ergo, Domine,doce mejuslificaiiones gel!andus?Ideo scilicet, quia delinquo sicut [sum] fla-
tuas. gellandus, sicut prius: quia deliqui, sum flagellatus.
Nam (quasi dicat) ego sura humiliatus in primo pa-
Teth, bonum. renle morlis mulclatione. Sed priusquam humiiiarer
EXPLANATIO. ego, deliqui.: hoc est deilctum iransgrcssionis, quod
Popultts bealus nonam litleram canlalurus ingredi-• praecessit, causa fuit burailiationis : haec hutuiliatio
tur,tn qua gralias agit, liumiliatum se fuisse, ui ad recte referenda est ad Adam, in quo omnis humana
juslificaliones Domini devotissimus perveniret, testi- natura lanquam in radice est vitiata : et quia rioluit
monia ejus asserens sibi supra omnes esse divitias, subjccta esse veritali. Et prodest vasis misericOrdiae
nomenque prmsentis lillerw pariter exponens, bonum experiri hanc humiliaiionem, ut damnati superbia
suum dicil verbumDei humiliter medilari, diligantobedienliam. Sequilur:.
COMMENTAMUS. Propterea custodivieloquiumluum. Quodestdicere:
Quia propter iransgressionem primam lam graviier
Bonitatem fecisti. Ad proximum continuatur sic: D I humiliasti, propterea ne sic amplius humiliarer, cu-
Ideo peto ut doceas me justificaliones trias, quo ma- slodivi quantum poiui, eloquium,id est, praecepta tua.
gis in eis proficiam : quia sunt milii dulces et dele- Bonus es lu. Quasi dicat: Quia cuslodivi
ctabiles : et hoc non ex me, sed quia tu fecisii boni- tuutn: ergo, Domine, doce meiriagis etinagis eloquium
insisiere
lalem cum servo luo, id est, fecisti ut delectaret me jttstificaiiones luas: et. hoc tti bonitale, id est, IIQIIin
bonum ; el hoc est raagnuui Dei dorium, quod ali- trisliiia, sed in jucuuditate. Hilaremenitn duiorem di-
queni deleciet bonum. Cum autem opus iegis, quod ligit Deus, bonitate dico lua, et ideo ftta, quia natu-
est bonum, fit timore poenae, non amore justitice : raliter es bonus, id est, sanclus el jucundus. Et nihil
cum Deus meiuitur, non diligitur ; serviliter fii, non aequius quam ut illius qui vere bonus est servelur
Iiberaliter. Servus auiem non tnanetin domotn mier- honilas.
num, filius aulem manet. Itaque bonilalemfecisli cutn Multiplicaia est. Superiori coniinuatur ubi dixit,
servo tuo,faciendo illum qui prius erat servus filium; Doceme disciplinam. Quasi dicat: Opus est ul doceas
ut quod prius faciebat servililer, faciat liberaliter: me disciplinam, dando sciunliam, quia liiueo dejicere.
et hoc fecisii non propter meum merilum, sed secun- Nam iniquilas superborum, id est, iniqua tribuiatio et
dum verbum,id est, promissum tuum, scilicet ut sira devoeatio persecutorum est muliiplicata super me:
non filius elationis, sed lilius promissionis,vel servo sed (quasi dicat) quanlumvis ferveat iuiquitas, non
dico, jara se agenti secundumverbutn tuum. refrigescet in me charitas.quiaego in toto corde meo,
Bonitalemel disciplinam. Quasi dicat: Quia fecisli id est, ex toia mente, et ex omnibus viribus scruta-
mihl servo tuo bonitatem, ergo doce me bonitatem etl bor mandata tua. Mandalum, inquit, novumdo vobis
PATROL.XCIII, 34
 1067 UEQM YENERAfilLIS OPP. PARS H. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 1063
ut dilicjatisiiwicem. Vel a3iter, Iniquitas superbgrum, •Atelliginms. Plus enim nobis futurumesl boiii, quam
id est.peccaluih priniorum parentum, qui per isuper- vel pelat ralio nostra , vel inleiligat mensura. Tale
biaia, hon per infirmitalem vel igpbrantjani, mandaia esl iliiid quod.Aposlolus dicit : Imtiatores tnei estote,
Dei neglexerunt, est muiliplicgidsuper me, qvjantum filii charissinti, hoc est non in quantum ex me sum^
ad poenam; qiiia per iilud ihfirmus jmiltifnodefactus sed in quantum imitor Christumi
suin iriteriusei exteriujs. Ut aulem (quasi bical) pos- Cognovi,Domine, quia. Quasi dicat: Ideo speravi
sim evadere, ego quidquid bgfifrt alii, noii imifabor non in me, sed inverbo tuo : quia vere cognoviqirod
superbiaih eoriini, sed iiitotovorde scrntabbrnon ad fua judicia, id est, praeceptatua , qnae tu judicas ser-
scieridum, sed ad facieridrimmandaia lua. Mandata vanda^ sunt non solunl aequajsed ipsa wquitas: quia
geiieraiiter hic.accipiuntrifpraccepta divina : in priori servantes se faciunt sequos et justos, rjuare tenenda
vefb serYteiiTla determinate tantum dilectionis hian- et diligenda sunt. Ego vero neglexi eam, ct ideo
data. - Immiliastime per humililatera mprlalemin radice. et
Coaguiattimest. Sic coiitinuatur, quasi di.cat: Nimi- lioc invcriiale, id est, in vero jtidicio luo.
rnm iniquilas superbofrimsive p.ersecutbrum, sive Fitii miscficordia. Quasi dicat: Quandoquidem re-
parenturiT priorum, quia cdr eohim quod naluraliter cedenti prius a maudatis tuis factaest ira tua, crgo,
molliium fuit per graiiam.stcnf naiuralitef iac molle Domine, servo luo redeunli praesta misericordiani
est, per propriam eorum nequiliam esf coagulatum, tuara, nam ageiiti secundum eloquirim tuum, id esl,
id est, induratum : meum vefo (quasi dieal) cor est secundum mandata tua, fiat miseticoidia <iua,id est,
moHiliim, quia Deus hutniliyusiial graiiam, scilicet adhibeatur misericors affectio tua , ad hoc ut in Iiac
ut nunc diligant obedientiam , taiideiri recipiahl j procellosa leniationis vila consolelur me. Nunc enim
exceilenliam. sunt eoiisolationes miseroium, tandem erunt gaudia
Bonum mihi, guia. Dixit superius, Mulliplicata su- beatorum.
per me iniquiias esisuperboruiii, idesl, pefsecutorum. Venianlmihi. Quasi dicat : Non solum peto ut
Etlioc (qnasi dicat) bonumest, id est, iiiibi utile est; misericordia lua mihi fial, sed etiam miserationestum,
qtiia est niihi ad cofrectibnem. Nam per iribulationes id est, exhibitiones ipsius misericordiseventant mihi,
illas /tuitit/ittstt me, a'd TibcUt discam juslificaliones scilicet voces me, peccata condones et 'tislifices, et
(n«s,id esljUtmagisirisislametdiligam praecepta.tua. sic uiiiamvila vera : vivam dico, id est, quia lex tua
Quia, ut Salomon ait: Prospeyilas siultorum perdel it- esl tneditaiio mea, id est, quia assidue meditor legem
los, vel aliler : Muliiplicdiaesl super me ittiquitas su- tuani, haecmeditaiioeonautis est cogitatio. Qui enim
perborum primoninl parentiiro; et hoc es( mihi bo- sic aieditalur legem Dei, ut diligant eum, haec est
hum, id est, utile, qttia ideo Sic linmiiiasti ine, ul ju- vilavera. Unde Dominus in Eviingelio : Observa
stificationesluas, a qiiibrjs pfiusj recessi per super- manciala, si vis ad vilam pefvenire.
biam, discaminsisiere et observare pef obedienliam. Confundanlur sttperbi.Quasi dical : Mild, inquam,
Quia verb hrb 'ustificaTibneSnon possuntaddisci, veniant miseraiiones, e conirario autem sttperbi, id
nisi ab iiio cui dtilces et defectabiles suiil: ideo est, persecutores confundanlur, id est, confusibiles
subdit, Boriummihi iex oris tui. Quasi dical: Dico se recognoscant bona vel rnala conftisione. El ideo
ut discam jnsiificaiiones iuas : quas ideo debes me dico confuncianlur,qnia fecerunl injusle : et vere in-
docere quia iex oris lid esl tnilti bonum , id est, quia jusle, quia iiiiquilaiemoperati sunt in me. Quid enim
praecepta tua srinl mihi jucunda et suavia ; ei non p" iuiquius quam et hooiinem in se malum esse , et ut
paruni, sed super inilHtiauri el argenli. Plus enim admalumaliospertrahat.operamdare? Ipsi, inquam,
diligil cbaritas legem Donririi, quam cupiditas avari volueruiii me devocare , ego aulem potius qtiam eis
mulla millia auri et argehti. acquiescam, exerceborin mantkttis tuis non ad scien-
scientia vel dum, sed faciendum.
Iolh, principium. Converlaniur mihi. Quasi dicat : Quandoquidem
EXPLASATIC. exerceborin mattdalis luis , ergo converlanlur mihi
Ad decimamlitierain cohors cjlgriosa progrcdilur, (pro ad me), id est, conformeni se milii, limenles le
in quq pelit inielleclum mandaiorum sibitiiei debere easlo limore, et quasi dicat : rimenies le dieo illos
concedi, a iiere viim munere pcrfruatur: etpelensut qui noveruniiiiierius-jesi/monialua, id esl, praecepla
scilicet non ad seiendum, sed ad faciendum.
per Doiitini iiiiserictifdiamfiat iritmacutata, he possit lua, Fiai cor memn. Quasi dicat: Ut aliiexemplo meo
in illa judicgtionecorifundi. Recle igilur scieniia vel
principhim hurtcUptiiurlitlera, iti qua populus fidelis convertanlur, et me iniitentur, ergo, Domine, cor
ab illo cgpiendiquwrii iniellectum,d quo vivendi sum- meutn fiat immaculalum, id est, fiatsine macula, et
in justificaiionibus tuis, ad hoc,
psil exoidium,.Mtinustum, inquiens, ficerunl -me,. el .irreprehensibile
plasmaveruiii': tfamihi iniellectnm, etc. Potesi eiiam ttf non confundar, id est, ut a sequeniibus me non
scienlia , vel priricipiutriad Itoc irilerprelari, quod di- possit dici, Hic homo cmpit mdificare, non potuit
cilur :Cognevi, Domine,quia wquitasjndicia tua,qubd consuinmare.
in IlebrtiiCa verilate iia legitur ; Scio, Domine, quia Caph, nianus.
jrislumjudicium iuum,et hocscienliwperfeclioris,quw D EXPLANATIO. !
iii fulufo feveiaridaesl, esse pfiitcipium-:quia nuitc ex
pafle cggrioscimus,et ex parie prophetamus. Undecimamlitleram peregrinus in hac terra popu-
COMMENTARIUS, lus decalai,in qua nitriiumdesideriumsuum in advenlu
3/anus lum [ecerunt. Quandoquidem adeo jucunda Domini feliciter confitelur. Enumerat quoque quanla
insulialione perluleril. Ad postremum pe-
esl rnihi lex oris tui, ergo, Domine, da mihi inielte- superborttm ul in inandatis Domini ipsius munere perseverct.
id est, recrea in meralionalitaliselintellectua- tit,
ctum, Hwc ergo mettlis devotioper Caph litteram designalur,
litatis, quam posuisti in me ante praevaricalioiiem, quw ila manus ihtcfpfetalur, ut ejusdem manus pal-
eum in abtUHlaoliavirtutum existerem. Et meriio tnam, sive
volam, significet. Id est, non coniraciam
(quasi dical) pelo a le recreari, quia lu me creasti. eam, sedapertain, ejipansisquetiigitis insinuel. Manus
Mflttus lumenim interius in anima fecerunt me , et vel cordis, vel corporis, vel ipsius
me exterius in et dice- ergo significal opera,
ptasmavermtt corpore; quasi amoris ihlerni. vero ejus est quam Psalmisia
retur, et a spiritu interius praesidenle. Quo frusto commendans,ailApertio : i Revela ad Dotninum xiam tuam,
petis te recreari, itleo scilicet ut alii conformentur el spera in.euth, >eie.
mihi, hoc est quod dicit : Qui tinienl Chrislum uon
lioc est omnes limentes le caslo limore , studebunt COMMENTARlDS.
cpnfoniiari mihi, et me imitari : ct Imiabunlurin te Defecil in salulariJuo. Quasi dicat: Ideo, Domine,
non propter me; sed quia ego speravi in terbo , id debes facere cor meum immaculatum.injuslificatio-
cst, itt proiiiissione luasuper quam pciitnu; aul in- nibus luis, el anima befecit in se, mproucerel in me.
 1060 IN PSAEMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. CXVIlI. 1070
Sciendum quia non omnis derectus est poenae,yel1 A cupidilatis, ut ferveret amor eharilatis. Vcl aliter,
culpae, sed et est laudabilis et optabilis defeclus.. quasi dicat: Merilo opto consolari, quia sicut uter
Cum enim protectus et defeclus sint conlraria, benej moilis, si ponitur in pruina, inutilis fit ad suscipien-
profectus accipiiur in bono, et defectus in raalo. Ett. dos liquores, nisi prins solvaiur a calore, sic qtiia
nt in nobis aliquid proficialur, vel deficiatur, addi- superabundante iniquitate refrixit in, me charitns,
lur perdeterminationetn, lamen et profectus in roalo,, inutilis factus sum ad suscipiendos liquores, id est,
et defeclus iii bono accipitur. Qtiod autem profe- ad perficiendum praecepta tjia atque dqeiHnam, nisi
ctus acdpiatur in malo, testatur Apostolus Timo- prius solvar per spiritus tui fiirorem, id est, chari-
theo praecipiens: PrOfariasvanitales vefbtirurndeviia;,- latem, et est quasi dicat : Quantumcurique sim in-
mullum enim proficiet ad impietateni, etalibi: Pro- utilis, tamen non sum obtilus, in quahtum potui, ju-
ficient in pejus, defeclus vero a bbrio in maltim ma- stificaiionesluas.
lus esi, a malo aulem in bonum bonus est. Talisj (Juot sunt dies servi lui, quaitdo facies Ae perse-
defecius hjc accipilur. Et signilicat iste defectus; quentibus me judicium. Dixit quando consoltiberistne.
quoddam desiderium, qubd surgit ex dileciione.. Et merito (qiiasi dicat) opto consoiari, qtiia in die-
Quod desiderium a condito mundo in corpore Chfi- bus meis sum, hoc est, in diebus calamitaiis, et to-
sti usque ad Virginis partum non defuit. Semper lins miserire, qnos ego praevaricando feci meos.
enim prius aliqui fuerunt qui exspectarent quoniami Qtios enim tu mihi dederas dies, pleni gaudiorum
desideratus cunciis geiitibus manifestaretur, sictit Si- erant et aeterni; ego vero mihi dies aeriiinna plenos
meon, qui dixit: Putas durabo, putas Videbo, elc.. et miserabiles feci. Et quot sunt tales dies servi itii,
A partu vero Virginis quodam modo quievit boc cle- fj hoc est, quandiu differes, educefe me de diebus
siderium usque ad ascensionem Domini; ab ascen-. carceris el iribulationis? Et quando facies judiciutn,
sione autem non defuerunt adluic, neque usque in! id est, discrelionem, ut educas ihe de pefSeqUetiiibus
finem saeculi deerunt exspectanles, ui desideratusi ine? hoc esi, ciuanditi differes separare localiter,
ille saeeiilonianifesletur. Quod osiendit Aposloius, quos jam divisisti moraliter.
dicens : De retiquo reposita est riiilti coronajuslitim,| Nairaverunl mihi iniqui fabuialiones, sed rion ut lex
quam reddel mihi Dotriinusin illa clie; non solum au- lua. Quasi dicat: Non frustra dixi persequentes me,
tem mihi, sed el omnibus qui diligunl manifeslalionem i quia tniiyutnarravefunt mihi fabulationes, id est, nu-
ejus, id est, qui desiderant adventum ejus, et regntimi gas suas, ut me deciperent et devocarent; serf illae
ejus. Et de hoc affectu, scilicet, quod lale deside- fabulationes non sunt audiendae, ui iex lua. Et me-
rium signiticat, aut iste qui dicit : Anima mea defe- rito dico tif lex lua, et onmia mandaia tua sunt ue-
citinse, lendens in salutare tuum, et nilril praisii- fitas, illorum autem sunt fabulatiories, id est, talis
mendo de se, sed de sola salvatione tua. Et ideo de- est lex tua, in qtfa non lam delectorum ornaiu ver-
fecit animamea, quia speravi non in merjiis, sed,"«, borum, quantum de virttite sententiarum, pro qua
verbo, id est, in promissione (ua, ut sim, scilicet, veritale iniqui persecuii sunt me, et ideo, Domirie,
filius promissionis, non filiuselationis. Et non parurn( ddjuva me, ne in malo deficiam, et ut in bono pro-
speravi, sed supra quam petimus aut inieiligimus; ficiam.
fulura enim est major merees, quam sit in vinea; Paulg minus ctinsummaveruntliie in terfa, ego au-
laboB.Haecspes facit, ut per palientiam exspecteiur, iem rion dereliqui mandala lua, Quasi dicat: Opus est
quod a credenlibus non videtur. _ ut adj*uves, quia iniqiii consummaverunt me, id est,
Defeceruntocuti tttei. Idem videlur dieere per si-' G contribulaverunt et mortificaverunt me, quod est
mililudinem aliam a servis Iraclam. Servi enim a suoi mihi consummaiio, id est, perfectio ; ipsi, djco, sae-
contuitu deficiunt, etiam in couluilum dominorumi vierites in terra, id est, in carne mea. Et paulo mi-
prospiciunt, scilicet, ut semper parali sint facere. iius fuit, id est, valde parum fuit quod omnem vo-
quod iili innuunt. Siniiliter iste dicit: Oculi mei, et; luntaiem suam in me non compleverunt. Quasienim
oculi inleriores, ralio et intellectus, defecerunt a suoi responsum moftls in me habui, ego autem quantum-.
contuitu, tendenles in eloquiumtuum, id est, in pro- cunque saevireritin me, non dereliqui mandata tua.
missionem luam, hoc est, quod nullo meo praesu- Vel aliter: Consuiiimaveruiitme perlrahendo in ler-
mentes, sed de sola promissione tua oculi mei dico, ram, id esl, in terrena et carhalia desiderja, non
dicentes: Qttandoconsolaberisme? quia oris tanlumi quod vera consummalio sit inliaerere terrenis, sed
est dicere, oculorum vero videre. Sed bene dicir, reputalione illorum. Sicul eniin sptrituaies viri coe-
quia non exteriores, sed interiores oculos accipil, lestibus inlifjereredesideriis, consummationem prae-
quorum dicere est ipsum desiderium orationis. Cum dicant, siccarnales homiues inlirerere terrenis, con-
autem dicit: Quandg consolaberistne? se moram per- summalionem veram aniiuntiani. Et ideo dicit:
peii ostendit. Quod autem ideo sit, ut dulcior ve- Consummaveruntme repuiatione sua, declinantes me
niat defata jucundilas, aut quia sensus desideran- ih ierram. Sed lamen ego non dereliqui mandata lua.
lium exprimitur, cum in spalio teiuporis, qtiod sub- Et ideo, Domine, vivificame intus, et si morlilicer
venienli breve est, illud amanti tardum est, et di- inlerius secundum misericordiatn tuam, scilicet, non
cere: Quando consolaberis me, id est, usquequo amando vitam, ne negando vilam, perdam vitam, et
differes veram consolationem a me. Hic enim est D 1 sic qui pro vita veriiatem nolo deserere, vivam mo-
consolatio lantum miserorum, nondum consolalio riendo pro veritate. Et ideo (quasi dicat) peto ut
beaiorum, quam istedesiderat; ardescenlibus autem vivifices rae, ut cuslodiam non sciendo, sed faciendo
spiritualibus desideriis sine dubitaiione torpescunt leslimonia omnia tua, id est, praecepta lua, quae tu
carnalia desideria. Et hoc est, quod dicit: Quia fa- testaius es non solum re, sed et voce.
ctus sum sicul uter in pruina. Per ulrem enira acci-
pitur caro morlalis; per pruinam vero, quae duri ros Lamed, disciplina.
coeli esl, inielligitur coeleste beneficium, quo tan- EXPLANATIO.
quam cohibenle frigore carnalia desideria lorpescant, Ad duodecimam lilleram plebs cwlestis udvenit, in
ct esl dicere : Ideo debes me consolari, quia ido-
neum adbuc me fecisii. Namque faclus sum sicut qua virlttiem Domiriifaciaque describeris, dicit oinnia
uterus impositus pfuinaj. Uler per se mollis, si in lemporalia finem posse suscipere, mandala .vertiejus
terminum reperire, quofum disciplinm li-
pruina ponatur, induralur; sic caro tiostra, quaena- nequaquam
turaliter propter concupiscenlias mollis esl, per coe- benlissime subdila proclamat: tJri wternurri nonobli-
leste beneficium dura sit et rigida, ne dilfluat per viscar juslificationes tuas, el ideo Lamed clisciplinam
fluida carnis desideria. El binc fit ut justilicationes sonat. i
Dei a raemoria non dilabanlur, quia aliunde non co- COMMENTABIUS.
gitatur. Quapropier subsequenter djcit: Justiftcatio- In mternum, Domine. lste qui hic loquilur, quasi
nes tuas non sum oblitus, obslrepuerat enim fervor trcdio affectus instabiliiatis, cujus plena hsec vita
1071 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 107-2
est tentationis, et in iribulatione sua inflararaalus .A sivi, quia cum peccatores, id est, persecutores me
desiderio ccelestis patriae, id est, Jerusalem su- exspeetarent, id esi, ex mora et luna mecum agerent,
pernae, qtiasisursum aspiciens, dicit: In mlernum, unde alibi : Sederunt principes, el adversus me loque-
Domine, etc. Quasi dicat: Dico, Domine, ut vivi- banlur; cum rrm, inquam, exspectarent, sicut vere
fices me ; illos autem, qui in ccelis sunt, id est, an- exspectaverunl, ad hoc, ut perderenl me, id est, ut
gelicos spiritus vivificari non oportet, quia in illis me devocarent, et sibi conformarent, quod si face-
permanet verbum iuum, id esl, praeceptum veritatis rent, vere me perderent, lamen non me devocave-
in aeternum. runt, quia inlellexi lestimonia, id est, verum inlelle-
In generatione. Quasi dicat : Non solum iu cmlo, ctum habui de praeceptis tuis, scilicet, quod non
sed etiam in terra permanei verbum luum, quia veri- lantum essent scienda, sed facienda; et quod esset
tas lua est in generationeet generalionem, id est, in nioriendum prius quara a mandalis luis receden-
omni generatione succedenti etdecedenti, in gene- dum.
ratione perlinente ad legem et ad prophetas, quia Omnis. Quasi dicat: Propter hoc, inquam, inlel-
nori defecerunt tunc eiiam, qui fidem baberent, lexi tesiimonia lua, qnia tiidt, id est, proposui mihi
quaepostea revelata est in Cbristo, et in generalione finem omnis consummaiionis. Omnis autem consum-
perlinente ad Evangelicam gratiam, ( quasi dicat ) malio est certare pro veritate usque ad sanguinis
quod vel in«hac, vel in illa generatione permanet effusionera, et pro summo bono omnia dura lole-
veritas tua, non ex se est, sed quia tu fundasti ter- rare : hujus finis, id est, praemium est in vita, et
ram cuitam, id est, Ecclesiam stabililer fixisli super per mortem hujus vilae tribulationibus et opprobriis
illud fundamentum, de quo ait Apostolus : Futtda- g nmltis acquisita. Sed quoniam neutra praedicia con-
mtnlum aliud nemo ponere potest prwter id quod po- summalio prodest, nisi in paliente et coufiienie sit
situm est, id esf, Chrislus. Et quia tu ftindasii, ideo charitas,- sicut testatur Apostolus, dicens : Si tradi-
manet veriias tua. dero corpus nieum, ita ut ardeam, charilalein aiiiem
Ordinaiione tua. Quasi dical: Non solum ex fun- non habuero, nihil prodest mihi, ideo subdil : Vidi,
datione tua veritas in terra, sed etiam in ccelo per- id est, proposui mihi non tantum finem consumma-
manet, quia dies, id est, superccelestis spiritus ad tionis, sed etiam niandatum tu«m. Mandaium, inquit,
verum diem, id est, ad veram clariiatem pertinen- nowumdo vobis, ut diligatis vos, id est, cbaritatis
tes, quod aposlataeangelo non adlucserunt, sed per- praeceptum, quod est nimis latum. Quid enim laiius
severarunt in veritale, hoc non habent ex se, sed quam in quo pendet omnis lex et propltetm?Velaliter:
ex fua ofdinaiione,id est, ex lua dispositioneet volun- Vere lesiimonia tua iniellexi, quia in cbaritate ea
tate. Et vere ex. te habent, quoniam serviunt, id compleri consideravi, hoc est, quod sequipollenter
est, subjacent, et parent tibi per omnia non solum dicit: Vidi, id est, aitendi mandaiutn luum nimis la-
terrena, sed et ccelestia. Aliler autem (quasi dicat) tum, id est, charitatem esse Unemomnis consumma-
peto ut me vivifices; illi auleni, quos gratia tua fecit tionis, sicut Apostolus ait: Finis lotius prmcepli ett
ccslum, id est^ complutores aliorum, non indigent charitas, etc.
vivificatione, quia in cmlo, id est, in illis talibus Mem, ex quo vel ex lpsis.
permanet verbutn luum in wternum. Et non solnm in
EXtLANATlO.
ccelo, id est, in prsedicatoribus alios Jdoctrinae ver-
bis compluentibus, sed eiiani in complutis tam in C Populus beatus, qui propltelarum alque Evangelii
meditatione
plurima
priori generatione pertinente ad patriarchas et pro- ccntesse, profeceral, alfoquendumsttperdo-
ac senioresasserensdivina inlellexisseman-
phetas, quam in posleriori generalione perlinente dala, el ideo super mel et favum ori suo
ad evangelicam gratiam, el hoc non ex se, sed quia divinarum teslalur Scriplurarum
tu fundasii lerram, et permanet, sicut supra diclum Mem provenissedulcedinem. Quod ergo
est. Et non tantum excultam terram fundasti, sed c inlerpretalur, ex quo, hoc est, qui dicitur:
etiam cultores, quia dies, id est, omnes pertinentes c Quomodo dilexi legem tuam, Domine! 1 el iterum:
ad lucera fidei, eliam cognitionem praeceptorum Quam dulcia faucibusmeis eloquia lua ! >id esl, ex
tuorum, et cultores et culti perseverant in veri- Jimo; quo affeclu dulcedinis el amoris, ul significel ex in-
tate, rion per se, sed ex tua ordinatione; quoniam rumdem qui vero diciiur ex ipsis Doinini mandalis eo-
omnia serviunt libi, nl supra dictum est. concipiendumamorem, unde dicil: i A man-
Nisi quod lex. Quasi dicat : Quoniam quidem datis tuis intetlexi. > Etc.
omnia serviunl libi, ergo, Domirie,Vivificame secun- COMMENTARIUS.
dum misericordiam luam, ob hoc ne peream in hu- Quomodo dilexi. Quasi dicat -: Vere intellexi tesli-
mililate mea, idest, in humilitate roorlali, hoc ex monia tua, naminlellexi legem tuam, id est, legem
fine versus accipilur, ubi dicit: Perissem in humili- fidei. Quombdo? ld est, eo raodo, rjuo diligenda est.
tate mea, ita dico, ne pereara, sicut tunc forsitan Et quis sii modus ille, exponit, dicens : Tela die est
perissera, quando iniqui paulo minus consummave- meditalio mea, id estj sine hUermissione, ex tolo
runt in terra, nisi hoc me juvisset, quod lex tua est corde, et ex omnibus viribus, meditor in ea, non
meditalio mea, lex uiique fidei non inanis, sed quae ad sciendum, sed ad faciendum; sic diligenda est
per dileclionem operaiur, et per quam gratiam, quae D lex Domini. Unde alibi: In lege,inquit, voluntas ejus,
fortes facit in passione temporali, ne pereant in el in legeejus mediiabilurdie ac nocte.
huraililaie morlali. Super initriicasmeos. Quasi dicat: Merilo, Domine,
In wternum tton obliviscar. Quasi dical : Quando- dilexi legemluam, quia lu fecisli mandato tuo, id est,
quidem lex lua, ne perirem, adjuvit, ergo non obli- per legem tuam tne prudenlem super inimicosmeos.
viscarjuslificaliones tuas, id est, praecepia legis tuae Omnes carnaliier legem inlelligentes inimici sunt
justificantia, et repeiit sequipollenter causam, di- eorum qui spiritualiter eam intelligiint, qtiia volen-
cens : Quia vivificastime in ipsis, ne scilicet perirem les justiliam suam slaluere, et juslilim Dei non esse
in humilitale morlali. subdiii, putant ex justitia factorum se salvari, et ideo
TuMssum.Quasi dicat: Quia,quantum in meest, non inimicantur illis qui nullis meritis, sed soli graliae
obliviscarjuslificutionesluas, ergo, Domine,salvumme salvationem attribuunt, id est, spiritualiier legem
fac, id est, fac me perseverare in ipsis, quod facere intelligenlibus. Quocirca spirilualiter iste legem in-
debes, quia fuus sunt. Meus enim esse volui, et per- telligens, dicit : Fecisti me per mandatura luum
didisli me; nunc aulem faclus sum tuus, id est, vo- prudentem super inimicos metis : quia ego inlellexi,
luntatem tuam insistens, meam postponens, quapro- quod non potuerunt intelligere:, sciiicet nomine fa-
pler debes me salvare. Et veretuus sum, quia exqui- ctorum per legem posse iustificari, sed per solarn
sivi, non ad sciendum, sed ad faciendum, justifica- legem Udei, hoc est, quod Apostolus ait: Gentesqum
tiones tuas, poslponendo meas. non seclabantufjustitiam, appfehenderunleam: Isruel
Me exspectaverunt.Vere jUsliftcationesluas exqui- verosectando legem, nori invenit legetnfidei, qtiia non
 1075 1N PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. CXVllI. 1074
ex Hde, sed quasi ex operibus : offenderunt enim in1A . COMMENTARICS.
tapidemoffensioiiis.Sequitur: Lucerna pedibus meis. Quasi dicat: Merito eloquia
; Quia in mternummi/it est. Quasi djcat: Ideo dico,, tua sunt lucerna pedibus meis, id est, operibus meis.
quod prudenlem me feceris super inimicos, guia% Et sunt lumen semilis meis, id est, illurainatio sutit
roandaium tuum, quod est iilis quasi in lempus, estt ad illa arctiora, quae sunt mihi insistenda. Nota vero
mihi in wlefnum,quasi dicat: Quia ego inde exspe- quod dicit : Lucerna sunt e( lumen : lucerna enira a
cto aeierna, ipsi vero lemporalia. , lumine habet lumen, sicut montes illi, de quibus
Super omnesdocentes. Dixit, Fectslt me prudenteni it dictum est : Lenaui oculos meos in monles, unde ve-
super inimicos, et quasi dicat:-non super quoscun- niat auxilium mihi. Hoc sunt apostoli, a lumine sunt
que inimicos, sed etiam super praecipuos: quia ego) illuminati, quia sol justitiae exoriens prius illosillu-
intellexi super omnesdocenlesme, id est, melius in- minavit, et per ipsos in convalles reduxit, qua pro-
lellexi quam omnes scribae et pliarissei, qui mej pter in bis et in aliis doctoribus lucerna est divinum
volebant docere, et se solos perfecle legem sciree verbum in Christo vero, qui a se ipso illuminatio-
reputabant. Quibus in Evangelio dicitur : Vm vobis, nem habuit, quia Deus eral in Christo, mundum sibi
qui habetisclaves sapienliw, nec vos intralis, ncc alioss reconcilians; non lucerna, sed lumen est illud, id
inlrare permittiiis. Et vere super eos inlellexi, quiai est. Verbuin divinum.
cum cogilalio eorum sit terrena vanitas, leslimonia % Juravi et statui. Quasi dicat: Quia verbum luum est
lua, id esl, praecepla tua, usque ad sanguinis effusio- mibi ef lucerna ei lutnen, ergo juraviet slalui, etc.
nem tesiando, suni medilatio mea. Quod qureque fidelis anirna staluit, hoc ex ipsa lide
Super senes intellexi. Dixit, super oinnes docenles s JJ debet esse juramenium. Et ideo dicit: Juravi, id esl,
meintellexi, et repelit illud sequipollenler propterr lirmiter confirmavi, et ideo me dico j'urasse, quia
aliam causam, quam subdit, dicens: Inteliexi superr statui custodire judicia justitiw tum, id est, praecepta
senes, id est, super illos morosos, volentes essee tua, quaetu judicas esse jusla. Pro quibus cusloditis
doctores, qui tantummodo phylacleria sua dilatabant, Itumilialus sutn usquequaque,omnimodam tribulalio-
et fimbrias magnificabant, legem scriplam in fronte» nem passus sum. Necesse-est enim, quicunque volunt
ferentes, qui in corde erant praevaricatores ; et vere» pie viverein Chrislo, persecutionempaliantur. Etquia
super illos intellexi, quia ego quwsivimandata lua, mortificor exterius, ideo vivificame, Domine, inle-
non ad sciendura, sed ad faciendum, quod illi non{ rius. Oratio est proficientis, quandiu hic vivitur.
fecerunt. Jam enim vivificatus erat, sed adhuc magis niagis-
Abomni via mala. Vere qusesivi mandala, quiaj que vivificari rogat. Vivificame, inquam, et hoc non
prohibui non solum manus, sed etiam pedes, id est, secundum roeritum meum, sed secundum verbum
affectiones meas, ab omni via tnala, id est, ab omni| funm, id est, secundum promissionem tuam, sci-
opere malo. Et ideo non solum prohibui manum, licet ut non sim filius elalionis, sed filius promis-
sed animam, «f cusiodiam verba, id esi, praecepta[ sionis.
lua, qure sunt sancie custodienda. Voluntaria oris mei beneplacitafac, Domine, et ju-
A judiciis luis. Dixit, Prohibui pedes meos: el hoc. dicia lua doce me. Quasi dicat: Ut vivifiees,ideo, Do-
modo (quasi dicat) prohibui, quia non declinavia ju-\ mine, fac me lalem, ut sint tibi beneplacilavoluntaria
diciis luis, id esl, ab operibus illis, quae judicas esse. om niei, boe est, sacrificia laudis confessione chari-
facienda. Et merito boc, quia tu qui nihil inutile[' . tatis, non necessitate timoris oblata, ef doceme ulte-
praecipis, nihil quod libi conducat ad vitam statuis : !• rius insistere judicia ttta, id est, j'usla preecepta
posuisiimihi legem, noti quam timebam ul servus, tua. Vox item ptoficieniis qiiandiu hic vivitur.
sed quam diligebam ut filius. . Anima mea in tnanibusmeis setnper. Quasi dicat:
Quam dulcia faucibus meis, quasi dicat: Quando- Ideo peto ut doceas me judicia lua, ut anima mea
quidemjtn posuisli mihi legem, ergo eloquia, id est, sempersit in manibus, id est, ut semper tibi olferam
praecepla fua sunt dulcia; quia sunt ori meo super', animam meam vivificandam et sanctificandam, et
melel favum, id est, dulciora sunt niilri omni dulce-. secundum hoc ad similitudinem solam dicitur, vei
dine lerrena, vel aliter. Per mel eliqtiatum patensj' si per roanus opera accipiantur, ita dicemus: Ant-
doclrina sapientiae intelligitur, per favum vero oc- ma mea semper sil in manibus meis, hoc est, fac rae
culia sapienlia doctrinse, quse in abslrusioribus sa- lalera, tit in omnibus meis friictum aniraae nieae
cramentis, sicut mel in favo, clauditur. Et quasi de> interulam, et debes lacere , quia in.quanlura potui,
lerreis cellis ore differentis tanquam ore mandenlis[ idoneum me feci. Non enim sum oblitus legemtuam,
exprimilur : et hoc dicere eloquia lua, id esl, prae- id est, Jegein iidei, qu:u per dilectionem operalur.
cepta, quae tu specialiter per teipsum dedisti, stint5 Multi autem (quasi dicat) ut obliviscerer iabora-
eri meo super mel et favum, id est, sunt mihi dul- verunt, quia peccatores, id est, ipsius legis preevari-
ciora omni doctrina sapientiaeper doctores edocta, catores laqueum mihi posuerunt, id est, multa irape-
sive sit patens, sive occultans, raihi dulcia. dimenla iriihi paraverunt. Et tamen ego non erravi a
A_ mnndafis tuis. Quasi dicat: Merito per eloquia, mandatis luis.
tua inteilectum habui, quiaego intetlexi a mandalis Hmreditate acquisivisti. Vere non erravi, sed po-
luis : hoc est, verum de mandatis luis, quia didici D I tiiis acquisivi teslimonia, id est, martyria el prae-
ca non audiendo tantum, sicut scribre et phafisrei, cepta tua pro hoerediiate possidenda, vel acquisivi
sed faciendo. Perfectius enim scit ille rem, qui di-1- ea harediiate, id est, ad haeredilatem, scilicet ut
scit faciendo. Et quia adeo dulcia sunl niihi elbquiai lestis tuus ci martyr luus essem. iTestimpnia tua
lua, quod aequipollenter dicere esi; quia viam aequi- dico, in wlernum proficienlia; ideo dicit in mlemum^
taiis dilexi, propterea omnemvium iniquilaiis odiyi. quia non est in illis temporalis gloria liominum
Nemo enim perfecte diligit aequitalem, qui non per- vana quaerentium, sed aeterna gloria liominum brevi
fecte odit iniquitatetn. patientium, et sine line regnantium. Et ideo subdit:
Quta exsultatiocordis mei sunt. Quasi dicat: Merito
Nun, sempiternum, sive piscis. feci ea baereditaria, quia etsi afflictio corporis sunt,
EXPLANATIO. tameii propter reternam
Ad quartam decimamIitieramcohorsbeala pervenil,, spero, exsullatiocordis meigloriam, sunl. '
quam per ipsa
in qua pedibussuis Dominiciverbi iumen radiare con- Inclinavi cor ineum ad faciendasjuslificationes luas
gaudel, animam suam humillima saiisfaclione coni- in wleinum propter tribtitationem.Quasi dicat: Quia
mendans, expelens retribuiiones Domini perpetuas, ett leslimonia tua laelitia cordis mei sunt, ideo inclinavi
ob quas lillera hmc sempilerni nomen dccepil. Porrdi cor meunt, lioc esl, devotum aniraura habui ad fa-
qttod et piscis inlerprelalur, oslendit eum, qui smculi i ciendasjastificationes luas in wlernum: quia superius
fluclibus obsilus, lumen verbi requirit, dicens ': Humi- dixit: lnclina, Domine,cor meum. Mododixit: Incti-
lialus sum usquequaque,Doinine, elc. navi cgr meum, ui oslendat el divini muneris esse»
 1075 BED.E VENERABILISOPP. PARS 11.SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 1076
id est, volunlaiis proprrae, quod recte facimus. Cur A ero, id est, consequar salulem veram; et ideo erc,
auieni dicit justificaiiorres esse in aeternum, cum salvus, quia medilabor semper in luis justificaliv-
ipsa) ju.siificationes,id esi, opera misericordiae, quae iiibus.
efga necessitates Sunt aolemae: forlasse ideo dicit: Sprevisti omnes discedentes a judiciis tuis, quia
• quia opera illa, si sine dileclione fiant, non sunt injusla cogilalio eorum est. Vere me
Si aiilem dilectionem semper medi-
justificaiiones, per (iant, ipsa lantem in justificaiionibus luis salvabis. Nam non
dilectio est reterna, et ei paratur merces aeterna, semper meditantes damnabis, hoc est quod dicil:
quocirca iriquit : In mteriunn propter relributionem, Tn sprevisii,-id est, damnasti jam per inleriores te-
id esj, iit iii aeterniim diligeiis in aeternitatem inve- nebras omnesdiscedentesa juslitiis tuis, id esl, omnes
riial qriod diiigil. illos, qui orarii sunt, et non semper meditanlur in
praecepiisluis, quaenon solum jcsu, sed ipsa eliam
Sameclr, adj'utorium. justilia sunt, quia observaia jusios taciunt. Etmerito
EXPLANATIO. sprevistieos, quia irijusta cogitalio est eorum. Videuir
Ad quinlam decimam lillei-am Calholicam venil plus esse, si diceret: Quia opera eoruni suni in-
: sed ideo dicit de cogitatione, quia omnia ope-
examen, in qua dicit iitiquos, id esl, adversarios lecjis justa sive bona, sive mala, procedunt de cogilalione.
odiosibi fuisse,legemveroDominisedileiisse: pelensut ra,
ab eo susceplusmala swculi evadattt, carttemque suam Ei prius estEtinnocens vel reus in cogitatione, di-
limori Dominitsubjici, ne de ejus prwvaricalionejudi- ctum est: cogildlio sancla salvabit le. De maia
dicitur : In cogitalione impii erit interroga-
cetur, cxoptal: iiomenquoqitelilterm pariler exponcns, quoque lio, et Apostolus ait-: Cogilalionibusinvketn s6 accu-
ubi ait :Adjuva me, el salvusero. g saniibtis vel defentlenlibus.
COMMENTARIUS Prwvaricantes repttlavi omnes peccalores lerrm,
Iniquos odio lidbtii. Ad idem, ad quod et prscce- ideo dilexi testimonia.lua. Quasi dicat : Vere cogi-
dens verstis cqnlriiuaTur. Quasi dicat : Quia lesii- taiio eorumesl injusta, quia praevaricatores sunt,
monia tua surilcordis mei exsultatio, ideo iniquos vo- sed quia dicii Apostofus : Qupd ubi non esl lex, ttec
lenfes me devoeare ab iljis, odiohabui el legem tuam prwvaricalio, nec geniiles, qui nullam scripiam Ie-
dilexi, Yicleretjir coiripetentius esse, si diceret: Ini- gem acceperunt, liinc sibi applauderent, universa-
quosodiohabui.elaequos dilexi: aut iiiiquitatem odi- lem senienliam ponit et dicil : Onmes peccalorCs
vi,-el aequijatemdilexi. Quia coniraria stint acquus et terrw, id est, omnes terrenis iniiaereiit, qui in hoc
iniquus, sequitas et iniquitas: sed ideo post iniquos ipso, quo.d lerrenis inliaerent, sunt peccatores, id
legem posuit, ut ostenderet se homines iniqiios est, transgressores legis, et si non scripiae, taineii
non odisse natiira, qua liomines facli suht, sed ini- naturaliter. Hos, inquam, omnes reputo praevari-
quitaierii, quia inimici legi Dei facti sunt. Quia au- cantes, et horuni omiiium cogitatio est injusta,
tem lienio perfecle potesl odisse ioiqiiitatem, et quocirca damnabuntur. Ego autera (qiiasi dicat)
aequilatpm diiigere, hisi divinitus adjulus,, ideOsub- ul de illis non sim, ideg dilexi leslitnonialua, id est,
diliAdfutor el susceptor.Quasidicat:Dicoquia/eaem praecepia tua, non soiuni ad scieiidmn, sed ad fa-
iugrii dilexi, hoc autem non ex me, sed quia iiies ciendum.
adjuior meus, Domine, ad bonimi perlicieiidum, et • ConfigeUmore,Quast dicat: Quia dt/ca;tteslimonia
suscepibr meiis ad malum evitandum. Et propterea p" Itta, ergo, Domine, configecarnes meas, id est, com-
mefito speravi in verba lua, id est, promissioiiem prime carnalia desideria mea, limore luo, et timore
tuani, stiper quarii petimus aut intelligimus, sicut casto, non in seryiji, sed filiali, quem perfecta clia-
saepejam praediximus. rilas foras non iriiiiit, liihc Apostolus ait: Chrislo
Dectinatea me, maligtii. Dixit quia legem dilexit, cruciftxus sutn cruci, Et alibi: Carnemsuam crucifi-
cj ideo cohverlit se ad iniquos volentes devocare xerunl cum viliis et concupiscenliis. Non enim sine
eum",el dixit: Dectihatea me, id est, desisiite a de- causa Dominus , cum jii siniplici ligno pali posset,
vocatioiie et vexatione vestra, vos nialigni, ef sic et m.o.ri, sic exterisus Cst in friplici ligno, ul et pe-
scrulabor mandata Dei mei. Non dixit, faciarii, sed des ejus et mahtis sint immobiles; sed per hoc
scndubor. Ut enim diligenier perfecteque legem piaofigtiratumest, quod sic passionem ejus imilari,
noverit, malignos a se declinari etiam impellit: Ct ei conformari debemus, ut omnja roembra nostra
quia mali expreent quidem ad facieridum inandata, quasi clavis cOnfixa sinl immobilia ab iriiquiialis
sed a scriTtandoavocant, nec solum cum rixanlur operibus. Quod autem addit de timore, tale esi,
et pefsequuntur, sed eiiam cum hoiiorant et obsc- quasi dicat: Tud, inquain, limore , id esf, easto
quuniuf , avocaht suis pravis eonsiliis et dolosis liiuore, conipririie carnes nieas; quia lex ilia, quae
negoliis. minatur poenam, et non dat j'ustitiam, rion coniigit
Suscipe me seciiridumeloquiutnluum, el vivatn, el caiiies meas. Pfohibet eiiim manum, sed non pro-
rion confundasme ab exspeclalionemea. Detersis ma~ hibel anihium, quja iiiaiiei peccandi voluntas, quod
lignis quasi muscis ab octilis cordis, coniinuat pre- tunc apparet in opere, si speratur impuriilas : si au-
cem suam ad illuiii, de quo superius dixil. Quasi. teni liinor luus caStus coiifigu carnes meas, non
dical: Vos riialigiii ab ocuiis. Tu auiem, Domine, D peccabo, et si spereitir imhunitas. Ex amore enim
suscipe nie ad protegendum a raaJo, et confortandum juslitiae ipsuni peccalum est mihi gravis poena. Se-
in. bono secundum eloquiumluum, id esi, secundum quilur:
lyfOiiiiSsuui tuijro, fibh secundum raefilum, et sic vi- A judiciis enim fuis fimut. Quasi dicat : Ideo
vam iri corpore",quamvis morluo propler peccatum. Jil peto, ut configas carnes meas, quia metUQa ju-
qtiiaivivam, ideo tion confundas me ab exspeclaiione diciis. Non autem a judiciis hominum, sed a judi-
meti.Exspectalio eiiim ejuseral viia, ex baeexspecta- ciis luis fultiris tandem tiineo, quocifca illa vitare
tione, sj vitam non adipiseeniur, confniiduntur, quia salago.
dicerent: Hic hothg cwpil ccdificare,sed non polttil
cohsummare. Ain, fons sive oculus.
'
Adjuva me, el saivus ero, el medilaborin juslifica- EXPLANATIO.
tionibus tuis semper. Tale est, quasi aliquis dicerel:
Vis rioiiconfundi ab exspectatione lua,- et medi- Ad sexlatndecimam titteram in wternum itrembra
taire semper in legendi via. Isle autem timens, ne Domini viventia pervenerunt, in qua pelunt saerw in-
haec meditatio assidua languore animi interrumpe- carnalwnis advenlum, lempus csse dicenlia, ut ad de-
( refur, orat et diCit: Adjuva me. Quod. est dicere, est struendos superbos poienlia divina monsirelur. Jste
Ut iroii confuhdar ab exspectatione tnea, ergo, Do- ergo fons. vi.vus, qui quceritur: iste oculus mun-
hiihe, adjuva riie, ut quod ex arbilrii libertale in- dus, qui qumril: oculi, inquit, mei liefeceruntin sttlu-
coejri, bonum perficiam; et te adjuvanle salvus tari luo.
 1077 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. - PSALM. CXVlTl. 10?8:
COMMENTAUlhS. j
Aisse lacrymas pias, quia non-sil tiJudwis custoditatex
Feci judicitihi. Dixitsuperius, Dilexi lestimonia lua, Domini, et recie lillera vocabiihtmoris accipit, ih qua
et vere quasi dicat, dilexi ea, quia fect judiciuiri| parvulus quis et Itumilisinlroiium cordis aperil, el spi-
probanda ab imprpbandis discernendo, et feci justi- rilum divinmcharilalis ithbibit.
iiam, quaeprobanda erat in aclum producerido, et{ COMMENTARIDS.
ideo, Domirie,non Iradas me caluinniaiilibus me, Ca-
jumniantes sunt persecutores; calumniarii, id est,J lexiMirabilia lestimonia lun. Qnasi dicat: Merito di-
falsa criniina objicientes et devocantes. QTiibu.s mandata lua, quia testMonia lua, hoc est, man'~
tflnc aliquis tradilur, quatido juslo Dci judicmeisjs daia, suiit mirabilia, quia obseivata mirabile quid
consentire et conformiaripermitlitur. faciunt, scilicet, qiioil de terra ccelum, de lupo ag-
Suscipe servutn tuum. Non Iradas me, inquam,* num el similia. Vel in hoe etiam rairabilia, quk
faciunl ut inimiei diligantur, et ul bona pro nialis
calumniantibus,sed illis impellentibus ad malum sus-; reddanlur.
cipe me servum luum, ut conflrmer in bono. Et uf scieiidtim. Et Et ideo anima tnea scrulala est ea non ad
superbi, id est, persecufores illi non calumnienlur merito, quia declaraliosermonislui, hoc
me, id est, n.on calumniando decipiant me; Graeca j est, testimoniorum, illuminat parvulos. Et vere ii-
posilio est. Competenlius enim apud nos diceretur ': luininal, quia dal inlelleclum verum, seilicel,-quid
Non calutnnianlur mihi. Calumniam vocat falsa crU sit cavendum parvulis, id est, hurailibus. Superbis
mina, ut credere in latronem crucifixum, mbrtuuifi j eniiii Deus resistil; Itumilibusdat gratiatn. Quapro-
adorare, el simiiia. Et est dicere : Non obsint milii, pier ego me parvulum feci, quia aperui es meum in
Domine, venenalre calumnioesuperborum, quia oculi| ghumiliiatem
] dum et confessionem. Quid magis slupen-
mei defecerunt in salulari luo, hoc est, quia ego re- quam qupd Deus bonus cum bona' praeceperif,
spicio in serpentem :eneum. Nolum est omhrbus, e.s tanien legem dederit quos eadem lex vivifieare
quod lilii Israel in deserto, ouia pfaevaricaverunt, et}. noii possei, et quibus ex-ipsa lege nulla juslitia es-
a serpentibus perierutit. Postquarii aufem mulii pe^ set. UrideAposiolus : Si enitn (inquit) daia essct lex,
rierunt, praecepit Doinintis Moysi ut serpentem.. quw posset vkificare, verecx lege esset justUia. Sed
ceneum faeerel, el in medio castrbfum alte suspen- conclusil Scriptura otnnia sub peccato, ut promissio
derel; et quisquis a scrpentibus percussus in ilrumj ex fide Jesu Cliristidaretur creclenlibus.Gtir ergo data
serpentem respexit, ilii venetium non obfuil. Ser- est lex esset? qute vivilicare non posset, et ex qua nulla-
pens seneusest Cliristus, qui venit in simililudinem justitia Ei
Nempe mirandum, nempe stupendum.
ha3cmirabilia
carnis, sed nori in carfie peccaii, sieut serpens illea scrutando invenit?scfuiatur aniriia istius. Quiii autem
formam quidem serpenlis habuit, sed noii verus ser-",_ hoc,-scilicet, quod declaralio ser-
pens fuii. Et bene aeneus, quia est solidum et frr- monum luorum illuminal., et inldlecluni dal parvulis.
mum. Et Deus eral in Cltrisio, mundum sibi recohci- Qiiibus parvulis? Humilibus, sciiicel, et iufirmis.
lians. Quisquis ergo diligentissima el inleniissiiriaj Noli ergo superbire, nec de le prresumere, et intel-
pietate in Ciirisiunvrespicit, alteiidendo quod inno-'_ liges cur bon i lex a bono Deo daia est, cnm lameii
cens pro peccatoribus, pius pro impiis morluus est-, yivilicare nori posset, et ex qua nulla justitia e&sct.
iili non obefunt venenaiae objectiones prsediclae:Et[ ldeo eniin data esl, ut te magntim faceret parvum,
ideo subsequenler dicit: Oculi tnei, iiiteriores sci- et ui te ad perlicienda inandata d'e tuo vires non ha-
licet, defecerunl a se, euntes in saiulari luo, id est,"(*• - bere demonstrafei: et sio indigus opis confugeres
respicienies in Ghriituni, a quo orohis salvatio. Et5 niam ad gratiam, et clamares : Misereremei, Domine^quo-
intendentes in eloquiumjustitim lum, hoc est, vel in infirmus sum. Quis eriim potest mandala Do-
praecepialua juslificatilia, veJ in promissronem ttiamj mini ita facere, sicul sunt facienda, nisi per fidem,
justain. Et ideo, Dbmine, fac cum me seriio (uo, nonx quae operaiur per dileclionem, et nisi in cujus corde
secimduiii meriium meum, sed secuiidum miseri- charitas per Spiritum sanctum diffundaiur? Hoc est-,
cordiam luam. El iu hoc peto tuam misericordiam," qusd iste parvulus inlelligeus, ait: Os meum aperui
scilieet, doce me ulterius insistere justificatiohes el in huinilitate et confessione, id est, petivi, vel suscepi,
iuas, Cafliatio est proficientis quaivdru hic vi- altraxi Spiritum, per queni operalur, per me non
viiur. potui. Uiide in Evangelio dicitur: Sieniin vos, cum
Servus litus sum. Merito dieo ciuii servo tuo, quia sitis tnali, noslis bona dare filiis veslris, quunto magis
ego vere seruusluus sutn, et-ideo da mihi intellecium,' Paler vesler cmleslisdabit spiritum bonum pelentibits
ul sciam lestimonia lua. liem canlatio est proficien- se. Altraxi, inquil, Spirilum, ideo, quia desiderabam
tis. Et debes (quasi dicat) cum servo facere miseri- mandata tua, scilicet, implere. Quomodo autem infir-
cordiam, quia, o Domine, letnpus est [aciendi mise-"] mus faceret fortia, parvus magna, nisi per Spiritum,
ricordiam, id est, lempus est re.velandaegraiise, et per quemincharilas diffusa esl in cordibus nostris.
mittendi qnetii rnissurus es. Et vere tempus est fa-' Aspice me. Dixit atdmt spiriium, et quanto sua-
ciendi miseiicordiam cuin servo luo, quia noo scrvi vius bibit, tanto ardentius sitit, unde subsequenter
dissipaverunl legem tuam praevaricando. El ideo re- dicit: Aspice inet tne humililaleni,-qui despeiisti me
vclanda est gratia, ut ubi superabundavit delktutn,1D superbientem, miserere mei, inlundeiido cordi meo
j
superabundeicl gralia; unde Aposlolus: Lex subin- chariiatem per spirilum : Miserere, dico, secundnm
lravii,ui abundaret delktum;et ubi superabundavitcle-' judkium dilicjetuiumnotnen luum, lioc est, secundum
lictum, superabundavilet gratia, per quani gratiam, nonreii iltud judicium, quod fecisli de omnibus diligentibus
ei peccata dimiuuiitur, el opera legis impleniur. Et tuum; scilicel, prior eos dilexisli, ut ipsi te
ideo diiexi mandala tua super aufutn el topazion, hbe.' diligerent, sicul Joannes Apostolus ait: Nos diligi-
est, nirgis quain oinne pretiosum hujus sxculi. Et mus eum, sed hoc idea, quia ipse prior dilexil nos.
vere mandata dilexi, qttia odio fiabui otnttem viam Vel secundum judicium diligentium nomen tuum,
iniquiialis. Necesse cst enim ut qoi perfecte diligit, hoc esl, secundum quod judicas de omnibus diligen-
aiquitaTern,perfecte odio habeat oiiiiiein iniqiiiiaieat.. tibus nomen tuum dicens : Ego diligentes me di-
El ipsutif odiuin iniquilatis est ei qusedam directio ligam.
ad aequitatem.Quod innuii cum dicit: Propterea ad, Gressusmeosdirige secundumeloquiumluutn. Quod
omnia mandalalua dirigebar. aliud erat, quain ui, donante Deo, diligit Deum, et
diligendo Deum diligat se ipsum,el sie salubriter di-
Phe, os ab ore, non ab osse. ligat proxiinum suuni sicul seipsum? iit item, quod
aliud petit, quara ut praecepia, quae ille imponit ju-
EXPLANATIO. bendo, faciat ab eo iinpleri juvando? Dirige, inquam,
Seplimamdecimamlilteram sancti populi intral ora- gressus meos, ul non dominetur mei omnis injuslilia,
lio, asserens $".eperuisse os suuni, et atlraxisse spiri- hoc esi, nulla. Quanto inagis enirn dominalur char.i-
luniyut eju„ audiatur oratio, eximsqueaquarum irans- tas, lanto miiius iir nobis regnat iuiquiias. Ul non
1079 BEDJl VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II.;— DUBIA ET SPURIA. 1080
dominelur omnis injustitia, ut, veniente illicito motu, A \ lex illorum, sed tiertfas. Pro qua lege custodita tribu-
non perducatur ad consensum vel ad actum injusti- -laiio exlerius et anguslia interius tnuenerunftne, id
tia, sed potius sancto Spiritil redime me a calumniis est, oppresserunt me; et tamen mandala lua meditatio
hominum, id est, fac uf non extimescam" calumnias mea esf, scilicet, ut illos a quibus opprimebar dili-
bomiinim, ne me vincant, et ad mala opera tradu- gerem. Saeviant ergo quantum velint, et persequan-
cant. Calumnia est crimen falsum, et non facit reum tur, dura tamen mandata non deseranlur, sed pro-
bominem, nisi apud judicem bominem. Ubi autem pter ipsa mandata meditatio illi qui saeviunt diliguntur. Man-
Deus judex est, nullus falso crimine damnaiur. Cur dala lua, inquam, mea esl. El merito, quia
auiem a calumniis roget redimi, subdit dicens : Ul testimonia lua in mlernummandata suni, non solum
custodiam mandala lua. Ut autem ea possim custo- aequa, sedetiam wquitas, etaequos facinnt ipsa, dico,
dire, faciem tuam illumina super servum tuum, vel ducentia in aeternum. Et ideo da mihi in ipsis verum
fac ut facies, id est, voluntas lua appareat per ef- intellectum, scilicet, ut intelligam quam sit conlem-
feclum m me. Qui eniro audiuiil divina praecepia, nendura quod ab inimicis potest auferri; et quotl
et non faciunt, et si leneant ea memoriter, non etiam pro ipsis sit moriendum, ef sic moriendo rt-
tamen dicendi sunt didicisse, quia ipse Dominus vatn in regione vivorum. Vel vivamvitam in tribu-
ait: Omnis qui audivil a Paire meo, et didicil, venit lalionibus finiendo, ut sic semper vivam. Ab illo
ad me. enim semper vivitur, a quo in tribiilationibtis vita
Quia exitus aquarum deduxerunt oculi mei. Reco- finitur.
lensiste lempus doloris poanitentiaeprasteritse prae- Coph, vocalio
varicationis, timens ilerum videre dicit: Doce me, JB
Domine, juslificaliones luas, ne amplius praevarica- EXPLANATIO.
tionem incurram. Quia oculi mei interiores deduxe- Nonam decimamlitteram ittgrediturreverendissimus
runt exilus, qui fuderunt largos rivos aquarum, quod chorus, in qua juxla nomen ejus in loto corde suo cla-
exaggeraiive dictum est. Et quare oculi deduxerint matad Dominumjuslificalionesejus sedulusexquirens,
exitus aquarura, subjungit: Quia non cuslodierunt et in verboillius anticipala confessione gavisus, adji-
legem tuam. Ctir ergo non cusiodita lege fletur, nisi ciensquese cognovisse lestimoniaDomini in wternum
ut gratia impleat, quse debet pelenlibus iniquitalem, esse fundata.
et adjuvat credenlis voluntalem. • COHMENTAMUS.
Sade, justitia. Glamaviin tolo corde.Quasidicat: Merilodebesmihi
EXPLANATIO. dare intellectum, quia ego qusesivi sicut qurerendus
Triumphalrix carnis sum cohors sanclorum ad ecta- es, quia vlamavi in loto corde. Multi eniiii clamant
vam decitnam litteram venit, in qua secundum ipsius ore, et non co.rde, et inanis est clamor eorum. Multi
litlerm nomeri jusliliain Dotnini confiletur, el eloquia etiamsi lacent ore, et clamant corde, et horum cla-
ejus igniia cotttinua se dicil dileclione venerari. Ad mor homines quidem laiere potest, Deum autem la-
postremum peletts intelleclum leslimoniorum,unde vi- tere non potest. Est auiem clamor cordis valida in-
vificare debeat iti mlerrium. tentio cogitationis, qui est in oralione, exprimitur
COMMENTAKIUS. niagnus desiderantis affectus, ut non desperetur ef-
j-. feclus. Tunc' vere toto corde clamant, quoniam
Jusluses, Domine.Quasi dicat: Merito pro no.n cu- aliunde non cogilant. Et hae cogilaliones mese sunt
stodita lege oculi mei fleverunt, quia tu, Domine, raultis, crebrae sunt paucis, quia a solis fidelibus sic
aucior illius es justus, et ideo quidquid praecipisest, clamarit, ut aliunde non cogilelur. Quod isle profi-
et quia jttdicium tuum reclum est futnriim, in quo teiur, dicens: Clamavi in toto corde, et ideo, Do-
nihil relinquiiur irapunitum. Pro quo judicio vitando mine, exaudi me, ut ego exaudilus'reouiram juslifica-
mandasti nimis, subauditur observare teslimonia tua liones luas magis et magis, non ad sciendum, sed
entia jusliliam el verilatem. Praecepta Domini justitia ad faciendum. Clamavi,dico, ad te, el ideo salvum
suni,. quia nihil permittunt vel prohibent, nisi quod ine fac dando perseveranliam, ne per infirmitatera
est pefmiltendum vel prohibendum. Veritas eliam te negem. Non est enim salus, ubi succumbit infir-
sunt, quia quidquid minantur impiis, vel pro- mitas, et deseriiur veritas. Saloum me fac, inquara,
mitiunt piis, verum est. Et suut testimonia sal- ut custodiam mandala tua. Et debes salvum facere,
vaiionis quidem implela, damhationis vero ne- quia prcEiieiiifaciem tuam in confessionem tn matu-
glecta. rilate, id est,' in consedulitaie. Quod traclum est a
Tabescere me fecit. Quasi dicat: Quia tu, Domine, vicinis, habentibus poma communia, quorum quis-
justus es,.el rectumjudicium Ittutn; ideo xelus, id esi, que sedulus est anticipare alios in. collectione po-
pia indignalio fecit me tabescere ex compassione, raorum. Vel si. tu accipiiur non apposiium, polest
quam babui non tantum erga amicos, sed etiam erga esse vox illorum fidelium qui sub lege erant, el ta-
inimicos. Ideo, qttia oblitisunt verba lua, unde incur- "meii Dominum incarhe venturum per spiritum prae-
rent "udicium luum, et hoc non ex me, in quem ig-. videbant, et illi se conformabant. lnimaturum terapus
nivit vehementer eloquium luum ignilum, id est, ignei D erat, quoniam adhuc lege premebantur, et nondum
veritaiis accensuni. De quo igne dicituv : Ignem venii gratia juvabanlur, quia sancti patriarchae et pro-
miltere in lerram, el quid volo, nisi ut ardeal? Iilo ignei phetae adhtic Dorainum quasi in tenebris exspecta-
iste verius ignitus fuit, quia ad hoc proximos ducerei bant, per quem gralia, ul salvarenlur, ministraiur.
satagebat, quod ipse flagranlissime diligebat, qui di- In hoc immaturo tempore plurimi prievenerunt fa-
cit: lgnilum eloquiumtuum vehementer,el servusluusi ciem ejus in confessione, non credentes per legem
dilexit itlud. Pro qua dilectione ego junior filius ha- 'usiificari, sed per graiiam Domini, et sic clamave-
bitus sum a fratre meo seniore, id est, a Judaico po- runt ad eum,.quia in verbis el in promissionibusejus
pulo adolescenlulus, id est, insipidus et parvus; ef! supersperaverunt. Vel immaturum tempus potest
eiiam conlemplus,id est, conlemplibilis omnibus. VelI accipi hoc tempus tribulationis ei laboris, et lotius
ita: Per quam diifectionemsum ego adolesceritulus,id1 miseriae, quanlum ad illud tempus in.quo Deus abs-
est, in fide reuovatus, id est, contemptusab omnibus. terget bmnem lacrymam ab oculis sanctorum, quia
Et tamen ego non feci quod frater meus senior fecit,, hic in speianium gaudendum, ibi in re recipiendum.
qbia ille volesis jusliiiam suam slaiuere, et juslitiaei Ideoque hic est donandum, in verbis Doraini super-
Doi non esse subjectus, justificaliones tuas est obli-- . sperandum. Poiest et aliler adhuc dici, ut insit ap-
tus. Ego auleni non sum oblilus juslificaliones litas. positio, non compositio, sicut jn prima senlentia est
Et merilo, quia juslilia lua est jusiitia producens irii dictum. Praesens enim lempus, quod immaluruin
teiermtm; iilorum aulem jusiitia est in lavandis ur- est, maturum etiara alio respeciu dici potest, videli-
ceoliset caeteris lalibus. Et lex tua non umbraj sictitt coi, quia nuiic ilelus prodest, et pcetiilentia fructuow
 •081 1N PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. CXVIII. 1082
est; immaturum vero tempus erit tempus extremi, A tate illa, quam quisque fidelis debet exhibere [infir-
judicii, quoniam etiam tunc erit pcenilenlia, sed in- mitatem suam agnoscendo, et tamen de se prresu-
fructuosa, quanto dicent impii: Nos insensali wsli- mendo, vel pro tribulatione et dejeclione illata a
mabamus vitam illorum insaniam, et finem itiorum persecutoribus, ve! pro humiliatione facia in primo
sine honore. Ecce quomodocomputali sunt, quomodo parenle. Et hoc est dicere: Prope, inquam, esto, Do-
inter filios Dei, etc. El ideo est in hac maturitate lem- mine, et vide humililaterii meam, hoc proe oculis
poris confuendum et clamandum ad Dominum, et in ut habe, quod ego me humilio, et eripe me ab elalione,
verbis ejus supersperandum. Unde qui in hac matn- possim humiliari: quia ego nou sum oblilus iegem
riiate temporis venerit, et pulsaverit, confeslira ape- 4uam. Illam scilicet, quse immulabiliter fixa esl apud
rieiur ei. te, quod omnis qui se exaltat, humiliatur : et qui se
Prmvenerunt oculi mei. Ideo manifeslioribus verbis humiliat, exaltatur. Et ideo, Domine,j*udtctttm hoc
dicit: Ocuii ad te, subauditur in lempore, prmvene- secundum quod judicio me esse humifiandum,judka
runi le in diluculo, id est, in sedulitate. Unde alibi: faciendo esse meum, id est, mihi utile et statorium,
Anticipaveruntvigitias oculi mei, vel oculi mei, inten- et redime me ab elatione, et deraum vivifica me pro-
denies ad le, prmveneruntper lacrymas cordis cora- pier eloquium luum : hoc eloquiumpertinet ad legem
ptinciionem diluculum illud futurum, quoniam re- illam, quam oblitus non est, ut se exaltandus huroi-
veiabuniur abscondita corilis tenebrarum, et mani- liaret: ipsa autem justificalio est exaltatio. Quid
festata- consilia cordium. Vel si pars illa fidelium enim aliud est justorum exaltalio, quamvita acterna?
loquitur, quae sub Iege fuit, possumus accipere dilu- a Ad quam quia peccatores non perveniunt, ideo sub-
culum diem Incarnationis Domini, quoniam ipse dit: Longe a peccaloribus satus. Et merito, ctuia ;'«-
unigeniius Dei Filius, quasi sol verus radio sui om- stiftcationes luas non exquisierunl. Et quasi ab eo
nem depulit veritatis errorem : hunc diem praevene- quaereretur: Quis te discrevit sic, ut libi propriesit
runt plurimi sperando, et in lide bene operando. Et salus, quae longe est a peccaloribus ? Nonne hoc,
illi tales dicere possunt: Oculi mei ad te intenti prm- quia jusiificaiiones Dei exquisivi, quas illi neglexe-
venerunt diluculuni, adhuc uf mediler eloquia lua non runt? Iste vero attendens hanc exquisitionem ex
ad sciendum, sed ad faciendum : ergo, Domine, vo- sola Dei miserrcordia esse, subdit: Misericordiwtuw
cem meam, id est, vocem cordis audi non secundum mullw, Domine. Qjjasi dicat: A peccatoribus quidem
meritum, sed secundum misericordiam luam, id est, longe estsalus, quia justificaliones iuas non exquisie-
- ita ut impendas mihi misericordiam, et deinde intii- runt. Multm autem misericbrdimtuw, Domine, sunt
fica me per judicium : prius roganda est misericordia, erga exquirenles, quia vocas, peccata condonas, et
ne gravemur judicio, quia prius immisericorditer juslificas. Et ideo, Domine, vivificame secundumjudi-
aufert Deus a peccatoribus, quibus prius judicium cium luum, quod tu facis, scilicet quod; non sit sine
dabit vitam. Quod isle ailendens dicit: Secundum. misericordia, qui exhibet roisericordiam, vel qui
judicium luum vivificarite. Et opus esi, ut vivilices dixisli:utEgo diligentes me diligo. El opus est (quasi
me interius, quia sunt qui morlificent me exterius. dical) jusiifiees me, quia non desunt urgenies me
Nam persequenlesappropinquaverunl mihi. Saiis enim in moriem. Multi enim sunt, qui persequunlur me
appropinquaverunt, qui .carnem tuam dilaniant. El elinavi exierius, et tributant me interius. Ego tamen non de-
appropinquanles mihi, appropinquaverunt mihi ini' _ esse a testimoniistuis. Nec mihi suffecit in me ipso
quilali. Quanlo magis enim aiiquis justos prosequi- « vidi bonum, sed potius volui alios esse bonos; quia
tur, tanto iniquior depulatur. Et sic longe facti suttt prwvaricantes, el labescebam zelo bono, non ex
a lege tua, quae praecipit etiam inijiiicos diligere, vel livore, sed ex amore provenienle : quia etoquia tua
a-rae servante luam legein longe facti sunt, licetap- non cuslodierunl, ergo, Domine, vide in me, id est,
propinquare viderentur. misericordiam mihiexhibe: quoritam manduia tua,
Prope es. Quasi dicat: Persequenles quidem ap- Domine, hoc est, non timore pcenae, sed amore ju-
propinquant exterius, lu autem, Domine, prope es lu slitiae, quantum potui, implevi. Et ideo, Domine,
interius. Et emnes viw tum, id esl, omnia flagella j'ustifica me vita vera, non in merito meo, sed in
tua, quaesunt veritas, quia nullum sine causa flagel- misericordia lua. Cantatio est proficientis, cum hic
las. Dicitur alibi: UniversmvimDomini misericordia vivilur. Et meriio dilexi tua mqndala, quia veritas
elverilas. El hie quod omnes vim tuw sint verilas, esi principium verborum tuorum, id est, verba lua a
quod videtur esse conirariiim, sed non est, quia iu veriiate, quia a le, qui verilas es, procedunt. Et ideo
bonis utrumcjue in viis Domini est, scilicet miseri- sunt vera, ictesl, neuiinem iailentia, prsenunciajitia
cordia et verilas, quia et judicando subvenit, et mi- vitam pio, et pnenamreo. Et hoc immutabiliter, quia
serando exliibci, quod promisit. In malis vero et in omnia judicia justiiim lum sunt iu wlernum, Unde
omuibus flagellandis viaa Domini sunt lantum veri- alibi : Verbum Domini manet in mternum. Aliler:
tas, quia, ul supra diximus, nulluin sine causa fla- Vide, Domine, humililalem meam, id esi, allende
gellat. Et hoc, quasi dicat: Quod emnes viw luw tribulalionein et dejeclionem , quomodo palior a
sint tieritas, cognout de feslimontistuis, vel per pree- persecutoribus, ef eripe me ab humilitate hac, non
cepta tua in iniiio, id est, in primis juslis : alioqnin ut tribulatione caream, sed ul in ipsa non deficiam ;
enim Abel et Job, et alios justos primitivos, non fla- D quiaego «on sum O6/IIMS legemluam, scilicet qoaeju-
gellas, nisi flagella tua veritas essent. Nec putet nli- bet etiamEtiniinicos diligefe, et auimam pro fralribus
quis injuste factum csse, quod Abel martyrizalus ponere. quia legemoblitus non sum,ergo, Domine,
est. Sic enim , si quid peccatum luit lemporaliter, judica hoc judicium meum, id est, hoc flagellura
fit, ne puniretur aeteniaiiler.. meura, ut sil railii ad prOfeclum. El redime me, ne
pressuris urgenlibus deliciam, et me mortificatum
Res, caput. exlerius, vivificainterius, propter eloquium tuutn cu-
EXPLANATlO. stoditum. Nam morlificanlur alii propternoncusto-
Ecce jam vkesimam lilteram popuius viiiorum vi- ditum, hoc requipollenter ponit, dicens: Lottge a
clor ittgrcdilur, in qua se peiii viviftcari, quoniatnman- peccaloribus salus, quia juslificaliones tuas non exqui-
dala Domini summo studio requisivil : longe a pecca- siveruni. Circa aulem exquirentes misericordiae luae
loribussalulem commemorans, quia similia non fece- multae sunt, ut prius. Aliler. Vide, Domine, humili-
runt. Principiutn quoque verborum Domini lestaluf taiem tneam, id est, allende morialitateiii et passi-
esse verilatem, Et hoc esl caput, quod liliera prwsens bilitalem meam, in quam per primura parenlem hu-
oslendil. milialus siiin : el eripe me, ne in hac humilitate de-
COMMENTARIUS. ftciam, quod facere debes, quia ego non sum oblitu*
legemluam, id est, praecepta tua sicut illi primi fece-
Vide humilitatemmeam ct eripe me. Humilitas tri- runt. Et lu, Domine, qui judicium illorum superT
bus uiodis hic accipi polest, scilicel vel pro humiii- borum judicasti in morle, Judka judkium iuei iiu-
 1083 BEDJE VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 1084
milis in salvatione. Et redime me a morlalilate et ^y.pervenlum esl, in qua sanctorum chorus, quatiium ad
passibilitale, vivificando me viia vera no.ripropter finem psalmi, vicintis est, lanlum se Chiisto desideral
meriluin, sed propter eloquium, id est, promissum proximari. Tolum enim ad advenlum Domini Salvctto-
titum, vel proptef praecepta lua custodita, Ef opus ris, quem fideliuni devqlig.ineffabili desiderio susline-
esl, ul me vivifices, quia in TTrimisp.arentibiis mor- bdl, ut ovetn perditam revocare pietatis sum muitere
liflcaiiis suni. Nam salus, id es.l, yila vera facta est dignarelur. Jpsa ercfoest nobis cunctarum consumma-
longe a peccaloribus, et ab corum imitatoribus. Quia tio virtulum, qitia quicunque eum videre meruerimus,
jusiificationes luas non exquisieruht.. Ne autem omnes nil ullra qumrere opus habemus. Ipsius esl sicjnum,
in Adam perirent, misisii niisericordem lonni, et ^_ qttemredempii cahimus: Signaium est super nos lu-
p.er ipsum multae misericordiaesun-texbibitae ; scili- meri vullus lui, Domitte.- -. . .'
cet vocatio, juslificalio, el peceatorum remissio,. ei
ideo vivilica me. Vidi prwvaricanles, id est, attende IJN PSALMUM'CXIX.
qua pcena muiclali sunt prsevarieaiores pfimi, et la-
bescebnmprae timore. Quia eloquia tna non cuslodie- Canticum Graduum.
runl. Et lu, Dpmine, qui ah jlTis,le avenisti, uide AKGUMENTUH.
ine per respectum miserieordise. Qitoniainego ntan- Sub persona David canitur, quando Saulis per-
dala tua dilexi. Et sicul illos morlificasti in ira, ila secutioiiibus exsultabat. Aliter, vox Christi ad pa-
vivifica me in tua tnisericordia. Versus sequens non trem de judaeis.
rouiatur; EXPLANATIO.
Sin, denies. ]
"- Canlica graduum, cdntica ascensionutnsutil, itnde in
EXPLANATI0. Grmco signifieahliiis dieitur: 'aSvj TWV«v«§K6fiwv,
Vicesitnamprimam lilteratn sanclorum cmtusingre- qttod iatitum ad superna leitduni: velttli si aliquis in
ditnr, iri qua perseculionessaivienliumchariiale Dotnini foveanicecideril, el ponatur scala, unde ascendendi
sibi dicii esse gralissiinas: septies quoque in die laudes cdpiat facullatem. In foveam ilaque caplivilatis cutn
Domino dixisse, cui eliam suas vias nolas esse profite- pOpnlusIsraeliticus devenisset, cutn tribularelur, cla-
lur. Denies auiem quos hujus lillerw nomen expdmit, mtivilad Dominum, eiexaudilus esl, in patriamque re-
velsanclorum intellige, qui Dominitth laudenl, vel per- dticlus eSl, ila ul urbe lempleque res'aurato dicerel:
seculorum. De quibus diciiur : Filii hoininum, dentes Ecce nunc benedicile Dominum, omnesservi Dotnini,
egrum urtna el sagittw. qui sialis in dotrioDomini. Quo exemplo,qui in peccali
COMMENTAMOS. foveatricecidil, gradibus humilitatis, qitibussuperna re-
me peiat, opus habet. Qui bette gradus qrindecim vel in
Prihcipes persecuii sttnt. Quasi dical: Vivifica Psalierio descripli, vel in tempio Saloinonis composili
in lua iitisericordia,. quia principes perseculi sunt me esse perlitbenitir : ui sigirificenln.osper hebdomadam
in stia nequitia, vel ita: Mandala tua dilexi. Propter- el ogdoadem Dotitinkw fesurreclionis ad superna
ea tite persecuti sunt principes, ut iraderent in mor- legis posse resurgere, nec alias mttndi principem evctdi,nisi
tem, et hoc gratis, Nusquam enim sancli debita red- requies atiimm post carnem qttdsi in seplima wlctle, el
dere principibus pi'ohibuerunl: quia etiam Dominus resurreciio carnisin finem, quasi in oclavo crealiir.
totius htimilitalis et justitise exemplum, et pro Petro Propler hos quindecimgradus, ii esl, ulriusque Tesla-
regiumsoivit tributum, drachmam scilicet acceplam IG-mentiscienliiiihaqua diluvii,.qua concavavallium el pla-
de ore piscis, et iri Evangelio praecipit: Reddite qum niiietn camporum in immensum excesseral, altissimos
sunl Cmsaris,Cwsari; el qum sutit Dei, Deo. Joannes montes quindeciin cubilistranscendissenarralur : quia
etiam praeco «jus, interrogalus a hiilitibiis quid pro fides Ecclesim, quw baptismi itnda sacrutur, cum gen-
«etefha vita facefe debereiit, nori dixit eis : Solyite liles morei facile superel , lum philosopltorum stlnima
cingulcirii, deporiite arma, et deserite Dominum, sed ingenia virliilis culmine devincit: quiaelinhoc smculo
dixit-: Nerriiriemconcusserilis, nemini calumniam fe- recle videre, el in fuluro vilatn animceperpetuam cum
ceriiisi sed stipendiis veslriscontentisitis. Paulus eliam corporis resurrcclione credere, sperare el ditigere novh.
miles egregius dixit: Omtiis anima sitblimioribiispo- Per tolum psaltnum propheta loquitur. In pritna parle
lesiaiibus subdila sit. Et itein : Omnibus reddiie de- clatnalad Doininutn, ui liberelur a labiis iniqtiis, el a
bita; cui tiibjutum, tributum ; cui veciigal, vectigal; lingtta dolosa. Secuncla vehementer afjligitur, qui in
ctii limorem, timorem; cui honorem, honorem. /Ve- hac vila diutius commorans, aliena vilia sustinenda,
mint quidquam debeatis, nisi ul inviceriidiligatis. Ecce irictloriimpermixtioneprwgravaiur.
manifesturo est, quia graiis, id esl, sinecausa, prin- COMMENTARIUS.
cipes et mali doctores sanctos persecuti sunt. Quod
hic dfcitur:' Principes persecuti Sunt riie gralis. Et Ad Dotirinutn cum iribuiarer. Ganticum graduum.
lameri 'cor tiieum ttori formidavit a verbis illofum, Legitur quod ad templuut itlud, quod Salomon ad
sed a verbis tuis. Verba illofum erant: Occido, pfo- honorein Domini aedilicayerat, quindecim gradibus
scribo. rriembra drlanio, et similia ; verba aulem ejus ascendebatur, quod non vacat amyslerio. Templiun
snnf: Nolite lirriereeos' qui corpus occiduiit, anithdm._ enim illud proefigurabattemplum illui, quod in cce-
occfderenon pbssurit; sed polius timete eutri qui po-]" lesli Jerusalem aediiicatDoininus ex vivis lapidibus,
iesl et animam el corpus perdere in geliennam, 'et-si-'\ ad quod quasi quindeciin gradibus asce.nditur. Quin-
niilia. Ad liujusroodi vefba fanluro cor istius formi- decim enim nunierus est, et cousiat ex sepieuario
davit, vel ideo qiiod perseculofeni" saivienlem con-| el octonario. Septenarius vero, ulsaepejam dixi-
tempsit, et diaboium seduetorerii deyicij. liius, hacc terrciia sigiiilicut, quaevolvuni.urseptena-
Lwiabor egq super. Quasi dicat: Ad verba lua rio numero, quibus spretis et conlempiis ascendiiur
formidavi, uride twtabor cgo stiper elgqitia tua, id esl,! ad lemplum Domir.i per ocionarium niimeruui, id
factus supefior per eloquia lua, ^quia perficiiifri.ea est, per coeieslia, sunl quaeper-octo bealitudines acqui-
ex dilectione. Quia eriini timore pcense, ndn aniore, ruiilur. Yel quia septem.criminalia vitia, pos-
sunt intelligi per septenaiium numeruih, quse quis-
justiiiae mahdaia pefficiuiilur, noh supefest, sedj
ihfra. Lselabor, ihquani^ iii fantum, sicut cupidiiSali- que debei contemnere qui ad templiim Douiini vuk
ascendere. QuomoJo ergo debel aseendere per octo
quis, qui spolia rntilia itivenil, leelatuf,
Iniquilriterh odio habui. Dixit: Persecuii sunl me0 beatiiudines, quae iiitelliguuiur per oetonariuni iut-
nieruiu. Et quia si .quindecim psalmi, qui sequun-
gratiSj et vefe gfafis, qoia iiihil iri eos peccavi. tur, ad ascensionem nos invilani: ideo omnes sub
Tau, signum; vel consummatiOi - eodem lilulo prainolaiisuht, Cattiicum videlicei gm-
- duum, quod Graece dicilur 'AvKS«Sf;.6iv, quod inter-
f EXPLXNATIO. pfetafur ascensurit,sicut 7Mi«@oSy.eiv descensum.Gra-
Ad vigesimamsecundam lilteram, Doming,juvanle,, dus sont descendeiitium et ascehdeiuium. Gradus
108S IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. CXIX. 1086
isti, qui in islis psalmis nolantur, ascendenles sigui- A meama/a6iis iniquis,etlinguado/osa.Labiainiquasunt
licant. Intetligamus ergo psalinum istum tanquam labia horainum, fideles ab optima vila revbcantium,
ascensum, et non quaeramus ascendere corporalibus quia sunt plurirai, qui cmn viderinl alios velle pro-
passibus, sed spiritnalibus affectionibus. Unde in ficere, dehorlantur eos, ne lioc faciant. Dicunt enim
alio psalmo : Ascensionesin corde sno disposuil in iilam vilam esse arduam , in qua vix aliquis potest
valle plorationis,in locumquem posuit. Dixit ascensio- perseverare : proponunt sibi etiam multos qui lianc
nesin cordeposuit,el unde essel ascendendum notavit. vitam inceperunl, et non perseveraverunt, quibus
kvaileplorationis, elquiaascendendnra ad aliud inei- talihus cttm non acqtiiescerel anima, quia jam non
fabile, a"daliud ininlelligibile bonum,quod nec oculus auderet aperte blasphemare vitamillain, quia ubique
vidil, nec auris audivil, necin cor hominis ascendil; et subvenit et recipitur evangelica auctoritas, doio
ideo cum explicare non possit Prophela, indetermi- aggrediuntur eum, dicentes non opus esse aliani
naledimisit, eidixit: In locumquemposuit. Vallisau- vitam ducere, quia luium est sibi sic vtvere ; et sic
tem plorationis humililatem significat, sicutmonscel- lingua quaa prius fuit iniqua, facta esl dolosa, habens
situdinem. Estenim mons quo ascendatnus, quaedam sub se pallium consulendi, venenum nocendi, ha-
spirilualis celsitudo : et quis est iste nions celsiludi- bens imaginem constilentis, el pernicieiri nocentis.
nis, nisiDominus noster JesusChrislus, qui paliendo A tali lingua rogal iste liberari, quasi se ipstim in-
fecit se convailem ploralionis, et in se manendo lerrogans : 0 anima, quid delur libi, id est, quid
nioiilem celsitudinis? Elquomodo vallis sit ploratio- necesse est ut libi videtur, aut apponaiut libi acl
nis, audiamus : Verbumcaro facltim est, et habilavit linguamdplosaml subdit, evincendatn et evadendam.
in twbis. Et quomodo vallis piorationis ? Saturatus B Ecce quid deiur tibi? Dentur tibi sagiltw potentes acu-
est opprobriis, caplus, ligatus, colaphizatus, con- Im, et apponantur libi carbones desolatorii. Aculm
sputus, spinis coronatus, crucilixus, aceto potatus, sagillm sunt verbaevangelica, corda homiiuim trans-
lancea perforatus, sic faclus esi vailis ploralionis. figenlia, vetuslatem perimeritia, amorem innovatio-
Est autem mons celsitudinis, quia 'n principio erat nis generantia. Hoesagilfae sunt poientis sagittarii,
Vcrbtim, el Detts eral Verbutn. Sic eniin descendit poihini, scilicet, longe mittenlis sagiltas suas quia
ad le, ui maoeret in se : desceudit ad nos, ut esset iu otniiemierram exivit sonus eorutn. Ilis sagitlis scit
vallis piorationis. Mansit in se, ut esset mons celsi- Poiiiiiuis pulcbre sagittare, qtiia interficit quod niale
ludinis. llinc ergo est ascendendum, illuc ejus ex- fuit aidificatum, et reparal novtim lemplum. Sed
emplo ad ipsius divinitatem : exemplum enim sese quia dura sunt quae pra cipiunt verba evangelica,
fecit nobis humiliando se. Nam qui nolebant a dicunt enim : Vadeet vende omnia quceItabes, et da
convalie plorationis ascendere, depressi sunt ab pauperibus, necesse est ut sagilloe dentur cum carbo-
ipso; praepostere enim volebant liaberc ascensum. nibus desolaloriis, id est, cum exemphs sanctorum
Alios honores cogilabant, huinililatis viamnonatten- Patruin qui eacompleverunt, qui piius eiiam fue-.
debani. Unde matri duorum discipulorum pelenti, runt carbones desolatorii, in vetuslale exstincti vi-
ut unus ex ftiiis suis sederel ad dextram, et alius venies, sed revixerunt novitatenT induentes. Hoc
ad sinistram, responsum est : Poteslis bibere cali- modo quisque commode attrahitur ad bonacu vitam,
cem quem ego bibiturus sum? Ipsi quaerebant sub- si post praecepta evangelica ad corfuplionem vita
liniiUiein, et noluerunt in valle ploralionis imitari sanctorum inducitur. Nam faciiius quisque studet
humiliiaieui; et ideo responsum est de humilitate : „ imiiari quod ab alio videt fieri. Vel aliter : Sagitlm
Polestis biberc calicem quem ecjobibilurussum ? Sic polenlis acutm cum carbonibus desolatoriis, id est,
eiiim ab orrore revocabantur, ul attenderent prius desolantibus nos, ne in terrenis istis delectemur.
esse huniiliandum, et postea exallanduin. Canteinus Unde alia translatio : Cum carbonibus devastatoriis,
ergo psalmum ascensuri in corde, quia ul nosascen- id est, quia sancli Patres devastant in nobis cupidi-
damus, descensum ad nos e»t. Nam quia Adarti ceci- latem terrenorum,Td - est, excitant in nobis aniorem
dil, ideo Chrislus descendit. Ille cecidit iu superbia, cceTesliuni. .
Chrislus descendit in misericordia. Non autem ipse Heu mslti!quia incolalus tneus. Eccejam data con-
solus descendit; equidem solus de ccelo desceitdit, solatione ad liugnam dolosam revincendam, ingemi-
sed niulti imilando eumdescenderunt sancti ad nos. scendum est adhuc, quia quandiu in corpore ingetni-
Descendil enim Paulus ad nbs a secreta habitudirie scimus,peregrinamura Dotnino,quiaiuier lilios Baby-
et spirituali inlelligeniia, ubi arcanaaudivii, quwnoa loniae versainur, quod iiic.it : Heu milti! quia incola-
licethomiititoqui, condescendendo humanre fragilili- lusmeus prolongatus est, id est, peregrinatio mea
ti, dixit : Lac podim vobis duii, non escam. Sed nimis proloiigaia est. Iucola enim, qui alienam ler-
cum homo Cbristianus incipit velle prolicere, patitur rain incolii, quasi peregrinatur, velulomnes qui hic
linguas adversantium et detrahentium. Nanique dum noh habent maiientem civitatem, sed ITuuraininqui-
nondum passus est, non proficit; ,el qui nondunv ruiit : Heu milti! quia incolaiusmetts protomjaiusesl,
patitur, nondum proficere conatur. Incipit ergo pro- ei hoc ideo, quia-/ia/n'(aui cum habilantibus Cedat;
ficefe el ascendere velle, terrena coiileinuere, fragi- id est, cum liis qui in lenebris habent obscuratutn
lia, temporalia, feliciiatem saeculipro nibilo habere, .y intellectum. Cedar est locus ubi Agar ejecta curn
Deum suum cogitare, lucris non gaudere, damnis filio suo lsmaele fixit lentorium, et interpretatur
non coniabescere, omnia sna velle vendere, et pau- Cedar tenebrm, quia omues imitatores Ismaelis,
peribus distribuere, et Chrislum sequi. Taiiter vero mundi, videiicet, amatores, iu tenebris conversanlur,
qui vult proficereincipii pati linguas detrahentium, quod dicit iste : Habilavicum habitantibus Cedar. Et
et muita conlradiceiiiiurrj, et quam gravis est quasi nehanc peregrinationem inielligerenms tantum esse
confidentiura, et consotendo a salule relraheatium. corporis, sed eliam auiinae, subjungil : Mulium in-
Nam qui consuhJ, ad saiutem confidil. Quia ergo cola fuit anima mea, quia cum his , qui oderuni
talis habet pallium consulenlis, et venenuin peri- pacem, eram pacificus, id est, pacem ferens , quia
menlis, cjus lingua dicitur dolosa, contra quam lin- cuni ilii ioquebantur de bello, ego de pace vera. Et
guam deprecalur isle Dominum, diceus : Ad Domi- iwuugnabant me gralis, quia cuin ego cos ainarem,
num cum liibularer. Tribulaiur quisque, quando ad iili nie odio liabebant. Velaliter legi poiest superius,
coslestia suspiral, et terrenas cogitationes vel dele- ubi rogavit liberari de labiis iniquis, et a lingua do-
ctationes viles depniat. Nam qui iu istis delectatur, losa, et quasi responderet Domiims sic : Qutd vis
rion tribulatur, quod dieit : Cum iribularei; id est, ul detur tibi? aul quid vis ul apponalur tibi ad iin-
dum miseriasmeas attendi, c/a*ai>tad Doininum, et guam dotosam? Kcce quid dabitur : Sagiilm polentis
ipse exuudiebalme, ponendo in gradibus, ut jam vo- acuim cum cmbotiibus desolaioriis. Castera non
iuniaiem haberem profieiendi. Et quoiriam volens inulatitur.
prolicere multas paiittir linguas dissuadentium, rogat
islc a lalibus liberari diceus : Dotnine, libera animam
 1087 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 1088
IN PSALMUMCXX. A quam ad divinitaiera . ascenditur, unde illud : Dies
CanlicumGraduum. diei eruclat verbum, maxime opus est unicuiqne ut
AUGUMENTUM. protegatur, ne eum urat sol per diem, id est, ne
permiitat eum diviniiashrecscandalizare in sapientia.
Praedicaliovelinslituiio suppiicaiionis, quaepopulo Scandaiizatnr quisque in sapienlia, quando Filium,
"nflabylone posito convenial. Aliter psalmi graduum quem per sapieniiam aequalemPalri inlelligere debe-
jficiiniiir, quia in ascensu templi canebantur singuli ret, minorera esse dubitat, quod dicit : Solperdiem
psalmi per singulos gradus. Aliter, vox Ecclesiaetad non urel te.
iposlolos. Nequelunaper noclem.Per lunam vel Christo caro
EXPLANATIO. propler defeclum mortaliiatis et passibiliiatis, vel
Primo tn tribulatione posiluspropheta ad exemplum ctem Ecclesia, qnae esi corpus suum, denolalur. Per no-
vero scientia intelligitur, perquam intelligunlur
\tblkatti illius, gui, tunso pectore, oculoselevarenon ea quae de carne Christi, vel de corpore, quae est
j.udebat ad cmlum, liberari se pelit a labiis iniquis et Ecclesia, intelligunlur. Urit luna queraque per no-
a lingua dolosa. Nunc aulem respirans ad secundum scienliam quisquede carne Christi,
oculos levavilad montes, ad inlercessores uli- ctem,quandoper
gradum, vel de corpore ejus inielligitea qua?.non essenl in-
que sanclos, quorumsuffragiomunera mereretur. Hoc telligenda. Et irieo opus est ut Domimis protegat
enim ex persona sua loquilurprophela, qui tumen el quemque, quia si ipse est proiector, diem sol non
el mirabilis; sed ideo per
ipsemons erat, patriarcha per urel le, neqtte luna per noctem. Quod ul fiat, Do-
islos graduscompetenterascendissese relulit, ul nobis cuslodiat le ab omnVmalo, custodiat ani-
ignoraiitibus cwlcstium virlulum generadislincla narra- ftminus
matn tuam Dominus, idest, animalilatem tuam, ne
lione monslraret. Propheta, ut diximus, ad cmleslem ralio vicla aniraalilale succumbat. ut fiat,
Jerusalem conscendens, pritno membroad sanclorum Dgminus'cuslodialiniroilum luum , neQuod delicias vide-
merita elevassese dicil oculos,ut eorum.precibusjuva- licet, in tribulalionibus, quae sunt iutroitus
relur, ne mensillius Itoslili impugnalione succum- que fidelis, ef exiium luum, ne superbias devictis cujus-
beret. Secundo ordine indubiianler sibi promitlit, tribuiationibus,
se noveral docetts uiquoties quod faciel ex hoc, nunc ei usque in
^quod inlegre postulasse,
bona fixa corde pelimus, cgncedi nobis sine dubielale swculum.
credamus. 1N PSALMUMCXXI.
COMMENTARIUS. CanticumGraduum.
Elevavioculosmeos. Caniicuni graduum. Itertim ARGUMENTUM.
spiritus iste admonet nos, ut ascendamus (quia inti- Quia in priore psalmo audierat : fiomiuus cus-
tulalur canticum graduum), quia qui incipit velle lodial inlroilum luum, et exitum luum, nunc
ascendendo proficere, ejus opus est ut proponat sibi propterea laetatumse esse dicit, quod sibi in domo
cxemplum sanclos Patres, ut eorum exeraplo magis Dei introiltis sil repromissus. Aliler, vox Ecclesiae
proficiai ascendendo. Vel ut ille, qui dicit : Xeuatii ad apostolos.
oculosmeosin tnontes, id esi, sanctos prophetas et EXPLANATIO.
palriarchas, attendendo excellentiam vilae-eorum.
tinde, id est, a quibus, veniel auxilium milii, quia C Audimusgratlum, inleliiqamus ad altiora conscen-*
eorum exemplo comraovebor ascendere. Sed licet sum,sedisleascensus firmusesl,qui, Dominocuslodieti-
auxilium sumendum railii sit ab eis, lamen principa- ie, servatur: Ecce jam sublevalurpropheia terlio gradu
liter auxiliumcapiendum est mihi a Domino, quifecit secundis attior fdctus, et de ipsa tmlilia principium
ccelumin majoribus, et alios lerram. Unde illud : psalmi sumpsisse declaratur. In prima parle gattdet
Nequequi planlal, nequequirigal, aliquidest, sed qui se prophela.commonitum ad supernam Jerusalem esse
incrementumdat, Deus. venturum, ubi jgm sancli securd prosperilale consi-
Non det in commotionem.Quasi dical: Quandoqui- slunt, et cum Ddminoiniserkordiaipsitislargieniejudi-
dem principalc iwihi est auxilium a Domino postu- cabunt. Secunda tvquilur ad civesJerusalem , oplans
laiidum, ergo non del pedes tuos, id est, aifectiones eisabundaniiam pacis, quam se dicit chariiale fralrum,
luas, o aniina, in commotionem illam, videlicet, qua el Dominiamore prwdicasse.
commoius primus cecidit homo in paradiso positus, COMMENTA3IUS.
et qua commotus de coelo cecidit angelus, et factus
est diabolus. Lwlalus sumin /iis quw dicla sttnttnihi. Sicuti amor
Non del in cotnmotionempedem tuum, neque animam ad hoec lerrena concupiscentia inflaramat,
dormilei, qui custodit le. Ad simililudiuem negli- el quasi in ima praecipitat, sic amor sanctus ad su-
gentis custodis, qui dormiendo negligit illos quos perna levaf, et ad aeternadesideranda infiainmat, ad
ciistodire debet. Et quasi anima quaereret ubi ea, videlicet, quac non Iranseunt, sed semper per-
lalem custodem inveniam , qui non dormitel, sub- manent, ad qtiorum amorem hortatur nos spiritus
juiigk: iste, qui inlitulalur Ganlteum graduum. Gradus vero
Ecce iton dortnilabit neque dormiei, qui cuslodit Dsuni ascendentium, non descendentium. Ascendat
Israel. Quasi dicat : Qusere cusiodem Israei. lpse ergoquisque qui huncpsalmum cantat;et quoascen-
nou darmitabil neque dormiet. Dormitat guisque, dat, nisi in coelum, ubi angeli sunt cives nostri, a
quoniam cardinem mortalem poriat, dorrait quando quibus civibus peregrinatur in terra. In peregrina-
moriiur; sed justus Israel, neque dormitabit neque tionibus autem suspiramus, in civitate gaudebimus.
dormiel, quia Christus resurgens jam non moriiur, invenimus auiem et socios in hac peregrinatione,
tnors ilti ultra non dominabiiur. Noia quia Israel est quia jam cognoveruot ipsam civitatera, et invitant
vir videns Dominura, nunc in spe, quandoque in re ul curramus ad illam; ad hos gaudel isle venire,
visurus. Sis ergo m lsrael et Doniinuscustodielte, qui dicit : Lmtulussum in his quwdicla sunl mihi ab
et Dominusproleclio tua snper manumdexleram luam, ipsis monlibus. Dixerunt nobis sancti pairiarcliae,
quia protegit fitlem tuara, per quam venlurus es ad apostoli et prophetae: Curramus. Curramus, quia in
dexlerani Doinini; quae lua est, quia tibi promissa domum Dei tiiiinus, Curramus, et uon faligabimur,•
est. i'er mantim inielligitur fides, qiria fides est quia illuc veniemus ubi non lassabiniur, quod dicit
poteniia, jnxla illud : Dedil eis poiestatemfilios Dei Lwlatus stimin his qumdicla sunt inihi ab ipsisDorniiii mon-
fieri, his qui credunt in ngmineejus, quod isle dicil: tibus. Curramus, curramus, etc. Quae domus
Dominusptoteclio lua super manum dexteram tuam, nonesl manu facta, sed wterna in cwlis. Et quasi
quia,'ab.eo protectus, sol non urel te per diem. Sol quaereret quae est. illa doraus, dicit Jerusalem, ubi
divihiiatem notai, cujus radio quasi sole illuminalur Dominus, ,qui coudidit ipsam civitatero, est deiiciae
niens cujusque. Et quia dies sapieiuiam nolat, per omnium i'n ea iiabilaniium. Hic sjies, ibi res, ad
1089 IN PSALMORUMLIBRUMEXEGESIS. — PSALM. CXXVII. 1090
quam tanla affectionesuspirare debemus, ut dum ad .A EXPLANATIO.
cam tendimus, ex nimia afleclioue nos ibi esse pute- Se.r(ogradu clamal prophela nobis in Dominoeon-
mus. Et non mirum, si se habeant currrenies ad ftlendum, ne laboremus incassuin. Prima commoni-
hanc civitalem in via, quasi ibi sint, dum illi qui len- lione propler populum fidelem confirmat, dicens :
dunt ad temporale festum sic in via loqui soleant, Nullalenus commoveriposse, qui in Dominosint con-
quasi jam illuc pervenisseut; quod isle attendit, qui fisi, reddens causam, quare peccalores supra sorlem
hic dicil: In domumDemini trjinius. Et non tantum juslorum non permiilal excrescere. Secundo precatur,
cerlus sum quod ibimus, sed, illis audilis, in Jerusa- ut reclis prosperitas, pravis vindicla proveniat.
lem in atriis tnis, id est, ir. contemplatione lui orna-
tus, qui per atrium inlelligitur, quia atrium est locus 1N PSALMUMCXXV.
anledoraum, quod solet ornari, ut visus illuc ve- Canticura Graduum.
nienlis quadam delectatione gaudeat. In qua dele-
claiione. . ARGDMENTUM.
In captivorum personara canilur, supplicantiura
AD LECTOREM. pro libertate, atque dicenlium, quanta hona, et
quanta clara laudalio absoluiionem talera secutura
Beda cum hisloriam, quam Ecclesiasticam vocat, sit. Aliter convertente Domino caplivilatem Siori,
scripserat, jam tutn annum agebat 60; a discipulisde- hoc est, Jerosolymorum, quae prima domura re-
inde, licet swpiusrogalus, mysleriorum sacrarumque dierat, facti sumus sicut desolaii, non dicit consolati.
-
in Psalmis divinalionutn recessuscogilans, explicalio U Nondum est enim plena laeiitiacaeteris in caplivitale
nemillius libri aggredi nolebat; tamenul quoquomodo positis. Aliter vox apostolorum de impiis Judseis.
suis satisfaceret,arguttunta in singulos psalmos brevi
confecit. Auditores vero ipsius, cum importuni iterutn EXPLANATIO.
inslarenl, landetn eis lilulos psalmorum brevissimis /*ost caplivilatem omniumpeccatorumvoces beato-
explkationibusilluslravit; quibus absolulis, desideriis rum ascendentiumad supernam Jerusalem , quam sua-
propriis plus indulgenles, quam prmceptoris senium viler offeruntur, ut ilinere arduo posili sanclo se car-
reverenles,eo Venerabiletnvifum adegerunl, ut eliam mine consolentur. Sanclissimi viri divina miseratione
integros commentariosin psatmosscriberel. Quos qui- liberati, prima parte psulmi gratias agunt, quod de
demomnesmorte prmventus,cum jatn cxx explkassei, obnixtelale scevissimapeccatorum in tantam gratiam
absolverenon poluil, opus lamen inimilabilehocrelin- sunt recepli, nt inler gente.sprobareritufesselaudabiles.
quens. Detiderantttr prwterea hinc inck quadam in hoc Secunda deprecantnr, ut captivitas eorumcommuleiur
noslro Exempldri, ubi puncla posita sunt; ea, an senis in gaudium, subjungenlesmirabilemveramqueseitlen-
scriptoris inlermissione, aul discipulorumcollectione tiam : quia qui setninantin lacrymis, in gaudio metent.
neglecla, aut amanuensiumincuvia deperierint, incer- IN PSALMUMCXXVI.
lumnobis est.
IN PSALMUMCXXII.1 Canlicum Graduum Salomotiis
Canticum Graduum. ARGUMENTOM.
ARGUMENTUM. Carmen hoc, licetSalomonis personae constituen-
-i lis domum Domini propbetiae lamen ei
Ex communi omnium persona qui captivitatem *"secnndre redificationicongmat,
in <
aptandum est, quam adnite-
ducti sunt canitur, libertatem reversionis a Domino bantur reversi de Babylone; quia utraqtie cassa
postulandum. Aliter, vox Chrisli ad Patrem. esse, nisi Deo custode et praeside niteretur. Aliter
EXPLANATIO. vox Ghristi ad fuluram Ecclesiam.
Qut prius ad montes oculos levavit, nunc ad ipsum EXPLANATIO.
Dominumlumina sui cordis erexit. Prophela meluens
amiitere quod tenebal, el caulus ex ipsa parie, qua Ideo psalmus isle Salomonis lilulo prwnolalur, ut
creveral, prima parte perseveraniiamprecum devoius ipse fabrkator templi doceatse nihil valere ad wdi/ica-
exequitut; ul suscepta munera divino prwtnio conline- tionem ejtts sine Domini auxitio. Mysliceaulem Salo-
rel. Secundo Dominum precatur, ut donel ei miseri- mon, qui pacificus interpretqlur, Chrislum significat.
cordiam, quia insligalione diaboli ab insullattlibus De quo Aposlolusait : Jpse esi enim pax noslra, qui
mulla patiebalur adversa, ul quem consortionon pote- fecit ulraque ununi, id esl, circUmcisionemet prmpu-
ranl, saliem superbis despeclionibusmacularent. lium una fide conjunxii. Underectissimepropler dislin-
clionem testamenlorum, Satomonisnomen el hic post
IN PSALMUMCXXIII. septemgradus in capite octo reliquorum, et supra post
Canticura Graduum David. septuaginta Psalmos in capite ocloginla sequenlium
ARGOMENTDM. constat adnotaium. Exsulians prophela, quod novi
Etiam sub persona pbpuli jam liberati canlatur, r. teslamenli gruliatn prmvidissel in spirilu, nec inde
cum enumeratione a tanto mtinereprmsutnpiio'p$rnkiosasubrtperet, pritno
agentis gratias malorum, quae v docel, ne propriis viribus aliquid boni appli-
Aliter vox ingressu
Babylone pertulerant. aposiolorum. cel, cum omniain divina poleslatesint posila, nec prm-
EXPLANATIO. currere velit letnpus Doinini ordinalione disposilum.
Quia gradus islos el una lanlum Ecclesia, el innu- Secundo modo de ipso Domino, deque ejus aposlolis
merabiliaejus membra virilim canscendunt, modoiu . loquitur, vel qukunque ipsius mandata perficiunt.
eis psalmisla singulari, modo numero loquitur plumli.
Memores sancti confessores, quol perkula Dotnino IN PSALMUMCXXVII.
miseranle velut impeium lorfeniis evaserint : primo Canlicum Graduum.
capile faleniur se de tot mrumnissola Dei miserkordia ARGDMENTDM.
liberaios. Secundo gratias agunl, quia non sunl de-
cepti a perseculoribus,sed versa viceconlrilis ipsorum Reversos de Babylone docet studere debere vir-
insidiis erepli. quando irrernunerata talis non possitesse
• tutibus,
devotio. Aliter, propheta de Chrislo Jid Ecclesiam
IN PSALMUMCXXIV.
dicit.
Canlicum Graduum.
ARGUMENTUM. EXPLANATIO.
Ex persona eorum canitur, qui de caplivilale re- Qaam sit magnificus nonus gradus, .numerus ipte
demites, impugnaiores suos, hoc esi, finiiimas gen- dec.larat, qui trina triplkalione protenlus sanctum no-
les Deo adjuvanle, presserunt. Aliter, vox Ecclesiae. bis Trinitaiis culmen osiendit. Merito ergo et iri tati
1091 BEDJE VENERABILISOPP. PARS H. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 1092
gradu et uotque limor Domini nobis commendgtut; A rum se dixerit, promissionibus ad gentem ejus di- •;
quibus cttslos necessartus approbtilur. Primo membro rectis, vel ad eos, qui erant ex ejus genere regRa-
propheta sub quibusdam ctllusionibusenumerai bona luri. Et quia promissjonuin talium illa tendebant
timenlium, ul animasdevotorumccelestisprmmii calore intentione, ut esset in illa tam imperii populi com- ,
succendat. Secuttdo benedkil cos, ul gaudia mlerna rounis utiliiaiis, idcirco hujuscemodi propbeia psal- i
recipianl ne auis hunc limorem suavissimum perli- mos instituit, quibus spem populi nutriat, et credant :
mescal, manentem promissionem, saltem propter fidem ca- i
m PSALMUMCXXVIII. piivitatem esse laxandara, ul el populus solo patrio,
Caniicum Graduum. et David posleii a victo instituanlur imperio. Aliier
propheta ad patrem de Christo dicit.
ARGDMENTUM. EXPLANATIO.
Docet reversuros de Dabylone, et meminisse ve- Hic gradus incarnalionis Dominkm sacramenla de-
terum bonorum., et pro feliciiale praesenli gralias scribit.
referri : ex persona ergo reverlerilium formatur Dignum enim fuerat, ul post duodenarium
bralio. Alitef, yox Ecclesia:. apostolorum numerum quasi capul omniumipse terlius
Aecimusadvenirel. Neque enim ille hutnilis, quia Ita-
EXPLANATIO, clenus clatnaverat de profundis, subiio se in tanlatn
Quia laboranles in vinea Domini denario regtti re- lauderh poluisselerigere. Sed David hoc loco Chrislus
muneranlur wlerni, in decimo qradu loleranlia passio- intelligendus esl. Prima parte proplteta Christi verba
num suadeim; cum crebra Ecclesiw cotnmemoraiur refert, quibus Palri promiserit requiem se non alias
afflklio. Jn pi-imaposiiione populum monei Jsraeiem, B sumere, nisi vere religionis affectum humariis cordibus
ut dicat, quod certatnina vel insidias a suis perlulerit infudissel. Secunda dicit esse cocjnilum,quod veraciter
hostibus, ne quis fideiium de pfoptiis possel desperare fucrat a Chfislo pollicilum, preces suas adjiciens, ut
pressuris. Secuncfa inimkis Ecclesiw per parabolas quam tgiius mundum salvalurus adveniret. Terlia pro-
iiriprecatur, quod eis in judicio futuro noverat esse missionem a Palre illi factam perltibet esse complen-
venlurum. dam, ul fruclus uteri-virginalis ihronum regni sedeat
wlernutn: qualenus Ecclesiam ejus benedicat,pauperes
IN PSALM.UMCXXIX. pascat, sacerdolesglorificet, el poteslatemejus produ-
Caniicum Graduum. cal, inimicosinduat confusione,super eum floreat san-
ABGUMENTDM. clificatio mternmjustiliw.
Sub persona de Babylone canitur, illorum vide- 1N PSALMUMCXXXII.
licet qui ibi merilis eminebaiit. Aliter legendus ad Canlicum Graduum.
lectionem Jonre Prophetae. ARGDMENTIIM.
EXPLANATIO. Prsedicit propheta duas et decem Iribus, quae
In gradu undecitnocollocalus prophela pxnitentia; prius semperdissidebant, post caplivilatem in unam
se salisfaclione proslcrnil, quia nec sancttts quisque in foederandas esse cohcordiam. Aliter, vox Ecciesiae.
cartte conslitulus, peccala ad integrum cavere polesl; EXPLANATIO.
sed el hoc dkendum, quia othne peccatumquasi unde- C Posl illam prmcedentis
narium est, quia decalogi perjeclionem transgredilur. psalmi sanctissiinamprwdi-
Clamat propheia ad Dominum, ut peccdlorum prd- calionem, in decimoqtiarlo gradu jam posilus prophela
beatam prmdkat unilaletn, ul qui se Chrisliana
fundo liberarelur benevoletUiaboni jtidkis dc calamita- populis in una charilalis convenientia
tibusindkalis. Nec mofa, ad gralulalionis gdudia vehit, religione constrincjunt,
ul agnoscerent pwniteriies,quanta gralta suscipiunlut; , perseverent. Ilic psalmus sicut centesimus decimus
sexlns divisionem non recipil: el recte, quia el iile
quibus latnen velox triedkina prastattir. omnes genles populosque acl uttius Dotnini laudes, el
IN PSALMUMCXXX. isle ad unilatem fratemm dileclionis horlalnr.
Canticum Graduum David. IN PSALMUMCXXXIII.
AUGDMENTDM. Canticum Graduum.
Hic quoque Psalmus sub sanclorum in capiivitate ARGUHENTUM.
degentitim persona cantatur. Aliler, vox Ecclesiac
regnantis. Quasi posl reditum eedilicata jam domum studium
liberlatis. Aliter, vox Ecciesiaein futuro.
EXPLANATIO. ESPLANATIO.
Post labores pcenilenliwprophela suavia canlicorum
nobis alimenla transmiuit, tolum videlicet hunc psal- Post monita mutuw dileclionis, nunc consequenter
mutn de mansueludine alque humiliiale decanlans, ut suadel, ut felixstudio adunalio in laudes Dotniniflagranlis-
simo cltarilalis conciietur. Prima parle invilai
quos labor prmmissw confessionisafflixerat, gioriosmD ad .benedicendittnDotninutn, unde plurali
devolionis dulcedo reficial. Prhno ordine propheta propheta
numero prwdktam plebemalloquiiur. Dende populutn
exemplo suo - humitilatem et tnansuetudinem docens, benedkit, qttia sancla uniias dccus est ac
populum niique Chrislianum pwnam sibi gravissimain singulariter
virlus Ecclesim. Libel referre, quetnadttwditmusque ad
ponit, si mandala Domini rion cum suttuna humililale superriam Jcrusalem gradus isli pervenerint. 1'rimo
susciperet. Secundo conversus hortatur Israel jucjiler
sperare in Domino, quatenus lali spe roboraius cuncias siquidem gradu swcrilidesignal horrorem , postquam
smculi adversita'es lolerare prmvaleat. ad virlutum otnnium studia feslinatur. Secuttdo virlus
divina defensionis cxponilut; ctti nihil obviarepussa
IN PSALMUMCXXXI. monslratur. Tertio magnum gaudiutn csse dicilur in
Caiilicurii Graduum. Ecctesia Domini pura mente versari. Quarlo iuter
ARGUMENTUM. quaslibel angtislias docel conslunler de Domino prw-
sumenduin , donec miseralus exaudiul. Quittto inonel
Idem argiimentum est praesentis et octuagesimi ut, liberali periculis, hon nobis aliquid, sed oinnia Do-
bctavi psalnii : praedicens quippe propheia, quae: mini virlulibtis appiiceinus. Sexto monlibussolidissimis
circa populuro in liabylone gesia suiit, inducit ipsumL compataiur confidenlia fidelissimi Cltrisliani. Septimo
populum velut commonentem Deum, quanlam beatus> dicilur quam copiososfruclus melatttin lacrymis setr.i-
David curam religioriis et divini cullus habuerit, , natttes. Oclajio hil permanere dicitur , qttod volunlale
quantumque studiuni pro lempli aedificatlonesusce- 'propria untisquisquefuefit operaltts , sed illa taniutn
jperil, qualiterque illum vjcissim Dens remurieratu- esse firmissitha, qum auctore Domino construunlur.
1093 IN PSALMORUMLIBRUM EXEGESIS. — PSALM. CXL. 1091
Nono limoreDomini pronuniialttr homo bealus fieri, A Sccuncla acl Dominum verba converiit, ut memor tit
et universailli profutura concedi. Decimoinfundit pa- insultaniium Ecclesim, bealosasserensqui rfecorde iv.o
lienticimdevolis, quam per Eccle&iwverba commendat incipkntes, malas cogilalionesobjkiuni,
ad Dominutn,ul in iiberanclis hominibus quanla sil
divinitatis potenlia senliatur. Duodechnovirlus man- 1M PSALMUMCXXXVH.
-
sueludinis el humililalis oslenciilur. Terlio decimo Ipsi David.
sanctm Incarnaiionis promissio, el dktorutn veritas ARGDMENTUM.
approbalur. Quarlo decirno fralribtis spirilualibus ad- Praecedens psalmus querelas caplivilati in Baby-
unalio prmdkalur, supra qtws benediclio Domini et votum redeuniis populi continet, quantas-
wletna vila provenire monslraiur. Quinlo decimo in lone, liic
laudibusDomini perfecta illa charitas excilalur, supra que gratulationes in lerfa propria Deo reddere yo-
rithil nec luerit exponit. Aliler, vox Christi ad Patrem.
quam majus dki, gloriosius poiesl inveniri,
sicut Aposloluslestaiur : < Quia Deus cltarilas est. > PXPLANATIO.
Continel itic numerus el hoc sacramentum, ut cum Jpsi David, ipsi DominoChrislo sighificai, itd quam
quinquesensus corporei , per quos fragitis humanilas psaltni islius referlur universa confessio. Per loluth
conirahiloinne peccattan, bealw et individuwTrinitalis psalmum universalis Ecclesia toquitur. Prima narra-
fuerint virlule superali, ad quinlum decimum gradua- tione beneficia sibi Dotniniatlribula collaudal, postu-
lium pscdmorumnos culmen educat. lans in futuris patientiam , ul adversa mundi ejus
m PSALMUMCXXXIV. possint munere suslineri. Secitnda deprecatur ut reges
nlerrm Dominum confilcantur excelsum, quoniam in
Alleluia. omnibusmajeslalis suw miracula dignalnr oslendere,
ARGUMENTOM. orans ne pecccatores conversos despiciat, quos creare
Reversis de Babylone prfjecipjtur, ut lam pro ul- dignatus est.
tione hoslium quam pro delensione sui gralias re- IN PSALMUMCXXXVIII.
ferant Redemptori, qui illos nniltiplici solatiorum In Dnem psalmus David.
genere semper confoverit. Aliteri vox Ecciesiae
operanlibus, quia increpat idola. ARGDMENTUM.
EXPLANATIO. Kx persona populi fidelis intelligentis Domini
Post graduaiiutn puicherritnatnconslructtonem,quce polenliam, et quod nulla eiiam secreta majesiatem
ad culinen usque perpeluw (elicilalis evexit, congruo ejus vox fallere possunt, psalmus isle componitur. Ali-
nimis ponilur aileluia, ut lciudibiis'Dominisancta per- ter, Pelri apostoli poenilentis.
fruatttr Ecclesia, cui tale tnunus noscilur esse prwpa- EXPLANATIO.
ralum. Per tolum psalmutn prophela loquitur. Primo In finetn in Chrislum clicil, ex cujus persona totus
inyressupropter nominis cjus poienliam laudes Domitio est psalmus isle cantalus. In prima parle Domhxusde
dicil esse stilvendas,quia fecit quw voluit magnalia pausatione el resurreclione sua loquitur, Pairi otitttes
ipsius diversa coinmemorans.Secundo, quoniatn veri- cogiialiones sttas illi dicens esse nolissimas. Secunda
iaiis perfecla laus esi destruere falsiiatein, idolorum potenlitimpalernw ciivinilalis exponil, quia "inid quod
cullores sub irrisione redarguil. Terlio diversosordi- ™liomo est, nullo loco, tmila tongiiudine ab ejus se pos-
nes admonet, ut Dontinumlaudare non desinanl. sit absconderenolitia, addens, quoniamab itlero thatris
ILNPSALMUMCXXXV. sum, ipsoprotegenle,reservaiusest, qui niundivitia glo-
riosa sanclitale superavil. Terliq se laudtilnriima p.irte
Alleluia. qua subjeclus esi Patri Dotninum profiietur , cujiii
ARGDMENTDM. gpera polenlia et mirabilia esse jam cognita sum.
Ut supra. Vox apostolorum ad Synagogas. Quarla confirmalum asserit beatorum omnium princi-
palum, jubens a se impios obslinatosquediscedere, qui
EXPLANATIO. tctmennttllaeranl pwnitudinishumililate salvandi.
Jlerum nobis alleluia dicendum est, cjratia quidcm
semper novuni, sed assidua e.rpbsiiione novissitnum. IN PSALMUMCXXXIX.
Hinc psalmus subiectus est, qui per versus unifines In finem psalmus David.
miserkordiatnDomini nobis swpius inculcal, nec itn-
merilo. Natn clemenlia esl ejtts, quod vivimus,miseri- ARGDMENTUM.
cordia quotl valemus.Per universumpsalmutnprophela Ezechias conlra Assyrios orat, ne, videlicet
loquilur. Prima parle inagnifwentiamDominiet toiius exterorum vi vel frarjde superetur. Aliter, vox
orbis condiiiottetndeclaral. Secunda miracula refert Chrisli est.
qum (ecerii in .'Egyplo ei gente 'Judmorum. Terlia EXPLANATIO.
descenditad C/iitstinnos,beneficiaDominiconsequenler Fin/s tegis esl Chrislus ad justiiiam omni credenli,
enumerans.
D qv.inobisin hoc psalmo, quasi prwconisvocejuxia iler,
IN PSALMUMCXXXVI. terribilis, omnipotens,ct tthnium desiderabilisadveitiri
Psalmus David propter Jeremiam. prxdicetur. Per lotum psalmumsancta Ecclesia loqui-
ARGUMENTUM. litr, Primo membroDoininumcleprecalut;ut ab iniquo
diabolg eam liberare dignelur , qui multis fraudibiis
Captivilas Babylonica prophetatur. Aliler, vox devolionem populi fidelis conalur everlere. Secuttdo
Ecclesiac. poslulat ne tentntori nequissimotradatur , quain jam
EXPLANATIO. conslal acervis periculis, ipso prolegente, liberalam.
hk et de Terlio, in judicio ftituro vindictamsupra eos dicit esse
_ Triplkiter psalmus inteltigi potest: cupli-
vilaie, qum populo accidil Judworum, quattdo inBa- venlnram , qui pauperes ejus insanis motibus perse-
bylonem translali sunt, et ibi variis modis tudificaii; qttunlur.
et de peccatoribus qui, de Ecclesia jacti, iradanlur *JNPSALMUMCXL.
diaboli poteslaii; el de superiore caplivilate, qua in Psalimis David.
primis nostri generis parenlibus de paradisi gdudiis in
convallem lacrymaruin devoluti siimtis. Populus He- ARGCMENTD».
brmorumprima sectioneccdamiialessuas, quas erat in Sub persoua Ezechhn caniiur, prjenilentiamexef-
Babylonepassurusrenuineral, subjungens inter quasli- ccntis, ne conira iram Assyriorum raperelur in
bel smculihujus angustiasnunqudm se Jerusalem ulla- iram. Aliter. vox 'icclesiac conlra haereticos, sicut
ienus oblivisci, quatnvis evertendam esse constarei. et supra.
 1095 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 1096
EXPLANATIO. A aliquid aul de Ecclesimlaboribus , twf de amarituditte
Supplicat prophela ul inter aclus istos mundanosa swculi, aut de tribulalione pmnilenlium,aut de Anli-
diversis liberetur erroribus, Prima seclionepropheta christi abbminalionesnarratur; sed reliqui seplein, in
Dominumrogat, ulejus attdialur oralio, subjungensa magnum myslerium divinis prwconiis aplati, cmlesti
quibtts se maxime liberari velil erroribus. Seeunda gaudio videniur csse plenissimi.
eligil se a juslo argui, quam a peccalorelaudari, sup- IN PSALMUMCXLIV.
plicans ut cuslodialur a laqueispeccatorum,quianullam
se communionem eum eis habere leslatui; Laudaiio ipsi David.
IN PSALMUMCXLI. ARGDMENTDM.
Ex persona canitur populi de captivilale liberati,
Intellectus David, cum esset in spelunca, oratio. admirans Dei polentiam, et agentis graiias beneficiis
. ARGUMENTUM. ejus qui omnibus in tribulalione positis subvenire
Titulus manifestus est de David. Potest et- ab soleat. Aliter, vox Ecclesiaead Chrislum.
Ezecbia obsesso dictus accipi. EXPLANATIO
EXPLANATIO Qumri potest quare titulus hic singulariler conlineat,
David, ob Saiilis insidias, profugus, cumin spelunca Laudalio ipsi David, ciim in otnnibuspsalmis ipsius
taterel, oravil, quoniariiDbminumChristumin corpore David , hoc est Domini Christi, gloria prmdicelur?
aiile passionem suam significabalesse faclurum. Nam Sed hic ideo districtior duriorque posita esl, qui, cotn-
cum huic orationi intelleclus prwmillitui; significalur n pletis omnibusquibus humana ignorantia fueral inslru-
inlellexisseD/tvid inler anguslias,et [ugmsumlatebras, enda, ttunc dd sola prmcipiturDomini vocare pmconia,
quid essetDorriinusa Judwis passurus , et quomodo qumlaudes , propler fuluri smculiSabbalum (ut reor)
Patrem rogaturus. Prima parle Dominusclamatad Pa- seplenariopsalmorumnumerosunt comprehensm.Beali
trem, nefandos dolosjudicii perfeclionisexponens. Se- eiiint, ail, qui Itabilanl in domotua, Domine, in smcu-
cunda liberari se de carcere inferni deprecalur, quo- lum steculi laudabtmt le. Et hic aulem psalmus He-
niatn omnium sanctorum fides in ejus resurreclione brmi atphabeli ordinem per versuum capita custodit,
in quo latttenriolandum, quia Nun lillera in Hebrmis
pendebal. voluminibusnon habeiur : sed a Septuagitua interpre-
1N PSALMUMCXLII. libus addita continet huttc versnm, Fidelis Dominus
Psalmus David, quando persequebalur eum Ab- in omnibussermonibus suis, ei sanctus in universis
salom filius ejus. operibits suis. Laudalio Cltrisli, qum a Prophela pro-
ARGUMENTOM. posila est, tribtts narrationibus explicalur. Prima est
laudis infiriiia promissio. Secunda dkit laudem
Titulus apertus cst a David contra Absalom agi. Dominiejus novem modis esse peragendam. Terlia parle
Potest et ab Ezechia contra Sennacherib diclum quam in secunda de prwconio Chrisli brcviter propo-
intelligi. suit, paulo tatius atque evidentius explanal, in finetn
EXPLANATIO. cotttmonensab "omnicarne Dominum debere laudari.
Hisloria quidem hmcregum leclione notissimaest , Prima ergo divisio continet prwdicii alphabeli lilleras
David a filio persecutum; quw simililudo, ut quidam tres, secunda qualuor, lerlia qualiwrdecitp
volunt, ad omnem pgrrigilur Christianum qui peccalis IN PSALMUMCXLV.
swvientibustanquam a filiis propriis in mundi istius
acerbilatevexalur; sed conlra hmc pmniludo reinedta- Alleluia Aggaeiel Zachariie.
lis, quam hic psalmus conlinet, apponilui; Quamvis ARGDMENTDM.
propheta mitttos pwniteniimpsalmos scripserit, tamen Populus de Babylone salvatus, beneficia in se Dei
quantum compunciione cordis afficitur, ui salubriter ab iniiio commemorat. Aliier, vox Christi ad po-
examinalus , divinis mundior apparerel ospectibus. pulum.
Prima itaque deprecaiione rogat DominumChristum, EXPLANATIO.
ne cum servo suo velit inire judicium, sed perturbalioni Memoriatn Dominicmlaudis, quam prwcedenle li-
sum miserkordiam ipsius supplkal subvenire.Secunda tulo latine posnerai, nunc ad cumulumejusdemlaudis
velociler pervenirese pelil ad vettiam, ul deduclus in Hebrwi alleluia vtiluil augmenlare vocabulo, cupietts
vicimverilatis, ab inimkorum liberetur insidiis.
prophela laudes Dominiex tolo cordedecanlari.Pritno
m PSALMUMCXLIII. ingressu dkit in Iwminibusminitne confitendum, ne
Psalmus David, adversus Golialh. aliquid ab eo peteretur lepide, si et alius crederelur
ARGDMENTDM. posse prmslare., Secttndo pronunliat tolam spem in
omnipoienleDominoreponeitdam, el cttmsit isie Do-
Hunc quoque psalmum ipse litulus exponit, nec mintts, ex faclis suis pulclterrimedefinUur, ut gentili-
minus eliam Ezechiae gratiarum actio prrjetenditur, las tam freqtienliratione convkta etrores suos fideh
de obsidione et de infirroilate salvati, Aliter, vox r» devolionerelinquai.
. Ecclesiae adversus diabolum et satellites ejus. 1N PSALMUMCXLVI.
EXPLANATlO. Alleluia.
rieltum islud Davidkum ad designanduni ceriamen ARGOMENTOM.
est DominiChrisli permissum, ut sicut isle gioriam
Goliatlt,qui revelalus, siwetransmigrans, interprelatur, Populus liberalus ad laudandum Deum hortatur.
saxei teli dimicalioneprostravil, ita per pelram, quod Aliter, vox Ecclesiaeet apostolorum ad novellum po-
est Dominus Chi;islus, forliludo diabolica vincerelur. pulum.
Post interfeclionemGolialh, in prima parle prophela EXPLANATIO.
Domino gratias agil peracii belli discriminese libera- Verba tiluli sui siibsequctistexlus exponit, alieltiia
tum, deprecans ut cilo Domini declarelur advenlas , siquidem significattaudate Dominutn. Deniquequittta
perquem diabolusvictusesi, et spiritualis Israel libe- ediiio psalmi hujus inilium ila posuil: Laudale jam ,
ralus. Secunda in novo el Veleri Teslameniiprophela id esl, Dotnitiutn,qttia Ja unum ex decem nomiiiibus
se Dontinopsallerepromittil, liberalus a pessimis ini- Dei inlelligitur, qum Hieronymus ad Marcellamscri-
micis, qui bealiludinemsuam in smculiisiitts felicilate bens, ita commemorat: Primtim nomen esl Heli, id
posuerunt, illos so/um bealosessedefiniens,quorum esl est, forlis. Deinde Heloim el Heloe, quod ulrumque
Dominus Deus eorum. Notaiidum autem quod ihter- diciiur Deus.. Unde gentinalum frequenler inveniiur ,
fectione Gotiath memorala, quasi quidam lerminus ut esl : Deus, Deus meus, quare nte dereliquisli; et,
mundanis est rebus appositus. Neque enim post hunc jOeus,Deus, ad le de luce vigilo, el hissimilia. Quar-
 1097 CATALOGUSDIAPSALMATUM* 4098
tum%Sabaoth,.quod est exercituum. Quinlum Ielon , A. IN PSALMUM CXLIX.
quem nos excelsum dicimus. Sexium Eser Eiw, quod Alleluia.
iwExodo legilur, qui est misitme. Septimum Adonai, ARGDMENTDM.
quem nos Doininum generalUer appellamus. Oclavum
la, quod Deo lanlum applicaiur, et in alleluia extrema Reversi de Babylone gratias agere jubentur, quia
stjllaba sonat. Nonum telragrammum , quod ineffabile obsistenles sibi finitimas gentes, Deo adjuvante, de-
nuncupetur. Decimum Sadai, id est, robustum et suf- vicerini. Aliter, vox Chrisli ad fideles de futuro et de
ficienlemad omnia perpelranda. Primo modo horlatur resurrectione.
Prophela poputum devotumlaudare Dominutn, qui Au- EXPLANATIO.
miles erigit, et superborum colla concidit. Secundo Hoc nomen in usu hdbere in omnimodiscommone-
alacriler Domino dicil esse psallendum, gut tuppli- mur, quando et Novum Veteri Testamento decenter
camibus beneficia profulura concedil; quoniam qui aptatur, el Velus Novo, ubi Mgypli miracula el maris
de tuis viribusprmsumunt, ei placere non possent. Rubribeneficiadescribunlur; Novoin prmsenli psalmo,
IN PSALMUM CXLVII. . quo caiiticutn novutn Domino canlarejubemur. Prima
Alleluia. posilione propter canlicum novum Christo Domino
d,iversismodis dicil esse canlandum, qui de toio orbe
ARGUMEJ.TUM, terrarum universatem sua pietate construxit. Secunda
A speciali gratiarum aclione pro reditu ad ge- gaudia sanclorum, viriulesque describens, vindktam
neralem Dei laudem convertilur. Aliler, Chrisii vox dicit esse justorum, in prmcedenle
ad Ecclesiara. peccantium gloriam
EXPLANATIO. B psalmo ad prmconia Domini omneshortatus est crea-
turas. Hic aulem dislinctius propriusque significavit
Ad consuelumquidem Alleluia reverlimur, sed hoc Israel, novum cantkum debere caniare, el de proprio
nullalenus repelere fastidimus, cujus verbitantus honor Domittotwluin fieri, qui eum fecil de gentium multilu-
est, ut cum tit in Hebrwa lingua recondiium , nulto . dine congregari. Commemoralur el poteslas, quw san-
tamen consfat alieno sermonetranslatum : sed quidquid clis esl in illa judkaiione tribuenda, ut virtus Domini
deditum Diviniiali, dignilatem hujus nominis piri de- iri eorum gloria possit agnosci.
votioneveneratur. Primo capile prophela Jerusalem ,
id est, supernam ailoquilur civilalem,-ul secura jam 1N PSALMUM CL.
reddila in civibussuis , Dominumjugi debeat exsuiia- Alleluia.
lione laudare. Secundo mysticis alloculionibus lalius ARCUMENTOM.
enumerat, quanta populo suo pius miserator indulserit.
Psalmi isti laudationis David ila dispositi sunt, ut Hortalur propheta tam posterosquam praesentes,
ut linsistant officiis. Aliter, Christi vox
prius de prteceptis divini prwconii, post de inundi per- postpsailendi
versitale. (ugienda , terlio de congregalione Ecclesice Amen.saeculum devictum in regno suo laetamis.
dicereiur. Quarto, qui nunc finiius esl, colleclwJerusa- EXPLANATIO.
lem prwcepit laudes Domini celebrare, qum, de mundi,
istius cliversispericulis liberata, in wlerna requie no* . Admoneturcivitas Dei, ut de mundi atnbilu congrc-
scitur constituta. Quapropter choro illi sanclissimoet iste gala Domino taudes, et ore cantet et animo. Psalmus
de mundi partibus aggregalo trina subnectetexsulta- unilatem levatus ad iltam concordem sanctorum omnium
lione gaudendum , ut in opere sanclissimo Trinilatis rj , divisionemhabere non debuii; qttia lotius
gratia ubique fulgeret. operis perduxit ad virlutem inseparabilis Trinitatis :
in finemintenlio vero ejus ipsa est, ut Dominusde san-
IN PSALMUMCXLVIII. clorum congregatione laudetur. Amen. Deo laudet.
Alleluia. AR8UMENTDM PSALMI.
AIlGUMENTUM. Hic psalmus proprie scripius David extra nume-
Oranis mundi crealura ad laudandum Deum con- rum, quando pugnayit cum Goliath. Quinquagesimus
vocatur. Aliter vox apostolorum ad populum. est de poenitentia, centesimus de misericordia et.ju-
EXPLANATIO. dicio, centesimus quinquagesimus de Dei laude in
Prophela per paucarum commemoralionem omnes sanctis ejus. Sicenimad aetemam bealamque tendi-
creaiuras ad Dominilaudes horlalur , ralionales el in- mus vitam; primitus nostra peccata damnando,
tellectuales per se; intellectu aulem vel sensu carentes deinde bene vivendo, ut post vitam condemnatam
per illas utique, quw opera Domini sapieniisshna con- malam, et gestam bonam, mereamurauernam. Vo-
sideralione collaudanl. Prima parle cwlestia hortaiur cati enim, reiiuntiamus diabolo per poenitenliam ,
dd iaudes. Secunda dltegoricis atlusionibus terrena ne sub jugo ejus remauearaus ; juslificati sanamur
commonetul Dominum devola mente concelebrent,' per niisericordiam, ne judiciura limeamus; gloriii-
undm causam probabitem ulrisque subjungens, quia cati transimus in vitam seternam, ubi Domiuumsine
flignumest ul creatura suum laudet auciorem. fine laudemus.

BEDiE PRESBYTERI IN PSALTERIUM

ET EJUSDEM VOCABULA EXPOSITIO, ET DE DIAPSALMISCOLLECTIO.
Calalogus diapsalmalum.
I. Et adversus Christum ejus. Diapsalmadepsalmoit.
II. - Non est salus illi in Deo ejus. Diapsal. ui.
III. El exaudivit me de monte sanclo suo. Diapsal. aliud.
IV. Et quaeritis mendacium. Diapsal. iv.
V. El in cubilibus veslris compungimini. Diapsal. al.
VI. Et gloriam meam in pulverem deducat. Diapsal. vu
Canlicum diapsalmatis.
VII. Comprehensus est peccator. ix.
VIII. Ut sciant gentes, quoniam homines sunt. Diapsal. al.
IX. Et holocaustum tuum pingue fiat. Diapsal. xtx.
X. Non fraudasti eura. Diapsal. xx.
XI. Requirentium facieni Dei Jacob. Diapsal. xxin,
PATROI..XCIII, 3S
i0?9 BEDJEJENERAJML1S OPP. PARS II. S£CT. JI.- DUBIA ET SPURIA. 1100
XII. Dum confringitur spina.' Diapsal. xxxi.
XIII. Et tu remisisti irapietatera cordis Biej, Diapsal. al.
XIV. Redime me a circumdantibus me. Diapsal. al.
XV. Jnquirentes autem Dominum nou deficiant ouiBibono. Diapsal".xxxui.
XVI. Verumtainen universa yanitas. Diapsal."xxxvm
, XVII. Yeruralamen vane contufbatur. Diapsal. al.
XVIii. Et in npraipe luo coiifilebimur in saecula. Diapsal. XLUI. '
XIX. Conturbati sunt iiiontes in ibrtitudiM SJUS. Diapsal. XLV.
XX. Susceptor nosfer Deus Jacob. *fi Diapsal. al.
XXI. Speciem Jacob quara djlexit. Diapsal".XLVI.
%%\l. Deus fundavit eam in aeternum. Diapsal. XLVII
XXIII, Et postea in ore suo be.nedicent. .""' Diapsal. XLVIII
XXIV. De nianu inferi cum acceperit me. . Diapsa|."al
.XXV, Quoniam Deus jtidex est. Diapsal. XLIX.
XXVI., El eripiam te, et magnificabis me. Diapsal. al.
XXVil. lniquitatem magis quara loqui aequitatem. Diapsal."LI."
XXVlil Et radicem tuam de lerra viventium. Diapsal. al.
XXIX. Non proposuerunt Deum anje conspectum suum. Diapsal. LIII.
XXX. Et mansi in sOlitudihe, Diapsal. LIV.
XXXI. Et manel in aetenium. Diapsal. al.'
XXXII. Dedit in opprobrium conculcantes me. Diapsal. LVI.
XXXIII. Et ipsi inciderunt in eam, Diapsal. al.
XXXIV. Non miserearis oniiiibiis qui operantur 'njgujtatem, Diapsal! LVIII,
XXXV. Finium lerrae. Diapsal. al
XXXVI. Ut fugiant a facie arcus. Diapsal. LIX.
XXXVli. Protegani in velamento alarurn luaruiri. Diapsal. LX.
XXXVHI. Et corde suo maiedicebant. Diapsal. LXI.
XXXIX. Quia Peus adjutor noster est. Diapsal. al.
XL. . Psalmum dicant nomini tuo allissiino. Diapsal. LXV. '
XLI. Non exsultentur in semetipsis. Diapsal. al.
XLII. OfTeramlibi boves cum hircis. Diapsal, ai
XLIIl. Et gentes in terra diriges. Diapsal. LXVI.
XLIV. Deleclentur in laetitia. Diapsal. LXVII.
XLV. Dum transgredieris in deserto. Diapsal. al.
XLVI. Et posleriora dorsi ejus in species airri. Diapsal, af!
XLVII. Prosperura iter faciet nobis Deus, Diapsal. al.
XLVIII. In medio 'uvenum lympanisiarum. Diapsal. al."
XLIX. Regna lerrae, cantate Deo, psallite Ppmino, Diapsal. aj.
L. Et inlelligam in novissima eorum. Diapsal. LXXII.
L). Ego confirmavi columnas ejus, Diapsal. JLXXIV.
LII. Scutum, gladium et bellum. Diapsal. LXXV.
Llll. , Ut salvos faceret oranes mansuetos terrae. Diapsal. al.
LIY. Et defeeit paulisper spiritus meus. Diapsal. LXXVI.
LV. Aut continebit in ira suam misericordiam. Diapsal. al.
LVI. Filios Israel el Joseph. Diapsal. al.
Et salvi erimus. -
LVII. Diapsal. LXXIX.
LVlir. Viueam ex ^Egypto. Diapsal. al.
LlX. Probavi te ad aquas conlradictionis. Diapsal. LXXX.
LX. Et facies peccantiiim sumitis. Diapsal. LXXXI.
LXI. Facli sunt in susceptione filiis Lot. Diapsal. LXXXII.
LXTI. In sfcculum saeculi laudabunt te. Diapsal. LXXXHI.
LXlli. Auribus percipe, DeusJacob. Diapsal. al.
LXIV. Operuisti omhia peccata eorum. Diapsal. LXXXIV.
LXV. Gloriosa dicla sunt de te, civiias Dei. Diapsal. LXXXVI.
' LXVl. Qui fueruiit iri ea. Diapsal. al.
LXVII. Super me induxisti. Diapsal. txxxvu.
"LXVtil. Resuscitabunl et coiifitebunHir. Diapsal. al.
LXIX. Avertis faciem tuara a me. Diapsal. al.
LXX. Et aedificaboin saeculuiasaeeuii. Diapsal. LXXXVHI.
LXXI. £t lestis iri coelolidelis. Diapsal. al.
LXXII. Perfudisli eum confusione. Diapsal. al.
LXXtll. Aul quis eruit aiiiinaiii de manu inferi. Diapsal. al.
LXXIV. Et qui tenent eam omnia qui recto sunt corde. x Diapsal. xcm.
LXXV. Omnia quaecnnquevoluil fecif. Diapsal. cxm.
LXXVI. Venenum aspidum sub labiis eorura. Diapsal. cxxxix.
LXXVH. Scandalum posuerunl mihi. Diapsal. al.
LXXVIH. Ne unquam exallentur. Diapsal. al.
LXXlX. Aniroa inea sicul terra sine aqua tibi. Diapsal. cxm.

INTERPRETATIO PSALTERII ARTIS CANTILENJl,

VEL SPECIERUM SINGULARUM,VEL NOMINUMQU.E COMMEMORANTUR
IN PSALMIS.

Psalterium est, ut Hieronymus ait, in modum sumventrera in superioribus habens, ubi chordarum
della litlerac forraali signi, souora concavilas, obe- fila religata disciplinabiliter, pleciro percussa, sua«
«01 INTERPRETATIO NQMINUMIIEBRiEORUM. 4102
vissimam dicuntur reddere cantilenam. Huic citha- (fi. Aspidum immane genus est serpentum, quod natu-
rae positio videtur esse contraria , duni quod ista in rali obstinatione verha incantantium non perhibeUir
imo. conlinet, illud conversa vice gesiat in capite_. admitlere, quia ne verba eorum exaudiat, suasque la
lioc aulern genus organi canorum , atque singulare tebras derelinquat, uoam aurera caudaesuaeinflexione
aptaiur corpori Domini Sal.vator.is, quoniam sicut diciinr obturare, alieram vero in terram deprimere.
istud de altioribus sonat, sic illud gloriosoe institu- PelTicantis avis iEgyptia est, ciconiis corporis
lionis superna concelebrat. Hoc apud Hebraeos di- granditate cortsimilis, quse naturali macie semper
cilur nablum, ipsuin vero psalmum Graecum conslat affecia est, quoniam, sicuf physiologi volunt, tenso
esse vocabulum , quem dietum quidam volunt «TTO intestino per viscera quidquid escariun accipit, sine
TOUJ/aW.eiv,hoc est, a tangendo. Nam et psaltrias aliqua recoctione transmiltit. Quae non gregatim ,
citbarosdas vocainus docio pollice mpduialiones ut canteraeaves , volat, sed electatione se solitaria
musicas exprimentes. Psalmusestex ipso secundo consolaiur, quorum genus stagnis inliabitat. Aliud ,
instrumento musico , id est, psalterio modulalio ut dicium est, in deserlis locis secretisque versatur.
quaedam dulcis et canora profunditur, Nyclicorax Graece.dicitur noelis corvuS, queto qui-
Canlicum est, quando quis liberlafe propriae vocis dani bubonem , quidam noctuam esse dixerunt. Aiii
utitur, nec loquaci insirumenlo cuiquaui rausico magis corvo magniiudine et colore consimilem y
consona raodulaiione sociatur. quem specialiler in Asiae partibus inveniri posse
Psalraus est hymnus alicujus metri lege compo- testanlur. Isuiin sicut diei fulgor abscondit , ila ad-
situs, qui, ad simililudinem praedicliorgani, supernam ventus noclis producit, et contra consueludines
nobis cognoscittir indicare virtutem. n avium tunc magis vigilare et escas quaerere incipit,
Framea niodo contum , modo loricam, niodo gla- qtiando se in soporem animanlia cuncla componunt.
dium sigoificat bis acutum. Aliter Arnobius : i Fra- Passer est avis parva , sed non minima sagaciiaie
meam, inquit, humanae litterae specialiier dicunl lan- sollicita, quae nec facile laqueis irretitur, nec per
ceam regis. Nos aulem frameara generaliter gladium ingluviem ventris escarpm ambilione decipitur. Haec
in Scripturis sauctis accipimus. J Cinyra quidem est propter inlirmitaiem suam ne aut ipsa a praedatore
decem. cliordis coarc.tata : hajc pleclro percutilur; capiatur, aut fetus ejus serpenlinis devorenlur in-
nabla vero, duodecim sonos habens, digitis langilur. sidiis, ad domorum fastigia celsa concurrit. Turiur
Cedrus non est utilis nisi succisa fuerit. Nullos avium castissimus, una tantum copulatione con-
enim in sua radice nianens proficuosgenerat fructus, lentus esse narratur.
sicut nec elatio. • Frixorium est fasciculum sarmenti aridum, non
Hermon parvus mons juxta Jordanem e&t positus, nisi ad incendium aptum. Fulica,' mansueta avis et
sicut ex Deuteronomii leclione cognoscitur. Accipi- nigra, anali equidem, roinor, sed corporis positione
mus, inquit, in tempore lerram de manibus duotum consimilis, qui instagnis deleclabiliter comraoratur.
regum Amorrhworum, qui erant trans Jordanem a Herinacius, quem vocamus ericium, animal est om-
lorrenle Artwn usque ad montem Hermon. ninp Timidum, natura providenle semper armatum ,
Myrrha mortem significat, ,quam pro homimim cujus culem invicem setarum sudes acutissime den-
salule Mediator suscepit. sissimeque communiunl, et refugium habet semper
Gutta qure diciiur Ammoniaca, durilias curat ali- in saxis. Topazion genus est lapidis pretiosum ,
qua necessilate conlraclas, quae pulchre Incarnationi qui duos fertur habere colores, unurn auri puris-
Domini comparaiur , quia duritiam cordis humani C simi, et alterum oetberea claritate elucentem. Pin-
sancta praedicalione dissolvit. guedo rosea verecundaque puritas , vicinus lapidi
Cassia , quae a nostris fistula dicitur , redemptio chrysopraso raagnitudine , vel colore, qui niaximo
generis hiimani per aquam baptismalis indicamr , splendet, cum solis splendore percutitur. Quam si
quoniam hoc herbre genus aquosis iocis dicitur iu- polire velis, obscuras; si naturae proprioe reiinquas,
veniri. His rebus el odor inest suavis , ut merito irradiat. Nasci dicitur in insula Topazion, quae est"
sanctae Incarnationi et virtus lierbarum el odoris provinciae Thebaidoe. Unde et nomen accipii. Cbry-
suavitas comparetur. Ebur non ad solas divitias stallura est in modum vitri per numerosas hiemes
inlelligamus aptafum , sed quoniam elephas cujus glacies condurata, et in duritiam saxi liquens ad-
haec ossa sunt nimiae castitatis asseritur , qui inter modum perducta subsiantia.
quadrupedia et sensu plurimo valet, et temperanter Organum est quasi lurris quaedam diversis fistuiis
miscetur ferainsesuae , et conjuge secunda non uti- fabricala, quibus flaiu follium vox copiosissima dis-
lur; hoc pudicis feminis decenter aptaturn est. tinettir, el ut eam modulatio decora compoual, lin-
'Hyssopus , quamvis sit herba miiiima radicibus • guisquibusdam ligneis ab interiori parte construitur,
suis, saxorum fertur viscera penetrare. Haec et in- quas disciplinabiliter magistrorum digiti repriinentes,
lernis hominuin sauciatis probatur accommoda , et grandisonam efliciunt et suavissimam cantilenam.
in libro Levitico immolaio sanguine intincta supra Cymbala suntex permistis metailis iuiniiiKepliialte
lepfosi corpus septies solebat aspergi, significans compositae,vemricula arliflciosa modulatione collisae;.
preiioso sanguine Bomini Salvatoris maculas pecca- acutissimum sonum delectabili collalione restituunt.
lorum efficaciier esse diluendas. Khamnus spiuarura D Sela verbum Septuaginta inierpretes, Symmachus
genus est permoleslura, quod prius in herbam mol- et Theodotio diapsalma transtulerunl, Aquila vero
lissimam pubescil-; sed ubi adulta setate calluerit, semper. Et puto aut musici cujusdam soni esse si-
raransculos producit acuminatos, poslea ejus sudes gnaculum, aut certe perpetuitatem coruin quae prae<
durescunt iii arboream iirmitalem. dicta sunt indicare. Ubicunque sela, hoc est, dia-
Maceria est saxorum sicca conslructio , quae sine psalma, sivesemper appouitur, ibi sciamus non lantum.
aliquo legamineimpensaein altum ducta componitur. ad prsesens tempus, verum ad aiternum vel quae
Tympanum est quod tenso corio quasi supra duas, sequuntur, vel quaeprsecesseruntpertinere. HaecHie-
ut ila dixerim , meias tibi ab acuta parle copulatas ronym. Verum Augustinus putat ubi diapsalma infer-
solet resonare percussum , sicut hominum corpus . ponitur, personarum, sive sensuura, fieri permuiatio-
dnm pro Domino tribuialione quatitur, ad supema nem, ul sicut sympsalraa Grajce vocum adunata copu*
roandaia dulcius temperatur. . latio dicilur, ila sit diapsalrna vocum ruptacontinuaiio.

ITEM INTERPRETATIO NOMINUM HEBRJIORUM.

Abessalon, Pater pacis. Asaph, congregans. Abra- Arabum Agareni, advenar. Ammoh, populnsmmroris.
ham , Paler videns populum, vel Pater mullarum, Assur, dirigens. Abaron, Pater suscitans dolorem.
id est, geiittum. Allopbyli, aUenigenw. yEgyptus, Aaron, nio(is fortiludhus. Amorrhseorum, amaro-
tribuistio coanyustans. ^lhiopia, lenebrw, vel ignis. rum. Aleph, mille sive doclrina. Benjamin, filius
 1105 BED^E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 1104
dexlerte. Basan, pinguedo sive orucus; nam quod Artsus, sive gaudium. Ismael, auditio Dei. Jabin, sa-
interpretari solet ignominia, busa dicilur. Babylon , piens, vel intelligens. Jacob, supplanlalor. Jonadab,
xorifusio. Belpbegor, habens os pellkium. Cades, im Domini sponlaneus. Jordanis,. descensioeorum. Jo-
mulata, vel sancla. Cesion, durilia eorum vel Iwliiia. sepb, augmenlum. Juda, laudalio, sive confessio.
Cof, vocalio, vel atns, sed melius «recussto.Cedar, Judrea, confitens, aut laudans. Lotb, declinans. Ma-
lenebrm vel mmror. Chusi, jEthiops vel nolabilis, nasses, oblilus. Moab, ex patre. Moyses, assumptus.
quod ad Saulem pertinet, quia ab humero et sursum Manna, quid est hoc. Madia,dejudkio. Melchisedecli,
eminebat. Yr, omnem popu/um., Cham, calidus; sed rex justiliw. Nephtalii lalitudo, sive comparatio. Nun,
sciendum quod in HebraeoChi, scribiiur aulem per fetus vel piscis, sive sempiiernum. Pbinees, ori pa-
heih, quaeduplici aspiralione proferiur. Chanaam, scens, vel" ore requiescens. Pliarao, dissipans, sive
mofus eoruin vel negolialor, aut humilis. Cbcrubin, discooperienseum. Oreb, siccitas. Og, coacervanssive
sciemicemultitudo, aut sctenfto;intellectus. Choreb, abscondilus. Sipu, arx sive specuia. Sichem, humerus.
quod in HebraeoOreb scribilur, et in temporeardor Sina, mandatum xel-mensura. Selraon, umbra offen-
sive siccitas, aut eoruus vel seiiludo. David, forlis diculi, sive imago foriiludinis. Saba, captivilas. Se-
tnaiiu, sive desiderabilis.Dalban, domum eorum, sive lom, avulsio, vel dimissio, sive ubi esi ipse. Sisara,
sufftciensdonum. Emites, semenDei. Ermon, ana- gaudii exclusio. Samuel, nomen ejus Detts. Seon,
ihcma ejus. Endor, oculus, sive fons generalionis. germen inulite, sive leniatio lacessens. Tyrus, qui
Eplirem, frugifei; sive crescens. Ephrata, uberlas. Hebraiee.dicilur sors, tribulalio, sive angustia. Tanis,
Galaad, acervustestimonii. Gebal, ua//is uedrs. Idu- mandans humilia. Tabor, venienslumeii, vel ueniaf
maea, lerrena, sive sangttitiea. lsrael, vir aul mens g lux. Zeb, lupus. Zebaee, victima. Zabulon, habitacu-
videiis Deum, sed melius princeps cum Deo. lsaac, lum forliludinis.

VENERABILIS BEDiE PRESBYTERI

Sermo de eo quod legitur in psalmis,J)ominus de coelo prospexit super filios honiinum, nt
videat si est intelligens aiit requirens Deum.

PROLOGUS SEQUENTIS OPUSCULI. sorum sludia in conlrarium vertentesea conlenlioneet

wmulatione fecerimus bona, quw illi facere studenl
Ctimplures clerkos in scltolaconslitutosagnoscerem, mala. Quovidelicelargumenlo Domimttnin Evangelio
od hoc quam maxime vacare, ut lilterarum smcularium iegimusuti, cum parabolam proiutii de hominevillicum
notiliam caperent, quw auciilores suos sludiosissime habente, qui agnoscens se a villicalione dejkiendum,
doceni carnalia appetere, pro oblinenda mundi gloria providit per fraudem quw sibi profulura forent post
cgntendere, syllogismorum et Urgumenlorumsubtili- dejectionem.Hanc iiaque parabolamnon ideo Dominus
tales discere , ut quoslibet simplicescum verbosiiate retulil, ul quemquamincilarel ad fraudem faciendam:
hujusmodi circumventospossint. irridere : traclavi et sed ut nos doceret, ita prudenles esse in bonis, sictti
ego liileras illas legere , quibus aliquos ad sacrmfidei ilte villkus fuit in malis: benevidelket dispensando
hormum, ad timoris amorisque divini curam, ad spiri- Q omnia qum nobis a Deo concedunlurin hoc mundo.
talis vitw puriialem, ad humilitaiis et cftarilaiis devo- Conslal aulem tam magna hujus argumenii causa, ul
iionetn, ad pmrittentiammalefaclorum,etnendalionem- . non solum ex /toinintius pravis, sed etiam ex ipso
que morutn incitaretn. Inlellexi namque verum esse parvilatis auclore queal assumi, si scilkel hoc quod de
quod scripium esl. Diligenlibus Deum omnia coope- eo scriplum esl: Diabolus circuil, quaerens quera
raiitur in bonum : quia lam malum quam bonum pro- devoret, in conirarium verienies dixerimus: Skut
desse potesl, his qui diligunl Deum in verilale. El bo- diabolus circuil qumrensquem devoret, ita et nos de-
nitui quidem,quia salis palel quomodoprosit,prwlereo. bemus circuire,- qumrentesqttetneripere de ipsius ma-
De tnalo hoc dkere volo, quia tribus nwdis paril pro- litia posstmus. Cujus eliam argumenti genus in hoc
feciutnhis duniaxat qui timentDominum. Unus quippe sermonis opusculoimilalus, studui ul sicui multi scho-
modus est, cum Deus aliquos dissolutos, el ad cuncla lares in litleris swcularibus se exercenl ad smcutaris
botii operis studia negligentes videns, permiserit eos vilw amorem: ila el me exerceremin sacris Litieris, in
cadere in aliguod critneu, vel periculum grande, ul ex etemenlisetin cunclisrebusmoralibus,qumanimooccur-
hoc humiliaii et affliclicogantitr illum pro necessila- rebanl, eligensinde alque scribensqumlegenlibusprofec-
tibtis suis invocare. Hoc igiiur tnodo lalique malo tuosa, el adwdificalionemanimarumcongruavidebantur.
piures cempulsi, ad Dotninumsunl conversi. De qua IN PSALMUMLII.
compulsione el in Evangelio legilur: quia cum homo
quidath fecissel cwnam magnctm, el vocassel mullos, COMMENTAWUS.
qui nolebant yenir-e: posiremo jusserit servo dicens : Omnipotentis Dei gratia cujijens omnes homines
Exi in vias e.t scpes, el compelle intrare. Quw cotn- salvare, indicat iiobis, fratres charissimi, per Psal-
pulsie latis est. Cum eiiim Domitius noslet; qui per D misiam, qualiler nos jugiier inspjcial dicens.: Deus
illum hominepisigtuficutur, plurimos lam ex Judwis de ccelo prospexit super filios hominum, ut videal si
quam ex gerilibus el cunclis hujus swculi sapienlibus est intelligens aul requirens Deum. Haecigitur verba,
vocassei: sed illi suqtu volenlesjustitiam consliluere, quamvis sinl pauca, praecipuam lamen et salubrem
justiliw Dei rioh subjecii, converlilse ad infirntos et doclrinam omnibus exquirentibus Deum in veritate
ignobUes,id est, sceteralosquoslibel vocaridos,qui pro praibeni. Docent namqne, quia Deus jugiier respi-
eo quod peccaiis nimiis pressi fiduciam nullam in suis ciat super nos, ut hoc investigel si sit inter vos ali-
nierilis habebant, quasi compulsiad Dei graliam fesli- quis inlelligensaut requirens Deum. In quibus verbis
nabant. Servus aatem qui taies vocavil ad cwnarri, hoc inprimis est notandum , quod Deus, qui omnia
prmdkalor quitibet inlelligitut; indicens ad eos : Nisi antequam lianl novit, non ideo nos inspicere dicilur,
conversi fueritis, non inlrabilis regnum coslorum. ut ex habitu vel motu nostro quid in nobis sit, quasi
Aller modus esf, "cum in tribuialione vel tenlutione nescius discat: sed ut nos discamus ei admoneamur
aliqui ianquam aurutn in fornace probali, exinde prw- aitendere, quam clemenler atque subliliter hoc Deus
mium ctr.lcsteadipisci meruerint, juxia illud : Beatus jugiler in nobis exploret, quid circa salutera nosirara
vir qui suffert teiitaiioumn, etc; in hoc persecuior nos traciemus, quantamque soiliciludiuemnon solum
omnis nolil velit bonorum profectibus servit. Quod pro praesentis vila; subsidiis impelraudis, sed etiam
nimirum tn bealo Job satis declaratur. N-amquanio pro aelerna vila oblinenda habeamus. Hujusmodi
eum nequissimus hostis tentando supplanlare studuil, quippe inleiilio, primilus ut dixi, io Psalmistaeverbis
lav.to melioremlicelinvitus fecit. Tertius cum perver- jara prolatis constat retiuenda. Deiude altius consi.
11A!* IN PSALMUMLH COMMENTARIUS. IIQB
derandum, quomorJoid pro quo Deus nos respicit, JA slrumentum patefiat. Scimus enim omnes, quia cum .
aliquatenus implere possimus, id est, ut intelligamus qiiselibel excellens slructura erit aedificanda,• non
et requiramus Deum. Quidquid enim inielligendum prius in altum potuerit construi , quam palis et
et requirendum est de Deo, inlerioris hominis stu- sudibus in opus idem undique insertis gradus effi-
dio constal agendum : quia cum uterque sit invisi- cianlur, in quibus et operantes stare possint, et per
bilis, et Deus scilicet et nosler interior homo, ut- quos inferius ac superius iter habeatur. Per hfec
pote qui ad Dei similiiudinem factus est. Uterque itaque visibilia, quse oranibus nota sunt, instrumenta
etiam invisibiliiersentit qnaede aliero sentienda, et instruimur, ut in invisibilibus idem faciamus, col-
requirenda sunt, quamvis Deus incomparabiliter ligentes scilicet varias simililudines, quibus opus
excedat. Ille namque per se ipsum omnia novit, arduum ccelestis regni, quod per fidem ccepimns,
homo autem nec a semetipso, nec sine additamenlo ad altiora construere valeamus. In bisqnippe edocli
aliquo quidquam scire valet. Additamenlum vero slabilem gradum ponere possumus, ut pro operis
dico, omnia visibilia per qure instruimur ad invisi- inccepti perfectione descendamus vel. ascendamus.
bilia intelligenda. Sicut scripium est : Invisibilia Descendere autem ab hujtismodi opere, est carnis
D*i, per ea qumfacla sunl, intellecta conspkiunlur. curam et quaecunqueactiva vita exigit, interdum
Itera additamentum esse dico, illa intelligenliae providere : ascender* vero, est iterum contempla-
dona , quae in nobismetipsis ex Dei gralia juaiier livaevitaestudium viribus totis exercere. Non enim
retinemus. Sicut est illud: Quod tibi non vis fieri, contempialivaevitae perfectio sine activre supple-
alii ne feceris. Nam si alii nihil horum quse nobis raento obiinetur, quia quae in superioribns sunt
fieri nolumus, agere debemus, mala aulem nulla g habenda, ex inferioribus sunt colligenda. Ecce una
nobis agi omnimodovolumus: mala etiam nulla alii similitudo saiis aperta, in qua quasi legendo polest
agenda esse apertissime scimus; Qua nimirum sen- agnosci, qualiterin aedificaiionespirituali debeamus
tentia scire convincimur, omnia quae aliis exhibere operari. His igiiur dictis de aedificandimodo atque
debemus. De quibuspostmodumaliqua exempla pro- vqualitate, jam ponamus fundamentum tale, quod
ferenius. Nunc vero quod inslat agamus , dicentes nec fiumina nec venti possint movere, quodque
videlicet tertium additamenif genus, per quod in- rediGciumomne superponeudum possit firmiter con-
struimur, intelligere ac requirere Deura. lloc autem linere. Fundamentum autem hujusmodi fidem sum-
genus in oranibus sacrae Scripturae libris habetur. maeTrinitalis et unitaiis esse credenies, inprimis
In his igilur tribus additamenlis omne genus huma- exinde volumus dicere similitudinem talem, de cujiis
num, quod ad intelligibilemduntaxat sclalem perve- riolitia nemo se excusare poterit, et per quam omnis
nerit probatur quid de Deb inlelligat, et quomodo qui velit requirere Deum, noverit. Scimus quippa
illum requirat. Sed per duo superius dicla omnes tres personas esse in uno aquaeelemento, in unam
qui librorum sunt ignari, libros vero scientes per substantiam : cum dicimus, ille fons, ille rivus, illud
omnia probantur. Nunc ergo quia nolissimum est, slagnum. Scimusetiam hrec tria tanlam scqiialitatem
quomorJo in libris visibiliier legatur, qualisque. continere, ut si de quolibet eorum in aliud infundas,
scieutia ex his acquiratur, dicendum est tantura- nullam dissimilitudinem in eis invenias, dummodo
modo, qualiter in illis duobus additamentis quasi in impuritas nulla extrinsecus accidat. Quis ergo sciens,
libris spiritualiter legere possimus. Liber quippe liaecin crealura visibili, invisibilis creatoris Trini-
lam spiritualis quam corporalis dici potest, sicut in p talem et uniialem credere nequll? Quis, rogo, sciens
sacra Scriptura, maximeque in Apocalypsi invenitur. " fontis et rivi et stagni unam eamdemque esse sub-
Unde est illud: Vidiin dextera sedenlissuper tlironum stantiara, id esl aquam, intelligere non potest illud
librum. Qui profecto liber spiritualis credendus est, quod Dominus noster in Evangelio dicit: Qui me
et quotiescunque spiritualia tractamus, loties in videt, videl et Patrem; el quia ego in Patre, el Paler
spirituali libro legimus. In quo etiara tanto facilius in me est. Nunquid aliquis aiiqtiid rationis habens
legere possumus, quanio plus eum in promptu ha- ignorat, quia fons in rivo est, et rivus in fonte ?
bemus, et nec noctis nec tenebris ullis impediri Unde frustra laborai, qtii conscienliam propriam
possumus ab hujusmodi leclione. Cum ergo sciamns fugere posse existimat. Nisi enim Deus a nobis re^-
qualitalem libri illius, in quo tam laici quam clerici qniri et inlelligi aliqnantulum posse sciret, nec illa
legere possunt,' quaeramusetiam ubi in eo legere verba quaejarn protuli permitteret dici, boc esf,.
debeamus, et ubi Deus qui super nos jugiter respicil, Dettsde cwlo prospexit, etc., nec ea quaealibi Psal-
ul videat quis nostrum sit inlelligens ac requirens mista dicit ex Domini persona : Vacate et videte,
Deum, requirendus sit. Haecigitur iiiraque in corde qttOniamego sum Deus. ln quibus profecto verbis de-
nostro agenda snnt, quia et Deus illuc solet adve- monsiraiur. quia nisi a turaullii saeculari vacemus,
nire, et cujuslibet legentis intentionem curamque nec hoc quod Deus sit, pura mentis acie.cernere
subtiliier pensans , prout videril se amari, per1 , valemus. Dicamus et aliam de aqua similitudinem,
inspirationem alloquilur. Unde Psalmista dicit : in qua pietalis divinae immensiias , el negligentiae
Audiamqutd loquaiur in me DominusDeus. Audistisi nostrae quantitas pensari valet. Aqua nempe omnis
itaque qualis sit spiritualis liber, et ubi in eo debeat absq.ueea quaealiqua immunditiavel sorde corrum-.
legi: audite eliaro quomodo in eo legendum sit., i) pilur, cunctis ad se lavandi causa accedenlibus est
Sed priusquam aliquid legamus, exemplum unde: apta, nec quemquam vel multum vel parum sordi-
lalem legendi modum sumpserimus, dicamus. D.o- dum a se repellit. Hac igitur similitudine omnes ,
niinus namque et Salvator noster, cum aliqua regnii pariter admonemur, ne qtiis nostrtim desperet de ,
ccelesiissecreia reserare vellet, simililudines pro- peccatorum suorum puriQcationeoblinenda, si tan-
tuiil tales, quaeomnitim inlelligentiae convenirent. tummodo eorumdem peccatorum sordes abluere vo-
Panlus quoque ccelesiia per similitudinem contem- lcns, ad fonlem aquaevivae, id est, ad Deum currat,
plari posse teslatur, dicens : Videmusnunc per'Jpe- ibique se cum poeiiiteniiaeIacrymislavet. Nihil enirn,
culum ei in mnigmate.Ideoque sicut Domimisnoslerr ut scriptum est, in terris fit sine causa. Sed omnis
per similiiudines secreta plurima fidelibus cunctisi creatura omneque inslrumenium utile; sed et ipsa
aperuit, ita elego prout gratia divina concedit, ini ratio data ad nos per aliquam similitudinem clamat,
hoc sermone cupiens facere , tale locuiionis genuss ut Deum requiramus. Sed, ut de inchoata lavandi
quod lacillimumest atl intelligendum, et in omniumi similitudine plus loquamur, nisi esset spiritualis
reperilur conscientia sapientium , decrevi appellare) sicut corporalis lavalio, nequaquam Psalmista dice-
lihrum , in quo quilibel spirilualis quasi legens, se- ret: Ampliuslava me ab.iniquiialemea, et: Lavabit
creta cordis sui possit agnoscerc Cum igitur lenea- me, el super nivetndealbabor. IJinc etiaui propbeta
mus librum , legamus illud primum, unde el boc: admonei nos ex persona Dominidicens .•Lavamini,
ipsum valeat agnosci, quod omnis vitae ccelesiis i tnttudtestole. Et ut aperliusinsinuarct quia per haec
conteraplatio nonnisi per alicujus similitudinis in- verba spiriluale magis quanr corporale lavacrnmdc-
1107 BEDJE VENERABILISOPP. PARS H. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 1108
signaret, cohliriho subjutixit dicens : Aufcrle malutn A ret: Sicut in terra magna meritorum diversitas est,
iogitatiohuriAveilrarum db oculis meis, quiesctleagere ita el in ccelesti regno rnuilae mansiones habenlur.
pervefse, etc. Progrediamtir et ultra dicentes aliquam simililudi-
Inter liaric,etillud omnimodopehsanduitiexislimo, nem, qtia divini operis excellenfiam considerandam
qhod ideo baplizaiulorum corpora visibiliter ablui a ascendere valeamus..
Dohiifltfpraecipianfur, ut per lidc admoheamur cre- Sicut peritus et dives aurifex volens aliquod mi-
dere animas ibi pariler irivisibili baptisrrio piirifi- rum opus faeere, undecnnquepotestcolligit insignes
cari. Efgo diiiri lehipus habetirtis, in graliav divinse et pretiosos lapides, inler aurum, vel argentum, po-
lavacro, (jiiod ufidique circumfltiit, nos lavemus. neiidos, jani ad peritiae suae ostensionem quam ad
Tertia quoqiie similitudo videlur mihi in aqua posse operis miri uiibfera; sic et Deus omnipoiens, osten-
reperiri. Sciihus hamqtie qtiia dum inimissa maiiii dere cupieiis divitias sapienliae sute, lantam peri-
vel alia iiiaieria dividitur, nulla divisionis vestigia ti.iro lantaniqtie excelleniiam artis in humanae et
post retractam inanhm in stio reditu habere cogno- mundanae fabrieae tabula expressit, ul omnes sapien-
scitur. Qiiod, scilicet, non sine Catisafore arbitrOr, tes arlifices senlper habeant qucd mirenlur et vene-
sed lioc signiflcare, quod divinae poteiiliae omnis renltir. Uhde Psalmisla dicit : Quam magnificata
creatura sit ifa penetrabilis, ut ntilla accedens vel sunt opera tua! Domine, omttia in sapienlia fecisli.
recedens gerat sigiia corriiptionis, sicut accidit Sed quia mentionem fecimus auri et argenti, pretio-
quando januis clausis Domirius noster ad discipulos sorumque lapidura, quibus onine opus fabricae prae-
ingressus esi. Ibi quippe caro vera erat, sed deilate, cipue adornalur, decet ut vel paucis verbis expona-
quae eamdem carnem possidebal, efiiciente, ita pe- * inus qualiter iiaectria ad spiritualem sanctaeEccle-
netrabat claiistra, ut sui nulla relinqueret vestigia. sise ornalum convenianl. Argenti igitur nomine prre-
His igiltir tribus de aquse Saersmenlis dietis, dica- dicatorum sanclortlm ordo figuratur, attestante
rotis deinde qurri similitudo coiisideranda sit in sole. Psaimista qui dicit: Eloquia Domiiii eloquia casla,
Sicut eiiihi ejus splendor iraniensus undique per drgenluinigne exatriinulum.Salomon quoque ait : Ar-
orbeiri terrarum diffundiiur, ita polentiae et praesen- gentum electumlingua jusli. Per aurum vero signifi-
tirjedivitiaeimmeiisila.ssnper omnia cOftlinetur. Cu- cantur hi qui variis diuturiiisque laboribns in mona-
jtis siiriililudihis veriias ex hoc qtiam raaxime pole- stica Vita, seti in alio loco opportuno, probali, tanta
rit agribsci, quod in qtiamlibet terrae parteto pef- sanctitate rutilant, ut omnibus sanctam'conversatio-
rex-eris, uhus idenique solis splendor in eadein vi- heni desideraniibus sint.pro miraculo etpro exemplo.
cihitate tibi apparebit. Cum ergo tanta solis qui Lapidum autem nomine pretiosorum, qui maxime
iitique creatura est, pateat praesenlia, nulli licet du- atit rubicundi aut aerii coloris sunl, signiflcantur hi
bitare de Dei omnipoteritis creatorisque omnitim qui vel pufpureo [marlyrii sanguine rubenl, vel a
pdtenlia. Sed et ex hoc praeserisubiqtte esse Deus prinioeva aetate usque in flnem in castiraonia et in
pfbbathr, quia plurimos se ihvociintes inox exati- omrii perfectionis claritate Iucent. Hujusmodi ilaque
dire sentitur. Possem adhuc de soleplura sacrae li- melallo fabricam suae Ecclesiae Dominus noster
dei convenientia dicere, sed auditoribtis taediosis adoniare solet. Cui satis convenit quod in Canticis
compatiens praetereo. canlicorum legitur, quia ferculumfecit sibi rex Salo-
Dicamiis quoque quid nos doceat Deus per varia mon de iigitis Libani; columnasejus fecil argenleas,
genera officiorum, quaehaberi solent in quoriimdam p^ reclindtofium aufeum, ascensum purpureum, media
curia prihcipum. Ibi quippe habenlur tam viri quam cltariiate constravil propter ftlias Jerusalem. Quae,
feminae quaedam splendidiori veStitu jugiter ince- scilicet, verba parum discrepanl a nostris dktis.
denles, et cum domino aique dOmiha faniiliaritatem Quod enim nos diximus fabricam, ibi dicitur fercu-
majoretn retinentes. Sed et hoe a pluribus studiose lum. lllud autem ferculum ideo de Iignis Libani fa-
prOvidetur, ne aliqua feminarum eartini quaemanci- clum esse creditur, quia Ecclesia sancta ad epulas
palae sint ibi jtigiter manere ulla fornicationis ma- aeternas invitala de lignis imputribilibus, id est,
culii irifaihetur, adeOul si fbrte in viruiri oculosla- electis est constfucta. Cujus columnaeargenteae si-
scivo aspecfu convertat, mox magnee correptionis gniflcant. doctOres eloquii sancti niiore fulgentes.
verba fiudiat. Ibi etiam stint quidam interioribus, Reclinatoriiini vero aureum Signiflcat spem perpe-
quidam vero exterioribus officii deputati. Qtii onines tuae qtiietis, in qua electorura aniraaein hujus mundi
qurjeiibetcbmrhissasibi tam caute observant, ul ni- ergastulo adhuc laborantes recumbunt quasi requie-
hil praeter commissum sibi viiidicent. Hujus simili- SCentes. Ascensus quoque.purpureus, qui in prnedi-
tudinis aigumenlum licet a plurimis saeculi principi- clo ferculo factus est, significat omnium sanctorum
bus corruptuin sit, in paucis tamen, qui in amore et marlyrum passionem, quia per eamdem passionem
liiriore Der permahentes religiose vivunt, poterit purpurei sanguinis colore rubeniem ad gaudia su-
agnosci quid significet. Significalnamque quia sicut perna ascendere raeruerunt. Sed quod sequilur in
religiosus quilibet princeps in saeculari vita posiius ferculo descripto, media charilale conslravil, propter
se suosque siib varia dispositione in domo sua rite filias Jerusaiem, designat caeterara fldelium plebem,
procurat, ita agehdum est in sancta Ecclesia, quae quae nec praedicationis sanclae verbo congruit, ncc
est prihcipis surahii domus. Ibi enim pastores, tam D sanguinem suum offerre pro Christo praesumii, sola
in canonico qtiam iri tnoriastico liabitu coriSlituti, perfectae cbarilatis virtute posse salvari. ldeoque
tales esse debeht, u't fiducialifer et famiiiariter prin- nos, qtii neutro sufficimus, Deum el proximum tola
cipi siio possint decenter adhaerere ac colloqui de nienle diligarnus. Haec de sanclae Ecclesiae fabrica
omnibtls qtiae ih Ecclesia sancta constant agenda, ferculoque Salomonis prolata niilli, quaeso, sint in-
inbnere eliam ne quis commissorum viliori quam gfata. Unumquodque enim opus lanto praeclarius
decet Vbstitii incedal, hoc est, ne in Operibus bonis efflcitur, quanlo dissimiliori ornatu componitur. In-
negligens existal, sed el iliud omnimodo custodire, seramus ergo adhuc palos et sudes simililudinum,
ne quis, caslilalis continentiasqub'jura professus, per quos aediflcandoascendere possimus ,in altum.
bujusmodi vota transgrediatur. Ibi inonaclii et san- Sicut acdificiumquodlibet magnum nonnisi magnis
ciimoniales caste viventes sutit in pedisseqtiarum stimpiibus consfruj potest, ita et virlules praecipuae
persona. Caeteri vero qrii intima quaeque el sjiiri- noniiisi magno labore obtineri possunt. Unde Domi-
lualia offleia hequeunt observare, sunt velut agrico- nus noster eamdem similitudinera proponit in Evan-
lae, vel curis saecularibus praelati. Sed isti Oinnes, gelio per intefrpgationcm dicens : Quis ex vobis vo-
tam agricolaequam pedissequae,si commissa sibi, el lehs lurrim adificare, non prius sedens compulatsutn-
ad suafn curara pertinentia fideliter gerurit, ad fe- ptus, qui riecessariisunt, si habeat ad perficiendum?
gna coslestia pervetiiunt. Hoc eriim videiur exprimi Ut quia omnes audientes similitudinemnullum hanc, et fa-
per illa verba, quaeDominus in Evangelio dicil : In cile intelligefe poterant el respondere profe-
tlomoPairis niei mansionesmultm stml. Quasi dice- . clo esse qui turrim vciit aediDcare,nisi prius com-
1109 1N PSALMUMLII ("OMMENTARiUS. 1110
putet sumptus necessarios ad perficiendum. Tunc A & UmJe Psalmista dicit: Beatus qui tehebii ei attidet
ille mox subjungeret dicens : Sic qui virlutem quam- ptirvulos saes ad pelrdrrii Qtiasi diceret: BeatuS qui
libet obtineri cupit, debet prius diligenter tractare, cxjgitationes Irial&s,ftiox ciiin dfirl cdsperint et ad-
quia hon sine magni laboris sumptu obtinenda est. huc parvre suni, 'c*uhriVeiur'UTfist<6, qui petra bst di-
Potesl et aliier intelligi hujusmodi interrogaiio. Cum ctus, rogans eum ut ipsfe e&s a se prius expellat,
enim a Deoita creata sint visibilia, ul omnes intelli- quam ad majoris nequitiiBeffecltim perveniant.
gentes et requirentes Deum in his facile possint in- Sicut peritus citharosda, ebordas plures tendens in
strtii ad invisibilia agnoscenda, Dei interrogare est ciihara, teroperat eas acumine et gravitate lali, ut
qiiemiibet subtiliter probare per eadem visibilia superiores inferioribus Cbrivehiahlih melodia, quae-
ulrum eum diligat et limeat obediendo praeceptis dam semitonii, quaedara unius toni, qtiaedam dtio-
ejus, an propriae voluptati deserviat consenliendo rum lOiiorum differenliam gerentes, alirh vero dia-
diabolicis illusioiiibus. Cnde Psalmisla dicit: Domi- lessaron, aliae atitem dinpehle vel etiam diapason
nus irilertogaljustum et impium; qui autem diligil consonantiam reddenles; ita et Deiis omnipotens
iniquilulem, odil aritmam suam. Quasi diceret: Do- omnes hotnines ad cdelesiisVitrfiliarmoniani prrede-
niinus tentari permittit justum el impitim, sed justus stinatos in mariti sua, qtiasi citharara quaihdam
lesislit lentatori suisque suasionibus; irapius autera chordis cOnvehientibiisordihatam habens, quosdam
aut incredulus permanet, autad terapus credens, sed quidem ad acutumcOniemplalivrjevitaesonum inten-
in tempore tentationis recedens plus appelit carna- dit, alios vero ad aciivaevitaegravitatem temperando
lia et iransitoria quam coelestia aeiernaquegaudia remittii. Cumque eos in ulraque vita sic disposue-
adipisci. Qui ergo tantam iniquitatem diligit, odit -, J3 ril, apponens digiiuhi, id est, Spiritum sanctum,
animam suam, pro niliilo, videlicet, deputahs eam pulsat illos modis quibtislibet, eligens videlicet, et
perenniter cruciari, dummodo sibi liceat ad horam feis,quos repleat tantarum virtulum cbpia, Ut ad alios
temporibus bonis uti. comparati ijuasi diapason consonahtiam, qtiae oeto
Sicut filii lsrael quoiidam conlra Dominuramur- cliordis coristat, reddaht, retinentes illas oclo beati*
rnuranies permissi sunt ab ignitis serpenlibus cru- tudines. quas Dominus in Evangelio emiiiverat, di-
ciaii,_ ila et quotidie agitur conlra eos qui divinac cens : Beatt pauperes, etc. Quos autcm ad diapetite
pietati detrahunt, aut semetipsos raultimodis scele- consonantiam quiriqiiechordis conslantem eligit, illi
fjbus lraduht. Permittuniur enim a nequissimis spi* possunt iutelligi, qui lantrjejam perfefetionisstint, ut
riiibus, qui meriio ignitl serpentes dici possunt, non se contineant, riecito in quinque sensibtis corprirali-
soliim corporaliter, sed etiam spiritualiter cruciari, bus, id esl, visu, auditu, gustu, odOfatu et tacttC
tfaditi scilicet, in reprobum sensnm, ul faciant ea offeridant.ltem qui ad diateSsarori,qtiatutjr cliordis
qum nbn converiiunl.Unde Psalmista dicil: Multa constans, digito Dei eliguhlur, hi pOsshht ihtelligi,
flagella peccaioris. Item, sicut filii lsrael ab ighitis qui prae caateris ahiare studerit prudeiitiam, tempe-
serpenlibus cruciati, cum serpentem aeneumaspexis- rahtiam, sobrietatem et justitiam. Per niinora VerO
senl, sanabantur, ita omnes qui in Dominura uo* voctim intervalla qure duos tonos atit ulium, vel Se-
struin in similitudine peccatricis carnis mortalem miionium sonant, pbssumiis inielligere hos qui iri-
factum aSpiciuiii,credendo, scilicet, quod ipse sit spirationis divitiaj pulsti prae cseteris eligtiiUur arl
Salvalor omnium in se credentium (nam aliter in geminara dilectionem Deiet pfojiirai, Seu ad .aliqtiatn
eum aspicere nequeunt), a cunctis morliferi serpon- r singularem Vinuterri, sive etiara ad Cbhjugalisvitae
tis lenlationibus eripiuntur. Unde saepius i» Evan- "' gradutn. Qiii libet in cbmparatione aliortirn videatuf
gelio legitur quia hi gui credendo in Dominum quasi semitoriium, pfo eo quod plus aliis sseftuto
aspexerunt, ut mulier fluxum sanguinis passa, ut adhaerere solet, Uecessarius ct tameti cunctis stip.e-
mulier Cliananacaei Maria Magdalena, nt Zacchaeus riofibus gradibus, sicut el seraitohiiitriconsonantiis.
et centurio, aique lalro, quacunque infirmitate sui Sed qtiia tatn in allisonis qtiain in grajidisonis cbor-
vel suorum seu peccatorumponderedeprimcbanUir; dis habetur semiioniiim, ponamus iri altisonis, id
omnes sanari merueiunl. Inter haec et illud nobis est, in conlemplativa vita pro seihitOniotalis coii-
sumraopefe pensandum est, quia sicul praedictus jugii homines, qui specie qtiidem Siiit cOhjuges,sed
serpens seneus non ut caeleri serpenles in natura re spiriitialis vitre sectatores, implentes illud Apo-
venenosa fuit, sed tanfummqdo exlerius serpenlis stoli: Qui habeiituicores, ianquainriori hdbehlessiril.
sirailitudinemhabuit, iia et Dominusnosler in bo- Hi nimirum riierito in allisOhafuKiChbfdarum cori-
miriisexterioris habiiu simijis erat caiteris homini- stant numefo. Tali efgo irielbdiaDetis delectauir, et
bus, sed in interiori longe distabat. Caeteri namque in bujusmodi insirumenium collocat quos ad se tra-
tam ex natura quam aciu peccatisquasi veneno pleni here dignatur.
eiistuni, liic autem ab omni peccalo immunis erat, SiCtii sapientes niedici pef fjiiasdamViies medi-
sicut de eo scriptum est: Qui peccatumnon fecit, nec cinse species aegrotos corpore ad kanilatts gratiam
intienlusest dolusin ore ejus. Ueecergo, fratres cba- perducere solent, ila et Deus omnipotetis'hunTartiim
rissimi, attendentes, tota menle in Dominumcre- genus, quod in parentis priirii tfahsgriJssionfein
derido aspicite, ut et vos ab ignitprum serpentium,i ma-ximam iiiriusqiie hbmiiiis inflrmitatem decidit,
id est, daimonummorsibus eripere dignetur. D pef pltifimas vilis antidoti coirfectioftesadsariitaterti
Sicut igtiis jaciilirce exstinguitur, si omnia lo- reparat. Quid enim fexcogilafi potest vilihs, quam
metila quibus efiicitur penitus abjicianlur, sic carnisi hoc quod Ot iri peccatis iiascimiif, et dbinde quasi
iuceniivafacilius cxsfinguuntur, si materia el occa- irraliohale animal vilissimisqtiibusdam adminiculis
siotlesuiide oriuntur omnimbdo subtrahanlur. SedI ' parentum vel nutricom proVidehiufatqtiepascimur?
u't hoecrile perfici possint, tota menle invocandus" Qtiid, rogo, vilius quam quod nec ih die hria sine
est Deus, sine quo niliil est vaiidum, ut ipse gratiai peccato esse pbssumuSj qtsodqiiealiquahdb aliter ad
siia, velul aqua, desuper emissa, omnia in ubbisi bofium flecli nequimlis,riisi iii pessima iJUaeque 'ca-
viliosa incendia exsliuguat. Tale ergo vitiura sicutt dere permillamur, ut vel sic cbnipvilsiad medichtii
duobus, id est, mente et carne, perpelraiur; nami verum confugiamus, faeieiiiqueejus in Cbrifessiorie
delectatioad inenlem, ipse vero effectusad carnera» praeveniarausi Gum autem nec pef lahtam divihra
periinei, ita etiam nonnisi eorumdem labore supera-- 'pielatis mediciham ctifari vOluefimhs,pifetasehiifi
tur. Et hoc ianto faciiius, quanto prius quam idemi est roagna et peccatitem sustinerfejet ei quis sit,
vitium per cousueludiriem regnare incipiat agitur.' quove tendat, nimio peccandi usti, OStehdere,Ut,
Qiiis eniiii nesciat quod ignis qui interdum exslin-- agriita sui qualitate»liofrescat et feveflatuf ad Do-
guitur, postea vero lantopere accenditnr, ut oraniat iiiiuum: non tames idcirco desihit nos cufare, scd
adjacentia flammis exurere videatur, muilo majorii' adhuc alterius geiieris medicamenlutrivelht adustio-
labore tandem vincatur, quam qui in exordio mox nem, quam omues amarara quideni esse, sbd corpo^
lU exstinguiiur, ut uec sciniilla ejus relinquatur ?? reue sanitaii utilem tradunt> ille spiiitua.liter nobis
 1111 BE3M VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA KT SPURIA. 1112
imponit, permittens, videlicet, nos variis modis A agantur obsequia. Est et hoc nimis dolendum, quia
corporaliter affligi,-ut fspiritus salvus fiat in die Do- cuni praedia qiiaeolima principibus religiosis tradita
mini. Hujusmodi igitur adustionem quibusdam pro- sunt monasteriis, nunc a regibus seu a praesulibus
fuisse Psalmista testatur" dicens: Cum occiderel eos ablata sint, nulla ibi eleemosyriadebita potest agi,
Dominus, quwrebanteum et revertebantur. Quibusdam nullus hospes ac peregrinus recreari, fit ita, quasi
vero obduratis, et*in profundo peccatorum demersis, ad Chrislianos non perlineat cura hujusmodi, et
non profuisse legimus in Propheta qui dicit: Percus- quasi mihime credi oporteat, quod in canonibus
sisli eos, Domine,. el non doluerunt; et: Castigalione maxiroe praecipitur episcopis, ut xenodochia ad
crudeli percussi te, filia Siott, sed insanabitis est fra- pauperum coram plura consiituant. Qnanta autem
ctura tua. Suntet alia plurirha vilitatis genera, qui- praemia mereanlur hi qui pauperes modo recreare
bus tam spirilualiter quam corporaliter quotidie im- siudenf, ex hoc colligi polest, quod Dominus in
, plicamur, ut hoc modo humiliati verse sospitatis Evangelio prsedicit, se in judicio dicturum : Quod
gratiam exquirere cogamur. uni ex minimis meis fecisiis, mihi fecislis. Ideoque
Sicut paupef, vel quilibet rebus propriis injuste spo- prresules admoneo, ut cuni legentcs quaesierinl in
liatus, apud judices et rectores sseculi querimoniam canonibns unde decimas exigere debeant, quaerant
faciens, raptorem accusat, sibique sua reslituere po- simul et illud, quid statutura sit super pauperum et
stulat; ila omnes sancti pro suorum deslruciione cce- hospilura recreatione, nec non super cuenobiorum
nobiorum ad Deum jugiier clamant, obsecrantes ut provisione, n'e ilia lerribilis sententia Domini nostri
aut suis tradita ccenohiis justeque acquisita bona re- dicalur ad eos :- Vm qui decimaiis mentham et ane-
stitiiai, aut in eos qui rapere praesumpserunt juslum B tum, ct quw majorasunt reliquitlit, id est, miseri-
judicium faciat. Si quis vero dubitet peccatum esse cordiam et judicium.
ctenobiis vel cuiquam sua diligenler atlendat Libet adhuc similitudinem aliara proferre pro
• quaede divite in Evangelio rapere,
leguntur. Ille naraque non episcoporum admonitione. Sicut multi >agros et
pro eo qiiod alicui sua auferret, sed quod propria praedia sua, si quam hegligentiam antiquam in eis
aliis non erogaret, ad inferna ductus esse legitur. repererint, non dubitant sibi licere in usum melio-
Scirhus autem omnes roinus peccatum esse propria rem converlere, ila absque dnbio scire possunt si
non dare, qnam aliena rapere. Unde si pro minori quam in ccenobiis commissis deslroclionem invene-
peccato ipse dives punilns est, multo magis puniendi rint, magis sibi licere ut ad ustim spirilualis vitan
sunt qui peccala niajora faciunt, id est, qui aliena corriganl, quam destructionem inTenlam sequantur
rapiuhl. Aliena quippe dicimus, quae non noslro, vel augeant. Hanc similitudinem attendant lii qui
sed aliOfum usui dala sunt, sicut ccenobiorum prae- ad regimen animarum et ccenobiorum utcunque
dia ccenobitis,"ut et ipsi e.t servitores sui, nec non constituti, si qua invenerinl monasteria tam spiri-
pauperes ac peregrini supervenienles exinde alantur. tualium quam corporalium subsidiorum incuria de-
Hiijusmodi enim ctira ad omnes perlinet Cbfistianos. slructa, non solrim minime curant meliorare, sed
Sed quia tam a clericis quibusdam quam laicis, proh magis quoque destruunt dicenles : Consuetudinem
dolor! nihil difficilius creditur quam peceatum esse, qnara antecessores nostros hic habuisse agnovimus,
coenobiorum prredia rapere et abalienare, libet in obsequiis quolibet modo exquiiitis, per omnia re-
afiud exemplum proferre, quod assumptae raiioni tinere volumus, quia nos et dignitate et genere ne-
specialiter corigruii..Nam quod de divite diximus, „" quaquam illis impares sumus. Quibus respondemus
refefri valet ad omnes qui qpiddam vel cuiquam quia si super prscdiorum suorum incommodis ne-
injuslc rapiunt. Legitur itaque in sancti Gregorii sciunl aliquid procurare, sed in ea quara invenerunt
libro quia ihonachus quidam prreposiius cosnobii, negligentia patiuntur perdurare, veniale est illis
qupd ipse construxit iu urbe Romana, muliis de- super animabus vel cosnobiis commissis idem face-
dilus fuerit viliis. Inter quae etiam cbartulas pro re. Si autem substantire terrenae ulilitati consulere
confirmalione cujusdam praedii in monasterio repo- sciunt, et qtiac divina sunt negligunt, simulare qui-
sitas abstulit, extraneisque tradidit. Cumque ejus- dem possunt coram hominibus ignoraniiam, sed Deo
dem monacbi obitus appropinquasset, raptus est in sint nota cuncta cordis secreta, qui illos ideo aliis
spiritu ante Deum,' ubique omnia ejus delicta, ac- permisit prseponi, ut nequilia propria sibimet ma-
cusanie diabolo , sunt prolata; sed, opilulante san- nifestata tanlo studiosius se emendarent, quanto plus
cfo Andrea apostolo sanctoque Gregorio , dimissa , experli fuissent se esse tajes rectores, quales de-
excepto uno quod in chaftularum tradilione commi- buenmt, et quales forsitan ante acceptum regimen
sit. Si igitur ille pro monasterii chariulis incaule in corde suo decreverunt.
traditis veniam adipisci non meruif, nimis formfdan- Dicamus et aliquam similitudinem de eo quod
dum est his qui cpanobiorum praedia eatenus jure scriptum est : Quod libi non vis fieri, alii ne feCeris.
retenta tradendO vel rapiendo dissipant, ne in idem Cum eniin pateat lioc quod oranes homines velint
judicium incidant. sibimet ab aliis impendi bona, et quod illi cliam
Htec precor, o rectores, atlendite, et reminiscen- aliis impendere debeant similia, quodque hujusmodi
tes quod scripium est, Judicium durissimum in /«'*.. vicissitudo inler homines quosdam impleatur; nam
qui prwsunt fiet, exhqrtamini invicem pro instaura- . 0 plerique araicis suis hanc irapendere solent, dica-
tiohe ccenobiorum destructorum, primo quidem ut mus quomodo impendehda sit Deo. Sicut igitur nos
praedia exiride ablata ccenobitis reddanlur, deinde volumus ut fraus vel inobedientia seu malitia nulla
ul hi qui timent Dominum, et qui ambulant in viis a subdilis et famulis nosjris nobis agatur, ita et nos
ejiis, caeteris praeponantur. Nam in hoc quam ma- qui scimus Deum esse Dominum dominorum om-
xirae offensus est Deus, quod ea loca quae sibi nium, el super omnia poienlissimura, ei. nullam
suisque sanctis mancipata atque consecrata erant, fraudem, nullam inobedienliam, nullamque mali-
destructa sunt ex rectorum incuria. Si enim Deo fa- tiam in commissis quibuslibel agere debemus. Com-
mulaiiles in monasleriis necessaria qureque habe- missa quippe nobis sunt a Deo tania tam.in nobis-
rent, possent utique alacrius obsequium divinum metipsis, quam in aliis, ut ratione brevi nequeant
agere, possent devolius pro regis, pro praesulum ac ullo modo dici. Sed vel pauca dicamus, ut caetera
piincipum suonim salute, nec non pro tolius Ec-, posSiht inlelligi facilius. tnprimis quidem commissa
clesiuestaiu jntercedere, possent etiamsi quid pro- est nobis anima nostra ad imaginem et similitudi-
fessionis suae regul.am excederent a pastoribus suis nem Dei facta, ut eam ad eamdem similitudihem
licentius corripi. Sed Iiaecorania in tanta, proh do- Dei nutrienles, Omnequod DeO placilum esse sci-
lorj negligeniia a plurimis episcopis haberitur, ul si mus, in nobis summopere impleamus. Deinde com-
vel oraiio pura yel correplio et admonitio congrua missum est nobis ut omnes diclis et factis ad nie-
cuiquam sit necessaria, traciare dedignenlur, hoc liora trahamus. Si ergo in hujusmodi commissis Deo
soUiniinodo traciantes ut sibi placila assiduaque fideles sumus, implemus quod scriptum est: Quod
U13 IN PSALMUMLII COMMENTARIUS. 11\i
tibi non vis fieri, alii ne feceris. Nolumus namque A hanc profecto negligenliam spirituales hostes intrare
nobis inGdelitatemullam agi. Dicamus et amplius. permisit in se , qui eliam eas virtules quas habuit
Sicut ilaque voltimus ut famuli vel subdili nostri, si auferentes, ipsum reliquerunt nudum. Cui simile
quid nos offenderint, omnimoda humilitate placatio- est etillud, quod Jacobtis apostolus dicit: Quieunauje
nem nostram exquirant, ita et nos facere debemus, observaveriltotam legem,offendat dulemin uno, factut
quotiescunque Dominum peccatis nostris offendi- est omniumreus. Unde Scriptura sacra, uiiumquemr
mus. Item sicut volumus ut amici et fldeles nostri que admonens, dicil : Omnrcustodia serva tuum cor.
si quam forte delractionem vel injuriam conlra nos Sicut rusticum vel pauperem quemlibet vili vestiln
faclam audierint, mox baiic ratione Qdeli compes- circumdatum nullus dives pretiosis veslibus niiens,
cant, ant si boc neqiiiverint, fugiatit, ne injuriam merilo culpare potest, cur ila veslitus incedat cum
nostram libenter audire videantur; sic et Domino indumenta meliora non habeat, atit forsitan pro
nostro facere debemus, si aliquem illum debone- Dei amore pretiosioribus minime uti libeat: ita nul-
stantetn dictis vel factis videntes, inbonestatem lus eorum qui pomposa liiterarum saeculariumscien-
tantam prohibere non valemus. Fideles namque ei tia affluit, et varias culli sermonis subtilitates novit,
esse debemus, et ad collaborandum et ad condolen- simplicia verba, quae in Scriplura sacra aliter quam
dnm , quia ille nobis fidelis est, sicut de eo Psal- dialectica et grammaiica doceat interdum reperiun-
misla dicit: Fidelis Dominusin omnibusverbis suis. tnr, reprehendere debet, si tamen in veteribus eirien-
Hac igitur similitudine in omnium sapientium corde datisque libris aequaliter liabeantur. Quod si disso-
scripta requiritur et intelligilur Deus, nec quistiuam nant libri, tam grammaticae regula quam lectionis
sanaememis ab hac inlelligentia poterit se excusare. B j sentenlia sunt corrigendi. Hujusmodi enim disso-
HKCdenique de illo quod intra nos ax gratia divina nanlia sicut imperitia vel incuria scriplorum conli-
collatum haberaus, inleltigeniire additamento sint gii, ita peritia magislrorum corrigenda erit. Sed nec
dicia. Nunc vero ad ea quae extra nos sunt simili- illi sunt reprehendendi, qui humilitatis causa magis
tudinum addiiamenta revertaraur. Scriplurae sacrae simplicitatem quam eximiam saecti-
Sicnt igiiur ventorum subsiantia nullalenus cer- laris lilteralurae eloquentiam eligunt sequi, cupien-
nitur, sed lamen eosdem ventos aliquo modo exi- tes inter illos parvulos connumerari, de quibus Do-
stere per imraensos flatus et coramotiones eorum minus in Evangelio dicit: Gonfiteortibi, Pater cof/i
inlelligiiur, sic et divina subsiantia, licet invisibilis et lerrm, quia abscondislihwc a sapientibus el revelasti
sit, tamen ex immensa virtute et potestate, quam ea parvutis, Pariterque formidantes quod Apostolus
in.omnem crealnram exercet, maximeque in eos dicit: Prudentia carnis mors est. Nam prudenlia car-
qui sibi resistere conanlur, conslantissima fide valet nalis, dum nil studet nisi superbire, hominibus pla-
agnosci. Quanto enim quis in hujusmodi fide titiiba- cere, gloriam mundi omnimodo amplecii, lendit ad
verit, tanto plus cunctis inimici tentalionibus sub- itlam mortem quaenullum habet finera.
jacebit. Quod nimirum ita esse ex genlilibus probari Sicut mulier gravida sollicitudine indiget nimia, ut
potest, qni, nullam divinae potentiae cognilionem in locis omnibus cauie se agens, prolem conceptam
habentes, dicentesque in corde suo : iVonest Deus, servet, sic omnes inecclesiastici regiminis jura reti-
omnimodis sceleribus dediii esse leguntur. Undei nentes esse debent sollicili, ne quo exemplo pravo
etiam illorum quidam summum bonum decreverunt corrumpant subdilos, quos ad erudiendum quasi ad
esse voluptati prorsus deservire. Similiter qui Deumi £. procreandos Dei filios in suam curam susceperunt.
quidero esse constanter fatenlur, sed factis negant, , Unde Paulus aposlolus dicit: Filioli mei, quos iterum
liaeresialiqua involuti seu viiiis capitalibus dedili,, parturio, donec [ortneiur Christusinvobis. Quomodo
nullis tenlationibus resistere possnnt. In sola ergoi aulem eos parturiret, ut in illis Chrisius formarelur,
fideli invocatione divini nominis eripiemur a tenta- alibi profert dicens : Casligocorpus meum, et in ser-
tionura periculis. Unde Psalmista dicit: In te, Do- vitulem redigo, ne forle, cum aliis prmdkaverim, ipse
mine, eripiar a ienlalione. Et itertim : Tu es refugium i reprobus efficiar.Si enim aliis praedicans de obser-
meum a tribulatione, quw circumdedilme. Sicut le- vantia praeceptorumdivinorum ipse eadem non ob-
gatus vel servus quilibet fldelis, cum ei a dominoi servaret, corrumperet utique eos quos suscepit spi-
suo bona aliqua dispensarida committuntur, nil fa- rilualiter generandos. Ex qua protecto similitudine
voris aut praemii in eorum dispensalione sibimetl hi qui jam posili sunt in regimine, admonenlur at-
vindicare soiet, ita omnis cui ex pielate divina ali- tendere cur aliis sint praelati. Per hanc vero quain
cujus praecipuaevirlutis dnna collata sunt, nullumi subjnngiraus, illi qui sine eleciione et contra cano-
favorem quasi talia meruisset, inde sibi acquirere3 num inslituta aliis praeponicupiunt, admoneri pos-
debet. Quod, scilicet, ita agendnm esse sancii Pa- sunt. Igitur sicut incongruuiii et inhonestum est nt
tres in muliis experti, nihil eorum quaa vel in mi- mniier pro appetendo viro usquam vadat, magisque
raculis seu in aliis praecipuisoperibusperpetrabant, , decet ul vir mulierem sibi sociandam exquirat, ita
suis meriiis depulare praesumebant; attendentes jugi- eiiam. minime convenit ut doctor quilibet pastoralem
ter qtiod Apostolusdicil: Qutd enim habes quod nont curam exquirat, sed ipse exquiratur ad illani susci-
accepittit Si autem acceptsti, quid gloriaris quasi nont jvv piendam. Ibi enim Christus uniimquemque eligens
acceperis? Hrec itaque bealus Petrus satis attendit,, ad ecclesiasticuhi regimen, qtiasi ad matrimonium
quando Judacis miranlibus super miraculo quod fa- suscipiendum in persona viri est; is autem qui re-
cltiin est in claudo dixit: Quid nos intuemini, quasiit gimen suscipit, pro eo quod Dei filios factis et di-
noslra virtule aut pietate fecerimus hunc ambulare?? « ctisprocreare debet, in mulieris persona accipitur.
Deus glorificavitFilium suum, etc. Psalmisia etiamn Sed ne quis hanc sentenliam reprobare possit, qua
lirmiler credens Deum in nobis bona operari, de- dixiraus pastorem spiritualera in persona mulieris
precatur illum eadem confirmare dicens : Confirma a accipiendum, testiraonio ipsins Domini noslri robo-
hoc, Deus, quod gperalus es in nobis. remus illara. Dicit namque in Evangelio : Quicunque
Sicut in urbis munitione, si relinqualur vel par- feceril voluntalemPalris mei, qtti in cwlis est, ipse
vus intrandi locus, ibi hostes possunt intrare, ur- meus fralrer cl soror elmater est. Quibus verbis col-
bemque totam devastare, sic et his conlingit, qui- ligilur quia si fidelis quis, voluntalem Palris coeleslis
btis videlur sufficere viriutes quasdam sine caeleris is faciens,soror elmaterspiriuialisdicitur;sorof auteni
exercere. Ubi enim deest virtutis cujuslibet cura , et mater mulieris personaesunt, mulier quoquedici
illic spiritualis nequitiae inlrat lurba, dissipans in-i- valeiquisquisadspirilualesfiliosgenerandos eligitur.
tcrdutn virlutum raunitiones mullarum. Sicut ct dee Sicut Dominus noster videns civilatem Jerusalem
Pharisreo legitur in Evangelio, qui cum, virtulibus is flevit super illam, quod habitalores sui innuraera-
muliis arcem cordis prremuniens, humilitatis cu- i- hiles pcenas tam in hoc sseculoquam in futurb pas-
stodiam babere neglexissef, dicens : Quia non stim n suri essenl pro perfldia sua, ita quotfdie dolel siir
sicui cmieri hominum, raptores, injusti, etc, per ir per omnes qui nulla correptione vel adinonitionc al>
 1115 BEDiE VENERABILISOPP. PARS 1L SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 1116
impielate sua flecli volunt ad posniientiam. Unde per A paraniur ad superandos eosdem bosles. Nam Deus
prophelas saepe clamat dicens : CoiuwIimtTtiad me, sciens et nosiram fragilitatem, et liosiiiun fortiiudi-
ei salvi eriiis. Per Psalinisiam quoque adinonet nos nem, nequaquam nos viclos cilo despicil, dumniodo
dicens : ConfileminiDomino,quoniambonus, qttotiiam curemus ut nos iterum reparemus. Hujusmodi bel-
in swculum misericordia ejus. Et iterum : Accedile luni se agere noverat Psalniista, ctim saepius invoca-
od eum, el illuminaminn Haecquipp.e divinre pieialis ret Dominum. Ut, Judka, Domine, nocentcs me, ex-
nionita quicunque aul credere vel sequi in hac vita pttgna impttgnanlesme; ei: Eripe mede inhnkis meis,
comemnii, I-icetcorpore vivat, in anima est mor- Deus meus, el ab insurgentibusinme libera; ei: Deus,
tuus, rBternoequedamnalioni deputalus. in adjutorium meum.iniende, Deus, ad adjitvandum
Sictit maier super molestiis variis et iramundiliis me fesiina. Coiifithdanluret revereantureui qumruni
infanliili et sngenlis, quas jugiler sustiitet, non iras- anhnam meam. De eodem quoqtie bello Apostolus
citur, sed pro debito patitur : ita et Dominus nosier dicit: Nonesl nobiscolluctatioadversuscarnemel san-
omnes fragilitalis nosirae negiigenlias, quibus jugiter •guhiem,sed advefsus principes lenebrarum. Si igitur
sordidi elficimur, et clemenler sustinet, et si dignos certaminis lanti meraores, dum bene possimus, vilae
pcenitenlia?.fructus gesserimus, quasi pro debito di- nostrre finem cum pcehilenlia et Confessione pecca-
niitlens, eas misericordiae suae lavacro nos purgal. torum anticipemus, tunc hostes maligni, licei saepis-
.Unde ipse per Prophetam dicit: AudiCeme, domus sirae nos antea vicerint, poslreirio tamen ipsi deji-
Jacob, qui poriamhti a meo uiero nsque ad seneclam, cientur a nobis victi.
Ego vos feci, el ego feram, ego porlabo et saivabo.Et Sicul filii Israel quondani ex ^Egypto profecii
alibi : Nunquid obliviscipolest muliei; ut non mise- JJ jEgyptios in aufo et argenlo vestibusque prciiosis
reatur filio uleri sui ? El si illa oblita fuerit, ego la- despoliavernnt, eaque secum deferenles ad honorein
men non obliviscar lui, Quibus verbis colligitur quia Dei posuerunt: ila unusquisque a saeculivanitate ad
pielas divina omuem excedit affectum pietatis hu- spiritualis vitae puritatem conversus agere debei. Si
manre. Pote.st et alind colligi in eo quod dicil : Et quam in srecularibus lilteris notiiiam liabuit, eligat
si illa oblila fuerii, ego lamen non obtiviscar ttii. ex eis pretiosa qusque, id est, bonestre etspirituali
Quamvis enim in liumana pieiate nulla sit devotio vitre congrua dicia, illaque secum tollat tam ad lau-
rnajor ea quae circa filiosnutriendos exhibetur, defi- dem Dei, quam ad rediflcationem fidelium. Sic enim
cil tamen in liis matribus quae fllios suos aut negli- multi veiierabiles sanclique paires fecisse legunlur,
genler nutriunt, aut mox post partum necant. Hanc ponenies in suis scriptis plurimas sentenlias, qure
impietatem Detis in mulieribuspraevidens, post prre- velut aurum in jure positum in libris gentilium re-
missa verba statim subjunxit dicens : JEtsit//a oblita periuntur. Eadem faciat in csetcris artiliciis, quibus
fueril, ego lamen non obliviscarlut. - utilur prudentia srecularis, eligens ex eis quae ad
Sicut dominus quilibet ad iram incilatur^ si ser- spirituaiis viue nsum aliquo modo exerceri conve-
vus suiis cui aqua esl ad lavandum proxima et om- hiunt, Qui vero conversus nullam facit distantiam
nis vestium praecipuarum copia, ante eum sordidb inter pfetiosa et vilia, sed lutum velut aurum pen-
inhonestoque babitu accesserit: ita et Deus omni- sat, ille videiur magis adbuc cum jEgyptiis velle ha-
potens exacerbatur, cum aliquis pro peccatis et ne- bitare, quam exinde proflciscens eos despoliare.
giigentiis suis nullam prenileniiam agens, ab eo qui Unde Dorainus per Prophetam dicit: Si separaveris
semper pafatus esl ad ignoscendtim, veniam quae- ** „ pretiosum a ni/t, quasi os tuetitneris. Quasi dicerel:
rere negligit. Aquaeenim vicinitas cerlifudinem di- Si quis conveTsusa saccularibusea qurepost conver-
Viiiaegraiiaj, copia vero vesiium bene operandi fa- sionem minime licenl profsus devitat, quae amem
cultalem significat. Anima quippe operibus induilur congrua et riecessaria sunt diligenter agere traclal,
bonis, sicul corpus vestibus praeGipuis. Unde Apo- praeceptis meis testimoniutn prasbet, separans licita
stolus admonet dicens : Jnduite vos, sicut gtecti Deit ab illiciiis. Hujusfnodi praecepta secuti sunt aposioli,
viscera miserkordim, benignitatem, tnodesiiam, pa- cum unuseorum qui ante conversionemleloneo prae-
lietuiam. Psalmista etiam pro hujusmodi indumenlo fuit, ad hoc negoiium post conversionem iniiiiine
exorans Dominumdicit: Sacerdoles lui, Domine, in- rediit: alii vero qui piscalores erant, post conversio-
duatuur justilia. nem quoque piscationem exercebant, Ilem sicut
Sicut tegulae in unius domus lecto rite compactae, quondam lsraelitis naliones plurimae sunl a Deosub-
quantaecunque multitudinis vel varielatis sinl, in acire, paucaevero ideo non subijeiebantur, ut cum
unum conveiiiunt, ibique tam minor quam major eis habentes consueiudinem praeliandi nequaquam
regula constat necessaria : sic omnes virtutesj quae lorpescerent pace inulili; ita etiam Dominus nosler
per sancti Spiritus graiiam unicuique dislribuuntur, cum electis suis quoiidie agit, subjiciens videlicet
in spirilualis aediflciiperfectione ununi elflciuntur. eis maximam spirilualium nequitiarum multiiudi-
Quaravis enira martyrium et virginitas mullacque nem, sed aliquos non stibjiciens, ulper eas spiriluali
virtutes aliae iilic praecipuaesint, niliilominus tamen bello exercitati et humiliali, discant nunquam in se,
illre quae rainores sunt necessarire existunt. ldeoque sed in §omino debere (iduciam babere. Unde Apo-
qui quemlibet spirittiali vel corporali cibo relicit, . stolus diGit: Fidetis Deus qui non patielur vbslentari
aliaque ad activam vitarn pertinentia geril, in eodem D supra id quod polestis, scd faciet cum lehlatiohe pro-
teclo ponitur, quo et ille qui omnia sua, pro nomine venlum, ut possilis sustinere. lllud videlicet proven-
Cbristi relinquens, se juxia contemplalivre vitaeper- tum vocans, quod variis lentationibus faligati, sed
fectionem arctissima regula constringil. Quis autem ad Deumclamanlesliberati. Per hoc discimus quanla
tegtilarum lalium artifex et moderalor sit, Aposto- nequitia sit diaboli nos irnpugnantis, quahtaque Dei
lus demonSlrai, qui emiineraiis coelesiibusdonisait: graiia nos exinde libefanlis. Cumqne boc modo gra-
Hac auteiii omni.aoperalur unus alque iderii Spirilus, tiae divinaecertiores facti fuerimus, facilius omnes
dividensshtgutis proul vull. diabolicee fraudis tentationes sustinebimus. Magnus
Sicut lii qui singulare certamen agunt, nunC qui- quoque proventus dici poiest, quod quoliescunque
dem iste, nunc vero ille alium cerlando vincil, Sed tcniati resisiimus, tot coronas in regno ccelesli obii-
mox idem qui ad lioram viclus eral, respirans re- nere merebimur. Juxta illud : Beatus vir qui suffert
pa*rahsquevires victorem suum dejicit, sicque alter- lenlationem, etc.
nanies certant, quousqtie alieruler alium prorsus su- Sicul incongruum est, ut numeranleS prius dao
perando finein certaminis faciat: ita qtiolidie agitur vel Iria seu quemlibel numerum dicamus, quam pri-
inter nos et invisibiles hostes nobiscum cerlantes. mum vel unum: ita inconveniens est, ut ordo ullius
Ipsi enim interdum nos in aliquod peccalum illicien- rei confundatur, hoc yidelicet praeposito, quod pos.t-
tes vincunt, sed si nosmet mox certaroinis rilum, ponendum est: vel hoc postposito, quod praeponen-
tibi .qui nuiic vincit, saepe dehinc vinciiur, alten- dumest. Nam sicut unilas omni numero praeponenda
denlej, auxiliura divinuin invocemus, vires nobis re- . est, ut ab ea nuraerare incipiemes, sic perveniamus
1117 IN PSALMUM Lll COMMENTARIUS. 1118
ad eura numerum, quera designamus: ita et diyina A Similitersi nnlla esset malitia, necDeus, aquo bona
omnia praeponenda sunt humanis rebus, ut deinde cuncla procedunt, haberet unde a creatura discer-
consequenier pervenire possimus ad traclanda vel neretur, nec homo unde proflceretaulprobarelur.
diligemla humana. Unde Dominns noster in Evan- Sicut in omni schola virgulre solent baberi non
gelio dicit: Qni amal filhim aut filinmsuper me, non ad perditionem cujusquam, sed ad timorem salutife-
est me dignus. Non dixit absolute, Qui amal filium aul rum ; ita et Deus omnipotens iu praesenti saeculoorn-
/7/iflm:sed addidit, Superme. Ut discamus,quia Deus nia severitalis sure judicia, quae vel leguntur, vel
diligendusesipraetrunclis, et deindehomines amandi. ullo modo sentiunlur: ideo hominibus demonstrat, ut
Sicut principes plurimi servis suis beneficia quaeli- eos a vitiis compesceiis in futnro salvos faciat: Unde '
bel parva concedunl condilione tali, Ut si in eis fide- ipse Dominus dicit: Ego quos atno, arguo el castiqo.
les exstilerint, obsequiumque promplum exhibue- IJinc et Salomon dicil: DisciplinamDominine abjicias,
rint, majoiaquandoque beneflcia sibi iribuantur : si nec deficiascttm ab eo argueris. Quem ehim diligit Do-
vero aliter fecerint, nec ipsa parva retinere permit- mhius, corripil, et quasi pater in filio cotnplacet sibi.
lantiir, ita et Deus omnipotens facit his quibus tem- Sicut non esl in potestale virgularum, quando vel
poralia concedit bona. Si enim in eisdem tempora- quantum cum eis unusquisque flagellettir; sed in ejus
libus bonis quae vel in possessionibus vel in po- qui easdem virgulas in manu tenet; ita non est in
lenlia ssrculari vel scienlia spirituali, seu etiam polestale diaboli vel quorumcunque pravorum alios
sanilate corporali tribuuntur, fldeles fuerint, paupe- persequentium, uteos juxta voluptaiem suam casli-
res cibo potuque reficientes, oppressos a persecuto- genl, sed in Dei permissione, qui omnia in rnanu
ribus sive a judicibus iniquis eruentes, errantes ad g continens, quos vult castigari permiltit: quosdam
viam jiistitiap,retrahentes, operibus variis et neces^ quidem ad probationem, quosdam vero ad corfeplio-
sariis semet occuparites. Si ergo hujiisniodi studia nem, quosdam autem ad damhationem. Diabolus
fideliler exercuerinl, relerna bona quae sunt maxima namqiie et omnes pravi, perquosalii flagellaniur,
recipient. Multi eiiaro lam pueri quam seniores re- flagellum vel virga Dei vocantur. Unde ipse dicit
iigiose vivenfes, in hac vila praegustant divinae relri- per Isaiam Prophetam : Vw Assur, virga furoris mei!
buiionis prsemia. Nam cum se ab illicitis conlinen- Quibus verbis et illud coiligitur, qnia cum hori ad eoS
les Deum timere et amare sluduerint, miraculis et qui flagellanttir, sed qui flagellaut, vre dicatur, ma-
virtulibus tanlis ab e.o sublimanlur, ut ccelo, terrae, joribus quandoque poenis subjiciuntur qui flagellaiit,
sed et omni crealurafe imperare videantur. De qui- quam qui flagellantiir. Ut Nabuchodohosor,Ahlioclitis,
bus Doroinus dicit: Omni habenli dabiluf. Habenli Herodes, pluresque alii, qui posiquam alios plagis Va-
scilicet timorem amoremque Dei, dabilur ut in 110- riis contriverint, ipsiduplici contritione contrili stint.
mineejuscuncta sibi subdantur. Moxquede reprobis Sicut in aestate opera plurima agi possunt, quae in
subjungit dicens : Ab eo qui non habet, et videtur lw hyeme nequeunt: ita et in juventuie, quae non in se-
bere, auferelur ab eo. Quasi diceret: Qui Deo soli re- neclute : et in hac vita, qtiae noii in futura. Unde
nuntial subdi, nec ea quae vere sunt, id est, gaudia Dominus dicit in Evangelio : Videte ne [uga vestra sit
ailerna consequetur : nec illa quae videntur aliquid hyemevei Sabbato. PCr hyeinem videlicet Significaris
esse, id esl, lemporalia bona habere permittitur. illud futuri judicii tempus, in quo nulia fructubsre
Sicut parvuli a cullellorum et gladiorum lactu poenitentiaefuga invenietur. Hujusmodi hyemem eva-
prohibentur, ne eos incaute tangentes vulnerentur: ii dere SalomOnquoque admoneti dicens : Memento
ila lascivi pueriiesque sensus probibendi suht tam a Greaioris tui in diebus juveniulis tuw, elC.
spiritualibus quam srecularibus curis, ne eas insi- Sicut pauper conscissis et varii coloris alque qua-
pienier tractanies, et se et commissos spiritualiier lilalis panniculis indutus incedit; ita et humanum
vulneralos perpetuae morli (radanl, Unde scriplum genus per primi hOroinis culpam a paradisi palria
est: Vw civitaii cujus rex juvenis est. Quasi dicere- expulsum, et in hujus mundi exsilio projecttim, mi-
tur : Vae illis horainibus quornm rector lascivus vel seria varia quasi panniculis diversae qtialitatis indui-
negligens et irreligiosus est: quia, atlestante sacra ' lur, sicque quasi mendieus pro prseseniis vitre sus-
Scripiura, regnanlibus impiis ruina erit hominum. lentalione in varia divertitiir.Hanc paupertatem Psal-
Buina qtiippe magna dicenda est, cum subjeclorum misla conspexerat, cum dixiliCtto anikipehtnosmise-
mullitudo in eadera vilia corruit, quae rectorem rkordiw tum,Domine, quia pauperes facli suthusnimis.
agere cernit. Sicut servus pro aliqua iransgressione praecipua a
Sicut sapientes discipuli auriflcum vel aliorum domiiio suo in uno pede truncatiis, nil operis poslea
artiflcum opus suum, licet sit praecipuum, coram gressu sano agere valel; ita ouilie genus luuria-
magisiris laudare non appettint, sed eorum magi- num per primi hominis praevaricationem a suae con-
sterio quae iaudanda sunt relinquunt: sic etiam om- ditionis dignitale dejeclum, etinstaftruncaticorporis
nes Cbristi discipuli Iaudem nullius praeler ejus ex- debiliiatum, in onrni opere suo clatidical, nec quid-
quirere debent. Unde Dominus noster discipulis suis quam boni sine grati* divihae ductu agerc potest.
referens, qualifer Scribre et Pharisaei bona quaeque Sicut in via publica el frequentaia quae piures lu-
palam agerent, ut ab omnibus laudarentur : adjecit "_, tulentas et periculosas habet foveas, tfanseUnies
dicens, Amendico vobis, receperunl mercedemsuarri. facile efflciuntur sordidi; ita et qui ift saecularium
Quibus verbis intimalur, quia si ab hominibus pro curarum ctimmuni via gradiuntur, crimiiiibus variis
benefaclis laudari appelimus, nihil mercedis a Deo fosdaniur. Unde sanctUs Gregorius dicit: Sunt ple-
accipiemus. raque negotia qtiaesine peccatis exhibefi aut vix aut
Sicut pictor coloribus variis utitur, quaudo pictu- nuliatenus possuni, Hrec itaqne plitriirii ita esse ira-
ram elegantem pingere niiilur: ita et Deus omnipo- ctantcs aique probantes, negotia srecularia relinque-
tens speciem mundanam et humanam innumerabili banl, et ad monasteriay ubi animOliberiori Deo ser-
ornatu, oplimaequequalitatis coloribus pinxit. Uride virent, confugiebani.
scriptum est: Vidit Deus cuncta qumfecil, et[erant Sicut quilibet intirmi corpore medicinam camalem
valde bona, Non enim ferrum ideo est malum, quia quaerunt et expetunt undique, ila et infifmi roetiie
mullo preliosius constat aurum ; sed quia utrumque spiritualem raedicum, id esl, omriipoieritem Detilti
erit necessarium , ideo utrumque bonum. Omnia debenl omnimodo quaerere, petenteS ab eo sahctl
qiiippe pariier necessaria, pariter existunt et bona. Spirilus gratiam, per fjuam irientis acies illumiha-
SicutJcolor albtis nonnisi per colorem sibi conlra- tur, per qiiam tolius borii operis facultas simtil et
rium declaralur, sic omne bonum nonnisi per mali voluntas adrpinistraltir. In qtia nimirum peliiione
oppositionem saiis agnoscilur. Quanium enim bonum tanlo frequentiores et constantioreS esse debent,
sit luraen, oslendunt lenebrae : simililer quantum quanto majori spiritus inflrmitale se gravaios sen-
bonum sit sanitas, ostendit inflrmitas. Nam si nulla tiuni, altendeiites rftuiieris Chananerfi, alibfumque
esset infirmitas, pro nihilo computaretur sanilas. muUoriiiii,deouibusin sacraScripturaJegitur, fidem".
 1119 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 1120
sed et jugiter animo replicantes illud maximum im- A ct ille bomo agit qni, per diaboli suggesiionem in
porlunre precis argumentum , quod Dominus disci- aliquod capilale crimen seu in quamlibet negligen-
puiis suis referens dixit: Quis «eslrum habebit ami- liam incidens, nil ulterius curat qualilcr ex liujiis-
cum? etc, usque, Si ergo vos, cttmsilis mali, noslis niodi casu per poenitemiam emeiidaiionemque re-
bona data dare filiis vesiris, quanto magis Pater vester surgat. Unde Psalmista precatur, dicens : Eripe me
de cozlodabil spiritum bonumpelentibusse ? de lulo, ttt non infigar. Qui iterum preces suas super
Sicut in mari vel in quolibet spqnore procelloso hac re facias a Domino exaudilas esse referens , et'
navigantes nullam sibi securitalem promillunt, prius- quasi alios lapsos ad easdem preces faciendas pro-
quam ad littus perveniant; ita omnes in hujus vocans dicit: Exaudivitpreces meas, et eduxit me de
mundi tempestaie periculosissima pro Christi amore lacu miserimet de luto fmcis.
'decertantes, nullam securitaiis fldhciam habere de- Sicut agricola siercus spurcissimum deferens in
bent, antequam corporeo ergasiulo exuli aeternre agrum, eo utilur ad mulliplicandresegetis bonnm,
quietis liltns attingant. Umie Salomon dicit: Beatus ita et Deus omnipotens non dedignatur dc sordidis
homo qui semper esl pavidus. Hinc iterum Scriptura et malis aclibus nostris quaelibet bona operari, quae
dicit: In omnibusoperibus tuis memofare novissima tanto minus nobis deputanda sunt, quanlo minor
iua, et in wlernvmnon peccabis. erit intenlio nostra ad illa pro limore vel amore Dei
Sicui fidelisquilibet sedens ad mensam non prius de perpetranda. Hoc autem credendum esl ideo dispo-
escis apposiiis quidquam gustare solet,quam benedi- sitione divina agi, ne quis, ex merilis propriis pras-
caniur; itaetDominus nosler, ciijus esl cibus omnium sumens, sludeat in se.gloriari, sed in Domino, sicut
lidelium salus.de nullo aliquidguslare decemit, prins- JJ scriptum es*t: Qui glorialur, in Dominoglorielur.
quam bapiismatis sanctificatione benediclus fuerit. Sicut sculplurse infliciaequalitas in sigillo nonnisi
Iiem sicul raos esi, ut cames nonnisi coctae vel per cerae irripressionem satis agnosci valet, ila et
assaecomedantur, ita et Deus omnipotens nisi omnia invisibiiium ccelestiuroque rerum secrela conspici
cruda, hoc estvitiosa, in nobis fuerint igne sancti Spi- nequeunt, nisi per impressa visibilium exempla.
ritus excocta, nequaquam nos in escam suam eligit. Unde Dorainns noster de ccelestis regni mysteriis
Sicut dominus vel magister qnilibet cum sibimet loquens, saepiusaddidit aliquam praesenlis vilaesi-
subdili deliquerint, prout vult, aut districte vei cle- militudinem, perhanc, scilicet, incogniia faciens
menier in eos emendat, seu prorsus dinaiilit: ita et nota, ut: Simile esl regnum cwiorum Itomini patri-
Dcus omnipotens in peccatores qualemcunque vult familias, multaque his similia.v
vindictamexercet. Vernmlamen in hoc dissimiliter fla- Sicut lenera parvaque virgnlta ad quaelibet neces-
gellat, quia volunlas ejus semper est justa: nostra vero saria magis flecli queunt quam magnae et anliquae
saepissimeaut in iram seu graliam injuslam declinalur. arbores, ila et homines in pueriiia vel juventute po-
Sicut is qui jugiler veretur seab hosiibus circuni- sili facilius converti possunt ad debilam Chrislianre
dari, in omni loco gladium habens secum, caute se religionis disciplinam, quam in senectute , quia se-
observat: ila et ille qui jugiter a desideriis carnali- nectus impatiens est ad quaevisinusitala flecti. Unde
bus per insidias diaboli fatigalur, semper debet se scripium est : Qum non congregasin juvenlule, quo-
praemunire armisspiritualibus, id esi, vigiliis, oralio- modoea habere poteris in seneclute?
nibus, jejuniis, sacra leclione caeterisque virtutibus. Sicut in raari havigantes tam procul a littore pos-
Unde Apnstolus admonet nos dicens : Induile vos ar- „ sunt meare, ut illud non videant, ita hi qni saecu-
maluram Dei, ut possitis slare adversus insidias diaboli. '"" laribus curis vel carnalibus desideriis deserviunt,
Sicut granum seminis in terra projectum nullum in laniam negligentiaeprofunditatem venire possunt,
profert fructum, nisi prius moriatur ita; et homo nul- ut nec judicii divini recolant, nec aliquam perpetuae
losspiriuiales fructus proferre valet, nisi prius vitiis poenaevindictam credant. Unde scriptum est: Impius
et concupisceiuiis carnalibus moriatur. Unde Aposto- cum venerit in profundum peccalorum, contemnit,
lus admonet nos dicens : Mortificale membra vesira Sicut leo et lupus visibiliter insidiantur anima-
qum sunt super lerram, id est, fornicaiionem, im- lium gregibus , ila et diabolus, qurerens jugiter
mundiiiara, libidinem. Quibusdam vero dixit :Morlui quem devoret et ad perdiiionem trahat, invisibiliter
eslis, et vila veslra abscondilaett cum Christo in Deo. insidiatur cunctis fidelibus. Uude scripium est : So-
Sicut naulae, cum remigantes laborant, roanus cum brii estoteet vigilatc, quia adversariusvesler diabolus
remis prius sursum levant, et deinde iu aquam mit- lanquam leo rugiens circuit, qumrensquem devoret.
tunt; ita omnes fideles priusquam terrenum aliquod Sicut regina Saba audiens ex fama sapientiam
opus faciant, gratiae supernae debent secommittere. Saloroonis, venil ad eum, et, aliquandiu apud illum
Remos enim in allum levare , et deinde in aquam manens , raulto niajoris sapientire gloriam ibi vidit
mitlere, significat spirilualia et superna prius esse quam audrtu famae antea percepisset; sic et anima
qurerenda, et post haeccurre terrenae opus providen- qureque fidelis, cum erroneos affectus corrigere in-
duni. Unde Dominus in Evangelio dicit : Qumrile cipiens, tota virlule confugerii ad verum Salomonem,
primum regnum Dei, el jusiiliam ejus, et hmc omnia id esl Christum, multo majorem sapientiam etgra-
adjicienlur vobis. liam ibi sentiet quam ullis scriplorum vel dictorura
Sicul frigus iramensum omnes terrae fructus cor- D indiciis de eo audierit.
rumpit, ita malitia et infidelitas humana omnera di- Sicut nemo construere sibi potest habitaculum ,
vinaepieiatis agiiilionem, de qua spirituales fructus nisi prius habeat locum aliquem ad conslruendum ,
oriunlur, claudit. Unde de Domino nostro legilur in ita nemo aliquid boni facere valel, nisi priusvolun-
Evangelio quia non poierat ullas virlutes facere tatem bonam obiinuerit. Unde jugiier orandum est
propler incredulilatem quorumdam. Hinc alibi scri- et dicendum : Cor mundumcrea in me, Deus, et spi-
ptum est : In malevotam animam non inlroibit ta- rilum recium innovainvisceribus meis. El, 0 Domine,
pientia, nec habilabilin corpore subdit» peccatis. . da mihi velle bonum, vires ad perficiendum.
Sicut bestia capta in reti implicatur ne effugere Sicul pisces nunquam sponte sua , sed piscaioris
possil, ita et liomo divitiis et voluptalibus viiacprae- soluminodo arie aljqua decepti, ab aquis capti ira-
sentis captus, aut vix aut nullalenus exinde effugit. huntur , ila etiam omnes ad vitam aelernam prae-
Ideo auiem vix fugit, quia nonnisi cura raagno labore desiinati, a raundanis fluclibus sola Dei gratia quasi
voluplates solitas vincit. Unde Dominus dicit: ite- quodam rete capti liberantur. ln hujusmodieninirete
gnum cmlorumvim patitur, el violenli rapiunl illud. tiullus sponte sua ingredilur, sed aliqua divinrepie-
Maxime namque viol.enti simt, qui innumerabiles laiis dispensaiione nunc quidem per prospera, inter-
diaboli insidias lam in adversis quam prosperis rebus duin vero per adversa vocatus, illuc trahitur. Unde
positas perrumpere ei evadere possunt. Dominusnoster in Evangelio dicit : Nemo polest ve-
Sicul animal quoddam, in lacum vel lutum ex in- nire ad me, nist Pater meus,qui mtsit me, iraxeril eunt.
curia cadens, nullatenus exinde progredi uititur, iia Sicut imraensilas et profttnditas maris ncquit
 1121 1N PSALMUMLII COMMENTARIUS. 1132
exhauriri ac perscrutari, ita judicia divina nequeunt A festa sua judicia sapienler et juste disponit, eamdcm
prorsus investigari.Unde Psalmisla dicit -.Judiciatua, quoque jusliliam i» secrelis judiciis exercere cre-
Domine,abyssusmulta. Hinc et Paulus apostolus di- ditur, ila et Deus omnipotens per manifesiam judi-
cit: 0 altiludodivitiarumsapienlimet scienliwDeV.eie. ciorum suorum aequitatem cuiicta quae occulte ju-
Sicui in tempore belli multo majori militum nu- dicat, justissime judicare credendus est.
mero quam in pace opus est ad resistendum hosti- Sicut meiius dulcedo nescitur, nisi aliquid guste-
bus, ita amplioribus virtutum sfudiis ceriandum est, tur; ita inaestimabilis divinre pietatis suavitas sciri
quando velgeneraliter Ecclesia sancla nequitiis spi- vel credi nequit, nisi per experimenlum aliquod
ritualibus plus fatigatur, vel specialiter quispiam gustelur. Unde Psalmista dicit: Guslaleet videle,
acrioribus vitiorum incentivis impugnalur. quoniam suavis esl Dominus.
Sicut per stillicidia fectorum pravissiraa (ecta nisi Sicut vas quodlibet plenum nequaquam aliud
reficiantur, paulatim prorsus dilabuntur, ita animae quid capere valel, nisi prius emittatur quod in se
negligenli evenit. In primis enim velul minula quae- babebat, ita aniraa viliis plena, nisi per coufessio-
dam stillicidia negligenliaeea corrumpunt, deinde nem et poanilentiameadem ejecerit vitia, nullatenus
rnagisacmagis moribus per incuriam dilapsis imbres in eara intrabit sancli Spirilus gratia.
iargissimi vitiorum influunt. Unde scripium est : Sicut in solis radio per fenesiram immisso innu-
Qui modica spernil, paulalim decidet. merabiles atomi videntur, qui aliter videri ne-
Sicut granuro quodlibet varia trilura excnlilur queunl, iia et homo Dei gratia illustratusjinnume-
a palcis, ita et lidelis aniraa, quaeinira corpus velut rabilia in se peccata agnoscit, quae anlea Iatebant.
granum intra paleas conlegitur , variis iribulationi- JJ Nam licet a capitalibus se abslineat, quod etiani
bus a paleis vitiorum est excutienda. Unde scri- fldelibus cunclis anuitendum est, minutis tamen
pium est: Per mullat iribulalionesoportetnosintrare innumerabilibus carere nequit. Unde scriptum est:
in regnumDei. ln multis offendimusemnes.
Sicut lutum in manu figuliest, ut faciatinde quale Sicut esca juxta qualitatem infirmorum praepa-
vas voluerit, sic et omnes homines in manu Dei randa est, ita et consuetudinesfidelium tanta discre-
suni. Quemcunquevult eligit adgratiam, quem vult lione statuendaesunt, ut nullatenus hi qui inter eos
diraitlit ad iram. Unde ipse dicit ad Moyseu: Misere- infirinitate spirituali detinentur, vel propter lenila-
bor cui voluero,etclemensero in quem mihi placuerit. tem torpescant, vel propter ausleritatem deficiant,
Sieiit in capile constant oculi omnium, ila eliam Superbis enim et negligentibus opus est austerilate,
in Christo, qui est caput corporis Ecclesiae, con- pusillanimisvefo et simplicibus lenitate.
sistere debet omnis intenlio fidelium. Unde Salomon Sicut plurirai cibi hihil prosunt absque sale, ita
dicit : Sapientis oculi in capiie ejus. Quasi diceret : omnes virtutes absque charitate. Unde Apostolus
Fidelis cujuslibetinlenliodebelessein capite suo , id dicit: Si Iradideroin cibospauperumomnesfacuttales
est, in Chrisio. Talibus igiiur similitudinibusunus- meas, et si iradidero corpus meumut ardeat, charita-
quisque intelligens ac requirens Deum , ita poiest lem autetn twn habuero, nihil mihi prodest.
inslrui, ut cum in terris sil corpore, cceleslia con- Sicut corpus corporali ciho, ita spiritus spirituali
templelur spirilu el mente, ut auiem ad boc facilius reficiendus est, idest, jejuniis.vigiiiis, virluiibusque
instruatur , libet adhuc aliquas similitudines sen- caeteris. Unde Dominus noster in Evangelio dicit:
tenliaebrevioris,quam superius prolatas addere, quia o Non in solo pane vivit homo, sed in omniverbo quod
et hoc ipse aediiicandiordo cxigit, ut in altitudine procedil de ore Dei.
minores quam in imo lapides ponantur. Sicut raulier, cum parit, tristitiam habet, postea
Sicutinmuro aedificandoet parvi et raagni lapides vero de prole nata gaudet, ila omnes pro aeterna
ponuntur, ila in sanctaeEcclesiaiaedificiuratam mino- felicitate oblinenda laboranles, in hac vita contris-
ris quammajorismerili hominesa Dominocolliguntur. tanlur et gemunt, postmodum vero seraper gaude-
Sicut scala duobus quidem lignis in longum, plu- bunl. Unde Dominusdicit: Beali qui lugent, quoniam
ribus vero iu iransversum compacta scanditur in ipsi consolabunlur.
altum, ita gemina dilectione Dei et proximi, in Sicut gallina congregat pullos suos sub alas, ut
quam caeteraevirlutes inserendre suiii, ascendere eos protegal, ita Deigratia omnes ad se confugienles
possumus in ccelum. operit et prolegit. Unde Psalmista Deo supplicans
Sicut splendor solis omnem ad lucis suae radios dicit : Sub umbra alarum luarum , Domine, protege
venientein non repellit, sed illustrat, ita et Salvator nos a facie impiorum.
noster omnes ad se venientes clernenter suscipit, Sicut paTmesnon potest ferre fructum, nisi man-
dicens : Verittead me, omnesqui laboratis el oneraii serit in vile, sic et nos nulluni boni operis fructmn
estis, et egoreficiamvos. ferre possumus, nisi maneamusin Cliristo.
Sicut equi absque rectore currentes, in praacipitia Sicut tignum quod plantatum est secus decursus
ruunt, ita etcorporales sensus sine ratione et imperio aquarum, dabil frucium in lempore suo, sic beatus
animrein suum feruntur interitum, Untle Psalmista vir qui in lege Dominimedilatur die ac nocle varios
adinonet nos diceus: Noliie fieri sicul equusel mulus. _ profert fructus anirare.
Item sicut equi freno constringuntur, ne juxta vo- " Sicut cervus desideralad fontesaquarum , ita de-
luntatis siire impelum praecipilesdiscurrant, ita ho- siderare debel anima fldelis pervenire ad Deum.
miues plurimi flagello Dei refrenautur, ne stultiliae Sicut fluit cera a facie ignis, tk pereuntpeccaloret
et maliiiresuaevota implere possint. Unde Psalmista a facie Dei.
Deura inrocat dicens : ln camo el freno maxilias eo- Sicut in uno corpore multa membra habemus ,
rum consiringe. omnia autem niembra non eumdem aclum habent,
Sicut luuaris splendor in comparalione solaris ita et nos unutn corpus sumus in Chrislo, singuli
nihil erit, sic omnis Ecclesiaesanctilas divinaesan- aulem aller allerius membra. „
cliiali comparata, evauescit. Unde Dominusdicit : Sicnt abscondere non potest homo ignem in sinu
Nemobonusnisi solus Deus. Quasi diceret : Conver- suo, ut vesiimenta ejus non ardeant, aut arobulare
liminiad Deum in loto corde veslro, ul probare pos- super prunas, ut non comburaiuur plantaeejus, sic
eitis quani pius sil omnibus ad se conversis. qui ingreditur ad mulierem proximi sui, non est
Sicut raelli plurimoparum absinthii injectum ve- mundus, cum tetigerit eam.
locem amariiudinem tradit, mellis vcro eliamsi du- Sicul igiie probalur argentum et aurum in camino,
plum injicialur absintbio , non poterit obtineri ejus iia corda hominum probat Deus.
dulcedo, iia parva nialiliae sciiililla multuin poltuit Sicut favusdulcissimus est gutluri, sic doctrina
bonum. Unde scriptum' est : Qui in uno offendit, sapientiaeliis qui amanteam.
mulla bonaperdil. Sicut aqua exsiinguil ignera, ita elecmosyna ex-
Sicut rector quilibel sapiens, per hoc quod niani- stinguit peccatum.
 1123 BED.E VENERABILISOPP, PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 1124
Sicut canis revertitur ad vomitum suum, sic im-. A lassescit in itinere, ila et impatiens in congregatione
prudens iterat siuliitiam suam. posiius infirmus est ad omnia qnrepro Christi nomi-
Sicut qui mel mullum comedit, non est ei bonum, ne, vel pro fratriim amore debel sufferre, contem-
sic qui scrutator est majestatis, opprimilur gloria. nens qupd Apostolusdicit: .4/(erqllerius oneraporlale.
Sicut tirbs patens et absque mtirorum ambitu, ita Sicnl in lempore tenipestatis horrendoe,quaernn-
vir qni non potest infoquendocohibere spiritumsuum. tur umliracula arborum vel domorum : ita in tem-
Sicut opus est flagellum equo, sic virga dorso im- pore tribulationis et tentatipnis quaerenda sunt prre-
prudentium. sidia divinaegratirc et spiritualiuin virorum.
Sicut deflcientibus lignis exstinguitur- ignis, ita Sicut venena moniiera npn nianifeste, sed clara
susurrone sublraclo jurgia conqujescunt. sub aliqua specie bona dantur : sic vilia plurirna sub
Sicut in aquis resplendenl yuitus respicientium , specie yirlulutn se occultant, ut aliquos decipiant.
sic corda hominum manifesta sunt prudentibus. Sicut sus in volutabro coenulentojacens fcedatur :
Sicul pisces capiuntur hamo, e' sjcul aves com- ita et ille qui adulteriis aliisque fornicationum im-
preheudtiiilur laqueo, sic capiunlur homines peryersi mundiiiis implicatur.
malitia sua. Sicut corpus mortuum est sine anima, ita aniraa
Sicut ignoras qur» sit via spirilibus , et qua ra- mortua est siiie Deo,-
lione compiiJganlurroembra in venlre praegnantium, Ut autem ad unam similitudinem plurima colli-
sic nescis opera Dei, qui fabricalor est omtiium. gain, sicut is qui litterarum noliliam habet, cum eas
Sicut fiimus a ventp dispergilur , ita spps impii viderit airt audi.erit, mpx quid signilicent intelligil :
evanescil. JJ ita uhtisquisque ititelligensaul reqtjjrens Deura, cum
Sicut junienla domesiica possessoribus suis onini- creaturam quanilibet cernit, aut ejus rile Iractando
modo stint snbjecta, ita el nos Deo sutyecfi esse de- meminit, stati.inin ea quasi lege.nsaliquam spirilalis
bemus. Unde Psalmista dicit: Ul jumeiitum factus viire inTeliigenliaracapit. Sicuf, verbi gratia, cura
sum apud te, imnienstiiii solis splendorem inspexerit, vel ejus
Sicut terra arida nullum reddit fructuin, ita cor . memirierit, mbx exinde divinre immensitatem prae-
bominis in inalitia o.brluratuninil bpni caperq valet. senliae corijicil, scjehs pro certo, quia si crealura
Sicut gravius periculiim est in muitis dilTun.dipe- vini taiilam splendoris habet, Creator merito cre-
stejn, quara unum pestilenJia eonsumi, jta gravius dendus est mulio majorem ljcet inyisibilem habere.
peccatsm est muilps subditos pasioris unjus vilio Eo.dem modo cum fejiciiur pane corporali et de-
corrumpi, quam ipsum solum in injuslitia sua niori. fectiyo, mox conjiciens, quia majorem refectionem
. Sicut vipera a filijs suis in utero positis lacerala prrjeberequeat spiriujaiis et aetefnus panis; id est
periinitur, ifa cogitationes nialae , si inira nos enu- Christus, qui dixit: Ego sum panis vivus; discit in
tritae usqne ad effeeiujn p.eccajiperyeiiiunt, animam eum credere, seque illi commiitere. Eodem modo
nostram lacerantes occidunt. cum attenderit simplicitatem ve.l purilaiem pueri,
Sicul stnltum esi, si crcetisalicni ducafum promit- qni pro eo quod caejeris purior esl, puer dicitur :
lal, ila jrrationabile est, si indoctus aliquis ignolam staiim tractans quomodo exinde aedilicetur, juxla
regimjnis curam suscipiat. Unde Dominus dicil: Si iliud, Nisi coifversifueritis, el efficiaminisiculparvuli,
cwcus cwcp ducaium prmbeat,ambohi fpveqmcadunl, nqn htlrabitis in regnum cwlorum, optat sibimet a
Sicul caecusgradiens facile offendit, ita jmperitus ("„ Deo prajsiari aliquam huj'usmodi viruitem. Simililer
facile in erroris foveam incidil. eum rerum plurimarum quae in hoc mundo possi-
Sicut per procellpsas aequorisundas nonnisi multo dentur, puichritudinem aspexerit vel roeminerit,
labore reraiganies iransire possunt, iia saeculariura statim traclai, quia si transiloria tam pulchra a Deo
discrimina curarum nemo pqtest evadere, nisi ciini sunt condila, longe pulchriora sunl aeterna, quaein
maxima circumspeclione. coelesti regno eleetis suis praeparaviigatidia. Ideoque
Sicut fumus nunquahi nisi ex ignis vapore li.t, iia ex liis inciialtis pinninrodo conaliir, ut ad ea per-
nulla tempesias, vel pestilenlia , seu fanres, aul alia tiugere raereatur. Slroiliier cum dulcem chordarum
plaga.conlingit, nisi ex meritjs aliquibus hiunanae seu organorum canliieiiam audie.rit seu meminerit,
pravitaiis. statira exiride conjiclt, quia si niomentanea prae-
Item sicut igne exstincio fumu.sdeficit, ila fomite senlis vitre cantilena tantae dulcedinis consislii,
vitioruni, ides.l, desiderio, peccaodi per poeniientjfe multo niajor credenda est perpetua ccelestisbartno-
lacrymas emendationisque studium sedalo, plagaeces- niae dnlcedo, juxla illud : Quwoculus non vidit, nec
sabunt. Unde scriptum est : Cum placuerinl Domino auris audivit, etc, Ideorjue compiinetusexinde sre-
viwhgtninis,iithnkjquoqneejus converlenlurad pacetn, pius optat illuc pervenire. Cum vero debiles, ege-
Sicut nudatus p.ublicein hoc sreculo confuiidifur, nos et in utroque homiue pauperes aspejcerit seu
ilaelquinullo viriutumveiainineiiifuluro legiiur,co- meminerit, staiim quasi ex lectione sacra conipun-
rara angelis omnibusqueeleciis confusionempatielur. ctus tractat quanias grales Deo agere debeat, pro eo
Sicul aedificiicujuslibet fundamentum in imo po» quod se plurimis forsitan sceleribus deditum, a mi-
nitur, et postea sediflcium omne in altum erigilur, D seriis taniis cruciari non permisil, Pptest et aliter
ita omnis homo ex infima rnaieria procrea.lus, et aediflcari,qui aliquo modo miseros in liac vita in-
quasi in fuiidameiiloIuteo forroalus, cuin ad intel- tuelur seu reco.rdatur.,Tracjans .nainque, quia si 111 i
ligibilem 'etatem venerjt, raox debet erigi in ajtura, qui jn h,ac yita debii.es yel jnopes sunt, taniam pa-r
id est, ad spirilualis vitaestudium. tiunfur iniseriani, uiulto majori miseria cruciabun-
Sicut ex variis floribus coliigunlur mella, ila ex tur, qui in futura miseri pauperesque, id est virtuti-
variis homtnibus virlus quadibet est colligenda. De bus vacui inveniunlur, omnimodo conatur ne ad
hujusmodi collectione scr.iptum.est: Sapienliam omr aetcriiremiseriaecruciatum rapialur. Cum aulera tra-
nium anliquorum exquirit sapicns. ' ctaverit justura esse ut pareiitibus, dominis et ma-
Sicul equi .cujuslibet cursus probatur in loco spa- gistris terrenis a filiis, servis et discipulis exhibenda
tioso., sic hominis volunias in arbiirio dalo, et in sit obedicntia servitusque devola ; mox qilasi Jegeos
rebus concessis. lbi enim quilibet tanto longius ante in Iiis discit, quia Doioinodoiniiioruni,patri omiiium,
aliuiii currjt, quanlo tnelius lacit. Unde Apostolus magistroque coelesti, raullo magis oblemperaiidum
admonet nos, dicens : Sic currile ul comprehendaiis. est et servienduni. Hoc igitur modo iegere novit
Subiritellige praemiavitaeccelestis. omiiis iiilelligens et requirens Deum : quia quanto
Sicut fistula absque inspirante nullum reddit so- amplius illuiu inleTligit et requirit, lanto nrdentius
num : ila et cor hominis absque iiispiratione divina in ejus agnitionem sitit. Unde Ut, ut iu quaelibetele-
nullum recipit bonum. Unde Dominus nosler in menta visus vel auditus, seu etiam memoria ejus
Evangeiio-dicit : Sine menihil polestis facere. rapitur, ibi conlinuo quasi legens aliquid de spir.i-
Siculequusinulilisad oneraqurjelibetportandajCitoi tualibus medifeiur. Nam turtures seu columbas aut
 1125 1N PSALMUMLU COMMENTARIUS. H2«
serpentes attendens, mox traclal qualiter per epsi JA cadat, quos vult el inspiralione sua et doctrinis va-
adificetur, eorum videlicel haturam imitando ini riis, necoon aliqua iiifirrailatis seu flagelli causa
castiiate, simplicitate necnon prudenlia. Turtur enimi convertens adse irahit.
caslitatem, columba simplicitatem, serpenles priirr Ecce, fralres charissimi, prout poliii, aiixilimilo
denliam naiuraliter observant. Attendens etiam vi- Deo, sedificiumspirituale construxi in altura per in-
gilem canum quorumdam cuslodiam, raox in hiss> strumenta simililudinura, ul per eas aliqtio modo
sludet legere, quod pastores et rectores Ecclesiae explanarem qualiter Deus a nobis requirendus et
eamdem cuslodiam debent spiritualiier agere, vigi- inteliigendus sit. Nunc vero cum tempus esse vide-
lando et lalrando contra diabolicas atque humanas5 tur, ut lecmm superaedificeiur,libet ex ejusdem ge-
pravitates, ne quem de commissis rapiant vel disper- neris lapide, quero in fundamento posui, et lecium
, gant. Item cum gradus in quolibet aedificip faclos,, cpndere. Genus aulem lapidis in fundamenio colKir
seu ceram aut lapides inspexerit vei meminerit,, cati, quaedam fuit similitudo aptissima sanctre Tri-
mox traciat qualiter in, eis aedificetur; in gradibusi niiaii. Quamobrem nt in eodem, in quo coepi, rcdi-
quidem, ut discat, quia sicut ad superiores nonnisii ficare possim, aedificiumconsummare, cupio proferre
ab inferioribus pervenilur, ita ad virtules majores; si.railitudesaliquas sanctre Trinitati congruas, qtiibus
nemo pervenire possit, nisi in minoribus observandisi iliud explanare nitor, quod omnes sanciae Triniiatis
sludiosus exstiterit, juxla illam Domini noslri sen- personse sint a nobis invocandre, sed specialiler
tenliam, Qui infidelis est in minimo, et in majori in- sancti Spirilus : non quod hanc quae lertia in sancta
fidetis est. In cera autem, ul juxla ipsius mobililaiemL Trinitate persona est, majorem vel priorem credere
ex calore patrandam ad bona qiiseqttediscenda sanctii gj debeamus, sed quod efficientia ejus non solum ad
Spiritus igne mollilus, mobilis fiat et humilis : se- sui, sed Patris, el Fjlii agniiiohem iiisiruamiir. Quod
cundum quod scriptum esl : Discile benefacere,qttm- videlicel hoc modo colligimus. Quia igitur aliud est
rile judicium, el humiliamini sub potenti manu Dei. soiummodo subsisiere, aliud vero yivificari in ani-
In lapidibus vero, ut conlra quaelibetmala sit durus; mal raiionale, quod inteliigere possil lotius subslan-
et slabilis, necnon caulus : jtixta Aposloli senien- tiaecreatorem, nos qui jam subsistimus per Palris et
liam, Stabiles estole et immobiles,el nolite omni spi- Filii efficientiam (omnia enim per ipsa facia sunl)
iT(»tcredere. maxune dehinc- indigemus, ut agnoscamusj unde
. In his ergo qure jam diximus et aliis innumerabi- subsistamus, quanlumque caeteris creaiuris excel-
libus, unusquisque intelligens aut requirens Denm, lentiores simus, et quas divinaepietati pro hoc gra^
quasi legens discit quid credere vel cogiiare de DeoI tias agere debeanms. Hoc auteiii ad Spiritus sancli
debeai, quodque omniuin naiura elementorum, utl efflcientiam perliriel, quia per ipsura ad totius boni-
esl illud quod de sole, aqua, lapide, cera, turture, tatis agnilionem amorenique accendimur, licet et Pa-
columba, serpentibus caeterisquecrealuris; et qnodI tris, el Filii, et Spiritus sancti, operatio individua
insirumentum ralionabile, ut est itlud quod de rcdi- sil in omnibus. Sed quia hsecsunt obscura, op.usest
ficandi modis, gradibus etconsona cbordarum orga- ul similitudine explanemus aliqua. Sicut ergo in
noruinque cantilena. Insiilulio quoque moralis, utt accensa candela trium elenientorum, id est, siuppae,
est illud quod de obedienlia parentibtis, dominisj cerae et lucis individua operaiio cst, oroniaqne si-
ac magistris exhibenda dixiinus; tum etiam flagella! mul operanlur, sed lamen ad lucis flamniam aliquid
quaequehominem ad Creatoris sui subjeciionem at-. C< „* specialius pertinet illuminalio eorum, qui prope com
que venerationem admoneant. Unde illi tres pueri in, morantur : nam in tenebris constiuiti nec ea unde
camino ignis quondam inclusi, omnia ad laudem, ipsa lux procedit, cernere valent sine iuee, effectu
Dei exhonantes, dieunl: Benedicite, omniaopera Do- vero lucis omnia videnl; sic et sanctre Trinitatis
mini, Domino,laudateel superexallaleeum in swcula. operaiio licet sit individua, larnen ad Spiriius sancti
Ex quacunque enim creaiura homo ad laudem Deii personam, quaeper lucem signiticatur, aliquid.specia-
inciiatur, quodam loquendi genere Detini betiedicit, liter pertinet inspiraiio divina, per quam inslruimur
quia laudantes efflcit. Cum igitur satis dicium siti non soium ad agnoscenda ejusdera Spiritus sancti
qualiter in rebus visibilibus legere possitis, legile, dona, sed etiam ad totius Trinitaiis mysteria, sicut
precor, in eis tanta cura coram Domino nostro ma-'. et Doiniiiiisnosler promisit dicens : Paraclem Spi-
gislro omnium, quanla et vos velletis in praesentiaL rilus sanclus, quem miiiet Paler in nontine meo, itie
vesiri legere illos, qnos in onuii sapientia sciretis aL vosdocebit omnia. Cum dicit omnia, excepit nulla
vobis insiructos. Nisi enim sapienter coram vobis; quibus edocendi sumus bona. Neclaincn credendum,
legerent, dura flagella caperenl. Eadem quoque cre- quod sine Patris et Filii cooperaiione eadem fiat
diie vobis futura, nisi legeritis coram eo iiilentione, doctrina, sicul nec lux cahdelre sine sluppae elcerae
pura, qui vobis et vitam dedit, et omnimodo instruxit. agitur cooperalione. Potest et in caudela, quae non
Quia vero ad sedificiiper siroilitudines construendi seraper, sed stasutis horis lucere solet, significari
finem jam lendimus, libet ut juxta morem quorum- quod Spiritus sancti lux non semper in cordibus
dam qui sibi speeulandi fornices in aedibusaltis cou- fidelium permanct, sed juxlaprofectumvelqualiiaiein
struum, ut exinde longe lateque speculari possiot, singulorum orania disponens, nuuc eos quasi incen-
nos quoque aliquid simile hic studeamus, dicentes D I dens illuiuinai, iiinic vero quasi idem lumen exstin-
scilicet qualiier Deus prospiciat super lilios bonii- guens ad tenipus deserit : ut. per hoc probati di-
nuin. Sit ergo aedificiihujus specnla conlempiationis, scant, quia nihii in se, oiuiiia aulem in Deo valeani.
divinae similitudo, ex qua et iiberum arbitrium a! Unde cst quod legiiur sanctis propbetis interdum de-
Deq datum, et quod idem arbitrium sine Dei gratia, fuisse spiritus prophetire. Sed quanta dilferentia est
liihil boninapiat, aliquatenus speculari potest. Sicut inter accensae et non accensae candelffi utilitatein,
enira aliquis pruepotens,in excelso manens aedificio, tanta etiam est inler ejus qui Spiriui sancto jam
omnia quaein ejusdem redificiiCircuitu geruntur, de-. illuroinalus est, et ejus qui nondum iiluniinatus
super aspicit, nulli intuiiu suo necessitatem agendi[ est, qualitatem. Et sicut candela accensa iion solum
tjtirclibetinferens, sed tanlunimodo aciem ad cuncta sibi, sed etiam oinnibus accedentibus lucem praestat,
ibi gesta diiigenler apponens : ita et Deus oinnipo- sic et ilie qui a Spiritus sancti gratia iltnrainaius est,
tens omnia quaein hoc mundo geruntur invisibiliter, iioii soium sibiniet, sed et omnibus ad se venienti-
considerans neminem inspiciendo ad opus aliquod bus sapionlia data prodesse desiderat. lile vero qui
compellit, sed omues in arbiirio proprio relinquit, nojiduni illuiuinaius est, nec sibi nec cuiquam spiri-
membraque lam ad malum quam ad bonum facien- tualiier prodesse cupit, sed velut irrationale animal
dum apia tribuit, ut per hoc omninm afleclus pro- lantum subsistens, nil quaerit unde subsistat, et quid
lielur, et cujus quisque meriti sit denudetur. Verutn- Deo pro humanae substautiae excellenlia debeat.
utmen ne omnis homo ex arbitrii tanii liberlaie! Hinc pluriuia saerae Scriplurae inveniri possunt te-
icsolulus velut pecus lascivum in perditionis foveani stiuionia, quae jndicant omnia diyiuae pietatis uona
 1127 BEDiE VENERABJLISOPP. PARS II. SECT. II. — DUBIAET SPURIA. 1128.
per saucii Spirilus gratiam fidelibuspraestari : ut eslI A gratiam perveniant, pro qua et Dominusnosler Je-
illud quod ipse Dominus per Prophetam dicit : Su- sus Christus rogat, dicens ad Patrem : Rogo ul sint
per quem requiescii Spiritus meus, elc. Designans, unum, sicut et nos, nullus numerando pertingere
scilicet per efficientem et donantem, elficienliam potest ad unitatem primam, nisi per ordinem con-
donorum spiritualium. Cui simile in Evangelio le- gruurn terliae et secundae unitatis; ila nemo ad Pa-
gitur a Dominodictum ad discipulos : Si ergo vos: trem pervenire poiest, nisi utriusque Filii Dei scili-
cum silis mali, nostis bona data dare, usque spirilum cet, et Spiritus sancii gratiam pariter invocandam
bonum petenlibus se. Per hoc namque quod dixit: crediderit. Ergo haecomnia quaevobis, fralres cha-
spirilum bonum petenlibus se dalurum, significavit rissimi, de sancla Trinitate dixi, sint pro aedificii
dona virtutum, quae per infusionem sancli Spiritus nostri, quod per inslrumenta similitudinum con-
tribuuutur. 1 Eliseus quoque ad Eljam , Obsecro, slruxi, lecto el pro ejusdem aedificii munimento. El
inquit, ut fiat spirilus tuus duplex in me. Per Spiri- ul delectabilius siare possit, libet super tectum po-
tus videlicet personam significans oranium viriutum nere sanctaecrucis trophreum, similiiudine congrua
dona, quae idem Elias a Deo accepil. Non enim a expressum. Sicut enim potens quilibet multa com-
semelipso quidquam habuit, quod appetendum foret. prehendere el ad se trahere studens, extendit brachia
Illud etiam quod legitur, quia Spiritus sanctus su- sua ad trahendum : sic Dominusnoster Christus per
per apostolos veniens, omnium linguarum noliliam palmas in cruce tensus, omnia quae voluit ad semet
et fiduciam loquendi contra omnes adversarios eis mystice traxit. Unde ipse dixit: Si exatlalus fuero a
conlulit, cunctis fidelibus satis indicat, quid idem terra, omnia iraham ad me ipsum. Inter quae omnia
Spirilus valeat, el quanta tribuaniur dona ex ejus; J3 el nos quoque ad se irahere dignelur, qui cum Palre
gratia. De quibus omnibusApostolus evidentissimum el Spiritu sanctovivilet regnat Deus per omniasccculo
ponit testimonium dicens : Omniaoperalur unus, etc. swculorum,Amen.
Haec igitur, ut reor, sufficiunt ad hoc quod dixi: JN PSALMUMXC.
Spirilus sancti graliam a nobis specialiter invo-
candam. Nuncetiam cupio explauare, quomodo no- Quia diabolus membra Christi in nocte, item in
bis proxima esse videatur uon loco, sed nos con- die, lenlare non desinii, testatur Psalmista, cum di-
solando, unde et paraclesis, id est, consolatio dici- cit : Sculo circumdabitte veritas ejus, non timebisa
tur, sicut et ille Samaritanus Evangelicus dicitur timore nocturno, a sagilla volanle in die, a negolio
proximus fuisse ei qui incidit in lairones, miseri- perambulantein lenebris,ab incursu et dmmoniomeri-
cordiam exhibendo. Omnis enim misericors roiseris; diano. Juxta diversilatem horarum exprimitur qua-
proxirous esse probalur. Qui nimirum sensus, quam- litas Jeiitaiionum. Quid est sculum veritatis aliud
vis sufficiat ad promissaeexplanalionis lestimonium, quam amorjustitiae? Oranis namque amaior jusliliae
libet tamen simililudine alia declarare eumdem seti- asserlor esse veriiatis probatur. Porro justiliam am-
sum. Nolum quippe est omnibus nunierare aliquid plectendo, veritatem conatur tueri. A quinque, per-
scientibus, quia tribus unitatibus pro iribus personis; "cilo nimirura assullu animaeinfra scripto, mens fide-
Patris, et Filii, et Spiritus saricii dictis, tertia unitas lis eruitu.r, si sculo veritalis praemunitur. In prirais
proxima esl pluralitaii, id est, quaternario caeterisque a tiraore nocturiio liber eyadit. Timor quippe uo-
numeris sequeniibus, et omni per eosdem numeros cturnus praesens est vita, cujus caligine tendenles
numerando venire cupienli ad sanctaeTriuitatis per- r( ad patriam, circumdamur; inlerim iter agenies sine
sonas, occurrit primo persona tertia. Unde inleliigi intermissione bellum clandeslinum atque forense,
datur, quia sicut unitas et persona terlia proxima quod hoslis antiquus administrat, toleramus. Verum-
est pluralilati, qua homines signiflcanlur, uec ab tamen quanam parte ictus dirigunlur contra nos,
eadera pluralilate perveniri potest ad secundam uni- velut creca caligine noctis circumsepti, nequaquam
tatem nisi per tertiara : ila inprirais semper invo- discernere saepiuscule ad purum possumus. Qui si
canda esi, necnon a Palre et Filio exoranda ea quae quando sagitta arcu dolositatis emissa, teipsumap-
nobis proxima constat graiia Spirilus sancli, quae pelierit : quia summi regis praiceptis te militalurum
per tertiam unitaiem siguilicatur, ut nos inspiialione mancipasti, ex tunc scutum ejus arripuisti : exple
sua dirigat in viam "usiiliae.Nam.utApostolus dicit: promissum, cavelo mentiri, ne sis,quaeso,retrograda.
Nemo dicere potesi Dominus Jesus, nisi in Spirilu Sic cerle casso vulnere perspicies sagittam maligni-
sanclo. Si ergo tanlae virlutis noinen nemo poiesl latis a teipso declinanlera. Quid igitur per sagittam,
dicere nisi in Spirim sancto, palet profecto, quia nisi iniquilas incursans improvise? quid vero diei
niilla bona actio fieri valet siue iilo, el per ipsum nomine, nisi discretio figuratur? Volat igilur sagilla
iniroducendi sumus ad lotius saiutis viam, id.est, per diem, cura, remoto discretionis nubilo, percipit
ad Chrislum Filium Dei. Curaque hac fide ad iilura qui tentaiur, id esse proculdubio peccatumquod vir-
ducti fuerimus, iile velut ostiarius perducet nos ad tutes animi molitur expugnare. Hostis uoniiuiiquam
primaui Unitatem, id est, ad Paircm, sicque ejus- cum homine negotium tractare videlur, cum eo-
aern Domini nostri implelur promissio dicentis : usque sibi delectaiionem patrandi sceleris ingerat,
Ego sum ostium, elc, et, Si quid pelierilisPatrem, quod etiam respuendi, vel agendi quod ille pereua-
elc. Qui enim credit se non posse salvari nisi in no-1™dei, peudulus permaneat. Uic sane nomen negotii
niine Filii Dei, huic ipse ostiuni saiutis efficilur. Qui sonare videtur. Negotium enim quasi negans ouum
auiem aliler credit, altendat quod ipse alibi dicil.: dicitur. Oranis itaque qui diabolicam impugnationein
Nemo venil ad Pairem, etc. Ideoqtie orationes mis- perpetilur, ad ulruralibet vacillans efflcaciamnegoiii
sales, in quibus persona Domini nostri Jesu Chrisii sortitur. Nulla naraque sibi requies conceditur, doiiec
non habelur, ita lerininandae sunt : Per Chrislum -optio perseveranlise seu ruinae lerminetur : curaque
Dominumnoslrum, vel per Dominumnoslrum Jesum circa luec inefficax pleruuique reperiatur, utpote
CltristumFilium tuum, elc, si tolius Trinilalis me- victus totas vires suas adversus agonolbelam hujus-
raoriam agere velis. Si vero iu distinclione orationis modi exeril: sed eum quein uulantem, quasi nego-
ultima Filii persona coramemoralur, non opus est tiuin tractanlem iuspicil, impetu statim validissimo
eamdem personam ilerari in fine, sed tanlummodo percutil, et ad deleclalionis barathrum, quibus po-
dicendum : Qut fecum witijl,vel, Qut cum Patre et test viribus pertrahit. Quaeresquidem per vocabuluin
Spirhu sancto, etc Sicque fil, ul aut in lioniiiieDo- incursus exprimitur. Quid plura? Sequilur veliemens
mini seu lolius Trinitatis omnia petamus. Haec igi- luror daemoniiraeridiaiii, quod sibi cousensura foedae
lur sint dicta conlra eos, qui creduut sibi suflicere deleclationis allicil, quoniam sicut sol cum ceutrum
solam Patris omiiipotentisiiivocaiionemsine persona plagae iiieridiaua: ascenderit, quo ali.ius surgat non
Filii et Spiritus sancti. Quibus iterum dico quod babet; ila veru malignus spiritus, 'postquam animam
supra dixi, quia sicut a pluralitale, qua omnes homi- sibi consciendo illexerit, locura superiorena quo pos-
uej siguificaniurj aiHequanj ad, eam unitaiis dtvjuse sii jnepere liaudquaquam iavcuit.
jm ORDORERUM QU.E 1N HOC TOMOCONTINENTUB. 1ISG

VENERABILIS BED^E EXPOSITIO

ISTIUS GENESISv-ERSDS: Surgite, egredimini de loco islo : quia delebit Dominus civitetiem
hanc. Et visus est eis quasi ludens loqui {Gert. xiv, 19).
(ExSirmondoa, tom. II, p. 970;)
QuodosliumLoth obcluseruntangeli, ne vel ipsum, £ mundielectisunt a Domino,verunam-possitanimamad-
v«l.aliquemdedomoipsiuspossent ad perdendumrapere jicere. NovitenimDeusqui sunt ejus(u Tim. h, 19). Ve-
Sodomilae, palepter insinuat, quia nuliumde electisDei rum, etsi nosiram fragiliiatemqui ad eleclorumsortem
est impietaset persecntioreproborum,dicente perlinentlatet, nontamenab agenda cura noslrresalutii
ominode ovibus.suis: El ego vilam wiernam do eis, et cessandum,neoab inslruendis proximis linguaest conli
Serditura
ngnperibuntin wlernum,et non rapiel eas quisquamde nenda: sed ad exemplumbeati Lolh, et nobiscasle.vi-
riianumra [Joan. x, 25). Quoditem Loth, lacullateab an- vendum,el erranliumquoquecorreclioniofliofumpietatis.
gelis dala, nullumde civibusperfidis,ne.de suisquidem impendendum.Constatenim quod elsi praedestinatos ad.
cognatis, sive l
amicis, ameneisi muliuni conalus,,potuit interitumsalvare nequimus, nostrrn tamen heDignitalis,
ad salulemrevocare,siguiGcatquod nulliuslaborhominis quamerga illorum salulein impeodimus,mereedemnon
ad numerum prsedeslinatorum,qui ante constitutionem perdimus.
a Sirmondnsillam Bedaeexpositionemreferens ait : cap. 7, recitat mtegrum,et attribuitsanctoEccleslredo-
«Bedadivinislilteris impense doclus, bonos malosque clori BedaepresbyleroexponeniilocumGenesis,cap.xix,
prsedestinalos,exponensilludGenesis, indubitanteras- de ereptioneLotb ex interitu Sodomorum : non reperilur
seruit. » lamenin ea qu;euuncexstat Bedae expositioneseu com-
Hoc idein teslimoaiumauclorlibride TribusEpislolis, mentarioin iltudcaput Genesis.

ORDO RERUM QUM IN HOC TOMO CONTINENTUR.

BEDMOPERAEXEGETICAGENUINA. maris.De duodecimfontibuset sepluaginta-palmis. 371
EXPOStTIOSUPEREPISTOLASCATROLICAS. d CAPP. XXIV-XXVI. —De carnibus-alilumet manna.D«
SUPER DIVIJACOBI EPISTOLAM. . Ibid. petra virgapercussa.De piignacontra Amalech. 37J
SUFER PIUMAM EPISTOLAM S. PETRI. 41 CAPP. XXVII-XXIX. —De cognaloMoysi.Deascensiono
SUPER SECUNDAM EPISTOLAM S. PETBI. 67 Moysi in montem.De rnonteSinaet tbnitruis. 37."!
SUPER Plil.MAMEPISTOLAMS. JOANNIS. 83 CAP. X XX. — De decemverbis. 574
SOPEB SECUNDAM EPISTOLAMS. JOANNIS. 119 CAPP. XXXI-XXXIII. — De duabuslabulis. De eo quod
SUPER TERTIAM EPJSTOLAMS. JOANNIS. est:
121 jussum illud deAllarede terra De
facielis. eo quod ait: JVon
SUPER SPISTOLAM S. JUDiE. 125 wdificabUis seclislapidibus. 375
EXPLANATIO APOCALYPSIS. 129 CAPP. —
XXXIV-XXXVII.De eo quod ait: Non accede-
Mjrisiolaad Eusebium. ' 135 tis
Ibid. De
ad eumper gradus. De Hebrreosex annis serviente.
talione.Dedecimiset primitiisofFerendis. 376
Bpigramma. — Explananlurseptempriora -—
CAPP.XXXVIIIETXXXIX De vitulpcombustoigni.
EXPOSITIOKIS LIBERPRIMUS.
capita cumprimaparte capilisoctavi; 135 Deinterfectistribusmillibus
—
homiiium. 577
LIBER II.—Aposterioriparte cap. viuad xv' exclus. 153 CAPP. XL-XLII. De confractionetabnlarnm.De qua-
LIBERHI. — A capitexv adfinem. 177 draginta diebtisquosjejunavit Moyses.De eo quod dicic
Dominusad Moysen: Posteriorameu-videbis. 378
OPERASPURIA ET VUBIA. —
- CAPP.XLIIl-XLV. De glorificatione Moysi.De sedi-
DE SEXDIEB.UM CREATIONE liber sententiarumex ficationearcre.Deurna aurea, tabuliset virga. 381
Palribuscolleclarum. 207 CAPP. XLVI-L.—De et
propitialorio Cberubim.De alta-
Deprjmadie. ~ Ibid. re. De mensa.De candelabro et oleD.De tabernaculo.382
De secundadie. 210. CAPP. —
LI-Lill. De columniset basibus.De appenso
De tertiadie. 211 velo.Dedonariisad conslruotionem tabernaculi. . 385
De quartadie. 212 CAPP. —
LIV-LVI. De unguentoquo perungitur taber-
De quintadie. 215 naculum.De incensocomposito.De vesteriontiocis. 385
De sexladie. 215 QUiESTIONES SUPER LEVITICUM, 387
Dc seplimadie. . . - 218 CAPP. I ET II. -r-.I)e qualuorgeneribusprincipaliumob
Deascensionefontiset irngationererrae. 222 lationum.De Dgurisboslwrum. Ibid.
De plamationeParadisi. 225 CAPP. III ETIV. — De igiie sacrificii.Quodmel in Dei
De lignoscieiitueboniet
" mali,de egressioneDuvii,de saeriflciononofferatur. 388
prreceplioneligni. 226 CAPP. V-VIII.—Quod sat inomnibnssacriGciisadmiscea-
J)e immissionesoporiset crealionemulieris. 227 tur. Quodin sacriflciisoleumofferatur.De sacrilicioejus
De astutiaserpenlis. 229 quisacramentumprotulitelablulionem.De GliisAaronex-
De suggestioneserpenlisad mulierem. - 250 stinclis. 389
De consensumulieris. 231 CAPP. —
IX ETX. De discrelioneciborum.De immun-
De consensuviri. , Ibid. dilia parientium. 390
Vox increpantisvelrevocantis,excusatiovin, maledi- CAP.XI.— De lepris. 391
clio serpe.nfis. 232 CAP.XII.— De sacerdotemagnoet cultu cjus. 592
Demaledictionemulieris,et viri, de vestemorlafi. 233. Cipp.XIII ETXIV.— Desacerdotibusqui non offerunt
De ejectione eorum de paradiso,et flammeafcamea sacrificium.De ablutioneAaronet iiliorumejus. 394
versalili. 234 CAP.XV.— De oblalionepro sacerdolisdelicto. 395
SUPERGENESIM DIALOGUS. Ibid. CAP.XVIETXVII.—,Quaede pecoribusnon offerantur
QUyESTlONES SUPEREXODUM. 363 in sacriflcio.De caeleriscreremoniis. 396
Prologus. — Ibid.
CAPP. I-YI. Qurein se contineatExodus.De seplua- QMESTIONES SUPERNUMEROS. Ibid)
ginta animabus.De morleJoseph. De affliclionepopuli. CAPUT PRIMUM.—Catalogus mansionum. Ibid.
Be masculorum nece. De invemioneMoysi. 565 CAP. II.—Pascha secundi meusis. 397
CAPP.VII-IX. — De occiso De
jEgyplio. manifestatione CAP.III—De Nazarasis. 598
Domiuiinrubo.De virgain serpenlemconversa. 366 CAPP. IV-VIIl._De leprosis, fluxisel immundis.jEtas
CAPP. X-XIIL— De manu Moysiin sinum missa.De bellatorum.Levitreet custodesvasorum. Duselubse.Se-
aqiiisconversisin sanguinem,De ingressuMoysiad Pba- pulcraconcupiscentire. 399
iaonem. Devirga indraconemconversa.. 367 CAPP. 1X-.XI.—Septuagjnta virielecti. Mariaeobtrecta-
CAPP. XIVETXV.— DeobduralionePbaraonis.Dede- lio.De duodecim explofatoribus. 400
cem plagis. 368 CAP.XII.—Deliominelignacolligentc. 401
CAP.XVI.-^De Pascha, 369 CAPP. XHI-XVI.—De Core, Dalban, et Abiron.Aaron
CAPP. XVII-XX.—De vasisiEgypliornmsublatis.Deazy- cum tburibulo.VirgaBorens. Vitularufa. 402
mo. Decolumnaignis et nubis.Dedivisiouemaris. 370 CAPP. XVIIETXVIII.—Mariss mors. Moysititubatioad
CAPP, XXI-XXUI. —De canticoglorificationis.
De aquis petram. .' 'oE
PAXBOL.XGIII. 36
 iiSl ORDO RERUM OILE IN HQC TOMOCONTINENTUR. UZ%
CAP.XIX.—DemorteAaroni»et serpenUbus. 406 CAP.111— VI. — De sapienlia Salomonis.De judicio
CAPP. XX-XXII.—De Seonrege Amorrhreorum,et Og Salomoiiis.De regina Austri, etc. , 446
rege Basan.Moysismors.De Balaamet Balaac. 407 CAPP. —
VII et VIII. De divisionedecem tribuum.De
CAPP.XXIII-XXVL—Phinees iSacerdos.Numerns po- Elia et Eliseo, 447
puli. QninqaeliliiSafphad,:Genera oblationum. 408 QUJESTIONES SUPERLIBRUM IV.REGUM. Ibid.
CAP.XXVlt.^DemorteBalaam. 409 CAPITA —
I-III. Deduobusrpiinquagenariis,cummilili-
CAPP. XXVIJIE*XXIX.—Idoli destructio. 410 biissuis igne combustis.De Eliseo, obi aquas "ericlio.
QUiESTlONES SUPERDEUTERONOMIUM. lbid. sanavit.De parvulis —
ab Eliseomaledictis. 447
CAPITA . Ji!-:1I.-T-J)e eio quodlx diebusDeuteronomium CAPP. IVet V. De baculo per servum misso, el inor^
mrtnuscribitihN DeXLannislaborioseperactis. Ibid. tubnonresuscitato. Deferroet ligno exsilientein prolun-
CAPP. III-V.—Denon plantandolignojuxta altare Dei. dnm, et reverso— ad lignnm. 448
De anferendoprsepuliolignipomiferi.Denonarandoinpri- CAPP. VI-VIII. De segritudineEzeehitB et xv additis
mogenitbbovis, et non tondendaprimogenitaovium.Ibid. annis.DeEzechise d ivitiis morbo jaclantire C baldreij osten-
—
. CAJP,VI-IX. De nonarandoin boveet asino.Denon sis.De transmigrationesub Nabucbodonosor facta. 449
allig.osbovistrituranljs.Denoncoquendohredumin lacte CAPP. IX-XI. — De LXX annis caplivitatis, l-Jesu sa-
e
raairis. Devesteex lanaet linocontexta. 411 cerdote.DevasisDominiinBabyloniam deportatis,el quort
CAPP. X-XII.—De non accipiendo,locp'pignoris,supe- rex Rabylonicus lypumgerat diaboli.Dereditupo|inli,45U
rioremet rnferioremmolam.De non abominandoj£gyp- CAPP. XIIet XIV.-r- De M?.chabr«is. Post SimonisMa-
tinm.Denon habendoin sacculodiversapondera, 412 cliabrei discessum,quot anni nsque ad.Chrisli nalivitatem
CArp.XIIl-XV.— De trium testimonio. D euxorefratris computentnr. D avid leonemet ursum ihterficit. 451
accipienda.De formidoloso, ut nonbellumadeat. 413 CAP.XY.~ EliamAchabpersequitur. 452
CAPP. XVI ETXVII.—Deinieremptionesepiem gen- CAP.XVI.—ElisrensNaaman Syruma lepramundat.454
linni. Quod cum AbrabamdefuturisDominus ALIQUOTQU^ESTIONUM LIBER. 43/S
non vn, sed x legiturgentesdinumerasse. loqueretur, 414 Qua:STio PBUIA. — De stellaet magis. Ibid.
CAPP. XVIIIETXIX.—Demulierecapta in bello. Quid QUJSST! II et III.—DeeoquoddicilAposlolus: AJudmii
signiGcet secuiis e manubriolapsa. 415 quinquiesquqdragenas unaminus accepi. Deeo otiodibi-
CAPP. XX-XXll.—D.e pollutionesomnii.De paxillot>- demdicitAppst.:Nacleel die in profundomarisfui. Ibid.
rendo.De XLflagellisdelinquentibusadhibendis. 416 QC£STIOIV\—De eo quod idem oicit Apostolus:Hlilii
QUJESTIONES SUPERJESUNAVELIBRUM. 417 vindicla el egorelribuam,dicitIwminus. 457
CAPP.I-IV.—DemorteMoysiet principatuJosue.De QU^STIONES Vet VI. — illo
De ejusdemAposioli: Utitts-
exploratoribu.s el Raliab.l'e transituarcae.Deduabusse- quisque insuo sensu abundet. De verbisDavidquibusSaul
miiribubusarmalisprrecedentibus Israet. Ihid. e*t.
Jonailiahiuterfectosploravit.
VII et VIII. Quid— sitin :
458-
CAPP. V ETVI.—Dexn lapid.et circumcis.secunda.418 QUJBSTIONES psalmo Iguiluiii
. CAPP. VII ET VILI.—De excidio "ericho et salvatione domoAminadab luum
eloqUiutn veliehtenter. De redustionearcreDomiuide
Babab.De fnrtoAcban. 419 —per regem David. 459
CAPP. IX-XI,—De constructionealtaris. Demalediclio- QUJESTIO IX. I)e angelis. 462
nibuset benedjctionibus. De Gabaonilis. 420 DeQtjjjST. X et XI.—De deliclishominum et eorum poena.
CAPP.XlI-XIY.—Deprrelio in Gabaon.De exslinctis animarum usque ad restitutionem mansione. 461
gentibuset terrre divisione.De divisioneterrre induabus malimalosin QU^STIO —
XII. Si bonibonosin reguo ccelesli,vel si
et novemsemilribubus. 421 supplicio agnoscant. 405
CAPP. QOJESTIO XIII. — D.e liberoarbilrio. 466
XV-XVIII.—Quod levilrenonacceperunlhteredi- —
XIV. De peccalooriginali. 468
talemlerrre, Quodhabilaculalevilarumper omnestribus QU^ESTIO
discernurilur,QuodquadragintaduasurbesLevitsin pos- QU^STIO —
XY. De redemptionehumana. 471
sessionemaccipiunt.DeChananreo populoexstinco. 422 DE PSALMORUM LIBRO EXEGESIS. 477
QU^ESTIONES SUPERLIBRUM JUDICUM. 423 Ptmfuliop ima. Ibid.
CAPIH I ETII.—Deservitute populiet liberatione.De Prwfalio allefa. ' 479
Debbora.etJahel. Ibid. INCIPH EXEGESIS. 4S3
CAPP.III ET IV.—Deoraculoangeli ad Gedeon.De PsalmusI, Ibid, — I". 489. -^ Ilf, 49*. — IV, 501.—
mysterjovellerise,tarcae. V, 506.— VI, 511. — VII,513.—VM, 5 24.—IX, 529.—
424 X, 5f4. — 5f7. — XII, 550.—XIII, 556.—
CAP.V.—Deprreliocum irecentis. 455 -""V, 557XI, — 566.— 552.—XIV,
CAP.VI.—DeAbimelech. 427 XVh561-—XVII, XVIII, 579—XIV,
CAPP. VIIETVIII.—DeJephte et filia.De Samson.428 684.—XX, 587. — XXI, 588.— XXII, — 398. — XXIII, ( 0 '.
RUTH. — -r —
XXIV,604.— XXV,60!".—XXVI,612.—XXVil,6 >,l.
QUJESTIONES SUPERLIBRUM 429 XXVHI, 822. XXIX,625. XXX,629. XXXI,041.
QUJESTIONES SUPER LIBRUMPRIMUMREGUM. XXXII,645.—XXXUI, 651. —XXXIV, 6 38.— XXW,
CApuTPRiMUH.^rDe nativitateSamuelis. lbid. 666.— XXXVI,671.— XXXVII, 679,—XXXVIII,6>>0.-,
CAP.II.—DepropbetaadHelidesliuato 451 XXXIX,692. — XL.698. — XLli701.---XLll, 706 —
CAP.III.—Dearcrecaptivilate. 452 XLHI,709.— XLIV,716.— XLV,724.—XLVI,727.—
CAP.IV*.—DesacrificioSamuelis.etlapide adjiitorii.433 XLVII,729.— XLVITI,735.- XLIX,739.—L, 747.—
CAPE, De
V-VIII.—UnctioSaulis. jejunioindicioaSaule.- 754.— LII, 759.—LIII, 761.—LIV,764.—LV, 77i,
t)e Agagservato.De arreplioiieSaula spiritumalo. 434 Lf, —LVI, 778. — LVII, 782.— LVIII,786.— LIX,792.—
CAP.IX.—Davidis unclio. 435 LX, 798.—LXI, 801.— LXft, 806.— LXIH. 810.—
, CAPP. X-XII.—De certamineDavidiset Golire,ubi Saul LXIV,814.— LXV,819.— LXVI,825.— LXVII,828.—
Davidiprocentumprrepulijs.Philjsliiiorum filiampromittit. LXVIII,842.— LXIX.852.—LXX,834.—LXXI,561.—
Davidcanens spiritunimaluma Saulerepeltit.Saulmittil LXXtI,868.— LXXIII,873.LXXIV.S81.- LXXV,885.
cuslodesad domumDavidis,ut interfleerelur. 456 — LXXVI, 888.— LXXVU, 895.— LXXVHI,910.—
CAPP.XIII-XV,— Ad Davidemmissiprophelant.David LXXIX, 9(4. — LXXX,919.—LXXXf,924.— LXXXII,
venit.adAbimelech.Adregem Achisfugit, 458 926.— LXXXIII,950.— LXXXIV, 955. — LXXXV, 940.
CAP. XVf.—David, dormienteSaule,liastamlulit. 459 — LXXXVI, —
944. LXXXVH, 947.-^ 952.—
CAPP. XVIIETXVIII—Amalecitre a Davidesuperantur. LXXXIX.964. — XC,970.— XCI,976.LXXXVIII, — XCI.f,981.—
Saul pythonissam consulit. 440 XCIII,985.—XCIV,989.— XCV-XCVIIIj 990.— XCIX-
CAP.XIX.—Saul et Jonalhasocciduntur. 442 CI, 991.— CII, 999.—CHf, 1004.— CIV, 1011.— CV,
QUJESTIONES SUPERLIBRUM If RKGUM. thid. 1017.— CVI, 1022.—.CVII, *1028.— CVIII, 1029.
CAPITA 1 ETII.—Davidadmoneturper prophetamne —CIX, 1055.—CX, 1036.—CXI, 1038.— CXII, 1039.
lemplumconslruat.De peccaloDavidiset Bersabee.Ibid. — CXIII,1040. — CXIV,1044.— CXV,1046.— CXVIet
CIP.III.—D.eAbsalone. 4(3 CXVII, 1048.— CXVIII, 1052.— CXIX,1084.- CXX,
CAPP. IV-VL—De eo quod DavidaquasdecisternaBe- 1087.— CXXI,1088.—CXXHCXXIV, 1089.—CXXV-
thleempelit.Psalninsxvncur solusinlib.Regumreperia- CXXVII,1090.— CXXVIII-CXXXI, 1091.- CXXXIIet
lur. Decala.'ogoforiiumDavidin tvposanctorum. 4i4 CXXXIII, 1092.—CXXXIV-CXXXVI, 1093.— CXXXVII-
QU;ESTIONES SUPERLIBRUiilIII REGUM. Ihid. CXL, 1094.—CXLT-CXLIII,1093.—CXLIV^CXLVI,
CAPUT pRi.MtjM.— DeSalomone. rOirf. 1096.-^CXLVII, CXLVIH,1097—CXLIX, CL,1098.
£,jp.II. — De templi r edificatione- 445^ OPUSCUXAALipuot. 1098

FISNISTOMI NONAGESIMlTERTIL